Kaleidoscope

04/2014

egzemplarz bezpłatny / free copy magazyn pokładowy Polskich Linii Lotniczych LOT ISSN 0239-9032

04/2014

FRANKFURT – „WIOSKA PRZY LOTNISKU” | KIERUNEK TALLINN | NA WEEKEND KSIĘSTWO NYSKIE | JAJO NIE TYLKO NA WIELKANOC | KOLEKCJE OSOBLIWOŚCI | SZPIK NA SZCZYT

Fashion

ZABIERZ MNIE / TAKE ME HOME

Moda na

ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90 www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day.

There is nothing else like it in Warsaw‌

EDYTORIAL

Editorial

Szanowni Państwo, poprawiać wyniki finansowe, spełniać dane obietnice i słuchać potrzeb Pasażerów to klucz do sukcesu. Jako Prezes linii lotniczej każdego dnia stawiam sobie pytania: co jeszcze mogę zrobić, by każdy pozytywnie kojarzył LOT i dobrze o nas mówił. Już udało nam się wprowadzić wiele udogodnień i nowych funkcjonalności, ale nie poprzestajemy na tym. Mam nadzieję, że docenią Państwo nasze starania, bo pracuje na nie cała załoga, zarówno ta na pokładach, jak i w biurach.

Już podczas prawie całego rejsu można korzystać z urządzeń elektronicznych przełączonych w tryb samolotowy, a serwis Inspiracje daje możliwość podróży „skrojonej” pod Wasze indywidualne potrzeby. Zgodnie z naszym hasłem „Ty wyznaczasz kierunek” oddajemy w Państwa ręce możliwość wyboru miejsc – to usługa, która pozwoli zawsze usiąść w ulubionym miejscu naszego samolotu. Przyjemnej podróży. ☐

© MAREK WIŚNIEWSKI, MARIUSZ MARTYNIAK/MATYS STUDIO. OKŁADKA/COVER: ADAM BRZOZA

Prezes PLL LOT / LOT POLISH AIRLINES CEO Sebastian Mikosz

Dear Ladies and Gentlemen, Improving our financial results, keeping our promises and being attentive to the needs of our Passengers is the key to our success. As LOT CEO, I ask myself every day whether there is anything more I can do to make people’s associations with LOT positive ones and get them to think of us as a “great airline”.

We have already introduced a wide range of facilities, improvements and new functionalities, and we still have a lot more in store for you. I hope that you appreciate our efforts, as our entire team, both onboard and on the ground, are working hard at it.

You can use electronic devices during almost the entire flight. And because “you set the course”, we have another pleasant surprise for you. With our new seat selection service, you can now choose your favourite seat on our aircraft.

I wish you a pleasant journey. ☐

W Japonii zachwycamy się ceremonią parzenia herbaty i kobietami, które noszą kimono, w Peru niemal każdy kupuje ręcznie tkaną czapkę, w Kenii – kangę w czarno-czerwoną kratę i koraliki (które, tak na marginesie, nie są produkowane w Afryce), na Kubie – postkomunistyczne symbole, a z krajów arabskich chętnie przywozimy tuniki i do tego koniecznie zestaw do palenia sziszy. I uważamy, że to jest cool. Dlaczego więc nasze rodzime rękodzieło artystyczne przez długi czas było dla Polaków symbolem kiczu, podczas gdy dla gości z zagranicy okazywało się nietuzinkową pamiątką? Na szczęście to się zmienia! Dziś coraz częściej widzę łowickie symbole na torebkach warszawskich fashion victims, nad Bałtykiem modnie jest nosić bikini wydziergane na szydełku przez panie z Koniakowa, a góralska chusta jest bardziej na czasie niż ta z Indii. I bardzo dobrze! W tym wydaniu Kalejdoskopu piszemy o renesansie mody na góralskie klimaty na Podhalu i zachęcamy do tego, żebyśmy wszyscy chwalili się tym, co nasze, polskie. Bo – szczęśliwie – mamy czym się chwalić :-) ☐ While in Japan, we enthuse about the tea ceremony and kimono-clad females and stock up on hand knitted hats in Peru. In Kenya, we splurge on black and red check kanga and beads (which by the way are not made in Africa at all), buy post-Communist symbols in Cuba and fetch tunics and hookahs from Arab countries convinced that they are cool.

Why were our native handicrafts, which make a unique souvenir for foreign visitors, seen

by Poles as the symbol of tackiness for such a long time? Luckily, it’s changing! Today, bags of Warsaw fashion victims are embellished with Łowicz embroideries, fashion conscious sunbathers on the Baltic Sea are sporting crocheted bikinis from Koniaków, while traditional mountain scarves have become more in vogue than Indian scarves.

It’s the way it should be! In this issue of Kaleidoscope we are charting the revival of traditional mountain fashion in Podhale to encourage you to appreciate everything made in Poland. Luckily, we have lots of reasons to be proud :-) ☐

REDAKTOR NACZELNA / EDITOR IN CHIEF Martyna Wojciechowska

3

SPIS TREŚCI Contents

NA DOBRY POCZĄTEK / OFF TO A GOOD START LIST PREZESA PLL LOT / Note from the LOT CEO 3 OD NACZELNEJ / Note from the Editor 3 FELIETON LECHA WAŁĘSY / Lech Wałęsa’s column 6 W CHMURACH / Up in the air 8

WYRUSZ W PODRÓŻ / SEE THE WORLD WYDARZENIA / What’s on 10 „WIOSKA PRZY LOTNISKU” / “A village close to the airport” 14 MODNY KIERUNEK: TALLINN / Trendy Destination: Tallinn 24

TERAZ POLSKA / TIME FOR POLAND

81–104

NA WEEKEND KSIĘSTWO NYSKIE / A weekend in the Duchy of Nysa 28 NIE TYLKO PISANKI / Eggs in the Polish cuisine 34 FELIETON MAGDY GESSLER / Magda Gessler’s column 38 NOWA MODA GÓRALSKA / Contemporary highland fashion 40

14

28

34

54

WIEDZIEĆ WIĘCEJ / DID YOU KNOW? PARA NA SUKCES / The winning pair 50 PRESTIŻOWY ADRES / A prime location 54 KOLEKCJE OSOBLIWOŚCI / Curious collections 48 W CZTERY OCZY Z KRZYSZTOFEM KAŁWAKIEM / Interview with Krzysztof Kałwak 68

ROZMAITOŚCI / MISCELLANEA KULTURA / Culture 64 GADŻETY / Gadgets 74 DOBRY ADRES / Good address 76 ROZRYWKA / Puzzle time 106

74

4

© EAST NEWS (2), JERZY MALICKI, FREE, M.P.

NAJDOSTOJNIEJSZY PASAŻER / A most dignified passenger 64

5

FELIETON

Column

WARTOŚCI BEZ GRANIC

Values without borders

NIE ZAWSZE NAZWANE, RÓŻNIE DEFINIOWANE WARTOŚCI SĄ NASZYM DROGOWSKAZEM. VALUES, WHATEVER THEIR NAME AND DEFINITION, HELP US FIND OUR WAY IN LIFE. Czas refleksji wielkopostnych, pochylenia się nad życiem i śmiercią, sprzyja szukaniu wartości. Ale przede wszystkim to czas wypatrywania nadziei i radości wielkanocnej. Lot samolotem sprzyja zadumie. Nie tylko dlatego, że bliżej nieba…

Wszak LOT gościł na pokładzie Ojca Świętego Jana Pawła II, posłańca nadziei i wartości dla świata, który przeprowadził duchowo naszą cywilizację przez czas zawirowań i przełomu, odważnie wojując tylko słowem i świadectwem życia. Spójrzmy w tych kategoriach na świat konfliktów, granic i niepokojów. Łatwiej będzie się z nimi zmierzyć… ☐ 6

Flying high above the world makes it easy to forget about state, interpersonal and social boundaries that become all too evident during conflicts and wars, and which often alter our geopolitical perspective as has been the case over recent weeks. These situations give the impression that we are going back to the pre-globalisation era and make us feel helpless.

This is why the appeal to find common global values, which have been marginalised in the global public debate, is growing in importance. We still believe that by being a civilisation of peace – as opposed to the more ominous civilisations of conflict that occasionally erupt – we can reach agreement on universal values as a cornerstone and a guarantee of international development and stability. International alliances are said to be a sufficient guarantee that a civilisation of peace will be built. I would not like to see this claim put to the test.

What I do know is that humanity has never created anything more enduring than beliefs and values over the centuries.

It is high time we discovered their common denominator and embraced them. Why not use them to identify the borderlines between civilisations of peace and civilisations of war – if only there had never been any. This time of Lenten contemplation and reflecting on life and death is conductive to our quest for values. There is also the forthcoming hope and joy of Easter to look forward to. It is interesting how flying can make us pensive too. Not because we are closer to the sky… but because LOT used to carry Pope John Paul II, a messenger of hope and values for the world, a man who became the spiritual leader of our civilisation in a time of upheaval and groundbreaking change, and who bravely fought with nothing but words and the testimony of life. Let us look at our world of conflicts, borders and unrest from this perspective.

It will be much easier to face. ☐

Lech Wałęsa Al. Jerozolimskie 11/19, 00-508 Warszawa, tel. +48 (22) 622 22 20, faks +48 (22) 625 14 14 Konto: BPH PBK SA 15 1060 0076 0000 3200 0084 6760 e-mail: biuro@walesa.org www.walesa.org

© AGENCJA GAZETA

Podczas lotu w przestworzach nie uświadamiamy sobie istnienia granic – państwowych, międzyludzkich, społecznych, które tak głośno przypominają o sobie podczas konfliktów i wojen, często, jak w ostatnich tygodniach, zmieniając optykę geopolityczą. W takich sytuacjach wydaje się nam, że wracamy do epoki przedglobalnej. I czujemy się bezradni. Dlatego właśnie teraz nabiera mocy, spychane na margines w światowej debacie publicznej, wezwanie do szukania wspólnych globalnych wartości. Ciągle wierzę w to, że jako cywilizacja pokoju – wobec wydającej od czasu do czasu groźne pomruki cywilizacji konfliktu – potrafimy ustalić uniwersalne wartości jako fundament oraz gwarancję stabilności i rozwoju świata.

Mówi się, że sojusze międzynarodowe są wystarczającą gwarancją dla budowania cywilizacji pokoju. Nie chciałbym, aby życie to weryfikowało, ale wiem, że przez wieki nie udało się ludzkości stworzyć nic bardziej trwałego niż przekonania i wartości. Czas odkryć ich wspólny mianownik i powszechnie uznać. Niech one wyznaczają granicę pomiędzy cywilizacją pokoju i cywilizacją wojny – oby ona w ogóle nie istniała!

Phil Hansen, artysta multimedialny

Uznanie wzbudza ten, kto przełamuje konwencje

Mazda6

Kto powiedział, że trzeba mieć pewną rękę, by być artystą? Phil Hansen to twórca, który pokonał neurologiczny problem drżenia dłoni i wymyślił zupełnie nowe techniki malarskie, stając się inspiracją dla milionów. My też wierzymy, że łamanie schematów prowadzi do niezwykłych rozwiązań, dlatego Mazda6 wygląda dynamicznie nawet wtedy, gdy się nie porusza. To KODO – dusza ruchu, sztuka projektowania inspirowana ruchem dzikich zwierząt. Właśnie dlatego nasze samochody emanują mocą i szybkością w każdym najdrobniejszym elemencie. MAZDA6. PRZEŁAMUJE KONWENCJE. W zależności od wersji samochodu średnie zużycie paliwa oraz emisja CO2 w cyklu mieszanym wynoszą odpowiednio: od 4,2 do 6,4 l/100 km oraz od 108 do 150 g/km. Informacje dotyczące odzysku i recyclingu samochodów wycofanych z eksploatacji znajdziesz na www.mazda.pl

r Pierwszy przeznaczony dla konkretnego modelu samolotu symulator dostarczyła w 1948 r. dla linii Pan American firma Curtiss-Wright. Był to symulator samolotu Boeing 377 Stratocruiser. / The first flight simulator built to order for a specific type of aircraft (the Boeing 377 Stratocruiser) was delivered to Pan-American Airlines by Curtiss-Wright in 1948.

Czy wiesz, że... / Did you know? r Pierwsze urządzenie pomagające w opanowaniu startów powstało w 1909 r.

Składało się z siedzenia zamontowanego w przepołowionej beczce, do której dołączone były dwa kółka. Zaprojektowane zostało przez producenta monoplanu Antoinette. / The first equipment to help control takeoffs was designed in 1909. It was designed by monoplane manufacturer Antoinette and consisted of a seat mounted in a half-barrel and a pair of wheels. r Pierwszy ruchomy symulator lotów został opracowany przez Edwina Linka w 1927 r.

Co ciekawe, na początku ani armia, ani linie lotnicze nie były zainteresowane nabyciem tego wynalazku. / The first flight simulator was designed by Edwin Link in 1927.

Curiously, neither the military nor commercial airlines showed much interest initially. r Dzięki mocy komputerów dzisiejsze urządzenia pozwalają na zasymulowanie dowolnej usterki mogącej wystąpić w samolocie. / Today’s devices are driven by powerful computers and can simulate any aircraft failure.

w roku przejść Każdy pilot liniowy musi co najmniej dwa razy nia do sesję symulatorową, aby móc utrzymać uprawnie airline pilot is pilotowania danego typu samolotu. / Everyt simul ator sessions fligh required to complete at least two a year to keep his/her licence valid for aft. a specific type of aircr 8

Krzysztof Moczulski

r Pierwszy w pełni ruchomy symulator, podobny do tych, na których trenują piloci dzisiaj, powstał również w zakładach Curtiss-Wright w 1954 r. Nabywcą była linia United, która za cztery urządzenia zapłaciła 3 mln dol. / The first full-flight simulator, similar to those used by pilots today, was designed by Curtiss-Wright in 1954. United Airlines bought four flight simulators at a cost of 3 million dollars. r Kiedy nie było jeszcze symulatorów, aby zdać egzamin z lotu bez widoczności, instruktor po prostu zasłaniał firanki w kokpicie, tak aby pilot musiał wylądować tylko przy pomocy przyrządów. / Before flight simulators, the instructor simply drew the curtains in the cockpit to test a zero visibility landing. This forced the pilot to rely solely on the instrument panel. r Pierwszy symulator w Polsce służył szkoleniu personelu lotniczego latającego na samolotach typu Ił-62. Dzisiaj na sesje symulatorowe piloci latają do centrów szkolenia w Europie. / The first flight simulator in Poland was used to train pilots flying IL-62s. Pilots now complete their flight simulator training at European training centres. ☐

© KRZYSZTOF MOCZULSKI

W CHMURACH Up in the Air

TEKSTY/BY:

7 3

2

5

8

4 1

9

WYDARZENIA

What's on

Słodka rozpusta v

Sweet extravaganza

Niebo dla subtelnego podniebienia. Wszystko to, co szanujący się piekarz, lodziarz, barista i cukiernik potrafi wyczarować w swojej kuchni. Tegoroczna edycja promować będzie szczególnie wyroby niemieckie. Odchudzanie proponujemy zacząć dopiero w maju. / Heaven for the sophisticated palate. All the treats a top baker, gelato maker, barista or confectioner can conjure up in the kitchen. German specialties are being promoted this year, so a diet might be in order come May. 23–26.04, www.modernbakery-moscow.com, MODERN BAKERY, Moskwa, Rosja / MODERN BAKERY, Moscow, Russia

Lądowanie z Bluntem c Landing with Blunt

Świętujący ostatnio 40. urodziny brytyjski piosenkarz rusza w trasę koncertową. W kilku miastach Europy promować będzie swój najnowszy krążek zatytułowany Moon Landing, ale z pewnością na bis nie zabraknie hitu You're Beautiful. / British singer James Blunt recently turned 40. Now, he is embarking on a European tour to promote his latest album Moon Landing.

You can count on "You’re Beautiful" – which none of us can get out of our heads – as an encore.

01–20.04, www.jamesblunt.com, TRASA KONCERTOWA JAMESA BLUNTA, m.in. Londyn, Manchester, Moskwa, Bruksela / JAMES BLUNT TOUR, London, Manchester, Moscow, Brussels and more cities

Paryż biegiem v Running around Paris

Sam trening to nie wszystko. Do tej imprezy musicie się solidnie przygotować, choć akcesoria do biegania, te zbędne i te niezbędne, będą do kupienia na targach tuż przed startem.

Organizatorzy dorocznego maratonu zapewniają nie tylko ciekawą trasę, ale i ekspresowe zwiedzanie stolicy Francji. / The actual run is only part of it. This event calls for careful preparation, but you can always stock up on essential and optional accessories at the fair before you start. The organisers have prepared a scenic route that will give you a whirlwind tour of the French capital this year.

06.04, www.schneiderelectricparismarathon.com, MARATON PARYSKI, Paryż, Francja / MARATHON DE PARIS, Paris, France

Kwiatowa dekadencja c

Jeden z najbardziej wyrafinowanych kwiatów po raz 11. objawi się w pełnej krasie i w wielu odmianach w nowojorskim ogrodzie botanicznym. Pachnącą wystawę zwiedza się z koktajlem w ręce i przy dźwiękach muzyki. Oszałamiające. / The many varieties of one of the world’s most sophisticated flowers will be in full bloom at the 11th Orchid Show in the New York Botanical Gardens. You can view the exhibition with a cocktail in your hand and music playing in the background. The experience is staggering. do 21.04, www.nybg.org/exhibitions/2013/orchid-show, WYSTAWA ORCHIDEI, Nowy Jork, USA / THE NEW YORK ORCHID SHOW, New York, US

10

© SHUT TERSTOCK, M.P.

Floral decadence

Banknotes ready for the future Banknotes with modernised security features in circulation from April

■ In April 2014, Narodowy Bank Polski is introducing PLN 10, 20, 50 and 100 notes

with modernised security features.

■ The PLN 200 note currently will remain unchanged.

■ The existing notes will remain valid indefinitely.

■ Full information at www.nbp.pl/bezpiecznepieniadze and at branches

of Narodowy Bank Polski.

Partner of the awareness campaign:

11

WYDARZENIA

What's on

Wino w Jabłku c

Wine in the Big Apple

Można nim ugasić pragnienie, można się delektować. A będzie w czym wybierać, bo organizatorzy przywiozą do Wielkiego Jabłka aż 250 gatunków tego szlachetnego napoju ze wszystkich zakątków świata. Na zakończenie imprezy przewidziano spotkania z enologami i tańce do muzyki serwowanej przez DJ-ów. / Quench your thirst or simply relish the taste. You are going to be spoilt for choice in NYC as the organisers are bringing in wines from all over the world. The event culminates in a meeting with enologists and a DJ dance party.

04–05.04, secondglass.com/event-categories/wineriot/NYC-2014-spring, WINE RIOT/WINNE ZAMIESZKI, NOWY JORK, USA / WINE RIOT, New York City, US

Kraslice versus pisanki x Nie tylko A cracking choice of eggs Beethoven v Rękodzieło wszelkiej maści, ale przede wszystkim kolorowe pisanki będzie można podziwiać i kupić na kiermaszu świątecznym w stolicy Czech. Nie zabraknie potraw i napojów, a wśród nich słodkiego trdelnika obsypanego cynamonem i cukrem z orzechami. / Come to the Easter market in Prague and check out and stock up on all sorts of arts and crafts, including painted Easter eggs. You can expect a wide variety of food and drink, including sweet trdelník sprinkled with cinnamon, sugar and nuts.

05–07.04, www.pragueexperience.com/events/easter. asp, TARGI ŚWIĄTECZNE, PRAGA, REPUBLIKA CZESKA / EASTER MARKET, Prague, Czech Republic

Beethoven and Co.

Od lat bez tego festiwalu Wielkanoc nie byłaby pełna. Przez 14 wieczorów melomani wysłuchają dzieł nie tylko Beethovena, ale również najwybitniejszych kompozytorów europejskich. Szczególne miejsce zajmie Christoph Willibald Gluck, którego 300. rocznicę urodzin festiwal uczci specjalnym koncertem. / Easter just wouldn’t be the same here without our Beethoven festival. Music lovers can indulge in 14 evenings of the music of Beethoven and many other eminent European composers. A s pecial concert is being held to celebrate the 300 th anniversary of the birth of Christoph Willibald Gluck.

06–18.04, www.beethoven.org.pl, XVIII WIELKANOCNY FESTIWAL LUDWIGA VAN BEETHOVENA, Warszawa, Polska / 18 TH EASTER LUDWIG VAN BEETHOVEN FESTIVAL, Warsaw, Poland

Atramentowe wzory v Jeśli pociąga cię świat naskórnych ornamentów i niestraszny ci widok charakterystycznej igły, rezerwuj czas na wrocławską imprezę. Zamówienie sobie tatuażu możliwe, choć nieobowiązkowe. Można za to poznać tajniki technologii i najmodniejsze wzory. / If you find yourself attracted to skin-deep ornamentation and are not put off by the sight of a needle, pencil in this Wrocław event. You can even have a tattoo made if you wish. This is the perfect occasion to explore tattoo technology and the latest trends.

26–27.04, wroclaw.tattookonwent.pl, CROPP TATTOO KONWENT 2014, WROCŁAW, POLSKA /CROPP TATTOO CONVENTION 2014, Wrocław, Poland

12

© SHUT TERSTOCK , M.P.

Inky ornaments

13

Broad Horizons

Panorama Frankfurtu z mostem Ignatz-Bubis-Brücke.

Panorama of Frankfurt with the Ignatz-Bubis-Brucke bridge.

14 14

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

SZEROKIE HORYZONTY

MA(I)NHATTAN JEŚLI ŻYCIE TO FAKTYCZNIE PODRÓŻ, TO FRANKFURT PRZYPOMINA WIELKI RUCHLIWY DWORZEC NA TRASIE TEJ PODRÓŻY. / IF LIFE REALLY IS A JOURNEY, THEN FRANKFURT IS A HUGE, BUSY RAILWAY STATION YOU COME ACROSS ALONG THE WAY. TEKST/BY:

Janusz L. Wiśniewski

15

Broad Horizons

Dla wielu to tylko przystanek po drodze, dla innych wyłącznie miejsce pracy, do którego przyjeżdża się rano jak do wielkiego biurowca z kilkoma tysiącami drzwi i wind. Bo Frankfurt nad Menem to dla większości jedynie miejsce, w którym się ludzie zatrzymują, nocują, bywają, przesiadają, spotykają lub załatwiają interesy. Statystycznie blisko co 15 lat wymianie ulega cała ludność Frankfurtu. To jak transfuzja nowej, świeżej krwi.

Może dlatego ma się uczucie, że we Frankfurcie puls bije znacznie szybciej. Wszystko odbywa się tutaj szybciej.

Frankfurt jest gorącym tyglem wymieszanych kultur. Mieszkają tu ludzie 80 narodowości. We Frankfurcie mówi się, myśli i śni

Frankfurt am Main is just a stopover for many. Others see it as a place to work – one big office block with thousands of doors and lifts. For most of us, Frankfurt is nothing more than a place where people stop, stay overnight, change connections, meet up, and do business. Statistically, Frankfurt’s population is renewed approx. every 15 years. It’s like a blood transfusion. That might explain why your pulse seems to be racing in Frankfurt. Everything happens faster here. With 80 nationalities, Frankfurt is a veritable cultural melting pot. Frankfurt speaks, thinks and dreams in many languages. That may be why the city is so independent and bursting with fresh ideas and why so many trends are set at its numerous trade fairs. There is a new exhibition held every week in the expo centre in the heart of the city. Anything launched on the market has to be shown in Frankfurt first.

Frankfurt is actually a small city. Some even dismiss it as “a small village near the airport.” I sometimes use this phrase myself to convey the essence of Frankfurt to my friends.

To a large extent, the airport is the lifeblood of the city.

A plane arrives or departs here every minute.

It’s not its size but its many activities that give Frankfurt the air and the flair of a large city. You will not find so many euros, dollars, Swiss francs or yens per square metre anywhere else in Germany. There is a bank or insurance company everywhere you look. Banks are like shrines. The religions are Deutsche Bank, Commerzbank, Citibank and BNP. If there was a fifth, they would correspond to the world’s major monotheistic religions. You only have to walk into Frankfurt przyciąga jak magnes wielbicieli muzyki m.in. na koncerty w plenerze nad Menem. U góry: XIX-wieczny gmach Starej Opery odbudowany po bombardowaniu w 1944 r.

Frankfurt draws music lovers like a magnet, by hosting numerous open-air concerts on the bank of the Main river. Top: The 19th century Old Opera was rebuilt after being bombed in 1944.

16

© INVISION/BEW, CORBIS/FOTOCHANNELS. POPRZEDNIE STRONY/PREVIOUS PAGES: IMAGEBROKER/EAST NEWS

SZEROKIE HORYZONTY

w wielu językach. Może dlatego też to miasto jest tak niezależne i tak pachnące świeżością pomysłów na życie. Może także dlatego co tydzień w halach targowych buduje się kolejne ekspozycje. Aby zaistnieć z czymś nowym, trzeba to pokazać we Frankfurcie. Poza tym Frankfurt to małe miasto. Dla niektórych na tyle małe, aby nonszalancko nazwać je „małą wioską przy lotnisku”. Lotnisko w dużym stopniu definiuje „krwiobieg” tego miasta. Co minutę startuje lub ląduje tutaj jakiś samolot.

