Kaleidoscope March 2015

MENU STR. 111 / MENU INSIDE

03/2015

03/2015

RPA POZA GŁÓWNYM SZLAKIEM | KIERUNEK PARYŻ | PULCHNA JAK PYZA | RADOSNE PŁOMIENIE W WALENCJI | PUSZCZA – DOM RYSIA | POLSKIE KINO PODBIJA ŚWIAT

egzemplarz bezpłatny / free copy magazyn pokładowy Polskich Linii Lotniczych LOT ISSN 0239-9032

Paryż/Paris

ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90 www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day.

There is nothing else like it in Warsaw‌

EDYTORIAL

© MAREK WIŚNIEWSKI. OKŁADKA/COVER: SHUT TERSTOCK

Szanowni Państwo, „Nie spoczywaj na lajkach” – mawia teraz młodzież, choć ja jestem z pokolenia, które zdecydowanie bardziej tradycyjnie spoczęłoby lub nie – raczej na laurach. Ale do rzeczy… Jest mi niezmiernie miło podzielić się z Państwem informacją, że LOT dostał kolejną w ostatnim czasie nagrodę. Tym razem docenili nas czytelnicy magazynu Business Traveller Poland i przyznali nam tytuł „Najlepszej linii lotniczej na trasach krótkiego zasięgu”. Dziękuję za wszystkie głosy!

To dla Was podnosimy poprzeczkę, stale rozwijając nasze produkty i usługi. Już teraz dzięki współpracy z jednym z najpopularniejszych serwisów pośredniczących w wynajmie samochodów – CarTrawler – pasażerowie LOT-u mają dostęp do usług ponad 1300 wiodących i niezależnych agentów wynajmujących samochody w obrębie ponad 30 tys. lotnisk i miast w 174 krajach.

Wprowadzenie oferty wynajmu samochodów to kolejny krok LOT-u, by stać się kompleksowym dostawcą usług związanych z podróżowaniem. Zdecydowanie deklaruję, że nie spoczniemy ani na lajkach, ani na laurach, dokładając do obecnej, sporej już palety dalsze udogodnienia.

Warto jednak wspomnieć, że LOT to nie tylko rejsy pasażerskie. Jesteśmy również liderem na rynku w transporcie cargo na trasach dalekiego zasięgu – z Polski do Chicago, Nowego Jorku oraz Toronto. Spełniając oczekiwania naszych Klientów, LOT Cargo uruchomił połączenie frachtowe na trasie Nowy Jork–Warszawa–Nowy Jork specjalnym samolotem all cargo Boeing 767-300 o możliwościach przewozowych sięgających do 48 ton.

Wraz z nadchodzącą wiosną życzę udanych podróży i jeszcze raz dziękuję za oddane głosy! ☐

ROBIMY KOLEJNE KROKI,

BY STAĆ SIĘ KOMPLEKSOWYM DOSTAWCĄ USŁUG ZWIĄZANYCH Z PODRÓŻOWANIEM. WE HAVE TAKEN ANOTHER STEP TOWARDS BECOMING A COMPREHENSIVE TRAVEL SERVICES PROVIDER.

Editorial

Dear Passengers, “Don’t rest on your likes”, is how young people put it these days, but my generation more conventionally rests – or declines to rest – on its laurels. But I digress... I am most pleased to tell you that LOT has garnered yet another award – this time from Business Traveller Poland magazine whose readers have voted us the “Best airline on short-haul flights.”

Thank you for your votes.

We are still raising the bar for you by continuously enhancing our products and services. Now that we are working in tandem with CarTrawler, one of the world’s most popular ground transport solution providers, you automatically have access to more than 1,300 leading and independent car rental operators at more than 30,000 airports and cities in 174 countries. By introducing car rental services, we have taken another step towards becoming a comprehensive travel services provider. I hereby declare that we will not be resting on either our likes or our laurels. On the contrary, we will continue to expand our current wide range with even more facilities.

You should also keep in mind that LOT offers much more than just passenger services. We are also a market leader in long-haul cargo freight – from Poland to Chicago, New York and Toronto. To better meet the expectations of our clients, LOT Cargo has launched a freight connection on the New York-Warsaw-New York route operated by a special all-cargo Boeing 767-300 that can carry up to 48 tonnes.

Now that spring is here, I would like to wish you many great journeys and thank you once more for your votes. ☐

Prezes PLL LOT / LOT POLISH AIRLINES CEO Sebastian Mikosz

3

OD NACZELNEJ

Note from the Editor

ZOSTAŁO ICH TYLKO 40

There are only 40 of them left

O akcji WFF Ratuj Rysie więcej na stronie: https://pomagam.wwf.pl/rys/

CORAZ MNIEJ RYSI ŻYJE W NASZYCH LASACH. MUSIMY JE RATOWAĆ, BO TE PIĘKNE ZWIERZĘTA NIE PRZETRWAJĄ BEZ NASZEJ POMOCY. THERE ARE VERY FEW LYNXES LEFT IN OUR FORESTS. WE HAVE TO PROTECT THEM BECAUSE THESE BEAUTIFUL ANIMALS WILL NOT SURVIVE WITHOUT OUR HELP. 4

For more information about the WFF Save Lynx campaign go to: https://pomagam.wwf.pl/rys/

REDAKTOR NACZELNA / EDITOR IN CHIEF Martyna Wojciechowska

© MAŁGORZATA ŁUPINA

Polskie określenie „ryś” pochodzi z języka prasłowiańskiego i można je przetłumaczyć jako „szybki”. Teraz nabiera nowego znaczenia – szybko musimy się zająć ratowaniem tych dzikich kotów, bo niedługo będzie za późno. Rysie są jednymi z największych, najwspanialszych i z pewnością najpiękniejszych drapieżników w Polsce. Zostało ich w naszych lasach około 200, a w północno-wschodniej części kraju, czyli Puszczy Białowieskiej, żyje już tylko 40 osobników. Sytuacja jest więc alarmująca. (Polecam artykuł o tym, jak sytuacja w polskiej gospodarce przekłada się na populację rysi – str. 48). Choć zwierzę to jest objęte ochroną gatunkową, nie jest łatwo naprawić to, co zniszczyli kłusownicy, polując na tego kota dla jego futra, czy też my wszyscy – sukcesywnie zabierając rysiom tereny do życia. A każdy z nich potrzebuje ok. 200 km2 lasu, żeby polować i spokojnie wychowywać potomstwo. Wydzieranie naturze miejsc pod gęstą zabudowę czy tworzenie sieci dróg przecinających cały kraj świadczą o tym, że Polska się rozwija, ale przez to kurczy się terytorium rysi. Coraz trudniej jest tym zwierzętom przetrwać bez naszej pomocy. Organizacja WWF od kilku lat prowadzi akcję Ratuj Rysie, do której i ja się przyłączyłam. Z radością i niekłamaną dumą mogę się pochwalić, że za działalność na rzecz ekologii i ochrony środowiska zostałam właśnie nagrodzona Gwiazdą Dobroczynności. Niewiele nagród cieszy mnie tak jak ta. ☐

The Polish term for lynx i.e. ryś originates from the Proto-Slavic language and can be translated as “swift”. This has gained a new meaning recently – we swiftly need to make every endeavour to protect the wild feline species before it is too late. Lynxes are one of the largest, greatest and most beautiful predators in Poland. There are only 200 of them left in our forests, and in the northeast part of Poland, in the Białowieża Forest, there are no more than 40 of them.

The situation is alarming. (I strongly recommend reading the story about how the Polish economy affects the lynx population on page 48). Although the animal is a protected species, it is not easy to fix the damage that poachers have done, hunting the feline for their fur, but also the damage caused to the species by us – gradually reducing their natural habitat. A single lynx needs roughly 200 sq. m. of forest to hunt and raise its young. Taking away land for development and building roads in all parts of the country boost the growth of Poland but also cut down the habitat of the lynx species. It is becoming increasingly difficult for the animals to survive on their own without the help of humans. The Save Lynx campaign has been run by WWF for years and I expressed my support for it. I am actually very proud to announce that I have been awarded with the Gwiazda Dobroczynności (Charity Star Award) award for my conservation work.

Few awards make me as happy as this particular one. ☐

SPIS TREŚCI Contents

NA DOBRY POCZĄTEK / OFF TO A GOOD START LIST PREZESA PLL LOT / Note from the LOT CEO 3 OD NACZELNEJ / Note from the Editor 4 W CHMURACH / Up in the air 8

WYRUSZ W PODRÓŻ / SEE THE WORLD WYDARZENIA / What’s on 10 RPA POZA SZLAKIEM / South Africa – Off the beaten track 14 MODNY KIERUNEK: PARYŻ / Trendy Destination: Paris 30 LAS FALLAS PŁONĄ W WALENCJI / Las Fallas festival in Valencia 38

TERAZ POLSKA / TIME FOR POLAND ABY PYZY SIĘ UDAŁY… / Pyzy - the ultimate dumplings 34 83–114

14

38

48

56

WIEDZIEĆ WIĘCEJ / DID YOU KNOW? GROŹNE OWADY / Dangerous insects 26 KOCIA EKONOMIA / Feline economy 48 W CZTERY OCZY Z AGNIESZKĄ ODOROWICZ / One on one with Agnieszka Odorowicz 56 CORAZ SZERSZY ŚWIAT ORBISU / Orbis goes global 68 ZŁOTA 44 – ZAMIESZKAĆ W LUKSUSIE / Złota 44 – Living in luxury 72

KULTURA / Culture 64 GADŻETY / Gadgets 76 TWÓJ STYL / Your style 78 DOBRY ADRES / Good address 80 MYŚL NA DROGĘ / A thought for the road 82

76 6

© SHUT TERSTOCK, PISF,BEW,JAN WALENCIK, M.P.

ROZMAITOŚCI / MISCELLANEA

W CHMURACH

Up in The Air

Ważący 200 ton An-225 Mrija to największy samolot, jaki kiedykolwiek wzbił się w powietrze. Pod koniec lat 80. miał przenosić radzieckiego wahadłowca Buran i długie na 58 m rakiety Energia. Jedyny zbudowany egzemplarz lata w Antonow Airlines. Na pokład może zabrać ładunek o masie 247 t (cztery razy więcej od Boeinga 747).

TEKSTY/BY:

Maciej Nikodemski

At 200 tonnes, the An-225 Mriya is the largest aircraft to ever be taken to the skies. It was designed to carry the Russian Buran space shuttle and 58-metre Energia rockets in late 1980s. The only An-225 Mriya ever made is used by the Antonov Airlines. It can transport a load of 247 t (four times more than a Boeing 747).

16 grudnia 1910 r. Henri Coandă kołował na lotnisku w Issy-les-Moulineaux, by wypróbować działanie swego prototypu silnika odrzutowego. Nie zamierzał lecieć, ale za bardzo otworzył wlot powietrza do silnika i samolot wzbił się w powietrze, a płomienie wydobywające się z silnika zapaliły poszycie kadłuba.

Henri Coandă had no intention of taking off as he taxied along at Issy-lesMoulineux airport on 16 December 1910 but simply wanted to test his prototype jet propelled engine. A few minutes later, he accidentally opened the air inlet and the plane took off and the flames from the engine ignited the fuselage.

The largest wingspan in history belongs to the Hughes H-4 Hercules designed by Howard Hughes – an aircraft whose claim to fame was that it was made of wood. It only ever flew once.

On 2 November 1947, Hughes himself sat at the controls. He took the machine to 20 metres and flew 1.6 km at a speed of 130 kph. The aircraft remained ready for takeoff for the next 30 years.

Największą w historii rozpiętość skrzydeł miał Hughes H-4 Hercules, zaprojektowana przez Howarda Hughesa łódź latająca o konstrukcji drewnianej.

2 listopada 1947 r. za jej sterami siadł sam Hughes. Poderwał maszynę na 20 m i z prędkością 130 km/h pokonał 1,6 km. Wzbiła się w powietrze tylko raz, ale Hughes stale utrzymywał ją w gotowości do startu.

Did you know?

To nie ludzie, ale zwierzęta były pionierami współczesnej awiacji. 19 września 1783 r. pierwszymi pasażerami w balonie na gorące powietrze braci Montgolfier były kogut, kaczka i baran. Zwierzęta wzbiły się na wysokość 457 m, poszybowały nad Wersalem i wylądowały bez szwanku.

8

The earliest aviation pioneers were animals, not humans.

On 19 September 1783, the first passengers of the Montgolfier brothers’ hot-air balloon were a sheep, a duck, and a rooster.

They reached a height of 457 metres, travelled above Versailles and made a safe landing.

© SHUT TERSTOCK, GET TYIMAGES

CZY WIESZ, ŻE...

9

WYDARZENIA

What's on

Mistrz z Ukrainy c

The Ukrainian Master

Fascynujące surrealistyczne obrazy ukraińskiego artysty Ivana Marchuka wysoko cenią krytycy i kolekcjonerzy. Jego pierwsza wystawa w Polsce to okazja, by temat Ukrainy wybrzmiał w innym niż do tej pory wymiarze. / The fascinating, surrealistic paintings of Ukrainian artist Ivan Marchuk are highly acclaimed by critics and eagerly sought by collectors. His first solo exhibition in Poland is an opportunity for Ukraine to show a different face than the one we know from the media. do 14.03, www.kordegarda.org, GENOTYP WOLNOŚCI, Galeria Kordegarda, Warszawa, Polska / until 14.03, FREEDOM GENOTYPE, Kordegarda Gallery, Warsaw, Poland

Duet legend x The legendary duo

Te dwie muzyczne legendy, a prywatnie przyjaciele, postanowiły wyruszyć na wspólne tournée. Pierwszy koncert w Europie Paul Simon i Sting zagrają w Polsce, w krakowskiej Arenie.

Następnie duet artystów odwiedzi aż 18 europejskich miast. Zapowiada się uczta dla uszu pokoleń fanów. / Music legends and long-time friends Paul Simon and Sting have decided to go on tour together. The two will be giving their first European concert at the Kraków Arena in Poland before setting off for 18 other cities. This one promises to be popular with fans of all generations.

Wszystkie twarze Björk v All the faces of Björk

Björk doczekała się indywidualnej wystawy w nowojorskim MoMA. Retrospektywa obejmuje 20 lat twórczości niezwykłej islandzkiej artystki – nie tylko jej muzykę, ale i sztukę, instalacje wideo, projekty kostiumów. Wystawie towarzyszy muzyka, którą Björk napisała specjalnie z tej okazji. / Björk has finally been honoured with an exhibition devoted to her work at the MoMA in New York City. The retrospective covers the past 20 years of this incredible Icelandic singer and performer. Her music, art, video art and stage costumes are all on display. The music that accompanies the event was written especially for the exhibition by Björk herself.

13.03, www.simonandstingtour.com, STING & PAUL SIMON, ON STAGE TOGETHER, Kraków, Polska / STING & PAUL SIMON, ON STAGE TOGETHER, Kraków, Poland

8.03–7.06, www.moma.org, BJÖRK, MoMA, Nowy Jork, USA / BJÖRK, MoMA, New York City, USA

Energia Bali c Bali's energy

31.03–05.04, www.balispiritfestival.com, BALI SPIRIT FESTIVAL, Ubud, Bali, Indonezja / BALI SPIRIT FESTIVAL, Ubud, Bali, Indonesia

10

© M.P.

Przełom marca i kwietnia to idealny czas, aby odwiedzić Bali i doświadczyć tej rajskiej wyspy wszystkimi zmysłami. Na przykład w Ubud na Spirit Festival, międzynarodowym festiwalu jogi, tańca i muzyki. Ładunek pozytywnej energii wystarczy do… następnego roku. / The turn of March and April is the perfect time to visit Bali and experience this paradisiacal island with all your senses, e.g. at Ubud during the Spirit Festival, an international festival of yoga and music that draws thousands of people from all over the world.

WYDARZENIA

What's on

Cytrynowa stolica świata c

The lemon capital of the world

W marcu żadne miejsce na świecie nie działa na ślinianki bardziej od Mentony. Co roku na trzy tygodnie w tym miasteczku na Lazurowym Wybrzeżu powstają pomniki, pałace i kostiumy z ponad 140 ton cytryn. / There is nowhere in the world as stimulating to your taste buds as Menton, France, in March. For three weeks every year, 140 tonnes of lemons are used to build statues, palaces and make costumes in this small Côte d’Azur town. do 4.03, www.fete-du-citron.com, 82. ŚWIĘTO CYTRYNY, Mentona, Francja, 82 LEMON FESTIVAL, Menton, France / Until 4.03, 82nd LEMON FESTIVAL, Menton, France

Arcydzieła z kraju Chopina x Treasures from Chopin’s homeland

To pierwsza w Chinach tak wielka prezentacja polskiej sztuki. W prestiżowej przestrzeni Chińskiego Muzeum Narodowego zgromadzonych jest ponad 350 obiektów – rzeźb, obrazów, przedmiotów rzemiosła artystycznego, broni, medali, plakatów. Towarzyszy jej bogato ilustrowany katalog wydany w chińsko-angielskiej wersji językowej. / This is the first ever large-scale exhibition of Polish art in China. The Chinese National Museum will be displaying over 3,500 exhibits – sculptures, paintings, artisanal handicrafts, arms, medals and posters. There will also be an illustrated catalogue in Chinese and English. do 10.05, www.chnmuseum.cn/, SKARBY Z KRAJU CHOPINA. SZTUKA POLSKA XV–XX WIEKU, Chińskie Muzeum Narodowe, Pekin, Chiny / TREASURES FROM CHOPIN’S HOMELAND. POLISH ART FROM 15TH TO 20TH CENTURY, National Museum of China, Beijing, China

Muzyczne święto z A music feast

Na te koncerty co roku czekają melomani złaknieni muzyki najwyższej próby.

Hasłem przewodnim tegorocznej edycji festiwalu beethovenowskiego są następcy i kontynuatorzy Mistrza – Johannes Brahms i Gustav Mahler. / Music lovers wait all year for this event, which showcases the best in classical music. This year’s Beethoven festival is devoted to those who came after the great composer and continued his work, viz. Johannes Brahms and Gustav Mahler.

22.03–3.04, www.beethoven.org.pl, 19. WIELKANOCNY FESTIWAL LUDWIGA VAN BEETHOVENA, Warszawa, Polska / THE EASTER LUDWIG VAN BEETHOVEN FESTIVAL, Warsaw, Poland

Siedem razy Garou v Jego płyty zdobywają statusy złotych, platynowych i diamentowych. W marcu ten kanadyjski artysta wystąpi w Polsce, dając koncerty w aż siedmiu miastach.

Usłyszymy najsłynniejsze przeboje i piosenki z nowej płyty. / Garou, the Canadian artist whose albums never fail to break sales records, is coming to Poland to perform his greatest hits, as well as tracks from his latest album, in seven cities in March.

21.03–6.04, www.makroconcert.pl, GAROU, Wrocław, Poznań, Szczecin, Gdynia, Kraków, Warszawa, Bydgoszcz, Polska / GAROU ON TOUR, Wrocław, Poznań, Szczecin, Gdynia, Kraków, Warszawa, Bydgoszcz, Poland

12

© SHUT TERSTOCK, M.P.

Garou seven times

Apartamenty w Warszawskich Kamienicach

Biuro Sprzeda偶y Apartament贸w: ul. Noakowskiego 16/2 (Plac Politechniki), Warszawa Tel.: +48 570 558 759 www.FenixGroup.pl

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

POZA SZLAKIEM

The trail beyond

ZAMIAST ZALICZAĆ TYPOWE ATRAKCJE TURYSTYCZNE RPA, WARTO ODKRYĆ JEJ MNIEJ ZNANE OBLICZE: BŁYSZCZĄCE OD DIAMENTÓW, NATURALNIE PIĘKNE, A CZASEM NAZNACZONE TRUDNĄ HISTORIĄ. I TO MOŻE BYĆ PODRÓŻNICZY STRZAŁ W DZIESIĄTKĘ. / INSTEAD OF TICKING OFF THE MAJOR SOUTH AFRICAN TOURIST ATTRACTIONS, TRY DISCOVERING THE NOT-SO-WELL-KNOWN SIDE OF THE COUNTRY – A SIDE GLITTERING WITH DIAMONDS, NATURALLY BEAUTIFUL, AND SOMETIMES SCARRED BY A TROUBLED PAST. THIS MIGHT JUST BE YOUR DREAM TOUR. Lachowicz

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

TEKST/BY: Julia

14 14

Rezerwat przyrody Sabi Sabi to część Parku Narodowego Krugera. Można tu spędzić czas w luksusowym lodżu w otoczeniu natury.

The Sabi Sabi nature reserve is part of the Kruger National Park. You can stay in a luxurious lodge in the midst of nature.

15

Broad Horizons

Przecieram oczy ze zdumienia. Bo ostatnią rzeczą, jakiej się spodziewałam po podróży do Afryki, było to, że dwa dni po wylądowaniu w RPA stanę oko w oko z… pingwinem. Nie jednym. Całą kolonią pingwinów pociesznie przemieszczających się po plaży w okolicach Simon’s Town, oddalonym o 40 min drogi od Kapsztadu.

Podobno kiedyś w Afryce żyły aż cztery gatunki tych ptaków.

Do dziś przetrwał jeden: pingwin przylądkowy, z charakterystyczną różową obwódką wokół oczu. W przeciwieństwie do krewnych z Antarktydy te afrykańskie nieloty wolą cieplejszy klimat. Uwielbiają wygrzewać się w słońcu. Latem temperatura sięga tu przecież 40°C.

AFRYKA TO SAFARI, BO KTO NIE CHCIAŁBY ZOBACZYĆ SŁONIA ALBO ŻYRAFY W ICH NATURALNYM ŚRODOWISKU? SAFARI IS A MUST HERE. HAS ANYONE EVER GONE TO AFRICA WITHOUT WANTING TO SEE AN ELEPHANT OR A GIRAFFE?

16

I could not believe my eyes. The last thing I expected on a trip to South Africa was to come face to face with a penguin two days after landing. And it wasn’t just a single bird but a whole colony of them comically waddling up the beach near Simon’s Town, a 40-minute drive from Cape Town. There used to be four species of penguin in Africa but only one has survived – the African penguin with its distinctive pink-rimmed eyes. African penguins, unlike their Antarctic cousins, prefer a warmer climate. They love basking in the sun. The temperature here can reach 40°C in summer.

“That’s not the only thing that’ll surprise you here”, says my African friend, Helen, who laughs at my dumbfounded expression and tells me that it’s the unpredictability that I’m going to love the most. Helen then takes me on a journey across some very special and little known sites in South Africa.

ALL THAT GLITZ Sure enough, I raise my eyebrows once more as we stand above the Big Hole in Kimberley. This is one tourist attraction that really does live up to its name. This is allegedly (this is what South Africans claim) the world’s largest hole excavated by hand. It was dug by more than 50,000 miners who removed over 20 million tonnes of earth. Obviously, the Big Hole wasn’t created for fun or to break a record, but for the

© GET TYIMAGES. POPRZEDNIE STRONY/PREVIOUS PAGES: LAIF/CZARNY KOT

SZEROKIE HORYZONTY

17

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

Kapsztad położony jest malowniczo nad Zatoką Stołową u podnóża Góry Stołowej (na pierwszym planie Green Point Stadium wybudowany na mistrzostwa świata w piłce nożnej rozegrane w 2010 r. Jest tu co zwiedzać i gdzie się bawić.

Cape Town is situated in the picturesque Table Bay at the foot of Table Mountain. In the foreground the Green Point Stadium erected for the first World Cup held in Africa in 2010.

There is plenty to see and lots of opportunities for entertainment.

18

© GET TYIMAGES, LAIF/CZARNY KOT

– To nie jedyna rzecz, która cię tutaj jeszcze zdziwi – śmieje się moja afrykańska przyjaciółka Helena, gdy patrzy na moją minę. Dodaje, że właśnie tę nieprzewidywalność pokocham najbardziej. I zabiera mnie w podróż po wyjątkowych i mało znanych przez turystów zakątkach Republiki Południowej Afryki.

INFO O LOTACH | FLIGHT INFO LOT realizuje czartery w sezonie zimowym między innymi do RPA. / In the winter season LOT is offering charter flights to numerous destinations including Republic of South Africa.

LUKSUSOWO Faktycznie, znów unoszę brwi, gdy stoimy nad Wielką Dziurą w Kimberley. Dokładnie tak oficjalnie nazywa się ta atrakcja turystyczna i dokładnie tak wygląda. Podobno (tak twierdzą Południowoafrykańczycy) jest to największa na świecie dziura wykopana siłą ludzkich rąk. Brało w tym udział ponad 50 tys. ludzi, którzy przerzucili ponad 20 mln ton ziemi.

Oczywiście Big Hole powstała nie dla sztuki czy bicia rekordów, ale dla diamentów, które odkryto tu w XIX w. Do 1914 r. w Kimberley wykopano ponad 3 tys. kg tych cennych minerałów. Dziś niestety szanse na znalezienie przypadkowo jakiejś błyskotki są niewielkie. Za to w miejscu kopalni powstało muzeum. Podziwiam więc Wielką Dziurę zalaną wodą, która przypomina mi górskie jezioro. Faktycznie jej ogrom robi wielkie wrażenie. Potem w nowoczesnym muzeum oglądam

diamonds discovered here in the 19 th century. Kimberley yielded more than 3,000 kilos of these precious minerals by 1914. Today, it is full of water and looks like a mountain lake.

Its sheer scale is certainly impressive. I later admire some stunning jewellery at a modern museum and learn about the history of the Kimberley diamonds. And finally, I walk through a reconstructed late-19 th-century village that recreates life at Kimberley at the height of the diamond rush. Just to be on the safe side, I steer clear of the museum store as I don’t want my judgement clouded by the lure of diamonds in cabinet cases. After all, this is only my first week in South Africa and I don’t want to run out of cash.

NATURAL This country has plenty of attractions in store. What I’m most looking forward to is going on a safari. Has anyone ever gone to Africa without wanting to see an elephant or REKLAMA

19

Broad Horizons

przepiękną biżuterię i poznaję historię brylantów, które zostały znalezione właśnie tu. A na koniec przechadzam się zrekonstruowaną wioską z końca XIX w., która obrazuje, jak wyglądało życie w Kimberley w czasach diamentowej gorączki.

Na wszelki wypadek omijam szerokim łukiem muzealny sklep, żeby blask brylantów w gablotach nie przyćmił mi racjonalnego myślenia. To dopiero pierwszy tydzień podróży po RPA, lepiej nie wyzbyć się całej gotówki.

