Kaleidoscope December 2015

/ take me home zabierz mnie

lot.com

12/2015

saint petersburg

MAGAZYN POKŁADOWY PLL LOT S.A. EGZEMPLARZ BEZPŁATNY/FREE COPY ISSN 0239-9032

GRUZJA – KRAINA CZARÓW ❚ JAKE GYLLENHAAL HOLLYWOOD MA WE KRWI ❚ ŚCIĄGA DLA ŚWIĘTEGO MIKOŁAJA ❚ SKĄD SIĘ WZIĘŁA DRONOMANIA? ❚ WSZYSTKO (PRAWIE) CZEGO NIE WIECIE O PINGWINACH

PETERSBURG

ul. Chocimska 7, Warszawa, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90

Wesołych i spokojnych Świąt Bożego Narodzenia oraz szczęśliwego Nowego Roku.

Merry Christmas and Happy New Year! www.restauracjarozana.com.pl

Rozana_K_1215.indd 1

11/6/15 10:05 AM

N OT E F RO M C EO

edytorial

S

© P L L LOT. O K Ł A D K A /C OV E R : G E T T Y I M AG E S

zanowni Państwo, nie wypada mi zacząć inaczej niż od zaproszenia do najbardziej przyjaznego i komfortowego portu przesiadkowego w tej części świata – LOT Warsaw HUB, na Lotnisku im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

Na naszych Pasażerów czeka teraz ponad dwa razy więcej stanowisk odprawy biletowo-bagażowej, nowe punkty bag drop, rozbudowana strefa dla pasażerów LOT Business i Premium Economy Class, jeden z najszybszych w Europie fast tracków, rozwiązania dedykowane rodzinom z dziećmi, pasażerom starszym lub wymagającym specjalnej opieki. Całości towarzyszy opieka profesjonalnego personelu LOT-u, który na każdym z etapów przemieszczania się po lotnisku jest do Państwa dyspozycji.

Wszystko po to, by jak najbardziej przyjaźnie i efektywnie łączyć Nową Europę ze światem oraz dbać o jak najkrótsze i bezstresowe przesiadki na warszawskim lotnisku. Z nowo otwartego LOT Warsaw HUB można rozpocząć lub kontynuować podróż do blisko 60 najważniejszych miast na świecie, które LOT integruje ze sobą w ramach globalnej siatki połączeń, dostosowanej do potrzeb naszych Pasażerów.

Zapraszamy do wspólnych podróży i dziękujemy, że nieustannie wybieracie LOT! Jesteśmy dumni, że już po raz 18. otrzymaliśmy nagrodę Business Traveller British Edition Award dla Najlepszej Linii Lotniczej Europy Wschodniej, przyznawaną przez czytelników magazynu Business Traveller! To najlepszy prezent i dowód uznania naszych Pasażerów.

Wesołych (i odLOTowych) Świąt,

Prezes PLL LOT, P.O. ❚ LOT Polish Airlines acting CEO Marcin Celejewski

Dear Ladies and Gentlemen, I cannot begin otherwise than by inviting you to the most passenger-friendly, convenient and comfortable transfer hub in this part of the world, namely the LOT Warsaw HUB at Warsaw Chopin Airport.

You now have twice as many check-in desks, more bag drop desks, an expanded zone for LOT Business and Premium Economy Class passengers, one of the fastest fast-track lanes in Europe, and special arrangements for families travelling with children, elderly passengers and passengers with special needs. Our highly trained ground service staff will assist you at every stage of your progress through the airport. We are doing all this to connect the New Europe with the rest of the world in the most efficient, effective and hassle-free way possible, and to minimise the transfer time at Warsaw Chopin

Z NOWO OTWARTEGO LOT WARSAW HUB MOŻNA ROZPOCZĄĆ LUB KONTYNUOWAĆ PODRÓŻ DO BLISKO SZEŚĆDZIESIĘCIU NAJWAŻNIEJSZYCH MIAST NA ŚWIECIE. YOU CAN BEGIN OR CONTINUE YOUR JOURNEY TO NEARLY SIXTY OF THE WORLD’S MAJOR CITIES AT THE RECENTLY OPENED LOT WARSAW HUB.

Airport. You can begin or continue your journey to nearly 60 of the world’s major cities at the LOT Warsaw HUB. We operate flights to all these places as part of our global network. This is specially designed to meet your needs.

We would like to invite you to fly with us and to thank you for continuing to choose LOT. We are proud to announce that LOT has been voted the Best Airline in Eastern Europe by the readers of Business Traveller magazine – for the 18th time. This is the best gift and token of appreciation we could have received from you.

We wish you a Merry Christmas and LOTs of Happy Returns!

3

N OT E F RO M T H E E D I TO R

od naczelnej

D

awno, dawno temu w odległej galaktyce… Nie śniło mi się nawet, że moja 7-letnia dziś córka będzie fanką Gwiezdnych wojen, że kamery będą latały (polecam artykuł o dronach na str. 62!) albo że będę miała własną lalkę, zrobioną na moje podobieństwo, razem z tatuażami, biżuterią i plecakiem gotowym do ruszenia w podróż (str. 82 tego wydania magazynu). Dorastałam w czasach, kiedy nie było internetu i całego tego technologicznego szaleństwa.

I chociaż wszyscy bardzo na tych zmianach skorzystaliśmy, najbardziej cieszę się, że nie zakłóciły one tego, co stanowi prawdziwą wartość i jest ponadczasowe. Muzykę Jana A.P. Kaczmarka, niezwykłego kompozytora docenia nie tylko Polska, ale też cały świat (wywiad z artystą na str. 88). Bo chociaż tworzenie superefektów specjalnych do Gwiezdnych wojen na pewno wymaga talentu, geniuszem muzycznym trzeba się urodzić. Świat zmienia się na naszych oczach każdego dnia. Nie ma co się temu opierać, bo zmiany to postęp, to rozwój, a każdy z nas powinien się rozwijać. Pomyślcie więc o planach na 2016, żeby wejść w Nowy Rok ze świadomością, że NIEMOŻLIWE NIE ISTNIEJE! Tego Wam i sobie życzę :-)

A long time ago in a galaxy far, far away… I’ve never dreamt that my 7-year old daughter would be a Star Wars fan, that cameras would fly (read the article about drones on p. 62!) or that I would ever have my own doll made in my likeness, complete with tattoos, jewellery and a rucksack ready to set out on a journey (p. 82 of this issue of Kaleidoscope). There was no Internet and no technology frenzy when I was growing up. We have all benefited enormously from these changes, but luckily they have not spoiled things that are truly valuable and timeless. The music of Jan A.P. Kaczmarek, an unrivalled composer, has been appreciated not only in Poland but also worldwide (read the interview with the composer on p. 88). It certainly takes talent to create special effects for Star Wars, but musical prodigies are natural born. Every day we see the world changing. There is no point in defying them as changes bring progress, and all of us should be growing. Think about your plans for 2016 to begin New Year knowing that the IMPOSSIBLE DOES NOT EXIST! And I wish the same to you and myself :-)

redaktor naczelna ❚ editor in chief Martyna Wojciechowska

Wesołych Świąt!

h

Wei e h o r

Buon N atale

!

Merry

Chris

tmas!

© M A R I U SZ M A RT Y N I A K

F

en!

ht nac

ël!

Joyeux No

4

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

Luksusowe marki. Wyjątkowy wybór.

Plac Dąbrowskiego 2/4, Warszawa, tel.(22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. (22) 611 77 68 ul. Mokotowska 51-53, Warszawa - WKRÓTCE OTWARCIE ! salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

K12_LFarrow_13.11.indd 1

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

11/13/15 12:59 PM

CONTENTS

spis treści

122

114

36

3

NOTE FROM THE CEO

4

NOTE FROM THE EDITOR

16

DID YOU KNOW...?

drzewa trees

WHAT’S ON

112

PEOPLE AND THE WORLD 62 d rony

114 TAKE A LOOK

70 p ingwiny

122 MAKE A WISH

ściąga dla Mikołaja Santa’s aid

82 POLISH HITS

odcienie blasku shades of glitter

130 GOOD ADDRESS

Laloushka

pióra wieczne fountain pens

strefa prestiżu prestige zone

88 INTERVIEW

Jan A.P. Kaczmarek

24 INSPIRATIONS

Wielki Konkurs Fotograficzny National Geographic Great National Geographic Photography Contest

32 WHY

ULTURE C 96 fi lm, teatr, książka, muzyka, sztuka films, theatre, books, music, art

100 G wiezdne wojny

36 JOURNEY OF THE LIFETIME

GOOD JOB 134 I -Mar 136 i nwestycje alternatywne alternative investments

144 BEHIND THE SCENES

Star Wars

warto odwiedzić Petersburg St Petersburg is the place to be

WITH TASTE

felieton Piotra Adamczewskiego Piotr Adamczewski’s column

prezenty gifts

penguins

20 THE BEST OF

48 LIFE STORY

54 GOOD LIFE

drones

wydarzenia, festiwale festivals, concerts

Gruzja – kraina czarów Georgia – a land of magic

48

GOOD FOOD 104 ś wiąteczne potrawy i zwyczaje

dziecko na pokładzie child on board

Christmas dishes and traditions

110 m akaroniki macarons

Jake Gyllenhaal

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Martyna Wojciechowska z–ca redaktor naczelnej Agnieszka Franus redaktor prowadząca Danuta Śmierzchalska korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna Ewa Borowska fotoedytorka Magdalena Rudzka DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Katarzyna Szablowska

6

122

New business & Corporate Media director Joanna Chlebna 605 102 006 project manager Olga Sztąberska 502 369 430 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl

T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com

burda community network ZARZĄD Regional Director Poland & Czech Republic Margaret Ann Dowling Dyrektor Pionu Finansowo-Operacyjnego / CEO Tomasz Dziekan Commercial Director of Advertising Sales, Corporate Publishing & Business Development Barbara Topol

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick

Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

Reklama: Burda Publishing Polska sp. z o.o.

Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@ burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Katarzyna Paśnicka, Ewa Porycka, Anna Truszkowska

© G E T T Y I M AG E S ( 2 ) , T.TO M A S Z E W S K I , M . P.

14

62

CEOO. Architectural statement. The head office appeals for its strong aesthetics.

Proportions and dimensions impress in the interplay with elegant materials.

Surfaces and bodies create a strong aura. The architecture exudes sophistication and trust. Design: EOOS. www.walterknoll.de

865 2015

15 0 Y EARS OF WALTE R KNOLL

ul. Rydygiera 8 bud. 6 · 01-793 Warszawa · Showroom: +48 22 633 10 01 · Office: +48 22 639 44 55 · www.ideamm.pl

CEOO_205x265.indd 1

09.11.15 12:15

Apart Kaleidoscope_12 Xmas_reklama [2015-11] 01.indd 1

2015-11-04 19:46:00

www.apart.pl Apart Kaleidoscope_12 Xmas_reklama [2015-11] 01.indd 2

2015-11-04 19:46:35

Apart Kaleidoscope_12 Xmas_butik [2015-11] 04 crv.indd 1

2015-11-17 12:47:52

od

1290 zł Złoty naszyjnik z diamentami wzór 194.121 od od

389 zł Złoty naszyjnik wzór AP125-2887

739 zł Złoty naszyjnik z brylantem wzór 109.604

od

334 zł Złota zawieszka wzór AP123-7180

od

949 zł

od

Złota bransoleta wzór AP125-1453

Złote kolczyki z diamentami wzór 194.121

od

259 zł

1029 zł

od

Złote kolczyki wzór AP125-3884

319 zł Złoty pierścionek z cyrkoniami wzór P-897.02

od

269 zł Złoty pierścionek wzór P-910.01

od od

2129 zł

od

319 zł Złoty pierścionek z cyrkoniami wzór P-897.01

www.apart.pl

Złoty pierścionek z brylantami wzór 109.318

319 zł Złoty pierścionek z cyrkoniami wzór P-897.03

ek

Apart Kaleidoscope_12 Xmas_butik [2015-11] 04.indd 2

2015-11-07 11:38:03

Otwórz sezon na Żywiec Saison

Żywiec. Najlepsze przed Tobą.

205x265 kaleidoscope ZYWIEC gen OTWARCIE.indd 1

11/13/15 3:36 PM

10

faktów o piwie

dzięki którym błyśniesz w towarzystwie.

1. Piwne style i gatunki

6. Porter czy Stout

z podstawowych składników, jak słód, woda, chmiel i drożdże, można uwarzyć setki piwnych gatunków. Próbując takich piw, jak Bock czy Marcowe z Żywieckiej Szkoły Piwowarskiej poznamy smak niemieckich lagerów. APA warzona jest w stylu pale ale, a gatunki takie jak Białe czy nowe piwo Saison wywodzą się z francuskich i belgijskich ale.

obydwa gatunki to ciemne, mocne piwa górnej fermentacji z rodziny Ale, warzone z palonego słodu. Porterem nazywają go Anglicy, a stoutem mieszkańcy Irlandii, z której pochodzi ten najsłynniejszy na świecie - Guinness.

tak nazywa się wszystkie piwa dolnej fermentacji. Ich przeciwieństwem są piwa górnej fermentacji, czyli Ale, jak np. APA i Saison z Żywieckiej Szkoły Piwowarskiej.

choć powstał na wzór brytyjskiego porteru, to warzony jest metodą dolnej fermentacji. Polskie portery należą do najbardziej cenionych. Przykładem jest Żywiec Porter warzony według niezmiennej receptury od 1881 r.

8. W szklance czy kieliszku

piwo zawdzięcza mu charakterystyczną goryczkę. Im więcej chmielu, tym więcej piwnej goryczki. Unikalny charakter nadają też inne przyprawy, jak skórka z gorzkiej pomarańczy w nowym Saison Żywca lub kolendra w Żywiec Białe.

każdy gatunek piwa ma swój własny styl serwowania i odpowiednie szkło. Wysoka szklanka weizen do Białego pozwala gęstej pianie rozwinąć się i chronić piwo przed utratą smaku. Bogaty aromat Bocka najlepiej wydobywa kielich snifter, a pękaty pokal pozwala podziwiać głęboką ciemną barwę Porteru.

4. Drożdże

9. Solo i w towarzystwie

to one wywołują fermentację i zamieniają słód oraz wodę w alkohol. Drożdże dolnej fermentacji zbierają się na dnie kadzi i zaczynają pracować już w temperaturze 10o C. Tak powstają lagery.

Drożdże górnej fermentacji zbierają się na powierzchni i do pracy potrzebują temperatury 15 -20o C. Tych używa się do warzenia ale.

wbrew obiegowej opinii, nie tylko wino uzupełnia smak potraw. Wystarczy wiedzieć jaki gatunek piwa dobrać. Lekka APA świetnie pasuje do dań z tłustej wieprzowiny, pszeniczne Białe łączy się z drobiem i rybami, a bogaty w smaku Bock z grillowaną wołowiną.

3. Chmiel to przyprawa

5. Woda ma olbrzymi wpływ na ostateczny smak piwa. W Arcyksiążęcym Browarze w Żywcu do warzenia piwa używa się krystalicznej górskiej wody. Jej czystości pilnują małże, wyjątkowo czułe na najmniejsze zanieczyszczenia.

205x265 kaleidoscope ZYWIEC ADVERT 10 faktow.indd 1

10. Piwna mapa świata obfituje w setki gatunków. Warto sięgnąć po te warzone od wieków i te, których historia zaczyna się na nowo. Browarnicy z Żywieckiej Szkoły Piwowarskiej, w której piwo warzy się od niemal 160 lat, przywracają dawne style i warzą gatunki zgodnie ze standardem sięgającym wielu wieków wstecz.

ADVERTORIAL

2. Lager to nie gatunek

7. Porter Bałtycki

11/13/15 10:04 AM

D I D YO U K N O W

choinka

Z N A K I Ś W I ĄT christmas signs NIE MA ŚWIĄT BEZ CHOINKI? BOŻONARODZENIOWE ZWYCZAJE SĄ BARDZO RÓŻNE I ZMIENIAJĄ SIĘ W CZASIE, CHOĆ WYDAJĄ SIĘ TAK… NIEZMIENNE. ❚ DOES IT REALLY HAVE TO BE A GREEN CONIFEROUS TREE FOR CHRISTMAS? THERE ARE SO MANY DIFFERENT CHRISTMAS CUSTOMS. AND THEY CHANGE CONSTANTLY DESPITE SEEMING SO… CONSTANT. DUŃSKIE ORIGAMI danish origami

tekst | by małgorzata t. załoga

ZIELONE I KŁUJĄCE

green and spiky

Ten „odwieczny” symbol Bożego Narodzenia ma zaledwie półtora wieku.

Zwyczaj strojenia iglastego drzewka pochodzi z Niemiec. Mimo młodego wieku choinka jest znakiem świąt na całym świecie. Co roku ścina się w tym celu prawie 100 mln drzewek. ❚ The “eternal” symbol of Christmas is only about 150 years old. The custom of adorning a green coniferous tree came from Germany. Despite its relatively youth, the Christmas tree has become a symbol of the winter holiday season around the world. Nearly 100 million trees are cut down for Christmas trees every year.

NA DOSTATEK U POWAŁY

Nie wiadomo dokładnie, skąd pomysł na plecione serduszka Julehjerte, ale najstarsze znane ozdoby tego rodzaju pochodzą od… Hansa Christiana Andersena.

Można je podziwiać w muzeum pisarza w duńskim Odense. Jako ozdoby na choinkę serca rozpowszechniły się jednak dopiero na początku XX w. ❚ We don’t know exactly who invented pleated Christmas hearts (Julehjerte), but the oldest known are those made by Hans Christian Andersen. You can see them in his museum in Odense. As tree ornaments, however, they did not become popular until the beginning of the 20th century.

made for prosperity

W Polsce przed upowszechnieniem się choinki symbolem świąt był podłaźnik albo podłaźniczka, czyli ścięty wierzchołek iglaka, który przystrojony orzechami, jabłkami i ciasteczkami wieszano pod sufitem. Miał chronić przed złem, zapewniać zdrowie i dostatek na cały rok. ❚ In Poland, the symbol of Christmas used to be a podłaźnik [podwahzhnick] – a green tree top hung from the ceiling and adorned with nuts, cookies and apples. It was to protect the inhabitants from evil and grant them health and prosperity for the whole year.

ŚWIAT Z OPŁATKA

worlds of christmas wafers Wśród wieszanych na podłaźniku albo bezpośrednio u powały ozdób były „światy”.

Wykonywane z kolorowych opłatków, kruche, ale piękne, symbolizowały panowanie Chrystusa nad światem. ❚ Among the decorations hung on the podłaźnik or directly from the ceiling were also the so-called “worlds” made of multicolor Christmas wafers. Beautiful but fragile they were to symbolise the reign of of Christ.

KUDŁATA CHOINKA hairy christmas tree W Gruzji „choinkę” robi się z poskręcanych strużyn wyschniętych gałązek orzecha albo leszczyny i nazywa Chichilaki. Takie pseudodrzewko dekorowane jest orzechami, jabłkami i granatami (symbole płodności), barwi się je także marzaną (na czerwono, brązowo lub fioletowo).

Po świętach pali się je, by wraz z nim spalić wszelkie kłopoty. ❚ The Georgian Christmas tree is made from withered hazelnut or walnut branches shaved to form a shape of a tree. The “tree” is decorated with nuts, apples and pomegranates (fertility symbols), and burned after Christmas – along with all the family’s problems.

CUKROWE LASKI

Candy cane – cukrowe laski – to ponoć wynalazek niemieckiego dyrygenta z Kolonii, który w 1670 r. zaczął rozdawać takie cukierki dzieciom podczas mszy, by zapewnić sobie ciszę. ❚ Candy canes were allegedly invented by a German conductor from Cologne. Sometime around 1670, he started giving them to children during mass to keep them quiet.

14

©CREDITS

candy canes

L I F E

I S

A B O U T

M O M E N T S

C E L E B R AT I N G E L E G A N C E S I N C E 1 8 3 0

CLIFTON STEEL, 43 MM SELF-WINDING www.baume-et-mercier.com

BAU_X-mas_MOA10055_Apart_Kaleidoscope_205x265.indd 1

04.11.15 12:10

W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

MŁODZI MAJĄ SIĘ DOBRZE

GDAŃSK

the young are doing well

Ekspozycja malarstwa w krakowskim MOCAK-u to spektakularny przegląd sztuki najmłodszej generacji twórców. Dwudziestu trzech artystów, wśród których znaleźć można Michała Zawadę, Irenę Kalicką i Dawida Czycza, pokazuje, że młode malarstwo cały czas eksperymentuje. ❚ An exhibition of paintings at the MOCAK museum in Kraków is a spectacular overview of the work of the current crop of young artists. Twenty-three artists, including Michał Zawada, Irena Kalicka and Dawid Czycz, show that experimentation is very much alive and well.

EVENTS CZAS POWIEDZIEĆ: WITAJ time to say: hello

do | until 27.03, mocak.pl

KRAKÓW

Znakomity włoski tenor Andrea Bocelli odbywa trasę koncertową. Promuje najnowszy album Cinema, ale z pewnością w programie koncertu nie zabraknie jego hitu sprzed lat Time To Say Goodbye, którym podbił serca słuchaczy na całym świecie. ❚ Outstanding Italian tenor, Andrea Bocelli, is currently touring to promote his latest album, Cinema, but there is no way his previous hit, “Time To Say Goodbye”, which won the hearts of music lovers the world over, will be left off the set list.

23.01.2016, makroconcert.pl

PIWO INTERAKTYWNIE interactive beer

SALZBURG

Przy okazji zakupów na świątecznym targu w browarze Stiegl w Salzburgu koniecznie trzeba odwiedzić nowe interaktywne kino zlokalizowane wewnątrz budynku. Wśród projekcji niezwykle widowiskowy film o produkcji piwa. ❚ If you find yourself at the Christmas Fair in the Stiegl brewery in Salzburg, take some time out to visit the new, interactive Cinema in the building. Screenings include a spectacular film on beer production. brauwelt.at

DOROSŁY DOKUMENT adult documentaries

To coś więcej niż 3D, to całkowite zanurzenie w obrazie – z kuflem znakomitego trunku w ręku.

Kolejna odsłona festiwalu pokazującego najciekawsze dokumenty, które poruszają temat praw człowieka.

Szczególnie polecamy Pole walki w reżyserii Kirby’ego Dicka oraz Uśpionego mordercę Nicka Broomfielda. ❚ The latest edition of this festival of documentary films on human rights. We recommend The Hunting Ground by Kirby Dick and Tales of the Grim Sleeper by Nick Broomfield.

04–10.12, watchdocs.pl MARYSVILLE KRAKÓW

WARSZAWA

UWAŻAJ, ZŁOTKO…

easy does it

12.12, obstacleracers.com.au/race/warrior-challenge

16

© M . P.

NOWY JORK

To nie będzie zwykłe taplanie się w błocie. Tu dołożą – dla większej frajdy – wszelkiego rodzaju przeszkody i utrudnienia. Długość trasy: 15 km w turystycznym rejonie Lake Mountain niedaleko Melbourne. Bez ograniczeń wiekowych. ❚ This is not your average trek through the mud. And just to make it even more fun, there are lots of obstacles and challenges along the way. The race is 15 km and is open to all ages.

W H AT ’ S O N KRAKÓW

nasze rekomendacje

BOSKA NOWA HUTA

divine nowa huta

Jeden z najważniejszych polskich festiwali teatralnych prezentujący najciekawsze rodzime przedstawienia sezonu i premiery przygotowywane specjalnie na festiwal. Wśród tegorocznych tytułów Nieznośnie długie objęcia Iwana Wyrypajewa i Plac Bohaterów Krystiana Lupy. ❚ One of Poland’s major theatre festivals, Boska Komedia presents the best domestic plays of the season, as well as premieres of plays produced especially for the festival. This year’s programme includes Unbearably Long Hugs by Ivan Vyrypaev and Heroes’ Square by Krystian Lupa.

04–13.12, boskakomedia.pl

BLISKO DO MARSALISA close to marsalis

BIELSKO-BIAŁA, WARSZAWA, SZCZECIN

Wybitnego amerykańskiego saksofonistę i kompozytora Branforda Marsalisa będzie można w grudniu usłyszeć aż w trzech miejscach w Polsce. Marsalis zagra z polskimi jazzmanami, którzy interpretować będą polską muzykę klasyczną, jazzową i folk. ❚ The outstanding American saxophone player and composer, Branford Marsalis, will be giving three concerts in Poland. Marsalis will be playing alongside Polish jazz musicians and singers, who will be giving their interpretations of Polish classical, jazz and folk music.

03–07.12, branfordmarsalis.com, bck.bielsko.pl

SIŁA BRYŁY

The designs of Kraków nativity scenes are inspired by famous Kraków buildings.

The tallest ones stand at 120 cm.

the power of structure Niezwykłe, często futurystyczne budynki i projekty zaprezentowane zostaną na Biennale Architektonicznym w Chicago. Wśród wystawiających jest absolwentka Politechniki Krakowskiej Ania Jaworska, która łączy świat architektury ze światem sztuki. ❚ Amazing futuristic buildings and designs are being exhibited at the Architecture Biennale in Chicago. Ania Jaworska, a graduate of the Kraków Technical University, is one of those whose work is being exhibited. Jaworska combines architecture and art. do | until 03.01, chicagoarchitecturebiennial.org

KRAKÓW

KRAKÓW SZOPKAMI STOI kraków displays its nativity scenes Jeśli szopki, to w Krakowie. Ich twórcy pokażą je na najważniejszym polskim Rynku, pod „Adasiem”.

Jak co roku powalczą o nagrody, ale te i tak należą się wszystkim już tylko za kultywowanie pięknej tradycji. ❚ The nativity scene is a Kraków tradition.

Makers display their creations near the Adam Mickiewicz monument in the Kraków Market Square. There are prizes for the best entries, but all the makers are owed a debt of gratitude for keeping a beautiful local tradition alive.

3.12, mhk.pl KONYA

CHICAGO

W MISTYCZNYM WIRZE

in a mystic whirl

10–17.12, lonelyplanet.com/turkey

18

© M . P.

Medytować można także w tańcu, jak od zamierzchłych czasów robią to tureccy derwisze.

Kiedy wirują wokół własnej osi (rekordziści wykonują nawet 40 obrotów na minutę), towarzyszy im gra na flecie symbolizująca łkanie. ❚ Turkish dervishes have been meditating in dance for centuries. They whirl around their own axis (record breakers have been clocked at speeds of up to 40 turns per minute) to a tune played on a flute, which symbolises wailing.

11

THE BEST OF

pióra wieczne

MIEĆ DOBRE PIÓRO fountain pens

DLA ROZTARGNIONYCH

for the absent-minded

Idealne pióro dla gubiących skuwki. W tym kosmicznie wyglądającym narzędziu do pisania stalówka chowa się automatycznie. Pióro wykonane jest z palladu, a stalówka z 14-karatowego złota. ❚ The perfect fountain pen for those who tend to lose the caps. The cosmic-looking writing device has a collapsible nib. The pen is made of palladium, and the nib from 14-carat gold.

3 20

2

tekst | by tomasz kondr

URODZIWY KLASYK

good-looking classic

LAMY 2000 to perła designu, która światło dzienne ujrzała prawie 50 lat temu.

Klasyczny wygląd pióra podyktowany był przede wszystkim funkcjonalnością – miał doskonale leżeć w dłoni. Dostępne są wersje czarna i srebrna. ❚ The LAMY 2000 is a pearl of modern design that first appeared nearly 50 years ago.

The classic appearance of the fountain pen had to be functional before anything else – it must fit the hand. Available in black and silver.

BYĆ JAK EINSTEIN?

JEGO WYSOKOŚĆ FULGOR

5

being like einstein?

his majesty, the fulgor

Limitowana edycja piór z podobizną Alberta Einsteina to część Kolekcji Historycznej firmy Krone. Honoruje ona również m.in. Abrahama Lincolna, Humphreya Bogarta, ale także Mojżesza i Sherlocka Holmesa.

Ceny od niemal 4 do 18 tys. dol. ❚ A limited edition of pens adorned with the likeness of Albert Einstein are part of the Krone History Collection. Abraham Lincoln, Humphrey Bogart, Moses, amd Sherlock Holmes are some of the other famous people commemorated. Prices range between USD 4,000 and 18,000.

Pióro za 8 mln dol.? Tak, właśnie. Fulgor Nocturnus powstał w historycznej wytwórni Tibaldi z Florencji, a zdobi go dokładnie 945 czarnych diamencików oraz 123 rubiny. ❚ A fountain pen for 8 million dollars? You heard right.

The Fulgor Nocturnus was made in the historic Tibaldi factory in Florence and is studded with 945 black diamonds and 123 rubies.

4

MIEĆ I NIE MIEĆ?

to have and have not

To pióro na zwykłą kieszeń. Nosi nazwisko słynnego amerykańskiego pisarza Ernesta Hemingwaya. Można je kupić w dwóch wersjach: z różanego złota i ze złota zwykłego. Pióro firmy Regal kosztuje jedynie 60 dol. ❚ A more affordable fountain pen. This one bears the name of the famous American writer Ernest Hemingway. It comes in two versions: rose gold and regular gold. USD 60.

©CREDITS

1

OZNACZAJĄ PRESTIŻ I MAJĘTNOŚĆ. PISZE SIĘ NIMI LŻEJ NIŻ DŁUGOPISEM I MOŻNA JE NA NOWO NAPEŁNIAĆ. NIEKTÓRE KOSZTUJĄ TYLE CO MIESZKANIE NA MANHATTANIE. ❚ THEY ARE SYMBOLS OF PRESTIGE AND AFFLUENCE, ARE EASIER TO WRITE WITH THAN A BALL-POINT AND THEY CAN BE REFILLED. SOME COST AS MUCH AS A MANHATTAN APARTMENT.

Futro_K_1215.indd 1

11/6/15 9:50 AM

THE BEST OF

pióra wieczne

NA WYPRAWĘ DOOKOŁA ŚWIATA for a trip around the world Unikatowa kolekcja piór ozdobionych pierwszą mapą świata sporządzoną przez osmańskiego admirała i kartografa Piri Reisa w 1513 r. 500-lecie tego wydarzenia firma OMAS uczciła, wypuszczając zaledwie 300 egzemplarzy tego cacka. ❚ A unique collection of fountain pens adorned with the first map of the world – drawn up by the Ottoman admiral and cartographer Piri Reis in 1513. To commemorate the 500th anniversary of the event, OMAS produced only 300 copies of this incredible writing implement.

6

SŁONECZNIKI DO PISANIA

Włoski wytwórca piór Forzieri wypuścił serię pod nazwą Van Gogh. Motywy zaczerpnięte z obrazów słynnego holenderskiego mistrza zdobią całą kolekcję, na którą składa się 12 bajecznie kolorowych piór. ❚ Italian fountain pen maker Forzieri has released a series under the name Van Gogh. The patterns for the collection, which consists of 12 colourful pens, were taken from the paintings of the famous Dutch master.

PIERWSZE PIÓRA ZROBIONE Z TRZCINOWEJ RURKI I MIEDZI ZNANO JUŻ W STAROŻYTNYM EGIPCIE, ALE DOPIERO W XVIII WIEKU WYNALEZIONO STALÓWKĘ. DZIŚ PIÓRA TO MAŁE DZIEŁA SZTUKI. THE FIRST FOUNTAIN PENS MADE FROM CANE TUBES AND COPPER WERE IN USE IN ANCIENT EGYPT BUT THE NIB WAS NOT INVENTED UNTIL THE 18TH CENTURY. TODAY, FOUNTAIN PENS ARE GENUINE WORKS OF ART.

9

NIE DAJE PLAMY

no stain, no gain

Amerykańska firma Waterman zadbała o to, by nie plamić sobie palców atramentem przy napełnianiu piór. Prosty i genialny patent polega za zamontowaniu pompki zasysającej inkaust. ❚ The US manufacturer Waterman has done away with the problem of staining your fingers with ink when refilling your fountain pen. A simple, yet ingenious, mechanism uses a pump to siphon off the ink.

10 22

KARBOWANY LILIPUTEK ribbed lilliputian Pióro Liliput firmy Kaweco, jak sama nazwa wskazuje, jest niewielkich rozmiarów. Wykonane z gładkiego karbowanego mosiądzu po złożeniu ma długość zaledwie 98 mm. Idealne w podróży. ❚ The Lilliput fountain pen by Kaweco, as the name suggests, is on the smaller side. It is made of smooth ribbed brass and only measures 98 mm when folded. This makes it the perfect travel companion.

8

PEŁNA TRANSPARENTNOŚĆ

full transparency

Przezroczyste pióra firmy Pilot pozwalają na bieżąco kontrolować zawartość atramentu.

Dostępnych jest kilka kolorów, a cena to 160 dol.

Idealne pióro na prezent. Zwłaszcza dla tych, którzy lubią mieć wszystko pod kontrolą. ❚ These transparent fountain pens by Pilot let you control the ink content at all times. The pen is available in a number of colours, and it costs USD 160.

The perfect gift for fountain pen aficionados.

Especially control freaks.

11 Ambasadorem piór marki Montegrappa Chaos jest Sylvester Stallone. Pióra ozdobione symbolami życia i śmierci wykonywane są na zamówienie w wersji ze srebra i złota. ❚ The ambassador of the Montegrappa Chaos brand fountain pens is Sylvester Stallone. The pens are decorated with the symbols of life and death and are made to order from silver and gold.

© M . P.

7

sunflower pens

K12_Viscom_5.11.indd 1

11/5/15 4:00 PM

wkf

MONIKA STRZELECKA w fotoreportażu „3” uchwyciła momenty z trzech lat życia swoich dzieci – zachwyt na światem, radość, odkrycia, śmiech. CODZIENNOŚĆ w ich oczach nabrała wymiaru magicznego. Migawki powstały w domu, ogrodzie, podczas wizyty u dziadka. ❚ MONIKA STRZELECKA, in the photo essay “3”, captures moments f rom three years of her children’s lives – their wonder at the world, joy, discoveries and laughter. EVERYDAY LIFE acquires a magical quality in their eyes. The photos have been taken at home, in the garden, at grandfather’s house.