Wrażenie metropolii wynika głównie z tego, co się tutaj dzieje, a nie z rozmiaru tego miasta. Nigdzie indziej w Niemczech na metr powierzchni miasta nie przypada tyle euro, dolarów, franków szwajcarskich lub jenów. Na każdym rogu jest jakiś bank lub siedziba jakiegoś ubezpieczenia. Banki wyglądają jak świątynie. Religie Deutsche Bank, Commerzbank, Citibank, BNP. Brakuje tylko piątej i byłby komplet najważniejszych mono­ teistycznych religii świata. Człowiek ma, wchodząc do nich, czuć ich potęgę i swoją małość. Tworzą unikalny skyline Frankfurtu. Podobny do Manhattanu w Nowym Jorku. Dlatego niektórzy nazywają Frankfurt „Mainhattanem”. Albo „Bankokiem”.

Gdy powędruje się tam wieczorem, warto pozostać tam, gdzie się już jest. Na południowej stronie Frankfurtu. Warto się odwrócić i przejść do Sachsenhausen, najstarszej historycznie dzielnicy Frankfurtu. W każdej z tamtejszych restauracji jest coś ciekawego. W jednej tradycyjne wino jabłkowe Äppfelwein

a bank to feel their power and your insignificance. These buildings make up Frankfurt’s distinctive skyline similar to Manhattan. This has earned Frankfurt the nicknames “Mainhattan” and “Bankok”.

If you walk there in the evening, just stay where you are – in the southern part of the city. Once you have Sachsenhausen behind you, turn around and walk down to old Sachsenhausen, the oldest historical district in Frankfurt. Every restaurant here has something interesting on the menu. One serves what is said to be the best traditional apple wine in Germany. The place is packed with “real Germans”, i.e. Germans with Silesian or Masurian ancestry. Another nearby hangout serves the best Australian beer and kangaroo steaks. There is also an American “piano bar” which has never had a piano, but is famous for its original, deeply moving blues – sung by coarse-voiced overweight AfroAmerican women from Texas who, as the poster suggests, are actually from the Gallus, Frankfurt’s most underprivileged district, where they were born and raised. Sachsenhausen is the place to be for nightlife. Curiously, Frankfurt is even more cosmopolitan at night. The city looks majestic in the light of day. If you put the banks, the stock exchange and the expo centre aside for a minute, Frankfurt is a very historical, intellectual, literary and artistic city.

REKLAMA

17

Broad Horizons

The history of the city began in the 8th century with a tiny settlement overINFO O LOTACH / FLIGHT INFO looking a ford on the River Main. By the 14th century, the town had grown to WAW–FRA 10.45–12.40 pon.–nd. / Mo.–Su. 18.15–20.10 pon.–nd. / Mo.–Su. 06.30–08.25 pon.–sob. / Mo.–Sat. 07.35–09.30 nd. / Su. become a regional commercial hub FRA–WAW 13.35–15.20 pon.–nd. / Mo.–Su. 20.55–22.40 pon.–nd. / Mo.–Su. that straddled both sides of the river.

09.15–11.00 pon.–sob. / Mo.–Sat. 10.30–12.15 nd. / Su. The two settlements were linked by Całkowita cena biletu kupionego na lot.com, w taryfie First Minute na bezpośredni lot w obie strony, the first bridge, now known as “Die Alte zawiera wszystkie podatki i opłaty i wynosi od 507 zł. Cena może się zmienić w zależności od terminu Brücke” (the Old Bridge) in the zakupu biletu oraz formy płatności. / Total price of a direct return ticket purchased at lot.com in the First Minute fare including all fees and taxes from PLN 507. The price may vary depending on the date the ticket 18th century. American and British bomis purchased and the payment method. bardments left the city a smoking ruin in 1943-44. Frankfurt recovered swiftly (rzekomo najlepsze w Niemczech), a 500 m dalej najlepsze auduring the post-war “economic miracle”. The airport was stralijskie piwo i befsztyk z mięsa kangura. Niedaleko jest amerebuilt and the stock exchange reopened. Today, it is one of rykański Piano Bar, gdzie nigdy nie było pianina, ale za to Germany’s most modern cities and is decidedly forward, not prawdziwy, ujmujący blues śpiewany przez zachrypnięte grubackward, looking. be Murzynki – na plakacie z Teksasu, ale tak naprawdę z Gallus­ Traces of the past are scattered between the glass and marviertel, najbiedniejszej dzielnicy Frankfurtu, gdzie się urodziły. ble high rises. There is plenty to see here. You cannot miss Sachsenhausen dla nocnego turysty to najlepszy adres we the early 12th-century St. Bartholomew’s Church. Despite having never been the seat of a bishop, the building is Frankfurcie. W nocy miasto jest jeszcze bardziej międzynaroknown as Frankfurt Cathedral. Climb the stairs (324 steps) dowe, niż jest naprawdę. W dzień potrafi być dostojne. Gdyby to the spire and take in the Frankfurt skyline from above. zapomnieć o bankach, giełdzie i targach, Frankfurt jest histoThe famous Römerberg is only a few hundred metres away. ryczny, intelektualny, literacki i artystyczny.

Uliczne kawiarenki starego miasta zachęcają do odpoczynku po zwiedzaniu.

Street cafés in the Old Town offer a pleasant rest in sightseeing.

18

© MAURITIUS/EAST NEWS

SZEROKIE HORYZONTY

Jeśli guzik widzisz...

...taki z trzema dziurkami - to znak, że oglądasz w zbliżeniu prawdopodobnie najlepszą na świecie koszulę męską.

Prawdziwa elegancja, własny styl i komfort - to koszula na miarę.

Krojczy van Laack nie tylko dokona pomiarów!

Doradzi w wyborze tkaniny, kołnierzyka, mankietów aby koszuli nadać indywidualny, niepowtarzalny styl!

Zapraszamy w dniach 7-20 kwietnia 2014 r. do naszego salonu.

Przy zamówieniu 2 koszul na miarę – trzecia koszula GRATIS! Zapraszamy do salonu: van Laack store Warszawa - Galeria Mokotów, ul. Wołoska 12, 02-675 Warszawa, tel. 22 5411934 27

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

PONAD 78 TYSIĘCY LUDZI UTRZYMUJE SIEBIE I RODZINY Z PRACY ZWIĄZANEJ Z LOTNISKIEM WE FRANKFURCIE. THE AIRPORT IS A DIRECT OR INDIRECT SOURCE OF INCOME TO OVER 78,000 PEOPLE AND THEIR FAMILIES. Historia tego miasta ma swój początek (VIII w.) w małej osadzie przy brodzie przez Men, w XIV w. staje się centrum handlowym całego regionu i rozkłada się po obu stronach Menu połączonych pierwszym mostem (Alte Brücke). W latach 1943 i 1944 zamienia się w gruzowisko po bombardowaniach lotnictwa amerykańskiego i brytyjskiego. W okresie „cudu gospodarczego” po wojnie Frankfurt szybko się odbudowuje, powstaje lotnisko, znowu zaczyna działać giełda. Dziś to jedno z najnowocześniejszych miast w Niemczech żyjące bardziej przyszłością niż przeszłością. Ślady tej drugiej porozrzucane są pomiędzy szklano-marmurowymi wieżowcami banków. Kilka z nich należy do „klasyki” na liście turysty. Trzeba odwiedzić kościół św. Bartłomieja z po-

20

Once, the biggest marketplace in the regions inhabited by Germanic tribes, it became the venue for major events in the history of the empire. Paulskirche (St. Paul’s Church) is near Römerberg. Parliaments sat in this unique elliptical neo-Classicist structure for many centuries. Take a walk along Frankfurt’s old streets for a few minutes to the Goethehaus (Goethe House). Johann Wolfgang von Goethe, the author of Faust was born in this picture-perfect building in Grosse Hirschgraben on 28 August 1749. The Goethe Museum is next door to where he was born. The place is a must-see – even if you detested Goethe in school.

There is no getting away from money in Frankfurt. The best place to catch a whiff of it is the “cathedral of capitalism” or the local stock exchange. This distinctive neo-Renaissance building can be found in the heart of the city. The building is surrounded by a tiny square and has a yellow sandstone facade with a gigantic cast bronze bull and bear out the front. And if the stock exchange leaves you hungry for more, you can always take the underground to Europe’s only money museum (in the Ginnheim district) and personally simulate the impact of the stock exchange on the world economy on a multimedia display. Spending money is all too easy in Frankfurt, especially in and around Goethestrasse (Goethe Street). This relatively short and narrow thoroughfare is enough to send anyone on a shopping spree. It is jam

© HEMIS/EAST NEWS, SIME/FREE

Od lewej: szklana ściana i ruchome schody w centrum handlowym MyZeil.

MMK – Muzeum Sztuki Współczesnej jest jednym z najważniejszych na świecie. Left to right: Glass wall and escalator at the MyZeil shopping mall. The MMK Museum of Modern Art is one of the most prominent museums in the world.

21

Broad Horizons giełda

MyZeil Zeil

t ark

Muzeum Sztuki Współczesnej se Dom r Stras e n i l r Commerzbank Goethego Be Paulskirche Kościół św. Bartłomieja Römerberg GoethePlatz

ssm

e Neu

rass

ALTSTADT

e

NIEMCY

k Main

ai

Me

n

a aink aum Sch

Frankfurt n. Menem

i

Mainkai

Alte Brücke

Eiserner Steg (Żelazna Kładka)

er - K Walt

Piano bar

G

ol b

se ras -St 200 m

e rass n St arte SACHSENHAUSEN

packed with plush boutiques of the world’s most celebrated fashion brands.

Most of us think of the city’s airport and its trade fairs when we think of Frankfurt. The expo exhibition centre is not interesting in itself, but the trade fair tower (Messeturm) is definitely worth a visit. Outside stands one of the most recognised modern sculptures in Europe – the gigantic black metal figure of a hammering man (“Hammering Man” [1991]

by Jonathan Borofsky). This mobile sculpture symbolises motion and work – the things that drive Frankfurt. ☐

© HUBER/FORUM

r St nze Mai

22

Stara Opera

wieża targowa Messeturm lage san

Pływająca restauracja pod zabytkowym mostem o nazwie Żelazna Kładka łączącym centrum Frankfurtu z Sachsenhausen.

Floating Restraurant at the historical Eiserner Steg bridge connecting the centre of Frankfurt with Sachsenhausen.

Ginnheim

u Taun

czątku XII w. i wspiąć się (324 schodki) na wieżę, aby podziwiać stamtąd skyline Frankfurtu. Kilkaset metrów dalej znajduje się Römerberg. W zamierzchłych czasach największe targowisko na ziemiach zamieszkanych przez Germanów, później miejsce ważnych wydarzeń w historii cesarstwa. Z Römerbergu blisko do Paulskirche (kościół św. Pawła), przez wiele wieków cesarstwa miejsce obrad parlamentu.

Będąc we Frankfurcie, nie można nie poczuć zapachu pieniędzy. Najlepiej zrobić to tuż przy „katedrze kapitalistów”, jak nazywają mieszkańcy tutejszą giełdę. Położony w centrum miasta charakterystyczny budynek w neorenesansowym stylu otoczony jest małym placem, na którym stoją potężne, odlane z brązu figury byka i niedźwiedzia. Wielbiciele finansów mogą przejechać metrem do muzeum pieniędzy (w dzielnicy Ginnheim) i w trakcie multimedialnego pokazu osobiście komputerowo symulować wpływ giełdy na całą gospodarkę świata.

Frankfurt wielu kojarzy się albo z lotniskiem, albo z targami.

Tereny targowe same w sobie nie są interesujące, natomiast warto stanąć przy wieży targowej (Messeturm). U jej stóp znajduje się gigantycznych rozmiarów pomalowana na czarno metalowa figura uderzającego młotem mężczyzny (Hammering Man) zaprojektowana w 1991 r. przez rzeźbiarza Jonathana Borofsky’ego. Ta ruchoma rzeźba symbolizuje i ruch, i pracę. Dokładnie to, czym na co dzień żyje Frankfurt. ☐

Ro

SZEROKIE HORYZONTY

23

MODNY KIERUNEK

Trendy Destination

TALLINN ZAPEWNIA TURYSTOM ROZRYWKI I ATRAKCJE, POMAGA TEŻ POZNAĆ FASCYNUJĄCĄ HISTORIĘ ESTONII. / TALLINN OFFERS NO END OF ATTRACTIONS AND IT CAN ALSO HELP YOU GET TO KNOW THE FASCINATING HISTORY OF ESTONIA. TEKST/BY: Danuta

Śmierzchalska

TOP

5

NAJ TALLINN

1Żywe muzeum Living museum

Doskonale zachowane średniowieczne stare miasto to duma estońskiej stolicy. Wśród potężnych murów z przysadzistymi basztami, wiekowych świątyń i kamienic rozlokowały się liczne kawiarnie i restauracje zachęcające do odpoczynku po spacerze po stromych brukowanych uliczkach. / Medieval Tallinn has been preserved in mint condition and is the pride of the city. There are plenty of restaurants and cafes in between the fortified walls, stout towers, and ancient churches and houses, so you can relax a little after walking up and down the old town’s steep cobbled streets.

2 Średniowieczne smaki

Restauracja Olde Hansa w wiekowej kamienicy będącej niegdyś domem hanzeatyckiego kupca to obowiązkowy punkt zwiedzania starówki. W oświetlanym jedynie świecami, przytulnym wnętrzu obsługa w średniowiecznych strojach serwuje tu dania według przepisów przechowywanych przez wieki. Na zachętę do wejścia przechodniów częstuje się estońskim przysmakiem – prażonymi migdałami w miodzie. / The Olde Hansa restaurant was once the home of a Hanseatic merchant. The house is an old town must-see. Waiters clad in medieval garb serve dishes made to centuriesold recipes in a cosy candle-lit ambience. The restaurant’s honey roasted almonds, a traditional Estonian treat, are sure to lure you in.

24

©WOJCIECH FRANUS (2), ALAMY/BEW

Medieval flavours

25

MODNY KIERUNEK

3

Trendy Destination

4

Palce lizać…

Tasteful

Kto raz posmakuje estońskiej kuchni, prostej, a zarazem wyrafinowanej, nie zapomni jej smaków i aromatów. Złożyło się na nią kulinarne doświadczenie przez wieki zamieszkujących ten kraj narodów. Nieodzowny składnik menu to czarny chleb w niezliczonych regionalnych odmianach i pyszne sery. / Once you have tasted Estonian cuisine, you will never forget its flavours and aromas.

Estonian cooking encapsulates the experiences of all the people who have inhabited this land over the centuries. No table would be complete without the many regional varieties of black bread and delicious cheeses.

Tu żyje sztuka Art Lives Here!

Muzeum Sztuki Współczesnej Kumu, największe w Estonii i najnowocześniejsze w Europie, samo w sobie jest dziełem sztuki. Autorem projektu jest fiński architekt Pekka Juhani Vapaavuori, który pokonał w konkursie 232 konkurentów z całego świata. Wbudowana głęboko w wapienną skarpę bryła Kumu harmonijnie współgra z otaczającą ją zielenią parkowego kompleksu Kadriorg. Otwarte w 2006 r. muzeum ma 7 pięter i 25 tys. m2 powierzchni, na której wystawiane jest 60. tys. prac artystów estońskich i zagranicznych. / The Kumu Museum of Modern Art, the largest art museum in Estonia and the most modern in Europe, is a work of art in its own right. The building was designed by Finnish architect Pekka Juhani Vapaavuori, who beat out 232 contenders from all over the world to win the commission. The structure is deeply embedded into a limestone slope and blends in seamlessly with the greenery of Kadriorg Park. It has seven storeys and a floorage of 25,000 sq. m. There are 60,000 exhibits by Estonian and foreign artists.

INFO O LOTACH / FLIGHT INFO WAW–TLL 11.35–14.20 pon.–śr., pt., nd. / Mo.–Wed., Fri., Su. 14.35–17.20 pon., śr., czw., sob. / Mo., Wed., Thu., Sat. TLL–WAW 15.00–15.35 pon.–śr., pt., nd. / Mo.–Wed., Fri., Su. 17.55–18.30 pon., śr., czw., sob. / Mo., Wed., Thu., Sat. Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com, w taryfie First Minute na bezpośredni lot w obie strony, zawiera wszystkie podatki i opłaty i wynosi od 229 zł. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu oraz formy płatności. Rejs trwa 1 godz. 45 min. / Total price of a direct return ticket purchased at lot.com in the First Minute fare including all fees and taxes from PLN 229.

The price may vary depending on the date the ticket is purchased and the payment method. Flight duration: 1 h 45 min.

Sea of attractions

Tallinn leży nad Zatoką Fińską. Przy dobrej pogodzie łódź żaglowa z muzeum morskiego zabierze nas w rejs wokół wybrzeża. Kapitan opowie o dziejach i sposobie życia estońskich żeglarzy, zaś troskliwa załoga nakarmi i otuli ciepłym pledem, gdy powieje chłodniejszy wiatr. / Tallinn looks out over the Gulf of Finland. Weather permitting, you can cruise the coast in a sailing ship from the maritime museum. The captain will tell you all about the history and the lives of Estonian sailors, while the attentive crew takes care of the food and drink and warm blankets.

26

© WOJCIECH FRANUS (2), ANZENBERGER/FORUM

5

Morze atrakcji

FB18_Kaleido_adv:Layout 1

10-03-14

13:24

Festiwal zrealizowany dzięki wsparciu finansowemu Miasta Stołecznego Warszawy Financed by the City of Warsaw

Strona 1

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Co-financed by the Ministry of Culture and National Heritage

WEEKEND W POLSCE

weekend

A weekend in Poland

KSIĘSTWO NYSKIE

Duchy of Nysa

TEN CIĄGLE MAŁO ZNANY REGION, NAZYWANY KSIĄŻĘCĄ RIWIERĄ, MA DO ZAOFEROWANIA MNÓSTWO ATRAKCJI: ZAMKI, JEZIORA I GÓRY. WSZYSTKO W JEDNYM. / THIS RELATIVELY UNKNOWN REGION DUBBED THE NYSA RIVIERA HAS A HOST OF ATTRACTIONS TO OFFER, INCLUDING CASTLES, LAKES AND MOUNTAINS. ALL IN ONE. TEKST/BY:

Joanna Lamparska

Kościelni hierarchowie budowali tu swoje rezydencje, a czarownice zostawiły po sobie mnóstwo barwnych legend. Cała okolica, od średniowiecza znana jako Księstwo Nyskie, jest mieszanką setek historii, co ciekawe jednak, często związanych z jakimś wysoko postawionym hierarchą kościelnym w tle.

Księstwo Nyskie przez wieki należało do wrocławskich biskupów. Ich główne siedziby mieściły się w Nysie właśnie oraz w Otmuchowie. Ich eminencje budowały tu wspaniałe rezydencje i kościoły – w pewnym momencie było ich 20! Trudno się więc dziwić, że Nysę nazywano Śląskim Rzymem.

28

AJURWEDA W PAŁACU Neogotycki pałac w Sulisławiu, choć pięknie odremontowany, na pierwszy rzut oka nie wydaje się kryć wielu niespodzianek. A jednak samo przekroczenie progu sprawia, że od razu kręci się w głowie. Po błyszczącej szachownicy kafli płynie ciemnoskóra dama ubrana w sari. Przy rycerskich zbrojach widzę Hindusa dyskutującego z kolegą, w karcie dań znajdują się typowe przysmaki z Dalekiego Wschodu. Cóż, pałac, który niegdyś należał do pruskiego króla, teraz zamienił się na jedyne w Polsce centrum ajurwedy – starożytnego systemu medycyny indyjskiej.

DIABEŁ NA DACHU Nysa ma dwa oblicza, pierwsze jest nieco mroczne, wznosi się tu bowiem jedna z najpotężniejszych pruskich twierdz w Europie. Jej budowę w XVIII w. osobiście nadzorował Fryderyk Wielki, zaś do dziś poszukiwacze skarbów szukają w podziemiach fortów ukrytych dóbr. Jaśniejsze oblicze miasta odkrywa się w centrum, gdzie stoi fontanna Trytona z 1701 r., kopia słynnego włoskiego zabytku o tej samej nazwie.

Obok świątynia pod wezwaniem św.

Jakuba i św. Agnieszki, zwana również katedrą. Jej historia sięga XII w., a klimat i architektura budowli są tak niezwykłe,

© GET TYIMAGES (2), EAST NEWS, FORUM (2), M.P.

Nysa, kościół pw. św.

Jakuba i św. Agnieszki.

The St Jacob and St Agnes churches in Nysa.

Herb Księstwa Nyskiego.

The crest of the Duchy of Nysa.

The Bishops of Wrocław built their residences here and the local witches have left us a lot of legends. The entire surrounding area, which has been known as the Duchy of Nysa since the Middle Ages, is the backdrop for hundreds of stories. Curiously enough, many of them feature high-ranking clergy. For centuries, the Duchy of Nysa had belonged to the Bishops of Wrocław whose main residencies were based in Nysa and Otmuchów. That their Eminences chose to build their mansions and churches here (there were twenty at one stage) explains why Nysa was dubbed the Silesian Rome.

Rekonstrukcja oblężenia Nysy przez wojska napoleońskie w 1807 r.

Z prawej: Piękna Studnia w Nysie – arcydzieło barokowej sztuki kowalskiej.

A re-enactment of the siege of Nysa by Napoleon’s army in 1807. Right: the beautiful water well in Nysa – a masterpiece of Baroque blacksmithery.

AYURVEDA IN THE PALACE The Neo-Gothic Sulisław palace here has been meticulously restored. The exterior belies the many mysteries hidden within.

Step inside and brace yourself for a dizzying sight. A woman clad in a sari glides across shining chequered tiles. A Hindu chats to a friend next to suits of armour.

The menu has delicacies typical of the Far East. This onetime residence of the King of Prussia has been converted into Poland’s only Ayurveda centre. Ayurveda is the ancient system of Indian medicine.

DEVIL ON THE ROOF There is a slightly gloomy side to Nysa.

The area was home to one of Prussia’s largest fortresses. Its construction in the 18th century was overseen by Frederick the Great himself. Treasure hunters now rummage around in its underground corridors. The brighter side of the town can be found in the main square. The Triton Fountain was built in 1701 and is a replica of an Italian monument of the same name. A little

Muzeum w Nysie: Judyta z głową Holofernesa z pracowni Lucasa Cranacha Starszego.

The Museum of Nysa: Judith with the head of Holofernes from the workshop of Lucas Cranach the Older.

29

A weekend in Poland

że wiele osób twierdzi, że widać tu rękę samego Boga. Katedra ma najbardziej stromy dach w Europie, tak stromy, że – jak mówią podania – nie ima się go żadne zło. Kiedy raz diabeł chciał wejść od góry do świątyni, ześlizgnął się, lądując boleśnie u wejścia katedry.

Wieża widokowa na szczycie Biskupiej Kopy w Górach Opawskich.

Poniżej Jezioro Nyskie.

A tower at the top of Biskupia Kopa in the Opawskie Mountains. Below left: the Lake Nyskie.

DUCHY I CZAROWNICE Również biskupi zamek w Otmuchowie, pełen tajnych przejść i zapadni, wabi swoimi tajemnicami. Natomiast w baro-

kowym pałacu w Ściborzu nad Jeziorem Otmuchowskim straszy duch kochanki biskupa Heymanna, człowieka zasłużonego dla swojej okolicy, niepotrafiącego jednak poskromić uczuć do pięknej poddanej. Wśród zabytkowych wiosek i miasteczek żywe są również opowieści o czarownicach, których pro-

further on is the St James and St Agnes Church, which dates back to the 12th century. This has such a special ambience and unique architecture that some say it shows the hand of God at work. The building has the steepest roof in Europe. Legend has it that it is so steep that evil cannot get a foothold. Once, a devil wanted to enter the temple from the rooftop, but slid and had a painful fall.

Pałac w Sulisławiu to centrum ajurwedy.

W menu – hinduskie specjały (u góry z prawej).

The Sulisław Palace houses an ayurveda centre.

The menu includes Hindu specialities (top rigth).

30

GHOSTS AND WITCHES The bishops’ castle in Otmuchów, chock full of secret passages and trapdoors, is a tourist magnet for visitors of all ages. The Baroque Ściborz Palace on Lake Otmuchowskie is haunted by the ghost of the mistress to Bishop Heymann, a highly respected figure who was nevertheless unable to bridle his passion for a beautiful subject. Stories of witches, whose trials resonated across Europe, are still alive in historical towns and villages. You can drive or cycle along the specially marked “Witch Route” and listen to stories about devils.

© PAP, JERZY MALICKI, M.P.

WEEKEND W POLSCE

31

Warszawa Nysa

J. Otmuchowskie

cesy należały do najsłynniejszych w Europie. Specjalnie oznakowany Szlak Czarownic można pokonać samochodem lub na rowerze, a przy okazji poznać nieco diabelskich historii.

AKTYWNIE W CIENIU WIELORYBÓW Stara legenda mówi, że niegdyś w rzekach koło Nysy mieszkały wieloryby.

Trudno powiedzieć, skąd się wzięła ta opowieść, bo dwa jeziora Księstwa są bardzo spokojne i bezpieczne. Jezioro Nyskie, którego wybrzeże nazywane jest również Nyską Riwierą, uchodzi za jedno z najatrakcyjniejszych miejsc

32

C

Otmuchów

Ścibórz Z

E

C

Nysa

J. Nyskie

H

10 km

Głuchołazy a Y Prudnik Op ry ó G Biskupia Kopa kie

Góry Opawskie, od lewej: kamienna kaplica św. Anny, płukanie złota na Biskupiej Kopie, dawna sztolnia w Grocie Góralskiej w Głuchołazach, w której wydobywano złoto.

