Kaleidoscope February 2015

ZABIERZ MNIE / TAKE ME HOME

02/2015

02/2015

turkus absolutny

ZANZIBAR

perfect turquoise

KIERUNEK: BRUKSELA | NA WEEKEND: KOTLINA KŁODZKA | JARMUŻ NIE TYLKO KU OZDOBIE | GRY WIDEO ROBI SIĘ W POLSCE! | CHEMIA MIŁOŚCI | PAULINA RÓŻYŁO – PILOT DOŚWIADCZALNY

egzemplarz bezpłatny / free copy magazyn pokładowy Polskich Linii Lotniczych LOT ISSN 0239-9032

ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90 www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day.

There is nothing else like it in Warsaw‌

EDYTORIAL

© MAREK WIŚNIEWSKI. OKŁADKA/COVER: SHUT TERSTOCK

Szanowni Państwo, w minionych miesiącach wprowadziliśmy istotne zmiany podnoszące poziom oferowanych przez LOT usług, których najważniejszymi beneficjentami będą nasi Pasażerowie. Integralną częścią wdrożonych rozwiązań jest podniesienie jakości obsługi Pasażerów w hubie LOT-u. W ramach współpracy z warszawskim portem lotniczym z ogólnodostępnej hali odlotów została wydzielona strefa odprawy bagażowo-paszportowej wyłącznie do dyspozycji Pasażerów LOT-u.

Z dumą informuję, iż LOT jako linia odpowiedzialna społecznie od lat angażuje się w największą akcję charytatywną w Polsce – Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy. W tym roku przekazaliśmy na licytację absolutnie wyjątkową rzecz – voucher dla dwóch osób na wyjazd do Gatwick pod Londynem, gdzie można usiąść za sterami symulatora Boeinga 787 Dreamliner i poczuć się jak zawodowi piloci, wykonując manewry najnowocześniejszym samolotem świata.

Luty to czas karnawału, zatem gdzie się bawić? To w Wenecji odbywa się najpopularniejszy karnawał w Europie. Mało kto wie, że jeszcze w XVIII w. zabawa karnawałowa w Wenecji trwała aż miesiąc, natomiast obecnie trwa 10 dni. Polecam również odwiedzenie Belgii i karnawał w Binche, który został wpisany na listę dziedzictwa UNESCO. Południe Francji ma również wiele do zaoferowania. W lutym nad Zatoką Aniołów w Nicei najważniejszy jest trwający przez dwa tygodnie karnawał, podczas którego salsa miesza się z oberkiem, tango z rockiem i rytmami jazzowymi.

Z okazji karnawału przygotowaliśmy dla Państwa atrakcyjną ofertę, zachęcam do odwiedzenia lot.com oraz lot.com/inspiracje, gdzie znajdą Państwo szereg pomysłów na spędzenie tego „szampańskiego” okresu.

Wyjątkowych podróżniczych wrażeń! ☐

LUTY TO CZAS KARNAWAŁU. Z TEJ OKAZJI PRZYGOTOWALIŚMY DLA PAŃSTWA ATRAKCYJNĄ OFERTĘ.

FEBRUARY IS CARNIVAL TIME, AND WE HAVE CREATED ATTRACTIVE OFFERS TO HELP YOU ENJOY IT.

Editorial

Dear Passengers, we have introduced some major innovations to enhance the standard of LOT’s services over the past few months. These will be of most benefit to our Passengers. Improving the quality of passenger service at our HUB is an integral part of these changes. As a result of working closely with Warsaw Chopin airport, we have established a special luggage check in and passport control zone dedicated exclusively to LOT passengers in the main departure lounge.

It gives me great pride to be able to inform you that, as a socially responsible airline, LOT has been committed to Poland’s biggest charity initiative – the Great Orchestra of Christmas Charity – for several years now. This year, we donated something very special for the charity auction – two travel vouchers for a trip to Gatwick (near London), where you can sit at the helm of a Boeing 787 Dreamliner simulator and feel like a professional pilot, performing manoeuvres on the world’s most technologically advanced aeroplane.

February is carnival time, but where is the best place to party?

Venice has the most famous carnival in Europe, but few realise that the 10-day festivities used to last a month in the 18th century. I also recommend visiting Belgium to see the carnival in Binche, which has been listed as one of the Masterpieces of the Oral and Intangible Heritage of Humanity by UNESCO. Another attractive destination is the south of France.

The main February highlight on the Bay of Angels in Nice is a two-week carnival that blends salsa with oberek, and tango with rock and jazz rhythms.

We have created an attractive offer to help you celebrate the carnival. Please visit lot.com and lot.com/inspiracje for ideas on how to spend this exiting season.

I wish you many exceptional travel experiences. ☐

Prezes PLL LOT / LOT POLISH AIRLINES CEO Sebastian Mikosz

3

OD NACZELNEJ

Note from the Editor

LECI Z NAMI… PILOTKA!

PO PONAD STU LATACH OD PIERWSZEGO LOTU NA ŚWIECIE PRZYBYWA LICENCJONOWANYCH KOBIET PILOTÓW. MORE THAN A HUNDRED YEARS AFTER THE FIRST WOMAN FLEW A PLANE, THERE ARE MORE AND MORE LICENSED WOMEN. 4

The Wright brothers built the first flying machine in 1903. Five years later, Thérèse Peltier of France became the first woman to fly an aeroplane. Peltier was soon followed by a compatriot, Raymonde de Laroche, the first woman in the world to receive an aeroplane pilot’s licence from the International Aeronautics Federation. The date was 8 March 1910. International Women’s Day was not yet observed, but the date on which de Laroche obtained her licence seems to hold symbolic significance today. For most of us, the word “pilot” conjures up an image of a smart, wellbuilt man in a uniform. And “woman pilot”?

Well, in Polish, this phrase denotes a flying cap rather than a woman proudly wearing a pilot’s uniform. Perhaps this is why I was surprised when I met Paulina Różyło, the first female experimental pilot at the Polskie Zakłady Lotnicze Mielec.

I had to give myself a stern reprimand. Me of all people. Me who has spent so much time debunking the stereotype of “the woman in a man’s world” in pursuits such as rally racing and mountaineering. I loathed the term “natural curiosity”. I now keep asking myself how she does it. She’s brilliant in her profession, she’s intelligent and she’s beautiful (I recommend the interview on page 54).

You don’t need physical strength to pilot a plane, and women demonstrate much better mental and manual predispositions than do men. More than a hundred years after Peltier’s flight, there are more and more licensed female pilots around the world, although they sadly only account for 7 per cent of the total. There are no parities and things are only changing very slowly. LOT Polish Airlines employs ten women pilots, three of whom fly Dreamliners. Are you being flown by a man or a woman right now? ☺ ☐

REDAKTOR NACZELNA / EDITOR IN CHIEF Martyna Wojciechowska

© MAŁGORZATA ŁUPINA

W 1903 r. szaleni bracia Wright skonstruowali pierwszy samolot, a już pięć lat później Thérèse Peltier jako pierwsza kobieta samodzielnie usiadła za sterami.

Wkrótce dołączyła do niej Francuzka Raymonde de Laroche, pierwsza przedstawicielka płci pięknej, która otrzymała licencję pilota Fédération Aéronautique Internationale. Rzecz miała miejsce 8 marca 1910 r., wtedy nie obchodzono jeszcze Międzynarodowego Dnia Kobiet, ale dzisiaj data ta wydaje się symboliczna. Jednak dla większości osób pilot to wciąż szykowny, dobrze zbudowany mężczyzna w mundurze. A pilotka… No cóż, kojarzy się raczej z nakryciem głowy niż z dumną panią pilot. Może dlatego kiedy poznałam Paulinę Różyło, pierwszą kobietę pilota doświadczalnego w Polskich Zakładach Lotniczych Mielec, złapałam się na tym, że mnie to… dziwi. I zaraz potem skarciłam się za tę myśl – przecież sama tak długo walczyłam ze stereotypem kobiety w „męskim świecie”, czyli na rajdach samochodowych i we wspinaczce wysokogórskiej, nienawidziłam określenia „ciekawostka przyrodnicza”, a teraz zadaję sobie pytanie: jak ona daje radę? Otóż jest świetna w swoim zawodzie, do tego inteligentna i piękna! (polecam wywiad na str. 54). Do sterowania samolotem nie potrzeba siły fizycznej, a predyspozycje psychiczne i manualne mamy przecież nawet lepsze niż mężczyźni. Po ponad stu latach od lotu Peltier na świecie przybywa licencjonowanych kobiet pilotów, ale stanowią one wciąż tylko 7 proc. osób zasiadających za sterami, parytetów nie ma, a sytuacja zmienia się mało dynamicznie. W PLL LOT jest 10 pań pilotów, w tym aż trzy zasiadają za sterami Dreamlinera w tej linii. Czy więc leci z nami pilot czy pilotka? ☺ ☐

bu

A woman at the helm

t

LIST PREZESA PLL LOT / Note from the LOT CEO 3 OD NACZELNEJ / Note from the Editor 4 W CHMURACH / Up in the air 8

WYRUSZ W PODRÓŻ / SEE THE WORLD WYDARZENIA / What’s on 10 ZANZIBAR – AFRYKAŃSKI RAJ / Zanzibar – African Paradise 14 MODNY KIERUNEK: BRUKSELA / Trendy Destination: Brussels 24

TERAZ POLSKA / TIME FOR POLAND NA WEEKEND: KOTLINA KŁODZKA / A weekend in Poland: Kłodzko Valley 28 ZIELONE FALBANKI JARMUŻU / Curly kale 32 GRY WIDEO ROBI SIĘ W POLSCE / Video games are made in Poland 38 75–106

54

24

38

32

WIEDZIEĆ WIĘCEJ / DID YOU KNOW? CHEMIA MIŁOŚCI / The chemistry of love 48 W CZTERY OCZY Z PAULINĄ RÓŻYŁO / One on one with Paulina Różyło 54 JERZY KUKUCZKA – ZACHŁANNY NA ŻYCIE / Jerzy Kukuczka – Greedy for life 60

ROZMAITOŚCI / MISCELLANEA KULTURA / Culture 66 TWÓJ STYL / Your style 68 GADŻETY / Gadgets 70 DOBRY ADRES / Good address 72 MYŚL NA DROGĘ / A thought for the road 74

48 6

© CORBIS/FOTOCHANNELS, SHUT TERSTOCK, RADEK POLAK/TWÓJ STYL, BOGNA SROKA-MUCHA, M.P. MIŁOSZ

SPIS TREŚCI Contents

NA DOBRY POCZĄTEK / OFF TO A GOOD START

W CHMURACH

Up in The Air

Concorde był drugim po Tu-144 samolotem pasażerskim, który przekroczył prędkość dźwięku.

Jego nos rozgrzewał się wtedy do 1270C, a zbudowany częściowo z tytanu kadłub wydłużał o ponad 20 cm. Cztery turboodrzutowe silniki w godzinę spalały średnio 25 tys. l paliwa i mogły rozpędzić go do 2,4 macha (2270 km/h), czyli dwukrotnie więcej od tradycyjnego samolotu pasażerskiego.

TEKSTY/BY:

Maciej Nikodemski

The Concorde was the second supersonic aircraft after the TU-144. The temperature at the nose tip reached 1270 C, and the fuselage, which was partially made of titanium, expanded by more than 20 cm. The plane’s 4 turbo jet engines burnt 25,000 litres of fuel per hour and could reach speeds of up to 2.4 Mach (2,270 kph), or twice the speed of a traditional passenger aircraft.

21 maja 1927 r. Spirit of St. Louis po 33 godzinach lotu pojawił się nad Francją.

Aby nie obciążać samolotu, na pierwszy w historii przelot nad Atlantykiem bez lądowania Charles Lindbergh zabrał tylko kanapki, parę tabliczek czekolady i butelkę wody. W drodze powrotnej królowi Jerzemu V wyjaśnił, że za toaletę służyły mu papierowe kubki, a zawartość wylewał do oceanu. W rzeczywistości żal mi było tych Francuzów, którzy nieśli mnie na ramionach z lotniska Le Bourget – miałem kompletnie przemoczone spodnie – pisał później.

The Spirit of St. Louis appeared over France on 21 May 1927 after a 33-hour flight, the first across the Atlantic Ocean. Charles Lindbergh only took sandwiches, several bars of chocolate and a bottle of water with him to minimise the weight of the plane.

On his way back he told King George V that he had used paper cups as a lavatory and poured the contents into the ocean. The truth, however, was as he wrote later: “I felt sorry for those Frenchmen who carried me on their shoulders from Le Bourget airport – my pants were completely wet.”

Did you know?

CZY WIESZ, ŻE...

Wystrzelona w 1977 r. sonda Voyager 1 to najszybszy – dzięki wykorzystaniu pola grawitacyjnego mijanych planet – obiekt wysłany przez człowieka w kosmos.

Na początku 2015 r. od Ziemi dzieliło go ok. 130 au (średnich odległości Ziemi od Słońca), a jego sygnał do anten Deep Space Network dotarł po 18 godzinach.

W 1945 r. centrum Wrocławia zmienić się miało w ogromne lotnisko polowe. Niemcy wyburzyli cały kwartał miasta, aby zbudować pas startowy długości 1,3 km i szerokości 300 m.

W nocy z 5 na 6 maja, tuż przed kapitulacją miasta, wystartował stamtąd tylko jeden samolot – Fieseler Fi 156 Storch (Bocian).

Uciekł nim gauleiter Dolnego Śląska Karl Hanke.

8

In early 1945, the centre of Wrocław was to be transformed into a gigantic airfield. The Germans razed an entire district to build an airstrip 1.3 km long and 300 m wide. Only one aeroplane ever took off from there and that was during the night of 5-6 May when Karl Hanke, Gauleiter of Lower Silesia, fled the besieged city in a single-engine Fieseler Fi 156 Storch.

© CORBIS/FOTOCHANNELS (2), GET TYIMAGES

The Voyager 1 space probe launched in 1977 was he fastest – it was accelerated by the gravitational fields of the planets – spacecraft ever launched by man. In early 2015, it was approx. 130 au (average distance between the Earth and the Sun) away and its signals took 18 hours to reach Deep Space Network antennas.

9

WYDARZENIA

What's on

Czas wikingów v

The days of the Vikings

Jeśli nie jesteś fanem walentynek, tego dnia jedź do Yorku. Największy w Europie festiwal wikingów to powrót do czasów, gdy miastem rządzili przybysze z północy. Dwa tygodnie zabawy przy dźwiękach nordyckiej muzyki i brzękach nagiej stali. / If St Valentine’s Day is not for you, then why not spend the day at Europe’s biggest Viking festival. Two weeks of fun in york to the accompaniment of Nordic music and the clanking of bare steel.

14–22.02, www.jorvik-viking-festival.co.uk, JORVIK FESTIWAL WIKINGÓW, York, Wielka Brytania / JORVIK VIKING FESTIVAL, York, Great Britain

Mistrzyni portretu c Perfect portraits

Na wystawie prac jednej z najważniejszych polskich malarek obejrzymy więcej niż jej wyśmienite portrety: martwe natury, pejzaże oraz kuchnię artystki, czyli obrazy jej pracowni. Wystawa odbywa się w 150. urodziny Boznańskiej. / This exhibition of the work of Olga Boznańska, one of Poland’s most famous painters, presents still lifes, landscapes and paintings depicting the artist’s studio, as well as the superb portraits for which she is best known. The exhibition celebrates the 150th anniversary of Boznańska’s birth.

26.02–2.05, www.mnw.art.pl, OLGA BOZNAŃSKA, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa, Polska / OLGA BOZNAŃSKA, National Museum in Warsaw, Poland

Bieg Kupidyna x Cupid’s run

Kto otrzyma prestiżowe nagrody w kształcie Niedźwiedzi? Konkurują twórcy kina artystycznego Terrence Malick, Peter Greenaway i Aleksiej German (film Pod electricheskimi oblakami powstał przy udziale Polski). W programie też kasowe hity, m.in. ekranizacja powieści 50 twarzy Greya. / Who’s going to pick up the prestigious bear this year? Seasoned arthouse veterans Terrence Malick, Peter Greenaway and Aleksey German are all in the running. The programme also has a few blockbusters, including a film adaptation of the bestseller Fifty Shades of Grey.

5–15.02, www.berlinale.de/, 65. MIĘDZYNARODOWY FESTIWAL W BERLINIE – BERLINALE, Berlin, Niemcy / THE 65 TH BERLINALE – THE BERLIN INTERNATIONAL FILM FESTIVAL, Berlin, Germany.

10

Luty, www.cupidsundierun.com/, BIEG KUPIDYNA, USA / CUPID'S UNDIE RUN, February, USA

© M.P.

Kino z pazurem v

Pictures with a punch

Jest wiele przepisów na miłość. Jednym z nich jest rozebranie się do bielizny i bieganie w niej po ulicy. Organizowany co roku w 30 amerykańskich miastach bieg walentynkowy to zabawa z przymrużeniem oka. Ale w szczytnym celu. Zyski trafiają na cele charytatywne. / There are many ways to find love. One way is to strip down to your underwear and run through the streets. Organised annually in 30 American cities, this St Valentine’s Day run is a tongue-incheek fundraiser in aid of a good cause.

The proceeds are donated to charity.

WYDARZENIA

What's on

Katy w pryzmacie c What Katy will do

Jedna z najbardziej kolorowych i popularnych piosenkarek ostatnich lat wyruszyła w światową trasę, by promować utwory z albumu Prism, w tym hit Roar. W lutym będzie występować w Europie, m.in. w krakowskiej Arenie. Ciekawostka: w zeszłym roku Katy Perry została ambasadorką dobrej woli UNICEF. / Katy Perry, one of the most colourful and popular singers of recent years, has embarked on a world tour to promote her latest album Prism, which includes the hit Roar. Perry is coming to Europe in February and is going to perform at the Kraków Arena. Did you know that Katy Perry was appointed a UNICEF Goodwill Ambassador last year?

24.02, www.katyperry.com/events, KATY PERRY, THE PRISMATIC WORLD TOUR, Kraków, Polska / KATY PERRY, THE PRISMATIC WORLD TOUR, Kraków, Poland

Mroźne dźwięki v Ice sounds

Na lodzie można się ślizgać, albo… tworzyć z niego muzykę. W norweskim Geilo co roku pobrzmiewają wykonane z niego trąby, harfy, bębny i organy. Za ich pomocą pionierzy lodowej muzyki odkrywają nieznane brzmienia oraz mroźne odmiany jazzu, folku i electro. / Ice is there to be skated on or to create music. Every year, the Norwegian town of Geilo rings to the sounds of trumpets, harps, drums and organs carved out of ice.

These quirky instruments are played by ice music pioneers to discover tones never heard before and icy variations of jazz, folk and electro.

Modna opera c Opera in fashion

W galerii warszawskiej Opery Narodowej można przyjrzeć się z bliska kostiumom zaprojektowanym dla artystów przez gwiazdy polskiej mody, w tym Gosię Baczyńską, Macieja Zienia, Joannę Klimas i Tomasza Ossolińskiego. / The National Opera in Warsaw is housing an exhibition of costumes designed for singers by some of Poland’s hottest fashion designers, including Gosia Baczyńska, Maciej Zień, Joanna Klimas and Tomasz Ossoliński. do 15.02, www.teatrwielki.pl/galeria_opera.html, OPERA HAUTE COUTURE, Warszawa, Polska / OPERA HAUTE COUTURE, Warsaw,Poland

Duchowy odlot v

A spiritual experience

Z okazji święta Mahaśiwaratri (Wielka noc Śiwy) do największej na świecie świątyni Śiwy Paśupatinath w Katmandu ściągają wyznawcy z całych Indii i Nepalu. Wierni odbywają rytualną kąpiel, odmawiają mantry, śpiewają i tańczą. / The Maha Shivaratri Festival (the Great Night of Shiva) sees devotees from India and Nepal congregate in the Pashupatinath Temple to take ritual baths, recite mantras, sing and dance.

17.02, www.mahashivratri.org, MAHAŚIWARATRI, Katmandu, Nepal / MAHA SHIVARATRI, Kathmandu, Nepal

12

© SHUT TERSTOCK, M.P.

5–8.02, www.icemusicfestival.no/, FESTIWAL MUZYKI LODOWEJ, Geilo, Norwegia / ICE MUSIC FESTIVAL, Geilo, Norway

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

TURKUS ABSOLUTNY

Perfect turquoise

TU BAJKOWA PRZYRODA I WIELKA HISTORIA KONKURUJĄ ZE SOBĄ NA KAŻDYM KROKU. A LOKALNA KUCHNIA TO SLOW FOOD W CZYSTEJ POSTACI. / IN THIS COUNTRY FAIRY-TALE NATURE AND GREAT HISTORY COMPETE WITH ONE ANOTHER AT EVERY STEP OF THE WAY. AND THE LOCAL FOOD IS TRULY SLOW FOOD. Wesołowski

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

TEKST/BY: Maciej

14 14

Łódka przy plaży czeka, by zabrać turystów na wycieczkę.

The boat on the beach is ready to take tourists for a trip around the island.

15

Broad Horizons

Zanzibar: biała, kamienna, kunsztownie rzeźbiona brosza starego arabskiego miasta, a dalej lasy palmy kokosowej, olbrzymie, rozgałęzione drzewa goździkowe i pola kukurydzy, pola kassawy, a to wszystko obramowane święcącym piaskiem plaż z wyżłobieniami seledynowych zatok, w których kołyszą się flotylle łódek rybackich – pisał o tej niezwykłej wyspie Ryszard Kapuściński.

Myślę o tym, gdy na pokładzie promu o malowniczej nazwie „Latający koń” (ang.: Flying Horse) dobijam do portu w Stone Town, stolicy Zanzibaru. Kiedy już schodzę na ląd, mimowolnie nucę Radio Ga Ga, a zaraz potem Bohemian Rhapsody, stare przeboje Queen. Też nie bez przyczyny. W tym mieście blisko 70 lat temu urodził się niejaki Farrokh Bulsara, który dał się poznać światu jako Freddie Mercury, lider zespołu Queen.

Obie historie, Kapuścińskiego i Bulsary, w zadziwiający sposób splatają się w tym miejscu.

BULSARA Ruszam przed siebie, by w plątaninie krętych, wąskich, kamiennych uliczek znaleźć choćby kilka śladów po liderze supergrupy. Zaglądam do zaratusztriańskiej świątyni, w której się modlił

W STOLICY ZANZIBARU URODZIŁ SIĘ FARROKH BULSARA ZNANY ŚWIATU JAKO FREDDIE MERCURY. FARROKH BULSARA, ALSO KNOWN AS FREDDIE MERCURY, WAS BORN IN THE CAPITAL OF ZANZIBAR. jako dziecko, włóczę się ulicami dzielnicy Shangani, w której dorastał. Najwięcej problemów jest z odszukaniem rodzinnego domu Bulsarów. Szukam, pytam, sprawdzam w przewodnikach. Wreszcie docieram do Zanzibar Gallery, gdzie jakoby miał mieszkać. Robię zdjęcia i notatki. Kiedy wydaje się, że już wszystko wiem, w konsternację wprawia mnie właściciel pobliskiego biura podróży. Twierdzi, że prawdziwy dom Bulsarów dawno temu został zburzony, a ten, który fotografuję, należał jedynie do jego krewnych. Z panem Abdulem polemizuje przypadkowy przechodzień, potem jeszcze jeden. Uznaję sprawę za nierozstrzygniętą i jadę do nadmorskiej restauracji Mercury przy Mizingani Road, w której pamiątek po liderze Queen jest całkiem sporo. Zdjęcia, obrazy, podpisy.

Nieco później trafiam do hotelu Zanzibar, miejsca, które w 1964 r. odwiedził Kapuściński: Dostaliśmy pokoje w opustoszałej arabskiej dzielnicy w Zanzibar Hotel. Dom tak zbudowany, że zawsze dawał chłód i cień. Usiedliśmy w barze, żeby ode-

16

“Zanzibar: the old Arab town, like a brooch skilfully sculpted out of white stone, and further on groves of coconut palms, enormous, branching clove trees, and fields of corn and cassava, all of it framed by the brilliant sandy beach punctuated by aquamarine inlets in which bob flotillas of fishermen’s boats”, wrote Ryszard Kapuściński about this unique island. This runs through my mind as my ferry, colourfully named “The Flying Horse”, pulls into the harbour at Stone Town, the capital of Zanzibar. When I come ashore, I instinctively start humming the old Queen hits “Radio Ga Ga” and “Bohemian Rhapsody”. And not without reason. This is the birthplace of Farrohk Bulsara, better known as Freddie Mercury, the frontman of Queen. His story, and that of Kapuściński, come together in a peculiar way here.

BULSARA I negotiate a labyrinth of winding, narrow stone lanes in search of Bulsara aka Mercury. I look inside the Zoroastrian temple where he prayed as a child and stroll the streets of the Shangani district, where he grew up. The hardest part is finding the Bulsara family home. I look around, ask people and scrutinise guidebooks. I finally get to the Zanzibar Gallery where he allegedly lived. I take snaps and make notes.

And when I finally think I know it all, I’m thrown into confusion by the owner of a nearby travel agency. Mr Abdul tells me that the Bulsara home was demolished years ago and that the one I’ve been photographing belonged to his relatives. He is contradicted by a couple of passersby. I take it that the issue is unresolved and head for the waterfront, to the “Mercury” restaurant in Mizingani Road. The establishment has a sizeable collection of Mercury memorabilia, including photos, paintings and autographs.