24

©CREDITS

I N S P I R AT I O N S

ZATRZYMAĆ MOMENT

©CREDITS

capture the moment TYSIĄCE UCZESTNIKÓW, DZIESIĄTKI TYSIĘCY NADESŁANYCH ZDJĘĆ – WIELKI KONKURS FOTOGRAFICZNY MAGAZYNU NATIONAL GEOGRAPHIC POLSKA MA JUŻ JEDENAŚCIE LAT. U NAS PRZEGLĄD GRAND PRIX DOTYCHCZASOWYCH EDYCJI. ❚ THOUSANDS OF CONTESTANTS, TENS OF THOUSANDS OF ENTRIES – THE GREAT NATIONAL GEOGRAPHIC POLAND PHOTOGRAPHY CONTEST IS CELEBRATING ITS 11TH ANNIVERSARY. WE NOW PRESENT THE GRAND PRIX WINNERS OF PREVIOUS YEARS.

25

I N S P I R AT I O N S

wkf

SEBASTIAN GORGOL: „Bezpieczna zabawa”. TONGA. Młoda samica HUMBAKA bawi się w pobliżu odpoczywającej w niezwykły sposób matki. Samica po zaczerpnięciu powietrza zanurza się i zasypia, wisząc GŁOWĄ W DÓŁ, a część jej potężnego ogona wystaje ponad powierzchnię wody. ❚ SEBASTIAN GORGOL: “Safe fun.”

TONGA. A young female HUMPBACK whale is romping near her mother who’s relaxing in an unorthodox way. After breathing, the female submerges and falls asleep with her head down and her powerful tail poking above the surface.

ARKADIUSZ KUBASIAK: „Mijając cienie”. RADOM. W fotoreportażu autor sportretował zabytkowe kamienice w jednej z najstarszych dzielnic miasta. Wiele z nich jest dziś wyburzanych. Co na to ich wieloletni lokatorzy? ❚

ARKADIUSZ KUBASIAK: “Passing shadows”. RADOM. This photo story features historical houses in one of the city’s oldest neighbourhoods. Many of them are now demolished. How do people who lived there for years feel about that?

©CREDITS

2013

2014

26

2012 ARKADIUSZ MAKOWSKI: „Elvis”.

Fotografia powstała późnym wieczorem.

– Byliśmy tylko ja i Elvis, czyli ŁOWIK. Wyglądał staro, ledwo się poruszał, mimo że jupitery wciąż świeciły, a scena była jakby nowa. Coś przemija, coś zostaje.

Elvisem bywa każdy – mówił autor zdjęcia. ❚ ARKADIUSZ MAKOWSKI: “Elvis”.

This photograph was taken late in the evening. “There was just me and Elvis, the hornet ROBBERFLY. It looked old and could barely move, even though the spotlights were still on and the theatre looked new. Some things change, some stay the same. Everyone has an Elvis inside them”, says Makowski.

2011

MICHAŁ JASTRZĘBSKI: „Sprzeczka”. Zdjęcie powstało na SVALBARDZIE, obok szczątków foki zabitej przez niedźwiedzia polarnego. Po odejściu drapieżnika MEWY BLADE przystąpiły do rywalizacji o resztki. ❚ MICHAŁ JASTRZĘBSKI: “Squabble.” This photo was taken in SVALBARD, next to the remains of a seal killed by a polar bear.

COLOURLESS SEAGULLS began to fight over the offal as soon as the predator had left.

27

I N S P I R AT I O N S

wkf

IZABELA PEREZ HARRIETTE: „Niñas”. BOCA DE YUMURI niedaleko Baracoa NA KUBIE. Dwie dziewczynki bez śladu onieśmielenia dosiadły się do baru, przy którym beztrosko bawili się wcześniej koncertujący tu kubańscy muzycy.

Młode damy komentowały między sobą poczynania artystów. ❚ IZABELA PEREZ HARRIETTE: “Niñas”. BOCA DE YUMURI, near Baracoa, CUBA. Two girls, without the slightest hint of shyness, sat down at the bar with some partying Cuban musicians who had just given a concert. The young ladies were commenting on the performers’ behaviour.

JAKUB KAMIŃSKI: „Salary Man”. Zapożyczone z angielskiego określenie „sarariman” pojawiło się w JAPONII po II wojnie światowej i najpierw oznaczało ustatkowanego przedstawiciela klasy średniej. Dziś określa się tak niewyspanych i przepracowanych ludzi w garniturach. ❚ Jakub Kamiński: “Salary Man”. Borrowed from English, the word “sarariman” became popular in Japan after World War II. It originally denoted a middle class man who led a quiet life. The word now refers to sleep-deprived and overworked men in suits.

©CREDITS

2009

2010

28

2008

PAWEŁ MŁODKOWSKI: „Słoń, niewolnik własnej potęgi”. NEPAL. Kłusownictwo spowodowało, że populacja dzikich słoni drastycznie zmalała. Jedną z metod ich ratowania jest hodowla. – Tam ssaki trzymane są na łańcuchach – mówi fotograf. ❚ PAWEŁ MŁODKOWSKI: “The elephant, slave to its own power.” NEPAL. The wild elephant population has been decimated by poaching. Breeding is the only way to save them. “But these mammals are chained on breeding farms”, says Młodkowski.

ŚWIATOSŁAW WOJTKOWIAK: „W podróży”. Uwięziony między stopami współpasażera nomada w przeładowanej ciężarówce opuszcza Balayarę – małą miejscowość w środkowym NIGRZE, gdzie co tydzień odbywa się jeden z największych w kraju targów. Ekstremalne warunki podróżowania to codzienność dla mieszkańców tego kraju. ❚ ŚWIATOSŁAW WOJTKOWIAK: “Travelling.” Trapped between the feet of his nomadic travelling companion on an overcrowded truck, he’s leaving Balayara – a small central NIGERIEN town where one of the country’s biggest markets is held every week. These extreme travelling conditions are nothing out of the ordinary in this country.

2007

29

I N S P I R AT I O N S

wkf

2006 ANTONI KASPRZAK. Bieliki z PUSZCZY NOTECKIEJ miały problem z przetrwaniem długiej i mroźnej zimy. Kryły się na polanie w głębi lasu. Tam laureat konkursu zbudował czatownicę: – Podczas śnieżycy BIELIK uderzył skrzydłami w materiał maskujący moją kryjówkę. ❚ ANTONI KASPRZAK. The white-tailed eagles of the NOTEC FOREST struggled to survive a long and cold winter. They found shelter in a glade deep in the woods. This is where Kasprzak built his hideout.

“A white-tailed eagle hit the hideout’s camouflage with its wings during a blizzard.”

ROBERT RAJNER: „Parque Nacional Puyehue”. Krajobraz Parku Narodowego Puyehue w CHILE to połączenie ognia z lodem – płaskowyż z wulkanicznymi skałami i leżąca na 1400 m n.p.m. granica wiecznego śniegu. ❚ ROBERT RAJNER: “Parque Nacional Puyehue”. The landscape of the Puyehue National Park in CHILE is a combination of fire and ice – a plateau dotted with volcanic rocks and a glacier that rises above 1,400 m.

30

2005

K12_Aviator_22.10.indd 1

10/22/15 2:54 PM

WHY

petersburg

Petersburg

PETERSBURG st petersburg

ZIMĄ MIASTO PIOTRA WIELKIEGO ROZKWITA, A CIEKAWE WYDARZENIA WYPEŁNIAJĄ DŁUGIE PETERSBURSKIE NOCE. ❚ THE CITY OF PETER THE GREAT COMES TO LIFE IN WINTER, AND THE LONG SAINT PETERSBURG NIGHTS ARE FULL OF EXCITING EVENTS. WENECJA PÓŁNOCY

tekst | by agnieszka franus

BAŚNIOWE ŚWIĘTA fairy-tale christmas Nie oszukujmy się, będzie zimno. Ale rozgrzeją nas rozbrzmiewające dźwiękiem bałałajek świąteczne targowiska z rosyjskim rękodziełem, słodyczami, blinami z kawiorem, gorącymi trunkami. W grudniu miasto zamienia się w krainę baśni. Dziadka Mroza, jego żonę Staruchę Zimę i wnuczki Śnieżynki można spotkać też na placu Ostrovskogo. ❚ There’s no point trying to hide it.

You will be cold. The only thing to warm you up will be the Christmas markets offering Russian crafts, sweets, blini with caviar, and hot drinks, and ringing to the sounds of balalaikas. The city becomes a dream world in December.

Co roku w Petersburgu odbywa się co najmniej 100 różnych festiwali – największe w czerwcu, w czasie spektakularnych białych nocy.

Kulebiak, czyli wielki drożdżowy pieróg nadziewany farszem, barszcz, herbata z samowaru i żaden mróz nie jest straszny. ❚ Get a coulibiac, or a big yeast pirog with filling, borsch and samovar-brewed tea inside you will brace you for the frost.

32

the venice of the north

W Petersburgu jest 200 muzeów, 100 teatrów, 70 parków, dziesiątki pałaców i kościołów. Miasto ma więcej mostów niż jakiekolwiek inne w Europie – 800. 93 rzeki i kanały o łącznej długości 300 km okalają 42 wyspy w delcie rzeki Newy, dlatego nazywane jest Wenecją Północy. ❚ Saint Petersburg is home to 200 museums, 100 theatres, 70 parks, and dozens of palaces and churches.

It also has 800 bridges. The Neva Delta has 93 rivers and canals with a total length of 300 km, and 42 islands. No wonder the city is known as the Venice of the North.

Od 17 listopada do 31 grudnia

Pozwól się zaskoczyć is the road less boring. is the road less boring.

A K W A OPR E I C N E Z E R P W THE CARRERA 100/S

THE CARRERA 100/S

NOWA KOLEKCJA OPRAW OPTYCZNYCH I PRZECIWSŁONECZNYCH NOWA KOLEKCJA W OPRAW OPTYCZNYCH I PRZECIWSŁONECZNYCH SALONACH LYNX OPTIQUE W SALONACH LYNX OPTIQUE KRAKÓW: Bonarka Center, Galeria Bronowice, CH Krokus; WARSZAWA I OKOLICE: Arkadia, GaleriaBronkowice, Mokotów, KENCH Center, Bydgoszcz FocusCity Mall, Zielone Arkady, CH Rondo; KRAKÓW Bonarka CityCH Center, Galeria Krokus;

* W prezencie oprawka optyczna wyselekcjonowanej marki zgodnie z regulaminem promocji dostępnym w salonie i na www.lynx-optique.pl

Auchan Modlińska, Auchan Łomianki,CH Centrum Janki, M1 Marki, Auchan Piaseczno; POZNAŃ Auchan I OKOLICE Arkadia, Galeria Mokotów, KEN Center, Auchan KRAKÓW: BonarkaKomorniki; City Center, WARSZAWA Galeria Bronowice, CH Krokus; WARSZAWA I OKOLICE: CH Arkadia, Galeria Mokotów, KENModlińska, Center, BYDGOSZCZ: Focus Mall, CH Rondo; POZNAŃ: Auchan Komorniki; WROCŁAW: CH Korona.

WROCŁAW CH Korona AuchanAuchan Łomianki, Centrum Janki, M1 Marki, Auchan Modlińska, Auchan Łomianki, Centrum Janki,Piaseczno; M1 Marki, Auchan Piaseczno;

BYDGOSZCZ: Focus Mall, CH Rondo; POZNAŃ: Auchan Komorniki; WROCŁAW: CH Korona.

www.lynx-optique.pl

www.lynx-optique.pl

LYNX_205x265 Kaleidoscope.indd 1

2015-10-29 10:40:13

WHY

petersburg Bałałajka, jej rzewne dźwięki najlepiej oddają niuanse rosyjskiej duszy. ❚ The balalaika and its wistful sounds best reflect the nuances of the Russian soul.

SAMOTNIA

a retreat

W Ermitażu zgromadzono ponad 3 mln eksponatów, w tym obrazy m.in. Leonarda da Vinci. ❚ The Hermitage features more than 3 million exhibits, including paintings by Leonardo da Vinci.

Petersburg jest drogim miastem, ale zimą ceny spadają. Obowiązkowy punkt programu to zwiedzanie Carskiego Sioła, gdzie znajduje się zrekonstruowana Bursztynowa Komnata. ❚ Saint Petersburg is an expensive city but prices come down in winter. Tsarskoye Selo, with the reconstructed Amber Room, is a must-see.

Balet był ulubioną rozrywką carów, a petersburski Balet Kirowa należy do światowej czołówki. ❚ Ballet was the favourite entertainment of the tsars, and the local Kirov Ballet is among the best in the world.

Jaja carskie, czyli Fabergé, to arcydzieła sztuki zdobniczej. Można je podziwiać w muzeum Fabergé.

Na świąteczne parady z Dziadkiem Mrozem w roli głównej ściągają tłumy. ❚ Christmas parades led by Grandfather Christmas never fail to draw huge crowds.

JAZDA BEZ TRZYMANKI dashing through the snow Jazda na trójkonnych saniach, kąpiel w Newie, potem wygrzewanie się pod murami Twierdzy Pietropawłowskiej, biegówki, piruety na łyżwach, a wszędzie biały puch i powietrze tak czyste, że aż bolą płuca. Petersburg jest najpiękniejszy zimą. ❚ Troika ride, a plunge in the Neva, and basking in the sun at the foot of the Peter and Paul Fortress afterward, cross country skiing, skating spins with white snow all around, and air so crisp that it makes your lungs ache. The city is most spectacular in winter.

Petersburg uchodzi za jedno z najpiękniejszych miast świata. Zaprojektowali go najlepsi architekci swoich czasów. ❚ Saint Petersburg is thought to be one of the most beautiful cities in the world. It was designed by the best architects of their time.

LOT INFO WAW–LED pon., śr., pt. ❚ Mo., Wed., Fri. 10.55–14.50, czw., nd. ❚ Thu., Su. 14.30–18.25 LED–WAW pon., śr., pt. ❚ Mo., Wed., Fri. 15.35–15.40 czw., nd. ❚ Thu., Su. 19.10–19.10 Czas przelotu ❚ Flight duration 1:55, 2:05

Najlepsze oferty zawsze na ❚ Best price guarantee on lot.com

34

©SHUT TERSTOCK (13), CORBIS/PROFIMEDIA(2), ZUMA/FORUM

LOT POLECA ❚ RECOMMENDS Teresa Januszkiewicz, kierownik Działu Zakupów Komercyjnych ❚ Commercial Purchasing Unit Manager:

Ermitaż to jedno z największych i najbogatszych muzeów świata.

Z francuskiego oznacza pustelnię, ponieważ to właśnie tutaj caryca Katarzyna II spędzała dużo czasu na rozmyślaniach. Muzeum pilnuje 70 kotów. ❚ The Hermitage is one of the world’s largest and finest museums. The word is French in origin and means “retreat”, and in fact it was the “retreat” where Catherine the Great often went to ponder things. The museum is guarded by 70 cats.

LINKED TO MOTION Szwajcarski Horological Smartwatch z sensorem MotionX速.

smartwatch.frederique-constant.pl

K10_FConstant_15.09.indd 1

Infolinia: 801 011 464, 71 780 56 53 e-mail: info@frederique-constant.pl

9/15/15 2:21 PM

JOURNEY OF THE LIFETIME

Prawosławny klasztor Świętej Trójcy na wzgórzu w pobliżu miasteczka Stepancminda. W tle szczyt Kazbek. ❚ Russian Orthodox Holy Trinity monastery on a hill near Stepantsminda town.

Mount Kazbek can be seen in the background.

36

gruzja

KRAINA CZARÓW a land of magic W TYM NIEWIELKIM KRAJU POŁOŻONYM NA POGRANICZU EUROPY I AZJI ZNAJDZIEMY TYLE ATRAKCJI, ŻE NIE WYSTARCZY NAM JEDNA WYPRAWA. GRUZJA UZALEŻNIA I PRAWIE KAŻDY, KTO JĄ TROCHĘ POZNAŁ, CHCE WRACAĆ PONOWNIE. ❚ THIS TINY COUNTRY STRADDLING EUROPE AND ASIA HAS SO MUCH TO SEE AND DO THAT ONE VISIT IS SIMPLY NOT ENOUGH TO FIT IT ALL IN. GEORGIA IS ADDICTIVE AND NEARLY EVERYONE WHO GOES THERE WANTS TO GO BACK. tekst | by anna dziewit-meller

37

C Słynna restauracja Café Gabriadze pod Krzywą wieżą na starym mieście w Tbilisi to dobre jedzenie w pięknym wnętrzu.

Chaczapuri, czyli placek z serem, jest podstawą gruzińskiej kuchni. ❚ The famous Café Gabriadze restaurant under the tilting tower in Tbilisi offers delicious food in a beautiful interior.

Khachapuri, or dough with cheese, is a staple of the Georgian cuisine.

38

hoć słońce wciąż nie wychyla się zza horyzontu, koniecznie wyjrzyjmy przez okno, kiedy samolot zniża się do lądowania. Stolica Gruzji jest nocą oświetlona rzęsiście, światło reflektorów wydobywa piękno zabytkowej starówki, monumentalnych ruin twierdzy Narikala, nowoczesnego mostu na rzece Mtkvari, słynnej wieży telewizyjnej czy pomnika Matki Gruzji.

Z zaniedbanego, trochę brudnego miasta, leżącego gdzieś na krańcu imperium sowieckiego, w ostatnim dziesięcioleciu Tbilisi zmieniło się w tętniącą życiem i coraz bardziej nowoczesną metropolię, która jednak wciąż mocno zwrócona jest w stronę swej wspaniałej przeszłości i liczącej ponad tysiąc lat historii.

STOŁECZNE ATRAKCJE Zwiedzanie Tbilisi najlepiej zacząć od wejścia na twierdzę Narikala. Tam, wśród malowniczych ruin, w których często umawiają się zakochane pary, warto usiąść wygodnie i spojrzeć w dół – na rozciągające się u naszych stóp miasto z krętą nitką rzeki Mtkvari, z nowoczesną architekturą na jej prawym brzegu, z od-

gruzja

The sun is hidden behind the horizon, but we look out the window as the plane descends, anyway. The Georgian capital is brightly illuminated at night. City spotlights bring out the beauty of the historical old town, the monumental ruins of the Narikala fortress, the modern bridge over the Mtkvari river, the famous television tower looming above the city, and the Mother Georgia statue.

Over the past ten years or so, Tbilisi has gone from being a ramshackle, shabby old town on the outer limits of the Soviet empire to a vibrant, colourful and increasingly modern metropolis that has nevertheless remained strongly rooted in its glorious past and its 1,000+ years of history.

CAPITAL ATTRACTIONS The Narikala fortress is the best place from which to start exploring the city. You can sit down comfortably among the picturesque ruins and gaze down at the sprawling city, the meandering Mtkvari river, the outcrop of bold architecture on the right bank, and the restored old town where a synagogue, an Armenian church and a Greek Orthodox temple have been standing side by side for hundreds of years.

The narrow lanes of the old town will invariably take you to Freedom Square. This is where the people took

© S H U T T E R S T O C K ( 4 ) . P O P R Z E D N I S S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : C O R B I S / P R O F I M E D I A

JOURNEY OF THE LIFETIME

GRUZJA TO KRAJ PEŁEN SMAKÓW I KOLORÓW, KTÓRY SWOJĄ LEGENDĘ ZAWDZIĘCZA WSPANIAŁEJ KULTURZE, OSZAŁAMIAJĄCYM KRAJOBRAZOM I DOSKONAŁEJ KUCHNI. GEORGIA IS A COUNTRY ABOUNDING IN FLAVOURS AND COLOURS THAT OWES ITS LEGEND TO ITS INCREDIBLE CULTURE, BREATH-TAKING LANDSCAPES AND AN EXCELLENT CUISINE.

nowioną starówką, gdzie synagoga, kościół ormiański i grekokatolicka świątynia stoją obok siebie od setek lat.

Wędrując wąskimi uliczkami starego miasta, dotrzemy do Placu Wolności. Tego samego, na którym ludzie podczas Rewolucji Róż przejmowali władzę. Ustawiono tu ogromną kolumnę, którą wieńczy błyszczący złotem pomnik symbolizujący wolność. Brak pasów i całkowita dowolność w traktowaniu przez Gruzinów przepisów ruchu drogowego powodują, że przedostanie się samochodem na drugą stronę placu graniczy czasami z cudem. Gruzini śmieją się sami z siebie, mówiąc, że samochodami jeżdżą tak, jak kiedyś konno, zapominając jednak, że samochody nie mają mózgów.

Koniecznie trzeba też udać się do łaźni, czyli do bani.

Na placu u stóp Narikali uwagę turystów przykuwają wielkie kopuły wyrastające spod ziemi – to dachy siarkowych łaźni, których charakterystyczny zapach

power during the Rose Revolution. A huge column topped with a glittering gilded statue symbolising freedom towers over the square. The absence of lanes and rules, as well as a loose interpretation of the traffic regulations, make driving from one end to the square to the other mission impossible. The locals often laugh at themselves and say that they drive the way they used to ride horses, conveniently forgetting that cars do not have brains. There is no getting out of visiting a bathhouse, or banya. Tourists are often intrigued by the gigantic domes rising from the ground near the foot of the Narikala fortress. These are the roofs of sulphur baths – whose distinctive rotten egg smell is detectable from afar. The locals recommend bathing in hot springs as an all-cure remedy, especially for those who have downed excessive amounts of local wine the night before.

Z okien samolotu Tbilisi nocą wygląda jak błyszczący klejnot.

W ostatnich latach gruzińska stolica zmieniła się w tętniącą życiem metropolię. ❚ Tbilisi appears as a glittering jewel when seen from the window of a plane. In recent years, the capital of Georgia has transformed into a busy metropolis.

39

zgniłego jajka czuć już daleka. Kąpiel w gorących źródłach od setek lat praktykowana jest przez Gruzinów, zalecających ją na wszystkie dolegliwości. Dobra jest zwłaszcza dla tych, którzy poprzedniego wieczora nadużyli gruzińskiego wina.

Każdy region w Gruzji ma własne zwyczaje i muzyczną tradycję – również tańce mają mocno zróżnicowany charakter. ❚ Every region of Georgia has its own distinct customs and musical tradition – even the dances vary by region.

40

KIERUNEK: KAUKAZ Tbilisi jest bardzo dogodnie położonym miastem.

Czyniąc z niego swoją bazę, możemy ruszać na jednodniowe wycieczki – na przykład na Kaukaz, pod szczyt Kazbeku, podróżując malowniczą Gruzińską Drogą Wojenną. Tam w miejscowości Stepantsminda można zatrzymać się na nocleg w jednym z hoteli u stóp gór wznoszących się na 4–5 tys. metrów, po to by rankiem wspiąć się do klasztoru Gergeti, jednego z najpiękniej położonych budynków na świecie. Z Tbilisi warto też ruszyć na wschód. Pod azerską granicą w David Garedża w kutych w skałach klasztorach mnisi żyją, jakby czas stanął w miejscu. Step, pustkowie i dzika, nieposkromiona przyroda robią ogromne wrażenie.

Jeśli mamy więcej czasu, wyruszmy na kilka dni do Swanetii. Ta dzika kraina zamieszkana przez Swanów przypomina nieco Krainę Władcy Pierścieni. W dolinach na zboczach pięciotysięczników wyrastają słynne

gruzja

DESTINATION: CAUCASUS Tbilisi is very conveniently located for making day trips to the Caucasus Mountains. The scenic Military Road takes you to the foot of Mount Kazbek. You can stay the night in a hotel in Stepantsminda, a town at the foot of mountains, which rise above 4,000-5,000 metres, and climb up to the Gergeti monastery, one of the world’s most beautifully located buildings, in the morning. You can also head east towards the Azerbaijani border. David Gareja will take you back hundreds of years. Monks live in rock-hewn monasteries as if time has stood still. The steppe, wilderness and untamed nature cannot help but make an impression.

If time permits, you should spend a few days in Svaneti. This is a wild land inhabited by the Svans and it looks like something out of the Lord of the Rings.

The valleys around these five-thousanders are dotted with famous stone towers – ancient fortified residential structures that were impregnable to invaders for centuries. Many of them are hundreds of years old.

The foundations of the oldest are said to date from the time of Christ. Some are open to visitors, but most are privately owned. They are no longer used for protection, but to store winter provisions.

Mestia is the capital of Svaneti and is connected with the lowlands by a recently refurbished road and with Tbilisi by air (sometimes, but rather rarely, the plane has to return to the capital because of the inclement weather typical for which the Caucasus is famous).

©SHUT TERSTOCK

JOURNEY OF THE LIFETIME

Czas na własną chmurę.

ta la er a d ych f O jaln ąc j ec óżu p s dr po

Już dziś możesz kupić dysk WD My Cloud 3 TB za jedyne 579

zł na www.wdstore.eu

Wykorzystaj kod promocyjny LOT579 na zniżkę na własną „chmurę”!

Całkowicie nowy system My Cloud OS 3 TM

Zrewolucjonizowana chmura osobista

Synchronizacja danych. Automatyczna kopia zapasowa ważnych plików: zdjęć i filmów wideo, dzięki której zyskasz więcej miejsca na nowe dane. Dostęp do dysku z dowolnego miejsca na świecie. Wszystkie dane zapisane i zabezpieczone w jednym miejscu.

Gdziekolwiek się znajdziesz, My Cloud będzie tam razem z Tobą.

Oferta dotyczy dysków twardych My Cloud 3TB (WDBCTL0030HWT-EESN) zakupionych online w sklepie WD Store, z wykorzystaniem podanego kodu promocyjnego. Kod promocyjny jest ważny jedynie na jedno zamówienie (lub jedną sztukę) dokonywane przez danego klienta. WD zastrzega sobie prawo do wprowadzenia zmian lub odwołania niniejszej oferty w dowolnym momencie, bez wcześniejszego powiadomienia. Dostawa produktu może być zrealizowana wyłącznie na terenie Polski. Oferta trwa do 30 listopada 2015 roku, godz. 12:00. WD i logo WD są zastrzeżonymi znakami towarowymi firmy Western Digital Technologies, Inc. na terenie USA i innych krajów. Specyfikacje produktów mogą ulec zmianie bez wcześniejszego powiadomienia. Produkt przedstawiony na fotografii może różnić się od rzeczywistego produktu otrzymanego w dostawie. Aplikacje, usługi i inne funkcja mogą stanowić przedmiot zmian związany z lokalizacją, wersją oprogramowania, modelem urządzenia oraz usługami dostarczanymi przez strony trzecie. Przy określaniu pojemności dyskowej przyjmuje się, że jeden terabajt (TB) = 1 trylion bajtów. Całkowita dostępna pojemność dyskowa jest uzależniona od zastosowanego systemu operacyjnego. © 2015 Western Digital Technologies, Inc. Wszystkie prawa zastrzeżone 4178-705961-A02 Oct 2014

JOURNEY OF THE LIFETIME

gruzja

Z TBILISI MOŻNA WYRUSZYĆ W DZIKIE REJONY KAUKAZU, A STAMTĄD NA NIZINY – DO GWARNYCH CZARNOMORSKICH PORTÓW, W TYM PRZEDE WSZYSTKIM DO BATUMI. TBILISI IS VERY CONVENIENTLY LOCATED FOR MAKING DAY TRIPS TO THE CAUCASUS MOUNTAINS AND FROM THERE STRAIGHT TO THE LOWLANDS – TO THE BLACK SEA PORTS, AND ESPECIALLY BATUMI.

42

The Greater Caucasus is a paradise for climbers and mountaineers. If you don’t feel like climbing the five-thousanders, you can always opt for a guided tour, e.g. on horseback to the glacier of Ushba, one of the most perilous mountains of the Caucasus. An expedition like this is obviously going to take a fair bit of stamina, but it is doable, even for those who rarely get to climb anything.

LAS VEGAS OF THE BLACK SEA From the mountains, you can go straight to the lowlands – to the Black Sea ports, and especially Batumi.

Unfortunately, you won’t see the tea fields that Filipino band once sang about, but the city is bound to make a lasting impression. Ten years ago, Batumi was

©SHUT TERSTOCK (2)

Władze zainwestowały ogromne fundusze w przebudowę zaniedbanego Batumi.

Na plaży stanęła rzeźba gruzińskiego artysty Irakli Tsuladze. ❚ The Georgian government has ploughed a lot of money into revitalising the rundown Batumi.

The statue of Georgian artist Irakli Tsuladze was erected on the beach.

wieże z kamienia – dawne budynki mieszkalne, ufortyfikowane i będące przez setki lat nie do zdobycia przez najeźdźców. Najstarsze fundamentami sięgają ponoć czasów Chrystusa. Niektóre można zwiedzać, większość pozostaje jednak w prywatnych rękach, służąc mieszkańcom już nie do obrony, ale ot, choćby do przechowywania zapasów na zimę.

Stolicą Swanetii jest Mestia, do której dojedziemy z nizin niedawno wyremontowaną drogą lub samolotem z Tbilisi (zdarza się jednak, że musi on wracać do stolicy ze względu na trudne warunki atmosferyczne).

Wielki Kaukaz to raj dla wspinaczy i alpinistów. Jeśli jednak nie czujemy się na siłach, by atakować szczyty pięciotysięczników, dobrym rozwiązaniem będzie wycieczka z przewodnikiem, na grzbiecie konia na

przykład pod lodowiec schodzący z Uszby – jednej z najgroźniejszej gór Kaukazu. Taka wyprawa wymaga pewnej kondycji fizycznej, niemniej jest w zasięgu tych, którzy na co dzień są na bakier ze wspinaczką.

CZARNOMORSKIE LAS VEGAS Z gór można śmiało ruszyć na niziny – do czarnomorskich portów, w tym przede wszystkim do Batumi.

Słynnych herbacianych pól niestety już nie zobaczymy, ale samo miasto na pewno zrobi na nas wrażenie.

Jeszcze dekadę temu było podupadłym i zaniedbanym portem, do którego przyjeżdżano chyba tylko z sentymentu. Dziś śmiało można je nazwać czarnomorskim Las Vegas. By przyciągnąć zamożnych turystów z nieodległej Turcji czy Iranu, władze gruzińskie przebudowały Batumi, inwestując w nie ogromne fundusze. Najlepsze hotelowe marki mają tu swe siedziby, zaś oferta restauracji i klubów, do których latem ściąga się najlepszych DJ’ów z Europy, przyciąga tłumy.

Dla tych, którzy szukają nieco wytchnienia od hałaśliwego deptaka nadmorskiego i nocnych klubów tętniących muzyką, dobrym adresem będzie leżące już niemal na granicy z Turcją małe Kvariati, z pensjonatami położonymi na schodzących do morza wzgórzach. Do centrum Batumi dojedziemy marszrutką

a rundown and neglected port that people would only visit for sentimental reasons. It is now justifiably known as the Las Vegas of the Black Sea. The Georgian government has ploughed a lot of money into revitalising the city so as to attract wealthy tourists from nearby Turkey and Iran. Most of the world’s top-end hotel chains are represented, and the scores of restaurants, bars and clubs (which host the best DJs from Europe in summer) are always busy.

But if you would prefer to get away from the noisy seaside promenade and the night clubs with their thumping music, then the little town of Kvariati is the place for you. Kvariati is not far from the Turkish border. The surrounding hills, which gently slope down to the sea, are scattered with guesthouses. And central Batumi is not even 15 minutes away by bus.

The beachside joints serve fresh fish and all the delicacies that Georgian cuisine has to offer, and the Black Sea is still warm in late September.

IMPERIAL RESORT On your way back to Batumi, make sure you visit Georgia’s most famous resort – Borjomi. This town is located in the Lesser Caucasus region. The mountains here are like the Beskidy mountains in Poland, and REKLAMA

LATO 2016 RABAT DO

40%

Gruzja Gdzie Europa miesza się z Azją

©CREDITS

Niezwykłe krajobrazy, wspaniała kuchnia i tradycyjna gościnność. Poznaj Gruzję - miejsce, w którym kultura europejska spotyka to co najlepsze w Azji...

ZWIEDZANIE I WYPOCZYNEK : TBILISI - GRUZINSKI TEMPERAMENT GRUZJA - GRUZIŃSKA UCZTA GRUZJA - DROGOWSKAZ NA KAUKAZ GRUZJA, ARMENIA - ORMIAŃSKI ŚWIAT

od 2 099 PLN od 2 699 PLN od 2 849 PLN od 3099 PLN

WYPOCZYNEK: Hotel ***

od 1859 PLN

call center

z komórki

801 310 801

42 680 38 51 R.pl/biura

najbliższe biuro podróży

43

JOURNEY OF THE LIFETIME

ANNA DZIEWIT-MELLER

44

w kwadrans, knajpki na plaży serwują świeże ryby i wszystkie przysmaki gruzińskiej kuchni, a woda w morzu jest ciepła nawet pod koniec września.

CARSKIE UZDROWISKO W drodze powrotnej do Batumi trzeba odwiedzić najsłynniejsze gruzińskie uzdrowisko – Bordżomi. Położne w górach tzw. Małego Kaukazu, założone w XIX w. miasto było chętnie odwiedzane przez carską rodzinę, a w czasach Związku Radzieckiego zyskało status kultowego. Woda Bordżomi dobrze wpływa na układ pokarmowy, leczy drogi żółciowe, no i świetnie smakuje.

Gruzja to kraj pełen smaków i kolorów, który swoją legendę zawdzięcza wspaniałej kulturze, oszałamiającym krajobrazom i doskonałej kuchni. Tym jednak, co powoduje, że chętnie tam wracamy, są ludzie.

O tym zaś najlepiej się przekonać samemu, siadając przy gruzińskim stole. ■

are particularly picturesque in autumn. Borjomi was founded in the 19th century and became a favourite retreat of the Russian imperial family. It was an iconic resort during the Soviet era, when literally anybody who was anybody went there. Borjomi water, readily available in Poland, is used to treat gastrointestinal tract and bile duct diseases.