NATURALNIE Szczególnie że czeka jeszcze wiele atrakcji. Tą, na którą najbardziej czekałam, jest safari. Bo kto, przyjeżdżając do Afryki, nie chciałby zobaczyć słonia czy żyrafy w ich naturalnym środowisku? Jednak zamiast jechać do największego, najbardziej popularnego, a zarazem najdroższego w RPA Parku Narodowego Krugera, ruszamy do położonego w okolicach Kimberley Parku Narodowego Mokala. W wielu przewodnikach nie ma o nim nawet wzmianki.

Szybko stwierdzam, że wcale mnie to nie martwi.

Dzięki temu mogę tu podziwiać naturę z dala od tłu-

Rytualny taniec podczas inicjacji nowych szamanek zwanych tu sangomami.

A ritual dance during the intiation ceremony of new female shamans called sangomas.

20

a giraffe in their natural habitat?

But instead of Kruger National Park, the largest, most popular and coincidentally most expensive, in South Africa, I head for Mokala National Park near Kimberley. Mokala is omitted altogether in many guidebooks but this does not bother me in the slightest. I can admire nature without hordes of tourists around me – and literally meet wild animals eye to eye.

“Stop the car!” I scream to Helen in excitement as I catch a glimpse of a roadside zebra for the first time. I want to take

© SHUT TERSTOCK, PANOS PICTURES

SZEROKIE HORYZONTY

Kanion rzeki Blyde, jeden z największych w Afryce. Górują nad nim Three Rondavels – trzy „chaty” – formacje skalne nazwane tak ze względu na kształt przypominający afrykańskie domostwa.

Blyde River Canyon is known as one of the great wonders of nature on the continent. It is surrpunded by the Three Rondavels, rock formations which resemble African huts.

a photo to capture the moment and enjoy it later. But my guide has no intention of pulling over. “Take it easy. There’ll be more along the way”, she laughs without even turning her head, while I’m going mad with excitement.

Luckily, she’s right. We stay in the park for a few days during which time we cover 70 km. As we have our own car, we can watch the animals for as long as we want. We observe zebras, giraffes, elephants, antelopes, warthogs… the list is endless. There are no lions in the park, so I won’t get to see the big five, but what I do see makes up for that.

I take my time exploring the area and I’m thrilled to be able to observe the wildlife and take hundreds of snaps. This is a photographer’s paradise. The soil is red, the light is perfect and warm, and the animals calmly stroll past a few metres away. We are naturally tempted to get closer but common sense (and park regulations) militates against doing so.

Helena tells me about accidents where tourists are mauled by these “cute” animals. These incidents are sometimes REKLAMA

21

Broad Horizons

mów turystów. I stanąć z dzikimi zwierzętami dosłownie oko w oko. – Zatrzymaj samochód! – krzyczę do Heleny podekscytowana, gdy po raz pierwszy zauważam przy drodze zebrę.

Chcę jak najszybciej zrobić zdjęcie, uwiecznić ten moment.

Napawać się nim. Ale moja przewodniczka ani myśli się zatrzymywać.

– Spokojnie. Zobaczymy ich jeszcze wiele – śmieje się i nawet nie odwraca głowy, podczas gdy ja szaleję z zachwytu.

Na szczęście ma rację. Zostajemy na terenie parku kilka dni, podczas których jeździmy po 70 km dostępnych tu dróg.

Własnym samochodem, dzięki czemu możemy spokojnie obserwować zwierzęta – ile tylko i jak chcemy. Podglądamy zebry, żyrafy, nosorożce, słonie, antylopy, guźce… Mogłabym wymieniać bez końca. Co prawda na terenie tego parku nie żyją lwy, więc tzw. wielkiej piątki nie można zobaczyć, ale to, co widzę, wynagradza mi wszystko.

Odkrywam ten teren powoli i bardzo mi się to podoba, bo mogę nie tylko podpatrywać życie dzikich zwierząt, ale też robić setki zdjęć. A do tego warunki są wręcz znakomite. Zie-

22

W XVIII w. plemię Ndebele stworzyło jedyny w swoim rodzaju sposób zdobienia ścian budynków. Ndebele uważani są za najlepszych artystów w RPA. In the 18th century, the Ndebele people of South Africa created their own tradition and style of house painting.

reported in the local media. I have no intention of being the cover story in an African newspaper.

HISTORICAL We drive from Mokal to Cape Town, a city that seems to have it all. It has a beautiful coastline that draws surfers and kitesurfers, and the majestic Table Mountain was voted one of the new seven natural wonders of the world. There is also plenty of fine architecture and restaurants specialising in cuisines from all over the world. And the climate is perfect.

Regrettably, Cape Town, like the rest of South Africa, has had a troubled past. This is still evident in District Six. This is where I head when I arrive to the city. Over 60,000 of its

© SUPERSTOCK/BEW

SZEROKIE HORYZONTY

23

© GET TYIMAGES, HEMIS/EAST NEWS

Broad Horizons

mia ma kolor czerwony, jest idealne, ciepłe światło, a zwierzęta spokojnie przechadzają się dosłownie kilkanaście metrów od nas. Oczywiście kusi nas, by podejść do nich jeszcze bliżej, ale zdrowy rozsądek (i regulamin parku) mówi, że to nie jest dobry pomysł. Helena opowiada o wypadkach turystów poturbowanych przez te „milusińskie” zwierzęta, które co jakiś czas opisywane są w lokalnych mediach. A ja na pierwsze strony afrykańskich gazet się nie wybieram.

HISTORYCZNIE Z Mokala jedziemy do Kapsztadu. Miasta, które wydaje się, że wygrało los na loterii. Ma piękne wybrzeże, które kochają surferzy i kitesurferzy. Majestatyczną Górę Stołową, która znalazła się na liście siedmiu nowych cudów świata. Piękną architekturę, rewelacyjne restauracje z kuchniami z całego świata.

No i idealny klimat.

Niestety Kapsztad, tak jak reszta RPA, naznaczony jest też trudną historią, której znaki ciągle można tu odnaleźć, m.in. na terenach tzw. Szóstej Dzielnicy. I właśnie tam udaję się po przyjeździe do tego miasta. W czasach apartheidu wysiedlono stąd ponad 60 tys. mieszkańców.

Kiedyś była to jedna z najbardziej zróżnicowanych i kosmopolitycznych części miasta. Obok siebie żyli tu m.in. Hindusi, Afrykanerzy, Xhosa, byli niewolnicy, artyści, handlarze. Jednak w 1966 r. zdecydowano, że mogą mieszkać tu jedynie biali. Władze postanowiły Szóstą Dzielnicę zrównać z ziemią.

Dziś o historii tego miejsca opowiada świetnie zaprojektowane muzeum, w którym można zobaczyć odtworzone ulice, przeczytać relacje byłych mieszkańców, zobaczyć, jak wyglądało życie w tej przepełnionej afrykańskim jazzem dzielnicy.

Warto tu zajrzeć, by lepiej zrozumieć to, co działo się w RPA. I jak historia odbija się na dzisiejszym życiu w tym kraju.

HEDONISTYCZNIE Na koniec podróży zostawiamy sobie Durban położony nad Oceanem Indyjskim. Jedno z największych miast i główny port RPA. Wśród lokalsów znane jest ze wspaniałych plaż. Kochają je nie tylko fani pięknej opalenizny, ale też surferzy, biegacze, artyści. Przez ponad 320 dni w roku jest tutaj słonecznie, woda ma idealną temperaturę, a kolor piasku tłumaczy, dlaczego tę część wybrzeża nazywa się „Złotą Milą”. Jest to więc idealne miejsce na prawdziwy afrykański odpoczynek.

Czyli nieśpieszne opalanie i przygotowywanie braai – afrykańskiego grilla. Robi się na nim zazwyczaj wyśmienite steki (ogromne!). A następnie popija lampką pinotage. Szczepu bardzo aromatycznego wina, które pochodzi właśnie z RPA. Po przebyciu kilku tysięcy kilometrów, zrobieniu niezliczonej liczby zdjęć i niekończących się rozmowach o historii Afryki właśnie tego było mi potrzeba. Chwil niezmąconego relaksu przy świetnym jedzeniu. A do tego RPA jest wymarzoną destynacją. ☐ 24

inhabitants were forcibly removed by the apartheid regime.

Previously, it had been one of the most ethnically diverse and cosmopolitan districts in the city. Indians, Afrikaners, Xhosa, former slaves, artists and merchants all lived together here.

But in 1966, it was decreed that this part of the city was to be a whites-only area. District Six was bulldozed by the authorities. There is now an impressive museum where you can see recreated streets, read the accounts of former inhabitants, and see the vibrant life of a quarter once filled with African jazz. It’s worth visiting to get a better insight into South Africa’s past and see how it influences the present.

HEDONISTIC The final stretch of our journey takes us to Durban, which looks out over the Indian Ocean. Durban is South Africa’s main sea port and one of its largest cities. The city is famous for its pristine beaches, which are popular with sunbathers, surfers, joggers and artists. There are around 320 days of sunshine a year, the temperature of the water is just right

DURBAN SŁYNIE Z PLAŻ. KOLOR PIASKU TŁUMACZY POPULARNĄ NAZWĘ TEJ CZĘŚCI WYBRZEŻA: ZŁOTA MILA. DURBAN IS FAMOUS FOR ITS BEACHES. THE COLOUR OF SAND EXPLAINS WHY THE COASTLINE IS KNOWN AS THE GOLDEN MILE. and you only have to look at the sand to see why this part of the coastline is known as the Golden Mile.

This is the perfect place for genuine African leisure. Lazy sunbathing and braai – African barbecue. This usually consists of delicious (and giantic) steaks washed down with a glass of pinotage, an extremely aromatic wine grown in South Africa. This is just what I need after travelling thousands of kilometres, taking zillions of photos and engaging in endless discussions on African history. A moment of undisturbed leisure over excellent food. If that’s for you, then South Africa is the place to be. ☐

Formacje skalne Bourke’s Luck Potholes w prowincji Mpumalanga przez wieki wyżłobiły wody rzek Treur i Blyde.

Bourke’s Luck Potholes in Mpumalanga province are a series of natural geological formations formed by water of Treur and Blyde rivers.

© GET TYIMAGES

SZEROKIE HORYZONTY

25

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

Liczba chorób tropikalnych wywoływanych przez owady Number of diseases transmitted by insects

BZZBZZ…

WAKACYJNA MELODIA

Buzzzzzz... holiday humming

BŁOGI CZAS WAKACJI TO RÓWNIEŻ DODATKOWE SZEŚCIO- LUB OŚMIONOŻNE ATRAKCJE. A SWĘDZĄCY BĄBEL TO NAJMNIEJSZY PROBLEM, JAKIM MOŻE ZAKOŃCZYĆ SIĘ UKĄSZENIE OWADA CZY KLESZCZA W TROPIKACH. / HOLIDAY TIME IS ALSO THE TIME WHEN ARACHNIDS AND INSECTS COME OUT TO PLAY. AND IF YOU GET BITTEN BY AN INSECT OR A TICK IN THE TROPICS, THAT ACHING SWELLING IS LIKELY TO BE THE LEAST OF THE PROBLEMS COMING YOUR WAY. TEKST/BY: Izabela

26

Stachowicz

Once the novelty of the Do ciebie lecą chmary komarów, swooshing of palm trees has a kolega obok nie ma nawet worn off and you have bejednego ukąszenia? Komary come inured to the risk of przyciągają wydychany dwutlenek falling coconuts, it’s time to węgla, unikatowy zapach skóry eat, drink and go to bed. And oraz emitowane przez organizm ciepło. / You are constantly you are prone to infections followed by a swarm of mosquitoes, that can lead to serious disbut a friend sitting beside you eases. There is no cause for wasn’t even bitten once. alarm, but you need to be Mosquitoes are attracted by aware of the risk. Insects can exhaled carbon dioxide, the unique smell of the skin and body heat. act as vectors – organisms that spread pathogens or parasites. Mosquitoes, flies, fleas, bedbugs and ticks can transfer a number of diseases caused by viruses (chikungunya, yellow fever, dengue fever, etc.) bacteria (Lyme disease, plague, etc.) and parasites (malaria, African trypanosomiasis, leishmaniasis, philariasis, etc.).

We cannot completely protect ourselves against insect and tick attacks when going into the woods in Poland or taking a walk in eastern Africa but we can lengthen the odds considerably. DEET is one of the best known insect repellents.

The most effective repellents are those that contain 30-50% of this active substance (higher concentrations do not translate into greater efficacy). Products available on the Polish market include Off!, Mugga, Ultrathon and Care plus. There are also other active substances such as icaridin, which is contained in Autan. IR3535 is a low toxicity repellent with one big plus, viz. it is odourless. These formulas guarantee denga/denga, malaria/malaria, borelioza/Lyme desease, riketsjozy/rickettsioses, gorączka Zachodniego Nilu/West Nile virus, kleszczowe zapalenie mózgu/tick-borne protection for several hours (DEET gives the longest) against encephalitis, ślepota rzeczna/river blindness, słoniowacizna/elephantiasis, żółta febra/ insect bites and are recommended for adults. You can also yellow fever, chikungunya/chikungunya, leiszmanioza/leishmaniasis, śpiączka experiment with natural agents like citronella and essential afrykańska/African African trypanosomiasis (sleeping sickness), filariozy/philariasis, oils obtained from the leaves and stems of various species of japońskie zapalenie mózgu/Japanese encephalitis, choroba Chagasa/Chagas desease lemongrass. This is an ideal solution for allergy sufferers, expectant mothers and infants. But what can we do to keep mosquitoes or flies away at night? Once the repellent has Kiedy oswoimy się już z szumem palm i zagrożeniem ze evaporated, a mosquito net tucked neatly around your matstrony spadających kokosów, czas coś zjeść, napić się tress is your best defence. The net is most effective when i wkrótce położyć spać. I w każdej z tych sytuacji grożą dip-treated using a synthetic pyrethroid, an insecticide with nam zakażenia prowadzące do infekcji. Nie ma co panikorepellent properties. This is found in electric fumigators wać, ale trzeba być tego świadomym. Owady mogą służyć where the chemical agent is vaporised to paralyse insects. jako wektory – organizmy, które przenoSome mosquito coils and other incenseszą patogeny lub pasożyty. Komary, mubased products contain the same repelBeżowe kolory stylu safari nie są chy, pchły, pluskwy i kleszcze mogą przelent, but they may be too toxic for infants przypadkowe. Ciemne tkaniny absorbują więcej ciepła niż jasne i tym samym kazać wiele chorób wywoływanych and pets. You also need to examine things osoby tak ubrane stają się łatwiejszym przez: wirusy (chikungunya, żółta febra, carefully. Ticks like to hide in tall grass. celem dla owadów. / Safari clothing did gorączka denga itp.), bakterie (borelioza, A shower after walking through a meadow not come to be beige by accident. Dark dżuma itp.), pasożyty (malaria, śpiączka can remove the would-be intruder, which fabrics absorb more heat than light ones afrykańska, leiszmanioza, filarioza itp.). wanders across the body of a potential and make their wearers easier targets for mosquito attacks.er.

Wychodząc do lasu w Polsce albo na spahost for 12 hours before attaching itself cer we wschodniej Afryce, nie jesteśmy inside a large skin fold. Any spray we use is

27

People and the World

w stanie w stu procentach uchronić się przed atakiem owadów i kleszczy.

Możemy jednak znacznie zredukować prawdopodobieństwo ukąszenia.

DEET jest jedną z najlepiej poznanych substancji odstraszających insekty. Największą skuteczność mają repelenty, które zawierają go 30–50 proc. (wyższe stężenia nie działają silniej). Dostępne na polskim rynku środki to: Off!, Mugga, Ultrathon czy Care plus. Inna substancja to ikarydyna zawarta w Autanie. IR3535 uważany jest za środek o niskiej toksyczności z dużą zaletą – jest bezzapachowy, czego nie można powiedzieć o dwóch poprzednich. Preparaty te zapewniają kilkugodzinną ochronę (DEET najdłuższą) przed ukłuciami intruzów i zalecane są dla osób dorosłych. Można też eksperymentować z naturalnymi substancjami jak citronella, naturalnym olejkiem otrzymywanym z liści i łodyg różnych gatunków trawy cytrynowej (Cymbopogon). To dobre rozwiązanie dla alergików, kobiet w ciąży i małych dzieci.

Co zrobić, gdy nocą nie możemy się uwolnić od komara czy muchy? Gdy już wyparuje repelent, ochronić nas mogą moskitiery szczelnie wsunięte pod materac. Najbardziej skuteczne są po nasączeniu syntetycznym pyretroidem.

To środek owadobójczy, ale przypisuje mu się cechy repelentu. Tę samą substancję znajdziemy w elektrofumigatorach, które po podłączeniu do prądu odparowują związek chemiczny paraliżujący owady. Niektóre spirale i inne produkty przeznaczone do spalania też zawierają ten repelent, jednak mogą się okazać toksyczne dla małych dzieci.

Trzeba też wytężyć wzrok! Kleszcze lubią atakować w wysokich trawach. Również prysznic po pikniku na łące Chociaż komary mogą kąsać w ciągu całej doby, to w ciągu dnia atakują te, które przenoszą dengę, żółtą febrę czy chikungunya, a o świcie i zmierzchu insekty przenoszące malarię. / You can be bitten by a mosquito at any time, those that spread dengue fever, yellow fever and chikungunya attack during the day.

Malaria-carrying mosquitoes bite at dawn and dusk.

KO

MAR

Y/M O S Q U I TO

ES

malaria, chikungunya, denga, żółta febra, japońskie zapalenie mózgu, gorączka Zachodniego Nilu, słoniowacizna, filariozy malaria, chikungunya, denga, yellow fever, Japanese encephalitis, West Nile virus, elephantiasis, philariasis

28

P LU

S K W Y/ B E D B U GS

choroba Chagasa Chagas disease

może pomóc usunąć potencjalnego intruza, który przez pierwsze 12 godzin spaceruje po ciele, zanim się wgryzie.

Nieważne, czym się spryskamy, repelenty spłyną z potem, dlatego najskuteczniejsza ze wszystkich jest ochrona mechaniczna. W tropikalnym lesie niezbędne są luźne ubrania, długie spodnie i koszula z długimi rękawami.

Twarz można zakryć moskitierą. Szczelnie opakowani ruszamy w las z lekko zamglonym spojrzeniem – spróbujcie oglądać świat przez ciemnozieloną firankę…

Na koniec trochę matematyki. Naukowcy oszacowali ryzyko zakażenia się przez turystę malarią podczas podróży do Amazonii w Brazylii. Dla osób przebywających dłużej niż cztery miesiące w trakcie szczytowego okresu zakażeń jest to 0,5 proc. na wizytę. To nie tak źle. Zatem w drogę! ☐ Życie uprzykrzają nam jedynie samice komara, które mogą żyć nawet do dwóch miesięcy. Samce zaś to krótko żyjący wegetarianie, którzy nas nie kąsają. Komarzyce nie odżywiają się krwią, ale potrzebują jej do zaopatrywania w składniki odżywcze jaj, których mogą złożyć kilkaset w ciągu życia. / It is only female mosquitoes, which live an average of 2 months, that make our lives miserable. Males are short-lived vegetarians that never bite humans.

Female mosquitoes do not feed on blood but need it as a source of nutrients for the hundreds of eggs they lay during their lifetime. doomed to be washed away by sweat. This makes mechanical protection the most effective form of defence. Loose clothing, long pants and a long-sleeved top are simply a mustin the forest. You can protect your face with a mosquito veil. Once every inch of your body is covered, you are ready to venture into the woods, although you might find the landscape a little blurred (try looking through a dark green net curtain and you’ll get the idea). And finally, let’s do the maths on this. Scientists have estimated the risk that a tourist travelling to the Brazilian Amazon will contract malaria. The risk for visitors staying longer than 4 months during the peak transmission period is 0.5% per visit. It’s not as bad as you think. So let’s hit the road. ☐ MUC

H ÓW K I/ FL I E S

filarioza, śpiączka afrykańska (trypanosomoza), leiszmanioza, ślepota rzeczna philariasis, African trypanosomiasis (sleeping sickness), leishmaniasis, onchocerciasis (river blindness)

K LES

ZC Z E / T I C K S

borelioza, kleszczowe zapalenie mózgu, riketsjozy Lyme disease, tick-borne encephalitis, rickettsioses

© SHUT TERSTOCK (4). POPRZEDNIE STRONY/PREVIOUS PAGES: IZABELA STACHOWICZ

ŚWIAT I LUDZIE

29

5

MODNY KIERUNEK

Trendy Destination

NAJ PARYŻ PARIS TOP

1

PARYŻ WART JEST MSZY – RZUCIŁ KIEDYŚ FRANCUSKI KRÓL KONWERTYTA. I BEZ WĄTPIENIA WART JEST TEŻ ODWIEDZIN. / “PARIS IS WELL WORTH A MASS”, A FRENCH KING WHO CONVERTED TO CATHOLICISM ONCE SAID. IT IS CERTAINLY WORTH A VISIT. TEKST/BY: Sławomir

Borkowski

Krawiecki pępek świata The couture capital

2

Katedra dzwonnika The hunchback’s cathedral

Katedra Notre Dame to sztandarowy przykład europejskiego gotyku i jedna z najsłynniejszych świątyń świata. Ogrom wzniesionej konstrukcji, finezja kamieniarki, cudowne witraże urzekają nawet mało zainteresowanych historią architektury. A dzwony? Jest ich tu wiele, w tym największy, 13-tonowy, który jako jedyny przetrwał rewolucję francuską. / Notre-Dame is considered the finest example of Gothic architecture and is one of the most famous church buildings in the world. The sheer size of the structure, the sophisticated stonework and elaborate stained glass windows impress even those with no interest in the history of architecture. And the bells? There is certainly no shortage of them.

30

©LAIF/CZARNY KOT, SHUT TERSTOCK, GET TYIMAGES

Paryż był kiedyś stolicą świata. Dziś takiej wiodącej roli już nie odgrywa, z wyjątkiem… świata mody. Haute couture, prêt-à-porter – w tej branży francuski język, styl i szyk nadal dominują. Tutejsze tygodnie mody wskazują branży nowe trendy, słynne domy mody mają siedziby nad Sekwaną. Wielowiekowe tradycje widać nie tylko na wybiegach – dowodzą ich także paryska ulica i stroje zwykłych paryżanek. / Paris was once the capital of the world and it still plays a crucial role when it comes to fashion. Haute couture, prêt-à-porter… French language, style and chic continue to reign supreme in this industry. Fashion born here sets the latest trends everywhere. The centuries-old traditions are visible beyond the catwalk – on the streets and in the style of ordinary Parisiennes.

Doświadczenie. Zaufanie. Doskonała pielęgnacja.

Pełen blasku wieczór zaczyna się od szybkiej pielęgnacji butów

Búfalo Paste & Shine 2 in 1 sprawi, że Twoje buty nabiorą blasku w zaledwie kilka sekund. Dzięki jego wyjątkowej formule nie ma konieczności polerowania, a skóra pozostaje naturalnie gładka.

Poręczny aplikator z gąbką pozwoli Ci w mgnieniu oka przygotować się i zrobić pozytywne wrażenie. www.bufalo.pl

31

MODNY KIERUNEK

Our Destination

3

Stalowa wizytówka

The steel landmark

O wieży Eiffla można chyba powiedzieć, że jest wizytówką wszystkich architektonicznych wizytówek miast świata. Ukończona w 1889 r. była najwyższą konstrukcją na naszej planecie (300 m wysokośc), budzącą liczne kontrowersje, głównie ze względu na materiał, z jakiego powstała. Dziś trudno sobie bez niej wyobrazić stolicę Francji, a jej panoramę z któregoś z wieży podziwiało 200 mln ludzi. / It would be fair to say that the Eiffel Tower is the hallmark by which all architectural landmarks in the world are judged. It was the world’s tallest structure (300 m) when it was completed in 1889. It was also highly controversial – mainly on account of the unusual materials used in its construction. Today, it would hard to imagine Paris without this landmark tower which has so far attracted 200 m people.

4

Śniadanie w starym Paryżu

Breakfast in old Paris

Rue Mouffetard znajduje się w V dzielnicy, najstarszej części miasta. Spacer po niej najlepiej rozpocząć o poranku, od śniadania w kawiarence (a lokali tego typu naprawdę tam nie brak). Kawa lub czekolada, croissant lub bagietka z dżemem – paryżanie chętnie zaczynają dzień na słodko. Dodatkową atrakcją soboty jest tam targ spożywczy, a na nim najlepsze smaki Francji – sery, wina, pieczywo… /

INFO O LOTACH / FLIGHT INFO WAW–CDG 07.40–10.05, 16.20–18.45, 19.50–22.15 pon.–nd. / Mo.–Su. CDG–WAW 07.30–09.40, 11.00–13.10, 19.30–21.40 pon.–nd. / Mo.–Su. Całkowita cena biletu do Paryża kupionego na lot.com, w taryfie LOT Economy Class na bezpośredni lot w obie strony, zawiera wszystkie podatki i opłaty i wynosi od 747 zł. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu oraz formy płatności. Godziny rejsów podane są w czasach lokalnych. Rejs do Paryża trwa 2 godz. 25 min, do Warszawy 2 godz. 10 min. / Total price of a direct return ticket to Paris purchased at lot.com in the LOT Economy Class fare including all fees and taxes from PLN 747. The price may vary depending on the date the ticket is purchased and the payment method. Flight times given in local time. A flight to Paris lasts 2 h 25 min, to Warsaw 2 h 10 min.

Piramida sztuki The pyramid of art

Dawna rezydencja królów Francji mieści muzeum (istniejące formalnie od czasów rewolucji) z gigantycznymi zbiorami sztuki (m.in. Mona Lisa i Wenus z Milo). Bogactwo tej kolekcji przytłacza – można tam spędzić wiele dni. Ciekawy kontrapunkt stanowi wzniesiona na dziedzińcu współczesna szklana piramida skrywająca wejście do muzeum. / The former residence of the French monarchs now houses a museum (officially established during the French revolution) boasting an impressive collection of art (including the Mona Lisa and Venus de Milo).

The flamboyance is overwhelming and you could easily spend several days here. A modern glass pyramid in the courtyard provides an intriguing counterpoint.

32

© SIME/FREE, AGE FOTOSTOCK/BEW, SHUT TERSTOCK

5

Rue Mouffetard is a street in the 5th arrondissement, the oldest part of the city.

The best time to take a walk here is in the morning, after breakfasting in a café (the choice is endless). Coffee or hot chocolate, a croissant or a baguette with jam – Parisians like to start the day on a sweet note.

