Kaleidoscope June 2015 by LOT Polish Airlines

take me home

/ zabierz mnie

lot.com

06/2015

beijing

STEVE MCCURRY – FOTOGRAF DUSZ ❚ DLACZEGO WARTO ODWIEDZIĆ AMSTERDAM ❚ BRADLEY COOPER NA SZCZYCIE ❚ CZY PLOTKA MA PŁEĆ? ❚ NOWA SZTUKA CYRKOWA ❚ LUKSUSOWA IKRA

PEKIN

MAGAZYN POKŁADOWY PLL LOT S.A. EGZEMPLARZ BEZPŁATNY/FREE COPY ISSN 0239-9032

ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90 www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day. There is nothing else like it in Warsawâ&#x20AC;Ś

N OT E F RO M C EO

edytorial

zanowni Państwo, dziękuję! Zaczynam może niestandardowo, ale naprawdę jest za co Państwu dziękować. To przede wszystkim dzięki Państwu, naszym pasażerom, możemy pochwalić się sukcesami w wynikach finansowych za 2014 rok. Po raz pierwszy od 7 lat LOT zarobił na działalności podstawowej, czyli na lataniu, zamykając rok z 99-milionowym zyskiem. Tym samym przekroczyliśmy nasze założenia o ponad 40 proc. Wypracowany rezultat to również efekt wysiłku całego zespołu LOT-u, któremu bardzo dziękuję za zaanga żowanie. Niezwykle nas cieszy, że często i chętnie wybierają Państwo LOT. Z myślą o Was stale unowocześniamy nasze propozycje, wprowadzając dodatkowe usługi i możliwości. Ostatnio postawiliśmy na bardziej przyjazny system check-in na naszej stronie lot.com i w aplikacji mobilnej. Odprawa przed wylotem nie oznacza teraz konieczności wyjścia z domu czy z biura. Wystarczy zabrać ze sobą wydrukowaną kartę pokładową lub zachować ją w telefonie czy tablecie w postaci mobilnej. Czekają nas kolejne wyzwania – w tym roku planujemy co najmniej powtórzyć ubiegłoroczne rezultaty i szykujemy się do dalszego intensywnego rozwoju. Przed nami najprzyjemniejsza część w pracy dla naszych pasażerów – planowanie nowych połączeń. Od 2016 r. chcemy zaprosić Państwa do wspólnej podróży na nowych trasach krótkiego i dalekiego zasięgu. Będziemy o tym już wkrótce informować i to z prawdziwą przyjemnością. Do zobaczenia na pokładzie,

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Sebastian Mikosz

Dear Passengers, Thank you. This might be a strange way to start, but we have every reason to be grateful to you. Thanks to you, we finished 2014 in the black. For the first time in seven years, LOT generated a profit on its core activity, i.e. flying, posting a PLN 99 million profit. We exceeded our target by more than 40%. This result would not

OD 2016 ROKU CHCEMY ZAPROSIĆ PAŃSTWA DO WSPÓLNEJ PODRÓŻY NA NOWYCH TRASACH KRÓTKIEGO I DALEKIEGO ZASIĘGU. WE WOULD LIKE YOU TO INVITE YOU TO TRAVEL WITH US ON NEW SHORT AND LONG-HAUL ROUTES FROM 2016.

have been possible without the effort of the entire LOT’s team whom I want to thank for their hard work and commitment. We are delighted to see that you so often choose LOT. We are constantly upgrading our connections and services for your comfort and convenience and have recently introduced even more services and options. We recently introduced a friendlier check-in system on our website lot.com and mobile app. You can now check in from home or work. Just bring your printed boarding pass or show the mobile version on your phone or tablet. There are more challenges ahead. We intend to repeat last year’s performance this year and are gearing up for more intensive expansion and development. Right now, the most enjoyable part of our work for you, our passengers – planning new connections – awaits. We would like you to invite you to travel with us on new short and long-haul routes from 2016. I will have the pleasure of communicating them to you shortly. See you on board!

www.apart.pl

JUBILEUSZOWA KOLEKCJA UNIKATOWYCH, STYLIZOWANYCH ZEGARKÓW, UPAMIĘTNIAJĄCA POWSTANIE MARKI, OBCHODZĄCEJ W PRZYSZŁYM ROKU 135 URODZINY. KAŻDY Z MODELI NA SWÓJ WYJĄTKOWY SPOSÓB UŚWIETNIA MARKĘ ALBERT RIELE – ZARÓWNO WYSUBLIMOWANYM WZORNICTWEM, JAK I TECHNICZNĄ ELEGANCJĄ. SERCEM KAŻDEGO CZASOMIERZA FAMILY 1881 JEST SZWAJCARSKI MECHANIZM – AUTOMATYCZNY W MODELACH NA RĘCZNYCH, NAKRĘCANY RĘCZNIE W LIMITOWANYCH MODELACH KIESZONKOWYCH.

522GA14-SP33A-LN-K1, mechanizm automatyczny ETA 2892 DD 9000, 21 kamieni łożyskujących, 42-godzinna rezerwa chodu, wskazówkowy datownik, sekundnik, wskaźnik dnia tygodnia, wskaźnik miesiąca, wskaźnik faz Księżyca, koperta 42 mm ze stali 316L w kolorze złota, szkło szafirowe z powłoką antyrefleksyjną, transparentny dekiel, pasek skórzany, zapięcie motylkowe, wodoszczelność do 50 m. Dodatkowy pasek skórzany w komplecie.

WWW.ALBERTRIELE.CH

pREstiGE & moDERnitY

taKE Up REsiDEnCE, WHERE aRCHitECtURE BEComEs aRt anD EVERYDaY liFE tURns into EXCitinG EXpERiEnCE. Cosmopolitan Twarda 2/4 has been created

for those with a love of life, in the heart of the vibrancy and liveliness of this city. The designs attention to detail is set to the standards of the most demanding client and is recognized as an achievement by one of the very best contemporary architects - Helmut Jahn, designer of the European Commission Headquarters in Brussels.

represents the very best of intelligent design, from their high ceilings and to the use of natural light, only the very best materials have been used - internationally recognizable quality. Design excellence.

The 44-storey residential tower at Twarda 4 is nestled in the trees and greenery of the city and the center of Warsaw. Overlooking the beautiful parks of Saski and Mirowski and close to the fashionable areas of Grzybowski Square, this location offers a rich history and celebrated cultural events.

Fully glazed elevation allows to admire a stunning panoramic view of the city. Huge windows illuminate the interiors and provide access to fresh air. Each apartment invites their owner to enjoy the quiet comfort of the interior space and the seasonal delight of the outdoors with a spacious sun terrace on 4th floor.

Cosmopolitan is a rare blend combining a coveted location with the benefits of modern design. Created to feature clean and elegant lines, the building

Twarda 4 is a highly desirable address in Warsaw, as well as Europe. It is an exceptional residence for people with sophisticated tastes and vision.

IN THE BEST FORM

zamieszkaj tam, gdzie architektura staje się sztuką, a codzienność ekscytującym przeżyciem. cosmopolitan Twarda 2/4 to miejsce dla entuzjastów życia w centrum zdarzeń i w rytmie wielkich metropolii. To projekt dla najbardziej wymagających, dzieło jednego z najlepszych współczesnych architektów - Helmuta Jahna, projektanta m.in. siedziby Komisji Europejskiej w Brukseli i kompleksu Sony Center w Berlinie.

44-piętrowy apartamentowiec przy Twardej 4 usytuowany jest w samym sercu Warszawy. W otoczeniu urokliwego parku Saskiego i Mirowskiego dumnie wznosi się przy Placu Grzybowskim, miejscu przesiąkniętym historią i modnym punktem spotkań kulturalnych. Cosmopolitan to połączenie niezwykłej lokalizacji i nowoczesnego designu. Minimalistyczna, elegancka bryła, najnowsze rozwiązania inteligentnych budynków, najlepszej jakości materiały, ponadstandardowa wysokość wnętrz oraz otwierane okna - to ukłon w stronę światowej klasy designu. Całkowicie przeszklona elewacja pozwala podziwiać zachwycającą panoramę stolicy. Ogromne, otwierane okna maksymalnie doświetlają wnętrza oraz zapewniają dostęp świeżego powietrza. Całe IV piętro tego niepowtarzalnego apartamentowca przeznaczono na przestrzeń rekreacyjną dla mieszkańców, oddając do ich dyspozycji imponujący taras i strefę wypoczynku. Twarda 4 to unikalny punkt na mapie Warszawy i Europy. To wyjątkowe miejsce dla ludzi o wyrafinowanych oczekiwaniach i niezwykłej osobowości.

Visit us and see how many other advantages has to offer Cosmopolitan. Odwiedź nas i przekonaj się jak wiele innych zalet ma Cosmopolitan.

+48 535 10 10 10 www.cosmopolitan.waw.pl

N OT E F RO M T H E E D I TO R

od naczelnej

B 17-letnia Kabula, bohaterka filmu dokumentalnego Ludzie duchy i artykułu ze str. 56. ❚ Kabula, 17, is the protagonist of the documentary film The Ghost People and the story featured on page 56 of this issue.

rak naturalnej ochrony przed promieniowaniem ultrafioletowym, jaką daje melanina, w gorącym i suchym klimacie Afryki oznacza natychmiastowe poparzenia, groźbę utraty wzroku i rozmaite choroby skóry, od owrzodzeń po nowotwory. Dlatego w dzień albinosi zwykle chowają się przed słońcem, z ukrycia wychodzą dopiero po zmierzchu. Niczym duchy. Przyczyną albinizmu, lub inaczej bielactwa, jest rzadka mutacja genu, który odpowiada za syntezę barwnika melaniny. Chorzy wyglądają szczególnie – mają białą jak pergamin skórę i jasną tęczówkę oka. W czarnej Afryce trudno im się ukryć i trudno przeżyć, i to nie tylko ze względu na brak odporności na słońce. Na świecie przypadłość ta dotyka 1 na 15 tys. osób. W Tanzanii albinosi rodzą się 10 razy częściej, a jednak to właśnie w tym kraju Afryki Wschodniej są najbardziej prześladowani. Traktowani są jak zwierzyna łowna, organizowane są na nich regularne polowania, żeby pozyskać części ich ciał, z których produkuje się eliksiry i amulety stosowane w czarnej magii. A to wszystko dzieje się w jednym z najbardziej turystycznych krajów Afryki. I nie chodzi o to, żeby zniechęcić kogokolwiek do wspinaczki na Kilimandżaro, zwiedzania Parku Narodowego Serengeti czy do wyprawy na Zanzibar, czyli korzystania z turystycznych atrakcji Tanzanii. Po prostu wierzę, że dyskutując o tym i wywierając nacisk na rząd tego kraju, żeby walczył z zabobonami, edukując ludzi i ucząc tolerancji, możemy zmieniać świat. Więcej o albinosach w Tanzanii możecie przeczytać na str. 56 tego wydania Kaleidoscope i na TheGhostPeople.com.

NIE CHODZI O TO, BY ZNIECHĘCIĆ KOGOKOLWIEK DO WYPRAWY DO TANZANII, ALE WYWIERAJĄC NACISK NA RZĄD TEGO KRAJU, ŻEBY WALCZYŁ Z ZABOBONAMI, EDUKUJĄC LUDZI, MOŻEMY ZMIENIAĆ ŚWIAT. I AM NOT TRYING TO DISCOURAGE YOU FROM VISITING TANZANIA BUT BY PUTTING PRESSURE ON THE GOVERNMENT TO FIGHT SUPERSTITION AND EDUCATE PEOPLE WE CAN MAKE THE WORLD A BETTER PLACE.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Martyna Wojciechowska

©MAREK ARCIMOWICZ

In the hot and dry climate of Africa, the lack of natural defences against ultraviolet radiation provided by melanin exposes people to the risk of instant sun burn, loss of sight and any number of skin diseases ranging from ulcers to cancer. African albinos keep out of the sun during the day and only leave their shelters after dusk. Just like ghosts. Albinism or achromia is caused by a rare mutation of the gene responsible for melanin synthesis. People who suffer from it have a singular appearance – pale skin and very fair irises. They find it difficult to hide and survive in Black Africa – and not just because they are not able to protect themselves from the sun’s rays. Albinism affects 1 in 15,000 people worldwide. Tanzania, in East Africa, has ten times more albinos than average and these people are most violently persecuted there. They are regularly hunted down like animals and their body parts are used to make black magic potions and fetishes. And all this is happening in one of the most tourist-oriented countries in Africa. I am not trying to put you off climbing Kilimanjaro, visiting the Serengeti National Park, venturing into Zanzibar or enjoying any of Tanzania’s many other tourist attractions. I simply believe that we can make the world a better place by raising this issue and putting pressure on the government to fight superstition, educate people and teach tolerance. You can read more about Tanzanian albinos on page 56 in this issue of Kaleidoscope and at TheGhostPeople.com

CONTENTS

spis treści

3 NOTE FROM THE CEO

50 G OOD LIFE

90 MAKE A WISH

14 DID YOU KNOW...?

56 P EOPLE AND THE WORLD

92 MUST HAVE

16 WHAT’S ON

62 P EOPLE AND THE WORLD

96 CULTURE

20 THE BEST OF

70 G OOD FOOD

100 GOOD ADDRESS

24 INSPIRATIONS

76 G OOD FOOD

102 GOOD JOB

30 WHY AMSTERDAM

78 W ITH TASTE

plotka rumour has it

10 NOTE FROM THE EDITOR Kosmos Universe

ludzie duchy the ghost people

wydarzenia, festiwale festivals, concerts

nowoczesny cyrk circus reinvented

smaki dzieciństwa childhood memories

kawior caviar

Steve McCurry – fotograf dusz Steve McCurry – capturing souls

80 T AKE A LOOK

44 INTERVIEW

86 M AKE A WISH

Pekin – podróż życia Beijing – journey of a lifetime

Bradley Cooper na szóstym biegu Bradley Cooper in sixth gear

film, teatr, książka, muzyka, sztuka films, theatre, books, music, art

made concept

106 POLISH BRAND

felieton Piotra Adamczewskiego Piotr Adamczewski’s column

34 JOURNEY OF THE LIFETIME

zegarki watches

strefa prestiżu prestige zone

królowa margherita queen margherita

warto odwiedzić Amsterdam Amsterdam is the place to be

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Martyna Wojciechowska z–ca redaktor naczelnej Agnieszka Franus redaktor prowadząca Danuta Śmierzchalska korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, grafik prowadząca Ewa Borowska fotoedytorka Magdalena Rudzka DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Katarzyna Szablowska

kremy na lato ready for the sun

Polpharma

112 BEHIND THE SCENES

owocowa słodycz fresh and fruity

klasa biznes business class

buty na lato summer shoes

New business & Corporate Media director Joanna Chlebna 605 102 006 project manager Olga Sztąberska 502 369 430 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. spółka komandytowa ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl

T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com

burda community network ZARZĄD Regional Director Poland & Czech Republic Margaret Ann Dowling Dyrektor Pionu Finansowo-Operacyjnego / CEO Tomasz Dziekan Commercial Director of Advertising Sales, Corporate Publishing & Business Development Barbara Topol

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick

Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

Reklama: Burda Publishing Polska sp. z o.o. spółka komandytowa Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@ burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Ewa Porycka, Katarzyna Paśnicka

©GET TYIMAGES, FORUM, EAST NEWS, SHUT TERSTOCK

D I D YO U K N O W

kosmos

KO S M O S O S TAT N I A G R A N I C A space – the final frontier WYDAJE SIĘ NIERUCHOMY I PUSTY, TYMCZASEM WCIĄŻ SIĘ ZMIENIA I PĘDZI KU PRZEZNACZENIU, KTÓREGO NIKT NIE ZNA. ❚ IT SEEMS VOID AND MOTIONLESS, BUT IN FACT IT’S CONSTANTLY CHANGING AND RUSHING TOWARDS UNKNOWN DESTINY tekst | by małgorzata t. załoga

W promieniu 50 lat świetlnych znaleziono dotąd 26 planet, na których mogłoby się rozwinąć życie podobne do ziemskiego. Najbliższe – Tau Ceti e i f – są ok. 12 lat świetlnych od nas. Astronomowie twierdzą jednak, że w naszej galaktyce może być nawet 11 mld takich ziemiopodobnych planet krążących wokół gwiazd podobnych do Słońca. ❚ Within 50 light years 26 exoplantes that might harbor life similar to ours have been found. The closest ones – Tau Ceti e and f – are approximately 12 light years away. Astronomers however claim that our galaxy might harbor as many as 11 billion Earth-like planets orbiting stars similar to the Sun.

the earth – the demon of speed

Jaki kształt ma kosmiczna przestrzeń? Okazuje się, że jest niemal płaska. Co ciekawe, taka geometria jest... statystycznie niemal niemożliwa. Wystarczyłoby minimalne (1 na 1014) odchylenie parametrów, by Wszechświat wyglądał zupełnie inaczej. ❚ What is the shape of the cosmos? It turns out it’s almost flat. Interestingly such geometry is... statistically next to impossible. All it would take was a minimal (1 in 1014) parameter deviation for the Universe to look completely different from what we know.

Stojąc na równiku, poruszamy się z prędkością ponad 1670 km/h (to prędkość obrotu Ziemi wokół osi), w tym samym czasie wraz z Ziemią pędzimy wokół Słońca co najmniej 108 000 km/h, przeciwnie do ruchu wskazówek zegara (jeśli by popatrzeć od bieguna północnego); w takim tempie na Księżyc dolecielibyśmy w 4 godziny. ❚ Standing on the equator we are actually moving at over 1,000 mph (the speed with which the Earth spins around its axis), at the same time rushing around the Sun at over 67,000 mph, counterclockwise (if seen from the North Pole), what would allow us to reach the Moon in 4 hours.

MLECZNA DROGA GWIAZD

the way of the milky way

Razem ze Słońcem kręcimy się wokół centrum galaktyki jakieś 828 000 km/h. Przy tej prędkości objechalibyśmy równik w niecałe 3 min. Tymczasem pełny obrót wokół centrum galaktyki zajmuje Układowi Słonecznemu jakieś 225–250 mln lat. ❚ The sun, you and I are moving around thev centre of our galaxy at about 514000 mi/h. At such speed we’d circle the equator in less than three minutes but to make a full circle around the galactic centre takes the Solar system 225-250 million years.

ZA WIELKI, BY GO OGARNĄĆ too big to embrace Trudno to sobie wyobrazić, ale „na początku”, czyli jakieś 13,8 mld lat temu, Wszechświat skupiał się w pojedynczej osobliwości. Wskutek Wielkiego Wybuchu zaczął się rozszerzać i robi to do dziś, coraz szybciej. Tak szybko, że światło najdalszych gwiazd nie podróżuje już wystarczająco szybko, byśmy mogli je dostrzec, nawet po miliardach lat. ❚ It’s hard to imagine, but some 13.8 billion years ago the Universe was a singularity. After the Big Bang space started to expand and keeps on expanding, faster and faster. So fast that the light from the farthest stars is now too slow for us to see it. Ever.

ZIEMIA – DEMON PRĘDKOŚCI

DLACZEGO JEST PŁASKI?

why is it flat?

MATERIA POMIJALNA

negligible matter

Wszystkie galaktyki, gwiazdy i planety razem wzięte to nawet nie 1 proc. kosmosu. Najwięcej, bo ok. 73 proc., to tzw. ciemna energia, ok. 23 proc. przypada na tzw. ciemną materię, a ok. 4 proc. na wolny wodór i hel. My mieścimy się w tym niewielkim błędzie statystycznym, jaki pozostaje. ❚ All stars, galaxies and planets are not even 1% of ther Universe. The biggest part forms the so-called dark energy; 23% constitutes dark matter and about 4% – free hydrogen and helium. We are the small statistical error remaining.

©SHUT TERSTOCK

SAMI WE WSZECHŚWIECIE? are we alone?

Konsekwentnie najlepszy dla najbogatszych

RATING FORBES PRIVATE BANKING

NAJWYŻSZA OCENA PRZYZNANA W RATINGU PRIVATE BANKING FORBES NR 1/2013, NR 1/2014 ORAZ 2/2015. JESTEŚMY CZĘŚCIĄ GETIN NOBLE BANK SA.

W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

WIRTUOZ W ELIZJUM

the virtuoso’s elysium

Król latin fusion jazz Al Di Meola nagrał właśnie nowy album Elysium. Fani wirtuoza jazzowej gitary będą mieli szansę posłuchać jego gry w nowojorskim B.B. King Blues Club. Tego koncertu nie można przegapić! ❚ Elysium is the latest offering from Al Di Meola, the king of Latin jazz fusion. Di Meola fans will be able to see him live at New York’s B.B. King Blues Club. Not to be missed. 29.06, newyorkcitytheatre.com/theaters/bbkingbluesclub/al-di-meola.php

NOWY JORK

EVENTS

Pierwszy raz od dziesięciu lat na trasę koncertową po USA wyruszyła legendarna Bette Midler. Artystka promuje w ten sposób swój album It’s the Girls!, na którym znalazły się niezapomniane przeboje słynnych girls bandów z lat 50. i 60. ❚ The legendary Bette Midler has embarked on her first US concert tour in a decade to promote her latest album It’s the Girls! which revisits the hits of the girl groups from the 1950s and 1960s.

DUET ROKU!

the duo of the year

Cheek to Cheek to album ze standardami jazzowymi, który Lady Gaga nagrała z 88-letnim Tonym Bennettem. Efekt? Nagroda Grammy. A teraz wystąpią razem w nowojorskim Radio City Music Hall. ❚ Lady Gaga joins forces with an 88-year-old Tony Bennett for Cheek to Cheek, an album of jazz standards. The result? A Grammy Award. And now they will be performing together at New York City’s Radio City Music Hall. 9–23.06, radiocity.com/events/2015/ june/tony-bennett-lady-gaga.html

W STYLU RETRO

so retro

Bette Midler, a singer-songwriter actress, won two Academy Awards, three Grammy Awards, four Golden Globes and a special Tony award.

USA

stubhub.com/bette-midler-tickets

ELEKTRONICZNIE

electro vibes

Wielbiciele awangardowej, elektronicznej muzyki i sztuki nowych mediów powinni wybrać się do Barcelony na międzynarodowy festiwal Sónar. Sława imprezy przyciąga w ostatnich latach ponad 100 tys. widzów. Koncerty trwają w dzień i w nocy. ❚ If you like avant-garde electronic music and new media art, then Barcelona is the place to be. The Sónar festival has attracted some 100,000 people over the past few years. Concerts continue round the clock. BARCELONA

18–20.06, sonar.es

URODZINOWA MALTA

anniversary malta

Malta Festival Poznań to jeden z najważniejszych festiwali sztuk performatywnych w Europie. Artyści z kilkunastu krajów prezentują projekty teatralne, taneczne, muzyczne i wizualne. W tym roku jubileuszowo – po raz 25. ❚ Malta Festival Poznań is one of the most prestigious performing arts festivals in Europe. Artists from more than a dozen countries will be presenting theatre, dance, music and visual projects to celebrate the 25th edition of the festival.

NOWY JORK

POZNAŃ

8–28.06, malta-festival.pl

W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

LETNI PAWILON MERCEDESA

summer mercedes pavilion

Stacja Mercedes jest koncepcją promocji marki w przestrzeni miejskiej, ale przede wszystkim to miejsce wydarzeń motoryzacyjnych, rozrywkowych i kulturalnych inicjowanych przez Mercedes-Benz w parkowym otoczeniu Powiśla – kultowej dzielnicy Warszawy. ❚ Stacja Mercedes is a concept to promote Mercedes-Benz in urban open space, but most of all it is a venue for automotive, entertainment and cultural events initiated by Mercedes-Benz in the verdant district of Powiśle – the iconic part of Warsaw. WARSZAWA

od 13.06 | from 13.06, stacjamercedes.pl DUBLIN

WSPÓŁCZEŚNI DRUIDZI

latterday druids

Do tradycji należy świętowanie letniego przesilenia przy megalicie w Stonehenge. Dziesiątki tysięcy osób przebranych za druidów bawią się do rana, czekając na wschodzące słońce. ❚ Tradition demands that the summer solstice be celebrated amid the ancient megaliths at Stonehenge. Tens of thousands of people clad in druid costumes party into the early hours while awaiting the sunrise. 21.06, stonehenge.co.uk USA

ROCZNICOWO

bryan’s anniversary Bryan Adams nazywany jest często najlepszym „towarem eksportowym” Kanady. Ostatnio, po 30 latach, nagrał nową wersję swego słynnego albumu Reckless i ruszył w trasę koncertową. W czerwcu występuje w USA. ❚ Bryan Adams is often dubbed Canada’s “finest export”. He recently revisited his iconic album Reckless after 30 years and embarked on a concert tour. He will be performing in the US in June.

ŚLADAMI BLOOMA

in the footsteps of Leopold Bloom

ŚWIĘTO SMOCZYCH ŁODZI dragon boat festival To jedno z najważniejszych świąt w tradycyjnym kalendarzu chińskim. Kulminacyjnym momentem są wielkie wyścigi barwnie udekorowanych łodzi w kształcie smoków. ❚ This is one of the most important festivals in the traditional Chinese calendar. It culminates in a grand race of brightly embellished dragon-shaped boats. 18–20.06, travelchinaguide.com

LONDYN

Legenda wiąże początki Święta Smoczych Łodzi z poetą Qu Yuanem, który w 278 r. p.n.e. miał się rzucić w nurt rzek Miluo na znak protestu przeciwko korupcji i niesprawiedliwości władzy.

16.06, jamesjoyce.ie/bloomsday

bryanadams.com

CHINY

©CREDITS

Akcja słynnej powieści Jamesa Joyce’a Ulisses dzieje się 16 czerwca 1904 r., kiedy to jej bohater Leopold Bloom przemierza ulice Dublina. Ten dzień od lat obchodzony jest jako Bloomsday i ściąga do irlandzkiej stolicy rzesze fanów pisarza z całego świata. ❚ Bloomsday is held on 16 June, the very day in 1904 on which all the action of James Joyce’s renowned novel Ulysses takes place. A lively celebration of all things Joyce, join avid Joyceans from all over the world.

10 THE BEST OF

zabawki

S M A K I D Z I E C I Ń S T WA childhood memories

KAŻDEGO BAWI CO INNEGO? MOŻE I TAK, ALE SĄ ZABAWKI, KTÓRE PRZEKRACZAJĄ GRANICE KULTUR, CZASÓW I KONTYNENTÓW. ❚ EVERYONE LIKES SOMETHING DIFFERENT. THIS MAY BE TRUE, BUT LOVE FOR CERTAIN TOYS HAS BEEN SHARED FOR AGES ACROSS ALL CULTURES AND CONTINENTS tekst | by małgorzata t. załoga

Kultowa lala skończyła 56 lat, ale nadal ma rzesze zwolenniczek na całym świecie i oficjalną stronę na Facebooku. Opanowała ponad 150 zawodów, a od 1992 r. sześciokrotnie kandydowała na prezydenta. Co sekundę sprzedaje się trzy takie lalki. ❚ The cult doll turned 56 this year, but still has millions of fans all over the world and an official fan page on FB. Barbie has mastered over 150 professions and since 1992, it has run for president six times. Three dolls are being sold in every second.

GRZECHOTKA

rattle

Robiono je m.in. z korali, kryształów czy wilczych pazurów. Te wykonane ze srebra są popularnym prezentem na chrzciny. To pozostałość z czasów, gdy grzechotki uznawano za amulet chroniący dziecko przed złem. ❚ Manufactured from corals, crystals ans wolf’s claws. Silver ones are still popular as a christening gift. This tradition is rooted in old beliefs according to which a rattle served as a charm protecting children against evil.

LEGO Skrót od duńskiego „baw się dobrze”. Od 1958 r. wszystkie podstawowe cegiełki Lego mają te same wymiary 2x4. Co roku produkuje się niemal 50 mld, w tempie 5 mln na godzinę, a co sekundę sprzedaje 7. Dwa klocki to 24 kombinacje, sześć – niemal miliard. ❚ It’s short for Danish “have a good time”. From 1958, all basic lego blocks have the same dimensions: 2x4. Each year nearly 50 billion pieces are produced, at a rate of 5 m/h and each second 7 are sold. Two blocks give 24 possibilities, six – nearly a billion.

KULKI

marbles

Jedna z najstarszych gier świata. Grali w nie starożytni Rzymianie, Egipcjanie i Chińczycy. Najbardziej popularne były szklane, wytwarzane we wszystkich kolorach tęczy. Zwycięzca zabierał „zestrzelone” kulki przeciwników. ❚ One of the oldest games in the world, played by ancient Romans, Egyptians and Chinese. Most popular were glass marbles of all colours. The winner takes “shot” marbles of his opponents.

4 ©CREDITS

LALKA BARBIE

barbie doll

©CREDITS

THE BEST OF

KONIK NA BIEGUNACH

rocking horse

Hipnotyzujący wahadłowy ruch i poczucie, że na takim wierzchowcu można zdobyć świat, sprawiły, że to wciąż bardzo popularna zabawka. A i dorośli docenili walory „pracy w siodle”, projektując niezwykle wygodne krzesła wzorowane właśnie na bujanym koniu. ❚ The mesmerising, rocking movement and a feeling that with such a stallion you can conquer the world made this toy very popular around the world. Even adults appreciate a rocking horse and have designed comfortable chairs based on this principle.

LATAWIEC kite

DIABOLO Zręcznościowa zabawka wymyślona w Chinach ok. 4 tys. lat temu. Sztuka polega na wprawieniu w ruch wirowy i utrzymaniu na sznurku uwiązanym do dwóch kijków zabawki w kształcie zbliżonym do klepsydry. W Europie zyskała nazwę diabolo (diabeł na dwóch kijkach) – być może dlatego, że diabelsko trudno było nauczyć się posługiwać tą zabawką. Największe działające diabolo miało 1,3 m średnicy. ❚ A game of skill invented in China some 4,000 years ago. The aim of the game is to spin an hourglassshaped object on a string attached to two sticks. The European name “diabolo” might reflect the difficulty in mastering this art. The largest working diabolo had 1.3 metres in diameter.

KOLEJKA

toy train

Bywały takie, które jeździły jak prawdziwe lokomotywy – na parę (niektóre potrafiły nawet gwizdać). W 1859 r. pojawiły się pierwsze z napędem elektrycznym. Największa makieta jest w Hamburgu. Na powierzchni 1150 m2, po 12 km torów jeździ tam ponad 890 pociągów. ❚ There were toy-trains running on steam like real ones (some could even whistle), and in 1859 the first fitted with an electric engine was sold. The largest toy-train scale model is in Hamburg where more than 890 trains run on 12 km of tracks spanning an area of 12.378 sq ft.

