Kaleidoscope April 2015 by LOT Polish Airlines

MENU STR. 111 / MENU INSIDE

04/2015

egzemplarz bezpłatny / free copy magazyn pokładowy Polskich Linii Lotniczych LOT ISSN 0239-9032

Meksyk/Mexico

ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90 www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day. There is nothing else like it in Warsawâ&#x20AC;Ś

EDYTORIAL Szanowni Państwo, wchodzimy w nowy, letni sezon śpiewająco, w rytm największych przebojów zespołu ABBA. Niedawno odbyła się premiera musicalu Mamma Mia! w Teatrze Muzycznym ROMA w Warszawie, którego LOT jest partnerem. Jego niezwykła atmosfera przeniosła się także na pokłady naszych maszyn. Jeden z naszych Embraerów 175 jest pierwszym na świecie oficjalnym samolotem spektaklu, w specjalnym musicalowym malowaniu, a na jego pokładzie naszym pasażerom towarzyszą legendarne hity szwedzkiej grupy. Polecam Państwu serdecznie ten niesamowity spektakl! Mówi się, że wiosna to najlepszy czas na zmiany. Chcemy, by LOT nieustannie zmieniał się na lepsze i rozwijał skrzydła. Dlatego uznaliśmy, że to najbardziej odpowiedni moment na zaprezentowanie nowej odsłony programu LOT Dla Firm. Teraz proponujemy całkowicie odmienioną stronę internetową, bardziej korzystny system zgromadzenia i wydawania punktów oraz najnowszą technologię zarządzania kontem – wszystko po to, by wspierać polskie firmy z sektora Małych i Średnich Przedsiębiorstw. W dodatku wszystko w jednym miejscu, na: lotdlafirm.com. Cieplejsza aura i coraz dłuższe dni sprzyjają wyjazdom – zarówno tym na krótsze, jak i dłuższe dystanse. Jeśli rozważają Państwo weekendową wycieczkę, polecam klimatyczny Londyn, do którego LOT proponuje kilka rejsów każdego dnia. Teraz to również podróż na Terminal 2, którego projekt powstał przy współpracy portu lotniczego Londyn Heathrow, Star Alliance i wszystkich przewoźników sojuszu, w tym LOT-u, a który został niedawno nagrodzony tytułem „Lotniska Roku” przez branżowy magazyn Air Transport World. Życzę Państwu niezapomnianych podróży. ☐

NA WIOSNĘ PRZYGOTOWALIŚMY DLA PAŃSTWA NOWĄ ODSŁONĘ PROGRAMU LOT DLA FIRM. SPRING IS THE PERFECT TIME TO PRESENT OUR NEW LOT FOR BUSINESS PROGRAMME.

Editorial

Dear Passengers, We are entering the new summer season in flying colours, to the accompaniment of ABBA’s greatest hits. Recently, the Mamma Mia! musical opened at the ROMA Musical Theatre in Warsaw. And LOT is a partner. The exceptional atmosphere of the show is palpable onboard our planes. One of our Embraer 175s sports livery with the musical’s theme. This is the world’s first official Mamma Mia! plane and our passengers are regaled with Abba hits. I heartily recommend this awesome musical to you. They say that spring is the best time for a change. We want LOT to keep on growing and spreading its wings. We have therefore decided that now is the time to present our new LOT for Business programme. We have revamped our website, and introduced new rules for earning and spending points, as well as the latest account management technology for small and medium Polish enterprises. All this is just a click away at lotdlafirm.com. Warmer weather and longer days are just the ticket to fly to distant and not so distant locations. For a weekend getaway, I recommend London. LOT operates a number of flights there every day. It would also be an opportunity to see Terminal 2, a collaborative project of London Heathrow, Star Alliance and all its member carriers, including LOT, which was recently named the Airport of the Year by Air Transport World magazine. Wishing you many memorable journeys. ☐

Prezes PLL LOT / LOT POLISH AIRLINES CEO Sebastian Mikosz

Note from the Editor

ZNAK CZASÓW

A sign of the times Można się z tego śmiać, ale „zdjęcia z ręki” robią już chyba niemal wszyscy. Odkąd papież Franciszek zaszokował świat, pozując do selfie z grupą nastolatków z Włoch, stało się to czymś więcej niż tylko „fotką”. To znak naszych czasów. Pierwsze zdjęcie wykonał Francuz Joseph Nicéphore Niépce w 1826 r. techniką naświetlania polerowanej cynkowej płytki pokrytej asfaltem syryjskim, w 1861 r. udało się zrobić pierwsze zdjęcie kolorowe, pierwszy obraz cyfrowy – w 1957 roku… Od tamtej pory świat fotografii został zrewolucjonizowany przez dostępność aparatów cyfrowych, potem okazało się, że funkcję uwieczniania otoczenia przenieśliśmy do telefonów komórkowych – przecież zawsze mamy je pod ręką, nie trzeba pamiętać o zabraniu dodatkowego sprzętu. Teraz okazuje się, że do wykonania zdjęcia nie potrzebujemy już nikogo obok, jesteśmy samowystarczalni. Trudno powiedzieć, że takie zdjęcia mają szczególną wartość artystyczną (choć i to się zdarza), ale z pewnością pozwalają uchwycić moment, emocję, wspomnienie. I w tym właśnie tkwi ich siła. Ale świat nie stoi w miejscu i moda na selfie też się zmienia – teraz najbardziej trendy jest dronie, czyli zdjęcie siebie samego z drona latającego nad nami… Albo selfiestick, czyli wysięgnik, który jest niejako przedłużeniem ręki i daje inną perspektywę – moda na tyle poważna i powszechna, że niektóre muzea i galerie wprowadziły oficjalny zakaz używania selfiesticków. Powód? „Ludzie są tak skoncentrowani na wykonaniu fotografii, że potrafią niechcący zniszczyć eksponat lub wpadają na innych zwiedzających” – podały władze nowojorskiego Metropolitan Museum of Art. Oby więc zdjęcia były dla Was dopełnieniem przeżyć, a nie w ich zastępstwie. Na razie modzie na selfie uległam też i ja sama :-) ☐

SELFIE POZWALAJĄ UCHWYCIĆ MOMENT I EMOCJĘ. W TYM WŁAŚNIE TKWI ICH SIŁA. SELFIES HELP CAPTURE THE MOMENT AND EMOTIONS. AND THIS IS THEIR STRENGTH. 4

Laugh if you want, but just about everyone is taking pictures of themselves these days. Ever since Pope Francis shocked the world by posing with a group of Italian teenagers, it has become something more than just a “snap”; it’s a sign of the times. The first photograph was taken by the French inventor Joseph Nicéphore Niépce on a polished plate made of zinc and covered with Syrian asphalt. 1861 saw the first colour image and 1957 the first digital photograph. Photography has since been revolutionised by the wide availability of digital cameras, and later, mobile phones. These are always at your fingertips, so you don’t need to take any additional gear with you. And now it turns out that we don’t need anyone else to photograph us. We have become self-sufficient. These photos seldom evince any outstanding artistic merit (although some do), but they certainly capture the moment, emotion or memory. And this is their strength. But the world is not standing still and the fad for selfies is changing, too. The cool thing now is a dronie, or a self-portrait taken by a drone hovering above your head. Or a selfie stick, which extends your arm to open up a whole new perspective – a trend so serious and widespread that some museums and galleries have officially banned selfie sticks. Why? “People are so focused on taking pictures that they might damage artwork or hit other visitors”, announced the Metropolitan Museum of Art in New York. Let photographs complement your experience but not replace it. But even I have succumbed to the selfie craze :-) ☐

REDAKTOR NACZELNA / EDITOR IN CHIEF Martyna Wojciechowska

OD NACZELNEJ

Deutsche Bank Private Banking

Wznieś się wyżej z dwuosobową Radą Doradców Kiedy jesteś wysoko, wiesz, ile zależy od wsparcia zaufanych ludzi. Osobista, dwuosobowa Rada Doradców to ukoronowanie sukcesu każdego Klienta Private Banking. To siła, która wznosi finanse na wyższy poziom.

EliteLine: 801 19 19 19 (opłata wg obowiązujących stawek operatora), www.eliteprivatebanking.pl Deutsche Bank Polska S.A., al. Armii Ludowej 26, 00-609 Warszawa

SPIS TREŚCI Contents

NA DOBRY POCZĄTEK / OFF TO A GOOD START LIST PREZESA PLL LOT / Note from the LOT CEO 3 OD NACZELNEJ / Note from the Editor 4 W CHMURACH / Up in the air 8

WYRUSZ W PODRÓŻ / SEE THE WORLD WYDARZENIA / What’s on 10 SKARBY JUKATANU / The treasures of Yukatán 14 MODNY KIERUNEK: PRAGA / Trendy Destination: Prague 24

TERAZ POLSKA / TIME FOR POLAND NA WEEKEND: PŁYNIEMY BARKĄ / A weekend in Poland: Barging down the river 28 CHRZAN – SYMBOL POSTU / Horseradish as the symbol of Lent 34 91–114

WIEDZIEĆ WIĘCEJ / DID YOU KNOW? GEZELLIG W ŻYCIU HOLENDRA / The gezellig Dutch life 38 NARCYZM W KADRZE / Digital narcissism 48 POMPEJE – WIRTUALNA PODRÓŻ / Pompeii – A virtual exhibition 54 W CZTERY OCZY Z MAŁGORZATĄ SZUMOWSKĄ / One on One with Małgorzata Szumowska 60 OGRÓD – NAMIASTKA RAJU / Gardens – The substitute of paradise 70 BIZNES NIE MA PŁCI / Business has no gender 80

ROZMAITOŚCI / MISCELLANEA KULTURA / Culture 68 GADŻETY / Gadgets 82 TWÓJ STYL / Your style 84 DOBRY ADRES / Good address 88 MYŚL NA DROGĘ / A thought for the road 90 82 6

BUTY W GENACH / Shoes run in genes 42

W CHMURACH

Up in The Air

Największym problemem pierwszych śmigłowców był tzw. moment reakcyjny. Gdy tylko maszyna odrywała się od ziemi, zgodnie z trzecią zasadą dynamiki Newtona jej kadłub zaczynał obracać się w stronę przeciwną do ruchu wirnika nośnego. Współczesne helikoptery radzą sobie z tym za pomocą zamontowanego z tyłu wirnika bocznego.

TEKSTY/BY:

Maciej Nikodemski

Reaction torque was the biggest challenge posed by early helicopters. As soon as the machine lifted, its fuselage would follow Newton’s third law of motion states to spin in the opposite direction than the rotor. Modern helicopters use tail rotor which works against this force.

Wyniesiony na orbitę w 1990 r. Teleskop Kosmiczny Hubble’a szybko zaczął szwankować – jego główne zwierciadło zostało źle zaprojektowane. Z 12-tonowej porażki za miliard dolarów w najbardziej produktywną maszynę naukową na świecie przekształcono go podczas pięciu misji naprawczych. Launched in 1990, the Hubble Space Telescope was soon haunted by failures as a result of its flawed mirror. Five servicing missions have turned the 12-ton failure that cost one billion dollars into the world’s most productive scientific instruments ever built.

Built in 2013 at 4,411 meters, Daocheng airport in Tibet is the world’s highest civilian airport. According to the official version, it was developed to improve transportation in the southeastern Sichuan Province, give a boost to the economy and increase tourism revenue. It is designed to handle 280,000 passengers per year.

Otwarte w 2013 r. na wysokości 4411 m n.p.m. cywilne lotnisko Daocheng w Tybecie to najwyżej położony port lotniczy na świecie. Oficjalnie powstało, aby usprawnić komunikację w południowo-wschodniej prowincji Syczuan, ożywić gospodarkę i zwiększyć wpływy z turystyki. Rocznie ma obsługiwać ok. 280 tys. pasażerów.

Did you know?

Jednym z pionierów spadochroniarstwa był Jean-Pierre Blanchard, który w powietrze wzbijał się balonem, a swój nowy wynalazek testował na psie. Gdy podczas kolejnej takiej próby jego balon pękł, Blanchard był zmuszony sam wypróbować swój spadochron.

One of parachuting pioneers was Jean Pierre Blanchard who flew a balloon and tested his invention on a dog. When his balloon broke during a trial, Blanchard himself was forced to rely on his invention.

CZY WIESZ, ŻE...

WYDARZENIA

What's on

Paryż na wesoło v Thrills and spills in Paris

Korzenie tego największego wesołego miasteczka we Francji sięgają roku 957 i ówczesnego Jarmarku św. Antoniego. Współczesna paryska impreza trwa sześć tygodni, a miliony gości co roku korzystają tu z niezliczonych atrakcji. / The largest country fair in France, dates back to 957, when it was known as the St Anthony Fair. The event is held in Paris, lasts six days, and attracts millions of visitors and offers a host of attractions. od 4.04, www.foiredutrone.com/histoire, FOIRE DU TRÔNE, PARYŻ, FRANCJA / from 4.04, FOIRE DU TRÔNE, Paris, France

Robbie was rozbawi c

Let Robbie entertain you

Krakowski koncert Brytyjczyka będzie jednym z kilku podczas wiosennej trasy Let Me Entertain You Tour po Europie. Robbie Williams znany jest z występów bardzo energicznych, na pewno nie zabraknie też jego największych przebojów. / This is Robbie Williams’s first ever Polish concert. The Kraków gig is part of his European spring tour. The Take That member is famous for his energetic performances, and his “Let Me Entertain You Tour” is bound to be jam-packed with hits. 17.04, www.livenation.pl/event/578993/robbie-williams-tickets, LET ME ENTERTAIN YOU – koncert Robbiego Williamsa, Kraków, Polska / LET ME ENTERTAIN YOU – ROBBIE WILLIAMS, Kraków, Poland

Nowy początek x

A new beginning

Wystawa w berlińskim muzeum ukazuje powojenne losy dwunastu europejskich krajów. Ich dzieje to skomplikowana opowieść o wyzwoleniu i odbudowie, bez porównywania i relatywizowania cierpień i doświadczeń obu stron konfliktu. / The Berlin Museum is currently staging an exhibition on the post-war histories of twelve European countries. Their stories form a complex tale of liberation and reconstruction. The suffering and experiences of both sides are neither relativised nor compared. od 24.04, www.museumsportal-berlin. de/pl/exhibitions/1945-niederlage-befreiung-neuanfang/, wystawa 1945 – PORAŻKA. WYZWOLENIE. NOWY POCZĄTEK, Niemieckie Muzeum Historyczne, Berlin, RFN / from 24.04, exhibition 1945 – DEFEAT. LIBERATION. NEW BEGINNING, German Historical Museum, Berlin, Germany

Muzyka na pustyni z Music in the desert

10–12.04, 17–19.04, www.coachella.com, FESTIWAL MUZYCZNY COACHELLA, INDIO k. Los Angeles, USA / COACHELLA MUSIC FESTIVAL, Indio near Los Angeles, US.

Przez dwa kwietniowe weekendy na kalifornijskiej pustyni wystąpią gwiazdy największego formatu: Jack White, AC\DC, Florence and the Machine, Interpol czy Belle and Sebastian. O tym, jak ważna to impreza, niech świadczy fakt, że ubiegłoroczne występy oglądało średnio 579 tys. osób. / A Californian desert will be hosting some of the world’s biggest names, including Jack White, AC/DC, Florence and the Machine, Interpol, and Belle and Sebastian for two weekends in April. This event attracted 579,000 people last year.

WYDARZENIA

What's on

Ryby w roli głównej v Fish in the spotlight

To już ósma edycja portugalskiego święta kuchni. Pierwszeństwo mają tu ryby, a wśród nich sardynki i dorsz, bez których Portugalczycy obejść się nie potrafią. Nie brakuje też wina – porto, zielonego vinho verde i bardziej klasycznych odmian oraz oliwek pod dziesiątkami postaci. / The eighth Lisbon Fish Festival celebrates fish, including sardines and cod, the staples of Portuguese cooking. Expect lots of wine – port wine, vinho verde, as well as more classic varieties, and olives served in every conceivable way. 9–19.04, www.peixemlisboa.com, PEIXE EM LISBOA – Festiwal ryb w Lizbonie, Lizbona, Portugalia / Peixe em Lisboa – Lisbon Fish Festival, Lisbon, Portugal

Fado nad Motławą x Fado on the seaside

Gdańska impreza to koncertowe oblicze audycji Marcina Kydryńskiego, miłośnika muzyki z Portugalii i Afryki. Podczas pięciu wieczorów w Filharmonii Bałtyckiej wystąpią m.in. Paolo Flores, Mariza i Neuza. Swoimi prawami rządzą się festiwalowe wieczory fado, podczas których wykonawcy starają się odtworzyć atmosferę lizbońskiej piwnicy pełnej wina i ryb. / This event in Gdańsk is a concert version of Marcin Kydryński’s world music radio programme Siesta. This year’s festival will be featuring music from Portugal and Africa. Paolo Flores, Mariza and Neuza and others will be performing for five nights at the Baltic Philharmonic. Fado festivals are very special, as the performers go all out to recreate the atmosphere of a Lisbon basement packed with wine and fish.

Do biegu, gotowi, start! z

Ready, steady, go!

26.04, www. virginmoneylondonmarathon.com, MARATON LONDYŃSKi, Londyn, Anglia / LONDON MARATHON, London, England

24–26.04, www.siestafestival.pl, SIESTA FESTIVAL, Gdańsk, Polska / SIESTA FESTIVAL, Gdańsk, Poland

Z dreszczykiem c Thrilling festival

Trzydzieści lat temu w Amsterdamie zaczęli spotykać się miłośnicy tanich horrorów o zombi. Z czasem ich impreza przekształciła się w jeden z ważniejszych festiwali filmu fantastycznego. Noc terroru pozostaje integralną częścią wydarzenia. / Fans of B-class zombie horror movies began to meet in Amsterdam three decades ago. Over time, this event has grown to become a major fantasy festival. The “Night of terror” is an integral component. 8–18.04, www.imaginefilmfestival.nl, 31. IMAGINE FILM FESTIVAL – festiwal filmów fantasy i s.f., Amsterdam, Holandia / 31. IMAGINE FILM FESTIVAL – Fantasy and SF movie festival, Amsterdam, Netherlands

To już 35. edycja biegu ulicami Londynu. Charakteryzuje się płaską trasą przebiegającą w sąsiedztwie Tamizy z trzema różnymi punktami startowymi. Jest jednym z 6 najważniejszych maratonów na świecie, które tworzą cykl World Marathon Majors z łączną pulą nagród miliona dolarów. / The London Marathon is in its 35th year. The race begins at three separate points and follows a flat course around the Thames. The London Marathon is one of the “Big Six” that make up the World Marathon Majors competition. The prize purse is $1 million for each of the six races.

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

SKARBY JUKATANU

Treasures of Yucatán

BŁĘKIT WODY I BIEL PIASKU – TO IDEALNE POŁĄCZENIE NA WAKACJE. ALE NIE MOŻNA NA NIM POPRZESTAĆ, BO WYBRZEŻE JUKATANU SKRYWA WIELE SKARBÓW! / BLUE WATER AND PRISTINE WHITE SANDS ARE THE PERFECT HOLIDAY COMBINATION. BUT THIS IS JUST THE BEGINNING. THE YUCATÁN COASTLINE HAS MANY OTHER TREASURES WAITING TO BE EXPLORED. Chojnowska

TEKST/BY: Dorota

14 14

Świątynia w ruinach prekolumbijskiego miasta Majów w Tulum. A temple in the ruins of the pre-columbian Mayan city of Tulum.

Broad Horizons

Jeszcze 60 lat temu nikt w Meksyku nie wierzył, że Cancún – cicha rybacka wioska – zmieni się w kurort turystyczny. Ale stało się! Ledwo stanęły pierwsze hotele, a zaczęli napływać urlopowicze z całego świata. I nie tylko do Cancún, ale na całe wybrzeże Jukatanu. SILNIEJSZE OD MAGII Cancún to prawdziwa wieża Babel. W restauracjach libańskich, włoskich, hiszpańskich czy meksykańskich słychać wszystkie języki świata. Na ulicach zresztą też. Ale może warto zaryzykować i choć jeden raz przejść się do miejskiej części Cancún, gdzie ciągle króluje język hiszpański? To właśnie tam, w lokalnych barach zaaranżowanych w garażach, serwuje się najlepsze quesadillas, empanadas, sopas de tortilla czy tostadas z salsa verde i salsa roja. – Tiene agua de Jamaica, porfa? – pytam sprzedawcę i widzę uśmiech. Nawet w Cancún warto znać kilka słów po hiszpańsku. Bo kubek będzie wypełniony orzeźwiającym napojem z hibiskusa po sam brzeg, bo empanada będzie miała więcej farszu. W Meksyku uśmiech daje zielone światło dla dalszej

NAJWIĘKSZE PRZYSMAKI MEKSYKAŃSKIEJ KUCHNI ZNAJDZIEMY W SKROMNYCH LOKALNYCH BARACH. FOR THE BEST LOCAL MEXICAN DISHES GO TO UNASSUMING LOCAL BARS. rozmowy, o ile hiszpański pozwoli dalej brnąć w konwersację. Kolejność jest zawsze ta sama. Zaczynam od miłości do Meksyku, a szczególnie jego kuchni. Bo Meksykanie są niezwykle przeczuleni na punkcie swoich przysmaków. To zresztą doskonale po nich widać. T-shirty mocno opinają się na wydatnych brzuszkach panów, zaś panie w całej okazałości są po prostu okrągłe. Miłość do jedzenia zdradzają też same statystyki – od wielu lat Meksykanie zajmują pierwsze miejsce wśród najbardziej otyłych narodów świata. Rozmowa z tematów kulinarnych przechodzi na niesamowitych ludzi, wspaniałe piramidy pozostawione przez starożytnych Majów. Potem robimy woltę do współczesności i rozmawiamy o dzisiejszych Majach. W tym momencie właściciel baru może rzucić mimochodem, że zna jednego szamana. – Pracuje na budowie jednego z hoteli – zapewne doda, bo szamani lubią sobie dorobić. – Chcesz, żeby opowiedział ci przyszłość?

Sixty years ago, no one would have believed that Cancún, a quiet fishing village, would one day be a tourist resort. But that is precisely what has happened. No sooner had the first hotels been built when holidaymakers from all over the world came flooding in. And not just to Cancún, but all along the Yucatán coastline. STRONGER THAN MAGIC Cancún is truly cosmopolitan. You can hear every language in the world spoken in the city’s Lebanese, Italian, Spanish and Mexican restaurants. In the streets too. But it might be worth taking a walk down to the urban part of Cancún, where Spanish continues to dominate. This is where fast food bars tucked into garages serve quesadillas, empadadas, sopas de tortilla as well as tostadas with salsa verde and salsa roja. You won’t find better anywhere. “Tiene agua de Jamaica, porfa?” I ask a vendor and see him grin. It pays to speak a little Spanish, even in Cancún. My glass will be full and my empanada packed with stuffing. A smile is a sure-fire conversation starter in Mexico, provided your Spanish is good enough to keep it going. The drill is always the same. I begin by declaring my love of Mexico, and especially Mexican food. Mexicans are very sensitive when it comes to their delicacies. And it shows. T-shirts cling to potbellies and the women, in all their glory, are... let’s just say they’re curvaceous. This passion for food is borne out statistically too. Mexico has long been ranked as one of the world’s most obese nations. The conversation will soon veer away from gastronomy and on to incredible people, and the magnificent pyramids of the ancient Mayans. This leads on to the modern Mayans. Don’t be surprised if a bar owner casually remarks that he knows a witch doctor. He might even add that he’s working on a hotel construction site. Witch doctors usually have day jobs. “Would you like him to tell your fortune?” “Sure.” You do not pass up an opportunity like that. HEAVY DUTY EXHIBITION Fortune telling is like weather forecasting. You either get it right or you don’t. The most accurate predictions are said to be made in ancient ruins or cenotes, where the most powerful spirits dwell. Aluxes, as these creatures are called, whisper the future into the witch doctor’s ears. Their main duty, however, is to guard sacred places. “You mustn’t take even a stone W Uxmal, dawnym mieście Majów, na głodnych turystów czekają przy drodze kurczaki z grilla. Isla Mujeres to nie tylko piękne plaże – wieczorem ulice tętnią tu życiem. Uxmal, an old Mayan city, stalls selling griilled chicken awaits hungry tourists by the roadside. There is much more to Isla Mujeres Than its beautiful beaches. Its streets bustle with life in the evenings.