I later visit the Zanzibar Hotel, where Kapuściński stayed in 1964: “We got rooms in the deserted Arab neighbourhood, in the Zanzibar Hotel. . . . We sat down at the bar, to catch our breath. . . . At one point, a slight, energetic old woman came in. She began questioning us: What are we doing here? what for? where from? When she got to me and I told her where I was from, she seized me by the hand, paused, and began reciting in flawless Polish...” The woman who recited the poem by Leopold Staff was Helena Trembecka from Podolia. She owned the Hotel Pigalle, a popular hangout for Zanzibari revolutionaries, including Abeid Karume. Curiously, just as Kapuściński was arriving, the 18-year-old Farrokh Bulsara and his family were leaving for

Od góry: Nocny targ w Stone Town. Plaże Zanzibaru słyną z olśniewająco białego piasku. Tutejsza kuchnia nie może obyć się bez przypraw.

Top to bottom: A night market in Stone Town. The beaches of Zanzibar are famous for the glossy white sand. The local cuisine is rich in spices.

© CORBIS/FOTOCHANNELS, SIME/FREE, SHUT TERSTOCK. POPRZEDNIE STRONY/PREVIOUS PAGES: CORBIS/FOTOCHANNELS

SZEROKIE HORYZONTY

17

Broad Horizons

OWOCE MORZA KOSZTUJĄ TU GROSZE, A SMAKUJĄ LEPIEJ NIŻ W NIEJEDNEJ RESTAURACJI Z GWIAZDKĄ MICHELINA. SEAFOOD IS VERY CHEAP HERE AND IT TASTES BETTER THAN IN MANY A RESTAURANT AWARDED MICHELIN STARS. tchnąć. Jacyś nieznani nam ludzie przychodzili nas zobaczyć i pozdrowić. W pewnej chwili weszła drobna, rześka staruszka. Zaczęła nas rozpytywać: a co my tu, a po co, a skąd. Kiedy doszła do mnie i powiedziałem jej, skąd jestem, kobieta chwyciła mnie za rękę, znieruchomiała i zaczęła płynnie deklamować: „pogodą rana lśni polana/ cisza opieszcza smukłość drzew”… Kobietą, która recytowała wiersz Leopolda Staffa, była Helena Trembecka z Podola, właścicielka hotelu Pigalle, w którym w tamtych czasach zbierali się zanzibarscy rewolucjoniści, z Abeidem Karume na czele.

Co ciekawe, niemal dokładnie w momencie, gdy na wyspę przylatywał polski reporter, 18-letni Farrokh Bulsara na zawsze z niej wyjeżdżał, razem z rodziną uciekając przed krwawą i brutalną wojną domową.

Mnie po współczesnym Zanzibar Hotel oprowadza miła pani od PR. Pokazuje eleganckie wnętrza, hebanowe szafy i ogromne lustra, rzeźbione krzesła, kryształowe żyrandole i niewielkie, przytulne spa. Kiwam głową, podziwiając i chwaląc luksusowe wnętrza, ale gdzieś w głębi czuję zawód, że nic tu już nie przypomina miejsca, które w Hebanie opisuje Kapuściński. Jeszcze gorzej jest w dawnym hotelu Pigalle. Zamiast pani Trembeckiej, rewolucjonistów i Staffa jest zamknięte na cztery spusty, dość ponure kino Majestic.

Kolację jem na targu. Zamawiam ośmiorniczki z rusztu. Sprzedawca serwuje je na gazecie, pocięte na kawałki, posypane jedynie grubymi kryształkami soli. Potężna porcja owoców morza kosztuje grosze, 2 tys. szylingów, a smakuje lepiej niż w niejednej restauracji z gwiazdką Michelina. Jem na stojąco, a po chwili biegnę po dokładkę. Ten smak będę pamiętał przez lata.

SLOW FOOD Jadę do Nungwi, rybackiej wioski w północno-wschodniej części wyspy, w pobliżu rafy koralowej. Kwateruję się w drewniano-trzcinowej chacie postawionej wprost na plaży, tuż przy wybrzeżu Oceanu Indyjskiego. Nietrudno się zorientować, że Nungwi to taki mały afrykański raj. Turkus absolutny – myślę, siedząc na oślepiająco białym piasku przed chatą i wpatrując się w morze, które niemal wlewa mi się do pokoju.

Cisza i kompletny brak pośpiechu. Gdzieś tam w oddali za-

18

good to escape the bloody civil war.

I am given a tour of the Zanzibar Hotel by a pleasant PR lady.

She shows me elegant interiors, ebony wardrobes, giant mirrors, carved chairs, crystal chandeliers and a small, cosy spa. I keep nodding my head, admiring and praising the luxurious interiors, but somewhere deep down, I’m disappointed that the hotel is nothing like the place described by Kapuściński in The Shadow of the Sun. It’s even worse at the former Hotel Pigalle.

Ms Trembecka, Zanzibari revolutionaries and Leopold Staff have been replaced by the rather gloomy locked and bolted

Charakterystyczne czółna nazywane tu W świątyniużywane Wat PhrasąKaew mtumbwi przez rybaków. w Bangkoku znajduje sięcalled narodowy The characteristic canoes mtumbwi skarb Tajlandii posążek are used by local–fishermen.

Szmaragdowego Buddy.

The Wat Phra Kaew temple in Bangkok houses the national treasure of Thailand – the statue of the Emerald Buddha.

© A. FRANUS.

SZEROKIE HORYZONTY

© HEMIS/EAST NEWS

Majestic Cinema.

I have dinner in the marketplace. I order barbecued octopus.

It is served wrapped in newspaper, cut into pieces, and sprinkled with coarse salt. A generous serving of seafood costs next to nothing – 2,000 shillings – and tastes better than anything you will find in a restaurant with a Michelin star. I eat standing up and soon go back for seconds. I will remember this flavour for years.

SLOW FOOD I drive to Nungwi, a fishing village in the north-east of the

© GET TYIMAGES, SUPERSTOCK/BEW

majaczy tradycyjna łódka dhow. Gdzieś przemknie kilku młodych rybaków. Tyle. Poza tym wszystkim Nungwi to popularna baza wypadowa dla nurków.

Następnego dnia na placu nieopodal rozpoczyna się wielki festyn. Ponad setka ludzi przyodzianych w wielobarwne chusty śpiewa i wygina się w rytualnym, niezbyt szybkim tańcu. Jednocześnie cała kolumna przemieszcza się na planie koła. Jeszcze wczoraj ten szarobury plac, na którym zatrzymują się busiki ze Stone Town, a dzieciaki grają w piłkę, był zwyczajnym klepiskiem. Teraz momentalnie przeobraził się w mieniący się wszystkimi kolorami świata kalejdoskop.

19

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

Stone Town – stara część miasta Zanzibar, stolicy Zanzibaru. W architekturze widać elementy kultury arabskiej, indyjskiej, europejskiej i afrykańskiej.

Stone Town – the old part of the Zanzibar city, the capital of Zanzibar. The architecture has Arab, Indian, European and African influences.

20

© GET TYIMAGES (2)

Szybko dowiaduję się, że jest to wiec wyborczy. Nie staram się dociekać, kto tu z kim konkuruje i jaki ma program. Liczy się dobra zabawa.

Na obiad idę do New Dhow Restaurant – knajpy uważanej za znakomitą, szeroko rekomendowanej. Szukam jej długo.

Wreszcie jest! Zbita z kilkunastu desek szopa na samej plaży.

Przed lokalem po dwa plastikowe stoliki, ze cztery krzesełka, daszek z palmowych liści, w środku – dwóch znudzonych rastamanów. Jestem jedynym klientem. Być może nawet od rana. Zamawiam rybę i colę. Cola jest ciepła, bo w restauracji nie ma lodówki, ale nie wybrzydzam. Na rybę trzeba trochę poczekać – jak mogę usłyszeć. Trochę, czyli jakieś półtorej godziny! Szybko okazuje się, że tutejsza kuchnia to slow food w postaci czystej, nieskalany żadną komerchą. Kelner po przyjęciu zamówienia informuje o tym kuriera, który bez pośpiechu zakłada klapki i spacerkiem udaje się na oddalony o blisko kilometr targ rybny. Tam przebiera, targuje się, w końcu dokonuje wyboru i niespiesznie wraca z dorodnym okazem. Jego kolega w tym czasie zajmuje się rozpalaniem ogniska na środku szopy i obieraniem ziemniaków na frytki. Potem następuje żmudny proces obróbki termicznej. Skręcam się z głodu, ale staram się trzymać fason. Dzięki uprzejmości szefa kuchni mogę przyglądać się pracy na tym etapie i jestem zachwycony. A produkt końcowy? Co tu dużo mówić, slow food rządzi! ☐

island, close to the coral reef. I stay overnight in a timber and reed hut right on the Indian Ocean. The inescapable conclusion is that Nungwi is a small African paradise. “Perfect turquoise” is the verdict as I stare at the blindingly white sand in front of the hut and at the sea, which is almost flowing into my room. Silence and a complete absence of urgency.

Somewhere in the distance, I catch a glimpse of a traditional dhow and a few young fishermen. And that’s about it.

Nungwi is also popular with divers.

A major festival begins in a nearby square the next day.

More than a hundred people in multicoloured scarves sing and sway in a slow, ritual dance. The crowd moves in a circle.

ZANZIBAR TO AFRYKAŃSKI RAJ – MYŚLĘ, SIEDZĄC NA BIAŁYM PIASKU PRZED CHATĄ I WPATRUJĄC SIĘ W MORZE. ZANZIBAR LOOKS LIKE A SMALL AFRICAN PARADISE AS I STARE AT THE BLINDINGLY WHITE SAND IN FRONT OF THE HUT. REKLAMA

21

SZEROKIE HORYZONTY

22

Broad Horizons

© GET TYIMAGES, HEMIS/EAST NEWS

Luksusowy bungalow na wysepce Mnemba, popularnej wśród nurków.

A luxury bungalow on the Mnemba island popular among divers.

This dull square, where mini-buses from Stone Town stop The waiter takes the order and repeats it to the courier, who and children play football, was just an ordinary strip of dirt unhurriedly slips into his flip flops and trundles down to yesterday, but was transformed overnight into a kaleidoa fish market nearly a kilometre away. He calmly inspects the scope of colours. I soon learn that the spectacle is an elecproduce, haggles, eventually makes his selection and calmly tion rally. I don’t even try to find out who’s running against returns with a fine-looking fish. Meanwhile, his colleague whom or what their election programmes are. Good fun is lights a fire in the centre of the shack and peels potatoes to all that counts. make fries. And then, the painstaking thermal processing I have lunch at the New Dhow Restaurant, which is considcommences. My stomach is grumbling, but I do my best to ered excellent and is widely recommended. It takes me stay cool. The chef kindly allows me to watch him at work. a long time to find it. Finally – bingo! A hut standing right on That cheers me up. And the end-product? Well let’s just say the beach. A dozen planks nailed together with a palm roof. that slow food rules. ☐ Two plastic tables and four chairs outside, two bored RastaQuotes from Ryszard Kapuściński’s The Shadow of the Sun farians inside. I’m the only customer. Perhaps all morning. I translated by Klara Glowczewska. order a fish and a coke. The coke is warm as there’s no fridge in the restaurant, but I’m not fussy.

I am told that I’ll have to wait a little while for the fish.

“A little while” turns out to mean someINFO O LOTACH | FLIGHT INFO thing like half LOT realizuje czartery w sezonie zimowym między innymi na Zanzibar. / In the winter season LOT is an hour. I soon come to realise that the offering charter flights to numerous destinations including Zanzibar. cooking around here is “slow food” in its purest form, untainted by consumerism.

23

5

MODNY KIERUNEK

Our Destination

NAJ

MIASTA OD WIEKÓW BOGATYCH NIDERLANDÓW MAJĄ CO POKAZAĆ GOŚCIOM. NIE INACZEJ JEST Z BRUKSELĄ. / CITIES IN THE LOW COUNTRIES ENJOYING AFFLUENCE FOR CENTURIES ALWAYS HAVE A LOT TO OFFER TO VISITORS. SO DOES BRUSSELS.

BRUKSELA BRUSSELS

TOP

1

TEKST/BY: Sławomir

Borkowski

Kamienne ikony stolicy Europy Stone icons of the capital of Europe

Architektonicznie rozrzeźbiona przestrzeń wokół Grand Place – brukselskiego rynku – to obrazek ikoniczny dla tego miasta. Spacer obok pysznych kupieckich kamienic oraz wspaniałego ratusza jest czystą przyjemnością. Nie można też pominąć gotyckiej katedry św. Michała (fantastyczne witraże!). O skali założenia niech świadczy fakt, że budowa gotyckiej świątyni trwała niemal trzy wieki, aż do początków epoki renesansu. / The intricately carved architectural ensemble lining the Grand Place, the central square of Brussels, is the iconic view of the city. Strolling around the grand town hall and those exuberant guild houses is pure pleasure.

Make sure you see the Gothic Cathedral of St Michael and St Gudula (and its magnificent stained glass). The Cathedral was constructed over nearly three centuries and was not finished until the early Renaissance.

A city of living art

Sztuka Niderlandów kwitła przez wieki, znajdując w tej krainie znających się na rzeczy mecenasów. Nie dziwi zatem, że Królewskie Muzea Sztuk Pięknych mają dziś imponujące zbiory – nie tylko prac najwybitniejszych niderlandzkich malarzy (Rubens, van Dyck, Breughel), ale też światowej sztuki bliższej naszym czasom (Matisse, Dalí, Gauguin) i współczesnej. / Art has thrived in the Low Countries for centuries, thanks to some very generous and discerning patronage.

No wonder the Royal Museums of Fine Arts of Belgium now boast impressive collections that include works by the most eminent Dutch painters (Rubens, Van Dyck, Breughel) and masters a little nearer our own time (Matisse, Dalí, Gauguin), as well as some fine examples of contemporary art.

24

©BEW (2), CORBIS/FOTOCHANNELS

2

Miasto zżyte ze sztuką

PROMOCJA

Dom u szczytu gór - wygodna ostoja w dzikiej przyrodzie The house at the top of the mountains - a comfortable refuge in the wilderness Choć niektórzy unikają zimy, dla wielu powiew mroźnego powietrza oznacza początek prawdziwej zabawy. W krótkie dni, kiedy słońca jak na lekarstwo, wybierają ucieczkę za granicę. Najchętniej w góry, gdzie jedynym czego im brakuje do szczęścia oprócz ośnieżonych stoków jest luksusowa siedziba, zapewniająca komfortowy wypoczynek na właściwym poziomie.

Although some people avoid winter, for many of them, a breath of frosty air means the beginning of real fun. When the days are shorter and there is hardly any sun during the day, they choose to escape abroad. Preferably they go to the mountains, where the only thing they need to fulfill happiness, apart from snowy slopes, is a luxurious property, ensuring a comfortable stay on the high level.

W cieplejszym okresie „domek narciarski” zmienia się w bazę do uprawiania turystyki pieszej, wspinaczki, kolarstwa lub wędkowania. Bez względu na porę roku lokalizacja w górzystym krajobrazie zapewni spełnienie marzeń wszystkim, którzy poszukują wspaniałych widoków i czystego powietrza.

In the warmer season, a „holiday ski house“ changes into the starting point for hiking, climbing, cycling or fishing. No matter what time of the year it is, location in the mountainous landscape will make all people’s, who are looking for great views and clean air, dreams come true.

Jak twierdzą specjaliści Poland Sotheby’s International Realty cena nieruchomości zależy nie tylko od powierzchni i wyposażenia budynku.

Najdroższe posiadłości otaczają rozległe tereny, skutecznie chroniące prywatność ich właścicieli. W cenie jest bliska odległość do stoków narciarskich oraz lotnisk. Weekendowe wypady na narty są atrakcyjne, jeśli transport nie zajmuje więcej czasu niż zabawa na śniegu.

Untitled-2.indd 1

According to the experts from Poland Sotheby’s International Realty, the price for real estate is dependable not only on the surface and equipment of the building. The most expensive properties are surrounded by extensive grounds, effectively protecting the privacy of their owners. The close distance to the ski slopes and airports is also pricey. Short weekend trips to ski are more attractive, if transport takes no more time than fun in the snow.

1/15/15 2:03 PM

25

MODNY KIERUNEK

Trendy Destination

4

Jazz po europejsku

European jazz

3

Żelazne pozycje w menu

Od wielu lat koniec maja w stolicy Belgii stoi pod znakiem jazzu. Trzydniowy Brussels Jazz Marathon jest sponsorowany – miłośnicy tej muzyki mają więc darmową ucztę, na którą składają się dziesiątki plenerowych koncertów. W tym kontekście warto wspomnieć, że konstruktorem saksofonu – instrumentu królewskiego dla tego gatunku muzyki – był Belg Antoine Joseph Sax (swoje dzieło po raz pierwszy zaprezentował światu w 1941 r., źródłosłów jego nazwy wyjaśnień nie wymaga). /

Permanent fixtures on the menu

Dla wszystkich kontemplujących świat kubkami smakowymi Bruksela ma obowiązkowo: frytki, wyśmienitą czekoladę w rozmaitych formach oraz piwo.

To ostatnie produkowane jest w Belgii w niezliczonych odmianach i gatunkach.

Spacer po mieście można więc, a nawet trzeba uprzyjemnić sobie wytworami miejscowego spożywczego rzemiosła. / The following are mandatory for those who contemplate the world through their taste buds – frites, chips, French fries or whatever you want to call them, exquisite chocolate in its many shapes and forms, and beer. Belgium has every kind of beer imaginable. Any walk around the city should, nay must, include some sampling of the local food crafts.

INFO O LOTACH / FLIGHT INFO 19.50–21.55 pon.–pt., nd. / Mo.–Fri., Su. BRU–WAW 07.50–09.50 pon., wt., czw. / Mo, Tue., Thu. 07.50–09.45 śr., pt., sob. / We., Fri., Sat. 10.05–12.05 pon.–nd. / Mo.–Su. 19.25–21.25 pon.–nd. / Mo.–Su.

Cena biletu zakupionego na lot.com, w taryfie LOT Economy Simple na bezpośredni lot w obie strony, zawiera wszystkie podatki i opłaty i wynosi od 282 zł. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu oraz formy płatności. Godziny rejsów podane są w czasach lokalnych. / The total price of a direct return ticket purchased at lot.com in the LOT Economy Simple fare including all fees and taxes from PLN 282. The price may vary depending on the date the ticket is purchased and the payment method. Flight times given in local time.

5

Brussels comes alive to the sound of jazz in late May. The three-day Brussels Jazz Marathon is a sponsored event, so jazz fans are treated to a free festival featuring dozens of open-air concerts. You should also bear in mind that the saxophone – a prominent instrument in jazz – was the invention of a Belgian, Antoine Joseph Sax (he first unveiled his invention in 1941; the etymology of the name needs no explanation).

Wśród fal art nouveau Amid the waves of Art Nouveau

Bruksela jest miastem, w którym narodziła się secesja. Za twórcę tego architektonicznego stylu uchodzi Victor Horta, który stworzył tu pierwszy budynek wyznaczający założenia art nouveau – Hotel Tassel. W czasach mieszczańskiej prosperity na przełomie wieków XIX i XX w. powstało tu ponad 2 tys. eleganckich budynków. Najwybitniejsze brukselskie realizacje są dziś na liście światowego dziedzictwa UNESCO. / Brussels is the cradle of Art Nouveau. Victor Horta, who designed the Hôtel Tassel, the world’s first Art Nouveau building, is credited with inventing this architectural style. More than 2,000 elegant buildings were erected at the turn of the 19 th and the 20 th century. The finest examples of Art Nouveau in Brussels are now designated UNESCO World Heritage Sites.

26

©GET TYIMAGES, IMAGO/FORUM, REX FEATURES/EAST NEWS

WAW–BRU 07.20–09.20 pon.–nd. / Mo.–Su. 16.30–18.40 pon.–nd. / Mo.–Su.

NOWY KIERUNEK

PROMOCJA New Destination

Polanica-Zdrój zaprasza

P

www.polanica.pl

olanica-Zdrój to miejscowość łącząca w sobie urok górskiego miasta z bogatą ofertą uzdrowiskowo-wczasową.

To bardzo znaczący ośrodek turystyczny na mapie Kotliny Kłodzkiej w otoczeniu Gór Stołowych i Bystrzyckich.

Kurort hrabstwa kłodzkiego przez cały rok gości u siebie turystów z różnych części kraju. To miejsce szczególne, ponieważ otwiera się zarówno na seniorów, rodziny z dziećmi, jak i wszystkich tych, którzy pragną aktywnie spędzić czas lub wyciszyć się i nabrać dystansu do tempa dzisiejszego świata.

Piękny krajobraz, pełen starodrzewi, wiekowych rododendronów, magicznych zakątków i alei, możemy podziwiać w Parku Zdrojowym usytuowanym w samym sercu Polanicy. Znajdujący się w pobliżu Teatr Zdrojowy oferuje mieszkańcom i turystom bogatą ofertę kulturalną w letnie dni czy zimowe wieczory. Natomiast duża baza gastronomiczna i noclegowa proponuje domowe czy wykwintne dania oraz ośrodki lecznicze i spa na wysokim poziomie.

Każda pora roku odsłania inną scenerię uzdrowiska. Pełne malowniczych widoków trasy spacerowe, rowerowe, biegowe czy zjazdowe utrzymywane są przez cały rok. Bliskość innych miejscowości Kotliny Kłodzkiej oraz pogranicza czeskiego sprawia, że weekend czy urlop w Polanicy-Zdroju będzie doskonałym wyborem.

Polanica do Kaleidoscope_0215.indd 1

1/14/15 12:45 PM

Hilton Garden inn KraKów airport Just opened reservation: Hgi.com telephone: + 48 12 340 00 00

• Five minutes walk from Kraków-Balice Interational Airport • Easy access to the highway • 155 stylish guest rooms • Complimentary Wi-Fi

• 9 Conference Rooms and Boardroom • 24-hour Business Center • Complimentary Fitness Center • 24-hour Pavilion Pantry 27

WEEKEND W POLSCE

weekend

A weekend in Poland

W KRAINIE ELEGANCJI

In the temple of elegance

ZIEMIA KŁODZKA MA WIELE DO ZAOFEROWANIA: GÓRSKIE SZLAKI, UZDROWISKA I CUDA PRZYRODY. SĄ TU RÓWNIEŻ ATRAKCJE DLA MIŁOŚNIKÓW HISTORII I POSZUKIWACZY PRZYGÓD. / THE KŁODZKO REGION HAS A HOST OF ATTRACTIONS TO OFFER: MOUNTAIN RANGES, SPAS AND WONDERS OF NATURE. THE ARE ABOUNDS IN MYSTERIES AND IS A HAVEN FOR ADVENTURE SEEKERS. Joanna Lamparska

Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie, jedna z najdłuższych i najgłębszych w Polsce.

The Niedźwiedzia Cave in Kletno is one of the longest and deepest caves in Poland.

Ta historia zaczęła się ponad 40 lat temu w Danii. Do rąk urzędnika polskiej ambasady trafiło tajemnicze nagranie. Anonimowi rozmówcy opowiadali o złocie i polskich regaliach zaginionych w czasie II wojny światowej. Prowadzący śledztwo powiązali te informacje z relacją robotnika przymusowego, który w czasie wojny widział w podziemiach

Szczeliniec, najwyższy szczyt w Górach Stołowych.

Szczeliniec is the highest mountain in the Stołowe Mountain range.

twierdzy kłodzkiej skrzynie z zabytkami.

Nie potrafił dokładnie wskazać miejsca – kłodzki kolos zajmuje 30 ha. Szukanie w jego wnętrzach skarbu to jak pogoń za igłą ukrytą w stogu siana. Właśnie ze względu na te tajemnice miasto, podobnie jak cała ziemia kłodzka, przyciąga miłośników przygody, historii i niezwykłości.

Nazywana Śląską Jerozolimą bazylika w Wambierzycach.

The basilica of Wambierzyce has been nicknamed the Silesian Jerusalem.

28

Skomplikowane dzieje i położenie Kłodzka sprawiły, że cała okolica jest mieszanką polskich, czeskich i niemieckich wpływów. Widać to w sztuce i architekturze. Spójrzmy na Kłodzko z lotu ptaka. Do dziś zachowało oryginalny, kompletny układ średniowiecznego miasta. Po dwóch stronach rzeki rozciągają się mury twierdzy wzniesionej na murach starszego zamku. Zabudowania mają kształt nieregularnych gwiazd, u których stóp powstał gród. Nysa Kłodzka i Młynówka oplotły miasto, wtłaczając je na niewielki teren. Świątynie i kamienice ścisnęły się więc, tworząc wąskie uliczki oraz malownicze

© J.DĘDEK, A.BRZOZA, T.GOLA, AGENCJA GAZETA, FORUM (2)

TEKST/BY:

The story began in Denmark more than 40 years ago, when a mysterious recording fell into the hands of a diplomat from the Polish embassy.

Unidentified people were talking about the Polish crown jewels and gold that had perished during World War II. Investigators corroborated these facts with an account given by a forced labourer who had seen crates containing objects of art in the underground corridors of Kłodzko

Duszniki, ranczo Panderoza.

Poniżej: Lądek-Zdrój, sanatorium Zdrój Wojciech.

