Kaleidoscope January 2015 by LOT Polish Airlines

ZABIERZ MNIE / TAKE ME HOME

01/2015

egzemplarz bezpłatny / free copy magazyn pokładowy Polskich Linii Lotniczych LOT ISSN 0239-9032

Tajlandia Thailand

ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90 www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day. There is nothing else like it in Warsawâ&#x20AC;Ś

EDYTORIAL Szanowni Państwo, dla większości z nas Nowy Rok jest początkiem czegoś nowego. Nie inaczej jest w przypadku LOT-u. Za nami trudny czas intensywnych zmian, przed nami kolejne wyzwania – ale 2015 rok zaczynamy ze szczególną przyjemnością, ponieważ na horyzoncie pojawia się rozwój. Podczas najbliższych dwunastu miesięcy musimy się dobrze przygotować, by już od stycznia 2016 r. otwierać dla Państwa nowe połączenia. Chcemy, by LOT był linią nowoczesną i przyjazną. Dlatego w minionych miesiącach zaproponowaliśmy wiele zmian i modyfikacji, poszukując dla Państwa rozwiązań podnoszących komfort i standard podróży. Wprowadziliśmy nowe klasy, taryfy, oferujemy nie tylko bilety lotnicze, pamiętając o tym, iż coraz więcej podróżnych wybiera usługi, które ułatwiają podróż. Zapewniam, że w Nowym Roku w naszej ofercie nie zabraknie ani atrakcyjnych promocji, ani kolejnych udogodnień. Koniec 2014 r. przyniósł nam wspaniałe wydarzenie. Dream linery LOT-u przewiozły już pół miliona osób, z czego jestem niezwykle dumny. Wspólnie z artystami Teatru Muzycznego ROMA uroczyście powitaliśmy półmilionowego pasażera na lotnisku im. Chopina w Warszawie. Niezwykły flash mob wzbudził mnóstwo pozytywnych emocji u podróżnych, a także w sieci, gdy opublikowaliśmy film na naszym kanale na YouTubie. Tu chciałbym podkreślić, iż pasażer był i pozostanie w centrum naszego zainteresowania. Jestem przekonany, że w Nowym Roku zaskoczymy Państwa nowymi atrakcjami – to dla Was „rozwijamy nasze skrzydła”! Korzystając z okazji, dziękuję za zaufanie, jakim Państwo nas obdarzają, wybierając LOT. Niech rok 2015 będzie pełen podróżniczych wrażeń, a chęć zmieniania otoczenia i poszukiwania nowych inspiracji towarzyszy nam wszystkim. W imieniu całej załogi LOT-u życzę Państwu niezapomnianych podróży! ☐

W NOWYM ROKU W NASZEJ OFERCIE NIE ZABRAKNIE ANI ATRAKCYJNYCH PROMOCJI, ANI KOLEJNYCH UDOGODNIEŃ. THIS YEAR, OUR RANGE WILL BE SUPPLEMENTED WITH ATTRACTIVE PROMOTIONS AND NEW TRAVEL FACILITATIONS.

Editorial

Dear Passengers, for most of us, the New Year marks the beginning of something new and this is no different for us here at LOT. We have just put a period of rapid change behind us, but new challenges now lie ahead. Going into 2015 is a real pleasure for us, as there are development prospects in the offing. We have to thoroughly prepare ourselves over the next 12 months, as we are launching new connections for you from January 2016. We want LOT to be a modern and passenger-friendly airline. To that end, we have introduced a number of changes and modifications over the last few months. We are constantly looking for ways to enhance your travel comfort and raise our standards. We have introduced new classes and fares, and our range now features much more than just tickets in response to the needs of the growing number of passengers looking for travel facilitation services. I would like to assure you that our range will be supplemented with attractive promotions and new facilitations next year. We passed a fantastic milestone at the end of 2014. LOT Dreamliners have now carried half a million travellers. This makes me very proud. Together with artists from the ROMA Musical Theatre, we staged a grand welcome for our half-millionth passenger at Chopin Airport in Warsaw. This unique flash mob met with a very positive reaction from travellers and received great online reviews when we posted the video on our YouTube channel. I would like to stress that passengers are, have always been, and will continue to be our main focus. I have no doubt that we will surprise you with more new attractions in the New Year – we are “spreading our wings” for you! I would like to take this opportunity to thank you for the trust you place in us when choosing LOT. I hope that 2015 has plenty of travel experiences in store and that the desire to change the world around us and seek new inspiration will accompany all of us.

Prezes PLL LOT / LOT POLISH AIRLINES CEO Sebastian Mikosz

Note from the Editor

The Price of Beauty

Klękam na podłodze drewnianej chaty i nachylam głowę. Starsza kobieta zaczyna powoli zaginać na mojej szyi długi pręt o średnicy ok. 1,5 cm. Po upływie pół godziny czuję na barkach 12 zwojów z mosiądzu. Postanowiłam sprawdzić, jak mogą czuć się kobiety należące do grupy etnicznej Padaung, które na Zachodzie nazywane są mało elegancko „żyrafami”. Wcześniej mniejszość ta zamieszkiwała tereny Mjanmy (do 1989 r. Birma), ale po zawirowaniach politycznych wielu z nich musiało uciekać do sąsiedniej Tajlandii, gdzie zwykle pozbawieni są szans na normalną edukację i pracę. Jedynym źródłem ich utrzymania jest więc pełnienie roli „atrakcji turystycznej”. Siedzą na progach domów w wioskach oddalonych od cywilizacji, strugają figurki i tkają szale, a przede wszystkim za równowartość kilku dolarów pozują do zdjęć z turystami. Kiedyś północna część Tajlandii nie była celem dla zwiedzających, dziś do Chiang Mai przyjeżdżają tłumy. Macieng miała 5 lat, gdy jej mama zdecydowała, że dziewczynka będzie nosić na szyi metalowe obręcze. Co roku dodawano kolejne zwoje i dziś kobieta ma szyję długości 30 cm – moja mierzy zaledwie 16 cm. Po kilku godzinach w tropikalnym upale czuję, jak bardzo ciąży mi ta ozdoba. Dosłownie, bo zwoje ważą jakieś 4 kg, a to i tak o połowę mniej niż u Macieng. Obojczyki mam posiniaczone, szyję poranioną, nie mogę normalnie jeść, pić, trudno mi sobie wyobrazić takie życie. – Można się przyzwyczaić – mówi Macieng, wskazując na córki, które też mają na szyjach obręcze. – Pewnie, że dzięki temu utrzymujemy całą rodzinę. Ale to też ważna część naszej kultury. Tylko kobieta o długiej szyi jest uważana przez Padaung za piękną i może wyjść za mąż – dodaje szybko. O Tajlandii możecie też przeczytać w tym wydaniu Kalejdoskopu na stronie 14. ☐

TYLKO KOBIETA O DŁUGIEJ SZYI JEST UWAŻANA PRZEZ PADAUNG ZA PIĘKNĄ. ONLY A WOMAN WITH A LONG NECK IS CONSIDERED BEAUTIFUL BY THE PADAUNG. 4

I kneel down on the floor of a wooden hut and bow my head. An older woman begins to slowly wind a steel rod of a diameter of roughly 1.5 cm around my neck. After about an hour I can feel the weight of 12 brass waps on my shoulders. I decided to find out for myself what the women of the Padaung ethnic group, also called “giraffe” women by Westeners, feel like. The Padaung – previously inhabiting Burma – had to flee to neighbouring Thailand following political upheavals. Today, they have no access to education or jobs. The only source of income they can rely on is being tourist ‘attractions’. They sit on the porches of their homes all day in distant villages, they carve figurines from wood and weave scarves but their primary occupation is posing for images with tourists. The northern part of Thailand was not a popular tourist destination but today the Chiang Mai province is swamped with visitors. Macieng was five years old when her mother decided she would be wearing the metal rings on her neck. Each year new rings were coiled around the girl’s neck and today, her neck is 30 cm long – for instance, my neck is only 16 cm long. After a few hours in the tropical heat, the brass burden is a nuisance. The rings weigh 4 kilograms but Macieng’s weigh twice as much. My collar bones are in bruises, I can’t move, drink or eat and it is hard to imagine a life like this. “You can get used to it”, says Macieng, pointing to her daughters who are wearing neck rings like their mother. “It is true that this is how we make a living but it is also part of our culture. Only a woman with a long neck is considered beautiful by the Padaung and can get married”, she adds quickly. You can read more about Thailand in this issue of Kaleidoscope on page 14. ☐

REDAKTOR NACZELNA / EDITOR IN CHIEF Martyna Wojciechowska

CENA PIĘKNA

OD NACZELNEJ

SPIS TREŚCI Contents

NA DOBRY POCZĄTEK / OFF TO A GOOD START LIST PREZESA PLL LOT / Note from the LOT CEO 3 OD NACZELNEJ / Note from the Editor 4 W CHMURACH / Up in the air 8

WYRUSZ W PODRÓŻ / SEE THE WORLD WYDARZENIA / What’s on 10 TAJLANDIA – KRAINA UŚMIECHU / Thailand – The Land of Smiles 14 MODNY KIERUNEK: KOPENHAGA / Trendy Destination: Copenhagen 24

TERAZ POLSKA / TIME FOR POLAND NA BOCZKU I ZE SKWARKAMI / Bacon and pork cracklings 28 POLSKIE BRZMIENIE / Polish sounds 32 83–114

WIEDZIEĆ WIĘCEJ / DID YOU KNOW? KTO SIĘ BOI CZARNEGO KOTA / Who’s afraid of the black cat? 40 BAŚNIOWE PAŁACE / Fairy-tale castles and palaces 46 ODKRYWAMY HISTORIĘ ANDÓW / Uncovering the history of the Andes 56 AVIATOR – ZEGAREK DLA LOTNIKA / Aviator – The watch for pilots 76

ROZMAITOŚCI / MISCELLANEA KULTURA / Culture 62 TWÓJ STYL / Your style 66 GADŻETY / Gadgets 68 DOBRY ADRES / Good address 70 SALON / Events 72 MYŚL NA DROGĘ / A thought for the road 82 40 6

ZAWODOWE ASPIRACJE POKOLENIA Y / The professional aspirations of Generation Y 78

W CHMURACH

Up in The Air

Po raz pierwszy człowiek wzbił się w powietrze 15 października 1783 r. Pierwszy śmiałek, który na wysokość 26 m wzniósł się wykonanym z papieru balonem braci Montgolfier, musiał mieć nerwy ze stali, bo unoszące go ciepłe powietrze ogrzewały płomienie ogniska.

TEKSTY/BY:

Maciej Nikodemski

The first aerial voyage was made on 15 October 1783. That first intrepid person who ascended 26 metres in the Montgolfier brothers’ paper balloon must have had nerves of steel because the air that kept him aloft was heated by an open flame.

Gdy 8 września 1914 r. rosyjski lotnik Piotr Niestierow wzbijał się w powietrze, podobnie jak wszystkie samoloty na początku I wojny światowej jego jednopłatowiec nie był uzbrojony. Pierwszy w historii podniebny pojedynek stoczył, taranując przeciwnika – austriacki samolot zwiadowczy. When Pyotr Nesterov took off on 8 September 1914, his monoplane was unarmed – like all other aeroplanes at the beginning of World War I. He won the first aerial combat in history by ramming the enemy. This blow damaged the Austrian aircraft.

In the late 19th century, Lord Kelvin (who discovered absolute zero) argued that it was impossible to construct a flying machine heavier than air. On the morning of 17 December 1903, a 340 kg aeroplane built by the Wright brothers rose in barely four seconds above Kill Devil Hills, South Carolina, and flew 36.5 metres. And so began the era of manned flight.

Jeszcze pod koniec XIX w. brytyjski fizyk Lord Kelvin twierdził, że skonstruowanie maszyn latających cięższych od powietrza nie jest możliwe. 17 grudnia 1903 r. nad wzgórzem Kill Devil w Karolinie Północnej ważąca 340 kg maszyna braci Wright wzbiła się w powietrze na niespełna 4 sekundy, przeleciała 36,5 m i zapoczątkowała podbój przestworzy.

Did you know?

5 października 1957 r. bracia Achilles i Gian Judica-Cordiglia po raz pierwszy odebrali sygnał z kosmosu. O 17.40 za pomocą aparatury zbudowanej z zezłomowanych wojskowych anten włoscy radioamatorzy z Turynu usłyszeli Sputnika 1 – pierwszego sztucznego satelitę Ziemi. Od tej chwili nieustannie monitorowali eter. Słyszeli m.in. bicie serca psa Łajki i głos kosmonauty Aleksieja Lidowskiego.

The brothers Achilles and Gian Judica-Cordiglia received the first signal from space at 17:40 on 5 October 1957. These two amateur radio operators from Turin heard Sputnik 1, the first artificial Earth satellite, using scavenged military aerials. They have continued to monitor radio waves ever since. They heard Laika’s heartbeat and the voice of cosmonaut Aleksey Lidovsky.

CZY WIESZ, ŻE...

WYDARZENIA

What's on

Nowojorski jazz z New York jazz

Przez trzy dni ponad stu artystów prezentuje się na 10 nowojorskich scenach. Przysłuchują się im tłumy melomanów. Recenzenci przekonują z kolei, że festiwal jest dowodem na to, jak pojemnym gatunkiem jest współczesny jazz. / More than a hundred jazz artists will be performing on ten stages over three days in New York. If the reviews are anything to go by, then this festival shows just what a comprehensive genre modern jazz is. 8–10.01, www.winterjazzfest.com, Nowy Jork, USA / New York, US

Przy stole z carem c

Dining with the tsars

Naukowcy Churchilla z Alianci nigdy nie wygraliby II wojny światowej, gdyby nie zaplecze naukowo-technologiczne ich armii. Wiele z wojennych przełomów dokonało się za kadencji Winstona Churchilla. Wystawa upamiętnia osiągnięcia naukowe Brytyjczyków dokonane w tamtych czasach. / The Allied forces would never have won World War II without science and technology, and many wartime breakthroughs were made under the direction of Winston Churchill. This exhibition celebrates Britain’s scientific achievements of the era.

To propozycja dla miłośników piękna wyjątkowo kruchego. Amsterdamski Hermitage pokazuje bowiem bogatą – składającą się z ponad tysiąca elementów – kolekcję rosyjskiej porcelany prosto z carskich stołów. Wystawa przybliża długą historię kultury balów i bankietów, która swój szczyt osiągnęła w czasach Katarzyny Wielkiej. / This is a genuine treat for anyone who loves fragile beauty. The Hermitage Amsterdam is presenting a flamboyant collection – featuring more than a thousand exhibits – of Russian porcelain from the tables of the tsars. The exhibition offers a rare glimpse into the long history of the culture of balls and banquets that reached its zenith under the reign of Catherine the Great.

od 23.01, www.sciencemuseum.org.uk, NAUKOWCY CHURCHILLA, Londyn, Wielka Brytania / CHURCHILL’S SCIENTISTS, London, UK

do 1.03, hermitage.nl, WYSTAWA JADAJĄC Z CARAMI, Amsterdam, Holandia / DINING WITH THE TSARS EXHIBITION, Amsterdam, The Netherlands

Churchill's Scientists

Z lodu wykute v

Na chińsko-rosyjskim pograniczu już po raz 31. powstaną rzeźby ze śniegu i lodu. O tej porze roku panują tu niemal arktyczne warunki, budulca więc nie zabraknie. Monumentalne dzieła ozdobią kolorowe iluminacje, co jest nawiązaniem do chińskiej tradycji z czasów dynastii Qing. / For the 31st time running, the Chinese city of Harbin will host an ice sculpture festival. The monumental buildings will be illuminated with lights as a reference to the Chinese tradition from the time of the Qing dynasty. 5.01–25.02, www.icefestivalharbin.com, FESTIWAL LODU I ŚNIEGU, Harbin, Chiny / HARBIN ICE AND SNOW FESTIVAL, Harbin, China

Ice wonders

WYDARZENIA

What's on

Bardzo zimne hobby v

Cool hobby

Chicagowskie morsy kąpiel w lodowatych wodach jeziora Michigan zamieniają w akcję charytatywną, pomagając co roku innej potrzebującej rodzinie. Zdarzało się, że jezioro zamarzało – wtedy pluskanie w wodzie zamieniało się w wywijanie orłów na śniegu. / Chicagoans plunge into the icy waters of Lake Michigan at this time of year in aid of a relief campaign to assist families in need. The frozen lake occasionally forces the polar bear plungers to make snow angels instead. 25.01, www.lakeviewpolarbearclub.com, POLAR BEAR PLUNGE, Chicago, USA / POLAR BEAR PLUNGE, Chicago, US

Muzyka pod polarnym niebem x Music under polar skies

Wielkie serce Polaków z

Poland has a heart

Raz w roku cała Polska zamienia się w gigantyczną skarbonkę, a kto żyw, wrzuca do niej złotówki. Wszystko w imię pomocy dzieciom i seniorom. Kolejne finały biją coraz to nowsze rekordy zebranych pieniędzy. Imprezę zamykają koncerty i pokazy sztucznych ogni, największy pod stołecznym Pałacem Kultury i Nauki. / Every year, Poland embarks on a massive fundraising effort to assist children and seniors, and absolutely everyone chips in. Every year sees a new record set. The event culminates in concerts and fireworks displays, the biggest of which is held outside the Palace of Culture and Science in Warsaw.

Do Tromsø zjeżdżają najlepsze skandynawskie orkiestry symfoniczne oraz artyści pokroju Jana Garbarka, Mari Boine czy Dee Dee Bridgewater. Wrażenia gwarantują jednak nie tylko muzyczne, ale i estetyczne, te ostatnie za sprawą nocy polarnej. / Tromsø is hosting Scandinavia’s leading symphonic orchestras together with prominent artists such as Jan Garbarek, Mari Boine and Dee Dee Bridgewater. Brace yourself for a great musical and visual (courtesy of the northern lights) experience. 23.01–1.02, nordlysfestivalen.no, FESTIWAL ZORZY POLARNEJ, Tromsø, Norwegia / NORTHERN LIGHTS FESTIVAL, Tromsø, Norway

11.01, www.wosp.org.pl, 23. FINAŁ WOŚP, cała Polska / 23rd GOCC Final, across Poland

Święto teatru v Słynny edynburski festiwal teatralny The Fringe zimą przenosi się do Kanady. Przez 12 dni prezentowane są wówczas najlepsze niezależne sztuki. Wiele z nich ma tu swoje premiery. / The famous Edinburgh Festival Fringe migrates to Canada for the winter. Some of the best independent productions in the world are presented over the course of 12 days, many of them premiering in Toronto. 7–18.01, fringetoronto.com, THE NEXT STAGE TORONTO FESTIVAL, Toronto, Kanada / THE NEXT STAGE TORONTO FESTIVAL, Toronto, Canada

Theatre festival

Warsaw: welcome to the winter wonderland!

ADVERTORIAL

A winter city break in Warsaw with lovely snowy days and delicate light which fills the streets can be as rewarding as a summer vacation. A lot of attractions are waiting: sporting activities, cosy restaurants and probably the most beautiful Christmas illuminations in this part of Europe. Many claim that Warsaw looks best in winter – and they are probably right. Many streets and spots glitter with thousands of lights and this year’s illuminations are particularly lavish. Composed of more than 740 elements in different shapes and colours, they spread over 20 kilometers of streets, making every walk a truly exceptional experience. This season the decorations can be admired not only in the Old Town and along the famous Royal Route, but also in the Royal Łazienki Park and at the Residence of Jan III Sobieski in Wilanów. There, the magical Garden of Light is particularly stunning and looks as if taken directly from Alice’s Wonderland. All of the illuminations can be admired until early February.

Warsaw is also a perfect place for shopping. Seasonal sales begin right after Christmas and last for several weeks. Department stores tempt with great bargains and little boutiques invite customers to have a look at unique Polish design. You can choose from numerous shopping malls which sell goods at different price ranges or try seasonal markets which offer Polish handicrafts, souvenirs and regional delicacies. Yet what is exceptional about winter in Warsaw is the range of activities it offers. An ice rink in the heart of the Old Town gives a great pleasure of skating in historical surroundings, while the National Stadium houses as many as three ice rinks, an ice bar and two ice hills – all under one roof. A truly exciting adventure for the whole family.

Warsaw Tourist Office Official Tourist Website of Warsaw

www.warsawtour.pl Facebook.com/Warsaw @ewarsaw Instagram.com/fall_in_love_with_warsaw

And let’s not forget about some of Europe’s best museums, including a newly opened permanent exhibition in POLIN Museum of the History of Polish Jews – probably the most important cultural institution of that kind on the continent. Another place not to miss is the National Museum and its extraordinary Faras Gallery, which shows, as the only one in Europe, priceless Nubian art from the Christian period. If you wish to learn more about the turbulent history of Warsaw, try the interactive Warsaw Rising Museum and if you are keen on music, visit the Fryderyk Chopin Museum and take a journey into the past with the help of its ultramodern exhibitions.

SZEROKIE HORYZONTY

14 14

Broad Horizons

Tancerki z buddyjskiej świątyni w ruinach Ayutthaya, dawnej stolicy Tajlandii. Temple dancers performing in front of a statue of Buddha in the ruins of the old capital Ayutthaya.

UŚMIECHNIĘTA GŁOWA SŁONIA A smiling elephant head

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

TAJOWIE WIERZĄ, ŻE ŻYCIE POWINNO BYĆ SANUK, CZYLI RADOŚCIĄ, DLATEGO STARAJĄ SIĘ CIESZYĆ I ZNAJDOWAĆ PRZYJEMNOŚĆ WE WSZYSTKIM, CO ROBIĄ. / THAI PEOPLE BELIEVE THAT LIFE SHOULD BE SANUK, WHICH MEANS “FUN”, AND DO WHAT THEY CAN TO ENJOY THEMSELVES AND FIND PLEASURE IN EVERYTHING THEY DO. TEKST/BY: Agnieszka

Franus

And for this very reason, while I am in Bangkok, dubbed the “Venice of the East”, I decide to hop on a boat and take a cruise along the canals of the Chao Praya, the River of Kings. I love watching life on the outskirts, far away from all the tourist haunts. Wooden houses on stilts rise out of the water, old people laze in hammocks on their verandas, and lizards and dogs exhausted by the heat bask in the sun below the porch. This is an opportunity to feed the sacred fish, greet bathing children and men tending to a plantation of lotus, the most revered and sacred flower of the Thais.

Buddyjski mnich przykleja płatek złota do palca Buddy w świątyni w Sukhothai. A Buddhist monk applies gold leaf to the finger of Buddha in the temple of Sukhothai.

A LAND OF SMILES I pass boats overflowing with fruit and vegetables (which serve as waterborne stores) and people travelling by water between huts. They all smile at me. Their lives are not stressfree, but they don’t burden other people with their problems. Thais believe that good deeds must be reciprocated, other people respected, anger hidden, criticism reined in, and their greatest disappointments met with a smile. It’s not surprising that according to the Global Destinations Cities Index, Bangkok ranks second behind London as the world’s most visited city, and the Thai people are seen as one of the world’s friendliest.

W Bangkoku, zwanym Wenecją Wschodu, wsiadam na łódź i ruszam w rejs kanałami, które tworzy Menam, Rzeka Królów. Uwielbiam podglądać życie mieszkańców toczące się na peryferiach, z dala od zatłoczonych turystycznych hot spotów. Drewniane domy wzniesione na palach wychodzą wprost na wodę. Na werandach w hamakach wypoczywają seniorzy, poniżej na deskach wygrzewają się jaszczurki i śpią zmęczone upałem psy. To okazja do karmienia świętych ryb, pozdrawiania kąpiących się dzieciaków i panów pielęgnujących plantację lotosów, ukochanych i zarazem świętych kwiatów Tajów.

Khao Phing Kan nazywana jest Wyspą Jamesa Bonda, odkąd „zagrała” w filmie Człowiek ze złotym pistoletem. Khao Phing Kan, also known as the James Bond Island since it appeared in The Man with the Golden Gun.

KRAINA UŚMIECHU Mijam łodzie wypełnione po burty owocami i warzywami, pełniące funkcję wodnych sklepów, oraz mieszkańców, którzy w ten sposób przemieszczają się między domami. Wszyscy się do mnie uśmiechają. Mimo że ich życie nie jest wolne od stresów, nie obciążają otoczenia swoimi frustracjami. Tajowie wyznają zasady, że otrzymane dobro musi zostać odpłacone, że bezwzględnie trzeba szanować innych, ukrywać złość, powstrzymywać się od krytyki i największe rozczarowania zbywać uśmiechem. Nic więc dziwnego, że według Global Destinations Cities Index Bangkok zajął drugie po Londynie miejsce na liście najchętniej odwiedzanych miast świata. A sami Tajowie zostali uznani za jedną z najsympatyczniejszych nacji. Zbudowana nad rzeką Menam stolica jest dla większości przybyszów bramą do Tajlandii. Pierwszy kontakt z tym krajem jest ekscytujący na każdym poziomie. Oszałamiające przepychem i kolorami świątynie ozdobione tysiącami wizerunków Buddy, przesiąknięte wonią kadzidła i kwiatów lotosu, królewski pałac ze Świątynią Szmaragdowego Buddy, niekończące się targowiska, salony masażu, który tutaj kosztuje grosze, a cudownie relaksuje po intensywnym zwiedzaniu. Restauracje kuszące potrawami przesyconymi zapachem trawy cytrynowej i curry. Wreszcie nocne życie koncentrujące się dookoła ulicy Khao

For most visitors, Bangkok is the gateway to Thailand. The city is their first encounter with the country – and a very exciting one in every respect. People are stunned by the opulence and colourfulness of temples embellished with thousands of Buddha images and scented with incense and the magnificent fragrance of lotus flowers, the royal palace with the Temple of the Emerald Buddha, the endless markets, and the many massage parlours whose services cost almost nothing but which offer blissful relaxation after a hard day’s sightseeing. Restaurants lure passersby with their aromas of dishes permeated with the scent of lemon grass and curry. Finally, the night life clustered around Khao San Street, is an opportunity to meet people from all over the world and explore the dark side of Bangkok – you need to keep in mind that prostitution remains one of the most profitable lines of business in this country. A JOURNEY BACK IN TIME Northern Thailand is a very different experience. As you travel upstream along the Chao Phraya River, you come across two former capitals of the Thai kingdom. The first is Sukhothai, which literally means “The Dawn of Happiness”. In its 13th-century heyday, this now ruined city covered over

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

W świątyni Wat Phra Kaew w Bangkoku znajduje się narodowy skarb Tajlandii – posążek Szmaragdowego Buddy. The Wat Phra Kaew temple in Bangkok houses the national treasure of Thailand – the statue of the Emerald Buddha.

