Kaleidoscope by LOT Polish Airlines

zabierz mniE / take me home

03/2014

Chicago

egzemplarz bezpłatny / free copy magazyn pokładowy Polskich Linii Lotniczych LOT ISSN 0239-9032

ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90 www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day. There is nothing else like it in Warsawâ&#x20AC;Ś

edytorial

Editorial

Szanowni Państwo, kończymy sezon zimowy, który był wyjątkowy na polskim rynku ofert rejsów czarterowych. Nasze Dreamlinery pozwoliły tysiącom pasażerów oderwać się od zimowej aury i odpocząć na rozgrzanych piaskach egzotycznych plaż. Cały czas staramy się oddawać do Państwa dyspozycji nowe udogodnienia. Od niedawna Pasażerowie Elite Club (naszej klasy biznes w rejsach dalekodystansowych) mogą na Lotnisku Chopina w Warszawie korzystać z saloniku Elite Club Lounge. W czterech wydzielonych strefach zrelaksują się w oczekiwaniu na rejs lub w przerwie pomiędzy połączeniami będą mogli popracować. Przed nami sezon wiosenny, czyli miesiące wytężonej pracy, aby spełnić Państwa oczekiwania i marzenia. Dlatego naszym nowym mottem jest hasło: „Ty wyznaczasz kierunek”. Państwa opinie są dla nas drogowskazem w codziennej pracy. Już dziś możecie odczuć zmianę i testować aż 13 nowych usług. Możecie się z nimi zapoznać na stronie internetowej: zmiany.lot.com. Życzę udanych wiosennych podróży! ☐

Prezes PLL LOT / lot Polish airLines ceo Sebastian Mikosz

Dear Passengers, the winter season, which has been an exceptional one for Polish charter flights, is drawing to a close. Our Dreamliners have enabled thousands of passengers to take a break from the winter weather and relax on sun-scorched exotic beaches. We are continuing to introduce new amenities and facilities for you. Elite Club (our business class on long-haul flights) passengers can now enjoy the facilities at the Elite Club Lounge at Okęcie Airport in Warsaw. The lounge has four separate areas and is the perfect place to rest and relax before a journey or get some work done between flights. We are now entering the new spring season which will be for us a time of intensive efforts to meet your expectations. We have adopted a new motto: “You set the course”. Your feedback sets the direction for our everyday work. You can experience the change today and test out our 12 brand-new services. For more information, visit our website at zmiany.lot.com. I wish you many great springtime trips. ☐

Jest powiedzenie, że jedyne, czego można być w życiu pewnym, to zmiana. To naturalne, że czujemy przed nią opór, nawet gdy ma charakter ewolucyjny, a nie rewolucyjny, bo człowiek ma potrzebę organizowania otoczenia w taki sposób, żeby czuć się komfortowo, żeby było powtarzalnie. Czasem zanim poczujemy się pewnie na udeptanej ścieżce, lepiej zejść z niej i poszukać innej drogi, dlatego ilekroć osiągam pewien poziom stabilizacji i pewności, sama sobie zarządzam zmianę. Podchodzę do niej jak do wyzwania. Czy się boję? Zwykle tak, ale czuję też dreszcz ekscytacji. Dlatego od teraz zmieniamy nasz magazyn pokładowy KALEIDOSCOPE. Nowy układ graficzny, nowe tematy. A wszystko po to, żeby ten miesięcznik był dla Was jeszcze bardziej interesujący i atrakcyjny, żebyście z radością po niego sięgali, gdy tylko koła samolotu oderwą się od pasa startowego (i żebyście zabierali go ze sobą do domu!). Życzę Wam „wysokich lotów” (dosłownie i w przenośni). ☐ Someone once said that change is the only constant in life. Resistance to change, even evolutionary as opposed to revolutionary change, is only natural. We all have an innate need to create a predictable environment that feels comfortable and peaceful. Sometimes, the best thing to do before getting too comfortable with a well-trodden track is to get off it and look for another one, so whenever I reach a certain level of stability and certainty, I will introduce changes myself. I see change as a challenge. Am I afraid? Usually. But I also feel the thrill of excitement and get an adrenaline rush. This is why we are now changing our in-flight magazine KALEIDOSCOPE. We are introducing a new graphic layout, new sections and new topics to make it even more interesting and appealing for you. We hope that you will want to read it as soon as the plane takes off (and take it home). I hope that you “fly high” (literally and metaphorically). ☐

redaktor naczelna / Editor in Chief Martyna Wojciechowska

spis treści Contents

na doBRy początek / off to a good start list prezesa pll lot / Note from the LOT CEO 3 Od naczelnej / Note from the Editor 3 Felieton lecha wałęsy / Lech Wałęsa’s column 6 W chmurach / Up in the air 10

Wyrusz w podróż / SEE THE WORLD WYDARZENIA / What’s on 12 WIECZNIE WIETRZNE CHICAGO / Chicago, the windy city 16 MODNY KIERUNEK: WARSZAWA / Trendy Destination: Warsaw 26

POLSKIE PRZEBOJE / POLISH HITS ŚMIETANA – BIAŁA KROPKA / Cream – the white dollop 30 81–104

Wiedzieć więcej / did you know? jak polak z turkiem się zaprzyjaźnił / 600 years of Polish-Turkish alliance 8 technologia zmienia hotele / Technology changes hotels 36

w cztery oczy z januszem głowackim / Interview with Janusz Głowacki 58 golf – sport doskonały / Golf as the ultimate sport 64 uskrzydlone dziewczyny / Airborne girls 78

Rozmaitości / MISCELLANEA felieton magdy gessler / Magda Gessler’s column 34 kultura / Culture 56 twój styl / Your style 72 gadżety / Gadgets 74 dobry adres / Good address 76 Rozrywka / Puzzle time 106 4

kobiety – ikony popkultury / Women – Pop culture icons 40 początki narciarstwa w tatrach / The beginnings of skiing in the Tatras 48

Nowa Klasa C. To, co najlepsze, nie zna alternatywy. Mercedes-Benz przedstawia nową generację Klasy C. Jeszcze piękniejszą, bardziej drapieżną i nowocześniejszą, niż mógłbyś przypuszczać. Przekonaj się, jakie zrobi na Tobie wrażenie. Od 15 marca w salonach Mercedes-Benz. www.mercedes-benz.pl

A Daimler Brand

już od 1599 PLN*

Klasa C 180 – zużycie paliwa (średnio) – 5,3 l/100 km, emisja CO2 (średnio) – 122 g/km.

*Rata miesięczna netto dla Klasy C w ofercie leasingu dla przedsiębiorców z 10-procentową wpłatą własną, okres umowy: 48 miesięcy, przebieg całkowity: 80 000 km. Oferta Lease&Drive Basic Mercedes-Benz Leasing Polska Sp. z o.o.

felieton

Column

symbol przemian

Warsaw – a symbol of change

W latach systemowych przemian Warszawa ogromnie się rozwinęła. Warsaw has undergone a huge transformation over the past twenty-five years. owoce. A te są całkiem obiecujące, biorąc pod uwagę to, z jakiego miejsca startowała Polska i gdzie była Warszawa. Zmieniliśmy nie tylko ustrój, ale i epoki. Dziś, po 25 latach, chcę ogłosić koniec transformacji systemowej i cieszyć się okresem państwa demokratycznego, wolnorynkowego i bezpiecznego. Po 25 latach Polska jest stabilnym europejskim krajem z dobrą pozycją i niezłymi perspektywami. A Warszawa to dynamiczne, nowoczesne miasto, wręcz kipiące społeczną energią. Naprawdę możemy być dumni po tych 25 niełatwych latach… ☐ 6

Whenever I hear complaints about the political transformations that have taken place in Poland over the past 25 years (who would think it’s been a quarter of a century), whenever I hear that we’ve failed, that we’ve made mistakes, I suggest a little trip to Warsaw. Not out of love. I developed deepest affection for my beloved Gdańsk – which I also recommend – many years ago. Warsaw proved its mettle once more during the reconstruction years and achieved unbelievable growth. Whenever I drive down its streets – or rather broad avenues – I cannot believe my eyes. There are so many new construction projects, so many investments, so many changes. Naturally, the naysayers are always lurking, waiting to point out any tiny omissions – a pothole in a street or a refurbishment a week behind schedule. We’re used to that. Pity we lack the imagination to transport ourselves back to 1989 for a while. It wasn’t just a different time. It was a different place. It was a different world. The capital is a barometer of the progress we’ve made during the past 25 years. There has been pain and dissatisfaction, but we have moved relentlessly forward. Transformations can be thankless and sometimes unjust, and the results are not immediately apparent. I prefer to focus on their fruits, which are rather promising, considering where Poland and Warsaw were at the time. We not only changed the system, we changed the epoch. Now, twenty five years on, I would like to announce the end of our systemic transformations and enjoy a democratic, free market and safe country. A quarter of a century later, Poland is a stable European country of good standing and pretty optimistic prospects, while Warsaw is a dynamic modern city, sizzling with social energy. At long last, let’s appreciate what we’ve got. We should be truly proud after those 25 uneasy years. ☐

Lech Wałęsa Al. Jerozolimskie 11/19, 00-508 Warszawa, tel. +48 (22) 622 22 20, faks +48 (22) 625 14 14 Konto: BPH PBK SA 15 1060 0076 0000 3200 0084 6760 e-mail: biuro@walesa.org www.walesa.org

Kiedy słyszę narzekania na przemiany systemowe w Polsce w ciągu ostatnich 25 lat (kto by pomyślał, to już ćwierć wieku!), kiedy mówią, że to nam się nie udało, a tam były błędy, wtedy proponuję odwiedzić Warszawę. I wcale nie z miłości. Najcieplejsze uczucia ulokowałem już dawno i trwale w ukochanym Gdańsku (tym bardziej zapraszam). Warszawa – nie pierwszy to raz – w tych latach przebudowy pokazała wielki charakter, nieprawdopodobnie się rozwijając. Ilekroć przejeżdżam ulicami – nie, szerokimi arteriami – oczom nie wierzę! Ile tu się buduje, ile inwestycji, ile zmian! Oczywiście zawsze znajdą się dyżurni krytycy, którzy wytkną każde potknięcie, dziurę w ulicy czy tygodniowe opóźnienie remontu. Szkoda tylko, że nie starcza im wyobraźni, żeby przenieść się na chwilę do 1989 r. To był nie tylko inny czas, ale zupełnie inne miejsce, inny świat. Stolica to taki dobry obrazek pokazujący nasze przemiany w ostatnich 25 latach. Dokonywane w bólu, przy narzekaniach, ale jednak ciągle do przodu. Bo transformacja była niewdzięczna, czasem niesprawiedliwa, a na jej efekty trzeba było trochę poczekać. Dlatego ja wolę patrzeć właśnie na

felieton

Column

Nowy wymiar mobilności biznesu. The new dimension of business mobility. Alphabet Polska jest liderem rynku Car Fleet Management w zakresie rozwiązań wspierających mobilność swoich klientów. Nowoczesna i innowacyjna oferta, zarówno w zakresie leasingu pojazdów, jak i dodatkowych narzędzi, wspierających kierowców w codziennym użytkowaniu aut, tworzą zupełnie nową jakość długoterminowego wynajmu samochodów. Alphabet Polska oferuje swoim klientom szeroką gamę produktów i usług tworzących zupełnie nowy wymiar biznesowej mobilności. AlphaElectric to

pierwszy na polskim rynku, kompleksowy program obsługi pojazdów elektrycznych, dedykowany dla flot. Dzięki precyzyjnemu dopasowaniu oferty aut z alternatywnymi napędami AlphaElectric pozwala w pełni wykorzystać możliwości elektrofloty. Alphabet Polska wpiera także mobilność kierowców za pomocą elektronicznego asystenta AlphaGuide. Aplikacja, dostępna na urządzenia przenośne, zawiera kompendium wiedzy oraz zestaw przydatnych narzędzi, pomagających kierowcy flotowemu w nagłych przypadkach oraz w codziennym użytkowaniu służbowego auta.

Fleet Management from A-Z: www.alphabet.pl 7

w chmurach

Up in The Air

600 lat

więzi polsko-tureckiej 600 years of Polish-Turkish Alliance

Były wojny, ale także decyzje i gesty, jakich nigdy nie doczekaliśmy się w relacjach z sojusznikami z Europy zachodniej. Stosunki dyplomatyczne Polski i Turcji mają już 600 lat. / They might have waged war on us, but they have also made decisions and gestures that we have never seen in our relationships with our West European allies. Poland has had diplomatic relations with Turkey for 600 years.

Króla Jan III Sobieskiego Turcy nazywali Lwem Lechistanu. The Turks called king Jan III Sobieski the “Lion of Lechistan”

Zaczęły się kilka wiosen po Grunwaldzie, gdy Władysław Jagiełło wysłał z poselstwem do Bursy, stolicy państwa osmańskiego, jednego ze swoich najznamienitszych rycerzy, Jakuba Skarbka z Góry herbu Abdank oraz mnicha Grzegorza Ormianina, późniejszego świętego. Z Turkami trzeba było się już wtedy liczyć – jako regionalne mocarstwo chciało mieć znaczącą pozycję na arenie europejskiej. Wojowanie było więc czasem koniecznością, jednak często po prostu się nie opłacało. Jagiellonowie wybierali wówczas neutralność, uznając, że nie warto robić sobie wrogów daleko, skoro za miedzą jest ich pod dostatkiem. W XVII w. okazało się, że do Rzeczpos politej Turcy mają już wyjątkowo blisko. W efekcie wojnom

Adam Robiński

It all began a few years after the Battle of Grunwald (1410) when King Władysław Jagiełło sent one of his ablest knights – Jakub Skarbek of Góra bearing the Abdank Coat of Arms – and the monk, and later saint, Grzegorz Ormianin, on a diplomatic mission to Bursa, the then capital of the Ottoman Empire. Turkey had risen to become a regional power on the European scene. War was sometimes necessary. At other times, there was just no percentage in it, in which case the Jagiellonians just sat back on the sidelines. They had more than enough enemies close at hand without having to go looking for distant ones. The 17th century brought Turkey geographically closer to the Polish Commonwealth and the two countries spent much of it trading blows. They clashed in Ţuţora, Khotyn and Kamianets-Podilskyi. In 1683, they finally fought a battle that was unprecedented in Europe. Polish-Lithuanian troops led by King Jan III Sobieski arrived in Vienna to stop the Turkish onslaught and – as history tells us – saved Christianity on the Continent. Shortly after that, the two countries were drawn together by

tekst/BY:

nie było końca. Armie obu państw ścierały się to pod Cecorą, their common enemy – Russia. This is one of the reasons to pod Chocimiem, to w Kamieńcu Podolskim. Wreszcie, why Turkey was the only European state that never w 1683 r., przyszła bitwa, jakiej Europa nie widziała. Polsko-lirecognised the partitioning of Poland. Whenever ambassatewskie oddziały pod wodzą króla Jana III Sobieskiego przydors and diplomats met at the Ottoman court, the sultan były z odsieczą oblężonemu Wiedniowi, zatrzymały marsz supposedly said “the envoy from Lechistan has not arrived Turków i – jak pokazała historia – uratowały chrześcijaństwo yet.” However little truth there may be in this, Russian expanna kontynencie. sion definitely did not suit Turkey. The Ottomans could not Niedługo później okazało się, że nikt tak nie jednoczy jak comprehend how a country that had pulverised their troops wspólny nieprzyjaciel – Rosja. To między innymi dlatego Turin Vienna only a century before had ceased to exist. cja stała się jedynym krajem europejskim, który nigdy nie On the other hand, the road to independence led many uznał rozbiorów Polski. Wśród historyków krąży anegdota, Poles to Constantinople (today’s Istanbul). They were hoping jakoby podczas każdego spotkania ambasadorów i dyplomathat after a possible Russo-Turkish war, Polish units formed in tów na dworze sułtana władca kwitował sytuację zdaniem the Ottoman Empire would march on Poland. Establishing „Poseł Lechistanu jeszcze nie przybył”. Nawet jeśli niewiele the Polish legion was one of the last unfulfilled dreams of w niej prawdy, pewnym jest, że rozrost Rosji kosztem ziem Adam Mickiewicz. Turkey also offered asylum to veterans polskich był Turcji bardzo nie na rękę. Jej władcy nie mogli też and political refugees who had fought in the November pojąć, jak kraj, który jeszcze wiek temu rozgromił ich pod Uprising and the January Uprising. Polish émigrés even Wiedniem, teraz ma przestać istnieć. founded villages in Turkey. The most famous of these, Z drugiej strony dla wielu Polaków droga do niepodległości Adampol, was a vibrant ex-patriot centre for decades. Army wiodła przez Konstantynopol (dziś Stambuł). Liczono, że po officers, including Józef Bem, who settled in Turkey often ewentualnej turecko-rosyjskiej wojnie polskie oddziały forconverted to Islam and served in the Ottoman army. This mowane nad Bosforem dojdą aż nad Wisłę. Stworzenie takieadditionally strengthened ties between the two states. go legionu było zresztą jednym z ostatnich – niezrealizowa“The reasons behind our friendly relationship can be nych – marzeń Adama Mickiewicza. Turcja przyjmowała nie explained historically and by their being similar multi-ethnic tylko żołnierzy, ale i uchodźców politycznych z powstania listates”, says Prof. Ewa Siemieniec-Gołaś, a Turkish Studies stopadowego czy styczniowego. Polacy zakładali tam całe expert at Jagiellonian University. “The Ottoman Empire was wsie – najsłynniejsza z nich, Adampol, przez dziesięciolecia multicultural. Not just Turks lived there, but also numerous była prężnym ośrodkiem polonijnym. ethnic minorities, such as Greeks, Jews, Kurds, Armenians, – Przyczyn naszej wzajemnej sympatii możemy upatrywać and Arabs. The same can be said of the Polish Republic. nie tylko w historii, ale też podobnych modelach państwa Apart from Poles, there were people of German, Czech, wielonarodowego – mówi prof. dr hab. Ewa Siemieniec-GoJewish, Lithuanian, Tatar, Karaite, Ruthenian and other łaś, turkolog z Uniwersytetu Jagiellońskiego. – Takie było Imbackgrounds. The two states were tolerant towards perium Osmańskie, które zamieszkiwali nie tylko Turcy, minorities, what made them similarly open and friendly to ale i liczne mniejszości narodowe: m.in. Grecy, Żydzi, Kurdoothers.” wie, Ormianie, Arabowie. Podobnie Rzeczpospolita – tu Once Poland regained its independence, the two countries oprócz Polaków żyli Niemcy, Czesi, Żydzi, Litwini, Tatarzy, Kabecame economic partners. Poland manufactured PZL P.24 raimi, Rusini i inni. Oba przypadki charakteryzowała toleranfighters for the Turkish army between the wars and later sold cja wobec mniejszości, co ukształtowało w społeczeństwie the manufacturing licence to the Turkish authorities. The podobne cechy otwartości i sympatii wobec innych. Friendship and Cooperation Treaty was signed in the 1920s. Wróciwszy na mapy, Polska znalazła w Turcji partnera gospoToday, Turkey is a key tourist destination and a promising darczego. W dwudziestoleciu międzywojennym wyrabiała dla sales market for Polish businesses. The report “Poland-Turkey tureckiej armii samoloty – myśliwce PZL P.24, z czasem sprzeDossier” was compiled with Polish companies wiling to dając nad Bosfor także licencję na ich produkcję. W latach 20. invest in Turkey in mind. Another aim of the report was to podpisano też prawie stuletni już traktat o przyjaźni obu promote the strengthening of economic ties. ☐ państw. Dziś Turcja jest dla nas jednym z głównych kierunków turystycznych oraz obiecującym rynkiem zbytu dla przedsięINFO O LOTACH | FLIGHT INFO biorców znad Wisły, dla których przygotoNa trasie Warszawa–Stambuł LOT realizuje cztery rejsy w tygodniu. Szczegóły na lot.com. / wywany jest raport Dossier Polska-Turcja LOT operates four flights a week from Warsaw to Istanbul. For more details go to: lot.com. promujący zacieśnianie relacji gospodarczych pomiędzy obydwoma krajami. ☐

g n a l s y z c i n t o L g n a l s n o i t a Avi 1

Określenie przedziału czasowego, w którym samolot może wystartować, wylądować lub przelecieć nad daną przestrzenią powietrzną. / A period of time during which an aircraft can take off, touch down or fly through specific air space.

2 3

Potoczne określenie kołowania samolotu. / The taxiing of an aeroplane.

Określenie kołowania do progu pasa przy użyciu drogi startowej, a nie jak to zwykle bywa – dróg kołowania. / The taxiing of an aircraft via a runway instead of the usual taxiway.

Naziemny koordynator lotów – nazwa pochodzi od charakterystycznej odblaskowej kamizelki. / Ground flight coordinator. The name derives from their distinctive fluorescent vests.

Szef(owa) pokładu. / Literally “Number One” and it denotes the purser, or chief flight attendant onboard.

Niski przelot nad lotniskiem. Zwykle wykonywany przy okazji uroczystości związanej na przykład z przylotem nowego typu samolotu do floty przewoźnika. / Flying low over an airport, usually in celebration of something, e.g. a new addition to the fleet.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Krzysztof Moczulski

Dokument zawierający wszystkie niezbędne informacje odnośnie lotu, m.in. wyważenia samolotu, liczby pasażerów czy wagi bagaży. / A document containing all the essential flight information, including balance, number of passengers and luggage weight.

Odesłanie samolotu do wyznaczonej strefy powietrznej, w której samoloty oczekują na możliwość lądowania na lotnisku docelowym. / Keeping an aircraft within designated airspace until it receives clearance to land at its destination airport.

Oznaczenie idealnej pogody do wykonywania operacji lotniczych (z angielskiego Ceilings and Visibility OK). / Abbreviated weather report information. (C)eilings (A)nd (V)isibility (OK).

Dziecko podróżujące samotnie wymagające opieki personelu pokładowego (z ang.: Unaccompanied Minor). / A child travelling alone, from the English abbreviation “UM” which means an unnacompanied minor.

W polskim slangu potoczne określenie Boeinga 787 pochodzące od litery określającej właśnie ten typ samolotów. R to w alfabecie lotniczym Romeo. / The nickname of Boeing 787 derived from the code letter for this type of aircraft (R). “R” is said as “Romeo” in the NATO Phonetic Alphabet.

Specjalnie wyznaczone korytarze powietrzne nad północnym Atlantykiem, które umożliwiają bezpieczny przelot nad oceanem, gdzie trudno jest o pełne pokrycie kontrolą radarową. Od angielskiego NAT – North Atlantic Tracks. / (N)orth (A)tlantic (T)racks. These are specially designated air routes above the North Atlantic Ocean that ensure a safe crossing where there is little radarcoverage.

w chmurach Up in the Air

S L OT TAXI B ACK TR ACK N E ON J E DYNKA L OW - P A S S L OADSH E ET HO L D I N G CA V O K UM K A ROM E K T R AK I

Teksty/By:

wydarzenia

What's on

Mimoza zamiast goździka v Replace your carnation with a mimosa

Znamy to święto doskonale, ale nie wszyscy wspominają je z równym sentymentem. Jeśli dniu temu dodać włoskiego romantyzmu, sprawa będzie miała się inaczej. Podaruj damie swego serca tradycyjne żółte mimozy i zaproś ją do jednej z restauracji, która przygotowuje na Dzień Kobiet specjalne menu. / We all know about it, but few of us have fond memories of it. But add a splash of Italian romance and things start to look up. Offer your lady traditional yellow mimosas and take her to a restaurant serving a special Women’s Day menu. 08.03, Festa della Donna, Włochy / Festa della Donna, Italy

Kolorowe proszki x Bright powder

Hindusi żegnają zimę i witają wiosnę bardzo kolorowo – obsypując znajomych kolorowym pudrem i oblewając wodą. To radosne święto obchodzi się w dniu zrównania dnia z nocą, ale czy ktoś zauważy, jaka jest pora dnia w kłębach kolorowego proszku? / The Hindus celebrate the end of winter and the arrival of spring with a colourful festival – they throw bright powders and water on each other. This joyous festival coincides with the vernal equinox, but how will you be able to see the time of day through a haze of colourful paint? 17.03, www.holifestival.org/holi-festival.html, Festiwal Holi, Indie / Festival Holi, India

Obudził demony z Waking up demons

Paryska Pinakoteka udostępnia swoje sale jednemu z najwybitniejszych malarzy w historii sztuki. Francisco Goya malował głównie sceny z życia XVIII-wiecznego Madrytu, ale również portrety ówczesnych arystokratów. Paryska wystawa przedstawia go jako świadka swoich czasów. / The Pinacothèque in Paris hosts one of the most eminent painters in the history of art. Francisco Goya mainly depicted scenes from 18th century Madrid and portraits of contemporary aristocrats. This Parisian exhibition presents him as a witness to his times. do 16.03, www.pinacotheque.com, Wystawa Goya and Modernity, Paryż, Francja / Goya and Modernity, Paris, France

Poziome i pionowe hasła wypełniane na czas to największa atrakcja igrzysk krzyżówkowiczów nie tylko z USA. Można będzie dopingować zawodników i kupić wszystko, co do rozwiązywania potrzebne – no, może poza wiedzą. Trening radzimy zacząć od naszej krzyżówki na ostatniej stronie. / The race to solve puzzles is the highlight of this tournament, which attracts contestants from all over the world. You can cheer on your favourite contestants and buy whatever you need to solve crosswords – except for knowledge that is. Limber up with our crossword on the last page. 07-09.03, http://www.crosswordtournament.com, Amerykańskie Zawody Krzyżówkowe, Nowy Jork, USA / American Crossword Puzzle Tournament, New York, US

Czarno-białe kratki c

Black and white all over

Deutsche Bank Polska

Jedna odpowiedź na wiele potrzeb Wiemy, jak wspierać Klientów indywidualnych, biznesowych i korporacyjnych w osiąganiu sukcesów finansowych. Zapewniamy profesjonalizm oraz kompetencje jednej z największych instytucji finansowych na świecie. Poznaj nas bliżej. Zapraszamy do Deutsche Bank.