Left: Panderoza ranch in Duszniki.

Below: The Zdrój Wojciech wellness centre in Lądek-Zdrój.

Kłodzko from the air. The original street plan of the medieval town has survived intact in its entirety. The banks on either side of the river are lined by the walls of a stronghold that replaced a much older castle. The structure has

cherry on a delicious layer cake. The bottom layer consists of the nearby mountain ranges with the stone labyrinths of the Stołowe Mountains, the precious deposits of the Złote Mountains and the wild trails of the

Kaplica Czaszek w Czermnej koło Kudowy-Zdroju, jeden z trzech tego typu obiektów w Europie.

The Skull Chapel near Kudowa-Zdrój is one out of three such sites in Europe.

Fortress during the war, but was unable to accurately identify their location, as the behemoth structure covers 30 ha.

Hunting for treasure inside would be like looking for a needle in a haystack.

But its inaccessible and mysterious character make the city and entire region of Kłodzko a must for anyone interested in adventure, history and anything out of the ordinary.

The location of Kłodzko, and its turbulent history, have transformed the whole area into a melting pot of Polish, Czech and German influences. This is best reflected in its art and architecture. But first, let’s take a look at

the shape of irregular stars and there is a town laid out below. The Nysa Kłodzka and Młynówka rivers encircle the city and squeeze it into a small stretch of land. The tall tower of the Church of the Assumption of the Blessed Virgin Mary dominates the city centre and contains the tomb of Bishop Arnost of Pardubice whose marble effigy is said to have wept a miraculous liquid. A short walk from the church will take you to the entrance of the solid underground corridors that sprawl beneath the city. These are open to visitors and have become the biggest draw of the city. Kłodzko is only one

Orlickie Mountains that straddle the border between Poland and the Czech Republic. Szczeliniec, the only hostel in Poland with no road access, is the gateway to a fairytale maze of rock passages guarded by extravagantly weathered rock outcrops. You reach the summit by climbing 665 steps carved into the rock by one man in 1814. The path is worth ascending, not only for the view of the steep hostel terraces but also to savour the best pierogi served at this altitude. The next layer of the cake smacks of luxury and sophistication. After all, the Kłodzko region has spa resorts that are famous

29

A weekend in Poland

przesmyki. W centrum widać wieżę, która wieńczy kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Jest tu nagrobek Arnosta z Pardubic, biskupa, z którego marmurowej podobizny sączyła się ciecz o cudownych właściwościach. Zaledwie kilka metrów od kościoła zaczynają się potężne podziemia, które ciągną się pod całym Kłodzkiem. To jedna z największych atrakcji miasta.

Ale Kłodzko to zaledwie wisienka na torcie. Tort zaś składa się z samych smako-

strzegą skały o fantazyjnych kształtach.

Jest tu cały zwierzyniec: m.in. wielbłąd, słoń i mamut, które, jak mówią legendy, pewnego dnia ożyją. Na szczyt wiedzie 665 schodów wykutych w 1814 r. przez jednego człowieka!

Kolejna warstwa tortu ma smak luksusu i elegancji. Przecież to na ziemi kłodzkiej leżą słynne w całej Europie uzdrowiska, w których nadwątlone ciała reperowali królowie i książęta. Polanica-Zdrój leczy swoim klimatem, a z Gór Stołowych

Błędne Skały w Górach Stołowych.

The Errant Rocks in the Stołowe Mountains.

witych warstw. Pierwsza to okoliczne łańcuchy górskie z kamiennymi labiryntami Gór Stołowych, złożami szlachetnych kruszców Gór Złotych i dzikimi szlakami Gór Orlickich. Na Szczelińcu, w jedynym schronisku w Polsce, do którego nie ma dojazdu, zaczyna się bajkowy labirynt kamiennych przejść, których

Kłodzko – świątynie i kamienice ścisnęły się, tworząc wąskie uliczki.

Kłodzko – townhouses and places of worship stand close together, forming narrow streets.

spływają tu podziemne wody mineralne, które dają początek słynnym leczniczym źródłom. Duszniki-Zdrój znane są z Festiwalu Chopinowskiego, zaś Lądek-Zdrój z zabytkowych tureckich łaźni.

Klimat Kudowy-Zdroju uchodzi za „silnie bodźcowy”, a tutejsza pijalnia ma sławę najpiękniejszej w kraju. Uroku tej okolicy Kudowa-Zdrój, pijalnia wód mineralnych w Parku Zdrojowym.

Kudowa-Zdrój, mineral water drinking room in the Zdrojowy Park.

30

dodają okoliczne wsie i osady. Zagubione wśród lasów i łąk drewniane chatki kontrastują z magnackimi rezydencjami, które niegdyś należały do wielkich rodów. W wielu z nich działają zabytkowe hotele. Piękno tych terenów docenił książę Karol, który chciał tu kupić renesansowy dwór Sarny. Zabytek trafił w końcu w inne ręce, więc książę powinien teraz żałować. Bo ziemia kłodzka jest na mapie Polski wyspą łagodności, spokoju i relaksu. ☐

all over Europe. Polanica-Zdrój has a beneficial climate and mineral waters descending from the Stołowe Mountains. Duszniki-Zdrój is famous for its Chopin Festival and Lądek-Zdrój for its Turkish baths while the climate of Kudowa-Zdrój is believed to be “strongly invigorating”. The surrounding hamlets add to the charm of the area. The beauty of the area impressed Prince Charles, who wanted to buy the Renaissance Sarny Manor but it was eventually acquired by someone else.

The Prince has good cause to regret this, as the Kłodzko region is a land of serenity and complete relaxation. ☐

© BEW (2), TRAVELPHOTO

WEEKEND W POLSCE

PROMOCJA

Luksus blisko natury Luxury close to nature Pięciogwiazdkowy Hotel SPA Dr Irena Eris Polanica Zdrój z wnętrzami odwołującymi się do ponadczasowego stylu art déco, pozwala docenić luksus i komfort, jaki tu spotyka się na każdym kroku.

The five-star Dr Irena Eris SPA Hotel Polanica Zdrój, with its interior decor reminiscent of the timeless art-deco style, lets you appreciate the luxury and comfort our guests can relish in at their every step.

C

T

W Centrum SPA z dwoma basenami, kompleksem czterech saun szybko zapomina się o stresie. Kąpiel w pieszczącym ciało bąbelkami powietrza jacuzzi, czy pływanie w usłanym gwiezdnym blaskiem basenie, koi zmysły i pozwala zapomnieć o codziennych troskach.

The SPA Centre, with two swimming pools and four saunas, will provide instant stress relief. Step into the Jacuzzi, which will envelop you in a myriad of air bubbles caressing your body, or take a plunge in the shimmering swimming pool to soothe your senses and forget everyday worries.

eniący sobie wysoki standard, bliskość atrakcji uzdrowiska, różnorodne formy spędzenia ciekawie wolnego czasu i możliwość zadbania o zdrowie i piękno, bezsprzecznie odnajdą to wszystko w Hotelu SPA Dr Irena Eris. W zaciszu gabinetów Kosmetycznego Instytutu z nowocześnie wyposażonymi gabinetami do licznych zabiegów pielęgnacyjnych twarzy i ciała, wykorzystujących sprzęt hi-tech, można oddawać się odmładzającym kuracjom, a także zaznawać głębokiego ukojenia podczas masaży wpływających korzystnie na ogólną sprawność i na psyche.

Polanica-Zdrój jako uzdrowisko zasłynęła w XIX wieku, zachwycając wybornym i orzeźwiającym smakiem wód mineralnych i dzisiaj tętni gwarem kuracjuszy, nie tylko tych pragnących wypocząć, odzyskać zdrowie, a także tych, którzy odwiedzają region, aby podziwiać okoliczne osobliwości krajobrazu i niezliczone zabytki, często zaskakujące pięknem.

hose who seek a high standard of service, a location close to all the highlights of the spa resort, diverse leisure opportunities and the finest beauty and health treatments will find everything they need at Dr Irena Eris SPA Hotel. The modern but cosy treatment rooms of the Skin Care Institute, offering a wealth of face and body treatments based on modern hi-tech equipment, are the perfect place to undergo rejuvenating procedures and experience profound soothing sensations during a range of massages enhancing general fitness and mental wellbeing.

Polanica-Zdrój first gained recognition as a spa resort in the 19th century thanks to the splendidly refreshing taste of its mineral waters.

Today it is alive with the buzz of holidaymakers who are here to relax, recover and visit the region to admire the unique features of its landscape and countless, often awe-inspiring, landmarks.

DrIrenaErisSpa.com

31

KUCHNIA

Cuisine

ZIELONE FALBANKI

Curly leaves

32

PRYMITYWNA ODMIANA KAPUSTY Z KARBOWANYMI, POSKRĘCANYMI, FALBANKOWATYMI LIŚĆMI TO JARMUŻ. PRZEZ WIELE LAT ZAPOMNIANY WRACA DUMNIE NA STOŁY I DO RESTAURACYJNYCH MENU. / KALE IS A PRIMITIVE VARIETY OF CABBAGE WITH CURLY, CRINKLY LEAVES THAT FORM FRILLS. LONG OVERLOOKED, KALE IS NOW RETURNING IN TRIUMPH TO THE NATION’S TABLES AND RESTAURANT MENUS. TEKST/BY:

Monika Kucia, www.sialababamak.pl

Jarmuż to roślina odporna na mróz, jest więc idealnym warzywem zimowym. Najlepiej zbierać go po pierwszych przymrozkach, ponieważ po przemarznięciu jego liście tracą goryczkę i stają się smaczniejsze.

Jarmuż jest lekkostrawny. Można go zjadać na surowo, smażyć (np. na klarowanym maśle), gotować (jak każdą inną kapustę) oraz dodawać do zup i koktajli. Świetnie łączy się z szynką i bekonem.

Przed wiekami jedno z najpopularniejszych w całej Europie warzyw zielonych, jarmuż od dawna obecny był również w polskiej kuchni. Maria Ochorowicz-Monatowa w książce Przy polskim stole (1910) radzi, by obrane listki jarmużu opłukać i ugotować w słonej wodzie, usiekać i przetrzeć przez sito; pół cebuli startej na tarce zasmażyć z łyżką masła, rozprowadzić kilkoma łyżkami smaku z ugotowanej wędzonki lub kiełbasy, włożyć jarmuż, dodać jeden utarty ząbek czosnku, trochę pieprzu i dusić przez dobry kwadrans. Podając, obłożyć plasterkami ugotowanego boczku lub pokrojoną kiełbasą.

Jarmuż powraca na nasze stoły. Tomek Jakubiak, szef kuchni restauracji Gar Jakubiaka w Warszawie, mówi: – Jarmuż stał się ostatnio bardzo popularny, co mnie niezmiernie cieszy, bo jest kapustą nie tylko pyszną, ale też bardzo wdzięczną w gotowaniu. Mnie najbardziej smakuje krem z jarmużu, który robię na bulionie z białych warzyw i podaję z mięsnymi klopsikami.

Nie znam osoby, która się w tym kremie nie zakochała. Często używam liści jarmużu do zawijania gołąbków. Świetnie smakują chipsy z jarmużu – bardzo łatwe do zrobienia, chrupkie i pyszne są świetną przekąską, i do tego zdrową!

Na terenie londyńskiego Whole Food Market Saf Restaurant serwuje wyłącznie raw food, czyli żywność „surową”,

Kale is resistant to frost, which makes it a perfect winter vegetable. It is best when picked soon after the first frost hits the ground, because when the leaves freeze a little, they lose their bitterness and become tastier. Kale is a light vegetable.

You can eat it raw, fried (e.g. in clarified butter), cooked (just like any other cabbage), or as an addition to soup or cocktails.

Kale tastes great with ham and bacon. This green vegetable has been used in Polish cooking for centuries. In her book Przy polskim stole [The Polish Table] (1910), Maria OchorowiczMonatowa recommends rinsing de-stemmed leaves, cooking them in salty water, chopping them and passing them through a sieve, then frying half a grated onion with a tablespoon of butter, adding several spoonfuls of stock made from cooked sausage or smoked bacon, kale, a grated clove of garlic, a dash of pepper and simmering slowly for a quarter of an hour or longer.

Arrange rashers of cooked bacon or sliced sausage on top before serving.

Kale is enjoying a revival. Tomek Jakubiak, head chef at the Gar Jakubiaka restaurant in Warsaw says, “Kale is going through a culinary renaissance. This makes me really happy as this delicious variety is also great to cook.” Kale smuggles a wealth of vitamins onto our plates – Vitamin C and Vitamin K, which has anti-inflammatory properties and whose anti-cancer effects have recently been confirmed. My favourite dish is cream of kale cooked on a stock of white root vegetables, served with meatballs. I don’t know anyone who has tried this and not loved it. I often use kale leaves as an alternative to cabbage to make stuffed rolls. Kale crisps (chips) are simply scrumptious – they are easy to make, crispy and make a moreish and a healthy snack.

The Saf restaurant in the Whole Foods Market in London only serves food that is not processed above 48°C. Raw food enthusiasts argue that by eating food prepared this way, we

© SHUT TERSTOCK

STAROŻYTNI UPRAWIALI JARMUŻ RÓWNIEŻ JAKO ROŚLINĘ OZDOBNĄ.

DZIŚ JEGO LIŚCIE CZĘSTO DEKORUJĄ POTRAWY. IN ANCIENT TIMES KALE WAS CULTIVATED AS AN ORNAMENTAL PLANT AS WELL.

33

KUCHNIA

Cuisine

przy przetwarzaniu której temperatura nigdy nie przekracza 48 stopni Celsjusza. Zwolennicy raw food twierdzą, że tylko w ten sposób przyrządzając jedzenie, przyswajamy wszystkie składniki odżywcze pożywienia. Saf to akronim utworzony z pierwszych liter słów: simply au­ thentic food („proste, autentyczne jedzenie”), ale także tureckie słowo oznaczające „czysty” (restauracja sieci Saf znajduje się także w Stambule). W menu jest np. Detox Salad, czyli mieszanka rukwi wodnej, jarmużu, pietruszki, ogórków, glonów arame, skiełkowanej soczewicy i awokado skropionych cytrynowym sosem. Słynne są tutejsze marynowane i suszone chipsy z jarmużu z kokosowymi płatkami o smaku curry.

W Polsce zaś, w okolicach Szamotuł, gdzie mają tłocznię olejów, m.in. rydzowego, lnianego i rzepakowego z Wielkopolski, państwo Justowie (ich rodzinny zakład produkcyjny istnieje w Śmiłowie od XIX w.) podają gościom sałatkę

absorb all the nutrients it contains. Saf is an acronym that stands for Simply Authentic Food, but it also means “pure” in Turkish (the Saf chain has a restaurant in Istanbul). The menu features Detox Salad, a mixture of rocket, kale, parsley, cucumbers, arame algae, sprouted lentils and avocado. Marinated and dehydrated kale crisps (chips) served with curried coconut flakes are also popular.

The Just family have been running their own oil mill in Śmiłowo, near Szamotuły, Poland. The mill produces camelina, flax and canola oil. The Justs like to pamper their guests with a “Green Bomb” salad of kale, camelina oil and homemade apple vinegar pressed from old cultivars. Kale is a multi-functional vegetable that can be served in traditional or contemporary ways. Mother nature in her wisdom has locked away a wealth of flavours and nutrients that are hard to come by in winter in those inconspicuous curly leaves. Definitely something to keep in mind. ☐

JARMUŻ POWRACA OSTATNIO DO ŁASK. JEST KAPUSTĄ NIE TYLKO PYSZNĄ, ALE I WDZIĘCZNĄ W GOTOWANIU. KALE IS GOING THROUGH A CULINARY RENAISSANCE. THIS DELICIOUS VARIETY OF CABBAGE IS ALSO GREAT TO COOK.

34

NA ZDROWIE / A VERY HEALTHY VEGGIE Jarmuż zaskakuje bogactwem witamin, które nam sprytnie przemyca – jest bogaty w beta-karoten, witaminy K, C, z grupy B i E. Zawiera sulforafan, który ma działanie antybakteryjne i niszczy bakterie powodujące wrzody żołądka, oraz chlorofil. Ma również działanie przeciwzapalne, a ostatnio nawet potwierdzono jego przeciwnowotworowe działanie. / Kale is an amazingly rich source of vitamins which are inconspicuously sneaking onto our plate - beta carotene, Vitamins K, C, B and E. It contains chlorophyll and sulforaphane able to destroy bacteria that cause stomach ulcers. It also has anti-inflammatory and anti-cancer properties.

© STOCKFOOD/FREE (2), SHUT TERSTOCK (2)

„Zielona bomba” z jarmużem, olejem rydzowym i własnym octem jabłkowym tłoczonym z dawnych odmian.

Jarmuż to warzywo wielofunkcyjne – może być podawane bardzo tradycyjnie lub bardzo nowocześnie.

Mądra natura zamknęła w tych niepozornych zielonych falbankach całe bogactwo smaku i wartości odżywczych, tak trudno dostępnych zimą. Warto o tym pamiętać. ☐

MERCURE ROZPOCZYNA CASTING DO PROJEKTU „TEORIA SZEŚCIU PRZYJACIÓŁ”

SIEĆ MERCURE POSTANOWI Ł A SPR AWDZIĆ TEORIĘ SZEŚCIU STOPNI ODDALENIA , K TÓR A G ŁOSI, ŻE DOWOLNYCH DWÓCH MIESZK AŃCÓW NASZE J PL ANE T Y DZIELI OD SIEBIE JEDYNIE SZEŚĆ OSÓB. MARK A ROZPOCZ YNA RE ALIZ AC JĘ OPARTEGO NA POW Y ŻSZE J Z ASADZIE PROJEK TU „THE SIX FRIENDS THEORY ”.

HISTORIA BEZ PRECEDENSU Celem projektu jest wyłonienie jednej osoby zamieszkującej dowolne miejsce na Ziemi, która spotka się z Aborygenem z plemienia Bundjalung w Australii oraz udowodnienie, że dzieli ich od siebie jedynie sześć stopni oddalenia!

O G Ó L N O Ś W I AT OW E E L I MINACJE DLA KAŻDEGO Zasady udziału w eksperymencie są proste. Od 20 stycznia do 10 lutego 2015 r. internauci mogą publikować na profilu marki Mercure na Facebooku maksymalnie 1-minutowy film, w którym opiszą swoje pasje, motywacje, plany, talenty, osobowość itp. 50 kandydatów, którzy otrzymają najwięcej głosów, zostanie zakwalifikowanych do ostatniego etapu rekrutacji. Sześcioosobowe jury wybierze zwycięzcę po przeprowadzeniu finalnej rozmowy. Ogłoszenie wyników nastąpi pomiędzy 17 a 24 lutego 2015 r.

art_sponsorowany_6friends_190x249v3.indd 2

P R Z YJ A C I E L E W YZNACZAJĄ TRASĘ PODRÓŻY DOOKO ŁA Ś W I ATA Zwycięzca wyruszy w 7-tygodniową wyprawę dookoła świata na początku marca!

W PROJEKCIE „THE SIX FRIENDS THEORY” ZNAJDZIE SIĘ 6 SPOTKAŃ, 6 PRZYSTANKÓW I 6 HOTELI MERCURE Z RÓŻNYCH ZAKĄTKÓW ŚWIATA.

Podczas całej podróży zwycięzcy towarzyszyć będzie ekipa filmowa pod przewodnictwem reżysera Jeana-Françoisa Juliana. Jego zadaniem będzie uchwycić emocje towarzyszące pierwszym spotkaniom zwycięzcy z przyjaciółmi oraz Aborygenem z plemienia Bundjalung.

Przygotowano również nagrody dla pozostałych 49 wybranych kandydatów: pobyty w hotelach marki Mercure, tablety Samsung oraz nagrody „The Six Friends Theory”.

2015-01-13 14:47:22

MERCURE KICKS OFF ITS BIG INTERNATIONAL CASTING FOR THE „SIX FRIENDS THEORY”

M ERCU R E HA S D ECI D ED TO CH ECK T H E W ELLK N OW N SI X D EGR EE S O F SEPAR AT I O N T H EO RY, W H ICH CL AIMS T HAT W E AR E ALL O N LY SI X PEO PLE AWAY FROM E VERYO N E EL SE O N T H E PL AN E T. M ERCU R E IS I N T RO DUCI N G “ T H E SI X FR I EN DS T H EO RY ”, A WO R LDW I D E D IGI TAL O PER AT I O N B A SED O N T H IS PR I N CI PLE.

FR I EN DS PLOT TI NG A TR I P AROUND THE WORLD The winner will spend 7 weeks on the road starting at the beginning of March!

“THE SIX FRIENDS THEORY” WILL ENCOMPASS 6 ENCOUNTERS, 6 DESTINATIONS AND 6 MERCURE HOTELS AROUND THE WORLD.

Podążaj za przygodą na Follow the adventure on facebook.com/MercureHotels.polska AN U N PR ECE D E NTE D STO RY The goal is to select a candidate somewhere around the world, take him or her to meet an Aboriginal from the Bundjalung tribe in Australia, and prove that they are only 6 degrees of separation away from each other!

A WORLDWIDE C ASTING FO R EVE RYO N E The process to take part in this allnew experiment is simple. Starting

art_sponsorowany_6friends_190x249v3.indd 3

from January 20th to February 10th internet users are welcome to post a video up to 1 minute long on Facebook, capturing their personality, what they like, what drives them, their plans, their talents and so forth. The 50 candidates with the most votes will be short-listed for the final recruitment phase. A panel of 6 people will select the winner after a final interview. The results will be announced between February 17th and February 24th, 2015.

Throughout the journey, the winning candidate will be escorted by a filmmaking team led by Jean-François Julian.

His job will be to capture these first-ever encounters between the winning candidate and his friends for posterity.

There will also be something for the other 49 short-listed candidates: they can win nights at Mercure hotels, Samsung tablets or “The Six Friends Theory” prizes.

2015-01-13 14:47:28

POLSKIE PRZEBOJE

38

Polish Hits

ŻYCIE TO GRA Life is a game

FILMY ROBI SIĘ W HOLLYWOOD, ROCKA GRA W NOWYM JORKU, LONDYNIE I KALIFORNII. A GRY WIDEO? GRY ROBI SIĘ W POLSCE. / MOVIES ARE MADE IN HOLLYWOOD AND ROCK IS PLAYED IN NEW YORK, LONDON AND CALIFORNIA. WHAT ABOUT VIDEO GAMES? THEY ARE MADE IN POLAND. TEKST/BY: Dawid

Karpiuk, Newsweek Polska Grupka postaci chroni się w ruinach kilkupiętrowego budynku. Światło słoneczne wpada przez wyłamane okna i dziury po kulach. W tle widać dym unoszący się nad płonącymi dachami. Słychać wystrzały. Każdy tu ma własną historię: Bruno przed wojną był kucharzem, miał własną restaurację i program w telewizji. Emilia była prawniczką, po ojcu. Marko był strażakiem, wyciągał ludzi z płonących budynków – z jednego z nich wyciągnął nawet swoją przyszłą narzeczoną. Każdy miał jakieś pomysły na przyszłość. A potem przyszła wojna i je wszystkie unieważniła.

Teraz liczą się praktyczne umiejętności. To czy ktoś potrafi szybko biegać. Dużo unieść. Czy potrafi walczyć. Albo radzić sobie z depresją. Gry wideo są pełne historii o bohaterach, w This War of Mine jestem ofiarą. Klikam przycisk: „Przetrwaj”.

I zaczynam grać.

TO JEST GRA DLA DOROSŁYCH Kiedy Przemysław Marszał z 11 Bit Studios obudził się dwa dni po premierze This War of Mine, budżet gry zdążył się już zwró-

A group of people find shelter in the ruins of a multi-storey house. Sunlight seeps through broken windows and bullet holes. Clouds of smoke can be seen rising above the burning rooftops in the background. Shots can be heard. All these people have a story to tell. Bruno was a chef before the war.

He had his own restaurant and TV show. Emilia was a lawyer.

Marko was a fire fighter, who used to rescue people from burning buildings. He even saved his future fiancée. They all had plans for the future. The war put paid to all that.

Practical skills are the only ones that count here. To be able to run fast. Lift heavy things. Fight. Cope with depression. Video

39

Polish Hits

cić. Grali w nią fani w prawie stu krajach, kurs akcji firmy szybował w górę. Przez kolejne dwa tygodnie miał wzrosnąć ponad czterokrotnie.

– To był wielki stres, do ostatniej chwili – zapewnia jednak Marszał. – To prawda: o grze dużo się mówiło, wielu graczy na nią czekało, było dużo bardzo pozytywnych zapowiedzi. Ale to od początku był ryzykowny projekt.

Na pomysł gry, której bohaterami, zamiast uzbrojonych po zęby mięśniaków, są przerażeni cywile, wpadł Grzegorz Miechowski, twórca 11 Bit Studios. Miechowski tworzy gry od ponad 20 lat – na polskim rynku jest jednym z pionierów.

Czytał wspomnienia ludzi, którzy przeżyli wojnę, postanowił spróbować opowiedzieć o niej językiem gry.

– Zaczęliśmy badać temat, czytać książki, artykuły, oglądać wywiady, zbierać wspomnienia tych, którzy widzieli wojnę na własne oczy. W Warszawie niemal każdy ma dziadka i babcię,

40

games are packed with stories about heroes. I’m a victim in This War of Mine. I click the “Survive” button and start gaming.

