Kaleidoscope July 2015 by LOT Polish Airlines

take me home

/ zabierz mnie

lot.com

07/2015

Turkey

DLACZEGO WARTO ODWIEDZIĆ FRANKFURT ❚ RESET MÓZGU ❚ ZACZĘŁO SIĘ OD LEMA ❚ GDZIE SIĘ BAWIĆ ❚ TAMARA ŁEMPICKA – KRÓLOWA ART DÉCO ❚ CO NA DESER

TURCJA

MAGAZYN POKŁADOWY PLL LOT S.A. EGZEMPLARZ BEZPŁATNY/FREE COPY ISSN 0239-9032

N OT E F RO M C EO

edytorial

ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day. 2

There is nothing else like it in Warsawâ&#x20AC;Ś

ÂŠCREDITS

www.restauracjarozana.com.pl

N OT E F RO M C EO

edytorial

zanowni Państwo, tak jak wspominałem w ostatnim wydaniu Kaleidoscope’u: w pracy linii lotniczej nie ma nic przyjemniejszego od planowania i ogłaszania nowych kierunków. Z nieukrywaną radością mogę już potwierdzić, że od stycznia 2016 r. LOT otworzy nowe bezpośrednie połączenie pomiędzy Warszawą a Tokio. Trzy razy w tygodniu nasi pasażerowie będą mogli polecieć do stolicy Japonii na pokładach najnowocześniejszego samolotu świata – Boeinga 787 Dreamliner. Wybór Tokio jest nieprzypadkowy: to jedno z najważniejszych azjatyckich centrów biznesowych i technologicznych. Zachwycająca kultura i obyczaje. Perfekcja nowoczesnych technologii w idealnym połączeniu z nutą tradycji. To pierwsze, ale nie ostatnie nowe połączenie, które uruchomimy zaraz po zakończeniu restrukturyzacji. Nie zapominamy o naszych pasażerach, którzy chcą komfortowo i bez stresu dotrzeć na lotnisko. Od lipca uruchomiliśmy usługę Bus&Fly, czyli specjalne linie autokarowe LOT-u, które połączą centra pięciu miast, m.in. Łodzi, Białegostoku czy Lublina z warszawskim Lotniskiem Chopina. Rozkład połączeń busów jest tak przygotowany, by mogli Państwo szybko i wygodnie przesiąść się na jak największą liczbę rejsów europejskich oraz atlantyckich. To wszystko w ramach jednego biletu na autobus i samolot. Na wszystkich trasach autokarowych pasażerowie otrzymują bezpłatny dostęp do wi-fi, dlatego po więcej szczegółów zapraszam na lot.com. Z podniebnymi pozdrowieniami,

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Sebastian Mikosz

Dear Passengers, As I said in the previous issue of Kaleidoscope, nothing is more satisfying for an airline than adding new connections. It gives me great pleasure to tell you that LOT Polish Airlines will be flying direct between Warsaw and Tokyo as of January 2016. You will be able to fly to Tokyo on the most advanced aircraft in the world,

OD STYCZNIA 2016 R. TRZY RAZY W TYGODNIU NASI PASAŻEROWIE BĘDĄ MOGLI POLECIEĆ DO TOKIO NA POKŁADACH NAJNOWOCZEŚNIEJSZEGO SAMOLOTU ŚWIATA – BOEINGA 787 DREAMLINER. AS OF JANUARY 2016, OUR PASSENGERS WILL BE ABLE TO FLY TO TOKYO ON THE MOST ADVANCED AIRCRAFT IN THE WORLD, THE BOEING 787 DREAMLINER, THREE TIMES A WEEK.

the Boeing 787 Dreamliner. The choice of Tokyo was not accidental – the Japanese capital is one of the most important business and technological hubs in Asia, and its culture and customs are fascinating. This is where state-of-the-art technology meets centuries of tradition. This is the first, but certainly not the last, connection we will be launching once we finish restructuring the company. We never forget our passengers, who want to get to the airport in comfort and without stress. We launched our Bus&Fly coach service in early July. This will connect five Polish cities, including Łódź, Białystok and Lublin, with Warsaw’s Chopin Airport. The coach schedule is especially designed to complement the flight schedule, so that you can board as many European and Atlantic flights as possible quickly and easily. All this will be available via a single coach and plane ticket. All coaches offer free WiFi Internet access. For more information please go to lot.com. Wishing you many wonderful flights.

N OT E F RO M T H E E D I TO R

od naczelnej

oddany nadmiernej eksploatacji człowiek jest jak wyjałowiona ziemia – czytam w artykule o resecie mózgu pt. Wyrzuć zegarek, odzyskaj czas! na str. 46 tego wydania Kaleidoscope’u. Faktycznie, gonią nas terminy, staramy się dopasować do wyśrubowanych harmonogramów, bierzemy odpowiedzialność za zbyt wiele w zbyt krótkim czasie… I nie jesteśmy już w stanie temu podołać. Tylko że jakoś nigdy nie myślałam o swojej pracy jak o pracy. Gdzie zatem kończy się mój obowiązek zawodowy i zaczyna praca, skoro traktuję ją raczej jak pasję? A jednak okazuje się, że nawet w pogoni za pasją można się zabiegać. I wspaniałe krajobrazy zmieniające się przed moimi oczami jak w kalejdoskopie przestają cieszyć, a zaczynają męczyć. Zabierz mózg na spacer – czytam w artykule. Doprowadź umysł do stanu rozluźnienia, beztroski – radzą psychologowie. Efekt? Ponoć w kwadrans można zrobić coś, co zabierało nam dotąd godzinę! Tylko co zrobić z tym zyskanym właśnie czasem? Poświęcić na realizację pasji? Otóż nie! Trzeba po prostu leniuchować, bo wtedy właśnie przychodzą nam do głowy najgenialniejsze pomysły. I przypomniało mi się, jak bardzo kreatywna potrafię być, bujając się na hamaku w Afryce, gdzie usłyszałam kiedyś stare abisyńskie przysłowie: „Przy stworzeniu świata Bóg dał Europejczykom zegar, a Afrykanom czas”. No niby racja, tylko kiedy ja będę miała czas na to lenistwo?

PSYCHOLOGOWIE MÓWIĄ, ŻE CZASEM TRZEBA PO PROSTU POLENIUCHOWAĆ, BO WTEDY WŁAŚNIE PRZYCHODZĄ NAM DO GŁOWY NAJGENIALNIEJSZE POMYSŁY. PSYCHOLOGISTS RECOMMEND THAT WE SOMETIMES KICK BACK AND RELAX BECAUSE THAT IS WHEN BRILLIANT IDEAS COME TO MIND.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Martyna Wojciechowska

“An overworked person is like barren land”, reads the article about clearing your head “Throw away your watch and reclaim time” on page 46 of this issue of Kaleidoscope. We all have to meet strict deadlines and fit in with tight schedules, and we all have too much to do and too little time to do it... And we simply cannot cope with it all. But the thing is, I’ve never thought of my work as work. Where do professional obligations end and where does work begin if I treat it as a hobby? As it turns out, you can find yourself under the hammer, even when you’re doing what you love. Beautiful landscapes flashing in front of me like a kaleidoscope no longer bring any joy, but have begun to tire me out. “Clear your head by going for a walk,” I read in the article. “Put your mind into a state of relaxation and adopt a carefree attitude”, the psychologists say. And the result? A task that used to take an hour now supposedly takes just 15 minutes. And what are we supposed to do with all this extra time? Spend it on our hobbies and interests? Actually, no. The idea is to kick back and relax. That way, brilliant ideas will come to mind. I just remembered how creative I became once while rocking in a hammock in Africa. I suddenly heard an old Abyssinian proverb “When He created the world, God gave Europeans watches and Africans time.” That may well be true, but when am I going to find the time to laze about?

©CREDITS

Nowe

Renault ESPACE Czas należy do Ciebie

Już od 1312 zł miesięcznie w Renault Business Plan Wyrusz w podróż z Kevinem Spacey na espace.renault.pl Miesięczna rata netto dla nowego Renault Espace Life Energy dCi 130 w ofercie Renault Business Plan na 36 miesięcy z całkowitym limitem przebiegu 60 tys. km i opłatą wstępną 20%. Szczegółowe warunki Renault Business Plan oferowanego przez RCI Leasing Polska Sp. z o.o. dostępne u Autoryzowanych Partnerów Renault. Wersja prezentowana na zdjęciu – Zen z wyposażeniem dodatkowym. Zużycie paliwa w cyklu mieszanym w zależności od wersji wynosi od 4,4 do 6,2 l/100 km, emisja CO2 od 116 do 140 g/km. Zużycie paliwa i emisja CO2 określone zgodnie z obowiązującymi wytycznymi. Zużycie paliwa jest uzależnione od umiejętności i zachowania kierowcy, warunków atmosferycznych i innych okoliczności na drodze. Koncern Renault dba o środowisko, a samochody naszej marki składają się z części nadających się do odzysku i recyklingu. Szczegółowe informacje dotyczące spełniania wymogów ochrony środowiska znajdują się na stronie www.renault.pl.

CREATIVE WAY

TAKE UP RESIDENCE, WHERE ARCHITECTURE BECOMES ART AND EVERYDAY LIFE TURNS INTO EXCITING EXPERIENCE.

Apartamentowiec Cosmopolitan ma wielkomiejską duszę, dlatego tak idealnie dopełnia się z Warszawą i jej kosmopolityczną naturą. Powstał w sąsiedztwie Parku Saskiego - jednego z najpiękniejszych parków stolicy i przesyconego historią Placu Grzybowskiego. Jego usytuowanie stanowi najlepsze połączenie - enklawy spokoju i rytmu serca metropolii, oferując z jednej strony ogromny wachlarz atrakcji życia kulturalnego, a z drugiej zaciszne i zielone miejsce do zamieszkania. Taka lokalizacja to ukłon w stronę tych, którzy cenią swój czas. Lunch z przyjaciółmi w świetnej restauracji za rogiem, książka w klimatycznej kawiarni z jej autorem przy stoliku obok, nowa opera, wieczorny koncert i oklaskiwany spektakl dwa kroki od domu. Na dotarcie do tych miejsc wystarczy zaledwie chwila, odmierzana przez widoczny z okien apartamentów zegar na PKiN. Elegancki, minimalistyczny, 44-piętrowy apartamentowiec z niezwykłym widokiem na panoramę Warszawy to projekt światowej sławy architekta - Helmuta Jahna. To miejsce dla ludzi z pasją, dynamicznych, aktywnych, poszukujących intensywnych doznań, jakie oferuje miasto. W nim serce bije mocniej nie tylko dlatego, że obok wciąż dzieje się coś intrygującego, ale również dzięki temu, że stając w świetle okien ukazujących rozpościerającą się panoramę miasta czujesz, że to Twoje miejsce i Twoja przestrzeń nad dachami Warszawy. Pozwól się przekonać, że Cosmopolitan jest stworzony dla Ciebie.

OF MODERN LIVING

Cosmopolitan apartment building has a big city soul, and that is why it ideally matches Warsaw with its cosmopolitan nature. Cosmopolitan was built in the neighbourhood of Park Saski - one of the most beautiful parks in the capital city of Warsaw, suffused with the history of Plac Grzybowski. Its location is a perfect combination of an enclave of peace with the heartbeat of a metropolis, offering a range of cultural attractions as well as a green and quiet place to live. Such a perfect location is ideal for those who value their time. A lunch with friends in a fine restaurant round the corner, a book in a cafĂŠ with a climate, with the author of the book sitting at a nearby table, a new opera, an evening concert and an applauded performance just two steps from your house. It takes just a short time to get to any important place in Warsaw, the time being seen from apartment windows on the clock of the Palace of Culture and Science. This elegant, minimalist, 44-floor apartment building with an amazing view on the panorama of Warsaw was designed by the world-famous architect, Helmut Jahn. It is a place for people with a passion, for dynamic and active people pursuing intensive experience the city can offer. In this city your heart beats stronger not only because there is something intriguing going on. When you stand in the light of windows looking at the panorama of the city you feel it is your place and your space over the roofs of Warsaw. Let us convince You that the Cosmopolitan has been made for You.

+48 535 10 10 10

www.cosmopolitan.waw.pl

CONTENTS CUSAPERUM SINCTUR ERIORECTE ETUSDANTUR? BERFERF ERITIUNT, SITAE DOLUT ODITIAECTO MAIO OMNIM FACESSITE NATIBER CHICIL IPSANDITIS SIM SUM NON COR AMUS PLISCILIA CONSEQUI CONSEDI REM. ❚ RATI DE VOLESED QUAERIT FUGIESED QUAERIT FUGT OPTUR, ILIA SEQUI APEL EST LAM LANDIGENDIT QUAM VELIQUOSSI CON CUS. RO DOLENDE CONSE IPIENTOTATEM FUGIA A DIS EA QUE CONSENTUR?

spis treści

tekst | by xxxek tomalik

POLISH HITS

fantastyka

P O D R Ó Ż E D O I N N YC H Ś W I AT Ó W eniendandi sinctur journeys cusaperum to other worlds

SAPKOWSKI, DUKAJ, GRZĘDOWICZ... MACIE OCHOTĘ NA PODRÓŻ W NIEZNANE? POCZYTAJCIE POLSKĄ FANTASTYKĘ. ❚ SAPKOWSKI, DUKAJ, GRZĘDOWICZ... FANCY A JOURNEY INTO THE UNKNOWN? TRY READING SOME POLISH SCIENCE FICTION AND FANTASY.

tekst | by dawid karpiuk, newsweek polska

statnią rzeczą, jaką zobaczył Grześ, zanim świat się skończył, był napis „Error 404” na ekranie monitora. Jeszcze chwilę wcześniej serwisy internetowe podały informację o nadciągającej zagładzie, ludzie zaczęli ginąć na ulicach. Wojna? Katastrofa kosmiczna? Dwadzieścia cztery godziny później jedyne, co pozostało po życiu na Ziemi, to ludzie, którzy w ostatniej chwili uciekli do sieci. Zamknięci w maszynach, które myślą, czują i pamiętają dawne czasy. Grześ jest jednym z nich. To początek Starości aksolotla, najnowszej powieści Jacka Dukaja. Dukaj to obok Andrzeja Sapkowskiego najważniejsza postać w polskiej fantastyce. Jeden z najczęściej nagradzanych autorów, porównywany do Lema, Dicka… O Sapkowskim też znów jest głośno, bo w maju do sklepów w ponad stu krajach trafił Wiedźmin. Dziki Gon, jedna z najbardziej oczekiwanych w tym roku gier wideo. A wiedźmina wymyślił Sapkowski. – Ci dwaj to nasz towar eksportowy – mówi Maciej Parowski, dziennikarz i pisarz. I Dukaj, i Sapkowski debiutowali w Fantastyce, piśmie, które Parowski współtworzył. Sapkowski jako dobiegający czterdziestki człowiek znikąd. Dukaj jako utalentowany nastolatek. – Fantastyka to nasza narodowa specjalność – mówi Maciej Parowski. Ma rację. Tylko jak to się stało? TEGO SIĘ NIE DA OCENZUROWAĆ Sam Orwell nie wymyśliłby tego lepiej. Ta historia zaczyna się w pierwszej połowie lat 80. XX w. W Polsce, średniej wielkości kraju we wschodniej Europie, nie

©CREDITS

Cyberiadę i Bajki robotów zilustrował Daniel Mróz, polski grafik, scenograf i rysownik. Pisarz mówił, że jego rysunki uważa za najlepsze, jakie kiedykolwiek miał. ❚ The Cyberiad and Fables for Robots were illustrated by Daniel Mróz, a Polish graphic designer, set designer and illustrator. Stanisław Lem found these to be the best illustrations his books ever had.

54 P OLISH HITS

96 MUST HAVE

12 DID YOU KNOW...?

60 P EOPLE AND THE WORLD

100 CULTURE

14 WHAT’S ON

68 L IFE STORY

104 GOOD JOB

18 THE BEST OF

74 G OOD FOOD

zaczęło się od Lema… it all began with Lem…

4 NOTE FROM THE EDITOR woda water

zabawa na całego amuse yourself

wydarzenia, festiwale festivals, events

Tamara Łempicka Tamara Łempicka

niezwykłe zwierzęta incredible animals

112 GOOD ADDRESS relaks i uroda R&R and beauty

113 CELEBRATING LIFE hotele i spa hotels and spa resorts

82 WITH TASTE

warto odwiedzić Frankfurt Frankfurt is the place to be

felieton Piotra Adamczewskiego Piotr Adamczewski’s column

32 JOURNEY OF THE LIFETIME

84 T AKE A LOOK

42 INTERVIEW

90 M AKE A WISH

48 GOOD LIFE

92 B EAUTY

baśniowa Turcja fairy-tale-like Turkey

Ewa Ewart – życie w napięciu Ewa Ewart – living under constant stress

Ford Coaching

sushi sushi

28 WHY

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Martyna Wojciechowska z–ca redaktor naczelnej Agnieszka Franus redaktor prowadząca Danuta Śmierzchalska korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, grafik prowadząca Ewa Borowska fotoedytorka Magdalena Rudzka DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Katarzyna Szablowska

106 GOOD JOB

80 G OOD FOOD

zielono mi… green all around

zresetuj mózg! reset your brain!

film, teatr, książka, muzyka, sztuka films, theatre, books, music, art

FM Logistic

na deser desserts

22 INSPIRATIONS

w stronę słońca towards the sun

120 BEHIND THE SCENES

lato jest Cyganką summer is a gypsy

podróż oczami walizki the journey of a suitcase

przez kolorowe okulary through coloured glass cała pod ochroną ready for the sun

New business & Corporate Media director Joanna Chlebna 605 102 006 project manager Olga Sztąberska 502 369 430 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. spółka komandytowa ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl

T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com

burda community network ZARZĄD Regional Director Poland & Czech Republic Margaret Ann Dowling Dyrektor Pionu Finansowo-Operacyjnego / CEO Tomasz Dziekan Commercial Director of Advertising Sales, Corporate Publishing & Business Development Barbara Topol

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick

Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

Reklama: Burda Publishing Polska sp. z o.o. spółka komandytowa Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@ burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Ewa Porycka, Katarzyna Paśnicka

3 NOTE FROM THE CEO

D I D YO U K N O W

woda

W O D N Y Ś W I AT waterworld WYPEŁNIA NAS OD ŚRODKA I OTACZA Z ZEWNĄTRZ. NIEWIDZIALNA – W POSTACI PARY, ALBO GROŹNA JAK OCEANICZNY SZTORM. Z CZYSTĄ I ZDATNĄ DO PICIA JEST TROCHĘ JAK ZE ZDROWYM ROZSĄDKIEM: WSZYSCY POTRZEBUJĄ, ALE MAŁO KTO POSIADA. WODA… ❚ WATER FILLS US WITHIN AND SURROUNDS US WITHOUT. UNSEEN AS IN VAPOUR OR TERRIFYING AS IN A FULL-BLOWN GALE. CLEAN AND POTABLE WATER IS A BIT LIKE COMMON SENSE: EVERYBODY NEEDS IT BUT HARDLY ANYONE HAS IT. WATER… tekst | by małgorzata t. załoga

JEST, A JAKOBY JEJ NIE BYŁO

abundant but scarce

Ziemia ma jej dużo w stanie płynnym, ale na Europie – księżycu Jowisza, jest Ogromna większość – 97,38% – ziemskich wód jej dwa razy więcej, a na okrążającym Saturna Tytanie – ok. 11 razy więcej. powierzchniowych jest słona, czego nie lubi ani większość Co ciekawe, nawet 10 razy więcej wody niż we wszystkich oceanach może roślin, ani zwierząt; kolejne dwa procent jest uwięzione znajdować się w minerałach tworzących ziemski płaszcz. Gdyby na Ziemi wody w lodowcach; do picia pozostaje mniej niż procent zabrakło, najbliższym prawdopodobnym źródłem jest nasz Księżyc. Lód stanowi wszystkich zasobów wodnych. ❚ The vast majority – dużą część wielu planetoid przemierzających Układ Słoneczny; Ceres – planeta 97.38% – of our surface water is salty. It is unfit for most karłowata między Marsem a Jowiszem, ma jej pięciokrotnie więcej plants and animals. Another 2% is ice. Less than 1% niż wszystkie zasoby słodkiej wody na Ziemi. ❚ Earth has of all water resources are potable. a lot of liquid water, but Jupiter’s moon Europa has twice as much and Saturn’s Titan has 11 times as much. Interestingly, ten times the water in all the world’s oceans can even be found in the do minerals that make up the Earth’s mantle. In the wyprodukowania litra do wyprodukowania litra event of scarcity, the nearest probable source benzyny potrzeba 10 litrów wody; benzyny potrzeba 10 litrów wody of water (albeitin the form of ice) is the Moon. kilogram pszenicy „potrzebuje” 1,5 tys. litrów jeden hamburger „potrzebuje” – 2400 litrów jeden hamburger – 2400 litrów Ice also makes up a large part of many WODA JEST T-shirt – ponad 4000 litrów T-shirt – ponad 4000 litrów planetoids in the Solar System. The dwarf WSZĘDZIE beczka piwa – 5700 litrów wody beczka piwa – 5700 litrów wody planet Ceres has five times as much water water is everywhere kilogram wołowiny – 15 tys. litrów kilogram wołowiny – 15 tys. litrów as all the freshwater reservoirs on Earth. nowy samochód – ponad 147 tys. litrów ❚ nowy samochód – ponad 147 tys. litrów ❚ Ludzkie ciało to w ponad to produce a litre of petrol to produce a litre of petrol we “need” 10 litres of water połowie woda. Najmniej we “need” 10 litres of water one hamburger - 2,400 l (procentowo) mają jej one hamburger - 2,400 l CO MA (PROCENTOWO) a T-shirt - over 4,000 l a T-shirt - over 4,000 l kobiety i osoby starsze, WIĘCEJ WODY? a barrel of beer - 5,700 l a barrel of beer - 5,700 l najwięcej – noworodki (u nich what has more water (by percentage)? a kilogram of beef - 15,000 l a kilogram of beef - 15,000 l woda stanowi ponad 75% a new car - over 147,000 l Mleko czy ogórek? To zielone. Choć mleko a new car - over 147,000 l masy ciała). Duży dąb uwalnia jest trochę jak woda, to w pełnotłustym krowim do powietrza 380 litrów wody jest jej ok. 87% (reszta to tłuszcze, białka i cukry), dziennie. Cząsteczka wyparowanej podczas gdy w świeżym ogórku – 96%. Owoce mają wody spędza w powietrzu przeciętnie z reguły mniej wody niż warzywa. Śnieg czy lód? Lód. 10 dni. Codziennie z lądów i wód przenika do Świeży śnieg to w 90–95%… powietrze uwięzione między atmosfery ponad 1000 km³ wody. ❚ The human body cząsteczkami wody. W lodzie jest go jakieś 10%, w zależności od is more than half water. Women and the elderly have sposobu schładzania. ❚ Milk or a cucumber? The cucumber. Milk might the least, while it constitutes over 75% of the body look like water but only about 87% of full-fat cow’s milk is water (the mass of newborns. A large oak tree releases rest is fats, proteins and sugars). A fresh cucumber, though, is 96% around 380 l of water into the air every day. water. Fruits usually have less water than vegetables. Ice or snow? Ice. An evaporated water particle spends an average Fresh snow is 90-95% air, trapped between water molecules. Ice only of 10 days in the air before it falls as rain has about 10% air, depending on the cooling method. (or snow). Our atmosphere absorbs over 1000 km3 of water from the lands and seas every day.

©SHUT TERSTOCK (5)

WODA W KOSMOSIE

water in space

W H AT ’ S O N OLSZTYN

nasze rekomendacje

OLA NA WARMII

ola in warmia

Warmia kusi nie tylko fantastyczną przyrodą. Co roku w jej stolicy przez dwa miesiące odbywa się Olsztyńskie Lato Artystyczne. Nie zabraknie poezji śpiewanej na Zamku, bluesowych nocy czy koncertów organowych. Ponadto spektakle cyrkowe i teatralne. Zabraknie tylko nudy. ❚ Warmia’s appeal extend beyond its fantastic nature. The Olsztyn Artistic Summer offers events that everyone is guaranteed to love for two months every year. The Castle will be echoing to the strains of lyrical ballads, and blues and organ concerts. 07, olsztynskielatoartystyczne.pl LONDYN

PORTRETY IKONY

portraits of an icon

Kadr z filmu Śniadanie u Tiffany’ego stał się jedną z najsłynniejszych fotografii ostatniego półwiecza. Audrey Hepburn spojrzy na nas z 44 czarno-białych stylizowanych portretów studyjnych oraz dokumentujących jej życie prywatne. ❚ A still from Breakfast at Tiffany’s has become one of the most iconic photos of the last half century. Audrey Hepburn will be gazing back at you from 44 black and white studio portraits and photos charting her private life.

KOCHANIE, POMALUJ MI… PLECY darling, paint my back Znudziło ci się własne ciało? Nie musisz go od razu zamieniać. Wystarczy pomalować na pokazach i warsztatach body paintingu w austriackim Pörtschach. Wieczorami można zaprezentować nowe barwy, dobrze bawiąc się na koncertach. ❚ Find your body boring? No need to trade it in for a new one. You can paint it instead at the bodypainting festival in Pörtschach, Austria at workshops during the day and show off your new colours and go to concerts at nighttime. 03–05.07, bodypainting-festival.com

02.07–18.10, npg.org.uk

EVENTS

PÖRTSCHACH

JAZZ NAD JEZIOREM jazz on the lake Szwajcarski festiwal od lat poszerza swoją formułę. Obok takich jazzmanów jak Chick Corea i Herbie Hancock spotkamy tu też gwiazdy pop. Lady Gaga, Lionel Richie, Lenny Kravitz czy Santana pogodzą i gusta, i pokolenia. ❚ Despite the name, this Swiss festival continues to push boundaries. Pop stars will be performing alongside front-rank jazz musicians like Chick Corea and Herbie Hancock this year. Lady Gaga, Lionel Richie, Lenny Kravitz and Santana will be bridging music tastes and generations. 07–18.07, montreuxjazzfestival.com

MORZE MUZYKI a sea of music

GDYNIA

01–04.07, openair.pl

Morze i muzyka to połączenie niezwykle kuszące, zwłaszcza latem. Jeśli do tego dodać atrakcyjną listę koncertów i wydarzeń, a także legendę, jaką cieszy się ten festiwal, nie pozostaje nic innego, jak wykupić karnet i miejsce na polu namiotowym. ❚ The sea and music – a very tempting combination, especially in summer. Add to that an exciting programme packed with concerts and events, plus the iconic status of the festival itself, and there is simply nothing for it but to buy a book of tickets and rent a campsite.

W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

SŁUCHAJCIE OPOWIEŚCI…

the japanese conquer london

Opowiadacze, gawędziarze, bajarze, w kulturach Afryki Zachodniej – grioci. Kiedyś pełnili ważną funkcję, przekazując historie, tłumacząc świat, scalając społeczności. Opowieści to motyw przewodni tegorocznej edycji Brave Festival. ❚ Storytellers, raconteurs, anecdotists, fabulists, griots in the cultures of West Africa. They used to play an important role: retelling events, translating the world, joining communities. Stories are the main theme of this year’s Brave Festival. 10–17.07, 2015.bravefestival.pl

PRAGA

WROCŁAW

KLASYCY NAD WEŁTAWĄ

prague proms

Czeska stolica pozazdrościła Londynowi i organizuje własne Promsy. Utwory największych mistrzów pod batutą wybitnych dyrygentów, do tego wnętrze secesyjnej Sali Smetany albo łódź braci Formanów – żaden meloman się nie oprze. ❚ Prague has decided to follow London and is now staging its own Proms. The works of the great masters will be performed under the baton of eminent conductors. Add the interiors of the Art Nouveau Smetana Hall and the Forman Brothers Mystery Boat. Not to miss! 07, pragueproms.cz KRAKÓW

SUŁTAN ROCKA

the sultan of rock

Brzmienia jego gitary nie da się pomylić z innym. Mark Knopfler da koncert w Krakowie. Zagra utwory z nowego solowego albumu Tracker, ale z pewnością nie zapomni o wielkich hitach Dire Straits. ❚ The guitar sound of Marc Knopfler is inimitable and the master is now bringing it to Kraków for one concert only. Knopfler will be featuring his latest solo album Tracker, but those of us itching to hear those great Dire Straits hits are not likely to come away disappointed.

The final Prague Proms 2015 concert is sure to appeal to audiences. Part of the programme will comprise music to famous TV series. Performers: Czech National Symphony Orchestra and Carl Davis, conductor.

13.07, livenation.pl

RYTM ANDALUZJI

SZEKSPIR W PARKU shakespeare in the park

the rhythms of andalusia Flamenco to rytm, flamenco to emocje. Jeśli flamenco, to w Hiszpanii. A najlepiej w połączeniu z innymi rodzajami muzyki i tańca. Przedstawienia taneczne i koncerty będą okazją do zwiedzenia zabytkowych miejsc Granady. ❚ Flamenco is all about rhythm and emotions. Flamenco is the essence of Spain. And it is best when coupled with other types of music and dance. A host of dance performances and concerts are the perfect opportunity to visit Granada. do /until 10.07, granadafestival.org

Dwa dzieła wybitnego Anglika – Burzę i mniej znanego Cymbelina – można podziwiać na tegorocznym festiwalu teatralnym pod gołym niebem w samym sercu Nowego Jorku. Bilety zdobyć niezwykle trudno, bo… są darmowe. Żeby tylko pogoda dopisała! ❚ This year’s New York festival brings two works of the legendary English playwright – The Tempest and Cymbeline – to the heart of the city. Admission is free. 07, shakespeareinthepark.org NOWY JORK GRANADA

Tak, masz kontrolę nad UV

Chroń swoje oczy przed szkodliwym promieniowaniem UV Jeżeli nosisz dobrej jakości okulary, materiał z którego wykonywane są soczewki, pochłania promieniowanie UV chroniąc oczy przed jego szkodliwym działaniem. Dotyczy to promieni padających na soczewki z przodu. Jednakże część promieni dociera również do oczu odbijając się od wewnętrznej powierzchni soczewek. Hoya UV Control to unikalna powłoka antyrefleksyjna, której zadaniem jest blokowanie szkodliwego

W trosce o Twoje oczy

promieniowania UV, odbijającego się od wewnętrznej powierzchni soczewek. Wszystko po to, by chronić Twoje oczy w 100%. Zadbaj o oczy i przejmij kontrolę nad promieniowaniem UV.

www.hoya.pl

Soczewki okularowe HOYA UV Control dostępne są w salonach optycznych

10 THE BEST OF

zwierzęta

T E , CO S K AC Z Ą I F R U WA J Ą whether it hops...

ZABAWNE, ZADZIWIAJĄCE, PRZERAŻAJĄCE… ŚWIAT ZWIERZĄT JEST TAK NIEWIARYGODNIE RÓŻNORODNY, ŻE CZASEM TRUDNO SIĘ ZORIENTOWAĆ, KTO JEST KIM. ❚ FUNNY, INTRIGUING, SCARY… THE ANIMAL WORLD IS SO EXTREMELY DIVERSE THAT IT’S SOMETIMES HARD TO TELL WHO’S WHO.

TO PIES CZY TO BIES?

is it a bird? is it a plane?

tekst | by małgorzata t. załoga

POMARAŃCZOWA I WŁOCHATA

orange and hairy

Choć wygląda na mrówkę, w rzeczywistości to osa z rodziny żronkowatych. Ich użądlenia paskudnie bolą, ale na szczęście żądlą głównie inne owady, po to by złożyć w ich ciałach jaja. W Polsce możne spotkać 4 z ok. 5 tys. gatunków należących do tej rodziny. ❚ It might look as an ant, but it’s actually a wasp belonging from the Mutillidae family. Their stings are very painful, but fortunately, they mainly use them against other insects, so they can lay eggs in their bodies. Poland hosts 4 of the 5,000-odd species of this family.

ACH, TE USTECZKA

what a mouth!

