Kaleidoscope September 2015 by LOT Polish Airlines

take me home

/ zabierz mnie

lot.com

09/2015

barcelona

W KRAINIE AFRODYTY ❚ POMOC HUMANITARNA ZNACZY ODPOWIEDZIALNOŚĆ ❚ SZTUKA PORZĄDKOWANIA ❚ POLSCY MISTRZOWIE SZYBOWNICTWA ❚ PIÓRO NIEZGODY ❚ DZIEWCZYNA BOND

BARCELONA

MAGAZYN POKŁADOWY PLL LOT S.A. EGZEMPLARZ BEZPŁATNY/FREE COPY ISSN 0239-9032

ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90 www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day. There is nothing else like it in Warsawâ&#x20AC;Ś

N OT E F RO M C EO

edytorial

zanowni Państwo, wrzesień jest momentem, kiedy wszyscy powoli wracamy do swoich obowiązków – dorośli do pracy, a najmłodsi do szkoły. Niektórzy, a jest ich całkiem spora grupa, z własnej woli wracają do szkolnej ławy, w dodatku z nami! Wszystkich pełnoletnich miłośników lotnictwa zapraszam do szkoły pilotażu LOT Flight Academy. W roli nauczycieli występują nasi najlepsi piloci instruktorzy, także ci pilotujący na co dzień najnowocześniejsze Boeingi 787 Dreamliner. Od września rusza kolejny kurs, tym razem część teoretyczna do licencji PPL, czyli licencji pilota turystycznego. Więcej szczegółów znajdą Państwo na lotflightacademy.pl i w artykule na stronie 136. Chociaż wakacje powoli dobiegają końca, LOT przedłuża lato. W tym wydaniu Kaleidoscope chcemy zaprosić Państwa w gorącą podróż na odprężające plaże Cypru oraz do pełnej temperamentu Barcelony, do której będziemy mogli zabrać Was na naszych pokładach już w 2016 r. LOT to podróże nad chmurami każdego dnia, nie zapominamy jednak o tym, jak ważne są innowacyjne i niestandardowe rozwiązania również na ziemi. Ostatnio, jako jedna z pierwszych linii lotniczych na świecie, wprowadziliśmy możliwość płatności bitcoinami. Jesteśmy w czołówce przewoźników proponujących takie rozwiązanie, co nie umknęło uwadze nawet największych światowych mediów. Z tej formy płatności można skorzystać, kupując bilet na lot.com, również w wersji mobilnej i poprzez aplikację. Przyjemnej podróży,

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Sebastian Mikosz

Dear Passengers, September is when we all return to our daily routine – the adults are back at work and the children at school. Some, quite a few in fact, are voluntarily going back to school – our school. I would like to invite all adult flying enthusiasts to the LOT Flight Academy. The teachers just happen to be our best pilot-instructors. Some of them fly Boeing 787 Dreamliners, the world’s most advanced aircraft. Another course – the theoretical module for the private pilot licence – kicks off this September. To find out more, go to lotflightacademy.pl and read the article on page 136. While the Summer holidays are drawing to a close, LOT is busy extending the summer break. In this issue of Kaleidoscope, we would

OSTATNIO, JAKO JEDNA Z PIERWSZYCH LINII LOTNICZYCH NA ŚWIECIE, WPROWADZILIŚMY MOŻLIWOŚĆ PŁATNOŚCI BITCOINAMI, CO NIE UMKNĘŁO UWADZE ŚWIATOWYCH MEDIÓW. WE RECENTLY BECAME ONE OF THE FIRST AIRLINES IN THE WORLD TO INTRODUCE BITCOIN PAYMENTS, WHICH HAS NOT ESCAPED THE ATTENTION OF THE INTERNATIONAL MEDIA.

like to invite you to take a hot journey to the relaxing beaches of Cyprus and vibrant Barcelona, where we’ll be taking our passengers from 2016. We at LOT might literally have our heads in the clouds, but we are still mindful of the importance of innovative and unconventional solutions on the ground. We recently became one of the first airlines in the world to introduce Bitcoin payments. We are leading the charge in offering this solution, which has not escaped the attention of the international media. This is a ticket payment at lot.com, as well as in the mobile version and the mobile app. Wishing you a wonderful flight!

N OT E F RO M T H E E D I TO R

od naczelnej

W We wrześniu w księgarniach znajdzie się nowe, poprawione wydanie książki Przesunąć horyzont. ❚ A new, edited version of the book Przesunąć horyzont will be available in bookstores in September.

łaśnie skończyłam sprzątać biurko i usiadłam do napisania tego tekstu. Po prostu nie mogłam zacząć, dopóki byłam zawalona papierami i sprawami do załatwienia. Nie, sprzątanie nie jest moim priorytetem w życiu, ważniejszym niż pisanie tekstów do Kaleidoscope :-) Po prostu tamte rzeczy powinnam była załatwić już dawno temu, a nie zrobiłam tego. Wierzę, że sprzątanie ma niezwykłą moc sprawczą. Porządkowanie przestrzeni dookoła sprawia, że porządkuję myśli. I nie chodzi tylko o bieganie ze szmatką i ścieranie kurzu. Pozbywając się niepotrzebnych przedmiotów i nic niewnoszących do mojego życia przemyśleń i spraw innych, robię miejsce na nowe pomysły. W podobny sposób odreagowuję stres – albo idę pobiegać, albo sprzątam, a sprawy też się jakoś układają w głowie. Tuż przed atakiem szczytowym z Przełęczy Południowej na Mount Everest na wysokości 8000 m n.p.m. zaczęłam sprzątać w namiocie. Metodycznie przekładałam na właściwe miejsce jedzenie, sprzęt wspinaczkowy, najważniejsze przedmioty, choć nie było ich wiele. Pomijając fakt, że niczego potem nie szukałam na ostatnią chwilę i w kierunku szczytu wyszłam pierwsza tej nocy, był to najlepszy i najspokojniejszy marsz w górach, jaki mogłabym sobie wymarzyć. Na wierzchołku stałam całkiem spokojna. Szczęśliwa.

PORZĄDKOWANIE PRZESTRZENI DOOKOŁA SPRAWIA, ŻE PORZĄDKUJĘ MYŚLI. W PODOBNY SPOSÓB ODREAGOWUJĘ STRES – KIEDY SPRZĄTAM, SPRAWY TEŻ SIĘ JAKOŚ UKŁADAJĄ W GŁOWIE. PUTTING THE SPACE AROUND ME INTO ORDER HELPS ME CLEAR MY THOUGHTS. I VENT STRESS IN A SIMILAR WAY – I TIDY UP AND PUT MY PROBLEMS INTO PERSPECTIVE.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Martyna Wojciechowska

©DARIUSZ ZAŁUSKI

I’ve finished tidying up my desk and I’ve just sat down to write the editorial. I simply couldn’t start writing while I was snowed under with paperwork and things to sort out. Don’t get me wrong. Tidying up does not take precedence over writing for Kaleidoscope :-) It’s just that I should have done those things ages ago, but didn’t. I see something extraordinary motivating in tidying up. Putting the space around me into some sort of order helps me clear my thoughts. There’s more to it than running around with a J-cloth and dusting. By getting rid of unnecessary objects, ceasing to think about things that contribute nothing to my life and forgetting about other peoples’ business, I’m making room for new ideas. I vent stress in a similar way – I go running or I tidy up and put my problems into perspective. Just before the summit attack from the South Col to Mount Everest at 8,000 metres, I began to tidy up my tent. I methodically put my food, climbing gear and most important things in their proper places although I had very little. Apart from the fact that I didn’t have to ferret around for anything at the last minute and was the first to walk towards the summit that night, it was the best and the most peaceful trek I could have dreamt of. I was calm on the summit. And happy.

LUISAVIAROMA.COM is the top online luxury fashion destination, with 5.000.000 visitors per month, worldwide shipping and more than 700 worldrenowned luxury designers. Since the 1930s the company has been based in Florence, where the ďŹ&#x201A;agship store is still located. Free express shipping & free returns. Always.

www.apart.pl

ALBERT RIELE WORLD MATCH RACING TOUR LIMITED EDITION

Pierwszy w historii oficjalny zegarek World Match Racing Tour i drugi w historii Albert Riele poświęcony żeglarstwu. Limitowany do 500 sztuk model, honorujący piękną dyscyplinę, w której z pragnienia wolności rodzi się szlachetna rywalizacja. Zegarek zwraca uwagę pełnym klasy, dynamicznym stylem. Wyposażony został w dedykowane funkcje: yachting timer oraz pomiar czasu regat do 96 godzin. World Match Racing Tour to cykl regat odbywających się na całym świecie, m.in. w Stanach Zjednoczonych, Szwecji, Niemczech, Malezji, na Bermudach, a także w Polsce – Sopot Match Race. Albert Riele jest oficjalnym partnerem zegarkowym WMRT.

WWW.ALBERTRIELE.CH

spis treści

CONTENTS TA K E A L O O K

jesień

©CREDITS

sweter DIANE VON FURSTENBERG, body DOLCE & GABBANA, torebka AMBROSI ABRIANNA, pierścionek VERDURA, okulary przeciwsłoneczne L.A. EYEWORKS ❚ sweater by DIANE VON FURSTENBERG, bodysuit by DOLCE & GABBANA, bag by AMBROSI ABRIANNA, ring by VERDURA, sunglasses by L.A. EYEWORKS

3 NOTE FROM THE CEO

50 G OOD LIFE

98 MAKE A WISH

10 DID YOU KNOW…?

56 P OLISH HITS

102 CULTURE

12 WHAT’S ON

106 GOOD ADDRESS

sztuka porządkowania the art of tidying up

4 NOTE FROM THE EDITOR porozmawiajmy o pogodzie let’s talk about the weather

wydarzenia, festiwale festivals, events

jak powstało pióro how the feather evolved

płyta winylowa vinyl records

74 L IFE STORY

Krystyna Skarbek – dziewczyna jak Bond Krystyna Skarbek – the girl like Bond

22 INSPIRATIONS

owadzi mikrokosmos the microcosmos of insects warto odwiedzić Barcelonę Barcelona is the place to visit

32 JOURNEY OF THE LIFETIME Cypr – wyspa Afrodyty Cyprus – the island of Aphrodite

110 GOOD JOB

Tacit Investment

112 t ransport 120 BEHIND THE SCENES

chleby świata breads of the world p rzegrzebki scallops

88 W ITH TASTE

92 T AKE A LOOK moda na jesień autumn fashion

New business & Corporate Media director Joanna Chlebna 605 102 006 project manager Olga Sztąberska 502 369 430 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. spółka komandytowa ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl

T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com

burda community network ZARZĄD Regional Director Poland & Czech Republic Margaret Ann Dowling Dyrektor Pionu Finansowo-Operacyjnego / CEO Tomasz Dziekan Commercial Director of Advertising Sales, Corporate Publishing & Business Development Barbara Topol

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick

Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

Reklama: Burda Publishing Polska sp. z o.o. spółka komandytowa Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@ burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Ewa Porycka, Katarzyna Paśnicka

felieton Piotra Adamczewskiego Piotr Adamczewski’s column

Wojciech Wilk o pomocy humanitarnej Wojciech Wilk talks about the humanitarian aid

strefa luksusu luxury zone

nietypowe cargo unusual cargo

80 GOOD FOOD

28 WHY

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Martyna Wojciechowska z–ca redaktor naczelnej Agnieszka Franus redaktor prowadząca Danuta Śmierzchalska korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, grafik prowadząca Ewa Borowska fotoedytorka Magdalena Rudzka DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Katarzyna Szablowska

film, teatr, książka, muzyka, sztuka films, theatre, books, music, art

68 P EOPLE AND THE WORLD

16 THE BEST OF

42 INTERVIEW

pawilon na Expo w Mediolanie the Polish pavillion at the Milan Expo m istrzowie szybownictwa gliding masters

dla niej i dla niego for him and for her

WHITE SEATING SYSTEM RODOLFO DORDONI DESIGN

SHOWROOM UL. RYDYGIERA 8 BUD 6 ICHP, WARSZAWA

WWW.IDEAMM.PL MINOTTI 2015 COLLECTION AVAILABLE IN IDEAMM SHOWROOM

WWW.MINOTTI.COM

D I D YO U K N O W

klimat

P O GA DA J M Y O P O G O DZ I E let’s talk about the weather POLACY MÓWIĄ „LEJE JAK Z CEBRA”, ALE U ANGLIKÓW Z NIEBA PADAJĄ PSY I KOTY. JAK DOTĄD NIE UDOKUMENTOWANO NIGDZIE PSIEGO ANI KOCIEGO OPADU, ZA TO Z DESZCZEM SPADAŁY JUŻ NA ZIEMIĘ RYBY, ŻABY, WĘŻE, ŚLIMAKI, CHRZĄSZCZE, DŻDŻOWNICE I MEDUZY. ❚ IN ENGLISH, WE SAY IT’S RAINING CATS AND DOGS. THERE IS NO DOCUMENTED CASE OF ANY MAMMAL PRECIPITATION, ALTHOUGH IT HAS RAINED FISH, FROGS, SNAKES, SNAILS, BEETLES, WORMS AND EVEN JELLYFISH. tekst | by małgorzata t. załoga

POŚRÓD BURZ

ANGIELSKA POGODA

stormy weather

how long can it rain?

Narzekasz na pogodę w swojej okolicy? Przenieś się na Górę Waszyngtona. Ten 1916-metrowy szczyt – najwyższy w amerykańskich Górach Białych, jest znany z fatalnej aury. Wiatry wieją tu z prędkością do 372 km/h, a temperatury spadają do –44°C, ale przy silnym wietrze odczucie chłodu może wynieść nawet –101°C. Ziemia jest stale zamarznięta na głębokość 6–30 m. ❚ And you think your weather is bad. You ought to try Mount Washington. The highest (1,916 m) peak in the White Mountains (USA) is famous for its hideous weather. The winds here can reach 372 km/h and temperatures can fall to -44°C, but the wind chill can make them feel as low as –101°C. The ground is permanently frozen to 6-30 metres.

Jak długo może padać? W Wielkiej Brytanii najdłuższy nieprzerwany opad zanotowano w czerwcu 1903 r. Lało przez 59 godzin bez przerwy. ❚ How long can it rain? The longest uninterrupted rainfall in the UK was 59 hours, recorded in June 1903.

WIELKIE BUM!

big bang!

Najgłośniejszym zarejestrowanym dźwiękiem na Ziemi był wybuch wulkanu Krakatau (lipiec 1883 r.). Eksplozję słyszano z 4828 km – na Madagaskarze, a kolejnego lata temperatura na półkuli północnej spadła o 1,2°C. ❚ The loudest sound ever recorded on Earth was that which accompanied the eruption of Krakatau Volcano in July 1883. The explosion was heard in Madagascar – 4,828 km away. The average summer temperatures in the Northern hemisphere fell by 1.2°C the following year.

CIĄGLE PADA…

it just keeps raining

Najwięcej deszczowych dni w roku – nawet 360 – jest na górze Wai’ale’ale, na Hawajach. Spada tam średnio ok. 12 m3 (a w 1948 r. nawet 16 m3!) deszczu na m2. To dlatego, że Wai’ale’ale ma bardzo strome zbocza. Wilgotne powietrze wznosi się na wysokość 910 m na odcinku zaledwie 0,8 km, co powoduje szybkie schłodzenie i… ulewę. ❚ The Hawaiian Volcano Wai’ale’ale has the most rainy days per year – as many as 360. The average yearly precipitation is 12 m3 (In 1948 it was 16 m3). Wai’ale’ale attracts so much rain because of its steep slopes. The humid air has to climb 910 m in just 0.8 km. That causes rapid cooling – and a downpour.

NIE MA, NIE MA WODY NA PUSTYNI

NAJWIĘKSZA PIASKOWNICA the biggest sandpit Sahara to największa (9,4 mln km2) z gorących pustyń (większe są tylko zimne pustynie w Arktyce i na Antarktydzie); warstwa piachu sięga 10 m w głąb, a diuny wznoszą się na ponad 180 m (590 ft). Tymczasem jeszcze całkiem niedawno, bo 9 tys. lat temu, była kwitnącym ogrodem, gdzie wypasano bydło i polowano na… hipopotamy. Szybkie pustynnienie zaczęło się jakieś 2 tys. lat temu. ❚ The Sahara is the largest hot desert (9,400,000 km2) (only the icy deserts of the Arctic and Antarctic are larger). The layer of sand here is 10 m deep and dunes can rise above 180 m (590 ft). It’s hard to believe that only 9,000 years ago, the Sahara was a blooming orchard where our ancestors herded cattle and hunted hippos. Rapid desertification began around 2,000 years ago.

Na drugim krańcu skali opadów leży pustynia Atakama w Chile. Tam w ciągu roku spada średnio 15 mm/m2. Atakama to najstarsza ziemska pustynia – jest tu sucho przynajmniej od 3 mln lat. Brak opadów sprawia, że nawet wysokie (powyżej 6 tys. m) i zimne szczyty nie mają lodowych czap, a łożyska niektórych rzek nie widziały wody od 120 tys. lat. ❚ At the other end of the rain spectrum lies the Atacama Desert in Chile. The average annual precipitation here rarely exceeds 15 mm/ m2. Atacama is the oldest desert on Earth – it has been dry for at least 3 million years. The lack of precipitation leaves even the highest (over 6,000 m) and coldest mountain tops bereft of snow caps and some riverbeds haven’t seen rain in 120,000 years.

©SHUT TERSTOCK

dry spot

W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

MUZYKA ŚWIATA

ALINGSÅS

world music

Jedenasta edycja Festiwalu Skrzyżowanie Kultur, który zbliża pozornie odległe narodowości, tym razem odbywa się pod hasłem „Muzyczne świątynie”. W namiocie festiwalowym przed Pałacem Kultury zagoszczą wielkie gwiazdy etno z Iranu, Nigerii, Mauretanii, Korei Południowej, Pakistanu i Turcji. ❚ The eleventh edition of the Cultural Crossroads Festival is on. This event brings together distant nations. The festival marquee in front of the Palace of Culture will be hosting ethno-music stars from Iran, Nigeria, Mauritania, South Korea, Pakistan and Turkey. 21–27.09, festival.warszawa.pl

NOWY JORK

EVENTS

Co roku zawodowcy i studenci zajmujący się oświetleniem za pomocą światła zaczarowują szwedzkie Alingsås. Budynki, parki i ulice od zmierzchu pokryją wielokolorowe blaski. Miasteczko z pewnością stanie się wielką atrakcją turystyczną. ❚ Every year professional lighting designers and students make light magic in the Swedish town of Alingsås. Buildings, parks and streets are set ablaze with colourful lights at dusk. The town is destined to become a popular tourist attraction. od 25.09, visitsweden.com/ sweden/Things-to-do/Events-inSweden/?month=2

Bez biletu i bez względu na wiek czy gust. W tym roku spora dawka polskiego designu. Jest i co podziwiać, i czym się chwalić.

BĘDZIE MIODZIO!

get your hands on the honey Święto tych, którzy uwielbiają złocisty przysmak, ale także tych, którzy potrafią go produkować. Można odbyć szybki kurs hodowli pszczół i produkcji miodu. O znaczeniu miodu i pasiek nawet w tak ogromnym mieście jak Nowy Jork dowiecie się z licznych spotkań i pokazów. ❚ This festival is for everyone who loves honey or knows how to produce it. You can enrol in a crash course in bee-keeping and honey production. There will be meetings and demonstrations on the impact of honey and apiaries. 08–13.09, nychoneyweek.com

ŻYWE PIRAMIDY living pyramids We wrześniu na ulicach Barcelony zagoszczą zionące ogniem smoki, a katedra rozbłyśnie nocą wielobarwnymi światłami. Mężczyźni będą demonstrować tężyznę i gibkość, tworząc żywe piramidy. Festiwalu La Mercè, najważniejszego święta Katalonii, nie da się przegapić! ❚ Barcelona does not need to advertise itself, but you still might want to know that the streets will come alive with firebreathing dragons and the cathedral will be brightly illuminated in September. Don’t miss La Mercè Festival, the biggest fiesta in Catalonia. 18–24.09, lameva.barcelona.cat/merce/ca BARCELONA

SZTUKA W PUDLE

art in the box

BRUKSELA

Fani nowoczesnego designu nie przegapią 2. edycji festiwalu, w którym artyści pakują swoje dzieła do niewielkich pudeł i wystawiają je na placu Flagey w Brukseli. Obcowanie ze sztuką podczas spaceru czy joggingu? ❚ No one who loves modern design can afford to miss the Art in the Box festival. Artists put their works into small boxes and exhibit them in Place Flagey in Brussels. Fancy communing with art while on a run? 09–30.09, culture.pl/pl/wydarzenie/art-in-the-box-w-brukseli

ROZBŁYSKA MIASTO city lights

W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

MUZYKA I NATURA

OSLO

music and nature

Przez 10 dni w stolicy Norwegii rozbrzmiewać będzie muzyka współczesna. Organizatorzy zapowiadają koncerty, przedstawienia baletowe, a nawet spektakle operowe. Obok prezentacji artystycznych w programie znalazły się dodatkowo projekty edukacyjne. Hasłem tegorocznej edycji jest związek sztuki i natury. ❚ Oslo will be ringing to the strains of modern music for ten days. The event brings concerts, ballet performances and even operas. The line-up features educational projects as well as artistic presentations. The main theme of this year’s edition is the relationship between art and nature. 10–19.09, ultima.no/en

EROS POD WAWELEM

KRAKÓW

eros comes to kraków

Od ponad 30 lat lekko zachrypniętym głosem podbija serca słuchaczy. W tegorocznej trasie koncertowej zabierze nas w podróż po największych przebojach. Popularny włoski piosenkarz zaprezentuje się na jedynym koncercie także w Polsce. ❚ Eros Ramazzotti has been wowing audiences with his distinctive voice for over 30 years. The Italian singer has been revisiting his greatest hits on his current concert tour and most recent album. 29.09, ramazzotti.com/en/ BERLIN

UCZTA DLA OCZU I USZU

a feast for eyes and ears

PAMIĘTAJCIE O OSIECKIEJ! remember osiecka Młodzi wokaliści i zespoły zaprezentują swoje wersje evergreenów wybitnej polskiej poetki. Jest w czym wybierać – Agnieszka Osiecka ma na swoim koncie aż 2 tys. tekstów piosenek. Kto w tym roku otrzyma statuetkę z autografem autorki Małgośki? ❚ Young vocalists and bands will be presenting their versions of some of the standards penned by this famous Polish poétesse. And there is no shortage to choose from – Osiecka’s credits number 2,000 songs. Who’s going to take away the statuette autographed by the Małgośka lyricist this year?

Przez dwa wrześniowe wieczory berlińczycy podziwiać będą sztuczne ognie, które rozbłysną nad ich domami za sprawą pirotechników z sześciu krajów. Pokazom towarzyszyć będzie muzyka Verdiego, Rimskiego-Korsakowa i Griega. ❚ Berliners will be switching off the lights in their homes and admiring fireworks for two evenings in September. Firework makers will be putting on a show to remember – all to the accompaniment of music by Verdi, Rimsky-Korsakov and Grieg. 04–05.09, pyronale.de/en

28.09, okularnicy.org.pl

GALWAY

Everyone in Poland knows and sings Agnieszka Osiecka’s songs. Her lyrics offered a poetic but also hilarious glimpse into the rugged, down-atheel reality she lived in.

Pokazy, jak przyrządzać morski przysmak? Mistrzostwa w otwieraniu ostryg? A może pochód w maskach ulicami irlandzkiego miasta Galway na długo przed karnawałem? Po tym wydarzeniu już nikt nie będzie czuł się speszony, kiedy na talerzu pojawią się ostrygi. ❚ Oyster serving demonstrations? An oyster opening championship? Or perhaps a masked pageant down the streets of Galway (Ireland) long before the carnival? After this event, you need never feel intimidated by the sight of oysters on a plate again. WARSZAWA

24–27.09, galwayoysterfest.com

OSTRYGI W ROLI GŁÓWNEJ oysters take centre stage

12 THE BEST OF

płyta winylowa

A JEDNAK SIĘ KRĘCI! back to black

GDY JUŻ WSZYSCY MYŚLELI, ŻE BEZPOWROTNIE ODESZŁY DO LAMUSA, WINYLOWE PŁYTY POWRÓCIŁY W GLORII CHWAŁY. ❚ JUST WHEN WE THOUGHT THEY’D BEEN MOTHBALLED FOR GOOD, VINYL RECORDS HAVE MADE A GLORIOUS COMEBACK. tekst | by tomasz kondr

CZYSTOŚĆ, CZYLI WIERNOŚĆ clearness and high fidelity

Czystość jest w cenie, gdy chodzi o dźwięk. Płyty czyścić można elektrostatycznymi szczotkami. Prawdziwi koneserzy inwestują w myjki, które są maszynami nie tylko pokaźnych rozmiarów, ale i dość kosztownymi – najlepsze kosztują nawet do 10 tys. zł. ❚ Clarity, especially purity of sound, is very much in demand. Vinyl records can be cleaned with an electrostatic brush. Real connoisseurs purchase cleaners that are not only sizeable but also costly – high-end devices can cost as much as PLN 10,000.

POLSKI RARYTAS

ZŁOTO ZŁOTU NIERÓWNE the gold (non)standard

Złota, platynowa i diamentowa płyta przyznawana jest albumowi bijącemu rekordy sprzedaży. Każdy kraj ustala inną proporcjonalną granicę sprzedaży w zależności od liczby mieszkańców. ❚ Gold, platinum and diamond certification is awarded to records that surpass certain sales thresholds. Each country sets its own thresholds depending on its population.

a collector’s item made in Poland Picture disc Hysteria nagrał w 1987 r. zespół Def Leppard. ❚ Def Leppard’s picture disc Hysteria was released in 1987.

LEGENDARNE BAMBINO

the legendary Bambino

Bambino stało się obiektem kultowym i gadżetem PRL-u. Polski gramofon lampowy w latach 60. obsłużył niejedną prywatkę. Aby było go łatwo transportować, producenci umieścili go w walizeczce, której wieko było jednocześnie głośnikiem. ❚ Bambino was Socialist Poland’s iconic and most coveted gadget. This Polish record player kept many parties alive in the 1960s. The manufacturer made the speaker double as a case so that it would be truly portable.

Patefon – gramofon o napędzie mechanicznym, produkowany w latach 1905–1920. ❚ The gramophone – a record player with a mechanical drive – manufactured from 1905 until 1920.

Hitem polskim (i radzieckim) od lat 60. aż po 80. XX w. były pocztówki dźwiękowe. Zawierały po jednym przeboju, a kręciły się z prędkością 45 obrotów na minutę. ❚ Flexi discs were popular in Poland (and Russia) from the 1960s until the 1980s. They featured just one song and their play speed was 45 rpm.

THE BEST OF

PONAD BIEL BIELSZY

MAŁA CZARNA

little black number

a whiter shade of pale

Płyta z jedną piosenką na stronie, czyli singiel, pojawiła się 50 lat temu. Wydała ją wytwórnia Columbia, a zawierała Like a Rolling Stone Boba Dylana. Single kręcą się z prędkością 45 obrotów na minutę w odróżnieniu od longplayów (33 i 1/3 obrotu na minutę). ❚ A record with one song on each side (a single) first appeared 50 years ago. It was released by Columbia and featured Bob Dylan’s Like a Rolling Stone. The playing speed was 45 rpm (the playing speed of an LP record was 33 1⁄3 rpm).

Perfekcyjna pani domu zapewne wybierze ten nieskazitelny gramofon firmy Marantz. Elegancka podstawa z akrylu i umieszczony na zewnątrz śnieżnobiały silikonowy pasek napędowy to jego znaki rozpoznawcze. ❚ The lady of the house will probably go for this flawless Marantz record player. It has a sophisticated acrylic turntable and a snow-white exterior belt drive.

KULTURA OBRAZKOWA

visual culture

Nie ma takiej jakości jak tradycyjna, ale stanowi wielką wartość kolekcjonerską – picture disc, czyli płyta różnokolorowa i z nadrukami. Mogą się na niej znajdować wizerunki wykonawców albo prace graficzne. ❚ The sound quality is lower than that of traditional vinyl, but they are sought-after by collectors. Multi-coloured discs with printing (also known as picture discs) sometimes had images of the performing artist(s) or graphic works.

10 Prawdziwym rarytasem były okazjonalne płyty przezroczyste. Nic dziwnego, że album The Invisible man grupy Queen wydano na „niewidzialnym” krążku. ❚ Special transparent vinyl editions are sought-after by collectors. It’s no coincidence that Queen’s album The Invisible Man was released on an “invisible” disc.

Z LOTU ORŁA

a bird’s eye view

Największa płyta winylowa zawiera klasyk zespołu The Eagles. Album Hotel California ma średnicę ok. 125 m i kręci się z prędkością… 27,5 km na godzinę. Płytę najlepiej podziwiać z samolotów lądujących na międzynarodowym lotnisku w Los Angeles, gdzie obiekt umiejscowiono. ❚ The largest vinyl record ever is the classic Eagles album Hotel California. The album has a diameter of approx. 125 m and rotates at 27.5 kmph. It is best viewed from aboard a plane while landing at Los Angeles International Airport – where it is located.

12 11

SZAFA GRA! musical box Wrzucasz monetę, wciskasz guzik z tytułem ulubionej piosenki i maszyna odtwarza ją wyłącznie dla ciebie. W Polsce szafy grające nie wyglądały może okazale, ale piosenki Filipinek czy Boney M odtwarzały doskonale. ❚ You insert a coin, press the button bearing the name of your favourite tune and the jukebox plays it for you. Polish jukeboxes might not have looked all that impressive but they did a good job with songs by Filipinki and Boney M.

płyta winylowa

Deutsche Bank Private Banking

Wznieś się wyżej z dwuosobową Radą Doradców Kiedy jesteś wysoko, wiesz, ile zależy od wsparcia zaufanych ludzi. Osobista, dwuosobowa Rada Doradców to ukoronowanie sukcesu każdego Klienta Private Banking. To siła, która wznosi finanse na wyższy poziom.

EliteLine: 801 19 19 19 (opłata wg obowiązujących stawek operatora), www.eliteprivatebanking.pl Deutsche Bank Polska S.A., al. Armii Ludowej 26, 00-609 Warszawa

AWANgARDOWA ARChITEKTURA I LUKSUSOWy STyL żyCIA W SAMyM SERCU WARSZAWy

partamenty projektu światowej sławy architekta Daniela Libeskinda oraz prestiżowego studia projektowego Woods Bagot odzwierciedlają sukces i aspiracje Polaków, zapewniając standard, jakiego w Polsce dotychczas nie było. Fantastyczne widoki oraz światowej klasy udogodnienia tworzą styl życia przekraczający najśmielsze oczekiwania.

Na ósmym piętrze znajduje się największy basen w budynku apartamentowym w Polsce o długości 25 metrów, siłownia, gabinety masażu, sauny oraz taras z jacuzzi. Rezydenci mają również do dyspozycji profesjonalne sale konferencyjne, prywatne kino czy pokój zabaw dla dzieci. Na parterze znajduje się przestrzenne lobby, z całodobową recepcją z concierge oraz piwniczka do składowania win.

Architektura jest jak muzyka – ma poruszać duszę”.

“ “

Architecture is like music – it has to move the soul”.

Daniel Libeskind, Architect

W najbliższym otoczeniu ZŁOTEJ 44 znajdują się najlepsze hotele, restauracje, ekskluzywne butiki oraz liczne centra kulturalne, w tym Filharmonia Narodowa, Muzeum Sztuki Nowoczesnej oraz kina i teatry. Mieszkańcy na miejscu mają do dyspozycji wszystkie środki transportu miejskiego w tym 2 linie metra, a także krajowe i międzynarodowe połączenia kolejowe czy lotnicze oddalone o ok.10 min jazdy samochodem. Inwestycję realizuje dwóch partnerów – doświadczony deweloper BBI Development S.A. znany z takich realizacji jak Rezydencja Foksal, Centrum Praskie Koneser czy Plac Unii oraz partner z silnym zapleczem finansowym – amerykański fundusz AMSTAR. Pierwsi mieszkańcy zamieszkają na ZŁOTEJ 44 już z końcem 2016 roku.

city-center living embodies a way of life. an extraordinary life calls for extraordinary luxury.

