Kaleidoscope August 2013

ZABIERZ MNIE / TAKE ME HOME

08/2013 KIERUNEK MOSKWA | ŚLADAMI MOZARTA | LIZBONA MARCINA KYDRYŃSKIEGO | SIELAWA | KUBAŃCZYK Z POLSKIM SERCEM | RUCHOMA BIBLIOTEKA | SZLAK HANDLU NIEWOLNIKAMI

08/2013

egzemplarz bezpłatny / free copy magazyn pokładowy Polskich Linii Lotniczych LOT ISSN 0239-9032

Wiedeń / Vienna w królewsko-cesarskim stylu royal imperial style

001_KA_08_OkladkaOK12345.indd 1

13-07-16 15:39

ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90 www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day.

There is nothing else like it in Warsaw‌

XXX_KA_1206_Rozana.indd 1

5/9/12 10:54 AM

© TOMASZ ZAWADZKI, OKŁADKA/COVER: ERICH LESSING/LESSING ARCHIVE/CZARNY KOT

S

zanowni Państwo, z ogromną satysfakcją mogę podzielić się informacją, że wraz z przylotem piątego Dreamlinera rozpoczęliśmy historyczną wymianę naszej floty. Oznacza to, że już od 10 sierpnia wszystkich pasażerów podróżujących LOT-em do Nowego Jorku, Chicago, Toronto i Pekinu zaprosimy już wyłącznie na pokłady Dreamlinera.

Jestem przekonany, że szybko pokochają Państwo nieporównywalny komfort, jaki oferujemy na pokładzie tego najnowocześniejszego samolotu świata, obsługującego wszystkie nasze dalekodystansowe połączenia.

Wymiana floty to oczywiście kolejny, ale nie jedyny krok na drodze ku uatrakcyjnieniu i rozszerzeniu naszej oferty. Cały czas pracujemy w ramach programu Customer Excellence i po zaprezentowaniu systemu powiadamiania o statusie wybranego rejsu – LOT Info SMS, przyszedł czas na ukłon w stronę naszych Pasażerów, ale także miłośników LOT-u i pasjonatów lotnictwa. Otworzyliśmy podniebny kiosk, w którym mogą Państwo zaopatrzyć się w wiele rozmaitych produktów firmowanych naszym logo.

Wszystkich tych, którzy chcą poszerzyć swoją kolekcję lotniczych gadżetów na przykład o model Boeinga 787 w barwach LOT-u, serdecznie zapraszam na zakupy na stronę airkiosk.lot.com. A już niebawem zaproponujemy kilka kolejnych nowości, jak np. Taxi&Fly, Limo Service, Pre Order, Baggage Delivery czy kompleksową usługę Meet and Greet, które pozwolą Państwu skupić się podczas podróży na tym, co dla Państwa najistotniejsze – resztę my zrobimy za Was. Ciągle staramy się tak dostosowywać naszą ofertę, by zapewnić Państwu jak najlepsze warunki podczas podróży. Chcemy być przy tym konkurencyjni, dlatego już teraz na pokładach naszych samolotów w miejsce osławionej „buły”, która nie cieszyła się Państwa uznaniem, pojawiła się całkowicie nowa propozycja cateringowa pod nazwą LOT Gourmet. Nie uznajemy półśrodków, dlatego sięgamy po najlepsze marki przy zachowaniu bardzo przystępnych cen. Ciekawy wybór smacznych, świeżych posiłków nie pozwoli Państwu zgłodnieć w trakcie rejsu. To również świetna alternatywa dla kosztownych przekąsek na lotnisku. Do tego proponujemy najlepszą kawę z cieszącego się uznaniem na całym świecie Starbucksa oraz wybór znakomitych napojów i alkoholi.

Jestem pewny, że w naszej szerokiej ofercie każdy znajdzie coś odpowiedniego dla swojego podniebienia. ☐

EDYTORIAL

Editorial

Dear Ladies and Gentlemen, It gives me great pleasure to announce the arrival of our fifth Dreamliner aircraft. This marks an historic renewal of our fleet, and means that, as of 10 August, all LOT passengers travelling to New York, Chicago, Toronto and Beijing will be invited to board Dreamliners exclusively. I have no doubt that you will soon get used to the unparalleled in-flight comfort available on the world’s most technologically advanced aircraft.

Obviously, fleet renewal is not the only thing we are doing to enhance and expand our offering. We are continuously working on our Customer Excellence programme, and having unveiled our flight status messaging system – LOT Info SMS – it’s time to salute our Passengers as well as LOT and aviation enthusiasts. We have launched an air kiosk stocking numerous products branded with our logo. If you would like to add another item to your collection of airline merchandise, e.g. a model of a Boeing 787 in LOT livery, you can buy it at airkiosk.lot.com. And we will soon be introducing several new additions to our range, including Taxi&Fly, LimoService, Pre Order, Baggage Delivery and comprehensive Meet and Greet services. That way, you can focus on what matters most during your journey and leave the rest to us.

We are continuously striving to adapt our range so as to give you the optimum travel experience. We also intend to stay ahead of the competition, so we have replaced the infamous “roll” which failed to meet your approval with a whole new catering range known as LOT Gourmet. We never settle for half-measures, so we have selected premium brands while keeping our prices very affordable. With our exciting selection of fresh and tasty meals, you will never be hungry during your flight. The new menu is also an excellent alternative to costly airport snacks. To round out the meal, we now offer top quality coffee from Starbucks and an excellent selection of alcoholic and non-alcoholic beverages.

I have every confidence that you will find something to indulge your palate. ☐

Prezes PLL LOT / LOT POLISH AIRLINES CEO Sebastian Mikosz

3

003_KA_08_EdytorialLOT12345.indd 3

13-07-16 13:50

od naczelnej

Note from the Editor

Najwierniejszy towarzysz podróży The most faithful travel companion

Już bez plecaka, ale nadal w dobrym nastroju.

Without the backpack but still in a good mood.

I travelled four or five times around the world.

(To be frank I can’t recall the number of takeoffs and touchdowns in my life.) And it’s been with me forever...

My beloved backpack. It was probably the washed out and hole-ridden khaki backpack which some time ago has become as my real, tangible world. When I had it with me, I simply felt a bit like at home no matter where I was. Surprisingly, the small rucksack fitted everything I needed to survive – my passport, money, credit cards, camera, phone, dictaphone, notebook plus a pocket knife, a torch, essential drugs (that’s obvious!), ear plugs (I’ve learnt to sleep practically in every silent place), adhesive tape, a miniature toothbrush and many other tiny things I always take with me. I probably kept my sense of security inside it... And then, suddenly, I lost it all in a busy street in the capital of Cuba, in Havana where my backpack was perfidiously stolen from me. The same minute I’ve lost prospects for communication with the world, could not return home and was broke, probably for the first time in some 30 years. I started panicking at first, but then I realised that I don’t need the contents of the backpack to feel good and safe in a new place. I spent many hours at the police station (an excellent place to observe Cuban absurdities). I took me several hours to get a temporary passport (many thanks to the Polish embassy in Havana!) and bought back almost everything I lost after my return. “Almost”, because I lost photos in my camera, text messages in my phone, recordings from the dictaphone and the backpack which was simply my most faithful travel companion.

PS: I could have been robbed anywhere, so after all, I encourage everyone to visit Cuba :-)

redaktor naczelna / Editor in Chief Martyna Wojciechowska

© Tatiana Jachyra

Okrążyłam z nim kulę ziemską cztery, może pięć razy. (Choć tak naprawdę to nie potrafię już nawet zliczyć liczby startów i lądowań samolotów w moim życiu). A on był ze mną zawsze… Mój ukochany plecak. To chyba właśnie ten sprany i dziurawy plecak w kolorze khaki stał się od jakiegoś czasu moim rzeczywistym, namacalnym światem. Po prostu kiedy miałam go przy sobie, to gdziekolwiek byłam, czułam się trochę jak w domu. O dziwo w tym małym worku mieściło się wszystko, co było mi potrzebne do przetrwania, czyli paszport, pieniądze, karty kredytowe, aparat fotograficzny, telefon, dyktafon, notes, ale też – scyzoryk, latarka, podręczne leki (wiadomo!), zatyczki do uszu (nauczyłam się spać wszędzie, o ile jest cicho), taśma klejąca, miniszczoteczka do zębów i jeszcze wiele innych drobiazgów, bez których nigdy nie ruszam się z domu. Chyba po prostu trzymałam w nim swoje poczucie bezpieczeństwa… I nagle straciłam to wszystko na jednej z ruchliwych ulic w stolicy Kuby Hawanie, kiedy to mój plecak został perfidnie ukradziony. Tym samym straciłam możliwość komunikowania się ze światem, szansę na powrót do domu i chyba po raz pierwszy od jakichś 30 lat nie miałam grosza przy duszy. Na chwilę wpadłam w panikę. Ale zdałam sobie również sprawę, że nawet zawartości tego plecaka nie potrzebuję, żeby czuć się dobrze i bezpiecznie w nowym miejscu. Na komisariacie policji spędziłam wiele godzin (bezcenne pole do obserwacji kubańskich absurdów), paszport tymczasowy wyrobiłam w pół dnia (bardzo dziękuję za pomoc Ambasadzie RP w Hawanie!), po powrocie odkupiłam prawie wszystko, co straciłam. „Prawie”, bo żal mi tylko zdjęć, które zostały w aparacie, SMS-ów w telefonie, nagrań z dyktafonu i właśnie plecaka, który był po prostu moim najwierniejszym towarzyszem podróży.

PS: Okraść mogli mnie wszędzie, więc mimo tego gorąco polecam podróż na Kubę :-) ☐

4

004_KA_08_EdytorialMartyna123.indd 4

13-07-16 18:10

A Daimler Brand

Klasa S 350 BlueTEC – zużycie paliwa (średnio) – 5,7 l/100 km, emisja CO2 (średnio) – 150,5 g/km.

MB_KlasaS_Kalejdoskop_190x249.indd 1

10.07.2013 14:33

Nowa Klasa S. Marzenie i spełnienie.

Skonfrontuj swoje oczekiwania i marzenia z najdoskonalszym samochodem Mercedes-Benz.

Nowa Klasa S dostępna w salonach Mercedes-Benz od 20 lipca. www.mercedes-benz.pl

MB_KlasaS_Kalejdoskop_190x249.indd 2

10.07.2013 14:33

007_Swatch8_K_5.07_pop.indd 65

13-07-16 19:09

felieton

Column

Sierpień – powrót demokracji August – the return of democracy

Dzięki Solidarności Polska pokonała komunizm w pokojowy sposób.

Thanks to Solidarity, Poland peacefully conquered communism. się szerokim ruchem społecznym skupiającym robotników i inteligencję, studentów i profesurę, artystów i inżynierów. W jedności była siła i dzięki pamięci o tej sile z lat 1980 i 1981 niespełna 10 lat później, w zmieniającej się sytuacji geopolitycznej, udało się odzyskać wolność i odbudować niepodległość Polski.

Dzięki Solidarności Polska zyskała silną markę kraju, który w pokojowy sposób umiał pokonać komunizm. Pokazaliśmy światu nasze wartości, naszą wiarę i naszą niezłomność. Wielu nam pomagało, wielu w nas wierzyło. Dzisiaj staramy się po części spłacić dług i w wielu miejscach na ziemi pomagamy walczyć o godność człowieka i budować demokrację. ☐

Lech Wałęsa Al. Jerozolimskie 11/19, 00-508 Warszawa, tel. +48 (22) 622 22 20, faks +48 (22) 625 14 14 Konto: BPH PBK SA 15 1060 0076 0000 3200 0084 6760 e-mail: biuro@walesa.org www.walesa.org

© agencja gazeta

Dziś, gdy powiemy, że sierpień kojarzy się z wolnością, większość pomyśli o wakacjach. Dla mnie zawsze sierpień będzie przypominał nasz strajk, negocjacje i podpisanie Porozumień. Porozumień robotników z rządem, który miał tych robotników reprezentować.

Często tak bywa, że władza ma na ustach jakieś hasła, a tak naprawdę nie reprezentuje sobą tych wartości, które ma na sztandarach.

Tak było w Polsce, po tym jak po II wojnie światowej dostaliśmy się pod przymusową opiekę Kraju Rad. Jako naród przez dziesięciolecia zmagaliśmy się z narzuconym Polsce modelem politycznym i rządem, który nie reprezentował obywateli. Kłamstwo obecne było w nielicznych mediach, w przemówieniach, w obchodzonych świętach państwowych. Rósł bunt społeczeństwa i szukaliśmy metody na zwycięską walkę. Tę skuteczną metodę znalazła Solidarność, która powstawszy jako niezależny związek zawodowy, stała

Today, when we say that August spells freedom, most of us think of holidays. But for me August will always bring back memories of our strike, and the ensuing negotiations and Accords. An agreement negotiated by workers and the government which was supposed to be representing them. The authorities very often pay lip service to certain values but are far less forthcoming in standing by them.

That was how it was in Poland when we were compulsorily placed under the tutelage of the Soviet Union after the Second World War. As a nation, we had to struggle with an imposed political model and a government that failed to represent its citizens. The few media we had were full of lies, as were public speeches and state celebrations. Social protest gathered pace and we sought ways and means that would ensure victory. We eventually found the effective method we had been looking for in Solidarity. Solidarity was incorporated as an independent trade union but soon became a nationwide social movement where workers and intellectuals, students and professors, artists and engineers all joined forces. There is power in unity and it was through the memory of that power exercised in 1980 and 1981 that, in the face of a changing geopolitical situation, we managed to regain freedom and restore the independence of Poland nearly a decade later.

Thanks to Solidarity, Poland has grown to become a powerful brand name of a country – a country that managed to peacefully conquer communism. We showed the world our values, our faith and our steadfastness. A lot of people helped us. A lot of people had confidence in us. We are now trying to repay our obligation by fighting for human dignity and helping to build democracy in many places around the world. ☐

8

008_KA_08_FelietonWalesa12345.indd 8

13-07-16 13:51

Kalabria_K_10.07.indd 1

7/10/13 3:58:39 PM

LIST PREZESA PLL LOT / Note from the LOT CEO 3 OD NACZELNEJ / Note from the Editor 6 FELIETON LECHA WAŁĘSY / Lech Wałęsa’s column 8

INFO 81–104

WYRUSZ W PODRÓŻ / SEE THE WORLD REZERWACJE / Mark your calendar 12 MOSKWA: 5 NAJ / Moscow’s Top 5 16 ŚLADAMI MOZARTA / Mozart’s home town 20 LIZBONA MARCINA KYDRYŃSKIEGO / Marcin Kydryński’s Lisbon 30

POLSKIE PRZEBOJE / POLISH HITS FELIETON MAGDY GESSLER / Magda Gessler’s column 40 SIELAWA / Vendace 42

30

50

20

70

WIEDZIEĆ WIĘCEJ / DID YOU KNOW? SUPERNIANIA DO WYNAJĘCIA / Pefect nannies 46 JOSÉ TORRES – KUBAŃCZYK Z POLSKIM SERCEM / José Torres – a Cuban with a Polish heart 50 PARIS AIR SHOW / Paris Air Show 56 RUCHOMA BIBLIOTEKA / Movable library 58 CZŁOWIEKA KUPIĘ! / History of slavery 62 W CZTERY OCZY Z MACIEJEM STUHREM / Interview with Maciej Stuhr 70

ROZMAITOŚCI / MISCELLANEA KULTURA / Culture 76 GADŻETY / Gadgets 78 DOBRE MIEJSCE / Good place 80 ROZRYWKA / Puzzle time 106

62

© MARCIN KYDRYŃSKI, ADAM LACH, HEMIS/EAST NEWS, RAFAŁ MASŁOW, CORBIS/FOTOCHANNELS

SPIS TREŚCI Contents

NA DOBRY POCZĄTEK / OFF TO A GOOD START

10

006_KA_08_Spis tresci12345.indd 10

13-07-16 18:06

rezerwacje

Mark your Calendar

Umarł król? Żyje król! x

The king is dead? Long live the king!

Latino Londino z

Latino Londino

Karaibskie rytmy, barwne kostiumy i charakterystyczna muzyka zapełnią urokliwe uliczki Notting Hill. To największe uliczne party w stolicy Wielkiej Brytanii przeznaczone jest dla wszystkich – pierwszy dzień dla dzieci, drugi dla starszych. / Caribbean rhythms, colourful costumes and distinctive music are about to fill the charming streets of Notting Hill. The biggest street party in the British capital is a big draw for everyone – the first day of the festival is dedicated to children and the second to adults.

25–26.08, www.thenottinghillcarnival.com, Festiwal Notting Hill, Londyn, Wielka Brytania / Notting Hill Festival, London, UK

Pamięć o fenomenalnym piosenkarzu nie przemija. Rokrocznie jego fani spotykają się, by czcić króla rock and rolla. W programie występy naśladowców Elvisa, konkursy oraz pokazy filmów z udziałem bohatera. / The memory lives on. Diehard fans gather every year to pay homage to the king of rock and roll. The programme features Elvis impersonators, contests and screenings of the King’s movies.

10–17.08, www.elvis.com, Tydzień Elvisa, Graceland, USA / Elvis Week, “Graceland”, Memphis, TN, US

Gwiazda na stadionie x Star-studded stadium

Kolejna legenda zaszczyci Stadion Narodowy.

Kompozytor i wokalista legendarnej grupy Pink Floyd zaprezentuje kompozycje z albumu The Wall wydanego 35 lat temu. / Yet another star is set to grace the National Stadium. Composer and former Pink Floyd vocalist Roger Waters will be performing songs from The Wall, an album Floyd released 35 years ago.

Latające telefony v Flying phones

Nie działa aplikacja? Szef nęka cię telefonami? Nie wyrzucaj swojej komórki bezmyślnie.

Rzuć nią w doskonałym towarzystwie uczestników i widzów międzynarodowych zawodów i pobij dotychczasowy rekord 101,46 m. Obowiązuje freestyle. / App not working? The boss harassing you with phone calls? Don’t throw your mobile out just yet.

First, enter this international contest and see if you can break the current 101.46 m freestyle phone throwing record..

24.08, www.mobilephonethrowing.fi, Savonlinna, Finlandia / MOBILE PHONE THROWING world championships, Savonlinna, Finland

© Wojciech Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum

© bew (3), fpm

20.08, www.rogerwaterstours.com, Koncert Rogera Watersa, Warszawa, Polska / Roger Waters in concert, Warsaw, Poland

12

012_KA_08_Rezerwacje12345.indd 12

13-07-16 13:49

-

14020227 Orange_ZEBRA_Kaleidoscope_190x249.indd 1

7/4/13 12:11 PM

REZERWACJE

Mark your Calendar

Ręcznik na maszt v

Towel on the mast

Marzyliście kiedyś podczas kąpieli w wannie, by wypłynąć nią w rejs? Nie ma żadnych przeszkód, należy tylko znaleźć się nad Mozą i zgłosić akces do jednych z najzabawniejszych regat lata. / Ever dreamt you were on a cruise while taking a bath? If so, you just might want to head for the Meuse and take part in one of the world’s funniest regattas.

15.08, www.lesbaignoires.be, REGATY WANIENNE, Dinant, Belgia / BATHTUB REGATTAS, Dinant, Belgium

Bieg wśród gejzerów c A run around the geysers

Jeśli podczas pobytu na Islandii będziecie narzekać na zimno, nadarza się doskonała okazja, aby się rozgrzać. Nie tylko się ogrzejecie, poprawicie kondycję, ale macie szansę na medal.

Zapisy już trwają. / If you find Iceland a bit cold, this is the perfect way to warm up. Not only will you raise your temperature and boost your stamina, you might just win a medal. Entries are open.

24.08, www.marathon.is, MARATON, Rejkiawik, Islandia / MARATHON, Reykjavik, Iceland

Królewskie kolby v

Royal cobs

22–24.08, www.cornpalace.org, KUKURYDZIANY PAŁAC, Mitchell, USA / CORN PALACE, Mitchell, SD, US

Poznań tańczy z Poznań is dancing

10 edycja międzynarodowego festiwalu, której towarzyszą warsztaty tańca dla każdego niezależnie od wieku i zaawansowania.

Organizatorzy zapowiadają doborowe spektakle z całego świata. / This is the 10th edition of this international festival and it includes dance workshops for people of all ages and skill levels.

Superb international performances guaranteed.

17–24.08, www.ptt-poznan.pl, MIĘDZYNARODOWY FESTIWAL TEATRÓW TAŃCA, Poznań, Polska / INTERNATIONAL DANCE THEATRE FESTIVAL, Poznań, Poland

© EAST NEWS, BEW, PAP, M.P.

Raj dla miłośników słodkich złocistych ziaren w kolbie. Producenci pochwalą się tegorocznymi zbiorami, smakosze najedzą się do woli. Ale że nie samą kukurydzą żyje człowiek, w programie święta znajdą się koncert i występy kabareciarzy. / A paradise for lovers of golden kernels on the cob. You can tuck into a real feast while the harvest is being appraised. But if corn is not your thing, there will be a concert and standup performances.

14

012_KA_08_Rezerwacje12345.indd 14

13-07-16 13:49

certina_190x249+5mm_spad_Kaleidoscope.pdf 2013-07-09 14:35:15

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

NASZ KIERUNEK

5

Our Destination

NAJ MOSCOW MOSKWA TOP

O STOLICY IMPERIUM MOŻNA POWIEDZIEĆ WIELE, ALE Z PEWNOŚCIĄ NIE TO, ŻE JEST SKROMNA. / A LOT CAN BE SAID ABOUT THE CAPITAL OF THE EMPIRE BUT IT IS ANYTHIGN BUT MODEST. TEKST/BY: Sławomir

Borkowski

1Architektura cebulkowa A bunch of architectural onion domes

Cebulokształtne bajkowe kopuły cerkwi Wasyla Błogosławionego bezapelacyjnie wygrywają każdy konkurs na symbol Moskwy.

Kompleks ośmiu cerkwi połączonych w jeden sobór powstał w XVI w. na polecenie cara Iwana Groźnego. Według legendy okrutny władca Rosji kazał oślepić budowniczych, by już nigdy niczego równie pięknego nie zbudowali. Już to powinno wystarczyć za rekomendację. / Fancy onion-shaped domes of the St. Basil’s Cathedral are the undisputed winner in every contest for Moscow’s most iconic landmark. Eight churches integrated into a single complex were erected in the 16th century on commission of Tsar Ivan the Terrible. According to the legend, the ruthless ruler blinded its architects so they could not re-create the masterpiece elsewhere.

The human face of the metropolis

Ten deptak w centrum Moskwy pojawia się w wielu rosyjskich utworach artystycznych.

Niegdyś Arbat była to prestiżowa ulica, z rezydencjami arystokratów, mieszkaniami artystów.

Dziś pełna turystów stanowi bardziej ludzką twarz metropolii molocha: z atmosferą trochę artystyczną, trochę targową, trochę gastronomiczną, przepełnioną nostalgią. / This pedestrian street in the heart of Moscow has been depicted in many Russian artistic works.

Arbat was once a prestigious street, lined with residences of the aristocracy and apartments of artists. Today, swarming with tourists, it serves as the human face of the mammoth metropolis: it has a slightly artistic air blended with the atmosphere of a marketplace filled with nostalgia.

© GET TYIMAGES/FPM, CUBOIMAGES/BEW

2

Ludzka twarz metropolii

16

016_KA_08_5powodow12345.indd 16

13-07-16 17:58

NASZ KIERUNEK

Our Destination

3 Konsumpcja pod bokiem Lenina Consumption under Lenin’s gaze

W imponującym GUM-ie handlowano już za carów. W czasach ZSRR, mimo gospodarki niedoborów i permanentnego braku dóbr wszelakich, obiekt w tak prestiżowym miejscu był pełen towarów niczym na zgniłym Zachodzie. Cóż dopiero dziś, gdy Nowi Rosjanie szastają pieniędzmi na prawo i lewo. Ceny szokują, ale pooglądać – i ceny, i klientów, i luksusowe wyroby – warto. / The impressive GUM was a department store in the days of the tsars. In Soviet Russia, despite shortages and permanent scarcity of goods, the store located in this prestigious location was always packed with products like in the rotten West. Prices are shocking but it’s worth to see the prices, the clientele and luxury goods.

4 Tunelowa wizytówka The underground landmark

The heart of the empire

Historycznie kreml to warownia wewnątrz ruskiego miasta, z siedzibą władcy i cerkwiami. Ten w stolicy kraju był oczywiście najefektowniejszy. Kompleks bardzo ucierpiał po rewolucji, gdy zniszczono wiele „ideologicznie niesłusznych” zabytków. Od strony rzeki efektownie prezentują się ogromne mury, a wewnątrz nie można pominąć choćby zbrojowni czy Wielkiego Pałacu. / A Kremlin with the seat of the sovereign is a fortified complex at the heart of Russian cities. Naturally, the most impressive one is the Moscow Kremlin. Many “ideologically incorrect” monuments were slated for destruction during the revolution. Kremlin’s giant walls are looming imperiously above the river, and inside the complex don’t miss the armoury and the Grand Palace.

INFO O LOTACH | FLIGHT INFO WAW–SVO 12.25–16.30 pon., czw. 16.00–20.05 pon.–nd.

SVO–WAW 17.30–17.45 pon., czw. 21.00–21.15 pon.–nd.

Cena w obie strony – 1015 zł. Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com, w taryfie First Minute na bezpośredni lot w obie strony, zawiera wszystkie podatki i opłaty. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu. Czas rejsu ok. 2 godz.

WAW–SVO 12.25–16.30 Mo., Thu., 16.00–20.05 Mo.–Su. SVO–WAW 17.30–17.45 Mo., Thu., 21.00–21.15 Mo.–Su. Return ticket – PLN 1,015. The total price of a return ticket for a direct flight in the First Minute fare purchased at lot.com includes all fees and taxes. The price may vary depending on the date the ticket is purchased. Flight duration: approx. 2 h.

© MARTIN ROEMERS/PANOS PICTURES, GET TYIMAGES/FPM, (2)

5

Serce imperium

Wielkie rzeczy – metro – powie ktoś. Niesłusznie, bo linie moskiewskiego metra budowane w czasach ZSRR to coś znacznie więcej niż podziemna kolej. Uznawano je bowiem za prawdziwą wizytówkę supermocarstwa, a skoro tak – musiała robić wrażenie. I rzeczywiście robi. Wystrój socrealistycznych stacji jest po prostu pałacowy, z kryształowymi żyrandolami i fantastycznymi mozaikami włącznie. Wysiadanie na kolejnych stacjach – jak najbardziej wskazane. / You might say that underground is not a big deal. You’ll be very wrong because lines of the Moscow Metro built in the Soviet era are much more than an underground rapid transit system.

Seen as the hallmark of the superpower, they were designed to make an impression. And they are remarkable, indeed. With their crystal chandeliers and stunning mosaics, the interiors of Social Realism-style stations seem to be taken live from a palace. Get off at different stations to admire them.

18

016_KA_08_5powodow12345.indd 18

13-07-16 16:34

szerokie horyzonty

Broad Horizons

Tradycyjny bal debiutantów w Hofburgu, wiedeńskiej siedzibie Habsburgów.

The traditional debutante ball at Hofburg Palace, the Viennese home of the Habsburg dynasty.

20

020_KA_08_Szerokie horyzonty12345.indd 20

13-07-16 18:09

Przy kawie o Mozarcie

With Mozart over coffee

Austria ma smak czekolady, zapach elegancji i brzmienie symfonii Mozarta, którego muzyka zmniejsza stres i synchronizuje półkule mózgowe. / Austria tastes of chocolate, smells of elegance and echoes to the symphonies of Mozart whose music is known to relieve stress and synchronise the cerebral hemispheres.

Tekst/by:

Joanna Lamparska 21

020_KA_08_Szerokie horyzonty12345.indd 21

13-07-16 18:10

Broad Horizons

Wiedeń, stolica kraju, regularnie pojawia się na czele światowego rankingu na najlepsze do życia i najbardziej przyjazne mieszkańcom miasto. Jest tu bezpiecznie, wygodnie i pięknie. Mozaikę zabytków przecinają wypielęgnowane parki. Ale najważniejsza jest oferta kulturalna. W żadnym innym mieście nie można w ciągu jednego dnia wysłuchać do południa mocnej muzyki, klasycznego koncertu wieczorem i przed północą udać się jeszcze na bal. I to taki prawdziwy, w pięknej sukni w towarzystwie dżentelmena we fraku. Dawna stolica Habsburgów do dziś zachowała szykowny styl, zaś zabytkowe pałace zmieniają swoje oblicze w zależności od pory dnia. Szczególne wrażenie Wiedeń robi o zmierzchu. Wtedy zapalają się tysiące ciepłych świateł, dzięki którym wracają czasy Mozarta, Beethovena i Haydna. Czy trzej słynni klasycy wiedeńscy mogli znaleźć inne miejsce do tworzenia? Chyba nie. Gdy patrzy się na panoramę wieczornego miasta i na dominującą nad nim katedrę św. Szczepana Męczennika przy Stephansplatz, miło pomyśleć, że tak samo podziwiali ją niegdyś genialni kompozytorzy.

Styl królewsko-cesarski Wiedeń nie pozwala zapomnieć o swojej przeszłości. Na wielu szyldach widać dopisek „Dostawca na dwór królewsko-cesarski” i nie ma znaczenia, jaką działalność prowadzi dana firma. W malowniczych zaułkach czuje się ducha Sissi, czyli Elżbiety Bawarskiej, pięknej i nieszczęśliwej cesarzowej, której legenda zagościła na zawsze w zbiorowej wyobraźni. Choć za najpiękniejszy pałac Wiednia uważa się Belweder, to romantyczną sławę ma letnia rezydencja Schönbrunn, w której skupiły się cały przepych i elegancja Wiednia. Sissi czuła się tam nieco osamotniona. Cesarzową przerażała sztywna dworska etykieta, wolała spacery, przejażdżki konne i swobodę, ale przez całe życie nie było jej to dane.

Vienna, the capital of the country, regularly tops international charts of best places to live and most friendly cities. It’s safe, comfortable and beautiful. The city’s mosaic of stunning historical monuments is interspersed with manicured parks. But the main local highlight is Vienna’s cultural programme. You will never find another city like this, where you can rock out until noon, attend a classical concert in the evening, and go to a ball at midnight – a real ball with ladies in dazzling gowns and gentleman in tails.

The capital of the former Habsburg Empire has retained its chic style, while its many historical monuments reveal their countless faces at different times of the day. Vienna looks most impressive at dusk. The warm glow of thousands of lights recreates the era of Mozart, Beethoven and Haydn. Could this trio of Viennese composers have created their works anywhere else? Probably not.