9 Dmuchasz i... ćwir, ćwir wydobywa się z glinianego brzuszka. Najstarsze rzeźbiono z... ptasich kości. ❚ You blow and... tweet, tweet comes out of a clay belly. The oldest toy birds were carved in... birds’ bones.

PLUSZOWY MIŚ

teddy bear

Pierwszy latawiec nie był zabawką lecz… satelitą szpiegowskim, na tyle dużym, by można było podczepić pod nim żołnierza, który śledził ruchy wrogich wojsk. W Japonii na pewien czas zakazano puszczania latawców, gdyż „odrywały myśli od pracy”. Do Europy trafiły z Marco Polo. Zachwycają i pomagają. Pociągnęły nawet sanie na biegun północny. ❚ The first kite was no toy but a... spy satellite, large enough to carry a soldier who would spy on enemies. In Japan they were prohibited for “deviating people’s thoughts from work”. Marco Polo brought them to Europe. They are delightful and helpful. A kite even powered the sleigh going to the North Pole.

Aż trudno uwierzyć, że misie pojawiły się dopiero na początku XX w. i najpierw wcale nie były miękkie, bo wypychano je trocinami. W anglojęzycznym świecie wszystkie nazywają się „Teddy” od imienia prezydenta Roosevelta, który na jednym z polowań podobno uratował życie niedźwiadkowi. Najsłynniejszym pluszowym misiem jest bez wątpienia Kubuś Puchatek. ❚ The first plush bears did not appear in shops until early 20th century and at first weren’t even soft, because they were stuffed with sawdust. In English they’re all called Teddy bears after president Roosevelt, who is said to have saved a bear cub while hunting. The most famous of all is by far Winnie the Pooh.

zabawki

Tak, masz kontrolę nad UV

Chroń swoje oczy przed szkodliwym promieniowaniem UV Jeżeli nosisz dobrej jakości okulary, materiał z którego wykonywane są soczewki, pochłania promieniowanie UV chroniąc oczy przed jego szkodliwym działaniem. Dotyczy to promieni padających na soczewki z przodu. Jednakże część promieni dociera również do oczu odbijając się od wewnętrznej powierzchni soczewek. Hoya UV Control to unikalna powłoka antyrefleksyjna, której zadaniem jest blokowanie szkodliwego

W trosce o Twoje oczy

promieniowania UV, odbijającego się od wewnętrznej powierzchni soczewek. Wszystko po to, by chronić Twoje oczy w 100%. Zadbaj o oczy i przejmij kontrolę nad promieniowaniem UV.

www.hoya.pl

Soczewki okularowe HOYA UV Control dostępne są w salonach optycznych

I N S P I R AT I O N S

steve mccurry

FOTOGRAF DUSZ JEGO NAJBARDZIEJ ZNANY PORTRET TO AFGANKA Z OKŁADKI NATIONAL GEOGRAPHIC Z 1984 R. NIEZALEŻNIE OD TEGO, GDZIE FOTOGRAFUJE, NAJBARDZIEJ INTERESUJĄ GO LUDZKIE EMOCJE. WYSTAWĘ PRAC STEVE’A MCCURRY’EGO MOŻNA OGLĄDAĆ W WARSZAWIE. ❚ HIS BEST KNOWN PORTRAIT IS THAT OF THE “AFGHAN GIRL” FROM A 1984 COVER OF NATIONAL GEOGRAPHIC. WHEREVER HE WORKS, HE IS MOST INTERESTED IN CAPTURING HUMAN EMOTIONS. AN EXHIBITION OF STEVE MCCURRY’S PHOTOGRAPHY IS NOW ON DISPLAY IN WARSAW. zdjęcia | photos steve mccurry

©CREDITS

capturing souls

©CREDITS

I N S P I R AT I O N S

steve mccurry

Na poprzedniej stronie: RADŻASTAN – uczestnicy hinduistycznego święta radości i wiosny – Holi. Powyżej: KABUL – kobiety w burkach robią zakupy. Poniżej: SRI LANKA – tradycyjny połów w Weligamie na południowym wybrzeżu. Na sąsiedniej stronie: ETIOPIA – portret chłopca z plemienia Suri. ❚ Previous page: RAJASTHAN Villagers participating in the Holi Festival KABUL (above). Women shoppers dressed in the traditional burqa. SRI LANKA (below). Fishermen in Weligama on the South Coast. Opposite: ETHIOPIA Portrait of the boy from the Suri tribe.

I N S P I R AT I O N S

steve mccurry

STEVE MCCURRY to wielokrotny laureat nagrody World Press Photo. Od 19 czerwca do 30 sierpnia jego prace będzie można oglądać w warszawskiej Galerii Leica. ❚ Winner of multiple World Press Photo awards. His works will be exhibited at Warsaw’s Leica Gallery from 19 June until 30 August. leica-camera.pl

Na sąsiedniej stronie: PAKISTAN – portret dziewczynki z zielonym szalem zrobiony w prowincji Peszawar. Powyżej: INDIE – błękitne miasto Jodhpur. Poniżej: CHINY – trening mnichów z klasztoru Shaolin w Zhengzou. ❚ Opposite: PAKISTAN A girl in green shawl captured in Peshawar. Above: INDIA The blue city of Jodhpur. CHINA In Zhengzou (below) Shaolin monks training.

WHY

amsterdam

A M ST E R DA M why amsterdam

tekst | by ewa franus

SKUPISKO ARCYDZIEŁ

a host of gems in one place

Klompen, czyli drewniane chodaki, noszone są nie tylko na holenderskiej prowincji. ❚ Clogs are not only worn in the Dutch countryside.

Plac Museumplein otacza triumwirat najsłynniejszych światowych muzeów: Rijksmuseum z arcydziełami Rembrandta, Muzeum van Gogha oraz Stedelijk, gdzie można teraz obejrzeć retrospektywę Henriego Matisse’a i największą kolekcję obrazów Kazimierza Malewicza. ❚ Museumplein (Museum Square) is surrounded by three of the world’s most famous museums, viz. the Rijksmuseum, which houses the masterpieces of Rembrandt, the Van Gogh Museum and the Stedelijk Museum, where you can now see a retrospective of Henri Matisse’s work and the latest collection of paintings by Kazimierz Malewicz.

„Głównym celem Holland Festival jest przekraczanie granic, w tym również przestrzeni instytucji kultury, dlatego festiwal wymyka się na place i ulice miasta”. Więcej na hollandfestival.nl 30

MODNE INSPIRACJE

fashionable inspirations

Amsterdamczycy ubierają się z fantazją i potrafią łączyć style jak nikt inny. Inspiracji szukają na Fashion, Art & Designmarkt, gdzie promują się młodzi projektanci mody i wnętrz. Zaś fani vintage obowiązkowo odwiedzają targowiska przy Waterlooplein, Alberta Cuypa czy IJ Hallen. ❚ Amsterdammers are known for their great fashion sense. The place they go to for inspiration is the Fashion, Art & Designmarkt where young fashion and interior designers showcase their work. Those into more vintage styles should visit one or more of the markets at Waterlooplein, Albert Cuyp or IJ Hallen streets.

©CREDITS

W CZERWCU AMSTERDAM STAJE SIĘ SCENĄ DLA AWANGARDOWEGO TEATRU, OPERY I BALETU. ❚ AMSTERDAM BECOMES A VENUE FOR AVANT-GARDE THEATRE, OPERA AND BALLET IN JUNE.

PROMOCJA

DWA OBLICZA

WYMIANY WALUT GOTÓWKĘ ZABIERANĄ W PODRÓŻ LUB NA ZAGRANICZNY WYJAZD SŁUŻBOWY MOŻNA WYMIENIĆ NA KILKA PROSTYCH SPOSOBÓW. JAKI MODEL WYBRAĆ, ABY ZROBIĆ TO JAK NAJTANIEJ I NAJKORZYSTNIEJ, NIE TRACĄC PRZY TYM CENNEGO CZASU?

©CREDITS

Jeśli środki ﬁnansowe trzymamy na koncie i po wymianie nadal będziemy chcieli trzymać je na rachunku, najodpowiedniejszym rozwiązaniem będzie wymiana waluty w internecie. Dzisiaj klienci dobrych e-kantorów mają gwarancję, że wymieniają środki po bieżącym kursie zbliżonym do oferowanego na rynku Forex – tłumaczy Magdalena Hubka z internetowego kantoru pomaranczarnia.pl. My otrzymujemy kursy od światowej ﬁrmy Easy Forex co 20 sekund i w tym rytmie, automatycznie zmieniają się nasze ceny. Zapraszamy na naszą stronę. Jednak często najszybszą i najtańszą wymianą jest odwiedzenie kantoru tradycyjnego z gotówką. Nie zawsze opłacalne jest tworzenie i utrzymywanie kont w wielu walutach w banku. Dodatkowa karta płatnicza przy zgubieniu portfela nie zawsze zabezpiecza nas przed kradzieżą. Nasze punkty stacjonarne są wymienione na stronie kantoru internetowego.

FIRMA POMARAŃCZARNIA ISTNIEJE JUŻ 25 LAT. Uważamy, że w naszej działalności ważne są dwie rzeczy: trzeba być zawsze na bieżąco (aktualizujemy się co 20 sekund) i utrzymywać małe widełki (z tego zawsze byliśmy znani w Poznaniu). Tych Państwa, którzy mają zamiar zatrzymać się w Poznaniu, zapraszamy do Apartamentów Pomarańczarnia. W centrum Poznania prowadzimy aparthotel, w którym oferujemy 40 luksusowych mieszkań 1,2,3,4,5,6-osobowych. Zapraszamy na stronę.

WHY

amsterdam

NIE TYLKO DLA KINOMANIAKÓW not just for cinema lovers Budynek muzeum filmowego Eye (eyefilm.nl), do którego można się dostać promem ze Stacji Centralnej, to obecnie najbardziej kultowe miejsce w Amsterdamie, ale także jeden z najciekawszych obiektów architektonicznych tego miasta. ❚ The Eye Film Museum (eyefilm.nl), which can be reached by ferry from Central Station, is not only the most iconic place in the city but also one of its most interesting architectural structures.

SMACZNIE I NIEBANALNIE

rare and tasty

Amsterdam is the most bicycle-friendly city in the world and cycling is the best way to get around.

Dzielnica De Pijp słynie z najlepszych restauracyjek. Jedną z najoryginalniejszych kuchni oferuje surinamsko-indonezyjska Warung Spang Makandra (Gerard Doustraat 39) – tych dań w Europie próżno szukać poza Holandią – a wyszukane desery serwuje Café De Taart van m’n Tante (Ferdinand Bolstraat 10). ❚ De Pijp (The Pipe) is a district famous for its eateries. Especially intriguing is the Warung Spang Makandra restaurant (Gerard Doustraat 39), which serves Surinamese and Indonesian food. It is not easy to find the dishes served here outside the Netherlands. And for the most exquisite desserts be sure to go to the Cafe De Taart van m’n Tante (Ferdinand Bolstraat 10).

LENIWIE I KLUBOWO

leisure and clubbing

W każdy weekend lata położony w centrum miasta Vondelpark wypełniają muzyka i pokazy artystów (wstęp wolny, vondelparkfestival.nl). Stamtąd już tylko kilka kroków do słynnych od lat 60. klubów koncertowych, jak Melkweg (melkweg.nl) i Paradiso (paradiso.nl). ❚ The Vondelpark in the centre of town is a place for music and artistic performance every weekend in summer (free admission, vondelparkfestival.nl). If you are after even more entertainment, try the nearby concert venues, e.g. the Melkweg (melkweg.nl) and the Paradiso (paradiso.nl).

Gouda to ukochany ser Holendrów; sekrety jego produkcji można poznać w Muzeum Serów, cheesemuseumamsterdam.com. ❚ The Dutch love Gouda cheese. You can learn the secrets of its manufacturing process at the Amsterdam Cheese Museum.

LOT INFO WAW–AMS pon.–sob.❚

Mo.–Sat. 07.35–09.40 pon.–nd. ❚ Mo.–Su. 16.50–18.55, 20.00–22.05

Piknik przed centrum kultury Roest (amsterdamroest.nl) w starej stoczni. ❚ A picnic outside the Roest cultural centre (amsterdamroest.nl), which is housed in an old shipyard.

AMS–WAW pon.–nd. ❚ Mo.–Su. 07.05–09.00, 19.55–21.50 pon.–sob. ❚ Mo.–Sat. 10.25–12.20

Czas przelotu ❚ Flight duration 2:05

Najlepsze oferty zawsze na ❚ Best price guarantee on lot.com

©SHUT TERSTOCK (9), HOLLANDSE HOOGTE/FORUM (5), CORBIS/PROFIMEDIA, GET TYIMAGES

Centrum Nauki Nemo to wspaniała zabawa dla małych i dużych. ❚ The Nemo Science Centre is loads of fun for children large and small.

Śledź w bułce – jego receptura to pilnie strzeżony sekret.

pekin

©CREDITS

JOURNEY OF THE LIFETIME

WIOSNA W PEKINIE spring in beijing

©CREDITS

NA PRÓŻNO SZUKAĆ W ZAKAZANYM MIEŚCIE ŚWIERSZCZA, KTÓREGO ZA TRONEM UKRYŁ PONOĆ CESARZ PU-I. STARY PEKIN ODSZEDŁ DO HISTORII. DZISIEJSZY TO TŁOK, ŻÓŁTY PIASEK ZNAD PUSTYNI GOBI I LASY SZKLANYCH WIEŻOWCÓW. ❚ DON’T BOTHER LOOKING FOR THE CRICKET PURPORTEDLY HIDDEN BEHIND THE THRONE BY EMPEROR PUYI IN THE FORBIDDEN CITY. THE BEIJING OF YESTERYEAR IS HISTORY. THE BEIJING OF TODAY IS CROWDS OF PEOPLE, YELLOW DUST FROM THE GOBI DESERT AND FORESTS OF GLASS SKYSCRAPERS. tekst | by artur cieślar

JOURNEY OF THE LIFETIME

Na poprzedniej stronie: Zakazane Miasto. Od góry: Świątynia Nieba i targ w hutongach. ❚ Previous page: Forbidden City. Above: Temple of Heaven and food market in the hutongs.

PLAC NIEBIAŃSKIEGO SPOKOJU Ogromny Pekin, którego powierzchnia równa się połowie terytorium Belgii, właśnie budzi się do życia. Zajechałem na plac Tiananmen. Przed oczami stanęły mi sceny z wiosny pekińskiej, jakie ja znam z fotografii i filmów, ale jakich żaden z 1,3 mld Chińczyków nigdy nie znajdzie w internecie. O tej porze na placu – pustyni pokrytej betonowymi płytami wielkości kilkudziesięciu stadionów – kręciła się zaledwie garstka Chińczyków przy kramach z tandetnymi figurkami Mao i miniaturowymi Czerwonymi Książeczkami jego autorstwa. Kilkoro rozbawionych dzieci puszczało ogromne latawce przedstawiające smocze pyski i twarze powszechnie tam znanych bohaterów opery pekińskiej. Czułem, jakbym znalazł się na innej planecie.

As you enter the arrivals hall and cast your eyes on the giant map of the world, you will find yourself having to readjust your perspective. China is depicted as a separate continent. The centre of the world. The Americas, Africa and Europe are relegated to the periphery. This is how the Chinese see the world. This is how Chinese emperors have seen the world for thousands of years. The word vastness takes on a whole new meaning in China. TIANANMEN SQUARE Beijing the behemoth, which occupies half the area of Belgium, is coming to life. I arrived in Tiananmen Square. This evokes springtime images of Beijing familiar to me from photographs and movies, but which none of the 1.3 billion Chinese will ever find on the Internet. Even at this time of day, there are a handful of Chinese loitering around stalls offering tacky Mao figurines and pocket-sized Red Books in the square – a desert as big as dozens of football pitches and lined with concrete slabs. Frolicking children are flying kites depicting dragon muzzles. I feel as if I’ve landed on another planet. THE FORBIDDEN CITY You can really feel the ambience of Old Beijing behind the gates of the Forbidden City. But you have to walk past the Gate of Heavenly Peace, which has a huge

uż po wylądowaniu i przejściu do hali przylotów, spoglądając na ogromną mapę świata, należy przyjąć nową perspektywę. Chiny widnieją na niej jak osobny kontynent będący centrum świata; obie Ameryki, Afryka i Europa to peryferie. Takim świat widzą Chińczycy. Takim świat widzieli przez tysiące lat cesarze. OGROM to słowo, które w Chinach nabiera nowego znaczenia.

pekin

JOURNEY OF THE LIFETIME

pekin

Zakazane Miasto – siedziba dynastii Ming i Qing. ❚ Forbidden City – the residence of the Ming and the Qing emperors.

ZAKAZANE MIASTO Ducha Pekinu można poczuć, gdy przekroczy się bramę Zakazanego Miasta. Zanim jednak przejdzie się przez tę właściwą, trzeba przejść przez Bramę Niebiańskiego Pokoju, na ścianie której króluje portret Przewodniczącego Mao. Przekraczam pałacową bramę – Qian Men. Tłoczący się przy niej Chińczycy ze wzruszeniem gładzą i dotykają mosiężnych okuć. Przez pięć wieków nie było to dane zwykłemu śmiertelnikowi. Siedziba dynastii Ming i Qing to ogromne dziedzińce i niezliczone mniejsze i większe pagody tworzące pałacowy kompleks, gdzie poza cesarzem i jego najbliższą świtą mieszkało około 10 tys. eunuchów, chłopców, których łakome na pieniądze rodziny kastrowały i dostarczały na cesarski dwór. Zakazane Miasto zbudowane na planie mandali już samym zamysłem architektonicznym miało odzwierciedlać boski ład, porządek, na którego straży stał cesarz. Na początku XV w. miliony robotników wykonywało mordercze prace budowlane. W niespełna 20 lat powstał zapierający dech w piersi samowystarczalny i hermetyczny świat, odporny na zawieruchy historii, które przetaczały się poza bramami – poza tą jedyną, która położyła kres dynastii i pałacowi, a którą był

portrait of Chairman Mao on the wall, to get to the Front Gate (Qianmen). I walk through the plain Front Gate without any difficulty. There are Chinese thronging around it and tenderly caressing and touching its brass components. Mere mortals were prohibited from so doing for five centuries. The residence of the Ming and the Qing emperors boasts flamboyant courtyards and countless large and small pagodas. As well as the emperor and his entourage, the palace complex was home to some 10,000 eunuchs, i.e. boys castrated and sent to the imperial court by their greedy families. The Forbidden City was designed as a mandala to reflect the divine order – watched over by none other than the Emperor. Millions of workers were harnessed to do the gruelling construction work in the early 15th century. It took less than 20 years to erect this breathtaking, self-sufficient and hermetic world, oblivious to the historical turmoil beyond its gates – with one exception. Maoism put an end to the Qing dynasty and the palace. I venture back to see the walls of the Forbidden City in the evening. Crowds of Beijingers are singing karaoke and dancing under the stars.

©SHUT TERSTOCK(2), GET TYIMAGES

ZAKAZANE MIASTO ZBUDOWANE NA PLANIE MANDALI JUŻ SAMYM ZAMYSŁEM ARCHITEKTONICZNYM MIAŁO ODZWIERCIEDLAĆ BOSKI ŁAD, PORZĄDEK, NA KTÓREGO STRAŻY STAŁ CESARZ. THE FORBIDDEN CITY WAS DESIGNED AS A MANDALA TO REFLECT THE DIVINE ORDER – WATCHED OVER BY NONE OTHER THAN THE EMPEROR.

RADCA PRAWNY

DOBRY WYBÓR W KAŻDEJ SPRAWIE

www.szukajradcy. pl 39

PIERWSZY ODCINEK CHIŃSKIEGO MURU PRZEZ DZIESIĘĆ LAT BUDOWAŁO 300 TYSIĘCY LUDZI. IT TOOK TEN YEARS AND 300,000 PEOPLE TO BUILD THE FIRST SECTION OF THE GREAT WALL OF CHINA.

maoizm. Wieczorem wróciłem pod mury Zakazanego Miasta – mnóstwo Chińczyków tańczyło i śpiewało. Istne dancingi i karaoke pod gołym niebem. Chiński Mur i buddyjski mnich nad świętą księgą. Na stronie obok: Świątynia Nieba, Wnętrze Pawilonu Modlitwy o Urodzaj. ❚ Great Wall of China and buddhist monk with the holy book. Opposite page: The Temple of Heaven Inside the Hall of Prayer for Good Harvests..

HUTONGI – PEKIŃSKA STARÓWKA Płaski jak naleśnik Pekin jest wprost stworzony dla rowerzystów. Pojechałem zatem rowerem do pekińskich hutongów, kompleksu parterowych domków, których zachowało się niewiele. Ani Mao, ani współcześni deweloperzy nie byli ich zwolennikami. Stare domostwa najlepiej oddają atmosferę Pekinu, jaką znamy z książek i filmów. Włóczęga między stacjami metra Lama Temple i Andingman to jak wkroczenie do króliczej nory, gdzie nagle przed oczami wyłania się niegdysiejsze życie. Wąskie uliczki starego Peki-

pekin

HUTONGS – THE OLD TOWN The city is as flat as a pancake, which makes it a bike rider’s paradise. I cycle to the hutongs, a neighbourhood of small, single-storey houses. There are now very few left. Neither Mao nor modern urban developers have treated them kindly. Nothing conveys the spirit of Beijing – the Beijing of books and movies – like these old houses. It’s quite an experience to walk from Lama Temple to Andingmen station. It feels like diving down a rabbit hole and seeing the past materialise right before your eyes. The narrow laneways of old Beijing, often unmarked on the city map, are simply mesmerizing. Aromas wafting from woks penetrate your nostrils, clothes hanging on lines flutter like banners, children frolic in courtyards, rickshaws dash past, and Pekineses, shih-tzus and pugs bark. Beijingers have been trying to get local officials to protect the original architecture of the city for years. They sometimes succeed, but they are usually no match for city authorities determined to see new office buildings, hotels and tourist centres go ahead.

©GET TYIMAGES(2), HEMIS/EAST NEWS

JOURNEY OF THE LIFETIME

nu hipnotyzują. Zapachy wydobywające się z woka świdrują nozdrza, powiewa pranie rozwieszone na sznurach, mkną riksze, słychać nawoływania, szczekanie pekińczyków, shih-tzu, mopsów. Mieszkańcy od lat toczą walkę z urzędnikami, aby chronić autentyczną architekturę miasta. Bywa, że odnoszą sukcesy. Najczęściej przegrywają z pomysłami władz na nowe biurowce, hotele i centra turystyczne.

SPACE AND THE WALL The walls of the Forbidden City were not enough to protect the empire and its subjects. Four centuries before Christ, the emperor decided to build a protective structure whose grandeur continues to impress and whose mammoth size makes it visible from space. It took ten years and 300,000 people to build the first section. Climbing the wall, which often tends to be dangerously steep, is an unforgettable experience. It is also an opportunity to get to know the Chinese, who love travelling, moving around and exploring their country, which is a great source of pride to them. They can rattle off everything they love about it in no time flat. It’s as if their joy and pride in China’s success is compensation for its many years of turbulent history, famine and failures. They tell me stories about decadent Shanghai, a city bigger and taller than New York, about the Suzhou Gardens, beside which all others pale into insignificance, about the Terracotta Army, whose discovery electrified the world and shed new light on China’s history, about the Giant Wild Goose Pagoda near Luoyang, where monks chant invocations to Guanyin, about Guangzhou (formerly Canton), whose cuisine is the quintessence of Chineseness, and about the tropical

©CREDITS

REKLAMA

Wangjing SOHO – nowe centrum komercyjne w Pekinie, i tancerki w tradycyjnych strojach. ❚ Wangjing SOHO – a new commercial centre in Beijing and dancers in traditional wear.

KOSMOS I MUR By chronić imperium i swoich poddanych, cesarzowi nie mogły wystarczyć mury Zakazanego Miasta. Na cztery wieki przed Chrystusem postanowiono wznieść budowlę ochronną, której rozmach zadziwia do dzisiaj, a pokaźny rozmiar pozwala ją fotografować z kosmosu. Wspinaczka po momentami naprawdę stromych partiach muru dostarcza niezapomnianych wrażeń, a także okazji do poznawania Chińczyków, którzy kochają podróżować, przemieszczać się i odkrywać swoją ojczyznę. Są z niej dumni. Jednym tchem wymieniają to, co ich zachwyca, co budzi ich emocje. Tak jakby ta radość i duma z sukcesu Chin miały im wynagrodzić lata trudnej historii, głodu, niepowodzeń. I tak z ich ust słuchałem o dekadenckim Szanghaju, który jest większy i wyższy od Nowego Jorku, o ogrodach Suzhou, których majestatowi nie dorównują żadne inne, o armii terakotowej z Xi'anu, której

ARTUR CIEŚLAR

pekin

odkrycie poruszyło cały świat i rzuciło nowe światło na historię Chin, o Wielkiej Pagodzie Dzikiej Gęsi z Luoyang, gdzie mnisi śpiewają inwokację do Guanyin, o Kantonie, którego kuchnia odzwierciedla istotę chińskości, o tropikalnym południu, polach ryżowych, po których brodzą bawoły i białe czaple. Wiosną, gdy wiatry wiejące od pustyni Gobi nie przynoszą tumanów żółtawego pyłu, a powietrze jest przezroczyste, Pekin, zwłaszcza o świcie, wydaje się jedną wielką obietnicą. ■

south and rice fields with wading buffaloes and white herons. In spring, when the winds from the Gobi Desert stop bringing their clouds of yellowish dust and the air is crisp, Beijing comes across as one great promise. Especially at dawn. ■

Podróżuje, pisze książki i reportaże. Podróże są dla niego procesem twórczym, drogą duchową. Poza tym fotografuje, maluje i projektuje wnętrza, inspirując się estetyką Wschodu. ❚ He is a traveller, reporter and writer. He sees travellign as a creative process and a spiritual path. He enjoys photography, painting nd designing interiors inspired by the Eastern aesthetic.

JOURNEY OF THE LIFETIME

It’s majestic. It’s magical. It reminds you of the sweep of history, and that our time here on Earth is not that long, so we better make the best of it. Barack Obama, visited the Great Wall in November 2009.

GOOD TO KNOW

2 1 3

W PEKINIE WARTO WYBRAĆ SIĘ DO PARKU JINGSHAN, SKĄD ROZPOŚCIERA SIĘ WIDOK NA CAŁE ZAKAZANE MIASTO. IN BEIJING BE SURE TO VISIT THE JINGSHAN PARK WHICH OFFERS A SPLENDID VIEW OF THE FORBIDDEN CITY. Paula Bernaciak z Działu Programów Lojalnościowych PLL LOT poleca w Pekinie: ❚ Paula Bernaciak of the LOT Polish Airlines Loyalty Programmes Department recommends these sites in Beijing:

CO ZWIEDZIĆ What to see ■1 MUZEUM SAMOCHODÓW | BEIJING AUTOMOBILE MUSEUM

Dla pasjonatów motoryzacji. ❚ For car afficionados. 126 South 4th Ring West Road, Fengtai District, Pekin 100070v 2 CESARSKIE OBSERWATORIUM ■

ASTRONOMICZNE | BEIJING ANCIENT OBSERVATORY

Małe muzeum, dużo atrakcji. ❚ A small museum offering a host of attractions. 2 Dongbiaobei Hutong, Dongcheng District, Pekin 100005 4 ŚWIĄTYNIA DŁUGOWIECZNOŚCI ■

| WANSHOU TEMPLE

Ku medytacji i dla ducha, bo jest w niej Muzeum Sztuki. ❚ A medication venue and an art museum in one. North of West 3rd-ring Road, Pekin 100081

GDZIE NOCOWAĆ Where to sleep

GDZIE ZJEŚĆ Where to eat

■ THE HULU COURTYARD

■ GARDEN AT LAMA TEMPLE

■ NEW WORLD BEIJING HOTEL

3 DUCK DE CHINE ■

Na wyjazd rodzinny z czworonożnym pupilem. ❚ For a famiily stay. Pets are welcome. 91 Yan Yue Hutong, Dongsi South Street, Dongcheng, 100010 Pekin W podróż służbową, z transportem na lotnisko. ❚ Excellent location for business trips. Airport transfer service is available. 8 Qinian Street, Dongcheng, 100062 Pekin

Wszystkie specjały miejscowej kuchni. ❚ All the best Chinese cuisine has to offer in one place. 14 of Guanshuyuan Hutong, Yonghegong Inner street, Dongcheng District, Pekin 100013

Najlepsza kaczka po pekińsku. ❚ The best Peking Duck. 1949 Club, No.98 Jinbao Street, Dongcheng District, Pekin 100027

■ BEIJING SIHE COURTYARD HOTEL

Na romantyczny wypad we dwoje. ❚ Perfect for a romantic getaway. 5 Deng Cao Hutong Dongsi South Street, Dongcheng, 100010 Pekin

■ RENAISSANCE BEIJING CAPITAL HOTEL Z pięknym widokiem na nocne miasto. ❚ Offers a splendid view of the city at night. 61 Dongsanhuan Middle Road, Chaoyang District, Pekin100022

■ RAFFLES BEIJING HOTEL

Powiew luksusu. ❚ A taste of luxury. 33 East Chang An Avenue, Block B, Dongcheng, 100004 Pekin7

■ DAYS INN FORBIDDEN CITY BEIJING

W samym centrum. ❚ For those who like to stay at the heart of a city. 1 Nanwanzi Bystreet, Nanheyan Street, Dongcheng, 100006 Pekin

LOT INFO WAW–PEK wt., czw., nd. ❚ Tue., Thu., Su. 16.30–06.35 (+1)

PEK–WAW pon., śr., pt. ❚ Mo., Wed., Fri. 08.45–12.10,

Czas przelotu ❚ Flight duration 8:05, 9:25

Najlepsze oferty zawsze na ❚ Best price guarantee on lot.com

I N T E RV I E W

bradley cooper

I N T E RV I E W

bradley cooper

NA SZÓSTYM BIEGU in sixth gear OSTATNI ROK BYŁ WYJĄTKOWO UDANY DLA BRADLEYA COOPERA – JEGO DWIE ROLE ZDOBYŁY ZASŁUŻONE UZNANIE: NA DESKACH TEATRU WCIELIŁ SIĘ W ROLĘ WRAŻLIWEGO CZŁOWIEKA O ZDEFORMOWANYM CIELE, A NA DUŻYM EKRANIE ZAGRAŁ SAMOTNEGO KOMANDOSA W FILMIE CLINTA EASTWOODA SNAJPER. TA ROLA PRZYNIOSŁA MU TRZECIĄ NOMINACJĘ DO NAGRODY AKADEMII FILMOWEJ. ❚ HE’S HAD QUITE A YEAR, WINNING ACCLAIM FOR TWO ROLES THAT COULDN’T BE MORE DIFFERENT: ONE ON STAGE PORTRAYING A SENSITIVE SOUL WITH A HORRIBLE AFFLICTION AND THE OTHER ON FILM AS A STOIC, SOLITARY NAVY SEAL IN CLINT EASTWOOD’S AMERICAN SNIPER. THE LATTER EARNED BRADLEY COOPER HIS THIRD ACADEMY AWARD NOMINATION.