Elevate your lifestyle. Live above the clouds.

avant-garde architecture and luxury lifestyle in the very heart of WarsaW

he apartments, created by international architectural master Daniel Libeskind and designed by the prestigious design studio Woods Bagot, set new standards, which are not yet present in Poland, and reflect the successes and aspirations of the Polish people. Spectacular panoramic views and world-class amenities create a community and lifestyle that will exceed expectations. The eighth floor features the biggest swimming pool in an apartment building in Poland, 25 m long, a fully-equipped gym, massage rooms, a Finnish sauna and a steam room. Additional entertainment and business amenities include a private cinema, a playroom for children, and professional conference rooms. To ensure ultimate relaxation,

a spacious outdoor terrace offers a private jacuzzi and sun loungers. Residents also benefit from a dedicated concierge service, a lounge area and a wine cellar, all located on the ground floor.

know for such projects as Rezydencja Foksal, Centrum Praskie Koneser, Plac Unii in Warsaw, and AMSTAR, an American fund with strong financial background. The first residents will move to ZŁOTA 44 as soon as at the end of 2016.

In the immediate vicinity of ZŁOTA 44, there are hotels, restaurants, boutiques of exclusive international brands and numerous cultural centers, including The National Philharmonic, the Museum of Modern Art, cinemas and theaters. The residents have at their disposal all means of urban transport, including 2 subway lines, as well as national and international rail connections or air transport stations about 10 minutes away by car. The project is being finalized by two partners – BBI Development S.A., an experienced developer

+48 22 250 14 44 www.zlota44.com

I N S P I R AT I O N S

zdjęcia makro

MIKROKOSMOS microcosmos TO JEST ŚWIAT NIEDOSTRZEGALNY GOŁYM OKIEM. WIDZIANE Z BLISKA W OBIEKTYWIE IRENEUSZA WALĘDZIKA MIKROSKOPIJNE OWADY ZASKAKUJĄ BOGACTWEM FORM I KOLORÓW. FANTAZJA NATURY WYDAJE SIĘ NIE MIEĆ GRANIC. ❚ THIS WORLD IS INVISIBLE TO THE NAKED EYE. BUT SEEN IN EXTREME CLOSE-UP, VIA THE LENS OF IRENEUSZ WALĘDZIK, THE MICROSCOPIC INSECTS TURN OUT TO BE ENCHANTING CREATURES FULL OF COLOUR AND TEXTURES. NATURE NEVER CEASES TO AMAZE US.

©CREDITS

zdjęcia | photos ireneusz „irass” walędzik

©CREDITS

I N S P I R AT I O N S

zdjęcia makro

Na poprzedniej stronie: BIELINEK KAPUSTNIK – jeden z najczęściej spotykanych w Polsce motyli. Powyżej: SKAKUN ARLEKINOWY – ten pająk nie buduje sieci, polując na ofiarę. Skrada się, po czym błyskawicznie na nią skacze. Poniżej: ZŁOTKA JASNOTOWA – chrząszcz kolorowy jak tęcza. Na sąsiedniej stronie: PHYLLOCRANIA PARADOXA – modliszka liściogłowa zjada muszkę owocową. ❚ Previous page: CABBAGE BUTTERFLY – one of the most common butterflies found in Poland. Above: ZEBRA SPIDER – this spider does not weave a net when hunting. It sneaks up to its prey and jumps at it in a flash. Far right: GHOST MANTIS – a mantis eating a fruit fly.

I N S P I R AT I O N S

zdjÄ&#x2122;cia makro

IRENEUSZ WALĘDZIK Autor kilku wystaw, laureat konkursów organizowanych m.in. przez National Geographic Polska, Sony World Photography Awards, Digital Photographer of the Year Awards. ❚ Author of a few exhibitions and winner of numerous of competitions: National Geographic Poland, Sony World Photography Awards, Digital Photographer of the Year Awards.

Na sąsiedniej stronie: MUCHA – jej aparat gębowy. NIMFA STAWOWA – gatunek owada z rzędu ważek. Poniżej: STROJNICA BALDASZKÓWKA – gatunek owada z rzędu pluskwiaków. Ma czerwono-czarne pasy. ❚ Far left: A FLY – or its mouth parts, to be precise. Above: COMMON BLUE DANSELFLY – a species from the Odonata order. Below: MINSTREL BUG – a species of an insect from the true bug order. It has black and red stripes.

WHY

barcelona

Barcelona

BARCELONA barcelona

POWODY, BY ODWIEDZIĆ BARCELONĘ, SĄ NIEZLICZONE. WE WRZEŚNIU TO LA MERCÈ, NAJWAŻNIEJSZE ŚWIĘTO KATALONII. ❚ THERE ARE ENDLESS REASONS TO VISIT BARCELONA. IN SEPTEMBER, THIS COULD BE LA MERCÈ, THE BIGGEST FIESTA IN CATALONIA.

Po nadmorskim bulwarze ciągnącym się wzdłuż plaży w dzielnicy Barceloneta można poruszać się także rowerem. To rozwiązanie dla tych, którzy na zwiedzanie miasta mają tylko weekend.

tekst | by danuta śmierzchalska

NA PODNIEBIENIU

for the palate

Koniecznie należy skosztować przysmaków kuchni katalońskiej, np. arròs negre – owoców morza i warzyw z ryżem zabarwionym na czarno sosem z mątwy. ❚ Don’t miss specialities of the Catalan cuisine, including arròs negre – seafood and vegetables with rice coloured black by cuttlefish ink.

SYMBOL BARCELONY the hallmark of Barcelona Secesyjna bazylika Sagrada Familia to dzieło życia Antonia Gaudiego. Projektował ją przez 43 lata, czerpiąc inspiracje ze świata natury. Od nagłej śmierci architekta w 1926 r. wciąż pozostaje w budowie – zgodnie z jego wizją. ❚ The Sagrada Familia Basilica is Gaudi’s opus magnum. He spent 43 years designing it, taking inspiration in nature. It remains under construction since the architect’s sudden death in 1926 – just as he envisioned it.

©CREDITS

Świeże owoce morza znajdziemy w portowej dzielnicy Barceloneta lub Port Olímpic. ❚ For fresh seafood, visit the port district of Barceloneta or Port Olímpic.

WHY

barcelona

STADION LEGENDA

the iconic arena

Stadion piłkarski Camp Nou, na którym rozgrywa mecze legendarna drużyna FC Barcelona, to największy tego typu obiekt w Europie – może pomieścić ponad 99 tys. widzów. ❚ With seating capacity of over 99,000, Camp Nou football stadium, which is home to the legendary football team FC Barcelona, is the largest facility of its kind in Europe.

Gran Teatre del Liceu to jeden z najważniejszych teatrów operowych na świecie. Na jego deskach występowały m.in. takie gwiazdy, jak Montserrat Caballé, Plácido Domingo czy José Carreras.

Mateusz Kołakowski, Project Manager IT: Popularnym, ale i obowiązkowym punktem na mapie Barcelony jest Muzeum Picassa, które posiada najobszerniejszą kolekcję jego dzieł. W każdą pierwszą niedzielę miesiąca wstęp jest bezpłatny! ❚ Picasso Museum with the biggest collection of his works is popular with tourists as a must-see sight in the city. Admission is free every first Sunday of the month.

NIE TYLKO HANDEL more than retail

Pierwsza wzmianka o La Boquerii pochodzi z 1217 r. Tak długa historia zobowiązuje, więc bazar ten jest uznawany za jeden z najlepszych na świecie. Wiele się tu dzieje – jest nawet szkoła gotowania! ❚ The first mention of La Boqueria dates from 1217. Such long history obligates and the market is hailed as one of the world’s best. It’s a beehive of activity – the market has even got its own cooking school!

SŁOŃCE I PLAŻA

the sun and the beach

Barcelonę można podziwiać z kolejki linowej Transbordador. ❚ To take in Barcelona from above, take a ride on Transbordador cable car.

Barceloneta, jedna z najpiękniejszych i największych plaż w Barcelonie, jest położona blisko centrum. Przyciąga kitesurferów i windsurferów. ❚ Barceloneta, one of the finest and the largest beaches in Barcelona, is located close to the city centre. Its regulars include kitesurfers and windsurfers.

LOT INFO WAW–MAD pon.–nd. ❚ Mo.–Su. 10.45–14.35

MAD–WAW pon.–nd. ❚ Mozaiki Joana Miró zdobią słynną promenadę La Rambla. ❚ Joan Miró’s pavement mosaic embellishes the famous La Rambla promenade.

Mo.–Su. 15.30–19.0

Czas przelotu ❚ Flight duration 4:00 Bezpośrednie rejsy do Barcelony (BCN) od 1.01.2016 ❚ Direct flights to Barcelona (BCN) available from 1.01.2016.

Najlepsze oferty zawsze na ❚ Best price guarantee on lot.com

LOT POLECA ❚ RECOMMENDS

Rzeźby Ricarda Bofilla przed hotelem W. W Barcelonie sztuka wychodzi na ulice. ❚ Ricardo Bofill’s sculptures in front of the W Hotel. Art comes to the streets in Barcelona.

Klifowe wybrzeże półwyspu Cape Greco w pobliżu Ayia Napa. Turystyczną atrakcją są tu liczne jaskinie morskie. ❚ Cliff-lined coast on Cape Greco near Ayia Napa. The numerous sea caves are the area's key attraction.

cypr

©CREDITS

JOURNEY OF THE LIFETIME

K R A I N A A F R O DY T Y in the land of aphrodite CZY KRAJ MOŻE PACHNIEĆ SŁOŃCEM, MORZEM, OWOCAMI I PYSZNĄ KUCHNIĄ? WYDAJE SIĘ, ŻE WŁAŚNIE TAK JEST NA CYPRZE. JEGO EGZOTYKA POLEGA NA NIEPOWTARZALNYM KLIMACIE PEŁNYM ZMYSŁOWOŚCI. ❚ COULD THERE REALLY BE A COUNTRY THAT SMELLS OF THE SUN, SEA, FRUIT AND SCRUMPTIOUS COOKING? ACTUALLY, THERE IS. CYPRUS. AND IT OWES IT EXOTICISM TO ITS UNIQUE, SENSUOUS CLIMATE. tekst | by artur cieślar

B Prawosławny męski klasztor Kykkos położony na górze o tej samej nazwie, w paśmie gór Troodos, powstał w końcu XI w. Na sąsiedniej stronie: Malownicza okolica wioski Omodos położonej na zboczach gór Troodos. ❚ Kykkos, a male orthodox monastery situated on a mountain of the same name in the Troodos Mountain range, was erected in late 10th century. Far right: the picturesque landscape of Omodos village located on the slopes of Troodos Mountains.

ezcenny jest moment lądowania w stolicy Cypru, Larnace. Oto z monotonnej ultramaryny Morza Śródziemnego, niczym Afrodyta z piany morskiej, wyłania się wyspa gajów oliwnych, pomarańczowych sadów i zachwycających plaż. Trudno uwierzyć, patrząc z lotu ptaka, że fragment świata zawieszony pomiędzy Europą, Afryką i Azją jest tak boleśnie podzielony pomiędzy Greków cypryjskich i Turków. Goście licznie tu przybywający nieuchronnie konfrontują się z dwiema odmiennymi kulturami, które zapewne nigdy się ze sobą nie pogodzą. Z drugiej strony Cypryjczycy są niezwykle wrażliwi na punkcie swojej państwowości – choć znają swoje korzenie, są Cypryjczykami i w kontakcie z nimi nie można nawet na chwilę o tym zapomnieć. Dla przyjezdnych nie ma to wielkiego znaczenia. Cypr to wyspa słońca, ciepła i ludzi słonecznych, bezpośrednich, gościnnych, którzy lubią podkreślać, że ich kraj to wielka wyspa miłości. Larnaka wąskimi uliczkami starówki i zabudowaniami tureckiego fortu wprowadza w klimat historii, ale też duchowości wyspy. To tutaj urodził się twórca stoicyzmu, tak chętnie dzisiaj porównywanego z buddyzmem – Zenon z Kition, bo tak niegdyś nazywała się ta fenicka osada. A słynne zdanie, które wypowiedział:

cypr

Landing at Larnaca, the capital of Cyprus, is an unforgettable experience. An island dotted with olive and orange groves and encircled by enchanting beaches emerges from the endless expanse of the bright blue Mediterranean like Aphrodite rising from the sea foam. When seen from the air, it’s hard to believe that this part of the world, wedged between Europe, Africa and Asia, is bitterly divided between Greek and Turkish Cypriots. The many visitors who come here are inevitably confronted with two different and probably irreconcilable cultures. For all that, though, Cypriots are extremely sensitive on the topic of their statehood. They know their roots, but are Cypriots first and will not let you forget it. None of this means anything to foreign visitors. Cyprus is an island of sunny, open and hospitable people who like to stress that their country is an island of love too. With its narrow lanes and Turkish fort, Larnaca introduces us to the history and spirituality of the island. The city is the birthplace of Zeno of Citium, as this Phoenician settlement was once called. Zeno founded the Stoic school of philosophy, which is sometimes compared with Buddhism. The famous aphorism that “Nature gave us two ears and one tongue so that we would listen more and talk less” is attributed to him.

JOURNEY OF THE LIFETIME

This is where Lazarus, raised by Christ from the dead, came to establish one of the first Christian communities. The 9th-century Church of Saint Lazarus, erected over his tomb, is one of the island’s best known historical buildings. The Hala Sultan Tekke, which houses the tomb of an aunt of the Prophet Mohammed, shines in the sun just outside Larnaca. While Cyprus can safely be described as multicultural, you need to keep in mind that this is an outcome of a troubled past. As well as Greek and Turkish Cypriots, the island is home to Britons, Pontic Greeks (Russians of Greek origin), Romanians, Bulgarians and Poles. Maintaining relative harmony between these different ethnic groups requires unwavering vigilance and hard work on the part of the entire community. The residents of Cypriot cities are fortunate in that

CYPR TO WYSPA SŁOŃCA, CIEPŁA I LUDZI SŁONECZNYCH, BEZPOŚREDNICH, GOŚCINNYCH, KTÓRZY LUBIĄ PODKREŚLAĆ, ŻE ICH KRAJ TO WIELKA WYSPA MIŁOŚCI. CYPRUS IS AN ISLAND OF THE SUN, WARM WEATHER AND KIND, HOSPITABLE PEOPLE WHO LIKE TO STRESS THAT THEIR COUNTRY IS THE ISLAND OF LOVE.

REKLAMA

JOURNEY OF THE LIFETIME

cypr

„Natura dała nam jeden język, a dwoje uszu po to, ażebyśmy słuchali dwa razy więcej, niż mówimy”, jest dzisiaj jedną ze złotych myśli. To także tutaj, po tym jak został wskrzeszony przez Chrystusa, przybył Łazarz i założył jedną z pierwszych gmin chrześcijan. Cerkiew św. Łazarza wzniesiona

whenever the concrete walls and city hubbub get too much, they can drive to the beach and enjoy the boundless Mediterranean. Nissi is one of the most beautiful beaches in Cyprus. Its azure waters, redolent of tropical lagoons, are an unforgettable sight. Paphos is the former capital and the most important place of worship of the goddess Aphrodite (Venus in Latin). It is not hard to see why newlyweds from all of Europe descend on the place, enthralled by the power of the myth that, if Hesiod is to be believed, the daughter of Zeus and Dione rose from sea foam off the Cypriot coast and soon became the protectress of not only lovers, but also ports and sailors. Paphos is definitely the city of love. After all, it has been associated with worshipping the goddess of love since the 14th century BC. Aphrodisia festivals – celebrations in her honour – have been staged here for nearly 1,500 years. The very name brings the term “aphrodisiac” – food that ignites the flame of passion – to mind.

©SHUT TERSTOCK , SIME/FREE, GET TYIMAGES

KUCHNIA CYPRYJSKA TO Z JEDNEJ STRONY PRAWDZIWA HISTORIA SMAKÓW, Z DRUGIEJ – BOGATA HISTORIA WYSPIARZY ZAKLĘTA W SMAKACH. THE CYPRIOT CUISINE BOASTS HAVING AN INCREDIBLE ARRAY OF DELICIOUS FLAVOURS AND IT REPRESENTS THE RICH PAST OF THE ISLAND.

w IX w. nad jego grobem jest bodaj najsłynniejszym zabytkiem. W pobliżu Larnaki lśni w słońcu meczet Hala Sultan, w którym znajduje się grób ciotki proroka Mahometa. I chociaż dzisiaj można śmiało powiedzieć, że Cypr jest multikulturowy, to jednak należy pamiętać, że jest to wynik skomplikowanej historii. Poza Cypryjczykami i cypryjskimi Turkami mieszkają tu Anglicy, Pondiosi (Rosjanie pochodzenia greckiego), Rumuni, Bułgarzy, a i Polacy. Utrzymanie względnej harmonii pomiędzy tak różnymi etnicznie grupami wymaga nieustannych wysiłków i zabiegów ze strony całej wspólnoty. Szczęśliwcami są mieszkańcy cypryjskich miast, którzy gdy tylko znużą ich mury i gwar ulic, mogą udać się na plaże i spotkać z bezkresem Morza Śródziemnego. Nissi jest jedną z najpiękniejszych na Cyprze, a lazur wody na długo pozostaje w pamięci, bo przypomina laguny tropikalnych akwenów. Pafos to dawna stolica i miejsce kultu bogini Afrodyty (łac. Wenus). Nietrudno zrozumieć, że właśnie tutaj z całej Europy ściągają nowożeńcy uwiedzeni siłą mitu. A ten mówi, jeśli wierzyć opisom Hezjoda, że bogini będąca córką Zeusa i Dione wyłoniła się z piany morskiej właśnie u wybrzeży Cypru, wnet stając się opiekunką nie tylko par miłosnych, ale również portów i żeglarzy. Pafos to bez wątpienia miasto miłości, które od początku swego istnienia, to jest od XIV w. p.n.e., było związane z kultem bogini miłości. Przez niemal 1,5 tys. lat właśnie tutaj odbywały się święta ku jej czci – Afrodyzje. Te przywodzą nam na myśl inne bliskie słowo: afrodyzjaki, to jest pokarmy wzniecające w zakochanych płomień miłości. Na plaży w okolicach Pafos znajduje się słynna skała Afrodyty – legenda mówi, że kto opłynie ją dziesięciokrotnie, odmłodnieje o 10 lat. Prezent od szczodrej bogini? W Pafos jest gwarno i tłoczno. Mnóstwo tawern, mieszających się ze sobą zapachów i kolorów – wszystko to oszałamia, kusi i rozbudza zmysły. Bo gdzie, jak nie nad brzegiem morza, w tawernie, do której dociera zapach wodorostów i słonej bryzy, można kosztować specjałów cypryjskiej kuchni? Kuchnia cypryjska to jagnięcina, ser i oliwki. Kleftiko to mięso jagnięce pieczone w piecu ziemnym, długo dochodzące w żarze, mocno aromatyczne. Musaka – mielona jagnięcina z bakłażanem, cukinią, ziemniakami i papryką. Historia tego dania sięga czasów otomańskich. Kleftes znaczy rozbójnik, a dotyczyło to wolnych Greków – partyzantów, którzy opierali się tureckiej niewoli. Ponadto pikantna seftalia – kiełbaski z grilla z aromatycznymi ziołami, i w końcu taramosalata – danie z ikry rybnej podawanej z ziemniakami i jogurtem. To ostatnie danie tradycyjnie podawano w Czysty Poniedziałek, czyli w pierwszy dzień Wielkiego Postu. Osoloną ikrę karpia albo innych ryb miesza się z oskórowanym białym chlebem, oliwą i poszat-

The beaches near Paphos are not far from the famous Aphrodite's Rock. Legend has it that if you swim around it ten times, you will look ten years younger. A gift from the generous goddess? Paphos is busy and noisy. Any number of tavernas will set your head spinning with a riot of aromas and colours that will draw you in and stimulate your senses. There is no better place to enjoy the delicacies of Cypriot cuisine than a seafront taverna imbued with the scent of seaweed and a salty breeze. Lamb, cheese and olives are the staples of Cypriot cuisine. Kleftiko is aromatic lamb slowly roasted over embers in an earth oven. Moussaka, which dates back to Ottoman times, consists of minced lamb with egg-

Wąwóz Avakas stworzyła natura na półwyspie Akamas w północno-zachodniej części Pafos. Na sąsiedniej stronie: Marina w Limassol i restauracja w Pafos. ❚ The Avacas ravine was created by nature on the Akamas peninsula in the northwestern part of Paphos. Far left: The marina in Limassol and a restaurant in Paphos.

Najcenniejsze zabytki w Pafos pochodzą z czasów starożytnych. Światła portu w Kyrenii przyciągają turystów. Cypr słynie z bogactwa owoców cytrusowych. ❚ The most precious monuments found in Paphos date back to Antiquity. The lights of the marina in Kyrenia attract tourists. Cyprus is famous for its large variety of citrus fruit.

kowaną czerwoną cebulą przyprawioną sokiem z limonki. Poza tym na Cyprze, podobnie jak w Grecji, je się mnóstwo sałaty, pomidorów, ogórków, fety i oliwek. Oczywiście nie brakuje win, w których kochali się faraonowie i krzyżowcy. We wiosce Erimi, w prywatnym muzeum winiarstwa, można doświadczyć także i tej bogatej tradycji wyspiarzy. Kuchnia cypryjska to z jednej strony prawdziwa historia smaków, z drugiej – bogata historia wyspiarzy zaklęta w smakach. Cypr jest także wyspą zapachów. Wprost trudno w to uwierzyć, ale właśnie tutaj archeolodzy odkryli szczątki pierwszej perfumerii, która uległa zniszczeniu podczas trzęsienia ziemi w 1850 r. p.n.e. Przy okazji tego wykopaliska znaleziono również perfumy liczące sobie 4 tys. lat oraz liczne utensylia służące do produkcji: misy, butle, flakony i lejki. A jeśli trzeba studzić zmysły – bo Cypr to kraina wymarzona dla hedonistów – można udać się do klasztoru Agios Neofytos położonego na północ od Pafos, gdzie medytował, kontemplował i tworzył cypryjski pustelnik i pisarz Neofytos. W Egkleistrze, to jest klauzurze wyżłobionej w skalnej ścianie przez samego pustelnika w XII w. – cóż za praca! – znajdują się jed-

cypr

plant, courgettes, potatoes and peppers. Klephts means “brigand”. This is what free Greeks, anti-Ottoman insurgents who opposed Turkish rule, were called. Other notable dishes include the spicy sheftalia – barbecued sausages packed with aromatic herbs and taramasalata – made from fish roe, served with potatoes and yoghurt. Taramasalata is traditionally eaten on Clean Monday, the first day of the Lent. Salted carp, or the roe of some other fish, is mixed with crustless bread, olive oil and chopped red onion seasoned with lime juice. Just like Greek cuisine, Cypriot fare abounds in salads, tomatoes, cucumbers, feta cheese and olives. And wines once relished by pharaohs and crusaders. In the village of Erimi, a private wine museum introduces visitors to the wealth of local wine-making traditions. Cypriot cuisine showcases the history of flavours, while its aromas reflect the rich history of islanders. Cyprus is also an island of fragrances. Hard as it might be to believe, this is where the remains of the world’s oldest perfumery were discovered. The building was damaged by an earthquake in 1850 BC. 4000-year-old fragrances and various utensils used in perfume production – bowls, bottles, flacons and funnels – were also unearthed at the site. And if you want to cool your senses – because Cyprus is the perfect destination for hedonists – you can al-

©SIME/FREE (2), SHUT TERSTOCK

JOURNEY OF THE LIFETIME

Meczet Hala Sultan Tekke nad Jeziorem Słonym w pobliżu Larnaki to jedna z najważniejszych świątyń muzułmańskich. Obok: Wioska Omodos słynie ze sztuki swoich koronczarek. ❚ The Hala Sultan Tekke mosque near the Salt Lake in the vicinities of Larnaca is one of the most important Muslim temples. Top right: Omodos village, famous for its lace makers.

ne z najwspanialszych na wyspie fresków. Prawdziwa uczta dla ducha. Miejsce, gdzie duchowość pozostaje w doskonałej harmonii z naturą. Cypr dla spragnionych słońca i kąpieli w ciepłym morzu pozostanie wymarzoną krainą, gdzie swoje baterie można ładować niemal przez cały rok. Niezależni i zmotoryzowani przybysze powinni jednak pamiętać, że spuścizną panowania Brytyjczyków jest lewostronny ruch kołowy, a sieć połączeń autobusowych niemal nie istnieje. Nie należy też się dziwić liczbie kotów, które spotyka się na Cyprze dosłownie wszędzie. Sprowadzono je w XX w. do… walki z wężami jadowitymi, które były zmorą wyspiarzy. Choć w większości są bezpańskie, wyglądają na zadbane i regularnie dożywiane. ■

ARTUR CIEŚLAR

cypr

ways go to the Agios Neophytos Monastery north of Paphos. This is where the Cypriot monk and eremite Neophytos meditated, contemplated and wrote. Engleistra, the cell that Neophytos carved into the rock wall in the 12th century (which must have been a daunting task) features one of the finest murals on the island. A fine feast for the spirit and a place where spirituality remains in perfect harmony with nature. Cyprus is the ideal destination for those who love the sun and swimming in the warm sea. You can recharge your batteries for the rest of the year here. You need to keep in mind that left-hand traffic is a legacy of British rule and that bus connections are very scarce. Don’t be surprised by the number of cats. These are everywhere in Cyprus. They were brought here in the 20th century to control the venomous snakes that were the bane of the island. They might look wellgroomed and well-fed but are mostly feral. ■

Podróżuje, pisze książki i reportaże. Podróże są dla niego procesem twórczym, drogą duchową. Poza tym fotografuje, maluje i projektuje wnętrza, inspirując się estetyką Wschodu. ❚ He is a traveller, reporter and writer. He sees travellign as a creative process and a spiritual path. He enjoys photography, painting nd designing interiors inspired by the Eastern aesthetic.

JOURNEY OF THE LIFETIME

GOOD TO KNOW

I've been waiting over 40 years to come to Cyprus, and it has not disappointed – the birthplace of Aphrodite, the Crossroads of Civilization, and, I might add, a genuine strategic partner to the United States of America. Joe Biden, US Vice-President

1 2

CYPR TO WYMARZONA KRAINA DLA SPRAGNIONYCH SŁOŃCA I KĄPIELI W CIEPŁYM MORZU. CYPRUS IS THE PERFECT DESTINATION FOR THOSE IN NEED OF THE SUN AND A WARM SEA. Konstancja Z. Tanjga, specjalista ds. Komunikacji Wewnętrznej PLL LOT, poleca na Cyprze: ❚ Konstancja Z. Tanjga, Internal Communication Specialist of the LOT Polish Airlines recommends these sites in Cyprus:

CO ZWIEDZIĆ what to see 1 PÉTRA TOÚ ROMÍOU ■

Zgodnie z legendą Afrodyta wynurzyła sięz morskiej piany niedaleko Pafos. Podobno ten, kto znajdzie tu kamień w kształcie serca, spotka miłość swojego życia. ❚ According to the legend, Aphrodite emerged from the sea foam near Paphos. Allegedly, if you find a heart-shaped stone nearby, you will meet the love of your life.

2 OLEASTRO OLIVE PARK ■

Park tematyczny i muzeum w Anogyra między Pafos i Limassol to propozycja dla ciekawych procesu produkcji oliwy z użyciem kamiennego młyna oraz pielęgnacji gajów oliwnych. ❚ A theme park and a museum in Anogyra between Paphos and Limassol introduces visitors to the secrets of olive oil production in a stone mill and olive cultivation.

3 WATERWORLD WATERPARK ■

Największy w Europie park wodny znajduje się w Ayia Napa. Jego urządzenia nawiązują do mitów greckich. Stuprocentowa zabawa nie tylko dla dzieci. ❚ Europe’s largest water park in Ayia Napa is inspired by the Greek myths. It’s great fun not only for the children.

4 PAFOS ARCHAEOLOGICAL PARK ■

Skarbem Cypru są hellenistyczne mozaiki zdobiące podłogi w willach zamożnych mieszkańców okolicy dzisiejszego Pafos. ❚ One of the greatest treasures of Cyprus are the Hellenistic mosaics adorning the floors of villas of affluent residents of the vicinities of today's Paphos.