Maźnice (na zdjęciu Ogcocephalus radiatus) nie mają łusek. Używają płetw piersiowych i brzusznych do chodzenia po dnie, lekko się zataczając. Do czego im czerwone wargi – nie wiadomo. Za to leżący nad nimi wyrostek służy do wabienia zdobyczy: małych rybek, krabów, krewetek, mięczaków itp. ❚ The polka-dot batfish (Ogcocephalus radiatus) has no scales. It uses its fins to shuffle along the seabed. Why they have red lips is not known. A unicorn-like projection between the eyes serves as a lure to attract prey – small fish, crabs, shrimps, molluscs, etc.

DZIÓB TRZEWIK

shoe bill

Najbliższymi krewnymi tego dużego (ponad 6 kg) ptaszyska są pelikany i podobnie jak one trzewikodziób poluje na ryby. Położone blisko siebie oczy pozwalają widzieć trójwymiarowo. Z powodu wagi nie lubi latać. ❚ This large (over 6 kg) bird is most closely related to pelicans and similarly hunts fish with its massive beak. Closeset eyes allow for stereoscopic vision. As it’s a heavy bird, it doesn’t fancy flying too far.

Te pająki są kosmopolitami. Barwy kolczastego odwłoka mają odstraszać drapieżniki. ❚ These spiders live all over the world. The bright colours are meant to ward off predators.

©MINDEN PICTURES/FPM (2), SHUT TERSTOCK (2), GET TYIMAGES

Nie, to gąsienica widłogonki Cerura vinula. Zaniepokojona strzyka we wroga kwasem mrówkowym z gruczołka nad pyskiem, a z widełek wypuszcza trzęsące się czerwone wici. ❚ No, it’s a puss moth (Cerura vinula). When threatened, it spits formic acid from a gland above the mouth into the eyes of the enemy and raises its red tail, which has extendable flagellae, menacingly.

Gala Lotto

Wielka Warszawska

www.torsluzewiec.pl

Gonitwa Derby Nagroda

Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Emocje

Rozrywka

ÂŠCREDITS

Sport

Partnerzy Medialni:

zwierzęta

LENIUCH OSPAŁY sleeping beauty

To oficjalna polska nazwa tych niewielkich ssaków żyjących na Sri Lance. Leniwe są jednak tylko za dnia, nocą sprawnie polują na owady, żaby i jaszczurki. Jeśli nie padną ofiarą drapieżnika, dożywają nawet 15 lat. ❚ The red slender loris lives in Sri Lanka. It is a nocturnal animal that feeds on insects, frogs and lizards, but will also eat birds’ eggs, berries, leaves and buds. So long as it doesn’t fall prey to a predator, it can live up to 15 years.

NIEBIESKI SMOK blue dragon Te morskie ślimaki nagoskrzelne najchętniej pływają brzuchem do góry, wykorzystując gaz w żołądku. Polują na większe, jadowite rurkopławy i meduzy. ❚ These marine slugs can most often be seen swimming upside-down near the surface using a gas-filled stomach. They hunt prey larger than themselves, such as the venomous Portuguese man o’ war and the by-the-wind-sailor (Velella velella).

8 KRETOJEŻ

9 WĘDKARKI GŁĘBIN fishermen of the deep U ryb żabnicokształtnych największa jest głowa z zębiastą paszczą, do której wpada zdobycz zwabiona dyndającym nad nią światełkiem na końcu „wędki” – przekształconego promienia płetwy. Nie mają za to żeber, a ich ciało może się rozciągnąć tak, że potrafią połknąć zdobycz dwukrotnie większą od siebie. ❚ The biggest part of the body of the anglerfish is the head and mouth full of teeth. It lures its prey by a dangling “fishing rod” made of a transformed dorsal fin. These fish have no ribs, so their bodies can stretch to accommodate a meal twice their size.

tenrec

6 KOLOROWE „NIE JEDZ MNIE” bright “eat-me-nots” Drzewołaz karłowaty ma ledwie 2,5 cm, ale dzięki alkaloidom pozyskiwanym z mechowców, którymi się żywi, jest wyjątkowo niesmaczny. Za to opiekuńczy. Nosi kijanki na grzbiecie i karmi je niezapłodnionym skrzekiem. ❚ The strawberry poison-dart frog is only 2.5 cm long but the alkaloids in the mites it feeds on make it extremely unpalatable. These frogs are, however, very protective. They carry their young on their backs and feed them with unfertilized eggs.

Tenrek pręgowany mieszka w zaroślach Madagaskaru. Zagrożony potrafi częściowo zwinąć się w kulkę i nastraszyć napastnika kolcami, którymi w dodatku potrafi szczękać. ❚ The lowland streaked tenrec lives in the forests of Madagascar. When threatened, its barbed quills bristle and point towards the attacker’s nose or paws. The quills produce a faint chattering sound.

THE BEST OF

TU GDZIE BIJE SERCE WARSZAWY

PROMOCJA

THE HEART OF WARSAW BEATS RIGHT HERE Złote Tarasy to nie tylko centrum handlowe, ale też instytucja nowoczesnej rozrywki i kultury. Prawdziwa wizytówka stolicy Polski i symbol jej przemian. Złote Tarasy is much more than just a shopping centre. It is also a modern entertainment and cultural institution. Złote Tarasy is a genuine Warsaw landmark and a symbol of its transformation.

en widok zna każdy mieszkaniec stolicy. Pofalowany szklany dach ma hektar powierzchni, ale zachwyca lekkością. Stał się ikoną miasta i turystyczną atrakcją. Obiekt, którego nie sposób pomylić z jakimkolwiek innym budynkiem. Nazwa Złote Tarasy nawiązuje do historycznej ulicy Złotej oraz do architektury obiektu. Kaskadowo rozmieszczone tarasy obejmują dwa place miejskie – wewnętrzny z fontanną oraz zewnętrzny, otoczony restauracjami. Śmiało można powiedzieć, że tu bije serce miasta. Na pięciu poziomach centrum klienci znajdą ponad 200 marek handlowych, kluby muzyczne, kino wielosalowe oraz szereg punktów usługowych. Do tego 40 restauracji, barów i kawiarni – od sushi barów, przez włoskie specjały, aż po tradycyjną kuchnię polską. O zdrowie i sylwetkę zadbać można w nowoczesnym klubie fitness, a na muzyczną ucztę (i pysznego drinka) wpaść do kultowego Hard Rock Cafe. Jednak Złote Tarasy kojarzą się przede wszystkim z zakupami. W centrum działają sklepy takich marek jak: ZARA, H&M, Marks & Spencer, Van Graaf, Superdry, Hugo Boss, a także, TOPSHOP czy Victoria’s Secret Beauty & Accessories czy pierwszy na świecie salon Avon Studio. Pełen wybór oryginalnej biżuterii znajdziemy w salonach czołowych polskich i światowych marek. Lotnisko Chopina i Złote Tarasy łączy bezpośrednio Szybka Kolej Miejska. Świetna komunikacja i prestiżowa lokalizacja tuż obok Dworca Centralnego sprawiają, że będąc w Warszawie, nie sposób przeoczyć to niezwykłe miejsce. Ty też musisz tam być!

very Varsovian knows the sight. The wavy glass-paned roof spans a hectare but amazes with its lightness. It has become a city icon and a tourist attraction. There is no mistaking this building. The name Złote Tarasy [Golden Terraces] refers to both the name of the street [Złota, or “Golden”] and the architecture of the complex. The cascading terraces are structured around two city squares – one on the inside with a fountain and one on the outside, surrounded by restaurants. It can definitely be said that the heart of Warsaw beats right here. The centre’s five floors have over 200 brand stores, several music clubs, a multi-room cinema and a number of service outlets. All this plus 40 restaurants, bars and cafés – from sushi bars to Italian delicacies to traditional Polish cuisine. There is a state-of-the-art fitness club for those who like to work out and music lovers can pop into the Hard Rock Café – and enjoy a drink while they’re at it. But Złote Tarasy is mostly associated with shopping. The brands present here include ZARA, H&M, Marks & Spencer, Van Graaf, Superdry, Hugo Boss, TOPSHOP, Victoria’s Secret Beauty & Accessories and the only Avon Studio in the world. Top Polish and foreign jewellery brands offer a host of beautiful gems. Złote Tarasy is easily accessible from Chopin Airport as they are connected via the SKM train service. Excellent transport access and a prestigious location right next to the Central Train Station make Złote Tarasy the place to be in Warsaw. Come and visit us next time you’re in town.

I N S P I R AT I O N S

drzewa

ZIELONO MI… DRZEWA OD WIEKÓW INSPIRUJĄ LUDZKĄ WYOBRAŹNIĘ. OBECNE W MITOLOGIACH, TOWARZYSZYŁY OBRZĘDOM, UPAMIĘTNIAŁY HISTORYCZNE WYDARZENIA. SĄ KWINTESENCJĄ NATURY. ❚ TREES HAVE BEEN INSPIRING THE HUMAN IMAGINATION FOR CENTURIES. THEY HAVE BEEN AN IMPORTANT SYMBOL OF MYTHOLOGIES AND COMMEMORATED IMPORTANT HISTORICAL EVENTS. THEY ARE THE QUINTESSENCE OF NATURE.

©CREDITS

green all around

©CREDITS

I N S P I R AT I O N S

drzewa

Na poprzedniej stronie: USA – jezioro Caddo w Teksasie. Powyżej: RFN – kwitnące drzewa wiśni przy Heerstrasse w Bonn. Poniżej: UKRAINA – odcinek trasy kolejowej w pobliżu Klewania otacza tunel drzew. Na sąsiedniej stronie: IRLANDIA PÓŁNOCNA – bukowa aleja Dark Hedges w Ballymoney. ❚ Previous page: USA – the Caddo Lake in Texas. Above: GERMANY – blooming cherry trees along Heerstrasse in Bonn. Below: UKRAINE – railroad near Klevan running through a tunnel of trees. Opposite page: NORTHERN IRELAND – Dark Hedges oak avenue in Ballymoney.

©SHUT TERSTOCK , GET TYIMAGES (2)

I N S P I R AT I O N S

26 drzewa

Na sąsiedniej stronie: RFN – park we Frankfurcie nad Menem. Powyżej: JAPONIA – bambusowy las Sagano w Arashiyamie, dzielnicy Kioto. Poruszane wiatrem drzewa wydają charakterystyczny dźwięk. Poniżej: ANGLIA – jesień w hrabstwie Sussex. ❚ Previous page: GERMANY – a park in Frankfurt. Above: JAPAN – Sagano bamboo forest in Arashiyam, a district in Kyoto. When moved by the wind, the trees make an incredible sound. Below: ENGLAND – autumn in the Sussex county.

WHY

frankfurt

FRANKFURT frankfurt

DLA WIELU BYWA TYLKO PRZYSTANKIEM NA WIELKIM LOTNISKU, ALE JEST TO JEDNO Z NAJCIEKAWSZYCH MIAST W NIEMCZECH. ❚ FOR MANY IT’S JUST A STOPOVER AT A GIANT AIRPORT, BUT FRANKFURT IS ONE OF THE MOST EXCITING CITIES IN GERMANY.

Tu łatwo stracić głowę i pozbyć się pieniędzy. Centrum handlowe MyZeil ma 6 pięter i 77 tys. m2 powierzchni. Jedni podziwiają jego architekturę, inni zawartość butików. Dodatkową atrakcją są jedne z najdłuższych w Europie (46 m) ruchomych schodów. ❚ It’s easy to lose your head and go on a spending spree. The MyZeil shopping mall has six storeys and 77,000 sq. m. of space. Some admire its architecture, while others gasp at local boutiques. One of the longest escalators in Europe (46 m) provides an additional attraction. Jeśli spektakl w Operze skończy się łzawo, humor poprawi nam Muzeum Karykatury. ❚ If the show at the Opera ends with tears, lift your spirits at the Museum for Comic Art.

Alte Oper (Stara Opera). ❚ Alte Oper (Old Opera).

“Frankfurter”, mainly famous for the Frankfurter Würstel were made by Johann Georg Lahner (1772–1845), a butcher trained in Frankfurt.

Frankfurt można zwiedzać pieszo, urokliwe są zwłaszcza spacery bulwarami nad rzeką albo kolorowym zabytkowym tramwajem Ebbelwei Express, który kursuje w weekendy i święta. Opłata za bilet na godzinną wycieczkę obejmuje m.in. butelkę cydru. ❚ You may visit sights in Frankfurt by foot and stroll down the picturesque riverside boulevards or take a ride in a bright historic tram Ebbelwei Express running on weekends and holidays. The ticket for the one hour trip includes a bottle of cider.

©CREDITS

DLA ZAKUPOHOLIKÓW for shopaholics

PIESZO I TRAMWAJEM

by foot and by tram

tekst | by danuta śmierzchalska

WHY

Historia Targów Książki we Frankfurcie sięga czasów, kiedy Johannes Gutenberg wynalazł druk kilka kilometrów od miejsca, w którym się odbywają.

LOT POLECA ❚ RECOMMENDS Katarzyna Pieńkowska, Project Manager: Koniecznie trzeba zwiedzić Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Podzielone jest na trzy części – MMK1, MMK2, MMK3 – w trzech różnych budynkach na terenie miasta. W lipcu polecam m.in. wystawę dzieł Andy’ego Warhola w MMK1. ❚ The Museum of Modern Art is a must-see sight. It is split into three sections – MMK1, MMK2, MMK3 – tucked into three different buildings in the city. This July visit the Andy Warhol exhibition at MMK1.

Bary i restauracje na dachach budynków pozwalają podziwiać przy okazji panoramę miasta. ❚ Rooftop bars and restaurants offer the sweeping view of the city.

Wieżowce finansowych instytucji tworzą jedyny w swoim rodzaju skyline. ❚ Towering seats of financial institutions form a unique skyline.

ULICA ARTYSTÓW

the street of artists

Dzielnica Sachsenhausen w ostatnich latach zaczęła wyznaczać modowe trendy. Wokół Brueckenstrasse – między Starym Mostem i Diesterwegplatz – pojawiło się mnóstwo niewielkich butików młodych projektantów odzieży, biżuterii i akcesoriów. Jest tu też wiele sklepów z tradycyjnymi wyrobami oraz galerie. ❚ Recently, the Sachsenhausen district has become a fashion trendsetter. Tens of tiny boutiques run by young fashion, jewellery and accessory designers have sprung up around Brueckenstrasse. The area is also home to stores selling traditional fare and galleries.

ZAPACH PIENIĘDZY

the scent of money

Frankfurt jest siedzibą Europejskiego Banku Centralnego i drugiej co do wielkości europejskiej giełdy. Co krok jest tu jakiś bank albo siedziba firmy ubezpieczeniowej. ❚ Frankfurt is the seat of the European Central Bank and the second largest European stock exchange. You will come across a bank or an insurance company every now and then.

Dziewczyny przebrane za postaci z mangi w czasie Targów Książki. ❚ Girls dressed up as Manga characters at Frankfurt Book Fair.

LOT INFO WAW–FRA pon.–nd. ❚ Mo.–Su. 07.45–09.45, 17.05–19.00, 20.15–22.10 FRA–WAW pon.–nd. ❚ Mo.–Su. 07.30–09.15, 10.35–12.20, 19.50–21.35

Czas przelotu ❚ Flight duration 2:00, 1:45

Najlepsze oferty zawsze na ❚ Best price guarantee on lot.com

Römerberg – plac ratuszowy. Budynki zostały pieczołowicie odbudowane po wojennych zniszczeniach. ❚ Reconstructed historic half-timbered houses on Römerberg square.

frankfurt

turcja

©CREDITS

JOURNEY OF THE LIFETIME

WKRĘCONA W TURCJĘ ©CREDITS

hooked on Turkey TEN KRAJ MA WSZYSTKO, CZEGO POTRZEBUJĘ DO SZCZĘŚCIA. ❚ THIS COUNTRY HAS EVERYTHING I NEED TO BE HAPPY. tekst | by agnieszka franus

JOURNEY OF THE LIFETIME

turcja

Na poprzedniej stronie: wapienne baseny Pamukkale powstałe na zboczu góry Cökelez. U góry: bazar egipski w Stambule. ❚ Previous page: Pamukkale famous for the limestone pools on the slope of the Cökelez mountain. Above: The Egyptian market in Istanbul.

First, there is Istanbul. I fell in love with the place as a child. That may be because I loved reading stories about flying carpets, Sinbad the Sailor, Aladdin’s lamp and other characters that ignited my imagination. It’s only natural that Istanbul was the first foreign city I visited as an adult. And I’ve been coming back ever since. To the forest of minarets looming above the Golden Horn, to sunsets in the gardens that sprawl between the Hagia Sophia and the Blue Mosque, where I like to sit on a bench and tuck into gözlemes (pastry with filling) bought from a street vendor, watermelon and hot tea served in a tulip-shaped glass. These local flowers were transplanted to European gardens by the Turks, as the Ottoman sultans were the first tulip aficionados. I come back to Istanbul for its Grand Bazaar. I never have to buy anything, but just walking through the world’s oldest and largest market takes me on a journey back in time. There is a maze of 64 lanes and 4,000 shops, with more than 25,000 workers, all under cover. I come back the café next to the entrance to the Grand Bazaar, housed in a former madrasa, where I always take a break after a strenuous bout of sightseeing. Sitting in the shade of plane trees and smoking an apple-flavoured hookah, watch men mulling over backgammon. I come back for the evenings spent wandering along the Galata Bridge and Istiklal Avenue, where you’ll find the best hangouts in the city. And finally, because of Eminönü, a harbourside district where delicious fish kebabs are served from traditional boats and where you can set

tambuł. Zakochałam się w nim, jeszcze będąc dzieckiem. Może dlatego, że uwielbiałam czytać baśnie o latających dywanach, Sindbadach Żeglarzach, zaczarowanych lampach Aladyna i innych historiach, które rozbudzały moją wyobraźnię. Dlatego pierwszym zagranicznym miastem, które odwiedziłam już w dorosłym życiu, był właśnie Stambuł. I od tamtego momentu wracam do niego regularnie. Dla lasu minaretów, które wyrastają ze Złotego Rogu, dla zachodów słońca nad ogrodem między Hagią Sofią a Błękitnym Meczetem, gdzie siedząc na ławeczce, zajadam się kupionymi od obnośnych sprzedawców gözleme (naleśnikami z nadzieniem), arbuzami i gorącą herbatą serwowaną w kieliszkach w kształcie tulipanów. Te kwiaty europejskie ogrody poznały właśnie dzięki Turcji – pierwszymi miłośnikami tulipanów byli bowiem osmańscy władcy. Wracam tam dla Wielkiego Bazaru, gdzie nawet nie muszę niczego kupować, ale po którym spacer jest dla mnie niczym podróż w czasie, bo to najstarsze i największe centrum handlowe świata. Pod dachem rozciąga się labirynt 64 uliczek z 4 tys. sklepów. Wracam dla kawiarni Corlulu Ali Pasa przy wejściu na Wielki Bazar, a urządzonej w starej medresie, gdzie zawsze odpoczywam po intensywnym zwiedzaniu. W cieniu platanów, popalając sziszę, przypatruję się, jak panowie grają w warcaby. Wracam dla wieczorów spędzonych na włóczędze po moście Galata i ulicy Istiklal, gdzie znajdują się najlepsze imprezownie w mieście. Wreszcie dla przystani Eminönü, gdzie z tradycyjnych łodzi serwowane są wyśmienite rybne kebaby i skąd można wyruszyć w rejs Bosforem aż do Morza Czarnego, żeby w wiosce Anadolu Kaavaği na samym jego krańcu zjeść smażone kalmary i wypić piwo Efes. A potem zatrzymać się na Wyspach Książęcych i na ich dzikich plażach przenocować pod rozgwieżdżonym niebem. Wracam

Przystań Eminönü, gdzie kanapki można kupić prosto z łódki. Poniżej meczet Hagia Sofia i wirujący taniec derwiszy – element modlitwy sufickich mistyków. ❚ The Eminönü marina where you can buy sandwiches straight from a boat. Below: The Hagia Sofia mosque and the whirling dance of the dervishes – one of the elements of prayer of Sufi mystics.

JOURNEY OF THE LIFETIME

Atem exerit laborem vollaccum, ipsa volorem elibusam rerohitatati vendenis conem conserf erspedio. ❚ Ita volor as seque commos audae dolupturene non et libus endi dolum volor sam faccus utet dest

PO DRUGIE KAPADOCJA Nie potrafię o tej położonej w centrum Turcji krainie zapomnieć. O jej nieziemskich krajobrazach wyrzeźbionych w powulkanicznych skałach. Wyprawa do nich jest jak podróż do krainy fantazji, gdzie nic nie wydaje się rzeczywiste. Począwszy od nocy spędzonych w hotelach wykutych w skałach, które kształtem przypominają monstrualne grzyby lub wigwamy, po wieczorne wyprawy do piekarni w Göreme, stolicy tego regionu, by zajadać się chlebem prosto z pieca i włóczyć się bez celu po miasteczku, które rozkwita po zmroku. Nawet muzea są tu osobliwe – jedno z nich, w Göreme, chroni miejsce, gdzie mnisi wykuli w skałach dziesiątki kościołów, jakby każdy z nich chciał mieć swoje prywatne miejsce do modlitwy i kontemplacji. Albo podziemne miasta, Derinkuyu lub Kaymakligdzie, gdzie wieki temu miejscowa ludność ukrywała się przed najeźdźcami. Nawet 20 tys. osób potrafiło tam przeżyć pół roku bez oglądania słońca.

off for a cruise down the Bosporus all the way to the Black Sea. Once there, you can try fried calamari and Efez beer in a coastal village. And later, you can go to the Prince Islands and spend a night under the stars on one of their wild beaches. I come back for the mornings in hotels whose rooftops offer sweeping views of the Sulatan Ahmed district and the Marmara Sea, and where sitting over a coffee – a Turkish invention (the first coffee shop was opened in Istanbul) – I try to farewell the city. SECOND, CAPPADOCIA I can’t get this central region of Turkey out of my mind. I can’t stop thinking about its outlandish landscapes carved into volcanic rock. This is like a world of make believe where nothing seems real. I spend my nights in rock-hewn hotels that resemble mammoth mushrooms or wigwams, make evening trips to the bakery in Göreme, the regional capital, and gorge myself on bread straight from the oven before wandering aimlessly around the town, which comes to life after dark. Even the museums are strange. One in Göreme protects a site where monks carved dozens of churches into the rock as if each wanted to have a private place for prayer and contemplation.

©LOOK FOTO/BEW (2), IMAGEBROKER/EAST NEWS

dla poranków w hotelach, z których dachów roztacza się niezapomniany widok na dzielnicę Sulatanahmed i morze Marmara, gdzie przy kawie, która też jest tureckim wynalazkiem (pierwsza kawiarnia powstała w Stambule), próbuję pożegnać się z tym miastem.

©CREDITS

Kapadockie krajobrazy nieopodal Göreme są bajkowe. Na stronie obok: grobowce licyjskich władców. ❚ The fairy-tale-like Cappadocian landscape near Göreme. Opposite page: the tombs of Lycian rulers.

turcja

A jest tu co oglądać, właściwie każdy trekking to okazja do zachwytu nad talentem natury. W Kapadocji są chyba najbardziej baśniowe trasy świata, wiodące przez skalne miasta i wąwozy, których ściany zdają się zrobione z bitej śmietany. Kanion Ihlara (wizyta obowiązkowa) z lotu ptaka wygląda jak pęknięcie w ziemi, a tymczasem po jego dnie można wędrować wśród gąszczu drzew, przy akompaniamencie szumiącego strumienia. Są tu też wulkany, jeziora, których woda ma kolor szmaragdowy, winnice, z których winogron wytwarzane są świetne wina, wreszcie zakłady, gdzie artystki malują porcelanę, wyczarowując na niej sceny z życia osmańskich władców. Choć Kapadocja to w tłumaczeniu kraina pięknych koni, mnie marzy się lot jednym z balonów, które startują o poranku. Tę atrakcję celowo zostawiłam sobie, żeby mieć powód do powrotu. PO TRZECIE STAROŻYTNOŚĆ Aż dwa z siedmiu starożytnych cudów świata znajdują się na terenie Turcji. Pierwszy to świątynia Artemidy w Efezie niedaleko Izmiru. To jedno z najlepiej zachowanych miast antycznych na świecie, gdzie kazania wygłaszał m.in. św. Paweł. Tam również, we-

Or take the underground cities of Derinkuyu and Kaymakligdzie, where people found shelter from invaders centuries ago. There are many things to see in the area – virtually every trekking route is an opportunity to revel in the marvels of nature. Cappadocia probably has the most scenic routes in the world. The landscapes change as if in a kaleidoscope. The trails cross stone cities and gorges whose walls seem to be made of whipped cream. The Ihlara Valley resembles a crack in the Earth from above, but you can walk along the bottom through thickets of trees beside a babbling brook. The area is full of volcanoes, emerald lakes, vineyards with grapes used to make excellent wine, and artisan shops. And although Cappadocia means “land of beautiful horses”, what I really want to do is take a balloon flight early in the morning. I’ve put this attraction aside to give myself a reason to come back. THIRD, ANTIQUITIES Turkey has two of the seven wonders of the ancient world. The first is the Temple of Artemis in Ephesus near Izmir. This is one of the best preserved ancient cities in the world. Saint Paul once preached here. Legend has it that this is where the Virgin Mary spent her last days. Only a heap of rubble has remained of the second wonder – the Mausoleum of the Persian satrap Maussollos in Halicarnassus (now Bodrum). But Turkey has so many historic monuments that

POŁOŻONA W CENTRUM TURCJI KAPADOCJA, Z JEJ NIEZIEMSKIMI KRAJOBRAZAMI WYRZEŹBIONYMI W POWULKANICZNYCH SKAŁACH, JEST NICZYM KRAINA FANTAZJI, W KTÓREJ NIC NIE WYDAJE SIĘ RZECZYWISTE. SITUATED IN CENTRAL TURKEY, CAPPADOCIA, WITH ITS INCREDIBLE LANDSCAPE SCULPTED IN POSTVOLCANIC ROCK, IS LIKE A FANTASY LAND WHERE NOTHING SEEMS REAL.

JOURNEY OF THE LIFETIME

Ruiny starożytnej biblioteki w Efezie i łaźnie w Pamukkale, w których kąpieli zażywała Kleopatra podczas romantycznej podróży z Antoniuszem. ❚ The ruins of the ancient library in Efez and the baths of Pamukkale where Cleopatra bathed during her romantic getaway with Marc Anthony.

dług legendy, swoich dni dożyła Matka Boska. Po drugim cudzie, czyli Mauzoleum Mauzolosa, perskiego satrapy, wzniesionym w Halikarnasie, dzisiejszym Bodrum, zostało niewiele ponad stertę gruzu, ale antycznych obiektów, które można zobaczyć, będąc w Turcji, jest tak dużo, że nie starczą jedne, nawet najdłuższe wakacje. Wśród nich jest Pergamon, gdzie była imponująca biblioteka, druga pod względem wielkości po aleksandryjskiej, a słynny ołtarz Zeusa można dziś podziwiać w Muzeum Pergamońskim w Berlinie. Didyma z ruinami świątyni i wyroczni Apolla, Aspendos ze świetnie zachowanym teatrem, malownicze wapienne baseny Pamukkale, za którymi są

one holiday is not enough to see them all. One of them is the city of Pergamon, once home to the second largest library in the world after the Library of Alexandria. You can see the famous Pergamon Altar of Zeus in the Pergamon Museum in Berlin. There is also Didim, with the ruins of the Temple of Apollo, Aspendos with its magnificent, superbly preserved theatre, and the picturesque limestone pools in Pamukkale with the ruins of the city of Hierapolis as a backdrop. Turkey is also home to the ancient city of Troy, the tombs of the Lycian kings at Daylan and the mysterious Nemrut Dagi, where the heads of gods are carved out of rocks on a mountain slope. This is also where you will find the ruins of Göbekli Tepe, the world’s oldest place of worship. FOURTH, FOOD I don’t need to convince anyone that the Turkish cuisine is excellent. In its heyday, the Ottoman Empire straddled Europe, Asia and Africa. This contributed to a wealth of flavours and aromas. Ingredients are what make every good national cuisine and Turkey is a genuine Eldorado in this respect. Turkey has an abundance of plant and animal species. You can confirm this for yourself by visiting any marketplace. I guarantee your senses will be overwhelmed by the

©CORBIS/PROFIMEDIA, SHUT TERSTOCK , GET TYIMAGES

ANTYCZNYCH OBIEKTÓW, KTÓRE MOŻNA ZOBACZYĆ W TURCJI, JEST TYLE, ŻE NIE STARCZĄ NA TO JEDNE WAKACJE. TURKEY HAS SO MANY HISTORIC MONUMENTS THAT ONE VACATION IS NOT ENOUGH TO SEE THEM ALL.

turcja

ruiny miasta Hierapolis. Wreszcie tutaj była starożytna Troja, są grobowce licyjskich władców niedaleko Daylan i tajemnicze Nemrut Dagi z wyrzeźbionymi w kamieniu głowami bogów wyrastającymi z górskiego zbocza. No i tutaj też znajdują się ruiny Göbekli Tepe, najstarszego miejsca kultu na świecie – sprzed ponad 12 tys. lat. A w Myrze w IV w. naszej ery żył Święty Mikołaj, któremu zawdzięczamy bożonarodzeniowe prezenty. PO CZWARTE JEDZENIE O tym, że turecka kuchnia jest pyszna, chyba nie trzeba nikogo przekonywać. Imperium Osmańskie za czasów największej świetności rozciągało się od Europy, przez Azję, po Afrykę, stąd bierze się jej bogactwo smaków i aromatów. Ale podstawą każdej dobrej kuchni są składniki, a Turcja to pod tym względem prawdziwe eldorado. Tutaj uprawia się i hoduje wszystko. Aby się o tym przekonać, wystarczy pójść na dowolny bazar. Turcja to oczywiście ojczyzna kebabów, a wśród ich nieskończonych wariacji prym wiedzie adana kebab uznany za najsmaczniejszy na świecie. Mięsożercom zapewne przypadnie do gustu również köfta, czyli mięsne pulpeciki w bułce z warzywami i sosem, lahmacun – coś w stylu pizzy z mie-

riot of colours, aromas and flavours. Turkey is obviously the birthplace of the kebab. The pinnacle of their endless variations is the adana kebab, hailed as the tastiest in the world. Carnivores will certainly be partial to köfta – meat balls coated in breadcrumbs with vegetables and sauce. Lahmacun – another fast food – is Turkey’s take on pizza. This dish consists of dough topped with mince meat, onions, chopped parsley and pilaf. I will never forget tasting hot halva for the first time in a restaurant in Adana. This sweet is the traditional Turkish gift offered to people who have passed milestones in their lives, e.g. child births, deaths and pilgrimages. I became addicted to Turkish delight – one of the world’s oldest confections. This is jelly stuffed with pistachio nuts and was revered by Ottoman sultans and officials. FIFTH, LEISURE Mark Twain dreamt of visiting a hamman, or Turkish bath, during his cruise to Europe. He described his experiences in The Innocents Abroad. Twain did not exactly fall into good hands, so you would be well advised to do some research before you go. A hammam is two hours of pure pleasure that leave your skin as smooth as velvet. And be prepared for some

©CREDITS

REKLAMA

Za najpiękniejsze plaże uchodzą: otoczona koroną gór Ölüdeniz, Patara i Mermerli w Antalyi, Iztuzu w Dalyan, Kaputas w Kas. Prawie 400 z nich dostało błękitne flagi, co oznacza, że spełniają najwyższe światowe standardy. ❚ The most popular beaches are Ölüdeniz (surrounded by mountains), Patara and Mermerli in Antalya, Iztuzu in Dalyan, and Kaputaş in Kaş. Nearly 400 of them fly the blue flag to signify that they meet the world’s highest standards.

lonym mięsem z cebulą i natką pietruszki, a także pilaw. Nie zapomnę też gorącej chałwy, którą jadłam po raz pierwszy w jednej z restauracji w Adanie. Tymi słodyczami Turcy obdarowują siebie w przełomowych momentach ich życia. Ale ja wprost uzależniłam się od lokum, czyli galaretek owocowych nadziewanych m.in. pistacjami. Kochali je osmańscy władcy i dygnitarze. Dla nich głowę stracili też Winston Churchill i Napoleon. PO PIĄTE RELAKS O wizycie w hammamie, czyli tureckiej łaźni, marzył już Mark Twain podczas podróży statkiem po Europie, a swoje doświadczenie opisał w książce Prostaczkowie za granicą. No cóż, on nie trafił w dobre ręce, dlatego zanim się tam udamy, warto zrobić mały research. Dla mnie to dwie godziny czystej przyjemności, po której skóra staje się delikatna jak aksamit. Gotowa na kąpiele słoneczne, bo Turcja to tysiące wspaniałych plaż od Morza Śródziemnego, Marmara, Egejskiego po Czarne. A kiedy znudzi się nam plażowanie, można wyru-

turcja

szyć w błękitny rejs wzdłuż wybrzeża lub polatać paralotnią, iść do jednej z nadmorskich dyskotek i tańczyć tam do rana. No cóż, jeden urlop to za mało, by poznać zalety Turcji, dlatego warto tym krajem delektować się po kawałku. I wracać tam tak często, jak się da. ■

serious sunbathing, as Turkey offers thousands of pristine beaches along the Mediterranean, Marmara, Aegean and Black seas. And once you’ve had enough of sunbathing, you can take a blue cruise along the coast, fly a paraglider, or go to a seaside disco and dance until the early morning. As the holidays are too short to explore everything Turkey has to offer, you need to savour the country in steps. And come back time and time again. ■

JOURNEY OF THE LIFETIME

GOOD TO KNOW

I consider myself Istanbul's storyteller. My subject matter is my town. I consider it my job to explore the hidden patterns of my city's clandestine corners, its shady, mysterious places, the things I love. Orhan Pamuk, Istanbul

1 2

TURCJA TO KRAINA CUDÓW: NATURY, STAROŻYTNYCH OBIEKTÓW, WSPANIAŁYCH PLAŻ I FANTASTYCZNEJ KUCHNI. TURKEY IS A LAND OF NATURAL WONDERS, ANTIQUITIES, AMAZING BEACHES AND EXCELLENT CUISINE Teresa Wałecka z Działu Rozliczeń z Przewoźnikami Obcymi PLL LOT poleca w Turcji: ❚ Teresa Wałecka from the Passenger Interline Accounting Department at LOT recommends: in Turkey:

CO ZWIEDZIĆ what to see ■ POLONEZKOY

Polska enklawa pod Stambułem, zwana też Adampolem. Tradycyjnie na wójta wybiera się tu Polaka. ❚ ska Adampol, a village with a large Polish population near Instanbul. Traditionally, a Pole is appointed the head of the community.

