Kaleidoscope

ZABIERZ MNIE / TAKE ME HOME

07/2013 KIERUNEK RZYM | KRAINA RÓŻ | W DRODZE DO SANTIAGO | POLSKIE GWIAZDY NA KORTACH | KURKI | NASZ MERDAJĄCY PRZYJACIEL | INWESTOWANIE W PIĘKNO

07/2013

egzemplarz bezpłatny / free copy magazyn pokładowy Polskich Linii Lotniczych LOT ISSN 0239-9032

Rzym/Rome

sztuka w Wiecznym Mieście Art in the Eternal City

001_KA_07_Okladka12345.indd 1

13-06-17 10:00

ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90 www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day.

There is nothing else like it in Warsaw‌

XXX_KA_1206_Rozana.indd 1

5/9/12 10:54 AM

© TOMASZ ZAWADZKI, OKŁADKA/COVER: CLAUDIO CASSARO/SIME/FREE

S

zanowni Państwo, podczas corocznego spotkania IATA w Kapsztadzie byliśmy zgodni co do jednego – że łączy nas wspólny cel: zniesienie barier i zapewnienie jak najbardziej komfortowej podróży naszym pasażerom. Dlatego branża wyszła z inicjatywą stworzenia światowej listy praw pasażerów i apeluje o ujednolicenie przepisów na całym świecie. Nieskoordynowane regulacje mogą znacznie skomplikować życie pasażerom – w ramach IATA chcemy temu zapobiegać.

Jednocześnie LOT doskonali swoją ofertę. Przygotowaliśmy dla Państwa nową odsłonę taryfy First Minute, która idealnie odpowiada na oczekiwania pasażerów planujących swoje podróże z wyprzedzeniem. Nowe ceny w tej taryfie są bardzo kuszące, zwłaszcza jeśli są Państwo teraz na etapie planowania wakacyjnych podróży czy krótkich miejskich wypadów. Proponujemy Państwu ceny za przeloty po Europie w obie strony od 123 zł, a loty po Polsce już od 99 zł w jedną stronę! Przywracamy także obsługę Call Center LOT-u na 7 dni w tygodniu, przez 24 godziny, tak aby Państwa kontakt z nami możliwy był non stop.

Cieszę się bardzo, że na nasze niebo wróciły Dreamlinery Boeing 787. Ten najnowocześniejszy samolot świata lata już w barwach LOT-u z Warszawy do Chicago, Nowego Jorku i Toronto. Wkrótce zastąpi samoloty B767 w drodze do Pekinu. Dzięki temu komfort lotu na tych trasach znacząco się poprawi.

Chciałbym też przekazać Państwu informacje z pierwszej ręki o współpracy linii w ramach sojuszu Star Alliance, do którego należy LOT. Od przyszłego roku wszyscy przewoźnicy będą wykonywać rejsy z/do nowoczesnego i wspólnego dla członków sojuszu Star Alliance Terminalu 2 na londyńskim lotnisku Heathrow. Wierzę, że jego nowoczesna i wygodna infrastruktura i bliskie sąsiedztwo naszych partnerów przyczynią się do jeszcze większego komfortu podróży w tym popularnym porcie. ☐

Przygotowaliśmy dla Państwa nową odsłonę taryfy First Minute. Ceny w niej są bardzo kuszące.

We have prepared a new version of our First Minute rate. The ticket prices are very attractive now.

EDYTORIAL

Editorial

Dear Ladies and Gentlemen, During this year’s annual IATA meeting in Cape Town we all agreed on one issue – that we shared a common goal of lowering barriers and ensuring our passengers enjoy the most comfortable flying experience possible. This is why the industry has come up with an initiative to compile an international list of passengers’ rights and is endeavouring to standardise air travel rules everywhere. Noncoordinated regulations can overcomplicate passengers’ lives and that is something we would like to prevent at IATA. At the same time LOT is enhancing its offering. We have prepared a new version of our First Minute rate – the perfect response to the expectations of passengers planning their travels well in advance. The new ticket prices in this rate are very tempting, the more so if you are currently planning holiday flights or short city breaks. We are offering return European flights from PLN 123 and one way flights across Poland from PLN 99. We have also reopened the 24/7 LOT Call Centre so that you can contact us at any time of the day or night.

I am very happy to see the 787 Boeing Dreamliners back in the skies. The world’s most advanced aeroplane is already operating from Warsaw to Chicago, New York and Toronto in LOT livery. It will soon replace the B767 on our Beijing connections. The Dreamliner will make these flights a lot more comfortable.

I would like to take this opportunity to pass on some first hand information about our cooperation with Star Alliance. As of next year, all the carriers in the Alliance will be operating their London flights to and from the Star Alliance Terminal 2 at Heathrow Airport. The modern and convenient infrastructure and the close proximity of our Star Alliance partners will make your flight to or from this highly popular airport even more comfortable. ☐

Prezes PLL LOT / LOT POLISH AIRLINES CEO Sebastian Mikosz

3

003_KA_07_EdytorialLOT12345.indd 3

13-06-13 14:51

od naczelnej

Note from the Editor

Dobrze być Polakiem Wojtyła, Wałęsa, Wajda. W trakcie podróży zagranicznych zwykle słyszę te trzy nazwiska, kiedy mówię, że jestem z Polski. Ale im dłużej badam ten temat na krańcach świata, tym bardziej uświadamiam sobie, jak wyjątkowy jest mój naród. Kilka lat temu podczas podróży do Peru dowiedziałam się, że budowniczym Centralnej Kolei Transandyjskiej był Polak, Ernest Malinowski (1818–1899). Przemierzałam pociągiem drogę z Limy przez strome szczyty Andów i myślałam sobie, jak wielki musiał być człowiek, który podjął się tak szalonego przedsięwzięcia (które konstruktorzy brytyjscy uznali za niemożliwe!). Kolej tę okrzyknięto cudem XIX-wiecznej techniki, ale do dziś nie przestaje ona zadziwiać. Podczas pobytu w Jakucji zostałam ugoszczona po królewsku i musiałam wypić morze napojów wysokoprocentowych, kiedy przyznałam się, że jestem Polką. Bohaterem dla Jakutów jest Edward Piekarski (1858–1934), badacz Syberii, który z nudów na wygnaniu stworzył Słownik Jakuckiego Języka oraz Wypisy z narodowej literatury Jakutów. Od dawna wiadomo, że w dziedzinie himalaizmu jesteśmy potęgą i nazwiska Wielicki, Kukuczka czy Rutkiewicz otwierają drogę do serc wielu Nepalczyków. Teraz coraz częściej powody do dumy mają też fani innych dyscyplin sportu. Adam Małysz ze skoków narciarskich stworzył nasz sport narodowy, Robert Kubica pokazał klasę w wyścigach Formuły 1, Agnieszka Radwańska i Jerzy Janowicz skutecznie walczą podczas najbardziej prestiżowych turniejów tenisowych świata (więcej na stronie 36). Teraz mamy nowego bohatera – Robert Lewandowski jako pierwszy piłkarz w historii strzelił Realowi Madryt aż cztery gole w meczu Ligi Mistrzów! Oglądałam ten mecz, siedząc w Dżubie w Sudanie Południowym, i kiedy zobaczyłam wiwaty na cześć Roberta, to nawet ja (choć na co dzień nie jestem wielkim kibicem piłkarskim) poczułam prawdziwą dumę. A potem wszyscy goście w barze chcieli ze mną porozmawiać, poklepać po plecach i postawić mi piwo w dowód uznania dla mojego rodaka. Choćby dlatego dobrze być Polakiem, czyż nie? :-) ☐

Bywając na krańcach świata, uświadamiam sobie, jak wyjątkowy jest mój naród.

Only during my journeys to the ends of the world did I realise how exceptional Poles are.

Wojtyła, Wałęsa, Wajda. These are the three names I hear most often during my travels when I say that I am Polish. But the longer I study this issue at the ends of the world, the more I realise how exceptional my nation is. When I was in Peru a few years ago, I learned that the Ferrocarril Central Andino, part of the Trans-Andean Railways, was built by a Pole, Ernest Malinowski (1818–1899). I was travelling by train from Lima through the steep slopes of the Andes and I could not help but wonder at the calibre of the man who took up such a crazy challenge (deemed impossible by British engineers). The railway was a miracle of 19th century technology and continues to amaze today. During my stay in the Sakha (Yakutia) Republic, I was treated like a queen and made to drink a sea of alcoholic drinks when I told them I was Polish. Polish linguist and Siberian scholar Edward Piekarski (1858–1934) is a local hero.

While exiled here, Piekarski compiled a dictionary of the Yakut Language and a Yakuts traditional literature reader. Poland has been a mountaineering heavyweight for years and names like Wielicki, Kukuczka and Rutkiewicz open up many Nepalese hearts. Fans of other sports have had more opportunities to rejoice recently. Adam Małysz has made ski jumping a national sport, Robert Kubica is a world class Formula 1 driver, Agnieszka Radwańska and Jerzy Janowicz are taking on the world’s best in tennis (more on page 36). And we now have a new hero – Robert Lewandowski is the first footballer in history to have scored 4 goals against Real Madrid in the semi-finals of the Champions League. I watched the game from Juba in South Sudan and when I saw people cheering for Robert even I (although not a great football fan) felt truly proud. And later, everyone at the bar wanted to talk to me, pat me on the back and buy me a beer in recognition of my compatriot. And that, if nothing else, definitely makes it worthwhile being Polish, wouldn’t you say? :-) ☐

redaktor naczelna / Editor in Chief Martyna Wojciechowska

© wojciech franus

It’s good to be Polish

4

004_KA_07_EdytorialMartyna12345.indd 4

13-06-13 16:39

Poljot7_K_12.06_J.indd 1

6/12/13 3:59:45 PM

SPIS TREŚCI Contents

NA DOBRY POCZĄTEK / OFF TO A GOOD START LIST PREZESA PLL LOT / Note from the LOT CEO 3 OD NACZELNEJ / Note from the Editor 4 FELIETON LECHA WAŁĘSY / Lech Wałęsa’s column 8

INFO 81–104

WYRUSZ W PODRÓŻ / SEE THE WORLD REZERWACJE / Mark your calendar 10 RZYM: 5 NAJ / Rome’s Top 5 14 W KRAINIE RÓŻY DAMASCEŃSKIEJ / In the land of the Damask rose 18 CAMINO MARII WIERNIKOWSKIEJ / Maria Wiernikowska reports from the Way of St. James 28

POLSKIE PRZEBOJE / POLISH HITS MILIONERZY NA KORTACH / Tennis court millionaires 36 FELIETON MAGDY GESSLER / Magda Gessler’s column 44 KURKI – SŁOŃCE NA TALERZU / Chanterelles – sunshine on a plate 46

28

36

14

58

WIEDZIEĆ WIĘCEJ / DID YOU KNOW? KATOWICKIE RECEPTY NA KRYZYS / Polish remedies to the crisis 50 ZNÓW W POWIETRZU / Dreamliner is back in the skies 52 ŚMIECH LECZY NIE TYLKO DUSZĘ / Laughter heals body and soul 54 MIŁOŚĆ NA CZTERECH ŁAPACH / Puppy love 58 SZTUKA INWESTOWANIA W SZTUKĘ / The art of investing in art 66

KULTURA / Culture 74 TWÓJ STYL / Your style 76 GADŻETY / Gadgets 78 SALON / Events 80

66

ROZRYWKA / Puzzle time 106

© FORUM, GET TY/FPM (2), EAST NEWS

ROZMAITOŚCI / MISCELLANEA

6

006_KA_07_Spis tresci12345.indd 6

13-06-13 16:43

Calabria_K_3.06.indd 1

6/3/13 12:52:31 PM

felieton

Column

Wakacje – czas na poznawanie

Holidays – a time of discovery

Lato to czas nie tylko na relaks, ale i poszerzanie horyzontów.

The summer is the time for rest and relaxation and for broadening our horizons. w miejsca bardziej odległe i wolniej płynący czas pozwoli na lepsze ich poznanie. Ostatnio uczestniczyłem w kilku spotkaniach promujących współpracę Polski i Europy z krajami Afryki. Może to jest ten kierunek? Świat się globalizuje. Poznając inne narody, lepiej rozumiemy siebie nawzajem. Obserwując, zmieniamy nasze do nich podejście. To nas ubogaca. Temu dedykujmy nasze wakacje. Planujmy z komputerem, czytajmy w internecie i w książkach, ale poznawajmy świat, podróżując i poznając ludzi. Życzę dobrych wakacji. ☐

Lech Wałęsa Al. Jerozolimskie 11/19, 00-508 Warszawa, tel. +48 (22) 622 22 20, faks +48 (22) 625 14 14 Konto: BPH PBK SA 15 1060 0076 0000 3200 0084 6760 e-mail: biuro@walesa.org www.walesa.org

© agencja gazeta

Lipiec, a więc i początek wakacji. Kiedyś to był głównie czas odpoczynku, obcowania z naturą. Dziś, jak widzę, to czas poznawania świata, ludzi, nowości. Pędzimy tak szybko w codziennym życiu, że w tych letnich miesiącach staramy się nadrobić trochę to, co nam ucieka w okresie normalnej pracy czy szkoły.

Nadal dużo wyjeżdżamy, ale przy okazji staramy się zdobyć jak najwięcej informacji na temat odwiedzanego kraju czy miasta. Często łączymy pobyt z nauką języka, obcowaniem z kuchnią, kulturą. Dzisiaj wakacje to oprócz relaksu czas dokształcania i poszerzania horyzontów. Dzieje się to na różnych poziomach finansowych, ale tendencja ta się utrwala.

Ja sam tak często jestem w podróży, że właściwie nie wiem, czy potrafię odróżnić czas wakacji od innych miesięcy. Liczę na to, że uda mi się jednak zobaczyć jeszcze coś nowego, że wybiorę się

July signals the beginning of the holidays. This used to be a time to chill out and commune with nature. Today, the holidays seem to have become a time for discovering the world, meeting people and experiencing new things. Our lives pass by so quickly that, during those short summer months, we seem to feel we have to make up for whatever we missed out on while we were busy working or studying.

We travel a lot nowadays and we can learn a good deal about the countries and cities we visit while we are at it. We can pick up foreign languages, learn different types of cooking and explore other cultures. The holidays are no longer exclusively devoted to leisure – this is a time for acquiring knowledge and broadening horizons. A lot depends on the available budget, but the general pattern is the same.

I travel so much that I cannot tell the holidays apart from the rest of the year. I always look forward to seeing something new, travelling to more distant places and having time pass slower so that I can see them better. I recently took part in several meetings aimed at promoting cooperation between Poland and Europe and the countries of Africa. Perhaps that’s the way to go?

The world is globalising. We understand other nations better when we get to know them. Observations can change attitudes and this can only enrich us, so it’s worth dedicating our holidays to it. Try planning your holidays on your computer. You can find info online and in books, but the world actually has to be explored by travelling and meeting people.

I wish you all the very best for the holidays. ☐

8

008_KA_07_FelietonWalesa12345.indd 8

13-06-13 13:47

REZERWACJE

Mark your Calendar

Indyjska inwazja w Kanadzie v

Indian invasion in Canada

Indie na dwa dni opanują kanadyjskie Toronto, a to za sprawą festiwalu promującego medytacje, wegetarianizm, jogę i wszystko to, co z azjatyckim krajem się kojarzy. Wstęp wolny dla wszystkich. Iście karnawałowych emocji dostarczy parada śpiewów, tańca i bębnów, która przejdzie Yonge Street – jedną z najdłuższych ulic świata. / This two-day festival in Toronto promotes meditation, vegetarianism, yoga and everything else associated with India. Admission is free.

To really get into the carnival mood, join the singing, dancing and drum-beating pageant in Yonge Street – one of the longest in the world.

14–14.07, www.festivalofindia.ca, FESTIWAL INDII, Toronto, Kanada / FESTIVAL OF INDIA, Toronto, Canada

Srebrne konie c

Silver horses

Impreza dla miłośników i kolekcjonerów starych pojazdów. Najstarszy wehikuł otrzyma Puchar Seniora, nagrodę przewidziano również dla najbardziej zakręconej ekipy pojazdów. Tegoroczny zlot ma szczytny cel – organizatorzy zbierać będą pieniądze dla Fundacji Podkarpackie Hospicjum dla Dzieci. / A cannot-miss for any vintage car enthusiast or collector. The Senior Cup will go to the oldest vehicle, while a special prize will be awarded to the most unusual group of vehicles. This year’s rally has a noble cause – the organisers are raising funds for the Podkarpacie Children’s Hospice Foundation.

07.07, www.drynda.org, DRYNDA 2013 – ZLOT POJAZDÓW ZABYTKOWYCH, Boratyn, Polska / DRYNDA 2013 – HISTORIC VEHICLE RALLY, Boratyn, Poland

Wakacjowo-filmowo x

Film holidays

Biegaj z królową The royal run

Zwolenników spędzania urlopu w górach i tych, którzy preferują morze, połączy po raz kolejny Kino Letnie. Gwiazdy pojawią się na ekranie, ale również nad głowami widzów, bo pokazy odbywać się będą na wolnym powietrzu. / Those who love holidaying by the sea and in the mountains will once more be brought together by Summer Cinema. The stars of the silver screen will be appearing with those of the night sky, as all screenings are being held outdoors.

01.07–31.08, www.OrangeKinoLetnie.pl, ORANGE KINO LETNIE, Sopot/Zakopane, Polska / ORANGE KINO CINEMA, Sopot/Zakopane, Poland

OD 27.07, noordinarypark.co.uk, OLIMPIJSKI PARK KRÓLEWSKI, Londyn, Wielka Brytania / QUEEN ELIZABETH OLYMPIC PARK, London, UK

© M.P.

Dokładnie rok po ostatniej olimpiadzie królowa Elżbieta II otworzy w stolicy Wielkiej Brytanii Park Olimpijski. Będzie to miejsce na uprawianie sportu: codzienny jogging czy gimnastykę, ale także na letni piknik czy niespieszny nieolimpijski spacer. Wkrótce przy parku powstanie wielkie centrum handlowe. / Exactly one year after the Olympic Games, Queen Elizabeth II will be reopening Olympic Park. The facility is set to become the destination of choice for jogging, working out, picnicking, and just taking an unhurried Olympian stroll. A giant shopping mall is due to be opened in the vicinity soon.

10

010_KA_07_Rezerwacje12345.indd 10

13-06-13 12:43

PROMOCJA

KOMPUTER

NIEJEDNO MA IMIĘ...

IDEALNY SPRZĘT, CZYLI JAKI? TAKI, KTÓRY ODPOWIADA KONKRETNIE NA TWOJE INDYWIDUALNE POTRZEBY I SPEŁNIA POKŁADANE W NIM OCZEKIWANIA. ACER JUŻ GO STWORZYŁ. TY TYLKO WYBIERZ.

Acer Aspire P3 Ultrabook

Acer Aspire R7

Acer Iconia W3 Acer Aspire V7

Technologia rozwija się w naprawdę niesamowitym tempie. Coś, co jeszcze wczoraj było zupełną innowacją, dziś jest naturalne, jutro będzie tylko poprzednikiem nastającego modelu. Taką tendencję widać zwłaszcza w kontekście sprzętu komputerowego.

Jeszcze kilka lat temu komputer zajmował całe pomieszczenie, obecnie mieści się w teczce, a nawet... większej kieszeni. Ten trend sprawia, że każdy z nas ma możliwość dobrania urządzenia zarówno do potrzeb, jak i finansowych możliwości.

Idąc właśnie tym tropem myślenia, marka Acer oferuje gamę komputerów “szytych na miarę” oczekiwań ich użytkowników. Model Aspire P3 to idealne rozwiązanie dla tych, którzy nie mogą zdecydować się, czy wolą mieć Ultrabooka™, czy jednak tablet. Acer w wersji Aspire R7 z uchwytem Ezel będziesz mieć – dosłownie – zawsze pod ręką, a model Acer Aspire V7, dzięki swojej niezwykłej wydajności, wykona każde Twoje zadanie.

No i jest jeszcze Iconia W3, pracująca w oparciu o pełną(!) wersję Windowsa 8. To moc i możliwości “dużego” komputera zamknięte w 8-calowym tablecie. A zatem, który z nich pasuje najbardziej właśnie do Ciebie?

ok_Acer do Kaleidoscope_0713.indd 1

Acer Aspire P3 Ultrabook KOMPUTER ZDEFINIOWANY NA NOWO Zainspirowany przez Intel® Ultrabook™ Acer Aspire P3, którego ambasadorem został światowej sławy DJ Tiesto, może być zamkniętym w obudowie Ultrabookiem™ z zapewniającym 170-stopniowy kąt widzenia ekranem. Wystarczy jednak jeden ruch, by w mgnieniu oka przełączyć go w tryb tabletu. A jeśli zależy Ci na jeszcze większej mobilności, po prostu odłącz ekran dotykowy i w drogę!

Acer Aspire R7 EKRAN DOTYKOWY W WIELU WYMIARACH Acer Aspire R7 to nie zwykły dotykowy laptop, a urządzenie “zdolne” do transformacji w w kilka różnych postaci. Może być klasycznym nootebookiem, 15,6-calowym tabletem (z opcją odkręcenia wyświetlacza o 180 stopni), można go także ułożyć na uchwycie zwanym Ezel™ i używać np. jako sztalugi. Ponadto, Acer Aspire R7 zapewnia niesamowity obraz i dźwięk w każdym trybie. Ekran Full HD odwzorowuje najdrobniejsze szczegóły, a kanały audio przełączają się automatycznie podczas zmiany trybu ekranu.

Acer Aspire V7 SUPERBOHATER Jego nowoczesny design oraz smukłość przyciągają wzrok, a poręczna obudowa oraz inteligentny system chłodzenia, który zapewnia komfort użytkowania. Dzięki Windows 8, procesorowi Intel® Core™, karcie graficznej NVIDIA GeForce oraz dużej ilości pamięci RAM, Acer Aspire V7 zasłużył na miano bohatera wydajności – poradzi sobie z każdym zadaniem.

Acer Iconia W3 ZNAK CZASU Acer Iconia W3-810, to znak, że nastały nowe czasy! To pierwszy na rynku 8-calowy tablet, działający w oparciu o system operacyjny Windows 8, do którego można doczepić klasyczną klawiaturę. Jego wydajna bateria pozwala na nawet 8-godzinny czas pracy. To połączenie centrum rozrywki i technologii umożliwiających sprawną i szybką pracę. Iconia W3-810 oferuje kamerę, aparat 2 Mpix, port microUSB, wejście microHDMI, Bluetooth i WiFi, a także pełną wersję pakietu Office.

6/14/13 12:42 PM

REZERWACJE

Mark your Calendar

Rytmy odnalezione v

Rediscovered rhythms

Tematem tegorocznej edycji Brave Festival jest „Zaginiony rytm”, czyli mało znane gatunki muzyczne z całego świata i techniki wokalne. Festiwalowa publiczność usłyszy m.in. szamańską muzykę z Korei Południowej, tradycyjne pieśni plemienia Xhosa z RPA, dźwięki tradycyjnych bębnów królewskich z Burundi i pieśni berberyjskich kobiet z Maroka. / The main theme of this year’s Brave Festival is "Lost Rhythm”, or little known music genres from all over the world and vocal techniques. The audience will hear shaman music from South Korea, traditional songs of the South African Xhosa tribe, the sound of traditional royal drums from Burundi and songs sang byBerber females from Morocco.

7–12.07, BRAVEFESTIVAL.PL, WWW.FACEBOOK.COM/BRAVEFESTIVAL, BRAVE FESTIVAL, Wrocław, Polska / BRAVE FESTIVAL, Wrocław, Poland

Bycza zabawa? c

Shooting the bull

Tu liczą się nie tylko mocne nerwy, ale przede wszystkim mocne nogi. Wyścig, w którym śmiałkowie uciekają wąskimi uliczkami Pampeluny przed rozwścieczonymi bykami, ma wielowiekową tradycję. / Nerves of steel won’t cut it. You’re going to need strong legs as well. This race where people are chased through the narrow, winding streets of Pamplona by raging bulls is a tradition that goes back centuries.

06–14.07, ww.pamplona.es, GONITWA BYKÓW, Pampeluna, Hiszpania / RUNNING OF THE BULLS, Pamplona, Spain

Legenda w trasie x The legend on tour

10–14.07, www.harley-davidson.com, THE LEGEND ON TOUR, Kielce, Bielsko-Biała, Rzeszów, Polska / THE LEGEND ON TOUR, Kielce, Bielsko-Biała, Rzeszów, Poland

Arie wśród murów Arias amid ancient walls

W przepięknej scenerii fińskich jezior, na znanym z doskonałej akustyki zamku Olavinlinna w miejscowości Savonlinna przez miesiąc rozbrzmiewać będą największe operowe dzieła. Utwory Verdiego, Wagnera czy Saint-Saënsa nabiorą w tym niezwykłym otoczeniu nowego wymiaru. / Savonlinna is a small city surrounded by the breathtaking beauty of Finnish lakes. Olavinlinna Castle is famous for its excellent acoustics and will once more be ringing to the strains of the world’s greatest operas for a whole month. This unique setting takes Verdi, Wagner and Saint-Saëns to a whole new level.

05.07–03.08, www.operafestival.fi, FESTIWAL OPEROWY, Savonlinna, Finlandia / OPERA FESTIVAL, Savonlinna, Finland

© M.P., EAST NEWS

Nieważne, czy masz już harleya, rozglądasz się za nowym, czy po prostu jazda motocyklem Harley-Davidson była twoim niespełnionym marzeniem – jest okazja, by wypróbować jego nowy model. W trasie są 22 maszyny na pokładzie ciężarówki The Legend on Tour, zatankowane i gotowe do testów. / Whether you already own a Harley, are planning on getting a new one, or just getting on one is an unfulfilled dream – this is a great opportunity to test out the latest model. The Legend on Tour truck is bringing 22 Harley Davidson motorbikes all tanked up and ready to test ride.

12

010_KA_07_Rezerwacje12345.indd 12

13-06-13 12:44

certina_190x249+5mm_spad_Kaleidoscope.pdf 2013-06-11 14:45:11

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

5

NASZ KIERUNEK

Our Destination

NAJ RZYM ROME TOP

ATRAKCJE WIECZNEGO MIASTA SĄ OCZYWISTE NAWET DLA KOGOŚ, KTO NIGDY DOŃ NIE ZAWITAŁ.

NIE BĘDZIEMY ZATEM PODWAŻAĆ OCZYWISTOŚCI. / THE ATTRACTIONS OF THE ETERNAL CITY ARE OBVIOUS EVEN TO SOMEONE WHO HAS NEVER VISITED THE CITY. WE WILL THEREFORE NOT QUESTION THE OBVIOUS. TEKST/BY: Sławomir

Borkowski

1Ikona Rzymu, ikona starożytności Koloseum, czyli wzniesiony w I w. n.e. amfiteatr Flawiuszów na 50–70 tys. widzów, to pramatka współczesnego stadionu sportowego. Jego konstrukcja, założenia logistyczne, wreszcie funkcja rozrywkowo-reprezentacyjna nie zestarzały się przez 2 tys. lat.

Na szczęście współczesne areny nie spływają już krwią. / The Colosseum is the ancestor of the modern stadium. It was erected in the 1st C AD to seat 50,000-70,000 spectators. The construction, logistics and its glamour and entertainment functionality have not aged for 2,000 years. Fortunately, contemporary arenas are not soaked in blood.

2 Maxxi – nowa warstwa w miejskim torcie

© CZARNY KOT (2) , BEW

The icon of Rome, the icon of Antiquity

Maxxi – a new layer of icing on the city cake

Spektakularny, supernowoczesny obiekt oddany do użytku w 2010 r., projekt słynnej architektki Zahy Hadid, to próba wykreowania współczesnej ikonicznej budowli w mieście znanym głównie ze wspaniałych zabytków historii. Maxxi jest pomyślane jako ośrodek nowoczesnej sztuki goszczący rozmaite interdyscyplinarne wydarzenia artystyczne. / This spectacular, ultra-modern building, designed by world famous architect Zaha Hadid, opened in 2010. The idea was to create a new iconic structure in a city best known for its historical landmarks. The Maxxii is a contemporary art centre and hosts numerous interdisciplinary artistic events.

14

014_KA_07_5powodow12345.indd 14

13-06-13 15:30

NASZ KIERUNEK

Our Destination

3 Fontanna z Neptunem Fountain with Neptune

O ileż uboższy byłby Rzym bez swoich fontann – w pierwszym rzędzie barokowej, XVIII-wiecznej fontanny di Trevi! Trzeba wspomnieć, że zasila ją woda doprowadzana akweduktem wzniesionym w czasach świetności starożytnego Rzymu, niemal dokładnie 2 tys. lat temu. I choć wykąpać się w niej śladem Anity Ekberg z filmu Felliniego Słodkie życie nie można, to zawsze można wrzucić pieniążek, co według legendy gwarantuje powrót do Wiecznego Miasta. A z pewnością każdy gość chciałby swoją wizytę powtórzyć. / Rome would not be the same without its fountains and the best known would have to be the Baroque, 18th-century Trevi fountain. The water comes from an aqueduct built in the halcyon days of Ancient Rome, nearly 2,000 years ago. Although you will not be permitted to follow Anita Ekberg from Fellinis’ La Dolce Vita and bathe in it, you can always throw a coin to guarantee a return visit to the Eternal City.

And everybody wants a return visit here.

