Kaleidoscope by LOT Polish Airlines

ZABIERZ MNIE / TAKE ME HOME

01/2014

egzemplarz bezpłatny / free copy magazyn pokładowy Polskich Linii Lotniczych LOT ISSN 0239-9032

Karnawa ł Carnival 001_KA_01_Okladka_0112345.indd 1

13-12-17 13:14

ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90 www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day. There is nothing else like it in Warsawâ&#x20AC;Ś

XXX_KA_1206_Rozana.indd 1

5/9/12 10:54 AM

EDYTORIAL

zanowni Państwo, patrząc na przelatujące po niebie samoloty, chyba każdy z nas jako dziecko marzył, by znaleźć się na pokładzie jednego z nich. Dzięki ludziom, którzy nie bali się pokonywać przeszkód, dziś każdy może wznieść się ponad chmury. Tacy wizjonerzy jak Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura, najwięksi legendarni polscy piloci, tworzyli naszą historię. Dziś, w roku 85-lecia PLL LOT, możemy oferować Państwu coraz większy pakiet możliwości i wyjątkowy komfort podróży. Nasze Dreamlinery już w pierwszym okresie osiągnęły doskonały wynik ponad 96 proc. rejsów zrealizowanych o czasie! Operacyjnie wykonały ponad 1,5 tys. rejsów i przewiozły 300 tys. pasażerów w pół roku. Jest to imponujący wynik, biorąc pod uwagę fakt, że mamy do czynienia z zupełnie nowym innowacyjnym technologicznie modelem. Pod koniec grudnia ruszyła kampania promocyjna do akcji „Zmiany.lot.com”. Prowadzimy ją z pomocą mediów społecznościowych, co umożliwia niemal bezpośredni kontakt z pracownikami odpowiedzialnymi za poszczególne tematy, specjalistami w swoich dziedzinach. Chcemy znać Wasze potrzeby, by każda podróż naszymi samolotami była dla Was wyjątkowa. Piszcie do nas – każda konstruktywna uwaga na temat naszego kateringu, mobilnych aplikacji czy usług dodatkowych to dla nas kolejny motywator do działania. Mam nadzieję, że w Nowym Roku jeszcze nie raz Państwa zaskoczymy nowymi propozycjami i zainspirujemy do kolejnych podróży z nami. Z okazji naszych 85. urodzin życzę Państwu przyjemnych podróży i osiągnięcia czasem z pozoru nieosiągalnych celów, które każdy z nas trzyma w sercu. Do zobaczenia na pokładach naszych samolotów. ☐

Mam nadzieję, że w Nowym Roku zainspirujemy Państwa do kolejnych podróży z nami. I hope that we can inspire you to travel around the world aboard our aircaft.

Editorial

Dear Passengers, We probably all dream of flying whenever we see an aeroplane in the sky. We can thank those pioneers who had the courage to overcome the many obstacles they faced for being able to rise above the clouds today. It was visionaries like Franciszek Żwirko and Stanisław Wigura, the legends of Polish aviation, who have contributed to our history. Today, when we are celebrating the 85th anniversary of LOT Polish Airlines, we can offer you an ever expanding range of possibilities and unparalleled comfort. In the first period of operation our Dreamliners have marked an excellent result of over 96% of flights completed on time! The Dreamliners operated 1,500 flights and carried 300,000 passengers in six months. These are impressive figures, the more so that we are dealing with an all-new and technologically innovative aircraft. The promotional campaign for “Changes.lot.com” kicked off in late December. The key vehicles of the campaign are social networks. These facilitate direct engagement with the various staff members accountable for different areas and who are experts in their respective fields. We want to find out what our passengers need so that we can make travelling with us an even more enjoyable experience. Please write to us because any constructive comments about our catering, mobile apps and additional services will give us the incentive we need to make further changes. I hope that we can pleasantly surprise you once more in the New Year with lots of new services and that you will continue to fly with us. On the eve of our 85th anniversary, I wish you many enjoyable journeys and I hope you achieve those seemingly unattainable goals we all have in our hearts. I look forward to meeting you onboard. ☐

Prezes PLL LOT / LOT POLISH AIRLINES CEO Sebastian Mikosz

003_KA_01_EdytorialLOT235.indd 3

13-12-17 16:31

s pis t r eś c i Contents

na doBRy początek / off to a good start list prezesa pll lot / Note from the LOT CEO 3 Od naczelnej / Note from the Editor 6 Felieton lecha wałęsy / Lech Wałęsa’s column 8

Wyrusz w podróż / SEE THE WORLD

W chmurach / Up in the air 10 Rezerwacje / Mark your calendar 12 barcelona: 5 naj / Barcelona’s Top 5 16 Wenezuela w tysiącu smaków / One thousand flavours of Venezuela 20

POLSKIE PRZEBOJE / POLISH HITS Flaki / Tripe 30

73–96

Wiedzieć więcej / did you know? tak łatwo się wyróżniać / It’s easy to stand out 32 mój dom: warszawa / Warsaw is my home 36

karnawał – Świat się bawi / Carnival time 42 historia piwa / The history of beer 50 w cztery oczy z Olly Lambertem / One on one with Olly Lambert 56 pod dobrymi skrzydłami / Under good wings 68

Rozmaitości / MISCELLANEA felieton magdy gessler / Magda Gessler’s column 28 kultura / Culture 60 Twój styl / Your style 62

salon / Events 98

004_KA_01_Spis tresci12345.indd 4

©fpm, bew, m.p., free

dobry adres / Good address 64 rozrywka / Puzzle time 97

13-12-17 12:58

Nowy wymiar biznesowej mobilności. The new dimension of business mobility. Alphabet Polska jest liderem rynku Car Fleet Management w zakresie rozwiązań wspierających mobilność swoich klientów. Nowoczesna i innowacyjna oferta, zarówno w zakresie leasingu pojazdów, jak i dodatkowych narzędzi, wspierających kierowców w codziennym użytkowaniu aut, tworzą zupełnie nową jakość długoterminowego wynajmu samochodów. Alphabet Polska oferuje swoim klientom szeroką gamę produktów i usług tworzących zupełnie nowy wymiar biznesowej mobilności. AlphaElectric to

pierwszy na polskim rynku, kompleksowy program obsługi pojazdów elektrycznych, dedykowany dla flot. Dzięki precyzyjnemu dopasowaniu oferty aut z alternatywnymi napędami AlphaElectric pozwala w pełni wykorzystać możliwości elektrofloty. Alphabet Polska wpiera także mobilność kierowców za pomocą elektronicznego asystenta AlphaGuide. Aplikacja, dostępna na urządzenia przenośne, zawiera kompendium wiedzy oraz zestaw przydatnych narzędzi, pomagających kierowcy flotowemu w nagłych przypadkach oraz w codziennym użytkowaniu służbowego auta.

Fleet Management from A-Z: www.alphabet.pl

190x249_Alphabet_Kaleidoscope_131213_2.indd 1

12/16/13 11:18 AM

Note from the Editor

Zostać miss

Beauty becomes Venezuelans Wybory Miss Wenezueli to święto. Po mundialu najbardziej śledzone wydarzenie, które skupia przed telewizorami ponad 90 proc. z 28 mln mieszkańców tego kraju. Dlatego w Wenezueli działają dziesiątki „fabryk piękności”, które zajmują się przerabianiem „zwykłych” kobiet na miss. Matki przyprowadzają na zajęcia już pięcioletnie dziewczynki, bo to ponoć najlepszy moment, żeby zacząć intensywny trening – jak ładnie siadać, jak z gracją chodzić po schodach, jak machać do publiczności, jak przemawiać. Niedługo później zaczyna się szkolenie z makijażu, manikiuru, dbania o cerę, a potem seria operacji plastycznych, nawet u dzieci 7- czy 10-letnich. Ostatni dzwonek to 15 urodziny, więc często na tzw. quinceañera dziewczyna dostaje talon na operację powiększenia piersi, wyszczuplenia talii albo zmniejszenia nosa. Całe rodziny zrzucają się na ten cel, nawet jeśli trzeba zadłużyć się na resztę życia, ale cóż może być ważniejszego od zapewnienia córce dobrego startu w życiu? 70 proc. Wenezuelczyków żyje na granicy ubóstwa, a uroda to często jedyna szansa, żeby wyrwać się z biedy. Dlatego między innymi to w Wenezueli wykonuje się dziś najwięcej operacji plastycznych na świecie. Poza tym w kulturze latynoskiej dbanie o urodę to obowiązek, niemal religia. Bo jeśli kobieta jest piękna, to wiadomo – będzie modelką, aktorką, może dobrze wyjdzie za mąż albo nawet zostanie politykiem. Sam Hugo Chávez omal nie przegrał wyborów prezydenckich w 1998 r. z byłą miss Irene Sáez Conde. Nic więc dziwnego, że statystycznie to z tego kraju pochodzi najwięcej miss świata, miss Universum czy miss International. Można więc pojechać do Wenezueli i podziwiać sztuczne piękności niczym odbite na ksero lalki. Albo postawić na naturalność i pozostać w Polsce. Tekst o Wenezueli na str. 20 magazynu – polecam, mimo wszystko :-)

Dla Wenezuelczyków uroda to często jedyna szansa, by wyrwać się z biedy. Beauty offers Venezuelans a unique opportunity to break away from poverty.

Z Jacqueline Aguilerą, miss świata z 1995 r. Martyna Wojciechowska and Jacqueline Aguilera, Miss World 1995.

The Miss Venezuela beauty pageant is the second most popular televised event in the country after the World Cup. It is watched by over 90 per cent of the country’s 28 million people. That is why the country is home to dozens of “beauty factories” which convert “regular” women into pageant contestants. Mothers bring their 5-year-old daughters to beauty classes, as apparently this is the best age to start training. The girls learn how to gracefully descend stairs, how to wave to the audience and perfect their public speaking skills. They are also taught how to apply make-up, manicure their nails and take care of their skin. The training is often complemented with a series of plastic surgery treatments administered as early as when they are 7-10. The final call for beauty treatments is a girl’s 15th birthday, the much celebrated quinceañera, when she is frequently given a gift voucher for a breast augmentation treatment, waist-sculpting surgery or nose reduction operation. Entire families chip in to fund the treatment and often take out loans to cover the cost, but what could be more important than giving your child the best start in life? Seventy per cent of Venezuelans live below the poverty line and beauty offers girls a rare opportunity to break away from poverty. That is why Venezuela is the number one country for plastic surgery in the world. Besides, taking care of your beauty is an obligation, if not a religion, in Latino culture. A beautiful woman can work as a model or an actress, she can marry well and even become a politician. Hugo Chávez nearly lost the 1998 presidential election to former Miss Venezuela Irene Sáez Conde. No wonder most Miss World, Miss Universe and Miss International winners come from Venezuela. So, you can travel to Venezuela to admire the artificial beauty of nearly identical women or opt for natural beauty and stay in Poland. Nevertheless, I recommend reading the story about Venezuela on page 20 of this issue of Kaleidoscope :-) ☐

redaktor naczelna / Editor in Chief Martyna Wojciechowska

od naczelnej

006_KA_01_EdytorialMartyna12345.indd 6

13-12-17 13:19

POWER PLUS 20

COMPRESSION

n ajbardz i e j i n n o wa c yj n a

p olsk a m ark a www.iq-sport.pl

IQ_kaleidoscope_190_249 mm Image.indd 1

2013-12-13 12:46:38

felieton

Column

Starajmy się widzieć więcej Let’s try to see more

Los innych narodów powinien być nam równie bliski jak nasz własny. The future of other nations should be as important to us as our own. bory, a jak większość obywateli zagłosuje na opozycję, odbierane są wybranym kompetencje i budżet. I tworzy się jakąś formę niedemokratycznej instytucji lojalnej wobec władzy centralnej. Nie na tym polega demokracja! A podobnych przykładów na świecie nie brakuje, co z tej wysokości lotu widać dużo lepiej. Nie traćmy więc z oczu spraw innych narodów, bo w globalnej wiosce ich los musi być nam równie bliski jak nasz własny. Dlatego otwieramy kolejny rok na tych łamach, aby nadal inicjować tematy do refleksji, dyskusji i działania. I do takiej wspólnej podróży w podejmowaniu istotnych spraw zapraszam. Życzę aktywności i dociekliwości w poznawaniu świata! Życzę pięknych owoców każdej podróży! ☐

I would like to wish you all the very best for the coming year. I hope that all your dreams come true, that this year will be better than last and that things will get better and more beautiful. We always come back to these same wishes because they touch on the things that matter most. I have often written about the values and principles on which our world should be built. I won’t list them here, but a reflection on our culture, religion and tradition demonstrates that humankind has managed to develop a catalogue of secular Ten Commandments. These will contribute to the positive development of a world in which cooperation between people from different countries is essential, something LOT passengers know better than anybody. A world underpinned by values will be more stable and people will find it easier to communicate. In such a world, words might mean what they are supposed to mean, the law be the law, and justice be justice. Politicians – and others – are all too often unwilling or unable to practise what they preach. This issue of Kaleidoscope features an article about Venezuela where the opposition elected by the majority is deprived of competencies and funds, and where a non-democratic institution loyal to the central authorities is being set up. This is not democracy. And there are plenty of similar cases around the world. This is even more apparent from up here in the sky. We must not lose sight of what is going on in other nations. In this global village, their future should be as important to us as our own. Let’s spend another year together raising topics for reflection, discussion and action. Let’s address the important issues. I hope that you will remain active and inquisitive in exploring the world. And may every journey you take bring you beautiful fruit. ☐

Lech Wałęsa Al. Jerozolimskie 11/19, 00-508 Warszawa, tel. +48 (22) 622 22 20, faks +48 (22) 625 14 14 Konto: BPH PBK SA 15 1060 0076 0000 3200 0084 6760 e-mail: biuro@walesa.org www.walesa.org

Wszystkiego najlepszego w nowym roku! Życzę, aby spełniały się marzenia, aby rok ten był lepszy od poprzedniego, aby nam rosło i piękniało. Zawsze wracamy do tych samych życzeń, ale tak naprawdę kilka rzeczy jest najważniejszych. Pisałem tu wielokrotnie o katalogu wartości i zasad, na których powinniśmy budować nasz świat. Nie chcę ich wskazywać, ale sięgając do naszej własnej kultury, religii, tradycji, możemy stwierdzić, że właściwie cała ludzkość potrafi stworzyć zbiór takich świeckich przykazań. Ich stosowanie pomoże nam zapewnić dobry rozwój świata, w którym współpraca między ludźmi z różnych jego zakątków jest już dziś nieodzowna, o czym podróżujący pasażerowie LOT-u wiedzą najlepiej. Świat oparty na wartościach będzie bardziej stabilny, a ludzie łatwiej się porozumieją. Może wtedy słowo będzie znaczyło to, co powinno oznaczać, prawo będzie prawem, a sprawiedliwość – sprawiedliwością. Zbyt często politycy, ale nie tylko, nie chcą albo nie potrafią działać w zgodzie z danym słowem. Nawet w tym numerze Kalejdoskopu czytamy o Wenezueli, gdzie urządza się wy-

008_KA_01_FelietonWalesa12345.indd 8

13-12-17 13:00

Julia Lachowicz

CZEKA CIĘ DŁUGI LOT, WIĘC OBAWIASZ SIĘ NIEWYSPANIA I PROBLEMÓW Z KRĄŻENIEM? SPOKOJNIE! TRZEBA TYLKO ZNAĆ 10 PRZYKAZAŃ PODNIEBNEGO PODRÓŻNIKA. / DO YOU HAVE A LONG FLIGHT AHEAD OF YOU AND ARE YOU CONCERNED ABOUT SLEEP DEPRIVATION AND CIRCULATION PROBLEMS? NO WORRIES! ALL YOU NEED TO DO IS REMEMBER THESE TEN COMMANDMENTS OF THE AIRBORNE TRAVELLER. I. Pij na umór / Binge drinking Oczywiście nie alkohol ani kawę, tylko wodę! Najlepiej niegazowaną. Nawadnianie organizmu to klucz do dobrego samopoczucia. Upojny lot będziesz mieć zapewniony. / Do not drink alcohol or coffee – just water. Preferably non-carbonated. It is essential to hydrate your body. Drink the flight away! II. Wykonaj podniebny fitness / Go for a sky high workout W czasie długiego lotu co godzinę wstań z miejsca i przejdź się parę kroków. A podczas siedzenia wykonaj podniebny fitness: naprzemiennie wspinaj się na palce, kręć stopami kółka, poruszaj palcami stóp. Ruch to zdrowie! / Get up every hour and take a short walk. And do a little sky high workout in your seat – draw circles with your feet and move your toes. Exercise is conducive to good health. III. Postaw na luz / Hang loose Z zakrzepicą żylną powalcz też na ringu modowym. Zalecane są luźne ubrania i buty. Dresy i oversize’y mile widziane. / The campaign against deep vein thrombosis continues

on the fashion scene. Wear loosefitting clothes and shoes. Tracksuits and oversized clothes are highly recommended.

IV. Zadbaj o swój look / Get grooming Czerwone policzki, sucha skóra? Wystarczy zawsze mieć pod ręką krem nawilżający i odżywczą pomadkę do ust. Lepszy wygląd to lepsze samopoczucie! / Red cheeks, dry skin? Always pack a moisturising cream and a nourishing lipstick to help you look better. Looking better is feeling better. V. Ułóż się do snu / Go to sleep Spanie w samolocie może być naprawdę wygodne. Weź ze sobą nadmuchiwaną poduszkę, parę zatyczek do uszu lub wyciszające szumy słuchawki i podczas rezerwacji wybierz miejsce przy oknie. Dzięki temu będziesz mieć dodatkową podpórkę pod głowę. / Sleeping on the plane cab be a dream. Take an inflated cushion (it fits easily into your hand luggage), earplugs or noise-cancelling headphones, and opt for a window seat when you book your ticket. You will benefit from the extra head support.

VI. Zaśnij jak niemowlę / Sleep like a baby Jeżeli przykazanie VI to dla ciebie za mało i nie jesteś w stanie zasnąć w ten sposób, po konsultacji z lekarzem weź melatoninę. Tylko uważaj i nie prześpij lądowania! / If you find the sixth commandment hard to keep and find yourself unable to sleep this way, consult your physician and take melatonin. But be careful not to oversleep and miss touchdown. VII. Przejdź na dietę cud / Try the wonder diet Postaw na to co lekkostrawne i zdrowe – warzywa i owoce. Tę podniebną dietę cud warto stosować także po opuszczeniu samolotu! Samo zdrowie. / Eat light and healthy foods – vegetables and fruit. And remember – it’s a good idea to continue this sky high wonder diet even after you leave the plane. It just happens to be good for you wherever you are. VIII. Odetchnij z ulgą / Breathe a sigh of relief Nie masz przy sobie gumy do żucia ani niczego, co pomogłoby ci odświeżyć oddech? W Dreamlinerach w klasie Premium i Elite są dostępne zestawy ze szczoteczką do zębów. Możesz też

SHUT TERSTOCK (7), M.P. (4), M.P. LOT (2)

W CHMURACH Up in the Air

TEKSTY/BY:

010_KA_01_W chmurachb12345new.indd 10

13-12-17 18:14

ALAMY/BEW, SHUT TERSTOCK (2)

poprosić stewardesę o plasterek cytryny i pożuć go chwilę. Kwaśna mina szybko zejdzie z twoich ust. / No chewing gum or anything else to freshen your breath? Dental care kits are available to passengers in the Premium and Elite classes onboard the Dreamliners. You can also ask the flight attendant for a slice of lemon. And chew it for a while. That sour look on your face will be gone in an instant.

IX. Miej parcie na przód / Be in the forefront Gdy będziesz rezerwować bilet lub podczas odprawy poproś o miejsce z przodu samolotu lub przy wyjściu ewakuacyjnym. Zazwyczaj jest tam więcej przestrzeni na nogi. / When booking your ticket or at check-in opt for a seat at the front or next to the emergency exit to benefit from more leg room.

maseczka do zasłonięcia oczu, zatyczki do uszu / sleeping mask, ear plugs

X. Uśmiechnij się / Smile I myśl pozytywnie. Podczas długiego lotu obejrzyj komedię na monitorze. Albo zaangażuj się w rozmowę z sąsiadem. Tylko uwaga! Czasem robi się tak ciekawie, że aż żal lądować! / And think positive. Watch a comedy and even better get into an interesting discussion to make your flight more enjoyable. But beware. You might come to regret the end of the flight. ☐

NIEZBĘDNIK / MUST HAVES

guma do żucia/ chewing gum

miętowe pastylki / mints

krople do oczu i zestaw ze szczoteczką do zębów / eye drops and a dental care kit

1. balsam/pomadka/sztyft do ust / lip balm/lip care stick 2. krople do oczu w jednorazowych pojemnikach / eye drops in small disposable packets 3. miętowe pastylki lub guma do żucia / mints or chewing gum. 4. poduszeczka pod kark, nadmuchiwana nie zajmuje wiele miejsca w bagażu, a znacznie poprawia komfort długiego siedzenia, nie mówiąc już o spaniu / inflatable neck pillow is easy to pack and can greatly improve your sitting and sleeping comfort 5. Przy długich podróżach przyda się zestaw zawierający szczoteczkę do zębów z odrobiną pasty (albo jednorazowe Colgate Wisps – nie potrzebują wody) / On long flights you might want to take a toothbrush and some toothpaste (or disposable Colgate Wisps which can be used without water) 6. chusteczki odświeżające / wet wipes 7. maseczka do zasłonięcia oczu, zatyczki do uszu (lepszą, bo nieblokującą przepływu powietrza, ale i droższą opcją są specjalne słuchawki niwelujące dźwięki otoczenia) / a sleeping mask, ear plugs (special noise-cancelling head phones which do not block air flow are a better but more costly solution 8. miękkie skarpetokapcie / soft slipper socks

skarpetokpcie / slipper socks 8

balsam, pommadka lub sztyft do ust / lip care stick, lip balm

poduszka pod kark / neck pillow 11

010_KA_01_W chmurachb12345new.indd 11

13-12-17 17:49

REZERWACJE

Mark your Calendar

Zimno? Gorąco! x

Cold? Hot!

Najgorętsze premiery filmowe, debiuty młodych twórców. Święto filmowców nie tylko skandynawskich w tym roku po raz pierwszy przyzna nagrodę Svena Nykvista – operatora filmów Ingmara Bergmana i Romana Polańskiego. W programie także seminaria i spotkania z twórcami. Na żywo usłyszymy również muzykę Philipa Glassa do filmu Koyaanisqatsi. / Key movie premieres and filmmaker debuts. This festival, which celebrates cinematography and much more besides, will once more be presenting its award named in honour of Sven Nykvist. The programme features seminars and meetings with filmmakers plus a live performance of Philip Glass’s soundtrack for the iconic film Koyaanisqatsi.