2 MUZEUM W PAŁACU TOPKAPI ■

Dawny pałac sułtanów, który przenosi do świata z Baśni tysiąca i jednej nocy. ❚ former fairy-tale like palace of the sultan.

1 KRYTY BAZAR (GRAND BAZAAR) ■

Największe miejsce handlowe w stolicy. Kupisz tu wszystko. ❚ the largest market in the capital selling literally everything there is

3 REJS PO BOSFORZE ■

Obowiązkowy punkt podczas wizyty w Stambule. Uwaga na naciągaczy – lepiej nie płacić przed rejsem! ❚ a cruise on the Bosphorus river is a must during a visit to Istanbul. Be careful and don't pay for it in advance!

GDZIE NOCOWAĆ where to sleep ■ ASMALI HOTEL

W najlepszej cenie blisko centrum. Od 160 zł za noc. ❚ best price for a central location. From EUR 38 per night. Kucukayasofya mah. Mustafa Pasa sok. No 25 Sultanahmet Istanbul, Fatih, 34400 Stambuł, Turcja

■ HOTEL INTER ISTANBUL

Idealne miejsce na wyjazd rodzinny. ❚ perfect for a family stay. Mithatpasa Cad. Buyuk Haydar Efendi Sok. No 29 Beyazit, Fatih, 34130 Stambuł, Turcja

■ GARDEN HOUSE ISTANBUL

Romantyczna baza wypadowa na weekend dla pary. ❚ a romantic hotel for a city break. Kucuk Ayasofya Mah. Sehit Mehmet Pasa Sok. No 11/13 Sultanahmet, Fatih, 34400 Stambuł, Turcja

■ FOUR SEASONS HOTEL

Pięciogwiazdkowy powiew luksusu dla najbardziej wymagających. ❚ five-star luxurious hotel for the most discerning guests. Tevkifhane Sok., No 1, Sultanahmet, Fatih, 34110 Stambuł, Turcja

■ RITZ-CARLOTN

Najpiękniejsze widoki w najwyższym standardzie pokoi Club Level. ❚ the best views and excellent standard of the Club Level rooms. Suzer Plaza, Elmadag / Sisli, 34367 Stambuł, Turcja

GDZIE ZJEŚĆ where to eat ■ NUTERAS

Kuchnia na dachu budynku w centrum miasta. ❚ a kitchen on the roof of the building. Meşrutiyet Caddesi No.67, Tepebaşı, Beyoğlu, 34000 İstanbul, Turkey,

3 HAMDI ■

Tradycyjne smaki w wykwintnym wydaniu. ❚ traditional flavours in an elegant setting. Tahmis Caddesi Kalçın Sokak No: 17 Eminönü, İstanbul, Turkey

LOT INFO WAW–IST wt., czw., sob., nd. ❚ Tue., Thu., Sat., Su. 12.55–16.35 pt. ❚ Fri. 12.45–16.25 IST–WAW wt., czw., nd. ❚ Tue., Thu., Su. 17.30–19.00

Czas przelotu ❚ Flight duration 2:40

Najlepsze oferty zawsze na ❚ Best price guarantee on lot.com

I N T E RV I E W

ewa ewart

BARWY OCHRONNE camouflage EWA EWART DOKUMENTOWAŁA PUCZ JANAJEWA W ROSJI I WOJNĘ DOMOWĄ W KOLUMBII. OPOWIADAŁA O OFIARACH ATAKU NA SZKOŁĘ W BIESŁANIE I REŻIMU W KOREI PÓŁNOCNEJ. WRESZCIE ZROBIŁA FILM O TYCH, KTÓRZY OPŁAKIWALI BLISKICH PO KATASTROFIE SMOLEŃSKIEJ. NAM MÓWI MIĘDZY INNYMI O KOSZTACH ŻYCIA W CIĄGŁYM NAPIĘCIU. ❚ EWA EWART DOCUMENTED YANAYEV’S COUP D’ÉTAT AND THE CIVIL WAR IN COLUMBIA. SHE TOLD US ABOUT THE VICTIMS OF THE BESLAN SCHOOL SIEGE AND THE NORTH KOREAN REGIME. SHE MADE A FILM ABOUT PEOPLE MOURNING THEIR RELATIVES KILLED IN THE SMOLENSK CRASH. HERE, SHE TALKS TO US ABOUT THE TOLL OF LIVING UNDER CONSTANT STRESS.

zęsto wspomina pani o roli przypadku w swoich dokumentach... Przypadek bardzo często decydował o tym, jak wyglądają moje filmy, jaki jest ich ostateczny kształt. Już na samym początku mojej pracy w BBC założyłam sobie dużą elastyczność w podejściu do realizacji tematu filmu. Oczywiście zawsze musi być jakiś ogólny zarys narracji, pomysły na sekwencje oraz bohaterów. To się wyłaniało podczas wstępnej dokumentacji, ale świadomie unikałam szczegółowego dopracowania tematu na tym etapie. Pamiętam, kiedy niedługo po rozpoczęciu pracy w redakcji Dokumentu przypadkowo podpatrzyłam, jak jedna z koleżanek przygotowywała się do swojego filmu. Ona już przed nakręceniem pierwszej sceny, zanim w ogóle wyjechała na plan, dokładnie wiedziała nie tylko, co sama powie, ale też, co odpowie jej bohater. Cały film miała podzielony na precyzyjne sekwencje filmowe, rozpisane dialogi z dokładnie wyliczonym czasem na wypowiedzi bohaterów. Jednym słowem, w punkcie startu

You often talk about the role of chance in your documentaries. Chance has often determined the final shape of my films. Right at the beginning, when I started working for the BBC, I decided to take a very flexible approach to the subject of a film. Naturally, I always create a general outline of the narration, sequences and characters during preparation, but I consciously avoid tying up all the loose ends at that stage. I remember that shortly after I started working for the Documentary department, by pure chance, I had an opportunity to watch one of my colleagues preparing for a new project. Before she shot the opening scene, before she even went on location, she knew exactly what she would say and what her protagonist would say. She had the documentary divided into pre-set sequences and written dialogues with precise times allocated for her interviewees’ statements. In other words, she shot herself in the foot right at the start. The way I see it, that pre-planned script shut off

©CREDITS

rozmawia | interview by maciej wesołowski

©CREDITS

strzeliła sobie, w moim pojęciu, samobója, bowiem z tak przygotowanym scenariuszem zamknęła się na jakąkolwiek spontaniczną akcję na planie, która mogłaby jej film wzbogacić. Dla mnie to był mocny szok, ale dobrze się stało, że ją wtedy podejrzałam, bo dzięki temu zdałam sobie sprawę, jak nigdy nie będę realizować własnych dokumentów. Ta elastyczność to jedna z zasad, którą się pani kieruje w dokumencie. Druga – znów cytując książkę – to: „Bohater jest najważniejszy”. Charyzmatyczny bohater jest w stanie obronić każdy, najnudniejszy nawet temat. I w drugą stronę: gdy masz fantastyczny temat, ale bohater ma charyzmę ulicznej lampy, to nic z tego nie będzie. Który z bohaterów zrobił na pani największe wrażenie? Na pewno będę pamiętać o tych dzieciakach z Biesłanu, które opowiadały mi o najbardziej dramatycznych wydarzeniach ze swojego życia. Każda z tych rozmów

ewa ewart every avenue for spontaneity on location that might have contributed something to her film. This came as a shock, but I’m glad it happened, because it made me realise that I didn’t want to work that way. Flexibility is one of the rules that you apply in documentary making. The other one is – to quote your book: “The interviewee comes first.” A charismatic interviewee can save even the most boring topic. It works the other way too. You won’t get anywhere if the interviewee has the charisma of a turnip – no matter how fascinating the topic. Which of your interviewees has made the strongest impression on you? I will never forget the children of Beslan who told me about the most traumatic events in their lives. Each of those conversations was important to me. I was deeply moved by every single one of them. It was certainly my most important film. In terms of individuals, I was most impressed by Gorbachev, his

CHARYZMATYCZNY BOHATER JEST W STANIE OBRONIĆ KAŻDY, NAJNUDNIEJSZY NAWET TEMAT. ALE GDY MASZ FANTASTYCZNY TEMAT, ALE BOHATER MA CHARYZMĘ ULICZNEJ LAMPY, TO NIC Z TEGO NIE BĘDZIE. A CHARISMATIC INTERVIEWEE CAN SAVE EVEN THE MOST BORING TOPIC. BUT YOU WON’T GET ANYWHERE IF THE INTERVIEWEE HAS THE CHARISMA OF A TURNIP – NO MATTER HOW FASCINATING THE TOPIC.

A R C H I W U M P RY WAT N E E W Y E WA RT P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : B A R T E K M O L G A

I N T E RV I E W

była dla mnie ważna, każdą bardzo przeżyłam. To był niewątpliwie mój najważniejszy film. Jeśli chodzi o jednostki, wielkie wrażenie zrobił na mnie Gorbaczow, jego charyzma, ujmująca osobowość i niezwykłe poczucie humoru. Ogromnie inspirująca była też postać lekarza z okrutnego rosyjskiego miasta Dzierżyńsk. Za czasów ZSRR był to duży ośrodek produkcji broni biologiczno-chemicznej. Dziś jest to miejsce, w którym więcej ludzi umiera, niż się rodzi. Ten lekarz z niesłychanym poświęceniem każdego dnia wydrapywał temu zaplutemu miastu kolejne ludzkie życie. Widziałam, jak bardzo osobiście podchodził do każdej ciężarnej kobiety, którą się opiekował. Ten człowiek mógł dawno wyjechać z tego straszliwego miasta, ułożyć sobie lepiej życie. Ale nie chciał o tym słyszeć. Czuł misję. A z bohaterów negatywnych? Kiedy mam przeprowadzić wywiad, staram się nie myśleć o tym, czy bohater jest pozytywny, czy ne-

charisma, his endearing personality and his unusual sense of humour. I also found a doctor from the brutal Russian city of Dzerzhinsk extremely inspiring. Dzerzhinsk was a major production centre of biological and chemical weapons during the Soviet era. Today, it’s a place where there are more deaths than births. This doctor reclaimed a human life from this contaminated city every day. His commitment was extraordinary. I witnessed the individual approach he took to every expectant mother he cared for. This man could have left this monstrous city for a better life elsewhere a long time ago. But he refused – he had a mission. And what about villains? When I conduct an interview, I try not to think of whether my interlocutor is a hero or a villain. I’m interested in the person and his or her story. But there was one time when I could not help myself. I had to talk to the Jamaican minister of the interior about

gatywny. Interesuje mnie człowiek, jego historia. Ale raz nie mogłam się powstrzymać. Na Jamajce miałam rozmawiać z ministrem spraw wewnętrznych tego kraju na temat czystek społecznych, jakie uprawiał jego resort. Widziałam, że ten człowiek miał wiele na sumieniu. Nasz film był zbudowany wokół zabójstwa siedmiu czarnoskórych chłopców. To był słynny przypadek „Braeton Seven”. Młodzi grali w domino w domu, kiedy wpadła policja. Strzelali do nich jak do kaczek. Wszyscy zginęli. Myślałam o tym cały czas podczas rozmowy i przyznaję, był to jedyny przypadek, kiedy w pracy z trudem panowałam nad własną agresją i napastliwością w tonie zadawanych pytań.

a campaign of social cleansing being waged by his department. I knew this man was guilty of many things. The film was centred around the murder of seven black boys. The famous “Braeton Seven” case. The boys were playing dominoes at home when the police burst in. They gunned them down like ducks in a shooting gallery. All of them were killed. This was on my mind all through the interview. I have to say that this was the only time in my career that I’ve had to stifle aggression and bitterness in my voice when interviewing someone. How do you restrain your feelings in such emotionally challenging situations?

Rzeka Putumayo, Ewa Ewart z oddziałem antynarkotykowej jednostki marynarki kolumbijskiej; z ekipą po wyjściu ze spotkania z FARC – Rewolucyjnymi Siłami Zbrojnymi Kolumbii; punkt kontrolny w drodze do dżungli na spotkanie z partyzantami FARC. ❚ Ewa Ewart with the Colombian marine anti-drug squad at the Putumayo River; with her crew after a meeting with the FARC – the Revolutionary Armed Forces of Colombia; a checkpoint on the way to the jungle for a meeting with the FARC partisans.

I N T E RV I E W

ewa ewart

W latach 1990–1993 Ewa Ewart pracowała dla CBS News jako producent podczas upadku Związku Radzieckiego. ❚ Between 1990 and 1993 Ewa Ewart worked for CBS News as a producer during the collapse of the Soviet Union.

Jak pani odreagowuje tak trudne emocjonalnie sytuacje? Nigdy mi się nie zdarzyło, żebym rozłożyła się emocjonalnie na planie, podczas zdjęć. Jako kierownika ekipy trzymała mnie w pionie świadomość, że zwyczajnie nie mogłam sobie na to pozwolić w stosunku do pozostałych osób w ekipie. Za to każdą taką sytuację odchorowuję później, po powrocie. Przeważnie odreagowuję w samotności, zaszywam się gdzieś, tak żeby nikt mnie nie widział. To są momenty rozładowania, kiedy nie powstrzymuję się przed żadną reakcją. Ale nie uniknęłam konsekwencji. Z czasem widziałam, jak ta praca mnie nieuchronnie zmienia. Pojawiła się gruba skóra, z chropowatościami, kolcami. Kiedy po raz pierwszy pani to zauważyła? Po raz pierwszy zdałam sobie z tego sprawę chyba w Czeczenii, gdzie przychodziło mi pracować kilka razy podczas wojny. Bardzo źle się z tym czułam, bowiem te kolce tak bardzo kłóciły się z moją prawdziwą naturą. Po czasie z ulgą zdałam sobie sprawę, że to był podświadomy odruch obronny przed zalewem okropieństw i dramatów, jakich byłam świadkiem. Ja po prostu maluję się barwami ochronnymi. To coś w rodzaju parasola, który broni mnie przed

samą sobą i pozwala na profesjonalne zachowanie. Gdybym nie umiała się bronić, musiałabym dać sobie spokój z dokumentami. Znam reportażystów, który są zdania, że po takich doświadczeniach konieczna jest porządna psychoterapia. Co pani o tym sądzi? Istotnie, znam osoby, które bez takiej pomocy nie mogłyby funkcjonować. BBC oferuje dyskretny i bardzo sprawnie działający system wsparcia dla osób walczących z traumą powstałą na skutek ciężkich przeżyć podczas zdjęć. Każdy może z niego skorzystać. Ja, przyznaję, zwykle jakoś radziłam sobie sama w takich sytuacjach. Z psychoterapii skorzystałam tylko raz, kiedy znalazłam się na jakimś osobistym zakręcie. Wydałam 180 funtów, a potem byłam wściekła na siebie, bo czułam, że to ja mogłam powiedzieć więcej tej pani niż ona mnie. Tak więc ta wizyta okazała się również ostatnią. Wiem, że psychoterapia wielu osobom ratuje życie, ale ja szukam innych rozwiązań w razie potrzeby. Stąd to czasami samotne zamykanie się w czterech ścianach? Tak. Gwałtowna potrzeba takiego odosobnienia pojawia się w konsekwencji wyjątkowo silnych przeżyć.

NIGDY MI SIĘ NIE ZDARZYŁO, ŻEBYM ROZŁOŻYŁA SIĘ EMOCJONALNIE NA PLANIE, PODCZAS ZDJĘĆ. ALE NIE UNIKNĘŁAM KONSEKWENCJI. Z CZASEM WIDZIAŁAM, JAK TA PRACA MNIE NIEUCHRONNIE ZMIENIA. I’VE NEVER HAD AN EMOTIONAL BREAKDOWN ON SET WHILE SHOOTING. BUT I HAVEN’T AVOIDED THE CONSEQUENCES. I’VE COME TO SEE THAT THIS WORK HAS INEVITABLY CHANGED ME.

Trzy razy otarłam się o śmierć. Raz podczas karkołomnego lotu helikopterem w Kolumbii, kiedy realizowałam film o wojnie domowej, drugi raz podczas spotkania w hotelu pod Paryżem z przedstawicielami baskijskich separatystów ETA, i trzeci raz w Czeczenii, kiedy dowiedziałam się, że dzieliło nas tylko 20 minut od tego, żeby została po nas mokra plama. Po naszym wyjeździe Rosjanie zbombardowali wioskę Samaszki, gdzie krótko nocowaliśmy. Opisałam to wszystko w książce. Po każdym takim wydarzeniu musiałam być sama, żeby się wyciszyć i pozwolić wyparować wszystkim emocjom. Inne doświadczenie z Czeczenii przyszło mi odreagować w bezpiecznych warunkach montażowego studia, gdzie po powrocie oglądałam materiały ubrana w elegancką sukienkę, wysokie szpilki i zlana perfumami. Takie przebieranie się po trudnych misjach to u mnie niemal kompulsywny odruch. I w tej montażówce nagle jak żywe stanęły mi przed oczyma najgorsze obrazy, wywołane zresztą całkiem niewinnymi zdjęciami. Poczułam wręcz zapach trupów, wokół mnie zawirowało, popłynęły niekontrolowane łzy. Czasu rozliczeń z emocjami nie da się uniknąć. Nie ma ucieczki ani zmiłuj się. Pozostaje albo się poddać, albo pogodzić się z konsekwencjami zawodowych wyborów. Ja wciąż, mimo wszystko, godzę się na konsekwencje, choć niewątpliwie w mniejszym stopniu niż kilka lat temu. ■

I’ve never had an emotional breakdown on set while shooting. As set manager, I cling to the idea that I simply can’t do that to the rest of the crew. But I vent my feelings later, when I return. I usually relieve my frustration in solitude. I hole up somewhere where no one can see me. That’s when I let myself go. But I haven’t avoided the consequences. I’ve come to see that this work has inevitably changed me. I’ve developed a thick skin, with rough patches and spikes. When did you first notice that? I probably first realised it in Chechnya, where I worked a few times during the war. I felt bad about it as those spikes went against my true nature. I was later relieved to realise that it was a subconscious defence reaction to protect myself from the multitude of horrors and dramas I had been witnessing. I simply camouflage myself. It’s an umbrella that protects me from myself and helps me remain professional. If I couldn’t defend myself, I’d have to stop making documentaries. I know reporters who believe that good therapy is essential after such trials. Would you agree? I know people who wouldn’t be able to carry on without that sort of help. The BBC offers a discreet and very efficient support scheme for people suffering from traumas as a result of gruelling filmmaking

experiences. It is available to everyone. I have to say that I’ve managed to cope on my own. I’ve only gone to therapy once during a personal crisis. I spent 180 pounds and I was really angry with myself later, because I felt that I could have told the therapist more than she told me. That was my last session. I know that psychotherapy has saved a lot of lives, but I look for other solutions when the need arises. Is that why you sometimes hole up in solitude? Yes, it is. The urgent need for isolation is triggered by extremely strong emotions. I had a brush with death three times. First during a risky helicopter flight in Columbia where I was making a film about the civil war, the second time during a meeting with representatives of the Basque ETA separatists in a hotel near Paris and for the third time in Chechnya where I later learnt that we were only 20 minutes away from being blown to pieces. After we left, Russian bombed the village of Samashki where we stayed overnight. I described everything in my book. After each such event I had to be alone to chill down and let all emotions go. I recovered from traumas in Chechnya in a safe editing studio where after my return I was viewing footage dressed in a smart dress, high heels and drenched in perfume. In my case, overdressing after a challenging mission is almost a compulsive reaction. And then, in the editing studio, my mind conjured the worst images, spurred by fairly innocent photographs. I could nearly sense the stench of dead bodies, everything started whirling around me and uncontrollable tears poured down my face. Sooner or later you have to confront your emotions. There are no excuses and no escape from that. You may surrender or accept the consequences of your professional choices. Despite all odds, I still accept the consequences but definitely more reluctantly than several years ago. ■

EWA EWART Reportażystka, dokumentalistka telewizyjna. Przez lata związana z redakcją dokumentu społeczno-politycznego brytyjskiej telewizji BBC, ostatnio z TVN24. Nominowana do nagrody Emmy za Dzieci Biesłanu. Laureatka Wiktora, nagrody A. Woyciechowskiego i Royal Television Society. Niedawno ukazała się jej książka Widziałam, w której pisze o swoich przeżyciach i pracy reporterskiej. ❚ Television reporter and documentary filmmaker. Long-time collaborator of the social and political documentary section at BBC and recently TVN24. She was nominated for the Emmy award for her documentary Children of Beslan. Winner of the A. Woyciechowski and Royal Television Society awards.

reset m贸zgu

漏CREDITS

GOOD LIFE

WYRZUĆ ZEGAREK , O DZ YS K A J C Z A S ! throw away your watch and reclaim time IM WIĘCEJ DAJEMY SOBIE LUZU, TYM LEPIEJ SIĘ NAM UKŁADA – W MIŁOŚCI, PRACY, BIZNESIE. TO Z NICNIEROBIENIA BIORĄ SIĘ GENIALNE POMYSŁY. ❚ THE MORE SPACE WE LEAVE FOR OURSELVES, THE BETTER WE GET ON IN LOVE, WORK AND BUSINESS. DOING NOTHING SPAWNS BRILLIANT IDEAS. tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations ksenia berezowska

o agencji reklamowej wpada biznesmen: – Potrzebuję kampanii wizerunkowej. – Na dziś czy na jutro? – śmieje się konsultant. – Gdyby było na jutro, przyszedłbym jutro – odparowuje klient. Projekty, zobowiązania, zlecenia. Wszystkie na wczoraj. Napięte harmonogramy, kilometrowe listy rzeczy do zrobienia, e-maile z przypomnieniem, co nam grozi za przekroczenie terminów. Aby podgonić robotę, wykrawamy z życia czas na wypoczynek, rozmowy i pasje. Tymczasem to chwile lenistwa sprawiają, że znów stajemy się twórczy. – Działanie pod presją daje lepsze wyniki? Nic bardziej mylnego. Nasza energia to dobro limitowane – twierdzi Krzysztof Witczak, prezes spółki itelligence. I uściśla: – Poddany nadmiernej eksploatacji człowiek jest jak wyjałowiona ziemia – niezależnie od tego, ile ludzkiego potu w nią wsiąka, plon przynosi marny. Zwłaszcza na początku kariery przynosimy robotę do domu, zarywamy noce, skracamy urlop. A nie wolno na to pozwalać – ani sobie, ani innym. Kto rezygnuje z tzw. resetu, pracuje z mniejszym zapałem, popełnia więcej błędów i wpada na gorsze pomysły. – Dużo czasu poświęcam rodzinie, szczególnie dwóm córkom, które jeszcze chodzą do podstawówki – mówi prezes Witczak. – Momenty wytchnienia są bardzo istotne, gdy służbowo nie układa się dobrze. Wsparcie najbliższych zapewnia też stabilizację, dzięki czemu łatwiej rozumieć biznesowych partnerów.

A businessman walks into an advertising agency. “I need an image campaign.”“For today or tomorrow?” a consultant asks laughing. “If I needed it tomorrow, I would have come tomorrow”, the business man fires back. Projects, commitments, assignments. All red hot urgent. Tight schedules, endless to-do lists, e-mails reminding us of the penalties for failing to meet deadlines... We usually catch up on work at the expense of R&R, chatting with friends, and hobbies and interests – those very moments of sweet idleness that re-ignite our creativity. “Does working under pressure give better results? Quite the reverse. Our energy is limited”, says Krzysztof Witczak, the CEO of itelligence, who goes to explain, “An overworked employee is like barren land that yields little harvest no matter how much human sweat it absorbs.” At the beginning of our careers, we tend to bring work home, mull over it until late into the night, and cut our holiday breaks short. This is something we should never do – to ourselves or others. Not unwinding makes us work with less enthusiasm, make more mistakes and come up with inferior ideas. “I devote a lot of time to my family, especially my two daughters, who are still in primary school”, says Witczak. “It’s important to take a break, especially when things are not going well at work. Family support also gives you a sense of stability that makes it easier to understand your business partners.”

GOOD LIFE W BIURZE DO… SZESNASTEJ Krytycy realiów korporacji coraz częściej zwracają uwagę na przepaść dzielącą codzienny wysiłek od jego sensowności, racjonalności i efektów. Przykładem może być amerykański rysownik Scott Adams, który w usta Dilberta, bohatera swoich komiksów, wkłada znamienne słowa: „Praca to wszystko, czego nie chciałbyś robić. Wydajność to zupełnie inna sprawa”. Podobnego zdania była Lila Wallach, współzałożycielka magazynu Reader’s Digest, która zwykła chodzić po redakcji i mówić do dziennikarzy: „Piękny dzisiaj dzień. Zgaście światła i idźcie do domu”. A robiła to już o godzinie 16!

reset mózgu IN THE OFFICE UNTIL... FOUR The ratio of work input to output has been highlighted by US cartoonist Scott Adams, who put these famous words into the mouth of Dilbert, the character of his comic strips: “Work is everything you don’t want to do. Effectiveness is another story.” This view was shared by Lila Wallace, co-founder of Reader’s Digest magazine. Wallace used to walk into the editorial office to tell the journalists: “It’s a beautiful day. Turn off the lights and go home.” At 4 pm. Was she mad to let her staff leave the office at four? Not at all, argue Jason Friend and David H. Hanson, who promote entrepreneurship on the other side of

GDY LUDZIE MAJĄ COŚ DO ZROBIENIA PO PRACY, PODCHODZĄ POWAŻNIEJ DO SWOICH OBOWIĄZKÓW SŁUŻBOWYCH. I ZNAJDĄ SPOSÓB, BY SIĘ Z NIMI UPORAĆ W KRÓTSZYM CZASIE. PEOPLE TREAT THEIR PROFESSIONAL DUTIES MORE SERIOUSLY WHEN THEY HAVE THINGS TO DO AFTER WORK. THEY FIND WAYS TO COMPLETE TASKS FASTER.

the pond. In their book Rework, they argue that people treat their professional duties more seriously when they have things to do after work. They find ways to complete tasks faster, which is not to be confused with haste. The authors point out that an idea adds more value than toil. They encourage us to do what judo experts do, i.e. achieve maximum results with minimum effort. “Let’s assume that you would like to get a broader perspective on some issue”, they write. “You can climb Mount Everest, which is a daunting task. But you may as well take an elevator to the top of a tall building. This is what a judo expert would do”. This is the approach espoused by Krzysztof Witczak, who has been practising jujutsu for many years. The essence of this style of martial arts is encapsulated by the motto: gentleness conquers force. “Why use all your strength when you can outsmart your opponent?” TO DO NOTHING AND HAVE PLENTY How to complete a task that used to take an hour in 15 minutes? Psychologists recommend putting your mind into a state of relaxation and adopting a carefree attitude. “This is an excellent tip for anyone whose work calls for creative thinking”, says Grzegorz Wierchowiec of Lowe Media. “Marketing strategists, copywriters and developers often have to rack their brains and this wears them out. It’s self-sabotage.” This view is echoed by German neurophysiologist Wolf Singer, who recommends clearing your head by going for a walk. This contributes to the develop-

Czy to nie szaleństwo wypuszczać podwładnych z biura o czwartej? Wcale nie – uważają Jason Fried i Davied H. Hansson, promotorzy przedsiębiorczości zza oceanu. W swoim bestsellerowym poradniku Rework przekonują, że gdy ludzie mają coś do zrobienia po pracy, podchodzą poważniej do swoich obowiązków służbowych. Znajdą sposób, by się z nimi uporać w krótszym czasie, co bynajmniej nie musi być tożsame z pośpiechem. Autorzy zapewniają, że dobry pomysł znaczy więcej niż wylanie hektolitrów potu. Zachęcają do szukania metod na miarę dżudoków, czyli takich, które pozwalają osiągnąć maksymalne efekty przy minimalnym wysiłku. „Załóżmy, że chciałbyś spojrzeć na pewną sprawę z szerszej perspektywy”, piszą Hansson i Fried. „Możesz się wdrapać na Mount Everest – to jest ambitne zadanie. Równie dobrze możesz wjechać windą na szczyt wysokiego budynku. To jest rozwiązanie godne dżudoki”. Takie podejście pochwala Krzysztof Witczak, który przez lata ćwiczył dżiu-dżitsu. Istotę tej sztuki walki najlepiej oddaje maksyma: ustępliwość pokonuje siłę. Po co używać całej swej mocy, kiedy przeciwnika można pokonać sprytem? – pyta szef itelligence.

ment of fresh neural connections and these create new contexts for amassed facts. This is how original ideas, or something even better – a stroke of genius – come about. In fact British psychologist Guy Claxton distinguishes fast and slow thinking. Fast, or rational, logical and linear thinking is what we do when pressed for time. Slow, lazy thinking draws from our intuition and it often applied by creative minds – philosophers, artists and inventors. Their ideas are simmering, not boiling, so to speak. The comparison to cooking an exquisite dish comes easy – you can peel or chop food quickly but it takes a long time for ingredients to marinate, cook or bake. This mechanism was brilliantly captured by Arthur Conan Doyle in his story The Man with the Twisted Lip. Sherlock Homes cracks yet another case and Inspector Bradstreet can barely contain his jealousy: “I wish I knew how you reach your results.” “I reached his one... by sitting upon five pillows and consuming an ounce of shag”, says Holmes. FEAR MAKES THE WOLF BIGGER THAN HE IS So are we doomed to beaver away 14 hours a day with a short break for a nap under the desk? Many