4 Na Piotrowej skale On the rock of Peter

Dla katolików – miejsce święte, w którym męczeńską śmierć poniósł św. Piotr. Dla niewierzących i ludzi innych wyznań – skarbnica wybitnych dzieł sztuki. I jednym, i drugim dostarczy wzniosłych przeżyć. Budowana przez ponad wiek wysiłkiem chrześcijańskiego świata oszałamia ogromem, bogactwem, wspaniałością ornamentów. Jej pominięcie w trakcie rzymskiej wycieczki jest grzechem śmiertelnym. / For Catholics, Rome is a sacred place on account of St. Peter having been martyred here. For nonCatholics, the city is a veritable treasure trove of exquisite art and architecture. In any case, Rome promises plenty of uplifting experiences for everyone. The city is simply overwhelming with its grandeur, beauty and sophisticated ornamentation. It would be a cardinal sin to miss Rome on your Italian holiday.

INFO O LOTACH | FLIGHT INFO WAW–FCO 11.20–13.40 wt., śr., pt., sob.

FCO–WAW 14.25–16.45 wt., śr., pt., sob.

Cena w obie strony – 199 zł. Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com, w taryfie Nowe First Minute na bezpośredni lot w obie strony, zawiera wszystkie podatki i opłaty. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu.

WAW–FCO 11.20–13.40 Tue., Wed., Fri., Sat. FCO–WAW 14.50–16.45 Tue., Wed., Fri., Sat.

5

Tempus fugit Tempus fugit

Swego czasu wszystkie drogi prowadziły do Rzymu, a wszystkie ulice Wiecznego Miasta wiodły na Forum Romanum. Po wiekach najważniejszy plac miasta, otoczony wspaniałymi gmachami publicznymi, został kamieniołomem, a w końcu bydlęcym targiem.

Resztki odkopane przez archeologów pozwalają wyobraźni pobuszować po starożytnej metropolii. / If all roads used to lead to Rome, then all the thoroughfares of the Eternal City lead to the Forum Romanum. Over the centuries, this, the city’s most important square, became a quarry and eventually a cattle market. The ruins have since been unearthed by archaeologists, so we can get some idea of what this ancient metropolis once looked like.

© GET TY/FPM, LAIF/CZARNY KOT (5)

Return ticket – PLN 199. The total price of a return ticket for a direct return flight purchased at lot.com in the New First Minute Fare includes all fees and taxes. The price may vary depending on the date the ticket is purchased.

16

014_KA_07_5powodow12345.indd 16

13-06-13 13:45

Partner w finansach, z którym dotrzesz dalej.

Z Raiffeisen Premium Banking zyskujesz indywidualnego doradcę w zakresie usług finansowych na najwyższym poziomie.

Wejdź na raiffeisenpolbank.com

Kalejdoskop_RP_190x249.indd 1

14.06.2013 11:56

szerokie horyzonty

Broad Horizons

Kraina róż

The land of roses

Nadmorskie kurorty Bułgarii oblegają tłumy. Ale tylko nieliczni udają się w głąb kraju. Tam, gdzie w starożytnych trackich grobowcach odnajduje się pośmiertne maski z 23-karatowego złota, a w dolinach kwitną miliony bardzo zestresowanych róż. / Visitors to Bulgaria flock to the country’s seaside resorts. Only a few brave it inland where 23-carat gold death masks await in ancient Thracian tombs and millions of very stressed roses bloom in the valleys.

Tekst/by:

Monika Węgrzyn

18

018_KA_07_Szerokie horyzonty12345.indd 18

13-06-13 13:42

Dolina Róż. Kobiety zbierają płatki kwiatów, których bezcenny olejek posłuży do produkcji perfum.

Rose Valley. Women picking flower petals for oil which will be used to make perfume.

19

018_KA_07_Szerokie horyzonty12345.indd 19

13-06-13 13:43

Broad Horizons

Dobrym miejscem, aby rozpocząć tę podróż, jest Kazanłyk położony u stóp pasma górskiego Stara Płanina. Przemysłowe i – co tu kryć – brzydkie miasto otaczają plantacje róży damasceńskiej. To stąd pochodzi 70 proc. olejku różanego na świecie. Od wieków zaopatrują się weń potentaci przemysłu kosmetycznego. Okolice Kazanłyku to też historyczna kraina starożytnego, wojowniczego ludu Traków, których wierzenia religijne stały się punktem wyjścia greckiej mitologii. Tu, gdzie dziś wznoszą się bloki Kazanłyku, rozkwitało Seuthopolis, tracka metropolia. Po dawnych mieszkańcach pozostały tajemnicze, kryjące skarby kurhany grobowe. Spektakularną pamiątką kultury Traków jest grobowiec położony w północnej części Kazanłyku. Wewnątrz kolorowe malowidła przedstawiają życie zmarłego dostojnika. Turyści zwiedzają replikę – oryginalny grobowiec znajduje się w specjalnie zabezpieczonym, klimatyzowanym budynku obok.

Kraina damasceńskiej róży Wokół miasta Kazanłyk rozciągają się tysiące hektarów plantacji, na których uprawia się różę damasceńską. W porze kwitnienia zapach jest tak oszałamiający, że aż męczy. Natomiast widok – niezwykły. Zwłaszcza o świcie,

Kazanlak, at the foot of the Balkan mountain range, is a good place to set off. This industrial – and let’s face it – ugly town is surrounded by Damask rose plantations. The region produces 70 per cent of the world’s rose oil. Rose oil from around here has been sold to cosmetics tycoons for centuries. The area around Kazanlak forms the historic land of ancient Thrace whose religion was the starting point for Greek mythology. The drab apartment blocks of Kazanlak now occupy the site where once stood the Thracian city of Seuthopolis. The Thracian tomb in the northern part of Kazanlak is a spectacular remnant of their culture. The bright paintings inside the narrow chamber illustrate the life of the deceased Thracian dignitary buried there.

The land of the Damask rose The city of Kazanlak is surrounded by Damask rose plantations which sprawl across thousands of hectares. The scent of flowers in full bloom is intoxicating, almost overwhelming. And the view is something else – especially at dawn when the sun rises over the summits of the nearby mountains to illuminate millions of unfolding petals. Rozober, the annual rose harvest festival, attracts many tourists who come here to admire the magnificent spectacle and traders eager to purchase rose oil. This is the only place where you will find premium quality rose oil. There have been futile attempts to cultivate Damask rose elsewhere, but the yield of Kazanlak cannot be matched anywhere. Scientists put it down to climate. The temperatures in piedmont valleys can fluctuate considerably between day and night, and this puts a lot of stress on plants. Rose shrubs so stressed produce massive quantities of prime quality attar. This has been an essential ingredient of French perfume since the early 18th century. The first shipment from Rose Valley reached the

Cerkiew Narodzenia Pańskiego w Szipce.

The Birth of Christ Church in Shipka.

@ BEW, travelphoto, poprzednia strona/previous page: anzenberger/forum

szerokie horyzonty

20

018_KA_07_Szerokie horyzonty12345.indd 20

13-06-13 13:43

D_EuroPayout_Poland_190x249mm_outlined.indd 1

6/5/13 12:17 PM

szerokie horyzonty

Broad Horizons

Rozober – parada przed Królową Róż.

Rozober festival – a parade before the Rose Queen.

gdy słońce podnosi się ponad szczyty nieodległych gór, oświetlając miliony otwierających kielichy kwiatów. W czasie dorocznego święta zbiorów – Rozoberu – przybywają tu turyści, aby podziwiać widowisko, oraz kupcy, aby kupić olejek. Bo tylko tu rośnie gatunek róży dający olejek najwyższej jakości. Próbowano różę damasceńską uprawiać i gdzie indziej, ale nigdzie nie daje takich zbiorów. Jak twierdzą naukowcy, jest to kwestia klimatu. W podgórskich dolinach występują duże wahania temperatur między dniem a nocą, co jest dla roślin wielkim stresem. W efekcie krzewy różane produkują ogromne ilości olejku, który od początku XVIII w. jest niezbędnym składnikiem produkcji francuskich perfum. Już w 1720 r. pierwszy transport olejku z Doliny Róż dotarł do miasta Grasse, centrum przemysłu perfumeryjnego. I choć dziś ciężarówki zastąpiły wozy konne, to poza tym nic się nie zmieniło, blisko połowę olejku z Doliny Róż kupuje Dior. To z niego powstają również takie zapachy jak Chanel 19 i Chanel 5. Ale różane krzewy to nie tylko olejek. Z suszonych płatków robi się herbatę i likier, ale konfitura różana nie cieszy się tu popularnością. Ponoć ma działanie przeczyszczające. Kobiety zbierają natomiast smołę różaną, czyli oleistą wydzielinę krzewów. Przyda się na czarną godzinę.

Nałożona na powieki zmarłych ułatwia im trafienie do raju.

Sezon na róże trwa krótko. Tylko trzy–pięć tygodni. To czas ciężkiej pracy na polach, ale też zabawy. Tradycyjne, doroczne święto

French town of Grasse, the centre of the perfume industry, in 1720.

Almost half the Rose Valley oil is procured by Dior and used in such fragrances as Chanel 19 and Chanel 5. Rose shrubs produce much more than attar. Dry rose petals are a traditional ingredient of tea and cordials. Women collect rose tar, i.e. the oily secretion of the shrubs, as this is used in burial rituals. It is applied to the eyelids of the deceased to help them find their way to paradise. The rose season only lasts only 3–5 weeks. This is a time for working hard in the fields and having lots of fun. The annual folk festival is held in the first weekend of June. Dancers clad in magnificent costumes and impressive headdresses perform on a rose field where flowers have been left uncut to provide a fitting backdrop for the festival.

Their dresses are ablaze with colour. Characters from local folklore called kukers who can trace their roots back to fertility and harvest deities come on stage. They carry tiny bells to ward off evil spirits.

And let’s not forget Bajgania, a local wise guy who, legend has it, set off to conquer Europe with skins filled with rose oil. Finally, the dancers invite the public to the traditional horo dance.

© travelphoto, east news

Nigdzie indziej róża damasceńska nie daje tak wspaniałych zbiorów.

The Damask rose is at its most beautiful in the Rose Valley.

22

018_KA_07_Szerokie horyzonty12345.indd 22

13-06-13 13:43

Smakija_K_5.06.indd 1

6/5/13 3:18:15 PM

S

t

a

2276 m Trigław Kałofer

Sofia

Broad Horizons

r

a

P Szipka

Buzłudża (Hazi Dimityr) 1441 m

ł

Jaz. Koprinka

a

n

i

n

a

Kazanłyk

10 km

BUŁGARIA

ludowe odbywa się w pierwszy weekend czerwca. Na różanym polu, z którego nie zbiera się kwiatów, aby stanowiły scenografię święta, występują wspaniale ubrane tancerki, w niezwykłych nakryciach głowy. Widowisko co roku przyciąga tu coraz więcej turystów. Ale i ci, którzy trafią do Doliny Róż w czasie innym niż święto, mogą poznać całą bogatą kulturę uprawy krzewów różanych w Muzeum Róży położonym nieopodal Kazanłyku.

NA TROPACH HISTORII Porzucamy Kazanłyk, by udać się w okoliczne góry. Przed nami przełęcz Szipka – bułgarskie Termopile. Pod nią miasteczko o tej samej nazwie, a w nim cerkiew Narodzenia Pańskiego z zabytkowym monasterem. W podziemiach cerkwi rzędy tablic nagrobnych sławią męstwo żołnierzy poległych w XIX w. w bitwie z Turkami o Szipkę. Garstka bułgarskich obrońców broniła jej w oczekiwaniu na przybycie licznych wojsk rosyjskich. Przełęcz została utrzymana.

THE HISTORY TRAIL Off to the mountains. We make our way for the Shipka Pass – the Bulgarian Thermopylae. At its foot lies a town of the same name whose main point of interest is the magnificent Birth of Christ Church and its historic monastery. The vaults have rows of tombstone plaques glorifying the valour of the soldiers killed in the Battle of Shipka Pass (1877-1878). A handful of Bulgarian troops managed to hold the Pass until the Russian army arrived to reinforce them. Shipka is an important place for Bulgarian national identity. Unlike Shipka, the Buzludzha Pass is deserted. We get to the top via a serpentine road. Suddenly, a giant concrete structure that looks like a flying saucer appears. The dome is 42 metres in diameter, more than 14 metres tall, and has a 70-metre tower looming over the dome. As we come nearer, we can see “Forget your past!” sprayed above the monumental gate. This pointless, now abandoned and derelict structure was erected to commemorate the place where a clandestine meeting was held in 1891 to form the Communist Party of Bulgaria. “I have no idea why they chose this place”, says my Bulgarian friend, looking around at the deserted mountain landscape flanking the pass. “It must have been cold”, she adds. And indeed, the mountains are cold even in the middle of summer and there is always a chilling wind blowing.

We decide to leave this hostile, desolate place and descend into a vibrant valley – and the delights of the table. The many restaurants are teeming with visitors. The local food is delicious. Balkan flavours pamper your palate and are light on your wallet. After sightseeing, food is the most memorable part of any trip to inland Bulgaria. ☐

Rozober – festiwal róż. Część uroczystości odbywa się na polu.

Rozober – the Rose festival. Part of the festivities are held in the fields.

© TRAVELPHOTO, BEW

SZEROKIE HORYZONTY

24

018_KA_07_Szerokie horyzonty12345.indd 24

13-06-13 13:43

W przeciwieństwie do Szipki przełęcz Buzłudża jest pusta. Wspinamy się na nią drogą wijącą się serpentynami ku ogromnej betonowej budowli w kształcie latającego spodka. Średnica 42 m, wysokość ponad 14. Nad kopułą 70-metrowa wieża. Nad monumentalną bramą ktoś napisał sprejem Forget your past! Przed nami pomnik potęgi komunistycznej władzy. Bezsensowna, dziś opuszczona i popadająca w ruinę budowla powstała w miejscu, gdzie w 1891 r. odbyło się tajne spotkanie założycielskie komunistycznej partii Bułgarii. – Nie wiem, po co oni się spotykali akurat tutaj – mówi

3

Kazanłyk – replika malowidła z trackiego grobowca.

Kazanlak – a replica of the Thracian tomb wall paintings.

INFO O LOTACH | FLIGHT INFO WAW–SOF 11.05–14.00 pon.–nd.

SOF–WAW 14.40–15.35 pon.–nd.

Cena w obie strony: 700 zł. Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com, w taryfie Nowe First Minute na bezpośredni lot w obie strony, zawiera wszystkie podatki i opłaty. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu.

WAW-SOF 11.05–14.00 Mo.–Su. SOF-WAW 14.40–15.35 Mo.–Su. Return ticket: PLN 700. Total price of a ticket purchased at lot.com in the New First Minute fare for a direct return flight includes all fees and taxes. The price may vary depending on the date the ticket is purchased.

znajoma Bułgarka, patrząc na bezludny krajobraz gór otaczających przełęcz. – Musiało być zimno – dodaje. Rzeczywiście, nawet w środku lata w górach jest chłodno, wieje przenikliwy wiatr. Lepiej opuścić to niegościnne miejsce i zjechać w pełne życia doliny.

A tam oddać się rozkoszom stołu. Liczne restauracje pełne są gości. Bałkańskie smaki cieszą podniebienie, jednocześnie nie martwiąc kieszeni. Ucztowanie to poza zwiedzaniem najwspanialsza część programu tej wycieczki w głąb Bułgarii. ☐

© MARO KOURI/EAST NEWS, HEMIS/EAST NEWS

REKLAMA

25

018_KA_07_Szerokie horyzonty12345.indd 25

13-06-13 13:43

MOJE MIEJSCA

My Favourite Haunts

GDY stopy ślizgają ci się po wydeptanych kamiennych ścieżkach i schodach kościołów, czujesz, że brodzisz przez historię tego kontynentu, a sam jesteś JEJ uczestnikiem. / as your feet slide along the well-worn stone paths, and the smooth church steps. You wade through the history of this continent, just as you yourself are a living part of it.

Tekst/by: Maria

Wiernikowska

Camino trekking z kosturem pielgrzyma Way of St. James. Trekking like a pilgrim

Kto lubi zbiorowe sypialnie z piętrowymi łóżkami, gdzie światło gaśnie przymusowo o 22.00, a zapala się przed świtem, przerywając chór chrapania, sapania i zbolałych jęków? Kto lubi wychodzić w szarówkę, by godzinami dreptać za jakimiś obcymi plecami?

Iść tylko po znaczonym szlaku, który nie omija autostrad, monotonnych równin, brudnych wiosek i centrów nowoczesnych miast?

Kto lubi jeść na obiad kawałek suszonego mięsa z niesolonym chlebem, popijając wodą z kranu, i tak przez cały miesiąc?

Ja lubię. Nie wiedziałam o tym, póki nie poszłam na Camino. Nie wyobrażałam sobie nawet, że mogłabym pójść na pielgrzymkę, ja, która do kościoła chodzę tylko na śluby i pogrzeby, a i wtedy staję z tyłu, bo nie wiem, kiedy klękać, a kiedy wstać. Zresztą nikt mnie o to nie pytał w drodze do Composteli. Jeśli nie liczyć oddziału pielgrzymów niemieckich – szli w nogę marszowym krokiem i recytowali He-

Anyone for sharing bedrooms with bunk beds with lights out at 10 p.m. and back on at the crack of dawn, despite all the snoring, panting and groaning? Is there anyone who likes setting off at dusk and toddling behind the unshapely back of some stranger during their holidays? And would anyone care to spend a whole month lunching on a piece of dried meat with unsalted bread and washing it down with tap water? Yes, me, although I wasn’t aware of this until I had walked the Way of St. James (Camino de Santiago). I would never have pictured myself going on a pilgrimage. I mean, me, who only goes to church for weddings and funerals, and even then, usually stands at the back because I never know when to kneel and when to stand. I don’t want to know anyway, and no one ever asked me on the way to (Santiago de) Compostela. Apart from a group of German pilgrims, who were marching at a fast pace while reciting “Heilige Maria...”, and a Pole carrying a big wooden cross, the hundreds of people I passed along the way did not strike me as being particularly religious. I did attend one mass, but only because the priest was offering soup (water based garlic soup with a drop of oil) afterwards. And I spent about a week in a monastery, in a small room with the monks. I say “about” because I lost track of time.

So if you’re after a holiday, i.e. a nice little hotel with a sea view, great company, and plenty of time to relax, you might want to give the Santiago de Compostela pilgrimage a miss. It wasn’t so hard for me because I can’t stand holidays. I hate relaxing, sun-bathing, hammocks tied to palm trees, and waiters in white coats. I hate organized tours, tour guides, sight-seeing, and souvenir photographs. Yes, I know it’s not my place to say

© get ty/fpm, bew

28

028_KA_07_Moje miejsca12345.indd 28

13-06-13 12:39

漏 get ty/fpm, bew

Droga Francuska to najpopularniejszy ze szlak贸w Camino de Santiago.

The Via Francigena is one of the most popular pilgrim routes of the Way of St James.

29

028_KA_07_Moje miejsca12345.indd 29

13-06-13 12:39

My Favourite Haunts

Strużka współczesnych pielgrzymów z całego świata ożywia stare Camino de Compostela.

A handful of modern pilgrims from around the world breathes life back into the ancient Camino. ilige Maria… – oraz jednego Polaka, co targał duży drewniany krzyż. Setki ludzi, których mijałam na tej drodze, nie okazywały żadnych objawów religijności. Byłam na jednej mszy, bo księżulo po kościele zapraszał na zupę (czosnek na wodzie z kroplą oleju). No i chyba przez tydzień w klasztorze, w jednej celi z mnichami, bo zażądał tego mój organizm. Mówię „chyba”, bo straciłam poczucie czasu.

Więc jak ktoś lubi wakacje, ładny hotelik z widokiem na morze, doborowe towarzystwo i luz, niech nie idzie na pielgrzymkę do Santiago de Compostela. Mnie było łatwiej, bo ja wakacji nie znoszę. Nie cierpię wypoczynku, opalania, hamaka pod palmą i kelnerów w białych kitlach. Nie znoszę zorganizowanych wycieczek, przewodników, zwiedzania i pamiątkowych fotografii. Tak, wiem, nie wypada tego mówić ludziom, którzy lecą właśnie do Honolulu za ciężko (albo lekko) zarobione pieniądze, a może dopiero jadą te pieniądze zarabiać w pocie czoła, na drabinie albo z gardłem ściśniętym krawatem, z dala od domu, strasznym kosztem, ale za to z myślą, że następnym razem już do Honolulu…

Ja też przez lata wyruszałam do pracy samolotem, co miesiąc w jakieś nowe miejsce, gdzie właśnie wybuchła jakaś nowa stara wojna albo wulkan, albo ludność pewnego wyznania spędzono do obozu. Trzeba było to sprawdzić, sfotografować, nakręcić ukrytą kamerą, pokazać światu. Więc wiem, że samolot nie zawsze jest pełen wesołków z pamiątkami z egzotycznych wycieczek. Wiem też, że wśród marzycieli ciekawych świata są prawdziwi podróżnicy i odkrywcy. Ale oni też

30

028_KA_07_Moje miejsca12345.indd 30

this to people flying to Honolulu right now for hard (or easily) earned money. Perhaps they are just departing to earn that money by the sweat of their brows, standing on ladders or with tightly fastened neckties, far away from home, facing high costs but comforted by the thought that next time their departure will be to Honolulu...

I, too, used to leave for work on a plane. Every month, I would travel to a new place, where a new old war or volcano had just erupted, or where people of a certain religious persuasion were being herded into camps. The whole thing had to be examined, photographed, filmed through the lens of a hidden camera, brought back, and shown to the world. So I can tell you your plane isn’t always filled with smiling faces reminiscing over exotic trips. I also know that there are some real travellers and explorers among those dreamers curious to see the world. But even they might have trouble Katedra w Santiago de Compostela. Tu kończy się wędrówka pielgrzymów.

The cathedral in Santiago de Compostela is where the pilrimage ends.

© hemis/east news

MOJE MIEJSCA

13-06-13 12:40

ia

MOJE MIEJSCA

My Favourite Haunts W klasztorze w Puente Fitero franciszkanie rytualnie obmywają stopy pielgrzymów.

Pilgrims can have their feet washed by monks of the Franciscan order of the Puente Fitero monastery.

Rozłożystą muszlą można było zaczerpnąć wodę ze źródła. Zastępowała łyżkę i nóż.

A sea shell could be used to draw water from a stream. It also replaced a spoon or a knife.

© HEMIS/EAST NEWS, CORBIS/FOTOCHANNELS, SIME/FREE

mogą nie zrozumieć, po kiego diabła pchać się w miejsce zadeptane nogami wędrowców, na drogę znaną i oklepaną, oznaczoną co krok, jak dla półgłówków, żółtymi strzałkami albo charakterystyczną muszelką.

Muszelka – bo dla tych, co miesiącami szli z odległych krajów w głębi lądu, już sam widok oceanu był cudem, a biała muszla jego rzadką pamiątką. Rozłożysta jak dłoń mogła zastąpić łyżkę, może nawet nóż. Tą wgłębioną jak miseczka można było zaczerpnąć wody ze źródła. Przytroczona do pasa, do kostura albo do kapelusza stała się znakiem tych wędrowców, a sam kostur, dziś też już tylko symbol, niejednemu przydał się w starciu z wilkami czy psią sforą. Bo przed bandą rabusiów raczej nie ratował. Ale nie miało być łatwo. W tamtych czasach to była wyprawa życia.

W tę drogę ruszali ci, co szukali pokuty za grzechy albo chcieli podziękować. Szli tu więc grzesznicy i ci, którzy chcieli otrzeć się o świętość.

Szli królowie i prości ludzie.

Bogaty mógł ruszyć konno albo zapłacić komuś, żeby poszedł za niego. Większość szła pieszo, niosąc cały bagaż w węzełku, kromkę chleba i kawałek sera. Tak to sobie wyobrażam, bo sama tak szłam. Przypadkiem, wbrew sobie, nieświadomie, to znaczy nic o tym miejscu nie wiedząc, dlatego przez te 750 km z okładem to było dla mnie ciągłe odkrywanie.

understanding why on earth anyone would squeeze into a place worn down by the feet of many wanderers, to a road that is well-known and free of surprises, marked as if for idiots by yellow arrows or a distinctive sea shell. A sea shell – because to those who came from distant inland countries, the view of the ocean itself was a miracle, and the white shell was a rare souvenir. Its expansive “cupped hand” shape could replace a spoon or even a knife. When strapped to a belt, walking stick, or hat, it became the mark of these wanderers. Even the walking stick is only a symbol today. It was often used in the past to ward off wolves and dogs. The journey wasn’t meant to be easy.

Back then it was a journey of a lifetime. Anyone who sought to expiate their sins or who wanted to give thanks embarked on this journey. This road was trodden by sinners and those who wanted to come face to face with holiness. Kings and commoners alike walked this road. The rich could set out on horseback or pay someone to walk the journey for them. But most went on foot, carrying their baggage tied up in a bundle, and a piece of bread and cheese. That’s how I imagined it, so that’s how I did it. I didn’t know much about this place, so those 750+ kilometres were a constant discovery.

It was right here, on the shores of the Western edge of the Iberian Peninsula, that the coffin of James, son of Zebedee, one of the apostles of Christ, is said to have arrived. For

32

028_KA_07_Moje miejsca12345.indd 32

13-06-13 12:40

Tu właśnie, na brzegu oceanu na zachodnim krańcu Półwyspu Pirenejskiego, miała wylądować trumna z samym uczniem Chrystusa, Jakubem. Potem zawieruszyła się na dziewięć wieków w głębi lądu, by nagle obudzić wiarę i ściągać pielgrzymów. W głębi średniowiecza – bo rzecz się zaczęła 12 wieków temu – panowała moda na pielgrzymki i wiara w cudowne działanie relikwii. Dziś nagle moda wróciła, a wykreował ją nasz papież i pewien popkulturowy pisarz. Dołączyła do tego europejska wspólnota i sypnęła kasą na odbudowę i promocję tej archaicznej rozrywki. Ale daję głowę: sprawa jest absolutnie tego warta.

Nad grobem świętego zbudowano kapliczkę, nad nią kościół, a dokoła miasto. Drogi do niego wiodą nad morzem od strony Portugalii i Anglii, przez całą północną Hiszpanię środkiem półwyspu, gdzie za Pampeluną zbiegają się dwa wielkie szlaki z Europy, tej południowej przez Italię i północnej, co przebija się przez Pireneje od Francji, zbierając wędrowców z Niemiec i tych, co dotarli tam z jeszcze

nine centuries it disappeared somewhere inland, to suddenly inspire faith and attract pilgrims. In the depths of the Dark Ages when pilgrimages were in vogue, there was a belief that relics held miraculous powers. Suddenly, thanks to the Pope and a certain popular writer, pilgrimages have made a comeback. The European Economic Community joined in, making funds available to restore and promote this archaic source of

Stare miasto w Santiago de Compostela.

The Old Town in Santiago de Compostela.

© hemis/east news, corbis/fotochannels, sime/free

REKLAMA

33

028_KA_07_Moje miejsca12345.indd 33

13-06-13 12:40

MOJE MIEJSCA

My Favourite Haunts

Ze sklepienia katedry w Santiago de Compostela zwisa ważąca 80 kg kadzielnica – Botafumeiro.

An 80-kilogram thurible called the Botafumeiro hangs from the vault of the cathedral in Santiago de Compostela.

entertainment. But take it from me – the Camino is well worth it. A chapel, above it a church, and all around it a city – all this has been built for us with the Saint’s tomb.

Along the roads, over the sea from Portugal and England, right across northern Spain through the centre of the peninsula, where just outside Pamplona two major European roads intersect, the southern one going through Italy and the northern one crossing the French Pyrenees to collect travellers from Germany and beyond (e.g. Poland, Lithuania and Estonia). Hermitages, monasteries, chapels and churches were erected along these roads, and markets and taverns sprang up around them. Pilgrims brought civilization and wealth like a river. Churches displayed their power and established the might of the Spanish kingdom, which was built on the ruins of Arabian power, the stakes of the Inquisition and overseas voyages before eventually falling into ruin. The temples might still be standing but they are often empty. And that handful of modern pilgrims from around the world breathes life back into the ancient Camino de Compostela.

These are the kinds of thoughts that fill your mind during those monotonous wanderings, when for several hours a day for several (dozens maybe?) days you are on the road, as your feet slide along the well-worn stone paths, and the smooth church steps. You wade through the history of this continent, just as you yourself are a living part of it.

Admittedly, this is a strange portion of its history that you are a part of and is driven by a new economic situation or a new sense of style. This is no-frills tourism (the communal bathrooms and bedrooms) for the sake of accomplishment, spirituality or a sense of the extreme. To each their own. ☐

MARIA WIERNIKOWSKA – dziennikarka, korespondentka wojenna, reporterka. Przez wiele lat przygotowywała reportaże dla Telewizji Polskiej, m.in. z wojen na całym świecie, a także cykl reportaży Telewizja objazdowa. Właśnie ukazała się jej książka Oczy czarne, oczy niebieskie, dziennik z wyprawy do Santiago de Compostela. / A journalist. Has worked as war correspondent for the Polish Television reporting from all over the world. She also did a series of reportages called Telewizja objazdowa. Her book Oczy czarne, oczy niebieskie on her journey to Santiago de Compostela has just come out.

© SIME/FREE, BARTOSZ BOBKOWSKI/AG, M.P.

odleglejszych krain: z Polski, Litwy, Estonii. Wzdłuż tych dróg powstawały pustelnie, klasztory, kapliczki i kościoły, a dokoła nich rosły stragany i oberże. Pielgrzymi jak rzeka nieśli bogactwo i cywilizację. Kościół budował swoją potęgę i potęgę hiszpańskiego królestwa na ruinach potęgi arabskiej, na stosach inkwizycji, na zamorskich wyprawach, by w końcu też popaść w ruinę. A nawet jeśli świątynie wciąż stoją, to często puste. A ta strużka współczesnych pielgrzymów z całego świata nagle ożywia stare Camino.