An additional attraction on Saturdays is the food market, where you can find all the best that France has to offer by way of cheese, wine, bread…

Exclusive Cozy Close to nature Hotel Resort Riding Club Pacółtowo 2, 14-107 Gierzwałd Tel. +48 89 642 29 84 Tel. +48 609 554 010

palac@palacpacoltowo.com www.palacpacoltowo.com

The Pacółtowo Palace A place for recreation for people seeking calmness far from city noise and crowded tourist resorts.

In the vicinity of the Dylewskie Hills in Masurian area there is an exclusive, complex, cosy Wellness & Spa Resort with horse riding infrastructure: thousand hectares of marvelous open hilly space for cross-country training, quartz substrate dressage arenas with integrated irrigation system Ebbe und Flut, and fields for playing Polo.

Apart from horse riding The Pacółtowo Palace Guests may enjoy its indor and outdoor swimming pools, tennis courts, long routes for practicing nordic walking, bicycle or triathlon.

Clean air, delicious cuisine based on our own products of ecological farming, immensity of sky, rural space around, and nature so close that people can really feel it – you can find it all in the Pacółtowo Palace.

33

KUCHNIA

Cuisine

KRĄGŁA JAK PYZA

As round as a potato dumpling PYZA TO MIŁE SŁOWO WYWOŁUJĄCE UŚMIECH – PRZYJĘŁO SIĘ MÓWIĆ „PYZA” NA PUCUŁOWATĄ OSOBĘ.

PYZA NA POLSKICH DRÓŻKACH BYŁA BOHATERKĄ POEMATU HANNY JANUSZEWSKIEJ (ALE PYZY SIĘ UDAŁY! MIĘKKIE, PULCHNE, KRĄGŁE, BIAŁE…).

TO HOŻA DZIEWCZYNKA Z CIASTA, KTÓRA UCIEKŁA ZE STOLNICY I WĘDRUJE PO POLSCE. / POTATO DUMPLING (PYZA) IS A WARM, FUZZY WORD THAT BRINGS A SMILE TO YOUR FACE – A “PYZA” IS ALSO A CHUBBY-CHEEKED PERSON. THE PYZA ON POLISH ROADS WAS THE PROTAGONIST OF A HANNA JANUSZEWSKA POEM (WHAT WONDERFUL DUMPLINGS WE’VE MADE! SOFT, PLUMP, ROUND AND WHITE…) THIS COMELY GIRL MADE FROM PASTE FLED THE PASTRY BOARD TO TRAVEL AROUND POLAND. Monika Kucia, www.sialababamak.pl TEKST/BY:

34

Okrągłe, pulchne, nieco szkliste kluski z surowych tartych ziemniaków to pyzy. Występują w różnych odmianach na terenie całej Polski. Zwykle do ziemniaków surowych dodaje się gotowane. Pampuchy zaś są drożdżowymi puszystymi bułeczkami gotowanymi na parze.

Warto wiedzieć, że do robienia pyz nadają się najlepiej ziemniaki mączyste typu C, jak Augusta, która ma czerwone „oczka” i miąższ, który nie ciemnieje po ugotowaniu, czy Omega – bardzo mączysta, o żółtym wnętrzu.

Najistotniejsza jest zawartość skrobi w ziemniaku – im jej więcej, tym bardziej kluski są zwarte i kleiste.

Jedne przepisy mówią o tym, by ciasto na chwilę odstawić i zlać płyn, który się wydzieli, inne mówią, by ciasto przygotować maksymalnie szybko i od razu po uformowaniu klusek gotować je, bo w przeciwnym razie będą się rozpadać. Tak czy owak konieczne jest doświadczenie – nie ma uniwersalnego przepisu, istotne są: wspomniany poziom skrobi w ziemniakach, jakość mąki, a nawet wielkość jaj. Tutaj wyłącznie trening czyni mistrza. Pyzy idealne powinny być sprężyste i miękkie, ale zwarte, stawiające zębom pewien opór.

Wykonując danie, tarte ziemniaki warto przełożyć do płóciennej ścierki, zawinąć w nią, skręcić oba końce i odcisnąć. Masę miesza się z ugotowanymi, wystudzonymi ziemniakami przetartymi przez sito lub przeciśniętymi przez praskę, z jajkiem i mąką ziemniaczaną. Jeśli ciasto jest zbyt rzadkie, dodaje się trochę mąki pszennej. Jeśli zbyt gęste – wody. Twardość ciasta zależy od ilości mąki dodanej do ziemniaków. Standardowo proporcje powinny wynosić 1 do 5 – czyli na pięć wagowych części ziemniaków należy dodać jedną porcję wagową mąki.

Czasem, kiedy ziemniaki mają mało skrobi, trzeba do nich dodać więcej mąki, ale nie należy przekroczyć dwukrotnie podanej proporcji – pyzy będą niesmaczne.

Uformowane kulki w ilości takiej, by stworzyły jedną warstwę, gotuje się we wrzątku. Są gotowe po kilku minutach od wypłynięcia. Trzeba wyjmować je ostrożnie, przy użyciu łyżki cedzakowej. Te nadziewane mięsem warto podać ze skwarkami i zrumienioną cebulką. Knedle ze śliwkami najlepiej smakują ze śmietaną i cukrem oraz tartą bułką podsmażoną na maśle.

Aby zrobić pyzy nadziewane, z ciasta ziemniaczanego z tartych ziemniaków surowych i sprasowanych gotowanych trzeba zrobić placuszki, na które nakłada się mięsny lub owocowy farsz i formuje pyzę. Farsz powstaje na przykład z ugotowanego lub upieczonego mięsa i posie-

A pyza is a round, plump, semi-transparent dumpling made from raw, mashed potatoes. There are many varieties of potato dumplings in different parts of Poland. Boiled potatoes are usually added to raw ones. Pampuchy or steamed dumplings are fluffy steam-cooked yeast buns.

The best potato dumplings are made from floury potatoes (Cooking Type C), such as the Augusta variety, which has red eyes and flesh and doesn’t go dark when cooked, and the Omega, a very floury variety with yellow flesh. The most important thing in a potato cultivar is its starch content – the higher, the better, as it makes dumplings firm and sticky.

Some recipes recommend putting the dough aside for a while and draining the liquid that separates it from the flesh, while others recommend making the dough as quickly as possible and boiling the dumplings right after shaping them to prevent them from falling apart. Either way, experience is the key– there is no universal recipe. The most important things are the starch content of the potatoes, the quality of the flour, and even the size of the eggs. This just bears out the proverb that practice makes perfect. The perfect potato dumpling is soft and elastic, but firm to the tooth.

Now put the mashed potatoes in a linen cloth, roll it up, twist both ends and squeeze the liquid out. Mix the mash with the cooled, boiled potatoes and pass through a sieve or mash in a potato press with an egg and potato flour. Add wheat flour if too runny or water if too thick. The hardness of the dough depends on the quantity of flour added to the potato mash. The ratio is generally 1: 5 by weight, i.e. one part flour to five parts potatoes. If the potatoes have a low starch content, you can add more flour, but never more than double it, as this compromises the taste of the dumplings. Roll the dough into enough balls to cover the surface of a boiling pot. They are ready once they have floated for a couple of minutes. Remove carefully with a skimming ladle.

Dumplings stuffed with meat taste best served with pork scratchings and fried onions. Plum dumplings go well with cream and sugar or butter-fried breadcrumbs.

To make stuffed dumplings, make small fritters from the mixture of mashed raw and cooked potatoes, place meat or fruit stuffing in the middle and wrap the mixture around it.

The filling can also be made from cooked or roast meat and chopped onion fried in a spoonful of butter or rendered fat.

As with meat patties, an onion is an indispensable ingredient that adds flavour and piquancy and promotes digestion.

Steamed yeast dumplings are a famous regional speciality but it takes a lot of skill and experience to prepare them. To make

© STOCKFOOD/FREE

PYZY IDEALNE POWINNY BYĆ SPRĘŻYSTE I MIĘKKIE, ALE ZWARTE. THE PERFECT PYZY SHOULD BE SPRINGY AND SOFT BUT FIRM.

35

Cuisine SZTUKA ROBIENIA PYZ I INNYCH KLUSEK WYMAGA CIERPLIWOŚCI, ZRĘCZNOŚCI I WYCZUCIA. THE ART OF MAKING PYZY AND OTHER DUMPLINGS REQUIRES PATIENTS, AGILITY AND PERFECT TIMING.

kanej i przesmażonej na łyżce masła cebuli albo z wytopionej słoniny. Cebula jest tu nieodłącznym składnikiem – podobnie jak w kotletach mielonych – dodaje smaku i ostrości, wspiera też nasze trawienie.

Słynnym lokalnym daniem są buchty wielkopolskie. Ich wykonanie również wymaga wprawy i wyczucia. Aby zrobić buchty, mąkę pszenną zalewa się ciepłym mlekiem, dodaje rozczyn z drożdży o gęstości kwaśnej śmietany i szczyptę soli. Gdy rozczyn wyrośnie, dodaje się jaja utarte z niewielką ilością cukru i wyrabia aż do ukazania się pęcherzyków. Wówczas wlewa się stopiony tłuszcz i chwilę jeszcze wyrabia.

Gdyby ciasto było zbyt gęste, trzeba dodać trochę ciepłej wody. Odstawiamy je następnie w ciepłe miejsce do wyrośnięcia, a kiedy dwukrotnie zwiększy swoją objętość, wykładamy je na posypaną mąką stolnicę i rozwałkowujemy. Z ciasta wykrawamy krążki i przykryte czystą ściereczką pozostawiamy, aby podrosły. Potem gotujemy je na parze.

Tradycyjnie naczynie z wrzącą wodą obwiązuje się ściereczką przymocowaną do brzegu. Na ścierkę kładzie się po kilka klusek – ważne, by się nie stykały. Garnek przykrywa się wypukłą pokrywką, aby nie dotykała ciasta, i gotuje się 5 min. Poznańskie gospodynie podają buchty gorące, polane topionym masłem i bułką lub skwarkami ze słoniny. Najczęściej jako dodatek do pieczonego schabu i czerwonej kapusty na ciepło.

steamed yeast dumplings, mix warm milk with wheat flour, and add yeast leavening as thick as sour cream and a pinch of salt. When the leaven rises, add eggs beaten with a small amount of sugar and knead the dough until air pockets appear. Add melted fat and knead for a little while. If the dough is too thick, add a splash of lukewarm water. Set aside in a warm place to rise. Once it doubles its size, place it on a pastry board sprinkled with flour and roll it up. Cut out circles and let them rise, covered with a clean cloth. Steam the dumplings. Traditionally, the pot with the boiling water is wrapped around with a cloth attached to its edge. Place the dumplings are placed on the cloth, but make sure they do not touch each other. Cover the pot with a convex lid which won’t touch the dough and cook for 5 minutes. Hot dumplings, sprinkled with melted butter and breadcrumbs or pork scratchings are served in the Poznań region. This is a tradi-

Sztuka robienia klasycznych pyz i wszelkich innych klusek wymaga cierpliwości, zręczności i wyczucia. A także doświadczenia. Najlepiej uczyć się jej od własnej babci, mamy czy cioci i ćwiczyć na członkach rodziny. W przeciwnym razie pozostaną nam wytwarzane fabrycznie wyroby garmażeryjne kupowane w opakowaniu na tacce – nigdy nie tak poetycko miękkie i idealnie sprężyste jak te domowe. ☐

tional side dish that goes with a roast joint of pork and hot red cabbage. Classic dumplings and other potato doughbased dishes require a lot of skill, agility and experience. It’s best to learn how to make them from your grandmother, mother or aunt and practice on your own family. Otherwise, you will be doomed to buy mass-produced ready-to-eat products on plastic trays – which are never as deliciously tender or as perfectly springy as home-made dumplings. ☐

36

© STOCKFOOD/FREE (2), SHUT TERSTOCK (2)

KUCHNIA

PROMOCJA

Jakość daje satysfakcję Pamiętam, jak wiele lat temu połączyło nas dążenie do doskonałości.

Obaj nie znosiliśmy bylejakości i marnotrawstwa.

Dążyliśmy do tego, by wszystko, czym się zajmujemy ukierunkowane było na rozwój. Los ułożył się w taki sposób, że nasza pasja stała się naszą pracą. Już piętnaście lat współpracujemy dostarczając klientom kompleksowe rozwiązania w dziedzinie outsourcingu logistyki i produkcji – wspomina Krzysztof Konieczny, wiceprezes firmy Seito.

Prowadząc biznes w branży tak trudnej jak outsourcing logistyki wewnątrzzakładowej oraz obszarów produkcyjnych chcieliśmy pokazać, że możliwe jest utrzymanie wysokiej jakości świadczonych usług przy jednoczesnej optymalizacji kosztów – dodaje Artur Wojciechowski, drugi z wiceprezesów Seito. - Dziś przyznajemy, że osiągnęliśmy ten cel.

Obecnie Seito zatrudnia ponad 1500 osób w kilkunastu oddziałach w Polsce. W każdym z nich wdrożona jest taka sama kultura organizacyjna – systemy oceny i rozwoju pracowników, systemy motywacyjne, normy jakości oraz bezpieczeństwa. Interesujący i nietypowy dla branży jest fakt, iż w Seito nie podlega ocenie wydajność – jedynie jakość i bezpieczeństwo.

Nie chcemy demotywować pracowników, a ocena wydajności niestety może do tego prowadzić – mówi Krzysztof Konieczny. – Wolimy motywować, nie straszyć. Przekonaliśmy się także, że zwiększenie bezpieczeństwa i koncentracja na czynnikach jakościowych prowadzi automatycznie do zwiększenia wydajności. Do budowy kreatywnego i innowacyjnego środowiska pracy przyczyniają się także prowadzone cyklicznie sesje Kaizen, podczas których pracownicy mają okazję do wymiany doświadczeń oraz prezentacji pomysłów wpływających na poprawę warunków bezpieczeństwa i komfortu pracy.

Dążenie do najwyższej jakości widoczne jest także w formie, jaką przybierają świadczone usługi. Zarówno w przypadku outsourcingu logistyki, jak również outsourcingu procesów produkcyjnych, Seito przejmuje pełną odpowiedzialność za procesy klienta. Elastyczne podejście pozwala na wykorzystywanie sprawdzonych już schematów, przy jednoczesnym wdrażaniu całkiem nowych rozwiązań. Posiadamy doskonale opracowane modele wprowadzania usługi. Dzięki wysokiej klasy specjalistom i narzędziom, które sami tworzyliśmy, jesteśmy w stanie od razu podczas planowania usługi wskazać miejsca, w których możliwa jest optymalizacja – zasobów, czasu i środków finansowych – dodaje Artur Wojciechowski.

– Naszym atutem jest także bogaty park maszynowy oraz serwis sprzętu. Posiadamy ponad 2000 maszyn specjalistycznych – od wózków widłowych, po maszyny ciężkie.

Jakość świadczonych usług przekłada się ostatecznie na zaufanie klientów. Obecnie wśród firm obsługiwanych przez Seito znajdują się największe światowe marki.

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

LAS FALLAS CZUJESZ, ŻE ŻYJESZ

Las Fallas – life at its best

38

Walencjanki niosą kwiaty, by złożyć je u stóp figury Matki Boskiej Opuszczonych – patronki miasta.

The women of Valencia take part in a parade offering flowers to the Virgen de los Desemperados, the patron saint of the city.

39

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

CO ROKU W CIĄGU JEDNEJ NOCY MIESZKAŃCY WALENCJI RADOŚNIE PUSZCZAJĄ Z DYMEM DZIESIĄTKI MILIONÓW EURO. / EVERY YEAR, THE RESIDENTS OF VALENCIA CHEERFULLY BURN TENS OF MILLIONS OF EUROS IN A SINGLE NIGHT. Dębicka

Las Fallas to święto ku czci św. Józefa. Nawiązuje do starej średniowiecznej tradycji. Niegdyś cieśle na wiosnę porządkowali swoje warsztaty, wyrzucając niepotrzebne zapasy drewna, które następnie rytualnie palili w dniu swego patrona. Uważa się też, że ten obyczaj ma swe źródło w iberyjskim kulcie ognia. Mieszkańcy Walencji zdają się całe życie poświęcać budowaniu fallas – satyrycznym konstrukcjom gigantycznych rozmiarów budowanym z papier mâché, drewna, gipsu, papieru i plastiku.

Co roku na czas trwania festynu od 15 do 19 marca do Walencji ściągają nawet dwa miliony gości. Podczas jednego tygodnia w roku na placach i skrzyżowaniach, na około 700 ulicach miasta buduje się setki fallas – monumentalnych kartonowych rzeźb. Niektóre mierzą blisko 30 m, a koszty ich budowy sięgają 20 mln euro. Ruch w mieście jest wstrzymany. Nie ma miejsca dla samochodów wśród karykatur polityków, piłkarzy, celebrytów i bohaterów bajek. Śmieszne, błahe i straszne miesza się z ważnym. Obok Shreka, Asterixa i Frankensteina stoi kilkunastometrowy papież Franciszek, któremu długi nos przyprawia malutki konstruktor na drabinie. Scenki wykpiwają symbole kultury masowej, różne filozofie i style życia. Ninoty, czyli mniejsze figury, ustawiane są pod fallą główną i spełniają funkcję ulicznego satyrycznego kabaretu.

Plac przed ratuszem zdaje się mieć własności magnetyczne: nieważne, dokąd idziesz, i tak trafisz właśnie tam.

Oglądając gigantyczne fallas, nie sposób nie podziwiać precyzji i cierpliwości ich budowniczych – rzemieślników oraz konstruktorów – artystów plastyków. A potem, jakby na przekór kryzysowi na świecie, pomimo oszczędności i cięć budżetów, podczas ostatniej nocy Las Fallas cała ich praca i miliony euro idą z dymem w parę chwil.

Figury budują przez okrągły rok bractwa w komitetach dzielnicowych, ostro ze sobą rywalizując. Każdy komitet ma ambicję stworzenia falli, która olśni turystów i wzbudzi zazdrość walencjan z innych dzielnic. Wokół tego koncentruje się całe życie towarzyskie, w którym biorą udział wszyscy: dzieci, dziadkowie, całe rodziny.

Każdy z 300 klubów typuje dwie falleras – królowe piękności: dorosłą i dziewczynkę. Spośród nich zostaną wybrane dwie najważniejsze dla całego święta, młodsza i starsza, Falleras Mayores de Valencia. Dla wybranych dziewcząt to spełnienie najskrytszych marzeń i jeden z najważniejszych momentów życia.

40

The festival of Las Fallas is held in honour of St Joseph and its traditions can be traced back to the Middle Ages. The city’s carpenters used to clear out their workshops every spring. The scraps of wood they discarded were ritually burnt on the day of their patron saint. It is believed that this custom has its origins in the Iberian cult of fire. Valencians seem to dedicate their whole lives to building fallas – irreverent mammoth structures made of papier-mâché, wood, gypsum, paper and plastic.

This annual festival is held in Valencia on 15-19 March and has a footfall of up to two million. For one week every year, hundreds of fallas are built in the squares and intersections of nearly 700 streets. Some are nearly 30 metres tall and can cost as much as EUR 20 million to build.

SPOŚRÓD SETEK NINOTÓW JURY WYBIERZE NAJLEPSZE, KTÓRE ZOSTANĄ „UŁASKAWIONE” I TRAFIĄ DO MUZEUM FALLAS. THE JURY SELECTS THE MOST BEAUTIFUL NINOTA WHICH, SPARED THE FIRE, WILL BE PUT ON DISPLAY AT THE FALLAS MUSEUM. Traffic comes to a halt. All the caricatures of politicians, football players, celebrities and characters from children’s stories leave no room for cars. Hilarious, trivial and scary sculptures are complemented by effigies of prominent people. Next to Shrek, Asterix and Frankenstein stands a 10+ metre Pope Francis. His nose is being attached by a tiny construction worker on a ladder. There are scenes making fun of mass culture, various philosophies and lifestyles. Smaller figures, known as ninots, flank the main falla to create a satirical street show.

The square outside the town hall seems to have magnetic properties. No matter where you go, this is where you end up. It is hard not to admire the precision and the patience of the people who make these fallas – artisans, builders, sculptors and painters. And despite the global financial crisis,

© AXIOM/FORUM (2). POPRZEDNIE STRONY/PREVIOUS PAGES: CORBIS/FOTOCHANNELS

ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Olga

Falle montuje się na początku marca na ulicach Walencji, gdzie są podziwiane i premiowane przez jury.

The fallas are mounted in early March on the streets of Valencia where they are admited and graded by the jury.

Iluminacja ulic w czasie Las Fallas zapiera dech…

Awe-inspiring street illuminations during Fallas Festival.

41

People and the World austerity measures and budget cuts, all their efforts, along with millions of euros, are destined to go up in flames during the last night of Las Fallas.

Club fraternities – all in fierce competition with one another – spend all year building these figures. Each club tries to create a falla that will impress the tourists and arouse the envy of the residents of other districts. Social life is centred around the falla and the project is supported by everyone – children, grandparents and entire families. Each of the 300

© VISUM/FORUM, LAIF/CZARNY KOT

ŚWIAT I LUDZIE

PRZYWIĄZANIE WALENCJAN DO TRADYCJI PODKREŚLAJĄ WSPANIAŁE, KOSZTOWNE STROJE. VALENCIANS ARE FAITHFULL TO THEIR TRADITION AND TO CELEBRATE IT DON FANCY AND EXPENSIVE PERIOD COSTUMES.

Wielki finał Las Fallas to Cabalgata del Fuego – Parada Ognia.

Cabalgata del Fuego (Fire Parade) culminates the Las Fallas festival.

42

© FILIP BOJKO

Podczas Las Fallas od rana trwają parady walencjan ubranych w tradycyjne stroje i rozbrzmiewa muzyka towarzyszących im orkiestr. Wybuchają petardy, wieczorem w niebo strzelają fajerwerki. Ludzie tańczą i ucztują na ulicach. Przez dwa dni trwa La Ofrenda de Flores – ofiarowanie kwiatów patronce miasta Matce Boskiej Opuszczonych – Virgen de los Desamparados – przed bazyliką na Plaza de la Virgen. Kilkunastometrowa drewniana konstrukcja pokrywana jest tonami bukietów, które tworzą szatę Madonny.

Fallas to też biznes, który pozwala się utrzymać przez cały rok dziesiątkom tysięcy osób. Jury wybiera najpiękniejszą kukłę i przyznaje wysoką nagrodę od władz miasta dla zwycięskiego komitetu dzielnicowego. Ogień nie strawi tylko jednej figury – ninota, która trafi do Muzeum Fallas.

Budowane przez wiele miesięcy figury przez cztery dni stoją, a ostatniej nocy z 19 na 20 marca wszystkie zostają podpalone. O północy całe miasto staje w ogniu, płomienie trawią setki fallas, nadpalone głowy kukieł spadają z wysokości, z hukiem wybuchają petardy, oślepia blask fajerwerków. Walencjanie żartują, że pirotechnik to tu najpopłatniejszy zawód… Obliczono, że w tę ostatnią noc święta wystrzela się w niebo ponad 120 tys. rac. Dźwięk

osiąga 140 decybeli! Widzowie krzyczą, zatykają uszy, śmieją się, płaczą. To widok trochę przerażający, a jednocześnie fascynujący. Ale Hiszpanie lubią czuć, że żyją!

Rozmiary Las Fallas obrazują liczby zużytego materiału, który fiesta pochłania: 80 ton drewna, 25 ton kartonu, 15 ton kleju, 30 ton gwoździ, 37 ton gliny. Już w tydzień po dniu św. Józefa zawiązują się na nowo komitety dzielnicowe, blokowe, uliczne, które zbierają pieniądze na organizacją święta w następnym roku. ☐

clubs selects two falleras, or beauty queens – an adult woman and a girl. The two festival queens – a younger and an older one (Las Falleras mayores de Valencia) – are selected from this group. This title is every Valencian girl’s dream and a milestone in her life.

Las Fallas is also a time of day-long pageants where Valentians clad in traditional costumes march with a brass band.

Firecrackers are lit and fireworks illuminate the sky in the evening. People dance and feast in the streets. La Ofrenda

43

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

La Cremà – palenie figur – to kulminacyjny moment święta.

Ostatnia falla zostaje spalona na głównym placu Walencji – Plaza del Ayuntamiento.

La Cremà – the burning of the effigies – is the highlight of the festival. The last falla is burned on Plaza del Ayuntamiento, or Valencia’s main square.

44

© AGEFOTOSTOCK/BEW

de Flores – offering flowers to the patron of the city, Our Lady of the Forsaaken (Virgen INFO O LOTACH / FLIGHT INFO de los Desamparados) – is a two-day ritual that takes place outside the basilica in the WAW–MAD 10.40–14.30 pon., śr., pt., nd. / Mo., We., Fri, Su. Plaza de la Virgen. A behemoth wooden MAD–WAW 15.20–18.55 pon., śr., pt., nd. / Mo., We., Fri, Su. structure is covered with tonnes of colourful, fragrant bouquets that form the robe of Całkowita cena biletu do Madrytu kupionego na lot.com, w taryfie LOT Economy Class na bezpośredni lot w obie strony, zawiera wszystkie podatki i opłaty i wynosi od 806 zł. Cena może się zmienić the Madonna. Fallas is also a business in w zależności od terminu zakupu biletu oraz formy płatności. Godziny rejsów podane są w czasach which thousands of people earn their living lokalnych. Rejs do Madrytu trwa 3 godz. 50 min, do Warszawy 3 godz. 35 min. / Total price of a direct throughout the year. The jury selects the return ticket to Madrid purchased at lot.com in the LOT Economy Class fare including all fees and taxes from PLN 806. The price may vary depending on the date the ticket is purchased and the payment most beautiful effigy and awards a hefty method. Flight times given in local time. A flight to Madrid lasts 3 h 50 min, to Warsaw 3 h 35 min. cash prize, sponsored by the municipal authorities, to the winning neighbourhood the last day of the festival. The noise level reaches 140 decicommittee. Only one figure will be spared the fire – the bels. Revellers scream, stop their ears, laugh and cry. It’s ninota to be put on display at the Fallas Museum. a terrifying but fascinating sight. Spaniards like to feel that These sculptures, meticulously built over a period of they make the most of life. months, stand outdoors for four days and are reduced to The sheer size of Las Fallas is best illustrated by the quantity ashes on the final night of 19-20 March. At midnight, the of materials used – 80 tonnes of wood, 25 tonnes of cardentire city is engulfed in flames. Hundreds of fallas are board, 15 tonnes of glue, 30 tonnes of nails and 37 tonnes of caught in a massive blaze, charred heads of sculptures fall clay. The day after St Joseph Day, neighbourhood and street from the sky, firecrackers erupt with loud bangs, and bright committees are formed once more to raise funds for next fireworks light up the heavens. The Valencians like to joke year’s festival. ☐ that firework manufacturers make a fortune. It is estimated that more than 120,000 firecrackers are shot into the sky on REKLAMA

zaprasza codziennie od 13:00 / open daily from 13:00

sezonowa karta, uzupełniana codziennie nowymi propozycjami szefa kuchni Adama Głowińskiego bogata oferta win, najlepsze alkohole z całego świata klasyczne oraz autorskie koktajle alkoholowe i bezalkoholowe seasonal menu, replenished daily by new proposals

by Chef Adam Głowiński wide range of wines, the best spirits from around the world, classic and original alcoholic and non-alcoholic coctails

Morska 9, SOPOT

tel. 58 351 35 55, morska.com.pl facebook.com/morskasopot

45

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

ZMIENIĆ ŚWIAT NA LEPSZE

Making the world a better place

PRACOWNICY POLSKIEJ AKCJI HUMANITARNEJ OD LAT ŻYJĄ I PRACUJĄ W NAJTRUDNIEJSZYCH MIEJSCACH NA ŚWIECIE. TAM GDZIE KRYZYSY HUMANITARNE DOTYKAJĄ BEZBRONNYCH LUDZI. / POLISH HUMANITARIAN ORGANISATION STAFF HAVE BEEN LIVING AND WORKING IN THE MOST CHALLENGING PLACES ON EARTH FOR MANY YEARS – WHEREVER HUMANITARIAN CRISES STRIKE VULNERABLE PEOPLE. Leśniewska

1. Sudan Południowy, 2012. Przemieszczanie sił w trudnym terenie. / Southern Sudan, 2012. Commuting in a harsh environment. 2. Studnia wybudowana przez PAH w Somalii, 2013. / A water well built by PHO in Somalia, 2013 3. Somalia, 2012. Zebranie pracowników misji PAH. / Somalia, 2012. A meeting of mission staff.