Czym skorupka za młodu…z As the twig is bent

22–25.01, www.bettshow.com, POWERING LEARNING, Londyn, Wielka Brytania / POWERING LEARNING, London, UK

24.01–03.02, www.giff.se, MIĘDZYNARODOWY FESTIWAL FILMOWY, Göteborg, Szwecja / INTERNATIONAL FILM FESTIVAL, Göteborg, Sweden

Co w modzie piszczy x

Cutting edge

Wszystko, co każdy szanujący się mężczyzna musi wiedzieć o modzie, czyli nowe ekscytujące kolory i faktury, aktualne kolekcje ubrań i butów na cały rok i na każdą okazję. Być może te targi niejednego pana zmienią nie do poznania. Szczególnie polecamy kolekcję męskich kapeluszy. / Everything a trendy male needs to know about fashion – all year collections, exciting new colours and textures, and the latest clothing and footwear collections for every occasion. This event might change many men beyond recognition. Keep an eye out for the men’s hat collection. 7–10.01, www.pittimmagine.com/corporate/fairs/uomo.html, TARGI MODY MĘSKIEJ PITTI UOMO, Florencja, Włochy / PITTI UOMO MEN’S FASHION SHOW, Florence, Italy

Wszystko o tym, jak najefektywniej przyswajać wiedzę, używając do tego najnowocześniejszej techniki. Najmłodsi i najstarsi poznają zalety e-learningu, nauczyciele pochwalą się wybitnymi uczniami. / The main theme is how to harness the latest technologies to learn as effectively as possible. The young and old alike can explore the benefits of e-learning, while teachers will be able to present their gifted students.

Podaj piłkę z Gdy w Europie królować będą sporty zimowe, władzę nad antypodami przejmie tenis. Organizatorzy oferują pracę młodym ludziom od 12 do 17 roku życia. To tylko podawanie piłek, ale za to mistrzom. / While Europe is enjoying its winter sports, tennis is the name of the game Down Under. The event offers employment to teens aged 12-17. You can be a ball kid to the champions. 13–26.01, www.australianopen.com, TENISOWE MISTRZOSTWA AUSTRALII, AUSTRALIAN OPEN, Melbourne, Australia / AUSTRALIAN OPEN TENNIS CHAMPIONSHIP, Melbourne, Australia

Pass the ball

010_KA_01_Rezerwacje12345.indd 12

13-12-16 18:13

Ladies and Gentlemen,

PROMOCJA

The geographic location in Europe at a key point of international contacts, two modern sea ports and an international airport, intensively developed road and railway infrastructure, over 1.2 million educated and entrepreneurial inhabitants, nearly thirty establishments of higher education, more than three thousand businesses with foreign equity participation, hundreds of businesses in the hi-tech sector, wide beaches, amber, and millions of tourists… This is the picture of the dynamically developing Gdańsk Metropolitan Area made up of a number of neighbouring and closely cooperating local communities of the Pomeranian Voivodship. The Metropolitan Area stretches over eight poviats, including a conurbation of three municipalities, each a poviat in itself, all working hand in hand in search for solutions conducive to swifter social and economic development at the local and regional levels. Perceiving the new opportunities opening before the local authorities when they join forces to attract new investors and create new jobs, we have become one of the quickest developing agglomerations in Poland. The sense of unity in the Area is not accidental. It is based on mutual links in education, culture, transport and communication, housing and labour markets. The human capital, convenient location, focused effort on infrastructure development, and high quality of life, combined with a base of efficient services available to the residents and businesses in large cities and rural areas alike, add up creating a background which fosters development and equips the metropolis with instruments, which enable it to compete successfully against other similar centres in Poland and the Baltic Sea Region. The Gdańsk Metropolitan Area is worth a closer interest not only due to its social and economic advantages, but also because of its rich history, highly diverse culture, its exceptionally attractive location and the values of the natural environment which in times immemorial attracted men so much as to settle in the area and today enhance the unquestioned tourist advantages of the Metropolitan Area. Our combined potential is an asset which pertains to and encourages new projects which will consolidate our own and our investors’ position on the economic map of Poland and the united Europe. Many success stories and the satisfaction shared by our international investors testify best to the fact that the Gdańsk Metropolitan Area is now and will continue to support bold, new ventures.

Gdansk_Kaleidoscope_0113.indd 1

Mayor of Gdańsk Paweł Adamowicz

12/16/13 12:34 PM

REZERWACJE

Mark your Calendar

Do stołu v Wasze mieszkanie wam spowszedniało? Nikt z gości nie zwraca uwagi na jego wystrój? Koniecznie lećcie na targi, które odmienią okna, ściany czy stoły w każdym domu. Baśniowe wzory i kolory nadadzą wnętrzom niepowtarzalny i najmodniejszy klimat. / No longer find your apartment exciting? Guests not jealous of your interior decoration? This is one trade fair guaranteed to revamp the windows, walls and tables of houses everywhere. The fabulous patterns and colours on display will add that special touch to every interior and keep it up-to-date with the latest trends. 08˛ 11.01, heimtextil.messefrankfurt. com, TARGI TEKSTYLNE HEIMTEXTIL, Frankfurt, Niemcy / HEIMTEXTIL TEXTILE FAIR, Frankfurt, Germany

Ludzie listy piszą v

Not for the agony aunt

W czasach, kiedy otrzymanie listu w papierowej kopercie jest rzadkością, przywrócenie do łask gołębia pocztowego może okazać się nie lada ekstrawagancją. Wystawę tych pięknych i pracowitych ptaków przygotowują właśnie nasi południowi sąsiedzi. Można podziwiać gołębie, można kupić, a potem wystarczy już tylko pisać… / Now that snail mail is going the way of the dodo, restoring the carrier pigeon to favour must seem a daunting task. Nevertheless, our southern neighbours are staging an exhibition of these beautiful hard-working birds. You can admire them, purchase one and then start writing. 31.01–01.02, www.evph.cz, WYSTAWA GOŁ° BI POCZTOWYCH, Brno, Czechy / EXHIBITION OF CARRIER PIGEONS, Brno, Czech Republic

Wspomnień czar c Memories are made of this

Przemysł pamiątkarski od zawsze ma się świetnie. Muszelki z gór czy góralskie kierpce znad morza? Nieistotne! Ważne, by pamięć o urlopie została wraz z biżuterią, statuetką czy zestawem do gry w szachy. To wszystko można zobaczyć na targach w stolicy Grecji. Czytelników prosimy o potwierdzenie obecności przez wysłanie do nas widokówki. / The souvenir industry has always done well. Sea shells from the mountains or alpine souvenirs from the seaside? Who cares! The main thing is that your holiday memories materialise into paintings, jewellery, figurines, chess sets etc. You can watch it all happen at the souvenir expo in Athens. 8–12.01, www.parousies.gr, TARGI PAMI˝ TKARSKIE EXPO GREECE, Ateny, Grecja / SOUVENIR EXPO GREECE, Athens, Greece

Home textiles

Dla ciała, dla ducha v For body and soul

22.01, www.sfballet.org/events/opening_night_gala, GALA BALETOWA, San Francisco, USA / BALLET GALA, San Francisco, US

Ceny biletów zaczynają się od 1250 dol., ale atrakcje dla melomanów niezrównane. Otwarcie sezonu baletowego w San Francisco zacznie się od koktajlu w ratuszu, potem czas na spektakl, a po nim kolejne przyjęcie z przystawkami i słodyczami. Uszy, oczy i podniebienia zostaną należycie zaspokojone. / This not the most economic of events – tickets start at USD 1,250 – but it is guaranteed to leave music enthusiasts thrilled. The new ballet season in San Francisco kicks off with a cocktail party at the local town hall, followed by the show and later another party with savoury and sweet refreshments. A feast for the eyes, ears and palate.

012_KA_01_Rezerwacje12345.indd 14

13-12-17 15:48

COSMOPOLITAN Twarda 2/4 JEDYNA TAKA REALIZACJA NA POLSKIM RYNKU NIERUCHOMOŚCI

POŁO° ONY W SAMYM CENTRUM WARSZAWY, PRZY PLACU GRZYBOWSKIM, WIE° OWIEC COSMOPOLITAN TWARDA 2/4 TO UNIKALNY PROJEKT NA POLSKIM RYNKU NIERUCHOMO˛CI . JEST TO PIERWSZA INWESTYCJA, W KTÓREJ WSZYSTKIE MIESZKANIA B˝D ˙ WYKOˆCZ ONE PRZEZ DEWELOPERA POD KLUCZ PRZED WPAROWADZENIEM SI˝ PIERWSZYCH MIESZKAˆC ÓW CZYLI W CZERWCU 2014 R. KLIENCI JU° MOG˙ KUPOWAˇ GOTOWE APARTAMENTY.

Wybudowany przez Tacit Development Polska JS obiekt oferuje 252 apartamenty wykończone i wyposażone w wysokim standardzie. Część mieszkalna wieżowca zaczyna się od 8. piętra a kończy na 44. Apartamenty mają powierzchnie od 53 do 480 m2. Całkowicie przeszklona fasada o zróżnicowanej fakturze zapewnia niezwykły widok patrzącym z zewnątrz oraz maksymalne doświetlenie wnętrz. Cosmopolitan to budynek mający wszelkie techniczne udogodnienia, jakie są dostępne na rynku. Począwszy od otwieranych okien, co w tego typu wieżowcach jest bardzo rzadkie, a skończywszy na możliwości sterowania oświetleniem, klimatyzacją czy telewizją za pomocą smartphonów. Deweloper oferuje swoim klientom bardzo wysoki standard wykończenia: dębowe deski podłogowe, włoski marmur na podłogach i ścianach łazienek, meble kuchenne marki Alno, ceramikę i armaturę najlepszych światowych marek (Duravit, Kaldewei, Dornbracht, Blanco), wyposażoną garderobę i pralnię, najnowszej generacji sprzęt AGD marki Miele oraz inteligentny system zarządzania mieszkaniem HMS, sterujący sprzętem i instalacjami zgodnie z preferencjami domowników. Średnia cena za metr kwadratowy z wykończeniem i wyposażeniem wynosi 24 tys. zł brutto.

PROMOCJA

W budynku znajdą się pomieszczenia klubowe, rekreacyjne, sale do ćwiczeń. W części niemieszkalnej zlokalizowane są biura, restauracja, kawiarnie, sklepy i inne punkty usługowe. Samochody można parkować na czteropoziomowym podziemnym parkingu. Wieżowiec jest zakończony w stanie deweloperskim, w grudniu 2013 r. otrzymał decyzję o pozwoleniu na użytkowanie. Obecnie w mieszkaniach na poszczególnych piętrach trwają prace wykończeniowe. www.cosmopolitan.waw.pl

Tacit_Kaleidoscope_0114.indd 1

12/16/13 11:19 AM

NASZ KIERUNEK

Our Destination

TRADYCJA I NOWOCZESNOŚĆ, FUTBOL I SZTUKA WYSOKA, NIEZWYKŁA ARCHITEKTURA I NASTRÓJ ZABAWY. ZAPRASZAMY DO STOLICY KATALONII. / TRADITION AND MODERNITY, FOOTBALL AND HIGH CULTURE, UNIQUE ARCHITECTURE AND AN ATMOSPHERE OF FUN. WELCOME TO THE CAPITAL OF CATALONIA. TEKST/BY: Sławomir

NAJ

BARCELONA

Borkowski

TOP

1Miasto z wizji szalonego architekta From the vision of a mad architect, a city

Genialny Antonio Gaudi odcisnął na Barcelonie piętno niezatarte, w jakimś sensie stworzył jej czar, którym dziś wabi turystów. Wymieńmy choćby świątynię Sagrada Família i park Guell. Najważniejszym wyróżnikiem tej architektury jest niechęć do linii prostych, inspirowana dziełami natury organiczna forma. Niczego podobnego nigdzie indziej nie znajdziecie. / The genius Antonio Gaudí has left its mark on the city. It should suffice to mention the Sagrada Familía church or Park Güell. The distinctive features of his style include a rejection of straight lines and organic inspirations. Barcelona is the only place where you will find it.

The temple of football and marketing

Oprócz Sagrada Família katalońska stolica ma też słynną świątynię innego rodzaju religii – mianowicie futbolu. To za sprawą FC Barcelona miasto jest znane nawet w najbardziej zabitej dechami dziurze na świecie. Najsłynniejszy klub piłkarski gra na mieszczącym 100 tys. widzów, największym w Europie stadionie Camp Nou. Przy pełnych trybunach, w meczu o stawkę z udziałem największych piłkarskich gwiazd, emocje są tam naprawdę niezwykłe. / Apart from the Sagrada Familía, the capital of Catalonia is home to a temple of another mainstream religion – football. FC Barcelona has made the city famous all over the world. This most celebrated football club has the largest stadium in Europe – Camp Nou, which can seat 100,000. Tickets sell out in no time flat when the stakes are high and the best and the brightest are playing.

Katedra futbolu i marketingu

014_KA_01_5powodow12345.indd 16

13-12-17 12:59

Malaria7_K_11.06.indd 1

6/11/13 1:33:15 PM

NASZ KIERUNEK

Our Destination

3Bazar w sercu metropolii A market in the heart of the city

Barcelonę wypada też poznać kubkami smakowymi. Tutejsza kuchnia jest odmianą śródziemnomorskiej – z aromatycznymi przyprawami, oliwą i czosnkiem oferuje więc, a jakże, rozmaite owoce morza, ale też lokalne mięsiwa i wędliny. Tym bogactwem ingrediencji najlepiej nasycić zmysły na miejskim bazarze La Boqueria. Znajduje się tam kilkaset straganów ze świeżą żywnością, a wybór najbardziej wyszukanych wiktuałów jest oszałamiający. / You can use your taste buds to explore Barcelona. The local cuisine is a variation on Mediterranean cooking – packed with aromatic spices, olive and garlic, seafood plus various meats and cold cuts. Visit La Boqueria, a market in the heart of the city, to indulge your senses with a wealth of ingredients. You can find hundreds of stalls selling fresh produce and most sophisticated treats.

Kubizm w murach średniowiecza

INFO O LOTACH / FLIGHT INFO WAW° BCN 11.50–15.00 pon., śr., pt., nd. / Mo., Wed., Fri., Su. BCN° WAW 15.50–19.00 pon., śr., pt., nd. / Mo., Wed., Fri., Su. Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com, w taryfie First Minute na bezpośredni lot w obie strony, która zawiera wszystkie podatki i opłaty, wynosi: od 499 zł. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu. Rejs trwa 3h 10 min. / Total price of a direct return ticket purchased at lot.com in the First Minute fare including all fees and taxes: from PLN 499. The price may vary depending on the date the ticket is purchased. Flight duration: 3 h 10 min.

Barri Gòtic to najstarsza część miasta. Spacery tutejszymi uliczkami i zaułkami mają niepowtarzalny urok. Warto tu wstąpić do okazałej gotyckiej katedry, a także… Muzeum Pabla Picassa z tysiącami jego wczesnych prac. Włodarze miasta dla dzieł słynnego kubisty, rewolucjonisty w sztuce, zaskakująco znaleźli bowiem miejsce w murach średniowiecznego pałacu. / Barri Gòtic is the oldest district of the city. Take a stroll down its narrow streets, explore its nooks and crannies and soak up its unique charm. Other notable attractions include the majestic Gothic cathedral and the Pablo Picasso Museum. The municipal authorities decided to exhibit the collection of the famous Cubist and art revolutionary in a non-standard setting – amid the walls of a medieval palace.

Cubism in medieval walls

Barcelona reprezentacyjna

Barcelona on foot

Między otoczonym kolumnadą placem Hiszpańskim a Pałacem Narodowym na wzgórzu Montjuïc rozciąga się reprezentacyjna oś spacerowa. Wiedzie obok magicznej fontanny zachwycającej kolorowym wodno-świetlnym spektaklem. / There is a scenic walking route between the colonnaded Plaça d’Espanya and the Palacio Nacional on top of Montjuïc. The path wends its way past a magic fountain that offers a spectacular display of water and light.

014_KA_01_5powodow12345.indd 18

13-12-17 12:59

1. Meta-analysis: Saccharomyces boulardii for treating acute diarrhoea in children H. SZAJEWSKA, A. SKÓRKA & M. DYLAG Aliment Pharmacol, Ther 2007; 25: 257–264 2. Jednocześnie z DPN – Doustny Płyn Nawadniający Enterol 250: kapsułki/proszek do sporządzania zawiesiny doustnej, produkty lecznicze OTC. Skład: 250 mg liofilizowanych drożdżaków Saccharomyces boulardii oraz subst. pomoc. m.in.: laktoza jednowodna (kapsułka, saszetka) i fruktoza (saszetka). Wskazania: ostre biegunki bakteryjne, przebiegające bez krwi w kale i bez znacznego odczynu ogólnego, jako dodatek do nawodnienia u dorosłych i dzieci; zapobieganie biegunkom związanym ze stosowaniem antybiotyków; dodatek do leczenia antybiotykami w nawracających zakażeniach Clostridium difficile; zapobieganie biegunkom związanym z żywieniem dojelitowym. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na składniki preparatu; nie stosować u pacjentów z cewnikiem założonym do żyły centralnej. Podmiot odpowiedzialny: BIOCODEX, Francja. ENT/MK/35/13, data opracowania grudzień 2013

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu

szerokie horyzonty

Broad Horizons

Wenezuela w tysiącu smaków Venezuela of a thousand flavours

Najdłuższa na świecie górska kolejka, lody o smaku kiełbasy i szansa na przytulenie się do anakondy. Mało? A to ledwie kilka z wenezuelskich atrakcji. / The world’s longest cableway, sausageflavoured ice cream and a chance to cuddle an anaconda. Impressed? These are just a few of the highlights of Venezuela. Tekst/BY: Maciej

Wesołowski

020_KA_01_Szerokie horyzonty12345.indd 20

13-12-17 13:17

Roraima – góra w paśmie Pacaraima Wyżyny Gujańskiej. Roraima - a mountain in the Pacaraima range of the Guiana Shield.

020_KA_01_Szerokie horyzonty12345.indd 21

13-12-17 15:49

Broad Horizons

Pierwsze, co rzuca się w oczy na wenezuelskiej prowincji, to dziesiątki starych, odrapanych, ale jednak wielkich i długich aut z USA. Mają po 30–40 lat, palą pewnie po 30–40 litrów na 100. Tajemnica wyjaśnia się niebawem – na stacji benzynowej, kiedy okazuje się, że litr benzyny kosztuje tu mniej więcej 2 (słownie: dwa!) polskie grosze. Przestaje mnie to dziwić następnego dnia, gdy widzę całe lasy szybów naftowych ciągnących się wzdłuż jeziora Maracaibo. Boskie błyskawice Samo jezioro z kosmosu wygląda jak gigantyczna kropla. Z Zatoką Wenezuelską łączy je 55-kilometrowa cieśnina, potem gwałtownie się rozszerza, z bliska sprawiając wrażenie pełnego morza. Patrząc na jego poszarpane wybrzeże i okalające je gdzieniegdzie chaty na palach, nietrudno zgadnąć, dlaczego bawiący tu u schyłku XV w. wielki włoski podróżnik Amerigo Vespucci ochrzcił ten kraj Wenezuelą, czyli Małą Wenecją.

Wenezuela jest jednym z największych na świecie eksporterów ropy naftowej. Venezuela is one of the world’s biggest exporters of petroleum.

The first thing you notice in the Venezuelan countryside are the dozens of big battered old American cars. They are 30–40 years old and consume 30–40 litres per 100 km. The mystery was soon revealed – at a petrol station when I find out that one litre of petrol costs less than 2 Polish groszys. I am not so surprised when I see the forests of oil wells flanking Lake Maracaibo the next day. Divine lightning From space, the lake resembles a giant drop. It is connected to the Gulf of Venezuela by a 55-kilometre strait. Further ahead, the gulf widens to resemble an open sea. Looking at the rugged coastline dotted with scarce stilt houses, it’s easy to see why the great Italian traveller Amerigo Vespucci, who reached the country at the turn of the 15th century, dubbed it Venezuela, meaning Little Venice. I catch the night bus to the southern part of the country, to the Andes. It’s a double-decker with comfortable reclining seats. I notice two signs next to the window: “Please don’t destroy the curtains” and “Please don’t eat inside this transport unit.” I travel from north to south, from the industrial Maracaibo to the picturesque Merida in the Andes. En route we pass through small towns overlooking the Cataumbo River, which feeds the lake. Spectacular lightning discharges are triggered when the arctic air currents from the Andes clash head on with the hot air rising above Lake Maracaibo and the methane released by nearby swamps. This can be observed 150 days a year. The silent lightning creates intricate patterns in the sky and turns night into day. In pre-Columbian times, these were thought to be signals from the gods. They later served as beacons for ships sailing on the great lake. Now, they are one of the star attractions of the region. I finally reach Merida. Unlike the Caribbean coast, the air is crisp and clean here. I look around and slowly get the impression of being inside an oversized litter box. There are mountain ranges everywhere I look. Merida is home to the world’s longest cableway. Tourists ride 4,765 metres above sea level to the peak of Espejo, travelling over 3 kilometres vertically. The pace is too fast for many visitors, who suffer of mild altitude sickness, but the breathtaking vista on the summit makes the risk worthwhile. You might also experience physiological failure in the Coromoto ice cream parlour, which is just as famous as the teleferico. Some time ago, it was listed in the Guinness World Records for serving more than thousand flavours of ice cream. The menu features such exotic flavours as beef in red wine, onion, caipirinha, vodka, Andean trout, carrot, ham, tuna and soy meat. As an experiment, I order shrimps in wine, sausages and sweet corn, which is the best. The shrimps are a complete failure, while the sausages are dripping in fat. I tuck into some Coca-Cola and arequipe-flavoured ice cream for dessert. It’s a much better choice. Nadmorskie miasto Puerto Cumarebo, w tle tankowiec z ropą. The seaside town of Puerto Cumarebo. An oil tanker in the background.