Zeskanuj kod i dowiedz się więcej lub wejdź na www.miastosukcesu.pl

www.deutschebank.pl 13

wydarzenia

What's on

Czy mnie jeszcze pamiętasz…c

Dreaming of Łódź and Katowice

W lutym przypadła 75. rocznica urodzin Czesława Niemena. Natalia Niemen, Mietek Szcześniak, Janusz Radek i inni wykonawcy uświetnią koncert dedykowany tej wybitnej osobowości polskiej muzyki rockowej. Jak muzyka Niemena brzmi w nowoczesnych aranżacjach i wykonywana przez kolejne śpiewające pokolenia, przekonają się w marcu mieszkańcy Łodzi i Katowic. / February saw the 75th anniversary of the birth of Czesław Niemen. Natalia Niemen, Mietek Szcześniak, Janusz Radek and others will be giving a tribute concert to the eminent Polish rocker. Come to Łódź and Katowice in March and hear Niemen’s music rearranged and reinterpreted by the future generations he inspired. 01 i 09.03, niemeninaczej.pl, Koncert Niemen Inaczej, Katowice, Łódź, Polska / Niemen Inaczej Concert, Katowice, Łódź, Poland

Tańcząc we śnie

Sleep dancing

Śpiąca Królewna w wykonaniu Brytyjskiego Baletu Królewskiego to propozycja nie tylko dla dzieci i miłośników tańca na puentach. W londyńskim Royal Opera House w słynnym dziele Piotra Czajkowskiego zatańczy ok. stu tancerek i tancerzy. / The Sleeping Beauty is not just for children and ballet lovers. The British Royal Ballet is performing Tchaikovsky’s masterpiece at the Royal Opera House in London with a hundred male and female dancers. 13–31.03, www.roh.org.uk, Śpiąca Królewna, Londyn, Wielka Brytania / The Sleeping Beauty, London, UK

Nie schodzi z afisza x Poster perfect

Prace wybitnego polskiego plakacisty Waldemara Świerzego podziwiać można w kawiarni Relaks przy ulicy Dąbrowskiego w Warszawie. Warto wpaść tam na doskonałe espresso i obejrzeć afisze, których już nie spotka się na słupach czy płotach. / The works of celebrated Polish poster artist Waldemar Świerzy are on display at the Relaks cafe in Dąbrowskiego St., Warsaw. Pop in for an espresso and catch a few posters not seen anymore. do 20.03, www.facebook.com/kawiarniarelaks, Wystawa plakatów Waldemara Świerzego, Warszawa, Polska / Waldemar Świerzy Poster Exhibition, Warsaw, Poland

Mała Moskwa c Przez trzy dni stolicą Rosji rządzić będą najmłodsi. Najnowsze trendy w dziecięcej modzie, zabawki dla maluszków, przedszkolaków i nieco starszych, przybory szkolne, wyposażenie placów zabaw i propozycje na przyszłoroczny karnawał zaprezentują wystawcy z całego świata. / Moscow is being run by children for three days. The latest children’s fashion trends, toys for toddlers, pre-schoolers and older children, school equipment, playground supplies and designs for next year’s carnival are all being presented by exhibitors from around the world. 12–14.03, www.world-of-toys.org/russia/toys-kids-russia, Targi Toys&Kids, Moskwa, Rosja / Toys&Kids FAIR, Moscow, Russia

Little Moscow

ÂŠ Wojciech Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum

sszzeerrookki ei ehhoorryyzzoonnttyy Broad BroadHorizons Horizons

16 16

Wiecznie wietrzne Windy City

Maraton w Chicago to jedna z największych tego typu imprez na świecie. Pięćdziesiąt tysięcy biegaczy. Ponad półtora miliona kibiców. I trasa, która przez całe 42 kilometry biegnie przez najciekawsze miejsca w mieście. Warto je wszystkie zwiedzić. Choćby biegusiem. / The Chicago Marathon is one of the biggest foot races in the world. Fifty thousand runners and more than 1.5 million spectators. The 42-kilometre course winds its way past the highlights of the city. And you should see them all – even on the run. Tekst/BY:

Julia Lachowicz

Broad Horizons

Helikoptery telewizji zawisły nad miastem, zanim słońce zdążyło na dobre pojawić się na horyzoncie. Do parku Milenijnego powoli zaczynają schodzić się biegacze. Gdy ustawią się na linii startu, tworzą kilkukilometrową rzekę ludzi, która przez następne godziny przepłynie przez całe miasto.

The television helicopters began to hover above the city well before sunrise. The first runners are gathering in Millennium Park. As they line up at the starting line, they form a human chain that spans several kilometres and that will be snaking its way across the entire city over the next few hours.

Start W chwili startu mało kto zdaje sobie sprawę, że właśnie stoi na największym na świecie ogrodzie na dachu. Bo za taki uważa się park Milenijny znajdujący się nad stacją kolei i parkingiem. Niewielu też ma teraz głowę, by uświadomić sobie, że zbudowanie tej części miasta pochłonęło prawie pół miliarda dolarów, czyli ponadtrzykrotnie przekroczyło zaplanowany bud żet. Dzięki temu oprócz parkowych alejek i trawników powstały tu m.in. Pritzker Pavilion – muszla koncertowa na świeżym powietrzu (zaprojektował ją sam Frank Gehry), interaktywna fontanna Crown Fountain składająca się z dwóch wież zbudowanych z luksferów, na których wyświetlane są zdjęcia, czy tzw. fasola, czyli dzieło sztuki Anisha Kapoora. W tej ogromnej konstrukcji ze stali nierdzewnej jak w krzywym zwierciadle odbija się prawie cały chicagowski skyline.

Star Few of those lining up at the start realise that they are standing on the world’s largest rooftop garden. Millennium Park sits above a railway station and car park. Even fewer realise that redeveloping this part of the city cost almost half a billion dollars, overshooting the budget by more than 200%. As a result, in addition to its many lawns and walkways, the park houses the Jay Pritzker Pavilion, an open-air bandshell designed by none other than Frank Ghery. The interactive Crown Fountain is composed of a pair of glass brick towers that display photographs and there is Anish Kapoor’s “The Bean”, which has become one of Chicago’s most recognizable landmarks. The gigantic stainless steel structure reflects and distorts most of the Chicago skyline.

15 km Biegacze ruszyli. Pełni nadziei, że wrócą tu o własnych siłach po 42 kilometrach. Wbiegają w ścisłe centrum miasta. Gdzieś w oddali miga im znany szyld z reklamą musicalu Chicago na Magnificent Mile, najbardziej reprezentatywnej arterii miasta.

położony nad brzegiem jeziora Michigan Park Milenijny to dziś jedna z największych atrakcji Chicago. Millennium park on the bank on lake michigan is one of chicago’s biggest attractions.

Zachód słońca nad Chicago. Widok z Willis Tower. Sunset over Chicago as seen from the Willis Tower.

szerokie horyzonty

Broad Horizons

15 km The runners have set off in the hope of getting back here under their own steam 42 km later. They head towards the centre of the city. The famous billboard promoting the musical Chicago in the Magnificent Mile, one of the city’s most prestigious streets, can be seen in the distance. Designer boutiques and skyscrapers. Behind them stands the 110-storey Willis Tower, one of the tallest buildings in North America. After the run, some of the participants will be going to the 103th Skydeck floor to take a rest over a glass of wine and admire the sweeping vista. On a clear day, the states of Illinois, Wisconsin, Indiana and Michigan can all be seen from the deck. Others will be going to the John Hancock Center Observatory, which now looms in front of them, for a view over Lake Michigan. The lake is so big it can easily be mistaken for the sea. Some will INFO O LOTACH / FLIGHT INFO be tempted by the swimming pool on the 44th floor (said to be the highest WAW–ORD 12.15–15.15 2, 6.03 12.15–16.15 9, 13, 16, 18, 20, 23, 25, 27.03 indoor swimming pool in this part of 16.45–19.45 5, 7.03 16.45–20.45 12, 14, 19, 21, 26, 28.03 the world). Regulars argue that the ORD–WAW 17.25–09.20+1 2, 6.03 18.25–09.20+1 9, 13, 16, 18, 20, 23, 25, 27.03 experience is unrivalled anywhere. Only 21.55–09.20+1 5, 7.03 22.55–13.50+1 12, 14, 19, 21, 26, 28.03 Manhattan in New York has anything to Całkowita cena biletu kupionego na lot.com, w taryfie First Minute na bezpośredni lot w obie strony, match the viewing platforms of Chizawiera wszystkie podatki i opłaty i wynosi od 1790 zł. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu oraz formy płatności. / Total price of a direct return ticket purchased at lot.com in the First cago’s skyscrapers. How did such a Minute fare including all fees and taxes: from PLN 1,790. The price may vary depending on the date the grand style originate? It is now largely ticket is purchased and the payment method. forgotten that downtown Chicago was

©gettyimages (2)

Butiki znanych projektantów i drapacze chmur. Za plecami mają 110-piętrowy Willis Tower, jeden z najwyższych budynków Ameryki Północnej. Po udanym morderczym biegu niektórzy maratończycy wjadą na jego widokowe 103. piętro, by odpocząć przy lampce wina i podziwiać panoramę okolicy. W bezchmurny dzień widać stąd aż cztery stany: Illinois, Wis consin, Indianę i Michigan. Inni wybiorą się do obserwatorium w wieżowcu John Hancock Center, który jeszcze pręży się przed biegaczami. Można z niego podziwiać m.in. jezioro Michigan. Tak wielkie, że łatwo je pomylić z morzem. Lub skuszą się tu na kąpiel w basenie na 44. piętrze (podobno najwyżej położony basen kryty w tej części świata). Jak zapewniają stali bywalcy, to bezcenne doświadczenie. Zresztą jeżeli chodzi o miejsca widokowe wśród drapaczy chmur, Chicago do-

Od lewej: Cloud Gate w Millennium Park – rzeźba Anisha Kapoora. Panorama północnej części Chicago z jeziorem Michigan. Left to right: Anish Kapoor’s Cloud Gate in Millennium Park. The panorama of the northern part of Chicago with Lake Michigan in the background.

revamped after an incident involving a cow. Legend has it that a cow kicked over a lantern in a barn owned by the O’Leary family in 1871 and started a fire that engulfed the entire city. Wooden buildings and a strong wind, typical for Chicago, helped to swiftly spread the blaze. The centre of the city was a smoking ruin a few hours later. Only three buildings survived the fire. The Water Tower, which the runners are now approaching, was one of them. The Great Fire opened up a lot of opportunities for architects to really distinguish themselves while rebuilding the city. A short walk through the centre of Chicago should be enough to convince you that they did just that. 30 km The 30-kilometre crisis is approaching. Everyone can feel it. Their legs are getting heavy and there is still a long way to go before they reach the finish line. Fortunately, this period of struggle and pain is made a little more bearable by the delicious smells that come wafting through the air in this part of REKLAMA

Broad Horizons Chicago Red

W Ohio St

Pizzeria Uno

Shore Dr ake NL

N. Michigan Ave

W Kinzie St

N LaSalle Str

Jezioro Mi c h i g a n

W Upper Wacker Dr

W Madison St

Jay Pritzker Pavilion Millennium Park Crown Fountain

W Adams St Jackson Red CHINATOWN

400 m

S Lake Shore Dr

Willis Tower

S State Str

W Randolph St

N. Michigan Ave

30 km Nadchodzi tzw. kryzys 30. kilometra. Słyszał o nim każdy maratończyk. Nogi stają się coraz cięższe, a do mety ciągle daleko. Na szczęście chwile walki i bólu uprzyjemnia okolica, z której dochodzą smakowite zapachy. Trasa prowadzi teraz bowiem przez samo serce Chinatown, czyli dzielnicy w której większość mieszkańców pochodzi z Chin. Wbiega się do niego przez bramę udekorowaną tradycyjnymi symbolami. Na domach wiszą kolorowe latarnie, a szyldy niewiele mówią większości biegaczy, bo napisane są po chińsku. Może i dobrze, bo nazwy przysmaków nie kuszą, by zboczyć z trasy. Cała ta dzielnica znana jest z najlepszej kuchni chińskiej

Jan Hancock Center

Chicago Brown W Houston St Pizzeria W Ontario St Due W Grand Ave

N Canal St

równuje jedynie nowojorski Manhattan. Skąd ten szyk? Mało kto dziś pamięta, że dzisiejszy wygląd chicagowskie downtown zawdzięcza pewnej… krowie. Jak podaje miejska legenda, w 1871 r. kopnęła ona pochodnię w oborze państwa O’Leary. Pożar, który zaczął się niewinnie, zasiał spustoszenie w całym mieście. Drewniana zabudowa i silny wiatr, charakterystyczny dla Chicago, sprawiły, że ogień momentalnie zaczął się rozprzestrzeniać. Po kilku godzinach centrum miasta zmieniło się w wielkie pogorzelisko. Uratowały się i przetrwały do dziś zaledwie trzy budynki, w tym wieża wodna, niedaleko której znajdują się teraz maratończycy. Architekci mieli więc pole do popisu w odbudowywaniu miasta. Wystarczy krótki spacer po centrum miasta, by stwierdzić, że zrobili kawał dobrej roboty.

Chicago STANY ZJEDNOCZONE

the city. The marathon now takes us into the heart of Chinatown via a gate decorated with traditional symbols. The houses here are adorned with bright lanterns and there is Chinese writing everywhere. It may be just as well that the signs are incomprehensible to most of the runners as the delicacies being advertised might prove just a little too tempting. Evening is the best time to visit this part of Chicago as it is said to have the best Chinese cuisine in the US. Dim sums are considered the specialty of the Chinese community in Chicago. People even fly in from the West Coast to try the dim sums at the nearby Cai restaurant. And you need not worry if oriental cuisine is not your thing. Simply take a detour to the Greek, Italian or Polish (“Jackowo”) district. A restaurant gracefully named “Czerwone Jabłuszko” (The Red Apple) offers hearty meals at reasonable prices. And if you fancy something more

W pizzerii Due, jak w siostrzanej Uno, podawana jest deep dish pizza (zapiekana w głębokiej patelni). Pizzeria Due, just like its sister restaurant Uno, specialises in deep dish pizza.

szerokie horyzonty

Broad Horizons

w Stanach. Za specjalność chińskiej emigracji w Chicago uważa się pierożki dim sum. Są tacy, którzy po te z pobliskiej restauracji Cai przylatują aż z zachodniego wybrzeża. Ci, którzy nie przepadają za orientalną kuchnią, obok trasy mają dzielnice: grecką, włoską i Jackowo, jak potocznie nazywa się polską dzielnicę w Chicago. W restauracji Czerwone Jabłuszko można zjeść solidny obiad za sensowną cenę. Jeśli zaś woleliby skosztować po maratonie czegoś bardziej amerykańskiego, powinni z wyprzedzeniem zarezerwować stolik w pizzerii Uno. Tu podawany jest chicagowski przysmak, czyli pizza zapiekana w głębokiej patelni (tzw. deep dish pizza). Jest tak pożywna, że jedną porcją spokojnie naje się czterech maratończyków. A tym przecież apetyt dopisuje. Meta Najpierw wyczuć można pierwsze powiewy mocniejszego wiatru. Dopiero potem pojawia się na horyzoncie. Błękitne, z piaszczystymi plażami i tak wielkie, że nie widać drugiego brzegu. Jezioro Michigan. Jedno z pięciu Wielkich Jezior. Zachwyca każdego. A maratończyków podwójnie, bo jego wi-

dok oznacza, że za chwilę przekroczą wymarzoną linię mety. Że spokojnie będą mogli odpocząć nad brzegiem jeziora lub zrelaksować się na Navy Pier, ogromnym molo. O jego wielkości najlepiej świadczy to, że kiedyś jeździł po nim tramwaj, a dziś wśród atrakcji jest i wesołe miasteczko, i minigolf, są też restauracje, bary, sklepy i teatry, i oświetlony diabelski młyn, znak charakterystyczny molo. Ale przede wszystkim jest piękny widok na jezioro, które jest wiecznie wietrzne. Na szczęście, jak mogli się przekonać maratończycy, choć wiatr w Chicago wieje prawie zawsze, to rzadko w oczy. ☐

Chicago wiąże nadzieje z rozwojem turystyki. Obecnie miasto odwiedza rocznie blisko 50 mln osób. Tourism can be a major source of income for chicago. Today, nearly 50 m people vist the city each year. “American”, go for the Pizzeria Uno – although you would be well advised to book in advance. A true Chicago delicacy, deep dish pizza is a fixture on the menu. It is so nutritious that one portion will be enough for four ravenous runners.

Crown Fountain w parku Milenijnym to rzeźba wideo katalońskiego artysty Jaume Plensy. Crown Fountain in Millenium Park is a sculpture of Catalan artist Jaume Plensa.

©sime/free

Finish line You feel the first strong gusts of wind before it appears on the horizon. Blue, lined with sandy beaches and too big to see the opposite shore. Lake Michigan. One of the five Great Lakes. Guaranteed to delight every visitor, but especially marathoner runners. The sight of the lake signals the approaching finish line and its shoreline promises a well-earned rest. Alternatively, they can relax on the mammoth Navy Pier, large enough to have once had its own tram and which now has many other attractions, including an amusement park, a mini golf course, restaurants, bars, stores, theatres and an illuminated Ferris wheel. But what matters most is the beautiful view of the lake which is always windy. And luckily, as marathoners find out for themselves, the wind that blows almost constantly in Chicago is usually their fair wind. ☐

modny kierunek

Trendy Destination

naj Warsaw Warszawa top

W ostatnich latach miasto zmieniło styl życia. Warszawiacy zaczęli się cieszyć miejską przestrzenią. / Warsaw recently changed its lifestyle and the residents began to cherish urban space. Tekst/by: Sławomir

Borkowski

1Warszawski salon spacerowy Warsaw walking route

Krakowskie Przedmieście to reprezentacyjna historyczna ulica wiodąca do placu Zamkowego z ikoniczną kolumną Zygmunta i dalej na Stare Miasto, z którymi tworzy fantastyczny szlak spacerowy. Liczne pałace, pomniki, zabytkowe kościoły, szerokie trotuary i ograniczony ruch kołowy sprawiają, że ciągną tu i turyści, i warszawiacy. / Krakowskie Przedmieście is an impressive historical street leading to Castle Square with the iconic Sigismund’s Column and further on to the Old Town which form a fantastic walking route. The endless palaces, monuments and old churches, broad pavements and restricted traffic attract tourists and locals alike.

The Museum of Polish Jews

Muzeum mające dokumentować tysiąc lat kultury żydowskiej w Polsce dopiero buduje swoją ekspozycję (otwarcie jesienią; jej ozdobą ma być zrekonstruowany dach synagogi w Gwoźdźcu), ale gmach – i to jaki! – już stoi. „Pęknięta” budowla to kawał znakomitej architektury projektu Fina Rainera Mahlamäkiego. Imponujący główny hol tworzą pofalowane betonowe ściany, co ma być nawiązaniem do przejścia przez Morze Czerwone. / The Museum, which documents a thousand years of Jewish culture in Poland, is still working on its permanent display, but the building (and what a building!) is already complete. The “cracked” structure is an example of the brilliance of Finnish architect Rainer Mahlamäki. The curvy concrete walls that hug the impressive main hall allude to the crossing of the Red Sea. The Museum is scheduled to be opened in autumn.

©laif/czarny kot, east news

Żydowskie pęknięcie

modny kierunek

Dar dyktatora Dictator’s gift

W klimacie praskiej strony Climatic Praga

Prawobrzeżna część Warszawy, mniej zniszczona w wyniku działań wojennych, ale przez dekady zaniedbywana, proletariacka, autentycznym bezpretensjonalnym klimatem, a także tanimi lokalami przyciągnęła artystów organizujących tu swoje pracownie i ludzi chcących spróbować sił w branży gastronomicznej. Jednym z pierwszych, a zarazem najefektowniejszych tego rodzaju przedsięwzięć jest Fabryka Trzciny – stworzony przez Wojciecha Trzcińskiego kompleks artystyczno-edukacyjny w obiektach postindustrialnych, w którym odbywają się rozmaite wydarzenia związane z jak najszerzej pojętą sztuką. Na praskie poszukiwania kulinarne polecam ulicę Ząbkowską. / The right-bank of the city might have suffered less damage during the war, but it was neglected for many decades afterwards. This proletarian district oozes authentic unpretentious charm and its cheap hangouts have attracted artists, who have opened studios here, and budding restauranteurs. One of the earliest, and still most impressive, ventures here is the Fabryka Trzciny, an arts and education complex set up in a post-industrial complex by Wojciech Trzciński. The Fabryka puts on a variety of events promoting the arts in the widest sense possible. Ząbkowska Street is the perfect destination to try out the culinary potential of Praga.

Na dzikim brzegu Walk on the wild side

Warszawa przez lata odwrócona była plecami do Wisły. Ten urbanistyczny absurd sprawił, że praski, nieuregulowany brzeg rzeki w samym centrum miasta zachował się niemal w stanie dzikim – rzecz bez precedensu w skali Europy. A to oznacza zielone zarośla, bogactwo ptaków, płycizny, łachy piachu. Po prostu dzikie miejskie plaże, które w ostatnich latach stały się jedną z wizytówek stolicy. / For years, Warsaw turned its back on the Vistula. This town-planning debacle has left the right-bank of the river a virtual wilderness in the heart of the city. The untamed Vistula is unique in Europe. Expect verdant reeds, an abundance of birdlife, shallows and sandbanks. The wild beaches have recently become a hallmark of the city.

©sime/free, laif/czarny kot, maciej biedrzycki/forum

Pomysły wyburzenia ufundowanego przez Stalina w latach 50. XX w. kolosa, który zdewastował centrum miasta, stając się zarazem symbolem sowieckiej dominacji nad krajem, na szczęście nie doczekały się realizacji. Dziś pałac w sąsiedztwie okolicznych wieżowców już się tak nie wynosi. A że upływ czasu uszlachetnia, stał się zabytkiem, historyczną pamiątką swojej epoki. Doskonałym wcieleniem idei socrealizmu w architekturze. / Fortunately, this Stalin-sponsored behemoth, which dwarfed the city centre of the city in the 1950s and came to symbolise Soviet ascendancy was not torn down as planned. The Palace now stands among other high rise buildings and no longer dominates the skyline. And because time ennobles all things, it has evolved into a monument of its era. The Palace is a fine example of socialist realist architecture

Trendy Destination

kuchnia

Cuisine

ważny biały kleks

The cherished white dollop Spijać śmietankę znaczy brać to, co najlepsze. / To cream off means to take the very best. Tekst/by:

Monika Kucia, www.monikakucia.pl

Na wsi mleko odstawione do garnków przykrywa się ścierką, żeby koty nie spijały śmietanki, której gruba warstwa tworzy się na wierzchu płynu. Szczególnie na tłustym mleku z udoju wczesnym rankiem w letni dzień, gdy słońce wstaje przed piątą. Spijać śmietankę znaczy brać to, co najlepsze. Śmietanka to smaczny słodki mleczny tłuszcz. Śmietana zaś jest produktem mlecznym o lekko kwaśnym smaku, który powstaje przez ukwaszenie śmietanki przy udziale bakterii kwasu mlekowego. W trakcie ukwaszania śmietana ulega zagęszczeniu – w przemysłowej produkcji pogłębia się ten proces poprzez dodanie substancji zagęszczających: pektyny, mączki chleba świętojańskiego czy gumy guar. Większość produktów dostępnych masowo zawiera także inne dodatki, np. modyfikowaną skrobię kukurydzianą, która nie jest nikomu do niczego potrzebna, dlatego zawsze warto czytać etykiety. W Polsce stosuje się podział śmietany ze względu na zawartość tłuszczu. Śmietana z 12% zawartością tłuszczu jest zwykle stosowana do zup i sosów, śmietana z 18% tłuszczu jest używana jako dodatek do gęstszych sosów, sałatek, ciast, koktajli i deserów, ta o zawartości 24–28% tłuszczu jest przeznaczona do produkcji masła, a słodka śmietanka (jak poprawnie powinno się mówić, a nie „śmietana”, która jest ukwaszona) o zawartości tłuszczu nie mniejszej niż 30% – do kremów i ciast. By nakryć lody czapką białego puchu, ubija się śmietankę, powstaje z niej także masło śmietankowe lub słodki twarożek. Żeby uzyskać słodką śmietankę do kawy, trzeba odwirować świeże, ciepłe mleko.

In the countryside, milk poured into jugs is set aside and covered with a dishtowel so as to prevent cats from licking off the cream that forms in a thick layer on the surface. The cream on fat milk from cows milked early in the morning in summer is especially thick. To cream off means to take the very best. Sweet cream is a tasty milk fat while sour cream has a slightly tart taste which is the result of milk gone sour with the help of lactic acid bacteria. The cream naturally thickens during this process, but in industrial conditions, cream is made by adding thickening agents such as pectin, carob powder and guar gum. Most mass produced cream contains other ingredients, e.g. modified corn starch, which is of absolutely no use to cream. It is always a good idea to read the labels. Cream is classified according to fat content in Poland. Cream with a 12% fat content is traditionally used in soups and sauces, 18% cream is a common ingredient in thicker sauces, salads, cakes, shakes and desserts, cream with a fat content of 24-28% is used to make butter, and sweet cream with a fat content of at least 30% is perfect for icing and cakes. You can whip it up easily and serve it with ice cream or apple pie, or use it to make cream butter or sweet cheese spreads. For sweet coffee creamer, you need to spin fresh warm milk. Cream is a common sight on Polish tables. It is served with pierogis with curd or fruit filling, and added to tomato soup, żurek, borstch, meat gravy, mushroom sauce, and salads, horse radish and quark. Beata Futyma of the Farma pod Świerkami, which produces a yellow cheese known as kreuzer explains: “All our products are made with non-pasteurised milk. Even cream. Any dairy technology manual will tell you there are two ways to make cream – by spinning the milk in spinning machines via centrifugal separation or by gravity separation. Centrifuging

Ilość uzyskanej z mleka śmietany zależy od pory roku, od fazy laktacji, od tego, co krowa je. the amount of cream we get depends on the season, the lactation phase, and the diet of the cows.

Cuisine

Śmietana jest stale obecna na polskim stole. Może uzupełniać dania mączne, takie jak pierogi z serem czy owocami, jest dodawana do zupy pomidorowej, żuru, barszczu, sosów mięsnych, grzybowych, a także sałat, chrzanu i twarogu. Beata Futyma z Farmy pod Świerkami, gdzie powstają łagodne sery żółte, tzw. kreuzery, opowiada: – Wszystkie nasze produkty robimy z mleka niepasteryzowanego. Śmietanę także. Jak wszystkie podręczniki technologii mleczarstwa mówią, można ją pozyskiwać w dwojaki sposób – po pierwsze wirując mleko w maszynach zwanych wirówkami do mleka albo obiegowo centryfugami, albo metodą tzw. podstoju. Centryfugi były kiedyś bardzo popularne – gospodynie wirowały w nich mleko, oddzielając tłuszcz, czyli właśnie śmietanę, i uzyskując chude mleko. Nie robimy tego, bo podczas wirowania, tak samo jak przy transporcie na długich odległościach, wstrząsy niszczą delikatną, niewidzialną gołym okiem strukturę mleka. To odbija się na jakości skrzepu, zarówno podpuszczkowego – uzyskiwanego podczas produkcji sera długo dojrzewającego, jak i przy pro dukcji sera twarogowego – tam, gdzie mleko ścinane jest kwasem mlekowym. Zdecydowaliśmy się uzyskiwać śmietanę w najprostszy, prymitywny sposób, czyli przez tak zwany podstój. Wieczorem wlewamy mleko do kotła serowarskiego, podgrzewamy do odpowiedniej temperatury i za szczepiamy szlachetną kulturą mleczarską. Zostawiamy mleko w spokoju w zamkniętym kotle i idziemy spać. Tymczasem bakterie właściwej fermentacji mlekowej nie próżnują. Przez całą noc z laktozy, czyli cukru mlecznego, tworzy się kwas mlekowy, aż mleko od niego się ścina. Przychodzimy rano do serowarni i mamy cały kocioł kwaśnego, zsiadłego mleka. W sposób naturalny śmietana, jak to tłuszcz, zbiera się u góry kotła. Ilość śmietany zależy od pory roku, od fazy laktacji, od tego, co krowa je. Mleko majowe czy czerwcowe jest bardzo tłuste, bo trawa, tzw. zielonka, ma wtedy mnóstwo białka. Ma też karoten, który sprawia, że śmietana robi się naturalnie prawie pomarańczowa. Lepiej wtedy zjeść jej mniej. Śmietana dodaje potrawie kwaśności, jedwabistości, tłustości. Tłuszcz zaś jest nośnikiem smaku. Zabielona zupa pomidorowa staje się więc paradoksalnie bardziej pomidorowa. Skromny biały kleks ma należne mu honorowe miejsce na talerzu. ☐ 32

machines used to be very popular – housewives would spin the milk to separate the fat, i.e. the cream, so as to be left with skimmed milk. We no longer do this. During the spinning process, as with long-distance transport, the delicate structure of milk, which resembles a spherical mesh invisible to the naked eye, can be easily damaged. Shaking has a disastrous effect as it lowers the quality of the curd – both the rennet curd used to make long maturing cheese and the curd used to make cream cheese, where the coagulated milk is lactic acid. We decided to get our cream the easiest way possible – and quite a primitive one at that – viz. gravity

Bita śmietana to dodatek do wielu deserów. Doskonale komponuje się z owocami. whipped cream is the perfect dessert companion. it pairs well with fresh fruit. separation. Every evening, we pour the milk into a cheese vat, heat it to the appropriate temperature and inoculate it with good dairy bacteria. We leave the milk in a locked vat and go to sleep while the milk fermentation bacteria work through the night to help produce lactic acid from lactose, or milk sugar, causing the milk to curdle. When we arrive at the cheese-making plant in the morning, the vat is full of sour milk and there is a layer of cream on the surface. The amount of cream we get depends on the season, the lactation phase, and the diet of the cows. May and June milk is very rich because the grass is rich in protein at this time of year. It also has a high carotene content, which gives the cream a natural orange hue. It is better to reduce your intake of such cream. Cream gives a dish a tart taste, and makes it smoother and richer. Fat is a good carrier of flavour. Cream actually enhances the flavour of tomatoes in tomato soup. A modest white dollop truly deserves its prime spot on the dish ☐

©shutterstock

kuchnia

Cuisine

W Polsce najlepsze

In Poland, nothing but the best will do

Odbudowując nasze kulinarne dziedzictwo, proponujemy światu pomysły niebanalne i smaczne. Having regained our culinary heritage, we now have plenty of delicious food to offer to the world. restauracją Pod Baranem, w którym oddaliśmy honor karpiowi po żydowsku w galarecie, biesiadując długo w nocy z uroczym właścicielem. Po powrocie do Warszawy zakończyliśmy przygodę z polską kuchnią w moim ukochanym Fukierze, którego smakowa symfonia z delikatnej cielęciny i najlepszy barszcz na świecie wzruszają wszystkich bez wyjątku. Ręcznie robione czekoladki na deser tylko utrwaliły przekonanie moich przyjaciół, że polska kuchnia nie ma sobie równych na całym świecie. ☐

Magda Gessler – restauratorka, autorka książek kucharskich, malarka. Prowadzi programy kulinarne w telewizji TVN. / Restaurateur, cook book writer, painter. She hosts culinary shows on TVN television station.