San, dające szansę poznania ludzi z całego świata, ale też mrocznego oblicza BangkoINFO O LOTACH | FLIGHT INFO ku, bo nie można zapomnieć, że w tym kraju prostytucja jest jednym z najbardziej LOT realizuje czartery w sezonie zimowym między innymi do Tajlandii. / In the winter season LOT is offering charter flights to numerous destinations including Thailand. dochodowych biznesów. PODRÓŻ W PRZESZŁOŚĆ 72 sq. km. and was an architectural gem. All that remains now Północ Tajlandii oferuje całkiem inne doznania. Zmierzając are its temples with their impressive stupas and chedis (strucw górę rzeki Menam, warto zatrzymać się w dwóch dawnych tures shaped like bells or lotus buds) and a giant statue of a stolicach tego królestwa. Pierwsza – Sukhothai – zwana była sitting Buddha towering above them. Ayutthaya, which was Świtem Szczęścia. Zrujnowane miasto w momencie świetnomade the capital after Sukhota, was one of the world’s bigści, czyli w XIII w., zajmowało 72 km2 powierzchni i było arcydziełem. Pozostały po nim świątynie z imponującymi stupagest and richest cities in the 16th century. Ayutthaya is like an island surrounded by three rivers. It never fails to impress with mi i czedi – budowlami w kształcie dzwonów lub pąków the verve of its prangs (distinctive elaborately carved spires lotosów, nad którymi czuwa ogromny posąg siedzącego used to store relics), and its monastic and palatial architecture Buddy. Z kolei Ayutthaya, która zdetronizowała Sukhothai, decorated with miles of murals and reliefs glorifying the w XVI w. uchodziła za jedno z największych i najbogatszych Buddha. The artists made use of a medley of styles they miast świata. Otoczona niczym wyspa trzema rzekami, zathought were worth copying. There are creations inspired by chwycała rozmachem swoich prangów, charakterystycznych Japanese, Chinese, Indian and even Persian art. wież przypominających kolby kukurydzy, w których przechoThe city is not far from Kanchanaburi, where the Japanese wywano relikwie, architekturą klasztorów i pałaców udekorobuilt a railway line during World War II. Its construction wanych hektarami malowideł i płaskorzeźb stworzonych na claimed the lives of thousands of POWs. Their story is prechwałę Buddy. Odnajdziemy tu inspiracje sztuką Japonii, sented in David Lean’s movie The Bridge on the River Kwai. Chin, Indii, a nawet Persji. The Valley of the Kwai River is home to national parks, includStąd niedaleko już do Kanchanaburi, gdzie w czasie II wojny ing Ajrawata, which is famous for its picture perfect waterfalls. światowej Japończycy prowadzili linię kolejową, która poYou can go swimming in the cascades and ponds it forms. chłonęła życie tysięcy jeńców. Ich historię opowiada film But the biggest attraction are the shoals of tiny fish swarming Most na rzece Kwai w reżyserii Davida Leana. W dolinie tej rzearound us and nibbling on our cuticles – apparently, the ticket ki znajdują się parki narodowe, jak chociażby Ajrawata słynąincludes a pedicure. cy z malowniczych wodospadów z kaskadami i stawami, w których można popływać. Ich niebywałą atrakcją są rybki, które otaczają nas całymi ławicami, żeby pożywić się naskórSatay, sos arachidowy, to kwintesencja tajskiej kuchni. kiem – mamy więc pedikiur w cenie biletu. Na samej rzece Satay, or groundnut oil, is the Kwai można uprawiać rafting, spłynąć w kapokach i przenoquintessential Thai ingredient. cować w bungalowach zbudowanych na tratwach. LAS JAK SPA Oglądanie rozgwieżdżonego nieba i wsłuchiwanie się w nocne życie lasu podczas bujania się w hamaku na tarasie to dla mnie kwintesencja sanuk. Tajowie uważają, że ich kraj kształtem przypomina głowę słonia, gdzie Bangkok leży mniej więcej na wysokości jego ust. A im dalej na północ pod granicę z Mjanmą i Laosem, czyli bliżej czoła, tym większa metamorfoza krajobrazu. Soczysta zieleń ryżowych pól ustępuje miejsca ciemnozielonym lasom deszczowym, a płaska równina zaczyna falować, aż wreszcie pękać i zamieniać się w malownicze wąwozy, których dnem płyną rzeki. Mieszkają tu górskie plemiona, których barwne tradycje zapewne umarłyby śmiercią naturalną, gdyby nie turyści. Dzięki ich pieniądzom dzieci z plemienia Hmongów, Lisu, Karenów czy Akha uczą się gry na tradycyjnych instrumentach, tańców

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

Wegetariański festyn w Phuket. Phuket vegetarian festival.

ludowych, gier, kultywują pradawne obyczaje i nie uciekają do miast w poszukiwaniu lepszego życia. Wiejskie chaty zamieniają się w lodże, a mieszkańcy zarabiają, sprzedając swoje usługi i lokalne produkty oraz rękodzieło. Nie jest łatwo dotrzeć do tych wiosek. Odcięte od świata, często położone w środku lasu, są dostępne jedynie od strony wody. Można spłynąć do nich tratwą, dotrzeć łodzią lub na grzbiecie słonia. O ile energetyczny Bangkok nie pozwoli nam odpocząć, o tyle na północy są do tego idealne warunki. To niczym pobyt w spa. Powietrze jest tak krystalicznie czyste, że aż bolą płuca. Zaś trekking po deszczowym lesie, w którym znajdziemy setki gatunków orchidei, a korony drzew giną w chmurach, dostarczy nam energii na kolejne dni. Ten las jest nie tylko wiecznie zielony i piękny, to również wielka spiżarnia zapewniająca nieograniczone dostawy żywności przez cały rok i apteka. Znawcami tematu są szamani. Wiedzą, które rośliny tamują krwawienie, które pomagają goić się ranom albo uwalniają od bólu głowy. Świat Tajów przesycony jest też wiarą w duchy, z którymi szamani mają bezpośredni kontakt. A że niematerialne istoty żyją wszędzie i są powszechnie uważane za prawdzi-

A RAINFOREST THAT LOOKS LIKE A SPA For me, lying in a hammock rocking on a terrace at night and looking up at the stars and listening to the wildlife is the quintessence of sanuk. Thai people believe that their country is shaped like the head of an elephant and that Bangkok is located roughly at the mouth. The closer you get to the border with Burma and Laos, i.e. the closer you get to the forehead, the more dramatically the landscape is transformed. Verdant rice fields give way to emerald rainforests, and flat plains start to undulate, and then gradually rise to create picturesque ravines bisected by rivers. This amazing environment is populated by hill tribes whose colourful traditions would most likely die out without tourism. The children of the Hmong, Lisu, Karen and Akha tribes learn to play traditional instruments, practise folk dances and games, and cultivate ancient customs. They do not flee to the city in search of a better life. They convert rural huts into lodges and earn money from visitors, who pay for services, local produce and handicrafts. These villages are still hard to get to. They are cut off from the world and are often located in the middle of the

Kubańczycy żartują, że Malecón to ich największa i najlepsza dyskoteka pod gołym niebem. Cubans like to joke than Malecón is their biggest and best open-air disco.

wych właścicieli ziemi, Tajowie znają mnóstwo sposobów, jak utrzymywać z nimi przyjacielskie stosunki. Dlatego przed własnym domem zawsze wznoszą drugi dla duchów, ewentualnie ołtarzyk. Na nim zostawiają dary. Kwiaty, słodycze, ryż. Duchy podobno szczególnie lubią czerwoną fantę i za butelkę tego napoju są w stanie iść na duże terytorialne ustępstwa. BOLESNE PIĘKNO Wioska, w której żyje mniejszość Padaung, przypomina żywy skansen. Ci uciekinierzy z Mjanmy słyną z niezwykłych sposobów upiększania ciała. Kobiety wydłużają sobie szyje za pomocą metalowych obręczy, które noszą też na nadgarstkach i stopach. Muszę przyznać, że panie wyglądają spektakularnie.

TYPOWA TAJSKA POTRAWA MUSI BYĆ SŁODKA, SŁONA, KWAŚNA I PIKANTNA I POWINNA PIĘKNIE WYGLĄDAĆ. A TYPICAL THAI DISH HAS TO BE SWEET, SALTY, SOUR AND SPICY AND IT SHOULD BE BEAUTIFULLY SERVED.

forest, accessible only by water. You can get there on a raft, a boat or the back of an elephant. Vibrant Bangkok won’t let you sleep a wink, but the conditions up north are perfect for catching a bit of shut eye. It’s like going to a spa. The air is so clear that it makes your lungs ache. Trekking across the rainforest, where there are hundreds of species of orchid and trees so tall that their crowns disappear in the clouds, will recharge your batteries for several days. The forest is not just evergreen and beautiful – it’s also a pharmacy and a giant pantry stocked with unlimited food supplies throughout the year. The local medicine men are experts in this area. They know which plants stop bleeding, which ones heal wounds, and which ones relieve headaches. These people’s world is underpinned by a belief in spirits and spirits communicate directly with shamans. And because these intangible creatures are omnipresent and generally regarded as the lawful owners of the land, the locals have all sorts of ways to foster friendly relations with them. They erect a second home for spirits in front of their own houses, or at least an altar where they leave offerings, e.g. flowers, sweets and rice. THE PAINFUL BEAUTY OF A LONG NECK The village inhabited by the Padaung minority, on the other hand, is like a living museum. These refugees from Burma are REKLAMA

zaprasza codziennie od 13:00

sezonowa karta, uzupełniana codziennie autorskimi propozycjami szefa kuchni Adama Głowińskiego bogata oferta win, najlepsze alkohole z całego świata klasyczne oraz autorskie koktajle alkoholowe i bezalkoholowe

Morska 9, Sopot tel. 58 351 35 55 morska.com.pl facebook.com/morskasopot

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

Pochylone nad krosnami uśmiechają się do nas łagodnie. Pozwalają fotografować za drobną opłatą i zachęcają do kupowania utkanych przez siebie szali i chust, figurek z teku czy biżuterii z muszli. Życie w takich obręczach w tym klimacie to gehenna, jednak dla tych kobiet to często jedyne źródło dochodu. Wszystko, co ma do zaoferowania ten region, można też kupić na nocnym targowisku w Chiang Mai, gdzie grupy etniczne z całego regionu sprzedają swoje rękodzieło. Ale zanim utoniemy na wiele godzin wśród setek straganów, warto zwiedzić jedną z 300 świątyń, z których słynie to miasto zwane Różą Północy. Wśród ażurowych dekoracji, złotych węży Naga, bóstw opiekuńczych unoszących się na krawędziach wielospadowych dachów, wizerunków legendarnego ptaka Garudy, który znajduje się w godle Tajlandii, mnisi w pomarańczowych szatach w milczeniu zbierają jałmużnę. Ludzie dają im jedzenie lub pieniądze, a ci nigdy nie odpowiadają „dziękuję”, nigdy też nie patrzą dobroczyńcy w oczy. Błogosławią ludzi i odchodzą boso. Od niepamiętnych czasów Tajowie uważali, że wszyscy mężczyźni po ukończeniu 20. roku życia powinni zostać mnichami chociaż na kilka miesięcy. Dzięki takiemu doświadczeniu mają szansę zaznać sanuk w najczystszej postaci i zgromadzić dobre uczynki, które zaprocentują w kolejnym życiu.

famous for their unusual way of improving their appearance. The women stretch their necks with metal coils, which they also wear on their wrists and ankles. I have to admit that they really do look stunning. They smile gently at us as they bend over their looms. They let us take a photo for a small fee and encourage us to buy their handwoven scarves and shawls, wood figurines and jewellery. Wearing these coils in such a hot climate must be a nightmare, but it’s often the only source of income these women have. Everything the region has to offer is sold at a night market in Chiang Mai, where the local ethnic groups market their handicrafts. But before you start shopping for hours on end, visit one of the 300 temples for which the city, known as the “Rose of the North”, is famous. Monks in saffron robes silently accept alms among intricate decors, tutelary deities, multi-tiered roofs with raked edges, and images of the mythical bird Garuda – the national emblem of Thailand and Indonesia. People stop before them and give food or money, but the monks never thank them or look them in the eye. They simply bless them and walk away barefoot. The Thais believe that all men over 20 years of age should become monks, even for a few months, and have thought this way for centuries. The monastic experience enables them to embrace sanuk in its pure form and gather good deeds for which they will be rewarded in another life.

Luksusowy ośrodek turystyczny Amanpuri na wyspie Phuket. The luxury Amanpuri tourist resort Resort on Phuket island.

TAJSKA UCZTA Jeżeli chodzi o radość, jaką czerpie się z najprostszych rzeczy, to nie można oczywiście zapomnieć o tajskiej kuchni, którą mieszkańcy tego kraju doprowadzili do perfekcji. W tutejszej tradycji jest serwowanie wielu dań i dzielenie się nimi ze współbiesiadnikami. Jedzenie samemu przynosi pecha, więc im więcej osób zasiada przy stole, tym wspanialsza uczta i większa szansa na życiowy sukces. Narodowa Komisja Kultury działająca przy Ministerstwie Spraw Zagranicznych Tajlandii przeprowadziła ankietę na temat dań tajskiej kuchni najbardziej lubianych przez obcokrajowców. Wśród nich za numer jeden została uznana tom yam kung, pikantna zupa krewetkowa, dalej znalazły się kaeng khiao wan, czyli zielony kurczak w sosie curry, phat thai – smażony makaron z dodatkami, phat kaphrao – mięso smażone ze słodką bazylią, kaeng phet pet yang, pieczona kaczka w sosie curry, i wreszcie tom kha kai, kurczak w zupie kokosowej. Zapewniam, że spróbowanie tych wszystkich dań wzniesie nas na wyżyny sanuk i naturalną konsekwencją tej drogi będzie przeniesienie się na południe, które układa się w trąbę słonia. Wprost na niebiańskie plaże archipelagu wysp rozrzuconych po Morzu Andamańskim. Gdzie codzienne masaże i słoneczne kąpiele, nurkowanie wśród raf koralowych wzniosą nas na wyżyny relaksu, a filozofia sanuk będzie nam bliska długo po powrocie do kraju. ☐

A THAI FEAST While on the subject of the joy of simple things, we must not forget about Thai cooking. Local tradition demands that a meal consist of several dishes, which are shared with other diners. Eating alone brings bad luck. The more people at the table, the grander the feast and the greater the chances for success in life. A typical Thai dish has to be sweet, salty, sour and hot and look impressive. The National Culture Commission affiliated with the Ministry of Foreign Affairs has conducted a survey into most popular Thai dishes among foreigners. The number one treat is Tom Yam Kung, a spicy shrimp soup. After that came Kaeng Khiao Wan (green curry with chicken), Phat Thai (stir-fried noodles with extras), Phat Kaphrao (meat fried with sweet basil), Kaeng Phet Pet Yang (roast duck in curry sauce), and Tom Kha Kai (coconut soup with chicken). I can assure you that once you have tried all these, you will ascend the heights of sanuk, and, as a natural consequence, venture down south, i.e. down the “trunk”, to the heavenly beaches of the archipelago of islands scattered across the Andaman Sea. Massages, sunbathing and snorkelling among coral reefs will show you what relaxation is all about and ensure that the sanuk philosophy stays with you long after you have returned home. ☐ REKLAMA

MODNY KIERUNEK

Trendy Destination

STOLICA NAJMNIEJSZEGO ZE SKANDYNAWSKICH PAŃSTW MA DO ZAOFEROWANIA CZĘSTO WIĘCEJ NIŻ JEJ NORDYCKA KONKURENCJA. / THE CAPITAL OF SCANDINAVIA’S SMALLEST COUNTRY HAS OFTEN GOT MORE TO OFFER THAN ITS NORDIC COMPETITORS.

NAJ

TEKST/BY: Sławomir

Borkowski

KOPENHAGA COPENHAGEN

TOP

1Kopenhaga portowa i piwna Copenhagen port and beer

Kolorowe kamieniczki nad kanałem przystani Nyhavn to ikoniczny kopenhaski obrazek. Podobnie jak siedziba słynnego browaru Carlsberg, który działa tu od połowy XIX w. (można zwiedzać i przyjrzeć się procesowi warzenia). Znajduje się tam m.in. największa na świecie kolekcja piw, licząca kilkanaście tysięcy butelek. / The colourful houses along the Nyhavn canal are the iconic picture of Copenhagen. As is the head office of the famous Carlsberg brewery, which has been operating since the 19 th century (you can visit it to see how beer is brewed). The building houses the world’s largest beer collection with tens of thousands of bottles.

2 Królewska ciągłość

Dania formalnie jest monarchią, wciąż ma swoją rodzinę królewską, ta zaś – zamkową siedzibę. Przed barokowym kompleksem Amalienborg straż trzymają więc gwardziści w wielkich futrzanych czapach, a malownicza zmiana ich warty jest jedną z turystycznych atrakcji miasta. Warto też zobaczyć Kronborg – renesansowy zamek Hamleta nad cieśniną Øresund. / Denmark is officially a monarchy and has its own royal family with their ancestral castle. The Baroque Amalienborg Palace complex is guarded by guards in huge fur hats, and the changing of the guards is one of the biggest tourist attractions of the city. Also worth visiting is Kronborg – Hamlet’s Renaissance castle, which overlooks Øresund Strait.

©LAIF/CZARNY KOT (2), ALAMY/BEW

Royal continuity

MODNY KIERUNEK

Trendy Destination

3 Stolica hipisów The hippie capital

Wolność, równość, wspólnota i miłość – ideały hipisowskiego stylu życia – ostatnie neoliberalne dekady przetrwały w Christianii. Ta jedyna w swoim rodzaju dzielnica kontestatorów kapitalistycznego porządku, ośrodek kultury niezależnej, stworzona została w 1971 r. przez squatterów, którzy zajęli teren dawnych koszar. Rząd z różnym skutkiem próbuje okiełznać tę anarchiczną ostoję alternatywnego społeczeństwa, które rządzi się swoimi prawami (np. zakazuje używania samochodów), stawiając przede wszystkim na wspólnotę. Warto to zobaczyć i poczuć atmosferę. / Freedom, equality and love – the foundations of the hippie lifestyle – have survived the recent neoliberal decades in Christiania. This one of a kind community of people rebelling against the capitalist order and centre of indie culture was founded in 1971 by squatters in disused military barracks. The government has been trying to rein in this anarchistic stronghold of the alternative society, which makes its own laws and is mainly focused on the community. So far, the results have been mixed. Definitely worth a visit to soak up the local ambience.

4 Duńska mała czarna Danish coffee time

Spacerując klimatycznymi uliczkami Kopenhagi, warto pamiętać, że jest to miasto kultury kawy, a tutejsi bariści regularnie zdobywają laury w światowych konkursach. Aby się przekonać, jak znają się tu na małej czarnej, nie trzeba szukać eleganckiej kawiarni formalnego mistrza (choć warto). Praktycznie w każdym lokalu dostaniemy bowiem doskonały, aromatyczny napar. / As you stroll around the streets of Copenhagen, you should keep in mind that this city is big on coffee and that the local barristas regularly win international competitions. But you don’t have to visit a smart cafe bar run by an official champion to savour the taste of a fresh brew. You can rest assured of being served excellent, aromatic coffee in practically every coffee shop.

INFO O LOTACH / FLIGHT INFO WAW–CPH 07.20–08.50 pon.–śr., pt.–nd. / Mo.–Wed, Fri.–Su. 16.20–17.50 pon., wt., czw.–nd. / Mo., Tue., Thu.–Su. 20.30–22.00 pon.–czw. / Mo.–Thu. CPH–WAW 07.00–08.20 wt.–pt. / Tue.– Fri. 09.30–10.50 pon.–nd. / Mo.–Su. 18.30–19.50 pon.–nd. / Mo.–Su. Cena biletu zakupionego na lot.com, w taryfie LOT Economy Simple na bezpośredni lot w obie strony, zawiera wszystkie podatki i opłaty i wynosi od 460 zł. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu oraz formy płatności. Rejs do Kopenhagi trwa 1 godz. 30 min, do Warszawy 1 godz. 20 min. Godziny rejsów podane są w czasach lokalnych. / Total price of a direct return ticket purchased at lot.com in the LOT Economy Simple fare including all fees and taxes from PLN 460. The price may vary depending on the date the ticket is purchased and the payment method. The flight to Copenhagen: 1 h 30 min., to Warsaw 1 h 20 min.

Tivoli for large and small

Niezwykły park rozrywki Tivoli ma już ponad 170 lat, a mimo to (a może właśnie dlatego) wciąż jak magnes przyciąga gości. Stara drewniana (!) kolejka górska, 80-metrowej wysokości karuzela (ponoć najwyższa na świecie), mnóstwo innych mechanicznych atrakcji, do tego liczne koncerty, no i otaczająca to wszystko zieleń. Przednia zabawa. / The Tivoli Gardens is an unusual amusement park that was founded more than 170 years ago and which continues to draw visitors like a magnet. A period wooden (!) roller coaster, an 80-metre carousel (allegedly the world’s tallest), a plethora of other mechanical amusement rides and numerous concerts drowning in greenery. All great fun.

©GET TYIMAGES, EAST NEWS, LAIF/CZARNY KOT

Tivoli dla dużych i małych

NOWY KIERUNEK

New Destination

KUCHNIA

Cuisine

SPOD STRZECHY NA SALONY Glorious bacon

CAŁY WACHLARZ POLSKICH DAŃ Z WIEPRZOWINY JEST PRZYRZĄDZANY NA SMALCU, BO TO WŁASNY TŁUSZCZ ZWIERZĘCIA I ON NADAJE MIĘSU ODPOWIEDNI SMAK. / THERE IS A WHOLE RANGE OF POLISH PORK DISHES COOKED IN LARD – THE NATURAL ANIMAL FAT THAT GIVES MEAT ITS DISTINCTIVE FLAVOUR.

TEKST/BY:

Monika Kucia, www.sialababamak.pl

Tłustość kojarzona z kuchnią polską ma swe najbardziej upostaciowane wcielenie właśnie w smalcu, tłuszczu wieprzowym wytapianym ze słoniny. Słonina zaś to podskórna tkanka tłuszczowa pozyskana z grzbietu, tylnej części tułowia i boków świni – może być ze skórą lub bez niej. Choć smalec składa się głównie z tłuszczy, przeważają w nim te, które zawierają kwasy nienasycone (55 proc.). Tłuszczy szkodliwych, nasyconych, ma 40 proc. Jest więc produktem ciężkostrawnym, ale na pewno bardziej szkodliwy dla zdrowia jest utwardzony olej roślinny w postaci margaryny niż naturalny smalec spożywany w umiarkowanej ilości. Smalec ma wysoką temperaturę dymienia, więc potrawy na nim smażone są mniej tłuste niż przy wykorzystaniu innych tłuszczy, bo nim nie nasiąkają. A legendarne kotlety schabowe (z kostką!) są chrupiące i mają wyjątkowy smak. Smalec to także tradycyjne smarowidło do chleba. Łatwo przyrządzimy je w domu. Można użyć podgardla lub innego mięsa i kupnego smalcu w kostce. Tłuszcz topi się powoli, tworzą się w nim pożądane skwarki. Na końcowym etapie wytapiania można dodać do smalcu posiekaną cebulę i jabłko – dla kwaskowatego smaku. Ochłodzony i odstany smalec je się z chlebem razowym na zakwasie i kiszonym ogórkiem. To proste, chłopskie jedzenie, które weszło do repertuaru wyższej sztuki kulinarnej. Dobrej jakości mięso, prawdziwy chleb i naturalnie kiszone ogórki mogą być elementem królewskiej uczty. Krystian Szopka, szef kuchni Sheraton Poznań Hotel, mówi: – Smalec wykorzystuje się jako tłuszcz przy obróbce mięsa wieprzowego, jako smarowidło, podstawę okrasy dań, a nawet składnik ciasteczek. Tak, przydaje się też w cukiernictwie! I choć ze względów zdrowotnych i dietetycznych smalec stosuje się obecnie rzadziej niż kiedyś, to wielu potraw nie sposób sobie bez niego wyobrazić. Wielkopolskie szare kluchy, przygotowane z tartych, surowych ziemniaków, w najczęściej spotykanej wersji podaje się właśnie ze smalcem, boczkiem i cebulką. Trudno też zapomnieć o pajdzie świeżego, chrupiącego chleba posmarowanej smalcem ze skwarkami i doprawionej majerankiem lub podanej z jabłkiem. Francja ma swoje rillette, my nie musimy się wstydzić naszego smalcu. Nieodłącznym partnerem dla smalcu w polskim krajobrazie kulinarnym jest boczek, tłusty kawałek mięsa pochodzący z dolnej części półtuszy. Pojawia się w gwarze,

The fattiness associated with Polish cooking is best illustrated by lard, or pork fat rendered from bacon – a layer of adipose tissue under the skin of the back, hind and sides which may come with or without rind. It is white or creamy. Lard is made up almost entirely of fat and is richer in unsaturated fatty acids (55%) then unhealthy saturated ones (40%). This makes it a heavy but not completely unhealthy food. Hardened vegetable fat like margarine is definitely more harmful to human health than natural lard consumed in moderate quantities. Lard has a high smoke point. Food fried in lard is less fatty than food fried in other fats because it is not absorbed. Lard makes pork chops crispy and gives them a special flavour. Lard is also a traditional bread spread that can be easily prepared at home. You can render it from the front of the neck or from another cut of meat and a cube of lard. The fat melts slowly to form cracklings. During the final melting stage, you can toss in a chopped onion and a apple to give it an acidic flavour. The cooled lard is then put aside for a while. It tastes best with leavened wholemeal bread and sour cucumbers. This simple folksy food has made its way to haute cuisine. The main thing is the quality of products used. High quality meat, real bread and cucumbers naturally pickled in brine make for a truly royal feast. As Krystian Szopka, the chef at the Sheraton Poznań Hotel puts it, “Lard is used to process pork, as a bread spread, a flavouring, and even an ingredient in cookies.” It may surprise you to learn that lard is also used in confectioneries. Lard is now rarely used for health and dietary reasons, but there are many dishes that would be unimaginable without it. Grey kluski (dumplings) from the Wielkopolska region – the real deal prepared from grated raw potatoes – are tradi-

BOCZEK JAK MAŁO CO DODAJE DANIOM CHARAKTERU I OBDZIELA JE SWOIM AROMATEM. BACON LENDS CHARACTER TO DISHES AND “SHARES” ITS AROMA WITH BLANDER INGREDIENTS. 29

Cuisine

DOBRY SMALEC, PRAWDZIWY CHLEB I NATURALNIE KISZONE OGÓRKI MOGĄ BYĆ ELEMENTEM KRÓLEWSKIEJ UCZTY. HIGH QUALITY MEAT, REAL BREAD AND CUCUMBERS NATURALLY PICKLED IN BRINE MAKE FOR A TRULY ROYAL FEAST.

bywa nazywany szpyrką, szperką, sperką. Anglicy używają wersji okrojonej z tłuszczu pod nazwą bekon. Boczek można smażyć, piec, solić i wędzić. Wytapia się z niego skwarki. Można też usmażyć na nim jajecznicę, skwarki z cebulką zaś są idealnym dodatkiem do pierogów, ziemniaków, klusek, placków ziemniaczanych. Krystian Szopka komentuje: – Boczek rzadko bywa głównym elementem potrawy, służy raczej jako wzmacniający smak i aromat składnik wywarów lub element wszelkiego rodzaju okrasy dań. W postaci wędzonej, gotowanej, pie-

Boczek upieczony z suszoną śliwką to przystawka, której trudno się oprzeć. Bacon baked with dried plums is a starter that everyone will enjoy.

czonej lub duszonej dodaje im charakteru i „obdziela” swoim aromatem mniej wyraziste smakowo składniki. Jest niezastąpionym dodatkiem do zasmażanej kapusty, szarych kluch czy pierogów. Można go też podać jako podstawę dania, grillując świeży lub zapeklowany kawałek i serwując go w towarzystwie purée z kapusty. Bardzo lubię obtaczać ryby w boczkowej panierce. Boczek doczekał się pieszczotliwego określenia „boczuś”, co najpełniej oddaje wielką miłość Polaków do tego smakowitego wyrobu. ☐

tionally served with lard, lardons and onions. I should also mention thick slices of fresh, crispy bread covered with a layer of lard with cracklings, seasoned with marjoram or served with apple, as these are back in vogue. The French might have their rillettes, but we have our lard. Polish cooking often combines lard with bacon, a fatty cut of meat from the belly. The British version has the fat trimmed off. Bacon can be fried, cured or smoked, and is known as szpyrka, szperka or sperka in different Polish dialects. Bacon is rendered to produce cracklings – there is nothing like it for enhancing flavour. It can be used to fry scrambled eggs or cracklings with onion – the perfect addition to dumplings, potatoes, noodles or potato pancakes. “Bacon is rarely the main ingredient of a dish. It is rather used as a flavour enhancer and an aromatising agent in stock, a condiment in flour and potato based dishes, and an ingredient in all sorts of toppings”, says Szopka. Smoked, cooked, roasted or stewed bacon lends character to dishes and “shares” its aroma with blander ingredients. Bacon is an indispensable addition to fried cabbage, grey dumplings and pierogi. We can also take an unconventional approach and use bacon as the main ingredient. Simply barbecue a fresh or corned cut and serve with cabbage puree. Bacon is affectionately known as boczuś in Poland. This term of endearment best reflects our fondness for it. ☐ 30

KUCHNIA

Dawid Podsiadło, Curly Heads

Polish Hits

FOT: ŁUKASZ ZIĘTEK; M.P SONY MUSIC

POLSKIE PRZEBOJE

E I N E I M BRZ POLSKIE

Polish pop

MELA KOTELUK, DAWID PODSIADŁO, KARI AMIRIAN, PAULA I KAROL, KAMP!... AMBITNY POP ZDOBYŁ SERCA POLAKÓW. CZAS NA EUROPĘ. / MELA KOTELUK, DAWID PODSIADŁO, KARI AMIRIAN, PAULA & KAROL, KAMP!… POLISH POP MUSIC IS ON THE MARCH. IT HAS ALREADY CONQUERED POLAND AND IS NOW GUNNING FOR EUROPE.