When you take in the view of the city at night and gaze at the imperious St. Stephen’s Cathedral in Stephansplatz, it can be sobering to think that these great composers once admired it too.

The Royal Imperial style Vienna never ceases to remind you of its past. Many signboards bear the phrase “Supplier to the Royal Imperial Court” – the company’s line of business is presumably not important. You can

U góry: studenci sprzedają bilety na koncert mozartowski. Obok: wiedeńskie Muzeum Historii Sztuki.

Top: students selling tickets to a concert of Mozart music. Left: the Vienna Art History Museum.

© LAIF/CZARNY KOT, HEMIS/EAST NEWS. POPRZEDNIE STRONY/PREVIOUS PAGES: CONTRASTO/EAST NEWS

szerokie horyzonty

22

020_KA_08_Szerokie horyzonty12345.indd 22

13-07-16 15:49

318132-PKO GoldTravel-Kaleidoscope-190x249.indd 1

13-07-10 15:34

Broad Horizons

Królewsko-cesarski Wiedeń najlepiej zacząć zwiedzać od końca, czyli od samego centrum i od katedry św. Szczepana Męczennika.

To jeden z najstarszych i najwspanialszych zabytków Wiednia.

Warto przypomnieć, że w tym kościele brał ślub Wolfgang Amadeusz Mozart. Kompozytor mieszkał w Wiedniu większość życia, często jednak wyjeżdżał i kilkanaście razy, często z powodu długów, zmieniał domy. Przy Domgasse, w pobliżu katedry, twórca 626 dzieł skomponował Wesele Figara. Być może jego muzyka sprawiła, że w Wiedniu tak dobrze się żyje? Badania wykazały, że utwory Mozarta zmniejszają stres i synchronizują półkule mózgowe. Więcej, nawet krowy, które słuchają kompozycji mistrza, dają więcej mleka. Dlatego w słynącym z ekologicznych serów Vorarlbergu, w zachodniej części Austrii, w oborach zwierzęta słuchają niekiedy właśnie Mozarta.

Muzyczny tort Najlepiej jednak słuchać Mozarta w operze i to wiedeńskiej. Jej ekstrawagancka przeszłość, na równi z Amadeuszem, wpisała się w koloryt miasta. Wzniesiony w 1869 r. budynek przypomina wielopiętrowy tort. Projekt ten został tak druzgocąco odebrany przez krytyków, że jeden z jego architektów zmarł na atak serca, gdy dowiedział się, jaką niechęć wzbudziło jego dzieło, a drugi, nie potrafiąc znieść niekorzystnych opinii, odebrał sobie życie. Piękno swojej opery docenili sami wiedeńczycy i to 70 lat po jej zbudowaniu.

Gdy gmach legł w gruzach w czasie bombardowań w 1945 r., opłakiwali jego stratę, a po wojnie natychmiast przystąpili do jego odbudowy. Po 10 latach Opera Narodowa została uroczyście otwarta.

feel the spirit of Elizabeth of Bavaria (“Sisi”), the beautiful and unhappy empress whose legend continues to ignite the public imagination, in Vienna’s picturesque backstreets. Belvedere is said to be the most beautiful palace in Vienna, but the summer residence of Schoenbrunn, where Sisi pined away in solitude, has the most romantic atmosphere. The empress was terrified by the rigid and strict court etiquette; she preferred walking, horse riding and longed for the freedom she was denied all her life.

It’s best to start sightseeing Royal Imperial Vienna from St. Stephen’s Cathedral. This is one of the two burial places of Austria’s rulers in the city and one of the oldest and most magnificent monuments in Vienna. The cathedral also houses

Ogrody pałacu Schönbrunn.

The gardens of the Schoenbrunn palace.

Hiszpańska Dworska Szkoła Jazdy w hali jeździeckiej w Hofburgu to balet białych lipicańskich ogierów.

The Spanish Riding School at the riding hall of the Hofburg palace is a ballet performed by white Lipizzans.

©laif/czarny kot, anzenberger/forum

szerokie horyzonty

24

020_KA_08_Szerokie horyzonty12345.indd 24

13-07-16 16:45

SCAN

85

Harrit & Sørensen

NOWOŚĆ

KOLOROWE INSPIRACJE Bazując na palecie czystej bieli, metalicznego brązu i połyskliwej czerni, Scan 85 tworzy w domu kontrast, jak i harmonię. Przestronny piec został zaprojektowany z perfekcyjną prostotą, a jego rozmiar czyni go jeszcze piękniejszym. Owalny kształt paleniska zapewnia optymalne warunki dla ognia.

Efektem jest niepowtarzalny widok płomieni.

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

Jeżeli opera przypominała tort, to dlaczego tort nie może przypominać opery? Wyraźnie tą zasadą kierują się Austriacy, którzy szczególną wagę przykładają do sztuki kulinarnej. A wyraźny związek jedzenia z muzyką podkreślany jest tu wyjątkowo chętnie. Na każdym rogu można kupić słynne kulki Mozarta – okrągłe czekoladki z marcepanowo-pistacjowym nadzieniem, otoczone kremem orzechowym. Wymyślił je, już po śmierci kompozytora, salzburski cukiernik Paul Fürst. W Salzburgu właśnie znajduje się najstarsza cukiernia, w której produkowane są słodkie kulki. Te oryginalne mają charakterystyczny „dzióbek”, który powstaje przy obtaczaniu nadzienia czekoladą. Zapakowane są w sreberko. Pozostałe, bez dzióbka, ale równie smaczne, mają na ogół czerwone opakowanie z wizerunkiem Mozarta lub jego żony.

KANDYZOWANE FIOŁKI Jeśli akurat jesteście na diecie, lepiej omijać Austrię. Zacznijmy od kawy, która obowiązkowo musi być podawana z mlekiem. Kawa pojawiła się tu w 1683 r. Jej zapasy odnaleziono we wrogim obozie po odparciu armii tureckiej spod Wiednia. I tak zaczęły powstawać kawiarnie. Café Tomaselli, najstarsza w Europie Zachodniej, mieści się w Salzburgu. Powstała ok. 1700 r., popijali tu i Mozart, który uro-

3

INFO O LOTACH | FLIGHT INFO WAW–VIE 07.50–09.15 pon.–śr., pt.–nd., 17.25–18.45 pon.– nd.

VIE–WAW 10.15–11.30 pon.–śr., pt.–nd., 19.30–20.45 pon.– nd., KRK–VIE 07.30–08.45 pon.–śr., pt., nd. 18.25–19.40 pon.–pt., nd.

VIE–KRK 09.40–11.00 pon.–śr., pt., nd. 20.35–21.55 pon.–pt., nd.

Cena w obie strony: 558 zł. Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com, w taryfie First Minute na bezpośredni lot w obie strony, zawiera wszystkie podatki i opłaty. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu.

WAW–VIE 07.50–09.15 Mo.–Wed., Fri.–Su., 17.25–18.45 Mo.–Su. VIE–WAW 10.15–11.30 Mo.–Wed., Fri.–Su., 19.30–20.45 Mo.–Su. KRK–VIE 07.30–08.45 Mo.–Wed., Fri., Su., 18.25–19.40 Mo.–Fri., Su. VIE–KRK 09.40–11.00 Mo.–Wed., Fri., Su., 20.35–21.55 Mo.–Fri., Su. Return ticket: PLN 558. Total price of a direct return ticket purchased at lot.com in the First Minute includes all fees and taxes. The price may vary depending on the date the ticket is purchased. the tomb of Alexander of Mazovia, a parish priest of the cathedral and diplomat who died in 1444. On a lighter note, this is where Wolfgang Amadeus Mozart tied the knot. Mozart composed The Marriage of Figaro in nearby Domgasse. Perhaps it is the music of this genius, who composed no fewer than 626 works, that has made life in Vienna so good? Research shows that Mozart’s music relieves stress and synchronises the cerebral hemispheres.

Restauracja Do & Co przy Stephansplatz z widokiem na katedrę św. Szczepana Męczennika.

The Do & Co restaurant at Stephensplatz overlooking the St. Stephen’s Cathedral.

© LAIF/CZARNY KOT

MUSICAL CAKE The best place to listen to Mozart is the opera, the Vienna State Opera to be precise. No less than Mozart, the building’s extravagant past has added a touch of colour to the city. It was erected in 1869 and resembles a multitier cake. The design came in for so much flak that one of the architects died of heart attack on hearing that his work was meeting with such fierce resistance, while another, unable to accept the criticism, took his own life. The Viennese finally came to appreciate the beauty of the building 70 years after its construction. After the building had been reduced to rubble by air raids in 1945, the people of Vienna, who mourned its loss, began reconstruction shortly after the end of the war. The National Opera was officially reopened in 1955. If the opera house resembles a cake, why can’t a cake resemble the opera house? It seems that the Austrians take their cuisine very seriously and don’t have a problem with it. This dish may not be the height of sophistication, but the elegant way in which it is prepared and served never fails to make

26

020_KA_08_Szerokie horyzonty12345.indd 26

13-07-16 16:46

Partner w finansach, z którym dotrzesz dalej.

Z Raiffeisen Premium Banking zyskujesz indywidualnego doradcę w zakresie usług finansowych na najwyższym poziomie.

Wejdź na raiffeisenpolbank.com

Kalejdoskop_RP_190x249_pop.indd 1

15.07.2013 10:28

Broad Horizons C

W

A

JC

3399 A

RI

3774

Salzburg

Y

Dunaj

Wiedeń

R

2995 Grossglockner 3797

Graz

W

SZ

Innsbruck

LICHTENSTEIN

Linz

Inn

H

G

80 km

Y

C

Ę

E

I

C

E

ACJA SŁOW

N

M

Z

Y

SZEROKIE HORYZONTY

A

W Ł O C H Y

A N I W E S Ł O

dził się w Salzburgu, i Haydn. Pijąc słynną kawę po wiedeńsku – z czekoladą, bitą śmietaną lub mlekiem – wspomnieć trzeba, że twórcą tradycji jej parzenia był Polak. Jerzy Franciszek Kulczycki otworzył pierwszą w Wiedniu kawiarnię, słynny Dom pod Błękitną Butelką, za co mieszkańcy Wiednia postawili mu pomnik.

Kawa po wiedeńsku musi iść w parze z torcikiem Sachera. Jego receptura nie zmieniła się od 180 lat, odkąd to czekoladowe ciastko z morelową konfiturą stało się symbolem Wiednia. Choć można je zjeść w wielu miejscach Europy, nigdzie nie smakuje tak, jak w jednej z kawiarenek na starym mieście w Wiedniu. Natomiast tylko w Wiedniu można spróbować… kandyzowanych fiołków, ulubionego przysmaku Sissi – cesarzowej Elżbiety Bawarskiej.

LABIRYNTY KULTURY Wiedeń ma świetne połączenia kolejowe z całą Austrią, warto więc rozejrzeć się po okolicy. W Linzu stoi ogromna neogotycka katedra, której wieża ma aż 131 m wysokości, co lokuje ją, zaraz po katedrze św. Szczepana w Wiedniu, na drugiej pozycji w Austrii. W Salzburgu, niegdyś stolicy księstwa kościelnego, warto zajrzeć do biskupich pałaców, w których mieszkali niekiedy z dziećmi i towarzyszkami życia. Stare miasto, wpisane na listę UNESCO, bez przerwy tętni życiem. Salzburg uważa się za jedną z artystycznych stolic świata, dziennie odbywa się tu 4 tys. imprez muzycznych. Gra się oczywiście głównie Mozarta, ale przecież tutaj wszystko się zaczęło. ☐

Salzburg, widok z tarasu hotelu Stein.

Salzburg, view from the terrace of the Stein hotel.

an impression. The Viennese never pass up an opportunity to highlight the relationship between music and food. The famous Mozartkugeln – rounded chocolates with marzipan and pistachio stuffing coated in nougat – are everywhere in Vienna. They were invented, after the composer’s death, by Salzburg confectioner Paul Fürst. The oldest confectionery producing these sweet chocolates is in Salzburg. The original product has a distinct “hole” formed by removing the stick on which the ball was placed when it was dunked in chocolate to be coated. This hole is stuffed with chocolate. Mozartkugeln without holes are just as delicious and usually come in a red box bearing a portrait of Mozart.

Koncert mozartowski w restauracji St. Peter Stiftskeller w Salzburgu to uczta kulinarna i duchowa.

A Mozart concert at the St. Peter Stiftskeller restaurant in Salzburg is a feast for the palate and ears.

© LAIF/CZARNY KOT, SIME/FREE

CANDIED VIOLETS You need to be careful in Austria. If you’re watching your waistline, it might be best to give the country a miss altogether. Let’s start with coffee, which is de rigueur here, served with milk. Coffee was brought to Austria in 1683. Sacks of beans were found at the enemy camp after the Turkish troops had been repulsed from Vienna. The discovery spawned

28

020_KA_08_Szerokie horyzonty12345.indd 28

13-07-16 15:50

numerous coffee houses. Salzburg is home to Café Tomaselli, the oldest coffee house in Western Europe. Café Tomaselli was established around 1700 and frequented by Haydn and Salzburg native Mozart. When you drink that famous Vienna coffee – served with chocolate, whipped cream and milk – just remember that the infusion process was invented by a Pole. Jerzy Franciszek Kulczycki opened the famous Blue Bottle Coffee House, the first café in Vienna. Vienna coffee is rather high on calories and goes well with the famous sachertorte. The recipe hasn’t changed for 180 years when this blissfully sweet chocolate cake filled with apricot jam first became a symbol of Vienna.

Cultural maze Vienna benefits from excellent railway connections to all destinations in Austria, so it’s worthwhile doing some exploring.

Linz is home to a mammoth Gothic cathedral with a 131-metre tower, which puts it just behind St. Stephen’s Cathedral in Vienna and ranks it second in Austria. Salzburg was once the capital of the Archbishopric, and later Duchy, of Salzburg. The Old Town, a UNESCO World Heritage site, is constantly bustling with life. With more than 4,000 cultural events every year, Salzburg can justifiably claim to be the artistic capital of the world. The music of Mozart obviously leads the charge – after all, it all began in Salzburg. ☐

© laif/czarny kot, sime/free

REKLAMA

29

020_KA_08_Szerokie horyzonty12345.indd 29

13-07-16 15:50

MOJE MIEJSCA

My Favourite Haunts

Lizbona muzyka ulic Lisbon – the streets are alive to the sound of music W Lizbonie, która jest europejską stolicą, można znaleźć afrykańską i arabską wioskę, kiedy się człowiek tego najmniej spodziewa. To jest miasto tysiąca zaskoczeń – mówi Marcin Kydryński. / “In Lisbon, which is a European capital, you can stumble across an African or Arab village when you least expect it. It’s a city of thousand surprises”, argues Marcin Kydryński. Śmierzchalska

– Lizbona to jest moja cicha, przytulna, spokojna zatoczka, jak chciała jej fenicka nazwa Allis Ubbo. Pozostała nią podczas moich odległych, samotnych, częstokroć dramatycznych podróży afrykańskich. Myślę wtedy sobie: Och, jak dobrze byłoby ponownie siąść na starej przystani w Lizbonie i poczuć się bezpiecznie, wśród swoich – mówi Marcin Kydryński.

Kilka lat temu z żoną Anną Marią Jopek kupili tam mieszkanie.

W starej dzielnicy Alfama. Jest niewielkie, ale z fantastycznym widokiem. – Ten widok rozciąga się między dwoma mostami, które są oddzielone od siebie o dziesiątki kilometrów, a widzę je oba i wszystko pomiędzy nimi: ogromną zatokę, Tag na chwilę przed wejściem do oceanu i przeciwległy daleki brzeg. Podróżując po świecie, byłem zachwycony kilkoma miejscami. Mój ukochany kraj to Włochy, kontynent – Afryka. Natomiast gdybym miał wybrać miasto – na pewno byłaby to Lizbona – mówi.

Chcę się dowiedzieć, czym tak urzekła niestrudzonego podróżnika? Zatem opowiada…

zdjęcia / photos:

Marcin Kydryński

“Lisbon is my quiet, cosy and peaceful cove, as indicated by its Phoenician name Allis Ubbo. It has been my safe harbour during distant, lonely and often dramatic African trips. These are the times when I think, “It’d be great to sit in the old harbour in Lisbon again and feel safe among familiar people”, says Kydryński.

A few years ago, Kydryński and his wife Anna Maria Jopek bought an apartment in the city’s old Alfama district. The apartment is tiny, but the view is stunning. “The view extends between two bridges standing dozens of kilometres apart, although I can see both of them, the huge bay between them, the Tagus River just before it flows into the ocean and the distant opposite shore.

Travelling around the world, I’ve been enchanted by quite a few places. Italy is my favourite country and Africa my favourite continent. But if I had to choose just one city, it would definitely be Lisbon”, he says.

I’m curious as to how this city came to cast its spell on this restless traveller. And so he tells me.

© Wojciech Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum

wysłuchała/by: Danuta

30

030_KA_08_Moje miejsca12345.indd 30

13-07-16 14:06

Š Wojciech Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum

Widok z mojego stolika w Mesa de Frades.

The view from my table at Mesa de Frades.

31

030_KA_08_Moje miejsca12345.indd 31

13-07-16 14:07

MOJE MIEJSCA

My Favourite Haunts

TA KSIĄŻKA POWSTAŁA Z MOJEJ MIŁOŚCI DO JEDNEG TA KSIĄŻKA POWSTAŁA Z MOJEJ MIŁOŚCIDO DOJEDNEGO JEDNEGO TA KSIĄŻKA POWSTAŁA Z MOJEJ MIŁOŚCI ŚWIATŁO LIGHT Z NAJPIĘKNIEJSZYCH MIAST ŚWIATA I JEGO PRZEBOGATEJ M Z NAJPIĘKNIEJSZYCH MIAST ŚWIATA I JEGO PRZEBOGATEJMM Z NAJPIĘKNIEJSZYCH ŚWIATA Lizbona to miejsce światła, będące dla mnie pół-Afryką. Czuję się Lisbon is a city of light andMIAST almost feels like Africa.I IJEGO can feelPRZEBOGATEJ the W Sieście w radiowej Trójce odtowns dwunastu lat sięgam po muzykę z tam jak w afrykańskich postkolonialnych miasteczkach. Społeczambience of w small post-colonial African there. Lisbon is W Sieście radiowej Trójce od dwunastu lat sięgam pomuzykę muzykęzz W Sieście w radiowej Trójce od dwunastu lat sięgam po języka Tę, którą zewsząd ność afrykańska w Lizbonie jest ogromna, są to w znacznym stophome to portugalskiego. a large African community, many of whom słychać are my w Lizbonie. Ta mu języka portugalskiego. Tę, którą zewsząd słychać w Lizbonie. Ta mu języka portugalskiego.

Tę, którą zewsząd słychać Ta muzk niu moi przyjaciele muzycy. Faktycznie do Lizbony sprowadziła musician friends.

It was actually music that first drew me to w Lisw sobie szczególne światło, czułość, zmysłowość –Lizbonie. tak jak i miasto, w sobie szczególne światło, czułość, zmysłowość – tak jak i miasto, kt mnie muzyka. Pieśniarka fado Mariza tak żarliwie mi o tym mieście bon.

Fado singer Mariza sang soczułość, passionately about the city w sobie szczególne światło, zmysłowość – that tak jak i miasto, któ jej domem. jej opowiadała, że pewnego dnia w lutym, kiedy w Polsce był mrok onedomem. bleak February day, when Poland was bound in frost and jej domem.

Niniejsza książka stanowi zatem podwójny portret: obraz miasta n Niniejsza książka stanowi zatem podwójny portret: i mróz, postanowiłem sprawdzić jej słowa. Wylądowałem w Lizbomurkiness, I decided to see for it myself.

I arrived in Lisbon on a obraz miasta na Niniejsza książka stanowi zatem podwójny obraz miasta na dzi Europy i muzyków, którzy każdego dniaportret: nadają mu ton. nie w lutowy poranek i zastałem tam temperaturę na nasze waFebruary morning and foundktórzy that it was like Maydnia in Poland. dzi Europy i muzyków, każdego nadają mu ton. dzi Europy i muzyków, każdego nadają muwłasna ton. historia To – spośród nieskończenie wielu wersji moja runki majową, śliczne niskie słońce. W Lizbonie w zimowych mieThere a beautiful lowktórzy sun. The sunwielu abovednia Lisbon is––always To was – spośród nieskończenie wersji moja własna historia miejsca na ziemi.

Zaledwie chwila jego istnienia: siedemset dni twar To – spośród nieskończenie wielu wersji – moja własna historia je siącach słońce jest cały czas nisko nad horyzontem, zarazem low in thena skyziemi. during the winter months. makes the lightsiedemset miejsca Zaledwie chwilaThis jego istnienia: dni twar bardzo intensywne. To miodowe światło, muzyka, a jednocześnie more What really captivated mejego was the amber light, the ków,intense. zapachów, dźwięków, nastrojów.

Ciekawe, że jeśli dokładnie miejsca ziemi.

Zaledwie chwila istnienia: siedemset dni twarz ków,na zapachów, dźwięków, nastrojów.

Ciekawe, że jeśli dokładnie bardzo bliska mojemu usposobieniu uroda miejsc zapomnianych, music and the charm of forlorn places which I can relate to, samych dniach próbowałby portretować Lizbonę ktokolwiek inny, ków,samych zapachów, dźwięków, nastrojów.

Ciekawe, żektokolwiek jeśli dokładnie dniach próbowałby portretować Lizbonę inny, bez blichtru, bez szczególnego spięcia, żeby gonić inne modne where there is no glitz and no one feels the urge to chase other łabydniach całkowicie odmiennaportretować książeczka. Lizbonę ktokolwiek inny, p samych próbowałby łaby miejsca na ziemi – urzekły mnie w Lizbonie. swish całkowicie haunts aroundodmienna the globe. książeczka.

Jeżeli dzięki tym stronicom ktokolwiek z Państwa zechce odwied łaby całkowicie odmienna książeczka.

Jeżeli dzięki tym stronicom ktokolwiek z Państwa zechce odwiedz Miasto, poznać je i rozwinąć parę rozpoczętych przeze mnie wątkó Jeżeli dzięki tym stronicom ktokolwiek z Państwa zechce odwiedz ALFAMA ALFAMA Miasto, poznać je i rozwinąć parę rozpoczętych przeze mnie wątkó szczęśliwy.

Moja Lizbona jest rozpięta między dwoma wzgórzami. Z jednej My Lisbon is wedged in betweenparę two hills, flanked by Alfama on mnie wątków Miasto, poznać je i rozwinąć rozpoczętych przeze szczęśliwy. strony jest Alfama, z drugiej Bairro Alto, a pośrodku jedyna płaska one side and Bairro Alto on the other. Between them lies the szczęśliwy. dzielnica, czyli Baixa z Praça do Comércio w centralnym miejscu.

Ta stara przystań to miejsce, gdzie lubię przesiadywać o każdej porze roku, o każdej porze dnia dowolną ilość czasu. Przyglądać się ludziom, czytać, patrzeć na fale.

Ja już się stałem chłopakiem z Alfamy. To najstarsza dzielnica Lizbony. Spływa tysiącami zaułków i starych domów w nurt Tagu ze wzgórza, na którym stoi wielki zamek. Jest to dzielnica brzmiąca do dzisiaj muzyką fado, która również stała mi się ogromnie bliska.

Uroda tych starych uliczek na planie, który pozostał tam po MauW Alfamie.

In Alfama.

marcin kydryński (ur. 1968). Od 1989 roku w radiow marcin kydryński (ur. 1968). Od 1989 roku w radiow

Trójce, twórca audycji, festiwalu, serii koncertów sellerowych płyt pod wspólnym hasłem Siesta. Pa sellerowych płyt podfestiwalu, wspólnymserii hasłem Siesta. Par Trójce, twórca audycji, koncertów ib w życiu i muzyce Anny Marii Jopek, producent płyt w życiu i muzyce Anny Marii Jopek, producent płyt sellerowych płyt pod wspólnym hasłem Siesta.

Part i twórca piosenek.

Laureat nagrody im. Arkadego F MARCIN KYDRYŃSKI i twórca piosenek.

Laureat nagrody im. Arkadego F w życiu i muzyce Anny Marii Jopek, producent płyto za książkę „Pod słońce”.

Pierwszy fotograf, który z – dziennikarz muzyczny, twórca za książkę „Pod słońce”. Pierwszy fotograf, który zr i twórca piosenek.

Laureat nagrody im. Arkadego okładkowy materiał w lokalnej edycji magazynuFi audycji, festiwalu, serii koncertów okładkowy materiał w lokalnej edycji magazynu za książkę „Pod słońce”.

Pierwszy fotograf, zro i płyt pod hasłem Siesta. Podróżnik. „National Geographic”.

Od dwudziestu latktóry podróż „National Geographic”.

Od dwudziestu lat podróżu LaureatOdznaczony nagrody im. Arkadego Fiedlera okładkowy materiał w lokalnej edycji magazynu Afryce.

Ordem do Mérito przez prezyd Afryce.

Odznaczony Ordem do Mérito przez prezyd za książkę Pod słońce. Pierwszy „National Geographic”.

Od dwudziestu latkraju. podróżuj Portugalii za promowanie kultury tego fotograf, który okładkowy kultury tego kraju.

Portugalii za zrobił promowanie Afryce.materiał Odznaczony Ordem do Mérito przez prezyde w lokalnej edycji magazynu National Odznaczonykultury tego kraju.

Portugalii zaGeographic. promowanie orderem do Mérito przez prezydenta Portugalii za promowanie kultury tego cena: 59,90 zł kraju. / A music journalist, the author of cena: 59,90 zł ISBN 978-83-7596-515-5 radio programmes, a festival, a series of ISBN 978-83-7596-515-5 concerts and albums entitled Siesta. A cena: 59,90 zł Książki dostępne traveller. The winner of Arkady Fiedler Książki dostępne ISBN 978-83-7596-515-5 i sprzedaży wysy Award for his novel Facing the Sun. itel. sprzedaży wysył 22 360 37 77 tel.

22 360 37 77 www.national-ge Author of the first local language edition www.national-geo Książki dostępne w cover of National Geographic magazine. i sprzedaży wysyłko 9 788375 965155 Decorated with the Order of Merit by the tel. 22 360 37 77 9 788375 965155 www.national-geog President of Portugal for promotion of the Portuguese culture.

Trójce, twórca audycji, festiwalu, koncertów marcin kydryński (ur. 1968).

Od 1989serii roku w radiowi

9 788375 965155

32

030_KA_08_Moje miejsca12345.indd 32

13-07-16 14:06

GALVESTON BAY (USA), 1999

THE RESCUE

Years ago my daughter gave me a Swiss pocket knife as a gift and it saved my life.

One day after Christmas, on a Monday, I had taken my fishing boat out to Galveston Bay. As always, I had my pocket knife on me. My eye was on the water with the shrimp net in my hands. I threw the net. It all happened so quickly; the rope to the net wrapped around my leg and pulled on my body with 200 kilograms of drag force. I knew if I fell in the water I probably wouldn’t survive. Then I remembered my pocket knife. With my last ounce of strength, I dug the knife out of my pocket and managed to cut the rope – it gave way immediately, and my panic quickly subsided. That day I returned home without a catch, but with overwhelming thanks for my trusty little red pocket knife.

Martin Tidswell, December 1999 Victorinox products are a companion for life. What experiences have you had with Victorinox products? Share your story at victorinox.com

SWISS ARMY KNIVES CUTLERY TIMEPIECES TRAVEL GEAR FASHION FRAGRANCES I WWW.VICTORINOX.COM

MOJE MIEJSCA

My Favourite Haunts

rach, też mi przypomina miejsca, które pamiętam z Egiptu, z Su­ danu, z odległych oaz na pustyni. Słowem, w Lizbonie, która jest europejską stolicą, nagle się okazuje, że można znaleźć afrykańską czy też arabską wioskę, kiedy się człowiek tego najmniej spo­ dziewa. To jest miasto tysiąca zaskoczeń. I pięknych ludzi, którzy przyjeżdżają tam z tych wszystkich odległych dawnych kolonii, i wszyscy mają w sobie gen portugalskiej melancholii. Choćby przyjeżdżali z Cabo Verde czy z Brazylii, choćby byli nie wiem jak hulaszczy w dniu karnawału, to kiedy się ich pozna, okazuje się, że są bardzo do nas podobni w tej swojej melancholii, czułości, z któ­ rą zwracają się ku światu. I to mi się w nich ogromnie podoba.

only flat district in town. This is known as Baixa with Praça do Comércio in the centre. I love to sit around the old harbour, whatever the season of the year or time of day and for however long – to watch people, read and stare at the waves.

I’ve already become an Alfama lad. This is the oldest district in Lisbon. From its gigantic hilltop castle, it tumbles down to the Tagus with thousands of back streets and old houses. Even to­ day, this district echoes to the strains of fado music, which has also become close to my heart. The beauty of the old streets, built on an ancient Moorish plan, reminds me of places I remem­ ber from Egypt and Sudan – from faraway oases in the desert.

Ostrów Tumski – najstarsza, zabytkowa część Wrocławia.

Ostrów Tumski is the oldest part of Wrocław.

Muzyka W Lizbonie nie da się jej nie słyszeć, bo jest to jedyne miejsce na ziemi, jakie znam, w którym tak wiele jej gatunków współistnieje ze sobą i się przenika. Spacerując po jej starych dzielnicach, nie­ ustająco wchodzi się w kolejne jakby chmury muzyki tej czy innej.

To oczywiście fado, ale także zmysłowa, pulsująca muzyka tropi­ kalna, czyli bossa nova z Brazylii, marrabenta z Mozambiku, wszystkie tańce i rytmy z Cabo Verde, semba – muzyka z Angoli.

Portugalczycy żyją muzyką chyba bardziej niż futbolem.

Teresinha w Mesa de Frades. Szkołą fado jest tawerna.

Teresinha in Mesa de Frades. Taverns are where fado is learned.

In other words, while in Lisbon, which is a European capital, you can suddenly stumble across an African or Arab village when you least expect it. This is a city of a thousand surprises. And beauti­ ful people who come here from all those distant former colonies and who have the Portuguese melancholy in their genes. No matter whether they come from Cape Verde or Brazil and no matter how riotous they are on the day of the carnival, once you get to know them better, you find that they closely resemble us in their melancholy and the tenderness they have for the world.

And this is something I admire in them.