@ imagebroker/east news. poprzednia strona/previous page: masterfile/east news

szerokie horyzonty

020_KA_01_Szerokie horyzonty12345.indd 22

13-12-17 13:17

Łapię nocny autobus na południe, w Andy. Ma dwa piętra i wygodnie rozkładane siedzenia. Pod oknami dwie tabliczki: „Prosimy o nieniszczenie zasłon” oraz: „Uprasza się o niekonsumowanie żywności wewnątrz tej jednostki przewozowej”. Jadę z przemysłowego Maracaibo do położonej malowniczo w Andach Meridy. Po drodze mijamy miejscowości nad wpływającą do jeziora rzeką Catatumbo. Przez 150 dni w roku na skutek zderzenia mroźnego powietrza z Andów z gorącym znad jeziora Maracaibo, a także metanem powstającym na okolicznych bagnach, można podziwiać tu widowiskowe wyładowania elektryczne. Błyskawice, którym nie towarzyszą grzmoty, tworzą najdziwniejsze układy, sprawiają, że w środku nocy robi się jasno jak za dnia. W erze prekolumbijskiej były to sygnały dawane ludziom przez bogów, potem wyładowania służyły statkom z ogromnego jeziora jako latarnie. Teraz to jedna z największych lokalnych atrakcji turystycznych. Dojeżdżam do Meridy. Powietrze jest rześkie, czyste. Patrzę wokół i zaczynam czuć się jak w ogromnej kuwecie. Gdziekolwiek spojrzeć, potężne pasma górskie. W środku – jakże malutcy w tym zestawieniu ludzie i domy. Nie przypadkiem tu znajduje się też najwyższa i najdłuższa na świecie kolejka linowa (hiszp.: tele férico). Turyści wjeżdżają na wysokość aż 4765 m n.p.m., na szczyt o nazwie Espejo, pokonując po drodze ponad 3 km w pionie! Wielu po drodze nie wytrzymuje tempa i zapada na lekką odmianę

Let ’s d an c e Sunday. The authorities have organised a communist rally on Bolivar Square. Two campaigners: an elderly stout Creole and a young female Mulatto are yelling through the megaphone: Viva la Revolucion! Viva Fidel! Socialismo o muerte! (socialism or death). The crowds gathered near the stage are shouting with them. A silver-haired veteran in a fancy purple hat is moved to tears. His friend, another veteran in a worn-out uniform, pats him on the back. It’s funny, but twenty minutes later, these seemingly standoffish agitators shout: Vamos a bailando! (let’s dance) and later hit the dance floor. The entire Bolivar Square begins to sway to the rhythm of salsa. The campaigning resumes dozens of minutes later. The party in the square is set to continue into the evening. But I don’t feel like staying there. I want to get back to the hotel. A few blocks away, in Avenida Cuatro, a stone whizzes past my head. I look around and after a while I see images that resemble scenes from the dying days of Communist Poland. On one side, near the university, I see young people, their faces covered with scarves, clutching stones and pieces of paving, and on the other Venezuelan riot police, who look just like their Polish counterparts from back then. On one side, there are burning tyres and screams getting louder. On the other side, Perspex shields, helmets and truncheons. The commander orders a regular battle

@ imagebroker/east news. poprzednia strona/previous page: masterfile/east news

REKLAMA

020_KA_01_Szerokie horyzonty12345.indd 23

13-12-17 13:17

szerokie horyzonty

Broad Horizons

020_KA_01_Szerokie horyzonty12345.indd 24

13-12-17 15:49

choroby wysokościowej, ale dla widoków ze szczytu naprawdę warto zaryzykować. Fizjologiczną porażkę znakomicie odreagować można w równie słynnej jak teleférico lodziarni Coromoto. Jakiś czas temu wpisano ją do Księgi rekordów Guinnessa, a to dlatego, że serwuje ona lody o ponad tysiącu smaków!, w tym tak egzotycznych jak: wołowina w czerwonym winie, cebula, caipirinha, wódka, andyjski pstrąg, marchewka, szynka, tuńczyk czy mięso sojowe. Ja, eksperymentalnie, zamawiam: krewetki w winie, kiełbaski i kukurydzę, z czego najbardziej smakują mi ostatnie. Krewetki to kompletna porażka, kiełbaski są zbyt tłuste. Na deser jeszcze lody coca-colowe i o smaku lokalnego alkoholu arequipe. Lepszy wybór!

Nad wysokim, stromym wodospadem unosi się wodny pył; mały Indianin z plemienia Janomamów i ulica w mieście Coro. A steep waterfall. A young Indian from the Yanomami tribe. A city in the town of Coro.

array, forming a rectangular battle formation like a commander of a Roman legion. And I am standing somewhere in between with a camera around my neck. I take no more than two pictures when a young man rushes to me: “If you don’t want to spend the next 48 hours in the clink, put the camera away and let’s get out of here.” When the street battle begins, we are standing on the doorstep of a tiny store a block away. I’ve managed to steer clear of a Venezuelan jail. This time. When President Hugo Chavez was alive, posters glorifying the socialist revolution used to intimidate tourists from every wall and every gate. The gargantuan president looked down on the citizenry and exhorted them to: “get to work and realise the great dream of Bolivar” and appreciate the achievements of the social reforms he introduced. Most posters depict El Comandante decked out in uniform, often wearing a commando beret, and almost always with his right hand raised in a military salute. And beneath: “Viva Chavez” or “Pa’lante comendante!” (or to be exact para adelante: “Forward, commander!”). Chavez himself was the soul of modesty. Whenever anyone called him the greatest man in the history of Venezuela, he would humbly reply that he was merely second, after the legendary Simon Bolivar.

ZATAŃCZMY! Niedziela. Na placu Bolivara władze zorganizowały komunistyczny wiec. Dwoje agitatorów: starszy, krępy Kreol i młoda mulatka nawołują przez megafony: Viva la Revolucion! Viva Fidel! Socialismo o muerte! (socjalizm albo śmierć). Tłum pod sceną krzyczy razem ANACONDAS AND CAPYBARAS z nimi. Siwy kombatant w fikuśnej fioletowej czapce ma w oczach The next day, I get into an old Land Rover with an English-speakłzy wzruszenia. Po plecach klepie go kolega – równolatek w wying group to see the virgin plains of Los Llanos. We drive across służonym mundurze. Po 20 minutach sztywni z pozoru agitatorzy the Andes for nine hours – across ridges that rise above two rzucają gromkie: Vamos a bailando! (zatańczmy), i sami ruszają thousand metres. En route we pass signs warning against w tany. Cały plac Bolivara zaczyna podrygiwać w rytmie salsy. dangerous corners and the ubiquitous National Guards. A patrol A po kolejnych kilkudziesięciu minutach znów agitacja. stops us high in the mountains. The Guards check our passports I kilka przecznic dalej, przy Avenida Cuatro, o mało nie dostaję and ask if we have exchanged any currency (it’s illegal, but literally w głowę kamieniem. Rozglądam się i po chwili zaczynam dostrzeeveryone in Venezuela, including state officials and the police, gać obrazki niczym ze schyłkowego PRL-u. Po jednej stronie, exchanges money). There are friendly and smiling. They finally ask w pobliżu uniwersytetu, młodzi ludzie z twarzami obwiązanymi whether we have a gift for them – something in the order of tens chustami, z kamieniami i kostkami chodnikowymi w dłoniach, of dollars. We don’t. The friendliness disappears in an instant. po drugiej – jakże podobni do naszych – wenezuelscy zomowcy. Finally, the terrain becomes flat. A gigantic vacuum stretches out Po jednej stronie płoną opony i słychać coraz głośniejsze okrzyki. ahead of us – kilometre after kilometre overgrown by grass. Po drugiej ogromne pleksiglasowe tarcze, kaski i pałki. Dowódca And cattle. Millions of cattle. We come to a giant field of nothing. formuje regularny szyk bojowy. And in the centre of the field sits our ranch on the River Guaritico. Za życia prezydenta Hugo Cháveza z każdego muru turystę straWe sleep in hammocks arranged in a circle inside the hut. We have szyły plakaty sławiące socjalistyczną rewolucję. Monstrualnie benches and tables and a rather sophisticated toilet. A fine-lookwielki prezydent spoglądał na mieszkańców, zachęcając ich, by: ing iguana greets us on the doorstep. It shows no fear or anxiety. „Ruszyli i zrealizowali wielki sen Bolivara” (kogoś w rodzaju naszeIt only crawls away when it has seen enough. A hundred metres go marszałka Piłsudskiego), tudzież docenili dokonania społeczfurther on, there is a pond swarming with caimans, ibises and nej reformy, jaką zapewnił krajowi. A obok: Viva Chávez lub Pa’lante comandante! (dokładnie: para adelante: „Naprzód, komendancie!”). Sam Chávez INFO O LOTACH | FLIGHT INFO do końca miał w sobie wiele pokory. Kiedy ktoś LOT realizuje czartery w sezonie zimowym między innymi do Wenezueli. / In the winter season LOT is nazywał go największym człowiekiem w historii offering charter flights to numerous destinations including Venezuela. Wenezueli, oświadczał skromnie, że jest zaledwie drugi, po legendarnym Simonie Bolivarze.

020_KA_01_Szerokie horyzonty12345.indd 25

13-12-17 13:18

Broad Horizons

SZEROKIE HORYZONTY

Zat. Wenezuelska

Maracaibo

Jezioro Maracaibo

Mérida San Cristó óbal Cristóbal

Mo rze Karaib s i e k

Barquisimeto

Caracas Valencia

Barinas o ko o k Orino Ciudad Guayana Espejo Apura in Or Ciudad Bolívar 4765 a n Nizi

WENEZUELA

AMERYKA POŁUDNIOWA

GUJANA

ży

Or in o ok

KOLUMBIA

200 km

Roraima n a Santa Elena 2810 G de Uairén uj ań sk a BRAZYLIA

Charakterystyczne długie łodzie z podniesionym dziobem s° d zi˛ atrakcj° d la turystów w Bangkoku. Bangkok’s distinctive long boats with their high bows are merely a tourist attraction nowadays.

Malownicze wyspy Morza Karaibskiego owiane są piracką legendą. The picturesque islands on the Caribbean Sea are home to pirate legends. cranes leading them by the nose. The night brings a magnificent spectacle – hundreds of glowing caiman eyes, almost within our reach. But despite such close proximity, we are supposedly safe in our camp. At dawn, we set off for the savannah on horseback. As we pass a small hill, our guide, French-born Ken, quips that it’s the highest peak in Los Llanos. We gallop to the wetlands to admire the most infamous inhabitant of the region – the anaconda. A decade ago, those monstrous serpents, which grow to nine metres, were a frequent sight near our ranch. But then the local farmers started hunting them to sell them to the Chinese,

Następnego dnia wspólnie z kilkoma Anglosasami wsiadam do wysłużonego land rovera i jedziemy na dziewiczą sawannę Los Llanos. Dziewięć godzin jazdy przez Andy, przewyższenia sięgające 2 tys. m. Po drodze znaki ostrzegawcze z napisem: Curva peligrosa, czyli „niebezpieczny zakręt”, i wszechobecni strażnicy z Gwardii Narodowej. Jeden z patroli zatrzymuje nas wysoko w górach. Kontrolują paszporty, pytają o to, czy wymieniliśmy już walutę (mimo że to nielegalne, w Wenezueli wymianą trudnią się wszyscy, również urzędnicy państwowi i policja). Są mili, uśmiechają się szeroko. W końcu pytają, czy nie mielibyśmy dla nich prezentu w wysokości kilkudziesięciu dolarów. Nie mamy. A oni momentalnie przestają być sympatyczni. Wreszcie wszystko się wypłaszcza. Przed nami potężne, puste przestrzenie, kilometry trawy. I krowy. Miliony krów. Nic dziwnego, że w większości okolicznych knajp w menu są tylko dwie potrawy: wołowina z grilla i wołowina z grilla z surówką. Ogromne pole niczego. W środku tego pola – nasze ranczo nad rzeką Guaritico. Śpimy w rozwieszonych w chacie hamakach. Mamy do dyspozycji ławy i stoły, a także dość elegancką latrynę. Na progu chaty wita nas dorodna iguana. Odchodzi wolno dopiero wtedy, gdy ma na to ochotę. Sto metrów dalej: bajoro pełne kajmanów i grających im na nosach ibisów i żurawi. W nocy mamy przed sobą istny spektakl: setki żarzących się kajmanich oczu niemal na wyciągnięcie ręki. Mimo to, podobno, w obozie jesteśmy bezpieczni. O świcie ruszamy konno po sawannie. Kiedy mijamy niewielki pagórek, nasz przewodnik, pochodzący z Francji Ken, żartuje, że to najwyższe miejsce na Los Llanos. Poza tym płasko jak na stole. Galopujemy w stronę mokradeł, gdzie podziwiać można najsłynniejszego mieszkańca regionu – anakondę. Jeszcze 10 lat temu te monstrualne, nawet dziewięciometrowe węże bez trudu spotkać można było nawet w pobliżu naszego rancza. Ale od czasu, kiedy lokalni farmerzy zaczęli na nie polować, by sprzedać Chińczykom – gdzie gada przerabia się na afrodyzjak – ich populacja dramatycznie spadła. Nam po dwudniowych poszukiwaniach udaje się

ANACONDA I KAPIBARY

020_KA_01_Szerokie horyzonty12345.indd 26

13-12-17 15:49

wyłowić z bagien i sfotografować anakondę długości 3 m. Jeszcze jedna, dwa razy dłuższa, pokazuje się na chwilę i znika w mule. Spływamy rzeką Guaritico. Nad nami krążą setki ptaków, w tym przepiękne i rzadkie szkarłatne ibisy. Na brzegach wylegują się w słońcu żółwie i kajmany, w krzakach myszkują całe rodziny kapibar. Od czasu do czasu z wody wyskakują błękitne delfiny rzeczne. Lepiej nie wkładać rąk do wody. Aż roi się tu od piranii. Jedną z nich – za to dużą, ponadpółkilogramową – złowię później na żyłkę i haczyk z krwawym ochłapem wołowym. Będzie to mój najlepszy obiad w kraju Bolivara. ☐

020_KA_01_Szerokie horyzonty12345.indd 27

who use them as an aphrodisiac, and their population began to plummet. It takes us two days to finally track down and photograph a three-metre anaconda in the swamps. We sail down the Guaritico river. Hundreds of birds skim over our heads, including beautiful Scarlet ibises. On the banks, turtles and caimans bask in the sun and scores of capybaras ferret in the bushes. From time to time, blue river dolphins leap out of the water. Putting your hands in the water is not a good idea. The river is teeming with piranhas. I later catch one with a line and hook and a bloody slab of beef. This will be my best meal in the country of Bolivar. ☐

13-12-17 15:49

kuchnia

Cuisine

Lekko i wykwintnie

The delightful lightness of carnival time

Przepis na udany karnawał składa się z pysznych drobiazgów o niebanalnym wyglądzie. The recipe for a successful carnival is delicious snacks with eyecatching looks. pasuje na czas karnawału, choć również polska tradycja kulinarna ma się w tym zakresie czym poszczycić. Niekoniecznie muszą to być tradycyjne dla staropolskiego karnawału góry tłustego mięsa. U Fukiera proponuję w tym czasie wędzonego mazurskiego węgorza, wieprzowe nóżki w cudownej galarecie, niepowtarzalne pasztety i oczywiście najlepszego na świecie polskiego śledzia, czy to w lnianym oleju, czy w wiejskiej śmietanie i kwaśnych jabłkach. Do tego obowiązkowo faworki, lekkie jak piórko, obsypane cukrem pudrem niby delikatnym styczniowym śniegiem. ☐

Carnival craze is sweeping the world once more. This annual season of parties and feasts is an excellent opportunity to catch up on old friends, and go out or do the opposite – invite everyone round to your place, cook up something delicious and spend a wonderful evening together. Contrary to what it may seem, carnival is not a time of serving complicated and fancy dishes. No Herculean efforts are required in the kitchen. The recipe for a successful carnival is delightfully delicious snacks with rich flavours to match their eye-catching looks. It might be a time for feasting, but do we really want to spend this memorable night over a fat-dripping roast and thick gravy? I believe the carnival table should be laden with hot and cold and hot snacks – as pretty as jewels and as scrumptious as the food of the gods. You can draw on the culinary experience and customs of Spain, Portugal and Greece to prepare tapas, petiscos, salgados, mezes… Cosmopolitan finger foods are the perfect Carnival choice, but don’t forget about good old Polish cooking, which also has a great deal to offer. You don’t have to have a traditional Old Polish carnival feast with piles of fatty meat. During the carnival season, “U Fukiera” is serving smoked eel from Masuria, pig’s trotters in luscious jelly, special patés, and naturally, the world’s best Polish herring in linen seed oil or country cream and sour apples. The dessert de rigeur is faworki (angel wings) – light as a feather and sprinkled with icing sugar to resemble the delicate January snow. ☐

Magda Gessler – restauratorka, autorka książek kucharskich, malarka. Prowadzi programy kulinarne w telewizji TVN. / Restaurateur, cook book writer, painter. She hosts culinary shows on TVN television station.

Ten doroczny czas zabaw i biesiad jest znakomitym pretekstem, żeby wreszcie spotkać się z dawno niewidzianymi znajomymi, wyjść z domu albo wręcz przeciwnie – zaprosić wszystkich do siebie, przygotować coś pysznego i spędzić niejeden wieczór w cudownie lekkim, szampańskim nastroju. Wbrew pozorom karnawał nie sprzyja nadmiernie rozbudowanym, skomplikowanym daniom, ten czas doprawdy nie wymaga od nas tytanicznej pracy w kuchni. Przepis na udany karnawał składa się raczej z wykwintnie pysznych drobiazgów, których intensywne smaki ścigają się z niebanalnym wyglądem. To czas ucztowania, ale warto się zastanowić, czy pełną wrażeń noc rzeczywiście chcemy spędzić nad tłustą pieczenią z zawiesistym sosem? Jestem przekonana, że na karnawałowym stole powinny królować raczej ciepłe i zimne przekąski – piękne jak klejnoty i pyszne jak pokarm bogów. Można skorzystać z doświadczeń i zwyczajów kulinarnych Hiszpanii, Portugalii czy Grecji i wyczarować genialne tapas, petiscos, salgados, mezes… Kosmopolityczna kuchnia przekąskowa idealnie

028_KA_01_FelietonGessler12345.indd 28

13-12-17 15:50

kalejdoskop_ciasteczka_rozne_11_2013.indd 1

2013-11-05 11:21:24

kuchnia

Cuisine

Od żołądka do serca

Via the stomach to the heart Flaki w aromatycznym gęstym bulionie to potrawa idealna na mroźne zimowe wieczory. / Tripe in thick aromatic bullion is the perfect comfort food for chilly winter evenings. Monika Kucia, www.monikakucia.pl

Tekst/by:

030_KA_01_Kuchnia12345.indd 30

13-12-17 15:51

Harmonijkowe paseczki skąpane w rosole, czyli flaki, to gęsta pożywna zupa z fragmentów wołowego żołądka. Na flaki przeznacza się wszystkie jego części. Flaki są bogate w związki wapnia i zawierają ich więcej niż mięso. To potrawa obecna w Polsce przynajmniej od XIV w. Podobno było to ulubione danie królowej Jadwigi i Władysława Jagiełły. Staropolską potrawą były flaki z imbirem i obalanką – kiszką nadziewaną kaszą jęczmienną. Kiszkę krojono na kawałki i układano wokół flaczków. Przyprawiano je na biało zasmażką z mąki bądź na żółto – szafranem. Flaki obecne są także w innych kulturach – jadają je Włosi (trippo), Chińczycy (fuqi feipian), Grecy (patsas), Amerykanie (Philadelphia pepper pot soup) i Meksykanie (menado). To wymagający produkt. Przed użyciem należy je oczyścić, oskrobując je nożem, posypując solą i szorując ostrą szczoteczką oraz dokładnie odcinając poczerniałe koniuszki. Po kilkakrotnym wymyciu w zimnej wodzie trzeba je zalać wrzątkiem i gotować przez kwadrans, po czym odlać wodę i zmieniać ją jeszcze kilkakrotnie podczas gotowania. Większość przepisów mówi o tym, że flaki należy bardzo długo gotować, by stały się miękkie. „Flaczki po ugotowaniu powinny być tak miękkie, by można je było w palcach rozetrzeć”, czytamy w książce W staropolskiej kuchni i przy polskim stole Marii Lemnis i Henryka Vitry’ego. To danie obecne w kilku kuchniach regionalnych – na Podhalu jada się flaki baranie, po lwowsku wołowe, ale z kapustą włoską. Klasycznym daniem kuchni warszawskiej, obok ozora, nerek, móżdżku, są flaki, serwowane jednak nietypowo, bo z pulpetami z dodatkiem szpiku. Aniela Rubinstein w książce Kuchnia Neli pisze o flaczkach po warszawsku: „Jest to jedno z moich ulubionych dań. Godne jest ono prawdziwych smakoszy; dobrze przyprawione flaki powinny być aromatyczne, a ich konsystencja – gęsta”. Piąta Ćwiartka w Arkadach Kubickiego pod Zamkiem Królewskim w Warszawie, restauracja należąca do rodzeństwa Kręglickich, to miejsce z menu, którego podstawą są podroby. Restauratorzy tak opowiadają o swoim pomyśle kulinarnym: – Sięgamy po produkty niedoceniane na wielkopańskim stole, zapomniane, ale pyszne i dowodzące kucharskiego kunsztu. Szanujemy zwierzęta. Skoro poświęcamy je na jedzenie, to wszystkie części, od nosa po koniec ogona, uważamy za cenne i wartościowe. Nerki, wątroba, grasica, wszelkie podroby, czyli Piąta Ćwiartka, to nadzwyczajnej jakości materiał do gotowania. Odkrywamy nowe smaki i z ciekawością wracamy do tych zapomnianych. Klasyczne polskie flaki w parującym, gęstym, esencjonalnym bulionie pachnącym majerankiem, ze sprężystymi, nie za twardymi, ale i nierozgotowanymi flaczkami i z towarzyszącą im nieodłącznie kajzerką (chleb wydaje się za kwaśny do flaków) to danie kojące serce i ciało. Idealne na mrozy i zimowe wieczory, gdy mrok zdaje się wieczny. ☐

Flaki – honeycomb-textured ribbons of beef tripe soaked in broth – makes a hearty soup. Every part of the stomach is used to make the dish. Tripe is a richer source of calcium than meat. Tripe has been popular in Poland since at least the 16th century. Tripe with ginger and obalanka (millet groats and meat sausage) was an old Polish dish. The sausage was diced and arranged neatly around the tripe. It was seasoned with white flour-based roux or yellow roux containing saffron. Tripe dishes are also eaten in other cultures – it is served in Italy (Italians call it trippo), China (fuqi feipian), Greece (patsas), the U.S. (Philadelphia pepper pot soup) and Mexico (menado). Tripe requires meticulous preparations. First, you should clean it thoroughly, scrape with a knife, sprinkle with salt, scrub with a sharp brush and remove any blackened bits. Rinse it a few times in cold water, put it in a pan, cover it with hot water and cook it for a quarter of an hour. Change the water a few times while cooking. Most recipes recommend cooking tripe for a long time to make it tender. “Cooked tripe should be soft enough to rub in your fingers”, reads Old Polish Cuisine and the Polish Table by Maria Lemnis and Henryk Vitry. Tripe remains popular in several regional cuisines – mutton tripe is served in Podhale, whereas beef tripe á la Lviv goes with Savoy cabbage. Tripe served with beef bone marrow meat balls is a Warsaw speciality – along with tongues, brains and kidneys. In her book Nela’s Kitchen, Aniela Rubinstein wrote about Warsaw-style tripe as follows: “It’s one of my favourite dishes and a genuine gourmet treat. Well-seasoned tripe should be aromatic and its texture thick.” “Piąta Ćwiartka” (The Fifth Quarter) in the Kubicki Arcades at the foot of the Royal Castle in Warsaw is a restaurant owned by the Kręglicki siblings and whose menu puts the spotlight on offal. This is how its owners explain their culinary concept: “We are revisiting products which have never graced elegant tables, but which are delicious all the same and put the skills of the chef to the test. We respect animals. We sacrifice them for food and should consider every cut of meat – from nose to tail – valuable and precious. Kidneys, liver, sweetbread and many different types of offal known as the Fifth Quarter provide us with cooking products of unrivalled quality.” Drenched in steaming, thick and aromatic marjoram-scented bullion, classic Polish flaki soup has bits of chewy – but not too hard or mushy – tripe and is traditionally served with a bun (bread seems to be too sour for this dish). This is a comfort food which is the perfect treat for frosty weather and those long winter evenings when the darkness seems to last forever. ☐

030_KA_01_Kuchnia12345.indd 31

13-12-16 18:15

ROZMOWY O BIZNESIE

Business Talk

Tak łatwo się wyróżniać It’s so easy to stand out

KIEDY POJAWIAM SIĘ ZE SWOIM ASORTYMENTEM W NOWEJ SIECI SKLEPÓW SPORTOWYCH, IQ STAJE SIĘ NIEMAL NATYCHMIAST LIDEREM SPRZEDAŻY – MÓWI PAWEŁ WIKTORKO, TWÓRCA IQ. / “WHENEVER I INTRODUCE MY RANGE TO A NEW SPORTING GOODS CHAIN, IQ BECOMES THE SALES LEADER ALMOST IMMEDIATELY”, SAYS IQ ORIGINATOR PAWEŁ WIKTORKO. Tomasz Kurdziel/Sport & More.pl

Zaledwie cztery lata temu na polskim rynku pojawiła się nowa marka w branży sportowej IQ Intelligence Quality. Jej założyciel i twórca Paweł Wiktorko, absolwent AWF Warszawa oraz Executive MBA Uniwersytetu Łódzkiego oraz The Robert Smith School of Business University of Maryland, od początku postawił na innowacyjność i odmienne wzornictwo. Nowa marka przebojem wchodzi na bardzo konkurencyjny polski rynek. W krótkim czasie od swojego debiutu zdobyła aż dwie ważne nagrody: Wyróżnienie (2011) oraz Złoty Medal (2013) Międzynarodowych Targów Sprzętu Sportowego i Turystycznego w Kielcach w kategorii „Innowacje techniczne”. Minęło już prawie pięć lat, odkąd odszedłeś z korporacji i założyłeś własną firmę. Skąd pomysł na własną markę?