The Opawskie Mountains. Left to right: the stone St Anna chapel, gold panning in Biskupa Kopa, the old tunnel in the Grota Góralska in Głuchołazy where gold was mined.

wypoczynkowych w Polsce. Szerokie piaszczyste plaże zachęcają do weekendowych wyjazdów, można tu również żeglować. Podobnie jak nad sąsiednim Jeziorem Otmuchowskim, wzdłuż brzegów nie brakuje tawern i restauracji, wędkarze mogą jednak łowić na własną rękę. Mogą tu liczyć na sandacze, okonie, szczupaki i sumy. Kalorie po rybnej uczcie tracimy na jednym ze szlaków rowerowych, które ciągną się na łącznej długości ponad 200 km. Góry Opawskie, południowa granica księstwa, to czas na spotkanie z przyrodą i legendy o złocie wydobywanym w tych okolicach przed wiekami. ☐

R&R IN THE SHADOW OF WHALES According to an old legend, whales used to inhabit the rivers around Nysa.

It’s hard to say how this story came about, as the two lakes here are exceptionally peaceful and safe. Lake Nyskie, sometimes referred to as the Nysa Riviera, is one of the most attractive leisure destinations in Poland.

Being relatively unknown (for now), it is not overly crowded. The lake’s broad sandy beaches make it an ideal

destination for a weekend getaway or a sailing trip. Ditto for Lake Otmuchowskie, whose shoreline is dotted with taverns and restaurants. Fishing is allowed here too. The local catch includes pikeperch, perch, pike and catfish. After tanking up on fish, you can burn the calories on one of the local bicycle routes. All up, there are more than 200 km of them. The Opawskie Mountains, the southern border of the Duchy, is the perfect place to explore nature and learn about the gold mined here in centuries gone by. Be sure to visit the region while it is still fairly unknown. ☐

© EAST NEWS, FORUM (2)

Sulisław

Nysa Kłodzk a

A weekend in Poland

ws

WEEKEND W POLSCE

Elle est

cosmopolitaine, ET VOUS?

KUP WYPOSAŻONY APARTAMENT. WPROWADŹ SIĘ W CZERWCU 2014.

COSMOPOLITAN TWARDA 2/4 – gotowa inwestycja w centrum Warszawy.

RSVP +48 535 10 10 10

www.cosmopolitan.waw.pl 33

KUCHNIA

Cuisine

JAJO

The Egg

34

KRÓL ŚNIADANIA, PODSTAWOWY SKŁADNIK CIAST, NIEZASTĄPIONY DODATEK PRZY ROBIENIU KOTLETÓW, KLUSEK ORAZ SAŁATEK. JAJO – PRODUKT IDEALNY – JEST OBECNE W KUCHNI POLSKIEJ W KAŻDEJ JEJ SFERZE. SZCZEGÓLNIE WAŻNE STAJE SIĘ PODCZAS WIELKANOCY – LĄDUJE PIĘKNIE OZDOBIONE W KOSZYKU JAKO SYMBOL POCZĄTKU, ŻYCIA, NADZIEI. / THE KING OF THE BREAKFAST TABLE, THE MAINSTAY OF THE CAKE, AND THE ESSENTIAL ADDITION TO DUMPLINGS AND SALADS. THE PERFECT FOOD PRODUCT, THE EGG, IS A STAPLE IN THE POLISH CUISINE. IT BECOMES ESPECIALLY SIGNIFICANT AT EASTER WHEN, IT IS PACKED IN A BASKET WITH OTHER FOODS AND TAKEN TO CHURCH TO BE BLESSED.

© STOCKFOOD/FREE

TEKST/BY:

Monika Kucia

Najpopularniejsza polska potrawa z jajek – jajecznica – gościła zarówno w królewskim, jak w i chłopskim jadłospisie. Przepis na nią zamieścił w pierwszej książce kucharskiej Compendium ferculorum (1682) Stanisław Czerniecki, staropolski kuchmistrz na dworze Stanisława Lubomirskiego. Radzi on, by jajka sparzyć wrzątkiem, wbić na małą patelnię i doprowadzić do ścięcia białka. Całość wymieszać dopiero po zdjęciu z ognia. Dodać do smaku soli, pieprzu, a następnie posypać szczypiorkiem. Podać na stół w patelni położonej na talerzu.

Do specjałów kuchni myśliwskiej należała „jajecznica na mózgach łosi” i „jajecznica z krwią sarny”. Do klasycznej jajecznicy można dodawać sezonowe składniki, jak główki szparagów, przesmażone na maśle borowiki czy uduszone w śmietanie kurki.

Jak pisze Marek Łebkowski w książce Najlepsze przepisy kuchni polskiej: Najstarsze przepisy na sadzone jajka pochodzą z XVII w.

Smażone w tygielkach jajka nazywano frytatą lub arum szmalc.

Pod koniec XVIII w. kucharz króla Stanisława Augusta Poniatowskiego przyrządzał jaja, smażąc je na maśle z octem i przypalając z wierzchu rozpaloną w ogniu żelazną łopatką.

W XVIII w. stały się modne „jajka z niespodzianką”, tzn. jajka, do których po ugotowaniu na tyle, żeby białko się ścięło, wbijano słomkę i przez nią kucharz (…) wysysał żółtko, a na jego miejsce do białka, zachowującego formę półmiękką, wtryskiwał prosto z ust krem czekoladowy. Całość wytaczano w miałkim cukrze z wanilią. Byli tacy, co pojąwszy metodę przyrządzania tego specjału, rezygnowali z uczty, opowiadał pisarz Andrzej Kuśniewicz o Podolu w okresie międzywojennym.

Poland’s most popular egg dish, scrambled eggs, was a staple for both the nobility and the peasantry. A recipe for scrambled eggs can be found in Poland’s first cookbook, Compendium ferculorum (1682) by Stanisław Czerniecki, a chef at the court of Stanisław Lubomirski. Czerniecki recommends scalding the eggs with boiling water, breaking them into a small pan and waiting until the whites coagulate.

The eggs are only beaten when the pan is taken off the heat. Salt and pepper are added to taste and fresh chives are sprinkled. Hunters’ specialties included “scrambled eggs on elk brains” and “scrambled eggs with doe blood”. Classic scrambled eggs go well with seasonal ingredients such as asparagus heads, butter-fried boletus and chanterelles stewed in cream.

In his book Najlepsze przepisy kuchni polskiej (Poland’s Best Recipes) he writes: “The oldest egg recipes date back to the 17th century. At the time, fried eggs were called a frittata or arum schmaltz. In the late 18th century, the chef to King Stanislaus August Poniatowski made eggs by frying them in butter with vinegar and burning the top with a hot iron spatula”.

One 18th-century delicacy was “surprise eggs”, i.e. “the eggs were cooked just enough for the whites to coagulate, at which point a straw would be inserted and the cook would suck out the yolk and blow chocolate cream into the semisoft whites straight from his mouth. The egg was dipped in fine sugar and vanilla. Some refused to eat the dish when told how it was actually made”, writes Andrzej Kuśniewicz about the Podolia region in the inter-war period.

Eggs are now an indispensable component of both everyday and festive cuisine (quail eggs are especially becoming increasingly popular, e.g. as an addition to the classic Polish sour soup żurek).

Painting eggs at Easter is alive and well in Poland. This custom dates back to the 10 th century. There are many ways to paint Easter eggs. Those dyed a single colour are called kraszanki in Polish. To make the eggs yellow, you boil them in water with onion shells. To make them dark brown, add oak bark to the water. For purple, boil them with dark mallow flowers. To get green, use young rye, barley, grass or mistletoe leaves. Alder bark makes them black. To get blue

JAJKA SĄ NIEODZOWNYM ELEMENTEM TAK CODZIENNEJ, JAK I WYKWINTNEJ KUCHNI. EGGS ARE AN INDISPENSABLE COMPONENT OF BOTH EVERYDAY AND FESTIVE CUISINE. 35

Cuisine

BARWIENIE JAJ NA WIELKANOC TO OBRZĘD CIĄGLE ŻYWY W CAŁEJ POLSCE. THE TRADITION OF PAINTING EGGS AT EASTER IS ALIVE AND WELL IN ALL PARTS OF POLAND. Dzisiaj jajka są nieodzownym elementem zarówno codziennej, jak i wykwintnej kuchni (szczególnie przepiórcze robią tu karierę, na przykład jako dodatek do klasycznego żuru).

Barwienie jaj na Wielkanoc jest ciągle żywym obrzędem w całej Polsce. Pisanki to zwyczajowa nazwa przyozdabianych, zwykle kurzych jaj. Najstarsze znaleziska pochodzą z X w. Istnieje kilka technik dekoracyjnych. Kraszanki, inaczej zwane malowankami, to po prostu jajka barwione na jeden kolor. By uzyskać żółtopomarańczowy odcień skorupek, można gotować jaja we wrzątku z dodatkiem łupin cebuli, kolor brunatny gwarantuje kora dębowa, fioletowy – kwiat ciemnej malwy. Zielona barwa uzyskiwana może być z młodego żyta, jęczmienia, trawy lub listków jemioły, czerń z kory olchy. Jajka moczone w wywarze z kwiatów chabru będą miały barwę niebieską, w kawie – kolor brunatny, w wywarze z buraków – odcień bordowy. Oczywiście powszechnie dostępne są barwniki chemiczne. Zabarwione jaja bywają zdobione – np. wydrapuje się na nich ozdobne wzory, używając ostrego końca szpilki. Jajo nazywa się wtedy skrobanką czy drapanką.

Słowo „pisanki” pochodzi od pisać, malować, łac. pictura.

Tradycyjne pisanki robi się, tworząc wzory na skorupce jajka rozgrzanym woskiem. Potem barwi się je, by na koniec zetrzeć warstwę wosku, ukazując nakreślone motywy.

W Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu, w województwie podlaskim, zgromadzono ponad tysiąc eksponatów z kolekcji państwa Ireny Stasiewicz-Jasiukowej i Jerzego Jasiuka z Warszawy. Pisanek z innych kolekcji jest więcej – pod koniec 2012 r. było tam zgromadzonych prawie 2 tys. świątecznych eksponatów, nie tylko z Polski.

Stukanie się jajkiem na Wielkanoc to jedna z najbardziej znanych zabaw wielkanocnych w Polsce – tzw. wybitka.

Jajka toczy się po stole i stuka nimi. Wygrywa ten, kto najdłużej zachowa jajo w całości. Stuk na szczęście! ☐ 36

eggs, boil them with cornflower petals.

For brown eggs, use coffee. Maroon, beet extract. Chemical colorants are obviously used too. Once the eggs are dyed, patterns can be carved on the shells with a pin.

Another way to decorate eggs is to paint patterns with wax and then dye them.

First you draw ornaments and religious symbols such as the lamb, the cross, flowers and other spring emblems with wax, then you dip the egg in dye – the waxed areas will remain white – and once the egg is dry, you wipe off the wax with a cloth.

The Krzysztof Kluk Agriculture Museum in Ciechanowiec in Podlasie Province houses over 1,000 Easter eggs from the collection of Irena Stasiewicz-Jasiukowa and Jerzy Jasiuk of Warsaw. There are more eggs from other collections – in late 2012 the museum had nearly 2,000 exhibits, from Poland and elsewhere.

One of Poland’s better known Easter traditions is a game where family members roll their eggs on the table in different directions so that the eggs hit other eggs and break.

The winner is the person with the last unbroken egg. ☐

© STOCKFOOD/FREE, AGENCJA GAZETA

KUCHNIA

37

Cuisine

DRUGI DOM

Second home

MAGDA GESSLER – restauratorka, autorka książek kucharskich, malarka. Prowadzi programy kulinarne w telewizji TVN. / Restaurateur, cook book writer, painter. She hosts culinary shows on TVN television station.

W poszukiwaniu kulinarnych skarbów przemierzam Polskę od lat. Efektem tych poszukiwań jest coraz dokładniejsza kulinarna mapa naszego kraju, na której co tydzień zaznaczam kolejne wartościowe miejsca. Na marginesie Kuchennych rewolucji pozostają jednak cisi bohaterowie moich zmagań, bez których żadna wyprawa nie mogłaby się odbyć – to hotele, w których regeneruję siły w chwilach między dniami zdjęciowymi. To one zastępują mi dom w czasie intensywnej pracy na planie.

Największym zaskoczeniem było dla mnie odkrycie, że znajdują się w miejscach na pierwszy rzut oka zupełnie nieoczywistych.

Mało kto wie, że w podpoznańskim Puszczykowie jest nowoczesna, choć umieszczona niemal w środku lasu HOT_elarnia.

Urzekła mnie przemyślaną estetyką, spokojem i pysznym włoskim śniadaniem. W okolicach Jury Krakowsko-Często­chowskiej warto odwiedzić miejsce o nazwie Czarny Las, które pokazuje, jak kameralne mogą być dworki harmonijnie współistniejące z otaczającą je przyrodą. Wędzone na miejscu wędliny i świeżo wyjęte z pieca bułeczki dopełniają uroku. Uwielbiam Modrzewie Park w Szczawnicy, nie tylko za zniewalające śniadania, ale i za obłędny zapach hiacyntów i przepiękne obrusy. Urzekł mnie hotel St. Bruno w Giżycku, który – choć mieści się w XIII-wiecznych wnętrzach masywnego zamku – zaskakuje niewymuszonym pięknem wnętrz i zjawiskową kuchnią, a her-

LICZBA NIEBANALNYCH HOTELI ROŚNIE W POLSCE Z ROKU NA ROK. WARTO JE ODWIEDZIĆ.

THE NUMBER OF UNIQUE HOTELS IS GROWING IN POLAND YEAR BY YEAR. THEY ARE WORTH A VISIT. bata zaparzona ze świeżych liści mięty sprawiła, że poczułam się jak w domu. W nadmorskim Dźwirzynie warto wybrać hotel Havet i jego dwupoziomową restaurację, z której okien roztaczają się najpiękniejsze widoki na świecie.

Liczba niebanalnych hoteli rośnie w Polsce z roku na rok.

Planując podróż po kraju, można śmiało zrezygnować z utartych hotelowych szlaków i zapuścić się nieco głębiej. Naprawdę warto. ☐ 38

I travel the length and breadth of Poland in search of gastronomic treasures. My discoveries have enabled me to create a detailed map of our country, which I continue to fill in with more noteworthy places every week. My show Kuchenne Rewolucje has silent characters without whom none of my expeditions would be complete, viz. the hotels where I recharge my batteries between shoots. I always chose these places carefully, as they are my second homes while I’m on location.

My biggest was when I realised that most of these hotels are located in somewhat outof-the-way places. Who would ever suspect that the “HOT_elarnia” is hidden away in the forest in Puszczykowo near Poznań?

I was really taken by the well-thoughtout aesthetics, the overall calmness and the delicious Italian breakfast. If you visit the Polish Jura, if is well worth your while staying at the “Czarny Las”, which shows that small and climatic manor houses can blend in with nature perfectly. Home-cured cold cuts and freshly baked buns add to the ambience. I love “Modrzewie Park” in Szczawnica for its absolutely fabulous breakfast, its sensational scent of hyacinths and its beautiful table linen. I was enchanted by the “St Bruno” hotel in Giżycko, which is housed inside a massive 13th-century castle. What impresses most are its natural charm and magnificent cooking. Tea made from fresh mint leaves has such a homely feel. The place to go in the seaside town of Dźwirzyno is the “Havet” hotel and its duplex restaurant, which has the most magnificent view you will find anywhere.

Poland has more unique hotels every year.

If you are planning a trip around the country, get off the beaten track and venture into the unknown. It really is worth it. ☐

© RAFAŁ LATOSZEK.

KUCHNIA

39

POLSKIE PRZEBOJE

Polish Hits

SMATKI Folk fashion

40

STRÓJ GÓRALSKI TO FENOMEN KULTUROWY. JAK POWSTAJE TEN WSPÓŁCZESNY I KTO KREUJE NOWE MODY? ODPOWIEDZIĄ NA TO PYTANIE SĄ HISTORIE LUDZI, KTÓRZY TWORZĄ KULTURĘ PODHALA. / POLISH HIGHLAND ATTIRE IS A PHENOMENON. HOW ARE CONTEMPORARY HIGHLAND CLOTHES MADE AND WHO SETS THE TRENDS? HERE IS THE STORY OF THE PEOPLE BEHIND THIS INTRIGUING FASHION. Anita Marczułajtis-Łodzińska Adam Brzoza STYLIZACJA/STYLIST: Samanta Fałkowska

TEKST/BY:

ZDJĘCIA/IMAGES:

Smatki, spódnice, kierpce, parzenice Kwioty kolorowe, wzory całkiem nowe Kwitnie góralszczyzna, moda w niej się zmienia, Cały świat obeńdzies, nika takiej ni ma!

W czym tkwi siła góralszczyzny? Dlaczego kochamy góry i górali? Ta siła ma źródło w ludziach, którzy na co dzień tworzą swoją kulturę. Śpiewają, grają, tańczą w zespołach, szyją ubranie góralskie, malują na szkle i rzeźbią. W samym Poroninie znajdują się cztery sklepy z ubraniami i akcesoriami góralskimi oraz działa kilka pracowni twórców zajmujących się wytwarzaniem sukna, haftów czy galanterii skórzanej. Coraz częściej zajmują się tym młodzi ludzie, którzy nauczyli się tradycyjnego zawodu. A nawiązując do przeszłości, szukają nowatorskich rozwiązań i własnych form wyrazu.

What underpins the power of highland culture? Why do we love the mountains and mountain people? This power has its source in people who recreate their culture every day. They dance, play in bands, make regional clothing, create art, paint on glass and carve. There are four boutiques that carry highland clothes and accessories in Poronin alone and the town is home to several manufactures of textiles, embroideries and leather accessories. The growing numbers of young people who have been trained in traditional crafts are now using their skills to make a living for themselves and their families.

They revisit the past in their efforts to find innovative ideas and their own means of expression.

HIGHLAND VERSACE Andrzej Siekierka was born in Suche, near Poronin, in 1956.

He graduated from the Helena Modrzejewska Art School in Zakopane and spent the next 16 years making skiing pants and suits for ski jumpers in a Zakopane tailor’s shop near the Wielka Krokwia ski jump. In 1996, Siekierka was approached by the female staff of Redykołka (a regional restaurant which no longer exists) and asked to make highland costumes – but different, unconventional ones – for them. He made two pieces that sold in fifteen minutes and has had customers from Zakopane and beyond asking him for more ever since.

GÓRALSKI VERSACE Andrzej Siekierka. Urodził się w 1956 r. w Suchym koło Poronina. Ukończył zakopiańską szkołę artystyczną im. Heleny Modrzejewskiej. Potem przez 16 lat szył spodnie narciarskie i kombinezony dla skoczków w pracowni jednego z zakopiańskich krawców pod Wielką Krokwią. W 1996 r. namówiły go baby z Redykołki (nieistniejącej już restauracji regionalnej), żeby uszył dla nich coś takiego góralskiego, ale innego, ciekawszego… Gdy się dwa pierwsze ubrania sprzedały w ciągu 15 min, to do dziś mu baby w Zakopanem i okolicach nie dają spokoju. Siekierka zaczął sięgać do rzeczy zgromadzonych w Muzeum Tatrzańskim i na ich podstawie kroił nowe katanki, wydłużał spódnice, tworzył własne projekty ubrań, które często mocno odbiegały od tradycyjnego kanonu. – Była o to wojna – mówi Andrzej. – Wielu regionalistów, strażników tradycji, atakowało te nowe propozycje, a potem jak się moda rozAndrzej Siekierka ubiera nie tylko góralskie elegantki.

Andrzej Siekierka designs clothers for all women, not only highlanders.

41

POLSKIE PRZEBOJE

Polish Hits

PODHALE TO MIEJSCE WYJĄTKOWE POD WZGLĘDEM ROZWOJU SZTUKI LUDOWEJ. THE PODHALE IS A VERY SPECIAL PLACE WHEN IT COMES TO THE DEVELOPMENT OF FOLK ART.

przestrzeniła, to ich żony ode mnie nie wychodziły. Każda chciała mieć na sobie coś mojego…

W 2000 r. w karczmie Młyniska zorganizowano pierwszy duży pokaz mody szytej przez Andrzeja Siekierkę. Zebrała się tam śmietanka towarzyska, przedstawiciele rządu, prasa. Właśnie wtedy krawca z Suchego okrzyknięto góralskim Versace.

Siekierka od lat szyje kolekcje na wybory Miss Polonii, ubiera znane postaci życia publicznego. Dla posłanki Jagny Marczułajtis szyje góralskie rybaczki, dla Hani Rybki – zakopiańskiej Anny Marii Jopek – ma przygotowany materiał na wieczorową sukienkę… Muzeum Tatrzańskie już parę lat temu kupiło do swoich zbiorów całą kolekcję jego rzeczy…

Kilka lat temu malarka z Suchego, sąsiadka Siekierki, poprosiła, żeby Andrzej uszył jej pas do spódnicy. Na czarne sukno naszył muszelki przetykane czerwonymi koralami. Zapięcie pasa zrobił na wzór męskiej spinki metalowej. Dzisiaj w takich pasach Basi Piszczór chodzi pół Podhala. Najnowszy trend.

42

Siekierka began to design new patterns. He studied vintage garments from the collection of the Tatra Mountains Museum to fashion new cuts of jackets, elongated skirts, and design new original clothes, often very different from the traditional style. “It triggered a conflict”, says Siekierka. “Many regionalists – guardians of tradition – panned my new designs, but they instantly caught on and their wives wanted them”, he recalls.

“They all wanted to have something of mine.”

In 2000, Andrzej Siekierka staged his first big fashion show in the Młyniska Inn. The local elite, government officials and journalists were in the audience. Siekierka was hailed the highland Versace. For many years, he’s been making dresses for Miss Polonia and other public figures. Siekierka has made highland Capri pants for Jagna Marczułajtis MP and selected the fabric for an evening dress for Hania Rybka – Zakopane’s answer to Anna Maria Jopek. The Tatra Mountains Museum bought his entire collection a few years ago.

Siekierka’s neighbour, a painter, asked him to make her a matching belt for a skirt a few years ago. He embroidered black cloth with shells and red beads and fashioned the buckle after the men’s metal clasp. Tout le monde in Podhale is now wearing belts originally made for Basia Piszczór. It’s the latest fad.

ETYNKOWSCY FOLK FASHION – FROM TORONTO TO ZAKOPANE Agnieszka is genetically burdened. Her first teachers were her mother and grandmother, who were born into old highland clans that had been embroidering and making local costumes for generations. Her mother, Zosia Owczarek, embroidered local costumes and painted on glass – saints, angels and robbers. While her mother and grandmother were sewing and embroidering at home, they sometimes used to ask little Agnieszka to tack a waist tab or stitch a few tiny elements.

She wanted to go to an art high school and later study monument conservation, but things went differently in her life, and she read administration law, then quality management and finally completed a post-graduate course in computer graphics. She makes the most of her graphics education when she designs new prints on her computer. What does she like most about designing clothes? It gives her a sense of fulfilment.

She’s happy that she can design together with her husband and that people appreciate their work. She also enjoys the arguments that ensue when Mateusz draws a new pattern and she alters it because she thinks it would look better.

Mateusz is from Canada, where he studied upholstery and furniture design. He was introduced to folk costumes from all over the world when he toured as a member of a dance Agnieszka Budzyńska tworzy unikalne pantofle regionalne.

Agnieszka Budzyńska makes unique regional ornamented shoes.

POLSKIE PRZEBOJE

Polish Hits Hanna Malacina-Karpiel rodzinne, góralskie tradycje kultywuje również na scenie.

Singer Hanna Malacina-Karpiel cultivates her highland family's traditions also on the stage.

ETYNKOWSCY FOLK FASHION Agnieszka była obciążona genetycznie. Jej pierwszymi nauczycielkami były mama i babcia, które pochodzą ze starych góralskich rodów i od pokoleń zajmowały się haftem i szyciem strojów podhalańskich. Jej mama, Zosia Owczarek, haf­ tuje ręcznie góralskie ubrania i maluje na szkle – świętych, anioły, zbójników. Kiedy mama i babcia szyły i haftowały w domu, czasami podrzucały Agnieszce jakieś kaletki do fastrygownia, coś drobnego do przyszycia.

Agnieszka chciała iść do liceum plastycznego i na konserwację zabytków, ale jakoś tak się w życiu poukładało, że poszła na prawo administracyjne, zarządzanie jakością, a potem podyplomową grafikę komputerową. Grafika jej się teraz przydaje, kiedy projektuje wzory na komputerze. Co najbardziej lubi w tworzeniu strojów? Daje jej to poczucie spełnienia, cieszy fakt, że robi to razem z mężem, że ludziom się podoba.

Fajnie jest, kiedy czasem wykłócają się o coś, na przykład kiedy Mateusz narysuje wzór, a ona mu pozmienia, bo jej się wydaje, że tak będzie ciekawiej.

44

Mateusz pochodzi z Kanady, gdzie wyemigrował jego ojciec.

Studiował tam tapicerstwo i projektowanie mebli, a poznawał strój ludowy całego świata w czasie podróży z zespołem, w którym tańczył. Zainteresowanie sztuką ludową doprowadziło go na studia z kulturoznawstwa. Do Zakopanego trafił po raz pierwszy na zaproszenie góralskich muzyków poznanych w Chicago. Po powrocie do Toronto Mateusz zapisał się do zespołu działającego przy Związku Podhalan.