Często wspominam miejsca, które odwiedziłam w ciągu ostatnich lat moich kulinarnych podróży po Polsce. Spotkałam ludzi pełnych pasji i miłości do swojej pracy. Wspólnie udało nam się stworzyć podwaliny pod kulinarną mapę Polski, dzięki której przybywający tu turyści potrafią wręcz uzależnić się od naszego kraju, więc po pierwszych odwiedzinach następują następne i następne. Ten zachwyt Polską zobaczyłam m.in. w oczach moich serdecznych przyjaciół z Hiszpanii, właścicieli dużej winnicy na południu kraju. Zapaleni turyści, zdążyli już w życiu zwiedzić niemalże pół świata. Przyjechali do Polski i wpadli w moją pułapkę. Ich szczery zachwyt miejscami, które im pokazałam, utwierdził mnie w przekonaniu, że skutecznie odbudowując nasze kulinarne dziedzictwo, mamy do zaproponowania światu pomysły świeże, niebanalne i niezwykle smaczne. Którymi miejscami zachwycili się moi przyjaciele? Restauracją Carską w Białowieży, serwującą dziczyznę w obłędnym anturażu carskich wagonów odtworzonych z maniakalną dbałością o detale. W Puszczykowie pod Poznaniem pokazałam im Hotelarnię wprowadzającą tradycję spichlerzy w XXI w., z najpyszniejszą czerniną na świecie i wybitną gęsią. Kraków zachwycił

I often think about the places I visited during my recent gastronomic journeys around Poland. I met a lot of fascinating people who are passionate about what they do. Together, we managed to complete the fieldwork for a culinary map of Poland. This is the Poland that turns people on to our country and makes them want to come back time and again. I could see the admiration in the eyes of my good friends, who own a large vineyard in the south of Spain. These people are seasoned travellers who have seen a lot of the world. They came to Poland and fell into my trap. The genuine delight they took in the places I showed them were my greatest reward. This also confirmed my belief that, having skilfully regained our culinary heritage, we now have plenty of fresh, remarkable and unbelievably delicious ideas to offer the world. And what are these places that so impressed my friends? The game served at the “Carska” restaurant in Białowieża with meticulously restored Russian imperial carriages as a backdrop. I took them to the “Hotelarnia” in Puszczykowo near Poznań, which is housed in an old granary refurbished to meet 21st century standards. and serves the world’s most scrumptious czernina soup and goose. Kraków amazed, as it always does. We went to the “Pod Baranem” restaurant and tried carp cooked Jewish-style and chatted with the charming owner until the early morning. Back in Warsaw, we finished our Polish culinary tour in my beloved “Fukier” where we had unparalleled tender veal and the best borsch in the world. The hand-made pralines we had for dessert merely confirmed my friends’ belief that Polish cuisine is without equal. ☐

rozmowy o biznesie

Business Talk

Technologia zmienia hotele

Technology changes hotels

Na głębokie zmiany w branży hotelowej w POlsce wpływa rewolucja technologiczna i gwałtowny rozwój franczyzy – mówi prezes Orbis SA Laurent Picheral. / “The technological revolution and the rapid development of franchising in poland have both had an impact on the profound changes that have taken place in the hotel industry”, says Orbis CEO Laurent Picheral. rozmawia/interviewed BY:

Piotr Gozdowski

From your perspective, what has changed most in the hotel industry over the past decade? The first major change is the impact of new technology. The way we book hotel rooms has been revolutionised – approx. 40% of our hotel rooms are now booked on-line. The Internet has had an impact on many aspects of our business – apart from bookings, it has brought an extended rating system driven by search engines, social networks and travel websites. Guests seize on every little thing we overlook and even the slightest lack of clarity regarding our facilities, rates, etc. and then proclaim them to the world at large. Technological progress has also made it possible to personalise hotel services. We can now store the prefer-

©M.P.

Co z pańskiego punktu widzenia zmieniło się najbar dziej w branży hotelarskiej przez ostatnią dekadę? Pierwszą, ogromną zmianą jest wpływ nowych technologii. W sposobie dokonywania rezerwacji dokonała się rewolucja – ok. 40 proc. pokojów jest rezerwowanych online! Internet ma wpływ na wiele innych aspektów naszego biznesu – poza metodami rezerwacji przyniósł choćby rozbudowany system opinii – w przeglądarkach, mediach społecznościowych, stronach poświęconych turystyce. Każda przeoczona niedoróbka czy choćby malutkie niedomówienie w ofercie hotelu są od razu wyłapywane przez gości i ogłaszane całemu światu. Kolejną kwestią związaną z rozwojem technologii jest możliwość personalizacji usług dla każdego z naszych gości. Możemy magazynować dane dotyczące wszelkich preferencji każdego z naszych gości, choćby ulubionych potraw, tytułów gazet czy zapachu w pokoju. I wiemy to przed jego przyjazdem, w momencie rezerwacji, dzięki czemu możemy dostosować się do jego gustów.

Czyli pośrednio technologia wpływa na to, jak wygląda ją hotele Grupy Orbis? Tak. Nasi współcześni goście wymagają komfortu, relaksu i wyjątkowych, spersonalizowanych doznań. Następuje odejście od dawnego, bardziej „sztywnego” stylu bycia i zasad przebywania w hotelu. W efekcie staliśmy się bardziej wrażliwi, „kobiecy”, kolorystyka wnętrz pokoi, restauracji czy przestrzeni związanych z rozrywką stała się cieplejsza, a niektóre elementy można aranżować wedle własnego uznania. Nasi klienci stali się o wiele dojrzalsi rynkowo. W ciągu jednej chwili, dzięki internetowi, są w stanie porównać ceny i standardy wielu hoteli. Hotelowe salony fitness czy gabinety spa jeszcze dekadę temu były rzadkością, a obecnie są standardem. Dzisiejszy gość w hotelu szuka interesujących i wyjątkowych doznań, choćby kulinarnych czy estetycznych. Co jeszcze różni Polskę od pozostałych europejskich rynków? Generalnie polski rynek jest bardzo specyficzny, ponieważ jego trzy czwarte to hotele niezależne, na przykład niezwiązane z żadną marką ani siecią. Hotelowy biznes w Polsce dopiero odkrywa zalety znanych hotelowych marek. To dlatego marka Mercure odnosi w Polsce tak wielki sukces. Marki te mają wiele zalet, takich jak: szeroka oferta produktów o określonym standardzie; sprawny system sprzedaży i rezerwacji, obecność za granicą; rozwiązania korporacyjne; programy lojalnościowe czy wspomniana personalizacja. Zarządzamy ponad 60 hotelami różnych marek w Polsce i krajach bałtyckich i każdy klient może odnaleźć ten akurat jemu pasujący i spełniający jego wymagania. Czy państwo planują dalszą ekspansję? Podpisujemy jeden kontrakt miesięcznie – franczyzowy bądź o zarządzanie. Kierunki naszego rozwoju to ośrodki miejskie, od Warszawy, przez Trójmiasto, Kraków, po Wrocław. Do tego dochodzą miasta „w trakcie budowy”, na przykład szybko się modernizujące i z dużym potencjałem – przede wszystkim Łódź i Katowice, a także Bydgoszcz, Nowy Sącz i Rzeszów. Wspomniał pan o franczyzie. Czy w takiej formie planują państwo ekspansję? Jesteśmy właścicielami większości naszych hoteli, jednak strategia na dzisiaj to rozwój sieci franczyzowej. Oczywiście hotel musi spełniać wiele naszych wymogów. Zarówno jeśli chodzi o lokalizację i potencjał wzrostowy, jak i standardy dotyczące jakości wykończenia, obsługi czy bezpieczeństwa. Zdarza się, że doprowadzenie hotelu do naszego standardu wymaga inwestycji. Ale wśród naszych marek, które oferujemy franczyzobiorcom, są i „miękkie”, takie jak ibis Styles czy Mercure. Tam właściciel ma większą autonomię pod

ences of all our guests, including their favourite dishes, newspapers and room sprays. And we have this information before the guest arrives, as soon as the room is booked, and we can adapt ourselves to his or her preferences. Does that mean that technology has indirectly affected the way Orbis Group hotels look and feel? Yes. Modern guests demand comfort, relaxation and unique personalised experience. This is a departure from the more “rigid” behaviour and hotel rules that used to prevail. As a result, we have become more sensitive, more “feminine” – the interior colour schemes of rooms, restaurants and leisure areas have become warmer and some interior design elements can be customised at will. Our clients have become more market savvy. The Internet enables them to compare the prices and standards of many of the hotels at once. Fitness and wellness centres were something of a rarity a decade ago. Now they’ve become standard. Contemporary guests are out for an exciting and exceptional culinary and aesthetic experience. What else differentiates Poland from other European markets?

nasi goście szukają w hotelach komfortu i wyjątkowych doznań, – kulinarnych i estetycznych. our hotel guests are after comfort and exceptional culinary and aesthetic experiences. Generally speaking, the Polish market is very specific – three quarters of local hotels are independent, i.e. they are not associated with any brand neither part of any chain. The hotel business in Poland is just discovering the advantages of well-known hotel brands. That’s why the Mercure brand is so successful in Poland. These have quite a lot going for them, including a wide range of products of a given standard, an efficient sales & reservation system, a presence abroad, special facilities for corporate clients, loyalty programs and personalisation, which I’ve already mentioned. We manage more than 60 different hotels in Poland and in the Baltic States and anyone can find one that suits his preferences and meets his requirements. Are you planning to expand further? We are signing one contract a month – a franchise or a management agreement. The main directions in which we’re expanding are the large urban centres like Warsaw, the Tri-City, Kraków and Wrocław. And cities “under construction”, i.e. fast modernising cities with a lot of potential –

Business Talk

względem wystroju, koncepcji hotelu i liczby pokoi. Przeznaczone są dla ludzi, którzy chcą wykazać się kreatywnością i zrealizować swoje pomysły. To pozwala otwierać tego typu placówki w mniejszych miastach czy miejscowościach turystycznych. Jeśli właściciel ma hotel w dobrej lokalizacji, o dość wy sokim standardzie, to co może skłonić go do franczyzy jednej z państwa marek? Oprócz tego, że są to silne i dobrze znane marki, takie jak Mercure, ibis czy Novotel, główną korzyścią jest dostęp do globalnych kanałów dystrybucji i rezerwacji, generujących sprzedaż najniższym kosztem. Accor jest stroną wielu umów korporacyjnych, co również procentuje wzrostem liczby rezerwacji także u naszych partnerów. W obliczu technologicznej rewolucji grupa Accor, której jesteśmy częścią, w ciągu kilku lat znacząco zainwestuje w rozwój hotelowych aplikacji mobilnych i aktywności internetowych. Dzięki temu będziemy łatwiej dostrzegalni, a w efekcie nastąpi wzrost zamówień. Również nasz program lojalnościowy – Le Club Accorhotels, który ma 11 mln członków na całym świecie, stanowi dla naszych franczyzobiorców istotną korzyść. Jak łatwiej jest rozpocząć współpracę z Orbisem i Acco rem – posiadając inwestycję na etapie budowy czy pro wadząc istniejący już hotel? To dobre pytanie. Na pewno łatwiej i wygodniej jest, jeśli hotel znajduje się w fazie budowy. Można wtedy budynek w pełni dostosować do wymogów marki. Co więcej, tylko my możemy zapewnić inwestorowi techniczne wsparcie w trakcie budowy. Jednak z drugiej strony na zakończenie budowy trzeba czekać trzy–cztery lata. Jeśli istniejący hotel spełnia większość wymogów Mercure, Mercure Gallery czy ibis Styles, wystarczą dwa–trzy miesiące, aby włączyć go do naszej sieci. Staramy się równomiernie korzystać z obu rozwiązań. Jeśli zawieramy umowę franczyzową, to nasza relacja zamienia się w coś na kształt małżeństwa. Kiedy nasz biznesowy partner ma problem, to my też mamy problem. Od momentu, kiedy umieszczamy nasz szyld na dachu, wszystko, co się dzieje poniżej, ma wpływ na reputację naszej marki. ☐

mainly Łódź and Katowice but also Bydgoszcz, Nowy Sącz and Rzeszów. You mentioned franchising. Is that going to be your main expansion vehicle? We own most of our hotels, but our current strategy is to develop a franchise network. The hotels are obviously going to have to meet a lot of our requirements in terms of location and growth potential as well as in finishing, service and safety standards. Complying with our standards requires sometimes some investments. But in our brands’ portfolio, we are also offering to franchisees soft brands – such as ibis Styles or Mercure, where the hotel owner has more autonomy in terms of interior design, hotel concept and number of rooms. As a result, these hotels can be operated in smaller cities and tourist resorts. Where is the incentive for a hotel owner with a good location and a reasonably high standard to become a franchisee? Besides strong and well-known brands such as Mercure, ibis or Novotel, the major benefit is the access to Accor global distribution and reservation system generating sales at minimum cost. Accor has numerous corporate agreements and these also trigger an increase in reservations for our partners as well. In the face of the technological revolution, Accor – of which we are a part, will be massively investing in developing mobile hotel apps and Internet activities over the next few years to generate more visibility and thus – more sales. Also our loyalty program – LeClub Accorhotels that has more than 11 M members worldwide, is an important advantage for our franchisee partners. When is it easier to start working with Orbis and Accor – when the hotel is under construction or when it is an existing one? That’s a good question. It is certainly easier and more convenient to do so when the hotel is still under construction because you can fully adapt it to the brand’s requirements. More over, we are the only one to provide the investor with technical assistance during the construction process. On the other hand, construction takes three or four years to complete. If an existing hotel meets most of Mercure, Mercure Gallery or ibis Styles requirements, 2-3 months are enough to make it a part of our network. We try both options in equal measure. Once the franchise agreement has been concluded, our relationship evolves into something like a marriage. Whenever our business partner has a problem, we have a problem, too. Once we’ve put our name on the roof, whatever happens inside the building affects the brand’s reputation. ☐ Sofitel Warsaw Victoria, restauracja Brasserie. Sofitel Warsaw Victoria, the Brasserie restaurant.

©M.P.

rozmowy o biznesie

SOPOT

LUBLIN

Two levels, three bars, outside patio, breathtaking VIP area dedicated to G.H. Mumm. The club is located in the heart of Sopot, on a well-known Bohaterów Monte Cassino Street.

Four levels, three bars, VIP area dedicated to G.H. Mumm, elegant spaces, great music and atmosphere - it’s all waiting for you at the club Czekolada located on main street of Lublin.

Dwa poziomy, trzy bary, zewnętrzne patio, niesamowita przestrzeń vip dedykowana G.H. Mumm. Klub znajduje się w samym centrum Sopotu, przy najpopularniejszej ulicy Bohaterów Monte Cassino.

Czekolada is a chain of elegant music clubs located in different cities in Poland. Every club has a very sublime interior, modern design and unrepeatable atmosphere.

Cztery poziomy, trzy bary, strefa VIP dedykowana G.H. Mumm, elegancka przestrzeń, dobra muzyka i genialna atmosfera- to wszystko czeka na Was w lubelskim klubie Czekolada.

Czekolada to sieć eleganckich klubów muzycznych na terenie całej Polski. Każdy z nich posiada wysublimowane wnętrze oraz nowoczesny design i niepowtarzalny klimat.

ŁÓDŹ

POZNAŃ

Two levels, two bars, very elegant VIP area. The club is located on Piotrkowska street, the main street in Łódź.

Two levels, two bars, magnificent VIP area dedicated to G.H. Mumm. The club since 2009 is situated in the Old Market which is the heart of the city.

Dwa piętra, dwa bary, bardzo elegancka przestrzeń vip. Klub usytuowany jest przy ulicy Piotrkowskiej, głównej ulicy w Łodzi.

Dwa piętra, dwa bary, zapierająca dech w piersiach przestrzeń VIP dedykowana G.H. Mumm. Klub od 2009 roku znajduje się na Starym Mieście, w samym sercu Poznania. 39

Świat i ludzie

People and the World

W woalach mitów

Shrouded in myth

Przez wieki jedynym atutem i siłą kobiet była uroda. Wokół wyglądu wielu historycznych kobiet narosły legendy, które są zgrabnie wykorzystywane do dziś przez artystów i popkulturę. A ponieważ piękno kobiet to nadal ważny element sztuki, stale pojawiają się nowe muzy i twarze ikony. / For centuries, a woman’s beauty was her sole advantage and her only source of power. The legends that have grown around the appearance of many historical women are now deftly exploited by contemporary artists and popular culture. And because female beauty remains an important element in art, new muses and iconic faces continue to proliferate. tekst/BY:

Agnieszka Krzemińska, Polityka

Kronikarze nie poświęcają kobietom zbyt wiele miejsca, dlatego nasz ich obraz jest zazwyczaj mieszanką ówczesnej propagandy, wyobrażeń kolejnych pokoleń oraz współczesnej pop kultury. Powstałe wokół nich mity mają to do siebie, że są plastyczne i łatwo ulegają modom, a recepcja legend na ich temat mówi więcej o czasach, w których powstały niż o faktach historycznych. Gdyby Kleopatra zobaczyła, jak dziś ją widzimy, byłaby pewnie zaskoczona, choć i mile połechtana – w końcu w naszych oczach jest ona olśniewająco piękną uwodzicielką, która miała odwagę wkroczyć w świat mężczyzn.

Enigma i kusicielka 6 grudnia 1912 r. archeolodzy znaleźli w pracowni nadwornego rzeźbiarza faraona Echnatona rzeźbę urodziwej kobiety. Ponieważ miała królewskie nakrycie głowy i rysy żony faraona, założono, że to podobizna Nefretete (XIV w. p.n.e.). Portret szybko stał się ikoną ponadczasowego piękna, jak Gioconda i Wenus z Milo, oraz symbolem kraju faraonów. Choć każdy zna twarz Nefretete, o niej samej wiemy niewiele. Skąd się wzięła, jaki był jej status, dlaczego nagle znikła, jak wymawiało się jej imię i czy któraś z zachowanych mumii królewskich to jej ciało? Gdy prześwietlono popiersie, okazało się, że wapienny rdzeń wcale nie jest tak idealny, dopiero warstwa gipsu i polichromii wyretuszowała rysy modelki. Dla jednych to dowód, że Nefretete wcale nie była piękna, inni w ogóle nie wierzą, że wizerunek odzwierciedla jej rzeczywisty wygląd. Mimo to popkultura i biznes nie mają co do tego wątpliwości, a imię i popiersie królowej jest wykorzystywane przez firmy kosmetyczne i salony piękności na całym świecie. Podczas gdy dobra passa Nefretete trwa 100 lat, królowa Kleopatra VII (69–30 r. p.n.e.) uważana jest za femme fatale od 2 tys. lat. Ponieważ usidliła dwóch wielkich Rzymian, urosła

Chroniclers have never spilt a lot of ink on women. The portraits that have come down to us are therefore usually a pastiche of the propaganda of the time, the romantic imaginings of later generations, and the contrivances of modern pop culture. These are surrounded by myths that are malleable enough to fit new fads quickly and easily. These legends tell us much more about the times in which these famous women lived than they do about historical events. Cleopatra would be pleasantly surprised to see how she is depicted now, and probably flattered that we view her as a seductress of dazzling beauty who had the courage to elbow her way into what was very much a man’s world.

Andy Warhol, Marilyn Monroe. Na stronie obok: Craig Alan, PopulousAudrey – portret Audrey Hepburn tworzą setki ludzkich postaci. Andy Warhol, Marilyn Monroe. Left: Craig Alan, Populous-Audrey – portrait of Audrey Hepburn made up of hundreds of people.

Świat i ludzie

People and the World

do rangi wyzwolonej i kuszącej diwy wszech czasów. Nieważne, że to Oktawian August zrobił z niej wyrachowaną i stosującą czary rozpustnicę, by zepchnąć na drugi plan walkę o władzę z Markiem Antoniuszem. Stworzona przez niego legenda zaczęła żyć własnym życiem – ostatnią królową Egiptu podziwiano za odwagę (popełniła samobójstwo, by nie dać się zniewolić wrogowi), ale potępiano za rozrzutność i ekscentryzm. Ikona w ikonie Wiemy, że Kleopatra znała kilka języków, była inteligentna i czarująca, jednak jej charakter i wygląd jest tajemnicą. Rację miał André Malraux, mówiąc, że Nefretete to królowa bez królestwa, Kleopatra zaś to królowa bez twarzy. Gdy renesansowi malarze zaczęli przedstawiać postać Kleopatry, ukazywali ją jako piękność o europejskich rysach twarzy. Zmieniło się to w XIX w. wraz z rozwojem egiptologii. Badacze nagle zasugerowali, że ponieważ nie wiadomo, kim była jej matka, mogła być ciemnoskórą Nubijką. Ówczesna sztuka i rodząca się popkultura podchwyciły ten trop i zrobiły z Kleopatry afrykańską królową i orientalnego wampa. Wielkie aktorki fin de

The enigmatic temptress On 6 December 1912, archaeologists found a sculpture depicting a woman of surpassing beauty in the studio of the court sculptor to Pharaoh Akhenaton. As she was wearing royal headwear and had the facial features of a pharaoh’s wife, they concluded that the effigy was of Nefertiti (14th century BC). The image quickly came to epitomise timeless beauty in the same way the Mona Lisa and the Venus de Milo had previously and to symbolise ancient Egypt. But while we all know the face, we know very little about the woman behind it. We do not know where Nefertiti came from, what her status was, how her name was pronounced, or even whether one of the extant royal mummies contains her body. A CT scan of the famous bust revealed a less than perfect limestone centre – perfect features were immaculately sculpted onto an outer layer of painted stucco. Some see this as confirmation that Nefertiti was no great beauty, while others dismiss the idea that the figure is a faithful representation of what she looked like. Pop culture and business brush these reservations aside. Countless cosmetic firms and beauty salons around the world are keen to capitalise on the name and the bust of the queen. Nefertiti has only been famous for a hundred years. Queen Cleopatra VII (69-30 BC), on the other hand, has been the archetypal femme fatale for more than two millenniums. Ensnaring both Julius Caesar and Mark Antony earned her the uncontested title of the most powerful and seductive woman of all time. It matters not that Caesar Augustus depicted her as a calculating and dissolute woman who used charms and spells to draw attention away from his power struggle with Mark Antony. The legend he created took on a life of its own – the last queen of Egypt was esteemed for her courage (she committed suicide to avoid being taken captive) and contemned for her decadence and eccentricity.

©m.p., east news (7)

Z lewej: Andy Warhol, Blue Liz as Cleopatra. W rolę Kleopatry wcielały się sławne aktorki: Sarah Bernhardt, Theda Bara, Claudette Colbert, Vivien Leigh, Elizabeth Taylor.

Left: Andy Warhol, Blue Liz as Cleopatra. Many famous actresses played the role of Cleopatra over the years, including: Sarah Bernhardt, Theda Bara, Claudette Colbert, Vivien Leigh and Elizabeth Taylor.

Wyobrażenie o nefretete i kleopatrze jest silniejsze od prawdy historycznej. the myth of nefertiti's and cleopatra's beauty is stronger than the historical reality.

The icon in the icon We know that Cleopatra spoke several languages, and was witty and charming, but her personality and appearance remain a mystery. André Malraux might have had something when he famously said that Nefertiti was a queen without a kingdom and Cleopatra a queen without a face. Renaissance painters portrayed Cleopatra as a beauty with European facial features. This changed in the 19th century with the development of Egyptology. Suddenly, researchers began to argue that since we do not know who her mother was, she could have been a black Nubian. The art and emerging pop culture of the time followed up on this concept and made Cleopatra an African queen and an oriental vamp. Glamorous fin de siècle movie stars played Shakespeare’s Cleopatra in theatres and lent their faces to her, but none of the paintings, posters and photos extolling the beauty of successive Cleopatras could match motion pictures. Theda Bara, in Edwards’s Cleopatra (1917), played her as a demonic vamp. Claudette Colbert was a self-confident modern woman DeMille’s Cleopatra (1934), and Vivien Leigh made her a Lolita who matures under Caesar’s influence in Pascal’s Caesar and Cleopatra (1945). But the most famous screen interpretation of Cleopatra was that of Elizabeth Taylor in Mankiewicz’s Cleopatra (1963). Since then, Cleopatra, the quondam queen without a face, has borrowed Taylor’s and become a pop icon exploited to the hilt. This is best illustrated by Andy Warhol’s Blue Liz as Cleopatra (1963). A series of successively blurred images symbolises the progressive abuse of an icon that eventually becomes trivialised. Pop culture was unmoved when scientists began to call the beauty of these two Egyptian queens into question. The myth is stronger than the historical reality. Pop culture is reluctant to give credence to scientific reports and modify an established image that has become a symbol in its own right.

Wystawa MACEF w Mediolanie, 2012 r. Dizajnerska biżuteria została zaprezentowana na portretach słynnych kobiet, m.in. Nefretete. MACEF exhibition in Milan, 2012. Jewellery created by fashion designers was presented on portraits of famous womenincluding Queen Nefertiti.