TEKST/BY: Dawid

Karpiuk, Newsweek Polska

POLSKIE PRZEBOJE

Polish Hits

Pamiętam, jak półtora roku temu po raz pierwszy rozmawiałem z Dawidem Podsiadłą. Nastoletni chłopak z telewizyj nego reality show, nieszczęśliwy z powodu młodzieńczego trądziku. Bardzo skromny. Z bardzo dobrym debiutem płytowym. Zanim płyta Comfort and Happiness trafiła do sklepów, w branży mówiło się, że Podsiadło jest bez szans. O tym, jak trudno jest pogodzić ambitną karierę z programem TV, przekonało się już wielu artystów, większości z nich nikt dziś nie pamięta. Ale po premierze Comfort and Happiness stało się jasne, że w polskim popie pojawił się ktoś ważny. – Bardzo wiele się nauczyłem od tego czasu – przyznaje Podsiadło. – Nagraliście dobrą płytę – mówię. Rozmawiamy przy okazji premiery płyty Ruby Dress Skinny Dog Curly Heads, zespołu, z którym grał, na długo zanim ktokolwiek o nim usłyszał. Wszystkie te programy były właśnie po to, powiedział mi kiedyś. Żeby Curly nagrali ten cholerny debiut.

I remember my first interview with Dawid Podsiadło 18 months ago. Podsiadło was an unassuming teenage contestant in a TV reality show whose life had been made miserable by acne. Industry pundits gave him no chance. But that was before his debut album Comfort and Happiness came out. There is no shortage of (mostly forgotten) artists who can tell you just how difficult it is to juggle the demands of a high-flying career and a TV show. But Comfort and Happiness served noticed that a force to be reckoned with had arrived on the Polish pop scene. “I have learnt a lot since then”, says Podsiadło. “You’ve recorded a good album”, I reply. We are talking shortly after the release of the album Ruby Dress Skinny Dog by Curly Heads, a band Podsiadło was playing with long before he became a household name. He once told me that he entered all those talent shows just so that Curly could record that damned album.

Monika Brodka

Mela Koteluk

KAŻDY PADA Z NÓG Mela Koteluk długo czekała na swoją szansę. Drobna dziewczyna z Sulechowa zamieszkała w Warszawie, kiedy miała 16 lat. Chciała śpiewać, być w centrum wydarzeń, bliżej wytwórni, muzyków, klubów. Elżbieta Zapendowska, nauczycielka śpiewu odpowiedzialna za sukces wielu wokalistek, pomogła Meli przekonać rodziców. – Miała tę niesamowitą tajemnicę w głosie – wspomina dziś. – Uwodziła barwą. Przez dekadę Koteluk krążyła po obrzeżach biznesu muzycznego. Pracowała w niewielkiej warszawskiej wytwórni Kartel Music, brała udział w konkursach dla wokalistów, śpiewała w chórkach u innych artystów, między innymi z grupą niemieckich dinozaurów Scorpions. Śladem setek tysięcy swoich rówieśników pojechała do Londynu. Miała tylko odwiedzić znajomych, została dwa lata. Na Wyspach spełniła swoje marzenie – zrobiła kurs w London School of Music. Im więcej dowiadywała się o brytyjskich muzykach, tym bardziej była zdziwiona. Że ci, z którymi grała w Warszawie, wcale nie byli gorsi. Postanowiła wrócić i na poważnie wziąć się do muzyki. Dziś ma już na koncie dwie płyty. Platynowy debiut Spadochron i Migracje, które ukazały się w połowie listopada. Przez cały czas koncertuje. Policzyła, że rocznie przejeżdża 70 tys. km.

Mela Koteluk

FOT: HONORATA KARAPUDA; SZELAG/REPORTER/EAST NEWS; M.P

– Hm… – zamyśla się, a potem mówi stanowczo: – Bardzo dobrą. Nagraliśmy bardzo dobrą płytę.

– Uwielbiam to, co się z nami dzieje na koncertach – mówi Mela. – Wytaczamy się z busa po przejechaniu 500 km, każdy pada z nóg, a jak mamy wejść na scenę, każdy jest jak nowy. Adrenalina robi z nami cuda. Dla tych momentów robię to, co robię. Wiesz, ja jestem takim blenderem. Cały czas potrzebuję nowych miejsc, nowych ludzi, informacji. No i uwielbiam podróżować. Ostatnio pomyślałam, że chętnie bym się stąd wydostała, pojeździła trochę po Europie. Może nagram płytę z angielskimi tekstami?

Monika B

rodka

KONSERWY NA DROGĘ – Nikt nie wie, jak to się stało, ale w bardzo krótkim czasie bardzo dużo się zmieniło w naszej muzyce. Taka mała rewolucja – mówi Marek Dziedzic, producent Migracji. Ma rację. Jeszcze kilka lat temu określenie „polski pop” przyprawiało o dreszcze, polscy artyści próbowali kopiować pomysły swo-

ich bogatszych i bardziej utalentowanych kolegów zza oceanu. Piosenki pisano pod radio – banalne refreny, głupawe teksty, oczywiste aranże. Jeśli już osiągaliśmy coś na świecie, to w niszach. Zagraniczna publiczność ceniła naszych metalowców, chodziła na koncerty z muzyką dawnych awangardystów – Krzysztofa Pendereckiego, Mikołaja Góreckiego, Wojciecha Kilara. Pop to nie była nasza bajka. Tu zasady dyktują duże wytwórnie i stacje telewizyjne, które latami inwestowały w artystów mających podbijać świat na konkursach Eurowizji. Złote czasy wytwórni skończyły się na dobre i to w tym momencie polscy muzycy zaczęli osiągać sukcesy. Dziś popem także możemy się pochwalić. – Monika Brodka jest w życiowej formie, świetne płyty nagrywają Misia FF, Julia Marcell, Rebeka, Bokka. Wszyscy ci artyści coraz odważniej patrzą na Zachód. – Graliśmy, gdzie tylko się dało – opowiada Karol Strzemieczny z duetu Paula i Karol, jednej z pierwszych polskich grup, które osiągnęły sukces za granicą. – W klubach, na ulicach, w mieszkaniach, na domówkach. Poznaliśmy artystów, dziwaków, freaków... Pieniądze? Wziąłem ze sobą konserwy na drogę. Zespół Kamp! też długo istniał w dwóch rzeczywistościach. Większe wytwórnie się nimi nie interesowały, więc muzycy założyli własną. A potem nagle wszyscy się zdziwili, bo mało znany polski zespół zagrał trasę w USA. – Udało się nam zaistnieć dzięki blogerom – przyznaje Tomasz Szpaderski, lider Kamp! – Internet to podstawa.

“Hmmm...”, he falls into a pensive mood and then responds firmly with: “It’s brilliant. We’ve recorded a really good album.” WE CAN BARELY STAND UP It took a long time for Mela Koteluk’s career to gain momentum. This petite girl from Sulechów moved to Warsaw when she was sixteen. She wanted to sing, get into the thick of things, and be where all the record companies, musicians and clubs were. Elżbieta Zapendowska, a singing teacher responsible for the success of many vocalists, helped Mela talk her parents around. “There was an amazing mystery in her voice”, she now recalls. “She had a seductive timbre.” Koteluk spent a decade skirting the periphery of the music industry. She worked for Kartel Music (a small Warsaw label), entered singing competitions, and was a backup singer for several artists, including the veteran German band The Scorpions. Koteluk now has two albums to her credit – her platinum debut Spadochron and Migracje, released in midNovember. She is constantly on the road, and by her own reckoning, travels 70,000 km a year. “I love what happens to us during a concert”, she says. “We waddle out of the bus, having just travelled 500 km, and can barely stand up. But we all feel brand-new before going out on to the stage. Adrenaline works wonders. I do what I do just for these such moments. You know what? I’m also a blender. I’m always craving

Polish Hits

MAŁYMI KROKAMI Asia Glensk ma 16 lat, głos i konto na Facebooku. Jest też fanką Sóley, popularnej islandzkiej wokalistki. Nagrała własną wersję jej piosenki I’ll Drown i wrzuciła na YouTube. Spodobało się znajomym, a potem znajomym znajomych. Dwa miesiące później ktoś przysłał jej wiadomość. Sóley umieściła nagranie Asi na swoim fan page’u. Z dopiskiem: „Ta laska ma 15 lat i zrobiła to lepiej ode mnie!”. Asia idzie w ślady swojego starszego o parę lat brata. Arek Glensk, czyli Fismoll, debiutował w zeszłym roku płytą At Glade. Wzbudził sensację. Sóley też jej słuchała. Zakochała się. Robert Amirian, szef wytwórni Nextpop, wydawca Fismolla (a wkrótce także jego siostry), właśnie wrócił z Pragi. Przez cały rok jeździ po świecie, odwiedzając najważniejsze festiwale i konferencje branży muzycznej. – Eurosonic, Berlin Music Week… Szukam partnerów i możliwości – opowiada. – Zbrata-

Kamp

for new places, new people and new information. And I love travelling. Recently, I’ve been thinking that I’d really like to move out of here and tour around Europe. I might even record an album with English lyrics. TINNED FOOD FOR THE ROAD “No one knows how it happened, but the local music scene has changed beyond recognition in a very short space of time. It’s like a small revolution”, says Marek Dziedzic, who produced Migracje And he’s right. A few years ago, the phrase “Polish pop” would have most likely made you cringe. Polish artists used to copy whatever their more talented and affluent peers across the pond were doing. Songs had to be radio-friendly – hackneyed refrains, silly lyrics, and predictable, watered-down arrangements. Only niche music made it internationally. Our heavy metal bands and seasoned

Paula & Karol Kamp!

FOT: MAREK LAPIS/FORUM; ŁUKASZ DEJNAROWICZ/FORUM; M.P

POLSKIE PRZEBOJE

łem się z ludźmi z dużej agencji z Londynu, ważni faceci, duże nazwiska. W przyszłym roku będziemy pokazywać naszych artystów w krajach bałtyckich. A od 2016 r. chcemy robić Nextpop Festival we wszystkich sąsiednich stolicach. W latach 90. Amirian śpiewał w kilku ważnych rockowych zespołach, m.in. art rockowym Collage. Napisał parę dużych hitów – m.in. Chcę znać swój grzech, piosenkę, którą Kasia Kowalska śpiewała na festiwalu Eurowizji. Pracował z Anną Marią Jopek, Kayah, Anitą Lipnicką, Natalią Kukulską. Wytwórnię Nextpop założył, żeby wydać płytę swojej partnerki Kari. Pomysł na płytę był prosty – ambitny, nowoczesny pop i angielskie teksty. Znajomi Amiriana z wytwórni kręcili głowami. Postanowił działać na własną rękę. Dziś Kari spędza sporo czasu w Wielkiej Brytanii. – Ma tam zespół, szykują się do płyty. Będziemy ją nagrywać trochę tu, trochę tam – opowiada Amirian. – Niedługo zagra

Julia Marce

Julia Marcell REKLAMA

Rewolucyjny przeszczep włosów Revolutionary hair transplant

Przeszczep włosów rewolucyjnym robotem ARTAS to zabieg, który nie pozostawia liniowych blizn na głowie, gwarantuje szybką i bezbolesną rekonwalescencję oraz naturalne rezultaty. Wykształcony na Harvardzie dr Grzegorz Turowski jest pionierem tej technologii, a klinika New Horizons, w której przeprowadzany jest zabieg, to jeden z najbardziej profesjonalnych ośrodków na świecie z setkami zadowolonych pacjentów.

Robotic hair transplant – revolutionary hair restoration procedure using robotic technology and no linear scar on the back of the head. Dr Gregory Turowski is one of the most experienced robotic hair restoration surgeons in the world. Fly in to Chicago for only 2 days and change your life forever. Restore your confidence. Look younger and more attractive. Chicago /USA 847 674-4646 www.smarthairtransplant.com

Przyleć do Chicago tylko na 2 dni, odzyskaj utracone włosy i pewność siebie. Wyglądaj młodziej i bardziej atrakcyjnie. Zadzwoń Chicago/USA 847 674-4646 www.SmartHairTransplant.com

przed

PROMOCJA

Polish Hits

w Polsce trasę. Działamy metodą małych kroków. Powoli i po cichu. A potem dzieją się takie rzeczy jak koncert Bokki w Berlinie. Pierwszy raz tam grali. Przyszło 800 osób. TRUDNO W TO UWIERZYĆ Od czasu naszej pierwszej rozmowy Dawid Podsiadło zdążył wystąpić na wielu dużych imprezach, pokazał się za granicą. Curly Heads też nie zamierzają długo zagrzewać miejsca w kraju. – Jesteśmy w fantastycznym momencie – opowiada Podsiadło. – Napisaliśmy zupełnie nowy materiał, poczuliśmy się jak nowy zespół. Przed nami koncerty. Czy zamierzamy grać za granicą? No pewnie! Powiem ci coś – kiedyś myślałem, że gdzie tam nam do Europy, oni mają inny poziom. Teraz słucham nowych polskich zespołów i myślę, że to nie jest w niczym gorsze. Mamy fantastyczną muzykę. Czasem aż trudno w to wszystko uwierzyć. ☐

Kari Amirian

avant-garde composers - Krzysztof Penderecki, Mikołaj Górecki and Wojciech Kilar – have long been winning plaudits around the world. We can now take pride in our homegrown pop as well. Monika Brodka is in her prime, and Misia FF, Julia Marcell, Rebeka and BOKKA are all putting out brilliant albums – and all of them have an eye on the West. “We performed wherever we could”, recalls Karol Strzemieczny of the Paula & Karol duo, one of the first Polish bands to enjoy success abroad. “In clubs, in the street, in apartments, and at private parties. We’ve met artists, eccentrics, freaks... Money? I took tinned food for the road. Kamp! straddled two realities for a long time. Sick of being ignored by the major labels, they set up their own. And then, one fine day, this rather obscure Polish band surprised everyone by embarking on a US tour. “We are a creation of blog-

Misia FF

Kari Amirian

Bokka

gers”, says frontman Tomasz Szpanderski. “The Internet rules.” STEP BY STEP Asia Glensk is 16. She has a powerful voice and a Facebook account. She also happens to be a fan of Icelandic singer Sóley. So much so she recorded a cover of Sóley’s I’ll Drown and uploaded it on YouTube. This struck a chord with her friends, and then her friends’ friends... Two months later, she received a very gratifying message. Sóley had posted Asia’s cover on her fanpage with the comment: “This girl is 15 and did it better than me!” Asia is following in the footsteps of her brother who’s several years her senior. Arek Glensk aka Fismoll caused a sensation last year with his debut album At Glade. Sóley was one of the many people who fell in love with it. Robert Amirian, the head of Nextpop, Fismoll’s (and soon, his sister’s) label, has just returned from Prague. Amirian tours the world constantly – all year long – going to major music festivals and conferences. “Eurosonic, Berlin Music Week... I’m looking for partners and new prospects”, he says. “I’ve met people from a major agency in London, important people, big names. Next year, we’ll be showing our artists in the Baltic States. And from 2016 onwards, we want to stage the Nextpop Festival in all the neighbouring capitals.” Amirian founded Nextpop to release his partner Kari’s album. The concept was simple enough – challenging, modern pop

Kari

FOT: M.LASYK/REPORTER/EAST NEWS; PAWEŁ SKARBA/REPORTER/EAST NEWS; M.P

POLSKIE PRZEBOJE

music with English lyrics – but his record company friends were shaking their heads, so he decided to take matters into his own hands. These days, Kari spends a lot of time in the UK. “She has a band there and they’re getting ready to do an album. We will be recording some of it in Poland and some of it in the UK”, says Amirian. “She’ll be launching a Polish tour in the near future. We’ve adopted the ‘small steps’ method. We’re working slowly and quietly. We’ll only be moving on to things like the BOKKA concert in Berlin later. The first time they played there, they had an audience of 800 people.”

Bok ka

Rebeka

HARD TO BELIEVE Since that first interview, Dawid Podsiadło has been performing at numerous major events and has even done a gig abroad. Curly Heads are also planning to play outside Poland. “This is a fantastic moment. We’ve got completely new material and we feel like a brand-new band. And there are concerts in the offing.” Are we planning to play abroad? Of course we are! I’ll tell you something – I used to think that we were a long way behind the rest of Europe, where the standards were much higher. But when I listen to the new Polish bands, I realise that we’re just as good as any of them. We have fantastic music.” Sometimes it’s hard to believe. ☐ REKLAMA

1286C

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

STRACHY NA LACHY

There’s nothing to be afraid of

„NIECHAJ SIĘ STANIE ŚWIATŁOŚĆ”, RZEKŁ BÓG I ROZDZIELIŁ DOBRĄ JASNOŚĆ DNIA OD ZŁEJ CIEMNOŚCI NOCY. PONIEWAŻ W MROKU CZŁOWIEK POCZUŁ SIĘ BEZRADNY, ZACZĄŁ SOBIE WYOBRAŻAĆ, ŻE CZAJĄ SIĘ W NIM GROŹNE STWORY. GALERIA NOCNYCH POTWORÓW STRASZY DO DZIŚ, CHOĆ NIE POWINNA. / GOD SAID “LET THERE BE LIGHT”. GOD CALLED THE GOOD LIGHT “DAY” AND THE EVIL DARKNESS “NIGHT”. AND BECAUSE WE FELT HELPLESS IN THE DARK, WE BEGAN TO IMAGINE ALL SORTS OF SINISTER CREATURES LURKING THERE. WE ARE STILL TERRIFIED OF THESE CREATURES OF THE NIGHT, EVEN THOUGH THERE’S ABSOLUTELY NOTHING TO BE AFRAID OF. ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Agnieszka ILUSTRACJE/ILLUSTRATIONS:

Krzemińska, Polityka Bogna Sroka-Mucha

Umiejętność krzesania ognia, którą opanowaliśmy ok. 1,5 mln lat temu, przyczyniła się do powstania trwałych więzów społecznych oraz zapoczątkowała rozwój kultury i religii. Nasi przodkowie zebrani wokół ogniska opowiadali historie o tym, co może im grozić poza kręgiem światła i wspólnoty. Ważnym elementem tych historii były kryjące się w mroku niebezpieczeństwa, nie tylko zwierzęta i wrogowie, ale wyobraźnia podsuwała im też obrazy istot nadprzyrodzonych, czyhających, by szkodzić żywym. Dzięki elektryczności udało się ujarzmić ciemność, a nauka wykluczyła istnienie potworów. Nadal jednak pokutują lęki sięgające czasów, kiedy noc była porą duchów, czarów, zła i śmierci.

The ability to light a fire, which we mastered some 1.5 million years ago, contributed to the formation of durable social bonds and fuelled the development of culture and religion. Our ancestors gathered around campfires to spin yarns about the perils hiding just outside the circle of light and the community. The dangers lurking in the darkness featured prominently in these stories. These dangers were not limited to animals and enemies. The human imagination conjured up visions of supernatural beings lying in wait to harm the living. Although electricity has tamed the darkness and science disproved the existence of monsters, we still suffer from fears that hark back to a time when the night was the domain of ghosts, magic, evil and death.

GAWĘDA O DUCHACH Drapieżniki stanowiły autentyczne zagrożenie, ale człowiek utożsamił zło z wieloma zupełnie nieszkodliwymi zwierzętami nocy, które brał za towarzyszy bóstw lunarnych i chtonicznych. Za ulubieńców bogów zaświatów uważano czarno umaszczone zwierzęta, a wydobywające się z ciemności odgłosy, jak wycie wilków, pohukiwanie sowy czy szelest skrzydeł nietoperza, straszyły i wieszczyły zły omen. Nasi przodkowie byli przekonani, że dusze zmarłych mogą wcielić się w żerujące na cmentarzach koty, psy, lisy, hieny lub szakale albo w wypełzające spod grobowych kamieni węże, myszy, skorpiony czy jaszczurki. Specjalistami od pertraktacji z rozzłoszczonymi duchami i demonami byli szamani, którzy odwiedzając świat duchów, wcielali się w ciała niedźwiedzi, lampartów, tygrysów, lisów czy wilków. To wrażenie „wychodzenia z ciała” zapewniało im zażycie halucynogennych środków psychotropowych oraz wprowadzające w trans muzyka i tańce.

GHOST STORIES There were certainly genuine predators to beware of, but people ascribed evil to completely harmless nocturnal animals as well, demonising them as the companions of lunar and underworld deities. Black animals were perceived as the pets of underworld gods, and sounds coming out of the darkness – the howling of wolves, the hooting of owls, the rustling of bats’ wings – were evil omens that inspired terror. Our ancestors were convinced that the souls of the dead could transmigrate into cats, dogs, foxes, hyenas or jackals hunting in cemeteries, or snakes, mice, scorpions or lizards crawling under tomb stones. Pagan priests interceded with enraged spirits and demons, and visited the spirit world guised as bears, leopards, tigers, foxes or wolves. An “out-of-body” experience would be triggered by hallucinogenic, psychedelic substances and trance-inducing music and dancing.

OPOWIEŚĆ O WILKOŁAKACH W naszej szerokości geograficznej powszechna była wiara w likantropię. Badacze początków wilkołackiego mitu doszukają się nie tylko w rytach szamanów, ale też w ini-

WEREWOLF STORIES Stories of lycanthropy were rife in this part of the world. Researchers tracing the origins of the werewolf myth believe that it has its

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

cjacji młodych myśliwych. Kandydaci na wojowników zamienili się w bestie poprzez założenie skóry wilków i rytualny kanibalizm. Przez pewien czas byli wykluczeni i zmuszeni do życia z polowań i rabunku, a wilczy wzorzec służył im jako integrująca ideologia. Z czasem zaczęto coraz bardziej podkreślać ciemną stronę wilkołaka i jego związki z siłami nieczystymi. W średniowieczu powszechnie wierzono, że podczas pełni przeklęci zamieniają się w wilki. Strach przed nimi doprowadził do procesów o wilkołactwo. W XVII w. prześladowania się skończyły, ale legenda o zmiennokształtnych pozostała. Ostatnio po motyw wilkołaka chętnie sięga beletrystyka i literatura dziecięca (pojawiają się w bestsellerach, takich jak Harry Potter czy seria Zmierzch). Zawieszenie wilkołaka między światem ludzi i zwierząt, dobrem a złem wykorzystuje też Hollywood. Likantrop doskonale sprawdza się jako cierpiący kochanek o ciele bestii i ludzkich uczuciach. Nic dziwnego, że wzdychają do niego tłumy nastolatek. HISTORIA O WAMPIRZE W podobnej roli obsadzany jest też kolejny kryjący się w ciemnościach potwór

ODWIEDZAJĄC ŚWIAT DUCHÓW, SZAMANI WCIELALI SIĘ W CIAŁA NIEDŹWIEDZI, TYGRYSÓW, LISÓW CZY WILKÓW. THE SHAMANS VISITED THE SPIRIT WORLD GUISED AS BEARS, LEOPARDS, TIGERS, FOXES OR WOLVES.

origins in shamanic rituals and the rites of passage of young hunters. Wannabe warriors turned themselves into beasts by donning wolf skins and practising ritual cannibalism. They lived as outcasts for a short period of time, forced to hunt and rob, while the wolf figure provided an integrating ideology. Over time, greater emphasis was laid on the dark side of the werewolf and its associations with the forces of evil. During the Middle Ages, it was commonly believed that the damned turned into werewolves when the moon was full. This fear led to werewolf trials. The persecution ceased in the 17th century but the legend of the werewolf lived on. The werewolf often makes an appearance in fiction and children’s literature (e.g. Harry Potter and Twilight). The werewolf’s bridging the realms of humans and animals, and good and evil, has also been exploited by Hollywood. The werewolf is the perfect suffering lover with his wolfish features and human emotions. No wonder so many teenagers see him as a sex symbol. THE STORY OF THE VAMPIRE The vampire – another monster lurking in the dark – has been cast in a similar role. The fear of the undead, who can harm the living, is a primal fear and cremation has been practised in many parts of the world specifically to prevent their return. The bloodsucker preying at night became a popular figure in Slavic culture in the middle of the first millennium and was introduced into popular culture through the legend of Count Dracula. The vampire, like the werewolf, symbolises the transformation of a human being into an evil stranger. This helps explain why dissenters were frequently accused of vampirism. To keep these creatures away, criminals, handicapped, red-haired and hunchbacked people had stakes driven through their hearts and their corpses were dismembered and covered with boulders. The traditions of carrying out dead bodies feet first and throwing dirt on coffins have their origins in anti-vampire rituals. The underworld power struggle between vampires and werewolves may well be a Hollywood invention, but associating Nosferatu with certain nocturnal animals is a much older tradition. The Slavs believed that the vampire bats (so called because they drink blood) that dwelt in tombs and ruins were the incarnations of vampires, and that rats, which spread plague, were their faithful companions.