©CREDITS

rozmawia | interviewed by steve kroft,cbs news

Bradley Cooper w Booth Theater, gdzie został wystawiony Człowieksłoń. ❚ Bradley Cooper at the Booth Theater in New York where The Elephant Man was staged.

eden z twoich znajomych powiedział, że jakaś część ciebie nadal nie wierzy, że twoja kariera nabrała aż takiego impetu. Wierzę w to tak samo jak w to, że tu teraz siedzę i rozmawiam z tobą. Ale muszę przyznać, że nadal czuję dreszcz emocji. Każdego dnia kiedy budzę się rano, czuję się szczęśliwy. Nieustannie powtarzam sobie samemu i swoim znajomym, że chciałbym, aby moje życie zawsze było proste. I takie właśnie jest – tutaj w Nowym Jorku. Można powiedzieć, że mam stałe godziny pracy, bo występuję w ośmiu przedstawieniach tygodniowo. Mieszkam w Nowym Jorku. Wszędzie chodzę na piechotę jak inni mieszkańcy tego miasta. I to jest naprawdę cudowne. Poruszasz się po mieście bez problemów? Nikt za mną nie chodzi. Do twojego programu przyszedłem sam. Wszystko robię sam. I bardzo się z tego cieszę. I nie chodzą za tobą paparazzi? Nie nękają cię ludzie? Nie, ale spotykam wiele osób, kiedy idę z mojego mieszkania na stację metra, ale z jakiegoś powodu nikt z nich nie chce wydać 2,5 dol., aby przejechać się ze mną metrem. Gubię ich przy wejściu na stację. W sztuce Człowiek-słoń wcielasz się w rolę Johna Merricka. Bez makijażu. I bez specjalnej charakteryzacji. Zgadza się. Czyli na scenie widzimy tylko ciebie, Bradleya Coopera. Innymi słowy, musisz przekonać widzów, że jesteś Merrickiem. Jak ci się to udaje? Wierzę, że nim jestem, i na tym polega cały trik. Gdybym go tylko grał lub gdybym nie wkładał w rolę całego siebie, na pewno wypadłbym niewiarygodnie. Musiałem zrobić naprawdę dużo, aby dojść do momentu, w którym uwierzyłem, że ja to on. Kiedy lekarz przemawia na forum Towarzystwa Patologów, które pełni de facto funkcję widowni w sztuce, widzimy w tle powiększenie prawdziwej fotografii Josepha Merricka. W tym samym czasie prelegent omawia wszystkie zniekształcenia jego ciała, które ja pokazuję potem ruchami i gestami. Jakbym go naśladował. Jakbym był mimem. A kiedy jego prezentacja dobiega końca, dopełnia się moja fizyczna transformacja. Ciało mojego bohatera jest jeszcze pozbawione

bradley cooper A friend of yours said, I think there’s part of Bradley that doesn’t quite believe this has happened to him? Well, believe it in as much as I believe I’m sitting here, talking to you. But the thrill’s still there. Don’t get me wrong. The thrill is still massive. I wake up very happy every day. You know, I always sort of talk about to myself at least, or to my friends, about wanting to just keep life very simple. I’ve found it most simple here in New York. In a way, I ahve a 9-to-5 job. I do eight shows a week. I live in New York City. I get to walk everywhere, and just be one of the people of the city. And it’s actually wonderful. You can move around all right? There’s nobody with me. I do everything on my own. So it’s great. And no paparazzi? People don’t bug you? No, they get me on the way from where I live to the subway station. But for some reason, they don’t want to spend the USD 2.50 and ride the subway with me. And so I lose them in the subway. You play John Merrick in The Elephant Man, don’t you? I do. Without any makeup? Without any prosthesis? That’s right. So there is just you, Bradley Cooper, on the stage? And you have to convince the audience that you’re him? How do you do that? By believing I’m him. That’s how I do it. If I’m acting like I’m him or I don’t quite make that leap of faith, there’s absolutely no way you’re going to believe it. I had to do a tremendous amount of work to get to a place where I do believe I’m him. As the doctor is speaking to the Pathological Society, which actually is the audience of the play, and you see a real photograph of Joseph Merrick in between us, he is then describing all of his afflictions. And then I interpret each one in a physical manner. Almost I mimicry. Almost like a mime. And once he’s finished with that presentation I’m fully physically transformed but the soul hasn’t been injected yet. He brings the cane over, steps away and then says “Please.” And that’s the first time you hear Merrick alive. That is the moment where the transformation occurs. And if I don’t make that leap at that moment, the rest of the play is not going to work. I guess things really started to change for you with The Hangover. It was incredibly successful. Massively, to be honest. Any time you’re part of a movie that makes that much money in the box office, it’s going to provide opportunities for other studios to take chances with you, just on a very mathematical level. That is the way it works. I mean everyone has a number next to them about what their value is and

I N T E RV I E W

bradley cooper

Od lewej: Bradley Cooper jako John Merrick w przedstawieniu Człowiek-słoń na deskach Booth Theater na Broadwayu, w filmie Serena i jako Chris Kyle w filmie Snajper. ❚ Left to right: Bradley Cooper at the Booth Theater in New York as John Merrick in a Broadway revival of The Elephant Man, in Serenaģ and as Chris Kyke in American Sniper.

duszy. Potem lekarz unosi trzcinę, robi krok w tył i mówi: „Proszę”. To właśnie wtedy pierwszy raz słyszymy głos Merricka. To moment jego prawdziwej transformacji. Gdybym w tej chwili nie wierzył, że jestem nim, dalsza część sztuki nie byłaby wiarygodna. Ogromną popularność zyskałeś po premierze filmu Kac Vegas. Niesamowitą popularność. Rola w filmie, który staje się wielkim kasowym przebojem, sprawia, że zaczynają się tobą interesować różne wytwórnie. To czysty rachunek prawdopodobieństwa. Tak to właśnie działa. Wszyscy aktorzy są wyceniani pod kątem swojego potencjału i podczas kompletowania obsady filmu każdy producent powie ci, że ma określone środki, które może wydać za zgodą inwestora, aby uzyskać zwrot z dokonanej przez niego inwestycji. Dostawałeś główne role albo duże role drugoplanowe. Jednocześnie w tym czasie nie słyszałem: „Wiesz, Bradley Cooper jest naprawdę świetnym aktorem”. A teraz masz na swoim koncie trzy nominacje do Oscara. Jak do tego doszło? Miałem sposobność i okazję. Ludzie uwierzyli we

when they are casting a movie, any producer will tell you every actor has a certain amount of currency that an investor will allow them to make so that you can get your money get your movie made. You had a perfectly good career. You would play generally either leading men or main supporting actors. And nobody during that time said, “You know, Bradley Cooper’s really a great actor.” And now you’ve got three Academy Award nominations. How did that happen? Opportunity. People believing in me. I mean, people that have power willing to take a chance. That’s everything. You know, you’ve got to walk through the door and show them why you should be in the room, but the door has got to be open for you to walk through it. And one of those opportunities was Silver Linings Playbook? Absolutely. Why do you think you got the part? I think that the producer saw something that he believed in, I remember him saying to me, “You know,

KAŻDEGO DNIA, KIEDY BUDZĘ SIĘ RANO, CZUJĘ SIĘ SZCZĘŚLIWY. NIEUSTANNIE POWTARZAM SOBIE SAMEMU I SWOIM ZNAJOMYM, ŻE CHCIAŁBYM, ABY MOJE ŻYCIE ZAWSZE BYŁO PROSTE. EVERY DAY WHEN I WAKE UP I FEEL HAPPY. I KEEP TELLING MYSELF AND MY FRIENDS THAT I WOULD LIKE TO KEEP MY LIFE SIMPLE FOR AS LONG AS I CAN.

mnie. Chodzi mi o ludzi, którzy byli decyzyjni i skłonni zaryzykować, stawiając na mnie. I to wszystko. Trzeba otworzyć drzwi i udowodnić, że to ty powinieneś być z nimi w jednym pokoju – musi być tylko spełniony jeden warunek – drzwi muszą stać przed tobą otworem, abyś mógł przez nie przejść. Czy jedną z tych nadarzających się okazji był Poradnik pozytywnego myślenia? Zdecydowanie tak. Jak sądzisz, dlaczego dostałeś rolę w tym filmie? Moim zdaniem producent zobaczył we mnie coś, co wydało mu się prawdziwe. Pamiętam zresztą, jak powiedział mi: „Widziałem, jak grasz na pierwszym i drugim biegu, a moim zdaniem masz ich sześć. Chciałbym zobaczyć pełen wachlarz twoich możliwości. I chcę, aby widzowie przekonali się, że tak wygląda praca z tobą”. Jego słowa podbudowały moją wiarę w samego siebie. Czy sądzisz, że Snajper jest filmem politycznym? Mam ochotę powiedzieć „nie”, ale równie dobrze moglibyśmy wdać się w długą dyskusję na temat tego, że wszystko ma podtekst polityczny… Ale nie, nigdy nie myślałem o Snajperze w tych kategoriach. Moim zdaniem to bardzo osobista historia. Czy była to najtrudniejsza rola w twojej dotychczasowej karierze? Bez wątpienia, bo mój bohater jest przede wszystkim człowiekiem. Bardzo starannie przygotowywałem się do tej roli i miałem nadzieję, że uda mi się dobrze ją zagrać. Kiedy pierwszego dnia zjawiłem się na planie, okazało się, że faktycznie stałem się Chrisem Kyle’em. Jakie jest główne przesłanie filmu? Co chciałeś przekazać widzom? Mam nadzieję, że mi się to udało. Po pierwsze, zależało mi na tym, aby kobiety i mężczyźni służący w wojsku mieli wrażenie, że to także historia o nich, by mogli się z nią utożsamiać. Po drugie, wydaje mi się, że ok. 99 proc. naszego społeczeństwa nie wie absolutnie nic na temat żołnierzy i ich rodzin. Chciałem, aby zobaczyli ich w innym świetle i z zadziwieniem przyznali, że o sprawach, o których mówimy na ekranie, nie mieli wcześniej pojęcia. Trzymałem w ręku prawdziwy karabin, strzelałem ostrą amunicją i dobrze wiem, jak straszliwe jest jej działanie. Miałem świadomość, że jeśli tylko chcę, mogę zlikwidować cel, ale poczułem się słabo w chwili, kiedy przez siatkę celowniczą zobaczyłem sylwetkę człowieka. Miałem pusty magazynek, karabin nie był naładowany, przede mną stali aktorzy, a to, co miał w ręku ten chłopiec, nie było rosyjskim granatem. Takie właśnie drobiazgi pozwalają ci choć trochę zrozumieć, przez co przechodzi każdy żołnierz. ■ Tekst jest zapisem wywiadu, który został wyemitowany na antenie CBS News w programie 60 Minutes.

I’ve only seen you in first and second gear, and I think you’ve got about six gears. So I want to go to those gears. And I want people to see that this is the kind of landscape that you’re working with with this actor.” And that gave me a tremendous amount of confidence. Do you think American Sniper is a political movie? My reaction is “No.” But then, we could have a discussion about everything being political. But no. I never saw that. I saw it as telling a personal story. Was it the most challenging role you’ve ever had? Without question. And for nothing else other than that the protagonist was a real human being. I worked very hard on this part and hoped it would just start to happen. And after all the work I put into it, when I walked on that set that first day, I became Chris Kyle. What were you trying to convey with this movie? I hope I managed to convey two things. One was that men and women in the service who watch the movie feel like they see their story up there, or they can relate to it. Number two would be that people – the 99 per cent of the population that knows nothing about what military men in service or their families go through – would see it in a different light and say, “Oh wow, I had no idea.” I’ve held a real gun in my hands and I’ve shot live ammo through it, and I’ve seen what it does. I know that I can take the the target out if I want to but my whole stomach turned the minute I saw the people through the crosshairs. Even though it was an empty gun, there were no bullets, you know, they’ were actors and it was not a real Russian grenade. But because of the work that I had done, it was enough so that my body physically changed. So those little things key you into having a glimpse of what any soldier has to go through. ■ The interview was aired on CBS News in an episode of 60 Minutes.

THE ELEPHANT MAN W LONDYNIE the elephant man in london Po ogromnym sukcesie na Broadwayu, gdzie oglądała go rekordowa liczba widzów, Bradley Cooper występuje w Londynie. Przedstawienie Człowiek-słoń w reż. Scotta Ellisa przeniesiono na deski Theatre Royal Haymarket, gdzie będzie wystawiane do 8 sierpnia. ❚ Following a highly-acclaimed, record-breaking run on Broadway, The Elephant Man the play by Bernard Pomerance, directed by Scott Ellis, came to the Theatre Royal Haymarket London for a strictly limited 12 week season from 19 May until 8 August.

GOOD LIFE

plotka

N A J Ę Z Y K AC H rumour has it CZY PLOTKA MA PŁEĆ? POWSZECHNIE SKŁONNOŚĆ DO OBMAWIANIA BLIŹNICH PRZYPISUJE SIĘ KOBIETOM. NAUKOWCY SĄ INNEGO ZDANIA – PANOWIE PLOTKUJĄ NIE MNIEJ NIŻ PANIE, TYLE ŻE… NA INNY TEMAT. PO CO NAM W OGÓLE PLOTKOWANIE? ❚ IS GOSSIP GENDER-SPECIFIC? THE PENCHANT FOR BADMOUTHING OTHER PEOPLE IS TYPICALLY ATTRIBUTED TO WOMEN, BUT RESEARCHERS ARE DISPELLING THE MYTH, ARGUING THAT MEN GOSSIP AS MUCH AS WOMEN – JUST ABOUT DIFFERENT THINGS. BUT WHY DO WE GOSSIP AT ALL? tekst | by renata mazurowska rysunki | illustrations ksenia berezowska

GOOD LIFE

iektórzy antropolodzy, np. dr Nicole Hess, twierdzą, że plotkę wymyśliły kobiety, bo nie dysponowały przewagą fizyczną – dzięki plotce mogły eliminować lub umniejszać siłę przeciwnika i niszczyć go społecznie, emocjonalnie. Nawet jeśli to prawda, instrument ten jest dziś powszechnie stosowany przez obie płcie, w każdym środowisku, pod każdą szerokością geograficzną. Dzięki temu, że od zarania mogliśmy wymieniać informacje o sobie nawzajem, rozwinął się nasz język, wytworzyły się grupy społeczne, możliwa była ewolucja naszego gatunku. Nicholas Emler z University of Surrey w Wielkiej Brytanii twierdzi wręcz, że plotkowanie to fundament człowieczeństwa – 80 proc. naszych kontaktów polega na wymianie prawdziwych i nieprawdziwych informacji. Plotki są równie ważne jak fakty. A czasem nawet ważniejsze. JEŚLI PŁEĆ, TO MĘSKA Z tą płcią plotki rzecz jest dyskusyjna. Plotkują zarówno mężczyźni, jak i kobiety, jednak obmawiamy naszych bliźnich z różnych powodów i na inne tematy. – Ludzie w ogóle są straszliwymi plotkarzami i plotkują o zasobach mężczyzn i o seksie kobiet – mówi profesor Bogdan Wojciszke, psycholog. – A reputacja odgrywa ogromną rolę, walki wewnątrzpłciowe zaś są właściwie walkami o reputację. David Schmitt i David Buss badali, jak ludzie zwalczają konkurencję osób

plotka Some anthropologists (e.g. Dr. Nicole Hess) claim that gossip was invented by women, who made up for their lack of physical advantage by spreading rumours to eliminate, or at least diminish, the capabilities of their opponents and destroy them socially and emotionally. However that may be, this means is commonly employed by both sexes, in every social setting, everywhere in the world. And our species has evolved because we have always been able to exchange information about ourselves, develop languages and form social groups. Nicholas Emler of the University of Surrey in the UK goes a step further and argues that gossip is the very foundation of being human – 80 per cent of interpersonal interactions are driven by the exchange of true and untrue information. Rumours are just as important as facts. THE GOSSIP BOY Gender stereotypes about gossip are debatable. Men and women both tend to dish the dirt, but they do it for different reasons and with respect to different topics. “People are huge gossips in general and they really like to tittle-tattle about male status and female sexuality”, says Prof. Bogdan Wojciszke, a psychologist. “Reputation is everything and intragender fighting really means fighting for reputation. David Schmitt and David Buss researched how people derogate competitors of their own sex. Women do their best to tarnish their rivals’ reputations in two areas: physical appearance and sexual conduct. Smearing men’s reputations is mainly achieved by raising doubts about their affluence or their ability to amass wealth, or ridiculing their poverty or helplessness. We might gossip about different things, but who gossips more? Researchers from the University of Virginia in the US believe that men are the bigger chatterboxes. They usually gossip about their sexual exploits and their colleagues, badmouth their in-laws, and discuss the weight problems of friends, promotions and dismissals, but not celebs – that’s the domain of women. CELEBRITY GOSSIP What could have spawned the popularity of celebrity gossip in the press and on the internet? Deep-seated social needs. We are curious about what other people are doing, need to have something to talk about in our own social circle, and like to comfort ourselves that even the rich and famous have their ups and downs. This lifts our spirits and invigorates us. Gossiping is a practical psychological skill that helps us cope with e.g. negative self-esteem. Badmouthing others helps us see ourselves in a more positive light. It’s a protective mechanism that helps us survive. Besides, while we’re dishing the dirt, we’re in control and have access to information. We’re not in control when

o własnej płci. Kobiety usiłują zepsuć reputację rywalek w dwóch dziedzinach: w sprawie wyglądu fizycznego, starając się obniżyć atrakcyjność, i w sprawach obyczajów seksualnych, rozpowszechniając przekonanie, że to „puszczalska”. A z kolei psucie reputacji mężczyzny polega głównie na powątpiewaniu w jego zasoby lub zdolność do ich pozyskania, wyśmiewanie jego ubóstwa, niezaradności, tego, że na przykład jeździ używanym samochodem. Plotkujemy więc na różne tematy, ale kto plotkuje więcej? Według naukowców z Uniwersytetu Stanu Wirginia w USA to mężczyźni są większymi plotka rzami. Plotkują zwykle o seksie, a także o koleżankach i kolegach z pracy, wolą obmawiać teściów i mówić o nadprogramowych kilogramach bliskich osób (!), awansach i upadkach, ale już o celebrytach czy innych osobach z pierwszych stron gazet raczej nie – to domena kobiet. PLOTEK, PUDELEK I INNI Skąd się bierze olbrzymia popularność gazet i portali plotkarskich? Z naszych atawistycznych potrzeb społecznych. Chcemy wiedzieć, co robią inni, mieć wspólny temat do omawiania w naszym kręgu to-

others talk about us behind our back. Gossip helps us clarify which social group we belong to, who’s with us and who’s against us. GOSSIP IS GOOD FOR YOUR HEALTH Gossip is not as bad as it’s made out to be. Many researchers are pointing out something that women have known for a long time, viz. chin-wagging is good for our health and reinforces social bonding. It is a well-known fact that talking, telling stories and conversing all perform a therapeutic function. A “shared topic” helps reinforce bonds because we have access to the same knowledge and share it with other people. “Talking the issue through” is also a great stress buster and this is essential to our wellbeing. Researchers from the University of California in Santa Barbara confirm that gossiping is conducive to friendship and love. It shows that we have something to talk about and share a sense of humour. It also reveals the level of intimacy and trust between us. And this is important – whether we are chatting about celebrities, mutual friends or close family members. Gossiping at work has its advantages, too. In fact, it’s

REKLAMA

zaprasza codziennie od 13:00 / open daily from 13:00

sezonowa karta, uzupełniana codziennie nowymi propozycjami szefa kuchni Adama Głowińskiego bogata oferta win, najlepsze alkohole z całego świata klasyczne oraz autorskie koktajle alkoholowe i bezalkoholowe seasonal menu, replenished daily by new proposals by Chef Adam Głowiński wide range of wines, the best spirits from around the world classic and original alcoholic and non-alcoholic coctails

Morska 9, SOPOT

tel. 58 351 35 55, morska.com.pl facebook.com/morskasopot

GOOD LIFE

plotka

warzyskim, chcemy w końcu się pocieszyć, że nawet tym, którym powodzi się lepiej, też noga się czasem powinie. To nas podnosi na duchu. Plotkowanie to psychologicznie przydatna umiejętność, która pozwala nam uporać się np. z negatywnym myśleniem o sobie. Lepiej źle myśleć o innych, a o sobie dobrze – to parasol ochronny pozwalający nam przetrwać. Poza tym jeśli to my obgadujemy, kontrolujemy sytuację i mamy dostęp do danych – gdy obgadują nas, kontroli nie mamy. Plotka pozwala nam ocenić, w której grupie społecznej jesteśmy, kto jest z nami, a kto przeciw nam. PLOTKUJ NA ZDROWIE Bo plotka jednak nie taka straszna, jak się ją maluje. Wielu naukowców podkreśla to, o czym kobiety wiedzą od dawna: plotkowanie służy zdrowiu i zacieśnianiu więzi społecznych – wiadomo. A dowodem na to, że rozmowa ma leczniczą moc, jest choćby psychoterapia. „Wspólny temat” pozwala zacieśniać więzi, ponieważ dzielimy z kimś tę samą wiedzę. To między innymi dzięki temu umacniają się nasze relacje, tworzą bliskie związki. „Obgadanie” problemu zmniejsza poziom stresu (temat obgadany staje się oswojony), co zdecydowanie poprawia nam samopoczucie. Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Santa Barbara potwierdzają – plotkowanie sprzyja przyjaźni… i miłości! Pokazuje, czy mamy wspólne tematy i podobne poczucie humoru, ale także uwidacznia nam stopień zażyłości i zaufania między nami, bo to ważne, czy możemy poplotkować o naszych znajomych albo członkach najbliższej rodziny. Nawet plotkowanie w pracy ma swoje zalety – to ważna część relacji społecznych w firmie. Dopuszczeni do „krążących” po biurze informacji czujemy jedność z innymi współpracownikami, będąc poza tą wiedzą – czujemy się wykluczeni. SILNIEJSZA OD PRAWDY Plotka ma jeszcze jedną ważną społeczną funkcję – ponieważ znamy jej moc, boimy się paść jej ofiarą. To nas trzyma w ryzach, każe uważać na własne postępki. Jeśli opinia społeczna jest dla nas ważna, zrobimy wszystko (albo bardzo wiele), by w oczach innych wypaść raczej dobrze niż źle. Zwłaszcza że zasięg plotki jest dziś globalny, a nie lokalny – rozprzestrzenia się w zawrotnym tempie, a po drodze zbiera dodatkowe, fantazyjne informacje, bo lubimy coś od siebie dodać. A siła plotki jest rażąca – naukowcy twierdzą, że ludzie bardziej jej wierzą niż prawdzie. Plotkowanie o innych chroni interes społeczny – nie chcemy w grupie tych, którzy nam szkodzą, zatem mówienie o tym, kto jaki jest, pomaga wykluczyć niektórych członków naszej grupy, np. nieuczciwych. Kiedyś rozeznanie w tym, kto przyjaciel, kto wróg,

często decydowało o przetrwaniu. Osoba wykluczona nie była w stanie poradzić sobie poza stadem. KIEDY PLOTKA RANI Plotka może i dziś wyrządzić wielką krzywdę, gdy jest celowym lub bezmyślnym atakiem, by umniejszyć czyjąś pozycję, ośmieszyć kogoś, zranić, wykluczyć społecznie czy zniszczyć mu reputację. Dla takiej osoby funkcjonowanie poza społecznością jest trudne i bolesne, choć dziś przychodzi łatwiej niż wieki temu. Można zmienić otoczenie, zawód, nawet wygląd. Co prawda raczej nam dziś nie grozi, że sąsiedzi wywiozą nas na taczkach, jednak bez akceptacji społecznej trudno nam przetrwać – i choć, paradoksalnie, w tworzeniu więzi z innymi pomaga nam… plotka, pamiętajmy jednak, że to broń obosieczna. ■ Autorka jest trenerem rozwoju umiejętności osobistych i społecznych.

a vital element of social relationships within the organisation. The privileged few who have been let in on a secret “circulating” in the office have a sense of bonding with their co-workers. MORE POWERFUL THAN THE TRUTH Gossip plays another vital social function. As we know how great its potential is, we are understandably afraid of falling victim to it. This keeps us in check and makes us think about what we do. If we value public opinion, then we do everything possible to look good in the eyes of other people. This is all the more so now that gossip has a global range and can spread at a staggering pace – all the while becoming embellished with fictional details. Researchers argue that gossip has enormous power, as people believe it more readily than the truth. Generally speaking, talking about others protects the social interest. We do not want people who do us harm in our group, so talking about their true nature reinforces the social order. In the old days, survival depended on being able to distinguish friend from foe. An excluded individual could not cope outside the group.

WHEN GOSSIP HURTS Gossip can do a lot of harm if it is a deliberate or senseless attempt to undermine someone’s position, ridicule someone, tease or hurt someone, or tarnish someone’s reputation and make him or her a social outcast. Living outside the community can be challenging and painful, but nowhere near as difficult as it was centuries ago. You can move to another community, change your environment, your profession and even your appearance. While we are no longer liable to being tarred and feathered and paraded through the streets by our neighbours, we still depend on social approval for our survival. As paradoxical as it might seem, gossip helps form social bonds, but it can just as easily sever them. This is something we should keep in mind. ■ The author is a personal development and social skills coach.

CMY

REKLAMA

PŁEĆ PLOTKI TO RZECZ DYSKUSYJNA. PLOTKUJĄ ZARÓWNO MĘŻCZYŹNI, JAK I KOBIETY, JEDNAK OBMAWIAMY NASZYCH BLIŹNICH Z RÓŻNYCH POWODÓW I NA INNE TEMATY. GENDER STEREOTYPES ABOUT GOSSIP ARE DEBATABLE. MEN AND WOMEN BOTH TEND TO DISH THE DIRT, BUT THEY TALK ABOUT OTHERS BEHIND THEIR BACKS FOR DIFFERENT REASONS.

albinosi

©CREDITS

PEOPLE AND THE WORLD

LU DZ I E D U C H Y the ghost people NAJWIĘKSZYM WROGIEM ALBINOSÓW JEST SŁOŃCE. ALE NAD JEZIOREM WIKTORII GROŹNIEJSZE SĄ NOC I SĄSIEDZI, KTÓRZY DO DRZWI PUKAJĄ Z MACZETAMI. ❚ THE SUN IS THE GREATEST FOE OF ALBINOS. BUT IT IS NIGHTTIME IN THE VICINITY OF LAKE VICTORIA. THE BIGGEST THREAT AROUND HERE ARE THE NEIGHBOURS WHO COME KNOCKING WITH MACHETES.

©CREDITS

tekst | by martyna wojciechowska zdjęcia | photos marek arcimowicz

PEOPLE AND THE WORLD

albinosi

Przyczyną albinizmu, lub inaczej bielactwa, jest rzadka mutacja genu, który odpowiada za syntezę barwnika melaniny. Efektem jej braku jest jasna skóra i tęczówka oczu. Na stronie obok: Ośrodek Buhangija to azyl dla chorych na albinizm dzieci odrzuconych przez ich własne rodziny. ❚ Albinism is caused by a rare mutation of the gene responsible for synthesising melatonin which causes the absence of pigment in the skin and irises of albinos. Far right: The Buhangija centre is an asylum for albino children abandoned by their parents.

języku suahili mówi się o nich zeru-zeru, po prostu „ludzie duchy”. Miejscowi wierzą, że albinosi nie umierają, tylko znikają, że obdarzeni są szczególną mocą, a z części ich ciał można przygotowywać magiczne eliksiry i amulety. Tylko w XXI w. padli oni ofiarą co najmniej 300 ataków w 23 krajach Afryki, ale najczęściej zdarza się to w Tanzanii nad Jeziorem Wiktorii, w ubogich regionach Mwanza, Shinyanga i Mara. Oficjalnie w ciągu 10 lat zamordowano tu 76 osób chorych na bielactwo, wiele okaleczono, ale przypuszcza się, że skala tego zjawiska jest znacznie większa. Jak duża – trudno powiedzieć, bo większość spraw nie trafia na policję, a nawet jeśli, to wyrok zapada w jednej sprawie na dziesięć. Wiadomo jednak, że urodzić się albinosem w tym kraju to jak kara. Josephat Torner z Tanzania Albino Society, także chory na bielactwo, mówi: – Wielu ludzi myśli, że jesteśmy duchami. Według nich ja nie jestem człowiekiem, więc jak mogę żyć? – I dodaje: – Polują na nas jak na dziką zwierzynę, odrąbują ręce i nogi. Żyjemy w ciągłym strachu, nie wiedząc, kto jest wrogiem, a kto przyjacielem. A wrogiem może być każdy. Kabula miała 11 lat, kiedy została „wystawiona” handlarzom częściami ciał albinosów – prawdopodobnie przez sąsiada, choć ona sama przypuszcza, że brał w tym udział także jej ojciec wiedziony chęcią zarobku. Za rękę albinosa można dostać ponad tysiąc dolarów, za całe ciało nawet 75 tys., i to w kraju, gdzie wiele osób próbuje przeżyć za dolara dziennie. W wyniku brutalnego ataku Kabula straciła rękę, którą odrąbano jej maczetą. Dziewczynka przeżyła, ale żeby zapewnić jej bezpieczeństwo, została umieszczona w ośrodku Buhangija na północy kraju. Dziś tylko w tym jednym obozie mieszka 241 dzieci z albinizmem, a ich liczba stale rośnie. Rząd Tanzanii wciąż nie radzi sobie z problemem polowań na ludzi, a jedynym pomysłem jest izolacja chorych za wysokim murem i drutem kolczastym. Czasem odbywa się to wbrew woli rodziny – maluchy przywożone są samochodami z eskortą policji. Częściej jednak przyjeżdżają z rodzicami autobusem, a matki z ulgą zostawiają swoje dzieci, bo wychowywanie albinosa to dla nich przekleństwo, wstyd, ale też ryzyko dla całej rodziny. Tylko jednego dnia byłam świadkiem 12 takich wielkich dramatów małych ludzi. Dzieci, które zostały ukarane za to, że w czarnej Afryce urodziły się białe. Wszystko przez to, że lokalni szamani wmówili ludziom, że amulet z albinosa zapewnia szczęście i bogactwo. A w Tanzanii wiara w to, co mówi szaman, jest równie silna jak wiara w Boga. ■

Więcej na stronie TheGhostPeople.com. Kabula trafiła na okładkę majowego wydania National Geographic Polska. Stała się symbolem osób chorych na albinizm i walki o prawa człowieka w Tanzanii.