Świat i ludzie

People and the World Eugène Delacroix, Wolność wiodąca lud na barykady. Portret królowej Elżbiety I i Cate Blanchett w roli angielskiej władczyni w filmie Elizabeth: Złoty wiek (2007). Eugène Delacroix, Liberty Leading the People. Portrait of Queen Elizabeth I and Cate Blanchett in Elizabeth: The Golden Age (2007).

Gwiazdy kina chętnie użyczają twarzy Wielkim kobietom z przeszłości. Silver screen stars are only too happy to portray great women in history.

Face-symbols Marianne, the emblem of the French Republic, has had several makeovers, but has never taken her Phrygian cap off. In Eugène Delacroix’s Liberty Leading the People (1830) she is striding bare-breasted carrying the French Tricolour in her hand. Her face, however, remained a mystery until the 20th century. She was given an identity in 1969 when Brigitte Bardot posed for a bust of her. Since then, she has taken on the features of Mireille Mathieu (1978) and Catherine Deneuve (1985). In 2013, Marianne was depicted on French postage stamps with the face of Inna Shevchenko, a member of the Ukrainian women’s rights group FEMEN who had been granted political asylum in France. Silver screen stars are only too happy to portray great women in history – Olympias, the mother of Alexander Great, has the face of Angelina Jolie, and Queen Elizabeth I bears an uncanny resemblance to Cate Blanchett. Photography and film have been the most powerful promotional vehicles for new icons ever since they were invented. These women are either fictional characters played by actresses such as Angelina Jolie’s Lara Croft or women praised for their exceptional beauty, e.g. Greta Garbo, Marilyn Monroe and Audrey Hepburn. The modern mass media seem to be omnipotent – after all, they created the biggest 20th century icon – Lady Diana, the “Queen of Hearts”. Their images have become symbols embedded in popular culture and art. The question is will they be as enduring as the myths of Nefertiti and Cleopatra? ☐

©lessing images/czarny kot, bew, east news

siècle'u grały szekspirowską Kleopatrę na deskach teatrów, nadając jej swoje rysy twarzy, ale ani malarstwo, ani plakaty i zdjęcia kolejnych Kleopatr nie rozpowszechniły jej jako ikony piękna tak jak film. I tak Kleopatra Thedy Bary (1917 r.) była demonicznym wampem, Claudette Colbert (1934 r.) – pewną siebie i nowoczesną kobietą, a Vivien Leigh (1945

British woman Nileen Namita is convinced that Nefertiti’s bust is the true depiction of the Queen. Convinced that she is Cleopatra reincarted, she’s had 51 plastic surgeries to make herself look like her. Suggestions that Cleopatra allegedly had a shallow forehead, thin lips and a large nose are shrugged off by the likes of celebrities such as Kim Kardashian when they pose as her in Elizabeth Taylor-style costumes. This image is unashamedly exploited by the erotica, cosmetics and show business industries – beauty care and a book about hair care are both attributed to Cleopatra, while the mere mention of “cosmetics known to Cleopatra” or navel piercing draw women in like a magnet. Very few people care to know that she may not have been all that beautiful, that piercing was unknown in Egypt at the time, or that she was of Greek origin. Myths are flexible enough to adapt to anything.

r.) lolitką dojrzewającą pod wpływem Cezara. Najsłynniejszą kreację stworzyła Elizabeth Taylor w 1963 r. Kleopatra – królowa bez twarzy – nabrała odtąd rysów hollywoodzkiej aktorki i zaczęła być wykorzystywana aż do przesady jako ikona pop kultury. Doskonale pokazuje to dzieło Blue Liz as Cleopatra Andy'ego Warhola. Coraz bardziej zamazana podobizna symbolizuje nadużywanie tej ikony, aż do jej wyświechtania. Popkultura niezbyt się przejęła, gdy naukowcy zaczęli wątpić w urodę tych dwóch egipskich królowych. Nie ma ochoty słuchać doniesień naukowców i zmieniać utrwalony wizerunek, który jest już symbolem. O tym, że popiersie Nefretete rzeczywiście przedstawia królową, jest przekonana Brytyjka Nileen Namita, która uważając się za reinkarnację królowej, poddała się aż 51 operacjom plastycznym, by się do niej upodobnić. Z wizerunku Kleopatry pełnymi garściami czerpie branża erotyczna, rozrywkowa i kosmetyczna – w końcu Kleopatrze przypisuje się dbałość o urodę oraz autorstwo książki o pielęgnacji włosów, a zachęta do używania „kosmetyków znanych już Kleopatrze” czy przekłuwania pępka świetnie działa. Kogo obchodzi, że być może miała niskie czoło, wąskie usta i duży nos, że piercing nie był znany nad Nilem, nie mówiąc o tym, że mało kto pamięta, że Kleopatra była Greczynką, a nie Egipcjanką. Ale mit jest elastyczny i zniesie wszystko.

Twarze symbole Marianna, symbol Republiki Francuskiej, zmieniała wygląd, choć nigdy nie zdejmowała z głowy czapki frygijskiej. Na obrazie Eugène'a Delacroix Wolność wiodąca lud na barykady niesie trójkolorowy sztandar, ale aż do XX w. pozostaje anonimowa. W 1969 r. zyskała imię i nazwisko, gdy do jej popiersia zapozowała Brigitte Bardot. Jej następczyniami były m.in. Mireille Mathieu (1978) i Catherine Deneuve (1985). W 2013 r. Marianna na francuskich znaczkach pocztowych otrzymała rysy Inny Szewczenko, członkini ukraińskiej grupy feministycznej Femen, która uzyskała azyl we Francji. Wielkim kobietom z przeszłości chętnie użyczają swoich twarzy gwiazdy kina i to dlatego dziś Olimpias, matka Aleksandra Wielkiego, ma rysy Angeliny Jolie, a królowa Elżbieta I przypomina Cate Blanchett. Odkąd pojawiły się fotografia i film, stały się odpowiedzialne za rozpowszechnianie nowych ikon. To albo fikcyjne postacie, grane przez aktorki, jak Lara Croft Angeliny Jolie, albo kobiety uznawane za wyjątkowo piękne: Greta Garbo, Marilyn Monroe czy Audrey Hepburn. Współczesne media wydają się wszechmocne – to one wszak wykreowały też jedną z najsłynniejszych ikon XX w. – księżną Dianę, którą nazwały królową serc. Wizerunki tych kobiet stały się symbolami i przeniknęły do popkultury i sztuki. Pytanie, czy ich żywot będzie tak trwały jak mit Nefretete, czy Kleopatry? ☐ REKLAMA

Carpe Diem bądźmy piękni dzisiaj! Carpe Diem be beautiful today!

Wraz z wiekiem skóra odmawia nam posłuszeństwa, obserwujemy jak traci jedrność, staje się wiotka i mało elastyczna. Dochodzi do przemian w proporcji twarzy, a trójkąt młodości ulega odwróceniu. Zanika linia żuchwy, opadają policzki i kąciki ust. Do niedawna, jedyną przynoszącą skuteczne rezultaty, metodą walki z wyraźnymi oznakami zwiotczenia skóry była chirurgia plastyczna. Obecnie istnieje całkiem nowa kategoria zabiegów, które bezinwazyjnie i skutecznie zwalczają efekty zwiotczenia skóry. Neauvia to zupełnie nowa gama wypełniaczy, które wyróżniają się niezwykłą wydajnością i najwyższym poziomem bezpieczeństwa podczas zabiegu. Marka oferuje pierwszą na rynku polskim linię organicznych wypełniaczy Neauvia ORGANIC przeznaczoną do korekcji twarzy i ciała, pobudzania wytwarzania kolagenu oraz regeneracji skóry. Dodatkowa zawartość hydroksyapatytu wapnia pozytywnie wpływa na elastyczność i grubość skóry i zwiększa spektrum zastosowań. Używamy ich do modelowania objętościowego, jak i poprawy nawilżenia oraz napięcia skóry. Z uwagi na nadzwyczajną lepkość użytego hydrożelu produkty dłużej zachowują trwałość. Możemy go podawać za pomocą kaniulki w postaci nici hialuronowych tworzących stelaż napinający skórę lub miejscowo w celu wymodelowania policzków i owalu twarzy. Wystarczy jeden zabieg, aby przywrócić Twojej twarzy młodzieńczy kontur i nadać jej atrakcyjny wygląd. Marzenia

wielu kobiet spełnia Centrum Medycyny Estetycznej Carpe Diem! With age skin looses its firmness, elasticity and becomes flabby. As a consequence, the face undergo certain changes and ‘a triangle of youth’ is reversed. The jawline fades away and cheeks and corner of lips loose volume. Thanks to the development of aesthetic medicine, a new category of non-invasive and effective treatments has been created. Neauvia is a completely new choice of fillers which stands out from the competition because of its exceptional efficiency and high level of safety during treatment. The Neauvia Organic fillers are the first lines on the polish market which remodel the shape of the face and body, stimulate the production of collagen and rejuvenate the skin. The additional ingredient calcium hydroxyapatite improves the elasticity and thickness of the skin. We strongly recommend this brand for volumetric treatments and moisturizing therapy. Because of the unique viscosity of Neauvia hydrogel these products are more long lasting. Volumetric fillers of hyaluronic acid which can be injected by caniula in the foam of hyaluronic threads or to build up the cheek area and lift the skin. One treatment will restore the volume of the skin and revitalize the whole face giving you the young and attractive look. Your dreams can come true with Aesthetic Medicine Centre Carpe Diem!

Carpe Diem Centrum Medycyny Estetycznej Al. KEN 98 lok U 17, 02-777 Warszawa • Tel. 608 888 888 • www.carpediem-klinika.pl

Na zdjęciu: dr Magdalena Opadczuk i Marcelina Zawadzka.

Twarz młoda Young face

Twarz starzejąca się Aging face

Na hasło Kalejdoskop oferujemy 20% rabat na zabiegi z kwasem hialuronowym. Oferta dotyczy cen regularnych i jest ważna do 31.03.2014 r. Please quote Kaleidoscope to receive the 20% discount on hyaluronic acid treatments. Offer is valid untli 31.03.2014 r.

ITP S.A. 45Tel. +48 722 008 002 ul. Domaniewska 37, 02-672 Warszawa, www.itpsa.pl

Oczy pełne blasku Make your eyes glow PROGRAM ODNOWY OKOLIC OCZU EYE AREA REJUVENATION PROGRAMME DZIŚ MOŻNA ODMŁODZIĆ SKÓRĘ WOKÓŁ OCZU W CZASIE JEDNEGO KRÓTKIEGO ZABIEGU. KURZE ŁAPKI? POMOŻE LASER FRAKCYJNY. CIENIE I OZNAKI ZMĘCZENIA? POLECAMY REWITALIZACJĘ ZA POMOCĄ MEZOTERAPII I ODPOWIEDNICH KOSMETYKÓW. NAWET WZROK MOŻNA POPRAWIĆ W CIĄGU KILKU CHWIL LASEREM. NASI EKSPERCI ZDRADZAJĄ WSZYSTKIE SPOSOBY NA PIĘKNE SPOJRZENIE! / IS IT POSSIBLE TO REJUVENATE THE EYE AREA WITH A ONE SHORT TREATMENT? CROW’S FEET? FRACTIONAL LASER WILL EFFECTIVELY ERASE THEM. DARK CIRCLES AND SIGNS OF FATIGUE? WE SUGGEST RENEWAL DRIVEN BY MESOTHERAPY AND HAND-PICKED COSMETICS. THE LASER IS ALSO ABLE TO IMPROVE YOUR SIGHT IN JUST SEVERAL MINUTES. OUR EXPERTS REVEAL TIPS FOR BEAUTIFUL EYES!

PROMOCJA

LEK. MED. BARBARA CZARNOTA specjalista chorób oczu /BARBARA CZARNOTA MD ophthalmologist

Ekspert Kliniki Lexum radzi

Ekspert Kliniki La Perla radzi

CZY LASEROWA KOREKCJA WZROKU JEST BEZPIECZNA? JAK WYGLĄDA ZABIEG I KTO MOŻE Z NIEGO SKORZYSTAĆ? MÓWI LEK. MED. BARBARA CZARNOTA SPECJALISTA CHORÓB OCZU Z KLINIKI LEXUM EKSPERCI DOBREGO WIDZENIA (www.lexum.pl): / IS LASER VISION CORRECTION SAFE? HOW DOES IT WORK AND WHO MAY BENEFIT FROM IT? BARBARA CZARNOTA MD, OPHTHALMOLOGIST OF LEXUM EKSPERCI DOBREGO WIDZENIA CLINIC EXPLAINS (www.lexum.pl):

JAKI ZABIEG WYBRAĆ? RADZI DR N. MED. ELŻBIETA RADZIKOWSKA, CHIRURG, DYREKTOR MEDYCZNY KLINIKI LA PERLA (www.la-perla.pl): / WHAT IS THE OPTIMUM TREATMENT FOR ME? ELŻBIETA RADZIKOWSKA MD, SURGEON, MEDICAL DIRECTOR OF LA PERLA CLINIC (www.la-perla.pl):

Lasery w korekcji wad wzroku stosowane są już od ponad 20 lat. To bezpieczna i przewidywalna metoda usuwania wady wzroku, oczywiście pod warunkiem że stosuje ją doświadczony chirurg. Bezpieczeństwo zabiegu zależy też od rzetelnego badania kwalifikacyjnego pozwalającego wykryć przeciwwskazania do jego przeprowadzenia. Laser pozwala precyzyjnie zmienić kształt powierzchni oka nawet o pojedyncze mikrometry (w miejscach, gdzie jest nieregularna). Sam zabieg nie jest bolesny, gdyż stosuje się silnie znieczulające krople do oczu. Samo naświetlanie trwa kilkadziesiąt sekund, a pełen zabieg na obydwoje oczu – w sumie ok. 10-15 minut. Pacjent może jedynie odczuwać ucisk na oku i przytrzymywanie powiek. Potem przez kilka godzin może utrzymywać się wrażliwość na światło, łzawienie, niewielki dyskomfort z powodu podtrzymywania powiek przez urządzenie zwane rozwórką, oraz nieco zamazane jest widzenie. Po zabiegu szybko można powrócić do codziennych aktywności. Pacjent zauważa zdecydowaną poprawę widzenia już dzień po zabiegu, a po ustąpieniu podrażnienia oczu może zacząć korzystać z komputera i uprawiać niezbyt intensywny sport – przez parę tygodni należy jednak unikać dużego wysiłku fizycznego. Laserami koryguje się krótkowzroczność, nadwzroczność i astygmatyzm. Metodę tę można zastosować u niemal wszystkich dorosłych pacjentów, którzy chcieliby pozbyć się okularów. U dzieci się tego nie robi ze względu na trwający proces wzrostu i rozwoju. Aby poddać się zabiegowi chirurgii laserowej, należy mieć stabilną wadę wzroku i zdrowe oczy. Nie ma górnej granicy wieku.

DR ELŻBIETA RADZIKOWSKA Na rynku jest wiele metod poprawiających wygląd skóry wokół oczu. chirurg plastyk Dzięki temu każda pacjentka może wybrać taką, która najlepiej odpo- /ELŻBIETA RADZIKOWSKA MD wiada na jej potrzeby. Niezbędna jest tutaj konsultacja lekarza. plastic surgeon Przełomem dla odnowy skóry było wprowadzenie laserów frakcyjnych, które stymulują odnowę tkanek w głębi skóry bez naruszania warstwy naskórkowej. Dzięki temu mogą być stosowane bezpiecznie nawet do delikatnych okolic oczu. Laserem dedykowanym do likwidacji kurzych łapek jest Emerge marki Palomar. Zabiegom z jego użyciem poddają się zarówno 30-latki, jak i bardziej dojrzałe panie – efekty są doskonałe w obydwu wypadkach. Rewitalizacja skóry za pomocą mezoterapii to też zabieg dla każdego. Nie tylko minimalizuje zmarszczki, ale też odświeża i nawilża skórę, usuwa cienie i opuchliznę, powoduje, że twarz nabiera młodzieńczego blasku. Bardzo dobre efekty daje też ostrzykiwanie osoczem bogatopłytkowym wyizolowanym z krwi pacjenta. Oczywiście nie można zapominać o codziennej pielęgnacji okolic oczu preparatami specjalnie do tego przeznaczonymi. Są one niezbędne do tego, aby podtrzymać efekty wszystkich zabiegów, jakie wykonujemy. Panie z dużym problemem opadania powiek i tzw. worów pod oczami namawiam na plastykę powiek. Usuwa ona nadmiar skóry oraz przepukliny tłuszczowe, które w wypadku dolnej powieki są od razu przesuwane w okolice policzka lub dolinę łez. Efektem jest wypełnienie ubytków w tych miejscach, ładne napięcie skóry. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym. Wymaga potem kilku tygodni rekonwalescencji, ale efekty są spektakularne.

Lasers have been used in vision correction for more than 20 years. LASIK is a safe and predictable vision correction procedure, provided it is performed by an experienced surgeon. Safety of the treatment also depends on reliable qualification tests which identify possible contraindications. The laser precisely reshapes the cornea even by single micrometers (where it’s irregular). The treatment itself is not painful due to powerful anaesthetic eye drops. The laser time for each eye is several dozen seconds, while the entire procedure for both eyes lasts approx. 10-15 minutes. The patient may experience pressure in the eye and a feeling of having the eyelids held open. Light sensitivity, watery eyes, mild discomfort caused by a speculum – a device used to keep the eyes open, and slightly blurred vision may be experienced several hours after the surgery. After the treatment you can return to your everyday life with almost no downtime. Significant improvement in vision is noticeable the day after the surgery and when irritation subsides the patient may moderately use the computer and participate in not very strenuous sports – but should avoid major physical strain for several weeks. Lasers are used to correct short-sightedness, far-sightedness and astigmatism. This procedure may be used in almost all adult patients who want to get rid of their glasses. Laser vision correction is not recommended for children due to their continued growth and development. To qualify for the procedure, the candidate must have a stable sight defect and healthy eyes. No maximum age limit applies.

There are many available treatments to improve the appearance of the eye area. As a result, every patient may choose a procedure that best matches her needs. Medical consultations are essential. Introduction of fractional lasers which stimulate cellular renewal in deep skin layers without damaging the epidermis marked a breakthrough in the field of skin rejuvenation. They may be safely applied even to delicate eye areas. Paloma Emerge laser is dedicated to reduction of crow’s feet. Treatments benefit both 30-year olds as well as more mature patients, guaranteeing excellent results every time. Mesotherapy facial revitalisation is another procedure for everyone. It reduces wrinkles, refreshes and hydrates the skin, eliminates dark circles and bags and restores a youthful glow to the complexion. Excellent results are also delivered by injecting platelet-rich plasma taken from the patient’s blood. Obviously, equally essential is daily eye routine using special-duty formulas which are vital to maintain the results of all treatments we offer. I suggest eyelid surgery to all patients with droopy eyelids and puffy bags under the eyes. The surgeon removes sagging skin and excess fatty deposits extending to the cheeks or the so-called “orbits”. Tissue deficiencies in those areas are supplemented and the skin is visibly tightened. Convalescence lasts up to several weeks but the treatment guarantees spectacular results.

www.lexum.com

www.la-perla.pl

Skóra wokół oczu szybko zdradza oznaki starzenia się. Jest bardzo cienka (ma zaledwie 0,5 mm grubości) i pozbawiona gruczołów łojowych, a to oznacza, że szybko widać na niej zmarszczki i cienie, łatwo ulega też przesuszeniu. Objawy te mogą pojawiać się już ok. 25. roku życia i nie da się ich tak łatwo zamaskować ani usunąć za pomocą domowych sposobów. To z kolei powoduje, że – nawet gdy mamy zadbaną i wypielęgnowaną cerę – wyglądamy po prostu starzej i mniej atrakcyjnie. Z zabiegów dostępnych na rynku polecamy kilka, dzięki którym twoje spojrzenie szybko odzyska młody i świeży wygląd. Każdy z nich rozwiązuje inny problem, a razem – tworzą kompleksowy program totalnej odnowy okolic oczu.

NEAUVIA ORGANIC Neauvia Organic to zupełnie nowa technologia organicznych wypełniaczy wykorzystywana w Klinikach La Perla, które wyróżniają się ściśle dopracowaną formułą, niezwykłą wydajnością i najwyższym poziomem bezpieczeństwa podczas produkcji i zabiegu. Linia trzech preparatów przeznaczona jest do wypełniania i korekcji twarzy i ciała, pobudzania wytwarzania kolagenu oraz regeneracji skóry. Użyto w nich kwasu hialuronowego wyprodukowanego przez niepatogenny dla człowieka szczep bakterii bacillus subtilis, co powoduje, że jest on doskonale oczyszczony i nie wywołuje reakcji nadwrażliwości. Dodatkowa zawartość hydroksyapatytu wapnia pozytywnie wpływa na elstyczność i grubość skóry i zwiększa spectrum zastosowań. Ponadto trójwymiarowa struktura wypełniacza powoduje, że jest on odporny na nacisk, elastyczny, mocny, a tym samym dłużej utrzymuje właściwą formę i wolniej się rozkłada.

The skin around eyes quickly reveals signs of ageing. It is extremely thin (barely 0.5 mm thick) and lacking sebaceous glands, what makes it very prone to wrinkles, dark circles and quick dehydration. Those symptoms may become apparent at the age of 25 and cannot be easily concealed or reduced with homemade remedies. Even with well-cared for and pampered skin, we simply look older and less attractive. There are many treatments available on the market, but I recommend those which will make your eyes glow and look fresh. Every treatment addresses a different issue, but combined in a package, they form a back-to-back eye area renewal programme.

Neauvia Organic to pierwsze na rynku polskim wypełniacze organiczne. / Neauvia Organic is the first organic filler on the Polish market.

NEAUVIA ORGANIC Neauvia Organic is an innovative organic filler technology used by La Perla Clinics. Its difference is driven by its precisely defined formula, outstanding efficiency and high safety level during production and application. The line features three formulas for filling tissue losses, correction of face and body, stimulation of collagen production and skin regeneration. It is manufactured using hyaluronic acid produced by a non-pathogenic strain of Bacillus subtilis, what makes it perfectly purified and prevents reactive responses. Additional calcium hydrohyapatite content has beneficial effects on skin suppleness and thickness and broadens the formula’s spectrum of action. In addition, 3-D structure of the filler makes it resistant to pressure, flexible and strong for longer lasting results and slower breakdown.

LASER EMERGE™ – NA KURZE ŁAPKI Skutecznym sposobem na pozbycie się drobnych zmarszczek wokół oczu są zabiegi wykonywane laserem frakcyjnym Emerge™ firmy Palomar. Głowica przykładana do skóry wokół oczu emituje energię w postaci mikrowiązek światła, które w kontrolowany sposób uszkadzają wybrane obszary naskórka i skóry właściwej. Następuje proces zastępowania uszkodzonych komórek przez nową, zdrową tkankę. Efektem jest wyraźnie zdrowsza i młodsza skóra. Zabieg nie wymaga znieczulenia miejscowego. Bezpośrednio po nim na skórze widać zaczerwienienie, które mija po kilku godzinach. W zależności od kondycji skóry wystarczy jedna sesja lub 3-6 zabiegów dla uzyskania najlepszych rezultatów. Zabiegom Emerge™ pod oczy poddasz się w Klinice La Perla.

Laser Emerge™ posiada certyfikat FDA na redukcję kurzych łapek. / Emerge™ laser has been FDA approved for crow’s feet reduction.

KOSMETYKI NANTES NA CIENIE I OPUCHLIZNĘ – DO KUPIENIA W KLINIKACH LA PERLA Cienie i opuchlizna są problemem wielu kobiet, nawet młodych. Głównymi przyczynami powstawania tych objawów są kruchość naczyń krwionośnych, złe krążenie oraz wpływ zanieczyszczonego środowiska. Pomogą takie zabiegi, jak mezoterapia na bazie koktajli rewitalizujących, które rozjaśniają i nawilżają skórę. Aby podtrzymać efekty profesjonalnych zabiegów, niezbędna jest też odpowiednia pielęgnacja skóry wokół oczu. Krem przeciwzmarszczkowy redukujący cienie Nantes, oparty na unikalnej technologii zdeklastrowanej wody, koncentracie Haloxyl™ i moczniku, łagodzi efekty starzenia się skóry, likwiduje obrzęki i cienie pod oczami, poprawia mikrocyrkulację. W efekcie skóra wokół oczu staje się rozświetlona, pełna blasku i naturalnie piękna. Więcej na: www.kosmetyki.nantes.pl. NANTES COSMETICS FOR BLACK CIRCLES AND PUFFY EYES – AVAILABLE AT LA PERLA CLINICS Black circles and puffy eyes are a problem for many young women. Both imperfections are caused by fragile capillaries, microcirculation problems and environmental contamination. Revitalising mesotherapy cocktails which brighten and hydrate the skin offer an effective remedy. To make effects of professional treatment last longer, it is vital to provide the eye area with adequate care. Nantes anti-wrinkle dark circle cream, based on unique technology of declustered water, Haloxyl™ concentrate and urea, delays effects of skin ageing, reduces puffiness and dark circles under eyes, and improves microcirculation. It leaves the skin around eyes brightened, glowing and naturally beautiful. More at: www.kosmetyki.nantes.pl. Krem przeciwzmarszczkowy redukujący cienie NANTES z serii NANOAqua+ Therma Liquid. / NANOAqua+ Therma Liquid line NANTES Anti-wrinkle eye cream reduces dark circles.

EMERGE™ LASER – TO TARGET CROW’S FEET Palomar Emerge™ fractional laser effectively reduces fine lines around eyes. The head applied to the eye area emits energy in focused micro beams which damage targeted areas of dermis and epidermis in a controlled manner. Damaged cells are replaced with new healthy tissues. The treatment is performed without anaesthesia. Directly after the procedure, patients may experience redness which subsides several hours later. For best results, one session or a series of 3-6 treatments may be required, depending on skin condition. Emerge-assisted eye treatments are performed at La Perla Clinic.

www.itpsa.pl.

www.neauvia.com

www.kosmetyki.nantes.pl

History

Pionierzy Sto lat temu narty należały do przyrządów tak egzotycznych, że ukazanie się narciarza na ulicach miasta wywoływało zbiegowisko. / A hundred years ago, a skier was such a bizarre sight that crowds would gather to see him in the street. Tekst/BY: Monika

Rębała

Historia

Tatry, lata 30. XX w. Tatra Mountains in the 1930s.

narciarstwa Skiing through history

Od dzieciństwa miałem pociąg do różnych zakazanych wówczas zabaw, zwanych dzisiaj sportem, a za które trzepano wtedy część ubrania, podobną brzmieniem do tego modnego dzisiaj wyrazu, naturalnie na osobie przestępcy – pisał w 1913 r., w pamiętniku zatytułowanym Wspomnienia narciarza, Stanisław Barabasz,

“I’ve been attracted to various forbidden games, now known as sports, since childhood and I’ve had my rear end whacked for it”, Stanisław Barabasz, the Polish skiing pioneer wrote in his A Skier’s Memoir in 1913. Barabasz was a painter and an architect by profession, but his real passion was skiing.