– wampir. Lęk przed nieumartymi, którzy mogą szkodzić żywym, to lęk pierwotny, dlatego tak wiele ludów, chcąc ustrzec się przed jego powrotem, stosowało kremację. Postać żerującego nocą krwiopijcy pojawiła się dopiero u Słowian w drugiej połowie I tys., a stała się popularna wraz z legendą o hrabim Drakuli. Wampir, podobnie jak likantrop, to symbol przemiany człowieka w złego obcego, dlatego o wampiryzm podejrzewano odszczepieńców. Aby się przed nimi ustrzec, wbijano w piersi przestępców, upośledzonych, rudych czy garbatych kołki, rozczłonkowywano ich ciała albo przywalano je głazami. Śladem antywampirycznych praktyk jest wynoszenie cia-

THE WICKED WITCH Witches were accused of being in league with the devil and of communing with evil spirits, and were similarly associated with certain companion animals, although not all them were nocturnal predators. Apart from the obvious black cat and raven, there was the rat, the rooster, the hare and the magpie. Other animals, such as toads, mice, newts and bats, were, used to cast spells and concoct magic potions. Witches were thought to be consummate shapeshifters, who usually morphed into sensuous, mysterious and silent cats or foreboding and all-seeing ravens. For centuries, it was believed that witches could fly (mainly on broomsticks), and that they took part in orgies with devils and cast evil spells. Witch trials also saw men condemned for practising black magic, but most of the victims were rural women healers, and sick, beautiful or single women. People ceased to be burnt at the stake in the 18th century, but the fear of old women living in huts on hens’ legs who abducted and devoured children lingered on in the popular imagination. Baba Yaga might have become a terrifying figure fairly recently, but she might have been inspired by an ancient shaman woman who could fly, took drugs, sank into ecstasy and metamorphosed into an animal form. REKLAMA

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

ła nogami do przodu czy rzucanie na trumnę grudki ziemi. Walka o władzę nad światem podziemnym między wampirami a wilkołakami to wymysł dziesiątej muzy, ale łączenie Nosferatu z pewnymi zwierzętami nocy ma głębsze tradycje. Słowianie wierzyli, że wcieleniem wampira był pijący krew i mieszkający w grobowcach i ruinach nietoperz, a jego wiernym towarzyszem sprowadzający plagi i śmierć szczur. STRASZENIE BABĄ JAGĄ Posądzane o konszachty z diabłem i siłami nieczystymi czarownice też miały zwierzęcych towarzyszy, choć nie wszyscy spiritus familiaris żerowali nocą. Obok oczywistego czarnego kota i kruka były to: szczur, kogut, zając, sroka. Inne zwierzęta, jak ropuchy, myszy, traszki czy nietoperze, wiedźmy traktowały bardziej instrumentalnie, wykorzystując je do uprawiania czarnej magii, rzucania zaklęć i uroków oraz warzenia mikstur. Same też potrafiły zmieniać postać, najczęściej stając się zmysłowym, tajemniczym i bezszelestnie skradającym się kotem albo złowróżbny i wszystkowidzącym krukiem. Przez całe wieki wierzono, że czarownice potrafią latać (głównie na miotle), uczestniczą w orgiach z diabłami, rzucają uroki. W czasach prześladowań za czary skazywa-

LIKANTROP DOSKONALE SPRAWDZA SIĘ JAKO CIERPIĄCY KOCHANEK O CIELE BESTII I LUDZKICH UCZUCIACH. THE WEREWOLF IS THE PERFECT SUFFERING LOVER WITH HIS WOLFISH FEATURES AND HUMAN EMOTIONS.

MONSTER MOVIES Monsters dwelling in the dark are an expression of our innermost fears and the embodiment of the perils we face. In the old days, they provided a handy explanation for all sorts of misfortune. These days, science has most of the answers. This makes it easier to rationalise our primal fear. Despite that, many people continue to steer clear of black cats, persistently believe in magic spells and would never dare to venture into a cemetery or a forest at night. Officially, the church vanquished the folkloric worldview and religion replaced pagan magic, but in reality, magic is faring quite well despite all our scientific progress and access to knowledge. Reality is so unpredictable and incomprehensible that people resort to superstitions to get an illusionary sense of being in control of it. Spitting over your left shoulder or tying a red ribbon on a children’s buggy to ward off the evil eye are magic rituals that boost self-confidence. Our chances of killing our inner homo magicus are slim, but at least we no longer live in fear of monsters looming in the dark. For that, we can thank electricity, science and a popular culture that has made horror movies a favourite with younger audiences. So why the fascination with vampires, werewolves and witches? Because we have a need to experience strong emotions, especially now that we can cope with our fears so easily. Our monsters vanish with a wave of the magic wand – in the form of a light switch. ☐ 44

no również mężczyzn, ale głównie były to wiejskie uzdrowicielki, kobiety chore, piękne lub samotne. W XVIII w. stosy przestały płonąć, ale w świadomości ludowej pozostał lęk przed żyjącymi w chatkach na kurzych stopkach staruchach, które porywają i pożerają dzieci. Ale nawet jeśli Baba Jaga zaczęła straszyć stosunkowo niedawno, jej praprzodkiem mogła być szamanka, która też potrafiła latać, brała narkotyki, wpadała w ekstazę i zamieniała się w zwierzęta. FILM O POTWORACH Potwory zamieszkujące mrok to emanacja naszych najgłębszych lęków i ucieleśnienie czyhającego na nas zła. Kiedyś ich ingerencją tłumaczono wszystkie nieszczęścia, dziś większość odpowiedzi dostarcza nam nauka, dlatego łatwiej nam racjonalizować pierwotny strach. Mimo to wiele osób nadal unika czarnych kotów, wierzy w uroki i nigdy nie poszliby nocą na cmentarz czy do lasu. Oficjalnie Kościół wygrał ze światopoglądem ludowym i religia zastąpiła pogańską magię. W praktyce mimo rozwoju nauki i dostępności wiedzy magia trzyma się nieźle. Otaczająca nas rzeczywistość jest bowiem tak nieprzewidywalna i niezrozumiała, że jedną z iluzji kontroli nad nią są zabobony i przesądy. Splunięcie przez lewe ramię czy

wieszanie czerwonej wstążeczki na wózku dziecięcym przeciwko złemu oku to czynności magiczne, które sprawiają, że czujemy się pewniej. Raczej nie ma co liczyć, że całkowicie zabijemy w sobie homo magicusa, ale akurat lęk przed potworami kryjącymi się w mroku odszedł do lamusa. Zawdzięczamy to elektryczności, nauce i popkulturze, dzięki której oglą danie horrorów stało się ulubioną rozrywką młodszej widowni. Skąd ta fascynacja wampirami, wilkołakami i czarownicami? Z potrzeby przeżywania silnych emocji. W dodatku dziś łatwo sobie z lękiem poradzić. Potwory znikają jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki – wystarczy zapalić nocną lampkę. ☐ REKLAMA

Chcesz mieć idealną figurę, wyszczuplić biodra, za to zaokrąglić piersi? Przy dzisiejszych możliwościach medycyny estetycznej wszystko jest do zrobienia. Do you want to shape your silhouette, slim you waste and to make your breasts more round. With today’s new solutions in aesthetic medicine this is possible.

Mniej(i)Więcej The natural filler for natural results Jeśli twoje piersi straciły jędrność lub chcesz poprawić ich kształt, implanty nie są już jedynym rozwiązaniem. Możesz zastosować lipofilling Adivive™ – wypełnianie własną tkanką tłuszczową. Na czym polega wyjątkowość zabiegu? Jego innowacyjność polega na eliminacji z pobranego materiału starych i słabych komórek tłuszczowych, które nie mają szansy na przyjęcie się i przeżycie. Dzięki temu nasz własny materiał wypełniający składa się jedynie z młodych, najsilniejszych komórek tłuszczowych – mówi dr Konrad Januszek, chirurg plastyk, szkoleniowiec Adivive™ z Elite Centrum Laseroterapii. – Dodatkowo jest niezwykle bogaty w dobroczynne komórki macierzyste. Tkanka tłuszczowa pobierana jest najczęściej z okolic ud, lędźwi lub brzucha i poddawana jest separacji za pomocą urządzenia Adivive™, następnie aplikujemy ją w wybrane miejsce. W przypadku piersi zabieg pozwala na ich powiększenie, wymodelowanie kształtu i ujędrnienie. Eksperci Elite wybiorą dla Ciebie najbardziej optymalne rozwiązanie i zdecydują, która z metod, implanty czy lipofilling, będzie efektywniejsza.

Na hasło Kaleidoscope bezpłatna konsultacja. Free consultation with Kaleidoscope.

Implants are no longer the only one solution in which you can reshape or increase the volume of the breast. Lipofilling Adivive™ is an innovative method of shaping with autologic fatty tissue. What is so special about this treatment? This innovative solution is based on removing old and weak fatty cells from the collected material, which have no chance of survival. Due to this method our own fill material consists only of young and strong fatty cells. Additionally, it is rich in beneficial stem cells. The fatty tissue is usually collected from around the hips, loins or abdomen and gets separated with the use of Adivive™ equipment and next applied to a selected place – explains dr Konrad Januszek, plastic surgeon, trainer Adivive™, who cooperates with Elite Laser Therapy Centre. It recommended for increasing breast size and making them firmer. Highly trained experts from Elite Laser Therapy Center will give you a a comprehensive consult and select the most optimal solution implants or lipofilling, which can be more efficient for you.

Elite Centrum Laseroterapii/Elite Laser Therapy Centre: ul. Złota 61, tel. 22 400 36 55; ul. Wąwozowa 8, tel.: 22 894 83 84, www.elite.waw.pl Wyłączny dystrybutor/Exclusive distributor: ITP S.A., ul. Domaniewska 37, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

Niemcy: zbudowany w XIX w. zamek Neuschwanstein wznosi się nad przełomem rzeki Pöllat w Alpach. Germany: the 19 th Neuschwenstain castle rises over the Pöllat in the Alps.

JAK Z BAŚNI

Fairy-tale castles and palaces OBIEKTY WESTCHNIEŃ. KAŻDY, NAWET TEN ZMIENIONY W TWIERDZĘ, KRYJE JAKĄŚ ROMANTYCZNĄ TAJEMNICĘ. DZIŚ NIE MUSISZ NOSIĆ NA GŁOWIE KORONY, BY POCZUĆ, JAK BY TO BYŁO MIESZKAĆ W TAKICH MURACH. ZWIEDZAJ ZAMKI! / THEY LEAVE US IN AWE AND EVERY ONE OF THEM, EVEN THE ONE TRANSFORMED INTO A FORTRESS, HAS SOME ROMANTIC STORY BEHIND IT. TODAY, YOU DO NOT HAVE TO BE A ROYAL TO FIND OUT WHAT IT WAS LIKE TO LIVE IN CASTLES AND PALACES. HERE IS A LIST OF THE MOST SPECTACULAR SPECIMENS. TEKST/BY: Monika

Berkowska

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

Ten średniowieczny benedyktyński klasztor wzniesiony na szczycie góry Mont Tombe łączy z lądem wąziutka, dwukilometrowa grobla podczas przypływu zalewana przez wody oceanu. W czasie wojen z Anglikami był fortecą nie do zdobycia, dziś można go zwiedzać i warto, bo został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Piękne jest również miasteczko, które rozciąga się u stóp klasztoru. To właśnie Normandia ze Wzgórzem Świętego Michała, zaraz po Paryżu, rokrocznie przyciąga we Francji najwięcej turystów. / The medieval Benedictine monastery erected on top of Mont Tombe is connected to the mainland by a narrow, two-kilometre causeway that is submerged at high tide. The monastery, which was an impregnable fortress during France’s wars with England, is now open to visitors, and this UNESCO World Heritage Site is certainly worth a visit. The town (which has 15th century houses built into rocks) at the foot of the monastery is no less charming. Mont Saint Michel is France’s most popular tourist hot spot after Paris.

STALKER z Szkocja / Scotland Gwiazda wśród zamków. Wzniesiony w XIV w. na niewielkiej wysepce jeziora Loch Laich Stalker zagrał bowiem w dwóch filmach – produkcji grupy Monty Pythona: Monty Python i Święty Graal i hicie Nieśmiertelny: Ostatnia rozgrywka z Christopherem Lambertem. Trzeba przyznać, że jego mocna sylwetka na tle górskich szczytów to scenografia idealna. Zamek jest własnością prywatną. Można go zwiedzać w wybrane

dni, wcześniej rezerwując wizytę. / The impressive Castle Stalker was erected on an islet in Loch Laich in the 14th C and has famously appeared in two movie productions – the classic Monty Python and the Holy Grail and the blockbuster Highlander: Endgame starring Christopher Lambert. The castle’s sharp silhouette, set off against a dramatic backdrop of mountain peaks, certainly makes a formidable film location. Although the castle is private property, you can visit on selected days, but you need to book in advance.

MONT SAINT MICHEL v Francja / France

MOSZNA c Polska / Poland Eklektyczny – wschodnie, boczne skrzydło zbudowano w stylu neogotyckim, tak jak i oranżerię. Zachodnie jest neorenesansowe. Najwcześniej wzniesiona centralna część ma charakter barokowy. Skomplikowane. A do tego trzeba dodać kilkadziesiąt wież i mnogość zróżnicowanych detali architektonicznych. Zamek można by zwiedzać cały rok, bo ma aż 365 pomieszczeń. Należał do rodu von Tiele-Wincklerów. Dziś można wynająć w nim pokój i spędzić bajkową noc. / This is an eclectic castle with a Neo-Gothic eastern wing and orangery, a Neo-Renaissance western wing and a Baroque central part. And as if that’s not complicated enough, there are dozens of towers. The castle is surrounded by a romantic park with a pond. It has 365 rooms and is open to visitors all year round. The castle was once the residence of the German von Tiele Winckler family. Two years ago, it housed a Public Health Care Centre for Therapies of Neuroses. Today, you can rent a room and spend a fairytale night here.

People and the World

HOHENZOLLERN x Niemcy / Germany Widać go z dużej odległości, stoi na wysokiej na 855 m n.p.m. górze przez miejscowych zwanej Zollerberg. W średniowieczu była tu warownia, pozostała po niej kaplica św. Michała z pięknymi witrażami. Neogotycki zamek z basztami stanął na zalesionej skale na początku XIX w. – polecenie wydał sam król Prus Fryderyk Wilhelm IV. Pod koniec lat 70. XX w. budowlę poważnie uszkodziły dwa trzęsienia ziemi. Odrestaurowany dziś zamek można zwiedzać, przystanąć w Błękitnym Salonie królowej, zajrzeć do królewskiej sypialni i biblioteki. W skarbcu przechowywane są pamiątki dawnej pruskiej świetności, choćby korona cesarza Wilhelma II. W Hohenzollern mieści się mu-

ALHAMBRA v Hiszpania / Spain zeum historii pruskiej. / Built on top of an 855-metre mountain dubbed “Zollerberg” by the locals, this castle is visible from quite a distance. There used to be a stronghold on the site in the Middle Ages. Only the Chapel of St. Michael with its beautiful stained glass remains. The Neo-Gothic castle, along with its towers, was erected on the forested mountain in the early 19th C at the behest of King Frederick William IV of Prussia. The building was seriously damaged by two earthquakes in the late 1970s. The restored castle is now open to visitors, who can peruse the Queen’s Blue Parlour, the royal bedroom and the library. The treasury stores testimonies to past Prussian glory, including the crown worn by Kaiser Wilhelm II. Hohenzollern also houses a museum of Prussian history.

Błyszczy jasno w andaluzyjskim słońcu. Ten zespół pałacowy w Granadzie to perła średniowiecznej architektury muzułmańskiej. W 1492 r. przeszła w ręce katolickich królów, ale nawet oni ulegli czarowi zdobionych w geometryczne i roślinne wzory marmurowych kolumn, przestronnych dziedzińców z fontannami. Przetrwała – nie bez powodu Alhambra znaczy: niech Allah ma ją w opiece. / Alhambra glitters brightly in the Andalusian sun. This fortified palace in Granada is a gem of medieval Moorish architecture. In 1492, it was captured by Catholic monarchs but even they yielded to the charm of its geometrical patterns wrought into arabesque marble columns, spacious courtyards dotted with fountains and rooms paved with ceramic tiles.

ŚWIAT I LUDZIE

JAL MAHAL x Indie / India Stojący na obrzeżach Jaipuru pałac Jal Mahal wybudował w 1743 r. maharadża Sawai Jai Singh II. Jal Mahal znaczy po prostu Wodny Pałac. Nietrudno zrozumieć, czemu zawdzięcza nazwę – stoi pośrodku jeziora Man Sagar, w stolicy Radżastanu. Co niezwykłe, jego pierwsze cztery piętra znajdują się pod wodą, a tylko najwyższe jest ponad jej powierzchnią. Pałac długo niszczał, jego odrestaurowanie zajęło sześć lat. Teraz można podziwiać odbicie Jal Mahal w tafli jezio-

ra, ale i popłynąć do niego łodzią. / Located on the outskirts of Jaipur, the capital of Rajasthan, Jal Mahal Palace was built by Maharaja Sawai Jai Singh II in 1743. It has recently been opened to the public for the first time in 300 years. Jal Mahal simply means “Water Palace” and it’s not hard to see where it got its name – it sits in the middle of Man Sagar Lake. The remarkable thing is that the first four floors are under water, and only the top floor is visible. The palace was long neglected and took six years to restore. You can look at the reflection of Jal Mahal on the lake or take a boat and visit it.

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

POTALA x Tybet / Tibet

KARAWEIK z Mjanma / Myanmar To całkiem współczesny pałac, budowę zaczęto bowiem w 1972 r., a prace zajęły jedynie dwa lata. Na wschodnim brzegu jeziora Kandawgyi stanął budynek wzorowany na ceremonialnej królewskiej barce. Pomysł architekta U Ngwe Hlainga spodobał się w Yangonie. Pałac jest miejscem, gdzie chętnie organizuje się konfe-

rencje, słynie również z doskonałego bufetu. / Karaweik is a contemporary palace whose construction was launched in 1972 and completed two years later. The building was inspired by the royal barge and erected on the eastern shore of Lake Kandawgyi. Yangon has certainly takento U Ngwe Hlaing’s design – the palaceisa conference venue and is famous for an excellent buffet.

Zimowa siedziba władców Tybetu stoi pusta. W 1959 r. XIV Dalajlama został zmuszony przez Chińczyków do ucieczki i schronił się w Indiach. Pałac w Lhasie, najwyżej położony pałac na świecie (3700 m n.p.m.), budowano z gliny, kamieni i drewna bez użycia gwoździ. Ma z górą tysiąc komnat i 10 tys. kapliczek. Do Potali trudno dotrzeć, ale warto. Jego złocone dachy skrywają wiele buddyjskich relikwii. Tybetańczycy mówią, że on sam jest dziełem bogów. / The winter residence of the nominal ruler of Tibet remains empty. In 1959, the 14th Dalai Lama was forced into exile in India by the Chinese. The palace is in Lhasa, which is the highest location for a palace in the world (3,700 metres). It was built of clay, stones and timber without using nails. There are more than a thousand rooms and 10,000 chapels. The Potala Palace is hard to get to, but it’s well worth visiting as its gilded roofs hold a number of Buddhist relics. Tibetans say that it was built by the gods.

JASKÓŁCZE GNIAZDO, Krym / Swallow’s Nest, Crimea Zapiera dech każdemu, kto pierwszy raz go widzi. Wznosi się na szczycie 40-metrowego klifu. Baron Steingel zbił fortunę na ropie z Baku i nie targował się z architektem, spełniając swoje marzenie o zamku wiszącym na skale. A Leonid Sherwood świetnie wykonał zadanie, bo Jaskółczego Gniazda, wzniesionego w neogotyckim stylu w 1912 r., nie zniszczyło nawet potężne trzęsienie ziemi, które przyszło 15 lat później. Dziś działa tu restauracja. Obiad w zamku na skale Aj-Todor jest bodaj najdroższy na Ukrainie. / Swallow’s Nest, when seen for the first time, can take your breath away, as it sits on the edge of a 40-metre cliff. Baron Steingel, who had made a fortune on oil from Baku, did not quibble over the price of his dream castle perched on a rock. Leonid Sherwood obviously did a brilliant job, as Swallow’s Nest, built in the Neo-Gothic style in 1912, survived a serious earthquake 12 years later. Over the years, it has been a cafe bar, a library, a sanatorium, and is now a restaurant. This castle on top of Cape Ai-Todor is said to serve the most expensive lunch in Ukraine.

People and the World

ŚWIAT I LUDZIE

CAERNARFON z Walia / Wales Do tej potężnej warowni, której mury łączą wieże, tworząc cyfrę 8, prowadzą dwie bramy – Królowej i główna – brama Króla. Żeby się do niej dostać, trzeba było pokonać dwa mosty zwodzone nad głębokimi fosami i pięć mniejszych wejść z wartownikami. Tę największą średniowieczną fortecę w Walii wybudowano w latach 1283–1330 między rzeką Seiont a południowo-zachodnim krańcem cieśniny Menai. W XV w. w wyniku walk pomiędzy Walią a Anglią straciła pozycję i niszczała do początków XIX w. Odrestaurowana czeka na gości. (Ciekawostka: to tu przyszedł na świat późniejszy król Edward II, który jako pierwszy Anglik otrzymał tytuł księcia Walii). / There are two entrances to this mighty stronghold whose walls, interspersed with towers, form a figure eight – the Queen’s Gate and the main King’s Gate. To reach the entrance, you have to cross two drawbridges over deep moats and walk through five small guarded doors. Caernarfon lies between the River Seiont and the south-west tip of the Menai Strait. Construction of this, the biggest medieval fortress in Wales, began in 1283 and was completed in 1330. The castle’s importance declined in the 15th C and it lay neglected until the early 19th C. It has now been restored to its past glory and is open to the public.

Miejsce magiczne. Miejscowi z pobliskiego miasteczka rybackiego Stoneheaven opowiadają, że na zamku widują zjawy. Dziewczynkę w zielonej sukience, skandynawskiego wojownika i psa. To tu kręcono filmową adaptację Hamleta. Niestety dziś z zamku pozostały głównie ruiny. Najstarsze zachowane mury pochodzą z XIV w., ale większość zabudowań jest XVII-wiecznych – to fragmenty wojskowych kwater, stajni czy magazynów i kaplicy. Mimo wszystko warto odwiedzić Dunnottar. Wzniesiony został na wysokim klifie, tuż nad brzegiem Morza Północnego. Prowadzą do niego tylko dwie wydeptane w trawie ścieżki. Dopiero stojąc na jednej z nich, można sobie wyobrazić, jak mogło wyglądać zdobywanie

i bronienie takiej twierdzy – a to lepsze niż kino. / This is a magical place. People from the nearby fishing village of Stoneheaven believe that the castle is haunted by the ghosts of a girl in a green dress, a Nordic warrior and a dog. This is also where the film adaptation of Hamlet was shot. Unfortunately, all that remains now are ruins. The oldest walls date back to the 14th C, but most fragments – mainly barracks, stables, storehouses and a chapel – were built in the 17th C. Dunnotar is worth visiting all the same. The castle is perched on top of a tall rocky headland overlooking the North Sea. You can only get there by walking along one of two paths. This can really make you wonder what it must have taken to conquer and defend a place like this – it’s much more evocative than any motion picture. C

CMY

VALIDOL® tabletki abletki ki do ssa ssania MIESZANINA MENTOLU I IZOWALERIANIANU MENTYLU

1 tabletka do ssania zawiera 60 mg mieszaniny mentolu (Mentholum) i izowalerianianu mentylu (Menthyli valeras)

łagodzi uczucie niepokoju łagodzi stany napięcia nerwowego

Optymalny efekt działania występuje po 2-4 tygodniach stosowania, dlatego produkt nie powinien być stosowany doraźnie. Jeżeli dolegliwości utrzymują się lub nasilają po 2 tygodniach stosowania produktu, należy zwrócić się do lekarza. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą.

REKLAMA

DUNNOTTAR x Szkocja / Scotland

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu. Podmiot odpowiedzialny: Farmak Sp. z o.o., farmak@farmak.pl 55

W CZTERY OCZY

One on One

TAJEMNICE IMPERIUM WARI Secrets of the Wari Empire

Złote zausznice. / Golden ear jewellery.

– NASZE ODKRYCIA W HUARMEY PREHISTORIĘ ANDÓW NAKAZUJĄ NAM PISAĆ NA NOWO – MÓWIĄ DR MIŁOSZ GIERSZ I DR PATRYCJA PRZĄDKA-GIERSZ, MAŁŻEŃSTWO ARCHEOLOGÓW Z UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO. / “OUR DISCOVERIES AT HUARMEY ARE SET TO REWRITE ANDEAN PREHISTORY”, ARGUE DR MIŁOSZ GIERSZ AND DR PATRYCJA PRZĄDKA-GIERSZ, AN ARCHAEOLOGICAL HUSBAND AND WIFE TEAM AT WARSAW UNIVERSITY. Śmierzchalska

Po 13 latach badań w peruwiańskiej prowincji Huarmey dokonali państwo odkrycia na światową skalę. To była niespodzianka? Miłosz Giersz: – Znaleziska – te spektakularne i mniej spekta kularne – zwykle zdarzają się w ostatnich dniach wykopalisk. Kiedy sezon się zamyka, kończą się pieniądze i już myślimy o powrocie do domu. Zamierzaliśmy zakończyć prace w Huar mey, ale jeszcze na tydzień polecieliśmy na Wyspę Wielka nocną, gdzie dostaliśmy maila z wiadomością, że musimy jak

After 13 years of excavations in Huarmey Province, Peru, you made a sensational find that grabbed the world’s attention. Did this come as a surprise? Miłosz Giersz: “Finds – both the spectacular and the not so spectacular – usually come in the final stage of an excava tion, when the season’s over, the money’s running out and we’re all thinking about going home. We wanted to finish the project at Huarmey, but we went to Easter Island for a week. Once we got there, we received an email urging us to get

ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Danuta

najszybciej wracać, bo w miejscu, gdzie postanowiliśmy jesz cze dla świętego spokoju przebadać z pozoru wyrabowany sektor, rysują się pozostałości pokaźnych rozmiarów budowli przedhiszpańskiej. Patrycja Prządka-Giersz: – Zaczęliśmy kopać, usuwając kolejne warstwy gruzów, odczyściliśmy centralną salę mauzoleum, a pod jej posadzką ślady zasypanej tonami kamieni komory grobowej. A potem pojawiły się pierwsze szkielety i artefakty. Złoto, srebro… i wtedy poczuliśmy wielki strach.

back as soon as possible, because a site where we’d decided to explore an apparently looted sector for our own peace of mind had revealed a sizeable Pre-Columbian structure. Patrycja Prządka-Giersz: – We started digging, removing layers of debris and clearing the central room of the mausoleum, and beneath the floor… we found traces of a burial chamber filled with tonnes of gravel. Then came the first skeletons and artefacts. Gold, silver… and then we were seized with fear.