Takie rzeczy przychodzą do głowy w czasie monotonnej wyrypy, kiedy kilkanaście godzin dziennie jesteś w drodze i tak przez kilkanaście (kilkadziesiąt?) dni, a stopy ślizgają ci się po wydeptanych kamiennych ścieżkach i schodach kościołów. Że brodzisz przez historię tego kontynentu, a sam jesteś tej historii uczestnikiem. Fakt, dziwnego jej koniuszka napędzanego przez nową koniunkturę czy nową modę: na wyczyn, na duchowość, czy na ekstremalną w swoim rodzaju, przaśną turystykę (te zbiorowe sypialnie i zbiorowe łazienki!). Co komu w duszy gra.

Dziś możesz ominąć darmowy nocleg w klasztorze i pójść do pięciogwiazdkowego hotelu i dobrej knajpy. Możesz dojechać do dowolnego miejsca na trasie autobusem i zrobić tylko ten odcinek, który cię interesuje – bo wybierasz romańskie kościółki, pejzaż albo masz akurat tylko tydzień wolnego. Zamiast konno, można odbyć pielgrzymkę na nowoczesnym góralu – też się liczy. Zamiast ruszać w morderczą drogę powrotną, wsiadasz w samolot. Ale potem będziesz zawsze marzyć, żeby tu wrócić, wziąć węzełek i ten idiotyczny kostur i zanurzyć się w inny czas i spotkać samego siebie. ☐ 34

028_KA_07_Moje miejsca12345.indd 34

13-06-13 15:48

Malaria7_K_11.06.indd 1

6/11/13 1:33:15 PM

POLSKIE PRZEBOJE

Polish Hits

Agnieszka Radwańska jest najbardziej rozpoznawalną polską sportsmenką na świecie.

Agnieszka Radwańska is Poland’s most recognisable athlete internationally.

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

Agnieszka Radhwila

36

036_KA_07_Polskie Przeboje12345.indd 36

13-06-13 13:23

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

Agnieszka Radhwila

Milionerzy znad Wisły Polish millionaires

PRZED LATY W ŚWIATOWEJ ELICIE TENISISTÓW BYŁ TYLKO WOJCIECH FIBAK. TERAZ JEST AGNIESZKA RADWAŃSKA, A LADA CHWILA ZNAJDĄ SIĘ W NIEJ JEJ MŁODSZA SIOSTRA URSZULA I JERZY JANOWICZ. / FOR MANY YEARS, WOJCIECH FIBAK WAS THE ONLY POLISH MEMBER OF THE INTERNATIONAL TENNIS ELITE. BUT NOW, AGNIESZKA RADWAŃSKA HAS JUST SIGNED ON AND HER YOUNGER SISTER URSZULA IS ABOUT TO FOLLOW SUIT, ALONG WITH JERZY JANOWICZ. TEKST/BY: Janusz

Pindera

37

036_KA_07_Polskie Przeboje12345.indd 37

13-06-13 17:06

POLSKIE PRZEBOJE

Polish Hits

Na kortach Wimbledonu rozgrywany jest najstarszy i najbardziej prestiżowy turniej tenisowy w świecie – The Championships.

The Wimbledon tennis courts hosts The Championships or the oldest and most prestigious tennis tournament in the world.

©BEW, PAP, POPRZEDNIE STRONY/PREVIOUS PAGES: EAST NEWS (2)

Kiedy jesienią ubiegłego roku pokonał w paAfter downing London Olympic Gold Medallist ryskiej Bercy mistrza olimpijskiego z Londynu and British No. 1, Andy Murray, Jerzy Janowicz (2012), Brytyjczyka Andy’ego Murraya, a późmade it to the final where Spain’s David Ferrer niej w finale twardo walczył z Hiszpanem only managed to win after a hard fight. This Davidem Ferrerem, mówił i pisał o nim cały giant from Poland had just breached the unbJADWIGA tenisowy świat. Bo oto pojawił się gigant reachable. The pundits obviously knew who JĘDRZEJOWSKA z Polski, który naruszył to, co wydawało się Janowicz was. They also knew about his imnienaruszalne. pressive physique, strength and fitness – Jano1937 – Wimbledon – finał. / Wimbledon – final.

Fachowcy wiedzieli, że ktoś taki jak Janowicz wicz stands at 203 cm and could serve at a 1937 – mistrzostwa USA – finał / US chamistnieje, że natura dała mu wspaniałe warunki staggering 219 kph when he was 17. Now, five pionships – final.

1939 – mistrzostwa Francji – finał / French fizyczne (mierzy 203 cm), że mając zaledwie years on, he relentlessly bombards opponents championship – final.

17 lat, posyłał serwisowe asy z prędkością with rocket serves (Janowicz has been clocked gra podwójna / doubles 219 km/h. Dziś, już pięć lat starszy, bombarduat 242 kph). He can even overawe Roger Feder1936– mistrzostwa Francji – finał / French je rywali atomowym serwisem (najszybszy er, the player with the most titles ever. Janowchampionship – final.

242 km/h) i straszy na korcie nawet takich miicz fought Federer for every ball at the Foro 1938– mistrzostwa USA – finał / US championstrzów jak Roger Federer, najbardziej utyItalico in Rome and came to within a hair’s ships – final.

1939 – mistrzostwa Francji – wygrana / tułowany tenisista w historii. Na Foro Italico breadth of winning the second set.

French championship – champion. w Rzymie bił się w tym roku ze Szwajcarem Federer speaks very highly of Janowicz and gra mieszana / mixed doubles o każdą piłkę i był o krok od zwycięstwa w tej believes he has a bright future ahead of him.

1947 – mistrzostwa Francji – finał / French partii. Federer wróżył mu piękną karierę, Similarly, the most influential tennis writers are championship – final. a specjaliści z branży napisali, że w niedalekiej predicting that he will be in the top ten in the przyszłości może być największym z najlepnot so distant future. They also point out that szych. I podkreślali, że nikt przy takich warunkach fizycznych nie no one with such a towering frame can match Janowicz’s on court porusza się tak dobrze na korcie, nikt nie ma tak miękkiej ręki, która agility, and nobody can play drop shots with anything like the pozwala grać precyzyjne dropszoty. same precision and gentleness.

Jeszcze dwa lata temu nie miał pieniędzy, by polecieć do MelJanowicz couldn’t scrape up the airfare to fly to Melbourne for the bourne i zagrać w Australian Open. Był taki czas, że rodzice sprzeAustralian Open two years ago. His parents had to sell their store dali sklep i mieszkanie, bo brakowało środków na rozwój jego taand apartment to raise the money to invest in his talent. All that is lentu. Dziś to przeszłość, tym bardziej chętnie odgrzebywana, bo ancient history, all the more eagerly dredged up and discussed przecież nie tak dawno Janowicz został kolejnym tenisowym minow that Janowicz has just become Poland’s latest tennis millionlionerem znad Wisły. I jeśli nie zdarzy się nic nieprzewidzianego, aire. If all goes according to plan, Janowicz’s earnings are about to to teraz będzie zarabiał coraz więcej, bo ma potencjał, by wygrygo even higher, as he is comfortable playing on any surface. It all wać na każdej nawierzchni. Wszystko zależy od tego, czy głowa depends on how well Janowicz can cope with pressure, improve Jerzyka wytrzyma ciśnienie, czy uda mu się poprawić nie najlephis endurance and show that he has just as much persistence to szą wytrzymałość i mieć tyle wytrwałości w dążeniu do celu jak ci, get there as those who already have. Not so long ago, someone

38

036_KA_07_Polskie Przeboje12345.indd 38

13-06-13 13:24

__reklama CK do Kaleidoscope__190 x 249.indd 1 CKLegia_K_13.06.indd 1

2013-06-13 14:33:45 6/13/13 3:38:28 PM

Polish Hits

którzy go osiągnęli. Ktoś niedawno powiedział mądrze, że on sam może być dla siebie najgroźniejszym rywalem, jeśli właściwie nie ukierunkuje emocji.

Fibak rozpalił wyobraźnię Wojciechowi Fibakowi, polskiej legendzie tej dyscypliny, na sam szczyt wejść się nie udało, choć i tak zrobił niewiarygodną na tamte czasy karierę. Chłopak z PRL-u przerwał prawnicze studia, by wygrywać z najlepszymi. Był nieoficjalnym mistrzem świata w grze deblowej w parze z Niemcem Karlem Mailerem i Holendrem Tomem Okkerem, w 1976 r. zagrał w Houston w finale turnieju Masters z Hiszpanem Manuelem Orantesem. W obrosłym legendą meczu był o krok od zwycięstwa. Prowadził 2:1 w setach i 4:1 w czwartej partii. Wtedy na ekranie pokazano aktora Kirka Douglasa, który w udzielanym wywiadzie mówił, że Orantes nigdy się nie poddaje.

Ponoć te słowa usztywniły Fibaka, a dodały skrzydeł Hiszpanowi.

remarked that Janowicz may well become his own worst enemy unless he can keep his emotions in check.

Fibak fires imagination Wojciech Fibak never made it to the very top, but his meteorite career was a sensation back in those days. A young man from Communist Poland actually dropped out of law school to take up professional tennis. Fibak was the unofficial world doubles champion, along with Germany’s Karl Meiler and the Netherlands’ Tom Okker. In 1976, he was pitted against Spain’s Manual Orantes in the

Ze swoim atomowym serwisem Jerzy Janowicz najgroźniejszy będzie na trawie Wimbledonu.

His strong serve makes Jerzy Janowicz a dangerous opponent on Wimbledon’s grass courts.

finals of the prestigious Masters tournament in Houston. During the legendary match, broadcast by Polish television, Fibak only just failed to clinch an historic victory. He was leading 2 sets to 1 and was 4:1 up in the fourth set. The television then switched to an interview with Kirk Douglas, who said that Orantes was a fighter. Those words seem to throw Fibak off and spur Orantes on.

You would have to be pretty long in the tooth, though, to remember Jadwiga Jędrzejowska, the 1937 Wimbledon finalist, or the impressive performances of Ignacy Tłoczyński and Władysław Skonecki. TV made Fibak a household name among rich and poor alike. He fired the public imagination, crossed boundaries, and inspired people to believe that anything was possible.

Fibak finally has successors worthy of his mantle. There was a time when our hopes were pinned on Wojtek Kowalski. Then came Aleksandra Olsza and Magdalena Grzybowska, who triumphed in junior Grand Slam tournaments. Grzybowska was on the brink of advancing into the senior elite, and multi-million advertising contracts were just within her grasp, when her health failed her.

High hopes have also been pinned on Łukasz Kubot who fearlessly challenged the world’s leading tennis players and won almost 3

Jerzy Janowicz – równie utalentowany jak nieobliczalny, z wybuchowym serwisem i równie mocnym charakterem.

Jerzy Janowicz is as talented as he is unpredictable. Both his serve and personality are incredibly strong.

© east news, corbis/fotochannels

polskie przeboje

40

036_KA_07_Polskie Przeboje12345.indd 40

13-06-13 15:49

© EAST NEWS, CORBIS/FOTOCHANNELS

Sukcesy Jadwigi Jedrzejowskiej, finalistki Wimbledonu z 1937 r., czy wspaniałe występy Ignacego Tłoczyńskiego i Władysława Skoneckiego pamiętają tylko najstarsi, a Fibak dzięki telewizji docierał wszędzie. Rozpalał wyobraźnię, pozwalał wierzyć, że nie ma rzeczy niemożliwych. Teraz wreszcie ma godnych następców. Był taki moment, gdy wydawało się, że może nim być Wojtek Kowalski.

Później pojawiły się Aleksandra Olsza i Magdalena Grzybowska, które w kategorii juniorek wygrywały turnieje wielkoszlemowe. Ta druga była już bardzo blisko elity seniorek, milionowe kontrakty reklamowe były na wyciągnięcie ręki, ale zdrowie nie pozwoliło.

Ostatnio spore nadzieje na wielkie sukcesy dawał Łukasz Kubot, który toczył wspaniałe pojedynki z czołowymi tenisistami świata i zarobił już na korcie prawie 3 mln dol. On jeszcze nie powiedział ostatniego słowa, ale wyjść z cienia nowego sportowego bohatera Polaków, Jerzego Janowicza, będzie mu bardzo trudno.

POLSKIE SIOSTRY WILLIAMS O tym, że Agnieszka Radwańska może osiągnąć więcej niż ktokolwiek w Polsce przed nią, mówiono od dawna. Jej subtelny, pełen technicznych zagrań i sprytu tenis podobał się, gdy była jeszcze juniorką, gdy wygrywała turnieje wielkoszlemowe w Paryżu i na Wimbledonie. Gry w tenisa uczył ją i jej młodszą siostrą Ulę ojciec,

million dollars, an amount comparable to Fibak’s winnings.

We haven’t heard the last of Kubot, but it’s going to be extremely difficult for him to emerge from Janowicz’s shadow.

POLAND’S ANSWER TO THE WILLIAMS SISTERS Agnieszka Radwańska has long shown promise of achieving far more than anyone before her in Poland. Her subtle, technically sound, and cunning technique was noticed when she was still a junior, winning Grand Slam tournaments in Paris and Wimbledon.

REKLAMA

S p e c i a l E c o n o m i c Z o n e E U R O P A R K M I E L E C C o m p e t i t i v e I n v e s t m e n t C l i m a t e i n P o l a n d E a s i l y a c c e s s i b l e i n v e s t m e n t s i t e s & l o w f a c i l i t y o p e r a t i n g c o s t • G e n e r o u s t a x i n c e n t i v e s • S k i l l e d m a n p o w e r & e d u c a t i o n i n f r a s t r u c t u r e

O v e r 7 5 y e a r i n d u s t r i a l h e r i t a g e i n a e r o s p a c e c o m b i n e d w i t h t o d a y ’s p o t e n t i a l o f b u s i n e s s e s i n t h e z o n e t r a n s l a t e s i n t o v i b r a n t d e v e l o p m e n t o f t h e r e g i o n

41

036_KA_07_Polskie Przeboje12345.indd 41

13-06-13 15:49

polskie przeboje

Polish Hits

Robert Piotr Radwański, kiedyś niezły zawodnik KS Nadwiślan w Krakowie, a później jeszcze lepszy trener. Dziewczyny zaczynały w Niemczech (rodzice pojechali tam za chlebem). Mając dwa–trzy lata, trzymały w rączkach małe rakiety. Obie miały talent i upór w dążeniu do celu, a gdy brakowało pieniędzy, dziadek Władysław sprzedał Kossaka, by mogły się rozwijać. Od dawna mówi się, że mamy polskie siostry Williams. Młodsza Urszula też wygrała juniorski Roland Garros i kończyła sezon jako najlepsza na świecie. Dziś próbuje gonić siostrę w rankingu seniorek, co nie będzie łatwe, bo Agnieszka to klasa sama dla siebie. W ubiegłym roku grała w finale Wimbledonu z Sereną Williams i napędziła jej strachu. Amerykanka wyszła z tego starcia obronną ręką, ale występ Radwańskiej wywindował ją na drugie miejsce w rankingu najlepszych tenisistek. Dziś jest w tym rankingu czwarta, ma na koncie 12 mln dol. zarobionych na korcie i zaledwie 25 lat. Wszystko, co najlepsze, dopiero przed nią. Jej tenis jest piękny, ale jest zbyt delikatna, by na razie wygrywać ze znacznie potężniejszymi, szczególnie na kortach ziemnych.

Na szybszych nawierzchniach jej szanse rosną.

Agnieszka jest najbardziej rozpoznawalną polską sportsmenką na świecie. Nasi najlepsi debliści, Mariusz Fyrstenberg i Mateusz Matkowski, o takiej rozpoznawalności mogą tylko marzyć, choć przecież grali już w finale wielkoszlemowego US Open, finałach Masters i od lat należą do światowej czołówki w tej konkurencji. Ale debel nie cieszy się takim zainteresowaniem jak gra pojedyncza, muszą więc zadowolić się tym, że też są dolarowymi krezusami.

Wprawdzie nieco biedniejszymi i nie tak znanymi jak starsza Radwańska, ale jednak milionerami. ☐

Agnieszka and her younger sister Ula were introduced to tennis by their father, Robert Piotr Radwański, who used to be a good player himself, and later an even better coach. The two girls began to play tennis in Germany (their parents went there for work). They were clutching miniature rackets in their tiny hands when they were only two or three years old. The girls were both talented and stubbornly determined to make it to the top. When the family run out of money, their loving grandfather Władysław sold a Kossak painting to finance their further development. The younger Urszula also won the junior Roland Garros tournament and came first at the end of the season. She is now trying to outperform her older sister. She is going to have her work cut out for her. Last year, Agnieszka played against Serena Williams at Wimbledon and proved to be a formidable opponent. Williams won, but Radwańska’s performance earned her second place in the women’s ranking. With USD 12 million dollars in prize money, Agnieszka, who has just turned 25, is now ranked fourth in the world with her best yet to come. Her playing is a pure joy to watch because of its beauty and unorthodoxy, but she is still too gentle to win against stronger and more powerful opponents especially on clay courts. She does better on faster surfaces.

Agnieszka is without a doubt Poland’s most recognisable athlete internationally. Our top doubles players, Mariusz Fyrstenberg and Marcin Matkowski, can only dream of such fame. Both have been top players in their field for years and have played in Grand Slam finals, e.g. the US Open, and the ATP World Masters. It’s just that doubles matches do not have the same appeal as singles matches.

Anyway, they might be slightly poorer than Agnieszka Radwańska, and they are certainly not as well known, but they are still millionaires. ☐

© bew, Wojciech forum, Franus, pap (2),Corbis, corbis/fotochannels, Bew, M.P.,Forum east news

Od lewej/Left to right: Wojciech Fibak, Magdalena Grzybowska, Wojciech Kowalski, Łukasz Kubot, Aleksandra Olsza.

42

036_KA_07_Polskie Przeboje12345.indd 42

13-06-13 17:06

PureSky7_K_14.06.indd 1

6/14/13 1:28:30 PM

Cuisine

Wakacje pełne smaku Tasty holidays

Magda Gessler – restauratorka, autorka książek kucharskich, malarka. Prowadzi programy kulinarne w telewizji TVN. / Restaurateur, cook book writer, painter. She hosts culinary shows on TVN television station.

Czas planowania wakacyjnych wojaży już za nami. Jeśli zamierzają Państwo podróżować po Polsce, to podpowiadam, gdzie najlepiej zatrzymać się na chwilę, odpocząć i posilić. Na północy kraju najserdeczniej zapraszam do baru Rybka w Gdańsku, czyli polskiego tapas baru oferującego przystawki ze świeżych bałtyckich ryb, których smak wzmacnia zapierająca dech w piersiach bezpośrednia bliskość polskiego morza. W drodze do Kartuz natkną się Państwo na Schabowy Raz, którego odwiedzenie jest obowiązkiem każdego smakosza wieprzowych sznycli. Wciąż niewiele jest miejsc, w których można zjeść prawidłowo przyrządzonego schabowego, smażonego na smalcu razem z kością. W Ustce oczywiście Syrenka ze świeżo uwędzonymi na miejscu rybami, genialnymi gołąbkami z dorsza i unikalną pizzą z piklingiem. Augustów to świetna grecka knajpka w Rynku, z prawdziwym wyluzowanym Grekiem za kontuarem. Do Ostrowa Wielkopolskiego zaprasza nas Golonka w Pepitkę, czyli rozpływająca się w ustach, pieczona z mar-

Zwiedzanie Polski warto łączyć z kulinarnymi doznaniami.

While travelling across Poland do not miss some superb eateries. chewką i pietruszką golonka, o jakiej będziemy potem tylko marzyć. W Dębicy U Sióstr kapitalne jedzenie bez grama alkoholu. Polecam placki ziemniaczane podawane, z czym sobie tylko Państwo zażyczą. Na południu, w Wiśle, znajdziemy Malinówkę, a w niej najlepsze na świecie pstrągi, do których dostać się jednak trudno, bo przed przybytkiem o każdej porze dnia tłoczą się spragnieni kulinarnych doznań smakosze. W Krakowie za to koniecznie trzeba zajrzeć do Janka Barana i jego restauracji Pod Wawelem. Nigdzie indziej nie poczujemy zapachu staropolskiej kuchni i nie rozsmakujemy się w, wydawałoby się, zapomnianych teksturach codziennych produktów. ☐

Your holiday plans may be well and truly behind you, but if you are travelling to Poland, let me suggest some of the best places to take a pitstop. If you happen to be in northern Poland, make sure you drop into the “Rybka” bar in Gdańsk. This is a tapas bar that serves snacks made from fresh Baltic fish. The superb taste is reinforced by the breathtaking proximity of the sea.

On the way to Kartuzy, pop into “Schabowy Raz” for the very best in pork schnitzel. There are not all that many places that serve well-done pork chops – bone and all – fried in lard. The obvious destination in Ustka is “Syrenka”, which serves fresh home-smoked fish, brilliant cabbage stuffed with cod, and their own special pizza with kippers.

Augustów is home to an awesome Greek eatery in the main square with a bona fide Greek behind the counter. The place to be in Ostrów Wielkopolski is “Golonka w Pepitkę” whose spécialité de la maison is a mouth-watering roast pork knuckle served with carrots and parsley you could only dream of. “U Sióstr” in Dębica promises scrumptious alcohol-free food.

I heartily encourage you to try their potato pancakes served with anything you choose. “Malinówka” in Wisła, southern Poland, serves the best trout in the world.

People queue up here at all times of the day and night. Kraków has an astounding restaurant run by Janek Baran at the foot of Wawel Hill. You will not find such amazing old Polish flavours anywhere. Just sit back and delight in the seemingly forgotten textures of our everyday products. ☐

© M.p.

kuchnia

44

044_KA_07_FelietonGessler12345.indd 44

13-06-13 12:34

DevelopersSky7_K_6.06.indd 1

6/6/13 3:07:29 PM

kuchnia

Cuisine

Słońce na talerzu Sunshine on a plate

Pieprznik jadalny lubi towarzystwo współbraci i występuje gromadnie wśród mchu lub opadłych liści. / The chanterelle likes the company of its kin and grows in clusters in moss and among fallen leaves.

Tekst/by: Monika Kucia www.monikakucia.pl

046_KA_07_Kuchnia12345.indd 46

13-06-13 12:42

© SHUT TERSTOCK

Małe pomarańczowożółte grzyby z wachlarzowatym kapeluszem o dość twardym miąższu. Botaniczna nazwa kurek to pieprznik jadalny. To cenione grzyby o charakterystycznym miłym, korzennym aromacie i wyczuwalnym, po chwili lekko piekącym smaku, od którego wzięły nazwę.

Kurki zbiera się latem w polskich lasach, szczególnie w Polsce północnej oraz północno-zachodniej. Rosną głównie w otoczeniu sosen i świerków, a także dębów i grabów, wśród mchu lub opadłych liści. To grzyby łatwo rozpoznawalne – poza pomarańczowym kolorem ich cechą charakterystyczną jest łagodne połączenie kapelusza i trzonu – nie ma między nimi ostrej granicy.

Kurki są cenione ze względu na aromat, smak oraz twardość i chrupkość owocników. Zawierają witaminy z grupy B (B1, B2, PP), a także, co wyjątkowe, witaminy C i A. Mają wiele innych zalet: nie robaczywieją, występują naturalnie w dużych ilościach, bez problemu znoszą transport. Nadają się do różnych sposobów przetwarzania – duszenia, marynowania, kiszenia (solenia), choć mniej do suszenia. Trzeba je dokładnie czyścić, bo często pomiędzy blaszki dostaje się piasek.

Najprostszym sposobem podania świeżych kurek jest uduszenie ich w maśle i podanie z dodatkiem śmietany lub podduszone z cebulą i ze śmietaną. To świetny dodatek do makaronów, mięs, sałat i jajecznicy. Smażenie kurek powinno trwać krótko, inaczej mocno stwardnieją. Można je także marynować – najczęściej konserwuje się same kapelusze z krótko odciętym trzonem. Kurki duszone i konserwowane dobrze jest mieszać z grzybami zawierającymi duże ilości śluzów (podgrzybkami, opieńkami, maślakami).

Kurki można dodawać do omleta, szpinaku, risotta. Szef kuchni Sebastian Krauzowicz (restauracja Sfera w Toruniu) proponuje, by przesmażać kurki z cebulą, czosnkiem i świeżym tymiankiem, potem dodawać do nich pęczak, zalać to wszystko bulionem i poczekać, aż kasza zmięknie. Wykończyć zimnym masłem, natką pietruszki, solą i pieprzem.

Artur Moroz, właściciel i szef kuchni restauracji Bulaj w Sopocie, mieszka w Strzepczu, małej wiosce kaszubskiej, w zasięgu Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Łeby. Produkty do swojej restauracji zdobywa w okolicy. Jagnięcinę ma od sąsiada, który hoduje owce (w domu słychać beczenie baranów, choć dochodzi z daleka). Kurki zaś kupuje od pana Janka, ojca wielodzietnej rodziny, któremu zbierać grzyby w lesie pomaga dziewięcioro dzieci. Artur Moroz w piecu opalanym drewnem, który sam wybudował, w naczyniu żaroodpornym piecze wyśmienitą jagnięcinę w warzywach z kurkami.

Kurki wspaniale nadają się jako składnik farszu – mięsnym farszem z tymi grzybami można nadziewać kabaczka, cielęciną z nimi pierogi. Delikatny smak smażonych na maśle kurek współgra z inten-

Niepowtarzalny aromat kurek niektórym przypomina zapach moreli.

To some the exceptional aroma ofA chanterelles reminisces the scent of apricots.

Chanterelles are tiny yellow-orange mushrooms with fan-shaped caps, a firm texture, a peppery flavour, and a unique aroma reminiscent of apricots. They have a distinct and very pleasant spicy aroma and a perceptible peppery edge (hence their Polish name of pieprzniki) and are highly sought after.

Chanterelles grow in Polish forests, especially in the north and north-west of the country, and are harvested in summer. They grow among pines, spruces, oaks and hornbeams, in moss and among fallen leaves. They are easy to spot – apart from their orangey colour, there is no clear separation between the cap and the stem.

Chanterelles are prized for their aroma, flavour, and hard and crispy texture. They are rich in Vitamins B (B1, B2, PP) and Vitamins C and A. This combination is not common. They have plenty of other benefits too: they are resistant to insects, grow in clusters, and are easy to transport. Chanterelles can be prepared in any number of ways. They are suitable for stewing, marinating, pickling (salting), but not so much for drying. They must be rinsed thoroughly as the gills are often dusted with sand.

The best way to serve fresh chanterelles is to sauté them in butter and serve them with a blob of cream or slightly stewed with onions and cream. They make an ideal addition to pasta, meat, salads and scrambled eggs. Chanterelles should not be fried for long as they harden. These mushrooms are great for pickle preserves – we usually marinate caps with short trimmed stems.

Stewed chanterelle preserves may be mixed with mushrooms rich in slime (bay boletes, honey mushrooms, suillus mushrooms).

Chanterelles can be added to omelettes, spinach and risotto.

Chef Sebastian Krauzowicz (“Sfera” restaurant in Toruń) fries mushrooms with onions, garlic and fresh thyme, adds pearl barley, pours stock and waits for the barley to tender. He then adds a knob of cold butter, parsley snips, salt and pepper.

Artur Moroz, the owner and chef of the “Bulaj” restaurant in Sopot, lives in Strzepcz, a tiny Kashubian hamlet in the Kashubian Lake District, located inside the Łeba Valley Protected Landscape Area. He buys local produce for his restaurant. His neighbour, who breeds sheep (their distant bleating can be heard from his house), provides him with lamb. He buys his chanterelles from Janek, a father of nine who helps him forage for mushrooms in the forest. Moroz uses a charcoal oven he built himself to roast

47

046_KA_07_Kuchnia12345.indd 47

13-06-13 12:42

Cuisine

sywnym smakiem oscypka albo koziego sera. Kurki będą treściwym dodatkiem letnich sałat – z rukoli, świeżych liści szpinaku, roszponki, sałaty dębolistnej. Można je łączyć z leśnymi owocami i grillowanym kurczakiem.

Lejkowiec dęty to dziko rosnący grzyb przypominający swoim wyglądem „kurkę w żałobie”. Ma kolor ciemnoszary lub czarny i lejkowaty kapelusz z pofałdowanym i podwiniętym brzegiem.

Może zastępować trufle lub stanowić dodatek do potraw ciepłych, sałatek, risotta i makaronów.

Sam pieprznik bywa mylony z niejadalną lisówką pomarańczową, która może wywoływać lekkie zatrucia, jednak gdy zajrzeć pod spód kapelusza, widać, że gęste blaszki i cienki trzon odróżniają lisówkę od pieprznika jadalnego. Kurka to grzyb w pięknym łososiowym kolorze, który rozświetli każde danie niczym pocałunki letniego słońca. ☐

lamb with vegetables and chanterelles in a casserole dish. The sweet taste of mushroom stands goes well with the distinctive flavour of young mutton.

Chanterelles also make a perfect filling ingredient – meat and chanterelle stuffing goes nicely with marrows, veal in chanterelles, and dumplings. The delicate flavour of butter-fried chanterelles can be paired with the intense taste of fried oscypek or goat cheese. Chanterelles add substance to summer salads with rocket, fresh spinach leaves, corn salad, and oakleaf lettuce. They can also be served with forest berries and barbecued chicken.

The black trumpet is a wild fungus which resembles “a chanterelle in mourning”. It is charcoal or black and has a funnel-shaped cap with a wrinkled and rolled up rim. It can replace truffles or be added to hot dishes, salads, risotto and pasta.