PEOPLE AND THE WORLD

Pięć lat temu rękę Kabuli na oczach matki odcięto maczetą. Od tamtej pory dziewczynka mieszka w zamkniętym obozie. ❚ Five years ago Kabula’s arm was hacked off with a machete in front of her mother. The girl has been living in a closed facility ever since.

Film w reżyserii Martyny Wojciechowskiej i Marka Kłosowicza Ludzie duchy (The Ghost People) został nominowany do nagrody Złotej Nimfy (Golden Nymph Awards) w kategorii dokumentalnej „Problemy współczesności” na festiwalu telewizyjnym w Monte Carlo. Ogłoszenie zwycięzców odbędzie się 18 czerwca podczas gali zamykającej festiwal. ❚ The Ghost People, a documentary directed by Martyna Wojciechowska and Marek Kłosowicz was nominated to the Golden Nymph Awards in the “Current Affairs Documentary” category at the Monte-Carlo Television Festival. The winners will be announced at the Gala Awards ceremony held on 18 June.

albinosi

In Swahili they are called “zeru-zeru”, or the “ghost people”. The locals believe that albinos never die but disappear, that they have special powers and their body parts can be used to make magic potions and amulets. In the 21th century only, people with albinism have fallen victim to at least 300 attacks in 23 African countries but they happen most often in Tanzania near Lake Victoria, in the poor regions of Mwanza, Shinyanga and Mara. According to official figures, 76 albinos were murdered here over the past 10 years and many more were mutilated, but most likely these numbers are nowhere close to reality. It is hard to say how many victims there are exactly since most attacks go unreported, and if they are, only one in ten assailants are penalized. Paradoxically, it is albinos who get punished for being born in this country. Josephat Torner of the Tanzania Albino Society, also suffering from albinism, says “Many people think we are ghosts. To them I am not a human, so how can I be alive?” “We are behing hunted down like prey, our arms and legs are hacked off. We are living in constant fear, not knowing who is a friend and who is a foe”, he adds. “Anyone can betray you”, he concludes. Kabula was eleven when she was “given away” to traders of albino body parts, probably by a neighbour, although she suspects her father was involved in the attack driven by the prospect of a reward. An arm of an albino can cost up to 75,000 US dollars in a country where people usually live on a dollar a day. As a result of the brutal attack, Kabula lost her arm which was cut off with a machete. She survived but to ensure her safety she was placed in a children’s facility in Buhangija in the northern part of the country. Today, there are 241 albino children living there and the number is growing every day. The Tanzanian government is helpless in dealing with the issue of the albino hunt and the only solution they have offered to date is to isolate albinos in gated facilities protected by barbed wire and tall walls. Sometimes children are taken away against the parents’ will and the little kids are brought here under the escort of the police. However, most often they come here by coach with their parents and are left here by the mothers in relief. Raising an albino is a curse, a reason to be ashamed of and also a huge risk. I witness twelve such dramatic partings on a single day. This is the fate of kids who are being punished for being born white in black Africa. All this is happening because the local shamans convinced people that an amulet made of albino body parts brings good luck and wealth. In Tanzania, belief in what the shaman says is as strong as belief in God. ■ You can find out more at: TheGhostPeople.com.

EUROPE 2015 CERTIFIED EXCELLENCE IN EMPLOYEE CONDITIONS

POLSKA 2015 CERTIFIED EXCELLENCE IN EMPLOYEE CONDITIONS

Cirque du Soleil w przedstawieniu Amaluna. ❚ Cirque du Soleil during the performance of the Amaluna show.

cyrk

©CREDITS

PEOPLE AND THE WORLD

C Y R K B E Z B R O DY circus reinvented

©CREDITS

JEŚLI CYRK KOJARZYŁ WAM SIĘ Z ROZRYWKĄ JARMARCZNĄ, TO NIE POZNALIŚCIE JESZCZE CIRQUE NOUVEAU. ❚ IF YOU ASSOCIATE THE CIRCUS WITH GARISH ENTERTAINMENT, THEN YOU’VE OBVIOUSLY NEVER SEEN CIRQUE NOUVEAU. tekst | by maciej waszkiewicz

Alegría to jedno z najsłynniejszych przedstawień Cirque du Soleil. Poniżej: Wątki cyrkowe pojawiają się na ceremoniach otwarcia i zamknięcia olimpiad, m.in. w Soczi. ❚ Alegría is one of the most well-known shows of Cirque du Soleil. Below: circus routines are regularly seen at opening and closing ceremonies of the Olympics, as was the case with Sochi.

cyrk

pektakle kanadyjskiego Cirque du Soleil obejrzało już 90 mln widzów w 200 miastach pięciu kontynentów. Jego przedstawienia zawitały także do Polski, ale pewnie niewielu z tych, którzy je oglądali, wie, że cyrk ten jest najbardziej znanym przedstawicielem sztuki nowego cyrku. Cirque Nouveau powoli wypiera stary model i wchodzi na salony. Wystarczy powiedzieć, że z okazji Expo 2015 specjalny program Allavita! przygotował właśnie Cirque du Soleil. Cyrk nowy, to znaczy już pięćdziesięcioletni. Tyle lat buduje się bardziej wyrafinowana formuła sztuki cyrkowej. Powstała w latach 60. we Francji, Australii, USA. Jego najznamienitsi, najstarsi przedstawiciele to kalifornijski Royal Lichtenstein Circus, australijski Circus Oz i londyński Ra-Ra Zoo. Jest mariażem cyrku ze sztuką, potrzebą cyrkowej opowieści. – To jest zasadniczy wyróżnik – mówi Jakub Szwed z lubelskiej Fundacji Sztukmistrze, cyrkowiec i badacz. – Chcemy dodać element sztuki, za pomocą cyrkowych narzędzi coś przekazać. Opowiedzieć. Na przykład poprzez przedstawienie, w którym partnerzy żonglera starają mu się w żonglowaniu przeszkodzić. Tworzą metaforę życia, w której otoczenie próbuje wpłynąć na człowieka. W kolejnym spektaklu rękami żonglera sterują inni artyści, a w jeszcze innym występujący sami rozbierają scenę. Ich świat się kurczy, a oni na nim walczą o przetrwanie. Dlaczego świat odchodzi od tradycyjnej formy cyrku? Bo rezygnuje z okrucieństwa i jarmarcznej rozrywki. W XIX i na początku XX w. cyrkom towarzyszyły parady odmieńców. Te czasy dawno minęły, ale pozostała jeszcze tresura zwierząt. Wraz z rosnącą wrażliwością na ich los coraz większa jest presja na rezygnację z wykorzystywania ich w cyrkowych przedstawieniach. – Nam zwierzęta nie są potrzebne. Nie dodają niczego wartościowego do historii, którą opowiadamy. W naszych przedstawieniach imponuje człowiek, jego zdolności. To człowiek buduje całą fabułę – mówi Beata Zając, dyrektor artystyczny Fundacji Wspierania Kultury Ruchu „Ocelot”, organizacji wznoszącej cyrk w wyższe rejestry kultury. Fundacja Ocelot i jej założyciele to też historia światowego cyrku. Mąż dyrektorki – Bogdan Zając – był pierwszym Polakiem występującym w Cirque du Soleil. Znają go tam do dziś, bo był pomysłodawcą wielu przedstawień. Rozwijał go w latach 80., kiedy mało kto o tym cyrku wiedział. Mniejsze cyrki nowego nurtu na całym świecie zdobywają coraz większą popularność. Nawet w Polsce. Lublin, gdzie działa Fundacja Sztukmistrze, staje się jednym z najważniejszych ośrodków w kraju. Od 2008 r. odbywa się tam Carnaval Sztuk-Mistrzów, czyli festiwal sztuki nowego cyrku i teatru. Bo właśnie z teatrem nowy cyrk ma coraz więcej wspólnego.

PEOPLE AND THE WORLD

Some 90 m people in over 200 cities on five continents have seen Canada’s Cirque du Soleil. The company has also toured Poland, although few of those who have seen them here would realise that they are the best known example of what is known as cirque nouveau or contemporary circus. Contemporary circus is gradually supplanting the traditional circus, Cirque du Soleil’s Allavita! opened Expo 2015 in Milan The contemporary circus has been going for half a century. That is how long is has taken to create a more sophisticated form of circus art. Contemporary circus was born in France, Australia and the US in the 1960s. Its oldest and most celebrated exponents include the Royal Lichtenstein Quarter-Ring Sidewalk Circus (California, USA), Circus Oz (Australia) and Ra-Ra Zoo (UK). What are its distinctive features? This is where circus meets art and the need to tell circus stories. “This is its basic feature”, says Jakub Szwed, a circus performer and researcher at the Sztukmistrze Foundation in Lublin. “We want to add an element of art and convey a message using circus skills. To tell a story”, he adds. But how? One way is to stage a performance where a juggler’s assistants try to break up his act. This creates a metaphor of life where the environment is trying to impact humankind. In another show, the

juggler’s hands are controlled by other artists, and in yet another, the performers dismantle the stage, i.e. they are fighting for survival in a shrinking universe. The traditional circus is losing popularity now because people are turning away from cruelty and low-brow entertainment. And that is precisely what the circus has always been associated with. Freak shows often accompanied circuses at the turn of the 20th century. Those days are long gone. The same, however, cannot be said for animal training. The growing concern about the quality of life of circus animals has put pressure on circuses to stop exploiting them for entertainment. “We don’t need animals. They don’t add anything to the stories we tell”, says Beata Zając, Artistic Director of the Ocelot Foundation, a cultural organisation that takes the circus to a higher cultural level. “Our shows feature humankind and their impressive capabilities. The whole storyline revolves around people.” The Ocelot Foundation and its founders are part of world circus history. Beata’s husband, Bogdan, was the first Polish performer in Cirque du Soleil. He is still remembered by the crew as he created many of the Cirque’s performances. He helped build the company in the 1980s, when not many people knew about it. Ocelot REKLAMA

PEOPLE AND THE WORLD

cyrk

– Dziś w internecie człowiek może zaspokoić ciekawość wszelkiej natury. Nie ma zwierząt, których by nie oglądał. Po co mu więc parady słoni pod namiotem? I chyba coraz więcej osób odczuwa potrzebę lepszej rozrywki, mądrzejszej. A ostatnie dekady obniżyły jakość powszechnego cyrku. Odgrywa on w naszym życiu mało ważną rolę – mówi Jakub Szwed. Wątki cyrkowe pojawiają się też na ceremoniach otwarcia i zamknięcia olimpiad. Na przykład w Soczi, Londynie czy Pekinie. Czy to też jest nowy cyrk? Owszem, w takim znaczeniu, że nie ma tam zwierząt, a przewagę mają popisy akrobatyczne. I właściwie tak można by wskazać zasadnicze rozgraniczenie cyrku nowego na dwa nurty. Tego zdominowanego przez akrobatykę – który uświetnia imprezy masowe, jak właśnie ceremonie olimpijskie czy targi Expo – i jego artystycznego brata. Czyli tego odgałęzienia, które pojawia się w kameralnych przestrzeniach i nawiązuje bardziej do sztuki niż akrobatyki. Tego, w którym akrobaci z duszą artysty stają na głowach, żeby cyrk nie był babą z brodą, zapasami karłów, przysiadami słoni. Żeby cyrk był czymś więcej niż czczymi przepychankami klaunów: Bim-Bom kontra Din-Don. ■

©CREDITS

W Cirque du Soleil pracuje ponad 1300 artystów z różnych części świata. Obok: uczniowie szkoły sztuk walki Shaolin Tagou wystąpili podczas ceremonii otwarcia młodzieżowej olimpiady w Nanjing w 2014 r. ❚ There are over 1,300 artists from all over the world employed at the Circque du Soleil. Opposite: students of Shaolin Tagou Martial Arts School took part in the opening ceremony of the 2014 Nanjing Youth Olympic Games.

©CREDITS

PEOPLE AND THE WORLD

members are given complimentary tickets whenever the Cirque visits Poland. Smaller contemporary circus projects are gaining in momentum and popularity around the world. And Poland is no exception. Lublin, where the Sztukmistrze Foundation is located, is one of the leading circus centres in the country. The city has hosted the Carnaval Sztuk-Mistrzów Festival, which celebrates the art of contemporary circus and theatre, since 2008. Theatre and circus are combined because the two art forms are coming to have more and more in common. “You can satisfy your curiosity for all sorts of things, even the most mundane, on the Internet these days”, says Szwed. “ Circus routines are regularly seen at Olympic opening and closing ceremonies. This was certainly the case in Sochi, London and Beijing. Is this contemporary circus too? Yes it is – in the sense that acrobatic displays dominate and there are no animals. Actually, two distinctive trends can be discerned in contemporary circus. The first is dominated by acrobatics. This form graces mass events, such as Olympic ceremonies and Expos. The second is its artistic cousin. This is typically performed in smaller venues and has more in common with art than acrobatics. This is the kind of circus where artistic acrobats are pushing out bearded ladies, wrestling midgets and elephants doing knee bends. This circus offers something more than mindless clown brawls of the Bim-Bom vs Din-Don variety. ■

Jednym z pierwszych przedstawicieli nowego cyrku była grupa artystów Ra-Ra Zoo. Poniżej: Cirque du Soleil podczas próby kostiumowej przedstawienia Koozå w londyńskim Royal Albert Hall. ❚ Ra-Ra Zoo was one of the first representatives of contemporary circus. Below: Cirque du Soleil during the dress rehearsal for Koozå at Royal Albert Hall.

cyrk

GOOD FOOD

kawior

K O M U TA B E C Z K A P R Z E SZ K A DZ A Ł A? what did anyone have against the barrel? CHOĆ NIE WSZYSCY ZA NIM PRZEPADAJĄ, KOJARZY SIĘ Z CZYMŚ WYKWINTNYM. AŻ TRUDNO UWIERZYĆ, ŻE W DAWNYCH CZASACH KAWIOREM KARMIONO JEDYNIE NIEWOLNIKÓW. ❚ CAVIAR IS CERTAINLY NOT TO EVERYBODY’S TASTE, EVEN IF IT IS ASSOCIATED WITH LUXURY. THIS MIGHT BE HARD TO BELIEVE, BUT CAVIAR USED TO BE FED TO SLAVES IN THE OLD DAYS.

©CREDITS

tekst | by piotr adamczewski

©STOCKFOOD/FREE, CORBIS/PROFIMEDIA, IMAGEBROKER/EAST NEWS

hav-jar, czyli „kawał siły”, jak z perskiego nazywano kawior, to nic innego jak solona rybia ikra. Jadali go rosyjscy rybacy podczas czyszczenia ryb. Raczyli się nim także ludzie wywodzący się z niższej warstwy społecznej – przed sklepami rybnymi w całej Rosji stały beczki wypełnione kawiorem, z których każdy mógł nabierać dowolną ilość za symboliczną opłatę. Moskwa, lata 70. XX w., ZSRR w pełnym rozkwicie. Przed tak zwanymi delikatesami przy ulicy Gorkiego (dawniej i dziś ulica Twerska i słynny Jelisiejewskij Magazin) stoją dwaj wiekowi Rosjanie. – Pamiętasz, Wania, przed rewolucją, tu, na wystawie, pośród kiełbas, marynat, konfitur i chlebów stała taka wielka pękata beczka z kawiorem. – Pewnie, że pamiętam. Ale to nie była jedna beczka, a dwie. Jedna z czerwonym, a druga z czarnym kawiorem. A obok leżała taka piramida cytryn. – No właśnie. I komu to przeszkadzało? Ten żart, dość ponuro brzmiący w latach komunizmu, dziś całkowicie stracił swój sens. Beczki pełne kawioru czerwonego, czarnego, a nawet i tego najdroższego – białego, mogą stać (a może nawet stoją? Dawno tam nie byłem!) na Twerskiej i w innych sklepach. I będą tak stały do czasu, aż całkiem go zabraknie. Źródła historyczne mówią, że kawior jadano już w czasach starożytnych. Był on wówczas pożywieniem ubogich rybaków, którzy zjadali to, czego ich bogaci klienci nie chcieli tknąć. Posilali się więc po połowach ikrą ryb, które dostarczali na stoły cesarzy rzymskich i patrycjuszy. Największe i najszlachetniejsze ryby jesiotrowate: siewruga i bieługa, żyją u ujścia Wołgi do Morza Kaspijskiego. Stamtąd też pochodzi większość kawioru, którym delektują się smakosze całego świata. Wielbicielem kawioru był i car Piotr Wielki. A że był to człowiek szczodry, obdarowywał swych królewskich kuzynów w całej Europie tym, co miał najlepszego. Pewnego razu taką kawiorową przesyłkę dostał od rosyjskiego cara zaledwie kilkunastoletni Ludwik XV. Ikra jesiotra była przed wysłaniem posolona i zapakowana w rolowane płótno. Tak zapakowany kawior przed transportem zakopywano na pewien czas w ziemi, jak najbliżej wybrzeża Morza Kaspijskiego. Ziemia ta bowiem miała konserwujące moce dzięki dużemu stężeniu boraksu. Podczas przyjęcia w Wersalu złotą, specjalnie do tego celu przeznaczoną i dołączoną do przesyłki łyżeczką podano Ludwikowi przysmak. Chłopiec – jeśli wypada tak powiedzieć o bądź co bądź monarsze – przełknął ziarenka kawioru i niemal natychmiast zwrócił je na dywan, wprost pod nogi dworzan i rosyjskiego posła. Wysłannik cara wcale nie był tym zgorszony – nie takie bowiem rzeczy widział na petersburskich salonach. Nie zagniewało go nawet to, że musiał zmie-

Chav-jar, or “a piece of power” as caviar was called in Persian, is simply salt-cured fish roe. Russian fishermen used to eat it while cleaning their catch. It was also eaten by the lower social classes – barrels full of caviar were put outside Russian fishmongers’ shops and anyone could scoop out as much as they wanted in return for a token payment. Moscow, 1970s. The USSR is at its peak. Two ancient Russians are standing in front of the delicatessen in Gorki Street (formerly and currently Tverskaya Street and the famous Yeliseyev Grocery Store). “Vanya, do you remember this shop window before the Revolution? A giant barrel of caviar used to stand among all the sausages, pickles, fruit preserves and breads.” “Of course I remember it. But there wasn’t just one barrel. There were two. One had red and the other had black caviar. And a pyramid of lemons used to stand next to them.” “Well, what did anyone have against it?” This joke, which had a gloomy undertone in the Communist era, is lost on people today. Barrels

Tradycyjnie kawior podaje się na tostach z ciemnego pieczywa posmarowanego masłem, ale obecnie każdy szef kuchni ma na niego własny patent. ❚ Traditionally, caviar is served on buttered wholemeal toasted bread but contemporary chefs have diferent serving ideas.

GOOD FOOD

kawior full of red, black, and even the costliest, white, caviar might now be displayed in Tverskaya St. and other stores. And they will be standing there until we run out of caviar. Historical sources tell us that caviar was eaten in antiquity. It was the food of poor fishermen who ate the offal their wealthy customers refused to touch. They used to nourish themselves with the roe of fish delivered to the dining rooms of Roman emperors and patricians. The biggest and best fish from the sturgeon family – sevruga and beluga – live where the Volga empties into the Caspian Sea. This is where most of the caviar that gourmets from all over is harvested. Tsar Peter I loved caviar. He was extremely generous and used to give his royal cousins in Europe the best Russia had to offer. He once sent a lavish gift of

Przed podaniem kawior zawsze powinien być schłodzony. Idealnie komponuje się z szampanem. ❚ Caviar must be served chilled. It works very well champagne.

nić buty i pończochy. Ale fakt, że torsje spowodował kawior, przysmak nad przysmaki, wart iście królewską fortunę, niepomiernie go zadziwił. Kolejny „najazd” kawioru na stolicę Francji nastąpił po latach, w czasach gdy sołdaci i oficerowie cara Aleksandra znaleźli się w Paryżu po zwycięstwie nad Napoleonem. Rosjanie nie potrafili bez niego ucztować, zaczęli więc go sprowadzać z ojczyzny. Dopiero w czasach rewolucji październikowej Francuzi rozsmakowali się w kawiorze, kiedy to dwaj bracia Petrosjan, z rodziny bogatych przemysłowców zajmujących się wydobyciem ropy naftowej, wylądowali w Paryżu. Ich celem miały być studia – jednego na wydziale prawa, drugiego medycyny. Rosyjsko-ormiańskie

caviar to Versailles to honour the teenage King Louis XV. Caviar was salted and packed in rolled linen before being dispatched. It was then buried as near as possible to the Caspian coastline for a time. The high borax concentration in the soil made it a good place to preserve things. The caviar was served to Louis at a Versailles banquet on a special golden spoon that came with the consignment. The lad swallowed a mouthful of caviar beads and immediately spat them out on to the carpet, right under the feet of his courtiers and the Russian envoy who was present. The Russian envoy was unfazed, as he has seen more outrageous things in the salons of Saint Petersburg. He simply couldn’t understand that the vomiting had been induced by caviar – the ultimate delicacy and one that was worth a king’s ransom. Caviar “invaded” the French capital again many years later when Tsar Alexander’s soldiers and officers celebrated their victory over Napoleon in Paris. The Russians could not imagine a feast without caviar, so they began to import it from home. The Russian officers did not stay in France long enough to instil their passion for sturgeon roe in the French. The October Revolution changed all that. Two brothers by the name of Petrosian arrived in Paris to study. The part Russian, part Armenian background made the Petrosians long for their beloved caviar. Drenched in bourgeoisie blood,

©GET TYIMAGES (2), STOCKFOOD/FREE (2)

WIELBICIELEM KAWIORU BYŁ CAR PIOTR WIELKI. OBDAROWYWAŁ NIM SWYCH KRÓLEWSKICH KUZYNÓW W CAŁEJ EUROPIE. TSAR PETER I LOVED CAVIAR. HE USED TO GIVE HIS ROYAL COUSINS IN EUROPE THE BEST RUSSIA HAD TO OFFER.

Ta s t e the best

The oldest restaurant in Warsaw

Polish cuisine an invitation from

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08, www.ufukiera.pl

ul.Mokotowska 45, 00-551 Warszawa, t: 022 622 49 34, www.slodkislony.pl

Kawior to także naturalny afrodyzjak, jednak obecnie nie tylko się go spożywa, ale też wykorzystuje jego właściwości do produkcji ekskluzywnych kremów.

Russia was ruined and starving, and hungry for gold and foreign currency – which the Petrosian brothers were only too happy to provide. All they wanted in exchange was caviar – caviar and the exclusive right to trade in it. And the Petrosians got everything they wanted and today Petrosian is the leading French importer of Russian caviar. But before they made it big, the Petrosians put up a stall at an international gastronomic fair at the Grand Palais in Paris. Their stand was fitted with a large number of spitoons. Most Frenchmen found the taste of caviar as repulsive. They would shovel spoonfuls of the delicacy, which was distributed for free, into their mouths and spit it out straight away. But some people acquired a taste for it. There is no better advertising than stories about what the aristocracy were eating. And this was where caviar was first served. The price was the other thing it had going for it. Caviar has always been a very expensive commodity. The price of caviar continues to soar. This is the result of sturgeon, beluga and sevruga stocks being depleted in the Caspian Sea, and competition from the Russian mafia, who make double sure that it’s worth its weight in gold. ■

©SHUT TERSTOCK (3), STOCKFOOD/FREE, HEMIS/EAST NEWS

Kawior po rosyjsku (z blinami), po włosku (z czarnym spaghetti) i po japońsku – maki. ❚ Caviar served Russian-style (with blini), Italian-style (with black spaghetti) and Japanese-style as maki.

pochodzenie spowodowało, że dzieląc czas między naukę i balowanie, też odczuli silną tęsknotę za kawiorem. Rosja, spływająca krwią burżujów, zrujnowana i zagłodzona, potrzebowała złota i obcych walut. I to bracia Petrosjan mogli jej zapewnić. W zamian zażądali kawioru – wyłączności w handlu tą złotodajną ikrą. I wszystko, czego chcieli – otrzymali. Do dziś firma Petrosjan jest czołowym francuskim importerem kawioru z Rosji. Zanim jednak do tego doszło, bracia uruchomili swoje stoisko na wielkiej międzynarodowej wystawie gastronomicznej zorganizowanej w paryskim Grand Palais. I wyposażyli je w dużą liczbę… spluwaczek. Rozdawany bezpłatnie smakołyk Francuzi wpychali sobie dużymi łyżkami do ust – by niemal natychmiast go wypluwać. Znaleźli się jednak i tacy, którzy rozsmakowali się w ikrze. Nie ma zaś lepszej reklamy niż opowieści o tym, co jada się na arystokratycznych salonach. A tam kawior trafił najszybciej. Drugim elementem dobrej propagandy była jego cena. Był i jest towarem bardzo drogim. Dziś cena kawioru wręcz rośnie za przyczyną eksploatacji jesiotrów, bieług i siewrug, wysychania Morza Kaspijskiego i... rosyjskiej mafii, która pilnuje, by nadal był on w cenie złota. ■

GOOD FOOD

pizza

HISTORIA

history

Gdy w 1889 r. król Włoch Humbert I przybył do Neapolu z żoną Małgorzatą, królowa zapragnęła pizzy. Piekarz Raffaele Esposito upiekł dla niej placek z dodatkiem zielonej bazylii, białej mozzarelli i czerwonych pomidorów, tworząc dzieło w barwach narodowych powstającego właśnie zjednoczonego państwa. Nazwał je na cześć królowej Pizzą Margheritą. Do dziś jest to nazwa najpopularniejszej pizzy. ❚ When in 1889 King Umberto I and Queen consort Margherita paid a visit to Naples and the queen demanded a pizza, pizzaiolo Raffaele Esposite prepared a special crust topped with green basil, white mozzarella and red tomatoes, thus creating a dish sporting the national colours of the newly emerging united country. He named it Pizza Margherita in honour of the queen. That this is still the name of the most popular pizza today.

CIASTO

dough

queen margaret’s pizza PLACEK W NARODOWYCH BARWACH WŁOCH : CZERWIENI, ZIELENI I BIELI, WYMYŚLIŁ PIEKARZ Z NEAPOLU. DO DZIŚ MARGHERITA JEST NAJPOPULARNIEJSZĄ, KLASYCZNĄ PIZZĄ. ❚ THE DISH SPORTING THE NATIONAL COLOURS OF ITALY: RED, GREEN AND WHITE, WAS INVENTED BY A BAKER FROM NAPLES. THE MARGHERITA IS STILL THE MOST POPULAR, CLASSIC PIZZA. tekst | by monika kucia

DODATKI

toppings

Margheritę podaje się z pomidorami, mozzarellą di bufala i bazylią. Mozzarella di bufala to świeży tłusty ser wytwarzany z mleka czarnych bawolic arni hodowanych w środkowo-południowych Włoszech. ❚ Margherita is garnished with tomatoes, mozzarella di bufala and basil. Mozzarella di bufala is fresh fatty cheese made from the milk of the black water buffalo bred in Central-Southern Italy.