A GAME FOR ADULTS When Przemysław Marszał of 11 Bit Studios woke up two days after the release of This War of Mine, he found the game had already paid for itself. It had already been played in nearly a hundred countries and the company’s share price had gone through the roof. And it continued to climb, increasing fourfold over the next two weeks. “It was really stressful, right up until the very last minute”, says Marszał. “The game might have been on everyone’s lips, a lot of avid gamers might have really been looking forward to it, and there might have been many enthusiastic announcements, but it was a risky project from the outset.” The concept of a game with terrified civilians instead of thugs armed to the teeth was the brainchild of

M.P.

POLSKIE PRZEBOJE

Tak powstawała gra This War of Mine stworzona przez 11 Bit Studios.

Behinds the scenes from the production of This War of Mine at 11 Bit Studios.

Grzegorz Miechowski, the founder of 11 Bit Studios.

Miechowski has been developing games for more than two decades and is a trailblazer in Poland. He read the memoirs of people who had survived the war and wanted to retell their stories using the language of games. “We began to research the topic, started reading books, articles, watched interviews, and collected the testimonies of people who had witnessed the war with their own eyes. Almost everyone in Warsaw has a grandmother and grandfather who remember the ruins after the Uprising”, says Michał Drozdowski of 11 Bit Studios.

“We instinctively knew that we had to approach this topic with respect and treat the game as a way of recollecting the drama.” “When you’ve been gaming since early childhood, you see games as a natural platform for storytelling, and you realise at some point that your games have grown up”, adds Marszał. “This game is for adults.”

SOMEONE CONNECTED THE DOTS “We had our fingers crossed for Bitsom for a long time.”

Michał Platkow-Gilewski of CD Project RED says that This War

41

Polish Hits

którzy pamiętają ruiny po Powstaniu – mówi Michał Drozdowski z 11 Bit Studios. – Wiedzieliśmy od razu, że trzeba do tego tematu podejść z szacunkiem, potraktować grę jako sposób na opowiedzenie dramatu.

– Kiedy człowiek żyje grami od dziecka, traktuje je jako naturalny środek do opowiadania historii, to na którymś etapie uświadamia sobie, że gry wyszły z przedszkola – dodaje Przemysław Marszał. – To jest gra dla dorosłego odbiorcy.

KTOŚ POŁĄCZYŁ KROPKI – Kibicowaliśmy „Bitsom” od dłuższego czasu – Michał Platkow-Gilewski z CD Projekt RED przyznaje, że środowisko twórców gier czekało na This War of Mine z niecierpliwością.

Jego firma nie musi obawiać się konkurencji – CDPR to gigant od dłuższego czasu grający na światowych rynkach. Zasłynę-

Of Mine was eagerly anticipated by the game developer community. His company was not afraid of the competition – CDPR is a giant that went global a long time ago. It became a household name after the release of The Witcher. This was based on the series of novels of the same title by Andrzej Sapkowski and is hailed as one of the best RPG games ever.

The success of the first instalment took everyone by surprise and the second was eagerly awaited on several continents.

The third part of the series (The Witcher: Wild Hunt) won the most anticipated 2015 game title during the prestigious Game Awards 2014 gala in Las Vegas. The news that the launch date had been shifted from February to May was reported in the mainstream Polish media, even those that don’t normally report on computer games.

This should come as no surprise. CD Project is spending

M.P.

POLSKIE PRZEBOJE

li opartym na prozie Andrzeja Sapkowskiego Wiedźminem uchodzącym za jedną z najlepszych gier RPG w historii. Jeśli nawet jej sukces przyjęto z zaskoczeniem, na drugą część Wiedźmina czekali już fani na kilku kontynentach. Część trzecia (Wiedźmin: Dziki Gon) dostała tytuł najbardziej oczekiwanej gry 2015 r. na prestiżowej gali The Game Awards 2014 w Las Vegas. Informacja o przesunięciu premiery z lutego na maj pojawiła się w najważniejszych polskich mediach, także tych, które na co dzień grami się raczej nie zajmują.

Nie ma się czemu dziwić. Tylko na promocję nowego Wiedźmi­ na CD Projekt wyda 25 mln dol. Na palcach jednej ręki można policzyć polskie filmy, które mogły pochwalić się podobnym budżetem. – Te pieniądze rzeczywiście mogą robić wrażenie – przyznaje Platkow-Gilewski. – Ale proszę pamiętać, że będziemy promować Wiedźmina na ponad stu rynkach.

USD 25 m on promoting the latest Witcher instalment. Polish companies with that sort of promotional budget are very few and far between. “This figure might sound impressive”, says Platkow-Gilewski. “But you need to bear in mind that The Witcher is being promoted on more than a hundred markets.”

Polish game developers have achieved the kind of success that continues to elude the country’s musicians and filmmakers. A few Polish game companies have made the international big league. “At some point, someone connected the dots”, comments Tomasz Gop of CI Games, which has just released Lords of the Fallen, and has budgeted PLN 30 m to promote it. “People Can Fly’s Painkiller and Bulletstorm, Techland’s Dead Island, our Sniper, CD Project’s The Witcher... it suddenly dawned on somebody somewhere that all these games were created in Polish studios. And now we’re witness-

43

POLSKIE PRZEBOJE

Polish Hits

TO ZABOLI Adrian Chmielarz jest jednym z ojców sukcesu polskich gier wideo. Zaczynał ponad 20 lat temu w firmie Metropolis.

Wspólnie z Miechowskim z 11 Bit Studios pracował m.in. nad Tajemnicą statuetki – pierwszą polską grą przygodową.

W 2004 r. jego firma People Can Fly wydała grę Painkiller, jedną z pierwszych polskich produkcji docenionych na świecie.

Przez kilka lat PCF współpracowało z międzynarodowym gigantem Epic, Chmielarz tworzył coraz większe i coraz droższe produkcje – Bulletstorm i Bulletstorm II. A potem Epic kupił jego firmę w całości i Chmielarz musiał poszukać nowej pracy.

O zaczynaniu od nowa mówi, że jest trudniejsze, niż mogłoby się wydawać. – To jak kupić kawałek pola, postawić dom, załatwić prąd i kanalizację, dociągnąć internet, pomieszkać kilka lat, zastanawiać się nad ogrodem, a tu nagle bum – domu nie ma, zostajesz z pustym polem – opowiada. Po odejściu z People Can Fly założył kilkuosobowe studio The Astronauts.

Niedawno ukazała się ich pierwsza gra The Vanishing of Ethan Carter – jedna z najciekawszych gier indie tego roku. – Paradoksalnie takie produkcje są bardziej ryzykowne niż wielkobudżetowe gry. Te ostatnie prawie zawsze wyjdą na swoje,

44

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

Polskim twórcom gier udało się to, czego wciąż nie mogą osiągnąć muzycy czy filmowcy. Przynajmniej kilka firm znad Wisły jest dziś w światowej pierwszej lidze.

– W którymś momencie ktoś połączył kropki – komentuje Tomasz Gop z CI Games. Jego studio ma za sobą premierę gry Lords of The Fallen. Budżet: ponad 30 mln zł. – Painkiller i Bulletstorm People Can Fly, Dead Island Techlandu, nasz Sniper, Wiedźmin CD Projektu… Nagle ktoś się zorientował, że wszystkie te gry powstały w polskich studiach. A teraz mamy już efekt kuli śniegowej – powstaje coraz więcej firm, coraz więcej osób, widząc nasze sukcesy, chciałoby widzieć swoją przyszłość w tej branży. Myślę, że dziś w Polsce aktywnie działa około 2 tys. developerów w kilkuset studiach. Czasem to małe, kilkuosobowe firmy, ale w wielu z nich powstają ciekawe projekty.

A PAINFUL EXPERIENCE Adrian Chmielarz is one of those to whom Polish video games owe their success. Chmielarz started working for a company called Metropolis more than 20 years ago. He joined forces with Miechowski from 11 Bit Studios and together they developed The Mystery of the Figurine, Poland’s first adventure game.

In 2004, his company People Can Fly released Painkiller, one of

the first Polish games to achieve worldwide fame. PCF worked closely with the large multinational concern Epic Games for several years. During this time, Chmielarz developed bigger and more expensive games, such as Bulletstorm and Bullet­ storm II. Epic later took over his company and Chmielarz found himself out of a job. Chmielarz says that starting from the scratch is a lot harder than it seems. “It’s like buying a piece of land, building a house, connecting the electricity, sewage and Internet, living there for several years, planning the garden and then – kaboom – there’s no house, just a vacant site”, he says. After leaving People Can Fly, he founded a small development studio called The Astronauts, which recently released its first game The Vanishing of Ethan Carter, one of the most interesting indie games of the year. “Paradoxically, these sorts

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

M.P.

ing the snowball effect – more and more companies are springing up and more and more people want to get in on the act, having seen our success. I think Poland now has about 2,000 developers working for a few hundred studios. Some of these are small concerns with only a few people, but a lot of them are creating some really exciting projects.”

45

Polish Hits

wielkie firmy mają dużo sposobów zabezpieczenia ryzyka.

W przypadku produkcji niezależnych ludzie kładą na szalę cały swój majątek. Jak coś pójdzie nie tak, to naprawdę zaboli – dodaje Chmielarz.

Kryzys finansowy mocno dotknął jego branżę – zniknęło wiele firm, inne musiały znacznie ograniczyć wydatki. Ale polskie firmy bardzo szybko przystosowały się do nowej rzeczywistości. W największych studiach – jak w CD Projekt RED – pra-

46

of productions are much more risky than mega-budget games.” The latter seldom lose money, as big companies have lots of ways of mitigating their risk. With indie games, people put everything they own on the line. It can be very painful if anything goes wrong.

The recession seriously affected the industry – a lot of businesses went under and others were forced to slash costs. But Polish companies quickly adapted to the new situation.

© M.P.

POLSKIE PRZEBOJE

cuje ponad 250 osób. Inne, jak The Astronauts Adriana Chmielarza, coraz lepiej radzą sobie w świecie gier niezależnych. Chmielarz, w branży znany z ambicji, zapewnia, że już myśli o kolejnym projekcie. – Nie będzie to jeszcze gra marzeń, bo taka wymagałaby potężnej inwestycji, na którą jeszcze nas nie stać. Jeszcze – podkreśla. – Ale to gigantyczny rynek i wciąż się rozwija. A Polska jest dzisiaj w światowej czołówce. ☐

The biggest studios, such as CD Project RED, employ more than 250 people. Others, like Adrian Chmielarz’s The Astronauts, are gaining a foothold on the independent video games market. Chmielarz is already thinking about his next project. “It’s not going to be my dream game as that would require massive outlays that we cannot afford. Not yet”, he stresses. “But this is an enormous market that will continue to grow.” And Poland is now among the world leaders. ☐

47

NAUKA

Science

MIŁOŚĆ Z CHEMII The chemistry of love

48

TO KRĄŻĄCE W NASZYM CIELE ZWIĄZKI CHEMICZNE DECYDUJĄ O POJAWIENIU SIĘ NAMIĘTNOŚCI, A POTEM JEJ PRZEMIANIE W TRWALSZĄ MIŁOŚĆ INTYMNĄ. / THE CHEMICALS CIRCULATING IN OUR BODIES DETERMINE WHETHER PASSION WILL APPEAR AND WHETHER IT WILL BE TRANSFORMED INTO LASTING INTIMATE LOVE. TEKST/BY: Wojciech

Mikołuszko

ILUSTRACJE/ILLUSTRATIONS:

Barbara „była tak zakochana, że nie mogła w nocy spać”.

Przez jej głowę przetaczała się gorączkowa gonitwa myśli. Gdy rozmawiała z ukochanym przez telefon, serce waliło jej jak oszalałe. Jeśli nie zadzwonił, odchodziła od zmysłów. Tak ją opisuje w książce Dlaczego kochamy dr Helen Fisher, amerykańska badaczka miłości. Uczona zapytała więc Barbarę, co jej się najbardziej podoba w ukochanym. Kobieta odparła: „Chemia”.

Miała więcej racji, niż jej się zdawało. Miłością naprawdę rządzą związki chemiczne – przede wszystkim te, za pomocą których komórki nerwowe przekazują sobie informacje. Tak zwane neuroprzekaźniki mogą pobudzać lub hamować działanie sąsiednich neuronów. Na przykład u samic drobnego amerykańskiego gryzonia, nornika preriowego (Mi­ crotus ochrogaster), po związaniu się z samcem o 50 proc. rosła ilość dopaminy. Gdy naukowcy sztucznie obniżyli u nich poziom tego neuroprzekaźnika, natychmiast traciły zainteresowanie ukochanym. Jeśli zaś zwiększano im ilość dopaminy, zaczynały zalecać się do tego samca, który przypadkowo znajdował się tuż obok nich.

Bogna Sroka-Mucha

Barbara was “so in love that she was having trouble sleeping”. Her mind was racing. Her heart pounded whenever she talked to her beau on the phone. And she went crazy when he didn’t call. This is how Dr Helen Fisher, an American love expert, describes Barbara in her book Why We Love. When asked what she liked most about her beloved, Barbara responded: “Chemistry.”

Barbara was more right than she knew. Love is actually governed by chemical substances – mainly those used by the nerve cells to transmit impulses. These neurotransmitters can stimulate or inhibit neighbouring neurons. For example, the dopamine levels of female prairie voles (Microtus ochrogaster) increase by 50 per cent after bonding with males.

When a substance to suppress the neurotransmitter is injected, they immediately lose interest in their partners. When the dopamine level rises, they begin to make advances towards any males who fortuitously find themselves beside them.

ZAKOCHANI SĄ JAK OGARNIĘCI OBSESJĄ. NIE POTRAFIĄ PRZESTAĆ MYŚLEĆ O OBIEKCIE SWOICH WESTCHNIEŃ.

PEOPLE IN LOVE BEHAVE AS IF THEY WERE OBSESSED. THEY CANNOT STOP THINKING ABOUT THE ONE THEY LOVE.

NAMIĘTNOŚĆ Z DOPAMINY Znając wyniki takich badań, dr Fisher postawiła hipotezę, że również u ludzi namiętnością rządzi dopamina. Wskazywały na to także skutki działania tego neuroprzekaź­ nika. Podniesienie się jej poziomu w mózgu powoduje silną koncentrację uwagi, a także wytwarza niezłomną motywa­ cję i wywołuje zachowania ukierunkowane na osiągnięcie

DOPAMINE-INDUCED PASSION Dr Fisher is familiar with these findings. She has formulated a hypothesis that human passion is similarly fuelled by dopamine and the effects of this neurotransmitter certainly indicate as much. She believes that an increased dopamine level in the brain results in strong concentration, creates powerful motivation and induces goal-oriented behaviour. These are the outward signs of romantic love whose main ingredient is passion. People in love do everything possible to be with their loved ones. They are so full of energy that they can write poetry or sing serenades for hours on end.

49

NAUKA

Science

celu – pisze badaczka w swojej książce. A to są przecież typowe objawy miłości romantycznej, której głównym składnikiem jest namiętność. Zakochani dążą ze wszystkich sił, by połączyć się z wybrankiem. Tryskają energią, dzięki której godzinami piszą wiersze lub śpiewają serenady.

By upewnić się, czy to rzeczywiście zasługa dopaminy, dr Fisher za pomocą funkcjonalnego rezonansu magnetycznego przeskanowała mózgi osób zakochanych. Odkryła, że bardzo aktywny był u nich dokładnie ten obszar, w którym znajdują się komórki wytwarzające dopaminę.

Hipoteza się potwierdziła.

Mimo to dopamina nie jest jedynym związkiem, który odpowiada za stan zakochania. Sprzyja mu także podwyższony poziom neuroprzekaźnika noradrenaliny. Jego obecność przyśpiesza bicie serca, wywołuje poczucie podniecenia oraz sprzyja lepszemu zapamiętywaniu szczegółów. Zapewne dlatego osobie zakochanej wbija się w pamięć niemal każda chwila randki.

A wreszcie trzeci składnik koktajlu miłości, serotonina, w czasie zakochania obniża swoje stężenie w mózgu. Jest

PO KILKU LATACH NAMIĘTNOŚĆ ZNIKA. MIŁOŚĆ MOŻE JEDNAK PRZETRWAĆ, JEŚLI POJAWI SIĘ WIĘŹ INTYMNOŚCI. PASSION VANISHES AFTER A FEW YEARS. LOVE, HOWEVER, CAN SURVIVE IF AN INTIMATE BOND IS CREATED.

To make sure that the effect was in fact due to dopamine, Dr Fisher used functional magnetic resonance imaging to scan the brains of people in love. She discovered that the same area that contains dopamine-producing cells was active in all of them. This confirmed her hypothesis.

Dopamine, however, is not the only chemical responsible for feeling in love. An increased level of the noradrenalin neurotransmitter acts similarly by sending the heart racing, inducing a state of excitement and assisting in memorising details. This might explain why people in love can remember almost every second of a date.

And finally, the third ingredient of the love cocktail – serotonin – whose concentration in the brain is down when we are in love. This is somewhat strange given that the presence of this neurotransmitter promotes a feeling of happiness and contentment. That is why popular antidepressants boost serotonin levels. A low serotonin level not only typifies a depressive state, it is also a symptom of obsessivecompulsive disorder. This is probably why people in love behave as if they were obsessed. They cannot stop thinking about the one they love and continually daydream and fantasise about their lovers. Dopamine may be responsible for the associated feeling of happiness. These proportions of the “love potion” probably explain the bizarre state of passion, which sends people in love on an emotional rollercoaster that runs the entire gamut from desire to jealousy, admiration to anxiety and joy to painful longing.

OXYTOCIN-FUELLED ATTACHMENT Such a state cannot last long. “According to its own internal logic, passion can only surge; merely continuing is a recipe

50

to o tyle dziwne, że obecność tego neuroprzekaźnika sprzyja poczuciu szczęścia i zadowolenia. To dlatego jego ilość podnoszą więc popularne środki przeciwdepresyjne. Ale niski poziom serotoniny jest typowy nie tylko w stanach obniżonego nastroju – pojawia się także przy nerwicy natręctw. Prawdopodobnie z tego powodu zakochani zachowują się jak ludzie ogarnięci obsesją. Nie potrafią przestać myśleć o obiekcie swoich westchnień, bez przerwy marzą lub śnią o nim. Poczucie zaś szczęścia, jakie temu towarzyszy, może dawać dopamina. Takie proporcje „eliksiru miłości” tłumaczą zapewne dziwny stan namiętności, gdy zakochani przeskakują co chwila z pożądania do zazdrości, z zachwytu do niepokoju, z radości do bolesnej tęsknoty.

INTYMNOŚĆ Z OKSYTOCYNY Ten stan nie może jednak trwać długo. Wewnętrzna logika namiętności polega na tym, że może ona jedynie rosnąć, a samo tylko trwanie jest zapowiedzią jej śmierci – pisze prof.

Bogdan Wojciszke w książce Psychologia miłości. Gdy więc uczucie dosięga szczytu, to jednocześnie zaczyna spadać na łeb na szyję. Po kilku latach od zakochania namiętność znika. Miłość może jednak przetrwać ten

for death”, writes Prof. Bogdan Wojciszke in his book Psycho­ logia miłości [The Psychology of Love]. Once it reaches its climax, it plummets. Passion vanishes a few years after falling in love. Love, however, can survive this difficult moment.

There is only one condition – the couple need to forge an intimate bond built on attachment, trust, warmth and a sense of security.

Leaping into a new stage of love marks a great chemical transformation in the body. Our levels of dopamine, noradrenalin and serotonin return to normal and our oxytocin level rises. This is the same neurotransmitter whose level increases in women during child birth and breast feeding, and which helps cement the bond between mother and child. The oxytocin level in adults rises during the nights they spend together. It induces couples to touch, cuddle and kiss each other.

Vasopressin also reinforces intimate bonds between adults. Large quantities of vasopressin and oxytocin are found in bonded prairie voles. Their close cousin, the montane vole (Microtus montanus), prefers a much more promiscuous lifestyle. However, a dose of these two chemicals is sufficient to make it as monogamous as its cousin.

REKLAMA

zaprasza codziennie od 13:00 / open daily from 13:00

sezonowa karta, uzupełniana codziennie nowymi propozycjami szefa kuchni Adama Głowińskiego bogata oferta win, najlepsze alkohole z całego świata klasyczne oraz autorskie koktajle alkoholowe i bezalkoholowe seasonal menu, replenished daily by new proposals

by Chef Adam Głowiński wide range of wines, the best spirits from around the world, classic and original alcoholic and non-alcoholic coctails

Morska 9, SOPOT

tel. 58 351 35 55, morska.com.pl facebook.com/morskasopot

51

NAUKA

Science

PRZESKOK DO NOWEGO ETAPU MIŁOŚCI TO WIELKA PRZEMIANA CHEMICZNA W ORGANIZMIE. LEAPING INTO A NEW STAGE OF LOVE MARKS A GREAT CHEMICAL TRANSFORMATION IN THE BODY.

trudny moment. Pod warunkiem że między zakochanymi pojawi się więź intymności, na którą składa się bliskość, zaufanie, ciepło czy poczucie bezpieczeństwa.

Przeskok do nowego etapu miłości to wielka przemiana chemiczna w organizmie. Ilość dopaminy, noradrenaliny i serotoniny wraca do poziomu normalnego. Na plan pierwszy wysuwa się oksytocyna. To ten sam neuroprzekaźnik, którego poziom zwiększa się u kobiety podczas porodu oraz przy ssaniu piersi przez niemowlę. Odpowiada on więc za utworzenie więzi matki z dzieckiem. U dorosłych ilość oksytocyny rośnie w trakcie wspólnie spędzonych nocy. Pod jej wpływem zakochani dotykają się, przytulają i całują.

Intymną więź między dorosłymi wzmaga też wazopresyna. Oba te związki wykrywa się w dużych ilościach u norników preriowych żyjących w stałych związkach. Ich bliscy krewni – norniki Microtus montanus – zdecydowanie preferują rozwiązłość. Wystarczy jednak podać im oksytocynę i wazopresynę, by śladem kuzynów przerzuciły się na monogamię.

Trzecim wreszcie składnikiem „koktajlu intymności” są endorfiny. To naturalne związki przeciwbólowe, których poziom rośnie podczas ćwiczeń fizycznych oraz seksu.

Pod ich wpływem pojawia się poczucie zadowolenia, spokoju oraz bezpieczeństwa.

Ta mieszanina nie utrzymuje się jednak w ciele sama z siebie. O to, by oksytocyna, wazopresyna i endorfiny nie wracały do poziomu normalnego, trzeba dbać niemal co dzień. Bo – jak to ujął prof. Wojciszke – Szanse na szczęście są (…) w treści i jakości relacji, jaka nas łączy z partnerem, a przede wszystkim w tym, co z tą relacją sami robimy. ☐ 52

Endorphins are the third ingredient of the “attachment cocktail”. The level of these natural painkillers surges during physical workouts and sex. They promote a feeling of satisfaction, calmness and security.

Our bodies cannot retain this mixture unaided. We need to make sure that oxytocin and vasopressin don’t go back to their normal levels every day. Because – as Prof. Wojciszke puts it – “Our chances for happiness are (...) determined by the content and quality of our relationship with our partner, mainly by what we do with this relationship.” ☐

REKLAMA

• • • • • •

53

W CZTERY OCZY

One on One

UZALEŻNIONA OD LATANIA​

Addicted to flying

– KAŻDY LOT JEST EKSCYTUJĄCY – MÓWI PAULINA RÓŻYŁO, JEDYNA W POLSCE KOBIETA PILOT DOŚWIADCZALNY, OBLATUJĄCA SAMOLOTY W POLSKICH ZAKŁADACH LOTNICZYCH MIELEC. / “EVERY FLIGHT IS EXCITING”, SAYS PAULINA RÓŻYŁO, POLAND’S ONLY FEMALE EXPERIMENTAL TEST PILOT. RÓŻYŁO FLIES PLANES AT POLSKIE ZAKŁADY LOTNICZE MIELEC. Waszkiewicz

Mam pięcioletnią córkę, która przepada za samolotami.

Składa je z klocków, wypatruje w sklepach. Mam się już przygotowywać do tego, że będzie oblatywaczem?

Niekoniecznie. Jako dziecko chciałam być dentystką, w ogóle nie interesowałam się samolotami. Gdy miałam 19 lat, tato zabrał mnie na lotnisko, bo latanie było jego niespełnionym marzeniem. Zafundował mi lot, a pilot, z którym leciałam, naprawdę się postarał. Po wszystkich akrobacjach, które mi zafundował na dwuosobowym Puchaczu, chyba pół godziny leżałam na trawie i dochodziłam do siebie. No a potem wstałam i stwierdziłam, że to jest to, co chcę robić. Kim chcę być.

Pracodawcy od razu się na pani poznali. Że z pani i fachowiec, i pasjonat.

Bywało, że musiałam pokonać mur uprzedzeń związanych z tym, że w powszechnym mniemaniu to męski zawód.

W PZL Mielec, gdzie obecnie pracuję, tak nie było, ale poprzednim pracodawcą był prezes dużej firmy. Jego asystent musiał go przekonywać, żeby dał mi szansę. No i dał mi ją, a ja udowodniłam, co potrafię. Początkowo miałam latać w zespole z mężczyzną, ale potem okazało się, że daję sobie radę i latałam jako dowódca tego samolotu.