The chanterelle is often confused with the inedible false chanterelle which causes mild stomach distress. A quick glance at the inner side of the cap will reveal tight blade-like gills and a thin stem. This distinguishes the false from the real chanterelle. The chanterelle has a beautiful egg-yellow colour that lightens up every dish like a kiss of summer sun. ☐

Kurki mają wiele zalet: nie robaczywieją, łatwo znoszą transport, można je smażyć, dusić i marynować.

Chanterelles are rarely infested by worms, are easily transported and can be fried, stewed and marinated.

© stockfood/free, shutterstock (3)

kuchnia

48

046_KA_07_Kuchnia12345.indd 48

13-06-13 12:42

SilverLine do Kaleidoscope_08.indd 1

7/11/12 4:47 PM

SZTUKA DEKORACJI STOŁU ZAPRASZAMY

DO SPECJALISTYCZNYCH SALONÓW OFERUJĄCYCH SZKŁO, PORCELANĘ SZTUĆCE, OBRUSY ART. DEKORACYJNE I...

www.witeks.pl

Nasze salony firmowe

Brwinów, Chełm, Gdańsk, Jarosław, Katowice, Kielce, Łomianki, Łódź, Nowy Sącz, Nowy Targ-Szaflary, Ostrów Wielkopolski, Poznań-Komorniki, Szczecin, Warszawa, Włocławek, Wrocław, Zabrze, Modlniczka k/Krakowa (centrala), tel. 12 623 39 38, 12 623 39 22, e-mail: kontakt@witeks.pl

049_KA_07_Reklama_01.indd 45

13-06-13 12:48

rozmowy o biznesie

Business Talk

Recepty na kryzys powstają w Polsce Polish remedies to the crisis

Po co nam Europejski Kongres Gospodarczy? Na to pytanie odpowiada Jerzy Buzek, były premier polskiego rządu i były przewodniczący Parlamentu Europejskiego, honorowy przewodniczący rady patronackiej EKG. / What do we need the European Economic Congress for? Jerzy Buzek, former Polish Prime Minister, former President of the Eu Parliament, Honorary Chairman of the Patronage Council of the EEC. Czujko, money.pl

Niedawno zakończył się tegoroczny Europejski Kongres Gospodarczy w Katowicach. Czy jest już planowany temat przyszłorocznej edycji? Może w końcu będziemy się zastanawiać, jak najlepiej wykorzystać ożywienie gospodarcze?

Pierwszy Europejski Kongres Gospodarczy mieliśmy w 2009 r. i od tamtego czasu, co rok, miałem nadzieję na zmianę jego problematyki w kierunku spożytkowania ożywienia gospodarczego. Dotąd się nie udało. Teraz więc nie będę wyrażał takiej opinii i może właśnie w przyszłym roku…

Zatem nie zapeszajmy. Uczestnicy tegorocznego kongresu

This year’s European Economic Congress in Katowice has just ended. Is the programme for next year’s congress ready yet?

Perhaps we can now, finally, work out how to make the most of the economic recovery?

The first European Economic Congress was held in 2009. Every year I have been hoping that the agenda would be geared towards taking advantage of the economic recovery. Unfortunately, this is yet to happen. I might just stop voicing this view, so that perhaps things will change next year.

We’ll just have to wait and see. The participants at this year’s

© bew, east news, m.p.

rozmawia/BY: Maciej

50

050_KA_07_Rozmowy o biznesie12345.indd 50

13-06-13 12:36

© bew, east news, m.p.

szukali odpowiedzi na pytanie, jak pobudzić wzrost gospocongress were trying to find ways to trigger economic darczy w Europie. Czy je znaleźli? growth in Europe. Did they come up with anything?

Z pewnością tak. Oto one. Po pierwsze reformy strukturalne, które Yes they did. First, some structural reforms can take effect quickly: mogą zadziałać szybko: naprawa rynku pracy, uproszczenia proceimproving the labour market, streamlining procedures, and dur, deregulacja. Inne – jak reforma emerytalna czy przebudowa deregulation. Other, such as pension reform and restructuring the edukacji dla potrzeb rynku pracy – zadziałają po pewnym czasie. education system to cater for the needs of the labour market, are Po drugie trzeba natychmiast odblokować wąskie gardła wspólgoing to take longer. Secondly, we need to clear all the bottlenego europejskiego rynku, zwłaszcza rynku energii; od kosztów necks in the common EU market, especially the energy market, energii zależą wszystkie koszty produktów i usług, a więc konkuimmediately. The costs of good and services, and the competitiverencyjność na rynku. Kolejna sprawa: reindustrializacja, bo same ness of the market, depend on energy prices. Reindustrialization is usługi nie wystarczą. Tradycyjnie już podkreślano na kongresie another major issue as services alone are not enough. The role of role innowacyjnych technologii. Należy też dobrze wykorzystać innovative technologies is crucial as well. European Union transfery unijne i uruchomić kredyty dla przedsiębiorców. transfers should be effectively utilised and credit facilities made more available. Finally, public finances have to be maintained at a A wszystko to przy zachowaniu stabilnych finansów publicznych, stable level, and public debt and inflation have to be curbed. z ograniczaniem deficytu długu publicznego i inflacji. Ile jednak państw członkowskich będzie w stanie odważnie wprowadzić taHowever, how many Member States would dare implement these kie rozwiązania? To pytanie pozostaje. solutions? This question has yet to be Jednym ze sposobów na pobudzenie koanswered. niunktury w Europie jest poszukiwanie One way to stimulate economic growth in Europejski Kongres Gospodarczy to trzydniowy katowicki cykl debat nowych rynków zbytu. W tym roku paEurope is to identify new markets. The i spotkań 6 tys. gości z Polski i Europy. neliści EKG debatowali nad kontaktami panellists at this year’s EEC debated W blisko stu sesjach bierze udział gospodarczymi z Afryką. To bardzo trudbusiness relations with Africa. This is a kilkuset panelistów. Co roku przyjeżdżają tu komisarze unijni, premierzy państw ny rynek: korupcja, odmienna kultura, highly problematic market: corruption, europejskich i przedstawiciele polskiego słaba stabilizacja. Czy mimo to jest tam cultural differences, and instability. Does rządu. Nie brakuje też postaci ze świata szansa dla Starego Kontynentu?

Europe stand a chance, despite all that? biznesu, nauki i ekonomii. / The European Economic Congress is a Yes, we’re definitely in with a chance there.

Tak, stanowczo zachowaliśmy szanse. Jestethree-day event held in Katowice, Poland śmy najbliższym Afryce kontynentem, z liczEurope is the closest continent to Africa and featuring debates and meetings with a nymi dawnymi powiązaniami. Nasza obecthere are quite a few past connections. We are turnout of 6,000 invitees from Poland and the rest of Europe. A few hundred panel ność jest oczekiwana na zasadzie expected there and our presence can be speakers take part in the sessions. Every year, obopólnych korzyści. Europa Środkowobeneficial to both parties. Central and Eastern the EEC is attended by EU commissioners, -Wschodnia ma wyjątkowo wiele do zaofeEurope especially have a lot to offer – not only Prime Ministers and representatives of the Polish government. Other guests include rowania: nie tylko czystą kartę kolonialną, do we have no colonial baggage, but we are businesspeople, academics and economists. ale i doświadczenia z transformacji do wolalso experienced in transforming ourselves nego, uczciwego i transparentnego rynku into a free, open and transparent market oraz do pełnej demokracji. economy with full democracy.

Jakie nastroje panują wśród przedsiębiorców? Czy polscy How was the overall mood of the businesspeople who took menedżerowie liczą na rychłe ożywienie gospodarcze – jeszpart in the Congress? Are Polish managers still counting on a cze w tym roku? swift economic recovery this year?

Zależało mi na rozpoczęciu dialogu między przedsiębiorcami a właMy objective was to initiate a dialogue between businesspeople dzą publiczną – rządami, parlamentarzystami, samorządowcami, and public administrators – governments, local government instytucjami europejskimi. To na tym styku rodzą się najlepsze officials and European institutions. This is where the best decyzje gospodarcze i nie może być tak, że każda afera korupcyjeconomic ideas are born and we cannot allow every corruption na (które trzeba bezwzględnie wykrywać i tępić) zamraża ten styk scandal (to be identified and condemned) that crops up to block na miesiące lub nawet lata. Optymizm przedsiębiorców wynikał these communication channels for years. Merely instituting this również z otwarcia tego właśnie dialogu na naszym kongresie. dialogue at our Congress gave businesspeople cause for optimism.

Czy kongres służy budowaniu konkretnych koncepcji?

Does the Congress support the creation of specific ideas?

I’ve heard business people from both private and state-owned Słyszałem od ludzi biznesu z firm prywatnych i państwowych, wielkich i małych, że Europejski Kongres Gospodarczy stanowi companies say that the European Economic Forum is immensely wielką wartość w nawiązywaniu kontaktów, bezpośredniej współvaluable when it comes to networking, commencing direct pracy i generowaniu nowych pomysłów. ☐ cooperation and generating new ideas. ☐

51

050_KA_07_Rozmowy o biznesie12345.indd 51

13-06-13 12:36

w chmurach

Up in the Air

Znów w powietrzu Back in the skies

Od początku czerwca, po ponadtrzymiesięcznej przerwie, na LOT-owskich szlakach znów pojawiły się Dreamlinery. Można je spotkać na trasach do Toronto, Nowego Jorku i Chicago. Jakie kroki podjął producent, by zagwarantować bezpieczeństwo i zyskać akceptację FAA na wznowienie rejsów? / After a break of more than three months, LOT reopened its Dreamliner service in early June. Dreamliner aircraft are now operated our Toronto, New York and Chicago routes. So what did Boeing do to ensure safety and obtain FAA approval to resume flights?

Krzysztof Moczulski

Każdy samolot, zanim trafi do pierwszego właściciela, jest poddawany tysiącom godzin testów. Dreamliner przeszedł ponad 5 tys. godzin testów w powietrzu i tyle samo na ziemi. Po roku od wprowadzenia do służby liniowej osiągnął wskaźnik niezawodności na poziomie 95 proc. Jest to wynik bardzo podobny do poprzedniego modelu – Boeinga 777, który dziś jest uznawany za najbardziej niezawodną konstrukcję.

Dreamliner z wielu względów jest samolotem wyjątkowym.

Oprócz zastosowania kompozytów posiada jeszcze jedną wyjąt-

Every aircraft is put through thousands of hours of tests before it is delivered to its first owner. The Dreamliner completed over 5,000 hours of flight testing and just as much test time on the ground.

The plane’s reliability rating was 95 per cent a year after being put into commercial service. This was an excellent performance and is comparable with its predecessor, the Boeing 777, which was reputed to have the most reliable structural design ever.

The Dreamliner is an exceptional aircraft in many ways. It is made of composite materials, and has another highly advanced feature –

© m.p.

tekst/ by:

52

052_KA_07_W chmurach12345.indd 52

13-06-13 12:32

© M.P.

kową i nowoczesną cechę – akumulatory litowo-jonowe. Dlaczego zdecydowano się na takie rozwiązanie? Pamiętają Państwo swoje pierwsze telefony komórkowe? Miały bardzo duże akumulatory, które, mimo niewielkich wyświetlaczy i braku multimediów, wystarczały na niezbyt długi czas. A dzisiaj? Smartfony mają bardzo duże wyświetlacze, są praktycznie cały czas online, obsługują jednocześnie wiele programów, a bateria wytrzymuje mniej więcej tyle samo co tamte, mimo że jest znacznie mniejsza.

Dlaczego się tak dzieje? Właśnie dzięki technologii litowo-jonowej. I trochę podobnie jest w przypadku Dreamlinera. Samolot ten jest konstrukcją wyjątkową również od strony systemów zasilania. Po pierwsze generuje więcej mocy. 1,5 MW to cztery razy więcej niż w przypadku innych samolotów Boeinga, a ta ilość energii wystarczyłaby do zasilenia na przykład 2 mln odtwarzaczy mp3.

Ciężar zasilania systemów przejął układ elektryczny, który zastąpił dotychczas wykorzystywane układy pneumatyczne. Bezpieczeństwo w ruchu lotniczym zawsze ma najwyższy priorytet i dwa incydenty związane z akumulatorami spowodowały, że samoloty musiały zostać odstawione na miejsca parkingowe, a zespół Boeinga musiał znaleźć rozwiązanie problemów z zasilaniem zapewniające stuprocentowe bezpieczeństwo operacji. Inżynierowie producenta spędzili ponad 200 tys. godzin nad analizowaniem problemu i wdrożeniem niezbędnych poprawek.

Co w ulepszonym Dreamlinerze się zmieniło? Po pierwsze ulepszono proces konstrukcji ogniw i akumulatorów oraz wprowadzono bardziej rygorystyczne testy. Kolejną modyfikacją w układzie zasilania akumulatorów jest usprawnienie procesu ładowania, które będzie bardziej stabilne. Kolejną i najważniejszą z punktu widzenia bezpieczeństwa modyfikacją jest dodanie specjalnej obudowy, która zapobiega ewentualnym uszkodzeniom przedziału elektrycznego.

Aby udowodnić skuteczność tych zabezpieczeń, obok testów „na sucho” Boeing musiał przeprowadzić także test na „żywym organizmie” – miałem okazję ten test zobaczyć.

Warto dodać, że wszystkie kluczowe układy współczesnych samolotów są co najmniej zdublowane. Oznacza to, że w przypadku ewentualnych problemów jednego z systemów jego funkcje przejmuje system zapasowy. A jaka jest przyszłość Dreamlinera?

Taka sama jak Boeinga 777 – będzie dobrym „koniem roboczym” dla linii lotniczych, a dla pasażerów jednym z najbardziej komfortowych środków transportu. ☐

lithium-ion batteries. Why did the designers opt for this solution?

Remember your first mobile phone? It would have had a small display, no multimedia, and a large battery with a fairly short life. And today? Smartphones have large displays, are on-line most of the time, support any number of apps, and have much smaller batteries that last about as long as the early ones.

Where does the extra durability come from? Lithium-ion technology. The same goes for the Dreamliner. This is an exceptional aircraft in terms of power supply systems. First, it generates more power. 1.5 MW is four times more than that of other Boeing aircraft, and enough to charge, e.g., 2 million MP3 players.

Power is now generated by an electrical system instead of the old hydraulic one. Air traffic safety always takes top priority, and after two incidents involving batteries, the aircraft was grounded. The Boeing team was set to work to fix the power supply problem while ensuring 100 per cent operational safety. Boeing engineers spent over 200,000 hours on analysing the problem and implementing the necessary improvements.

Dreamliner przeszedł ponad 5 tys. godzin testów w powietrzu i tyle samo na ziemi.

The Dreamliner completed over 5,000 hours of flight testing and just as much test time on the ground.

So what’s changed on the improved Dreamliner? First of all, cell and battery design features have been improved and more rigorous testing introduced. The charging unit has been modified to make the charging process more stable. Another improvement in terms of safety is the installation of a special enclosure to prevent electrical unit failures. In order to confirm the efficiency of the new safety measures, Boeing was required to complete simulation and live testing – which I had the opportunity to watch. It should be added that all key systems fitted on modern aeroplanes have at least one back-up. This means that if a system fails, a back-up unit will ensure that it continues to operate uninterrupted. And what is the future of the Dreamliner? It is destined to follow in the footsteps of the Boeing 777, i.e. it will become the work horse of the industry and one of the most comfortable means of passenger transport available. ☐

53

052_KA_07_W chmurach12345.indd 53

13-06-13 12:32

Świat i ludzie

People and the World

Śmiech to lek

Mają czerwone noski, zwariowane fryzury i barwne stroje. Nie mają strzykawek ani gorzkich pigułek, tylko kolorowe baloniki. Bo oni leczą śmiechem. / They have red noses, crazy hairdos and wear colourful outfits, BUT Don’t carry syringes or bitter pills – just colourful balloons. THEY TREAT WITH laughter.

Tekst/BY:

Beata Mirska

© shut terstock, piotr litwic/fundacja “dr clown” (2)

Laughter the best medicine

54

054_KA_07_Swiat i ludzie12345.indd 54

13-06-13 12:37

© shut terstock, piotr litwic/fundacja “dr clown” (2)

„Doktorzy”: Guzik, Żwirek, Frotka, Falbanka, Promyczek, Trusia, Pompon… Jest ich całkiem spora armia, bo licząca prawie 800 osób. Wymagane kwalifikacje: miłość do ludzi, pogoda ducha, poczucie humoru, przeróżne zdolności artystyczne, m.in. sztuka iluzji, klaunady, umiejętność improwizacji, ale też wielki hart ducha. Bo czasem bywa naprawdę trudno.

Wszystkich „doktorów” z czerwonymi noskami zrzesza działająca w Polsce od 1999 r. Fundacja „Dr Clown”. Zadaniem wolontariuszy jest rozbawianie i rozśmieszanie dużych i małych pacjentów przebywających w ponad 50 szpitalach i 150 placówkach specjalnych w całej Polsce: domach dziecka, szkołach specjalnych i domach opieki. Wprowadzanie ich w nastrój optymizmu i pogody ducha.

Terapię śmiechem wymyślono bardzo dawno temu, a w latach 60. amerykański lekarz Hunter Adams, zwany również „Pa­tchem Adamsem”, zaczął wprowadzać w życie tę oryginalną ideę. W przebraniu clowna rozweselał pacjentów w szpitalu. Głęboko wierzył, że zadaniem odwiedzającego chorych lekarza jest leczyć nie jedynie ciało pacjenta, ale i „duszę”, podnosić jakość jego życia w każdej sytuacji zdrowotnej. Od tego czasu na całym świecie powstała ogromna liczba organizacji, stowarzyszeń i fundacji wspierających i realizujących program terapii śmiechem. Pracownicy i wolontariusze przebrani za „doktorów clownów” wzorem Pa­tcha Adamsa od 14 lat odwiedzają chorych również w Polsce. Leczą duszę i poprawiają nastrój. Wyniki takiej terapii są bezcenne, co podkreślają szefowie oddziałów szpitali dziecięcych, do których przychodzą „doktorzy” z czerwonymi noskami.

– Czułam wielką tremę, gdy po raz pierwszy przekroczyłam próg szpitala na Kasprzaka w Warszawie, wówczas jeszcze w roli obserwatora. Miałam się przyjrzeć, jak pracują wolontariusze, jak reagują mali pacjenci. Po tej wizycie nasza szefowa, dr Kropka, powiedziała mi: „Przebieraj się i do pracy!” – wspomina Katarzyna Butowtt.

Ta znana w latach 80. i 90. modelka i gwiazda pierwszych reklamówek telewizyjnych jest związana z Fundacją „Dr Clown” ponad 10 lat.

– Przymierzyłam strój i zaczęłam się uczyć

The “Doctors” – Button, Pebbles, Wristband, Frill, Sunbeam, Bunny, Pompom and colleagues make up a formidable army of nearly 800 people. The job requirements are empathy, kindness, a sense of humour, and a variety of artistic talents, e.g. performing magic tricks, dressing up as a clown, and improvising. But this is also a job that takes a lot of guts. Because it can sometimes be very difficult. Our red nosed “doctors” belong to the “Dr. Clown” Foundation, a body that has been active in Poland since 1999. The task of these silly-looking volunteers is to entertain and cheer up young patients in over 50 hospitals and 150 centres: orphanages, schools for special needs, and nursing homes. They instil a sense of optimism and lift people’s spirits.

Podopieczni Fundacji „Dr Clown” przebywają w ponad 50 szpitalach i 150 placówkach specjalnych w całej Polsce.

The “Dr.Clown” Foundation entertains and cheers up patients in 50 hospitals and 150 special needs centres, schools and homes.

The idea of laughter treatment was invented back in the 1960’s by Hunter Adams, also known as “Patch Adams”, an American doctor. Adams would dress up as a clown and walk around the hospital cheering up patients. Adams firmly believes that it is a doctor’s responsibility to not only treat the patients body but also the “soul”, i.e. to improve the quality of life of the patient despite the severity of his or her health. Since then, countless organizations, associations and foundations around the world have begun to implement and promote “laughter therapy”. Polish workers and volunteers have been dressing up as clowns and visiting patients in hospitals after the example of Dr. Patch Adams for fourteen years. They heal souls, evoke laughter, and raise spirits. The results

55

054_KA_07_Swiat i ludzie12345.indd 55

13-06-13 17:13

Świat i ludzie

People and the World

sztuczek. A że ciągle powtarzałam: „Guzik mi wychodzi”, zostałam Doktorem Guzikiem. Tak właśnie przedstawiam się dzieciom. I guzik mnie obchodzi, co o moich wygłupach dla nich myślą zdrowi, bo widzę, że chorym to bardzo pomaga, że potrzebują właśnie takiej terapii – mówi. Dziś nie tylko odwiedza pacjentów w szpitalach, ale jest też rzeczniczką prasową Fundacji i nawiązuje współpracę z gwiazdami. Ambasadorami i wolontariuszami Fundacji zostali bowiem m.in. Małgorzata Socha, Grażyna Wolszczak, Elżbieta Zającówna, Hanna Śleszyńska, Artur Barciś, Michał Piróg, Karol Strasburger, Dawid Woliński.

Fundację wspierają na co dzień także wolontariusze studenci. – Przychodzą, zostają z nami na trochę. Potem zaczynają życie zawodowe, więc jest im trudniej znaleźć wolny czas. Niektórzy rezygnują, bo wizyty w szpitalach to niełatwe zadanie. Musimy być wrażliwi, ale twardzi – mówi Katarzyna Butowtt.

– Nie ma gotowych scenariuszy, każda wizyta to nowe wyzwanie – podkreśla.

Już 2 tysiące lat temu Arystoteles miał powiedzieć, że „śmiech jest ćwiczeniem fizycznym wielce dla zdrowia korzystnym”. W Fundacji „Dr Clown” przekonują się o tym każdego dnia. ☐ Więcej na: www.drclown.pl

of this sort of therapy, although hard to quantify, are priceless, as heads of wards of children hospitals across the country will attest.

“I was very nervous when I walked through the doors of the hospital on Kasprzaka St., Warsaw. I was only there as an observer. I was supposed to see what a volunteer’s work looked like, what the reactions of the young patients were like, and really just to see how it all worked. After my visit, our boss, Dr. Kropka, said to me: ‘Go and change and get to work!’” recalls Katarzyna Butowtt, a famous model from the 1980s and 1990s who starred in some of Poland’s first TV commercials. Butowtt has been a part of the “Dr. Clown” Foundation for over 10 years. “I tried on the outfit, and began to learn the tricks. Because I kept repeating ‘my button is falling out’, I became known as Dr. Button.

Whatever other people might think about my silly little antics doesn’t bother me, because I can see that it helps the patients, that they need a bit of this sort of therapy”, she adds. Butowtt not only visit patients in hospitals but is also a spokeswoman for the Foundation and has been tasked with getting well known stars to come on board.

Some of the famous names among the volunteers and Ambassadors of the Foundation include Małgorzata Socha, Grażyna Wolszczak, Elżbieta Zającówna and Dawid Woliński.

The Foundation is largely supported by student volunteers on a day to day basis. “They come and stay with us for a while. Then they begin their careers, so it becomes harder for them to spare the time. Some leave because visiting hospitals is not an easy task. We have to be sensitive and tough at the same time. Every visit is a challenge”, Buttowt says. Aristotle said 2,000 years ago that “laughter is physical exercise and fully beneficial to health”? At the “Dr. Clown” Foundation, everyone knows this to be true and witnesses it every day. ☐

Arystoteles miał powiedzieć: „Śmiech jest ćwiczeniem fizycznym wielce dla zdrowia korzystnym”.

It was Aristotle who said that “laughter is physical exercise and fully beneficial to health”.

© BEW, piotr litwic/fundacja “dr clown” (2)

Fundacja „Dr Clown” działa w Polsce od 14 lat. Jej wolontariuszami zostało wiele gwiazd.

The “Dr.Clown” Foundation has been operating in Poland for 14 years now. Many celebrities have joined the cause.

56

054_KA_07_Swiat i ludzie12345.indd 56

13-06-13 12:37

Enterol_reklama Kaleidoscope_BIT_100613.pdf

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

1

13-06-11

08:28

lot w przeszłość

A Look Back in Time

Miłość

na czterech łapach

© fotochannels (2), fpm

Puppy love

58

058_KA_07_Lot w przeszlosc12345.indd 58

13-06-13 14:13

Š fotochannels (2), fpm

59

058_KA_07_Lot w przeszlosc12345.indd 59

13-06-13 14:14

lot w przeszłość

A Look Back in Time Są przewodnikami, opiekunami, stróżami i obrońcami albo po prostu ciepłym kłębkiem u kolan, którego ufne spojrzenie potrafi rozjaśnić najsmutniejszy dzień.

Psy – towarzysze ludzkości od tysięcy lat. / They can be guides, caretakers, sentries and defenders or simply a warm furry ball curled up next to your knees with a trusting glance to brighten up even the gloomiest of days. The dog has been man’s best friend for thousands of years.

Teorii o tym, skąd wzięły się psy, jest niemal tyle, ilu zajmujących się ich historią naukowców. Najstarsze kopalne ślady udomowienia psów (a raczej wilków) znalezione w Belgii i na Syberii liczą ponad 30 tys. lat. Genetycy jednak twierdzą, że jamniki i pudle mogą pochodzić nie od wyjących do księżyca euroazjatyckich braci, ale od ich krewniaków z Afryki. Pewne jest, że wilki koczowały już wokół siedzib paleolitycznych myśliwych, czekając na resztki z pańskiego stołu, czy raczej z „podłogi” jaskini.

17 tys. lat temu z psami wędrowali myśliwi syberyjscy, a 7 tys. lat temu na wybrzeżach Morza Północnego i Bałtyku robiono z nich stróży domowego ogniska. Na pokład drakkarów brali je wikingowie, a pierwsze zapisy o współistnieniu psa i człowieka pochodzą od starożytnych Sumeryjczyków. Urokowi mokrego psiego nosa poddali się nawet modlący się do kociogłowej Bastet starożytni Egipcjanie.

Brandt

There are as many theories about the origins of dogs as there are experts specialising in canine history. Archaeologists claim that the oldest fossil evidence of domesticated dogs (or rather domesticated wolves) have so far been found in Belgium and Siberia and date back over 30,000 years. Yet geneticists believe that the dachshund and the poodle are not descendants of the wolf, but are the offspring of African canids. Wolves have gathered around the settlements of Palaeolithic hunters to scavenge refuse from their tables, or rather cave floors. Siberian hunters travelled with dogs 17,000 years ago, and 7,000 years ago, dogs were made guardians of hearth and home on the coastline of the Northern and Baltic Seas. The Vikings used to take them aboard their ships, although it was the ancient Sumerians who first mentioned the coexistence of dogs and humans. Even the ancient Egyptians, who worshipped the cat-goddess Bastet, yielded to the charm of the wet canine nose.

© corbis/fotochannels (3), bew, poprzednia strona/previous page:

Tekst/BY: Agata

Cave canem – „Uwaga, zły pies!” – rzymska mozaika z II–III w.

Cave canem – “Beware of the dog” – an ancient Roman mosaic.

60

058_KA_07_Lot w przeszlosc12345.indd 60

13-06-13 14:14

© corbis/fotochannels (3), bew, poprzednia strona/previous page:

Pies faraona 4 tys. lat temu faraon Antef II kazał na steli przedstawić się w otoczeniu pięciu psów.

Uwielbiający polowania faraon Amenhotep II był zapewne właścicielem psa w typie charta, którego mumię znaleziono w jego grobie w Dolinie Królów. Na ścianach grobowców psy przedstawiano jako towarzyszy polowań, ale też pod krzesłem zmarłego pana lub prowadzone na smyczy, obok zapisywano ich imiona. Już wtedy modne były różne rasy – w Egipcie znano ich co najmniej 12, w tym psy jamnikowate, molosowate, ogarowate i chartowate. Pomagały w polowaniach, stróżowały i były… popularnym zwierzęciem ofiarnym. Potwierdzają to szczątki tysięcy psów złożonych w ofierze Anubisowi ok. 2,7 tys. lat temu, które znaleziono w psich katakumbach przy świątyni w Sakkarze. Chociaż psy oddawały życie, by przebłagać bogów, Egipcjanie ich nie szanowali i pisali, że psie oddanie to służalczość. Innego zdania byli Rzymianie. Nie mieli zresztą wyjścia – u podstaw ich państwowości leżał przecież mit o Romulusie i Remusie wykarmionych mlekiem wilczycy.

Psi koloryści Choć to w czasach rzymskich na drzwiach domów po raz pierwszy pojawiły się napisy „Uwaga! Zły pies!”, Rzymianie naprawdę lubili i cenili wilczych potomków. Stworzyli nawet reguły wyboru umaszczenia psa zależnie od jego funkcji. I tak ekspert od hodowli zwie-

058_KA_07_Lot w przeszlosc12345.indd 61

The Pharaoh hound 4,000 years ago, Pharaoh Intef II had himself depicted on a stele in the company of five dogs. The hunting-loving Pharaoh Amenhotep II was probably the proud owner of the large hound whose mummified corpse was found in his grave in the Valley of the Kings.

The tomb walls depict dogs as hunting companions, and as pets sitting his stool or being led on a leash. Their names are engraved beside their effigies. The ancient world knew different breeds of dog – at least 12 were known in Egypt, including the Molosser, dachshund, bloodhound and greyhound. They assisted with the hunt, guarded homes and were sacrificed, as was confirmed by the unearthing of the remains of thousands of dogs in canine catacombs near a temple in Saqqara. The dogs were sacrificed to Anubis approx. 2,700 years ago. Although the dogs gave their lives to propitiate the gods, the Egyptians had no respect for them and even wrote that canine dedication was servility. The ancient Romans had a different view. This is hardly surprising as Roman statehood was predicated on the myth of the city’s founders, Romulus and Remus, being nursed by a she-wolf.