Music You cannot avoid music in Lisbon. This is the only place on earth

34

030_KA_08_Moje miejsca12345.indd 34

13-07-16 14:07

Zaufanie

i bezpieczeństwo Od czerwca 2013 roku Konsalnet, największa firma ochrony w Polsce, odpowiada za kontrolę bezpieczeństwa pasażerów odlatujących z Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

Zależy nam na tym, aby Państwa podróż była spokojna, bezpieczna i przyjemna.

Dlatego dokładamy wszelkich starań, aby kontrolę prowadzić sprawnie i profesjonalnie, a jednocześnie zapewnić całkowite bezpieczeństwo.

W trosce o komfort Państwa podróży – a także dbając o to, aby poznać oczekiwania i oceny pasażerów uruchomiliśmy adres email lotnisko@konsalnet.pl. Bardzo prosimy o przesyłanie pod ten adres Państwa opinii i uwag.

Dziękujemy za zrozumienie, życzymy bezpiecznej i spokojnej podróży!

Odwiedź nas na Facebooku: www.facebook.com/zyjbezpiecznie Nasz blog: www.zyjbezpiecznie.pl

Kaleidoscope Poland.indd 1

www.konsalnet.pl

13-07-11 16:36

MOJE MIEJSCA

My Favourite Haunts Elevador da Bica – funikular pokonujący strome ulice Lizbony.

Elevador de Bica – a funicular transports people up and down the steep streets of Lisbon.

Fado Fado to miejski folk. Przywieźli je marynarze. To była muzyka portowa i przenikała elementami odległych wysp, Brazylii, Afryki.

W Alfamie jest mnóstwo klubów fado, maleńkich tawern, które są najlepszą scenografią do jego słuchania. Wydaje mi się, że na wielkiej przestrzeni scenicznej fado traci całą swoją intymność, czułość i delikatność. Poza tym to jest – umówmy się – dosyć nudne: wychodzi pan w garniturze i śpiewa piosenki, które dla niewprawnego ucha wydają się takie same. Nie nauczyłem się portugalskiego i wszystkie pieśni znam z tłumaczeń, które są kalekie. Bariery kulturowe nie pozwalają nam w pełni cieszyć się tą muzyką. Bo fado dla Portugalczyków to w znacznym stopniu jest słowo. W ich języku są sformułowania, myśli i słowa brzmiące szlachetnie, a po przełożeniu wydają się szczytem banału.

FadistAs Gwiazdy fado w tej chwili niesłychanie rzadko pojawiają się w ta-

I know where so many genres coexist and merge together. Stroll down the old districts and you will inevitably be blanketed by a cloud of music of one genre or another. Obviously, it might be fado, but it might also be sensuous, pulsating tropical music, bossa nova from Brazil, marrabenta from Mozambique, any of the dances and rhythms of Cape Verde, or semba from Angola.

The Portuguese are more passionate about music than they are about football.

Fado Fado is urban folk and was brought here by sailors. It was the music of the ports and echoed with motifs from distant islands, Brazil and Africa. There is a myriad of fado clubs in Alfama, usually tiny taverns that provide the most apposite setting for listening to it. I get the impression that fado loses its intimacy touch, tenderness and delicateness when performed before a large audience. Besides, let’s face it, it can be rather boring: a guy in a suit gets up on stage and sings songs that sound all the same to an untrained ear. I only know all the songs from flawed translations. Cultural barriers prevent me from enjoying this music at its best. That’s because what matters most to the Portuguese are

Costa da Caparica.

Costa de Caparica.

36

030_KA_08_Moje miejsca12345.indd 36

13-07-16 14:07

reklama_2013_kaleidoscope_v2.indd 2

13.07.2013 01:51

MOJE MIEJSCA

My Favourite Haunts Nie ma w Lizbonie muzyka częściej fotografowanego, tak silnie zespolonego z pejzażem miasta jak Wilfredo.

No other musician in Lisbon is as often photographed and as well united with the landsape as Wilfredo.

wernach, bo gdy stają się gwiazdami, grają koncerty na najwspanialszych scenach świata i nie przychodzą do tawern, a jeżeli, to raczej z przyjaciółmi, po to żeby posłuchać. Zdarza się, że wielka gwiazda fado, jeżeli jest dobra publiczność, zaśpiewa wtedy jeden czy dwa utwory. Ale na co dzień Marizy, Camané, Carlosa do Carmo w tawernach się nie spotka. Z drugiej strony naprawdę wspaniali artyści fado śpiewają na co dzień w miejscach, które my nazwalibyśmy po prostu knajpami. Zarzucilibyśmy im, że śpiewają

Najpiękniejszym miastem świata jest to, w którym czujemy się szczęśliwi.

Erich Maria Remarque The most beautiful city in the world is the one where you are happy.

Erich Maria Remarque

the lyrics. Many phrases, insights and words sound noble in their language, but come across as the clichés when translated.

Fadistas Fado stars seldom perform in taverns these days. Once they become stars, they perform in the world’s most prestigious concert halls and only ever visit taverns when they pop in with their friends to listen to music. Sometimes, if there is a large enough audience, a celebrated fado star might get up and sing a song or two. Just don’t expect to come across Mariza, Camané or Carlos do Carmo in a tavern.

On the other hand, some truly magnificent fado artists sing in places we’d regard as eateries every day. You could say they provide cheap entertainment while people enjoy their meals.

But that’s what local tradition demands. And by the way, it’s not cheap entertainment either – you eat your dinner first, and then listen to the music with a glass of wine.

Every fado artist learns the music in taverns because there are no

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

38

030_KA_08_Moje miejsca12345.indd 38

13-07-16 18:01

Galeria

marcin kydryński (ur. 1968). Od 1989 roku w radiowej marcin kydryński (ur. 1968). Od 1989 roku w radiowej Trójce, twórca audycji, festiwalu, serii koncertów i bestTrójce, twórca audycji, festiwalu, koncertów i bestmarcin kydryński (ur. 1968).

Od 1989serii roku w radiowej sellerowych płyt pod wspólnym hasłem Siesta. Partner sellerowych płyt podfestiwalu, wspólnymserii hasłem Siesta. Partner Trójce, twórca audycji, koncertów i bestw życiu i muzyce Anny Marii Jopek, producent płytowy w życiu i muzyce Anny Marii Jopek, producent płytowy sellerowych płyt pod wspólnym hasłem Partner i twórca piosenek.

Laureat nagrody im.Siesta.

Arkadego Fiedlera i twórca piosenek.

Laureat nagrody im. Arkadego Fiedlera w życiu i muzyce Anny Marii Jopek, producent płytowy za książkę „Pod słońce”.

Pierwszy fotograf, który zrobił za książkę „Pod słońce”. Pierwszy fotograf, który zrobił i twórca piosenek.

Laureat nagrody im. Arkadego okładkowy materiał w lokalnej edycji magazynuFiedlera okładkowy materiał w lokalnej edycji magazynu za książkę „Pod słońce”. Pierwszy fotograf, zrobiłpo „National Geographic”.

Od dwudziestu latktóry podróżuje „National Geographic”. Od dwudziestu lat podróżuje po okładkowy materiał w lokalnej edycji magazynu Afryce. Odznaczony Ordem do Mérito przez prezydenta Afryce. Odznaczony Ordem do Mérito przez prezydenta „National Geographic”.

Od dwudziestu latkraju. podróżuje po Portugalii za promowanie kultury tego Portugalii za promowanie kultury tego kraju.

Afryce. Odznaczony Ordem do Mérito przez prezydenta Portugalii za promowanie kultury tego kraju.

cena: 59,90 zł cena: 59,90 zł

ISBN 978-83-7596-515-5 ISBN 978-83-7596-515-5

cena: 59,90 zł

ISBN 978-83-7596-515-5

9 788375 965155 9 788375 965155

Książki dostępne w księgarniach Książki dostępne w księgarniach i sprzedaży wysyłkowej: itel. sprzedaży wysyłkowej: 22 360 37 77 tel.

22 360 37 77 www.national-geographic.pl www.national-geographic.pl Książki dostępne w księgarniach i sprzedaży wysyłkowej: tel. 22 360 37 77 www.national-geographic.pl

MUZYKA MOICH UL IC MOICH UL LIZBONAMUZYKA MUZYKA MOICH ULIC IC LIZBONA LIZBONA

TA KSIĄŻKA POWSTAŁA Z MOJEJ MIŁOŚCI DO JEDNEGO TA KSIĄŻKA POWSTAŁA Z MOJEJ MIŁOŚCIDO DOJEDNEGO JEDNEGO TA KSIĄŻKA POWSTAŁA Z MOJEJ MIŁOŚCI Z NAJPIĘKNIEJSZYCH MIAST ŚWIATA I JEGO PRZEBOGATEJ MUZYKI. Z NAJPIĘKNIEJSZYCH MIAST ŚWIATA I JEGO PRZEBOGATEJMUZYKI. MUZYKI. Z NAJPIĘKNIEJSZYCH MIAST ŚWIATA I JEGO PRZEBOGATEJ W Sieście w radiowej Trójce od dwunastu lat sięgam po muzykę z krajów W Sieście w radiowej Trójce od dwunastu lat sięgampo pomuzykę muzykęzzkrajów krajów W Sieście radiowej Trójce dwunastu sięgam językaw portugalskiego.

Tę, od którą zewsząd lat słychać w Lizbonie.

Ta muzyka ma języka portugalskiego. Tę, którą zewsząd słychać w Lizbonie. Ta muzyka ma języka portugalskiego.

Tę, którączułość, zewsząd słychać w–Lizbonie.

Ta muzyka w sobie szczególne światło, zmysłowość tak jak i miasto, którema jest w sobie szczególne światło, czułość, zmysłowość – tak jak i miasto, które jest w sobie szczególne światło, czułość, zmysłowość – tak jak i miasto, które jest jej domem. jej domem. jej domem.

Niniejsza książka stanowi zatem podwójny portret: obraz miasta na krawęNiniejsza książka stanowi zatem podwójny portret: obraz miasta na krawęNiniejsza książka stanowi zatem podwójny obraz miasta na krawędzi Europy i muzyków, którzy każdego dniaportret: nadają mu ton. dzi Europy i muzyków, którzy każdego dnia nadają mu ton. dzi Europy i muzyków, którzy każdego nadają muwłasna ton. historia jednego To – spośród nieskończenie wieludnia wersji – moja To – spośród nieskończenie wielu wersji – moja własna historia jednego na ziemi.

Zaledwie chwila istnienia: dni twarzy, smaTomiejsca – spośród nieskończenie wielu jego wersji – moja siedemset własna historia jednego miejsca na ziemi. Zaledwie chwila jego istnienia: siedemset dni twarzy, smaków, zapachów, dźwięków, nastrojów.

Ciekawe, że jeśli dokładnie wsmatych miejsca ziemi. Zaledwie chwila jego istnienia: siedemset dni twarzy,w ków,na zapachów, dźwięków, nastrojów.

Ciekawe, że jeśli dokładnie tych samych dniach próbowałby portretować Lizbonę ktokolwiek inny, w powstaków,samych zapachów, dźwięków, nastrojów.

Ciekawe, żektokolwiek jeśli dokładnie tych dniach próbowałby portretować Lizbonę inny, powstałaby całkowicie odmienna książeczka. Lizbonę ktokolwiek inny, powstasamych próbowałby łaby dniach całkowicie odmiennaportretować książeczka.

Jeżeli dzięki tym stronicom ktokolwiek z Państwa zechce odwiedzić Białe łaby całkowicie odmienna książeczka.

Jeżeli dzięki tym stronicom ktokolwiek z Państwa zechce odwiedzić Białe Miasto, poznać je i rozwinąć parę rozpoczętych przeze mnie wątków, będę Jeżeli dzięki tym stronicom ktokolwiek z Państwa zechce odwiedzić Miasto, poznać je i rozwinąć parę rozpoczętych przeze mnie wątków,Białe będę szczęśliwy.

Miasto, poznać je i rozwinąć parę rozpoczętych przeze mnie wątków, będę szczęśliwy. szczęśliwy.

MARCINKYDRYŃSKI KYDRYŃSKI MARCIN MARCIN KYDRYŃSKI

do kotleta. Ale taka akurat tam jest traTa książka powstała z mojej miłości do jednego z najpiękniejszych miast świata dycja. Nawiasem mówiąc, do kotleta i jego przebogatej muzyki. To moja własna historia jednego miejsca na ziemi tam się nie śpiewa, bo kolację najpierw – pisze Marcin Kydryński w swojej najnowszej książce Lizbona. Muzyka moich trzeba zjeść, a potem ewentualnie ulic. Jest to zatem podwójny portret: obraz miasta na krawędzi Europy z kieliszkiem wina słucha się muzyki. i muzyków, którzy każdego dnia nadają mu ton. / “This book was born out of Każdy artysta fado uczy się tej muzyki my passion for one of the world’s most beautiful cities and its abundant music.

It’s my story of a place on Earth,” writes Marcin Kydryński in his latest book w tawernie, bo nie istnieją szkoły fado.

Lisbon. The Music of My Streets. It is a double portrait: the image of a city on the Chłopcy mający po 8, 10, 12 lat do MARCIN KYDRYŃSKI KYDRYŃSKI MARCIN MARCIN KYDRYŃSKI edge of Europe and of musicians who set its tone every day. czwartej rano siedzą tam z małymi LIZBONA MUZYKA MOICH UL ULIC IC MUZYKA MOICH LIZBONA MUZYKA MOICH UL IC portugalskimi gitarkami i podpatrują swoich mistrzów, poznając w ten spofado schools. Eight, ten or twelve year old boys sit there with tiny sób kolejne piosenki i tradycję interpretacji. W zależności od tego, Portuguese guitars until four in the morning watching their ile będą mieli szczęścia, mogą wylądować potem na scenie opery masters, learning new songs and studying traditional interpretaw Sydney, a mogą nigdy z tej tawerny nie wyjść. Ale do fadistas, tion. Depending on their luck, they might end up performing at którzy śpiewają w maleńkich klubach na 20 osób, podchodzi się the Sydney Opera House or they might never leave the tavern. z takim samym szacunkiem jak do tych, którym się udało i którzy But fadistas who sing in tiny clubs that only seat twenty people śpiewają w amfiteatrach. enjoy the same respect as singers who have made the big time.

Ja tak naprawdę mam usposobienie małomiasteczkowe, by nie I have a small town, not to say village, cast of mind and I feel powiedzieć wiejskie, i dobrze się czuję w oswojonych przestrzequite comfortable in familiar settings. I only walk along a few niach. Ulic Lizbony, na których się pojawiam, jest niewiele, a z drustreets in Lisbon, but there seems to be no end of them, as they giej strony wydaje się, że jest ich sporo, bo są tak kręte, wąskie are winding, narrow and convoluted. Crammed into a tiny space. i zagmatwane. Ale na niewielkiej przestrzeni. I bardzo mi tam I really feel at home here. ☐ dobrze. ☐ 9 788375 965155

REKLAMA

C

M

Y

CM

MY

CY

MY

K

030_KA_08_Moje miejsca12345.indd 39 Galeria8_K_15.07.indd 1

18:12 7/15/1313-07-16 1:09:20 PM

Cuisine

Gorące pomidory Hot tomatoes

Magda Gessler – restauratorka, autorka książek kucharskich, malarka. Prowadzi programy kulinarne w telewizji TVN. / Restaurateur, cook book writer, painter. She hosts culinary shows on TVN television station.

Na całym świecie nie ma lepszych pomidorów niż w Polsce. Nigdzie indziej nie mają takiego zapachu i takiej struktury. Właśnie teraz mamy najlepszy czas na smakowanie polskiego pomidora, który szczęśliwie zdominował stragany, bazary i osiedlowe warzywniaki. W miejsce schłodzonych i nie do końca dojrzałych odmian wybierajmy latem nasze pachnące słońcem, soczyste owoce. Nie ma większej przyjemności niż słusznej wielkości plaster malinówki posypany lekko grubą solą i pochłonięty ze smakiem z małym kawałeczkiem suszonej kiełbasy.

Obłędnie smakowała mi sałata, którą jadłam niedawno w Krakowie u Janka Barana. Najlepiej skosztować jej osobiście w jego restauracji, ale można też spróbować przyrządzić ją samodzielnie. Najlepsze, świeże pomidory pokrywamy grubą warstwą gęstej wiejskiej śmietany, dodajemy starty oscypek, pokruszoną bryndzę, kilka małosolnych ogórków i mnóstwo świeżego kopru. Idealna przystawka na lato. O tej porze roku najlepiej smakuje też polska pomidorówka, pod warunkiem że ugotuje-

Najprostsze dania przygotowane latem z pomidorów to rarytasy.

Fresh summer tomatoes turn even the simplest dish into a delicacy. my ją ze świeżych owoców. Pyszne jest też pomidorowe carpaccio posypane świeżym koprem, cukrem, pieprzem i solą.

Najprostsze dania przygotowane z pomidorów latem smakują jak królewskie rarytasy. Nawet słynne andaluzyjskie gazpacho, chłodnik jednocześnie lekki i sycący, właśnie teraz będzie dużo lepsze w Polsce niż w Hiszpanii. Wystarczy utrzeć w moździerzu czosnek z solą i oliwą, dodać suchy chleb i pomidory i ucierać, ucierać… Do tego pokrojone w kostkę świeży ogórek i papryka. Zupa jest gęsta, bo nie dodajemy do niej wody, dzięki czemu cudownie oblepia świeże grzanki, a nasze wnętrze wypełnia błogo letnim smakiem pomidorowego nieba. ☐

I often say that there are no better tomatoes in the world than those grown in Poland.

Nowhere else do tomatoes have the same flavour, aroma or texture that they have here. Now is the time to relish the Polish tomato, which is fortunately everywhere to be found in local stalls, markets and greengroceries. In the summer I recommend picking the sun scented juicy Polish varieties instead of the refrigerated and not particularly ripe tomatoes from abroad.

There is nothing more delicious than a thick slice of raspberry tomato sprinkled with coarse salt and devoured with a morsel of cured sausage.

I was really impressed with the salad I had at Janek Baran’s place in Kraków recently.

It’s best savoured at Janek’s restaurant, but you can also prepare it yourself. Preparation is simple: coat some top quality fresh tomatoes with a lavish layer of thick cottage sour cream, add grated oscypek, crumbled bryndza cheese, several freshly pickled cucumbers and lots of fresh dill. This is the perfect summer appetizer. Summer is also the time to celebrate the flavour of the famous Polish tomato soup, just so long as it’s made from fresh tomatoes. Equally delicious is tomato carpaccio seasoned with fresh dill, sugar, pepper and salt. The most simple tomato dishes taste like royal delicacies in summer. Even the legendary Andalusian gazpacho tastes better in Poland than in Spain. Simply grind garlic with salt and oil in a mortar, add dry bread and tomatoes and crush, crush and crush...

Add diced pepper and fresh cucumber. The soup is thick, because you don’t add water, so it cakes fresh croutons beautifully and blissfully fills the stomach with the flavour of tomato heaven. ☐

© M.p.

kuchnia

40

040_KA_08_FelietonGessler12345.indd 40

13-07-16 16:46

D_EuroPayout_Poland_190x249mm_outlined.indd 1

6/5/13 12:17 PM

kuchnia

Cuisine

Mazurski przysmak The Masuria delicacy

042_KA_08_Kuchnia12345.indd 42

13-07-16 13:45

NIEZAPOMNIANE DOZNANIA, NIE TYLKO SMAKOWE, ZAPEWNIA OSADZONA NA SOSNOWYM PATYKU I OPIECZONA ZE WSZYSTKICH STRON W OGNISKU NAD JEZIOREM. / FOR AN UNFORGETTABLE EXPERIENCE – AND NOT JUST FOR YOUR TASTE BUDS – TRY VENDACE SPIT ROASTED ON A PINE SKEWER OVER AN OPEN FIRE WHILE SITTING BY A LAKE.

© SHUT TERSTOCK, ARCHIWUM PRYWATNE

TEKST/BY:

Monika Kucia, www.monikakucia.pl

Małe srebrne rybki, które żyły już w epoce lodowcowej, wciąż zamieszkują czyste, chłodne jeziora i stawy Warmii i Mazur. Pływają także w Bałtyku – z morza wypływają do rzek na rozród. Jest to jednak obecnie głównie ryba hodowlana. Białe mięso sielawy jest smaczne i wysoko cenione. Można kupić rybki świeże, wędzone i konserwowane.

Sielawa ma smukłe, śledziowate, bocznie spłaszczone ciało o stosunkowo małej głowie i ostrym pysku z wąsko wyciętym otworem gębowym skierowanym skośnie ku górze. Ryba ma ciemny grzbiet – od brązowego, przez ciemnoszary, do niebieskawego, boki i brzuch srebrzyste, a płetwy zakończone ciemną krawędzią.

Osiąga długość przeciętnie około 30 cm, maksymalnie 45 cm.

Okres ochronny, gdy zabroniony jest połów sielawy, trwa od 15 października do 31 grudnia.

Sielawy były niegdyś popularne, obecnie w celu ich utrzymania stosuje się sztuczne zarybienia. Narybek jest hodowany w parkowej wylęgarni ryb w Tartaku. Rocznie lęgnie się tam ok. 25–30 mln rybek, które trafiają do wielu jezior, zarówno „parkowych” (Wigry, Pierty), jak i do położonych w innych regionach Polski.

Zbiorników z naturalnym występowaniem sielawy jest w Polsce niewiele. Na przełomie XIX i XX w. ryby te żyły w nielicznych jeziorach położonych głównie w północnych rejonach kraju, w tym także w jeziorze Wigry. O tym, że sieja i sielawa występowała w Wigrach przed wiekami, czytamy w Regestrze spisania Jezior J. K. Mości, ku niewodnictwu Grodzieńskiemu i Przełomskiemu należących, sporządzonym w 1569 r. z polecenia króla Zygmunta Augusta. O jeziorze Wigry napisano: Ryba w niem: łosoś, siha (czyli sieja), sielawa, szczuka, leszcz, karaś, okuń, lin i insza wszelaka ryba.

Własne pstrągi, sandacze i sieje Jarosław Parol wędzi w dymie z drewna olchy, buku i dębu. Hodowla ryb i wędzarnia znajdują się w miejscu oddalonym od innych gospodarstw, w XVI-wiecznej wsi Kaborno. Do Olsztyna stąd 40 min. Cały teren zajmuje 20 ha. Nad krystalicznie czystym strumieniem stał kiedyś niewielki młyn – można go dziś oglądać w skansenie w Olsztynku. Woda okazała się idealna dla pstrągów tęczowych. W stawach żyją też sandacze i karpie. Drobne sielawy, znane jako mazurski przysmak, Parol bierze

These small silvery fish, which have been around since the ice age, can be found in the clean cool lakes and ponds of Warmia and Masuria. They also inhabit the Baltic, although they spawn in rivers. Today, vendace is a farm fish whose white meat is delicious and highly prized. You can buy these tiny fish fresh, smoked or pickled.

The vendace has a slender, spindle-shaped body with flattened sides. It has a relatively small head, a sharp pointy snout, and a small cut-out mouth turned up diagonally which only extends as far as the outer edge of the eye. Its back is dark and its colours range from brown to dark grey to blue, while the sides and the underbelly are silvery and the fins have dark edges. Vendace have an average length of approx. 30 cm, although they can grow to 45 cm. The closed season, when vendace fishing is forbidden, lasts from 15 October until 31 December.

The vendace was once a common fish, but its current population is mainly maintained by restocking. The fry are cultivated in a fish hatchery in a park in Tartak. The hatchery raises approx. 25–30 million small fish annually. These are later released in the many lakes around the park (Wigry, Pierty) and others elsewhere in Poland, often hundreds of kilometres away. There are not many water reservoirs where the vendace occurs naturally in Poland.

By the turn of the 20 th century the fish was only found in a small number of lakes and most of them, like Lake Wigry, are in the north of the country. The common whitefish and the vendace are mentioned as being present in Lake Wigry in The register of royal lakes in the District of Grodno and the Przełomska Forest, compiled in 1569 at the behest of King Sigismund Augustus. The register describes Wigry as a lake abundant in: “Salmon, common

Sielawa jest wybredna: lubi czyste i chłodne wody jezior.

Vendance is very picky when it comes to water, it likes clean and cool lakes.

43

042_KA_08_Kuchnia12345.indd 43

13-07-16 13:45

Cuisine

od sąsiada. Zbudowany z czerwonej cegły i glinki szamotowej, opalany drewnem piec jest sercem wędzarni. Tu na haczykach – starą warmińską metodą – od 3 do 6 godzin wędzą się ryby. – Podczas wędzenia na gorąco, czyli do około 60–70°C, ścina się białko i produkt jest właściwie „ugotowany” czy „upieczony”. Z kolei wędzony na zimno wisi kilka dni w temperaturze do 30°C i staje się wysuszony, a w środku wciąż półsurowy – opowiada Parol. Ryby tracą w piecu w naturalny sposób od 35 do 45 proc. objętości i nabierają szlachetnego koloru ciemnego złota. Tym właśnie różnią się od „sztucznie” wędzonych. Użycie dymu w płynie daje 100 proc. wydajności. W smaku taka przemysłowa ryba jest maślana i bardziej miękka. No i błyszczy jak pierścionek z tombaku.

Sielawa pojawia się w przepisach na proste biwakowe dania. Kruglasz z ogniska to potrawa z niepatroszonej ryby, którą nacina się po bokach, osadza na sosnowym patyku i opieka ze wszystkich stron. Je się ją wprost z patyka. Wystarczy nadgryźć, by spod przypieczonej skórki wypływał przezroczysty, lekkostrawny tłuszcz.

Wędzona sielawa może być składnikiem sałatki w połączeniu z zielonymi szparagami, świeżymi figami i jadalnymi kwiatami – bratkami, nasturcjami i stokrotkami. W Mikołajkach możemy trafić do restauracji Sielawa, gdzie w sezonie w karcie jest sielawa smażona na fasolce szparagowej z orzechami i ziemniakami pieczonymi. Najlepiej smakuje jedzona tuż nad jeziorem w chłodnym cieniu rzucanym przez wysokie kępy tataraku. ☐

Sielawę można przyrządzić w wyszukany sposób albo jako proste biwakowe danie.

Vendace can be prepared in all sorts of elaborate ways or simply eaten as a picnic food. whitefish, vendace, pike, bream, crucian carp, perch and many other fish.”

Jarosław Parol smokes trout, pikeperch and vendace over genuine alder, beech and oak fires. His fish farm and smokehouse are located far away from other settlements, in the 16th century village of Kaborno. Olsztyn is only a 40-minute drive away. The area spans 20 hectares. A small mill, now an exhibit at the open air museum in Olsztynek, used to look out over the crystal-clear stream. The waters around here turned out to be perfect for rainbow trout. The ponds are teeming with pikeperch and carp.

Parol buys tiny vendace from his neighbour. The oven, made of red brick and chamotte clay, and fired with alder, beech and oak wood, is the heart of the smokehouse. Thes fish are hung up on hooks the old Masurian way and smoked inside. The process can take anything from 3 to 6 hours. “Proteins coagulate during hot smoking at 60–70°C, and the product is practically “cooked” or “roasted”. Cold smoking in temperatures of up to 30°C takes several days and the fish turns dry and is half-raw inside”, explains Parol. The oven typically reduces fish volume by 35 to 45 per cent and gives them a royal golden hue. This is the main difference between these and “artificially” smoked fish. Liquid smoke is 100 per cent efficient, but the flavour of the industrially smoked fish is more buttery and its texture softer. And the fish shine like tombac rings.

Smoked vendace can be used in salads with green asparagus, fresh figs and edible flowers – pansies, nasturtium and daisies.

The “Sielawa” (vendace) restaurant in Mikołajki serves fried vendace on haricots with nuts and roast potatoes during the season.

Vendace are often used to make simple picnic dishes. It tastes best eaten by a lake in the shade of tall stands of sweet flag. ☐

© GET TYIMAGES/FPM, ALAMY/BEW

KUCHNIA

44

042_KA_08_Kuchnia12345.indd 44

13-07-16 13:45

rozmowy o biznesie

Business Talk

Dzieci ich lubią, ale firmy też

Children like them and so do companies Pierwsza ogólnopolska agencja opieki nad dziećmi i seniorami to rozwiązanie problemów nie tylko rodziców, ale również mEnEdżerów – mówi Ewa Misiak, prezes Baby & Care. / ”the first nationwide child and senior care agency solves the problems of both parents and managers”, says Ewa Misiak, CEO of Baby & Care.

Maciej Czujko/money.pl

zdjęcia/Photos:

Pani dużo podróżuje służbowo, dobrze się domyślam?

Tak, bardzo dużo.

Kto wtedy zajmuje się pani dzieckiem?

Nianie, guwernantki.

I ma pani do nich zaufanie?

Oczywiście. Bo to dziewczyny z mojej firmy.

A więc po to powstało Baby & Care, żeby nie musiała pani zostawiać dziecka w przypadkowych rękach.

Między innymi, ale również z myślą o mieszkańcach 36 miast Polski, w których mamy swoje biura.

Tylko jaką oni mają gwarancję, że do ich dzieci wyśle pani równie troskliwe i zaufane nianie?

Stuprocentową. Moje nianie przechodziły ten sam proces rekrutacyjny, co wszyscy nasi pracownicy. A to jest gęste sito. Aplikowało do nas, jak do tej pory, 125 tys. osób, ale decydujemy się na współpracę z odsetkiem z nich. Zawsze weryfikujemy referencje. Czasem wystawiają je siostry lub mamy aplikujących. Kandydatów, którzy mają wystarczające wykształcenie, zapraszamy też na testy, w których badamy ich predyspozycje do pracy w zawodzie. Merytoryczne – na przykład znajomość języków obcych – i oczywiście psychologiczne. No i na bieżąco monitorujemy ich pracę.

Troszkę jak w ABW. W końcu chodzi o dzieci. Niestety wiem, jak wygląda ten rynek, i stąd ostrożność. Kiedy nie prowadziłam jeszcze Baby & Care, to szukałam niani jak wszyscy – metodą poczty pantoflowej i przez małe agencje rekrutacyjne. Wtedy zorientowałam się, że rodzice są skazani na zatrudnianie na czarno osób, o których niewiele wiedzą, albo na pomoc małych agencji, które nie oferują zatrudnienia, a jedynie pośrednictwo, i tym samym nie biorą żadnej od-

Justyna Dudek

You travel a lot, am I right?

Yes, I do, quite often.

Who takes care of your child when you are away on business?

Nannies and governesses.

Do you trust them?

Of course I do. They’re girls my company hired.