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

Chichén Itzá to jedno z największych miast, które Majowie założyli na półwyspie Jukatan. Jego ruiny co roku zwiedza ponad milion turystów. Chichén Itzá is one of the largest cities founded by the Mayas on the Yukatán peninsula. Its ruins attract over a million tourists each year.

– Jasne! Takiej szansy nie wolno marnować! WYSTAWA CIĘŻKIEJ WAGI Z wróżbami jest trochę tak jak z prognozą pogody. Sprawdzą się lub nie. Ponoć najmniej zawodne są te odprawione w starożytnych ruinach lub cenotach, bo tam mieszkają najsilniejsze duchy. Aluxes, jak nazywają się te istoty, podszeptują przyszłość szamanom. Jednak przede wszystkim pilnują świętych miejsc. – Dlatego nie wolno ci z nich zabrać nawet kamyka – ostrzega mnie znajomy. – Bo aluxes będą cię dotąd nękać, aż zwrócisz to, co do nich należy. Pamiętam o tym podczas spaceru po Tulum. Zamiast kamyka na pamiątkę, robię zdjęcie śnieżnobiałym ruinom miasta wzniesionym na krawędzi urwiska, za którymi rozpościera się turkusowe morze. To rzeczywiście najpiękniej położone majańskie miasto... – Dzięki wam, starożytni Majowie! Przez was muszę robić ko-

with you”, my friends warns me. “The aluxes will haunt you until you return their property.” I keep this in mind as I stroll around Tulum. Instead of pocketing a pebble as a keepsake, I take a photo of some dazzling white ruins perched atop a cliff overlooking the turquoise sea. This is truly the most picturesquely located Mayan city. “Thank you, ancient Mayans. I have to look at more ruins because of you.” I am startled out of my reverie by an American teenager. The boy has no idea that the Mayans are not solely responsible. The people of today have made their own contributions to the list of local attractions. Take Jason deCaiers Tylor, who created underwater galleries in the vicinity of Isla Mujeres and Punta Nizuc. He placed life-size casts of local villagers at 4 to 9 metres, the perfect depth for novice divers and snorkelers. When the gallery was opened, the combined weight of the sculptures was over 200 tonnes. They are even heavier now, as they have gradually become overgrown by coral and are steadily turning into a reef. “By diverting attention to artificial reefs, natural reefs have now been given a greater chance to repair and to regenerate”, Taylor once said in an interview. The artist has achieved considerable success - his gallery near Isla Mujeres alone has an annual footfall of approx. 750,000 visitors.

Z MAJAŃSKICH RUIN NIE WOLNO ZABRAĆ NAWET KAMYKA. DUCHY PILNUJĄCE ŚWIĘTYCH MIEJSC BĘDĄ NAS ZA TO NĘKAĆ. YOU MUSTN’T TAKE EVEN A SINGLE PEBBLE AS A KEEPSAKE FROM MAYAN RUINS. IF YOU DO, THE SPIRITS GUARDING THE PLACE WILL HAUNT YOU.

lejną wycieczkę po jakichś ruinach! – zadumę przerywa mi głos amerykańskiego nastolatka. Chłopak nie wie, że nie tylko Majowie się na niego uwzięli. Swoje trzy grosze do listy atrakcji turystycznych dorzucili współcześni. Na przykład Jason deCaires Tylor, który w okolicach Isla Mujeres i Punta Nizuc stworzył dwie podwodne galerie. Na głębokości od 4 do około 9 m, czyli jak znalazł dla początkujących nurków, artysta umieścił naturalnej wielkości odlewy mieszkańców okolicznych wiosek. W dniu otwarcia galerii wszystkie eksponaty ważyły ponad 200 ton, teraz jeszcze więcej, bo stopniowo zarastają koralowcami i przeobrażają się w rafę. – Chcę, by odciągnęły turystów od prawdziwej rafy koralowej. W ten sposób dam jej szansę na spokojną regenerację i rozwój – powiedział w jednym z wywiadów Jason deCaires. Artysta może powiedzieć, że osiągnął pewien sukces. Samą tylko galerię w okolicach Isla Mujeres odwiedza rocznie około 750 tys. osób! KIERUNEK: RAJ Sporą konkurencję dla rafy koralowej stanowi również Rezerwat Biosfery Sian Ka’an. – W języku Majów oznacza to „miejsce, w którym narodziło się niebo” – opowiada przewodnik. Brzmi autentycznie, bo sam jest Indianinem. Lokalna wspólnota, do której należy, kilka lat temu zorganizowała biuro po-

DESTINATION: PARADISE The Sian Ka’an Biosphere Reserve gives the coral reef a fair run for its money. “Its Mayan name means ‘the place where heaven was born’”, says my guide. As an Indian himself, he would probably know. His local community set up the Community Tours Sian Ka’an travel agency a few years ago. These sorts of initiatives are rather common and Mayans are setting up autonomous communities all across the Yucatán. This enables them to grab a slice - albeit a modest one- of the tourist pie. Sian Ka’an is worth fighting for. The number of visitors is increasing, despite the crisis. Some come here for the pristine landscapes, others are fascinated by the local fauna. Either way, Sian Kan’an has never let anybody down. The lagoons, mangrove forests and jungles are home to more than 300 species of bird and 500 species of terrestrial animals. And there is a plethora of fish, invertebrates... It should come as no surprise to learn that this enclave of untamed nature is a UNESCO World Heritage Site. Ironically, instead of protecting the area, this status has brought in a wave of tourists. PRETTY IN PINK The flamingos at La Reserva Especial de la Biósfera Ría Celestún, near the town of Celestún are given a lot more peace. These birds are the main attraction of the reserve. They are REKLAMA

W parku tajskie rodziny urządzają sobie pikniki i częstują sąsiadów zrobionymi z ryżu słodyczami.

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons dróży Community Tours Sian Ka’an. Tego typu inicjatywa nie jest niczym szczególnym. Na całym Jukatanie Majowie tworzą swoje comunidades. Dzięki temu wciąż skromnie, ale jednak biorą dla siebie część turystycznego tortu. W Sian Ka’an jest o co walczyć. Turystów, mimo kryzysu, przybywa. Jedni szukają dziewiczych krajobrazów, innych fascynują zwierzęta. Jedni i drudzy nie odjeżdżają z Sian Ka’an rozczarowani. W lagunach, lasach mangrowych i w dżungli żyje ponad 300 gatunków ptaków i 500 gatunków zwierząt lądowych. Do tego trzeba dodać niezliczone ryby, bezkręgowce… Nic dziwnego, że tę enklawę dzikiej przyrody wzięło pod swój parasol UNESCO. Sian Ka’an wpisano bowiem na listę światowego dziedzictwa. Jak na ironię ten akt zamiast chronić, prowadzi do zadeptania rezerwatu. NA RÓŻOWO Dużo większym spokojem cieszą się flamingi w La Reserva Especial de la Biósfera Ría Celestún nieopodal Celestún. Jego główną atrakcją są te ptaki. Ja też przyjechałam je zobaczyć. Mój przewodnik Carlos bezszelestnie podpływa łodzią wiosłową do stada brodzącego w wodzie. Zatrzymujemy się na bezpieczną odległość. Niespiesznie wyciągam aparat. Już prawie

certainly what brought me here. Carlos, my guide, silently steers our boat towards a wading flock. We stop a safe distance away and I gingerly scoop out my camera. But no sooner have I found the perfect frame when the birds take off – just as I was about to release the shutter. A second later, I hear the roar of an engine. “It’s a cruise boat full of tourists... They keep scaring the birds away”, laments Carlos. This is how I learn that it’s best to visit Celestún on your own. We did not come across another flock that day. “But I’ve got

Na targu warzywnym w Umán zakupy warto połączyć z pogawędką. Cenoty, w których można nurkować, to prawdziwy skarb Jukatanu. A vegetable market in Umán – shopping can be combined with a chat. The cenotes which are available to divers are one of Yukatan’s greatest attractions.

REZERWATY PRZYRODY TO SPORA KONKURENCJA DLA RAFY KORALOWEJ. WCIĄŻ PRZYBYWA TU TURYSTÓW. NATURE RESERVES ARE AS ATTRACTIVE AS THE CORAL REEF. MORE AND MORE VISITORS COME HERE ANNUALLY.

Doświadczenie. Zaufanie. Doskonała pielęgnacja.

Pełen blasku wieczór zaczyna się od szybkiej pielęgnacji butów

Búfalo Paste & Shine 2 in 1 sprawi, że Twoje buty nabiorą blasku w zaledwie kilka sekund. Dzięki jego wyjątkowej formule nie ma konieczności polerowania, a skóra pozostaje naturalnie gładka. Poręczny aplikator z gąbką pozwoli Ci w mgnieniu oka przygotować się i zrobić pozytywne wrażenie. www.bufalo.pl

Broad Horizons

wykadrowałam zdjęcie, już chcę nacisnąć spust migawki, gdy nagle flamingi zrywają się do lotu. Za chwilę słyszę silnik. – To stateczek z turystami… Ciągle straszą ptaki! – załamuje ręce Carlos. Już wiem, dlaczego Celestún lepiej zwiedzać na własną rękę. Tego dnia nie natrafiliśmy więcej na żadne stado. – Ale mam coś na pocieszenie. Zobaczysz Real de Salinas – mówi mój przewodnik. Za chwilę idziemy wśród rozległych polderów wypełnionych różową jak flamingi solanką. Zarówno sól, jak i ptaki zawdzięczają swą barwę tej samej bakterii, jednak ta pod wpływem promieni słońca umiera, stąd sól po jakimś czasie staje się śnieżnobiała.

Meksykanie kochają kolor. Na ścianach domów znajdziemy tu wszystkie barwy. Obok: Isla Holbox i Isla Mujeres to miejsca, gdzie można oglądać ogromne rekiny wielorybie, a nawet z nimi pływać. Mexicans love colour. You will find all the colours of the world on the walls of their houses. Right: Isla Holbox and Isla Mujeres are places where you can watch whale sharks and event take them out for a swim.

WYSPA KOBIET Z salin słynęła również Isla Mujeres. Dziś to jedno z najbardziej popularnych miejsc wypoczynkowych na Jukatanie. Sól wydobywano tu jeszcze przed przybyciem Kolumba aż do

THE ISLAND OF WOMEN It’s hard to believe that Isla Mujeres used to be famous for its salt pans. Today, it’s one of the most popular resorts in the Yucatán. Salt was extracted here long before Columbus and continued until the middle of the 20th century, when the evaporation ponds were filled in and roads, hotels and an airport were built in their stead. And so, Isla Mujeres (Island of Women) was transformed into a tourist resort. As the name implies, women enjoy special privileges here. Especially in the evening. “There are always happy hours for ladies in one of the clubs”, explains Nancy, one of the residents of the island. “You can party all night long without spending a peso.” But the days are not all that bad either. To prove her point, Nancy drags me along to the beach. I have to say it feels great to bask in the sun on snowwhite sand, splash around in azure water and watch pelicans fly right over my head. I might even take a tour and go diving with whale sharks. In any case, I’ll spend a few days here before I get back to exploring the Yucatán. ☐

something else to cheer you up. Come and see Real de Salinas”, says Carlos. A few minutes later, we find ourselves walking through an expanse of pools full of flamingo-pink brine. The colour is no coincidence. Both the salt and the birds owe their hue to the same bacteria, which are killed by sunlight. The salt turns white some time later.

połowy XX w. Wówczas saliny zasypano, a w ich miejscu pobudowano drogi, lotnisko i hotele. W ten sposób Isla Mujeres, czyli Wyspa Kobiet, przeobraziła się w kurort turystyczny. I jak sama nazwa wskazuje, kobiety cieszą się tu specjalnymi prawami. Szczególnie wieczorem. – Zawsze w jakimś klubie jest happy hour dla pań – tłumaczy mi Nancy, rezydentka na wyspie. – Całą noc możesz się bawić i nie wydać ani peso! W dzień również nie jest źle. Na dowód siłą zaciąga mnie na plażę. Rzeczywiście, przyjemnie się wygrzewać na białym jak śnieg piasku, pływać w turkusowej wodze i obserwować pelikany lądujące tuż obok mojej INFO O LOTACH | FLIGHT INFO głowy. Może wykupię wycieczkę na nurkoLOT realizuje czartery w sezonie zimowym między innymi do Meksyku. / In the winter season LOT is wanie z rekinami wielorybimi? Jakoś wyoffering charter flights to numerous destinations including Mexico. trzymam tu kilka dni, zanim znowu wyruszę na odkrywanie Jukatanu! ☐

W ISLA MUJERES (WYSPA KOBIET) PANIE MOGĄ BAWIĆ SIĘ CAŁĄ NOC I NIE WYDAĆ ANI PESO. IN ISLA MUJERES (ISLAND OF WOMEN) LADIES CAN PARTY UNTIL THE WEE HOURS WITHOUT SPENDING A PESO.

SZEROKIE HORYZONTY

MODNY KIERUNEK

Trendy Destination

NAJ PRAGA PRAGUE TOP

GDYBY PRZYSZŁO NAM WSKAZAĆ STOLICĘ EUROPY ŚRODKOWEJ, PRAGA CHYBA NIE MIAŁABY KONKURENCJI. / IF WE HAD TO SELECT A CAPITAL FOR CENTRAL EUROPE, PRAGUE WOULD DEFINITELY BE OUR FIRST CHOICE. TEKST/BY: Sławomir

Borkowski

Astronomiczny spektakl Amazing show

Praska starówka należy do najpiękniejszych na świecie. A jednym z najbardziej zachwycających obiektów na niej jest ogromny średniowieczny zegar astronomiczny umieszczony na wieży ratusza. O pełnych godzinach zdobiące go alegoryczne postaci ożywają, dając niezwykły spektakl. / The Old Town in Prague is among the most beautiful in the world. One of its most picturesque landmarks is the giant medieval astronomical clock on the City Hall tower. Every hour, its allegorical statues come to life to give a stunning spectacle.

2 Wyszynk od średniowiecza

Pijalni piwa jest w Pradze bez liku, podobnie jak doskonałych marek piwnych. Jeśli jednak raczyć się tym popularnym wśród Czechów napojem, to gdzie jak nie U Fleku? Ten minibrowar serwuje doskonałe ciemne piwo. A fakt, że robi to od pięciu wieków, i to pod tym samym adresem (Kremencowa 11), jest chyba wystarczającą rekomendacją. / Prague is home to countless pubs and some excellent brands of beer, but U Fleků is definitely the place to go for this most popular of Czech beverages. U Fleků is a small brewery that serves excellent dark beer. The fact that it’s been doing so for five centuries – and at the same address (Kremencowa 11) – is a recommendation in itself.

©SHUT TERSTOCK (2), GET TYIMAGES

Medieval hostelry

Kraków-Kazimierz, ul. Trynitarska 6 Projekt będący harmonijnym splotem unikalnej, historycznej lokalizacji oraz nowoczesnej przestrzeni mieszkalnej. Oryginalny w swojej koncepcji i wykonaniu kameralny budynek apartamentowy, położony jest w zabytkowej części krakowskiego Kazimierza oferuje apartamenty 1 i 2 poziomowe o bardzo zróżnicowanych rozkładach pomieszczeń i powierzchni od 30 do 200m² z loggiami, balkonami i widokowymi ogrodami zimowymi. Zaprojektowany z myślą o najbardziej wymagających klientach, estetyczny i zarazem bardzo funkcjonalny obiekt, wyposażony będzie w starannie zaaranżowany hall z całodobową recepcją, wewnętrzny dziedziniec z ogrodem, dwie wysokiej klasy windy, część usługową oraz podziemny parking.

Acar Developer

ul. Armii Krajowej 19 30-150 Kraków

+48 663 300 900 +48 605 607 399

www.acardeveloper.pl

www.harmonicahouse.pl

Zakończenie realizacji planowane jest na IV kwartał 2016.

MODNY KIERUNEK

Our Destination

Most nad epokami

A bridge across the ages

INFO O LOTACH / FLIGHT INFO WAW–PRG 07.15–08.30 pon.–sob. / Mo.–Sat. 14.30–15.45 pon.–sob. / Mo.–Sat. 18.40–19.55 pon.–pt., nd. / Mo.–Fri., Su. 20.10–21.30 wt., czw., nd. / Tue., Thu., Su. PRG–WAW 06.55–08.15 pon., śr., pt. / Mo., Wed., Fri. 09.05–10.20 pon.–sob. / Mo.–Sat. 13.10–14.25 wt.–nd. / Tue.–Su. 13.15–14.30 pon. / Mo. 16.25–17.40 pon.–sob. / Mo.–Sat. 20.40–21.55 pon.–pt., nd. / Mo.–Fri., Su.

Architektoniczne ikony mają to do siebie, że przyciągają tłumy. Nie inaczej jest z mostem Karola. Mimo to kamiennej przeprawy, która liczy sobie ponad 500 lat, pominąć nie sposób. Piękny jest bowiem nie tylko sam obiekt, ale też widoki na starą Pragę, jakie się z niego rozciągają. Trzeba się tylko znaleźć się na nim w stosownym momencie – rankiem (pusto) lub po zmierzchu (iluminacje). / Architectural icons always draw crowds of visitors. The same goes for the Charles Bridge. But this stone structure, built more than 500 years ago, is truly worth visiting. It is beautiful and offers a sweeping view of the Old Town – you just need to get there at the right time – in the morning (when it’s empty) or after dusk (illuminations).

Całkowita cena biletu kupionego na lot.com, w taryfie LOT Economy Class na bezpośredni lot w obie strony, zawiera wszystkie podatki i opłaty i wynosi od 569 zł. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu oraz formy płatności. Godziny rejsów podane są w czasach lokalnych. / Total price of a direct return ticket purchased at lot.com in the LOT Economy Class fare including all fees and taxes from PLN 569. The price may vary depending on the date the ticket is purchased and the payment method. Flight times given in local time.

Gypsy vibes

W Czechach żyje znaczna mniejszość romska. I choć stosunki międzyetniczne miewają swoje lepsze i gorsze chwile, koniec maja upływa w Pradze pod znakiem romskiej kultury – za sprawą wielkiego festiwalu Khamoro (Słoneczko). W jego ramach można posłuchać muzyki tradycyjnej i nowoczesnej, a także gypsy jazzu. Oprócz tego na publiczność czekają taneczne warsztaty, pokazy, wystawy, no i barwny korowód uczestników imprezy po ulicach starego miasta. Impreza startuje 25 maja, od open-air party nad brzegiem Wełtawy. The Czech Republic is home to a large Roma minority. Interethnic relations have certainly had their ups and downs, but Romani culture comes into its own at the end of May. The Khamoro World Roma Festival celebrates traditional and modern music, as well as gypsy jazz. The programme features dance workshops, shows, exhibitions and a colourful pageant of revellers.

Uliczka awansowana

Gentrified lane

Złota uliczka powstała niegdyś jako ciąg mieszkanek-warsztatów między dwoma rzędami fortyfikacji i nigdy nie była reprezentacyjna. Choć tamtejsze klitki najpierw zajmowali złotnicy, przez wieki gnieździła się tu głównie miejska biedota. Dziś miejsce to jednak nabrało baśniowego charakteru i jest jedną z największych atrakcji miasta. / The Golden Lane is a row of tiny houses-cumworkshops built between two fortification walls. It has never had any pretensions of grandeur. These little cubbyholes were once the domain of the city’s goldsmiths and later its paupers, who lived there for centuries. The Golden Lane’s fairytale quality has made it one of the most popular parts of the city.

Praga na cygańską nutę

ING

ZOBACZ, CO TRACISZ...

SEE WHAT SEE WHAT ZOBACZ, BEEN MISSING YOU’VEYOU’VE BEEN MISSING CO TRACISZ...

SEE WHAT SEE WHAT BEEN MISSING YOU’VEYOU’VE BEEN MISSING

łej Polsce:

Salony Optyk Polar; BEŁCHATÓW: Loox Galeria Optyki; ka 82 paw. 0/14; GDYNIA: Pomorskie Centrum Optyczne; POLSKI: Loox Galeria Optyki; Optyk Paweł Kaźmierczak, : Vision Optyka, ul. Długa 18; KALISZ: Salony Loox Galeria AKÓW: Praktyka Lekarska, ul. Stachiewicza 47 lok. 101; Loox NOWY DWÓR GDAŃSKI: La City, ul. Gdańska 2; OLSZTYN: . Warmińska 14/11; OPOLE ZAWADA: Loox Galeria Optyki Redukcja Doskonałe Wyraźny Ochrona Widzenie Historia Ostrovia; POZNAŃ:zmęczenia ZakładKomfort Optyczny, Małachowskiego 45innowacji widzenie ul.kontrast 100% UV bez oczu odblasków Optyczny, ul. Półwiejska 30/1; PIOTRKÓW TRYBUNALSKI: alon Optyczny, ul. Lubelska 1; SOPOT: Loox Galeria Optyki ŚWIERADÓW ZDRÓJ: Salon Trendy, ul. Zdrojowa; ŚREM: OWSKIE GÓRY: Visions Optyk, Rynek 5a; TORUŃ: Salon SunLoox CH Blue City; Loox Galeria Optyki, Atrium Targówek; p. 16; Optyk, ul. Lazurowa 10; Salony Perfect Vision; Optyk

www.viscom.pl

Redukcja zmęczenia oczu

Komfort

Doskonałe widzenie

Wyraźny kontrast

Ochrona 100% UV

Widzenie bez odblasków

Historia innowacji

Okulary przeciwsłoneczne dostępne są w wybranych salonach optycznych w całej Polsce:

AGUSTÓW: Salon Optyczny, ul. Żabia 3; BIAŁYSTOK: Luxoptica; BIŁGORAJ: Salony Optyk GARWOLIN: Salon Optyczny, ul. Kościelna 10; GDAŃSK: Optyk, AL. Grunwaldzka 82 paw. 0/1 SunLoox CH Riviera; GLIWICE: Nemezis, ul. Zwycięstwa 61; GORZÓW WIELKOPOLSKI: Loo

WEEKEND W POLSCE

weekend

A weekend in Poland

DOM NA RZECE

A House on the River

POLSKA MA JEDNĄ Z GĘSTSZYCH W EUROPIE SIEĆ DRÓG WODNYCH, ALE ZNAJĄ JE TYLKO ŻEGLARZE Z SZANTĄ NA USTACH I KAJAKARZE. BARKA POZWALA PODRÓŻOWAĆ TYMI DROGAMI SZCZUROM LĄDOWYM. / POLAND HAS ONE OF THE DENSEST NETWORKS OF WATERWAYS IN EUROPE, BUT THEY ARE KNOWN ONLY TO SAILORS AND CANOEISTS. BARGING IS THE PERFECT OPTION FOR US LANDLUBBERS TO EXPLORE THEM. TEKST/BY: Zuzanna Pol

Barka łączy drogę z wypoczynkiem stacjonarnym, bo podróżujemy własnym domem. Każdy dzień na niej spędzony pokazuje nowe widoki i otwiera nowe horyzonty. Podróż barką jest wyjątkowym mariażem przygody i komfortu. Barkę czarterujemy w przemysłowej dzielnicy Bydgoszczy. Armator w pół godziny przekazuje kilka podstaw ob-

Podróż barką to atrakcja dla dzieci. Każdy dzień to nowe widoki. A cruise on a barge is quite an attraction for kids. Each day offers new views.

sługi statku, czyli jak barką ruszyć, jak cofnąć, no i jak włączyć DVD. Zaopatrzeni w tę niezbędną wiedzę nawigacyjną ruszamy od razu na Berlin. Bydgoszcz leży nad międzynarodową, a dziś zupełnie zapomnianą drogą wodną E70, którą dopłynąć można do Berlina, Rotterdamu lub Antwerpii, a stąd już właściwie wszędzie. Gdy wyruszyć z Byd-

goszczy na wschód, można tą samą E70 dostać się do Kłajpedy lub do Morza Czarnego i stąd opłynąć świat. E70 łączyła niegdyś Wschód z Zachodem, a na przełomie XIX i XX w. konkurowała nawet ze szlakiem morskim przez Gdańsk. Dziś żegluga śródlądowa jest już historią, ale opracowany został plan rewitalizacji i użeglownienia zarośniętej i zamulonej drogi wodnej E70. Sięga on 2030 r., a nawet dalej. Wtedy to rozpędzone dziś TIR-y spokojnie pływać będą rzekami, nie niszcząc dróg i nie okadzając świata spalinami. Na razie na drogę wodną E70 wyruszyć można barką – jedynie turystyczną.