W CZTERY OCZY

One on One

??? PP-G: – Strach przed tym, że możemy zostać napadnięci. Kie dy pojawia złoto, jakiekolwiek kosztowności, to jest problem. Nie chcieliśmy zwracać na siebie uwagi, ale wiadomo, że jeśli miejsce wykopalisk jest pilnowane, to znaczy, że znajduje się tam coś cennego. To stanowisko było plądrowane systema tycznie już od lat 20. XX w., czego dowodzą resztki gazet, któ rymi rabusie podpalali ogniska. Podczas katastrofalnego trzę sienia ziemi w 1970 r. musiały odsłonić się miejsca wyjątkowo bogatych pochówków pełnych kosztowności i cennych tka nin. Miejscowe legendy głoszą, że na kilka miesięcy Castillo zamieniło się w kopalnię skarbów rodem z Dzikiego Zacho du. Ludzie z odległych zakątków Peru dzień i noc prowadzili

Fear? PP-G: We were afraid of grave robbers. Once gold or any other valuables appear, there are problems. We didn’t want to attract attention, but it’s obvious that when a site is guarded, there’s something of value there. The site has been ransacked on and off since the 1920s. This is evidenced by scraps of newspaper used by looters to light fires. The disastrous earthquake of 1970 must have exposed exceptionally rich tombs full of valuables and precious fabrics. Local legend has it that Castillo looked like a Wild West gold mine over the next few months. People descended on the place from the most far-flung corners of Peru to conduct illegal excavations and loot the site day and night… but as it later turned out, they

nielegalne eksploracje rabunkowe… Ale jak się później oka zało, najważniejszego grobowca nie znaleźli! O Inkach wiemy dziś sporo, ale o Wari niewiele… MG: – W świadomości społecznej funkcjonuje wizja stworzo na przez mity i hollywoodzkie produkcje, w których prahisto rię Ameryki Południowej tworzyli Inkowie. Trzeba jednak pa miętać, że imperium Inków to ostatni, bardzo krótki epizod trwającej wiele tysiącleci cywilizacji, której prekursorzy po

didn’t find the most important tombs. We know a lot about the Incas, but not about the Wari. MG: The picture, created by myths and Hollywood produc tions, in which the prehistory of South America was created by the Incas is deeply embedded in the collective conscious ness. You need to keep in mind that the Inca Empire was the final, albeit brief, episode of a civilisation that lasted millennia and whose precursors erected the world’s largest religious

Do tej pory nie znaleziono niezrabowanego grobowca Wari o takiej randze i takim bogactwie. No other unlooted tomb having the level of importance or containing anything like the riches as in the Wari tomb had ever been found until today.

structures in Peru more than 5,000 years ago. The Incas based their empire on the great achievements of, and revolution brought about by, the people of the Wari Empire in all areas of life – cultural, social and economic. The famous Inca roads were mostly built in pre-Inca times. The Incas only upgraded them for their own needs. They adapted the customs, models of governance, economic features, religion, and customs from the Wari Empire period as well as inventions that enabled them to manage their administration, such as quipu, a writing system that uses knots in cords. One of the most valuable finds from Castillo de Huarmey is the oldest known quipu from the Wari Empire. Andean communities had no writing system before the European conquest, so artefacts are all we have to shed light on the prehistory of the region. Direct contact with the Spaniards was not made until during the Inca Empire. This leaves us with very limited historical sources. Is there really so little left of the material culture of the Wari Empire?

REKLAMA

nad 5 tys. lat temu stawiali w Peru jedne z największych na świecie budowli sakralnych. Inkowie oparli swoje imperium na wielkich dokonaniach i na rewolucji, którą przeprowadziła ludność imperium Wari we wszystkich sferach życia: kulturo wej, społecznej i gospodarczej – słynne inkaskie drogi budo wane były w większości w czasach preinkaskich, a Inkowie modernizowali je dla własnych potrzeb. Zaadaptowali oby czaje, model władzy, elementy ekonomii, religii z czasów im perium Wari, a także wynalazki, które pozwalały kontrolować aparat biurokracji i administracji. Na przykład tzw. pismo wę zełkowe, czyli kipu. Jedne z naszych najcenniejszych znale zisk z Castillo de Huarmey to właśnie najstarsze znane kipu z czasów imperium Wari. Przed podbojem przez Europejczy ków społeczności w Andach nie posługiwały się pismem, więc pradzieje tego rejonu pozwala nam poznać tylko kultu ra materialna. Dopiero za czasów imperium Inków doszło do bezpośredniego kontaktu z Hiszpanami, dzięki czemu mamy bardzo ograniczone, ale jednak źródła historyczne. Czy kultura Wari pozostawiła po sobie tak niewiele świadectw materialnych? MG: – Do tej pory nie znaleziono niezrabowanego grobowca o takiej randze i takim bogactwie jak ten, który odkryliśmy w Castillo de Huarmey, ponieważ stolica tego imperium mieściła się w rejonie górskim, kilkanaście kilometrów od miasta Ayacucho, gdzie padają deszcze, a w wilgotnym kli macie trudno liczyć na dobrze zakonserwowane znaleziska. Poza tym nawet jeśli tam były, zrabowano je. Dlatego o kul turze Wari dowiadujemy się więcej z materiałów uzyskiwa nych na drodze rabunku niż z wykopalisk systematycznych. A z każdym nowym odkryciem jest coraz więcej pytań, no wych tematów.

One on One

W odkrytej przez państwa komorze grobowej pochowano prawie 60 kobiet z najwyższych społecznych warstw. Co o nich wiemy? PP-G: – Czynnie brały udział w życiu społeczności. Większość zajmowała się produkcją tkanin, bardzo delikatnych, tworzo nych na użytek wyższych elit. Była to wiedza strzeżona, zare zerwowana dla wybranek. Sam proces wykonania tkaniny trwał kilka miesięcy albo nawet lat. Kobiety z Castillo de Huar mey musiały mieć wyjątkową władzę i poważanie, ponieważ w Andach przedhiszpańskich nie ceniło się materiałów takich jak złoto czy srebro tak bardzo jak czasu włożonego w wyko nanie jakiegoś przedmiotu, a tkaniny są jednym z najbardziej czasochłonnym wyrobów. Zaskoczyło nas, że wszystkie mia ły orejeras – złote zausznice, które w czasach inkaskich mogli nosić tylko arystokraci płci męskiej. To był symbol prestiżu i przynależenia do najwyższej kasty społecznej. Uczestniczy ły też czynnie w królewskich ceremoniach, zażywając kokę i przepijając kukurydziane piwo chicha z bajecznie zdobio nych kubków kero, co do tej pory wiązane było raczej z do meną mężczyzn. MG: – Badania DNA oraz analizy izotopowe strontu, tlenu, węgla i azotu, pozwolą nam być może ustalić, skąd pochodzą Królewskie mauzoleum Wari znajduje się na północy Peru, w miejscu do tej pory uznawanym za obszar niepodbity przez ich imperium. The Wari Royal Tomb is located in the north of Peru in an area previously found to not have been conquered by the Wari empire.

MG: No unlooted tomb having the level of importance or containing anything like the riches as the one we discovered in Castillo de Huarmey has been ever found. That’s because the capital of the empire was in the mountains, a dozen or so kilometres from the city of Ayacucho, where precipitation is heavy. Well-preserved finds are extremely rare in humid climates. Apart from that, anything that might have existed would have been plundered. We learn more about the Wari culture from looted artefacts than regular digs. And every new find raises more questions and new issues. The burial chamber you discovered contained the remains of almost 60 women from the upper echelons of society. What do we know about them? PP-G: They played an active role in the life of the community. Most of them wove very fine fabrics for the elites. This was secret knowledge, reserved for a select few. It could take months or even years to weave a fabric. The women of Castillo de Huarmey must have enjoyed exceptional power and esteem, as materials like gold and silver were not valued as much as the time that went into making an object in the Pre-Columbian Andes, and fabrics are among the most time-consuming products to make. We were astonished to find that all of them had orejeras – golden ear ornaments – reserved for male aristocrats in the times of the Inca Empire. These were a status symbol that indicated that the wearer belonged to the upper class. They also took an active part in royal ceremonies, used coca and drank chicha corn beer from lavishly decorated kero pitchers, which was thought to be the preserve of men until now. MG: DNA tests and analyses of strontium isotopes, oxygen, carbon and nitrogen might help identify where these women

MIŁOSZ GIERSZ – pracuje w Instytucie Archeologii Wydziału Historycznego UW. Specjalizuje się w archeologii Ameryki Prekolumbijskiej, zwłaszcza obszaru wybrzeża dzisiejszego Peru w okresach przedhistorycznych. Szef polskiej ekspedycji, która w 2012/2013 r. odkryła w Peru grobowiec sprzed 1,2 tys. lat. Odkrycie to znalazło się w dziesiątce najważniejszych wydarzeń archeologicznych 2013 r. / – works at the Institute of Archaeology, Faculty of History, University of Warsaw. Specialises in the archaeology of Pre-Columbian America, especially the coastline of modern Peru in the pre-historic period. Led the Polish expedition that discovered a 1,200-year-old tomb in Peru, a find ranked among the top ten archaeological events of 2013.

PATRYCJA PRZĄDKA-GIERSZ – pracuje na Wydziale „Artes Liberales” UW. Specjalizuje się w archeologii, etnohistorii i ikonografii kultur przedhiszpańskich obszaru andyjskiego. / works at the Faculty of “Artes Liberales” at the University of Warsaw. Specialises in the archaeology, ethnohistory and iconography of the Pre-Columbian cultures of the Andean region.

W CZTERY OCZY

te kobiety i jakie wiązały je relacje rodowe, ale czy to były księżniczki, królowe, czy może żony i matki władców – na ra zie nie wiemy. Natomiast jednym z pierwszych pytań, które padły, gdy ogłosiliśmy nasze odkrycia, było: gdzie jest władca i czy planujemy go znaleźć. Jest na to szansa? PP-G: – To mauzoleum było wielopiętrową wieżą. Zawaliła się, potem wielokrotnie ją plądrowano. W gruzach znaleźliśmy czapkę, której szukaliśmy od samego początku – to rogatywka, jaką w ikonografii noszą władcy, którą można by porównać do tkanej korony. Piękna, prawdopodobnie zrobiona przez tkaczy znad jeziora Titicaca. Jednym z najbardziej spektakularnych artefaktów jest alabastrowy kubek, który miała najważniejsza z dam. Te kubki produkowane były parami. Rozbite fragmenty identycznego kubka znaleźliśmy w sali tronowej, pod którą znajdowała się komora grobowa. Stąd przypuszczenie, że na tronie eksponowana mogła być mumia samego władcy. Teraz wracają państwo do Peru, by kontynuować wykopaliska. Tym razem będzie wam towarzyszyć kilkumiesięczna córeczka. MG: – Właśnie zdobywamy szczepionki i czekamy na pasz port naszego najmłodszego członka kolejnej ekspedycji ar cheologicznej, który już za kilka miesięcy będzie sobie spo kojnie wisiał pod stropem namiotu wykopaliskowego. ☐

came from and what their family connections were. We do not yet know whether they were princesses or queens, or perhaps the wives and mothers of kings. One of the first questions put to us when we announced our discovery was where the ruler was and whether we wanted to find him. And what are the chances of that? PP-G: The mausoleum was a multi-storey tower. It collapsed and was repeatedly looted. We found the headwear we’d been looking for from the outset among the rubble – a four-cornered hat, which the iconography shows sovereigns wearing and which can be likened to a woven crown. It’s beautiful and was probably made by weavers from around Lake Titicaca. One of the most spectacular artefacts is an alabaster cup used by the first lady. These cups were made in pairs. We found the pieces of an identical cup in the throne room above the burial chamber. This gave rise to a theory that the mummy of the ruler might have been displayed on the throne. You are now returning to Peru to continue your excavations. This time with a several months old baby girl in tow. MG: At the moment, we’re getting her vaccinated and waiting for a passport for the youngest member of our next archaeological expedition, who, in a few months’ time, will be peacefully resting under the roof of an excavation tent. ☐ REKLAMA

Galeria Faras

OPEN FROM 18/10/2014

Galeria Faras FarasGallery Gallery Faras

OPEN FROM 18/10/2014

treasures from the flooded treasures from the flooded desert desert Galeria Faras Faras Gallery DORADCA PRAWNY LEGAL ADVISER

MECENAS GALERII SZTUKI ŚREDNIOWIECZNEJ PATRON OF THE GALLERY OF MEDIEVAL ART

WSPÓŁPRACA DORADCA PRAWNY COOPERATION LEGAL ADVISER

PARTNER MUZEUM MUSEUM PARTNER

mnw.art.pl mnw.art.pl

OPEN FROM 18/10/2014 PATRON MUZEUM MECENAS GALERII SZTUKI MUSEUM PATRON ŚREDNIOWIECZNEJ PATRON OF THE GALLERY OF MEDIEVAL ART

PARTNER MUZEUM MUSEUM PARTNER

PATRONI MEDIALNI MEDIA PATRONS

WSPÓŁPRACA COOPERATION

PATRON MUZEUM MUSEUM PATRON

mnw.art.pl

treasures from the flooded desert DORADCA PRAWNY LEGAL ADVISER

MECENAS GALERII SZTUKI ŚREDNIOWIECZNEJ PATRON OF THE GALLERY OF MEDIEVAL ART

PARTNER MUZEUM MUSEUM PARTNER

WSPÓŁPRACA COOPERATION

PATRON MUZEUM MUSEUM PATRON

PATRONI MEDIALNI MEDIA PATRONS

KINO / MOVIES

Uskrzydlony bohater

An inspired character Pamiętacie pierwszego odtwórcę roli Batmana? Michael Keaton w Birdmanie gra trochę samego siebie: aktora, który odniósł gigantyczny sukces dzięki roli superbohatera, a teraz nie może się z niej wyzwolić. W prywatnym teatrze próbuje wystawić ambitną sztukę. Czy mu wyjdzie? Kapitalny rytm i aktorstwo (gra także Edward Norton!) to tylko dwa z wielu powodów, żeby polecić ten film. / Do you remember the first actor to play Batman? Michael Keaton plays a character a little like himself in Birdman – an actor who enjoyed spectacular success in a superhero franchise but who has been haunted by the role ever since. He’s now struggling to produce a high-brow play in a private theatre. Will he succeed? Fantastic pace and brilliant acting (watch out for Edward Norton) are just two reasons to recommend this one. Birdman, reż. Alejandro González Iñárritu, premiera 23 stycznia / Birdman, dir. Alejandro González Iñárritu, opens 23 January

Atak szału A fit of range

Argentyński reżyser z polskimi korzeniami daje czadu – opowiada nam sześć szalonych historii o ludziach, którym puściły nerwy. Wściekła panna młoda, wściekły inżynier, wściekły kierowca rozbawią i rozluźnią. Producentem filmu jest sam Pedro Almodóvar. / An Argentinean director with Polish roots shows us six crazy stories about people who lose their temper. The bride, the engineer and the driver should give you a good laugh and help you chill out. Produced by Pedro Almodóvar. Dzikie historie, reż. Damián Szifrón, premiera 2 stycznia / Wild Tales, dir. Damián Szifrón, opens 2 January

KONCERT / CONCERT

Michael! Michael

Hołd zmarłemu kilka lat temu księciu muzyki pop Michaelowi Jacksonowi, który jako jedyny umiałby zatańczyć na księżycu, złożą polscy wykonawcy, tacy jak Ania Dąbrowska, Kuba Badach i Natalia Kukulska. Będzie muzycznie, tanecznie, ale przede wszystkim szalenie widowiskowo! / Polish performers, including Ania Dabrowska, Kuba Badach and Natalia Kukulska pay tribute to the late prince of pop, Michael Jackson, the only man who could dance on the Moon. Get ready for a spectacular song and dance show. Tribute to Michael Jackson, 10 stycznia, Sala Ziemi MTP Poznań / Tribute to Michael Jackson, 10 January, MTP Earth Hall, Poznań

Ola Salwa

MUZYKA / MUSIC

Bonjour! Bonjour!

Romantyczny paryski klimat w środku zimy? Wystarczy włączyć płytę… polskiej wokalistki, która wykonuje standardy m.in. Joe Dassina, Édith Piaf i Serge’a Gainsbourga. / How to recreate the romantic Parisian atmosphere in the midst of winter? All it takes is playing the record of a ... Polish singer performing the evergreen hits of Joe Dassin, Edith Piaf and Serge Gainsbourg. Justyna Bacz, Francuska Chanson Francaise, Agencja Bacz-Kazior

KULTURA

Culture

TEKSTY/BY:

ZamiesZkaj na POWiślu

Rezydencja Orłowicza Cenisz wysoki standard, bliskość ekskluzywnych sklepów, restauracji i klubów? Chcesz mieszkać w Centrum Warszawy, ale nie rezygnować z bliskości parków? Zamieszkaj na klimatycznym i modnym Powiślu. Rezydencja Orłowicza to luksus, komfort i styl. Zapraszamy

live in POWisle

Orłowicz Residence

Do you value a high standard, the proximity of luxurious stores, restaurants and clubs? Would you like to live in the centre of Warsaw but close to proximity of parks? Be a resident of a unique, stylish and up-to-date Powisle area. Orłowicz Residence is the luxury, comfort and look! We welcome you. Dział Sprzedaży/Sales: tel.: + 48 726 100 400, + 48 785 100 800 e-mail: info@rezydencjaorlowicza.pl

www.rezydencjaorlowicza.pl Mostostal do Kaleidoscope_0115.indd 1

12/9/14 2:19 PM

KULTURA

Culture

TEKSTY/BY:

Ola Salwa

MUZEUM / MUSEUM

Świat na plakacie The world on a poster

Wystawa nosi tytuł W cieniu Wielkiego Brata, a na niej znajdziemy plakaty, które tworzyli artyści z komunistycznego bloku – Polski, Czech, Węgier. Podobne doświadczenia z cenzurą wpłynęły na język ówczesnego plakatu, zarówno ten reklamujący kulturę, jak i polityczny czy reklamowy. / The exhibition is entitled ”Within the shadow cast by the big brother” and it showcases the posters designed by artists from the Eastern bloc – Poland, Czechoslovakia and Hungary. Similar experiences with censorship have influenced the style of the then poster art, both in the fields of culture, politics and advertising. W cieniu Wielkiego Brata, Muzeum Plakatu w Wilanowie, wystawa czynna do 18 stycznia / Within the shadow cast by the big brother, open until 18 January, The Poster Museum of Wilanów

Dwaj panowie

KSIĄŻKI / BOOKS

Two gentlemen

Szacki nr 3

Jeremi Przybora i Jerzy Wasowski to najpopularniejsi kabareciarze PRL. Ich piosenki oraz kapitalne anegdoty zapisane zostały na kilkuset stronach. Z taką lekturą w czasie deszczu czy nawet słońca nikt się nie będzie nudził. / A must-read for anyone not familiar with Poland’s most popular communist-era cabaret duo – Jeremi Przybora and Jerzy Wasowski. Their most famous songs, guest appearances of other artists and brilliant anecdotes are all covered over hundreds of pages. A sure-fire cure for boredom – whatever the weather. Monika Wasowska, Grzegorz Wasowski, Starsi Panowie Dwaj. Kompendium niewiedzy, Znak

Szacki times three To ostatnia książka, której bohaterem jest Teodor Szacki, obecnie rzecznik olsztyńskiej prokuratury. Żegnamy się w świetnym stylu, śledząc dochodzenie w sprawie szczątków ludzkich znalezionych w poniemieckim bunkrze. / The last book about the famous prosecutor Teodor Szacki, currently the spokesperson of the Olsztyn Prosecutor’s Office. We say goodbye to the protagonist and the book series in great style with an investigation into a case of human remains found in a former German bunker. Zygmunt Miłoszewski, Gniew, W.A.B.

TEATR / THEATRE

Człowiek pod Lupą Woodcutters in Wrocław

Wycinka Holzfällen, reż. Krystian Lupa, Teatr Polski, Wrocław, 8–11 stycznia / Wycinka Holzfällen, dir. Krystian Lupa, Teatr Polski, Wrocław, 8-11 January

Stypa staje się okazją do wspomnień dla przyjaciół zmarłej – dawnej bohemy artystycznej, dziś mocno konformistycznej. Uwaga, to adaptacja Wycinki Thomasa Bernharda, a reżyseruje Krystian Lupa! Spektakl z angielskimi napisami. / A wake becomes an opportunity for the conformist friends of the deceased to reminisce on their artistic bohemian past. The adaptation of Thomas Bernhard’s Woodcutters is directed by Krystian Lupa. The play is performed with English surtitles. Highly recommended.

KULTURA

Culture

Carpe Diem pozwól sobie na piękno!

Carpe Diem- let yourself be beautiful! Wraz z wiekiem skóra twarzy, szyi i dłoni odmawia posłuszeństwa, obserwujemy jak traci jędrność, staje się wiotka i mało elastyczna. Dziś dzięki rozwojowi medycyny estetycznej powstała całkiem nowa kategoria zabiegów, które bezinwazyjnie i skutecznie zwalczają efekty zwiotczenia skóry. Najlepsze rezultaty osiągamy stosując łączone techniki zabiegowe: wykorzystujące wysoką energię oraz odpowiednie preparaty nawilżające i rewitalizujące. Urządzeniami wykorzystującymi wysoką energię są Zaffiro oraz laser frakcyjny Palomar 1540. Światło podczerwone działa w głębokich warstwach skóry właściwej i doprowadza do skrócenia włókien kolagenowych. W efekcie skóra staje się mniej wiotka, jest napięta i zagęszczona. W trakcie tej samej wizyty zastosować można laser frakcyjny, który pobudza nasze komórki do produkcji kolagenu, co doprowadza do wygładzenia skóry i spłycenia drobnych zmarszczek. Doskonałym uzupełnieniem tych zabiegów są wypełniacze Neauvia ORGANIC przeznaczone do korekcji twarzy i ciała, pobudzania wytwarzania kolagenu oraz regeneracji skóry. Dodatkowa zawartość hydroksyapatytu wapnia pozytywnie wpływa na elastyczność i grubość skóry oraz zwiększa spektrum zastosowań.

With time the skin of your face, neck and hands gets older. You can see how the skin loses its firmness, becomes slack and not very flexible. Today aesthetic medicine has created a completely new category of treatment that is non-invasive and effective against the effects of skin laxity. The best results are achieved by applying combined treatment techniques: devices with high energy as well as specific moisturizing and revitalizing substances. Namely, they involve using Zaffiro and fractional laser Palomar 1540. Infrared light works in deep layers of the dermis and shortens collagen filaments. As a result, the skin becomes more tight and thickened. During the same appointment we can also use a fractional laser, which stimulates the cells to produce collagen. It smoothes the skin and takes the depth out of small wrinkles. The perfect complement to these treatments are Neauvia Organic fillers which remodel the shape of the face and body, stimulate the production of collagen and rejuvenate the skin. The additional ingredient calcium hydroxyapatite improves the elasticity and thickness of the skin.

Carpe Diem Centrum Medycyny Estetycznej Al. KEN 98 lok U 17, 02-777 Warszawa • Tel. 608 888 888 • www.carpediem-klinika.pl

CarpeDiem_Kaleidoscope_0115.indd 1

Na zdjęciu: dr Magdalena Opadczuk i Sylwia Gliwa.

Na hasło Kaleidoscope oferujemy 20% rabatu na zabiegi z użyciem kwasu hialuronowego. Oferta dotyczy cen regularnych i jest ważna do 31.01.2015 r. Please quote Kaleidoscope to receive the 20% discount on treatments with hialuronic acid. Offer applies only to regular prices and it is valid until 31.01.2015 r.

Wyłączny dystrybutor ITP S.A., ul. Domaniewska 37, 02-672 Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl

12/11/14 3:45 PM

Your Style TWÓJ STYL

1. Isabel Marant, naszyjnik, ok. 1753 zł / Isabel Marant, necklace, EUR 420 2. GOSHICO, kuferek Flowerbag, 300 zł / GOSHICO, Flowerbag coffer bag, approx. EUR 72 2. Stella McCartney, silikonowe etui na iPhone'a 5 w kształcie ust, ok. 230 zł / Stella McCartney, silicone lips iPhone 5 case, EUR 55 4. Lenovo, komputer stacjonarny Lenovo ThinkCentre E93z, 2800 zł / Lenovo, Lenovo ThinkCentre E93z desktop, approx. EUR 670 5. Jennifer Behr, koronkowa maseczka, ok. 2190 zł / Jennifer Behr, silk-lace mask, EUR 525 6. Kenzo, rękawiczki, ok. 2170 zł / Kenzo, gloves, EUR 520 7. CHANEL, wyd. Assouline, trzytomowe wydanie książki o dokonaniach Chanel w świecie mody, ok. 270 zł / Chanel, Assouline Books, Set of three books that celebrate Chanel's revolutionary work, EUR 65 8. Maurice Lacroix, zegarek Fiaba Date, 10 110 zł / Maurice Lacroix, Fiaba Date watch, approx. EUR 2422

Gadgets GADŻETY

1. Rossignol, buty narciarskie Hero Sensor3 100, 1200 zł / Rossignol, Hero Sensor3 100 ski boots, approx. EUR 287 2. Majesty, narty Local Beauty 2014/2015, 1299 zł / Majesty, Local Beauty 2014/15 skis, approx. EUR 311 3. Peak Performance, damska kurtka puchowa, ok. 1118 zł / Peak Performance, women's silvertip jacket, approx. EUR 268 4. Navionics, aplikacja z bazą danych nt. ośrodków narciarskich / Navionics, ski resorts app 5. Peak Performance, skarpety puchowe Helium, ok. 224 zł / Peak Performance, Helium socks, approx. EUR 53,5 6. Julbo, gogle Universe, 650–699 zł / Julbo, Universe goggles, USD 200–220 7. Toko, żelazko do woskowania nart TOKO T14, ok. 420 zł / Toko, T14 Digital Wax Iron, USD 125 8. POC, kask Fornix, 600 zł / Poc, Fornix helmet, EUR 150 9. Soda Stream, ekspres do napojów gazowanych Source, 359 zł / Soda Stream, soda maker, approx. EUR 86

Hilton Garden inn KraKów airport Just opened reservation: Hgi.com telephone: + 48 12 340 00 00

• Five minutes walk from Kraków-Balice Interational Airport • Easy access to the highway • 155 stylish guest rooms • Complimentary Wi-Fi

• 9 Conference Rooms and Boardroom • 24-hour Business Center • Complimentary Fitness Center • 24-hour Pavilion Pantry

Hilton_Kaleidoscope_1214.indd 1

11/13/14 8:39 AM

REZYDENCJA MANRU Sprzedaż ekskluzywnych, gotowych apartamentów w Zakopanem w pobliżu Krupówek Centralne biuro: Al. Niepodległości 69, Warszawa mre@makdom.pl 22 322 70 03 Sprzedaż w Zakopanem 601 339 139 69

Good Address

W leśnym sąsiedztwie

Wakacyjny dom

Close to the forest

Summer house

Madison Apartments to bliskość natury oraz komfort miejskiego życia. To zaciszne apartamenty położone 5 min od centrum Warszawy. A do tego 44 ha kompleksu leśnego w bezpośrednim sąsiedztwie, kilkaset podziemnych miejsc parkingowych, nowoczesne Gym & Spa, a dla najmłodszych mieszkańców Kids Club m.in. ze zjeżdżalniami i basenem pełnym kolorowych piłeczek. / Madison Apartments combine closeness to nature with all the comforts of city life. This estate of cosy apartments is only 5 minutes from the centre of Warsaw and is right next to a 44 ha forest. Other advantages include hundreds of underground parking spaces, a modern Gym & Spa and a Kids Club with slides and a ball pool.