Georgia abounds in flavours and colours. The country’s main claim to fame are its vibrant culture, impressive landscapes and excellent cuisine. But it is the people who will draw you back time and time again.

If you have ever joined the revellers at a Georgian table, you will know what I mean. ■

Pisarka i dziennikarka, współautorka m.in. książki Gaumardzos opowieści z Gruzji, prowadzi kanał internetowy o książkach weBook. ❚ Writer and journalist, co-author of a few books, including Gaumardzos opowieści z Gruzji about Georgia. She runs an Internet channel about books called weBook.

© S H U T T E RSTO C K ( 6 ) , PA N O S /C Z A R N Y KOT

Charakterystyczne wieże mieszkalno-obronne w wiosce Uszguli w Swanetii mają po kilkaset lat. Nie ma gruzińskiego stołu bez wina i bez długiego toastu. ❚ The distinct residential and defence towers in the Ushguli village in Svaneti are hundreds of years old.

No Georgian meal can do without wine and long toast introductions.

gruzja

Gruzja posiada bardzo starą kulturę. Architekturę, freski, malarstwo. I język. Tylko język jest w stanie zachować kulturę.

Nic nie jest stracone, póki lud mówi swoim językiem.

Otar Iosseliani

GOOD TO KNOW

1 3

4

GRUZJA TO RAJ DLA SMAKOSZY. KAŻDY REGION MA SWOJE POTRAWY, KTÓRYCH NIE SPOTKAMY NIGDZIE INDZIEJ. GEORGIA IS A PARADISE FOR GOURMETS. EVERY REGION HAS ITS OWN SIGNATURE DISHES THAT YOU WON’T FIND ELSEWHERE. Piotr Zygmunt, Specjalista ds. Cargo w PLL LOT poleca w Gruzji: ❚ Piotr Zygmunt, Cargo Sales Support Specialist of the LOT Polish Airlines recommends these sites in Georgia:

GDZIE ZJEŚĆ where to eat ■ HOTEL KOPALA

Restauracja na dachu hotelu to świetne gruzińskie jedzenie i doskonały widok na stare miasto i twierdzę Narikala. ❚ A rooftop restaurant serving excellent Georgian food and offering a splendid view of the Old Town. ul. Czechowa 8/10 Ι Anton Chekhov st. 8/10, Tbilisi

■ RACHA

Dla fanów przeżyć ekstremalnych – miejsce wygląda na podrzędną spelunę, ale chinkali robione przez tutejsze panie kucharki są mistrzowskie. ❚ For fans of extreme thrills – it is definitely not elegant, but has the best chinkali. ul. Lermontowa 6/20, Ι Lermontov st. 6/20, Tbilisi

■ FUNICULAR

Wykwintna restauracja ze wspaniałym widokiem na całe Tbilisi. ❚ Elegant restaurant overlooking Tbilisi.

Mtatsminda Plateau, Tbilisi

CO ZWIEDZIĆ what to see ■1 DAVID GAREJA

Kompleks monastyrów Dawid Garedża założonych w VI w. Słynie ze wspaniałych fresków. ❚ A complex of David Gareja monasteries erected in the 6th C. Famous for the beautiful frescoes.

GDZIE NOCOWAĆ where to sleep ■ ROOMS HOTEL KAZBEGI

Luksusowy hotel w sercu gór. Niezapomniane widoki! ❚ Luxury hotel in the heart of the mountains. Unforgettable views.

V. Gorgasali 1, Stepantsminda/Kazbegi

■ OASIS CLUB

Restauracja po drodze do monastyru Dawid Garedża. We wsi Udabno prowadzą ją Polacy Anna Gajda i Ksawery Duś. ❚ A restaurant run

by Poles on the road to the David Gareja monastery, located in Udabno village.

Udabno

3 GUDAURI ■

Zimowa stolica Gruzji –120 km od Tbilisi. Można tu poczuć atmosferę białego szaleństwa. ❚ The winter capital of Georgia – 120 km away from Tbilisi. The perfect skiing destination.

■ STEPANTSMINDA

Miasteczko na początek trekkingu na Kazbeg, trzeci najwyższy szczyt Gruzji – 5047 m n.p.m. ❚ The town where you can start your trek of Mount Kazbek, the third tallest mountain in Georgia at 5,407 m a.s.l.

4 VARDZIA ■

Wardzia – największa atrakcja turystyczna regionu Mescheti, skalne miasto-klasztor usytuowane na zboczu góry Eruszeli. ❚ Vardzia – the greatest tourist attraction in the Mescheti region. It is a cave monastery on the slope of the Erusheli mountain.

LOT INFO WAW–TBS pon., śr., sob. ❚ Mo., Wed., Sat. 22.30–06.05/+1 (do/until 19.12) pon., czw., sob. ❚ Mo., Thu., Sat. 22.30–06.05/+1 (od/from 21.12) TBS–WAW wt., czw., nd. ❚ Tue., Thu., Su. 05.50–06.35 (do/until 20.12) wt., pt., nd. ❚ Tue., Fri., Su. 05.50–06.35 (od/from 22.12) Czas przelotu ❚ Flight duration 3:35, 3:45

Najlepsze oferty zawsze na ❚ Best price guarantee on lot.com

45

W POLSCE O KLIENTÓW VIGNALE DBA SZEŚĆ SALONÓW: Auto Boss Chorzów, ❚ Euro Car Gdynia, ❚ PGD Partner Kraków ❚ Auto Brzezińska – Łódź ❚ BCH Chwaliński – Opole ❚ Bemo Motors – Warszawa

Łatwo wpaść w pułapkę rozpatrywania rozwoju cywilizacji ze znanej już starożytnym Grekom perspektywy „złotego wieku”. Kiedyś było lepiej, wino smakowało bardziej, żyło się spokojniej, produkowano lepsze niż dziś samochody. Łatwo potępiać w czambuł nasz dzisiejszy świat, ale przecież trzeba

pamiętać, że kiedyś nie było bieżącej wody w domach, samochody uruchamiało się korbą, a dodzwonienie się do kogoś na innym kontynencie wymagało nadludzkiej wręcz cierpliwości. Postęp cywilizacyjny jest nieunikniony i wiele jego zdobyczy znacząco ułatwiło nam życie, tudzież uczyniło je znacznie

© M . P.

FORD MONDEO VIGNALE – WIĘCEJ NIŻ SAMOCHÓD

PROMOCJA

bezpieczniejszym. Cała sztuka zdobywania życiowej harmonii polega na korzystaniu z wszelkich zdobyczy współczesności, ale ze zrozumieniem historii i jej najlepszych osiągnięć. Dokładnie takie jest pochodzenie Forda Mondeo Vignale, samochodu, który łączy nowoczesną technikę z wyjątkową dbałością o indywidualne potrzeby klienta.

Minęły czasy firm karoseryjnych, tworzących każde nadwozie samochodu według indywidualnego zamówienia.

Minęły, ale nie zniknęła chęć wyróżniania się z tłumu, pragnienie czerpania większej niż inni radości z życia.

PERFEKCYJNE POŁĄCZENIE Ford Mondeo Vignale to pierwszy przedstawiciel linii modelowej Vignale w salonach FordStore. Dostępny w wyjątkowych kolorach: Vignale Nocciola, Vignale White, Vignale Black oraz Vignale Silver, ręcznie wykończony samochód to tylko początek przygody z Vignale, która dotyczy wielu aspektów życia z samochodem, a nie samego nim podróżowania. Ford Mondeo Vignale dostępny jest z silnikiem wysokoprężnym TDCi o mocy 180 KM oraz bi-turbo 210 KM, benzynowym EcoBoost o mocy 203 i 240 KM bądź napędem hybrydowym (187 KM), które w połączeniu z systemem aktywnej redukcji hałasu i laminowanymi szybami zapewniają idealne środowisko dla najdalszych podróży.

Wnętrze aut, wykończone skórą Lux Charcoal Black albo Lux Cashmere, szytą i pikowaną ręcznie, przywodzi na myśl klasyczne samochodowe rękodzieło z epoki Alfreda Vignale. O pewność prowadzenia w każdych warunkach atmosferycznych zadbają seryjne reflektory adaptacyjne LED oraz opcjonalny napęd wszystkich kół.

DOSTAWA DO DOMU Już sam wybór samochodu i dokonanie zamówienia to szczególny proces.

Doradca Klienta Vignale zorganizować może specjalną, rozszerzoną jazdę próbną, trwającą nawet cały weekend, by klient mógł w pełni docenić, czym ten samochód różni się od innych.

Nowego samochodu klient nie musi odbierać w FordStore, albowiem może być on dostarczony do domu lub pracy.

LUKSUS PRZEDE WSZYSTKIM Gdy już nowy Ford Mondeo Vignale trafi w ręce właściciela, ten przestaje mieć powody do zajęć typowych dla posiadacza samochodu, bo Vignale to przede wszystkim sposób na oszczędzanie największego luksusu, jaki można mieć w życiu: czasu. Zacznijmy od tego, że serwisowanie samochodu, który jest przecież niezwykle skomplikowanym urządzeniem, nigdy jeszcze nie było tak proste: Ford Mondeo Vignale może być odbierany od właściciela, przywracany do idealnego stanu technicznego i następnie dostarczany do domu lub biura. To nie wszystko. Przez cały okres użytkowania samochodu przysługuje właścicielowi bezpłatne mycie auta, na życzenie łączone z usługą kosmetyki wnętrza.

Dzięki temu Ford Mondeo Vignale zawsze wygląda tak, jak to wymarzył projektant: perfekcyjnie. Na koniec najważniejsze: 7 dni w tygodniu, 24 godziny na dobę czuwają doradcy usługi Vignale OneCall (61) 831 99 72, którzy mogą wezwać nie tylko pomoc drogową, ale także umówić wizytę w serwisie albo odpowiedzieć na pytania związane z eksploatacją auta. Posiadanie wyjątkowego samochodu nigdy jeszcze nie było tak proste.

Więcej informacji na stronie: www.vignale.ford.pl

HISTORIA ALFREDO VIGNALE Wszystko zaczęło się w 1913 roku, gdy urodził się Alfredo Vignale. Już jako siedemnastolatek zdolny Włoch pracował w firmie karoseryjnej Stabilimenti Farina, prowadzonej przez Giovanniego Farinę, brata słynnego Battisty Farina, znanego jako „Pinin”.

Tam wprawiał się w fachu mechanika. Po wojnie po raz pierwszy stworzył samodzielnie nadwozie dla samochodu. Najpierw zamienił swój działający motocykl na skorodowany samochód osobowy, do którego własnoręcznie dorobił nowe, aluminiowe nadwozie. Auto spotkało się z życzliwym przyjęciem nawet u wymagających angielskich dziennikarzy i zachęcony tym Alfredo założył własną firmę, Carrozzeria Vignale, pod adresem Via Cigliano w Turynie. Alfredo, który w herbie swojego przedsiębiorstwa umieścił słynną katedrę turyńską, w czasie swojej kariery projektował samochody dla wielu znanych producentów, dla niektórych też produkował je seryjnie. W tym znakomitym towarzystwie można znaleźć takie marki, jak Ferrari, Maserati, Triumph, Cisitalia, Cunningham, Jensen i DeTomaso. W 1969 roku Alfredo Vignale sprzedał firmę Argentyńczykowi DeTomaso i trzy dni później zginął w wypadku, prowadząc swoje ukochane Maserati. Marki DeTomaso, Ghia i Vignale nabył Ford, z którym fabryka Vignale pod Turynem miała już wcześniej związek: produkowano tam bowiem nadwozia samochodu DeTomaso Pantera z amerykańskim silnikiem V-8 Forda.

L I F E STO RY

jake gyllenhaal

P R AW D A E K R A N U all about jake HOLLYWOOD MA WE KRWI. W DOROBKU – 26 FILMÓW I KILKA SZTUK TEATRALNYCH. ALE JAKE GYLLENHAAL DOPIERO TERAZ POKAZUJE, NA CO NAPRAWDĘ GO STAĆ. ❚ WITH 26 FILMS AND SEVERAL PLAYS TO HIS CREDIT, JAKE GYLLENHAAL HAS HOLLYWOOD IN HIS BLOOD, BUT IS ONLY NOW BEGINNING TO SHOW WHAT HE IS REALLY MADE OF.

M

Magazyn People umieścił Jake’a Gyllenhaala na swojej liście 50 najpiękniejszych ludzi świata. ❚ The People magazine put Jake Gyllenhaal on its list of top 50 most beautiful people in the world.

48

a doskonałe kontakty w show-biznesie.

O jego kulisach słuchał w rodzinnym domu przy śniadaniu. Nic dziwnego: matka scenarzystka i producentka, ojciec reżyser nieustannie rozmawiali o pracy, a Jake i jego starsza siostra Maggie wchłaniali tę wiedzę jak gąbki. Ojcem chrzestnym Jake’a był przyjaciel domu Paul Newman, matką chrzestną aktorka Jamie Lee Curtis. W pokoju nad garażem pomieszkiwał przez jakiś czas Steven Soderbergh, a niedługo po nim – Ethan Hawke. Gyllenhaalowie żyli jednak skromnie, jak na hollywoodzkie standardy, a dzieci wychowywane były tak, by doceniły, jakie mają szczęście.

Oboje z siostrą pracowali jako wolontariusze w schronisku dla bezdomnych i angażowali się w akcje charytatywne, które wspierała ich mama. Nie było jednak wątpliwości, jaki każde z nich wybierze zawód. Jake miał zaledwie 10 lat, kiedy po raz pierwszy zagrał w filmie. I to nie byle jakim, bo u boku Billy’ego Crystala w komedii Sułtani westernu. Jego kariera rozwijała się tak szybko, że gdy dotarł na Columbia University, przerwał studia po drugim roku, żeby sprostać propozycjom filmowym. Tybetański buddyzm i filozofia mistyków Wschodu mogły poczekać.

Jako dwudziestokilkulatek miał już imponujący dorobek. Kultowy film Donnie Darko, Jarhead i jeden z najważniejszych w jego dotychczasowym dorobku, Tajemnica Brokeback Mountain, za który dostał nominację do Oscara, spowodowały, że na biurku jego agenta lądowały worki scenariuszy. Jake brał niemal

Jake Gyllenhaal would have to be one of the best connected people in the business. He learnt everything he needed to know over the breakfast table.

And why wouldn’t he? His screenwriter/producer mother and director father were always talking shop, and Jake and his older sister, Maggie, took it all in. His godfather, Paul Newman, was a family friend, and his godmother is the actress Jamie Lee Curtis. The room above the garage was rented to Steven Soderbergh, and later, Ethan Hawke. The Gyllenhaals had a modest lifestyle by Hollywood standards and their children were taught to appreciate their good fortune. Both volunteered at a homeless shelter and contributed to charity initiatives supported by their mother. But there was never any doubt as to what profession they would choose. Gyllenhaal made his acting debut at the tender age of 10. And not just in any old movie.

He starred opposite Billy Crystal in the comedy City Slickers. His career gained so much momentum that by the time he had followed his mother and sister into Columbia University, he was in such hot demand that he dropped out after two years. Tibetan Buddhism and eastern mysticism could wait.

Gyllenhaal had clocked up some impressive acting credits by the time he was 20. With the cult hit Donnie Darco, Jarhead and Broadback Mountain, with a career-making role that won him an Oscar nomination, his agent was being inundated with offers. Every role was accepted, but the results were mixed. “I was 26 years old and people wanted to pay me a fortune.

©CREDITS

tekst | by zuzanna o’brien

49

©CREDITS

wszystko, z różnym skutkiem. „Miałem 26 lat i ludzie chcieli mi płacić grube pieniądze. Dobrze wiem, jakie miałem szczęście, że tak daleko zaszedłem. Miałem odmawiać?” – pytał retorycznie w jednym z wywiadów.

Jednak role w takich filmach jak Książę Persji czy w katastroficznym Pojutrze nie spotkały się z entuzjazmem krytyków – poszła fama, że Gyllenhaal rozmienia się na drobne. Mimo tego, że ma opinię jednego z najbardziej pracowitych aktorów. Do roli potrafi przygotowywać się pół roku, trenować jak szalony, chudnąć i tyć, na własne życzenie w nieskończoność powtarzać ujęcia, ulepszać scenariusz, proponować nowe sceny. Nawet kiedy wie, że jest poza kadrem, daje z siebie wszystko. „Pewnego dnia obudziłem się i miałem wrażenie, że jestem w obcym pokoju” – wyznał Sanjivowi Bhattacharyi z magazynu Esquire, wspominając tamten okres. To był przełomowy moment.

30-letni wtedy Gyllenhaal postanowił nie angażować się w nic, do czego sam nie ma stuprocentowego przekonania. Nie pracować wyłącznie dla pieniędzy, nie słuchać cudzych rad. Postanowił dorosnąć.

W ZGODZIE ZE SOBĄ Danego sobie słowa dotrzymał. Przez ostatnie pięć lat przeprowadził się do Nowego Jorku, grał w teatrze i kręcił dwa filmy rocznie. Z wyjątkiem jednej komedii

jake gyllenhaal I realised how lucky I was to have come such a long way. Was I supposed to say no?” he once asked rhetorically in an interview. But productions like Prince of Persia and the disaster film The Day After Tomorrow did not meet with critical acclaim and sparked rumours that Gyllenhaal was spreading himself too thin, even though he was reported to be one of the hardest working actors out there. Gyllenhaal spends six months preparing for a role. He works out frantically, sheds or gains weight as required, insists on endless retakes, rewrites the script, and suggests new scenes. He even gives it everything he’s got when he’s not on set. “I woke up one day and I wasn’t in the right room”, he told Sanjiv Bhattacharayi of Esquire magazine, when recollecting this period. This was the tipping point of his career. The 30-year-old Gyllenhaal decided never to commit himself to a production that he didn’t fully believe in, work solely for money, or listen to other people’s advice. In short, he decided to grow up.

AT PEACE WITH HIMSELF Gyllenhaal has kept his promise to himself. During the last five years, he has moved to New York, pursued a career in theatre and made two films a year.

Apart from one romantic comedy, he has only ap-

PRACUJĄCY Z GYLLENHAALEM FILMOWCY TWIERDZĄ, ŻE NIE MA WYZWANIA, KTÓREGO SIĘ NIE PODEJMIE, JEŚLI TEGO WYMAGA PRZYGOTOWANIE DO ROLI. FILMMAKERS WHO HAVE WORKED WITH HIM SAY THAT THERE IS NO CHALLENGE HE WOULD NOT TAKE UP IF PREPARING FOR A ROLE DEMANDED IT.

50

© M . P . , P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : J E F F V E S PA /CO N TO U R /G E T T Y I M AG E S

L I F E STO RY

romantycznej były to wszystko „filmy dla dorosłych”: mroczni Bogowie ulicy, thriller Kod nieśmiertelności czy psychologiczny dramat Wróg mają zupełnie inny ciężar gatunkowy niż jego poprzednie projekty. Pracujący z nim filmowcy twierdzą, że nie ma wyzwania, którego się nie podejmie, jeśli tego wymaga przygotowanie do roli. „Wolność jest po drugiej stronie dyscypliny – to moja mantra” – powtarza. Kiedy jako nastolatek zagrał w filmie Dosięgnąć kosmosu, poprosił o radę aktorskiego weterana Chrisa Coopera. „Nigdy nie wychodź z ujęcia z poczuciem, że mogłeś coś zrobić lepiej” – powiedział mu Cooper. „Konkurencja w tym zawodzie jest ogromna, większość z nas nie utrzymuje się w nim zbyt długo”. Tej maksymie Jake jest wierny do dziś.

Do roli boksera w Do utraty sił przygotowywał się sześć miesięcy, trenując na ringu codziennie po kilka godzin. Choć pojawiły się już porównania, że to najlepsza tego typu kreacja od czasów Roberta De Niro we Wściekłym byku, nie wytrzymał tego jego związek z modelką Alyssą Miller. Przed zagraniem w Bogach ulicy przez pół roku Gyllenhaal codziennie jeździł na patrole z policjantami w Los Angeles. Nie protestował, kiedy reżyser Everestu, Baltasar Kormákur, postanowił kręcić sceny we włoskich Dolomitach, w temperaturze –30°C. Bohater Gyllenhaala umiera

peared in “grown-up things”. The dark End of Watch, the thriller Source Code and the psychological thriller Enemy all addressed much more serious issues than his previous projects. Filmmakers who have worked with him say that there is no challenge he would not take up if preparing for a role demanded it. “Freedom is on the other side of discipline. That’s my mantra”, he says. When the teenage Gyllenhaal starred in October Sky, he asked silver screen veteran Chris Cooper, for advice. “Never leave a scene with a sense that you could have done it better”, Cooper told him. “This is a very competitive business, and for most people it’s short-lived.” Jake took it to heart.

Gyllenhaal trained for six months, spending several hours a day in the ring to prepare for his role as a boxer in Southpaw. It is now considered the best boxing performance since Robert De Niro in Raging Bull, but his punishing regimen took its toll on his relationship with model Alyssa Miller. He patrolled the streets of Los Angeles with police officers everyday for six months to prepare himself for End of Watch.

He did not protest when the director of Everest, Baltasar Kormákur, decided to shoot in the Italian Dolomite mountains in Italy, where the mercury fell to -30° C. Gyllenhaal’s character dies of hypothermia there. To him, it was obvious that he had to approach

tam na skutek wyziębienia organizmu. Dla aktora zupełnie naturalne było więc, że on sam też powinien zbliżyć się do tego stanu. Tak długo leżał zakopany w zaspie, że zamarzło mu ucho wewnętrzne i niemal stracił słuch.

this condition. He lay in the snow for so long that his inner ear was frozen and he almost lost his hearing.

ŻYCIE NIE NA SPRZEDAŻ O swoich rolach i wyborach zawodowych mówi chętnie. Ale tylko o nich. Wywiadów udziela tylko wtedy, kiedy musi wypromować film, lecz rozmawiający z nim dziennikarze wiedzą, że nie odpowie na żadne pytanie zahaczające o życie prywatne. Nawet jeśli ma

Jake Gyllenhaal w filmach: Everest, Kod nieśmiertelności 2, Książę Persji, Tajemnica Brokeback Mountain, Do utraty sił. ❚ Jake Gyllenhaal starring in: Everest, Source Code 2, Prince of Persia, Brokeback Mountain, Southpaw.

FIERCELY PRIVATE Gyllenhaal is only too happy to discuss his roles and professional choices, but that’s all he’s willing to discuss. He only gives interviews when he’s promoting a movie, and the journalists he talks to are perfectly aware that he does not answer questions about his private life – not even those connected with his preparations for a role. Gyllenhaal would see any attempt to find out whether his boxing regimen required

51

L I F E STO RY ono związek z przygotowaniem do roli: indagacje na temat tego, czy trening bokserski wymagał od niego specjalnej diety, traktuje jako ingerencję w jego osobiste sprawy. Przesada? Niekoniecznie. Wychowany w środowisku filmowców Gyllenhaal wie, że nadmiar informacji o tym, kim jest poza ekranem czy sceną, może wpłynąć na to, jak jest odbierany przez widza.

Nie wyciera więc siedzeniem kanap w telewizyjnych talk-showach czy celebryckich quizach, nie komentuje w żaden sposób swoich związków lub ich braku.

Jego dotychczasowe partnerki też były wierne tej zasadzie: ani aktorka Kirsten Dunst, ani nawet słynąca z otwartości i nieustannej interakcji z fanami piosenkarka Taylor Swift nigdy nie dały prasie ani kąska informacji na jego temat. Nawet pisma plotkarskie zrezygnowały z dociekania, co aktor robi w wolnym

jake gyllenhaal czasie. Jego przyjaciele i współpracownicy indagowani przez media rzucają słuchawką, a paparazzi, zamiast śledzić, z kim je kolację, gonią łatwiejsze i chętne do współpracy cele. Wygląda na to, że Gyllenhaal dokonał niemożliwego: w erze rozbuchanego kultu celebrytów udało mu się schować w pełnym świetle uznania dla jego zawodowych dokonań.

On sam doskonale zdaje sobie jednak sprawę, że profesja, w którą wkłada tyle wysiłku i talentu, jest absurdalna. W hierarchii ważności znacznie niżej od tych, z którymi przychodzi mu się identyfikować na ekranie. Dlaczego zatem traktuje ją tak śmiertelnie poważnie? Bo przy całej swojej abstrakcyjności budzi w ludziach empatię. Czasem skłania do myślenia. I to, zdaniem Jake’a Gyllenhaala, warte jest poświęceń. ■

a special diet as prying into in his personal life. Is he overreacting? Not necessarily. Gyllenhall was raised in show business, so he knows only too well that too much information about his private life can affect the way he is perceived by the audience. He doesn’t do talk shows or celebrity quizzes and never comments on his relationships or lack thereof. His partners todate have always protected his privacy. Neither the actress Kirsten Dunst nor the loquacious singer Taylor Swift, who loves talking to her fans, have ever said a thing about him to the press. Even the gossip magazines eventually gave up speculating about what Gyllenhaal got up to after hours. Whenever the media ring his friends and associates, they simply hang up. For their part, the paparazzi go for easier and more cooperative targets, instead of trying to track down who Gyllenhaal’s dining with. It would seem that Gyllenhall has achieved the impossible – in an age of celebrity cult, he has managed to keep out of the glare of the spotlight on his professional accomplishments. But he nevertheless realises that the profession he has sacrificed so much work and talent for is absurd. In the hierarchy of importance, actors are way below the characters they portray. So why does he take it so seriously? Because as absurd as it is, it can elicit empathy and occasionally provide food for thought. And this makes it worth the sacrifice, according to Gyllenhaal. ■

52

©GET TYIMAGES

GYLLENHAAL NIE ODPOWIADA NA PYTANIA O ŻYCIE PRYWATNE. WIE, ŻE NADMIAR INFORMACJI O TYM, KIM JEST POZA EKRANEM CZY SCENĄ, MOŻE WPŁYNĄĆ NA TO, JAK JEST ODBIERANY PRZEZ WIDZA. GYLLENHALL REFUSES TO ANSWER PERSONAL QUESTIONS. HE KNOWS THAT TOO MUCH INFORMATION ABOUT HIS PRIVATE LIFE CAN AFFECT THE WAY HE IS PERCEIVED BY THE AUDIENCE.

ML-kalejdoskop-k.indd 1

07.04.2015 09:09

GOOD LIFE

pod choinkę

Ś C I ĄGA D L A M I KO Ł A J A santa’s checklist

DAJĄC NIEPRZEMYŚLANY PREZENT, NIE DOŚĆ, ŻE ZOBACZYSZ ROZCZAROWANIE NA TWARZY OBDAROWANEGO, TO JESZCZE WYJDZIESZ NA SKĄPCA. JAK TEMU ZAPOBIEC? ❚ GIVING AN UNTHOUGHTFUL GIFT EXPOSES YOU TO THE RISK OF SEEING DISAPPOINTMENT ON THE RECEIVER’S FACE AND BEING LABELLED A MISER. HOW CAN THIS BE AVOIDED? tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka

54

P

rzygotowując film Opowieść o rzeczach, Annie Leonard odkryła, że ze wszystkich zasobów, które w danym momencie wydobywamy, wycinamy, przetwarzamy i transportujemy, po sześciu miesiącach w użyciu pozostaje tylko 1 proc.

Wiele produktów nie ma szans się zestarzeć, bo są niepraktyczne i zbędne z założenia. Weźmy chociażby dmuchaną gitarę rockmana, licznik podrywacza, gadającą skarbonkę w kształcie Dartha Vadera i inne gadżety, które znajdziemy pod choinką. Zostały zaprojektowane, aby wywołać śmiech w chwili wyjęcia z eleganckiej paczki, a potem zniknąć w przepastnym koszu na śmieci. Trzeba przecież czymś nakarmić maszyny w Chinach, kontenerowce, tiry i półki w sklepach. Koła komercji muszą kręcić się coraz szybciej.

Co z tego, że rujnujemy domowy budżet, a przy okazji naszą piękną planetę. Ważne, by obdarowany odczuł przypływ trudnej do opisania radości i wdzięczności (zobacz, jak się na ciebie wykosztowałem). Chyba zbyt piękne, aby było prawdziwe. Ludzie z podarków cieszą się tylko przez kilka minut. Poza tym: czy aby nie podejrzewają, że designerska torebka, którą znaleźli w paczce ze swoim imieniem, to jednak zwykła podróbka z bazaru?

Seksowna bielizna, kolekcja filmów z Bondem lub szlifierka kątowa dla majsterkowiczów w chwili ich odpakowania tracą na wartości co najmniej jedną piątą – szacuje amerykański ekonomista Joel Waldfogel. Od lat porównuje ceny ofiarowywanych nam upominków z tym, ile bylibyśmy skłonni za nie zapłacić. Bada też, jak oceniamy wartość otrzymanych podarków w zestawieniu z własnymi wydatkami. Niezmiennie wychodzi mu 18–20 proc. różnicy.

While making the film The Story of Stuff, Annie Leonard discovered that only 1 per cent of what we mine, cut down, process and ship is still in use six months later. Many products never age as they are unpractical and unnecessary the moment they are made. This is best illustrated by the inflatable rock star guitar, the totty clicker, the Darth Vader talking money box, and pretty much everything you find in your Christmas stocking. All these things were designed to make you laugh while you extricate them from their fancy packaging – and then dump them as soon as you decently can. After all, Chinese factories, container ships and trucks have to be kept busy and store shelves have to be kept full. The wheels of commerce need to be constantly accelerating.

So what if we’re blowing the household budget and destroying our beautiful planet? The only thing that matters are those hard-to-describe feelings of joy and gratitude we see in the recipient (see how much I’ve spent on you?). If all this looks too good to be true then it is. Gifts only make us happy for a couple of minutes. And come on, don’t you have your suspicions that the designer bag with your name inscribed on it is really a cheap imitation?

Sexy lingerie, a collection of Bond movies, or an angle grinder for DIY enthusiasts lose at least one-fifth of their value as soon as they’re unwrapped, according to US economist Joel Waldfogel, who has been comparing the prices of gifts with what we would be prepared to spend on them. Waldfogel has also been calculating how we perceive the value of presents compared to the money we spend ourselves.

The difference is invariably 18-20 per cent.

MAGIA PRZEŻYĆ I WRAŻEŃ Jak spełnić świąteczne marzenie żony, córki lub współpracownika, a przy tym nie wyjść na dusigrosza, który nie wie, co to poczucie obciachu? Kluczem jest określenie, jakie potrzeby chcemy zaspokoić, i upewnienie się, że nasz pomysł na prezent pasuje do odbiorcy – uważa Devin A. Byrd, profesor psychologii na Wydziale Nauk Behawioralnych Uniwersytetu w Savannah. Chyba coś jest na rzeczy. Fatalnymi Mikołajami są ciotki, wujkowie i dziadkowie. Każdy wydany przez nich dolar to w ocenie obdarowywanych tylko 75–80 centów – pisze Waldfogel w książce Scroo­genomics: Why You Shouldn’t Buy Present for the Holidays (Ekonomia według Scrooge’a: Dlaczego nie należy kupować gwiazdkowych prezentów). Doskonale w nasze gusta trafiają natomiast przyjaciele (91 centów na dolara). Mistrzami dawania są jednak rodzice (97 centów) i rodzeństwo (99 centów).

Ale i tak nikt nie przebije kochanków (1,02 dol.). Ekonomista tłumaczy to częstymi kontaktami i ogromną znajomością oczekiwań partnera.

THE MAGIC OF EXPERIENCE AND IMPRESSIONS How do you make the Christmas dreams of your wife, daughter or colleague come true without coming across as a miser who has no idea of what it means to have a sense of shame? The key is to determine the needs we want to satisfy and to make sure that our idea of a present matches the recipient, according to Devin A. Byrd, a psychology professor at the Department of Behavioural Sciences at South University, Savannah. This rings very true. Aunts, uncles and grandparents are terrible gift givers. Every dollar they spend is valued at just 75-80 cents, according to Waldfogel in his book Scroogenomics: Why You Shouldn’t Buy Presents for the Holidays. Friends are much better at knowing what we want (91 cents per dollar). Parents (97 cents) and siblings (99 cents) are master gift givers, but even they are outperformed by lovers (USD 1.02). Waldfogel says this can be explained by their frequent contact with the recipient and a genuine insight into his or her needs. But what if we are not all that up close and personal with the inten-

55

GOOD LIFE A jeśli nie jesteśmy z kimś w aż tak zażyłych relacjach?

Powinniśmy zwrócić uwagę na to, o czym ta osoba stale mówi, czym się interesuje, jakie strony przegląda w internecie. Lub dyskretnie wypytać jej współdomownika albo kolegę z pracy o to, co sprawiłoby jej największą radość na gwiazdkę.

Prof. Waldfogel radzi dawać najbliższym pieniądze, a jeśli gotówka by ich uraziła – bony podarunkowe.

Inni uważają, że najlepiej ofiarować… doznania.

Modna kurtka cieszy tylko przez tydzień – argumentują – zaś wspomnienia lotu balonem, skoku na bungee czy podróży do Indii będą towarzyszyły nam do końca życia. Zanim jednak zafundujemy komuś takie przygody, pomyślmy o badaniach Ryana Howella, wykładowcy z uniwersytetu w San Francisco. Analizuje on zależności pomiędzy wydawaniem pieniędzy zarówno na rzeczy, jak i przeżycia, a odczuwaniem długofalowego zadowolenia. Jego zdaniem jedna trzecia światowej populacji to osoby, które wolą raczej mieć, niż doświadczać. Co więcej: nawet ludzi, których trudno byłoby nazwać materialistami, nie każde wrażenie uszczęśliwi. Spójrzmy prawdzie

pod choinkę ded recipient? We should pay attention to the things he or she regularly mentions, his or her interests and the websites he or she browses. Another way is to discreetly ask a household member or work colleague about what would make the person most happy come Christmas.

Prof. Waldfogel advises giving cash to close relatives, or gift vouchers, if cash offends. But some people believe that it’s much better to buy an experience.