GDZIE ZJEŚĆ where to eat ■ FAT FISH

Restauracja na plaży prowadzona przez cenionego sommeliera oraz smakosza dobrego jedzenia, który z przyjemnością opowie o tradycyjnej śródziemnomorskiej kuchni. ❚ A beachside restaurant run by a celebrated wine expert and a gourmet who will be happy to talk about the traditional Mediterranean cuisine. Promachon Eleftherias 8/1, Limassol Nautical Club

■ BAROLO

Najlepsze wino na wyspie. Propozycja na wykwintną kolację. ❚ The best wine on the island. A great spot for a plush dinner. Agiou Andreou 248, Limassol

■ KARATELLO TAVERN

Restauracja z widokiem na średniowieczny zamek należąca do rodziny Lanitis, która stworzyła imperium Carob Mill. ❚ A restaurant with the view of a medieval castle owned by the Lanitis family which turned an old family business into the Carob Mill emporium. Vasilissis Street 24, Limassol

GDZIE NOCOWAĆ where to sleep ■ THE CIAO STELIO DELUXE HOTEL

Powiew luksusu, z widokiem na plażę i morze. ❚ A touch of luxury with the view of the beach and the sea. Tasou Mitsopoulou Avenue (dawniej Piale Pasia) 156, 6028 Larnaka

■ SAN REMO HOTEL

Niedrogi, niewielki hotel blisko centrum. ❚ A small, economic hotel close to the centre. William Shakespeare Street 2, Larnaka 6531

LOT INFO WAW–LCA pon., wt., czw., pt., nd. ❚ Mo., Tue., Thu., Fri., Su. 22.50–03.10 (+1) LCA–WAW pon., wt., śr., pt.,

sob. ❚ Mo., Tue., Wed., Fri., Sat. 03.55–06.20

Czas przelotu ❚ Flight duration 3:25

Najlepsze oferty zawsze na ❚ Best price guarantee on lot.com

IINNTTEERRVVIIEEW W

wojciech wojciech wilk wilk

P O M O C Z N AC Z Y O D P OW I E DZ I A L N O Ś Ć helping means responsibility POMAGAŁ POTRZEBUJĄCYM W KOSOWIE, IRAKU, SUDANIE POŁUDNIOWYM, A OSTATNIO W NEPALU. WIDZIAŁ SETKI LUDZKICH DRAMATÓW. MIMO TO WOJCIECH WILK, PREZES PCPM, O POMOCY HUMANITARNEJ MÓWI BEZ EMFAZY I DORABIANIA ZBĘDNEJ IDEOLOGII. ❚ HE PROVIDED ASSISTANCE TO THE NEEDY IN KOSOVO, SOUTHERN SUDAN AND RECENTLY IN NEPAL. HE WITNESSED HUNDREDS OF HUMAN DRAMAS. BUT DESPITE ALL THAT, WOJCIECH WILK, THE CEO OF THE PCPM, TALKS ABOUT THE HUMANITARIAN AID WITH NO BIG WORDS AND UNNECESSARY IDEOLOGY. tekst | by maciej wesołowski

©CREDITS

awsze miał pan ten dryg do pomagania? Nie, to zdecydowanie przyszło z wiekiem. Studiowałem stosunki międzynarodowe na Uniwersytecie Warszawskim i na trzecim roku zgłosiłem się na staż w siedzibie głównej ONZ w Nowym Jorku, gdzie zostałem skierowany do departamentu koordynacji międzynarodowej pomocy humanitarnej. Już jako student miałem szansę zapoznać się z całym przekrojem problemów humanitarnych, gdyż podczas stażu zajmowałem się głównie wojną w Afganistanie i konfliktem w Kaszmirze. Potem zgłosiłem się do programu dla młodych wolontariuszy ONZ. I w takiej roli trafiłem do Kosowa, gdzie przez półtora roku zajmowałem się uchodźcami, przede wszystkim Serbami wracającymi do swoich domów po ucieczce w 1999 r. Potem był Irak? Tak. Gdy wybuchła wojna, ONZ szukała kogoś, kto zna polski, by móc koordynować pomoc humanitarną w strefie kontrolowanej przez polskie siły zbrojne. Do miasta Al-Hilla, gdzie znajdowało się dowództwo polskiego kontyngentu, nigdy nie dotarłem. Al-Kaida zorganizowała zamach bombowy na biuro ONZ w Bagdadzie, w którym tymczasowo pracowałem. W jednej chwili moje miejsce pracy wyleciało w powietrze. Okazało się, że wchodzimy w nową epokę, w której organizacje humanitarne stają się takim samym celem dla terrorystów jak armie. Nie zniechęcił się pan wtedy? Na pewno ta sytuacja skłoniła do przemyśleń. Ale też w Iraku zetknąłem się z prawdziwą katastrofą humanitarną. Półtora miliona ludzi, a więc pięć procent społeczeństwa, zostało z dnia na dzień uchodźcami. Potem ta fala tylko rosła. Ci ludzie nie mogli zostać bez opieki nie tylko z powodów humanitarnych, ale także dlatego, że ludzie, którzy nie mają nic do stracenia, są szalenie podatni na radykalizację. To na nich żerują organizacje ekstremistyczne. Obecność setek tysięcy mężczyzn bez domu, pracy i perspektyw, znajdujących „zatrudnienie” w ugrupowaniach zbrojnych, była jedną z sił napędowych krwawej wojny domowej pomiędzy sunnitami a szyitami, która miała miejsce w Iraku po 2003 r. Ta sama sytuacja powtarza się obecnie w Syrii, gdzie połowa ludności kraju musiała uciekać ze swoich domów i zapewne mało kto

wojciech wilk Have you always had an inclination to help others? No, this has definitely come with age. I was studying international relations at Warsaw University. While in my third year, I applied for an internship to the UN where I was seconded to the UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs. As a student I got a chance to get an insight into a whole range of humanitarian issues because during my internship I was mainly dealing with the war in Afghanistan and the conflict in Kashmir. I later joined a programme for young UN volunteers. This was my role in Kosovo where for 18 months I was dealing with refugees, mainly Serbs, returning to their homes after their escape in 1999. And then came Iraq? Yes. When the war broke out the UN was looking for someone able to coordinate humanitarian aid in the zone controlled by the Polish troops. But I never reached the city of Al-Hilla where the military headquarters of the Polish contingent were based. Al-Quaida bombed the UN office in Baghdad where I was working temporarily. My workplace was blown to pieces. I realised that we were entering a new era where humanitarian organisations were just as much a target for terrorists as armed troops. Didn’t that discourage you? It certainly gave me pause for thought. Then again, this was Iraq and I was confronted with a genuine humanitarian disaster. Half a million people, or five percent of the population, had become refugees overnight and their number was increasing. We couldn’t leave them without any assistance. This was also because people with nothing to lose are the most prone to radicalization. The presence of hundreds of thousands of men with no home or prospects for the future, who find “employment” with armed groups was one of the driving forces of the bitter civil war fought by the Sunnis and the Shiites in Iraq after 2003. And we’re now seeing the same scenario being repeated in Syria. When my mission in Iraq came to an end, I coordinated humanitarian aid in Southern Sudan. I heard that you also slept in a tent for a year while you were there? When I was sent there, the war between the SPLA, insurgents from South Sudan, and the government forces in Khartoum was still in progress. My task was to establish an office for coordinating humanitarian aid in a country ravaged by war and hunger. But when I got there, I learnt that there were no offices for rent because there were no buildings. We could chose between a room in an African mud-and-dung hut with a chest-high door or a tent. This was where I lived, and I only had to unzip the tent and walk to the porch and I was in my office. So, the good thing

I N T E RV I E W

z nich ma nadzieję na szybki powrót. Po zakończeniu misji w Iraku uczestniczyłem w koordynacji pomocy humanitarnej w Sudanie Południowym. Podobno przez rok spał pan tam w namiocie? Zostałem tam wysłany, w czasie gdy oficjalnie jeszcze toczyła się wojna pomiędzy SPLA, czyli partyzantką południowosudańską, a siłami rządowymi z Chartumu. Moim zadaniem było otworzyć biuro koordynacji pomocy humanitarnej w regionie Sudanu Południowego, który był wyniszczony przez wojnę i głód. Zostałem wysłany na miejsce z telefonem satelitarnym i gotówką na wynajęcie biura, lecz na miejscu okazało się, że nie ma czego wynająć, bo wszystkie budynki zostały zniszczone podczas wojny. Do wyboru było mieszkanie w afrykańskiej chatce z gliny i krytej słomą lub ściągnięcie na miejsce namiotu. Namiot stał się moim mieszkaniem, ale po otwarciu suwaka i wyjściu na werandę byłem już w biurze. Miałem więc najkrótszą z możliwych drogę do pracy. A poważnie mówiąc, warunki były bardzo ciężkie. Znalezienie czegoś do jedzenia poza ryżem i fasolą graniczyło z cudem. To samo – kwestie techniczne czy rzeczy

about it was that it was the shortest commute I’d ever had. On a more serious note, though, the conditions were extremely challenging. It was also impossible to find anything to eat apart from rice and beans. The same went for technology and things like water taps, paper clips and printing paper. We had to fetch everything from Kenya by plane. Once, I even put a cat on my order list. The officials probably concluded that the loneliness of Africa had addled my brain. Actually, it was a very reasonable request, as cats kill scorpions, which were the bane of my life. Did you get the cat? No, never, but I managed to repel scorpions by splashing oil around my tent. It forms an anaerobic layer on the soil which is impassable for snakes and scorpions. The school of hard knocks... Yes, it made me mentally much stronger. I met people who had known nothing but war all their lives and some of them felt lost in peacetime. I lived in the Aweil region, which had once been home to a population of less than 800,000 people and was now a destination for some 150,000 refugees. They

Natychmiast po potwornym trzęsieniu ziemi, które w kwietniu przeszło przez Nepal, popłynęła tam fala pomocy ze świata. Jako jedni z pierwszych na miejscu tragedii pojawili się ratownicy z Polski. ❚ Immediately after the massive earthquake that shook Nepal in April, humanitarian aid started flowing into the devastated country from all over the world. A Polish rescue team was one of the first to get there.

I N T E RV I E W takie jak kraniki do wody czy papier do drukarki. To wszystko trzeba było ściągać samolotem z Kenii. Raz na listę rzeczy do zamówienia wpisałem kota. Logistycy ONZ pomyśleli pewnie, że samotność w Afryce rzuciła mi się na głowę. A to była bardzo konkretna prośba – koty są świetne, jeśli chodzi o polowanie na skorpiony, które były dość dużym utrapieniem. Kot dotarł? Nie, nigdy, ale ze skorpionami sobie poradziłem, wylewając wokół namiotu ropę naftową. Tworzy ona przy gruncie strefę beztlenową, przez którą węże i skorpiony nie mogą przejść. Szkoła życia… Tak. Z jednej strony hartowałem odporność psychiczną. Trafiłem tam do ludzi, którzy od urodzenia znali tylko wojnę. I nie zawsze umieli się odnaleźć w czasie pokoju. Mieszkałem w rejonie Aweil, gdzie normalnie żyło niecałe 800 tys. ludzi, a w ciągu roku napłynęło 150 tys. uchodźców. To się nałożyło na czas suszy i braku żywności, podczas którego najbiedniejsi mieszkańcy Sudanu Południowego jedzą korzenie i trawy, by móc w ogóle przeżyć. Tam zrozumiałem, że pomoc humanitarna to nie jest praca, to nie jest nawet realizowanie powołania. To przede wszystkim odpowiedzialność. Odpowiedzialność mierzona ludzkim życiem. Zrozumiałem, jakie są negatywne skutki trwania pomocy humanitarnej. Dlaczego pomoc humanitarna bywa problemem? Problem ludzi w krajach takich jak Sudan Południowy polega na tym, że uzależnili się od tej pomocy.

wojciech wilk had arrived just in time for a famine and a drought. This was where I learnt that humanitarian assistance is not a game. That it’s not about pursuing your vocation. That it’s all about responsibility. Responsibility for human life. I also got to see the negative effects of continued humanitarian aid. How can humanitarian be a problem? The problem is that people from countries like Southern Sudan is that they have become dependent on assistance. And most of them are very young. They receive aid from the day they are born and know no other life. This leads to apathy and passivity. People lose their survival instinct and become dependent on others. It’s very important to have an exit strategy when you launch such a programme, so as not to build the dependency syndrome. This is the objective of PCPM’s Foundation in Nepal. We help rebuild houses but we also make sure that they are finished by the locals, so that they don’t rely exclusively on us. Has helping become a way of life because of experiences in Sudan? I realised that I didn’t want to work for a corporation and that my financial prospects weren’t going to be as rosy as I would have liked. This was in 2004. Poland had just joined the European Union and was growing in prominence. You could see all the international aid agencies in Africa – not just from the affluent West, but also from Kenya and South Africa – but not Poland. And Poland is a large country. It’s the 23rd larg-

BARDZO WAŻNE, BY JUŻ NA POCZĄTKU PROGRAMU POMOCOWEGO MYŚLEĆ O TYM, JAK I KIEDY SIĘ Z NIEGO WYCOFAĆ, BY NIE BUDOWAĆ W LUDZIACH SYNDROMU ZALEŻNOŚCI. IT IS CRUCIAL TO START THINKING ABOUT WHEN AND HOW TO WITHDRAW THE AID RIGHT AT THE ONSET OF THE GIVEN PROGRAMME SO AS NOT TO MAKE BENEFICIARIES DEPENDENT ON IT.

PCPM

Fundacja Polskie Centrum Pomocy Międzynarodowej (PCPM) powstała w 2006 r. Jest organizacją pożytku publicznego specjalizującą się w dziedzinie międzynarodowej pomocy humanitarnej, rozwojowej i ratunkowej. ❚ The Polish Centre for International Aid Foundation (PCPM) was founded in 2006. It is a public benefit institution specialising in providing international humanitarian and development aid, as well as rescue assistance. www.pcpm.org.pl

est economy in the world. And we should be doing something. We were a beneficiary of aid programmes in the 1980s. I thought that we should have an organisation that would become our humanitarian hallmark. This is how the Polish Centre for International Aid was conceived. We are now trying to highlight our Polishness. There is always the Polish flag and a signpost that relief is funded by the Polish Foreign office on buildings of schools we are lighting up in Ethiopia or on doors of refugee shelters in Lebanon we’ve been supporting for many months. The Polish Centre for International Aid has a rapid response team that e.g. only took 48 hours to arrive in Nepal to assist victims of the recent earthquake. Why did you establish this unit?

I N T E RV I E W Większość społeczeństwa to ludzie bardzo młodzi. Są odbiorcami pomocy humanitarnej praktycznie od urodzenia, nie znają innego życia. To prowadzi do apatii, bierności. Ludzie tracą instynkt przetrwania, stają się zależni od innych. Bardzo ważne więc, by już na początku programu pomocowego myśleć o tym, jak i kiedy się z niego wycofać. By nie budować syndromu zależności. Taki cel fundacja PCPM ma np. w Nepalu. Pomagamy odbudowywać domy, ale też dbamy o to, by mieszkańcy dotknięci trzęsieniem ziemi sami je kończyli, nie zdawali się tylko na nas. To Sudan sprawił, że pomaganie stało się dla pana zawodem, sposobem na całe życie? Wtedy zdałem sobie sprawę, że nie chcę pracować w korporacji, choć zapewne moja sytuacja finansowa nie będzie tak różowa, jakbym chciał. To był 2004 r. Polska wchodziła do Unii Europejskiej, znaczenie kraju rosło. W Afryce widziało się organizacje pomocowe z całego świata – nie tylko z bogatego Zachodu, ale też np. z Kenii czy RPA – a z Polski nie. A przecież jesteśmy dużym krajem, 23. gospodarką świata. I powinniśmy nieść pomoc. Sami byliśmy jej odbiorcami np. w latach 80. Pomyślałem sobie, że Polska powinna mieć organizację, która byłaby taką humanitarną wizytówką naszego kraju. Z tego wyrosło PCPM. Teraz staramy się tę naszą polskość podkreślać. Na budynkach szkół, które oświetlamy w Etiopii, czy na drzwiach domów uchodźców w Libanie, których wspieramy od wielu miesięcy, jest polska flaga i informacja, że pomoc ta jest finansowana przez polskie MSZ. Jako PCPM dysponujecie zespołem szybkiego reagowania, który m.in. w ciągu 48 godzin dotarł i rozpoczął pomoc po trzęsieniu ziemi w Nepalu. Jaki był cel stworzenia tej jednostki? PCPM wysyła w region katastrof lekki zespół medyczny, według klasyfikacji Światowej Organizacji Zdrowia „Type 1 Foreign Medical Team”. Naszym celem jest niesienie doraźnej, ratującej życie pomocy medycz-

wojciech wilk nej jak najbliżej miejsca katastrofy. Po trzęsieniu ziemi w Nepalu nieśliśmy pomoc w dolinie zniszczonej przez ponad 15 trzęsień ziemi i wstrząsów wtórnych; tylko tam zginęło prawie 3 tys. osób. Ważne jest, by ta pomoc dotarła maksymalnie szybko, najlepiej w przeciągu 48 godz., i była włączona w ONZ-owski system koordynacji. W Nepalu pracowało aż 140 podobnych ekip i bez takiego systemu niepotrzebnie wchodzilibyśmy sobie w drogę, tracąc czas i pieniądze. Tam przeszliśmy już od fazy ratunkowej do fazy wczesnej odbudowy. Wybudowaliśmy już 80 tymczasowych domów i w kolejnych miesiącach będziemy kontynuować tę akcję. Chcemy pokazać tym ludziom, że Polska to nie tylko jakiś egzotyczny kraj we wschodniej Europie, ale kraj, który chce dać im coś od siebie. ■

PCPM dispatches a light medical team, or “Type 1 Foreign Medical Team” according to the World Health Organisation classification, to disaster areas. Our objective is to provide emergency assistance and to separate the wounded in order to ensure the most effective aid possible. In the aftermath of the earthquake that hit Nepal we provided our assistance in a valley devastated by over 15 earthquakes and aftershocks which claimed nearly 3,000 human lives. It is extremely important to provide relief as quickly as possible and tie it to the UN’s coordination scheme. For instance, there were 140 similar teams working in Nepal and this led to organisational chaos. Without a scheme like this in place, we would have been unnecessarily getting in each other’s way and wasting time and money. But we progressed from a rescue operation to early reconstruction stage We built 80 shelters and would like to follow up on this initiative. We want to show the local people that Poland is not an exotic country in Eastern Europe, but a state that wants to give them something. ■

GOOD LIFE

sztuka porzÄ&#x2026;dkowania

S P R Z ĄTA N I E T O W Y Z WA N I E tidying up is a challenge POKAŻ MI, JAK SPRZĄTASZ, A POWIEM CI, KIM JESTEŚ. JEST W TYM STWIERDZENIU SPORO PRAWDY O NAS SAMYCH. SPRZĄTANIE MOŻE BYĆ KONIECZNOŚCIĄ, PRZYMUSEM ALBO SZTUKĄ. ❚ SHOW ME HOW YOU TIDY UP AND I’LL TELL YOU WHO YOU ARE. THIS STATEMENT CONTAINS A GREAT DEAL OF TRUTH ABOUT US. TIDYING UP CAN BE A NECESSITY, A COMPULSION OR AN ART. tekst | by renata mazurowska rysunki | illustrations ksenia berezowska

eśli sprzątanie nie wywołuje w tobie większych emocji albo nigdy się nad tym nie zastanawiałeś, być może jesteś wśród szczęśliwców, którzy nie cierpią z tego powodu. Zarówno bałaganienie, jak i porządkowanie jest bowiem ściśle związane z naszymi emocjami i światopoglądem, świadcząc o naszej kondycji emocjonalnej. Ma też wiele konotacji społecznych i kulturowych. Jak wynika z badań (PBŚ, wrzesień 2014 dla Provident Polska), my, Polacy, nie przepadamy za sprzątaniem, mobilizujemy się zwłaszcza przed świętami, ale 38 proc. badanych, gdyby mogło, ograniczyłoby ten obowiązek. No, chyba że mieszkamy w Poznaniu – dla osób z tego regionu porządek ma wartość samą w sobie – trzy czwarte poznaniaków nie wpuściłoby nikogo do domu, gdyby nie był posprzątany. Z badań TNS OBOP (2011) wynika z kolei, że tylko 9 proc. Polaków postrzega sprzątanie jako wyraz troski o zdrowie rodziny, dla 8 proc. jest to sposób na relaks. W sprzątaniu, oprócz obowiązku utrzymywania porządku, nie widzimy nic wartościowego. Japończycy porządkowanie podnieśli do rangi sztuki i filozofii – nikt tak jak oni nie potrafi organizować przestrzeni. Do porządku przywiązuje się w Azji wielką wagę – np. jakość pracy firm sprzątających w biurach bada się specjalnymi miernikami, sprawdzając poziom bakterii na biurkach. Co innego Anglicy – ci mają dość swobodny stosunek do sprzątania – tak przynajmniej podaje serwis internetowy thisislocallondon.co.uk w artykule Study reveals filthy household habits of Londoners opublikowanym w maju 2014 r.). Biorący udział w badaniu londyńczycy używają do sprzątania m.in. skarpetek, papierowych ręczników lub suszarki (do

If having to tidy up does not evoke strong feelings or if you have never given it any thought, you can count yourself one of the lucky ones for whom it is not a source of misery. Making a mess and tidying up are inseparable from our feelings and beliefs, as they reflect our emotional state. They also manifest a number of social and cultural connotations. Studies reveal (PBŚ, September 2014 for Provident Polska) that Poles are not very fond of tidying up. We are usually motivated to do so before going on holidays, but 38 per cent of us would limit this activity if we only could. That is unless we live in Poznań, where tidiness is a virtue in itself. Three in four Poznań residents would never let anyone in their house if it was unkempt. On the other hand, research conducted by TNS OBOP (2011) reveals that only 9 per cent of Poles perceive tidying up as a manifestation of their concern for the health of their families and only 8 per cent see it as a relaxing activity. Apart from our obligation to keep our houses tidy, we see no value in tidying up. The Japanese have elevated tidying up to the status of art and philosophy. No other nation has managed to arrange space the way they can. Asians generally place a lot of weight on tidiness. Cleaning companies use special measuring devices in offices to check the level of bacteria on desk surfaces. Britons by contrast have a very relaxed attitude to tidying up, as is confirmed by the website thisislocallondon.co.uk in a story entitled „Study reveals filthy household habits of Londoners” (published in May 2014). The Londoners surveyed use socks, paper towels and hair dryers for dusting, 65 per cent of them fail to wash the dishes regularly, leaving them to pile up in the sink, and

GOOD LIFE

sztuka porządkowania 10 per cent do not see anything wrong in reusing dirty plates. Some interesting findings also came out of a study into vacuuming (conducted for Electrolux in 2013). More than 28,000 people from 23 countries were surveyed. Most claimed that vacuuming was enjoyable as it made them feel positive. When asked what they felt after vacuuming, 39 per cent replied with satisfaction and happiness. Thirty per cent experienced relief “afterwards.” It’s no coincidence that tidying or not tidying is an emotionally charged task – our attitude to these chores reflects our mindset and feelings. MENTAL DISORDER Disorder is usually a result of hoarding useless objects. Why can’t people get rid of them? “We find it increasingly difficult to maintain order in an age of excess”, argues Dr Jarosław Pasek, a philosopher and sociologist. “In the old days, things would last for years. Now, they’re only made to last a season or two. In a post-war situation, we find ourselves unable to switch from a culture of shortage to a culture of

Z JEDNEJ STRONY SPRZĄTANIE MOŻNA TRAKTOWAĆ JAK PRZYKRĄ, UPORCZYWĄ CZYNNOŚĆ, Z DRUGIEJ – JAK WYZWOLENIE. TIDYING UP CAN BE SEEN AS AN UNPLEASANT, NEVER-ENDING ACTIVITY OR AN ACT OF LIBERATION.

pozbycia się kurzu), 65 proc. z nich nie zmywa naczyń na bieżąco, tylko gromadzi w zlewie, a 10 proc. nie widzi przeciwwskazań, by zjeść ponownie z tego samego talerza. Ciekawe wnioski wynikają z badań na temat odkurzania (dla firmy Electrolux w 2013 r.), w których wzięło udział ponad 28 tys. osób z 23 krajów. Otóż sprzątanie dla większości jest przyjemne, bo dostarcza pozytywnych emocji! 39 proc. ankietowanych zapytanych, co czują po skończonym odkurzaniu, odpowiedziało, że satysfakcję i szczęście. Dla 30 proc. dominującym uczuciem „po” jest ulga. To nie przypadek, że sprzątanie lub niesprzątanie jest czynnością emocjonalną – nasz stosunek do tych zajęć jest odzwierciedleniem tego, co mamy w sercach i w głowach. MENTALNY BAŁAGAN Nieporządek zwykle bywa skutkiem gromadzenia niepotrzebnych przedmiotów. Dlaczego ludzie nie potrafią się ich pozbyć? – W epoce nadmiaru coraz trudniej utrzymać nam porządek – mówi dr Jarosław

possession. This is why so many people find it hard to discard things that are still in good working order.” Psychologists associate hoarding with emotional issues. Some people find collecting and owning objects more important than their relationships with family and friends. “Discarding them is like discarding the feelings they have for these objects, which causes genuine suffering”, explains psychologist Ingrid DahlGłodowska. “But these are extreme cases. Generally speaking, many people see tidying up as a challenge because it poses a dilemma – we have to choose what to throw out and what to keep. In an age of excess, this problem is exacerbated. It becomes a social phenomenon and has even inspired TV shows where experts are called in to solve emotional issues.” Excess is limited exclusively to affluent countries. Underprivileged nations do not produce many unnecessary objects. At the other end of the spectrum is compulsive cleaning. A person obsessed with cleanliness and tidiness will never be at peace until everything is spick

Pasek, filozof i socjolog. – Kiedyś rzeczy starczały na lata, dziś produkowane są z myślą, by trwały sezon, najwyżej dwa. Nie umiemy się przestawić, w powojennej historii, z kultury braku do kultury posiadania. Dlatego tak wiele osób ma problem z pozbywaniem się wciąż dobrze funkcjonujących rzeczy. Psychologowie nadmierne gromadzenie tłumaczą także kłopotami w sferze emocjonalnej – kolekcjonowanie i posiadanie przedmiotów jest dla niektórych ważniejsze niż więzi z bliskimi. – Pozbyć się ich to jakby pozbyć się uczuć, które żywi się do tych rzeczy, to wywołuje autentyczne cierpienie – mówi Ingrid Dahl-Głodowska, psycholog. – Ale to sytuacje skrajne. Natomiast generalnie sprzątanie dla wielu osób jest trudne, bo stawia nas przed dylematem – co wyrzucić, a co zostawić. W czasach nadmiaru, w których żyjemy, problem ten się pogłębia, przyjmuje społeczne formy, a nawet staje się tematem widowisk telewizyjnych, w których zatrudnia się ekspertów do rozwiązywania problemów emocjonalnych. Ale nadmiar jest zjawiskiem tylko w bogatych krajach. Ubogie narody nie produkują tylu zbędnych rzeczy.

and span and neat and tidy. He or she will check and recheck that things are neatly arranged on shelves and in drawers, that there are no specks of dust lurking anywhere, and that the floor is sufficiently shiny. Both hoarding and compulsive cleaning and tidying are symptomatic of obsessive-compulsive disorder. “These sorts of behaviours help people cope with scrutiny, an absence of close ties with anyone, loneliness and a sense of security. In cases like these, it’s best to seek expert help, as the roots of the problem are much deeper and are likely to make life even more difficult as time goes by”, says Dahl-Gło-

Zapraszamy do salonów ﬁrmowych camel active:

REKLAMA

GDANSK GDANSK

GALERIA BAŁTYCKA, Al. Grunwaldzka 141 FASHION HOUSE SZADUŁKI, ul. Przywidzka 8

GDYNIA C.H. KLIF Aleja Zwyciestwa 256 GDYNIA C.H. RIVIERA, ul. Kazimierza Górskiego 2 KATOWICE SILESIA CITY CENTER, ul. Chorzowska 107 •

KRAKÓW ŁÓDZ

GALERIA KRAKOWSKA, ul. Pawia 5 C.H. MANUFAKTURA, ul. Karskiego 5

WARSZAWA

C.H. BLUE CITY, Al. Jerozolimskie 179

WROCŁAW

PASAZ GRUNWALDZKI, Pl. Grunwaldzki 22

•

Zapraszamy równiez do salonów Royal Collection oraz do pozostałych sklepów partnerskich na terenie 53 całej Polski. Szczegółowe adresy znajduja sie na stronie www.camelactive.de

GOOD LIFE

sztuka porządkowania

Na drugim biegunie jest przymus porządkowania. Ogarnięty obsesją na tym punkcie człowiek nie znajdzie spokoju, dopóki nie będzie miał wszystkiego w idealnym porządku, sprawdza po kilka razy, czy ma rzeczy równo ułożone w szafkach, czy kurze dobrze starte, czy podłoga lśni wystarczająco. Zarówno nadmierne zbieractwo, jak i mania sprzątania to zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. – Te zachowania to sposób, w jaki ludzie radzą sobie z kontrolą, brakiem więzi, samotnością czy poczuciem bezpieczeństwa. Dobrze wtedy sięgnąć po pomoc specjalisty, ponieważ istota problemu tkwi głębiej, a z czasem może utrudniać życie jeszcze bardziej – mówi Ingrid Dahl-Głodowska. – Jednak dla większości z nas gromadzenie przedmiotów wiąże się z chęcią zatrzymania związanych z nimi uczuć i pamięci albo jest odzwierciedleniem chaosu myśli i emocji, z którymi trudno sobie poradzić. Sprzątanie z kolei jest próbą uporządkowania tego chaosu, chęcią zapanowania nad swoim życiem – uspokaja psycholog. ŚWIADOMY WYBÓR Marie Kondo, japońska konsultantka organizacji przestrzeni i autorka bestsellerowej książki Magia sprzątania, proponuje zmienić podejście do porządkowania i radzi spojrzeć na przedmioty jak na rzeczy, z którymi świadomie chcemy przebywać. Czy ta rzecz do mnie pasuje? Czy ona stwarza przestrzeń, w jakiej chcę żyć, mieszkać, pracować? Czy ona mnie określa?

dowska. “Most of us collect things because we want to hold on to the feelings and memories they evoke or because we are struggling to come to grips with a welter of thoughts and emotions. Tidying up, then, is a way of imposing structure on this chaos and indicates a desire to take charge of your life”, she says. A CONSCIOUS CHOICE Marie Kondo, a Japanese organising consultant and the author of the best-selling book The Life-Changing Magic of Tidying Up: The Japanese Art of Decluttering and Organizing, advocates adopting a whole new approach to tidying up. Kondo argues that we should perceive things as objects we consciously want to surround ourselves with. Does this thing suit me? Does it create a space I like living and working in?

PRZYWIĄZYWANIE SIĘ DO PRZEDMIOTÓW MOŻE BYĆ CZĘŚCIĄ TOŻSAMOŚCI KULTUROWEJ. BYWA TEŻ ŹRÓDŁEM I EFEKTEM PSYCHICZNEGO CIERPIENIA. ATTACHMENT TO THINGS CAN REFLECT OUR EMOTIONAL STATE OR BE PART OF OUR CULTURAL IDENTITY. IT CAN ALSO BE A CAUSE AND EFFECT OF MENTAL SUFFERING.