Is that why you established Baby & Care? So you didn’t have to take pot luck with your carers?

That was one of the reasons, but I also had in mind the residents of the 36 cities across Poland where we have our offices.

What guarantee do they have that the nannies you sent them will be just as caring and trustworthy as yours are?

They can rest assured of that. My nannies undergo the exact same recruitment process as all my employees. And it’s a very strict one.

We have received 125,000 applications to date but have only taken on a fraction of them. We always check references. These are often written by sisters or mothers of the applicants. We invite suitably qualified candidates to come in and take aptitude tests. These tests verify both knowledge, e.g. command of foreign languages, and psychological competence. We also monitor their performance on an ongoing basis.

Sounds like the CIA. This is our children we’re talking about. Unfortunately, we know what the market looks like and that’s why we’re cautious. Before I ran Baby & Care, I used to look for nannies the same way everyone else did – through referrals and via small recruitment agencies. I soon came to realize that parents were forced to hire nannies they knew nothing about on a cash-in-hand basis or use the services of small agencies that merely acted as intermediaries

© MICHAŁ GROCHOLSKI/FORUM

rozmawia/interviewed BY:

46

046_KA_08_Rozmowy o biznesie12345.indd 46

13-07-16 14:03

© MICHAŁ GROCHOLSKI/FORUM

47

046_KA_08_Rozmowy o biznesie12345.indd 47

13-07-16 14:03

rozmowy o biznesie

Business Talk

powiedzialności za zrekrutowany personel. No i pchają klienta w czarny rynek. Nie ma też co liczyć na to, że będą dysponowały ubezpieczeniem OC, które my oczywiście posiadamy. I wie pan, co w tym wszystkim jest najgorsze?

To, że ludzie pod stołem przekazują pieniądze za usługi.

To również, owszem. Ale przerażające jest jeszcze to, że wiele osób wybiera zawód niani dlatego, że nie udało im się znaleźć pracy nigdzie indziej. To straszna motywacja i przejmująca myśl – zostawić dziecko z kimś takim.

Dlatego stawia pani na wykształcenie.

Wszystkie nianie mogą pochwalić się dyplomowaną wiedzą związaną z opieką nad dziećmi. Każda z nich przechodzi kurs udzielania pierwszej pomocy dzieciom. Ale my oferujemy naszym klientom jeszcze więcej. Na przykład nianie VIP. Są to osoby o bardzo bogatym doświadczeniu w pracy z dziećmi oraz wyższym wykształceniu kierunkowym. Podpisują one non-disclosure agreement – czyli umowę poufności. Wiemy, że zdarzają się sytuacje, w których zdjęcia wykradzione z mieszkań przeciekały do mediów. A my dajemy gwarancję, że tak się nie stanie.

Są jeszcze guwernantki.

Tak. To jest elita elit. One nie tylko opiekują się dziećmi, ale również je uczą. Pracują na autorskich programach opartych o metodę dobrego startu, metodę ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne, metodę Gordona i wiele innych. To zawsze są osoby wybitne, które opiekują się dziećmi z wielką pasją. Grają na instrumentach, rzeźbią, malują. Mogą też nauczyć malucha sztuk walki.​ Zastanawia mnie jednak, po co pani firmie status Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej?

and assumed no responsibility for the personnel they recruited.

And so, they pushed would-be clients onto the black market.

Nannies hired directly are not likely to take out civil liability insurance in their own names, which we obviously do. But, do you know what the worst thing is?

The fact money for these services is unreported?

That’s another issue. But what worries me most is that many people choose to work as nannies because they can’t find employment elsewhere. This is the worst motivation of all and it bothers me to think that children are being left with such people.

That’s why you focus on education.

All our nannies are qualified carers. Everyone has to complete a course on first aid for kids. To us, this is vitally important, but I know it’s not common in the industry. But we offer our clients a lot more than that. We also have VIP nannies, for instance. These people have higher education and extensive experience in working with children. They have to sign a non-disclosure agreement, as we know of instances where images have been stolen from apartments and sold to the press. We make sure that this does not happen with our nannies.

I understand you also hire governesses.

Yes, we do. This is the crème de la crème. They not only take care of children but also teach them.

They follow a special curriculum based on the Good Start method, the Veronica Sherborne developmental movement method, the Gordon method and many more.

Our governesses are outstanding people who are passionate about teaching and looking after children. They play musical instruments, sculpt and paint.

They can also teach martial arts.​ How did your company come to acquire the status of a Non-Public Health Service Institution?

We are the only agency in Poland which not only operates nationwide but which also renders medical services in patients’ homes. We not only take of ill children requiring medical treatment, but also seniors. We also specialize in caring for premature babies. We offer individual birthing classes and provide midwife services. Actually, there are not too many health services we don’t offer.

I get the impression that you are out to take on the black market. It can’t be all that bad.

48

046_KA_08_Rozmowy o biznesie12345.indd 48

13-07-16 14:04

Jesteśmy jedyną agencją w kraju, która oprócz tego, że działa na terenie całej Polski, to jeszcze świadczy usługi medyczne w domu pacjenta. Opiekujemy się nie tylko chorymi i wymagającymi rehabilitacji dziećmi, ale też seniorami. Pod naszą opieką są również wcześniaki. Oferujemy też indywidualne zajęcia szkoły rodzenia oraz asystę położnej do porodu.

Można odnieść wrażenie, że rzuciła się pani w wir walki z czarnym rynkiem. Chyba nie jest aż tak źle?

Szacujemy, że w Polsce w tej branży pracuje na czarno około 300 tys. osób. Tyle ludzi zajmuje się naszymi dziećmi bez żadnego przygotowania i kwalifikacji! Chcemy to zmienić. Ale chcemy zrobić coś jeszcze. Tylko u nas pracodawca może wykupić usługę opieki nad dziećmi i bliskimi swoich pracowników, by w ten sposób praktycznie do zera zredukować zwolnienia na opiekę i znacznie obniżyć także pozostałe zwolnienia chorobowe.

W jaki sposób?

Pracownicy często boją się brać kolejne zwolnienie na dziecko i proszą lekarzy, by wypisali zwolnienie już na nich. Technicznie wygląda to tak, że pracodawca wykupuje pakiet domowej opieki pielęgniarskiej dla swojej firmy, opłaca comiesięczną składkę zwolnioną z VAT, a nasz personel medyczny opiekuje się bliskimi pracowników w przypadku każdego zachorowania.

Ale czy będą oni mieli zaufanie, by zostawić chore dziecko czy małżonka w rękach waszych pracowników?

Gdy podpisujemy umowę, przedstawiamy cały personel, który oddajemy do dyspozycji danej firmie. Pracownicy mogą wybierać te pielęgniarki, które przypadły do gustu rodzinie, chociaż prawda jest taka, że najczęściej to dzieci je wybierają. Firma rozdaje wykupioną liczbę godzin opieki. Na przykład przyznaje, gdy zajdzie potrzeba: pracownik jedzie w delegację, wypracowuje nadgodziny czy też przychodzi na zmiany. Te usługi w całości można finansować z Funduszu Świadczeń Socjalnych – zamiast kiełbasy na grillu czy karnetu na basen, który leży w szufladzie.

Tym bardziej że problem opieki nad dziećmi jest przez szefostwo firm często zamiatany pod dywan. Menedżerowie bagatelizują przeznaczenie Funduszu Świadczeń Socjalnych i zapominają o CSR (Corporate Social Responsibility).

Właśnie, a tak zarząd może nie tylko rozwiązać problemy z absencją pracowników-rodziców, ale też zadbać o społeczną odpowiedzialność biznesu. Przecież dla większości naszych przedsiębiorstw – ale także dla związków zawodowych – jest to jeden z głównych problemów: zapewnienie poczucia bezpieczeństwa i komfortu pracownikom, którzy mają dzieci.

I menedżerowie mają spokojne głowy.

A jak chcą wyjechać na wakacje, to mogą zabrać ze sobą naszą nianię albo zostawić pociechy z nią w domu. Mogą też wysłać same maluchy do swojego domu na przykład w Hiszpanii. Nasza niania, która ma wszystkie międzynarodowe uprawnienia i ubezpieczenia, pojedzie tam z nimi i zadba, by były nie tylko wesołe i wybawione, ale i bezpieczne. ☐

According to our estimates, approximately 300,000 people are working illegally in Poland. This is how many unqualified people are taking care of our children. We want to change all that. But we want to do even more. We help companies look after their staff.

We are the only agency that offers packages of caretaking services for the children and family members of employees. This reduces the number of carer’s leave days to practically zero and significantly reduces the amount of sick and other types of leave.

Sick leave? How come?

People are afraid to take leave to look after sick children, so they ask their doctor to give them a sick leave certificate in their own name. We’ve solved this problem. Technically, if an employer purchases a home care plan for his or her company, he or she pays a monthly VAT-free fee and our medical personnel take care of their loved ones whenever they fall ill.

Will they trust your staff enough to let them take care of their child or spouse?

When we sign an agreement, our services are available to the entire staff of the given company. Therefore, anyone who works for that company can choose their nurse, but nurses are usually chosen by children. The divides the purchased hours of care between its staff members. Or they can assign the hours as the need arises – business trips, over-time, shift work etc. These services can be funded from the Social Benefits Funds – instead of BBQ events or a pre-paid pool card which is rarely used.

Child care is often overlooked by employers. Managers underestimate the role of the Social Benefits Fund and forget about Corporate Social Responsibility.

That’s right. And the Management Board can not only solve problems with the frequent absences of employees with children but also implement the rules of Corporate Social Responsibility.

For most of our companies and trade unions, this is one of the main problems – ensuring the safety and comfort of workers with children.

And the managers can rest easy.

That’s right. And when they go on holidays, they can take our nanny with them or leave the children with her at home. They can also send their children to their summer home in Spain, for instance, and our nannies, who have all the necessary international qualifications and insurance, will go with them and make sure they are entertained and happy and safe and sound. ☐

Pracodawca może u nas wykupić wolną od VAT usługę opieki nad dziećmi i bliskimi pracowników.

A company can buy a care plan for a VAT-free fee and our personnel will take care of their staff’s loved ones.

49

046_KA_08_Rozmowy o biznesie12345.indd 49

13-07-16 14:04

polak z wyboru

Poles by choice

50

050_KA_08_Polakzwyboru12345.indd 50

13-07-16 13:55

Porwali go i wrócił A Cuban with a Polish heart

Nauczył się języka, by Polacy wiedzieli, czego chce.

No i dostał to – nie amerykański, a polski sen. / He learnt the language so that people here would know what he wants. And he has realised the dream – no, not the American one, the Polish one. tekst/BY:

Maciej Czujko, money.pl

ZDJĘCIA/PHOTOS:

Adam Lach

Znajomy chciał mu kiedyś dopiec. Ze złośliwym uśmieszkiem powiedział: „Ty na scenie jesteś jak Kubańczyk, ale jak z niej schodzisz, to zamieniasz się w Polaka”. José Torres tylko wzrusza ramionami, bo rzeczywiście eksploduje w świetle jupiterów, a w życiu codziennym cieszy się spokojem i normalnością. Zwłaszcza po tym, jak porwały go osiłki z ambasady i siłą wywiozły na Kubę.

Wszystko zaczęło się w 1978 r. Wtedy to José, młody student z Kuby, przyleciał do Polski w ramach programu Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Od razu się zadomowił. Polską rządziły te same prawa – totalitarne – i paradoksalnie dzięki temu poczuł się trochę jak w domu. Wspomina tylko, że było tu bardziej kolorowo.

Ale nie aż tak bardzo, jak się spodziewał.

– Gdy wyjeżdżałem, zarzekałem się, że już nigdy nie będę pracował w polu gołymi rękoma. Że jadę do kraju, gdzie panuje mechanizacja, i że jeśli ruszę w pole, to tylko maszyną – śmieje się. – No, niestety, aż tak nowocześnie nie było.

A friend of his once remarked acerbically while smiling maliciously: “You are Cuban onstage, but Polish offstage”. José Torres merely shrugs. He may well be a ball of energy when he is in the spotlight, but he cherishes peace of mind and normalcy in everyday life – especially since he was abducted by a couple of heavies from the embassy and forcibly taken to Cuba. It all began in 1978 when Torres, a young student from Cuba, arrived in Poland as part of the Comecon Exchange Programme. And he settled in almost immediately. Poland had a similar totalitarian regime at the time, so he curiously felt a little at home. He merely recalls that Poland was more colourful – but less so than he expected. “When I left Cuba, I promised myself that I’d never work in the fields with my bare hands. I thought that I was going to a country where mechanisation reigned supreme, and that if I ever went to the fields, it’d only be with a machine”, he laughs. “Well, unfortunately, Poland wasn’t quite that advanced.”

Kubańczyk, Ślązak, Polak Zamiast pracować w polu, młody José Torres uczył się języka. Było zabawnie, bo mylił na przykład „dzień dobry” z „dziękuję” i bardzo podobnie brzmiał „jogurt owocowy” i „pociąg osobowy” – zdarzało się, że „jogurt był osobowy”, a „pociąg owocowy”. No i to szeleszczenie. Gdy w sklepie słyszał kasjerki liczące kasę, to się żegnał, bo tylko w cudzie widział szansę, że też się kiedyś nauczy tak trzeszczeć. Ale nauki nie porzucał. Ojciec przed wyjazdem powiedział mu: „José, gdy nauczysz się języka, to ludzie nie będą mieli wątpliwości, czego chcesz”. Dziś już nie tylko mówi, ale i myśli po naszemu. Śni zresztą też. To normalne, bo w Polsce żyje dłużej, niż żył na Kubie – tam spędził lat 21, a tutaj 35.

W tym czasie poznał kulturę. Nawet śląską, bo i tam mieszkał. „W Bytomiu, chopie, w Bytomiu” – naśladuje gwarę. Wie, że Ślązacy są bardzo gościnni, ale jak u wszystkich Polaków, trzeba się na wizytę zapowiedzieć. Na Kubie takiej potrzeby nie ma. To tylko jedna z różnic. Kolejna to taka, że Polacy znacznie ciszej mówią

Cuban, Silesian, Pole Instead of working in the fields, Torres set about studying the language. This had its funny side. He would sometimes confuse “good morning” with “thank you” and “fruit yoghurt” with “passenger train” (these sound similar in Polish). He occasionally

JosÉ Torres – wirtuoz instrumentów perkusyjnych. Koncertował i nagrywał również z czołówką polskich muzyków jazzowych. Od ponad 25 lat zajmuje pierwsze miejsce w ankiecie na najpopularniejszego muzyka roku w kategorii „instrumenty perkusyjne”, którą corocznie organizuje czasopismo muzyczne Jazz Forum. Założyciel pierwszej w Polsce orkiestry salsowej José Torres y Salsa Tropical. / A Cuban musician and master of percussion instruments. He performed and recorded albums with Poland’s top band including jazz musicians. For the past 25 years he has ranked first place in a Jazz Forum survey for the most popular musician in the percussion category. He is the founder of the first Polish salsa band “Jose Torres y Salsa Tropical”.

51

050_KA_08_Polakzwyboru12345.indd 51

13-07-16 13:55

polak z wyboru

Poles by choice

i czasem mają wrażenie, że on na nich krzyczy.

W Polsce najpierw trzeba przywitać się z kobietami, a na Kubie raczej nie ma co się do witania z nimi wyrywać. Tam pije się, żeby rozbawić, a u nas często po to, żeby zasnąć w sałatce.

– Ale ja nie narzekam, taki jest folklor i już. Polaków cenię i bronię, gdy ktokolwiek gdziekolwiek ich za jakieś przywary atakuje. Mnie spotkały tu same dobre rzeczy. Tutaj, w Polsce, zrealizował się mój amerykański sen – zapewnia muzyk. deportacja Rzeczywiście. Jako perkusista zagrał na 55 płytach. Pracował z takimi tuzami jak Maanam, Maryla Rodowicz, Zbigniew Namysłowski, Tomasz Stańko, Raz Dwa Trzy, Stare Dobre Małżeństwo czy ostatnio Blue Café. Więc tak, w Polsce może spełnić się

Dziś już nie tylko mówi, ale i myśli po polsku.

Spędził tu już 35 lat – więcej niż na Kubie.

Today, he speaks and thinks in Polish. He has lived in Poland for 35 years – longer than in Cuba. even came out with “passenger yoghurt” and “fruit train”. And then there were all those “sh/ch/zh” sounds. Whenever he heard a checkout assistant counting money from the till, he’d bless himself as he was convinced that only a miracle would help him learn to speak like this. But Torres persevered with Polish.

Before he left, his father told him: “José when you learn the language, people will know for sure what it is you want”.

Today, he not only speaks but also thinks in Polish. And even dreams in Polish. This makes sense as he has lived in Poland longer (35 years) than in Cuba (21 years).

Torres has also learnt our culture. This includes Silesian culture because he has lived there. He is aware that Silesians are very hospitable, but you need to tell people you’re coming beforehand, just like anywhere else in Poland. This is not the case in Cuba. And that’s just one of the differences. Another is that Poles speak much more quietly and sometimes feel that he’s shouting at them. In Poland, you greet women first, but not necessarily in Cuba.

Cubans drink to have fun, while Poles often drink to fall asleep with their face in the vegetable salad.

“But I don’t complain. It’s just how things are around here.

I appreciate Poles and I stick up for them whenever anyone has a go at them for their faults and failings. I’ve only had good experiences with them. I’ve made my American dream come true right here in Poland”, he says.

Twists and turns and deportation As a drummer, Torres has played on 55 albums. He has worked with the likes of Maanam, Maryla Rodowicz, Zbigniew Namysłowski, Tomasz Stańko, Raz Dwa Trzy, Stare Dobre Małżeństwo, and more recently, Blue Café. So yes, it is possible to have your American dream come true in Poland. You just have to make sure you are not put off by the sharp twists and turns on the road to success.

For Torres, the slump in the music business in the mid-1980s was a major setback. In 1981, he was paid a staggering PLN 30,000 for an album he recorded with John

52

050_KA_08_Polakzwyboru12345.indd 52

13-07-16 13:55

Ekspert radzi

Sposób na gładkie ciało The best way to get smooth skin

Endermologie® skutecznie zwalcza cellulit, redukuję tkankę tłuszczowa i ujędrnia skórę. / Endermologie® effectively targets cellulite, reduces fatty tissues and firms the skin.

CelluCare to doskonały koktajl, którego trzy główne składniki to: kwas hialuronowy, kofeina oraz pierwiastki śladowe. Naukowo opracowana formuła CelluCare zawiera mieszankę skutecznych składników, które w znaczący sposób likwidują cellulit i redukują tkankę tłuszczową. www.beautymed.pl / CelluCare is an exclusive cocktail whose three main ingredients include the hyaluronic acid, caffeine and trace elements. Scientific CelluCare contains a blend of ingredients demonstrating high efficacy to significantly reduce cellulite and target fatty tissues.

Skuteczna walka z cellulitem nie jest łatwa. Jest wiele terapii i środków, które go zwalaczają, a klinika La Perla dysponuje najnowszymi na rynku światowym i najskuteczniejszymi z nich – mówi KALINA BEN SIRA założycielka i Prezes Klinik La Perla.

CelluCare Laboratorium Revitacare Naukowo opracowana formuła koktajlu CelluCare Laboratorium Revitacare zawiera mieszankę skutecznych składników, a jej oczywiste rezultaty są widoczne gołym okiem na różnych etapach. Zabieg przy użyciu tego preparatu polega na równomiernym ostrzykiwaniu obszarów ciała dotkniętych cellulitem z widocznym nadmiarem tkanki tłuszczowej. CelluCare Laboratorium Revitacare pozwala na bezpieczne redukowanie tkanki tłuszczowej i leczenie zaawansowanej skórki pomarańczowej. Kombinacja kofeiny i kwasu hialuronowego pobudza mikrocyrkulację skórną, rozpuszcza błony komórkowe, przyczyniając się do eliminacji rozłożonych kwasów tłuszczowych. Kwas hialuronowy i pierwiastki śladowe dodatkowo ujędrniają skórę. CelluCare Laboratorium Revitacare działa więc dwuetapowo: najpierw eliminuje zgromadzony tłuszcz, a następnie intensywnie wygładza. Zaleca się stosowanie preparatu na udach, pośladkach, brzuchu, przedramionach, podbródku, czyli w miejscach, w których najczęściej pojawiają się tkanka tłuszczowa i cellulit. Naturalne działanie lipolityczne pozwala na bezpieczne stosowanie produktu na twarzy w okolicach nadmiaru tkanki tłuszczowej takich jak podbródek, owal twarzy, worki tłuszczowe pod oczami. Bez względu na to, czy jest wykonywana na twarzy czy reszcie ciała, mezoterapia daje doskonałe rezultaty, gdy stosuje się ją systematycznie, przynajmniej raz na dwa miesiące.

Endermolift™ Redukcję zmarszczek, poprawę jędrności i elastyczności skóry zapewnia masaż twarzy Endermolift™. Poprzez działanie na skórę mikro impulsami, pobudza aktywność fibroblastów, stymulując produkcję kolagenu i elastyny. Badania kliniczne potwierdziły, że po ośmiu tygodniach terapii zawartość kolagenu w skórze wzrasta o 240%, a elastyny o 180%.

INTEGRAL LPG® Integral to najnowsza generacja urządzeń LPG. Stosuje ekskluzywną technologię Enedermologie®, umożliwiająca wykonywanie w 100% naturalnych zabiegów stymulacji tkanki łącznej służących urodzie i zdrowiu. Pomaga wymodelować sylwetkę i ujędrnić skórę. Badania dowiodły, że jest to jedna z najskuteczniejszych metod walki z cellulitem, nadmiarem tkanki tłuszczowej, wiotkością skóry ciała i twarzy oraz obrzękami. Zabiegi są bezpiecznie, bezinwazyjne, bezbolesne i nie wymagają okresu rekonwalescencji.

W celu redukcji cellulitu, złogów tłuszczu, modelowania sylwetki stosuje się Lipomassage™. Zabieg, wykonywany przy wykorzystaniu opatentowanej głowicy wyposażonej w niezależnie działające rolki, stymuluje lipolizę (uwalnianie tłuszczu). Badania kliniczne udowodniły wzrost procesu lipolizy o 70% w wyniku działania technologii Endermologie®.

Klinika La Perla w swoich sześciu placówkach oferuje usługi w zakresie medycyny estetycznej, chirurgii plastycznej oraz własne SPA w ekskluzywnych hotelach. Oferta Turystyki Medycznej to nie tylko wysoka światowa jakość i niższe ceny zabiegów, ale również najnowsze procedury odmładzające (lifting skóry bez skalpela ulthera, thermage), odchudzające (liposonix, liposukcja z przeszczepem tłuszczu body jet). Po zabiegach medycznych pacjenci mogą odpocząć w jednym ze SPA, poddając się zabiegom relaksacyjnym.

Ośrodki Kliniki La Perla dysponują najnowocześniejszymi technologiami i wyspecjalizowaną anglojezyczną kadrą medyczną. www.la-perla.pl Infolinia +48 22 353 55 53

Widoczna poprawa jędrności skóry uzyskana dzięki Lipomassage™. / Lipomassage™ guarantees visible improvement in skin firmness.

PA R T N E R Z Y: / PA R T N E R S :

PRZED BEFORE

“Fighting orange peel is not easy. There are many therapies and formulas targeting it, but La Perla clinic has the latest tools on the international market which demonstrate the highest efficacy,” says KALINA BEN SIRA, the founder and the CEO of La Perla Clinics.

CelluCare Laboratorium Revitacare Scientific CelluCare Laboratorium Revitacare formula contains a blend of ingredients demonstrating high efficacy and its obvious results are noticeable over subsequent stages of the treatment which involves multiple injections of equal doses of the solution into bodyparts with visible excess of fatty tissues. CelluCare Laboratorium Revitacare contributes to effective and safe reduction of fatty pockets and treatment of advanced cellulite. The combination of caffeine and hyaluronic acid triggers dermal microcirculation, dissolves cell membranes, which effectively eliminates degraded fatty acids. In addition, hyaluronic acid and trace elements leave the skin much smoother. CelluCare Laboratorium Revitacare works in two stages: first, it eliminates accumulated fatty deposits and later intensely smoothes the skin. It is recommended to apply the formula to hips, buttocks, stomach, forearms and chin where cellulite commonly appears. With natural lipolytic action, the product may be applied to the face to target areas with excessive fatty deposits, such as the chin, facial contours or fat pockets under the eyes. Performed on the face or the entire body, mesotherapy offers the best results when treatments are regular and repeated at least once every two months.

Endermolift TM Endermolift TM facial massage reduces wrinkles, makes the skin firmer and more supple. Micro-impulses stimulate fibroblast activity, trigger collagen and elastin production . Clinical tests have proved that after eight weeks of therapy the content of collagen in skin is up by 240% and 180% for elastin.

INTEGRAL LPG® Integral is the latest generation of LPG equipment which uses the exclusive Enedermologie® technology to perform 100% natural connective tissue stimulation in beauty and health treatments. It sculpts the body and firms the skin. Research proves that it is one of the most efficient methods targeting cellulite, excessive fatty pockets, sagging body and facial skin and swelling. Treatments are safe, non-invasive, painless and convalescence-free.

Lipomassage TM is used to reduce cellulite, target fatty pockets and sculpt the body. The treatment uses the patented head fitted with independent rollers to reactivate lypolisis (fat release process). Clinical tests have proved that Endermologie® boosts fat elimination by 70%.

The range of six La Perla clinics in Poland features aesthetic medicine, plastic surgery and signature spas at luxury hotels.

Main advantages of its Medical Tourism range include world class quality and lower treatment costs as well as the latest rejuvenation (ulthera non-surgical facial lifting, thermage) and slimming procedures (liposonix, body jet liposuction with fat transplant). La Perla clinics benefit from the latest equipment and English-speaking medical professionals. www.la-perla.pl Hotline +48 22 353 55 53

KALINA BEN SIRA założycielka i Prezes Klinik La Perla / Founder and President of La Perla CliniCs

Integral to najnowsza generacja urządzeń LPG®, w której zastosowano ekskluzywną technologię Endermologie®. / Integral is the latest generation of LPG® devices using the exclusive Endermologie® technology.

PO AFTER

M AT E R I A Ł O P R A C O WA N Y W E W S P Ó Ł P R A C Y Z K L I N I K Ą L A P E R L A / A D V E R TO R I A L W R I T T E N I N C O O P E R AT I O N W I T H L A P E R L A C L I N I C

40

LaPerla_Kaleidoscope_0813.indd 1

7/16/13 9:24 AM

POLAK Z WYBORU

Poles by choice

amerykański sen. Nie można się tylko zrażać, gdy w drodze do sukcesu zdarzają się ostre zakręty. W jego przypadku była to muzyczna dekoniunktura w połowie lat 80. W 1981 r. nagrał płytę z Johnem Porterem za bajeczne honorarium w wysokości 30 tys. zł, a 6 lat później musiał zarabiać pieniądze, grając na ulicach Berlina.

José Torres jednak się nie zrażał, bo w życiu imał się różnych zajęć.

Próbował gry z orkiestrą w cyrku i zaciągnął się do zespołu na statek. On pływał i grał, a w domu czekała żona. Cierpliwie znosiła, gdy 12 dni po narodzinach syna wyjechał na 4 miesiące. Najbardziej jednak cierpieli oboje rozłąkę, gdy w 1984 r. porwali go Kubańczycy i deportowali do ojczyzny.

Dwóch osiłków przyjechało, by zabrać go na zebranie w ambasadzie. Tam wręczyli bilet i odprowadzili do samolotu. Nie wyrywał się, nie protestował, bo nie było sensu, dryblasy nie odstępowały na krok. Ale nie zrezygnował z Polski. Żona w zwykłym liście przesłała mu zaproszenie i bilet, który kupiła za pieniądze ze sprzedaży wszystkich domowych instrumentów – pianina, gitary i skrzypiec.

Przesyłka cudem doszła, a José dotarł aż do wiceminister kultury, kobiety. Gdy usłyszała, że muzyk oczekuje w Polsce dziecka, zdecydowała: „Puścić!”.

Pożegnał się na zawsze z rodzicami i wrócił. Błogosławili mu na drogę, wiedzieli, że w Polsce Josému jest dobrze. Dlaczego?

– Już wtedy budowałem tu karierę. Nawet wcześniej, gdy jeździłem na Kubę na wakacje, to po miesiącu, dwóch tygodniach chciałem wracać. Coś mnie tu ciągnęło – opowiada.

Porter. Six years later he was forced to make a living as a busker in Berlin. But Torres did not let that deter him. He has tried his hand at all sorts of things. He has played in a circus orchestra and once joined a band that played on a cruise ship. While he was cruising and playing, his wife would wait for him at home. She waited patiently when he left for a four-month tour 12 days after the birth of their son. But their most painful separation came in 1984 when he was kidnapped and deported back to his native Cuba. A couple of heavies came to drag him to a meeting at the embassy where he was handed a ticket and put on a plane. Torres did not try to make a break for it and did not protest – he knew it was pointless with a couple of goons watching his every move. But he did not give up on Poland. In an ordinary letter, his wife sent him an invitation and a ticket she had purchased with the proceeds from selling all their instruments. Against all the odds, the letter was delivered to

54

050_KA_08_Polakzwyboru12345.indd 54

13-07-16 13:56

JAK ODEJDĘ, WSZYSTKIM BĘDZIE NUDNO Co? Przede wszystkim cudowna żona, z którą są jak woda i ziemia. Energia, która bije od Joségo Torresa, wskazywałaby, że jest on raczej ogniem, ale zaprzecza. Dla niej jest ziemią, bo ta z wodą lepiej współgra. Tak jest właśnie w ich małżeństwie. Prowadzą teraz Torres Art Studio – szkołę tańca, w której królują gorące latynoskie rytmy. José jest polskim królem salsy. Mają dwóch synów.

Starszy jeździł na Kubę, chciał poznać kraj przodków. Po tych odwiedzinach trochę w entuzjazmie ostygł. Zobaczył to, co powtarza jego ojciec – że tam naprawdę wygodnie jest tylko turystom.

Młodszego już na Kubę tak nie ciągnie. Ale we krwi ją ma, zwłaszcza w poczuciu rytmu. – Polakom ten rytm we krwi też płynie, tylko oni mają kłopoty z krążeniem – śmieje się artysta.

To jedno z wielu powiedzeń, którymi José Torres rozbawia ludzi. Chce zresztą żyć tak, żeby po jego śmierci wszystkim przyjaciołom było po prostu nudno. I tak żyje.