4. Filipiny, 2013. Podziękowania dla PAH za pomoc w odbudowie zniszczonych przez tajfun domów. / Philippines, 2013. Acknowledgments for PHO for helping rebuild destroyed homes.

46

© PAH (4)

TEKST/BY: Grażyna

„Naszą misją jest uczynić świat lepszym przez zmniejszenie cierpienia i promowanie wartości humanitarnych” – można przeczytać na stronie internetowej PAH. Niedawne obchody 25-lecia wolnej Polski sprzyjały wspomnieniom i podsumowaniom różnych osiągnięć kraju i Polaków. Jednym z największych sukcesów jest to, że w tym czasie rozwinęło się silne i zaangażowane społeczeństwo, które chce pomagać – czy to indywidualnie, czy poprzez działanie w różnorodnych fundacjach i stowarzyszeniach. Ogromną rolę odgrywa w tym Polska Akcja Humanitarna (PAH) pomagająca ofiarom kryzysów humanitarnych na świecie.

Organizacja ta powstawała na początku lat 90. i od tego czasu przeszła długą drogę, zdobywając doświadczenie i angażując coraz więcej osób. PAH zaczynała w trudnych warunkach – po transformacji ustrojowej Polacy z trudem wiązali koniec z końcem i dopiero odnajdywali się w nowej rzeczywistości, a społeczeństwo obywatelskie rozwijało się powoli. Mimo to Polacy posiadali ogromną wrażliwość, szczególnie dla osób poszkodowanych przez konflikty zbrojne. Właśnie dzięki temu powstała PAH – zrodziła się z zaangażowania Polaków w akcje pomocy dla ofiar wojny w byłej Jugosławii. Od tamtego czasu PAH działa na całym świecie, stopniowo zwiększając zasięg pomocy. Udzieliła jej ludziom w 43 krajach dotkniętych największymi kryzysami humanitarnymi ostatnich 20 lat.

Jednym z ważniejszych zadań fundacji od zawsze było zapewnianie dostępu do wody – dzięki PAH ponad 700 tys. ludzi uzyskało dostęp do czystej wody i należytych warunków sanitarnych. Istotnym elementem działań PAH są także przedsięwzięcia związane z dostępem do żywności; do tej pory organizacja pomogła m.in. ponad 60 tys. niedożywionych dzieci w Polsce.

Zespół PAH to ludzie, którzy nie boją się wyzwań i pojawiają się w terenie natychmiast, gdy gdzieś na świecie wydarzy się katastrofa. Najważniejsze jest dla nich, by docierać bezpośrednio do potrzebujących, dlatego dziś, udzielając pomocy Syryjczykom, pracują wewnątrz pogrążonej w wojnie domowej Syrii, tak jak przed laty pracowali w Groznym podczas wojny w Czeczenii. Liczy się dla nich także kontekst kulturowy miejsc, w których działają – zawsze współpracują z lokalną społecznością, w porozumieniu z miejscowymi organizacjami pozarządowymi i partnerami.

Dla PAH ważne jest dotarcie do ludzi najbardziej potrzebujących i bezbronnych, których nie można zostawić samych sobie. Dlatego dziś organizacja działa tam, gdzie panują największe kryzysy humanitarne na świecie – w Syrii, Somalii, Sudanie Południowym czy na Ukrainie. ☐

“Our mission is to make the world a better place by alleviating human suffering and promoting humanitarian values” reads PHO’s website.

The recent celebrations of 25 years of free Poland were a trip down memory lane that encouraged us to look back on the achievements of our country and its people. One of our greatest accomplishments over the past quarter century has been the advent of a strong and committed society that is keen to help others – either individually or through various foundations and associations. The Polish Humanitarian Organisation (PHO), which brings relief to victims of humanitarian crises worldwide, plays a pivotal role in this endeavour.

The Organisation has come a long way since it was established in the early 1990s and continues to gain the experience and support of a growing number of people. PHO launched its operations in very trying conditions. Following the political transformations in Poland, people could barely make ends meet and found their new circumstances difficult and disconcerting. Civic society developed slowly.

Despite all that, Poles were extremely responsive, especially to victims of armed conflicts. It was precisely this that gave impetus to the establishment of PHO, which enabled Poles to bring relief to victims of war in the former Yugoslavia.

PHO now operates globally and is gradually increasing the scope of its outreach. Over the past two decades, it has provided assistance to people in 43 countries affected by the some of the world’s biggest humanitarian crises. One of its key objectives has always been to provide access to water. PHO has granted access to clean water supplies and adequate sanitation to more than 700,000 people. Providing food is another important part of PHO’s mission. The organisation has provided assistance to more than 60,000 malnourished children in Poland.

PHO is a team of people who are not intimidated by challenges and who are on the spot as soon as disaster strikes – no matter where in the world. Their priority is to reach people in need directly. Right now, they are working inside Syria, which is in the throes of a civil war, to deliver relief, just as they did in Grozny during the Chechnya war a few years back. They always embrace the cultural context of the places in which they operate, i.e. they always work with the local community, in conjunction with local non-government organisations and partners.

It is important for PHO to reach the most deprived and vulnerable, who cannot fend for themselves. This is why the organisation can be found wherever the greatest humanitarian crises are – in Syria, Somalia, South Sudan or Ukraine. ☐

Aby dowiedzieć się, jak wspierać Polską Akcję Humanitarną, wejdź na www.pah.org.pl.

For more information on how you can support the Polish Humanitarian Organisation, please visit: www.pah.org.pl

47

NAUKA

Science

KOCIA EKONOMIA

Feline economy

LOS RYSI ŚCIŚLE ZALEŻY OD ROZWOJU GOSPODARKI. PRZYNAJMNIEJ W PUSZCZY BIAŁOWIESKIEJ. / THE FUTURE OF THE LYNX IS IN THE HANDS OF OUR ECONOMIC GROWTH – AT LEAST IN THE BIAŁOWIEŻA FOREST. TEKST/BY:

48

Wojciech Mikołuszko

ZDJĘCIA/PHOTOS:

Jan Walencik

49

NAUKA

Science

Nijak nie mogłem się doliczyć czterech grup rysi, o których opowiadał dr hab. Krzysztof Schmidt z Instytutu Biologii Ssaków PAN w Białowieży. Z uporem maniaka wpatrywałem się w mapę, którą mi pokazywał, ale wciąż widziałem tylko trzy kolorowe plamy. Każda z nich oznaczała zasięg odmiennej grupy europejskich rysi. Badania genetyczne tych dzikich kotów, prowadzone przez zespół pod kierownictwem prof. Mirosława Ratkiewicza z Uniwersytetu w Białymstoku i dr. hab.

Schmidta, wykazały, że tworzą one niezależne populacje, które różnią się między sobą na wiele sposobów. Każda z nich przystosowała się do nieco innego klimatu – przede wszystkim do głębokości i długości zalegania zimowej pokrywy śnieżnej. Zasięg jednej z tych grup sięga daleko na wschód i obejmuje Finlandię, Łotwę, Estonię oraz europejską część Rosji. Druga populacja zamieszkuje wyłącznie Norwegię.

Trzecia żyje w Karpatach.

– A gdzie jest ta czwarta? – wydusiłem wreszcie.

– Tutaj – dr hab. Schmidt wskazał na niewielką kropkę na mapie. – To Puszcza Białowieska.

There was no way I could find the four lynx groups enumerated by Dr. Krzysztof Schmidt of the Mammal Research Institute of the Polish Academy of Sciences (MRI) in Białowieża. I kept staring at the map he was showing me, but all I could see were three different splashes of colour.

Each marked the range of a different group of European lynx. Genetic testing conducted by a team led by Prof. Mirosław Ratkiewicz of the University of Białystok and Dr. Schmidt has revealed that these groups form independent populations that differ from each other in many ways.

Each has adapted to a slightly different climate (this mainly concerns the depth and duration of snow cover in winter).

The range of one group extends a long way east, reaching Finland, Latvia, Estonia and the European part of Russia.

The second population is only found in Norway. The third lives in the Carpathians.

“And where is the fourth one”, I finally blurted out.

“Here”, Dr Schmidt pointed to a tiny dot on the map.

“Białowieża Forest.”

ŁOWY NA JELENIE W tym momencie przestałem się dziwić, że wcześniej nie dostrzegłem czwartej plamy. Obejmowała obszar zamieszkany zaledwie przez 30 do 40 rysi, podczas gdy pozostałe popula-

THE DEER HUNTER Suddenly, it wasn’t all that strange that I’d missed the fourth patch. This area was populated by a mere 30 to 40 lynxes, while the other groups numbered 2-20 thousand animals.

50

cje liczą od kilku do kilkunastu tysięcy osobników. – Białowieskie rysie są zupełnie odrębne od pozostałych. Wskazuje na to wiele analiz genetycznych – wyjaśnił dr hab. Krzysztof Schmidt.

Rysie z Puszczy Białowieskiej stały się tak odmienne dzięki setkom lat życia w izolacji. Ostatni pierwotny las Europy otoczony jest bowiem szerokim areałem terenów rolniczych.

A rysie unikają otwartych obszarów łąk oraz pól. Do ofiar podkradają się, skrywając się między drzewami lub krzewami.

Nie potrafią długo i wytrwale biec jak wilki. Rzucają się na

“Any number of genetic analyses have confirmed that Białowieża lynxes are completely different from the others”, explained Dr. Schmidt.

Lynxes from the Białowieża Forest owe their distinctive traits to hundreds of years of isolation. Europe’s only remaining primeval forest is surrounded by vast tracts of agricultural land. Lynxes avoid open spaces, as they ambush their prey by hiding in trees and bushes. Since they cannot run as long and as persistently as wolves, they stalk their prey, pounce on it after a short chase, grab it by the throat, and strangle it.

Roe deer is the favourite prey of every kind of European lynx, although they won’t say “no” to a hare, black grouse or hazel grouse. “Lynxes from the Białowieża Forest also differ from other lynxes in that they like hunting stags”, adds Dr. Schmidt. “These large ungulates account for more than 20 per cent of their diet, but are only hunted by males.”

Białowieża lynxes had radio-transmitters attached to track their movements. The signals they emitted helped pinpoint their locations and find their carcasses when they had died.

Electronic devices were fitted to 33 lynxes between 1991 and 2011. After monitoring lynxes for two decades, the MRI identified a startling regularity, viz. the mortality rate of lynxes in the Białowieża Forest rose and fell inversely with average income in Poland.

REKLAMA

Nie musisz stawać na głowie, żeby im pomóc wystarczy

www.naratunek.org Fundacja „Na Ratunek Dzieciom z Chorobą Nowotworową”

KRS

86 210

Science

Rysie najlepiej czują się w starym drzewostanie pełnym wykrotów, martwych drzew i gałęzi złamanych przez wiatr.

Lynxes live in old forests full of dead, windfallen trees and branches.

52

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

NAUKA

upatrzoną zwierzynę – w krótkim pościgu starają się ją dopaść, powalić na ziemię i udusić, przegryzając gardło.

Ulubioną ofiarą wszystkich rysi w Europie są sarny. Nie gardzą jednak zającami, cietrzewiami czy jarząbkami. – Rysie z Puszczy Białowieskiej różnią się od innych także tym, że chętnie polują na jelenie – opowiada dr hab. Schmidt. – Te duże ssaki kopytne stanowią ponad 20 proc. ich diety. Przy czym polowanie na jelenie jest domeną samców.

By śledzić wędrówki białowieskich rysi, uczeni zakładali im radionadajniki. Sygnał, jaki one nadawały, pozwalał na precyzyjne określenie miejsca pobytu zwierząt oraz odnajdywanie ich zwłok po śmierci. Między rokiem 1991 a 2011 w takie urządzenia zaopatrzono w sumie 33 drapieżniki. Przez 20 lat ich podglądania naukowcy z Instytutu Biologii Ssaków PAN dostrzegli zadziwiającą prawidłowość. Otóż w czasach, gdy mieszkańcy Polski zarabiali mało, śmiertelność dzikich kotów z Puszczy Białowieskiej rosła. Kiedy zaś gospodarka się rozpędzała i dochody obywateli szybowały, przeżywalność rysi się poprawiała.

DZIĘKI SETKOM LAT ŻYCIA W IZOLACJI RYSIE Z PUSZCZY BIAŁOWIESKIEJ ZUPEŁNIE RÓŻNIĄ SIĘ OD POZOSTAŁYCH. LYNXES FROM THE BIAŁOWIEŻA FOREST OWE THEIR DISTINCTIVE TRAITS TO HUNDREDS OF YEARS OF ISOLATION. THE LYNX HUNTER These findings challenge the conventional economic wisdom that economic growth is inimical to environmental protection. After all, poor countries have more rare animals than affluent ones and conventional subsistence agriculture protects natural diversity better than large-scale, profitdriven farming. So how does national wealth manage to create a friendly environment for the lynx of the Białowieża Forest?

“Poverty and deprivation drove people out of the Białowieża Forest and into the woods, where they could poach ungulates”, explains MRI Director Dr. Rafał Kowalczyk. “They wanted food and pelts for themselves and to trade, so they set roe and stag traps. But these traps were not selective, and caught other animals, including lynxes, as well. When times were good, the inhabitants of the forest were less keen to poach, as they had other sources of income. Lynxes died less often and usually by natural causes – hunger, disease and

53

NAUKA

Science Ryś to drapieżnik. Najchętniej poluje na sarny, ale nie pogardzi też drobniejszą zdobyczą.

The lynx is a predator. It hunts mostly roe deer but will not say "no" to smaller prey.

54

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

POLOWANIA NA RYSIE To całkowicie przeczyło ugruntowanym w ekologii przekonaniom, że rozwój ekonomii szkodzi ochronie przyrody.

W biednych krajach przeżywa przecież więcej rzadkich zwierząt niż w bogatych. Tradycyjne, ubogie rolnictwo lepiej chroni różnorodność przyrody niż wielkoobszarowe gospodarstwa nastawione na duży zysk. Dlaczego więc akurat białowieskiemu rysiowi bogactwo narodowe sprzyja?

– W okresach niedostatku mieszkańcy okolic Puszczy Białowieskiej szli do lasu, by kłusować na zwierzęta kopytne – wyjaśniał ten paradoks dr hab. Rafał Kowalczyk, dyrektor Instytutu Biologii Ssaków PAN. Chcieli zdobyć jedzenie i skóry dla siebie lub na sprzedaż. W tym celu ustawiali wnyki na sarny lub jelenie. Takie pułapki nie są jednak wybiórcze i łapią się w nie także inne zwierzęta, w tym rysie. W okresach zaś dobrobytu mieszkańcy puszczy przestawiali się na inne źródła dochodu i kłusowali mniej chętnie. Rysie ginęły więc rzadziej i raczej z przyczyn naturalnych: chorób, głodu lub ataków innych drapieżników. To dlatego w latach 1991–1996, gdy dochód w Polsce był niski, aż 66,7 proc. białowieskich rysi straciło życie przez człowieka. W latach zaś 2004–2011, gdy bogactwo kraju wzrosło, śmiertelność zwierząt spowodowana przez ludzi spadła do 45,5 proc.

Badanie ujawniło także, że rysie częściej ginęły na obrzeżach Puszczy Białowieskiej niż w jej głębi. To kolejny dowód na to, jak trudno tym drapieżnikom opuścić pierwotny las. Z tego powodu pogłębia się izolacja tej populacji. Ponieważ zaś rysie ściśle pilnują swoich terytoriów, to nawet jeśli do Puszczy Białowieskiej dotrze osobnik z innej populacji, bardzo rzadko udaje mu się osiedlić na stałe i doczekać potomstwa. Ewolucja rysi białowieskich nadal więc biegnie niezależną ścieżką.

Warto śledzić, do czego to jeszcze doprowadzi. ☐

being attacked by other predators. This explains why, between 1991 and 1996, when income was low in Poland, 66.7 per cent of Białowieża lynxes were killed by humans. Between 2004 until 2011, when the country became more affluent, the mortality rate of these animals attributable to humans dropped to 45.5 per cent.”

The study also revealed that lynxes were usually killed near the edge of the Białowieża Forest rather than deep inside it.

Again, this shows how difficult it is for them to leave the primeval forest. These preferences isolate them even further.

And lynxes are very territorial, so even if an animal from another population were to venture into the Białowieża Forest, its chances of settling down and breeding would be very slim. The evolution of lynxes from the Białowieża Forest is thus following its own, independent course. It’s worth monitoring to see where it will lead. ☐

55

W CZTERY OCZY

One on One

POLSKIE KINO World-class Polish cinema

światowe

WSPARCIE DLA REŻYSERÓW DEBIUTANTÓW OD POCZĄTKU BYŁO NASZYM PRIORYTETEM – MÓWI AGNIESZKA ODOROWICZ, DYREKTOR PISF. / ”SUPPORTING DIRECTORIAL DEBUTS HAS ALWAYS BEEN OUR MAIN PRIORITY”, SAYS AGNIESZKA ODOROWICZ, DIRECTOR OF THE POLISH FILM INSTITUTE. Śmierzchalska

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Danuta

© PISF

Podobno czyta pani wszystkie scenariusze, które twórcy przedstawiają Polskiemu Instytutowi Sztuki Filmowej. Ile ich jest?

W PISF są trzy sesje w roku. Średnio rocznie jest ok. 115 wniosków ubiegających się o dofinansowanie produkcji pełnometrażowego filmu fabularnego. Czytam większość scenariuszy, w tym wszystkie, które trafiają do drugiego etapu oceny eksperckiej. Wtedy wspólnie z szefami wszystkich zespołów eksperckich – doświadczonymi reżyserami – wybieramy te projekty, które warto dofinansować.

A w kinie jak często pani bywa?

Staram się być kilka razy w miesiącu, choć ze względu na ilość obowiązków zawodowych ostatnio więcej filmów udało mi się obejrzeć w domu.

Kto w Polsce chodzi do kina: częściej młodzi czy starsi widzowie? Kobiety czy mężczyźni?

Najwięcej widzów jest wśród młodzieży do 22. roku życia.

Dużą grupę stanowią także seniorzy, którzy korzystają z tańszych biletów. Wyniki badań rynku kinowego wykazały, że osobą inicjującą wyjście do kina i wybór konkretnego filmu jest zazwyczaj kobieta.

Czy wiadomo, ile razy w roku statystyczny Polak odwiedza kino i jak często wybiera polskie filmy?

W ubiegłym roku polskie filmy obejrzało 11 mln widzów, co stanowi blisko 30 proc. udziału we frekwencji całkowitej w kinach. Warto przypomnieć, że w 2005 r., przed powstaniem PISF, było to zaledwie 700 tys. Frekwencja per capita w polskich kinach w 2014 r. to 1,05, co oznacza, ż​e statystyczny Polak był w kinie przynajmniej raz. To niezły wynik, choć we Francji jest kilka razy wyższy.

Pięć tegorocznych nominacji do Oscara ma wpływ na frekwencję na polskich filmach?

Ma raczej wpływ na zwiększenie zainteresowania polskim kinem. Nie tylko w Polsce, ale przede wszystkim na świecie.

W decydującym stopniu przyczyniły się do tego, odnoszone od kilkunastu miesięcy, międzynarodowe sukcesy Idy Pawła Pawlikowskiego. To bardzo ciekawy moment dla polskiego kina – warto, aby nasi twórcy i producenci go nie przegapili.

Jakie treści w polskim kinie interesują widzów na świecie?

Jak pokazują ostatnie lata, największe sukcesy odnoszą filmy, które nawet jeśli są ubrane w „kostium historyczny”, to mówią o sprawach uniwersalnych. Historie o ludziach, ich emocjach czy wyborach życiowych, których konsekwencje muszą ponieść. Filmy, w których bohaterowie i świat są zrozumiałe dla widzów na całym świecie. Na tym też polega fenomen sukcesu Idy Pawła Pawlikowskiego. To film o człowieku, nie o historii.

W jaki sposób PISF promuje polski film za granicą?

Wspieramy finansowo i organizacyjnie kampanie promocyjne najlepszych polskich filmów. Systematycznie promujemy

I’ve heard that you read all scripts submitted to the Polish Film Institute (PISF). How many do you get?

We have three project calls per year at PISF. We get around 115 applications to fund full-length features on average.

I read most of the scripts and all the screenplays approved for evaluation by our expert panel. Then, together with the heads of all our expert groups – seasoned directors – I decide which projects are worth funding.

And how often do you go to the movies?

I try to get to the cinema a few times a month, although because of work commitments, I’ve been watching more films at home lately.

Who goes to the movies in Poland? Do viewers tend to be old or young? Male or female?

Most moviegoers are 22 years old or less, but the cinema also attracts seniors, as they get discounted tickets. One study on the market for cinema entertainment found that it was most often women who initiated going to the cinema and decided what to see.

Do you know how many times a year the average Pole goes to the cinema and how often he/she opts for Polish films?

Polish productions attracted an audience of 11 million last year. That accounts for nearly 30% of the total cinema audience. You should keep in mind that in 2005 – before PISF was established – this figure was only 700,000.

Attendance per capita in Polish movie theatres was 1.05 in 2014. What this means is that the average Pole went to the movies at least once a year. This is a good result, although the figure for France is several times higher.

Do five Academy Award nominations have any impact on the attendance at Polish movie theatres?

They’ve had more impact on interest in Polish cinema than anything else. Not just in Poland, but all over the world. This is mainly due to the international success that Paweł Pawlikowski’s Ida has enjoyed in recent months. This is an exciting time for Polish cinema – I just hope our filmmakers and producers make the most of it.

What topics tackled by Polish films are most compelling for international audiences?

As we’ve seen recently, those productions that address universal issues enjoy the greatest success – even when

AGNIESZKA ODOROWICZ – ekonomistka, absolwentka Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, w latach 2004–2005 wiceminister kultury, od 2005 r. dyrektor Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej. / – Economist, graduate of the Cracow University of Economics, Vice-Minister for Culture 2004- 2005, Director of the Polish Film Institute since 2005.

57

W CZTERY OCZY

One on One

je wśród selekcjonerów najważniejszych festiwali filmowych oraz międzynarodowych agentów sprzedaży. PISF współfinansuje także zagraniczne przeglądy polskiego kina, festiwale polonijne czy retrospektywy klasyki naszej kinematografii.

Dużą wagę przywiązujemy do udziału rodzimych twórców i producentów w spotkaniach branżowych, warsztatach czy międzynarodowych targach. Polskie kino jest pełnoprawnym członkiem europejskiej rodziny filmowej.

Jako dyrektor PISF jest pani menedżerem, odpowiada pani za powierzone tej instytucji pieniądze. Ale PISF to instytut sztuki – filmowej. Czy o sztuce powinien decydować rynek?

Polski Instytut Sztuki Filmowej powstał także po to, aby współfinansować kino artystyczne, które zwykle ma trudności z pozyskaniem inwestorów na rynku i w ten sposób przywrócić mecenat państwa nad kinematografią. Podkreślam „współfinansować”, a nie wspierać w stu procentach. Pozostałą część budżetu producent pozyskuje z innych źródeł.

Dzięki dekadzie istnienia Instytutu polskie kino stało się róż-

norodne; powstają ambitne filmy artystyczne, zrealizowano duże produkcje historyczne i udane filmy gatunkowe, które przyciągnęły do kin miliony widzów. Różnorodność była celem, który udało nam się osiągnąć.

Ile projektów w roku trafia do PISF? Średnio rocznie trafia do nas blisko tysiąc wniosków, z tego około 580 dotyczy wsparcia projektów filmowych animowanych, dokumentalnych i fabularnych. Dotyczy to wszystkich etapów realizacji filmu: od stypendiów scenariuszowych, poprzez development, do produkcji.

Komu przyznać dotację – to niełatwa decyzja, gdy ma się ograniczony budżet. Czym kieruje się PISF, podejmując decyzje o współfinansowaniu filmu? Widzowie pytają na przykład, dlaczego PISF zdecydował się dotować Obce ciało Krzysztofa Zanussiego.

they’re “cloaked in history”. Stories about people, what they feel, the life choices they make – and the inevitable consequences. Films whose characters and settings can be understood by everybody everywhere. This is the key to the success of Paweł Pawlikowski’s Ida. This is a film about people, not history.

How does PISF promote Polish movies abroad?

We provide financial and organisational support to campaigns promoting the best Polish productions. We regularly promote them among selectioners of leading film festivals and international sales agents. PISF also helps fund Polish film reviews abroad, festivals organised by Polish ex-patriot communities and retrospectives of classic Polish films. We help Polish filmmakers take part in trade meetings, workshops and international trade fairs. Polish cinema is a fully-fledged member of the European film family.