Ma dla mnie emocjonalną wartość? A może po prostu jest wygodna, dobrze się z nią czuję? Gdy podejdziemy do porządków nie jak do zadania, celu samego w sobie, ale jak do świadomych wyborów, tworzenia przestrzeni do dobrego życia, okaże się, że sprzątanie i utrzymywanie porządku może być aktem twórczym. Psychologowie zwracają uwagę na jeszcze jedną ważną rzecz: robiąc porządki, w krótkim czasie widzimy, że mamy wpływ na swoje życie i najbliższe otoczenie. Pozornie zwykła czynność potwierdza naszą decyzyjność. Dla wielu z nas nie jest też bez znaczenia uznanie otoczenia, gdy dowiadujemy się, że to, co robimy, podoba się innym. Można też, za radą japońskiej autorki, na przedmioty, którymi się otaczamy, popatrzeć z wdzięcznością, doceniając, że nam służą. Praktyka wdzięczności, bardzo ceniona przez buddystów, a coraz częściej przyjmowana jako narzędzie terapeutyczne także przez zachodnich terapeutów (zwłaszcza terapeutów uważności) oraz nauczycieli rozwoju, buduje nasz dobrostan psychiczny. Popatrzmy więc na przedmioty w naszym domu z wdzięcznością, a te, które nam przeszkadzają, być może dobrze posłużą komuś innemu? ■

Does it define me? Does it have any emotional value for me? Or is it just something comfortable that makes me feel good? Once we cease to view tidying up as a chore and an end in itself, and instead see it as a conscious choice and a way to create a space for good living, then cleaning, tidying up and keeping things in order can become a creative pastime. There is yet another important thing that psychologists like to point out: when we clean and tidy up, we soon realise that we are in control of our lives and our home environment. Seemingly down-to-earth chores can affirm our decisiveness. For many of us, it can also be gratifying to learn that our efforts are appreciated by others. We could do worse than take Kondo’s advice and cast an appreciative eye over the things we have and be thankful that they are so useful. Showing gratitude, highly valued by Buddhists, is now being widely adopted as a therapeutic tool by Western therapists (especially attention therapists) and development coaches, as it contributes to our mental wellbeing. So why not look appreciatively at what we have at home and give those things that encumber us to someone who might find them useful. ■

REKLAMA

TriForium Office Park

Most innovative Office Park in Cracow ■ Only 15 min from the city center ■ Parking almost without limits ■ Restaurants and conference rooms ■ Offices starting from 15 sqm ■ Special lease conditions in the 1st phase of the project ■ Total lease area 11.000 sqm ■

www.triforium.pl

Najbardziej Innowacyjny Park Biurowy w Krakowie Zaledwie 15 min od ścisłego centrum Krakowa ■ Parking dla dowolnej ilości samochodów ■ Zaplecze gastronomiczne, sale konferencyjne ■ Biura już od 15 m2 ■ Preferencyjne warunki najmu w I etapie ■ Całkowita powierzchnia najmu 11.000 m2 ■ ■

krakow@triforium.pl

+48 600 500 744

POLISH HITS

expo 2015

W P O L S K I M O G R O DZ I E inside a Polish garden

13 WRZEŚNIA NA WYSTAWIE ŚWIATOWEJ W MEDIOLANIE ODBĘDZIE SIĘ DZIEŃ POLSKI. ZAPLANOWANO M.IN. KONCERTY, DEGUSTACJE I WYSTAWY WZORNICTWA PRZEMYSŁOWEGO. ❚ THE POLISH DAY AT EXPO MILANO WILL BE HELD ON 13 SEPTEMBER. THE EVENT WILL BRING CONCERTS, TASTINGS AND INDUSTRIAL DESIGN EXHIBITIONS. tekst | by michał cessanis

wiedzących polski pawilon na Expo wita rzeźba Igora Mitoraja. Biało-czerwone schody w szczelinie między drewnianymi ścianami prowadzą do wejścia. To, co jest w środku, zaskakuje jeszcze bardziej. Wchodzimy do sielankowego sadu jabłoni inspirowanego obrazem Józefa Mehoffera Dziwny ogród. Słychać dźwięki muzyki Fryderyka Chopina. Wśród jabłoni, krzewów i kwiatów widać kolorowe motyle i pszczoły. Dzięki lustrom umieszczonym na ścianach ogród sprawia wrażenie, jakby się nie kończył. Ścieżką tonącą w zieleni zwiedzający wchodzą do sali, w której od początku lipca odbywają

The visitors to the Polish Pavilion at EXPO is greeted by a sculpture by Igor Mitoraj. A black and red staircase in an aperture between wooden walls leads to the entrance. The interior is even more astonishing. There is a bucolic apple orchard inspired by Józef Mehoffer’s painting A weird garden with Frédéric Chopin’s music playing in the background. There are bright butterflies and bees among the apple trees, bushes and flowers. Mirrors lining the walls make the garden look as if it goes on forever. A path abounding in greenery leads to a room where Chopin concerts have been performed since early July. These recitals, given by young

się koncerty chopinowskie. Recitale młodych polskich pianistów w Mediolanie są zapowiedzią XVII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, który w październiku odbędzie się w Warszawie. Tutaj wyświetlany jest również animowany film Tomka Bagińskiego pokazujący tysiąc lat historii Polski. Na parterze odwiedzających pawilon wabi polski sklep. Co jest w przebojem? – Kabanosy, ptasie mleczko, wódka – odpowiada zadowolona sprzedawczyni. Ale największym powodzeniem cieszą się nasze jabłka. Od otwarcia wystawy w maju rozdano ich już ponad 3,5 tony. Goście częstowani są m.in. jabłkami grójeckimi, owocowymi czipsami, sokami z Kałęczewa i cydrem z Dobronia. Włochów zachwyca także polska kuchnia. Goście coraz chętniej sięgają po dania reprezentujące polską sztukę kulinarną w nowoczesnym i kreatywnym wydaniu, jak np. carpaccio z buraka. – Dania kuchni polskiej zamawiają goście z całego świata. Przyjmujemy ich z typową dla nas gościnnością. Nawet gdy wszystkie stoliki w restauracji są zajęte, zapraszamy ich do środka, gdzie częstujemy wiśniówką czy ogórkami kiszonymi. Prawdziwą furorę robią pierogi, które w naszej restauracji przygotowuje doświadczony kucharz, pan Józef. Zamiast wody dodaje do nich śmietany, co sprawia, że smakują naprawdę przepysznie. A to tylko jeden z naszych sekretów – mówi Krzysztof Dembek, menedżer restauracji w polskim pawilonie. Na wystawie promują się polskie regiony, m.in. Małopolska, Lubelskie, Świętokrzyskie, Dolnośląskie, Kujawsko-Pomorskie oraz gminy nadmorskie. Pokazują turystyczne atrakcje i produkty regionalne. Odbywają się pokazy mody polskich projektantów, m.in. kolekcji Flower Chic Michała Starosta i marki Pachnąca Szafa. Prezentowany jest również polski dizajn, m.in. meble. – Nawet o jedną trzecią więcej Włochów odwiedza Polskę rok do roku. Liczę, że po Expo przyjedzie ich jeszcze więcej – mówi Rafał Szmytke, prezes Polskiej Organizacji Turystycznej. ■

Polish pianists, are a preview of the 17th Frédéric Chopin International Piano Competition, which opens in Warsaw in October. You can also watch Tomek Bagiński’s animated feature depicting a thousand years of Polish history. The Polish store is on the ground floor. What are the best-sellers? “Definitely kabanos sausage, chocolate-coated marshmallows and vodka”, says a smiling sales assistant. But it’s Polish apples that are proving to be the most popular attraction. More than 3.5 tonnes have been given away already. Visitors are being offered apples from Grójec, apple crisps, apple juice from Kałęczew and cider from Dobroń. Italians are impressed by Polish cuisine. People are really keen to try dishes that represent a modern and

creative take on Polish gastronomy, such as beetroot carpaccio. “Polish specialties are being ordered by international guests. We greet them with traditional Polish hospitality. Even when all tables in the restaurant are occupied, we invite them inside and pamper them with cherry liqueur or sour cucumbers. Pierogi prepared by Józef, a seasoned chef, are a genuine sensation. Józef adds cream instead of water to the dough, which makes them irresistibly delicious. But this is just one of our secrets”, says Krzysztof Dember, the manager of the restaurant at the Polish Pavilion. Polish regions, including Małopolska, Lublin, Świętokrzyskie, Lower Silesia, Kujawy-Pomerania and various seaside municipalities have jumped at the chance to promote themselves at EXPO. They are certainly not holding back in showcasing their tourist attractions and regional products. Other events include fashion shows by Polish designers, including Michał Starosta’s Flower Chic and Pachnąca Szafa label collections. The pavilion brings Polish design, including, furniture, to centre stage. “The number of Italian visitors to Poland is increasing by as much as a third year-to-year. I hope that we will attract even more after Expo”, says Rafał Szmytke, the CEO of the Polish Tourist Organization. ■

Polski pawilon zaprojektowany przez architektów z warszawskiej pracowni 2pm jest czwartym co do wielkości wśród 145 krajów biorących udział w Expo 2015. To konstrukcja ze skrzynek przypominających te, z jakich na większości targowisk sprzedawane są jabłka. Nawiązuje do myśli przewodniej wystawy: Wyżywienie planety, energia dla życia. ❚ The Polish Pavilion, designed by architects from the 2pm studio in Warsaw, is the fourth largest pavilion of the 145 countries taking part in Expo 2015. The structure is made of boxes –similar to those from which apples are sold in most marketplaces. This ties in with the main theme of this year’s exhibition – “Feeding the Planet, Energy for Life” .

Rywalizacja skrzydło w skrzydło wzdłuż niedostępnych andyjskich skał, tam gdzie częściej zaglądają tylko kondory. Mistrzostwa Świata Grand Prix w Santiago de Chile. ❚ Gliders flying side by side over the inaccessible Andean rocks where the only frequent visitors are condors. World Grand Prix Championship in Santiago de Chile.

szybownicy

©CREDITS

POLISH HITS

PODNIEBNI HUSARZE airborne hussars POLACY LATANIE SZYBOWCAMI MAJĄ W GENACH. JAKO PIERWSI ZDOBYLI HIMALAJE. TERAZ CHCĄ PODBIĆ ANTARKTYDĘ. ❚ POLES HAVE GLIDING IN THEIR GENES. THEY WERE FIRST TO CONQUER THE HIMALAYAS AND ARE NOW GEARING THEMSELVES UP FOR ANTARCTICA.

©CREDITS

tekst | by monika rębała

POLISH HITS

o sprawdzeniu przyrządów pokładowych i dokładnym myciu „Puchacz” jest gotowy do drogi. Pas startowy to górskie zbocze. Przed wejściem do kabiny szybowca muszę jeszcze tylko założyć spadochron i możemy unosić się w górę. Ze względu na opływowy kształt kadłuba w środku można się poczuć jak w bolidzie Formuły 1. I nie tylko dlatego – szybowce potrafią rozpędzić się do 200 km w kilka sekund, a ich maksymalna prędkość wynosi ponad 300 km/h. LECIMY! Podniebne bolidy nie potrzebują silnika do tego, by latać. Pomoc potrzebna jest tylko przy starcie. W górę unosi nas samolot, do którego „Puchacz” jest przyczepiony za pomocą liny. Kiedy osiągamy wysokość 500 m, pilot samolotu daje znak i instruktor może ją odczepić, pociągając za niewielki uchwyt znajdujący się pod deską rozdzielczą. Teraz szybowiec płynie po niebie już sam, wykorzystując do tego tzw. kominy termiczne, czyli bąble nagrzanego powietrza (najwięcej ich jest pod cumulusami), albo korzystając ze zjawiska fali, które powstaje w wyniku podmuchów

After having its instruments checked and being given a thorough wash, “Puchacz” is ready for takeoff. The mountain slope serves as a runway. Before I enter the cockpit, I put my parachute on and we are ready to go. With the streamlined shape of the fuselage, I feel as if I’m sitting in a Formula 1 racing car. But that is not the only reason. Gliders can accelerate to 200 kph in just a few minutes and reach maximum speeds in excess of 300 kph. LET’S FLY! These aerial racers do not need an engine to fly. All they need is a hand to take off. We are aerotowed by a plane to which “Puchacz” is attached by a tow-rope. Once we ascend to 500 metres, the pilot signals that the instructor can detach the rope by pulling a small release handle on the instrument panel. The glider now soars through the sky on its own, using thermal columns, i.e. bubbles of warm air usually found under cumulus clouds, or ridge lifts created by updrafts rising along mountain slopes. But how does the pilot know where to go? Modern models are fitted with a compass, a speedometer, a turn and slip indicator and

Adela Dankowska za swoje osiągnięcia została nagrodzona prestiżowym Medalem Ottona Lilienthala i Medalem Tańskiego. Ostatni ze swoich 43 rekordów Polski ustanowiła w 2004 r. w wieku 70 lat. ❚ Adela Dankowska was awarded with the prestigious Otto Lilienthal and Tański Medals for her outstanding achievements. She set the last of her Polish records in 2004 at the age of 70.

szybownicy

wiatru o zbocza gór. Skąd wiadomo, gdzie lecieć? Współczesne egzemplarze są wyposażone w busolę, prędkościomierz, chyłomierz, zakrętomierz i wariometr, który pokazuje prędkość wznoszenia pionowego, czyli lokalizuje miejsca powietrza, które unoszą szybowiec. Aż trudno uwierzyć, że pierwsze maszyny miały odkrytą kabinę, a prędkość podobno szacowano na podstawie tego, jak bardzo furkotały na wietrze nogawki spodni pilota. Pod nami Jezioro Międzybrodzkie. Widać też górę Żar, z której startowaliśmy. U jej podnóża znajduje się jedna z najstarszych szkół szybowcowych w kraju – powstała w 1936 r. Polskie tradycje sięgają jednak dużo dalej. Czesław Tański pod koniec XIX w. latał na szybowcu własnej konstrukcji w okolicach Janowa Podlaskiego. Niektórzy twierdzą, że to on, a nie Niemiec Otto Lilienthal, był pierwszym konstruktorem tych maszyn. GEN SZALONEGO HUSARZA Nic dziwnego, że mówi się, iż Polacy latanie szybowcami mają w genach, a ich pilotaż przychodzi nam łatwiej niż innym nacjom. – Szybownictwo jest trochę improwizacją, bo ze względu na pogodę nie da się dokładnie zaplanować lotu. Polacy potrafią szybko podejmować decyzje i jeśli trzeba, są w stanie w ostatniej chwili ją zmodyfikować – mówi Jacek

a variometer, or a vertical speed indicator, which locates rising air to lift the glider. As incredible as it sounds, the first machines had an open cockpit and speed was supposedly estimated by looking at how much the pilot’s trouser legs were fluttering in the wind. We soar above Lake Międzybrodzkie. We can also see Mount Żar, from where we were launched. One of the oldest gliding schools in Poland (established in 1936) lies at the foot of it. But Polish gliding traditions are much older than that. Czesław Tański was already flying his home-made hang-glider around Janów Podlaski in the late 19th century. Some maintain that it was Tański, not the German Otto Lilienthal, who built the first glider. THE GENE OF THE WILD HUSSAR Not surprisingly, there is a widely-held belief that Poles have gliding in their genes, as they seem to take to airmanship much more naturally than other nations. “Gliding is about improvising. You can never accurately plan the flight because of the weather. Poles can make snap decisions and modify them at the very last minute if they have to”, says Jacek Dankowski. Dankowski has been the Polish national coach for 20 years (he is also LOT Polish Airlines pi-

MISTRZOWIE the masters JOANNA BIEDERMANN – brązowa medalistka mistrzostw świata w 2007 r., wicemistrzyni Europy kobiet. Członkini kadry narodowej. Pilotka PLL LOT – była pierwszą kobietą, która zasiadła za sterami polskiego Dreamlinera. ❚ Bronze medallist at World Championships in 2007 and the European Women’s Vice-champion, member of Poland national team. A pilot of LOT Polish Airlines. JANUSZ CENTKA – trzykrotny mistrz świata, wielokrotny mistrz Polski. Ustanowił kilkanaście krajowych rekordów. Zdobywca medali Tańskiego i Lilienthala. Do emerytury był pilotem w PLL LOT. ❚ Three-times World Champion, multiple Poland’s Champion. He has set more than a dozen national records. The winner of the Tański and Lilienthal Medals. Former LOT Polish Airlines pilot. ADAM CZELADZKI – szybownik od blisko 20 lat. W 2009 r. w wypadku złamał kręgosłup i odtąd lata szybowcem dostosowanym dla osób niepełnosprawnych. Wicemistrz Europy w klasie otwartej. ❚ A glider pilot for nearly two decades. In 2009, he broke his spine in an accident but never gave up his passion. He flies a glider adapted to the needs of the disabled. Vice-champion in the Open Class.

ADELA DANKOWSKA – wielokrotna mistrzyni Polski. Ustanowiła 15 rekordów świata i 43 rekordy Polski. Zwyciężyła w Międzynarodowych Zawodach Szybowcowych Kobiet FAI (1975), które później przekształcono w mistrzostwa świata kobiet. ❚ Multiple Polish Champion who set 15 world and 43 Poland’s records. The winner of the 1975 International Feminine Gliding Competition FAI, now Women’s World Gliding Championships.

POLISH HITS

szybownicy

Pionierskie loty szybowcem w masywie Annapurny i Dhaulagiri. Dopiero szybowcem udało się wzlecieć nad Dach Świata w szlachetny sposób z użyciem prądów powietrznych i bez silnika. ❚ Pioneer glider flights in the Annapurna and Dhalaugiri massifs. Only a glider could fly over the Roof of the World in a noble manner with the help of currents and not the engine.

Dankowski, trener kadry od 20 lat i pilot PLL LOT, syn Adeli, słynnej polskiej szybowniczki, która ustanowiła łącznie 15 rekordów świata i 43 rekordy Polski, oraz Józefa, w latach 1958–1983 trenera kadry. – Mamy też w sobie gen szalonego husarza, dzięki któremu umiemy ryzykować i potrafimy wygrywać nawet na nieznanym terenie – dodaje Sebastian Kawa, który na swoim koncie ma już 15 złotych medali mistrzostw świata i Europy. On z pewnością latanie ma zakodowane w genach i ma również prawdziwy ptasi instynkt. Jego tata był instruktorem szybownictwa na Żarze. Jako mały chłopiec Sebastian spędzał na lotnisku całe dnie. – Pamiętam bardzo dobrze swój pierwszy lot. Miałem wtedy 4–5 lat. Tata położył na moim siedzeniu sterty płócien lotniskowych

lot). He is the son of the famous Polish female glider pilot, Adela, who set 15 world records and 43 Polish records, and Józef, the national coach from 1958 until 1983. “We carry the genes of the wild hussars, so we know all about taking risks, and we can come out ahead - even on unfamiliar terrain”, adds Sebastian Kawa, whose credits include 15 European and World Championship gold medals. Kawa certainly has gliding in his genes – along with the natural instinct of a bird. His father was an instructor on Mount Żar. Kawa would spend all day in the airfield as a boy. “I remember my first flight very clearly. I was four or five at the time. My father padded my seat with a heap of linen sheets used to mark designated landing spots, so that I could look out the win-

POLACY PONAD WSZYSTKO KOCHAJĄ LATANIE. SĄ ZAWZIĘCI I WYGRYWAJĄ Z ZAGRANICZNĄ KONKURENCJĄ NAWET NA POŻYCZONYM I NA WYSŁUŻONYM SPRZĘCIE. POLES LOVE GLIDING. THEY ARE DETERMINED AND WIN WITH CONTESTANTS FROM OTHER COUNTRIES EVEN WHEN FLYING OLD OR RENTED GLIDERS.

do zaznaczania miejsc lądowania, żeby głowa choć trochę wystawała mi nad okno kadłuba. Miałem na sobie krótkie spodenki, a że polecieliśmy wysoko, zmarzłem potwornie – wspomina Kawa. Dziś niestraszne mu nawet Himalaje. Był pierwszym pilotem szybowca, który latał nad najwyższymi górami świata. Na takich wysokościach temperatura spada grubo poniżej zera i trzeba oddychać tlenem. Pod koniec roku przymierza się do kolejnego wyczynu – chce jako pierwszy przelecieć szybowcem nad Antarktydą. I to z pewnością nie ostatni szalony pomysł. Skończył dopiero 42 lata, a w szybownictwie nie ma czegoś takiego jak emerytura. Latają nawet 80-latkowie. I NA DRZWIACH OD HANGARU… W czasach PRL, kiedy państwo finansowało latanie, lekarze dokonywali surowej selekcji kandydatów (wykluczały nawet hemoroidy). Dzisiaj szybownicy mogą nosić okulary korekcyjne. Muszą jednak mieć dobry słuch i nie mogą ważyć więcej niż 110 kg ze spadochronem, bo przeciążyliby maszynę. Natomiast za wszystko trzeba płacić. Koszt samego szkolenia to około 5–7 tys. zł. Najtańszy szybowiec, np. używany

dow. I was wearing shorts, and as we were flying very high, I was terribly cold”, he recalls. Nowadays, Kawa is not even daunted by the Himalayas. He was the first glider pilot to soar above the world’s highest mountains. The mercury drops to well below zero at those altitudes and you need oxygen to breathe. He’s planning another feat later this year. This time, he wants to be the first to glide above Antarctica. And this is not the last of his wild ideas by a long stretch. Kawa is only 42 and there is no retirement age in gliding. Even octogenarians are still at it. OVER THE HANGAR DOOR... In socialist Poland, when gliding was subsidised by the state, physicians vetted candidates according to very strict criteria (even haemorrhoids could make people ineligible). Today, glider pilots can even wear glasses. Their hearing has to be good and they cannot weigh more than 100 kilos (this includes the parachute), as this will overload the glider. But you have to pay for everything. The cost of training alone is approx. PLN 5,000-7,000. The cheapest glider, e.g. a second-hand Junior made in Poland, has a price tag of approx. PLN 100,000. A top-of-the-range machine will set you back around PLN 600,000. Most glider pilots rent their equipment. But they still manage to outperform their foreign competitors in their worn-out rented machines. “Pilots from others countries sometimes like to joke that we wouldn’t even be

TADEUSZ GÓRA – szybownik i legendarny pilot Dywizjonu 316. Jako pierwszy na świecie odznaczony Medalem Lilienthala – za rekord świata w długości przelotu (577,8 km na trasie Bezmiechowa–Małe Soleczniki). ❚ A glider pilot and the legendary pilot of No. 316 Polish Fighter Squadron. The first winner of the Lilienthal Gliding Medal in the world for his record-breaking flight distance (577.8 km from Bezmiechowa to Małe Sołeczniki).

SEBASTIAN KAWA – najbardziej utytułowany pilot szybowcowy w historii. Zdobył już 16 złotych medali mistrzostw świata i Europy. ❚ The most titled glider pilot in history whose credits include 16 World and European Championship gold medals. STANISŁAW KLUK – 8-krotny szybowcowy mistrz Polski, brązowy medalista mistrzostw świata w klasie otwartej i zdobywca Pucharu Świata w klasie 19 m. Rekordzista świata za prędkościowy przelot 100 km/h po trasie trójkąta długości ponad 930 km. Ustanowił 7 rekordów krajowych, w tym jeden świata. W latach 1977–2004 pracował jako pilot w PLL LOT. ❚ Eight-times Poland’s Gliding Champion, World Championship bronze medallist in the Open Class and the winner of the World Cup in the 19 m Class. The world record-holder for 100km speed triangle course with the length of more than 930 km. He set 7 national records, including one world record. A LOT pilot from 1977 until 2004.

EDWARD MAKULA – mistrz świata w klasie otwartej i 4-krotny mistrz Polski. Ustanowił 10 rekordów Polski i 7 rekordów świata. Zdobywca medali Tańskiego i Lilienthala. Przez wiele lat był pilotem PLL LOT. ❚ World Champion in the Open Class and four-times Polish Champion. He has set ten world and 7 Polish records. The winner of Tański and Lilienthal Gliding Medals. A long-term pilot flying for LOT.

Zakład w Bielsku-Białej, w którym projektowano i produkowano szybowce, był jednym z największych tego typu na świecie. 1963 r. ❚ The factory in BielskoBiała, where gliders were designed and produced, was one of the largest such plants in the world. 1963

Junior polskiej produkcji, kosztuje około 100 tys. zł. Te z wyższej półki to wydatek około 600 tys. zł. Dlatego większość zawodników musi wypożyczać sprzęt. Mimo to wygrywają z zagraniczną konkurencją i na tym pożyczonym, i wysłużonym. – Piloci z innych krajów śmieją się czasem, że potrafilibyśmy polecieć nawet na drzwiach od hangaru – mówi Kawa. Zdzisław Bednarczuk, członek kadry narodowej, przyznaje, że Polacy są zawzięci i zaprawieni w bojach. I ponad wszystko kochają latanie. Pilotem szybowca jest od 38 lat. Zakończył właśnie zawody rozgrywane na Żarze, schował szybowiec w hangarze i z rozrzewnieniem patrzy w górę. – Kiedy na niebie pojawiają się pierwsze cumulusy, to myśli się wyłącznie o lataniu. Nigdy mi się nie znudzi, bo każdy lot jest inny – mówi Bednarczuk. Wszystko bowiem zależy od kapryśnej pogody. Bywa, że piloci muszą krążyć godzinami, zanim mogą wylądować. Nic dziwnego, że przed startem zaopatrują się nie tylko w kanapki i wodę, ale i… woreczki foliowe. – Trzeba sobie jakoś radzić, gdy nie ma toalety. Na wszelki wypadek lepiej też mieć przy sobie drugą parę spodni – mówi Bednarczuk. Z kolei gdy nie można znaleźć noszenia, trzeba lądować przymu-

szybownicy

JERZY MAKULA – mistrz akrobacji szybowcowej. 7-krotny indywidualny mistrz świata, 4-krotny srebrny medalista mistrzostw świata, 8-krotny mistrz świata w drużynie, 3-krotny indywidualny mistrz Europy. Pilotuje samolot Boeing 787 Dreamliner w PLL LOT. ❚ Gliding aerobatics champion. A seventimes World Glider Solo Aerobatic Champion, four-times silver World Glider Aerobatic medallist, eight-times World Team Champion and three-times solo European Champion. He is piloting Boeing 787 Dreamliner aircrafts for LOT Polish Airlines. ZBIGNIEW NIERADKA – dwukrotny mistrz świata, wicemistrz Europy w klasie 18 m. Pilot linii pasażerskich. ❚ Twotimes world champion, European Vice-Champion in the 18 Meter Class. A passenger airline pilot. MACIEJ POSPIESZYŃSKI – dwukrotny mistrz świata akrobacji szybowcowej i mistrz Polski akrobacji samolotowej. Jeden z najbardziej utytułowanych pilotów akrobacyjnych na świecie. ❚ Two-time World Gliding Aerobatics champion and Poland’s champion in gliding aerobatics. One of the most titled aerobatic pilots in the world.

able to fly on the hangar door”, says Kawa. Zdzisław Bednarczuk, the national coach, likewise describes Poles as determined and seasoned contestants. But above all, they love gliding. Bednarczuk has been a glider pilot for 38 years. He has just completed a competition at Mount Żar. He tows his glider to a hangar and looks at the sky with tenderness. “When the first cumulus clouds appear, all I can think about is flying. I never get bored, because every flight is different”, he says. Everything depends on the vagaries of the weather. Pilots sometimes have to circle for hours before they can touch down. Not surprisingly, they usually stock up on sandwiches and water... and plastic bags. “You have to manage somehow when there’s no toilet available. It’s also advisable to have an extra pair of trousers. Just in case”, adds Bednarczuk. And when you cannot find any lift, you have to touch down on the outlanding location. Kawa once landed in

POLISH HITS

©CREDITS

Setka uczestników Mistrzostw Świata w Lesznie Wielkopolskim czeka, aż słońce uruchomi prądy konwekcyjne, które pozwolą pokonać bez użycia paliwa setki kilometrów tras. ❚ One hundred contestants at the World Championship in Leszno Wielkopolskie are waiting until the sun triggers the convection currents which permit gliders to fly for hundreds of kilometres without consuming fuel.

sowo na tzw. terenie przygodnym. Sebastian Kawa kiedyś osiadł na bagnie i żeby wezwać pomoc, musiał przepłynąć rzekę. Bednarczuk znalazł się na polu porośniętym dwumetrową kukurydzą, która całkiem zakryła jego i maszynę. Zwykle jednak miejscowi widzą, że coś wielkiego i białego ląduje w okolicy. – Wszyscy się wtedy zbiegają i pytają: Panie, co, wiatru nie było? Bo myślą, że szybowiec unosi wiatr – mówi Marcin Mężyk z Aeroklubu Rybnickiego Okręgu Węglowego. Zaczął latać kilkanaście lat temu. U niego to również rodzinna tradycja. Pierwszy samodzielny lot pamięta do dziś. Nie tylko z powodu adrenaliny w górze, ale i tego, że przez dwa tygodnie nie był w stanie usiąść. Szybowcowa tradycja nakazuje, by za zdobycie warunków, np. zaliczenie pierwszego samodzielnego lotu, odbywało się laszowanie – adept dostaje lanie w pupę drewnianą deską, tzw. laszownicą, albo dłonią. Jest ono ważne 24 godziny od zdobycia warunku i bić ma prawo każdy, kto już go ma. To mnie jednak nie zniechęci. Po pierwszym locie odkryłam w sobie gen szalonego husarza. ■

szybownicy a swamp and had to swim across a river to call for help. Bednarczuk made a forced landing in a field overgrown by two-metre tall corn that covered him and his machine. All the locals usually see is something big and white landing in the area. “They all come and ask: ‘Didn’t you have any wind?’ They think it’s the wind that makes the glider airborne”, says Marcin Mężyk of Rybnik Coal Area Aero Club. Mężyk started gliding more than a decade ago. These traditions run deep in his family too. He still remembers his first solo flight. Not just because of the adrenaline boost up in the clouds, but also because he wasn’t able to sit down for two weeks. Gliding traditions demand that certain “rites of passage”, e.g. a first solo flight, have to be celebrated with “planking”. “The fledging glider pilot is spanked with a wooden plank or by hand. The right to spank is valid for 24 hours and open to anyone who has completed the initiation ceremony. That didn’t put me off. I connected with my crazy hussar genes after the first flight.” ■

©CREDITS

ZE WZGLĘDU NA POGODĘ NIE DA SIĘ DOKŁADNIE ZAPLANOWAĆ LOTU. POLACY POTRAFIĄ SZYBKO PODJĄĆ DECYZJĘ I W OSTATNIEJ CHWILI JĄ ZMODYFIKOWAĆ. YOU CAN NEVER ACCURATELY PLAN THE FLIGHT BECAUSE OF THE WEATHER. POLES CAN MAKE SNAP DECISIONS AND MODIFY THEM AT THE VERY LAST MINUTE.

POLISH HITS

MENEDŻER NIE MA CZASU NA PAPIERKOWĄ ROBOTĘ Managers have no time for paperwork PODRÓŻ SŁUŻBOWA DLA MENEDŻERA TO DZIŚ CHLEB POWSZEDNI. JEDNEGO DNIA JEST W KRAKOWIE, INNEGO W RZYMIE, A KOLEJNEGO MUSI LECIEĆ ZA OCEAN. TAKIEJ MOBILNOŚCI WYMAGAJĄ KLIENCI. INTENSYWNOŚĆ PRZEMIESZCZANIA NIE SPRAWIA WIĘKSZYCH KŁOPOTÓW. JEDNAK POJAWIAJĄ SIĘ ONE, GDY PO POWROCIE DO FIRMY MENEDŻER MUSI ROZLICZYĆ.

BUSINESS TRAVEL IS AN ESSENTIAL PART OF A MANAGER’S JOB. ONE DAY THEY MAY BE IN KRAKÓW, ANOTHER DAY IN ROME AND NEXT WEEK THEY MAY NEED TO TRAVEL ACROSS THE OCEAN AS THE CUSTOMERS EXPECT HIGH MOBILITY. FREQUENT TRAVELLING IS NOT A BIG ISSUE ITSELF. HOWEVER, PROBLEMS MAY ARISE AFTER RETURNING TO THE OFFICE WHEN THE MANAGER NEEDS TO SUBMIT AN EXPENSE REPORT.

Największym problemem związanym z podróżami firmowymi w polskich przedsiębiorstwach jest stosowana forma ich rozliczeń. Mimo że mamy XXI wiek większość czynności odbywa się w formie papierowej (m.in. 77 proc. autoryzacji delegacji, 82 proc. akceptacji wypłaty zaliczki, 77 proc. rozliczeń wydatków) – wynika z badań przeprowadzonych przez firmę badawczą Nielsen na zlecenie Edenred. Najczęściej służy do tego Excel. To nie koniec trudności. Blisko 80 proc. firm stosuje zaliczki gotówkowe lub pracownicy angażują własne pieniądze na wydatki służbowe. W konsekwencji proces rozliczania wydatków i ich księgowania jest długi, uciążliwy i kosztowny. Czy można to zmienić? Tak. Wystarczy, że firma zacznie korzystać z systemu kompleksowej obsługi wydatków służbowych. Na rynku polskim pojawił się standard w postaci Spendeo by Edenred®.

The most significant issue related to business travel in Polish companies is how expense reports are processed and managed. As indicated by Nielsen’s research commissioned by Edenred, although we are living in the 21st century, most of the expense-related workflow is still done on paper (including 77% of authorisation requests, 82% of cash advance payment approvals, and 77% of expense reports). An Excell spreadsheet remains the most commonly used tool. But the problems do not end there. In almost 80 per cent of cases companies use cash advances or the employees pay their business expenses with their own pocket money which is reimbursed later. As a consequence, expense reporting and accounting process is time consuming, inconvenient and costly. Can that reality be changed? Yes, it can. The solution is a comprehensive business travel and expenses management system. Recently Spendeo by Edenred® became available on the Polish market.

Zainteresowało Cię rozwiązanie Spendeo by Edenred®? Skontaktuj się z nami e-mail: sylwia.cieminska@edenred.com nr tel.: 22/209 82 09 Are you interested in Spendeo by Edenred®? Contact with us e-mail: sylwia.cieminska@edenred.com tel.: 22/209 82 09 www.edenred.pl

SAFE AND CONVENIENT Edenred has introduced Spendeo by Edenred® to meet the needs of companies looking for solutions which will optimise the management of travel expense reports. It is a simple tool based on a safe prepaid card that is supported by a web platform and may be used internationally. By using a single tool companies may improve the efficiency of numerous processes, including reducing of costs and minimize of documents workflow. Importantly, as opposed to credit cards, the safe prepaid Spendeo card may be issued to any employee. This comes as another benefit to managers who receive and approve expense reports submitted by their team members. The system allows the managers to monitor the expenses of individual users. All transactions made with the card are automatically recorded on the web platform and may be viewed by the card users, managers and platform administrators depending on their authorisation levels.

©CREDITS

PROMOCJA

WYGODNIE I BEZPIECZNIE Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorstw, które szukają rozwiązań optymalizacyjnych przy rozliczaniu podróży służbowych firma Edenred proponuje Spendeo by Edenred®. To proste narzędzie oparte o przedpłaconą, bezpieczną kartę o zasięgu międzynarodowym, która wspierana jest przez platformę webową. Przedsiębiorcy przy pomocy jednego narzędzia usprawniają wiele procesów, w tym redukują koszty i minimalizują obieg dokumentów. Co istotne, w przeciwieństwie do kart kredytowych, przedpłaconą i odpowiednio zabezpieczoną, kartę Spendeo można przekazać każdemu pracownikowi. To kolejna korzyść dla menedżerów, którzy akceptują i rozliczają podróże służbowe swoich pracowników. Mogą oni bowiem na bieżąco kontrolować limit wydatków poszczególnych użytkowników. Wszelkie transakcje dokonane kartą są automatycznie zapisywane na platformie i widoczne zarówno dla użytkowników kart, jak i menedżerów, czy administratorów platformy, zależnie od nadanych uprawnień.