Apartament wakacyjny w Europie, z wygodnym połączeniem lotniczym, można kupić już w takiej cenie jak w Juracie czy Sopocie. Co więcej, teraz taki zakup jest zdecydowanie prostszy. Na polski rynek weszła firma Poland Sotheby’s International Realty, która oferuje zamożnym Polakom dostęp do najbardziej prestiżowych nieruchomości na świecie. / A vacation home in Europe, easy accessible by plane, can be purchased for a price comparable to that of an apartment in Jurata or Sopot. What is more, it is now much easier to buy houses abroad. For that we can thank Sotheby’s International Realty, which has just launched operations in Poland and which offers affluent Poles access to the most prestigious real estate in the world.

OD GO Y DOBRRES AD AD D R E S

www.poland-sothebysrealty.pl

www.apricotcg.com

Ekspresem do superfigury Get slim in a blast

Slim Lipo 3D to najbardziej komfortowa metoda pozbycia się niechcianej tkanki tłuszczowej. Laser rozpuszcza tłuszcz i obkurcza włókna kolagenowe, zapobiegając efektowi „obwisłej skóry”. W Centrum Laseroterapii i Modelowania Sylwetki Elite – centrum szkoleniowym metody SlimLipo w Polsce – zabieg przeprowadzą najbardziej doświadczeni specjaliści. / Slim Lipo 3D is the most comfortable method of getting rid of unwanted fat tissue. The laser dissolves the fat and shrinks collagen fibres to prevent the skin sagging. The treatment is administered by highly experienced specialists at the Centrum Laseroterapii i Modelowania Sylwetki Elite, which is also the Polish SlimLipo method training centre. www.elite.waw.pl

Elegancja i wygoda

Elegance and comfort

Po odzież i galanterię skórzaną z najnowszej kolekcji Wittchen warto wybrać się do warszawskiej Galerii Mokotów, gdzie niedawno otwarty został nowy, przestronny salon tej marki. Cały asortyment można tu obejrzeć na zainstalowanym tablecie, a wybrany produkt zamówić też online z dostawą do domu. Salon zdobył pierwsze miejsce w konkursie Retail Marketing Awards 2014. / The latest collection of Wittchen leather clothing and accessories has just arrived at the company’s spacious new store in Warsaw’s Galeria Mokotów. The entire Wittchen range can now be perused on a tablet in the store. You can also order products and have them home delivered. The store was ranked first in the Retail Marketing Awards 2014 competition. www.wittchen.com/pl

DOBRY ADRES

JUŻ W SPRZEDAŻY Z MAGAZYNEM Intrygujący thriller psychologiczny eksplorujący mroczne zakamarki ludzkiej podświadomości KSIĄŻKA Z FILMEM

NA DVD

Film oparty na głośnej powieści „Podwojenie” autorstwa portugalskiego noblisty José Saramago

Anna Zejdler-Ibisz i Marcin Cejrowski oraz Margaret Ann Dowling – dyrektor regionalny Burda International na Polskę i Czechy. Anna Zejdler-Ibisz, Marcin Cejrowski and Margaret Ann Dowling – Regional Director of Burda International for Poland and the Czech Republic.

Dorota Bielska

LAUREACI / WINNERS Media / Media - tomasz wolny Film / Film - tomasz kot Książka / Book - katarzyna bonda Teatr / Theatre - sonia bohosiewicz Muzyka / Music - perfect Nagroda specjalna / Special Award - anna dymna

Zakwitły Róże Gali Statuetka – nagroda w plebiscycie Róże Gali – zaprojektowana przez firmę Apart. The Gala's Roses award which was given to the winners was designed by Apart.

Gala Rose in full bloom

Podczas uroczystej gali w Ufficio Primo w Warszawie wręczono nagrody lau reatom dwunastej edycji plebiscytu Róże Gali, w którym nagradzani są przed stawiciele polskiego świata kultury i show-biznesu. To najbardziej prestiżowe przedsięwzięcie dwutygodnika Gala. Gwiazdy uhonorowane zostały nie tylko za swoje osiągnięcia w mijającym roku, ale również za ponadczasowe wartości artystyczne tych dokonań. Gospodarzami i prowadzącymi uroczystość wręcze nia Róż Gali byli Anna Zejdler-Ibisz (redaktor naczelna dwutygodnika Gala) oraz Marcin Cejrowski (szef działu Galaktyka). Wieczór uświetniły występy Justyny Steczkowskiej, Margaret oraz Grzegorza Markowskiego z towarzyszeniem Dariusza Kozakiewicza. / The winners of the 12th Gala Roses Poll received their awards during the official gala at Ufficio Primo in Warsaw. The poll recognises the achievements of cultural and show business figures and is the most prestigious venture of Gala biweekly. The winners were awarded for their achievements over the past year and for the timeless artistic merits of their work. The Gala Rose Awards were hosted by Anna Zejdler-Ibisz (editor-in-chief of Gala biweekly) and Marcin Cejrowski (head of the Galaktyka section). The event culminated with performances by Justyna Steczkowska, Margaret and Grzegorz Markowski, accompanied by Dariusz Kozakiewicz.

Magdalena Mielcarz

Justyna Steczkowska Od lewej: / Left to right Szymon Majewski, Alicja Resich Modlińska, Rafał Olbrychski, Margaret, Hanna Bakuła, Maryla Rodowicz, Jędrzej Dużyński.

SALON

Events

TEKSTY / BY:

NOWOŚĆ

JUŻ W SPRZEDAŻY www.gala.pl,

www.facebook.com/MagazynGala

Przepis na urodę: Bądź piękna w karnawale!

Tips for beauty: Be beautiful this carnival! METAMORFOZA 2015 ROZPOCZĘTA! NASZ ZESPÓŁ EKSPERTÓW OD URODY SPECJALNIE DLA CIEBIE STWORZYŁ PLAN NAJLEPSZYCH ZABIEGÓW I PRODUKTÓW, DZIĘKI KTÓRYM BĘDZIESZ PIĘKNA I TRYSKAJĄCA ENERGIĄ! PROGRAM ZAPLANOWALI NA CAŁY ROK. W TYM NUMERZE ZDRADZAJĄ, JAK PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO KARNAWAŁU. / THE 2015 MAKEOVER HAS BEGUN! ESPECIALLY WITH YOU IN MIND, OUR BEAUTY TEAM HAS DESIGNED A PACKAGE OF TOP TREATMENTS AND PRODUCTS TO MAKE YOU BEAUTIFUL AND VIVACIOUS! THEY HAVE PLANNED A YEAR-LONG-PROGRAMME OF BEAUTY TREATMENTS. IN THIS ISSUE WE WILL REVEAL OUR TIPS ON HOW TO GET READY FOR THE CARNIVAL.

Ekspert Kliniki La Perla radzi /Expert of La Perla Clinic advises:

DR N. MED. ELŻBIETA RADZIKOWSKA chirurg z Kliniki La Perla / La Perla Clinic Surgeon

Nici liftingujące to przyszłość medycyny estetycznej. Zagęszczają i wzmacniają skórę, poprawiają jej sprężystość i elastyczność, pobudzają produkcję kolagenu i naturalnego kwasu hialuronowego, zmniejszają widoczność zmarszczek. Efektem jest odmłodzenie całej twarzy, poprawa jej rysów i delikatny lifting. Nici używane są też do liftingu skóry ciała takich obszarów jak brzuch, uda, ramiona, pośladki i piersi. Zabieg z ich wykorzystaniem trwa zwykle od 30 minut do 1 godziny, jest wykonywany w miejscowym znieczuleniu i nie pozostawia widocznych śladów. Rezultat utrzymuje się do kilku lat! The thread lift is the future of aesthetic medicine. It densifies and reinforces the skin, improves its suppleness and elasticity, stimulates production of collagen and natural hyaluronic acid, makes lines and wrinkles less visible. Results include a younger-looking face, enhanced facial features and a delicate lift. Threads are also used to correct the shape of such areas as the stomach, thighs, arms, buttocks or breasts. A thread lift usually takes between 30 and 60 minutes to complete, is performed under local anaesthesia and leaves no visible traces. Results last up to several years!

ZAPLANUJ Z NAMI SWOJĄ METAMORFOZĘ! Dla czytelników Kaleidoscope , którzy zapiszą się do Kliniki La Perla, zabiegi i produkty opisane w tym wydaniu w atrakcyjnej cenie. Więcej informacji: 784 066 278

PLAN YOUR MAKEOVER WITH US! Kaleidoscope readers who make an appointment with La Perla Clinic will benefit from attractive prices of the treatments and products recommended in this issue. For more information call: (48) 784 066 278

Oferta zabiegów dostępna w sieci Klinik La Perla, www.la-perla.pl, infolinia 784 066 278 / The range of treatments available from La Perla Clinics, www.la-perla.pl, Hotline (48) 784 066 278

www.la-perla.pl

PROMOCJA

MEZOTERAPIA NAJNOWSZEJ GENERACJI Neauvia Hydro Deluxe to innowacyjne koktajle do mezoterapii, które szybko zrewitalizują Twoją skórę, przywracając jej promienny i wypoczęty wygląd. Dzięki najwyższej na rynku zawartości kwasu hialuronowego i zastosowaniu mikrosfer hydroksyapatytu wapnia doskonale nawilżają i ujędrniają skórę, poprawiają jej gęstość i napięcie oraz stymulują produkcję kolagenu. Zawarte w nich składniki organicznego pochodzenia i wyjątkowa czystość sprawiają, że są to preparaty bezpieczne dla ludzkiego organizmu.

THE LATEST GENERATION MESOTHERAPY

Neauvia Hydro Deluxe is a range of innovative mesotherapy cocktails which quickly revitalise your skin, restore its radiance and bring back a relaxed appearance. With the highest hyaluronic acid content available on the market and the use of hydroxyapatite microspheres, it perfectly hydrates and firms the skin, improves its density and suppleness and stimulates collagen production. Organic ingredients and outstanding purity make it ultimately safe for the human body.

Dzięki połączeniu w Neauvia Hydro Deluxe kwasu hialuronowego z hydroksyapatytem wapnia efekty mezoterapii są trwalsze. www.neauvia.pl / Neauvia Hydro Deluxe combines hyaluronic acid with calcium hydroxyapatite for longer lasting mesotherapy results. www.neauvia.pl

TERMICZNE ODMŁADZANIE

Zaffiro poprawia owal twarzy, unosi opadającą skórę, policzki, niweluje bruzdy wargowo-nosowe. Aby uzyskać jak najlepsze efekty, zabieg należy powtórzyć kilkakrotnie. To też świetna profilaktyka anti-aging. www.zaffiro.pl / Zaffiro improves face oval, raise falling skin, cheeks and also level labial- nose furrows. For the best effect is recommended to repeat treatment few times. It’s also great anti-aging prophylaxis! www.zaffiro.pl

Zaffiro jest nowoczesnym i niezwykle skutecznym zabiegiem „podgrzewającym” kolagen. Efektem natychmiastowym jest skurczenie włókien kolagenowych do ich pierwotnej długości, co daje natychmiastowy efekt w postaci zagęszczenia skóry, poprawy jej napięcia i elastyczności, wygładzenia zmarszczek. Drugim długofalowym działaniem Zaffiro jest pobudzenie fibroblastów do produkcji nowego kolagenu – efekt pojawia się stopniowo i zobaczysz go po ok. 3-6 miesiącach. Urządzenie wykorzystuje promieniowanie podczerwone IR o specjalnie dobranej długości fali. Zabieg jest nieinwazyjny, bezbolesny, nie zostawia śladów – jest więc idealny przed wielkim wyjściem!

THERMOLIFTING

Zaffiro is advanced and incredibly affective treatment that heats collagen. Its instant effect causes collagen fibres to shrink into primary length effectively inspissate skin , improve its elasticity and smooth wrinkles. Second long- lasting effect of Zaffiro is boost fibroblast to produce new collagen- effect appears progressively and you can notice it after approximately 3-6 months. Device uses proper wave length of IR radiation. Treatment is non-invasive, painless and without visible marks- so is perfect even just before important meeting!

MASKI „PO ZABIEGACH” I „PRZED WYJŚCIEM” To coś więcej niż maseczki piękności! Medyczne maski CelMat wykonane są z opatentowanej polskiej biocelulozy, którą cechuje zdolność do stopniowego oddawania wilgoci i nawilżania skóry, działanie kojące, łagodzące i regenerujące oraz wysoka biozgodność. Maski – w postaci płatów na twarz i pod oczy – doskonale sprawdzają się po zabiegach medycyny estetycznej, przyspieszają gojenie się skóry i łagodzą ból. Maska z dodatkiem kwasu hialuronowego to też „must have” przed wyjściem – skóra będzie zrewitalizowana, rozjaśniona, a zmarszczki i pory mniej widoczne.

„AFTER TREATMENT” AND „BEFORE A BIG EVENT” FACE MASKS

It’s much more than just a beauty mask! Made from patented Polish bio cellulose capable of gradually releasing humidity and hydrating the skin, CelMat medical masks soothe, calm and regenerate the skin and offer high biocompatibility. The masks - available as face sheets and eye patches - are an excellent choice after aesthetic medicine treatments since they accelerate wound healing and alleviate pain. A mask packed with hyaluronic acid is a “must have” before a big event - it will leave the skin revitalised, brighter, with less visible lines and pores. Maskę CelMat lekarze rekomendują nałożyć na twarz zaraz po zabiegu. Przyniesie natychmiastową ulgę, zniweluje opuchliznę i przyspieszy regenerację skóry. www.bowil.pl / Doctors recommend applying the CelMat mask on the face directly after the treatment. It will bring instant relief, reduce swelling and speed up regeneration of the skin. www.bowil.pl

www.itpsa.pl

HISTORIA MARKI

Brand History

Kolekcja / Collection PROFESSIONAL

CZAS LOTNIKÓW Aviator time

TEKST/BY: Dorota

Bielska

Kolekcja / Collection DOUGLAS © WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

HISTORIA ZEGARKÓW MARKI AVIATOR JEST NIEROZERWALNIE ZWIĄZANA Z AWIACJĄ. NIEMAL KAŻDY ELEMENT ICH WZORNICTWA NAWIĄZUJE DO BUDOWY SAMOLOTU. / THE STORY OF AVIATOR WATCHES IS INSEPARABLY CONNECTED TO THAT OF AVIATION. ALMOST EVERYTHING ABOUT THEIR DESIGN IS INSPIRED BY AIRCRAFT CONSTRUCTION.

Kolekcja / Collection BRISTOL

M.P.

U progu XX w. ci wspaniali mężczyźni w swych latających maszynach śmiało pokonywali przestworza, ale mieli kłopot z… mierzeniem czasu. Żeby sprawdzić, która jest godzina, musieli bowiem sięgnąć po zegarek do kieszeni. Wymyślono zatem zegarki, które można było założyć na przegub, a piloci mogli już nie odrywać rąk od sterów. Powstała w Rosji, kraju słynnych pilotów i kosmonautów, marka Aviator składa hołd historii lotnictwa poprzez nawiązujący do niej design. Każda seria tych zegarków jest w jakiś sposób związana z samolota mi. I tak np. powstały kolekcje: Airacobra, Bristol, Douglas czy MiG. W modelach Propeller rotor automatycznego naciągu mechanizmu ma kształt lotniczego śmigła, dekiel modeli MiG posiadają wygrawerowany wizerunek samolotu MiG, zaś obły kształt samolotu pasażerskiego DC-3 znalazł odbicie w na wiązującym do stylu art déco zegarku z kolekcji Douglas. To rodzina zegarków vintage. Te z kolekcji Professional mają no woczesny design i funkcje tak skomplikowane, by odpowia dały wysokim wymaganiom lotników. SZWAJCARSKA PRECYZJA Marka Aviator tworzy zegarki nie tylko dla pilotów i obsługi na ziemnej, ale i dla przedstawicieli wszelkich służb munduro wych, w tym ratowników, oraz dla rzeszy miłośników lotnic twa. W 2006 r. marka została oficjalnym sponsorem rosyjskiej grupy akrobacyjnej „Swifts”, która lata na legendarnych samo lotach MiG-29. Od 2011 r. zegarki Aviator są produkowane w Szwajcarii, w mieście Porrentruy, w kantonie Jura nazywa nym Doliną Krzemową zegarmistrzostwa. Tu prowadzi się ba dania rozwojowe, opracowuje modyfikacje mechanizmów i oczywiście montuje się ze szwajcarską precyzją, a każdy zega rek jest poddawany wielopoziomowym testom. Marzenie o la taniu spotyka się tu ze sztuką najlepszych zegarmistrzów. ☐

Those magnificent men in their flying machines might have been fearlessly conquering the skies in the early 20th century, but they still had a way to go with telling the time. They had to scoop their watches out of their pockets to do so. This resulted in the development of wristwatches, which allowed aviators to keep both hands on the controls. Founded in Russia, a country famous for its pilots and cosmonauts, the Aviator brand pays tribute to the history of aviation. This is where its designers draw their inspiration. There is an aviation reference behind every family of watches – AirCobra, Bristol, Douglas and MIG. Watches from the Propeller range come with a propeller-shaped automatic rotor, the back case of the MIG model has an engraving of a MiG fighter, and the oblong shape of the DC-3 passenger aircraft inspired the Art Deco timepiece from the vintage Douglas collection. The Profes sional collection features timepieces sporting modern de signs and complex functionality to satisfy the discerning demands of aviators. SWISS PRECISION Aviator makes watches for pilots and ground crew personnel as well as uniformed services (including search and rescue) personnel, and aviation enthusiasts. In 2006, Aviator became the official timekeeper for “Swifts”, a Russian aerobatics team that performs on legendary MIG-29 fighters. Aviator watches have also been manufactured in the town of Porrentruy, in the Swiss Canton of Jura, since 2011. This region is known as the Silicone Valley of watchmaking. This is where research and development and movement modification are conducted. Every timepiece is assembled with the utmost precision and is subjected to multi-level quality tests. This is where the dream of flying meets the professional skills and experience of the world’s best watchmakers. ☐

Kolekcja / Collection PROPELLER

ROZMOWY O BIZNESIE

Business Talk O POTRZEBACH POKOLENIA, KTÓRE ZACZYNA OPANOWYWAĆ RYNEK PRACY, I ROLI PROFILI SPOŁECZNOŚCIOWYCH W PROCESIE REKRUTACJI OPOWIADA MICHAŁ MŁYNARCZYK, DYREKTOR ZARZĄDZAJĄCY W HAYS POLAND/CEE. / MICHAŁ MŁYNARCZYK, MANAGING DIRECTOR AT HAYS POLAND/ CEE, TALKS ABOUT THE NEEDS OF A GENERATION THAT HAS BEGUN TO DOMINATE THE LABOUR MARKET AND THE ROLE THAT SOCIAL MEDIA PROFILES PLAY IN RECRUITMENT.

ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Piotr

Gozdowski

CZY POKOLENIE MA ASPIRACJE ZAWODOWE?

Does Generation Y have career aspirations?

Firma Hays przebadała wnikliwie pokolenie Y. Kto właściwie do niego należy? Do badania zaprosiliśmy ludzi w wieku między 18 a 30 lat. Co trzeci respondent ma ponadtrzyletnie doświadczenie zawo dowe, ponad jedna czwarta uczy się w pełnym wymiarze czasu, a 99 proc. chce kontynuować naukę w trakcie pracy zawodowej. Stosunkowo wielu (14 proc.) jest bezrobotnych i szuka pracy. Ambicja to ich główny motor działania? Raczej powiedziałbym, że to dość specyficznie pojęta ambicja. Za czasów PRL, a także w latach 90., ludzi ambitnych, z nastawie niem na dynamiczny rozwój zawodowy, pejoratywnie nazywa no „karierowiczami” i taki też był ich cel – wspiąć się jak najwyżej. Obecnie punkt ciężkości przenosi się na kwestie finansowe i wyznacznikiem sukcesu jest to, ile się zarabia, a nie jaką pozycję się zajmuje w strukturach i ile się ma potencjalnej władzy. Czym to można wytłumaczyć? Obecne młode pokolenie to ludzie, którzy wychowywali się w czasach większej dojrzałości rynku pracy i mają po prostu większy wybór ścieżek zawodowych. Mimo tego polscy re spondenci naszego badania stawiają na uporządkowanie każdej pracy i na każdym kolejnym stanowisku postrzegane jest to jako ważne. Na pytanie o najważniejsze aspekty środo wiska pracy niemal połowa wskazała na uporządkowanie za dań i czasu jako cechy kluczowe. To znacznie odbiega od globalnej średniej, oczywiście na korzyść. Młodzi Polacy są bardziej skoncentrowani na uporządkowaniu kariery, większą wagę przykładają do aspektu finansowego. Czy podejście work-life balance dotarło także do nas? Podczas gdy wielu przedstawicieli pokolenia Y na świecie re prezentuje coraz bardziej nieformalny stosunek do pracy, jako element zdrowej równowagi między pracą a życiem osobistym, młodzi ludzie w Polsce nie podzielają takiego po glądu. Wskazując czynniki ważne w środowisku pracy, mniej szy odsetek uważa za istotne życie towarzyskie wśród pra cowników, niż wynika to ze średniej światowej. Są także bardziej skłonni poświęcić swój prywatny czas na rzecz pracy niż ich rówieśnicy na świecie. Czym jeszcze się Polacy najjaskrawiej różnią od swoich rówieśników z innych krajów? Ogromna większość przedstawicieli pokolenia Y w Polsce jest zainteresowana prowadzeniem własnej firmy. To zdecydowa nie więcej niż globalna średnia. W rzeczywistości ponadprze ciętna liczba przedstawicieli pokolenia Y z Polski już ma swoją firmę. Jedna piąta wskazuje na prowadzenie własnej działal ności gospodarczej jako jeden ze swoich głównych celów zawodowych. Jednak, mimo powszechnego pragnienia po siadania własnego biznesu wśród przedstawicieli pokolenia Y w Polsce, nie wszyscy są w stanie je urzeczywistnić. Wydaje się, że brak finansowania, nadal niezadowalający poziom wy

Hays has thoroughly researched Generation Y. Who are these people? We invited people aged 18-30 to participate in our survey. One in three respondents had more than three years’ professional experience, more than one in four were studying full time, and 99 per cent wanted to continue learning over the course of their careers. A relatively large group (14 per cent) was unemployed and looking for work. Is ambition their main driving force? More like a specific kind of ambition. During the Commu nist period and the nineties, anyone who was ambitious or career-oriented was derided as a “careerist”. And that was what they were all about – climbing as high as they could. Today, the focus is on financial issues. How much you earn is now the main indicator of success, not where you are in the hierarchy or how much power you wield. Why is that? The younger generation grew up when the labour market was more mature and they have more career paths to choose from. However that may be, the Polish respond ents in our survey rated clearly defined work as important in every consecutive position. When asked about the most important aspects of their work environment, almost 50 per cent listed clearly defined tasks and time manage ment as key characteristics. This is a significant deviation – obviously, for the better – from the global average. Young Poles are more focused on a clearly defined career path and they attach more weight to financials. Has the work-life balance concept gained a foothold in Poland? Many members of Generation Y, or millennials, from other countries display an increasingly casual attitude to work, which is a sign of having a healthy work-life balance, but young Poles don’t share this view. When indicating the important factors in their work environment, the percent age of Polish respondents who considered social life im portant was lower than the global average. They are also more willing than their foreign peers to devote their spare time to work. What are the other major differences between Poles and their foreign peers? The overwhelming majority of Generation Y Poles want to start their own business. The figure is definitely higher than the global average. Actually, a higher-than-average number of Generation Y Poles already have their own business and one in five declare that running their own business is one of their main career goals. Despite this widespread desire on the part of Generation Y Poles to run their own company, not everyone can make it happen. A lack of financing, low consumer spending and bureau

ROZMOWY O BIZNESIE

Business Talk

datków konsumenckich w Polsce i przeszkody biurokratycz ne podcinają młodym Polakom skrzydła – przynajmniej na razie. Tak więc pracodawcy, którzy będą w stanie przemówić do tych właśnie przedsiębiorczych ambicji pokolenia Y w Pol sce i potrafiący stosować narzędzia szybkiej ścieżki rozwoju oraz płacy opartej na wynikach, mogą być przedmiotem za interesowania tych młodych ludzi. Czy reprezentanci pokolenia Y w Polsce i na świecie mają jakieś wspólne cechy? Na pewno jedna cecha jest wspólna – nasze badanie wykaza ło, że pokolenie Y tak w Polsce, jak i na świecie jest zainte resowane zdobyciem doświadczenia międzynarodowego. Zarówno postępująca globalizacja, jak i procesy integracyjne powodują, że nasi respondenci są pozytywnie nastawieni do projektów międzynarodowych, a także do podróżowania w ra mach pracy, a 79 proc. z nich chętnie podejmie pracę, która umożliwi im zdobycie takiego doświadczenia. Zresztą niemal 6 proc. Polaków obecnie mieszka poza krajem, głównie w Eu ropie. To siedmiokrotny wzrost od 2003 r., a jedna piąta skorzystałaby z oferty pracy za granicą. Jednak Polacy, bardziej niż re spondenci w którymkolwiek innym kraju, wybrali „pracę w kraju zamieszkania, ale nad międzynarodowymi projektami”. Czy tak jak powszechnie się uważa, reprezentanci pokolenia Y nie rozstają się nawet w pracy ze smartfonem? To prawda, podobnie jak większość po kolenia Y na świecie, młodzi ludzie w Pol sce są dobrze obeznani z technologią, w tym z portalami społecznościowymi i ich obsługą na urządzeniach mobilnych. Tylko co trzeci badany ma za sobą dłuższy, kilkuletni staż pracy, a aż 14 proc. to bezrobotni i osoby szukające pracy. Nikt nie wymaga od osób wchodzących na rynek odręcznego pisania życiorysów, ale może zbytnie przywiązanie do technologii nie pomaga w poszukiwaniu zajęcia? Technologia, choć niezwykle istotna, nie wyklucza bardziej tra dycyjnych metod pozyskiwania pracy. Połowa respondentów uważa, że posiadanie tradycyjnego 1- lub 2-stronicowego CV jest najważniejsze w trakcie szukania nowej pracy. To wartość o wiele większa niż liczba zwolenników posiadania wyłącznie aktywnego profilu na Facebooku. Komunikowanie się w miej scu pracy za pośrednictwem telefonu czy poprzez wiadomo ści e-mail jest również najczęściej wskazywaną metodą komu nikacji istotną w miejscu pracy. Dla polskiego pokolenia Y naturalne jest, że nowinki technologiczne to obosieczna broń i pracodawcy będą np. przeglądać ich profile w serwisach spo łecznościowych w ramach procesu rekrutacji. ☐

cratic obstacles seem to be holding young Poles back – at least for the time being. Employers who can relate to this entrepreneurial drive and offer fast track career pro gression and performance-based compensation are likely to capture the interest of young people. Do Polish and international millennials have any common characteristics? They certainly have one thing in common – our survey confirms that Generation Y in Poland and around the world is interested in gaining international experience. Progressive globalisation and integration disposed our respondents favourably towards international projects and international business travel. Seventy-nine per cent of respondents were keen to take up a job that would enable them to gain such experience. Nearly 6 per cent of Poles live outside the country, mainly in Europe. This is a seven-fold increase since 2003. One in five respondents would accept a foreign job offer. On the other hand, many Generation Y Poles would prefer to work on an international project at home than move abroad. Poles opted for “work in country of residence but on international projects” much more frequently than respondents from any other country. Is there any truth in the popular belief that millennials are never seen without their smartphones – even at work? It’s certainly true that, like most mem bers of Generation Y around the world, young people in Poland are technolo gy-savvy and are au fait with using social media on their mobiles. Only one in three respondents has several years of work experience, and as many as 14 per cent are unemployed and looking for work. No one expects anyone entering the labour market to write a CV by hand, but perhaps their excessive attachment to new technologies is restricting their access to the job pool? Technology, which is certainly important, does not rule out more traditional ways of looking for work. Fifty per cent of respondents said that a traditional 1– 2 page CV is essential when looking for a new job. This figure is much higher than the number of millennials who only have an active Facebook profile. Telephone and email are also the most frequently indicated methods of workplace communi cation. Generation Y Poles accept the fact that new tech nologies are a double-edged sword and that employers will browse their social media profiles during recruitment. ☐

Artykuł powstał przy współpracy z firmą Hays Poland.