Bydgoszcz, nabrzeże przy Rynku. Z lewej: nasza barka pokonuje śluzę. Bydgoszcz, the river bank close to the Main Market Square. Left: Our barge is crossing a lock.

Barging is the perfect combination of a tour and a hotel, as you are always travelling with your own accommodation. Barging brings new views and opens up new horizons every day. It is a unique combination of adventure and comfort. We charter our barge in the industrial district of Bydgoszcz. The owner takes half an hour to explain the basics of barging - how to move back and forth and how to operate the DVD player. Once we have the essentials of

overgrown and silted E70 until 2030 and even beyond. Trucks will be sedately floated down our rivers instead of tearing up our roads and emitting exhaust fumes. But for now, you will have to settle for a tourist barge to explore the E70.

and potash. Potash was also used to make soap, which was as important to Bydgoszcz as gingerbread was for its nearest neighbour and biggest rival, Toruń. One of the townhouses in the Old Town houses the tiny private Museum of Soap and the History of Dirt – the only one of its kind in Europe. But soap is now no more than history locked in a superb, fragrant museum. The Bydgoszcz of today boasts buildings that are internationally

Brda w okolicach Bydgoszczy widziana z lotu ptaka. Z prawej: rzucamy cumę! The river Brda in the vicinities of Bydgoszcz seen from the air. Right: Mooring rope!

navigating, we head for Berlin. Bydgoszcz is located on the international E70 waterway, which is now almost forgotten. The E70 can take you to Berlin, Rotterdam or Antwerp – and from there the world. Heading east of Bydgoszcz, the E 70 will take you to Klaipėda or the Black Sea – and from there the world. E 70 used to connect East and West and even competed with the maritime route that passed through Gdańsk at the turn of the 20th century. Inland shipping is now a thing of the past, but there are plans afoot to revitalise and enhance the navigability of the

As as we make our way to central Bydgoszcz. Heavy, glossy wooden beams have been immersed in the bends of the Brda River for hundreds of years. Timber rafting is mentioned as early as the 14th century, but it was the regulation of the Brda that opened up the prospects for rafting on a European scale. Some 40,000 rafts were floated to Berlin, Szczecin and Hamburg every year at the turn of the 20th century. Bydgoszcz is one of few cities still surrounded by forests, which alongside rivers, have been its main natural assets for centuries. Bydgoszcz came into being from rivers, forests, timber, tar

acclaimed as icons of contemporary architecture. The bank buildings have been showered with awards and are recognised as the best architectural designs in Poland since 1999. These buildings caleld the glass granaries seamlessly blend into the riverside landscape and the history of the city. As night approaches, we moor the barge in a marina. What better way to see the most picturesque view of Bydgoszcz than from the top deck of our barge– facing the brightly-lit riverside with old timber framed and new glass and clinker granaries, the famous Nova Opera.

Płynąc ku centrum Bydgoszczy, mijamy ciężkie, błyszczące bale drewna. Moczą się w zakolach Brdy od kilkuset już lat. Spławy drewna wzmiankowano już w XIV w., ale dopiero regulacja Brdy umożliwiła spław na skalę Europy. Na przełomie XIX i XX w. do Berlina, Szczecina i Hamburga co roku spławiano 40 tys. tratw. Od wieków rzeka i lasy są najważniejszym bogactwem naturalnym Bydgoszczy. Miasto powstało z rzeki i lasów, czyli z drewna, smoły i potażu.

Naszą barkę możemy ustawić wśród pachnących łąk albo w cieniu lasu. Our barge can be moored next to beautiful meadows or in the shadow cast by a forest.

klimatycznym muzeum, natomiast współczesna Bydgoszcz pochwalić się może budynkami, które zostały okrzyknięte ikoną współczesnej architektury. Obsypane nagrodami, uznawane są za jedne z lepszych realizacji architektonicznych w Polsce powstałych po 1990 r.

We glide down the river, passing a series of locks along the way – this is a real treat for anyone interested in period hydrotechnical structures, as these locks date back to the 18th century. They were modified a number of times before their original designs

Budynki banków – bo o nich mowa – nazywane są szklanymi spichrzami, co najlepiej świadczy o tym, jak znakomicie wpisały się w krajobraz miejskiego nabrzeża i jego historię. Na noc cumujemy barkę w marinie. Nie ma piękniejszego w Bydgoszczy widoku niż ten z górnego pokładu naszej

were restored. We enter the Bydgoszcz Canal, the oldest operating canal in Poland. This was a major achievement of 18th century technology and there is no other structure like it in Europe. Passing through these locks is an exciting sightseeing and social experience. The lock operators are only too happy to tell you about all the attractions en route, where you can stock up on food supplies, and where to call the next lock to let them know you’re coming. Finally, we leave the canals to move into a real river. The forests that flank the Noteć cast their shadows on the

Potaż służył też do wyrobu mydła i właśnie ono było dla Bydgoszczy tym, czym piernik dla jej najbliższego sąsiada – Torunia. W jednej z kamienic Starego Miasta mieści się niewielkie, prywatne Muzeum Mydła i Historii Brudu – jedyne takie w Europie. Ale mydło to historia zamknięta dziś w pachnącym,

Bydgoska Opera Nova przypomina warownię osadzoną na brzegu rzeki. The Opera Nova in Bydgoszcze resembles a fortress on the bank of a river.

Bydgoszcz: lampiony na bulwarach nad Brdą podczas nocy kupały. Obok: kajakarze w trakcie śluzowania. Bydgoszcz: Lanterns on the Brda river boulevard on Kupala Night. Right: Canoeists passing a lock.

W trosce o Twoje oczy 31

WEEKEND W POLSCE

A weekend in Poland

barki – wprost na oświetlone nabrzeże rzeki ze starymi spichrzami z muru pruskiego i tymi nowymi ze szkła i klinkieru, na słynną, delikatnie osnutą światłem Operą Nova. Ruszamy z biegiem Brdy, pokonując kolejne śluzy, a to gratka dla wszystkich miłośników zabytków hydrotechniki, bo śluzy pochodzą z XVIII w. Wprawdzie wielokrotnie były przebudowywane, ale w końcu przywrócono im pierwotny wygląd. Wpływamy do Ka-

zujemy barkę do konarów drzew. Słychać szmer wody, krople deszczu bijące o górny pokład, a my w środku głuchego lasu spowitego czarną nocą oglądamy film w salonie naszej barki. Rano dzień jest słoneczny, ale kurtyna lasu odizolowała nas od ciepłego poranka, dlatego na śniadanie płyniemy dalej i rzucamy cumy pośród słonecznych łąk. Biegają po nich konie w galopie, pachnie trawa żubrowa, a promienie słońca delikatnie łaskoczą skórę.

water. We decide to moor for the night. We tie the barge to a couple of tree trunks. We hear water babbling and rain pelting the upper deck as we watch a movie in the sitting room of our barge – moored in the heart of a silent forest in the dark of the night. Morning is sunny but the wall of forest has isolated us from the warmth of the day. We sail on and have breakfast as soon as we manage to tie the barge up somewhere near some sunny

nału Bydgoskiego, najstarszego działającego kanału w Polsce. To unikatowa budowla na skalę Europy oraz osiągnięcie XVIII-wiecznej myśli technicznej. Kanał łączy zlewnie dwóch rzek: Brdy i Noteci, a różnica poziomów obu rzek wynosi 30 m. Śluzowanie ma również charakter krajoznawczo-towarzyski. Śluzowi z chęcią opowiadają o tym, co zobaczyć po drodze, gdzie uzupełnić prowiant, i telefonują uprzedzić następną śluzę, że zbliża się statek. W końcu z kanałów przedostajemy się do prawdziwej rzeki. Nadnotecki las kładzie się cieniem nad wodą. Postanawiamy stanąć w lesie na noc. Przywią-

Przyjemnie jest popijać tu kawę o poranku. Podczas trzech dni płynęliśmy dwoma kanałami, dwiema rzekami i jeziorem, zwiedziliśmy miasto i niewielkie miasteczko, spacerowaliśmy po lasach i łąkach, zbieraliśmy grzyby, kwiaty, pływaliśmyw jeziorze i kąpaliśmy się w rzece. A wszystko właściwie nie ruszając się z domu. ☐

meadows. The sun rays gently tickle our skin. The coffee tastes great. We sailed down two canals, two rivers and a lake. We stepped ashore to visit a city and a town, walk across forests and meadows, and pick flowers and mushrooms. We swam in the lake and bathed in a river. We did all that in three days and almost never left our home. ☐

Cisza, spokój i turystów jak na lekarstwo… Peace and quiet and not a tourist in sight.

Nasz taras w domu na wodzie. Obok: katedra bydgoska pw. św. Marcina i Mikołaja wybudowana w latach 1466–1502. The terrace of our water home. Right: the Bydgoszcz St Martin’s and Nicholas’ Cathedral erected in the years 1466-1502.

Szanowni Państwo,

Dear Readers,

Misją Technoparku Łódź jest łączenie świata nauki i biznesu. Inicjujemy i ułatwiamy transfer zaawansowanych technologii do życia codziennego. W Inkubatorze Technologicznym stwarzamy doskonałe warunki do rozwoju dla innowacyjnych przedsiębiorców. Wspieramy twórcze myślenie w biznesie.

Technopark Łódź is a place where business meets science. Technopark’s main objective is to create and transfer advanced technologies from laboratories to our daily living making our lives easier. Furthermore Technopark also foster creative business innovation at its Business Incubator where we create excellent development conditions for entrepreneurs.

Dzięki funduszom z Unii Europejskiej powstał w Technoparku najnowocześniejszy w Europie Środkowo-Wschodniej kompleks laboratoriów BioNanoPark. W jego skład wchodzą laboratoria Biotechnologii Przemysłowej oraz Biofizyki Molekularnej i Nanostrukturalnej. Unikatowa linia badawcza umożliwia przeprowadzenie badań wdrożeniowych dla wszystkich gałęzi przemysłu. Kompetentny i doświadczony zespół naukowców prowadzi badania dla wielu branż gospodarki: m.in. spożywczej, chemicznej, medycyny, ochrony środowiska, farmacji i obronności. A to dopiero początek. Aktualnie realizujemy kolejną część inwestycji BioNanoPark+. W powstającym obecnie specjalistycznym budynku znajdą się kolejne laboratoria – biosensorów, autentykacji żywności, biotechnologiczne, fizykochemicznej charakterystyki nanomateriałów, medycyny spersonalizowanej, a przede wszystkim Analizator Rzeczywistych Układów Złożonych tzw. ARUZ. To unikalne w skali światowej urządzenie. Maszyna zbudowana została w oparciu o algorytm DLL (w j. ang. Dynamic Lattice Liquid), którego twórcą był polski fizyk profesor Tadeusz Pakuła. ARUZ to niezwykle złożony układ cyfrowy, którego zasada działania jest inna niż tzw. superkomputerów. ARUZ nie zawiera mikroprocesorów, a mimo to pozwala na jednoczesną analizę np. reakcji chemicznych układów zawierających około miliona cząsteczek. Informacje te są niezbędne w procesach produkcji wyrobów chemicznych i leków. Użycie ARUZa pozwoli znacznie skrócić czas niezbędny na przeprowadzenie badań, a także przyniesie wymierne oszczędności.

PROMOCJA

Cała inwestycja BioNanoPark będzie kosztowała ponad 178 milionów złotych, 85% kosztów kwalifikowanych pokryje Unia Europejska środkami z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach programu operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Zapraszam do współpracy, razem możemy stworzyć lepszy świat dla przyszłych pokoleń. dr Bogdan Wasilewski Prezes Zarządu Technopark Łódź

At the core of Technopark Łodź is a BioNanoPark, created with the help of EU funds. The BioNanoPark is the most sophisticated laboratory complex in the Central and Eastern Europe. The complex includes bio- and nanotechnological laboratories with cutting edge equipment which allows conducting research for countless industries. Our professional and experienced team of scientists conducts research for various industries such as food, chemical, medical, environmental, pharmaceutical or defense industry. And this is just the beginning. Currently Technopark Łódź is nearing a launch of the BioNanoPark+ Project, which is an extension of the BioNanoPark center. The buildings will include laboratories such as: biosensors, food authentication, biotech, chemical-physical characteristics of nanomaterials, personalized medicine, and most importantly Real Complex Systems Analyzer (ARUZ). ARUZ is an is a very complex digital system based on a Dynamic Lattice Liquid algorithm invented by a Polish Physics professor Tadeusz Pakuła. The principle of its operation is different from that of supercomputers - this machine, even though it does not contain microprocessors, allows, for example simultaneous analysis of chemical reactions of systems containing about a million molecules. It will be vital for research in chemical or pharmaceutical industries. ARUZ will significantly shorten research time and provide significant savings. The entire BioNanoPark project will cost 178 million PLN, of which 85% of qualified costs will be covered by EU from European Regional Development Fund within the Innovative Economy Operational Program. We invite you to visit us at Łódź Technopark and together create better world for us and future generations.

Dotacje na innowacje. Inwestujemy w waszą przyszłość

Bodgan Wasilewski Ph.D. Chairman of the Board Technopark Łódź

KUCHNIA

Cuisine

POSTNA WARZĘCHA

It doesn’t get any hotter than horseradish 34

JEŚLI MÓWIMY, ŻE COŚ JEST DO CHRZANU, TO ZNACZY, ŻE NAM SIĘ NIE PODOBA. CHRZAN JEST SYMBOLEM POSTU I WYRZECZENIA. / WHEN A POLISH PERSON LIKENS SOMETHING TO HORSERADISH, YOU CAN BE SURE THAT THAT SOMETHING IS NOT LIKED. HORSERADISH IS A BYWORD FOR FASTING AND SACRIFICE. TEKST/BY:

Monika Kucia, www.sialababamak.pl

Chrzan jedzono dawniej w Wielki Piątek, dawano go nawet dzieciom, by lepiej zrozumiały istotę cierpienia. Chrzan na zywano warzęchą lub warzuchą, a jego łacińska nazwa Armoracia wywodzi się od celtyckiego ar – blisko, i more – morze – oznacza więc roślinę rosnącą blisko morza. Chrzan to bylina, korzeń powszechnie występujący w Eu ropie Środkowej i Wschodniej. Roślina jest podobna w smaku do wasabi, kłącza japońskiego powszechnie zna nego jako zielona przyprawa do sushi – używa się jednak pasty z proszku, a nie świeżo tartego wasabi. Chrzan w Eu ropie jest powszechnie dostępny w postaci tartej w słoiku. Olejki eteryczne zawarte w świeżym korzeniu są tak silne, że pracownicy przetwórni muszą nosić na twarzy maski chroniące układ oddechowy przed poparzeniem. Ćwikła z chrzanem to nieodzowny składnik śniadania wielkanocnego. Chrzan podaje się do mięs, pasztetów i wędlin. Jest wyrazisty, ostry, podkręca delikatne dania. Na Śląsku w Wielką So botę podawano polewkę pośną – ro dzaj zupy na pędach młodych pokrzyw i innych wczesnowiosennych chwa stów. W przyozdobionym zielonymi gałązkami koszyczku znajdowały się, podobnie jak i w innych regionach Pol ski: jajka, szynka gotowana i innego ro dzaju domowego wyrobu mięsa i wę dliny, chleb, chrzan, musztarda i masło. Chrzan jest świetnym dodatkiem do wielkanocnej białej kiełbasy, tradycyj nie powstającej po wiosennym świniobiciu z surowego mięsa i tłuszczu. Parzy się ją i potem krótko obgotowuje. Joanna Jakubiuk, szef kuchni restauracji Masuria Arte w Kalinowie, mówi: – Chrzan zimą i na przednówku to najlepsze i najbardziej bogate źródło witamin, ma więcej witaminy C niż cytryna. Ja mogę sobie wykopać chrzan w ogrodzie koło domu, bo rośnie tu dziki w dużej ilości. Przechowuję go całą zimę w skrzynce z piaskiem w piw nicy. Ten hodowany ma grubsze korzenie, jest „kalibro

Horseradish used to be eaten on Good Friday. It was even served to children to help them better comprehend the nature of sacrifice. The Latin name Armoracia is a portman teau of the Celtic words ar (“near”) and more (“sea”), i.e. a plant that grows near the sea. Horseradish is a common perennial plant in Central and East ern Europe. It tastes like wasabi, a Japanese root plant com monly used as a green sushi condiment – as a dried powder paste, not in its freshly grated form. Ground horseradish is readily available in Europe. The volatile oils in the fresh roots are so strong that people working at horseradish processing plants wear face masks to protect their respiratory systems. Ćwikła, grated cold beetroot mixed with horseradish, is staple Easter breakfast fare. Horseradish goes well with meat, pâtés and cold cuts. Its strong, pungent flavour adds a bit of zip to delicate dishes. Polewka pośna, a soup made from young nettle shoots and other early spring greens, was traditionally served in Silesia on the Holy Saturday. As with the other regions of Poland, the Easter basket was decorated with green twigs and piled high with eggs, cooked ham and other homemade meats and cold cuts, bread, horseradish, mustard and butter. Horseradish is a perfect accompaniment to white sausage. This is served at Easter and is traditionally made from raw meat and fat after the spring pig slaughter. It is scalded and then boiled for a short time. Joanna Jakubiuk, chef at the Masuria Arte restaurant in Ka linów says: “Horseradish is the best and richest source of vitamins in winter and early spring. It contains more Vitamin C than lemon. I usually dig up the horseradish in my garden, as there is plenty of it in its wild variety. I keep it in a sandbox in the cellar all winter. Cultivated horseradish has thicker roots. It’s “calibrated” and large. Wild varieties are smaller and taste different. They have pungent and more natural flavours. I use freshly grated horseradish to season żurek [Polish rye soup –

CHRZAN TO NIEODZOWNY SKŁADNIK TRADYCYJNEGO WIELKANOCNEGO ŚNIADANIA. HORSERADHISH IS A STAPLE AT THE TRADITIONAL EASTER BREAKFAST IN POLAND.

KUCHNIA

Cuisine

CHRZAN PODAJE SIĘ DO MIĘS, PASZTETÓW I WĘDLIN. JEST ŚWIETNYM DODATKIEM DO WIELKANOCNEJ BIAŁEJ KIEŁBASY I JAJKA. HORSERADISH GOES WELL WITH MEAT, PÂTÉS AND COLD CUTS. IT IS A PERFECT ACCOMPANIMENT TO WHITE SAUSAGE AND EGGS.

Ed.] and white borsch. I also prepare horseradish mousse, which goes well with sturgeon marinated in bison vodka and served with cream and baked apple. This is the perfect winter dish – dazzlingly white. Jakubiuk uses horseradish leaves as well as the roots. “Sour cucumbers taste much better if you add horseradish leaves. You should cover the jar or the barrel with them. There is a popular opinion that horseradish roots make cucumbers firmer. This has a grain of truth in it. Horse radish is antibacterial and keeps the mould away”, she adds. Horseradish has gained a foothold on the menus of many ambitious chefs. In early spring, Wojciech Modest Amaro, the owner and head chef of Atelier Amaro, has been known to serve Baltic salmon in ginger emulsion with expanded millet alongside veal shank with pumpkin seed, sage, tarragon and marjoram pesto and a generous dollop of grated horseradish with sage oil. When French President François Hollande vis ited Poland, Modest Amaro prepared onion soup with prunes and linseed seasoned with horseradish oil and a side serve of goat cheese pierogi. In her summer tasting menu, Agata Wojda, the chef at the Opasły Tom restaurant in Warsaw, presented a horseradish terrine with apple jelly and bison grass with beet flakes as a starter. Horseradish is an ebullient choice – especially in early spring. ☐

NA ZDROWIE / HEALTH TIP W małej dawce chrzan działa jak antybiotyk, zwiększa odporność, pobudza krążenie, ma właściwości moczopędne, leczy reumatyzm i chore zatoki. Stosuje się go w nieżytach nosa i oskrzeli. Pobudza również apetyt oraz wspomaga pracę pęcherzyka żółciowego. / Horseradish, in small doses, acts as an antibiotic, boosts immunity, stimulates circulation, has diuretic properties, cures rheumatism and clears sinuses. It is also used in nasal and bronchial infections, stimulates appetite and reinforces gallbladder functions.

wany”, duży. Dziki jest drobniejszy i ma zupełnie inny smak, jest ostry, inaczej pachnie, jest bardziej naturalny. Używam świeżo tartego chrzanu do żurku czy barszczu białego. Robię także mus chrzanowy do marynowanego w żubrówce jesiotra ze śmietanką i pieczonym jabłkiem – to zimowe, totalnie białe danie. Jakubiuk używa nie tylko korzenia, ale też liści chrzanu. – Ogórki kiszone są lepsze z liśćmi chrzanu. Kładzie się je na wierzchu w słoiku czy w beczce. Mówi się, że dzięki temu ogórki są jędrne jak korzeń chrzanu – jest w tym mądrość ludowa, bo chrzan jest bakteriobójczy, chroni przed pleśnieniem – mówi. W liściu jest także charaktery styczny zapach chrzanu. Można robić tzw. gołąbki z tych liści, tzn. zawijać w nie nadzienie np. z mięsa i ryżu. W środ kowej części Polski razowy chleb piecze się wciąż na li ściach kapusty, chrzanu lub dębu. Chrzan trafił do najbardziej wyrafinowanych menu am bitnych szefów kuchni. Wojciech Modest Amaro, właści ciel i szef kuchni restauracji Atelier Amaro, na przed nówku obok łososia bałtyckiego w emulsji imbirowej z ekspandowanym prosem podawał cielęcą biodrówkę z pesto z pestek dyni, szałwii, estragonu i majeranku z dużą ilością tartego chrzanu z olejem szałwiowym. Podczas wizyty prezydenta Francji François Hollande’a w Polsce Modest Amaro zaserwował m.in. zupę cebulo wą z suszonymi śliwkami i siemieniem lnianym dopra wioną oliwą chrzanową i podaną z pierożkami z kozim serem. Z kolei w jednym z letnich menu degustacyjnych Agata Wojda, szef kuchni restauracji Opasły Tom w War szawie, na początek podawała terrinę z chrzanem z gala retką jabłkową z trawą żubrową i płatkami buraków. Chrzanić warto – szczególnie na przednówku. ☐

The oldest

restaurant

Warsaw

Ta s t e the best Polish cuisine

Personal invitation from

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 22 831 10 13, mail: fukier@ufukiera.pl, www.ufukiera.pl

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

JEDNOCZY HOLENDRÓW

Gezellig brings the Dutch together 38

HOLANDIA TO NIE TYLKO TULIPANY, KANAŁY, WIATRAKI CZY ŚWIETNE SERY. TO TAKŻE GEZELLIG. WSZYSCY, KTÓRZY TU PRZYJEŻDŻAJĄ, PO JAKIMŚ CZASIE STAJĄ SIĘ GEZELLIG. / HOLLAND IS MORE THAN JUST TULIPS, CANALS, WINDMILLS AND EXCELLENT CHEESE. IT’S ALSO GEZELLIG. ANYONE WHO COMES HERE WILL SOONER OR LATER BECOME GEZELLIG. TEKST/BY: Artur

Negri

RYSUNKI/ILLUSTRATIONS: Bogna

Sroka-Mucha

W kafejce nieznajomi przy sąsiednich stolikach się ukło nią. Gezellig. Na balkonach albo przed kamienicami, na prostych składanych krzesłach i przy ministolikach ludzie umawiają się na wino. Niektórzy rozsiadają się nad brze giem kanału i biesiadują. Gezellig. Wszyscy tu starają się żyć przyjemnie i wolniej. Inny styl.