©STOCKFOOD/FREE

PIZZA KRÓLOWEJ M A Ł G O R Z AT Y

Składa się z mąki, drożdży, wody oraz soli. Dojrzewa nawet 72 godziny. Musi być elastyczne i niezbyt twarde. Pizza powinna mieć średnicę nie większą niż 35 cm, ciasto w środku grubości do 0,4 cm, na bokach 1–2 cm. ❚ Pizza dough consists of flour, yeast, water and salt and can take up to 72 hours to rise. Good dough is springy and not very firm. Pizza should have the diameter of no less than 35 cm, the central part should be 0.4 cm thick and the rims 1–2 cm thick.

piotr adamczewski

PIWO N A O ŁTA R Z U holy beer Brat Arnold urodził się w miasteczku Tieghen w 1042 r. i nic nie wskazywało na to, że jeszcze w tym samym wieku trafi na ołtarze. Gdy jako młodzianek znalazł się za klasztornymi murami, okazał wielki talent nie jako kaznodzieja, lecz jako piwowar. Belgijscy mnisi już sto lat wcześniej odkryli, że napój z jęczmienia jest nie tylko smakowity, lecz także ma wartości zdrowotne. Produkcja piwa wymagała bowiem wielogodzinnego gotowania brzeczki. Siłą rzeczy napój ten pozbawiony był wielu bakterii. Średniowieczną Europę nawiedzały co pewien czas epidemie cholery. Tak było i w Belgii pod koniec XI stulecia. Brat Arnold, wówczas mnich z Oudenburga, zakazał pić wodę czerpaną z rzeki, a nakazał wszystkim raczyć się piwem klasztornym. Kroniki nie zanotowały, jak na tym wyszedł finansowo klasztor, ale odnotowano, że cholera ominęła Oudenburg. Jeszcze w tym samym stuleciu brat Arnold zyskał przed imieniem dopisek św., a piwowarzy ogłosili go swym patronem. Od tej też pory belgijscy benedyktyni, a potem trapiści zajęli się produkcją piwa. Interes kwitł ku chwale bożej i zadowoleniu wiernych. Do dziś klasztory w Westvleteren, Westmalle, Orval i Chimay zajmują

się piwowarstwem. Minęło kilkaset lat od epidemii w Belgii, gdy w 1854 r. cholera zaatakowała Londyn. Pełniący medyczną posługę w dzielnicy Soho dr John Snow zauważył, że wszyscy jego pacjenci zaopatrują się w wodę z tej samej ulicznej pompy. Doprowadził do jej zamknięcia, a ludzi zmusił (nie wydaje się, by miał z tym kłopot) do zastąpienia wody piwem. I tak pan doktor pokonał cholerę. Do piwa wzdychał również papież Klemens VIII. I to na łożu śmierci. Zanim udał się na spotkanie ze św. Piotrem, szeptał: Santa Piva di Warka, piva di Warka, czym zmusił obecnych kardynałów do modlitwy wznoszonej do nieznanej świętej o dziwnym imieniu Piva. Tymczasem Ojcu Świętemu przypomniały się czasy, gdy był nuncjuszem w Polsce i stale pijał wyroby browaru z Warki. ■

Brother Arnold was born in the town of Tieghem in 1042, but nothing indicated that he would be canonised the same century. When the handsome lad found himself behind the monastic gates, he proved his mettle not as a preacher, but as a brewer. Flemish monks had discovered that beer not only tasted great but also offered nutritional and health benefits a hundred years earlier. Beer pro-

duction required boiling wort for many hours. As a result, the beverage was free of many of the bacteria that proliferated in the rivers and even in spring water. Medieval Europe was ravaged by an outbreak of cholera in the late 11th century. Brother Arnold, a monk at Oudenburg at the time, forbade drinking water from the river and told everyone to drink the monastic beer. The chronicles omit to mention whether this edict was financially beneficial for the monastery, but they do confirm that the epidemic spared Oudenburg. And so Brother Arnold became a saint in the 11th century – the patron saint of brewers no less. Ever since that time, the Benedictine, and later the Trappists, in Flanders have been brewing beer for purposes other than monastic ones. Their business has flourished to the glory of God and the joy of the faithful. Even today, monasteries in Westvleteren, Westmalle, Orval and Chimay are engaged in brewing beer. Hundreds of years after the epidemic in Flanders, London was struck by an outbreak of cholera in 1854. Dr John Snow noticed that all his patients were drawing water from the same street pump. He had it closed and ordered people to drink beer instead of water. This brought the cholera outbreak to a halt. Pope Clement VIII yearned for a pint too – on his deathbed. But before going to meet Saint Peter, he whispered: Santa Piva di Varca, piva di Varca [Sacred beer from Warka]. The cardinals attending him immediately began offering prayers to an unknown saint who delighted in the bizarre name of “Piva”. For his part, the Holy Father was simply recalling his term as papal nuncio in Poland and his fondness for Warka beer. ■

Piotr Adamczewski jest dziennikarzem Polityki, krytykiem kulinarnym i autorem książek: Wielki świat od kuchni, Smakosz wędrowny, Męskie gotowanie, Krwawa historia smaków, Rok na stole. ❚ Piotr Adamczewski is a contributor to Polityka weekly, a culinary critic and the author of: Wielki świat od kuchni, Smakosz wędrowny, Męskie gotowanie, Krwawa historia smaków, Rok na stole.

W I T H TA S T E

przydatny w zaburzeniach snu • W związku z pracą zmianową • U osób niewidomych • Związanych ze zmianą stref czasowych może być przydatny w leczeniu zaburzeń rytmu dobowego związanych z podróżami między różnymi strefami czasowymi (jet-lag)

Tonasen: melatoninum 5mg; 1 tabletka zawiera 5mg melatoniny. Wskazania do stosowania: Tonasen jest wskazany jako środek pomocniczy w zaburzeniach snu związanych ze zmianą stref czasowych lub w związku z pracą zmianową oraz ułatwiający regulację rytmu dobowego snu i czuwania u pacjentów niewidomych. Przeciwwskazania: Przeciwwskazaniami do stosowania leku Tonasen są: ciąża i okres karmienia, nadwrażliwość na składniki produktu, spożycie alkoholu. Podmiot odpowiedzialny: Medicplast Polska Sp. z o.o., ul. Wólczyńska 232, 01-919 Warszawa

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

TON/133/07/10/2014

TO NA naturalny SEN

TA K E A L O O K

lato

O W O C O WA S Ł O DYC Z fresh and fruity UBIERZ SIĘ W NIE CZYM PRĘDZEJ I NOŚ AŻ DO KOŃCA WAKACJI. KOKTAJL OWOCOWYCH BARW NIECH BĘDZIE NICZYM SŁODKI SORBET NA UPALNE DNI. KONIECZNIE Z ODROBINĄ ŚMIETANKOWE BIELI. ❚ FRUITS, FLORALS AND PASTELS ARE IN THIS SUMMER. DRESSES AND TOPS IN SHERBET ARE THE PERFECT ATTIRE ON HOT DAYS. ADD A HINT OF WHITE HUES FOR A PLAYFUL BUT CLASSY LOOK. zdjęcia | photos sevim aslan/east news

kostium ze spodniami MARELLA, koronkowa bluzka MARELLA SPORT, okulary przeciwsłoneczne

YASMIN DREAM, torebka KIABI, pierścionek SODINI, parasol H&M ❚ suit by MARELLA, lace top by MARELLA SPORT, sunglasses by YASMIN DREAM, bag by KIABI, ring by SODINI, umbrella by H&M bluzka NARACAMICIE, kardigan KIABI, dżinsy LE ROCK, naszyjnik SODINI ❚ top by NARACAMICIE cardigan by KIABI, jeans by LE ROCK, necklace by

SODINI

©CREDITS

lato

©CREDITS

TA K E A L O O K

sukienka P.A.R.O.S.H., bransoletka NO.NU, okulary przeciwsłoneczne YASMIN DREAM ❚ dress by P.A.R.O.S.H., bracelet by NO.NU, sunglasses by

YASMIN DREAM strój plażowy ERMANNO SCERVINO, szlafrok H&M, buty GEOX RESPIRA ❚ swimsuit by ERMANNO SCERVINO, robe by H&M, shoes by GEOX RESPIRAIRE

TA K E A L O O K

kurtka ze sztucznej skóry

YES.ZEE., spodnie w kratkę VICHY UP, torebka VALEXTRA ❚ faux leather jacket by YES.ZEE, Vichy checked trousers by UP, bag by VALEXTRA sukienka DIDIER PARAKIAN, torebka BLUMARINE, bransoletki NO-NU ❚ dress by DIDIER PARAKIAN, clutch by BLUMARINE, bracelets by

NO-NU

lato

©CREDITS

MAKE A WISH

w wakacyjnym stylu

Shoes are summer’s key accessory worn for headturning effects.

2 3

W ROLI GŁÓWNEJ centerpiece Tego lata przebojem są gladiatorki, które oplatają łydki rzemykami. Płaskie albo na szpilce. A poza tym? Frędzle, kolorowe wzory, indiańskie koraliki. I oczywiście balerinki, bez których nie umiemy się już obejść.

1. CHARLOTTE OLYMPIA Z Dzikiego Zachodu – zamszowe z frędzlami, €1,295 2. SOPHIA WEBSTER Wysokie aż na 14 cm. I te koraliki! €580 3. VALENTINO Zmieniamy się w Rzymianki, €1,200 4. STEVE MADDEN Letni bukiet, 399 zł 5. J. CREW Spacer w tęczy, €520 6. FOLLOW ME Baleriny, 299 zł 7. WITTCHEN Słoneczny brokat na romantyczny wieczór, 459 zł 8. KAZAR Wąż multikolorowy, 329 zł ❚ 1. CHARLOTTE OLYMPIA Wild West stories – suede with tassels, €1,295 2. SOPHIA WEBSTER Truly high at 14 cm. And those beads! €580 3. VALENTINO Going Roman, €1,200 4. STEVE MADDEN Summer bouquet, PLN 399 5. J. CREW Walk over the rainbow, €520 6. FOLLOW ME Ballerinas, PLN 299 7. WITTCHEN Sunny brocade for a romantic evening, PLN 459 8. KAZAR Multi-coloured snake skin, PLN 329

MAKE A WISH

w wakacyjnym stylu

4 2

Sportowy but już nie służy tylko do uprawiania sportu. Stał się modnym gadżetem. Sneakersy są dziś w ofercie najsłynniejszych projektantów.

S K R A DA J S I Ę MODNIE best foot forward 4

Sport shoes are no longer reserved for athletes. They have become fashionable accessories. Modern sneakers are now available from the most feted designers.

7 6

1. VANS Sk8-Hi – klasyka dla deskorolkowców i nie tylko, €45 2. BRANDBLACK J. Crossover 2 – najnowsza odsłona modelu zaprojektowanego dla legendy NBA Jamala Crawforda, ok. €100 3. MARK MCNAIRY Pony – sportowy cielak ok. €110 4. SALVATORE FERRAGAMO High Top sneaker – skórzane cudo z najwyższej półki, ok. €1000 5. GUCCI Neon – dla łaknących uwagi (i tych, którzy nie chcą się zgubić), €1000 6. ADIDAS MCN Americana 84-lab – oldskulowy, ale ponadczasowy projekt Marka McNairy’ego, €120 7. BALENCIAGA Arena High Top Sneakers – kolorowy zawrót głowy, €500 8. NIKE Flyknit Trainer Chukka SFB – ultralekki, prawdziwie sportowy, €270 ❚ 1. VANS Sk8-Hi – classic sneakers not only for skateboarders. €45 2. BRANDBLACK J. Crossover 2 – the latest take on iconic sneakers designed for NBA’s legendary Jamal Crawford. Approx. €100 3. MARK MCNAIRY Pony – the spotted pony. €110 4. SALVATORE FERRAGAMO High Top sneaker – a top-end leather masterpiece. Approx. €1,000 5. GUCCI Neon – a must-have if you crave attention (and don’t want to get lost). €1,000 6. ADIDAS MCN Americana 84-lab – an old-school but timeless pair designed by Mark McNairy. €120 7. BALENCIAGA. Arena High Top Sneakers – an extravaganza of colours. € 500 8. NIKE Flyknit Trainer Chukka SFB – ultra-light, a true sport. €270

PROMOCJA

DACHSER Sp. z o.o. reprezentuje w Polsce międzynarodowego operatora logistycznego DACHSER. Firma została założona w niemieckiej Bawarii przez Thomasa Dachsera. Obecnie Grupa DACHSER zatrudnia 25 tys. pracowników w 437 lokalizacjach na całym świecie. Polska organizacja DACHSER zatrudnia 329 pracowników w 8 oddziałach.

DACHSER specjalizuje się w transporcie ładunków drobnicowych, przewozie ładunków częściowych (LTL) i całopojazdowych (FTL) oraz usługach magazynowania i konfekcjonowania towarów (logistyka kontraktowa). Firmę wyróżnia innowacyjny system informatyczny, wspólny dla wszystkich oddziałów DACHSER. Atutem ﬁrmy jest dynamicznie rozwijająca się sieć połączeń drobnicowych na terenie Europy, oraz sieć spedycji lotniczej i morskiej zapewniająca połączenie z całym światem. DACHSER to jeden z niewielu operatorów logistycznych, który skutecznie łączy globalny zasięg, ogromną skalę operacji z elastycznością i spersonalizowaną obsługą.

MAKE A WISH

w wakacyjnym stylu

ZABIERZ W PODRÓŻ take them with you

Jaki kosmetyk wybrać, gdy jedziemy na wakacje, a w dodatku czeka nas długa podróż samolotem? Oprócz lekkich i z wysokim filtrem idealnym kosmetykiem będzie też krem BB, który łączy w sobie cechy kremu nawilżającego i podkładu.

6 8

1. VICHY Idéalia Skin Sleep: nocna regeneracja, 112 zł 2. LA PRAIRIE Anti-Aging Rapid Response Booster – błyskawicznie działające serum przeciwzmarszczkowe, ok. 1130 zł 3. SESDERMA Sesgen 32: serum dla podróżniczek, które prowadzą nieregularny tryb życia, 154,70 zł 4. BEAUTY BOX BY KLINIKA LA PERLA Aqua, krem na dzień: napoi i ukoi, 140 zł 5. DIOR HydraAction: ochronny nawilżający krem pod oczy, ok. 190 zł 6. IS CLINICAL Tri-active Exfoliant: natychmiast oczyszcza i wygładza skórę, 220 zł 7. INGRID MILLET Absolu Caviar: koncentrat czystej energii kawioru, 1750 zł 8. URODA Melisa, Krem silnie nawilżający – dobroczynne działanie wyciągów roślinnych, 6 zł ❚ 1. VICHY Idéalia Skin Sleep: strong regeneration ¤27 2. LA PRAIRIE Anti-Aging Rapid Response Booster – anti-wrinkle serum offering instant results approx. ¤275 3. SESDERMA Sesgen 32: serum for travellers with a hectic lifestyle ¤38 4. BEAUTY BOX BY KLINIKA LA PERLA Aqua, day cream: rehydrates and nourishes the skin,¤34 5. DIOR HydraAction: moisturising eye cream approx. ¤49 6. IS CLINICAL Tri-active Exfoliant: instantly cleanses and smoothes the skin, €54 7. INGRID MILLET Absolu Caviar: pure caviar energy concentrate, ¤426 8. URODA Melisa, owes its strong moisturising and soothing effects to plant extracts €1.5

Which cosmetic to pick when going on vacation or having a long-haul flight ahead? Apart from light creams with UV protection, go for BB cream which combines the properties of moisturising cream with foundation.

10 14 12 13

9. CLINIQUE Age Defense BB Cream, 140 zł 10. VICHY Idealia, krem BB, ok. 70 zł 11. BOBBI BROWN BB Cream SPF 35, 175 zł 12. GUERLAIN Meteorites Baby Glow – rozświetlający podkład we fluidzie, 219 zł 13. ESTÉE LAUDER DayWear BB Cream, 165 zł 14. GIVENCHY Nude Look BB Cream, 172 zł ❚ 9. CLINIQUE Age Defense BB Cream, €34 10. VICHY Idealia, BB cream, approx. €17 11. BOBBI BROWN BB Cream SPF 35, €44 12. GUERLAIN A light-revealing sheer makeup foundation, €53 13. ESTÉE LAUDER DayWear BB Cream, €40 14. GIVENCHY Nude Look BB Cream, €42 REKLAMA

Carpe Diem bądźmy piękni dzisiaj!

©CREDITS

Carpe Diem be beautiful today!

Wraz z wiekiem skóra odmawia nam posłuszeństwa, obserwujemy jak traci jedrność, staje się wiotka i mało elastyczna. Dochodzi do przemian w proporcji twarzy, a trójkąt młodości ulega odwróceniu. Do niedawna jedyną przynoszącą skuteczne rezultaty metodą walki z wyraźnymi oznakami zwiotczenia skóry była chirurgia plastyczna. Dziś, dzięki rozwojowi medycyny estetycznej powstała całkiem nowa kategoria zabiegów, które bezinwazyjnie i skutecznie zwalczają efekty zwiotczenia skóry. Neauvia to zupełnie nowa gama wypełniaczy. Są one pierwszą na rynku polskim linią organicznych wypełniaczy Neauvia ORGANIC przeznaczoną do wypełnienia i korekcji twarzy i ciała, pobudzania wytwarzania kolagenu oraz regeneracji skóry. Dodatkowa zawartość Hydroksyapatytu wapnia pozytywnie wpływa na elastyczność i grubość skóry i zwiększa spektrum zastosowań. Używamy ich do modelowania objętościowego, jak i poprawy nawilżenia oraz napięcia skóry. Z uwagi na nadzwyczajną lepkość użytego hydrożelu produkty dłużej zachowują trwałość. Możemy podawać za pomocą kaniulki w postaci nici hialuronowych tworzących stelaż napinający skórę lub miejscowo w celu wymodelowania policzków i owalu twarzy. Wystarczy jeden zabieg, aby przywrócić Twojej twarzy młodzieńczy kontur i nadać jej atrakcyjny wygląd. Marzenia wielu kobiet spełnia Centrum Medycyny Estetycznej Carpe Diem!

With age skin looses its firmness, elasticity and becomes flabby. As a consequence, the face undergo certain changes and ‘ a triangle of youth’is reversed. Until recently, the only way to fight against the skin aging was plastic surgery. Not anymore. Thanks to the development of aesthetic medicine, a new category of non-invasive and effective treatments has been created. Neauvia is a completely new choice of fillers. The Neauvia Organic fillers are the first lines on the polish market which remodel the shape of the face and body, stimulate the production of collagen and rejuvenate the skin. The additional ingredient calcium hydroxyapatite improves the elasticity and thickness of the skin. We strongly recommend this brand for volumetric treatments and moisturizing therapy. Because of the unique viscosity of Neauvia hydrogel these products are more long lasting. Volumetric fillers of hyaluronic acid which can be injected by caniula in the foam of hyaluronic threads or to build up the cheek area and lift the skin. One treatment will restore the volume of the skin and revitalize the whole face giving you the young and attractive look. Your dreams can come true with Aesthetic Medicine Centre Carpe Diem!

Na hasło Kaleidoscope oferujemy 20 % rabatu na zabiegi z użyciem kwasu hialuronowego. Oferta dotyczy cen regularnych i jest ważna do 30.06.2015 r.

Please quote Kaleidoscope to receive the 20% discount on treatments with hialuronic acid. Offer applies only to regular prices and it is valid until 30.06.2015 r.

Carpe Diem Centrum Medycyny Estetycznej Al. KEN 98 lok U 17, 02-777 Warszawa Tel. 608 888 888 • www.carpediem-klinika.pl

Dr Magdalena Opadczuk i aktorka Magdalena Schejbal.

Wyłączny dystrybutor: ITP S.A. ul. Domaniewska 37, 02-672 Warszawa tel +48 722 008 002, www.itpsa.pl, www.neauvia.pl

M U S T H AV E

zegarki

Klasyczna estetyka nigdy nie wychodzi z mody. Skórzany pasek albo metalowa bransoletka i prostokątna lub okrągła tarcza, czasem romantycznie ozdobiona brylancikami, to gadżet odpowiedni również na biznesową okazję.

2 3

CZAS LUKSUSU

luxury time

The classic look is always in vogue. A leather strap or a metal bracelet plus a rectangular or a round dial, sometimes romantically embellished with diamonds, makes an ideal accessory for a business occasion. 1

1. ALBERT RIELE Z kolekcji Gala – umiar i elegancja, 1590 zł 2. ALBERT RIELE Z kolekcji Gala z tarczą ozdobioną 4 brylantami, 2 490 zł 3. MAURICE LACROIX Masterpiece Power of Love – diamenty wzmacniają siłę miłości, €9300 4. MICHAEL KORS Skylar to klasyczne rzymskie cyfry na nowoczesnym zielonym tle, €280 5. CERTINA DS First Lady Ceramic – sportowy styl przełamuje koronka z białej ceramiki, 3090 zł 6. CERTINA Moon Phase – wskazuje też fazy księżyca, 3090 zł 7. COVER LUMINA Kolekcja Expressions – blask kryształków Swarovskiego wokół tarczy z macicyperłowej, €305 8. AVIATOR Z kolekcji Propeller, ale nie tylko dla pilota, 3 960 zł ❚ 1. ALBERT RIELE From Gala collection – understated elegance, PLN 1,590 2. ALBERT RIELE From Gala collection with a dial studded with four diamonds, PLN 2,490 3. MAURICE LACROIX Masterpiece Power of Love – diamonds reinforce the power of love, €9,300 4. MICHAEL KORS Skylar features a bold green face with classic Roman numerals, €280 5. CERTINA DS First Lady Ceramic – porty design contrasted with white ceramic lace, PLN 3,090 6. CERTINA Moon Phase – with a moon phase indicator, PLN 3,090 7. COVER LUMINA Expressions collection – A rim of sparkling Swarovski crystals around the mother-of-pearl dial, €305 8. AVIATOR From the Propeller collection – not only for pilots, PLN 3,960

JAKOŚĆ NASZEGO ŻYCIA ZALEŻY OD NAS, NIE WYBIERAMY SOBIE GENÓW, ALE MOŻEMY ZROBIĆ UŻYTEK Z TEGO, CO NAM DANO, WZMACNIAJĄC ATUTY I UKRYWAJĄC WADY. STARZENIE JEST CZĘŚCIĄ ŻYCIA, ALE BYCIE STARYM TO NASZ WYBÓR. Odpowiednio dobrana prewencja starzenia: suplementacja dietetyczna i hormonalna mogą zapobiec zmianom degeneracyjnym skóry i zapobiec rozwojowi chorób przewlekłych. Program regeneracji skóry kwasem hialuronowym, zabiegami laserowymi, osoczem zawierającym komórki macierzyste przywraca młodość skórze i nam dobre samopoczucie.

Modelowanie sylwetki Dietetyka p/zapalna Genodiet Filamenty PDO Osocze z komórkami macierzystymi

Fraxel Thermage Thermaclinic Kwas hialuronowy Lifting bez skalpela

Boston Clinic, Na Uboczu 28C/6, 02-791 Warszawa, tel. +48 602464202, recepcja@bostonclinic.pl, www.bostonclinic.pl We speak English

Dr Agnieszka Sura Anti-aging, dermatologia i medycyna estetyczna

BostonClinic_K_0615.indd 1

5/7/15 3:48 PM

Doskonały sen stał się jeszcze lepszy

HÄSTENS STORE WARSZAWA UL. MALBORSKA 41 (DOMOTEKA) WARSZAWA@LOZKAHASTENS.PL TEL. 22 331 17 07 HÄSTENS STORE GDAŃSK AL. GRUNWALDZKA 569 GDANSK@LOZKAHASTENS PL TEL. 58 342 47 35 WKRÓTCE OTWARCIE SALONU W NOWEJ LOKALIZACJI 81-861 SOPOT, AL. NIEPODLEGŁOŚCI 940 lozkahastens.pl

M U S T H AV E

zegarki

Let’s forget about classic models this summer to play with shapes and colours. A riot of silicone shades and dials indicating much more than hours.

CZAS Z A B AW Y 1

play time Latem zapominamy o tradycyjnych modelach – bawimy się kształtem i kolorem. Królują barwne silikonowe paski, a tarcze pokazują nie tylko godziny.

1. TENDENCE Crystal Head Scull – horror z przymrużeniem oka, $99 2. RUMBATIME Rumba – silikonowy pasek trzyma rytm rumby, €45 3. AM:PM Dla niego i dla niej, 190 zł 4. KENZO Tiger Rainbow – ten tygrys jest łagodny, €220 5. NIXON Silikonowy do wyboru w wielu kolorach, €59 6. MARK BY MARC JACOBS Z kolekcji Raver, pokazuje też datę, $1750 7. DKNY Tompkins Sport – nowojorski akcent od Donny Karan na spacer po Tompkins Square Park, $79 ❚ 1. TENDENCE Crystal Head Scull – a tongue-in-cheek take on horror, $99 2. RUMBATIME Rumba – its silicone strap has a rumba beat, €45 3. AM:PM For her and for him, PLN 190 4. KENZO Tiger Rainbow – this tiger has gentle nature, €220 5. NIXON Silicone in a wide range of colours, €59 6. MARK BY MARC JACOBS From Raver collection; also indicates the date, $175 7. DKNY Tompkins Sport – A New York style accent from Donny Karan to flaunt during a stroll across Tompkins Square Park, $79

SKUTECZNE USUWANIE TATUAŻY JEST JUŻ MOŻLIWE Polski debiut najbardziej zaawansowanego na świecie lasera do usuwania tatuaży

Laser PicoSure® amerykańskiej firmy Cynosure®, to prawdziwy przełom w skutecznym usuwaniu tatuaży. Jako jedyny na świecie stosuje opatentowaną technologię pikosekundowego impulsu - PressureWave™ . Emituje ona bardzo krótko trwający impuls, który powoduje fotomechaniczne uszkodzenie pigmentu. Rozdrobniony barwnik jest metabolizowany i wydalany z organizmu. Zabiegi urządzeniem PicoSure są bezpieczne, efektywne i małoinwazyjne, a co ważne, nie pozostawiają blizn i nie wymagają okresu rekonwalescencji.

dr Krzysztof Miracki, Klinika Miracki

PicoSure to gwarancja skuteczności w: › usuwaniu tatuaży przy wykonaniu znacznie mniejszej ilości zabiegów w porównaniu z innymi laserami › usuwaniu melasmy i przebarwień › usuwaniu rozstępów i blizn, w tym potrądzikowych › redukcji zmarszczek i poprawie jędrności skóry

To prawdziwa przyjemność móc pracować z technologią, która gwarantuje efektywność zabiegów przy zachowaniu absolutnego bezpieczeństwa i komfortu dla pacjenta. Klinika Miracki jako pierwsza w Polsce oferuje skuteczną metodę usuwania tatuaży za pomocą urządzenia PicoSure.

Klinika Miracki Al. KEN 54, 02-797 Warszawa, tel +48 605 905 608, www.klinikamiracki.pl

I TA K A & G A L A

Już w sprzedaży wyjątkowe oferty wypoczynku na sezon LATO 2015. Luksusowe, starannie wyselekcjonowane hotele, miejsca które pokochały gwiazdy. Najlepsze oferty tylko z Itaka&Gala!

X E DYC J A

Wyłączny dystrybutor: ITP S.A. ul. Domaniewska 37, 02-672 Warszawa, tel +48 722 008 002, www.itpsa.pl

LUKSUSOWE WAKACJE MARZEŃ LATO 2015

NOWOŚĆ

LATO

001_Okladka_Itaka_LATO_2015_10.indd 1

WEJDŹ

11/14/14 2:13 PM

2015

na www.itaka.gala.pl

I POBIERZ KATALOG Z NASZYMI OFERTAMI

ZADZWOŃ: numer infolinii 801 055 111

C U LT U R E

The album “Tutu” is named in tribute to Archbishop Desmond Tutu, the first black Anglican Archbishop of Cape Town, South Africa. The track “Full Nelson” refers to South African politician Nelson Mandela.

nasze rekomendacje

PRAWDZIWI GLINIARZE WRACAJĄ

true detectives return

MILES NA WINYLU miles davis on vinyl

Tutu to nie tylko reedycja albumu jazzmana sprzed prawie trzech dekad, wydana na podwójnym winylu. To także dodatkowy, niepublikowany wcześniej materiał z koncertu w Nicei, który Miles Davis dał w 1986 r. Muzykę inspirowała walka z apartheidem, a w nagrywaniu oryginalnego albumu brał udział także jazzman Michał Urbaniak. ❚ Tutu is much more that a re-issued three decades old album by the American trumpeter released on a double vinyl. It presents never before published tracks from a concert in Nice where Miles Davis performed in 1986. What else should you know about Tutu? The music was inspired by the struggle against apartheid, and the original album features the Polish jazzman Michał Urbaniak.

Po doskonale przyjętym pierwszym sezonie Detektywa serial powraca z nową sprawą, ale przede wszystkim z nowymi śledczymi. Grają ich Colin Farrell, Rachel McAdams i Taylor Kitsch. Miejscem akcji tym razem jest Kalifornia. ❚ After the enthusiastically acclaimed first season, True Detective returns with a new case and new detectives starred by Colin Farrell, Rachel McAdams and Taylor Kitsch. This time the plot is set in California. True Detective, sezon 2, od 21 czerwca, HBO (w USA | True Detective, season 2, from 21 June, HBO (in the US)

Miles Davis, Tutu, Warner Music

BOOKS MUSIC FILM THEATRE

Filmowi naukowcy nie uczą się na błędach – ani własnych, ani kolegów po fachu, którzy przed dwudziestu laty przywrócili do życia dinozaury. Tym razem badacze tworzą nowy gatunek archaicznego gada, mieszając geny welociraptora i tyranozaura. Wkrótce przerażające dziecko naukowców ucieka z parku rozrywki i zaczyna polować. Na ludzi, rzecz jasna. W rolach tych ostatnich Bryce Dallas Howard i Chris Pratt. ❚ Researchers known from the movie hit series have learnt nothing from mistakes of their own or their colleagues who brought back dinosaurs to life two decades earlier. This time they will mix genes of the Velociraptor and Tyrosaurus to create a whole new species of an archaic reptile. The terrifying product of their research flees the amusement park to start hunting. For people, naturally. Starring Bryce Dallas Hoard and Chris Pratt. Jurassic World, reż. | dir. Colin Trevorrow, premiera 12.06 | opens 12 June

No i jest! Całkiem nowa, trzecia płyta Florence and the Machine. Jak zawsze możemy liczyć na świetne teksty, mocny, charakterystyczny głos rudej wokalistki i jej charyzmatyczną obecność. Premierze How Big, How Blue, How Beautiful towarzyszy trasa koncertowa. Florence na pewno zagra w Szwecji, Portugalii, Belgii i Niemczech. ❚ Has just arrived! The latest third album from Florence and the Machine is traditionally a showcase of great lyrics, the distinct, powerful voice of the red-haired vocalist and her charismatic presence. The premiere of How Big, How Blue, How Beautiful is promoted by a concert tour. Florence will perform in Sweden, Portugal, Belgium and Germany. Florence and the Machine, How Big, How Blue, How Beautiful, Universal Music, premiera: czerwiec 2015 | debuts in June 2015

Florence and the Machine mają na koncie nominacje między innymi do nagród Grammy, Brit Awards oraz MTV Video Music Awards.

GADZI RYK

the roar of reptiles

TRZECIA SZTUKA! the third instalment

C U LT U R E

nasze rekomendacje

ZNÓW NAS ZALEJE

the deluge returns

Po latach królowania w świątecznych ramówkach skrócona wersja hitu Jerzego Hoffmana wróciła do kin. Teraz można jeszcze zajrzeć za kulisy polskiej superprodukcji, które w tej książce odsłaniają dla nas twórcy. ❚ Long-term stalwart of the Easter television schedule, the abbreviated version of Jerzy Hoffman’s blockbuster hit made a comeback on the silver screen. In this book, makers of the legendary movie take us behind the scenes to reveal secrets of the Polish megaproduction. Grażyna M. Grabowska (red.), Potop Redivivus, BOSZ

Żółte stworki Minionki, bohaterowie jednej z ulubionych animacji zarówno dla dzieci, jak i dorosłych widzów, są już w popkulturze postaciami kultowymi.