The new sporting brand IQ Intelligence Quality debuted on the Polish sporting goods market just four years ago. The founder and originator, Paweł Wiktorko, a graduate of the University of Physical Education, and a postgraduate of the Executive MBA course at Łódź University and The Robert Smith School of Business University of Maryland, has staked everything on innovativeness and cutting-edge design from the word go. The new brand took the highly competitive Polish market by storm. Shortly after its debut, it garnered a Distinction (2011) and a Gold Medal (2013) at the International Sport and Outdoor Equipment Fair in Kielce in the “Technological Innovations” category. It’s been five years since you left a corporation to start your own business. What was the idea behind your own brand?

ROZMAWIA/INTERVIEWED BY:

032_KA_01_Rozmowy o biznesie12345.indd 32

13-12-17 17:46

Budowanie marki było moją pasją. W Makro Cash & Carry niemal od podstaw stworzyłem markę ACTIVE (własna marka artykułów sportowych Grupy Metro – przyp. red.), która okazała się ogromnym sukcesem. Zyskałem uznanie w oczach właścicieli kluczowych fabryk produkujących markową odzież sportową i to od nich mam dziś istotne wsparcie w swojej działalności. Docenili to, co jest moją dewizą – „tak łatwo jest się wyróżniać” – i dziś staram się robić dokładnie to samo, rozwijając markę IQ. Jak powstała marka IQ? Mogłem pracować dalej w korporacji albo założyć własną firmę. Chciałem pozostać blisko rynku artykułów sportowych i zdecydowałem się na trudną, wyboistą, ale własną drogę. Samo hasło IQ wymyśliła żona. Ja dorobiłem do tego tłumaczenie „Intelligence Quality” i tak poszło… Tak powstał pomysł na nazwę, a co dalej? Do swoich najważniejszych kontrahentów na Dalekim Wschodzie wysłałem informację, że założyłem własną firmę, z pytaniem, czy mogę liczyć na wsparcie. Wszyscy odpisali twierdząco niemal tego samego dnia, gratulując mi decyzji i deklarując wsparcie. Potem pomocną dłoń wyciągnęło do mnie mnóstwo innych ludzi. Sukcesy przyszły od razu? Oczywiście nie. Marka IQ opierała się wyłącznie na akcesoriach. W dodatku takich, jakimi się wcześniej nie zajmowałem. Trzeba było zapłacić frycowe za naukę. Po niecałych dwóch latach bicia głową w mur zrozumiałem, że muszę lekcję odrobić na nowo. Wy-

Building brands was my passion. I created the Active brand (the Metro Group’s private label of sporting goods – ed.) at Makro Cash & Carry almost from scratch which turned out to be a huge success. It earned me the recognition of the owners of the key factories that were manufacturing branded sports apparel. And I still benefit from their support. They were impressed with my motto “it’s so easy to stand out” and I do exactly the same thing today to develop the IQ brand. How was the IQ brand created? I could either continue working for the corporation or start my own business. I wanted to stay in the sporting goods sector and decided to go it my own challenging, bumpy way. My wife came up with IQ. I added the explanation “Intelligence Quality” and that’s how it all began. So that’s how the name was born. What happened next? I wrote to my key business partners in the Far East to let them know that I had started up my own business and to ask whether I could count on their support. They all responded with a “yes” straight away, congratulated me on my decision and declared their support. Many other people offered a helping hand later. Was it an instant success? Of course not. The IQ brand was based exclusively on accessories – accessories with which I’d had no previous experience. I learnt my lesson the hard way. After less than two years of banging my head

nająłem zewnętrzną agencję, której szef jest aktywnym sportowcem i który przekonał mnie, że zrobi dla mnie najlepsze opakowanie bielizny, jakie jest na rynku. Ja zająłem się nową linią produktów, częściowo zmieniłem wytwórców, poprawiłem krój i kolorystykę i tak się zaczęła druga próba wejście na rynek. W jakich kategoriach jest dziś obecne IQ? Główny asortyment to bielizna termoaktywna, kaski oraz skarpety. Ponadto kategoria, na którą stawiam od roku, to szeroko rozumiana, bardzo skuteczna przy uprawianiu różnych dyscyplin i w procesie regeneracji odzież kompresyjna. W Polsce to dopiero raczkujący fragmencik rynku, ale ja wróżę odzieży kompresyjnej wielką przyszłość. To właśnie za komplet bielizny kompresyjnej IQ zdobyła w tym roku złoty medal Międzynarodowych Targów Sportowych. Nagroda tym cenniejsza, że w ostatnich latach nie udało się to żadnym innym polskim markom. Wcześniej, bo w 2011 r., IQ została wyróżniona w tej kategorii także za kurtkę Softshell FUSION. Co odróżnia IQ od pozostałych marek dostępnych na rynku? Przede wszystkim jakość. Bardzo pozytywnie odbierane jest też logo marki, i to nie tylko w Polsce. Założenie jest takie, aby dobrej lub bardzo dobrej jakości produkt podać w intencyjnie najlep-

against a brick wall, I finally got the message that I had to start again. I hired an external agency run by an active athlete. He convinced me that he was going to create the best sports underwear packaging on the market. Meanwhile, I shifted my focus to a new product line, changed a few suppliers, enhanced the cuts and colours of my range and made a second attempt. Which categories does IQ cover? Our core range features thermoactive underwear, helmets and socks. Another category I’ve been promoting for a year now is compression clothing, in the broad sense of the term. This is highly effective in a variety of sporting disciplines and is conducive to regeneration. This is an emerging market segment in Poland, but I think it has a bright future. It was a set of compression underwear that won IQ the Gold Medal at the International Sport Fair this year. This award is all the more valuable given that no other Polish company has received it in recent years. IQ received an award in the same category for the Softshell FUSION jacket in 2011.

032_KA_01_Rozmowy o biznesie12345.indd 33

13-12-16 17:45

ROZMOWY O BIZNESIE

One on One

Dla Pawła Wiktorko kreatywność, ciężka praca, relacje z kontrahentami i szczęście to podstawy osiągania sukcesu w biznesie. Creativity, hard work, good relations with contractors and luck are the core business success factors according to Paweł Wiktorko.

szym opakowaniu w swojej kategorii. Najlepiej w sposób, w jaki do tej pory nie zrobiła tego konkurencja. Dzięki temu produkt łatwiej się wyróżnia obok powszechnie znanych marek zagranicznych, znacznie droższych i zazwyczaj gorzej eksponowanych. Łatwiej jest mi też walczyć ceną z uwagi na to, że sam mam relatywnie niższe koszty działalności, nie muszę też płacić wysokich opłat „rotality” za używanie znaku towarowego. Co oprócz wspomnianych wyróżnień Targów Kielce uznajesz za największy sukces IQ? Przede wszystkim to, że jak już pojawię się ze swoim asortymentem w nowej sieci sklepów sportowych, zwłaszcza w kategorii bielizny termoaktywnej, IQ staje się niemal natychmiast liderem sprzedaży. Sukces ten dotyczy największych, uznanych sieci sportowych, które są obecne na naszym rynku od kilkunastu lat. Wprowadzenie do asortymentu bielizny IQ zasadniczo zmienia ich strukturę sprzedaży. Dla mnie to ogromna satysfakcja, bo wcześniej przez 15 lat zadawałem sobie pytanie, czy dam radę bez wsparcia korporacyjnego. Dziś wiem, że tak. Nad czym obecnie pracujesz ? Przygotowuję się do pokazania marki IQ na największych targach artykułów sportowych na świecie ISPO, które odbywają się pod koniec stycznia w Monachium. Jest to logiczna kontynuacja ogromnej pracy, jaka została wykonana w ostatnich latach także w rozwoju dystrybucji poza Polską. Już dziś IQ obecne jest na rynkach między innymi: Niemiec, Belgii, Hiszpanii, Czech, Estonii i Finlandii. Pokazanie się na ISPO wymusi na mnie uporządkowanie wielu płaszczyzn w firmie, które wymagają natychmiastowych zmian, gdyż obecny poziom sprzedaży zaczyna niebezpiecznie wyprzedzać możliwości jej obsługi. ☐

What sets IQ apart from other brands? Mainly quality. We’ve also received some very positive feedback on our logo – and not just in Poland. We aim to deliver good or very good quality products in the best packaging available – preferably in ways that have not occurred to our competitors. This way, it’s easier to make the product visible among other mainstream foreign brands, which are usually much more expensive but poorly displayed. It also makes it easier to compete on price. I have relatively low operating expenses. I don’t have to pay exorbitant royalties for using a trademark. Apart from the honours at the Kielce Fair, what do you consider to be the greatest success of IQ? The fact that whenever I introduce my range, and especially thermoactive underwear, to a new sporting goods chain, IQ becomes the sales leader almost immediately. We’ve been successful in the largest prestigious sporting goods chains here for more than a decade. The launch of the IQ underwear range is substantially changing their sales structure. This gives me enormous satisfaction, because I’d been asking myself whether I could make it without corporate backup for fifteen years. Now, I know that I can. What are you currently working on? I’m getting ready to present the IQ brand at ISPO. This is the world’s leading sports equipment trade fair and is held in Munich in late January. This is a logical follow up to the enormous efforts we’ve been making to expand our distribution outside Poland over the past few years. IQ has made inroads into the German, Belgian, Spanish, Czech, Estonian and Finnish markets. Exhibiting the brand at ISPO will force me to restructure many areas of our business that have to be changed as a matter of urgency, as current sales levels are dangerously exceeding our service capabilities. ☐

W Polsce to raczkujący fragment rynku, ale ja wróżę odzieży kompresyjnej wielką przyszłość. This is an emerging market segment in Poland, but I think compression clothing has a bright future.

032_KA_01_Rozmowy o biznesie12345.indd 34

13-12-16 17:45

Scandia_Glam_1213_1-1.indd 1

11/7/13 11:59 AM

polak z wyboru

Poles by choice

036_KA_01_Polakzwyboru12345.indd 36

13-12-16 18:16

Mój dom

Warszawa

Warsaw is my home

NAJLEPSZE JEST TO, ŻE W POLSCE JEST WSZYSTKO – GÓRY, JEZIORA I MORZE. W TAKICH WARUNKACH NAWET NIEDOPRAWIONE SCHABOWE ZACZYNAJĄ SMAKOWAĆ WYŚMIENICIE. NEPALCZYK KUMAR DAHAL TRAFIŁ DO POLSKI TROCHĘ PRZYPADKOWO. ALE BARDZO CHCIAŁBY ZOSTAĆ NA DŁUGO. / THE BEST THING ABOUT POLAND IS THAT IT’S GOT EVERYTHING – MOUNTAINS, LAKES AND THE SEA. IN THESE CONDITIONS, EVEN BLAND PORK CHOPS TASTE DELICIOUS. NEPAL-BORN KUMAR DAHAL ARRIVED IN POLAND A BIT BY ACCIDENT. BUT HE WOULD LIKE TO STAY LONGER. TEKST/BY:

Aleksandra Boćkowska

ZDJĘCIA/PHOTOS:

Andrzej Wiktor

Elegant table setting, carp in jelly, red borsch, cabbage with mushrooms, a Christmas tree… He had never seen any of this before. Christmas in Nepal is something to celebrate with friends in a restaurant in the tourist precinct of Kathmandu, but no one really has a clue what this holiday is really about. Dahal was seated at the Christmas table barely a month after his arrival in Warsaw. He was a guest of the family of his then girlfriend, who happened to be in Nepal on a student internship. “I was enchanted. The only thing is, I didn’t know that I was supposed to bring presents. And I received plenty of gifts myself – a CD of Christmas carols, a beautiful Christmas tree and books. I was embarrassed that I had come empty-handed”, he recalls. It’s been four years since that Christmas. An important holiday was being celebrated in Nepal when I spoke with Dahal in October. “My Nepalese friends invited me around for a get-together yesterday. They were homesick. I refused, because I had to get up early in the morning for work. And besides, Warsaw is my home”, he adds.

KUMAR DAHAL – urodził się i wychował w wiosce w regionie Everestu. Jest wykwalifikowanym przewodnikiem górskim. Pracując w Nepalu dla firm trekkingowych, prowadził trekkingi wokół Everestu, Annapurny, w Langtang, Dhaulagiri, Upper Mustang i Ganesh Himal. Obecnie studiuje zarządzanie na Uniwersytecie Warszawskim.

036_KA_01_Polakzwyboru12345.indd 37

13-12-16 18:16

polak z wyboru

Poles by choice

Wytwornie nakryty stół, karp w galarecie, barszcz czerwony, kapusta z grzybami, choinka… Nie widział tego nigdy wcześniej. W Nepalu Boże Narodzenie to okazja do wyjścia z przyjaciółmi do knajpy w dzielnicy turystycznej Katmandu, ale nikt nie docieka, o co chodzi w tych świętach. Kumar Dahal przy bożonarodzeniowym stole zasiadł ledwie miesiąc po wylądowaniu w Warszawie. Wprawdzie u rodziny swojej ówczesnej dziewczyny, ale ta była akurat na praktykach studenckich w… Nepalu. – Byłem zachwycony. Tyle że nie miałem pojęcia, że powinienem przynieść prezenty. Sam dostałem mnóstwo: płytę z kolędami, piękną choinkę, książki. Było mi głupio, że przyszedłem z pustymi rękami – wspomina. Od tamtego Bożego Narodzenia mijają właśnie cztery lata. Gdy rozmawiam z Kumarem w październiku, akurat zaczynają się ważne święta w Nepalu. – Wczoraj moi koledzy Nepalczycy zapraszali mnie na wspólne spotkanie. Było im smutno, że są daleko od domu. Odmówiłem, bo musiałem rano wstać do pracy. Zresztą, mój dom to Warszawa – mówi. Język bez ściemy Kumar przyjechał tu na studia. Wychował się, z pięciorgiem rodzeństwa, we wsi u podnóża Himalajów. Tam skończył podstawówkę, do liceum wyjechał do Katmandu. – Po maturze pracowałem jako przewodnik i myślałem, co zrobić, by wyjechać na studia za granicę. Spotykałem wielu cudzoziemców, byłem ciekawy innych kultur. Czułem, że moje miejsce jest w Europie – opowiada. Podczas jednej z wypraw, przy której pracował, poznał profesor z Uniwersytetu Warszawskiego. To ona opowiedziała mu o Polsce,

Polish without crap Dahal came to Poland to study. He and his five siblings were raised in a village at the foot of the Himalayas. This is where he completed primary school. He went to high school in Kathmandu. “After my A-levels, I worked as a tourist guide, but I kept thinking about what I had to do to study abroad. I met a lot of foreigners and was keen to explore different cultures. I felt my place was in Europe”, he recalls. Dahal met a lecturer from Warsaw University. She told him about Poland, and later helped handle all the documents he would need to study here. Dahal arrived in Warsaw in November 2009. First surprise? “I was convinced that I would have to learn Polish to study but that I would be able to get by with English in everyday situations. It turned out to be the opposite. I used sign language in the shops and spoke English at university”, he says in perfect Polish. He started speaking Polish after four months of a course at Polonicum. He is no longer enrolled in a language course but is picking up Polish “by ear”. He argues that this affects his grammar. He might be right but he has no problem with colloquial phrases. “Once I started to speak Polish, my colleagues became my friends”, he says. “They told me things about themselves that they’d never told me in English.” It was in Poland that he first saw the sea and learnt how to ski. “You’d think I’d be a good skier, but the Himalayas are for climbing, not skiing”, he says. “I only began to ski last winter when a friend

Gdy po wakacjach w Żywcu wrócił do Warszawy, złapał się na myśli: „Wreszcie jestem w domu”. When he returned to Warsaw from a long vacation in Żywiec his first thoughtas were: “Home at last”.

036_KA_01_Polakzwyboru12345.indd 38

13-12-16 18:17

a potem pomogła załatwić formalności umożliwiające studiowanie tutaj. W listopadzie 2009 r. wylądował w Warszawie. Pierwsze zaskoczenie? – Sądziłem, że będę musiał nauczyć się polskiego, by studiować, ale w codziennych sytuacjach łatwo dogadam się po angielsku. Tymczasem było odwrotnie. W sklepach porozumiewałem się na migi, a na uczelni bez problemu po angielsku – opowiada więcej niż poprawną polszczyzną. Zaczął mówić po polsku już po czterech miesiącach kursu w Polonicum. Dziś nie chodzi na lektoraty, uczy się ze słuchu. Twierdzi, że przez to szwankuje jego gramatyka. Być może, ale za to znakomicie posługuje się językiem potocznym. Swobodnie wtrąca takie słowa jak „ściemniać” czy „imprezowicz”. Imprezowiczem, żeby było jasne, nie jest. Ze znajomymi woli posiedzieć przy kawie albo umówić się na rower albo bieganie. – Gdy zacząłem mówić po polsku, moi koledzy stali się moimi przyjaciółmi – zauważa. – Opowiedzieli mi o sobie rzeczy, których po angielsku nie mówili. W Polsce pierwszy raz zobaczył morze i nauczył się jeździć na nartach. – Wydawałoby się, że na nartach powinienem umieć jeździć, ale Himalaje to są góry do wspinaczki, a nie do szusowania – mówi. – Nauczyłem się dopiero zeszłej zimy, gdy przyjaciel zabrał mnie na kilka dni do Żywca.

took me to Żywiec for a few days.” Dahal was so taken by Żywiec that he went back in summer. He worked as a waiter in a hotel restaurant for six weeks. “It was a great experience. I met lots of people and spent many hours talking to them. I get the impression that highlanders are pretty much the same the world over. They are very sociable and it only takes an evening to learn all there is to know about them”, he concludes. Amo n g f r ien d s Rather short and dark-skinned – Dahal probably stands out from the crowd. “Perhaps I do, but I don’t mind. When a tourist from Europe visited my village, he was followed around by the locals, who had their photos taken with him. I don’t mind when someone gazes at me or asks me where I come from”, he says. Two years ago, Dahal worked as a volunteer for the Helsinki Foundation, which was working on a report entitled A Hurdle Race. Barriers to Migrant Integration in Poland. He travelled the breadth and length of Poland. He heard stories from other people but never experienced discrimination himself. Perhaps once, when his neighbours in the student hostel were drinking to celebrate Independence Day and made some unfriendly remarks. “I just presumed they were drunk. It was too insignificant to bother me.” Dahal has a group of Polish friends with whom he has more to talk REKLAMA

036_KA_01_Polakzwyboru12345.indd 39

13-12-16 18:17

POLAK Z WYBORU

Poles by choice

Żywiec spodobał się Kumarowi tak bardzo, że wrócił tam w lecie. Przez półtora miesiąca pracował w hotelowej restauracji jako kelner. – To było znakomite. Poznałem mnóstwo ludzi, przegadałem z nimi długie godziny. Mam wrażenie, że górale na całym świecie są trochę podobni. Szybko nawiązują kontakty, można w jeden wieczór dowiedzieć się wszystkiego o człowieku – zauważa. WŚRÓD PRZYJACIÓŁ Dwa lata temu pracował jako wolontariusz dla Fundacji Helsińskiej, która opracowywała raport Bieg przez płotki. Bariery do integracji migrantów w Polsce. Zjechał wtedy kawał kraju. Wysłuchał cudzych historii, ale sam nigdy nie spotkał się z dyskryminacją. Może raz, gdy sąsiedzi z akademika opijali Święto Niepodległości i rzucili jakieś nieprzychylne uwagi. – Pomyślałem, że są pijani i tyle. Za mało, bym mógł się przejąć. Na co dzień jest otoczony grupą polskich przyjaciół, z którymi ma więcej wspólnych spraw niż z napływającymi do Polski Nepalczykami. To z nimi na co dzień spędza czas, w zeszłym roku razem żeglowali po Mazurach, z jednym z kolegów wybrał się w podróż autostopem po Europie. – Byliśmy w Pradze, Wiedniu i Berlinie. Słyszałem, że wy tu w Warszawie zazdrościcie Berlinowi. Nie ma czego. Warszawa jest dużo fajniejsza – przekonuje. Obserwuje ją od czterech lat i jest zachwycony tym, jak się zmienia. – To niebywale otwarte miasto. Przybywa cudzoziemców, coraz więcej osób mówi po angielsku, bardzo dobrze się tu mieszka – mówi. Gdy wrócił tu po wakacjach w Żywcu, złapał się na myśli: „Wreszcie jestem w domu”.

about than he does with Nepalese visitors in Poland. These are the people he likes to spend time with – last year he and a friend went hitchhiking around Europe. “We went to Prague, Vienna and Berlin. I’ve heard that people in Warsaw envy Berlin. I can’t imagine why. Warsaw is much cooler”, he says. Dahal has been watching the city develop for four years and is impressed with what he sees. “It’s an incredibly open city. The expat community is growing. Many people speak English. It’s a good place to live.” SPACE AND FREEDOM Space is what Dahal likes most about Poland. Nepal is half the size of Poland and 70 per cent of it is taken up by mountains. The remaining 30 per cent has to house a population going on 30 m. “Everywhere you look, it’s crowded”, he says. “Poland has places like Masuria and the highlands, where you can go for many kilometres without running into anyone. Dahal is studying management and he’s got another two years to go. “If I find a full time job, I will be able to stay here longer”, he says. “I’d like to live in Poland, because it’s a place where I breathe freedom. The civil war has changed Nepal, but old traditions I don’t like have endured – the subjugation of women and arranged marriages. I dream of spending my adult life in Poland and returning to Nepal many years later to share everything I’ve learnt here”, he concludes. ☐

Polskę lubi za przestrzeń. I za to, że jest tu wszystko: duże miasta, góry, jeziora i morze. He likes Poland because it has got everything: big cities, mountains, lakes and the sea.