Właśnie założył Fundację „Sztuka, Zdrowie, Tolerancja”. Chce walczyć z rasizmem, bo wie, że jego przejawy się zdarzają.

Najwięcej czasu i energii pochłania jednak studio. Torres kokosów nie zarabia, ale robi to, co kocha. Lepszego sposobu na życie nie ma. Lepszego miejsca niż Polska też nie. Tak twierdzi Kubańczyk z polskim sercem.

Co mu się w Polsce nie podoba? No jak to co? Oczywiście klasa polityczna. Ale z drugiej strony, który kraj może się nią dziś pochwalić? Trzeba ją brać z dobrodziejstwem inwentarza, jak wszystko co złe. Bo w końcu – jak pisze największy kubański pisarz José Martí, którego José Torres chętnie cytuje: „To prawda, że nasze wino jest gorzkie, ale to nasze wino”. ☐

Torres and he managed to get an appointment with the viceminister of culture, who happened to be a woman. When she learnt that Torres’s wife was expecting a baby in Poland she decided to “let him go”. Torres bade his parents a final farewell and returned to Poland. His parents blessed him before left. “My career was already taking off. Before being abducted. I used to go to Cuba for my holidays, but I wanted to come back after a fortnight.

There was something urging me to come back”, he recalls.

THINGS WILL GET BORING IF I LEAVE What exactly? Mainly his wonderful wife. The two are like water and earth and together they run Torres Art Studio, a dance school pulsating with red-hot Latino rhythms. The couple has two sons. The older one used to visit Cuba as he wanted to explore his roots.

These trips, however, took the edge off his enthusiasm. He could see what his father had been saying, i.e. that only tourists are comfortable in Cuba. The younger one is not that attracted to Cuba, but he certainly has Cuban rhythm in his blood.

Torres wants to live life to the max, so his friends will find it boring after he’s gone.

And he walks the walk. He recently established the Art Health Tolerance Foundation. Torres wants to fight racism, because he knows how real it is. Torres devotes most of his time and energy to the studio. This hasn’t made him rich, but at least he is doing something he is passionate about. There is no better life for him.

And no better place than Poland, says this Cuban with the Polish heart. Every Polish success is a source of happiness for him.” ☐

Żartuje, że również Polakom płynie we krwi gorący rytm, ale mają kłopoty z krążeniem.

Torres jokes that Poles also have rhythm in their blood, but they have circulation issues.

REKLAMA

55

050_KA_08_Polakzwyboru12345.indd 55

13-07-16 13:56

w chmurach

Up in the Air

Prężenie skrzydeł Flexing wings

Paris Air Show to najważniejsze wydarzenie branży lotniczej w Europie.

Tegoroczna, 50. już impreza zgromadziła ponad 2 tysiące wystawców z całego świata. / The Paris Air Show is the most important aviation event in Europe. This year’s 50th edition attracted more than 2,000 exhibitors from all over the world. tekst i zdjęcia / STORY AND PHOTOS by:

Krzysztof Moczulski

Odbywające się co dwa lata targi Paris Air Show, których pierw­ sza edycja odbyła się w 1908 r., przyciągają wszystkich decyden­ tów w lotniczej branży i tłumy zwiedzających, których na pod­ paryskim lotnisku Le Bourget pojawiło się w tym roku ponad 200 tys.

Tradycyjnie podczas targów odbywa się „prężenie muskułów” po­ między wiodącymi producentami samolotów. Ten rok należał do Airbusa, który zebrał 466 zamówień i deklaracji zakupu. Najwięk­ szy rywal, Boeing, znalazł nabywców na 442 samoloty o łącznej wartości, bagatela, ponad 66 mld dol. Zarówno dla Airbusa, jak i dla Boeinga tegoroczne targi były bardzo ważne wizerunko­ wo – obaj producenci szukali nabywców na najnowsze modele samolotów szerokokadłubowych, które wejdą do służby liniowej dopiero w drugiej połowie dekady: w przypadku Airbusa jest to rodzina A350, która będzie konkurować z przedłużonym Dream­ linerem w wersji 787-10 i nową wersją znanego i docenianego za niezawodność Boeinga 777-8x i 777-9x.

The biennial Paris Air Show was first held in 1908, and attracts the movers and shakers of the aviation industry along with huge crowds of visitors. The venue, Paris-Le Bourget Airport, had a foot­ fall of more than 200,000 visitors this year.

The Paris Air Show has always been an opportunity for leading air­ craft manufacturers to “strut their stuff”. This year, Airbus was a runaway success with 466 orders and statements of intention to purchase. Major rival Boeing found purchasers for 442 aircraft with a staggering value of more than 66 billion dollars. This year’s show was important for both Airbus and Boeing in terms of their image – both manufacturers were out to woo customers for their latest wide-body aircraft, which are due to enter commercial service in the mid-2010s. The latest addition to the Airbus line-up is the A350 range, which will compete head-on with the new stretched version of the Dreamliner 787-10 aircraft and the latest versions of the cur­ rent Boeing 777-8x and 777-9x – both prized for their reliability.

Competition in the narrow-body aircraft segment is likewise fierce

56

056_KA_08_W chmurach12345New.indd 56

13-07-16 16:41

W segmencie samolotów wąskokadłubowych również trwa zacięty pojedynek pomiędzy nową generacją Airbusa A320 Neo a 737 MAX Boeinga. Warto też odnotować, że nad nową generacją udanej serii odrzutowców regionalnych pracuje też Embraer, a jego konkurent – Bombardier – odbył niedawno pierwszy lot swojego pierwszego odrzutowca z rodziny CSeries.

Patrząc na prezentacje i słuchając wystąpień przedstawicieli producentów, łatwo jest wychwycić jedno słowo, które stale się przewija – ekonomia. Nowe samoloty mają za zadanie przewieźć nas z miejsca na miejsce komfortowo, ale i tanio – branża lotnicza jest niezwykle konkurencyjna i liczy się praktycznie każda zaoszczędzona złotówka. Dlatego też nie dziwi zainteresowanie producentami silników. Rolls Royce i General Electric zaprezentowały jednostki napędowe między innymi dla Dreamlinera i A350 – najnowsze konstrukcje pozwalają zaoszczędzić aż do 20 proc. paliwa, które stanowi najpoważniejszy koszt dla każdej linii lotniczej. Nowe silniki są też dużo cichsze – jeśli lecą Państwo akurat Dreamlinerem, na pewno zwróciliście uwagę, jak cichy jest ten samolot.

Nie sposób nie wspomnieć o polskich akcentach podczas targów.

Uwagę zwracał produkowany w Mielcu śmigłowiec Sikorsky S-70i Black Hawk, którego również można było podziwiać podczas pokazów dynamicznych. Swoje stoisko miało w sumie kilkanaście firm z Polski, w tym z Podkarpacia, które z dumą prezentowało Dolinę Lotniczą, a atrakcją stoiska był model samolotu bezzałogowego zaprojektowany przez studentów Politechniki Rzeszowskiej. Warto zwrócić uwagę, że uczelnia jest świetnym przykładem współpracy z przemysłem lotniczym, co sprawia, że jej absolwenci nie mają żadnych problemów z odnalezieniem się na rynku pracy. Sami przedstawiciele stowarzyszenia Dolina Lotnicza szacują, że w ciągu najbliższych kilku lat zatrudnienie w ich firmach może znaleźć nawet 4 tys. osób. ☐

with the new generation Airbus A320 Neo and the Boeing 737 MAX going head to head. Embraer, in the meantime, is working on a new generation of its successful range of regional jets, while Bombardier recently completed the first flight of its latest CSeries jet.

When looking at the manufacturers’ presentations and listening to their representatives, the word “economy” stands out as particularly common. Today’s aircraft are specifically designed to ensure a comfortable and economic journey, and the highly competitive aviation industry constantly has an eye out for even minor savings. The interest in engine manufacturers is therefore not surprising. Rolls Royce and General Electric unveiled their units for the Dreamliner, A350 and other aircraft. Their latest offerings save up to 20 per cent fuel, which is the major cost item for every airline. These new engines additionally emit less noise – if you are now on board a Dreamliner, you will certainly have noticed how quiet it is.

The show also had a strong Polish connection. Manufactured in Mielec, the Sikorsky S-70i BLACK HAWK helicopter aroused a lot of interest during flight demonstrations. Over a dozen Polish companies had stalls at Le Bourget, including Podkarpacie Voivodeship, which proudly showcased its Aviation Valley. The major highlight here was a model of the Unmanned Aerial Vehicle, which was designed by Rzeszów University of Technology students. This is an excellent example of successful academic cooperation with the aviation industry which also employs many of the university’s graduates. Aviation Valley representatives estimate that up to 4,000 people will find employment with their companies over the next few years. ☐ REKLAMA

57

056_KA_08_W chmurach12345New.indd 57

13-07-16 16:41

Świat i ludzie

People and the World

Pozwólmy książkom odlecieć Set the books free

Tekst/BY:

058_KA_08_Swiat i ludzie12345.indd 58

© shut terstock, bookcrossing.com

Polacy uwalniają książki.

Co dziesięć dni ponad 1500 z nich rosną skrzydła albo nogi – jak kto woli. / Poles are setting books free.

Every ten days, over 1,500 books are left for whoever wants them.

Maciej Czujko, money.pl

13-07-16 16:39

Prace Józefa Wilkonia (obok i na str. 90) od 40 lat

© SHUT TERSTOCK, BOOKCROSSING.COM

Zasada jest bardzo prosta. Wystarczy zdjąć z półki którąś ze swoich książek, wyjść na miasto i porzucić ją gdziekolwiek. Może to być ławka w parku, autobus, kawiarnia, kiosk, przystanek – gdzie kto bywa. I nie ma się co martwić o jej los. Akcja znana na świecie pod hasłem bookcrossingu jest już na tyle popularna, że z całą pewnością znajdzie naszą książkę jakiś czytelnik zapaleniec, który będzie wiedział, co się robi z tak porzuconym tomem. Weźmie go, przeczyta, a potem puści dalej – by tak uwolniona lektura wędrowała z rąk do rąk.

Jeśli jednak nie mamy zaufania do ulicy, książkę możemy porzucić w oficjalnych punktach akcji. Jest ich coraz więcej. Najczęściej można je znaleźć w bibliotekach, kawiarniach i szkołach. Mogą się nimi pochwalić również niektóre szpitale. Są też specjalne skrzynki bookcrossingowe – takie jak ta na wrocławskim dworcu, ufundowana przez prezydenta.

– By zabawy było więcej, można skorzystać ze strony internetowej akcji bookcrossing.pl lub bookcrossing.com. Trzeba się tam zarejestrować, a wtedy system wygeneruje dla naszej książki specjalny numer – mówi Jolanta Niwińska, koordynatorka i pionierka akcji w Polsce. – Tym numerem należy opatrzyć lekturę, by osoba, która ją znajdzie, mogła go wpisać na naszej stronie. Wtedy będzie wiadomo, gdzie książka w danej chwili jest i jaką drogę przebyła.

Taka jest bowiem idea bookcrossingu – zarażanie swoimi lekturami ludzi na całym świecie. Śledzenie drogi tych książek. Narodziła się ona w USA w 2001 r. Właśnie wtedy Ron Hornbaker zainspirował się dwiema akcjami. Pierwsza z nich polegała na porzucaniu na całym świecie aparatów fotograficznych z prywatnymi zdjęciami – tak by każdy, kto je znajdzie, mógł zrobić kilka fotek i znów porzucić aparat, aby znalazł go ktoś następny. Istotą drugiej było śledzenie banknotów dolarowych po ich numerach seryjnych wpisywanych na stronie internetowej. Z tego miksu zrodził się bookcrossing, który znalazł swoje miejsce w 132 krajach świata. W tym także w Polsce.

– Jechałam któregoś dnia pociągiem i przeczytałam o tej akcji w porzuconej przez kogoś gazecie – śmieje się Jolanta Niwińska, bibliotekarka z powołania. – Zaraz zorganizowałam uwalnianie książek ze swoimi uczniami. Uskrzydliliśmy 80 pozycji, a niedługo potem odezwali się do mnie ludzie, którzy równolegle założyli stronę internetową bookcrossingu w Polsce. Od tego czasu pracujemy razem.

Inicjatywa się rozrasta. Dziś w Polsce mamy uwolnionych prawie 170 tys. książek, a zarejestrowanych użytkowników strony są już 23 tys. Tyle fanów bookcrossingu uzbierało się przez 10 lat, bo w czerwcu minęła okrągła rocznica polskiego udziału w akcji. Zresztą zwariował cały świat. Uwolnił już 10 mln tomów. I tylko czasem odezwie się jakiś głos krytyki, że przez ten cały bookcrossing spada wartość książek. Że skoro są darmowe, to po co je kupować.

The rules are simple. Simply take any book from your shelf, and go out and leave it anywhere you like. It could be a bench in the park, a bus, a coffee shop, a kiosk, or a bus stop – any place you visit.

And don’t fret for its future. This campaign, known around the world as BookCrossing, is so popular that your book is bound to fall into the hands of a fellow book lover who will treasure the abandoned volume. He or she will take it, read it and pass it on in turn – so the title will be shared by many people.

If you feel a little reticent about leaving a book in the street, you can always to take it to an official campaign hotspot. There are more of these all the time. Most can be found in libraries, coffee shops and schools, but there are also spots at designated hospitals. There are also special BookCrossing boxes – such as those at the Wrocław Railway Station, funded by the mayor.

“For even more fun, you can visit the campaign website at bookcrossing.pl or bookcrossing.com. You have to register first, and the system will then generate a special number for your book”, says Jolanta Niwińska, who pioneered and now coordinates the campaign in Poland. “Write the code in the book, so the person who finds it can publish it on our website. That way, we can locate the whereabouts of the book and follow its journey.”

This is the essence of BookCrossing – to share your favourite book with people all over the world. To track books. The concept was conceived in the US in 2001. The originator, Ron Hornbaker, was inspired by two campaigns. The first one involved leaving cameras with private photos in various places around the world – anyone who found a camera could take a few more photos and then do likewise.

The second initiative was focused on tracking one dollar banknotes by publishing their serial numbers online. Crossing these two initiatives gave rise to BookCrossing, which has become popular in 132 countries around the world, including Poland.

“One day, I was on a train and I read about the campaign in a newspaper left on the seat”, laughs Jolanta Niwińska, a librarian by vocation. “I instantly decided to release books together with my students. We released 80 titles. Not long afterwards, I was contacted by the people who had just set up the Polish CookCrossing website. We’ve been working together ever since.”

The initiative is growing. Today, almost 170,000 books have been set free in Poland and the site has 23,000 registered members. BookCrossing in Poland celebrated its tin anniversary in June and it has really taken off in the rest of the world, with 10 million books released to-date.

There is, however, the occasional critical voice raised about BookCrossing devaluing books because people won’t buy something they can get for free.

59

058_KA_08_Swiat i ludzie12345.indd 59

13-07-16 16:39

People and the World

Nie przeszkadza to jednak wielu pisarzom. Marcin Bruczkowski, autor bestselerowej Bezsenności w Tokio, odnajduje w bookcrossingu taki urok, że deklaruje: – Obiecuję lada chwila uwolnić po jednej z moich powieści.

Co tak uwodzi pisarza w tej inicjatywie? To samo co w nieśmiałych gestach czytelników, którzy na spotkania autorskie przynoszą mu do podpisania jego książki. Z rumieńcem wstydu wręczają tomy, które wyglądają tak, jakby najpierw tydzień leżały w misce z kawą, potem przeżuł je pies, a na koniec ktoś zostawił je na miesiąc w słońcu.

– Wtedy wiem, że to książka, która przeszła przez mnóstwo rąk, która wzbudzała emocje w wielu osobach. A przecież po to my, pisarze, książki piszemy. Żeby je ludzie czytali, żeby przewracali karty tak długo, aż książki się rozsypią – mówi Bruczkowski.

Taka ledwo zipiąca lektura jest dla niego dowodem, że ludzie ciągle czytają. Bookcrossing również. Bruczkowski jest optymistą i nie wierzy w spadek czytelnictwa. Owszem, wie, że ludzie rzadziej sięgają po powieści, ale to dlatego, że teraz internet podsuwa im inne lektury. Sam lubi usiąść przed komputerem i godzinami skakać po Wikipedii.

Nieco mniej romantyczny pogląd na polski bookcrossing ma Gabriel Leonard Kamiński, dziennikarz i wydawca z Portalu Księgarskiego. Według niego Polacy nie są gotowi na tę akcję, bo jeśli chodzi o czytelnictwo, to jesteśmy na poziomie bantustanu. Przytacza liczby – tylko 13 proc. Polaków czyta więcej niż siedem książek rocznie.

– Nie potrafimy czytać, nie umiemy wybierać lektur. Nie kupujemy książek – krytykuje Polaków wydawca. – Poza tym mentalność PRL-owska powoduje, że zabieramy książki z bookcrossingowych

Krasnojarsk na Syberii. W tej szafie zostawia się książki dla kolejnych czytelników.

Krasnoyarsk in Siberia. Citizens leave books for other readers in this old cabinet.

But there are many writers who don’t mind. Marcin Bruczkowski, the author of the bestselling Sleeplessness in Tokyo finds BookCrossing so endearing that he declares “I promise to set one of my novels free soon.” What grabs him about this initiative? The same thing he sees in the shy gestures of readers who ask him to sign his books during author meetings. With a flush of shame, they scoop out volumes that look as if they’ve spent a week soaked in coffee before being chewed by a dog and eventually left out in the sun for a month. “These are the tell-tale signs that the book has changed hands frequently. That it’s a book that says something to a lot of people. This is why we write books. To be read by people, to have their pages turned until they fall apart”, he says.

Bruczkowski believes that a worn out copy of a book is proof that people are still reading. The same goes for BookCrossing. Bruczkowski is optimistic and does not believe that reading is declining.

He is aware that people are not reading novels as often as they used to, but that’s because there is more to read on the Internet.

After all, he likes browsing Wikipedia for hours too.

Gabriel Leonard Kamiński, a journalist and the editor of Portal Księgarski, has a slightly less romantic vision of BookCrossing in Poland. Kamiński argues that Poles are not ready for the campaign, because so very few of us read. He backs this up with figures – only 13 per cent of Poles read more than seven books a year. “We don’t know how to read, we don’t know how to choose titles.

We don’t buy books”, he says. “Not only that, with our communist era mentality, we take books from BookCross-

© alamy/bew, reuters/forum, shut terstock

Świat i ludzie

60

058_KA_08_Swiat i ludzie12345.indd 60

13-07-16 16:39

Ka Mela

punktów, a nie dajemy nic w zamian. Większość z nich świeci pustkami – dodaje. W kontekście czytelnictwa ma też złe zdanie o nowych technologiach. Uważa, że internet zabija w nas chęć sięgnięcia po książkę, zainteresowanie poważną lekturą.

W sukurs temu co nowe idzie Bruczkowski. Zauważa, że przecież to właśnie internet umożliwia bookcrossing. Właśnie w sieci można śledzić drogę książki, a to jest w całej akcji najprzyjemniejsze.

– Przypuszczam, że z książkami będzie podobnie jak z płytami gramofonowymi – mówi pisarz. – Najpierw porzuciliśmy je zupełnie dla płyt CD, a potem zapragnęliśmy znów słuchać z nich muzyki. Dzięki temu rynek winyli jest dziś prężnym rynkiem niszowym. Z książkami będzie podobnie. Na co dzień i dla wszystkich będzie e-book, a dla fascynatów i smakoszy papier.

Zresztą książka elektroniczna też nie jest czystym złem. Na przykład w USA powstają już elektroniczne biblioteki, które wysyłają lektury na czytniki, by po tygodniu lub dwóch z tych urządzeń znikały. To wygoda dla ludzi, którzy mieszkają w kraju, gdzie do wypożyczalni trzeba jechać czasem po kilkadziesiąt kilometrów.

Kto wie, może dałoby się wymyślić bookcrossingowy odpowiednik dla książki elektronicznej? Pewnie tak, ale z drugiej strony książka papierowa ma jeszcze jedną zaletę. Można na jej kartkach coś zapisać, dodać kilka zdań od siebie i taką właśnie posłać w świat. Prawie jak list w butelce. ☐

ing hotspots and leave nothing in return. Most of them are empty”, he adds. Kamiński has an equally negative view about what new technologies will do for reading. He is convinced that the Internet dampens our enthusiasm for reading and stifles interest in ambitious books. On the other hand, Bruczkowski is in favour of new technologies. He points out that the Internet facilitates BookCrossing. You can track the journey a book has made online, which is the most enjoyable part of the campaign. “I suppose that the same thing will happen to the books as happened to gramophone records”, says the writer. “First, we replaced them with CDs and then we wanted to play them again. The vinyl market has now become a dynamic niche. The same will happen with books. We’ll buy e-books for our everyday reading and paper books will be the domain of enthusiasts and connoisseurs.” Electronic books are not pure evil. For instance, there are electronic libraries in the US where you can order a title that will disappear from your reader after a week or two. This is a convenient solution for people who live in a place where you sometimes have to travel dozens of kilometres to the nearest library. Who knows, perhaps one day a BookCrossing equivalent for e-books will be set up? It probably will, but paper books have another advantage. You can write something on their pages, add a few lines about yourself and release your comments to others. Almost like a letter in a bottle. ☐ REKLAMA

melatonina.pl

* **

© alamy/bew, reuters/forum, shut terstock

• u∏atwia zasypianie • wydatnie poprawia jakoÊç snu • dzia∏a przyczynowo, nie objawowo • nie uzale˝nia

Czas na spokojny sen

61

058_KA_08_Swiat i ludzie12345.indd 61 Kaleidoscope 190x122.indd 1 Melatonina_K_6.05.indd 1

13-07-16 4/29/13 8:0516:40 PM 5/6/13 2:29:52 PM

lot w przeszłość

A Look Back in Time

© CORBIS, Wojciech FPM Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum

Statek z niewolnikami przypłynął do Nowego Świata.

A slave ship and auction block in New World

62

066_KA_08_Lot w przeszlosc12345.indd 62

13-07-16 18:25

Człowieka kupię!

People for sale Przez tysiące lat w wielu miastach świata można było kupić sobie niewolnika. Na targach, obok kupców bławatnych i straganów z winami, stali handlarze oferujący mężczyzn, kobiety i dzieci. Do wyboru, do koloru. / Slave markets were a feature of many cities around the world for thousands of years. Slave traders would take their places alongside drapers and wine merchants in the market place, and offer captive men, women and children to suit almost any taste and requirement.

© CORBIS, Wojciech FPM Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum

Tekst/BY: Agnieszka

Krzemińska, Polityka

Kodeks Hammurabiego i Biblia wspominają o niewolnikach, ale w II tys. p.n.e. nie byli oni zbyt liczni. W większości byli to jeńcy wojenni, którym darowano życie, odbierając wolność. Trafiali na służbę do pałaców zwycięzców, z rzadka pracowali na polach czy na budowach. Tłum batożonych niewolników, wznoszących piramidy, to mit.

Slaves are mentioned in the Code of Hammurabi and the Bible, but they were few in number in the 2nd C BC. Most were surviving prisoners of war. They were put to work as servants in the palaces of the victors and sometimes in the fields or on construction sites. it is a myth that the pyramids were erected by bullwhipped slaves.

Ożywione narzędzia Skala niewolnictwa wzrosła w starożytnej Persji, ale dopiero w antycznej Grecji i Rzy-

Living tools Slavery was a common practice in ancient Persia but played a vital role in the econo-

63

066_KA_08_Lot w przeszlosc12345.indd 63

13-07-16 16:27

LOT W PRZESZŁOŚĆ

A Look Back in Time

mie niewolnicy zaczęli odgrywać istotną rolę ekonomiczną. U podstaw tego zjawiska leżała pogarda Greków do obcych, uważanych za barbarzyńców, ale filozoficzną podbudowę dał mu Arystoteles, który podzielił ludzi na panów i niewolników. Te „ożywione narzędzia” zajmowały się ciężkimi pracami w domu, w polu, w kamieniołomach czy na budowach, aby panowie mogli poświęcać się polityce i myśleniu.

Filozof twierdził, że na tej symbiozie zyskują także barbarzyńscy niewolnicy, obcując z kulturą wyższą. Gdy Rzym podbił Grecję, trochę się to zmieniło – wykształceni Hellenowie uczyli dzieci Rzymian.

W Imperium Romanum niewolnicy stanowili 25 proc. populacji w prowincjach, a nawet 40 proc. w Italii. Wojny prowadzone w Europie, Afryce i na Bliskim Wschodzie dostarczały niewolników, ich redystrybucją zajmowali się też piraci. Zdarzało się

także, że w niewolę popadali biedacy, w II w. p.n.e. w Egipcie płacili nawet, by zostać niewolnikiem świątynnym, bo gwarantowało to przyzwoity status społeczny i w miarę łatwą pracę. Ochrona prawna dotyczyła jednak tylko niewolników świątynnych i to przez jakiś czas, inni żyli w fatalnych warunkach i wykonywali najcięższe prace, co spowodowało wybuch kilku powstań.

NAŁOŻNICE I RZEZAŃCY Niewolnictwo nie przestało istnieć z pojawieniem się chrześcijaństwa, jeszcze w XII w. obecność niewolnych na europejskich dworach była normą. Jednak największy popyt na ludzi występował w Wielkim Kalifacie Islam-

Pokryte bliznami plecy pobitego batem niewolnika (USA, ok. 1861–1865).

The scarred back of a whipped slave (USA, approx. 1861-1865).

mies of ancient Greece and Rome. At the bottom was the Greek contempt for aliens, whom they saw as barbarians, and the philosophical justification of Aristotle, who divided people into masters and servants.

These “living tools” were mainly used to perform difficult chores at home, in the fields, in quarries, and on construction sites, so that their masters could devote their time to politics and thinking. Aristotle argued that this symbiosis was also beneficial for the barbarian slaves, as it brought them into contact with a higher culture. Things changed a little when Rome conquered Greece and educated Greeks were made to tutor Roman children.

Slaves represented 25 per cent of population of

© CORBIS/FOTOCHANNELS (2), POPRZEDNIE STRONY/PREVIOUS PAGES: GETTYIMAGES/FPM

Załadunek bawełny na statek na rzece Alabama.

The loading of cotton onto a riverboat in Alabama.

64

066_KA_08_Lot w przeszlosc12345.indd 64

13-07-16 16:27

reklama Kalejdoscope_reklama srodek higiena 08.07.2013 13:32 Page 2 SilverLine do Kaleidoscope_08.indd 1

Obecnie wiemy, że 70% populacji europejskiej ma wady zgryzu. Jednak dopiero ból sprawia, że szukamy ratunku u różnych specjalistów.

Niestety niewiele osób zdaje sobie sprawę, że konsekwencje tych wad są bardzo rozległe. Na przykład stan naszego kręgosłupa może w prostej linii zależeć od wad zgryzu.

Drugi częsty problem to patologie w stawie skroniowo– żuchwowym dotykające nawet 20–40% pacjentów.

Objawy to: ból stawów lub ból głowy, trzaski i klikania w stawach, ograniczenie lub utrata otwierania ust i inne.

Przyczyn zaburzeń w stawach jest wiele. Może to być nierównowaga napięcia mięśni wynikająca złych wypełnień lub prac protetycznych, wad zgryzu, nawykowego zaciskania zębów czy złej postawy. Mogą też istnieć przyczyny urazowe jak uderzenie z tylu w głowę, twarz lub podbródek, ale też na przykład intubacja przy narkozie.

Wielu pacjentów myli bóle migrenowe z dysfunkcjami stawów skroniowo-żuchwowych. Przyjmuje się, że około 80% pacjentów z silnymi bólami różnych okolic głowy, karku, szumami w uszach, ma dolegliwości z powodu nieprawidłowo funkcjonującego układu stomatognatycznego. Układ ten tworzą pełne łuki zębów, kości i dziąsła, 

Dr Wojciech Ryncarz



7/11/12 4:47 PM

stawy skroniowo–żuchwowe oraz mięśniei układ nerwowy.

Stosowanie leków przeciwbólowych jest tylko oszukiwaniem samego siebie. Ładne zęby nie zawsze świadczą o prawidłowym zgryzie. Można więc mieć zdrowe i proste zęby, ale nieprawidłowy zgryz, czyli niewłaściwą przestrzenną relację między górnym, a dolnym łukiem zębowym. Prawidłowe ustawienie podlega bardzo ścisłym regułom.

Zgodnie z filozofią hilistycznego patrzenia na pacjenta wszystkie układy ciała ludzkiego są ze sobą powiązane, a dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych są ściśle powiązane z zaburzeniami stabilności calego kręgosłupa.

Największą grupa problemów związana jest z cofniętą żuchwą i zwężonym górnym łukiem zębów. Cofnięta żuchwa oznacza przesuniętą w czaszce do tyłu główkę stawu, która uciska na biegnącą tam tętnicę i nerwy – dochodzi do bólu głowy. Przy takiej wadzie zgryzu, aby sprawnie oddychać musimy wysunąć cała głowę do przodu, a to z kolei rozpoczyna proces zniekształcania postawy. Stałe pochylenie głowy - to stałe napięci mięśni dające ból. Aby zachować równowagę przy wysunięciu głowy do przodu, ramiona „idą” do tyłu, a miednica do przodu. To prosta droga do skrzywienia odcinka szyjno–piersiowego i lędźwiowego kręgosłupa.

Dr Katarzyna Kurtyka–Jękot

ul. Śniegockiej 8; 0 0 - 4 3 0 W a r s z a w a ;



Początkowo organizm dokonuje wielu prób kompensacji, ale w końcu dochodzi do sytuacji, gdy nie może zapanować nad przeciążeniami i pojawia się ból.

Najlepsze terapie takich problemów wymagają ścisłej współpracy lekarza dentysty i fizjoterapeuty co daje fantastyczne efekty.

Względnie szybkie odblokowanie stawów uzyskujemy taką małą, przygotowaną przez dentystę, płytką - deprogramatorem. Ułatwia ona swobodne przemieszczenie żuchwy w dowolnym kierunku. Dzięki temu mięśnie są „zresetowane” bo nie są zmuszane do ustawienia żuchwy w pozycji narzucanej przez zęby. Ogranizm sam pokazuje, jakie są wady lub co przez lata było błędnie robione. Zadaniem dentysty jest analiza tego nowego ustawienia i wykonywanie kolejnych prac z uszanowaniem nowego wzajemnego ustawienia górnego i dolnego łuku.Druga strona działań to fizjoterapia, odblokowywanie szyjnego odcinka kregoslupa i kaskadowo w dół, aż do miednicy kolejnych partii mięśni.