Agnieszkę poznał dzięki wspólnej koleżance na próbie zespołu zakopiańskich Bartusiów. Połączyła ich wspólna pasja do tańca. Pobrali się cztery lata później. Po ślubie mieszkali jakiś czas w Krakowie, gdzie wspólnie „podszywali” pierwsze stroje na zamówienie dla zespołów, rodziny i znajomych. Do tej pory pamiętają te pierwsze „zlecenia”: gorset podhalański, kamizelka żywiecka, koszula i kamizelka z Beskidu Śląskiego oraz kilka kamizelek w stylu folkowym.

Dziś Agnieszka i Mateusz Etynkowscy prowadzą rodzinną firmę Etynkowscy Folk Fashion. Szyją ubrania inspirowane tradycyjnym strojem ludowym i są jedną z najbardziej cenionych pracowni krawieckich w Zakopanem. Ich pasją jest rekonstrukcja, projektowanie i szycie strojów z różnych regionów Polski na podstawie opisów, zdjęć i zbiorów muzealnych.

Zgromadzili już sporą ich kolekcję i marzą, aby kiedyś móc wyeksponować ją w swoim nowym domu.

troupe. Mateusz’s interest in folk art led him to take up a cultural studies course in Canada. He first visited Zakopane when he was invited there by some local musicians he had befriended in Chicago. Once he got to know them, he knew he had to visit Podhale. They played music together and explored the life of Tatra highlanders from the inside. When he got back to Toronto, Mateusz joined a highland music band affiliated with the Polish Highlanders Association.

He met Agnieszka through a mutual friend during a rehearsal of Zakopane band Bartusie. They danced together and something clicked. It was their shared passion for dancing that brought them together. They were married four years later.

After the wedding, they spent some time living in Kraków, where they crafted their first made-to-order costumes for bands, relatives and friends. They still remember their first commissions: a Podhale-style bodice, a Żywiec-style vest, a Beskid Śląski-style shirt and vest, and several other folkinspired vests. Today, Agnieszka and Mateusz Etynkowski now run Etynkowski Folk Fashion, a family business. Their passions include reconstructing, designing and making costumes from different parts of Poland on the basis of descriptions, photographs and museum collections. They have their own collection of folk costumes at home. Their dream is to exhibit it in their new house.

REKLAMA

45

POLSKIE PRZEBOJE

46

Polish Hits

Agnieszka i Mateusz Etynkowscy cieszą się tym, że strój podhalański wciąż żyje, a ludzie nie wstydzą się go nosić.

Agnieszka and Mateusz Etynkowski are happy to see the highland attire appreciated and worn by people on the streets.

TRADYCJA I WSPÓŁCZESNOŚĆ Jest 2 stycznia. Na scenie Opery Krakowskiej trwa opera góralska dla Jana Pawła II. 150 artystów z Podhala śpiewa i tańczy w hołdzie błogosławionemu papieżowi. Wszyscy tradycyjnie, paradnie ubrani – żadnych stylizacji, tu trzeba przestrzegać kanonu. Nad całością wydarzenia artystycznego czuwa przecież dyrektor artystyczny Festiwalu Folkloru Ziem Górskich Stasia Trebunia-Staszel. Na scenie amatorzy i jedna śpiewaczka operowa. Agnieszka Konieczna-Kuk, rodem z Bukowiny Tatrzańskiej, prawnuczka Bronisławy Dziadoń-Koniecznej, pierwszej prymistki Podhala zwanej „Sabałą w spódnicy”. Ponad śpiewem górali słychać jej wibrujący sopran. Dopełnieniem tej muzycznej kreacji jest kostium: biała suknia w róże – najbardziej charakterystyczny motyw góralski – i obcisły gorset bez ramiączek. Na to zarzucona czerwona chustka kaźmierkula.

Zjawiskowa diwa góralska. Na co dzień mieszka i pracuje we Włoszech. Opowiada, że na każde „wezwanie” górali z Bukowiny porzuca zagranicę i jedzie, żeby z nimi zaśpiewać.

PANTOFLE, JAKICH NIE BYŁO Bukowina Tatrzańska – najwyżej położona wieś w Polsce – to miejsce magiczne. Jak Rzym położona jest na siedmiu wzgórzach, które tu nazywają się wierchami. Na Olczańskim Wierchu mieszka wielopoko­leniowa rodzina Budzyńskich. Ciepło tego domu cenił sobie bardzo Gustaw Holoubek, który przyjeżdżał tu na każdy zimowy wypoczynek do ukochanych gospodarzy – Zosi i Jaśka. Ich młodszy syn, Adam, ożenił się z Agnieszką z Białki. W jej rodzinie kobiety od dawien dawna zajmowały się wyszywaniem ubrań góralskich. Agnieszka pracuje dziś z mamą i siostrą, tworząc unikalne pantofle regionalne. Któregoś dnia mama wpadła na pomysł, żeby zrobić takie, jakich jeszcze nie było. Szare, ręcznie robione sukno połączyła z aplikacją wyszywaną koralikami. Dotychczas na każdym straganie pod Gubałówką były pantofle wyszywane kolorowymi nićmi na białym suknie. Nowym pomysłem dziewczyny zdobyły serca nabywców nie tylko w regionie.

WHEN TRADITION MEETS MODERNITY It’s the second of January. We are driving from Zakopane to Kraków. A hundred and fifty artists from Podhale will be singing and dancing at the Kraków Opera to pay homage to the Pope John Paul II. Every one of them is wearing a traditional costume. The prestige of the event requires them to follow tradition. On the stage stand amateurs and an opera singer – Agnieszka Konieczna-Kuk of Bukowina Tatrzańska, a granddaughter of the famous Bronisława Dziadoń-Konieczna, the first female musician of Pohale and a singer who earned the sobriquet “female Sabała.” As the first act commences, we hear her high-pitched voice above those of the other highlanders. Her costume complements this unique musical performance. A white ball gown with rose print – the most distinct of highland motifs topped with a tailored body-hugging strapless bodice. She has a red kaźmierkula scarf thrown over her shoulders. A sensational diva from the highlands. The singer lives and works in Italy. She says she responds to every “call” of the Bukowina highlanders and is only too happy to leave the Mediterranean to come and sing with them.

ONE-OF-A KIND SHOES Bukowina Tatrzańska, the highest village in Poland is a magical place. Like Rome, the village was built on seven hills.

Olczański Hill is home to the unusual multi-generational Budzyński family. This home of family warmth found favour with Gustaw Holoubek, who used to spend all his winter breaks there with Zosia and Jasiek. They have three children. Their youngest son, Adam is married to Białka-born Agnieszka.

Agnieszka comes from a family whose women have embroidered folk costumes for centuries. She makes regional shoes with her mother and sister. One day, her mother hit upon the idea to make slippers that no one had ever seen before. She combined grey hand-woven woollen fabric with a beaded appliqué. A completely fresh and astonishing concept. They launched their white woollen brightly embroidered slippers, which are now available from every stall in the Gubałówka market.

Their latest design has won praise from within and outside the region.

47

Polish Hits

NOWOCZESNA GÓRALKA Hania Malacina-Karpiel włożyła na scenę portki góralskie o tradycyjnym kroju szytym na mężczyzn. Przemek Garbaruk, krawiec, nie wiedział, jak podejść do zdjęcia miary, bo „była to pierwsza taka baba na Podhalu, co se takie portki namyślała i trzeba było ją pomierzyć jak chłopa!”. Spodnie uszył z tradycyjnego sukna barwionego na czerwono. Parzenice na udach haftowała Anna Nędza-Kubiniec z Kościeliska. W tych spodniach, w czarnych szpilkach, czarnej koszulce i skórzanej kurtce Hanka pokazała się w programie X Factor.

Nad swoimi strojami Hania pracuje z mamą, która jest krawcową. Hania ma różne pomysły, czasami trudne do zrealizowania, ale jak uprosi mamę, to ta „pokombinuje, poświęci się i dla córki zawsze uszyje”. Ostatnio przygotowała dla córki strój na występ w czasie Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy w Zakopanem. Tybetową minispódnicę z czarnym frakiem. W lecie Hania nosi na przykład białą sukienkę z haftem angielskim przepasaną czarnym skórzanym opaskiem zbójeckim na trzy klamry. To teraz modowy przebój.

Cała rodzina Hanki chodzi w góralskim stroju. – Jeżeli się żyje w tradycyjnej góralskiej rodzinie, to strój jest nieodłącznym elementem życia – mówi Hania, która z wykształcenia jest etnologiem, więc rozumie wagę kanonu. Chociaż kto wie, czy dzisiaj szokujące, oryginalne i stylizowane rzeczy nie będą za jakiś czas uznawane w góralszczyźnie za klasykę. Kto wie, jakie będą dzieje jej czerwonych portek góralskich. ☐

PARADNY STRÓJ WYRAŻA SZACUNEK DLA TRADYCJI I PODKREŚLA PODNIOSŁY NASTRÓJ CHWILI. REGIONAL COSTUME IS DONNED TO SHOW RESPECT FOR TRADITION AND STRESS THE SOLEMN NATURE OF THE CELEBRATION.

Staszek Karpiel-Bułecka śpiewa w zespole Future Folk.

Staszek Karpiel-Bułecka is the lead singer of Future Folk.

A MODERN MOUNTAIN WOMAN Hania Malacina-Karpiel has worn traditional men’s regional pants on stage. Przemek Garbaruk, the tailor who made them, did not know how to take her measurements because “she was the first lady in Podhale who wanted to have them made, so she had to be measured like a man.” Garbaruk made the pants with traditional woollen cloth dyed red. The floral patterns on the hips were embroidered by Anna Nędza-Kubiniec of Kościelisko. Last year, Hanka wore these pants, coordinated with black stilettos, a black T-shirt and a leather jacket on “The X Factor”. Hania designs her costumes with her dressmaker mother, who tries to materialise all her ideas. Hania has different concepts, which sometimes seem unattainable, but her mother always gives in and then “thinks about it. Later, she finds a way and makes something for her daughter.”

Everyone in Hanka’s family wears highland costumes. Traditional ones. “If you live in a traditional highland family, the costume becomes an integral part of your life”, she says.

Hania, an ethnologist by education, knows the importance of traditional style. And as we are talking, we cannot be sure that today’s shockingly sartorial and stylized garments will one day be recognised as examples of classical highland style. ☐

Za wypożyczenie przedmiotów do sesji dziękujemy artystom i sklepom:/We are grateful to the following artists and stores for lending clothes and accessories for the photo shoot: Andrzej Siekierka, Poronin 5, Suche, gm. Poronin; Artystyczny Świat „Aniger” – Regina Sośnierz, ul. Zamoyskiego 3a, Zakopane; Hafcik s.c. – PRACOWNIA KRAWIECTWA ARTYSTYCZNEGO FOLK FASHION, ul. Kasprowicza 86, Poronin; Kowalstwo artystyczne – Władysław Gąsienica-Makowski i Andrzej Kowalczyk, ul. Sobczakówka 16, Zakopane Wnętrza/Interiors: Muzeum Tatrzańskie

48

© AKPA

POLSKIE PRZEBOJE

Najlepszy sen na pokolenia, doskonalony ręcznie od 1852 roku Odkryj nowe kontynentalne i regulowane łóżka Hästens z ulepszonymi sprężynami, zapewniającymi luksusowy sen. Doskonałe łóżka powstałe z pasji i doświadczenia.

W pełni naturalne łóżka, które na pokolenia zapewnią komfortowy i zdrowy sen Tobie i Twojej rodzinie.

HÄSTENS STORE WARSZAWA 03-286 Warszawa, ul. Malborska 41 (Domoteka) warszawa@lozkahastens.pl, tel.: 22 331 17 07 HÄSTENS STORE GDAŃSK 80-339 Gdańsk, al. Grunwaldzka 569 gdansk@lozkahastens.pl, tel.: 58 342 47 35

hastens.com lozkahastens.pl

49

POLSKA MARKA

Polish Brand

PARA NA SUKCES

UZUPEŁNIAJĄCE SIĘ USŁUGI TO SPOSÓB NA SUKCES FIRMY INVESTLAND GROUP. ZAKŁAD PRODUKCJI SZKŁA I FABRYKA MEBLI WYGRYWAJĄ NA RYNKU, ZAPEWNIAJĄC KOMPLEKSOWE WYPOSAŻENIE WNĘTRZ. / COMPLEMENTARY SERVICES ARE THE SECRET OF THE SUCCESS OF THE INVESTLAND GROUP. THIS GLASSWORKS AND FURNITURE FACTORY ARE CONQUERING THE MARKET WITH BACKTO-BACK INTERIOR DESIGN. TEKST/BY:

50

Zofia Owczarczyk

The Investland Group has its head office in Krosno in the south of Poland and owes its success hinges to the glassware manufacturer Investland Sp. z o.o. and the Meblo-System Furniture Factory.

These two concerns sell fittings for hotels, restaurants, public utilities, stores, offices and pharmacies, as well as creative furniture, such as beds with fused glass bedheads.

Their innovative designs have won plaudits in Poland and beyond – Germany, France, the UK and the US. The Meblo-System Furniture Factory has been manufacturing systems furniture and non-standard items for cafes, hotels, offices and residential apartments for over 20 years. This modern facility is located in Zabajka near Rzeszów and has advanced production lines. The site makes furniture from

© M.P.

The winning pair

Na południu Polski, w Krośnie, swoją siedzibę ma Investland Group. Marka, na której sukces pracują dwie firmy: producent szkła Investland sp. z o. o. i Fabryka Mebli Meblo-System.

W duecie tworzą wyposażenie hoteli, restauracji, budynków użyteczności publicznej, sklepów, biur i aptek, a także niezwykłe meble, takie jak łóżka z wezgłowiami z fusingowego, czyli stapianego szkła. Ich projekty znalazły uznanie nie tylko w Polsce, ale też za granicą – m.in. w Niemczech, Francji i Anglii, a nawet USA. Fabryka Mebli Meblo-System od ponad 20 lat zajmuje się produkcją mebli systemowych oraz nietypowych, które trafiają do kawiarni, hoteli, biur, a także mieszkań prywatnych.

Nowoczesny zakład wyposażony w profesjonalne linie technologiczne znajduje się w Zabajce koło Rzeszowa. Powstają tam meble z atestowanych materiałów, które spełniają europejskie normy jakości i bezpieczeństwa.

Zespół wykwalifikowanych i doświadczonych pracowników dba o dopracowanie detali na każdym etapie produkcji.

Sprzęty wyprodukowane przez Meblo-System można zobaczyć m.in. w Costa Cafe, Filharmonii Podkarpackiej, biurach Telekomunikacji Polskiej i Plus GSM. Zakład produkcyjny firmy Investland znajduje się w Krośnie.

Trudno o lepszą lokalizację przedsiębiorstwa, które z tego tworzywa jest w stanie zrobić wszystko, niż miasto z tak bogatymi tradycjami hutnictwa i wyrobów ze szkła. Poza elementami mebli działający od 2005 r. zakład wykonuje także miejską i ogrodową szklaną architekturę, plafony sufitowe, kabiny prysznicowe, elementy ze szkła płaskiego, takie jak barierki, balustrady, daszki oraz niezwykłe projekty ze szkła fusingowego, m.in. drzwi. Firma jest otwarta na sugestie klientów i chętnie spełnia ich marzenia. Wśród najbardziej wyjątkowych realizacji są umywalka z mapą kuli ziemskiej czy wyposażenie domu w drzwi z motywami kotów. Investland cieszy się z ros­ nącej popularności wyrobów ze szkła w budownictwie i architekturze. W planach ma zwiększenie udziałów sprzedaży nie tylko w Polsce, ale też za granicą, a ponieważ proponuje swoim klientom wysoką jakość i nowoczesny design, ma duże szanse na realizację tych planów.

Przedstawiciele Investland Group podkreślają, że liczy się dla nich nie tylko jakość wykonywanych produktów, ale też zadowolenie klientów. Dlatego dużą wagę przywiązują do terminowości i jakości obsługi klientów oraz fachowego doradztwa w sprawie optymalnego zagospodarowania przestrzeni, doboru projektów i materiałów. Każdy klient zainte­ resowany produktami firmy może liczyć na bezpośredni kontakt hand­lowca i pomoc w realizacji indywidualnego zamówienia. Firma bezustannie pracuje nad tym, żeby określenie „polski produkt” kojarzyło się z najwyższą jakością. ☐

approved materials that comply with European quality and safety standards. A team of highly qualified and experienced professionals inspect everything down to the last detail at every stage of production. Meblo-System furniture can be found in Costa Cafe outlets, the Subcarpathian Philharmonic, and Telekomunikacja Polska and Plus GSM offices.

Investland’s glassmaking facility is in Krosno. There could hardly be a better location for a company that can make almost anything from glass than a city with such impressive glass technology and such a proud glassmaking heritage.

The facility has been in operation since 2005. Apart from furniture items, it manufactures glass urban and garden architecture, glass plafonds and shower cabins, float glass elements, including fences, balustrades and canopies, and special fused glass items, e.g. doors. The company is open to suggestions from customers and is only too happy to make their dreams come true. Some of its more exceptional achievements include a washbasin with a map of the world and home fittings with cat motifs. Investland is glad to see the current surge in the popularity of glass in construction and architecture. The company is planning to expand its sales in Poland and abroad, and because it offers high quality,

INVESTLAND CIESZY ROSNĄCA POPULARNOŚĆ WYROBÓW ZE SZKŁA W BUDOWNICTWIE I ARCHITEKTURZE. INVESTLAND IS GLAD TO SEE THE CURRENT SURGE IN THE POPULARITY OF GLASS IN CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE. modern designs, it has every chance of achieving this aim.

The Invest Group is at pains to point out that the quality of their finished products is just as important to them as customer satisfaction. The company is committed to on-time delivery, quality of customer service, and professional consulting in optimum use of space and selecting designs and materials. Every prospective customer enjoys one-on-one contacts with sales representatives and assistance in fulfilling his or her individual order.

The company is determined to make “Polish product” synonymous with “top quality”. ☐

www.investland.com.pl, www.meblosystem.pl

www.investland.com.pl, www.meblosystem.pl

Tekst powstał we współpracy z Investland Ltd.

The article was written in cooperation with Investland Ltd.

51

ROZMOWY O BIZNESIE

Business Talk

PRESTIŻOWY ADRES

Luxury in an exceptional location

O TYM, GDZIE W POLSCE ZNAJDZIEMY LUKSUS I JAK OTOCZENIE WPŁYWA NA STATUS MIESZKANIA, MÓWI MICHAŁ BOROWSKI, PREZES TACIT DEVELOPMENT POLSKA JS. / MICHAŁ BOROWSKI, PRESIDENT OF TACIT DEVELOPMENT POLSKA JS, SAYS THAT THERE IS LUXURY TO BE FOUND IN POLAND AND EXPLAINS HOW LOCATION AFFECTS THE VALUE OF AN APARTMENT. Piotr Gozdowski

Czym powinien charakteryzować się apartament, abyśmy mogli nazwać go luksusowym?

Jeden z najlepszych adresów w mieście to w tym przypadku warunek konieczny. W każdym większym mieście możemy znaleźć takie prestiżowe lokalizacje. W Warszawie wymieniłbym np. okolice Traktu Królewskiego, Łazienek oraz Ogrodu Saskiego. Czasami nawet kilkaset metrów różnicy może mieć kolosalny wpływ na status inwestycji i wartość nieruchomości.

Czy tylko lokalizacja wpływa pozytywnie na status apartamentu?

Bez wątpienia dzielnica oraz bezpośrednie otoczenie mają ogromny wpływ na to, jak traktowana będzie realizacja. We wspomnianych Alejach Ujazdowskich nie jest łatwo odnaleźć apartament o wysokim standardzie, który dysponuje własnym

52

What would you say are the essential features of a luxury apartment?

A prime city address is a must. Every major city has prestigious locations. Warsaw has the Royal Route, Łazienki Park and the Saski Gardens, to name but these three. One block can make a huge difference in terms of investment status and property values.

Is location the only thing that has a positive effect on the value of an apartment?

The district and the immediate vicinity obviously have a huge impact on how it is perceived. Upscale suites with private garages, security and high quality finishings are not easy to find in Aleje Ujazdowskie. This means that there is more to it than address and floorage. Some places are seen

© M.P.

ROZMAWIA/INTERVIEWED BY:

garażem, ochroną i jednocześnie wysokim standardem wyas prestigious, but have buildings that have not been kończenia. Więc sam adres i metraż to nie wszystko. W niektórenovated for decades. Whether these apartments would rych miejscach, uważanych za prestiżowe, budynki są nierequalify as luxurious is an open question. montowane od lat i nie wiadomo, czy znajdujące się tam Is there actually a demand for luxurious apartments in mieszkania sprostałyby wymogom stawianym apartamentom.

Poland?

Czy w Polsce jest zapotrzebowanie na naprawdę luksusoAnd how many truly luxurious apartments will you find in we apartamenty?

Poland? Warsaw has the Opera Residence, the Cosmopolitan A ile naprawdę luksusowych apartamentów w Polsce znajdzieand the area around Morskie Oko Park. Wealthy people, who my? W Warszawie można wymienić np. Rezydencję Opera, used to live in suburban villas, are now coming back to the Cosmopolitan i okolice parku Morskie Oko. Ludzie zamożni, city so as not to waste time commuting. They’re after którzy mieszkali w podmiejskich willach, przenoszą się do miaprestigious apartments in prime locations, but there is sta, bo nie chcą tracić czasu na dojazdy. Szukają więc dobrze relatively low supply at the top end of the market. położonych prestiżowych apartamentów, ale podaż lokali Lofts were all the rage ten years ago. But we came to z najwyższego segmentu jest stosunkowo niewielka. hear more about companies investing in them going Dekadę temu wiele mówiło się o loftach. Z biegiem czasu bankrupt than we did about luxury and profits. głośniej jest o bankructwach inwestujących w nie spółek The problem was the location. If you were pinning your niż o luksusie i zyskach. hopes on lofts in, say, Żyrardów or Łódź attracting well-toTu wracamy do kwestii lokalizacji. Jeśli ktoś liczył na to, że np. do buyers, then I’ll say it again: these are just not the places lofty w Żyrardowie czy Łodzi przyciągną ludzi z dużymi pieto be. These apartments definitely had high quality niędzmi, to przypomnę: to nie jest to miejsce. finishings, but investors were overoptimistic.

Nie można odmówić tym inwestycjom wysoThe same goes for soft lofts in Warsaw’s kiej jakości realizacji, ale optymizm inwestorów Praga and Mokotów districts – the prices are był zbyt duży. Podobnie jest z soft loftami na just too high for the neighbourhood and the Pradze czy Mokotowie – ceny są za wysokie jak location. na to położenie i sąsiedztwo.

Where did the idea for a glass high rise in Stąd pomysł na szklany wieżowiec w ścithe heart of Warsaw come from? słym centrum Warszawy?

Initially, investors wanted to build a unique Zamysłem inwestorów było wybudowanie residential tower. We tend to think that unikalnego mieszkalnego wieżowca. Wydacentrally located high rises are only suitable Wysoki standard to nie wszystko. wałoby się, że przeznaczeniem wysokich bufor offices or hotels, so a lot of people Dzielnica oraz bezpośrednie dynków w rejonie centrum są funkcje biurowe thought a residential tower was madness. otoczenie mają ogromny wpływ na to, jak traktowana będzie realizacja lub hotelowe, więc postawienie mieszkalnej We assumed at the outset that everything, – podkreśla Michał Borowski. / wieży wielu traktowało jako szaleństwo. Od including the blueprint, had to be premium “Quality is not everything. The początku przyjęliśmy założenie, że wszystko quality. Helmut Jahn won our fiercely district and immediate surroundings musi być najwyższej jakości, poczynając od competitive design contest and we have have a big impact on the perception samego projektu. W silnie obsadzonym konbeen maintaining the highest standards ever of an investment”, says Michał Borowski. kursie wygrał Helmut Jahn i od tej pory nie since. schodzimy z najwyższego poziomu.

Are all the apartments in the CosmopoliCzy urządzacie przestrzeń każdego mieszkania w Cosmotan tower decorated? politanie?

“Shell and core” apartments in a building like this would Udostępnianie lokali w tzw. „stanie deweloperskim” w budyndefeat the whole purpose of constructing it. ku tej klasy mija się z celem. Dlatego w średniej cenie 25 tys. zł The average purchase price of PLN 25,000 incl. tax per sq. m za m2 brutto wykańczamy wszystkie apartamenty, oferując includes interior decoration. The purchaser can choose from klientom duży wybór wysokiej jakości materiałów oraz wypoa wide range of high quality finishing materials and fittings. sażenia. Dodatkowo jedno z pięter przeznaczyliśmy do wspólAdditionally, one floor is a common area set aside for the nego i wyłącznego użytku naszych mieszkańców. Znajdują się exclusive use of the tenants. It will have a fitness club with na nim klub fitness z siłownią, jacuzzi, sale do masażu, sauny a gym, hot tub, massage parlours, sauna and green terrace, oraz zielony taras, a także dwie sale konferencyjne. W budynku as well as two conference rooms. There is also 24 h jest recepcja z całodobową obsługą, ochrona, 4-kondygnacyjreception, security and a four-storey underground car park. ny parking podziemny. Mogę powiedzieć, że stworzyliśmy naIt’s fair to say that we have created a truly unique building in prawdę wyjątkowy projekt w najlepszej możliwej lokalizacji. ☐ an optimum location. ☐

53

People and the World

KOLEKCJE OSOBLIWOŚCI

Quirky collections 54

© M.P., REX FEATURES/EAST NEWS (2)

ŚWIAT I LUDZIE

Museum of Bad Art w Bostonie gromadzi prace, których nie pokazałoby żadne inne muzeum na świecie.