History

pionier polskiego narciarstwa. Z zawodu był malarzem i architektem, ale to narty były jego prawdziwą pasją. Barabasz już w latach 80. XIX w. zainteresował się cudownym wynalazkiem, który pozwalał swobodnie poruszać się po śniegu. Jednak w Polsce niewiele osób o nim w ogóle słyszało. Znało się z opowiadań Sybiraków narty jako sanki ciągnione przez reny, łyże, na których chodzono tam na polowanie po śniegu, czytał ktoś o „ski”, zapomocą których Norwegowie mieli cudów dokonywać, tak, że bieg ich był porówStanisław Barabasz. nywany z lotem ptaka. (…) Chciałem bodaj rysunek jaki zobaczyć, aby według niego zrobić je było można – pisał Barabasz. W grudniu 1888 r. wreszcie zrealizował swoje marzenie. Pojechał na polowanie do kolegi, do Cieklina koło Jasła, ale w okolicy spadło tyle śniegu, że chodzenie po leśnych drogach było niemożliwe. Wtedy Barabasz przypomniał sobie o „drewnianych łyżwach”, dzięki którym mógłby swobodnie poruszać się po białym puchu i zaczajać na zwierzynę. Znalazły się dwie deski, jedna jesionowa, a druga bukowa. (…) Wystrugał je stelmach, ale tak cienko, jak gdyby miały służyć za linje do tablicy szkolnej, równo szerokie w całej długości. Zaostrzone końce wyparzyło się w gorącej wodzie i wygięło nad ogniem. Łyżwy były gotowe. Teraz,

Barabasz was first taken by this wondrous invention, which enabled him to travel almost effortlessly over the snow, in the 1880s. Few people in Poland were familiar with skiing at the time. “Stories from people exiled to Siberia mentioned skis drawn like sledges by reindeers and being used to hunt on snow, while others read about the “skis” on which the Norwegians glided miraculously and ran in a way that resembled a bird in flight. (...) I remember wanting to see a drawing of skis, so I could make a pair myself”, he wrote. Barabasz’s dream eventually came true in December 1888. He was travelling to Cieklin near Jasło to join a friend for a hunting party, but heavy snowfall had made the forest tracks impassable. Luckily, Barabasz remembered the “wooden skates” that made it so much easier to move across the snow and lie in wait. “I found two planks – a piece of ash and beech. (...) A cartwright carved them into strips as thin as a blackboard ruler, and as wide as they were long. The tips were curled up by scalding them in hot water and bending them over a fire. The skates were ready. All we had to do now was bind them to our shoes. But how and with what? We obviously tied them together with a piece of rope”, he recalled. The hunting trip, however, was not a success. They could barely move on their skis and “animals not used to such strange sounds ran away; a hare stood on its hind legs, listened and fled in panic.” Barabasz brought his skis back to Kraków where he went out on the commons after dark - when there was no one to see or ridicule him – to hone his technique. Once he eventually mastered it, he began to encourage his friends to test out the new invention. His enthusiasm was met with resistance and indifference. In 1901, Barabasz moved to Zakopane where he began to advocate skiing again.

Dama nawet na nartach nie zdejmuje kapelusza. Ilustrowany Kuryer Codzienny z 28.11.1927 r. pokazał dzieci z Zakopanego jadące na nartach do szkoły. Left: A lady could not part with her hat even when skiing. Above: the Ilustrowany Kuryer Codzienny daily dated 28.11.1927 showed children skiing to school in Zakopane on its cover.

©archiwum rodzinne st. barabasza, muz. tatrzańskie, forum. poprzednie strony/previous pages: forum

Historia

trzeba je przypiąć do nóg, ale czym i jak? Oczywiście sznurkiem na razie – wspominał. Z polowania nic nie wyszło, bo panowie ledwo poruszali się na nartach, a zwierzyna, nienawykła do tego obcego jej głosu, wymykała na ogromne odległości, zając stawał słupa, nasłuchiwał, a potem w panicznym strachu umykał. Swoje narty Barabasz przywiózł później do Krakowa, gdzie na błoniach nocą – by nikt go nie widział i nie śmiał się z niego – pilnie ćwiczył jazdę. Kiedy doszedł już do wprawy, zaczął zachęcać znajomych, by przekonali się do nowego wynalazku. Natrafił jednak na opór lub zupełną obojętność. W 1901 r. Barabasz przeniósł się do Zakopanego i zaczął agitację na nowo. Tutaj poszło mu już lepiej. Na jego pierwszych nartach uczyli się jeździć prawie wszyscy pierwsi zakopiańscy narciarze. Roman Kordys, alpinista i miłośnik narciarstwa, wspominał w wydanej w 1925 r. książce Narciarstwo polskie, że na początku XX w. Zakopane było głuchą wsią, przez turystów zupełnie nie odwiedzaną, a same narty należały w tych czasach do przyrządów tak egzotycznych, że ukazanie się narciarza na ulicach miasta wywoływało zbiegowisko. Słowa „narty” po raz pierwszy użył w publikacji z 1892 r. taternik Leopold Świerz. Wyraz istniał już wprawdzie w języku polskim, ale został zapomniany. Na szczęście szybko spodobał się rodakom, a propozycja Barabasza, słowo „łyżwica”, nie przyjęło się. Górale natomiast stosowali własne nazewnictwo: narty nazywali „skije” od

He had more success this time. Almost all the pioneer skiers from Zakopane learnt to ski on his early equipment. In his 1925 book Polish skiing, alpinist and skiing enthusiast Roman Kordys describes early 20th century Zakopane as “a Godforsaken village with no tourists at all”, while “skis were such an exotic contraption that the mere sight of a skier would draw crowds out into the streets.” The word “skis” was first used by mountaineer Leopold Świerz in an 1892 publication. In fact, the word already existed in Polish but had fallen into desuetude. Fortunately, it appealed to Poles, unlike “łyżwica” (skate), which Barabasz had proposed. Highlanders coined their own terminology – skis became “skije” and skiers “spuscoce” (downtearers) as they tore down the slopes. The first skiing advertisements appeared in 1892. Bookstores started selling skiing manuals and how-to-books, which also advised on what to wear. Winter and Skiing, a guide published in Lwów [now Lviv, Ukraine-ed.] in 1913, insisted that boots were the key: “Boots have to be able to fit feet clad in two pairs of socks (an ordinary and a thick woollen sock) comfortably.” It was also advisable to hobnail boot soles. The rest of the outfit was not so important. “Starting out on your skiing life by visiting the tailor should be the preserve of the fair sex”, was how the magazine put it. Barabasz recalled that the first skiers did not wear special outfits. They wore ordinary jackets, REKLAMA

Historia

History

wyrazu ski, a narciarzy „spuscoce”, od spuszczania się z góry. Już w 1892 r. pojawiły się pierwsze ogłoszenia o sprzedaży nart. W sklepach oferowano też pierwsze podręczniki do nauki jazdy i poradniki dla narciarzy. Radzono w nich m.in., jak się ubrać. W poradniku Zima i narty wydanym we Lwowie w 1913 r. pisano, że podstawa to buty: Najważniejsza rzecz, aby był bucik dostatecznie wielki, tak aby stopa w podwójnej skarpecie (zwykłej i grubej wełnianej) wygodnie się w buciku mieściła. Praktycznie było też podkuć podeszwy gwoździami. Resztą ubrania nie należało się zbytnio przejmować. Zaczynanie jazdy na nartach od krawca powinno być przywilejem wyłącznie płci pięknej – pisał autor poradnika. Barabasz wspomina, że pierwsi narciarze specjalnie się do nart nie ubierali. Wkładali kurtkę, kożuch albo serdak i pelerynę, a na głowę obowiązkowo czapkę baranią lub wełnianą. Byli też tacy, którzy jeździli na nartach w melonikach! Kobiety szusowały w stroju miejskim, nawet w opasłych spódnicach, a na głowie nierzadko miały kapelusz przyozdobiony wstążkami, piórami i kwiatami. Dobrze jest mieć do nart – o ile nie jest się żoną, narzeczoną lub przyjaciółką – worek turystyczny (zwany dziś przez niektóre koła zgoła obrzydliwie plecakiem) – pisał autor poradnika Zima i narty. Plecak przeznaczony był na dodatkowe skarpety, rękawice i jedzenie, na przykład sardynki w puszce. Według Bara-

sheepskin furs, waistcoats, capes, and sheepskin or woollen hats. Some people even skied in bowler hats. Women sported city clothes, but were sometimes seen in full-length skirts and hats embellished with ribbons, feathers and flowers. “Another recommended ski accessory – unless you happen to be a wife, fiancée or girlfriend – is a travel sack”, declared Winter and Skiing. The backpack was used to carry extra socks, gloves and food, such as tinned sardines. According to Barabasz, sardine oil made excellent ski wax. Once the right clothing and gear had been purchased, all that remained was to enrol in a skiing course and learn how to make first steps, ski downhill and obviously fall over – all under the watchful eye of an instructor. “Falling over requires certain skills to avoid harming yourself or damaging your skis, and to get up quickly. Falling backwards too often (or sitting down) shows hesitation and lack of courage. Beginners falling frontwards (face down) usually learn much faster”, concludes Skiing, a guide published in Warsaw in 1935. Winter and Skiing, by contrast, argued that “it’s best not to blame the skis but yourself for your falls and inadequate skills in your first year of skiing.” Reckless “downtearing” was considered unseemly for women – especially young women of marriageable age. “Excessive female bravado is not recommended,

©corbis/fotochannels, nac

Zakopane, 1941 r. Zawody narciarskie, punkt startowy na Kasprowym Wierchu. Zakopane, 1941. The starting point of a skiing tournament on Kasprowy Wierch.

Historia

History Od lewej: początki narciarstwa w Tatrach, lata 20.–30. XX w. Adolf Dymsza na Gubałówce, 1939 r. Poniżej: kurs narciarski na Gubałówce, ok. 1906 r. Left to right: the beginnings of skiing in the Tatras, 1920s and 1930s. Actor Adolf Dymsza on Gubałówka, 1939. Below: a skiing course on Gubałówka, approx. 1906.

wstawania i nieopuszczenia ćwiczeń. To zaś jest głównym warunkiem nauczenia się czegokolwiek na kursie. Reszta przyjdzie już sobie sama, nieproszona. Amatorów narciarstwa przybywało w szybkim tempie. Jeździli wszyscy: kobiety, mężczyźni i dzieci. Dzisiejsze pokolenie oswoiło się już z tym widokiem, ba – w olbrzymiej większości samo uprawia narciarstwo. Wprost dziw, kochany czytelniku, że „uchowałeś się”, nie przypiowszy dotąd nigdy nart – pisano we wstępie do poradnika Jak zostać narciarzem wydanego w 1935 r. A Ty, Czytelniku w XXI wieku, czy już przypiąłeś narty do nóg? ☐

as it can induce many strong emotions in a beginning skier. It should be suppressed and by no means encouraged or prompted”, argued Skiing, while Winter and Skiing claimed that: “It’s good when a place where skiing is taught has no cinematograph or cafes. You are sure to always get up early and never miss your exercises when free of cultural distractions.” Skiing soared in popularity. Men, women and children all took to it in droves. “The current generation has grown accustomed to this sight and the overwhelming majority of people know how to ski. It’s a strange thing, Dear Reader, that you have never tried skiing yourself”, reads the introduction to the 1935 book How to become a skier. And what about you, Dear 21st century Reader, have you put on your skis yet? ☐

©forum, nac, muz.tatrzańskie

basza olej z sardynek świetnie sprawdzał się jako smar do nart. Po zakupie odpowiedniego sprzętu i ubioru wystarczyło już tylko zapisać się na kurs jazdy na nartach, na którym pod okiem instruktora uczono, jak stawiać pierwsze kroki, jeździć, hamować i oczywiście upadać. Padanie wymaga także pewnej umiejętności, ażeby sobie i nartom nie robić krzywdy i nie marudzić za długo z wstawaniem. Zbyt częste padanie na plecy (siadanie) dowodzi pewnej rezerwy i braku odwagi. Początkujący, którzy padają wprzód (na twarz), uczą się zwykle szybciej – pisano w poradniku Narciarstwo wydanym w 1935 r. w Warszawie. Z kolei w Zimie i nartach tłumaczono czytelnikom, że dobrze jest w pierwszym roku narciarskiej karyery trzymać się zasady nie przypisywania nigdy winy upadków i niedostatecznej wprawy – nartom, lecz zawsze sobie. Kobietom, a szczególnie pannom na wydaniu, nie przystało jednak za bardzo szarżować. Nadmierna brawura kobiet nie jest godna pochwały, jakkolwiek może przyczynić nowicjuszkom wiele silnych wzruszeń, należy ją tłumić, a już w żadnym razie nie można jej wywoływać i do niej zachęcać – radził autor Narciarstwa. Nowicjusze i nowicjuszki dostawali jeszcze jedną dobrą radę od autora poradnika Zima i narty: Dobrze jest również, jeśli w miejscowości, gdzie uczą narciarstwa, niema kinematografu i kawiarni, w tym niedostatku kulturalnych urządzeń znajdziesz rękojmię wczesnego

kultura

Culture

Teksty/By:

Sztuka zebrana Assembled art

m m uz e u

/ m us e

Ola Salwa

Władysław Hasior był jednym z pierwszych artystów w Polsce, który stosował asamblaż – tworzył kompozycje ze znalezionych i przechowywanych przez siebie przedmiotów. Krakowski MOCAK urządził przegląd prac Hasiora, ale odsłania też kulisy jego pracowni – częścią wystawy są fotografie Wojciecha Plewińskiego, który odwiedził warsztat artysty w latach 60. / Władysław Hasior was one of the first Polish artists to use assemblage – he created compositions using objects he found or kept himself. The MOCAK Museum in Kraków is staging an impressive review of Hasior’s work – one that takes you behind the scenes in his atelier. The exhibition features photographs by Wojciech Plewiński, who visited the artist’s studio in the 1960s.

Władysław Hasior. Europejski Rauschenberg?, Muzeum Sztuki Współczesnej, Kraków, czynna do 27 kwietnia / Władysław Hasior. The European Rauschenberg?, Museum of Contemporary Art, Kraków, open until 27 April

Hey, nie ma prądu!

KONCERT / concert

Hey unplugged!

Rockowy zespół z niezawodną i charyzmatyczną frontmanką Katarzyną Nosowską zagra swoje największe hity w wersji akustycznej. Obok utworów z dwóch ostatnich płyt – Miłość!, Uwaga!, Ratunku!, Pomocy! oraz Do Rycerzy, do Szlachty, do Mieszczan – liczymy też na „klasyki” z repertuaru Hey: Teksański, Ja, sowa czy Mimo wszystko. / Hey and its unflappable charismatic vocalist Katarzyna Nosowska are now presenting acoustic versions of their greatest hits. Apart from songs from their two most recent albums – Miłość!, Uwaga!, Ratunku!, Pomocy! and Do Rycerzy, do Szlachty, do Mieszczan – there will be unplugged takes on such classic Hey hits as “Teksański”, “Ja sowa” and “Mimo wszystko”. HEY Unplugged 2014, Wrocław, Poznań, Gdańsk, Warszawa

KINO / movies

Portier z hotelu Grand Budapest Grand Budapest Hotel concierge

Grand Budapest Hotel, reż. Wes Anderson, premiera 28 marca / IThe Grand Budapest Hotel, dir. Wes Anderson, opens 28 March

©M.P.

Wes Anderson zaprasza do świata ekscentryków i outsiderów, kuriozalnych rekwizytów i eksponatów. Tym razem swoje uniwersum zbudował w Grand Budapest Hotel i cofnął się do okresu międzywojnia. Głównym bohaterem jest nieco dziwny portier Gustav (Ralph Fiennes), który zaprzyjaźnia się z gośćmi hotelu, w tym z wiekową Madame D. (Tilda Swinton). Starsza pani ginie, a Gustav… / Wes Anderson invites us into a world of eccentrics and outsiders, bizarre props and exhibits. This time, he sets the scene for his universe in the Grand Budapest Hotel between the wars. The main character is a rather quirky concierge, Gustav (Ralph Fiennes), who befriends some of the guests, including ancient Madame D. (Tilda Swinton). The old lady dies, while Gustav…

Radość Pobytu

Sicz to dzicz książki / books

Reporter’s insight

kultura

Culture

w hotelach Campanile w Polsce w nowej odsłonie

Change the way you stay

Nagrodzona Paszportem Polityki opowieść o wyprawie na Ukrainę. Bohatero-narrator, bystry, złośliwy i ironiczny podróżnik mówi tu tyle samo o miejscu, które zwiedza, jak i miejscu, z którego przyjechał. Rewelacja! / Communist Poland stripped of nostalgia, mytm 1969–1979, Małgorzata Szele and their everyday lives. Compelling and authentic stories packed with vibr fascinating glimpse into “People’s Poland” – a country that no one will miss after reading this. In Polish only.

Campanile hotels in Poland in a new upgraded version

Ziemowit Szczerek „Przyjdzie Mordor i nas zje”, Ha!Art

Dziecko pyta Plastic Man

Są takie rzeczy na świecie, o których nie śniło się filozofom, bo pewnie zajmowali się sprawami poważniejszymi. A my chcielibyśmy wiedzieć, hotelach Campanile nowej generacji standardzienie trzech gwiazdek udodlaczegoo pingwiny marzną, skonaliliśmy pokoje, i ogólnodostępne papużki nie spadają wewystrój, śnie z przestrzeń drążka, a konferencyjną Indianie nie jak mają lobby, recepcję i restaurację. Nasze wnętrza są teraz urządzone zarostu… Odpowiedzi szukamy w tej uroczej książce. /w jasnych, delikatnych kolorach elementami zieleni, dającymi poczucie wygody i relaksu. Thirtyou mightzrun into in the darknsculptor is Paweł Althamer, dyspozycji oddajemy klimatyzowane pokoje, z wygodnym oneDoofPaństwa Poland’s most intriguing artists and performers. These łóżkiem z wysokiej jakości pościelą, zestawem zaparzania kawy Althamer i herbaty, telewizorem works were created in Berlin twodo years ago while was LCD. Dla Państwa i komfortu każdy pokój posiada łazienkę z wanną lub working on otherwyboru objects. prysznicem typu rainshower zestaw toaletowy oraz suszarkę do włosów. W hotelach dostępny Dreller, jest również Internet„Dlaczego bezprzewodowy. Christian Petrabezpłatny Maria Schmitt rekiny nie chodzą do dentysty? ciekawskich dzieci”, Prószyński Media potraw, regularnie Nasza Historyjki kuchnia todla propozycja zdrowych, lekkich i smacznych uzupełnianych o pozycje przygotowywane na bazie produktów sezonowych. W każmuzyka / music dym z hoteli nowej generacji dostępny jest również lounge bar, gdzie goście mogą płyta / cd skosztować aromatycznej kawy lub orzeźwiających koktajli. Hotele Campanile Nowej Generacji to najwyższa jakość obsługi w przystępnej cenie z doskonałą lokalizacją w ścisłych centrach miast: Bydgoszczy, Wrocławia, Warszawy, a już wkrótce również Krakowa.

REKLAMA

ew Generation of Campanile hotels, meets now three star standards. New design of the rooms, conference spaces, lobbies, receptions and restaurants. Our interiors are now enhanced in bright, gentle colors with green elements which bring about a feeling of relaxation and comfort. We provide our guests with air-conditioned rooms, equipped with comfortable What’s on at OFF? beds and high quality linen, tea and coffee sets, LCD televisions, desks and wardrobes. For your comfort plus and choice eachrówna room has bathroom with a bathtub or Fortepian, kontrabas perkusja sięaświetne shower, toilettery set and a hairdryer. We also provide free Wi-Fi Internet. improwizacje jazzowe z nutą klasyki i etno. Tytułowa „Prana” Our chef offers healthy, light and delicious meals using seasonal products that to siła życiowa, którą wciela w instrumenty trio Artura are also becoming an inspiration for the hotel daily special menu. Each of our new Dutkiewicza. Efekt? Piątka z muzyki! / The sixth OFF Plus generation hotels offer a lounge bar, where you can taste an aromatic coffee or Camera film festival in Kund the world. The main highw features enjoy a refreshing cocktail. and a Dark Star Rising section dedica= Andy Warhol and The new generation of Campanile is the highest quality service available for Alejandro Jodorowsky. You will also have an opportunity to 24 hours a day, at an affordable price, in the perfect location in the city centers of: meet the stars. Bydgoszcz, Warsaw, Wroclaw and soon also Cracow.

PROMOCJA

Jest moc!

www.campanile.com 57

w cztery oczy

One on One

Pomnik, który gada

A talking statue

Prosty człowiek nagle znalazł się na okładkach wszystkich światowych magazynów… – mówi Janusz Głowacki. / A simple man suddenly found himself on the covers of all the world’s press… – says JANUSZ GŁOWACKI.

rozmawia/interviewed BY: Danuta

Śmierzchalska

zdjęcia/photos: Albert

Nie żałuje pan, że podjął się napisania scenariusza do filmu o Lechu Wałęsie? Pracował pan nad nim trzy lata, tyle pomysłów pozostało niezrealizowanych, z tylu scen zrezygnował reżyser… Nie żałuję. Wałęsa to fascynująca postać. Taki trybun ludowy pojawia się raz na sto lat. Kiedy na festiwalu w Wenecji po projekcji filmu Wajdy ogłoszono, że Lech Wałęsa jest na sali, cała publiczność wstała i zaczęła się dziesięciominutowa standing ovation. Czy łatwo narodził się pomysł na wizerunek tak skompli kowanej postaci? Byłem pewien, że nie można zrobić z Wałęsy „człowieka z żelaza”, bo on się do tego nie za bardzo nadaje. Chciałem połączyć groteskę i śmieszność z dramatem i tragizmem. Tak żyjemy i tacy jesteśmy – śmieszność wymieszana z patosem, wielkość z małością. Kiedyś delegaci Solidarności na zebraniu u Jacka Kuronia zasugerowali, żeby rozwiązać ZSRR. Na co Kuroń powiedział: „Może troszkę przesadzacie”. A oni na to: „No dobrze, to CRZZ” [Centralna Rada Związków Zawodowych – red]. To, że w tym filmie ludzie się śmieją od czasu do czasu, uważam za swoją zasługę i, oczywiście, grającego Wałęsę Roberta Więckiewicza. Mogą też przeczytać książkę Przyszłem i dowiedzieć się, jak pan sobie wyobrażał film o Wałęsie. Pewnie niełatwo pisać o żyjących bohaterach? Na szczęście były prezydent nie mieszał się do scenariusza – można powiedzieć, że mieszał się zdumiewająco mało. Kiedy chciałem z nim porozmawiać, zmieniał temat. Poza tym to jest pomnik, który nie przestaje gadać i nigdy nie wiadomo, co powie. Na przykład: „Dobrze się stało, że źle się stało” albo „Dokonałem zwrotu o 360 stopni”. Były prezydent jest postacią niesłychanie skomplikowaną. Prosty elektryk w tydzień

Zawada/Agencja Gazeta

Do you regret agreeing to write the script for the film on Lech Wałęsa? It took you three years to write but a lot of ideas never made it and the director cut a lot of scenes. Not at all. Wałęsa is a fascinating person. Such a champion of the people only comes along once in a hundred years. When it was announced at the end of a screening at the Venice film festival that Wałęsa was present, the entire audience stood up gave him a ten-minute standing ovation. Was it easy to come up with ideas on how to depict such a complex personality? I knew that Wałęsa could not be portrayed as a “man of iron”. My intention was to combine the grotesque and the ridiculous with drama and tragedy. This is how we live and who we are – our history is full of absurdities and pathos, grandiosity and smallness. Once, at a meeting at Jacek Kuroń’s place, Solidarity delegates suggested that the USSR be disolved. Kuroń responded by saying: “I think you might be going a little too far”. To this they said: “All right then, let’s dissolve the CWUC” [Central Workers’ Union Council]”. I consider it an achievement that people occasionally laugh during the film. Robert Więckiewicz, who plays Wałęsa, also gets the credit for the laughs. In Przyszłem you write about your vision of a film about Wałęsa. It must be hard to write about living heroes.