REKLAMA

GOOD LIFE

reset mózgu

NIC NIE ROBISZ, A MASZ Jak w kwadrans zrobić coś, co zabierało nam dotąd godzinę? Doprowadź umysł do stanu rozluźnienia, beztroski – radzą psychologowie. – To doskonała wskazówka dla wszystkich, których praca wymaga kreatywnego myślenia – ocenia Grzegorz Wierchowiec z domu mediowego Lowe Media. – Stratedzy marketingowi, copywriterzy, programiści często się nad czymś mozolą, przeciążają obwody w swych głowach. To autosabotaż. Wtóruje mu niemiecki neurofizjolog Wolf Singer, który zaleca przewietrzyć swój mózg, zabierając go na spacer. Dzięki temu nawiązują się świeże połączenia między komórkami nerwowymi, stwarzając nowe konteksty dla zgromadzonych faktów. Tak powstają oryginalne pomysły, a czasem coś dużo lepszego: przebłyski geniuszu! Natomiast brytyjski psycholog Guy Claxton wyróżnia szybkie i wolne myślenie. Myślenie szybkie, czyli racjonalne, logiczne i linearne, stosujemy pod naciskiem chwili. Myślenie powolne, leniwe opiera się na intuicji, a celują w nim najbardziej twórcze jednostki – filozofowie, artyści, wynalazcy. Pomysły warzą się jakby na wolnym ogniu. Porównanie z przyrządzaniem wykwintnej potrawy narzuca się samo – błyskawicznie można obierać, kroić, ale potem potrzeba

JAK W KWADRANS ZROBIĆ COŚ, CO ZABIERAŁO NAM DOTĄD GODZINĘ? DOPROWADŹ UMYSŁ DO STANU ROZLUŹNIENIA, BEZTROSKI – RADZĄ PSYCHOLOGOWIE. HOW TO COMPLETE A TASK THAT USED TO TAKE AN HOUR IN 15 MINUTES? PSYCHOLOGISTS RECOMMEND PUTTING YOUR MIND INTO A STATE OF RELAXATION AND ADOPTING A CAREFREE ATTITUDE.

czasu na marynowanie, gotowanie lub pieczenie. Ten mechanizm doskonale uchwycił Arthur Conan Doyle w opowiadaniu Człowiek z blizną – Sherlock Holmes rozwiązuje kolejną zagadkę kryminalną, a Inspektor Pracowity nie umie ukryć zazdrości: „Bardzo chciałbym wiedzieć, w jaki sposób dochodzi pan do swoich osobliwych wniosków?”. „Do ostatniego doszedłem, siedząc na pięciu poduszkach, wypaliwszy wielką porcję tytoniu”, wyznaje detektyw, pykając fajkę. STRACH MA WIELKIE OCZY Czy jesteśmy skazani na pracę po 14 godzin na dobę z krótką przerwą na drzemkę pod biurkiem? Wielu z nas tak uważa. Obawiamy się, że jeśli zwolnimy tempo, stracimy awans lub posadę. Strach ma wielkie oczy – przyznaje brytyjski socjolog Guy Standing. Lu-

believe that we are. They are afraid that if they slow down, they will lose out on a promotion or even lose their job. “Fear makes cowards of us all”, says British sociologist Guy Standing. “People do not have to work nonstop, but they are slaves to their habits and they lack assertiveness.” “The prospect of having to deal with too much free time might be the problem”, says Michał Gembał, Marketing Director at Arcus. “I know a lot of managers who are breaking overtime records to avoid emotional commitment. They find it easier to fulfil their professional duties than their marital, parental and social ones.” Marketing has also helped brainwash us. “We watch commercials telling us what to buy and what to do, so we spend even more time at work to earn the money to buy it”, says Standing. But what’s the use

of having another house when you virtually live at work? You might be earning enough to afford to go to the Maldives for your holidays, but you never go on holidays. A short break has never hurt anybody. This is best illustrated by Andy Grove, co-founder of Intel. Grove regularly takes some time out from the company to forecast technological trends. Or take Bill Gates, who used to go into seclusion for a “Think Week” when he was at the helm of Microsoft. Gates used to turn off his cell phones and computers and come back with fresh ideas inspired by reading and discussing things with friends. “It’s about synthesising and focusing on priorities, looking at everything from 15,000 feet, and rethinking the direction we have chosen”, his Press Officer explained. There is an old Abyssinian saying that goes: „God gave Europeans the clock but Africans the time”. It seems the latter got the much more valuable gift. ■

CMY

REKLAMA

dzie zwykle nie muszą pracować cały czas. Tyle że są niewolnikami nawyku i brak im asertywności. – Może problemem jest konfrontacja ze zbyt dużą ilością czasu wolnego – zastanawia się Michał Gembal, dyrektor marketingu w spółce Arcus. I precyzuje: – Znam niejednego menedżera, który bije rekordy nadgodzin, aby się ochronić przed zaangażowaniem emocjonalnym. Łatwiej mu spełniać powinności wobec firmy niż obowiązki małżeńskie, rodzicielskie, towarzyskie. Wodę z mózgu robi ludziom również marketing. „Patrzymy na reklamy, które mówią nam, co powinniśmy kupić i co jeszcze zrobić, więc spędzamy jeszcze więcej czasu, pracując, żeby na to zarobić”, wyjaśnia Standing w jednym z wywiadów. Ale po co nam kolejny dom, kiedy niemal nie wychodzimy z biura? Co z tego, że stać nas na Malediwy, skoro odmawiamy sobie prawa do urlopu? Chwilowa ucieczka na out nikomu jeszcze nie zaszkodziła. Dowodem Andy Grove, współzałożyciel Intela, który regularnie wycofuje się z aktywności zawodowej, by przewidywać tendencje na rynku technologii. Albo Bill Gates – gdy jeszcze stał na czele Microsoftu, fundował sobie „tygodnie myślenia”. Wyłączał komórki, komputery, żeby wrócić ze świeżymi pomysłami będącymi owocem lektury i rozmów z przyjaciółmi. „Chodzi o to – tłumaczyła jego rzeczniczka – aby dokonać syntezy i skupić się na priorytetach, wznieść się na poziom 15 tys. stóp i naprawdę zastanowić nad obranym kierunkiem”. Stare abisyńskie przysłowie mówi: „Przy stworzeniu świata Bóg dał Europejczykom zegar, a Afrykanom czas”. Wygląda na to, że ci drudzy dostali cenniejszy dar. ■

POLISH HITS

fantastyka

©CREDITS

P O D R Ó Ż E D O I N N YC H Ś W I AT Ó W eniendandi sinctur journeys cusaperum to other worlds

©CREDITS

POLISH HITS

fantastyka

The last thing Grześ saw before the world ended was the “Error 404” message on his computer screen. A second later, online news services were announcing impending doom and people began dying in the streets. A war? An impact event? Twenty four hours later, the only survivors on Earth are those who had fled to the web in time. They are locked in machines that think, feel and remember the old times. Grześ is one of them. This is the opening of Jacek Dukaj’s latest novel The Old Axolotl. Dukaj is the most prominent figure on the Polish sci-fi and fantasy scene, along with Andrzej Sapkowski. Sapkowski, best known for his The Witcher series, is one of Poland’s most awarded authors and has been compared to Lem, Dick and other luminaries. The Witcher 3: Wild Hunt, one of the most eagerly awaited video games of the year, was released in over 100 countries in May. “These two writers are Poland’s best export commodities”, says Maciej Parowski, a journalist and writer. Dukaj and Sapkowski made their debut in Fantastyka, a magazine co-founded by Parowski. Sapkowski was a man going on forty, who just appeared out of nowhere, and Dukaj was a talented teenager. “Sci-fi and fantasy literature is our national specialty”, says Maciej Parowski. And he’s right. But how did this come to be? THIS CANNOT BE CENSORED Orwell could not have thought up a better scenario. The story begins in the early 1980s. The place is Poland, a mid-sized Eastern European country on the wrong side of the Iron Curtain. The communist authorities have declared martial law. The democratic opposition that had thrived since August 1980 has been crushed, the streets of the country’s largest cities are deserted, writers have been muzzled and

po tej stronie żelaznej kurtyny co trzeba, komuniści wprowadzają stan wojenny. Demokratyczna opozycja, która rozkwitła po sierpniu 1980 r., jest rozbita, ulice wielkich miast pustoszeją, pisarze mają związane ręce, kto może, ten wyjeżdża. Tymczasem w małych szkolnych świetlicach, w niedziałających salach kinowych, w obskurnych domach kultury zaczyna działać nowe środowisko: młodzi pisarze, studenci, licealiści, ludzie, o których nikt nie słyszał. Hobbyści dyskutujący o książkach w zadymionych salkach klubów osiedlowych. Nikt ich nie traktuje poważnie, więc mają spokój. Wcześniej polska fantastyka to przede wszystkim Zajdel i Lem. Pierwszy – socjolog, drugi – filozof. Lem wstydził się tego, że zajmuje się fantastyką. Wydawała mu się niepoważna, niegodna filozofa. – Długo można mówić o tym, co złego zrobił stan wojenny – opowiada Maciej Parowski. – Ale jedna dobra rzecz z tego wyszła.

Magazyn Fantastyka powstał w 1982 r. Nie przeszkadzał władzy. – Kogo obchodziły wymysły paru niepoważnych pisarzy? Cenzura mogła wykreślać nazwisko „Wałęsa”. Albo słowo „Solidarność” – mówi Parowski. – Ale tego nie dało się cenzurować. Opresja polityczna sprzyjała fantazji. Pojawiło się wideo, wie pan, co to jest wideo? To jest technologia umożliwiająca oglądanie amerykańskich filmów na japońskich telewizorach, z niemieckim dubbingiem. Za oknem beznadzieja, socjalizm gnije, nie wiadomo, co będzie, na ekranie oglądamy jakieś szalone obrazki w fatalnej jakości, a w głowach rodzą się nowe światy. TWARDY ORZECH DO ZGRYZIENIA Na przykład ten, który kochają dziś miliony graczy na całym świecie: świat wiedźmina Geralta, najemnika i łowcy potworów, znanego ze słabości do kobiet i skłonności do mieszania się w politykę. Andrzej Sapkowski, literacki erudyta, wymyślił ten świat według recepty, z której skorzystał później George R. R. Martin, autor Pieśni lodu i ognia. Świat z powieści Sapkowskiego jest rozdarty wojną, konfliktami, brudną polityką i grą interesów. To świat, który przetrwał zagładę i już czeka na następną. – Sapkowski stworzył niejednoznacznego bohatera, niezwykłą fabułę, świat pełen kulturowych dwuznaczności, zderzał racje bohaterów – mówi Maciej Parowski. – Używał naszej wiedzy o mitach, o kulturze, bawił się erudycją.

everyone who can is leaving the country. At the same time, a new community is coalescing in small school day-care rooms, defunct movie theatres and rundown cultural centres. Young writers, students from universities and high schools, people no one has ever heard of before. People enthusiastically discuss books in tobacco-stained community centre rooms. No one takes them seriously, so they are left to their own devices. Until recently, Polish science fiction was mainly associated with Zajdel and Lem. The former was a sociologist and the latter a philosopher. Lem was embarrassed about writing science fiction, which he thought was not really serious and was unworthy of a philosopher. “I could go on at length about the downsides of martial law”, says Maciej Parowski. “But

Na podstawie książek Lema powstało wiele filmów, m.in. świetny Kongres Ari Folmana z Robin Wright w roli głównej. ❚ Many of Lem’s books have been adapted into movies, including Ari Folman’s brilliant The Congress starring Robin Wright.

OPRESJA POLITYCZNA W POLSCE LAT 80. SPRZYJAŁA FANTAZJI. ZA OKNEM BEZNADZIEJA, SOCJALIZM GNIŁ, NIE WIADOMO, CO BĘDZIE, A W GŁOWACH RODZIŁY SIĘ NOWE ŚWIATY. THE POLITICAL REGIME OF 1980S POLAND WAS THE PERFRECT BREEDING GROUND OF THE FANTASY GENRE. THE FUTURE LOOKED BLEAK AND NEW, BETTER WORLDS WERE CONJURED UP BY WRITERS.

O Jacku Dukaju świat usłyszał, kiedy Katedra, film Tomasza Bagińskiego na podstawie jego opowiadania, została nominowana do Oscara. Na stronie obok: kadry z filmów Solaris Stevena Soderbergha i Andrieja Tarkowskiego. ❚ The world discovered Dukaj when Tomasz Bagiński’s The Cathedral, based on a Dukaj short story of the same name, was nominated for an Oscar. Opposite page: Stills from the Solaris films by Steven Soderbergh’s and Andrei Tarkovsky.

Podbarwiona słowiańską egzotyką fantastyka dla dorosłych Sapkowskiego spodobała się na świecie. Ale Sapkowski nie był pierwszy, bo Lema znali wszyscy. Na podstawie jego książek powstało wiele filmów, m.in. świetny Kongres Ari Folmana z Robin Wright w roli głównej. Folmanowi udało się przełożyć historię, którą Lem opisał w Kongresie futurologicznym, na język zrozumiały dla współczesnego widza – stworzył historię o upadającym świecie Zachodu. Szkoda, że Lem nie mógł zobaczyć Kongresu. Pisarz był znany z krytycznego stosunku do ekranizacji swoich dzieł, szczególnie nie podobało mu się dość powszechnie uznawane za arcydzieło Solaris Andrieja Tarkowskiego. Znacznie cieplej wyrażał się o późniejszym o ponad 30 lat remake’u Solaris Stevena Soderbergha z George’em Clooneyem w roli głównej. Film ma swój niepowtarzalny, obezwładniający widza klimat – pisał. Nasycenie światłem, kolorystyka, ujęcia, muzyka, gra aktorska, oszczędne użycie efek-

fantastyka it did bring about one positive result.” Fantastyka magazine was founded in 1982. The authorities were not bothered in the slightest. “Nobody cared about what a few writers nobody took seriously were coming up with. The censors might have deleted the names ‘Wałęsa’ and ‘Solidarity’, but they just waved this stuff through”, says Parowski. “Political oppression fuelled science fiction and fantasy. Video appeared during this period. Do you know what video is? It’s a technology that let us to watch US productions with German dubbing on Japanese TV sets. Outside, there was hopelessness, socialism was falling apart... we had no idea of what the future held in store for us. We used to watch these crazy movies in terrible quality and new worlds opened up in our minds.” A HARD NUT TO CRACK One such world is the one that has bewitched millions of gamers all over the planet. This is the world of the witcher Geralt, an assassin, monster hunter and notorious womaniser with a penchant for meddling with politics. The literary and erudite Andrzej Sapkowski invented this universe using a formula later applied by George R. R. Martin, the author of the A Song of Ice and Fire fantasy series. Sapkowski’s world is a world riven by war, conflict, political shenanigans and power plays. It is a world that has survived one annihilation and is awaiting the next. “Sapkowski has created an ambiguous character, a unique storyline, and a world brimming with cultural double entendres. He counterposes protagonists and rationales”, says Parowski. “He has tapped into our knowledge of myths and culture, and he toys with erudition.”

Sapkowski’s adult fantasy with a twist of Slavic exotica has won him a strong following all over the world. But Sapkowski wasn’t the first. Lem was already a household name. Many of Lem’s books have been adapted into movies, including Ari Folman’s brilliant The Congress starring Robin Wright. Folman translated the storyline of Lem’s The Futurological Congress into a language that is comprehensible to modern audiences to relate the demise of the Western world.

POLISH HITS

tów specjalnych, przejrzysta narracja – wszystko to tworzy dzieło niezwykłe, zaskakujące, prawdziwie nowatorskie. Soderbergh popełnił kawałek ambitnego, artystycznego kina – twardy do zgryzienia orzech dla masowego odbiorcy karmionego hollywoodzką papką. KTOŚ NAS ZNOKAUTUJE Polska literatura przez lata czekała na „drugiego Lema”. Doczekała się, kiedy Jacek Dukaj z młodego zdolnego autora zmienił się w dojrzałego pisarza

LEM BYŁ ZNANY Z KRYTYCZNEGO STOSUNKU DO EKRANIZACJI SWOICH DZIEŁ. SOLARIS ANDRIEJA TARKOWSKIEGO MU SIĘ NIE PODOBAŁO. CIEPLEJ WYRAŻAŁ SIĘ O REMAKE’U STEVENA SODERBERGHA. LEM WAS NOTORIOUS FOR HIS CRITICAL REVIEWS OF HIS ADAPTATIONS. HE WAS UNHAPPY WITH ANDREI TARKOVSKY’S SOLARIS. HE WAS MORE SYMPATHETIC TO STEVEN SODERBERGH’S REMAKE.

o nieograniczonej wyobraźni, świetnym piórze i nieposkromionej ambicji. Świat usłyszał o Dukaju, kiedy Katedra, film Tomasza Bagińskiego na podstawie jego opowiadania, została nominowana do Oscara. Panowie wspólnie pracowali nad scenariuszem, zaprzyjaźnili się. – Gdybym był bardziej utalentowany i mądrzejszy, po prostu pisałbym takie książki jak Jacek – opowiada Bagiński. – Podobne problemy mnie interesują, podobne przemyślenia mam o wielu sprawach. Nie potrafiłbym ich jednak przelać na papier, więc pozostaje mi rola fana. Jacek pisze na poziomie absolutnie mistrzowskim. Gdybym był pisarzem, zeżarłaby mnie zazdrość, ale że zajmuję się filmem, czyli dziedziną, której bliżej do

It’s a pity that Lem could not see The Congress. The writer was notorious for his critical reviews of his adaptations. He was particularly unhappy with Andrei Tarkovsky’s Solaris, considered by many as a masterpiece. However, he was more sympathetic to Steven Soderbergh’s Solaris, starring George Clooney. “The movie has a special atmosphere that overwhelms the viewer”, he wrote. “The saturation of light, the colouring, the shots and the frames, the music, the acting, the judicious use of special effects, and the transparent narration all go to create an extraordinary, astonishing and truly innovative work.” Soderbergh’s production is ambitious and artistic – and challenging for mass audiences brought up on Hollywood pap.

POLISH HITS cyrku niż literatury, możemy pozostawać przyjaciółmi. – Co autor, to pomysł – komentuje Parowski. Rzeczywiście: Jacek Komuda tworzy fantastykę „sienkiewiczowską”, osadzoną w realiach XVII-wiecznej Polski. Jacek Piekara w Cyklu inkwizytorskim zabiera czytelników do świata, w którym Jezus Chrystus nie

fantastyka SOMEONE TO BLOW US ALL AWAY Polish literature spent a long time waiting for “another Lem.” Finally, a talented young writer, Jacek Dukaj, grew into a mature author with unlimited imagination, a brilliant style and unabashed ambition. The world discovered Dukaj when Tomasz Bagiński’s The Cathedral, based on a Dukaj short story of the same name, was nominated for an Oscar. They worked on the script together and became friends. “If I was more talented and smarter, I would simply write books like Jacek”, says Bagiński. “We are interested in the same issues and think the same way about a lot of things. I can’t commit my thoughts to paper, so I’ll have to remain a fan. Jacek’s writing is absolutely amazing. If I was a writer, I’d be really jealous, but as I work in the film industry, which is closer to the circus than to literature, we can remain friends.”

ANDRZEJ SAPKOWSKI, LITERACKI ERUDYTA, STWORZYŁ ŚWIAT WIEDŹMINA GERALTA, NAJEMNIKA I ŁOWCY POTWORÓW, ZNANEGO ZE SŁABOŚCI DO KOBIET I SKŁONNOŚCI DO MIESZANIA SIĘ W POLITYKĘ. ANDRZEJ SAPKOWSKI CREATED THE WORLD OF THE WITCHER GERALT, A MERCENARY AND MONSTER HUNTER, WITH A PENCHANT FOR WOMEN AND AN INCLINATION TO GET INVOLVED IN POLITICS.

umarł na krzyżu, lecz stał się brutalnym przywódcą religijnym i politycznym. Michał Protasiuk w powieści Struktura podąża śladami Williama Gibsona, Łukasz Orbitowski sięga po elementy horroru, Rafał Ziemkiewicz sięga do cyberpunka i fantastyki socjologicznej, kiedy tylko pozwala mu na to temperament polityczny (jak choćby w pamiętnym Pieprzonym losie kataryniarza). Jarosław Grzędowicz połączył fantasy z science fiction w bestsellerowej sadze Pan lodowego ogrodu. – Obawialiśmy się trochę, że jak wybuchnie wolność, to to wszystko się posypie – komentuje Maciej Parowski. – Ale okazało się, że świat, w którym jest wolność, dalej może być magiczny, tragiczny, niebezpieczny, ponury, wspaniały. Okazało się, że fantastyka ma klucze do wszystkiego w tym wolnym świecie, do naszych marzeń, lęków, złudzeń… A też my mamy jakieś wyjątkowe predyspozycje do takiej literatury. Fantastyka jest chyba jedyną działką kultury, której nie dotknęło spłaszczenie – tu wciąż stawia się na jakość, wciąż liczy się klasa. I cały czas pojawiają się młodzi zdolni. Bardzo możliwe, że teraz, w czasie naszej rozmowy, ktoś gdzieś szkicuje opowiadanie, które nas wszystkich znokautuje. ■

“There are as many ideas as there are authors”, comments Parowski. True enough. Jacek Komuda writes epic fantasy set in 17th-century Poland. In his Inquisitor Series, Jacek Piekara takes his readers on a journey into a world where Jesus Christ did not die on the cross but became a brutal religious and political leader. Michal Protasiuk’s Structure charts the story of William Gibson. Łukasz Orbitowski incorporates elements of horror. Rafał Ziemkiewicz finds inspiration in cyberpunk and social science fiction whenever his political temperament allows. Jarosław Grzędowicz blends fantasy with science fiction in his bestselling saga The Lord of the Ice Garden. “We were a little worried that freedom would put an end to this boom”, says Parowski. “But it turned out that the free world could be just as magical, tragic, dangerous, gritty and magnificent. As it happens, fantasy holds the key to everything in this free world –our dreams, anxieties, illusions... and that we have a special gift for this genre. Fantasy is the only area of culture that has not become insipid and where quality and style still matter. And new names continue to emerge. Right now, someone somewhere could very well be working on a story that is going to blow us all away. ■

Wiedźmin. Dziki Gon, jedna z najbardziej oczekiwanych w tym roku gier wideo, bije rekordy sprzedaży na całym świecie. Postać wiedźmina wymyślił Andrzej Sapkowski. ❚ The Witcher: Wild Hunt is one of the most awaited video games whis year. It is a bestseller all over the world. The protagonist was created by Andrzej Sapkowski.

©CREDITS

REKLAMA

PEOPLE AND THE WORLD

parki rozrywki

I D E N DA E CO M N I T eniendandi cusaperum

J A K S I Ę B AW I Ć , T O S I Ę B AW I Ć ©CREDITS

have a good time! 62

W CO SIĘ BAWIĆ, GDY MOŻLIWOŚCI WSZYSTKIE WYCZERPIEMY CIURKIEM? – PYTAŁ KIEDYŚ WOJCIECH MŁYNARSKI. NA SZCZĘŚCIE PARKÓW ROZRYWKI MAMY NA ŚWIECIE POD DOSTATKIEM, A WCIĄŻ POWSTAJĄ NOWE MIEJSCA DO ZABAWY. ❚ WHAT TO DO TO HAVE A GOOD TIME? – POLISH SONGWRITER WOJCIECH MŁYNARSKI USED TO ASK. FORTUNATELY THE WORLD HAS NO SHORTAGE OF AMUSEMENT PARKS AND NEW ONES ARE CONSTANTLY SPRINGING UP. tekst | by agnieszka chabracka

EURODISNEYLAND

WARSZAWA

Ten park dokładnie nazywa się Disneyland Resort Paris. Jest czwartym otwartym na świecie disnejowskim parkiem rozrywki. Działa pod Paryżem od 1992 r. i od tego czasu odwiedziło go już ponad 250 mln gości. Można tu poszaleć na Dzikim Zachodzie oraz w Krainach Przygody, Odkryć i Fantazji. W tej ostatniej naprawdę warto się pokręcić w filiżankach Szalonego Kapelusznika i zajrzeć do zamku Śpiącej Królewny. ❚ More precisely Disneyland Resort Paris. This is the fourth Disney amusement park in the world. It was opened near Paris in 1992 and has been visited by more than 250 million people. You can let your imagine run wild in the Wild West and the lands of Adventure, Discoveries and Fantasy. When visiting the last, be sure to swirl in the Mad Hatter’s Tea Cups and look into the castle of the Sleeping Beauty. disneylandparis.com

©CREDITS

PARYŻ

PEOPLE AND THE WORLD

parki rozrywki

SAN DIEGO

seaworldparks.com/en/seaworld-sandiego KAATSHEUVEL

EFTELING W bajkowym parku Efteling, otwartym w 1952 r. w holenderskim Kaatsheuvel, każdy znajdzie coś dla siebie. Najmłodsi mogą wędrować z elfami w zaczarowanej wiosce albo zwiedzać baśniowe drzewo. Więksi nie odmówią sobie zapewne przejażdżki Latającym Holendrem albo kolejką z pionowym zjazdem. Atrakcją jest przejazd Villa Volta, czyli przez „dom do góry nogami”. Na koniec dnia wszyscy chętnie obejrzą wodny spektakl Aquanura. ❚ Efteling opened in the Dutch village of Kaatsheuvel in 1952. This fairytale amusement park has something for everyone. The children can wander around the fairytale village in the company of elves or visit the enchanted tree. The grown-ups can enjoy a ride on the Flying Dutchman or a rollercoaster with a vertical slide. The Villa Volta or “upside down house” is a special attraction. At the end of the day, there is a beautiful water spectacle known as Aquanura. efteling.co.uk

SEA WORLD W San Diego gwiazdami są orki (Orcinus orca), ale w tym wodnym parku można też dotknąć, a nawet nakarmić delfina, usłyszeć śpiew białuchy, zobaczyć wielkie morskie żółwie, nie mówiąc o setkach ryb i ptaków. Miłośnicy wrażeń docenią wodny rollercoaster, a wszystkich zabawią podczas show lwy morskie i morsy. ❚ The real San Diego stars are definitely the killer whales (Orcinus orca), but in this waterworld, you can also touch, and even feed, the dolphins, hear the song of a beluga whale, and look at enormous sea turtles, not to mention hundreds of fish and birds. If you’re a thrillseeker, you’ll just love the water rollercoaster, and everyone is sure to enjoy the show the sea lions and walruses put on.

SALOU

PORT AVENTURA W pobliżu miasteczka Salou, ok. 90 km od Barcelony, mieści się największe wesołe miasteczko w południowej Europie. Tamtejsze, głównie wodne atrakcje przenoszą gości m.in. do Chin, Meksyku czy na Dziki Zachód. Najmłodszym z pewnością spodoba się zabawa z mieszkańcami Ulicy Sezamkowej. ❚ The largest amusement park in Southern Europe is outside Salou, about 90 km from Barcelona. The mostly water attractions take you to China, Mexico and the Wild West. The children will love playing with the characters from Sesame Street. portaventura.co.uk PARYŻ

ASTERIX 30 km od Paryża mieści się park rozrywki stworzony na podstawie legendarnego komiksu Sempégo i Goscinnego. Około stu atrakcji – kolejek, karuzel, wodospadów, labiryntów, a przede wszystkim rollercoasterów – czeka na gości w sześciu tematycznych kompleksach: Galia, Egipt, Imperium, Grecja, Wikingowie i Podróże w czasie. ❚ Thirty kilometres from Paris is a theme park built to illustrate the legendary comic books by Sempé and Goscinny. About 100 attractions (toy-trains, merry-go-rounds, waterfalls, labyrinths, and above all, rollercoasters) await in six theme complexes: Welcome to Gaul, Egypt, the Roman Empire, Ancient Greece, the Vikings and Travel Through Time. parcasterix.fr/en

ALTON TOWERS W tym brytyjskim parku od 1980 r. można pomałpować Tarzana w Zaczarowanej Wiosce, stracić orientację w wielkiej, wijącej się rurze z wodą, zagrać w golfa na zakręconym polu i przejechać się jednym z sześciu wielkich rollercoasterów. ❚ This British amusement park opened in 1980. Here you can “ape” Tarzan in the Enchanted Village, get disoriented in a long, wiggly water pipe, play golf on a crazy course and ride one of six enormous rollercoasters. altontowers.com STAFFORDSHIRE

PEOPLE AND THE WORLD

parki rozrywki

EUROPA PARK 11 lipca największy park rozrywki w Niemczech obchodzi 40 urodziny. Na gości czeka ponad sto stałych i wiele specjalnych atrakcji. Można się zgubić w lesie braci Grimm albo przejechać jedną z 13 górskich kolejek. ❚ The biggest amusement park in Germany celebrates its 40th anniversary on 11 July. Here you can lose yourself in the enchanted forest of the Brothers Grimm or ride one of 13 twisted rollercoasters. There are many special attractions in addition to over 100 permanent ones. RUST

TIBIDABO Jeden z najstarszych parków rozrywki, znajdujący się na górze o tej samej nazwie, pochodzi jeszcze z XIX w. (1889 r.). Oprócz podziwiania pięknych widoków na leżącą u stóp góry Barcelonę goście mogą tu pokręcić się na karuzelach, popływać z wikingami, zwiedzić Tajemniczy Zamek, obejrzeć film w ruchomym kinie 4D czy polatać samolotem (na uwięzi). ❚ One of the world’s oldest amusement parks was built on the mountain after which it was named in 1889. Apart from enjoying a wonderful view of Barcelona, you can ride merry-go-rounds, sail with the Vikings, visit the Mysterious Castle, watch a movie in the moving 4D cinema and fly a plane (tethered).

europapark.de/en BARCELONA

tibidabo.cat/en BILLUND

LEGOLAND Pełno w nim budowli z klocków LEGO. Podzielony na strefy tematyczne LEGOLAND ma m.in. DUPLO Land, miasteczko LEGOREDO i krainę piratów. Można na chwilę zostać strażakiem, poszukać złota w rzece, spaść swobodnie w wielkiej żabie, spłynąć pontonami do 8-metrowego wodospadu albo usiąść za kierownicą prawie prawdziwego auta i poznać przepisy w miasteczku ruchu drogowego. ❚ This place is full of things made of lego blocks and is divided into theme zones, e.g. DUPLO Land, Legoredo and Pirate Land. You can be a fireman and a gold digger, sit behind the wheel of an (almost real) car for the first time, take a free fall down in a big frog, and swim down an 8-metre waterfall.

przydatny w zaburzeniach snu • W związku z pracą zmianową • U osób niewidomych • Związanych ze zmianą stref czasowych może być przydatny w leczeniu zaburzeń rytmu dobowego związanych z podróżami między różnymi strefami czasowymi (jet-lag)

Tonasen: melatoninum 5mg; 1 tabletka zawiera 5mg melatoniny. Wskazania do stosowania: Tonasen jest wskazany jako środek pomocniczy w zaburzeniach snu związanych ze zmianą stref czasowych lub w związku z pracą zmianową oraz ułatwiający regulację rytmu dobowego snu i czuwania u pacjentów niewidomych. Przeciwwskazania: Przeciwwskazaniami do stosowania leku Tonasen są: ciąża i okres karmienia, nadwrażliwość na składniki produktu, spożycie alkoholu. Podmiot odpowiedzialny: Medicplast Polska Sp. z o.o., ul. Wólczyńska 232, 01-919 Warszawa

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

TON/133/07/10/2014

TO NA naturalny SEN

L I F E STO RY

tamara łempicka

N I E KO N W E N C J O N A L N A the unconventional one TAMARA ŁEMPICKA, JEDNA Z NAJSŁYNNIEJSZYCH PORTRECISTEK XX W., Z RÓWNĄ PASJĄ JAK MALARSTWU ODDAWAŁA SIĘ AUTOKREACJI. NIC DZIWNEGO, ŻE JEJ BIOGRAFIA JEST TAK FASCYNUJĄCA. ❚ TAMARA LEMPICKA, ONE OF THE MOST FAMOUS PORTRAIT PAINTERS OF THE 20TH CENTURY, WAS JUST AS PASSIONATE ABOUT PAINTING AS SHE WAS ABOUT HER SELF-IMAGE. THAT’S WHAT MAKES HER BIOGRAPHY SO FASCINATING.