Strangers sitting at neighbouring tables in a coffee shop nod to each other. Gezellig. People on balconies, outside houses, on simple folding chairs and at miniature tables, arrange to meet over a bottle of wine. Others sit down to eat together by a canal. Gezellig. Everyone is out for a slower and more pleasant life. A different lifestyle.

OD RANA W Holandii dzień pracy należy rozpocząć oczywiście gezellig! Pierwszą czynnością nie będzie wcale włączenie komputera, tylko wyprawa po kawę, i to dla wszystkich! Holendrzy, znany z praktyczności naród, wymyślili nawet służące temu nosidełka, które pozwalają zabrać z kuchni dziesięć kaw. – No bo jak to? Ja będę piła kawę, a ktoś obok mnie nie? To przecież nie gezellig. Pracuję z Holendrami i osobami innych narodowości. I wszyscy wszystkim przyno szą kawę, a dla Chinki herbatę – mówi Edyta Życzkowska, menedżer ds. rozwoju i analizy biznesowej w CEVA Logistics, od jedenastu lat w Amsterdamie.

SINCE EARLY MORNING Gezellig is how you start your working day in Holland. The first thing you do is not to boot your computer, but to bring cof fee – for everyone. The Dutch, renowned for their practicality, have even invented special holders that will carry ten cups. “Because how else would you do it? Drinking coffee on your own is out of question. That would not be gezellig. I work with the Dutch and other nationalities. And we all bring coffee for everyone else, and tea for our Chinese colleague”, says Edyta Życzkowska, Manager Business Development Analytics at CEVA Logistics, who’s lived in Amsterdam for 11 years.

NIEPRZETŁUMACZALNE – Jest twarde. Gezellig zawiera dwie głoski g, które Holendrzy wypowiadają bardzo charcząco, co oczywiście jest związane ze specyfiką języka – zauważa Michał Wolszczak, doradca ds. strategii biz nesu w firmie Shell, od jedenastu lat amster damczyk. W badaniu BBC, w którym kilka tysięcy zawo dowych tłumaczy zapytano o najtrudniejsze słowa do przetłumaczenia w różnych językach, ho lenderskie gezellig znalazło się na szóstym miejscu. Pochodzi od słowa gezel (towarzysz, przyjaciel), a gezelschap to towarzystwo. Wspólnota i wspól ne działania to fundament kultury holenderskiej. Poczucie wspólnoty jest m.in. efektem wielo wiekowej, ciągłej i wspólnej walki z wodą i wydzierania jej kolejnych połaci lądu. To Ho

UNTRANSLATABLE “It’s hard. Gezellig contains two g sounds pro nounced like a gutteral rasp, which is naturally related to the specific nature of the language”, notes Michał Wolszczak, Finance Manager Planning and Appraisal at Shell, an Amsterdamer of 11 years’ standing. The Dutch “gezellig” was

WSPÓLNOTA I WSPÓLNE DZIAŁANIA TO FUNDAMENT HOLENDERSKIEJ KULTURY. DUTCH CULTURE IS BUILT ON COMMUNITY AND DOING THINGS TOGETHER. 39

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World placed sixth in a BBC survey in which several thousand profes sional translators were asked to list the most difficult words to translate. The word comes from “gezel” (companion, friend) and “gezelschap” means company. Dutch culture is built on community and doing things in common. This sense of community is the natural outcome of centuries of having to fight water and reclaim land from the sea. This formative experience that shaped the Dutch also gave rise to gezellig.

lendrów ukształtowało i m.in. przyczyniło się do powsta nia gezellig. NIE NA POKAZ Gezellig dzieje się pomiędzy ludźmi. Nie ma nic wspólne go z rozdawaniem wielkich prezentów albo wystroje niem się w najlepsze ubrania czy wizytą u fryzjera przed spotkaniem ze znajomymi. – To interakcja między ludźmi, która nie wiąże się z uzyska niem żadnej korzyści ani niczego na pokaz. Gezellig wiąże się z istotą nas samych, z docenieniem życia, poszanowaniem drugiego i uświadomieniem sobie, że wszyscy jesteśmy ludźmi, że życie jest krótkie, a my jesteśmy tylko drobną częścią wszechświata, więc jak najlepiej wykorzystajmy nasz czas – tłu maczy Martin van Dijk, attaché ds. prasy i kultury Ambasady Królestwa Niderlandów w Polsce. Holendrzy są po prostu pozytywnie nastawieni do życia. – Próbują wszystko mieć leuk en gezellig (miło i gezellig). Łatwo ich ucieszyć. Nie do szukują się negatywnego detalu w niczym, szkoda im na to energii i życia – zauważa

HOLENDRZY SĄ POZYTYWNIE NASTAWIENI DO ŚWIATA. WSZYSCY TU STARAJĄ SIĘ ŻYĆ PRZYJEMNIE I WOLNIEJ. THE DUTCH HAVE A POSITIVE ATTITUDE TOWARDS LIFE. THEY ALL TRY TO LIVE PLEASANT, SLOW LIVES.

NOT FOR SHOW Gezellig happens between people. It has nothing to do with giving generous gifts, dressing up, or going to the hairdresser before meeting your friends. “It’s an interpersonal interaction that delivers no benefits and is not done to keep up appear ances. Gezellig comes from within, from appreciating life, having respect for others, and realizing that we are all human, that life is short, and we are just a tiny fraction of the universe, so let’s make the most of our time”, explains Martin van Dijk, the Press and Cultural Affairs Attaché at the Dutch Embassy in Warsaw. The Dutch simply have a positive attitude to life. “They do their best to have everything ‘leuk en gezellig’ (nice and gezellig). They are easily pleased. They never look for negative things. That’s just a waste of energy and life”, says Kasia Majoor-Grudzień, Controller Inno vation at Philips Consumer Lifestyle, who has lived in Holland for 13 years. Even the Dutch are not always gezellig. “But most them are, at least from time to time,” explains Martin van Dijk and hastily adds, “Naturally, you may meet someone who’s cross and not gezellig. When someone begins to get on someone else’s nerves or is aggressive, the reaction is always the same: Houden we het een beetje gezellig!, which means: Can we behave gezellig? DESPITE THE ODDS If you focus on work, you can be friendly but not gezellig. Comfort, getting rich, loneliness, squabbling, sorrow, feeling down, depressed are definitely not gezellig. Even when facing death, which is definitely not gezellig, you need to do something that would be gezellig. You should be gezellig in spite of your poor state, but not at any price. Gezellig is not the Ameri can “Fine, everything’s OK”. The waiting room in the doctor’s surgery is not gezellig either, but it will be if you have friends with you – especially if they’re gezellig. Friendly hospital nurses can make a hospital gezellig. And if they offer you coffee, it will be extremely gezellig.

Kasia Majoor-Grudzień, kontroler innowacji w firmie Phi lips Consumer Lifestyle, od trzynastu lat w Holandii. I Holendrom zdarza się nie być gezellig. – Jednak więk szość jest, a każdy jest przynajmniej od czasu do czasu! Byłoby dziwne, gdyby Holendrzy tego nie lubili – zastrze ga Martin van Dijk i dodaje zarazem: – Oczywiście można spotkać osoby w złym humorze, które nie są gezellig. Gdy ktoś zaczyna kogoś denerwować albo zachowuje się agresywnie, przeważnie reakcja jest zawsze taka sama: Houden we het een beetje gezellig!, co oznacza: Czy może my się zachowywać gezellig? NA PRZEKÓR Jeśli pracujesz w wielkim skupieniu, możesz być przyja zny, ale nie gezellig. Wygoda, bogacenie się, samotność, kłótnia, smutek, przygnębienie, depresja zdecydowanie nie są gezellig. Nawet w obliczu śmierci, która nie jest gezellig, trzeba zrobić coś, co byłoby gezellig! Powinno się być gezellig na przekór złym stanom, ale też nie za wszel ką cenę. Gezellig to nie amerykańskie fine, all is OK. Poczekalnia u lekarza nie będzie gezellig, ale jeśli będą nam towarzyszyli przyjaciele, będzie gezellig, zwłaszcza jeśli sami są gezellig. Miłe pielęgniarki w szpitalu sprawią, że szpital stanie się gezellig. A jak jeszcze zaproponują

kawę, będzie już bardzo gezellig. Gezellig może także oznaczać dobry film obejrzany wspólnie z najbliższymi, wieczorny spacer z przyjaciółmi, wizytę u bliskich (obo wiązkowo z kwiatami), kawiarnię, wspólną kolację. Holen drzy starają się nie jeść w biegu byle czego. To rytuał, na który trzeba wykroić czas, aby wspólnie usiąść i porozma wiać, wtedy jest gezellig. Innymi słowy gezellig jednoczy ludzi w pozytywnym my śleniu. To recepta na bycie razem. Piękno życia, tu i teraz. I razem z innymi. – Wszyscy, którzy tu przyjeżdżają, po jakimś czasie stają się gezellig. I ja też tak żyję – przekonu je Michał Wolszczak. ☐

Gezellig can also mean watching a good movie with your nearest and dearest, going for a walk in the evening, visiting friends (flowers are a must) or dining with someone. Eating is a ritual for which you need to find time, so that you can sit down and chat. That makes it gezellig. In other words, gezellig brings people together in a positive way. It’s a formula for togetherness. The beauty of life. The here and now. Being with other people. Anyone who comes to Holland will sooner or later become gezellig. And that’s exactly how I live, too”, says Michał Wolszczak. ☐ REKLAMA

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

TAAKIE BUTY!

Shoes made for walking

TEKST/BY: Agnieszka

Rodowicz

W PRACOWNI JEJ DZIADKA W KOLEJCE PO BUTY USTAWIAŁY SIĘ GWIAZDY. AGA PRUS STWORZYŁA WŁASNĄ MARKĘ I PROJEKTUJE NIEPOWTARZALNE, RĘCZNIE SZYTE MODELE. / STARS STOOD IN LINE TO ORDER SHOES AT HER GRANDFATHER’S SHOP. AGA PRUS HAS CREATED HER OWN BRAND AND DESIGNS UNIQUE HAND-CRAFTED FOOTWEAR.

Jej dziadek był najbardziej znanym warszawskim szew cem. Wnuczka Brunona Kamińskiego, Aga Prus, kontynu uje rodzinną tradycję. Stworzyła markę ręcznie robionych butów, o których już głośno na warszawskich salonach. Jej dziadek, choć miał wielki talent, pracując za żelazną kurtyną, nie miał szans, by zrobić międzynarodową karie rę. Aga jest na dobrej drodze, by tego dokonać.

Her father was the most celebrated shoemaker in Warsaw. Aga Prus, Brunon Kamiński’s granddaughter, keeps the fam ily tradition alive. She has created a brand of hand-crafted footwear that has caused a sensation in Warsaw’s ballrooms. Her brilliant grandfather was stuck behind the Iron Curtain and had no chance of forging an international career. Prus, though, is well on her way to doing just that.

ODRZUTOWIEC I ORCHIDEA W Muzeum Cechu Rzemiosł Skórzanych w Warszawie można obejrzeć niezwykły but. Ma kształt odrzutowca. Brunon Kamiński, jeden z najlepszych warszawskich szewców, wykonał go na światową wystawę butów w Mo nachium w 1957 r. Model wzbudził entuzjazm jurorów i pu bliczności, ale ponieważ regulamin konkursu nakazywał wykonanie pary butów, Kamiński nie dostał pierwszej nagrody, lecz drugą. W kolejnym roku wysłał na konkurs parę damskich sandałków na obcasach inspirowanych kwiatem orchidei. Tym razem zdobył złoty medal. W jego ciasnej pracowni ustawiały się w kolejce znane aktorki, piosenkarki, spikerki telewizyjne. Bywali dygnita rze, politycy, artyści, a nawet dżokej. Brunon Kamiński ro

THE JET AND THE ORCHID There is an unusual shoe displayed at the Leathercraft Guild Museum. It is shaped like a jet. Brunon Kamiński, one of the best shoemakers in Warsaw, crafted it for the International Shoe Fair in Munich in 1957. His design was enthusiastically received by the jury and the public, but Kamiński was only the runner up. The rules of the competition required a pair of shoes, not just one. A year later, he entered a pair of wom en’s sandals on orchid-shaped heels and won the gold medal. Famous actresses, singers, and television announcers used to queue up in Kamiński’s cramped workshop. He was vis ited by dignitaries, politicians, artists and even a jockey. Kamiński made shoes for First Secretary Gomułka and the Aga wspomina rzędy drewnianych szewskich kopyt, które oglądała, przychodząc do dziadków. Aga remembers the rows of wooden lasts she would admire when she came to visit her grandparents.

„NASZĄ MISJĄ JEST UCZYNIĆ ŚWIAT LEPSZYM PRZEZ ZMNIEJSZENIE CIERPIENIA I PROMOWANIE WARTOŚCI HUMANITARNYCH” – MOŻNA PRZECZYTAĆ NA STRONIE INTERNETOWEJ PAH. I LIKE UPPING THE ANTE, AND THIS IS HOW I PUT MY CAPABILITIES TO THE ANTE, AND THIS IS HOW I PUT MY CAPABILITIES TO THE TEST. THE TEST. 43

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

bił buty dla Gomułki i papieża. Te ostatnie wykonywał w białych rękawiczkach, by nie zabrudzić kremowej nu bukowej skóry, z której pantofle zostały wykonane. Bru non Kamiński robił też buty na zamówienie Jadwigi Gra bowskiej – założycielki i przez wiele lat szefowej Mody Polskiej. Modelki paradowały w nich po wybiegach w Ka irze, Paryżu i Mediolanie. Jedna z nich, Kalina Parol, wspo mina, że były to prawdziwe dzieła sztuki. – Można je było nosić w Paryżu bez wstydu. – Gdyby teść zamiast do War szawy pojechał do Paryża, mielibyśmy dziś pewnie markę obuwniczą „Kamiński” znaną na całym świecie – mówi Janusz Prus, ojciec Agi, zięć Brunona. CZYM SKORUPKA ZA MŁODU... Aga pamięta dziadka jak przez mgłę. Umarł, kiedy miała 8 lat. Ma wciąż białe czółenka, które zrobił dla niej na pierw

Pope. He wore white gloves when working on the latter to avoid soiling the cream top-grain leather they were made of. Kamiński also designed custom made shoes for Jadwiga Grabowska, the founder and long-term head of the Moda Polska fashion house. Her models wore his shoes down the catwalks of Cairo, Paris and Milan. One of them, Karolina Parol, recalls that these were genuine objects of art. “They could easily have been worn in Paris”, she says. “Had my father-in-law gone to Paris instead of Warsaw, we would have established a global ‘Kamiński’ footwear brand”, says Janusz Prus, Aga’s father and Brunon’s son-in-law. AS THE TWIG IS BENT... Prus vaguely remembers her granddad. He died when she was just eight. But she still has a pair of white pumps he made for her first communion and black bowed patent

Łączenie poszczególnych elementów buta wymaga ogromnej precyzji i anielskiej cierpliwości. Putting together a shoe calls for a lot of precision and incredible patience.

szą komunię, i czarne lakierki z kokardkami. Mieszka w mieszkaniu po dziadku, nad pracownią obuwniczą, któ rej prowadzenie przejął po stryju wuj Agi, Jacek Kamiński. Zanim zaczęła projektować buty, długo wzbraniała się przed przejmowaniem rodzinnej tradycji. – To bardzo ciężka, fizyczna praca – mówi filigranowa Aga. – Zupełnie nie widziałam się w roli szewczyni, a pracownia obuwni cza nie wydawała mi się czymś ciekawym. Skończyła architekturę wnętrz na Akademii Sztuk Pięk nych w Warszawie, potem pracowała jako graficzka. – Tata przekonał mnie, że swoje wykształcenie i umiejęt ności mogłabym wykorzystać w szewskiej pracowni. Po stanowiłam spróbować. Projektowanie butów ma sporo wspólnego z architekturą – wspomina. ŚWIĘCI ROBIĄ BUTY Stworzenie pierwszej kolekcji trwało pół roku. – Moja fir ma tym różni się od innych szewskich zakładów, że buty są robione według autorskich projektów. Tego na ogół brakuje w tradycyjnej szewskiej pracowni – mówi Aga. Najpierw projektuje buty na papierze. Potem sprawdza, jak projekt zachowuje się w wymiarze 3D. Nie używa jed nak komputera. Sprawdza to, robiąc przymiarki na kopy cie. Bo przecież but pracuje, zgina się.

shoes. She lives in her grandfather’s apartment above the shoemaking shop now run by her uncle, Jacek Kamiński. Prus was reluctant to take over the family traditions until she began to design shoes. “It’s very hard physical work”, says the petite Prus. “I couldn’t see myself as a shoemaker, and a shoemaking shop did not sound very exciting.” She gradu ated in Interior Design at the Academy of Fine Arts in War saw and later worked as a graphic designer. “My dad con vinced me to use my education and skills to run the shoemaking shop. I decided to give it a try. Designing shoes has a lot in common with architecture.” IF THE SHOE FITS... It took six months for the first collection to see daylight. “The biggest difference is that my shoes are my original designs. This is what I see missing in most traditional shoe making shops”, says Prus. She first designs the shoes on paper and later creates a three-dimensional pattern. But she doesn’t use a computer. She shapes them on the last be cause every pair has to work and bend. After the fitting, every part of the bespoke shoe has to be hand-crafted from premium quality goatskin and cowhide. “Assembling the different components of the shoe, stitching and gluing, nailing the upper on the last, forming the sole, the heel and

Nowoczesności butom Agi Prus dodają barwy, zestawienia kolorystyczne, rodzaje użytych skór i dodatków. It’s the hues and colour combinations, types of leather and accessories that make the shoes designed by Aga Prus unique and contemporary.

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

Po zdjęciu miary wszystkie elementy zamówionego buta są ręcznie wyko nywane z najlepszej jakości skór kozich i bydlęcych. – Łączenie poszczegól nych elementów buta, szycie, klejenie, ćwiekowanie cholewki na kopycie, wy rabianie podeszwy, obcasa, malowa nie wymaga ogromnej precyzji i aniel skiej cierpliwości – wyjaśnia Aga. Buty wykonuje jej ojciec, szewc, który termi nował wiele lat w pracowni Brunona Kamińskiego.

tinting requires the utmost precision and the patience of a saint”, she says. The shoes are made by her father, who was apprenticed to Brunon Kamiński for many years. FULL SPEED AHEAD Prus has earned a return on money she invested. Making approx. 10 pairs of shoes a month, she is not earning a for tune but is able to maintain her shop. “Crafting custom made shoes is shoecraft at its best. But I’m not sure whether I’ll be able to survive in this day and age”, she says. She sometimes thinks about volume production, although she’d rather keep her shoemaking shop as it is. She has plans to move forward, to launch a men’s line and promote her shoes among foreign fashion designers, showrooms... clients who can afford to have made-to-measure shoes that cost hundreds of euros a pair. So there is every chance that shoes bearing the “Aga Prus” stamp will be world famous. They will certainly conquer Europe. ☐

CAŁA NAPRZÓD Na razie pieniądze, które zainwestowała, zwróciły się. Ro biąc około 10 par butów miesięcznie, Aga nie zarabia koko sów, ale jest w stanie utrzymać pracownię. – Robienie butów na indywidualne zamówienie to szewstwo w naj lepszym wydaniu. Nie jestem jednak pewna, czy w dzisiejszych czasach ma szansę przetrwać – przyznaje projektantka. Dlatego czasami myśli o produkcji seryjnej, choć wolałaby zachować istniejącą formułę pracowni. Dla tego ma plan, by pójść naprzód, otworzyć linię męską i do trzeć ze swoimi butami do zagranicznych kreatorów mody, showroomów – klientów, którzy mogą pozwolić sobie na obuwie za kilkaset euro. Jest więc szansa, że buty ze stem plem „Aga Prus” podbiją świat. A na pewno Europę. ☐

But w kształcie odrzutowca przygotowany przez Brunona Kamińskiego na światową wystawę obuwia w Monachium w 1957 r. The jet shoe designed and made by Brunon Kamiński for the International Shoe Fair in Munich in 1957.

PROMOCJA

BRANŻA NOWYCH TECHNOLOGII W POLSCE I EUROPIE POTRZEBUJE KOBIET I DZIEWCZĄT JAK NIGDY DOTĄD! JEST TYLKO JEDNO „ALE” – PRACA W IT WCIĄŻ UCHODZI ZA TYPOWO MĘSKI ZAWÓD.