The article was written in collaboration with Hays Poland.

MŁODZI POLACY CZĘŚCIEJ SKŁONNI SĄ POŚWIĘCAĆ SWÓJ PRYWATNY CZAS NA RZECZ PRACY. YOUNG POLES ARE WILLING TO SPEND THEIR SPARE TIME ON JOB-RELATED ASSIGNMENTS.

Luksusowy magazyn o gwiazdach NOWA ODMIENIONA więcej stron!

TOMASZ WOLNY

ULUBIENIEC KOBIET NOWA TWARZ TELEWIZJI

Róże Gali Wielki Finał! WIECZÓR PEŁEN EMOCJI NAJWIĘKSZE GWIAZDY NAJPIĘKNIEJSZE KREACJE

AGATA

MŁYNARSKA ATHINA ONASSIS

Dlaczego wnuczka miliardera nienawidzi swojego bogactwa?

Choroba zmieniła moje

GALA NR 25/26 (544/545) OD 15 GRUDNIA 2014 DO 11 STYCZNIA 2015 CENA 4,99 ZŁ (W TYM 8% VAT) – 5,00 ¤

www.gala.pl

PODEJŚCIE DO ŻYCIA

ga2514_220_v3_okladka_MlynARSKA.indd 16

09/12/2014 18:14

Nowa odmieniona! Jeszcze więcej o polskich i światowych gwiazdach, najnowszych trendach w modzie, urodzie i stylu życia.

www.Gala.pl www.facebook.com/MagazynGala WERSJA NA TABLETY

MYŚL NA DROGĘ

A thought for the road

Przed wejściem na szczyt trzeba wpierw oswoić się z pagórkami. Before reaching the summit, one must first get used to climbing hills. – Kazimierz Chyła, aforysta/aphorism writer

Pingwiny antarktyczne na błękitnej górze lodowej na Morzu Scotia, na Antarktydzie. / Antarctic penguins on a blue Iceberg in the Scotia Sea, Antarctica.

WYDAWNICTWO: BURDA PUBLISHING POLSKA SP. Z O.O. SPÓŁKA KOMANDYTOWA UL. MARYNARSKA 15, 02-674 WARSZAWA, TEL. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl ZARZĄD REGIONAL DIRECTOR POLAND & CZECH REPUBLIC MARGARET ANN DOWLING

NEW BUSINESS & CORPORATE MEDIA DIRECTOR JOANNA CHLEBNA 605 102 006 PROJECT MANAGER OLGA SZTĄBERSKA 502 369 430 DYREKTOR DYSTRYBUCJI I OBSŁUGI KLIENTA / DIRECTOR OF DISTRIBUTION AND SUBSCRIPTIONS JERZY JANCZAK INTERNATIONAL AD SALES REPRESENTATIVES ITALY: MARIOLINA SICLARI, INTERNATIONAL ADVERTISING SALES DIRECTOR T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com

BURDA COMMUNITY NETWORK DYREKTOR PIONU FINANSOWO-OPERACYJNEGO / CEO TOMASZ DZIEKAN COMMERCIAL DIRECTOR OF ADVERTISING SALES, CORPORATE PUBLISHING & BUSINESS DEVELOPMENT BARBARA TOPOL

GERMANY: VANESSA NOETZEL T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com MICHAEL NEUWIRTH T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com AUSTRIA & SWITZERLAND: GORAN VUKOTA T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

FRANCE & LUXEMBOURG: MARION BADOLLE-FEICK T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & IRELAND: JEANNINE SOELDNER T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, CANADA & MEXICO: SALVATORE ZAMMUTO T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

REKLAMA: BURDA PUBLISHING POLSKA SP. Z O.O. SPÓŁKA KOMANDYTOWA SEKRETARIAT BIURA REKLAMY / ADVERTISING SECRETARIAT Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@burdamedia.pl DYREKTOR BIURA REKLAMY CORPORATE MEDIA / HEAD OF ADVERTISING TEAM OF CORPORATE MEDIA JOLANTA KUREK ADVERTISING DEPARTMENT ANNA DEMBSKA, EWA PORYCKA, KATARZYNA PAŚNICKA

TEL. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl REDAKTOR NACZELNA MARTYNA WOJCIECHOWSKA Z–CA REDAKTOR NACZELNEJ AGNIESZKA FRANUS REDAKTOR PROWADZĄCA DANUTA ŚMIERZCHALSKA KOREKTA TOMASZ CHOLAŚ PRODUKCJA: DYREKTOR TOMASZ GAJDA, MARIUSZ TELER TŁUMACZENIA: AGNIESZKA CHROŚCICKA MAGDALENA SZWEDOWSKA RED. WERSJI ANGIELSKIEJ STEPHEN CANTY DZIAŁ GRAFICZNY: PROJEKT, GRAFIK PROWADZĄCA EWA BOROWSKA FOTOEDYTORKA MAGDALENA RUDZKA DTP KRZYSZTOF STYPUŁKOWSKI KOORDYNATOR LOT: EWA STAŃCZYKOWSKA, TOMASZ ZAWADZKI

SPIS TREŚCI 84 SIATKA POŁĄCZEŃ / 86 FLOTA / 88 MAPY LOTNISK / 93, 101 LOT NEWS / 92 LOT DLA FIRM / 96 PRZYDATNE INFORMACJE / 99 MILES AND MORE / 102 ROZRYWKA / 103 LOT TRAVEL / 111 MENU LOT GOURMET

CONTENTS 84 FLIGHT NETWORK / 86 FLEET / 88 TERMINAL MAPS / 93, 101 LOT NEWS / 92 LOT FOR BUSINESSES / 96 USEFUL INFORMATION / 99 MILES AND MORE / 102 ENTERTAINMENT / 103 LOT TRAVEL / 111 LOT GOURMET MENU

FLIGHT NETWORK SIATKA POŁĄCZEŃ

SIATKA FLIGHT POŁĄCZEŃ NETWORK

Edmonton Vancouver

Calgary

Seattle

Winnipeg

Ottawa

Montreal Toronto Minneapolis Chicago New York San Francisco Denver Cleveland Pittsburgh Cincinnati Las Vegas Atlanta Los Angeles Phoenix Orlando San Diego Detroit

Portland

Houston

Tampa

Varadero

Cancun

Gdańsk

Szczecin Bydgoszcz

Poznań

Warszawa

Lublin

Wrocław

Katowice Rzeszów Kraków

lot.com

Santa Clara

La Romana

Połączenia bezpośrednie LOT Destinations operated by LOT

New York Seattle

Połączenie code-share Code-share connection

Colombo

Połączenia czarterowe Charter flights

Warsaw

Beijing

Bangkok

Ho Chi Minh

Krabi Zanzibar

Colombo

Singapore Helsinki St Petersburg

Durban

Stockholm Edinburgh

Riga

Copenhagen

Vilnius

Manchester Dublin

Amsterdam

Birmingham London Brussels Paris Luxembourg

Hamburg

Kiev Lviv Vienna

Stuttgart Linz

Munich

Salzburg Innsbruck Geneva Budapest Graz Klagenfurt Zurich Lyon Venice

Bilbao

Toulouse

Turin

Marseille Madrid

Milan Nice

Minsk

Warsaw

Dusseldorf Prague Frankfurt Basel

Moscow

Tallinn

Cluj

Chisinau

Odessa

Zagreb

Ljubljana Bucharest Belgrade Zadar Split Bologna Sofia Rome

Barcelona

Tbilisi Istanbul Ankara

Yerevan

Lisbon Malta Larnaca Tel Aviv Cairo

Amman

OUR FLEET NASZA FLOTA

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

LONG-HAUL AIRCRAFT

Boeing 787 Dreamliner

NEW

LOT Business Class Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej

LOT Premium Class Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie

LOT Economy Class System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami – szczegóły repertuaru na stronie 94

– the seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

A premium standard economy class designed especially with you in mind.

An in-flight entertainment system with individual screens – for details go to page 94.

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE LOT Business Class Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu. LOT Business Class On short- and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

MEDIUM- AND SHORT-HAUL AIRCRAFT

LOT Economy Plus Korzystaj z podwyższonego komfortu podróży w przystępnej cenie. LOT Economy Plus Enjoy higher travel comfort at an affordable price.

Boeing 737-400 Embraer 195 Embraer 175** Embraer 170

86 lot.com

6 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc BC/PEC/EC / capacity

Bombardier DHC-8Q400***

LOT Economy Class DOMESTIC LOT Economy Class Wysoki standard podróży w najatrakcyjniejszej cenie. LOT Economy Class The high standard of travel in the most attractive price.

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3 500 km* 147 lub 162

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km* 112

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

14 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km* 82

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

8 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km* 70

długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km* 78

* dla kompletu pasażerów / * with a full passenger load ** w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu / ** including two aricraft at the disposal of the Polish government *** rejsy realizowane według potrzeb biznesowych / *** flights operated as per business needs

FOT. MICHAŁ BRZECZKOWSKI

TERMINAL MAPS MAPY LOTNISK

MAPY LOTNISK

TERMINAL MAPS WARSZAWA â&#x20AC;&#x201C; LOTNISKO CHOPINA, POLSKA

Terminal A Gates 13-16

Warsaw Chopin Airport, Poland Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Informacja lotniskowa Airport information +48 22 650 4220

3 1

LOT Transfer Center

Check-in LOT

Kasy LOT / LOT Ticket desk

2 3 Terminal A Gates 27-37

1 3

Terminal A Gates 38-45

Terminal 3 Gates A7-A20

tre cen ity c the

Terminal 3 Gates B14-B41

Terminal 3 Gates C30-C36

TORONTO LEASTER B. PEARSON INTL., CANADA

Terminal 1 Gates D20-F57

LOT Business Lounge

LOT Operates from Terminal 1 Concourse E Informacja lotniskowa Airport information +1-866-207-1690

Terminal 1 Gates F32-F99

Pass control

Security check

Bus lot.com

Terminal 1

Rail Terminal 1 Gates E68-E81

MAPY LOTNISK

TERMINAL MAPS NEW YORK JFK, USA

Terminal 7 Gates 1-12

LOT Operates from Terminal 1 Informacja lotniskowa Airport information +1 718-244-4444

Terminal 8 Gates 1-16 Terminal 5 Gates 1-27 Terminal 1 Gates 1-11

Terminal 4 Gates 2-4

Terminal 1

Terminal 2 Gates 19-70

MAPY LOTNISK TERMINAL MAPS

Terminal 8 Gates 31-47

Terminal 4 Gates 20-41 Terminal 3 Gates 1-18

CHICAGO Oâ&#x20AC;&#x2122;HARE, USA

Terminal 1 Gates C1-C32

LOT Operates from International Terminal 5

Terminal 1 Gates B1-B22

Informacja lotniskowa Airport information +1 773-686-2200

Terminal 3 Gates L1-L10

Terminal 5 Gates M1-M5 Terminal 2 Gates E1-E15 Terminal 3 Gates K1-K19 Terminal 2 Gates F1-F14

Terminal 3 Gates G1-G21

Terminal 3 Gates H1-H18

Terminal 5 Gates M6-M13 Terminal 5

Terminal 5 Gates M14-M21

89 lot.com

TERMINAL MAPS MAPY LOTNISK

MAPY LOTNISK

TERMINAL MAPS Terminal 3E Gates E16-E23

PEKIN/BEIJING CAPITAL INTERNATIONAL AIRPORT, CHINA LOT Operates from Terminal 3 Informacja lotniskowa Airport information +86-10-96158

Terminal 3E Gates E24-E36 Terminal 1 Gates A1-A8

Terminal 2 Gates 24-49

Terminal 3E Gates E1-E15

Terminal 3

Gates A10-A18

Terminal 2 Gates 19-23

LOT Business Lounge Pass control Security check

Terminal 2 Gates 2-18

Terminal 3C Gates C19-C37

Terminal 3C Gates C1-C18

Rail Bus

BEZPIECZEŃSTWO Bezpieczeństwo

Safety

Płyny w bagażu podręcznym

Liquids in your hand luggage

NIE PALIMY Uprzejmie przypominamy, że w czasie trwania wszystkich rejsów PLL LOT obowiązuje bezwzględny zakaz palenia (dotyczy też papierosów elektronicznych) oraz picia alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w sklepie pokładowym Duty Free. NIE TELEFONUJEMY Podczas całego lotu obowiązuje bezwzględny zakaz prowadzenia rozmów z telefonów komórkowych. Telefon może jednak pozostać włączony pod warunkiem przestawienia go w tryb samolotowy. Pasażerowie po włączeniu trybu offline mogą korzystać z większości funkcjonalności m.in. telefonów, tabletów, odtwarzaczy mp3 czy aparatów, jednak bez możliwości korzystania z sygnału sieci komórkowej lub bezprzewodowej transmisji danych (czyli np. wykonywania połączeń, wysyłania SMS-ów czy używania bluetootha). Należy pamiętać, że w czasie startu i lądowania niedozwolone jest korzystanie ze słuchawek, a laptopy i inne większe urządzenia elektroniczne muszą być na ten czas zabezpieczone w bagażu podręcznym, kieszeni fotela lub na półce. Korzystanie z urządzeń elektronicznych na pokładach samolotów LOT-u jest możliwe na mocy decyzji Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA), która zezwoliła liniom lotniczym na takie działanie. Zgodnie z opinią agencji korzystanie z elektroniki w samolotach nie ma wpływu na funkcjonowanie systemów pokładowych, pod warunkiem ustawienia ich właśnie w tryb samolotowy. Elektronika ustawiona w trybie samolotowym może być włączona przez cały czas trwania rejsu.

90 lot.com

SAFETY

Od 6 listopada 2006 r. w krajach Unii Europejskiej obowiązują przepisy dotyczące odprawy pasażerów podróżujących w dowolnym kierunku z lotnisk UE oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii. W związku z zagrożeniem płynnymi materiałami wybuchowymi ograniczają one ilości płynów, jakie podróżni mogą wnosić na pokład samolotu. W wyznaczonych punktach każdy pasażer i jego bagaż podręczny zostają poddani kontroli. Chodzi o sprawdzenie, czy podróżny nie wnosi na pokład samolotu niedozwolonych cieczy. Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com.

NO SMOKING We kindly remind you that smoking is strictly forbidden (including e-cigarettes) on all flights of the Polish Airlines LOT. You are also requested to refrain from drinking alcohol on our planes, whether brought along on board or purchased in the duty free shop. NO CALLING During the whole flight it is strictly forbidden to make mobile phone calls. The phone can be left on provided it is switched to airplane mode. Passengers can use all the functionalities of mobile phones, tablets, mp3 players and cameras once the offline mode is switched on, i.e. without an active mobile phone signal or wireless data transmission (which would permit to e.g. make calls, send text messages or use the blutooth technology). Please note that durin both take-off and landing it is forbidden to use headphones, while laptops and larger electronic devices must be put away in hand luggage, in the front seat pocket or on the shelf above your seat. Passengers are allowed to use electronic devices on board LOT aircraft pursuant to the decision of the European Aviation Safety Agency (EASA) which authorised airlines to introduce the above rules. In line with the opinion of the agency, use of electronic devices on board does not interfere with the aircraft’s electronic system provided the flight mode is switched on in the device. Electronic devices switched to flight mode can be used during the whole flight.

On 6 November 2006 new regulations regarding the check-in of passengers travelling in any direction from European Union airports as well as from Norway, Iceland and Switzerland have been introduced in the European Union member states. In connection with the risk of liquid explosives, the regulations limit the amount of liquid which can be taken on board of the aircraft. At set points, each passenger and his or her hand luggage, undergo control. It must be checked whether the traveler does not take prohibited fluids on board of the aircraft. Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

PAYBACK.pl

LOT NEWS

LOT OFICJALNYM PRZEWOŹNIKIEM HERBALIFE IRONMAN 70.3 GDYNIA

LOT IS THE OFFICIAL CARRIER FOR HERBALIFE IRONMAN 70.3 GDYNIA

Samolot LOT-u w barwach jednych z najbardziej znanych na świecie zawodów triatlonowych został zaprezentowany podczas konferencji prasowej w hangarze na terenie bazy technicznej LOT AMS w Warszawie.

A LOT aircraft sporting the livery of one of the world’s most iconic triathlon events was unveiled at a press conference in a hangar at the LOT AMS technical facility in Warsaw.

To jeden z elementów współpracy LOT-u z organizatorami pierwszych w Polsce zawodów z serii IRONMAN 70.3®. – Cieszymy się, że tak znane i prestiżowe zawody wreszcie odbędą się w Polsce. Jest to ogromne wyróżnienie i docenienie wielu lat ciężkiej pracy na rzecz popularyzacji triatlonu w Polsce – mówi Piotr Netter, dyrektor Herbalife IRONMAN 70.3 Gdynia. Embraera 175 w barwach PLL LOT i Herbalife IRONMAN 70.3 Gdynia można podziwiać na różnych trasach europejskich i krajowych. – LOT jako nowoczesny, międzynarodowy przewoźnik z przyjemnością angażuje się w tak prestiżowe i rozpoznawalne na całym świecie wydarzenie. Cieszymy się, że możemy włączyć się w propagowanie zdrowego stylu życia i sportowej rywalizacji – mówi Sebastian Mikosz, Prezes PLL LOT, który został jednym z ambasadorów imprezy. – Szczególnie bliskie jest nam hasło polskiej edycji IRONMANA – „Wznosimy się na wyższy poziom” – dodaje. LOT na swoich pokładach popularyzuje zdrowy tryb życia. Już obecnie podczas rejsów długodystansowych Dreamlinerami proponuje śniadania fit w klasie LOT Premium i LOT Business Class. W 2015 r. oferta będzie rozszerzona na wszystkie klasy i połączenia, także europejskie. To idealne rozwiązanie dla tych wszystkich, którzy na pokładzie samolotu chcą zjeść pożywny posiłek skomponowany z lekkich i najzdrowszych składników, czyli z dużej ilości warzyw, białego mięsa lub ryb. Więcej informacji na www.ironmangdynia.pl

This is part of a collaborative effort between LOT and the organisers of the first Poland edition of IRONMAN 70.3®. “We are delighted to see that this popular and prestigious competition has finally come to Poland. This is a great honour and an appreciation of the many years of hard work that have gone into promoting triathlons in Poland”, said Piotr Netter, Director of Herbalife IRONMAN 70.3 Gdynia. The Embraer 175, which will bear the insignia of LOT Polish Airlines and IRONMAN 70.3, will be operated on various European and domestic routes. “As a modern, international carrier, LOT takes great pleasure in being part of such a prestigious and world-famous event. We are glad that we are helping to promote a healthy lifestyle and competitive sport”, said Sebastian Mikosz, CEO of LOT Polish Airlines, thereby becoming an ambassador for the event. “We find the motto of the Polish IRONMAN event – “Rising to a higher level” – particularly close to us”, he added. LOT is also promoting a healthy lifestyle on board. LOT Premium Class and LOT Business Class passengers can order a healthy breakfast on long-haul flights operated by Dreamliner aircraft. This offer will be available on all classes and on all LOT services, including European flights from 2015. The new breakfast choice is the perfect solution for passengers who want to stay fit and healthy and who expect a nutritious inflight meal containing light and wholesome ingredients, plenty of vegetables, and white meat or fish. For more information, please visit www.ironmangdynia.pl

LOT NEWS

WYDARZENIA

93 lot.com

USEFUL INFORMATION PRZYDATNE INFORMACJE

BAGAŻ

LUGGAGE

Bagaż rejestrowany przewożony w luku bagażowym

Od 2012 roku obowiązuje system sztukowy, tzw. Piece Concept, który dotyczy bagaży rejestrowanych na wszystkich rejsach operowanych przez PLL LOT: • LOT Business Class na trasach długodystansowych (USA, Kanada, Chiny) – 3 sztuki o wadze nie większej niż 32 kg, • LOT Business Class na trasach średnio- i krótkodystansowych – 2 sztuki o wadze nie większej niż 32 kg, • LOT Premium Class na trasach długodystansowych – 2 sztuki, każda do 23 kg, • LOT Economy Plus na trasach średnio- i krótkodystansowych (Polska, Europa, Bliski Wschód) – 2 sztuki, każda do 23 kg, • LOT Economy Class – 1 sztuka o wadze do 23 kg. Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm.

Checked luggage allowances

From 2012 are subject to the Piece Concept applicable to registered baggage on all flights operated by LOT Polish Airlines: • LOT Business Class on long-haul flights (US, Canada, China) – 3 pieces of luggage up to 32 kg each • LOT Business Class on middle- and short haul flights (Poland, Europe, Middle East) – 2 pieces of luggage up to 32 kg each • LOT Premium Class on long haul flights – 2 piece of luggage up to 23 kg each • LOT Economy Plus on middle- and short haul flights (Poland, Europe, Middle East) – 2 pieces of luggage up to 23 kg each • LOT Economy Class – 1 piece up to 23 kg The sum of three dimensions should not exceed 158 cm

Bagaż podręczny przewożony na pokładzie

Niezależnie od limitu bagażu rejestrowanego i terminu zakupu biletu pasażer jest uprawniony do bezpłatnego przewozu bagażu podręcznego: • LOT Business Class – 2 sztuki o łącznej wadze do 18 kg (max waga jednej sztuki 9 kg), • LOT Premium Class – 2 sztuki 12 kg łącznie (max waga jednej sztuki 8 kg), • LOT Economy Plus – 1 sztuka do 8 kg, • LOT Economy Class – 1 sztuka do 8 kg. Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm (55x40x23)* Dodatkowo, w ramach bagażu podręcznego mogą być przewożone: - mała torebka damska lub - laptop lub - mały aparat fotograficzny lub - mała kamera lub - para kul ortopedycznych lub - dla podróżujących z dziećmi – pokarm i składany wózek lub spacerówka dla dziecka.

Carry-on luggage allowances

Apart from the above limits regarding checked-in luggage and regardless of the date on which the ticket was purchased, passengers are entitled to take on board free of charge: • LOT Business Class – 2 pieces of luggage up to 18 kg (one piece max 9 kg) • LOT Premium Class – 2 pieces of luggage up to 12 kg (one piece max 8 kg) • LOT Economy Plus – 1 piece of luggage up to 8 kg • LOT Economy Class – 1 Piece of luggage up to 8 kg The sum of three dimensions ( length, width and height) must not exceed 118 cm (55 + 40 + 23)* Passengers may additionally carry the following items as hand luggage: - a small woman’s handbag or - a laptop or • a small camera or - or small video camera or - a pair of crutches or - for passengers travelling with children - baby food and/or a fold up collapsible pusher (stroller)

Bagaż dla dzieci do lat dwóch

Dzieci do lat 2 niezajmujące oddzielnego miejsca w kabinie mają prawo do bezpłatnego przewozu: 1 sztuki bagażu do 23 kg o maksymalnym wymiarze do 158 cm oraz składanego wózka dziecięcego lub kosza do przewozu niemowląt, lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym**

Luggage allowances for Children up to 2 years of age not occupying a separate seat are entitled to take on board free of charge: 1 piece of luggage weighting up to 23 kg with a maximum size of up to 158 cm, and a fold up collapsible pusher (stroller), children up to or a baby basket or a car seat carried in the hold ** 2 years of age Deklaracje celne

Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajdą Państwo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych).

Customs declarations

Sample of custom declaration form can be found in the inflight entertainment system (on long-haul flights)

Zwierzęta na pokładzie

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce.

Animals on board

For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

Komfort (na pokładzie) Uprzejmie informujemy, że w trosce o bezpieczeństwo i komfort naszych pasażerów zabronione jest korzystanie z jakichkolwiek urządzeń blokujących elementy ruchome foteli.

For your comfort

96 lot.com

In consideration for your safety, we wish to kindly inform you that is prohibited by law to use any form of instrument or tool that blocks the recline function of the passenger’s seat on board the aircraft.

* Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com / * The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com. ** N a niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. / ** Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft. *** T orba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. / *** A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available. **** Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. / **** A n extra charge applies to outbound flights from Poland.