Słynny obraz Błękitny szal z 1930 r. można teraz obejrzeć na wielkiej wystawie dzieł malarki w Turynie. ❚ The famous 1930 painting The Blue Scarf is on display at the great exhibition of her work in Turin.

iele faktów z życia Tamary pozostaje tajemnicą. Na przykład data i miejsce jej urodzenia. Ukrywanie wieku to przejaw kobiecej kokieterii, ale zamiana Moskwy na Warszawę jako miejsca przyjścia na świat dowodzi, że artystka chętniej przyznawała się do swych polsko-francuskich korzeni niż żydowsko-rosyjskich. Jedna z głównych przedstawicielek art déco urodziła się zatem w Moskwie ok. 1896 r., jako córka bogatego rosyjskiego Żyda Borysa Gurwika-Górskiego i pochodzącej z dobrej warszawskiej rodziny Malwiny Dekler. Małżeństwo nie było zbyt dobrane, a ojciec szybko „opuścił” rodzinę, choć zdaje się, że nie tyle odszedł, ile popełnił samobójstwo, co stanowiło zamiatany pod dywan rodzinny sekret. W 1911 r. Tamara pojechała do ciotki do Petersburga. Jak przystało na zamożną przedstawicielkę elit, czas płynął jej na wizytach w teatrach, muzeach i na balach. Gdy na balu maskowym pojawiła się przebrana za pasterkę ze stadkiem żywych gęsi, zwróciła na siebie uwagę wszystkich gości, jej zaś wpadł w oko przystojny prawnik Tadeusz Łempicki. Zauroczona urodą bon vivanta z Warszawy Tamara postanowiła zdobyć go za wszelką cenę. Ich ślub zapamiętano, bo tren

Much about Łempicka’s life remains a mystery, e.g. when and where she was born. It’s common enough for women to hide their age, but replacing Moscow with Warsaw as her place of birth suggests that Łempicka was prouder of her Polish-French roots than of her Russian-Jewish heritage. Łempicka, born Tamara Górska, was one of the leading figures of the Art Deco movement. She was born in Moscow c. 1896 to Boris Gurwik-Gorski, a wealthy Russian-Jewish lawyer, and Malwina Dekler, who came from a well-todo Warsaw family. Her parents were ill-suited, and her father soon “abandoned” the family – not by walking out, but by committing suicide. This was a closely guarded family secret. In 1911, Górska visited her aunt in St Petersburg. As befitted a wealthy member of the upper echelons of society, she went to theatres, museums and balls, where she tried to attract attention by dressing up as the goose girl with a gaggle of real geese in tow. It was at one of these functions that she first set her sights on a handsome young lawyer named Tadeusz Łempicki. Górska was captivated by this good looking gadabout from Warsaw and determined to snare him at any price. Their wedding was long remembered, as

©WIKIPEDIA, AUSTRIAN ARCHIVES/FORUM

tekst | by agnieszka krzemińska, polityka

©CREDITS

Aby zaistnieć w rubrykach z życia wyższych sfer, Łempicka nosiła kreacje wypożyczone od słynnych projektantów, m.in. Marcela Rochasa. ❚ To mark her presence as a socialite Łempicka wore clothes borrowed from famous fashion designers such as Marcel Rochas.

L I F E STO RY

70 tamara łempicka

sukni panny młodej ciągnął się przez kaplicę Kawalerów Maltańskich. Wkrótce Tamara urodziła swe jedyne dziecko, Marię Krystynę zwaną pieszczotliwie Kizette.

the train of the bride’s dress ran down the length of the church. Tamara Łempicka gave birth to her only child, Marie Christine, not long afterwards.

MALARKA Z MUSU W Rosji Łempicką zastała rewolucja październikowa, która pozbawiła ją środków do życia i zmusiła do ratowania męża z więzienia. Dopiero w Paryżu z ekscentrycznej i beztroskiej trzpiotki zmieniła się w artystkę. Ponoć za pędzel chwyciła za namową siostry Adrianny, jednak głównym powodem była bieda, bo złamany więzieniem, ale i próżny Tadeusz nie chciał imać się żadnej niegodnej go pracy – sfrustrowany całymi dniami leżał na kanapie, czasami podnosząc rękę na młodą żonę. Lekcje malarstwa Tamara pobierała m.in. w pracowni André Lhote’a, kubisty czerpiącego pełnymi garściami z francuskiego akademizmu, dzięki czemu stworzył styl łączący nowoczesność z modernizmem. Pod jego wpływem Łempicka zaczęła stosować proste formy, intensywne barwy i wyraźny światłocień z jednej strony, z drugiej zaś wzorowała się na malarstwie włoskiego renesansu. Stała się salonową kubistką, której portrety szykownych, często roznegliżowanych dam doskonale trafiły w gust publiczności.

PAINTER BY NECESSITY The October Revolution found Łempicka in Russia and stripped of all means of subsistence. She had to secure her husband’s release from prison. Łempicka the eccentric and carefree socialite became de Lempicka the artist in Paris. Her sister Adrianna is said to have encouraged her to take up painting, but the main reason was poverty. Tadeusz had had his spirit broken in jail and his vanity would not let him take on any kind of work he considered beneath him. Frustrated, he would lounge on the sofa for days on end. Łempicka studied painting under André Lhote, a cubist inspired by French Academicism and combining modernity with modernism. It was under his influence that Łempicka began to use simple forms, strong colours and distinct chiaroscuro. She took her cue from Italian Renaissance painting. Łempicka became a fashionable cubist. Her portraits of chic, often nude, women struck a chord with the public.

KRÓLOWA ART DÉCO Tamara malowała tych, którzy ją inspirowali swoją urodą lub pozycją, jak królowa Grecji Elżbieta, pisarz André Gide, Greta Garbo czy piosenkarka Suzy Solidor. Większość wybranych przez nią modelek to były kobiety zmysłowe i nowoczesne, które jak i ona

Poniżej: Dziewczyna w rękawiczkach, 1930. Na stronie obok: Na szezlongu w ogrodzie w Beverly Hills, w pracowni nad portretem męża Tadeusza i portret Tamary Łempickiej z lat 1928–1929. ❚ Below: Young Girl With Gloves, 1930. Opposite page: Ona chaise longue in her Beverly Hills garden; in her studio at work on the portrait of her husband Tadeusz and a portrait of Tamara Łempicka from the years 1928-1929.

THE QUEEN OF ART DECO Łempicka chose models whose beauty or position she found inspiring. These included Queen Elizabeth of Greece, writer André Gide, Greta Garbo and Suzy Solidor. Most of her models were modern, sensuous women like herself, who “know neither hypocrisy nor shame of the bourgeois morality”. Many critics panned Łempicka’s work for its homoerotic edge and

ŻYJĘ NA MARGINESIE SPOŁECZEŃSTWA, A NORMY SPOŁECZNE NIE ODNOSZĄ SIĘ DO TYCH Z MARGINESU – TWIERDZIŁA TAMARA ŁEMPICKA, KOBIETA I ARTYSTKA ODWAŻNA, WYZWOLONA I ZMYSŁOWA. “I LIVE LIFE IN THE MARGINS OF SOCIETY, AND SOCIAL NORMS DON’T APPLY TO THOSE WHO LIVE ON THE FRINGE” – TAMARA ŁEMPICKA, A LIBERATED AND SENSUAL WOMAN AND ARTIST, USED TO SAY.

„nie znały hipokryzji i wstydu w kategoriach moralności burżuazyjnej”. Wielu krytyków sztuki zarzucało aktom Tamary homoerotyczny charakter i pisało o „propagowaniu perwersyjnego malarstwa”, co jedynie wzmagało zainteresowanie jej dekadencką twórczością. Ale artystka nie zapominała o autopromocji. Aby zaistnieć w prasie, chodziła w wypożyczonych od dyktatora mody Paula Poireta sukniach. W 1929 r. na okładkę niemieckiego magazynu mody Die Dame trafił jej autoportret Tamara w zielonym w bugatti, ikona nowoczesnej i wolnej kobiety doby automobilu. Dzięki dobrej passie Łempicka w ciągu kilku lat zarobiła na swej sztuce prawie milion dolarów.

called her “the propagator of perverse painting”. This only fuelled interest in her “decadent” works. Łempicka was not one to neglect self-promotion. She wore frocks borrowed from fashion designer Paul Poiret to keep herself in the papers. That way, her paintings would eventually be reproduced. Her Self-portrait in the Green Bugatti (1929) graced the cover of the German magazine “Die Dame” and became the icon of the modern and free-spirited woman of the machine age. Publicity helped Łempicka earn almost one million dollars in just a few years. The queen of Art Deco worked frenetically during the day and indulged in the bohemian Parisian lifestyle

L I F E STO RY Królowa art déco za dnia pracowała jak szalona, nocą żyła według reguł paryskiej bohemy, imprezując i oddając się licznym romansom z kobietami i mężczyznami. Tadeusz jakiś czas tolerował wolność żony, ale dwuznaczna znajomość z wiekowym włoskim poetą Gabrielem d’Annunzio przelała szalę goryczy. Aby odzyskać męża, Tamara pojechała za nim do Warszawy, ale nic nie wskórała. Symbolem nieprzyjemnego rozstania jest nigdy nieukończony portret Tadeusza zatytułowany Niedokończony mężczyzna. BARONOWA Z PĘDZLEM W 1933 r. Tamara wyszła ponownie za mąż za austro-węgierskiego barona żydowskiego pochodzenia

OBRAZY TAMARY ŁEMPICKIEJ MAJĄ W SWOICH KOLEKCJACH M.IN. WOODY ALLEN, BARBRA STREISAND, JACK NICHOLSON, MERYL STREEP I MADONNA. MADONNA, JACK NICHOLSON AND BARBRA STREISAND ARE AMONG THOSE WHO HAVE PURCHASED HER PAINTINGS.

Raoula Kuffnera de Diószegh, bogacza i kolekcjonera sztuki. „Mój pierwszy mąż był bardzo przystojny. Drugi miał charakter”, pisała. Mający żydowskie pochodzenie Kuffnerowie uciekli przed nazistami do USA. Zatrzymali się na krótko w Nowym Jorku, ale szybko przenieśli do Los Angeles, gdzie Tamara zadbała o dobre „wejście” – najpierw zorganizowała sesję zdjęciową, w której ustylizowana była na hollywoodzką aktorkę, i zaczęła wydawać bankiety, na których serwowała własnoręcznie upichcony bigos. Przez pewien czas była ulubioną portrecistką Hollywood, zwaną trochę prześmiewczo „baronową z pędzlem”. Jednak fabryka snów niemal z dnia na dzień uznała jej malarstwo za passé. Tamara próbowała zmienić tematykę (na bardziej poważną) i styl (sięgając po abstrakcję), ale na próżno – szczyty sławy miała za sobą. Po śmierci Raoula w 1962 r. zamieszkała z rodziną córki, a gdy zmarła w 1980 r. w Cuernavaca w Meksyku, jej prochy rozrzucono, tak jak sobie tego życzyła, nad wulkanem Popocatépetl. PRAWIE DWA MILIONY „Życie jest jak podróż, spakuj tylko to, co najbardziej potrzebne, bo musisz zostawić miejsce na to, co zabierzesz po drodze”, twierdziła Tamara. Jej autoportret w bugatti (którego zresztą nigdy nie miała, jeździła żółtym renault) stał się metaforą pełnego podróży życia, ale podczas gdy jej pomalowane na czer-

tamara łempicka at night, partying and having endless flings with men and women. Tadeusz turned a blind eye to his wife’s libertinism for a time, but her ambiguous affair with the much older Italian poet Gabriel D’Annunzio was the tipping point. Łempicka followed her husband to Warsaw to win him back, but it was all in vain. Their messy breakup is captured in her unfinished portrait of Tadeusz entitled The Unfinished Man. THE BARONESS WITH A PAINTBRUSH In 1934, Łempicka married Baron Raoul Kuffner, a wealthy art collector of Austro-Hungarian Jewish extraction. “My first husband was very handsome. The second one had character”, she wrote. Given their Jewish roots, the Kuffners decided to flee the Nazis and move to the US. They briefly stayed in New York before moving to Los Angeles, where Tamara saw to her social “debut” – she first staged a photo shoot with herself looking like a Hollywood star and then began throwing lavish parties and serving homemade stews. For a brief period, she was Hollywood’s favourite portrait artist, and was irreverently nicknamed “the baroness with the paintbrush”. Then, almost overnight, the Dream Factory deemed her artworks passé. Łempicka tried to redefine her style but her glory days were over. After Kuffner’s death in 1962, she moved in with her daughter’s family. Tamara Łempicka died in Mexico in 1980. Her ashes were scattered over the volcano Popocatépetl in accordance with her wishes. ALMOST TWO MILLION “Life is like a journey. Pack just what you need, since you must leave room for what you pick up on the way”. Łempicka’s self-portrait in a Bugatti became a metaphor for a life full of journeys. Her brightly painted lips symbolise self-confidence and passion, and her black-lined eyes are sad as if she lost herself in the pursuit of happiness, beauty and corporeality. Łempicka was proud of her Polish roots, but she was also “an unhappy, tormented person, with no country, no roots, always solitary.” She was rediscovered in the late 20th C. Art collectors began to purchase her works once more and were prepared to pay exorbitant prices (on 19 March 1994, her painting Adam and Eve was auctioned in New York for almost USD 2 million). The current list price of her work is between USD 6 and 8 million. Łempicka would probably be annoyed to learn that only her earliest works are remembered, but would probably be chuffed to hear that she is the third best selling artist of the 20th C. ■ A great exhibition of Tamara Łempicka work is on display at the Palazzo Chiablese in Turin until 30.08.

wono usta pokazują pewność siebie i namiętność, podkreślone tuszem oczy są smutne, jakby w tej pogoni za szczęściem, pięknem i cielesnością gdzieś się zgubiła. Choć Łempicka z dumą wspominała o swych polskich korzeniach, jednocześnie przyznawała: „Jestem nieszczęśliwą istotą, udręczoną, bez ojczyzny, bez korzeni, zawsze samotną”. Tamara Łempicka została ponownie odkryta pod koniec XX w. Kolekcjonerzy sztuki przypomnieli sobie o malarce, a jej obrazy zaczęły być sprzedawane za

bajońskie sumy (19 marca 1994 r. na aukcji w Nowym Jorku jej pracę Adam i Ewa wylicytowano na prawie 2 mln dol.). Obecne szacunkowe ceny jej obrazów w katalogach domów aukcyjnych to 6–8 mln dol. Tamara byłaby pewnie niezadowolona, że pamięta się tylko jej wczesną twórczość, ale z pewnością ucieszyłoby ją, że jest trzecią najdrożej sprzedającą się artystką XX w. ■ W Palazzo Chiablese w Turynie do 30 sierpnia trwa wielka wystawa prac Tamary Łempickiej.

Autoportret w zielonym bugatti, 1929; Niedokończony mężczyzna, 1928; Różowa tunika, 1927; Kobieta z mandoliną, 1929. ❚ Self-Portrait in the Green Bugatti, 1929; Portrait of a Man, Unfinished, 1928; The Pink Tunic, 1927; Woman with a Mandolin, 1929.

©BEW (2), WIKIPEDIA (2)

GOOD FOOD

desery

SŁODKIE UNIESIENIA

©CREDITS

sweet delights

DOBRY OBIAD I KOLACJA NIE MOGĄ OBEJŚĆ SIĘ BEZ DESERU. NIE TYLKO ELEGANCKIE PRZYJĘCIA, ALE I TE NAJZWYKLEJSZE, RODZINNE POSIŁKI ZYSKUJĄ STATUS MISTRZOWSKICH, JEŚLI NA KONIEC PODAMY SŁODKI DROBIAZG. ❚ EVERY GOOD LUNCH AND DINNER SHOULD INCLUDE DESSERT. NOT JUST FORMAL RECEPTIONS BUT ALSO EVERYDAY FAMILY MEALS ARE TAKEN TO A HIGHER PLANE WHEN THEY CULMINATE IN A SWEET FINALE. tekst | by magda gessler

©GET TYIMAGES, CORBIS/PROFIMEDIA, EAST NEWS

dy myślimy o pysznym deserze, do głowy przychodzą nam zapewne najwymyślniejsze cuda mistrzów cukiernictwa. Tymczasem prawdziwa magia deseru może kryć się w jego prostocie. W Polsce z przyczyn bliżej mi nieznanych zapomnieliśmy o sztuce kompotu, a przecież chłodne kompoty z rabarbaru są genialne, cudownie opalizują w letnim słońcu, orzeźwiają i doskonale zamykają najwykwintniejszą nawet ucztę. Owoce na deser są czymś naturalnym, nawet w formie podstawowej. W Andaluzji podaje się dojrzałe granaty. Zalewa się je doskonałym winem wymieszanym z cukrem i cynamonem i podaje na zimno. Deserem ubóstwianym przez mieszkańców Hiszpanii jest arroz con leche. Jak sama nazwa wskazuje, to po prostu ryż z mlekiem, jednak jego przygotowanie polega na tym, że 100 g ryżu gotujemy w litrze mleka przez… trzy godziny. Trzeba na niego uważać jak na risotto, cały czas mieszać, żeby się nie przypalił. Pod koniec gotowania dodaje się cukier, cynamon i otartą skórkę z cytryny. Smakuje jak krem, choć jego sekretem są całe ziarnka ryżu, które po trzech godzinach gotowania w mleku zmieniają się w małmazję. W bliskim sąsiedztwie kremowego ryżu na mleku jest deser baskijski, zwany w Hiszpanii cuajada, podawany w kamionkowych kubeczkach. W dawnych czasach do takich kubeczków wlewało się świeżo dojone owcze mleko, które następnie traktowało się podpuszczką i czekało, aż się zetnie. Wtedy do mleka wrzucano rozgrzany w ogniu polny kamień, wokół którego ścięte, choć nadal słodkie mleko karmelizowało, rozsiewając rozkoszny słodkawy zapach. Dodatkiem do tak przygotowanego kremu są włoskie orzechy i miód. Pyszne desery czekają na nas również na północy Hiszpanii. Galicja słynie wykwintnym torcikiem migdałowym pochodzącym z Santiago de Compostela. tarta de Santiago to niezwykle delikatne ciasto z mąki migdałowej i żółtek. Migdały przed zmieleniem są odpowiednio prażone, zaś żółtka ucierane na kogel-mogel. Dyskretny aromat skórki cytrynowej i odrobiny cynamonu dopełnia smakowego uniesienia. Upieczo-

Think about a scrumptious dessert and you are bound to conjure up images of the finest creations of master confectioners. The real magic of a dessert, however, often lies in its simplicity. For some obscure reasons, Poland has turned its back on fruit compotes. It’s as if we’ve forgotten how brilliant chilled rhubarb compotes really are. They shimmer in the summer sun, make a refreshing drink and can even become the pinnacle of the finest meal. Fruits, even in their basic forms, are the natural ingredients of desserts. Ripe pomegranates are served in Andalusia. They are sprinkled with a mixture of fine wine, sugar and cinnamon, and served cold. Arroz con leche [rice with milk] is a popular dessert in Spain. As the name implies, this is a simple rice pudding. You just have to cook 100 g of rice in a litre of milk for three hours. And as with risotto, you need to keep stirring so it doesn’t burn. Finally, you add sugar, cinnamon and grated lemon zest. It tastes like cream, although the secret lies in transforming whole grains of rice into a delicacy by cooking them in milk for three hours. The Basque dessert known as cuajada in Spain is similar. Cuajada is served in earthenware cups. In the old days, fresh ewe’s milk was poured into the cups, mixed with rennet and left to curdle. Later, a fieldstone would be heated in the fire and placed in the

Portugalskie dulce de membrillo – tu pigwowa marmolada z wędzonym serem i piersią z kaczki – i niemiecki deser rote grütze. Na stronie obok: hiszpański crema catalana przypomina francuski crème brûlée. ❚ Portugal’s dulce de membrillo – is a quince marmelade with smoked cheese and duck breast and German dessert rote grütze. Opposite page: Spain’s crema catalana resembles French crème brûlée.

GOOD FOOD

Polska wuzetka, tarta de Santiago z hiszpańskiej Galicji i węgierskie naleśniki Gundela. Poniżej popularny amerykański deser lava cake. ❚ Polish wuzetka, tarta de Santiago from Galicia in Spain and Hungarian Gundela pancakes. Below: Lava cake, a popular US dessert.

ne ciasto dekorowane jest cukrem pudrem i ozdobione charakterystycznym kształtem krzyża Santiago. Hiszpański nugat, zwany turrón, to apetyczny zlepek wszelkiego rodzaju mielonych migdałów, orzechów i suszonych owoców połączonych miodem i białkami jajek. Ogromne bloki turrón de Alicante krojone są z namaszczeniem, nie jest to bowiem deser tani. W Kastylii spróbujcie deseru o nazwie yemas de Santa Teresa. Nigdzie indziej poza Ávilią nie kosztowałam tego przysmaku, składającego się wyłącznie z… żółtek i cukru. To po prostu kogel-mogel ubijany na parze do zgęstnienia, lepiony w kulki, obsypany cukrem i uroczo owinięty kolorową bibułką. Kolejny dowód

desery milk. The sweet curdled milk would then caramelise around it, diffusing a delightful sweetish aroma. This cream is now served with walnuts and honey. Northern Spain has its share of moreish desserts too. Galicia is famous for its fine almond pie from Santiago de Compostela. Tarta de Santiago is a fine pastry made of almond flour and egg yolks. The almonds are toasted before being ground and the egg yolks are beaten with sugar. The delicate aroma of lemon zest and a hint of cinnamon round out the culinary experience. The baked pies are decorated with a Cross of Saint James made of caster sugar. Spanish nougat, known as turrón, is a mouth-watering blend of various ground nuts, almonds and dried fruit bound by honey and egg whites. The huge blocks of Turrón de Alicante are cut carefully as this is no cheap confection. Next time you are in Castile, you might want to try a dessert called Yemas de Santa Teresa. I’ve only tried this delicacy, which is made from nothing but egg yolks and sugar, in Ávilia. The egg yolks are beaten with sugar until the mixture thickens. The paste is then moulded into balls, coated in sugar, and placed in tartlet papers. This is further proof that the finest flavours come from simple combinations of good ingredients. Portugal has cheese served with quince marmalade to captivate your taste buds. There are many variations on this theme and they all go by the name of Dulce de membrillo. For my money, Queijo de Azeitão is the pick of the bunch. This is a unique combination of hard marmalade and semi-liquid cheese. Another singular Portuguese dessert that really surprised me is Pudim Molotiv. This is like a soft meringue made of beaten egg whites mixed with hot caramel.

France is famous for its cheese. Marrons glacés (candied chestnuts) are delicious on their own, but pair them up with dark chocolate and Armagnac and put them in a cake, and they are an unbeatable combination. The cake has alternating layers of chestnuts and chocolate and is served straight from the fridge. No less delectable is chocolate mousse – in all its varieties. This is definitely richer in taste than the American lava cake that has recently laid siege to Europe’s

©SHUT TERSTOCK (3), STOCKFOOD/FREE

MAGIA NAJWSPANIALSZYCH DESERÓW KRYJE SIĘ PRZEDE WSZYSTKIM W PROSTOCIE POŁĄCZEŃ DOBRYCH SKŁADNIKÓW. THE MAGIC OF THE MOST EXQUISITE DESSERTS LIES IN THE SIMPLICITY OF COMIBINATIONS OF TOP QUALITY INGRERDIENTS.

Ta s t e the best

The oldest restaurant in Warsaw

Polish cuisine an invitation from

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08, www.ufukiera.pl

ul.Mokotowska 45, 00-551 Warszawa, t: 022 622 49 34, www.slodkislony.pl

Francuskie marrons glacés, hiszpański natillas (krem z żółtek i mleka przyprawiony cynamonem i wanilią), wiener apfelstrudel, dulce de membrillo. Poniżej – turrón. ❚ French marrons glacés, Spanish natillas (creme made of egg yolks and milk with cinammon and vanilla), wiener apfelstrudel, dulce de membrillo. Below – turrón.n

na to, że najwspanialsze smaki pochodzą przede wszystkim z prostoty połączeń dobrych składników. W Portugalii urzekające są połączenia sera z pigwową marmoladą. Tego typu deser znajdziemy w różnych konfiguracjach pod wspólną nazwą dulce de membrillo, jednak według mnie najwspanialszy jest nieoczywisty mariaż twardej marmolady z półpłynnym serem queijo de azeitão. Portugalia zaskoczyła mnie też przedziwnym deserem o nazwie pudim Molotov. To rodzaj miękkiej bezy, którą przyrządza się przez łączenie ubijanych białek z gorącym karmelem. Francja słynie z wykwintnych deserów. Same marrons glacés, czyli kandyzowane kasztany, są przepyszne, ale połączenie ich w torcie z ciemną czekoladą i armaniakiem tworzy smakową orgię. Tort składa się z kolejnych warstw masy kasztanowej i czekolady, podaje się go tuż po wyjęciu z lodówki. Podobnie obłędne są wszelkie czekoladowe musy, zdecydowanie bogatsze w smaku od amerykańskiego lava cake, które w ostatnich latach zalało europejskie kawiarnie.

Gdy będziecie w Paryżu, spytajcie koniecznie o „baba au rhum”, czyli niewielkie drożdżowe babeczki wypełnione gęstą bitą śmietaną i zanurzone w rumie.

desery

cafe bars. Wiener Apfelstrudel is the best dessert in Austria. Fine pastry is rolled out like pasta on a giant tablecloth, wrapped around chunks of juicy apples, and roasted in clarified butter, sugar and cinnamon. This dessert served straight from the oven with ice cream and whipped cream is my idea of heaven. Gundel pancakes reign supreme in Budapest. Walnuts are the key. Some are finely ground like marzipan, while others are left in bigger chunks and mixed with caster sugar, cinnamon and beaten egg whites. This aromatic filling is used to stuff fine pancakes served with thick, hot, dark chocolate and a dollop of whipped cream. The cinnamon lends the walnuts a rich mysterious aroma. Germany has its own special sweet too. Rote Grütze is a simple dessert made from red fruit. Centuries ago it was made from a variety of groats cooked to a mash and mixed with fruit. Currants, raspberries, strawberries, blackberries and cowberries – every kind of red fruit goes into this dessert. The fruit are parboiled twice: first in sugar and water, and later with a tiny bit

GOOD FOOD

W Austrii najlepszym deserem na świecie jest wiener apfelstrudel. Cieniutkie ciasto, wałkowane jak na makaron na ogromnym obrusie, w które wkłada się uprażone w klarowanym maśle, cukrze i cynamonie kawałki soczystych jabłek i zwija się w rulon. Podany prosto z pieca z lodami i bitą śmietaną deser spełnia wszystkie marzenia o niebie w gębie. W Budapeszcie królują naleśniki Gundela. Ich sekretem są włoskie orzechy, jedne tłuczone niemal jak na marcepan, inne zostawione w większych kawałkach, mieszane z cukrem pudrem, cynamonem i pianą z białek. Aromatyczną masą wypełnia się delikatne naleśniki i podaje z gęstą, gorącą gorzką czekoladą i chmurką bitej śmietany. Cynamon nadaje włoskim orzechom wielce tajemniczego smaku. Tajemnicą słodkich Niemiec jest deser rote grütze będący po prostu kisielem z czerwonych owoców. Przed wiekami gospodynie gotowały go z rozmaitych kasz rozgotowanych na papkę i mieszanych z owocami. Porzeczki, maliny, truskawki, jeżyny, borówki – wszystko, co czerwone, ląduje w kisielu. Owoce podgotowuje się dwukrotnie, najpierw w cukrze i wodzie, potem z odrobiną mąki ziemniaczanej. Na podstawie tego przepisu wymyśliłam własny – owoce gotuję

w czerwonym winie lub soku z granatu, aromatyzuję goździkami, cynamonem i skórką pomarańczową, podaję z kremem angielskim. Próbujcie dobrych słodkości, dokądkolwiek się udajecie. Nie szukajcie udziwnień, zanurzcie się w prostocie smaku. Odkryjcie smakowe uniesienia, które czekają na was w każdym zakątku świata. ■

of potato flour. This recipe inspired me to create my own dessert. I cook the fruit in red wine or pomegranate juice, add cloves, cinnamon and orange zest for more flavour and serve with Crème Anglaise. Try great sweet desserts wherever you go. Don’t look for anything fancy. Focus on the simple things to discover the delightful flavours waiting for you in every part of the world. ■

Magda Gessler to restauratorka, autorka książek kucharskich, malarka. Prowadzi programy kulinarne w telewizji TVN. ❚ Restaurateur, cook book writer, painter. She hosts culinary shows on TVN television station.

REKLAMA

GOOD FOOD

sushi

SUSHI – SMAK JAPONII sushi – the taste of japan HISTORIA

history

W Azji już 1300 lat temu lat jadano rybę fermentowaną z ryżem. Fermentacja mogła trwać nawet rok. Ludzie nie chcieli czekać tak długo, zaczęli więc doprawiać ryż octem. W XIX w. japoński kucharz Hanaya Yohei usystematyzował sushi – to on wymyślił nigiri i tzw. styl edo. ❚ Fermented fish with rice was eaten across Asia as early as 1,300 years ago. Fermentation would last up to a year. Most people were not prepared to wait that long, so they began to season rice with vinegar. Japanese cook Hanaya Yohei systemised sushi in the 19th century. Yohei invented nigiri and Edo style sushi.

RYŻ

rice

Wszystkie odmiany należą do tego samego gatunku Oryza sativa. W Japonii słowo „ryż” oznacza to samo co „posiłek”. ❚ All varieties belong to the species oryza sativa. The Japanese word for “rice” also means “meal.”

RYBA

fish

Składnikiem sushi najczęściej są: tuńczyk, łosoś, atlantycka dorada. W Japonii jada się też takie rodzime ryby jak hamachi czy sanma. ❚ Typical sushi ingredients include tuna, salmon, and sea bream. Apart from tuna, apanese sushi also features native species, e.g. hamachi and sanma.