Canine colourists The first “Beware of the dog” notices might have been posted on the doors of ancient Roman houses, but the Romans were truly fond of, and appreciated, dogs. They even devised selection criteria to choose a dog’s colouring depending on its role. Columelius, an expert in dog breeding, wrote that “The dog should have a uniform coat. White is more suitable for sheep dogs and black for watchdogs.” White dogs were easier to distinguish from grey wolves, especially when it was dark or semi-dark, whereas “A dog defending a farm (…) looks much more threatening when it has black hair.” Dogs were also kept at home, and some of them definitely had a dog’s life – Molossers had to fight lions, wild boar and bears in the arena to amuse the rabble. They also accompanied the legions and were unleashed to attack enemy cavalry and frighten horses. But for all their appreciation of dogs, the Roman’s treated them very cruelly, e.g. they would put

Psy przyjaźnią się z nami od wieków. Obronne, stróżujące, pasterskie, myśliwskie – chętnie pracują dla człowieka. Psy ozdobne są… do towarzystwa.

Dogs have been friends of people for ages. Guard dogs, sentries, sheep dogs, hunting dogs – they willingly work for man. The job of companion dogs is to look pretty and keep man company.

13-06-13 14:14

A Look Back in Time

rząt Columeliusz pisał, że Pies powinien być jednolitego koloru na całym ciele, przy czym biały kolor jest bardziej właściwy dla psów pasterskich, czarny dla psów broniących gospodarstw. Białe psy łatwiej było odróżnić, zwłaszcza w półmroku, od atakujących stada owiec szarych wilków, zaś Pies do obrony farmy (…) posiada daleko bardziej odstraszający wygląd, jeśli jest czarnego koloru.

Psy trzymano też w domach, ale nie wszystkie miały tyle szczęścia – molosy musiały walczyć na arenach z lwami, tygrysami, dzikami i niedźwiedziami, by dostarczyć uciechy gawiedzi. Towarzyszyły też legionom i wypusz-

Najstarsze kopalne ślady udomowienia wilków mają ponad 30 tys. lat.

Evidence of domesticated wolves dating back 30,000 years have so far been found in Belgium and Siberia.

Gwiazdozbiory Mały Pies i Wielki Pies wyobrażają psy mitologicznego beockiego olbrzyma Oriona.

The Little Dog and Big Dog constellations represent the dogs of the mythological mighty hunter Orion.

collars with burning torches on them to wreak havoc on an enemy army. Molossers were also made to swallow and carry written orders locked in copper capsules. Unfortunately, impatient commanders most often had the dogs quartered to get the message as soon as possible.

ENTHRONED AND CROWNED A giant dog sprawling on a throne and wearing a crown – this is not an illustration in a children’s story, but according to sagas, a common sight in the Norwegian court in the early 11th century. King Eystein humiliated his people with the dog king when he regained the throne after a rebellion. The canine sovereign made decisions (ably assisted by human counsellors) and signed decrees with an impress of his huge paw. At first, people were affronted by the new monarch, but as the time went by, they took a liking to him and when he died defending a sheep being attacked by wolves a few years later, Norway went into genuine mourning.

Dogs, and especially mastiffs, were part of the royal retinue at the court of the Chinese Emperor. Marco Polo estimated their number at 5,000. Polo was prone to exaggeration, but even so, this imperial passion for dogs marked a breakthrough in the way they were treated. Dogs began to be perceived as status symbols during the Middle Ages.

The rich employed them in their consuming passion – the chase. One Frankish king even enforced a law that enabled hunters to take part in the mass outside the church.

As the entrance to the church was open, they did not have to part with their dogs, which were obviously forbidden to go inside. Most of the popular dogs of the era were tracking dogs and hounds; spaniels and setters were bred later. English paupers took a Egipski bóg Anubis, związany ze śmiercią i życiem pozagrobowym, miał głowę szakala.

The Egyptian jackal-headed god Anubis was associated with death and afterlife.

© BEW, CORBIS/FOTOCHANELS

LOT W PRZESZŁOŚĆ

62

058_KA_07_Lot w przeszlosc12345.indd 62

13-06-13 14:14

Ka

czane były na wrogą kawalerię, by siać popłoch wśród koni. Nawet jednak ceniący psy Rzymianie bywali dla nich okrutni i by zwiększyć zamęt w szeregach wroga, zakładali psom obroże z płonącymi pochodniami. Molosy przenosiły również pisemne rozkazy zamykane w miedzianej kapsułce, którą połykały. Niestety najczęściej niecierpliwy dowódca nakazywał poćwiartowanie psa, by jak najszybciej dotrzeć do otrzymanego listu…

Na tronie i w koronie Wielkie psisko rozparte na tronie, z koroną na łbie, to nie ilustracja do bajki, tylko widok, jaki na norweskim dworze był, jak twierdzą sagi, na początku XI w. codziennością. Psim władcą upokorzył swój lud król Eystein, gdy odzyskał tron po buncie poddanych. Czworonożny władca podejmował decyzje (przy pomocy ludzkich doradców), podpisując dekrety odciskiem ogromnej łapy. Na początku nowy król szokował poddanych, ale z czasem

shining to terriers. These were released into royal forests (where hunting was banned) at night and returned with their prey in the morning. This provided poor families with food. It seems the Sherriff of Nottingham had more on his mind than Robin Hood. companion poodles The Middle Ages were an era of large and powerful hunting, sentry and defensive dogs.

From the 18th century, these began to give way to small dogs that sat in the laps of well-born ladies. Every court in Europe echoed to the yapping of poodles, Bolognese dogs and small spaniels. The English King Charles II was so fond of his pet dogs that he preferred to play with them than attend council meetings. Spaniels were so popular from the 16th until the 19th century that they often appeared in portraits of kings and queens. There were times when dogs remained with their master until the very end – one was allegedly found in the robe of Mary Stuart after her execution. The features that distinguished the various breeds became blurred over the centuries, but in the 20th century, one breeder was determined to restore the original appearance of spaniels, as illustrated in paintings by, e.g. Rubens and van Dyck. He succeeded and the official list of dog breeds now proudly mentions the Cavalier King Charles Spaniel breed.

A friend from the breeding kennel Dogs were more than just lap pets, guardians and defenders in the 19th century – the law enforcement system pressed them into service as well. The first official police dog was a fox terrier named Topper who was posted at the Hyde Park Police Station in London in 1890. Today, dogs serve in the police force and the emergency services, and REKLAMA

melatonina.pl

* **

• u∏atwia zasypianie • wydatnie poprawia jakoÊç snu • dzia∏a przyczynowo, nie objawowo • nie uzale˝nia

Czas na spokojny sen

63

058_KA_07_Lot w przeszlosc12345.indd 63 Kaleidoscope 190x122.indd 1

13-06-13 14:14 4/29/13 8:05 PM

LOT W PRZESZŁOŚĆ

A Look Back in Time

Winston Churchill był przywiązany do pudli i… ich imion. Rufusa I zastąpił Rufus II. Maf, biały francuski pudel Marilyn Monroe, to prezent od Franka Sinatry.

Winston Churchill was fond of poodles. His first was called Rufus I and the second was named Rufus II. Maf, Marylin Monroe’s white poodle, was a gift from Frank Sinatra.

go polubili i gdy po kilku latach poległ, broniąc zaatakowanej przez wilki owcy, Norwegia pogrążyła się w prawdziwej żałobie.

Psy, zwłaszcza mastify, były stałymi członkami dworu także cesarzy chińskich, a Marco Polo oceniał ich liczebność na 5 tys. sztuk.

Choć podróżnik lubił koloryzować, cesarska namiętność do psów była symbolem zmiany w traktowaniu czworonożnych towarzyszy.

W średniowieczu psy zaczęły być postrzegane jako wyróżniający właściciela symbol statusu. Możni używali ich do swej wielkiej namiętności – polowań. Król Franków zaprowadził nawet prawo, na mocy którego myśliwi mogli uczestniczyć we mszy przed kościołem, przy otwartych drzwiach, tak by

the armed forces. They assist the blind and the disabled, but for most people they are pets. The World Canine Federation has 81 member countries. The number of dog kennels runs into the thousands, and the latest trend is designer dogs. A mongrel is a mixture of more than two breeds, often of unknown origins, while a designer dog is a crossbreed of two purebreds. At least this is how aficionados explain the lineage of their pets. The first designer dog was labradoodle, a cross between a labrador and a poodle. This dog was bred in the 1970s to assist a blind woman whose husband was allergic to dogs. The labradoodle combines the labrador’s guide dog talent with the allergen-free coat of the poodle. The trendiest designer dog breeds include Chorkie (Yorkshire Terrier+Chihuahua), Puggle (Pug+Beagle) and Goldendoodle (Golden Retriver+Poodle). The roll-call of “designer” pet owners includes such famous stars as Tiger Woods, Uma Thurman, Jake Gyllenhaal and Miley Cyrus. The modern Chorkie and the Roman sheepdog might be chalk and cheese but one thing remains constant. To quote the writer Louis Sabin: “No matter how little money and how few possessions you own, having a dog makes you rich.” ☐

© FPM, BEW, CORBIS/FOTOCHANNELS, ONS, EAST NEWS (2), FREE

Strzyżemy krótko, ale grzywka zostaje?

A crew or Ivy League cut, for you, Sir?

Richard Gere

Perez Hilton

Miley Cyrus

Uma Thurm

an

64

058_KA_07_Lot w przeszlosc12345.indd 64

13-06-13 15:50

Pudelek pokojowy Jeśli średniowiecze należało do dużych i silnych psów myśliwskich, stróżujących i obronnych, to od XVIII w. ich sławę przyćmiły psie okruszki, które hołubiły na podołkach szlachetnie urodzone damy. Na wszystkich dworach Europy jazgotały miniaturowe pudelki, bolończyki i minispanielki. Angielski król Karol II tak bardzo lubił te ostatnie, że bawiąc się z nimi, zapominał o spotkaniach z królewskimi doradcami.

Spaniele były tak popularne w wiekach XVI–XIX, że często pojawiały się na portretach królów i królowych. I bywało, że towarzyszyły im aż do samego końca – podobno jednego znaleziono w sukni Marii Stuart, już po wykonaniu na niej egzekucji. Rasa rozmyła się przez stulecia, ale gdy w XX w. jeden z hodowców postanowił przywrócić spanielom pierwotny wygląd, za wzór posłużyły mu psy z obrazów Rubensa i van Dycka. Udało mu się to i dziś na listach kynologicznych dumnie figuruje rasa Cavalier King Charles Spaniel.

C M Przyjaciel z hodowli W XIX w. psy były już nie tylko pokojowymi pieszczochami, stróżami i obrońcami, ale Y zaczęły też służyć człowiekowi w majestacie prawa. Pierwszym oficjalnym psim funk- CM cjonariuszem został w 1890 r. foksterier Topper pełniący straż w londyńskim Hyde MY Park Police Station. Dziś psy służą w policji, armii i ratownictwie medycznym, są przewodnikami ociemniałych, uczestniczą w dogoterapii z niepełnosprawnymi, a przede CY wszystkim są ulubieńcami większej części ludzkości (ci, którzy do niej nie należą, CMY mają zapewne egipskich przodków i wolą koty).

K Członkami Międzynarodowej Federacji Kynologicznej jest 81 państw, a sam tylko Polski Związek Kynologiczny organizuje co roku ponad 120 wystaw. Liczba hodowli psów mierzona jest w dziesiątkach tysięcy, a ostatnim przebojem są psy dizajnerskie.

Kundel to mieszanka więcej niż dwóch ras psów, często nieznanego pochodzenia, pies dizajnerski to potomek dwóch psów czystych ras – tak tłumaczą rodowód swych pupili ich wielbiciele. Pierwszym psem dizajnerskim był urodzony w latach 70. labradoodle, czyli mieszanka labradora z pudlem. Miał być towarzyszem niewidomej kobiety, której mąż cierpiał na alergię na psy. Labradoodle połączył cechy doskonałego przewodnika, jakim jest labrador, i pokryty był nieuczulającą sierścią pudla.

Obecnie w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Labradoodli zarejestrowanych jest ponad 3,5 tys. takich psów.

Dziś wśród najmodniejszych psów dizajnerskich są chorkie (york + chihuahua), puggle (mops + beagle) i goldendoodle (golden retriever + pudel). Takich „zaprojektowanych“ przyjaciół mają gwiazdy, m.in. Tiger Woods, Uma Thurman, Jake Gyllenhaal czy Miley Cyrus. Ale choć dzisiejszy chorkie różni się od rzymskiego psa pasterskiego jak noc od dnia, jedno pozostaje niezmienne. Jak powiedział pisarz Louis Sabin: Nie ma znaczenia, ile masz pieniędzy ani ile rzeczy, możesz być biedakiem, ale mając psa, jesteś bogaty. ☐

Gwiazdy chwalą się psami dizajnerskimi. Ostatnio modny jest labradoodle.

Celebrities boast their designer dogs. The labradoodle is the most hip breed of today.

058_KA_07_Lot w przeszlosc12345.indd 65

REKLAMA

© fpm, bew, corbis/fotochannels, ons, east news (2), free

nie musieli się rozstawać z psami, które nie mogły wejść do świątyni. Dominowały psy gończe i charty, później wyhodowano spaniele i setery. Angielska biedota kochała zaś małe teriery, które wypuszczane na noc do lasów królewskich (objętych zakazem polowań), rankiem przynosiły zdobycz, dzięki której rodziny mogły się podkarmić. Wydaje się, że Robin Hood nie był największym problemem szeryfa z Nottingham…

VALIDOL® tabletki abletki ki do ssa ssania MIESZANINA MENTOLU I IZOWALERIANIANU MENTYLU

1 tabletka do ssania zawiera 60 mg mieszaniny mentolu (Mentholum) i izowalerianianu mentylu (Menthyli valeras)

łagodzi uczucie niepokoju łagodzi stany napięcia nerwowego

Optymalny efekt działania występuje po 2-4 tygodniach stosowania, dlatego produkt nie powinien być stosowany doraźnie.

Jeżeli dolegliwości utrzymują się lub nasilają po 2 tygodniach stosowania produktu, należy zwrócić się do lekarza.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

Podmiot odpowiedzialny: Farmak Sp. z o.o., farmak@farmak.pl 65

13-06-13 14:14

SMAK LUKSUSU

Taste of Luxury

The art of investing in art

WYŁOŻENIE PIENIĘDZY NA PRACE DEBIUTUJĄCYCH TWÓRCÓW PORÓWNYWANE JEST DO ZAKUPU AKCJI WSCHODZĄCEJ SPÓŁKI – MOŻNA ZAROBIĆ DUŻO ALBO NIC. / INVESTING IN THE WORK OF AN UP-AND-COMING ARTIST IS LIKE BUYING SHARES IN A STARTUP COMPANY – YOU CAN REAP HUGE DIVIDENDS OR LOSE YOUR MONEY.

2.

TEKST/BY:

1.

Kama Zboralska

© CORBIS/FOTOCHANNELS (3), EAST NEWS (2), BEW, M.P.

Sztuka

inwestowania w sztukę

66

066_KA_07_Smak luxusu123.indd 66

13-06-13 16:37

ŚWIATOWE REKORDY SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ Alberto Giacometti, L’Homme Qui Marche I (1960) – 104,3 mln dol. (Sotheby’s, Londyn, 2010), (1) Andy Warhol, Puszka zupy Campbell z otwieraczem (1962 r.) – 23 mln dol. (Christie’s, Nowy Jork, 2011), (2) Andy Warhol, Autoportret (1963 r.) – 38,4 mln dol.

(Christie’s, Nowy Jork, 2011), (3) Mark Rothko, Orange, red, yellow – 86,9 mln dol.

(Christie’s, Londyn, 2012), (4)

3.

4.

WORLD MODERN ART RECORDS Alberto Giacometti, L’Homme Qui Marche I (The Walking Man) (1960) – USD 104.3 million (Sotheby’s, London, 2010), (1) Andy Warhol, Campbell’s Soup With Opener (1962) – USD 23 million (Christie’s, New York, 2011), (2) Andy Warhol, Self-portrait (1963) – USD 38.4 million, (Christie’s, New York, 2011), (3) Mark Rothko, Orange, red, yellow – USD 86.9 million (Christie’s, London, 2012), (4)

Z lewej: Wojciech Fangor, Przestrzeń jako gra.

Left: Wojciech Fangor’s Przestrzeń jako gra (Space as a game).

Kupowanie sztuki to przede wszystkim inwestowanie w siebie.

Prawdziwy kolekcjoner kupuje dzieło, by je mieć i się nim cieszyć.

Zdarza się, że pierwszy kupiony obraz odkrywa w nas nową pasję życia, dla której potrafimy nawet rzucić dotychczasowe zajęcie.

Po czym poznać prawdziwego maniaka sztuki? Po czujności.

PRZEZ DESZCZE I BŁOTA Krzysztof Musiał, jeden z największych polskich kolekcjonerów, który zgromadził ponad 800 prac, przyznaje, że jest gotów o każdej porze dnia i nocy wyruszyć po interesujący go obiekt. Śledzi rynek sztuki na całym świecie. Kilka lat temu przeczytał w internecie, że w Awinionie jest do kupienia obraz Meli Muter. Był to okres

67

066_KA_07_Smak luxusu123.indd 67

13-06-13 17:36

Taste of Luxury

ulewnych deszczów, Musiał miał kłopoty z dojazdem pod wskazany adres, ale determinacja się opłaciła. Kupił wtedy wyjątkowy obraz przedstawiający kobietę z papierosem.

Krzysztof Musiał, z wykształcenia inżynier, absolwent prestiżowej szkoły biznesu INSEAD w Fontainebleau, w latach 1990–2001 kierował założoną przez siebie firmą ABC Data, jednym z liderów polskiego rynku komputerowego. Pasja kolekcjonerska na tyle go pochłonęła, że zrezygnował z prowadzenia interesów i skupił się na uzupełnianiu, archiwizowaniu swoich zbiorów. Został też mecenasem sztuki. Obrazy i rzeźby tropi wszędzie, gdzie potencjalnie mogą się pojawić. Coraz rzadziej jednak zdarzają się takie okazje jak ta, kiedy na pchlim targu w Prowansji za 100 euro kupił piękną akwarelę sygnowaną nazwiskiem Henryka Epsteina. Pieniądze wydaje rozważnie, uważa, że na sztuce – jeśli nie przepłacimy – raczej nie powinniśmy stracić i jest realna szansa na zysk. Jaki?

Tego nikt nie zagwarantuje.

PRZYJAŹŃ MARSZANDA Andrzej Starmach także wszystko podporządkował kolekcjonerskiej pasji. Swoje zbiory zaczął gromadzić w latach 70. Już wtedy wiedział, że chce mieć własną galerię. W 1989 r. jego marzenie stało się realne. Już w drugim miesiącu działania Galerii Starmach (po przeniesieniu do nowej siedziby największej prywatnej polskiej galerii – o 600 m2 powierzchni) zaczął zarabiać na sztuce. Od razu pojawili się miłośnicy twórczości czołówki polskiej awangardy: Jerzego Nowosielskiego, Tadeusza Kantora, Jonasza Sterna, Jerzego Tchórzewskiego, Jana Tarasina, przedstawicieli abstrakcji geometrycznej: Ryszarda Winiarskiego i Henryka Stażewskiego.

Z większością tych artystów Andrzej Starmach był zaprzyjaźniony.

Co roku w czerwcu, od 1970 r., na targach sztuki Art Basel w Bazylei pojawiają się najważniejsi marszandzi, kolekcjonerzy, krytycy, muzealnicy z całego świata.

W targach bierze udział prawie 300 galerii, aplikuje znacznie więcej – wybierane są najlepsze. Dla koneserów z USA od 2002 r. zawsze w grudniu odbywają się targi Art Basel w Miami, dla azjatyckich milionerów w maju odbyła się pierwsza edycja Art Basel Hong Kong. W tym roku w Bazylei najbogatsze stoisko należało do amerykańskiego marszanda Larry’ego Gagosiana, właściciela 11 galerii w USA, Europie i Hongkongu. Pojawiły się tam dzieła warte w sumie 250 mln dol. Były to m.in. głowa byka w formalinie Damiena Hirsta, portrety Picassa, obraz van Gogha. Marlborough Fine Arts wystawiło na sprzedaż pracę Marka Rothki za 78 mln dol.

Purchasing art is principally an investment in yourself. A genuine art collector buys artworks for the sheer joy of having them. The first painting we buy can open up a whole new lifelong passion – one for which we will gladly give up our current occupation. But what gives the genuine art enthusiast away? Mostly, it’s his or her vigilance.

THROUGH RAIN AND MUD Krzysztof Musiał, one of Poland’s leading collectors and the proud owner of over 800 works of art, says that he is prepared to purchase a stimulating work of art at any time of the day or night and monitors the international art market constantly. A few years ago, he read online that some Mela Muter paintings had been put up for sale in Avignon. It was raining very heavily at the time and getting to where he had to go was difficult, but his determination paid off. He bought a painting of a woman with a cigarette.

The most influential art dealers, collectors, critics and museum curators from all over the world have been attending the Art Basel Salon in Basel every June since 1970. There are almost 300 galleries and many more applicants, but only the best are accepted. Art Basel in Miami was created in 2002 for American art enthusiasts, and the first edition of Art Basel Hong Kong, addressed to Asian millionaires was held in May 2013. The most impressive stand in Basel this year was that of US art dealer Larry Gagosian, who owns 11 galleries in the US, Europe and Hong Kong. Gagosian exhibited works worth a combined total of USD 250 million, including a bull’s head in formaldehyde by Damien Hirst, portraits by Picasso and a van Gogh. Marlborough Fine Arts put USD 78 million worth of work by Mark Rothko up for sale.

©M.P., BEW, FORUM

SMAK LUKSUSU

68

066_KA_07_Smak luxusu123.indd 68

13-06-13 17:36

Carp

Praca Damiena Hirsta Na miłość boską przedstawia ludzką czaszkę z 8601 brylantami osadzonymi w platynie. Na stronie obok: Capaneus, obraz ułożony z owadów.

For the love of God by Damien Hirst is a human skull studded with 8,601 diamonds set in platinum. Left: Capaneus, a painting composed of insects.

W tamtym czasie ich prace kosztowały od 100 do 300 dol. – dziś trzeba by za nie zapłacić od kilkudziesięciu do ponad 400 tys. zł.

– Sztuka to biznes wysokiego ryzyka. Jedyna gwarancja, jakiej mogę udzielić, że konkretne obrazy to dobra inwestycja, to fakt, że sam posiadam prace tych artystów i handluję nimi już od wielu lat. Sztuka jest najbardziej nobilitującą formą inwestowania. Niektórzy milionerzy przeszli do historii tylko dlatego, że przekazali swoje kolekcje do muzeów – twierdzi marszand.

NIE MA NIKOGO MŁODSZEGO? Nabywając akcje bądź obligacje, mamy do czynienia z analizami ekonomicznymi. Dzięki temu wiadomo, czy rekomendować ich zakup, trzymanie lub sprzedaż. To nie jest jednak możliwe w przypadku rynku sztuki, który jest najmniej przejrzysty i przewidywalny. Dlatego decydując się na taką inwestycję, warto zdobyć choć minimum wiedzy albo zasięgnąć

Musiał is an engineer by education and a graduate of the prestigious INSEAD business school in Fontainebleau. He set up and managed ABC Data, one of Poland’s top computer companies, between 1990 and 2001. Musiał’s passion led him to retire from business and focus on adding to and archiving his collection. This now takes up most of his time. He has also become a patron of the arts. Musiał will go anywhere to find paintings and sculptures.

He attends auctions, goes to galleries, and visits artist ateliers.

Genuine bargains, such as a beautiful watercolour signed by Henryk Epstein that he picked up for EUR 100 at a flea market in Provence a few years back, are now very few and far between. Musiał spends his money cautiously and claims that, provided we don’t pay too much, we should not lose money on a work of art that offers realistic prospects to make a profit. What profit? No one can guarantee that.

FRIENDLY ART DEALER Andrzej Starmach is another man who has subordinated everything to his passion for collecting. Starmach started his collection in the 1970s. Even then, he wanted to have his own gallery. His dream came REKLAMA

Piękne oczy?- Naturalnie!

Beautiful eyes? Obviously!

Oczy są zwierciadłem naszej duszy, a piękne oczy są przede wszystkim zdrowe, bez cieni, zmarszczek i zaczerwienionych, opuchniętych powiek. Skóra wokół oczu jest cienka i wrażliwa, dlatego zabiegi i preparaty należy dobierać bardzo starannie.

Aby zrelaksować mięsień okrężny oka i wypłycić zmarszczki mimiczne, możemy zastosować toksynę botulinową. Z nawilżeniem skóry okolicy oka świetnie poradzi sobie preparat do mezoterapii szwajcarskiej firmy TEOXANE-TEOSYAL Redensity I, który jest bogaty w kwas hialuronowy, aminokwasy, przeciwutleniacze i witaminy. W przypadu podkrążonych oczu i cieni idealnie sprawdzi się nowy produkt na rynku medycyny estetycznej- TEOSYAL Redensity II, który zawiera optymalnie dobrane stężenie kwasu hialuronowego, a także kompleks odnawiający skórę i lidokainę. Dosyć powszechnym problemem, z którym zgłaszają się pacjentki kliniki Carpe Diem, jest „dolina łez”. Jest to ubytek tkanek widoczny w postaci linii biegnącej od wewnętrznego kąta oka, ukośnie przez policzek. Tu również świetnie się sprawdzi TEOSYAL Redensity II. Dzięki zabiegom w okolicy oka nasza twarz staje się młodsza, bardziej wypoczęta i radosna. Powinniśmy o nich pomyśleć już przed 30 r.ż., zapobiegając wystąpieniu zmian, które w niekorzystny sposób wpłyną na nasze spojrzenie.

Carpe Diem- pozwól sobie na piękno!

Eyes are the mirror of our soul, so beautiful eyes must be, first of all, healthy, without shadows, wrinkles, and reddened, puffy eyelids. The skin around our eyes is thin and sensitive and that is why all treatments and preparations need to be selected very carefully. To relax the orbicularis oculi muscle and diminish laughter and worry lines, botulinum toxin can be administered.

To moisturize the area around eyes the best would be TEOSYAL Redensity I, which is used for mesotherapy and produced by the Swiss company TEOXANE. It is full of hyaluronic acid, amino acids, antioxidants, and vitamins. If your eyes have dark rings around them, the ideal treatment would be TEOSYAL Redensity II, containing an optimal concentration of hyaruronic acid, skin reviving complex and lidocaine. Women who come to Carpe Diem quite often complain about “tear valley”, which is tissue loss seen as a line coming from the inner corner of an eye obliquely across the cheek. TEOSYAL Redensity II is also the remedy for this problem. Thanks to the treatments in the area around your eyes your face looks younger, more rested and joyful. We should think about this before we turn 30 years old to prevent changes that may have an adverse influence on our look. Carpe Diem – let yourself be beautiful!

Carpe Diem Centrum Medycyny Estetycznej Al. KEN 98 lok U 17, 02-777 Warszawa • Tel. 608 888 888 • www.carpediem-klinika.pl

066_KA_07_Smak luxusu123.indd 69 1 CarpeDiem_Kaleidoscope_0713.indd

Na zdjęciu: dr Magdalena Opadczuk i Marcelina Zawadzka.

Na hasło Kalejdoskop oferujemy 20% rabat na zabiegi z zakresu medycyny estetycznej.

Oferta ważna do: 31.07.2013 r.

Please quote Kaleidoscope to receive the 20% discount on esthetics treatments offer is valid untli 31.07.2013 r.

69

13-06-133:48 17:37 6/12/13 PM

Taste of Luxury

2.

1.

NAJDROŻEJ SPRZEDANY OBRAZ POLSKIEGO ARTYSTY Henryk Siemiradzki, Taniec z szablami – 2 mln dol. (Sotheby’s, Nowy Jork, 2011), (1) REKORDY SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ POLSKICH ARTYSTÓW Roman Opałka, Tryptyk – 713 tys. funtów (Christie’s, Londyn, 2010), (2) Wilhelm Sasnal, Palące dziewczyny – 465 tys. dol. (Phillips de Pury Londyn, 2008), (3) Piotr Uklański, Naziści – instalacja fotograficzna – 568 tys. funtów (Philips de Pury, Londyn, 2006 r.), (4) Alina Szapocznikow, Usta iluminowane – 600 tys. euro (Pierre Bergé & Associés, Bruksela, 2011), (5)

5.

THE MOST EXPENSIVE PAINTING BY A POLISH ARTIST Henryk Siemiradzki, Taniec z szablami (Sabre Dance) – USD 2 million, Sotheby’s, New York, 2011, (1) PRICE RECORDS SET BY POLISH CONTEMPORARY ARTISTS Roman Opałka, Tryptyk (Triptych) – GBP 713,000 (Christie’s, London, 2010), (2) Wilhelm Sasnal, Palące dziewczyny (Girls Smoking) – USD 465,000 (Phillips de Pury, London, 2008), (3) Piotr Uklański Naziści (Nazis) – photo-installation – GBP 568,000 (Philips de Pury, London, 2006), (4) Alina Szapocznikow, Usta iluminowane (Illuminated Lips) – EUR 600,000 (Pierre Bergé & Associés, Brussels, 2011), (5)

4.

3.

© WIKIPEDIA, M.P., FORUM, PAP

SMAK LUKSUSU

70

066_KA_07_Smak luxusu123.indd 70

13-06-13 17:37

opinii ekspertów, ale również kierowanie się własnym gustem ma dobre strony: jeśli inwestycja nie okaże się rentowna, pozostanie przyjemność posiadania obrazu, który nam się podoba.