Przesiądź się na kartę kredytową Miles & More mBanku Zachowaj mile i zbieraj kolejne 5000 mil na start 0 zł za wydanie karty kredytowej oprocentowanie 9,9% nominalne w skali roku przez 12 m-cy

Podane poniżej informacje stanowią reprezentatywny przykład dla karty kredytowej MasterCard Miles & More wydanej w ramach promocji „Przenieś kartę kredytową”: kwota kredytu 18 578,86 zł, czas obowiązywania umowy 12 m-cy, roczne oprocentowanie nominalne 9,90%, opłata za wydanie karty 0 zł, rzeczywista roczna stopa oprocentowania 10,15%, całkowita kwota kredytu 18 578,86 zł, całkowita kwota do zapłaty przez kredytobiorcę 20 016,41 zł. Sporządzono w oparciu o informacje własne z dnia 1.07.2014 r. Promocja „Przenieś kartę kredytową” trwa od 1.09.2014 r. do 31.08.2015 r. Promocja „Zapraszamy na pokład z kartą kredytową mBanku” trwa od 3.11.2014 r. do 31.12.2014 r. Mile powitalne naliczane są tylko raz, bez względu na liczbę posiadanych kart, i nie są naliczane ponownie w przypadku wydania kolejnej karty, nowej w miejsce zastrzeżonej, duplikatu czy wznowienia karty. Uczestnik Promocji otrzyma za pierwszą transakcję bezgotówkową dokonaną w okresie trzech miesięcy kalendarzowych liczonych od dnia wydania Karty i po rozliczeniu tej transakcji na Rachunku Karty zwiększoną liczbę mil powitalnych - 5000 mil za pierwszą transakcję bezgotówkową dokonaną kartą Miles & More. Niniejszy materiał nie stanowi oferty w rozumieniu kodeksu cywilnego i ma charakter wyłącznie informacyjny. Przyznanie kredytu uzależnione jest od pozytywnej oceny zdolności kredytowej potencjalnego kredytobiorcy przez mBank S.A. Szczegółowe warunki, prowizje i opłaty związane z kartami kredytowymi Miles & More są określone w Taryfie prowizji i opłat bankowych w mBanku w Polsce dla osób fizycznych, Regulaminie kart kredytowych mBanku, Regulaminie Programu dla kart kredytowych Miles & More mBanku, Regulaminie promocji „Przenieś kartę kredytową”, Regulaminie promocji „Zapraszamy na pokład z kartą kredytową mBanku” dostępnych na stronie www.mBank.pl/indywidualny/karty/karty-kredytowe-miles-and-more/

FOT. HEATHROW AIRPORT

Dowiedz się więcej na www.mbank.pl/mile oraz w placówkach.

LOT NEWS

WYDARZENIA

PÓŁ MILIONA LOT DREAMLINERS PASAŻERÓW WITH 0.5 MILLION DREAMLINERA! PASSENGERS Boeingi 787 Dreamliner w barwach LOT-u przewiozły już pół miliona osób! Statystyka wskazała jednoznacznie na Macieja Kołodzieja, który poleciał 19 listopada o 16.45 na trasie Warszawa–Nowy Jork. Z tej okazji na warszawskim Lotnisku Chopina LOT przygotował niespodziankę.

Boeing 787 Dreamliners flying the LOT colours have carried half a million passengers. A detailed statistical analysis clearly identified Passenger No. 500,000 as Maciej Kołodziej, who took the 16:45 flight from Warsaw to New York on 19 November. Mr Kołodziej was treated to a surprise courtesy of LOT at Warsaw Chopin Airport.

Wśród atrakcji czekających na pana Macieja był nie tylko tort i dreamlinerowy prezent wręczony przez Prezesa Zarządu PLL LOT Sebastiana Mikosza. Największym zaskoczeniem był flash mob w wykonaniu artystów Teatru Muzycznego ROMA, którzy zaśpiewali fragmenty piosenek z musicalu „Mamma mia!”, do którego polskiej premiery się przygotowują. – Cieszę się, że w tak uroczysty sposób możemy powitać już półmilionowego pasażera na pokładzie naszego Dreamlinera. Boeing 787 to niezwykle komfortowy samolot, który doceniają podróżujący, szczególnie na długich trasach, jak ta do Nowego Jorku. Mam nadzieję, że dzisiejszy rejs będzie dla Pana rejsem marzeń – powiedział Prezes Zarządu PLL LOT Sebastian Mikosz, wręczając nagrodę. Półmilionowy pasażer Dreamlinera, który kupił bilet w klasie ekonomicznej, otrzymał tzw. upgrade do LOT Business Class, a także voucher na dowolną podróż z regularnej siatki LOT-u o symbolicznej wartości 787 zł. Pan Maciej Kołodziej otrzymał również upominki od władz Lotniska Chopina oraz zaproszenie na premierę polskiej wersji musicalu „Mamma Mia!” Teatru Muzycznego ROMA.

The attractions prepared for Mr Kołodziej included a layer cake in the shape of airborne cupcakes and a Dreamliner gift presented by Sebastian Mikosz, CEO of LOT Polish Airlines. But the biggest surprise of all waiting for him was an unusual flash mob performed by artists from ROMA Musical Theatre. The cast performed fragments of song from Mamma Mia! which they are rehearsing for. “I’m very excited that we have given such a grand welcome to our half-millionth Dreamliner passenger. The Boeing 787 is a very comfortable aircraft, and travellers appreciate this, especially on long-haul flights, such as Warsaw-New York. I hope that today’s flight will be your dream flight”, said Mikosz, while presenting the prize. Mr Kołodziej had the economy class ticket he purchased upgraded to LOT Business Class and was given a voucher for any LOT flight worth a symbolic PLN 787. He also received presents from the management of Chopin Airport and was given an invitation to the premiere of the Polish production of Mamma Mia! at the ROMA Musical Theatre.

101 lot.com

FILMY MOVIES

TV TV

GRY GAMES

O NAS ABOUT US

lot.com

MUZYKA MUSIC

ZMIENIAMY SIĘ. DLA CIEBIE WE ARE CHANGING. FOR YOU

Poszerzamy ofertę rozrywki pokładowej dla Ciebie! W styczniu w ramach oferty PLL LOT oferujemy Państwu 43 filmy (w tym 4 filmy chińskie i 4 filmy rosyjskie), 16 odcinków seriali (w tym hity HBO), trzy koncerty, wiele programów rozrywkowych oraz ofertę audio, nowych gier i prasy elektronicznej. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami wewnątrz systemu oraz z zakładkami „O nas” i kategorią „Zmieniamy się dla Ciebie” w sekcji „TV”, aby mogli się Państwo przekonać, co jeszcze postanowiliśmy zrobić, aby umilić Państwu podróż.

E-READER

We are expanding the entertainment offer for you! In January, we are offering you 43 movies (including 4 Chinese movies and 4 Russian movies), 16 TV series’ episodes (including HBO blockbusters), 3 concerts, a selection of entertaining shows and a collection of music albums, new games and e-magazines. We encourage you to check it out yourself. Please take a look at the “About us” section and the “We’re changing for You” category in the TV section to see what else we have decided to do to make your travel experience even better.

NOWOŚCI FILMOWE NEW IN JANUARY:

POWIEDZMY SOBIE WSZYSTKO THIS IS WHERE I LEAVE YOU

102

DLA DZIECI KIDS

NOC W MUZEUM NIGHT AT THE MUSEUM

CZŁOWIEK ZE STALI MAN OF STEEL

PROMETEUSZ PROMETHEUS

JACK STRONG

WAŁĘSA: CZŁOWIEK Z NADZIEI WALESA – MAN OF HOPE

FOT. MP

IN-FLIGHT ENTERTAINMENT SYSTEM ROZRYWKA NA POKŁADZIE

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ ENTERTAINMENT SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJIN-FLIGHT IN-FLIGHT ENTERTAINMENT

Lot to dopiero poczatek The flight is only the beginning

w tym numerze Madryt ParyĹź Chamonix Gudauri Tajlandia RPA

lottravel.com

in this issue Madrid Paris Chamonix Gudauri Thailand South Africa

Metki, marki, moda i zakupy Weekend w Madrycie

Warsaw

Pakiet zawiera: • Bezpośredni przelot Polskimi Liniami Lotniczymi LOT na trasie Warszawa – Madryt w obie strony • Prywatny transfer z lotniska do hotelu oraz z hotelu na lotnisko • 2 noclegi ze śniadaniami w 4* hotelu Mayorazgo w Madrycie w pokoju 2-osobowym • Transfer na zakupy w Las Rozas Village specjalnym autobusem • Ubezpieczenie turystyczne

Cena pakietu od: Price from:

1299 PLN za osobę per person

Madrid

Plan podróży: Wybierz się na zakupy do Las Rozas Village – luksusowego centrum oddalonego o 30 minut drogi od Madrytu. W Las Rozas znajduje się ponad 100 butików ze światową modą takich marek, jak: Armani, Burberry, Calvin Klein, Camper, Carolina Herrera, Company Store, Custo Barcelona, Desigual, Diesel, Escada, Furla, Gant, Guess, Guy Laroche, Hugo Boss i wiele, wiele innych. Las Rozas Village to nie tylko światowe, luksusowe marki w niesłychanych cenach, ale i szykowny, ekskluzywny klimat prywatnej osady i jej udogodnień, czarująca, przemiła obsługa, imprezy modowe i niezapomniane wrażenia.

loty dziennie daily flights

Labels, brands, fashion and shopping Weekend in Madrid Price includes: • Direct LOT flight Warsaw – Madrid – Warsaw • Private transfer airport – hotel – airport • Accommodation at 4* Hotel Mayorazgo in Madrid in a double room for 2 nights (breakfast included) • Shopping tour to La Rozas Village on a special bus • Travel insurance

Itinerary: Just step outside the hotel to start your shopping adventure. Experience the tour to Las Rozas Village. The outlet is only 30 minutes from the center of Madrid and offers more than 100 boutiques. The collection of Las Rozes Village is defined by its luxury brands, charming open-air settings, welcoming and superior service, calendar of events and exceptional value for money. World-leading brands offer their collections with savings up to 70%, or more, all year round. Tax free shopping for non EU citizens.

Kontakt Contact

www.lottravel.com +48 22 577 66 77

FOT. MP

Some of Las Rozes Village brands: Armani, Burberry, Calvin Klein, Camper, Carolina Herrera, Company Store, Custo Barcelona, Desigual, Diesel, Escada, Furla, Gant, Guess, Guy Laroche, Hugo Boss, Karen Millen, Lacoste, La Perla, L’Occitane, Pretty Ballerinas, Ralph Lauren, Samsonite, Spazio, Swarovski, TAG Heuer, TCN, Tommy Hilfiger, TOUS, Versace Company Store, Ermenegildo Zegna and many others.

Smaki i skarby Miasta Miłości Weekend w Paryżu

Warsaw

Pakiet zawiera: • • • • •

Bezpośredni przelot Polskimi Liniami Lotniczymi LOT na trasie Warszawa – Paryż w obie strony Prywatny transfer z lotniska do hotelu oraz z hotelu na lotnisko 2 noclegi w 4* hotelu w Paryżu Pakiet Wieczór Wrażeń Ubezpieczenie turystyczne

Paris

Na Wieczór Wrażeń składa się: Cena pakietu od: Price from:

2518 PLN za osobę per person

loty 3x dziennie 3 daily flights

Rejs statkiem Marina de Paris po Sekwanie Statek „Marina de Paris” proponuje wyjątkowe spotkanie z francuską stolicą od strony malowniczej rzeki pozwalającej zobaczyć miasto z tej niecodziennej perspektywy. W trakcie trwania wyśmienitego posiłku będą Państwo mogli podziwiać jedne z najbardziej znanych i najpiękniejszych paryskich zabytków: Muzeum Orsay, Consiergerie, Katedrę Notre Dame, Muzeum Luwr, Wieżę Eiffla oraz przepiękne i niesłychanie romantyczne paryskie mosty. Podczas rejsu będą mieli Państwo okazję skosztować przepysznych dań kuchni francuskiej. Menu przygotowane przez szefów kuchni obfituje w różnorodne przystawki, dania główne oraz desery. Zwiedzanie Wieży Eiffla Zwiedzanie drugiego poziomu Wieży, z którego rozpościera się przepiękny panoramiczny widok na to zapierające dech w piersiach miasto. Show „Feerie” w Moulin Rouge Jako kwintesencję tego upojnego wieczoru mamy dla Państwa przedstawienie w najbardziej znanym kabarecie na świecie Moulin Rouge. „Feerie” to prawdziwy francuski kankan, przedstawienie, cyrk i występy pięknych dziewcząt, to muzyka, taniec, niezwykłe kostiumy, boa i pióra, klowni, konie i gady, a także wiele, wiele więcej. W trakcie przedstawienia będą się mogli Państwo delektować wybornym francuskim szampanem. Pakiet zawiera: • Transport luksusowym i klimatyzowanym autobusem • Rejs po Sekwanie z kolacją • Bilety wejściowe na drugie piętro Wieży Eiffla • Show „Feerie” w Moulin Rouge (wliczona butelka szampana na dwie osoby) • Opieka wielojęzycznego opiekuna/hostessy

2 3

Flavours and treasures of the City of Love Weekend in Paris Price includes: • • • • •

Direct LOT flight Warsaw – Paris (CDG) - Warsaw Private transfer airport - hotel - airport Accommodation at 4* hotel in Paris for 2 nights Amazing Evening package Travel insurance

Amazing Evening includes:

Kontakt Contact

www.lottravel.com +48 22 577 66 77

„Decouverte” Dinner Cruise on Marina de Paris Embark the „Marina de Paris” restaurant-boat on a fabulous journey in the heart of Paris for an unforgettable visit of the city and fall for the charm of the Seine river in a warm and cozy atmosphere. During your trip on the river, you will enjoy your dinner „Decouverte” while admiring the most beautiful monuments of Paris: Orsay Museum, Conciergerie, Notre Dame de Paris Cathedral, Louvre Museum, Eiffel Tower and romantic bridges! A spectacular gastronomic experience awaits you courtesy of our Chef and his crew. The menu consists of a variety of tasty starters, the choice of a main course, a variety of delicious desserts and a glass of wine.

Eiffel Tower visit Get to the 2nd floor of the Tower to discover the breathtaking panoramic view over the city.

Moulin Rouge Show „Feerie” And finally the highlight of your evening - the show of the Moulin Rouge with the numerous international attractions, the famous French Can can with the Doriss Girls dancers and the beautiful decors. Half bottle of Champagne will be served during the show.

Amazing Evening Services: • Transportation in luxury air conditioned coach • Dinner cruise on the Seine (one drink included) • Entrance ticket to the second floor of the Eiffel Tower • Show at the Moulin Rouge (1/2 bottle of champagne included) • The services of a multilingual hostess/interpreter

Chamonix

Narty we Francji Pakiet zawiera: • Przelot Warszawa – Genewa – Warszawa • Prywatny transfer do/z lotniska w Genewie do Chamonix • Zakwaterowanie – w 4* Hôtel Mercure Chamonix les Bossons lub podobnym (3 noclegi wraz ze śniadaniem) – w 4* Hotel Les Aiglons lub podobnym (7 noclegów wraz ze śniadaniem) • 3 lub 7-dniowy skipass • Ubezpieczenie turystyczne

Cena pakietu /4 dni/ od: Package price from:

3599 PLN za osobę per person

Cena pakietu /7 dni/ od: Package price from:

6099 PLN za osobę per person

Liczba miejsc ograniczona. Number of packages is limited.

Geneva

Program: Dzień 1 Transfer z lotniska w Genewie do 4* hotelu w Chamonix. Dzień 2-3 lub 2-6 Czas wolny na jazdę na nartach. Tereny narciarskie w Chamonix. Chamonix oferuje wiele ciekawych krajobrazowo tras o zróżnicowanych poziomach trudności. Każda z nich posiada unikalne cechy, które zaspokoją rozmaite potrzeby miłośnków śnieżnego szaleństwa. Znajdziemy wśród nich długie stoki zjazdowe, malownicze trasy biegnące wśród drzew, a także te bardziej wymagające, dla spragnionych mocniejszych wrażeń. Dzień 4 lub 7 Transfer z hotelu na lotnisko w Genewie.

Chamonix

Skiing in France Package includes: • Direct LOT flight Warsaw – Geneve - Warsaw • Return private transfer from Geneve Airport to Chamonix • Accommodation: – 3 nights (breakfast included) in 4* Hôtel Mercure Chamonix les Bossons or similar – 7 nights (breakfast included) in 4* Hotel Les Aiglons or similar • Skipass for 3 or 7 days • Travel insurance

Itinerary: Day 1 Transfer from Geneve Airport to the hotel in Chamonix. Day 2-3 or 2-6 Free time to enjoy skiing. Ski areas in the Chamonix Valley. Chamonix offers a multitude of slopes for all levels, each ski area have its own merit. Tremendously long slopes, skiing through the trees, freeride and off-piste, beginners slopes: an infinite number of possibilities for snowriders and mountain lovers alike. Day 4 or 7 Transfer from the hotel to Geneve Airport.

Kontakt Contact

www.lottravel.com +48 22 577 66 77

Gudauri

Na narty do Gruzji Pakiet zawiera:

Cena pakietu /4 dni/ od: Package price from:

3999 PLN za osobę per person

Cena pakietu /8 dni/ od: Package price from:

Liczba miejsc ograniczona. Number of packages is limited.

Tbilisi

Program: Dzień 1 Wylot późnym wieczorem z Warszawy do Tbilisi. Dzień 2 Przejazd z lotniska w Tbilisi do kurortu narciarskiego w Gudauri. Dzień 3 lub 3-6 Czas wolny – jazda na nartach.

4899 PLN za osobę per person

Warsaw

• Bezpośredni lot liniami LOT relacji Warszawa - Tbilisi - Warszawa • Prywatny transport do/z lotniska w Tbilisi do Gudauri • Zakwaterowanie – 2 lub 4 noce w 3* hotelu w Gudauri ze śniadaniem – 2 lub 3 noce w 3* hotelu w Tbilisi ze śniadaniem • 3 lub 6-dniowy skipass • Wycieczki do Mccheta, Uplisciche i Gori • Ubezpieczenie turystyczne

Dzień 4 lub 7 Czas wolny – jazda na nartach. Wieczorem przejazd do Tbilisi i czas wolny. Dzień 5 lub 8 Wycieczka do Mccheta, dawnej stolicy Gruzji i aktualnej stolicy Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego. Następnie wizyta w skalnym mieście Uplisciche – kompleksie budynków rozmieszczonych na trzech poziomach i skalnych tarasach. Jest to jedna z najstarszych osad miejskich w Gruzji. Gori: rodzinne miasto Stalina. Wieczorem kąpiel siarkowa w Tbilisi i czas wolny. Dzień 6 lub 9 Wymeldowanie z hotelu i przejazd na lotnisko w Tbilisi.

Gudauri

Skiing in Georgia Package includes: • Direct LOT flight: Warsaw - Tbilisi - Warsaw • Private transfer to/from Tbilisi Airport to Gudauri • Accommodation: – 2 or 4 nights (including breakfast) at a 3* hotel in Gudauri – 2 or 3 nights (including breakfast) at a 3* hotel in Tbilisi • Skipass for 3 or 6 days • Excursion to Mtskheta, Uplistsikhe and Gori • Travel insurance

Itinerary: Day 1 Late evening flight from Warsaw to Tbilisi. Day 2 Transfer from Tbilisi Airport to Gudauri Ski Resort. Day 3 or 3-6 Free time to enjoy skiing. Day 4 or 7 Free time to enjoy skiing. In the evening transfer to Tibilisi and free time there. Day 5 or 8 Excursion to Mtskheta, the former capital of Georgia, and the Capital of the Georgian Orthodox Church. Then a visit to Uplistsikhe cave city - a complex of stone buildings located on rocky terraces. This is the oldest settlement in Georgia. Gori: the home town of Stalin. In the evening, Tbilisi sulphur bath, and free time. Day 6 or 9 Check-out from the hotel and transfer to Tbilisi Airport.

Kontakt Contact

www.lottravel.com +48 22 577 66 77

Tajlandia

Objazd: Baśniowa Tajlandia w 16 dni Wizyta w Tajlandii jest bez wątpienia obowiązkowa! Bangkok kusi kolorami i nieustającym gwarem, historyczne stolice przyciągają zabytkami, a przyroda, kuchnia oraz gościnność mieszkańców nie mają sobie równych.

Główne punkty programu: Cena pakietu od: Price from:

5599 PLN za osobę per person

BANGKOK – gdzie czekają na nas takie atrakcje jak: świątynia Złotego Buddy, rynek kwiatowy w Chinatown, Pałac Królewski. MOST NA RZECE KWAI I CMENTARZ JENIECKI – Muzeum Budowniczych Mostu na Rzece Kwai. WAT DOI SUTHEP – jedna z najsłynniejszych świątyń w Tajlandii. AYUTTHAYA – dawna stolica Tajlandii z imponującym kompleksem świątyń i licznymi ruinami. REJS ŁODZIĄ wzdłuż granic Tajlandii, Laosu i Birmy. CHIANG MAI – „stolica północnej Tajlandii”. OGRÓD ORCHIDEI, SZKOŁA SŁONI. PATTAYA, JOMTIEN, KOH SAMET LUB RAYONG – wypoczynek w jednym z tych kurortów. Możliwość korzystania z wycieczek fakultatywnych.

Thailand

Tour: Fairy-tale Thailand in 16 days The visit in Thailand is definitely a must! Bangkok tempts you with its colours and ever present hubbub, the historic capitals attract with their historic monuments, and the nature, cuisine and hospitality of its residents are unparalleled.

Main attractions: BANGKOK – where the following attractions await: the Golden Buddha Temple, flower market in Chinatown, the Royal Palace. BRIDGE OVER THE RIVER KWAI AND POW CEMETERY – Museum of Builders of the Bridge Over the River Kwai. WAT PHRA THAT DOI SUTHEP – one of the most famous temples in Thailand. AYUTTHAYA – the former capital of Thailand with an impressive complex of temples and numerous ruins. BOAT CRUISE along the borders of Thailand, Laos and Burma. CHIANG MAI – “the capital of northern Thailand”. ORCHID GARDENS, SCHOOL FOR ELEPHANTS. PATTAYA, JOMTIEN, KOH SAMET OR RAYONG – rest in one of the resorts. Possibility of optional trips. NOVOTEL RAYONG****, RAYONG Położony w spokojnym regionie Rayong, bezpośrednio przy szerokiej, piaszczystej plaży. W okolicy hotelu znajduje się kilka restauracji i sklepów. Located in the quiet region of Rayong, next to a wide sandy beach. There are several restaurants and shops near the resort.

Cena pakietu od: Price from:

per person

4999 PLN za osobę Kontakt Contact

SIAM BAYSHORE**** PATTAYA Wygodny i stylowy hotel zlokalizowany na południowym skraju zatoki Pattaya. The comfortable and stylish hotel is located in the southern end of the Pattaya Bay.

www.lottravel.com +48 22 577 66 77

5099 PLN za osobę THE TRIP ORGANIZER IS RAINBOW TOURS TRAVEL AGENCY

RPA

Afrykański diament w 16 dni RPA jest niezwykle różnorodnym krajem. Z jednej strony bezkres parków narodowych zamieszkałych przez liczne zwierzęta, z drugiej – gwarne miasta. Na każdym kroku historia miesza się z nowoczesnością.

Główne punkty programu: Cena pakietu od: Price from:

6479 PLN za osobę per person

WIOSKA ZULUSÓW BOGACTWO PRZYRODY w Parku Wetland St Lucia HLUHLUWE – safari w najstarszym obszarze chronionym w Afryce KRÓLESTWO SUAZI SAFARI W PARKU KRUGERA „PANORAMA ROUTE” PRETORIA – stolica RPA LION PARK SOWETO JOHANNESBURG WYPOCZYNEK NAD OCEANEM INDYJSKIM

South Africa

African diamond in 16 days South Africa is an extremely diverse country. On one hand – the boundlessness of national parks full of animals and on the other hand – bustling cities. History mixed with modernity on every corner.

Main attractions: ZULU VILLAGE ABUNDANCE OF NATURE – in St Lucia Wetland Park HLUHLUWE – a safari in the oldest protected area in Africa SWAZILAND SAFARI IN THE KRUGER PARK “PANORAMA ROUTE” PRETORIA – the capital of South Africa LION PARK SOWETO JOHANNESBURG LEISURE ON THE COAST OF THE INDIAN OCEAN WILD COAST SUN esort & Casino****+, PORT EDWARD Duży, elegancki obiekt, położony nad Oceanem Indyjskim, przy przepięknej plaży. Bardzo dobra kuchnia oraz indywidualne podejście do klienta tworzą niepowtarzalną atmosferę. A large, elegant facility, on the coast of the Indian Ocean, next to a beautiful beach. Good food and an individual approach to the client, create a unique atmosphere

SUNCOAST****, DURBAN Hotel położony tuż przy nadmorskiej promenadzie Golden Mile, ok. 40 km od lotniska w Durbanie. Od szerokiej, piaszczystej plaży Oceanu Indyjskiego oddziela go tylko deptak i pas zieleni. The hotel is located near the Golden Mile coastal promenade, around 40 km away from the Durban airport. Only the promenade and a strip of greenery separates it from the sandy beach.

Cena pakietu od: Price from:

per person

6799 PLN za osobę

Kontakt Contact

www.lottravel.com +48 22 577 66 77

6369 PLN za osobę

THE TRIP ORGANIZER IS RAINBOW TOURS TRAVEL AGENCY

Kompleksowa obsługa wyjazdów służbowych

Profesjonalne doradztwo oraz szeroki wachlarz usług na każdym etapie podróży

Comprehensive business trip service

Professional consultancy and wide range of services at each stage of the journey Najlepsze warunki na połączenia krajowe i międzynarodowe LOT oraz innych przewoźników Best conditions for national and international LOT flights and other airlines

Wynajem samochodów Car rental

Rezerwacje hotelowe Hotel bookings

Wyjazdy typu „incentive” Incentive trips

Ubezpieczenia podróżne Travel insurance

Naliczanie punktów i mil w programach lojalnościowych: Miles & More oraz LOT dla Firm Collection of point in Miles & More program and LOT for Business program

Pakiety wakacyjne dla pracowników firm Vacation packages for employees

Serwis dostosowany do indywidualnych potrzeb i polityki firmy Customized service meeting to individual needs and company travel policy

Kontakt przez 24h 24h service

Skontaktuj się z nami! / Contact us today! Tel: +48 22 606 66 33 / E-mail: biz@lottravel.com

Business

E E

IX E DYC J A

I TA K A & G A L A

NOWOŚĆ

LUKSUSOWE WAKACJE MARZEŃ

NARTY WE WŁOSZECH

ZIMA 2014/2015

szy HY erw i C p O Po raz Ł Wństwo!

cie! fer o w

14-06-03 10:22

le sza e ł Bia

FAMILY | ACTIVE

PIEMONT/WŁOCHY

FAMILY | ACTIVE

DOLOMITY/WŁOCHY

Ć OŚ W NO

Planibel

(TRNPLAG)

HHHH

Blu Acquaseria (VRNSERG)

HHHH+

✹ blisko centrum miejscowości ✹ wysoki standard serwisu i obsługi ✹ eleganckie pokoje

✹ doskonała, zróżnicowana kuchnia ✹ położony blisko stoku ✹ wysoki poziom świadczonych usług

WEJDŹ

Ć OŚ W NO

na www.itaka.gala.pl

I POBIERZ KATALOG Z NASZYMI OFERTAMI

ZADZWOŃ: NUMER INFOLINII 801 055 111

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

proFirma