They typically argue that a trendy jacket will only make you happy for a week, whereas the memory of a balloon flight, a bungee jump or a trip to India will last a lifetime. But if you do decide to treat someone to an adventure, you would do well to heed the research of Ryan Howell, an associate professor from San Francisco. Howell has analysed the relationship between spending money on objects and experiences on long-term life satisfaction. He argues that one-third of the world’s population prefers possessions to experiences. Moreover, even the least materialistic of us are not always happy with experiences. Let’s face it, the average football supporter is not likely to

NAWET NAJDROBNIEJSZY AKT DOBROCI AKTYWUJE OŚRODKI NAGRODY I CELOWOŚCI W NASZYM MÓZGU. GDY OFIAROWUJEMY COŚ KOMUŚ, WYŚWIADCZAMY PRZYSŁUGĘ, ZYSKUJEMY POCZUCIE SATYSFAKCJI I SENSU. EVEN A SMALL ACT OF KINDNESS ACTIVATES THE REWARD AND PURPOSE SYSTEM IN OUR BRAINS. IN OTHER WORDS, WE GAIN A SENSE OF SATISFACTION AND PURPOSE WHEN WE GIVE A SMALL SOUVENIR, DO A FAVOUR, OR DEDICATE OUR TIME.

be thrilled with a season’s ticket to the opera, and a classical music buff will probably be underwhelmed to receive a pass to a disco. Gifts like these will inevitably leave them with the same feeling of emptiness as objects that plummet in value the minute they are unpacked. The stupidity of spending 50 per cent of your income on things generally perceived as attractive (museums, theatres, art galleries), but which are not attractive to the recipient, is patently obvious. The other person’s personality and values must be taken into account.

It is sometimes said that the best things in life are free. And there are people who say that playing Santa Claus is more about your imagination than the depth of your pockets. They suggest baking a Christmas cheesecake, embroidering a napkin, or writing a poem for that special person instead of traipsing in and out shopping malls, looking for gifts destined for the rubbish bin, the attic or an on-line auction before New Year’s Eve. Naturally, marketers will try to convince you that the magic of Christmas depends on your iPhone version. “I always knit my presents”, says

56

Odkryj najpiękniejsze jarmarki bożonarodzeniowe w Niemczech! Poczuj magię świąt i rozkoszuj się niezwykłą atmosferą Adwentu. Kolorowe karuzele dla dzieci, unoszący się w powietrzu zapach grzanego wina i prażonych migdałów oraz radość na twarzach zwiedzających to tylko kilka powodów, aby odwiedzić kiermasz

_magia Bożego Narodzenia K12_Niemcy_2.11.indd 1

© imago

adwentowy w Niemczech. Najpiękniejsze z nich znajdziesz na www.germany.travel – oferty specjalne

11/2/15 11:55 AM

GOOD LIFE

pod choinkę a woman in a Western commercial for a telephone retail chain. “Well you shouldn’t”, intones the narrator.

But we always know better. What matters most are the feelings triggered by the anticipation of the surprise, not the price of the gift. NB: this is not about beating consumption out of your head or anything like that.

But gifts that suggest the recipient needs to change are not a good idea. “Giving a book on the psychology of relationships to a spouse with whom we have been having difficulty communicating of late or a Dukan diet handbook to an overweight partner? Gestures like these are hardly likely to engender warm feelings”, says French psychotherapist Sylvie Tenenbaum.

w oczy: typowy kibic Legii wzgardzi całorocznym karnetem do opery, a fanka Pendereckiego – biletem na koncert disco polo. Takie prezenty pozostawią ich z takim samym poczuciem pustki jak przedmioty, które tracą wartość chwilę po tym, jak wejdziemy w ich posiadanie. Ogólna rada brzmi: głupotą jest wydawać pół pensji na to, co uniwersalnie uchodzi za atrakcyjne (muzea, teatry, galerie sztuki), ale rozmija się z preferencjami obdarowanego. Zawsze trzeba mieć na uwadze jego osobowość i wartości.

©CREDITS

NIEKTÓRZY TWIERDZĄ, ŻE NAJLEPSZE RZECZY W ŻYCIU SĄ ZA DARMO. TAK NAPRAWDĘ LICZĄ SIĘ EMOCJE TOWARZYSZĄCE ROBIENIU NIESPODZIANEK, A NIE ICH KLASA CZY CENA. IT’S SOMETIMES SAID THAT THE BEST THINGS IN LIFE ARE FREE. WHAT MATTERS MOST ARE THE FEELINGS TRIGGERED

BY THE ANTICIPATION OF THE SURPRISE, NOT THEIR PRICE.

SCROOGE’S EUPHORIA And what if you embrace all these words of wisdom and still see dissatisfaction on the recipient’s face?

The good news is that by trying to make others happy, you mainly make yourself feel good. Participants of an experiment were asked to rate their satisfaction with their lives as soon as they had woken up. They were then given envelopes with USD 20 that they had to spend by 5 o’clock. Next, they were asked which gave them more happiness – spending the money on themselves or others. Surprisingly, those who spent the money on others felt much better. Economists call this the euphoria of giving, and psychologists the helper’s high. Even a small act of kindness activates the reward and purpose system in our brains. In other words, we gain a sense of satisfaction and purpose when we give a small souvenir, do a favour, or dedicate our time. A Christmas Carol by Charles Dickens features two Scrooges. One is a miser, and the other kind and generous. Only the altruistic Scrooge can laugh, dance and leap for joy. ■.

58

Niektórzy twierdzą, że najlepsze rzeczy w życiu są za darmo. Wcielanie się w rolę Mikołaja, zapewniają, więcej ma wspólnego z wyobraźnią niż zasobnością portfela. Upiec dla ukochanego gwiazdkowy sernik, wyhaf­ tować serwetkę, napisać wiersz – oto, co proponują zamiast grudniowej bieganiny po galeriach handlowych za drobiazgami, które jeszcze przed sylwestrem mogą wylądować na śmietniku, strychu lub portalach aukcyjnych. Oczywiście, marketingowcy będą nam wciskać, że magia świąt zależy od modelu iPhone’a. „Zawsze robię prezenty na drutach”, mówi kobieta w zachodniej reklamie sieci sprzedającej telefony. „A nie powinnaś”, upomina narrator. My jednak wiemy swoje: tym, co się liczy naprawdę, są emocje towarzyszące robieniu niespodzianek, a nie ich klasa czy cena.

Ważne zastrzeżenie: nie chodzi o to, by komuś wybijać z głowy konsumpcję. Ani cokolwiek innego. Zły to prezent, który niesie z sobą sugestię, że obdarowany powinien się zmienić. „Ofiarowanie książki o psychologii związków naszemu małżonkowi, z którym trudno nam się ostatnio porozumieć, albo podręcznika o diecie Dukana, kiedy boryka się z nadwagą? Takie gesty mogą nie przyprawić go o dobre uczucia”, przekonuje francuska psychoterapeutka Sylvie Tenenbaum.

EUFORIA SCROOGE’A A jeśli – mimo zastosowania się do wszystkich mądrości – ujrzymy niezadowolenie na twarzy bliskiej osoby? Dobra wiadomość jest taka, że próbując innym sprawić przyjemność, przede wszystkim samych siebie uszczęśliwiamy. Uczestnicy pewnego eksperymentu oceniali po przebudzeniu, jak bardzo są zadowoleni z życia. Następnie dostali koperty z 20 dolarami, które mieli wydać do godz. 17. Potem pytano ich, kiedy mieli więcej frajdy: przeznaczając pieniądze na siebie czy na innych. O dziwo, ci, którzy zrobili komuś prezent, czuli się o niebo lepiej.

Ekonomiści nazywają ten efekt błogością dawania, a psycholodzy – euforią pomocnika. Nawet najdrobniejszy akt dobroci aktywuje ośrodki nagrody i celowości w naszym mózgu. Innymi słowy: gdy ofiarowujemy komuś jakiś drobiazg, wyświadczamy przysługę, poświęcamy swój czas, zyskujemy poczucie satysfakcji i sensu.

W Opowieści wigilijnej Karola Dickensa spotykamy dwóch Scrooge’ów. Pierwszy jest skąpy, drugi – wielkoduszny i szczodry. Tylko Scrooge altruista umie śmiać się do rozpuku, tańczyć z radości i skakać pod samo niebo. ■

REKLAMA

59

City-center living embodies a way of life.

An extraordinary life calls for extraordinary luxury.

Elevate your lifestyle.

Live above the clouds.

Hull Fair, czyli największe w Europie wędrowne wesołe miasteczko widziane z drona. ❚ Birds’ eye view of Hull Fair, one of Europe’s largest travelling funfairs.

62

drony

©CREDITS

PEOPLE AND THE WORLD

Alpiniści na szczycie Matterhornu w obiektywie... drona. ❚ Alpine climbers on the summit of Matterhorn in the lens of a... drone.

DRONOMANIA drone mania

©CREDITS

DRONY WYKORZYSTYWANE SĄ NIE TYLKO PRZEZ WOJSKO. RÓWNIE DOBRZE SPRAWDZAJĄ SIĘ W CYWILU: W ROLI AKTORÓW, DO ROBIENIA SELFIE, A W PRZYSZŁOŚCI MOŻE NAWET ZASTĄPIĄ PARASOL. ❚ DRONES ARE NOT JUST USED BY THE MILITARY. DRONES HAVE A VARIETY OF CIVILIAN APPLICATIONS, E.G. ACTORS AND SELFIE AIDS. THEY MIGHT EVEN REPLACE THE UMBRELLA ONE DAY. tekst | by monika rębała

63

B

PEOPLE AND THE WORLD

ędą tańczyć, jak każe im choreograf, i odgrywać wymyślone przez reżysera sceny. Jak w sztuce z udziałem prawdziwych aktorów.

Tyle że w głównej roli wystąpią… drony! Holenderska firma Fjuze już niedługo ma ruszyć z pokazem, który reklamuje jako „pierwsze na świecie show rozrywkowe z udziałem dronów”. W przedstawieniu weźmie udział ponad sto maszyn sterowanych przez ludzi i komputery. Publiczność od sceny będzie oddzielać specjalna siatka, by w razie utraty kontroli nad którymś z „aktorów” nikomu nie spadł on na głowę.

Dzięki pokazom świateł i animacjom widzowie mają dosłownie przenieść się w wymiar 3D. Przedsmak tego, co zamierzają zaprezentować Holendrzy, mogliśmy zobaczyć na przedstawieniach słynnej grupy cyrkowej Cirque du Soleil. Drony przebrane w kolorowe, podświetlane abażury wykonywały symultaniczny taniec w takt muzyki. Efekt był imponujący!

JAK BOLID I PARASOL Po zejściu ze sceny drony mogą łatwo przekształcić się w sportowe bolidy i wziąć udział w wyścigach. Latem w Kalifornii odbyły się pierwsze mistrzostwa USA, w których wzięło udział 120 pilotów. Aby zwiększyć

They will dance as choreographed and act as directed. Everything will be just like a real play, except that drones will be playing the leading roles. The Dutch company Fjuze is about to unveil a show billed as “the world’s first drone circus.” All up, there will be more than a hundred machines controlled by people and computers. The audience will be separated from the stage by a special net to prevent any out-of-control flying “actors” falling on someone’s head. The lights show and animations will immerse the audience in 3D reality.

We were given something of a preview by the famous Canadian circus group, Cirque du Soleil, when they performed in Poland earlier this year. Drones, disguised as colourful illuminated lamp shades performed a whirlwind dance to music. The results were spectacular.

A RACING CAR AND UMBRELLA IN ONE Once offstage, the drones can be easily converted into sports models and made to race. The first US drone racing championship was held in California in July and attracted 120 pilots. To boost their adrenaline levels, the contestants wore special goggles that enabled them to watch their UAVs (i.e. drones) zooming around at more than 100 kph in first-person view.

Drones are becoming an increasingly popular gadget and work tool, and are coveted by teenagers and fifty-year-olds alike. Right now, many people are most likely dreaming of finding a drone packed with electronics under the Christmas Tree. © G E T T Y I M A G E S , E A S T N E W S , M . P . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : B U L L S , M A M M U T

Drony prezentujące buty Crocs w sklepie internetowym, w czasie pokazu u Karla Lagerfelda, w przedstawieniu Cirque du Soleil i jako zabawka na kółkach. ❚ Drones presenting Crocs shoes in an online shop; at Karl Lagerfeld fashion show; in a performance by Cirque du Soleil and a toy on wheels.

drony

64

poziom adrenaliny, zawodnicy mieli specjalne gogle z wyświetlaczem, dzięki czemu mogli obserwować lot z prędkością ponad 100 km na godzinę z perspektywy osoby siedzącej wewnątrz maszyny.

Drony są coraz popularniejszym gadżetem i narzędziem pracy. Obiektem pożądania nastolatków i pięćdziesięciolatków. Z pewnością wiele osób marzy, by znaleźć naszpikowany elektroniką statek powietrzny pod świąteczną choinką.

Wojciech Brodziak z firmy Dron Academy prognozuje, że niedługo każdy z nas będzie miał taki latający gadżet i że drony będą równie popularne jak smartfony dzisiaj. To całkiem możliwe, bo według projektantów amerykańskiej firmy Frog Design za 10–15 lat będzie dostępny np. dron-parasol latający nad głową użytkownika i chroniący go przed deszczem. Albo taki, który wiruje na wysokości nosa i służy jako filtr powietrza, gdy wzrasta poziom jego zanieczyszczenia. Będzie też i dron, który dotrzyma nam towarzystwa podczas joggingu, sprawdzi za nas trasę i skontroluje tętno.

MARZENIE O LATANIU Skąd się wzięła powszechna dronomania? – Ludzie zawsze byli ciekawi tego, jak wygląda świat z góry,

Wojciech Brodziak of Dron Academy predicts that in the not-so-distant future, we will all have one of these flying gadgets and that drones will be as common as smartphones are today. This is not beyond the bounds of possibility. The US company Frog Design predicts that an umbrella drone that flies above the user’s head to protect him or her from rain will be available in 10-15 years’ time. As will a machine that hovers at nose height and filters the air whenever the ambient air pollution reaches a certain level. Other drones will accompany us while jogging to check the route and measure our heart beat.

THE DREAM OF FLYING What has taken the drone craze to such dizzy heights? “People have always been eager to see the world from above, and drones almost make you feel as if you’re flying”, says Brodziak. “Traditional methods of taking snaps and making videos have become boring. We need something to show off in front of our friends.” “A selfie made by a drone is bound to make an impression”, adds Dariusz Wąsowicz of Iron Sky. Prices of full-featured drones start at PLN 3,000, although there are gadgets available from PLN 100,

REKLAMA

65

PEOPLE AND THE WORLD

Artystyczna wizja wyścigu dronów. ❚ Concept art – drone race.

Poniżej: Model DJI Phantom i drony w berlińskim przedstawieniu Drohnenmärchen (Bajki robotów) na podstawie opowiadań Stanisława Lema. ❚ Below: DJI Phantom drone model featured in the Berlin perfromance of Drohnenmärchen (based on Stanisław Lem’s Fables for Robots).

drony

Zapowiedź Drone Circus w Amsterdamie. ❚ Drone Circus, Amsterdam, announcement.

a dzięki dronom mogą wreszcie się poczuć niemal tak, jakby sami latali – tłumaczy Wojciech Brodziak.

– Są też znudzeni tradycyjnymi sposobami robienia zdjęć i filmów, a selfie zrobione dronem z pewnością zrobi wrażenie na kolegach – dodaje Dariusz Wąsowicz z firmy Iron Sky. Ceny profesjonalnych dronów zaczynają się od 3 tys. zł, zabawkowych od 100. By móc latać tymi pierwszymi, trzeba mieć jednak specjalne pozwolenie.

Obsługa jest dość prosta. Lot można zaprogramować na smartfonie lub tablecie, a pilot musi jedynie pilnować parametrów. Przed startem trzeba sprawdzić

but you need a special licence to pilot the former.

Drones are easy to operate. You can programme the flight on your smartphone or tablet and simply monitor the parameters. However, check the weather forecast beforehand, as you need to avoid violent wind and rain. A drone cannot be flown in a magnetic field, as this interferes with the operation of the device.

LIFE BUOY AND INTERNET PROVIDER It’s not surprising that professionals are increasingly turning to drones. Drones are being used to take photos and make videos, and are frequently being

© L A I F / C Z A R N Y K O T, M . P. ( 4 )

DRONY SĄ CORAZ POPULARNIEJSZYM NARZĘDZIEM PRACY. KORZYSTAJĄ Z NICH SŁUŻBY RATOWNICZE I BRANŻA DEWELOPERSKA. DRONES ARE BECOMING POPULAR WORK TOOLS AND ARE USED BY THE EMERGENCY SERVICES AND THE REAL ESTATE INDUSTRY.

66

prognozę pogody – czy nie będzie silnego wiatru lub deszczu. Nie można latać także w polu magnetycznym, bo wskaźniki nie będą prawidłowo działały.

KOŁO RATUNKOWE I INTERNET Z DRONA Nic więc dziwnego, że coraz więcej profesjonalistów korzysta z pomocy dronów. Pomagają nie tylko w robieniu zdjęć i filmów, są też wysyłane do monitorowania gazociągów, torów, dróg i pól uprawnych. Sięgają po nie także ratownicy wodni, bo dron z podczepionym kołem ratunkowym szybciej dotrze do tonącej osoby niż człowiek. Z kolei strażacy i policjanci mają na wyposażeniu statki powietrzne z kamerą podglądową i termowizyjną do szukania ludzi i przedmiotów.

Z dronów chętnie korzysta także branża deweloperska do tworzenia wirtualnych spacerów po placach budowy. – Niedawno pewna firma chciała, abyśmy zrobili zdjęcie widoku, jaki będzie się rozpościerał z jednego z mieszkań. Nie mogliśmy po prostu wyjść na balkon, bo budynek nie jest jeszcze gotowy. Musieliśmy więc wysłać drona na odpowiednią wysokość i w ten sposób zrobić zdjęcia – mówi Wojciech Brodziak.

Drony wykorzystywane są także w turystyce. Tomasz Szymanek, założyciel strony polskazdrona.pl,

dispatched to inspect gas pipelines, railway tracks, roads and arable fields. They are also a useful tool for lifeguards. A drone with a lifebelt attached can reach a drowning swimmer faster than any human rescuer.

Fire fighters and police officers use drones fitted with overview and infrared cameras to search for people and objects.

Drones are also common in real estate development, where they are used to create virtual tours of construction sites and apartments for sale. “Recently, a company commissioned a shot of the view from an apartment. It was not possible to walk out onto the balcony, as the building hadn’t been completed.

We had to launch a drone to the appropriate height and take a few pictures”, says Brodziak.

Drones are also used in the tourism industry. Tomasz Szymanek, the founder of polskazdrona.pl, records footage of popular historical buildings, including Książ Castle in Wałbrzych and Fort Srebrna Góra in Lower Silesia, from high in the air.

Advanced research into the application of drones has been conducted for several years by the US online retailer Amazon.com, which wants to harness these machines to provide express delivery services

©CREDITS

REKLAMA

67

PEOPLE AND THE WORLD

drony

nego dla detektorów podczerwieni drona napędzanego wodorem zaprezentowali badacze z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie i Politechniki Rzeszowskiej.

nagrywa nimi filmy i pokazuje, jak z lotu ptaka wyglądają popularne zabytki, m.in. Zamek Książ w Wałbrzychu czy Twierdza Srebrnogórska na Dolnym Śląsku.

Zaawansowane badania nad wykorzystaniem dronów prowadzi od kilku lat m.in. amerykański gigant internetowy Amazon, który przy pomocy maszyn chce dostarczać ekspresowe przesyłki pod domy klientów. Z kolei Facebook planuje dronami dostarczać internet do najodleglejszych zakątków świata.

Maszyna już powstała (rozpiętość jej skrzydeł jest taka sama jak w Boeingu 737) i przechodzi testy.

Również Polacy prowadzą badania nad superdronami. W ubiegłym roku prototyp cichego i niewidzial-

Zdjęcie orła, które wygrało konkurs na fotografie robione z drona. Ptak leciał nad Parkiem Narodowym Bali Barat w Indonezji. ❚ Eagle shot –the winner of the drone photography competition – was taken over Bali Barat National Park in Indonesia.

68

CZY BEZPIECZNIE? Coraz powszechniejsze wykorzystanie dronów budzi jednak spore obawy ekspertów od bezpieczeństwa.

Amerykański urząd lotnictwa obawia się, że latające nad głowami ludzi maszyny mogą stanowić poważne zagrożenie, dlatego plany Amazona, aby przy pomocy dronów dostarczać klientom paczki z e-sklepu, na razie trzeba odłożyć do szuflady. Bezwzględny zakaz posługiwania się tymi urządzeniami obowiązuje na lotniskach.

Wprowadzenie kolejnych obostrzeń raczej jednak nie zatrzyma postępującej dronomanii. Użytkownicy tak łatwo nie oddadzą gadżetu, który spełnia ich marzenia o lataniu. ■

to customers’ homes. Poles are also conducting their own research into superdrones. Last year, a prototype of a silent hydrogen-powered drone that is invisible to IR detectors was unveiled at two domestic technical universities.

ARE THEY SAFE? Safety experts are seriously concerned about the widespread use of drones. Amazon’s plan to deliver parcels from its e-store via drones is currently facing a hurdle, as the US Federal Aviation Administration fears that these machines may pose a serious threat to our safety. It is prohibited to use drones at airports.

Further restrictions are not likely to stem the tide of drone mania. People are going to be reluctant to part with these gadgets, which have made their dream of flying come true. ■

© M . P. ( 3 ) , E A S T N E W S ( 3 ) , C A P U N G A E R O / D R O N E S TA G R A M

Drony zabawki to frajda nie tylko dla dzieci. Nixie to maleńki dron z kamerą.

Wyrzucony w powietrze uwieczni ważną dla nas chwilę. ❚ Drones are fun for children and adults alike. Nixie is a tiny drone fitted with a camera.

Thrown up in the air it will capture that special moment.

PEOPLE AND THE WORLD

Pisklę pingwina królewskiego, Aptenodytes patagonicus. Na stronie obok: Pisklęta pingwina cesarskiego, Aptenodytes forsteri. ❚ King penguin chick, Aptenodytes patagonicus. Right: Emperor penguin chicks huddling, Aptenodytes forsteri.

70

pingwiny

O P TA K U W E F R A K U the bird in a tuxedo PINGWINA NIE DA SIĘ POMYLIĆ Z ŻADNYM INNYM PTAKIEM. I CHYBA NA TEMAT ŻADNEGO INNEGO NIE MA TYLU NIEPRAWDZIWYCH INFORMACJI. ❚ THE PENGUIN CANNOT BE CONFUSED WITH ANY OTHER BIRD. AND NO OTHER BIRD HAS SO MUCH MISINFORMATION SURROUNDING IT.

© F RA N S L A N T I N G /C Z A R N Y KOT

tekst | by małgorzata t. załoga

71

J

PEOPLE AND THE WORLD

ęzykoznawcy i historycy spierają się o etymo­ logię słowa „pingwin”. Być może pochodzi ono od walijskiego pingwen („biała głowa”). Może źródła trzeba szukać w hiszpańskim penguigo lub łacińskim pinguis, oznaczających „tłusty”. Najpew­ niej jednak odkrywający południowe morza żeglarze początkowo po prostu mylili pingwiny ze znanymi im alkami olbrzymimi, zamieszkującymi niegdyś pół­ nocną półkulę i nazywanymi właśnie pinguin. Pomył­ kę wyjaśniono. Nazwa pozostała.

Pingwiny (nie) mieszkają na biegunie. Antarktyda, czyli kontynent wokół bieguna południowego, jest domem tylko dla dwóch gatunków pingwinów: cesarskiego i Adeli. Dla kilku innych: maskowych, białobrewych i złotoczubych, północne krańce półwyspu antark­ tycznego stanowią miejsca lęgowe. Pozostałe gatun­ ki wolą cieplejsze rejony południowej półkuli, można je znaleźć w Ameryce i Afryce Południowej, Australii i Nowej Zelandii, a niektóre, jak pingwiny z wysp Ga­ lapagos, mieszkają wręcz na równiku i bywa, że za­ puszczają się za rybami na „naszą”, północną część świata.

GIGANTY I KARZEŁKI Największym z żyjących jest pingwin cesarski. Osob­ niki tego gatunku mierzą do 130 cm i mogą ważyć nawet 45 kg. To i tak niewiele w porównaniu z wy­ marłym Icadyptes salasi (ok. 150 cm wzrostu) czy eoceńskim ​Anthropornisem, który miał ponad 165 cm

PINGWINY CESARSKI I KRÓLEWSKI NIE BUDUJĄ GNIAZD. WYSIADUJĄ JAJA NA STOPACH, OKRYWAJĄC JE FAŁDEM SKÓRY. THE EMPEROR AND THE KING PENGUINS FORGO NESTS ALTOGETHER AND REST THEIR EGGS ON TOP OF THEIR FEET AND COVER THEM WITH A BROOD POUCH.

wysokości i mógł ważyć ponad 80 kg. Na drugim koń­ cu skali są pingwinki małe, które ważą zaledwie kilo­ gram i mają nieco ponad 30 cm wzrostu.

Warto pamiętać, że w przypadku aż 13 spośród 17 ga­ tunków pingwinów liczba ptaków stale się zmniejsza, a 5 zostało uznanych za zagrożone wyginięciem. Naj­ rzadszym jest pingwin żółtooki, którego populację szacuje się zaledwie na 4 tys. osobników.

Kolonia pingwinów królewskich na wyspie Georgia Południowa. ❚ King penguin colony on South Georgia Island.

72

CZARNO-BIAŁY STRÓJ Patrząc na pingwina, trudno w to uwierzyć, ale jego ubarwienie w wodzie ma właściwości maskujące: czarny grzbiet z góry wygląda niczym ciemniejsza marszczka na falach, zaś biały brzuch od spodu – jak słoneczny refleks. To ważne dla przeżycia, bo w wo­

pingwiny

dzie czeka na pingwiny wiele drapieżników zainte­ resowanych smacznym mięsem, takich jak lamparty morskie, uchatki, orki czy rekiny. W przeciwieństwie do większości ptaków, które wymieniają pióra stop­ niowo, pingwiny pierzą się „naraz” – wtedy nawet przez trzy tygodnie nie mogą pływać i poszczą.

PŁYWAK ZAWOŁANY Chodzi kiepsko, lata – wcale, za to pływa wręcz wspa­ niale. Dzięki skrzydłom przekształconym w silne płe­ twy pingwiny to najszybciej pływające i najgłębiej

© F RA N S L A N T I N G /C Z A R N Y KOT

Linguists and historians debate the origins of the word “penguin.” It may come from the Welsh pingwen (“white head”), or from the Spanish penguigo or Latin pinguis meaning “fat.” Most likely, sailors exploring the southern seas mistook penguins for the familiar great auks once found in the northern hemisphere, and du­ bbed them penguins. The mistake was rectified, but the name remained. Penguins don’t live in the South Pole. Actually Antarctica, i.e. the land mass around the South Pole, only has two species of penguin: the Emperor and the Adélie. The northernmost tip of the

Antarctic Peninsula has the only nesting grounds for several other species, including the chinstrap, gentoo and macaroni penguins. Other species prefer warmer regions in the Southern Hemisphere and can be fo­ und in America and South Africa, Australia and New Zealand. Some live right on the equator and someti­ mes forage into “our” northern part of the world.

GIANTS AND DWARVES The Emperor penguin is the largest of all living pen­ guin species. Adults grow to 130 cm and weigh up

73

PEOPLE AND THE WORLD nurkujące spośród ptaków. Podwodnym rekordzi­ stą (a właściwie rekordzistką) jest samica pingwina cesarskiego, która zanurkowała na 535 m. Palmę pierwszeństwa w szybkości pod wodą dzierżą pin­ gwiny białobrewe, które niczym torpedy potrafią pędzić nawet 36 km/h. Całe ciało pingwina jest zresz­ tą przystosowane do środowiska wodnego – krępe i opływowe. Taki kształt pomaga przy tym zacho­ wać jak najwięcej ciepła. Warto pamiętać, że nawet 30 proc. pingwiniej masy może stanowić tłuszcz – świetny izolator. Dodatkowo ptaki te mają specy­ ficzną budowę i największą gęstość piór na cm2, a ta­ kie gatunki jak cesarski i królewski przy ekstremalnych chłodach minimalizują powierzchnię styku z lodem, opierając się tylko na piętach i ogonie (jego sztywne pióra są dobrą podporą, a jako martwa część ptaka nie są ukrwione). Ta „superizolacja” sprawia niestety,

1

2

3

4

to 45 kg. This is quite petite compared to the extinct Icadyptes salasi (approx. 150 cm), and the giant Eoce­ ne ​Anthropornis, which was over 165 cm tall and we­ ighed more than 80 kg. At the other end of the scale is the little penguin, which only grows to 30 cm and we­ ighs just over a kilo. You should also keep in mind that the populations of 13 of the 17 penguin species are dwindling, and five species are listed as endangered.

The rarest is the yellow-eyed penguin, whose popula­ tion has been estimated at just 4,000.

BLACK-AND-WHITE PLUMAGE It’s hard to believe that the penguin’s plumage serves as camouflage while swimming. The black back re­ sembles a dark wave and the white front looks like the sun reflecting off the surface of the water. This is crucial to their survival, as the water is full of preda­ tors, e.g. leopard seals, eared seals, killer whales and sharks. Unlike most birds, which gradually grow new feathers, penguins moult “all at once” and cannot swim or eat for three weeks while doing so.

EXCELLENT SWIMMERS Penguins might waddle on land, but they are great swimmers. Their wings become powerful flippers which makes penguins are the fastest swimming and deepest diving birds. The underwater record-holder is a female Emperor penguin that dived to a depth of 535 m. The fastest underwater swimming penguin is the gentoo penguin, which can reach the impressive speed of 36 kph. The stout and aerodynamic body of the penguin is well adapted to the water environ­ ment. Their composition also helps them conserve maximum heat. Blubber, which is the perfect insula­ tion, can constitute up to 30 per cent of a penguin’s body mass. Penguins also have a very special anato­ my and the highest density of feathers per square cm of any bird, while species like the Emperor and the king penguin rest back on their heels and tails (their stiff tail feathers make a good support and have no blood flow) to minimise contact with the surface of the ice. Unfortunately, this “super insulation” can lead to overheating on land on warm days, especially sin­ ce penguins have no good way of dissipating excess heat. They can pant (like dogs), ruffle their feathers to break up the insulating layer of air next to the skin, and hold their flippers away from their bodies (the penguin dissipates most of its body heat through its wings and feet). Species residing in warmer regions have “bare” feet and featherless patches on their he­ ads to help dissipate excess body heat.

SEAFOOD DIET Penguins are carnivores and everything they eat co­ mes from the water. Depending on the species, the

74

© B E W, S H U T T E R S T O C K ( 3 )

1. Pingwin cesarski (Aptenodytes forsteri).

2. Pingwin skalny (Eudyptes chrysocome).

3. Pingwin przylądkowy (Spheniscus demersus).

4. Pingwinek mały (Eudyptula minor). ❚ 1. Emperor penguin (Aptenodytes forsteri).

2. Rockhopper penguin (Eudyptes chrysocome).

3. African penguin (Spheniscus demersus).

4. Little blue penguin (Eudyptula minor).

pingwiny

PEOPLE AND THE WORLD że na lądzie w cieplejsze dni mogą się przegrzewać; zwłaszcza że nie mają dobrych sposobów pozbycia się nadmiaru ciepła. Mogą dyszeć (jak psy), stroszyć pióra, by uwolnić warstwę ciepłego powietrza ota­ czającą skórę i odstawiać skrzydła od ciała (skrzydła i stopy to miejsca, przez które pingwin traci najwięcej ciepła). Gatunki rezydujące w cieplejszych rejonach mają „gołe” nogi i pozbawione piór miejsca na gło­ wach – tamtędy ciepło może łatwiej uciekać.

staple of their diet is fish or invertebrates such as squids, shrimps and other crustaceans. They don’t have to worry about water as they can drink it salty.

Penguins on the hunt leap out of the sea like dol­ phins. They might do this for fun, but their feathers are covered with a layer of tiny bubbles of air during each “jump”. This reduces drag and makes them glide through the water even faster. Interestingly, they can even see better underwater than on land.

DIETA Z OWOCÓW MORZA Pingwiny są mięsożerne, a wszystko, czym się żywią, chwytają w wodzie. W zależności od gatunku podsta­ wę ich diety mogą stanowić ryby, ale także bezkrę­ gowce, jak kalmary, krewetki i inne skorupiaki. Nie muszą się martwić o wodę, bo mogą pić słoną. Nad­ miar soli wydzielają przez specjalne gruczoły solne i „wykichują” z dzioba.

Podczas łowów pingwiny co jakiś czas wyskakują ponad wodę niczym delfiny. Może robią to z czy­ stej uciechy, ale dzięki temu ich pióra pokrywają się drobniuteńkimi pęcherzykami powietrza, co zmniej­ sza tarcie i sprawia, że jeszcze szybciej poruszają się w wodzie.

A LIVING NEST Most penguins build nests, although these are not intricate structures. From a distance, they look like a heap of pebbles. The saying “it’s an ill bird that fo­ uls its own nest” is true in case of some species of nesting penguins, including the chinstrap and the Adélie. These birds literally launch their faeces, expel­ ling it approx. 40 cm away from the nest at a pressure of up to 450 mmHg. The two largest species, i.e. the Emperor and the king, forgo nests altogether and rest their eggs on top of their feet. These are covered with a brood pouch where the density of blood vessels acts as an incubator. The male emperor penguin is in char­ ge of incubating the eggs in the midst of the harshest

© F RA N S L A N T I N G /C Z A R N Y KOT

Pingwiny grzebieniaste (Eudyptes robustus) zamieszkują archipelag wysp Snares należący do Nowej Zelandii. ❚ Snares crested penguins (Eudyptes robustus) inhabit the archipelago of Snares Islands in New Zealand.

pingwiny

76

Courtyard® helps you put more play in your stay. Because travel

BEST RATES GUARANTEE AT

should be fun, even you’re working.

wcy@courtyard.com.pl

So you deserve a comfortable bed, friendly place to work and free

or +48 22 650 0100

Wi-Fi Internet throughout the hotel. Meet your colleagues at the

or CourtyardWarsawAirport.com

Whether you’re travelling for work, or taking a vacation from it,

conference. And, at the end of the day, reward yourself with a drink and some fresh Polish or international fare at the Brasserie.