Janusz głowacki warszawiak i nowojorczyk, prozaik (m.in.: Raport Piłata, Moc truchleje, Ostatni cieć, Z głowy, Good night, Dżerzi), dramaturg (m. in.: Kopciuch, Fortynbras się upił, Polowanie na karaluchy, Antygona w Nowym Jorku, Czwarta siostra). Współautor scenariuszy filmów: Rejs i Psychodrama (reż. Marek Piwowski), autor scenariuszy: Trzeba zabić tę miłość (reż. Janusz Morgenstern) oraz Polowanie na muchy i Wałęsa. Człowiek z nadziei Andrzeja Wajdy. Nagrodzony m.in.: American Theatre Critics Association Award, Tony Cox Award, John S. Guggenheim Award, National Endowment for the Arts, Hollywood Drama-Logue Critics Award, Nagrodą Fundacji Jurzykowskiego.

w cztery oczy

One on One Fortunately, Wałęsa did not interfere with the script – I have to say that his input was surprisingly small. He always changed the subject whenever I wanted to talk to him. Apart from that, he’s like a statue that never stops talking and you can never tell what he’s going to come out with. For instance, he might say: “It’s good that it was bad” or “I made a 360-degree turn”. He is an incredibly complex man. A simple electrician became one of the most famous people in the world literally overnight. Who could have stood all that? All of a sudden he found himself on the covers of all the world’s press, he was surrounded by journalists from abroad who kept asking him what was going to happen next, as if he were a prophet… You were in London when Martial Law was declared and you later moved to the United States. Success did not come overnight. Jerzy Kosiński made it quickly there thanks to his connections and mystifications. Were you ever jealous of him? Kosiński was really talented. His The Painted Bird is a great book. Was I jealous of him? Of course I was. That’s why I followed his career and watched as he walked the tightrope of fame so deftly. I was really surprised to see him slip one day. He couldn’t have been more different than Wałęsa, but he was still a fascinating person. He made corrections to his

stał się jednym z najbardziej znanych ludzi na świecie – kto to wytrzyma? Nagle znalazł się na okładkach wszystkich światowych magazynów, został otoczony tłumem dziennikarzy z kilkudziesięciu krajów, którzy pytali go, jak proroka, co będzie dalej… Stan wojenny zastał pana w Londynie, potem wyjechał pan do Stanów Zjednoczonych. Sukces, który pan osiąg nął, nie przyszedł od razu. Jerzy Kosiński zrobił tam ka rierę błyskawicznie – dzięki koneksjom i mistyfikacjom. Czy pan mu nie zazdrościł? Kosiński naprawdę miał talent, jego Malowany ptak to była świetna książka. Czy mu zazdrościłem? Oczywiście, że tak. Dlatego obserwowałem jego karierę, kroki, które tak cudownie stawiał na tym „wiatraku” sławy, i ze zdumieniem zobaczyłem, że się nagle poślizgnął. To jest zupełnie inna postać niż Wałęsa, ale fascynująca, co chwila poprawiał swoją biografię, „komercjalizował ją”, wzbogacał o nowe odcienie zła, czuł, że w USA image jest ważniejszy niż rzeczywistość. Opisał pan to w książce Good night, Dżerzi. Udało się panu poznać prawdę o Kosińskim? W tej książce umieściłem rozmowę z producentami z Broadwayu. Jeden z nich mówi: „Tylko błagam cię, Dżanus, uszanuj naszą inteligencję i nie mów, że chcesz napisać o Kosińskim

Janusz głowacki Varsovian and New Yorker, writer and playwright, screenwriter. His books include Moc truchleje, Z głowy, Good night, Dżerzi. Co-writer of screenplays for the films Rejs and Psychodrama directed by Marek Piwowski and screenwriter of Trzeba zabić tę miłość directed by Janusz Morgenstern and Polowanie na muchy and Wałęsa. Man of Hope by Andrzej Wajda. Author of theatre plays: Cinders, Fortinbras gets Drunk, Hunting Cockroaches, Antigone in New York, The Fourth Sister. Winner of many awards including: the American Theatre Critics Association Award, Tony Cox Award, John S. Guggenheim Award, National Endowment for the Arts, Hollywood Drama-Logue Critics Award.

prawdę. Pamiętaj, że im dalej od prawdy, tym bliżej do Kosińskiego”. On był wielkim mistyfikatorem, ale demony, które miał za plecami, były prawdziwe i pewnego dnia go dopadły w mieszkaniu na 57 ulicy. Co musi się złożyć na światowy sukces li teracki? Nie wiadomo. Na pewno warto jest dobrze pisać. Ameryka, a zwłaszcza Nowy Jork, jest krajem emigrantów. W sztuce Polowanie na karaluchy napisałem, że emigrant to jest ktoś, kto stracił wszystko poza akcentem. A ja miałem poczucie zupełnej obcości. Te pierwsze lata w Ameryce to była niepewność, brak pieniędzy – oszczędzanie nawet na metrze, niepokój, czekanie. Nawet jak już się zaczynały próby w teatrze, to nie było wiadomo, czy producent nie zdejmie sztuki w ostatniej chwili. Panuje opinia, że Ameryka ma szeroko otwarte ramiona i czeka na wszystkich utalentowanych. Nic podobnego. Wcale ich nie potrzebuje, Amerykanie doskonale sobie radzą sami i bardzo trudno się tam wepchnąć. Miał pan szczęście do aktorów i reżyserów. W obsadzie pańskich sztuk występowali Christopher Walken, Ron Silver i Dianne Wiest, Malcolm McDowell, reżyserował Arthur Penn, a w Paryżu grał Jean-Louis Trintignant. Starałem się pracować z ludźmi utalentowanymi. Miałem zawsze wymarzoną obsadę i to się czasem udawało. Wydawało mi się oczywiste, że trzeba wystawiać w najlepszych teatrach, takich jak Joseph Papp Public Theatre czy Manhattan Theatre Club, bo inaczej nikt tego nie zauważy. Rocznie w Nowym Jorku jest 500 premier teatralnych, a jednak Polowanie na karaluchy (1987), a później Antygona w Nowym Jorku (1993) znalazły się wśród 10 najlepszych sztuk roku według tygodnika Time. To było coś. Jak pana światowy sukces został odebrany w Polsce? Podejrzliwie. Uznano, że to dowód na upadek moralny i intelektualny Stanów Zjednoczonych. Kiedyś spędzałem bardzo wiele czasu w SPATiF-ie, w warszawskim Klubie Aktora. To było

biography all the time. He made it more and more commercial and added new shades of evil. He could sense that the image is more important than the reality in America. Your book Good night, Dżerzi is about Kosiński. Were you able to get to the truth about him? The book contains an interview I had with some Broadway producers. One of them said to me: “I beg of you, Janusz, don’t insult our intelligence by telling us you want to write the truth about Kosiński. Remember: the further you are from the truth, the closer you are to Kosiński”. He was a master of mystification but the demons behind him were real. And one day they got him in his 57th Street apartment. What do you need for international literary success? It’s hard to day. It is definitely worth being able to write well. America, and especially New York City, is a country of immigrants. In my play Hunting Cockroaches, I wrote that an immigrant is someone who’s lost everything except his accent. I experienced an overwhelming feeling of alienation. The first few years in the US were filled with uncertainty, money worries, anxiety and waiting. Even when rehearsals began at the theatre, we couldn’t be sure that the producer wouldn’t cancel at the last minute. There is a common misconception that America welcomes talented people from abroad with open arms. Nothing could be further from the truth. America has no need of foreigners. Americans can manage perfectly well on their own and it’s a hard place to muscle into. You’ve been lucky with actors and directors. The casts of your plays have included Christo pher Walken, Ron Silver and Dianne Wiest. Your plays have been directed by Arthur Penn and Jean-Louis Trintignant was cast in one of your Paris productions. I’ve tried to work with talented people. I’ve always had a dream cast in mind and sometimes the dream came true. It always seemed obvious to me that plays have to be staged in the best theatres, such as the Joseph Papp Public Theatre or the Manhattan Theatre Club, as they go unnoticed otherwise. Every year, there are over 500 theatre premieres in New York City, and yet Hunting Cockroaches (1987) and Antigone in New York (1993) both made the top ten plays of the year according to Time magazine. That was really something. What was your international success viewed in Poland? Sceptically. It was taken as proof of the moral and intellectual collapse of the United States. I used to spend a lot of time at the Actors’ Club run by the Polish Association of Stage and Film Actors in Warsaw. During the Communist period, this was a place where many artists lost their health and talent,

w cztery oczy

One on One

w komunizmie centrum tracenia zdrowia i talentu, bo żyło się ciężko i bez perspektyw. Cenzura niszczyła itd. W ‘89 r., po raz pierwszy od dziewięciu lat, przyjechałem do Polski i poszedłem do SPATiF-u. Pomyślałem, że wchodzę jako pisarz, który odniósł sukces w Ameryce. Popatrzyli na mnie: „Cześć, Głowa!”. Ktoś powiedział: „To jak, postawisz jeszcze pół litra?”. Powiedziałem: „To ty jeszcze od stanu wojennego nie wytrzeźwiałeś?”. W ogóle nie zauważyli, że mnie tyle czasu nie było. Uchodzi pan za cynika i ironistę. Ile jest w panu romantyka? Niektórzy krytycy mówią, że jestem ukrytym moralistą. Beckett napisał kiedyś, że nie ma nic śmieszniejszego niż nieszczęście. To, co piszę, niektórzy odczytują jako czyste szyderstwo, ale pod nim jest zawsze jakaś nadzieja. Nie uważam siebie za najważniejszą istotę na ziemi, Polski też nie uważam za najważniejszy punkt na mapie świata. Mam dystans do siebie i do rzeczywistości, ale chciałbym, żeby było u nas jak najnormalniej. Jak już wywalczono tę wolność. Pisarze mają swoje przyzwyczajenia i różny sposób pra cy. Jak pan pracuje? Piszę zawsze rano. Nie korzystam z komputera. O wiele lepiej mi się pisze ręcznie. Jak coś wychodzi, to naciskam papier mocniej, a jak nie – to wyrzucam kartkę. Kiedy kończę coś pisać, to na podłodze leży stos podartych kartek, a na biurku kilka uratowanych zdań. Ale cóż, ja jestem z innej epoki… ☐

as life was hard and prospects were bleak. Censorship had a disastrous effect on culture. In 1989, I visited Poland for the first time in ten years and went to the Actor’s Club. I thought I’d be greeted as a writer who had made it in America. My old friends looked at me and said: “Hi, Głowa!” [Głowa, which means “head” in Polish, was Głowacki’s nickname – ed. note]. Someone else said: “How about buying us a half-litre?” The fact that I’d been away all that time didn’t seem to register. You come across as a cynic and are famous for your irony. Is there a romantic side to you as well? Some people call me a moralist in disguise. Beckett once wrote that nothing is funnier than unhappiness. My writing is interpreted by some as pure derision, but there is always a glimmer of hope beneath it all. I don’t consider myself the most important person on the planet. Nor do I consider Poland the centre of the earth. I’m detached from myself and the world but I’d like Poland to be as normal as possible. The freedom we won should not go to waste. Writers have different habits and ways of working. What are yours? I always do my writing in the morning. I don’t use a computer. I find it much easier to write by hand. When the writing flows, I press down harder; when it doesn’t, I throw the sheet of paper away. When I finish writing, there is usually a heap of crumpled paper on the floor and a couple of rescued sentences on the desk. Oh well, I’m from another era. ☐

tak żyjemy i Tacy jesteśmy – śmieszność wymieszana jest z patosem, wielkość z małością. This is how we live and who we are – our history is full of absurdities and pathos, grandiosity and smallnesses.

smak luksusu

Taste of Luxury

Na polu golfowym znajduje się 18 dołków. Każdy z nich ma określoną liczbę wymaganych uderzeń. There are 18 holes on a golf course, each with a predetermined number of strokes.

Sport doskonały The perfect sport

Pierwszym zawodnikiem był król. Dziś w golfa gra 160 milionów ludzi, ale każdy zachowuje się i czuje po królewsku. / The first golfer was a king. Today, golf is played by 160 million people around the world – all of them feeling and acting like royalty. tekst/BY:

Maciej Czujko 65

Gracz musi wrzucić piłkę do dołka w jak najmniejszej liczbie uderzeń. Ważnym elementem gry jest właściwy dobór kija. Players have to put a ball into the hole in as few strokes as possible Choosing the right club is crucial to a player's success.

©anzenberger/forum, bew. poprzednie strony/previous pages: gettyimages

To nie sport, to styl życia. Można by tak powiedzieć o każdej dyscyplinie. Ale tylko tutaj trzeba uprzejmości na tyle dużej, by kontrolować, gdzie rzucamy cień, i uczciwości, gdy przeciwnik jest 50 m dalej, a centymetry rozstrzygają mecz. Tutaj trzeba wielkiej ogłady. Bo pierwsza zasada golfa brzmi: „Jeśli nie wiesz, jak się zachować, to zachowuj się przyzwoicie”. – Choć tę sentencję zna cały świat, to mało kto wie, że wywodzi się ona z golfa i została wpisana w zasady 260 lat temu – mówi senator Andrzej Person, jeden z pierwszych propagatorów tej dyscypliny sportu w Polsce. – Taka właśnie jest ta dyscyplina. Wymagająca, pełna godności, przeznaczona dla ludzi aspirujących do szlachetniejszych zachowań, ucząca charakteru. W tym sensie elitarna – dodaje. Jej elitarność polega także na pieniądzach, które się z nią wiążą. Najlepiej zarabiającym sportowcem na świecie jest Tiger Woods, który w 12 miesięcy inkasuje 78 mln dol. – prawie dwa razy więcej niż na przykład Cristiano Ronaldo. Dlaczego? Z prostej przyczyny. Sponsorzy golfa biją się o uwagę jego miłośników, bo to najbogatsza widownia świata. Elitarna, lubiąca luksus i elegancka.

It’s not a sport, it’s a way of life. You can say that about any discipline. But in the case of golf, you need a lot of discretion to mind where you cast your shadow and integrity when your opponent is 50 metres away and the result of the round is calculated in centimetres. It also calls for impeccable manners because the first rule of golf is: “If you are not sure how to act, act respectably.” “This maxim is known the world over, but few people realise that it comes from the golfing world and became a rule of golfing etiquette 260 years ago”, says Andrzej Person, one of Poland’s first golfing enthusiasts. “It captures the essence of golf, which is demanding, dignified and designed for people who wish to behave in a more refined manner. In this sense, it’s an elite sport.” Golf’s elitist image also has to do with money. This is best illustrated by the fact that the world’s highest-paid athlete, Tiger Woods, earns up to USD 78 million annually – almost twice as much as Cristiano Ronaldo. Why? The reason is simple. Golf attracts the most affluent viewing audience in the world and the competition between advertisers and sponsors to grab their attention is fierce.

Dżentelmen dyskwalifikuje się sam Na polach golfowych pojawiają się takie osoby jak George Bush senior, Bill Clinton, Wojciech Kruk, Łukasz Wejchert czy Mariusz Czerkawski. Według różnych rankingów jedna czwarta menedżerów europejskich spółek sięga po golfowe kije. I słono za ten sport płacą. Roczne członkostwo w najpoważniejszych klubach kraju kosztuje w okolicach pięciu, sześciu tysięcy złotych. Jeśli się go nie posiada, to za grę na 18 dołkach należy zapłacić około 200 zł. Do gry trzeba też mieć sprzęt. Dobre kije do golfa kosztują od dwóch do trzech tysięcy złotych. Do tego torba od 500 do 1000 i buty w okolicach 500 zł. Co do stroju, to już panuje zupełna dowolność. Cena sportowej marynarki zależy od sklepu i krawca. Ale elitarność tego sportu nie jest zależna tylko od pieniędzy. Trzeba odnaleźć się w konwencji golfa, którą jest spokojna elegancja. Każdy, kto wszedł na pole golfowe, wie, że musi wyłączyć telefon komórkowy. W golfie jak w teatrze – musi być cisza. Co więcej, w przypadku golfa o dresie nie może być mowy. Niemal każdy klub golfowy jasno określa, jakie stroje są dopuszczalne. Z reguły zabrania się grania w dżinsach, a jeśli zasady dopuszczają grę w koszulce, to zawsze musi mieć ona kołnierzyk. Ale nie tylko powierzchowność ma znaczenie. Zawodnik musi bardzo uważać, by w żaden sposób nie utrudnić gry przeciwnikowi. Do tego stopnia, że konieczne jest zwracanie uwagi, gdzie pada nasz cień – bo przecież zmiana oświetlenia może utrudnić uderzenie. Konieczna jest też uczciwość, bo gra toczy się bez sędziego. Mistrzowie tego sportu potrafią sami ukarać się dodatkowym uderzeniem, bo piłka przesunęła się przypadkiem o centymetr, albo zgłosić

The gentleman disqualifies himself Golf courses often host such eminent figures as George Bush Senior, Bill Clinton, Wojciech Kruk, Łukasz Wejchert and

promocja

REKLAMA

Poznaj luksus mieszkania w domu Procyon i wybierz dom pasywny idealny dla Ciebie

Z nami możesz wybudować dokładnie taki dom na swojej działce w zaledwie 3 miesiące! Budujemy odpowiedzialnie. Dlatego domy Procyon to gwarancja najwyższej jakości wykonania i niespotykanego dotąd komfortu. Skorzystaj z oferty specjalnej i zamieszkaj w Inteligentnym Domu Pasywnym już od 3.400 zł/m2 brutto.

Sprawdź naszą ofertę na:

domy.procyon.com.pl

Taste of Luxury

do dyskwalifikacji, gdy okażę się, że mieli za dużo kijów w torbie. Historia zna takie przypadki. – To jest gra, która uczy klasy. Nawet tych, którzy na początku nie wiedzą, jak się zachować, których kusi drobne oszustwo, prędzej czy później nachodzi autorefleksja – opowiada senator Person. – Poza tym na polu golfowym można zawrzeć bardzo ciekawe znajomości, bo przecież to sport, przy którym można spokojnie porozmawiać. Akceptowani są jednak tylko ci, którzy trzymają pewien ton – dodaje. Opowiada też, że w Stanach są kluby golfowe tak niepozorne, ale tak stare i nobliwe, że przynależność do nich jest sprawą ściśle elitarną. W Japonii natomiast roczne członkostwo potrafi kosztować milion dolarów, a i tak ludzie z takimi pieniędzmi muszą czekać na zgon lub rezygnację poprzednika. W Polsce Słynne pole golfowe Old Course w St. Andrews w Szkocji. The famous Old Course in St Andrews in Scotland.

Dariusz Czerkawski. According to various ranking lists, a quarter of Europe’s senior management plays golf. And they pay handsomely to do so. Annual membership in Poland’s major clubs costs PLN 5,000-6,000. Non-members are charged approx. PLN 200 PLN for a round of 18 holes. You also need a lot of gear to play golf. A good quality set of golf clubs costs PLN 2,000-3,000. Add to that a bag priced at PLN 500-1000 and a pair of shoes for approx. PLN 500. But when it comes to clothes, your wallet is the limit. The price of a sports jacket varies depending on the store and the tailor. But the elite nature of golf is not solely a function of money. You need to conform to its casual smart style. Anyone who has ever been on a golf course realises that phones are a no-no. Playing golf is like going to the theatre – silence is obligatory.

©le figaro/east news

smak luksusu

kultura takich klubów dopiero się buduje, bo sport ten zaczął się odradzać we wczesnych latach 90. A korzenie ma szlachetne, bo pierwszym zarejestrowanym zawodnikiem był szkocki król Jakub IV. Również w Szkocji – w 1552 r. w St. Andrews – powstało najstarsze na świecie pole golfowe – Old Course. Tam też 200 lat później opracowano pierwsze nobliwe zasady tej gry. Nie mogło być inaczej, bo od początku zajmowali się nią tylko możni. Do dziś funkcjonuje 10 z 13 ustalonych wtedy zasad. Przeciwnik jest partnerem Golf nadal jest też sportem elitarnym. Według doktora Stanisława Krajskiego, eksperta w dziedzinie savoir-vivre'u, dowodzi tego fakt, że w grę, w środowisko zawsze nas ktoś wprowadza.

Tracksuits are not on either. Almost every golf club has a strict dress code. Jeans are not normally permitted, but you can play in a shirt, so long as it has a collar. Appearance is not the only thing that matters. You have to make sure you are not obstructing your opponent(s) in any way. You even need to exercise proper shadow management on the green, because changes in light can be distracting. Another essential is integrity, as golf is played without a referee. Golf champions often penalise themselves with an additional stroke if the ball moves accidentally by so much as a centimetre and have been known to disqualify themselves when found to have too many clubs in their bag. “It’s a game that teaches class. Self-reflection comes sooner or later, even to those who initially have no idea how to behave or can’t resist the temptation to cheat”, recalls Person. “Besides, you can do some interesting networking on the golf course, as it’s a sport where you can talk. You are only accepted when you do the done thing”, he adds. Person says there are some inconspicuous golf courses in the US that are so old and noble that membership is restricted to elites. On the other hand, annual membership fees in Japan can cost up to a million dollars, but even those ready, willing and able to pay this amount have to wait for the death or resignation of an existing member. The culture of clubs like these is only just REKLAMA

Taste of Luxury

– Poza tym do gry w golfa trzeba ogłady – mówi dr Krajski. – Jej emanacją jest właśnie ubiór. Sportowa marynarka to tzw. strój sportowy koordynowany. Wymyślono go na przełomie XIX i XX w. do jazdy na rowerze i właśnie gry w golfa – dodaje. Według niego to sport szczególnie nastawiony na savoir-vivre, czyli sztukę szlachetnego życia. Jest on doskonałym uzupełnieniem życia osoby aspirującej do eleganckiej codzienności. A poza tym świetnie sprawdza się w budowaniu wizerunku. – Wizerunku i relacji, bo przecież pole golfowe to miejsce zawierania biznesowych kontaktów – podsumowuje dr Krajski. – Bardzo ważne są relacje dżentelmeńskie – dodaje senator. – Dlatego grający nie powinni narzucać się sobie nawzajem z tematami biznesowymi. Można takie rozmowy toczyć, jeśli jest wola i okazja. Elegancję golfa podkreśla też rodzaj rywalizacji, która nie polega na utrudnianiu występu przeciwnika – gracz walczy z własnymi słabościami i polem, przeciwnik jest w zasadzie partnerem. No i poza tym golfista nie wykonuje żadnych nieeleganckich ruchów – jak na przykład zapaśnik czy koszykarz. A jeśli woda na polu sięga wysokości zelówki buta, to zawodnik może przestawić piłkę z takiej kałuży w suche miejsce. Andrzej Strzelecki, znany aktor i rektor Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, gra w golfa już od 20 lat i i wyznaje, że zna niemal wszystkich prezesów dużych spółek w Polsce. Podkreśla jednak, że ciekawych i wpływowych ludzi poznaje się tu tak przy okazji. Że niemal wszyscy golfiści

Gra w golfa wymaga odpowiedniego stroju. Może być w starym stylu. Golf calls for the right attire. The more old-fashioned, the better.

kierują się na polu zasadą powściągliwości i nie narzucają się innym graczom. – Jednak ten, kto chce lepiej poznać partnera, z którym rozgrywa partię golfa, też wyjdzie z klubu zadowolony – mówi. – Przez 18 dołków można przegadać wiele spraw. ☐

starting to take off in Poland because golf was only reintroduced here in the early 1990s. The first registered golfer was King James IV (1473-1513) of Scotland. The world’s first golf course was built in St Andrews, Scotland, in 1552. This makes the legacy of golf a noble one. This is also where golf etiquette was first developed two hundred years later. This was only natural, as golf had only ever been the preserve of the high and mighty. Ten of the thirteen rules established at the time remain in force. Your opponent is your partner Golf is still an elite sport. According to Dr Stanisław Krajski, an expert in savoir vivre, this is proved by the fact that you need a sponsor to join a golf club. “Apart from that, you need a little polish to play golf”, he adds. “This is reflected in the dress code. The sports jacket is part what is known as coordinated sportswear. This was invented for cycling and golf at the turn of the 20th century.” Krajski believes that golf turns the spotlight on savoir vivre or the art of fine living. This perfectly complements the life of someone aspiring to a luxurious existence. And it works wonders in building your image. “Image and relationships, because the golf course is where business deals are done”, he says. “Gentlemanly relations are extremely important”, adds Person. “Therefore, players should not impose business topics on each other. Naturally, you can talk business if ther opportunity and the will is there.” The refined nature of golf is also reflected in a unique rivalry that does not involve hindering the movements of opponents but focuses on overcoming individual limitations. Players fight their own weaknesses. The opponent is basically a partner. No less important is the fact that golf is not a contact sport. The perfect illustration of golfing elegance and tact is the rule the dictates that when the water on the course reaches the sole of the shoe, the player may move the ball from the puddle to a dry spot. Celebrated actor and President of the Aleksander Zelwerowicz Theatre Academy, Andrzej Strzelecki has been playing golf for two decades and who confesses to being a friend of almost every CEO of every major organisation in Poland. But the coolest things about golf are that so many interesting and influential people meet by chance on golf courses and that golfers invariably demonstrate self-restraint on the golf course and never impose themselves on others. “And those who wish to get to know their fellow golfers better will leave the club satisfied. A lot of issues can be discussed over 18 holes”, Strzelecki adds. ☐

©bew

smak luksusu

JEDYNA TAKA REALIZ ACJA NA POLSKIM RYNKU

Cosmopolitan Twarda 2/4 Wieżowiec Cosmopolitan Twarda 2/4, położony w samym centrum Warszawy przy placu Grzybowskim, to unikatowy projekt na polskim rynku nieruchomości. Jest to pierwsza inwestycja, w której wszystkie mieszkania będą wykończone przez dewelopera pod klucz przed wprowadzeniem się pierwszych mieszkańców, czyli w czerwcu 2014 r. Klienci już mogą kupować gotowe apartamenty. Wybudowany przez Tacit Development Polska JS obiekt oferuje 252 apartamenty wykończone i wyposażone w wysokim standardzie. Część mieszkalna wieżowca zaczyna się od 8. piętra, a kończy na 44. Apartamenty mają powierzchnie od 53 do 480 m2. Całkowicie przeszklona fasada o zróżnicowanej fakturze zapewnia niezwykły widok patrzącym z zewnątrz oraz maksymalne doświetlenie wnętrz. Cosmopolitan to budynek mający wszelkie techniczne udogodnienia, jakie są dostępne na rynku. Począwszy od otwieranych okien, co w tego typu wieżowcach jest bardzo rzadkie, a skończywszy na możliwości sterowania oświetleniem, klimatyzacją czy telewizją za pomocą smartfonów. Deweloper oferuje swoim klientom bardzo wysoki standard wykończenia: dębowe deski podłogowe, włoski marmur na podłogach i ścianach łazienek, meble kuchenne marki Alno, ceramikę i armaturę najlepszych światowych marek

(Duravit, Kaldewei, Dornbracht, Blanco), wyposażoną garderobę i pralnię, najnowszej generacji sprzęt AGD marki Miele oraz inteligentny system zarządzania mieszkaniem HMS, sterujący sprzętem i instalacjami zgodnie z preferencjami domowników. Średnia cena za metr kwadratowy z wykończeniem i wyposażeniem wynosi 24 tys. zł brutto. W budynku znajdą się pomieszczenia klubowe, rekreacyjne, sale do ćwiczeń. W części niemieszkalnej zlokalizowane są biura, restauracja, kawiarnie, sklepy i inne punkty usługowe. Samochody można parkować na czteropoziomowym podziemnym parkingu. Wieżowiec jest zakończony w stanie deweloperskim, w grudniu 2013 r. otrzymał decyzję o pozwoleniu na użytkowanie. Obecnie w mieszkaniach na poszczególnych piętrach trwają prace wykończeniowe.

252

apartamenty

wykończone i wyposażone w wysokim standardzie.

www.cosmopolitan.waw.pl

tys. złotych

za metr kwadratowy z wykończeniem i wyposażeniem

Your Style twój styl

1. Lanvin, porcelanowa figurka Miss Lanvin, ok. 1650 zł / Lanvin, Miss Lanvin porcelain figurine, EUR 395 2. Niebieska śliwka, naszyjnik Frozen, 130 zł / Niebieska śliwka, 'Frozen' necklace, approx. EUR 31 3. Chloé, spodnie, ok. 1045 zł / Chloé pants, EUR 250 4. Charlotte Olympia, torebka z pleksiglasu, ok. 3860 zł / Charlotte Olympia, perspex box clutch, EUR 925 5. Michael Kors, sandały, 879 zł / Michael Kors, sandals, approx. EUR 210 6. Roeckl, rękawiczki, 199 zł / Roeckl gloves, approx. EUR 48 7. Michael Kors, prochowiec, 1249 zł / Michael Kors, dustcoat, approx. EUR 299 8. Le Specs, okulary przeciwsłoneczne, ok. 353 zł / Le Specs, sunglasses, EUR 84,66 6

Gadgets gadżety

2 3

1. PSB M4U 2, słuchawki z aktywną redukcją szumów, 1495 zł / PSB M4U 2 Active Noise Cancelling Headphones, USD 399 2. Cool Tools: A Catalog of Possibilities, poradnik pod red. Kevina Kelly'ego, ok. 90 zł / Kevin Kelly, Cool Tools: A Catalog of Possibilities, USD 29.24 3. Inteligentna opaska Nike+ Fuelband SE, ok. 460 zł / Nike+ Fuelband SE, USD 149 4. Inteligentny termostat Nest, ok. 770 zł / Nest Learning Thermostat, USD 249 5. Elektryczny skuter RYNO, ok. 16 400 zł / RYNO one-wheeled, electric-powered personal mobility device, USD 5,295 6. Zegarek Sturmanskie VK64/1401844, 1260 zł / Sturmanskie VK64/1401844 watch, approx. EUR 300 7. Aparat fotograficzny Olympus STYLUS 1, ok. 2699 zł / Olympus STYLUS 1, approx. EUR 645

PROMOCJA

Dobra

INWESTYCJA

Do sprzedaży, leasingu lub dzierżawy Zespół dworsko-pałacowy w zachodniej Polsce. Park ze stawami i starodrzewem 6 ha. Łącznie 21 ha ziemi. 100 km do Szczecina 10 km do pola golfowego Modry Las Informacja: +48 601 705 307

KA_Extra_Inv_reklama.indd 1

Property for sale or lease Price includes the mansion and the 210 000 m2 plot of land with antique park with ponds and farmyard. Located several kilometers from golf course Modry Las. About 100 km from Szczecin, in the Pomeranian Region. It is the perfect place to open agribusiness, residence, institute for aesthetic medicine More details: www.extra.pl Info: +48 605 619 681

2/3/14 10:19 AM

Good Address

Tradycja i luksus Tradition and luxury

Anlaya Day Spa powstało dzięki fascynacji magią Japonii i pasji do kosmetologii. To miejsce dla każdego, kto pragnie relaksu, ciszy oraz profesjonalnej pielęgnacji całego ciała. Salon oferuje również zabiegi modelowania sylwetki oraz masaże, m.in.: leczniczy, ciepłą świecą i gorącymi kamieniami. Ponadto klienci mogą skorzystać z wizyty u dermatologa, specjalisty medycyny estetycznej, wizażystki, specjalistki od makijażu permanentnego. / The Anlaya Day Spa was inspired by the magic of Japan and a passion for cosmetology. This is the perfect place for anyone longing for relaxation, silence and expert body care. The salon offers body modelling treatments and a wide range of massage therapy, including healing, hot candle and hot stone massage. There are also professional consultations with a dermatologist, an aesthetic medicine expert, a make-up artist, and a permanent makeup expert. www.anlaya.pl

Greckie wakacje

Greek holidays Wspaniałe położenie tuż przy szerokiej plaży, w wakacyjnej miejscowości Adelianos Kampos na Krecie, niedaleko zabytkowego Rethymnonu to tylko niektóre atuty hotelu Aquila Rithymna Beach, który wyróżnia się bardzo bogatą infrastrukturą dla dorosłych (trzy baseny otwarte, jeden kryty, korty tenisowe, fitness, animacje) i dla dzieci. Serwis na poziomie 5 gwiazdek sprawi, że wypoczynek w Aquila Rithymna Beach będzie należał do niezapomnianych. / An excellent location near a wide beach in the Cretan resort of Adelianos Kampos, not far from the historical city of Rethymno, is just one of the many attractions of the Aquila Rithymna Beach Hotel. The hotel has numerous facilities for adults (three outdoor swimming pools, one indoor swimming pool, tennis courts, a gym and animated films) and children. The five-star service will make your holidays in Aquila Rithymna Beach an unforgettable experience.