Często pacjentów te wzajemne zależności mogą szokować, ale nawet niewielki błąd powtarzany wiele razy dziennie może dawać poważne konsekwencje. Kiedy uświadomimy sobie, że zły zgryz powoduje pochylenie głowy około 2000 razy na dobę, za każdym razem podczas połykania, to nasza wyobraźnia już dopowie resztę...

Dr Emil Kalinowski



Dr Karol Kalka



tel. +48 (22) 114 10 00; tel. +48 (22) 114 10 10

twój znak jakości

065_KA_08_Reklama_01.indd 65

13-07-16 16:17

A Look Back in Time

skim. Arabowie zdobywali ich na wojnach, ale i w drodze wymiany handlowej. Kupcy wyprawiali się po nich we wszystkich kierunkach, również na Słowiańszczyznę.

Arabowie zwali Słowian Sakaliba, od greckiego sclabos – „niewolnik”. Ponieważ handel żywym towarem był dochodową branżą, zajmowali się nim regularnie książęta czescy, a zapewne i Mieszko I, który w ten sposób zdobywał pieniądze na stworzenie państwa.

Na targach w miastach kalifatu, a potem Turcji Osmańskiej można było kupić nie tylko jasnowłosych mieszkańców Północy, lecz także czarnoskórych Afrykanów, Turkmenów, Kazachów i innych. Jednych uważano za lepszych służących, inni byli lepszymi żołnierzami. To, jakie kobiety wybierano na nałożnice, było kwestią gustu, ale jasnookie i jasnowłose Słowianki cieszyły się dużym wzięciem. Najwięcej kosztowali eunuchowie, niezastąpieni w Turcji Osmańskiej doradcy i nadzorcy haremów.

Niektórym chłopcom porwanym w niewolę usuwano jedynie jądra, ale wielu usuwano również penisa. Wysoka cena za rzezań-

Kolonista z Europy i jego afrykańscy niewolnicy.

A colonist from Europe and his African slaves.

ca wiązała się z ogromnym ryzykiem śmierci podczas penektomii. Arabom Koran zabraniał zajmowania się kastracją, więc wyręczali ich żydzi i chrześcijanie.

SIŁA CZARNYCH DŁONI Gdy handel ludźmi w Europie się skończył, Afryka stała się głównym źródłem żywego towaru. Arabscy handlarze z głębi kontynentu prowadzili złapanych w niewolę ludzi wzdłuż Nilu do Egiptu, nad Ocean Indyjski oraz szlakami transsaharyjskimi, które wiodły z muzułmańskich państw zachodnioafrykańskich – Ghany, Mali, Sogdiany –

Arabowie zwali Słowian Sakaliba, od greckiego sclabos – „niewolnik”.

The Arabs dubbed the Slavs Sakaliba, from the Greek sclabos (slaves).

do północnej Afryki. W organizacji handlu czarnymi niewolnikami ważną rolę odgrywali czerpiący z tego wielkie korzyści czarnoskórzy władcy plemion afrykańskich.

Często to oni organizowali napady na osady sąsiednich plemion, by uprowadzić ich mieszkańców. Po odkryciu Ameryk zapotrzebowanie na niewolników z Afryki wzrosło, gdyż okazali się niezastąpionymi robotnikami na plantacjach bawełny, tytoniu, trzciny cukrowej. Wbrew pozorom nie dlatego, że byli tańsi niż najmici z Europy czy Indianie, ale ponieważ byli silniejsi i odporniejsi na przywleczone ze Starego Świata choroby – malarię i febrę.

KOSZMAR PRZEPROWADZKI Badacze szacują, że między końcem XV w. a 1840 r. z Afryki do Nowego Świata wywieziono ok. 12 mln niewolników, z czego ok. 15 proc. nie przeżyło podróży przez Atlantyk, umierając w ładowniach statków albo w miejscach postoju, takich jak Wyspa św. Heleny. Handel niewolnikami odbywał się w ramach tzw. Atlantyckiego Trójkąta Handlowego w trzech etapach. Najpierw

© WOJCIECH FRANUS, BEW, M.P.,FORUM © CORBIS/FOTOCHANNELS (2),CORBIS, GETTYIMAGES/FPM

LOT W PRZESZŁOŚĆ

66

066_KA_08_Lot w przeszlosc12345.indd 66

13-07-16 16:28

Carp

© WOJCIECH FRANUS, BEW, M.P.,FORUM © CORBIS/FOTOCHANNELS (2),CORBIS, GETTYIMAGES/FPM

the Roman Empire, and up to 40 per cent in Italy. Wars in Europe, Africa and the Middle East created an ample supply of slaves and their redistribution was mainly handled by pirates.

Paupers were sometimes forced into slavery, and in the 2nd C BC, people in Egypt even paid to become temple slaves, as this guaranteed them better social status and lighter work. Temple slaves were the only ones who had any legal protection, and even then, only for a limited time. The rest lived in noisome conditions and did the most dangerous work which triggered rebellions.

CONCUBINES AND EUNUCHS Slavery did not disappear with the rise of Christianity and slaves were still a common sight at European courts in the 12th C. The biggest uptake for captives was the Caliphate. Arabs acquired slaves through military conquests and commercial ex-

Niewolnictwo jako temat okładkowy we francuskiej prasie z początku XX w.

Slavery as cover story in French press in the early 20 th century.

changes. Merchants sourced slaves far and wide, including Slavic territories. The slave trade was a profitable line of business and one that was eagerly taken up by the Czech dukes, and probably Mieszko I of Poland, who saw trading in people as a way of raising funds to build his own state.

The Arabs dubbed the Slavs Sakaliba, from the Greek sclabos (slaves). The marketplaces in the cities of the Caliphate, and later Ottoman Turkey, were swarming with fair-haired Northerners as well as dark

skinned Africans, Turkmens and other captives put up for sale. Some were believed to make better servants and others better soldiers. Which women were chosen as concubines was a matter of taste, but bright-eyed, fair-haired Slavic women were in demand. Castrates, counsellors and harem guardians fetched the highest prices in Ottoman Turkey. Some boys only had their testicles removed, but many lost also their penises. The penectomies were performed by Jews and Christians to get around Islamic prohibitions.

THE POWER OF BLACK HANDS The Arabs had no respect for dark-skinned slaves whom they compared to animals.

When the slave trade was outlawed in REKLAMA

Piękne oczy?- Naturalnie!

Beautiful eyes? Obviously!

Oczy są zwierciadłem naszej duszy, a piękne oczy są przede wszystkim zdrowe, bez cieni, zmarszczek i zaczerwienionych, opuchniętych powiek. Skóra wokół oczu jest cienka i wrażliwa, dlatego zabiegi i preparaty należy dobierać bardzo starannie.

Aby zrelaksować mięsień okrężny oka i wypłycić zmarszczki mimiczne, możemy zastosować toksynę botulinową. Z nawilżeniem skóry okolicy oka świetnie poradzi sobie preparat do mezoterapii szwajcarskiej firmy TEOXANE-TEOSYAL Redensity I, który jest bogaty w kwas hialuronowy, aminokwasy, przeciwutleniacze i witaminy. W przypadu podkrążonych oczu i cieni idealnie sprawdzi się nowy produkt na rynku medycyny estetycznej- TEOSYAL Redensity II, który zawiera optymalnie dobrane stężenie kwasu hialuronowego, a także kompleks odnawiający skórę i lidokainę. Dosyć powszechnym problemem, z którym zgłaszają się pacjentki kliniki Carpe Diem, jest „dolina łez”. Jest to ubytek tkanek widoczny w postaci linii biegnącej od wewnętrznego kąta oka, ukośnie przez policzek. Tu również świetnie się sprawdzi TEOSYAL Redensity II. Dzięki zabiegom w okolicy oka nasza twarz staje się młodsza, bardziej wypoczęta i radosna. Powinniśmy o nich pomyśleć już przed 30 r.ż., zapobiegając wystąpieniu zmian, które w niekorzystny sposób wpłyną na nasze spojrzenie.

Carpe Diem- pozwól sobie na piękno!

Eyes are the mirror of our soul, so beautiful eyes must be, first of all, healthy, without shadows, wrinkles, and reddened, puffy eyelids. The skin around our eyes is thin and sensitive and that is why all treatments and preparations need to be selected very carefully. To relax the orbicularis oculi muscle and diminish laughter and worry lines, botulinum toxin can be administered.

To moisturize the area around eyes the best would be TEOSYAL Redensity I, which is used for mesotherapy and produced by the Swiss company TEOXANE. It is full of hyaluronic acid, amino acids, antioxidants, and vitamins. If your eyes have dark rings around them, the ideal treatment would be TEOSYAL Redensity II, containing an optimal concentration of hyaruronic acid, skin reviving complex and lidocaine. Women who come to Carpe Diem quite often complain about “tear valley”, which is tissue loss seen as a line coming from the inner corner of an eye obliquely across the cheek. TEOSYAL Redensity II is also the remedy for this problem. Thanks to the treatments in the area around your eyes your face looks younger, more rested and joyful. We should think about this before we turn 30 years old to prevent changes that may have an adverse influence on our look. Carpe Diem – let yourself be beautiful!

Carpe Diem Centrum Medycyny Estetycznej Al. KEN 98 lok U 17, 02-777 Warszawa • Tel. 608 888 888 • www.carpediem-klinika.pl

CarpeDiem_Kaleidoscope_0813.indd 1 066_KA_08_Lot w przeszlosc12345.indd 67

Na zdjęciu: dr Magdalena Opadczuk i Marcelina Zawadzka.

Na hasło Kalejdoskop oferujemy 20% rabat na zabiegi z zakresu medycyny estetycznej.

Oferta ważna do: 31.08.2013 r.

Please quote Kaleidoscope to receive the 20% discount on esthetics treatments offer is valid untli 31.08.2013 r.

67

7/9/13 2:35 PM 13-07-16 16:29

A Look Back in Time jownikami, często uciekali. Ci tzw. maronowie osiedlali się w trudno dostępnych miejscach i razem z Indianami skutecznie bronili się przed oddziałami ścigającymi zbiegów. W 1763 r. potomkowie zbiegłych niewolników przygarnięci przez indiańskie plemię Seminolów stawili skuteczny opór Anglikom, gdy ci chcieli

podbić zamieszkiwaną przez nich Florydę.

Gehenna czarnych nasiliła się w XIX w., gdy gwałtownie wzrosła liczba białej ludności w obu Amerykach. Niewolnictwo formalnie zniesiono pod koniec XIX w., ale handel żywym towarem w niektórych częściach globu pozostał dochodowym interesem.

Różnica polega na tym, że dziś jest to proceder nielegalny i nie tak powszechny. ☐

Niedawno na Wyspie św. Heleny archeolodzy natrafili na cmentarz, na którym pochowano 5 tys. niewolników.

Archaeologists recently discovered on Saint Helena an old cemetery with the graves of 5,000 slaves.

© LESSING ARCHIVE/CZARNY KOT, CORBIS/FOTOCHANNELS

LOT W PRZESZŁOŚĆ

z Europy do Afryki Zachodniej wypływały statki z bronią, narzędziami i tkaninami.

W Afryce Zachodniej towary wymieniano na ludzi i wyprawiano się w podróż przez ocean. Na Karaibach (a potem i w innych częściach Nowego Świata) za niewolników kupowano cukier trzcinowy i bawełnę, z którymi wracano do Europy. W handlu uczestniczyły portugalskie, francuskie, holenderskie, niemieckie i angielskie kompanie handlowe.

Po tym jak w 1807 r. Wielka Brytania rozpoczęła wojnę z handlarzami żywym towarem, królewska marynarka (do 1869 r.) przechwyciła 150 tys. niewolników. Część z nich osiedlono na Wyspie św. Heleny, gdzie żyli w straszliwym ścisku i biedzie.

1865 r. Radość w Kongresie USA po uchwaleniu dekretu o zniesieniu niewolnictwa. U góry medal upamiętniający akt abolicji.

Celebration of the enactment of the 13th Amendment in the House of Representatives ending slavery 1865.

Top: medal commemorating abolition of slavery.

© SHUTTERSTOCK, BEW

HANDEL PODZIEMNY Wbrew pozorom Afrykanie po przyjeździe do Ameryk początkowo nie byli całkiem bezbronni. Stanowili większość ludności, a że wielu z nich było w ojczyznach wo-

68

066_KA_08_Lot w przeszlosc12345.indd 68

13-07-16 18:25

THE ORDEAL OF THE VOYAGE Researchers estimate that between the late 15th C and 1840, approx. 12 m slaves were brought from Africa to the New World, of which some 15 per cent did not make it across the Atlantic, dying in cargo holds or during stopovers at Saint Helena. The Transatlantic Slave Trade was known as the Triangular Trade, as it had three legs. The first leg was from Europe to Western Africa. Ships carried guns, tools and cloth to exchange for slaves. In the second leg, the slaves were taken across the Atlantic and traded for commodities in the Caribbean and other parts of the New World. The third leg involved bringing these commodities back to Europe. Portuguese, French, Dutch, German and English (later British) trading companies were all involved. The United Kingdom abolished slave trading in 1807. Between then and 1869, the Royal Navy seized 150,000 slaves. Some were settled on Saint Helena where they lived in extreme poverty and and overcrowded conditions.

C

M

Y

CM

MY

CY

ILLEGAL TRAFFICKING CMY Contrary to common belief, the Africans K who arrived in the Americas were not totally without resources. They made up the majority of the population, and because many of them had been warriors at home, they often escaped. These “Maroons” sought refuge in the wilderness and banded with the Indians to effectively defend themselves against slave-hunting units. In 1763, descendants of fugitive slaves who had allied themselves with the Seminole Indians in Florida repulsed a British attack on the colony. The oppression of the AfroAmerican community reached its peak in the 19th C when the white population ballooned in the Americas. Slavery was officially abolished in the late 19th C, but the slave trade remains a profitable business in many parts of the world. The only difference is that it is now illegal and not as widespread as before. ☐

REKLAMA

© SHUTTERSTOCK, BEW

© LESSING ARCHIVE/CZARNY KOT, CORBIS/FOTOCHANNELS

Europe, its main hub was relocated to Africa. Arab traders would lead captives from the heart of Africa along the Nile to Egypt, the Indian Ocean and across the Trans-Saharan routes that traverse the Islamic states of Western Africa to Northern Africa. Few people realise that African leaders, who made huge profits on this activity, played a key role in the slave trade. They often attacked neighbouring tribes to take their people captive and sell them. Demand for slaves surged once the Americas were discovered.

Africans proved to be hard and reliable workers on plantations. Contrary to what it may seem, this was not because they were cheaper than Indians or hired workers from Europe; they were simply stronger and more immune to diseases imported from the Old World.

066_KA_08_Lot w przeszlosc12345.indd 69

VALIDOL® tabletki abletki ki do ssa ssania MIESZANINA MENTOLU I IZOWALERIANIANU MENTYLU

1 tabletka do ssania zawiera 60 mg mieszaniny mentolu (Mentholum) i izowalerianianu mentylu (Menthyli valeras)

łagodzi uczucie niepokoju łagodzi stany napięcia nerwowego

Optymalny efekt działania występuje po 2-4 tygodniach stosowania, dlatego produkt nie powinien być stosowany doraźnie.

Jeżeli dolegliwości utrzymują się lub nasilają po 2 tygodniach stosowania produktu, należy zwrócić się do lekarza.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

Podmiot odpowiedzialny: Farmak Sp. z o.o., farmak@farmak.pl

13-07-16 16:28

One on One

Chcę iść dalej I soldier on

© Wojciech Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum

w cztery oczy

70

070_KA_08_W 4 oczy12345.indd 70

13-07-16 13:53

© Wojciech Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum

jestem na takim etapie życia, w którym potrzebuję ruchu, zmian, przestrzeni – mówi maciej stuhr. / ”I am at a point in my life where I need to move, to change my surroundings”, says Maciej stuhr. rozmawia/interviewed BY: Magdalena Zdjęcia/photos: Rafał

Masłow

Chorębała

Wiem, jakich pytań nie chcę panu zadać.

Doprawdy?

Tych, na które odpowiadał pan setki razy.

Jak to jest być synem znanego aktora?

Dokładnie. I czy woli pan Kraków czy Warszawę, film czy teatr i czy trudno jest nauczyć się tekstu. I tego, które pada ostatnio, po ukazaniu się książki W krzywym zwierciadle – czy trudno jest wymyślić nowy felieton, też nie zadam.

Dziękuję. Wszystkich, którzy zadają to ostatnie – odsyłam do… jednego z moich felietonów.

Nie mieszka pan w Krakowie już od kilku lat. Co pan czuje, odwiedzając swoje rodzinne miasto?

W zeszłym roku częściej bywałem w Krakowie i dokonałem pewnej interesującej obserwacji. Pani jest młoda (Akurat! – przyp. aut.), ja już jestem starszym człowiekiem (Akurat po dwakroć!

– przyp. aut.), i właśnie jednym z objawów podeszłego wieku jest fakt, że obrazy z przeszłości przesłaniają teraźniejszość. Patrzę na Kraków innymi oczyma. Widzę, jak to miasto zmieniło się od czasów mojego dzieciństwa i zmienia się nieustannie. Widzę dzielnice, które już nie są moimi dzielnicami. Jeżdżę dobrze znanymi mi ulicami, a z każdą z nich wiąże się 25 historii z mojego życia. Przypominam je sobie, czasem z rozrzewnieniem, czasem z rozbawieniem. Wiele z nich chciałbym opowiedzieć mojej córce Matyldzie.

Gdzie pan się wychował?

Byłem chłopakiem z Bronowic i zachodnie rejony Krakowa były mi najbliższe. Najpierw mieszkaliśmy na osiedlu w zwykłym peerelowskim bloku. Potem przeprowadziliśmy się do starej kamienicy.

Była wysoka, wielka, budziła należyty respekt i stała przy ulicy Królewskiej, która wówczas nosiła nazwę 18 Stycznia. A obok był plac Inwalidów… …który wtedy nazywał się… placem Wolności. A przy tym ówczesnym placu ówczesnej Wolności stał pomnik żołnierzy radzieckich, z którym wiąże się jeden z największych skandali w historii mojej rodziny.

Skandal u Stuhrów z pomnikiem w tle?

A i owszem. Codziennie przechodziłem obok tego pomnika w drodze do szkoły. Pewnego dnia, a proszę pamiętać, że były to odległe lata 80., czyli inny ustrój, ujrzałem przed pomnikiem wy-

I know which questions I won’t ask.

Really?

Those you have answered hundreds of times.

How does it feel to be a son of famous actor?

That’s the one. And whether you prefer Kraków to Warsaw, whether you prefer the cinema to the theatre, whether you find it hard to memorise your lines, and whether it’s difficult to write a column – which you were asked ad nauseum when your book W krzywym zwierciadle (In a Crooked Mirror) came out.

Thank you. I tell everyone who asks that last question to read one of my features.

You haven’t lived in Kraków for several years now. How does it feel visit your home city?

I visited Kraków quite a few times last year and made some interesting observations. You’re young, whereas I’m middle aged and one of the symptoms of middle age is that the past and the present run together. I see Kraków through different eyes. I see how the city has changed since my childhood and it keeps on changing all the time. I see districts that are no longer mine. I drive down streets I know well and there are twenty five stories from my life in every one of them. I recall them, sometimes with nostalgia, sometimes with amusement. There are so many of them I’d like to tell my daughter, Matylda.

And where were you raised?

I was a Bronowice boy and the western part of Kraków was my patch. First, we lived in a housing estate, in an ordinary block of flats, and later moved to an old tenement house. It was tall and large, and as such, commanded respect. The building was in Królewska St which was called 18 Stycznia St. at the time. And Inwalidów Square was just a short walk away. … and its previous name was …

Wolności (Freedom) Square. The erstwhile Freedom Square was home to a Russian Army memorial which played a part in one of the biggest scandals in the history of my family.

A Stuhr family scandal involving a memorial?

Yes, that’s right. I used to walk past the memorial on the way to school every day. One day, and you need to bear in mind that this was the 1980s and there was a completely different political system here, I saw a school excursion standing in front of it. The teacher, clearly moved, told the girls to bow their heads and asked the boys to take their hats off and pay their due respects to the Red Army troops. This made me feel awkward because I’d never ever taken my hat off when I walked past it. No one had ever told me I was supposed to. From then on, I was determined to make up for my unforgivable neglect and started taking my hat off whenever I walked past.

And someone thought you were making fun of it?

Even worse. A friend of my parents saw me taking my sorry little hat off in front of the memorial and a scandal broke out in cliquey

71

070_KA_08_W 4 oczy12345.indd 71

13-07-16 13:53

W CZTERY OCZY

One on One

cieczkę szkolną. Wyraźnie wzruszona nauczycielka kazała dziewczynkom pochylić głowy, a chłopcom zdjęć czapki i oddać czerwonoarmistom należny hołd. Jak mi się wtedy głupio zrobiło. Bo ja nigdy, ale to nigdy, przechodząc tamtędy, nie ściągałem czapki.

Nikt mi nie powiedział, że tak trzeba. Przez następne dni nadrabiałem to niewybaczalne zaniedbanie i przechodząc obok pomnika, sumiennie zdejmowałem czapkę.

Ktoś pomyślał, że sobie pan kpiny stroi?

Gdzież tam. Jeden ze znajomych rodziców zobaczył mnie ściągającego tę nieszczęsną czapkę przed tym nieszczęsnym pomnikiem. I wybuchł skandal w koteryjnym Krakowie. Ojciec był wówczas tajnym członkiem „Solidarności” Starego Teatru. Przez to moje czapkowanie ludzie zaczęli przebąkiwać, że jest konfidentem i ubekiem. No bo niby tutaj udaje człowieka opozycji, a synowi każe czapkę ściągać przed pomnikiem czerwonoarmistów.

Jedni dostawali cięgi, bo czapek nie zdejmowali. A pan zebrał burę za zdejmowanie czapki. Ciężko było dzieciom połapać się w ówczesnych realiach.

I ciężko wytłumaczyć te zawiłości naszym dzieciom. Cinkciarz, konik – to słowa całkowicie archaiczne. Albo bon towarowy – niewytłumaczalne, o czym piszę w jednym ze swoich felietonów.

Bronowice, Królewska. Co dalej?

Jak poszedłem na studia, zmieniłem kwadrat i zacząłem być chłopakiem z Podgórza. I z nim jest związany kawałek mojego kawalerskiego życia. Mieszkałem obok najbardziej kosmicznego miej-

old Kraków. At the time, my father was a secret “Solidarity” member in Stary Theatre. But after my bowing and scraping, people started saying that he was an informer and a secret police agent pretending to be an oppositionist, but still telling his son to take his hat off in front of the Red Army memorial.

People were beaten for not taking their hats off. You did so and copped all that flak. It must have been difficult for a child to grasp the world as it was back then.

And just as difficult to explain all those complexities to our children. Black market money changers, ticket touts – these are now archaic words. Or rationed goods – another unexplainable term which I mentioned in one of my features.

Bronowice, Królewska. What came next?

When I went to university, I moved and became a Podgórze guy.

I spent a big part of my bachelor days there. I lived near Zakrzówek, the most outlandish place in Kraków, and possibly even Poland, and one of the most magical places in the world.

The flooded quarry – a fascinating, but also dangerous, place where many met their fate.

It’s dozens of metres deep, which makes it very dangerous.

Kraków is all about nostalgia and memories, while Warsaw is all about the present.

I find Warsaw magnetic. People have drive here. They are energetic, open and curious. If you get an idea, or come up with an initiative, here, you can always someone who’ll listen to you

MACIEJ STUHR – wybitny aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i kabaretowy. Na stałe związany z Nowym Teatrem w Warszawie. Mimo ponad 70 ról wciąż zaliczany do aktorów młodego pokolenia. Współpracował ze znamienitymi reżyserami filmowymi i teatralnymi – m.in. Agnieszką Holland, Małgorzatą Szumowską, Andrzejem Wajdą, Krzysztofem Warlikowskim i Wojciechem Smarzowskim. Laureat wielu nagród – m.in. Orła za pierwszoplanową rolę męską w filmie Pokłosie. W roku 2006 uhonorowany tytułem Mistrza Mowy Polskiej. / Outstanding stage, television and cabaret actor. Part of the company of the Nowy Theatre in Warsaw.

Despite having starred in over 70 productions he is still considered a representative of the young generation of actors. He collaborated with the best film and stage directors the likes of Agnieszka Holland, Małgorzata Szumowska, Andrzej Wajda, Krzysztof Warlikowski and Wojciech Smarzowski. Winner of many awards, among others, the Orzeł award for lead male role in Aftermath. In 2006 he won the competition for the Master of Polish Language.

72

070_KA_08_W 4 oczy12345.indd 72

13-07-16 16:47

Ame

sca w Krakowie, ba, w Polsce, a niewykluczone, że i jednego z najbardziej magicznych miejsc na świecie, czyli Zakrzówka.

Zatopione kamieniołomy – fascynujące, ale i groźne miejsce, w których niejednemu człowiekowi stała się krzywda.

Tam jest kilkadziesiąt metrów głębokości, więc krzywda może się stać.

Kraków to nostalgia i wspomnienia. A Warszawa to teraźniejszość.

Warszawa jest dla mnie magnetyczna. Tutaj ludziom się po prostu

– not necessarily critically, but simply to see whether they like it.

This is all music to our ears. We’re used to hearing unpleasant and critical things being said about the capital.

As a native of Kraków, there was an initial architectural shock, but Warsaw’s really grown on me. During the Euro championship, I was listening to foreigners being asked about their impressions of Warsaw on the radio. Guess what adjective I heard most often.

Green?

No. This might surprise you, but “clean”.

Jako rdzenny krakus, po przejściu oczywistej kwarantanny związanej z szokiem architektonicznym, bardzo polubiłem Warszawę.

As a native of Kraków, there was an initial architectural shock, but Warsaw’s really grown on me. chce. Są aktywni, otwarci, ciekawi. Wystarczy mieć jakiś pomysł, inicjatywę i natychmiast się znajdą osoby, które będą chciały przyjść, ocenić – niekoniecznie krytycznie, zobaczyć, czy się spodoba.

Pana słowa to miód na serce warszawiaka. Przywykliśmy raczej do niezbyt przyjaznych i krytycznych opinii o stolicy.

Jako rdzenny krakus, po przejściu oczywistej kwarantanny związanej z szokiem architektonicznym, bardzo polubiłem Warszawę.

Podczas Euro słuchałem w radiu sondy przeprowadzanej wśród zagranicznych kibiców na temat ich wrażeń po pobycie w Warszawie. Wie pani, jaki przymiotnik pojawiał się najczęściej?

Zielona?

That does surprise me.

I was surprised at first. But then, I thought about cities like New York, Rome, Paris and London. If you look around, you’ll find Warsaw really is clean. It might not be the most beautiful place, but it’s certainly green and friendly. We simply tend to look at the city from the wrong perspective.

Like those grumpy Warsaw mice from your feature?

Mice that rarely look at their home city with approval. And have inhibitions they shouldn’t have.

Green, clean but also fast. Have you got used to the Warsaw pace of life?

It’s a bit wild. But I’ve reached that stage of life where I like life in REKLAMA

Innowacyjnie dla serca Wysokospecjalistyczne usługi leczenia chorób w zakresie kardiologii, kardiochirurgii i chirurgii naczyniowej Kompleksowy model leczenia – od diagnostyki, przez terapię, po rehabilitację kardiologiczną Wysokiej klasy specjaliści Nowoczesna aparatura medyczna Komfortowe warunki pobytu pacjenta

www.klinikiserca.pl Infolinia: 801 502 302

070_KA_08_W 4 oczy12345.indd 73 AmerykanskieKliniki_Kaleidoscope_0813.indd 1

73

13-07-16 13:53 7/5/13 11:43 AM

W CZTERY OCZY

One on One

Nie. Zaskoczę panią. Czysta.

Faktycznie mnie pan zaskoczył.

Ja też w pierwszej chwili byłem zaskoczony. Ale potem pomyślałem o miastach takich jak Nowy Jork, Rzym, Paryż czy Londyn, rozejrzałem się wokół i stwierdziłem – tutaj faktycznie jest całkiem czysto. Może nie najpiękniej, ale za to zielono i przyjaźnie. Po prostu czasem patrzymy na nasze otoczenie z niewłaściwej perspektywy.

Jak naburmuszone nadwiślańskie myszki z kolejnego pana felietonu?

Myszki, które za rzadko spoglądają na swoje miasto z aprobatą.

I mają kompleksy, których mieć nie powinny.

Zielono, czysto, ale i szybko. Przyzwyczaił się pan do warszawskiego rytmu życia?

Jest trochę szalony. Ale ja jestem na takim etapie życia, w którym ten pęd mi bardzo odpowiada. Potrzebuję ruchu, zmian, przestrzeni. Chcę się rozwijać.

Kraków był za ciasny?

W pewnym momencie przestał mi wystarczać. Czasami spotykam moich znajomych przy tych samych kawiarnianych stolikach, przy których zostawiłem ich lata temu. Lubię się na chwilę do nich dosiąść, ale potem chcę iść dalej.

W Krakowie się siedzi, w Warszawie idzie?

Można tak powiedzieć.

Dokąd pan teraz idzie?

Za chwilę na próbę do teatru. Ale za kilka dni trochę dalej. Ładne trochę. Kilkaset kilometrów. I będzie pan grał w rosyjskim filmie, w języku, którego pan nie zna.

No nie znam… Miałem trzy lata rosyjskiego w podstawówce. Był raczej traktowany nie jak żywy język, ale jako relikt kończącej się epoki, więc potrafię zaledwie, bardzo się skupiwszy, zestawić jakieś słowa. Kiedyś brałem udział w castingu po rosyjsku, skończyło się kompromitacją. Jakiś czas temu ponownie zaproponowano mi udział w castingu do rosyjskiego filmu – tym razem po polsku, bo nie miałem czasu na nauczenie się rosyjskiego tekstu. Niechcący wygrałem i właśnie jestem w trakcie kręcenia zdjęć do serialu.

W szesnastoodcinkowym serialu Bezsenność gra pan jedną z głównych ról – jak na pana dotychczasową karierę niezwykłą: zabójcy.

Owszem. To jest rola, w której pewnie nie obsadzono by mnie w Polsce.

Obcy kraj, obcy język, obca kultura – co jest największym wyzwaniem?