PEOPLE AND THE WORLD

pióra

P I Ó R O N I E Z G O DY the feather of contention PIÓRO TO JEDEN Z TYCH WYNALAZKÓW EWOLUCJI, KTÓRE ZMIENIŁY ŚWIAT. O TO JEDNAK, JAK I KIEDY ONO POWSTAŁO, NAUKOWCY TOCZĄ OSTRE SPORY. ❚ THE FEATHER IS ONE OF THOSE QUIRKS OF EVOLUTION THAT HAS TRANSFORMED THE WORLD. YET HOW AND WHEN IT EVOLVED HAS SPARKED HEATED DEBATES. tekst | by wojciech mikołuszko

©SPL/FORUM, DIOMEDIA/FPM

tej jednej sprawie uczeni są zgodni. – Pióro jest bardzo skomplikowanym tworem, który w ewolucji mógł powstać tylko raz – ujął to dr hab. Tomasz Sulej z Instytutu Paleobiologii PAN w Warszawie. Dr Stephen Brusatte z Uniwersytetu Edynburgu temu oczywiście nie zaprzecza, ale jego wizja, jak i kiedy powstał ten zagadkowy twór przyrody, zupełnie rozmija się z poglądami polskiego paleontologa. Brytyjczyk twierdzi, że ptaki wyewoluowały z grupy drapieżnych dinozaurów zwanych teropodami. Na dowód przytacza tysiące znalezisk opierzonych dinozaurów z Chin. Granica między nimi a ptakami jest niemal niezauważalna. Gdyby 150 mln lat temu żyli ludzie, to nawet wyspecjalizowani przyrodnicy najprawdopodobniej nie dostrzegliby większej różnicy między takim opierzonym dinozaurem jak Velociraptor a wczesnym ptakiem typu Archaeopteryx. Polski uczony się z tym nie zgadza. – To, czym są te struktury pokrywające ciała dinozaurów, jest dyskusyjne. Moim zdaniem to nie są pióra – mówi dr hab. Sulej. – Ptaki w ogóle nie wywodzą się od dinozaurów. PTAK, CZYLI DINOZAUR Dr Stephen Brusatte ma jednak za sobą mocne argumenty. Kilka miesięcy temu opublikował wraz z trzema współpracownikami wyniki analiz dziesiątków gatunków dinozaurów i żyjących obok nich ptaków. Wyłonił się z tego obraz stopniowej ewolucji ptasiego kształtu ciała. Opierzone dinozaury krok po kroku zmniejszały rozmiary. Ich przednie kończyny coraz bardziej przypominały skrzydła. Szkielet stawał się lżejszy. Również pióro powstawało powoli. Ewoluowało od typowo gadziej łuski do skomplikowanej struktury, w której od sztywnej osi odchodzi miękka część zwana chorągiewką. Zbudowana jest z delikatnych promieni, na których wyrastają jeszcze cieńsze i drobniejsze promyki. Mają one haczyki, za pomocą których łączą się ze sobą we w miarę jednolitą powierzchnię. – Większość dinozaurów posiadała proste pióra, które wyglądały jak włosy: zwykłe włókna, nic skomplikowanego – tłumaczy dr Brusatte. To zaś oznacza, że pierwsze pióra nie powstały, by umożliwić latanie. Ich pierwotną funkcją była izolacja – można powiedzieć, że pełniły funkcję kożucha okrywającego ciała dinozaurów. Zapewne przydawały się też do pokazów, podczas których samce chciały zaimponować samicom i przekonać je do rozrodu. Dopiero z czasem te proste struktury stały się na tyle skomplikowane, że zaczęły przydawać się do latania. – Lot prawdopodobnie wyewoluował tuż przed powstaniem ptaków i niektóre nieptasie dinozaury również mogły latać, a przynajmniej szybować! – mówi dr Brusatte.

Scientists agree on one thing. “The feather is an extremely complex product that could only have come about once during the course of evolution”, says Dr Tomasz Sulej from the Institute of Palaeontology at the Polish Academy of Sciences in Warsaw. Dr Stephen Brusatte, from the University of Edinburgh, obviously does not question this statement, but his vision of how and when this mysterious work of nature came into being could not be more different from Sulej’s. Brusatte argues that birds evolved from carnivorous dinosaurs known as theropods and cites the thousands of feathered dinosaur remains found in China to back his theory. The difference between them and birds is almost negligible. Had humans been living on Earth 150 million years ago, even specialized naturalists would probably have seen little difference between a feathered dinosaur like the Velociraptor and an early bird of the Archaeopteryx genus. The Polish scientist disagrees. “There is no agreement as to what the structures that covered dinosaur bodies actually were. I’m convinced that these were not feathers”, says Dr Sulej. “Birds definitely did not originate from dinosaurs.”

Pierwsze znalezione kopalne pióro z czasów dinozaurów należało do archeopteryksa (poniżej) – praptaka, który nadal miał wiele cech dinozaurów. ❚ The first ever fossil feather dating back to dinosaur times found belonged to the Archaeopteryx (below) the forefather of birds that still had many features characteristic of dinosaurs.

THE BIRD, AKA THE DINOSAUR Dr Stephen Brusatte nevertheless has strong arguments to support his theory. A few months ago, he and three associates published the results of the analyses of dozens of species of dinosaurs and birds that inhabited the same area later. Their studies painted a picture of bodies gradually evolving to take on the shapes of birds. Feathered dinosaurs were downsized step by step. Their forelegs slowly began to resemble wings and their skeletons became lighter. The feather slowly started taking shape as well. It evolved from a typical lizard’s scale into a complex structure with a rigid axis (“rachis”) that branched out into a soft part (“vane”). The vane consists of delicate barbs that branch out into even finer and thinner barbules. These barbules have minute interlocking

PEOPLE AND THE WORLD

pióra

Z jego analizy wynika, że gdy wreszcie, około 150 mln lat temu, ukształtowała się pełna budowa ptaków, to ewolucja gwałtownie przyśpieszyła. Takie pradawne ptaki, jak Archaeopteryx, Confuciusornis czy Jeholornis, zmieniały się znacznie szybciej niż blisko z nimi spokrewnione dinozaury drapieżne. – Naszym zdaniem to jest oznaka ewolucyjnego sukcesu ptaków – uważa brytyjski uczony. – Trafiły one w bardzo unikatowy plan budowy ciała. To zmieniło świat i bieg ewolucji.

Archeopteryks (na górze) i konfuciuzornis (obok) miały na skrzydłach zarówno pióra, jak i szpony. Trudno je więc było odróżnić od żyjących w tym samym czasie licznych opierzonych dinozaurów. ❚ Both the Archaeopteryx (top) and Confuciusornis had feathers and claws on their wings. It was hard to distinguish them from the numeorous feathered dinosaurs living at the time.

hooks that form a fairly solid surface. “Most dinosaurs had rudimentary feathers that looked like hair: single filaments, nothing complicated”, explains Dr Brusatte. This means that the first feathers did not come about to facilitate flying. Their primary function was insulation. It would be fair to say that they were something of a “dinosaur coat”. Protofeathers were probably used by males during courtship rituals. Over time, these simple structures became complex enough to facilitate flying. “So flight probably evolved a little before birds, and some non-bird dinosaurs could probably fly, or at least glide”, he adds. Dr Brusatte’s analysis proves that the pace of evolution had rapidly accelerated when the anatomy of the bird assumed its final shape around 150 million years ago. Ancient birds like the Archaeopteryx, Confuciusornis and Jeholornis were evolving much faster than the carnivorous dinosaurs to which they were related. “We believe the fact that they hit upon a unique and very successful body plan is a sign of

©SPL/FORUM, SCIENCE SOURCE/EAST NEWS

PIÓRO JEST BARDZO SKOMPLIKOWANYM TWOREM, KTÓRY W EWOLUCJI MÓGŁ POWSTAĆ TYLKO RAZ. THE FEATHER IS AN EXTREMELY COMPLEX PRODUCT THAT COULD ONLY HAVE COME ABOUT ONCE DURING THE COURSE OF EVOLUTION.

LIŚĆ, CZYLI PRAPIÓRO Z poglądami dra Brusatte polemizuje grupa polskich paleontologów, w skład której wchodzą dr hab. Tomasz Sulej, prof. Jerzy Dzik oraz dr Grzegorz Niedźwiedzki. – Pióra, a zatem także i ptaki, powstały w innej linii ewolucyjnej niż dinozaury – ujmuje to dr hab. Sulej. Jednym z dowodów, na które powoływali się Polacy, była skamieniałość Praeornis sharovi z Kazachstanu. Opisano ją początkowo jako prapióro. Potem jednak niektórzy badacze przekonywali, że to jest raczej liść niż szczątek zwierzęcia. W 2006 r. polscy paleontolodzy zorganizowali zatem wyprawę do Kazachstanu, by poszukać kolejnych skamieniałości Praeornis. – Było tam mnóstwo szczątków ryb i roślin – opowiada dr hab. Sulej. – Ale na samym początku Grześ Niedźwiedzki znalazł dokładnie to, czego szukaliśmy. Od razu wiedzieliśmy, że mamy przed sobą drugi znaleziony w historii okaz Praeornis sharovi. To umożliwiło dokładną analizę tego szczątku. Wykazała ona niezbicie, że jest to pozostałość zwierzęcia, a nie rośliny. Na tej podstawie polscy paleontolodzy

REKLAMA

www.torsluzewiec.Pl

wydarzenieM dnia będzie

Gonitwa wielka warszawska naGroda

Prezydenta M.st. warszawy sPort eMocje rozrywka atrakcje dla najMłodszych Partnerzy Główni:

Partnerzy Medialni:

PEOPLE AND THE WORLD

pióra

NOWE ODKRYCIE ❚ NEW DISCOVERY Zhenyuanlong suni to największy dinozaur ze skrzydłami, jakiego kiedykolwiek znaleźli paleontolodzy. Jego odkrycie dr Stephen Brusatte oraz prof. Junchang Lu ogłosili w lipcu tego roku. Nowy dinozaur jest jednym z najbliższych kuzynów welociraptora. Choć wyglądał jak ptak, nie potrafił aktywnie latać, najwyżej udawało mu się szybować z drzewa na drzewo. ❚ Zhenyuanlong suni is the biggest winged dinosaur ever found. The discovery was announced by Dr Stephen Brusatte and Prof. Junchang Lu in July. The new dinosaur is a very close relative of the velociraptor. It looked like a bird but could not fly. At best, it could glide from tree to tree.

their evolutionary success. This changed the world and the course of evolution”, he says. PROTOFEATHER OR LEAF A group of Polish palaeontologists, including Dr Tomasz Sulej, Prof. Jerzy Dzik and Dr Grzegorz Niedźwiedzki, questions Dr Brusatte’s views. “Feathers, and thus Aves, have a different evolutionary lineage from dinosaurs”, claims Dr Sulej. The evidence cited by Polish researchers includes the Praeornis sharovi fossil from Kazakhstan. This was initially described as a protofeather. Some researchers later began to argue that it was a leaf rather than an animal fossil. The Polish group went on an expedition to Kazakhstan in search of more

Nawet na szkielecie welociraptora – typowego dinozaura drapieżnego – znaleziono wzgórki, z których wyrastały niegdyś pióra. ❚ Scientists found bumps on the skeleton of a velociraptor – a typical predator dinosaur – that feathers used to grow out of.

doszli do wniosku, że mają przed sobą prapióro, które potwierdza ich wizję ewolucji ptaków. Jednak praca, która ukazała się w 2010 r., nie w pełni przekonała oponentów. Dr Brusatte zgadza się, że Praeornis sharovi jest szczątkiem zwierzęcia – mimo to nie uważa go za pióro. – Gdyby jednak okazało się, że Praeornis jest piórem, to radykalnie zmieniłoby nasze rozumienie tego, kiedy powstały ptaki – mówi brytyjski uczony. – Pora zorganizować kolejną ekspedycję do Kazachstanu – postuluje zatem Tomasz Sulej – i wreszcie odnaleźć szkielet właściciela tajemniczych prapiór. Zanim nowa wyprawa przyniesie kolejne odkrycia, można wybrać się do Muzeum Ewolucji w Warszawie, by obejrzeć skamieniałość z Kazachstanu i samodzielnie wyrobić sobie zdanie, czy jest to prapióro, czy nie. ■

Praeornis fossils in 2006. “We found an abundance of fish and plant remains”, recalls Dr Sulej. “But Grzegorz Niedźwiedzki came across the very thing we were looking for right at the beginning. We knew from the outset that we had the second Praeornis sharovi ever found. We conducted a detailed analysis. This confirmed without any doubt that these were not plant but animal remains. These results prompted the Polish palaeontologists to conclude that they were dealing with a protofeather, which confirmed their vision of bird evolution. But the paper they published in 2010 failed to fully convince their opponents. Dr Brusatte agrees that Praeornis sharovi is an animal fossil, but he does not consider it to be a feather. “If Praeornis is a feather, then this would lead to a radically different understanding of when birds evolved”, he says. “It’s time to embark on another expedition to Kazakhstan and finally find the skeleton of the owner of these mysterious ancient feathers”, says Sulej. And while you’re waiting for new expeditions and new discoveries, you can visit the Museum of Evolution in Warsaw and see the fossils from Kazakhstan for yourself. You can then make up your own mind as to whether it is a feather. ■

Tajemnicza skamieniałość z Kazachstanu została opisana jako pradawne pióro Praeornis sharovi (po lewej i pośrodku zdjęcia skamieniałości, po prawej jej odrys). Nikt nigdy nie znalazł jednak szczątków zwierzęcia, do którego mogło ono należeć. ❚ The mysterious fossil from Kazakhstan was described as a protofeather Praeornis sharovi (digital images of the fossil on the left and in the middle, its drawing on the right). However, the remains of the animal that it might have belonged to have not been found.

REKLAMA

Special Edition Ocean Blue EKSKLUZYWNA OFERTA DO 31 GRUDNIA 2015 R. Ciesz się snem, jakiego nigdy dotąd nie zaznałeś – wszystko dzięki wyjątkowemu, całkowicie naturalnemu i ręcznie wykonanemu w Szwecji łóżku Hästens zainspirowanym krajobrazem szwedzkiego archipelagu. Do łóżka w wersji Special Edition dołączamy także udoskonalony materac wierzchni. hastens.com

WARSZAWA UL. MALBORSKA 41 (DOMOTEKA) warszawa@lozkahastens.pl TEL. 22 331 17 07 SOPOT AL. NIEPODLEGŁOŚCI 940 sopot@lozkahastens.pl TEL. 58 342 47 35 lozkahastens.pl

L I F E STO RY

krystyna skarbek

DZ I E WC Z Y N A JAK BOND a girl like Bond MIAŁA URODĘ I SEKSAPIL DZIEWCZYNY BONDA, ALE TO ONA BYŁA SZPIEGIEM. BYŁA PIERWSZĄ KOBIETĄ, KTÓRA PRACOWAŁA JAKO AGENTKA BRYTYJSKIEGO WYWIADU. KRYSTYNA SKARBEK, ZNANA TEŻ JAKO CHRISTINE GRANVILLE I PAULINE ARMAND, NIE ZAPOMINAŁA NIGDY O SZMINCE I NOŻU. ❚ SHE HAD THE LOOKS AND THE SEX APPEAL OF A BOND GIRL, ONLY SHE WAS THE SPY. SHE WAS THE FIRST FEMALE AGENT IN THE BRITISH SECRET SERVICE. KRYSTYNA SKARBEK, ALSO KNOWN AS CHRISTINE GRANVILLE AND PAULINE ARMAND, WAS NEVER WITHOUT HER LIPSTICK OR HER KNIFE. tekst | by zuzanna pol

rodziła się nocą, podczas burzy, dlatego ojciec nazywał ją Vésperale, wieczorną gwiazdeczką. W powieści Iana Fleminga Casino Royale Vesper Lynd, dziewczyna Bonda, jest piękną brunetką o włosach, które zawijają się na końcach, ujmując twarz jakby w ramę. Tak też na czarno-białych zdjęciach wygląda zawsze promiennie uśmiechnięta Krystyna Skarbek. Zwykło się uważać, że to jej brawurowe wojenne akcje zainspirowały Iana Fleminga do napisania powieści o agencie z licencją na zabijanie. To jej wdzięk, urok i seksapil połączone z odwagą i siłą przejęła dziewczyna Bonda. Podobno Krystynę łączył z pisarzem płomienny romans, któremu oddawali się w rezydencji Fleminga Goldeneye na Jamajce. Nie ma jednak na to żadnych dowodów oprócz tych literackich. Dobry mąż nie zostawia śladów, podobnie jak dobry szpieg, a Skarbek była jednym z najlepszych. Mówiono, że z dynamitem umie zrobić wszystko, a Churchill nazwał ją swoim ulubionym szpiegiem. Dzieciństwo Krystyny upłynęło na Mazowszu, w majątku Trzepnica, który jej ojciec Jerzy kupił za pieniądze swojej żony de domo Goldfeder. Stefania – wykształcona i bogata córka żydowskich bankierów, która koronkową bieliznę zamawiała w Wenecji, a wody toaletowe u Lubina w Paryżu, nie była ukochaną żoną. Mąż z hrabiowskim tytułem gardził zarówno nią samą, jak i całą jej żydowską rodziną, natomiast korzystał, zarówno chętnie, jak i bez umiaru, z ich majątku. Kupował konie, grywał w ruletkę, bawił

She was born on a “dark and stormy” night. This inspired her father to call her Vésperale, the evening star. In Ian Fleming’s Casino Royale, Bond girl Vesper Lynd is a charming brunette whose face is framed by the curled-up ends of her otherwise straight hair. Krystyna Skarbek looks eerily similar as she smiles radiantly from out of her black-and-white photographs. Her wartime bravery inspired Fleming to write a novel about an agent with a licence to kill, while his female colleague (the Bond girl) borrowed her charm, beauty, sex appeal, courage and strength. Skarbek was purportedly embroiled in a passionate love affair with Fleming at his Goldeneye residence in Jamaica. There is, however, only literary evidence for this. A good husband, like a good spy, leaves no traces, and Skarbek was one of the best. It was said that she could do anything with dynamite, and Churchill claimed that she was his favourite spy. Skarbek spent her childhood in Trzepnica, an estate in Mazovia that her father had purchased with his wife’s dowry. Stefania Skarbek née Goldfeder was a well-educated woman from a wealthy family of Jewish bankers. She ordered lace lingerie from Venice, bought eau de toilette from Lubin in Paris, but she was not loved or respected as a wife. Her husband was a count who despised her and her entire Jewish family, although he was only too happy to spend their money. He bought horses, played roulette and entertained ladies at parties. He was rarely home, and the sensitive and deserted Stefania sank into depres-

Zwykło się uważać, że Krystyna Skarbek była wzorem dla postaci Vesper Lynd w Casino Royale, pierwszej powieści Iana Fleminga o agencie 007. ❚ According to some, Krystyna Skarbek was the inspiration for Vesper Lind, the protagonist of Casino Royale, Ian Fleming’s first book about Agent 007.

L I F E STO RY

krystyna skarbek

U góry: Jedyne zdjęcie Krystyny zrobione podczas akcji. W tle wysadzony przez nią most we Francji. Obok: Z pierwszym mężem, przedsiębiorcą Gustawem Gettlichem. Poniżej: Z Andrzejem Kowerskim w Syrii. ❚ The only image taken of Krystyna on a mission. In the background, the bridge she blew up in France. Left: With her first husband, entrepreneur, Gustaw Gettlich. Below: With Andrzej Kowerski in Syria.

©CREDITS

U góry: Krystyna Skarbek w czasie wycieczki w górach. Poniżej: Z ojcem, hrabią Janem Skarbkiem. Obok: Strona Daily Express z artykułem na temat zabójstwa Skarbek. ❚ Top: Krystyna during a mountain hike. Below: With her father, count Jan Skarbek. Right: A page from Daily Express with a story about Skarbek’s murder.

damy na salonach. Rzadko bywał w domu, a wrażliwa i opuszczona Stefania posępniała coraz bardziej i coraz rzadziej opuszczała swoje pokoje. Krystyna – córeczka tatusia i oczko w jego głowie – w odróżnieniu do swego starszego brata wychowana została tak, by godnie reprezentować prastary ród Skarbków. Najlepiej w okolicy jeździła konno, najwyżej wspinała się na drzewa, była wysportowana i zwinnością przewyższała brata, po francusku mówiła bez akcentu. Konie, psy, trzepnickie dęby i lasy – to był jej świat. „Trzepnica sprzedana” – tak mawiała później w obliczu nieszczęść. Jerzy przehulał majątek żony, a Krystyna straciła wówczas wszystko, a przede wszystkim własne korzenie. Wyrwana z Trzepnicy nigdzie już nie znalazła swojego miejsca, a jakakolwiek stabilizacja budziła w niej paniczny lęk. Dlatego uciekała przed nią, jakby w obawie, że gdy tylko coś stanie się jej światem, będzie musiała to stracić. Szlachta i arystokracja łączyła się z Żydami, żeby pozłocić swoje korony. Ale nigdy te związki nie przestały zawstydzać, nigdy owe nieszczęsne istoty zrodzone z tych mariażów nie zostały zalegalizowane na salonach – pisał właśnie o Krystynie, którą poznał w Zakopanem, Witold Gombrowicz. Krystyna była Żydówką, ale i hrabianką, była również młodą rozwódką, która przyjaźniła się z mężczyznami, a w dodatku działała na nich jak magnes. Lubiła ryzyko, ruch, szybką jazdę na nartach, a dla rozrywki przemycała papierosy z góralską kontrabandą. Nie pasowała nigdzie, dlatego znakomicie odnajdywała się w ruchu, w ciągłej zmianie, w podróży.

sion and became increasingly confined to her rooms. Unlike her older brother, Krystyna – daddy’s little girl and the apple of his eye – was raised as a proud member of the ancient Skarbek family. She was the best equestrienne in the district, she climbed the tallest trees, she was fitter and more agile than her brother, and she spoke impeccable French. The horses, dogs, oaks and woods of Trzepnica were her world. “Trzepnica is sold”, she would say when afflicted with misfortune later in life. When Jerzy Skarbek had finally finished squandering his wife’s dowry, Krystyna found herself stripped of everything she had. Above all, she was bereft of her own roots. Having been torn away from Trzepnica, she was never to find her place in the world. She was terrified by any sort of stability and would flee from it. It was as if she was afraid of being destined to lose anything that became her own. “The gentry and aristocracy married Jews to gild their crowns, but these unions were an eternal embarrassment to them and the unfortunate creatures born of them were never completely accepted in polite society”, wrote Witold Gombrowicz about Krystyna, whose acquaintance he made in Zakopane. Krystyna was a Jewess but also a countess. She was also a young divorcee who befriended men and had mesmeric power over them. She loved risks, action and fast skiing. She even smuggled cigarettes and highlander contraband just for kicks. She did not fit in anywhere but felt most at ease in the thick of things, amid constant changes, on the road.

PODOBNO TO WOJENNE AKCJE KRYSTYNY ZAINSPIROWAŁY IANA FLEMINGA DO NAPISANIA POWIEŚCI O AGENCIE 007. TO JEJ WDZIĘK I SEKSAPIL POŁĄCZONY Z ODWAGĄ PRZEJĘŁA DZIEWCZYNA BONDA. APPARENTLY, HER WARTIME BRAVERY INSPIRED IAN FLEMING TO WRITE A NOVEL ABOUT AN AGENT WITH A LICENCE TO KILL. THE BOND GIRL BORROWED HER CHARM, BEAUTY, SEX APPEAL, AND COURAGE.

Wiadomość o wybuchu wojny zastała ją w Kenii, dokąd pojechała u boku swego drugiego męża, podróżnika i dyplomaty Jerzego Ordon-Giżyckiego. Natychmiast wróciła do Europy i w Londynie zgłosiła się do biura wywiadu. Brytyjczycy opisali ją jako poszukiwaczkę przygód, świetną narciarkę (w Zakopanem zdobyła tytuł miss nart) i patriotkę, ale o angażu zadecydowały inteligencja i wdzięk. Już pierwsza misja, jakiej się podjęła, zdawała się samobójcza. Miała z Budapesztu przedostać się przez góry do Warszawy, by dostarczyć brytyjskie materiały propagandowe, skontaktować się z podziemiem i drogą powrotną dostarczyć dane o dyslokacji

Skarbek heard about the outbreak of the war in Kenya, where she had gone with her second husband Jerzy Ordon-Giżycki, a traveller and diplomat. She immediately returned to Europe and presented herself to the secret service in London. The British described her as an adventuress, an expert skier (she had won the Miss Ski title in Zakopane) and a patriot, but she was taken on board because of her intellect and charm. Skarbek’s first mission bordered on suicide. She had to cross the mountains from Budapest to Warsaw on foot, deliver British propaganda materials, contact the resistance and collect intelligence about troop deployments on her way back. She was escorted

L I F E STO RY wojsk. Przez góry prowadził ją znajomy, słynny narciarz Janek Marusarz, a narciarskie umiejętności i doświadczenie przemytniczki pozwoliło jej przedrzeć się przez ośnieżone i mroźne Karpaty i dotrzeć do Polski. Był to prawdziwy sportowo-szpiegowski wyczyn, ale w Polsce członkowie podziemia nie ufali jej. Wszyscy tajni agenci pracowali wówczas dla rządu na uchodźstwie, a Krystyna jako agentka brytyjska wydawała się podejrzana, znów obca. Udało jej się jednak nawiązać kontakty z Muszkieterami – podziemną organizacją wywiadowczą, która później została oskarżona przez AK o kolaborację z Niemcami. Te kontakty zostawiły liczne ślady w polskiej teczce Krystyny. Według donosów była podwójną agentką. Była zbyt piękna, zbyt odważna, zbyt inteligentna i zbyt skuteczna, by jej ufać. O rzekomej kolaboracji doniesiono również Brytyjczykom, którzy zesłali ją na banicję do Kairu.

WŚRÓD AGENTÓW BYŁA JEDNYM Z NAJLEPSZYCH. MÓWIONO, ŻE Z DYNAMITEM UMIE ZROBIĆ WSZYSTKO, A CHURCHILL NAZWAŁ JĄ SWOIM ULUBIONYM SZPIEGIEM. SHE WAS ONE OF THE BEST AGENTS. IT WAS BELIEVED THERE WAS NOTHING SHE COULD NOT DO WITH DYNAMITE AND CHURCHILL CALLED HER HIS FAVOURITE SPY.

Krystyna Skarbek (jako Pauline Armand) wśród francuskich partyzantów i brytyjskich oficerów w Hout-Savoie, sierpień 1944 r. U góry: Nóż, z którym nigdy się nie rozstawała. Zabierała go nawet na bankiety. ❚ Krystyna Skarbek (as Pauline Armand) among French partisans and British officers in Hout-Savoie, August 1944. Top: The knife she never parted with. She even took it to parties with her.

krystyna skarbek across the mountains by her friend, the famous skier Janek Marusarz. Her skiing prowess and smuggling experience proved invaluable in crossing the snowcapped Carpathians in the dead of winter. This was a genuine sporting and espionage exploit, but the Polish resistance did not trust her. At the time, all secret agents were working for the government-in-exile, and being a British agent, Skarbek aroused suspicion. Once more, she was an outsider. For all that, she managed to get in touch with the Musketeers – an underground intelligence organisation later accused by the Home Army of collaborating with the Nazis. There is ample evidence of these contacts in her Polish file. She was repeatedly denounced as a double agent. She was too beautiful, too bold, too intelligent and too efficient to be trusted. Her alleged collaboration was reported to the British, who sidelined her by packing her off to Cairo. Skarbek ferried Polish aviators to Budapest and smuggled POWs into allied camps in Europe and North Africa. She often served as a courier between Warsaw and Budapest. The average life expectancy of a courier was two months. She even managed to escape the clutches of the Gestapo. She bit her tongue and spat blood, pretending to be in the final stages of tuberculosis. That got her and her partner (and lover) Andrzej Kowerski released forthwith post haste, as the Germans were more afraid of TB more than they were of allied spies. On another occasion, she tore a string of faux diamonds, and as the Germans ru-

Krystyna miała już za sobą przerzuty polskich lotników do Budapesztu i internowanych żołnierzy do obozów aliantów w Europie i Afryce Północnej. Wiele razy była kurierką między Warszawą i Budapesztem, a średnia życia kuriera wynosiła wówczas dwa miesiące. Potrafiła nawet wymknąć się z rąk gestapo. Ugryzła się w język, pluła krwią i jako chora w ostatnim stadium gruźlicy została uwolniona i ocaliła również życie swojemu partnerowi i kochankowi Andrzejowi Kowerskiem, bo Niemcy bali się gruźlicy bardziej nawet niż obcych szpiegów. Innym razem rozsypała sznur rzekomych diamentów i kiedy Niemcy rzucili się na kosztowności, ona wraz z innym swym towarzyszem rzuciła się do ucieczki. Kiedy mężczyźni zastanawiali się, jak podać jej tabletkę z cyjankiem, którą pracownicy wywiadu dostawali, by uniknąć tortur, ona wydostawała ich na wolność. To dzięki Skarbek Churchill dowiedział się o gromadzeniu wojsk niemieckich przy granicy ZSRR i szykowanej operacji Barbarossa oraz o produkcji broni w polskich fabrykach. Ale w Polsce Krystyna była spalona, jej zdjęcie miał każdy posterunek gestapo, a ze strony Polaków też groziło jej rozstrzelanie. Krystyna zaczęła pracować jako agentka stworzonych przez Churchilla jednostek SOE – Special Operation Executive (Kierownictwa Operacji Specjalnych), specjalizujących się w dywersji, sabotażu i wszelkich innych działaniach, których dżentelmeni nie podejmują. Ulubioną bronią Krystyny był nóż, potem sznur, a na końcu granat. Pistolet uważała za broń bezrefleksyjną i dlatego niebezpieczną. Pewnej nocy zrzucona została na francuski płaskowyż Vercors. Zakopała spadochron i pistolet, otrzepała potłuczone lądowaniem kolana i jak Francuzka na zakupy, umalowała usta i poszła na spotkanie z ruchem oporu. Nie dość, że zdemobilizowała tam i uprowadziła cały garnizon wcielonych do niemieckiej armii polskich żołnierzy, którzy poszli za nią półnadzy, zrzuciwszy faszystowskie mundury, to jeszcze uratowała życie swoim przełożonym z SOE, którzy wpadli w ręce gestapo. Gdy londyńskie dowództwo tajnej agencji uznało, że jakakolwiek próba odbicia więźniów byłaby akcją samobójczą, Krystyna, choć sama była wówczas poszukiwana, podjechała na rowerze prosto na posterunek i wypertraktowała uwolnienie skazanych na rozstrzelanie. Życie całej trójki uratował blef – Krystyna przedstawiła się jako kuzynka marszałka Montgomery’ego – duża łapówka, szantaż, brawura, spryt i niezwykła odwaga jednej kobiety. Krystyna była najwyżej odznaczoną ze wszystkich tajnych agentów SOE. Po wojnie od rządu brytyjskiego otrzymała ordery, podziękowania i sto funtów. Christine Granville, bo taki miała pseudonim, kochała wielu mężczyzn, wielu podbiła serce i wielu ocaliła życie, narażając własne, ale gdy wojna dobiegła końca, znów się okazało, że nie pasowała nigdzie i nigdzie

nie mogła znaleźć swojego miejsca. Zginęła w hotelowym hallu, ugodzona w samo serce nożem przez byłego kochanka. Mówiła wielu osobom, pisała w listach, że zaczyna się go bać, że jest szalony, ale nikt jej nie uratował. ■

shed to pick them up, she and her companion made off. While men were wondering how to give her a cyanide tablet (which agents carried to avoid torture) into her mouth, she was getting them away. Thanks to Skarbek, Churchill learnt about the concentration of German troops near the Soviet border, the planned invasion of the USSR (Operation Barbarossa) and arms production in Polish factories. But in Poland, her name was mud. Her photograph had been distributed to every Gestapo station and she risked being shot by Poles as well. Skarbek became an SOE (Special Operation Executive) agent. The SOE had been set up by Churchill and specialised in subversion, sabotage and any other activities beneath the dignity of a gentleman. Skarbek’s weapon of choice was the knife, then the rope and finally the grenade. She thought that guns were unthinking and therefore dangerous. One night, she was parachuted over the Vercors Massif in France. She buried her parachute and gun, brushed down her knees, which had been bruised on touchdown, painted her lips like a French woman out shopping and went to meet the Maquis. Not only did she demobilise and abduct a entire garrison of Polish soldiers dragooned into the German army (who followed her half-naked, having discarded their German uniforms), she also saved the lives of her SOE superiors, who had fallen into the hands of the Gestapo. Although head office in London had decided that any attempt to recapture the prisoners would be suicide, Skarbek, who was wanted herself, cycled straight to the station and negotiated the release of the British captives, who were waiting to be executed. The life of the trio was saved by a bluff. Skarbek introduced herself as a cousin of General Montgomery – it only took a handsome bribe, blackmail, bravado, cunning and the extraordinary courage of a single woman. Skarbek was the most decorated of all the SOE’s secret agents. After the war, she received medals, acknowledgements and a hundred pounds from the British government. Christine Granville, which was her nom de guerre , loved a lot of men, won a lot of hearts and saved a lot of lives, but in the end, she did not fit in anywhere and was unable to find her place in the world. She was killed in a hotel lobby by a former lover, who thrust his knife straight into her heart. She had told many people that she was afraid of him and that he was mad, but there was no one to save her. ■

Biografie Krystyny Skarbek: Kobieta szpieg. Polka w służbie Jego Królewskiej Mości pióra Clare Mulley oraz Wojna moja miłość. Krystyna Skarbek – ulubiona agentka Churchilla Madeleine Masson. ❚ The biographies of Krystyna Skarbek: The Spy Who Loved: The secrets and lives of Christine Granville by Clare Mulley and Christine: SOE Agent and Churchill’s Favourite Spy by Madeleine Masson.

chleby świata

GOOD FOOD

ZAPACH CHLEBA KOI NERWY – TAK PACHNIE DOM. PLACEK Z MĄKI, WODY I NAJCZĘŚCIEJ SOLI, CZASEM Z RÓŻNYMI DODATKAMI, JAK TŁUSZCZ, ZIARNA, CEBULA CZY ZIEMNIAKI, WYSTĘPUJE WE WSZYSTKICH KUCHNIACH ŚWIATA. ❚ THE AROMA OF BREAD IS SOOTHING – THIS IS WHAT HOME SMELLS LIKE. DOUGH MADE OF FLOUR AND SALT, SOMETIMES WITH VARIOUS ADDITIONS SUCH AS FAT, GRAINS, ONION OR POTATOES IS KNOWN IN ALL CUISINES OF THE WORLD. tekst | by monika kucia

W 45 CHLEBÓW D O O KO Ł A Ś W I ATA around the world in 45 breads

PUMPERNICKEL Germany

RAZOWY ❚ WHOLEMEAL Poland

Znany także na Litwie, w Rosji i Estonii. Z pełnoziarnistej mąki, z grubą skórką. ❚ Also known in Lithuania, Russia and Estonia. Made from wholegrain flour, has a thick crust.