Or workout in our fitness center. Just come here and enjoy.

BEAUTIFUL CHRISTMAS AND HAPPY NEW YEAR

COURTYARD BY MARRIOTT® WARSAW AIRPORT Żwirki i Wigury 1 00-906 Warszawa CourtyardWarsawAirport.com WarszawaCourtyard.pl

PEOPLE AND THE WORLD

pingwiny

CHODZI KIEPSKO, LATA – WCALE, ZA TO PŁYWA WRĘCZ WSPANIALE. MIĘSOŻERNE PINGWINY POTRAFIĄ DOSTRZEC ZDOBYCZ NAWET W MĘTNYCH, POZBAWIONYCH ŚWIATŁA WODACH. PENGUINS MIGHT WADDLE ON LAND, BUT THEY ARE GREAT SWIMMERS. ALSO, THE PENGUIN’S EYES ARE WELL ADAPTED TO THE UNDERWATER WORLD, AND ENABLE THEM TO SPOT PREY.

78

swojej masy. Jeśli do wyklucia się pisklaka partnerka nie wróci z łowiska z brzuchem pełnym ryb, bywa, że wyposzczony tata jeszcze przez dwa tygodnie karmi malucha wydzieliną wytwarzaną w przełyku. Rodzi­ cielskie poświęcenie zaiste godne podziwu. ■

winters on the planet. He doesn’t eat anything during those two months. No wonder he loses up to half of his body weight during this time. If the female fails to return from her hunting grounds with a stomach full of fish when the eggs are hatched, the starved father can still feed the chicks with a secretion from his oeso­ phagus for another two weeks. This is a commenda­ ble sacrifice on the part of penguin parents. ■

©GET TYIMAGES

Pingwiny cesarskie potrafią nurkować na głębokość ponad 500 m. ❚ Emperor penguins are capable of diving to a depth of over 500 m.

ŻYWE GNIAZDO Większość pingwinów buduje gniazda, choć nie są to misterne konstrukcje i z daleka przypominają kupkę kamieni. Wśród pingwinów gniazdujących, takich jak maskowe i Adeli, sprawdza się powiedzenie „zły to ptak, co własne gniazdo kala”. Ptaki te załatwiają swoje potrzeby, wyrzucając ekskrementy poza gniazdo pod ciśnieniem nawet 450 mmHg, na odległość ok. 40 cm.

Dwa największe gatunki: cesarski i królewski, wysia­ dują jaja po prostu na stopach, okrywając je fałdem skóry wyjątkowo bogatym w naczynia krwionośne i przez to działającym niczym inkubator. U pingwinów cesarskich wysiadywaniem zajmuje się ojciec i robi to w środku najsurowszej zimy świata, ponad dwa mie­ siące nic nie jedząc. Może stracić w tym czasie połowę

K12_Makrokoncert_9.11.indd 1

11/9/15 12:33 PM

Cosmopolitan_TACIT__Kalejdoskop_2x205x265_LEWA.indd 1

15-11-09 18:01

Cosmopolitan_TACIT__Kalejdoskop_2x205x265_PRAWA.indd 1

15-11-09 18:02

PEOPLE AND THE WORLD

laloushka

L A L K A TA K A J A K T Y a doll like you SWOJEGO SOBOWTÓRA MAJĄ JUŻ BEYONCÉ I KARL LAGERFELD. MOŻESZ MIEĆ I TY. ❚ BEYONCÉ AND KARL LAGERFELD BOTH HAVE THEIR DOUBLES. AND SO CAN YOU. tekst | by maciej waszkiewicz

Martyna Wojciechowska don arannd S n Susa helma a” "T ouise L

Uma Thurman "Pulp Fiction”

Karl

Lager

feld

Cindy Lauper

Sharon Stone "Basic instinct”

P

ierwsza Laloushka powstała sześć lat temu.

Założycielka firmy w 2010 r. przygotowała ją jako prezent dla swojej przyjaciółki. Idea była taka, żeby w formie szmacianki oddać wiernie urok i charakter obdarowanej. Żeby lalka ubrana była tak, jak nosi się ta osoba. To się oczywi­ ście udało. A że proces twórczy konsultowany był z dziećmi, lalka nabrała ciepłego i sympatycznego wy­ razu. Wyszło cudo, więc grzechem byłoby Laloushki nie

82

The first Laloushka was made six years ago. In 2010, the founder of the company that now makes them hand-stitched it as a gift for a friend. She wanted to make a ragdoll that would faithfully reflect the charm and personality of the recipient. She also wanted it to wear the same clothes. And she obviously succe­ eded. Children were consulted throughout the cre­ ative process, so the doll was cute and cuddly. The re­ sult was a great success and it would have been a pity

rozmnożyć. Tak powstała cała gromada Laloushek, ambasadorek marki, sobowtórów znanych osób.

© K . S T Y P U Ł KO W S K I , L A L O U S H K A , M .W Y S O K I Ń S K I

LALKI CELEBRYTKI Pierwsze personalizowane lalki dostały albo kupiły takie osobowości jak Małgorzata Kożuchowska, Ka­ tarzyna Figura, Anja Rubik, Agnieszka Cegielska, Be­ ata Sadowska, Anna Popek, Krystyna Janda, Jolanta Pieńkowska, Muniek Staszczyk, Szymon Majewski, Roma Gąsiorowska, Maciej Maleńczuk czy Robert Więckiewicz. Laloushka podbiła też serca światowych gwiazd. Swoje lalki mają na przykład Beyoncé, Karl Lagerfeld, Donatella Versace, Lisa Minelli, Olivia Ne­ wton-John w kreacji z filmu Grease czy Sharon Stone w stroju z pamiętnego Nagiego instynktu.

W jaki sposób osobistości świata filmu, muzyki i mody dowiedziały się o Laloushce? W przypadku polskich gwiazd często pocztą pantoflową. W przypadku świa­ towych tuzów to inicjatywa agentów, którzy chcą nie tylko zrobić przyjemność swoim podopiecznym, ale również ich promować. Zdjęcie z Laloushką to świet­ na reklama nie tylko dla lalki, o której pisały wielkie światowe magazyny mody i znani zagraniczni bloge­ rzy. Wszystkie gwiazdy – co może wydać się dziwne – uroczo imituje ta sama laleczka. Bo ciało Laloushka ma jedno. Tylko ubrania, kolor oczu i fryzura uczyniły z każdej z nich obiekt charakterystyczny.

ZOSTAW DZIECKU SIEBIE Jest to więc lalka dla tych, którzy posiadają już wszystko, a mają apetyty na coś nowego i ciekawego.

Właścicielki firmy przyznają, że trafiają do nich takie właśnie osoby. Ale każdy musi na swoją Laloushkę zaczekać. To praca na zamówienie, ręczna robota. Średni czas realizacji to dwa tygodnie. Czasem nawet miesiąc. Wszystko zależy od stopnia skomplikowa­ nia. Podobnie jak i cena. Bo materiałów pracowniczki Laloushki szukają w małych pasmanteriach, second handach, a nawet w marketach budowlanych.

– Trzeba wysłać do nas zdjęcie osoby, która ma być odwzorowana i krótki opis, na jakie detale mamy zwrócić uwagę szczególnie – mówi Anna Żarska, współwłaścicielka firmy. – Niezależnie od tego, czy jest to tatuaż, czy szczególna torebka, ciekawe oku­ lary, czy – jak w jednym ze zleceń – kask i deskorol­ ka, staramy się sprostać każdemu wyzwaniu. Dora­ biamy nawet pupili, czyli psiaki i kocięta.

Dzieci dwóch właścicielek firmy mają swoje perso­ nalizowane lalki, ale pośród klientów są i tacy, którzy kazali odwzorować samych siebie, by ich potomstwo, podczas nieobecności mamy czy taty, mogło nacie­ szyć się lalą podobną do rodzica. Są więc i takie ma­ luchy, które z laloushkami-rodzicami nie rozstają się nigdy. Podobnie jak pary młode, których Laloushki wjechały na wesele, rozsiadłszy się na torcie.

not to have made more Laloushkas. And so a whole group of Laloushkas came into being – doubles of famous people that have gone on to become brand ambassadors. It is these that promote the company in Poland and abroad.

CELEBRITY DOLLS The first personalised dolls were gifted to or purcha­ sed by big names from the Polish show busienss. But Laloushka has also conquered the hearts of interna­ tional stars. Dolls have been made for Beyoncé, Karl Lagerfeld, Donatella Versace, Lisa Minelli, Olivia Ne­ wton-John in her Grease costume, and Sharon Stone dressed as she was in the iconic Naked Instinct.

But how did all those film, music and fashion stars find out about Laloushka? It was word of mouth advertising in the case of most Polish celebrities. In the case of international stars, however, it was their agents, who wanted to make them happy and give them some extra publicity. Having your photo ta­ ken with Laloushka is not just a great ad for the doll, which in any case has been featured in the world’s largest fashion magazines and written about by fo­ reign bloggers. As weird as it seems, the same doll personifies all those stars. That’s because Laloushka always has the same body. What makes a particular doll unique are its clothes, eye colour and hairstyle.

NA WŁASNĄ LALOUSHKĘ KLIENCI SĄ GOTOWI CZEKAĆ TYGODNIAMI. KAŻDA JEST ROBIONA RĘCZNIE Z DBAŁOŚCIĄ O DETALE. CUSTOMERS ARE PREPARED TO WAIT FOR A PERSONALISED DOLL FOR WEEKS. EACH DOLL IS HANDMADE WITH ATTENTION TO DETAIL.

83

PEOPLE AND THE WORLD

ZA CHUDA, ZA GRUBA… Wieść o firmie niosła się z każdą lalką personalizowa­ ną po całym kraju, a jej producentki udzielały wywia­ dów, szyły i myślały nad tym, jak rozwinąć skrzydła.

Jak udostępnić Laloushkę wszystkim, nie tylko tym, których stać na tę „osobistą”.

W końcu doszły do wniosku, że najlepszym sposo­ bem będzie wprowadzenie do produkcji szmacianek modowych, które nikogo nie będą udawały. Stworzy­ ły więc zupełnie nową kolekcję trzysiestu artystycz­ nych Laloushek. Każda inaczej ubrana, każda z inną fryzurą. Ale wszystkie modne i gustowne – te cechy były podstawą kolekcji szmacianek, które można ku­ pić dziś. Trzydzieści starannie wyselekcjonowanych lal. Selekcja polegała na tym, że Laloushki, które mia­ ły nieproporcjonalne ręce, brzydkie buzie, były za grube albo – co gorsza – za chude, lądowały w kuble.

No cóż, świat mody jest okrutny. Świat Laloushek promuje jednak nie tylko to, co mod­ ne, ale też to, co zdrowe. – Dbamy o to, żeby nasze szmacianki miały normalne rozmiary, żeby nie były wychudzone. Kiedyś musiałyśmy przerabiać całą par­ tię spodni do jazdy konnej szytych dla lalek, bo były za ciasne. Świat naszej laloushkowej mody jest nieco cieplejszy i bardziej przyjazny niż ten dla dorosłych – śmieje się Anna Żarska.

Właścicielki firmy dbają, nie tylko o to, żeby ich szmacianki były modnie ubrane, ale też, by promowały zdrowy styl życia i nie były wychudzone. ❚ The company owners make sure that their dolls are fashionably dressed and promote a healthy lifestyle so they cannot be too skinny.

84

LEAVE YOUR CHILD WITH YOURSELF Laloushka is the doll for those who already have eve­ rything, but are still on the lookout for something new and exciting. At least that is how the company describes the profile of its clientele. But you have to wait for a personalised Laloushka. The dolls are han­ dmade and custom ordered. The average waiting time is two weeks, but it can take a month. It all de­ pends on the complexity. As does the price. That’s because Laloushka staff have to rummage through tiny haberdashery, second-hand, and even DIY sto­ res to get the right materials. It’s a bit like building models. “You have to send a photo of the person to be modelled, along with a short description and any details that require special attention”, says co-owner Anna Żarska. “We go all out to address every challen­ ge, whether it’s a tattoo, a special purse, glasses, or, as was the case with one order, a helmet and a skatebo­ ard. We also hand-stitch pets, dogs and cats.

The children of the company owners have their own personalised dolls, but there were also clients who wanted to be dollified so their children could have a doll that looked like mum or dad when they weren’t there. And yes, there are children who never part with their Laloushka parents. Just like young couples whose Laloushkas come to the wedding reception and lounge on the wedding cake. “We’ve made near­ ly a hundred personalised dolls. They were all labour intensive to make, they’re all special, and they’ve all given a great deal of joy to us and the people who’ve received them. This is what Laloushka was made for.

To give joy”, says co-owner Monika Barłowska.

© L A L O U S H K A , M .W Y S O K I Ń S K I

– Lalek personalizowanych wyszło już od nas prawie sto. Wszystkie były pracochłonne, wszystkie są wyjąt­ kowe, ale wszystkie dały nam i obdarowanym wiele radości. Laloushka po to jest. Żeby dawać radość!

– mówi współwłaścicielka firmy Monika Barłowska.

laloushka

Zatroszcz się o swoje oczy

Hi-Vision LongLife + Blue Control Codzienna ochrona oczu z powłokami antyrefleksyjnymi Hoya W ciągu dnia nasze oczy spotyka wiele wyzwań. Na przykład niebieskie światło, emitowane przez ekrany urządzeń mobilnych i telewizorów. Czy wiesz, że jego nadmiar może być szkodliwy dla oczu i powodować różne dolegliwości, takie jak suchość, zmęczenie i podrażnienie oczu, niewyraźne widzenie, bóle głowy, a nawet bezsenność? A rysy, bądź ślady brudu na soczewkach? Ich obecność również nie sprzyja dobremu widzeniu.

W trosce o Twoje oczy

www.bluecontrol.eu

K12_Hoya_3.11.indd 1

Powłoka antyrefleksyjna Hi-Vision LongLife BlueControl została zaprojektowana, aby w pełni chronić Twoje oczy przed wpływem powyższych czynników i zapewnić Ci komfort widzenia w cyfrowym świecie. Wybierając ją możesz mieć pewność, że jest to najbardziej wytrzymała powłoka antyrefleksyjna, dostępna obecnie na rynku*. * Badanie powłok antyrefleksyjnych klasy premium przeprowadzone przez niezależne laboratorium testowe NSL Analytical ESWT, sierpień 2015.

11/3/15 4:30 PM

PEOPLE AND THE WORLD

laloushka

Może dlatego, że jako główni konsultanci w firmie nadal występują dzieci jej właścicielek. W sumie jest ich pięcioro. Przedział wiekowy to osiem–osiem­ naście lat, więc wygląd i charakter Laloushek mają szansę na szeroką i różnorodną konsultację. Tym bardziej, że wśród dzieci jest jeden chłopiec. Lalki są przede wszystkim dla dziewczynek, ale przecież nie tylko. Mali i duzi mężczyźni również mogą się nimi śmiało bawić.

Można mieć jedną Laloushkę, a dla niej kilka, kilkana­ ście, a nawet kilkadziesiąt rodzajów ubrań. Wiecznie żywa skórzana, rockowa kurtka? Proszę bardzo. Mod­ ny ostatnio płaszczyk w panterkę? Żaden problem.

Kolekcje zmieniają się regularnie co pół roku, jak w prawdziwym świecie mody. Właścicielki firmy słusznie podkreślają, że to najlepiej ubrane lalki w całym mieście. ■

SŁODKIE ZESTAWY DOUSHEK, PODOUSHEK I PODOUŚ DLA NAJMŁODSZYCH ŚWIETNIE SPRAWDZAJĄ SIĘ W PODRÓŻY. ADORABLE SETS OF SOFT TOYS AND CUSHIONS FOR THE LITTLE ONES ARE THE PERFECT TRAVEL ACCESSORY.

86

TOO THIN, TOO FAT The news about the company spread across the co­ untry with each new, personalised doll. Meanwhile, the makers gave interviews, and kept on sewing and thinking how they might spread their wings. How to make Laloushkas available to everyone, not just tho­ se who can afford to have “custom-made” toys.

They finally concluded that the best way would be to produce fashion ragdolls that would not pretend to be anybody in particular. They sat down and cre­ ated a whole new collection of artistic Laloushkas.

There were thirty in all. Each sported a different out­ fit and a different hairstyle, but they were all trendy and stylish. This became the backbone of the ragdoll collection marketed today. Thirty hand-picked dol­ ls. During a careful selection, Laloushkas that had disproportionate hands, that had ugly faces, that were too fat, or, even worse, too thin, ended up in the rubbish bin. Well, the fashion world is cruel.

The world of Laloushkas promotes the trendy and the healthy. “We make sure that our ragdolls come in normal sizes, that they don’t look starved. We once had to remake a whole batch of riding pants, because they were too tight. Our world of Laloushka fashion is a bit friendlier than the adult fashion scene”, says Żarska with a smile.

That might be because the company’s chief consul­ tants happen to be the owners’ children. There are five of them altogether, ranging from five to eighteen, so the Laloushkas have a wide consultation. There is even a boy in the group. The dolls are main­ ly, but not exclusively, for girls. Boys and men may also play with them.

You can have one Laloushka and any­ thing from a few to a few dozen outfits for her. A trendy leather rock jacket?

You name it, it’s yours. One of those le­ opard print coats now all the rage? Same deal. The collections change every six mon­ ths, just as they do in the real fashion world.

As the company owners say, these are the best dressed dolls in town. ■

© M .W Y S O K I Ń S K I ( 2 ) , L A L O U S H K A

Kolekcje ubrań dla Laloushek zmieniają się regularnie co pół roku. To w końcu najlepiej ubrane lalki w mieście. ❚ New collections of clothes for Laloushkas come out twice a year. After all, these are the best dressed dolls in the city.

K06_SZdroj_29.04.indd 1

4/29/15 4:14:23 PM

I N T E RV I E W

jan a.p. kaczmarek

N I E P I S Z Ę P O D FA B R Y K Ę H O L LY W O O D i don’t write for the hollywood factory TO BZDURA, ŻE KOMPOZYTORZY KOMPONUJĄ DLA SIEBIE. MUZYKA MUSI MIEĆ ODBIORCĘ – MÓWI JAN A.P. KACZMAREK, ZDOBYWCA OSCARA ZA MUZYKĘ DO FILMU MARZYCIEL. ❚ “IT’S JUST NONSENSE TO SAY THAT COMPOSERS COMPOSE FOR THEMSELVES. MUSIC HAS TO HAVE AN AUDIENCE”, SAYS JAN A.P. KACZMAREK, ACADEMY AWARD WINNER FOR THE MUSIC SCORE FOR THE FILM FINDING NEVERLAND.

©CREDITS

rozmawia | interviewed by daniel winiarski

88

bradley cooper

©CREDITS

I N T E RV I E W

89

jan a.p.kaczmarek

Nie może pan narzekać na brak zajęć. Pisze pan muzykę do filmu, teatru, jest pan dyrektorem festiwalu Transatlantyk...

To wszystko się dopełnia. Moja głowa jest ciągle w paru miejscach naraz. Mam obsesję zrozumienia świata, chciałbym go jakoś uporządkować. A świat jest chaotyczny i nieprzewidywalny. Praca z reży­ serami bywa trudna, człowiek się czasem czuje jak w klatce, a ja cenię wolność. Nie jestem baleriną, któ­ ra kaprysi. Ale są propozycje, które odrzucam, i szu­ kam też wyzwań poza filmem.

Nino Rota, legendarny kompozytor Felliniego, nie mógł się uwolnić od muzyki. Nawet kiedy odchodził od nut, grała mu w głowie, dźwięki układały się w pochody, zamieniały miejscami...

To podobno przypadłość wielu kompozytorów.

To mi się zdarza, ale dobrze jest zatrzymać głowę, wyłączyć się. Komponuję na dwa sposoby, czasem muzyka przychodzi jak fala, której nie sposób się oprzeć. Wtedy po prostu siadam, gram i rejestruję to, co się dzieje. A czasem trzeba pisać z premedytacją fragment po fragmencie, takt po takcie i nieustannie poprawiać. Dawno temu nauczyłem się, żeby się nie upierać przy jednej metodzie pracy.

Zdarza się panu włożyć utwory do szuflady i więcej do nich nie zajrzeć?

Każdemu się pewnie zdarza. Ale muzyka to narzędzie komunikacji. To bzdura, że kompozytorzy komponu­ ją dla siebie. Nonsens. Radość z tworzenia uwalnia się wtedy, kiedy wiem, że mam dobre połączenie ze słuchaczem. Muzyka jest jak rozmowa, do rozmowy potrzebni są inni ludzie.

Jest pan znany przede wszystkim z filmów, ale zaczynał pan od teatru.

I to nie jako kompozytor, ale student prawa, który nie mogąc się odnaleźć, trafił na staż do Grotowskiego.

90

You can’t complain about lack of work. You write cinema and theatre music, you’re the Director of the Transatlantyk Festival...

All these things complement one another. My mind is always in a couple of places at once. I have an ob­ session about understanding the world. I’d like to put a bit of order into it. But the world is chaotic and un­ predictable. Working with film directors can be hard.

You can feel caged at times, and I like my freedom. I’m no diva, but I do reject some proposals, and I’m also looking for challenges outside the world of cinema.

Nino Rota, the legendary composer who wrote all the Fellini scores, could never free himself from music. Even when he stopped playing, the music kept playing in his head. Sounds would line up, change places… This is an ailment that many composers seem to suffer from.

It does happen to me, but it is good to stop your head. Switch off. I have two ways of composing.

Sometimes, music comes to me as an overpowering wave. Whenever that happens, I sit down, and play and record what’s going on. But there are other times when music has to be written deliberately piece by piece, bar by bar, and constantly revised and cor­ rected. I learned a long time ago, not to be obstinate about only one method of working.

Do you ever lock your work away in a drawer and never look at it again?

Everybody does. But music is a means of commu­ nication. It’s just nonsense to say that composers compose for themselves. Rubbish. The joy of having created something is only released when I know that a bond is created with the listener. Music is like a con­ versation, and a conversation requires other people.

You’re mostly known for your cinema work, but you first started out in theatre.

And not as a composer, but as a law student, who be­ came apprenticed to Grotowski to find himself.

To the feet of the guru.

Grotowski was an exceptional man, but he could also be cruel. He manipulated young people. He messed with their heads and then sent them out into the world without a user’s manual. These people would wander aimlessly around the Bieszczady mountains and light candles. It was like therapy, except that he took absolutely no responsibility for it. He closed the door of ‘normality’ on me for good. Nobody was concerned about the results of a failed educational experiment in those days when communism was in full swing. The apprentice were locked in, deprived of sleep, entranced, and cut off from reality. It was very easy to mess with our heads. Nobody talked about anything. We were supposed to act. One one hand, it was fantastic because it freed up our heads. We had the feeling that something extraordinary was hap­

© Ł U K A S Z C Y N A L E W S K I / A G E N C J A G A Z E T A . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : Ł U K A S Z C Y N A L E W S K I / A G E N C J A G A Z E T A

N

I N T E RV I E W

Do guru.

Grotowski był wyjątkowy, ale był też okrutny. Ma­ nipulował młodymi ludźmi, mieszał im w głowach, a potem wypuszczał w świat bez instrukcji obsługi.

I oni się potem snuli po Bieszczadach i palili świece.

To było jak terapia, tylko że on nie brał za nią żadnej odpowiedzialności. Grotowski na zawsze wyprowa­ dził mnie z „normalności”. W komunizmie nikt się nie przejmował konsekwencjami tak zwanej nieudanej akcji wychowawczej. My stażyści byliśmy zamknięci, bez snu, w transie, odseparowani od rzeczywistości.

Bardzo łatwo można było nam grzebać w głowach.

Nikt tam o niczym nie rozmawiał, myśmy mieli dzia­ łać. Z jednej strony było to fantastyczne, bo uwalniało głowę. Mieliśmy poczucie, że dzieje się coś niezwy­ kłego. Ale miało to poważne konsekwencje. Wycho­ dziło się potem na ulicę i nie wiedziało, dokąd pójść.

Wszystko wydawało się bezwartościowe. W takiej sy­ tuacji naturalne jest, że chce się wrócić. Ale drzwi były zamknięte. Guru nie wspierał pogubionych byłych stażystów. Guru nie miał żadnych obowiązków. Do­ piero po latach, już jako dojrzały człowiek, mogłem zdobyć się na dystans. Odrzucić go.

pening. But all this had serious consequences. You’d walk out onto the street and not know where to go.

Everything seemed worthless. In a situation like that, it was natural to want to go back. The guru would not support the apprentices. Only many years later, as a mature person, could I get a sense of detachment.

And reject him.

You found music.

I found something specific. The fidola. Nobody who hadn’t played it knew what it was. I found something entirely my own. I started playing and composing.

You arrived in United States as a composer from another world.

That’s right. I came from a long way away in terms of culture. Not just from Poland, but from a small Polish town. I come from Konin. This was in the late 1980s.

My coming to America went through a few stages.

I started off in theatre again. Theatre in the States is not up to much musically. Live music is basically not used. American theatre revolves around words, not staging. And along comes some guy from Poland with a fidola, and he plays it. The States was where I realised how American culture differs from ours.

NIE JESTEM BALERINĄ, KTÓRA KAPRYSI. ALE SĄ PROPOZYCJE, KTÓRE ODRZUCAM, I SZUKAM TEŻ WYZWAŃ POZA FILMEM. I’M NO DIVA, BUT I DO REJECT SOME PROPOSALS, AND I’M ALSO ON THE LOOKOUT FOR CHALLENGES OUTSIDE THE WORLD OF CINEMA.

91

jan a.p. kaczmarek

Znalazł pan muzykę.

Znalazłem konkret. Fidolę. Nikt na tym nie grał, mało kto w ogóle wiedział, co to jest. Znalazłem coś swoje­ go. Zacząłem grać, komponować.

Do Ameryki trafił pan jako kompozytor z innego świata.

To prawda. Przyjechałem kulturowo z bardzo daleka.

Nie tylko z Polski, ale z małego miasta, pochodzę z Ko­ nina. Był koniec lat 80. To lądowanie w Ameryce miało etapy. Pierwszym znów był teatr. Teatr w Stanach jest muzycznie słaby. Tam się w zasadzie nie używa żywej muzyki, teatr amerykański posługuje się głównie sło­ wem. A tu przyjechał jakiś facet z Polski z fidolą i grał.

Tam zrozumiałem, że w Polsce jesteśmy mocarstwem w muzyce teatralnej, i przekonałem się, jak inna jest kultura amerykańska od naszej. Teatr w Stanach to peryferia. Tam rządzą film, telewizja, pop. Teatr jest

ubogim krewnym. Pracowałem za symboliczne wy­ nagrodzenie. Musiałem za to nagrać muzykę i jakoś żyć. Film przyszedł później. Chciałem pisać na orkie­ strę, a nie umiałem. To też jest bardzo amerykańska historia – w Ameryce człowiek się natychmiast uczy tego, co mu potrzebne do pracy. W Polsce jest kult dyplomu. Trzeba zdobyć wykształcenie. A ich tam in­ teresuje rezultat. Obojętne, czy się jest synem Bacha, czy się znalazło trąbkę na ulicy i przypadkiem fajnie w nią dmuchnęło.

Pamięta pan ten wieczór? Luty 2005 r., jest pan nominowany do Oscara za muzykę do Marzyciela. Konkurencja była mocna – Thomas Newman miał wtedy na koncie sześć oscarowych nominacji. Dziś ma znacznie więcej. Nie wspominając o, również nominowanym wtedy, Johnie Williamsie, który 22 razy w karierze odbierał Grammy.

Theatre in the States is not mainstream. Cinema, tel­ evision and pop music are the main game there. The theatre is a poor cousin. I used to work for low fees.

I had to record music and somehow survive on that.

The Cinema came later, as a step-up from the theatre.

I wanted to write orchestral music, but I didn’t know how. This is actually a very American story. In Amer­ ica, you have to learn whatever you need for work in no time flat. We have a thing about paper quali­ fications in Poland. You have to go to school and get an education. Over there, the only thing that matters is the result. Either it works or it doesn’t. It doesn’t matter whether you’re the son of Bach or whether you’ve just found a trumpet in the street and have somehow managed to do a good job.

Do you remember the night of February 2005?

You’d been nominated for an Academy Award for the musical score of the film Finding Neverland. The competition was strong. Thomas Newman already had six Oscar nominations behind him. He now has many more. Not to mention John Williams, a twenty-two time Grammy award winner.

You don’t forget a night like that. It fascinates me the way fate plays with us, the way we can sail down a river and wind up in unexpected places. Statisti­ cally, it was not meant to be. That just goes to show how little statistics are worth. I’m an outsider. I don’t wrote for the Hollywood factory. A factory is a facto­ ry. It has to run and to run it has to pump out a prod­ uct, and that product has to be similar to whatever has worked and sold well before. Young composers in their thirties and forties grasp this straight away.

They are eminently qualified, and technically adept, but usually completely unoriginal. The system does not promote originality.

92

©KRZYSZTOF KUCZYK/FORUM

I N T E RV I E W

I N T E RV I E W

jan a.p. kaczmarek

Tego nie da się zapomnieć. Fascynujące, jak los się nami bawi, jak możemy płynąć tą rzeką i dopłynąć w nieoczekiwane miejsca. Statystycznie to się nie mogło udać. Co tylko dowodzi, że prawdy statystycz­ ne są niewiele warte. Jestem outsiderem. Nie piszę pod fabrykę Hollywood. Fabryka to fabryka, musi działać, a żeby działała, musi mieć produkt. Podob­ ny do tego, który już się sprawdził i dobrze sprzedał.

Młodzi kompozytorzy, trzydziesto-, czterdziestoletni,

Z MUZYKĄ JEST TAK, ŻE ONA NIGDY NIE MILKNIE, ANI W GŁOWIE, ANI W SERCU, I JEST NAJWAŻNIEJSZA. MUSIC NEVER STOPS PLAYING, NEITHER IN THE HEAD NOR IN THE HEART, AND IT IS THE MOST IMPORTANT OF ALL.

chwytają to w mig. Mają doskonały warsztat, tech­ nicznie są świetni, ale zwykle zupełnie nieoryginalni.

System nie promuje oryginalności.

Oscar pomaga?

Na pewno. Ale nie gwarantuje wolności, a ja ją bar­ dzo cenię. Quentin Tarantino jest znany z tego, że boi się pracy z kompozytorami. Boi się, że napiszą coś, co nie będzie działało. Dlatego do swoich filmów wy­ biera już istniejącą muzykę. Przy najnowszym Hate­ ful Eight po raz pierwszy się odważył. Zamówił ory­ ginalny fragment u Ennia Morricone. Mój przyjaciel, który jest producentem tego filmu, opowiadał mi, że Tarantino bardzo przeżywał to ryzyko, mimo tego, że muzyki Morricone wielokrotnie używał. To jest problem kompozytorów muzyki filmowej. Muzy­ ka ma tak wielki wpływ na całość filmu, że wymaga zaufania i odwagi. Byłoby dobrze, gdyby kompozy­ tor, jak mawiał Beethoven, odpowiadał tylko przed Bogiem. Ale jesteśmy uwikłani w milion zależności.

Morricone to legenda. A Oscara dostał dopiero, kiedy dobiegał osiemdziesiątki. I to honorowego, za całokształt twórczości.

Najbliżej był w 1987 r., kiedy nominowano go za film Misja. Ponoć Morricone był tak przekonany, że dostanie nagrodę, że kiedy wyczytano nazwisko, wstał z miejsca i chciał iść w kierunku sceny. Problem w tym, że wyczytano nazwisko Herbiego Hancocka, który dostał nagrodę za Około północy. To, że Morri­ cone nie dostał wtedy Oscara, do dziś uważa się za jedną z największych pomyłek Akademii.

Więc teraz pochłania pana festiwal.

Tak. Transatlantyk Festival to jest wielkie wyzwanie, wielkie przedsięwzięcie. Od 2016 r. będzie odbywał się w Łodzi. Z muzyką jest tak, że ona nigdy nie milk­ nie, ani w głowie, ani w sercu, i jest najważniejsza. ■

94

Does an Oscar help?

It does. But it doesn’t guarantee freedom. and free­ dom is something I value a great deal. Quentin Tar­ antino is known for being scared of working with composers. He’s afraid that they’ll do something that won’t work and chooses existing music for his films.

He decided to chance it with his latest film The Hate­ ful Eight. He ordered a piece of music from Ennio Mor­ ricone. The producer, who happens to be a friend, told me that Tarrantino was petrified. We don’t know what’ll come out if it, but by all accounts, the film is excellent. That’s the problem with film score compos­ ers. Music has such a crucial impact on the entire film that it takes a lot of trust and courage. Not all direc­ tors have it in them. It would be good if a composer, Beethoven would say, answered only to God. But we are entwined in a million interdependencies.

Morricone is a legend, but he didn’t win an Oscar until he was nearly eighty. Even then, it was an Award for lifetime achievement. That sort of Oscar is usually considered a consolation prize.

He came closest to winning in 1987, when he was nominated for The Mission. What a story! He was so sure he’d won, that when the name of the winner was read out, he apparently stood up and started making for the stage. The only problem was that Herbie Han­ cock was the winner for Round Midnight. That Mor­ ricone didn’t win that year is still considered to be one of the biggest mistakes the Academy ever made.

So you see, none of this makes the job an easy one.

So now, you put all your energy into the festival.