Zdecydowanie język. Właściwie prócz niewielkiej roli w słowackim filmie, w której obsadzono mnie dwa lata temu – nigdy nie kręciłem za granicą. To prawdziwe wyzwanie dla aktora grać w obcym języku, zwłaszcza kiedy się nim nie posługuje. Język to podstawowe narzędzie aktorskiej pracy.

Jestem więc trochę przestraszony, trochę podekscytowany – ale… idę dalej. ☐

To prawdziwe wyzwanie dla aktora: grać w obcym języku, zwłaszcza kiedy się nim nie posługuje.

It’s a real challenge for an actor to play in a foreign language, especially if you don’t speak it fluently. the fast lane. I need movement, change and space. I want to grow.

Kraków was too small?

There came a time when it wasn’t enough anymore. I sometimes meet my friends sitting at the same tables in the same cafés where I left them two years ago. It’s nice to join them for a while but then I want to move on.

You sit down in Kraków but carry on in Warsaw?

You could say that.

And where are you going now?

To the theatre for a rehearsal. And a little bit further in a few days.

More than a little. You’re travelling hundreds of kilometres to play in a Russian movie in a language you don’t know.

No, I don’t speak Russian. I had three years of Russian in primary school. We didn’t think of it as a living language but more as a relic of an era that was drawing to a close. If I really concentrate, I might be able to string a few words together. I once went to a Russian casting session, which was an embarrassing experience. Sometime later, I was invited to another audition for a Russian movie – this time in Polish because I didn’t have time to learn the lines in Russian. I got the part, although I didn’t really want it, and I’m now shooting a TV series.

You’re one of the main characters in a 16-episode television series entitled Insomnia. You play a killer – a rather unusual role given your previous roles.

Yes, it’s a role I would probably never have landed in Poland.

A foreign country, a foreign language and a foreign culture – what is the biggest challenge?

Definitely the language. Except for a tiny role in a Slovakian movie I did two years ago, I’ve never been cast in a foreign production.

It’s a real challenge for an actor to play in a foreign language, especially if you don’t speak it fluently. Language is the most basic tool an actor has. I feel a little apprehensive, a little excited, but …

I soldier on. ☐ Zbiór felietonów W krzywym zwierciadle to książka, w której aktor objawia swój kolejny talent: literacki.

74

070_KA_08_W 4 oczy12345.indd 74

13-07-16 13:53

SkinJ8_K_16.07.indd 1

7/16/13 12:52:16 PM

MUZYKA / MUSIC

WYDARZENIE / EVENT

Ucz się z mistrzami

Dryfuj ze sztuką Drift with art

Learn with the masters

Oto możliwość wyjątkowego spotkania – studenci i absolwenci akademii muzycznych, uczniowie szkół muzycznych oraz nauczyciele mogą zgłaszać się do uczestnictwa w warsztatach z wybitnymi muzykami i pedagogami: Katarzyną Popową-Zydroń, Albertem Nosè czy Pawłem Gusnarem. / Here’s a chance for an unusual encounter – students and graduates of music academies, music school pupils and teachers are invited to take part in workshops run by eminent musicians and educators Katarzyna Popowa-Zydroń, Alberto Nose and Paweł Gusnar.

VII Warszawskie Międzynarodowe Kursy Mistrzowskie im. Macieja Paderewskiego, 16–24 sierpnia, Warszawa / 7th Maciej Paderewski Warsaw International Master Courses, 16–24 August, Warsaw

KINO / MOVIES

Ruszaj w przyszłość Return to the future Jak życie na Ziemi będzie wyglądało za sto lat? Według Neilla Blomkampa (autora znakomitego Dystryktu 9) fatalnie. Przeludniona i zniszczona planeta jest domem dla biedoty, bo bogaci mieszkają w pięknej stacji kosmicznej Elizjum. Wkrótce wybucha rebelia. Grają: Matt Damon i Jodie Foster. / How will life on Earth be a hundred years from now? Neill Blomkamp (co-writer and director of the excellent District 9) predicts it will be disastrous. The poor have inherited our overcrowded and degraded planet, because the rich have abandoned it for the plush Elysium space station. A revolt soon follows. The movie stars Matt Damon and Jodie Foster..

Elizjum, reż. Neill Blomkamp, premiera 16 sierpnia / Elysium, dir. Neill Blomkamp, opens 16 August

Ola Salwa

Poznański festiwal filmu i muzyki, za którym stoi laureat Oscara Jan A.P. Kaczmarek, rośnie w siłę. W części kinowej znalazły się nowości z całego świata, modna sekcja kulinarna, drapieżne dokumenty oraz chyba najwygodniejsza atrakcja filmowa w kraju, czyli „Łóżkowe kino plenerowe”. / Masterminded by the Academy Awardwinning Jan A.P. Kaczmarek, Poznań’s film and music festival is growing big. The film module presents new international productions, a trendy culinary selection, bold documentaries and probably the most comfortable Polish movie attraction ever – the “Bed open air cinema.”

Międzynarodowy Festiwal Filmu i Muzyki „Transatlantyk”, 2–9 sierpnia, Poznań / Trans-Atlantic International Film and Movie Festival, 2-9 August, Poznań

WYDARZENIE / EVENT

Słuchaj rytmów wolności

Listen to the rhythm of freedom Bałkańskie rytmy w wykonaniu Gorana Bregovicia i Wedding and Funeral Band zabrzmią we wrocławskiej Zajezdni Autobusowej. To w tym miejscu w sierpniu 1980 r. wybuchł strajk solidarnościowy z gdańskimi stoczniowcami. W trakcie wROCK for Freedom usłyszymy też polski folklor w wykonaniu zespołu Zakopower. /The Wrocław Bus Depot is about to rock to the Balkan rhythms of Goran Bregović and his Weddings and Funerals Orchestra.

The band witnessed the beginning of the Solidarity strike in the Gdańsk Shipyard back in August 1980. wROCK for Freedom is also an opportunity to listen to Polish folklore as interpreted by Zakopower. wROCK for Freedom, Wrocław, 31 sierpnia / wROCK for Freedom, 31 August, Wrocław

© M.P.

KULTURA

Culture

TEKSTY/BY:

76

076_KA_08_Kultura12345.indd 76

13-07-16 18:35

Opi8_K_8.07.indd 1

7/8/13 12:45:15 PM

GADŻETY

Gadgets

TEKSTY / BY:

Ola Salwa

Do zadań specjalnych c

For special assignments

Jak podczas urlopu mieć dostęp do filmów, muzyki, wieści ze świata, ulubionych serwisów, ale bez obciążenia? Wystarczy zabrać lekki (790 g), cienki (9,95 mm grubości) i składany (łatwo przekształcić go w płaski tablet) ultrabook Aspire P3 firmy Acer. Nawiasem mówiąc, sprzęt ma jeszcze jedną zaletę – świetnie wygląda. / Want to have access to movies, music, international news, and your favourite sites but without having to take anything extra?

Simply take the light (790 grams), thin (9.95 mm) and flat folding (it can be easily transformed into a flat tablet) Aspire P3 Ultrabook from Acer with you. By the way, it has another big advantage – it looks great. www.acer.pl

Ultramodne v Ultrachic

Akcesoria łączące modę z technologią nadają charakter stylizacji, potrafią uszlachetnić i wydobyć piękno pozornie zwyczajnych strojów. Z pasji do technologii oraz miłości do mody firma Intel Technology Poland i projektantki GOSHICO id wspólnie zainicjowały kampanię promującą ultrastylowe wzornictwo ultrabooków. Torebki posiadają dodatkową przestrzeń na ładowarkę oraz sporo miejsca na dokumenty, kalendarz czy inne, codziennie używane przedmioty. / The right accessories reflect the personality of their owner and create his or her overall image. Those that combine fashion with technology can enhance style, add flair and bring out the hidden charm of seemingly ordinary outfits. Intel Technology Poland and designer GOSHICO id have launched a joint campaign to promote ultra-stylish Ultrabooks.

This was born of their passion for technology and love of fashion. Cases come with additional storage for the charger and quite a lot of space for documents, calendars and other everyday items. www.goshicoid.com

Czas żeglugi c Wiatr w żaglach i we włosach. Zapach wodnej przygody. Kto by w takiej sytuacji liczył czas? Każdy profesjonalny kapitan i miłośnik żeglarstwa. To dla nich firma Rolex stworzyła zegarek Oyster Perpetual Yacht-Master II, którego mechanizm odliczający i pamięć mechaniczna pozwalają na idealny i precyzyjny pomiar regat. Przyjemność liczymy we własnym zakresie. Zegarek dostępny jest w salonach W. KRUK. / The wind in the sails and in your hair. The scent of aquatic adventure. Who counts the hours in a setting like this? Every professional captain and yachting enthusiast. Rolex has created the Oyster Perpetual Yacht-Master II just for them.

The programmable countdown and mechanical memory help measure regatta time with precision.

How to measure your satisfaction is up to you. The watch is available from W.KRUK showrooms.

CENA: OK. 66 190 ZŁ / PRICE: PLN 66,190

© M.P.

Sail away

78

078_KA_08_Gadzety12345.indd 78

13-07-16 13:46

Spokój dla CIEBIE i TWOJEGO portfela

Oko na świat c Eye to the world

Wakacje to doskonały moment na rozwijanie pasji. Jeśli jest to fotografia lub filmowanie, warto zabrać inspirującego pomocnika – aparat EOS 700D firmy Canon. Zrobimy nim nawet 5 zdjęć w sekundę, nakręcimy kolację z przyjaciółmi i wyścigi kolarzy. Czego chcieć więcej?

Czasu na praktykę. / Holidays are the perfect time to pursue your hobbies. And if you are into photography or making videos, take this inspiring companion with you – the Canon EOS 700D. The camera takes up to 5 photographs per second, so you can film a dinner with friends or a cycling race. Want to find out more? It’s time to practise.

CENA: OK. 2999 ZŁ / PRICE: PLN 2,999

Wakacje z d(r)eszczykiem x Vacation Champions (2)

Gdy wakacje w pełni, a pogoda nie dopisuje, jak dostarczyć dzieciom i sobie niezapomnianych wrażeń? Wystarczy uruchomić PlayStation 3 i zachęcić najbliższych do rywalizacji z grą Sports Champions 2. Gra dostarczy wiele rozrywki m.in. na bokserskim ringu, trawiastych kortach czy ośnieżonych stokach narciarskich i pozwoli podszlifować formę przed wakacyjnym wyjazdem. / It's the middle of the family vacation but the weather is horrible, how are you going to give your children and yourself an experience to remember? All you need is to switch on PlayStation with Sports Champions 2. You can compete with other gamers on the boxing ring, grass court or ski slopes and practice the moves before the next winter vacation. pl.playstation.com

C

SKUTECZNOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO

M

Y

CM

MY

CY

Unikalne połączenie 7 wzajemnie uzupełniających się składników.

CMY

LIŚĆ MELISY

K

Wspiera zasypianie. Zmniejsza drażliwość i napięcie nerwowe.

RÓŻENIEC GÓRSKI Przyczynia się do ochrony przed stresem.

SZYSZKA CHMIELU

Samotność długodystansowca x

Posiada właściwości poprawiające samopoczucie.

The loneliness of the long-distance runner

CENA: 4999 ZŁ / PRICE: PLN 4,999

KWIAT LAWENDY Przyczynia się do zmniejszenia drażliwości.

WITAMINA B6 Wspomaga pamięć i koncentrację.

BIOTYNA Normalizuje działanie układu nerwowego.

TYLKO

JEDNA TABLETKA DZIENNIE!

79

078_KA_08_Gadzety12345.indd 79

BDZ.03.01.13

Jedziesz w bardzo długą podróż? Zadbaj o najlepsze towarzystwo – notebooka Samsung Serii 9, który ma mocny procesor, szybką pamięć oraz inteligentną klawiaturę. Ten lekki i szybki twardziel wytrzyma z tobą nawet 9 godzin.

Dłużej niż najlepszy przyjaciel? / About to embark on a long journey? Make sure you take a Samsung Series 9 Notebook. The computer has a powerful processor, a lot of memory and a smart keyboard. This light and fast wonder computer will stay with you for up to nine hours. Longer than your best friend?

REKLAMA

© M.P.

Reklama_Relewium_63x249_25 czerwca BIT.pdf

13-07-16 13:46

1

DOBRE MIEJSCE

Good place

Luksus i smak Luxury and taste

Restauracja La Rotisserie mieści się w butikowym Mamaison Hotel Le Regina na Starym Mieście w Warszawie. Polecana przez przewodnik Michelin 2013, słynie z wyjątkowego menu – szef kuchni Paweł Oszczyk serwuje specjały kuchni francuskiej i włoskiej, z silnymi wpływami polskimi. Piękny wystrój i letnie patio sprawiają, że zwykły lunch zamienia się tutaj w ucztę zmysłów. / The La Rotisserie restaurant is located in the elegant Mamaison Hotel Le Regina in the Old Town in Warsaw. Recommended by the Michelin Guide 2013, the hotel is renowned for its unrivalled menu – Chef Paweł Oszczyk serves French and Italian specialties heavily influenced

by Polish cuisine. Beautiful interiors, hand-painted murals and a summer patio turn a regular lunch into a sensuous feast.

W najlepszym stylu

In the best style

www.rotisserie.com.pl

Chcesz mieć w garderobie niepowtarzalną marynarkę prawdziwie luksusowej marki?

Alex Caprice mówi, że projektuje dla tych, którzy są pewni siebie i lubią eksperymentować. Przyjdź więc do jego butiku i przymierz marynarkę, a poczujesz się w niej wyjątkowo. I na pewno wyróżnisz się z tłumu. / Dreaming of a special jacket from a bona fide luxury brand? Alex Caprice says his designs are for people who have confidence in themselves and like to experiment. Why not visit his boutique, try on a jacket and see how exceptional you feel. You will certainly stand out from the crowd. www.alexcaprice.com

OD GO E DOBRCE S

MIEJ

P L AC E

Medycyna, jakiej szukasz The health care you want

Centrum Medyczne GAMMA to nowe miejsce na mapie zdrowia Warszawy.

Klinika wyróżnia się ścisłą współpracą doświadczonych lekarzy wielu specjalizacji: ortopedów, kardiologów, rehabilitantów, diagnostów, mających do dyspozycji najnowocześniejszy sprzęt diagnostyczny. / The GAMMA Medical Centre is a brand-new spot on the health map of Warsaw.

What makes this clinic unique is the close-knit cooperation between competent and experienced specialists: orthopaedists, cardiologists, physiotherapists and diagnosticians with the latest diagnostic equipment. www.cmgamma.pl

Trafia w dziesiątkę Courtyard by Marriott Warsaw Airport istnieje już 10 lat. W ocenie gości mieści się w czołówce najlepszych hoteli marki Courtyard w Europie. Doceniają oni wyjątkowe położenie przy lotnisku z wysokim poziomem usług, co jest ważne zwłaszcza dla ludzi biznesu. Kilka kroków od samolotu mają zapewnioną ciszę, lekką i smaczną kuchnię oraz pełen zakres usług noclegowo-konferencyjno-biznesowych. / The Courtyard by Marriott Warsaw Airport hotel has been a part of the city landscape for a decade and is ranked by guests as one of the leading Courtyard hotels in Europe. What they appreciate most are its convenient location close to the airport and its high standards of service – particularly important for business clients. You can enjoy peace and quiet, light and delicious cuisine, back to back accommodation, and conference and business services – all just a stone’s throw from the tarmac. www.warszawacourtyard.pl

© SHUT TERSTOCK, AKPA, M.P.

Bang on hotel

80

080_KA_08_Dobre miejsce12345.indd 80

13-07-16 18:44

S I E R P I E Ń

/

A U G U S T

2 0 1 3

MAGAZYN POKŁADOWY POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT

L infoT LOT POLISH AIRLINES IN-FLIGHT MAGAZINE

SPIS TREŚCI Contents POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE

82

INTERNATIONAL FLIGHTS

NASZA FLOTA

84

OUR FLEET

LOT DLA FIRM

85

LOT FOR BUSINESS

MILES & MORE

86

MILES & MORE PROGRAMME

LOT NEWS

88

LOT NEWS

BAGAŻ

94

YOUR LUGGAGE

DEKLARACJE CELNE DO KANADY DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE

96 98 102

MUSIC AND MOVIES ON BOARD

CALL CENTER: 801 703 703 (POLSKI, ANGIELSKI);

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 81

+48 22 577 99 52 (WSZYSTKIE KRAJE)

13-07-16 15:10

POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE

International Flights

Helsinki St Petersburg

Stockholm

Tallinn Riga

Edinburgh

Dublin

Hamburg

Manchester Birmingham London

Amsterdam Brussels

Düsseldorf Frankfurt Luxemburg

Prague

Paris

Toulouse Barcelona

Gdańsk Szczecin Poznań Warszawa Bydgoszcz Wrocław Rzeszów Katowice Kraków

Stuttgart Munich Linz Salzburg Basel Innsbruck Zurich Klagenfurt Geneva Ljubljana Milan Venice Turin Bologna Marseille Nice

Lyon

Bilbao

Moscow

Copenhagen

Rome

Vilnius Minsk Lviv Kiev

Vienna Graz Budapest

Odessa Bucharest

Belgrade

Symferopol Tbilisi

Sofia Istanbul

Madrid Lisbon

Yerevan

Athens

Malta

Rodos

Larnaca Beirut Tel Aviv Kair

82

LOT Info

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 82

13-07-16 15:11

St Petersburg Boston Boston

Vancouver Seattle

– POŁĄCZENIA ROZKŁADOWE PLL LOT/SCHEDULED LOT/ LOT FLIGHTS – POŁĄCZENIA CODE SHARE/ SHARE/CODE SHARE FLIGHTS – POŁĄCZENIA CZARTEROWE/ CZARTEROWE/CHARTER FLIGHTS

Edmonton Winnipeg

Calgary

Montreal Toronto

Chicago Minneapolis Denver San Francisco

Las Vegas

Los Angeles San Diego

Detroit

Pittsburgh

New York Philadelphia Washington

Cincinnati Phoenix Houston

Ottawa Portland Boston

Atlanta Charlotte Tampa

Orlando Varadero

Cancun

La Romana Beijing

Porlamar

Bangkok

Colombo

Singapore Mombasa

LOT Info

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 83

83

13-07-16 15:11

NASZA FLOTA

Our Fleet SAMOLOTY DŁUGODYSTANSOWE LONG-DISTANCE AIRCRAFT

B OE I NG 7 8 7 dreamliner

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc BC/PEC/EC|capacity

5 56,72 m 60,13 m 875 km/h 12 000 km* 18/21/213

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE MEDIUM- AND SHORT-DISTANCE AIRCRAFT

EMBRA E R 195

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 2600 km* 112

EMBRA E R 170

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc|capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3500 km* 147 lub 162

E M B RAE R 1 7 5

10 29,90 m 26 m 870 km/h 2480 km* 70

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc|capacity

12 31,68 m 26 m 870 km/h 2360 km* 82

B O M B AR D IE R D H C - 8 Q 4 0 0

ALE NI A ATR -72**

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc|capacity

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc|capacity

Next Gen. Max.**

1 27,17 m 27,05 m 478 km/h 1200 km* 64

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc|capacity

7 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km* 78

* dla kompletu pasażerów / * for a full planeload ** samoloty Eurolotu wykonujące rejsy krajowe i regionalne dla PLL LOT / ** Eurolot aircraft operating domestic and regional flights for PLL LOT.

84

RYS. MICHAŁ PETRYKOWSKI

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc|capacity

B O E IN G 7 3 7 - 4 0 0

LOT Info

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 84

13-07-16 15:12

Otwieramy niebo!

Otwieramy AirKiosk.LOT! We are opening the skies!

We are opening AirKiosk.LOT!

Odwiedź nasz sklep internetowy AirKiosk.lot.com. Znajdziesz tam mnóstwo produktów z kategorii dom, biuro, podróż, dzieci i lotnictwo. Zakupy w AirKiosku to doskonały pomysł na prezent dla najbliższych lub dla siebie, jako wspomnienie z ostatniej podróży.

Visit our web store, AirKiosk.lot.com. Lots of home, office, travel, kids and aviation products are waiting for you. AirKiosk shopping is a great gift idea for your beloved ones and for yourself to bring back memories of recent travels.

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 85

lot.com 85

LOT Info

13-07-16 15:13

Czy wiesz, że…

Miles & More jest największym programem lojalnościowym w Europie skierowanym do często podróżujących pasażerów. Obecnie liczy 25 mln uczestników na całym świecie, w tym około 600 000 w Polsce.

Uczestnictwo w programie umożliwia gromadzenie i wykorzystywanie mil na wszystkich połączeniach linii zrzeszonych w programie i w Star Alliance oraz korzystanie z bogatej oferty partnerów nielotniczych.

Twoje korzyści

Jako uczestnik programu Miles & More możesz gromadzić mile premiowe zarówno podczas podróży, jak i na co dzień – korzystając z ponad 30 linii lotniczych oraz ponad 300 partnerów nielotniczych. Zgromadzone mile możesz wykorzystać na liczne nagrody, m.in. przeloty, podwyższenie klasy podróży czy wynajem samochodu.

86

Przywileje wynikające ze statusu Podróżując liniami lotniczymi należącymi do programu Miles & More i sojuszu Star Alliance, gromadzisz również mile statusowe, dzięki którym możesz otrzymać kartę o wyższym statusie – Frequent Traveller, Senator lub HON Circle.

Karty zapewniają Ci liczne przywileje – wstęp do Saloników Biznes, możliwość zabrania bezpłatnie dodatkowej sztuki bagażu czy otrzymania 25% więcej mil. informacji na miles-and-more.pl LOT Więcej Info

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 86

Do you know…

Miles & More is Europe’s biggest programme for frequent flyers.

There are currently more than 25 million members over the world, including approximately 600 000 in Poland.

By participating in the programme, you can earn and redeem miles on all airline partners flights and Star Alliance and take advantage of numerous offers provided by our non-airline partners.

What you get

As a member of the Miles & More Programme, you can earn award miles both while travelling and on an everyday purchases– taking advantage of the services of over 30 airlines and more than 300 non-airline partners.

Accrued miles can be redeemed for numerous rewards, including flight awards, upgrade awards or car rental.

Privileges related to status When travelling with Miles & More partner airlines and Star Alliance, you also earn status miles which allow you to obtain a card with a higher status – Frequent Traveller, Senator or HON Circle. As a holder of any of these cards, you will enjoy numerous privileges – access to Business Lounges, the option to take an additional piece of luggage or earning 25% more miles.

For more information, please visit miles-and-more.pl

13-07-16 15:14

2

Earn extra miles at lot.com

Take advantage of the opportunity to earn extra miles for each flight. All you need to do is to purchase your airline ticket at lot.com and you’ll earn 500 award miles!

If you want to learn more about the „500 miles” promotional offer, please visit miles-and-more.pl

Earn your miles anytime and anywhere

Earning miles has never been so simple. Not only can you earn miles while travelling – you can also do it every day, while shopping or when you rent a car. A flight award is within your grasp – all you need to do is to have 10 000 award miles.

Zbierz dodatkowe mile na lot.com Wykorzystaj szansę na zgromadzenie dodatkowych mil za każdy przelot. Po prostu kup bilet na lot.com, a otrzymasz 500 mil premiowych!

Więcej o promocji „500 mil” na miles-and-more.pl

2x

Zbieraj mile zawsze i wszędzie

Example: Round trip flight from Warsaw to New York: 8518 miles* Ticket purchase at lot.com: + 500 miles Stay at one of our hotel partners: + 500 miles Car rental from one of our partner companies: + 500 miles Total: : 10 018 miles

Gromadź podwójne mile

Weź udział w promocji i gromadź podwójne mile na wybranych trasach!

W sierpniu podwójne mile zgromadzisz za przeloty LOT-em do: Moskwy, Kopenhagi, Sztokholmu, Paryża, Kairu, Zurychu, Katowic, Bydgoszczy.

You can redeem your accrued miles for flight awards or other rewards offered by partners of the Miles & More Programme. *LOT Polish Airlines class B, Y

Redeem your miles for flight awards

Sprawdź, jak szybko zyskać nagrody

Przykład: Rejs w obie strony na trasie Warszawa – Nowy Jork: 8518 mil* zakup biletu na lot.com: + 500 mil pobyt w hotelu partnerskim: + 500 mil wypożyczenie samochodu w firmie partnerskiej: + 500 mil razem: 10 018 mil Zgromadzone mile możesz wykorzystać na nagrody lotnicze lub nagrody u partnerów programu Miles & More. *Polskie Linie Lotnicze LOT klasa B, Y

Wymień mile na przeloty

Teraz możesz latać taniej po całej Europie.

Aby skorzystać z promocji, wystarczy wykorzystać 10 000 mil zgromadzonych na Twoim koncie.

Wybór europejskiej trasy należy do Ciebie!

W sierpniu za 10 000 mil możesz polecieć LOT-em do: Rygi, Tallina, Pragi, Rzymu, Budapesztu, Stuttgartu, Berlina, Brukseli oraz z Katowic do Monachium.

?

Take advantage of our promotional offer and earn double miles on selected flights!

In August you can earn double miles on LOT flights to Moscow, Copenhagen, Stockholm, Paris, Cairo, Zurich, Katowice, Bydgoszcz.

Quick way to awards

Gromadzenie mil jeszcze nigdy nie było tak proste.

Możesz je zbierać nie tylko w podróży, ale i na co dzień, robiąc zakupy czy wypożyczając samochód. Bilet-nagroda jest w zasięgu ręki, wystarczy 10 000 mil.

2x

Earn double miles

Now you can enjoy cheaper flights award across all Europe.

To take advantage of our promotional offer, redeem 10 000 miles accrued on your account.

Choose your European flight!

LOT flights available in August: Riga, Tallinn, Prague, Rome, Budapest, Stuttgart, Berlin, Brussels, Katowice-Munich.

?

Contact information

Want to know more?

Please contact the Miles & More Customer Service Centre (Phone: +48 22 5 777 222). Here you can for example: make your reservation, check your account status, obtain information in Polish and English.

Address for correspondence: PLL LOT, Miles & More Programme, P.O. Box 78, 00-972 Warsaw 119

Dane kontaktowe

Masz pytania?

Skontaktuj się z Polskim Centrum Obsługi Programu Miles & More pod nr.: +48 22 5 777 222.

Tutaj m.in. dokonasz rezerwacji, sprawdzisz stan konta, otrzymasz informację w języku polskim i angielskim.

Adres do korespondencji: PLL LOT, Program Miles & More Skrytka pocztowa 78, 00-972 Warszawa 119

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 87

LOT Info

87

13-07-16 15:14

LOT NEWS

Lot News

Podniebny kiosk Airkiosk

You can now purchase original LOT merchandise at LOT’s online store: Airkiosk.lot.com. This is the perfect place to purchase gifts for your loved ones, especially if they are interested in aviation.

There are five categories of merchandise available: Office, Home, Travel, Aviation and Children.

The LOT product range includes travel gadgets such as luggage tags and headphones you can take onboard. LOT also offers a host of home and office products as well as games and soft toys for children. Aviation buffs will be happy to hear that Boeing 787 Dreamliner models in LOT livery are now available.

The shop will soon be accepting credit card payments and offering new products such as taxi vouchers, luggage transport vouchers and limo service for passengers.

Products are delivered via the InPost Paczkomaty service anywhere in Poland or via messenger service. ☐

Zakupy w Airkiosku są okazją do kupienia oryginalnych produktów firmowanych marką LOT. Airkiosk offer you the opportunity to buy original LOT-branded merchandise.

88

© M.P.

Zapraszamy do nowo otwartego LOT-owskiego sklepu internetowego Airkiosk.lot.com. Zakupy w Airkiosku są okazją do kupienia oryginalnych produktów firmowanych marką LOT. To także doskonały pomysł na prezent dla najbliższych, szczególnie pasjonatów i miłośników lotnictwa. Dostępne kategorie to: biuro, dom, podróż, lotnictwo oraz dzieci.

W ofercie znajdują się m.in. produkty potrzebne podczas podróży, takie jak identyfikator do bagażu czy słuchawki do zabrania ze sobą na pokład. LOT oferuje także dużo produktów z kategorii gadżetów biurowych, wyposażenia domu czy też dla najmłodszych pasażerów, jak np. gry czy maskotki. Szczególnie miłośników lotnictwa ucieszy fakt, że w sklepie internetowym dostępne są w sprzedaży modele samolotu Boeing 787 Dreamliner w barwach LOT-u.

W sklepie niedługo pojawi się możliwość płatności kartą kredytową, a także nowe funkcjonalności, takie jak taxi voucher, voucher na dowóz bagażu czy limo service dla pasażerów. Dostawa zakupów jest możliwa za pośrednictwem Paczkomatów firmy InPost – na terenie całego kraju – lub kuriera. ☐

LOT Info

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 88

13-07-16 15:17

Idealne rozwiązanie dla Twojej firmy ✔

Obniż koszty podróży służbowych.

✔

Zbieraj punkty i odbieraj: – bilety, – pakiety turystyczne, – podwyższenie klasy podróży.

✔

Dodatkowo zbieraj mile w programie Miles & More.

89 LOT Info lotdlafirm.com

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 89

13-07-16 15:16

lot news

Lot News

Wymiana floty Boeingów 767 na Dreamlinery

Replacement of the Boeing 767 with the Dreamliner

Fotel klasy biznes Business Class seat.

Fotel klasy ekonomicznej Economy Class seat.

Fotel klasy premium Premium Class seat.

Pod koniec czerwca do systemów rezerwacyjnych Polskich Linii Lotniczych LOT został wprowadzony na rejsach dalekodystansowych piąty egzemplarz Boeing 787 Dreamliner. Oznacza to, że od 10 sierpnia br. będziemy oferować Państwu na trasach dalekiego zasięgu do Nowego Jorku, Chicago, Toronto czy Pekinu loty wyłącznie Dreamlinerem. Jest to symboliczny i przełomowy moment w historii przewoźnika, kiedy to po ponad 20 latach służby we flocie PLL LOT Boeingi 767 zostaną wymienione na nowoczesne Boeingi 787 Dreamliner. ☐

© M.p.

The fifth Dreamliner was entered into the LOT Polish Airlines booking system at the end of June. This means that from 10th August we will be offering all long-distance flights operated exclusively by Dreamliners. This is a symbolic and breakthrough moment in the history of our carrier. After more than 20 years of service, the Boeing 767 is finally being replaced with the new state-of-the-art 787 Boeing Dreamliner. ☐

90

LOT Info

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 90

13-07-16 15:18

LOT Info

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 91

91

13-07-16 15:18

lot news

Lot News

EVA Air w Star Alliance EVA Air Joins the Star Alliance W drugiej połowie czerwca EVA Air została członkiem sojuszu Star Alliance, umacniając w ten sposób obecność Aliansu w Azji i rejonie Pacyfiku.