Museum of Bad Art in Boston houses a collection of works which no other museum in the world would want to exhibit.

„F-16 O SMAKU WIŚNIOWYM”, SKARPETKI, PROTEZA NOGI I WIATR W PUDEŁKU – TO TYLKO NIEKTÓRE Z EKSPONATÓW WYSTAWIONYCH W NAJDZIWNIEJSZYCH MUZEACH ŚWIATA. / “CHERRY-FLAVOURED F-16”, SOCKS, AN ARTIFICIAL LEG, AND WIND IN A BOX ARE JUST SOME OF THE EXHIBITS YOU CAN FIND IN THE WORLD’S MOST BIZARRE MUSEUMS. TEKST/BY:

Monika Rębała

Kiedyś największą atrakcją były ślizgające się kapcie, w których ścigano się po dokładnie wypastowanej muzealnianej posadzce. Dziś to przeszłość. Muzea nie wieją już nudą, ale bawią, uczą i zaskakują. Kończy się też era szczelnie zamkniętych gablot. – Co więcej, wyrzuca się również powoli multimedia z muzeów, bo ludzie są nimi znudzeni, mają je w końcu na co dzień. Obserwujemy powrót do muzeum z XVII i XVIII w., kiedy przychodziło się do gabinetów osobliwości i brało do ręki różne przedmioty – mówi prof. Dorota Folga-Januszewska, muzeolog z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

Renesans muzeów widać gołym okiem. Na świecie otwiera się dziesiątki tego typu placówek w ciągu roku. Bo – nie ma co ukrywać – kolekcjonowanie to też świetny biznes. – Pięć na dziesięć nowo powstających muzeów w Polsce jest otwieranych z pobudek czysto ekonomicznych. Ale to nie oznacza, że te pobudki nie dadzą w przyszłości efektu kulturowego i poznawczego – mówi profesor Folga-Januszewska. Jedno jest pewne, im dziwniejsza, bardziej szokująca i śmieszna kolekcja, tym więcej chętnych do jej obejrzenia.

There was a time when gliding over their impeccably polished floors in slippery footwear was the only thing museums had going for them. Those days are gone. Museums no longer drain you – they educate, amuse and surprise. The days of tightly closed display cases are all but over. “Multimedia is gradually being phased out too, as the novelty has worn off now that people use it every day. What we are witnessing is a return to the 17th and the 18th century concept of the museum whose main attraction was a cabinet of curiosities where a variety of objects were within reach”, says Prof. Dorota Folga-Januszewska, a museologist at the Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw.

A museum renaissance is clearly underway. Dozens of new institutions are opened around the world every year. The reason is simple – collections are highly profitable. “Five of the

55

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

U dołu: w muzeum zupek instant w mieście Ikeda w Japonii można nawet stworzyć własną mieszankę.

Below: At the ramen museum in Ikeda, Japan you can actually make your own variety.

DZISIEJSZE MUZEA NIE WIEJĄ JUŻ NUDĄ, ALE BAWIĄ, UCZĄ I ZASKAKUJĄ.

CONTEMPORARY MUSEUMS ARE A SOURCE OF KNOWLEDGE, ENTERTAINMENT AND FUN.

© LAIF/CZARNY KOT, BRIDGEMAN/CORBIS/FOTOCHANNELS

SŁONO I PIEPRZNIE Doskonale wiedzą o tym twórcy Muzeum Tanich Win w Szklarskiej Porębie. Zwiedzający mogą tu podziwiać kilkaset etykiet i ponad 100 butelek win o tak fascynujących nazwach jak „Czar Par” czy „F-16 o smaku wiśniowym”. Istnieje też muzeum bimbru w Białymstoku. W Holandii z kolei jest muzeum marihuany, a w Wervik, w Belgii, tytoniu. Wiele kolekcji poświęcono jedzeniu lub temu, z czym się ono kojarzy. Jest więc muzeum banana w Waszyngtonie i muzeum zupek instant (w Polsce błędnie zwanych chińskimi) w ojczyźnie tej strawy, czyli w Japonii.

W Berlinie powstało muzeum kiełbasy curry. – Pomysł narodził się na Jamajce, założyciel muzeum był tam na wakacjach i zobaczył wystawę poświęconą słodkim ziemniakom, które są tamtejszym tradycyjnym warzywem – mówi Bianca Wohlfromm, menedżer ds. mediów w berlińskim muzeum. – Stwierdził, że w Berlinie warto stworzyć coś podobnego. Padło na kiełbaskę curry, która jest dziedzictwem kulturowym Berlina. Żaden inny fast food nie stanowił takiej inspiracji dla pisarzy, filmowców czy piosenkarzy – dodaje. Zwiedzający mogą podziwiać berliński smakołyk wszystkimi zmysłami: oglądać i wąchać go, słuchać opowieści o nim i oczywiście smakować.

56

© GET TYIMAGES, LAIF/CZARNY KOT

Istnieją też muzea poświęcone przedmiotom, w których przechowuje się żywność. W Columbus w Stanach Zjednoczonych jest muzeum pojemników na drugie śniadanie (Lunchbox Museum), a w miasteczku Gatlinburg, w stanie Tennessee, muzeum prezentujące ok. 20 tys. zestawów solniczek i pieprzniczek z całego świata. – Podziwiam kreatywność artystów, którzy wymyślili te wszystkie pojemniki – mówi Andrea Ludden, archeolog i założycielka tej placówki. Niektóre zestawy na sól i pieprz to prawdziwe dzieła sztuki. Jedne wydają dźwięki, inne mają kółka. Muzeum cieszy się tak dużą popularnością, że otworzono jego filię w Alicante w Hiszpanii.

SZTUKA ROZSTANIA Tych, których nie fascynuje jedzenie, może zainteresuje moda.

W Muzeum Guzików w Łowiczu zgromadzono guziki wielu znanych osobistości ze świata polityki i kultury. Pekin ma muzeum skarpetek pokazujące ich historię. A ci, którzy bardziej niż przykryciem fascynują się samym ciałem, mogą wybrać się do Rejkiawiku, do Muzeum Fallologicznego, które w swoich zbiorach ma ponad 200 penisów różnych ssaków. Organ kaszalota ma 170 cm długości, a najmniejszy, 2-milimetrowy penis chomika ogląda się przez szkło powiększające. – Jako dziecko jeździłem na wakacje na wieś, gdzie pasałem krowy. Do ich pilnowania miałem bat zrobiony z wysuszonego penisa byka. Kiedyś

ten new museums in Poland have been established for purely economic reasons. This is not to say they won’t generate cultural and cognitive benefits in the future”, adds Prof. FolgaJanuszewska. One thing is for certain – the more bizarre, shocking and ridiculous the collection, the heavier the footfall.

SALT AND PEPPERY This is understood by the founders of the Cheap Wine Museum in Szklarska Poręba. The museum has hundreds of labels and over 100 bottles with such endearing names as “It Takes Two to Tango” and “Cherry-Flavoured F-16”. There is also a moonshine museum in Białystok. Amsterdam has a hash, marihuana and hemp museum, and Wervik, Belgium, has a tobacco museum. There are numerous collections devoted to food and associated items. There is a banana museum in Washington and a ramen museum in the land of its birth, viz. Japan. Unfortunately, there is no pork chop museum, but Berlin has a museum honouring the famous currywurst.

“The idea was conceived in Jamaica. The founder went there on holidays and found an exhibition dedicated to sweet potatoes which are the local staple vegetable”, explains Communications Manager, Bianca Wohlfromm. “He concluded that a similar institution should be opened in Berlin. The currywurst was an obvious choice – it is Berlin’s cultural heritage.

REKLAMA

57

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

Muzeum w Amsterdamie pokazuje, jak człowiek od tysięcy lat wykorzystywał konopie.

Kunstkamery, tworzone przez arystokratów, były poprzednikami muzeów.

The Amsterdam Museum shows how man has been using hemp over the cenuries. Kunstkameras art cabinets created by aristocrats were the predecessors of museums.

No other fast food has inspired writers, filmmakers and singers like currywurst”, she adds. Visitors can experience the Berlin delicacy will all their senses – inspect and smell it, listen to stories about currywurst and, naturally, taste it.

There are also museums dedicated to food containers, e.g. there is the Lunchbox Museum in Columbus, OH, US, and the town of Gatlinburg, TN, US, has a quirky museum showcasing approx. 20,000 salt and pepper shakers from around the world. Some of them are genuine works of art.

There are sound-making shakers and shakers on wheels.

The museum is so popular that a branch has been opened in Alicante, Spain.

58

© GET TYIMAGES, M.P.

DLA MUZEALNIKÓW INSPIRUJĄCE MOŻE BYĆ WSZYSTKO, NAWET ROZSTANIA CZY WIATR. ANYTHING CAN BECOME AN INSPIRATION FOR A MUSEUM, EVEN BREAK-UPS OR THE WIND.

opowiedziałem znajomemu, który ma farmę, że chciałbym mieć taki bat jako wspomnienie dawnych lat, a on przywiózł mi niewysuszony jeszcze organ. Tak narodził się pomysł muzeum – mówi Hjörtur Gisli Sigurdsson, założyciel i dyrektor The Icelandic Phallological Museum.

W Turcji znajduje się muzeum włosów. – Zaczęło się w 1979 r. od kosmyka włosów, które na pamiątkę zostawiła dziewczyna taty, kiedy od niego odchodziła. Ojciec przypiął go do ściany jaskini w Avanas, gdzie prowadził warsztaty z wyrobu ceramiki.

Opowiadał ludziom tę historię, a oni zostawiali mu swoje kosmyki. Dziś kolekcja ma ponad 16 tys. eksponatów – mówi Sara, córka Galipa Körükçü, założyciela muzeum.

Rozstania, jak się okazuje, są inspirujące dla muzealników. – Kiedy zaczynaliśmy, baliśmy się, że dostaniemy stos listów i plu-

Poznaj inne historie:

Obietnice

uczciwych ludzi nie tracą

ważności „W zeszłym roku dowiedzieliśmy się, że towarzystwo ubezpieczeń Prudential poszukuje spadkobierców przedwojennych polis. Okazało się, że taką polisę wykupił w 1930 roku mój pradziadek Eugeniusz. Dzisiaj, nawet jeśli ci się coś należy, to musisz to wywalczyć. Tutaj było odwrotnie: to Prudential nas znalazł i wypłacił pieniądze z polisy, o której nawet nie wiedzieliśmy”.

Od 165 lat staramy się robić więcej niż inni, bo dla kogoś może to znaczyć wszystko.

59

People and the World

W Narodowym Muzeum Musztardy zgromadzono (na razie) 5624 gatunki tej przyprawy z całego świata. W dodatku można ich próbować!

The National Mustard Museum houses (so far) 5,624 varieties of the condiment from all over the world. Visitors can try the exhibits!

szaki – mówi Marija Vladusic, menedżer ds. komunikacji muzeum przedmiotów związanych z rozstaniem znajdującym się w Zagrzebiu. – Ku naszemu zaskoczeniu mamy w zbiorach też rower, siekierę, dowód osobisty, protezę nogi i wsteczne lusterko – dodaje Marija.

SZTUKA I NIESZTUKA Na koniec coś dla ducha. We włoskim mieście Triest można odwiedzić muzeum poświęcone wiatrowi bora. – Na razie jest to magazyn wiatrów, w którym gromadzimy pudełka z wiatrami ze wszystkich niemal stron świata. Ale chcemy wkrótce otworzyć wystawę opowiadającą o bora z różnych perspektyw: naukowej, jako zjawisku atmosferycznym i liteMuzeum Dobranocek to wspomnienie dzieciństwa.

Podobnie jak muzeum pudełek śniadowych.

The Bedtime Cartoons Museum is a trip down memory lane. So is the lunchbox museum.

60

THE ART OF BREAKING UP If food is not your thing, try fashion. The Button Museum in Łowicz displays buttons of many celebrated political and cultural personages, while the Sock Museum in Beijing presents the history of this practical garment.

If you hold that clothes maketh not the man, you might want to head for Reykjavik and pop into the Phallological Museum, which has over 200 penises of different mammals. These include a 170-cm sperm whale penis and a 2-mm hamster penis, which can only be seen under a magnifying glass.

“When I was a child, I used to spend the holidays in the country herding cows. I was given a cattle whip made out of a dried bull’s penis. Once, I told a friend who had a farm that I would like to have a whip like this as a memento of the old days. He brought me a fresh organ and thus the concept of the museum was born”, recalls Hjörtur Gísli Sigurðsson, the founder and director of the Icelandic Phallological Museum.

Turkey has a hair museum. “The story began in 1979, when my father’s girlfriend left him and gave him a lock of her hair as a keepsake. He put the lock on the wall of a cave in Avanas where he had his pottery shop. When he told his story to visitors, they left snippets of hair with their addresses written on pieces of paper. The collection now has more than 16,000 locks, and the museum has made its way into the Guinness World Records”, says Sara, the daughter of museum founder, Galip Körükçü, with pride.

As it turns out, love stories gone wrong inspired another museum. Zagreb is home to a museum of objects connected with broken relationships. “At first, we were afraid that we would be receiving heaps of letters and stuffed toys”, says

© ALAMY/BEW, ZUMA PRESS/FORUM, AGENCJA GAZETA

ŚWIAT I LUDZIE

61

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World Muzeum sedesów w Wiesbaden pokazuje miejsce tego urządzenia w kulturze.

The Toilet Museum in Wiesbaden focuses on the cultural history of the toilet bowl and seat.

62

Communications Manager Marija Vladusic. “Much to our surprise, our collection now includes a bicycle, an axe, an ID card, an artificial leg and a rearview mirror.”

ART AND NON-ART And finally, some soul food. The Italian city of Trieste has a museum that pays homage to the legendary Bora wind.

“Right now, it’s wind storeroom, where we keep boxes with winds from almost everywhere in the world.

We want to open an exhibition depicting the various aspects of the Bora – seen as an atmospheric and a literary phenomenon – in the near future”, says Rino Lombardi, the mastermind behind the museum. The Museum of Bedtime Cartoons in Rzeszów takes you back in time. There are hundreds of objects related to the iconic cartoons on display.

“We are the only museum anywhere to have the original dolls from the Jacek and Małgosia series in our collection” says Beata Mianowska of the museum. Boston has a museum celebrating lack of talent. “We have a clear goal: to amass, exhibit and celebrate art which is simply too bad to be ignored”, says Louise Reilly Sacco of the Museum of Bad Art. “You can see for yourself that art which would never be exhibited in a conventional museum can bring you joy and even make you laugh.”

Museums are now so many and varied that there is something for everyone somewhere. “The desire to learn is a natural human need, so we will continue to come to these sorts of institutions”, says Prof. Folga-Januszewska. ☐

© CORBIS/FOTOCHANNELS, TRAVELPHOTO/FORYM, M.P.

rackiej – mówi Rino Lombardi, pomysłodawca placówki. Dla odmiany w Muzeum Dobranocek w Rzeszowie znajdziemy setki przedmiotów związanych ze słynnymi kreskówkami z dawnych lat. – Tylko u nas można zobaczyć oryginalne pacynki z bajki Jacek i Małgosia – zachwala Beata Mianowska z rzeszowskiego muzeum.

W Bostonie z kolei warto odwiedzić muzeum beztalencia.

– Zbieramy, wystawiamy i celebrujemy sztukę, która jest tak zła, że powinna być zignorowana – mówi Louise Reilly Sacco z Muzeum Złej Sztuki (Museum of Bad Art). – Zwiedzający mogą się przekonać, że prace, które nigdy nie zobaczyłyby światła dziennego w tradycyjnym muzeum, mogą dawać radość, a nawet wzbudzać śmiech – dodaje.

W dzisiejszych muzeach każdy znajdzie coś dla siebie. – W człowieku istnieje naturalna chęć poznania, dlatego wciąż będziemy odwiedzać tego typu placówki – przekonuje prof. Folga-Januszewska. ☐

63

KULTURA

Culture

TEKSTY/BY:

Ola Salwa

MUZEUM / MUSEUM

Bracia po pędzlu

Brothers in brushes

Aleksander Gierymski 1850–1901, Muzeum Narodowe w Warszawie od 20 marca / Aleksander Gierymski.

1850-1901, National Museum in Warsaw, opens on 20 March

Maksymilian i Aleksander Gierymscy tworzyli swoje płótna w nurcie malarskiego realizmu, a ten drugi jest też uważany za prekursora polskiego impresjonizmu.

Podobieństwa i różnice w stylistyce i tematyce obu malarzy można zaobserwować dzięki niezwykłemu przedsięwzięciu dwóch bratnich placówek sztuki – Muzeum Narodowego w Warszawie oraz Muzeum Narodowego Krakowie. W stolicy króluje Aleksander. Zobaczymy tu m.in. najbardziej znany jego obraz Żydówka z pomarańczami. W Krakowie możemy odkryć dzieła mniej znanego Maksymiliana, choćby Patrol powstańczy czy Obóz cyganów. / The paintings of Maksymilian and Aleksander Gierymski are fine examples of realism.

The latter is recognised as the precursor of Polish impressionism. Thanks to a massive effort on the part of two sister institutions – the National Museums of Warsaw and the National Museum in Kraków – we can now observe the differences and similarities in the styles and themes of these two painters. Warsaw features Aleksander, including his most celebrated painting Jewish Woman Selling Oranges, while Kraków revisits the works of his lesser-known brother, such as Reconnaissance and Gypsy camp.

Maksymilian Gierymski.

Dzieła, inspiracje, recepcja, Muzeum Narodowe w Krakowie od 25 kwietnia /Maksymilian Gierymski. Works, Inspirations, Reception, National Museum in Kraków, opens on 25 April

DVD / DVD

Biblioteka z dokumentami Doculibrary

Marcin Koszałka. Polska Szkoła Dokumentu, Narodowy Instytut Audiowizualny / Marcin Koszałka. The Polish School of Documentary Film, National Audiovisual Institute

64

© M.P.

Marcin Koszałka to ciekawe zjawisko w polskim filmie dokumentalnym – autor wyrazisty, prowokujący, niepokojący. Na płycie wydanej w serii Polska Szkoła Dokumentu znajdziemy właśnie takie utwory, choćby Takiego pięknego syna urodziłam, Istnienie, Do bólu. / Marcin Koszałka is a fascinating figure in contemporary Polish documentary film – flamboyant, thoughtprovoking and disturbing. This recent release from the Polish School of Documentary Film features such titles as Such a Nice Boy I Gave Birth to, Existence, and Till It Hurts.

KULTURA

Culture

Sicz to dzicz KSIĄŻKI / BOOKS

Reporter’s insight

Nagrodzona Paszportem Polityki opowieść o wyprawie na Ukrainę. Bohatero-narrator, bystry, złośliwy i ironiczny podróżnik mówi tu tyle samo o miejscu, które zwiedza, jak i miejscu, z którego przyjechał. Rewelacja! / Communist Poland stripped of nostalgia, mytm 1969–1979, Małgorzata Szele and their everyday lives. Compelling and authentic stories packed with vibr fascinating glimpse into “People’s Poland” – a country that no one will miss after reading this. In Polish only.

Ziemowit Szczerek „Przyjdzie Mordor i nas zje”, Ha!Art

Dziecko pyta Plastic Man

Są takie rzeczy na świecie, o których nie śniło się filozofom, bo pewnie zajmowali się sprawami poważniejszymi. A my chcielibyśmy wiedzieć, dlaczego pingwiny nie marzną, papużki nie spadają we śnie z drążka, a Indianie nie mają zarostu… Odpowiedzi szukamy w tej uroczej książce. / Thirtyou might run into in the darknsculptor is Paweł Althamer, one of Poland’s most intriguing artists and performers. These works were created in Berlin two years ago while Althamer was working on other objects.

REKLAMA

Christian Dreller, Petra Maria Schmitt „Dlaczego rekiny nie chodzą do dentysty? Historyjki dla ciekawskich dzieci”, Prószyński Media / Polyethylene. In the Darkness, Wrocław Contemporary Museum, open until 15 April

MUZYKA / MUSIC PŁYTA / CD

Jest moc!

What’s on at OFF? Fortepian, kontrabas plus perkusja równa się świetne improwizacje jazzowe z nutą klasyki i etno. Tytułowa „Prana” to siła życiowa, którą wciela w instrumenty trio Artura Dutkiewicza. Efekt? Piątka z muzyki! / The sixth OFF Plus Camera film festival in Kund the world. The main highw features and a Dark Star Rising section dedica= Andy Warhol and Alejandro Jodorowsky. You will also have an opportunity to meet the stars.

65

Culture

TEKSTY/BY:

Ola Salwa

Jest moc!

MUZYKA / MUSIC

The power within Fortepian, kontrabas plus perkusja równa się świetne improwizacje jazzowe z nutą klasyki i etno.

Tytułowa Prana to siła życiowa, którą wciela w instrumenty trio Artura Dutkiewicza. Efekt? Piątka z muzyki! / Piano, double bass and percussion all add to up to brilliant jazz improvisations with a twist of classical and ethno. The title Prana, refers to the life force energy, which is channelled into the Artur Dutkiewicz trio. The results? Superb.

Grammy muzykę!

Grammy award winning music Sześcioczęściową suitę skomponował Włodek Pawlik, a wykonała Kaliska Orkiestra Symfoniczna. Jest tu i nastrojowa melodyczność, i dynamiczna rytmiczność, którą docenili nie tylko polscy melomani. Album otrzymał w tym roku nagrodę Grammy. / This six-part suite is atmospherically melodic and pulsates with dynamic rhythms. Music lovers from Poland and abroad just cannot get enough of it. So much so that the album picked up a Grammy this year.

Włodek Pawlik, Night in Calisia, Pawlik Relations

DVD / DVD

KSIĄŻKI / BOOKS

Kinohistoria

Kraj rośnie

Miejski hit

Podróż przez światową kinematografię widzianą jako seria eksperymentów i innowacji, której narratorem jest krytyk i reżyser Mark Cousins. Żeglując po odmętach filmu zatrzyma się także przy polskim brzegu. Gdzie dokładnie?

Zobaczcie sami! / A journey into world cinema seen as a series of experiments and innovations, narrated by critic and director Mark Cousins. As he navigates the depths of cinema, Cousins makes a stopover in Poland.

Where exactly?

You’ll have to see for yourself.

Jak budowano Polskę po odzyskaniu niepodległości? Zobaczymy w tym niezwykłym albumie poświęconym krajowej modernie, a konkretnie krakowskim budynkom, także tym stworzonym do codziennego życia, oraz ośrodkom wypoczynkowym w Zakopanem czy Krynicy. / How was independent Poland built after it was reborn? You can find the answer in this album dedicated to Polish modernism, and specifically to public buildings in Kraków and spa resorts in Zakopane and Krynica.

The Story of Film – Odyseja filmowa, reż. Mark Cousins, Gutek Film

Andrzej Szczerski Modernizmy.

Architektura nowoczesności II

Jedna moda nigdy nie przeminie – na Nowy Jork. W tej książce historia miasta przecina się z prywatnymi opowieściami i refleksjami autorki, która nakładając kolejne warstwy historyczne i obyczajowe, tworzy obraz zmieniający się jak… w kalejdoskopie! / New York City will always be the place to be.

This book blends the history of the city with the personal stories and insights of the author, who builds up multiple layers of history and drama to create an ever changing image – just like a kaleidoscope.

Cinematic history

66

The country is growing

Urban classic

Magdalena Rittenhouse Nowy Jork, Czarne

© M.P.

KULTURA

Artur Dutkiewicz Trio, Prana, Pianoart

KULTURA

Culture

67

W CZTERY OCZY

68

One on One

SZPIK NA SZCZYT

Marrow on a Mountain

OSTATNIO PACJENTKA, KTÓRA PRZESZŁA CIĘŻKIE LECZENIE I JESZCZE NIE WIEMY, JAK SIĘ JEJ LOSY POTOCZĄ, POKAZAŁA MI KOSZULKĘ Z NAPISEM „SZPIK NA SZCZYT”. ZNACZY, ŻE SZYKUJE SIĘ DO WYPRAWY – MÓWI PROF. KRZYSZTOF KAŁWAK. / A FEW DAYS AGO, ONE OF MY PATIENTS, WHO HAD UNDERGONE A HEAVY CHEMOTHERAPY TREATMENT, THE RESULTS OF WHICH WERE UNCERTAIN, SHOWED ME A “SZPIK NA SZCZYT” (MARROW ON A MOUNTAIN) T-SHIRT. THIS TOLD ME THAT SHE HAD BEEN GETTING READY FOR THE EXPEDITION”, SAYS PROF. KRZYSZTOF KAŁWAK.

ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Małgorzata

T. Załoga

ZDJĘCIA/PHOTOS: Tomasz

Skąd taka ekipa na szczycie Kilimandżaro?

Sama akcja „Szpik na szczyt” to pomysł Anny Czerwińskiej, wybitnej himalaistki i dawczyni szpiku. Pani Anna wymyśliła, że dzięki takiej wyprawie można by pokazać, że biorcy szpiku wracają do zdrowia i do normalnego życia na tyle, że mogą pokusić się nawet o wejście na szczyt, który wydaje się nieosiągalny dla wielu zdrowych ludzi. Kilimandżaro naprawdę jest górą wymagającą. Dość powiedzieć, że brama wejściowa do parku narodowego, do której dowożą ludzi busiki, znajduje się mniej więcej na 1600 m, a stamtąd trzeba „drałować” piechotą ponad 4 km do góry. I to w coraz trudniejszej atmosferze, przy coraz niższym ciśnieniu parcjalnym tlenu…

Mogą się pojawić objawy choroby wysokościowej… Tam się krwinki czerwone naprawdę przydają. Co roku kilku turystów na tej górze… zostaje.