BOOKS MUSIC FILM THEATRE

ŻYCIE PŁYNIE

life goes on

Choć autor pisze w większości o codziennych wydarzeniach, jego autobiografię czyta się wyśmienicie, jak kryminał. W drugiej części Mojej walki Knausgård opowiada o swoich związkach z kobietami, przede wszystkim z Lindą, która zajmuje szczególne miejsce w jego życiu. ❚ The author tends to focus on events of daily life, but his autobiography reads like a detective story. In the second part of My Struggle Knausgard reflects on his relationships with women, mainly with Linda who occupies a special place in his life. Karl Ove Knausgard, Moja walka | My Struggle

BYŁY SOBIE MINIONKI

once upon a time lived the minions Wreszcie się dowiemy, co się działo z psotliwymi żółtymi stworkami, zanim spotkały Gru, którego znamy choćby z filmu Jak ukraść księżyc. Zobaczymy też, jak Minionki znajdują nowego pana, a raczej panią Scarlet Overkill, największą łotrzycę świata, która przemówi głosem… Sandry Bullock. ❚ We will finally learn where to mischievious yellow creatures had been doing before they met Gru known from the movie Despicable Me. We will also see Minions find a new master, or rather mistress – Scarlet Overkill, the world’s most charming super-villain voiced by... Sandra Bullock.

NIEZAPOMNIANY Unforgettable

ONO W MOMA Ono at MoMA

Był oczywistą postacią polskiej sceny politycznej i nietypową zarazem. Jak wyglądało jego życie – zawodowe i nie tylko – przeczytamy w wydanej właśnie biografii. ❚ He was a regular fixture on the Polish political scene and an untypical politician. His recently published biography reveals details of his professional and private life.

To pierwsza tak szeroko zakrojona prezentacja prac Yoko Ono. Znajdują się w niej m.in. nagrania, filmy, instalacje oraz zapisy performensów wykonywanych przez artystkę w pierwszych latach jej twórczości. Wśród prac prezentowanych w nowojorskim MoMA są Painting to Be Stepped On i Bag Piece, w których Ono zapraszała widzów do współuczestnictwa. ❚ The first exhibition presenting so many Yoko Ono’s works. It features recordings, videos, installations and footage from early performances of the artist. Works displayed at MOMA in New York include Painting to Be Stepped On and Bag Piece which invite audience interaction.

Andrzej Brzeziecki, Tadeusz Mazowiecki. Biografia naszego premiera

Elegancki, mądry, stonowany. Premier Tadeusz Mazowiecki nie mieszał się w doraźne spory i walkę o władzę.

do 7.09 2015 r. | open until 7 September 2015

The Minions, reż. | dir. Kyle Balda, Pierre Coffin, premiera 26 czerwca | opens 26 June

MonaLisa NIEINWAZYJNA LASEROWA GINEKOLOGIA ESTETYCZNA

NON-INVASIVE AESTHETIC GYNECOLOGY

Laser MonaLisa Touch™ został stworzony z myślą o zdrowiu intymnym kobiety. Jest pomocny w rewitalizacji, rehabilitacji po porodzie, w leczeniu nietrzymania moczu lub problemów powstałych w wyniku menopauzy, stosowany również w labioplastyce. Zabiegi nim wykonywane rozwiązują problemy estetyczne i zdrowotne, przywracając kobietom pewność siebie, komfort fizyczny i psychiczny oraz zadowolenie z życia seksualnego. Zabiegi MonaLisa Touch™ wyróżnia bezbolesność, brak inwazyjności oraz okresu rekonwalescencji.

MonaLisa Touch™ laser was created to care for women’s intimate health. It is helpful in rehabilitation and revitalization after childbirth, urinary incontinence and problems related to menopause or used in labiaplasty procedures. MonaLisa Touch™ treatments are used to cure aesthetic and health problems, they restore women’s self-confidence, enhance physical and psychical comfort and improve sexual satisfaction. MonaLisa Touch™ treatments are painless, non-invasive and require no down time.

Na zabiegi MonaLisa Touch™ zapraszamy do ELITE Centrum Laseroterapii i Modelowania Sylwetki, które kompleksowo dba o zdrowie i urodę kobiety.

The MonaLisa Touch™ treatment is available at ELITE Centrum Laseroterapii i Modelowania Sylwetki, which offers comprehensive women’s health and beauty service.

Elite Centrum Laseroterapii i Modelowania Sylwetki ul. Złota 61, Warszawa, tel. tel.: + 48 (22) 400 36 55, ul. Wąwozowa 8, Warszawa, tel. +48 (22) 894 83 84 www.elite.waw.pl

Elite_Kaleidoscope_0615 copy.indd 1

Wyłączny dystrybutor: ITP S.A. ul. Domaniewska 37, 02-672 Warszawa tel +48 722 008 002, www.itpsa.pl, www.monalisalaser.pl

5/7/15 12:47 PM

GOOD ADDRESS

nasze rekomendacje

PRESTIGE ZONE

Willa przy ulicy Styki 17/19 na Saskiej Kępie, nieopodal biznesowego i kulturowego centrum stolicy. 3 4

PROMOCJA

1. UROCZYŚCIE ceremonially

2. SOLIDNIE reliably

3. REPREZENTACYJNIE stately

W sercu Krakowa w hotelu Holiday Inn otwarta została kolejna, ósma już placówka Kliniki La Perla SPA. Uroczysty wieczór otwarcia uświetniło swoją obecnością wiele gwiazd polskiego show-biznesu. Jednym ze sponsorów tego wydarzenia była firma Marinex – producent naturalnych preparatów odpornościowych. ❚ La Perla Clinic has just opened its eighth branch at the Holiday Inn Hotel, in the heart of Kraków. The gala ceremony was attended by a host of Polish show business celebrities. Marinex – a producer of natural defence-boosting formulations – sponsored the event.

I-mar to rodzinna firma z 25-letnim doświadczeniem w pracach kamieniarskich o profilu budowlanym. Granity, marmury, konglomeraty, trawertyny, onyksy, piaskowce i łupki oferuje w ponad 60 kolorach, co pozwala na tworzenie oryginalnych, zgodnych z najnowszymi trendami projektów. ❚ I-mar is a family business with twenty five years of experience in masonry construction. I-mar has a range of granite, marble, conglomerates, travertine, onyx, sandstone and slate in more than 60 colours to create unique designs that reflect the latest trends.

Wille będące w przeszłości siedzibami placówek dyplomatycznych i rezydencjami ambasadorów idealnie nadają się do zamieszkania lub na prestiżową siedzibę firmy. Takie właśnie nieruchomości, położone w najbardziej prestiżowych lokalizacjach w Warszawie, oferuje na sprzedaż Polski Holding Nieruchomości. ❚ Stately historical villas which used to house embassies, consulates and ambassadors’ residences make ideal homes or company headquarters. Polski Holding Nieruchomości is offering such properties in prestigious Warsaw locations.

klinikalaperla.pl

i-mar.pl

prestizowe.phnsa.pl

4. STYLOWO

stylish

Młyn Jacka Hotel & Spa to pięknie położony, ekskluzywny hotel, w którym postindustrialna architektura łączy się z klimatycznym wystrojem. Smakoszy zachwyci kuchnia bazująca na lokalnych przysmakach, a w strefie spa & wellness można oddać się błogiemu relaksowi i zadbać o swoje ciało. ❚ The Młyn Jacka Hotel & Spa is a beautifully located luxury hotel that blends post-industrial architecture with climatic interiors. The menu is a celebration of local dishes and a gourmet’s delight, while the spa & wellness centre is just the place to indulge in some relaxation therapy and pamper your body.

hotelmj.pl

100

PROMOCJA

Najlepsze zabiegi na lato! Best summer treatments!

ABY W PEŁNI CIESZYĆ SIĘ LATEM, JUŻ TERAZ SIĘ DO NIEGO PRZYGOTUJ! ŁADNIE WYMODELOWANE CIAŁO, MAKSYMALNA OCHRONA PRZED POCENIEM, PREPARAT S.O.S. POD RĘKĄ… EKSPERCI PROGRAMU „PRZEPIS NA URODĘ” POLECAJĄ NAJSKUTECZNIEJSZE METODY POPRAWY WYGLĄDU I… KOMFORTU KORZYSTANIA Z UROKÓW WAKACJI. GOTOWA? / GET READY FOR SUMMER NOW TO MAKE THE MOST OF IT! PERFECTLY CONTOURED BODY, MAXIMUM SWEAT PROTECTION, A POTENT REMEDY AT YOUR FINGERTIPS... EXPERTS OF THE “BEAUTY FORMULA” PROGRAMME RECOMMEND THE BEST THERAPIES TO ENHANCE YOUR LOOKS AND... COMFORT DURING SUMMER HOLIDAYS. ARE YOU READY FOR SUMMER?

NIEINWAZYJNY SPOSÓB NA NADPOTLIWOŚĆ Zapomnij o mokrych plamach na sukience! Accent Ultra V Shape stanowi doskonałą alternatywę dla leczenia nadpotliwości toksyną botulinową – bez użycia igły. Zastosowane w urządzeniu fale radiowe blokują aktywność gruczołów potowych, bez zaburzania termoregulacji całego organizmu. Zabieg jest w zasadzie bezbolesny, a efekty są widoczne już po jednym seansie. www.klinikalaperla.pl

A NON-INVASIVE WAY TO ELIMINATE EXCESSIVE SWEATING Say goodbye to armpit stains! Accent Ultra V Shape is the perfect needle-free alternative to treatment of excessive sweating with botulinum toxin. Radio waves deployed by the device deactivate sweat glands without interfering with the thermoregulatory processes of the human body. The treatment is practically painless and results are visible after just one session. www.klinikalaperla.pl

POSŁONECZNE S.O.S. Idealnym preparatem „ratunkowym” – po intensywnym opalaniu – będzie innowacyjna maska CelMat Face H z kwasem hialuronowym. Wykonana jest z opatentowanej polskiej bionanocelulozy, która zapewnia optymalne nawilżenie skóry, chłodzenie, momentalne łagodzenie bólu i podrażnień. Równocześnie przyspiesza procesy regeneracyjne skóry i wspomaga odbudowę naskórka. Nie zawiera parabenów ani konserwantów. Doskonała również po długim locie samolotem! www.bowil.pl

AFTER-SUN SOS REMEDY We recommend the innovative CelMat Face H face mask rich in hyaluronic acid as a potent remedy after intense sunbathing. It is made from patented Polish bio-nanocelulose for optimum hydration, soothing, and cooling of the skin as well as instant pain and irritation relief. The mask accelerates regeneration of the skin and reinforces renewal of the epidermis. It is paraben and preservative-free and perfect after a long flight! www.bowil.pl

Accent Ultra V Shape pozwala kompleksowo przygotować się do lata. Zabieg nie wymaga przygotowań, jest bezbolesny (odczuwane jest jedynie lekkie ciepło), nie zostawia śladów. / Accent Ultra Shape V will complement back-to-back preparations for the summer season. The treatment requires no preparations, it is painless (patients describe the sensation is of a warm passage) and leaves no visible traces.

Ekspert Kliniki La Perla radzi/Expert of La Perla Clinic advises: MODELOWANIE CIAŁA Z ACCENT ULTRA V SHAPE

Ten zabieg to hit sezonu, dzięki któremu szybko i nieinwazyjnie wymodelujesz strategiczne partie ciała, takie jak brzuch, uda, pośladki czy okolice kolan. Doskonale sprawdza się też w liftingu i poprawie owalu twarzy. Oparty jest na innowacyjnej technologii wykorzystującej ultradźwięki selektywnie niszczące komórki tłuszczowe oraz unipolarną i bipolarną falę radiową, która m.in. ujędrnia skórę. Pierwsze efekty widać od razu, a najlepsze po serii 4–8 zabiegów, które można wykonywać przez całe lato. www.klinikalaperla.pl DR N. MED. ELŻBIETA RADZIKOWSKA chirurg plastyk z Kliniki La Perla / La Perla Clinic Surgeon

BODY SCULPTING WITH ACCENT ULTRA V SHAPE

This treatment is this season’s hottest therapy. It is a fast and non-invasive way to sculpt strategic parts of the body such as the stomach, thighs, buttocks or knee areas. It is an equally effective method for lifting and contouring the facial oval driven by an innovative technology that deploys ultrasound to target and selectively eliminate fatty cells and unipolar and bipolar radio waves to firm the skin. First results are visible immediately, but for best results we recommend to take a series of 4-8 treatments which may be continued throughout summer. www.klinikalaperla.pl

Poznaj najskuteczniejsze metody modelowania twarzy i ciała! Na hasło„Kaleidoscope – przepis na urodę ”w Klinikach La Perla otrzymasz 15% zniżki na zabieg Accent Ultra V Shape, Smooth Shapes oraz maski CelMat opisane w tym wydaniu. Oferta ważna od 1.06 do 30.06.2015 roku. Szczegóły na www.klinikalaperla.pl Discover the most effective face and body sculpting treatments!„Kaleidoscope - beauty formula”promo code will give Readers a 15% discount at La Perla clinics valid for Accent Ultra V Shape treatment and CelMat facial masks described in this issue. This offer is valid from 1 June until 30 June 2015. For more details, visit: www.klinikalaperla.pl

www.itpsa.pl

www.la-perla.pl

Maska CelMat Face H ma silne działanie rewitalizujące i nawilżające. Lekarze Kliniki La Perla rekomendują ją po zabiegach i do codziennej pielęgnacji, zwłaszcza latem. / CelMat Face a powerful revitalising and hydrating facial mask recommended by La Perla Clinic’s health professional after treatments and in daily skin care routine, especially in the summer.

Sprawdź letnią ofertę specjalną w Klinikach La Perla: 30% rabat na zabieg Liposonix – wystarczy jeden zabieg, aby pozbyć się niechcianej tkanki tłuszczowej na zawsze! Szczegóły w Klinikach La Perla, www.klinikalaperla.pl infolinia 784 066 278 / Check out the special summer promotion at La Perla Clinics: a 30% discount for the Liposonix treatment – one session is enough to banish unwanted fatty deposits forever! For more details, visit www.klinikalaperla.pl

GOOD JOB

made concept

J A K M I E SZ K AĆ W Y J ĄT K O W O how to live exceptionally RYNEK NIERUCHOMOŚCI ZAROIŁ SIĘ OD OFERT LOKALI LUKSUSOWYCH. JAK WYBRAĆ TAKĄ, KTÓRA ZASPOKOI NAJWYBREDNIEJSZE GUSTA, RADZI MICHAŁ BOROWSKI, PREZES MADE CONCEPT SP. Z O.O. ❚ THE REAL ESTATE MARKET IS TEEMING WITH LUXURY PENS. MICHAŁ BOROWSKI, THE CEO OF MADE CONCEPT SP. Z O.O. ADVISES HOW TO CHOOSE A PROPERTY THAT WOULD SATISFY THE MOST DISCERNING TASTES. tekst | by piotr gozdowski

102

MICHAŁ BOROWSKI

Is it possible to have a luxury home in Warsaw or anywhere else in Poland? Yes, it is. Made Concept Sp. z o.o. advises developers and individual investors on unique real estate and I have to admit that I have never seen such lavish supply

of luxury property like today. There are 400 new apartments in two residential towers in the heart of Warsaw alone plus there are pads in refurbished houses which converted to exceptionally high standards. I also want to stress that it’s

Czy w Warszawie albo gdziekolwiek indziej w Polsce można mieszkać luksusowo? Można. Firma Made Concept Sp. z o.o. doradza zarówno deweloperom, jak i indywidualnym inwestorom w zakresie unikalnych mieszkań i muszę przyznać, że takiej podaży luksusowych lokali jak w dzisiejszych czasach jeszcze nie było. Tylko w dwóch wieżowcach w ścisłym centrum Warszawy jest do dyspozycji 400 nowych lokali, a do tego dochodzą przecież kamienice, które po remoncie prezentują odpowiednio wysoki poziom. Ale za każdym razem zaznaczam, że nie tylko standard mieszkania czy domu ma znaczenie, ale przede wszystkim cała otoczka. Jeszcze niedawno majętni Polacy inwestowali ogromne sumy w swoje siedziby, budując i urządzając wręcz „barokowe” rezydencje, a nie było nawet porządnej asfaltowej drogi, by do niej dojechać. Jak pięknego mieszkania nie urządzimy i ile pieniędzy nie włożymy, bardzo istotny jest kontekst i otoczenie. Obecnie potencjalny kupujący doskonale wie, czego chce i czego może wymagać. Czego potencjalny kupujący może wymagać – odpowiednich sąsiadów, co ma pod domem czy idealnego wystroju klatki schodowej?

Najciekawsze jest to, że wszystkiego naraz. Superekskluzywna rezydencja, postawiona w polu czy otoczona blokami, np. na warszawskich Stegnach, nigdy nie wejdzie do pierwszej ligi luksusu, bez względu na ilość kapiącego złota czy zużytego marmuru. Na pozór skromniejszy budynek, np. na Saskiej Kępie czy w południowej części Śródmieścia, z wysokim poziomem wykończenia części wspólnych, takich jak klatka schodowa, czy z odpowiednim standardem lokali usługowych, znajdujących się w otoczeniu, dodając do tego portiera czy dostęp do miejsc parkingowych – może aspirować do miana luksusowego. Potencjalni nabywcy, z którymi się stykamy na co dzień – a nie jest to mała liczba – zwracają uwagę na każdy detal. Czy w miejscach, które pan wymienił, a także w lokalizacjach o podobnym potencjale w Warszawie i innych miastach, jest jeszcze miejsce na inwestycje w segmencie premium? Przecież inwestycje niekoniecznie muszą być nowe. Wspomniane Śródmieście Południowe czy fragmenty jego północnej części mają duży potencjał. Jeśli liczymy na klientów ceniących luksus i potrafiących odróżnić produkt najwyższej jakości, to musimy zbliżać się do poziomu rezydencji, jakie oferuje Paryż czy Londyn. Oceniam, że potencjał popytu na wyjątkowe mieszkania jest o wiele wyższy niż te 200–250 mieszkań sprzedawanych w Polsce rocznie. Jednak klienci muszą dostać odpowiednio wysokiej klasy produkt, stworzony przez ludzi, którzy się na tym znają. Widzi pan szansę, aby okolice Opery czy placu Trzech Krzyży nabrały takiego sznytu, by pobliskie lokale mogły rywalizować o najzamożniejszych klientów, i to w skali europejskiej? W sprzyjających warunkach nie widzę przeszkód. Ale tu z kolei najwięcej w tym momencie zależy od miasta. Prywatni inwestorzy mogą wyremontować kamienicę, zamienić ją w budynek najwyższej klasy, zamieniając nieduże mieszkania w większe apartamenty, nawet doprowadzając do nich osobiste windy. Mogą odtworzyć historyczny wygląd klatki czy podwórka, wybudować pod kamienicą parking o odpowiednim nachyleniu rampy i z gniazdkami z prądem dla samochodów elektrycznych, a przed bramą

posadzić drzewa i położyć nowy trotuar. Co z tego, jeśli dwa kroki dalej można sobie złamać obcas, depcząc po połamanych płytach chodnikowych w drodze do taksówki? Niedaleko Opery czy placu Trzech Krzyży powstaje dużo ciekawych concept store’ów, kawiarni, restauracji i podobnych lokali oferujących produkty i usługę na wysokim poziomie. Ale wspólna przestrzeń może być zagospodarowana tylko przez miasto. A współgranie tych trzech czynników: pracy inwestorów, działań miasta i uwarunkowań historycznych, może zagwarantować sukces. Kiedyś wyznacznikiem statusu lokalizacji było sąsiedztwo banku, najlepiej zagranicznego, i to z napisem „private”, albo salonik z drogimi zegarkami. Co obecnie jest dobrze widziane? Banki niestety zabijają przestrzeń, której w takich lokalizacjach jest niewiele. Mieszkańcy zazwyczaj wracają do domu późno, a wychodzą wcześnie, więc bank do niczego im się nie przyda, a tylko świeci pustkami po nocach. Potrzebne są miejsca, z których mieszkańcy mogą

not only the standard of the apartment or the house that makes the difference, but its whole context. In not so distant past affluent Poles used to plough large amounts of money into their houses, building and decorating residences with an almost “Baroque” feel which were yet bereft of decent tarmac access roads. The context and the environment is essential and it doesn’t matter how exquisite is the interior decoration of the apartment or how much money we would splurge on it. Today, buyers know exactly what they want and what their requirements are. What are the expectations of a potential buyer – the right neighbours, facilities on their doorstep or immaculate interior design of the staircase? Interestingly enough, it’s everything combined. A super-plush residence in the middle of nowhere or surrounded by blocks of flats, for instance, in the Stegny district in Warsaw, will never be considered top of the league, even if it’s drenched in gold or overflowing with marble. An apparently more inconspicuous

POTENCJALNY KUPUJĄCY DOSKONALE WIE, CZEGO CHCE I CZEGO MOŻE WYMAGAĆ. NIE TYLKO STANDARD MIESZKANIA CZY DOMU MA ZNACZENIE, ALE PRZEDE WSZYSTKIM CAŁE JEGO OTOCZENIE. POTENTIAL BUYERS ARE WELL AWARE OF WHAT THEY WANT AND WHAT TO EXPECT. IT’S NOT ONLY THE STANDARD OF THE APARTMENT OR THE HOUSE THAT MAKES THE DIFFERENCE, BUT ITS WHOLE CONTEXT.

MICHAŁ BOROWSKI jest architektem i urbanistą. W latach 2003–2006 pełnił funkcję Naczelnego Architekta Miasta Stołecznego Warszawy, w latach 2007–2008 kierował pracami Narodowego Centrum Sportu budującego Stadion Narodowy. Kilkadziesiąt lat zbierał doświadczenie, pracując jako architekt w Szwecji, Francji, Portugalii i wielu innych krajach europejskich. Ostatnio był prezesem zarządu firmy Tacit Development, która wybudowała i sprzedawała mieszkania w Cosmopolitan Twarda 2/4.

building located in the district of Saska Kępa or the southern part of downtown Warsaw, with high standards of finish of shared space such as the staircase or nearby facilities of adequate standards plus a consierge or access to a parking site – may be considered a luxury property. Potential buyers we meet every day, and this is by no means a small group, pay attention to every detail. Is there still room for premium segment investments in locations you have listed or those with a similar potential in Warsaw and other cities? Investments do not have to be new.

103

made concept

POTENCJAŁ POPYTU NA WYJĄTKOWE MIESZKANIA JEST O WIELE WYŻSZY NIŻ 200–250 MIESZKAŃ SPRZEDAWANYCH W POLSCE ROCZNIE. JEDNAK KLIENCI MUSZĄ DOSTAĆ PRODUKT ODPOWIEDNIO WYSOKIEJ KLASY. THE POTENTIAL TAKE-UP FOR TOP-END APARTMENTS IS MUCH BIGGER THAN 200 OR 250 PROPERTIES SOLD IN POLAND ANNUALLY. PREMIUM CUSTOMERS MUST BE PRESENTED WITH A PRODUCT OF ADEQUATE QUALITY.

i chcą skorzystać, co oznacza, że muszą po pierwsze trzymać poziom, a po drugie – być ciekawe. Ostatnio właśnie rozważamy taki problem – jako Made Concept doradzamy przy przebudowie kamienicy w Śródmieściu. Na parterze tego budynku znajduje się bardzo popularny bar, dosłownie oblegany przez młodzież, która przesiaduje na zewnątrz na odwróconych drewnianych skrzynkach. I tu pojawia się pytanie: czy to lokal trafiający w gusta naszych przyszłych mieszkańców? W całej kamienicy będzie kilkanaście apartamentów, dlatego bardziej odpowiednie byłyby stylowe delikatesy czy wysmakowane bistro, choć może to właśnie takie miejsca jak ten nasz sławny na całe miasto bar nada miejscu wyjątkowość? ■ Tekst postał przy współpracy z firmą Made Concept.

The southern part of downtown Warsaw or some of its northern part demonstrate major potential. If you have clients who appreciate luxury and are able to recognise a top quality product, you must embrace the standards of residences available in Paris or London. I estimate that potential take-up for top-end apartments is much bigger than 200 or 250 properties sold in Poland annually. Premium customers must be presen-

PIOTR GOZDOWSKI

104

ted with a product of adequate quality, created by experts. Do you think it is possible for locations near the Opera or Plac Trzech Krzyży to acquire enough flair to make real estate from these neighbourhoods attractive enough to be sought after by the most affluent European clients? I don’t see why they shouldn’t, given favourable conditions. But their appeal would be largely determined by the city itself. Private investors may refurbish a house, convert it into a premium property, transform small flats into large apartments or even fit them with private, internal elevators. They may recreate the historical feel of the staircase or courtyard, build a par-

MICHAŁ BOROWSKI Architect and town planner. From 2003 until 2006 he was the Chief Architect of the Capital City of Warsaw, and from 2007 until 2008 he oversaw efforts of the National Sports Centre responsible for construction of the National Stadium. For several decades he worked as an architect in Sweden, Portugal and many other European countries. Most recently he was the CEO of Tacit Developement which developed and sold apartments at the Cosmopolitan Twarda 2/4 residential high-rise.

king site with the optimum ramp angle and power outlets for electric vehicles, plant trees and redevelop the pavement in front of the entrance gate. But all of it would be pointless if you would still risk breaking a heel in your shoe on uneven pavement slabs on the way to the taxi cab. Exciting concept stores, café bars, restaurants and hangouts offering premium products and services are mushrooming in the proximity of the Opera and Plac Trzech Krzyży. But the urban space may be only planned and developed by the municipal authorities. The key to success is the interplay of these three factors: efforts of investors, municipal initiatives and historical determinants. In the past, the status symbol of a location was a branch of a bank, preferably a foreign one, with “private” signpost or possibly a shop with expensive watches. Is it still welcomed today? Banks are space killers and space is scarce at such locations. Residents usually return home late and leave their apartments early, so banks are of no use for them as they are deserted at night. What is needed are places where residents could and wish to go to, what means that they must maintain high standards and be interesting. Recently, we were considering a similar issue as Made Concept is advising an investor who is refurbishing a house in central Warsaw. Its ground floor houses a very popular hangout, literally teeming with young people who are sitting outside on wooden cases that are turned upside down. We have asked ourselves: will this bar appeal to our future residents? There will be more than a dozen of apartments in the house and a stylish deli or a plush bistro would seem to be more fitting, but perhaps a hangout famous across the city will add a touch of uniqueness to this place? ■ The story was written in collaboration with Made Concept.

Dziennikarz biznesowy związany z tytułami Puls Biznesu, Harvard Business Review, Wall Street Journal. Doktorant w Kolegium Ekonomiczno-Społecznym Szkoły Głównej Handlowej. Rugbysta AZS AWF Warszawa. ❚ Business writer who contributes to Puls Biznesu, Harvard Business Review and The Wall Street Journal. Postgraduate of the Collegium of Socio-Economic Policy at the Warsaw School of Economics. Plays rugby for AZS AWF club.