ICT jest dla kobiet! We współczesnym świecie zwiększenie udziału dziewcząt i kobiet w sektorze ICT stanowi konieczność ekonomiczną i społeczną. Z ostatnich raportów dotyczących branży teleinformatycznej wynika, że w 2015 roku na obszarze całej UE deficyt wykształconej kadry ICT może sięgnąć 700 tys. specjalistów. Tymczasem w sektorze ICT kobiety stanowią mniej niż jedną piątą kadry. Zatem podjęcie działań na rzecz zwiększenia liczby kobiet zarówno wśród studentów, pracowników i kadry zarządzającej firm oraz w jednostkach naukowo-badawczych staje się koniecznością. Aby zachęcić kobiety do podejmowania pracy w sektorze teleinformatycznym, Prezes UKE zainicjowała w 2012 r. projekt społeczny „Dziewczyny w nowych technologiach”. Ma on na celu wyrównywanie szans kobiet w tym sektorze: zapoznanie ich z zaletami pracy w nowoczesnych technologiach oraz inspirowanie do związania z nim ścieżki edukacji i rozwoju zawodowego. Przez tę kampanię chcę powiedzieć młodym kobietom, że zaangażowanie się zawodowo w sektor ICT, nie tylko podniesie jakość ich życia, ale one same staną się poszukiwanymi profesjonalistkami – tłumaczy Magdalena Gaj, Prezes UKE i inicjatorka akcji – kobiety poza kierunkowym wykształceniem powinny wykorzystywać swoje wrodzone zdolności do kooperacji, integrowania zespołów i tak zwane „miękkie kompetencje”. Różnorodność płciowa zespołów zadaniowych jest kluczem do rozwoju branży nowych technologii, chcę aby polskie młode kobiety miały w tym swój udział – podkreśla. Zależy nam na przełamywaniu stereotypów. Stereotypem jest, że kobieta może być dobrym nauczycielem, ale już kobieta programista czy kobieta specjalista od telekomunikacji nie brzmi dobrze – wyjaśnia Magdalena Gaj – Prezes UKE i inicjatorka projektu. O braku równości w sektorze technologii informacyjnych i komunikacyjnych mówią także dane Komisji do spraw Internetu Szerokopasmowego (Broadband Commission), funkcjonującej przy ONZ. Dysproporcje dotyczące płci pracowników tej branży to: 70% mężczyzn wobec 30% kobiet w całym sektorze, 91% mężczyzn wobec 9% kobiet

na stanowiskach programisty oraz 81% mężczyzn wobec 19% kobiet na stanowiskach menedżerskich i kierowniczych. Nie bez powodu branża ICT kładzie nacisk na zwiększenie liczby kobiet w zespołach projektowych. Na sukces przekłada się bowiem różnorodność. Kobiety i mężczyźni mają inny tok myślenia i inne sposoby na rozwiązywanie problemów. W dziedzinie wymagającej zarówno kreatywności, jak i pracy zespołowej ta różnorodność jest bardzo ważna. Naukowcy i menedżerowie zwracają uwagę, że jakość pracy, jak efektywność i kreatywność zespołów mieszanych, dzięki połączeniu cech męskich i kobiecych jest bardzo wysoka. Kluczowym przedsięwzięciem tego projektu jest konkurs o staż w ICT dla studentek, oferowany przez największe, międzynarodowe firmy technologiczne. W gronie partnerów oferujących staże znalazły się firmy partnerskie – liderzy branży ICT nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Laureatki dotychczasowych edycji po odbyciu stażu podjęły stałą pracę w oddziałach firm w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, a nawet w czeskiej Pradze. Wszystkie podkreślają, że udział i wygrana w konkursie stażowym urzeczywistniła ich marzenia, które dotąd wydawały się nierealne. Na profilu projektu piszą: – Zawsze chciałyśmy pracować w firmie, która rozwija nowe technologie i ma realny wpływ na otaczający nas świat. Teraz to marzenie się spełnia. Radzą: – Dziewczyny, nie bójcie się mierzyć wysoko, wasze marzenie również może stać się realne! Chcemy też, aby w kolejnych edycjach i latach dołączały do nas następne firmy z branży wysokich technologii, aby branża ICT kojarzyła się także z kobiecą siłą! W ramach projektu 23 kwietnia 2015 r. na Politechnice Łódzkiej odbędzie się także konferencja zorganizowana z okazji Światowego Dnia Kobiet i Dziewcząt w ICT. Więcej informacji: www.uke.gov.pl/dziewczyny-ict oraz fb/DziewczynyICT 47

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

PAH (4)

NARCYZM W KADRZE

Digital narcissism

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

SELFIE TO EGOCENTRYZM, TO MAŁPIE FIGLE, TO NOWA FORMA PODBOJU ŚWIATA. TO FOTOGRAFIA SAMOLUBNA. / THE SELFIE IS ABOUT EGOTISM, MAKING FACES. IT’S A WHOLE NEW WAY OF CONQUERING THE WORLD. IT’S A SELFISH TAKE ON PHOTOGRAPHY. Waszkiewicz

Wszystko zaczęło się od imprezy urodzinowej 21-letnie go Australijczyka w 2002 r. Jeden z jego gości, wracając do domu niepewnym krokiem, potknął się na schodach i rozbił sobie wargę. Udokumentował zdjęciem odniesio ne rany i zamieścił je na forum, podpisując: „Wybaczcie jakość, to było selfie”. Tak narodził się gatunek fotografii robionej telefonem, w którym autor jest jednocześnie fo tografowanym obiektem. Dziś selfie robią sobie Barack Obama, papież i laureaci Oscarów. Nawet marsjański łazik strzelił sobie taką fotkę na niegościnnej planecie. Badacze gatunku – bo selfie gatunkiem fotografii z pew nością już jest – za datę narodzin tej formy uznają zatem początek XXI w. Owszem, to księżna Anastazja Nikołajew na była pierwszą nastolatką, która w 1914 r. słała koleżan kom swoje fotograficzne autoportrety robione za pomocą lustra, ale dopiero rozkwit Facebooka, MySpace’a, Twittera czy Instagrama ugruntował pozycję selfie. I tak według ba dań Samsunga dziś nawet 30 proc. zdjęć robionych przez ludzi w wieku 18–24 to właśnie selfie. Magazyn Time zali czył to słowo do dziesięciu najpopularniejszych w 2012 r., a rok później Oxford Dictionary ogłosił je słowem roku.

It all began after the birthday party of a 21-year-old Austral ian in 2002. After tottering home, one of his guests tripped and landed lip first on the doorstep. He took a snap of his injuries and later posted it on an internet forum with the comment: “Sorry about the focus, it was a selfie.” And so, the photograph taken by the subject with a phone was born. Today, selfies are taken by Barack Obama, the Pope and Academy Award winners. Even the Mars rover took its own photograph on the inhospitable planet using a smartphone. Researchers of this genre – because the selfie is surely a genre of photography – argue that it was born in the early 21st century. Grand Duchess Anastasia Nikolaevna may well have been the first teenager to take her own picture using a mirror in 1914, but the selfie did not really come into its own until the advent of Facebook, MySpace, Twitter and Instagram. According to Samsung, as many as 30 per cent of the photos taken by people aged 18-24 are selfies. Time magazine rated “selfie” as one of the top 10 buzzwords of 2012, and the Oxford English Dictionary pronounced it the “word of the year” a year later. The warnings of the Russian consumer protection agency,

Japoński astronauta Akihiko Hoshide zrobił selfie w czasie spaceru w kosmosie 5 września 2012 r. Japanese astronaut Akihiko Hoshide taking a space selfie during a walk in outer space on 5 September 2012.

TEKST/BY: Maciej

2 marca 2014 r. – selfie gwiazd w czasie ceremonii wręczenia Oscarów i prezydent Barack Obama robiący selfie na pogrzebie Nelsona Mandeli. Far left: 2 March 2014 – a star-packed selfie taken during the Oscar awards ceremony. President Barack Obama taking a selfie at Nelson’s Mandela memorial service.

I na nic ostrzeżenie rosyjskiej agencji ochrony konsumen tów, która grzmi, że robienie grupowego selfie grozi prze noszeniem insektów (najczęściej fotografujący stykają się głowami). Na nic ostrzeżenia psychologów, że nadmierna koncentracja na autoprezentacji może mieć zgubny wpływ na naszą psychikę. Na nic przypadki z Indii, gdzie grupa młodych ludzi została rozjechana przez pociąg w trakcie robienia ryzykownego selfie, czy z Australii, gdzie nastolatek pochłonięty taką formą fotografii spadł z 500-metrowego klifu. Selfie robią wszyscy i wszędzie. Prezydent Komorowski fotografuje się z młodą działacz ką, zastrzegając dowcipnie, by nie wyszło rozwodowo. Barack Obama strzela sobie radosne selfie na pogrzebie

which thunders about group selfies posing a risk of insect transmission (the group usually stick their heads together), have gone unheeded, as have those of psychologists, who maintain that an excessive focus on self-presentation may have disastrous effects on the human psyche. Stories from India, where a group of youngsters died while taking a risky selfie in front of a speeding train, and Australia, where a teenager was so preoccupied with a self-portrait that he fell off a 500-metre cliff, have no effect either. Selfies are taken everywhere by everyone. President Komorowski takes a snap with a young activist and jokes that he hopes it doesn’t become a divorce selfie. Barack Obama is caught taking a merry selfie at Nelson’s REKLAMA

Dr Andrzej Ignaciuk praktykuje medycynę estetyczną od 1993 roku, czyli od momentu kiedy oficjalnie pojawiła się w Polsce. Przez ponad 20-lat swojej pracy zawodowej zdobył zaufanie zarówno w Polsce, jak i za granicą. Więcej informacji pod adresem: www.drignaciuk.pl

Doświadczenie bezpieczeństwo, profesjonalizm Gabinet Medycyny Estetycznej Warszawa, Al. Przyjaciół 9/6 Lublin, ul. Chopina 32/15 51 +48 693 553 521, www.drignaciuk.pl

People and the World

Selfie polskiej artystki Klaudii Cechini znalazło się w prestiżowym albumie o historii fotografii. A selfie taken by Polish artist Klaudia Cechini was featured in a prestigious album about the history of photography.

Nelsona Mandeli. Kim Kardashian, milionerka i celebrytka, wydaje rocznie 100 tys. dol. na retusz swoich selfie. Papież Franciszek ledwo co wpasowuje się w kadr z na stolatkami odwiedzającymi Bazylikę Świętego Piotra, a z kosmosu swoje selfie śle astronauta Luca Parmitano. W Azji w tysiącach egzemplarzy sprzedaje się statywy do robienia selfie – długie kijki, do których można przycze pić telefon, a na portalu Instagram jest około 53 mln zdjęć oznaczonych tagiem selfie. Na Facebooku nato miast w jeden tydzień słowo selfie jest wspomniane pra wie 370 tys. razy.

Selfie wykonane przez makaka z Indonezji. Małpa skorzystała z aparatu fotografa przyrody Davida Slatera. A selfie taken by a macaque in Indonesia. The monkey availed itself of the camera of nature photographer David Slater.

Mandela memorial service. Millionaire and celebrity Kim Kardashhian spends USD 10,000 annually to touch up her selfies. Pope Francis barely squeezes into the frame while posing with teenagers visiting the Basilica of St Paul, and astronaut Luca Parmitano has sent us a selfie from outer space. Thousands of selfie sticks – long monopodes which a smarphone holder – are sold in Asia, and approx. 53 mil lion pictures have been tagged with #selfie on Instagram. The word “selfie” was mentioned on Facebook over 370,000 times in just one week. So much for the facts. But what do they tell us? Professor Wiesław Godzic, a well-known Polish media expert, argues that it says volumes about our growing narcissism and our burning need to hijack reality. “We want to be seen, praised, and presented in a good light”, he explains. “It no longer matters that we have been somewhere or have experienced something. It is much more important to seize the place, the time and the moment for ourselves. To document the con quest.” In this respect, selfies are similar to carving “I was here” on a tree. The first selfies, i.e. those taken between 2006 and 2009, were seen as barbarism and a sign of poor taste. Their reputation has improved over time. Polish artist Klaudia Cechini from Kraków has helped refine this art form. Her artistic selfie appeared in a British album charting 200 years of the history of photography. “Unlike most selfies, my photographs are not about the background, being surrounded by luxury objects, posing in exotic places, or rubbing shoulders with celebrities”, Cechini says. “I document my feelings. My moods are conveyed between the lines.” In this way, we have made our own classy contribution. Another was made by a group of actors during the 2014

ŚWIAT I LUDZIE

Tak jest. To fakt. Tylko co ten fakt nam mówi? Według pro fesora Wiesława Godzica, znanego w kraju badacza me diów, sporo dowiadujemy się o narastającym w ludzkości narcyzmie i pęczniejącej potrzebie zawłaszczania rzeczy wistości. – Chcemy się pokazać, pochwalić, dobrze zapre zentować – tłumaczy profesor. – Dziś nie jest dla nas naj ważniejsze, że gdzieś jesteśmy, czegoś doświadczamy. Ważne jest to, by to miejsce, ten czas, tę chwilę wydrzeć rzeczywistości. By ten podbój udokumentować. Selfie jest więc trochę jak dawny akt wandalizmu polegają cy na wyryciu nożem „Tu byłem”. Zresztą wczesne selfie, te z lat 2006–2009, były uznawane za akt barbarzyństwa, za przejaw złego gustu. Stawały się one coraz lepsze z bie giem czasu. Swój udział w uwznioślaniu tej formy ma Polka – Klaudia Cechini z Krakowa. Jej artystyczne selfie znalazło się w prestiżowym brytyjskim albumie autorstwa Toma Anga dokumentującym 200 lat historii fotografii. – W moich zdjęciach nie chodzi o tło, o to, by pokazać się w otoczeniu drogich przedmiotów, egzotycznych miejsc czy w towarzystwie celebrytów, jak to z selfie często bywa – opowiada Klaudia. – Ja dokumentuję swoje emo cje, przekazuję swoje nastroje między wierszami. Wrzuciliśmy więc swój oszlifowany kamyczek do ogród ka. Wrzuciła go też grupa aktorów na gali rozdania Osca

rów w 2014 r. Grupowe selfie zrobione przez Bradleya Coopera w kilka godzin zostało udostępnione przez mi liony osób. Dopiero po jakimś czasie okazało się, że spon sorem gali i tym samym spontanicznej fotografii był Sam sung. Jego bowiem produktem została zrobiona owa fotografia. Na pewno jednak spontaniczna i bezintere sowna była twórczość indonezyjskiej małpy, która ukra dła brytyjskiemu fotografowi aparat i zrobiła sobie nim kilka selfie. Zdjęcia obiegły cały świat, a fotograf nie zaro bił na nich ani grosza. Małpa też – choć właściwie jej trze ba by przypisać prawa autorskie. ☐

Oscar awards ceremony. Their group selfie, orchestrated by Bradley Cooper, was retweeted by millions of people in just a few hours. It only transpired much later that Samsung was the sponsor of the event, and by extension, of this sponta neous snap, as the famous selfie was taken with a Samsung phone. The snaps taken by an Indonesian monkey that had stolen a camera from a British photographer were unques tionably spontaneous and selfless. These pictures made headlines around the world, although the photographer was paid nothing. Nor was the rightful copyright owner, i.e. the monkey. ☐ REKLAMA

zaprasza codziennie od 13:00 / open daily from 13:00

sezonowa karta, uzupełniana codziennie nowymi propozycjami szefa kuchni Adama Głowińskiego bogata oferta win, najlepsze alkohole z całego świata klasyczne oraz autorskie koktajle alkoholowe i bezalkoholowe

Zrobimy z niej coś pysznego!

seasonal menu, replenished daily by new proposals by Chef Adam Głowiński wide range of wines, the best spirits from around the world classic and original alcoholic and non-alcoholic coctails

Morska 9, SOPOT

tel. 58 351 35 55, morska.com.pl facebook.com/morskasopot

HISTORIA

History

WIRTUALNA WYSTAWA JEST REKONSTRUKCJĄ ANTYCZNEGO ŚWIATA POMPEJÓW SPRZED WYBUCHU WEZUWIUSZA. OD 9 KWIETNIA MOŻNA JĄ OGLĄDAĆ NA STADIONIE NARODOWYM W WARSZAWIE. / THIS VIRTUAL EXHIBITION RECREATES THE ANCIENT WORLD OF POMPEII BEFORE VESUVIUS ERUPTED. IT WILL BE ON DISPLAY AT THE NATIONAL STADIUM IN WARSAW FROM 9 APRIL. TEKST/BY: Danuta

Śmierzchalska Archeologico Virtuale

ZDJĘCIA/PHOTOS: Museo

W CIENIU WULKANU

Living in the shadow of a volcano

23 sierpnia 79 r. w Pompejach obchodzono Vulcanalia, święto ku czci boga ognia Wulkana. Ceremoniom przyglądał się gó rujący nad miastem w odległości 10 km Wezuwiusz, jeden z najniebezpieczniejszych wulkanów świata. Nazajutrz ran kiem z jego krateru zaczął wydobywać się dym. Był to sygnał, że góra właśnie się budzi. Od jakiegoś czasu w okolicy dawały się odczuć drobne wstrząsy sejsmiczne, ale mieszkańcy do nich przywykli – 17 lat wcześniej Pompeje w połowie legły w gruzach po silnym trzęsieniu ziemi – i teraz zlekceważyli zagrożenie. Wybuch, który nastąpił o pierwszej po południu, całkowicie ich zaskoczył. Z Wezuwiusza najpierw wystrzeliły wysokie

On 23 August 79 AD, Pompeii were celebrating the Vulcanalia, a festival held in honour of Vulcan, the god of fire. Looming over the bay was Mount Vesuvius, at 10 km away from the city, one of the world’s most dangerous volcanoes. A column of smoke appeared above the crater of Vesuvius the next day. The inhabitants of Pompeii experienced minor seismic unrest during the preceding few days but got used to them – this was a signal that the mountain was waking up – a signal to which neither city paid the slightest heed. Seven teen years earlier half of Pompeii was destroyed by a severe earthquake since the inhabitants have got used to minor seismic unrest in the years that followed. However, they were caught completely off-guard when the volcano erupted around midday. Tall sheets of fire leaped out of the mountain and the sky was soon covered with black smoke that obscured the sun. A shower of red-hot lapilli and volcanic ash was thrown up to 33 km and blanketed the

History

POD WARSTWĄ POPIOŁU WULKANICZNEGO ZACHOWAŁY SIĘ RUINY BUDYNKÓW, DZIEŁA SZTUKI I KSZTAŁTY LUDZKICH CIAŁ. RUINS, WORKS OF ART AND THE BODIES OF PEOPLE WERE PRESERVED UNDER A LAYER OF VOLCANIC ASH.

Widzowie wystawy zobaczą żołnierzy przechodzących przez zrekonstruowane forum. Visitors to the exhibition will be able to see soldiers walking across the reconstructed forum.

słupy ognia. Potem wydobyła się z niego czarna chmura, któ ra przesłoniła słońce. Deszcz rozżarzonych lapilli i popiołu wulkanicznego wzbił się na ponad 30 km i posypał na miasto. Wezuwiusz wyrzucał je z siebie w tempie 1,5 mln ton na se kundę. Ludzie znaleźli się w pułapce. Ponieważ wiatr spychał popioły na południe, w stronę Pom pejów, pierwsza faza wybuchu oszczędziła mieszkańców są siedniego Herkulanum. Nie zdołali jednak uciec przed tzw. lawiną piroklastyczną, mieszaniną gorących ga zów wulkanicznych, popiołów i okruchów skalnych. Wkrótce ten sam los spotkał Pompeje. Tych, którzy nie zginęli natychmiast w temperaturze sięgającej 6000C, zabijały wydobywające się z wulkanu trujące gazy. Po trzech dniach nieprzerwanej erupcji Pompeje, Herku lanum i położone nieopodal Stabie pokrywała gruba warstwa popiołów dochodząca do 6 m. ODKRYWANIE RUIN W 1599 r. podczas budowy kanału, który miał odwrócić bieg rzeki Sarno, odkryto fragmenty murów ze starożytnymi ma lowidłami i inskrypcjami. Architekt Domenico Fontana, które go zaproszono na miejsce, odkopał kolejne malowidła ścien ne. Fontana jednak zasypał je z powrotem, być może ze względu na to, że miały erotyczny charakter. W 1738 r. na ru iny Herkulanum natrafiono przy budowie letniego pałacu dla króla Neapolu Karola Burbona, który projektował hiszpański architekt Rocque Joaquin de Alcubierre. Dziesięć lat później odkopał on ruiny Pompejów. Od tego czasu rozpoczęło się systematyczne odkrywanie budynków obu zasypanych miast i zachowanych w nich dzieł sztuki.

©ARCHIWUM RODZINNE JERZEGO KUKUCZKI/FORUM (4)

HISTORIA

Termy posiadały unikatową na owe czasy instalację obiegu gorącej wody. The baths had a hot water installation, which was not common at the time.

Projekcja w technologii 4D obrazuje erupcję Wezuwiusza. A 4D projection depicts the eruption of Vesuvius.

W 1863 r. pracami zaczął kierować Giuseppe Fiorelli. Odkrył, że gorące popioły sypiące się na Pompeje zastygły, zachowu jąc kształy pogrzebanych w nich ciał. Fiorelli opracował tech nikę, która pozwoliła je odtworzyć. Przez niewielki otwór wle wał gips sztukatorski, który wypełniał pustą przestrzeń, a po związaniu się gipsu, usuwał warstwy popiołu. Jego następcy zaczęli używać wosku. Bogata kolekcja artefaktów odkrytych w Pompejach, Herku lanum i Stabiach znajduje się dziś w Museo Archeologico Vir tuale w Neapolu.

entire city. Vesuvius was spewing debris at a rate of 1.5 million tonnes per second. There was no escape. Since the wind was blowing the ashes to the South towards Pompeii, the first phase of the eruption spared the inhabitants of neighbouring Herculaneum but they did not escape from the so-called pyroclastic surge, a mixture of hot volcanic gases, ashes and debris. The same fate awaited Pompeii. Those who were not killed by the 600°C heat were killed by the toxic fumes. After three days of non-stop eruption, Pompeii and nearby Stabiae were buried under 6 metres of ash.

WIRTUALNE MIASTO Dziś możemy dokładnie wyobrazić sobie, jak wyglądało życie w zniszczonych – a zarazem zachowanych – przez Wezuwiu

REDISCOVERING THE RUINS Fragments of walls with ancient murals and inscriptions were discovered in 1599 during the construction of a canal redirect

HISTORIA

History

sza miastach. Pompeje. Życie w cieniu wulkanu to wirtualna, multimedialna wystawa wykorzystująca najnowsze tech nologie wizualne i sensoryczne. Powstała za sprawą Museo Archeologico Virtuale – MAV z Neapolu. Miasto zostało od tworzone detal po detalu. Autorzy wykorzystali najnowocze śniejsze technologie wizualne: rekonstrukcje 4D i 3D, efekty multisensoryczne, cyfrowe projekcje przestrzenne, zsynchro nizowane multimedialnie pulpity ciekłokrystaliczne, hologra my oraz trójwymiarowe miraże. Poprzez zmysły wzroku, słuchu i dotyku poznajemy codzien ną atmosferę miasta. Ponad 70 instalacji prowadzi nas ulicami Pompejów, wzdłuż murów willi, do forum, przez które prze chodzą żołnierze, i do teatrów. Pozwala nam zaglądać do miejsc kultu, budynków administracji, użyteczności publicz nej, pierwowzorów aren, stadionów i hal, „giełdy”, galerii, do mów, sklepów, magazynów oraz szkół. Podziwiać malowidła na ścianach willi i mozaiki przedstawiające portrety ich mieszkańców i mitologiczne sceny, a potem brodzić w wo dzie term i poznać unikatową na owe czasy instalację obiegu gorącej wody. Możemy zajrzeć do Villi dei Papiri, gdzie znale ziono ponad 2 tys. zwojów papirusów, największej kiedykol

ing the River Sarno. Architect Domenico Fontana, who was invited to the site, unearthed even more frescos. He later reburied them due to their erotic nature. The ruins of Hercula neum were accidentally uncovered in 1738 during the con struction of the summer residence of the King of Naples, Charles of Bourbon. The building was designed by the Span ish architect Rocque Joaquin de Alcubierre. Following the rediscovery of the remains of Pompeii, the two devastated cities and the preserved objects and works of art they con tained were thoroughly excavated. In 1863, Giuseppe Fiorelli was appointed to oversee the work. He found that the hot ash that had rained down on Pompeii preserved the shapes of the bodies it had buried when it hardened. Fiorelli designed a technology to reconstruct them. He drilled a tiny hole through which he poured gypsum stucco to fill empty space, and removed the layer of ash when it had set. His successor used wax. The rich collection of arte facts discovered in Pompeii, Herculaneum and Stabiae is now exhibited at the Museum Archeologico Virtuale in Naples. A VIRTUAL CITY It is easy for us to imagine what life was like in the cities dev astated – but also preserved – by Vesuvius. Pompeii In the shadow of the volcano is a virtual, multimedia exhibition em ploying the latest visual and sensory technologies. The exhibi tion was created by Museo Archeologico Virtuale (MAV) in Naples. The city was painstakingly reconstructed with the use of 4D and 3D reconstruction, multisensory effects, digital 3-D projection, synchronised multimedia liquid crystalline dis plays, holograms and 3-D mirages are all utilised. You become a citizen of Pompeii and can experience the daily life of the city through your own senses. More than 70 installations take you through the streets of Pompeii, along villa walls to the forum, where soldiers pass, and on to the theatres. You can look into temples, administra tion offices and public utility buildings, the precursors of arenas, stadiums and halls, the “stock exchange”, galleries, houses, stores, warehouses and schools. You can see murals on villa walls and mosaics depicting their inhabitants and mythical scenes, and wade into the baths and explore the hot

WIEDZĘ ARCHEOLOGÓW TWÓRCY TEJ WIRTUALNEJ WYSTAWY PRZEŁOŻYLI NA JĘZYK OPROGRAMOWANIA. THIS VIRTUAL EXHIBITION TRANSLATES ARCHAEOLOGICAL KNOWLEDGE INTO THE LANGUAGE OF PROGRAMMING.

water installation, which was really something else at the time. You can also visit the Villa dei Papiri, where more than 2,000 papyrus scrolls were found, making it the largest an cient library ever discovered. Hologram images of discovered jewellery show you the fashion trends of the women of an cient Pompeii. The eruption of Vesuvius is illustrated by 4D projection and audio narration. You can explore the inside of the crater, watch magma accumulate and finally see the volcano erupt, and look on as the city is buried under lava and volcanic ash. The exhibition has already been shown in London, where it was hailed as the cultural event of the year. It will be shown here in the exhibition area at the National Stadium from 9 April to 18 October. ☐

wiek odkrytej antycznej biblioteki. Dzięki hologramowym obrazom odkrytej biżuterii dowiadujemy się, co lubiły nosić starożytne pompejanki. Projekcja w technologii 4D z narracją lektora obrazuje również wybuch Wezuwiusza. Pozwala do trzeć do wnętrza krateru, obserwować gromadzącą się mag mę, w końcu samą erupcję wulkanu wraz z przepływem lawy oraz zasypaniem miasta przez pył wulkaniczny. Wystawę gościł już Londyn. Uznano ją wówczas za przedsię wzięcie kulturalne roku w stolicy Wielkiej Brytanii. Od 9 kwiet nia do 18 października będzie ją można oglądać w powierzch niach wystawienniczych Stadionu Narodowego. ☐

W CZTERY OCZY

One on One

JESTEM REŻYSEREM. KOBIETĄ

I’m a director. And a woman

CHCIAŁABYM, ŻEBY KINO OTWIERAŁO SIĘ NA KOBIETY. CHOCIAŻ TO PODOBNO ZAWÓD DLA FACETÓW – MÓWI MAŁGORZATA SZUMOWSKA, KTÓRA ODEBRAŁA SREBRNEGO NIEDŹWIEDZIA W BERLINIE ZA FILM BODY/CIAŁO. / ”I’D LIKE TO SEE CINEMA OPENED UP TO WOMEN – EVEN IF DIRECTING IS SAID TO BE A MALE PROFESSION”, SAYS MAŁGORZATA SZUMOWSKA WHOSE BODY HAS JUST WON THE SILVER BEAR AWARD AT BERLIN FILM FESTIVAL.

ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Agnieszka

Michalak

Paweł Pawlikowskiej kilka dni temu odebrał Oscara za Idę, a ty Srebrnego Niedźwiedzia za Body/Ciało – to kolejna międzynarodowa nagroda na twoim koncie. Sama wielokrotnie przyznawałaś nagrody, będąc w rozmaitych jury. Czym jest nagroda dla twórcy? Zwykle słyszymy, że nagroda jest nieważna. Bzdura. Nic tak nie buduje pewności siebie czy poczucia własnej wartości jak wyróżnienie. Poza tym w rozmowach z producentami, insty tucjami czy komórkami, które mogą dać pieniądze na film, nagroda dla reżysera jest kartą przetargową. Dla Pawła, z któ rym prywatnie się znamy, Oscar jest przypieczętowaniem dotychczasowej drogi. Teraz na własnych warunkach może zrobić co chce w świecie kina. Wiele drzwi stoi przed nim otworem i jestem pewna, że z dużym spokojem podejdzie do kolejnego filmu. Tym większa szansa, że zrobi go dobrze. Zresztą nagroda międzynarodowa wyrzuca twórcę z lokalne go kontekstu i pozwala spojrzeć z dystansem na to, co dzieje się w kraju. Paweł całe życie spędził w Anglii i myślę, że w du żej mierze właśnie temu zawdzięcza sukces Idy. Przyjechał do Polski i zrealizował temat, którego tu wszyscy bali się dotknąć. Zrobił to bez zbędnej melancholii, pretensji i patosu. Nie był uwikłany, opowiedział tę część historii Polski, której nikt po rządnie nie omówił w kinie. A tobie co dały zdobyte laury? Masz m.in. Srebrnego Lamparta, Teddy Award i mnóstwo innych nagród. Jako studentka Filmówki śledziłam karierę Łarisy Szepit’ko. Moim ulubionym filmem było jej Wniebowstąpienie. Pamię tam, że dostała Niedźwiedzia za reżyserię. I podekscytowana sama chciałam go kiedyś mieć. Wprawdzie marzył mi się srebrny – złoto jakoś mnie niepokoi. Dlatego kiedy kilkanaście dni temu go odbierałam, cieszyłam się jak dziecko. Ta nagro da podsumowuje z kolei mój pewien etap. Jestem wciąż mło dą kobietą, a ta statuetka wkłada mnie w wąskie grono reży serów europejskich. Kolejny film zrobię z jeszcze większą pewnością siebie. Widzę, że nagroda daje ci kopa. Pewnie, zaraz po przyjeździe z Berlina zasiedliśmy z Michałem Englertem do scenariusza kolejnego filmu.

Paweł Pawlikowski won an Oscar for Ida a few days ago. Meanwhile, your Body has just won the Silver Bear, adding yet another international award to your credits. You’ve also sat on several juries yourself. So how important is an award to a filmmaker? The standard line is that it doesn’t really matter – which is nonsense. An award boosts your confidence and self-esteem like nothing else. It’s also a bargaining chip when negotiating with producers and institutions that can allocate funds to your next movie. For Paweł, whom I know personally, the Oscar is the pinnacle of his career to-date. He can now make his own films on his own terms. He’ll find a lot of doors open to him and I’m sure that he’ll approach his next project with a great deal of peace of mind. This increases the chances of it being it a great movie. An international award shifts your focus from the local context and allows you to see what’s happening in your country from a different perspective. Paweł has spent all his life in England and I think that’s largely contributed to Ida’s success. He came to Poland and explored a topic that everyone else was scared to bring up. There is nothing gratuitously maudlin, pretensions or poignant about this film. Paweł was completely detached – he told a part of Poland’s history that has not been properly portrayed yet. And what have awards given you? Your credits include a Silver Leopard, a Teddy Award and many other awards.

MAŁGORZATA SZUMOWSKA – reżyserka filmowa, producentka, scenarzystka. Absolwentka Wydziału Reżyserii Filmowej i Telewizyjnej PWSFTviT w Łodzi, od 2001 r. członek Europejskiej Akademii Filmowej. Została wymieniona przez magazyn Time jako person to watch. Karierę zaczynała od etiud szkolnych, najsłynniejsza – Cisza z 1997 r. – została nagrodzona m.in. w Meksyku, Bolonii, Łodzi, Krakowie i Tel Awiwie. Pierwszą fabułą reżyserki był nakręcony w 2000 r. obraz Szczęśliwy człowiek. Za kolejny film – 33 sceny z życia – przyznano jej m.in. nagrodę specjalną jury na festiwalu w Locarno i Złote Lwy dla najlepszego reżysera. Za W imię otrzymała m.in. Teddy Award i Srebrne Lwy. W 2015 r. odebrała Złotego Niedźwiedzia na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie za film Body/Ciało.

W CZTERY OCZY

One on One

SZUKAM, PODĄŻAM ZA INSTYNKTEM. A PONIEWAŻ W ŻYCIU JESTEM CHAOTYCZNA, NA PLANIE TEŻ BYWAM. I’M SEARCHING, FOLLOWING MY INSTINCTS. I’M CHAOTIC IN MY AND SOMETIMES THAT CARRIES OVER ONTO THE SET.

Skoro o tym mowa, do dwóch ostatnich filmów wspólnie pisaliście scenariusze. Jak wygląda wasza praca? Nie spotykamy się często. Mieszkamy wprawdzie w tej samej dzielnicy, ale mamy dzieci, zajęcia, obowiązki. Mamy za to otwarty plik scenariuszowy na Dropboxie i każde z nas coś do niego wpisuje. Raz na kilka dni konsultujemy notatki przez tele fon. Dla mnie w naszej współpracy jest ważne, że rozumiemy się bez słów. Rzucam hasło i nie musimy o nim dyskutować. Podobają nam się podobne rzeczy i wyczuwamy podobne kierunki – np. to, jak widzimy jakąś scenę. Nasze doświadczenie zrobiło swoje. Chwilami czujemy się jak starzy wyjadacze, któ rzy pracują, myśląc o tym, co zadziała, a co nie. Ale i tak uwa żam, że przydałby się nam dobry scenarzysta do pomocy.

I followed Larisa Shepitko’s career while I was studying at the Film Academy. The Ascent was my favourite movie. I remem ber that it won her the Golden Bear for best director. I was excited and wanted to win this award myself one day. Actually, it was the Silver Bear I dreamed about, as I find gold a bit disturbing (laughs). And I was I cloud nine when I received it a couple of weeks ago. This award is the highlight of a certain stage of my career. I’m still young, and this statuette makes me a member of an elite club of European directors. And I’ll have even more confidence in myself when I make my next movie. You’re on a roll after this award, aren’t you? Absolutely. I sat down to work on a new script with Michał Englert as soon as we got back from Berlin. Now that you mention it, you two wrote the scripts for your two last films. How do you work together? We don’t meet all that often. We live in the same district, but we both have children, obligations and other things that keep us busy. But we have an open screenwriting file on Dropbox that we both write to. We compare notes over the phone every couple of days. For me, the most important thing about our relationship is that we can communicate without words. We like the same things and sense the same currents, e.g. when we see a certain scene. It’s a matter of our combined experience. There are times when we feel like old stagers who work thinking if something is going to work or not. But even

Scenarzysta? Nie boicie się stracić swojego języka? Wręcz przeciwnie, uważamy, że to dobry pomysł mieć na prawdę profesjonalnego scenarzystę. My wymyślamy film, spisujemy go, a ktoś szlifuje, poprawia dramaturgię. Body/Ciało to twój zdecydowanie najdojrzalszy film, najbardziej przemyślany, wyważony. Powracasz z tematami samotności, lęku przed współczesnością, przed relacją, oswajaniem śmierci. Bo te tematy są dla mnie ważne. Chciałam też porozmawiać z widzem o potrzebie wiary. W każdym filmie mierzę się z własnymi lękami. Praca za kamerą jest terapią, za każdym razem dzielę się swoją intymnością, choć nie opowiadam własnej historii. Bohaterowie twojego filmu próbują wywołać ducha zmarłej, bliskiej im osoby. Dotykasz pewnej metafizyki. Sama też wierzysz, że możemy skomunikować się z bliskimi, którzy odeszli? Zdziwisz się, ale kompletnie nie. Uważam, że to niemożliwe. Podeszłam do tego tematu trochę przekornie, bawiąc się nim. Ale wiem, że ludzie chcą w takie rzeczy wierzyć, bo dzię ki temu łatwiej im przetrwać. Wierzę, że po zmarłych może zostać pewien rodzaj energii. Ale jestem sceptyczna w po dejściu do tego typu tematów. W filmie jednak nie oceniam tego, wiara pomaga żyć.

so, I think we could use the help of a good writer. A writer? Aren’t you afraid of losing your own language? On the contrary, I think it’s a good idea to have a professional writer onboard. We can develop a concept, write it down, and then get someone else to hone it and enhance the dramatics. Body is definitely your most mature, well-thought-out and balanced film. You revisit the issues of loneliness, fear of modernity, fear of relationships and coming to terms with death. Because these issues are important to me. I also wanted to engage the audience in a dialogue about the need for faith. Every movie sees me confronting my own fears. Standing behind the camera is my therapy. I share my intimacy, even though the story I tell is not my own. The characters in your movie try to conjure up the ghost of someone they used to love. You touch on the metaphysical here. Do you believe that we can communicate with our loved ones who’ve passed away? No, not at all. I think it’s impossible. I took a perverse approach to the topic and toyed with it. But I know that people want to believe in these sorts of things, because it makes life more bearable. I believe that the deceased leave some sort of energy behind, but I’m sceptical about the whole thing. My film is silent as to whether faith helps us get through life. REKLAMA

Nie musisz stawać na głowie, żeby im pomóc wystarczy

www.naratunek.org Fundacja „Na Ratunek Dzieciom z Chorobą Nowotworową”

KRS

86 210 63

One on One

Ale o anoreksji jest już na poważnie… Od tego tematu zaczęło się nasze myślenie o tej historii. Ale film tylko o tym byłby pewnie męczący i szalenie hermetycz ny. Szukaliśmy dalej. Spotkałam się z terapeutką, która poka zała mi pracę z dziewczynami z zaburzeniami odżywiania. Tak narodziła się postać Mai Ostaszewskiej. Michał w między czasie dorzucił pomysł postaci prokuratora, którą miałby za grać Janusz Gajos. W tle martwe ciała, wypadki i samotny starzejący się mężczyzna ze swoimi lękami. Anoreksja stała się zatem pretekstem, by pokazać inne problemy. Body/Ciało to czarna komedia. Od początku zmierzaliście ku temu gatunkowi? Tak. Chociaż reakcje widzów są skrajnie różne – na pierw szych pokazach w Polsce mało kto się uśmiechnął, w Berlinie widzowie wręcz wyli ze śmiechu, a krytycy nagrodzili nas owacjami na stojąco. Uwierzyliśmy, że nasze intencje mogą być właściwie odczytane. Przekonałaś Joannę Kulig, żeby rozebrała się przed kamerą w śmiałych erotycznych scenach, namówiłaś Juliette Binoche, żeby u ciebie zagrała, a teraz Maja Ostaszewska dała się uczynić brzydką dla roli. Jak to robisz? Zawsze zaczynam myślenie o filmie od aktora. Binoche ma sentyment do Polski, uwielbia ła Kieślowskiego, nie było trud no ją namówić. Umówiłyśmy się, obejrzała moje 33 sceny z życia, scenariusz Sponsoringu jej się spodobał i się zgodziła. Mai w ogóle nie musiałam przekonywać. W Polsce nie ma okazji, by zakpić z siebie i zaba wić się swoim wyglądem. Prze łamała plastik polskiego szołbi zu, gdzie wszyscy ładnie wyglądają i uśmiechają się, jakby reklamowali pastę do zębów. A Maja zagrała na kontrze do tego wszystkiego. Zagrała kobie tę wręcz brzydką, będąc kobietą bardzo atrakcyjną. A skąd wzięłaś Justyną Suwałę? Z Facebooka. Jeżeli szukam bardzo młodego aktora, to zwykle szukam wszędzie, ale nie w szkołach teatralnych. Studenci są tam dobierani według niezrozumiałych dla mnie zasad – jakby w przyszłości mieli grać tylko w serialach lub występować w zespole tańca ludowego. Lubię interesujące urody, złamane. Taką ma też bez wątpienia Andrzej Chyra, który ponoć napisał sobie jedno z kazań w twoim filmie W imię. Słyniesz z otwartości na pomysły ekipy, ale też z niezliczonych dubli. Po co je robisz? Odbierając Srebrnego Niedźwiedzia, reżyserka nie kryła radości. Szumowska triumphant at her film’s success at the Berlin Film Festival.

But you take anorexia very seriously. That is what got us to start thinking about this story. But a film limited to that topic would probably have been tedious and maddeningly hermetic. So we went into it further. I met a therapist who showed me how she works with girls with eating disorders. This is how Maja Ostaszewska’s character was born. Meanwhile, Michał came up with the idea of a prosecutor played by Janusz Gajos. Dead bodies, accidents and a lonely, ageing man and his anxieties in the background. Anorexia became a stepping stone to discuss other issues. Body is a black comedy. Was this your genre of choice from the outset? Yes, although audience reactions have differed widely. A few people cracked a smile at the initial screenings in Poland, while in Berlin, everyone was laughing their heads off and the critics gave us a standing ovation. We believed that our intentions would be interpreted correctly. You’ve got Joanna Kulig to bare all for the camera in some pretty audacious erotic scenes, you’ve got Juliette Binoche to appear for you, and now Maja Ostaszewska made herself ugly to fit a role for you. How do you do it? I always start with the cast when I think about a movie. Binoche is very fond of Poland and she adored Kieślowski, so it wasn’t difficult to get her buy-in. We’d made an appointment for her to see my 33 Scenes From Life, she simply liked the script for Elles and took the role. Maja didn’t take any persuading. Poland offers very few opportunities to play with your appearance. She challenged the plastic face of Polish show business, where everyone looks and smiles as if they were endorsing toothpaste. Maja definitely broke ranks there. She is a very attractive woman who played an outright ugly one. And where did you find Justyna Suwała? On Facebook. When I go looking for young actors, I search everywhere except drama schools, as they select students using criteria that I find incomprehensible– as if they were only ever going to appear in soap operas or perform in folk dance ensembles. I like interesting but flawed facial features. That seems to apply to Andrzej Chyra, who allegedly wrote one of the sermons in your movie In the Name Of. You’re known to welcome ideas from the cast and crew and for your endless takes. Why do you do that? Because I’m searching, following my instincts. Because I’m chaotic in my everyday life and sometimes that carries over

W CZTERY OCZY

One on One

JESTEM PIERWSZĄ KOBIETĄ W POLSKIM KINIE, KTÓRA OTRZYMAŁA NAGRODĘ SREBRNEGO NIEDŹWIEDZIA. I’M THE FIRST POLISH WOMAN IN THE HISTORY OF POLISH CINEMA TO RECEIVE THE SILVER BEAR AWARD.

onto the set. That’s why I keep changing my mind over and over. I keep resonating. At the same time, I loathe lengthy discussions and having to justify the decisions I make. If an actor agrees to work with me, I expect him or her to have confidence in me. And follow me. All your movies have a vivid “documentary” feel to them. You began your career with documentaries. Where do you feel more at home – documentaries or dramas? Making documentaries was an extremely important directing lesson for me. As I mature I find myself wanting to blend

Bo szukam, podążam za instynktem. A ponieważ w życiu je stem chaotyczna, na planie też bywam. Dlatego kilka razy zmieniam zdanie. Cały czas rezonuję. Jednocześnie nienawi dzę wielogodzinnych dyskusji i tłumaczenia się z moich de cyzji. Jeśli aktor godzi się na współpracę ze mną, to musi mi zaufać. I podążać za mną. Wszystkie twoje filmy mają wyraźny dokumentalny rys. Zaczynałaś swoją karierę właśnie od dokumentów. W którym gatunku czujesz się lepiej: w dokumencie czy fabule?

these genres more and more. Body is just such a combination in terms of its camera work, therapy scenes and its sheer rawness. It’s a powerful film. That’s what got it noticed in Berlin. My next project is going to be a documentary in a dramatic format. Your Body makes references to Krzysztof Kieślowski’s movies. To The Decalogue... We really wanted to reinterpret Kieślowski – to approach his movies with a little irony. We make you laugh where Kieślowski makes you cry. Where he waxes metaphysical, we

W CZTERY OCZY

Realizacja dokumentów była dla mnie niesłychanie ważną lekcją w tym zawodzie. Im jestem dojrzalsza, tym bardziej lubię mieszać te dwie formy. Body… jest właśnie pomie szaniem – w sposobie prowadzenia kamery, scen terapii i surowości. Jest to silny formalnie film, dlatego został za uważony w Berlinie. Mój kolejny obraz będzie dokumen tem w fabule. W formie nawiązujesz w Body… do filmów Krzysztofa Kieślowskiego. Do Dekalogu… Rzeczywiście chcieliśmy pobawić się kieślowszczyzną – tro chę z ironią podejść do jego filmów. Tam, gdzie u Kieślow skiego się płacze, u nas jest zabawnie. Tam, gdzie u niego metafizyka, u nas – przyziemność i oswajanie brutalności rzeczywistości. Nazywamy to naszą dekonstrukcją. Byliśmy pewni, że nikt tego nie odczyta. Ale ludzie to złapali. Złapała też to prasa już po pierwszych pokazach w Berlinie. Odbierając tam Niedźwiedzia, powiedziałaś, że cieszysz się, że jesteś kobietą reżyserem. Bo to ciągle unikatowe połączenie. Jestem pierwszą kobietą w polskim kinie, która otrzymała to wyróżnienie. Chciałabym, żeby kino otwierało się na kobiety. Chociaż to podobno za wód dla facetów. Nigdy wcześniej nie dostrzegałam, że ko biety są często spychane na margines w tej branży. To być może wynikało z tego, że zawsze byłam znacznie silniejsza niż wielu mężczyzn, jakich znam. I nie czułam się spychana. Dopiero ostatnio jednak zauważyłam, że do mnie i moich wy różnień podchodzi się z rodzajem pobłażania, tylko ze wzglę du na moją płeć. Zaczęło mnie to wkurzać. Ale łączenie pracy z byciem mamą chyba nie jest łatwe? Staram się tego nie rozdzielać. Nie podróżuję dużo. Kiedy cór ka czy syn byli mali, musiałam rezygnować z wielu ważnych wyjazdów. Za chwilę zaczyna się tournée Body… – zostaliśmy zaproszeni m.in. do Hongkongu, Stambułu, Londynu, Jerozo limy, Kolumbii. I nie pojedziesz? Do Kolumbii pojadę, ale wezmę ze sobą dziesięcioletniego Maćka, Alina – moja córka – tym razem zostanie w domu. Chociaż przyznam, że podczas wyjazdów tęsknię za dziećmi. Mimo że jestem dość wyluzowaną matką. Dziś rano na przy kład zagadałam się z dziennikarzem, który prosił o komentarz w sprawie Oscarów. Kiedy skończyłam rozmowę, zorientowa łam się, że syn musi za chwilę być w szkole, a ja patrzę na niego w piżamie. Wsadziłam go w taksówkę… I pojechał. Poza tym przyznam, że niechętnie wyjeżdżam, bo lubię być w domu. Swoją przyszłość wiążesz z Polską? Bez dwóch zdań. Tu, w tym szalonym, dynamicznym, pokrę conym kraju znajduję inspiracje. Mam tu przyjaciół, swoje knajpy, mój Mokotów. Przez rok chciałabym pomieszkać w Nowym Jorku, dzieci nauczyłyby się angielskiego, ale na stałe nigdzie się nie wybieram. ☐

depict the mundane and come to terms with brutal reality. We call this our deconstruction. We were almost certain that nobody would interpret it that way. But people got it right. The press got it right after the first screenings in Berlin. You said that you were happy to be a woman director when you received your Bear. Because it’s still an extremely rare combination. I’m the first Polish woman in the history of Polish cinema to receive this award. I’d like to see the cinema opened up to women – even if directing is said to be a male profession. I’d never noticed it before but women are often sidelined in this business. That might be because I’ve always been a lot stronger than many men I know. But I’ve never felt left out. It’s only recently that I’ve come to notice that my awards – as well as myself – are somewhat belittled, and only on account of my gender. That really gets on my nerves. But combining work and motherhood can’t be easy. I try not to separate the two roles. I don’t travel a lot. I had to knock back a lot of important trips when my daughter and son were little. I’m about to embark on a Body tour. We’ve been invited to Hong Kong, Istanbul, London, Jerusalem and Colombia. And you won’t be going? I’m going to Columbia but only with my 10-year old son Maciek. This time my daughter Alina will be staying at home. But I have to admit that I miss my children when I’m away, even though I’m a fairly laid-back mother. This morning, I was talking to a journalist who asked me to comment on the Academy Awards. When I finished the interview, I realised that my son was still in his pyjamas when he should have been at school. I put him in a taxi.... and off he went. I also have to admit that I’m not keen of travelling because I like being at home. Are you planning to stay in Poland? Definitely. This mad, dynamic and twisted country is where I get my inspiration. This is where my friends, hangouts and neighbourhood are. I’d like to live in New York for a year. My children could learn English... but I’d never leave for good. ☐

MAŁGORZATA SZUMOWSKA – Film director, producer, writer. Graduate of the Film Directing Department at the National Film, Television and Theatre School in Łódź, a member of the European Film Academy since 2001. She was called “the person to watch” by the Time magazine. She began her career with short features; the most celebrated one, Silence made in 1997 won awards in Mexico, Bologna, Łódź, Kraków and Tel-Aviv. In 2000, she made her directing debut with A Happy Man. Her next film, 33 Scenes From Life won her the special prize at the Locarno International Film Festival and the Golden Lion Award for the best director. In the Name Of received the Teddy Award and the Silver Lion Award. In 2015, she was the winner of the Golden Bear Award at the International Film Festival in Berlin for her film Body.