Prace początkujących malarzy można kupić już za parę tysięcy złotych. Od kilku lat Desa Unicum z powodzeniem organizuje Aukcje Młodej Sztuki, na których wszystkie oferowane obiekty licytowane są już od 500 zł. Andrzej Starmach uważa, że dziś największym zainteresowaniem marszandów i kolekcjonerów cieszą się dzieła młodych twórców. – Gdy oferuje się prace trzydziestolatka, pada pytanie: Czy nie ma nikogo młodszego? – mówi.

Wyłożenie pieniędzy na dokonania debiutujących twórców porównywane jest do zakupu akcji wschodzącej spółki, można zarobić dużo albo nic. Ale biorąc pod uwagę ceny, ryzyko niewielkie, a duża przyjemność z posiadania dzieła, które nas zachwyciło.

W Polsce, jak i na świecie, coraz częściej kupowana jest sztuka współczesna, czyli powstała po 1945 r. Zdaniem ekspertów rokuje największy potencjał wzrostu wartości. Według raportu Artprice w 2012 r. stanowiła 52 proc. wszystkich transakcji na aukcjach na świecie, a dzieła z tego okresu biją rekordy cenowe. Jednak inwestycja w sztukę ma charakter długofalowy, jej przewaga polega na tym, że ceny obrazów czy rzeźb pozostają niezależne od rynków giełdowych, obligacji czy cen surowców. Znawcy tematu sugerują, by przeznaczyć kilka procent portfela inwestycyjnego właśnie na sztukę. Nad pozycją twórcy pracują marszandzi i kuratorzy. Czuwają, żeby pokazy prac odbywały się na prestiżowych targach, w światowych galeriach, recenzje ukazywały się w czołowych tytułach branżowych, dzieła zasilały ważne kolekcje. Te działania przekładają się na konkretne pieniądze – wzrost cen oferowanych prac. Łut szczęścia O tym, czy artysta odniesie sukces, oprócz talentu i zabiegów marketingowych decyduje też łut szczęścia. który z pewnością

true when the regulations were changed in 1989 and he was granted a licence to set up his own business. The “Galeria Starmach” (with an area of 600 sq. m., this became Poland’s biggest gallery when it moved to its new premises) began to make a profit in its second month of operation. The place immediately became inundated with lovers of the Polish avant-garde, whose leading exponents were Jerzy Nowosielski, Tadeusz Kantor, Jonasz Stern, Jerzy Tchórzewski and Jan Tarasin, and geometric abstractionism, best exemplified by Ryszard Winiarski and Henryk Stażewski. Starmach befriended most of them. At the time, these works cost USD 100-300. Some of them are now worth over PLN 400,000.

“It’s a high-risk business. The only guarantee I can offer is that specific paintings are a good investment. I own works by those same artists myself and have been trading in them for years. Art is the most noble of investments. Some millionaires are famous simply for having donated their collections to museums”, he adds.

Nobody younger?

Buying stocks or bonds is always underpinned by economic analyses which advise us whether to buy, sell or hold. These sorts of prognoses are not feasible on the art market which is less transparent and predictable. That is why we need to seek expert advice, but trusting your own instinct, however, does have its advantages.

Should the investment prove to be unprofitable, you will at least have a painting that you like.

Works by young artists can be purchased for a few thousand PLN. Desa Unicum has been holding Young Art Auctions for several years now. The bidding opens at PLN 500. Starmach believes that collectors are now most interested in works by young artists.

“Whenever a work by a thirtysomething artist goes under the hammer, you find yourself asking whether there’s anyone younger out there”, he says.

© wikipedia, M.P., forum, pap

REKLAMA

71

066_KA_07_Smak luxusu123.indd 71

13-06-13 17:37

Taste of Luxury

O wartości dzieła decydują: okres jego powstania, technika, format oraz pozycja rynkowa autora.

The date of creation, the technique, format and market ranking all affect the price of art. pomógł Wilhelmowi Sasnalowi. Wszystko zaczęło się od solowej wystawy w 2002 r. na najważniejszych na świecie targach sztuki Art Basel w Bazylei. W tym okresie były poszukiwane prace młodych twórców pochodzących z postkomunistycznych rejonów. Decydujący dla kariery Sasnala okazał się rok 2005, gdy artysta został zaproszony przez The Saatchi Gallery do udziału w londyńskiej wystawie Triumf malarstwa. Rok później malarz został laureatem najważniejszej europejskiej nagrody artystycznej im. Vincenta van Gogha, a czołowy magazyn o sztuce Flash Art uznał go za najbardziej obiecującego artystę świata.

Na początku 2000 r. obrazy Sasnala były do zdobycia nawet za kilkaset złotych! W 2007 r. jego Samoloty z kolekcji Charlesa Saatchiego podczas aukcji w Christie’s w Londynie zmieniły właściciela za 396 tys. dol. Rok później w domu aukcyjnym Phillips de Pury w Londynie tryptyk Palące dziewczyny zostały wylicytowany za 465 tys. dol. Dziś w zachodnich galeriach obrazy sygnowane nazwiskiem Sasnala są dostępne po kilkadziesiąt tysięcy euro.

Prace chińskiego artysty Zao Wou-ki osiągają rekordy aukcyjne.

The works of Chinese artist Zao Wou-Ki sell for record-breaking prices at auctions.

Investing in the work of an up-and-coming artist is like buying shares in a startup company – you can reap huge dividends or lose all your money. But considering what you pay for these works, the risk is slight and more than off-set by the enormous pleasure you get from owning them.

Modern art, i.e. art created after 1945, is gaining its momentum in Poland, just as it is everywhere else. Art experts believe that modern art has the greatest potential to increase in value. According to an Artprice report, modern art accounted for 52 per cent of all auction transactions around the world in 2012.

Works from that period are now fetching record prices. It has to be borne in mind that art is primarily a long-term investment. The main thing it has going for it is that prices of paintings and sculptures are virtually immune to the ups and downs that afflict the stock, bond and commodity markets.

This shortens the odds of making a profit without taking on too great a risk. The experts recommend allocating a fixed percentage of your investment portfolio to art. The position of a given artist is taken care of by art dealers and curators, who see to it that his or her works are exhibited at prestigious shows, international galleries and museums, that reviews are published in leading journals, and that they find they way to major public and private collections. All these initiatives translate into higher prices.

A stroke of luck Apart from talent and marketing, luck is a vital component of success. Luck has certainly helped our leading export artist, Wilhelm Sasnal. It all began in 2002 when he had a solo exhibition at the world’s most prestigious art salon – Art Basel in Basel. Works by young artists from post-Communist countries were a hot commodity at the time. But Sasnal’s big breakthrough came in 2005 when he was invited by “The Saachi Gallery” to take part in “The Triumph of Painting” exhibition. A year later, Sasnal won the Vincent Van Gogh Biennial Award for Contemporary Art and Flash Art magazine hailed him as the world’s most promising artist. Sasnal paintings changed hands for a few hundred PLN in the early 2000s, Qi Baishi, Kwiat śliwy. Tusz i farba na papierze.

Qi Baishi, Plum Blossom. Ink and paint on paper.

© corbis/fotochannels (2)

smak luksusu

72

066_KA_07_Smak luxusu123.indd 72

13-06-13 17:38

O tym, że warto inwestować w sztukę, świadczą też inne przykłady.

Pod koniec lat 80. prace takich klasyków jak: Jonasz Stern, Maria Jarema czy Tadeusz Brzozowski, można było kupić za 100 do 300 dol.

Teraz są warte od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy złotych. Słynne wirujące koła Wojciecha Fangora 20 lat temu kosztowały od kilku do kilkunastu tysięcy złotych, a teraz ich cena sięga 200 tys. zł.

Znacznie wzrosły też ceny rzeźb Aliny Szapocznikow. W 2011 r. na aukcji w Brukseli jej praca została sprzedana za 600 tys. euro.

Nowy gracz Od niedawna nowym graczem na rynku sztuki są chińscy inwe­ storzy. Coraz częściej tamtejsi artyści pojawiają się w domach auk­ cyjnych Sotheby’s i Christie’s oraz w China Guardian Auctions.

Praca Qi Baishi została wylicytowana w 2011 r. w China Guardian w Pekinie za 65 mln dol. Wśród 15 najbardziej pożądanych twór­ ców w 2011 r. aż 10 było pochodzenia azjatyckiego. Na pierwszym miejscu znaleźli się Dagian Zhang (łączny dochód ze sprzedaży 500 mln dol.) i Qi Baishi (445 mln dol.). Rekordową sprzedaż miał Zao Wou-ki (90 mln dol). Słynny Amerykanin Jeff Koons sprzedał prace za 36 mln dol., co stanowiło najlepszy wynik wśród świato­ wych artystów współczesnych niepochodzących z Azji. Wydaje się tylko kwestią czasu, kiedy kolekcjonerzy rodem z Dalekiego Wscho­ du zainteresują się amerykańskimi i europejskimi twórcami. ☐

then in 2007, his Samoloty (Aeroplanes) from the Charles Saatchi collection was auctioned at Christie’s in London for USD 396,000.

Sasnal paintings now carry price tags of tens of thousands of EUR at galleries in Western Europe. The value of investing in art can also be confirmed by other examples. In the late 1980s, works by classic painters, including Jonasz Stern, Maria Jarema and Tadeusz Brzozowski sold for USD 100-300. They are now worth anything from tens of thousands to hundreds of thousands of PLN. Wo­ jciech Fangor’s famous spinning wheels never sold for more than PLN 20,000 PLN twenty years ago. They are now valued at around PLN 200,000.

A new player in town Chinese investors have recently entered the market and works by Chinese artists are now regularly auctioned by establishments such as Sotheby’s, Christie’s and China Guardian Auctions. In 2011, a work by Qi Baishi was sold at China Guardian in Beijing for USD 65 million. That same year 10 Asian artists were among the 15 most sought after in the world. Topping the list was Chang Daichen (with total sales revenues of USD 500 million) with Qi Baishi in second place (USD 445 million). It probably won’t be long be­ fore collectors from the Far East shift their attention to US and European artists. ☐

© corbis/fotochannels (2)

REKLAMA

73

066_KA_07_Smak luxusu123.indd 73

13-06-13 16:38

kultura

Culture

Teksty/By:

Dla oka i ucha

Ola Salwa

FESTIWALE / festivals

A feast for eyes and ears

Na poznańskiej Malcie jak zawsze wysyp atrakcji.

W tym roku hasło porządkujące lwią część programu brzmi „Idiom: Człowiek Maszyna”. Kryją się pod nim filmy Drygasa i Cronenberga, spektakle Teatru Ósmego Dnia, projekty artystów sztuk wizualnych. Warto obejrzeć też instalację Tino Sehgala, który wygrał tegoroczne Biennale Sztuki w Wenecji. Organizatorzy dopieszczą też nasze uszy: na Malcie zagrają między innymi legenda muzyki elektronicznej Kraftwerk i Cat Power, liryczna przedstawicielka indie rocka. / The Malta Festival in Poznań has always offered lots of attractions. “Idiom: Oh Man, Oh, Machine” is the main theme of this year’s programme, which features movies from Drygas and David Cronenberg, stage performances by the Eight Day Theatre, and plenty of designs from visual artists. Don’t miss the installation by Tino Sehgal, winner of this year’s Venice Biennale. Brace yourself for a true audio feast as well, with Krautrock legends Kraftwerk, and Cat Power, a lyrical take on indie rock.

Malta Festival, 24 czerwca–20 lipca, Poznań / Malta Festival Poznań, 24 June – 20 July

Cały ten jazz All that jazz

Gwoździem wieczornego programu Warsaw Summer Jazz Days będzie koncert Johna Zorna. Ten awangardowy saksofonista i kompozytor przygotował specjalny muzyczny program z okazji swoich 60. urodzin. Oprócz niego w stolicy zagrają mistrz flamenco Paco de Lucía, geniusz kontrabasu Renaud Garcia-Fons, a wydarzenie zwieńczy Antonio Sanchez Quartet. / John Zorn is the main highlight of the Warsaw Summer Jazz Days evening program. The avant-garde saxophonist and composer has put together a special programme to celebrate his 60th birthday. The festival also features flamenco master Paco de Lucía and virtuoso bassist Renaud Garcia-Fons. The event finishes with the Antonio Sanchez Quartet.

Warsaw Summer Jazz Days, 15–20 lipca, Warszawa / Warsaw Summer Jazz Days, 15-20 July, Warsaw

Otwórz oczy Open your eyes Cohen sings. Alleluia!

Bohaterem niezwykle pogodnego filmu Andrzeja rt conce / T R Jakimowskiego jest niewidomy Ian, który dzięki echolokacji E C N O K

Leonard Cohen 2013, 19 lipca, Atlas Arena, Łódź / Leonard Cohen 2013, 19 July, Atlas Arena, Łódź

Imagine, reż. Andrzej Jakimowski, premiera 12 kwietnia / Imagine, dir.

Andrzej Jakimowski, opens 12 April

© m.p., dr

nauczył się poruszać w przestrzeni bez białej laski, ale przede wszystkim – bez obaw. Teraz chce nauczyć tego samego Leonard Cohen swego czasu w Polsce był bardziej popularny niż w rodzinnej Kanadzie, pacjentów ośrodka dla niewidomych. Jego przeciwnikiem jest bard ma więc do naszego kraju sentyment. A utwory z jego repertuaru, takie jak konserwatywny dyrektor, który bojąc się o podopiecznych, Suzanne, Dance Me to the End of Love, I’m Your Man, Hallelujah, to dziś klasyki. nich woliObok ich nie spuszczać z oka. / The hero of this uplifting feature usłyszymy w Łodzi także nowe kompozycje z wydanej rok temu płyty o przekornym from Andrzej Jakimowski is a blind man named Ian who has tytule Old Ideas. / There was a time when Leonard Cohen was more popular hereto move around without his white stick thanks to learned in Poland than back home in Canada. Cohen is very fond of our country. Many of echolocation.

He decides to share his knowledge with the his songs, including “Suzanne”, “Dance Me to the End of Love”, “I’m Your Man” and of a centre for the blind. This puts him at odds with the residents “Hallelujah” have become classics. Cohen will be performing these and tracks from last centre’s conservative director, who is focused on the safety of his year’s release, cheekily entitled Old Ideas, when he appears in Łódź. patients and refuses to let them go.

© m.p.

Cohen śpiewa. Alleluja!

74

074_KA_07_Kultura12345.indd 74

13-06-13 15:25

© M.P.

© M.P., DR

KSIĄŻKI / BOOKS

Boska książka

Divine book Jerzy Pilch od kilku lat pisał i… nie pisał.

Mogliśmy śledzić jego Dziennik, czytać felietony w rożnych pismach, rozbudzające apetyt na kolejną powieść. I jest! Wiele demonów to opowieść o latach 50. w małym miasteczku na Śląsku Cieszyńskim. Równie ważny co akcja jest język powieści płynący mocno jak najczystszy górski potok. / Jerzy Pilch has been writing and not writing for years. We’ve all followed his Diary and read his columns and features in all sorts of publications – and long awaited his next novel. And here it is. Wiele demonów is set in the small town in Cieszyn Silesia in the 1950s. The plot is way too elaborate to be summarised here, but we can say the language, which rushes by like a mountain stream, is every bit as integral.

Festiwal XXL

WYDARZENIE / EVENT

Mega festival

Na T-Mobile Nowe Horyzonty będzie więcej atrakcji niż czasu, aby je wszystkie poznać. Retrospektywy Jürgena Syberberga i Waleriana Borowczyka, neobarok francuski, czyli filmy Luca Bessona, Léosa Caraxa i Jeana--Jacques’a Beineixa, szwajcarskie dokumenty muzyczne plus przegląd nowości kina artystycznego. A to nie wszystko. Słowem czeka nas kalejdoskop wrażeń. / T-Mobile New Horizons always has a host of attractions in store for cinema lovers. Hans-Jürgen Syberberg and Walerian Borowczyk retrospectives, a French neo-Baroque exhibition, and movies from Luc Besson, Leos Carax and Jean-Jacques Beineix, Swiss music documentaries plus a review of the latest art cinema productions. All this and more.

13. MFF T-Mobile Nowe Horyzonty, 18–28 lipca, Wrocław / 13th MFF T-Mobile New Horizons, 18-28 July, Wrocław

REKLAMA

Jerzy Pilch, Wiele demonów, Wielka Litera

KINO / MOVIES

Miłość na okrągło Love again and again

Spotykali się już Przed wschodem słońca i Przed zachodem słońca. Od siedmiu lat Jessie i Celine spędzają razem całe dnie i noce. Teraz z dwójką dzieci jadą na wakacje do Grecji. Czy to już ostatni etap wspólnej podróży? Odpowiedź w kinach. / They met before in Before Sunrise and Before Sunset.

Now we find that Jessie and Celine have been together for seven years and have two kids whom they take on a holiday to Greece.

Przed północą, reż. Richard Linklater, premiera 28 czerwca / Before Midnight, dir. Richard Linklater, opens 28 June

75

074_KA_07_Kultura12345.indd 75

13-06-13 15:25

TWÓJ STYL

Your Style

TEKSTY/BY:

Ola Salwa

Czystka na twarzy v

Face cleansing

Wynalazek Glov Hydro Demaquillage wyprasza chemię z rytuału zdejmowania makijażu. Do dokładnego umycia twarzy potrzebujemy tylko wody – zmoczona nią cienka Glov zbierze wszelkie zanieczyszczenia. Produkt ma dwa rozmiary: klasyczny (Glov comfort) oraz podróżny (Glov on-the-go). / This Glov Hydro Demaquillage invention lets you say goodbye to chemical substances from make-up removal products. All you need to clean your face now is water – the moistened Glove will remove all the impurities from your face. The product comes in two sizes: classic (Glov comfort) and travel (Glov on-the-go).

CENA: GLOV COMFORT 49,90 ZŁ, GLOV ON-THE-GO 39,90 ZŁ / PRICE: GLOV COMFORT PLN 49.90 GLOV ON-THE-GO PLN 39.90

Złoty dotyk c

Ujarzmij słońce c

Golden touch

Bądź Midasem we własnym życiu! Jak? Na przykład zakładając na kubek rękaw ze złotej, polerowanej skóry zaprojektowany przez Jimmy’ego Choo. Dzięki temu nudną przyjemność podnoszenia naczynia z koktajlem z jarmużu zamienisz w stylową przyjemność. / Make yourself King Midas. How? By putting this golden holder from Jimmy Choo around your travel mug. Guaranteed to transform your kale smoothie into a kingly pleasure.

CENA: OK. 500 ZŁ / PRICE: APPROX. PLN 500

Nieulotne nuty x

Permanent notes

Outwitting the sun

Jak przekierować energię słoneczną na piękną opaleniznę i nie uszkodzić przy tym skóry? Grunt to świetny kosmetyk do opalania. Olejki firmy Kolastyna przyspieszą je dzięki olejowi ze złocistej palmy, a niezawodne filtry UV ochronią przed groźnymi skutkami kąpieli słonecznych. / How to translate solar energy into a beautiful tan and protect your skin at the same time? Start with a great tanning product. Kolastyna oils, especially its golden palm oil, accelerate the tanning process and the UV protective filters prevent the harmful effects of the sun.

CENA: OD 15 ZŁ / PRICE: FROM PLN 15

Co się kryje w tej magicznej kulce w kolorze złota? Wszystko co kocha Mary Greenwell: drzewo sandałowe, paczula, śliwka, porzeczka, jaśmin. Perfumy Plum mają formę stałą, więc ich nuty nie ulatują tak szybko jak w tradycyjnych pachnidłach. A i odprawa bezpieczeństwa na lotnisku jest dla nich łatwiejsza. / What does this golden bowl conceal? Everything Mary Greenwell loves: sandal wood, patchouli, plum, currants and jasmine. This Plum perfume has a solid consistency so the scent is not as volatile as that of traditional fragrances.

CENA: OK. 350 ZŁ/ PRICE: APPROX. PLN 350

Bezpieczna uroda z Safe beauty

CENA: OK. 1000 ZŁ / PRICE: APPROX. PLN 1,000

© M.P.

Pakując się w podróż, pamiętajmy o tym, aby wszyscy pasażerowie w naszej walizce mogli lecieć spokojnie. Dotyczy to szczególnie kosmetyków, narażonych na zgniecenia i stłuczenia. Jeśli włożymy je do kosmetyczki Marni, dotrą do celu w dobrej formie. / When packing for a trip, remember that all your contents should be given a chance to travel in peace. This especially concerns cosmetics, which are easily squashed and broken. Put them in a Marni beauty bag so that they reach their destination safe and sound.

76

076_KA_07_Twojstyl12345.indd 76

13-06-13 14:49

OPASŁY TOM z ulicy Foksal

Najlepsza restauracja w Warszawie wg serwisu Gastronauci.pl

Nowatorski projekt rodzeństwa warszawskich restauratorów Agnieszki i Marcina Kręglickich.

Kameralne wnętrze zaaranżowano w byłej kultowej warszawskiej kawiarni, w której bywała cała elita intelektualna ówczesnej Warszawy.

W kuchni rządzi Agata Wojda, która w Opasłym prezentuje swoje autorskie dania. W karcie znajdziemy co tydzień inne, nieoczywiste kompozycje. Polskie produkty regionalne od rolników, pasjonatów. Idea Slowfood to elementarz szefowej kuchni. Można wpaść na jedno wybrane danie lub zasiąść do cztero lub sześciodaniowego menu degustacyjnego. Do każdej potrawy sommelier dobiera wino.

Letnie menu jest pełne świeżości, lekkości i smaku wa- OPASŁY TOM ul. Foksal 17 kacji. Sięgamy po najlepsze polskie warzywa i tworzymy www.kregliccy.pl z nich kolorowe lekkie dania. Większość dostawców opasły@kregliccy.pl tel: 22 621 18 81 znamy osobiście i wybieramy z ich skrzynek malutkie patisony, cukinie, kolorowe kalafiory i pomidory by odkrywać ich odmienne smaki w towarzystwie zapomnianych polskich ziół: lubczyk, cząber, macierzanka. Zawsze będziemy się chwalili polskimi serami które z najróżniejszych stron Polski trafiają do naszej restauracji i od lat zadziwiają Gości. A my ciągle odkrywamy kolejne i wplatamy je w menu. Przez całe lato nie zabraknie u nas polskich chłodników czyli odświeżających, zimnych zup np. buraczkowego chłodniku z ogórkiem małosolnych i koprem na jogurcie z malej polskiej ekologicznej farmy i nadal będziemy zaskakiwać musem chałwowym ze świeżymi malinami.

AGATA WOJDA

– muzykolog z wykształcenia, kucharz artysta z pasji i zawodu. Szefowa kuchni restauracji Opasły Tom. Związana z restauracjami rodzeństwa Kręglickich od wielu lat. Gotowania uczyła się w najlepszych restauracjach we Francji i Hiszpanii.

Szefując francuskiej restauracji Kręglickich czterokrotnie zdobywała wyróżnienie prestiżowego, przewodnika Michelin. Członkini organizacji Slowfood. Jest częstym gościem programów telewizyjnych i bohaterką artykułów prasowych, autorką, felietonistką.

Nieoczywiste, ale na końcu zaskakujące harmonią połączenia to znak rozpoznawczy Agaty.

Materiał przygotowany we współpracy z resauracją Opasły Tom

Opasly Tom do K_0713.indd 1

6/11/13 5:09 PM

Gadgets

TEKSTY / BY:

Czas do gwiazd c Star time

Zegarek Lunokhod-2 został ochrzczony na cześć radzieckiego łazika księżycowego Łunochod 2, który podróżował w kosmos 40 lat temu. Firma Vostok Europe stworzyła ten chronometr dla zdobywców marzących o gwiazdach. Także symbolicznych.

Podbijać nowe lądy pomoże m.in. mechanizm zegarka Soprod TM36.03VE, odporność na wodę (do 300 m) i stalowy szkielet. / The Lunokhod-2 watch was named after the Russian lunar rover Lunokhod 2, launched into space 40 years ago. Vostok Europe has created this timepiece for those who reach for the stars. The Soprod TM36.03VE movement, water resistance (up to 300 metres) and steel skeleton will open up new territories.

CENA: OD 2950 ZŁ / PRICE: FROM PLN 2,950

Graj w zielone! c Go green!

GADŻETY

Ola Salwa

Ach, te wakacje… Radość, wolność, zabawa. Czas przeznaczony na przyjemności płynie szybciej, więc latem nie słuchamy zegara biologicznego. Status godzinominut sprawdzamy na tarczy zegarka Lime Rebel/Girls Pro 2011 firmy Swatch. / Holidays again … Joy, freedom and fun. Time spent on pleasure whizzes by, and we tend to ignore our biological clock in summer. To check the time, glance at the Lime Rebel/ Girls Pro 2011 watch from Swatch.

CENA: OK. 200 ZŁ / PRICE: APPROX. PLN 200

Na każdą porę v

Timeless piece

Zegarki Certina nie sprawiają zawodu. Są zawsze na czas, także jeśli chodzi o trendy wzornicze. Model DS Eagle Chronograph z mechanizmem kwarcowym zadowoli tych, którzy kochają wyzwania sportowe i życiowe.

Z kolei automatyczny zegarek Certina DS łączy przeszłość i teraźniejszość: nowoczesną technikę i dizajn nawiązujący do pierwszy modeli szwajcarskiej marki. / Certina watches never let you down. The DS Eagle Chronograph with its quartz movement should more than satisfy those who thrive on sporting and practical challenges. The automatic Certina DS is a rare combination of past and present in that it combines the latest technology with a design redolent of Certina’s early models.

CENA: DS EAGLE – OD 4190 ZŁ, CERTINA DS – 2790 ZŁ / PRICE: DS EAGLE – FROM PLN 4,190, CERTINA DS – PLN 2,790

Duet na czasie c

Dynamic duo

To rockowa bransoletka? Nie tylko. To także zegarek zaprojektowany przez Karla Lagerfelda dla jego marki imienniczki. Jeśli chcemy podzielić przedmiot na część ozdobną i praktyczną, wystarczy rozsunąć łączący je suwak. / A rock (wrist)band? Actually, it’s much more than that. It’s a watch designed by Karl Lagerfeld for his signature brand. This accessory can be unzipped to reveal a decorative and a practical part.

CENA: OK. 1700 ZŁ/ PRICE: APPROX PLN 1,700

Do wyboru, do koloru v

True colours

CENA: OK. 160 ZŁ / PRICE: APPROX. PLN 160

© M.P.

Jak najlepiej ubarwić sobie czas? Założyć na przegub jeden z silikonowych zegarków SLAP. Wesoła pomarańcza, psotliwa żółć, flirciarska fuksja, tajemnicza kruczoczerń – możemy dobrać kolor przedmiotu do naszego nastroju. / Want to add colour to your life? Simply wear a silicon SLAP watch. Happy orange, naughty yellow, flirtatious fuchsia, mysterious coal black – choose whatever colour best matches your mood.

78

078_KA_07_Gadzety12345.indd 78

13-06-13 13:45

i zamów bezpłatną próbkę.

FEM-5/2012-23

wejdź na www.feminum.pl

eliminuje niedobory wydzielania śluzu w pochwie chroni przed otarciami prowadzącymi często do infekcji narządów płciowych ułatwia stosunki płciowe zawiera kwas mlekowy, który wpływa na przywrócenie kwaśnego odczynu pochwy zapewniając ochronę przed zakażeniami miejsc intymnych może być stosowany wiele razy dziennie, bez ograniczeń wieku, regularnie i odpowiednio do potrzeb nowa, wzbogacona o sól sodową kwasu hialuronowego forma Feminum – Feminum AKTIV – dodatkowo regeneruje i przyspiesza gojenie śluzówki pochwy, chroniąc przed wystąpieniem zmian chorobowych w obrębie pochwy, w tym tzw. nadżerek.

Dystrybutor:

, ul. Św. Szczepana 25, 61-465 Poznań, tel.: +48 61 832 90 74, fax: +48 61 832 90 70; miralex@miralex.pl; www.miralex.pl

Wytwórca: Masters Sp. z o.o., 61-345 Poznań, ul. Masztowa 3

079_KA_07_Reklama_01.indd 79

od 15 lat na rynku rekomendo wany przez lekarzy dostępny w aptekach dostępne op akowania 40 g i 60 g oraz Femin um AKTIV 30 g

WYRÓB MEDYCZNY

0434

13-06-14 12:02

Dorota Bielska

10 wspaniałych Women of the decade

Podczas gali, która odbyła się w Endorfinie Foksal w Warszawie, poznaliśmy 10 Kobiet Dekady Glamour wybranych przez redakcję magazynu Glamour i specjalnie na tę okazję powołaną kapitułę w składzie: Marcin Prokop, Michał Piróg, Olivier Janiak, Arkadiusz Likus, Robert Kupisz. Była to szczególna, związana z 10-leciem magazynu edycja plebiscytu Kobieta Glamour, w której wyróżnione zostały niezwykłe, będące źródłem inspiracji dla innych, osobowości: Monika Brodka, Anja Rubik, Anna Przybylska, Gosia Baczyńska, Reni Jusis, Maria Peszek, Anna Mucha, Dominika Kulczyk-Lubomirska, Małgorzata Kożuchowska, Małgorzata Socha.

Laureatki otrzymały naszyjniki z pereł od firmy Apart. Galę poprowadzili Anna Jurgaś, naczelna magazynu Glamour, i Marcin Prokop. Podczas wieczoru wystąpiła Lidia Kopania, Ada Szulc i DJ Adamus, goście obejrzeli specjalny pokaz kolekcji BOHOBOCO dla Glamour. / The Endorfina Foksal in Warsaw hosted a gala award for the 10 Glamour Women of the Decade. The recipients were selected by the editorial office of the Polish edition of Glamour and an ad hoc panel of judges comprising Marcin Prokop, Michał Piróg, Olivier Janiak, Arkadiusz Likus and Robert Kupisz.