As the Director of PISF, you’re accountable for the funds allocated to this institution. But PISF is an institute for art – the art of making films. Should artistic decisions be left to the market?

The Polish Film Institute was also established to help fund art cinema, which usually struggles to find investors on the market, and thus reintroduce state patronage of cinematography. I’d like to stress that we “co-fund”, i.e. we do not provide all the funding. The producer has to raise the rest from other sources. Thanks to the Institute, which has been around for ten years, Polish cinema has become more diversified. There are ambitious artistic productions, as well as large-scale historical projects and popular genre films that have drawn millions to movie theatres. This diversity was one of our goals and we’ve managed to achieve it.

How many projects are submitted to PISF every year?

We get around 1,000 applications, including some 580 animated, documentary and feature projects. Applications cover every stage of film production, from grants for scripts to development and production.

Granting a subsidy is not a light decision when you’re working to a tight budget. What are PISF’s criteria for granting funds to a film project? For example, moviegoers are asking why PISF decided to co-finance Krzysztof Zanussi’s Foreign Body.

Krzysztof Zanussi’s project was given the green light at every stage of our expert evaluation and eventually received a positive recommendation from most of the experts. It was screened at international festivals, opened at Polish movie theatres and provoked an interesting discussion with the director himself getting involved. The viewers will make the final decision.

Polish cinema has recently seen the addition of many

Dalszy ciąg na str. 62

Continued on page 62

MIĘDZYNARODOWE SUKCESY IDY PAWŁA PAWLIKOWSKIEGO ZWIĘKSZYŁY ZAINTERESOWANIE WIDZÓW POLSKIM KINEM. THE INTERNATIONAL SUCCESS OF PAWEŁ PAWLIKOWSKI’S IDA HAS CAUSED A GROWTH IN INTEREST IN POLISH CINEMA.

58

59

W CZTERY OCZY

One on One

JACK STRONG

BOGOWIE/GODS

Scenariusz i reżyseria/ Written and directed by: Władysław Pasikowski, zdjęcia/Cinematography by: Magdalena Górka.

Reżyseria/ Directed by: Łukasz Palkowski, scenariusz /Written by: Krzysztof Rak, zdjęcia/ Cinematography by: Piotr Sobociński Jr.

16

JOANNA © MARTA FILIPCZYK

Reżyseria/Directed by: Aneta Kopacz, scenariusz /Written by: Aneta Kopacz, Tomasz Średniawa, zdjęcia:/ Cinematography by: Łukasz Żal, Agata Byrska.

IDA

Reżyseria/Directed by: Małgorzata Szumowska, scenariusz/Written by: Małgorzata Szumowska, Michał Englert, zdjęcia/ Cinematography by: Michał Englert.

16

16

NAJWIĘKSZE SUKCESY ODNOSZĄ FILMY, KTÓRE MÓWIĄ O SPRAWACH UNIWERSALNYCH. HISTORIE O LUDZIACH, ICH EMOCJACH CZY WYBORACH ŻYCIOWYCH, KTÓRYCH KONSEKWENCJE MUSZĄ PONIEŚĆ.

FILMY, W KTÓRYCH BOHATEROWIE I ŚWIAT SĄ ZROZUMIAŁE DLA WIDZÓW NA CAŁYM ŚWIECIE. PRODUCTIONS THAT ADDRESS UNIVERSAL ISSUES OR STORIES ABOUT PEOPLE, WHAT THEY FEEL, THE LIFE CHOICES THEY MAKE – AND THE INEVITABLE CONSEQUENCES ENJOY THE GREATEST SUCCESS. FILMS WHOSE CHARACTERS AND SETTINGS CAN BE UNDERSTOOD

BY EVERYBODY EVERYWHERE. 60

© M.P.

BODY/CIAŁO

Reżyseria/ Directed by: Paweł Pawlikowski, scenariusz/ Written by: Paweł Pawlikowski, Rebecca Lenkiewicz, zdjęcia/ Cinematography by: Łukasz Żal, Ryszard Lenczewski.

PAPUSZA

NASZA KLĄTWA / OUR CURSE Scenariusz i reżyseria/ Written and directed by: Tomasz Śliwiński, zdjęcia/ Cinematography by: Tomasz Śliwiński, Magda Hueckel.

Scenariusz i reżyseria: / Written and directed by: Joanna Kos-Krauze, Krzysztof Krauze, zdjęcia/ Cinematography by: Krzysztof Ptak, Wojciech Staroń.

16

16

MIASTO 44/ WARSAW ’44 Scenariusz i reżyseria/ Written and directed by: Jan Komasa, zdjęcia/ Cinematography by: Marian Prokop.

IMAGINE Scenariusz i reżyseria/Written and directed by: Andrzej Jakimowski, zdjęcia/ Cinematography by: Adam Bajerski.

61

W CZTERY OCZY

One on One

Projekt filmowy pana Krzysztofa Zanussiego przeszedł wszystkie etapy oceny eksperckiej i ostatecznie uzyskał pozytywną rekomendację większości ekspertów. Film był pokazywany na międzynarodowych festiwalach, wszedł do polskich kin i wywołał interesującą dyskusję z udziałem samego reżysera. Werdykt końcowy należy do widzów.

W polskim kinie pojawiło się ostatnio sporo młodych, bardzo utalentowanych reżyserów. W jakim stopniu PISF wspiera debiutantów?

Wsparcie PISF dla debiutantów było naszym priorytetem od pierwszego dnia powstania Instytutu. Od 2005 r. zadebiutowały dwa pokolenia filmowców, powstało i jest realizowanych prawie 140 pełnometrażowych debiutów fabularnych.

Reżyser debiutant może liczyć na większe wsparcie finansowe z naszej strony, co przy trudnościach z pozyskaniem innych inwestorów nie jest bez znaczenia. Jeśli wspólnie z ekspertami mamy do wyboru dofinansowanie jednego filmu uznanego twórcy albo dwóch debiutów, zwykle skłaniamy się do drugiego rozwiązania.

Jako dyrektor PISF ma pani do dyspozycji rezerwę, którą może przekazać według własnego uznania na dofinansowanie filmu. Ile razy to pani zrobiła i z której z tych decyzji jest pani najbardziej dumna?

To nie jest kwestia dumy, tylko satysfakcji, że filmy młodych twórców odniosły sukces artystyczny i frekwencyjny. Wymienię kilka tytułów dofinansowanych z rezerwy dyrektor PISF: Bogowie Łukasza Palkowskiego, Miasto 44 Jana Komasy, Płynące wieżowce Tomasza Wasilewskiego czy Carte blanche Jacka Lusińskiego.

Lubi pani ryzyko?

Tak. Ryzyko jest niezbędne do odniesienia sukcesu i podejmowania trudnych, a czasami niepopularnych decyzji. Najwyżej cenię jednak umiejętność dialogu. Słuchania różnych stanowisk i wspólnego wypracowania najlepszego rozwiązania. Tak starałam się wypełniać obowiązki dyrektora Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej przez ostatnie dziesięć lat.

Właśnie kończy się pani druga kadencja. Która z decyzji podjętych w ciągu tych dziesięciu lat była dla pani najtrudniejsza?

Każda decyzja, w której z powodu braku środków finansowych w PISF nie mogłam umożliwić realizacji debiutu reżyserskiego młodemu twórcy.

Co po PISF – czy ma już pani plany?

Wprawdzie jestem ekonomistką z wykształcenia, ale całe moje życie zawodowe jest związane z kulturą. Mam nadzieję, że będę mogła się nią zajmować także po tym, jak skończę pracę w Polskim Instytucie Sztuki Filmowej.

Gdyby z polskich filmów miała pani wybrać ten jeden ukochany tytuł, to byłby to…?

Ziemia obiecana Andrzeja Wajdy. To dla mnie najlepszy film w historii polskiej kinematografii. ☐ 62

young, very talented directors. How does PISF support debuting filmmakers?

Supporting debuting filmmakers has been our top priority from day one. Two generations of filmmakers have debuted and nearly 140 full-length feature debuts have been produced or have made it to the development stage since 2005. A debuting director can expect more financial support, which is important, considering how difficult it can be to find other investors. When we and our expert advisers have an option to fund a film by an established filmmaker or two debuts, we usually opt for the latter.

As the Director of PISF, you have a reserve that you can allocate, at your discretion, to subsidise a film production. How many times have you allocated it and which decisions are you most proud of?

It’s not a matter of pride, but satisfaction in seeing films by young filmmakers enjoy artistic and commercial success.

Here are just a few of the titles funded from the PISF Director’s reserve: Łukasz Palkowski’s Gods, Jan Komasa’s Warsaw 44, Tomasz Wasilewski’s Floating Scryscrapers and Jacek Lusiński’s Carte Blanche.

Do you like risk?

Yes, I do. Risk is essential to success and to making challenging but sometimes unpopular decisions. What I most value is being able to engage in dialogue – listening to different positions and working out the optimum solution together.

This is how I’ve been trying to play my part as Director of the Polish Film Institute for the past ten years.

Your second term is drawing to an end. Which decision have you found the most difficult?

Every decision where a want of PISF funds prevented me from making a young filmmaker’s directorial debut possible.

What comes after PISF? Do you have anything planned?

I’m an economist by education, but I’ve spent my entire career in culture. I hope that’ll still be the case when I’ve left the Polish Film Institute.

If you had to pick a favourite Polish film, what would it be?

Andrzej Wajda’s The Promised Land. For me, this is the best film in the history of Polish cinema. ☐

W 2014 R. STATYSTYCZNY POLAK BYŁ W KINIE PRZYNAJMNIEJ RAZ. TO NIEZŁY WYNIK, CHOĆ WE FRANCJI JEST KILKA RAZY WYŻSZY. IN 2014, THE AVERAGE POLE WENT TO THE MOVIES AT LEAST ONCE. THIS IS A GOOD RESULT ALTHOUGH IN FRANCE IT IS HIGHER.

COSMOPOLITAN TWARDA 2/4 NAJLEPSZY ADRES W WARSZAWIE THE BEST ADDRESS IN WARSAW

APARTAMENTY COSMOPOLITAN TRZEBA PO PROSTU ZOBACZYĆ.

ZAKOCHAĆ SIĘ I ZAMIESZKAĆ.

Piękna sylwetka apartamentowca usytuowanego w samym sercu miasta, u zbiegu ulic Emilii Plater i Twardej, już z daleka obiecuje ekskluzywność i prestiż. Nowoczesna bryła podkreśla urok historycznych budynków wokół placu Grzybowskiego.

Projekt apartamentowca powstał w pracowni Helmuta Jahna, autora m.in. siedziby Komisji Europejskiej w Brukseli czy kompleksu Sony Center w Berlinie. Architekt stworzył budynek o ponadczasowej prostocie i najwyższej jakości, który w zestawieniu z historycznym otoczeniem oraz nową, wysoką zabudową stolicy tworzy harmonijny kontrapunkt w panoramie Warszawy.

Wchodząc do Cosmopolitan, znajdziemy się w eleganckim, przestronnym, skąpanym w świetle lobby. Ekspresowe windy w kilka sekund dowożą właścicieli do apartamentów, a tych, którzy chcą się zrelaksować, na czwarte piętro, gdzie znajdują się strefa wypoczynku oraz obszerny taras z widokiem na cztery strony świata.

Cosmopolitan oferuje najwyższej jakości wykończenie i wyposażenie apartamentów. Inteligentny system zarządzania mieszkaniem, znajdujący się w każdym apartamencie, ułatwia sterowanie wszystkimi urządzeniami.

Widok na wszystkie strony świata zapiera dech w piersiach.

Ogromne tafle otwieralnych okien pozwalają podziwiać najpiękniejsze miejsca w stolicy: Ogród Saski, Stare Miasto, Pałac Kultury i Nauki, Stadion Narodowy oraz malownicze zakola Wisły.

w w w . c o s m o p o l i t a n .w a w . p l

The beautiful silhouette of the apartment building located in the very heart of the city, at the junction of Emilia Plater and Twarda Streets, makes it appear exclusive and prestigious even if one looks at it from quite a distance. Its modern shape emphasises the charm of the neighbouring historic buildings in Grzybowski Square.

The residential tower was designed at the studio of Helmut Jahn, the author of the European Commission’s headquarters in Brussels and of the Sony Center complex in Berlin, among other things.

Here, the architect created a structure of timeless simplicity and top quality, which provides a harmonious counterpoint in Warsaw’s skyline, juxtaposed with the historic surroundings and the more recent high-rise buildings.

Those entering Cosmopolitan find themselves in a lobby that’s elegant, spacious and full of light. The fast lifts need only several seconds to take the owners to their apartments, while those wishing to relax can go to the fourth floor, where there is a leisure zone and a spacious terrace facing all directions.

Cosmopolitan offers top-quality finish and furnishings. The smart home management system, available in each apartment, makes it easier to control all the devices.

The view in all directions is breathtaking. The huge window panes, which can be opened, allow one to admire some of the most beautiful landmarks of Poland’s capital: the Saxon Garden, the Old Town, the Palace of Culture and Science, the National Stadium, as well as the picturesque bends of the Vistula River.

COSMOPOLITAN APARTMENTS ARE SIMPLY A MUST-SEE. YOU JUST HAVE TO FALL IN LOVE WITH THEM AND COME TO LIVE THERE. 63

KULTURA

Culture

TEKSTY/BY:

Ola Salwa

KSIĄŻKI / BOOKS

Miejski mrok Urban twilight

Kapitalna, nominowana do tegorocznych Paszportów Polityki przejażdżka przez najciemniejsze zaułki polskiej stolicy. Śledzimy kilka dni z życia dilera narkotyków Jacka, piekielnie inteligentnego i cynicznego gościa. / This brilliant journey into the darkest corners of the Polish capital has been nominated for this year’s “Paszport Polityki” [Passport Polityka], a prestigious award presented by Polityka magazine. We follow a few days in the life of Jacek the drug dealer, a devilishly clever and cynical chap.

Jakub Żulczyk, Ślepnąc od świateł, Świat Książki

Koniec świata

The end of the world Lata 40. poprzedniego stulecia. Z wielkiego miasta do wioski niemal odciętej od reszty Hiszpanii ucieka brytyjski reporter. Na miejscu zderza się z realiami życia z dala od cywilizacji i rozmyśla nad burzliwą historią kraju. / The 1940s. A British reporter leaves the big city for a village almost completely cut off from the rest of Spain. The reality of a place far removed from civilisation hits hard and he contemplates the tempestuous history of the country.

Norman Lewis, Głosy starego morza, Czarne

Nowy lot

Ta moda!

In style

Intrygujący tytuł i jeszcze ciekawsza historia mody z czasu PRL, która nie była tylko elementem codziennego życia, ale bywała znakiem oporu wobec systemu. Do tego mnóstwo faktów, ciekawostek i wspomnień z dawnych lat. Czyli: retro. / An intriguing title but it only hints at the even more intriguing story of fashion during the Communist era. This was a time when style was not just a part of everyday life but a sign of resistance to the regime. There are many interesting facts, juicy titbits and past memories thrown in for good measure. Retro at its best.

Aleksandra Boćkowska, To nie są moje wielbłądy, Czarne

MUZYKA / MUSIC

A new flight

Czterdzieści lat minęło… od premiery Physical Graffiti. Jimmy Page, gitarzysta Led Zeppelin, z tej okazji proponuje powrót do tamtego krążka. Dla fanów powstało kilka wersji wydania, choćby ta z niepublikowanymi wcześniej materiałami. / It’s been forty years since Led Zeppelin’s Physical Graffiti came out. Guitarist Jimmy Page invites us to revisit the album. There are several reissue versions to choose from, one of which features never-before-heard versions of popular tracks.

Led Zeppelin, Physical Graffiti, Warner Music Poland

Gra zgraja A musical crowd

Fisz Emade Tworzywo, Mamut, Agora

64

© M.P.

Wbrew tytułowi nowa płyta Fisza i Emade nie jest ani ciężka, ani prehistoryczna. Rasowy hip-hop jest tu przełamany wokalem Katarzyny Nosowskiej i chóru Ensemble Terrible. Siła kontrastu? Raczej harmonia! / Contrary to what the title might suggest (Mamut means Mamoth - e.d), the new album from Fisz and Emade is not heavy or prehistoric. Hiphop as we know it meets the vocals of Katarzyna Nosowska and the choir of Ensemble Terrible. The power of contrast? More like harmony!

KULTURA

Culture

Sprawdź nowe łóżko Hästens Auroria

ULEPSZONE PODPARCIE ZAPEWNIA GŁĘBSZY SEN Przez pięć pokoleń używamy tylko najlepszych naturalnych materiałów z myślą o Twoim komforcie.

W nowym łóżku Hästens Auroria zaprojektowaliśmy i wykonaliśmy boczne przeszycia aby zapewnić niezrównane podparcie pod każdą częścią Twojego ciała.

hastens.com

HäStENS StORE WARSZAWA 03-286 WArszAWA, ul. MAlborskA 41 (DoMoTekA) WArszAWA @ lozkAHAsTens.Pl Tel. 22 331 17 07 HäStENS StORE GDAńSk 80-339 GDAńsk, Al. GrunWAlDzkA 569 GDAnsk @ lozkAHAsTens.Pl Tel. 58 342 47 35

Spring_Poland_190x120+5mm.indd 1

2015-02-12 12:49

Ekspresem do superfigury!

Fast to a super figure!

Marzysz o idealnej figurze, ale mimo diet i ćwiczeń nie udaje ci się jej osiągnąć?

Pozbądź się niechcianej tkanki tłuszczowej w błyskawicznym tempie!

You keep dreaming of an ideal figure but despite diets and exercises you are not successful? Get rid of the unwanted fat tissue in no time!

Teraz jest nowa, bardziej komfortowa metoda – Palomar SlimLipo 3D. Unikalność metody polega na rozpuszczaniu tłuszczu przy użyciu sondy laserowej, która nakierowuje strumień lasera bezpośrednio na tkankę tłuszczową – mówi dr Konrad Januszek, szkoleniowiec metody SlimLipo. Laser jednocześnie rozpuszcza tłuszcz i obkurcza włókna kolagenowe (tzw. termolifting 3D), co zapobiega powstawaniu efektu „obwisłej skóry”. Wymaga jedynie miejscowego znieczulenia. SlimLipo może odchudzić brzuch, uda, ramiona, ale także podbródek. Nareszcie spełniło się marzenie o przeniesieniu tkanki tłuszczowej z miejsc, gdzie mamy ją w nadmiarze, do okolic, w których jej brakuje. Lipofiling Adivive ™ to wypełnianie własną tkanką tłuszczową. Stosowany do wypełniania zmarszczek, ale też do modelowania piersi i pośladków.

Now a new more comfortable method exists - Palomar SlimLipo 3D. The unique nature of the method is that it dissolves fat with a laser probe which directs the laser beam directly to the fat tissue” says dr Konrad Januszek, trainer of the SlimLipo method. The laser dissolves fat and constricts collagen fibres (3D thermolifting) which prevents the effects of „saggy skin”. It requires only local anesthesia. SlimLipo can help you slim your belly, thighs, arms end even the chin. The dream of moving excess fat to the areas where there’s to little of it has finally come true. Lipofiling Adivive ™ is innovative metod of shaping your face and body with autologic fatty tissue.

Elite Centrum Laseroterapii/Elite Laser Therapy Centre: ul. Złota 61, tel. 22 400 36 55; ul. Wąwozowa 8, tel.: 22 894 83 84, www.elite.waw.pl Wyłączny dystrybutor/Exclusive distributor: ITP S.A., ul. Domaniewska 37, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl

Na hasło Kaleidoscope bezpłatna konsultacja.

65 Free consultation with Kaleidoscope.

KULTURA

Culture

TEKSTY/BY:

Ola Salwa

KINO / MOVIES

Miss pantofelka Miss Shoes

Piękna półsierota, zła macocha, dobry książę, karoca z dyni i but jako klucz do odnalezienia prawdziwej miłości to najbardziej charakterystyczne elementy bajki o Kopciuszku.

Na pewno będzie widowiskowo i romantycznie, ale o co jeszcze wzbogaci opowieść reżyser Kenneth Branagh, specjalista od adaptacji sztuk Szekspira? Zobaczymy.

Uwaga! W roli macochy świetna Cate Blanchett. / A beautiful half-orphan, a wicked stepmother, a prince charming, a pumpkin coach and a shoe as the key to finding true love are the iconic elements of the Cinderella story. The movie has all the makings of a spectacular and romantic drama, but what can director Kenneth Branagh, known for his Shakespeare adaptations, add to the story? We’ll just have to wait and see. Watch out for the brilliant Cate Blanchett as the wicked stepmother.

Kopciuszek, reż. Kenneth Branagh, premiera 13 marca / Cinderella dir. Kenneth Branagh, opens 13 March

Znikające ciało The vanishing body

Prokurator (Janusz Gajos) od śmierci żony nie może porozumieć się z córką, która cierpi na bulimię.

Czy porozumieć się im pomoże terapeutka, ponoć mająca kontakt ze zmarłymi (Maja Ostaszewska)? Tajemnicze i subtelne. / A public prosecutor (Janusz Gajos) is unable to communicate with his daughter, sick with bulimia, after the death of his wife. Can a therapist who claims to communicate with the dead (Maja Ostaszewska) help them find a common language? Mysterious and subtle.

Body/Ciało, reż. Małgorzata Szumowska, premiera 6 marca / Body/Ciało, dir. Małgorzata Szumowska, opens 6 March

TEATR / THEATRE

Upiornie wspaniali Wickedly magnificent

Rodzina Addamsów, reż. Jacek Mikołajczyk, Gliwicki Teatr Muzyczny, od 6 marca / The Addams Family, dir.

Jacek Mikołajczyk, Gliwice Musical Theatre, opens 6 March

66

© M.P.

Jedna z najbardziej ekscentrycznych rodzin świata postanowiła dla państwa… zaśpiewać.

Musical o słynnej Morticii i Gomezie Addamsach, ich dzieciach, matce i kamerdynerze to najnowsza premiera teatru muzycznego w Gliwicach. W dobrym tonie. / One of the world’s most eccentric families has decided to sing for you. This zany musical about the infamous Morticia and Gomez Addams, their children, mother and butler is the latest production at the Gliwice Musical Theatre. Stay tuned.

KULTURA

Culture

Hilton Garden inn KraKów airport Just opened reservation: Hgi.com res@krkairport.pl telephone: + 48 12 340 00 00

Get your best rate here

• Five minutes walk from Kraków-Balice Interational Airport • Easy access to the A4 highway • 155 modern guest rooms • Complimentary Wi-Fi

Hilton_Kaleidoscope_1214.indd 1

• 9 Conference Rooms up to 368 delegates and Boardroom • 24-hour Business Center • Complimentary Fitness Center • 24-hour Pavilion Pantry

2/12/15 10:30 AM

67

ROZMOWY O BIZNESIE

Business Talk

WIĘKSZY KAWAŁEK

ŚWIATA

A bigger part of the world

ORBIS KUPIŁ CZTERDZIEŚCI HOTELI POZA GRANICAMI POLSKI. O NOWYCH WYZWANIACH DLA KADRY I NOWYCH MOŻLIWOŚCIACH DLA KLIENTÓW OPOWIADA GILLES CLAVIE – PREZES ZARZĄDU ORBIS SA. / ORBIS HAS ACQUIRED FORTY OF HOTELS IN OTHER COUNTRIES. GILLES CLAVIE, PRESIDENT OF THE MANAGEMENT BOARD OF ORBIS SA, TALKS ABOUT NEW CHALLENGES FOR HIS STAFF AND NEW OPPORTUNITIES FOR HIS GUESTS.

ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Piotr

Gozdowski

Orbis to po łacinie „świat”. Czy jesteście na drodze, by zostać marką globalną?

Jak na razie jesteśmy w ośmiu europejskich krajach. Ostatnia transakcja przejęcia hoteli otwiera nowy rozdział w historii Grupy Orbis – weszliśmy na nowe, atrakcyjne rynki i jesteśmy jedynym licencjodawcą marek hotelowych grupy Accor w tej części Europy.

Do tej pory byliście obecni w trzech krajach, teraz ta liczba wzrośnie trzykrotnie. Co to zmieni w pracy w warszawskiej centrali?

Przejmujemy sieć hoteli działających pod markami należącymi do Accor, z dwoma lokalnymi biurami w Pradze i Budapeszcie. Zarówno poziom usług, jak i standard hoteli w każdym kraju jest podobny, podobnie wyglądają wdrażane procedury i metody kierowania hotelem, tak samo jak systemy rezerwacji czy ogólnie struktura IT. To duża zaleta, dzięki tym podobieństwom proces integracji jest o wiele szybszy i łatwiejszy niż w przypadku przejęcia całkowicie zewnętrznej sieci. I, co nie mniej ważne, wszystkie zespoły, które poznałem w tych krajach, są zmotywowane i dobrze wykonują swoją pracę.

Czyli wszystkie hotele będą zarządzane z Warszawy?

Tak, spółka nie zmienia nazwy ani siedziby, a istniejące hotele będziemy włączali do naszej Grupy. W krajach, do których

68

Orbis means “world” in Latin. Are you on the way to becoming a global brand?

We’re currently present in eight countries in Europe. Our recent acquisitions open up a whole new chapter in the history of the Orbis Group. We’ve made inroads into fascinating new markets and we’re the exclusive licensor of Accor Group hospitality brands in this part of Europe.

You were operating in three countries and you’ve now increased this by a factor of three. How is this going to affect the head office in Warsaw?

We’re taking over a hotel chain operating under Accor hotel brands, including two local support offices in Prague and Budapest. The standard of the hotels and their level of service are similar in all these countries. They also have similar procedures, hotel management methods, booking systems and overall IT structure. This is a major advantage. These similarities accelerate and facilitate integration, compared to acquiring an independent, external chain. Last but not least, all teams in these countries I met, are motivated and well performing.

Will you be managing all your hotels from Warsaw?

Yes, the company is not changing its name or moving the head office. We’ll be incorporating the hotels into our chain.

We’re planning to develop, as there are places with major

wchodzimy, planujemy rozwój naszej sieci, bo są miejsca, w których jest duży potencjał, a naszych hoteli jest zbyt mało lub nie ma w ogóle.

Zanim Orbis dokonał zakupu nowych nabytków, wdrażaliście strategię, która oprócz zarządzania własnymi hotelami stawiała na rozwój franczyzy pod auspicjami waszych marek. W świetle nowych zakupów podtrzymujecie tę wizję?