Jak sobie w tych warunkach radzili biorcy szpiku?

Wśród sześciorga, którzy zdecydowali się na wspinaczkę, były osoby o bardzo różnej kondycji fizycznej. Np. 24-letnia dziewczyna, u której wciąż aktywna jest tzw. reakcja „przeszczep przeciwko gospodarzowi”. To powikłanie po przeszczepie jest przyczyną m.in. zaników mięśni i tkanki podskórnej oraz trudności z pełnym zgięciem w stawach. Jej było bardzo ciężko, ale mimo różnych mniejszych i większych kryzysów doszła aż do obozu piątego, na 4650 m, i dopiero tam wspólnie podjęliśmy decyzję, że dalsza droga byłaby już nierozsądna.

Dla niej to i tak był co najmniej Mt. Everest. Gdyby Księga rekordów Guinnessa przyjmowała takie rekordy, to ona na pewno byłaby rekordzistką, bo weszła najwyżej spośród wszystkich pacjentów po przeszczepie szpiku i z aktywną chorobą „przeszczep przeciwko gospodarzowi”.

A pozostała czwórka doszła na szczyt?

Czwórka zaatakowała Kilimandżaro. Bardzo wzruszające było wspólne wejście 44-letniej biorczyni i jej 28-letniego dawcy,

Woźny

How did a team like this manage to end up on top of Kilimanjaro?

The idea came from Anna Czerwińska, who is not only a famous mountaineer but a bone marrow donor as well.

She believed that an expedition like this would show that bone marrow recipients could return to health and a normal life, and even attempt to climb a mountain that seems unattainable to many perfectly healthy people. And Kilimanjaro really is a demanding peak. You can get to the gate to the National Park at around 1600 m asl by car. After that, you have to climb the remaining 4+ kilometres on foot.

Breathing becomes more difficult with every step, as oxygen partial pressure decreases. Altitude sickness symptoms may develop. Red blood cells really come in handy up there.

Every year, some tourists remain on the mountain.

PROF. KRZYSZTOF KAŁWAK – wiceprezes zarządu Fundacji na Ratunek Dzieciom z Chorobą Nowotworową, zastępca kierownika Kliniki Transplantacji Szpiku, Onkologii i Hematologii Dziecięcej Akademii Medycznej, ordynator największego w Polsce Dziecięcego Oddziału Transplantacji Szpiku. Oprócz zdobywania szczytów uwielbia wspinać się z synem po ferratach, gra w tenisa, jeździ na nartach, uczy się windsurfingu. Propaguje aktywny tryb życia, także po to, żeby dawać dobry przykład pacjentom. Wyprawę „Szpik na szczyt” zorganizowała Fundacja przeciwko Leukemii. / Vice-President of the Foundation for Children with Cancer, Deputy Head of the Bone Marrow Transplant, Oncology and Pediatric Hematology Clinic at the Wrocław Medical Academy, head of the largest Bone Marrow Transplant Unit in Poland. When not conquering summits, loves climbing ferratas with his son, plays tennis, enjoys skiing, is learning windsurfing... promotes an active lifestyle so as to set a good example for his patients. The “szpik na szczyt” expedition was co-organized by Fundacja Przeciwko Leukemii (Foundation Against Leukemia).

69

W CZTERY OCZY

One on One

przy czym dawca bynajmniej nie wnosił biorczyni na rękach, tylko weszli na szczyt ramię w ramię. Niestety jeden z biorców, zresztą mój pacjent – Robert – musiał zrezygnować z powodu ciężkiej infekcji jelitowej. Gdyby nie to, na pewno zdobyłby szczyt.

Dla biorcy chyba największym „szczytem” do pokonania jest przejść sam przeszczep?

Z pewnością. Nawet nie tyle przeszczep, ile towarzyszące mu leczenie. Tak jak to pięknie powiedziała przed wyjazdem jedna z biorczyń: „Ja nie muszę wchodzić na Kilimandżaro (chociaż pojadę i będę próbować), bo ja swoje Kilimandżaro i swój Everest już w życiu zaliczyłam”. A trzeba powiedzieć, że leczenie jest absolutnie ratunkowe i mimo postępu medycyny bywa, że się nie udaje. Przez 10 dni przed przeszczepem

How did they do in such harsh conditions?

The physical conditions of the six who began the ascent differed considerably. For example, one 24-year old woman had an active graft versus host (GVH) disease. This complication can lead to muscle and subcutaneous tissue atrophy and causes full joint flexion difficulties. The route must have been very difficult for her, but despite several crises of varying severity, she made it to the last base camp, at 4650 m asl. Only then did we decide that it would be too risky to go any further. But for her, getting that far beat climbing Mt. Everest. If the Guinness World Records accepted such records, she would have broken the record for highest level reached by bone marrow recipients with an active GVH disease.

BIORCY SZPIKU WRACAJĄ DO ZDROWIA NA TYLE, ŻE POTRAFIĄ WEJŚĆ NA SZCZYT CZĘSTO NIEOSIĄGALNY DLA ZDROWYCH LUDZI. BONE MARROW RECIPIENTS REGAIN THEIR HEALTH AND ARE CAPABLE OF CLIMBING A SUMMIT OFTEN INACCESSIBLE TO MOST HEALTHY PEOPLE.

podaje się tzw. megachemioterapię, niekiedy dodatkowo z napromienianiem całego ciała. Celem jest zniszczenie chorego szpiku i zrobienie miejsca dla zdrowych komórek dawcy.

Niestety przy okazji w kość dostają też inne narządy.

Jakie choroby można leczyć przeszczepieniem szpiku?

Najwięcej jest ostrych białaczek, szczególnie nawrotowych i opornych na leczenie. Poza tym szpik ratuje też chorych z zespołami mielodysplastycznymi, z anemią aplastyczną, wrodzonymi niedokrwistościami. U dzieci wskazaniem są też niedobory odporności i wrodzone choroby metaboliczne.

W tym ostatnim przypadku wcześnie wykonany przeszczep może trwale zahamować postęp choroby. Kilka razy udało

70

And the rest? Did they make it to the summit?

Four set off for the summit of Kilimanjaro. There was a very touching moment when a 44-year old recipient walked to the top with her 28-year old donor. And he did not carry her – they walked hand in hand. Unfortunately, Robert, a donor and a patient of mine, had to abandon the climb because of a severe gut infection. If it hadn’t been for that, he’d certainly have gone on to the summit with us.

For the recipients, the transplant is probably the highest mountain?

Absolutely. Not so much the transplant itself, but the treatment that goes with it. As one of the recipients said

się nam to u dzieci z adrenoleukodystrofią; niedługo będziemy przeszczepiać szpik choremu z mukopolisacharydozą MPS1H. Dlaczego szpik, czyli pojedyncza tkanka, potrafi leczyć wszystko, czyli wątrobę, nerki, mózg?

Po pierwsze, w zdrowych komórkach krwi bywa wytwarzany enzym, którego biorcy brakuje. I już ta ilość może być wystarczająca, by powstrzymać postęp choroby. Po drugie, jak się okazuje, po przeszczepie te komórki mogą wędrować do mózgu. W tej sytuacji produkcja brakującego enzymu zachodzi także w ośrodkowym układzie nerwowym, a tam nie można w żaden sposób dostarczyć go z zewnątrz. Dlatego w niektórych ośrodkach w Holandii czy Stanach Zjednoczonych przeszczepianie szpiku w niektórych enzymopatiach jest już standardem.

Pamięta pan wyjątkowe historie dotyczące przeszczepów?

Nie trzeba daleko sięgać! Dziś będziemy przeszczepiać dwujajowe bliźnięta, którym szpik dają dwaj różni dawcy. Jeden z Polski, drugi z Walii.

A jak jest z dawcami?

Dużo lepiej niż kiedyś. Na świecie mamy ok. 25 mln potencjalnych dawców, w Polsce – ok. pół miliona, więc dużo łatwiej dobrać dziś dawcę dla biorcy. A z racji, że szpik zachowuje

before we left: “I don’t have to climb Kilimanjaro (although I’m going there and I’m going to try), because I’ve already ‘ticked off’ my Kilimanjaro and my Everest”. And make no mistake: this is an emergency procedure and it is not always successful, despite our continuous medical progress.

The patient is given megachemotherapy, and sometimes whole body irradiation as well, for 10 days prior to the transplant. The aim is to destroy the faulty marrow to make room for the new, healthy donor cells. Unfortunately, other tissue is damaged in the process.

What diseases can we treat with bone marrow transplant?

The largest group are acute leukemias, especially recurrent and refractory ones. But bone marrow can also help patients with myelodysplastic syndromes, and aplastic and hereditary anaemias. One indication in children might be an immune deficiency or an inborn metabolic syndrome.

In this latter case, an early transplant can permanently stop the disease from progressing. We’ve had some successes in children with adrenoleukodystrophy and we’ll soon be transplanting bone marrow to an MPS 1-H mucopolysaccharidosis patient.

But why would a bone marrow – a single tissue – cure other tissues, such as the liver, the kidneys or the brain?

REKLAMA

Po nitce do piękna

Follow the suture of beauty Nici Hilo Lift to wchłanialne nici liftingujące od lat powszechnie stosowane w medycynie estetycznej. To sprawdzony i bezpieczny sposób na korekcję zwiotczałej skóry twarzy, ciała oraz redukcję oznak starzenia. Dzięki nim możemy skutecznie wykonać lifting twarzy, podnieść powieki, wymodelować owal twarzy, wygładzić szyję i dekolt, unieść biust i pośladki, a to tylko niektóre ze wskazań do zastosowania nici Hilo Lift. Zabieg nie wymaga specjalnych przygotowań, a bolesność związana z wprowadzeniem nici jest niewielka. Wchłanialną nić umieszczoną na specjalnej igle wprowadzamy pod skórę. Polidioksanon (PDO) substancja, z której wykonane są nici, pobudza naturalny proces produkcji kolagenu, co gwarantuje długotrwały efekt estetyczny. Efekt wygładzenia zmarszczek i korekcji zwiotczałej skóry, wynikający z mechanicznego oddziaływania wprowadzonych nici, widać bezpośrednio po zabiegu. Efekt wypełnienia i ujędrnienia skóry, który wynika z procesu syntezy włókien kolagenowych, widoczny jest po około miesiącu i nasila się z czasem. Efekty zabiegu utrzymują się średnio przez okres 2-3 lat.

Hilo Lift, or more precisely bioresorbable, lifting sutures, for many years have been successfully used in aesthetic medicine. They have earned the reputation as a quick, effective and, most importantly, safe way to correct saggy skin and reduce aging effects. Possible indications for Hilo Lift include, among others, face and lids lifting, face modelling, smoothing of neck and decolletage as well as breasts and buttocks lifting. All Hilo Lift procedures do not require any special preparation. Moreover, procedure-induced pain sensations are minimal. The procedure itself is too reasonably simple - bioresorbable sutures, placed on special needles, are injected under the skin. Polydioxanone (PDO; the substance the sutures are made of) induces natural collagen synthesis which guarantees a long-lasting aesthetic effect. Consequently, the overall outcome is of twofold nature. First, mechanical injection of the sutures leads to immediate wrinkles smoothing and saggy skin correction. Second, induced collagen synthesis triggers a filling and firming effect - first to be observed around a month after the procedure. The effects increase with time and last up to 2-3 years.

Carpe Diem Centrum Medycyny Estetycznej Al. KEN 98 lok U 17, 02-777 Warszawa • Tel. 608 888 888 • www.carpediem-klinika.pl

Na zdjęciu: dr Magdalena Opadczuk i Marcelina Zawadzka.

Na hasło Kalejdoskop oferujemy 20% rabat na zabiegi z użyciem nici liftingujących Hilo Lift. Oferta dotyczy cen regularnych i jest ważna do 30.04.2014 r.

Please quote Kalejdoskop to receive the 20% discount on specialist lifting sutures procedures. Offer is valid until 30.04.2014 r.

Hilo Pharma Sp. z o.o. 71 Ul. Puławska 23/25 m.6, 02-515 Warszawa Tel. Kom. 601 617 00, www.hilopharma.com

W CZTERY OCZY

One on One

swoje właściwości przez 48 do 72 godzin, w zasadzie można go pobrać w dowolnym miejscu na ziemi i przewieźć tam, gdzie jest potrzebny. Wbrew powszechnej opinii przy przeszczepianiu szpiku nie chodzi o zgodność grup krwi. Musi być za to zgodność przynajmniej w 9 na 10 badanych antygenów HLA. ☐

© ANDRZEJ CHMIELOWSKI (2)

Jeśli chcesz pomóc w walce z nowotworami, możesz przekazać 1% podatku m.in. na rzecz Fundacji Przeciwko Leukemii: www.leukemia.pl/ i Fundacji na Ratunek Dzieciom z Chorobą Nowotworową: www.naratunek.org

First, healthy blood cells can produce an enzyme that is lacking in the recipient. Even this small amount may be sufficient to stop the progress of the disease. More importantly, the new cells migrate into the brain after the transplant. This means the missing enzyme can continue to be produced in the central nervous system – one place it cannot be delivered from any external source. That’s why bone marrow transplant is now a standard treatment of some cases of enzymopathy in several American and Dutch centres.

Do you have any interesting transplant stories?

Oh, that’s easy (laughs). We’re transplanting non-identical twins today. One of the donors is from Poland and the other from Wales.

And what about donors?

Oh, it’s much better than it was a few years ago. There are over 25 million potential donors worldwide and about half a million in Poland, so it’s much easier to match donors with waiting recipients. And because bone marrow can safely be stored for 48 to 72 hours, it can be harvested pretty much anywhere in the world and transported to wherever it’s needed. Contrary to popular belief, this kind of transplant does not require blood type compatibility, although the donor has to be compatible with the recipient in at least 9 out of 10 tested HLA antigens. ☐

72

PROMOCJA

Zrób coś dla siebie zrób coś dla innych FUNDACJA REJS ODKRYWCÓW RUSZA NA MORZE RAZEM Z WYJĄTKOWYMI MŁODYMI LUDŹMI, DLA KTÓRYCH TA WYPRAWA MOŻE SIĘ STAĆ NAJWAŻNIEJSZĄ PODRÓŻĄ W ŻYCIU. Fundacja Rejs Odkrywców została założona przez Michała Ciundziewickiego i Marcina Maszewskiego – żeglarzy, przyjaciół i wspólników prowadzących firmę Jet Line, zajmującą się reklamą wielkoformatową. Misją fundacji jest promowanie dobrego i zdrowego modelu życia, w którym najważniejsze wartości to praca, przyjaźń i działanie z innymi ludźmi.

Fundacja realizuje swój cel, organizując rejsy na żaglowcach, w które zabiera dzieci i młodzież zagrożone wykluczeniem społecznym. Od maja 2012 roku odbyły się cztery pełnomorskie Rejsy Odkrywców. Czterdziestu siedmiu podopiecznych ośrodków opiekuńczo-wychowawczych popłynęło w rejs na żaglowcach „Zawisza Czarny”, „Fryderyk Chopin” i „Kapitan Borchardt”. Warunkiem stawianym młodym ludziom przed przyłączeniem się do wyprawy jest zaakceptowanie i spełnienie wymagań, zawartych w haśle przewodnim fundacji: „Zrób coś dla siebie (popraw oceny). Zrób coś dla innych (przepracuj 30 godzin jako wolontariusz)”. W czasie rejsu młodzi ludzie muszą podporządkować się rytmowi życia na żaglowcu oraz poleceniom kapitana.

W zamian otrzymują to, czego brakuje im w ich codziennym życiu: szansę przeżycia niezwykłej morskiej przygody, towarzystwo, czas i uwagę ciekawych ludzi, od których mogą nauczyć się wielu cennych rzeczy.

W czerwcu i wrześniu br. Fundacja Rejs Odkrywców organizuje dwa rejsy na pokładzie żaglowca STS „Fryderyk Chopin”. Wezmą w nich udział dzieci i młodzież z trzech ośrodków opiekuńczo-wychowawczych: Ośrodka Socjoterapeutycznego przy ulicy Azaliowej oraz Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego przy ulicy Barskiej w Warszawie i Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Kamionku Wielkim koło Elbląga.

Fundacja stale poszukuje partnerów, którzy wesprą jej działania, tym samym umożliwiając zabranie na pokład żaglowca większej grupy młodych ludzi.

Organizacja czterech dotychczasowych rejsów i stały kontakt osób z fundacji z podopiecznymi pokazują, że pasja, przyjaźń i przygoda mogą i przekuwają się w trwałe i potrzebne zmiany społeczne.

Przyłącz się do nas i wesprzyj Fundację

REJS ODKRYWCÓW

Więcej informacji na www.rejsodkrywcow.pl facebook.com/FundacjaRejsOdkrywcow Nr konta: 29 1050 1012 1000 0090 3015 6591 fundacja@rejsodkrywcow.pl

73

Gadgets

3

GADŻETY

1

2 4

3

1. Foldylock, zapięcie do roweru, ok. 288 zł / Foldylock, folding bike lock, USD 95 2. Głośniki Clio, ok. 1060 zł / Clio speakers, USD 349 3. Zegarek VE Chronograph Lunokhod-2, 2700 zł / VE Chronograph Lunokhod-2, approx. EUR 640 4. Razer, zbudowany z modułów komputer Project Christine / Razer, modular Project Christine PC 5. Nokia, Treasure Tag, 99 zł / Nokia, treasure tag, approx. EURO 23 6. Sony, aparat fotograficzny NEX-5T, 3009 zł / Sony camera, approx. EUR 700 7. Przezroczyste lampki LED Philips LivingColors (kolory dobierane pilotem), ok. 300 zł / transparent LED Philips LivingColors light (colours selected with a remote control), approx. EUR 70.

5

6

© M.P.

7

74

NN

NoName Luxury Hotel & SPA ZaprasZamy Cię do magiCZnego miejsCa, w którym ZatrZymał się CZas. w Hotelu noname ZnajdZiesZ wsZystko to, CZego potrZebujesZ, by wypoCZąć.

PROMOCJA

Czterogwiazdkowy NoNameLuxury Hotel & SPA to wyjątkowe miejsce. Położony w niewielkiej miejscowości Łapsze Niżne jest oazą spokoju, w której można osiągnąć idealną równowagę ducha i ciała. Zaledwie 15 km dzieli Hotel od Białki Tatrzańskiej, a 8 km od Jeziora Czorsztyńskiego. NoNameLuxury otoczony jest dziką przyrodą i naturalnym krajobrazem. Atrakcyjna lokalizacja sprawia, że to doskonałe miejsce do wyciszenia i osiągnięcia wymarzonego spokoju.

Hotel zachwyca nie tylko unikalną lokalizacją, ale również niezwykłą architekturą, we wnętrzach dominuje surowe drewno, szkło, kamienie i len – to idealne połączenie tradycji i nowoczesności. Wszystkie pokoje urządzono w minimalistycznym stylu i ozdobiono je charakterystycznymi dla regionu dodatkami.

Prawdziwe drewniane wanny, luksusowa pościel z lnu, ręcznie wykonane, niepowtarzalne ozdoby z pni drzew, korzeni, gałęzi, szkła i kamieni. Całość jest wyrafinowana i luksusowa, a jednocześnie prosta i tradycyjna.

Specjalnością Hotelu jest odnowa biologiczna. Na gości czekają rozkosze dla ciała, ducha i urody: zabiegi zdrowotne, upiększające, relaksujące oraz poprawiające kondycję. SPA obejmuje m.in. kąpiele aromatyczne, kąpiele w kozim mleku, winoterapię oraz holistyczne zabiegi kosmetyczne z wykorzystaniem profesjonalnej linii włoskich kosmetyków RVB. Do dyspozycji gości jest również sauna, łaźnia parowa, grota solna oraz basen solny.

Hotelowa restauracja dba o zapewnienie przyjemności wszystkim gościom. Prawdziwa domowa włoska kuchnia to uczta nie tylko dla podniebienia, ale i dla ducha. Klasyczny wystrój restauracji wprowadza przyjemną atmosferę intymności, a piękny widok na sąsiednią dolinę uprzyjemnia każdą chwilę. Hotel NoName jest ulubionym miejscem wypoczynku gwiazd.

NoName Luxury Hotel & SPA ul. Leśna 46, 34-442 Łapsze Niżne, woj. małopolskie, tel. +48 797 502 131 www.nonameluxuryhotelspa.com 75

DOBRY ADRES

Good Address

Goście go lubią

Guests love it

Courtyard by Marriott Warsaw Airport, jedyny hotel przy Lotnisku Chopina w Warszawie, gwarantuje czterogwiazdkowy standard dla gości biznesowych i turystów. Wygodne pokoje, sale konferencyjne i znakomita kuchnia spełnią oczekiwania gości w podróży.

Hotel wielokrotnie nagradzany w różnych kategoriach obsługi i wysoko oceniany przez gości hotelu. / Courtyard by Marriott Warsaw Airport, the only hotel at Chopin Airport, offers four-star accommodation for business travellers and tourists. Comfortable rooms, conference rooms and excellent cuisine are guaranteed to meet the expectations of every kind of traveller.

The Courtyard by Marriott Warsaw Airport has won several awards in various categories and is very highly rated by its guests.

OD GO Y DOBRRES AD AD D R E S

W osiem lat rodzinna firma PGS Software wyrosła na jednego z głównych dostawców oprogramowania w Europie Środkowej.

Obecnie zatrudnia ponad 200 programistów, testerów i grafików, a wszystko dzięki globalnemu zapotrzebowaniu na wysokiej jakości rozwiązania IT. Firma może pochwalić się ponad 800 zrealizowanymi projektami. Tymczasem od stycznia działa w Londynie przedstawicielstwo PGS Software, którym kieruje Managing Director Rob Lober – konsultant i ekspert z wieloletnim doświadczeniem. Zainteresowanie, z jakim spotykają się tam usługi firmy, pozwala sądzić, że to nie koniec jej ekspansji. / PGS Software, a Polish family company, has grown to become one of Europe’s leading software providers in just eight years. The company, which owes its success to global demand for high quality IT solutions, currently employs over 200 software developers, testers and designers and has a record of more than 800 successfully completed projects.

The new London office opened in January is managed by Managing Director Rob Lober, consultant and expert with many years of experience. The interest that PGS Software is attracting suggests that we will be hearing more about them before long. www.pgs-soft.com Robert Lober, Managing Director, PGS Software UK rlober@pgs-soft.com +44 7885 538407

Figlokluby dla całej rodziny All-family funclubs

Rainbow Tours nie zapomina o rodzinach i ich wakacyjnych potrzebach. Z myślą o rodzinnym wypoczynku przygotowano aż 35 Figloklubów – klubowych hoteli w basenie Morza Śródziemnego, działających od połowy czerwca do połowy września. Animacje zarówno dla dzieci, jak i dorosłych prowadzone są w języku polskim. / Rainbow Tours does not forget about families and their holiday needs. The company is creating a special environment for quality family time by offering 35 Funclubs – club hotels in the Mediterranean – from mid-June until mind-September. There are animations in Polish for adults and children. www.rainbowtours.pl/figlokluby

76

© SHUT TERSTOCK, M.P.

Polish IT company conquers the UK market

S

www.warszawacourtyard.pl www.courtyardwarsawairport.com

Polska firma IT zdobywa brytyjski rynek

Bądź szczuplejsza na wiosnę

Slim down this spring

CZY MOŻNA POPRAWIĆ FIGURĘ SZYBKO I SKUTECZNIE? DZIĘKI TECHNOLOGIOM DOSTĘPNYM W KLINICE LA PERLA TO MOŻLIWE! / IS IT POSSIBLE TO TONE YOUR BODY FAST AND EFFICIENTLY? IT IS THANKS TO TECHNOLOGIES OFFERED BY LA PERLA CLINIC! Ekspert Kliniki La Perla radzi /La Perla Clinic expert’s advice

CRYOLAB

Do odchudzania należy podejść kompleksowo, dlatego proponujemy Wam terapię łączoną: urządzenia Maximus, Cryolab KALINA BEN SIRA lub i-Lipo (doskonałe rozwią- założycielka i prezes Kliniki La Perla zanie dla aktywnych!) w połą- /CEO of Klinika La Perla czeniu z ENDERMOLOGIE LPG oraz Kremem antycellulitowym NANTES, który stanowi doskonałe uzupełnienie zabiegów wyszczuplających. Takie rozwiązanie gwarantuje znaczny spadek obwodu ciała w krótkim czasie.

Slimming calls for adoption of a complex approach and we recommend a combined procedure: Maximus, Cryolab or i-Lipo devices (an excellent solution for your active lifestyle!) combined with ENDERMOLOGIE LPG and NANTES anti-cellulite cream, which makes a perfect addition to slimming treatments. Such approach guarantees significant size reduction over a short period of time.

Cryolab skutecznie niszczy komórki tłuszczowe, działając na nie zmienną temperaturą. Wyposażony jest w głowicę z zassaniem z dwoma technologiami. Fala radiowa podgrzewa komórki tłuszczowe, upłynniając ich zawartości, która następnie wydalana jest z organizmu. Uruchamiana w drugiej kolejności funkcja crio schładza komórki tłuszczowe do temperatury ok. – 10C, co jest dla nich szokiem termicznym. W efekcie komórki tłuszczowe ulegają uśmierceniu i wydalane są z organizmu przez następne 90 dni, a centymetrów w obwodzie ubywa.