©ARCHIWUM AUTORA

GOOD JOB

Fascynujące tradycje Zatańczyć na festynie ludowym, podziwiać ręcznie wykonane arcydzieła, czy też rozkoszować się smakiem regionalnej kuchni: w Niemczech, przekazywane z pokolenia na pokolenie tradycje nie straciły przez wieki ani swojego uroku, ani magii. Udaj się w odkrywczą podróż po Niemczech

©CREDITS

dzięki stronie www.germany.travel/tradition i korzystaj z: #JoinGermanTradition

105

P O L I S H B RA N D

polpharma

R E C E P TA N A D O B R Y L E K the formula for a good medicine POLPHARMA TO NAJWIĘKSZY POLSKI PRODUCENT LEKÓW I SUBSTANCJI FARMACEUTYCZNYCH. KAŻDEGO ROKU ZAKŁADY PRODUKCYJNE GRUPY POLPHARMA OPUSZCZA PONAD 400 MLN OPAKOWAŃ LEKÓW. ❚ POLPHARMA IS POLAND’S LARGEST PHARMACEUTICAL PRODUCER. POLPHARMA GROUP MANUFACTURES MORE THAN 400 MILLION PACKAGES OF MEDICINE EVERY YEAR. tekst | by dorota bielska

106

POLPHARMA BIOLOGICS

Following an upsurge in exports, capital investment and acquisitions, Polpharma is now an international pharmaceutical group that operates in Central and Eastern Europe, the Caucasus, and Central Asia. It is one of the world’s 20 leading generics manufacturers with an annual turnover of approx. USD 1 billion. The Polpharma story begins in 1935, when a Gdańsk pharmacist, Kurt Boskamp, founded a Chemical-Pharma-

ceutical Factory named Polpharma in Starogard Gdański. The facility suffered serious damage during World War II, but was quickly restored. The first product sold was redistilled water. Polpharma was nationalised in 1945. In 1951 was renamed and incorporated into the state-owned Pharmaceutical Industry Union “Polfa”. It reverted to its original name on 1 December 1995, when it became a State Treasury company operating un-

Dzięki rozwojowi eksportu, inwestycjom oraz akwizycjom Polpharma stworzyła międzynarodową grupę farmaceutyczną, która działa na rynkach Europy Środkowo-Wschodniej, Kaukazu i Azji Centralnej. Należy do grona 20 największych firm generycznych na świecie, z obrotami ok. 1 mld dol. rocznie. Początki firmy sięgają 1935 r., kiedy to gdański aptekarz Kurt Boskamp założył w Starogardzie Gdańskim Fabrykę Chemiczno-Farmaceutyczną Polpharma. Podczas II wojny światowej zakład został poważnie zniszczony, ale wkrótce go odbudowano, a pierwszym preparatem, którego produkcję uruchomiono, była woda redestylowana w ampułkach. W 1945 r. Polpharma zostaje znacjonalizowana. W 1951 r. zmienia nazwę i wchodzi w skład państwowego Zjednoczenia Przemysłu Farmaceutycznego „Polfa”. Do historycznej nazwy powraca 1 grudnia 1995 r., wraz z powołaniem jednoosobowej spółki Skarbu Państwa pod marką Polpharma. 20 lipca 2000 r. zostaje sprywatyzowana przy udziale wyłącznie polskiego kapitału. Jest to przełomowy punkt w rozwoju spółki. – W momencie prywatyzacji byliśmy lokalną firmą farmaceutyczną z siedzibą

w Starogardzie Gdańskim. Dziś jesteśmy międzynarodową grupą farmaceutyczną i liderem na rynku polskim. Zatrudniamy 7,5 tys. osób. W pięciu fabrykach w Polsce i dwóch za granicą wytwarzamy leki bezpieczne, skuteczne, o najwyższej jakości. W ciągu ostatnich 15 lat zainwestowaliśmy w naszych polskich zakładach około 2 mld zł w nowoczesne standardy i innowacyjne technologie. Stworzyliśmy m.in. najnowocześniejsze w Polsce centrum biotechnologii w Gdańskim Parku Naukowo-Technologicznym – mówi Jerzy Starak, przewodniczący Rady Nadzorczej Polpharma SA. INWESTYCJE W PRZYSZŁOŚĆ Portfolio Grupy Polpharma obejmuje ok. 600 produktów. Polpharma jest jedną z 20 największych na świecie firm produkujących leki generyczne, czyli zamienniki leków oryginalnych zawierające tę samą substancję czynną. Pozwalają one na obniżenie kosztów terapii zarówno dla pacjenta, jak i dla systemu opieki zdrowotnej. Firma wytwarza leki wydawane na receptę i stosowane w lecznictwie zamkniętym. Specjalizuje się w kardiologii, gastroenterologii, neurologii, okulistyce. Znaczącą część produkcji stanowią leki dostępne bez recepty. Polpharma jest też największym polskim producentem substancji farmaceutycznych, które z powodzeniem konkurują na ponad 60 rynkach na 6 kontynentach. Instalacje do produkcji substancji z sukcesem przechodzą wymagające inspekcje amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków (FDA). Firma inwestuje w przyszłość, którą jest biotechnologia. Ta dziedzina farmacji rozwija się dynamicznie ze względu na skuteczność leków biologicznych i ich profil bezpieczeństwa. Już dziś 7 na 10 najlepiej sprzedających się na świecie leków jest pochodzenia biologicznego. Otwierając centrum badań i rozwoju oraz produkcji leków biologicznych w Gdańskim Parku Naukowo-Technologicznym, Polpharma zaczęła grać w pierwszej światowej lidze. – Wobec różnic w zamożności społeczeństw kluczowy staje się obecnie dostęp do leczenia. Nadzieją w skutecznej terapii chorób takich jak nowotwory czy schorzenia pochodzenia immunologicznego są leki biologiczne. Główną prze-

szkodą w ich powszechnym stosowaniu jest bariera cenowa. Dla wielu pacjentów pozostają one nieosiągalne. Polpharma podjęła wyzwanie, jakim jest stworzenie tańszej alternatywy w leczeniu najcięższych chorób poprzez rozwój leków bionastępczych. W Gdańskim Parku Naukowo-Technologicznym prowadzimy prace nad pierwszymi produktami tego typu, a ich wprowadzenie na rynek planowane jest ok. 2020 r. – mówi Jerzy Starak. Centrum biotechnologii Polpharmy jest jednym z najnowocześniejszych w Euro-

for our Polish manufacturing facilities over the past 15 years. We have also established Poland’s most advanced biotechnology centre at the Gdańsk Science and Technology Park”, says Jerzy Starak, Chairman of the Supervisory Board of Polpharma S.A. INVESTING IN THE FUTURE The portfolio of Polpharma Group features approx. 600 products. Polpharma is one of the world’s 20 leading producers of generic drugs, i.e. reference listed drug (RLD) substitutes. Generics contain the same active substance as RLDs but are considerably cheaper – both for the patient and the healthcare system. The company manufactures prescription drugs and hospital medicines, and specialises in cardiology, gastroenterology, neurology and ophthalmology. Over-the-counter drugs account for the bulk of its production. Polpharma is also Poland’s leading producer of pharmaceutical substances and successfully competes on more than 60 markets on

JERZY STARAK: – W MOMENCIE PRYWATYZACJI BYLIŚMY LOKALNĄ FIRMĄ FARMACEUTYCZNĄ. DZIŚ JESTEŚMY MIĘDZYNARODOWĄ GRUPĄ FARMACEUTYCZNĄ I LIDEREM NA RYNKU POLSKIM. JERZY STARAK: “WHEN WE WERE PRIVATISED, WE WERE A LOCAL PHARMACEUTICAL COMPANY IN STAROGARD GDAŃSKI. TODAY, WE’RE A MULTINATIONAL PHARMACEUTICAL ORGANISATION AND THE LEADER ON THE POLISH MARKET.” der the business name of Polpharma. It was privatized on 20 July 2000 and its ownership structure was 100% Polish. This was a turning point in the history of Polpharma. “When we were privatised, we were a local pharmaceutical company in Starogard Gdański. Today, we’re a multinational pharmaceutical organisation and the leader on the Polish market. We employ 7,500 people and manufacture safe and effective pharmaceuticals at five facilities in Poland and two abroad. These meet the highest standards. We have invested approx. PLN 2 million in modern standards and innovative technologies

GRUPA POLPHARMA W skład Grupy Polpharma wchodzą: Zakłady Farmaceutyczne Polpharma SA z siedzibą w Starogardzie Gdańskim, Oddziałami Produkcyjnymi w Duchnicach i Nowej Dębie oraz Oddziałem Biotechnologii w Gdańsku, Biuro Handlowe w Warszawie, spółki Polfa Warszawa SA oraz Medana Pharma SA, a także dziesięć przedstawicielstw oraz dwa zakłady produkcyjne na zagranicznych rynkach.

107

pie. Dzięki temu firma stwarza możliwości rozwoju najzdolniejszym absolwentom polskich uczelni u boku doświadczonych, międzynarodowych specjalistów. Zapewnia im najwyższej jakości sprzęt i znakomite warunki, by mogli się rozwijać w Polsce. Kilku utalentowanych biotechnologów, którzy zdobywali doświadczenia w zagranicznych instytucjach badawczych, zdecydowało się wrócić do Polski i związać swoją karierę z Grupą Polpharma. MISJA: ODPOWIEDZIALNOŚĆ Polpharma zajęła 3. miejsce w klasyfikacji generalnej Rankingu Odpowiedzialnych Firm 2015, awansując z 7. pozycji w 2014 r. Zajęła również pierwsze miejsce wśród firm farmaceutycznych w kategorii Farmacja i Medycyna. Mottem firmy jest hasło „Ludzie pomagają Ludziom”, a odpowiedzialność społeczna i zrównoważony rozwój to kluczowe elementy jej strategii działania. Polpharma wspiera rozwój polskiej nauki i liczne przedsięwzięcia o charakterze społecznym. Jest aktywnym członkiem społeczności lokalnych, w których funkcjonują jej zakłady. Troszczy się o środowisko naturalne już na etapie opracowywania produktu. Prowadzi projekty edukacyjne i prozdrowotne. Na u kowa Fundacja Polpharmy wspiera rozwój ba-

polpharma

PRODUKCJA STERYLNA

6 continents. Polpharma installations that produce active substances have successfully passed rigorous US Food and Drug Administration (FDA) audits. Polpharma is investing in the future, i.e. in biotechnology. The rapid growth in this area has been fuelled by the efficacy of biologics and their safety profile. Seven of the 10 best-selling drugs in the world are biologics. Opening an R&D centre and a biologics manufacturing facility at the Gdańsk Science and Technology Park has

CENTRUM BIOTECHNOLOGII POLPHARMY JEST JEDNYM Z NAJNOWOCZEŚNIEJSZYCH W EUROPIE. FIRMA STWARZA MOŻLIWOŚCI ROZWOJU NAJZDOLNIEJSZYM ABSOLWENTOM POLSKICH UCZELNI. POLPHARMA’S BIOTECHNOLOGY CENTRE IS ONE OF THE MOST TECHNOLOGICALLY ADVANCED FACILITIES IN EUROPE. POLAND’S MOST TALENTED GRADUATES CAN WORK HAND IN HAND WITH SEASONED INTERNATIONAL EXPERTS.

dań naukowych i młodych naukowców. – W naszym przekonaniu rola lidera wiąże się z obowiązkami zarówno wobec społeczeństwa, jak i środowisk naukowych – mówi Jerzy Starak. – Od początku istnienia Naukowej Fundacji Polpharmy przeznaczyliśmy około 17 mln zł na sfinansowanie wartościowych projektów naukowych w obszarze farmacji i medycyny. Granty naukowe otrzymały 62 ze-

108

put Polpharma in the world league. “The huge gaps in wealth in and between societies has made access to therapy crucial. Biologics offer hope as a new and effective treatment for cancer and immunodeficiency disorders. Cost is the main obstacle to their widespread application. Many patients simply cannot afford them. Polpharma took up the challenge to create a more economic alternative in

the treatment of the gravest conditions by developing biosimilar drugs”, says Jerzy Starak. “We’re conducting tests on pioneer drugs of this type at the Gdańsk Science and Technology Park. Their market launch has been scheduled for sometime around 2020.” Polpharma’s biotechnology centre is one of the most technologically advanced facilities in Europe. Poland’s most talented graduates can work hand in hand with seasoned international experts. They have state-of-the-art equipment and ideal conditions to develop their talents in Poland. A number of talented biotechnologists who have worked at foreign research institutions have come back to Poland to embark on a career with the Polpharma Group. MISSION: RESPONSIBILITY Polpharma ranked third in the general classification of the 2015 Responsible Business Ranking, up from seventh place in 2014. The company also ranked first among pharmaceutical companies in the Pharmacy and Medicine category. Polpharma’s motto is “People helping People” and social responsibility and sustainability are at the heart of its action strategy. Polpharma supports the development of Polish science and a number of other social initiatives. It is an active member of the local communities in which its facilities are based. Concern for the natural environment is embraced as early as the product development phase. Polpharma implements educational and health initiatives. The Polpharma Foundation supports the development of scientific research and young scientists. “We believe that being a leader carries obligations towards society and the scientific community”, says Jerzy Starak. “We support Polish scientists through the Polpharma Scientific Foundation. We’ve allocated approx. PLN 17 million to fund valuable research projects in the area of pharmacy and medicine since we set up the Foundation. Research grants have been allocated to 62 research teams. The Foundation has over 60 scientific publications in Poland and abroad to its credit. It mainly funds basic research, which is not a direct revenue source for

P O L I S H B RA N D

społy badawcze. Fundacja wydała ponad 60 publikacji naukowych w kraju i za granicą. Finansuje głównie badania podstawowe, na których Polpharma bezpośrednio nie zarabia. Wierzymy jednak, że bez wspierania badań tego typu nie byłoby postępu w nauce, i właśnie w takich działaniach widzimy swoją misję. Wspiera nas w tym Rada Naukowa, złożona z wybitnych osobistości świata farmacji i medycyny, która pełni swoją funkcję pro publico bono – dodaje Jerzy Starak.

©CREDITS

W TROSCE O PACJENTÓW Wsparcie polskich naukowców i lekarzy nie ogranicza się do finansowania Fundacji. 13 lat temu Polpharma stworzyła Europejski Program Edukacyjny (EPE) dla lekarzy w różnych zakątkach Polski. Ponad 20 tys. lekarzy i farmaceutów wzięło udział w konferencjach i zapoznało się z najnowszymi osiągnięciami medycyny. Firma jest mecenasem projektu „Odkrywamy polskie wynalazki”, który promuje wynalazczość na polskich uczelniach, a także partnerem konkursu Złoty Skalpel dla największych innowatorów w polskiej medycynie. Rozwija też różnorodne platformy współpracy pomiędzy biznesem a nauką. Szczególny nacisk Polpharma kładzie na profilaktykę zdrowotną. W programie „Ciśnienie na Życie” 320 tys. Polaków zostało przebadanych pod kątem nadciśnienia oraz wieku serca. Z kolei w ramach „Strefy na zdrowie’’, czyli programu bezpłatnych badań kardiologicznych i okulistycznych skierowanych do osób starszych, przebadanych zostało blisko 10 tys. seniorów. Przemysł farmaceutyczny jest jednym z najbardziej innowacyjnych sektorów gospodarki. Nieustannie powstają nowe generacje leków i coraz nowocześniejsze technologie wytwarzania. Polpharma inwestuje większość zysków w innowacyjne procesy, linie technologiczne i nowe, ważne dla pacjentów produkty, czym przyczynia się do roz-

woju innowacyjności całej polskiej gospodarki. Zostało to dostrzeżone przez Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk, który niedawno umieścił Polpharmę na pierwszym miejscu w rankingu najbardziej innowacyjnych dużych firm w Polsce. W 2013 r. Polpharma otrzymała także Nagrodę Prezydenta RP w kategorii Innowacyjność za opracowanie technologii i wdrożenie do produkcji serii substancji aktywnych z grupy leków przeciw osteoporozie. ■ Tekst postał przy współpracy z firmą Polpharma.

GRUPA POLPHARMA The Polpharma Group comprises: Polpharma Pharmaceutical Works SA, based in Starogard Gdański, with production plants in Duchnice, Nowa Dęba, Biotechnology Division in Gdańsk and Trade Office in Warsaw; Polfa Warszawa S.A.; Medana Pharma S.A.; ten foreign subsidiaries and two manufacturing plants abroad.

Polpharma, but we believe that scientific progress is not possible unless this sort of research is supported. We therefore envision our mission in initiatives like these. Our efforts are supported by the Scientific Council. This consists of eminent people from the fields of pharmacy and medicine, who serve pro bono”, he adds. OUT OF CONCERN FOR PATIENTS Polpharma’s support for Polish scientists and doctors is not limited to funding the Foundation. The company set up the European Educational Programme (EEP) 13 years ago. This is addressed to health professionals working in different parts of Poland. More than 20,000 physicians and pharmacists have attended conferences to learn about the latest medi-

cal advances. Polpharma also sponsors “Discovering Polish Inventions”. This is an initiative to promote inventions at Polish universities. The company is also a partner of the “Golden Scalpel” competition for Poland’s leading medical innovators. Polpharma additionally continues to develop various platforms for business and science to work together. Polpharma focuses on preventive healthcare. During the rollout of the “Pressure for Life” programme, 320,000 Poles were screened for hypertension and heart age, while nearly 10,000 senior citizens were referred for free cardiological and ophthalmological tests as part of the “Health Zone” initiative addressed to the elderly. The pharmaceutical industry is one of the most innovative sectors of the economy. It is constantly developing new generations of drugs and innovative manufacturing technologies. Polpharma invests most of its profits in innovative processes, production lines and new products vital for patients. This improves the innovative edge of the entire Polish economy. This contribution has been recognised by the Institute of Economics of the Polish Academy of Sciences, which recently ranked Polpharma the most innovative organisation in Poland. Polpharma has also won the Award of the President of the Republic of Poland in 2013 in the “Innovations” category in recognition of its innovative technologies and for having launched the manufacture of a series of active pharmaceutical ingredients that target osteoporosis. ■ The story was written in collaboration with Poplharma.

Polpharma została uhonorowana wieloma nagrodami i wyróżnieniami, w tym w 2013 r. Nagrodą Prezydenta RP w kategorii Innowacyjność. ❚ Polpharma has received numerous awards and distinctions, including the Award of the President of the Republic of Poland in the “Innovations” category in 2013.

109

Mazurskie ciągniki, europejska jakość

Masurian tractors, European quality

Farmtrac Tractors Europe to prężnie rozwijające się przedsiębiorstwo produkujące konstrukcje ciągnikowe. Konstruuje maszyny dopasowane do potrzeb współczesnego rolnika, stale poszerzając ofertę produktową i systematycznie zwiększając potencjał na rynku europejskim i światowym.

Farmtrac Tractors Europe is a rapidly growing and developing tractor manufacturer. The company designs and builds machines tailored to the needs of the modern farmer. It is constantly expanding its product range and systematically increasing its potential on the European and global market.

Firma Farmtrac istnieje na polskim rynku od 15 lat. Jej początki sięgają 2000 r., gdy powstaje spółka joint venture zlokalizowana na terenie Mrągowa. Z taśm zjeżdżają pierwsze ciągniki Escort 335, które bardzo szybko zaczynają cieszyć się dużą popularnością wśród rolników. Dział konstrukcyjny kierowany przez inżyniera Eligiusza Szymańskiego, wysoko cenionego w branży ciągnikowej, opracowuje nowe modele o większych mocach, m.in. 48-konny ciągnik Escort 450, a następnie Farmtrac FT 70 i FT 80. Ciągniki Farmtrac kupują klienci w Irlandii, na Węgrzech oraz w Słowenii. Po czterech latach działalności Escort przejmuje całość udziałów spółki, wprowadzony zostaje również system zarządzania jakością DEKRA ISO. Nowe modele ciągników zyskują coraz większą rzeszę klientów, zdobywają również uznanie fachowców, czego dowodem jest wiele nagród, w tym tytuł Maszyny Rolniczej Roku w 2011 roku w Polsce.

Farmtrac has been operating in Poland for 15 years. It all began in 2000, when a joint-venture company was incorporated in Mrągowo to produce the first Escort 335 tractors. These very soon became popular with farmers. The Product Development Department, led by engineer Eligiusz Szymański, has come to be highly regarded in the tractor industry and has continued to design more powerful models, including the 48 HP Escort 450 tractor and the Farmtrac FT 70 and FT 80. Farmtrac tractors are sold in Ireland, Hungary and Slovenia. The company has implemented the DEKRA ISO quality management system. Subsequent models are appealing to an increasingly broad customer base and gaining the attention of experts. This is confirmed by the numerous awards, including the Agricultural Machine of the Year 2011 Award in Poland, the company has received.

PROMOCJA W ciągu 15 lat mrągowski producent zbudował niezwykle silną pozycję na polskim rynku ciągników. Pod względem wolumenu sprzedaży jest w ścisłej czołówce rynku, ustępuje jedynie markom zachodnim i czeskiemu Zetorowi. Z czasem firma coraz bardziej rozbudowuje międzynarodową sieć sprzedaży – ciągniki Farmtrac dostępne są w Polsce, Niemczech, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Irlandii, na Bałkanach, w Turcji oraz w znacznej części Afryki. Firma wyspecjalizowała się w produkcji ciągników o niższej mocy. Farmtrac jest liderem sprzedaży ciągników rolniczych w przedziałach mocy do 50 KM i 50-75 KM w Polsce. Flagowy model Farmtrac 675 DT od wielu lat jest w pierwszej piątce sprzedaży nowych ciągników w Polsce. Oferowany nieprzerwanie od 2005 roku, przez 10 lat produkcji model ten był rozwijany i zyskiwał coraz to nowe użyteczności. Ciągnik ten został nie tylko doceniony przez klientów, ale też przez fachowców, co zaowocowało m.in. zdobyciem w 2011 roku tytułu Maszyny Rolniczej Roku. Sukces, jaki odniósł model 675 DT, najłatwiej zmierzyć liczbą rejestracji nowych ciągników w Polsce. Licząc od momentu rozpoczęcia produkcji, czyli roku 2005, Farmtrac 675 DT jest niekwestionowanym liderem segmentu do 75 KM ze skumulowaną liczbą rejestracji przekraczającą 1300 sztuk. Żaden inny traktor nawet nie zbliżył się do tego wyniku. – Siła Farmtrac 675 DT zawsze tkwiła nie tylko w prostocie konstrukcji i najwyższej jakości podzespołach, m.in.: Perkins i Carraro, ale przede wszystkim w jakości projektu oraz precyzji wykonania – mówi Andrzej Kublik, dyrektor generalny Farmtrac. – Było wiele firm, które próbowały kopiować nasz sukces, i to dosłownie. Widzimy, że niektórzy producenci tworzą bliźniacze konstrukcje oparte na podzespołach tych samych dostawców. Ciągle jednak to Farmtrac 675 DT wyznacza standard w segmencie. Żaden z konkurentów nie ma odpowiedniego doświadczenia, żeby stworzyć choćby porównywalny ciągnik. Król segmentu jest tylko jeden. Chcielibyśmy podkreślić wyższość naszego produktu, dlatego zdecydowaliśmy się wprowadzić nową limitowaną wersję ciągnika Farmtrac 675 DTN King, odznaczającą się jeszcze lepszą ergonomią i większym komfortem pracy – dodaje.

Andrzej Kublik, dyrektor generalny Farmtrac Farmtrac General Director

Śledząc potrzeby polskiego rolnictwa, firma zaproponowała nową linię ciągników – Heritage. Jest to jedna z najciekawszych ofert na rynku, skierowana do rolników, którzy nie lubią przepłacać lub boją się ryzyka związanego z finansowaniem kosztownych maszyn. Seria Heritage z pewnością przypadnie do gustu mniejszym farmerom lub popularnym w Europie Zachodniej tzw. hobby farmers lub też jako ciągnik pomocniczy dla dużych gospodarstw rolnych. Sukces firmy tkwi w niezmiennej od 15 lat filozofii projektowania ciągników, polegającej na konstruowaniu maszyn opartych na markowych podzespołach, jednak prostych w budowie i obsłudze, z elektroniką ograniczoną do minimum.

It has taken Farmtrac 15 years to consolidate its position on the Polish tractor market. It is now the leader in terms of sales volume, and now only ranks behind Western European manufacturers and the Czech Republic’s Zetor. The company has significantly expanded its international sales network Farmtrac tractors are available in Poland, Germany, the United Kingdom, Spain, Ireland, the Balkans, Turkey and much of Africa. The company specialises in low power tractors and is the sales leaders in 50 HP and 50-70HP agricultural tractors. Its flagship Farmtrac 675 DT model has been among the top five best-selling new tractors in Poland for many years. It has been available since 2005 – all the while continuously enhanced and fitted with new functionalities. The tractor has won the recognition of customers and experts alike, and was awarded the Agricultural Machine of the Year in 2011. The success of the 675 DT is best reflected by the number of new registrations in Poland. The Farmtrac 675 DT has been the indisputable leader of the sub-75 HP segment ever since it went into production with more than 1,300 registrations. No other tractor has generated sales anything like this. “The strength of the Farmtrac 675 DT has always been its simple design and the superb quality of the assemblies supplied by Perkins and Carraro, but mainly the quality of the design and its precise execution”, says Farmtrac CEO Andrzej Kublik. “A lot of companies have tried to reproduce our success - literally. We see manufacturers creating twin designs driven by sub-assemblies from the same suppliers, but the Farmtrac 675 DT is still the industry standard. None of our competitors has the expertise to design anything comparable. There is only one king of the segment. To highlight the superiority of our product, we’ve decided to launch a new limited series – the Farmtrac DTN King – offering enhanced ergonomics and greater work comfort”, he adds. Farmtrac has introduced its new Heritage range to meet the needs of Polish agriculture. This is one of the most exciting ranges on the market and is addressed to farmers who need to watch their budgets or are concerned about the risks involved in financing expensive agricultural equipment. The Heritage series is sure to attract the interest of small farmers and “hobby farmers”, who form a sizable segment in Western Europe. It can also be used as a second tractor on large farms. The key to Farmtrac’s success is its design philosophy, which has not changed in 15 years. This is driven by simple and reliable construction, using the world’s best components and reducing electronics to the bare minimum.

Farmtrac Tractors Europe Sp. z o.o. ul. Przemysłowa 11, 11-700 Mrągowo, tel. +48 89 743-37-00, fax +48 89 743-37-01 e-mail: farmtrac@farmtrac.com.pl www.farmtrac.pl

BEHIND THE SCENES

klasa biznes

PODRÓŻ W Y S O K I C H L O T- Ó W the all new business class NOWA KLASA BIZNES LOT-U TO ODPOWIEDŹ NA POTRZEBY OSÓB, KTÓRE WYMAGAJĄ WARUNKÓW, BY MÓC PRACOWAĆ LUB ODPOCZYWAĆ – MÓWI KRZYSZTOF MOCZULSKI, DYREKTOR ROZWOJU PRODUKTU. ❚ “LOT’S NEW BUSINESS CLASS IS A RESPONSE TO THE REQUIREMENTS OF THOSE WHO NEED TO WORK OR REST DURING THE FLIGHT”, SAYS KRZYSZTOF MOCZULSKI, PRODUCT DEVELOPMENT DIRECTOR.

BOARDING

Pasażerowie klasy biznes mają zapewniony priorytetowy boarding, a na lotnisku w Warszawie, jeśli boarding odbywa się przy pomocy autobusu, jest dedykowany minibus, który pasażerów tej klasy dowozi do samolotu w pierwszej kolejności. ❚ Business Class passengers have guaranteed priority boarding. If boarding in Warsaw is via bus, there will be a dedicated mini-shuttle to carry Business Class passengers to the aeroplane first.

OBSŁUGA | DEDICATED AREA

BAGAŻ | BAGGAGE

Bagaż jest oznaczony przywieszką priorytetową, co daje niemal 100 proc. gwarancji, że w porcie docelowym wyjedzie jako pierwszy. ❚ Luggage is always tagged “Priority”. This virtually guarantees that it will be unloaded first at the destination airport.

RELAKS | RELAXATION

Na większości lotnisk, które mają tę opcję, LOT zapewnia pasażerom klasy biznes tzw. fast track, czyli szybkie przejście przez kontrolę bezpieczeństwa. ❚ At most airports that offer this option, LOT provides Business Class travellers with a fast track service to give them priority passage through security checks.

BUSINESS LOUNGE

Niemal na wszystkich portach z siatki połączeń goście LOT-u mogą skorzystać z saloniku biznesowego, napić się tam kawy, zrelaksować lub popracować w spokojnej atmosferze. ❚ Business Class passengers can benefit from a business lounge at nearly all airports on the LOT flight grid. Here they can have a coffee, unwind or work in a relaxed atmosphere.

112

W Warszawie jest wyspa dedykowana obsłudze wyłącznie pasażerów klasy biznes, na innych lotniskach są osobne stanowiska dla klientów podróżujących w tej klasie. ❚ Warsaw Chopin Airport has a dedicated Business Class area. Other airports have separate desks to serve Business Class passengers.

©CREDITS

Dołącz do nas! Join us! facebook.com/URODAkosmetyki

www.urodapolska.eu

www.sklep.urodapolska.eu113

BEHIND THE SCENES

klasa biznes

MENU OBSŁUGA | WAITING SERVICE

W menu są dania przygotowywane ze świeżych, sezonowych produktów, świetnie przyrządzone i efektownie podane na porcelanie. W rejsach długodystansowych pasażerowie dostają pełen trzydaniowy obiad. LOT jako jedna z niewielu linii lotniczych oferuje zupy – popularnością cieszą się te tradycyjnie polskie – barszcz czy żurek. Polskość to nie tylko dania – wśród alkoholi proponowanych w klasie biznes znajdują się także polskie wina. Poza standardową ofertą są także posiłki specjalne uwzględniające preferencje dietetyczne (posiłki niskosodowe, w wersji light, seafood, fitness), a także zasady religijne (posiłki koszerne, halal). ❚ The menu features exquisite dishes made from fresh, seasonal produce, prepared to perfection and beautifully presented on china tableware. The menu is changed twice a year. LOT is one of the few airlines in the world that serves soup in flight (e.g. borsch, żurek) to give its passengers a taste of Polish cuisine. Polish wines are also available. In addition to the standard menus, there are special meals to address individual preferences (low sodium, light, seafood, fitness etc.) and religious diets (e.g. kosher, halal).

Dwa warianty obsługi podczas posiłków – albo dania podawane są z ręki – to opcja dla osób, które chcą się delektować jedzeniem podanym w sposób, jakiego nie powstydziłaby się niejedna restauracja. Pasażerowie, którzy chcą się wyspać lub popracować, mogą zamówić tzw. serwis szybki, z posiłkami podanymi na jednej tacy. ❚ There are two versions of in-flight waiting service: (i) dishes are served by hand – this is an option for travellers who wish to savour food on plates for the ultimate restaurant experience; (ii) passengers who wish to sleep or work can order the “fast service”, where meals are served on a tray. ROZRYWKA | ENTERTAINMENT

IFE – system rozrywki pokładowej oferuje nowości kinowe i serialowe, a z myślą o pasażerach z Chin i Rosji stworzony został wybór klasyków kina chińskiego i rosyjskiego. ❚ IFE – in-flight entertainment offers the latest blockbusters. A selection of classic Chinese and Russian movies is also available. FOTELE | SEATS

ELITE FLEET

Wyróżnikiem naszej klasy biznes jest jej kameralność – na pokładzie Dreamlinera w klasie biznes jest tylko 18 miejsc, co zapewnia jeszcze wyższy poziom prywatności. Pasażerów obsługuje tu personel Elite Fleet – specjalnie przeszkolony do pracy w klasie biznes. ❚ LOT Dreamliners have 18 Business Class seats for even more privacy and cosiness. Passengers are attended by an Elite Fleet cabin crew specially trained to cater to the needs of Business Class travellers.

114

Przygotowanie dań i dobranie win, które będą pasażerom smakowały na wysokości przelotowej, jest dużą sztuką, bo doznania smakowe w samolocie są zupełnie inne niż na ziemi (na wysokości 10 tys. stóp smak słony odbiera się o 20 proc. intensywniej, a smak słodki o 30 proc. intensywniej niż na ziemi). ❚ It takes a lot of skill to prepare dishes and select wines that taste great at cruise altitude as perception of taste in the air is completely different than on the ground (at an altitude of 10,000 feet saltiness is perceived as 20% more intense and sweetness as 30% intense than on the ground).

WINA | WINES

Komfortowe, sterowane elektronicznie fotele o długości 190 cm i szerokości 54 cm, rozkładane do pozycji leżącej. Każdy fotel wyposażony jest w indywidualne oświetlenie, ruchomą zasłonkę, gniazdo USB, gniazdo zasilania i gniazdko słuchawek z redukcją szumów. Do dyspozycji pasażerów są oczywiście koce i poduszki, a w rejsach nocnych dodatkowo prześcieradła. ❚ Luxurious 190 cm long x 54 cm wide electronically-adjustable lie-flat seats. Sheets, blankets and pillows are available on night flights. Each seat is fitted with its own ambient light, a divider screen, a USB socket, a power outlet and a socket for noise-cancelling headphones.