This was a special edition of the Glamour contest, which recognizes exceptional women who serve as inspirations to other women. The recipients were Monika Brodka, Anja Rubik, Anna Przybylska, Gosia Baczyńska, Reni Jusis, Maria Peszek, Anna Mucha, Dominika Kulczyk-Lubomirska, Małgorzata Kożuchowska and Małgorzata Socha. The ladies received pearl necklaces from Apart.

The ceremony was MC’d by Anna Jurgaś, EIC of Glamour, and Marcin Prokop. Highlights of the evening included performances by Lidia Kopania, and Ada Szulc, accompanied by d-j Adamus, as well as a fashion show from BOHOBOCO for Glamour collection.

Laureatki/Winners: Anna Mucha, Reni Jusis, Małgorzata Socha, Gosia Baczyńska, Małgorzata Kożuchowska, Dominika Kulczyk-Lubomirska, Anna Jurgaś, redaktor naczelna magazynu Glamour / Editor in Chief of Glamour.

© STUDIO 69, M.P.

SALON

Events

TEKSTY/BY:

REKLAMA

Bożena Walter.

080_KA_07_Salon12345.indd 80

13-06-13 14:48

L I P I E C

/

J U L Y

2 0 1 3

MAGAZYN POKŁADOWY POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT

L infoT LOT POLISH AIRLINES IN-FLIGHT MAGAZINE

SPIS TREŚCI Contents POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE

82

INTERNATIONAL FLIGHTS

NASZA FLOTA

84

OUR FLEET

LOT DLA FIRM

85

LOT FOR BUSINESS

MILES & MORE

86

MILES & MORE PROGRAMME

LOT NEWS

88

LOT NEWS

BAGAŻ

94

YOUR LUGGAGE

DEKLARACJE CELNE DO KANADY DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE

96 98 102

MUSIC AND MOVIES ON BOARD

CALL CENTER: 801 703 703 (POLSKI, ANGIELSKI);

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 81

+48 22 577 99 52 (WSZYSTKIE KRAJE)

13-06-13 15:05

POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE

International Flights

Helsinki St Petersburg

Stockholm

Tallinn Riga

Edinburgh

Dublin

Hamburg

Manchester Birmingham London

Amsterdam Brussels

Düsseldorf Frankfurt Luxemburg

Gdańsk Szczecin Poznań Warszawa Bydgoszcz Wrocław Berlin Rzeszów Katowice Kraków Prague

Paris

Stuttgart Munich Linz Salzburg Basel Innsbruck Zurich Klagenfurt Geneva Ljubljana Milan Venice Turin Bologna Marseille Nice

Lyon

Bilbao

Moscow

Copenhagen

Toulouse Barcelona

Rome

Vilnius Minsk Lviv Kiev

Vienna Graz Budapest

Odessa Bucharest

Belgrade

Tbilisi Sofia Istanbul

Madrid Lisbon

Yerevan

Athens

Malta

Larnaca Beirut Tel Aviv Kair

82

LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 82

13-06-14 12:18

St Petersburg Boston Boston

Vancouver Seattle

– POŁĄCZENIA ROZKŁADOWE PLL LOT/SCHEDULED LOT/ LOT FLIGHTS – POŁĄCZENIA CODE SHARE/ SHARE/CODE SHARE FLIGHTS – POŁĄCZENIA CZARTEROWE/ CZARTEROWE/CHARTER FLIGHTS

Edmonton Winnipeg

Calgary

Montreal Toronto

Chicago Minneapolis Denver San Francisco

Las Vegas

Los Angeles San Diego

Detroit

Pittsburgh

New York Philadelphia Washington

Cincinnati Phoenix Houston

Ottawa Portland Boston

Atlanta Charlotte Tampa

Orlando Varadero

Cancun

La Romana Beijing

Porlamar

Bangkok

Colombo

Singapore Mombasa

LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 83

83

13-06-14 12:19

NASZA FLOTA

Our Fleet SAMOLOTY DŁUGODYSTANSOWE

BOE IN G 787

B O E IN G 7 6 7 - 3 0 0 *

dreamliner

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc BC/PEC/EC|capacity

4 56,72 m 60,13 m 875 km/h 12000 km** 18/21/213

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc BC/EC|capacity

2 54,94 m 47,57 m 870 km/h 9200 km** 18/229|18/219 12/246

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

EMBRA E R 195

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 2600 km** 112

EMBRA E R 170

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc|capacity

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc|capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3500 km** 147 lub 162

E M B RAE R 1 7 5

10 29,90 m 26 m 870 km/h 2480 km** 70

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc|capacity

12 31,68 m 26 m 870 km/h 2360 km** 82

ALE NI A ATR -72***

B O M B AR D IE R D H C - 8 Q 4 0 0

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc|capacity

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc|capacity

1 27,17 m 27,05 m 478 km/h 1200 km** 64

Next Gen. Max.***

7 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km** 78

* w tym egzemplarz samolotu certyfikowany przez ULC do wykonywania rejsów w konfiguracji medycznej – MEDEVAC / * including the aircraft certified by the CAO to serve as a MEDEVAC plane ** dla kompletu pasażerów / ** for the full of passengers ***samoloty Eurolotu wykonujące rejsy krajowe i regionalne dla PLL LOT / ***Eurolot aircraft operating domestic and regional flights for PLL LOT.

84

RYS. MICHAŁ PETRYKOWSKI

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc|capacity

B O E IN G 7 3 7 - 4 0 0

LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 84

13-06-13 15:08

Idealne rozwiązanie dla Twojej firmy ✔

Obniż koszty podróży służbowych.

✔

Zbieraj punkty i odbieraj: – bilety, – pakiety turystyczne, – podwyższenie klasy podróży.

✔

Dodatkowo zbieraj mile w programie Miles & More.

85 LOT Info lotdlafirm.com

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 85

13-06-13 15:08

86

LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 86

13-06-13 15:09

LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 87

87

13-06-13 15:09

lot news

Lot News

Kupuj produkty Electrolux, zbieraj mile i odkrywaj świat!

Buy Electrolux products, earn miles and explore the world!

Electrolux w programie Miles & More

Electrolux becomes a partner of Miles & More

88

na stronie www.electrolux.pl.

Kupuj produkty Electrolux, zbieraj mile i odkrywaj świat! ☐ Electrolux joins the frequent flyer programme of Miles & More! When buying Electrolux, AEG or Zanussi appliances, you will now gain twice – you will use professional solutions offered by a leading manufac­ turer of household appliances and you will earn one award mile for every PLN 5 you spend. All you need to do is complete online appli­ cation form and enter Miles & More card number. Miles will be auto­ matically credited to your mileage account.

Electrolux Inspiration Range. See the possibilities.

Electrolux appliances are used by nearly half of European restaurants recommended by the prestigious Michelin Guide. Inspired by coop­ eration with professionals, we have created Electrolux Inspiration range. The unique solutions and special functions of Electrolux Inspi­ ration range will enable you to reach the heights of culinary achieve­ ment in your own home.

To learn more about Electrolux appliances visit: www.electrolux.pl ☐

© M.p.

Partnerem programu Miles & More została firma Electrolux. Teraz zakup jej produktów to podwójny zysk: korzystanie z wysokiej jakości, niezawodnych urządzeń AGD i dodatkowe mile w pro­ gramie Miles & More. Gromadzenie mil przy zakupie urządzeń Electrolux jest proste. Wystarczy wypełnić formularz rejestracyjny online oraz podać numer swojej karty Miles & More. Każde 5 zł wydane na urządzenia marek Electrolux, AEG lub Zanussi to jedna mila. Mile zapisywane są na koncie automatycznie, po za­ rejestrowaniu zakupu.

Poznaj nową linię urządzeń Electrolux – Inspiration.

Poznaj nowe możliwości.

Z urządzeń Electrolux korzysta niemal połowa europejskich restaura­ cji rekomendowanych przez prestiżowy Przewodnik Michelin. Zain­ spirowani współpracą z profesjonalistami stworzyliśmy wyjątkową linię Electrolux Inspiration. Dzięki wyjątkowym rozwiązaniom i funk­ cjom specjalnym urządzenia te pozwalają wznieść się na wyższy poziom osiągnięć kulinarnych we własnym domu.

Więcej informacji o urządzeniach Electrolux Inspiration znajduje się

LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 88

13-06-13 15:41

PODRÓŻE

Ubezpieczamy od różnych przygód WOJAŻER – PZU POMOC W PODRÓŻY Na urlopie chcesz się czuć komfortowo. I to niezależnie od tego, czy będziesz spokojnie odpoczywać czy też nurkować, żeglować czy wspinać się w górach. Ubezpieczenie Wojażer pomoże Ci, jeśli zachorujesz, przydarzy Ci się wypadek czy zgubisz bagaż.

Składka za ubezpieczenie jest niewielka – już od 5 zł dziennie.

Jeśli uprawiasz sporty wysokiego ryzyka, koniecznie sprawdź dodatkowe opcje ubezpieczenia.

Kup przez telefon lub u agenta 801 102 102

pzu.pl LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 89

89

13-06-13 15:10

lot news

Lot News

Dreamlinerem LOT-u na wakacje marzeń z ITAKĄ LOT oraz Biuro Podróży ITAKA nawiązały współpracę dotyczącą wyczarterowania samolotów Boeing 787 Dreamliner w sezonie zimowym 2013/2014. Oferta skierowana jest przede wszystkim do klientów ITAKI, którzy bezpośrednio z Warszawy polecą wygodnie i w najkrótszym możliwym czasie do odległych wakacyjnych kurortów.

Dreamlinery polskiego przewoźnika będą wykonywać rejsy dla biura podróży od listopada 2013 do kwietnia 2014 r. – Klienci ITAKI będą mogli polecieć na pokładzie najnowocześniejszego samolotu świata do tak egzotycznych miejsc na świecie jak: Kenia, Wenezuela i Dominikana. To zupełnie nowa jakość w czarterach – mówi Mariusz Jańczuk, prezes ITAKI. Luksus, nowoczesność i… prosto do celu.

– ITAKA stawia na jakość – komentuje Piotr Henicz, wiceprezes ITAKI. Od wielu lat otrzymujemy prestiżowe nagrody konsumenckie i ten bardzo ważny dla nas kontrakt jest kolejnym krokiem do zagwarantowania naszym Klientom najwyższego standardu usług.

– LOT oferuje najwyższy komfort i standard podróży, jednocześnie skracając jej czas.

Dzięki osiągom Dreamlinerów loty z Warszawy do Kenii, Wenezueli czy na Dominikanę mogą odbywać się bez międzylądowań. Pozwala to na ograniczenie czasu podróży do minimum, co ma ogromną wartość dla komfortu pasażerów przy tak dalekich dystansach. Dreamliner daje nieporównywalny komfort podróży – powiedział Sebastian Mikosz, prezes zarządu PLL LOT SA. Ten samolot już zyskuje sobie uznanie pasażerów latających na naszych rejsach atlantyckich. Bezpośredni, komfortowy rejs Dreamlinerem w tak odległe zakątki świata jak Kenia, Dominikana czy Wenezuela będzie najlepszym dopełnieniem wspaniałych wakacji. Zwłaszcza że alternatywą jest wielogodzinny lot z międzylądowaniem. Dreamlinery LOT-u oferują 252 miejsca pasażerskie w trzech klasach podróży: Elite Club, Premium Club i w klasie ekonomicznej. Pasażerowie podczas lotu będą mieli dostęp do filmów na żądanie, książek w wersji audio, repertuaru muzycznego, a także do czytnika, dzięki któremu będzie można przejrzeć aktualne wydania czasopism czy magazynów. ➭

90

LOT and ITAKA Travel Agency have initiated cooperation to charter Boeing 787 Dreamliner aircrafts in 2013/2014 winter season. The new deal is mainly addressed to ITAKA’s customers who will be able to take a comfortable and the shortest route from Warsaw to exotic holiday resorts.

Dreamliner aircrafts operated by the Polish carrier will be flying for ITAKA from November 2013 until April 2014. ITAKA’s customers will be able to fly the world’s most modern airplane to such exotic international destinations as Kenya, Venezuela and the Dominican Republic. “It’s a whole new quality in the charter segment”, argues Mariusz Jańczuk, the President of ITAKA. “Luxury and modernity to ... take you straight to your destination.”

“ITAKA puts the spotlight on quality”, comments Piotr Henicz, the Vice-President of ITAKA. “We’ve been garnering prestigious consumer awards for many years and this priority contract marks another step forward to provide our customers with premium standards of services.”

Offering top-end comfort and travel Plaże Dominikany Beaches of the Dominican Republic standards, LOT also reduces the duration of flights. Thanks to performance of Dreamliner aircrafts, all flights from Warsaw to Kenya, Venezuela or the Dominican Republic are stopover-free. It contributes to reduction of the travel time to minimum, what generates a major value in terms of passenger comfort on such long-haul routes “Dreamliner aircrafts offer unparalleled travel comfort”, stressed Sebastian Mikosz, the President of the Board of PLL LOT S.A. “The airplane has been already appreciated by our customers travelling on trans-Atlantic routes. A direct and comfortable flight aboard a Dreamliner to such exotic destinations as Kenya, the Dominican Republic or Venezuela will be the ideal addition to wonderful holidays. Especially, that an alternative option involves a long-haul flight with a stopover. .

LOT’s Dreamliners offer 252 seats in three classes: Elite Club, Premium Club and Economy. During the flight passengers will benefit ➭

© shut terstock

Fly to your dream destination with ITAKA onboard a LOT Dreamliner

LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 90

13-06-13 15:42

LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 91

91

13-06-14 12:24

lot news

Lot News

Czarterowe destynacje

Czas podróży na rejsach czarterowych z międzylądowaniem

Czas podróży Boeingiem 787 LOT-u na rejsach czarterowych bez międzylądowań

Charter destinations

Duration of charter flights, including stopovers

Duration of flight by LOT’s Boeing 787 LOT on stopover-free charter routes

Kenia

10 h 35 min

8 h 13 min

Kenya

10 h 35 min

8 h 13 min

Dominikana

13 h 45 min

10 h 51 min

Dominican Republic

13 h 45 min

10 h 51 min

Wenezuela

13 h 50 min

11 h 5 min

Venezuela

13 h 50 min

11h 5 min

Ciekawym rozwiązaniem jest również port USB, dzięki któremu będzie można pobrać na nasze urządzenie przenośne materiały dostarczone przez przewoźnika. Młodsi pasażerowie z pewnością docenią gry w wersji dla pojedynczych lub kilku graczy, a najmłodsi będą mieli do swojej dyspozycji książeczki do kolorowania i kredki. Oczywiście wszyscy miłośnicy lotnictwa będą mieli możliwość sprawdzenia bieżącego położenia samolotu na mapie świata. Cechą wyróżniającą Dreamlinera spośród innych samolotów jest większa wilgotność powietrza oraz wyższe ciśnienie na pokładzie. Dzięki temu dotrzemy do miejsca przeznaczenia zdecydowanie bardziej wypoczęci.

Porozumienie podpisane z ITAKĄ to kolejny krok LOT-u w kierunku powrotu do działalności czarterowej jako jednego ze strategicznych elementów modelu biznesowego. Zgodnie z umową loty czarterowe polski przewoźnik zacznie wykonywać od sezonu zimowego 2013/2014. Współpraca ta pozwoli efektywnie wykorzystać flotę długodystansową polskich linii, w okresie gdy ruch pasażerski jest mniej intensywny i samoloty spędzają mniej godzin w powietrzu. ☐

BEZPIECZEństwo

safety

NIE PALIMY Uprzejmie przypominamy, że w czasie trwania wszystkich rejsów PLL LOT obowiązuje bezwzględny zakaz palenia (dotyczy też papierosów elektronicznych) oraz picia alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w sklepie pokładowym Duty Free.

NIE telefonujemy Podczas całego lotu obowiązuje bezwzględny zakaz używania wszelkich przenośnych urządzeń elektronicznych emitujących sygnały radiowe. Mogą one zakłócać pracę komputerów pokładowych. Ich zasilanie – jeśli znajdują się w zasięgu pasażera lub w jego bagażu rejestrowanym i podręcznym – musi być bezwzględnie wyłączone przez cały czas przebywania na pokładzie. Pasażerowie mogą natomiast korzystać z urządzeń elektronicznych nieemitujących sygnałów radiowych, a więc: przenośnych komputerów, gier elektronicznych, odtwarzaczy i kamer wideo, ale tylko wtedy, gdy wyłączony jest napis „Zapiąć pasy”. Na pokładach samolotów można korzystać z telefonów komórkowych wyłącznie przed startem, do chwili zamknięcia drzwi samolotu, i w przypadkach dłuższego oczekiwania na start po każdorazowej decyzji kapitana ogłoszonej pasażerom. Po wylądowaniu wolno używać komórek dopiero po wyłączeniu silników. Natomiast w przypadku wydłużonego kołowania samolotu na stanowisko postojowe można telefonować wyłącznie po decyzji kapitana ogłoszonej każdorazowo pasażerom.

NO SMOKING We kindly remind you that smoking is strictly forbidden (including e-cigarettes) on all flights of the PolishAirlines LOT. You are also requested to refrain from drinking alcohol on our planes, either brought along on board or purchased in the duty free shop.

NO CALLING During the whole flight it is strictly forbidden to use any portable electronic devices emitting radio signals as they might interfere with the onboard computers.

If those electronic devices are within the reach of a passenger or in his registered and hand luggage – their power supply must be absolutely turned off during the whole flight. Passengers may use the electronic devices which do not emit radio signals, such as personal computers, electronic games, CD players and video cameras, but only when “fasten seatbelts” the signal is switched off. Passengers may use their mobile phones onboard only before take-off, until the plane door is closed, and in cases of prolonged waiting for take-off, each time the captain has announced his decision to passengers. After landing mobile phones may be used only after the engines have been switched off. In case of a prolonged journey to the parking lot, the using of mobile phones is permitted only after the captain has announced his decision to the passengers.

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM

LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

Od 6 listopada 2006 r. w krajach Unii Europejskiej obowiązują przepisy dotyczące odprawy pasażerów podróżujących w dowolnym kierunku z lotnisk UE oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii. W związku z zagrożeniem płynnymi materiałami wybuchowymi ograniczają one ilości płynów, jakie podróżni mogą wnosić na pokład samolotu. W wyznaczonych punktach każdy pasażer i jego bagaż podręczny zostają poddani kontroli. Chodzi o sprawdzenie, czy podróżny nie wnosi na pokład samolotu niedozwolonych cieczy. Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com.

92

from access to video on demand, audio books, music and readers to browse the latest issues of newspapers or magazines. Another innovative solution is the USB socket to download files provided by the carrier to our private portable devices. Younger passengers will certainly appreciate games for one or more players, while the youngest ones will be invited to make the most of colouring books and crayons. Naturally, all aviation enthusiasts will be able to monitor their current location on the world map. Dreamliner’s biggest advantage is higher air humidity and higher cabin pressure. Thanks to those two features we will reach our final destinations much more relaxed.

The contract made with ITAKA marks another step taken by LOT to resume charter operations as a strategic element of its business model. In line with the contract, the Polish flag carrier will launch charter operations in 2013/2014 winter season. The cooperation assures effective use of LOT’s long-haul fleet during months of lower passenger traffic and reduced flying time for aircrafts. ☐

Since 6 November 2006 in the European Union countries regulations have been in force regarding the check-in of passengers travelling in any direction from EU airports as well as from Norway, Iceland and Switzerland. In connection with the risk of liquid explosives, they limit the amount of liquid which can be taken on board of the aircraft. At set points, each passenger and his or her hand luggage, undergo control. It must be checked whether the traveler does not take prohibited fluids on board of the aircraft. Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 92

13-06-13 15:42

317

EVA Air has joined Star Alliance.

Giving you an award winning service to Taiwan and a whole new way of connecting to Asia.

In my business it’s all about connectivity.

I’ve earned it.

Jackie Hsu, ASUS Corporate Vice President and Star Alliance Gold Status.

staralliance.com

LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 93 317911-Ogl-Star do Kalejdoskopu lipiec-190x249.indd 1

93

13-06-13 15:23 13-06-06 15:17

BAGAŻ

Your Luggage

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE SAMOLOTU CARRY- ON LUGGAGE ALLOWANCES

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH LUGGAGE ALOWANCES FOR CHILDREN UP T0 2 YEARS OF AGE

Dla biletów wystawionych przed 1 maja 2012 r. obowiązuje system wagowy, tzw. Weight Concept, który dotyczy rejsów operowanych przez PLL LOT na trasach europejskich oraz na Bliski Wschód: • klasa biznes – 30 kg bagażu, • klasa ekonomiczna – 20 kg bagażu.

Bagaże przekraczające powyższe limity podlegają dodatkowej opłacie. Aktualne opłaty za nadbagaż dostępne są na stronie internetowej lot.com Na trasach transatlantyckich obowiązuje system sztukowy, zgodnie z którym pasażerowie mogą przewieźć bezpłatnie w: • klasie biznes – 2 sztuki bagażu o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm, • w klasie ekonomicznej – 1 sztukę bagażu o wadze 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm.

Druga sztuka bagażu o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm podlega zryczałtowanej opłacie (stawki na stronie internetowej lot.com).

Dla biletów wystawionych po 1 maja 2012 r. obowiązuje system sztukowy, tzw. Piece Concept, który dotyczy wszystkich rejsów operowanych przez PLL LOT: • Elite Club/klasa biznes na trasach długodystansowych (USA, Kanada, Chiny) – 3 sztuki o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm, • klasa biznes na trasach krótkiego zasięgu (Polska, Europa, Bliski Wschód) – 2 sztuki, każda do 32 kg o wymiarze do 158 cm, • klasa ekonomiczna – 1 sztuka o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm.

Dodatkowo na trasach dalekodystansowych wprowadzona została klasa Premium Club, w której dopuszczalne są 2 sztuki bagażu rejestrowanego, każda do 23 kg o wymiarze 158 cm.

Tickets issued before 1 May 2012 are subject to the Weight Concept applicable to flights operated by LOT Polish Airlines on European routes and flights to the Middle East: • Business class – 30 kg of luggage, • Economy class – 20 kg of luggage.

Luggage exceeding the above allowances is subject to an extra fee. The current fees for excess luggage are available at the lot.com website.

The Piece Concept applies to transatlantic flights, i.e. passengers are entitled to take free of charge: • in Business class – 2 pieces of luggage each weighing up to 32 kg and having a maximum size of up to 158 cm, • in Economy class – 1 piece of luggage weighting up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

A second piece of luggage weighing up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm is subject to an extra fee (see rates at lot.com).

Tickets issued after 1 May 2012 are subject to the Piece Concept applicable to all flights operated by LOT Polish Airlines: • Elite Club/Business class on long-haul flights (US, Canada, China) – 3 pieces of luggage each weighing up to 32 kg each and having a maximum size of up to 158 cm.

• Business class on short flights (Poland, Europe, Middle East) – 2 pieces of luggage each weighing up to 32 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

• Economy class – 1 piece of luggage weighting up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

In Premium Club class introduced on long-haul flights: 2 pieces of checked luggage each weighing up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

Niezależnie od limitu bagażu rejestrowanego i terminu zakupu biletu pasażer jest uprawniony do bezpłatnego przewozu bagażu podręcznego: • Elite Club/klasa biznes – 2 sztuki o łącznej wadze do 18 kg (maksymalna waga jednej sztuki 9 kg), • klasa ekonomiczna – 1 szuka do 8 kg, • klasa Premium Club – 2 sztuki o łącznej wadze do 12 kg (maksymalna waga jednej sztuki 8 kg).

Suma wymiarów każdej sztuki bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm (55x40x23)* Dodatkowo, w ramach bagażu podręcznego mogą być przewożone: • mała torebka damska lub • laptop lub • mały aparat fotograficzny lub • mała kamera lub • para kul ortopedycznych lub • dla podróżujących z dziećmi – pokarm i składany wózek lub spacerówka dla dziecka.

Apart from the above limits regarding checked-in luggage and regardless of the date on which the ticket was purchased, passengers are entitled to take on board free of charge: • Elite Club/Business class – 2 pieces of luggage weighing up to 18 kg (maximum weight of one piece of luggage is 9 kg) • Economy class – 1 piece of luggage weighing up to 8 kg, • Premium Club – 2 pieces of luggage weighing up to 12 kg (maximum weight of one piece of luggage is 8 kg) The dimensions (total length, width and height) of each piece of carry-on luggage may not exceed 118 cm (55 + 40 + 23)* Passengers may additionally carry the following items as hand luggage: • a small woman’s handbag or • a laptop or • a small camera or • or small video camera or • a pair of crutches or • for passengers travelling with children • baby food and/or a fold up collapsible pusher (stroller)

Dzieci do lat 2 niezajmujące oddzielnego miejsca w kabinie mają prawo do bezpłatnego przewozu: 1 sztuki bagażu do 23 kg o maksymalnym wymiarze do 158 cm oraz składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym** Children up to 2 years of age not occupying a separate seat are entitled to take on board free of charge: 1 piece of luggage weighting up to 23 kg with a maximum size of up to 158 cm, and a fold up collapsible pusher (stroller), or a baby basket or a car seat carried in the hold. **

* Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com / * The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com. ** Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. / ** Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft. *** Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. / *** A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available. **** Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. / **** An extra charge applies to outbound flights from Poland.

94

LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 94

13-06-13 15:23

w obie strony/round trip

od/from

123 PLN

Kupuj wcześniej, lataj taniej!

Sprawdź na lot.com nową, niższą Taryfę First Minute.

Buy earlier, fly cheaper!

Visit lot.com to find a new and lower First Minute offer.

Naszym horyzontem jest przyszłość The future is our horizon

lot.com

*Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com na lot bezpośredni w obie strony uwzględnia wysokość taryfy, podatki, opłaty lotniskowe oraz wszelkie dopłaty. Cena może ulec zmianie w zależności od terminu zakupu biletu.

The entire price of a ticket for a direct return flight purchased on lot.com includes the cost of the flight, taxes, airport fees and all other additional payments. The price may be subject to change, depending on the date of purchase.

LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 95

95

13-06-13 15:23

LOT DO KANADY

Flights to Canada

Deklaracje celne do Kanady POUCZENIE DEKLARACJI Wszyscy podróżni muszą podać swoje dane w Deklaracji Agencji Kanadyjskiej Służby Granicznej (CBSA). Na jednej karcie można umieścić dane najwyżej czterech osób mieszkających pod tym samym adresem. Każdy podróżujący ponosi odpowiedzialność za swoją deklarację. Zgodnie z przepisami prawa niewskazanie w deklaracji towarów, waluty i/lub środków pieniężnych wwożonych na teren Kanady może spowodować ich konfiskatę, nałożenie kar pieniężnych i/lub podlegać ściganiu karnemu.

Informacje podane w deklaracji będą sprawdzane przez CBSA i mogą być udostępniane innym departamentom rządowym w celu egzekwowania prawa kanadyjskiego. Więcej informacji w bazie danych Info Source (nr ref.

TABELA ZWOLNIEŃ OD CŁA DOTYCZĄCA ALKOHOLU I TYTONIU

W czasie rejsu do Kanady otrzymają Państwo od stewardesy Deklarację celną.

Prosimy o jej czytelne (drukowanym pismem), dokładne i zgodne z prawdą wypełnienie.

Zgodność podanych informacji należy poświadczyć podpisem.

96

1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych, lub 24 puszki albo butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l). (Przysługuje tylko osobom, które są pełnoletnie w prowincji, do której towar jest wwożony). 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego (może obowiązywać specjalne cło).

CBSA PPU 018) w bibliotece publicznej lub na stronie infosource.gc.ca.

CZĘŚĆ B – OSOBY ODWIEDZAJĄCE KANADĘ Każda osoba odwiedzająca Kanadę może wwieźć bez opłat celnych: prezenty (z wyjątkiem alkoholu i tytoniu) o wartości nie większej niż 60 dol. kanad. każdy; 1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych, lub 24 puszki/ butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l); 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego.

CZĘŚĆ C – REZYDENCI KANADYJSCY Każdemu rezydentowi kanadyjskiemu powracającemu do Kanady przysługuje jedno z następujących zwolnień od cła, w zależności od długości czasu pobytu poza Kanadą (co obejmuje wszystkie towary i/lub prezenty zakupione lub otrzymane za granicą): 24 godziny: 50 dol. kanad. Zwolnieniu nie podlega towar, którego wartość przekracza 50 dol. Alkohol i tytoń podlegają ocleniu.

48 godzin: 400 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok) 7 dni: 750 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok)

LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 96

13-06-13 15:24

Mile za transakcje:

Mile za transakcje:

Mile powitalne:

Mile powitalne:

5 zł = 1 mila

4 zł = 1 mila

1000 mil M&M

3000 mil M&M

Rabat na bilety lotnicze: 3%

Rabat na bilety lotnicze: 5%

Mile za transakcje:

Mile za transakcje:

Mile powitalne:

Mile powitalne:

Rabat na bilety lotnicze: 3%

Rabat na bilety lotnicze: 5%

5 zł = 1 mila

2000 mil M&M

3 zł = 1 mila

10 000 mil M&M

Zniżka na bilety lotnicze LOT do 5% na www.lot.com

LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 97

97

13-06-13 15:24

LOT DO USA

Flights to the USA

Deklaracje celne i wizowe do USA WYJAŚNIENIA DODATKOWE Wszystkie osoby mogą być poddane przesłuchaniu i rewizji (także ich mienie). Nielegalny przywóz substancji zastrzeżonych (narkotyków, chemikaliów, leków dostępnych tylko na receptę, a bez dołączonej recepty itd.), bez względu na liczbę, stanowi pogwałcenie prawa Stanów Zjednoczonych.