To się nie zmienia. Jesteśmy w Polsce siecią hoteli, które w większości są naszą własnością, łącznie z budynkami. Tak więc poza budowaniem nowych hoteli i przejmowaniem istniejących stawiamy na franczyzę, zwłaszcza jeśli mówimy o segmentach rynku i lokalizacjach, w których nasza obecność jest dość ograniczona. Oprócz kupna hoteli w pięciu krajach, staliśmy się właścicielami licencji na posługiwanie się hotelowymi markami Accor w ośmiu kolejnych na następne dwadzieścia lat. Pole do działania jest szerokie, biorąc pod uwagę także to, że trzy czwarte nowo zakupionych hoteli jest w stolicach tych państw.

Jakie warunki musi spełnić inwestor, aby w Zagrzebiu, Podgoricy czy choćby Lubinie prowadzić hotel pod waszą marką?

Hotel, z którego właścicielem podpiszemy umowę franczyzy, musi spełniać wiele naszych wymogów. Zarówno jeśli chodzi o lokalizację i potencjał wzrostowy, jak i standardy dotyczące jakości wykończenia, obsługi czy bezpieczeństwa. Często

potential where we either have too few hotels or none at all.

Before Orbis made its new acquisitions, you were implementing a strategy that focused on managing your chain and franchising your brand. Are you still committed to this vision, despite your recent acquisitions?

Yes, we are. We are a chain in Poland with a high percentage of hotels we own, including buildings. In addition to building new facilities and acquiring existing ones, we’re focusing on franchising, especially in market segments and locations where our presence is limited. We’ve bought hotels in five countries and got a licence to use Accor brands in eight others for the next twenty years. There’s a lot of room for development, given that three-quarters of new purchases are located in the capital cities of these states.

What conditions does an investor have to meet to run a hotel in Zagreb, Podgorica or Lubin under your brand?

A hotel owner has to meet a number of requirements regarding location, growth potential, and finally, customer service and safety standards before signing a franchise agreement.

In most cases, hotels only need a couple of things to be eligible for franchising. If we see franchising potential, we ask the future franchisee to invest in those areas that need improvement.

What advantages would there be for an owner of a hotel in a good location with high standards of service to franchise with you?

MGallery Hotel Nemzeti Budapest

© M.P.

Sofitel Budapest Chain Bridge

zdarza się, że hotel jest w kondycji umożliwiającej naszą współpracę, poza jednym czy dwoma elementami. Jeżeli jednak widzimy potencjał pracy pod naszą marką, to prosimy przyszłego franczyzobiorcę o inwestycje w obszarach, w których jest coś do zrobienia.

Jeśli właściciel ma hotel w dobrej lokalizacji, o dość wysokim standardzie, to co może go skłonić do franczyzy jednej z państwa marek?

Franchisees can expect a number of benefits, e.g. the highly developed, direct, international distribution channels we offer our partners. With Accor, our strategic shareholder, we are currently developing digital solutions to support our booking system. We also benefit from a list of recommended product and service providers to Accor and Orbis. This helps franchisees reduce procurement costs. Our worldwide wellknown signs on the roof are a magnet to visitors. We are

69

ROZMOWY O BIZNESIE

Business Talk

Na naszego franczyzobiorcę czeka szereg korzyści – na przykład rozbudowane międzynarodowe i bezpośrednie kanały dystrybucji, do których dostęp oferujemy naszym partnerom. Wspólnie z Accor, naszym strategicznym akcjonariuszem, opracowujemy cyfrowe rozwiązania wspierające proces rezerwacji. Dysponujemy też listą rekomendowanych dostawców produktów i usług jako Accor i jako Orbis, a to z kolei pozwala franczyzobiorcy na zmniejszenie kosztów zakupów w hotelu. Szyldy naszych dobrze znanych na świecie marek hotelowych są magnesem dla gości. Jesteśmy stroną wielu umów korporacyjnych, mających charakter między­ narodowy, co oczywiście procentuje również u naszego partnera. Ponadto przy nowych inwestycjach hotelowych, ale i przy przebudowach franczyzobiorcy podpisują z nami umowę asysty technicznej, na podstawie której dzielimy się z nimi naszą wiedzą i wieloletnim doświadczeniem w trakcie projektowania i budowy hotelu.

Na co jeszcze może liczyć partner?

Dużo inwestujemy w technologię, pracujemy nad tym, by w każdym hotelu działało oprogramowanie umożliwiające personalizację klientów, co skutkuje automatycznym dopasowaniem oferty do każdego gościa, który był u nas chociaż raz. Naszą wiedzę przekazujemy również w postaci szkoleń zarówno kadry zarządzającej, jak i personelu hotelowego.

Stawiamy na rozwój kompetencji „miękkich”, takich jak inteligencja emocjonalna i umiejętności interpersonalne – to dzisiaj klucz do powodzenia w biznesie hotelarskim.

Czy w związku z tym, że sieć się gwałtownie poszerza, klienci Orbisu będą mogli liczyć na nowe lokalizacje w najbliższym czasie?

Oczywiście, nasza ekspansja się nie kończy. Zarówno w Polsce, jak i w pozostałych piętnastu krajach szukamy nowych możliwości rozwoju. Zależy nam na lokalizacjach turystycznych, dzięki akwizycji nasza sieć objęła dwa nowe, atrakcyjne wybrzeża: śródziemnomorskie i czarnomorskie. Rozwijamy sieć hoteli pod marką ibis Styles i kładziemy również nacisk na rozwój marki Mercure. Obie zresztą są markami dość elastycznymi i często wybieranymi przez franczyzobiorców. Nowości w naszej ofercie w najbliższym czasie nie zabraknie.

Orbis jest spółką giełdową notowaną na warszawskiej GPW. Wydaliście ponad pół miliarda złotych na zakup portfela hoteli i na nowy „Master License Agreement”.

Czy możemy się spodziewać w tym roku nowej emisji akcji bądź obligacji korporacyjnych?

Rozważamy poważnie taką ewentualność, zwłaszcza bliżej przyglądamy się rynkowi papierów dłużnych, zarówno polskich, jak i euroobligacji. Transakcja, której dokonaliśmy, wynika z dobrej kondycji finansowej spółki. Obecnie jesteśmy liderem branży hotelarskiej w Europie Wschodniej, a nasze przychody w zeszłym roku były jednymi z najwyższych w historii firmy. Z roku na rok w naszych hotelach rośnie frekwen-

70

cja, a także przychód z jednego pokoju. Orbis jest w dobrej formie, a ostatnie akwizycje to dla nas ogromny impuls do rozwoju. Tak więc emisja pozwoli nam zebrać dodatkowe środki, ale nie jest koniecznością. ☐ Tekst powstał przy współpracy Grupy Hotelowej Orbis.

party to a number of international corporate agreements.

This translates into other benefits for our partners. Moreover, whenever new hotels are built or existing facilities refurbished, we sign a technical assistance contract with our franchisees to share our expertise and vast experience during the design and construction stage.

What else do you offer your partners?

We are heavily investing in technology. We want each hotel to be fitted with customer personalisation software so as to automatically customise our offer for every guest, even if he or she has only visited us once. We share our expertise during training courses for hotel management and staff. We focus on developing soft competencies, such as emotional inteligence and interpersonal skills, as these are crucial in the hospitality industry.

Your chain is expanding rapidly. Will you be offering new locations to Orbis customers in the near future?

Obviously, our expansion doesn’t stop here. We’re still on the lookout for new prospects in Poland and the other 15 countries. We’re after tourist destinations and we’ve added two attractive new coastlines – the Mediterranean and the Black Sea – to our chain as a result of our recent acquisitions. We’re also developing an ibis Styles hotel brand and we’re putting a lot of work into expanding the Mercure brand. Both brands are fairly flexible and very popular with our franchisees. We’ll be adding lots of new products and services in the very near future.

Orbis is a public company listed on the Warsaw Stock Exchange. You’ve spent more than half a billion Zlotys on acquiring a hotel portfolio and a new “Master License Agreement.” Should we expect a new share or corporate bond issue this year?

We’re seriously considering the possibility and we’re watching the debt securities market – Polish ones and Eurobonds – very closely. The deal we’ve concluded reflects the sound financial position of the company. We are currently the leader in the hospitality sector in Eastern Europe, and last year’s revenue represented one of the highest performance in our history. The occupancy rate for our hotels is growing year by year, as is revenue per room. Orbis is in good shape, and our recent acquisitions are an impetus for expansion. A bond issue would help us raise additional finance, but it’s not necessary. ☐ The article was written in cooperation with Orbis Hotel Group.

71

BIZNES

Business

ZŁOTA 44

DEFINICJA LUKSUSU

Polish Luxury Redefined

AWANGARDOWA BRYŁA ZŁOTEJ 44 NA STAŁE WPISAŁA SIĘ W PANORAMĘ WARSZAWY. NOWI INWESTORZY DAJĄ GWARANCJĘ UKOŃCZENIA INWESTYCJI, OFERUJĄC JEJ MIESZKAŃCOM NAJWYŻSZĄ JAKOŚĆ ŻYCIA. / THE AVANT-GARDE ZŁOTA 44 TOWER HAS BECOME A FIXTURE OF THE WARSAW SKYLINE. THE NEW DEVELOPERS HAVE GUARANTEED THAT THE BUILDING WILL BE COMPLETED AND THAT ITS FUTURE RESIDENTS WILL EXPERIENCE THE VERY BEST IN TERMS OF QUALITY OF LIFE.

TEKST/BY: Ewa

72

Dębska

© M.P.

Polacy oczekują dostępu do luksusu na takim samym poziomie, jaki od dawna oferowany jest w innych krajach i metropoliach na świecie. Odpowiedzią na potrzeby rynku jest warszawski 52-piętrowy apartamentowiec Złota 44. Inwestycja nabyta w sierpniu 2014 r. przez BBI i Amstar nabiera tempa.

Po wznowieniu w lutym budowy czas na kolejny krok: wkrótce nastąpi sprzedaż apartamentów. Pierwsi rezydenci będą mogli cieszyć się luksusem i wyjątkowym stylem życia oferowanym na Złotej 44 już pod koniec 2016 r.

Złota 44 to najbardziej ekskluzywny i najwyższy wieżowiec mieszkalny w Europie Środkowo-Wschodniej. Oferując limitowaną liczbę spełniających światowe standardy apartamentów, zapewni przyszłym mieszkańcom życie na najwyższym poziomie.

– Polacy zarabiają coraz więcej, rośnie nie tylko nasz poziom życia, ale i oczekiwania. Wierzę, że ukończenie projektu Złota 44 będzie najlepszą odpowiedzią na ich potrzeby. Oddając ten budynek do użytku, zmienimy definicję luksusu w Polsce – mówi Michał Skotnicki, prezes BBI Development SA, partnera konsorcjum, które kupiło projekt Złota 44.

Ten budynek-rzeźba został uznany za ikonę współczesnej architektury. Z łatwością mógłby się wpisać w krajobraz Nowego Jorku czy Londynu. Ten projekt to kolejny unikat w kolekcji najbardziej rozpoznawalnych na świecie dzieł Daniela Libeskinda, którego prace łączą w sobie piękno, historię, sztukę oraz symbolikę. Architekt ten często mówił o Złotej 44 w kontekście skrzydła podrywającego się do lotu orła – symbolu przemian i wzrostu gospodarczego kraju.

Złota 44 to miejsce, jakiego nie ma i długo nie będzie w Polsce. Usytuowany w śródmieściu tętniącej życiem stolicy wieżowiec cechują nie tylko luksusowa aranżacja apartamentów, niespotykane, najwyższej jakości wyposażenie i usługi – w tym konsjerża. Mieszkańcy będą mieli do dyspozycji piętro biznesowo-rekreacyjne o powierzchni 1400 m2, spa z największym w Warszawie prywatnym basenem, słoneczny taras z jacuzzi, strefę biznesową, salę konferencyjną, prywatną salę kinową czy piwniczkę do starzenia win. Budynek zaoferuje także blisko 1000 m2 wysokiej klasy przestrzeni hand­lowo-usługowej, które jeszcze wyżej podniosą standard życia przyszłych mieszkańców.

Luksusowość Złotej 44 wyraża się nie tylko w ekskluzywnych wnętrzach, prestiżowej lokalizacji i usługach budynku. Rów-

Polish people have come to expect luxury comparable to that which has long been available elsewhere around the world.

These requirements will now be met by the 52-storey Złota 44 residential tower in Warsaw. This development, acquired by BBI and Amstar in August 2014, is now gaining momentum. Construction recommenced in February 2015 and apartments will soon be available for purchase. Purchasers will begin enjoying the luxurious and unique lifestyle of Złota 44 as early as late 2016. Złota 44 is the tallest and most luxurious residential tower in Central and Eastern Europe. With a limited number of apartments in the region that meet world standards, Złota 44 offers future residents an exclusive residence of the highest living standards. “Income is increasing in Poland. This has not just raised our standard of living, but also our expectations.

I believe that completing the Złota 44 project is the best response to these requirements. We will have redefined the whole concept of luxury in Poland once the building is ready for use”, says Michał Skotnicki, President of BBI Development SA, a partner of the joint venture that acquired the Złota 44 project. This sculpted building has been acclaimed as an icon of modern architecture that would not be out of place in New York or London. Złota 44 is another unique design in Daniel Libeskind’s portfolio of world famous landmarks. Libeskind’s works combine beauty, history art and symbolism. The architect himself often discusses Złota 44 in the context of a wing of an eagle taking to flight – a symbol of the transformations and economic growth of the country. Złota 44 is a place like no other in Poland.

The tower stands in the heart of the bustling capital.

The apartments are of superlative quality, as are the fittings and services, including concierge services.

Residents will enjoy a 1,400 sq. m. floor dedicated to business and leisure activities, including a spa with the largest private pool in Warsaw, a terrace with a Jacuzzi, a business area, a conference room, a private

Apartamenty w Złotej 44 mają luksusowe aranżację i wyposażenie.

The apartments in Złota 44 have luxurious interiors and fittings.

73

BIZNES

Business

nie ważna jest możliwość korzystania z kulturalnej, rozrywkowej i kulinarnej oferty miasta dostępnej na wyciągnięcie ręki, czyli tzw. idei Downtown Living. Odległość Złotej 44 od tak prestiżowych instytucji kultury jak Filharmonia Narodowa, Muzeum Narodowe czy planowane Muzeum Sztuki Nowoczesnej oraz najważniejszych ośrodków biznesu nie przekracza kilometra.

Polska goni Zachód. Jednak rynek luksusowych nieruchomości charakteryzuje się relatywnie niskim poziomem cen w porównaniu do Europy Zachodniej. Nawet w przypadku najbardziej prestiżowych obiektów średnie ceny za metr kwadratowy wynoszą maksymalne kilkadziesiąt tysięcy złotych. Wydatek tego rzędu pozwala np. na zakup apartamentu położonego w atrakcyjnej lokalizacji, z licznymi dodatkowymi udogodnieniami dla mieszkańców, wskazuje raport KPMG w Polsce.

Najwięcej za luksus płaci się w Londynie – minimalny budżet, jakim powinien dysponować potencjalny nabywca, aby kupić tam luksusową nieruchomość, wynosi 7,8 mln dol. – wynika z raportu Christie’s International Real Estate 2014. Jak podaje New York Times, na Manhattanie w styczniu 2015 r. sprzedano apartament za rekordową kwotę ponad 100,4 mln dol., czyli ok. 375 mln zł.

Jednak nie tylko ze względu na atrakcyjne ceny Polski rynek luksusowych nieruchomości przyciąga rosnącą liczbę zagranicznych nabywców.

– Jestem pewien, że ten wyjątkowy budynek, zaprojektowany przez Daniela Libeskinda, spełni oczekiwania najbardziej wymagających klientów z całego świata – mówi Michał Skotnicki, prezes BBI Development SA. ☐

cinema and a wine cellar. The building comes with almost 1,000 sq. m. of high-end commercial and service facilities to further improve the standard of living for its residents.

The luxuriousness of Złota 44 does not only find expression in its top-end interiors, but also in its prestigious location and in-house services. No less important is that the very best Warsaw has to offer in terms of culture, entertainment and gastronomy is all within walking distance. This is what is meant by Downtown Living. Złota 44 is less than a kilometre from such prestigious cultural institutions as the Warsaw Philharmonic, the National Museum, the planned Museum of Modern Art and major business centres.

Poland is catching up with the West, but prices on the luxury real estate market are still lower than those in Western Europe.

“The average price per square metre is only a few dozen thousand Zlotys, even in the most prestigious buildings. This can buy an apartment in a desirable location, with numerous amenities for residents”, according to a KPMG report on Poland. Luxury is most expensive in London – the minimum budget of a potential buyer looking for a luxury property is USD 7.8 million, according to the Christie’s International Real Estate Report 2104. The New York Times has reported that a Manhattan apartment sold for a record-breaking USD 100.4+ million, or approx. PLN 375 million. But the Polish luxury real estate market has much more to offer foreign purchasers than attractive prices. “I’m confident that this unique building, designed by Daniel Libeskind, will meet and exceed the expectations of the most demanding clients from anywhere in the world”, adds Skotnicki. ☐ Mieszkańcy będą mieli do dyspozycji spa z największym w Warszawie prywatnym basenem.

Residents will have a spa with the largest private pool in Warsaw at their disposal.

74

75

Gadgets

2

3

1

GADŻETY

2

3 1. Home & You, podkładka Grassy, 15 zł Apple, placemat, approx. EUR 3,50 2. LexMod, fotel w kształcie skorupki jajka, ok. 4800 zł / LexMod, Eero Aarnio Alpha Shell Egg Chair, USD 1,121 3. APPO, bio stolik Monoo, 2500 zł APPO, Monoo bio table, approx. EUR 600 4. Home & You, kubek Butterfly 3, 17 zł Home & You, Butterfly 3 mug, approx. EUR 4 5. Home & You, poszewka na poduszkę Felicita, 29 zł Home & You, Felicita, decorative cushion cover, approx. EUR. 7,60 6. QUALY, stojak na spinacze Nest Sparrow, 32 zł QUALY , paper clip rack, approx. EUR 7 7. Cooking Marvellous, stojak na 12 jaj, ok. 200 zł /Cooking Marvellous, spiral egg holder for 12 eggs, USD 48 8. Moooi, wazon, ok. 480 zł Moooi, egg vase, EUR 115 9. Home & You, świecznik Cristal Rose, 15 zł Home & You, Cristal Rose candle holder, approx. EUR 3,50

5

6 6

7

9

© M.P.

8

4

76

PROMOCJA

Zaawansowane technologie wyszczuplające Advanced slimming technologies

CZY TWOJE CIAŁO JEST GOTOWE NA NADEJŚCIE WIOSNY? POSTAW NA KOMPLEKSOWE DZIAŁANIA WYSZCZUPLAJĄCE! EKSPERCI PROGRAMU „PRZEPIS NA URODĘ” POLECAJĄ NAJSKUTECZNIEJSZE NA RYNKU TECHNOLOGIE ODCHUDZAJĄCE BRZUCH, POŚLADKI, UDA, RAMIONA I BOCZKI. / IS YOUR BODY READY FOR SPRING? OPT FOR COMPLEX SLIMMING ACTION! EXPERTS OF THE “BEAUTY FORMULA” PROGRAMME RECOMMEND MARKET-LEADING SLIMMING TECHNOLOGIES THAT TARGET THE STOMACH, BUTTOCKS, THIGHS, ARMS AND THE SIDES OF YOUR WAIST. Ekspert Kliniki La Perla radzi/Expert of La Perla Clinic advises: ODCHUDZANIE ULTRADŹWIĘKAMI

Urządzenia stymulujące rozpad komórek tłuszczowych zrewolucjonizowały rynek zabiegów na ciało. Jedną z najbardziej skutecznych metod jest skoncentrowana energia ultradźwiękowa. Działając głęboko na tkankę, nie tylko redukuje ona znacząco obwody, ale też stymuluje naturalną produkcję kolagenu i elastyny, co przyczynia się do znacznego odmłodzenia i ujędrnienia skóry. Więcej na: www.la-perla.pl ULTRASONIC SLIMMING DR N. MED. ELŻBIETA RADZIKOWSKA chirurg plastyk z Kliniki La Perla / La Perla Clinic Surgeon

Devices that break down fatty cells have revolutionised the body treatment market. High-intensity focused ultrasound is one of the most effective methods. Targeting deep-seated tissues, it significantly reduces body circumference, stimulates natural collagen and elastin production for significantly younger looking and firmer skin.

For more information, please visit www.la-perla.pl.

CRYOLAB – NA TŁUSZCZ I CELLULIT

MASKI „PO ZABIEGACH” I „PRZED WYJŚCIEM”

Ta innowacyjna metoda łączy działanie kilku technologii, pozwalając zredukować miejscową otyłość, cellulit czy rozstępy, a także intensywnie ujędrnić i napiąć luźną skórę. Wykorzystuje ultradźwięki, fale radiowe, zasysanie próżniowe i kriolipolizę. „Upłynnia” tłuszcz i daj efekt termoliftingu, stymulując fibroblasty do produkcji kolagenu. W ten sposób działa natychmiastowo i długofalowo.

Więcej na: www.cryolab.itpsa.pl

Po zabiegach polecamy innowacyjne maski medyczne CelMat, wykonane z opatentowanej polskiej biocelulozy.

Materiał ten cechuje zdolność do stopniowego oddawania wilgoci i długotrwałego nawilżania skóry oraz działanie kojące, łagodzące i regenerujące. Maski przyspieszają procesy odbudowy skóry, chłodzą, niwelują zaczerwienienie i natychmiast łagodzą ból. Jako pierwsza zaczęła je stosować Klinika La Perla.

Więcej na: www.bowil.pl

CRYOLAB - TO TARGET FAT AND CELLULITE This innovative method combines the efficacy of several technologies to reduce localised fat deposits, cellulite or stretch marks, as well as intensively firm and tighten saggy skin. Treatments apply ultrasounds, radio waves, vacuum suction and cryolipolysis. They “liquidise” fat for thermal lift results and stimulate fibroblasts to generate collagen. Effects are instant and long-lasting.

More at: www.cryolab.itpsa.pl

Poznaj najskuteczniejsze metody odchudzania i modelowania sylwetki! Na hasło„Kaleidoscope – odchudzanie” w Klinikach La Perla Czytelnicy otrzymają 15% zniżki na zabieg Cryolab oraz maski CelMat opisane w tym wydaniu.

Oferta ważna od 1.03.2015 do 31.03.2015 Szczegóły na www.la-perla.pl Discover the most effective slimming and body contouring methods!

“Kaleidoscope - Slimming” promo code will give readers a 15% discount for the Cryolab treatment and the CelMat face masks presented in this issue.

This offer is valid from 1.03.2015 until 31.03.2015 For more details, visit www.la-perla.pl

„AFTER TREATMENT” OR „BEFORE A BIG EVENT” FACE MASKS

After a treatment, we recommend innovative CelMat medical face masks. Made from patented Polish bio cellulose able to gradually release humidity and provide long-lasting hydration, CelMat medical masks soothe, calm and regenerate the skin. In addition, they accelerate skin regeneration, cool the skin, reduce redness and instantly alleviate pain. La Perla Clinic was the first to introduce them to its range.

More at: www.bowil.pl

Sprawdź wiosenną ofertę specjalną w Klinikach La Perla: – 30% na zabieg Liposonix, który już w 1 godzinę spektakularnie wymodeluje Twoją sylwetkę!

Szczegóły w Klinikach La Perla, www.la-perla.pl, infolinia 784 066 278 / Check out the special spring promotion at La Perla Clinics: 30% off the Liposonix treatment for spectacular body contouring in just one hour! For more details, please contact La Perla Clinics,, www.la-perla.pl, infolinia 784 066 278

www.itpsa.pl

www.la-perla.pl

77

Your Style TWÓJ STYL

1

3 32 1. Loewe, torba zamszowa, ok. 14 tys. zł / Loewe, suede bag, USD 3,950 2. Konplott, pierścionek, 199 zł / Konplott, ring, approx. EUR 46 3. Solar, kolekcja wiosna/lato 2015 / Solar, Spring/Summer 2015 collection 4. Leitz, głośnik mini Leitz Complete z bluetooth, 149 zł / Leitz, Leitz Complete Mini Speaker with bluetooth, approx. EUR 35 5. Bowil Biotech, biocelulozowa maska CelMat, 120 zł / Bowil Biotech, CelMat biocellulose dressing, approx. EUR 28 6. Wittchen, torebka z linii Young, 99 zł / Wittchen, bag from the Young product line, approx. EUR 23 7. Daniela Villegas, kolczyki Oompa Loompa, ok. 85 tys. zł / Daniela Villegas, Oompa Loompa earrings, approx. EUR 22,800 8. Carli by Karolina Zielińska, sukienka „Carmen”, 440 zł / Carli by Karolina Zielińska, "Carmen” dress, approx. EUR 100

5 6

4

8

© M.P.

7

78

79

DOBRY ADRES

Good Address

Nadmorski relaks Seaside leisure

Tradycja i smak Tradition and taste

Hotel Mercure Gdynia Centrum położony jest w reprezentacyjnym punkcie miasta, blisko morza oraz bulwaru Nadmorskiego. Dogodna lokalizacja, komfortowe pokoje oraz oferta centrum rekreacyjnego z basenem sprawiają, że hotel przyciąga poszukujących relaksu turystów oraz odwiedzających Gdynię klientów biznesowych. / The Mercure Gdynia Centrum is located in an upmarket part of the city, close to the seaside and the Boardwalk. With its convenient location, comfortable rooms, wellness centre and swimming pool, the hotel is a favourite with both business travellers and leisure seekers. www.mercure.com

Romantyczna kolacja we dwoje, spotkanie rodzinne czy biznesowy lancz – w restauracji Różana na warszawskim Mokotowie wszyscy goście czują się wyjątkowo. Jej wyjątkowy klimat tworzą eleganckie wnętrza odrestaurowanego przedwojennego budynku, świeżość kwiatów stojących wokół i na stołach, a przede wszystkim tradycyjna, wyśmienita polska kuchnia oparta na najlepszych składnikach. / A romantic dinner for two, a family do or a business lunch – everyone is made to feel special at the Różana restaurant in Warsaw’s Mokotów district. Różana is housed in a renovated pre-war building and owes its unique ambience to elegant interiors, fresh flowers on and around the tables, and exquisite, traditional Polish cuisine that only uses the very best ingredients.

In expert hands

Gdzie znaleźć informacje o dostępnych metodach poprawy wyglądu i porady ekspertów? Na nowej stronie internetowej poświęconej medycynie estetycznej. Jej użytkowniczki mają ponadto możliwość darmowego testowania zabiegów w najlepszych klinikach i gabinetach.