PRZESTRZEŃ I WOLNOŚĆ Najbardziej polubił Polskę za przestrzeń. W dwa razy mniejszym od Polski Nepalu 70 proc. powierzchni zajmują góry, ludzie – a jest ich prawie 30 mln – mieszkają więc w pozostałych 30 proc. – Wszędzie tam jest po prostu ciasno – mówi. – A w Polsce ciągle są takie miejsca jak Mazury czy wasze niewysokie góry, gdzie przez wiele kilometrów można nikogo nie spotkać. No i wspaniałe jest to, że macie tu wszystko: i duże miasta, i góry, jeziora, i morze. Kumar studiuje zarządzanie, zostały mu jeszcze dwa lata nauki. Ma nadzieję, że uda mu się potem zostać w Polsce. – Chciałbym mieszkać w Polsce, bo tutaj oddycham wolnością. W moim kraju po wojnie domowej wiele się zmieniło, ale wciąż są bardzo silne tradycje, których nie lubię – dominacja mężczyzn nad kobietami czy aranżowanie małżeństw. Marzę, by spędzić dorosłe życie w Polsce, a w dalszej przyszłości wrócić do Nepalu, by przekazać to wszystko, czego tu się nauczę. ☐

KUMAR DAHAL – Born and raised in a village in Nepal. He is a qualified mountain guide. In Nepal he worked for trekking companies and guided trekkings around Mount Everest, Annapurna, Dhaulagiri, in Langtang and Upper Mustang.

036_KA_01_Polakzwyboru12345.indd 40

13-12-16 18:17

Teren to Twoje terytorium Jego biologiczny imiennik, żmija, jest szybki, mocny, nieustraszony i dominuje w swoim środowisku. Ten model skutera również doskonale sobie radzi w naturalnym dla niego, wymagającym terenie. Sercem nowego SRViper X-TX SE jest mocny i żywy, 4-suwowy silnik Genesis. Jednostka napędowa została umieszczona w lekkiej, niezwykle wytrzymałej ramie o stożkowym kształcie. Dynamika i zwinność to zasługa asymetrycznego przedniego zawieszenia typu Crossover, które gwarantuje idealne prowadzenie szerokich płóz zgodnie z wyznaczonym kierunkiem. Tylne zawieszenie zapewnia fenomenalną trakcję dzięki budowie wykorzystującej terenową gąsienicę o agresywnym proﬁlu.

SRViper X-TX SE www.yamaha-motor.pl

Kar na wał Świat i ludzie

People and the World

czas zacząć Let the carnival begin

042_KA_01_Swiat i ludzie12345.indd 42

13-12-17 13:26

KTOŚ POWIEDZIAŁ KIEDYŚ O KARNAWALE, ŻE TO UDAWANE I PRZEMYŚLANE SZALEŃSTWO JEST LEKARSTWEM, KTÓRE APLIKUJĄ SOBIE LUDZIE LUBIĄCY ŻYĆ DOBRZE. / SOMEONE ONCE SAID OF THE CARNIVAL THAT THIS SIMULATED AND METICULOUSLY STAGED MADNESS IS A SELF-ADMINISTERED REMEDY FOR PEOPLE WHO LOVE THE GOOD LIFE. TEKST/BY:

Olga Dębicka

042_KA_01_Swiat i ludzie12345.indd 43

13-12-17 13:26

People and the World

od 28 lutego do 4 marca from 28 February until 4 March

rio de janeiro Karnawał w stylu brazylijskim. Chrystus załamuje ręce Brazilian carnival. Christ wrings his hands

Karnawałowe tradycje trwają tu od 1641 r. i przyciągają miliony ludzi odwiedzających to miasto na cztery dni i cztery noce, dzikie, rozpustne i pełne frenetycznego rytmu samby i bossa novy. Tłum tratuje wszystko i wszystkich. Dzieje się to pod 30-metrowym posągiem czuwającego nad miastem Chrystusa, który nad Rio, jak nad Sodomą i Gomorą, załamuje ręce. Nędzarze cały rok oszczędzają, by kupić sobie fantasię – strój karnawałowy – i zamienić się na te kilka dni w cesarza bądź królową. To właśnie w Rio najbardziej widać, że karnawał stracił swój

Warto również przeżyć karnawał w Salvador de Bahia, który reklamuje się jako Bahia: maior explosão de alegria, czyli „największy wybuch radości”. Całe miasto drży, gdy jadą przez nie gigantyczne ciężarówki z potężnym nagłośnieniem. Z kolei w Recife w stanie Pernambuco odbywa się największa na świecie karnawałowa parada – Galo de Madrugada, czyli „Parada porannego kura”, z gigantycznym kurczakiem. Tańczy się tu frevo (znaczy: wrzenie) wywodzące się z capoeiry, stąd dla utrzymania równowagi tancerze często używają kolorowych parasolek.

ludowy, kulturowy charakter i przemienił się w manifestację ludzkiego ciała. W Rio oraz innych miastach brazylijskich, gdzie tradycyjnie odbywa się karnawał, w po przednim roku w ramach kampanii prze ciwko AIDS rząd rozdzielił gratis ponad 68 mln prezerwat yw.

Rio carnival traditions date back to 1641 and now attract millions of visitors for four days and four wild nights of uninhibited festivities pulsating to the frenetic rhythm of samba and bossa nova. The crowds trample everything and everyone underfoot. The carnival is held

beneath the 30-metre statue of Christ the Redeemer, who towers over Rio wringing his hands as if he was looking down on Sodom and Gomorra. The homeless, the poor and even people living in waste dumps save all year to buy their dream carnival costume and become an emperor or a queen for a few days. The festival in Rio has lost every vestige of its folk, cultural character and become the ultimate celebration of the human body, sex and street decadence. Last year, the government distributed over 68 million free condoms in Rio and other cities where the carnival is traditionally held – naturally as part of a campaign to combat AIDS. Another great festival destination is Salvador de Bahia – the most “African” Brazilian city. Bahia promotes itself as Bahia: maior explosão de alegria (great explosion of joy) for six days and six nights. The whole city shakes when huge container trucks carrying powerful sound systems come rolling down the streets. Recife, the state capital of Pernambuco, is home to the world’s biggest carnival parade – Galo de Madrugada or the “Dawn Cockerel Parade” – featuring a mammoth rooster. The event is a celebration of local music – specifically frevo. The frevo (from Portuguese “ferver”, which means “to boil”) dance evolved from capoeira. This might explain why dancers often clutch colourful umbrellas to maintain their balance while performing acrobatic feats.

Świat i ludzie

042_KA_01_Swiat i ludzie12345.indd 44

13-12-17 15:52

KARNAWAŁ PO BAŁKAŃSKU. FETA Z RAKIJĄ BALKAN CARNIVAL. RAKIA FEST

Kto choć trochę czuje we krwi bałkańskie rytmy, powinien wybrać się 2 marca w ostatnią niedzielę karnawału na zabawę do Rijeki. Bo Chorwaci kochają taniec, wino i śpiew. Kulminacyjnym punktem karnawału jest pochód otwierany przez ciężarówkę z ogromnym kotłem, pod którym bucha piekielny ogień, wokół biegają diabły z widłami. A rakija leje się strumieniami – żeby za toastami nadążyć, trzeba mieć żelazne zdrowie. Panuje tu pełen luz, bo naczelne hasło tego karnawału to: „Bądź, kim chcesz być”, uczestnicy przebierają się, jak wyobraźnia im podpowiada, inspiruje ich folklor, średniowiecze i mitologia starych Słowian. Nie bez powodu brytyjski The Sunday Times ogłosił ten karnawał jednym z najbardziej egzotycznych wydarzeń na świecie. Stałym elementem są tzw. zvončari, prze-

od 15 lutego do 4 marca from 15 February until 4 March

RIJEKA

od 17 stycznia

bierańcy, którzy mają do 5 marca from 17 January na sobie owcze kożuuntil 5 March chy i głowy zwierząt (z wysuniętym językiem i rogami), a przepasani są na biodrach szarfami z dzwonami. Stąd ich nazwa: zvončari, czyli dzwonnicy – od chorwackiego zvon (dzwoń). Głośno dzwoniąc i bucząc, chcą odstraszyć ducha zimy.

If you feel those Balkan rhythms running in your veins, you might want to head for Rijeka, Croatia, on 2 March, the last Sunday of the carnival. Croatians love singing, dancing and wine. The carnival climaxes with a procession led by a truck carrying a giant vat. Flames of infernal fire blaze underneath while devils armed with pitchforks run around it. Meanwhile, the rakia flows like water – you need a strong head to keep up with all the toasts. The atmosphere is laid back because the carnival motto is “Be whoever you want to be”. Revellers dress as they please, but most are inspired by folklore, the Middle Ages and ancient Slavic mythology. Regular elements of the festival include the zvončari (bellmen), cloaked in sheepskin furs and masks representing animal heads (with horns and protruding tongues) and wearing a ribbon with bells around the waist. Loud bell ringing and wailing is meant to chase away the spirits of winter.

NOWY ORLEAN NEW ORLEANS KARNAWAŁ PO AMERYKAŃSKU, „BIG EASY” AMERICAN CARNIVAL. “BIG EASY”

Dla nowoorleańskiego karnawału najważniejszy jest Mardi Gras – „Tłusty wtorek” (polskie ostatki). W tym roku przypada on 4 marca. Jak przystało na Nowy Orlean – kolebkę jazzu – parady odbywają się przy akompaniamencie muzyki jazzowej i często przybierają charakter erotyczny. Saksofony, trąbki i trąby z orkiestr z różnych dzielnic miasta przekrzykują się w ekstazie. Gościom i obserwatorom udziela się rozwiązła atmosfera Nowego Orleanu, zwanego często „Big Easy”. Największa parada prowadzi przez St. Charls Ave. Wolno toczące się traktory ciągną platformy z wystrojonymi, roznegliżowanymi pasażerami, którzy rzucają w tłum sznury kolorowych paciorków.

Celebrated on 4 March this year, Mardi Gras or Fat Tuesday (Polish Shrove Tuesday) is the main highlight of the carnival in New Orleans. And as befits New Orleans – the cradle of jazz – the parades are accompanied by brass brands and often have erotic undertones. The many and varied brass instruments from the krewe orchestras of the city’s various districts create an ecstatic cacophony. The decadent atmosphere of New Orleans, dubbed the Big Easy, infects guests and onlookers alike. The route of

the biggest parade leads down St. Charles Ave. The slow moving floats are packed with skimpily dressed passengers throwing out strings of brightly coloured beads to the public.

042_KA_01_Swiat i ludzie12345.indd 45

13-12-17 13:26

People and the World

NICEA / NICE KARNAWAŁ PO FRANCUSKU. PARADA KWIATÓW FRENCH CARNIVAL. FLOWER PARADE

Karnawał w Nicei to pantomimy, defilady i powozy wiozące bajecznie udekorowane „żywe obrazy” z różnych stron świata. Temat przewodni zmienia się co roku, a wybierany król karnawału za każdym razem nosi inne imię. W 2012 r. był to „Król sportu”, w nawiązaniu do olimpiady w Londynie. W 2013 r. panował „Król pięciu kontynentów”, a w tym roku zabawa odbywa się

pod hasłem: „Króla sztuki kulinarnej”. Widowiskowy karnawał w Nicei to ponad dwa tygodnie nieustannej zabawy. Tradycyjnie ulicami miasta przemieszcza się wtedy kilkanaście platform z gigantycznymi kukłami z papier mâché. Wszystkie zdążają w stronę placu Masséna, gdzie następuje kulminacja wieczoru. Fantastycznie udekorowane, a wieczorem oświetlone parady trwają dzień i noc, a towarzyszą im występy muzyków i ulicznych artystów z całego świata. Z kolei nad morzem, na Promenadzie Anglików, rozgrywają się jedyne w swoim rodzaju kwiatowe bitwy. Z platform udekorowanych kwiatowymi kompozycjami

od 14 lutego do 4 marca from 14 February until 4 March

piękne modelki „bombardują” publiczność dziesiątkami tysięcy mimoz, gerber, lilii, róż i innych kolorowych i pachnących „pocisków”, z których uprawy słynie Francuska Riwiera. Karnawałowe kostiumy dziewczyn powstają w wyspecjalizowanych w ich projektowaniu pracowniach. Jednak najbardziej krzykliwe i żywiołowe obyczaje karnawałowe można zobaczyć na prowincji, w nieznanych miasteczkach i wioskach francuskich. Najstarszy karnawał we Francji odbywa się w Limoux, w regionie Aude. Mieszkańcy bawią się w każdą niedzielę, począwszy od końca stycznia do marca. Finałem karnawału jest Noc Blanquette. Blanquette uważa się za najstarsze musujące wino na świecie.

ŚWIAT I LUDZIE

042_KA_01_Swiat i ludzie12345.indd 46

13-12-17 13:33

Nant

battle. Beautiful models on platforms decorated with flowers toss out tens of thousands of mimosas, gerberas, lilies, roses and other brightly coloured fragrant “missiles” famously grown on the French

For the most gaudy and uninhibited carnival customs, though, you need to go to some of the not-so-well-known small towns and villages in the French countryside. The oldest carnival in France is

INFO O LOTACH / FLIGHT INFO WAW° NCE 10.25–13.00 wt., śr., pt.–nd. / Tue., Wed., Fri–Su. NCE° WAW 13.40–16.00 wt., śr., pt.–nd. / Tue., Wed., Fri–Su. Najniższa całkowita cena biletu zakupionego na lot.com na bezpośredni lot w obie strony, która zawiera wszystkie podatki i opłaty, wynosi od 600 zł. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu i formy płatności. Bezpośrednie połączenia z Warszawy do Nicei LOT proponuje od 30 marca. / Total lowest price of a direct return ticket purchased at lot.com including all fees and taxes: from PLN 600. The price may vary depending on the date the ticket is purchased and payment method. LOT offers direct flights from Warsaw to Nice starting on 30 March. Riviera. The models wear costumes made by studios that specialise in carnival wear. The costumes are designed in a workshop entirely dedicated to their creation. They are unique creations as for theatre performances.

staged annually in Limoux in the Aude Department. The festivities are held every Sunday from early January until March. The carnival climaxes with the Night of the Blanquette. Blanquette is believed to be the world’s oldest sparkling wine. REKLAMA

Odkryj piękno NA NOwo!

/ Discover the beauty iN A NOvel way!

PROMOCJA

The carnival in Nice brings pantomimes, processions and floats carrying extravagantly decorated “living pictures” from different parts of the world. The main theme changes every year and each newly elected king adopts a different name. In 2012, it was the “King of Sport”, alluding to the London Olympics. 2013 saw the reign of the “King of five continents” while the motto of this year’s party is the “King of Gastronomy”. The spectacular carnival in Nice promises over two weeks of really good fun. Traditionally, over a dozen floats carrying gigantic papier-mâché effigies roll down the main streets. They all head towards Masséna Square where the evening culminates. Fabulously decorated and illuminated after dusk, the parades last all day and night and they are accompanied by performances of musicians and buskers from all around the world. Meanwhile, in the Promenade des Anglais, near the waterfront, you can see a peculiar flower

Nanolaboratory NANTES to polska marka kosmetyków powstałych na podstawie innowacyjnej technologii NANOwody NANTES, którą cechuje ogromna zdolność penetracji oraz transportu składników aktywnych w głąb skóry. Produkty NANTES przeznaczone są zarówno dla profesjonalistów ceniących sobie wysoką efektywność wykonywanych zabiegów, jak i dla klientów poszukujących najwyższej jakości kosmetyków do codziennej pielęgnacji twarzy i ciała. Wszystkie kosmetyki dostępne w Klinice La Perla można kupić w formie

eleganckiej karty prezentowej. Klinika La Perla to Klinika Gwiazd, jedyna w Polsce sieć sześciu Klinik, która oferuje pełen zakres usług anti-ageing, kosmetologii, medycyny estetycznej, chirurgii plastycznej oraz spa. W placówkach Kliniki La Perla można kupić zarówno wszystkie zabiegi, jak i kosmetyki Nantes, również w formie karty prezentowej dostępnej na stronie www.la-perla.pl. Zapraszamy do odwiedzin naszych salonów partnerskich, lista na: www.kosmetyki.nantes.pl, sklep online www.nantes.pl oraz www.la-perla.pl.

Nanolaboratory NANTES is a Polish brand of cosmetics based on innovative NANOwater NANTES technology which demonstrates exceptionally high penetration capacity and supports the transport of active agents into the deep layers of the skin. NANTES products are designed for professionals who appreciate high treatment efficacy and for customers looking for top quality products for daily face and body skincare. All cosmetics available at La Perla Clinic may be purchased with an elegant gift card.

La Perla Clinic is the Star Clinic, the only chain of six clinics in Poland to offer a back-to-back range of anti-ageing, cosmetology, aesthetic medicine, plastic surgery and spa services. All treatments and Nantes cosmetics may be purchased from La Perla clinics or with a Gift Card available at www.la-perla.pl. Visit our online store at www.nantes.pl or our partner stores – there is a list available at www.kosmetyki.nantes.pl

www.la-perla.pl infolinia/ hotline 22 353 55 53

Nantes do kaleidoscope_0114-kor.indd 042_KA_01_Swiat i ludzie12345.indd 471

12/16/13 12:59 PM 13-12-17 13:33

Świat i ludzie

People and the World

od 15 lutego do 4 marca from 15 February until 4 March

Wenecja / Venice

Karnawał po włosku. Dolce Vita! Italian carnival. La dolce vita!!

stałe i znane punkty programu, m.in. lot anioła, pochód panien zwanych Mariami i oczywiście konkurs masek. O północy „Maski” wsiadają do gondoli, by dopłynąć nimi na bal do otwartych specjalnie na ten czas rezydencji i pałaców. W ostatni dzień karnawału na placu św. Marka na platformie „Maski” tańczą pod rozgwieżdżonym niebem. Właściciele restauracji wytaczają na wąskie uliczki beczki z kwaśnym młodym piwem… Men cross-dress as women and women dress as priests in Venice come February. Revellers wearing masks of the golden sun, silver moon, purple-winged birds, pirates and sultans exchange bows and are served by liveried waiters at the 18th century Caffè Florian in Piazza San Marco. The motto of last year’s carnival was “Life

is a theatre. It’s time to get masked!” This year’s leading motif is “Wonder and fantasy nature. The magic forest.” The motto touches on more serious problems: it’s about our attitude to the environment, about forests, valleys, seas, lagoons, animals, plants and mysterious creatures. And it’s also about tales from different cultures and nations inspired by nature. Regular highlights of the carnival include the Flight of the Angel, Festa della Marie and naturally, the mask competition. At midnight, the “Masks” get into gondolas and are taken to balls in residences and palaces that are only open to visitors during the carnival. On the last day of the carnival, the Masks dance on a float in Piazza San Marco under a starry sky and restaurateurs roll out barrels of sour young wine to narrow streets.

W lutym w Wenecji mężczyźni występują w kostiumach kobiet, kobiety przebierają się za księży. Ludzie w maskach: złotego słońca, srebrnego księżyca, ptaków z purpurowymi skrzydłami, piratów i sułtanów wymieniają między sobą ukłony. Zasiadają przy stolikach w XVIII-wiecznej Caffè Florian na placu św. Marka, kelnerzy w liberiach przyjmują zamówienia. Hasłem przewodnim w poprzednim roku było: „Życie to teatr! Wszyscy w maskach!”. W tym roku karnawał odbywa się pod hasłem: „Karnawał fantazji i natury. Las fantazji – jak z bajki”. Chodzi o głębszy problem: stosunek ludzi do środowiska, o lasy, doliny, morza, góry, laguny, zwierzęta, rośliny i tajemnicze stwory. I o bajki z różnych kultur i narodów, które są inspirowane naturą. Co roku są też

042_KA_01_Swiat i ludzie12345.indd 48

13-12-17 13:33

NADRENIA RHINELAND KARNAWAŁ PO NIEMIECKU, OBCINANIE KRAWATÓW GERMAN CARNIVAL. CUTTING TIES

Tak zwana „Reńska Piąta Pora Roku”, czyli karnawał w Niemczech w Nadrenii, zaczyna się dokładnie 11 listopada o godz. 11.11 i trwa do Środy Popielcowej (o dziwo także podczas Adwentu). Niezliczone towarzystwa karnawałowe – w Kolonii jest ich ponad 100, w Bonn około 50 – przez cały rok przygotowują się do tego święta. Kulminacyjny punkt przypada w tzw. „Różany Poniedziałek”. W Kolonii pod katedrą i na starówce w Düsseldorfie w tzw. Noc Kobiet (w tym roku przypada 27 lutego w Tłusty Czwartek) władzę przejmują kobiety. Po niemiecku nazywane „Möhnen” („starymi babami”). Szturmują ratusz, pozbawiają wolności burmistrza i zajmują rynek na Karlplatz. Uzbrojone w nożyce obcinają mężczyznom krawaty. Co przezorniejsi panowie najlepsze krawaty zostawiają w domu albo owijają szyję grubo szalikiem. Kobiety są przebrane za praczki, Indianki, pasterki, młynarki, narzeczone piratów. Ustami umazanymi szminką pozostawiają kolorowe całusy na policzkach przechodniów. Z kolei mężczyźni przebrani są za klaunów,

diabły, szejków naftowych. I jak to w Niemczech: piwo leje się strumieniami, pachnie kiełbasą z grilla, a z głośników lecą szlagiery. ☐ Dubbed the “fifth Rhine season”, the carnival in the German Rhineland begins at precisely 11:11 on 11 November and lasts until Ash Wednesday (surprisingly, also during Advent). Countless carnival

KARNAWAŁ / CARNIVAL Nie ma pewności, skąd pochodzi słowo „karnawał”. Ludowa etymologia wywodzi je ze średniowiecznej łaciny, w której carne vale znaczy „żegnaj, mięso”, bo karnawał kończy się we wtorek przed Środą Popielcową w religii chrześcijańskiej rozpoczynającą Wielki Post. Podobnie carne levare we włoskich dialektach znaczy „powstrzymywać się od mięsa”. Z kolei carrus navalis to nazwa wozu w kształcie okrętu, wokół którego w starożytnym Rzymie co rok w marcu podczas festiwalu Navigium Isidis (okręt Isis) zbierali się czciciele Izydy, a potem Dionizosa – greckiego boga wina i płodności. Przypominają go dzisiejsze platformy uczestniczące w karnawałowych paradach. / The origin of the word “carnival” is disputed. Folk etymology derives it from Medieval Latin carne vale meaning “farewell to meat” as the carnival ends on the Tuesday before Ash Wednesday, which in the Christian tradition, marks the beginning of Lent. In Italian dialects carne levare means “to refrain from meat”, while carrus navalis was a ship-shaped cart around which the worshippers of Isis and later Dionysus, the Greek deity of wine and fertility, gathered in ancient Rome during the annual Navigium Isidis (the ship of Isis) festival in March. This can be seen in the floats in modern carnival parades.

od 11 listopada a° d o ˛ rody Popielcowej from 11 November until Ash Wednesday

societies – Cologne is home to over a hundred and Bonn to approx. 50 – take a whole year to get ready for the festival. The grand finale takes place on “Rose Monday.” During Women’s Night (celebrated on 27 February, i.e. Mardi Gras, this year), in front of Cologne Cathedral and in the old town in Düsseldorf, women seize power in the city. The “Möhnen” (“old women”) storm the town hall, take the mayor captive and take over Karlplatz. They cut the men’s ties off with scissors – if they can. The more prudent gentlemen leave their best ties at home or wrap a thick scarf around their neck. The women dress up as washerwomen, Indian squaws, shepherdesses, millers or pirate girlfriends. Their brightly coloured lips leave colourful lipstick marks on the cheeks of passersby. The men dress up as clowns, devils and Arab sheiks. And this being Germany, the beer flows like water, the aroma of barbecued sausages wafts in the air and pop music comes pumping out of loudspeakers. ☐ 49