SOS

SUSHI TO KWAŚNY RYŻ Z DODATKAMI W POSTACI SUROWYCH RYB, OWOCÓW MORZA LUB WODOROSTÓW NORI. KLASYCZNE JAPOŃSKIE SUSHI ZAWIERA JEDEN GATUNEK RYBY. NIE ŁĄCZY SIĘ W NIM RÓŻNYCH SKŁADNIKÓW I SMAKÓW. ❚ SUSHI IS VINEGARED RICE COMBINED WITH OTHER INGREDIENTS. CLASSIC JAPANESE SUSHI ONLY HAS ONE KIND OF FISH AND DOES NOT COMBINE VARIOUS INGREDIENTS AND FLAVOURS . 80

Sos sojowy służy do maczania ryby, nie ryżu. Wasabi, zielonego japońskiego chrzanu, używamy oszczędnie. Marynowany imbir, gari, powinno się jeść pomiędzy kęsami sushi, dla odświeżenia kubków smakowych i na zaostrzenie apetytu. ❚ The fish, not the rice, should be dipped in the soy sauce and wasabi (green Japanese horseradish) should be used in moderation. Gari (pickled ginger) should be eaten between bites to clear the taste buds and pique the appetite.

sauce

K07_KomborniaNew_15.06.indd 1

6/15/15 4:34:16 PM

piotr adamczewski

O KO W O K O (BARANIE) Eye to (sheep’s) eye

Ta przygoda przydarzyła mi się w Mongolii. Spędziłem kilka dni w kołchozie, w którym oprócz kilkunastu rodzin pasterzy żyło kilkanaście tysięcy owiec. Na ucztę pożegnalną pasterze przygotowali gotowany barani łeb. Spędził w kotle sporo czasu. Resztki sierści wypadły i zostały wyłowione. Kości zmiękły i dawały się potem łatwo wyjmować, a niektóre nawet gryźć. Podziałem smakowitego dania zajmował się przewodniczący kołchozu. Robił to z wielką wprawą. Wyciągnął więc ozorek i pokroił na kilka porcji. Największa przypadła honorowemu gościowi, czyli mnie. Zjadłem ją, mlaszcząc jak sąsiedzi przy stole i wychwalając delikatność potrawy. Na koniec przewidziane było danie najwytworniejsze. Trafiło ono na dwa talerze: przewodniczącego i mój. Było to ugotowane oko baranie. Zanim oswoiłem się z myślą, że będę MUSIAŁ to zjeść, minęło kilka chwil. GospoPercebe – przysmak w Portugalii i Hiszpanii. ❚ Percebe – a Portuguese and Spanish delicacy.

darz wygłosił stosowny toast o przyjaźni polsko-mongolskiej i wyraźnie uzależnił jej trwałość od mojego zachowania. Wiedziałem, że nie mogę zawieść ojczyzny. Włożyłem więc oko do ust i pociągnąłem ze szklanki spory haust ciepłej wódki. Poooszło! W chwilę potem wiedziałem, że zachowałem się jak głupiec. Zjadłem coś, czego już nigdy w życiu nie będę miał okazji spróbować, i nie rozgryzłem, nie roztarłem na języku, słowem – nie posmakowałem. Nigdy więcej do tego nie dopuściłem. Ani jedząc tajlandzki balud, czyli ugotowane w jajku niewylęgłe pisklę kaczki, ani wysysając percebe, tj. surowe mięczaki oderwane od skał przybrzeżnych w Portugalii, ani nawet podczas delektowania się casu marzu – sardyńskim owczym serem pełnym larw much, które spulchniły go i nadały mu delikatność. Prawdę mówiąc, wszystkie trzy ostatnie potrawy uważam za wyjątkowo pyszne. ■

Something strange happened to me in Mongolia. I spent a few days in a kolhoz, where more than a dozen shepherd families lived with tens of thousands of sheep. The shepherds cooked a sheep’s head for my farewell party. The head spent a fair bit of time in the pot. Tufts of fur came

away and were picked out from the cauldron. The bones became soft – they could be easily removed or even chewed. The head of the kolhoz carved this delicious dish into portions with great aplomb. He took the tongue out and cut it into several pieces. The biggest helping was reserved for the guest of honour – me. I ate this delicacy with the same smacking sounds of my fellow revellers and praised its fine texture. Finally the piece de resistance – a hardboiled sheep’s eyeball. This found its way to two plates – the head of the kolhoz’s and mine. It took me a few minutes to come to grips with the fact that I HAD TO eat this thing. My host raised a fitting toast to PolishMongolian friendship and clearly gave me to understand that its durability was contingent on how I was about to behave. I knew that I couldn’t let my country down. I put the eyeball into my mouth and chased it down with a generous swig of warm vodka. Done! Immediately afterwards, I realised that I had acted foolishly. I had just eaten something that I would never get a chance to taste again and I neither bit into it nor spread it on my tongue, i.e. I did not savour it. I have never let this happen since. Not even when I ate Thai balud, or hardboiled unhatched duck embryo, or sucked percebe (raw molluscs harvested on seaside rocks in Portugal) or savoured casu marzu (Sardinian sheep cheese packed with maggots to soften it and give it a delicate flavour). I might add that the last three dishes were exceptionally delicious. ■

Piotr Adamczewski jest dziennikarzem Polityki, krytykiem kulinarnym i autorem książek: Wielki świat od kuchni, Smakosz wędrowny, Męskie gotowanie, Krwawa historia smaków, Rok na stole. ❚ Piotr Adamczewski is a contributor to Polityka weekly, a culinary critic and the author of: Wielki świat od kuchni, Smakosz wędrowny, Męskie gotowanie, Krwawa historia smaków, Rok na stole.

W I T H TA S T E

TA K E A L O O K

lato

C YG A N K A g ypsy LATO TO WIELKI POWRÓT KWIATÓW, POWIEWNYCH SZALI, FRĘDZLI I FALBAN. I OCZYWIŚCIE BOGACTWO BARW. LATO JEST CYGANKĄ. ❚ THIS SUMMER WILL SEE A COME BACK OF FLOWERS, AIRY SHAWLS, FRINGES, TASSLES AND FRILLS. ALL THIS IN A PLETHORA OF WONDERFUL COLOURS. THE SUMMER IS A GYPSY. zdjęcia | photos by keith schofield/monadori exclusive/east news

szyfonowy kombinezon bez pleców YES.ZEE., kamizelka z dzianiny z frędzlami OVS, szalik w pasie MASSIMO REBECCHI, espadryle CASTAÑER, kolczyk SODINI ❚ chiffon backless catsuit by YES. ZEE., a knit vest with fringes by OVS, shawl used as a belt by MASSIMO REBECCHI, espadrilles by CASTAÑER, earring by SODINI top i spódnica z jedwabiu w kwiaty

DIANA GALLESI, szal z frędzlami PYAAR, torebka MANGO, naszyjnik ELISABETTA FRANCHI ❚ silk top and skirt with a floral pattern by DIANA GALLESI, fringed shawl by PYAAR, handbag by MANGO necklace by ELISABETTA

FRANCHI

©CREDITS

lato

©CREDITS

TA K E A L O O K

sukienka z paskiem MANGO, jedwabne haftowane kimono z frędzlami FRENCH CONNECTION, torba ACCESSORIZE, naszyjnik KIABI i ACCESSORIZE, japonki TOSCA BLU ❚ belted dress by MANGO,

silk embroidered kimono with fringes by FRENCH CONNECTION, handbag by ACCESSORIZE, necklace by KIABI and ACCESSORIZE, flip-flops by TOSCA BLU blezer ALYSI, bawełniany top w kwiatki H&M LOVES COACHELLA, jedwabne spodnie SHIRTAPORTER, espadryle CASTAÑER, kolczyki ACCESSORIZE, bransoletki CRUCIANI, chustka KIABI ❚ jacket by ALYSI, cotton floral top by H&M LOVES COACHELLA, silk trousers by SHIRTAPORTER, espadrilles by CASTAÑER, earrings by ACCESSORIZE, bracelets by CRUCIANI, headscarf by KIABI

TA K E A L O O K

bluzka z bufkami AND CAMICIE, jedwabna spódnica w cętki ELISABETTA FRANCHI, szal CARACTÈRE, buty LUMBERJACK, naszyjnik KIABI ❚ top by AND CAMICIE, silk animal print maxi skirt by ELISABETTA FRANCHI, shawl by CARACTÈRE, boots by LUMBERJACK, necklace by KIABIU sukienka HILFIGER DENIM, szal COMPTOIR DES COTONNIERS, naszyjniki ACCESSORIZE i TOUS, bransoletki PIAZZA ITALIA, kolczyki 2JEWELS, japonki ELISABETTA FRANCHI ❚ dress by HILFIGER DENIM, shawl by COMPTOIR DES COTONNIERS, necklaces by ACCESSORIZE i TOUS, bracelets by PIAZZA ITALIA, earrings by 2JEWELS, flip-flops by ELISABETTA FRANCHI

lato

©CREDITS

MAKE A WISH

okulary przeciwsłoneczne

Are these stylish sunglasses practical too? Perhaps not, but that’s not what they are all about. What is important is what the world looks like through them.

FEERIA BARW

an array of colours

Czy to na plaży, czy na ulicy okulary przeciwsłoneczne to latem absolutne must have. Poza tym, że chronią oczy, są najmodniejszym dodatkiem do letniego stroju.

1. VICTORIA BECKHAM Dla tych, co chcą widzieć świat przez różowe okulary, €420 2. DOLCE & GABBANA W stylu pin-up girl z lat 50., €170 3. MIU MIU Kształt retro i nowoczesne materiały, €280 4. OAKLEY Nie tylko dla kierowców o zmroku, €175 5. MIU MIU Gotycka wariacja na temat lenonek, €250 6. DOLCE & GABBANA Gdyby nie kwiatki – wypisz wymaluj Jackie O., €2400 7. ILLESTEVA Jak długo da się widzieć na zielono?, €290 8. GUCCI Czy to aviatory, czy hipsterskie carrery?, €280 9. WILDFOX Dostosuj do nich resztę stroju, €190 ❚ 1. VICTORIA BECKHAM For those who want to see the world through rose-coloured glasses, €420 2. DOLCE & GABBANA Perfect for 1950s pin-up girl style lovers, €170 3. MIU MIU Retro shape and state-of-the-art materials, €280 4. OAKLEY Not only for nightdrivers, €175 5. MIU MIU Gothic take on John Lennon glasses, €250 6. DOLCE & GABBANA Save the flowers these could have belonged to Jackie Kennedy, €2,400 7. ILLESTEVA If seeing the world green all the time is your thing, €290 8. GUCCI Aviator gloasses or hip Carreras?, €280 9. WILDFOX This pair requires an outfit to match, €190

PROMOCJA

Najlepsze zabiegi pod słońcem! Best treatments under the sun! PLAŻA, SŁOŃCE, SAMOLOT… WAKACJE W PEŁNI! A TO OZNACZA, ŻE NARAŻONA NA DZIAŁANIE PROMIENI UV SKÓRA POTRZEBUJE TERAZ INTENSYWNEGO NAWILŻANIA. JEST TEŻ JESZCZE CZAS, ABY POWALCZYĆ Z CELLULITEM – SEZON NA BIKINI CIĄGLE TRWA. EKSPERCI PROGRAMU „PRZEPIS NA URODĘ” POLECAJĄ NAJLEPSZE ZABIEGI NA LATO! / THE BEACH, THE SUN, THE AIRPLANE... THE HEIGHT OF SUMMER! THIS MEANS THAT YOUR SKIN, EXPOSED TO THE UV RAYS, NOW NEEDS INTENSE HYDRATION. YOU STILL HAVE TIME TO TARGET CELLULITE AS THE BIKINI SEASON CONTINUES. EXPERTS OF THE “BEAUTY FORMULA” PROGRAMME RECOMMEND BEST SUMMER TREATMENTS!

INTENSE HYDRATION Moderate sun exposure is a must! But even if we follow this rule our skin becomes dry, rough and irritated. High-impact moisturising mesotherapy using Neuvia Organic Hydro Deluxe formula that contains new generation hyaluronic acid in its purest form will make your skin summer-ready. It will also soothe it and restore its healthy glow after holidays. The formula contains hydroxyapatite microspheres which stimulate collagen production and make the skin supple. It’s a double benefit! www.neauvia.pl Neauvia Organic to bardzo bezpieczny, innowacyjny preparat o najwyższej na rynku zawartości kwasu hialuronowego. Mezoterapia z jego wykorzystaniem polecana jest szczególnie w okresie letnim. / Neuvia Organic is a very safe, innovative formula with the highest hyaluronic acid content on the market. Mesotherapy driven by Neuvia is particularly recommended in the summer.

RATUNEK PO SŁOŃCU

Ekspert Kliniki La Perla radzi/Expert of La Perla Clinic advises: ACCENT ULTRA V SHAPE NA CELLULIT

Ten zabieg można bezpiecznie wykonywać latem i daje szybkie efekty – wybierz go więc, jeśli cellulit nie pozwala ci odsłaniać ud czy pośladków bez kompleksów. Innowacyjna technologia wykorzystuje ultradźwięki selektywnie niszczące komórki tłuszczowe oraz unipolarną i bipolarną falę radiową, która intensywnie wygładza i ujędrnia skórę. Pierwsze efekty widać od razu! www.klinikalaperla.pl ACCENT ULTRA V SHAPE TO TARGET CELLULITE DR N. MED. ELŻBIETA RADZIKOWSKA chirurg plastyk z Kliniki La Perla / La Perla Clinic Surgeon

This procedure may be performed in the summer and produces instant results - if you are reluctant to expose your thighs or buttocks because of cellulite this treatment is definitely for you. The innovative technology deploys ultrasound to target and selectively eliminate fatty cells and unipolar and bipolar radio waves to intensely smooth and firm the skin. First results are instantly visible! www.klinikalaperla.pl

©CREDITS

Przejdź letnią metamorfozę dzięki wyjątkowej promocji Kliniki La Perla: zapłać 10 000 zł, a otrzymasz zabiegi z zakresu medycyny estetycznej i kosmetyki Hi-Tech o wartości 20 000 zł. Więcej informacji na www.klinikalaperla.pl, infolinia 784 066 278. Promocja limitowana. Summer makeover is now possible thanks to the special promotion of La Perla Clinics – for PLN 10,000 you will get aesthetic medicine treatments and Hi-Tech cosmetics worth PLN 20,000. For more information, visit www.klinikalaperla.pl or call the hotline at: 784 066 278. The promotion is limited.

www.itpsa.pl

INTENSYWNE NAWILŻANIE Rozsądne korzystanie ze słońca to podstawa! Mimo to latem skóra staje się przesuszona, szorstka, podrażniona. Mezoterapia intensywnie nawilżająca z preparatem Neauvia Organic Hydro Deluxe na bazie najczystszej formy kwasu hialuronowego nowej generacji przygotuje skórę do lata, a po wakacjach przywróci jej szybko komfort i promienny blask. Preparat zawiera też mikrosfery hydroksyapatytu wapnia, które stymulują produkcję kolagenu i ujędrniają skórę. Podwójna korzyść! www.neauvia.pl

www.la-perla.pl

Innowacyjne maski CelMat Face to wakacyjny must-have! Wykonane są z opatentowanej polskiej bionanocelulozy, która zapewnia optymalne nawilżenie skóry, chłodzenie, momentalne łagodzenie bólu i podrażnień posłonecznych. Przyspieszają też procesy regeneracyjne skóry np. po zabiegu mezoterapii. Nie zawierają parabenów ani konserwantów. Planujesz długi lot samolotem? Maska szybko przyniesie przesuszonej skórze ukojenie. Weź ją ze sobą! www.bowil.pl

SUN REMEDY Innovative CelMat Face masks are a summer must-haves! They are made from patented Polish bio-nanocelulose for optimum hydration, soothing, and cooling of the skin as well as instant pain and irritation relief. They accelerate regeneration of the skin, for instance, after mesotherapy. Masks are paraben- and preservative-free. Planning a long flight? The mask will quickly soothe your dehydrated skin. Don’t forget to put one in your luggage! www.bowil.pl Maska CelMat Face H zawiera dodatkowo kwas hialuronowy, dzięki czemu intensywnie nawilża przesuszoną słońcem skórę. Można stosować ją jako produkt SOS lub profilaktycznie. / CellMat Face H also contains hyaluronic acid to provide intense hydration to the skin dried by the sun. It may be used as remedy or a part of regular beauty routine.

B E AU T Y

Wakacje rządzą się swoimi prawami. O tej porze roku warto więc zrobić małą rewolucję wśród kosmetyków. Podpowiadamy, co warto mieć w tym sezonie, aby na plaży wyglądać wyjątkowo kobieco. I tak też się czuć!

cała pod ochroną

P L A Ż O WA KO S M E T YC Z K A beach essentials

2 7

Summer holidays are a time for changing your beauty routine and carrying out a minor revolution in the vanity case. Read our guide to learn about the season’s hottest cosmetics, so you can look really feminine on the beach. And really feel it. 8 9

1. VICHY sprej Idéal Soleil BRONZE SPF 30, ok. 75 zł ml 2. VICHY żel-fluid do twarzy Idéal Soleil BRONZE SPF 50, ok. 55 zł 3. VICHY Idéal Soleil BB Face Cream, ok. 66 zł 4. AVÈNE Cleanance Emulsja SPF 50+, ok. 75 zł 5. SHISEIDO Protective Tanning Cream, 129 zł 6. PHARMACERIS nawilżająca emulsja ochronna, ok. 36 zł 7. CLARINS olejek do opalania w spreju do ciała i włosów, 109 zł 8. LANCASTER – beztłuszczowy sprej do opalania, ok. 100 zł 9. EISENBERG Sublime Tan – pielęgnacja do opalania ciała, 369 zł ❚ 1. VICHY Idéal Soleil BRONZE SPF 30 spray, approx. €18 2. VICHY Idéal Soleil BRONZE SPF 50 face lotion, approx. €13 3. VICHY Idéal Soleil BB Face Cream, approx. €16 4. AVÈNE Cleanance SPF 50+ lotion, approx. €18 5. SHISEIDO Protective Tanning Cream, approx. €31 6. PHARMACERIS moisturising protective lotion, approx. €9 7. CLARINS tanning oil spray for hair and body, approx. €26 8. LANCASTER – oil-free tanning spray, approx. approx. €24 9. EISENBERG Sublime Tan, approx. €88

Sunlight affects the hair the same way as it does the skin. Ditch your favourite shampoo and conditioner and switch to hair care products with sunscreen in summer.

5 2

4 3

Promieniowanie słoneczne działa na włosy w podobny sposób jak na skórę. Na czas wakacji warto zmienić ulubiony szampon i odżywkę na te z filtrami przeciwsłonecznymi.

1. JOICO preparat do ochrony włosów K-Pak, 55 zł 2. KERASTASE mgiełka ochronna przed słońcem, 89 zł BUMBLE&BUMBLE sprej do stylizacji Surf Spray, 146 zł 4. ALTERNA maska do włosów farbowanych Bamboo, 102 zł 5. RENE FURTERER sprej ochronny do włosów, 49 zł 6. KORRES sprej ochronny do włosów z czerwonym winem, 89 zł 7. BIOELIXIRE olejek Argan Oil, 24 zł 8. MARC ANTHONY olejek arganowy Oil of Morocco, 46 zł ❚ 1. JOICO, K-Pak protective hair spray, approx. €13 2. KERASTASE protective mist for sun-exposed hair, approx. €21 3.BUMBLE&BUMBLE styling Surf Spray, approx. €35 4. ALTERNA bamboo mask for coloured hair, approx. €25 5. RENE FURTERER protective hair spray, approx. €12 6. KORRES protective hair spray with red wine, approx. €21 7. BIOELIXIRE Argan Oil, approx. €6 8. MARC ANTHONY Oil of Morocco argan oil, approx. €11

Jeśli lubisz nosić na plaży make-up, sięgnij po kosmetyki wodoodporne. Na wodoodporny podkład nałóż puder brązujący z filtrem SPF50. Zamiast szminki sprawdzą się lekkie błyszczyki w apetycznym koralowym odcieniu.

Classic lipstick is not the best in summer. Light lip gloss in delicious coral shades is a much better choice.

4 2 1

1. RIMMEL szminka w kredce Colour Rush, 24 zł 2. BOURJOIS błyszczyk 3D Max Gloss, 29,50 zł 3. URBAN DECAY odżywczy błyszczyk Naked, 89 zł 4. REVLON błyszczyki Colorstay, 39 zł 5. CLINIQUE Superbalm Moisturizing Gloss, 89 zł 6. L’OREAL PARIS błyszczyk Shine Caresse, 39,90 zł 7. RIMMEL lakier do ust Apocalips, 30 zł ❚ 1. RIMMEL Colour Rush lip crayon,approx. €6 2. BOURJOIS 3D Max Gloss lip gloss, approx. €7 3. URBAN DECAY Naked nourishing lip gloss, approx. €21 4. REVLON lip gloss range, approx. €9 5. CLINIQUE Superbalm Moisturizing Gloss, approx. €21 6. L’OREAL PARIS Shine Caresse lip gloss, approx. €10 7. RIMMEL Apocalips Lip Lacquer, approx. €7

B E AU T Y

mgiełki

Leave the heavy and intense scents for other seasons. Switch to alcohol-free body mists and delicate “eau” summer versions. 3

Z A PA C H L ATA

the scent of summer 6 5

Ciężkie intensywne zapachy zostaw na inną porę roku. Najlepiej sięgnąć po mgiełki do ciała, które nie zawierają alkoholu, lub subtelne wody stworzone przez marki kosmetyczne z myślą o lecie.

11 12

1. KANEBO mgiełka Sensai, 230 zł 2. GLY SKIN CARE mgiełka Gly Mist, 26 zł 3. AVÈNE woda termalna, 19 zł 4. L’OCCITANE drogocenna mgiełka Immortelle, 55 zł 5. SISLEY kwiatowa mgiełka Eau Florale, Sisley, 420 zł 6. ELANCYL energetyzująca mgiełka Eau D’eclat, 31 zł 7. THE BODY SHOP energetyzująca mgiełka z witaminą C, 87 zł 8. CAUDALIE Beauty Elixir, 140 zł 9. BENEFIT nawilżająca mgiełka, 99 zł 10. EISENBERG intensywnie nawilżająca pielęgnacja dwufazowa, 339 zł 11. LA MER mgiełka do twarzy, 359 zł 12. CLINIQUE mgiełka do twarzy, 85 zł ❚ 1. KANEBO hydrating Sensai face mist, approx. €55 2. GLY SKIN CARE Gly Mist face mist, approx. €7 3. AVENE, thermal water, approx. €4.5 4. L’OCCITANE, Immortelle precious mist, approx. €21 5. SISLEY, Eau Florale floral water, Sisley, approx. €101 6. ELANCYL, energizing Eau D’eclat mist, approx. €30 7. THE BODY SHOP, Vitamin C Energizing Face Spritz, approx. €21 8. CAUDALIE, Beauty Elixir, approx. €32 9. BENEFIT, instantly hydrating face mist, approx. €33 10. EISENBERG, intensely hydrating dual-phase facial care, approx. €82 11. LA MER, face mist, approx. €87 12. CLINIQUE, face mist, approx. €20

10 1

Dołącz do nas! Join us! facebook.com/URODAkosmetyki

www.urodapolska.eu

www.sklep.urodapolska.eu

M U S T H AV E

dla niej

An airy shawl in pastel hues is definitely a summer must-have.

W STRONĘ SŁOŃCA

towards the sun Długie sukienki w stylu boho wracają w każdym wakacyjnym sezonie, jednak o tym, czy nosimy się w zgodzie z najnowszymi trendami, decydują dodatki. Tego lata przebojem są płaskie sandały rzymianki. Dopełnieniem stylizacji niech będą ozdobne okulary przeciwsłoneczne.

1. CAMEL ACTIVE szal, ok. 150 zł 2. IPPOMARE rzymianki Andromeda, ręcznie wykonane w Grecji, ok. 220 zł 3. DIOR J'adore L'absolu, woda perfumowana, 449 zł/50 ml 4. DOLCE & GABBANA okładka na paszport, €195 5. APART pierścionek srebrny z ceramiką i spinelem syntetycznym, 149 zł 6. SENSI STUDIO torba z włókna palmowego, €185 7. FENDI/VISCOM okulary przeciwsłoneczne Orchidea, 1490 zł 8. SOLAR sukienka trykotowa, 269 zł ❚ 1. CAMEL ACTIVE scarf, approx. €36 2. IPPOMARE Andromeda sandals – hand-made from Greece, €53 3. DIOR J'adore L'absolu, Eau de Parfum, approx. €108 4. DOLCE & GABBANA passport cover, €195 5. APART silver ring with ceramics and synthetic spinel, approx. €36 6. SENSI STUDIO woven toquilla straw tote, €185 7. FENDI/VISCOM Orchidea sunglasses, €380 8. SOLAR knit maxi dress, approx. €65

G r a n d P r i x , 10 W i e l k i K o n k u r s F o t o g r a f i c z ny, S e b a s t i a n G o r g o l B e z p i e c z n a z a b a w a

ORGANIZATOR

MECENAS KONKURSU

Do 31 sierpnia zgłoś swoje zdjęcia w kategoriach: - Krajobraz - Ludzie - Zwierzęta - Fotoreportaż oraz w kategoriach Sony:

- XperiaTM Street Photo - XperiaTM Art Movie Więcej informacji oraz formularz zgłoszeniowy znajdziesz na www.wkf.national-geographic.pl

SPONSOR NAGRODY

PATRONI MEDIALNI

OFICJALNY SMARTFON 11. EDYCJI WIELKIEGO KONKURSU FOTOGRAFICZNEGO NG

M U S T H AV E

dla niego

An elegant watch is the ultimate male jewellery.

CZAS RELAKSU a time to relax 5

Na wakacjach priorytetem jest wygoda. Nawet poważny biznesmen ma wtedy prawo poczuć się chłopcem – włożyć bermudy, na ramiona zarzucić plecak i zamotać na szyi kolorowy szal. Ale jeśli biżuteria, to tylko najwyższej jakości.

5 7

1. CAMEL ACTIVE szal, ok. 150 zł 2. VICTORINOX zegarek Victorinox Night Vision, model 241707, 2690 zł 3. CAMEL ACTIVE szorty, ok. 289 zł 4.TONNY okulary przeciwsłoneczne TONNY SUN 9172W z soczewką polaryzacyjną, idealne do aktywności na świeżym powietrzu i do jazdy samochodem, 290 zł 5. LUIS MORAIS bransoletka z charmsami z białego złota i brylantów, ok. 8660 zł 6. JEAN PAUL GAULTIER woda toaletowa Le Male, 249 zł/75 ml 7. CAMEL ACTIVE plecak skórzany ❚ 1. CAMEL ACTIVE scarf, approx. $36 2. VICTORINOX Victorinox Night Vision watch, model 241707, approx. €650 3. CAMEL ACTIVE shorts, approx. €69 4.TONNY TONNY SUN 9172W polarized sunglasses; perfect for outdoor activities and driving, approx. €79 5. LUIS MORAIS bracelet with white gold and diamond charms, $2,335 6. JEAN PAUL GAULTIER Le Male eau de toilette approx. €60/75 ml 7. CAMEL ACTIVE leather backpack

Szyjemy: • garnitury, koszule, kostiumy i bluzki • marynarki, spodnie, spódnice i kamizelki • smokingi, fraki, surduty oraz buty męskie Zapewniamy: • najwyższą jakość szycia • nienaganne dopasowanie do sylwetki • doskonałe tkaniny włoskie i brytyjskie • piękne dodatki Mercer Warszawa, ul. Nowogrodzka 42 warszawa@mercer-fashion.pl mob: 604 40 90 66, tel./fax: 22 629 04 00 Mercer Poznań, ul. Kantaka 1 poznan@mercer-fashion.pl mob: 664 34 36 06, tel./fax: 61 816 94 97 www.mercer-fashion.pl

Mercer do Kaleidoscope_0715.indd 1

10.06.2015 15:01

Lato przynosi wspaniałe okazje AKCESORIA O ŁĄCZNEJ WARTOŚCI DO 10% CENY WYBRANEGO ŁÓŻKA

hastens.com lozkahastens.pl

HÄSTENS STORE WARSZAWA 03 -286 WARSZAWA, UL. MALBORSKA 41 (DOMOTEKA) warszawa@lozkahastens.pl TEL. 22 331 17 07 HÄSTENS STORE GDAŃSK 80 -339 GDAŃSK, AL. GRUNWALDZKA 569 gdansk@lozkahastens.pl TEL. 58 342 47 35 WKRÓTCE OTWARCIE SALONU W NOWEJ LOKALIZACJI 81 - 861 SOPOT, AL. NIEPODLEGŁOŚCI 940

C U LT U R E

nasze rekomendacje

REBELIA UCIŚNIONYCH

51 lat temu powstał film z The Beatles, teraz wychodzi odrestaurowana i poszerzona wersja albumu pod tym samym tytułem „A Hard Day’s Night”. Kapitalne do słuchania nie tylko po ciężkim dniu.

rebellion of the oppressed

Pochodzące z odległej galaktyki roboty przejmują kontrolę nad Ziemią. Każdy człowiek ma wszczepiony implant kontrolujący wszystkie jego ruchy. Ludzie próbują się wyswobodzić, ale szansę na wolność ma dopiero grupa nastolatków, która odkrywa, jak można manipulować implantem. ❚ Robots from a faraway galaxy take control over the Earth. Everyone has an implant that controls every their every movement. People are trying to free themselves but to no avail until a group of teens discover how the implants can be manipulated.

HORYZONTY WCIĄŻ SZERSZE even wider horizons I znów najlepsze filmy zeszłorocznej edycji festiwalu T-Mobile Nowe Horyzonty można sobie przypomnieć, kupując jeden boks z DVD. W nim m.in. miniserial Bruna Dumonta, nowe filmy Philipa Gröninga, Kornéla Mundruczó i ciekawy dokument Zjazd absolwentów Anny Odell o powrocie do znaczących wydarzeń z czasów liceum. ❚ Once more, the best titles from the previous year’s T-Mobile New Horizons festival are available on DVD. The collection includes Bruno Dumont’s mini-series, new titles from Philip Gröning and Kornél Mundruczó, and Anna Odell’s intriguing documentary on revisiting formative high school events, The Reunion.

Imperium robotów. Bunt człowieka, reż. Jon Wright, premiera 31 lipca | until 25.05 Our Robot Overlords, dir. Jon Wright, opens 13 July.

BOOKS MUSIC FILM THEATRE The famous Pac-Man game was created in 1980; initially it could only be played on arcade machines.

GRAJĄ W FILMIE the game continues on the big screen

TRZEJ MISTRZOWIE

three masters

Fantastyczni wykonawcy – na fortepianie gra wirtuoz Światosław Richter z Warszawską Orkiestrą Filharmoniczną pod dyrekcją Stanisława Wisłockiego – to raz. Dwa to piękne wydanie – winylowa, 180-gramowa płyta. Trzy to oczywiście genialne kompozycje Sergiusza Rachmaninowa. ❚ One: fabulous performers – virtuoso pianist Sviatoslav Richter accompanied by the Warsaw Philharmonic Orchestra conducted by Stanisław Wisłowcki. Two: a beautiful 180-gram vinyl album. Three: the brilliant compositions of Sergei Rachmaninoff. Richter, Warsaw Philharmonic Orchestra Rachmaninov: Piano Concerto no. 2, 4 Preludes

Piksele, reż. Chris Columbus, premiera 24 lipca | Pixels, dir. Chris Columbus, opens 24 July

100

Pamiętają państwo Pac-Mana, kosmitów ze Space Invaders albo goryla Donkeya Kinga? Tak – dwie i trzy dekady temu byli bohaterami gier komputerowych, teraz z monitora przenieśli się na ekran. Tylko że tym razem nie chcą się z nami bawić, ale nas – Ziemian – zniszczyć. Game over? ❚ Do you remember Pac-Man, Space Invaders and Donkey King? Yes, these computer games from two or three decades ago are now making it big on the silver screen. Only this time round, the protagonists don’t want to play with us Earthlings but destroy us. Game over?

Save Your Health

with American Heart of Poland Motto of our activity: With the patient in mind we offer comprehensive treatment of the entire cardiovascular system starting from diagnostic and preventive tests by the specialist clinic to hospitalization and necessary rehabilitation as close as possible to the patient. Our specialist: We have the best treatment results – Professor Andrzej Bochenek

• At your disposal are more than 30 specialized

medical centres in Poland. • We offer professional rehabilitation in one of the largest Health Resort in Europe. • We offer efficient and cost-effective medical services. • We introduce to Poland modern medical technologies.

Over 15th years experiences in treatment: • 56 000 hospitalized patients yearly • 60 000 coronary procedures yearly • 38 000 coronarography procedures yearly • 30 000 rehabilitation patients in Health Resort Ustroń yearly (Medical data of American Heart of Poland in 2014)

w w w. k l inikiserc a. pl w w w. americ anhear tofpol and. c om i nfo@americ anhear tofpol and. c om

kliniki serca do K_1114.indd 1

11.06.2015 15:20

Centrum Ortodoncji i Implantologii

Centrum Ortodoncji i Implantologii ODENT powstało w celu zapewnienia najwyższego poziomu usług stomatologicznych na mapie Warszawy. Gwarantujemy szeroki zakres godzin przyjęć oraz najnowocześniejsze technologie dentystyczne. Posiadamy dwa oddziały w dogodnych lokalizacjach: na Żoliborzu i Ursynowie. Profesjonalizm i wysoki standard usług wykonywany przez naszych lekarzy, pozwala zapewnić kompleksowe i profesjonalne leczenie stomatologiczne dzieci i dorosłych.