In mid Jun EVA Air joined the Star Alliance network, further strengthening the Alliance’s presence in Asia/Pacific

Star Alliance powstał z misją zapewnienia wygodnych i bezproblemowych podróży pasażerom na całym świecie. Pasażerowie będą teraz mieli dostęp do globalnej sieci 28 linii lotniczych wykonujących ponad 21 900 rejsów dziennie do 1328 lotnisk w 195 krajach. Oprócz włączenia do sieci połączeń Aliansu lotniska Kaohsiung na Tajwanie i lotniska Surabaya w Indonezji, EVA Air rozszerza obecność Aliansu o bardzo ważny rynek połączeń między Chinami i Tajwanem, który wzrósł z 3 mln pasażerów w 2009 r. do 9 mln pasażerów w 2012 r. Co więcej, dzięki swojemu położeniu geograficznemu odległość do większości dużych miast w rejonie Azji i Pacyfiku z Tajwanu jest średnio najmniejsza, co czyni Międzynarodowe Lotnisko Taoyuan na Tajwanie ważnym hubem regionalnym. Star Alliance powstał w 1997 r. jako pierwszy sojusz linii lotniczych o zasięgu prawdziwie globalnym oferujący swoim pasażerom możliwie bezkolizyjną podróż. ☐

Star Alliance was founded with the mission of providing seamless global air travel for the high value international traveller. Passangers will now have access to a global network of 28 airlines, operating more than 21,900 daily flights to 1,328 airports in 195 countries. In addition to bringing Kaohsiung in Taiwan and Surabaya in Indonesia as unique airports to the network, EVA Air expands the Alliance’s presence on the important Cross-Straits market, which has grown from an annual passenger volume of just over 3 million in 2009 to around 9 million in 2012. Moreover, Taiwan’s geographic location is such that it has the shortest average distance to all major cities in the Asia-Pacific region, making Taiwan’s Taoyuan International Airport an important hub in the region. The Star Alliance network was established in 1997 as the first truly global airline alliance to offer worldwide reach, recognition and seamless service to the international traveller. ☐

BEZPIECZEństwo

NO SMOKING We kindly remind you that smoking is strictly forbidden (including e-cigarettes) on all flights of the PolishAirlines LOT. You are also requested to refrain from drinking alcohol on our planes, either brought along on board or purchased in the duty free shop.

NO CALLING During the whole flight it is strictly forbidden to use any portable electronic devices emitting radio signals as they might interfere with the onboard computers.

If those electronic devices are within the reach of a passenger or in his registered and hand luggage – their power supply must be absolutely turned off during the whole flight. Passengers may use the electronic devices which do not emit radio signals, such as personal computers, electronic games, CD players and video cameras, but only when “fasten seatbelts” the signal is switched off. Passengers may use their mobile phones onboard only before take-off, until the plane door is closed, and in cases of prolonged waiting for take-off, each time the captain has announced his decision to passengers. After landing mobile phones may be used only after the engines have been switched off. In case of a prolonged journey to the parking lot, the using of mobile phones is permitted only after the captain has announced his decision to the passengers.

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM

LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

Od 6 listopada 2006 r. w krajach Unii Europejskiej obowiązują przepisy dotyczące odprawy pasażerów podróżujących w dowolnym kierunku z lotnisk UE oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii. W związku z zagrożeniem płynnymi materiałami wybuchowymi ograniczają one ilości płynów, jakie podróżni mogą wnosić na pokład samolotu. W wyznaczonych punktach każdy pasażer i jego bagaż podręczny zostają poddani kontroli. Chodzi o sprawdzenie, czy podróżny nie wnosi na pokład samolotu niedozwolonych cieczy. Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com.

92

safety

NIE PALIMY Uprzejmie przypominamy, że w czasie trwania wszystkich rejsów PLL LOT obowiązuje bezwzględny zakaz palenia (dotyczy też papierosów elektronicznych) oraz picia alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w sklepie pokładowym Duty Free.

NIE telefonujemy Podczas całego lotu obowiązuje bezwzględny zakaz używania wszelkich przenośnych urządzeń elektronicznych emitujących sygnały radiowe. Mogą one zakłócać pracę komputerów pokładowych. Ich zasilanie – jeśli znajdują się w zasięgu pasażera lub w jego bagażu rejestrowanym i podręcznym – musi być bezwzględnie wyłączone przez cały czas przebywania na pokładzie. Pasażerowie mogą natomiast korzystać z urządzeń elektronicznych nieemitujących sygnałów radiowych, a więc: przenośnych komputerów, gier elektronicznych, odtwarzaczy i kamer wideo, ale tylko wtedy, gdy wyłączony jest napis „Zapiąć pasy”. Na pokładach samolotów można korzystać z telefonów komórkowych wyłącznie przed startem, do chwili zamknięcia drzwi samolotu, i w przypadkach dłuższego oczekiwania na start po każdorazowej decyzji kapitana ogłoszonej pasażerom. Po wylądowaniu wolno używać komórek dopiero po wyłączeniu silników. Natomiast w przypadku wydłużonego kołowania samolotu na stanowisko postojowe można telefonować wyłącznie po decyzji kapitana ogłoszonej każdorazowo pasażerom.

Since 6 November 2006 in the European Union countries regulations have been in force regarding the check-in of passengers travelling in any direction from EU airports as well as from Norway, Iceland and Switzerland. In connection with the risk of liquid explosives, they limit the amount of liquid which can be taken on board of the aircraft. At set points, each passenger and his or her hand luggage, undergo control. It must be checked whether the traveler does not take prohibited fluids on board of the aircraft. Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

LOT Info

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 92

13-07-16 15:18

LOT Info

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 93

93

13-07-16 15:18

bagaż

Your Luggage

Bagaż rejestrowany przewożony w luku bagażowym CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE SAMOLOTU Carry- on luggage allowances

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH LUGGAGE ALOWANCES FOR CHILDREN UP T0 2 YEARS OF AGE

Dla biletów wystawionych przed 1 maja 2012 r. obowiązuje system wagowy, tzw. Weight Concept, który dotyczy rejsów operowanych przez PLL LOT na trasach europejskich oraz na Bliski Wschód: • klasa biznes – 30 kg bagażu, • klasa ekonomiczna – 20 kg bagażu.

Bagaże przekraczające powyższe limity podlegają dodatkowej opłacie. Aktualne opłaty za nadbagaż dostępne są na stronie internetowej lot.com Na trasach transatlantyckich obowiązuje system sztukowy, zgodnie z którym pasażerowie mogą przewieźć bezpłatnie w: • klasie biznes – 2 sztuki bagażu o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm, • w klasie ekonomicznej – 1 sztukę bagażu o wadze 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm.

Druga sztuka bagażu o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm podlega zryczałtowanej opłacie (stawki na stronie internetowej lot.com).

Dla biletów wystawionych po 1 maja 2012 r. obowiązuje system sztukowy, tzw. Piece Concept, który dotyczy wszystkich rejsów operowanych przez PLL LOT: • Elite Club/klasa biznes na trasach długodystansowych (USA, Kanada, Chiny) – 3 sztuki o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm, • klasa biznes na trasach krótkiego zasięgu (Polska, Europa, Bliski Wschód) – 2 sztuki, każda do 32 kg o wymiarze do 158 cm, • klasa ekonomiczna – 1 sztuka o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm.

Dodatkowo na trasach dalekodystansowych wprowadzona została klasa Premium Club, w której dopuszczalne są 2 sztuki bagażu rejestrowanego, każda do 23 kg o wymiarze 158 cm.

Tickets issued before 1 May 2012 are subject to the Weight Concept applicable to flights operated by LOT Polish Airlines on European routes and flights to the Middle East: • Business class – 30 kg of luggage, • Economy class – 20 kg of luggage.

Luggage exceeding the above allowances is subject to an extra fee. The current fees for excess luggage are available at the lot.com website.

The Piece Concept applies to transatlantic flights, i.e. passengers are entitled to take free of charge: • in Business class – 2 pieces of luggage each weighing up to 32 kg and having a maximum size of up to 158 cm, • in Economy class – 1 piece of luggage weighting up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

A second piece of luggage weighing up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm is subject to an extra fee (see rates at lot.com).

Tickets issued after 1 May 2012 are subject to the Piece Concept applicable to all flights operated by LOT Polish Airlines: • Elite Club/Business class on long-haul flights (US, Canada, China) – 3 pieces of luggage each weighing up to 32 kg each and having a maximum size of up to 158 cm.

• Business class on short flights (Poland, Europe, Middle East) – 2 pieces of luggage each weighing up to 32 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

• Economy class – 1 piece of luggage weighting up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

In Premium Club class introduced on long-haul flights: 2 pieces of checked luggage each weighing up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

Niezależnie od limitu bagażu rejestrowanego i terminu zakupu biletu pasażer jest uprawniony do bezpłatnego przewozu bagażu podręcznego: • Elite Club/klasa biznes – 2 sztuki o łącznej wadze do 18 kg (maksymalna waga jednej sztuki 9 kg), • klasa ekonomiczna – 1 szuka do 8 kg, • klasa Premium Club – 2 sztuki o łącznej wadze do 12 kg (maksymalna waga jednej sztuki 8 kg).

Suma wymiarów każdej sztuki bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm (55x40x23)* Dodatkowo, w ramach bagażu podręcznego mogą być przewożone: • mała torebka damska lub • laptop lub • mały aparat fotograficzny lub • mała kamera lub • para kul ortopedycznych lub • dla podróżujących z dziećmi – pokarm i składany wózek lub spacerówka dla dziecka.

Apart from the above limits regarding checked-in luggage and regardless of the date on which the ticket was purchased, passengers are entitled to take on board free of charge: • Elite Club/Business class – 2 pieces of luggage weighing up to 18 kg (maximum weight of one piece of luggage is 9 kg) • Economy class – 1 piece of luggage weighing up to 8 kg, • Premium Club – 2 pieces of luggage weighing up to 12 kg (maximum weight of one piece of luggage is 8 kg) The dimensions (total length, width and height) of each piece of carry-on luggage may not exceed 118 cm (55 + 40 + 23)* Passengers may additionally carry the following items as hand luggage: • a small woman’s handbag or • a laptop or • a small camera or • or small video camera or • a pair of crutches or • for passengers travelling with children • baby food and/or a fold up collapsible pusher (stroller)

Dzieci do lat 2 niezajmujące oddzielnego miejsca w kabinie mają prawo do bezpłatnego przewozu: 1 sztuki bagażu do 23 kg o maksymalnym wymiarze do 158 cm oraz składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym** Children up to 2 years of age not occupying a separate seat are entitled to take on board free of charge: 1 piece of luggage weighting up to 23 kg with a maximum size of up to 158 cm, and a fold up collapsible pusher (stroller), or a baby basket or a car seat carried in the hold. **

* Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com / * The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com. ** Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. / ** Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft. *** Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. / *** A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available. **** Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. / **** An extra charge applies to outbound flights from Poland.

94

LOT Info

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 94

13-07-16 15:19

Jakbyś był już na miejscu!

As if you were already there.

Nowa klasa Premium Club na pokładzie Boeinga 787 Dreamliner™ to komfortowe i wygodne loty długodystansowe w przystępnej cenie: A new Premium Club class aboard our Boeing 787 DreamlinerTM ensures comfortable long haul flight at an affordable price:

93cm

Siedzenia z regulowanymi podnóżkami Seats with footrest adjustment

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 95

10,6 cala

Indywidualny monitor z systemem rozrywki pokładowej Individual screen with in- flight entertainment.

x2 Przyciemniane okna

Port USB Gniazdko zasilające

Dimmable windows

USB port Power socket

Większy bagaż podręczny i rejestrowany Larger hand and registered baggage

Restauracyjne menu

Najwyższa jakość obsługi

Restaurant menu

Top quality service

95 LOT Info dreamliner.lot.com

13-07-16 15:19

LOT DO KANADY

Flights to Canada

Deklaracje celne do Kanady POUCZENIE DEKLARACJI Wszyscy podróżni muszą podać swoje dane w Deklaracji Agencji Kanadyjskiej Służby Granicznej (CBSA). Na jednej karcie można umieścić dane najwyżej czterech osób mieszkających pod tym samym adresem. Każdy podróżujący ponosi odpowiedzialność za swoją deklarację. Zgodnie z przepisami prawa niewskazanie w deklaracji towarów, waluty i/lub środków pieniężnych wwożonych na teren Kanady może spowodować ich konfiskatę, nałożenie kar pieniężnych i/lub podlegać ściganiu karnemu.

Informacje podane w deklaracji będą sprawdzane przez CBSA i mogą być udostępniane innym departamentom rządowym w celu egzekwowania prawa kanadyjskiego. Więcej informacji w bazie danych Info Source (nr ref.

TABELA ZWOLNIEŃ OD CŁA DOTYCZĄCA ALKOHOLU I TYTONIU

W czasie rejsu do Kanady otrzymają Państwo od stewardesy Deklarację celną.

Prosimy o jej czytelne (drukowanym pismem), dokładne i zgodne z prawdą wypełnienie.

Zgodność podanych informacji należy poświadczyć podpisem.

96

1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych, lub 24 puszki albo butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l). (Przysługuje tylko osobom, które są pełnoletnie w prowincji, do której towar jest wwożony). 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego (może obowiązywać specjalne cło).

CBSA PPU 018) w bibliotece publicznej lub na stronie infosource.gc.ca.

CZĘŚĆ B – OSOBY ODWIEDZAJĄCE KANADĘ Każda osoba odwiedzająca Kanadę może wwieźć bez opłat celnych: prezenty (z wyjątkiem alkoholu i tytoniu) o wartości nie większej niż 60 dol. kanad. każdy; 1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych, lub 24 puszki/ butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l); 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego.

CZĘŚĆ C – REZYDENCI KANADYJSCY Każdemu rezydentowi kanadyjskiemu powracającemu do Kanady przysługuje jedno z następujących zwolnień od cła, w zależności od długości czasu pobytu poza Kanadą (co obejmuje wszystkie towary i/lub prezenty zakupione lub otrzymane za granicą): 24 godziny: 50 dol. kanad. Zwolnieniu nie podlega towar, którego wartość przekracza 50 dol. Alkohol i tytoń podlegają ocleniu.

48 godzin: 400 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok) 7 dni: 750 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok)

LOT Info

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 96

13-07-16 15:20

LOT Info

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 97

97

13-07-16 15:20

LOT DO USA

Flights to the USA

Deklaracje celne i wizowe do USA WYJAŚNIENIA DODATKOWE Wszystkie osoby mogą być poddane przesłuchaniu i rewizji (także ich mienie). Nielegalny przywóz substancji zastrzeżonych (narkotyków, chemikaliów, leków dostępnych tylko na receptę, a bez dołączonej recepty itd.), bez względu na liczbę, stanowi pogwałcenie prawa Stanów Zjednoczonych.

PRODUKTY ROLNE I ZWIERZĘCE Chcąc zapobiec przenikaniu niebezpiecznych szkodników i zakazanych zwierząt, ogranicza się przywóz następujących artykułów: owoców, warzyw, roślin, produktów roślinnych, gleby, mięsa, przetworów mięsnych, ptaków, ślimaków oraz innych żywych zwierząt lub produktów zwierzęcych.

Podróżny, który nie zgłosi wszystkich tego rodzaju artykułów celnikowi lub inspektorowi rolniczemu, podlega karze, a artykuły mogą ulec konfiskacie.

WALUTA I ŚRODKI PIENIĘŻNE Przewóz waluty lub środków pieniężnych jest legalny bez względu na sumę.

Jednakże podróżny, który wywozi ze Stanów Zjednoczonych lub wwozi tam więcej niż 10 tys. dol. (w walucie USA albo jej równowartość w walucie obcej, lub łącznie) w postaci monet, banknotów, czeków podróżnych lub papierów wartościowych na okaziciela, takich jak przekazy pieniężne, czeki osobiste lub bankowe, akcje lub obligacje, jest prawnie zobowiązany do zgłoszenia tej sumy na kwestionariuszu Służby Celnej USA nr 4790. Podróżny musi wypełnić taki kwestionariusz nawet wtedy, gdy walutę lub środki pieniężne przewozi dla niego inna osoba. Niewypełnienie wymaganego kwestionariusza lub podanie niepełnej sumy przewożonych środków pieniężnych może spowodować konfiskatę całej waluty i wszystkich papierów wartościowych oraz kary administracyjne i/lub dochodzenie kryminalne.

© SHUT TERSTOCK

WAŻNA ZMIANA W związku z wdrożeniami nowego programu elektronicznego na lotniskach docelowych PLL LOT w USA pasażerowie nie są już zobowiązani do wypełniania obecnie używanego papierowego formularza I-94.

To rozwiązanie ułatwi pasażerom przejście przez punkt kontroli celnej i imigracyjnej w USA. Otrzymaną od stewardes deklarację celną prosimy wypełnić czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem. Zgodność podanych informacji z prawdą należy poświadczyć podpisem. Przed przystąpieniem do wypełnienia deklaracji prosimy o dokładne zapoznanie się z instrukcją zamieszczoną poniżej. Wszelkich informacji i pomocy udzieli Państwu personel pokładowy. Obydwie deklaracje po wypełnieniu należy wraz z paszportem przedstawić w trakcie kontroli paszportowej i celnej.

98

LOT Info

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 98

13-07-16 15:20

The oldest

restaurant

in

Warsaw

Ta s t e the best Polish cuisine

Personal invitation from

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08 www.ufukiera.pl LOT Info

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 99

99

13-07-16 15:22

LOT DO USA

Flights to the USA

Otrzymaną od stewardesy Deklarację celną prosimy wypełnić czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem.

Zgodność podanych informacji z prawdą należy poświadczyć własnoręcznym podpisem.

100

TOWARY Podróżni niebędący stałymi mieszkańcami USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów przeznaczonych dla innych osób oraz wszystkich towarów przeznaczonych na sprzedaż lub pozostawienie w Stanach Zjednoczonych.

Przedmioty te obejmują wszystkie prezenty, towary handlowe lub próbki (wyjątek: przedmioty użytku osobistego, takie jak ubranie, biżuteria osobista, sprzęt fotograficzny, bagaż itp. nie podlegają ocleniu).

Stali mieszkańcy USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów nabytych za granicą, włącznie z towarami handlowymi i próbkami (niezależnie od tego, czy są to towary nowe, czy używane, obłożone cłem lub nie, nabyte w drodze kupna, otrzymane w prezencie lub nabyte w inny sposób).

Dotyczy to również przedmiotów kupionych w sklepach wolnocłowych w USA i za granicą, które znajdują się w posiadaniu pasażera w momencie wjazdu do Stanów Zjednoczonych.

Przedmioty nabyte w trakcie tej podróży w drodze wysyłki z innych krajów (z wyjątkiem przedmiotów nabytych na terytorium posiadłości zamorskich Stanów Zjednoczonych i w krajach basenu Morza Karaibskiego) podlegają ocleniu w momencie ich wwozu do USA. Wysokość opłaty celnej zostanie ustalona przez pracownika Służby Celnej. Stali mieszkańcy Stanów Zjednoczonych mają zwykle prawo przywieźć bez cła towary o łącznej wartości 800 dol., o ile wwożą je ze sobą. Osobom niebędącym stałymi mieszkańcami USA przysługuje zwykle prawo wwozu bez cła towarów o łącznej wartości 100 dol.

Opłata celna wynosi zwykle 10 proc. od pierwszego tysiąca dolarów powyżej wymienionych limitów. Jeśli wartość wszystkich przedmiotów zgłoszonych w punkcie 15. przekracza 1,4 tys. dol. na osobę, to należy wymienić je w tabeli na drugiej stronie Deklaracji celnej, podając ich ceny w dolarach USA (przy prezentach – ich prawdziwą wartość równą cenie detalicznej).

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA DEKLARACJI CELNEJ (RUBRYKI) 1. Nazwisko, imię, drugie imię 2. Data urodzenia: dzień/miesiąc/rok 3. Liczba członków rodziny podróżujących z Tobą 4. (A) Adres w USA (nazwa hotelu, miejsce docelowe podróży), (B) Miejscowość, (C) Stan 5. Paszport wydany przez (kraj) 6. Numer paszportu 7. Kraj stałego zamieszkania 8. Kraje odwiedzane w tej podróży bezpośrednio przed przybyciem do USA 9. Linie lotnicze/nr lotu lub nazwa statku 10. Zasadniczym celem tej podróży są interesy: Tak/Nie 11. Przywożę (przywozimy) (A) owoce, rośliny, żywność, owady: Tak/Nie, (B) produkty mięsne, zwierzęta, produkty pochodzenia zwierzęcego/dziczyznę: Tak/Nie, (C) czynniki chorobotwórcze, hodowle komórek, ślimaki: Tak/Nie, (D) próbki gruntu; (lub) Przebywałem (przebywaliśmy) w gospodarstwie rolnym/na pastwisku: Tak/Nie 12. Byłem (byliśmy) w bliskim kontakcie (dotykanie, obrządzanie) ze zwierzętami hodowlanymi: Tak/Nie 13. Przywożę (przywozimy) walutę lub środki walutowe o wartości 10 tys. dol. lub ekwiwalent w walucie obcej (definicja środków walutowych znajduje się na odwrocie): Tak/Nie 14. Posiadam (posiadamy) artykuły handlowe (artykuły na sprzedaż, próbki artykułów w celu uzyskania zamówień lub artykuły nieuważane za osobiste): Tak/Nie 15. Stali mieszkańcy USA – całkowita wartość wszystkich artykułów, w tym artykułów handlowych nabytych za granicą (w tym prezenty dla innych osób, lecz nie artykuły przesłane pocztą do USA) i przywiezionych do USA wynosi: kwota w dolarach. Osoby przyjezdne – całkowita wartość wszystkich artykułów, które pozostaną docelowo w USA, w tym artykułów handlowych, wynosi: kwota w dolarach. Proszę przeczytać instrukcję na odwrocie formularza. Przewidziano tam miejsce na wyszczególnienie wszystkich artykułów, które należy zadeklarować.

Stwierdzam niniejszym, że przeczytałem informacje na odwrocie tego formularza i że moja deklaracja jest zgodna z prawdą.

LOT Info

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 100

13-07-16 15:21

LOT Info

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 101

101

13-07-16 15:23

Movies

JACK THE GIANT SLAYER

PARENTAL GUIDANCE

HITCHCOCK

THE CAMPAIGN

ARGO

THE SESSIONS

RUBY SPARKS

THE TROUBLE WITH THE CURVE

LEGEND OF THE GUARDIANS: THE OWLS OF GA’HOOLE

THE BUCKET LIST

THE INFORMANT

I, ROBOT

OD PEŁNI DO PEŁNI / IT’S A PERFECT DAY FOR A SUICIDE

OCH, KAROL 2 / OH, KAROL 2

KRET / THE MOLE

CZARNY CZWARTEK / BLACK THURSDAY

102

© M.P.

FILMY

LOT Info

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 102

13-07-16 16:42

PROGRAMY TELEWIZYJNE

TV Shows

MIKE & MOLLY

THE NEW NORMAL

MODERN FAMILY

NEW GIRL

DON’T TRUST THE B – IN APARTMENT 23

FRIENDS

THE CARRIE DIARIES

NEW HART OF DIXIE

ARROW

THE FOLLOWING

SMALLVILLE

THE VAMPIRE DIARIES

GLOBE TREKKER AROUND THE WORLD

MOBIL 1 THE GRID

THE GENIUS OF DESIGN

DLA DZIECI / FOR KIDS

THE GREEN LANTERN: ANIMATED SERIES

UNNATURAL HISTORY

THE LOONEY TUNES SHOW

LOT Info

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 103

103

13-07-16 15:25

MYZYK A

Audio KONCERTY / CONCERTS

TAKE THE CROWN TOUR, LONDON 02 ARENA

ROBBIE WILLIAMS

ROCK FOR THE RISING SUN

IBIZA ROCKTRONIC 2012

AEROSMITH:

ALBUMY / RECORDS

POP:

COMFORT AND HAPPINESS

ALTER EGO

TO BE LOVED

RANDOM ACCESS MEMORIES

DAWID PODSIADŁO

PATRYCJA MARKOWSKA

MICHAEL BUBLÉ

DAFT PUNK

ROCK:

BLUES:

CLASSICAL:

JAZZ:

ELECTRONIC:

HEART’S DELIGHT – THE SONGS OF RICHARD TAUBER

’ROUND MIDNIGHT

13

BLACK SABBATH

KOZMIC BLUES

NATALIA NATU PRZYBYSZ

PIOTR BECZAŁA

VARIOUS ARTISTS

IMMUNITY

JON HOPKINS

© M.P.

DEMI

DEMI LOVATO

Autorskie programy muzyczne, specjalnie na pokłady naszych samolotów, przygotowała firma Internet Media Services SA , lider i ekspert w branży nowych mediów w miejscu sprzedaży w Polsce i Europie, obejmujących audiomarketing, Digital Signage i aromamarketing.

On-board customised music programmes prepared specially by Internet Media Services SA , a leader and expert in new media at the point of sale in Poland and Europe, which include audiomarketing, Digital Signage and aromamarketing. www.ims.fm, 02-844 Warszawa ul. Puławska 465

104

LOT info

081_KA_08_LOTinfo_01-kor.indd 104

13-07-16 15:26

DevelopersSky7_K_6.06.indd 1

6/6/13 3:07:29 PM

rozrywka

Puzzle Time sudoku / sudoku

Najpierw należy w kolorowe pola wpisać cztery wyrazy odgadnięte na podstawie objaśnień podanych w przypadkowej kolejności.

Następnie należy uzupełnić puste pola diagramu dziewięcioma literami występującymi w krzyżówce, w taki sposób, by każda z nich wystąpiła po jednym razie w każdym rzędzie, w każdej kolumnie, na każdej przekątnej oraz w każdym z dziewięciu kwadratowych sektorów oznaczonych pogrubioną linią.

W przypadkowej kolejności: – wielka ryba, z którą walczył Santiago, bohater opowiadania Ernesta Hemingwaya Stary człowiek i morze – nowozelandzka piosenkarka, która nagrała album Vows – państwo, którego stolicą jest Bamako – brazylijski piłkarz występujący na pozycji bramkarza, mistrz świata z lat 1958 i 1962

K

autor/author: Jerzy Buczek

M

I G Litery z pól oznaczonych kropką, czytane rzędami, utworzą dwuwyrazowe rozwiązanie. / The letters from the boxes marked with dots, read from left to right, top to bottom, will spell the name of a rock band.

I

B K M G

R N L

A

First fill in the blue spaces with answers to the four crossword clues given below.

Then fill in the empty boxes of the diagram with nine letters (all featured in the crossword) so that each letter is only used once in each row, each column and each section outlined with a thicker black line.

In random order: – large fish sometimes also known as the spearfish – female singer, who was featured in the 2012 multi-platinum single ‘Somebody That I Used to Know’ by Gotye – landlocked country in West Africa – the best Brazilian goalkeeper of the 20th century

ROZWI¥ZANIE: Bling Ring.

B K N G R M I

M B R A N

L

I

B K A

B A N M L

R

G R N M A

K G B K

B K N G R M Bling Ring.

A

ROZWI¥ZANIE:

A

CORPORATE MEDIA POLAND Dział New Business & CORPORATE MEDIA G+J:

B G

I

Wydawnictwo Gru­ner+Jahr Pol­ska Sp. z o.o. & Co. Spół­k a ko­man­dy­to­wa

Agnieszka Chrościcka, ANNA JĘDRZEJCZYK

Joanna Chlebna Dyrektor Działu New

ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa

Magdalena Szwedowska

Business & Corporate Media 605 102 006,

tel. 22 360 36 68, www.guj.pl Magdalena Malicka pre­zes

M

K

tel. 22 360 39 60

L

G

N M R K

02-674 Warszawa

Tłumaczenia:

I

ul. Marynarska 15

R N L

B A N R G K M L

I

I

M B R A N

B K M G

G K

I

I

L

L

L

R

R

A

I

I

I

I

R G

I

M N B

L

K A

B K A

M N G L

G K

M N G L

Rozwiązanie / Answers: BLING RING

KrozwiązaniA G I M N B A L R/ answers

B G

K G

A

B A N M L

L

I

R

B A N R G K M L

B K

L

I

I

G R N M A

N M R K

I

L

A

e-mail: kaleidoscope@guj.pl

STEPHEN CANTY red. wersji angielskiej

Aneta Nowakowska Szef Projektów

Martyna Wojciechowska redAKTOR naczelna

Dział graficzny:

Co-branding i Corporate Media 601 298 629,

Agata Materkowska wydawca, Barbara

Agnieszka Franus z–ca redaktor naczelnej

Ewa Borowska projekt, grafik prowadząca

Olga Sztąberska Project Manager 502 369 430

Topol dyrektor Biura Sprzedaży, edyta

Danuta Śmierzchalska redaktor prowadząca

Magdalena rudzka fotoedytorka

BIURO REKLAMY NB & CM G+J:

pudłowska dyrektor promocji i wydawniczy

TOMASZ CHOLAŚ korekta

Joanna Kopka kartograf

Jolanta kurek dyrektor biura reklamy

Anna Piszczadowska mar­k e­ting,

Produkcja:

Krzysztof Stypułkowski DTP

corporate media 692 440 107,

Jerzy Janczak dys­try­bu­cja i obsługa klienta

Marek Szpunar dyrektor

Koordynator LOT:

JUSTYNA BADOWSKA 502 089 847, Anna Dembska

(dyr.), Tomasz Kostecki dyrektor pionu

MARIUSZ TELER

Karolina Gościniak

695 321 353, magdalena Wioska 692 440 129

finansowo-operacyjnego

106

106_KA_08_Krzyzufka12345.indd 106

13-07-16 13:47

G r a n d P r i x 8 . W i e l k i e g o Ko n k u r s u Fo t o g r a f i c z n e g o , r o k 2 0 1 2 , A r k a d i u s z M a ko w s k i E l v i s

MECENAS KONKURSU

Na zdjęcia czekamy do 31 sierpnia 2013 r.

Więcej informacji na www.national-geographic.pl

SAMSUNG NX 300 - OFICJALNY APARAT 9. WKF NG

O RG AN I Z AT O R

XXX_KA_1307_9WKF.indd 1

PATR ONI ME D IALNI

5/24/13 10:47 AM

13018001 190x249 Samsung.eps

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

1

10.07.2013

12:52