CRYOLAB Cryolab effectively targets fat cells using variable temperature.

It is fitted with a dual-technology sucking applicator. Radiofrequencies are used to heat fat cells, which causes the content of the fat cells to melt, and are then expulsed from the body.

Later, the cryo function freezes fat cells at approx. -1 0 C to produce a thermal shock. This in turn leads to the death of fats cells which are expelled from the body over the next 90 days during which you will notice a reduction in your body size.

Fala radiowa również ujędrnia skórę.

Doprowadza do skurczenia włókien kolagenowych i produkcji nowego kolagenu. Efekt zagęszczenia i liftingu nasila się i utrwala w czasie. www.cryolab.pl / The radiofrequency tightens the skin. It shrinks collagen fibres and triggers production of new collagen. The firming and lift effect is intensified and retained over time. www.cryolab.pl

KREM ANTYCELLULITOWY NANTES Krem do ciała NANTES, bogaty w składniki pobudzające metabolizm komórkowy, pozwala skórze odzyskać gładkość i jędrność. Unikalny multiaktywny kompleks roślinny w połączeniu z NANOwodą, która z łatwością penetruje naskórek, zapewnia szerokie spektrum działania preparatu.

NANTES ANTI-CELLULITE CREAM

PROMOCJA

Rich in ingredients activating cellular metabolism, NANTES body cream helps the skin regain its natural smoothness and firmness. Unique multi-active plant complex combined with NANOwater which easily penetrates the epidermis contribute to the broad spectrum of this formula.

Dzięki specjalnie dobranym składnikom Krem antycellulitowy NANTES efektywnie usuwa toksyny, nawilża i wygładza oraz sprawia, że skóra uzyskuje zdolność regeneracji. www.kosmetyki.nantes.pl / With specially selected ingredients, NANTES anti-cellulite cream effectively eliminates toxins, hydrates and firms, as well as restores the natural regeneration properties of the skin. www.kosmetyki.nantes.pl

TESTUJ Z NAMI Autorski program Kliniki La Perla umożliwiający testowanie co miesiąc innych zabiegów w cenie 100 zł. Sprawdź skuteczność i wybierz zabieg najbardziej odpowiedni dla Ciebie. Więcej informacji na www.la-perla.pl COME AND TEST US La Perla Clinic’s original programme enables you to test new procedures every month for only PLN 100. Check their efficacy and select the optimum treatment for you. More information at www.la-perla.pl

Oferta zabiegów dostępna w sieci Klinik La Perla, www.la-perla.pl, infolinia +48 22 353 55 53 / The range of treatments available from La Perla Clinics, www.la-perla.pl, Hotline +48 22 353 55 53

www.la-perla.pl

www.kosmetyki.nantes.pl

www.itpesthetique.pl

77

77

LOT W PRZESZŁOŚĆ

Back in Time

NAJDOSTOJNIEJSZY PASAŻER A most dignified passenger

3 PAŹDZIERNIKA 1978 R. KARDYNAŁ WOJTYŁA WYLECIAŁ DO RZYMU NA KONKLAWE MAJĄCE WYBRAĆ NOWEGO NAMIESTNIKA ŚW. PIOTRA. PAKUJĄC SIĘ NA KILKA DNI W SKROMNĄ WALIZKĘ, PEWNIE NIE PRZYPUSZCZAŁ, ŻE DO POLSKI WRÓCI DOPIERO PO PONAD PÓŁ ROKU. I JUŻ NIE JAKO KAROL WOJTYŁA, A JAKO PAPIEŻ JAN PAWEŁ II. / ON 3 OCTOBER 1978, CARDINAL WOJTYŁA FLEW TO ROME TO ATTEND A CONCLAVE CONVENED TO ELECT THE NEW PONTIFF. AS HE PACKED A SMALL SUITCASE FOR WHAT WAS TO BE A SHORT TRIP, HE PROBABLY NEVER SUSPECTED THAT IT WOULD BE SIX MONTHS BEFORE HE SAW POLAND AGAIN – AS POPE JOHN PAUL II. Moczulski

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

TEKST/BY: Krzysztof

78

© M.P. LOT, EAST NEWS

Jan Paweł II zrewolucjonizował styl sprawowania pontyfikatu. W ciągu 25 lat odbył ponad sto zagranicznych podróży apostolskich, w tym dziewięć do swojej ojczyzny. Pierwsza pielgrzymka odbyła się w dniach 2–10 czerwca 1979 r. Zwyczajowo Papież przylatuje na pielgrzymkę na pokładzie samolotu Alitalii. Podczas wizyty jest transportowany przez gospodarzy, a rejs powrotny odbywa się na pokładzie narodowego przewoźnika.

Z racji napiętego programu pierwszej wizyty apostolskiej podjęto decyzję o użyciu śmigłowca dla Papieża i osób towarzyszących w lotach po Polsce.

Jednak z powodów politycznych władze nie chciały, aby była to maszyna wojskowa. W tym celu dwa śmigłowce Mi-8 należące do 36 Specjalnego Pułku Lotnictwa Transportowego przemalowano w barwy PLL LOT. Wojskowi pilotujący te maszyny ubrani byli również w mundury lotowskich pilotów. Pierwsza wizyta zakończyła się w Krakowie, skąd do Rzymu Ojciec Święty odleciał na pokładzie lotowskiego Tu-134.

Każda wizyta Papieża była dla pracowników LOT-u ogromnym przeżyciem, a możliwość bycia w składzie załogi samolotu, którym leciał najbardziej dostojny pasażer – ogromną nobilitacją.

Brać lotnicza była również bliska Ojcu Świętemu. To właśnie dla środowiska lotniczego 13 czerwca 1999 r. Jan Paweł II odprawił mszę świętą w największym hangarze stołecznego lotniska.

W tej wyjątkowej ceremonii wzięło udział ponad 7 tys. osób. Warto zaznaczyć, że była to jedna z dwóch mszy odprawionych w zakładzie pracy podczas całego pontyfikatu.

Przygotowania do każdej wizyty Ojca Świętego zaczynały się w PLL LOT na długo przed rozpoczęciem pielgrzymki. Każdy z tych lotów był wyjątkowy i każdy z samolotów, na pokładzie którego Papież wracał do Rzymu, był specjalnie do wizyty przygotowywany. Na

John Paul II revolutionised the papacy.

He made over a hundred pastoral visits during his 25-year reign, including ten to Poland. The first pilgrimage lasted from 2 until 10 June 1979. Alitalia traditionally flies the Pope to the host country, which provides transportation during the visit. The return flight is once more via Alitalia.

Given the tight schedule of the first pastoral visit, it was decided to fly the Pope and his entourage around Poland by helicopter. For political reasons, the authorities did not want it to be a military aircraft. Eventually, two Mi-8 helicopters from the 36th Special Regiment of Aviation Transport had their livery repainted to resemble that of LOT Polish Airlines. The military pilots who flew the two machines

wore LOT pilot uniforms. The first visit ended in Kraków, from where the Pope was flown back to Rome aboard a LOT Tu-134.

A pastoral visit was a wonderful experience for LOT staff and it was a great honour to be a crew member on the aeroplane carrying this most dignified passenger. The Pope felt close to the aviation community. On 13 June 1999, he celebrated mass in the biggest hangar at Warsaw Airport. More than 7,000 people attended this special ceremony. It should be stressed that this was one of only two services celebrated at a workplace during his pontificate.

LOT Polish Airlines started preparing for a papal visit long before the pilgrimage began. Every one of these flights was unique and every aircraft that flew the Pope back to Rome was specially prepared. For example, the Boeing 737-400 on which John Paul II departed on 19 August 2002 had three sections. “The Pope was usually seated in 1A – this section included six business class seats, similar to LOT’s longhaul Boeing 767s. The Pope was accompanied by Angelo Sodano and Bishop Dziwisz. The Holy See officials who had helped organise the programme of the pastoral visit were seated in the next section. The journalists who had covered the trip were

Każdy pasażer, nawet Papież, musi mieć bilet. Na stronie obok: podczas pierwszej wizyty w ojczyźnie Papież podróżował specjalnie przygotowanymi śmigłowcami.

Every passenger, including the Pope, must carry a ticket. Left: During his first visit to Poland, the Pope commuted across teh country in special helicopters.

79

Back in Time

przykład Boeing 737-400, na pokładzie którego 19 sierpnia 2002 r. Jan Paweł II wracał ze swojej ostatniej pielgrzymki, składał się z trzech sekcji. – Tradycyjnie miejsce 1A zajmował Papież – ta część obejmowała sześć foteli klasy biznes, które na co dzień LOT wykorzystywał w swoich samolotach dalekodystansowych – Boeingach 767. Papieżowi towarzyszyli tutaj m.in. Angelo Sodano i biskup Dziwisz. Kolejną sekcję zajmowali urzędnicy watykańscy, którzy współtworzyli program pielgrzymki.

W sekcji trzeciej podróżowali towarzyszący wizycie dziennikarze – wspomina ówczesny rzecznik PLL LOT Leszek

Chorzewski. – Każdy rejs z Janem Pawłem II to również specjalne menu, a także specjalnie na tę okazję wykonana zastawa z najlepszych polskich wytwórni.

W tym locie załoga postanowiła zrobić Ojcu Świętemu niespodziankę. Po wykonaniu okrążenia nad Krakowem kapitanowie Alojzy Bylok i Józef Byrdy skierowali się na niskiej wysokości nad Wadowice, rodzinną miejscowość Karola Wojtyły, a następnie obierając kurs na południe, przelecieli nad ukochanymi przez Ojca Świętego Tatrami. Jak się później okazało, było to również pożegnanie Jana Pawła II z ojczyzną. ☐

in the third section”, recalls the then Press Officer of LOT Polish Airlines, Leszek Chorzewski. “Every flight with John Paul II featured a special menu and specially manufactured tableware from Poland’s very best manufactures.

But everyone, including the Pope, had to have a ticket.”

It was during this flight that the crew decided to spring a surprise on the Pope. After circling above Kraków, Captain Alojzy Bylok and Captain Józef Byrdy headed towards Karol Wojtyła’s birthplace, Wadowice, at low altitude and then set a course for the Tatra Mountains the Pope so loved. As it turned out, this was to be John Paul II’s final visit to Poland. ☐ Msza w Krakowie na zakończenie wizyty w Polsce. U góry: dostojnego gościa w imieniu załogi wita kapitan Tomasz Smolicz.

A mass in Kraków ended the visit to Poland.

Top: Captain Tomasz Smolicz greeted the Pope on behalf of the cabin crew.

80

© M.P. LOT © WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

LOT W PRZESZŁOŚĆ

WIDOK KOBIETY W KOKPICIE DZIŚ JUŻ PRZESTAJE ZASKAKIWAĆ.

WOMEN IN THE COCKPIT ARE NO LONGER A RARITY.

SPIS TREŚCI CONTENTS 82 84 86

SIATKA POŁĄCZEŃ FLIGHT NETWORK FLOTA OUR FLEET MAPY LOTNISK TERMINAL MAPS

90

MILES AND MORE MILES AND MORE

92

LOT NEWS LOT NEWS

93 94

NASI EKSPERCI. DLA CIEBIE OUR EXPERTS. FOR YOU INFORMACJE O BAGAŻU YOUR LUGGAGE

96

DEKLARACJE CELNE CUSTOMS DECLARATIONS

102

ROZRYWKA ENTERTAINMENT

103

LOT DLA FIRM LOT FOR BUSINESSES

81

SPIS TREŚCI CONTENTS 82 84 86

SIATKA POŁĄCZEŃ FLIGHT NETWORK FLOTA OUR FLEET MAPY LOTNISK TERMINAL MAPS

90

MILES AND MORE MILES AND MORE

92

LOT NEWS LOT NEWS

93 94

NASI EKSPERCI. DLA CIEBIE OUR EXPERTS. FOR YOU INFORMACJE O BAGAŻU YOUR LUGGAGE

96

DEKLARACJE CELNE CUSTOMS DECLARATIONS

102

ROZRYWKA ENTERTAINMENT

103

LOT DLA FIRM LOT FOR BUSINESSES

81

FLIGHT NETWORK SIATKA POŁĄCZEŃ

SIATKA FLIGHT POŁĄCZEŃ NETWORK

Minneapolis Winnipeg

Cincinnati

Edmonton

Detroit

Calgary

Charlotte Pittsburgh

Vancouver

Ottawa

Seattle

Montreal

Portland

Toronto

Denver

New York

San Francisco

Washington Chicago

Las Vegas

Atlanta

Los Angeles

Orlando

San Diego

Tampa

Phoenix Houston

Gdańsk

Porlamar

Szczecin

La Romana Varadero

Poznań

Warszawa

Wrocław

82 lot.com

Katowice Rzeszów Kraków

Cancun

Miasta docelowe operowane przez LOT Destinations operated by LOT

New York Seattle

Połączenie code-share Code-share connection

Porlamar

Połączenia charterowe Charter flights

Beijing

Bangkok Singapore

St Petersburg Stockholm Edinburgh

Riga

Copenhagen

Vilnius

Manchester Dublin

Amsterdam

Birmingham London Colombo

Hamburg

Paris Luxembourg

Kiev

Prague

Frankfurt Basel

Linz

Lviv Vienna

Munich

Salzburg Innsbruck Geneva Graz Klagenfurt Zurich Lyon Venice

Bilbao

Mombasa

Toulouse

Turin

Milan Nice

Marseille Madrid

Barcelona

Minsk

Warsaw

Dusseldorf Brussels

Moscow

Tallinn

Ljubljana Bologna Roma

Budapest Bucharest

Odesa

Belgrade

Tbilisi

Sofia Istanbul

Verona

Yerevan

83

Lisbon Athens Malta Larnaca Tel Aviv

OUR FLEET NASZA FLOTA

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

LONG-HAUL AIRCRAFT

Boeing 787 Dreamliner

NEW liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc BC/PEC/EC / capacity

Elite Club – dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej Elite Club – the seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

Nowa klasa Premium Club Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie

Klasa Ekonomiczna System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami – szczegóły repertuaru na stronie 94

New Premium Club class.

A premium standard economy class designed especially with you in mind.

Economy class An in-flight entertainment system with individual screens – for details go to page 94.

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

Klasa Business Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu

MEDIUM- AND SHORT-HAUL AIRCRAFT

Business Class On short- and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

Boeing 737-400 Embraer 195 Embraer 175** Embraer 170

84 * dla kompletu pasażerów ** w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu

lot.com

6 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3 500 km* 147 lub 162

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3 990 km* 112

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

14 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3 300 km* 82

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

10 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3 700 km* 70

/ * with a full passenger load / ** including two aricraft at the disposal of the Polish government

TERMINAL MAPS MAPY LOTNISK

MAPY LOTNISK

TERMINAL MAPS WARSZAWA – LOTNISKO CHOPINA, POLSKA

Terminal A Gates 13-16

Warsaw Chopin Airport, Poland Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Informacja lotniskowa Airport information +48 22 650 4220

3 1

1

LOT Transfer Center

2

Check-in LOT

3

Kasy LOT / LOT Ticket desk

2 3 Terminal A Gates 27-37

1 3

Terminal A Gates 38-45

Terminal 3 Gates A7-A20

To

tre cen ity c the

Terminal 3 Gates B14-B41

Terminal 3 Gates C30-C36

TORONTO LEASTER B. PEARSON INTL., CANADA

Terminal 1 Gates D20-F57

LOT Business Lounge

LOT Operates from Terminal 1 Concourse E Informacja lotniskowa Airport information +1-866-207-1690

Terminal 1 Gates F32-F99

Pass control

86

Security check

Bus lot.com

Terminal 1

Rail Terminal 1 Gates E68-E81

MAPY LOTNISK

TERMINAL MAPS NEW YORK JFK, USA

Terminal 7 Gates 1-12

LOT Operates from Terminal 1 Informacja lotniskowa Airport information +1 718-244-4444

Terminal 8 Gates 1-16 Terminal 5 Gates 1-27 Terminal 1 Gates 1-11

Terminal 4 Gates 2-4

Terminal 1

Terminal 2 Gates 19-70

MAPY LOTNISK TERMINAL MAPS

Terminal 8 Gates 31-47

Terminal 4 Gates 20-41 Terminal 3 Gates 1-18

CHICAGO O’HARE, USA

Terminal 1 Gates C1-C32

LOT Operates from International Terminal 5

Terminal 1 Gates B1-B22

Informacja lotniskowa Airport information +1 773-686-2200

Terminal 3 Gates L1-L10

Terminal 5 Gates M1-M5 Terminal 2 Gates E1-E15 Terminal 3 Gates K1-K19 Terminal 2 Gates F1-F14

Terminal 3 Gates G1-G21

Terminal 3 Gates H1-H18

Terminal 5 Gates M6-M13 Terminal 5

Terminal 5 Gates M14-M21

87 lot.com

TERMINAL MAPS MAPY LOTNISK

MAPY LOTNISK

TERMINAL MAPS Terminal 3E Gates E16-E23

PEKIN/BEIJING CAPITAL INTERNATIONAL AIRPORT, CHINA LOT Operates from Terminal 3 Informacja lotniskowa Airport information +86-10-96158

Terminal 3E Gates E24-E36 Terminal 1 Gates A1-A8

Terminal 2 Gates 24-49

Terminal 3E Gates E1-E15

Terminal 3

Gates A10-A18

Terminal 2 Gates 19-23

LOT Business Lounge Pass control Security check

Terminal 2 Gates 2-18

Terminal 3C Gates C19-C37

Terminal 3C Gates C1-C18

Rail Bus

BEZPIECZEŃSTWO Bezpieczeństwo

Safety

Płyny w bagażu podręcznym

Liquids in your hand luggage

NIE PALIMY Uprzejmie przypominamy, że w czasie trwania wszystkich rejsów PLL LOT obowiązuje bezwzględny zakaz palenia (dotyczy też papierosów elektronicznych) oraz picia alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w sklepie pokładowym Duty Free.

NIE TELEFONUJEMY Podczas całego lotu obowiązuje bezwzględny zakaz prowadzenia rozmów z telefonów komórkowych. Telefon może jednak pozostać włączony pod warunkiem przestawienia go w tryb samolotowy. Pasażerowie po włączeniu trybu offline mogą korzystać z większości funkcjonalności m.in. telefonów, tabletów, odtwarzaczy mp3 czy aparatów, jednak bez możliwości korzystania z sygnału sieci komórkowej lub bezprzewodowej transmisji danych (czyli np. wykonywania połączeń, wysyłania sms-ów czy używania bluetooth).

Należy pamiętać, że w czasie startu i lądowania niedozwolone jest korzystanie ze słuchawek, a laptopy i inne większe urządzenia elektroniczne muszą być na ten czas zabezpieczone w bagażu podręcznym, kieszeni fotela lub na półce.

Korzystanie z urządzeń elektronicznych na pokładach samolotów LOT-u jest możliwa w oparciu o decyzję Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA), która zezwoliła liniom lotniczym na takie działanie. Zgodnie z opinią agencji korzystanie z elektroniki w samolotach nie ma wpływu na funkcjonowanie systemów pokładowych, pod warunkiem ustawienia ich właśnie w tryb samolotowy. Elektronika ustawiona w trybie samolotowym, może być włączona przez cały czas trwania rejsu.

88 lot.com

SAFETY

Od 6 listopada 2006 r. w krajach Unii Europejskiej obowiązują przepisy dotyczące odprawy pasażerów podróżujących w dowolnym kierunku z lotnisk UE oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii. W związku z zagrożeniem płynnymi materiałami wybuchowymi ograniczają one ilości płynów, jakie podróżni mogą wnosić na pokład samolotu. W wyznaczonych punktach każdy pasażer i jego bagaż podręczny zostają poddani kontroli. Chodzi o sprawdzenie, czy podróżny nie wnosi na pokład samolotu niedozwolonych cieczy.

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com.

NO SMOKING We kindly remind you that smoking is strictly forbidden (including e-cigarettes) on all flights of the Polish Airlines LOT. You are also requested to refrain from drinking alcohol on our planes, whether brought along on board or purchased in the duty free shop.

NO CALLING During the whole flight it is strictly forbidden to make mobile phone calls. The phone can be left on provided it is switched to airplane mode. Passengers can use all the functionalities of mobile phones, tablets, mp3 players and cameras once the offline mode is switched on, i.e. without an active mobile phone signal or wireless data transmission (which would permit to e.g. make calls, send text messages or use the blutooth technology). Please note that durin both take-off and landing it is forbidden to use headphones, while laptops and larger electronic devices must be put away in hand luggage, in the front seat pocket or on the shelf above your seat. Passengers are allowed to use electronic devices on board LOT aircraft pursuant to the decision of the European Aviation Safety Agency (EASA) which authorised airlines to introduce the above rules. In line with the opinion of the agency, use of electronic devices on board does not interfere with the aircraft’s electronic system provided the flight mode is switched on in the device. Electronic devices switched to flight mode can be used during the whole flight.

On 6 November 2006 new regulations regarding the check-in of passengers travelling in any direction from European Union airports as well as from Norway, Iceland and Switzerland have been introduced in the European Union member states. In connection with the risk of liquid explosives, the regulations limit the amount of liquid which can be taken on board of the aircraft. At set points, each passenger and his or her hand luggage, undergo control. It must be checked whether the traveler does not take prohibited fluids on board of the aircraft. Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Vital Forum – zdrowie kobiet pod lupą 6-7 marca w Warszawie autorytety medyczne oraz przedstawiciele świata mediów i show biznesu rozmawiali na temat poprawy zdrowia Polek. Podczas Vital Forum 2014 poruszane były najbardziej palące zdaniem ekspertów problemy w tej dziedzinie: zawały serca wśród kobiet, rak płuca i szyjki macicy, depresje, niewłaściwa dieta i brak ruchu. Vital Forum jest częścią kampanii społecznej WITALNA POLKA, której celem jest zaapelowanie do kobiet, by zaczęły dbać o swoje zdrowie. PLL LOT jest partnerem akcji. www.vitalforum.pl O konieczności stworzenia sobie „poduszki finansowej” na wypadek niezdolności do pracy spowodowanej chorobą rozmawiali m.in. Katarzyna Osińska, ekspert ING Życie, Krystyna Wechmann – Prezes Federacji Stowarzyszeń Amazonki oraz Tomasz Sobierajski, socjolog.

Katarzyna Osińska, ING Życie expert, Krystyna Wechmann – Chairman of Federacja Stowarzyszeń Amazonki and Tomasz Sobierajski, sociologist discussed the issue of „financial buffer” in case of work disability caused by disease.

Jak mimo codziennych obowiązków poczuć się naprawdę kobieco i wyjątkowo – swoją propozycję przedstawiła marka Adrian Fabryka Rajstop, Partner Generalny Vital Forum How to feel feminine inspite of everyday’s duties - the show presented by Adrian Fabryka Rajstop brand, The General Partner of Vital Forum.

Zoom in on Woman’s Health On 6th-7th of March, during Vital Forum conference, medical authorities and experts, representatives of media and show business talked on improvement of Polish women’s health condition.

There were discussed such crucial problems as cardiovascular diseases among women (especially cardiac arrest), pneumonial and cervical cancer, depression, unhealthy lifestyle and habits. Vital Forum is a part of Witalna Polka ( Vital Pole) social campaign , which aim is to motivate women to actively care about their health. Polish Airlines PLL LOT is a partner of the campaign. www.vitalforum.pl

Wernisaż Małgorzaty Bańkowskiej Małgorzata Bańkowska opening

W życiu i w biznesie potrzebne jest zdrowe podejście – zapewniała dr Irena Eris, ambasadorka i Partner wydarzenia.

People need healthy attitude both in business and life convinced dr Irena Eris, ambassadress and Partner of the conference

ORGANIzATORzy

„Kobiece granie” w wykonaniu Patrycji Markowskiej Patrycja Markowska’s concert

PARTNER

PARTNER

STRATEGICzNy

GENERALNy

PARTNERzy

89

91

ELEKTRONIKA ELECTRONIC JUŻ NIE ŚPI DEVICES NO W SAMOLOCIE. LONGER SLEEP ON BOARD.

Dla wielu pasażerów rejs samolotem to wymarzony czas, który chętnie przeznaczyliby na czytanie książki, słuchanie ulubionej muzyki lub oglądanie filmu.

92 lot.com

LOT NEWS

Nie zawsze na rejsach krótkodystansowych była taka możliwość. Dziś to już historia! Każdy może korzystać z urządzeń elektronicznych w trybie samolotowym na pokładzie LOT-u. Wszystkie urządzenia mogą być włączone przez cały rejs! Należy jedynie pamiętać o krótkiej przerwie na czas startu i lądowania.

Włączony tryb samolotowy (offline) oznacza, że pasażer może korzystać z wszystkich funkcjonalności m.in. telefonów, tabletów, odtwarzaczy mp3 czy aparatów, jednak bez możliwości korzystania z sygnału sieci komórkowej (czyli np. wykonywania połączeń czy wysyłania SMS-ów). Znaczącym argumentem za umożliwieniem wprowadzeniem tego udogodnienia na pokłady samolotów LOT-u była decyzja Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA), która zezwoliła liniom lotniczym na takie działanie.

Zgodnie z opinią agencji korzystanie z elektroniki w samolotach nie ma wpływu na funkcjonowanie systemów pokładowych, pod warunkiem ustawienia ich właśnie w tryb samolotowy. Można więc, prawie bez ograniczeń, czytać książkę na elektronicznym czytniku, pracować, grać na laptopie lub przeglądać zdjęcia we własnym telefonie.