PRODUKTY ROLNE I ZWIERZĘCE Chcąc zapobiec przenikaniu niebezpiecznych szkodników i zakazanych zwierząt, ogranicza się przywóz następujących artykułów: owoców, warzyw, roślin, produktów roślinnych, gleby, mięsa, przetworów mięsnych, ptaków, ślimaków oraz innych żywych zwierząt lub produktów zwierzęcych.

Podróżny, który nie zgłosi wszystkich tego rodzaju artykułów celnikowi lub inspektorowi rolniczemu, podlega karze, a artykuły mogą ulec konfiskacie.

WALUTA I ŚRODKI PIENIĘŻNE Przewóz waluty lub środków pieniężnych jest legalny bez względu na sumę.

Jednakże podróżny, który wywozi ze Stanów Zjednoczonych lub wwozi tam więcej niż 10 tys. dol. (w walucie USA albo jej równowartość w walucie obcej, lub łącznie) w postaci monet, banknotów, czeków podróżnych lub papierów wartościowych na okaziciela, takich jak przekazy pieniężne, czeki osobiste lub bankowe, akcje lub obligacje, jest prawnie zobowiązany do zgłoszenia tej sumy na kwestionariuszu Służby Celnej USA nr 4790. Podróżny musi wypełnić taki kwestionariusz nawet wtedy, gdy walutę lub środki pieniężne przewozi dla niego inna osoba. Niewypełnienie wymaganego kwestionariusza lub podanie niepełnej sumy przewożonych środków pieniężnych może spowodować konfiskatę całej waluty i wszystkich papierów wartościowych oraz kary administracyjne i/lub dochodzenie kryminalne.

© SHUT TERSTOCK

WAŻNA ZMIANA W związku z wdrożeniami nowego programu elektronicznego na lotniskach docelowych PLL LOT w USA pasażerowie nie są już zobowiązani do wypełniania obecnie używanego papierowego formularza I-94.

To rozwiązanie ułatwi pasażerom przejście przez punkt kontroli celnej i imigracyjnej w USA. Otrzymaną od stewardes deklarację celną prosimy wypełnić czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem. Zgodność podanych informacji z prawdą należy poświadczyć podpisem. Przed przystąpieniem do wypełnienia deklaracji prosimy o dokładne zapoznanie się z instrukcją zamieszczoną poniżej. Wszelkich informacji i pomocy udzieli Państwu personel pokładowy. Obydwie deklaracje po wypełnieniu należy wraz z paszportem przedstawić w trakcie kontroli paszportowej i celnej.

98

LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 98

13-06-13 15:24

The oldest

restaurant

in

Warsaw

Ta s t e the best Polish cuisine

Personal invitation from

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08 www.ufukiera.pl LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 99

99

13-06-13 15:24

LOT DO USA

Flights to the USA

Otrzymaną od stewardesy Deklarację celną prosimy wypełnić czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem.

Zgodność podanych informacji z prawdą należy poświadczyć własnoręcznym podpisem.

100

TOWARY Podróżni niebędący stałymi mieszkańcami USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów przeznaczonych dla innych osób oraz wszystkich towarów przeznaczonych na sprzedaż lub pozostawienie w Stanach Zjednoczonych.

Przedmioty te obejmują wszystkie prezenty, towary handlowe lub próbki (wyjątek: przedmioty użytku osobistego, takie jak ubranie, biżuteria osobista, sprzęt fotograficzny, bagaż itp. nie podlegają ocleniu).

Stali mieszkańcy USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów nabytych za granicą, włącznie z towarami handlowymi i próbkami (niezależnie od tego, czy są to towary nowe, czy używane, obłożone cłem lub nie, nabyte w drodze kupna, otrzymane w prezencie lub nabyte w inny sposób).

Dotyczy to również przedmiotów kupionych w sklepach wolnocłowych w USA i za granicą, które znajdują się w posiadaniu pasażera w momencie wjazdu do Stanów Zjednoczonych.

Przedmioty nabyte w trakcie tej podróży w drodze wysyłki z innych krajów (z wyjątkiem przedmiotów nabytych na terytorium posiadłości zamorskich Stanów Zjednoczonych i w krajach basenu Morza Karaibskiego) podlegają ocleniu w momencie ich wwozu do USA. Wysokość opłaty celnej zostanie ustalona przez pracownika Służby Celnej. Stali mieszkańcy Stanów Zjednoczonych mają zwykle prawo przywieźć bez cła towary o łącznej wartości 800 dol., o ile wwożą je ze sobą. Osobom niebędącym stałymi mieszkańcami USA przysługuje zwykle prawo wwozu bez cła towarów o łącznej wartości 100 dol.

Opłata celna wynosi zwykle 10 proc. od pierwszego tysiąca dolarów powyżej wymienionych limitów. Jeśli wartość wszystkich przedmiotów zgłoszonych w punkcie 15. przekracza 1,4 tys. dol. na osobę, to należy wymienić je w tabeli na drugiej stronie Deklaracji celnej, podając ich ceny w dolarach USA (przy prezentach – ich prawdziwą wartość równą cenie detalicznej).

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA DEKLARACJI CELNEJ (RUBRYKI) 1. Nazwisko, imię, drugie imię 2. Data urodzenia: dzień/miesiąc/rok 3. Liczba członków rodziny podróżujących z Tobą 4. (A) Adres w USA (nazwa hotelu, miejsce docelowe podróży), (B) Miejscowość, (C) Stan 5. Paszport wydany przez (kraj) 6. Numer paszportu 7. Kraj stałego zamieszkania 8. Kraje odwiedzane w tej podróży bezpośrednio przed przybyciem do USA 9. Linie lotnicze/nr lotu lub nazwa statku 10. Zasadniczym celem tej podróży są interesy: Tak/Nie 11. Przywożę (przywozimy) (A) owoce, rośliny, żywność, owady: Tak/Nie, (B) produkty mięsne, zwierzęta, produkty pochodzenia zwierzęcego/dziczyznę: Tak/Nie, (C) czynniki chorobotwórcze, hodowle komórek, ślimaki: Tak/Nie, (D) próbki gruntu; (lub) Przebywałem (przebywaliśmy) w gospodarstwie rolnym/na pastwisku: Tak/Nie 12. Byłem (byliśmy) w bliskim kontakcie (dotykanie, obrządzanie) ze zwierzętami hodowlanymi: Tak/Nie 13. Przywożę (przywozimy) walutę lub środki walutowe o wartości 10 tys. dol. lub ekwiwalent w walucie obcej (definicja środków walutowych znajduje się na odwrocie): Tak/Nie 14. Posiadam (posiadamy) artykuły handlowe (artykuły na sprzedaż, próbki artykułów w celu uzyskania zamówień lub artykuły nieuważane za osobiste): Tak/Nie 15. Stali mieszkańcy USA – całkowita wartość wszystkich artykułów, w tym artykułów handlowych nabytych za granicą (w tym prezenty dla innych osób, lecz nie artykuły przesłane pocztą do USA) i przywiezionych do USA wynosi: kwota w dolarach. Osoby przyjezdne – całkowita wartość wszystkich artykułów, które pozostaną docelowo w USA, w tym artykułów handlowych, wynosi: kwota w dolarach. Proszę przeczytać instrukcję na odwrocie formularza. Przewidziano tam miejsce na wyszczególnienie wszystkich artykułów, które należy zadeklarować.

Stwierdzam niniejszym, że przeczytałem informacje na odwrocie tego formularza i że moja deklaracja jest zgodna z prawdą.

LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 100

13-06-13 15:24

LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 101

101

13-06-13 15:25

Business Class

WSPÓLNA CHATA / PARENTAL GUIDANCE Artie i Diane zgadzają się zaopiekować trojgiem wnucząt, których nadopiekuńczy rodzice muszą wyjechać z miasta w związku z pracą. Problemy pojawiają się, gdy nowoczesny sposób bycia wnucząt koliduje z tradycyjnymi metodami wychowawczymi dziadków. / Artie and Diane agree to look after their three grandkids when their type-A helicopter parents need to leave town for work.

Problems arise when the kids’ 21st-century behaviours collide with Artie and Diane’s old-school methods.

HOBBIT: NIEZWYKŁA PODRÓŻ / THE HOBBIT: AN UNEXPECTED JOURNEY Młodszy i bardziej oporny hobbit Bilbo Baggins wyrusza z grupą energicznych krasnali w niezwykłą podróż na Samotną Górę z zamiarem odebrania jej smokowi Smaugowi, który przepędził z niej lud krasnali. / A younger and more reluctant Hobbit, Bilbo Baggins, sets out on a “unexpected journey” to the Lonely Mountain with a spirited group of Dwarves to reclaim their stolen mountain home from a dragon named Smaug.

Twentieth Century Fox

Warner Bros

Twentieth Century Fox

Warner Bros

Twentieth Century Fox

FILMY / MOVIES

MARLEY I JA / MARLEY & ME

OCH, ŻYCIE / LIFE AS WE KNOW IT

SZKLANA PUŁAPKA 4.0 / LIVE FREE OR DIE HARD

Uroczy, ale nieznośny i neurotyczny pies uczy rodzinę tego, co w życiu ważne. / A family learns important life lessons from their adorable, but naughty and neurotic dog.

Holly Berenson to świetnie zapowiadająca się restauratorka, a Eric Messer jest dobrze rokującym szefem działu sportowego w TV. Po fatalnej pierwszej randce łączy ich jedynie wzajemna antypatia i miłość do wspólnej chrześniaczki Sophie. Kiedy okazuje się, że Sophie ma na świecie tylko ich oboje, Holly i Messer muszą zapomnieć o dzielących ich różnicach. / Holly Berenson is an up-and-coming caterer and Eric Messer is a promising network sports director.

After a disastrous first date, the only thing they have in common is their dislike for each other and their love for their goddaughter, Sophie. But when they suddenly become all Sophie has in the world, Holly and Messer are forced to put their differences aside.

W Święto Niepodległości (4 lipca) dochodzi do zmasowanego ataku na infrastrukturę Stanów Zjednoczonych. Za atakiem stoi tajemniczy napastnik, który przewidział wszelkie nowoczesne zagrożenia, ale nie wziął pod uwagę bardziej tradycyjnego przeciwnika. Bruce Willis jako John McClane. Bez maski. Bez peleryny. Bez problemu. / On the 4th of July, an attack on the vulnerable United States infrastructure begins to shut down the entire nation. The mysterious figure behind the scheme has figured out every modern angle – but never figured on an old-school “analog” fly in the “digital” ointment.

Bruce Wills is John McClane. No mask.

No cape. No problem.

GLEE

102

POLITICAL ANIMALS – PILOT

???????

TEORIA WIELKIEGO WYBUCHU / THE BIG BANG THEORY

???????

DALLAS

Twentieth Century Fox

PĘPEK ŚWIATA / THE MIDDLE

Warner Bros

Warner Bros

Warner Bros

SERIAL TV / TV SHOW

MENTALISTA / THE MENTALIST

LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 102

13-06-13 15:25

Audio

03 RELAX ZRELAKSUJ SIĘ GHOSTS

04

POLSKIE AKTUALNE POLISH CURRENTS W SPODNIACH CZY W SUKIENCE

BREAK REFORM

ANIA DĄBROWSKA

KID COCONUTZ

EWELINA FLINTA

JILL SCOTT

RAFAŁ BRZOZOWSKI

SAOTOME

KIM NOVAK/IZABELA SKRYBANT-DZIEWIĄTKOWSKA

TAKE ON ME

THE FACT IS (I NEED YOU) ESTATE

SLOWLY

MAX SEDGLEY

ŻAŁUJĘ

05

06

SYMPHONY NO. 5 IN E-MINOR, OP. 64. 3.VALSE.ALLEGRO MODERATO

THE AMPLIFETES

BRENDA BOYKIN

YOUNGBLOOD HAWKE

MO CA

AEROSMITH

MOP MOP

GREEN DAY

THE FASHINATIONS

POST WAR YEARS

SARAH VAUGHAN

MUZYKA KLASYCZNA I FILMOWA classical and film music

SIMON BOLIVAR SYMPHONY ORCHESTRA OF VENEZUELA

NIE MAM NIC

3. ROMANCES OP. 94, 1. – NICHT SCHNELL

PROSTO W OGIEŃ

CANZONA SERENATA FROM FORGOTTEN MELODIES OP. 38

MIAŁEś BYć

ALBRECHT MAYER

KONRAD SKOLARSKI

SYMPHONY NO. 3 IN A MINOR, OP. 56 “SCOTTISH”, 2. VIVACE NON TROPPO

FALL OUT BOY

LOSE & WIN

LEMON

RICHARD CLAYDERMAN

SUEDE

FRATELLI D’ITALIA

ANIA WYSZKONI

EUROPA GALANTE

STEREOPHONICS

KOOP ISLAND BLUES

KASIA KOWALSKA

EUROPA GALANTE

DON BROCO

SUNSET

PATRYCJA KOSIARKIEWICZ

LIBERTANGO

KOMBI

SANTA MARIA (DEL BUEN AYRE)

WILKI

MAYBE SOMEDAY

ANDRZEJ PIASECZNY

JOHNNY MARR

STRANGE TRANSMISSIONS

JULA

PARAMORE

MOODS

PATRYCJA MARKOWSKA

WALK THE MOON

MELA KOTELUK

PULP

BEADY BELLE

HARLEY & MUSCLE KOOP

NITIN SAWHNEY DANIEL RODRIGUEZ PERASSI GOTAN PROJECT MALOU

THE PETER MALICK GROUP JOJO EFFECT

08

POLSKIE KLASYKI POLISH CLASSICS HEJ, MAN!

W CAŁOŚĆ UŁOŻYSZ MNIE KWIATY WE WŁOSACH ZA DARMO NIC

SPRING. ALLEGRO

SPRING. DANZA PASTORALE CONCERTO FOR VIOLIN AND ORCHESTRA IN D, OP. 61

POKOLENIE

ROYAL PHILHARMONIC ORCHESTRA /DAVID GARRETT

MIŁOŚCI KWIAT NIEŚMIAŁY

RICHARD CLAYDERMAN

ADAGIO FROM SPARTACUS

TO CO DOBRE, TO CO LEPSZE SZKOŁA MARZEŃ ALTER EGO

KLASYKA MUZYKI POP POP CLASSICS I DO, I DO, I DO

LOVER MAN

MY SONGS KNOW WHAT YOU DID IN THE DARK

CHARLESTON BUTTERFLY

NAT KING COLE

TURNAROUD

IT STARTS AND ENDS WITH YOU

DARIO ROSCIGLIONE

IN A MOMENT

PAROV STELAR

FANCY DRESS

MO HORIZONS

MIRACLE

TAPE FIVE

SUPREMACY

PAOLO FEDREGHINI

CUT ME SOME SLACK

VELVET 99

UPSTARTS

PONCHO SANCHEZ

NOW

ANITA O’DAY

HURTS MUSE

SOUND CITY

BLIND ALLEY

AI MI MORENA ON THE RUN...

ORIENTAL SMILE

THESE BOOTS ARE MADE FOR WALKI WATERMELON MAN SING, SING, SING

TIGHTROPE

DZIAŁAĆ BEZ DZIAŁANIA

09

FASCINATED GROOVE (LA PARESSE)

ALL EYES

WIENER PHILHARMONIKER/GUSTAVO DUDAMEL

SCHINDLER’S LIST

I WISH I WAS IN HELL

X-KID

KRZYSZTOF KIJLAŃSki/KAYAH

NAPRAW

POST IT

CAN’T STOP LOVIN’ YOU

EL BARRIO

LOS HOMBRES CALIENTES

HARD SWING TRAVELLIN’ MAN

WE COME RUNNING

MONIKA BRODKA

PRÓCZ CIEBIE NIC

JAZZ/SWING JAZZ/SWING

YOU/ME/EVOLUTION

DON’T STOP

DOLPHIN BOY

07

ROCKOWE SMACZKI LET’S ROCK

AFTER YOU

10

Hity z Chin Hits from China

FAN QIANG

11

lista przebojów contemporary hit list

WHEN I WAS YOUR MAN

12

moda i relaks fashion & relaxation

WORLD LOOKING IN

ANNA JURKSZTOWICZ

ABBA

ROBYNN & KENDY

BRUNO MARS

MORCHEEBA

EWA BEM

JOHNNY HATES JAZZ

EASON CHAN

EROS RAMAZZOTTI

WHAT TIME CAN’T HEAL

LADY PANK

QUEEN

EXO-M

JUSTIN TIMBERLAKE/JAY Z

MY WAYS

MAANAM

FINE YOUNG CANNIBALS

FIONA SIT

MACKLEMORE/RYAN LEWIS

MORNING FLOW

KULT

BEVERLEY CRAVEN

JANICE VIDAL

KELLY CLARKSON

THE MOON TOLD ME SO

WILKI

GEORGE MICHAEL

JOLIN TSAI

HURTS

DRIVE / DRIVEN YELLO

PAPA DANCE

SADE

TERENCE SIUFAY

DAVID GUETTA/TAPED RAI

BLUE IN GREEN

WOJCIECH GĄSOWSKI

GLEN CAMPBELL

KARY NG

PINK/NATE RUESS

EUPHONIC 7

KRZYSZTOF KRAWCZYK

MADONNA

LEO KU

RIHANNA/MIKKY EKKO

MARCUS KOCH

DE MONO

OMD

ALEX TO, EMIL WAKIN CHAU, LESLIE CHEUNG

DRAKE

RADIO CITIZEN

PUDELSI

ROD STEWART

SALLY YEH

JUSTIN BIEBER/NICKY MINAJ

GREYBOY W

NO LIMITS

ERASURE

SHIGA LIN & DEAR JANE

PITBULL/CHRISTINA AGUILERA

80S CASUAL

KAYAH

VAYA CON DIOS

SUPPER MOMENT

RIHANNA

AIO

FRANEK KIMONO

LONDONBEAT

KARY NG

AVICII/NICKY ROMERO

LIVING THEATER

BUDKA SUFLERA

BILLY JOEL

YOU HUI LEI

LINKIN PARK

HALINA BENEDYK

ACE

IMAGINE DRAGONS

IRENA SANTOR

STING

DIDO

ANNA MARIA JOPEK

LENNY KRAVITZ

I CO Z TEGO DZIś MASZ NA CO KOMU DZIś CYKADY NA CYKLADACH NIE MA DZIECI N’AVOIE NAJ STORY GDZIE SIę PODZIAłY TAMTE PRYWATKI PAMIęTAM CIEBIE Z TAMTYCH LAT KOCHAć INACZEJ

NOś DOBRE CIUCHY ROBIN

ANIOł WIEDZIAł KING BRUCE LEE KARATE MISTRZ BAL WSZYSTKICH śWIęTYCH MAMY PO 20 LAT TYCH LAT NIE ODDA NIKT JOSZKO BRODA

HEART OF GOLD

BODY LANGUAGE GOOD THING

PROMISE ME

FATHER FIGURE PARADISE

RHINESTONE COWBOY THE POWER OF GOODB ENOLA GAY SOME GUYS HAVE ALL THE LUCK SOMETIMES

NAH NEH NAH I’VE BEEN THINKING ABOUT YOU UPTOWN GIRL HOW LONG BRAND NEW DAY STAND BY MY WOMAN

BITTER GOURD MAMA

GOOFY

LOVE YOU MORE THAN I IMAGINED LET’S BREAK UPF SHORE

WO SHA NU HAO REN

BECAUSE I LOVE YOU ZHI YIN YOU AI

LOVE OUT LOUD LONG TIME

JUE DAI SHUANG JIAO ZHONG SHENG XUE XI

UN ANGELO DISTESO AL SOLE SUIT & TIE

THRIFT SHOP

CATCH MY BREATH MIRACLE

JUST ONE LAST TIME

JUST GIVE ME A REASON STAY

STARTED FROM THE BOTTOM BEAUTY AND A BEAT FEEL THIS MOMENT POUR IT UP

I COULD BE THE ONE CASTLE OF GLASS

NATURAL SELF

SATIN JACKETS

THE CONCRETES MALIK ALARY

FAMILY FODDER

LUNGOMARE DI LEVANTE TODAY MUSIC SMOOTH

SUMMER DAYS GOT TO BE LOVE MERMAID

BASSMENT GROOVE LILY’S LOUNGE

IT’S TIME

NO FREEDOM

Autorskie programy muzyczne, specjalnie na pokłady naszych samolotów, przygotowała firma Internet Media Services SA , lider i ekspert w branży nowych mediów w miejscu sprzedaży w Polsce i Europie, obejmujących audiomarketing, Digital Signage i aromamarketing.

On-board customised music programmes prepared specially by Internet Media Services SA , a leader and expert in new media at the point of sale in Poland and Europe, which include audiomarketing, Digital Signage and aromamarketing. www.ims.fm, 02-844 Warszawa ul. Puławska 465

LOT Info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 103

103

13-06-13 15:25

Economy Class

W święto 4 lipca terroryści chcą doprowadzić do zamachu, który sparaliżuje całą Amerykę.

Za spiskiem stoi tajemniczy mężczyzna, którego misterny plan ma tylko jeden słaby punkt. Jest nim policjant John McClane (Bruce Willis), który może zniweczyć jego zamiary. / On the 4th of July, an attack on the vulnerable United States infrastructure begins to shut down the entire nation. The mysterious figure behind the scheme has figured out every modern angle – but never figured on an old-school “analog” fly in the “digital” ointment. Bruce Wills is John McClane. No mask. No cape.

No problem.

ACE VENTURA: PSI DETEKTYW / ACE VENTURA: PET DETECTIVE

Twentieth Century Fox

Warner Bros

SERIAL TV / TV SHOW

TEORIA WIELKIEGO WYBUCHU / THE BING BANG THEORY

GLEE

Warner Bros

Para młodych ludzi pobiera ważne życiowe lekcje od wspaniałego, ale też niesfornego i neurotycznego psa. / A family learns important life lessons from their adorable, but naughty and neurotic dog.

SZKLANA PUŁAPKA 4.0 / LIVE FREE AND DIE HARD

Warner Bros

MARLEY I JA / MARLEY & ME

Twentieth Century Fox

Twentieth Century Fox

FILMY / MOVIES

REJSY DO POLSKI/FLIGHTS TO POLAND

TOM & JERRY

104

OCH, ŻYCIE / LIFE AS WE KNOW IT

Holly jest świetnie zapowiadającą się restauratorką, a Eric szefem działu sportowego w stacji telewizyjnej. Jedyna rzecz, która ich łączy po nieudanej pierwszej randce, to obopólna niechęć i miłość do wspólnej córki chrzestnej Sophie. Kiedy dziewczynka traci rodziców, Holly i Messer muszą zapomnieć o wzajemnych animozjach i znaleźć wspólny język. / Holly is an up-and-coming caterer and Eric is a promising network sports director.

After a disastrous first date, the only thing they have in common is their dislike for each other and their love for their goddaughter, Sophie. But when they suddenly become all Sophie has in the world, Holly and Messer are forced to put their differences aside.

ACE VENTURA: PSI DETEKTYW / ACE VENTURA: PET DETECTIVE

Warner Bros

SERIAL TV / TV SHOW

Warner Bros

PĘPEK ŚWIATA / THE MIDDLE

DALLAS

Warner Bros

Artie i Diane opiekują się wnukami, których nadopiekuńczy rodzice przeprowadzają się do innego miasta w poszukiwaniu pracy. Wkrótce pojawiają się problemy, bo przywiązanym do tradycyjnych metod wychowawczych dziadkom trudno zaakceptować nowoczesne zachowanie dzieci. / Artie and Diane agree to look after their three grandkids when their type-A helicopter parents need to leave town for work. Problems arise when the kids’ 21st-century behaviour collide with Artie and Diane’s old-school methods.

Warner Bros

WSPÓLNA CHATA / PARENTAL GUIDANCE

Warner Bros

Twentieth Century Fox

FILMY / MOVIES

REJSY Z POLSKI/FLIGHTS FROM POLAND

TOM & JERRY

LOT info

081_KA_07_LOTinfo_01-kor.indd 104

13-06-13 15:26

kalejdoskop_medgo_pol_druk.indd 1

105_KA_07_Reklama_01.indd 105 Makdom_rekl_KA.indd 43

2013-06-13 09:42:28

13-06-138:57 15:28 6/13/13 AM

rozrywka

Puzzle Time krzyżówka polsko-angielska / Polish-english crossword

Poziomo:

10. Tina, wyśpiewała przebój Private Dancer 11. na północ od Kalifornii 12. polski musical wyreżyserowany przez Janusza Józefowicza 13. dotacja przeznaczona na projekt badawczy

2. Tobie albo zawieja w... – piosenka Edwarda Stachury 5. dyscyplina Mariana Tałaja i Pawła Nastuli 6. w yodrębniony dział gospodarki, administracji państwowej 8. obiektyw zmiennoogniskowy 9. żarzące się ciało sprawiające wrażenie spadającej gwiazdy 12. popularne określenie rewolweru S&W Model 29 14. Oliver, odtwórca roli Atosa w Trzech muszkieterach Richarda Lestera 15. Buzz, astronauta, który brał udział w pierwszym lądowaniu na Księżycu 16. imię Olsena, przywódcy filmowego gangu 17. drużyna zajmująca ostatnie miejsce w tabeli

Across: 2. One of the five Great Lakes of North America 5. Japanese martial art 6. Place of relaxation or recreation 8. ELO’s last studio album 9. Bright streak in the sky 12. Thomas..., lead character in TV series, portrayed by Tom Selleck 14. Lou..., Velvet Underground singer/guitarist 15. Buzz..., U.S. astronaut 16. ... Müller, Speedway World Championship winner in 1983 17. Person excluded from party, association, set etc.

Pionowo: 1. r zymska bogini zorzy porannej i świtu 2. religijny człowiek z Salt Lake City 3. muzyczny pseudonim Woutera De Backera 4. trzecia co do długości rzeka Afryki 7. Donna, wokalistka zwana „królową muzyki disco”

Down:

autor/author: Jerzy Buczek

1. Russian protected cruiser, currently preserved as a museum ship in St. Petersburg 2. Member of The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints 3. Composer and singer of “Somebody That I Used to Know” 4. Landlocked country in Western Africa 7. Warmest season of the year 10. ... & Hooch, crime comedy starring Tom Hanks 11. U.S. state on Pacific coast 12. Subway system 13. Hugh ..., British actor

Litery z pól z kropką, czytane rzędami, utworzą rozwiązanie.

The letters from the boxes marked with dots, picked out from left to right, top line to bottom line, will spell out the hidden message.

Rozwiązanie / Answers: HANS MEMLING Poziomo / Across: 1. MICHIGAN 5. JUDO 6. RESORT 8. ZOOM 9. METEOR 12. MAGNUM 14. REED 15. ALDRIN 16. EGON 17. OUTSIDER Pionowo / Down: 1. AURORA 2. MORMON 3. GOTYE 4. NIGER 7. SUMMER 10. TURNER 11. OREGON 12. METRO 13. GRANT

CORPORATE MEDIA POLAND

Wydawnictwo Gru­ner+Jahr Pol­ska

ul. Marynarska 15

Tłumaczenia:

Dział New Business & CORPORATE MEDIA G+J:

Sp. z o.o. & Co. Spół­k a ko­m an­dy­to­wa

02-674 Warszawa

Agnieszka Chrościcka, ANNA JĘDRZEJCZYK

Joanna Chlebna Dyrektor Działu New

ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa

tel. 22 360 39 60

Magdalena Szwedowska

Business & Corporate Media 605 102 006,

tel. 22 360 36 68, www.guj.pl

e-mail: kaleidoscope@guj.pl

STEPHEN CANTY red. wersji angielskiej

Aneta Nowakowska Szef Projektów

Magdalena Malicka pre­zes

Martyna Wojciechowska redAKTOR naczelna

Dział graficzny:

Co-branding i Corporate Media 601 298 629,

Agata Materkowska wydawca, Barbara

Agnieszka Franus z–ca redaktor naczelnej

Ewa Borowska projekt, grafik prowadząca

Olga Sztąberska Project Manager 502 369 430

Topol dyrektor Biura Sprzedaży, edyta

Danuta Śmierzchalska redaktor prowadząca

Magdalena rudzka fotoedytorka

BIURO REKLAMY NB & CM G+J:

pudłowska dyrektor promocji i wydawniczy

TOMASZ CHOLAŚ korekta

Joanna Kopka kartograf

Jolanta kurek dyrektor biura reklamy

Anna Piszczadowska mar­ke­ting,

Produkcja:

Krzysztof Stypułkowski DTP

corporate media 692 440 107,

Jerzy Janczak dys­try­bu­cja i obsługa klienta

Marek Szpunar dyrektor

Koordynator LOT:

JUSTYNA BADOWSKA 502 089 847,

(dyr.), Tomasz Kostecki dyrektor pionu

MARIUSZ TELER

Karolina Gościniak

Anna Dembska 695 321 353,

finansowo-operacyjnego

106

106_KA_07_Krzyzufka12345.indd 106

13-06-13 15:50

G r a n d P r i x 8 . W i e l k i e g o Ko n k u r s u Fo t o g r a f i c z n e g o , r o k 2 0 1 2 , A r k a d i u s z M a ko w s k i E l v i s

MECENAS KONKURSU

Na zdjęcia czekamy do 31 sierpnia 2013 r.

Więcej informacji na www.national-geographic.pl

SAMSUNG NX 300 - OFICJALNY APARAT 9. WKF NG

O RG AN I Z AT O R

XXX_KA_1307_9WKF.indd 1

PATR ONI ME D IALNI

5/24/13 10:47 AM

TMobile_K_13.06.indd 1

6/13/13 3:44:26 PM