Zakres usług: • ortodoncja • wybielanie zębów • najnowocześniejsze rozwiązania protetyczne • leczenie dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych - bruksizmu • chirurgia stomatologiczna i szczękowa, implanty • leczenie dzieci • leczenie zachowawcze, kosmetyka stomatologiczna • leczenie kanałowe zębów metodą tradycyjną i mikroskopową • pracownia RTG

Warszawa Żoliborz ul. Duchnicka 3 bud.4, wejście A • Warszawa Ursynów ul. Nowoursynowska 145 E (wejście od ul. Rosoła) www.odent.pl, tel. 22 405 44 30

C U LT U R E

nasze rekomendacje

OBLICZA AWANGARDY

the many faces of the avant-garde Paryż, Kraków i Madryt to adresy, pod którymi zamieszkiwała artystyczno-literacka awangarda od początku I wojny światowej do wybuchu II. Na wystawie poświęconej Tadeuszowi Peiperowi będzie można zobaczyć jego drogę artystyczną prowadzącą przez te trzy miasta. ❚ Paris, Kraków and Madrid were at the forefront of the artistic and literary avant-garde in the period between the two world wars. This exhibition is dedicated to Tadeusz Peiper – a poet, art theoretician and critic – and his links with the three cities. Papież awangardy. Tadeusz Peiper w Hiszpanii, Polsce, Europie, Muzeum Narodowe w Warszawie, od 28 maja | The Pope of Avantgarde. Tadeusz Peiper in Spain, Poland, Europe, the National Museum in Warsaw, from 28 May.

PIĘKNO W DOBREJ SPRAWIE

beauty for a noble cause

Wizażystka Agata Naniewicz umalowała i ustawiła przed obiektywami aparatów kilkanaście znanych twarzy. Cel? Szczytny – dochód ze sprzedaży będzie przekazany podopiecznym Fundacji Herosi z Kliniki Chirurgii Onkologicznej Dzieci i Młodzieży Instytutu Matki i Dziecka. ❚ Makeup artist Agata Naniewicz has created makeup for more than a dozen celebrities and placed them in front of the camera. This is all in aid of a very noble case. The proceeds are being donated to the charges of the Heroes Foundation from the Children’s Oncological Clinic of the Mother and Child Institute. Agata Naniewicz, Dosięgnąć gwiazd

BOOKS MUSIC FILM THEATRE MODERNISTA WYOBRAŹNI the modernist of imagination Naprawdę nazywał się Charles-Édouard Jeanneret, ale większość z nas kojarzy jego pseudonim – Le Corbusier. Zajmował się malarstwem, rzeźbą, projektowaniem przedmiotów i budynków. Teraz wreszcie będzie można to wszystko uporządkować w głowie, zwiedzając ułożoną w porządku chronologicznym paryską wystawę. ❚ He was born Charles-Édouard Jeanneret, but is better known as Le Corbusier, the famous painter, sculptor and architect. This chronological retrospective now on display in Paris will give you a clear picture of his life and work. Le Corbusier. Measures of man, Centre Pompidou, Paryż | Paris, czynna do 3 sierpnia | open until 3 Aug

W poprzedniej książce Przyjdzie Mordor i nas zje autor podróżował po Ukrainie. Teraz przemierza Polskę wzdłuż trasy numer 7. Start jest w Krakowie, skąd dziennikarz Piotr wraca do Warszawy na ważne spotkanie. Ale to, co się wydarzy po drodze, będzie ważniejsze. ❚ In his previous book, Przyjdzie Mordor i nas zje [Mordor is Coming to Eat Us], Szczerek travelled around Ukraine. Now he traverses Poland via Route No. 7. He embarks on his journey in Kraków, where journalist Piotr has returned for an important meeting, but the most juicy bits happen en route. Ziemowit Szczerek, Siódemka, Ha!Art

102

Jednym z najpopularniejszych przedmiotów zaprojektowanych przez Le Corbusiera jest leżanka.

PIEKIELNA DROGA road to hell

REZERWUJ CZAS NA PRZYGODĘ

W KOPALNI SOLI WIELICZKA

IT’S TIME FOR ADVENTURE

IN THE WIELICZKA SALT MINE TRASA GÓRNICZA MINERS’ ROUTE doświadczaj experience

TRASA TURYSTYCZNA TOURIST ROUTE zwiedzaj visit

www.kopalnia.pl www.wieliczka-saltmine.com

GOOD JOB

fm logistic

D W I E D E K A DY L O G I S T Y K I NOWOCZESNE PODEJŚCIE DO TRANSPORTU POJAWIŁO SIĘ W POLSCE W CZASACH TRANSFORMACJI. O BYCIU PIONIEREM I METAMORFOZIE BRANŻY OPOWIADA PIOTR SUKIENNIK, DYREKTOR FM LOGISTIC. ❚ THE TRANSFORMATION OF POLAND BROUGHT A MODERN APPROACH TO TRANSPORT. PIOTR SUKIENNIK, DIRECTOR OF FM LOGISTIC, TALKS ABOUT BEING A PIONEER AND THE MAKEOVER OF THE SECTOR. tekst | by piotr gozdowski

Przełom w branży związany był z pojawieniem się międzynarodowych korporacji. Jak w przypadku FM Logistic? Dokładnie 20 lat temu, w czerwcu 1995 r., nasza spółka zdecydowała się wejść na polski rynek. Lata 90. w Polsce były początkiem prawdziwej logistyki, a my firmą całkowicie pionierską. Mieliśmy wówczas właściwie jednego konkurenta – dzisiaj na rynku działa większość, nie tylko europejskich, ale także światowych firm logistycznych. Wejście do Polski to była strategiczna decyzja spółki matki, która właśnie wtedy zadecydowała o rozszerzeniu swojej działalności poza rodzimą Francję i byliśmy jednym z pierwszych krajów zagranicznej ekspansji. Czy Polska wykorzystała szansę stania się krajem tranzytowym po upadku żelaznej kurtyny? Moim zdaniem – zdecydowanie. Od wieków naszą zaletą było położenie geograficzne, ale nie zawsze potrafiliśmy to w pełni wykorzystywać. Wówczas handel z Polską praktycznie nie funkcjonował, granice były zamknięte, prowadzenie biznesu czy planowanie inwestycji było wielce utrudnione. I nadszedł 1995 rok – denominacja złotego, wyhamowanie inflacji. Gospodarka weszła w fazę stabilizacji, a Polska stawała się coraz bardziej atrakcyjnym miejscem dla inwestycji. Dziś jesteśmy tranzytowym sercem Europy, przez nasz kraj przejeżdżają dostawy

104

dla całego kontynentu. Nie bez powodu FM Logistic tutaj ulokowało siedzibę centrali transportu międzynarodowego dla całej Grupy. Co przez 20 lat było największym utrudnieniem w prowadzeniu biznesu logistycznego? Wejście na „dziewiczy” wtedy rynek było z jednej strony skomplikowane, ponieważ budowaliśmy logistykę od podstaw, z drugiej zaś łatwiejsze, bo konkurencja była niewielka. Dwadzieścia lat temu nie było zbyt wielu potencjalnych klientów, ale też nie istniały praktycznie żadne regulacje prawne, a nasza infrastruktura nie była zadowalająca. Dopiero po wejściu Polski do UE prace nad jej rozbudową i modernizacją nabrały tempa, ale lata zaniechań odczuwamy do dzisiaj. Obecnie mamy w Polsce 1,5 tys. km autostrad, co pod względem długości daje nam niezłą 5. pozycję w Europie. Jednak biorąc pod uwagę zagęszczenie autostrad i dróg szybkiego ruchu, na kilometr kwadratowy przypada zaledwie 5 m takich dróg. To ponad 8 razy mniej niż w Niemczech. Można znaleźć w Polsce ludzi do pracy w tej branży? Od lat obserwujemy, jak kierunki logistyczne zyskują na popularności, co świadczy o rozkwicie naszej branży. Swego rodzaju uniwersytety praktyków logistyki tworzą także sami operatorzy logistyczni, my również. Od lat kształcimy nie tylko naszych

The breakthrough in the industry was connected with the arrival of international corporations. Was that the case with FM Logistic? We decided to launch operations in Poland in June 1995 – exactly twenty years ago. The 1990s saw the beginning of real logistics in Poland and we were the trailblazer. We only had one competitor at the time. Now, most logistic companies – not just European but international – are present in Poland. Entering the Polish market was a strategic decision on the part of our parent company, which had just then decided to expand their operations beyond France. We were one of the first foreign countries on the list. Did Poland make the most of its potential to become a transit country after the collapse of the Iron Curtain? I would say definitely. Our geographical location has been our long suit for centuries, although we haven’t always managed to fully capitalize on it. Trade with Poland was virtually non-existent at the time. The borders were closed. It was extremely difficult to run a business or plan an investment. And then in 1995, the złoty was redenominated and inflation was brought to a halt. The economy stabilised and Poland came to be seen as an increasingly attractive place to invest and do business. Today, Poland is the transit centre of Europe. Deliveries to all parts of the continent pass via this country. It’s no coincidence that FM Logistic chose Poland for the international transport headquarters for the entire Group. What has been the biggest obstacle to your logistics operations over the past twenty years? On the one hand, entering what was then a “virgin” market was complicated because we had to build logistics from the scratch. On the other hand, it was

two decades of logistics

pracowników, ale inwestujemy w edukację już na poziomie szkół średnich. Dzisiaj specjaliści wykształceni w Polsce w niczym nie ustępują fachowcom z lepiej rozwiniętych krajów. Nasi eksperci są wysyłani na misje logistyczne, np. do Chin czy Brazylii, by tam pomagać i szkolić mniej doświadczonych kolegów. Ale zdarza się też, że Francuzi korzystają z rozwiązań, które wypracowaliśmy na rodzimym gruncie. Czy bliźniacza dla logistyki branża magazynowa ma perspektywy tak dynamicznego rozwoju jak do tej pory? Logistyka zawsze lokuje się tam, gdzie jest najlepszy punkt grawitacyjny. Drogi dojazdowe są w oczywisty sposób determinantem w wyborze położenia platform logistycznych. Jeśli dziś na mapie są wciąż regiony „wykluczone” gospodarczo, niedofinansowane, wynika to z tego, że nie ma tam jeszcze odpowiedniej infrastruktury drogowej. W tej chwili mamy tzw. obszary uprzywilejowane, takie jak region centralnej Polski, Śląska czy Poznania, ale widzimy tendencje rozwojowe także na wschodzie, np. w okolicach Lublina. Paradoksalnie, pomimo trudności, miniony rok był dla Polski rekordowy na rynku magazynowym – według raportu Colliers International w 2014 r. ukończono projekty o powierzchni blisko 1,1 mln m². Czy Polska może się stać regionalnym liderem w usługach logistycznych i magazynowych w Europie? Ja bym poszedł dalej. Polska ma realną szansę stać się głównym centrum logistycznym całej Europy. Jak przewiduje przytoczony raport Colliers International, Polska do 2020 r. znajdzie się w pierwszej trójce pod względem wydatków na konsumpcję i wzrostu produkcji w Europie, co oznacza, że odegra kluczową rolę w rozwoju europejskiego rynku logistycznego. Naszą rosnącą rangę zdają się potwierdzać pojawiające się wciąż nowe inwestycje. ■ Materiał powstał przy współpracy z firmą FM Logistic.

easier because there wasn’t all that much competition. There weren’t that many prospective clients around twenty years ago, but then again, there were practically no legal regulations either, and the local infrastructure left a lot to be desired.

The necessary work to expand and modernise it only began to pick up steam after Poland joined the EU. And even today, we’re still suffering from all those years of neglect. Poland now has 1,500 km of motorways. This puts us in fifth place in Europe in terms of length. But considering the density of motorways and

are now on par with those from more advanced countries. Our specialists are sent on assignments to countries like China and Brazil to assist and coach their less experienced colleagues. The French are sometimes keen to implement solutions devised in Poland as well. Is your twin industry, the warehousing sector, still looking at the sort of growth it has been experiencing to date? Logistics companies always choose optimum locations. Road access is obviously a major consideration when deciding on the position of logistics platforms. Any economically “excluded” or underfunded regions still left in Poland can only be explained by inadequate road infrastructure. At the moment, we have “privileged” areas, such as Central Poland, Silesia and Poznań, but we also see development trends in the east, e.g the Lublin area. Paradoxically, despite the challenges, the Polish warehousing market set a new record last year. A Colliers International report reveals that projects covering nearly 1.1 m sq. m. were completed in 2014. So would it be fair to say that Poland is set to become a regional logistics and

POLSKA JEST DZIŚ TRANZYTOWYM SERCEM EUROPY, PRZEJEŻDŻAJĄ PRZEZ NIĄ DOSTAWY DLA CAŁEGO KONTYNENTU. TODAY, POLAND IS THE TRANSIT CENTRE OF EUROPE. DELIVERIES TO ALL PARTS OF THE CONTINENT PASS VIA THIS COUNTRY.

express roads, there are only 5 metres of such roads per square kilometre. This is eight times less than in Germany. Can you find people to work in the logistics industry in Poland? Logistics is becoming an increasingly popular field of study. We’ve noticed this for a long time and it’s obviously a sign of the sector’s rapid growth and extensive development. Not only that, but logistics operators, including us, have also been establishing what you might call a university for logistics practitioners. We’ve been training our own employees and investing in secondary school education for years. Specialists educated in Poland

warehousing leader in Europe? I’d go even further and argue that Poland has every chance of becoming the major logistics hub for all of Europe. The Colliers International report I’ve already cited predicts that Poland will be one of the top three countries in Europe in terms of consumption spending and production growth. This means that Poland is going to play a pivotal role in the development of the European logistics market. Our growing importance seems to be confirmed by the new investments constantly being made in our country. ■ The article was written in cooperation with FM Logistic.

105

GOOD JOB

ford coaching

M A G I A P R AW DY UMIEJĘTNOŚĆ CZYTANIA EMOCJI JEST NAM POTRZEBNA W CAŁYM ŻYCIU, W KAŻDEJ INTERAKCJI Z INNYM CZŁOWIEKIEM, A NAWET Z SAMYM SOBĄ. RÓWNIEŻ W BIZNESIE – MÓWI JADWIGA FORD, ZAŁOŻYCIELKA I PREZES FIRMY FORD COACHING. ❚ THE ABILITY TO READ EMOTIONS IS NEEDED THROUGHOUT OUR LIVES, IN EVERY INTERACTION WITH OTHER HUMAN BEINGS, AND EVEN WITH OURSELVES, ALSO IN THE BUSINESS WORLD – SAYS JADWIGA FORD, FOUNDER AND CEO OF FORD COACHING. rozmawia| interviewed by dorota bielska Prowadzi pani szkolenia, stosując metody prof. Paula Ekmana, który jest autorytetem w dziedzinie psychologii emocji i badań nad kłamstwem, a także konsultantem przy głośnym serialu kryminalnym Magia kłamstwa. Takie umiejętności przydają się chyba najbardziej służbom bezpieczeństwa i wymiarowi sprawiedliwości? Metody oceny prawdomówności i wiarygodności, które opracował prof. Ekman, znalazły swoje zastosowanie początkowo w służbach zapewnienia porządku publicznego, szczególnie po atakach z 11 września 2001 r., gdy kluczową dla bezpieczeństwa publicznego kwestią była ochrona granic USA przed potencjalnymi terrorystami. Dość szybko jednakże tematem ocen wiarygodności i prawdomówności zainteresowały się inne organizacje publiczne odpowiedzialne za utrzymanie porządku publicznego oraz organizacje komercyjne w tych branżach, w których na co dzień mamy do czynienia z sytuacjami obarczonymi wysokim ryzykiem i w których w grę wchodzi wysoka stawka. Firmy wydają często krocie na różne wyrafinowane metody zabezpieczeń elektronicznych, ignorując to, co człowiek komunikuje samym sobą. Firma Ford Coaching szkoli również przedsiębiorców. Psychologia może być wykorzystana w biznesie?

106

Psychologia kojarzy się często ludziom z tym, co faktycznie powinno być nazywane psychoterapią i co w znacznym stopniu jest całkowicie oddzielną dyscypliną. Tymczasem psychologia bada zachowania człowieka, a skoro biznes tworzą ludzie, to skorzystanie ze zdobyczy naukowej psychologii może w biznesie przynieść dość zdumiewające efekty. Dotyczy to zwłaszcza tych jego gałęzi, które są dalekie od myślenia tymi kategoriami, takimi jak na przykład branża finansowa czy inwestycyjna. Dlatego na świecie do-

You conduct trainings, using the practical applications of Prof. Paul Ekman, who is the leading authority in the field of psychology of emotions and deceit research, as well as the scientific consultant in the well-known Lie To Me show. Don’t such skills best serve the security services and the justice system? As a matter of fact, the methods of evaluating truthfulness and credibility authored by Prof. Ekman were first used in the security and law enforcement services, especially after the 9/11 attacks, where the key objective for national security was to protect US borders against potential terrorists threats. Other public and commercial organizations soon became interested in science-based methods of evaluating truthfulness and credibility, especially in all these situations where the stakes are high. Companies often spend significant financial resources on various electronics driven security systems, ignoring what the human being communicates with himself. Ford Coaching also trains managers and entrepreneurs. How can psychology be used in business? Psychology often is linked with what should actually be called psychotherapy and which to a large extent is a totally separate discipline. In fact, psychology researches human behaviour, and if business is created by people, then using scientific psychology and proven facts in business can bring rather significant results. This relates especially to those areas of business which by their nature are far away from thinking in these categories, e.g. the financial sector and large corporate clients. That is why, worldwide, we advise and train corporate clients as well as smaller private companies.

don’t lie to me

radzamy w tym zakresie zarówno dużym klientom korporacyjnym, jak i mniejszym przedsiębiorcom. W czym na przykład? Szkolimy klientów, którzy chcą podnieść skuteczność rekrutacji pracowników, lepiej oceniać wiarygodność partnerów przedstawiających projekty biznesowe czy chronić się przed wewnętrznymi zagrożeniami. Umiejętność oceny wiarygodności i prawdomówności jest niezbędna w każdej sytuacji negocjacyjnej, czyli tam, gdzie strony mają w założeniu przeciwne interesy albo nie są jeszcze pewne, że ich interes jest wspólny. Może to być rozmowa rekrutacyjna, mogą to być spotkanie na temat projektu przedstawionego funduszowi venture capital czy zwykłe negocjacje handlowe. Gdy nasz rozmówca mówi „to moja ostatnia oferta”, to chyba warto opierać się na czymś więcej niż intuicja. Prof. Ekman proponuje wiedzę naukową, wykorzystywaną tam, gdzie stawka jest największa. Tak naprawdę rozmawiamy o braku zaufania w stosunku do współpracowników lub partnerów biznesowych… Jest w tym pewna dwoistość. Jeżeli zdamy sobie sprawę z tego, jak często sami kłamiemy z różnych powodów, to musimy przyjąć, że tak samo często ludzie okłamują nas. Czasami tylko po to, żeby nie było nam przykro, ale jednak. Mimo tego punktem wyjścia w naszych szkoleniach jest założenie, że nasz rozmówca mówi prawdę, a uczymy się wyławiać sygnały, które mogą nam mówić, że jest inaczej, i nakazywać wzmożoną czujność. Rozpoznawanie intencji i emocji drugiej strony pozwala również nawiązać dobrą współpracę? Oczywiście, bo współpraca z kimś wiarygodnym, szczerym i myślącym to, co mówi, jest po prostu bardziej efektywna. Z kimś takim jest więcej gry do jednej bramki niż wyczerpywania energii na wzajemne podchody. To oczywiste. A w życiu prywatnym? Jak się mają do niego metody prof. Ekmana? Są równie skuteczne, bo emocje są głęboko wpisane w naszą naturę, więc kontekst nie ma żadnego znaczenia. Gdy mówimy o wyczuleniu na emocje innych osób, ale też własne, co stanowi de facto sens takiego modnego pojęcia, jakim jest

inteligencja emocjonalna, to można powiedzieć, że umiejętność czytania emocji jest nam potrzebna w całym życiu, w każdej interakcji z innym człowiekiem, a nawet z samym sobą. Notabene często mówią o tym uczestnicy naszych szkoleń biznesowych – że po ich ukończeniu najszybciej są w stanie zacząć „czytać” emocje swoich dzieci, które siłą rzeczy po prostu słabiej je maskują. To pomaga w budowaniu relacji, bo często ktoś chce, abyśmy domyślili się, czego od nas oczekuje, a my mimo najlepszych intencji nie potrafimy tego odczytać. Ludzie rozmawiają ze sobą nie tylko słowami. ■ Materiał powstał przy współpracy z firmą Ford Coaching.

we lie to ourselves for various reasons, we have to accept that other people do so as well. Sometimes just to stop ourselves from feeling miserable. Despite this we assume in our training that the other person tells the truth and we teach how to identify the signals that may indicate that the reality is different and that we should be cautious. Does recognising the other person’s intentions permit positive cooperation? Of course, because cooperation with somebody who is credible and honest, and who believes what he says is much more effective. When we work with someone like this, we are playing as one team and using our energy to create instead

FIRMY WYDAJĄ CZĘSTO KROCIE NA ZABEZPIECZENIA ELEKTRONICZNE, IGNORUJĄC TO, CO CZŁOWIEK KOMUNIKUJE SAMYM SOBĄ. COMPANIES OFTEN SPEND A LOT OF MONEY ON ELECTRONIC SECURITY SYSTEMS, IGNORING THE MESSAGE THAT PEOPLE ARE COMMUNICATING VIA THE WAY THEY BEHAVE.

What do you advise them about? We train clients who want to increase the effectiveness of their recruitment processes, better evaluate the credibility of partners submitting business projects, or protect themselves from internal threats. The ability to evaluate truthfulness and credibility is indispensable in every negotiation, meaning in all those situations where the counterparts are assumed to have opposing objectives or are unsure as to whether they have common objectives. These can be recruitment conversations, meetings on a project submitted to a venture capital fund or trade negotiations. When a partner says “this is my last offer”, it can be worthwhile basing your decisions and actions on something more substantial than just intuition. Prof. Ekman proposes using science based knowledge in situations where the stakes are highest. As a matter of fact, we really do talk about a lack of trust in our employees or business partners… There is a characteristic duality in that statement. Once we realize how often

playing power games. That’s obvious. And in private life? How do Prof. Ekman’s methods relate to private life? They work equally well, as emotions are deeply rooted in our nature, so the context does not have any relevance for the moment. When we talk about being alert to the emotions of others as well as our own, which makes up the core of the popular concept of emotional intelligence, we can say that the ability to read emotions is needed throughout our lives, in every interaction with other human beings and even with ourselves. By the way, participants in our training workshops often tell us that the skill they use fastest and easiest is reading the emotions of children, who naturally conceal them less. This all helps a great deal in building constructive relationships, as people often want us to figure out what they expect of us, while we, despite our best intentions, are not able to read it. People do not just talk to each other on the verbal content level. ■ The article was written in cooperation with Ford Coaching.

107

Złota 44 w nowej odsłonie in a new LiGHt

strzelista bryła Złotej 44 lśni już pełnym blaskiem na tle panoramy warszawy. ten luksusowy apartamentowiec oferuje przyszłym mieszkańcom styl życia niedostępny w żadnym budynku apartamentowym w Polsce. Pierwsi mieszkańcy mają się wprowadzić pod koniec 2016 r. the soaring Złota 44 tower is glowing with new life against the backdrop of the warsaw skyline. this luxurious residential tower offers an unmatched living experience and a lifestyle that does not exist elsewhere in Poland. the first residents will be moving in in late 2016.

promocja aż 9 wariantów wykończeń zostało przygotowanych przez renomowaną londyńską pracownię Wood Bagot. Różnorodność materiałów, kolorów i faktur pozwala rezydentom na stworzenie wyjątkowych wnętrz o indywidualnym charakterze. apartamenty posiadają jeszcze jeden atut – zapierający dech w piersiach widok na całą Warszawę. the new fitout package, which offers as many as nine different interior design variants, was developed by Wood Bagot, a renowned design firm from London. the variety of materials, colours and textures allows residents to create unique interiors and individualize their units. the apartments also have another huge advantage – a breathtaking view of Warsaw.

UnIkaLnE aPaRtaMEnty Do WyBoRU

UnIqUE, InDIvIDUaL aPaRtMEntS PRovIDE FREEDoM oF CHoICE FoR RESIDEntS

BI Development S.a., doświadczony i znany deweloper, w którego portfolio znajdziemy Plac Unii i Rezydencję Foksal, oraz amstar, amerykański fundusz inwestycyjny z silnym zapleczem finansowym i latami doświadczeń na międzynarodowym rynku nieruchomości, otrzymali wspólnie zadanie dokończenia tego wieżowca. Jako jeden z najwyższych budynków w UE, Złota 44 pnie się na wysokość 192 m i 52 pięter, oferując 287 luksusowo wykończonych apartamentów oraz miks usług rekreacyjno-biznesowych. ochrzczony Żaglem ze względu na swój kształt, budynek-rzeźbę zaprojektował Daniel Libeskind, jeden z najwybitniejszych współczesnych architektów, którego dzieła można podziwiać w wielu światowych metropoliach, m.in. w Berlinie, Manchesterze czy San Francisco. – klienci mają do wyboru kameralne studia o powierzchni od 62 do 70 mkw. oraz nowo wprowadzone do sprzedaży, deficytowe na rynku i bardzo poszukiwane przez klientów średniej wielkości apartamenty o powierzchni od 90 do 120 mkw. W ofercie znajdują się również większe apartamenty o powierzchni od 140 do 240 metrów oraz „szyte na miarę” od 250 metrów kwadratowych wzwyż – mówi Rafał Szczepański, wiceprezes BBI Development S.a. Złota 44 zapewnia także niespotykaną ofertę penthouse’ów, które mogą przekraczać nawet 1000 mkw., dając klientom możliwość

BI Development S.a., an experienced and well known developer whose portfolio includes Plac Unii and Rezydencja Foksal, and amstar, a U.S. based investment manager with a strong financial background and years of international real estate experience, have been entrusted with the task of completing the building. amongst the tallest residential buildings in the EU, Złota 44 stands at 192 metres and its 52 floors will offer 287 luxuriously finished apartments and a mix of recreational and business amenities. Called “the Sail” on account of its appearance, this “sculpted” building was designed by Daniel Libeskind, one of the world’s leading architects. Libeskind’s work graces many cities around the world, including new york, Hong kong and Berlin.

“Clients can choose from cosy one-bedroom units, ranging from 62 to 70 square metres, or from newly designed medium-sized units, ranging from 90 to 120 square metres which are rare in the luxury residential market and in high demand. We also have larger apartments, ranging from 140 to 240 square metres, and will offer custom apartments from 250 square metres and up”, says Rafał Szczepański, vice President of BBI Development S.a. Złota 44 also has an unprecedented range of penthouses on offer. these can exceed 1,000 square metres

promocja Ósme piętro wieżowca ma charakter rekreacyjny. na powierzchni 1,4 tys. mkw. znajdzie się 25-metrowy basen i słoneczny taras z jacuzzi, a także sala kinowa wyposażona w symulator do gry w golfa. Specjalny program pozwoli mieszkańcom grać na wybranych najsłynniejszych polach golfowych świata. the eighth floor will house a dedicated recreational area spanning 1,400 sq. m. there will be a 25-metre swimming pool, an outdoor terrace with a jacuzzi, and a cinema room with a golf simulator. Special software enables residents to play a round of golf on some of the world’s most famous golf courses.

should a client desire a full floor residence offering panoramic views of Warsaw.

WoRld-claSS SeRviceS and amenitieS

Residents will be able to immerse themselves in a dedicated, 1,400 sq. m. recreational floor located just outside their apartments. the floor will include a 25-metre swimming pool (the largest indoor pool in a residential building in poland), an outdoor terrace with sun loungers, a jacuzzi, a sauna and steam room, a gym, and a private cinema room with a golf simulator. Wine connoisseurs will have access to a cellar for professional wine storage, accommodating up to 10,000 bottles, complete with a tasting room. “zŁota 44 means a completely new lifestyle – it redefines luxury living in poland. no other building in poland offers such an abundance of amenities of such exceptional quality”, says michał Skotnicki, president of BBi development S.a.

ReaSonaBle pRiceS

zamieszkania na całym piętrze budynku z panoramicznym widokiem na całą Warszawę.

Udogodnienia na śWiatoWym poziomie

mieszkańcy będą mogli korzystać z 1400 mkw. powierzchni piętra rekreacyjnego, tuż za progiem ich własnego apartamentu. znajdą się tam m.in.: największy dostępny w polsce w budynku apartamentowym 25-metrowy basen, słoneczny taras z leżakami i jacuzzi, sauna sucha i parowa, siłownia oraz prywatna sala kinowa wyposażona w symulator do gry w golfa. Koneserzy szlachetnych trunków otrzymają piwniczkę do profesjonalnego przechowywania win mieszczącą około 10 tys. butelek wraz z pokojem do degustacji. – zŁota 44 to zupełnie nowy styl życia, który redefiniuje pojęcie luksusu na rynku nieruchomości w polsce. Żaden inny budynek w polsce nie oferuje mieszkańcom takiej jakości i ilości udogodnień – mówi michał Skotnicki, prezes BBi development S.a.

RozSądne ceny

ceny apartamentów w zŁoteJ 44 zostały ponownie wyliczone i oscylują na średnim poziomie ok. 28 tys. zł za mkw. W zależności od standardu wykończenia i położenia lokalu wynoszą od 24 do 40 tys. zł za metr. Są to ceny „all inclusive”, uwzględniające wszystkie koszty kupna apartamentu z podatkami, ich ekskluzywne wykończenia oraz udział we współwłasności powierzchni wspólnych budynku.

Fasada wieżowca projektu daniela libeskinda to połączenie awangardowej sztuki i praktycznego zastosowania energooszczędnych technologii. Uchylne panele elewacji zapewniają świeże powietrze w każdym apartamencie. the façade was designed by daniel libeskind, and combines avant-garde art and practical energy-efficient technologies. the automated window panels provide access to fresh air in every apartment.

the prices of apartments in zŁota 44 have been reset. the average price per square meter is now pln 28,000. prices per square meter range from pln 24,000 to pln 40,000, depending on the location of the apartment and finishing standard. these are “all inclusive” prices and include all the costs of purchasing the apartment, including the luxurious interior finishes and taxes. the price also includes a share in the joint ownership of all the common areas in the building.

WIELKA PREMIERA

JUŻ 19 CZERWCA Z MAGAZYNEM

HIT!

4 OSCARY® 2015

★ NAJLEPSZY FILM ★ NAJLEPSZA REŻYSERIA ★ NAJLEPSZY SCENARIUSZ ★ NAJLEPSZE ZDJĘCIA KSIĄŻKA Z FILMEM NA DVD DOSTĘPNA RÓWNIEŻ Z MAGAZYNEM

GOOD ADDRESS

nasze rekomendacje

R&R AND BEAUTY

2 4

Warszawskie kliniki Elite specjalizują się w innowacyjnych zabiegach pielęgnacyjnych, laseroterapii i modelowania sylwetki.

1. SPA POD TATRAMI spa under the tatras Luksusowy Hotel Rezydencja Nosalowy Dwór w Zakopanem dołączył do grupy zakopiańskich hoteli tworzących Nosalowy Dwór Resort & Spa. Mieszczące się w Hotelu Grand Nosalowy Dwór zakopiańskie spa Kliniki La Perla otrzymało nagrodę w kategorii „Najlepsze Day Spa w Polsce” w plebiscycie „Spa Prestige Awards 2014/2015”. ❚ The luxurious Hotel Rezydencja Nosalowy Dwór in Zakopane has just joined the group of Zakopane hotels that make up the Nosalowy Dwór Resort & Spa. The La Perla SPA Clinic at the Grand Hotel Nosalowy Dwór in Zakopane came first in the “Best Day Spa in Poland” category in the “Spa Prestige Awards 2014/2015”.