– Wierzę, że to miła niespodzianka dla naszych Pasażerów. Mamy nadzieję na pozytywne reakcje naszych Pasażerów, gdyż ta decyzja to dla nich ogromne ułatwienie i zwiększenie komfortu lotu – mówi Barbara Pijanowska-Kuras, Rzecznik Prasowy PLL LOT S.A.

For many passengers, the flight is the perfect time to read a book, listen to favourite music or watch a movie.

This wasn’t always possible on short-haul flights, but today it’s history! All passengers may now use electronic devices in airplane mode aboard LOT’s planes.

All electronic devices may be switched on throughout the flight! You should only remember about a short break during take-off and landing.

Activated airline mode (offline) means that passengers may use all functionalities of their phones, tablets, MP3 players or cameras but without the use of the cellular signal (i.e. without making calls or texting). The use of electronic devices on board LOT’s aircrafts was driven by a decision of the European Aviation Safety Agency (EASA) which stated that the in-flight use of electronics does not affect aircraft operations provided the flight mode (non-transmitting mode) is switched on. Passengers are now able to read books on electronic readers, work, game on their laptops or browse photos on their phones with minimum restrictions.

“I am convinced that it is a pleasant surprise for our passengers.

We expect positive reactions from them because it is a good decision and a huge facilitation which will increase the comfort of their flight”, said Barbara Pijanowska-Kuras, Spokesperson of LOT Polish Airlines.

FOT. M.P.

LOT NEWS

WYDARZENIA

Najważniejsza jest dla nas satysfakcja pasażerów, dlatego wina oferowane podczas lotów długodystansowych wybiera specjalnie dla Ciebie Sławomir Kojło – sommelier i niekwestionowany autorytet w swej dziedzinie.

Karta w Elite Club – nowej klasie business na pokładach samolotów Boeing 787 Dreamliner – zawiera starannie dobrane wina ze wszystkich stron świata, o różnych bukietach smaków i aromatów, które doskonale komponują się z daniami serwowanymi na pokładzie.

DOSTRZEGAM NAJWYŻSZĄ JAKOŚĆ

Especially for you we have entrusted top experts with the task of selecting the wines we serve on board.

SŁAWOMIR KOJŁO

Satisfaction of our passengers is the most important OBSERVING THE FINEST QUALITY for us, so, especially for you, the best wines from SŁAWOMIR KOJŁO family-owned estates offered during long-haul flights are selected by Slawomir Kojło – sommelier, connoisseur and an authority in his area of expertise.

In the wine list in Elite Club – the new Boeing 787 Dreamliner Business Class – you will find carefully selected wines from all over the world, with various flavours and aromas that are perfectly matched with the dishes served on board.

NASI EKSPERCI. DLA CIEBIE OUR EXPERTS. FOR YOU.

Dobór win na pokładzie powierzyliśmy ekspertowi

Tworzymy usługi, które uprzyjemnią Ci podróż W nowym Locie stale pracujemy nad tym, by zapewnić Ci wszystko, czego potrzebujesz w podróży.

Chcemy tak ją usprawnić, by stała się jeszcze łatwiejsza, szybsza i przyjemniejsza zarówno przed lotem, jak i po nim. Dlatego możemy zająć się Twoim dojazdem na lotnisko, dostarczyć bagaż do domu czy asystować Ci podczas odprawy.

W trosce o Twoją satysfakcję Magali Olive czuwa nad wdrażaniem przygotowanych specjalnie dla Ciebie usług i ich sprawną realizacją. Wszystkie usługi są już dostępne na airkiosk.lot.com!

We create services that will help you throughout the entire trip.

In the new LOT we constantly work towards providing you with everything you need on the go.

We want to streamline your journey so that it is easier, faster and more enjoyable – both before and after the flight. Therefore, for instance, we can arrange your commute to the airport, deliver your luggage to your doorstep or assist you at check-in. Magali Olive cares for your satisfaction by supervising the effective implementation of all our services.

All services are already available on airkiosk.lot.com!

USŁUGI DODATKOWE ZAPEWNIAM MODELOWO MAGALI OLIVE

PROVIDING ADDITIONAL SERVICES MODELED TO YOUR NEEDS MAGALI OLIVE

93

Więcej informacji o naszych nowościach na zmiany.lot.com For more information on how we are changing go to zmiany.lot.com

lot.com

LUGGAGE BAGAŻ

BAGAŻ Bagaż rejestrowany przewożony w luku bagażowym Checked luggage allowances

LUGGAGE

Dla biletów wystawionych przed 1 maja 2012 roku obowiązuje system wagowy, tzw. Weight Concept, który dotyczy rejsów operowanych przez PLL LOT na trasach europejskich oraz na Bliski Wschód: – klasa biznes – 30 kg bagażu, – klasa ekonomiczna – 20 kg bagażu.

Bagaże przekraczające powyższe limity podlegają dodatkowej opłacie. Aktualne wysokości opłat za nadbagaż dostępne są na stronie internetowej lot.com Na trasach transatlantyckich obowiązuje system sztukowy, zgodnie z którym pasażerowie mogą przewieźć bezpłatnie w: – klasie biznes – 2 sztuki bagażu o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm, – w klasie ekonomicznej – 1 sztukę bagażu o wadze 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm.

Druga sztuka bagażu o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm podlega zryczałtowanej opłacie (stawki na stronie internetowej lot.com).

Dla biletów wystawionych po 1 maja 2012 roku obowiązuje system sztukowy, tzw. Piece Concept, który dotyczy wszystkich rejsów operowanych przez PLL LOT: – Elite Club/klasa biznes na trasach długodystansowych (USA, Kanada, Chiny) – 3 sztuki o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm, – klasa biznes na trasach krótkiego zasięgu (Polska, Europa, Bliski Wschód) – 2 sztuki, każda do 32 kg o wymiarze do 158 cm, – klasa ekonomiczna – 1 sztuka o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm.

Dodatkowo na trasach dalekodystansowych wprowadzona została klasa Premium Club, w której dopuszczalne są 2 sztuki bagażu rejestrowanego, każda do 23 kg o wymiarze 158 cm.

Tickets issued before 1 May 2012 are subject to the Weight Concept applicable to flights operated by LOT Polish Airlines on European routes and flights to the Middle East: – Business class – 30 kg of luggage, – Economy class – 20 kg of luggage.

Luggage exceeding the above allowances is subject to an extra fee.

The current fees for excess luggage are available at the lot.com website.

The Piece Concept applies to transatlantic flights, i.e. passengers are entitled to take free of charge: – in Business class – 2 pieces of luggage each weighing up to 32 kg and having a maximum size of up to 158 cm, – in Economy class – 1 piece of luggage weighting up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

A second piece of luggage weighing up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm is subject to an extra fee (see rates at lot.com).

Tickets issued after 1 May 2012 are subject to the Piece Concept applicable to all flights operated by LOT Polish Airlines: – Elite Club/Business class on long-haul flights (US, Canada, China) – 3 pieces of luggage each weighing up to 32 kg each and having a maximum size of up to 158 cm.

– Business class on short flights (Poland, Europe, Middle East) – 2 pieces of luggage each weighing up to 32 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

– Economy class – 1 piece of luggage weighting up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

In Premium Club class introduced on long-haul flights: 2 pieces of checked luggage each weighing up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

Bagaż podręczny przewożony na pokładzie Carry-on luggage allowances

Niezależnie od limitu bagażu rejestrowanego i terminu zakupu biletu pasażer jest uprawniony do bezpłatnego przewozu bagażu podręcznego: – Elite Club/klasa biznes – 2 sztuki o łącznej wadze do 18 kg (maksymalna waga jednej sztuki 9 kg) – klasa ekonomiczna – 1 szuka do 8 kg, – klasa Premium Club – 2 sztuki o łącznej wadze do 12 kg (maksymalna waga jednej sztuki 8 kg).

Suma wymiarów każdej sztuki bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm (55x40x23)* Dodatkowo, w ramach bagażu podręcznego mogą być przewożone: – mała torebka damska lub​ – laptop lub – mały aparat fotograficzny lub – mała kamera lub – para kul ortopedycznych lub – dla podróżujących z dziećmi – pokarm i składany wózek lub spacerówka dla dziecka.

Apart from the above limits regarding checked-in luggage and regardless of the date on which the ticket was purchased, passengers are entitled to take on board free of charge: – Elite Club/Business class – 2 pieces of luggage weighing up to 18 kg (maximum weight of one piece of luggage is 9 kg) – Economy class – 1 piece of luggage weighing up to 8 kg, – Premium Club – 2 pieces of luggage weighing up to 12 kg (maximum weight of one piece of luggage is 8 kg) The dimensions (total length, width and height) of each piece of carry-on luggage may not exceed 118 cm (55 + 40 + 23)* Passengers may additionally carry the following items as hand luggage: – a small woman’s handbag or – a laptop or • a small camera or – or small video camera or – a pair of crutches or – for passengers travelling with children – baby food and/or a fold up collapsible pusher (stroller)

94 lot.com

Bagaż dla dzieci do lat dwóch

Dzieci do lat 2 niezajmujące oddzielnego miejsca w kabinie mają prawo do bezpłatnego przewozu: 1 sztuki bagażu do 23 kg o maksymalnym wymiarze do 158 cm oraz składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt, lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym**

Luggage allowances for children up to 2 years of age

Children up to 2 years of age not occupying a separate seat are entitled to take on board free of charge: 1 piece of luggage weighting up to 23 kg with a maximum size of up to 158 cm, and a fold up collapsible pusher (stroller), or a baby basket or a car seat carried in the hold **

* Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com / * The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com. ** Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. / ** Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft. *** Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. / *** A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available. **** Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. / **** An extra charge applies to outbound flights from Poland.

95

CUSTOMS DECLARATIONS DEKLARACJE CELNE

DEKLARACJE CELNE DO KANADY POUCZENIE DEKLARACJI Wszyscy podróżni muszą podać swoje dane w Deklaracji Agencji Kanadyjskiej Służby Granicznej (CBSA).

Na jednej karcie można umieścić dane najwyżej czterech osób mieszkających pod tym samym adresem.

Każdy podróżujący ponosi odpowiedzialność za swoją deklarację. Zgodnie z przepisami prawa niewskazanie w deklaracji towarów, waluty i/lub środków pieniężnych wwożonych na teren Kanady może spowodować ich konfiskatę, nałożenie kar pieniężnych i/lub podlegać ściganiu karnemu. Informacje podane w deklaracji będą sprawdzane przez CBSA i mogą być udostępniane innym departamentom rządowym w celu egzekwowania prawa kanadyjskiego. Więcej informacji w bazie danych Info Source (nr ref. CBSA PPU 018) w bibliotece publicznej lub na stronie infosource.gc.ca.

CZĘŚĆ B – OSOBY ODWIEDZAJĄCE KANADĘ Każda osoba odwiedzająca Kanadę może wwieźć bez opłat celnych: prezenty (z wyjątkiem alkoholu i tytoniu) o wartości nie większej niż 60 dol. kanad. każdy; 1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych, lub 24 puszki/ butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l); 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego.

CZĘŚĆ C – REZYDENCI KANADYJSCY Każdemu rezydentowi kanadyjskiemu powracającemu do Kanady przysługuje jedno z następujących zwolnień od cła, w zależności od długości czasu pobytu poza Kanadą (co obejmuje wszystkie towary i/lub prezenty zakupione lub otrzymane za granicą): 24 godziny: 50 dol. kanad. Zwolnieniu nie podlega towar, którego wartość przekracza 50 dol.

Tabela zwolnień od cła dotycząca alkoholu i tytoniu

96 lot.com

1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych, lub 24 puszki albo butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l).

(Przysługuje tylko osobom, które są pełnoletnie w prowincji, do której towar jest wwożony). 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego (może obowiązywać specjalne cło).

Alkohol i tytoń podlegają ocleniu.

48 godzin: 400 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela) 7 dni: 750 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela)

97

CUSTOMS DECLARATIONS DEKLARACJE CELNE

DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA WAŻNA ZMIANA W związku z wdrożeniami nowego programu elektronicznego na lotniskach docelowych PLL LOT w USA pasażerowie nie są już zobowiązani do wypełniania obecnie używanego papierowego formularza I-94.

To rozwiązanie ułatwi pasażerom przejście przez punkt kontroli celnej i imigracyjnej w USA. Otrzymaną od stewardes deklarację celną prosimy wypełnić czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem. Zgodność podanych informacji z prawdą należy poświadczyć podpisem.

Przed przystąpieniem do wypełnienia deklaracji prosimy o dokładne zapoznanie się z instrukcją zamieszczoną poniżej. Wszelkich informacji i pomocy udzieli Państwu personel pokładowy. Deklarację po wypełnieniu należy wraz z paszportem przedstawić w trakcie kontroli paszportowej i celnej.

PRODUKTY ROLNE I ZWIERZĘCE

WYJAŚNIENIA DODATKOWE

Chcąc zapobiec przenikaniu niebezpiecznych

Wszystkie osoby mogą być poddane przesłuchaniu

szkodników i zakazanych zwierząt, ogranicza się

i rewizji (także ich mienie). Nielegalny przywóz

przywóz następujących artykułów: owoców,

substancji zastrzeżonych (narkotyków, chemikaliów,

warzyw, roślin, produktów roślinnych, gleby, mięsa,

leków dostępnych tylko na receptę, a bez

przetworów mięsnych, ptaków, ślimaków oraz

dołączonej recepty itd.), bez względu na liczbę,

innych żywych zwierząt lub produktów zwierzęcych.

stanowi pogwałcenie prawa Stanów Zjednoczonych.

Podróżny, który nie zgłosi wszystkich tego rodzaju artykułów celnikowi lub inspektorowi rolniczemu, podlega karze, a artykuły mogą ulec konfiskacie.

WALUTA I ŚRODKI PIENIĘŻNE Przewóz waluty lub środków pieniężnych jest legalny bez względu na sumę. Jednakże podróżny, który wywozi ze Stanów Zjednoczonych lub wwozi tam więcej niż 10 tys. dol. (w walucie USA albo jej równowartość w walucie obcej, lub łącznie) w postaci monet, banknotów, czeków podróżnych lub papierów wartościowych na okaziciela, takich jak przekazy pieniężne, czeki osobiste lub bankowe, akcje lub obligacje, jest prawnie zobowiązany do zgłoszenia tej sumy na kwestionariuszu Służby Celnej USA nr 4790.

Podróżny musi wypełnić taki kwestionariusz nawet wtedy, gdy walutę lub środki pieniężne przewozi dla niego inna osoba. Niewypełnienie wymaganego kwestionariusza lub podanie niepełnej

98

sumy przewożonych środków pieniężnych może spowodować konfiskatę całej waluty i wszystkich papierów wartościowych oraz kary administracyjne i/lub dochodzenie kryminalne.

lot.com

99

CUSTOMS DECLARATIONS DEKLARACJE CELNE

DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA TOWARY Podróżni niebędący stałymi mieszkańcami USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów przeznaczonych dla innych osób oraz wszystkich towarów przeznaczonych na sprzedaż lub pozostawienie w Stanach Zjednoczonych. Przedmioty te obejmują wszystkie prezenty, towary handlowe lub próbki (wyjątek: przedmioty użytku osobistego, takie jak ubranie, biżuteria osobista, sprzęt fotograficzny, bagaż itp. nie podlegają ocleniu).

Stali mieszkańcy USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów nabytych za granicą, włącznie z towarami handlowymi i próbkami (niezależnie od tego, czy są to towary nowe, czy używane, obłożone cłem lub nie, nabyte w drodze kupna, otrzymane w prezencie lub nabyte w inny sposób). Dotyczy to również przedmiotów kupionych w sklepach wolnocłowych w USA i za granicą, które znajdują się w posiadaniu pasażera w momencie wjazdu do Stanów Zjednoczonych.

Przedmioty nabyte w trakcie tej podróży w drodze wysyłki z innych krajów (z wyjątkiem przedmiotów nabytych na terytorium posiadłości zamorskich Stanów Zjednoczonych i w krajach basenu Morza Karaibskiego) podlegają ocleniu w momencie ich wwozu do USA. Wysokość opłaty celnej zostanie ustalona przez pracownika Służby Celnej. Stali mieszkańcy Stanów Zjednoczonych mają zwykle prawo przywieźć bez cła towary o łącznej wartości 800 dol., o ile wwożą je ze sobą.

Osobom niebędącym stałymi mieszkańcami USA przysługuje zwykle prawo wwozu bez cła towarów o łącznej wartości 100 dol.

Opłata celna wynosi zwykle 10 proc. od pierwszego tysiąca dolarów powyżej wymienionych limitów.

Jeśli wartość wszystkich przedmiotów zgłoszonych

100 lot.com

w punkcie 15. przekracza 1,4 tys. dol. na osobę, to należy Deklarację Celną otrzymają Państwo od stewardesy.

Prosimy wypełnić ją czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem. Prawdziwość podanych informacji należy poświadczyć własnoręcznym podpisem.

wymienić je w tabeli na drugiej stronie Deklaracji Celnej, podając ich ceny w dolarach USA (przy prezentach – ich prawdziwą wartość równą cenie detalicznej).

PAKIET PODSTAWOWY BASIC PACKAGE FILMY

ENTERTAINMENT ROZRYWKA

MOVIES

TV

DLA DZIECI

TV

FILMY DOKUMENTALNE

KIDS

W związku z rozwojem naszego systemu rozrywki w tym miesiącu w Pakiecie Podstawowym znajdą Państwo 11 filmów (w tym 2 filmy chińskie), 8 odcinków seriali (w tym hitów HBO) oraz wiele innych programów rozrywkowych, a także nieograni­ czony dostęp do oferty audio, gier oraz prasy elektronicznej.

W kwietniu przygotowaliśmy dla Państwa również specjalną ofertę filmową związaną z kanonizacją Jana Pawła II.

DOCUMENTARIES

Thanks to the expansion of our entertainment system this month our Basic Package features 11 movies (including 2 Chinese movies), 8 TV series’ episodes (including HBO blockbusters), a selection of entertaining shows and unlimited access to our audio, games and e-magazines offer. In April we have also prepared a special movie offer connected with the canonization of John Paul II.

*klasa ekonomiczna – loty długodystansowe *long-haul flights – Economy class UPGRADE PACKAGE UPGRADE PACKAGE Usługa Upgrade Package umożliwia Państwu dostęp do pełnej oferty naszego systemu rozrywki – 31 filmów (w tym 4 filmów chińskich), 16 odcinków seriali (w tym hitów HBO), trzech koncertów, wielu programów rozrywkowych oraz oferty audio, gier i prasy elektronicznej. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami wewnątrz systemu.

35

PLN /Fli ght

The Upgrade Package gives you access to our full entertainment offer – 31 movies (including 4 Chinese movies), 16 TV series’ episodes (including HBO blockbusters), 3 concerts, a selection of entertaining shows and a collection of music albums, games and e-magazines.

We encourage you to check it out yourself.

102 lot.com

HOBBIT: PUSTKOWIE SMAUGA THE HOBBIT: THE DESOLATION OF SMAUG

ZŁODZIEJKA KSIĄŻEK THE BOOK THIEF

JESTEM NA TAK YES MAN

SHERLOCK HOLMES: GRA CIENI SHERLOCK HOLMES: A GAME OF SHADOWS

LECĄC Z TOBĄ FLYING WITH YOU

LATAJĄCA MASZYNA THE FLYING MACHINE

© 2014 Home Box Office, Inc. All rights reserved. HBO® and related channels and service marks are the property of Home Box Office, Inc.

*bezpłatnie dostępna w Elite i Premium Club *free for Elite and Premium Club passengers

103

The oldest

restaurant

in

Warsaw

Ta s t e the best Polish cuisine

Personal invitation from

104 U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08 www.ufukiera.pl

Allianz_Kaleidoscope_0414.indd 1

3/11/14 8:23 AM

ROZRYWKA

Puzzle Time KRZYŻÓWKA / CROSSWORD TEL. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl REDAKTOR NACZELNA MARTYNA WOJCIECHOWSKA

Rozwiązanie utworzą litery z pól ponumerowanych od 1 do 20 na czerwono.

The letters from the boxes numbered from 1 to 20 in red will spell out the answer.

Z–CA REDAKTOR NACZELNEJ AGNIESZKA FRANUS REDAKTOR PROWADZĄCA DANUTA ŚMIERZCHALSKA KOREKTA TOMASZ CHOLAŚ

POZIOMO: 1. roślina ozdobna z rodziny astrowatych (jak azjatyckie państwo) 4. gończy, pasterski lub wrzucony do skrzynki 6. u czestnik wojny trojańskiej kojarzący się z wierszem Juliusza Słowackiego 7. holenderski malarz, który poślubił Saskię van Uylenburgh 8. zielonoskóry Mistrz Jedi z sagi filmowej Gwiezdne wojny 9. imię pisarza Buzzatiego i producenta filmowego De Laurentiisa

PIONOWO: 2. p rzezwisko kaprala podchorążego Daniela Łażewskiego, którego w serialu Czterej pancerni i pies zagrał Tomasz Zaliwski 3. na południe od Angoli 4. zespół, który wylansował przebój Przeżyj to sam 5. E dward, były pracownik CIA i NSA poszukiwany przez władze USA pod zarzutem ujawnienia tajemnic państwowych i szpiegostwa

ACROSS:

PRODUKCJA: DYREKTOR TOMASZ GAJDA

1. A rab state on southeast coast of Arabian Peninsula 4. written or printed series of names, words etc.

6. k ing of Mycenae killed by his wife Clytemnestra 7. 17th-century Dutch painter’ 8. Jedi Master who trains Luke Skywalker to fight the evil Galactic Empire 9. … Zoff, Italian former football goalkeeper

MARIUSZ TELER TŁUMACZENIA: AGNIESZKA CHROŚCICKA MAGDALENA SZWEDOWSKA RED. WERSJI ANGIELSKIEJ STEPHEN CANTY DZIAŁ GRAFICZNY: PROJEKT, GRAFIK PROWADZĄCA EWA BOROWSKA FOTOEDYTORKA MAGDALENA RUDZKA KARTOGRAF JOANNA KOPKA DTP KRZYSZTOF STYPUŁKOWSKI KOORDYNATOR LOT: KAROLINA GOŚCINIAK, TOMASZ ZAWADZKI

DOWN: 2. device that produces alternating current for distribution to spark plugs 3. country in southern Africa whose western border is the Atlantic Ocean 4. member of Germanic tribe that invaded northern Italy in the sixth century A.D. 5. E dward …, American computer specialist known for revealing details of classified United States government surveillance programs

WYDAWNICTWO: BURDA PUBLISHING POLSKA SP. Z O.O. SPÓŁKA KOMANDYTOWA UL. MARYNARSKA 15, 02-674 WARSZAWA, TEL. 22 360 38 00 www.guj.burdamedia.pl ZARZĄD REGIONAL DIRECTOR POLAND & CZECH REPUBLIC MARGARET ANN DOWLING PREZES/CEO MAGDALENA MALICKA DYREKTOR PIONU FINANSOWO-OPERACYJNEGO / CEO TOMASZ KOSTECKI WYDAWCA/PUBLISHER AGATA MATERKOWSKA DYREKTOR WYDAWNICZY I PROMOCJI / PUBLISHING & PROMOTING DIRECTOR EDYTA PUDŁOWSKA COMMERCIAL DIRECTOR OF ADVERTISING SALES, CORPORATE PUBLISHING & BUSINESS DEVELOPMENT BARBARA TOPOL NEW BUSINESS & CORPORATE MEDIA DIRECTOR JOANNA CHLEBNA 605 102 006 CORPORATE MEDIA DIRECTOR ANETA NOWAKOWSKA 601 298 629 BRAND MANAGER ANNA PISZCZADOWSKA DYREKTOR DYSTRYBUCJI I OBSŁUGI KLIENTA / DIRECTOR OF DISTRIBUTION AND SUBSCRIPTIONS JERZY JANCZAK INTERNATIONAL AD SALES REPRESENTATIVES ITALY: MARIOLINA SICLARI, INTERNATIONAL ADVERTISING SALES DIRECTOR T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com

BURDA COMMUNITY NETWORK GERMANY: VANESSA NOETZEL T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com

AUTOR/AUTHOR: JERZY BUCZEK

MICHAEL NEUWIRTH T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com AUSTRIA & SWITZERLAND: GORAN VUKOTA T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com FRANCE & LUXEMBOURG: MARION BADOLLE-FEICK T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & IRELAND: JEANNINE SOELDNER T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, CANADA & MEXICO: SALVATORE ZAMMUTO T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

REKLAMA: BURDA PUBLISHING POLSKA SP. Z O.O. SPÓŁKA KOMANDYTOWA

ROZWIĄZANIA / ANSWERS

SEKRETARIAT BIURA REKLAMY / ADVERTISING SECRETARIAT Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@burdamedia.pl DYREKTOR BIURA REKLAMY CORPORATE MEDIA / HEAD OF ADVERTISING TEAM OF CORPORATE MEDIA JOLANTA KUREK

Rozwiązanie / Answer: AMNESTY INTERNATIONAL Poziomo / Across: 1.OMAN. 4. LIST. 6. AGAMEMNON. 7. REMBRANDT. 8. YODA. 9. DINO. Pionowo / Down: 2. MAGNETO. 3. NAMIBIA. 4. LOMBARD. 5. SNOWDEN.

106

HANDLOWCY / RETAILERS ANNA DEMBSKA, EWA PORYCKA, MONIKA MAKARCZYK © Legal note, that sale of the current & archive issues of the magazine below the copy price is restricted by law

107