KULTURA

Culture

TEKSTY/BY:

Ola Salwa

KINO / MOVIES

Namiętna gra A passionate game

Adaptacja sztuki Augusta Strindberga Panna Julia, tym razem w reżyserii wybitnej aktorki Liv Ullmann. Przed kamerą też gwiazdy – Jessica Chastain i Colin Farrell, których bohaterowie w pewną upalną noc zaczynają grę w uwodzenie. Klasycznie i wytrawnie zarazem. / An adaptation of August Strindberg’s Miss Julie, this time directed by the eminent actress Liv Ullman. The starstudded cast features Jessica Chastain and Colin Farell, whose characters begin the seduction game on a hot night. A classic and classy act. Panna Julia, reż. Liv Ullmann, premiera 17 kwietnia / Miss Julie, dir. Liv Ullman, opens 17 April

TEATR / THEATRE

O matko! Mamma Mia!

Musical z piosenkami Abby to murowany hit – wiedzą o tym nie tylko hollywoodzcy producenci i Meryl Streep, ale także dyrektorzy teatrów muzycznych na całym świecie. Rewelacyjny polski przekład oraz świetna obsada to tajemnica sukcesu rodzimej wersji – bilety trzeba kupować z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem. / Any musical laced with ABBA songs is bound to become a box office hit. This information is not reserved for Hollywood producers and Meryl Streep, but is common knowledge to every musical theatre director in the world. The brilliant Polish translation and stunning cast are the key to the runaway popularity of our own local rendition. You’ll have to book months in advance. Mamma mia!, reż. Wojciech Kępczyński, Teatr ROMA, Warszawa / Mamma Mia, dir. Wojciech Kępczyński, ROMA Theatre, Warsaw

MUZYKA / MUSIC

W duecie

Legenda w zbliżeniu

A nice pair

A legend up close

Charakterystyczny głos, repertuar i wizerunek sceniczny – to wszystko doskonale pamięta większość z nas. Jak przebiegała kariera Ewy Demarczyk, dlaczego się skończyła i co wydarzyło się dalej, tego mogą się dowiedzieć wszyscy z tej świetnej książki. / Her distinctive voice, repertoire and stage image are embedded in our memory. Read this excellent book to follow the trajectory of Ewa Demarczyk’s career, learn why it came to an end, and find out what happened later. Ewelina Karpacz-Oboładze, Angelika Kuźniak, Czarny Anioł. Opowieść o Ewie Demarczyk, Znak

Od Braci Cugowskich dostajemy: coś nowego (piosenka Niepisani), coś starego (covery The Police i Davida Bowie) i coś do oglądania (DVD z koncertu na Zamku Książąt Pomorskich). A wszystko w jednym wydawnictwie. / The Cugowski Brothers present something new (Niepisani song), something old (covers of The Police and David Bowie tracks) and something to watch (a DVD of their concert at the Castle of the Pomeranian Dukes) – in a single box. Bracia, Zmienić zdarzeń bieg. Bracia akustycznie, Sony Music

KSIĄŻKI / BOOKS

SMAK LUKSUSU

Taste of Luxury

WŁASNY KAWAŁEK RAJU Your own little piece of paradise

OGRÓD TO ZATOPIONY W ZIELENI KAWAŁEK ZIEMI, KTÓRY ODDZIELA NAS OD ŚWIATA ZEWNĘTRZNEGO, DAJĄC UKOJENIE I POCZUCIE SZCZĘŚCIA. / A GARDEN IS A PLOT OF LAND ABOUNDING IN GREENERY THAT CUTS US OFF FROM THE OUTSIDE WORLD, OFFERING CONSOLATION AND A SENSE OF WELLBEING. TEKST/BY: Agnieszka

Krzemińska, Polityka

Od wygnania Adama i Ewy z Edenu człowiek tęskni do rajskich ogrodów – symbolu dobrobytu, nieśmiertelności i więzi z Bogiem – i próbuje je odtworzyć. Chociaż cień wysokich drzew i chłód bijący od sadzawek szczególnie był miły mieszkańcom spalonych słońcem pustyń, ogród, jako miejsce zaświatowej szczęśliwości, jest uniwersalnym toposem. W przypałacowych ogrodach spotykali się egipscy kochankowie, w gajach (np. Akademosa) greccy filozofowie zastanawiali się nad sensem świata, a w angielskich ogrodach romantycy dumali nad przemijalnością czasu. We wszystkich cywilizacjach i epokach posiadanie ogrodu stanowiło oznakę dostatku, harmonii, piękna i miłości. To dlatego nad Nilem opiekunem ogrodów poza bogiem aromatów Nefertumem była bogini miłości Hathor.

Staw w ogrodzie, malowidło z grobowca Nebamona w Tebach. Ok. 1350 r. p.n.e. Pond in a Garden from the Tomb of Nebamun, Thebes. c. 1350 BC

BOSKA HARMONIA Każdy bogacz miał ogród, o którego utrzymanie dbały rzesze specjalistów. I tak w Egipcie zaczęło się od skromnych grządek cebuli i sałaty oraz sadzawek, z czasem dołączyły do nich krzewy winorośli, kwiatowe klomby i drzewa. Podczas gdy w III tys. p.n.e. w basenie Morza Śródziemnego pojawiły się pierwsze przydomowe warzywniaki, w Chinach pisano już traktaty o architekturze ogrodowej. W Państwie Środka ogrody były odbiciem wschodniej filozofii i kultury. Pod wpływem taoizmu

Taste of Luxury

ogrodnicy tworzyli miniatury naturalnych pejzaży, w których rzeka była arterią ziemi, a pagórki i kamienie siłami twórczymi przyrody. Ponieważ ogrody służyły kontemplacji, buddyści zaczęli stawiać w nich pagody, mostki, altanki i pawilony. GEOMETRYCZNIE I NATURALNIE Ogrody przy rezydencjach przybierały różne formy również ze względu na warunki klimatyczne, ilość przestrzeni oraz panującą modę. Już w starożytności zieleń otaczająca budynek „wchodziła” do jego wnętrza (np. w rzymskich willach) lub gościła na tarasach. Jeden z 7 cudów świata – wiszące ogrody Semiramidy – wybudował w Babilonie król Nabuchodonozor (VII w. p.n.e.), ale archeolodzy podejrzewają, że ogrody tarasowe zdobiły już wcześniej asyryjskie pałace. W średniowieczu sztuka ogrodowa podupadła, gdyż w ciasnych zamkach i zatłoczonych miastach nie było na nie miejsca. Specjalistami od zielników, warzywniaków i sadów stali się mnisi. Do odrodzenia sztuki ogrodniczej doszło w renesansie we Włoszech, kiedy przy pałacach pojawiły się tarasowe ogrody wzorowane na klasztornych wirydarzach i antycznych perystylach. Pomysł ten trafił do Francji m.in. dzięki Katarzynie Medycejskiej. Francuscy królowie, a w ślad za nimi cała arystokratyczna Europa Zachodnia, rozkochali się w ogrodach.

We have been longing for and trying to recreate Eden ever since Adam and Eve were driven out – a place that stands for abundance, immortality and connection with God. The shade of towering trees and the coolness of ponds have always been especially cherished by people living in scorching deserts, but a garden is universally seen as a place of eternal happiness. Palace gardens were where Egyptian lovers met. Groves (including Akademos) were where Greek philosophers tried to make sense of the world. English gardens were where romantics brooded over the passing of time. Owning a private garden has been a symbol of affluence, harmony, beauty and love in every civilisation throughout the ages. The patron deities of gardens in ancient Egypt were Nefertem, the god of fragrances, and Hathor, the goddess of love. DIVINE HARMONY Every rich person had a garden tended to by a horde of experts. Gardens had humble beginnings in Egypt, starting out as modest patches of onion and lettuce interspersed with ponds. Grape vines, flower beds and trees were added over time. By the time the first vegetable gardens were planted in the Mediterranean in the 3rd century BC, treatises about garden architecture had already been written in China.

SMAK LUKSUSU

Wiszące ogrody Semiramidy w Babilonie. The Hanging Gardens of Semiramis in Babylon.

SMAK LUKSUSU

Taste of Luxury

Symbolem rozmachu, a zarazem narzuconej przez człowieka harmonii był ogród w Wersalu projektu architekta krajobrazu André Le Nôtre (1613–1700). Pełne geometrycznych figur, bukszpanowych rzeźb, kwiatowych klombów i fontann parki francuskie miały konkurencję w postaci stawiających na naturalność brytyjskich ogrodów krajobrazowych. OGRODY PASJI Rozmach założeń ogrodowych wiązał się z wielkimi pieniędzmi, ale ich uroda zależała od zaangażowania ich właścicieli najpierw w planowanie, a potem pielęgnację. Słynny francuski ogród otaczający zamek Marqueyssac w Vezac powstał już za Ludwika XIV, ale arcydzieło ogrodnictwa uczynił z niego dopiero w XIX w. zapalony ogrodnik Julien de Cerval, zasadzając w nim 100 tys. krzaków bukszpanu, które przyciął w kule i inne kształty tworzące labirynty, przejścia i fantazyjne figury. Innym słynnym pasjonatem ogrodnictwa był impresjonista Claude Monet, który w posiadłości Giverny dzielił swój czas miedzy malarstwo i uprawianie ogrodu, który zresztą często gościł jako motyw na jego obrazach.

Himalaje, rejon Khumbu, monument ku czci zmarłych tragicznie himalaistów. W tle szczyt Lhotse. The Himalayas, the Khumbu region, the monument commemorating tragically deceased climbers. Lhotse is visible in the background.

W KWIATÓW TONI Dziś każdy posiadacz domku ma swój kawałek ziemi. Jednak nadal to, czy jest on duży, kunsztownie zaplanowany i pełen

The gardens of the Middle Kingdom reflected oriental philosophy and culture. Gardeners, influenced by Taoism, created miniatures of natural landscapes, where rivers were the lifeblood of the earth, and hills and stones represented the creative forces of nature. And because gardens were places of contemplation, Buddhists began to embellish them with pagodas, bridges, arbours and pavilions.

GEOMETRICAL AND NATURAL The gardens around residences varied according to weather, climatic conditions and availability of space. Even in antiquity, the greenery surrounding a building would sometimes “flow” inside it (as in Roman villas) or encroach on the terrace. The Hanging Gardens of Semiramis, one of the Seven Wonders of the Ancient World were built in Babylon by King Nebuchadnezzar (7th century BC), but archaeologists claim that Assyrian palaces had terraced gardens long before then. Gardening fell into decline in the Middle Ages, as castles and overpopulated cities offered no space for greenery. Monks came to specialise in orchards, herbaria and vegetable gardens. Gardening was revived in Italy during the Renaissance. Palazzos looked out over terraced gardens modelled on cloister garths and ancient peristyles. This concept gained a foothold in France where it was brought by Catherine de’ Medici. French kings became infatuated with gardens and the rest of the crowned heads of Western Europe followed suit. Their panache and artificial harmony are best exemplified by the gardens of Versailles, which were designed by landscape architect André Le Nôtre (1613-1700). These are now seen as the precursor to Baroque landscape gardening. With their abundant geometric figures, boxwood topiaries, flower beds and fountains, French gardens gave their English cousins some pretty fierce competition. THE GARDENS OF PASSION Grand gardens were a costly enterprise, but their beauty was assured by the commitment of their owners – first to planning and then to cultivation. The famous French gardens surrounding the Château de Marqueyssac in Vézac were planted during the reign of Louis XIV, and transformed into a gardening masterpiece in the 19th century by the avid gardener Julien de Cervel, who planted 100,000 boxwood trees carved into spheres and other shapes to form mazes, passes and flamboyant figures. Another famous gardening aficionado was the Impressionist painter Claude Monet, who divided his time between painting and cultivating the garden at his mansion in Giverny. This garden features prominently in many of his paintings. Artists and aristocrats were not the only group to create verdant retreats to fulfil themselves and take refuge from the world. Now visited by hundreds of tourists, the Exbury Gar-

dens in Hampshire were founded by banker Lionel Nathan de Rothschild in 1919. Rothschild spent vast sums on plants, including azaleas, rhododendrons, magnolias and camellias. He certainly stood in stark contrast to Robert Pim Butchart, a Portland cement producer from Vancouver Island, Canada. Butchart would never have become interested in gardening were it not for his wife Jennie, who began to design a fancy garden around their house, which was near a quarry, in 1904. Encouraged by the results of her work, Robert began to bring

Ogród Claude’a Moneta w Giverny i jego obraz Staw z nenufarami. Zielona harmonia (1899 r.). Na stronie obok od góry: Barokowy ogród w Wersalu i ogród otaczający zamek Marqueyssac w Vezac. Claude Monet’s garden in Giverny and his Bridge over a Pond of Water Lillies (1899). Far left: A Barroque garden at the Versailles and the garden around the Marqueyssac castle in Vezac.

Taste of Luxury

egzotycznych roślin, świadczy o bogactwie właściciela albo ogrodniczej pasji. Niektórzy lubią surowy styl japoński, inni stawiają sobie bukszpanowe żywopłoty i kopie antycznych rzeźb. Ogród to symbol bogactwa niezwykle subtelny i wymagający poświęcenia oraz cierpliwości – w końcu nie zmusimy drzew, by urosły w miesiąc. Firmy ogrodnicze mogą nam zaaranżować ładny ogródek, ale żeby stał się perłą, trzeba mu oddać serce, i to na wiele pokoleń. ☐

plants home from his trips. This added diversity to this unique sunken garden. A RIOT OF FLOWERS Nowadays, everyone who owns a house has a piece of land. A large, elaborately laid-out garden packed with exotic plants still bears testimony to the wealth or passion for gardening of its owner. Rich people now tend to hire experts to cultivate their gardens, although some members of old aristocratic families like to relax while planting and weeding (for instance, Charles, Prince of Wales is famous for his green thumb). The tabloids are packed with photos of celebrity villas drowning in greenery. There are more and less extensive gardens. Some prefer the raw Japanese style, while others are into boxwood hedges and replicas of antique sculptures. Most picturesque landscape gardens are the pride of the owners of old estates. New money status symbols are rather simple – a fast car, a yacht and a plane. A house and a garden are much more personal. Besides, a garden is a very subtle sign of affluence and one that requires attention and patience. After all, trees take longer than a month to grow. Gardening companies can design a nice garden, but it will never become anything special unless you dedicate yourself to it for several generations. ☐

SMAK LUKSUSU

1. Służący medytacji kamienny ogród w świątyni zen Ryoan-ji w Kioto. A stone zen garden in the Ryōan-ji temple in Kyoto.

2. Zaginione Ogrody Heliganu – ogród botaniczny w Anglii, w Kornwalii, i roślinna rzeźba Duch Lasu. The Lost Gardens of Heligan – a botanical garden in Cornwall, UK and the Mud Maid sculpture. 3. Ogród Majorelle w Marrakeszu. W jego architekturze dominuje kobaltowy błękit bleu majorelle (od nazwiska pierwszego właściciela, malarza Jacques’a Majorelle’a). The Majorelle garden in Marrakesh. The prevailing colour scheme is cobalt blue majorelle (named after the garden’s first owner, painter Jacques Majorelle). 4. Inspirowany wiedzą naukową Ogród Kosmicznych Spekulacji stworzony przez Charles’a Jencksa w jego posiadłości Portrack House w Dumfries w Szkocji. Inspired by science and mathematics The Garden of Cosmic Speculation created by Charles Jencks at his home, Portrack House, near Dumfries in South West Scotland.

SMAK LUKSUSU

Taste of Luxury

Pływające ogrody. Wizja pływających po oceanach miast przyszłości, które pozwoliłyby ludzkości przetrwać globalne ocieplenie. A vision of floating cities that may one day drift around the world to help mankind survive global warming. Kompleks ogrodowy Gardens by the Bay w Singapurze o powierzchni 101 ha. Można tam podziwiać roślinność z całego świata. Gardens by the Bay in Singapore spans an area of 101 ha. It boasts hving a collection of plants from all parts of the world.

Na stronie obok: Kolejna wizja przyszłości – pływająca farma alg, które wytwarzając wodór, dostarczą paliwo hybrydowym statkom powietrznym. Next page: Another vision of the future – a floating algae farm which generates hydrogen and supplies fuel to hybrid spacecraft.

ROZMOWY O BIZNESIE

Business Talk

PRZEZ LATA PRACOWAŁA W LONDYŃSKIM CITY I NA WALL STREET. W TYM ROKU MIJA 20 LAT OD ROZPOCZĘCIA JEJ KARIERY ZAWODOWEJ. O TYM, DLACZEGO TAK MAŁO KOBIET OSIĄGA SUKCES W BANKOWOŚCI, MÓWI AGNIESZKA KUPCZYŃSKI, OSTATNIO MANAGING DIRECTOR BNP PARIBAS CIB, JEDNA Z NIELICZNYCH POLEK WŚRÓD ŚWIATOWYCH BANKIERÓW INWESTYCYJNYCH. / OVER THE YEARS, SHE WORKED IN LONDON’S CITY AND ON WALL STREET. THIS YEAR MARKS THE 20TH ANNIVERSARY OF THE START OF HER CAREER. AGNIESZKA KUPCZYŃSKI (MOST RECENTLY MANAGING DIRECTOR OF BNP PARIBAS CIB), ONE OF THE FEW POLISH WOMEN IN THE “PANTHEON “ OF GLOBAL INVESTMENT BANKERS TALKS ABOUT WHY SO FEW WOMEN ACHIEVE REAL SUCCESS IN BANKING. ROZMAWIA/INTERVIEWED BY:

Marcin Cejrowski

BIZNES NIE MA PŁCI

Business has no gender 80

PROMOCJA

Jest rok 1995, z dyplomem Durham University w kieszeni zaczyna pani pracę w Clifford Chance, jednej z najznakomitszych londyńskich kancelarii prawniczych. Domyślam się, że lekko nie było. Nie było lekko już na studiach, na które musiałam zarobić sama. Żeby opłacić horrendalne czesne, pracowałam jako modelka w Tokio. A wracając do pierwszego dnia pracy, pamiętam jak dziś, że po raz pierwszy przekroczyłam próg kancelarii we wtorek, a wyszłam stamtąd w piątek… Miałam 24 lata i od razu zostałam włączona do zespołu pracującego nad prywatyzacją brytyjskich kolei… Lekko nie było. No dobrze, ale co prywatyzacja kolei ma wspólnego z bankowością inwestycyjną? Wbrew pozorom bardzo dużo. Właśnie wtedy zrozumiałam, czym tak naprawdę chcę się zajmować. Cel: bankier inwestycyjny. I tak oto zostałam analitykiem finansowym w Salomon Brothers w Londynie. I znów pod górkę. W moim zespole nie było ani jednej kobiety. Zostałam rzucona na głęboką wodę, odpowiadałam na przykład za przejęcie Rafako przez Elektrim. I znów sukces. Od tego momentu pani kariera potoczyła się błyskawicznie. To prawda. Headhunterzy zaczęli dzwonić non stop. Wybrałam ofertę Merrill Lynch. Zaczęłam pracę w Londynie i po półtora roku przeniosłam się do Nowego Jorku, na Wall Street. Tam odpowiadałam za Brazylię. Zajmowałam się strukturyzacją i sprzedażą produktów pochodnych. Raz w tygodniu latałam do Brazylii. Dziesięć godzin lotu w jedną stronę. Na miejscu, w hotelu, wsiadałam do helikoptera i leciałam do klienta, omijając korki. Znów byłam jedyną kobietą w zespole. Bywało naprawdę zabawnie. Pamiętam, jak przyleciałam na spotkanie z jednym z największych klientów. Rzecz dotyczyła skomplikowanej struktury finansowania jednego z największych brazylijskich banków. Gdy helikopter wylądował, zaproszono mnie do sali konferencyjnej. Zabawne było zaskoczenie prezesa, któremu nie mieściło się w głowie, że tę wielomilionową transakcję będzie prowadzić kobieta… Tak, wielokrotnie musiałam udowadniać, że to, że uwielbiam wysokie obcasy, nie ujmuje mi kompetencji. Na szczęście w bankowości reguły są jasne: jest wynik, jest premia, czasem nawet siedmiocyfrowa. Nadal jednak w bankowości kobiety rzadko zajmują eksponowane stanowiska. Dlaczego? To prawda, mało kobiet osiąga zawodowy sukces, zajmując wysokie stanowisko. To światowy trend. Ostatnio jednak prezesem Fed została Janet Yellen, jako pierwsza kobieta na tym stanowisku w USA. Może to znak, że idzie nowe? Odkąd pamiętam, stawiałam na kobiety. Jako dyrektor zarządzający BNP Paribas, tworząc zespół odpowiedzialny za rynki byłego ZSRR, chciałam, żeby w moim zespole pracowały panie. Tak oto w 15-osobowym zespole kobiety stanowiły jedną trzecią. To był ewenement. Dziś większość z nich robi spektakularne kariery w bankowości inwestycyjnej. ☐

It’s 1995, with Durham University degree in your pocket, you strated your career at one of the finest law firms, Clifford Chance. My guess is that this was not easy. It was not easy even at university which I had to finance myself. To pay my tuition I worked as a model in Tokyo. Coming back to my first day at work, I still remember clearly the first time I crossed the threshold of the office on Tuesday, and left on Friday. I was 24 years old and immediately joined a team, working on the privatisation of British railways. It was not an easy start. All right, but what does privatisation have to do with investment banking? Contrary to appearances, quite a lot. This was when I realised what I really wanted to do. My goal: to become an investment banker. And so I became a financial analyst at Salomon Brothers in London. And again, this was very challenging. I was the only woman on my team. I was thrown into the deep end, for instance I was responsible for the acquisition of Rafako by Elektrim . Another success. From this point onwards you career proceeded very rapidly. That’s true. Head hunters would not stop calling. I chose an offer from Merrill Lynch. I started working in London and a year and a half later I moved to New York’s Wall Street. There, I headed up Brazil. I was responsible for structuring and marketing of derivative products. I would fly to Brazil once a week. Ten hours one way. Upon arrival at the hotel, I would board a helicopter and fly to the meeting, bypassing traffic. Again, I was the only woman on the team. It was quite amusing. I remember once when I flew to a meeting with one of our largest accounts. I was working on a complex financing structure for one of the largest Brazilian banks. After landing on the helipad, I was invited to a conference room. The funny thing was the surprised face of the bank’s president, who was not quite prepared for this strategic, multi-million dollar transaction to be managed by a woman. It was more than once that I had to prove that high heels did not hinder my skills or competence. Luckily, the rules in banking are clear: if there is a result, their is a bonus, sometimes up to 7-digit figures. Women rarely hold prominent positions in the banking industry, why is that? Indeed, few women achieve true professional success and hold senior positions. It is a global trend. Recently, however, the Fed appointed Janet Yellen as the first female chairperson. Perhaps things are changing? Ever since I can remember I tried to promote women. As Managing Director of BNP Paribas where I was hired to build the fixed income business in Russia and CIS, I wanted women in my team and they accounted for a third of the 15-strong team I hired. It was unusual, but it brought the desired results. Today, most of them are pursuing spectacular careers in investment banking. ☐