CROISSANT France

Symbol Paryża zagniatany z nieskończoną ilością masła. ❚ The symbol of Paris knead with copious amounts of butter.

MACA ❚ MATZA Israel

LAWASZ ❚ LAVASH Armenia

KAJZERKI ❚ KAISER ROLL Austria

Według tradycji nazwane na cześć cesarza Franciszka Józefa (z niem. Kaiser – cesarz). ❚ According to tradition, named after Emperor Franz Joseph (from German Kaiser – emperor).

KUKURYDZIANY ❚ CORNBREAD USA

ORKISZOWY ❚ SPELT BREAD Europe

Orkisz to odmiana pszenicy. ❚ Spelt is a variety of wheat.

ZIEMNIACZANY ❚ POTATO BREAD Poland, Germany

Dodatek w postaci ziemniaków sprawia, że chleb jest wilgotny. ❚ Added potatoes make the bread moist.

PIADINA

GRAHAMKA ❚ GRAHAM ROLL

Italy

Placek z mąki pszennej z dodatkiem smalcu lub oliwy, wody i soli. ❚ Flatbread made with white flour, lard or olive oil, salt and water.

USA

Bułka z mąki razowej wymyślona przez Sylwestra Grahama. ❚ A roll from wholemeal flour invented by Sylvester Graham.

MATNAKASH Armenia

Z mąki pszennej, wody i drożdży. ❚ Made from wheat flour, water and yeasts.

BAGIETKA ❚ BAGUETTE France

KOŁACZ ❚ THE WHEEL CAKE

Chrupiąca, podłużna, długa pszenna bułka. ❚ Crispy, long and thin loaf of bread made from wheat flour.

Poland, Ukraine

Pieczywo obrzędowe. ❚ Ceremonial bread.

DAMPER

CIABATTA

Chleb podróżników – z mąki, wody, masła i soli. ❚ The bread of travellers made from flour, water, butter and salt.

Z mąki pszennej, wody, oliwy, soli i drożdży. Czasem z rozmarynem. ❚ Made from wheat flour, water, olive oil, salt and yeasts. Sometimes with rosemary.

Italy

Australia

LEPIOSZKA ❚ LEPYOSHKA Kazakhstan

SODOWY ❚ SODA BREAD Ireland

Z pszenicy z dodatkiem maślanki albo stoutu, ciemnego piwa górnej fermentacji. ❚ Made from wheat flour with buttermilk or stout, dark top fermentation beer.

KOROWAJ ❚ KOROVAI

Poland, Ukraine Weselne pieczywo obrzędowe. ❚ Ceremonial wedding bread.

chleby świata

GOOD FOOD

20 NAAN India

PAN DE MUERTO

Lekki i chrupiący, tradycyjnie wypiekany w piecu tandoor. ❚ Light and crunchy, traditionally baked in a tandoor oven.

Z mąki owsianej, soli i drożdży. ❚ Made from oat flour, salt and yeasts.

OWSIANY ❚ OAT BREAD

Mexico

Drożdżowy słodki chleb zaduszkowy. ❚ Sweet yeastraised egg dough baked for the Day of the Dead.

PRECLE ❚ PRETZEL Germany

Wypiek z gotowanego ciasta w kształcie ósemki. ❚ Baked from cooked dough shaped into a twisted knot.

KNEKKEBRØD

BEZGLUTENOWY ❚ GLUTEN-FREE BREAD

Norway

Europe

USA

Bez jajek, mleka i mąki pszennej. ❚ Contains no eggs, milk or wheat flour.

26 CHACZAPURI ❚ KHACHAPURI Georgia

2727

BRANDY FOCACCIA Italy France

Alkohol destylowany z wina. Pity z pękatego kieliszka zwanego snifterem. ❚ A spirit produced by distilling wine. Drunk from a snifter.

INDŻERA ❚ INJERA Ethiopia

Placek upieczony ze sfermentowanego ciasta z teffu, etiopskiego zboża. ❚ Flatbread from fermented dough made from teff, Ethiopian grain.

TESSINERLI

TOSTOWE ❚ TOAST BREAD

Switzerland

Europe

Tradycyjny zapiekany placek z serem. ❚ Traditional cheesefilled flatbread.

33 PITA

PSZENNY ❚ WHEAT BREAD Europe

Greece

LITEWSKI ❚ LITHUANIAN BREAD Lithuania

Z kminkiem. ❚ With caraway.

Okrągły, płaski pszenny placek. ❚ Round flatbread made from wheat flour.

©CREDITS

chleby świata

GOOD FOOD

BAJGIEL ❚ BAGEL Central Europe, USA

Żydowskie pieczywo wypiekane od XVII w. ❚ Jewish bread baked since the 17th century.

35 ROTI India

Płaski placek z razowej mąki, wody i soli. ❚ Flat bread, made from stoneground wholemeal flour.

PIWNY ❚ BEER BREAD

The Czech Republic

Dzięki piwu dodanemu do ciasta chleb ma puszystą konsystencję. ❚ Beer added to the dough makes the texture of the bread fluffy.

SOMUN Bosnia

LA COPPIA FERRARESE Italy

TORTILLA Mexico

PODPŁOMYK Poland

Skręcone pieczywo wypiekane z pszennej mąki z dodatkiem oliwy i soli. ❚ Bread with a twisted shape made from wheat flour with olive oil and salt.

CHAŁKA ❚ CHALLAH Europe

Puszyste drożdżowe pieczywo w kształcie warkocza, pieczone na szabas przez Żydów. ❚ Fluffy, braided yeastleavened bread eaten by Jews on Sabbath.

44 LEFSE

Norway Wypiekany z dodatkiem ziemniaków i śmietany. ❚ Made with potatoes and cream.

ANPAN Japan

CZYSTOZIARNISTY ❚ WHOLEGRAIN BREAD Europe

Naturalny, zdrowy, bez mąki i bez drożdży. ❚ Natural, wholesome, with no flour or yeast.

45 BARBARI Iran

Chleb w postaci owalnych placków, podłużnie naciętych i obficie posypanych sezamem. ❚ Oval flatbreads with longitudinal grooves sprinkled with ample amounts of sesame.

Ta s t e the best

The oldest restaurant in Warsaw

Polish cuisine an invitation from

ÂŠCREDITS

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08, www.ufukiera.pl

ul.Mokotowska 45, 00-551 Warszawa, t: 022 622 49 34, www.slodkislony.pl

GOOD FOOD

przegrzebki

OGÓLNIE

general rule

Najważniejsza zasada obróbki przegrzebków brzmi: nie zepsuć! Czyli nie zabić innymi smakami i aromatami. Trzeba stawiać na prostotę. ❚ This general rule for cooking scallops is not to spoil them, i.e. don’t smother them in other flavours and aromas. Go for simplicity in this case.

JAK KUPOWAĆ

buying tip

KRÓL MAŁŻ the scallop king

Należy sprawdzić, czy muszla jest szczelnie zamknięta albo czy zamyka się po dotknięciu – to gwarancja świeżości. ❚ When buying scallops make sure that the shell is closed tight or that it closes when touched. This guarantees freshness. Scallops that are not fresh are not worth buying.

JAK PRZYGOTOWAĆ

cooking tip

Można je jeść na surowo, piec w ich własnych muszlach, grillować i smażyć, ale bardzo krótko, żeby zachowały soczystość. Gordon Ramsay radzi, by smażyć je po minucie z każdej strony, inaczej staną się gumowate. ❚ Scallops can be eaten raw. Alternatively, they can be roasted in their shells, barbecued or seared, but only for a very short time to keep them succulent. Gordon Ramsay advises frying them on each side for a minute to prevent them from becoming chewy.

JAK PRZYGOTOWAĆ

cooking tip

Najlepiej smażyć je na oliwie pół na pół z masłem. Idealnie wysmażony małż jest przybrązowiony z wierzchu i jędrny w środku. ❚ Scallops are best pan-fried in a mixture of butter and olive oil in equal portions. Remember that the perfectly seared scallop is brown on top and firm inside.

JAK PODAWAĆ

TE OSIĄGAJĄCE 20 CM DŁUGOŚCI MAŁŻE ZWANE PRZEGRZEBKAMI TO PRAWDZIWY DELIKATES. CENIONY ZE WZGLĘDU NA NIEZWYKLE DELIKATNE, SMACZNE, BOGATE W ŻELAZO MIĘSO. TO ULUBIONE OWOCE MORZA GORDONA RAMSAYA, JEDNEGO Z NAJLEPSZYCH SZEFÓW KUCHNI NA ŚWIECIE. ❚ SCALLOPS CAN REACH A LENGTH OF 20 CM AND ARE A GENUINE DELICACY, HIGHLY VALUED FOR THEIR DELICIOUS AND DELICATE IRON-PACKED MEAT. SCALLOPS ARE THE FAVOURITE SEAFOOD OF GORDON RAMSAY, ONE OF THE WORLD’S LEADING CHEFS. tekst | by agnieszka franus

Do przegrzebków idealnie pasują czosnek, cebula, natka pietruszki, świeża kolendra. Przed podaniem dobrze skropić je cytryną. Jednak wystarczą sól, czarny pieprz i posiekana natka pietruszki. Przegrzebki nie lubią czekać, chcą być zjedzone natychmiast po przygotowaniu. ❚ Scallops go well with garlic, onion, parsley and fresh coriander. You can also sprinkle lemon juice on them before serving. However, a combination of salt, black pepper and chopped parsley leaves should do the trick. Scallops don’t like to wait. They have to be eaten as soon as they are prepared.

©©GCERTETDYI TI MS A G E S

serving tip

©CREDITS

W I T H TA S T E

piotr adamczewski

N A R AT U N E K Ż Ó ŁW I K O M savinng the turtles

Ale skąd te maluchy znalazły się w wylęgarni? To „zasługa” człowieka. Kłusownicy grasują nocami po plażach i wybierają z piasku świeżo złożone przez samice żółwia jaja. A każda z nich składa ich około tysiąca. To majątek, bo jaja żółwia są przysmakiem. I afrodyzjakiem. Żadne kary i zakazy nie powstrzymują ludzi przed tym procederem. Są nabywcy – znajdą się i zbieracze. Pracownicy wylęgarni kupują więc jaja od kłusowników i zakopują je szybko w piasku za ogrodzeniami. Gdy żółwiki się wylęgną, przerzucane są na trzy dni do basenów. A potem do morza. Tak ocalono wiele żółwi zielonych, szylkretowych, oliwkowych czy skórzastych. A zwiedzający wylęgarnie, płacąc za bilety, zasilają kasę wylęgarni. ■

Cows loiter on the road just outside the airport in Colombo. They are not as revered as they are in neighbouring India but no one does them any harm. Even hornets, whose nests dot a rock wall we pass en route to the ruins of a nearly 2,000-year-old royal abode in Sigirjia, are protected. The guides advise visitors climbing the stairs to be quiet so as not to irritate the insects. Sri Lanka devotes a lot of effort – and money to animal, or rather or nature,

conservation. I visited a turtle hatchery near Bentota (south of Colombo). A row of small pools was swarming with thousands of tiny baby turtles with their shells still soft and their bellies open. They are kept there for three days because of their tummies. The lower section of the shell eventually closes and the baby turtles are less exposed to risk. If they were released too early to the sea, they would probably fall prey to marine predators lured by the scent of blood. But how did these hatchlings find their way to the hatchery? This dubious “credit” goes to man. Poachers plunder the beaches at night, scooping out freshly laid eggs from the sand. A female turtle lays around a thousand eggs. This is a fortune, as turtle eggs are a delicacy. And an aphrodisiac. No penalties or bans are able to stop these practices. So long as there are buyers, there will always be people eager to collect them. Hatchery staff buy eggs from poachers and quickly bury them in the sand behind the fence. When the turtles hatch, they are moved to pools where they are kept for three days and later released into the sea. This is how a number of green, hawksbill, olive ridley and leatherback sea turtles have been saved. Visitors to the hatchery pay for admittance and thus bankroll the facility. ■

Piotr Adamczewski jest dziennikarzem Polityki, krytykiem kulinarnym i autorem książek: Wielki świat od kuchni, Smakosz wędrowny, Męskie gotowanie, Krwawa historia smaków, Rok na stole. ❚ Piotr Adamczewski is a contributor to Polityka weekly, a culinary critic and the author of: Wielki świat od kuchni, Smakosz wędrowny, Męskie gotowanie, Krwawa historia smaków, Rok na stole.

©SHUT TERSTOCK (2), ARCHIWUM AUTORA

Tuż za lotniskiem w Kolombo po jezdni pętają się krowy. Wprawdzie nie są traktowane z takim nabożeństwem jak w sąsiednich Indiach, ale też nikt im krzywdy nie robi. Nawet szerszenie mające liczne gniazda na skalnej ścianie, którą trzeba pokonać w drodze do ruin królewskiej siedziby sprzed niemal 2 tys. lat w Sigirii, są chronione. Wspinającym się ludziom przewodnicy zalecają ciszę, by nie drażnić owadów. Na Sri Lance wiele trudu i pieniędzy poświęca się ochronie zwierząt, czy szerzej – przyrody. Zwiedziłem znajdującą się w pobliżu Bentoty (na południe od Kolombo) wylęgarnię żółwi. W kilku niedużych basenach mrowiły się tysiące maciupeńkich żółwików z miękką jeszcze skorupką i otwartym brzuszkiem. Właśnie z powodu tego brzuszka są one tu przechowywane przez trzy dni. Po tym czasie dolna część skorupy się zamyka i żółw jest bezpieczniejszy. Gdyby go wcześniej wpuścić do morza, zwabione zapachem krwi morskie drapieżniki by go pożarły.

widowisko multimedialne

blajda ziÓŁko UKEJE ŚmiaŁek lorens pilarczyk małgorzata ostrowska - gość specjalny

Historia

opowiedziana

muzyką, tańcem

i światłem

Verdi Puccini Rossini Bizet Mozart

Widowisko multimedialne

Szehereza

Offenbach Haendel Dvořák Saint-Saëns

muzyka:

Mikołaj Blajda

kraków lublin kielce BYDGOSZCZ gdańsk rzeszów katowice POznań wrocław szczecin warszawa Łódź

Widowisko multimedialne

I TA K A & G A L A

Już w sprzedaży wyjątkowe oferty wypoczynku na sezon ZIMA 2015/16. Luksusowe, starannie wyselekcjonowane hotele, miejsca które pokochały gwiazdy. Najlepsze oferty tylko z Itaka&Gala!

XI E DYC J A

organizator zastrzega sobie prawo do zmian w doborze wykonawców

LUKSUSOWE WAKACJE MARZEŃ ZIMA 2015/2016

NOWOŚĆ

ZIMA

001_Okladka_Itaka_ZIMA_2015_11_OK.indd 1

WEJDŹ

5/18/15 3:31 PM

2015/16

na www.itaka.gala.pl

I POBIERZ KATALOG Z NASZYMI OFERTAMI

ZADZWOŃ: numer infolinii 801 055 111

I n n o wa c y j n y d o m m o dy An innovative fashion house Już za miesiąc w warszawie zostanie otwarte pierwsze w polsce butikowe centrum handlowe dom mody „modo”. o tym, co wyróżnia to prestiżowe mieJsce, i dlaczego warto tam bywać, opowiada członek zarządu nazim albayrak. ❚ poland’s first boutique shopping mall “modo” fashion house opens next month in warsaw. nazim albayrak, a board member, talks about about its distinctive features and the reasons to visit it.

350 butików, moda projektancka, jakościowe marki polskie i międzynarodowe w jednym miejscu – to pierwszy taki obiekt w Polsce. Skąd pomysł na taki projekt? Przede wszystkim z naszej pasji, którą jest moda. Od lat obserwujemy ewolucję odzieżowego rynku w Polsce. Widzimy, że tego typu obiekt jest potrzebny tu i teraz. Co tak naprawdę odróżnia to miejsce od innych centrów? To nie jest centrum handlowe w dotychczasowym rozumieniu. I nie o to chodzi, że zgromadziliśmy najwięcej butików w jednym miejscu, a 80 proc. z nich oferuje modę. W MODO prezentujemy nowy rodzaj handlu. W każdym innym dużym centrum handlowym jest około 50 takich samych sieciówek, czyli koncernów, które traktują nas jak statystycznego klienta. W MODO Domy Mody będziemy prezentowali zupełnie inny rodzaj handlu i znane z dawnych czasów, indywidualne podejście do kupujących. Oprócz tego u nas będą projektanci. Łukasz Jemioł, Teresa Rosati, Maja Palma, Natasha Pavluchenko, Mariusz Brzeziński czy Mariusz Przybylski to nie tylko nazwiska-marki, ale ludzie, którzy będą w MODO na co dzień. Czy w MODO Domy Mody możemy liczyć na niższe ceny? Tak, przede wszystkim dlatego, że MODO Domy Mody to 350 małych butików. Największy mierzy niewiele ponad 140 m2, najmniejszy ok. 15 m2. Dzięki temu właściciele butików łatwo zarobią na czynsz. W dużych warszawskich centrach wynajem lokalu o powierzchni 30 m2 wynosi około 15 tys. zł. U nas ta sama powierzchnia kosztuje 4 tys. zł. Tym również zamierzamy przyciągać klientów. Dobre ceny za jakościową modę. W dużych centrach handlowych zakupy robi tylko 8 proc. odwiedzających. Reszta pije kawę, idzie do kina, spaceruje. W MODO jest dwa razy więcej butików i nie mamy obiektów rozrywkowych.

350 boutiques, designer fashion, high-end Polish and international brands in one place make it the ultimate shopping destination in Poland. Why did you decide to pursue such a project? It was born out of our passion for fashion. We’ve been watching the evolution of the Polish clothing market for years and we believe that such facility is much needed here and now. What makes MODO stand out from among other shopping malls? It’s not a shopping mall as we know it. And not only because we have the biggest number of boutiques tucked under one roof and 80% of them are fashion boutiques. MODO presents a new take on retail. Every other large shopping mall features approx. 50 the same chain stores, companies that treat everyone like a statistical customer. MODO Fashion House will Nazim albayrak, człoNek zarządu embrace a totally different retail moddeviN iNvestmeNts sp. z o.o. el and tailor-made approach to the customer characteristic of the past. We will also have designer boutiques. Łukasz Jemioł, Teresa Rosati, Maja Palma, Natasha Pavluchenko, Mariusz Brzeziński or Mariusz Przybylski are not just eponymous brands but also real people who will be at MODO every day. Will MODO Fashion House offer lower prices? Yes, mainly because MODO Fashion Houses are made up of 350 small boutiques. The largest one is slightly over 140 sq. meters, and the smallest one is approx. 15 sq. meters, which means that it’s easier to make money to pay the rent. It costs approx. PLN 15,000 to rent 30 sq. meters of space in a large shopping mall in Warsaw. The same premises may be rented at MODO for PLN 4,000, and this is just one of incentives for

Szacujemy, że wskaźnik kupujących wyniesie co najmniej 20 proc. Na jakie marki można liczyć w MODO? Najlepsze! W samym ART Fashion zgromadziliśmy kolekcje i butiki ponad 100 projektantów polskich i międzynarodowych. Wśród brandów, które na pewno znajdą się w MODO są Lagerfeld (męska linia), Versace, Baldowski, BezAle, Sara von Steiner, Monica Nera, Tiffi, Redi Fashion, Bugatti, Monnari Shoes&Bags (nowy koncept sklepów), Sophie Marel, Save my Bag, Betty Barclay, Henry Lloyd, Pierre Cardin i inni. Jest również duża część starannie wyselekcjonowanych polskich i międzynarodowych marek – wszystkie o wysokiej jakości. Oczywiście poza modowymi zakupami, będzie można skorzystać z tradycyjnej oferty uzupełniającej. W MODO będą dwa salony fryzjerskiej, salony kosmetyczne, biura podróży, saloniki prasowe, usługi typu: szewc, pralnia, poprawki krawieckie czy supermarket (Piotr i Paweł). Będą również restauracje i kawiarnie. Kiedy otwarcie? Już w październiku. Serdecznie zapraszamy wszystkich miłośników mody, ale nie tylko. Również tych, którzy chcą szybko i sprawnie uzupełnić garderobę. W MODO nie będzie wąskich gardeł i obowiązku odwiedzenia wszystkich sklepów po drodze do wybranego. Jednopoziomowa powierzchnia, wiele wejść, czytelne oznakowanie centrum oraz ponad 1000 miejsc parkingowych ułatwią poruszanie się po centrum. Nowy sezon jesienno-zimowy na pewno warto rozpocząć u nas w MODO Domy Mody. our clients. High-quality fashion at reasonable prices. Only 8% of visitors to large shopping malls actually do any shopping there. The rest drink coffee, go to the movies, or walk around the centre. There are twice as many boutiques at MODO and we offer no entertainment. We estimate that the visitor-tobuyer conversion rate will stand at at least 20%. Which brands will we find at MODO? We have collections of more than a hundred designers. MODO will present big, international brands like Lagerfeld, Versace or Braccalini and Polish ones, including BezAle, Tiffi or Redi Fashion. Our range will also include hand-picked, less known high quality Polish, Italian, French, German, Danish or Spanish fashion brands. MODO’s line-up will be complemented by hairdressers and beauty parlours, newsagents, travel agencies, service outlets, cafe bars, restaurants and a supermarket (Piotr i Paweł). When will you open? This October. We would like to invite all fashion fans, but not only them. It’s a perfect place for people who want to revamp their wardrobe fast and hassle free. There will be no bottlenecks at MODO and visitors will not have to walk past all stores en route to the boutique of their choice. It’s a singlestorey facility - multiple entrances; clear signage and more than 1,000 parking spaces will definitely facilitate navigation across MODO which is worth visiting before the new autumn and winter season. Materiał powstał przy współpracy z Devin Investments Sp. z o.o. The article was written in cooperatione with Devin Investments Sp. z o.o. www.modo.dm

TA K E A L O O K

jesień

W STYLU RETRO retro look KTÓRA Z KOBIET NIE MARZY, BY CHOĆ RAZ POCZUĆ SIĘ JAK GWIAZDA KINA LAT 40. CZY 50.? LUKSUS I ELEGANCJA W STYLU OLD HOLLYWOOD NIGDY NIE PRZESTAJE BYĆ TRENDY. ❚ YOU’D BE HARD PRESSED TO FIND A LADY WHO WOULD NOT LIKE TO LOOK LIKE A 1940S OR 1950S MOVIE STAR AT LEAST ONCE IN A WHILE? THE LUXURIOUS AND ELEGANT OLD HOLLYWOOD-STYLE IS ALWAYS EN VOGUE. zdjęcia | photos by profimedia

sukienka LOUIS VUITTON, torebka DIOR, okulary przeciwsłoneczne DVF EYEWEAR, rękawiczki LaCRASIA ❚ dress by LOUIS VUITTON, handbag by DIOR, sunglasses by DVF

EYEWEAR, gloves by LaCRASIA sukienka DIOR, pierścionek i bransoletka MIKIMOTO ❚ dress by DIOR, ring and bracelet by MIKIMOTO

©CREDITS

TA K E A L O O K

jesień

koszula i spodnie

©CREDITS

MICHAEL KORS, baleriny CHRISTIAN LOUBOUTIN, naszyjnik TONY DUQUETTE BY HUTTON WILKINSON, okulary L.A. EYEWORKS ❚ shirt and trousers by MICHAEL KORS, flats by CHRISTIAN LOUBOUTIN, necklace by TONY DUQUETTE BY HUTTON WILKINSON, glasses by L.A. EYEWORKS

©CREDITS

jesień

©CREDITS

TA K E A L O O K

bluzka, spódnica i buty LOUIS VUITTON, torebka LANVIN, pierścionek TONY DUQUETTE BY HUTTON WILKINSON, okulary przeciwsłoneczne L.A. EYEWORKS ❚ top, skirt and shoes by LOUIS VUITTON, clutch by LANVIN, ring by TONY DUQUETTE BY HUTTON WILKINSON, sunglasses by L.A. EYEWORKS sweter DIANE VON FURSTENBERG, body DOLCE & GABBANA, torebka AMBROSI ABRIANNA, pierścionek VERDURA, okulary przeciwsłoneczne L.A. EYEWORKS ❚ sweater by DIANE VON FURSTENBERG, bodysuit by DOLCE & GABBANA, bag by AMBROSI ABRIANNA, ring by VERDURA, sunglasses by L.A. EYEWORKS

M U S T H AV E

dla niej

Po letnim szaleństwie barw moda wraca do stonowanych odcieni i stylizacji. Znów kochamy szlachetne brązy i szarości, ale w tym sezonie koniecznie z błyszczącym akcentem glamour. 3

BARWY JESIENI

shades of autumn After the summer extravaganza of colours, fashion revisits subdued shades and styles. We fall in love again with fine browns and greys which this season must be coordinated with glitzy touches of glamour. 5 6

1. THE CASE FACTORY Skórzane etui na iPhone'a 6, ok. 600 zł 2. LUXE Komplet przewodników po Londynie, Paryżu, Mediolanie, Nowym Jorku i Sydney, ok. 190 zł 3. IAM BY ILEANA MAKRI Pozłacany naszyjnik z brylantami i emalią, ok. 1430 zł 4. TOM FORD BEAUTY Eau de Parfum – Black Orchid, 50 ml, ok. 380 zł 5. SOLAR Sukienka, 799 zł 6. FENDI Okulary przeciwsłoneczne ozdobione kryształkami, ok. 1575 zł 7. KAZAR Buty, 649 zł 8. KAZAR Torebka, 549 zł 9. GIVENCHY Chusta z rottweilerami, ok. 1470 zł ❚ 1. THE CASE FACTORY Lizard-effect leather iPhone 6 case, €145 2. LUXE City guides for London, Paris, Milan, New York and Sydney, €45 3. IAM BY ILEANA MAKRI Gold-plated, diamond and enamel necklace, €340 4. TOM FORD BEAUTY Eau de Parfum – Black Orchid, 50ml, €90.71 5. SOLAR Dress, approx. €190 6. FENDI Crystal-embellished cat-eye acetate sunglasses, €375 7. KAZAR Shoes, approx. €154 8. KAZAR Bag, approx. €130 9. GIVENCHY Rottweiler scarf, €350

©CREDITS

M U S T H AV E

A panama hat, a shaving brush, a vintage-style suitcase... This is the style of Agatha Christie’s characters. Is there the Orient Express waiting on the platform? There may be, but a Dreamliner will be quicker.

dla niego

Z NUTKĄ N O S TA L G I I a touch of nostalgia 4

Kapelusz panama, pędzel do golenia, walizka jakby vintage… W takiej stylizacji można zagrać bohatera powieści Agathy Christie. A jeśli do tego Orient Express czeka na peronie? Jednak szybszy będzie Dreamliner.

1. DANIEL WELLINGTON Zegarek, ok. 742 zł 2. D.R. HARRIS Komplet przyborów do golenia, ok. 1050 zł 3. KINGSMAN Lock & Co Hatters, kapelusz panama, ok. 1470 zł 4. TOP SECRET Koszula, 99,99 zł 5. GUCCI Pasek, ok. 1030 zł 6. GLOBE-TROTTER Walizka, ok. 5360 zł 7. WITTCHEN Mokasyny, 429 zł ❚ 1. DANIEL WELLINGTON Classic Cambridge watch, $195 2. D.R. HARRIS Four piece shaving set, €250 3. KINGSMAN Lock & Co Hatters grosgrain-trimmed panama hat, €350 4. TOP SECRET Shirt, approx. €24 5. GUCCI Striped webbed leather belt, €245 6. GLOBE-TROTTER Suitcase, €1,275 7. WITTCHEN Loafers, approx. €102

100

bawełniana bluza SILVIAN HEACH, dżinsy z aplikacjami MONOCROM, parka MAX&CO, kapelusz PANIZZA, buty MOU ❚ cotton jumper SILVIAN HEACH, jeans with applique MONOCROM, parka MAX&CO, hat PANIZZA, shoes MOU sweter UNITED COLORS OF BENETTON, podkoszulek z lureksu GENTRYPORTOFINO, wełniana czapka ZADIG & VOLTAIRE ❚ sweater UNITED COLORS OF BENETTON, Lurex top GENTRYPORTOFINO, woolen hat ZADIG & VOLTAIRE,

101

C U LT U R E

Książeczka wygląda znajomo? Nic dziwnego, to druga część hitowej kolorowanki „Tajemny ogród” tej samej autorki.

nasze rekomendacje

POMALUJ MI ŚWIAT

colour my world

Niesamowita, pełna przygód, zagadek i podchodów książka do kolorowania. Mali artyści mają tu za zadanie wypełnić odpowiednie pola barwami oraz znaleźć magiczne przedmioty, dzięki którym poznają sekret zamku ukrytego w tytułowym lesie. ❚ An awesome colouring book packed with adventures, riddles and games. Your little artists can fill in the various fields with different colours to find the magical objects that will unveil the secret of the enchanted castle hidden in the forest. Johanna Basford Zaczarowany las | Enchanted Forest, Nasza Księgarnia

AGENTKA

TEMAT: DOM the house as art

the agent

Czy miejsce zamieszkania to coś więcej niż cztery ściany z łóżkiem, łazienką, kuchnią i szafą? Jak najbardziej. Przekonują o tym artyści, którzy pokazują dom jako środek do poszukiwań artystycznych, przekraczania granic architektury oraz wyobraźni. ❚ Is a home merely a place to live in? Or is there more to it than four walls, a bed, a bathroom, a kitchen and a wardrobe? Absolutely – at least according to those artists who present the house as a means of artistic expression that crosses the boundaries of architecture and imagination. do | until 6.03.2016 Endless House: Intersections of Art and Architecture, MoMA, Nowy Jork/New York

BOOKS MUSIC FILM THEATRE

Bycie stróżem prawa nie jest zadaniem bezpiecznym – o tym wiedzą wszystkie agentki FBI. Ale tego, że śledztwo może im kazać przejść na ciemną stronę mocy, nie mówił nikt. Mocny, świetne przyjęty na festiwalu w Cannes dramat kryminalny z Emily Blunt, Benicio del Toro i Joshem Brolinem. ❚ FBI women agents realise that being the guardian of the law is not the safest of jobs. But no one has ever told them that an investigation may force them to take a trip to the dark side. An enthralling crime drama starring Emily Blunt, Benicio del Toro and Josh Brolin. Sicario, reż. | dir. Denis Villeneuve, premiera | premieres 25.09

ZMYSŁOWA PIĘKNOŚĆ

Jednym z najwyśmienitszych i najbardziej charakterystycznych malarzy włoskiego renesansu był Sandro Botticelli. Do dziś inspiruje artystów, co pokaże ta wystawa. Obok jego płócien znalazło się na niej 150 prac zrobionych pod wpływem jego stylu lub w hołdzie Botticellemu. ❚ Sandro Botticelli was one of the definitive and most distinctive painters of the Italian Renaissance. Even contemporary artists find inspiration in Botticelli, as can be seen in this exhibition. The master’s canvasses are displayed alongside 150 works influenced by his style or created in homage to him. do | until 24.01.2016 The Botticelli Renaissance, Gemaldegalerie, Kulturforum, Berlin

102

Madonna często pojawiała się na płótnach mistrza Botticellego. Tu w otoczeniu lilii i ośmiu aniołów.

sensuous beauty

Carpe Diem- pozwól sobie na piękno!