Trzeba też było mieć charakter, żeby powiedzieć: „Panie prezesie, dziś taka pogoda, że nie lecimy”.

Tak, zdarzały się takie sytuacje. W samolocie to przecież ja musiałam dowodzić, ja byłam szefem. Szybko jednak się w tej

54

I have a five year old daughter who loves aeroplanes.

She builds planes out of building blocks and looks out for them in the stores. Should I be prepared for her becoming a test pilot?

Not necessarily. My path was completely different. I wanted to be a dentist when I was a child. I had no interest in aeroplanes at all. Then, when I was 19, my father took me to the airport, because flying was an unfulfilled dream of his. He paid for the flight and the pilot really went through his paces. I must have lain on the grass for half an hour before I came round after all those aerobatic feats he performed in that two-seater Puchacz. When I got up, I decided that this was what I wanted to do. Who I wanted to be.

You quickly became known as both a professional and an aviation enthusiast.

I had to overcome a mountain of prejudice at times, as there

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Maciej

55

© RADEK POLAK/TWÓJ STYL

One on One

kwestii dogadaliśmy i prezes szanował moje zdanie. W tym samym samolocie, w którym lataliśmy, przeszłam też rozmowę kwalifikacyjną do PZL Mielec.

Jak to?

Szef pilotów doświadczalnych w mojej obecnej firmie spędzał wakacje nad morzem, ale musiał na jeden dzień wrócić do pracy. W grę wchodził tylko samolot. Polecono mu mnie.

Tak się też złożyło, że lecieliśmy w fatalną pogodę i on nie dość, że miał okazję mnie przepytać, to jeszcze mógł poobserwować moją pracę. Spodobała mu się i zadzwonił za jakiś czas, żebym do nich aplikowała.

Musiało być stresująco. Wieźć taką szychę, a do tego jeszcze kontrolować maszynę.

W samolocie nie ma miejsca na stres. Dobry pilot traktuje takie sprawy chłodno. Pewnie też dlatego przekonałam go do siebie.

Co decyduje o tym, że jeden pilot jest lepszy od drugiego?

To cały zestaw cech. Bardzo ważna na przykład jest podzielność uwagi. W czasie lotu jest wiele elementów, które trzeba kontrolować jednocześnie. Pracę magisterską broniłam, badając cechy osobowości polskich pilotów, które determinują wykonywanie tego zawodu. Badania przeprowadzałam na pilotach jednej i drugiej płci. Niejednokrotnie okazywało się, że kobiety są równie dobre lub nawet lepsze od facetów.

Czyli mogę swoją córkę szykować na pilota.

Jasne. Są różnice między chłopcami i dziewczynkami, ale nie znaczy to, że jedna grupa nie może robić tego co druga. Tylko proszę ją uprzedzić, że to wielki wysiłek i masa wyrzeczeń. Droga do zdobywania kolejnych uprawnień jest bardzo długa.

Ilu jest w Polsce pilotów doświadczalnych?

Niewielu. Sześć do ośmiu osób. Jestem w trakcie zdobywania uprawnień pilota doświadczalnego i liczę, że już wkrótce do nich dołączę.

MUSIAŁAM POKONYWAĆ UPRZEDZENIA ZWIĄZANE Z TYM, ŻE W POWSZECHNYM MNIEMANIU TO MĘSKI ZAWÓD. I HAD TO OVERCOME A MOUNTAIN OF PREJUDICE AT TIMES, AS THERE IS A COMMON BELIEF THAT THIS IS A MALE PROFESSION. 56

is a common belief that this is a male profession. That wasn’t the case at PZL Mielec, where I work now, but my previous employer was a CEO of a major organisation. His assistant had to persuade him to give me a chance. And when he eventually did, I showed him what I could do. Initially, I was supposed to fly with a male pilot, but when it became clear that I could cope on my own, I was put in charge.

It takes guts to tell the company president “We’re not flying in this weather.”

Yes, there were situations like that. But I was in charge of the plane, so I was the boss. We sorted it out pretty quickly and the president respected my opinion. I had my job interview for PZL Mielec on board the same plane.

How did that come about?

The head of the experimental test pilot team was on holidays on the coast, but had to come back to work for a day. He could only make it by plane. I’d been recommended to him.

We also happened to be flying in bad weather. As well as asking me questions, he had a chance to see me at work. He was impressed and called me some time later, asking to submit an application.

That must have been stressful. To fly someone important and be in control of the machine.

There’s no room for stress at the helm. A good pilot keeps her cool in these situations. That might have been what won him over.

What makes one pilot better than another?

There’s a whole set of qualities.

The ability to focus on several things at once is very important, as a lot of things have to be monitored during a flight. In my M.A. thesis, I examined Polish pilots for the personality traits required for this profession. My sample included male and female pilots. It often turned out that women were just as good as, or even better than, men.

Does that mean that I can prepare my daughter to be a pilot?

Sure you can. There might be differences between boys and girls, but that doesn’t mean that one group can’t do what the other one is doing. But they should be warned that it is a huge sacrifice and demands a lot of time and effort. The road to all those licences is long and hard.

How many test pilots are there in Poland?

It’s a select group of six to eight people. I’m currently working towards my experimental pilot licence and hope to join them very soon.

© RADEK POLAK

W CZTERY OCZY

I co was w tej pracy pociąga?

A choćby to, że latamy samolotami jako pierwsi. Dlatego też każdy lot jest taki ekscytujący. Przecież to maszyna, która jeszcze nigdy wcześniej nie znalazła się w powietrzu. To są zawsze nowiutkie, pachnące, a czasem jeszcze z pokrytymi folią fotelami samoloty.

Jest pani rozważna czy romantyczna?

Romantyczna też. To właśnie romantyzm skusił mnie do latania. Oderwać się od codzienności, patrzeć na wszystko z góry. Kocham tę przestrzeń, tę wolność. Jak jest brzydki, pochmurny dzień, to lecę tuż nad chmury i zaraz w oczy zagląda mi słońce. Oglądam najpiękniejsze wschody i zachody słońca. Od takiego latania jestem uzależniona.

A gdyby pani musiała wybrać inny zawód?

Chyba szukałabym czegoś z adrenaliną. Pewnie uprawiałabym wspinaczkę wysokogórską. Zresztą kiedy mam wolną chwilę, zaraz uciekam w góry. Jeżdżę na snowboardzie i pewnie gdybym nie latała, związałabym swoje życie także z tym sportem.

Ale na razie poświęca się pani lataniu w stu procentach.

Tak. Jeśli w tej dziedzinie życia człowiek chce do czegoś dojść, to musi oddać się temu cały. To nie tylko latanie, ale czytanie o lataniu, o nowych rozwiązaniach konstrukcyjnych. Trzeba się dokształcać. Ale ja to kocham. Kiedy trzeba wstać o trzeciej rano, żeby iść latać, to wyskakuję z łóżka niczym skowronek.

What’s the main attraction in the job?

For one thing, we get to fly every new aircraft first. That’s what makes every flight so exciting. After all, we’re talking about a machine that’s never been airborne before. These aircraft always look and smell brand-new. The seats are still wrapped in foil sometimes.

Are you a cautious person or a romantic?

I’m a romantic, too. It was the romance of it all that got me into flying. I wanted to get away from reality and look at everything from above. I love the space and the freedom.

On a gloomy, cloudy day, I can rise above the clouds and have the sun shine right into my face. I see the most beautiful sunrises and sunsets. I’m addicted to that sort of flying.

And if you had to choose another profession?

I’d go for something that’d boost my adrenaline level.

I’d probably get hooked on mountaineering. By the way, I always head for the mountains in my free time. I’m a keen snowboarder, and I’d probably dedicate my life to this sport if I wasn’t a pilot.

But right now, you’re completely focused on flying.

Yes, I am. If you want to achieve anything in any field, you have to give it a hundred percent. It’s not only flying, but also reading about aviation and new construction designs and methods. You have to keep up to date. But I love it. Having to REKLAMA

Carpe Diem bądźmy piękni dzisiaj!

Carpe Diem be beautiful today!

Wraz z wiekiem skóra odmawia nam posłuszeństwa, obserwujemy jak traci jedrność, staje się wiotka i mało elastyczna. Dochodzi do przemian w proporcji twarzy, a trójkąt młodości ulega odwróceniu.

Do niedawna jedyną przynoszącą skuteczne rezultaty metodą walki z wyraźnymi oznakami zwiotczenia skóry była chirurgia plastyczna. Dziś, dzięki rozwojowi medycyny estetycznej powstała całkiem nowa kategoria zabiegów, które bezinwazyjnie i skutecznie zwalczają efekty zwiotczenia skóry. Neauvia to zupełnie nowa gama wypełniaczy. Są one pierwszą na rynku polskim linią organicznych wypełniaczy Neauvia ORGANIC przeznaczoną do wypełnienia i korekcji twarzy i ciała, pobudzania wytwarzania kolagenu oraz regeneracji skóry. Dodatkowa zawartość Hydroksyapatytu wapnia pozytywnie wpływa na elastyczność i grubość skóry i zwiększa spektrum zastosowań. Używamy ich do modelowania objętościowego, jak i poprawy nawilżenia oraz napięcia skóry. Z uwagi na nadzwyczajną lepkość użytego hydrożelu produkty dłużej zachowują trwałość. Możemy podawać za pomocą kaniulki w postaci nici hialuronowych tworzących stelaż napinający skórę lub miejscowo w celu wymodelowania policzków i owalu twarzy. Wystarczy jeden zabieg, aby przywrócić Twojej twarzy młodzieńczy kontur i nadać jej atrakcyjny wygląd. Marzenia wielu kobiet spełnia Centrum Medycyny Estetycznej Carpe Diem!

With age skin looses its firmness, elasticity and becomes flabby. As a consequence, the face undergo certain changes and ‘ a triangle of youth’ is reversed. Until recently, the only way to fight against the skin aging was plastic surgery. Not anymore. Thanks to the development of aesthetic medicine, a new category of non-invasive and effective treatments has been created.

Neauvia is a completely new choice of fillers. The Neauvia Organic fillers are the first lines on the polish market which remodel the shape of the face and body, stimulate the production of collagen and rejuvenate the skin. The additional ingredient calcium hydroxyapatite improves the elasticity and thickness of the skin.

We strongly recommend this brand for volumetric treatments and moisturizing therapy. Because of the unique viscosity of Neauvia hydrogel these products are more long lasting. Volumetric fillers of hyaluronic acid which can be injected by caniula in the foam of hyaluronic threads or to build up the cheek area and lift the skin.

One treatment will restore the volume of the skin and revitalize the whole face giving you the young and attractive look. Your dreams can come true with Aesthetic Medicine Centre Carpe Diem!

Na hasło Kaleidoscope oferujemy 20 % rabatu na zabiegi z użyciem kwasu hialuronowego. Oferta dotyczy cen regularnych i jest ważna do 28.02.2015 r.

Please quote Kaleidoscope to receive the 20% discount on treatments with hialuronic acid. Offer applies only to regular prices and it is valid until 28.02.2015 r.

Carpe Diem Centrum Medycyny Estetycznej Al. KEN 98 lok U 17, 02-777 Warszawa • Tel. 608 888 888 • www.carpediem-klinika.pl

Na zdjęciu: dr Magdalena Opadczuk i Sylwia Gliwa.

Twarz młoda Young face

Twarz starzejąca się Aging face

57

ITP S.A. ul. Domaniewska 37, 02-672 Warszawa, Tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl

W CZTERY OCZY

One on One LATANIE TO DLA MNIE NIE PRACA, TYLKO PASJA I PIĘKNY SPOSÓB NA ŻYCIE. I DON’T SEE FLYING AS A JOB. IT’S MY PASSION AND MY LIFESTYLE.

58

PAULINA RÓŻYŁO – jedyna w Polsce kobieta pilot doświadczalny. Od 2013 r. pracuje w tym charakterze w Polskich Zakładach Lotniczych. Skończyła Akademię Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Ma 26 lat i jest też trenerem snowboardu. Startowała również w motocyklowych rajdach na pustyni. / – Poland’s only female experimental test pilot. Różyło has been flying for Polskie Zakłady Lotnicze since 2013. She graduated from the University School of Physical Education in Wrocław. Różyło is also a snowboard coach and has competed in desert motorbike rallies.

© PZL MIELEC

Nie traktuję latania jako pracy, tylko jako pasję i piękny sposób na życie. A lotnikiem jestem prawie 24 godziny na dobę.

Musi pani być w znakomitej kondycji. To wymaga wysiłku.

No tak, musimy dbać o zdrowie, bo nawet niewielkie kłopoty – takie, które w innych zawodach nie mają najmniejszego znaczenia – mogą nas wyłączyć z latania. Siłownia, fitness, snowboard, narty, windsurfing, kitesurfing, rower, joga, rozciąganie – to są moje sposoby. Tężyzna fizyczna potrzebna jest mi też do akrobacji samolotowej. Wytrenowane mięśnie szybko reagują na przeciążenia, napinając się, i tym samym nie pozwalają, aby krew odpływała od głowy do kończyn zbyt szybko. Dzięki temu można znieść większe przeciążenia.

Dyscyplina jak w wojsku. No właśnie, a dlaczego nie lotnictwo wojskowe?

Myślałam o tym, ale aż takiej dyscypliny bym nie zniosła. Lubię być niezależna.

get up at 3 o’clock in the morning to go flying makes me spring out of bed as fresh as a daisy. I don’t see flying as a job.

It’s my passion and my lifestyle. You’re a pilot 24/7.

You must be very fit, the job is physically demanding.

Yes it is. We have to keep ourselves fit and healthy. Even minor issues that wouldn’t matter in the slightest in other professions could disqualify us from flying. Going to the gym, working out, snowboarding, skiing, windsurfing, kitesurfing, cycling, yoga, stretching – that’s how I manage it. I need stamina to do aerobatics. Conditioned muscles react quickly to G-force. They contract to prevent blood flowing from the head to the limbs too quickly. This enables you to withstand greater gravitational forces.

It sounds like military discipline. By the way, why didn’t go you into the air force?

I thought about it, but I couldn’t handle the discipline. I like being independent.

And what about your private life? Is there a boyfriend, husband or partner in the picture?

He’s a pilot, too. He’s a professional airline pilot and he does aerobatics after hours.

I guess a lot of men from other walks of life would find it difficult to live w ith a woman who’s a pilot.

Without a doubt. A lot of guys have a problem with a woman whose job is commonly perceived as the preserve of men. My previous partner couldn’t cope with it. Nor accept that I’m almost never home. That I’ve dedicated myself to flying.

I suppose that’s what all the sacrifice is for. Every pilot probably dreams of becoming a test pilot.

I don’t know about other people, but it’s a dream come true

No, a życie prywatne. Chłopak, mąż, partner?

Też jest pilotem. Zawodowo lata w liniach lotniczych, a po pracy akrobacyjnie.

Domyślam się, że nadal wielu mężczyznom z innych branż trudno byłoby żyć z kobietą wykonującą taki zawód.

Tak już jest; daje się odczuć, że dla wielu facetów to jest problem, że kobieta uprawia zawód tak powszechnie uznawany za męski. Poprzedni mój partner chyba nie do końca potrafił sobie z tym poradzić. Z tym i z faktem, że tyle mnie nie ma w domu, że tak bardzo się temu poświęcam.

A jest się czemu poświęcać. Pilot doświadczalny to chyba praca marzeń dla każdego lotnika.

Nie wiem, jak dla innych, ale dla mnie to praca marzeń. Poznaję proces budowania samolotu. Ba, nawet mogę w nim uczestniczyć, bo przecież my, piloci doświadczalni, jesteśmy po to, by przekazywać inżynierom nasze spostrzeżenia z lotu.

Dlatego też muszę orientować się w mechanice, wiedzieć, na czym latam. No i muszę być spostrzegawcza, mieć podzielną uwagę i rejestrować wszystkie istotne dla procesu konstrukcyjnego fakty. Na podstawie naszych spostrzeżeń inżynierowie wiedzą, co poprawić, co skorygować. Robimy to po to, żeby samolot – gdy trafi do klienta – był wygodny, bezpieczny, funkcjonalny i przede wszystkim niezawodny. No i robimy to najlepiej jak potrafimy.

A czy Paulina Różyło jest też dobrym kierowcą?

Kiedy można, jeżdżę szybko, ale pewnie i zdecydowanie, więc chyba tak.

A czy Paulina Różyło ma porządek w torebce?

Zawsze. Muszę mieć porządek w życiu, taka już jestem. Torebka jest tylko jednym z przejawów tej skłonności. ☐

for me. I learn how the aircraft is built. I can even contribute to it. As test pilots, we’re there to provide engineers with feedback from our flights. I need to be knowledgeable about mechanics to know what I’m flying. I also need to have good powers of observation, be able to divide my attention and register anything relevant to the design process. Our observations help engineers improve and correct things. We do this to help make aeroplanes comfortable, safe, functional and above all, reliable, before they are handed over to customers. And we do it to the best of our ability.

Are you a good driver too?

I drive fast whenever I can. But I’m confident behind the wheel, so I probably am.

And is your handbag organised?

Always. Order in life is a must. That’s just me. My handbag merely reflects this penchant of mine. ☐ REKLAMA

Ekspresem do superfigury!

Fast to a super figure!

Marzysz o idealnej figurze, ale mimo diet i ćwiczeń nie udaje ci się jej osiągnąć?

Pozbądź się niechcianej tkanki tłuszczowej w błyskawicznym tempie!

You keep dreaming of an ideal figure but despite diets and exercises you are not successful? Get rid of the unwanted fat tissue in no time!

Teraz jest nowa, bardziej komfortowa metoda – Palomar SlimLipo 3D. Unikalność metody polega na rozpuszczaniu tłuszczu przy użyciu sondy laserowej, która nakierowuje strumień lasera bezpośrednio na tkankę tłuszczową – mówi dr Konrad Januszek, szkoleniowiec metody SlimLipo. Laser jednocześnie rozpuszcza tłuszcz i obkurcza włókna kolagenowe (tzw. termolifting 3D), co zapobiega powstawaniu efektu „obwisłej skóry”. Wymaga jedynie miejscowego znieczulenia. SlimLipo może odchudzić brzuch, uda, ramiona, ale także podbródek. Nareszcie spełniło się marzenie o przeniesieniu tkanki tłuszczowej z miejsc, gdzie mamy ją w nadmiarze, do okolic, w których jej brakuje. Lipofiling Adivive ™ to wypełnianie własną tkanką tłuszczową. Stosowany do wypełniania zmarszczek, ale też do modelowania piersi i pośladków.

Now a new more comfortable method exists - Palomar SlimLipo 3D. The unique nature of the method is that it dissolves fat with a laser probe which directs the laser beam directly to the fat tissue” says dr Konrad Januszek, trainer of the SlimLipo method. The laser dissolves fat and constricts collagen fibres (3D thermolifting) which prevents the effects of „saggy skin”. It requires only local anesthesia. SlimLipo can help you slim your belly, thighs, arms end even the chin. The dream of moving excess fat to the areas where there’s to little of it has finally come true. Lipofiling Adivive ™ is innovative metod of shaping your face and body with autologic fatty tissue.

Elite Centrum Laseroterapii/Elite Laser Therapy Centre: ul. Złota 61, tel. 22 400 36 55; ul. Wąwozowa 8, tel.: 22 894 83 84, www.elite.waw.pl Wyłączny dystrybutor/Exclusive distributor: ITP S.A., ul. Domaniewska 37, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl

Na hasło Kaleidoscope bezpłatna konsultacja.

59

Free consultation with Kaleidoscope.

HISTORIA

History

Greedy for life JERZY KUKUCZKA, CHŁOPAK Z PROSTEJ ROBOTNICZEJ RODZINY, ZOSTAŁ JEDNYM Z NAJWYBITNIEJSZYCH WSPINACZY W HISTORII HIMALAIZMU. / JERZY KUKUCZKA, A LAD FROM A SIMPLE, WORKING CLASS FAMILY, BECAME AN EMINENT MOUNTAINEER, ONE OF THE BEST IN THE HISTORY OF HIMALAISM. TEKST/BY: Barbara

Żukowska

18.09.1987. Jerzy Kukuczka na szczycie Sziszapangmy (8013 m n.p.m.) zdobytym z Arturem Hajzerem nową drogą, w stylu alpejskim.

18.09.1987. Jerzy Kukuczka on the summit of Shishapangma (8,013 a.s.l) concquered with Artur Hajzer via a new route, Alpine style.

61

HISTORIA

History “Congratulations on winning the Grand Slam”, wired Jerzy Kukuczka to the Italian mountaineer Reinhold Messner in the autumn of 1986. Messner had just become the first person in history to ascend all 14 eight-thousanders (peaks of over 8,000 metres) in the Himalayas. This was an extraordinary feat that captivated the attention of the whole world. Europe was still divided by the Iron Curtain, and Jerzy Kukuczka, a celebrated Himalayan climber from Poland, had been hot on Messner’s heels for years. Their rivalry was followed with a great deal of interest. Although Kukuczka’s “crowning” chances, i.e. his odds of earning the Crown of the Himalayas before Messner, were virtually zilch, his previous mountaineering achievements demonstrated that it was not impossible. In 1983, Kukuczka had climbed six eight-thousanders to Messner’s nine. It was then that the Italian announced his intention to scale all fourteen peaks. The Polish contender decided to follow suit. They both insisted that there was no rivalry between them and that any talk of a challenge was just media hype. Kukuczka described it as follows: “The challenge with Messner was born of itself. I was dragged into it but I didn’t believe the way it was worded. Scaling gigantic mountains by standard routes, just so I can say that I’ve done it, is not my idea of fun. What I find fascinating is the idea of finding fourteen new ways to the summits of the 14 eight-thousanders.

A new route or a winter climb that no one has ever attempted before. Those are stakes worth playing for. The race with Messner will help me achieve this aim.” Kukuczka was after

©ARCHIWUM RODZINNE JERZEGO KUKUCZKI/FORUM (4)

Gratuluję Wielkiego Szlema, napisał Jerzy Kukuczka w telegramie do Włocha Reinholda Messnera jesienią 1986 r. Włoski wspinacz, jako pierwszy człowiek na świecie, wszedł na 14 himalajskich szczytów, których wysokość przekracza 8 tys. m.

Zdobycie całego kompletu ośmiotysięczników było w świecie alpinistycznym wielkim wydarzeniem, któremu bacznie przyglądały się osoby nie tylko ze środowiska wspinaczy. Europa była wówczas podzielona żelazną kurtyną, a Messnerowi od paru lat deptał po piętach słynny himalaista z Polski – Jerzy Kukuczka. Ten wyścig wywołał wiele emocji.

Choć szanse Polaka na „ukoronowanie”, czyli zdobycie Korony Himalajów, przed Messnerem równały się niemal zeru, to jednak jego wcześniejsze osiągnięcia w górach najwyższych świadczyły, że nie było to niemożliwe. W 1983 r. Kukuczka miał na koncie sześć ośmiotysięczników, zaś Messner dziewięć. I wtedy Włoch ogłosił, że ma zamiar zdobyć wszystkie 14. Polak ten pomysł podchwycił. Obaj twierdzili jednak, że nie ma między nimi żadnego wyścigu, a całą rywalizację nakręciły media. Kukuczka pisał o całej sprawie tak: Ten wyścig z Messnerem zrodził się jakby sam, dałem się weń wciągnąć właściwie bez przekonania do jego formuły. Samo gonienie po wielkich górach drogami normalnymi tylko po to, żeby je zali­ czyć, nie bawi mnie. Fascynuje mnie natomiast pomysł czterna­ stu nowych dróg na czternaście ośmiotysięczników. Nowa droga albo zima, kiedy jeszcze nikt tam o tej porze roku nie był. To jest stawka warta gry. A wyścig z Messnerem pomoże mi w realizacji tego planu.

62

Trudne wyzwania, których nikt jeszcze nie podejmował – tego Kukuczka szukał. Robił w górach to, o czym inni nawet nie myśleli albo uznawali za przekraczające granicę ryzyka. Potrafił zrobić wahadło na seraku albo usiąść okrakiem na śnieżnej grani, choć po obu stronach miał pod nogami 3 km powietrza. Był bardzo silny fizycznie i psychicznie, odporny na niskie temperatury, a nawiasem mówiąc, miał też mocną głowę. Bardzo dużo od siebie wymagał i takie same wymagania stawiał innym. Na przykład wytrzymania na mrozie i o głodzie nawet kilku dni, jeśli akurat było to konieczne. Z tego powodu miał problem ze znalezieniem partnera równie jak on mocnego.

Poza tym wyznawał zasadę, że skoro góra jest opłacona (wspinaczka na każdy ośmiotysięcznik wymaga zezwolenia), to należy na nią wejść. Za takie pozwolenia słono się płaciło walutą, co dla Polaków żyjących w socjalistycznych realiach stanowiło poważny wydatek. Ujawniała się też natura Kukuczki, jego sportowe zacięcie. – Nigdy nie umiałem pogodzić się z tym, żeby wracać z niczym. Zawsze próbowałem jeszcze raz. Czasem nawet wbrew logice, ale zgodnie z jakimś wewnętrznym przekonaniem – przyznał kiedyś.