I do. The Transatlantyk Festival is an incredible chal­ lenge, a wonderful thing. It will be held in Łódź as of 2016. But you know, music never stops playing, neither in the head nor the heart and it is the most important of all. ■

JAN A.P. KACZMAREK Rocznik 1953. Kompozytor, muzyk, członek m.in. Amerykańskiej Akademii Filmowej. Twórca i dyrektor Transatlantyk Festival. Autor muzyki do ponad pięćdziesięciu filmów długometrażowych i dokumentalnych, w 2005 r. otrzymał Oscara za muzykę do filmu Marca Fostera Marzyciel, którą od roku można też usłyszeć na pokładach wszystkich samolotów LOT-u. ❚ Born in 1953. Composer, musician, member of, inter alia, the AMPAS. The creator and director of the Transatlantyk Festival. The author of the score to over fifty feature and documentary films. In 2005, he won an Academy Award for the music score for Marc Foster’s Finding Neverland. The music has been available in the in-light LOT entertainment offer. for a year now.

151007_205x265_Bufalo_AZ_PasteAndShine_PL_kaleid_rz.indd 1

07.10.15 11:08

C U LT U R E

nasze rekomendacje

Arturo Benedetti Michelangeli performed in Warsaw 60 years ago. He was also on the jury of the 5 th edition of the International Chopin Piano Competition.

MISTRZOWSKIE WYDANIE

master edition

Genialny kompozytor w interpretacji genialnego pianisty, czyli Arturo Benedetti Michelangeli gra Chopina, między innymi mazurki i walca.

Wyśmienite jest też wydawnictwo: czarne, winylowe, eleganckie. W sam raz na prezent, nawet dla samego siebie. ❚ A brilliant composer interpreted by a brilliant pianist. Mazurkas, waltzes and other works by Chopin are interpreted by Arturo Benedetti Michelangelo.

This smart black vinyl edition lives up to the highest of musical standards. A perfect present.

Not least for yourself.

Fryderyk Chopin – Limited Edition, Ermitage

BOOKS MUSIC FILM THEATRE

JESZCZE NOWSZA NADZIEJA the latest shooting star

J.J. Abrams to reżyser, który potrafi tchnąć nowe życie w nieco zmurszałą filmową serię, co zrobił już przy Mission: Impossible 3 oraz dwóch częściach Star Treka. Teraz opowie, co się wydarzyło z bohaterami gwiezdnej sagi: Lukiem, Hanem Solo, Leią, 30 lat po tym, co widzieliśmy w Powrocie Jedi. ❚ J.J. Abrams has shown that he can breathe new life into a moribund film franchise. Think Mission: Impossible 3 and the two Star Trek instalments. Now, he’s going to reveal what happened to the main characters in the Star Wars saga – Luke, Han Solo and Lea thirty years after Return of the Jedi.

Gwiezdne wojny: Przebudzenie mocy, reż. J.J. Abrams, premiera 18 grudnia | Star Wars: The Force Awakens, dir. J.J. Abrams, opens 18 December

ZIMOWY BLUES

winter blues

Największe przeboje zmarłego w maju tego roku legendarnego muzyka B.B. Kinga. W sekcji „bonusy” znajdziemy dwa nagrania z koncertu w Cannes z 1983 r., w tym słynny The Thrill Is Gone uznawany za jeden z najlepszych utworów bluesowych wszech czasów. ❚ The greatest hits of legendary musician B.B. King, who passed away in May. The “bonus” section features two live recordings from the 1983 Cannes concert, including the famous The Thrill is Gone, often hailed as one of the best blues tunes ever.

Kim byłby James Bond bez swoich gadżetów, ale przede wszystkim bez swoich aut?

Kolekcje tych ostatnich – w tym Astona Martina DB5 i Lotusa Esprit S1 – można obejrzeć na wystawie „Bond in Motion” w London Film Museum.

B.B. King Signature Collection, Vinyl Passion

MUSICAL Z OGONEM musical tails

Córki dancingu, reż. Agnieszka Smoczyńska, premiera 25 grudnia | opens 25 December

96

© M . P.

Są lata 80., jedyną atrakcją w Warszawie jest dancing w Adrii. Nic dziwnego, że wyłowione z Wisły nastoletnie syreny znajdują tam swój drugi dom.

Szalona, nieco mroczna bajka muzyczna arcyzdolnej debiutantki Agnieszki Smoczyńskiej. ❚ The 80s. The dancing “Adria” is the only attraction in Warsaw.

It’s not surprising that the teenage mermaids fished out of the Vistula make it their second home. A wild and somewhat gritty musical tale from the exceptionally talented newcomer Agnieszka Smoczyńska.

promocja

Klinika Miracki

KLIn IKA MIRAc KI Aleja Wilanowska 67, 02-765 Warszawa, tel. 605 905 608 www.klinikamiracki.pl

Klinika Miracki to jedyne miejsce w Polsce, gdzie dzięki laserowi PicoSure szybko, skutecznie i bezboleśnie usuniesz tatuaż i makijaż permanentny. / Klinika Miracki is the only Place in Poland to affectively and reliably remove unwanted tattoo and permanent makeup with PicoSure Laser.

Klinika Miracki już od 8 lat oferuje najnowocześniejsze zabiegi odmładzające i upiększające. Posiada zaawansowane technologicznie urządzenia z zakresu dermatologii estetycznej i klinicznej, chirurgii plastycznej i naczyniowej, ginekologii estetycznej, laryngologii oraz kosmetologii. Klinika to nie tylko innowacyjny sprzęt, ale też najlepszy zespół specjalistów pod kierownictwem dr. Krzysztofa Mirackiego. To ludzie, którzy dysponują wiedzą, doświadczeniem, a także szczerym zainteresowaniem potrzebami pacjentów. Dzięki nowej warszawskiej siedzibie przy al. Wilanowskiej 67 z 13 gabinetami i salą operacyjną Klinika Miracki stała się jedną z największych klinik medycyny estetycznej w Polsce.

Laser PicoSure to prawdziwy przełom w skutecznym usuwaniu tatuaży. Jako jedyny na świecie stosuje opatentowaną technologię impulsu pikosekundowego. Emituje krótko trwający impuls, który powoduje fotomechaniczne uszkodzenie pigmentu. Rozdrobniony barwnik jest metabolizowany i wydalany z organizmu. Zabiegi są bezpieczne, mało inwazyjne, nie pozostawiają blizn i nie wymagają okresu rekonwalescencji, a co najważniejsze pozwalają pozbyć się tatuażu w pięć razy mniejszej liczbie zabiegów niż przy laserach poprzedniej generacji Qswitched. PicoSure to gwarancja skuteczności w usuwaniu tatuaży czarnych i kolorowych, makijażu permanentnego, melasmy i przebarwień, rozstępów i blizn, w tym potrądzikowych, a także przełomowym nieinwazyjnym odmładzaniu skóry, redukcji zmarszczek i poprawie jędrności, gęstości i kolorytu skóry.

Miracki_K_1215 copy.indd 1

Klinika Miracki is a unique place in Warsaw offering the most innovative aesthetic treatments for 8 years already. It is equipped with state of the art technology from areas of aesthetic and clinical dermatology, plastic and vascular surgery, aesthetic gynaecology, laryngology and cosmetology. It is also broadly recognised for its team of specialists led by Doctor Krzysztof Miracki who are well educated, experienced but most importantly passionate and genuinely strive to fulfil the Patients needs. Klinika Miracki is now moving to its new luxurious and spacious premises at Aleja Wilanowska 67 with 13 treatment rooms, an operating theatre and comfortable Patient areas which makes it one of the biggest and the most modern aesthetic medicine clinic in Poland PicoSure Laser is an unprecedented innovation in effective tattoo removal. It is the world’s first picosecond aesthetic laser with patented PressureWave TM technology. PicoSure delivers ultra short burst of energy to the skin which effectively shatters tattoo ink into tiny dust like particles that are easily absorbed and eliminated by the body. Treatments are safe, non invasive, do not create scars, don’t cause downtime and most importantly allow better tattoo clearance and five times fewer treatments than with the traditional Q-switched laser. PicoSure effectively and reliably treats Tattoo both Black and Colour, Permanent Makeup, Pigmented lesions, Melasma, Stretch Marks, Acne scars, It also provides great Skin Rejuvenation and Skin Pico Toning TM options.

11/6/15 1:56 PM

C U LT U R E

nasze rekomendacje

SIEDMIU MĘŻCZYZN W RÓŻNYM WIEKU

seven men of different ages

Co ich łączy? Piekielna samotność, bo w ich codzienności brakuje bliskich kobiet. Z różnych powodów – na skutek zaniedbań, wyborów lub przypadku. Jak żyć, gdy ma się tylko siebie? Pięknie i niezawodnie pisze o tym japoński autor. ❚ What do they have in common? They are painfully lonely because there are no women in their lives. The reasons vary – neglect, conscious choice, circumstances, etc. How can you live when you only have yourself?

Beautiful and unrivalled short stories from the Japanese author.

W DRODZE

Haruki Murakami, Mężczyźni bez kobiet, Muza | Haruki Murakami Men

on the road again

Without Women, Muza

Ziemowit Szczerek ponownie o Ukrainie – niejednoznacznej, pięknej, fascynującej, zastanawiającej, przerażającej. Kraj zna świetnie, ale wciąż odkrywa w nim nowe zakamarki i wciąż potrafi o nim wciągająco opowiadać, jak w nagradzanej książce Przyjdzie Mordor i nas zje. ❚ Ziemowit Szczerek revisits Ukraine – ambiguous, beautiful, captivating, mind-boggling and terrifying. Even though he knows the country inside out, he keeps discovering new places. And the compelling stories he tells about them stand comparison with those in from his award-winning Przyjdzie Mordor i nas zje.

Adam Jacek Winkler was famous for his vivid imagination and talent for drawing.

POLSKI MUDŻAHEDIN a polish mujahedeen

BOOKS MUSIC FILM THEATRE

Ziemowit Szczerek, Tatuaż z tryzubem, Czarne

Niesamowita historia polskiego opozycjonisty i alpinisty, który walczył po stronie Afganistanu, przeciwko ZSRR. Film jest pełnometrażową animacją łączącą różnorodne estetyki, podporządkowane jednak fascynującej opowieści, której narratorem jest sam bohater (głosu użyczył mu Jerzy Radziwiłowicz). ❚ The extraordinary tale of a Polish anti-communist oppositionist and mountaineer who fought for Afghanistan against the USSR. This is a full-length animation feature that combines different genres to tell this fascinating story, which is narrated by the protagonist himself (dubbed by Jerzy Radziwiłłowicz).

Czarodziejska góra, reż. Anca Damian, premiera 11 grudnia | The Magic Mountain, dir. Anca Damian, opens 11 December

INNY MANKELL

the mankell you never knew

Henning Mankell, Grząskie piaski, WAB | Henning Mankell, Quicksand: What It Means to be a Human Being, WAB

98

MISTRZ JEST NAGI the master is naked

Rozgłos na świecie Mankell zyskał zwłaszcza dzięki serii książek o policjancie Kurcie Wallanderze.

Oczywiście nie dosłownie: wystawa ma na celu przyjrzenie się z bliska pracy Picassa oraz temu, jaki wpływ wywarł na sztukę współczesną, między innymi prace Hockneya i Lichtensteina. ❚ Not literally of course. This exhibition puts the spotlight on Picasso’s work and his impact on modern art, including Hockney and Lichtenstein.

Picasso.mania, Grand Palais, Galeries Nationales, Paryż, do 29 lutego 2016 r. | Picasso.mania, Grand Palais, Galerie Nationales, Paris, open until 29 February 2016

© M . P.

Wyjątkowo nie mamy tu do czynienia z kryminałem słynnego, niedawno zmarłego pisarza.

W tej książce zapisuje on swoją walkę z chorobą, w jaki sposób nie stracił nadziei i nie poddał się lękowi. Krzepiąca lektura. ❚ This is an exceptional piece of writing from the recently deceased Mankell, but it is not a crime story. The book charts the author’s fight with terminal cancer, and his efforts to keep hope alive and not succumb to fear.

A heart-lifting read.

SEAGATE® BACKUP PLUS SLIM SRS 1TB (EDYCJA SPECJALNA) • 2 lata RescueTM Data Recovery Service Plan – bezpieczeństwo dzięki funkcji odzyskiwania danych w przypadku uszkodzenia dysku • Metalowa, elegancka obudowa typu slim • 200GB pamięci w chmurze dzięki usłudze OneDrive® przez 2 lata • Praca na PC i MAC jednocześnie

ŻUJ PODRÓ CZNIE IE P Z E B

299.-

*

SRS STDR1000411

SEAGATE® PERSONAL CLOUD 3TB

ŻUJ, PODRÓ STAJ, Y Z R O K YŁAJ PRZES

• Udostępnianie ulubionych treści na telewizorach Smart TV i urządzeniach mobilnych • Automatyczne tworzenie kopii zapasowych treści na dysku Personal Cloud • Przesyłanie muzyki, filmów, zdjęć do urządzeń mobilnych, laptopów oraz telewizorów • Zdalny dostęp do danych z każdego miejsca na świecie

599.-

*

Personal cloud STCR3000200

SEAGATE® WIRELESS PLUS 1 TB • Twórz osobistą sieć Wifi • Bezprzewodowe przesyłanie multimediów i plików na tablet lub smartfon • Do 10 godzin pracy na baterii • Aplikacja Seagate Media do urządzeń z systemami iOS, Android®, Kindle Fire i Windows 8/RT

599.-

*

Wireless STCK1000200

ŻUJ, PODRÓ IAJ, N P Ę T UDOS AJ OGLĄD

PRODUKTY DOSTĘPNE W SKLEPACH:

*Cena sugerowana przez producenta. Produkt dostępny w sieciach Media Markt oraz Saturn po cenie określonej przez te firmy.

REKLAMA LOT.indd 1

2015-11-06 10:13:27

K U LT U R A

gwiezdne wojny

D AW N O , D AW N O T E M U W O D L E G Ł E J G A L A K T YC E …

HASŁO ZAWSZE POJAWIAJĄCE SIĘ NA WSTĘPIE KOLEJNYCH CZĘŚCI GWIEZDNYCH WOJEN WYWOŁUJE CIARKI NA PLECACH ICH FANÓW. W GRUDNIU MILIONY LUDZI NA CAŁYM ŚWIECIE DOCZEKAJĄ SIĘ SWOJEGO ŚWIĘTA. ZADEBIUTUJE SIÓDMA ODSŁONA NAJSŁYNNIEJSZEJ W DZIEJACH FILMOWEJ SAGI. ❚ THE FAMOUS STAR WARS OPENING CRAWL IS GUARANTEED TO SEND SHIVERS UP THE SPINE OF ALL TRUE DEVOTEES. MILLIONS OF PEOPLE ALL OVER THE WORLD WILL HAVE REASON TO CELEBRATE IN DECEMBER, WHEN THE SEVENTH INSTALMENT OF THE MOST ICONIC FILM SERIES OF ALL TIME FINALLY OPENS. tekst | by krzysztof wojnicz

100

©CREDITS

a long time ago in a galaxy far, far away...

S

zczegóły Gwiezdnych wojen: Przebudzenia Mocy strzeżone były i są aż do premiery jak wojskowa tajemnica. Dozowano je fa­ nom oszczędnie. Mniej więcej rok temu okazało się, że jednym z głównych bohaterów dzieła będzie czarnoskóry Finn, postać nieznana z dotychczasowych epizodów opowieści. Kim jest?

Internet huczy od domysłów na ten temat. Ponoć to szturmowiec, który zdezerterował z bazy orga­ nizacji Najwyższy Porządek. A ona co za jedna?

Zdarzenia opisane w Przebudzeniu Mocy rozgry­ wają się 30 lat po rozwiązaniu akcji Powrotu Jedi zamykającego klasyczną trylogię. Przypomnijmy – siły zła, czyli imperium, zostały pokonane, ale odbyło się to wielkim nakładem kosz­ tów. Spośród rycerzy zakonu Jedi przy życiu został tylko Luke Skywalker (zna­ ny z poprzednich części Mark Hamill).

Zapowiada się, że zobaczymy odra­ dzające się imperium właśnie pod nowym szyldem Najwyższy Porzą­ dek. Po jasnej stronie Mocy będzie też piękna Rey, o której jednak wiadomo jeszcze mniej. Pałeczkę głównego sługi ciemnej strony mocy po legendarnym Dar­ thcie Vaderze przejmie Kylo Ren. W trailerach (trzeci, tzw. ostateczny, doczekał się 120 mln odsłon w internecie) widać jego maskę, wyraźnie wzorowa­ ną na tej noszonej przez Anakina Skywalkera, po tym jak przeszedł na służbę imperium.

Niepotwierdzone plotki mówią, że Kylo Ren jest spokrewniony z Hanem Solo, najlepszym druhem Luke’a Skywalkera. Jeżeli się potwierdzą, będzie to elektryzująca fanów rzecz. Choć nie powinni czuć się zaskoczeni. Obejrzawszy sześć dotychczasowych filmów cyklu, wiedzą, że takie fabularne przewrotki to jedna ze specjalności scenarzystów sagi. Uważany z początku za strażnika dobrego porządku kanclerz Palpatine okazał się najczarniejszym z czarnych cha­

The details of Star Wars: The Force Awakens are being guarded as closely as classified military information until the premiere. Precious little has been disclosed to fans. About a year ago, we learnt that Finn, who has not appeared previously, is one of the lead cha­ racters. Who is he? The Internet is rife with rumours and speculation. Apparently, he’s a stormtrooper who deserted an organisation known as the First Or­ der. Who on earth are they? The events that unfold in The Force Awakens take place 30 years after the end of Return of the Jedi, the final film in the original trilogy.

Just to recap, the forces of evil, viz. the Empire, were defeated, albeit at a great price. Luke Skywalker (Mark Hamill, who appeared in the original trilogy) is the only Jedi knight still alive. The Em­ pire seems to have been revived and rebadged as the First Order. The beautiful Rey is definitely on the light side of the Force, but even less is known about her. Kylo Ren has taken over from Darth Vader as the main servant of the Dark Side of the Force. Trailers for the film show his mask. This was clearly inspired by the mask worn by Anakin Skywalker after becoming a servant of the Empire. Unconfirmed rumours have it that Kylo Ren is a relative of Han Solo, Luke Skywalker’s best friend.

Fans will find this electrifying if true, but they sho­ uldn’t be too surprised. Having seen the six previous instalments, they should be used to these sorts of twists and turns by now. You might even say they’re the screenwriters’ stock-in-trade. Chancellor Palpati­ ne was originally portrayed as the guardian of order, but turned out to be one of the baddest of the bad­ dies. And in the final battle to restore the balance of the galaxy, Luke had to defeat his own father and give his soul back to the Light Force. So why shouldn’t Han cross light swords with his own son?

KTO ZA TYM STOI? who’s behind it all?

George Lucas jest tym razem konsultantem kreatywnym, zatem choć studio Lucasfilm nie należy już do niego (stało się własnością wytwórni Walta Disneya), zachował istotny wpływ na nową trylogię. Jednym ze scenarzystów jest Lawrence Kasdan (m.in. Żar ciała, Wielki chłód), współautor skryptów do Imperium kontratakuje i Powrotu Jedi. Zna gwiezdną sagę jak mało kto. Podobnie jak kompozytor John Williams, autor muzyki do wszystkich części cyklu. Całość zaś wyreżyseruje J.J. Abrams, znany z wysokonakładowych Super 8, dwóch kinowych odcinków Star Treka oraz Mission: Impossible 3. ❚ This time, George Lucas is a creative consultant, but although he no longer owns Lucasfilm (which was acquired by The Walt Disney Studios), he still has a lot of influence on the new trilogy. One of the screenwriters is Lawrence Kasdan (Body Heat, The Big Chill), the co-writer of The Empire Strikes Back and Return of the Jedi. As does composer John Williams, author of the scores for all the instalments of the series. The film is directed by J. J. Abrams, the maker of the mega-budget Super 8, two silver screen Star Trek instalments and Mission: Impossible 3.

101

K U LT U R A

rakterów. Luke natomiast musiał w ostatecznej walce o ocalenie równowagi w galaktyce pokonać swego ojca i przywrócić jego duszę siłom dobra. Dlaczego zatem Han nie miałby skrzyżować mieczy świetlnych ze swym synem?

Przebudzenie Mocy już długo przed premierą biło ko­ lejne rekordy. W USA strony prowadzące przedsprze­ daż biletów na grudniowe seanse tuż po premierze nagminnie padały z powodu przeciążenia. Szybko okazało się, że pierwszego dnia rezerwacji sprzedano wejściówki za 6,5 mln dol. Również w Polsce bilety na pierwsze seanse (film wchodzi na ekrany 18 grud­ nia) cieszą się bezprecedensowym powodzeniem.

Skąd fenomen gwiezdnej sagi? Reżyser Kevin Smith, autor Clerks oraz W pogoni za Amy, jeden z nielicznych szczęśliwców, którzy widzieli duże fragmenty Przebu­ dzenia Mocy, twierdzi, że film jest urzekająco cudow­ ny. – Poczułem się, jakbym nagle trafił do fontanny młodości – dodaje Smith. – I ta fontanna przeniosła mnie do roku 1977, kiedy to pierwszy raz oglądałem Gwiezdne wojny. Wybaczmy Smithowi egzaltację, bo dotyka sedna. Pierwszy film z cyklu wszedł na ekrany właśnie wtedy. Krótkie ćwiczenie – przypo­ mnijmy sobie, jak wtedy wyglądała rzeczywistość. Świat podzielony żelazną kurtyną, u nas Gierkowski PRL bez widocznych oznak zbliżającego się schyłku.

Reżyser Przebudzenia Mocy J.J. Abrams miał wtedy 11 lat. Jego polscy rówieśnicy ekscytowali się pierw­ szym obrazem z sagi wymyślonej przez George’a Lu­ casa, rozmawiając o nim na szkolnych korytarzach.

Wpływu filmu na ówczesną wyobraźnię nikt nie po­ trafił jeszcze przewidzieć. Kilka lat potem prezydent

Ronald Reagan nazwał swój program zbrojeniowy „gwiezdnymi wojnami” właśnie, a ZSRR określił jako imperium zła. George Lucas mimochodem przyczy­ nił się więc do czegoś więcej niż tylko nakręcenia ki­ nowego przeboju. Nazwał ówczesne lęki i tęsknoty, odwołując się do wzorów z legend i mitologii hindu­ skiej, a czasem i Biblii, reaktywując niejako w swym filmie odwieczny pojedynek Dobra i Zła. Kolejne fil­ my z cyklu – mroczne Imperium kontratakuje (1980) i opatrzony szczęśliwym zakończeniem Powrót Jedi (1983) – stały się zjawiskiem z pogranicza kultury i socjologii. Zrozumiałe pod każdą szerokością geo­ graficzną zapoczątkowały idący w miliony ruch fanów gwiezdnej sagi. Występującym w nim aktorom – Mar­ kowi Hamillowi, Carrie Fisher i Harrisonowi Fordowi – dały popularność, jakiej nie doświadczały gwiazdy „poważnego” kina. W Polsce szybko zaś przeistoczyły się w obiekty kultu. Pamiętam kilometrowe kolejki po bilety, a i tak zwykle kupowało się je z wielokrotnym przebiciem u koników. Dzieci, który wtedy ze swymi rodzicami maszerowały do kin, na Przebudzenie Mocy zabiorą swe pociechy, które już wcześniej połknęły bakcyla Star Wars. Gwiezdna saga łączy pokolenia.

To wielki przemysł obejmujący sześć obrazów kla­ sycznej i pierwszej trylogii (Mroczne widmo, Atak klonów i Zemsta Sithów), niezliczone książki, albumy, filmy, animacje, komiksy. Żyła złota dla producen­ tów. Zapowiadają oni premiery epizodów ósmego i dziewiątego w latach 2017 i 2019 oraz przynajmniej dwóch pobocznych filmów w międzyczasie. Nie wyle­ czymy się zatem z Gwiezdnych wojen, nie ma obaw. ■

© M . P.

Twórcy Gwiezdnych wojen: Przebudzenia Mocy już zapowiadają premiery kolejnych odcinków sagi. ❚ The makers of Star Wars.

The Force Awakens have already announced plans for the next instalments of the saga.

gwiezdne wojny

102

The Force Awakens started breaking records long be­ fore its premiere. Demand for tickets for the Decem­ ber opening weekend was so great that it caused a ticketing system meltdown and brought down on­ line sales websites in the US. The production raked in USD 6.5 million on day one. Tickets for the ope­ ning weekend (the movie opens on 18 December) are also smashing sales records in Poland. But how did Star Wars become such a phenomenon? Kevin Smith, the director of Clerks and Chasing Amy, is one of the few lucky people who have seen excerpts from The Force Awakens. Smith describes the film as spell­ binding. “[...] it was like [...] being transported to the fountain of youth”, he says. “And having the founta­ in of youth taking me back to 1977. First time I saw a picture called Star Wars.” Let’s leave Smith’s raptu­ rous enthusiasm to one sidesince he’s actually hit the nail on the head. That was when the first Star Wars in­ stalment debuted on the silver screen. Just cast your mind back to the world as it was then. The Iron Curta­ in was firmly in place, and Polish socialism showed no signs that its collapse was approaching. J. J. Abrams, the director of The Force Awakens, was 11 at the time.

His Polish peers were raving about the first instalment of the George Lucas series and discussing it in school corridors. No one at the time could have predicted the impact that Star Wars would have on the public ima­ gination. A few years later, President Ronald Reagan dubbed his defence initiative “Star Wars” and referred to the Soviet Union as the “Evil Empire”. George Lucas unwittingly contributed to something more than just a blockbuster movie. He tapped into the yearnings and anxieties of the day, alluded to legends, Hindu mythology, and sometimes even the Bible, to revi­ sit the eternal conflict between good and evil. Con­ secutive instalments – the dark The Empire Strikes Back (1980) and the happily ending Return of the Jedi (1983) – have become phenomena that straddle the borderline between culture and sociology. Their ap­ peal is universal and the trilogy started a movement, now mainly active online, of millions of fans. The

cast, including Mark Hamill, Carrie Fisher and Harri­ son Ford, achieved a degree of fame that no “serious” cinema star had ever managed. Star Wars quickly at­ tained cult status in Poland. The children who came to the cinema with their parents back then will now be taking their own broods – already hooked on Star Wars – to see The Force Awakens. The Star Wars series is a generational unifier. It’s a massive industry that covers six instalments (the original trilogy and the prequel trilogy plus countless books, albums, fil­ ms, TV shows, animations and comic strips. It’s an inexhaustible wellspring and a gold mine for the producers. An eighth instalment has been announced for 2017 and a ninth for 2019. There are at least two spin offs in the meantime as well. We look like getting our Star Wars fix for a while yet. ■

POWRÓT STARYCH ZNAJOMYCH may your old friends be with you W Przebudzeniu Mocy spotkamy bohaterów klasycznej trylogii. To Luke Skylwalker (Mark Hamill), który od adepta przeszedł drogę do niezwyciężonego rycerza Jedi, ostatniego przedstawiciela zakonu. Będzie też jego siostra Leia (Carrie Fisher), córka Anakina i Padme, niegdyś nieustraszona senator, zawsze po jasnej stronie Mocy.

No i Han Solo (Harrison Ford), niegdyś przemytnik z planety Korellia, a potem niezrównany druh Luke’a Skywalkera w najbardziej ryzykownych misjach i bitwach.

Grany przez siwiutkiego już Forda Han ma być bohaterem jednego z filmów towarzyszących nowej odsłonie cyklu. ❚ The Force Awakens features characters from the original trilogy, including Luke Skywalker (Mark Hamill), who’s come a long way from being a disciple to an invincible Jedi knight, the last of the Order. We also see his sister, Leia (Carrie Fisher), the daughter of Anakin and Padmé, once a fearless senator, and always on the light side of the Force. And then there is Han Solo (Harrison Ford), a onetime smuggler from the planet Corellia, who later became the faithful companion of Luke Skywalker, and accompanied him on his riskiest missions and battles. Played by the grey-haired Ford, Han is the central character of one of the Star Wars spin-offs.

GOOD FOOD

potrawy i zwyczaje świąteczne

PIERWSZA GWIAZDKA, CHOINKA, PREZENTY. NA STOLE KARP, PIEROGI, MOŻE KUTIA… A JAK INNI OBCHODZĄ TEN SZCZEGÓLNY W ROKU CZAS? ❚ THE FIRST STAR, A GREEN SPRUCE, GIFTS. AND ON THE TABLE, CARP IN JELLY, PIEROGI, MAYBE KUTIA… EVER WONDERED HOW OTHER NATIONS CELEBRATE THIS SPECIAL TIME OF YEAR? tekst | by agnieszka chabracka

B O Ż E N A R O DZ E N I E D O O KO Ł A Ś W I ATA christmas a ro u nd t he wo rld

1

ZABAWKI DO ROZBIJANIA ❚ TOYS FOR CRASHING Mexico

W Meksyku przygotowania do Wigilii trwają 9 dni. W tym czasie trwa zabawa polegająca na rozbijaniu piniaty – kuli wypełnionej słodyczami. W dzień Wigilii Meksykanie idą na mszę i kładą figurę Jezuska w żłobku w szopce, która jest w każdym domu. ❚ In Mexico, Chirstmas preparations last for 9 days. Every child breaks a piñata – a toy filled with sweets.

Everybody goes to mass on Christmas Eve. When they get home, they place a figure of Jesus in the nativity scene.

PUDDING England

Tradycyjnego świątecznego puddingu, bogatego w bakalie i zakrapianego alkoholem, nie piecze się, lecz gotuje pod parą, niektóre przepisy podają, że i przez 5 godzin. ❚ Traditional christmas pudding, full of dried fruit and rich in alcohol, is not baked but steamed. Some recipes recommmend 5 hours.

2

ÆBLESKIVER Denmark

Æbleskiver znaczy „plasterki jabłka”, ale jabłek tu nie ma. Ciasto podobne jak na biszkopt smaży się na specjalnej patelni. W trakcie smażenia można dodawać nadzienie. Podaje się, gdy skórka stanie się złocista i chrupiąca. ❚ Æbleskiver means apple slices, but there are no apples in this dessert. The dough is fried on a special pan and filling can be added. Serve when golden-brown on the outside.

104

3

ŚLEDZIE ❚ HERRINGS Poland

ŚWIĄTECZNY FAST FOOD ❚ FAST-FOOD CHRISTMAS

4

Japończycy nie obchodzą Bożego Narodzenia na sposób religijny, co nie znaczy, że nie świętują. W tym okresie niezwykłą popularnością cieszy się amerykańska restauracja KFC. To efekt niezwykle skutecznej kampanii marketingowej z 1974 r. Od tego czasu kolejki po kubełek kurczaka sięgają w święta kilku godzin. ❚ The Japanese don’t observe the religious traditions of Christmas, but that doesn’t mean they don’t celebrate. The nearest KFC is the place to be at this time of year. This is the result of a hugely successful 1974 marketing campaign. The Japanese have been queuing up, sometimes for hours, for buckets of wings at Christmastime ever since.

Lutefisk, zwany też rybą mydlaną, to danie przygotowywane z suszonego dorsza, którego najpierw moczy się w wodzie, następnie maceruje w ługu sodowym, a na koniec znów moczy w wodzie (razem ok. 2 tygodni).

Podawany z boczkiem, zielonym groszkiem lub klopsikami. ❚ This famous Scandinavian dish takes 2 weeks to prepare. The fish is first soaked in water, then in lye and again in water, to make it edible. Best served with bacon, green pea stew or meatballs.

P ol e c a k u c h n i sze f k ra s a , a c j i P l a t t e r O l o r a r K r e st au

Śledzie marynowane z suszonymi grzybami i sałatką ziemniaczaną. ❚ Pickled herrings​ with forest mushrooms and potato salad.

Japan

LUTEFISK Norway

5

OSTRYGI ❚ OYSTERS United States

W świątecznej, amerykańskiej wersji ten znany afrodyzjak zyskał postać gulaszu.

Ostrygi są gotowane w mleku, z solą i masłem. ❚ The American festive version of this popular aphrodisiac is oyster soup cooked in milk, with butter and salt.

6

BIBINGKA Philippines

Tradycyjna filipińska (przed)świąteczna przekąska przyrządzana z ryżowej mąki i wody kokosowej, często z dodatkiem jaj i mleka. Przed świętami bibingki sprzedaje się przy kościołach po porannej mszy. Tradycyjnie pieczono je w gorących węglach, w kamionkowym naczyniu wyłożonym liśćmi bananowca. ❚ This (pre)Christmas snack is made of rice flour and coconut water, and often with eggs and milk added. It is sold outside churches after morning mass in the nine days preceding Christmas. It was traditionally baked over hot coals, in a clay pot lined with banana leaves.

CZAROWNICA Z PREZENTEM ❚ A WITCH WITH A GIFT

7

Italy

MELOMAKARONO

La Befana, włoska odpowiedniczka Świętego Mikołaja, przynosi dzieciom prezenty, ale nie w święta, tylko na Trzech Króli. Grzeczne znajdują w skarpetach słodycze. Dla niegrzecznych Befana ma w zanadrzu węgielek, patyk albo… cebulę. ❚ La Befana, the Italian equivalent of Santa Claus, also brings children presents, but they have to wait until the Epiphany. The good ones find sweets (candies) in their socks.

The not-so-good ones find lumps of coal, sticks or onions.

Grecy w święta raczą się ciasteczkami ze skórką pomarańczową, cynamonem, nadzieniem z orzechów i odrobiną aromatycznego alkoholu, maczanymi w cukrowo-miodowym syropie. ❚ The melomakarono is an eggshaped Greek dessert. It is made mainly from flour, olive oil, and honey.