042_KA_01_Swiat i ludzie12345.indd 49

13-12-17 13:33

HISTORIA

History

PIWO

to nie alkohol, to historia ŚREDNIOWIECZNY PIWOWAR NIE MIAŁ ŁATWEGO ŻYCIA. JEŚLI ZEPSUŁ TRUNEK, GROZIŁO MU UTOPIENIE W KADZI. / LIFE WASN’T ALL BEER AND SKITTLES FOR A MEDIEVAL BREWER. HE RISKED BEING DROWNED IN A VAT IF HE SPOILED THE BEVERAGE. TEKST/BY: Maciej

Czujko

©© FOTOCHANNELS EAST NEWS, NAC (2),(2)FPM

BEER It’s not alcohol, it’s history

050_KA_01_Historia12345.indd 50

13-12-17 13:23

050_KA_01_Historia12345.indd 51

13-12-17 13:23

©© fotochannels east news, Nac (2),(2)fpm

History

Piwo narodziło się przypadkiem. Kobieta zostawiła chleb w wodzie na powietrzu trochę dłużej niż zwykle, a potem poczęstowała tą papką mężczyzn z wioski. Gdy zaczęli przychodzić po dokładkę chętniej i radośniej niż zwykle, gospodyni zorientowała się, że jakieś duchy namieszały jej w kotle. I wnosząc po bogatej historii tego trunku, wiedzę o tych duchach-piwowarach postanowiła wykorzystać. Kiedy to było? – Nie wiadomo, bo to tylko prawdopodobny scenariusz. Pewne natomiast jest to, że pierwsze świadectwa o istnieniu piwa pochodzą z 4000 r. p.n.e. – mówi Maciej Chołdrych z Piwoznawcy.pl. To sumeryjskie gliniane tabliczki, na których wygrawerowano postaci przyrządzające ten trunek z orkiszu. Sumerowie jako pierwsi wypracowali kulturę piwa. Dodawali do niego owoce czy zioła i powołali do życia boginię tego napoju Ninkasi. Schedę po Sumerach przejęli Babilończycy. Prawem zapisany był trzylitrowy dzienny przydział piwa dla zwykłego obywatela, piwowarów natomiast omijała służba wojskowa. PILI PIWO ZAMIAST WODY Grecy i Rzymianie zaniedbali piwo, bo raczyli się winem. Tradycja piwowarska na dobre rozkwita w średniowieczu. – Wczesne wieki tej epoki to warzenie piwa w oparach magii. Poganie wierzyli, że za fermentację odpowiedzialne są tajemne siły. Nie brakowało zaklęć piwnych – mówi Maciej Chołdrych. Bardziej świecko potraktowano sprawę w klasztorach. Do XI w. niemal każdy zakon miał swój browar i reguły dotyczące spożycia. Należało pić „wedle potrzeby, ale z umiarem”. Piwa przeorowie nie

Piwowarzy. Ilustracja Williama Henry’ego Pyne’a z ksi° ˛ ki Ubiory w Wielkiej Brytanii (1805). Brewers, from Costume of Great Britain (1805) by William Henry Pyne.

zabraniali nawet w trakcie postu. Chyba dlatego, że to napój pożywny. W średniowieczu pili więc je także mieszczanie i wieśniacy. Często zamiast wody, bo ta nierzadko była pełna groźnych zarazków. Proces fermentacji chronił przed nimi, więc piwo podawano nawet dzieciom. – Fermentacja oczyszczała, ale wtedy jeszcze przebiegała w sposób niekontrolowany. Różne drożdże nadawały piwu czasem okropne smaki – wyjaśnia Chołdrych. – Jakie? Zepsutej cebuli, siarki czy kociej uryny. W miastach troska o jakość piwa była większa. Przywilej warzenia piwa nadawali władcy i pobierali za niego podatki. W Bawarii do dziś działa browar założony w 1040 r. Karol Wielki ustanowił urząd intendenta, który pilnował, by żaden z piwowarów miejskich nie oszukiwał w procesie warzenia. Niektóre średniowieczne kodeksy przewidywały nawet kary topienia piwowara w chrzczonym trunku za takie niecne postępki.

Eksperymentowano też w dobrej wierze. Piwowarzy dodawali do kadzi zioła czy gałęzie drzew iglastych. Ale znalazło się miejsce w Walii, gdzie do piwa dolewali wywar z koguta. Doświadczenia te na wyższy poziom wzniosła rewolucja przemysłowa. Wynalazek maszyny parowej pozwolił skuteczniej podgrzewać kotły w browarach, a Ludwik Pasteur oprócz pasteryzacji odkrył też tajniki wpływu drożdży na fermentację. Zresztą nie on jeden. Pod koniec XIX w. w Europie pracowało wiele ośrodków naukowych zajmujących się problematyką warzenia piwa. Skąd ta powaga? A stąd, że piwo od zawsze ma kulturowe znaczenie. – Picie piwa w gronie ludzi zaprzyjaźnionych to sposób na wyłączenie się z dotkliwej codzienności, z powszechnej i koniecznej praktyczności – mówi prof. Roch Sulima, antropolog. W 1842 r. na znak sprzeciwu wobec kiepskiej jakości piwa mieszczanie z Pilzna wyla-

Najstarszy browar, jaki udało się do tej pory odkryć, pochodzi ze starożytnego Egiptu. Odnaleźli go polscy archeolodzy. The oldest brewery found to date was located in ancient Egypt and built approx. 3,000 BC. It was unearthed by Polish archaeologists. li 30 jego beczek do rynsztoka. Tam też w tym samym roku powstał pilzner – pierwsze w historii piwo dolnej fermentacji. – Do tej pory warzono piwo górnej fermentacji. Drożdże w podgrzanym kotle gromadziły się u szczytu kotła. Do dolnej fermentacji dochodzi w niskich temperaturach, drożdże opadają, a wywar jest klarowny, przejrzysty – wyjaśnia Maciej Chołdrych. POLSKA PIWEM STAŁA Browarnicy, którzy od tego czasu warzyli piwo dolnej fermentacji, byli tak dumni z efektów, że zaczęli podawać je w szkle. Mętne i zanieczyszczone do tej pory ukrywano w glinianych kuflach. W Pol-

HISTORIA

050_KA_01_Historia12345.indd 52

13-12-17 15:54

Wyrabianie chleba i piwa – egipskie ÿ gurki z okresu ° redniego Pa˛ stwa (1975–1640 r. p.n.e.). Obok wystawa piw belgijskich w Brugii. Wooden figurines depicting Egyptians making bread and beer, Middle Kingdom (c. 1975–1640 BC). Right: a display of Belgian beer in Brugges.

Browar – ilustracja z XIX wieku. A brewery – a 19 th century illustration.

050_KA_01_Historia12345.indd 53

13-12-17 13:24

History

sce też, bo historia naszego browarnictwa no wieczór po raz drugi, piwo można było jest podobna do europejskiej. Już za pierwsprzedawać jedynie na wynos. szych Piastów piwo było bardzo popularne. W czasach nowożytnych piwo zaczęło traWspomina o nim Gall Anonim, a Bolesław cić na znaczeniu. Nadwyżka zboża, które Chrobry nazywany był piwoszem. Polacy Polacy sprzedawali w całej Europie, spojako jedni z pierwszych narodów Europy wodowała, że zastąpiła je pędzona z niego zaczęli dodawać do wódka. A komuna już kulturę piwa chmiel. W XIVpicia złotego trunku zdegraReklama piwa browaru -wiecznym Krakowie dowała zupełnie. „Szczyrzyc” E. Czernego z 1935 r., Pablo Picasso było już 25 browarów. – PRL do tradycji piwnej wniósł – portret Jaime Sabartesa, Określone były też gotak zwane budki z piwem reklama piwa Guinness. dziny sprzedaży. Kiedy – wspomina Krzysztof Piasecki, A 1935 ad for the “Szczyrzyc” brewery of E. Czerny. Pablo na ratuszu wydzwoniosatyryk i założyciel nieistnieją-

cej już Partii Przyjaciół Piwa. – Miejsca, w których w powszechnej opinii gromadzili się ci, którzy niżej na drabinie społecznej już znaleźć się nie mogli. Poza tym wchodziło się do sklepu i pytało, czy jest piwo. Po prostu, bo nikt nie marzył nawet o markach. Dziś piwo przeżywa renesans w Polsce. Kowalski pije rocznie średnio około 100 litrów tego trunku, a liczba jego rodzajów i gatunków ciągle rośnie. Daleko nam jednak do Czechów, którzy wypijają najwięcej piwa na świecie – średnio 160 litrów na głowę jednego Czecha. ☐

Beer was born by accident. A woman left some bread soaked in water outside her house for a little longer than usual and later served the mush to men from the village. When they started asking for second helping, and were more jolly than usual, the woman realised that some spirits had stirred things up in her vat. And judging by the rich history of beer, she must have decided to put her knowledge of phantom brewers to practical use. When did all this happen? “We don’t know, but this is a possible scenario. What is certain is that beer is first mentioned around 4,000 BC”, says Maciej Chołdrych of piwoznawcy.pl. These have been found on Sumerian clay tablets featuring engraved renditions of people making beer from spelt. The Sumerians were the first to develop beer culture and invented the beer goddess Ninkasi. The Sumerian legacy was taken over by the Babylonians, who cultivated

usually subject to lenient regulations – beer was drunk “according to needs, but with moderation.” More importantly, priors allowed beer to be served on fast days – because beer is a nutritious drink. In the Middle Ages, it was popular among both townsmen and peasants. It was often drunk instead of water, which was usually contaminated with dangerous bacteria. As fermentation protected people against such contamination, beer was even served to children. “Fermentation purified the beverage, but it could not be controlled. Different types of yeasts left an awful aftertaste”, explains Chołdrych. “Of what? Of rotten onions, sulphur or cat urine.” The quality of beer was much more im-

Picasso’s portait of Jaime Sabartes. A Guiness ad.

the beer tradition so meticulously that their laws provided a daily ration of three litres of beer for an ordinary citizen and exempted brewers from military service. BEER INSTEAD OF WATER The ancient Greeks and Romans were more partial to wine than beer, but brewing began to flourish once more during the Dark Ages. “In the early Middle Ages, beer was brewed in the mist of magic. Pagans believed that fermentation was triggered by some secret powers”, says Chołdrych. Monasteries took a more secular approach to brewing. By the 11th century, almost every order had its own in-house brewery and internal rules of beer consumption. Monks were

HISTORIA

050_KA_01_Historia12345.indd 54

13-12-17 13:24

IQ_k

portant in cities than in the countryside. Brewing privileges were granted by sovereigns, who also imposed taxes on beer making. Charlemagne even established the position of intendant, an official who made sure that no city brewer adulterated his beer. Some medieval codes provided for beer makers who watered down their beverage to be punished – by being drowned in their diluted beer. Meanwhile, some experiments were conducted in good faith. Brewers tried flavouring their concoctions with herbs or coniferous tree twigs. There was even a place in Wales where rooster stock was added to the beer. The Industrial Revolution took these experiments to the next level. The newlyinvented steam engine enabled brewers to heat fermentation tanks more effectively than ever, and as well as pasteurisation, Louis Pasteur uncovered the secret of the effect of yeasts on fermentation. Europe had quite a few centres researching the art

of brewing in the late 19th century. Why was so much importance attached to it? Because beer had always been of major cultural significance. “Drinking beer with a group of friends was a way of escaping grim reality, a common and necessary need”, says Prof. Roch Sulima, an anthropologist. “Getting together over a pint of beer was like a game, a festival celebrated to blot out reality for a while and take a break from it.” This seems to have been a serious matter, if a certain initiative taken by Pilsen townsmen in 1842 is anything to go by. They dumped thirty barrels of beer into the gutter as a protest against poor quality. The famous Pilsner beer – the first bottom-fermented beer in history – was conceived that same year. BEER BARREL POLAND Those Brewers making bottom fermented beer were so proud of their handiwork that they began to serve it in glasses. Anything

cloudy and contaminated was hidden in clay mugs. This happened in Poland as well. Beer has been very popular here since (at least) the days of the first Piast sovereigns. Poland was one of the first European nations to brew beer with an admixture of hops. Kraków was home to 25 breweries in the 15th century. In modern times, beer began to fade in prominence. With the surplus of grain exported by Poland to the rest of Europe, beer was replaced by cerealbased vodka. This 17th century trend has basically continued until the present. The culture of beer drinking deteriorated completely during the communist period. Today, however, we are witnessing a revival of beer in Poland. The average Pole drinks about 100 litres of beer every year, and the number of varieties continues to grow. We still have a long way to go to catch up with the Czechs, who have the world’s highest beer consumption, drinking an average of 160 litres per capita a year. ☐

REKLAMA

IQ_kaleidoscope_190_119,5 mm PREMIUM.indd 1 050_KA_01_Historia12345.indd 55

2013-12-13 11:27:22 13-12-17 13:24

One on One

Im mniejsze jest okno, przez które patrzysz, tym większy widok z niego oglądasz – mówi Olly Lambert, reżyser filmów dokumentalnych. / ”The smaller THE window, the bigger the view you can see from it”, says OLLY LAMBERT, A DOCUMENTARY FILM DIRECTOR rozmawia/interviewed BY: Monika

Rębała

dokumentu

w cztery oczy

056_KA_01_W 4 oczy12345.indd 56

Sztuka

The Art of Documentary

13-12-17 13:02

Pański najnowszy film: Syria: Across the lines, polscy widzowie mogli obejrzeć na międzynarodowym festiwalu fi mów dokumentalnych HumanDoc w Warszawie i we Wrocławiu. Był pan jednym z nielicznych zagranicznych dziennikarzy, którym w ostatnim czasie udało się dostać do Syrii. Jak pan to zrobił? Przygotowania do wyjazdu trwały sześć miesięcy. Chciałem kręcić film w jednym, szczególnym miejscu – dolinie, która została podzielona przez walki religijne. Po jednej stronie znajdowała się wioska zajęta przez sunnitów, po drugiej, oddalona o milę, lojalna Assadowi wioska alawitów. Jeździłem do Syrii dwukrotnie. Najpierw przedostałem się tam przez granicę z Turcją. Kilka dni spędziłem z uzbrojonymi grupami, które później zabrały mnie do zajętych przez rebeliantów wiosek po zachodniej stronie doliny. Aby przedostać się na drugą stronę, musiałem tą samą drogą, którą przybyłem, wyjechać z powrotem do Londynu. Stamtąd do Libanu, a potem taksówką z Bejrutu do Damaszku. Taksówka to jedyny sposób, by się tam dostać, bo z powodu wojny samoloty nie latają. Zdobycie wizy i przekroczenie granicy z Syrią nie jest trudne, większy problem to punkty kontrolne. Od granicy z Libanem do Damaszku było ich aż 16. Z Damaszku mieliśmy już rządową eskortę, która zabrała nas na drugą stronę doliny. Syria to dziś jedno z najniebezpieczniejszych miejsc na świecie. Kręcenie filmu w takich warunkach wymaga specjalnych środków bezpieczeństwa. Nagrywałem wszystko na trzech dyskach i pilnowałem, by nie znajdowały się one nigdy w tym samym miejscu. Nie ukrywałem ich przed kimś, robiłem to z powodów bezpieczeństwa. Gdyby na przykład dom, w którym mieszkałem, został zniszczony, wciąż miałbym nagrania. Jak pan szuka tematów do swoich filmów? Intrygują mnie zwykli ludzie, którzy znaleźli się w oku cyklonu. Ich dramat bywa bardzo dokładnie przedstawiany w mediach, ale jest to opowiedziane w ogólny sposób. Ja staram się znaleźć bardzo małą historię w wielkim wydarzeniu: im mniejsze jest okno przez które patrzysz, tym większy widok z niego oglądasz. W filmach dokumentalnych najważniejszy jest jednak bohater. Znalezienie kogoś, kto nim będzie, to bardziej sprawa instynktu, sztuka niż coś, co można wyjaśnić. Jak było w przypadku filmu Syria: Across the lines? Do filmu o Syrii chciałem znaleźć jednego bohatera, który byłby intrygujący dla zachodniej widowni. Znalazłem go przez przypadek. Filmowałem dowódcę rebeliantów, który chciał być pokazany razem z innymi wojownikami. Wszyscy mężczyźni byli bardzo poważni – z tymi swoimi brodami i minami. Ale siedział tam też chłopak, który machał kawałkiem papieru, na którym zapisał swój adres Skype’a. Na początku pomyślałem, że to nieco dziecinne. Ale kiedy z nim porozmawiałem, odkryłem, że chłopak ma w sobie rodzaj jakiejś pięknej, młodzieńczej naiwności w myśleniu

Your latest documentary Syria: Across the Lines was screened at the HumanDoc International Film Festival in Warsaw. You are one of very few foreign journalists who’ve managed to get to Syria recently. How did you do it? The preparations took about 6 months. I wanted to go to this one particular valley that has been divided along sectarian lines. On one side was a rebel-held Sunni village and, a mile down the road, an Alawite village loyal to Bashar al-Assad. I had to make two trips to Syria. One involved going over the border from Turkey and then spending three or four days moving with armed groups to get me to the rebel held villages on the western side of the valley. And then, in order to get to the upper side of valley, I couldn’t travel there directly, so I had to fly back to London from Turkey. Then

Intrygują mnie zwykli ludzie, którzy znaleźli się w oku cyklonu. I focus on ordinary people who find themselves in the eye of the storm. I got an official visa, a flight to Lebanon and a taxi to Damascus. Taxi is the only way to get there because there are no direct flights to Syria because of the war. Getting a visa is not a problem. But you have to go through a lot of check points on the Syrian side. There were about 16 check points between the border and Damascus. In Damascus, we had a government escort who took us to the upper side of the valley. Syria is one of the most dangerous places on earth at the moment, especially for journalists. You had to take some special precautions to fi m there. I downloaded everything on three drives and I made sure that they were never in the same place. I didn’t hide them; it was from a security point of view. If, for example, the house I was living in was destroyed, a copy of the footage would still be safe. How do you choose topics for your stories? What intrigues me most are ordinary people who find themselves in the eye of the storm. Their storms are usually very well covered by the international media. But that’s the headlines perspective. What I’m trying to do is to find a very small story hidden in a big

056_KA_01_W 4 oczy12345.indd 57

13-12-17 13:02

One on One

o całym tym konflikcie. Widział w nim szansę, by całkowicie zmienić swoje życie i kraj. Jego życie doskonale pokazywało złożoność tego, co tam się dzieje. Cztery tygodnie, by znaleźć dziewczynę, pański pierwszy dokument, miał zupełnie inną tematykę niż filmy, które pan ostatnio kręci. Skąd wziął się pomysł na ten film? Chciałem zrobić dokument o tym, jak to jest być singlem – którym sam wtedy byłem – w dużym mieście. Wszyscy moi znajomi mówili wówczas to samo: jestem sam, chcę znaleźć sobie kogoś, ale teraz nie jest najlepszy czas, jestem zbyt zajęty albo nie mam pieniędzy. Pomyślałem, co by było, gdybym miał czas i poświęcił się, tak długo jak trzeba, temu, by kogoś znaleźć? Co by się stało? Czułem, że – po pierwsze i najważniejsze – to może być niezła zabawa. Po drugie, zarówno mnie, jak i widzom, da wyobrażenie o tych wszystkich dziwnych możliwościach dostępnych dla młodych ludzi, którzy chcą kogoś poznać. Zaczęło się jako próba dowiedzenia się, jak to jest być singlem w dużym mieście, a skończyło się nieoczekiwanie jako historia miłosna. Wciąż spotykam ludzi, którzy pamiętają mnie jako reżysera i bohatera tego filmu. Nie jest łatwo nakłonić ludzi do zwierzeń przed kamerą. Czy ma pan specjalne sposoby, by ich skłonić do mówienia?

subject. It’s like the smaller the window, the bigger the view you can see from it. The most important thing in the documentaries is a character. It’s more art than science, finding somebody who is a good character for the documentary. It comes down to instinct. How did you find characters for Syria: Across the Lines? I wanted to find a single character in Syria who would be challenging for western audiences. And I found him by chance. I was filming with a rebel commander who wanted to be filmed with some of the men sitting behind him. All the men were sitting there and looking very serious with their beards and faces. But there was one guy sitting there with a piece of paper that he was waving behind the camera which had his Skype address on it. First, I thought that it was almost childish, but actually, when I spoke to him, he had this sort of beautiful, youthful naivety about this whole conflict. He saw it as an opportunity to completely change his life, and change his country. And his life reflected the complexity of what is happening there. Four Weeks to Find a Girlfriend was your first documentary. And it was completely different from your recent films. How did you come up with this story?

HUMAN DOC FESTIVAL Przekonanie ludzi, by się przed tobą otworzyli, nie jest jakąś specjalną umiejętnością, którą należy Międzynarodowy Festiwal Filmów Dokumentalnych HumanDOC to świat w zbliżeniu: życie za mniej niż przypisywać reżyserom filmów dokumentalnych. jednego dolara dziennie, walka z wykluczeniem społecznym, skutki zmian klimatycznych, pomoc międzynarodowa, konflikty. W styczniu organizatorzy zapraszają pasażerów PLL LOT na pokazy wybranych Staram się być nadzwyczaj szczery i mówić o tym, filmów festiwalowych na pokładach Dreamlinerów. / HumanDOC International Documentary Film Festival kim jestem, co robię i co chcę osiągnąć. Nie ma presents the world in close up: living on less than a dollar a day, struggling against social exclusion, the różnicy w tym, jak się zachowuję wobec ludzi, effects of climatic change, international aid, conflicts. In January, LOT Polish Airlines will be screening robiąc filmy, i w normalnym życiu. Nie ma mowy selected festival films aboard the Dreamliners. o żadnych sztuczkach. Na swoim koncie ma pan też kilka reklam. Nie I wanted to make a movie about the reality of being single in a big miewa pan czasem myśli, by rzucić filmy dokumentalne, zacity, as I was at that time. All my friends were saying the same trudnić się w agencji reklamowej, siedzieć w przytulnym gathings: I’m single, I’d like to find a partner but it’s not the right time binecie i zarabiać krocie? or I’m too busy or I don’t have enough money. I thought what if Reklama nie bardzo mnie kusi. Tak naprawdę zająłem się tym, poyou had enough time, what if you actually dedicated yourself for nieważ potrzebowałem pieniędzy na kręcenie dokumentów.

W CZTERY OCZY

056_KA_01_W 4 oczy12345.indd 58

13-12-17 13:02

Carp

OLLY LAMBERT – jeden z najlepszych współczesnych brytyjskich reżyserów i producentów filmów dokumentalnych. Związany jest głównie z BBC i Chanel 4. Został wyróżniony m.in. przez Foreign Press Association nagrodą Dziennikarza Roku. W swoim dorobku ma m.in. dokumenty nakręcone w Gazie, Afganistanie i Iraku. Jego ostatni, głośny film Syria: poza linią wroga podczas tegorocznego festiwalu HumanDoc miał swoją polską premierę. Olly Lambert to jedyny filmowiec, któremu w ostatnim czasie udało się spędzić w ogarniętej chaosem Syrii kilkanaście tygodni. / One of the best contemporary Briitish documentary directors and producers. He works primarily for BBC and Channel 4. He was awarded the Journalist of the Year by the Foreign Press Association. He has filmed documentaries in Gaza, Afghanistan, Iraq, among other places. The Polish premiere of his latest, much acclaimed production Syria: Across the Lines was held at the recent HumanDOC International Documentary Film Festival. Olly Lambert is the only filmmaker to have managed to spend several weeks in war-stricken Syria.