2. Z POMOCĄ SKALPELA scalpel sculpting W warszawskich klinikach Elite Centrum Laseroterapii i Modelowania Sylwetki pracują najlepsi specjaliści z dziedziny chirurgii plastycznej. Można poddać się tam zabiegom m.in.: plastyki powiek, korekty uszu, powiększania piersi i pośladków (implanty, własna tkanka tłuszczowa Adivive) czy liposukcji (Slim Lipo 3D). ❚ Warsaw’s Elite Centrum Laseroterapii i Modelowania Sylwetki employs leading plastic surgery experts. The Centre offers such procedures as eyelid correction, ear correction, breast and buttock augmentation (implants, the Adivive method of transferring adipose tissue) and liposuction (Slim Lipo 3D). elite.waw.pl

3. WŁOSKI DIZAJN

italian design

Idea MM to firma, która zajmuje się sprzedażą luksusowych mebli, a także oferuje rozwiązania z zakresu kompleksowej aranżacji wnętrz. Reprezentuje między innymi takie marki jak: Minotti, Cassina, Knoll, Vitra, oraz wielu innych producentów będących liderami na rynku światowego dizajnu. ❚ Idea MM specialises in selling luxury furniture and comprehensive interior design solutions. The company represents furniture makers such as Minotti, Cassina, Knoll, Vitra and many other leaders in international design. ideamm.pl

4. EGZOTYKA NA JESIEŃ exotic destinations in autumn Jeśli egzotyka, to z Rainbow Tours. Już od listopada czeka na turystów 6 kierunków realizowanych Dreamlinerem, mnóstwo nowości, w tym rajska wyspa Mauritius i kolonialne Goa, a także fantastyczne objazdówki prowadzone przez najlepszych pilotów pasjonatów. ❚ If you like visiting exotic destinations, Rainbow Tours is launching six destinations operated by Boeing Dreamliners in November. There are lots of innovations, including the paradisiacal island of Mauritius and Goa with its colonial ambience. There are also fantastic tours conducted by the best and most enthusiastic guides. rainbowtours.pl © M . P.

nosalowy-dwor.eu

112

C E L E B R AT I N G L I F E

hotele i spa

CZAS NA ODPOCZYNEK a time for rest & relaxation NAWET NAJKRÓTSZY URLOP ZASŁUGUJE NA WYJĄTKOWE CELEBROWANIE WOLNEGO CZASU. WYBIERAJĄC HOTEL LUB SPA, WARTO SKORZYSTAĆ Z REKOMENDACJI. ❚ EVEN THE SHORTEST VACATION DESERVES TO BE CELEBRATED. WHEN CHOOSING A HOTEL OR SPA RESORT BE SURE TO CHECK OUT SOME RECOMMENDATIONS.

PROMOCJA

tekst | by magdalena błaszczak

113

C E L E B R AT I N G L I F E

hotele i spa

★ ★ ★ ★ ARIES HOTEL & SPA

ALPEJSKI STYL W SERCU TATR

alpine style in the heart of the tatras

Pokoje w Hotelu Aries są wyjątkowo kameralne i przytulne. ❚ The rooms at the Aries Hotel are very welcoming and cosy.

Nieopodal słynnych Krupówek, w miejscu legendarnego Domu Turysty, powstał obiekt na poziomie alpejskich hoteli. Dzięki starannej renowacji udało się w nim połączyć architekturę lokalną z barwną historią tego miejsca oraz nowoczesnością i elegancją. Oryginalności temu miejscu dodaje wyjątkowe wykończenie wnętrz, czyli ręcznie zdobione sufity oraz mozaikowe tapety. Urokliwe zakopiańskie widoki i wyśmienita kuchnia sprawiają, że chce się tu zostać na dłużej niż na weekend. Menu restauracji HALKA łączy w sobie wszystko co najlepsze z kuchni polskiej i tradycji lokalnej i „doprawia” włoskimi akcentami. Autorskie dania Szefa Kuchni, oparte na sezonowych produktach, są po prostu pyszne i każdy znajdzie tu coś dla siebie. Aries to nie tylko najlepsze miejsce na rodzinny wypoczynek i odnowę biologiczną, ale też firmową konferencję lub eleganckie przyjęcie. Mieszkający w hotelu Goście mogą skorzystać ze strefy wellness, siłowni, krytego basenu, kilku rodzajów saun, basenu z wodą termalną, a także największego całorocznego jacuzzi pod Giewontem! Do ich dyspozycji jest również 10 gabinetów kosmetycznych Dr Irena Eris Beauty Partner oferujących masaże oraz zabiegi na twarz i dłonie. Goście tego hotelu cenią sobie też zabiegi z zakresu medycyny estetycznej oraz fototerapię. Z myślą o spotkaniach służbowych i przyjazdach większych grup stworzono doskonałe zaplecze konferencyjne. Do dyspozycji gości są w pełni wyposażone powierzchnie konferencyjne z dostępem do naturalnego światła, a także sala balowa. Dzięki systemowi dźwiękoszczelnych i rozsuwanych drzwi pomieszczenia dają możliwość aranżacji i układu zgodnie z charakterem wydarzenia. Pozwala to na organizację przyjęć weselnych, wystaw i konferencji. Tym, którzy uwielbiają aktywnie spędzać czas, hotel ma do zaoferowania zajęcia fitness na życzenie, sport concierge oraz plac zabaw dla dzieci. ❚ Close to the famous pedestrian precinct of Krupówki, where the legendary Tourist Hostel once stood, there now stands

Aries Hotel & SPA ul. M. Zaruskiego 5, 34-500 Zakopane www.hotelaries.pl ❚

114

a hotel that would not be out of place in any Alpine resort. After being meticulously restored, the local architecture and colourful history of the place have been blended with modernity and elegance. The exceptional interior decoration, which features hand-embellished ceilings and mosaic wallpaper, adds to the authenticity of the place. Prepossessing views of Zakopane and exquisite dining will see to it that you stay longer than just a weekend. The HALKA restaurant takes the best of Polish cuisine and local tradition and gives them an Italian twist. The chef’s own creations use seasonal produce and are simply delicious. There is something to satisfy every palate. Aries is the perfect destination for family holidays, health and beauty treatments, corporate conferences and stylish receptions. There is a wellness zone, a gym, an indoor swimming pool, several types of sauna, a thermal pool and the largest all-year jacuzzi in the Tatras. The Dr Irena Eris Beauty Partner beauty salon has ten rooms offering massage therapies, facials and hand treatments. The aesthetic medicine and light therapy treatments are especially popular. The conference infrastructure is excellent and can cater for business meetings and major groups. There is a ballroom and fully fitted conference rooms with natural lighting. The conference area is sound-proofed and has sliding doors. It can easily be arranged to suit all kinds of events, e.g. wedding receptions, exhibitions and conferences. And if you are into active leisure, the hotel offers fitness on request, sports concierge services and a children’s playground.

C E L E B R AT I N G L I F E

hotele i spa

Bliski kontakt z dziewiczą naturą Mazur, czyste wody jeziora i powietrze oraz śpiew ptaków to doskonały sposób na relaks duszy i ciała. The Pristine nature of Masuria in the backdrop, a crystal-clear lake, crisp air and the singing of birds create the perfect conditions to relax your soul and body.

★★★★

HOTEL & SPA PRZYSTAŃ

LUKSUS NA MAZURACH

luxury in masuria

Położony nad samym brzegiem jeziora Ukiel zachwyca niesamowitym widokiem z większości pokoi. Niektóre z nich mają prywatne pomosty! Połączenie takiego krajobrazu z nowoczesną architekturą, pyszną kuchnią i doskonałym spa czynią hotel niepowtarzalnym punktem na turystycznej mapie Polski. Spacer po ogrodzie na dachu czy prywatnej plaży to tylko niektóre z czekających na gości atrakcji… Przystań to miejsce, w którym czas magicznie staje w miejscu, hotel kusi gości również wyjątkową kuchnią. Nazwa restauracji nie jest przypadkowa, bowiem „Port” usytuowany jest nad samym brzegiem malowniczego jeziora. Goście mogą więc delektować się nie tylko jedzeniem, ale także pięknym widokiem. Wyjątkowe menu obfituje w szeroki wybór dań kuchni orientalnej, specjalnością są dania z woka oraz aromatyczne zupy. Codziennym i równie smacznym rytuałem są bogate śniadania przygotowywane ze zdrowych i świeżych regionalnych produktów. Restauracja serwuje wyłącznie świeże ryby z ekologicznej hodowli EcoBarra. Podczas pobytu w hotelu goście mogą skorzystać z przyjemności dla ciała i ducha, jakie oferuje wyjątkowe Spa Nad Jeziorem. Perfekcyjnie skomponowana oferta obejmuje zabiegi relaksujące, upiększające i odmładzające

zarówno na twarz, jak i ciało oraz bogatą gamę masaży oraz zabiegów z użyciem specjalistycznych urządzeń. Używa się tu kosmetyków wyjątkowych marek, m.in.: Decleor, Carita i Skinceuticals. Towarzysząca zabiegom nastrojowa muzyka przeplata się z szumem jeziora, co idealnie relaksuje ciało i duszę. ❚ The Hotel Przystań is located on the shores of Lake Ukiel and the rooms offer breathtaking views. Some even have private jetties. A picture perfect landscape, modern architecture, delicious food and an excellent spa have made the Przystań a landmark on the tourist map of Poland. A walk in the garden or along a private beach are just a couple of the attractions bound to keep you busy. The Przystań is a place where time stands still and the hotel restaurant is simply irresistible with its unique cuisine. The name of the restaurant did not come about by accident. The “Port” is right on the shores of the lake. You can take in the beautiful views while you savour the delicious food. The menu features a wide range of oriental dishes. Specialties include dishes from the wok and aromatic soups. A rich breakfast prepared from wholesome, fresh regional produce is a daily and scrumptious ritual. Only fresh fish from the organic EcoBarra farm are served. You can pamper your body and soul at the Lakeside Spa, which offers relaxing, beautifying and rejuvenating treatments for the face and body, as well as a wide range of massage therapies and procedures using specialist equipment. Only leading brands such as Decleor, Carita and Skinceuticals are used. Treatments are performed to the accompaniment of atmospheric music or the sound of the waves in the lake to relax body and soul.

Luksusowy pokój z prywatnym wyjściem na molo jest idealną propozycją na wakacje dla dwojga. ❚ A luxurious room with a private exit to a jetty is the perfect choice if you are planning a holiday for two.

Przystań Hotel & SPA ul. Żeglarska 4, 10-160 Olsztyn www.hotelprzystan.com

115

C E L E B R AT I N G L I F E

hotele i spa

TRADYCJA I NOWOCZESNOŚĆ

★ ★ ★ COTTONINA VILLA & MINERAL SPA RESORT

tradition meets modernity

Wnętrza restauracji są bardzo jasne i przestrzenne. ❚ The light and spacious interiors of the restaurant.

Ten wyjątkowy obiekt mieści się w sercu Gór Izerskich, w uzdrowiskowej miejscowości Świeradów-Zdrój. Trasy rowerowe położone w okolicy są stworzone dla wszystkich miłośników aktywnego wypoczynku. Zachwycają naturalnym pięknem przyrody i widokami zapierającymi dech w piersiach. To idealne miejsce dla osób, które pragną odnowić swoje siły witalne przez połączenie pielęgnacyjnych zabiegów SPA z aktywnym wypoczynkiem w górach. W Cottonina Villa & Mineral SPA Resort wciąż żywa jest historia dawnej fabryki bawełny. Odrestaurowane budynki tworzą jeden z najnowszych i najciekawszych hoteli w regionie. To pierwsze w Polsce Mineral SPA, które zostało nagrodzone SPA PRESTIGE AWARDS 2013 jako jedno z trzech najlepszych nowo otwartych SPA w Polsce. Jest także zdobywcą I nagrody w konkursie Best Hotel Award 2014, w kategorii „Najlepszy hotel 1-3***”, oraz III miejsca w kategorii „Najlepsze SPA w Polsce”. Znajduje się tu również pierwsze w Polsce Baby Eco SPA dla dzieci, gdzie specjaliści pielęgnują skórę maluchów i pomagają im się wyciszyć. SPA ma w swojej ofercie niezwykłe zabiegi, m.in. dla mężczyzn na bazie tequili oraz stworzone specjalnie z myślą o weganach. Do dyspozycji jest również strefa wellness – m.in. trzy rodzaje saun, basen oraz jacuzzi zewnętrzne. Autorskie menu restauracji opracowane na podstawie sezonowych regionalnych produktów to prawdziwa rozkosz dla podniebienia. W klimatycznym Cotton Clubie można natomiast spędzić wyjątkowy wieczór przy muzyce jazzowej. Obiekt proponuje także bogato rozbudowaną ofertę dla biznesu i sale konferencyjno-szkoleniowe. Dla wygody gości umożliwia transfer z pobliskich lotnisk: z Wrocławia, Drezna i Pragi. ❚ This unique hotel is in Świeradów-Zdrój, a picturesque spa resort in the heart of the Jizera Mountains. The local bike routes are perfect for those who love active leisure. You can admire the natural beauty of the area and take in some breathtaking

views. If you like to recharge your batteries by combining spa treatments with active leisure in the mountains, then this is the place for you. The Cottonina Villa & Mineral SPA Resort is a place where the history of the old-time cotton mill lives on. The restored buildings have been converted into one of the most modern and exciting hotels in the region. This is the first Mineral SPA in Poland to garner a SPA PRESTIGE AWARD 2013 as one of the three top newly-opened spas in our country. It also won first prize in the Best Hotel Award 2014 in the “Best 1-3 Star Hotel” category and third prize in the “Best Spa in Poland” category. The hotel also boasts Poland’s first Baby Eco Spa. Children can have their skin pampered by experts, who will also help them relax. The local spa offers special treatments, including tequila-based procedures for men and special treatments for vegans. You can also benefit from the wellness zone, which has three types of sauna, a pool and an outdoor jacuzzi. The main menu of the hotel restaurant, based on seasonal regional produce, is bound to delight your palate. Try the Cotton Club for a atmospheric evening encounter with jazz. The hotel offers a wide range of business services as well as conference and training venues. A transfer service to the nearby airports of Wrocław, Dresden and Prague is available upon request.

Cottonina Villa & Mineral SPA Resort ul. Sanatoryjna 7, 59-850 Świeradów-Zdrój/Czerniawa-Zdrój www.cottonina.pl

116

C E L E B R AT I N G L I F E

★★★★★

hotele i spa

HOTEL NARVIL CONFERENCE & SPA

TYLKO 40 MINUT OD WARSZAWY

only 40 minutes away from warsaw

To nowoczesny hotel położony w okolicach Jeziora Zegrzyńskiego, w zaciszu zieleni nad brzegiem rzeki Narew. Oryginalna architektura budynku oraz wnętrz wpisują się i nawiązują designem do otaczającej go natury. To miejsce pokochali również celebryci, których często można spotkać w restauracji, w spa lub na spacerze. Nic dziwnego! Hotel proponuje liczne atrakcje, począwszy od nowoczesnego i designerskiego Niagara SPA, poprzez m.in.: basen, salę fitness, kręgle, korty do squasha i tenisa, plażę, miejsca grillowe czy piknikowe. Znajduje się tu 90 km oznakowanych ścieżek rowerowych i pieszych biegnących wśród okolicznych lasów i rzeki Narew, przystań wodna dla amatorów żeglarstwa i sportów wodnych oraz liczne atrakcje dla dzieci. W tym sezonie hotel organizuje także ogniska i pikniki nad Narwią. Narvil to także jedna z najlepszych kuchni w Polsce. Mieszcząca się tam restauracja Aruana, która promuje styl slow food, otrzymała wiele nagród i wyróżnień polskich oraz międzynarodowych. Jej specjalnością jest polska kuchnia serwowana w nowoczesny, intrygujący sposób. Obiekt posiada 332 nowoczesne pokoje i apartamenty oraz centrum kongresowo-konferencyjne wyposażone w najnowocześniejsze rozwiązania technologiczne. Przestrzeń konferencyjna to 3000 m2 powierzchni mieszczących do 1900 osób. Hotel Narvil może się pochwalić wieloma prestiżowymi nagrodami, m.in. Hotel Roku 2014 wg:

HRS.pl, Newsweek i Forbes, TOPHOTEL 2014, Najlepszy Hotel z Pomysłem, Doskonałość Roku 2014 oraz Najlepszy Hotel 4-5* ❚ This modern hotel is located near Lake Zegrze on the quiet and verdant banks of the River Narew. The unconventional architecture and interiors have been designed to seamlessly blend into the natural environment. The hotel is a favourite retreat of celebrities - you can catch a glimpse of well-known people in the local restaurant, spa or during a walk. This is not surprising, as the hotel offers a number of attractions, including the state-of-the-art Niagara SPA, a swimming pool, gym, bowling alley, squash and tennis courts, the beach, and barbecue and picnic areas. The area has 90 km of waymarked bike and pedestrian paths through nearby forests overlooking the Narew, a harbour for yachting and water sports enthusiasts, and a host of attractions for children. The Hotel Narvil is holding bonfires and picnics on the river this season. The Narvil offers some of the best food in Poland. It houses the Aruana restaurant, which celebrates slow food and has garnered a number of Polish and international awards and distinctions. The Auruana specialises in serving Polish cuisine in a modern, intriguing way. The hotel has 332 modern rooms and suites and a convention centre equipped with the latest technologies. There are 3,000 sq. m. of conference space. As many as 1,900 guests can be catered for. Hotel Narvil has won a number of prestigious awards, including: the 2014 Hotel of the Year Award, presented by Hotel Narvil Conference & Spa HRS.pl.; Newsweek and Forbes; TOPHOTEL 2014; Best Hotel Concept; Excellence of the Year 2014; and Best Hotel 4-5*

Spa hotelu Narvil naprawdę robi wrażenie! Można tu skorzystać z wielu orientalnych zabiegów pochodzących ze wszystkich stron świata. ❚ The spa at the Hotel Narvil is truly impressive. You can pamper yourself with oriental treatments from all over the world.

Hotel NARVIL Conference & Spa ul. Czesława Miłosza 14a, 05-140 Serock www.hotelnarvil.pl

117

C E L E B R AT I N G L I F E

★★★★

HOTEL & MEDI-SPA BIAŁY KAMIEŃ • WELLU ANTI AGING INSTYTUT

DLA DBAJĄCYCH O MŁODOŚĆ I URODĘ bringing back youth and beauty Położony w otulinie malowniczej góry Biały Kamień zapewnia ciszę i spokój oraz zniewalające widoki. Goście docenili jakość obsługi i klimat w Białym Kamieniu, dzięki temu hotel zajął zaszczytne I miejsce w konkursie SPA Prestige Awards 2013 w kategorii Hotel SPA & Wellness. O młody wygląd można tu zadbać w WellU Anti Aging Instytut. Instytut działa pod kierownictwem naukowym prof. Andrzeja Frydrychowskiego, autora metody pozyskiwania bioaktywnego kolagenu oraz wielu innych patentów. To dzięki niemu można skorzystać tu z zabiegów opartych na wyjątkowych kosmeceutykach. Jak twierdzi profesor Frydrychowski: „Badaniom nad starzeniem się organizmu poświęciłem ponad dekadę pracy naukowej, czego efektem są kosmeceutyki Larens bazujące na opatentowanym przeze mnie otrzymywaniu kolagenu biologicznie aktywnego, w skład którego wchodzi Biopeptide Complex, oraz wody

Skuteczne składniki kosmetyków odmładzają skórę, a masaże wprawiają w stan głębokiego relaksu. ❚ The effective ingredients of cosmetics used rejuvenate the skin and massages will put you in a state of deep relaxation. Hotel & Medi-SPA Biały Kamień ul. Leśna 8, 59-850, Świeradów- Zdrój www.bialykamien.com

118

hotele i spa

o zmienionej strukturze – Nutrivi”. W Instytucie można się też dowiedzieć, w jaki sposób dbać o dietę i jakie stosować suplementy, aby dłużej wyglądać młodo: „Z tego też powodu równocześnie z kosmeceutykami Larens powstała marka Nutrivi – seria wysokiej jakości suplementów diety bazująca na naturalnych składnikach. Nutrivi jest prostym i skutecznym sposobem na przywrócenie organizmu do stanu homeostazy, czyli równowagi” – dodaje profesor Frydrychowski. Relaksujący pobyt w Hotelu & Medi-SPA Biały Kamień w Świeradowie-Zdroju i skorzystanie z zabiegów w WellU Anti Aging Instytut to znakomita metoda na efektywne odmłodzenie i relaks. ❚ Located in the buffer zone of the picturesque Mount Biały Kamień, the hotel offers a peaceful and tranquil ambience and breathtaking views. The high standard of service and the ambience of Biały Kamień have won the hotel the much-coveted first prize in the SPA Prestige Awards 2013 competition in the Hotel SPA & Wellness category. You can pamper yourself with rejuvenating treatments at the WellU Anti Aging Institute. The scientific supervisor of the Institute is Prof. Andrzej Frydrychowski, the inventor of the bioactive collagen harvesting method and the holder of many other patents. It is thanks to him that the Institute can offer procedures based on innovative cosmeceuticals. Prof. Frydrychowski says “I’ve devoted more than a decade of scientific work to researching the ageing process. This has led to the development of Larens cosmetics, which are based on my patented procedure for harvesting biologically active collagen enriched with Biopeptide Complex and Nutrivi water with an altered structure.” You can learn how to choose the right diet and supplements to stay looking younger longer. “I developed Larens cosmetics together with Nutrivi - a series of high-quality dietary supplements based on natural ingredients. Nutrivi is a simple and effective way to restore your body to a state of homeostasis or balance”, adds Prof. Frydrychowski. A relaxing stay at the Biały Kamień Hotel & Medi-SPA in Świeradów Zdrój combined with treatments at the WellU Anti Aging Institute is the perfect way to relax and rejuventate.

X E DYC J A

I TA K A & G A L A

LUKSUSOWE WAKACJE MARZEŃ LATO 2015

IA N A ZP S I H

NOWOŚĆ 001_Okladka_Itaka_LATO_2015_10.indd 1

11/14/14 2:13 PM

LATO 2015

COSTA DE LA LUZ HISZPANIA

Barcelo Punta Umbria Mar

COSTA BLANCA HISZPANIA

(FAHMARG)

Barcelo Asia Gardens & Thai Spa

★★★★+

✹ jakość nagrodzona certyfikatem ✹ przy pięknej, piaszczystej plaży ✹ komfortowy wypoczynek w otoczeniu zjawiskowej przyrody ✹ ciekawa architektura w stylu andaluzyjskim ROMANTIC

All

inclusive

(ALCASIG)

★★★★★

✹ zaprojektowany w azjatyckim stylu ✹ doskonała kuchnia, świetny serwis ✹ piękne ogrody, kompleks basenów i luksusowe Spa ✹ darmowe świadczenia hotelowe 1. dziecko do 12 lat LUXURY | ROMANTIC | SPA

ZA DOPŁATĄ

WEJDŹ

na www.itaka.gala.pl

I POBIERZ KATALOG Z NASZYMI OFERTAMI

ZADZWOŃ: NUMER INFOLINII 801 055 111

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

BEHIND THE SCENES

bagaż

O C Z A M I … WA L I Z K I a flight through the eyes of a suitcase ODDAJĄC WALIZKĘ W STANOWISKU ODPRAWY, KOLEJNY RAZ WIDZIMY JĄ W PORCIE DOCELOWYM NA TAŚMIE ODBIORU BAGAŻU. CO SIĘ DZIEJE Z NIĄ W TYM CZASIE? SPÓJRZMY NA PODRÓŻ OCZAMI WALIZKI LECĄCEJ Z WROCŁAWIA DO TORONTO! ❚ ONCE YOU’VE CHECKED YOUR SUITCASE IN, YOU WON’T SEE IT AGAIN UNTIL YOUR DESTINATION AIRPORT. WHAT HAPPENS TO IT IN THE MEANTIME? LET’S TAKE A LOOK AT A FLIGHT FROM WROCŁAW TO TORONTO THROUGH THE EYES OF A SUITCASE. tekst | by krzysztof moczulski

12:30

Walizka zostaje nadana na obydwa rejsy – LO3844 do Warszawy i LO45 do Toronto. Pasażer podróżuje w klasie biznes, więc walizka dostaje przywieszkę „priority”, aby po przylocie trafiła do właściciela w pierwszej kolejności. ❚ The suitcase is checked in for two flights – LO3844 to Warsaw and LO45 to Toronto. The passenger is flying Business class, so the bag is given a “priority” tag to ensure that it is in the first batch placed on the baggage carousel on arrival. 12:40

Odpowiednio oznakowana walizka zostaje przeskanowana i następnie trafia do sortowni bagażu, a dalej na wózek obsługujący rejs do Warszawy. ❚ The tagged luggage is scanned and moved to the baggage sorting station and later to the cart for the Warsaw flight.

Bagaże pasażerów lecących do Warszawy i tych, którzy w Warszawie tylko się przesiadają, trafiają do luku bagażowego. Pracownicy dokonujący załadunku pilnują odpowiedniej kolejności ładowania bagażu. ❚ The baggage of passengers flying to Warsaw and those who have a transfer in Warsaw are placed in the cargo hold. The baggage handlers make sure that it is loaded in the right sequence.

120

Samolot z Warszawy dokołował na stanowisko postojowe, z samolotu są wyładowywane bagaże pasażerów lecących do Wrocławia. ❚ The plane from Warsaw reaches the apron and the baggage of passengers flying to Wrocław are unloaded from the aeroplane. 14:35

14:40

Samolot jest już załadowany i gotowy do startu. ❚ The plane is loaded and ready for takeoff.

©SHUT TERSTOCK , K . MOCZULSKI, D. KŁOSIŃSKI

14:25

WELCOME

tO thE nEW hOtEL in Gdynia Jerzego Waszyngtona 19; Gdynia +48 58 743 07 00; hotel@courtyardgdynia.com

Courtyard do Kaleidoscope_0715.indd 1

11.06.2015 15:18

BEHIND THE SCENES

bagaż

15:50

Samolot parkuje na miejscu postojowym w Warszawie. Bagaże są wyładowywane na wózki. ❚ The plane parks on the apron in Warsaw. The baggage is unloaded onto carts.

16:00

16:20

Komplet bagaży lecących do Toronto jest już przygotowany na wózkach i zmierza w kierunku samolotu. Bagaże oznaczone przywieszką „priority” trafiają do innego bagażnika, aby po przylocie mogły być wyładowane w pierwszej kolejności. ❚ All the Toronto-bound baggage has been loaded onto carts and is on its way to the plane. Baggage tagged “priority” is placed in a separate hold and will be unloaded first on arrival.

Bagaże trafiają do sortowni. Walizki pasażerów lecących do Warszawy trafiają na taśmę bagażową, te lecące dalej są transportowane na taśmy odpowiadające danemu kierunkowi. Dzieje się tak dzięki systemowi skanerów, który rozpoznaje po kodach kreskowych, dokąd leci dana sztuka bagażu. Zapewnienie krótkich czasów transferu musi iść w parze ze zorganizowaniem infrastruktury lotniskowej, tak żeby nawet przy szybkich przesiadkach bagaż poleciał dalej razem z pasażerem. ❚ The baggage is taken to the sorting station. The baggage of passengers flying to Warsaw is put on the conveyor belt to the baggage carousel and the rest is routed onto other conveyor belts for loading onto planes going to various destinations. Baggage handling is facilitated by a scanner system that uses bar codes to recognise where each bag is going. Keeping the baggage moving with the passengers, especially during short stopovers, requires a highly coordinated airport infrastructure.

16:45

Samolot startuje w swój rejs do Toronto. W przedziałach bagażowych panuje takie samo ciśnienie jak na pokładzie pasażerskim, jednak główna różnica polega na tym, że za wyjątkiem jednego (w zależności od typu samolotu to się może różnić) bagażnika nie są one ogrzewane i panuje tam temperatura dużo niższa niż na górze samolotu. ❚ The plane takes off for Toronto. The pressure in the cargo hold is the same as in the passenger compartment. The main difference is that only one of the holds (this may vary depending on the type of aircraft) is heated and the temperature is much lower than in the upper section of the plane.

01:55

Samolot ląduje w Toronto. ❚ The plane touches down in Toronto.

Po rozładowaniu walizki znów trafiają do sortowni, a następnie na taśmy bagażowe. Te oznaczone „priority” docierają do pasażerów w pierwszej kolejności. Podróżując zwłaszcza do Stanów Zjednoczonych, pamiętajmy, żeby walizki były zamknięte na kłódki zaaprobowane przez TSA, ponieważ w przypadku wątpliwości służb mogą zostać poddane dodatkowej inspekcji. ❚ The baggage is unloaded and sent to the sorting station. Baggage tagged “priority” tags is placed on the conveyor to the carousel first. When travelling to the US, remember to secure your baggage with TSA-approved baggage locks. If there is any doubt, the customs services have the right to perform an additional inspection.

122

©K.MOCZULSKI, D.KŁOSIŃSKI

02:15

contents

SPIS TRE˜CI

124

Route map

126

Fleet

PRZYDATNE INFORMACJE

128

Useful information

WYDARZENIA

130

LOT news

LOT DLA FIRM

133

LOT for buissnes

MAPY LOTNISK

134

Airport maps

ROZRYWKA POKŁADOWA

138

In-flight entertainment

MILES & MORE

142

Miles & More

MENU LOT GOURMET

143

LOT gourmet menu

SIATKA POŁ˛CZE˝ FLOTA

123_KA_07_LOTINFO.indd 123

123

15.06.2015 21:59

Edmonton Vancouver

route map

Seattle

Ottawa

Charlotte

Houston

San Diego

New York JFK

Pittsburgh

Cincinnati

Dallas

Detroit

Cleveland

Las Vegas

Los Angeles

Toronto

Chicago

Denver

San Francisco

Montreal

Minneapolis

Portland

SIATKA POŁ°CZE ˛

Winnipeg

Calgary

Atlanta

Phoenix

Orlando

Tampa

EUROPA ❚ EUROPE BLISKI WSCHÓD ❚ MIDDLE EAST

St Petersburg Stockholm

Edinburgh

Riga

Copenhagen

Vilnius

Manchester Dublin

Amsterdam

Minsk

Hamburg

Warsaw

Birmingham London

Dusseldorf Brussels

Bilbao

Munich Salzburg

Innsbruck

Turin Marseille

Madrid

Vienna

Linz

Zurich

Toulouse

Lviv

Basel

Geneva Lyon

Kiev

Prague

Frankfurt

Paris Luxembourg

Milan Nice

Graz

Klagenfurt

Venice

Ljubljana

Chisinau

Budapest

Zagreb

Split

Cluj-Napoca

Odessa

Bucharest

Belgrade

Bologna

Tbilisi

Sofia Dubrownik

Rome

Istanbul

Barcelona

Yerevan

Ankara

Lisbon

lot.com

Moscow

Tallinn

Ateny Malta

Larnaca Beirut Tel Aviv

124

123_KA_07_LOTINFO.indd 124

Amman

Cairo

15.06.2015 22:00

Warsaw

SIAT KA POŁ °CZE˛

Beijing Seul

Tokyo

route map

Bangkok

Singapur

POLSKA ❚ POLAND

Gdańsk

Szczecin

e gu LOT Pra własne by LOT

Warsaw

ia d en ate ł°cz oper po ts o are igh ❚˛ ba Bil code-sh hts ig nia e˛ cze -shar ° ł po ode ❚c yo

Tok

Poznań

d eo

16 20 16 20

15 .20 .12 1 15 o3 20 e d 1.12. n 3 zo ies till zaw nded e i en spe ł°cz ht su po g i ˛

Wrocław

Rzeszów

Katowice Kraków

125

lot.com

an ow m lan d fro p ia ne n n e a ł°cz ht pl po ig OT ❚˛ ie L en ght z c i ł° po LOT ˛

❚

123_KA_07_LOTINFO.indd 125

15.06.2015 22:00

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

Long-haul aircraft

FLOTA

fleet

Boeing 787 Dreamliner

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc BC/PEC/EC ❚ capacity

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami

❚ The seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

❚ A premium economy class designed especially with you in mind.

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu.

Korzystaj z podwyższonego komfortu podróży w przystępnej cenie.

❚ On short- and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

❚ Enjoy higher travel comfort at an affordable price.

Embraer 195 Embraer 175**

lot.com

Embraer 170 Bombardier DHC-8Q400 * dla kompletu pasażerów ** w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu

123_KA_07_LOTINFO.indd 126

❚ An in-flight entertainment system with individual screens

Medium- and short-haul aircraft

Boeing 737-400

126

6 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

LOT ECONOMY CLASS DOMESTIC LOT ECONOMY CLASS Wysoki standard podróży w najatrakcyjniejszej cenie. ❚ The high standard of travel in the most attractive price.