Carpe Diem- let yourself be beautiful! Wraz z wiekiem skóra odmawia nam posłuszeństwa, obserwujemy jak traci jędrność, staje się wiotka i mało elastyczna. Do niedawna, jedyną przynoszącą skuteczne rezultaty, metodą walki z wyraźnymi oznakami zwiotczenia skóry była chirurgia plastyczna. Dziś, dzięki rozwojowi medycyny estetycznej powstała całkiem nowa kategoria zabiegów, które bezinwazyjnie i skutecznie zwalczają efekty zwiotczenia skóry. Neauvia to zupełnie nowa gama wypełniaczy. Są one pierwszą na rynku polskim linią organicznych wypełniaczy Neauvia ORGANIC przeznaczoną do wypełnienia i korekcji twarzy i ciała, pobudzania wytwarzania kolagenu oraz regeneracji skóry. Dodatkowa zawartość Hydroksyapatytu wapnia pozytywnie wpływa na elastyczność i grubość skóry. Używamy ich do modelowania objętościowego, jak i poprawy nawilżenia oraz napięcia skóry. Z uwagi na nadzwyczajną lepkość użytego hydrożelu produkty dłużej zachowują trwałość. Możemy podawać za pomocą kaniluki w postaci nici hialuronowych tworzących stelaż napinający skórę lub miejscowo w celu wymodelowania policzków i owalu twarzy. Z myślą o jak najszybszej regeneracji i pełnej satysfakcji naszych pacjentów po zabiegach z zakresu medycyny estetycznej proponujemy terapię produktami Neauvia Cosmeceuticals. Należą do nich krem pielęgnacyjny, regenerujący podkład i masa oraz system Neauvia Peel. Wystarczy jeden zabieg, aby przywrócić Twojej twarzy młodzieńczy kontur i nadać jej atrakcyjny wygląd. Marzenia wielu kobiet spełnia Centrum Medycyny Estetycznej Carpe Diem!

With age skin looses its firmness, elasticity and becomes flabby. Until recently, the only way to fight against the skin aging was plastic surgery. Not anymore. Thanks to the development of aesthetic medicine, a new category of non-invasive and effective treatments has been created. Neauvia is a completely new choice of fillers. Dr Magdalena Opadczuk i aktorka Magdalena Schejbal. The Neauvia Organic fillers are the first lines on the polish market which remodel the shape of the face and body, stimulate the production of collagen and rejuvenate the skin. The additional ingredient calcium hydroxyapatite improves the elasticity and thickness of the skin. We strongly recommend this brand for volumetric treatments and moisturizing therapy. Because of the unique viscosity of Neauvia hydrogel these products are more long lasting. Volumetric fillers of hyaluronic acid which can be injected by caniula in the foam of hyaluronic threads or to build up the cheek area and lift the skin. One treatment will restore the volume of the skin and revitalize the whole face giving you the young and attractive look. In view of quick recovery and complete satisfaction of our patients after treatments in aesthetic medicine we offer therapy with products Neauvia Cosmeceuticals. These include creams, regenerating make-up, mask, and system Neauvia Peel. Your dreams can come true with Aesthetic Medicine Centre Carpe Diem!

Na hasło Kaleidoscope oferujemy 20 % rabatu na zabiegi z użyciem kwasu hialuronowego. Oferta dotyczy cen regularnych i jest ważna do 30.09.2015 r.

Please quote Kaleidoscope to receive the 20% discount on treatments with hialuronic acid. Offer applies only to regular prices and it is valid until 30.09.2015 r.

Carpe Diem Centrum Medycyny Estetycznej Al. KEN 98 lok U 17, 02-777 Warszawa Tel. 608 888 888 • www.carpediem-klinika.pl

CarpeDiem_Kaleidoscope_1509.indd 3

WELCOME

tO thE nEW hOtEL in Gdynia Jerzego Waszyngtona 19; Gdynia +48 58 743 07 00; hotel@courtyardgdynia.com

Wyłączny dystrybutor: ITP S.A. ul. Domaniewska 37, 02-672 Warszawa tel +48 722 008 002, www.itpsa.pl, www.neauvia.pl

8/11/15 9:28 AM

C U LT U R E

nasze rekomendacje

W NOWYM ŚWIETLE

in a new light

Wystawa Limelight wzięła tytuł od słynnego filmu Charliego Chaplina. Autorzy składających się na nią zdjęć pokazali w nietypowych pozach oraz momentach między innymi słynny kwartet z Liverpoolu, czyli The Beatles, Pabla Picassa i Mariah Carey. ❚ The Limelight exhibition takes its name from the famous Charlie Chaplin movie. The Beatles, Pablo Picasso and Mariah Carey and others are presented in unusual poses and at unguarded moments.. do | until 31.10 Limelight, hotel Sofitel Warsaw Victoria

BOOKS MUSIC FILM THEATRE

This is how Michael Caine and Harvey Keitel spend their holidays.

MOCNA CODA

remastered coda

Sugar Mama, Baby Come On Home oraz niepublikowana wcześniej piosenka St. Tristan’s Sword oraz pięć innych utworów trafiło na odnowiony, czyli zremasterowany krążek Led Zeppelin. Pracę nadzorował sam Jimmy Page, więc nowa Coda powstała pod okiem mistrza. ❚ Sugar Mama, Baby Come On Home and the never before released track St. Tristan’s Sword, along with five other tunes, are featured on this remastered Led Zeppelin album. The process was supervised by none other than Jimmy Page, so the new Coda is literally “remastered”. Led Zeppelin, Coda, Warner Music Poland

UROKI WIEKU DOJRZAŁEGO the beauty of life Rok temu zachwycaliśmy się Wielkim pięknem, teraz wszystkie filmowe zmysły opanuje nowy film Paola Sorrentina. Bohaterowie to, bardzo przekornie, dwaj dobiegający osiemdziesiątki przyjaciele, którzy ruszają na wakacje w Alpy. Wesołe jest życie staruszków. ❚ After mesmerizing us with The Great Beauty last year, Paolo Sorrentino has something new to hold our senses captive. The plot revolves around two octogenarian friends holidaying in the Alps. The joys of ageing. Młodość | Youth, reż. | dir. Paolo Sorrentino, premiera 18 września

BOHATERKA PRZEŻYŁA the survivor

David Lagercrantz, Millennium. Co nas nie zabije | What doesn’t kill you, Czarna Owca

104

Salander znów dowiedzie, że jest wyśmienitą hakerką, a Mikael wpadnie w kłopoty z powodu dziennikarskiej misji.

Przed wypadkiem był wiecznie zirytowany i rozdrażniony. Po nim Edward (Robert Więckiewicz) zaczął cieszyć się drobiazgami, doceniać bliskich i wszystko, co go otacza. Niezwykle pozytywny debiut reżyserski znanego operatora Jerzego Zielińskiego. ❚ Edward (Robert Więckiewicz) was constantly irritated and anxious before the accident. After that, he began to take joy in little things, and appreciate his relatives and the world around him. This is an extremely positive directing debut of Jerzy Zieliński, a celebrated director of photography. Król życia, reż. | dir. Jerzy Zieliński, premiera | premieres on 25.09

Choć wyśmienity pisarz Stieg Larsson zmarł przed publikacją trzeciej części kryminału Millennium, jego dzieło żyje. Nowy autor opowiada dalsze losy duetu Blomkvist i Salander. ❚ The famous writer Stieg Larsson might have died before the third novel in his Millennium trilogy was published, but the saga lives on. Blomkvist and Salander will now carry on under a new author.

NOWE ŻYCIE EDWARDA

edward’s turning over a new leaf

Szyjemy: • garnitury, koszule, kostiumy i bluzki • marynarki, spodnie, spódnice i kamizelki • smokingi, fraki, surduty oraz buty męskie Zapewniamy: • najwyższą jakość szycia • nienaganne dopasowanie do sylwetki • doskonałe tkaniny włoskie i brytyjskie • piękne dodatki Mercer Warszawa, ul. Nowogrodzka 42 warszawa@mercer-fashion.pl mob: 604 40 90 66, tel./fax: 22 629 04 00 Mercer Poznań, ul. Kantaka 1 poznan@mercer-fashion.pl mob: 664 34 36 06, tel./fax: 61 816 94 97 www.mercer-fashion.pl

1-2 hor do Chip.indd 1 Mercer Kaleidoscope_0915.indd 1

SKUTECZNE USUWANIE TATUAŻY JEST JUŻ MOŻLIWE Polski debiut najbardziej zaawansowanego na świecie lasera do usuwania tatuaży

Laser PicoSure® amerykańskiej firmy Cynosure®, to prawdziwy przełom w skutecznym usuwaniu tatuaży. Jako jedyny na świecie stosuje opatentowaną technologię pikosekundowego impulsu - PressureWave™ . Emituje ona bardzo krótko trwający impuls, który powoduje fotomechaniczne uszkodzenie pigmentu. Rozdrobniony barwnik jest metabolizowany i wydalany z organizmu. Zabiegi urządzeniem PicoSure są bezpieczne, efektywne i małoinwazyjne, a co ważne, nie pozostawiają blizn i nie wymagają okresu rekonwalescencji.

dr Krzysztof Miracki, Klinika Miracki

PicoSure to gwarancja skuteczności w: › usuwaniu tatuaży przy wykonaniu znacznie mniejszej ilości zabiegów w porównaniu z innymi laserami › usuwaniu melasmy i przebarwień › usuwaniu rozstępów i blizn, w tym potrądzikowych › redukcji zmarszczek i poprawie jędrności skóry

To prawdziwa przyjemność móc pracować z technologią, która gwarantuje efektywność zabiegów przy zachowaniu absolutnego bezpieczeństwa i komfortu dla pacjenta. Klinika Miracki jako pierwsza w Polsce oferuje skuteczną metodę usuwania tatuaży za pomocą urządzenia PicoSure.

Wyłączny dystrybutor: ITP S.A. ul. Domaniewska 37, 02-672 Warszawa, tel +48 722 008 002, www.itpsa.pl

Klinika Miracki Al. KEN 54, 02-797 Warszawa, tel +48 605 905 608, www.klinikamiracki.pl

8/12/15 12:15 1:08 PM 8/12/15

GOOD ADDRESS

nasze rekomendacje

LUXURY ZONE

Klinika Chirurgii Plastycznej mieści się w zaciszu warszawskiego Starego Mokotowa. 3

1. NA RYBY? DO SOPOTU fish heaven in Sopot Restauracja Morska z dnia na dzień zdobywa coraz liczniejsze grono miłośników. Proponuje najbogatszą ofertę dań z rybami i owocami morza wśród sopockich restauracji, ale nie zapomina o amatorach steków. A to wszystko w pomysłowo zaaranżowanym wnętrzu. Morską cenią zarówno goście odwiedzający Sopot, jak i mieszkańcy Trójmiasta. ❚ The Morska Restaurant is fast gaining devotees. The restaurant offers the widest range of fish and seafood dishes of any restaurant in Sopot. Oh, and steak lovers have not been forgotten either. The ingeniously arranged interiors are yet another draw. The Morska is popular with visitors to Sopot and Tri-city residents alike. morska.com.pl

2. ZATRZYMAĆ CZAS stop the clock Dla wszystkich, którzy chcą trwale skorygować sylwetkę i zachować młody wygląd, idealnym rozwiązaniem jest wizyta w Klinice Cosmopolitan. Można tu zasięgnąć konsultacji wysokiej klasy specjalistów i poddać się zabiegom z zakresu medycyny i dermatologii estetycznej, kosmetologicznym, a także modelującym sylwetkę. ❚ Cosmopolitan Clinic is the place to go if you want your body to stay toned and your appearance to remain youthful. You can consult highly qualified specialists or you can opt for aesthetic medicine or dermatology, cosmetology, or body sculpting. cosmopolitanklinika.pl

3. TAM RODZI SIĘ PIĘKNO where beauty is born

4. Z WIDOKIEM NA MORZE a room with a view

Klinika Chirurgii Plastycznej La Perla z nowoczesną salą operacyjną i sprzętem hi-tech oferuje zabiegi od nieinwazyjnej kosmetologii, przez medycynę estetyczną, po chirurgię plastyczną. Klinika jest liderem w Polsce w wykonywaniu zabiegów liposukcji Body Jet. Najwyższej klasy specjaliści wyczerpująco odpowiedzą na pytania klientów. ❚ La Perla Plastic Surgery Clinic has a modern operation theatre and high-tech equipment, and offers a wide range of treatments ranging from non-invasive cosmetology to aesthetic medicine and plastic surgery. La Perla is number one in Poland for Body Jet-assisted liposuction treatments. All your questions will be answered in full by leading specialists.

Zaletą hotelu Courtyard by Marriott Gdynia Waterfront jest lokalizacja w centrum Gdyni, w odległości zaledwie 350 m od piaszczystej plaży, 2,5 km od dworca kolejowego i 25 km od Portu Lotniczego im. Lecha Wałęsy w Gdańsku. Hotel posiada 200 komfortowo wyposażonych pokoi z widokiem na morze i nowoczesne centrum konferencyjne. ❚ One of the main advantages of the Courtyard by Marriott Gdynia Waterfront is its location in central Gdynia, only 350 metres from the beach, 2.5 km from the railway station, and 25 km from Lech Wałęsa Airport in Gdańsk. The hotel offers 200 comfortably fitted rooms overlooking the sea and a modern conference centre.

klinikalaperla.pl

106

marriott.com/hotels/travel/gdncycourtyard-gdynia-waterfront/

JAKOŚĆ NASZEGO ŻYCIA ZALEŻY OD NAS, NIE WYBIERAMY SOBIE GENÓW, ALE MOŻEMY ZROBIĆ UŻYTEK Z TEGO, CO NAM DANO, WZMACNIAJĄC ATUTY I UKRYWAJĄC WADY. STARZENIE JEST CZĘŚCIĄ ŻYCIA, ALE BYCIE STARYM TO NASZ WYBÓR. Odpowiednio dobrana prewencja starzenia: suplementacja dietetyczna i hormonalna mogą zapobiec zmianom degeneracyjnym skóry i zapobiec rozwojowi chorób przewlekłych. Program regeneracji skóry kwasem hialuronowym, zabiegami laserowymi, osoczem zawierającym komórki macierzyste przywraca młodość skórze i nam dobre samopoczucie.

Modelowanie sylwetki Dietetyka p/zapalna Genodiet Filamenty PDO Osocze z komórkami macierzystymi

Fraxel Thermage Thermaclinic Kwas hialuronowy Lifting bez skalpela

Boston Clinic, Na Uboczu 28C/6, 02-791 Warszawa, tel. +48 602464202, recepcja@bostonclinic.pl, www.bostonclinic.pl We speak English

BostonClinic_K_0615.indd 1

Dr Agnieszka Sura Anti-aging, dermatologia i medycyna estetyczna

5/7/15 3:48 PM

GOOD ADDRESS

nasze rekomendacje

LUXURY ZONE

Odwiedzając salony iSpot, klient może przetestować i dopasować do swoich potrzeb każde z dostępnych, najnowocześniejszych na świecie rozwiązań.

1. IDŹ ZA DOBRYM DESIGNEM follow good design

2. POD JEDNYM DACHEM under one roof

3. W SIELSKIM KLIMACIE idyll in the city

4. APPLE W ROLI GŁÓWNEJ apple in the spotlight

Folow me to miejsce na warszawskim Powiślu, którego nie można ominąć, ceniąc jakość i dobry design. Teraz w nowym, większym wnętrzu firma poszerzyła swoją ofertę. Oprócz butów Mauro Leone, Mellow Yellow i Bagllerina są tu kolekcje ubrań polskich projektantów, torebki i biżuteria, m.in. koronkowe bransoletki Cruciani, światowy modowy bestseller. ❚ Follow me, in the Warsaw district of Powiśle, is a mecca for lovers of quality and good design. The new, bigger store offers a wider range of clothing and shoes by Mauro Leone, Mellow Yellow and Bagllerina brands, well as collections by Polish designers, and bags and jewellery, including Cruciani lace bracelets, an international must have.

Jego szklany dach o powierzchni ponad hektara jest najbardziej rozpoznawalnym elementem architektonicznym śródmieścia Warszawy. W centrum handlowym Złote Tarasy działa kilkadziesiąt restauracji i kawiarni oraz ponad 200 sklepów. Na pięciu poziomach centrum znajdują się salony światowych marek. Na kinomanów czeka osiem sal Multikina. ❚ The Złote Tarasy shopping mall has more than 200 stores and dozens of restaurants, and its glazed roof, which spans more than a hectare, has made it an architectural landmark of central Warsaw. The centre’s five floors house the showrooms of world renowned brands and there are eight Multikino screens for movie buffs.

Miłośnicy kuchni włoskiej znajdą tu nie tylko najlepsze dania przygotowane na bazie oryginalnych włoskich produktów, lecz także spokój i wytchnienie od zgiełku miasta. Po sąsiedzku znajdują się rozrywkowy klub Arco z 32 torami bowlingowymi i grill & bar Osada, czyli biesiadny obiekt, który wprowadza gości w klimat wiejskiej sielanki. ❚ Lovers of fine Italian cuisine can now enjoy exquisite dishes made from original Italian products in a peaceful atmosphere far removed from the hubbub of a busy city. The restaurant is next to the Arco Club, which has 32 bowling lanes, and the Osada Grill & Bar, a diner with a bucolic ambience.

iSpot Apple Premium Reseller to sieć salonów z pełną ofertą firmy Apple oraz firm trzecich specjalizujących się w tworzeniu produktów komplementarnych do iPodów, iPhone’ów, iPadów oraz Maców. Spełnia restrykcyjne wymogi międzynarodowego programu Apple Premium Reseller. ❚ iSpot Apple Premium Reseller is a chain of stores that offer the complete range of products from Apple and brands that specialise in complementary products for iPods, iPhones, iPads and Macs. The chain meets the strict requirements of the Apple Premium Reseller programme.

follow-me.com.pl

108

zlotetarasy.pl

ispot.pl

restauracjanavona.pl © M . P.

©CREDITS

Dołącz do nas! Join us! facebook.com/URODAkosmetyki

www.urodapolska.eu

www.sklep.urodapolska.eu109

GOOD JOB

tacit

NAJLEPSZE MIEJSCE D O Ż YC I A the best places to live W SERCU WARSZAWY POWSTAŁ BUDYNEK COSMOPOLITAN, W KTÓRYM KOSMOPOLICI ZNAJDĄ WSZYSTKO, CZEGO IM POTRZEBA – MÓWI KAROLINA KAIM, PREZES TACIT INVESTMENT. ❚ THERE IS A BUILDING IN THE HEART OF WARSAW WHERE CITIZENS OF THE WORLD CAN FIND EVERYTHING THEY NEED – SAYS KAROLINA KAIM, PRESIDENT OF TACIT INVESTMENT.

Czy ludzie chcą mieszkać w centrach takich miast jak Warszawa? Okazuje się, że tak. W czerwcu ukazał się raport Urban Land Institute, który bada miasta i zjawiska z nimi związane w Ameryce i Europie. Przedstawione w nim badania potwierdzają tezę o reurbanizacji i powrocie mieszkańców z przedmieść do centrów miast. Co więcej, od kilku lat ponad połowa mieszkańców Ziemi mieszka już w miastach, a wedle prognoz ONZ do 2050 r. ta proporcja dojdzie do dwóch trzecich. Tendencja wskazuje, że naszych potencjalnych klientów będzie przybywać, a nasza wieża daje taką jakość, której nie znajdzie się nigdzie indziej w Polsce. Czemu tak wyjątkowy budynek jak Cosmopolitan Twarda 2/4 wybudowaliście akurat przy placu Grzybowskim? Bo to najlepsze miejsce do życia w Warszawie: ścisłe centrum, a jednocześnie oaza spokoju w sercu miasta. Ta lokalizacja zapewnia najwyższą jakość życia. Plac jest placem w pełnym tego słowa znaczeniu – nie jest parkingiem ani nie pełni tylko funkcji ronda, jak większość warszawskich placów. Jest przestrzenią, w której się żyje i spędza czas, korzystając z udogodnień i możliwości, jakie daje. A lokalizacja jest tak dobra, że nasi mieszkańcy mogą na spotkania biznesowe, do restauracji, teatrów czy klubów chodzić piechotą. Mogą korzystać ze wszystkich dobrodziejstw sąsiedztwa na przykład Dworca Centralnego oraz centrum han-

110

KAROLINA KAIM, PREZES TACIT INVESTMENT

Do people want to live in the centre of cities like Warsaw? It just so happens they do. The Urban Land Institute, which studies American and European cities, and the phenomena associated with them, published a report in June, which has a study showing that we are witnessing re-urbanisation and a movement from suburbia back to the city centre. On top of that, more than half the world’s population has been living in cities for several years and UN projections indicate that this will increase to two-thirds by 2050. This trend confirms that

we will have more and more prospective clients. And our tower offers quality that you won’t find anywhere else in Poland. What made you choose Grzybowski Square for an exceptional building like Cosmopolitan Twarda 2/4? Because it’s the best place to live in Warsaw – it’s a tranquil enclave right in the heart of the city. This location guarantees the best possible quality of life. It’s a square in every sense of this word. It’s not a parking lot or a roundabout like most squares in Warsaw. This is a place where you can live and enjoy the amenities and prospects it has to offer. It’s a great location. Our residents can walk to business meetings, restaurants, theatres and clubs. They can enjoy all the neighbourhood has to offer, including the proximity of the Central Railway Station and Złote Tarasy shopping mall without being exposed to crowds or noise in the immediate vicinity. What makes the building so special? We sell turnkey (completed) apartments and offer high quality finishes and fittings. The fully glazed facade offers a sweeping view of the city skyline. Huge opening windows fill the interiors with light and let fresh air in. The entire fourth floor has been set aside as a leisure area. This gives our residents somewhere to relax and work out, as well as an impressive terrace. Everything is tailored to their needs.

rozmawia | interview by piotr gozdowski

dlowego Złote Tarasy, ale nie są narażeni na towarzyszące im tłok i hałas. Co decyduje o unikalności samego budynku? Sprzedajemy gotowe (pod klucz) apartamenty, oferując naszym klientom wysokiej jakości wykończenie i wyposażenie. Całkowicie przeszklona elewacja pozwala podziwiać zachwycającą panoramę stolicy. Ogromne otwierane okna maksymalnie doświetlają wnętrza oraz zapewniają dostęp świeżego powierza. Całe IV piętro przeznaczyliśmy na przestrzeń rekreacyjną dla mieszkańców, oddając do ich wyłącznej dyspozycji strefę wypoczynku, fitness oraz imponujący taras. Wszystko dopasowane do ich potrzeb. Rozmawialiśmy o placu Grzybowskim i jego wyjątkowości. A jak najbliższe otoczenie Cosmopolitana wpływa na komfort życia? Tak jak apartamenty, które oddajemy kompletnie urządzone i wyposażone, podobnie dopieszczamy każdy element części wspólnych oraz parteru. Chcemy, aby nasi mieszkańcy dostawali nie tylko rzecz najwyższej klasy, ale też taką, której nie znajdą nigdzie indziej. Wokół budynku jest dopasowana zieleń, pracujemy nad wyjątkowym oświetleniem i elementami małej architektury, choćby odpowiednimi stojakami na rowery, bo zdarzają się goście, którzy w odwiedziny przyjeżdżają rowerami o wartości porównywalnej do małego samochodu. Meble na nasz taras zostały zaprojektowane specjalnie do tego miejsca, a centralne miejsce na patio przeznaczyliśmy na instalację artysty o międzynarodowej renomie. Budynek jest już zamieszkany od dłuższego czasu. Czy mieszkańcy mogą oczekiwać jeszcze jakichś nowinek w najbliższej przyszłości? Obecnie w budynku najwięcej dzieje się na parterze, który w całości przeznaczyliśmy na lokale gastronomiczne. Postawiliśmy na taki miks, aby można było znaleźć potrawy z różnych stron świata. Otwarty jest już city SAM oferujący witalne posiłki bazujące na naturalnych produktach. Za chwilę będziemy mieli wyjątkowe delikatesy La Fromagerie, Ceviche Bar by Martin Gimenez Castro, restaurację Benihana specjalizującą się w stylu teppanyaki, unikalną cukiernię

i herbaciarnię Odette Tea Room oraz Wine Taste by Kamecki. Dobierając lokale, staraliśmy się zachować kosmopolityczny charakter budynku oraz najwyższą jakość – zarówno jeśli chodzi o potrawy, serwis, jak i wystrój oraz urządzenie wnętrz. W Cosmopolitan zagościła już na stałe sztuka. Oprócz instalacji na patio organizujemy ekskluzywne wydarzenia artystyczne, tylko dla naszych mieszkańców i ich gości, a są to artyści z najwyższej światowej półki. Nasi mieszkańcy mają wszystko oprócz czasu, są bardzo mobilni, cały czas w podróży, więc tworzymy im interesujący mikroświat w naszym apartamentowcu. A jeśli ktoś chciałby to wszystko, tylko w bardziej kameralnym wydaniu, to za rok kończymy realizację Rezydencji Park Lane przy Łazienkach, na Podchorążych 83. Zaspokajamy wszystkie gusta. ■ Tekst powstał przy współpracy z Tacit Investment.

be decorated with an installation by a world-famous artist. The building has been occupied for some time. Can the residents expect any more innovations in the near future? Most of our efforts are focused on the ground floor, which is going to house exclusive cafes and restaurants. We’ve decided on a mix that will offer dishes from different parts of the world. The City SAM bar offering vitality-boosting meals based on natural products is already open. We’re soon going to have an exceptional deli La Fromagerie, Ceviche Bar by Martin Gimenez Castro, a Benihana restaurant serving teppanyaki style dishes and a unique patisserie and tea house Odette Tea Room and Wine Taste by Kamecki wine bar. We’ve selected restaurants and shops that will maintain the cosmopolitan character of the building and underscore its premium quality – both in terms

TO NAJLEPSZE MIEJSCE DO ŻYCIA W WARSZAWIE: ŚCISŁE CENTRUM, A JEDNOCZEŚNIE OAZA SPOKOJU W SERCU MIASTA. TA LOKALIZACJA ZAPEWNIA NAJWYŻSZĄ JAKOŚĆ ŻYCIA. IT’S THE BEST PLACE TO LIVE IN WARSAW – IT’S A TRANQUIL ENCLAVE RIGHT IN THE HEART OF THE CITY. THIS LOCATION GUARANTEES THE BEST POSSIBLE QUALITY OF LIFE.

We discussed Grzybowski Square and its uniqueness. How do the Cosmopolitan’s immediate surroundings affect comfort of life? We hand over fully furnished and fitted apartments and add finishing touches to each and every element of the shared space and the ground floor. We don’t just want to provide our residents with a premium-quality product, but a product that is not available anywhere else. The building is surrounded by matching greenery. We’re working on special lighting and street furniture, including bike racks, as some visitors arrive on bikes that can cost as much as a small car. We have custom-made terrace furniture and the central part of the patio is going to

of menu and service, and interior design and furnishings. Art is a constant theme at the Cosmopolitan Tower. Apart from the installation on the patio, we’re staging exclusive art events – and not just for our residents and their guests – featuring world-class artists. Our residents have everything except time. They are extremely mobile and constantly travelling. That’s why we’ve created this exciting microuniverse in the tower for them. If you’d like to have the same thing, only in a more intimate setting, our Park Lane Residence at 83 Podchorążych St, near Łazienki Park, is slated for completion next year. We can cater for all tastes. ■ The article was written in cooperation with Tacit Investment.

111

GOOD JOB

transport

NIE MA LOGISTYKI BEZ TECHNOLOGII no logistics without technolog y DO NIEDAWNA TEMATAMI W BRANŻY TSL BYŁY: ROZWÓJ INFRASTRUKTURY, ROZWIĄZANIA PROEKOLOGICZNE CZY KONSOLIDACJA BRANŻY. TERAZ NA CZOŁO WYSUWA SIĘ TECHNOLOGIA ZE WSZECHOBECNYM INTERNETEM, BEZ KTÓREGO ANI RUSZ. ❚ INFRASTRUCTURE DEVELOPMENT, GREEN SOLUTIONS AND CONSOLIDATION WERE THE HOT TOPICS IN THE TRANSPORT/FREIGHT/LOGISTICS (TFL) INDUSTRY UNTIL RECENTLY. BUT NOW TECHNOLOGY WITH THE ALL-PERVASIVE INTERNET TAKING CENTRE STAGE.