Robienie reklam jest dla mnie mniej cenne, mimo że finansowo byłem lepiej nagrodzony. Nie zamierzam wiązać się z branżą reklamową na stałe. Chcę zostać tu, gdzie jestem, robić filmy dokumentalne. Tak naprawdę kręcenia dokumentów nie postrzegam jako pracy. To bardziej nietypowe hobby. Czasem nawet nie mogę uwierzyć, że ktoś jest tak głupi i płaci mi za to, co robię. I nie wyobrażam sobie, że mógłbym robić coś innego. ☐

as long as it took to finding someone? What would happen? And I felt that this kind of journey, firstly, and most importantly, would be a really good laugh. And secondly, it might give you an idea of all the weird things that are available to young people trying to meet someone. It started out as a kind of exploration of what it meant to be single in a city and it ended up as a love story. It’s not very easy to get people to talk to you. How do you convince them to open up in front of a camera? Getting people to talk to you isn’t like some special skill that documentary film makers have. What I try to do is to be extremely honest and clear about who I am, what I’m doing, and what I want to achieve. There’s no difference between how I approach people in a documentary and in ordinary life. You don’t need any tricks. You did also commercials. Do you ever think of giving up documentaries and ÿ nding a, well paid job in an ad agency? I’m not really drawn to the world of advertising. I only really did it because there was no money in documentaries. This kind of experience I find far less rewarding, even if it’s financially rewarding. I’ve got no desire at all to make any permanent move in to advertising. I want to stay where I am in documentaries. I don’t regard documentaries as a job really. It’s like a kind of extraordinary hobby, and I can’t believe anyone is stupid enough to pay me to do it, but they actually do. I can’t imagine doing anything else. ☐ REKLAMA

Rewolucja w kształtowaniu sylwetki! Revolution in body shaping!

Nie jest tajemnicą, że otyłość stała się chorobą cywilizacyjną. Dieta i wysiłek fizyczny niejednokrotnie nie przynoszą oczekiwanych efektów. It is commonly known that obesity has become the disease of civilization. Diet and exercise often don’t bring the expected results. Osobom, które chciałyby walczyć z tym problemem, niesie dziś pomoc medycyna estetyczna, oferująca coraz nowocześniejsze metody. Klinika Carpe Diem oferuje Państwu nowatorską metodę liposukcji laserowej Aspire Slim Lipo umożliwiającą trwałe usunięcie tkanki tłuszczowej, a co za tym idzie zmniejszenie obwodu i modelowanie konturów ciała oraz ujędrnianie skóry. Po odessaniu tkanki tłuszczowej przy użyciu fal o optymalnej długości, drugą wiązką lasera prowokujemy skórę do obkurczania, by dopasowała się do nowego, mniejszego rozmiaru. Nowoczesna głowica lasera sprawia, że możemy ten zabieg stosować w okolicy brzucha, ud, pośladków, ramion, podbródka i ginekomastii u mężczyzn. Dzięki Slim Lipo osoba, która zgłasza się na zabieg przed weekendem, w poniedziałek może wrócić do codziennych obowiązków. Pacjentom, którzy mają problem z miejscową otyłością, proponujemy również nieinwazyjną metodę likwidacji tkanki tłuszczowej za pomocą zimnego lasera diodowego I-Lipo Ultra. Urządzenie to sprawia, że nawet najstarsze nagromadzenie tkanki tłuszczowej jesteśmy w stanie usunąć. Już po pierwszym zabiegu widzimy

efekty a zalecana seria to osiem. Metoda ta jest również skuteczna w walce z bardzo popularną chorobą cywilizacyjną, jaką jest cellulit. Aesthetic medicine has very modern methods of fighting obesity. Carpe Diem offers you a modern laser liposuction which reduces the waist line, modeling the shape of the body and firming the skin. Fatty tissue is sucked using laser waves with the optimal length, the second laser beam shrinks the skin so it can fit to the new size. Fatty tissue is dissolved and the skin overlying the treated area gets tight. Thanks to a modern laser head, the treatment can be performed on the stomach area, thighs, buttocks, arms, chin and gynecomastia. For patients who are obese only in small areas we offer a noninvasive fat reduction method using a cold laser diode I-Lipo Ultra. This device can help us to remove even the oldest accumulation of fat. Effects are visible after the first treatment and for better results we recommend a series of 8 treatments. This method is also used for the reduction of cellulite.

Carpe Diem Centrum Medycyny Estetycznej Al. KEN 98 lok U 17, 02-777 Warszawa • Tel. 608 888 888 • www.carpediem-klinika.pl

CarpeDiem_Kaleidoscope_014.indd 056_KA_01_W 4 oczy12345.indd 59 1

Na zdjęciu: dr Magdalena Opadczuk i Marcelina Zawadzka. Na hasło Kaleidoskope oferujemy pakiet 8 zabiegów i-lipo Ultra w cenie 4600 2500 zł oraz 20% rabatu na drugi obszar ciała. Oferta ważna do 31.01.2014 r. Pełna oferta zabiegów na www.carpediem-klinika.pl Please quote Kaleidoskope to receive 8 treatment i-Lipo Ultra in price 4600 2500 zł and 20% discount on Slim Lipo treatment for the second body area. This offer is valid until 31.01.2014 r. Full range of treatments for www.carpediem-klinika.pl

Wyłączny dystrybutor: ITP S.A. 59 ul. Joliot-Curie 26/19, 02-646 Warszawa, tel. +48 722 008 002 www.itpsa.pl

12/10/13 PM 13-12-173:58 13:02

KULTURA

Culture

TEKSTY/BY:

Ola Salwa

KINO / MOVIES

Głód wolności Hunger for freedom

Niesamowita adaptacja wspomnień Solomona Northupa, czarnoskórego skrzypka, który w 1841 r. został porwany i sprzedany do niewoli. Za kamerą: Steve McQueen ((Wstyd, Głód), przed: Chiwetel Ejiofor i Michael Fassbender. Koniecznie. / This is an awesome adaptation of the memoirs of Solomon Northrup, an Afro-American violinist who was kidnapped and sold into captivity in 1841. Steve McQueen directs (Shame, Hunger), Chiwetel Ejiofor and Michael Fassbender act. Don’t miss it. Zniewolony, re˜ . Steve McQueen, premiera 31 stycznia / 12 Years a Slave, dir. Steve McQueen, opens 31 January

Pragnienie miłości Yearning for love

Na podstawie Pilcha. Jerzy (Więckiewicz) zakochuje się i chce zerwać z nałogiem. Ale nałogowi rozstanie nie w smak… „Chciałbym, żeby przez pierwszą część filmu widz się świetnie bawił, bo kto z nas się nie śmiał z pijaka? Przez następną czuł rosnące zażenowanie, a na koniec przerażony milczał”, zapowiada reżyser Wojciech Smarzowski (Róża, Drogówka). / Based on a novel by Jerzy Pilch. Jerzy falls in love and wants to quit drinking but alcohol is reluctant to let him go. “I would like the viewers to enjoy themselves during the first part of the movie, because we all get a laugh out of drunks. But for the rest of the film, the audience should feel a surge of embarrassment and later sink into terrified silence”, says director Wojciech Smarzowski (The Rose, Traffic Department). Pod mocnym aniołem, re˜ . Wojciech Smarzowski, premiera 17 stycznia / The Mighty Angel, dir. Wojciech Smarzowski, opens 17 January

MUZYKA / MUSIC

Melodyjny hołd

Dźwięki Białego Miasta

Bohaterki tej muzycznej opowieści są trzy. Dwie to klasyczki jazzu, bluesa i soulu: Nina Simone i Abbey Lincoln. Trzecia bohaterka jest współczesna, to Aga Zaryan, która uwielbia sięgać głosem do przeszłości. Na płycie nagranej klasyczną techniką z lat 50. składa hołd legendarnym wokalistkom. / Three women have inspired this record. Nina Simone and Abbey Lincoln are icons of blues, jazz and soul. The third is still with us. Aga Zaryan likes to revisit the past in her songs. Her latest album is recorded using 1950s technology and homage to these legendary singers.

Marcina Kydryńskiego łączy z Lizboną… po prostu miłość. Od kilkunastu lat dzieli się tym uczuciem za pośrednictwem muzyki na antenie radiowej Trójki. Nowy album jest jednocześnie uzupełnieniem wydanej przez National Geographic książki Kydryńskiego pod takim samym tytułem. / Marcin Kydryński is simply infatuated with Lisbon and has been sharing his affection Polish Radio Channel 3 for more than a decade. Kydryński’s latest album is an addition to his book of the same title published by National Geographic.

Aga Zaryan, Remembering Nina And Abbey, Parlophone Music Poland

Sounds of the White City

Siesta – Muzyka moich ulic vol. 9 – Marcin Kydry°s ki prezentuje, Universal Music Group

Melodious homage

060_KA_01_Kultura12345.indd 60

13-12-17 15:57

Gorzkie gody

TEATR / THEATRE

Miserable marriage

Sztuka Tennessee Williamsa w fantastycznym tłumaczeniu Jacka Poniedziałka to mistrzowski popis Janusza Gajosa, który gra tu Dużego Tatę. Umierający patriarcha rozlicza się z rodziną i chce, by jego majątek odziedziczył młodszy syn Brick (Grzegorz Małecki) żyjący w nieszczęśliwym małżeństwie z Maggie (Małgorzata Kożuchowska). / Janusz Gajos gives a brilliant performance as Big Daddy Pollitt in this legendary Tennessee Williams play fabulously translated by Jacek Poniedziałek. The dying patriarch is settling accounts with his relatives and wants his younger son Brick (Grzegorz Małecki), unhappily married to Maggie (Małgorzata Kożuchowska), to inherit the family fortune. Kotka na gor˜ cym blaszanym dachu, re˛ . Grzegorz Chrapkiewicz, Teatr Narodowy, Warszawa / Cat on a Hot Tin Roof, dir. Grzegorz Chrapkiewicz, National Theatre, Warsaw

KSIĄŻKI / BOOKS

Przygoda ze sztuką

Portret damy

Polski rząd wpada na trop najcenniejszego skarbu, który zaginął w trakcie II wojny światowej: Portretu młodzieńca namalowanego przez Rafaela. Na poszukiwanie ruszają historyk sztuki i urzędniczka MSW, złodziejka, komandos oraz marszand. Kapitalna opowieść przygodowa z teorią spiskową w tle. Posuń się, Danie Brown! / The Polish government tracks down the most valuable art treasure lost during WWII – Rafael’s Portrait of a Young Man.. An art historian, a Foreign Office officer, a thief, a commando and an art merchant all get together to retrieve it. A captivating piece of adventure fiction with a conspiracy theory in the background. (In Polish)

Danuta Stenka zawsze wolała skupiać się na pracy zawodowej niż na lansie w kolorowych pismach. Gdy już zabierała głos, to sensownie. Ale dla widzów wciąż była tajemnicą… Teraz aktorka z elegancją wyjawia nie tyle rąbek, co poły swoich tajemnic, układając je w fascynujące historie. / Danuta Stenka has always preferred to focus on her performance than generate media hype. And whenever she does speak out, it is with the voice of reason. Audiences have always found Stenka something of an enigma. But now, the actress has finally opened up with some riveting stories told in grand style. (In Polish)

Zygmunt Miłoszewski, Bezcenny, Bezcenny W.A.B.

Łukasz Maciejewski, Danuta Stenka, Flirtuj˜ c z ° yciem, Znak

The ultimate art adventure

Portrait of a lady

REKLAMA

060_KA_01_Kultura12345.indd 61

13-12-16 18:07

Your Style

TWÓJ STYL

1. Majesty, narty KNIFE, 2199 zł / Majesty, KNIFE skis, EUR 525 2. Atomic, kamizelka ochronna Live Shield Vest Women, 229 zł / Atomic, Live Shield Vest Women, EUR 55 3. 4F, kurtka, kolekcja olimpijska, 1900 zł /4F jacket, Olympic collection, EUR 454 4. IQ, bielizna kompresyjna, 199 zł / IQ, compression underwear, EUR 48 5. IQ, linia termoaktywnej bielizny IQ Matic, 159,90 zł / IQ, the IQ Matic line of thermoactive underwear, EUR 38 6. Buff®, chusta, 65 zł / Buff® headgear, EUR 15 7. Zeal Optics, gogle z kamerą HD, ok. 1210 zł / Zeal Optics, HD Camera Goggle, USD 399,00 8. Stendi, śniegowce MOON BOOT vinil, 399 zł / Stendi, vinil MOON BOOT, EUR 95 6

062_KA_01_Twojstyl12345.indd 62

13-12-17 15:57

Pobierz aplikację Ubezpieczeni na iOS lub Androida, zdobądź zniżkę i zobacz jak zimowe wyjazdy zamieniają się w ładny gips!

Ubezpieczenia zapewnia

DOBRY ADRES

Good Address

Bez skalpela Scalpel-free

Nie ma na co czekać – Carpe Diem znaczy: chwytaj dzień! Trzeba zadbać o siebie, zanim pojawią się pierwsze zmarszczki, a i pierwsze oznaki starzenia nie muszą nam spędzać snu z powiek. W gabinecie Carpe Diem w przyjemnej atmosferze, ciepłych wnętrzach i pod okiem wysokiej klasy specjalistów można poddać się zabiegom z zakresu antiagingu czy remodelingu sylwetki. Pozwól sobie na piękno! / There is no point in waiting – Carpe Diem means seize the day. Take care of yourself before those first lines appear. There is no need to worry about the first signs of ageing. You can try a variety anti-ageing treatments and body remodelling performed in a friendly atmosphere, in cosy interiors and under the watchful eyes of high calibre experts at Carpe Diem. Beauty is within reach. www.carpediem-klinika.pl

OD GO Y DOBRRES AD AD D R E S

www.la-perla.pl

Zima i gęsi

Winter goose

Agata Wojda, szefowa kuchni warszawskiej restauracji Opasły Tom, jak zwykle sięga po najlepsze polskie produkty i tworzy kulinarne cuda. O gęsinie w wykonaniu Agaty w stolicy krążą już legendy. Dania, o których mówią na mieście, to: rillette z gęsi z konfiturą z pigwy i chałką, udko gęsie podawane z ziemniakami gratin z oscypkiem i sałatką z czerwonej kapusty, rem z pasternaku z jabłkiem i wędzonym półgęskiem. / Agata Wojda, the chef at Warsaw’s “Opasły Tom” restaurant, only uses the very best Polish products when creating her culinary masterpieces. Her goose has become legendary in the Polish capital. Her most talked about dishes are goose rillette with quince marmalade and plait, goose legs served with potato gratiné and oscypek cheese, and smoked goose with red cabbage salad, cream of parsnip and apple.

Always beautiful

Zawsze piękna!

Ciało przestaje być jędrne, skóra wiotczeje albo cellulit staje się widoczny? Zabieg Thermage trwa tylko 30–90 min, a poprawę ujędrnienia skóry można zauważyć natychmiast po jego zakończeniu. Pełny rezultat staje się widoczny do sześciu miesięcy po przeprowadzeniu procedury. Aparat posiada też specjalną czterogłowicową końcówkę do zabiegów na ciało. Zabieg wykonuje się jednorazowo, a jego efekty utrzymują się od 3 do 5 lat. / The old bod beginning to lose its firmness? Skin starting to sag? Cellulite showing? Thermage treatment only lasts 30–90 minutes but you will notice the improved tautness immediately afterwards. The results are visible for up to six months after the procedure. The device is fitted with a special four-function head for body treatments. The procedure is performed once and the results last from three to five years.

www.kregliccy.pl

Superfigura Super body

Slim Lipo 3D to najbardziej komfortowa metoda na pozbycie się niechcianej tkanki tłuszczowej. Laser jednocześnie rozpuszcza tłuszcz i obkurcza włókna kolagenowe, zapobiegając efektowi „obwisłej skóry”. Centrum Laseroterapii i Modelowania Sylwetki Elite jest centrum szkoleniowym tej metody w Polsce, więc zabieg przeprowadzą najbardziej doświadczeni specjaliści. / Slim Lipo 3D is the most comfortable method to shed unwanted fatty tissues. The laser dissolves fat and shrinks collagen fibres to prevent sagging. The Elite Laser Therapy and Body Modelling Centre is the training centre for the SlimLipo method in Poland and every treatment is performed by a highly experienced specialist. www.elite.waw.pl

064_KA_01_Dobry adres12345.indd 64

13-12-17 15:59

xxx_Kalei_0114_F_0114.indd 1

065_KA_12_Reklama_01.indd 65

12/16/13 10:31 AM

13-12-17 13:03

DOBRY ADRES

Good Address

Na najwyższym poziomie

Top of the town

Wspaniałe położenie w sercu Warszawy, panoramiczny widok na centrum miasta z każdego apartamentu, wysokie wnętrza i eleganckie wykończenie – to tylko niektóre atuty mieszkalnego wieżowca Cosmopolitan Twarda 2/4. Ten wyjątkowy budynek stanowi idealne lokum dla ludzi ceniących życie w centrum metropolii i wysoką jakość. Wieżowiec, który ma 160 m wysokości, 44 piętra, a na nich 252 komfortowe apartamenty, zaprojektował Helmut Jahn, jeden z najbardziej uznanych światowych architektów. Wykończenie i wyposażenie apartamentów w Cosmopolitan, które zadowolą najbardziej wyrafinowane gusty, oraz system HMS, sterujący sprzętem i instalacjami zgodnie z preferencjami domowników, klienci otrzymują w cenie apartamentu. Wszystkie apartamenty wykończone „pod klucz” gotowe będą do czerwca 2014 r.

By the fireplace

OD GO Y DOBRRES AD AD D R E S

www.cosmopolitan.waw.pl

Przy kominku

An excellent location in the heart of Warsaw, a sweeping view of the city centre from every apartment, spacious interiors and high-end finishes – these are just some of the advantages of Cosmopolitan Twarda 2/4. This unique building is the perfect place for people who appreciate premium quality and living in the centre of a big city. The tower is 160 metres tall and has 44 floors with 252 comfortable apartments designed by Helmut Jahn, one of the world’s most celebrated architects. The interior decoration and fittings of every apartment at the Cosmopolitan can satisfy the most discerning tastes and the price includes a HMS system to tailor the equipment and installations to the preferences of the individual residents. All of the turnkey apartments will be completed by June 2014.

Piece i kominki norweskiej firmy Jøtul od 160 lat ogrzewają domy na całym świecie. Jej projekty są nowoczesne, uwzględniające architektoniczne trendy, a jednocześnie ponadczasowe. Równie ważna jest ich funkcjonalności i jakość. Na rynek trafił już nowy asortyment pieców i kominków na drewno. / Wood stoves and fireplaces from Norwegian company Jøtul have been heating houses for 160 years. Jøtul’s designs are modern, but while they embrace the latest architectural trends, they are strikingly timeless. No less important are their functionality and quality. The company has just launched a new range of wood stoves and fireplaces. www.jotul.com

Barwy kamienia IMAGIO – Stone Design System to nowatorskie podejście do współczesnej architektury wnętrz. Firma kamieniarska I-MAR, wychodząc naprzeciw dzisiejszym trendom, stworzyła rzeźbione z kamienia naturalnego elementy dekoracyjne. Kamienie w 60 kolorach są oryginalnym i eleganckim dodatkiem do wnętrz. / The IMAGIO – Stone Design System takes an innovative approach to modern interior architecture. To embrace contemporary trends, the I-MAR stone company has designed stunning decorative elements carved in stone. These stone embellishments are available in 60 colours and make an original and elegant addition to every interior. www.i-mar.pl

©SHUT TERSTOCK, M.P.

Colours of stone

064_KA_01_Dobry adres12345.indd 66

13-12-17 15:59

Ekspert Kliniki La Perla radzi

Zatrzymaj upływ czasu Make time stand still MROŹNA ZIMOWA AURA NIE SPRZYJA KALINA BEN SIRA NASZEJ SKÓRZE, KTÓRA STAJE SIĘ założycielka i prezes SUCHA I POSZARZAŁA. NOWOCZESNE, Kliniki La Perla /CEO of Klinika La Perla SKUTECZNE, A PRZY TYM BEZPIECZNE ZABIEGI MEDYCYNY ESTETYCZNEJ PRZWRÓCĄ JEJ ŚWIEŻOŚĆ I BLASK. / COLD WINTER WEATHER IS NOT A FRIEND OF YOUR SKIN AS IT MAKES IT DRY AND DULL. MODERN, EFFECTIVE AND SAFE AESTHETIC MEDICINE TREATMENTS WILL BRING BACK ITS FRESHNESS AND GLOW. STRETCH CARE ˜ NATYCHMIASTOWY LIFTING StretchCare francuskiego laboratorium RevitaCare to połączenie kwasu hialuronowego o wysokim stężeniu, witaminy B5 oraz rewolucyjnego kompleksu antyoksydantów DMAE. Dzięki doskonale dobranym składnikom zabieg StretchCare obkurcza włókna kolagenowe, wywołując efekt natychmiastowego liftingu. Rysy twarzy wyostrzają się, a owal staje się idealnie wyrzeźbiony. Skóra poddana kuracji jest gładsza, wzmocniona – wręcz podniesiona. Przebarwienia i plamy pigmentacyjne stają się mniej widoczne, cera jest rozświetlona i nawilżona. StretchCare doskonale sprawdza się również wszędzie tam, gdzie występują zwiotczenia skóry. Uniesie biust i nada mu idealny kształt, a rozstępy, przebarwienia i plamy pigmentacyjne staną się mniej widoczne.

LASER FRAKCYJNY EMERGE™ Jeśli chcesz, aby Twoja skóra nabrała blasku, a zmarszczki wokół oczu były mniej widoczne, wybierz się na zabieg laserem frakcyjnym emerge™. Mikrowiązki światła w kontrolowany sposób uszkadzają wybrane obszary naskórka i skóry właściwej. Naturalny proces gojenia prowokuje proces, w którym uszkodzone komórki skóry zastępowane są przez nową, zdrową tkankę. Efektem tego jest zdrowsza i młodsza skóra.

EMERGE™ FRACTIONAL LASER

STRETCH CARE ˜ INSTANT LIFT Laser frakcyjny emerge™ posiada certyfikat FDA

For radiant complexion and less visible wrinkles around the eyes, potwierdzający skuteczność redukcji kurzych łapek. choose Emerge™ fractional laser treatment. High precision micro/ Emerge™ fractional laser beams target selected areas of the epidermis and the dermis. The has received FDA approval natural healing process promotes replacement of damaged skin confirming effective reduction of crow’s feet. cells with new tissues for healthier and younger looking skin. Resurfacing skóry to nowa koncepcja peelingów, pierwsza procedura z zastosowaniem farmaceutycznych kosmeceutyków. / Skin Resurfacing is a new peeling concept and the first procedure driven by pharmaceutical cosmetics.