SPIS T RE ˜CI

contents

SPIS TRE˜CI

116

route map

F LOTA

118

fleet

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

120

Warsaw Chopin Airport

MILES & MORE

123

Miles & More

PRZYDATNE INFORMACJE

126

useful information

ROZRYWKA P OKŁADOWA

128

in-flight entertainment

LOT DLA FIRM

131

lot dla firm

MENU LOT GOURMET

135

LOT gourmet menu

SIATKA P OŁ˛ CZE˝

115 lot.com 115_KA_06_LOTINFO.indd 115

13.05.2015 09:05

route map

SIAT KA P OŁ ° CZE ˛

SIATKA P OŁ° CZE˛

Edmonton Vancouver

Winnipeg

Calgary

Seattle

Ottawa Toronto

Chicago

Denver

San Francisco

Montreal

Minneapolis

Portland

Nowy Jork JFK

Pittsburgh

Cincinnati Los Angeles

Atlanta

Houston

San diego

Detroit

Cleveland

Las Vegas

Phoenix

Orlando Tampa

Helsinki

EUROPA ❚ EUROPE BLISKI WSCHÓD ❚ MIDDLE EAST

St Petersburg

Stockholm

Edinburgh

Riga

Copenhagen

Vilnius

Manchester Dublin

Amsterdam

Hamburg Dusseldorf

Brussels

Turin

Milan Nice

Marseille Madrid

Vienna

Stuttgart

Zurich

Toulouse

Lviv Munich

Basel Linz Innsbruck

Geneva

Bilbao

Kiev

Prague

Frankfurt

Paris Luxembourg Lyon

Minsk

Warsaw

Birmingham London

Moscow

Tallinn

Chisinau

Salzburg

Graz

Klagenfurt

Venice

Ljubljana

Budapest

Odessa

Zagreb

Split

Belgrade

Bologna

Bucharest Tbilisi

Soÿ a Dubrownik

Rome

Istanbul

Barcelona

Ankara

Yerevan

Athens

Lisbon

Malta Larnaca

Tel Aviv

lot.com

116

115_KA_06_LOTINFO.indd 116

Amman

Cairo

13.05.2015 09:05

SIAT KA P OŁ ° CZE ˛

route map

WARSZAWA

Pekin

Singapur

POLSKA ❚ POLAND

Gda°sk

Szczecin

WARSZAWA

Pozna°

ga we Pra docelo

sa Tra

a e ast an Mi row T e LO p o ez prz

o ba Bil enie

ł°cz are Po e-sh cod

115_KA_06_LOTINFO.indd 117

T LO

Wrocław

Rzeszów

Katowice Kraków

117

lot.com

13.05.2015 09:08

fleet FLOTA

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

Long-haul aircraft

Boeing 787 Dreamliner

LOT BUSINESS CLASS Dla Twojego komfortu fotele rozkładajˇ si˙ do pełnej po zycji leˆˇc ej. ❚ The seats fully recline to a ˜ at position for ultimate comfort.

SAMOLOTY ˜REDNIO° I KRÓTKODYSTANSOWE LOT BUSINESS CLASS Na krótkich i ˛rednich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu. ❚ On short- and medium-haul ˜ ights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

liczba ❚ number in ˜ eet długo˛˝ ❚ length rozpi˙to˛˝ ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasi˙g ❚ range liczba miejsc BC/PEC/EC ❚ capacity

LOT PREMIUM ECONOMY Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyˆszonym standardzie. ❚ A premium economy class designed especially with you in mind.

LOT PREMIUM ECONOMY Korzystaj z podwyˆszonego komfortu podróˆy w przyst˙pnej c enie. ❚ Enjoy higher travel comfort at an a˘ ordable price.

Embraer 195 Embraer 175** Embraer 170 Bombardier DHC-8Q400

lot.com

LOT ECONOMY CLASS System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami ❚ An in-˜ ight entertainment system with individual screens

Medium- and short-haul aircraft

Boeing 737-400

118

6 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

LOT ECONOMY CLASS DOMESTIC LOT ECONOMY CLASS Wysoki standard podróˆy w najatrakcyjniejszej cenie. LOT ECONOMY CLASS ❚ The high standard of travel in the most attractive price. liczba ❚ number in ˜ eet długo˛˝ ❚ length rozpi˙to˛˝ ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasi˙g ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3 500 km* 162

liczba ❚ number in ˜ eet długo˛˝ ❚ length rozpi˙to˛˝ ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasi˙g ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km* 112

liczba ❚ number in ˜ eet długo˛˝ ❚ length rozpi˙to˛˝ ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasi˙g ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

14 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km* 82

liczba ❚ number in ˜ eet długo˛˝ ❚ length rozpi˙to˛˝ ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasi˙g ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km* 70

liczba ❚ number in ˜ eet długo˛˝ ❚ length rozpi˙to˛˝ ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasi˙g ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

10 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km* 78

* dla kompletu pasaˆerów ❚ with a full passenger load ** w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rzˇdu ❚ including two aricraft at the disposal of the Polish government

115_KA_06_LOTINFO.indd 118

13.05.2015 09:09

115_KA_06_LOTINFO.indd 119

13.05.2015 09:09

Warsaw Chopin Airport

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

WARSZAWA ˜ LOTNISKO CHOPINA, POLSKA

Terminal A Gates 13-16

WARSAW CHOPIN AIRPORT, POLAND

Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

WARSZAWA LOT NISKO CHOPINA

Warsaw Chopin Airport

Informacja lotniskowa ❚ Airport information +48 22 650 4220

3 1

LOT Transfer Center

Check-in LOT

Kasy LOT ❚ LOT Ticket desk

2 3 Terminal A Gates 27-37

1 3

LOT Business Lounge Pass control Security check Terminal A Gates 38-45

Rail

the

y cit

cen

tre

Bus

useful information

BEZPIECZE˜ST WO

BEZPIECZE˜S TWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

PRZ YDATN E I NFO RMACJ E

zakaz palenia (równie˜ papierosów elektronicznych) ❚ no smoking (including e-cigarettes)

lot.com

DEKLARACJE CELNE ❚ CUSTOMS DECLARATIONS

nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

safety

podczas lotu ❚ during the ˛ ight

podczas startu i l˙dowania ❚ during take-oˇ and landing

laptop musi by˘ umieszczony w kieszeni fotela lub na półce ❚ laptop must be placed in seat pocket, or the locker above bez mo˜liwo˝ci poł˙cz eˆ, w ysyłania SMS-ów czy u˜ywania bluetootha ❚ without the possibility of calls, send SMS or use the bluetooth

Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajd˙ Paˆst wo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych). ❚ Sample of custom declaration form can be found in the in˛ ight entertainment system (on long-haul ˛ ights)

120

115_KA_06_LOTINFO.indd 120

13.05.2015 09:10

121

115_KA_06_LOTINFO.indd 121

13.05.2015 09:10

122

115_KA_06_LOTINFO.indd 122

13.05.2015 09:11

123

115_KA_06_LOTINFO.indd 123

13.05.2015 09:12

124 EK Kalejdoskop-1.indd 1 115_KA_06_LOTINFO.indd 124

30.04.2015 12:20 13.05.2015 09:12

125 12:20

115_KA_06_LOTINFO.indd 125

13.05.2015 09:13

useful information

BAGA˜ REJESTROWANY checked baggage BAGA˜ REJES TROWANY PRZEWO˜ONY W L UKU BAGA˜O WYM ❚ CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES

PRZYDAT NE INFORMACJE

LOT BUSINESS CLASS na długie dystanse ❚ on long haul ˇ ights

32 kg max

LOT PREMIUM ECONOMY na długie dystanse ❚ on long haul ˇ ights

32 kg max

23 kg max

LOT BUSINESS CLASS na krótkie dystanse ❚ on short haul ˇ ights

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul ˇ ights

23 kg max

LOT PREMIUM ECONOMY na krótkie dystanse ❚ on short haul ˇ ights

23 kg max

32 kg max

BAGA˜ DLA D ZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

23 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

Suma trzech wymiarów baga˛u rejestrowanego nie powinna przekraczaˆ 158 cm. ❚ The sum of three dimensions should not exceed 158 cm

23 kg max o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ a maximum of up to 158 cm

BAGA˜ PODR°CZN Y carry-on baggage LOT PREMIUM ECONOMY na długie dystanse ❚ on long haul ˇ ights

BAGA˜ P ODR°CZNY PRZEWO˜ONY NA P OKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES

8 kg max

ZWIERZ°TA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD PŁYNY W BAGA˜U PODR°CZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

lot.com

126

= 18 kg

Suma trzech wymiarów baga˛u podr˜cznego (długo˘ci, szeroko˘ci i wysoko˘ci) nie mo˛e przekraczaˆ 118 cm ❚ The sum of three dimensions ( length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max

9 kg

LOT PREMIUM ECONOMY na krótkie dystanse ❚ on short haul ˇ ights

Ze wzgl˜dów bezpiecze°st wa podró˛uj˝c e na pokładzie samolotu zwierz˜ta musz˝ pozostaˆ w trakcie całej podró˛y w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

= 12 kg

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

LOT BUSINESS CLASS na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul ˇ ights

9 kg max

LOT ECONOMY CLASS na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul ˇ ights

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ogranicze° na str onie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie s˜ aktualne na dzie° oddania magaz ynu do druku. Aktualna oferta i wysoko˛˝ opła t za przewóz dodatkowego bagaˆu dost ˇpne s˜ w biur ach sprzedaˆ y, Call Center b˜d˘ na str onie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to conÿ rm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com. Na niektórych poł˜cz eniach obsługiwanych małymi samolotami mog˜ obo wi˜z ywa˝ doda tkowe restrykcje odno˛nie wielko˛ci bagaˆu podr ˇcznego . ❚ Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft. Torba-kosz do przewozu niemowl˜ t lub fotelik samochodowy mog˜ b y˝ zabier ane na pokład w miarˇ w olnego miejsca. A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available. Z rynku polskiego obowi˜zuje doda tkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

115_KA_06_LOTINFO.indd 126

13.05.2015 09:14

Kaleidoscope_AMEX_205x265+5_new.ai

23.03.2015

13:29

127

115_KA_06_LOTINFO.indd 127

13.05.2015 09:15

FILMY ❚ MOVIES

TV ❚ TV

DLA DZIECI ❚ KIDS

AUDIO ❚ AUDIO

GRY ❚ GAMES

O NAS ❚ ABOUT US

ZMIENIAMY SI˜. DLA CIEBIE ❚ WE ARE CHANGING. FOR YOU

E-READER

W czerwcu w ramach oferty PLL LOT oferujemy Pa˜st wu 43 ÿ lmy (w tym 4 ÿ lmy chi˜sk ie i 4 ÿ lmy rosyjskie), 32 odcinki seriali (w tym hity HBO), trzy koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej. Zach˛cam y do zapoznania si˛ z e szczegółami wewn˙ trz systemu oraz z zakładkami „O nas” i kategori˙ „Zmieniamy si˛ dla C iebie” w sekcji „TV”, aby mogli Pa˜st wo przekonaˆ si˛ , co jeszcze postanowiliˇmy zrobiˆ , aby umiliˆ P a˜st wu podró˘. ❚ In June we would like to offer you 43 movies (including 4 Chinese movies and 4 Russian movies), 32 TV series’ episodes (including HBO blockbusters), 3 concerts, a selection of entertaining shows and a collection of new games and e-magazines. We encourage you to check it out yourself. Please take a look at the “About us” section and the “We’re changing for You” category in the TV section to see what else we have decided to do to make your travel experience even better.

NOWO°CI FILMOWE

lot.com

in-ﬂight entertainment

New in June

DRUGI HOTEL MARIGOLD ❚ THE SECOND BEST EXOTIC MARIGOLD HOTEL

FOCUS

CHAPPIE

KOPCIUSZEK ❚ CINDERELLA

W STRON˜ SŁ O˛CA ❚ SUNSHINE

HANNAH MONTANA ❚ HANNAH MONTANA: THE MOVIE

EMPEROR’S NEW GROOVE – COPYRIGHT ©2000 DISNEY; © 2015 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION. ALL RIGHTS RESERVED; © 2015 COLUMBIA PICTURES INDUSTRIES, INC., LSC FILM CORPORATION AND MRC II DISTRIBUTION COMPANY LP. ALL RIGHTS RESERVED; ©2015 DISNEY ENTERPRISES, INC.

in-flight entertainment system SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWE J

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

128

115_KA_06_LOTINFO.indd 128

13.05.2015 09:18

115_KA_06_LOTINFO.indd 129

13.05.2015 09:16

C ompa ny LP. A ll R ight s Re s er ved; ÂŠ2015 Dis ney Ent erpris es , Inc .

130

115_KA_06_LOTINFO.indd 130

13.05.2015 09:21

131

115_KA_06_LOTINFO.indd 131

13.05.2015 09:21

LOT to dopiero początek The flight is only the beginning

Kompleksowa obsługa twoich wakacyjnych podróży. Comprehensive trip service. Wczasy i wycieczki w najpiękniejsze miejsca świata Holidays and trips to the most beautiful places in the world

Podróże egzotyczne Exotic travel

Oferty Last Minute Last Minute offers

Kolonie i obozy Summer camps

Podróże poślubne Honeymoons

Wakacje dla seniorów Holidays for seniors

Oferty „szyte” na miarę” “Tailor-made” offers

Najlepsze warunki na połączenia krajowe i międzynarodowe LOT oraz innych przewoźników Best conditions for national and international LOT flights and other airlines

Wynajem samochodów Car rental

Rezerwacje hotelowe Hotel bookings

Ubezpieczenia podróżne Travel insurance

Serwis dostosowany do twoich indywidualnych potrzeb Customized service meeting to individual needs

Skontaktuj się z nami, wspólnie znajdziemy wakacje twoich marzeń. e-mail: rezerwacje@lottravel.com, tel.: +48 22 577 66 77 www.lottravel.com 115_KA_06_LOTINFO.indd 132

13.05.2015 09:22

Pekin Pekin Przedłużony weekend w Pekinie Przedłużony weekend w Pekinie

Warsaw Warsaw Warsaw

Pakiet zawiera:

Cena Cena pakietu pakietu od: od: Price from: Cena pakietu Price from: od: Price from:

5999 PLN PLN za 5999 za osobę osobę PLN person zaper osobę per person per person

• Bezpośredni lot na trasie Warszawa – Pekin – Warszawa samolotem Boeing 787 Dreamliner (klasa ekonomiczna) • Zakwaterowanie: 5 noclegów w hotelu Sun World hotel **** • Wyżywienie: 5 śniadań: typu bufet w hotelu, 3 Lunche: w lokalnych restauracjach, 3 Kolacje – w lokalnych restauracjach, w tym słynna kaczka po pekińsku Do lunchów i kolacji – 1 szklanka napoju typu soft drink (piwo, coca cola, woda mineralna) – w cenie • Zwiedzanie wg programu wraz z kosztami biletów wstępu • Prywatne transfery lotnisko – hotel – lotnisko • Prywatny transport w czasie zwiedzania • Serwis wykwalifikowanego przewodnika lokalnego z jęz. angielskim • Bilety na spektakl Kung-fu show • Ubezpieczenie turystyczne

Beijing Beijing Beijing

Plan Plan pobytu: pobytu: Plan pobytu: Dzień Dzień Przylot Przylot do do Pekinu Pekinu samolotem samolotem rejsowym rejsowym LO LO 091 091 oo godz. godz. 06:45. 06:45. Przejazd Przejazd

do cesarskiego ogrodu, jest Letni w Przylot do Pekinu samolotem rejsowym LO 091 o godz. 06:45. Przejazd do największego największego cesarskiego ogrodu, jakim jakim jest Letni Pałac. Pałac. Lunch Lunch w jednym jednym zznajwiększego pawilonów, Przejazd cesarskiego się ogrodu, jakim pałacu. jest Letni Pałac. na Lunch jednym pawilonów, znajdujących znajdujących się na na terenie terenie pałacu. Przejazd na Plac PlacwTiananmen Tiananmen 11 do (Plac Niebiańskiego Spokoju) Przejście do gmachu Opery Narodowej, czas z pawilonów, znajdujących się na terenie pałacu. Przejazd na Plac Tiananmen (Plac Niebiańskiego Spokoju) Przejście do gmachu Opery Narodowej, czas na na

Dzień

(Plac Niebiańskiego Przejście do gmachu Opery Narodowej, czas na zdjęcia. Kolacja lokalnej zdjęcia. Kolacja w wSpokoju) lokalnej restauracji. restauracji. zdjęcia. Kolacja w lokalnej restauracji. Dzień Dzień Śniadanie. Śniadanie. Przejazd Przejazd do do Świątyni Świątyni Nieba Nieba –– największego największego obiektu obiektu sakralnego sakralnego Dzień Śniadanie. Przejazd do Świątyni Nieba – największego sakralnego cesarskich Chin. do Miasta Cesarskiego Zimowego cesarskich Chin. Przejazd Przejazd do Zakazanego Zakazanego Miasta czyli czyliobiektu Cesarskiego Zimowego cesarskich Chin. Przejazd do Zakazanego Miasta czyli Cesarskiego Zimowego Pałacu. Pałacu. Po Po lunchu lunchu –– przejażdżka przejażdżka rikszami rikszami po po najstarszych najstarszych uliczkach uliczkach miasta miasta Pałacu. Po lunchu – przejażdżka rikszami po najstarszych uliczkach miasta (teren tzw. Hutongów). Chwila relaksu na malowniczej uliczce pełnej (teren tzw. Hutongów). Chwila relaksu na malowniczej uliczce pełnej barów. barów. (teren tzw.w Chwila relaksu na malowniczej pełnej barów. Kolacja lokalnej Wieczorem –– udział spektaklu „Kung-Fu Kolacja wHutongów). lokalnej restauracji. restauracji. Wieczorem udział w w uliczce spektaklu „Kung-Fu Kolacja w lokalnej restauracji. Wieczorem – udział w spektaklu „Kung-Fu Show”. Show”. Show”. Dzień Dzień Śniadanie. Zwiedzanie Świątyni Harmonii ii Pokoju. Po lunchu wyjazd poza Śniadanie. Zwiedzanie Świątyni Harmonii Pokoju. lunchu wyjazd poza Dzień Śniadanie. Zwiedzanie Świątyni Harmonii i Pokoju. Po Po lunchu wyjazd poza miasto ii zwiedzanie Wielkiego Muru. Wjazd kolejką linową w partie miasto zwiedzanie Wielkiego Muru. Wjazd kolejką linową w wyższe wyższe partie miasto i zwiedzanie Wielkiego Muru. Wjazd kolejką linową w wyższe partie i zdobywanie chińskiego muru w miejscu, pochodzącym z okresu dynastii i zdobywanie chińskiego muru w miejscu, pochodzącym z okresu dynastii i zdobywanie chińskiego muru w miejscu, pochodzącym z okresu dynastii Ming. Trekking po Wielkim Murze. Powrót do miasta, pożegnalna kolacja. Ming. Trekking po Wielkim Murze. Powrót do miasta, pożegnalna kolacja. Ming. Trekking po Wielkim Murze. Powrót do miasta, pożegnalna kolacja.

Dzień Dzień Dzień

Śniadanie. Śniadanie. Dzień Dzień wolny wolny na na własną własną aktywność aktywność

Śniadanie. Dzień wolny na własną aktywność 44 Śniadanie. Dzień wolny własną aktywność. Śniadanie. Dzień wolny na własną aktywność. Śniadanie. Dzień wolny nana własną aktywność. 55 Wczesne śniadanie. Transfer lotnisko, wylot Polski samolotem Wczesne śniadanie. Transfer na lotnisko, wylot do Polski samolotem Wczesne śniadanie. Transfer nana lotnisko, wylot dodo Polski samolotem rejsowym 092 oo 08:45. LOLO 092 o 08:45. rejsowym LO 092 08:45. 66 rejsowym

Dzień Dzień Dzień

Beijing Beijing

Extended Extendedweekend weekend ininBeijing Beijing Price includes: • Direct flight on the route Warsaw – Beijing – Warsaw with Boeing 787 Dreamliner (economy class) • Zakwaterowanie: 5 noclegów w hotelu Sun World hotel **** • Accommodation: 5 nights at Sun World Hotel****, Meals: 5 buffet breakfasts: in the hotel, 3 lunches: at local restaurants, 3 dinners – at local restaurants, including the famous Peking duck. Lunches and dinners – 1 cup of soft drink beverage (beer, coca cola, mineral water) – included in the price. • Sightseeing according to the program, including the cost of tickets • Private transfers between the airport and the hotel • Private transportation during sightseeing • Qualified local English-speaking guide • Tickets for the ‘Kung Fu show’ • Travel insurance

Kontakt Kontakt Kontakt Contact Contact Contact

www.lottravel.com www.lottravel.com www.lottravel.com +48 2222 577 6666 7777 +48 577 +48 22 577 66 77

Itinerary: Itinerary: Itinerary: Dzień Dzień DzieńArrival

to to Beijing aboard thethe regular LOLO 091091 flight at at 06:45 a.m. Arrival aboard regular flight a.m. Arrival to Beijing Beijing aboard the regular LO 091 flight at 06:45 06:45 a.m.

to to the largest emperor’s garden of of the Summer Palace. Transfer largest emperor’s garden Summer Palace. Transfer to the the largest emperor’s garden of the the Summer Palace. 11 Transfer Lunch in in one of of pavilions located in in the Summer Palace garden. Lunch located Summer Palace garden. Lunch in one one of pavilions pavilions located in the the Summer Palace garden.

Transfer to to the Tiananmen Square (Gate of of Heavenly Peace). Transfer Tiananmen Square (Gate Peace). Transfer to the the Tiananmen Square (Gate of Heavenly Heavenly Peace). Walk to to thethe building of of thethe National Opera, time to to take photos. Walk building National Opera, time take photos. Walk to the building of the National Opera, time to take photos. Dinner in a local restaurant. Dinner Dinner in in aa local local restaurant. restaurant.

Dzień Breakfast. Dzień Dzień

Transfer to the Temple of Heaven – the largest sacral Breakfast. Transfer to the Temple of Heaven – the largest sacral

Breakfast. Transfer to the Temple – the largest of imperial China. Transfer to of theHeaven Forbidden City, that sacral is the facility of China. the City, facilityWinter of imperial imperial China. Transfer to the Forbidden Forbidden City, that the 22 facility Imperial Palace. AfterTransfer lunch – to a ride in a rickshaw inthat the isis the Imperial Winter Palace. After lunch – a ride in a rickshaw Imperial Winter After lunch –Hutongs’ a ride inarea). a rickshaw in the the oldest streets of thePalace. city (the so-called Shortin

oldest of (the Hutongs’ Short oldest streets streets of the the city city street (the so-called so-called Hutongs’ area). Short relaxation in a picturesque full of bars. Dinnerarea). in a local relaxation in street full relaxationEvening in aa picturesque picturesque street full of of bars. bars. Dinner Dinner in in aa local local restaurant. – „Kung-Fu Show”. restaurant. restaurant. Evening Evening –– „Kung-Fu „Kung-Fu Show”. Show”. Dzień Breakfast, Transfer to the Temple of Peace and Harmony. Lunch Dzień Dzieńand Breakfast, Transfer Temple and Breakfast, Transfer to the theEntrance Temple of of Peace Peace and Harmony. Harmony. Lunch visit of the Great to Wall. to the highest parts by Lunch and of Great Entrance the highest parts by a cable car and climbing a portion of theto during the and visit visit of the the Great Wall. Wall. Entrance towall thebuilt highest parts byMing aa cable car of the during the Dynasty. over the aGreat Wall. tobuilt the city, farewell cableTrekking car and and climbing climbing a portion portion ofReturn the wall wall built during the Ming Ming Dynasty. dinner. Dynasty. Trekking Trekking over over the the Great Great Wall. Wall. Return Return to to the the city, city, farewell farewell Dzień dinner. dinner. Dzień DzieńBreakfast. Day off for own activity. Breakfast. Breakfast. Day Day off off for for own own activity. activity.

4 4 Breakfast. Day off for own activity. 5 Breakfast. Day Day off off for for own own activity. activity. 5 EarlyBreakfast. breakfast. Transfer to the airport, departure for Poland aboard regular LO 092Transfer flight atto 08:45 a.m. departure breakfast. the 6 theEarly Early breakfast. Transfer to the airport, airport, departure for for Poland Poland aboard aboard the regular regular LO LO 092 092 flight flight at at 08:45 08:45 a.m. a.m. 6 the

Dzień

Dzień Dzień

Dzień

Dzień Dzień

133

115_KA_06_LOTINFO.indd 133

13.05.2015 09:49

115_KA_06_LOTINFO.indd 134

13.05.2015 09:22

Kawa VIA Colombia ❚ VIA Colombia co˜ ee

Rozkładowe rejsy mi˜dz ykontynentalne ❚ Scheduled intercontinental ˙ ights

Perfect Ceylon Tea Elegant Earl Grey Ceylon Green Tea Arabian Mint Tea with Honey Lively Lime and Orange Fusion

LOT gourmet menu

8 PLN E

ME NU LOT G OU RME T

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód

E ❚ European and Middle East ˙ ights

8 PLN E

Owsianka jabłko z cynamonem ❚ Apple and cinnamon oatmeal 8 PLN E

Oferta °wie˝ych posiłków dost˜pna we wszystkich rejsach krótkiego zasi˜gu, z wyj˛tkiem BUD i PRG ❚ Fresh meals oˇ er available on all short haul ˙ ights except BUD and PRG

KANAPKI ❚ SANDWICHES

NEWR OFFE

Kanapka z pieczonym kurczakiem, sałat˛, ogór kiem konserwowym, serkiem ˝mietankowym oraz koperkiem ❚ Sandwich with chicken, iceberg lettuce, pickled cucumber and cream cheese with dill

12 PLN E

Kanapka z w˙dz onym serem, suszonymi pomidorami, oliwkami oraz serkiem ˝mietankowym ❚ Sandwich with smoked cheese, dried tomatoes, olives and cream cheese

12 PLN E

SAŁATKI ❚ SALADS Sałatka z kurczakiem, makaronem, oliwkami oraz suszonymi pomidorami ❚ Salad with chicken, pasta, olives and dried tomatoes

DANIA CIEPŁE ❚ HOT DISHES Menu serwowane podczas wi˜kszo°ci rejsów trwaj˛c ych powy˝ej 2 godzin ❚ Menu available on selected ˙ ights over 2 hours

Wrap z kurczakiem, grillowan˛ cuk ini˛ or az sosem pomidorowym ❚ Chicken wrap with grilled zucchini and tomato sauce

NEWR OFFE 12 PLN E

NEWR OFFE

15 PLN E

135

115_KA_06_LOTINFO.indd 135

lot.com

13.05.2015 09:23

ME NU LOT G OU RME T

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód

Rejsy mi˜dz ykontynentalne

E ❚ European and Middle East ° ights

I Intercontinental ° ights

ZESTAWY ❚ SETS

LOT gourmet menu

SAVEN 3 PL

SAVEN 2 PL

Dowolna kanapka + kawa/herbata ❚ Sandwich + co° ee/tea

17 PLN E

Dowolna kanapka + piwo ❚ Sandwich + beer

18 PLN E

SAVEN 5 PL

Danie ciepłe + wino ❚ Hot meal + wine

20 PLN E

Zestaw dla dzieci ❚ Set for kids

PRZEK˜SKI ❚ SNACKS

lot.com

20 PLN E

Zestaw dost˜pny podczas wybranych rejsów ❚ Set available during selected ° ights

Baton zbo˛ owy Ba! ❚ Cereal bar Ba!

Snickers x 2

Twix Xtra

4 PLN E I

5 PLN E I

NEWR OFFE

Orzeszki Crispers Paprika ❚ Peanuts Crispers Paprika 5 PLN E

7 Days

Haribo

Mieszanka studencka ❚ Mix of nuts, raisins and almonds

6 PLN E I

8 PLN E I

Puree ziemniaczane z boczkiem ❚ Mashed potatoes with bacon

Zupa pomidorowa ❚ Tomato soup

Pringles

M&M’s

8 PLN E

10 PLN E I

136

115_KA_06_LOTINFO.indd 136

13.05.2015 09:24

NAPOJE ❚ BEVERAGES Sok Tymbark

Rejsy mi˜dz ykontynentalne

Schweppes Tonic Water

Napój aloesowy ❚ Aloe Vera drink

5 PLN E

❚ Tymbark juice

I ❚ Intercontinental ° ights

PEPSI, PEPSI MAX

orange, tomato, apple

5 PLN E

Tymbark Kubu˝ Mus ❚ Tymbark Kubu˝ M ousse

Lipton Ice Tea Lemon

4 PLN E

5 PLN E

BLACK

Napój energetyczny

BLACK

Energy drink

5 PLN E

BESTER

ALKOHOLE ❚ ALCOHOLIC BEVERAGES*

SELL

Cydr Lubelski ❚ Lubelski cider

Wino wytrawne czerwone ❚ Red dry wine

Wino wytrawne białe ❚ White dry wine

Wino musuj˛c e ❚ Sparkling wine

8 PLN E I

10 PLN E I

15 PLN E I

Beefeater Gin

Wyborowa Wódka ❚ Vodka

˜ ywiec Piwo ❚ Beer

12 PLN E I

10 PLN E I

8 PLN E I

Grant’s Whisky 12 PLN E I

NEWR OFFE

LOT gourmet menu

pomara˛cz owy, pomidorowy, jabłkowy

NEWR OFFE

ME NU LOT G OU RME T

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód

E ❚ European and Middle East ° ights

*Przepraszamy za ewentualne zmiany w ofercie ❚ *Please accept our apologies for product changes

Oferta dost˜pna w rejsach rozkładowych wykonywanych samolotami LOT. ❚ The o˙ er is available on LOT operated scheduled ° ights. Płatnoˆˇ mo˘na zrealizowaˇ gotówką w złotych polskich oraz (z wyłączeniem bilonu) w euro, dolarach ameryka˛sk ich i dolarach kanadyjskich lub za pomocą kart kredytowych. Maksymalna wartoˆˇ jednorazowych zakupów dla kart: Visa, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express i PolCard jest ograniczona do 1000 PLN. ❚ Payment can be made by cash in Polish Zloty (PLN) and Euro (EUR), American dollars (USD) and Canadian Dollars (CAD) (except coins) or by credit cards. The maximum value of one-o˙ purchases for the cards: VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express and Polcard is limited to 1000 PLN. Prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty przy płaceniu za posiłek. Dzi˜kujemy! ❚ Please, make sure you have the exact amount of money available. Thank you! Alkohol sprzedajemy pasa˘erom powy˘ej 18. roku ˘ycia. Spo˘ywanie własnego alkoholu jest zabronione. ❚ Alcoholic beverages are only sold to passengers aged 18 or over. Consumption of own alcohol on board is not permitted. PLL LOT S.A. zastrzegają sobie mo˘liwoˆˇ zmiany cen bez wczeˆniejszego uprzedzenia. Z góry przepraszamy za ewentualne utrudnienia. ❚ All information is correct at the time of writing. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice. Please accept our apologies for any inconvenience. Zdj˜cia posiłków mają charakter poglądowy, rzeczywisty wygląd produktów mo˘e ró˘niˇ si˜ od pr ezentowanego na zdj˜ciach. ❚ Pictures of meals are for illustration only, actual product appearance may di˙ er from the one presented in the pictures.

115_KA_06_LOTINFO.indd 137

137

lot.com

13.05.2015 09:24

115_KA_06_LOTINFO.indd 138

13.05.2015 09:24

Airport_prasa_Kalejdoscop_205x265+5_OK.indd 1

13/04/15 10:20

328103-Ogl-Kalejdoscope-Magenta-205x265.indd 1

21.04.2015 14:37