OD GO Y DOBRRES AD AD D R E S

Dobry adres

www.grecos.pl

Uroda kamienia

The beauty of stone

Kominki, okładziny posadzek i ścian, w łazienkach mozaiki i blaty ze zintegrowanymi umywalkami z tego samego materiału… Co wybrać, by nasz dom stał się nowoczesny i elegancki? Showroom firmy I-MAR został zaprojektowany tak, aby można tu było nie tylko zobaczyć kolor kamienia, ale i to, jakie daje on możliwości zastosowania dzięki najnowszej technologii. W podjęciu decyzji pomoże wykwalifikowany personel. / Fireplaces, flooring and tiles, mosaic tiles and bathroom tops with integrated washbasins made of the same material … What to choose to make your home look stylish and modern? I-MAR was designed to utilise the latest technology to bring out the colour of stone and showcase its many and varied applications. Qualified staff will help you make the right decision. www.i-mar.pl

Superfigura z Łowickiej Specjaliści Kliniki La Perla „Łowicka”, pracując na najnowocześniejszym sprzęcie, wykonują wszelkie zabiegi udoskonalające wygląd twarzy i ciała, a także poprawiające stan zdrowia. Klinika wykorzystuje m.in. innowacyjne, organiczne wypełniacze Neauvia Organic. / The La Perla “Łowicka” Clinic has the latest equipment and can offer every possible treatment to refine the appearance of your face and body and improve your overall health. The clinic uses innovative Neauvia Organic face and body fillers. www.la-perla.pl

Visit Łowicka for a superbody

Najlepszy sen na pokolenia, doskonalony ręcznie od 1852 roku Odkryj nowe kontynentalne i regulowane łóżka Hästens z ulepszonymi sprężynami, zapewniającymi luksusowy sen. Doskonałe łóżka powstałe z pasji i doświadczenia. W pełni naturalne łóżka, które na pokolenia zapewnią komfortowy i zdrowy sen Tobie i Twojej rodzinie.

HÄSTENS STORE WARSZAWA 03-286 Warszawa, ul. Malborska 41 (Domoteka) warszawa@lozkahastens.pl, tel.: 22 331 17 07 HÄSTENS STORE GDAŃSK 80-339 Gdańsk, al. Grunwaldzka 569 gdansk@lozkahastens.pl, tel.: 58 342 47 35

hastens.com lozkahastens.pl

lot w przeszłość

Back in Time

Lata 70. to pierwsze rejsy za Atlantyk i ogromny prestiż dla LOT-u. The 1970s welcomed the first trans-Atlantic fliights, which added to the airline’s prestige.

uskrzydlone Airborne girls dziewczyny

Choć awiacja wydaje się „męską rzeczą”, trudno sobie wyobrazić świat lotnictwa bez kobiet. Oczywiście jako pierwsze przychodzą nam na myśl stewardesy. Pierwszym stewardem był jednak mężczyzna, Heinrich Kubis, który rozpoczął pracę w 1912 r., podając posiłki na pokładzie zeppelinów niemieckiej linii DELAG. Kobiety dołączyły do tego zawodu dopiero 18 lat później, w 1930 r. Pierwszą stewardesą została 25-letnia pielęgniarka (i pilotka!) Ellen Church, którą zatrudniły w tym charakterze amerykańskie linie BAT (Boeing Air Transport). Od tego czasu coraz więcej kobiet zaczęło wykonywać tę pracę, a dziś to właśnie panie stanowią znaczącą część personelu pokładowego. Stewardesy w PLL LOT pojawiły się dopiero po II wojnie światowej. Prekursorką tego zawodu była Zofia Glińska, która z trzema koleżankami: Barbarą Raczyńską, Haliną Zakrzewską i Aldoną Skirgiełło, współtworzyła Oddział Stewardes. Przez lata przez ten dział przewinęło się kilka tysięcy pracowników. Dziś nad Państwa bezpieczeństwem czuwa 496 pań i tylko 110 panów. Jak pasjonujący jest zawód stewardesy, niech świadczy to, że nierzadko latają i mama, i córka czy siostry. Myliłby się jednak ktoś, kto twierdziłby, że to praca „lekka, łatwa i przyjemna”. Wstawanie każdego dnia o innej porze, częste zmiany stref czasowych czy wreszcie praca na pokładzie, gdzie w pełni załadowany wózek kateringowy waży ok. 120 kg – to jest codzienność stewardesy. Dużą sztuką jest łączenie tej tak bardzo nieregularnej pracy z życiem rodzinnym. Nie dziwi więc, że więzi między stewardesami i ich solidarność są wyjątkowe. Zdarza się, że stewardesy zamieniają się grafikami, tak by mogły brać udział np. w przedszkolnym przedstawieniu, nierzadko koleżanki zajmują się dziećmi tych, które lecą za Atlantyk.

Panie stanowią dziś większość personelu pokładowego, coraz częściej też zasiadają za sterami samolotów. / Women make up the majority of cabin crew members and are more often than ever becoming pilots.

Tekst/BY: Krzysztof

Moczulski

Aviation might be thought of as a man’s profession, but it would be hard to imagine the industry without women. Flight attendants obviously come to mind straight away, although the very first flight attendant was a man, Heinrich Kubis, who began working for German DELAG airline, in 1912 by serving meals on board Zeppelins. Women did not become cabin crew members until 1930. The first flight attendant was a 25-year-old nurse (and pilot), Ellen Church, who was hired by US airline BAT (Boeing Air Transport). Since then, more and more women have been performing this job and now make up the majority of cabin crew members. LOT Polish Airlines did not employ

women flight attendants until after World War II. The forerunner of the profession in Poland was Zofia Glińska who together with three friends – Barbara Raczyńska, Halina Zakrzewska and Aldona Skirgiełło – formed the Flight Attendant Department. Over the years the Department has had thousands of employees. Today there are 496 women and only 110 men working as LOT cabin crews. The profession so fascinates women that it is not uncommon for more than one woman from the same family to work as a flight attendant. There are even cases of mothers and daughters and sisters working alongside each other. And do not kid yourself that this is an

Pierwsza szefowa stewardes LOT-u Zofia Glińska i kierownik oddziału PLL LOT w Warszawie Stanisław Jaruntowski oraz Dzień Kobiet na pokładach LOT-u. First Chief Flight Attendant Zofia Glińska with the Section Manager of LOT Polish Airlines branch in Warsaw Stanisław Jaruntowski and Women’s Day aboard LOT aircraft.

Back in Time

Odwrotna proporcja jest po drugiej stronie drzwi kokpitu. Choć kobiety są związane z lotnictwem od jego początków, bo pierwsza z nich, Francuzka Raymonde de Laroche, uzyskała licencję pilota już 8 marca (co za zbieg okoliczności!) 1910 r., to w lotnictwie cywilnym pojawiły się stosunkowo późno. Adelajda Szarzec-Tragarz, pierwsza kobieta pilot pod znakiem żurawia zaczęła latać w 1981 r. Dziś lotniczek jest 9. Jedną z nich jest Joanna Biedermann, która oprócz tego, że zasiada za sterami Dreamlinera, jest również medalistką szybowcowych mistrzostw świata i Europy. Niektórych pasażerów zaskakuje, że dziewczyna pilotuje najnowocześniejszy samolot świata, ale Joanna Biedermann mówi, że nikt jeszcze z pokładu nie uciekł, widząc kobietę za sterami… LOT jest pełen kobiet również poza pokładami samolotów, m.in. na wysokich stanowiskach menedżerskich, by wspomnieć tylko o szefowej tak ważnego biura, jakim jest dział techniki, o pani dyrektor działu kadr, personelu pokładowego czy działu zakupów. Rzecznik prasowy, czyli „twarz” LOT-u w mediach, to również kobieta. W miesiącu Ich święta życzymy wszystkim paniom spełnienia marzeń i samych sukcesów. ☐ U góry od lewej: kapitan Joanna Biedermann i kapitan Adelajda Szarzec-Tragarz. Obok: personel pokładowy to zgrana drużyna. Top left: Captain Joanna Biedermann and captain Adelajda Szarzec-Tragarz. Right: the cabin crew are a very close-knit group.

easy job. Getting up at a different hour every morning, frequently being in different time zones and working with a catering cart weighing approx. 120 kg is a typical day for a flight attendant. Juggling family life and a job with highly irregular hours is a real art. It is no wonder that flight attendants are such a close-knit group. Flight attendants will often switch shifts with a friend whose child is performing in a kindergarten play and it is common for friends to mind each other’s chil-

widok kobiety w kokpicie dziś już przestaje zaskakiwać. women in the cockpit are no longer a rarity.

dren when long-haul flights keep them away from home. The world on the other side of the cockpit door is completely different. Although women have been working in the aviation industry from day one, the first woman pilot being a French lady Raymonde de Laroche who obtained her licence in 1919, women did not start working in civil aviation until fairly recently. Adelajda Szarzec-Tragarz, the first female pilot at LOT Polish Airlines commenced work in 1981. LOT now has 9 women pilots. One of them, Joanna Biedermann, apart from flying a Dreamliner, is also a glider pilot who regularly wins medals at World and European Championships and continues the impressive gliding traditions of Polish aviation. Many passengers are surprised to see such a delicate person flying the world’s most modern aircraft but Biedermann says that so far nobody has fled the aircraft after seeing her in the cockpit. LOT Polish Airlines has plenty of women working on the ground too, including some of its top managers, e.g. the head of the Technology Department, the Human Resources Director and the head of the Purchasing Department. LOT also has a female spokesperson. In this Women’s Day month [celebrated on 8 March in Poland – ed.] let me take this opportunity to wish all women everywhere all the very best. ☐

lot w przeszłość

SPIS TReŚCI CONTENTS 82 84 85 86

siatka połączeń FLIght network flota our fleet Nasi eksperci. Dla Ciebie Our experts. For you Mapy lotnisk Terminal maps

MILEs and more miles and more

lot news lot news

informacje o bagażu your luggage

deklaracje celne customs declarations

102

rozrywka entertainment

FLIGHT NETWORK siatka poŁĄczeń

Siatka flight połączeń network

Minneapolis Winnipeg

Cincinnati

Edmonton

Detroit

Calgary

Charlotte Pittsburgh

Vancouver

Ottawa

Seattle

Montreal

Portland

Toronto

Denver

New York

San Francisco

Washington Chicago

Las Vegas

Atlanta

Los Angeles

Orlando

San Diego

Tampa

Phoenix Houston

Gdańsk

Porlamar

Szczecin

La Romana Varadero

Poznań

Warszawa

Wrocław

82 lot.com

Katowice Rzeszów Kraków

Cancun

Miasta docelowe operowane przez LOT Destinations operated by LOT

New York Seattle

Połączenie code-share Code-share connection

Porlamar

Połączenia charterowe Charter flights

Beijing

Bangkok Singapore

St Petersburg Stockholm Edinburgh

Riga

Copenhagen

Vilnius

Manchester Dublin

Amsterdam

Hamburg

Colombo

Geneva Bilbao

Mombasa

Toulouse

Frankfurt Basel

Linz

Innsbruck

Milan

Barcelona

Lviv Vienna

Munich

Salzburg Klagenfurt Venice

Budapest Bucharest

Graz

Ljubljana

Turin

Bologna

Marseille Madrid

Kiev

Prague Paris Luxembourg

Minsk

Warsaw

Birmingham London Brussels

Moscow

Tallinn

Odesa

Belgrade

Tbilisi

Sofia Istanbul

Verona

Yerevan

Lisbon Athens Malta Larnaca Tel Aviv

our fleet Nasza flota

Samoloty dalekodystansowe

Long-haul aircraft

Boeing 787 Dreamliner

NEW liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc BC/PEC/EC / capacity

Elite Club – dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej Elite Club – the seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

Nowa klasa Premium Club Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie

Klasa Ekonomiczna System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami – szczegóły repertuaru na stronie 94

New Premium Club class. A premium standard economy class designed especially with you in mind.

Economy class An in-flight entertainment system with individual screens – for details go to page 94.

Samoloty średnio- i krótkodystansowe

Klasa Business Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu

Medium- and short-haul aircraft

Business Class On short- and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

Boeing 737-400 Embraer 195 Embraer 175** Embraer 170

84 * dla kompletu pasażerów ** w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu

lot.com

5 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3 500 km* 147 lub 162

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3 990 km* 112

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

14 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3 300 km* 82

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

10 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3 700 km* 70

/ * with a full passenger load / ** including two aricraft at the disposal of the Polish government

Twoje samopoczucie oddajemy w ręce profesjonalisty

Your well-being in the hands of a professionalist

MARIOLA BOJARSKA-FERENC

Every aspect of your comfort is important for us. Not only because we care about your satisfaction with menus, good Arrive at your entertainment and comfort during the entire trip, but also destination on top form because we care about your health. We know that a sitting MARIOLA BOJARSKA-FERENC position can affect, among others, circulation. To prevent this from happening we encourage you to try out exercises to stimulate your body and stagnant muscles. From the very beginning of March on board the Boeing 787 Dreamliner you can find a movie featuring exercises recommended by Mariola Bojarska-Ferenc, an experienced trainer, promoter of healthy lifestyle and an author of many books and TV shows.

Nasi eksperci. Dla Ciebie Our experts. For you.

Ważny jest dla nas Twój komfort w każdym aspekcie, dlatego dbamy nie tylko o Twoją wygodę podczas całej podróży, atrakcyjne menu czy dobrą rozrywkę, ale także o Twoje zdrowie. Wiemy, że siedzenie bez ruchu przez wiele godzin może wpływać niekorzystnie m.in. na krążenie. Dlatego zachęcamy do gimnastyki, która pobudzi Twój organizm, a zwłaszcza zastałe mięśnie. Już od marca na pokładach samolotów Boeing 787 Dreamliner wyświetlamy film prezentujący ćwiczenia polecane przez Mariolę Bojarską-Ferenc, niezwykle doświadczoną trenerkę, propagatorkę zdrowego stylu życia, autorkę wielu książek DOLEć NA MIEJSCE i programów TV. W DOBREJ FORMIE

Dobór win na pokładzie powierzyliśmy ekspertowi Najważniejsza jest dla nas satysfakcja pasażerów, dlatego wina oferowane podczas lotów długodystansowych wybiera specjalnie dla Ciebie Sławomir Kojło – sommelier i niekwestionowany autorytet w swej dziedzinie. Karta w Elite Club – nowej klasie biznes na pokładach samolotów Boeing 787 Dreamliner – zawiera starannie dobrane wina ze wszystkich stron świata, o różnych bukietach smaków i aromatów, które doskonale komponują się z daniami serwowanymi na pokładzie.

Especially for you we have entrusted experts with the choice of wines we serve on board. Satisfaction of our passengers is the most important for us, so, especially for you, the best wines from family own estates offered during long-haul flights are selected by Slawomir Kojło – sommelier, connoisseur and an authority in his field. In the wine list in Elite Club – the new Boeing 787 Dreamliner Business Class – you will find carefully selected wines from all over the world, with different bouquets of flavors and aromas that match well dishes served on board.

DOSTRZEGAM NAJWYŻSZĄ JAKOŚĆ SŁAWOMIR KOJŁO

Observing the finest quality SŁAWOMIR KOJŁO

Więcej informacji o naszych nowościach na zmiany.lot.com More info about how we are changing on zmiany.lot.com

lot.com

Terminal maps Mapy lotnisk

Mapy lotnisk

Terminal maps Warszawa â&#x20AC;&#x201C; Lotnisko ChopinA, Polska

Terminal A Gates 13-16

Warsaw Chopin Airport, Poland Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Informacja lotniskowa Airport information +48 22 650 4220

3 1

LOT Transfer Center

Check-in LOT

Kasy LOT / LOT Ticket desk

2 3 Terminal A Gates 27-37

1 3

Terminal A Gates 38-45

Terminal 3 Gates A7-A20

tre cen ity c the

Terminal 3 Gates B14-B41

Terminal 3 Gates C30-C36

Toronto Leaster B. Pearson Intl., Canada

Terminal 1 Gates D20-F57

LOT Business Lounge

LOT Operates from Terminal 1 Concourse E Informacja lotniskowa Airport information +1-866-207-1690

Terminal 1 Gates F32-F99

Pass control

Security check

Bus lot.com

Terminal 1

Rail Terminal 1 Gates E68-E81

Mapy lotnisk

Terminal maps New York JFK, USA

Terminal 7 Gates 1-12

LOT Operates from Terminal 1 Informacja lotniskowa Airport information +1 718-244-4444

Terminal 8 Gates 1-16 Terminal 5 Gates 1-27 Terminal 1 Gates 1-11

Terminal 4 Gates 2-4

Terminal 1

Terminal 2 Gates 19-70

Mapy lotnisk Terminal maps

Terminal 8 Gates 31-47

Terminal 4 Gates 20-41 Terminal 3 Gates 1-18

Chicago Oâ&#x20AC;&#x2122;hare, USA

Terminal 1 Gates C1-C32

LOT Operates from International Terminal 5

Terminal 1 Gates B1-B22

Informacja lotniskowa Airport information +1 773-686-2200

Terminal 3 Gates L1-L10

Terminal 5 Gates M1-M5 Terminal 2 Gates E1-E15 Terminal 3 Gates K1-K19 Terminal 2 Gates F1-F14

Terminal 3 Gates G1-G21

Terminal 3 Gates H1-H18

Terminal 5 Gates M6-M13 Terminal 5

Terminal 5 Gates M14-M21

87 lot.com

Terminal maps Mapy lotnisk

Mapy lotnisk

Terminal maps Terminal 3E Gates E16-E23

Pekin/Beijing Capital International Airport, China LOT Operates from Terminal 3 Informacja lotniskowa Airport information +86-10-96158

Terminal 3E Gates E24-E36 Terminal 1 Gates A1-A8

Terminal 2 Gates 24-49

Terminal 3E Gates E1-E15

Terminal 3

Gates A10-A18

Terminal 2 Gates 19-23

LOT Business Lounge Pass control Security check

Terminal 2 Gates 2-18

Terminal 3C Gates C19-C37

Terminal 3C Gates C1-C18

Rail Bus

Bezpieczeństwo Bezpieczeństwo

Safety

Płyny w bagażu podręcznym

Liquids in your hand luggage

NIE PALIMY Uprzejmie przypominamy, że w czasie trwania wszystkich rejsów PLL LOT obowiązuje bezwzględny zakaz palenia (dotyczy też papierosów elektronicznych) oraz picia alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w sklepie pokładowym Duty Free. NIE telefonujemy Podczas całego lotu obowiązuje bezwzględny zakaz prowadzenia rozmów z telefonów komórkowych. Telefon może jednak pozostać włączony pod warunkiem przestawienia go w tryb samolotowy. Pasażerowie po włączeniu trybu offline mogą korzystać z wszystkich funkcjonalności m.in. telefonów, tabletów, odtwarzaczy mp3 czy aparatów, jednak bez możliwości korzystania z sygnału sieci komórkowej (czyli np. wykonywania połączeń czy wysyłania sms-ów). Dotyczy to również startu i lądowania. Korzystanie z urządzeń elektronicznych na pokładach samolotów LOT-u jest możliwa w oparciu o decyzję Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA), która zezwoliła liniom lotniczym na takie działanie. Zgodnie z opinią agencji korzystanie z elektroniki w samolotach nie ma wpływu na funkcjonowanie systemów pokładowych, pod warunkiem ustawienia ich właśnie w tryb samolotowy. Elektronika ustawiona w trybie samolotowym, może być włączona przez cały czas trwania rejsu. Można więc nawet podczas startu i lądowania np. czytać książkę na elektronicznym czytniku, pracować lub grać na laptopie lub przeglądać zdjęcia w telefonie.

88 lot.com

Safety

Od 6 listopada 2006 r. w krajach Unii Europejskiej obowiązują przepisy dotyczące odprawy pasażerów podróżujących w dowolnym kierunku z lotnisk UE oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii. W związku z zagrożeniem płynnymi materiałami wybuchowymi ograniczają one ilości płynów, jakie podróżni mogą wnosić na pokład samolotu. W wyznaczonych punktach każdy pasażer i jego bagaż podręczny zostają poddani kontroli. Chodzi o sprawdzenie, czy podróżny nie wnosi na pokład samolotu niedozwolonych cieczy. Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com.

NO SMOKING We kindly remind you that smoking is strictly forbidden (including e-cigarettes) on all flights of the PolishAirlines LOT. You are also requested to refrain from drinking alcohol on our planes, either brought along on board or purchased in the duty free shop. NO CALLING During the whole flight it is strictly forbidden to make mobile phone calls. The phone can be left on provided it is switched to flight mode. Passengers can use all the functionalities of mobile phones, tablets, mp3 players and cameras in the offline mode, i.e. without an active mobile phone signal (which would permit to make calls or send text messages). This applies to both take-off and landing. Passengers are allowed to use electronic devices on board LOT aircraft pursuant to the decision of the European Aviation Safety Agency (EASA) which authorised airlines to introduce the above rules. In line with the opinion of the agency, use of electronic devices on board aircraft does not interfere with the aircraft’s electronic system provided the flight mode is switched on in the device. Electronic devices switched to flight mode can be used during the whole flight. This means that passengers are now able to read books on e-book readers, work or play on portable computers and peruse images on their mobile phones during take-off and landing.

On 6 November 2006 new regulations regarding the check-in of passengers travelling in any direction from European Union airports as well as from Norway, Iceland and Switzerland have been introduced in the European Union member states. In connection with the risk of liquid explosives, the regulations limit the amount of liquid which can be taken on board of the aircraft. At set points, each passenger and his or her hand luggage, undergo control. It must be checked whether the traveler does not take prohibited fluids on board of the aircraft. Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

LOT Upgrade – nowa oferta pozwalająca na podróżowanie w klasie biznes w atrakcyjnej cenie Teraz Ty decydujesz, ile chciałbyś zapłacić za podwyższenie standardu podróży. Składasz ofertę, a my do 48 godzin przed planowaną podróżą poinformujemy Cię, czy Twoja oferta została zaakceptowana i czy będziesz mógł skorzystać z udogodnień wyższej klasy podróży. Szczegóły na lot.com

LOT Upgrade – the new offer enabling you to travel business class at an attractive price Now you decide how much you want to pay to upgrade your travel standard. Send us an offer, and up to 48 hours before your planned trip we will inform you if it has been accepted and whether you’ll be able to make use of the comforts of higher-class travel. More details at lot.com

DAVID GARCIA PILOTUJE PROGRAM LOT UPGRADE. DLA CIEBIE I NAVIGATE THE LOT UPGRADE PROGRAMME. FOR YOU

lot.com 89 Pobierz aplikację mobilną! Download mobile app!

Czy wiesz, że…

Do you know…

Miles & More jest największym programem lojalnościowym w Europie przeznaczonym dla często podróżujących pasażerów. Obecnie liczy ponad 25 milionów uczestników na całym świecie, w tym około 600 tysięcy w Polsce. Program umożliwia gromadzenie i wykorzystywanie mil na wszystkich połączeniach linii zrzeszonych w programie i w sojuszu Star Alliance oraz korzystanie z bogatej oferty partnerów nielotniczych.

Miles & More is Europe’s biggest programme for frequent flyers. There are currently more than 25 million members over the world, including approximately 600 000 in Poland. By participating in the programme, you can earn and redeem miles on all airline partners flights and Star Alliance and take advantage of numerous offers provided by our non-airline partners.

Twoje korzyści

What you get

Jako uczestnik programu Miles & More możesz gromadzić mile premiowe zarówno podczas podróży, jak i na co dzień – korzystając z oferty ponad 30 linii lotniczych oraz ponad 300 partnerów nielotniczych. Zgromadzone mile możesz przeznaczyć na nagrody, m.in. przeloty, podwyższenie klasy podróży czy wynajem samochodu.

As a member of Miles & More programme, you can earn award miles both while travelling and on everyday purchases– taking advantage of the services of over 30 airlines and more than 300 non-airline partners. Accrued miles can be redeemed for numerous rewards, including flight awards, upgrade awards or car rental.

Przywileje wynikające ze statusu Podróżując liniami lotniczymi należącymi do programu Miles & More i sojuszu Star Alliance, gromadzisz również mile statusowe, dzięki którym możesz otrzymać kartę o wyższym statusie – Frequent Traveller, Senator. Karty zapewniają Ci wiele przywilejów: wstęp do Saloników Biznes, możliwość zabrania bezpłatnie dodatkowej sztuki bagażu czy otrzymanie 25% więcej mil. Więcej informacji na miles-and-more.pl.

Privileges related to status When travelling with Miles & More partner airlines and Star Alliance, you also earn status miles which allow you to obtain a card with a higher status – Frequent Traveller, Senator. These cards grant you numerous privileges – access to Business Lounges, the option to take an additional piece of luggage or earning 25% more miles. For more information, please visit miles-and-more.pl.

Jak przystąpić do programu Miles & More Miles & More to wiele korzyści, dlatego dołącz do programu jeszcze dziś. Jak to zrobić? Wystarczy, że wypełnisz formularz, który znajdziesz w samolocie, w biurze LOT-u, na lotnisku lub na stronie miles-and-more.pl.

How do I join Miles & More programme? Miles & More is a programme that offers a wide range of privileges. Join today by filling out the form that is available on board and can also be found at a LOT office, at the airport or on miles-and-more.pl.

How do I earn award miles? Award miles are automatically credited to your mileage account when you quote your Miles & More service card number: • Always provide your card number when reserving a ticket and during checkout prior to departure! • You may apply for the registration of award miles not credited to your service account automatically within six months from the date of travel (online form or standard post). • Retain all your travel documents until you confirm that the award miles have been credited to your service account: original boarding cards and ticket copies, car rental receipts, hotel bills, etc.

Sprawdź, jak są naliczane Twoje mile Mile są rejestrowane na Twoim koncie milowym automatycznie po podaniu numeru karty programu Miles & More. • Podawaj numer karty zawsze podczas rezerwacji biletu oraz przy każdej odprawie przed lotem! • Prośbę o naliczenie mil, które nie zostały zarejestrowane na Twoim koncie automatycznie, możesz złożyć do 6 miesięcy wstecz od daty przelotu (formularz online lub przesyłka pocztowa). • Do czasu, aż upewnisz się, że należne Ci mile zostały naliczone na Twoim koncie, zachowaj wszystkie dokumenty z podróży: oryginalne karty pokładowe i kopie biletów, rachunki za wynajęcie samochodu, pobyt w hotelu itp.