©SHUT TERSTOCK

tekst | by piotr gozdowski

112

Na to, że w Polsce logistyka przeżywa boom, złożyło się kilka czynników. Położenie w sercu Europy, akcesja do Unii Europejskiej, budowa autostrad i ekspresówek, w końcu znaczne rozdrobnienie firm transportowych. To dawało dużo przestrzeni do rozwoju dla europejskich gigantów branży, jak Raben, FM Logistic czy Dachser, którzy dużą część działalności przenosili nad Wisłę. Ogromny ruch widać też w dziedzinie nieruchomości logistycznych, czyli głównie magazynów i stacji przeładunkowych. Wedle raportu CBRE, firmy doradczej specjalizującej się w rynku nieruchomości, w I kwartale 2015 r. popyt na tym odcinku wzrósł o 30 proc. w porównaniu z zeszłym rokiem. ZA PAN BRAT Z INTERNETEM Tym, co odciska piętno na tej branży najmocniej, są technologie informatyczne. Wzrostu ich znaczenia nie da się przecenić – firmy ścigają się w lepszych, dokładniejszych i szybszych rozwiązaniach IT. Przebojem ostatnich kilkunastu miesięcy jest wykorzystanie możliwości tzw. internetu rzeczy czy wszechrzeczy (IoT), czyli technologii, w której urządzenia komunikują się między sobą przez internet bez pośrednictwa człowieka. Jego wykorzystanie rozpoczęło się od śledzenia przesyłek. Wedle badań tylko dwóch na stu dyrektorów operacyjnych nie uważa IoT za najbardziej strategiczną inicjatywę w ciągu najbliższej dekady. Są trzy najważniejsze elementy technologii internetu rzeczy wykorzystywane w TSL: łączność bezprzewodowa, czujniki i dane w chmurze. Sieci komórkowe, wi-fi i bluetooth zapewniają kontakt między systemami korporacyjnymi a urządzeniami typu smart używanymi w terenie: czytnikami RFID, skanerami oraz mobilnymi komputerami. Z kolei na rynku pojawiają się coraz tańsze i inteligentniejsze czujniki, które pozwalają wysyłać informacje o stanie i lokalizacji towarów dzięki skanowaniu albo automatycznemu przechwytywaniu danych. A rozwiązania „cloud computing” pozwalają gromadzić dane ze wszystkich „końcówek”, jak komputery pokładowe, czytniki RFID czy czujniki. Nie dość, że jest to rozwiązanie niedrogie, to pozwala gromadzić i przechowywać ogromne zbiory oraz ła-

two i niedrogo pozwala do nich dotrzeć, w celu choćby dalszej obróbki, np. Big Data. IDC prognozuje, że wartość technologii stojącej za IoT wzrośnie z 1,3 mld dol. w 2013 r. do 3,04 mld dol. w 2020 r. Ponadto 80 proc. firm z branży transportu i logistyki wyraża gotowość do wprowadzenia zmian mających na celu wdrożenie IoT. E-HANDEL WYMUSZA ROZWIĄZANIA Omawiając technologie internetowe, nie sposób nie wspomnieć o dziedzinie, która zaistniała dzięki internetowi – zakupach przez internet. Według badań firmy Gemius obecnie ponad 80 proc. Polaków mających dostęp do sieci korzysta z takiej formy handlu. Ma to daleko idące konsekwencje dla sektora TSL – oznacza więcej mniejszych, rozdrobnionych przesyłek dostarczanych bezpośrednio klientom i wzrost przewozów paletowych między sklepami a dystrybutorami. W branży panuje przekonanie, że nastąpi „efekt Amazona”, który przeniósł swoje centra logistyczne do Polski, mianowicie wzrośnie bardzo widoczne zainteresowanie wspomnianymi przesyłkami rozdrobnionymi, a także dostawami door-to-door.

through a period of rapid growth. CBRE, a consulting company that specialises in the real estate market, has reported that demand in the sector went up by 30 per cent year-to-year in Q1 2015. AN INTERNET-SAVVY INDUSTRY IT technologies have made the biggest impact on the sector. Their increasing importance cannot be overestimated. Every company is trying to steal a march on its competitors by implementing better, more accurate and faster IT solutions. The flavour of the last few months has been the opportunities opened up by the Internet of Things (IoT), a technology supporting machine-to-machine communication via the Internet without human intervention. The IoT was first employed to track shipments. Research confirms that 98 per cent of operating officers are convinced that the IoT is poised to become the most strategic initiative of the next decade. There IoT technology implemented in the TFL sector consists of wireless communication, sensors and cloud data storage. Mobile, Wi-Fi and Bluetooth networks support communication between corporate sys-

PRZEBOJEM STAŁ SIĘ TZW. INTERNET RZECZY CZY WSZECHRZECZY (IOT). TO TECHNOLOGIA, W KTÓREJ URZĄDZENIA KOMUNIKUJĄ SIĘ MIĘDZY SOBĄ PRZEZ INTERNET BEZ POŚREDNICTWA CZŁOWIEKA. THE INTERNET OF THINGS (IOT), A TECHNOLOGY SUPPORTING MACHINE-TO-MACHINE COMMUNICATION VIA THE INTERNET WITHOUT HUMAN INTERVENTION, HAS OPENED UP NEW OPPORTUNITIES.

Several factors have contributed to the current boom in the logistics sector. Simply being in the heart of Europe, joining the European Union, constructing motorways and expressways, and breaking up transport companies. All this paved the way for major European players, e.g. Raben, FM Logistic and Dachster, to move a large part of their operations to Poland. Logistics real estate, mainly warehouses and cargo terminals, is going

tems and smart devices used in the field, e.g. RFID readers, scanners and mobile computers. There are now smarter and more cost effective sensors available, so users can send data about the status and location of goods using scanning and automatic data capture. In addition, “cloud computing” solutions help accumulate data from peripheral devices, e.g. on-board computers, RFID readers and sensors. This is an economic solu-

113

transport

DZIĘKI INTERNETOWI RZECZY FIRMY LOGISTYCZNE MOGĄ ŚLEDZIĆ PRZESYŁKI OD CHWILI, GDY TE OPUSZCZĄ MAGAZYN, AŻ DO MOMENTU DOSTAWY POD DRZWI – DOMU, FIRMY CZY MAGAZYNU. THE IOT ENABLES LOGISTICS COMPANIES TO TRACK SHIPMENTS FROM THE MINUTE THEY LEAVE THE WAREHOUSE, RIGHT UP UNTIL WHEN THEY ARE DELIVERED TO THE DOOR OF THE DESTINATION HOUSE, COMPANY OR WAREHOUSE.

Dobry przykład amerykańskiej firmy i sukces jej działalności w Polsce może też przyciągnąć inne wielkie firmy, w tym następne spoza Europy. W polskich realiach przyniesie to kolejne zmiany, ponieważ jeszcze bardziej przyspieszy i pogłębi i tak już galopującą informatyzację branży. W efekcie spóźnialskie w dziedzinie informatyzacji spółki po prostu odpadną z wyścigu. Sklepy internetowe, ich odbiorcy, partnerzy biznesowi i oczywiście konkurenci wymuszają implementację wspominanych wyżej nowoczesnych narzędzi informatycznych. INTERNET RZECZY W LOGISTYCE Pojawienie się możliwości bezpośredniej komunikacji przedmiotów nazywane jest „trzecią rewolucją przemysłową”. Dzięki internetowi rzeczy firmy logistyczne

114

mogą śledzić przesyłki od chwili, gdy te opuszczą magazyn, aż do momentu dostawy pod drzwi – domu, firmy czy magazynu, co pozwoli klientom uzyskiwać dokładne informacje na temat czasu dostawy. Oprócz komfortu i satysfakcji odbiorcy podniesie to odsetek przesyłek dostarczanych za pierwszym razem, generując oszczędności. Możliwość monitorowania stanu przesyłek w czasie rzeczywistym (np. mrożonej żywności) pozwoli udoskonalić zarządzanie towarami – za pomocą czujników w pojazdach możliwe jest badanie temperatury i sterowanie intensywnością pracy agregatów chłodzących. A w wypadku jakiejkolwiek awarii komunikat otrzyma zarówno kierowca, jak i centrala, która będzie mogła odwołać transport lub wysłać pojazd zastępczy. Stopień

tion which additionally helps collect and store large data sets and offers easy and inexpensive access to them for further processing (e.g. Big Data). IDC predicts that the value of the technology behind the IoT will increase from USD 1.3 billion in 2013 to USD 3.04 billion in 2020. On the top of that, 80 per cent of companies from the transport and logistics sector have declared their readiness to introduce the changes required for IoT implementation. E-COMMERCE A NECESSITY No discussion of Internet technologies would be complete without mentioning online shopping. Research conducted by Gemius reveals that more than 80 per cent of Poles with Internet access use ecommerce. This trend has far-reaching consequences for the TFL sector. What it means is an increase in smaller, individual shipments delivered directly to customers and in pallet shipments between stores and distributors. The “Amazon effect”, which saw logistics centres relocated to Poland together with a visible surge of interest in small parcels and door-to-door deliveries, is widely expected here. The success of the American giant and its Polish operation is likely to attract other big organisations to Poland, and not just European ones. This in turn will bring about more changes in Poland by accelerating and intensifying the already rocketing computerisation of the sector. The upshot is that companies that lag behind in introducing IT technologies will simply drop out of the race. Online stores, their customers, their business partners and (obviously) their competitors are all making these sophisticated IT tools a necessity. INFRASTRUCTURE AND THE ENVIRONMENT According to the experts, Polish regulations on the environmental impact of transport conform with those in force throughout Europe and are fully respected. The negative impact on the environment can be reduced by purchasing costly equipment and by introducing innovations in transport management. The British Ministry of Transport has

©SHUT TERSTOCK

GOOD JOB

transport

szczegółowości danych gromadzonych przez czujniki odpowiadające np. za mierzenie czasu podróży oraz pokonanej trasy wręczy jak na tacy menedżerom floty instrumenty do planowania najkorzystniejszych terminów i najoszczędniejszych szlaków dostaw.

116

OGRANICZYĆ ZUŻYCIE PALIWA, A WIĘC I EMISJĘ CO2, POZWALA IMPLEMENTACJA SYSTEMÓW IT WSPOMAGAJĄCYCH PLANOWANIE I OPTYMALIZOWANIE TRAS PRZEJAZDÓW. IMPLEMENTING IT SYSTEMS THAT REINFORCE PLANNING AND ROUTE OPTIMISATION HELPS REDUCE FUEL CONSUMPTION AND CARBON EMISSIONS.

been experimenting with the Hub-and-Spoke model. The main warehouse (the “hub”), is centrally located and the traffic between the hub and the local warehouses moves along “spokes”. This has reduced the number of heavy-duty vehicles on the road by 837 per day. Implementing IT systems that reinforce planning and route optimisation helps reduce fuel consumption and carbon emissions. New technologies are playing an increasingly prominent role in engine design. There are hybrid and electric vehicles, and various fuel combinations, including bio-fuels and CNG. The Corporate Vehicle Observatory Barometer 2013 indicates that 27 per cent of large organisations in Poland are working to reduce transport carbon emissions. The bulk of the TFL sector in our country is concerned with wheeled transport. This makes every kilometre of every expressway and motorway doubly important. Poland’s road infrastructure is

improving despite formal issues related to tenders and obstacles encountered by building contractors while work is in progress. Two hundred and eighty km of new road was constructed in 2014, compared to 290 km opened in 2013. There are nearly 3,300 km of such roads available in Poland, and we are only a step – or a few hundred kilometres – behind Great Britain which ranks fifth in Europe in terms of road infrastructure. Moreover, Poland’s central European location makes it a natural transit country with tens of thousands of shipments dispatched across its territory (E-W and N-S) every day. New circular roads and expressways will have to be built to reduce traffic. This applies not only to domestic companies but also to companies from neighbouring countries. Every change of plan and every delay can have far-reaching consequences for the future of the sector, local communities and – no less important – the natural environment.

©SHUT TERSTOCK

INFRASTRUKTURA JEDNO, EKOLOGIA DRUGIE Zdaniem ekspertów obowiązujące w Polsce normy wpływu transportu na środowisko są zbieżne z ogólnoeuropejskimi i są respektowane. Negatywne oddziaływanie na środowisko można zmniejszyć na dwa sposoby: poprzez kosztowne inwestycje w sprzęt albo przez innowacje w samym zarządzaniu transportem. Dla przykładu, brytyjskie ministerstwo transportu przeprowadziło eksperymenty nad modelem hub-and-spoke, czyli tzw. systemem piasty i szprych. System polega na tym, że główny magazyn (hub) znajduje się w centrum koła, a ruch między nim a lokalnymi magazynami odbywa się po szprychach prowadzących do i z piasty. Dzięki takiemu rozwiązaniu każdego dnia liczba ciężarówek poruszających się po drogach zmniejsza się o 837 sztuk. Ograniczyć zużycie paliwa, a więc i emisję CO2, pozwala implementacja systemów IT wspomagających planowanie i optymalizowanie tras przejazdów. Coraz większą rolę odgrywają nowe technologie w konstrukcjach silnikowych – pojawiają się ciężarowe samochody hybrydowe i elektryczne czy różne kombinacje paliwowe, np. „bio” czy gaz ziemny. Barometr 2013, przygotowany przez Corporate Vehicle Observatory, mówi, że w Polsce 27 proc. dużych firm stawia sobie za cel redukcję emisji CO2 w transporcie. Z racji tego, że gros sektora TSL w Polsce to transport kołowy, każdy kilometr ekspresówki czy autostrady liczy się podwójnie. Infrastruktura drogowa poprawia się pomimo problemów formalnych związanych z przetargami oraz przeszkód przedsiębiorstw budowlanych w realizacji kontraktów drogowych. W 2014 r. oddano łącznie dróg szybkiego ruchu, czyli autostrad i ekspresówek, mniej więcej tyle, ile rok wcześniej – niecałe 280 km, w porównaniu do 290 km w 2013 r. Mamy już blisko 3300 km takich tras i tylko krok

117

©CREDITS

– kilkaset kilometrów – dzieli nas od piątej w Europie Wielkiej Brytanii. Dodatkowo przez centralną lokalizację na mapie Europy jesteśmy krajem tranzytowym, przez który z zachodu i ze wschodu, północy i południa przejeżdżają dziesiątki tysięcy ładunków dziennie. Chcąc odciążyć lokalne drogi, musimy budować kolejne obwodnice i drogi szybkiego ruchu, nie tylko z myślą o firmach działających w Polsce, ale również w krajach sąsiednich. Każda zmiana planów czy dłuższy poślizg czasowy może nieść daleko idące skutki zarówno dla przyszłości sektora, jak i dla lokalnych społeczności oraz – co nie mniej istotne – dla środowiska naturalnego.

TWARDE DANE Wg danych Eurostatu za 2011 r. w Polsce zarejestrowano 145 939 firm z tego sektora. W Unii Europejskiej pod tym względem Polska daje się wyprzedzić jedynie Hiszpanii (ok. 206 000 przedsiębiorstw), a już np. Niemcy mogą pochwalić się tylko niecałymi 90 000. To i tak kolosalnie dużo

PIOTR GOZDOWSKI

118

transport

w porównaniu z Rosją, w której zarejestrowano tylko 3800 firm z branży TSL, czyli mniej niż w Irlandii czy Szwajcarii. Jesteśmy silni nie tylko w liczbie przedsiębiorstw. Dane zebrane przez Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego mówią, że w ciągu całego 2013 r. zarejestrowano 21 100 nowych pojazdów użytkowych o dopuszczalnej masie całkowitej większej niż 3,5 tony. Najcięższe auta, przekraczające 16 ton, w minionym roku również cieszyły się dużą popularnością – odnotowano 16 733 nowe rejestracje. W porównaniu z poprzednim rokiem wzrost w tej grupie wyniósł ponad 19 proc., a całoroczne wyniki z 2012 r. zostały przekroczone już po 11 miesiącach. ■

THE INTERNET OF THINGS (IOT) IN LOGISTICS Direct machine-to-machine communication has been dubbed the “third industrial revolution.” The IoT enables logistics companies to track shipments from the minute they leave the warehouse, right up until when they are delive-

red to the door of the destination house, company or warehouse. This provides customers with accurate delivery time information. Apart from the comfort and satisfaction of the recipient, this will boost the proportion of shipments delivered on first attempt – and this can generate considerable savings. Being able to monitor shipment status in real time (e.g. frozen food) will contribute to better goods management. Sensors fitted on vehicles will be able to measure the temperature and control the output of refrigeration units. And a message can be sent to the driver and to head office to cancel the delivery or send a replacement vehicle in case of failure. The level of detail of the data collected by the sensors on e.g. travel time and the distance covered will provide fleet managers with ready-to-use tools for planning optimum delivery dates and the most economic delivery routes. HARD DATA According to Eurostat, Poland had 145,939 registered TFL companies in 2011. Only Spain (approx. 206,000 companies) had more. By comparison, Germany only had 90,000. And even that seems massive compared to our eastern neighbour, Russia, which only has 3,800 – far fewer than much smaller states like Ireland and Switzerland. But we are not just strong in terms of the number of operators. According to the Polish Automotive Industry Association, 21,100 new utility vehicles with a Gross Vehicle Weight exceeding 3.5 tonnes were registered in 2013. The heaviest vehicles (up to 16 tonnes) were also popular last year – the number of new registrations reached 16,733. This vehicle category was up more than 19 per cent compared to the previous year, while the all-year results for 2012 were surpassed after just eleven months. ■

Dziennikarz biznesowy związany z tytułami Puls Biznesu, Harvard Business Review, Wall Street Journal. Doktorant w Kolegium Ekonomiczno-Społecznym Szkoły Głównej Handlowej. Rugbysta AZS AWF Warszawa. ❚ Business writer who contributes to Puls Biznesu, Harvard Business Review and The Wall Street Journal. Postgraduate of the Collegium of Socio-Economic Policy at the Warsaw School of Economics. Plays rugby for AZS AWF club.

©SHUT TERSTOCK , ARCHIWUM AUTORA

GOOD JOB

PROMOCJA

DACHSER specjalizuje się w transporcie ładunków drobnicowych, przewozie ładunków częściowych (LTL) i całopojazdowych (FTL) oraz usługach magazynowania i konfekcjonowania towarów (logistyka kontraktowa). Firmę wyróżnia innowacyjny system informatyczny, wspólny dla wszystkich oddziałów DACHSER. Atutem ﬁrmy jest dynamicznie rozwijająca się sieć połączeń drobnicowych na terenie Europy, oraz sieć spedycji lotniczej i morskiej zapewniająca połączenie z całym światem. DACHSER to jeden z niewielu operatorów logistycznych, który skutecznie łączy globalny zasięg, ogromną skalę operacji z elastycznością i spersonalizowaną obsługą.

©CREDITS

DACHSER Sp. z o.o. reprezentuje w Polsce międzynarodowego operatora logistycznego DACHSER. Firma została założona w niemieckiej Bawarii przez Thomasa Dachsera. Obecnie Grupa DACHSER zatrudnia 25 tys. pracowników w 437 lokalizacjach na całym świecie. Polska organizacja DACHSER zatrudnia 329 pracowników w 8 oddziałach.

119

BEHIND THE SCENES

cargo

1 2 B Y K Ó W I M A S E R AT I 12 oxen and a maserati LOT CARGO PRZEWOZI ROCZNIE 32 TYS. TON ŁADUNKÓW. CZĘSTO SĄ TO PRZESYŁKI BARDZO NIETYPOWE. ❚ LOT CARGO CARRIES ANNUALLY 32,000 TONS OF FREIGHT. THESE ARE OFTEN VERY UNUSUAL CONSIGNMENTS. tekst | by mariusz chudy

CARGO

LOT Cargo korzysta z floty LOT-u, na którą składa się 36 samolotów – 8 Boeingów, 28 Embraerów – i wynajmuje inne samoloty cargo, np. Boeinga 767F. ❚ LOT Cargo benefits from LOT’s fleet featuring 36 aircrafts – 8 Boeing, 28 Embraer airplanes and rents other cargo aircrafts, e.g. Boeing 767F.

ton ❚ tonnes

Możliwości przewozu cargo przez Dreamlinera. ❚ The payload of a Dreamliner aircraft.

1,60

0,72

65 m

Maksymalne wysokości przesyłek w Dreamlinerze i Embraerze. ❚ Maximum cargo height on a Dreamliner and Embraer aircraft.

150 000 = ton ❚ tonnes

x 18

Całość przestrzeni cargo Dreamlinera. ❚ Total cargo area of a Dreamliner aircraft.

750

Cargo w imporcie i eksporcie na polskim rynku to ok. 150 000 ton rocznie. Żeby przewieźć ten ładunek samymi ciężarówkami, byłoby ich potrzeba 18 750. Postawione jedna za drugą okrążyłyby równik niemal czterokrotnie. ❚ Cargo in import and export accounts for approx. 150,000 tons annually on the Polish market. To transport it by trucks, one would need 18,750 heavy-duty vehicles. Arranged in a line, they would circumvent the equator four times.

Do nietypowych przesyłek zalicza się: przesyłki ciężkie (np. części maszyn), zwłoki, zwierzęta, towary niebezpieczne, organy do przeszczepów, krew, towary łatwo psujące się (sery, owoce morza, grzyby), przesyłki wartościowe (złoto, dzieła sztuki). ❚ Unusual cargo includes: heavy consignments (e.g. machinery parts), cadavers, animals, dangerous goods, organs for transplants, blood, perishable goods (cheese, seafood, mushrooms), valuables (gold, objects of art).

120

FM Logistic 205x132 Kaleidoscope.indd 1

PERSONALIZOWANY KALENDARZ

2015-08-11 14:17:30

Ekskluzywny kalendarz książkowy na 2016 r. Przejrzyste tygodniowe kalendarium zawierające panoramiczne zdjęcia z całego świata. Wersja polsko-angielska. Kolor czarny ze złotymi tłoczeniami. Format: 21 x 26 cm, oprawa twarda, 190 stron.

KOD OFERTY: PREN.NG.149.KAL

ROCZNA PRENUMERATA NATIONAL GEOGRAPHIC JAK ZAMÓWIĆ?

Chcesz spersonalizować, zadzwoń lub napisz: 22 360 37 77 bok@burdamedia.pl

149

ZŁ

230 ZŁ

Infolinia: +48 22 360 37 77 e-mail: bok@burdamedia.pl www.national-geographic.pl Listownie: Burda NG Polska Sp. z o.o. Sp. Komandytowa, BOK, ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa Przelew: mBank 26 1140 1977 0000 5026 5400 1002, w tytule pełne dane adresowe + kod oferty

KALENDARZ

GRATIS

BEHIND THE SCENES

Szczególnej uwagi wymagał transport samochodu maserati. Na dostarczenie przesyłki na trasie USA–Europa LOT Cargo miał 24 godz. ❚ LOT Cargo was commissioned with a particularly difficult task to transport a Maserati. It had 24 hours only to deliver the car from the USA to Europe.

cargo

300

Jednym z najciekawszych ładunków było 12 byków przetransportowanych z USA do Soczi. ❚ One of the most puzzling cargos featured 12 oxen shipped from the US to Sochi.

Bardzo częstymi gośćmi na pokładach LOT Cargo są zwierzęta. Nie tylko psy i koty. Z Kanady do Europy przyleciało 300 świń. ❚ Animals are a frequent sight abroad LOT Cargo planes. And these are not only dogs and cats. 300 pigs were flown from Canada to Europe.

Do najbardziej wartościowych przesyłek LOT Cargo należy 50 kg złota. ❚ 50 kilos of gold was among the most valuable consignments ever carried by LOT Cargo.

Mamy ugruntowaną pozycję na terenie Polski. Jesteśmy liderem w zakresie przewozów cargo i poczty. Przesiadka LOT-u na Dreamlinery nie tylko zwiększyła komfort podróży pasażerów, ale dała nowe życie LOT Cargo. Teraz możemy przewozić jeszcze szybciej i więcej. Dzięki Dreamlinerom mamy ambicję powalczyć o dominującą pozycję w Europie Środkowej. ❚ “We have an established position in Poland and we are the leader in the cargo and post deliveries segment. Renewal of LOT’s fleet with Dreamliner aircrafts has boosted the travel comfort of passengers and breathed a new life into LOT Cargo. We are now able to carry more cargo and do it faster. With Dreamliner aircrafts, we have the ambition to gain a dominant position in Central Europe.” Mariusz Kuczek, dyrektor Biura Cargo i Poczty LOT ❚ General Manager Cargo and Post Bureau at LOT Polish Airlines.

1,5% = 37% = 37% 1,5% KG

Zaledwie 1,5% światowego tonażu transportuje się drogą lotniczą. Jednak w ujęciu wartości przewożonych towarów jest to aż 37%. ❚ Only 1.5% of world shipping tonnage is transported by road, yet it represents as much as 37% of the value of goods carried.

Każda ciężarówka ma swój odrębny numer rejsu, godziny„odlotu” i „przylotu”. ❚ Each truck has its own voyage number, “departure” and “arrival” time.

122

Pojazdy LOT Cargo kursują po Polsce, a także na trasach do Budapesztu, Bukaresztu, Bratysławy, Pragi, Wilna, Tallina, Rygi, Frankfurtu nad Menem i Wiednia, przewożąc przesyłki LOT-u i innych zaprzyjaźnionych linii lotniczych. ❚ LOT Cargo vehicles are operated in Poland and on routes to Budapest, Bucharest, Bratislava, Prague, Vilnius, Tallinn, Riga, Frankfurt am Main and Vienna where they carry shipments of LOT and its partner airlines.

LOT Cargo to także przewozy samochodowe. We flocie znajduje się 78 ciężarówek, w tym 14 w barwach LOT Cargo. ❚ LOT Cargo offers road transport, too. Its fleet features 78 trucks, including 14 sporting LOT Cargo livery.

content

SPIS TRE˜CI

124

Route map

126

Warsaw Chopin Airport

MILES & MORE

127

Miles & More

ROZRYWKA POKŁADOWA

128

In-flight entertainment

132

Fleet

PRZYDATNE INFORMACJE

134

Useful information

WYDARZENIA

136

LOT news

LOT DLA FIRM

139

LOT dla firm

MENU LOT GOURMET

143

LOT gourmet menu

SIATKA POŁ˛CZE˝ WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

FLOTA

123_KA_09_LOTINFO.indd 123

123

10.08.2015 19:31

Edmonton Vancouver

route map

Seattle

Ottawa

Charlotte

Houston

San Diego

New York JFK

Pittsburgh

Cincinnati

Dallas

Detroit

Cleveland

Las Vegas

Los Angeles

Toronto

Chicago

Denver

San Francisco

Montreal

Minneapolis

Portland

SIATKA POŁ°CZE ˛

Winnipeg

Calgary

Atlanta

Phoenix

Orlando

Tampa

EUROPA ❚ EUROPE BLISKI WSCHÓD ❚ MIDDLE EAST

St Petersburg Stockholm

Edinburgh

Riga

Copenhagen

Vilnius

Manchester Dublin

Amsterdam

Minsk

Hamburg

Warsaw

Birmingham London

Dusseldorf Brussels

Bilbao

Innsbruck

Zurich

Toulouse

Turin Marseille

Madrid

Lviv Vienna

Linz

Basel

Geneva Lyon

Kiev

Prague

Frankfurt

Paris Luxembourg

Milan Nice

Munich Salzburg Budapest Klagenfurt Cluj-Napoca Venice Zagreb

Chisinau

Graz

Ljubljana

Split

Odessa

Bucharest

Belgrade

Bologna

Tbilisi

Sofia Dubrownik

Rome

Istanbul

Barcelona

Yerevan Ankara

Lisbon

lot.com

Moscow

Tallinn

Ateny Malta

Larnaca Beirut Tel Aviv

124

123_KA_09_LOTINFO.indd 124

Amman

Cairo

10.08.2015 19:32

Warsaw

SIAT KA POŁ °CZE˛

Beijing Seul

Tokyo

route map

Bangkok

Singapore

POLSKA ❚ POLAND

Gdańsk

e gu ne LOT T a r P włas by LO

ia d en ate ł°cz oper o p ts o are igh ❚˛ ba Bil code-sh hts ia ˛ ig en re ł°cz e-sha o p d ❚ co yo

6 01 d2 e o 016 n a 2 ow rom f lan d p e a i en plann ł°cz po ights T LO ❚˛ nie ht e z ig ł°c po LOT ˛

Szczecin

Białystok Poznań

Warsaw

Tok

123_KA_09_LOTINFO.indd 125

Wrocław

Katowice

Radom Kielce

Lublin

Rzeszów

Kraków

125 125

lot.com

5 01 2.2 5 1.1 1 3 .20 do ne 31.12 o z ies d till aw e ie z pend n cze t sus ° ł we dź po igh Łó utokaro s&Fly ❚˛ u s ia a gi B rvice en usłu e z s c ł° h h po mac coac a w r s&Fly u ❚B

Łódź

10.08.2015 19:32

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

Warsaw Chopin Airport WARSZAWA – LOTNISKO CHOPINA, POLSKA

Terminal A Gates 13-16

WARSAW CHOPIN AIRPORT, POLAND

Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Informacja lotniskowa ❚ Airport information +48 22 650 4220

Airport Maps

1 1

LOT Transfer Center

Check-in LOT

Kasy LOT ❚ LOT Ticket desk

2 3

MAPY LOTNISK

Terminal A Gates 27-37

1 3

LOT Business Lounge Pass control Security check

Terminal A Gates 38-45

Rail

it ec

ent

Bus

BEZPIECZEŃSTWO

safety

BEZPIECZE˜STWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ no smoking (including e-cigarettes)

nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

lot.com

DEKLARACJE CELNE ❚ CUSTOMS DECLARATIONS Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajdą Państwo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych). ❚ Sample of custom declaration form can be found in the inflight entertainment system (on long-haul flights)

podczas lotu ❚ during the flight

podczas startu i lądowania ❚ during take-off and landing laptop musi być umieszczony w kieszeni fotela lub na półce ❚ laptop must be placed in seat pocket, or the locker above

bez możliwości połączeń, wysyłania SMS-ów czy używania bluetootha ❚ without the possibility of calls, send SMS or use the bluetooth

FILMOWANIE/FOTOGRAFOWANIE PERSONELU LOTNICZEGO I POKŁADOWEGO ❚ FILMING/PHOTOGRAPHING OUR FLIGHT AND CABIN CREW Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności naszych pracowników podczas nagrywania filmów i robienia zdjęć na pokładach samolotów PLL LOT. ❚ Please respect personal privacy of our staff when filming and photographing on board PLL LOT aircraft.

126

123_KA_09_LOTINFO.indd 126

10.08.2015 20:16

127

123_KA_09_LOTINFO.indd 127

10.08.2015 20:31

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ in-flight entertainment system

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ FILMY ❚ MOVIES

TV ❚ TV

DLA DZIECI ❚ KIDS

AUDIO ❚ AUDIO

GRY ❚ GAMES

O NAS ❚ ABOUT US

ZMIENIAMY SI˛. DLA CIEBIE ❚ WE ARE CHANGING. FOR YOU

E-READER

We wrze˜niu w ramach oferty PLL LOT oferujemy Pa°stwu 43 ÿ lmy (w tym ÿ lmy chi°skie i ÿ lmy rosyjskie), 32 odcinki seriali (w tym hity HBO), koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej. Zach˝camy do zapoznania si˝ ze szczegółami wewnˆtrz systemu oraz z zakładkami „O nas” i kategoriˆ „Zmieniamy si˝ dla Ciebie” w sekcji „TV”, aby mogli Pa°stwo przekonaˇ si˝, co jeszcze postanowili˜my zrobiˇ, aby umiliˇ Pa°stwu podró˘.

NOWOŚCI FILMOWE

HARRY POTTER I ZAKON FENIKSA ❚ HARRY POTTER 5: ORDER OF THE PHOENIX

128

123_KA_09_LOTINFO.indd 128

New in September:

AGENTKA ❚ SPY

TERMINATOR: GENISYS

BEIJING LOVE STORY ❚ 北京故事

ILE WA˜Y KO° TROJA°SKI? ❚ HOW MUCH DOES THE TROJAN HORSE WEIGH?

❚ In September we would like to offer you 43 movies (including Chinese and Russian movies), 32 TV series’ episodes (including HBO blockbusters), concerts, a selection of entertaining shows and a collection of new games and e-magazines. We encourage you to check it out yourself. Please take a look at the “About us” section and the “We’re changing for You” category in the TV section to see what else we have decided to do to make your travel experience even better.

MAD MAX: NA DRODZE GNIEWU ❚ MAD MAX: FURY ROAD

lot.com

in-ﬂ ight entertainment

11.08.2015 11:27

123_KA_09_LOTINFO.indd 129

10.08.2015 19:34

130

123_KA_09_LOTINFO.indd 130

10.08.2015 19:39

131

123_KA_09_LOTINFO.indd 131

10.08.2015 19:39

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

Long-haul aircraft

FLOTA

fleet

Boeing 787 Dreamliner

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc BC/PEC/EC ❚ capacity

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami

❚ The seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

❚ A premium economy class designed especially with you in mind.

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu.

Korzystaj z podwyższonego komfortu podróży w przystępnej cenie.

❚ On short- and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

❚ Enjoy higher travel comfort at an affordable price.

Embraer 195 Embraer 175**

lot.com

Embraer 170 Bombardier DHC-8Q400 * dla kompletu pasażerów ** w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu

123_KA_09_LOTINFO.indd 132

❚ An in-flight entertainment system with individual screens

Medium- and short-haul aircraft

Boeing 737-400

132

6 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

LOT ECONOMY CLASS DOMESTIC LOT ECONOMY CLASS Wysoki standard podróży w najatrakcyjniejszej cenie. ❚ The high standard of travel in the most attractive price.