Gadgets GADŻETY

1. Frends, słuchawki Layla, ok. 662 zł / Frends, Layla headphones, EUR 160 2. Vapur, Shade, półlitrowa zwijana antybutelka, ok. 35 zł / Vapur, Shade, half-litre flexible anti-bottle, USD 9 3. Liforme, mata do jogi, ok. 518 zł / Liforme, yoga mat, EUR 125 4. Luvelo, rowerowy dzwonek w kratkę, ok. 78 zł / Luvelo, gingham bicycle bell, USD 20 5. Motorola, zegarek Moto 360, 999 zł / Motorola, Moto 360 watch, approx. EUR. 240 6. Oopsmark, uchwyt do roweru na butelkę wina, ok. 175 zł / Oopsmark, Bicycle Wine Rack, USD 45 7. Marc by Marc Jacobs, etui na iPhone'a 5, ok. 269 zł /Marc by Marc Jacobs, iPhone 5 case, EUR 65 8. Photojojo!, USB 4 GB do przechowywania zdjęć, ok. 78 zł / Photojojo!, 4GB USB drive, USD 20 9. Chiemsee, torba sportowa – cessy cabaret, 139 zł /Chiemsee, cessy cabaret shopper bag, approx. EUR 33

Your Style

1 2

TWÓJ STYL

3 1. Edie Parker, kopertówka, ok. 6822 zł / Edie Parker, box clutch, EUR 1,646.40 2. Valentino, bransoletka z pleksi, ok. 1615 zł / Valentino, plexiglass cuff, EUR 390 3. Acne Studios, buty Roza Linnen/Red, ok. 1865 zł / Acne Studios, Roza Linnen/Red shoes, EUR 450 4. Lulu Frost, kolczyki, ok. 932 zł / Lulu Frost, earrings, EUR 225 5. Anya Hindmarch, wypukłe skórzane naklejki w kształcie liter, ok. 186 zł / Anya Hindmarch, alphabet textured-leather stickers, EUR 45 6. Wittchen, torebka, 459 zł / Wittchen, bag, approx. EUR 111 7. Eddie Borgo, kolczyki, ok. 497 zł / Eddie Borgo, earings, EUR 120 8. Carli by Karolina Zielińska, sukienka „Tren”, 720 zł / Carli by Karolina Zielińska, ”Tren” dress, approx. EUR 174

Ugaś swoje pragnienie z Cytocare

Enrich and moisturize your skin with Cytocare Wraz z wiekiem skóra twarzy, szyi, dekoltu i dłoni odmawia posłuszeństwa, obserwujemy jak traci jędrność, staje się wiotka i mało elastyczna. Dziś dzięki rozwojowi medycyny estetycznej powstała całkiem nowa kategoria zabiegów, które bezinwazyjnie i skutecznie zwalczają efekty zwiotczenia skóry. Najlepsze rezultaty osiągamy, stosując łączone techniki zabiegowe: wykorzystujące wysoką energię oraz odpowiednie preparaty nawilżające i rewitalizujące. Urządzeniami wykorzystujacymi wysoką energię są światło podczerwone oraz laser frakcyjny, które skracają włókna kolagenowe i pobudzają komórki skóry do produkcji elementów elastycznych. Doskonałym uzupełnieniem tych zabiegów jest mezoterapia igłowa, którą dobieramy w zależności od wskazania. Proponujemy skorzystanie z francuskich preparatów Cytocare Laboratorium Revitacare. Preparaty Cytocare oprócz kwasu hialuronowego, zawierają aż 55 substancji aktywnych, takich jak aminokwasy i witaminy. Seria zabiegów zapewnia intensywne nawilżenie i rozświetlenie, zagęszczenie i regenerację skóry. Zabiegi mezoterapii wspomagają również laseroterapię w walce z wiotkością skóry i rozstępami. Preparatem stosowanym w tym przypadku jest Stretchcare, dzięki któremu uzyskujemy efekt napięcia i wzmocnienia skóry oraz spłycenie rozstępu. Zawartość kwasu hialuronowego powoduje nawilżenie i regenerację. Skóra staje się gładka i elastyczna.

With time the skin of your face, neck and décolletage (or cleavage) gets older. You can see how the skin loses its firmness, becomes slack and not very flexible. Today aesthetic medicine has created a completely new category of treatment that is non-invasive and effective against the effects of skin laxity. The best results are achieved by applying combined treatment techniques. They use high energy as well as specific moisturizing and revitalizing substances. Namely, they involve using infrared light and fractional laser that shorten collagen fibers and stimulate skin cells to produce flexible elements. The above treatments are perfectly accompanied by needle mesotherapy. We highly recommend a wide range of the French preparations made by Cytocare Revitacare Laboratory. A series of treatments ensure intense hydration and illumination, density and regeneration of the skin. Mesotherapy laser therapy also helps in the fight against skin laxity and skin stretch marks. The preparation used in this case is Stretchcare. It strengthens the skin, makes it more tense, and the stretch marks get less deep. The concentration of hyaluronic acid results in hydration and revitalization of the skin. That is why the skin is smooth and elastic again.

Na zdjęciu: dr Magdalena Opadczuk i Sylwia Gliwa.

Na hasło Kaleidoscope oferujemy 20% rabat na mezoterapię igłową Cytocare i zabiegi z użyciem kwasu hialuronowego. Rabat dotyczy cen regularnych i jest ważny do 30.04.2015 r. Please quote Kaleidoscope to receive 20% discount on needle Cytocare mesotherapy and treatments with hialuronic acid. Offers applies only to regular prices and it is valid until 30.04.2015 r.

Carpe Diem Centrum Medycyny Estetycznej Al. KEN 98 lok U 17, 02-777 Warszawa • Tel. 608 888 888 • www.carpediem-klinika.pl

CarpeDiem_Kaleidoscope_0415.indd 1

3/13/15 1:29 PM

Hilton Garden inn KraKów airport Just opened reservation: Hgi.com res@krkairport.pl telephone: + 48 12 340 00 00

Get your best rate here

• Five minutes walk from Kraków-Balice Interational Airport • Easy access to the A4 highway • 155 modern guest rooms • Complimentary Wi-Fi

• 9 Conference Rooms up to 368 delegates and Boardroom • 24-hour Business Center • Complimentary Fitness Center • 24-hour Pavilion Pantry 85

DOBRY ADRES

Good Address

Luksus blisko natury Luxury in the bosom of nature

Piękno i zdrowie

Beauty and health

Hotele SPA Dr Irena Eris to najnowocześniejsze obiekty spa, które idealne warunki do wypoczynku łączą z odnową biologiczną. Jako jedyne hotele w Polsce uzyskały najwyższy certyfikat jakości Niemieckiego Stowarzyszenia Wellness i zostały zaproszone do albumu National Geographic Traveler – Luxury SPAS. / Dr Irena Eris SPA Hotels are state-of-the-art spa resorts which offer wellness treatments plus perfect conditions for leisure. These are the only hotels in Poland which have garnered the highest quality certificate from the German Wellness Association and have been featured in Luxury SPAS published by National Geographic Traveler. www.drirenaerisspa.pl/

Ceniona warszawska klinika Dr Beata Dethloff oferuje m.in. zabiegi medycyny estetycznej, odmładzające, kosmetyczne, miejskie spa, testy genetyczne, dietetykę i trychologię. Pacjenci mają tu do dyspozycji najbardziej innowacyjne urządzenia. Nowością w Polsce jest unikalna technologia Nu Skin® – ageLOC® wpływająca na proces starzenia się u jego źródeł. / Dr Beata Dethloff is an established Warsaw aesthetic medicine clinic and anti-aging centre which offers aesthetic medicine, rejuvenation, cosmetic procedures, urban SPA, genetic tests, nutrition and hair treatments. Its patients benefit from the most innovative equipment. Targeting the ageing process at its source, the unique Nu Skin® – ageLOC® technology is the latest innovation in Poland.

Mazury czy Nicea? The Masuria or Nice?

Według danych Poland Sotheby’s International Realty i Noble Banku, które wspólnie oferują Polakom dostęp do najbardziej luksusowych nieruchomości na świecie, polscy milionerzy coraz chętniej kupują wakacyjne domy za granicą. Apartament w Cannes, Nicei czy Marbelli można dziś kupić w cenie porównywalnej do tych nad Bałtykiem czy na Mazurach. / Data of Poland Sotheby’s International Realty and Noble Bank which have teamed up to provide Poles with access to the world’s plushest real estate indicate that Polish millionaires are keen to buy holiday homes abroad. Asking prices for apartments in Cannes, Nice or Marbella are on par with price tags of luxury pens in the Baltic coast or the Masuria.

www.drbeatadethloff.pl

OD GO Y DOBRRES AD AD D R E S

Pod dobrą opieką In good hands

Carpe Diem Centrum Medycyny Estetycznej to Klinika, która oferuje kompleksową i profesjonalną opiekę lekarską z zakresu medycyny estetycznej. Zespół wysoko wykwalifikowanych specjalistów dba, aby zabiegi, którym poddają się pacjenci, przede wszystkim były bezpieczne. A wszystko to w przyjaznej atmosferze, w ciepłych, eleganckich wnętrzach. / Carpe Diem Aesthetic Medicine Centre is a clinic which offers back-to-back professional aesthetic medicine services. A team of highly qualified experts makes sure that patients undergoing various procedures are ultimately safe, and tended to in a welcoming atmosphere, warm and elegant interiors. www.carpediem-klinika.pl/

www.poland-sothebysrealty.pl

Mniej(i)Więcej

DOBRE MIEJSCE

Good place

The natural filler for natural results Przy dzisiejszych możliwościach medycyny estetycznej wszystko jest do zrobienia. Lipofilling AdiviveTM, to wypełnianie własną tkanką tłuszczową. Stosowany do poprawy rysów twarzy, policzków czy ust, wypełniania zmarszczek, ale też modelowania piersi i pośladków. Na czym polega wyjątkowość zabiegu? Jego innowacyjność polega na eliminacji z pobranego materiału starych i słabych komórek tłuszczowych, które nie mają szansy na przyjęcie się i przeżycie. Dzięki temu nasz własny materiał wypełniający składa się jedynie z młodych, najsilniejszych komórek tłuszczowych – mówi dr Konrad Januszek, chirurg plastyk, szkoleniowiec AdiviveTM z Elite Centrum Laseroterapii. – Dodatkowo jest niezwykle bogaty w dobroczynne komórki macierzyste. Tkanka tłuszczowa pobierana jest najczęściej z okolicy ud, lędźwi lub brzucha i poddawana jest separacji za pomocą AdiviveTM, następnie aplikujemy ją w wybrane miejsce. W przypadku piersi zabieg pozwala na ich powiększenie, wymodelowanie kształtu i ujędrnienie. Po zabiegu reimplantacji tkanki tłuszczowej można tego samego dnia wymodelować sylwetkę przy wykorzystaniu lasera Palomar SlimLipo 3D.

With today’s new solutions in aesthetic medicine everything is possible. Lipofilling AdiviveTM is an innovative method od shaping your face and body – autologic fatty tissue. What is so special about this treatment? This innovative solution is based on removing old and weak fatty cells from the collected material, which have no chance of survival. Due to this method our own fill material consists only of young and strong fatty cells. Additionally, it is rich in beneficial stem cells. The fatty tissue is usually collected from around the hips, loins or abdomen and gets separated with the use of Adivive™ equipment and next applied to a selected place – explains dr Konrad Januszek, plastic surgeon, trainer Adivive™, who cooperates with Elite Laser Therapy Centre. It recommended for increasing breast size and making them firmer. After reimplantation treatment, on the same day it’s possible to shape your silhouette with Palomar SlimLipo 3D laser.

Elite Centrum Laseroterapii/Elite Laser Therapy Centre: ul. Złota 61, tel. 22 400 36 55; ul. Wąwozowa 8, tel.: 22 894 83 84, www.elite.waw.pl Wyłączny dystrybutor/Exclusive distributor: ITP S.A., ul. Domaniewska 37, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl

Na hasło Kaleidoscope bezpłatna konsultacja. Free consultation with Kaleidoscope.

Nareszcie spełniło się odwieczne marzenie o przeniesieniu tkanki tłuszczowej z miejsc, gdzie mamy jej w nadmiarze do okolic, w których jej brakuje. The dream of moving the excess fat to the areas where there is too little of it has finally come true.

Elite_Kaleidoscope_0415_4.indd 1

3/12/15 3:51 PM

Doskonały sen stał się jeszcze lepszy

HÄSTENS STORE WARSZAWA UL. MALBORSKA 41 (DOMOTEKA) WARSZAWA@LOZKAHASTENS.PL TEL. 22 331 17 07 HÄSTENS STORE GDAŃSK AL. GRUNWALDZKA 569 GDANSK@LOZKAHASTENS PL TEL. 58 342 47 35 WKRÓTCE OTWARCIE SALONU W NOWEJ LOKALIZACJI 81-861 SOPOT, AL. NIEPODLEGŁOŚCI 940 87 lozkahastens.pl

DOBRY ADRES

Good Address

Z francuskim smakiem French flavours

Hotel Sofitel Warsaw Victoria słynie z francuskiej elegancji i stylowego wystroju łączącego w sobie elementy nowoczesnej architektury i klasycznych wzorów. Francuski szyk i harmonia przejawiają się nie tylko w designie, ale także znakomitej kuchni. Z myślą o koneserach haute cuisine hotel zaprosił do Polski mistrza kuchni, Oliviera Nasti, posiadającego dwie gwiazdki Michelin. Dzięki współpracy z Maciejem Majewskim, szefem kuchni Sofitel Warsaw Victoria, goście mogli spróbować połączenia wykwintnych francuskich smaków i akcentów kuchni polskiej, w otoczeniu luksusowych wnętrz.

Sofitel Warsaw Victoria Hotel oozes French elegance and its stylish interiors blend elements of modern architecture with classical patterns. The French chic and harmony are reflected by its design and exquisite cuisine. Connoisseurs of haute cuisine were able to dine with two-Michelin-starred chef Oliver Nasti, while thanks to cooperation with Maciej Majewski, the Masterchef at Sofitel Warsaw Victoria guests may indulge themselves with French flavours fused with influences of the Polish cuisine served in luxury interiors.

OD GO Y DOBRRES Spa dla wymagających AD A spa resort for the cognoscenti AD D R E S Hotel Arłamów posiada jedno z najpiękniejszych spa w Polsce. Od niedawna istnieje tu również specjalna

Skutecznie i bez skalpela Scalpel-free efficacy

Warszawskie kliniki Elite specjalizują się w zabiegach pielęgnacyjnych, laseroterapii i modelowania sylwetki. Z myślą o zdrowiu i problemie nadmiernej potliwości rozszerzyły zakres zabiegów o MiraDry. Ta przełomowa metoda zablokowania gruczołów potowych nie wymaga ingerencji chirurgicznej i nie zaburza zdolności organizmu do chłodzenia się. / Elite clinics in Warsaw offer beauty care, laser therapy and body sculpting. To address health issues and excessive sweating, they have recently added MiraDry procedure to their range. This breakthrough method which blocs sweat glands is scalpel-free and does not impair the cooling functions of the human body. www.elite.waw.pl

strefa relaksu – VIP SPA – dla najbardziej wymagających gości, przygotowana we współpracy z firmą Nova Group. W tej strefie stworzony został także Instytut Ingrid Millet, marki, która słynie na świecie z luksusowych zabiegów na twarz i ciało. Jest to pierwszy w Polsce hotelowy instytut tej luksusowej marki. / Arłamów Hotel is home to one of the quaintest spas in Poland. It has been recently expanded with a special relaxation zone – VIP SPA for the most discerning guests, designed in cooperation with Nova Group. The zone boasts Ingrid Millet Institute, a brand renowned worldwide for luxury facials and body treatments. It is the first hotel in Poland to house an institute of this top-end brand. www.arlamow.pl

www.accorhotels.com

DOBRE MIEJSCE

Good place

NOWOŚĆ

LATO

2015

Już w sprzedaży wyjątkowe oferty wypoczynku na sezon LATO 2015. Luksusowe, starannie wyselekcjonowane hotele, miejsca które pokochały gwiazdy. Najlepsze oferty tylko z Itaka&Gala!

WEJDŹ

na www.itaka.gala.pl

I POBIERZ KATALOG Z NASZYMI OFERTAMI

ZADZWOŃ: NUMER INFOLINII 801 055 111

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

MYŚL NA DROGĘ

A thought for the road

Człowiekowi mądremu cała ziemia jest dostępna, gdyż ojczyzną szlachetn ej duszy jest cały świat. To a wise man, the whole earth is open; for the native land of a good soul is the whole earth. – Demokryt z Abdery / Democritus

Stany Zjednoczone, Wielki Kanion Kolorado. Meander rzeki nazywany „Podkową”. / Horseshoe bend, Grand Canyon, USA.

WYDAWNICTWO: BURDA PUBLISHING POLSKA SP. Z O.O. SPÓŁKA KOMANDYTOWA UL. MARYNARSKA 15, 02-674 WARSZAWA, TEL. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl ZARZĄD REGIONAL DIRECTOR POLAND & CZECH REPUBLIC MARGARET ANN DOWLING

NEW BUSINESS & CORPORATE MEDIA DIRECTOR JOANNA CHLEBNA 605 102 006 PROJECT MANAGER OLGA SZTĄBERSKA 502 369 430 DYREKTOR DYSTRYBUCJI I OBSŁUGI KLIENTA / DIRECTOR OF DISTRIBUTION AND SUBSCRIPTIONS JERZY JANCZAK INTERNATIONAL AD SALES REPRESENTATIVES ITALY: MARIOLINA SICLARI, INTERNATIONAL ADVERTISING SALES DIRECTOR T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com

BURDA COMMUNITY NETWORK DYREKTOR PIONU FINANSOWO-OPERACYJNEGO / CEO TOMASZ DZIEKAN COMMERCIAL DIRECTOR OF ADVERTISING SALES, CORPORATE PUBLISHING & BUSINESS DEVELOPMENT BARBARA TOPOL

GERMANY: VANESSA NOETZEL T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com MICHAEL NEUWIRTH T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com AUSTRIA & SWITZERLAND: GORAN VUKOTA T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

FRANCE & LUXEMBOURG: MARION BADOLLE-FEICK T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & IRELAND: JEANNINE SOELDNER T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, CANADA & MEXICO: SALVATORE ZAMMUTO T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

REKLAMA: BURDA PUBLISHING POLSKA SP. Z O.O. SPÓŁKA KOMANDYTOWA SEKRETARIAT BIURA REKLAMY / ADVERTISING SECRETARIAT Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@burdamedia.pl DYREKTOR BIURA REKLAMY CORPORATE MEDIA / HEAD OF ADVERTISING TEAM OF CORPORATE MEDIA JOLANTA KUREK ADVERTISING DEPARTMENT ANNA DEMBSKA, EWA PORYCKA, KATARZYNA PAŚNICKA

TEL. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl REDAKTOR NACZELNA MARTYNA WOJCIECHOWSKA Z–CA REDAKTOR NACZELNEJ AGNIESZKA FRANUS REDAKTOR PROWADZĄCA DANUTA ŚMIERZCHALSKA KOREKTA TOMASZ CHOLAŚ PRODUKCJA: DYREKTOR TOMASZ GAJDA, MARIUSZ TELER TŁUMACZENIA: AGNIESZKA CHROŚCICKA MAGDALENA SZWEDOWSKA RED. WERSJI ANGIELSKIEJ STEPHEN CANTY DZIAŁ GRAFICZNY: PROJEKT, GRAFIK PROWADZĄCA EWA BOROWSKA FOTOEDYTORKA MAGDALENA RUDZKA DTP KRZYSZTOF STYPUŁKOWSKI KOORDYNATOR LOT: KATARZYNA SZABLOWSKA

SPIS TREŚCI 92 SIATKA POŁĄCZEŃ / 94 FLOTA / 96 MAPY LOTNISK / 101 LOT NEWS / 102 PRZYDATNE INFORMACJE / 106 ROZRYWKA / 107 MILES AND MORE / 108 LOT DLA FIRM 111 MENU LOT GOURMET

CONTENTS 92 FLIGHT NETWORK / 94 FLEET / 96 TERMINAL MAPS / 101 LOT NEWS / 102 USEFUL INFORMATION / 106 ENTERTAINMENT / 107 MILES AND MORE / 108 LOT DLA FIRM 111 LOT GOURMET MENU

FLIGHT NETWORK SIATKA POŁĄCZEŃ

SIATKA FLIGHT POŁĄCZEŃ NETWORK

Edmonton Vancouver Seattle

Calgary

Winnipeg

Ottawa

Montreal Toronto Minneapolis Chicago New York San Francisco Denver Cleveland Pittsburgh Cincinnati Las Vegas Atlanta Los Angeles Phoenix Orlando San Diego Detroit

Portland

Houston

Tampa

Santa Clara

Gdańsk

Szczecin

Warszawa Poznań

Wrocław

Katowice Rzeszów Kraków

lot.com

Połączenia bezpośrednie LOT Destinations operated by LOT

New York Seattle

Połączenie code-share Code-share connection

Colombo

Połączenia czarterowe Charter flights

Warsaw

Beijing

Singapore Helsinki St Petersburg Stockholm Edinburgh

Riga

Copenhagen

Vilnius

Manchester Dublin

Amsterdam

Birmingham London

Hamburg Dusseldorf

Brussels Paris Luxembourg

Kiev Lviv Vienna

Stuttgart Linz

Munich

Chisinau

Salzburg Innsbruck Geneva Budapest Graz Klagenfurt Zurich Lyon Venice

Bilbao

Toulouse

Turin

Marseille Madrid

Milan Nice

Minsk

Warsaw Prague

Frankfurt Basel

Moscow

Tallinn

Odessa

Zagreb

Ljubljana

Belgrade Bologna Rome

Barcelona

Bucharest Tbilisi

Sofia Istanbul Ankara

Yerevan

Lisbon Malta Larnaca Tel Aviv Cairo

Amman

OUR FLEET NASZA FLOTA

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

LONG-HAUL AIRCRAFT

Boeing 787 Dreamliner

NEW

LOT Business Class Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej

LOT Premium Economy Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie

LOT Economy Class System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami – szczegóły repertuaru na stronie 94

– the seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

A premium economy class designed especially with you in mind.

An in-flight entertainment system with individual screens – for details go to page 94.

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE LOT Business Class Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu. LOT Business Class On short- and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

MEDIUM- AND SHORT-HAUL AIRCRAFT

LOT Premium Economy Korzystaj z podwyższonego komfortu podróży w przystępnej cenie. LOT Premium Economy Enjoy higher travel comfort at an affordable price.

Boeing 737-400 Embraer 195 Embraer 175** Embraer 170

94 lot.com

6 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc BC/PEC/EC / capacity

Bombardier DHC-8Q400***

LOT Economy Class DOMESTIC LOT Economy Class Wysoki standard podróży w najatrakcyjniejszej cenie. LOT Economy Class The high standard of travel in the most attractive price.