Quick way to awards Example: Flight from Warsaw to Chicago and back: 9 346 miles* Airline ticket purchase at lot.com: + 500 miles Stay at one of our hotel partners: + 500 miles Total: 10 346 miles You can redeem your accrued miles for flight awards or other rewards offered by partners of the Miles & More Programme.

*LOT Polish Airlines class D, C

Redeem your miles for flight awards

Sprawdź, jak szybko zyskać nagrody

Now you can enjoy cheaper flights award all over the world! To take advantage of our promotional offer, redeem 10 000 miles accrued on your account for a chosen European flight or 30 000 miles for a flight to the USA. Promotional flights available this month: Chicago, Katowice, Larnaca, Moscow, New York, Riga and Toronto.

Przykład: rejs w obie strony na trasie Warszawa – Chicago: 9346 mil* zakup biletu na lot.com: + 500 mil pobyt w hotelu partnerskim: + 500 mil razem: 10 346 mil Zgromadzone mile możesz wykorzystać na nagrody lotnicze lub nagrody u partnerów programu Miles & More. *Polskie Linie Lotnicze LOT klasa D, C

Wymień mile na przeloty

Teraz możesz latać taniej po całym świecie! Aby skorzystać z promocji, zamień 10 000 mil zgromadzonych na swoim koncie na bilet do wybranego europejskiego miasta albo 30 000 mil na lot do Stanów Zjednoczonych! Poleć w tym miesiącu do: Chicago, Katowic, Larnaki, Moskwy, Nowego Jorku, Rygi lub Toronto.

Contact information Want to know more? Please contact the Miles & More Customer Service Centre (Phone: +48 22 5 777 222). Here you can for example: make your reservation, check your account status, obtain information in Polish and English. Address for correspondence: PLL LOT, Miles & More Programme, P.O. Box 78, 00-972 Warsaw 119.

Dane kontaktowe Masz pytania? Skontaktuj się z Polskim Centrum Obsługi Programu Miles & More pod nr. +48 22 5 777 222. Tutaj m.in. zrobisz rezerwację, sprawdzisz stan konta, uzyskasz informacje w języku polskim i angielskim. Adres do korespondencji: PLL LOT, Program Miles & More, skrytka pocztowa 78, 00-972 Warszawa 119.

Sukces Pisany Success Written Szminką with a Lipstick Przebojem zdobywają biznes. Są piękne, energiczne i pomysłowe. Kobiety sukcesu stanęły na podium!

92 lot.com

lot news

11 lutego 2014 r., podczas uroczystej gali na Giełdzie Papierów Wartościowych, wręczono nagrody dla najlepszych bizneswoman w Polsce. Jury nie miało łatwego wyboru, więc oprócz czterech tytułów zdecydowało się przyznać dwa dodatkowe wyróżnienia. Tytuł Bizneswoman Roku 2013 otrzymały: Ewa Misiak – prezes zarządu, przewodnicząca RN, wiceprezes Fundacji, Work Service SA, People Care w kategorii Korporacja; Izabella Cybulska – współwłaścicielka Smartino, twórczyni marki La Millou w kategorii Moja Firma; Anna Czerwoniec – założycielka VITAINSILICA w kategorii Debiut; Anna Wicha – Dyrektor oraz Ida Karpińska – założycielka Generalny Adecco Poland, laureatka Ogólnopolskiej Organizacji „Kwiat Nagrody Publiczności. Anna Wicha – general Kobiecości” – w kategorii Działaldirector of adecco poland won the ność na rzecz Kobiet. people’s choice award Wyniki konkursu Sukces Pisany Szminką – Bizneswoman Roku trzymane były w tajemnicy do ostatniej chwili. Laureatki o wygranej dowiedziały się podczas gali, co wzbudziło wiele emocji. Jury wybrało zwyciężczynie w czterech kategoriach: Korporacja, Moja Firma, Debiut oraz Działalność na rzecz Kobiet, a także przyznało specjalne wyróżnienia dla Joanny Keszke – twórczyni Barbarella.pl (w kategorii: Działalność na rzecz Kobiet), oraz Izabelli Nowakowskiej z Centrum Edukacyjno-Terapeutycznego „Pingwinek” (w kategorii: Moja Firma). – W tym roku znów mieliśmy do czynienia z wieloma wspaniałymi pomysłami na biznes, wielkimi osiągnięciami i odwagą polskich reprezentantek świata biznesu – powiedziała dr Irena Eris, przewodnicząca Jury konkursu. Obrady Jury przebiegły dość burzliwie, dlatego że w tym roku jakość zgłoszeń była niebywała i właściwie każdy projekt i każda kandydatka zasługiwały na nagrodę. Jednak kierując się zasadami konkursu, musieliśmy dokonać wyboru.

They conquer the business world. They are beautiful, full of energy and ideas. Successful women garner awards! On 11 February 2014, awards for Poland’s best businesswomen were presented during a ceremony held at Warsaw Stock Exchange. Facing a tough decision, the jury decided to award two distinctions in addition to four regular titles. Businesswoman of the Year 2013 awards went to: Ewa Misiak – President of the Board, Vice-Chairperson of RN, Vice-President of Foundation, Work Service SA, People Care in Corporation category; Izabella Cybulska – co-owner of Smartino, creator of LaMillou brand in My Company category; Anna Czerwoniec – founder of VITAINSILICA in Debut category and Ida Karpińska – founder of Ogólnopolska Organizacja Kwiat Kobiecości in Initiatives for Women category. Results of Businesswomen of the Year – Success Written with a Lipstick competition were kept secret until the very last minute. Winners learnt they won an award while the gala was in full swing, what sent emotions soaring. The jury selected winners in four categories: Corporation, My Company, Debut and Initiatives for Women and awarded honourable mention to Joanna Keszke – creator of Barbarella.pl (in Initiatives for Women category) and Izabella Nowakowska of Centrum Edukacyjno -Terapeutyczne Pingwinek (in My Company category). “This year we have seen once more many spectacular business concepts, great achievements and the courage of Polish businesswomen,” said dr. Irena Eris, the head of the competition jury. “The jury had a stormy session as this year brought in a record-breaking number of entries and practically all projects and candidates deserved an award. But according to competition rules, we had to reach an agreement on the final selection.”

FOT. m.p.

LOT News

wydarzenia

lot news

LOT News

Elite Club Lounge Elite Club - otwarty Lounge - open

FOT. Krzysztof moczulski

Dla wygody naszych pasażerów postanowiliśmy rozbudować już istniejący salonik Polonez dla pasażerów klasy biznes. Wydzieliliśmy nową część - „Elite Club Lounge” z dodatkowymi 50 miejscami, która przeznaczona jest dla pasażerów podróżujących w Elite Club na pokładach Dream linerów oraz pasażerów o statusie Star Alliance Gold. Na powierzchni 180 m� nowego salonu podróżni mają do dyspozycji cztery strefy. W strefie klubowej Elite Club Lounge znajduje się 35 foteli wypoczynkowych. W strefie relaksu ustawione zostały cztery komfortowe fotele z podnóżkami i indywidualnym oświetleniem w wydzielonej przestrzeni. Strefa pracy obejmuje cztery stanowiska komputerowe z dostępem do internetu i drukarki oraz bar. W jego ofercie proponujemy ciepły bufet przez cały czas pracy salonu, większy wybór napojów i wykwintnych alkoholi. Pasażerowie mają oczywiście dostęp do prasy krajowej i zagranicznej (zarówno w wersji papierowej, jak i elektronicznej na tabletach). Bezpłatnie dostępny jest sygnał wi-fi.

For increased passenger comfort, we have expanded the existing Polonez Business Lounge. We have created a separate new area – the “Elite Club Lounge” with an additional 50 seats for Elite Club passengers on Dreamliner aircraft and Star Alliance Gold passengers. The new Business Lounge has an area of 180 sq. m. divided into four zones. The Elite Club Lounge club zone has 35 lounge chairs. The relaxation zone has four comfortable armchairs with footrests and an individual light in a sectioned off area. The work zone has four workstations with Internet access, printers and even a bar. The Elite Club Lounge has a buffer serving warm snacks, a wider selection of drinks and refined alcoholic beverages. Passengers additionally benefit from local and international newspapers (both hardcopy and electronic versions on tablets). Wi-Fi is available free of charge.

93 lot.com

luggage Bagaż

BagaŻ Bagaż rejestrowany przewożony w luku bagażowym Checked luggage allowances

luggage

Dla biletów wystawionych przed 1 maja 2012 roku obowiązuje system wagowy, tzw. Weight Concept, który dotyczy rejsów operowanych przez PLL LOT na trasach europejskich oraz na Bliski Wschód: – klasa biznes – 30 kg bagażu, – klasa ekonomiczna – 20 kg bagażu. Bagaże przekraczające powyższe limity podlegają dodatkowej opłacie. Aktualne wysokości opłat za nadbagaż dostępne są na stronie internetowej lot.com Na trasach transatlantyckich obowiązuje system sztukowy, zgodnie z którym pasażerowie mogą przewieźć bezpłatnie w: – klasie biznes – 2 sztuki bagażu o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm, – w klasie ekonomicznej – 1 sztukę bagażu o wadze 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm. Druga sztuka bagażu o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm podlega zryczałtowanej opłacie (stawki na stronie internetowej lot.com). Dla biletów wystawionych po 1 maja 2012 roku obowiązuje system sztukowy, tzw. Piece Concept, który dotyczy wszystkich rejsów operowanych przez PLL LOT: – Elite Club/klasa biznes na trasach długodystansowych (USA, Kanada, Chiny) – 3 sztuki o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm, – klasa biznes na trasach krótkiego zasięgu (Polska, Europa, Bliski Wschód) – 2 sztuki, każda do 32 kg o wymiarze do 158 cm, – klasa ekonomiczna – 1 sztuka o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm. Dodatkowo na trasach dalekodystansowych wprowadzona została klasa Premium Club, w której dopuszczalne są 2 sztuki bagażu rejestrowanego, każda do 23 kg o wymiarze 158 cm. Tickets issued before 1 May 2012 are subject to the Weight Concept applicable to flights operated by LOT Polish Airlines on European routes and flights to the Middle East: – Business class – 30 kg of luggage, – Economy class – 20 kg of luggage. Luggage exceeding the above allowances is subject to an extra fee. The current fees for excess luggage are available at the lot.com website. The Piece Concept applies to transatlantic flights, i.e. passengers are entitled to take free of charge: – in Business class – 2 pieces of luggage each weighing up to 32 kg and having a maximum size of up to 158 cm, – in Economy class – 1 piece of luggage weighting up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm. A second piece of luggage weighing up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm is subject to an extra fee (see rates at lot.com). Tickets issued after 1 May 2012 are subject to the Piece Concept applicable to all flights operated by LOT Polish Airlines: – Elite Club/Business class on long-haul flights (US, Canada, China) – 3 pieces of luggage each weighing up to 32 kg each and having a maximum size of up to 158 cm. – Business class on short flights (Poland, Europe, Middle East) – 2 pieces of luggage each weighing up to 32 kg and having a maximum size of up to 158 cm. – Economy class – 1 piece of luggage weighting up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm. In Premium Club class introduced on long-haul flights: 2 pieces of checked luggage each weighing up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

Bagaż podręczny przewożony na pokładzie Carry-on luggage allowances

Niezależnie od limitu bagażu rejestrowanego i terminu zakupu biletu pasażer jest uprawniony do bezpłatnego przewozu bagażu podręcznego: – Elite Club/klasa biznes – 2 sztuki o łącznej wadze do 18 kg (maksymalna waga jednej sztuki 9 kg) – klasa ekonomiczna – 1 szuka do 8 kg, – klasa Premium Club – 2 sztuki o łącznej wadze do 12 kg (maksymalna waga jednej sztuki 8 kg). Suma wymiarów każdej sztuki bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm (55x40x23)* Dodatkowo, w ramach bagażu podręcznego mogą być przewożone: – mała torebka damska lub – laptop lub – mały aparat fotograficzny lub – mała kamera lub – para kul ortopedycznych lub – dla podróżujących z dziećmi – pokarm i składany wózek lub spacerówka dla dziecka. Apart from the above limits regarding checked-in luggage and regardless of the date on which the ticket was purchased, passengers are entitled to take on board free of charge: – Elite Club/Business class – 2 pieces of luggage weighing up to 18 kg (maximum weight of one piece of luggage is 9 kg) – Economy class – 1 piece of luggage weighing up to 8 kg, – Premium Club – 2 pieces of luggage weighing up to 12 kg (maximum weight of one piece of luggage is 8 kg) The dimensions (total length, width and height) of each piece of carry-on luggage may not exceed 118 cm (55 + 40 + 23)* Passengers may additionally carry the following items as hand luggage: – a small woman’s handbag or – a laptop or • a small camera or – or small video camera or – a pair of crutches or – for passengers travelling with children – baby food and/or a fold up collapsible pusher (stroller)

94 lot.com

Bagaż dla dzieci do lat dwóch

Dzieci do lat 2 niezajmujące oddzielnego miejsca w kabinie mają prawo do bezpłatnego przewozu: 1 sztuki bagażu do 23 kg o maksymalnym wymiarze do 158 cm oraz składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt, lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym**

Luggage allowances for children up to 2 years of age

Children up to 2 years of age not occupying a separate seat are entitled to take on board free of charge: 1 piece of luggage weighting up to 23 kg with a maximum size of up to 158 cm, and a fold up collapsible pusher (stroller), or a baby basket or a car seat carried in the hold **

* Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com / * The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com. ** Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. / ** Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft. *** Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. / *** A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available. **** Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. / **** An extra charge applies to outbound flights from Poland.

Rome from 435 PLN round-trip

Obowiązują warunki taryfy dostępne na lot.com/ Terms and conditions of the tariff available on lot.com

Rzym już od

w obie strony

Dodatkowe bezpośrednie loty na uroczystości w Watykanie Zarezerwuj bilet do Rzymu i weź udział w uroczystościach kanonizacyjnych polskiego papieża w Watykanie! Wybierz powrót tego samego dnia lub spędź wyjątkowy majowy weekend w Wiecznym Mieście. Kup bilet na lot.com!

Additional, direct flights to Rome for the time of Vatican ceremonies Book your ticket to Rome to take part in the canonization ceremonies of the Polish pope in Vatican! You can come back on the same day or spend a long May weekend in the Eternal City. Buy your ticket on lot.com!

lot.com

Rezerwacje dla grup powyżej 9 osób pod numerem Call Center: +48 22 577 99 52 Reservation for groups over 9 people can be made by calling the Call Center: +48 22 577 99 52

customs declarations DEKLARACJE CELNE

Deklaracje celne do Kanady Pouczenie Deklaracji Wszyscy podróżni muszą podać swoje dane w Deklaracji Agencji Kanadyjskiej Służby Granicznej (CBSA). Na jednej karcie można umieścić dane najwyżej czterech osób mieszkających pod tym samym adresem. Każdy podróżujący ponosi odpowiedzialność za swoją deklarację. Zgodnie z przepisami prawa niewskazanie w deklaracji towarów, waluty i/lub środków pieniężnych wwożonych na teren Kanady może spowodować ich konfiskatę, nałożenie kar pieniężnych i/lub podlegać ściganiu karnemu. Informacje podane w deklaracji będą sprawdzane przez CBSA i mogą być udostępniane innym departamentom rządowym w celu egzekwowania prawa kanadyjskiego. Więcej informacji w bazie danych Info Source (nr ref. CBSA PPU 018) w bibliotece publicznej lub na stronie infosource.gc.ca.

Część B – Osoby odwiedzające Kanadę Każda osoba odwiedzająca Kanadę może wwieźć bez opłat celnych: prezenty (z wyjątkiem alkoholu i tytoniu) o wartości nie większej niż 60 dol. kanad. każdy; 1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych, lub 24 puszki/ butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l); 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego.

Część C – Rezydenci kanadyjscy Każdemu rezydentowi kanadyjskiemu powracającemu do Kanady przysługuje jedno z następujących zwolnień od cła, w zależności od długości czasu pobytu poza Kanadą (co obejmuje wszystkie towary i/lub prezenty zakupione lub otrzymane za granicą): 24 godziny: 50 dol. kanad. Zwolnieniu nie podlega towar, którego wartość przekracza 50 dol. Tabela zwolnień od cła dotycząca alkoholu i tytoniu

96 lot.com

1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych, lub 24 puszki albo butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l). (Przysługuje tylko osobom, które są pełnoletnie w prowincji, do której towar jest wwożony). 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego (może obowiązywać specjalne cło).

Alkohol i tytoń podlegają ocleniu. 48 godzin: 400 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela) 7 dni: 750 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela)

customs declarations DEKLARACJE CELNE

Deklaracje celne i wizowe do USA WAżna Zmiana W związku z wdrożeniami nowego programu elektronicznego na lotniskach docelowych PLL LOT w USA pasażerowie nie są już zobowiązani do wypełniania obecnie używanego papierowego formularza I-94. To rozwiązanie ułatwi pasażerom przejście przez punkt kontroli celnej i imigracyjnej w USA. Otrzymaną od stewardes deklarację celną prosimy wypełnić czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem. Zgodność podanych informacji z prawdą należy poświadczyć podpisem. Przed przystąpieniem do wypełnienia deklaracji prosimy o dokładne zapoznanie się z instrukcją zamieszczoną poniżej. Wszelkich informacji i pomocy udzieli Państwu personel pokładowy. Deklarację po wypełnieniu należy wraz z paszportem przedstawić w trakcie kontroli paszportowej i celnej.

PRODUKTY ROLNE I ZWIERZĘCE

WYJAŚNIENIA DODATKOWE

Chcąc zapobiec przenikaniu niebezpiecznych

Wszystkie osoby mogą być poddane przesłuchaniu

szkodników i zakazanych zwierząt, ogranicza się

i rewizji (także ich mienie). Nielegalny przywóz

przywóz następujących artykułów: owoców,

substancji zastrzeżonych (narkotyków, chemikaliów,

warzyw, roślin, produktów roślinnych, gleby, mięsa,

leków dostępnych tylko na receptę, a bez

przetworów mięsnych, ptaków, ślimaków oraz

dołączonej recepty itd.), bez względu na liczbę,

innych żywych zwierząt lub produktów zwierzęcych.

stanowi pogwałcenie prawa Stanów Zjednoczonych.

Podróżny, który nie zgłosi wszystkich tego rodzaju artykułów celnikowi lub inspektorowi rolniczemu, podlega karze, a artykuły mogą ulec konfiskacie.

WALUTA I ŚRODKI PIENIĘŻNE Przewóz waluty lub środków pieniężnych jest legalny bez względu na sumę. Jednakże podróżny, który wywozi ze Stanów Zjednoczonych lub wwozi tam więcej niż 10 tys. dol. (w walucie USA albo jej równowartość w walucie obcej, lub łącznie) w postaci monet, banknotów, czeków podróżnych lub papierów wartościowych na okaziciela, takich jak przekazy pieniężne, czeki osobiste lub bankowe, akcje lub obligacje, jest prawnie zobowiązany do zgłoszenia tej sumy na kwestionariuszu Służby Celnej USA nr 4790. Podróżny musi wypełnić taki kwestionariusz nawet wtedy, gdy walutę lub środki pieniężne przewozi dla niego inna osoba. Niewypełnienie wymaganego kwestionariusza lub podanie niepełnej

sumy przewożonych środków pieniężnych może spowodować konfiskatę całej waluty i wszystkich papierów wartościowych oraz kary administracyjne i/lub dochodzenie kryminalne.

lot.com

customs declarations DEKLARACJE CELNE

Deklaracje celne i wizowe do USA TOWARY Podróżni niebędący stałymi mieszkańcami USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów przeznaczonych dla innych osób oraz wszystkich towarów przeznaczonych na sprzedaż lub pozostawienie w Stanach Zjednoczonych. Przedmioty te obejmują wszystkie prezenty, towary handlowe lub próbki (wyjątek: przedmioty użytku osobistego, takie jak ubranie, biżuteria osobista, sprzęt fotograficzny, bagaż itp. nie podlegają ocleniu). Stali mieszkańcy USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów nabytych za granicą, włącznie z towarami handlowymi i próbkami (niezależnie od tego, czy są to towary nowe, czy używane, obłożone cłem lub nie, nabyte w drodze kupna, otrzymane w prezencie lub nabyte w inny sposób). Dotyczy to również przedmiotów kupionych w sklepach wolnocłowych w USA i za granicą, które znajdują się w posiadaniu pasażera w momencie wjazdu do Stanów Zjednoczonych. Przedmioty nabyte w trakcie tej podróży w drodze wysyłki z innych krajów (z wyjątkiem przedmiotów nabytych na terytorium posiadłości zamorskich Stanów Zjednoczonych i w krajach basenu Morza Karaibskiego) podlegają ocleniu w momencie ich wwozu do USA. Wysokość opłaty celnej zostanie ustalona przez pracownika Służby Celnej. Stali mieszkańcy Stanów Zjednoczonych mają zwykle prawo przywieźć bez cła towary o łącznej wartości 800 dol., o ile wwożą je ze sobą. Osobom niebędącym stałymi mieszkańcami USA przysługuje zwykle prawo wwozu bez cła towarów o łącznej wartości 100 dol. Opłata celna wynosi zwykle 10 proc. od pierwszego tysiąca dolarów powyżej wymienionych limitów. Jeśli wartość wszystkich przedmiotów zgłoszonych

100 lot.com

w punkcie 15. przekracza 1,4 tys. dol. na osobę, to należy Deklarację Celną otrzymają Państwo od stewardesy. Prosimy wypełnić ją czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem. Prawdziwość podanych informacji należy poświadczyć własnoręcznym podpisem.

wymienić je w tabeli na drugiej stronie Deklaracji Celnej, podając ich ceny w dolarach USA (przy prezentach – ich prawdziwą wartość równą cenie detalicznej).

Pakiet Podstawowy basic package TV

Filmy

entertainment rozrywka

Movies

Dla dzieci

Kids

W związku z rozwojem naszego systemu rozrywki w tym miesiącu w Pakiecie Podstawowym znajdą Państwo 11 filmów (w tym 2 filmy chińskie), 8 odcinków seriali (w tym hitów HBO) oraz wiele innych programów rozrywkowych, a także nieograniczony dostęp do oferty audio, gier oraz prasy elektronicznej.

Muzyka

Music

Thanks to the expansion of our entertainment system this month our Basic Package features 11 movies (including 2 Chinese movies), 8 TV series’ episodes (including HBO blockbusters), a selection of entertaining shows and unlimited access to our audio, games and e-magazines offer.

*klasa ekonomiczna – loty długodystansowe *long-haul flights – Economy class upgrade package upgrade package Usługa Upgrade Package umożliwia Państwu dostęp do pełnej oferty naszego systemu rozrywki – 31 filmów (w tym 4 filmów chińskich), 16 odcinków seriali (w tym hitów HBO), trzech koncertów, wielu programów rozrywkowych oraz oferty audio, gier i prasy elektronicznej. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami wewnątrz systemu.

PLN /Fli ght

The Upgrade Package gives you access to our full entertainment offer – 31 movies (including 4 Chinese movies), 16 TV series’ episodes (including HBO blockbusters), 3 concerts, a selection of entertaining shows and a collection of music albums, games and e-magazines. We encourage you to check it out yourself.

102 lot.com

Grawitacja Gravity

Kronika Chronicle

Dorwać Smarta Get Smart

Zanim odejdą wody Due Date

Konspiratorzy Conspirators

Nieulotne Lasting

*bezpłatnie dostępna w Elite i Premium Club *free for Elite and Premium Club passengers

103

The oldest

restaurant

Warsaw

Ta s t e the best

Polish cuisine

Personal invitation from

104 U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08 www.ufukiera.pl

CMY

rozrywka

Puzzle Time sudoku / sudoku tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@guj.pl redAKTOR naczelna Martyna Wojciechowska

Najpierw należy w kolorowe pola wpisać sześć wyrazów odgadniętych na podstawie objaśnień podanych w przypadkowej kolejności. Następnie należy uzupełnić puste pola diagramu dziewięcioma literami występującymi w krzyżówce, w taki sposób, by każda z nich wystąpiła po jednym razie w każdym rzędzie, w każdej kolumnie oraz w każdym z dziewięciu kwadratowych sektorów oznaczonych pogrubioną linią. Kilka liter wpisano już we właściwe pola. First, fill in the coloured boxed with six answers to the clues given below in random order. You have to decide where each word should go.

z–ca redaktor naczelnej Agnieszka Franus redaktor prowadząca Danuta Śmierzchalska korekta TOMASZ CHOLAŚ Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda MARIUSZ TELER Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej STEPHEN CANTY

Next fill in the empty boxes of the diagram with nine of the letters used in the crossword but each letter can only be used once in every row, column and each of the nine outlined boxes within the diagram. Three letters were entered by way of an example.

Dział graficzny: projekt, grafik prowadząca Ewa Borowska fotoedytorka Magdalena rudzka kartograf Joanna Kopka DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Karolina Gościniak, Tomasz Zawadzki

W przypadkowej kolejności:

In random order:

– Gloria, amerykańska wokalistka ery disco – chłodnicze w supermarkecie – Didier, piłkarz Chelsea w latach 2004–2012, reprezentant Wybrzeża Kości Słoniowej – jedno z nazwisk Nelli Rokity – …ich długie, kręcone wąsiska, / Wzrok dziki, suknia plugawa – pisał Adam Mickiewicz – …Surround – system dźwięku przestrzennego

– Gloria, American singer, best known for the hit ‘I Will Survive’ –w ell-mannered and considerate woman –D idier, Ivorian footballer – first name of Schwarzenegger, 38th Governor of California – last name of Nicholas, character on the television series Homeland (played by Damian Lewis) – Ray, American engineer and inventor of the noise reduction system

Wydawnictwo: BURda Publishing Polska sp. z o.o. spółka komandytowa ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.guj.burdamedia.pl ZARZĄD Regional Director Poland & Czech Republic Margaret Ann Dowling prezes/CEO Magdalena Malicka Dyrektor Pionu Finansowo-Operacyjnego / CEO Tomasz KosteckI Wydawca/Publisher Agata Materkowska

Dyrektor Wydawniczy i Promocji / Publishing & Promoting Director Edyta Pudłowska Commercial Director of Advertising Sales, Corporate

Publishing & Business Development Barbara Topol new business & Corporate Media director Joanna Chlebna 605 102 006

Corporate Media director Aneta Nowakowska 601 298 629 Brand Manager Anna Piszczadowska Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of

Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak International Advertising Sales burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth

autor/author: Jerzy Buczek

T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com

Litery z pól oznaczonych kropką, czytane rzędami, utworzą dwuwyrazowy tytuł mangi. The letters in boxes marked with dots read in rows will spell out a manga title.

Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com Italy: Mariolina Siclari T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

Reklama: Burda publishing polska

Y D N

D A L R O

G L B D A

O R

R B

R L N O G

N D A

Rozwiązanie / Answers: DRAGON BALL

O B

Dragon Ball.

ROZWI¥ZANIE:

Dragon Ball. D

L G

106

A G L R Y N O/ answers rozwiązaniA

ROZWI¥ZANIE:

sp. z o.o. spółka komandytowa Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@guj.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek Handlowcy / Retailers Anna Dembska, Ewa Porycka, Monika makarczyk © Legal note, that sale of the current & archive issues of the magazine below the copy price is restricted by law

107

ÂŠ Wojciech Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum

rozrywka

108

Puzzle Time