RESURFACING PH FORMULA ˜ NOWATORSKI PEELING RESURFACING SKÓRY PH FORMULA to przełomowa technologia, której działanie polega na aktywacji komórek w różnych warstwach skóry z jednoczesną redukcją podrażnień. Zabiegi dostarczają zmaksymalizowaną dawkę substancji czynnych bez żadnych negatywnych skutków ubocznych często występujących przy konwencjonalnych peelingach. Gama pH formula jest idealnie skrojona do potrzeb każdego pacjenta dzięki trzem siłom działania, o których doborze decyduje wrażliwość skóry oraz intensywność problemu.

PROMOCJA

RESURFACING PH FORMULA ˜ INNOVATIVE PEELING

SKIN RESURFACING PH FORMULA is a breakthrough technology which activates cells in different layers of the skin and reduces irritation. The treatment delivers an optimised dose of active substances with no negative side effects typical for conventional peeling. The pH formula range is adapted to needs of all patients because it offers three types of outcomes selected to match the sensitivity of the skin and the intensity of the problem.

StretchCare from the French RevitaCare laboratories is a combination of highly concentrated hyaluronic acid, Vitamin B5 and revolutionary DMAE anti-oxidant complex. Thanks to hand-selected ingredients, StretchCare shrinks collagen fibres for instant lifting effects. Facial features become firmer and the facial oval is finely sculpted. The treatment leaves the skin smoother, firmer and even lifted. Discoloration and brown spots become less visible, and the complexion is radiant and hydrated. StretchCare effectively targets sagging skin. It lifts and remodels breasts and makes stretch marks, discoloration and dark spots less visible. CytoCare – ekskluzywna gama koktajli CytoCare do rewitalizacji francuskiego laboratorium RevitaCare. / CytoCare – a top-end range of CytoCare revitalising cocktails from the French RevitaCare laboratory.

KLINIKA LA PERLA SPA: * medycyna estetyczna - botox, powiększanie ust i in. * chirurgia plastyczna - liposukcja z przeszczepem tłuszczu, implanty i in. * procedury wymagające 1 zabiegu: Liposonix - odchudzanie Thermage, Ulthera - lifting twarzy i ciała * autorskie procedury spa z certyfikatem Eco Cert * 6 Klinik w Warszawie, Józefowie i Zakopanem

LA PERLA SPA CLINIC OFFERS: * Aesthetic medicine – Botox, lip augmentation and more * Plastic surgery – liposuction with fat transfer, implants and other treatments * Single treatment procedures: Liposonix- slimming, Thermage, Ulthera-face and body lift * Original SPA procedures with Eco Cert certificate * Six clinics in Warsaw, Józefów and Zakopane Idealny pomysł na prezent – wszystkie produkty z oferty Kliniki La Perla do nabycia w formie karty prezentowej na stronie Kliniki www.la-perla.pl / The perfect gift – all products from La Perla Clinic may be purchased with a gift card available at our website www.la-perla.pl

Oferta zabiegów dost˜pna w sieci Klinik La Perla, www.la-perla.pl, infolinia +48 22 353 55 53 / The range of treatments available from La Perla Clinics, www.la-perla.pl, Hotline +48 22 353 55 53 PA R T N E R Z Y: / PA R T N E R S :

M AT E R I A Ł O P R A C O WA N Y W E W S P Ó Ł P R A C Y Z K L I N I K Ą L A P E R L A / A D V E R TO R I A L W R I T T E N I N C O O P E R AT I O N W I T H L A P E R L A C L I N I C

www.itpesthetique.pl

LaPerla_Kaleidoscope_0114-kor.indd 1

www.la-perla.pl

www.beautymed.pl

12/16/13 12:54 PM

LOT W PRZESZŁOŚĆ

Back in Time

Pod Under good wings dobrymi skrzydłami

LOT JEST DZIESIĄTĄ POD WZGLĘDEM DATY POWOŁANIA, WCIĄŻ DZIAŁAJĄCĄ LINIĄ LOTNICZĄ NA ŚWIECIE, A SZÓSTĄ W EUROPIE. TA HISTORIA ZOBOWIĄZUJE. / LOT IS THE TENTH OLDEST OPERATING AIRLINE IN THE WORLD AND THE SIXTH OLDEST IN EUROPE. SUCH A LEGACY OBLIGES. Moczulski

Samolot Li-2. The Li-2 aircraft.

TEKST/BY: Krzysztof

068_KA_02_85latLOT1235.indd 68

13-12-17 16:36

„Linje Lotnicze LOT” to spadkobierca powołanej w 1921 r. pierwszej w Polsce linii Aerotarg oraz powiązanej kapitałowo z Niemcami spółki Aerolloyd przekształconej później w całkowicie spolonizowany Aerolot. Jako datę „urodzin” uznaje się 1 stycznia 1929 r., kiedy to wszystkie prywatne linie działające w Polsce zostały przekształcone w jedno przedsiębiorstwo państwowe. Pierwsza siatka połączeń obejmowała porty krajowe: Wilno, Lwów, Gdańsk, Bydgoszcz, Poznań, Katowice i Kraków, oraz międzynarodowe połączenia z Katowic – Brno i Wiedeń. Dwudziestolecie

międzywojenne to złoty czas dla LOT-u. W 1929 r. zostaje rozstrzygnięty konkurs na logo przewoźnika. Zwycięża praca Tadeusza Gronowskiego, a jego żuraw od 1931 r. aż do dziś pozostaje symbolem PLL LOT. W 1933 r. z inicjatywy LOT-u utworzono Konferencję Lotniczą Państw Bałtycko-Bałkańskich w związku z uruchomieniem szlaku lotniczego wiodącego z Helsinek, przez Tallin, Rygę, Wilno, Warszawę, Lwów, Czerniowice, Bukareszt, Sofię, Saloniki, aż do Aten. W przeddzień II wojny światowej flota LOT-u liczyła 26 samolotów, przedsiębiorstwo zatrudniało ok. 700 osób,

Wnętrze samolotu Li-2 z ławeczkami The interior of the Li-2 aircraft with benches.

Today’s LOT Polish Airlines is the successor of Poland’s first airline Aerotarg and the Gaerman-owned company Aerolloyd which were later transformed into an all-Polish airline Aerolot. LOT’s “date of birth” can be traced back to 1 January 1929 when all the private airlines operating in Poland were merged into a single state enterprise. LOT’s original grid covered services to domestic airports in Wilno (now Vilnius, Lithuania), Lwów (now Lviv, Ukraine), Gdańsk, Bydgoszcz, Poznań, Katowice

1929

a siatka połączeń była na ówczesne czasy imponująca – liczyła ponad 10 tys. km i obejmowała 15 krajów. Do 30 sierpnia 1939 r. LOT przewiózł ponad 65 tys. pasażerów. W cenę biletu było wliczone 15 kg bagażu osobistego oraz transfer do centrum miasta. Jak w 1939 r. chwali się LOT: „kajuty pasażerskie odznaczają się wysokim komfortem, są znakomicie zabezpieczone przed hałasem, jaki sprawiają silniki, posiadają centralne ogrzewanie oraz wentylację”. Dodatkowo, dzięki wyposażeniu radiowemu samolotów, „w czasie lotu można nadawać i odbierać także telegramy prywatne”. Po

Ważenie pasażerów przed rejsem Passengers had to be weighed before the flight.

and Kraków, and international flights from Katowice to Brno and Vienna. The interwar period was the heyday of LOT. Tadeusz Gronowski won a competition to design the airline’s logo in 1929. Gronowski’s crane has been the symbol of LOT Polish Airlines since 1931. The BalticBalkan Aviation Conference was established in 1933 on LOT’s initiative in response to a recently opened air-route running from Helsinki to Athens via Tallinn, Riga, Wilno, Warsaw, Lviv, Cernăuți (now Chernivtsi, Ukraine), Bucharest, Sofia

and Thessaloniki. On the eve of World War II, the LOT fleet comprised 26 aircraft, and the company employed approx. 700 people and offered an impressive choice of connections by the standards of the day – the LOT grid covered over 10,000 km and had destinations in 15 countries. LOT had carried over 65,000 passengers by 30 August 1939. The price of a ticket included 15 kilos of personal luggage and transport to the city centre. LOT promoted itself in 1939 as follows: “passenger

1938 Powstają Polskie Linje Lotnicze LOT. The Polskie Linje Lotnicze LOT airline is established.

1939–1945 Wacław Makowski z załogą przeleciał Atlantyk samolotem Lockheed L-14H Super Electra. The first trans-Atlantic flight of Wacław Makowski and crew with the Lockheed L-14-H Super Electra.

Pracownicy LOT-u wchodzą w skład polskich i brytyjskich sił powietrznych. LOT employees serve in both the Polish and British airforce.

068_KA_02_85latLOT1235.indd 69

13-12-19 12:29

LOT W PRZESZŁOŚĆ

Back in Time

niesamowitym wyczynie, jakim było w 1938 r. sprowadzenie przez załogę pod dowództwem ówczesnego dyrektora Wacława Makowskiego drogą powietrzną do Polski najnowocześniejszego samolotu Lockheed L-14-H Super Electra, LOT planował już w 1940 r. uruchomienie połączeń atlantyckich, co stawiałoby linię w absolutnej awangardzie ówczesnych przewoźników. Po wybuchu II wojny światowej duża część lotników brała udział w walkach powietrznych na różnych frontach. To również o nich sir Winston Churchill powiedział: „Nigdy w historii wojen tak wielu nie zawdzięczało tak wiele tak nielicznym”. W czasie wojny flota PLL LOT praktycznie przestała istnieć, jednak już na początku 1945 r., tuż po wycofaniu się wojsk niemieckich z całkowicie zniszczonej stolicy, Polskie Radio nadawało komunikaty, żeby pracownicy LOT-u stawili się jak najszybciej w Warszawie. 18 lipca 1945 r. reaktywowano Przedsię-

biorstwo Państwowe PLL LOT, którego pierwszym dyrektorem naczelnym zostaje Wojciech Zieliński, przedwojenny prokurent. „Lotnisko Okęcie było całkowicie zbombardowane, hangary zniszczone, poryte pasy, sprzętu nie było, do dyspozycji mieliśmy tylko to, co dostaliśmy od Rosjan” – mówił pilot Ludwik Schultz, który jako jeden z pierwszych pojawił się w Warszawie. Dzięki niesamowitemu wysiłkowi przed-

W latach 70. żuraw LOT-u pojawiał się na wszystkich kontynentach. In the 1970s LOT Polish Airlines were ﬂying to every continent

Samolot Fokker FVIIB. U góry: pierwszy dyrektor LOT-u Wacław Makowski (od 1930 r.). The Fokker FVIIB aircraft. Top: Wacław Makowski, the first director of LOT Polish Airlines (from 1930).

1945 Reaktywacja – powstaje Przedsiębiorstwo Państwowe Polskie Linie Lotnicze LOT. The state-owned LOT Polish Airlines are founded.

1949

wojennych pracowników linia zaczęła organizować się od nowa. Na początku LOT latał na przerobionych samolotach Li-2. Funkcję foteli pasażerskich pełniły drewniane ławki przymocowane do ścianek kadłuba. Niedługo później kupiono dziewięć samolotów DC-3 i uruchomiono regularne połączenia krajowe oraz loty do Berlina, Paryża, Sztokholmu i Pragi. Kolejne samoloty we flocie to Ił-12 i Ił-14, dzięki którym udaje się uruchomić połączenia do Brukseli oraz Bukaresztu, Budapesztu i Kopenhagi. We flocie pojawiały się sukcesywnie nowe typy samolotów i mimo niesprzyjających warunków politycznych LOT rozwijał się, otwierając kolejne połączenia. Pierwszy milion przewiezionych pasażerów świętowano w 1955 r. Na rok przed 40. jubileuszem, w 1968 r., LOT otrzymuje pierwsze samoloty odrzutowe – Tu-134, które zastąpiły wolniejsze i mniej komfortowe samoloty turbośmigłowe na dalszych trasach europejskich. W 1969 r. na stanowisko dyrektora naczelnego zostaje powołany Włodzimierz Wilanowski – człowiek legenda, który dzięki swojemu uporowi, korzystając z otwarcia Polski na świat, nabył pierwsze samoloty dalekodystansowe typu Ił-62. Pierwszy lot międzykontynentalny odbył się w 1973 r. Dwa lata wcześniej LOT po raz pierwszy przewiózł milion pasażerów w ciągu jednego roku. Ta dekada to kolejny złoty okres – żuraw pojawia się praktycznie na wszystkich kontynentach. Kunszt pilotów i nawigatorów pozwala nawet mimo słabego wyposażenia ra-

1955 PLL LOT kupuje radzieckie samoloty Ił-12B, a w następnych latach Ił-14P. LOT Polish Ailines purchases Russian IŁ-12B aircraft, and in subsequent years the IŁ-14P.

1961 Milionowy pasażer LOT-u. The millionth passenger travels with LOT.

W skład floty wchodzą radzieckie turbośmigłowce Ił-18. Russian IŁ-18 turboprop airliners.

068_KA_02_85latLOT1235.indd 70

13-12-17 16:36

cabins offer unparalleled comfort, are sheltered from engine noise, and benefit from central heating and ventilation”. On the top of that, “passengers could send and receive private telegrams during the flight” thanks to radios fitted on planes. Following an incredible feat in 1938, when athe crew under the command of the erstwhile director Wacław Makowski flew the latest aircraft Lockheed L-14-H Super Electra to Poland, LOT was planning to launch trans-Atlantic flights in 1940. This, what would have positioned the company as the unquestionable leader on the aviation market. With the outbreak of World War II, many pilots fought aerial battles on different fronts. The famous words of Sir Winston Churchill: “Never was so much owed by so many to so few” also referred to them. LOT Polish Airlines practically ceased to exist during the war, but when German troops withdrew from the completely destroyed Polish capital in early 1945, Polish Radio began to urge LOT employees to return to Warsaw. LOT was reactivated on 18 July 1945. Wojciech Zieliński, the company’s pre-war proxy, was appointed its first post-war General Manager. “Okęcie Airport had been severely bombed, the hangars were destroyed, strips churned up, there was no equipment, everything we had, we got from the Russians”, recalled pilot Ludwik Schultz, one of the first to return to Warsaw. The airline managed to resume operations, thanks to an enormous effort on the part of pre-war employees. LOT initially operated converted Li-2 aircraft. The seats were replaced with

1968 LOT kupuje radzieckie samoloty typu Tu-134. LOT Polish Airlines purchases Tu-134 aircraft.

wooden benches attached to the sides of the fuselage. Nine DC-3 aircraft were soon purchased and regular domestic connections plus flights to Berlin, Paris, Stockholm and Prague commenced. IL-12 and IL-14 aircraft were later added and operated on flights to Brussels, Bucharest, Budapest and Copenhagen. Over time, the fleet was expanded with new types of aircraft and LOT continued to add new connections to its grid despite the unfavourable political climate. The airline celebrated flying one million passengers in 1955. In 1968, a year Tablica przylotów na lotnisku mokotowskim, 1933 r. before its 40th anniversary, The arrivals board at the Mokotów airport, 1933. LOT received its first jet airliners – TU-134s replaced the slower and less comfortaged to fly the poorly equipped Russian able turboprop-engine aircraft on longer planes over the North Pole. European routes. Flights were suspended when martial law The legendary Włodzimierz Wilamowski was declared in December 1981, but was appointed General Manager in 1969. successively re-launched in the spring of It was through his persistence that LOT 1982, although their range was limited. procured its first IL-62s for long-haul Trans-Atlantic services were not resumed flights when Poland opened up to the until 1984. Another breakthrough came in world. The inaugural transcontinental the late 1980s when the worn-out Rusflight was made in 1973. LOT had flown sian Il-62s were replaced. Seeing the one million passengers in just twelve coming thaw, the authorities endorsed months two years earlier. The decade the purchase of a very modern Western marked another golden age in the history aeroplane – the Boeing 767. The fall of the of LOT – the famous crane was seen Iron Curtain ushered in a new era for LOT. almost every continent. Demonstrating The final decade of the 20th century witnessed a fleet renewal – Russian planes superb skills, pilots and navigators man-

1972 LOT kupuje radzieckie samoloty dalekiego zasięgu typu Ił-62. LOT Polish Airlines purchases the Russian IŁ-62 long-range aircraft.

1973 Inauguracja regularnych rejsów z Warszawy do Nowego Jorku. The launch of regular flights from Warsaw to New York City.

1979 LOT po raz pierwszy gości na pokładzie swojego samolotu Ojca Świętego Jana Pawła II. Pope John Paul II flies with LOT Polish Airlines for the first time.

068_KA_02_85latLOT1235.indd 71

13-12-17 16:36

A Back in Time

dzieckich samolotów wykonywać loty nad biegunem północnym. Ogłoszony w grudniu 1981 r. stan wojenny oznacza zawieszenie połączeń lotniczych. Wiosną 1982 r. zaczęto sukcesywnie uruchamiać loty, jednak w dużo skromniejszym zakresie. Połączenia atlantyckie wznowiono dopiero w 1984 r. Kolejny przełom nastąpił pod koniec lat 80., kiedy to nadszedł czas wymiany wyReklama LOT-u przy placu Konstytucji w Warszawie. LOT Polish Airlines neon sign at Constitution Square in Warsaw.

1981 Stan wojenny wstrzymuje wszystkie połączenia LOT-u. All LOT flights are suspended as a result of Martial law.

1985 Wznowienie regularnych lotów. Regular LOT flights are resumed.

eksploatowanych już radzieckich samolotów Ił-62. Na fali nadchodzącej odwilży zezwolono na zakup bardzo nowoczesnego, a przede wszystkim zachodniego samolotu – Boeinga 767. I tak wraz z upadkiem żelaznej kurtyny również dla LOT-u nastały nowe czasy. Ostatnia dekada XX w. to czas wymiany floty – radzieckie samoloty zostały zastąpione przez nowoczesne Boeingi, Embraery i ATR-y. Zwiększa się znacząco liczba połączeń, zwłaszcza w Europie. W 2003 r. LOT wchodzi do sojuszu Star Alliance. Wejście Polski do Unii Europejskiej oznacza stopniowe uwolnienie europejskiego nieba, większą liczbę połączeń, a co za tym idzie, coraz większą konkurencję. A dziś? Na naszych oczach LOT się zmienia. Od roku we flocie obecny jest najnowocześniejszy Boeing 787 Dreamliner. Nie można tu nie wspomnieć o ludziach. Mało jest firm, w których spotkałem tak wielu pasjonatów – wśród personelu lotniczego i pokładowego oraz tych, którzy dbają o Państwa komfort na pokładzie i by wszystkie loty odbywały się na czas. Tu chciałbym podziękować tym wszystkim pokoleniom pracowników, dla których LOT stał się drugim domem. Życzę jubilatowi, aby LOT-owski żuraw nieprzerwanie, przez kolejne jubileusze, latał tak wysoko jak dotychczas. ☐

1989

Od roku we ﬂ ocie obecny jest znów najnowocześniejszy samolot – Boeing 787 Dreamliner. A year ago the most advanced aircraft of today, the Boeing 787 “Dreamliner”, joined the LOT ﬂeet. were replaced with modern Boeing, Embraer and ATR aircraft. The number of connections surged. In 2003, LOT joined Star Alliance. Poland’s accession to the EU brought a liberalisation of European airspace, more connections, and consequently, fiercer competition. And today? LOT is changing before our very eyes. For a year now, the fleet has boasted the Boeing 787 “Dreamliner” – the most technologically advanced aircraft in the world. But we cannot talk about LOT without mentioning its people. I know of few organisations where so many people are so passionate about their work – Flight and cabin crew personnel and all those other people who ensure punctual operations and travel comfort. I would like to take this opportunity to thank all those generations of employees who have seen, and still see, LOT as their second home. I also hope to see the LOT crane continue to fly through many more anniversaries – just as high as it always has. ☐

2003 Wejście w skład floty Boeingów 767 rozpoczyna nową epokę w dziejach LOT-u. The introduction of Boeings 767 into the fleet ushers a new era in the history of LOT Polish Airlines.

PLL LOT członkiem Star Alliance. LOT Polish Airlines become a Star Alliance member.

2013

W skład floty PLL LOT wchodzi 5 Boeingów 787 Dreamliner. 5 Boeings 767 “Dreamliner” join the LOT Polish Airlines fleet.

LOT W PRZESZŁOŚĆ

068_KA_02_85latLOT1235.indd 72

13-12-17 16:37

SPIS TReŚCI CONTENTS 74

siatka połączeń FLIght network

flota our fleet

MILEs and more miles and more

lot news lot news

informacje o bagażu your luggage

lot dla firm lot for businesses

deklaracje celne customs declarations

rozrywka entertainment

073_KA_1401_LOTINFO_01kor.indd 73

13-12-16 17:14

FLIGHT NETWORK SIATKA POŁĄCZEŃ

SIATKA FLIGHT POŁĄCZEŃ NETWORK

Minneapolis Winnipeg

Cincinnati

Edmonton

Detroit

Calgary

Charlotte Pittsburgh

Vancouver

Ottawa

Seattle

Montreal

Portland

Toronto

Denver

New York

San Francisco

Washington Chicago

Las Vegas

Atlanta

Los Angeles

Orlando

San Diego

Tampa

Phoenix Houston

Gdańsk

Porlamar

Szczecin

La Romana Varadero

Poznań

Warszawa

Cancun

Wrocław

Katowice Rzeszów Kraków

lot.com

073_KA_1401_LOTINFO_01kor.indd 74

13-12-16 17:23

Miasta docelowe operowane przez LOT Destinations operated by LOT

New York

PoĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie code-share Code-share connection

Seattle

Czarter Charter flights

Porlamar

Beijing

Bangkok Singapore

St Petersburg Stockholm Edinburgh

Riga

Copenhagen

Vilnius

Manchester Dublin

Amsterdam

Hamburg

Paris Luxembourg Geneva Bilbao

Mombasa

Toulouse

Frankfurt Basel

Linz

Innsbruck

Milan

Barcelona

Lviv Vienna

Munich

Salzburg Klagenfurt Venice

Budapest Bucharest

Graz

Ljubljana

Turin

Bologna

Marseille Madrid

Kiev

Prague Brussels

Minsk

Warsaw

Birmingham London Colombo

Moscow

Tallinn

Odesa

Belgrade

Simferopol

Sofia Istanbul

Verona

Yerevan

Lisbon Athens Malta Rhodes

Tbilisi

Larnaca Tel Aviv-Yafo

073_KA_1401_LOTINFO_01kor.indd 75

13-12-16 17:24

OUR FLEET NASZA FLOTA

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

LONG-HAUL AIRCRAFT

Boeing 787 Dreamliner

NEW liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc BC/PEC/EC / capacity

Elite Club – dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej Elite Club – the seats recline to fully flat position

Nowa klasa Premium Club Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie

Klasa Ekonomiczna System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami – szczegóły repertuaru na stronie 94

New Premium Club class. A premium standard economy class especially with you in mind

Economu class An in-flight entertainment system with individual screens – for details go to page 94

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE Klasa Business Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu

MEDIUM- AND SHORT-HAUL AIRCRAFT Business Class On short- and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind

Boeing 737-400 Embraer 195 Embraer 175** Embraer 170 Bombardier DHC-8Q400***

76 lot.com

* dla kompletu pasażerów ** w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu *** samoloty Eurolotu wykonujące rejsy krajowe i regionalne dla PLL LOT

073_KA_1401_LOTINFO_01kor.indd 76

5 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213