Kukuczka żył górami, spędzał w nich mnóstwo czasu. W 1985 r. zdobył aż trzy szczyty. Pisał: W ciągu miesiąca intensywnego ży­ cia w górach przeżywa się kilka lat. To jest zajęcie dla ludzi za­ chłannych na życie. Kiedy wracał do domu, czekała go szara PRL-owska rzeczywistość. W latach 80. w Polsce półki w sklepach świeciły pustkami, a żywność i inne towary były reglamentowane. Kukuczka, z zawodu elektryk, pracował w jednej z katowickich fabryk. Himalaizm oznaczał wówczas wybór drogi życiowej. Wyjazdy do Azji pozwalały zarobić na przemycanych towarach, choć oznaczały wielomiesięczny pobyt poza domem. Kukuczka miał rodzinę – żonę i dwóch synów. Żonie Celinie rzadko opowiadał, co działo się na górskich wyprawach, rzadko o partnerach wspinaczkowych i nigdy o wypadW bazie wyprawy po zdobyciu szczytu Sziszapangmy. U góry: zezwolenie na działalność alpinistyczną w rejonie Lhotse i atakowanie południowej ściany. Jerzy Kukuczka zginął podczas tej wyprawy.

Jerzy Kukuczka at the base camp after conquering Shishpangma. Top: permit for an expedition to Lhotse and attacking its northern face. Kukuczka died during this climb.

tough new challenges that no one had ever taken up before and considered too risky. He managed to do a pendulum (traversing pitch) on a serac and sit astride a snow-capped ridge with three kilometres of air beneath his feet. He was physically and mentally strong, resistant to low temperatures, and had an equally strong head. He demanded a lot from himself and expected the same from others, e.g. being able to withstand frost and hunger for several days, if required.

This made it hard for him to find a partner as strong as himself. Besides, he believed that once the mountain had been “paid for” (a licence is required to climb an eight-thousander), it had to be climbed. The practical aspect was no less important. Polish climbers had to pay a hefty price in hard currency to obtain these licences. These sums were hard to raise in those socialist times. This also reflected Kukuczka’s personality and sporting nature. “I could never come to terms with coming back after not having achieved anything. I always made a second attempt. Sometimes, contrary to logic, but in line with my inner belief”, he once said. Kukuczka spent much of his life in the mountains. He climbed three summits in 1985.

He wrote: “You experience several years of life during a single month of intense living in the mountains. This is for people who are greedy for life.” Whenever he came back home, he found the grim reality of socialism waiting for him. Poland in REKLAMA

Gadżety przydatne w podróży

od Leitz Complete

W ofercie marki znajdziemy produkty niezbędne do wygodnego korzystania z urządzeń mobilnych w podróży: torby i plecaki na laptopy, ładowarki, etui, głośniki bezprzewodowe i wiele innych.

Leitz łączy design i wysoką jakość z funkcjonalnością i praktycznymi rozwiązaniami, które odnajdziemy w każdym z produktów.

Więcej na www.leitz.com Ładowarka przenośna

Akumulator litowo-jonowy do ładowania przenośnych urządzeń - pozwala na ładowanie 2 dowolnych urządzeń równocześnie.

Cena 175 zł. Produkt dostępny na www.merlin.pl

Torby i plecaki do pracy mobilnej

Wysokiej jakości, lekkie i stylowe dostosowane do różnego typu urządzeń mobilnych. Produkty wyróżniają ciekawe rozwiązania: odpinana kieszeń na ładowarkę i kable, boczna kieszeń na butelkę, ściereczka do czyszczenia ekranu czy uchwyt na klucze.

Ceny od 140 do 540 zł.

Produkt dostępny na www.lyreco.pl.

Etui z filtrem prywatyzującym

Chroni prywatność użytkownika. Ekran na przedniej nakładce umożliwia bezpieczne przeglądanie treści, zasłaniając ją przed wzrokiem osób trzecich. Nakładka zachowuje pełną funkcjonalność ekranu dotykowego.

Etui chroni również tylną obudowę i ramę ekranu.

Cena 229,99 zł. Produkt dostępny na www.merlin.pl

63

HISTORIA

History

kach. – Tak jakby się bał, że bardziej bym go wtedy starała się zatrzymać w domu – wspomina Celina Kukuczka w dokumentalnym filmie Pawła Wysoczańskiego Jurek z 2014 r. opowiadającym o polskim himalaiście. Jego decyzje o wyjeździe na kolejną ekspedycję były nieodwołalne. Góry były najważniejsze.

Kiedy żona mówiła, że chciałaby pojechać razem z nim, choćby tylko do obozu bazowego, żeby zobaczyć, jak to jest na wyprawach, odmawiał. Twierdził, że „baby w górach rozpraszają”.

Kukuczka po raz pierwszy zetknął się ze wspinaczką w 1965 r.

Trenował wtedy podnoszenie ciężarów, ale kolega namówił go na weekendowy wyjazd w skałki. To wydarzenie zmieniło całe jego życie, od tej pory wszystko inne przestało istnieć. Nic jednak na początku nie zapowiadało, że tak świetnie będzie sobie radził w wysokich górach. Pierwsza wyprawa w „poważne” góry – na McKinley w Ameryce Północnej – zakończyła się nie najlepiej. Kukuczka już na 4000 m n.p.m., a więc naprawdę ni-

ROBIŁ W GÓRACH TO, O CZYM INNI NAWET NIE MYŚLELI ALBO UWAŻALI ZA PRZEKRACZAJĄCE GRANICĘ RYZYKA.

the 1980s was a place where the shops were empty and food and other goods were strictly rationed. Himalaism was a choice of way of life in his day but it meant being away from home for months at a time. Kukuczka had a wife and two sons. He rarely told his wife, Celina, what happened during those mountain expeditions, seldom mentioned his climbing partners and never said a word about accidents. “It was as if he was afraid that I would try to keep him home”, she recalls in Paweł Wysoczański’s biopic Jurek (2014). A decision to embark on another expedition, once made, was irrevocable.

The mountains always came first. Whenever Celina told him that she wanted to accompany him, even if only to the base camp, to see an expedition, she was met with a refusal. He argued that “women are a distraction in the mountains.”

Kukuczka had his first climbing stint in 1965. He was training to be a weight lifter when a friend talked him into spending a weekend bouldering. This getaway changed his life. Everything else was consigned to irrelevance. At first, he gave no indication of his future brilliance in the high mountains. His first expedition to a “serious” mountain – Mount McKinley in North America – had a dismal ending. Once he got to 4,000 m, not a high altitude, he developed acute mountain sickness.

He still made it to the summit but suffered serious frostbite

Himalaje, rejon Khumbu, monument ku czci zmarłych tragicznie himalaistów. W tle szczyt Lhotse.

The Himalayas, the Khumbu region, the monument commemorating tragically deceased climbers. Lhotse is visible in the background.

64

© RAFAŁ MELNIK/AGENCJA GAZETA

HE WAS DOING THINGS IN THE MOUNTAINS THAT OTHERS HAD EITHER NEVER THOUGHT OF OR CONSIDERED TOO RISKY.

sko, zapadł na chorobę wysokościową. Zdołał jednak wejść na wierzchołek, ale podczas zejścia poważnie się odmroził. Został uznany za najsłabszego uczestnika wyprawy i za osobę mającą problemy z aklimatyzacją. Swoją reputację poprawił dopiero po wejściu na Lhotse w 1979 r. – bez użycia tlenu, co wtedy uważano za niebezpieczne.

Kiedy Kukuczka w 1987 r. zdobył Koronę Himalajów, Reinhold Messner wysłał mu telegram ze słowami: „Nie jesteś drugi, jesteś wielki”. Polakowi skompletowanie korony zajęło 10 lat, a większość to były wejścia albo nowymi drogami, albo w sezonie zimowym. Włoch potrzebował na to lat 15, a większość jego wejść odbyła się drogami klasycznymi lub latem. Messner nigdy zresztą później nie wspinał się na ośmiotysięczniki. Polak nie spoczął na laurach. Ponownie wyruszył w Himalaje.

24 października 1989 r. świat obiegła tragiczna wiadomość – Jerzy Kukuczka nie żyje! Spadł z niezdobytej południowej ściany Lhotse, będącej wówczas największym wyzwaniem alpinistycznym. Kilka miesięcy wcześniej zginęło pięciu innych czołowych polskich himalaistów, co jednak pozostało niemal niezauważone – w Polsce dokonywały się akurat przełomowe zmiany polityczne i gospodarcze. Skończyła się złota dekada polskiego himalaizmu, kiedy to Polacy z Kukuczką na czele dokonywali w najwyższych górach wielkich rzeczy.

Nadchodziły nowe czasy. ☐

while descending. He was seen as the weakest member of the expedition and as someone who had issues with acclimatizing, or adapting, to conditions at high altitudes. He salvaged his reputation when he scaled Lhotse in 1979 without oxygen.

This was regarded as risky at the time. When Kukuczka earned the Crown of the Himalayas in 1987, Reinhold Messner sent him a wire that read: “You’re not the second, you’re great.”

It took Kukuczka a decade to complete all the peaks for the crown, and he scaled most of them by pioneering new routes or during winter ascents. The Italian climber needed 15 years to do that, and most of his ascents followed established routes or were made in summer. After completing the challenge, Kukuczka refused to rest on his laurels and embarked on a new expedition to the Himalayas. On 24 October 1989, the world received the tragic news that Jerzy Kukuczka was dead.

He fell from a face of Lhotse that had never been scaled before. This was the biggest mountaineering challenge at the time. Five more leading Polish climbers died a few months later, although this went almost unnoticed, as Poland was going through momentous political and economic changes.

The golden era of Polish Himalaism - a time when Poles, with Kukuczka in the lead, were achieving great things in great mountains – had come to an end. A whole new era was dawning. ☐ REKLAMA

65

KULTURA

Culture

TEKSTY/BY:

Ola Salwa

KINO / MOVIES

O czym szumią knieje The wind in the woods

Co się stanie, gdy w jednym lesie i na jednym ekranie spotkają się bohaterowie najbardziej znanych baśni braci Grimm, i to granych przez hollywoodzkie gwiazdy? Wybucha radosna piosenka… W kolorowym musicalu Roba Marshalla, który kilka lat temu bawił i przerażał wizją zdeprawowanego miasta Chicago. Bajeczna jest tu Meryl Streep jako Czarownica, Johnny Depp jako Wilk i Emily Blunt w roli żony Piekarza, od którego wszystko się w filmie zaczyna. / What’s the likely outcome when the heroes of the Grimm brothers’ most celebrated fairy tales, played by Hollywood A-listers, meet up on the same screen and in the same woods? They burst into joyful song. Well, at least they do in this colourful musical directed by Rob Marshall, who thrilled and terrified us with Chicago, his vision of big city debauchery, a few years back.

Keep an eye out for some brilliant performances by Meryl Streep as the Witch, Johnny Depp as the Wolf and Emily Bunt as the Wife of the Baker with whom the story begins.

Tajemnice lasu, reż. Rob Marshall, premiera 13 lutego / Into the woods, dir. Rob Marshall, opens 13 February

Więcej Osieckiej

More from Agnieszka Osiecka KSIĄŻKI / BOOKS

Teraz większość najbardziej znanych piosenek słynnej poetki – Ballada wagonowa, Na zakręcie czy Zielono mi – znalazła się w jednym wydawnictwie. Jest tu w sumie ponad setka utworów, a wykonują je m.in. Krystyna Janda, Ewa Bem i Maryla Rodowicz. / This album features the greatest hits from the acclaimed poetess, including Ballada wagonowa, Na zakręcie and Zielono mi. More than a hundred songs performed by such artists like Krystyna Janda, Ewa Bem and Maryla Rodowicz.

Sztuka z plakatu The art of posters

Love songs

Czy można sobie wyobrazić lepszą płytę na walentynkowy wieczór niż ta ze standardami Franka Sinatry? Dodajmy tylko, że to wydanie specjalne, składające się z dwóch winylowych płyt. My Funny Valentine zabrzmi z niej wyjątkowo głęboko. / What could possibly go down better on St Valentine’s Day than a record packed with Frank Sinatra classics? This special doublevinyl edition makes My Funny Valentine sound exceptionally deep.

Frank Sinatra, Sinatra in Love, Vinyl Passion

66

MUZYKA / MUSIC

Miłość gra

Dorota Folga-Januszewska, Art of Polish poster, BOSZ

© M.P.

Agnieszka Osiecka, Sześć oceanów, Polskie Radio

W albumie można nie tylko obejrzeć najciekawsze dokonania polskiej szkoły plakatu, ale też dowiedzieć się, jakie ma ona korzenie, bo autorka sięga aż do XVI w. Rozwijana przez stulecia sztuka łączenia metafory i informacji genialnie przeniosła się na papier. / This album presents the finest examples of the Polish poster school, tracing its origins back to the 16th century. The art of combining metaphors and information, which has evolved over hundreds of years, has now been brilliantly transformed onto paper.

KULTURA

Festiwal zrealizowany dzięki wsparciu finansowemu Miasta Stołecznego Warszawy Financed by the City of Warsaw

Culture

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Co-financed by the Ministry of Culture and National Heritage

67

Your Style TWÓJ STYL

1

2

3

4

5

1. Dolce & Gabbana, sandały, ok. 3750 zł /Dolce & Gabbana, sandals, EUR 875 2. Lanvin, pierścionek, ok. 1930 zł Lanvin, two-finger ring, EUR 450 3. Selected Homme, T-shirt, 74 zł / Selected Hommey, T-shirt, approx. EUR 17 4. Finds, Benoît Missolin, ozdobne nakrycie głowy, ok. 1055 zł Finds, Benoît Missolin, headpiece, approx. EUR 246 5. Alice + Olivia, sukienka, ok. 2300 zł Alice + Olivia, dress, EUR 540 6. Christian Louboutin, torebka kopertówka, ok. 3324 zł Christian Louboutin, clutch, EUR 775 7. Samsonite, kabinowa walizka Samsonite Ultimocabin, 829 zł Samsonite, Samsonite Ultimocabin carry-on suitcase, approx. EUR 193 8. Markus Lupfer, okulary przeciwsłoneczne, ok. 900 zł / Markus Lupfer, sunglasses, EUR 210 9. Wittchen, męska woda perfumowana Est, 169 zł Wittchen, eau de parfum for men, approx. EUR 39 10. Valentino, bransoletka, ok. 515 zł Valentino, bracelet, EUR 120 11. Jennifer Meyer, naszyjnik, ok. 13022 zł Jennifer Meyer, necklace, EUR 3,013 7

8

9

6

10

© M.P.

11

68

LUXURY RESIDENTIAL TOWER IN THE HEART OF WARSAW A remarkable location in the very heart of Poland’s capital, a unique view of the city’s panorama from every apartment, a high finishing standard, opening windows, high ceilings and state-of-the-art design are just some of the advantages Cosmopolitan Twarda 2/4 residential tower offers.

This is a unique project in Poland: a residential tower in the centre of the country’s capital city, with finished and furnished apartments, providing a place to live for citizens of the world. The building, which is 160 metres high, has 44 storeys and 236 comfortable apartments, was designed by Helmut Jahn, one of the world’s most renowned architects. His past works include the Sony Center complex in Berlin and the international airport in Bangkok.

Cosmopolitan, on the corner of Twarda Street and Emilii Plater Street, pays an architectural tribute to the city. The luminous, luxury interiors are three metres high, with high, opening windows. Behind them, one can see a panorama comprising Warsaw’s most beautiful landmarks: the Saxon Garden, the Old Town, the Palace of Culture and Science, the downtown area, the National Stadium, and also the Vistula River, for those who live on the 20th floor and higher.

Cosmopolitan is also located in a unique place, in the recently revitalized Grzybowski Square. The Saxon Garden, one of Warsaw’s best known parks, can be reached in 5 minutes on foot. The Golden Terraces shopping centre and the Central Railway Station are located at a similar distance. Line 1 and Line 2 underground stations are at a walking distance of 4 minutes. There are numerous pubs, restaurants and shops in the neighbourhood.

The comfortable apartments, with complete fixtures and fittings, were finished using top quality materials and furnished with state-of-the-art appliances. Residents can control shutters, heating, air-conditioning and lighting as they wish using HMS.

COME AND SEE COSMOPOLITAN’S APARTMENTS SITUATED IN THE PRIME LOCATION OF THE HEART OF THE CITY. ENJOY THE VIEWS OF CAPITAL’S DOWNTOWN.

For the residents’ convenience, a leisure zone was created entirely at their disposal on the 4th floor. It is composed of a fitness club with a gym, a massage room, a dry and wet sauna, a jacuzzi, two lounges for private and business meetings, and a furnished terrace with a view of Grzybowski Square and Emilii Plater Street.

w w w . c o s m o p o l i t a n .w a w . p l

69

Gadgets

1

2

3

GADŻETY

3

5

8

4

6

9

© M.P.

7

1. Apple, iPad Air 2, od 2099 zł Apple, iPad Air 2, approx. EUR 490 2. Jawbone, głośnik Jambox, ok. 550 zł / Jawbone, Jambox speaker, USD 149,99 3. iDevices®, termometr kuchenny iGrill mini, ok. 146 zł iDevices®, iGrill mini kitchen thermometer, USD 39,99 4. Misfit, Shine, pulsometr monitorujący aktywność w ciągu dnia, ok. 366 zł Misfit, Shine, fitness tracker, USD 100 5. Waterpebble, kontroler zużycia wody, ok. 60 zł / Waterpebble, Waterpebble, water saver, £ 11 6. LaCie, USB 3.0, ok. 193 zł LaCie, USB 3.0, EUR 44,99 7. Netatmo, June, bransoletka z sensorem UV, ok. 407 zł /Netatmo, June, sun protection bracelet, EUR 95 9. Mophie, Space Pack – zewnętrzna bateria z wbudowaną pamięcią, ok. 550 zł Mophie, battery case with built-in storage for iPhone 5s/5, USD 149.95 9. Livescribe, długopis cyfrowy 2GB Echo™ smartpen, ok. 439 zł /Livescribe, 2GB Echo™ smartpen, USD 119.95

70

NMiasteczko_K_10.01.indd 1

1/10/14 3:10:35 PM

71

Good Address

Tu rodzi się piękno!

Wakacyjny dom

This is where beauty is born

Summer house

Od niedawna także mieszkańcy Krakowa mogą korzystać z najnowszych osiągnięć medycyny i kosmetologii. W hotelu Holiday Inn, w samym sercu krakowskiego starego miasta, otwarta została nowa placówka Kliniki La Perla. Do dyspozycji klientów są gabinety wyposażone w certyfikowane urządzenia do zabiegów medycyny estetycznej, laseroterapii, kosmetologii oraz spa. / People in Kraków can now tap into the latest advances in medicine and cosmetology.

A new branch of La Perla Clinic has recently opened at the Holiday Inn Hotel in the heart of the old town in Kraków. You can avail yourself of the spa and the treatment rooms, which are fitted with certified equipment used in aesthetic medicine, laser therapy and cosmetology.

Perła Maroka The pearl of Morocco

Szeroka, piaszczysta plaża, doskonałe, nowe hotele w przystępnych cenach oferujące idealne warunki do wypoczynku – to tylko niektóre z atutów Saidii zwanej Perłą Maroka. Z Saidii rozpoczynają się również wycieczki objazdowe, w tym nowy program „Maroko – Błękitna Północ”. / Wide, sandy beaches and excellent new hotels at affordable prices that offer perfect conditions for relaxation – these are just some of the things that Saidia, dubbed the “Pearl of Morocco, has going for it.” Saidia is also a springboard for a number of tours, including the new “Morocco – the Blue North” programme.

OD GO Y DOBRRES AD AD D R E S

S

www.rainbowtours.pl

www.klinikalaperla.pl

Co do włosa Keep your hair on

Przeszczep włosów to zabieg, który poprawia wygląd i samopoczucie. Wykonany w ciągu dwóch dni w klinice dr.

Turowskiego New Horizons w Chicago, lidera tej specjalności na świecie, przyniesie efekty trwałe i bez widocznych blizn.

Dzięki technologii Neograft i zastosowaniu metody FUE mieszki włosowe mogą być pobierane z całego ciała. / A hair transplant can improve your appearance and wellbeing. The two-day procedure performed at Dr. Turowski’s New Horizon Clinic in Chicago, the world leader in hair restoration, guarantees long-lasting effects and no visible scars. With Neograft technology and the FUE method, follicular units can be harvested from all over the body. pl.drturowski.com/category/hair-transplant

72

Minimalizm i elegancja

Minimalism and style

Białe, eleganckie, minimalistyczne wnętrze butiku Calvin Klein w warszawskim domu handlowym przy ulicy Mysiej to idealna przestrzeń dla wyeksponowania kolekcji zegarków i biżuterii tej marki. Stworzone zostały dla kobiet i mężczyzn ceniących sobie wyrafinowaną prostotę, która jest filozofią amerykańskiego projektanta. W ofercie butiku znajduje się szeroka, kompletna i aktualna oferta zegarków i biżuterii. / The elegant interiors of the Calvin Klein boutique in the Mysia St. department store provide the perfect setting for the brand’s collection of watches and jewellery – designed for men and women who appreciate sophisticated simplicity – the hallmark of the US designer’s philosophy.

The boutique offers a comprehensive and current range of timepieces and jewellery.

© M.P.

DOBRY ADRES

WIELKA PREMIERA JUŻ 20 LUTEGO Z MAGAZYNEM

HIT!

Najmocniejszy film twórcy „Pitbulla”

Porażający obraz polskich służb specjalnych działających na styku świata polityki, mediów i biznesu. „Służby specjalne” to historia odsłaniająca kulisy życia i pracy oficerów tajnych służb. Reżyser Patryk Vega bezkompromisowo wdziera się w ich psychikę i prywatność.

KSIĄŻKA Z FILMEM NA DVD DOSTĘPNA RÓWNIEŻ Z DWUTYGODNIKIEM

MYŚL NA DROGĘ

A thought for the road

Bo wszystkie ludzkie uczucia stają się malutkie, gdy się na nie patrzy z dystansu.

All human feelings look small when viewed from a distance.

– Paulo Coelho, Brida

Australia, Pustynia Gibsona. / Australia, Gibson Desert.

74

WYDAWNICTWO: BURDA PUBLISHING POLSKA SP. Z O.O. SPÓŁKA KOMANDYTOWA UL. MARYNARSKA 15, 02-674 WARSZAWA, TEL. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl ZARZĄD REGIONAL DIRECTOR POLAND & CZECH REPUBLIC MARGARET ANN DOWLING

NEW BUSINESS & CORPORATE MEDIA DIRECTOR JOANNA CHLEBNA 605 102 006 PROJECT MANAGER OLGA SZTĄBERSKA 502 369 430 DYREKTOR DYSTRYBUCJI I OBSŁUGI KLIENTA / DIRECTOR OF DISTRIBUTION AND SUBSCRIPTIONS JERZY JANCZAK INTERNATIONAL AD SALES REPRESENTATIVES ITALY: MARIOLINA SICLARI, INTERNATIONAL ADVERTISING SALES DIRECTOR T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com

BURDA COMMUNITY NETWORK DYREKTOR PIONU FINANSOWO-OPERACYJNEGO / CEO TOMASZ DZIEKAN COMMERCIAL DIRECTOR OF ADVERTISING SALES, CORPORATE PUBLISHING & BUSINESS DEVELOPMENT BARBARA TOPOL

GERMANY: VANESSA NOETZEL T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com MICHAEL NEUWIRTH T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com AUSTRIA & SWITZERLAND: GORAN VUKOTA T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

FRANCE & LUXEMBOURG: MARION BADOLLE-FEICK T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & IRELAND: JEANNINE SOELDNER T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, CANADA & MEXICO: SALVATORE ZAMMUTO T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

REKLAMA: BURDA PUBLISHING POLSKA SP. Z O.O. SPÓŁKA KOMANDYTOWA SEKRETARIAT BIURA REKLAMY / ADVERTISING SECRETARIAT Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@burdamedia.pl DYREKTOR BIURA REKLAMY CORPORATE MEDIA / HEAD OF ADVERTISING TEAM OF CORPORATE MEDIA JOLANTA KUREK ADVERTISING DEPARTMENT ANNA DEMBSKA, EWA PORYCKA, KATARZYNA PAŚNICKA

© FRANS LANTING/GET TYIMAGES

TEL. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl REDAKTOR NACZELNA MARTYNA WOJCIECHOWSKA Z–CA REDAKTOR NACZELNEJ AGNIESZKA FRANUS REDAKTOR PROWADZĄCA DANUTA ŚMIERZCHALSKA KOREKTA TOMASZ CHOLAŚ PRODUKCJA: DYREKTOR TOMASZ GAJDA, MARIUSZ TELER TŁUMACZENIA: AGNIESZKA CHROŚCICKA MAGDALENA SZWEDOWSKA RED. WERSJI ANGIELSKIEJ STEPHEN CANTY DZIAŁ GRAFICZNY: PROJEKT, GRAFIK PROWADZĄCA EWA BOROWSKA FOTOEDYTORKA MAGDALENA RUDZKA DTP KRZYSZTOF STYPUŁKOWSKI KOORDYNATOR LOT: EWA STAŃCZYKOWSKA

SPIS TREŚCI 76 SIATKA POŁĄCZEŃ / 78 FLOTA / 80 MAPY LOTNISK / 85, 87, 93 LOT NEWS / 88 PRZYDATNE INFORMACJE / 91 MILES AND MORE / 92 LOT DLA FIRM / 94 ROZRYWKA / 95 LOT TRAVEL / 103 MENU LOT GOURMET

CONTENTS 76 FLIGHT NETWORK / 78 FLEET / 80 TERMINAL MAPS / 85, 87, 93 LOT NEWS / 88 USEFUL INFORMATION / 91 MILES AND MORE / 92 LOT FOR BUSINESSES / 94 ENTERTAINMENT / 95 LOT TRAVEL / 103 LOT GOURMET MENU

FLIGHT NETWORK SIATKA POŁĄCZEŃ

SIATKA FLIGHT POŁĄCZEŃ NETWORK

Edmonton Vancouver

Calgary

Seattle

Winnipeg

Ottawa

Montreal Toronto Minneapolis Chicago New York San Francisco Denver Cleveland Pittsburgh Cincinnati Las Vegas Atlanta Los Angeles Phoenix Orlando San Diego Detroit

Portland

Houston

Tampa

Varadero

Cancun

Gdańsk

Szczecin Bydgoszcz

Poznań

Warszawa

Lublin

Wrocław

76

Katowice Rzeszów Kraków

lot.com

Santa Clara

La Romana

Połączenia bezpośrednie LOT Destinations operated by LOT

New York Seattle

Połączenie code-share Code-share connection

Colombo

Połączenia czarterowe Charter flights

Warsaw

Beijing

Bangkok

Ho Chi Minh

Krabi Zanzibar

Colombo

Singapore Helsinki St Petersburg

Durban

Stockholm Edinburgh

Riga

Copenhagen

Vilnius

Manchester Dublin

Amsterdam

Birmingham London Brussels Paris Luxembourg

Hamburg

Kiev Lviv Vienna

Stuttgart Linz

Munich

Salzburg Innsbruck Geneva Budapest Graz Klagenfurt Zurich Lyon Venice

Bilbao

Toulouse

Turin

Marseille Madrid

Milan Nice

Minsk

Warsaw

Dusseldorf Prague Frankfurt Basel

Moscow

Tallinn

Chisinau

Odessa

Zagreb

Ljubljana Bucharest Belgrade Zadar Split Bologna Sofia Rome

Barcelona

Tbilisi Istanbul Ankara

Yerevan

Lisbon Malta Larnaca Tel Aviv Cairo

77

Amman

OUR FLEET NASZA FLOTA

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

LONG-HAUL AIRCRAFT

Boeing 787 Dreamliner

NEW

LOT Business Class Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej

LOT Premium Class Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie

LOT Economy Class System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami – szczegóły repertuaru na stronie 94

– the seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

A premium standard economy class designed especially with you in mind.