Co miesiąc testowane są zabiegi rozwiązujące inny problem twarzy i ciała. / Where do you find information on the methods available to enhance your appearance and where do you go for expert advice? How about a website dedicated to aesthetic medicine? You can also try out treatments at leading clinics and surgeries free-of-charge.

A treatment that addresses a different facial and body problem is put to the test every month. www.wirtualnaklinika.pl

80

i ciała polega na przeszczepie własnych komórek tłuszczowych. / Visit a La Perla Clinic and treat yourself to the world’s most advanced medical and cosmetic technologies in a relaxing and opulent atmosphere.

ADVIVE is one of the latest innovations on offer. The results are spectacular, and most importantly, natural.

This new method of face and body sculpting involves transferring fat from other parts of the body. www.la-perla.pl

© M.P.

W rękach ekspertów

S

www.restauracjarozana.com.pl

Tak rodzi się piękno OD O How beauty is born G Wizyta w Klinikach La Perla pozwala Y R skorzystać z najnowocześniejszych na świecie B DO RES technologii medycznych i kosmetycznych AD w atmosferze relaksu i luksusu. ADIVIVE jest jednym z najnowszych zabiegów. Ta AD D R E S przynosząca spektakularne, a przede wszystkim naturalne efekty metoda modelowania twarzy

DOBRE MIEJSCE

Good place

NOWOŚĆ

LATO 2015

Już w sprzedaży wyjątkowe oferty wypoczynku na sezon LATO 2015.

Luksusowe, starannie wyselekcjonowane hotele, miejsca które pokochały gwiazdy.

Najlepsze oferty tylko z Itaka&Gala!

WEJDŹ

na www.itaka.gala.pl

I POBIERZ KATALOG Z NASZYMI OFERTAMI

ZADZWOŃ: NUMER INFOLINII 801 055 111

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

81

MYŚL NA DROGĘ

A thought for the road

Jesteśmy jedni dla drugich pielgrzymami, którzy różnymi drogami zdążają w trudzie na to samo spotkanie.

We are pilgrims, walking on different paths towards a common point of meeting.

– Antoine de Saint-Exupéry

Obchodzone wiosną święto Paro Tsechu to wielkie wydarzenie w Bhutanie. / Paro Tshechu is held every spring and is one of the most significant events in Bhutan.

82

WYDAWNICTWO: BURDA PUBLISHING POLSKA SP. Z O.O. SPÓŁKA KOMANDYTOWA UL. MARYNARSKA 15, 02-674 WARSZAWA, TEL. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl ZARZĄD REGIONAL DIRECTOR POLAND & CZECH REPUBLIC MARGARET ANN DOWLING

NEW BUSINESS & CORPORATE MEDIA DIRECTOR JOANNA CHLEBNA 605 102 006 PROJECT MANAGER OLGA SZTĄBERSKA 502 369 430 DYREKTOR DYSTRYBUCJI I OBSŁUGI KLIENTA / DIRECTOR OF DISTRIBUTION AND SUBSCRIPTIONS JERZY JANCZAK INTERNATIONAL AD SALES REPRESENTATIVES ITALY: MARIOLINA SICLARI, INTERNATIONAL ADVERTISING SALES DIRECTOR T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com

BURDA COMMUNITY NETWORK DYREKTOR PIONU FINANSOWO-OPERACYJNEGO / CEO TOMASZ DZIEKAN COMMERCIAL DIRECTOR OF ADVERTISING SALES, CORPORATE PUBLISHING & BUSINESS DEVELOPMENT BARBARA TOPOL

GERMANY: VANESSA NOETZEL T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com MICHAEL NEUWIRTH T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com AUSTRIA & SWITZERLAND: GORAN VUKOTA T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

FRANCE & LUXEMBOURG: MARION BADOLLE-FEICK T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & IRELAND: JEANNINE SOELDNER T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, CANADA & MEXICO: SALVATORE ZAMMUTO T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

REKLAMA: BURDA PUBLISHING POLSKA SP. Z O.O. SPÓŁKA KOMANDYTOWA SEKRETARIAT BIURA REKLAMY / ADVERTISING SECRETARIAT Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@burdamedia.pl DYREKTOR BIURA REKLAMY CORPORATE MEDIA / HEAD OF ADVERTISING TEAM OF CORPORATE MEDIA JOLANTA KUREK ADVERTISING DEPARTMENT ANNA DEMBSKA, EWA PORYCKA, KATARZYNA PAŚNICKA

© GET TYIMAGES

TEL. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl REDAKTOR NACZELNA MARTYNA WOJCIECHOWSKA Z–CA REDAKTOR NACZELNEJ AGNIESZKA FRANUS REDAKTOR PROWADZĄCA DANUTA ŚMIERZCHALSKA KOREKTA TOMASZ CHOLAŚ PRODUKCJA: DYREKTOR TOMASZ GAJDA, MARIUSZ TELER TŁUMACZENIA: AGNIESZKA CHROŚCICKA MAGDALENA SZWEDOWSKA RED. WERSJI ANGIELSKIEJ STEPHEN CANTY DZIAŁ GRAFICZNY: PROJEKT, GRAFIK PROWADZĄCA EWA BOROWSKA FOTOEDYTORKA MAGDALENA RUDZKA DTP KRZYSZTOF STYPUŁKOWSKI KOORDYNATOR LOT: EWA STAŃCZYKOWSKA

SPIS TREŚCI 84 SIATKA POŁĄCZEŃ / 86 FLOTA / 88 MAPY LOTNISK / 92 LOT DLA FIRM / 93 LOT NEWS / 96 PRZYDATNE INFORMACJE / 101 MILES AND MORE /102 ROZRYWKA / 103 LOT TRAVEL / 111 MENU LOT GOURMET

CONTENTS 84 FLIGHT NETWORK / 86 FLEET / 88 TERMINAL MAPS / 92 LOT FOR BUSINESSES / 93 LOT NEWS / 96 USEFUL INFORMATION / 101 MILES AND MORE / 102 ENTERTAINMENT / 103 LOT TRAVEL / 111 LOT GOURMET MENU

FLIGHT NETWORK SIATKA POŁĄCZEŃ

SIATKA FLIGHT POŁĄCZEŃ NETWORK

Edmonton Vancouver

Calgary

Seattle

Winnipeg

Ottawa

Montreal Toronto Minneapolis Chicago New York San Francisco Denver Cleveland Pittsburgh Cincinnati Las Vegas Atlanta Los Angeles Phoenix Orlando San Diego Detroit

Portland

Houston

Tampa

Varadero

Cancun

Gdańsk

Szczecin Bydgoszcz

Poznań

Warszawa

Lublin

Wrocław

84

Katowice Rzeszów Kraków

lot.com

Santa Clara

La Romana

Połączenia bezpośrednie LOT Destinations operated by LOT

New York Seattle

Połączenie code-share Code-share connection

Colombo

Połączenia czarterowe Charter flights

Warsaw

Beijing

Bangkok

Ho Chi Minh

Krabi Zanzibar

Colombo

Singapore Helsinki St Petersburg

Durban

Stockholm Edinburgh

Riga

Copenhagen

Vilnius

Manchester Dublin

Amsterdam

Birmingham London Brussels Paris Luxembourg

Hamburg

Kiev Lviv Vienna

Stuttgart Linz

Munich

Salzburg Innsbruck Geneva Budapest Graz Klagenfurt Zurich Lyon Venice

Bilbao

Toulouse

Turin

Marseille Madrid

Milan Nice

Minsk

Warsaw

Dusseldorf Prague Frankfurt Basel

Moscow

Tallinn

Chisinau

Odessa

Zagreb

Ljubljana Bucharest Belgrade Zadar Split Bologna Sofia Rome

Barcelona

Tbilisi Istanbul Ankara

Yerevan

Lisbon Malta Larnaca Tel Aviv Cairo

85

Amman

OUR FLEET NASZA FLOTA

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

LONG-HAUL AIRCRAFT

Boeing 787 Dreamliner

NEW

LOT Business Class Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej

LOT Premium Class Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie

LOT Economy Class System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami – szczegóły repertuaru na stronie 94

– the seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

A premium standard economy class designed especially with you in mind.

An in-flight entertainment system with individual screens – for details go to page 94.

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE LOT Business Class Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu.

LOT Business Class On short- and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

MEDIUM- AND SHORT-HAUL AIRCRAFT

LOT Economy Plus Korzystaj z podwyższonego komfortu podróży w przystępnej cenie.

LOT Economy Plus Enjoy higher travel comfort at an affordable price.

Boeing 737-400 Embraer 195 Embraer 175** Embraer 170

86 lot.com

6 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc BC/PEC/EC / capacity

Bombardier DHC-8Q400***

LOT Economy Class DOMESTIC LOT Economy Class Wysoki standard podróży w najatrakcyjniejszej cenie.

LOT Economy Class The high standard of travel in the most attractive price.

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3 500 km* 147 lub 162

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km* 112

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

14 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km* 82

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km* 70

długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km* 78

* dla kompletu pasażerów / * with a full passenger load ** w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu / ** including two aricraft at the disposal of the Polish government *** rejsy realizowane według potrzeb biznesowych / *** flights operated as per business needs

FOT. MICHAŁ BRZECZKOWSKI

TERMINAL MAPS MAPY LOTNISK

MAPY LOTNISK

TERMINAL MAPS WARSZAWA – LOTNISKO CHOPINA, POLSKA

Terminal A Gates 13-16

Warsaw Chopin Airport, Poland Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Informacja lotniskowa Airport information +48 22 650 4220

3 1

1

LOT Transfer Center

2

Check-in LOT

3

Kasy LOT / LOT Ticket desk

2 3 Terminal A Gates 27-37

1 3

Terminal A Gates 38-45

Terminal 3 Gates A7-A20

To

tre cen ity c the

Terminal 3 Gates B14-B41

Terminal 3 Gates C30-C36

TORONTO LEASTER B. PEARSON INTL., CANADA

Terminal 1 Gates D20-F57

LOT Business Lounge

LOT Operates from Terminal 1 Concourse E Informacja lotniskowa Airport information +1-866-207-1690

Terminal 1 Gates F32-F99

Pass control

88

Security check

Bus lot.com

Terminal 1

Rail Terminal 1 Gates E68-E81

MAPY LOTNISK

TERMINAL MAPS NEW YORK JFK, USA

Terminal 7 Gates 1-12

LOT Operates from Terminal 1 Informacja lotniskowa Airport information +1 718-244-4444

Terminal 8 Gates 1-16 Terminal 5 Gates 1-27 Terminal 1 Gates 1-11

Terminal 4 Gates 2-4

Terminal 1

Terminal 2 Gates 19-70

MAPY LOTNISK TERMINAL MAPS

Terminal 8 Gates 31-47

Terminal 4 Gates 20-41 Terminal 3 Gates 1-18

CHICAGO O’HARE, USA

Terminal 1 Gates C1-C32

LOT Operates from International Terminal 5

Terminal 1 Gates B1-B22

Informacja lotniskowa Airport information +1 773-686-2200

Terminal 3 Gates L1-L10

Terminal 5 Gates M1-M5 Terminal 2 Gates E1-E15 Terminal 3 Gates K1-K19 Terminal 2 Gates F1-F14

Terminal 3 Gates G1-G21

Terminal 3 Gates H1-H18

Terminal 5 Gates M6-M13 Terminal 5

Terminal 5 Gates M14-M21

89 lot.com

TERMINAL MAPS MAPY LOTNISK

MAPY LOTNISK

TERMINAL MAPS Terminal 3E Gates E16-E23

PEKIN/BEIJING CAPITAL INTERNATIONAL AIRPORT, CHINA LOT Operates from Terminal 3 Informacja lotniskowa Airport information +86-10-96158

Terminal 3E Gates E24-E36 Terminal 1 Gates A1-A8

Terminal 2 Gates 24-49

Terminal 3E Gates E1-E15

Terminal 3

Gates A10-A18

Terminal 2 Gates 19-23

LOT Business Lounge Pass control Security check

Terminal 2 Gates 2-18

Terminal 3C Gates C19-C37

Terminal 3C Gates C1-C18

Rail Bus

BEZPIECZEŃSTWO Bezpieczeństwo

Safety

Płyny w bagażu podręcznym

Liquids in your hand luggage

NIE PALIMY Uprzejmie przypominamy, że w czasie trwania wszystkich rejsów PLL LOT obowiązuje bezwzględny zakaz palenia (dotyczy też papierosów elektronicznych) oraz picia alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w sklepie pokładowym Duty Free.

NIE TELEFONUJEMY Podczas całego lotu obowiązuje bezwzględny zakaz prowadzenia rozmów z telefonów komórkowych. Telefon może jednak pozostać włączony pod warunkiem przestawienia go w tryb samolotowy. Pasażerowie po włączeniu trybu offline mogą korzystać z większości funkcjonalności m.in. telefonów, tabletów, odtwarzaczy mp3 czy aparatów, jednak bez możliwości korzystania z sygnału sieci komórkowej lub bezprzewodowej transmisji danych (czyli np. wykonywania połączeń, wysyłania SMS-ów czy używania bluetootha).

Należy pamiętać, że w czasie startu i lądowania niedozwolone jest korzystanie ze słuchawek, a laptopy i inne większe urządzenia elektroniczne muszą być na ten czas zabezpieczone w bagażu podręcznym, kieszeni fotela lub na półce.

Korzystanie z urządzeń elektronicznych na pokładach samolotów LOT-u jest możliwe na mocy decyzji Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA), która zezwoliła liniom lotniczym na takie działanie. Zgodnie z opinią agencji korzystanie z elektroniki w samolotach nie ma wpływu na funkcjonowanie systemów pokładowych, pod warunkiem ustawienia ich właśnie w tryb samolotowy. Elektronika ustawiona w trybie samolotowym może być włączona przez cały czas trwania rejsu.

90 lot.com

SAFETY

Od 6 listopada 2006 r. w krajach Unii Europejskiej obowiązują przepisy dotyczące odprawy pasażerów podróżujących w dowolnym kierunku z lotnisk UE oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii. W związku z zagrożeniem płynnymi materiałami wybuchowymi ograniczają one ilości płynów, jakie podróżni mogą wnosić na pokład samolotu. W wyznaczonych punktach każdy pasażer i jego bagaż podręczny zostają poddani kontroli. Chodzi o sprawdzenie, czy podróżny nie wnosi na pokład samolotu niedozwolonych cieczy.

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com.

NO SMOKING We kindly remind you that smoking is strictly forbidden (including e-cigarettes) on all flights of the Polish Airlines LOT. You are also requested to refrain from drinking alcohol on our planes, whether brought along on board or purchased in the duty free shop.

NO CALLING During the whole flight it is strictly forbidden to make mobile phone calls. The phone can be left on provided it is switched to airplane mode. Passengers can use all the functionalities of mobile phones, tablets, mp3 players and cameras once the offline mode is switched on, i.e. without an active mobile phone signal or wireless data transmission (which would permit to e.g. make calls, send text messages or use the blutooth technology). Please note that durin both take-off and landing it is forbidden to use headphones, while laptops and larger electronic devices must be put away in hand luggage, in the front seat pocket or on the shelf above your seat. Passengers are allowed to use electronic devices on board LOT aircraft pursuant to the decision of the European Aviation Safety Agency (EASA) which authorised airlines to introduce the above rules. In line with the opinion of the agency, use of electronic devices on board does not interfere with the aircraft’s electronic system provided the flight mode is switched on in the device. Electronic devices switched to flight mode can be used during the whole flight.

On 6 November 2006 new regulations regarding the check-in of passengers travelling in any direction from European Union airports as well as from Norway, Iceland and Switzerland have been introduced in the European Union member states. In connection with the risk of liquid explosives, the regulations limit the amount of liquid which can be taken on board of the aircraft. At set points, each passenger and his or her hand luggage, undergo control. It must be checked whether the traveler does not take prohibited fluids on board of the aircraft. Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

LOT NAJLEPSZY NA TRASACH KRÓTKIEGO ZASIĘGU! LOT otrzymał nagrodę w kategorii „Najlepsza linia lotnicza na trasach krótkiego zasięgu” przyznawaną przez magazyn Business Traveller Poland. Zajął również trzecie miejsce w kategorii „Najlepsza klasa ekonomiczna”.

Zwycięzców wybierają w głosowaniu najczęściej podróżujący pasażerowie, czytelnicy polskiej edycji Business Travellera.

Wyróżnienie dla LOT-u to kolejne potwierdzenie silnej pozycji linii na polskim i europejskim rynku.

– LOT rozumie, jak wielkie znaczenie ma komfort nawet w czasie krótkich rejsów, dlatego oferuje szeroki wachlarz produktów. Pasażerowie podróżujący biznesowo mają możliwość korzystania z nowej klasy LOT Economy Plus, która łączy biznesowe rozwiązania z ekonomiczną ceną. Z drugiej strony LOT oferuje jeden z najbardziej różnorodnych produktów dla pasażerów klasy ekonomicznej, którzy wybierając taryfę LOT Economy Simple, mogą podróżować jedynie z bagażem podręcznym, oszczędzając nawet 30 proc.

– mówi Małgorzata Kozieł, rzecznik prasowy PLL LOT. – To wszystko sprawia, że LOT już dziś jest linią pierwszego wyboru dla tysięcy pasażerów z różnych krajów. Dziękujemy za wszystkie głosy! – dodaje.

LOT każdego roku otrzymuje wiele prestiżowych, polskich i międzynarodowych nagród. W ubiegłym roku linia została wybrana Najlepszą Linią Lotniczą w rejonie Europy, Bliskiego Wschodu i Afryki przez magazyn Frequent Business Traveler. LOT otrzymał także nagrodę dla Najlepszej Linii w Europie Środkowo-Wschodniej brytyjskiej edycji magazynu Business Traveller, a w grudniu w tej samej kategorii nagrodę GT Tested Award.

LOT NEWS

LOT IS THE BEST AIRLINE ON SHORT-HAUL FLIGHTS!

LOT NEWS

WYDARZENIA

LOT was named the “Best airline on short-haul flights” by the Business Traveller Poland magazine. It also ranked third in the “Best economy class” category.

The winner in each category is chosen in a voting by the most frequent travellers, readers of the Polish edition of Business Traveller magazine.

The award is yet another proof of LOT’s strong position on the Polish and European market.

“LOT understands that comfort is important even on very short flights, therefore offers a wide range of products. Business passengers have now the possibility to travel in new Economy Plus class that offers business class solutions at an economic price. In addition, LOT offers one of the most diversified products for the Economy class passengers who may fly in LOT Economy Simple tariff with hand luggage only, for 30% less”, says Małgorzata Kozieł, LOT’s Press Officer. “Such facilitations make us today the airline of first choice for thousands of passengers in many countries. Thank for your votes”, she added.

LOT Polish Airlines garner many Polish and international awards each year. Last year, LOT was named the Best Airline in Europe, Middle East and Africa region

by Frequent Business Traveler magazine. It also received the Best Central and Eastern Europe Airline title granted bythe British edition of the Business Traveller magazine. Last December, LOT garnered the GT Tested Award for the Best Airline in the same category.

93 lot.com

WIĘKSZOŚĆ SAMOCHODÓW NIE

ZATRZYMAŁABY SIĘ

Karta Korporacyjna American Express®

NA CZAS Rozszerzamy pakiet ubezpieczeń podróżnych !

WIĘKSZOŚĆ Od dnia 15.04.2015 r. zapewniamy bezkonkurencyjne ubezpieczenie w podróży: Ubezpieczenie Medyczne – do 120 000 EUR NNW – do 800 000 PLN Ubezpieczenie od Niedogodności w Podróży Usługa Global Assist Pełna lista Autoryzowanych Salonów Sprzedaży oraz Stacji Obsługi Subaru znajduje się na stronie www.subaru.pl

NOWY OUTBACK

American Express Global Corporate Payments EyeSight jest systemem wspomagającym kierowcę i może w pewnych warunkach drogowych lub pogodowych nie zadziałać optymalnie.

Tel. +48 22 581 5212 Kierowca zawsze jest zobowiązany prowadzić bezpiecznie i z uwagą oraz przestrzegać przepisów ruchu drogowego. EyeSight nie zwalnia

od odpowiedzialności za ewentualne wypadki. Sprawność działania systemu zależy od wielu czynników, takich jak odpowiednia obsługa samochodu, pogoda i warunki ruchu drogowego. Pełen opis działania systemu EyeSight i jego ograniczeń można znaleźć w instrukcji obsługi samochodu.

USEFUL INFORMATION PRZYDATNE INFORMACJE

BAGAŻ

LUGGAGE

Bagaż rejestrowany przewożony w luku bagażowym

Od 2012 roku obowiązuje system sztukowy, tzw. Piece Concept, który dotyczy bagaży rejestrowanych na wszystkich rejsach operowanych przez PLL LOT: • LOT Business Class na trasach długodystansowych (USA, Kanada, Chiny) – 3 sztuki o wadze nie większej niż 32 kg, • LOT Business Class na trasach średnio- i krótkodystansowych – 2 sztuki o wadze nie większej niż 32 kg, • LOT Premium Class na trasach długodystansowych – 2 sztuki, każda do 23 kg, • LOT Economy Plus na trasach średnio- i krótkodystansowych (Polska, Europa, Bliski Wschód) – 2 sztuki, każda do 23 kg, • LOT Economy Class – 1 sztuka o wadze do 23 kg.

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm.

Checked luggage allowances

From 2012 are subject to the Piece Concept applicable to registered baggage on all flights operated by LOT Polish Airlines: • LOT Business Class on long-haul flights (US, Canada, China) – 3 pieces of luggage up to 32 kg each • LOT Business Class on middle- and short haul flights (Poland, Europe, Middle East) – 2 pieces of luggage up to 32 kg each • LOT Premium Class on long haul flights – 2 piece of luggage up to 23 kg each • LOT Economy Plus on middle- and short haul flights (Poland, Europe, Middle East) – 2 pieces of luggage up to 23 kg each • LOT Economy Class – 1 piece up to 23 kg The sum of three dimensions should not exceed 158 cm

Bagaż podręczny przewożony na pokładzie

Niezależnie od limitu bagażu rejestrowanego i terminu zakupu biletu pasażer jest uprawniony do bezpłatnego przewozu bagażu podręcznego: • LOT Business Class – 2 sztuki o łącznej wadze do 18 kg (max waga jednej sztuki 9 kg), • LOT Premium Class – 2 sztuki 12 kg łącznie (max waga jednej sztuki 8 kg), • LOT Economy Plus – 1 sztuka do 8 kg, • LOT Economy Class – 1 sztuka do 8 kg.

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm (55x40x23)* Dodatkowo, w ramach bagażu podręcznego mogą być przewożone: - mała torebka damska lub​ - laptop lub - mały aparat fotograficzny lub - mała kamera lub - para kul ortopedycznych lub - dla podróżujących z dziećmi – pokarm i składany wózek lub spacerówka dla dziecka.

Carry-on luggage allowances

Apart from the above limits regarding checked-in luggage and regardless of the date on which the ticket was purchased, passengers are entitled to take on board free of charge: • LOT Business Class – 2 pieces of luggage up to 18 kg (one piece max 9 kg) • LOT Premium Class – 2 pieces of luggage up to 12 kg (one piece max 8 kg) • LOT Economy Plus – 1 piece of luggage up to 8 kg • LOT Economy Class – 1 Piece of luggage up to 8 kg The sum of three dimensions ( length, width and height) must not exceed 118 cm (55 + 40 + 23)* Passengers may additionally carry the following items as hand luggage: - a small woman’s handbag or - a laptop or • a small camera or - or small video camera or - a pair of crutches or - for passengers travelling with children - baby food and/or a fold up collapsible pusher (stroller)

Bagaż dla dzieci do lat dwóch

Dzieci do lat 2 niezajmujące oddzielnego miejsca w kabinie mają prawo do bezpłatnego przewozu: 1 sztuki bagażu do 23 kg o maksymalnym wymiarze do 158 cm oraz składanego wózka dziecięcego lub kosza do przewozu niemowląt, lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym**

Luggage allowances for Children up to 2 years of age not occupying a separate seat are entitled to take on board free of charge: 1 piece of luggage weighting up to 23 kg with a maximum size of up to 158 cm, and a fold up collapsible pusher (stroller), children up to or a baby basket or a car seat carried in the hold ** 2 years of age Deklaracje celne

Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajdą Państwo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych).

Customs declarations

Sample of custom declaration form can be found in the inflight entertainment system (on long-haul flights)

Zwierzęta na pokładzie

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce.

Animals on board

For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

Komfort (na pokładzie) Uprzejmie informujemy, że w trosce o bezpieczeństwo i komfort naszych pasażerów zabronione jest korzystanie z jakichkolwiek urządzeń blokujących elementy ruchome foteli.

For your comfort

96 lot.com

In consideration for your safety, we wish to kindly inform you that is prohibited by law to use any form of instrument or tool that blocks the recline function of the passenger’s seat on board the aircraft.

* Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com / * The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com. ** N a niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. / ** Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft. *** T orba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. / *** A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available. **** Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. / **** A n extra charge applies to outbound flights from Poland.

CODZIENNIE BLIŻEJ NAGRÓD

PAYBACK.PL

ZBIERAJ PUNKTY PAYBACK I WYMIENIAJ JE NA MILE MILES & MORE! 5 0P = 1 MILA

TERAZ WYGODNIE ZBIERASZ PUNKTY I JESZCZE SZYBCIEJ WYMIENIASZ JE NA MILE MILES & MORE! WSZYSTKO W TWOJEJ KOMÓRCE Aktywujesz Kupony i zbierasz więcej punktów Wymieniasz punkty na kupony rabatowe Sprawdzasz stan konta

Pobierz na

m.PAYBACK.pl

FOT. HEATHROW AIRPORT

THE WAY WE’VE CUT TIME AT HEATHROW Enjoy faster check-in and seamless connections in our new stunning, state-of-the-art London hub.

Then you’ll be free to dine and shop in style, or unwind in one of our four world-class lounges.

Terminal 2 – The Queen’s Terminal Experience it at heathrowt2.staralliance.com

Przesiądź się na kartę kredytową Miles & More mBanku Zachowaj mile i zbieraj kolejne 5000 mil na start 0 zł za wydanie karty kredytowej oprocentowanie 9,9% nominalne w skali roku przez 12 m-cy Dowiedz się więcej na www.mbank.pl/mile oraz w placówkach.