Greece

GOOD FOOD

potrawy i zwyczaje świąteczne

8

NAKARMIĆ PIENIEK ❚ FEED THE POO-LOG Spain Tradycyjnie stawiany w domach Aragonii i Katalonii caga tió to pusty w środku pieniek. Od 8 grudnia należy go codziennie „karmić” i okrywać kocykiem, by w święta „wydalił” prezenty. Zwykle niewielkie: słodycze, suszone owoce, orzechy, bo te większe przynoszą Trzej Królowie. ❚ A caga tió (literally “poo-log”) is a hollow log traditionally placed in Catalonian and Aragonian homes. The log has to be fed daily and kept warm from 8 December, so “the other end” delivers the goods on Christmas Day. It is usually small: dried fruits, nuts and candies. The Three Magi bring bigger presents on Epiphany night.

BOLO DE REI Portugal

Tutejsze bolo rei to drożdżowy kołacz suto zdobiony różnokolorowymi, kandyzowanymi owocami, posypywany płatkami migdałów i cukrem pudrem. W środku ma rodzynki i inne suszone owoce oraz… ziarnko bobu. „Znalazca” ziarnka jest zobligowany do przyniesienia bolo rei na kolejną imprezę. ❚ Bolo Rei is a yeast cake richly adorned with multi-coloured, candied fruit, sprinkled with flaked almonds and icing sugar. There are raisins, candied fruit and a fava bean inside.

Whoever finds the bean has to buy the next Bolo Rei.

s

P ol e c a s k i , o r sk a Głow iń A d a m r e s t a u ra c j i M hni ze f k u c

9

SANDACZ ❚ PIKEPERCH Poland

Filet z sandacza z białym makiem, figą, orkiszem, owocem granatu i korzeniem topinamburu. W tym daniu znajdziemy elementy tradycyjnej kuchni świątecznej (sandacz, orkisz, mak), lecz dodanie figi, owocu granatu i korzenia topinamburu dodało nuty lekkości i niezobowiązania do klasycznego dania świątecznego. Jestem przekonany, że moja propozycja spotka się z zachwytem przy wigilijnym stole. ❚ A pikeperch fillet with white poppy seeds, figs, spelt, pomegranate and Jerusalem artichoke root. This classic Christmas dish combines traditional cooking ingredients (pikeperch, spelt, poppy seeds) with figs, pomegranate and Jerusalem artichoke to add a touch of free spirit. This should be a very welcome addition to your table on Christmas Eve.

106

10

STOLLEN Germany

Bożonarodzeniowe strucle zwane christstollen pieczono już w średniowieczu. Tyle że były postne, pieczone z mąki, wody, drożdży i odrobiny oleju.

Bez masła, rodzynek, skórki pomarańczowej i cytrynowej oraz migdałów. W Dreźnie każdego roku cech piekarzy dostarczał na książęcy stół ogromne stolleny, ważące ponad 16 kg. Rekordowe zamówił król August Mocny – strucla gigant ważyła niemal 2 tony. ❚ Christmas strudels (“Christstollen”) have been around since medieval times, but were originally made only from flour and water, with a bit of yeast and oil added.

They had very little in common with the rich cakes of today. The Dresden bakers’ guild used to deliver a giant, 16+ kg stollen to the king’s table.

Reportedly, the largest one was commissioned by August II the Strong. It apparently weighed nearly 2 tonnes.

11

BYREK ME KUNGULL Albania

Tradycyjnie przyrządzane w Wigilię ciasto z nadzieniem z dyni i włoskich orzechów nie jest słodkie. Za przyprawy służą głównie sól, pieprz i oregano. ❚ This pastry is traditionally made on Christmas Eve. It has a pumpkin-and-walnut filling, so it is definitely not sweet, and is seasoned mainly with salt, pepper and oregano.

12

INDYK ❚ TURKEY New Zealand

Poleca hni y k , szef ku c z lc e z tr S w Miro sła U Fukie ra rest aura cji

13

PIEROGI ❚ PIEROGI

Jednym z najpopularniejszych świątecznych dań jest nadziewany indyk. Recept jest mnóstwo, od prostych, z kapustą i kiełbasą, po wyszukane – z nadzieniem z suszonych owoców i orzechów, podlewane winem albo podawane z żurawinowym sosem. ❚ Stuffed turkey is a very popular Christmas dish. There is a plethora of recipes, from the simple, with cabbage and bacon, to the sophisticated, with dried fruit and nut stuffing, splashed with wine or served with cranberry sauce.

Poland

Wigilijne pierogi z kapustą i grzybami na oleju lnianym z polską pigwą i całymi kapeluszami prawdziwków, otulone najdelikatniejszym ciastem przyrządzonym wyłącznie z mąki i wody, ugotowane tuż przed podaniem. Przygotowane według receptury przekazywanej z pokolenia na pokolenie w rodzinie Magdy Gessler. ❚ Pierogi with a filling of sauerkraut and mushrooms on linseed oil, Polish quince and whole bolete caps, wrapped in the most delicate flour-and-water dough and boiled just before serving. Prepared according to a recipe that’s been in Magda Gessler’s family for generations.

SPALIĆ KOZĘ! ❚ BURN THE GOAT! Sweden

14 BÛCHE DE NOËL France, Canada

Świąteczne zwyczaje miewają krótką tradycję. Tak jest z paleniem słomianej kozy w szwedzkim mieście Gävle. Wystawienie wielkiego posągu symbolizuje początek świątecznego czasu. Od 1966 r. koza przetrwała do świąt tylko 10 razy. Mimo straży chętnych do puszczenia jej z dymem nie brakuje. Przebierają się m.in. za Świętego Mikołaja i elfy. ❚ Not all Christmas traditions are really old. In the Swedish town of Gävle, each year people build a giant straw goat and place it in the miiddle of a central square, thuis marking the beginning of the holiday period. Since 1966, only ten times has the goat made it until Christmas, despite being guarded. Every year many people try to set the statue on fire, sometimes disguising themselves as Santa Clauses or the elves. Świąteczna rolada kształtem ma przypominać specjalne polano palone tradycyjnie w czasie Bożego Narodzenia.

Najczęściej jest z biszkoptowego ciasta i czekoladowego kremu, ale może być też z kasztanami, aromatyzowana kawą lub alkoholem. ❚ Bûche de Noël is a sweet roulade that looks like a miniature Yule log (a specially selected log burnt on the hearth around Christmas). It is most commonly made of yellow sponge cake and chocolate buttercream, although there are many variations, some of which include chestnut and icing flavoured with espresso or liqueurs.

15

ŠLIŽIKAI Lithuania

Śleżyki (albo śliżyki) to maleńkie drożdżowe ciasteczka zalewane „zupą makową”, czyli trzykrotnie zmielonym makiem z dodatkiem migdałów, skórki pomarańczowej i bakalii, miodu i wody do konsystencji… zupy właśnie. ❚ Šližikai are small, yeast cakes served in a “soup” made of triple-milled poppy seeds mixed with almonds, orange zest, dried fruit, honey and water.

GOOD FOOD

potrawy i zwyczaje świąteczne

17

HANGIKJÖT Iceland

Poleca ow ski, szef kuchni tr Os Maciej restauracji Róża na

16

Islandczycy w święta jedzą wędzoną baraninę podawaną z zielonym groszkiem i ziemniakami pod beszamelem albo pokrojoną w cienkie plastry na kanapki.

Tradycyjnie mięso wędzono na dwa sposoby: albo drewnem brzozowym, albo… wysuszonym owczym nawozem. ❚ Smoked mutton, served either hot, with green peas and potatoes in béchamel sauce, or cold, sliced on bread. Traditionally, the meat could either be smoked with Icelandic birch or dried sheep dung.

KACZKA ❚ DUCK Poland

Wiejska kaczka z pieca na sosie ze złotej renety i leśnej żurawiny to wykwintna potrawa na świąteczny stół. ❚ Roasted farm duck in sour apple and cranberry sauce is a fancy Polish Christmas dish.

PILNUJ MIOTŁY! ❚ WATCH THE BROOM! Norway

W Norwegii lepiej pospieszyć się ze sprzątaniem. W Wigilię trzeba bowiem schować wszystkie miotły, by złe duchy nie miały na czym latać w tę noc. ❚ The cleaning needs to be done early in Norway, as all the brooms have to be safely hidden away on Christmas Eve to prevent evil spirits from riding them.

19 WHITE CHRISTMAS Australia

18

BARSZCZ CZERWONY ❚ ​BEETROOT SOUP

W Australii Boże Narodzenie wypada w połowie lata. Deser robiony z bakalii i dmuchanego ryżu zatopionych w mieszance mleka w proszku, cukru pudru i uwodornionego oleju kokosowego bywa więc jedynym białym akcentem przy świątecznym stole. Te słodycze są popularne także dlatego, że bardzo łatwo zrobić je samemu, nawet jeśli jest się dzieckiem. ❚ Australian Christmas is in the middle of summer, so this dessert, made of dried fruit and rice bubbles drowned in a mixture of milk powder, icing sugar and hydrogenated coconut oil, might well be the only white thing you’ll find there at this time of year. This dessert is so popular also because it’s child’s play to make.

Poland

Austria

P ol e c a f k u c h n i e cz y k , s z w D o m u a k T ł a Mic h I XIR a cji EL r e s t a u r Wó d k i

108

To tradycja krajów niemieckojęzycznych. Rogata, podobna do diabła figura według tradycji miała karać niegrzeczne dzieci. W alpejskich wioskach do dziś młodzi mężczyźni przebierają się za krampusy i chodzą ulicami w nadziei na poczęstunek – sznapsa z mocnej wódki. ❚ This tradition is alive and well in German-speaking countries. The horned figure was meant to punish naughty children. Even today, young man dress as krampuses and run the streets of Alpine villages hoping for a glass of schnapps.

©CREDITS

STRASZAK NA NIEGRZECZNYCH ❚ ALPINE DEVIL FOR THE NAUGHTY

© S H U T T E R STO C K ( 1 9 ) , M . P. ( 8 )

Barszcz czerwony z kiszonych buraków, podawany z uszkami nadziewanymi wędzonym pstrągiem, jabłkiem i porem. ❚ Soup made of pickled beets, served with ravioli with a smoked trout, apple and leek filling.

Ta s t e the best

The oldest restaurant in Warsaw

Polish cuisine an invitation from

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08, www.ufukiera.pl

ul.Mokotowska 45, 00-551 Warszawa, t: 022 622 49 34, www.slodkislony.pl

GOOD FOOD

makaroniki

RECEPTURA

the recipe

Choć ich skład jest prosty (białka jaj, cukier puder i mączka migdałowa ubi­ te na sztywną, gładką masę), to praw­ dziwa zmora cukierników. Wystarczy jeden błąd i katastrofa gotowa. Te ciasteczka wymagają całkowitego oddania. ❚ The ingredients are simple enough (egg whites, icing sugar, gro­ und almonds whisked stiff and mixed into a smooth paste) but macarons are the bane of every confectioner.

One mistake and you will ruin them completely. Macarons demand your undivided attention.

SEKRETY

secret tips

SĄ SŁODKIE, LEKKIE, BAJECZNIE KOLOROWE. DOSŁOWNIE ROZPŁYWAJĄ SIĘ W USTACH. WYMYŚLILI JE WŁOSI, JEDNAK TO FRANCUZI OSZALELI NA ICH PUNKCIE I UCZYNILI Z NICH SWOJE DOBRO NARODOWE. ❚ THEY ARE SWEET AND LIGHT, AND COME IN A PANOPLY OF COLOURS. AND THEY LITERALLY MELT IN YOUR MOUTH. MACARONS ARE AN ITALIAN INVENTION, BUT THE FRENCH WENT CRAZY OVER THEM AND MADE THEM A NATIONAL TREASURE. tekst | by agnieszka franus

110

HISTORIA

history

Kto je wymyślił? Wszystkie ślady pro­ wadzą do Włoch, gdzie już w XV w. w weneckich klasztorach zajadali się nimi mnisi. Do Paryża sprowadziła je Katarzyna Medycejska i dopiero we Francji zrobiły zawrotną karierę.

Wręczają je sobie zakochani podczas walentynek. ❚ So who came up with the idea for macarons? The evidence points to Italy, where they were savo­ ured in Venetian monasteries in the 15th century. They were brought to Paris

by Catherine de’Medici. Macarons were a sensation in France. These sweet tre­ ats are now exchanged by lovers on St Valentine’s Day.

©CREDITS

macarons

©GET TYIMAGES

MAKARONIKI

Muszą być miękkie w środku, chru­ piące na zewnątrz i mieć charaktery­ styczną falbankę. Klasyczne mają kolor karmelowy, ale eksperymentowano z dodatkami i dziś makaroniki są ba­ jecznie kolorowe. Po upieczeniu po­ łówki ciasteczek łączy się aksamitnym kremem. Należy przechowywać je w szczelnie zamkniętym pojemniku, ale podobno po zamrożeniku stają się jeszcze pyszniejsze. ❚ Macarons have to be soft inside, with a crunchy crust and a distinctive ruffled “foot”. Classic macarons are caramel in colour, but as time went by, chefs experimented with additives to make them brightly colo­ ured. Once they are baked, the maca­ ron shells need to be pasted together with a velvety cream. Macarons have to be stored in a tight container. Appa­ rently, they can also be frozen, making them more delicious than ever.

W I T H TA S T E

piotr adamczewski

PODRÓŻ W BECZCE RUMU Zrazy duszone z grzybami i kartoflami to potrawa przypisywana angielskiemu ad­ mirałowi sir Horatio Nelsonowi. Bywa ona chętnie jadana w zimowe dni. Nelson, z wyjątkiem dni, gdy opracowywał strate­ gię wojenną i wówczas nic nie jadał, cenił sobie dobrą kuchnię, był koneserem wy­ kwintnych potraw, dobrych win i pięk­ nych kobiet. Lata całe był kochankiem pięknej żony ambasadora w Neapolu, czyli lady Hamilton.

W wieku 12 lat wstąpił do Royal Navy, a w wieku 20 lat uzyskał stopień kapitana.

W wojnie z Francją w roku 1793 objął do­ wództwo okrętu „Agamemnon”. W czasie ataku na Korsykę stracił prawe oko.

W 1797 r. został mianowany kontradmira­ łem. W tym samym roku w dniu 25 lipca podczas nieudanego ataku na port San­ ta Cruz na Teneryfie stracił prawą rękę.

Mimo to kobiety za nim szalały. Zawsze na pokładzie jego okrętu zamustrowane były piękne młode panienki zwane przez zazdrosną załogę „laleczkami admirała”.

W 1805 r. ostatecznie rozgromił połączo­ ne floty Francji i Hiszpanii w bitwie pod Trafalgarem, w której sam został śmier­

112

telnie postrzelony w kręgosłup. Po prze­ wiezieniu ciała do Londynu urządzono państwowy pogrzeb admirała.

Ciało Horatio Nelsona w celu bezpiecz­ nego przetransportowania do Anglii (pochowano go w katedrze św. Pawła) zostało umieszczone w beczce z rumem.

O fakcie tym nie została jednak poinfor­ mowana załoga. Marynarze zakradali się więc noc w noc do ładowni i popijali rum z beczki, nie wiedząc, co się w niej jeszcze znajduje. Pogrzeb był huczny. A Nelson bohaterem angielskim jest do dziś. I to mimo że nie był nieskazitelnym dżentel­ menem. ■

HMS Agamemnon during a war with France in 1793 and lost the sight of his right eye during an attack on Corsica the following year.

Nelson was promoted to Rear Admiral in 1797. On 25 July that year, he lost his right arm during a failed attack on the port of Santa Cruz de Tenerife. None of this did anything to stop women idolis­ ing him. Every ship he commanded car­ ried beautiful young ladies dubbed “the admiral’s dolls” by the jealous crew.

In 1805, Nelson routed the united naval forces of France and Spain in the Battle of Trafalgar. He himself, however, sustained a fatal spinal injury. His body was taken to London, where he was accorded a state funeral.

To ensure that Horatio Nelson’s body ar­ rived safely in England (where he was buried at St Paul’s Cathedral), it was pre­ served in a cask of rum. But the crew were not informed of this. The sailors sneaked into the cargo hold at night and drank from the cask, unaware of what it con­ tained. The funeral was lavish and Nelson is still a hero in England – even if he was not always an impeccable gentleman. ■

Stewed collops with mushrooms and po­ tatoes is a dish attributed to the English admiral Sir Horatio Nelson. It’s great com­ fort food on a winter day.

Apart from the days when he was work­ ing on military tactics and ate nothing, Nelson appreciated good cuisine. He was a connoisseur of fine dishes, good wine and beautiful women. For many years, he was the lover of the beautiful wife of the ambassador to Naples, Lady Hamilton.

Nelson joined the Royal Navy when he was 12 and was promoted to Captain when he was 20. He commanded the

Piotr Adamczewski jest dziennikarzem Polityki, krytykiem kulinarnym i autorem książek: Wielki świat od kuchni, Smakosz wędrowny, Męskie gotowanie, Krwawa historia smaków, Rok na stole. ❚ Piotr Adamczewski is a contributor to Polityka weekly, a culinary critic and the author of: Wielki świat od kuchni, Smakosz wędrowny, Męskie gotowanie, Krwawa historia smaków, Rok na stole.

©SHUT TERSTOCK , ARCHIWUM AUTORA

journey in a barrel of rum

TA K E A L O O K

glamour

ODCIENIE BLASKU shades of glitter PLISY, ZWIEWNE TIULE CZY PASTELOWE KORONKI PRZY WIGILIJNYM STOLE? PROJEKTANCI MÓWIĄ: DLACZEGO NIE? POD WARUNKIEM ŻE W STYLIZACJACH POJAWI SIĘ TEŻ MOCNY POŁYSK. ❚ ARE PLEATS, FRILLY TULLE AND PASTEL LACE PROPER ATTIRE AT THE CHRISTMAS DINNER TABLE? DESIGNERS SAY YEST TO THE LOOK, PROVIDED THERE IS A LOT OF GLITTER AND SHINE. photo | by kristina soljo/bulls top H&M, spódnica GORMAN, bransoletka LISA ROET, szpilki TONY BIANCO, torebka LOUIS VUITTON ❚ top by H&M, skirt by GORMAN, cuff by LISA ROET, Avar heels by TONY BIANCO, pochette by

LOUIS VUITTON kolczyki MIMCO, top CAMEO, legginsy

©CREDITS

FINDERS KEEPERS THE LABEL, płaszcz CARLA ZAMPATTI, buty KARDASHIAN KOLLECTION ❚ earrings

by MIMCO top by CAMEO, pants by FINDERS KEEPERS THE LABEL, coat

by CARLA ZAMPATTI, Naomi heels by KARDASHIAN KOLLECTION

114

115

©CREDITS

glamour

©CREDITS

TA K E A L O O K

116

kolczyki ADORNE, sukienka i płaszcz BEC & BRIDGE, pierścionki

NATALIE MARIE JEWELLERY, szpilki SHAKUHACHI ❚ teardrop earrings by ADORNE, dress and coat by BEC & BRIDGE, rings by

NATALIE MARIE JEWELLERY, stilettos by SHAKUHACHI sukienka z falbanami

ZIMMERMANN, torebka ADORNE, spinka do włosów SARINA SURIANO ❚ flounce dress by ZIMMERMANN, clutch by ADORNE, headpiece by SARINA SURIANO

117

TA K E A L O O K

kolczyki MIMCO, top i spódnica MATICEVSKI, szpilki H&M ❚ earrings by MIMCO, bustier and skirt by MATICEVSKI, heels by H&M kolczyki RIVER ISLAND, torebka MIMCO, sukienka AE’LKEMI, spódnica LOBELIA, szpilki TONY BIANCO ❚ earrings by RIVER ISLAND, clutch by MIMCO, dress

by AE’LKEMI, skirt by LOBELIA, heels by TONY BIANCO

118

glamour

119

©CREDITS

MOC MAREK , MOC OFERT a host of brands, a host of offerings MIEJSCE, W KTÓRYM KAŻDY ZAINTERESOWANY MODĄ ZNAJDZIE COŚ DLA SIEBIE, KTÓRE KREUJE MODĘ, INSPIRUJE I ZAOPATRUJE W TO, CO MODNE I POŻĄDANE. MIEJSCE, KTÓRE KONIECZNIE TRZEBA ODWIEDZIĆ. ŁOPUSZAŃSKA 22 – TEN ADRES TRZEBA ZAPAMIĘTAĆ. ❚ MODO IS THE PLACE TO BE FOR ANYONE INTERESTED IN FASHION. MODO IS A PLACE OF INSPIRATION, A PLACE WHERE FASHION IS CREATED, A TREASURE TROVE OF ALL THAT IS FASHIONABLE AND IN DEMAND. MODO IS A PLACE THAT SIMPLY HAS TO BE VISITED. ŁOPUSZAŃSKA 22. REMEMBER THAT ADDRESS. There is a new landmark on the fashion map of Warsaw MODO Fashion Houses. You can find MODO in Łopuszańska St., Warsaw. There are three zones: Art Fashion – designers; Brand Fashion – celebrated brands; and Pop Fashion – high street brands. MODO’s grand opening in October was atten­ ded by scores of celebrities, who graced the attraction-pac­ ked weekend with their presence.

MODO is a unique concept boutique that has brought to­ gether more than 350 boutiques that offer fashion with a capital F. Some stores are dedicated to a single brand, while others stock a range of brands. For instance, Provare boutique

©CREDITS

Na zakupowej mapie Warszawy pojawił się nowy punkt – MODO Domy Mody. Obiekt zlokalizowany przy ul. Łopu­ szańskiej w Warszawie dzieli się na trzy strefy: Art Fashion – dla projektantów, Brand Fashion – dla znanych marek, oraz Pop Fashion – dla marek popularnych. Wielkie otwarcie cen­ trum w październiku br. zgromadziło w MODO tłumy gwiazd, które uświetniły ten pełen atrakcji weekend.

MODO to unikatowy butikowy koncept, w myśl którego w jed­ nym obiekcie zebrano ponad 350 butików oferujących modę przez duże M. Niektóre z nich są dedykowane jednej marce, inne oferują miks marek w danym asortymencie. Np. w butiku

PROMOCJA

Provare znajdują się takie marki, jak Trussardi, Emporio Arma­ ni, Ralph Lauren, Just Cavalli, Versace, Guess, Diesel, czy Love Moschino.

Multibrandowy butik Start Shop oferuje buty Converse, New Balance, SKETCHERS, Palladium, Havaians czy Caterpillar.

W butiku SWISS klienci znajdą różnorodne zegarki sygnowa­ ne Casio, Timex, Hugo Boss, Citizen, Emporio Armani, Kenzo czy Tommy Hilfiger.

ZNANE I LUBIANE Klienci cenią marki popularne, z szeroką ofertą dostosowaną do różnych wymagań i gustów. Znalazły one swoje miejsce w strefie POP Fashion, w butikach Ryłko, Mosquito, Bialcon, High Fashion, Caprice, Naturana, van Horn, Red Polo, Atut, Rubin Fashion i wielu innych, kuszących modną odzieżą, obu­ wiem i dodatkami w dobrych cenach.

© M . P.

MODA DLA KAŻDEGO Wymarzone produkty znajdują w MODO klienci nastawieni na kolekcje znanych polskich producentów, poszukujący świeże­ go spojrzenia młodych designerów, szukający znanych marek, jak też ci, którzy cenią marki popularne. Dzięki mnogości ofert w zróżnicowanych cenach każdy klient MODO czuje się tu na właściwym miejscu.

ZINDYWIDUALIZOWANE KOLEKCJE Znani i cenieni projektanci, tacy jak Łukasz Jemioł, Teresa Rosati, Duet Pa­ procki & Brzozowski, Natasha Pavlu­ chenko czy Mariusz Przybylski, tworzą w MODO niepowtarzalne kolekcje, często z pojedynczymi egzempla­ rzami, trafiając w gust klientów po­ szukujących czegoś niezwykłego, zindywidualizowanego, o wyrazistym charakterze, sygnowanego nazwi­ skiem projektanta.

Natomiast wielbiciele młodych talen­ tów mogą skorzystać ze stylizacji przygotowanych przez m.in.: Lilianę Prymę, Jacoba, Macieja Sieradzky’ego, Annę Feledyk, Agę Guz, Polę Rudnicki, Gosię Strojek, Edytę Pietrzyk czy Szpila Clothing. Młodzi projektanci działają w multibrandowym buti­ ku POP UP MODO w strefie Art. MODO Domy Mody po prostu trzeba odwiedzać, gdyż oprócz mody w jak najszerszym rozumieniu tego słowa są tu również nowości kosmetyczne, interesujące książki czy pyszna kawa. Świetna lokalizacja to kolejny walor MODO – można tu doje­ chać z każdej części miasta zarówno komunikacją miejską, jak i własnym samochodem, który poczeka na właściciela na 1000-miejscowym parkingu.

Rynek mody zyskał potężnego sprzymierzeńca w kreowaniu i propagowaniu najnowszych trendów i świetnych zakupach, satysfakcjonujących każdego, kto odwiedza MODO Domy Mody. ■

carries brands like Trussardi, Emporio Armani, Ralph Lauren, Just Cavalli, Versace, Guess, Diesel and Love Moschino.

The multibrand boutique, Start Shop, offers footwear from Converse, New Balance, SKETCHERS, Palladium, Havaians, and Caterpillar. The SWISS boutique has a range of timepieces from Casio, Timex, Hugo Boss, Citizen, Emporio Armani, Ken­ zo, and Tommy Hilfiger.

FAVOURITE BRANDS Customers really go for popular brands that have a wide ran­ ge catering to different tastes and requirements. These can be found in the POP Fashion zone, which has boutiques of such brands as Ryłko, Mosquito, Bialcon, High Fashion, Caprice, Naturana, van Horn, Red Polo, Atut, Rubin Fashion, and many others. All offer fashionable clothing, footwear and accesso­ ries at competitive prices.

FASHION FOR EVERYONE Whether you are looking for collections by celebrated Polish manufacturers, fresh ideas from up-and-coming young desi­ gners, or celebrated or popular brands, you are sure to find it at a reasonable price at MODO. Every customer can feel right at home at MODO. CUSTOMISED COLLECTIONS Celebrated and established designers, including Łukasz Jemioł, Teresa Rosati, Paprocki & Brzozowski, Natasha Pavluchenko, and Mariusz Przybylski, create unique collections at MODO, often featuring garments made in one copy only, to meet the expectations of customers who require unique, customised, distinc­ tive pieces signed with the designer’s logo.

If, however, you prefer young desi­ gners, you can always try the offe­ rings of Liliana Pryma, Jacob, Maciej Sieradzky, Anna Feledyk, Aga Guz, Pola Rudnicki, Gosia Strojek, Edyta Pietrzyk and Szpila Clothing. Young designers are showcased in the multi­ brand boutique POP UP MODO. You can find the store in the Art zone.

MODO Fashion Houses are the ultimate shopping destina­ tion. Apart from fashion – in the widest possible meaning of the word – you can find the latest cosmetics, fascinating bo­ oks and delicious coffee.

Another big plus that MODO has going for it is its excellent location, conveniently accessible from anywhere in the city by private and public transport. And should you choose to come by car, there is a car park with 1,000 spaces.

The fashion scene has just found a powerful new ally to pro­ mote the latest trends and create the ultimate shopping experience for everyone – MODO Fashion Houses. ■

MAKE A WISH

prezenty

An intriguing fragrance in a designer bottle is the perfect gift for that special someone.

1

2

3 4

POD CHOINKĘ christmas gifts 11

5

6 7

8

9

1. ELECTRONIC ARTS POLSKA Star Wars: Battlefront II na PC Windows, 44 zł 2. FREDERIQUE CONSTANT Horological Smartwatch, 5499 zł 3. JOHN VARVATOS Dark Rebel, męska woda toaletowa $77 4. ARME DE L’AMOUR Srebrny pierścionek, €254 5. STAR WARS Wielofunkcyjny robot, $159,99 6. KINGSMAN Złote spinki do mankietów, €295 7. VINSIC TULIP Power Bank 3200 mAh: $15/szt. 8. PEAQ Bluetooth, przenośny minigłośnik, €30 9. BATTOP Elektryczna deskorolka, ok. 2200 zł 10. THIERRY MUGLER, woda toaletowa Angel, 419 zł 11. CHRISTIAN LOUBOUTIN, torebka wieczorowa, £2,195 ❚ 1. ELECTRONIC ARTS POLSKA Star Wars: Battlefront II for PC Windows, PLN 44 2. FREDERIQUE CONSTANT Horological Smartwatch, PLN 499 3. JOHN VARVATOS Dark Rebel, men’s fragrance, $77 4. ARME DE L’AMOUR Silver ring, €254 5. STAR WARS Multifunction robot, $159,99 6. KINGSMAN Gold cufflinks, €295 7. VINSIC TULIP Power Bank 3200 mAh: $15/piece 8. PEAQ BLUETOOTH Portable speaker, €30 9. BATTOP Electric skateboard, approx. PLN 2,200 10. THIERRY MUGLER Angel, eau de toilette, PLN 419 11. CHRISTIAN LOUBOUTIN Evening clutch, £2,195

122

© M . P.

10

Pędzi nawet do 20 km/h, świeci i jeszcze świetnie wygląda, czyli elektryczna deskorolka. Prezent idealny dla gadżeciarzy i amatorów sportów niestandardowych.

JAKOŚĆ NASZEGO ŻYCIA ZALEŻY OD NAS, NIE WYBIERAMY SOBIE GENÓW, ALE MOŻEMY ZROBIĆ UŻYTEK Z TEGO, CO NAM DANO, WZMACNIAJĄC ATUTY I UKRYWAJĄC WADY. STARZENIE JEST CZĘŚCIĄ ŻYCIA, ALE BYCIE STARYM TO NASZ WYBÓR. Odpowiednio dobrana prewencja starzenia: suplementacja dietetyczna i hormonalna mogą zapobiec zmianom degeneracyjnym skóry i zapobiec rozwojowi chorób przewlekłych. Program regeneracji skóry kwasem hialuronowym, zabiegami laserowymi, osoczem zawierającym komórki macierzyste przywraca młodość skórze i nam dobre samopoczucie.

Modelowanie sylwetki Dietetyka p/zapalna Genodiet Filamenty PDO Osocze z komórkami macierzystymi

Fraxel Thermage Thermaclinic Kwas hialuronowy Lifting bez skalpela

Boston Clinic, Na Uboczu 28C/6, 02-791 Warszawa, tel. +48 602464202, recepcja@bostonclinic.pl, www.bostonclinic.pl We speak English

Dr Agnieszka Sura Anti-aging, dermatologia i medycyna estetyczna

BostonClinic_K_0615.indd 1

11/5/15 2:08 PM

Special Edition Ocean Blue EKSKLUZYWNA OFERTA DO 31 GRUDNIA 2015 R. Ciesz się snem, jakiego nigdy dotąd nie zaznałeś – wszystko dzięki wyjątkowemu, całkowicie naturalnemu i ręcznie wykonanemu w Szwecji łóżku Hästens zainspirowanym krajobrazem szwedzkiego archipelagu.

Do łóżka w wersji Special Edition dołączamy także udoskonalony materac wierzchni. hastens.com

WARSZAWA UL. MALBORSKA 41 (DOMOTEKA) warszawa@lozkahastens.pl TEL. 22 331 17 07 SOPOT AL. NIEPODLEGŁOŚCI 940 sopot@lozkahastens.pl TEL. 58 342 47 35 lozkahastens.pl

MAKE A WISH

prezenty

3

1 2

4

Rafy koralowe, egzotyczne ptaki, torbacze, kazuary, lancetniki – okazy pradawne i współczesne. Słowem, muzeum zamknięte w książce. W sam raz na gwiadkę, bo zachwyt dzieciaków – gwarantowany.

5

6

8

9

7

4

10

A typewriter compatible with a tablet will make those bitten with the bug of nostalgia very happy.

1. ATRAMENTOWA, Stanisława Celińska, Polskie Radio, płyta CD, 38 zł 2. ESPRIT Zegarki z linii Avery Silver, model stalowy: 490 zł, modele w kolorze złota: 580 zł 3. URODA Zestaw Professional Lift Extreme do pielęgnacji twarzy, ok. 30 zł 4. APART Zawieszka z żółtego złota z brylantami, 489 zł 5. OBAGI Profesjonalny system odnowy skóry NU-DERM Fx, 1 200 zł 6. GOLDEGENIE Złota obudowa do iPhone 6s, £1,977 7. USB TYPEWRITER Maszyna do pisania przystosowana do pracy z komputerem/tabletem, $799 8. MAURICE LACROIX Złoty model Fiaba Date, 4600 zł 9. DOLCE & GABBANA Słuchawki €4,950 10. ANIMALIUM Katie Scott, Jenny Broom, Dwie Siostry, album, 53,90 zł ❚ 1. ATRAMENTOWA Stanisława Celińska, Polskie Radio, CD album, PLN 38 2. ESPRIT Avery Silver line studded with cubic zirconias, steel model, PLN 490, gold-coloured models, PLN 580 3. URODA Professional Lift Extreme set for the face, approx. PLN 30 4. APART A pendant made of yellow gold and diamonds, PLN 489 5. OBAGI NU-DERM Fx Professional skin regeneration system, PLN 1,200 6. GOLDEGENIE Golden iPhone 6s case, £1,977 7. USB TYPEWRITER A typewriter adapted for use with a laptop/tablet, $ 799 8. MAURICE LACROIX Fiabia Date gold model, PLN 4,600 9. DOLCE & GABBANA Headphones, €4,950 10. ANIMALIUM by Katie Scott, Jenny Broom, Dwie Siostry, PLN 53.90

124

© M . P.

6

Ekspresem do superfigury!

Fast to a super figure!

Marzysz o idealnej figurze, ale mimo diet i ćwiczeń nie udaje ci się jej osiągnąć?

Pozbądź się niechcianej tkanki tłuszczowej w błyskawicznym tempie!

You keep dreaming of an ideal figure but despite diets and exercises you are not successful? Get rid of the unwanted fat tissue in no time!