An in-flight entertainment system with individual screens – for details go to page 94.

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE LOT Business Class Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu.

LOT Business Class On short- and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

MEDIUM- AND SHORT-HAUL AIRCRAFT

LOT Economy Plus Korzystaj z podwyższonego komfortu podróży w przystępnej cenie.

LOT Economy Plus Enjoy higher travel comfort at an affordable price.

Boeing 737-400 Embraer 195 Embraer 175** Embraer 170

78 lot.com

6 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc BC/PEC/EC / capacity

Bombardier DHC-8Q400***

LOT Economy Class DOMESTIC LOT Economy Class Wysoki standard podróży w najatrakcyjniejszej cenie.

LOT Economy Class The high standard of travel in the most attractive price.

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3 500 km* 147 lub 162

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km* 112

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

14 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km* 82

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

7 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km* 70

długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km* 78

* dla kompletu pasażerów / * with a full passenger load ** w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu / ** including two aricraft at the disposal of the Polish government *** rejsy realizowane według potrzeb biznesowych / *** flights operated as per business needs

Komfort stał się ekonomiczny

FOT. MICHAŁ BRZECZKOWSKI

Poznaj LOT Premium Class i LOT Economy Plus - nowe klasy podwyższonego komfortu z priorytetową odprawą, boardingiem i pierwszeństwem odbioru bagażu.

Comfort has become economical Enjoy LOT Premium Class and LOT Economy Plus – new classes of increased comfort with priority check-in, boarding and priority baggage.

lot.com

TERMINAL MAPS MAPY LOTNISK

MAPY LOTNISK

TERMINAL MAPS WARSZAWA – LOTNISKO CHOPINA, POLSKA

Terminal A Gates 13-16

Warsaw Chopin Airport, Poland Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Informacja lotniskowa Airport information +48 22 650 4220

3 1

1

LOT Transfer Center

2

Check-in LOT

3

Kasy LOT / LOT Ticket desk

2 3 Terminal A Gates 27-37

1 3

Terminal A Gates 38-45

Terminal 3 Gates A7-A20

To

tre cen ity c the

Terminal 3 Gates B14-B41

Terminal 3 Gates C30-C36

TORONTO LEASTER B. PEARSON INTL., CANADA

Terminal 1 Gates D20-F57

LOT Business Lounge

LOT Operates from Terminal 1 Concourse E Informacja lotniskowa Airport information +1-866-207-1690

Terminal 1 Gates F32-F99

Pass control

80

Security check

Bus lot.com

Terminal 1

Rail Terminal 1 Gates E68-E81

MAPY LOTNISK

TERMINAL MAPS NEW YORK JFK, USA

Terminal 7 Gates 1-12

LOT Operates from Terminal 1 Informacja lotniskowa Airport information +1 718-244-4444

Terminal 8 Gates 1-16 Terminal 5 Gates 1-27 Terminal 1 Gates 1-11

Terminal 4 Gates 2-4

Terminal 1

Terminal 2 Gates 19-70

MAPY LOTNISK TERMINAL MAPS

Terminal 8 Gates 31-47

Terminal 4 Gates 20-41 Terminal 3 Gates 1-18

CHICAGO O’HARE, USA

Terminal 1 Gates C1-C32

LOT Operates from International Terminal 5

Terminal 1 Gates B1-B22

Informacja lotniskowa Airport information +1 773-686-2200

Terminal 3 Gates L1-L10

Terminal 5 Gates M1-M5 Terminal 2 Gates E1-E15 Terminal 3 Gates K1-K19 Terminal 2 Gates F1-F14

Terminal 3 Gates G1-G21

Terminal 3 Gates H1-H18

Terminal 5 Gates M6-M13 Terminal 5

Terminal 5 Gates M14-M21

81 lot.com

TERMINAL MAPS MAPY LOTNISK

MAPY LOTNISK

TERMINAL MAPS Terminal 3E Gates E16-E23

PEKIN/BEIJING CAPITAL INTERNATIONAL AIRPORT, CHINA LOT Operates from Terminal 3 Informacja lotniskowa Airport information +86-10-96158

Terminal 3E Gates E24-E36 Terminal 1 Gates A1-A8

Terminal 2 Gates 24-49

Terminal 3E Gates E1-E15

Terminal 3

Gates A10-A18

Terminal 2 Gates 19-23

LOT Business Lounge Pass control Security check

Terminal 2 Gates 2-18

Terminal 3C Gates C19-C37

Terminal 3C Gates C1-C18

Rail Bus

BEZPIECZEŃSTWO Bezpieczeństwo

Safety

Płyny w bagażu podręcznym

Liquids in your hand luggage

NIE PALIMY Uprzejmie przypominamy, że w czasie trwania wszystkich rejsów PLL LOT obowiązuje bezwzględny zakaz palenia (dotyczy też papierosów elektronicznych) oraz picia alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w sklepie pokładowym Duty Free.

NIE TELEFONUJEMY Podczas całego lotu obowiązuje bezwzględny zakaz prowadzenia rozmów z telefonów komórkowych. Telefon może jednak pozostać włączony pod warunkiem przestawienia go w tryb samolotowy. Pasażerowie po włączeniu trybu offline mogą korzystać z większości funkcjonalności m.in. telefonów, tabletów, odtwarzaczy mp3 czy aparatów, jednak bez możliwości korzystania z sygnału sieci komórkowej lub bezprzewodowej transmisji danych (czyli np. wykonywania połączeń, wysyłania SMS-ów czy używania bluetootha).

Należy pamiętać, że w czasie startu i lądowania niedozwolone jest korzystanie ze słuchawek, a laptopy i inne większe urządzenia elektroniczne muszą być na ten czas zabezpieczone w bagażu podręcznym, kieszeni fotela lub na półce.

Korzystanie z urządzeń elektronicznych na pokładach samolotów LOT-u jest możliwe na mocy decyzji Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA), która zezwoliła liniom lotniczym na takie działanie. Zgodnie z opinią agencji korzystanie z elektroniki w samolotach nie ma wpływu na funkcjonowanie systemów pokładowych, pod warunkiem ustawienia ich właśnie w tryb samolotowy. Elektronika ustawiona w trybie samolotowym może być włączona przez cały czas trwania rejsu.

82 lot.com

SAFETY

Od 6 listopada 2006 r. w krajach Unii Europejskiej obowiązują przepisy dotyczące odprawy pasażerów podróżujących w dowolnym kierunku z lotnisk UE oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii. W związku z zagrożeniem płynnymi materiałami wybuchowymi ograniczają one ilości płynów, jakie podróżni mogą wnosić na pokład samolotu. W wyznaczonych punktach każdy pasażer i jego bagaż podręczny zostają poddani kontroli. Chodzi o sprawdzenie, czy podróżny nie wnosi na pokład samolotu niedozwolonych cieczy.

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com.

NO SMOKING We kindly remind you that smoking is strictly forbidden (including e-cigarettes) on all flights of the Polish Airlines LOT. You are also requested to refrain from drinking alcohol on our planes, whether brought along on board or purchased in the duty free shop.

NO CALLING During the whole flight it is strictly forbidden to make mobile phone calls. The phone can be left on provided it is switched to airplane mode. Passengers can use all the functionalities of mobile phones, tablets, mp3 players and cameras once the offline mode is switched on, i.e. without an active mobile phone signal or wireless data transmission (which would permit to e.g. make calls, send text messages or use the blutooth technology). Please note that durin both take-off and landing it is forbidden to use headphones, while laptops and larger electronic devices must be put away in hand luggage, in the front seat pocket or on the shelf above your seat. Passengers are allowed to use electronic devices on board LOT aircraft pursuant to the decision of the European Aviation Safety Agency (EASA) which authorised airlines to introduce the above rules. In line with the opinion of the agency, use of electronic devices on board does not interfere with the aircraft’s electronic system provided the flight mode is switched on in the device. Electronic devices switched to flight mode can be used during the whole flight.

On 6 November 2006 new regulations regarding the check-in of passengers travelling in any direction from European Union airports as well as from Norway, Iceland and Switzerland have been introduced in the European Union member states. In connection with the risk of liquid explosives, the regulations limit the amount of liquid which can be taken on board of the aircraft. At set points, each passenger and his or her hand luggage, undergo control. It must be checked whether the traveler does not take prohibited fluids on board of the aircraft. Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Gwarancja Najlepszej Ceny na lot.com Best Price Guarantee on lot.com Bilety lotnicze kupuj zawsze na lot.com!

Tylko my dajemy Gwarancję Najlepszej Ceny!

Jeżeli znajdziesz niższą cenę na dokładnie ten sam lot wykonywany przez Polskie Linie Lotnicze LOT, poinformuj nas o tym – otrzymasz podwojoną różnicę w cenie!

Buy tickets always on lot.com!

Only with us you get Best Price Guarantee!

If you find a lower price for the exact same flight operated

by LOT Polish Airlines just let us know and you will receive twice the ticket price difference refund!

lot.com

Szczegółowy regulamin usługi dostępny na lot.com Details about the offer available at lot.com

LOT NEWS

LOT ZNÓW WYBRANY NAJLEPSZĄ LINIĄ LOTNICZĄ W EUROPIE WSCHODNIEJ

LOT IS ONCE MORE VOTED THE BEST AIRLINE IN EASTERN EUROPE

Polskie Linie Lotnicze LOT tym razem zwyciężyły w plebiscycie magazynu „Global Traveler”, GT Tested Awards, w kategorii Najlepsza Linia Lotnicza w Europie Wschodniej. Nagrodę swoimi głosami przyznali często podróżujący czytelnicy pisma.

This time round, LOT Polish Airlines won the Global Traveler Tested Award for the Best Airline in Eastern Europe in a reader survey. The winners were named by frequent travellers, viz. the readers of the magazine.

Przyznana nagroda potwierdza silną pozycję LOT-u w regionie oraz rosnące uznanie, jakim cieszą się serwis i usługi przewoźnika. Ceremonia wręczenia nagród odbyła się w Los Angeles.

– Jesteśmy już dziś linią pierwszego wyboru dla setek tysięcy pasażerów podróżujących nie tylko z Polski, ale także z regionu tak zwanej „Nowej Europy”, to jest z Rumunii, Bułgarii, Czech czy Ukrainy. Każdego dnia oferujemy im najdogodniejsze połączenia w obrębie Europy oraz do Ameryki Północnej i Azji. Jesteśmy też najlepszą alternatywą w podróżach z Ameryki Północnej czy Azji do miast w Europie Środkowo-Wschodniej.

W przypadku większości rejsów LOT oferuje najkrótszą i najbardziej komfortową przesiadkę w naszym hubie w Warszawie – mówił Jiri Marek, Dyrektor Sprzedaży PLL LOT, który odebrał nagrodę w imieniu LOT-u. – Dziękujemy za wszystkie oddane na nas głosy – dodał.

LOT każdego roku zdobywa wiele polskich i międzynarodowych nagród. Tylko w minionym roku otrzymał tytuł Najlepszej Linii w Rejonie Europy, Środkowego Wschodu oraz Afryki GlobeRunner Award magazynu „Frequent Business Traveler”, a także nagrodę magazynu „Business Traveller” w kategorii Najlepsza Linia Lotnicza w Europie Środkowo-Wschodniej.

The award confirms LOT’s strong position in Eastern Europe and the growing appreciation of the quality of our products and services. The award ceremony was held in Los Angeles.

“We are now the airline of choice for hundreds of thousands of passengers – not just those travelling from Poland, but everywhere in ‘New Europe’, i.e. Romania, Bulgaria, the Czech Republic and Ukraine. We offer the most convenient connections within Europe and to North America and Asia to passengers from these countries every day. Our flights are also the best option for passengers flying from North America and Asia to dozens of Central and Eastern European destinations. Our Warsaw Chopin Airport hub offers the shortest and most convenient transfer option for most connections”, said Jiri Marek, LOT Polish Airlines Executive Sales Director, who received the award on behalf of LOT. “I would like to thank all those travellers who voted for us”, he added.

LOT Polish Airlines continues to receive many Polish and international awards each year. Last year alone, LOT received the GlobeRunner Award for the Best Airline in Europe, the Middle East and Africa from Frequent Business Traveler magazine and the Best Central and Eastern Europe Airline Award from Business Traveler Magazine.

LOT NEWS

WYDARZENIA

85 lot.com

WIĘKSZOŚĆ SAMOCHODÓW NIE

ZATRZYMAŁABY SIĘ

NA CZAS

WIĘKSZOŚĆ

Pełna lista Autoryzowanych Salonów Sprzedaży oraz Stacji Obsługi Subaru znajduje się na stronie www.subaru.pl

NOWY OUTBACK

EyeSight jest systemem wspomagającym kierowcę i może w pewnych warunkach drogowych lub pogodowych nie zadziałać optymalnie.

Kierowca zawsze jest zobowiązany prowadzić bezpiecznie i z uwagą oraz przestrzegać przepisów ruchu drogowego. EyeSight nie zwalnia od odpowiedzialności za ewentualne wypadki. Sprawność działania systemu zależy od wielu czynników, takich jak odpowiednia obsługa samochodu, pogoda i warunki ruchu drogowego. Pełen opis działania systemu EyeSight i jego ograniczeń można znaleźć w instrukcji obsługi samochodu.

WYŻSZA JAKOŚĆ OBSŁUGI NA LOTNISKU CHOPINA Pasażerowie LOT Business Class odprawiają się przy nowych stanowiskach w specjalnie wydzielonej, elegancko zaaranżowanej i nowoczesnej strefie. Rodziny z dziećmi zyskują kolejne dedykowane stanowisko odpraw, by wygodnie i atrakcyjnie dla maluchów rozpocząć wspólną podróż.

W minionych miesiącach istotne zmiany podnoszące jakość obsługi pasażerów wprowadzone zostały na pokładach samolotów, warto przypomnieć choćby nową klasę podróży LOT Economy Plus w rejsach krótkodystansowych czy nowy serwis restauracyjny i deserowy na pokładach Boeingów 787 Dreamliner. Kolejnym etapem jest podniesienie jakości obsługi pasażerów w hubie PLL LOT S.A., czyli na warszawskim lotnisku im. Fryderyka Chopina. Teraz pasażerowie LOT Economy Plus, LOT Premium Class i LOT Business Class mają do dyspozycji wydzieloną strefę odprawy bagażowo-paszportowej.

LOT jako pierwsza linia lotnicza zastosował takie rozwiązanie w Polsce. Nowa strefa odprawy została wydzielona z ogólnodostępnej hali odlotów. Jej wystrój nawiązuje do Salonu Biznesowego LOT, tak by pasażerowie czuli się wyjątkowo od samego wejścia do terminalu.

Wszystkie elementy strefy są wykończone eleganckimi, naturalnymi materiałami, takimi jak drewno, szkło i skóra. Pasażerów będzie witać concierge, który pomoże również w procesie odprawy.

Równocześnie uruchomione zostanie rozbudowane stanowisko Family check-in, specjalnie oznaczone i wyposażone w schodki, które ułatwiają najmłodszym pasażerom udział w procesie odprawy. Dodatkowe stanowisko odprawy pozwala małemu pasażerowi samemu podać dokumenty, odebrać kartę pokładową i co najważniejsze, to wszystko bez kolejki. Takie stanowisko w Warszawie posiada tylko LOT.

LOT NEWS

TOP QUALITY SERVICE AT WARSAW CHOPIN AIRPORT HUB

LOT NEWS

WYDARZENIA

LOT’s Business Class passengers can now check in at our new desks in a dedicated, luxuriously laid out, high-tech area. Families with children can also avail themselves of a dedicated check-in desk to give their journey a convenient and childfriendly start.

Recent months have seen the introduction of major on-board improvements, including the new LOT Economy Plus class on short-haul flights and the new in-flight restaurant and dessert service on Boeing 787 Dreamliners. The next step is to enhance the level of service to passengers in the LOT hub at Warsaw Chopin Airport.

Passengers flying LOT Economy Plus, LOT Premium Class and LOT Business Class can now benefit from a dedicated passport and luggage check-in area. LOT is the first airline to offer these services in Poland. The new check-in area is in the main departure lounge.

The decor deliberately alludes to LOT’s Business Lounge to make passengers feel special as they enter the terminal. Everything is trimmed with luxurious, natural materials such as wood, glass and leather. Touches of greenery and discreet lighting add to the special ambience. Passengers will be greeted by a concierge who will also assist them checking in.

Another facilitation is the extended and specially marked Family check-in counter. This has steps so that children can get involved in checking in. The additional check-in desk gives them a taste of the adult travel experience as they can hand over their documents and collect their own boarding passes themselves with no queue behind them. LOT is the only airline to have a counter like this in Warsaw.

87 lot.com

USEFUL INFORMATION PRZYDATNE INFORMACJE

BAGAŻ

LUGGAGE

Bagaż rejestrowany przewożony w luku bagażowym

Od 2012 roku obowiązuje system sztukowy, tzw. Piece Concept, który dotyczy bagaży rejestrowanych na wszystkich rejsach operowanych przez PLL LOT: • LOT Business Class na trasach długodystansowych (USA, Kanada, Chiny) – 3 sztuki o wadze nie większej niż 32 kg, • LOT Business Class na trasach średnio- i krótkodystansowych – 2 sztuki o wadze nie większej niż 32 kg, • LOT Premium Class na trasach długodystansowych – 2 sztuki, każda do 23 kg, • LOT Economy Plus na trasach średnio- i krótkodystansowych (Polska, Europa, Bliski Wschód) – 2 sztuki, każda do 23 kg, • LOT Economy Class – 1 sztuka o wadze do 23 kg.

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm.

Checked luggage allowances

From 2012 are subject to the Piece Concept applicable to registered baggage on all flights operated by LOT Polish Airlines: • LOT Business Class on long-haul flights (US, Canada, China) – 3 pieces of luggage up to 32 kg each • LOT Business Class on middle- and short haul flights (Poland, Europe, Middle East) – 2 pieces of luggage up to 32 kg each • LOT Premium Class on long haul flights – 2 piece of luggage up to 23 kg each • LOT Economy Plus on middle- and short haul flights (Poland, Europe, Middle East) – 2 pieces of luggage up to 23 kg each • LOT Economy Class – 1 piece up to 23 kg The sum of three dimensions should not exceed 158 cm

Bagaż podręczny przewożony na pokładzie

Niezależnie od limitu bagażu rejestrowanego i terminu zakupu biletu pasażer jest uprawniony do bezpłatnego przewozu bagażu podręcznego: • LOT Business Class – 2 sztuki o łącznej wadze do 18 kg (max waga jednej sztuki 9 kg), • LOT Premium Class – 2 sztuki 12 kg łącznie (max waga jednej sztuki 8 kg), • LOT Economy Plus – 1 sztuka do 8 kg, • LOT Economy Class – 1 sztuka do 8 kg.

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm (55x40x23)* Dodatkowo, w ramach bagażu podręcznego mogą być przewożone: - mała torebka damska lub​ - laptop lub - mały aparat fotograficzny lub - mała kamera lub - para kul ortopedycznych lub - dla podróżujących z dziećmi – pokarm i składany wózek lub spacerówka dla dziecka.

Carry-on luggage allowances

Apart from the above limits regarding checked-in luggage and regardless of the date on which the ticket was purchased, passengers are entitled to take on board free of charge: • LOT Business Class – 2 pieces of luggage up to 18 kg (one piece max 9 kg) • LOT Premium Class – 2 pieces of luggage up to 12 kg (one piece max 8 kg) • LOT Economy Plus – 1 piece of luggage up to 8 kg • LOT Economy Class – 1 Piece of luggage up to 8 kg The sum of three dimensions ( length, width and height) must not exceed 118 cm (55 + 40 + 23)* Passengers may additionally carry the following items as hand luggage: - a small woman’s handbag or - a laptop or • a small camera or - or small video camera or - a pair of crutches or - for passengers travelling with children - baby food and/or a fold up collapsible pusher (stroller)

Bagaż dla dzieci do lat dwóch

Dzieci do lat 2 niezajmujące oddzielnego miejsca w kabinie mają prawo do bezpłatnego przewozu: 1 sztuki bagażu do 23 kg o maksymalnym wymiarze do 158 cm oraz składanego wózka dziecięcego lub kosza do przewozu niemowląt, lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym**

Luggage allowances for Children up to 2 years of age not occupying a separate seat are entitled to take on board free of charge: 1 piece of luggage weighting up to 23 kg with a maximum size of up to 158 cm, and a fold up collapsible pusher (stroller), children up to or a baby basket or a car seat carried in the hold ** 2 years of age Deklaracje celne

Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajdą Państwo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych).

Customs declarations

Sample of custom declaration form can be found in the inflight entertainment system (on long-haul flights)

Zwierzęta na pokładzie

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce.

Animals on board

For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

Komfort (na pokładzie) Uprzejmie informujemy, że w trosce o bezpieczeństwo i komfort naszych pasażerów zabronione jest korzystanie z jakichkolwiek urządzeń blokujących elementy ruchome foteli.

For your comfort

88 lot.com

In consideration for your safety, we wish to kindly inform you that is prohibited by law to use any form of instrument or tool that blocks the recline function of the passenger’s seat on board the aircraft.

* Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com / * The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com. ** N a niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. / ** Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft. *** T orba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. / *** A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available. **** Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. / **** A n extra charge applies to outbound flights from Poland.

Przesiądź się na kartę kredytową Miles & More mBanku Zachowaj mile i zbieraj kolejne 5000 mil na start 0 zł za wydanie karty kredytowej oprocentowanie 9,9% nominalne w skali roku przez 12 m-cy

Podane poniżej informacje stanowią reprezentatywny przykład dla karty kredytowej MasterCard Miles & More wydanej w ramach promocji „Przenieś kartę kredytową”: kwota kredytu 18 578,86 zł, czas obowiązywania umowy 12 m-cy, roczne oprocentowanie nominalne 9,90%, opłata za wydanie karty 0 zł, rzeczywista roczna stopa oprocentowania 10,15%, całkowita kwota kredytu 18 578,86 zł, całkowita kwota do zapłaty przez kredytobiorcę 20 016,41 zł. Sporządzono w oparciu o informacje własne z dnia 1.07.2014 r. Promocja „Przenieś kartę kredytową” trwa od 1.09.2014 r. do 31.08.2015 r. Promocja „Zapraszamy na pokład z kartą kredytową mBanku” trwa od 1.01.2015 r. do 31.03.2015 r. Mile powitalne naliczane są tylko raz, bez względu na liczbę posiadanych kart, i nie są naliczane ponownie w przypadku wydania kolejnej karty, nowej w miejsce zastrzeżonej, duplikatu czy wznowienia karty. Uczestnik Promocji otrzyma za pierwszą transakcję bezgotówkową dokonaną w okresie trzech miesięcy kalendarzowych liczonych od dnia wydania Karty i po rozliczeniu tej transakcji na Rachunku Karty zwiększoną liczbę mil powitalnych – 5000 mil za pierwszą transakcję bezgotówkową dokonaną kartą Miles & More. Niniejszy materiał nie stanowi oferty w rozumieniu kodeksu cywilnego i ma charakter wyłącznie informacyjny. Przyznanie kredytu uzależnione jest od pozytywnej oceny zdolności kredytowej potencjalnego kredytobiorcy przez mBank S.A. Szczegółowe warunki, prowizje i opłaty związane z kartami kredytowymi Miles & More są określone w Taryfie prowizji i opłat bankowych w mBanku w Polsce dla osób fizycznych, Regulaminie kart kredytowych mBanku, Regulaminie Programu dla kart kredytowych Miles & More mBanku, Regulaminie promocji „Przenieś kartę kredytową”, Regulaminie promocji „Zapraszamy na pokład z kartą kredytową mBanku” dostępnych na stronie www.mBank.pl/indywidualny/karty/karty-kredytowe-miles-and-more/

FOT. HEATHROW AIRPORT

Dowiedz się więcej na www.mbank.pl/mile oraz w placówkach.