Podane poniżej informacje stanowią reprezentatywny przykład dla karty kredytowej MasterCard Miles & More wydanej w ramach promocji „Przenieś kartę kredytową”: kwota kredytu 18 578,86 zł, czas obowiązywania umowy 12 m-cy, roczne oprocentowanie nominalne 9,90%, opłata za wydanie karty 0 zł, rzeczywista roczna stopa oprocentowania 10,15%, całkowita kwota kredytu 18 578,86 zł, całkowita kwota do zapłaty przez kredytobiorcę 20 016,41 zł. Sporządzono w oparciu o informacje własne z dnia 1.07.2014 r. Promocja „Przenieś kartę kredytową” trwa od 1.09.2014 r. do 31.08.2015 r. Promocja „Zapraszamy na pokład z kartą kredytową mBanku” trwa od 1.01.2015 r. do 31.03.2015 r. Mile powitalne naliczane są tylko raz, bez względu na liczbę posiadanych kart, i nie są naliczane ponownie w przypadku wydania kolejnej karty, nowej w miejsce zastrzeżonej, duplikatu czy wznowienia karty. Uczestnik Promocji otrzyma za pierwszą transakcję bezgotówkową dokonaną w okresie trzech miesięcy kalendarzowych liczonych od dnia wydania Karty i po rozliczeniu tej transakcji na Rachunku Karty zwiększoną liczbę mil powitalnych – 5000 mil za pierwszą transakcję bezgotówkową dokonaną kartą Miles & More. Niniejszy materiał nie stanowi oferty w rozumieniu kodeksu cywilnego i ma charakter wyłącznie informacyjny. Przyznanie kredytu uzależnione jest od pozytywnej oceny zdolności kredytowej potencjalnego kredytobiorcy przez mBank S.A. Szczegółowe warunki, prowizje i opłaty związane z kartami kredytowymi Miles & More są określone w Taryfie prowizji i opłat bankowych w mBanku w Polsce dla osób fizycznych, Regulaminie kart kredytowych mBanku, Regulaminie Programu dla kart kredytowych Miles & More mBanku, Regulaminie promocji „Przenieś kartę kredytową”, Regulaminie promocji „Zapraszamy na pokład z kartą kredytową mBanku” dostępnych na stronie www.mBank.pl/indywidualny/karty/karty-kredytowe-miles-and-more/

FILMY MOVIES

TV TV

GRY GAMES

O NAS ABOUT US

lot.com

ZMIENIAMY SIĘ. DLA CIEBIE WE ARE CHANGING. FOR YOU

W marcu w ramach oferty PLL LOT oferujemy Państwu 43 filmy (w tym 4 filmy chińskie i 4 filmy rosyjskie), 32 odcinki seriali (w tym hity HBO), trzy koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami wewnątrz systemu oraz z zakładkami „O nas” i kategorią „Zmieniamy się dla Ciebie” w sekcji „TV”, aby mogli Państwo przekonać się, co jeszcze postanowiliśmy zrobić, aby umilić Państwu podróż.

E-READER

In March, we would like to offer you 43 movies (including 4 Chinese movies and 4 Russian movies), 32 TV series’ episodes (including HBO blockbusters), 3 concerts, a selection of entertaining shows and a collection of new games and e-magazines. We encourage you to check it out yourself. Please take a look at the “About us” section and the “We’re changing for You” category in the TV section to see what else we have decided to do to make your travel experience even better.

NOWOŚCI FILMOWE NEW IN MARCH:

INTERSTELLAR

102

DLA DZIECI KIDS

GDZIE JEST NEMO? FINDING NEMO

BIRDMAN

WIELKA SZÓSTKA BIG HERO 6

A WIĘC WOJNA THIS MEANS WAR

BOGOWIE GODS

FOT. MP

IN-FLIGHT ENTERTAINMENT SYSTEM ROZRYWKA NA POKŁADZIE

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ ENTERTAINMENT SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJIN-FLIGHT IN-FLIGHT ENTERTAINMENT

Lot to dopiero poczatek The flight is only the beginning

w tym numerze Madryt Praga Bukareszt Erywań Pekin Nowy Jork

lottravel.com

in this issue Madrid Prague Bucharest Yerevan Beijing New York

Metki, marki, moda i zakupy Weekend w Madrycie

Warsaw

Pakiet zawiera: • Bezpośredni przelot Polskimi Liniami Lotniczymi LOT na trasie Warszawa – Madryt w obie strony • Prywatny transfer z lotniska do hotelu oraz z hotelu na lotnisko • 2 noclegi ze śniadaniami w 4* hotelu Mayorazgo w Madrycie w pokoju 2-osobowym • Transfer na zakupy w Las Rozas Village specjalnym autobusem • Ubezpieczenie turystyczne

Cena pakietu od: Price from:

1529 PLN za osobę per person

Madrid

Plan podróży: Wybierz się na zakupy do Las Rozas Village – luksusowego centrum oddalonego o 30 minut drogi od Madrytu. W Las Rozas znajduje się ponad 100 butików ze światową modą takich marek, jak: Armani, Burberry, Calvin Klein, Camper, Carolina Herrera, Company Store, Custo Barcelona, Desigual, Diesel, Escada, Furla, Gant, Guess, Guy Laroche, Hugo Boss i wiele, wiele innych.

Las Rozas Village to nie tylko światowe, luksusowe marki w niesłychanych cenach, ale i szykowny, ekskluzywny klimat prywatnej osady i jej udogodnień, czarująca, przemiła obsługa, imprezy modowe i niezapomniane wrażenia.

loty dziennie daily flights

Labels, brands, fashion and shopping Weekend in Madrid Price includes: • Direct LOT flight Warsaw – Madrid – Warsaw • Private transfer airport – hotel – airport • Accommodation at 4* Hotel Mayorazgo in Madrid in a double room for 2 nights (breakfast included) • Shopping tour to La Rozas Village on a special bus • Travel insurance

Itinerary: Just step outside the hotel to start your shopping adventure. Experience the tour to Las Rozas Village. The outlet is only 30 minutes from the center of Madrid and offers more than 100 boutiques.

The collection of Las Rozes Village is defined by its luxury brands, charming open-air settings, welcoming and superior service, calendar of events and exceptional value for money. World-leading brands offer their collections with savings up to 70%, or more, all year round.

Tax free shopping for non EU citizens.

Kontakt Contact

www.lottravel.com +48 22 577 66 77

FOT. MP

Some of Las Rozes Village brands: Armani, Burberry, Calvin Klein, Camper, Carolina Herrera, Company Store, Custo Barcelona, Desigual, Diesel, Escada, Furla, Gant, Guess, Guy Laroche, Hugo Boss, Karen Millen, Lacoste, La Perla, L’Occitane, Pretty Ballerinas, Ralph Lauren, Samsonite, Spazio, Swarovski, TAG Heuer, TCN, Tommy Hilfiger, TOUS, Versace Company Store, Ermenegildo Zegna and many others.

Weekend w mieście mostów Praga

Warsaw

Prague

Pakiet zawiera: • • • • • • •

Cena pakietu od: Price from:

Bezpośredni przelot na pokładzie PLL LOT na trasie Warszawa-Praga-Warszawa Transfer do/z lotniska w Pradze do/z hotelu 2 noclegi w 4* Clarium Prague City Hotel lub podobnym wraz ze śniadaniami Rejs statkiem po Wełtawie z poczęstunkiem Zwiedzanie Starego Miasta i dzielnicy Żydowskiej z przewodnikiem Udział w folklorystycznym przyjęciu wraz z kolacją Ubezpieczenie turystyczne

Plan pobytu: Dzień

Przylot do Pragi. Prywatny transfer z lotniska do hotelu. Kierowca oczekuje na pasażerów w hali przylotów. Czas wolny na zapoznanie się z miastem.

Dzień

Po śniadaniu czas wolny za zwiedzanie Pragi. Wieczorem przyjęcie folklorystyczne w jednej z praskich restauracji. Program przewiduje muzykę na żywo, tańce oraz tradycyjną kolację. Podczas przyjęcia serwowane będą napoje bezalkoholowe, kawa, wino, a także nieograniczona ilość najlepszego czeskiego piwa.

Dzień

Śniadanie. Po południu rejs statkiem po Wełtawie, podczas którego możliwe jest spojrzenie na zabytki Pragi z wyjątkowej perspektywy. Podczas rejsu serwowana będzie kawa, herbata oraz ciasto. Po zakończonym rejsie przewodnik oprowadzi Państwa po znanej ulicy Paryskiej, dzielnicy Żydowskiej i Starym Mieście. Wieczorem transfer z hotelu na lotnisko i powrót do Warszawy.

1 1899 PLN za osobę per person

PLANOWANY TERMIN LOTÓW: PLANNED FLIGHT DATE: WYLOT DEPARTURE 13.03.2015 Warszawa 14:30 – Praga 15:45 POWRÓT RETURN 15.03.2015 Praga 20:15 – Warszawa 21:30

2

3

Weekend in the city of Bridges Prague

Price includes: • • • • • • •

Direct PLL LOT flight Warsaw-Prague-Warsaw Transfer to/from the Prague Airport to/from a hotel 2 nights at the 4* Clarium Prague City Hotel (or similar) with breakfast A river cruise on the Vltava with a treat A guided tour of the Old Town and the Jewish district Participation in a folklore reception with dinner Travel insurance

Itinerary: Day

Arrival in Prague. Private transfer from the airport to the hotel. The driver will be waiting for the passengers in the arrivals hall. Free time to explore the city.

Day

After breakfast, free time to explore Prague. In the evening a folklore evening at one of the Prague restaurants. There will be live music, dancing and a traditional dinner. During the reception soft drinks, coffee, wine and an unlimited amount of the best Czech beer will be served.

Day

Breakfast. An afternoon cruise on the Vlatva River, during which it is possible to look at the sights of Prague from a unique perspective. Coffee, tea and cake will be served during the cruise. After the cruise a guide will show you around the famous Paris street, the Jewish district and the Old Town. In the evening, transfer from the hotel to the airport and return to Warsaw.

1

2 3

Kontakt Contact

www.lottravel.com +48 22 577 66 77

Niesamowita stolica Rumunii Bukareszt

Warsaw

Pakiet zawiera: • • • • •

Cena pakietu od: Price from:

Bezpośredni przelot na pokładzie PLL LOT na trasie Warszawa-Bukareszt-Warszawa Transfer do/z lotniska w Budapeszcie do/z hotelu 3 noclegi w 4* hotelu Novotel lub podobnym wraz ze śniadaniami Powitalna trzydaniowa kolacja w jednej z najlepszych restauracji w Bukareszcie Wycieczka w góry, a w niej: - przejazd samochodem z kierowcą - opieka przewodnika - zwiedzanie Pałacu Peles i Zamku w Branie (Zamku Drakuli) • Ubezpieczenie turystyczne

Plan pobytu:

2799 PLN za osobę 1 per person PLANOWANY TERMIN LOTÓW: PLANNED FLIGHT DATE: marzec 2015 march 2015

Bucharest

Dzień

Przylot do Bukaresztu. Prywatny transfer z lotniska do hotelu. Kierowca oczekuje na pasażerów w hali przylotów. Zakwaterowanie w 4* Novotel Bucharest City Centre Hotel. Wieczorem powitalna trzydaniowa kolacja w jednej z najlepszych restauracji w Bukareszcie.

Dzień

Śniadanie. Czas wolny za zwiedzanie miasta.

Dzień

Śniadanie. Spod hotelu kierowca zabierze Państwa w góry Bucegi do Pałacu Peles. Budynek ten stanowił niegdyś letnią rezydencję królów Rumunii.

Towarzyszyć Państwu będzie anglojęzyczny przewodnik.

Następnie wraz z przewodnikiem zwiedzą Państwo średniowieczny Zamek w Branie, który był niegdyś ważnym punktem obronnym, natomiast od 1920 roku pełnił funkcję rezydencji letniej królowej Rumunii Marii. Obecnie znajduje się tam muzeum historyczne. Powrót do hotelu.

Dzień

Po śniadaniu czas wolny na zwiedzanie miasta. Transfer z hotelu na lotnisko i powrót do Warszawy.

2

3

4

The amazing capital of Romania Bucharest Price includes: • • • • •

Direct PLL LOT filght Warsaw-Bucharest-Warsaw Transfer to/from the Bucharest Airport to/from a hotel 3 nights at the 4* Novotel hotel (or simlar) with breakfast A welcome three-course dinner at one of the best restaurants in Bucharest A trip to the mountains, including: - a car drive with a driver - a tour guide - a visit to the Peles Palace and Bran Castle (Dracula’s castle) • Travel insurance

Itinerary: Day

Arrival in Bucharest. Private transfer from the airport to the hotel. The driver will be waiting for the passengers in the arrivals hall. Check-in at the 4-star Novotel Bucharest City Centre Hotel. A welcome three-course dinner at one of the best restaurants in Bucharest in the evening.

Day

Breakfast. Free time to explore the city.

Day

Breakfast. A driver will take you to the Bucegi Mountains to the Peles Palace. The building was once a summer residence of Romanian kings. You will be accompanied by an English-speaking guide.

Next, have a guided tour around the medieval Bran castle. The castle used to be an important defensive point, and since 1920 it was the summer residence of the Romanian Queen Mary. At present there is a historical museum there. Return to the hotel.

Day

After breakfast, free time to explore the city. Transfer from the hotel to the airport and return to Warsaw.

1

2 3

Kontakt Contact

www.lottravel.com +48 22 577 66 77

4

Do korzeni dawnej kultury Armenii Erywań – 4 dni Pakiet zawiera: • • • • • •

Cena pakietu od: Price from:

2999 PLN za osobę

Bezpośredni przelot na pokładzie PLL LOT na trasie Warszawa - Erywań - Warszawa Prywatny transfer do/z portu lotniczego w Erywaniu 3 noce w hotelu 3* w Erywaniu ze śniadaniami Polskojęzycznego przewodnika Bilety wstępu podczas zwiedzania zgodnie z planem podróży Ubezpieczenie turystyczne

Plan pobytu: Dzień

Przyjazd, Erywań, zwiedzanie miasta Przyjazd do Erywania oraz transfer do hotelu. Pomoc w zameldowaniu. Wolny czas, aby odpocząć.

Po śniadaniu spotkanie z przewodnikiem w hotelu i rozpoczęcie wycieczki po mieście Erywań położonym w dolinie ARARAT, leżącej u stóp majestatycznej góry ARARAT na szlaku Noego. Najpierw zwiedzamy. Następnie odwiedzamy Centrum Sztuki Cafesjana. Później będziemy podziwiać panoramę Kaskad. Przejdziemy do Opery zwiedzając jej okolice. Odwiedziny “Wernisaża” dużego targu na świeżym powietrzu z wyłącznie ręcznie wykonanymi tradycyjnymi prezentami. Powrót do hotelu.

Dzień

Erywań – Garni – Geghard – Erywań Śniadanie w hotelu. Przejazd do świątyni w Garni (I wiek n.e). Kolejnym celem wycieczki będzie klasztor Geghard (XII-XIII wiek). Geghard początkowo był zanany jako Ajriwank (Klasztor Jaskiniowy).

Klasztor w Geghard i dolina górnego Azatu są wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Powrót do Erywania. Kolacja w restauracji “Kaukaz” w Erywaniu. Nocleg w hotelu (Erywań).

Dzień

Erywań – Cachkadzor – Sewan – Erywań Po śniadaniu w hotelu przejazd do Cachkadzoru (“Dolina kwiatów”). Zwiedzanie klasztoru w Kecharis, położonego w północno-zachodniej części Cachkadzoru. Można też przejechać się słynnym wyciągiem linowym w Cachkadzor. Przejazd do “perły” Armenii - jeziora Sewan. Wizyta w klasztorze Sewanawank na półwyspie Sewan. Czas wolny nad jeziorem. Przejazd z powrotem do Erywania. Nocleg w Erywaniu.

Dzień

Wyjazd Wcześniejsze wymeldowanie z hotelu. Transfer na lotnisko na 3 godziny przed lotem.

1

per person

2

3

4

To the roots of old culture of Armenia Yerevan – 4 days Price includes: • • • • • •

Direct LOT flight Warsaw - Yerevan - Warsaw Private transfer to/from Yerevan Airport to Yerevan 3 nights at 3* hotel with breakfasts in Yerevan Polish speaking guide Entrance tickets during sightseeing according to itinerary Travel insurance

Itinerary: Day

Arrival, Yerevan, City Tour Arrival to Yerevan. Transfer to the hotel. Check-In Support. Free time to have some rest.

After breakfast at the hotel meet your tour guide and start city tour round Yerevan which is located in ARARAT valley lying under the feet of the majestic mount ARARAT on the Noah’s route. First we visit Matenadaran (Armenian for “library”, UNESCO World Heritage Site).

Afterwards visit of Cafesjian Center for the Arts. Then enjoy the panorama of Cascade Monument. Proceed to Opera House visiting the roundabouts. Overnight at the hotel (Yerevan).

Day

Yerevan – Garni – Geghard – Yerevan Breakfast at the hotel. Drive to Garni temple (1stA.D.) which is the only “witness” of Hellenistic Epoch in the territory of CIS. Continue tour to Gegard Monastery (1213th centuries). Geghard was initially known as Ayrivank (Cave Monastery). Geghard and the Upper Azat Valley are inscribed on the UNESCO World Heritage List. Return to Yerevan . Dinner in the Restaurant “Caucasus” in Yerevan. Overnight in the hotel (Yerevan).

Day

Yerevan – Tsakhkadzor – Sevan – Yerevan After breakfast at hotel drive to Tsaghkadzor.

Tsaghkadzor city (“Valley of flowers”) is considered to be one of the places of our mountainous country, where the beauty of the nature appears with its whole variety.

You can enjoy also the famous ropeway of Tsakhadzor.

Drive to the “pearl” of Armenia lake. Visit of Sevanavank Monastery in Sevan. Free time at lakeside. Drive back to Yerevan. Overnight in Yerevan.

Day

Departure Early check-out from hotel. Transfer to the airport 3 hours before flight.

1

2

3

4 Kontakt Contact

www.lottravel.com +48 22 577 66 77

Pekin

Weekend w Pekinie

Warsaw

Pakiet zawiera:

Cena pakietu od: Price from:

5499 PLN za osobę

• Bezpośredni lot na trasie Warszawa – Pekin – Warszawa samolotem Boeing 787 Dreamliner (klasa ekonomiczna) • Zakwaterowanie: 3 noclegi w hotelu Crowne Plaza Beijing Wangfujing***** lub podobnym (+wyżywienie: śniadania, lunche, kolacje) • Zwiedzanie wg programu wraz z kosztami biletów wstępu • Prywatne transfery lotnisko – hotel – lotnisko • Prywatny transport w czasie zwiedzania • Serwis wykwalifikowanego przewodnika lokalnego z jęz. angielskim • Bilety na spektakl Kung-fu show • Ubezpieczenie turystyczne

Plan pobytu: Dzień

Piątek Przylot do Pekinu samolotem rejsowym LO 091 o godz. 06:45. Przejazd do największego cesarskiego ogrodu, jakim jest Letni Pałac. Lunch w jednym z pawilonów, znajdujących się na terenie pałacu. Przejazd na Plac Tiananmen (Plac Niebiańskiego Spokoju). Przejście do gmachu Opery Narodowej, czas na zdjęcia. Kolacja w lokalnej restauracji.

Dzień

Sprawdź naszą ofertę również w klasie Premium i Biznes.

Sobota Śniadanie. Przejazd do Świątyni Nieba – największego obiektu sakralnego cesarskich Chin. Przejazd do Zakazanego Miasta czyli Cesarskiego Zimowego Pałacu. Po lunchu – przejażdżka rikszami po najstarszych uliczkach miasta (teren tzw. Hutongów). Chwila relaksu na malowniczej uliczce pełnej barów.

Kolacja w lokalnej restauracji. Wieczorem – udział w spektaklu „Kung-Fu Show”.

Dzień

Take your seat in Dreamliner and enjoy your flight!

Travel as you wish.

Niedziela Śniadanie. Zwiedzanie Świątyni Harmonii i Pokoju. Po lunchu wyjazd poza miasto i zwiedzanie Wielkiego Muru. Wjazd kolejką linową w wyższe partie i zdobywanie chińskiego muru w miejscu, pochodzącym z okresu dynastii Ming.

Trekking po Wielkim Murze. Powrót do miasta, pożegnalna kolacja.

Dzień

Poniedziałek Wczesne śniadanie. Transfer na lotnisko, wylot do Polski samolotem rejsowym LO 092 o 08:45.

per person

Wybierz miejsce na pokładzie Dreamlinera.

Podróżuj tak jak lubisz.

Check our offer also for Premium and Business class.

Beijing

1

2

3

4

Beijing

Weekend in Beijing Price includes: • Direct flight Warsaw - Beijing - Warsaw aboard the Boeing 787 Dreamliner (Economy Class) • Accommodation: 3 nights in: Crowne Plaza Beijing Wangfujing***** or similar (catering: breakfasts, lunches, dinners) • Sightseeing according to the programme along with entrance tickets • Private transfers airport – hotel – airport • Private transport while sightseeing • Services by a qualified local tour guide speaking English • Tickets for a Kung-fu show • Travel insurance

Itinerary: Day

Friday Arrival to Beijing aboard the regular LO 091 flight at 06:45 a.m. Transfer to the largest emperor’s garden of the Summer Palace. Lunch in one of pavilions located in the Summer Palace garden. Transfer to the Tiananmen Square (Gate of Heavenly Peace). Walk to the building of the National Opera, time to take photos. Dinner in a local restaurant.

Day

Saturday Breakfast. Transfer to the Temple of Heaven – the largest sacral facility of imperial China.

Transfer to the Forbidden City, that is the Imperial Winter Palace. After lunch – a ride in a rickshaw in the oldest streets of the city (the so-called Hutongs’ area). Short relaxation in a picturesque street full of bars. Dinner in a local restaurant. Evening – „Kung-Fu Show”.

Day

Sunday Breakfast, Transfer to the Temple of Peace and Harmony.

Lunch and visit of the Great Wall. Entrance to the highest parts by a cable car and climbing a portion of the wall built during the Ming Dynasty. Trekking over the Great Wall. Return to the city, farewell dinner.

Day

Monday Early breakfast. Transfer to the airport, departure for Poland aboard the regular LO 092 flight at 08:45 a.m.

1

2

3 4 Kontakt Contact

www.lottravel.com +48 22 577 66 77

Nowy Jork

Weekend w mieście, które nigdy nie śpi

Warsaw

Pakiet zawiera: • Bezpośredni przelot Polskimi Liniami Lotniczymi LOT na trasie Warszawa – Nowy Jork w obie strony • Prywatny transfer z lotniska do hotelu oraz z hotelu na lotnisko • 4 noclegi w hotelu na Manhattanie • Kolacja w lokalnej restauracji • Indywidualne 4-godzinne zwiedzanie miasta samochodem (z osobistym przewodnikiem i kierowcą) • Ubezpieczenie turystyczne

Cena pakietu od: Price from:

Plan pobytu:

7199 PLN 1 za osobę per person

Wybierz miejsce na pokładzie Dreamlinera.

Podróżuj tak jak lubisz.

Sprawdź naszą ofertę również w klasie Premium i Biznes.

Take your seat in Dreamliner and enjoy your flight!

Travel as you wish.

Check our offer also for Premium and Business class.

New York

Dzień

Czwartek Przylot na lotnisko JFK o godz. 20:25. Prywatny transfer do hotelu na Manhattanie.

Wieczorem kolacja w wyśmienitej restauracji w pobliżu hotelu.

Dzień

2

Piątek wiedzanie miasta samochodem z przewodnikiem. Możliwość wyboru jednej z tras zwiedzania zgodnie z zainteresowaniami, np. ścisłe centrum Manhattanu, Górny Manhattan lub Brooklyn. Reszta dnia do własnej dyspozycji.

Dzień

Weekend

wolne. Podczas weekendu polecamy zwiedzanie serca miasta – 3,4 Dni zapierającego dech w piersiach Manhattanu oraz okolic Mostu Brooklinskiego.

Osobom pragnącym weekendowego wypoczynku polecamy spacer po Central Parku, a tam przejazd dorożką oraz wypożyczenie łódki. Wieczorem warto udać się do jednego z teatrów, które mieszczą się niedaleko sławnego Times Square.

Dzień

5

Poniedziałek Prywatny transfer na lotnisko JFK. Lot powrotny do Warszawy.

New York

Weekend in the city that never sleeps Price includes: • Direct flight with LOT Polish Airlines from Warsaw to New York in both directions • Private transfer from the airport to the hotel, and vice-versa.

• 4 nights in a hotel in Manhattan • Dinner at a local restaurant • Individual 4-hour tour of the city by car (with a personal tour guide and driver) • Travel insurance

Itinerary: Day

Thursday Arrival at JFK airport at 20:25. Private transfer to your hotel in Manhattan. In the evening, dinner at an excellent restaurant near the hotel.

Day

Friday Guided tour of the city by car. You can choose one route according to your interests, such as the inner centre of Manhattan, Upper Manhattan or Brooklyn. Rest of the day at your disposal.

1

2 Day

Weekend

off. During the weekend we recommend visiting the 3,4 Days heart of the city – the breathtaking Manhattan and the surroundings of the Brooklyn Bridge. For those wishing to have a weekend rest we recommend a walk in the Central Park, where you can take a carriage ride and rent a boat. In the evening, go to one of the theaters that are located close to the famous Times Square.

Day

5 Kontakt Contact

www.lottravel.com +48 22 577 66 77

Monday Private transfer to JFK airport. Return flight to Warsaw.

Kompleksowa obsługa wyjazdów służbowych

Profesjonalne doradztwo oraz szeroki wachlarz usług na każdym etapie podróży

Comprehensive business trip service

Professional consultancy and wide range of services at each stage of the journey Najlepsze warunki na połączenia krajowe i międzynarodowe LOT oraz innych przewoźników Best conditions for national and international LOT flights and other airlines

Wynajem samochodów Car rental

Rezerwacje hotelowe Hotel bookings

Wyjazdy typu „incentive” Incentive trips

Ubezpieczenia podróżne Travel insurance

Naliczanie punktów i mil w programach lojalnościowych: Miles & More oraz LOT dla Firm Collection of point in Miles & More program and LOT for Business program

Pakiety wakacyjne dla pracowników firm Vacation packages for employees

Serwis dostosowany do indywidualnych potrzeb i polityki firmy Customized service meeting to individual needs and company travel policy

Kontakt przez 24h 24h service

Skontaktuj się z nami! / Contact us today!

Tel: +48 22 606 60 33 / E-mail: biz@lot travel.com

Business

E

I

E E

E

E

E

E

E

E

E

I

I

I

E

E

E

E

E

I

E

I E

E

I

E E

I

E

I

I

I E

I

E

E

E

E

E

E

I

E

E

I

I

E

E

I

E

E

I

I

E

I

E

I