POCZUJ SIĘ JAK PILOT DREAMLINERA, WSPIERAJĄC WOŚP! LOT już po raz siódmy gra w Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy.

Na licytację przekazaliśmy voucher na przelot do Gatwick pod Londynem i sesję szkoleniową na symulatorze Boeinga 787 Dreamliner!

To wyjątkowa możliwość wcielenia się w rolę pilota najnowocześniejszego samolotu pasażerskiego, ale przede wszystkim szansa pomocy w leczeniu dzieci i wsparcia opieki medycznej nad osobami starszymi.

– Siódemka to w wielu kulturach szczęśliwa liczba. Cieszymy się więc, że po raz siódmy wspieramy WOŚP, mając do zaoferowania taką atrakcję. Dreamliner podczas startu waży ponad 200 ton i żeby wznieść się w powietrze, musi rozpędzić się do prędkości prawie 300 km/h! Pilotowanie tej najnowocześniejszej na świecie maszyny to wyzwanie, ale i przyjemność. Profesjonalny symulator zapewnia autentyczne wrażenia z lotu, emocje są więc gwarantowane. A to tylko początek!

Osoba, która wygra licytację, zobaczy, jak wygląda szkolenie naszych pilotów pod okiem najlepszych instruktorów LOT-u – mówi Sebastian Mikosz, Prezes PLL LOT. Będzie zatem można nie tylko „na żywo” zobaczyć kokpit, ale również wczuć się w atmosferę lotu i na bieżąco podejmować związane z nim decyzje, przekonując się, jak odpowiedzialną pracę wykonują piloci.

Dreamliner LOT-u już po raz drugi jest angażowany do wspierania Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. W ubiegłym roku jedna z maszyn została oklejona sercami WOŚP, stanowiąc największy OrkiestroLOT w historii.

Wcześniej OrkiestroLOT-ami były mniejsze maszyny, latające na trasach krajowych i europejskich - Embraery.

LOT NEWS

FEEL LIKE A DREAMLINER PILOT AND SUPPORT THE GOCC!

LOT NEWS

WYDARZENIA

LOT is supporting the Great Orchestra of Christmas Charity (GOCC) for the seventh time. We have donated a voucher for a flight to London Gatwick Airport and a training session on a Boeing 787 Dreamliner simulator. These will be auctioned.

This is a very special opportunity to put on a pilot’s hat, take control of the world’s most sophisticated passenger aircraft and, most of all, assist in treating children and caring for the elderly. “Seven is a lucky number in many cultures. We are happy to be able to support the Great Orchestra of Christmas Charity for the seventh time and to be able to offer such a great give-away. A Dreamliner weighs more than 200 tonnes at take off and has to accelerate to almost 300 kph to become airborne.

Piloting the world’s most advanced machine is a challenge and a joy. A professional simulator guarantees genuine in-flight experiences, so there is always plenty of excitement. But this is just the beginning. The winner will also get to see LOT’s leading instructors give a pilot training course”, says Sebastian Mikosz, the CEO of LOT Polish Airlines. This is an opportunity to experience the unique feeling of flying a Dreamliner. The lucky winner will not only see the cockpit “live” but will also soak up the ambience of the flight and make relevant decisions in real time – and see just what a responsible job piloting an aircraft is. This is the second time a LOT Dreamliner has been co-opted in the service of the Great Orchestra of Christmas Charity. Last year, a LOT Dreamliner was emblazoned with the Orchestra’s signature hearts to become the biggest OrchestraLOT ever. Previous OrchestraLOTs were such smaller Embraers.

93 lot.com

FILMY MOVIES

TV TV

GRY GAMES

O NAS ABOUT US

lot.com

ZMIENIAMY SIĘ. DLA CIEBIE WE ARE CHANGING. FOR YOU

W lutym w ramach oferty PLL LOT oferujemy Państwu 43 filmy (w tym 4 filmy chińskie i 4 filmy rosyjskie), 16 odcinków seriali (w tym hity HBO), trzy koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami wewnątrz systemu oraz z zakładkami „O nas” i kategorią „Zmieniamy się dla Ciebie” w sekcji „TV”, aby mogli Państwo przekonać się, co jeszcze postanowiliśmy zrobić, aby umilić Państwu podróż.

E-READER

In February, we would like to offer you 43 movies (including 4 Chinese movies and 4 Russian movies), 16 TV series’ episodes (including HBO blockbusters), 3 concerts, a selection of entertaining shows and a collection of new games and e-magazines. We encourage you to check it out yourself. Please take a look at the “About us” section and the “We’re changing for You” category in the TV section to see what else we have decided to do to make your travel experience even better.

NOWOŚCI FILMOWE NEW IN FEBRUARY:

ZAGINIONA DZIEWCZYNA GONE GIRL

94

DLA DZIECI KIDS

MERIDA WALECZNA BRAVE

FURIA FURY

ŹRÓDŁO THE FOUNTAIN

OSTATNI KRÓL SZKOCJI THE LAST KING OF SCOTLAND

WIELKI ROK THE BIG YEAR

FOT. MP

IN-FLIGHT ENTERTAINMENT SYSTEM ROZRYWKA NA POKŁADZIE

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ ENTERTAINMENT SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJIN-FLIGHT IN-FLIGHT ENTERTAINMENT

Lot to dopiero poczatek The flight is only the beginning

w tym numerze Londyn Wenecja Via Lattea Les Diableretes Wenezuela Kuba

lottravel.com

in this issue London Venice Via Lattea Les Diableretes Venezuela Cuba

Szaleństwo zakupów w Londynie

London

Warsaw

Pakiet zawiera: • • • • • • •

Bezpośredni przelot Polskimi Liniami Lotniczymi LOT na trasie Warszawa – Londyn w obie strony Prywatny transfer z lotniska do hotelu oraz z hotelu na lotnisko 4 noce w 4* hotelu, śniadania Rejs statkiem po Tamizie 48-godzinną kartę uprawniającą do bezpłatnego zwiedzania 20 londyńskich atrakcji Kartę zakupowo–restauracyjną (Shop & Diner) ważną dla 2 osób Ubezpieczenie turystyczne

Plan pobytu:

Cena pakietu od: Price from:

Dzień

1

2381 PLN za osobę

Dzień

Dzień pełen atrakcji. Londyn to jedna z czołowych stolic mody i dobrego smaku. Kusi wyjątkowymi atrakcjami kulturalnymi i turystycznymi oraz niepowtarzalnymi okazjami zakupowymi, których będą mieli Państwo okazję doświadczyć

Dzień

Rejs statkiem po Tamizie – do wyboru 4 trasy zwiedzania i łącznie 90 przystanków w miejscach, z których najlepiej obserwować londyńskie atrakcje.

W rejs statkiem udadzą się Państwo z Waterloo Pier (przy London Eye) oraz z Westminster Pier (niedaleko Big Bena i Westminster Abbey). Nim statek przybije do Tower Pier, gdzie będzie można zwiedzić Tower of London oraz Tower Bridge, będą mogli Państwo podziwiać wspaniałe widoki Londynu.

Dzień

Zwiedzanie Londynu z kartą uprawniającą do bezpłatnego zwiedzania ponad 20 londyńskich atrakcji turystycznych, muzeów i galerii. Karta uprawnia do wejścia m.in. do British Library, British Museum, Imperial War Museum, Museum of London, National Gallery, National Portrait Gallery, Natural History Museum, Science Museum, Somerset House, Tate Britain, Tate Modern oraz Victoria & Albert Museum.

Dzień

Transfer na lotnisko London Heathrow.

Przelot do Warszawy.

2

per person

loty 3 razy dziennie 3 daily flights

Transfer z lotniska London Heathrow do hotelu w centrum miasta.

3

4

5

Crazy shopping in London Price includes: • • • • • • •

Direct LOT flight Warsaw – London – Warsaw Indyvidual transfer airport – hotel – airport Accommodation at a 4* hotel for 4 nights with breakfast River cruise 48 hrs sightseeing ticket Shop and Dine London Card valid for 2 persons Travel insurance

Itinerary: Day

1 2

Shopping Day. During your visit, you will discover the unique shopping and dining found nowhere else in the world. Take advantage of London sales and its exceptional fashion and food. London offers a travel experience filled with international style from Bohemian boutiques to custom British tailoring, designer shops and international brandes and outlets. Take advantage of the Shop and Dine Privilege Car. The card gives you special offers from retailers and restaurants all around London.

Day

Full day London sightseeing tour & River Cruise. Hop-on, Hop-Off bus tour with live guided commentary in English and seven other languages. Four tour routes cover more than ninety stops showing the very best of London’s attractions.

The River Cruise departs from the Waterloo Pier (London Eye) and Westminster Pier (Big Ben & Westminster Abbey). View the sighs of London before arriving at Tower Pier where you can visit the Tower of London and Tower Bridge.

Day

Shop and Dine card with free entrance to over 20 top London attractions – enjoy London’s many museums, galleries and shops. Free entrance to over 20 top tourists attractions including: British Library, British Museum, Imperial War Museum, Museum of London, National Gallery, National Portrait Gallery, Natural History Museum, Science Museum, Somerset House, Tate Britain, Tate Modern and Victoria & Albert Museum.

Day

Transfer to London Heathrow Airport.

4

www.lottravel.com +48 22 577 66 77

5

FOT. MP

Day

3

Kontakt Contact

Transfer from London Heathrow to the hotel in central London.

Smaki i skarby Miasta Miłości Weekend w Paryżu

Warsaw

Pakiet zawiera: • • • • •

Bezpośredni przelot Polskimi Liniami Lotniczymi LOT na trasie Warszawa – Paryż w obie strony Prywatny transfer z lotniska do hotelu oraz z hotelu na lotnisko 2 noclegi w 4* hotelu w Paryżu Pakiet Wieczór Wrażeń Ubezpieczenie turystyczne

Paris

Na Wieczór Wrażeń składa się: Cena pakietu od: Price from:

2518 PLN za osobę per person

loty 3x dziennie 3 daily flights

1

Rejs statkiem Marina de Paris po Sekwanie Statek „Marina de Paris” proponuje wyjątkowe spotkanie z francuską stolicą od strony malowniczej rzeki pozwalającej zobaczyć miasto z tej niecodziennej perspektywy. W trakcie trwania wyśmienitego posiłku będą Państwo mogli podziwiać jedne z najbardziej znanych i najpiękniejszych paryskich zabytków: Muzeum Orsay, Consiergerie, Katedrę Notre Dame, Muzeum Luwr, Wieżę Eiffla oraz przepiękne i niesłychanie romantyczne paryskie mosty. Podczas rejsu będą mieli Państwo okazję skosztować przepysznych dań kuchni francuskiej. Menu przygotowane przez szefów kuchni obfituje w różnorodne przystawki, dania główne oraz desery.

Zwiedzanie Wieży Eiffla Zwiedzanie drugiego poziomu Wieży, z którego rozpościera się przepiękny panoramiczny widok na to zapierające dech w piersiach miasto.

Show „Feerie” w Moulin Rouge Jako kwintesencję tego upojnego wieczoru mamy dla Państwa przedstawienie w najbardziej znanym kabarecie na świecie Moulin Rouge. „Feerie” to prawdziwy francuski kankan, przedstawienie, cyrk i występy pięknych dziewcząt, to muzyka, taniec, niezwykłe kostiumy, boa i pióra, klowni, konie i gady, a także wiele, wiele więcej. W trakcie przedstawienia będą się mogli Państwo delektować wybornym francuskim szampanem.

Pakiet zawiera: • Transport luksusowym i klimatyzowanym autobusem • Rejs po Sekwanie z kolacją • Bilety wejściowe na drugie piętro Wieży Eiffla • Show „Feerie” w Moulin Rouge (wliczona butelka szampana na dwie osoby) • Opieka wielojęzycznego opiekuna/hostessy

2 3

Flavours and treasures of the City of Love Weekend in Paris Price includes: • • • • •

Direct LOT flight Warsaw – Paris (CDG) - Warsaw Private transfer airport - hotel - airport Accommodation at 4* hotel in Paris for 2 nights Amazing Evening package Travel insurance

Amazing Evening includes:

Kontakt Contact

www.lottravel.com +48 22 577 66 77

1

„Decouverte” Dinner Cruise on Marina de Paris Embark the „Marina de Paris” restaurant-boat on a fabulous journey in the heart of Paris for an unforgettable visit of the city and fall for the charm of the Seine river in a warm and cozy atmosphere.

During your trip on the river, you will enjoy your dinner „Decouverte” while admiring the most beautiful monuments of Paris: Orsay Museum, Conciergerie, Notre Dame de Paris Cathedral, Louvre Museum, Eiffel Tower and romantic bridges!

A spectacular gastronomic experience awaits you courtesy of our Chef and his crew. The menu consists of a variety of tasty starters, the choice of a main course, a variety of delicious desserts and a glass of wine.

2

Eiffel Tower visit Get to the 2nd floor of the Tower to discover the breathtaking panoramic view over the city.

3

Moulin Rouge Show „Feerie” And finally the highlight of your evening - the show of the Moulin Rouge with the numerous international attractions, the famous French Can can with the Doriss Girls dancers and the beautiful decors.

Half bottle of Champagne will be served during the show.

Amazing Evening Services: • Transportation in luxury air conditioned coach • Dinner cruise on the Seine (one drink included) • Entrance ticket to the second floor of the Eiffel Tower • Show at the Moulin Rouge (1/2 bottle of champagne included) • The services of a multilingual hostess/interpreter

Via Lattea

Narty we Włoszech Pakiet zawiera: • Bezpośredni przelot Warszawa - Mediolan – Warszawa na pokładzie samolotu PLL LOT • Transfery z/na lotnisko Mediolan - Sestriere • Zakwaterowanie w 4*hotelu The Grand Hotel Besson lub podobnym (3 lub 7 noclegów w opcji HB - śniadania i obiadokolacje) • Czterodniowy lub siedmiodniowy skipass • Ubezpieczenie podróżne

Cena pakietu (4 dni) od: Price (4 days) from:

4449 PLN za osobę per person

Cena pakietu (7 dni) od: Price (7 days) from:

4449 PLN za osobę per person

Liczba miejsc ograniczona Number of packages is limited

Plan podróży: Dzień 1 Transfer z lotniska w Mediolanie do hotelu w Sestriere.

Dni 2-3 lub 2-6 Czas wolny na jazdę na nartach.

Tereny narciarskie w Via Lattea - Via Lattea zapewnia duży wybór tras narciarskich: ten międzynarodowy region narciarski obejmuje stoki Sestriere, Sauze d’Oulx, Oulx, Sansicario, Cesana, Pragelato, Claviere oraz francuski ośrodek Montgenèvre.

Dzień 4 lub 7 Transfer z hotelu na lotnisko w Mediolanie.

Via Lattea Skiing in Italy Package includes: • Direct LOT flight Warsaw – Milan - Warsaw • Return private transfer from Milan Airport to Sestriere • Accommodation at 4* The Grand Hotel Bessonon similar (3 or 7 nights with HB - Breakfast & Dinner) • 4 or 7 day Skipass • Travel insurance

Itinerary: Day 1 Transfer from Milan Airport to the hotel in Sestriere.

Day 2-3 or 2-6 Free time to enjoy skiing.

Ski areas in Via Lattea - Via Lattea offers a wide choice of skiing opportunities: this International skiing area includes Sestriere, Sauze d’Oulx, Oulx, Sansicario, Cesana, Pragelato, Claviere as well as the French Montgenèvre.

Day 4 or 7 Transfer from the hotel to Milan Airport.

Kontakt Contact

www.lottravel.com +48 22 577 66 77

Les Diableretes Narty w Szwajcarii Pakiet zawiera:

Cena pakietu od: Price from:

6199 PLN za osobę per person

Liczba miejsc ograniczona Number of packages is limited.

• Przelot Warszawa – Genewa – Warszawa • Prywatny transfer z lotniska w Genewie do Les Diableretes • Zakwaterowanie w 4* Eurotel Victoria Hotel lub podobnym (3 noclegi wraz ze śniadaniem i obiadem) • Czterodniowy Skipass • Ubezpieczenie turystyczne

Les Diablerets

Plan podróży: Dzień 1 Transfer z lotniska w Genewie do hotelu w Les Diableretes Dzień 2-3 Czas wolny na jazdę na nartach Trasy narciarskie w Les Diabeleretes Szwajcarska miejscowość Les Diablerets oferuje atrakcyjną bazę wypadową dla każdego, kto chce korzystać z atrakcji narciarskich regionów Gstaad i Villars, a także dla tych, którzy chcieliby spróbować zimowego szaleństwa na lodowcu!

Dzień 4 Transfer z hotelu na lotnisko w Genewie

Les Diableretes Skiing in Switzerland Package includes: • Direct LOT flight Warsaw – Geneve - Warsaw • Return private transfer from Geneve Airport to Les Diableretes • Accommodation at 4* Eurotel Victoria Hotel or similar (3 nights with HB - Breakfast & Dinner) • 4 day Skipass • Travel insurance

Itinerary: Day 1 Transfer from Geneve Airport to the hotel in Les Diableretes Day 2-3 Free time to enjoy skiing Ski areas in the Les Diabeleretes Les Diablerets, Switzerland is a unspoilt mountain village offering an attractive base for anyone who wishes to explore the surrounding ski area which connects both Gstaad and Villars.

From Les Diablerets there is a choice of two sectors of slopes and access to the glacier. One sector will give you access to Villar, whereas the opposite slope will take you up higher to more open slopes.

Day 4 Transfer from the hotel to Geneve Airport

Kontakt Contact

www.lottravel.com +48 22 577 66 77

Wenezuela

Objazd: Indianie, dżungla, wodospady w 8 dni Podziwiaj najwyższy wodospad świata – Salto Angel, poznaj życie poza cywilizacją w dziewiczej delcie Orinoko, zażyj kąpieli w toni wodospadów i złóż wizytę w wioskach Indian Pemon i Warao.

Główne punkty programu: PARK LA LLOVIZNA – można tu zobaczyć olbrzymie skały wyrastające z wody, kaskady wodne wodospadu La Llovizna oraz czaple, kormorany, cari-cari czy ptaki polujące na węże.

Cena pakietu od: Price from:

GRAN SABANA – kraina wodospadów, złota i diamentów.

per person

WODOSPAD QUEBRADA PACHECO – relaksująca kąpiel w naturalnych jacuzzi wyżłobionych w kamiennym dnie przez wodę.

4929 PLN za osobę

WIZYTA W WIOSCE INDIAN PEMON – poznamy życie codzienne tutejszej społeczności, a w okolicy zobaczymy imponujący, wysoki na 50 m wodospad Kama Meru.

PARK CANAIMA – jeden z sześciu największych parków narodowych wpisany na listę UNESCO. Lot awionetką – podziwianie m.in. mistycznych gór stołowych Tepui, wiecznie zielonego lasu deszczowego i meandrującej w nim rzeki Carrao, a także Diabelskiego Kanionu z zapierającym dech w piersiach wodospadem Salto Angel.

DELTA ORINOKO – prawdziwy naturalny ogród botaniczny. Przy odrobinie szczęścia można tu spotkać kajmany, kapibary, różne gatunki małp, tukany, kolibry czy przepiękne ibisy szkarłatne.

Proponujemy pływanie typowymi indiańskimi czółnami.

Venezuela

Tour: Indians, jungle, waterfalls in 8 days Admire the highest waterfall in the world – Salto Angel, see what life looks like outside the civilisation among the virgin delta of the Orinoco, take a bath in the waterfalls and visit villages of the Pemón and Warao Indian tribes.

Main attractions: PARK LA LLOVIZNA – this is where you can see huge rocks rising from water, water cascades of the La Llovizna waterfall, as well as herons, cormorants, cari-cari or birds hunting snakes.

GRAN SABANA – the land of waterfalls, gold and diamonds.

VISIT TO THE PEMÓN INDIAN TRIBE VILLAGE – we will learn about everyday life of local community and we will see an imposing, 50-metre high Kama Meru waterfall.

QUEBRADA PACHECO WATERFALL – a relaxing bath in a natural “jacuzzi” carved in the stony bottom of the water.

CANAIMA PARK – one of the six largest national parks on Earth – UNESCO World Heritage Site. Fly in a light aircraft – admiring among other things the mystical Tepui table mountains, evergreen rainforest, and the meandering Carrao River, as well as the Devil’s Canyon with the breathtaking Salto Angel waterfall.

DELTA OF THE ORINOCO RIVER – true botanical gardens.

With a bit of luck you may see caimans, capybaras, various species of monkeys, toucans, hummingbirds or beautiful scarlet ibis.

We offer cruising in typical Indian dugout canoes.

Kontakt Contact

www.lottravel.com +48 22 577 66 77

THE TRIP ORGANIZER IS RAINBOW TOURS TRAVEL AGENCY

Kuba

Objazd: Wyspa jak wulkan gorąca w 9 dni lub wycieczka + wypoczynek w Varadero w 16 dni Kubie po prostu nie można się oprzeć! Magiczna Hawana, kolonialna przeszłość, prawdziwe cygara oraz rum i salsa. Po zwiedzaniu proponujemy plażowanie i relaks w kurorcie Varadero.

Główne punkty programu: Cena pakietu od: Price from:

5199 PLN za osobę per person

HAWANA CIENFUEGOS VALLE DE VIÑALES PINAR DEL RIO PLAYA GIRON I GUAMA TRYNIDAD SANTA CLARA WYPOCZYNEK W VARADERO

Cuba

Tour: Island hot as a volcano in 9 days or excursion + leisure in 16 days You simply cannot resist Cuba! Magical Havana, colonial past, real cigars, rum and salsa. After the sightseeing, we propose leisure time on the beach and relax in the Cuban resort of Varadero.

Main attractions: HAVANA CIENFUEGOS VALLE DE VINALES PINAR DEL RIO PLAYA GIRON I GUAMA TRINIDAD SANTA CLARA LEISURE IN VARADERO BE LIVE TURQUESA**** VARADERO Duże pokoje, basen i tropikalny ogród oraz karaibska plaża.

Polecamy osobom, które za niewygórowaną cenę chcą spędzić 2-tygodniowy urlop na Kubie.

Large rooms, a swimming pool, tropical gardens and the Caribbean beach. Recommended for those who want to spend 2-week holiday in Cuba at an affordable price. Located near wide, sandy beach around 4 km from the tourist centre of the resort.

IBEROSTAR LAGUNA AZUL**** VARADERO Hotel bardzo dobrej klasy ze świetnym serwisem, sygnowany przez markę Iberostar. Ogromy ogród i piękna plaża czynią to miejsce naprawdę wyjątkowym. Położony bezpośrednio przy pięknej, szerokiej i piaszczystej plaży. Bogaty program animacyjny dzienny i wieczorny dla dzieci i dorosłych.

A hotel of a very good standard, with excellent service, signed by the Iberostar brand. Huge gardens and a beautiful beach make this place truly exceptional. Located right next to a beautiful, wide and sandy beach. An extensive day and evening entertainment program for children and adults

Cena pakietu od: Price from:

Cena pakietu od: Price from:

per person

per person

5899 PLN za osobę

Kontakt Contact

www.lottravel.com +48 22 577 66 77

6699 PLN za osobę

THE TRIP ORGANIZER IS RAINBOW TOURS TRAVEL AGENCY

Kompleksowa obsługa wyjazdów służbowych

Profesjonalne doradztwo oraz szeroki wachlarz usług na każdym etapie podróży

Comprehensive business trip service

Professional consultancy and wide range of services at each stage of the journey Najlepsze warunki na połączenia krajowe i międzynarodowe LOT oraz innych przewoźników Best conditions for national and international LOT flights and other airlines

Wynajem samochodów Car rental

Rezerwacje hotelowe Hotel bookings

Wyjazdy typu „incentive” Incentive trips

Ubezpieczenia podróżne Travel insurance

Naliczanie punktów i mil w programach lojalnościowych: Miles & More oraz LOT dla Firm Collection of point in Miles & More program and LOT for Business program

Pakiety wakacyjne dla pracowników firm Vacation packages for employees

Serwis dostosowany do indywidualnych potrzeb i polityki firmy Customized service according to individual needs and company travel policy

Kontakt przez 24h 24h service

Skontaktuj się z nami! / Contact us today!

Tel: +48 22 606 66 33 / E-mail: biz@lottravel.com

Business

E

I

E E

E

E

E

E

E

E

I

E

I

E

I

I

E

E

E

E

E

I

E E

I

E

I

I

E

I

E

E

E

E

E

E

I

E

E

I

I

E

E

I

E

E

I

I

E

I

E

I