Teraz jest nowa, bardziej komfortowa metoda – Palomar SlimLipo 3D. Unikalność metody polega na rozpuszczaniu tłuszczu przy użyciu sondy laserowej, która nakierowuje strumień lasera bezpośrednio na tkankę tłuszczową – mówi dr n.med. Konrad Januszek, chirurg plastyk, szkoleniowiec metody SlimLipo w Polsce. Laser jednocześnie rozpuszcza tłuszcz i obkurcza włókna kolagenowe (tzw. termolifting 3D), co zapobiega powstawaniu efektu „obwisłej skóry”. Wymaga jedynie miejscowego znieczulenia. SlimLipo może odchudzić brzuch, uda, ramiona, ale także podbródek. Nareszcie spełniło się marzenie o przeniesieniu tkanki tłuszczowej z miejsc, gdzie mamy ją w nadmiarze, do okolic, w których jej brakuje. Lipofiling Adivive ™ to wypełnianie własną tkanką tłuszczową. Stosowany do wypełniania zmarszczek, ale też do modelowania piersi i pośladków.

Now a new more comfortable method exists - Palomar SlimLipo 3D. The unique nature of the method is that it dissolves fat with a laser probe which directs the laser beam directly to the fat tissue” says dr Konrad Januszek, plastic surgeon, trainer of the SlimLipo in Poland. The laser dissolves fat and constricts collagen fibres (3D thermolifting) which prevents the effects of „saggy skin”. It requires only local anesthesia. SlimLipo can help you slim your belly, thighs, arms end even the chin. The dream of moving excess fat to the areas where there’s to little of it has finally come true. Lipofiling Adivive ™ is innovative metod of shaping your face and body with autologic fatty tissue.

Klinika Elite Centrum Laseroterapii/ Clinic Elite Laser Therapy Centre: ul. Złota 61, tel. 22 400 36 55; ul. Wąwozowa 8, tel.: 22 894 83 84, www.elite.waw.pl Wyłączny dystrybutor/Exclusive distributor: ITP S.A., ul. Domaniewska 37, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl

Elite_Kaleidoscope_1215.indd 1

Na hasło Kaleidoscope bezpłatna konsultacja.

Free consultation with Kaleidoscope.

11/6/15 11:41 AM

TUTAJ SKANDYNAWSKI DESIGN SPOTYKA SIĘ Z PIĘKNEM NATURY

HOTEL

W ŚRODKU JEZIORA

98 komfortowych pokoi, 2 apartamenty 2 restauracje, lobby bar Caffe Portofino nowoczesne centrum biznesowo-konferencyjne o łącznej powierzchni 800m2 centrum rekreacji i odnowy biologicznej Marina SPA komfortowy VIP Room Hotel Marina Club***** Siła 100, k. Olsztyna, 11-036 Gietrzwałd tel. 89 523 87 97, recepcja@marinaclub.pl

www.hotelmarinaclub.pl

HOTEL MARINA CLUB*****

MAKE A WISH

prezenty

The latest album of British vocalist is the ideal present for fans who ha​v e been waiting for it for four years.

4

3

5 1

Mała podpowiedź dla Mikołaja: z okularami słonecznymi kobiety nie rozstają się nawet zimą. Ba, wtedy słońce bywa intensywniejsze niż latem.

2

6

7 8

1. 25 Adele, Sonic Records, płyta CD, ok. 60 zł 2. CARL F. BUCHERER Zegarek z serii Pathos Princess z ażurową kopertą, 20 010 zł 3. IPPOLITA Kolczyki z 18-karatowego złota, $2,180 4. DJI INSPIRE 1 Dron z dwoma radiami, 150 000 zł 5. LINDA FARROW okulary model LFL465, 3300 zł 6.

YONELLE Zestaw: Hydrolipidowy krem infuzyjny H2O oraz Hydro-serum, 289 zł 7. LANVIN Porcelanowa figurka Miss Lanvin, €450 8. VOSTOK EUROPE Zegarek z kolekcji Almaz z kopertą z brązu, 2410 zł 9. SAINT LAURENT Broszka, €995 ❚ 1. 25 Adele CD album, approx. PLN 60 2. CARL F. BUCHERER Pathos watch with a lace bezel, PLN 20,010 3. IPPOLITA Earrings made of 18-carat gold, $2,180 4. DJI INSPIRE 1 Drone with two radios, PLN 150,000 5. LINDA FARROW Sunglasses, model LFL465, PLN 3,300 6. YONELLE H20 Infusion Hydrolipid cream and a Hydro-serum Set, PLN 289 7.

LANVIN Miss Lanvin figurine, €450 8. VOSTOK EUROPE watch from the Almaz collection with a bronze bezel, PLN 2,410 9. SAINT LAURENT Crystal brooch, €995

126

© M . P.

9

Święta Bożego Narodzenia to czas miłości i radości, tradycyjnych smaków, a także wymarzonych i wyczekiwanych prezentów.

Znalezienie trafnego upominku nie jest zazwyczaj łatwą decyzją...

Zachęcamy Państwa do wyboru eleganckich Kart Upominkowych Buczynski.

Państwa Bliscy otrzymają w naszej pracowni na Mokotowie najwyższą jakość tkanin i szycia oraz doskonałe doradztwo, a także będą mieć wpływ na każdy element wymarzonego ubrania: fason, stopień dopasowania do sylwetki, piękną tkaninę, ciekawą podszewkę, guziki z naturalnego rogu czy kolorowe zdobienia.

Serdecznie polecamy i zapraszamy!

ul. Narbutta 83, lok. U6, 02-524 Warszawa (wejście od ul. Łowickiej) tel. i fax: +48 22 40 33 000 mob: +48 795 120 553 info@buczynski-tailoring.pl www.buczynski-tailoring.pl Poniedziałek – Piątek 11.00 – 19.00 Sobota 11.00 – 15.00 oraz w innych godzinach po telefonicznym uzgodnieniu SZ YCIE N A M I A R Ę ˜:: G A R NI T U R Y, M A R Y N A R K I, SPODNIE , KOSZ U L E , PŁ A SZCZ E , BU T Y, KOS T I UMY, BLUZ K I, SPÓDNIC E . . .

2_Buczynski_do_Kaleidoscope_1115_k.indd 1

11/3/15 11:43 AM

MAKE A WISH

prezenty

Christmas decorations shaped as a champagne bottle and glasses?

Christmas and New Year’s are only a week apart.

2

1

4 3

5

6 11

7

9

Przy wigilijnym stole nie zapominajmy o zwierzakach – im też należy się małe co nieco od Mikołaja, np. schowek, w którym będą mogły… przemówić ludzkim głosem.

8

1. BOMBKI Zestaw choinkowych bombek w kształcie butelki do szampana i kieliszków, €72 2. CAMEL ACTIVE Czapka i szalik 3. PRZY WIGILIJNYM STOLE Wspomnienia o Bożym Narodzeniu, REBIS 4. THE BEAUTIFUL MIND SERIES Perfumy Intelligence & Fantasy, €115 5. OBAKU Koperta zegarka z różowego złota, 790 zł 6. DIPTYQUE Świeca zapachowa Red Tubéreuse, €65 7. BURBERRY BEAUTY Pomadka z serii Lip Velvet, €32 8. LENOVO ThinkPad X1 Carbon, 7 578 zł 9. KOCI DOM ZABAW Schowek dla zwierzaka, 65 zł 10. FESTINA Specjalna edycja zegarka z tarczą opatrzoną symbolem piłki koszykowej, 799 zł 11. WITTCHEN torebka z kolekcji Verona, 579 zł ❚ 1. CHRISTMAS DECORATIONS A set of glass decorations shaped as a champagne bottle and glasses, €72 2. CAMEL ACTIVE Knitted cap and scarf 3. PRZY WIGILIJNYM STOLE Memories of Christmas, REBIS 4. THE BEAUTIFUL MIND SERIES Intelligence & Fantasy perfume, €115 5. OBAKU The bezel is made from pink gold, PLN 790 6. DIPTYQUE Red Tubéreuse scented candle, €65 7. BURBERRY BEAUTY Lip Velvet lipstick, €32 8. LENOVO ThinkPad X1 Carbon, PLN 7,578 9. KOCI DOM ZABAW Cat hideout, PLN 65 10. FESTINA A special edition of the watch with the basketball symbol on the dial, PLN 799 11. WITTCHEN, bag, Verona collection, PLN 579

128

© M . P.

10

GOOD ADDRESS

nasze rekomendacje

LUXURY ZONE

1

2

Showroom Idea MM to miejsce dla tych, którzy planują urządzić swoją przestrzeń w luksusowym stylu.

3

4

2. NATYCHMIAST I NA DŁUGO instant and long-lasting

Hampton by Hilton Gdańsk Airport jest hotelem położonym zaledwie 200 m od Portu Lotniczego im. Lecha Wałęsy w Gdańsku. Lokalizacja gwarantuje dogodny dojazd do wielu korporacji, lokalnych firm i atrakcji w centrum miasta. Do dyspozycji gości jest w pełni wyposażona sala konferencyjna, restauracja, bar czynny przez całą dobę, sala fitness oraz strefa pracy. ❚ The Hampton by Hilton Gdańsk Airport Hotel is only 200 m from Gdańsk Lech Wałęsa Airport. This location guarantees convenient access to numerous corporations, local companies and city attractions. There is a fully equipped conference room, a restaurant and bar open around the clock, a gym, and a business centre.

Warszawska Cosmopolitan Klinika Medycyny Estetycznej specjalizuje się w kosmetyce profesjonalnej oraz zabiegach z zakresu medycyny estetycznej.

Jej specjaliści polecają m.in.

Protégé, czyli lifting bez skalpela, który jest bezbolesny i nie wymaga rekonwalescencji.

Efekty przeprowadzonych zabiegów są natychmiastowe i długotrwałe. ❚ The Cosmopolitan Aesthetic Medicine Clinic in Warsaw specialises in professional cosmetology and aesthetic medicine. The experts recommend Protégé. This is a scalpel-free facelift which is painless and requires no downtime. The results are instantly visible and longlasting.

hampton.com

cosmopolitanklinika.pl

3. PO WŁOSKU

italian job

Showroom w zabytkowych wnętrzach Instytutu Chemii Przemysłowej to miejsce oferujące najbardziej prestiżowe rozwiązania z zakresu aranżacji wnętrz prywatnych oraz ekskluzywnych przestrzeni publicznych. Idea MM posiada w swoim portfolio marki meblowe i oświetleniowe z najwyższej półki światowego designu. Minotti, Cassina, Vitra, Knoll czy Bulthaup to tylko niektóre z produktów tu oferowanych. ❚ A showroom in the historical interiors of the Industrial Chemistry Research Institute offers the most sophisticated interior designs for private interiors and high-end public space. Idea MM features top-of-the-range international furniture and lighting brands such as Minotti, Cassina, Vitra, Knoll, and Bulthaup. ideamm.pl

130

4. DOBRE MIEJSCE NA ZAKUPY a great shopping destination MODO Domy Mody są już otwarte dla wszystkich miłośników mody i dobrego stylu. Pod dachem tego nowoczesnego centrum handlowego znajduje się aż 350 butików polskich producentów, importerów, projektantów i stylistów.

Klienci mogą tu zapoznać się z kolekcjami butików niedostępnymi w innych centrach handlowych. ❚ MODO Fashion Houses have opened their doors to lovers of fashion and fine style. This ultra-modern shopping centre houses 350 boutiques of Polish manufacturers, importers, designers and stylists. You will also find boutique collections unavailable at other shopping malls. modo.dm

© M . P.

1. KOMFORTOWY I PRZYSTĘPNY comfortable and affordable

PROMOCJA

SPRAW SOBIE ŚWIĄTECZNY PREZENT W POSTACI ZABIEGÓW DAJĄCYCH NATYCHMIASTOWY EFEKT POPRAWY WYGLĄDU TWARZY, UST I DŁONI! EKSPERCI PROGRAMU „PRZEPIS NA URODĘ” POLECAJĄ NAJLEPSZE METODY, W TYM PREPARATY KWASU HIALURONOWEGO NEAUVIA O WSZECHSTRONNYM ZASTOSOWANIU ODMŁADZAJĄCYM I UPIĘKSZAJĄCYM! ❚ THIS CHRISTMAS, PAMPER YOURSELFWITH TREATMENTS OFFERING AN INSTANT AND DRAMATIC IMPROVEMENT IN THE APPEARANCE OF YOUR FACE, LIPS AND HANDS! EXPERTS OF THE “BEAUTY FORMULA” PROGRAMME RECOMMEND OPTIMAL METHODS, INCLUDING NEUVIA HYALURONIC ACID FORMULAS WITH VERSATILE REJUVENATING AND BEAUTY-ENHANCING APPLICATION! ODMŁADZANIE DŁONI

PI˜KNA OD ZARAZ! Instant beauty-enhancement

Utrata objętości to jeden z głównych objawów starzenia się dłoni. Dlaczego ich nie poprawić i nie sprawić, by wyglądały atrakcyjnie? Tutaj pomoże preparat kwasu hialuronowego Neauvia Stimulate.

W dłonie lekarz podaje go kaniulą, a nie igłą – aby zminimalizować odczucia związane z nakłuwaniem cienkiej w tym miejscu skóry. Spektakularny efekt odmłodzenia dłoni jest natychmiastowy, dodatkowo preparat stymuluje produkcję kolagenu, co ma długofalowy wpływ na ich wygląd. www.neauvia.pl

NATURALNY LIFTING Nieinwazyjna, superskuteczna metoda modelowania twarzy – to wymarzony prezent przed wielkim wyjściem. Technologia Accent Ultra V Shape wykorzystuje ultradźwięki i unipolarną falę radiową, redukując „chomiki” czy nadmiar tkanki tłuszczowej na podbródku i jednocześnie silnie ujędrniając wiotką skórę. W efekcie rysy twarzy ulegają odmłodzeniu już po jednym zabiegu! www.almalasers.pl

NATURAL FACELIFT The non-invasive, uber-effi cient face sculpting method is a dream gift you can treat yourself to before a big night out. The Accent Ultra V Shape technology deploys ultrasounds and unipolar radiofrequency to reduce sagging jowls, remove chin fat and visibly fi rm fl abby skin. As a result, facial features are rejuvenated after just one treatment! www.almalasers.pl Accent Ultra V Shape V jest bezbolesny, w trakcie zabiegu odczuwalne jest jedynie ciepło. Dla optymalnego efektu warto powtórzyć zabieg 4-6 razy. / The Accent Ultra V Shape V procedure is painless and the sensation resembles a warm massage. Four or six repeated treatments are recommended for optimal results.

Ekspert Kliniki La Perla radzi/Expert of La Perla Clinic advises:

Dłonie szybko się starzeją na skutek ciągłego wystawiania na szkodliwe czynniki zewnętrzne. Ostrzyknięcie kwasem hialuronowym szybko przywróci im młodość. Wystarczą 2-3 nakłucia kaniulą. / Hands age fast as they are constantly exposed to harmful external factors. Hyaluronic acid injections will quickly restore their youthful appearance. Two or three cannula injections are sufficient.

HAND REJUVENATION Loss of volume is one of the main symptoms of hand skin ageing. Why not improve their appearance and make them look better with the Neuvia Stimulate hyaluronic acid formulation? It is injected into the hands not with a needle but with a cannula to minimise sensations produced by injections into their fi ne skin. Spectacular hand rejuvenation results are instantly visible. The formula also stimulates collagen production, what has a long-lasting impact on their appearance. www.neauvia.pl

SPOSÓB NA ZMARSZCZKI I PIĘKNE USTA!

Zobacz, jak łatwo uzyskać efekt wygładzenia skóry i odświeżenia ust – za pomocą preparatu Neauvia Organic Rheology. To kwas hialuronowy o innowacyjnej formule z dodatkiem aminokwasów, które po podaniu w skórę pobudzają fi broblasty do tworzenia nowego kolagenu. Zabieg likwiduje pierwsze zmarszczki, w tym tzw. zmarszczki palacza, świetnie też nadaje się do naturalnej korekcji ust! www.klinikalaperla.pl DR N. MED. ALDONA STACHURA specjalista chirurgii plastycznej, ekspert medycyny estetycznej z Kliniki La Perla

/ Aldona Stachura MD, expert in plastic surgery, La Perla Clinic’s aesthetic medicine expert.

REDUCE WRINKLES AND GET BEAUTIFUL LIPS!

See for yourself how easy it is to smooth the skin and enhance the lips with Neuvia Organic Rheology. It’s an innovative hyaluronic acid formula featuring amino acids that injected into skin stimulate fi broblasts to produce new collagen.

The treatment erases the fi rst wrinkles, including the so-called smoking wrinkles between the mouth and nose, and is perfectly suited for natural lip enhancement! www.klinikalaperla.pl

www.itpsa.pl

LaPerla_Kaleidoscope_1215.indd 1

Neauvia Organic Rheology poprawia jakość i strukturę skóry. Oprócz dawania natychmiastowego efektu, stymuluje skórędoodnowy. / Neauvia Organic Rheology improves the quality and the structure of the skin.

It offers instant results and stimulates skin renewal.

Promocja – zabieg Neauvia Organic Rheology 1+1 Dla jednej osoby 2 ampułki w cenie jednej lub po ampułce dla 2 koleżanek!

Tylko w grudniu 2015.

Szczegóły na www.klinikalaperla.pl Promotion – Neauvia Organic Rheology 1+1 Two ampoules for the price of one for one person or an ampoule for a friend!

Only in December 2015.

For more details, visit www.klinikalaperla.pl

www.la-perla.pl

12/11/15 15:33

GOOD ADDRESS

nasze rekomendacje

LUXURY ZONE

1

2

Restauracja Morska w Sopocie to idealne miejsce zarówno na rodzinny obiad, jak i spotkanie z przyjaciółmi.

3

1. UWODZI SMAKIEM seductive flavours Focaccia Ristorante to nowa perła na kulinarnej mapie Warszawy i prawdziwa włoska uczta w nowoczesnym wydaniu.

Oprócz takich delikatesów, jak zmysłowe ośmiorniczki w lekkim musie cytrynowym i awokado, są i tradycyjne pizze i pasty oraz wina z malowniczych włoskich winnic. ❚ Focaccia Ristorante is a new gem on the gastronomic map of Warsaw and a modern take on authentic Italian cuisine.

Alongside delicious squid in light lemon and avocado mousse, the menu features traditional pizzas, pastas, and wines from the picturesque vineyards of Italy. focaccia.pl

2. FABRYKA RELAKSU

relaxation factory

Hotel Tobaco w Łodzi został zwycięzcą 22. edycji konkursu „World Travel Awards 2015” jako najlepszy hotel butikowy w Polsce. The Wall Street Journal określa ten konkurs jako „The Oscars of The Travel Industry”.

Hotel Tobaco to odrestaurowany XIX-wieczny budynek dawnej Wytwórni Papierosów. ❚ The Tobaco Hotel in Łódź was named “Poland’s Leading Boutique Hotel 2015” in the 22nd edition of the “World Travel Awards 2015.” The Wall Street Journal has described these awards as “the Oscars of the Travel Industry.” The Tobaco Hotel is housed in the renovated 19th-century Cigarette Factory. hoteltobaco.pl

4

3. NA RYBY? DO SOPOTU! fish craving? come to sopot Restauracja Morska z dnia na dzień zdobywa coraz liczniejsze grono miłośników. Proponuje najbogatszą ofertę dań z rybami i owocami morza wśród sopockich restauracji, ale nie zapomina o amatorach steków.

A to wszystko w pomysłowo zaaranżowanym wnętrzu.

Morską cenią zarówno goście odwiedzający Sopot, jak i mieszkańcy Trójmiasta. ❚ The Morska Restaurant’s fan base is growing rapidly. The restaurant offers the widest range of fish and seafood dishes in Sopot, but has not forgotten steak lovers. The highly imaginative interior decoration is another draw. The Morska is popular with tourists and Tri-city residents.

4. WYJĄTKOWA MODA

unique fashion

Styl marki KISS THE FROG

by Monia Zuza Szczuka to surowe wykończenia, oversize modeli oraz doskonała jakość materiałów. W warszawskim showroomie tej unikalnej polskiej marki modowej można kupić modele z aktualnych kolekcji i projekty z limitowanych serii. ❚ KISS THE FROG by Monia Zuza Szczuka is a brand whose signature style includes raw finishes, oversize cuts and top-notch quality fabrics. The Warsaw showroom, located in the heart of Warsaw of this unique, Polish fashion brand presents numbers from current collections and limited editions. kissthefrog.com.pl

© M . P.

morska.com.pl

132

GOOD JOB

i-mar

SZTUKA KAMIENIA the art of stone

W KAMIENIARSKIM BIZNESIE NIE MA DLA NICH RZECZY NIEMOŻLIWYCH. ŚWIETNIE RADZĄ SOBIE TAM, GDZIE INNI SIĘ PODDAJĄ. I-MAR TO RODZINNA FIRMA, KTÓRA ZDOBYŁA MIĘDZYNARODOWĄ RENOMĘ. DZIŚ PRACUJE PRZY NAJWIĘKSZYCH INWESTYCJACH NA ŚWIECIE. ❚ IN THE STONE BUSINESS, THERE IS NOTHING THEY CANNOT DO. THEY EXCEL WHERE OTHERS FAIL. I-MAR IS A FAMILY-RUN BUSINESS OF INTERNATIONAL RENOWN. TODAY, THEY WORK ON SOME OF THE LARGEST BUILDING PROJECTS IN THE WORLD.

Cóż takiego mają w sobie naturalne kamienie, że warto w nie inwestować?

To materiał o nieograniczonych możli­ wościach zastosowań, a zawdzięcza to swojej niepowtarzalności i trwałości.

Jest wieczny, a z wiekiem nie traci szla­ chetnego wyglądu ani właściwości i cią­ gle odkrywane są nowe. Okazało się np., że lawa wulkaniczna z Etny oczyszcza powietrze. Kamień dekoracyjny w biurze czy apartamencie zamienia te pomiesz­ czenia w wyjątkowe wnętrza i podnosi ich wartość – to jego kolejna zaleta.

Które z nich są najwyżej cenione?

Onyks lub alabaster są kamieniami luk­ susowymi, ale wszystko dyktuje moda.

Powodzeniem cieszy się też marmur karraryjski, obecnie najbardziej popu­ larną jego odmianą jest ta z białym tłem i czarną żyłą – w tym materiale specjalizu­

134

je się I-Mar. Jego cena w ciągu ostatnich 10 lat wzrosła czterokrotnie. Ale I-Mar ma w ofercie 60 różnych odmian kamie­ ni z ponad 20 krajów. Muszę przyznać, że szacunku do tego materiału uczy wizyta w kamieniołomie. Dopiero kiedy człowiek na własne oczy zobaczy, jak wy­ gląda tam praca, może docenić wartość produktu. A zaledwie między 3 a 6 proc. kamienia wydobytego w kopalni nadaje się do wykorzystania.

Jakie są dziś trendy w kamieniarstwie?

Panuje moda na ascetyzm, dlatego po­ wodzeniem cieszą się materiały jenolite.

Klienci wybierają wapienie, bazalty w ko­ lorze grafitowym lub ziemi, lawę wulka­ niczną i oczywiście marmury. Ostatnio moim odkryciem jest dolomit chorwacki.

Ma ciepły beżowy kolor bez wtrąceń i przebarwień oraz niebywałe właściwo­

What’s so special about natural stone that makes it worth investing in?

It is a material of unlimited potential, on account of its uniqueness and durabil­ ity. Stone is eternal and ages well. It does not lose its properties over time and new ones are being discovered all the time.

For instance, it just so happens that vol­ canic lava from Etna is an air purifier.

Decorative stone in an office or residen­ tial apartment transforms the interior into a unique space and increases its value.

This is another merit of natural stone.

Which stones are the most valuable?

Onyx and alabaster are luxury stones, but trends change over time. Carrara mar­ ble is quite popular now, and the most sought after variety is the white one with black veins. This is the material that I-Mar specialises in. Its price has grown fourfold

© M . P.

rozmowa z pawłem młynarskim, szefem produkcji w i-marze | paweł młynarski of i-mar interviewed by agnieszka franus

ści – strukturą przypomina marmur i ma niską ścieralność. Klienci zakochują się w nim od pierwszego wejrzenia.

Realizujecie projekty zarówno w Polsce, jak i za granicą. Które wśród nich są najbardziej spektakularne?

Projekt z największym rozmachem prowadzimy obecnie w Arabii Saudyj­ skiej. Współpracujemy przy oszacowa­ nej na miliardy euro inwestycji King Abdullah Financial District w Rijadzie.

Powstaje tam miasteczko z wieżowcami, z których najwyższy będzie miał 385 m.

Zaczęło się od tego, że zwrócił się do nas inwestor, któremu współpracujące firmy przez blisko trzy lata nie były w sta­ nie wyselekcjonować białego materiału na elewację. My wykonaliśmy zadanie w ciągu 6 miesięcy, a później dostaliśmy zlecenie na dostarczenie gotowego ka­ mienia. W Polsce większość realizacji to inwestycje prywatne, wystrój rezydencji, apartamentów. Robiliśmy też mockupy na 50. piętrze przy Złotej 44 w Warszawie.

I-Mar to firma rodzinna, którą założył 26 lat temu pański tata. Jaki jest wasz przepis na sukces?

Potrafimy zrealizować wszystko, co klient sobie wymarzy. Nawet jeśli nie robili­ śmy czegoś wcześniej, i tak znajdziemy sposób, by osiągnąć cel. Kiedyś zamó­ wiono u nas łazienkę z czarnego marmu­ ru inkrustowaną dwoma tysiącami krysz­ tałków Swarovskiego. Podołaliśmy temu bez trudu. Efekt? Niesamowity. Nasza kolejna zasada – nie narzucamy klientom gotowych rozwiązań, a podążamy za wi­ zją architekta. Często będąc w kopalni, konsultujemy z nim produkt, wysyłając zdjęcia. W tym czasie w naszej firmie przygotowywana jest wizualizacja, dzięki której klient może zobaczyć, jak kamień będzie prezentował się na jego ścianie.

Skąd wzięła się u pana i pańskiego brata pasja do kamieni?

Urodziła się w fabryce taty. Kiedy po raz pierwszy zapytałem ojca o pracę, by zarobić na wakacje – miałem 12 lat.

Kazał mi wziąć miotłę i posprzątać, ale chciałem robić poważniejsze rzeczy.

Więc co roku dostawałem coraz bardziej odpowiedzialne zadania. Na studiach prawniczych szybko zorientowałem się, że ciągnie mnie w kierunku produkcji i sprzedaży. Zanim jednak ojciec pozwo­

lił mnie i bratu, który skończył wydział fotografii na ASP, dołączyć do I-Maru, dał nam pieniądze na rozkręcenie własnego biznesu. Prowadziliśmy restaurację przez 5 lat. To była szkoła życia. Popełniliśmy wszystkie możliwe błędy, ale dzięki temu nabraliśmy pokory, która owocuje do­ brymi decyzjami w I-Marze. Dziś mamy zaawansowaną technologicznie fabrykę z pełnym wyposażeniem. Robimy okła­ dziny, posadzki, ściany, kominki, lampy. ■ Tekst powstał we współpracy z firmą I-Mar.

over the past ten years. But I-Mar offers 60 varieties of stone from over 20 countries.

I must say that a visit to the quarry teach­ es you to respect this material. You can’t appreciate the value of the product until you see the work that goes on there. Only 3 to 6 per cent of the stone extracted from a mine is fit for use.

What are the current industry trends?

The most popular trend is the ascetic style. That’s why solid stone is the num­ ber one choice now. Clients tend to go for limestone, basalt, volcanic lava and­ marble. My personal favourite of late is Croatian dolomite. It has a warm, beige hue with no inclusions or discoloration, and its properties are incredible. It has a structure similar to marble and is highly resistant to abrasion. For our clients, it is love at first sight.

You work in Poland and abroad. Tell us about the more spectacular projects.

Our most extensive assignment to date is the one we’re implementing in Saudi Ara­ bia. We’re working on a contract worth billions of euro in the King Abdullah Fi­ nancial District in Riyadh where a city of skyscrapers, the tallest of which will be 385 metres, is being built. It all began with

an inquiry from an investor who had spent three years unsuccessfully trying to find a company that could select some white stone for a façade. It took us 6 months to find it. We were then given the job of sup­ plying the stone. In Poland, most projects are private investments. That includes the interior design of homes and apartments.

We did the mock-ups on the 50th floor of the Złota 44 high-rise in Warsaw.

I-Mar is a family-run company that your father founded 26 years ago. What is your recipe for success?

We manage to deliver whatever the client comes up with. We find a way to deliver, even if we haven’t done it before. I re­ member a client who ordered a bathroom decorated with black marble encrusted with two thousand Svarovski crystals.

We managed that fairly easily. The result was amazing. We make it a rule to never impose anything on our clients, but to fit in with the vision of the architect. We often consult the architect when we are at the mine by sending photographs.

At the same time, our staff develop a visu­ alisation that helps the client see what the stone will look like on their wall.

Where does your and your brother’s passion for stone come from?

In my father’s factory. I first asked my fa­ ther for a job, so I could earn some money for a vacation, when I was 12. He told me to pick up a broom and sweep the floor, but I wanted to do something more se­ rious. Every year, I was entrusted with more responsible assignments. When I was studying law, I soon came to realise that production and sales were the areas I wanted to specialise in. But before my father would allow my brother, who had graduated from the Photography depart­ ment of the Academy of Fine Arts, and I to join I-mar, he gave us the funds to set up our own business. We ran a restaurant for 5 years. It was a real school of hard knocks.

We made all the mistakes that could have been made, but the experienced hum­ bled us, and we can now make good decisions at I-mar. Today, we own the most advanced, fully furnished produc­ tion plant with state-of-the-art technol­ ogy. We produce stone cladding, flooring, walls, fireplaces and lamps.■ Article written in cooperation with I-Mar.

135

GOOD JOB

inwestycje alternatywne

I N W E S T O WA N I E P O Z A U TA R T Y M S Z L A K I E M investing off the beaten path INWESTYCJE ALTERNATYWNE JUŻ DAWNO PRZESTAŁY BYĆ CIEKAWOSTKĄ, KTÓRĄ POWAŻNIE TRAKTOWALI TYLKO ODWAŻNI GRACZE, CZY ROZRYWKĄ DLA ZNUDZONYCH INWESTORÓW. DZISIAJ SĄ DYNAMICZNIE ROZWIJAJĄCĄ SIĘ BRANŻĄ O SZYBKO ROSNĄCYCH OBROTACH. ❚ ALTERNATIVE INVESTMENTS ARE NO LONGER A CURIOSITY THAT ONLY INTREPID SPECULATORS TAKE SERIOUSLY OR AN OCCASIONAL DIVERSION FOR BORED INVESTORS. THIS IS NOW A RAPIDLY EXPANDING SECTOR AND THE RETURNS ARE GROWING APACE. tekst | by ola brzozowska

136

The main advantage for investors is that alternative investments are not normally tied to the vicissitudes of the stock market or the turbulence of the financial world.

At the same time, they leave much more room for manoeuvre than the capital market. They are also resistant to econo­ mic downturns and bear markets. Finally,

they make an interesting addition to any investment portfolio and a refreshing change from conventional securities.

HOW TO MAKE ALTERNATIVE INVESTMENTS The informatisation and globalisation of capital markets have made investments

©SHUT TERSTOCK

J

uż na początku roku firma CIBRE umieściła Polskę w gronie 10 naj­ większych rynków w Europie, a Cu­ shman & Wakefield w prognozach na 2015 r. plasował nasz rynek w global­ nym TOP 20 najlepszych miejsc do inwe­ stowania w nieruchomości komercyjne.

Obrót nieruchomościami w celach inwe­

stycyjnych to obecnie motor napędowy.

Główną zaletą dla lokujących kapitał jest to, że produkty związane z inwestowa­ niem alternatywnym najczęściej są na bakier z trendami giełdowymi i turbulen­ cjami świata finansów. Jednocześnie opcji manewru jest znacznie więcej niż na ryn­ ku kapitałowym. Są odporne na recesje i bessy, są ciekawym uzupełnieniem port­ fela inwestycyjnego i odmianą względem tradycyjnych papierów wartościowych.

cia osobistego, co nie ogranicza się tylko do obecnych potrzeb, ale opracowuje się długoterminową strategię zarządza­ nia majątkiem klienta. Bank proponuje klientowi wiele produktów i usług sta­ nowiących spójną, zintegrowaną całość, w odpowiednim czasie i w odpowiedni sposób, tak aby zaspokajały one potrzeby klienta zarówno w odpowiednim hory­ zoncie czasowym, jak i w całym okresie współpracy z klientem.

JAK INWESTOWAĆ ALTERNATYWNIE Informatyzacja i globalizacja rynków kapi­ tałowych spowodowały, że inwestowanie stało się powszechnie dostępne. Kiedy zniknęły bariery, wiara w możliwości giełd i funduszy rosła, aż do momentu kryzysu, kiedy potrzeba alternatywy dla klasycz­ nych operacji giełdowych stała się oczy­ wista. Inwestować można samodzielnie, co z jednej strony może być niewygodne – nie każdy ma czas na regularne wizyty na aukcjach whisky czy poszukiwania na targach starych plansz komiksowych.

Z drugiej, im portfel bardziej zdywersy­ fikowany, a tak być powinno, tym więcej śledzenia branż, trendów i notowań to od nas wymaga, bo za jednym zamachem powinniśmy mieć tak odmienne produkty jak pszenica, uran i zabytkowe zegarki. Jak tego uniknąć?

Pierwsze wyjście to powierzyć inwesto­ wanie w ręce wyspecjalizowanych firm, które w naszym imieniu będą lokowały nasze pieniądze i później nimi zarządzały, w porozumieniu z nami i na nasze zlece­ nie. Czasami wymaga to składowania to­ waru i to w specjalnych warunkach, jak w przypadku win czy whisky, czasami stajemy się posiadaczami certyfikatów poświadczających nasz udział we własno­ ści, ale fizycznie nie musimy niczym ope­ rować ani niczego składować.

Drugie wyjście to skorzystanie z usługi private banking świadczonej przez dość dużą cześć banków. Różnica polega nie tylko na jakości i kompleksowości obsługi, ale dla ogółu klientów jest to próg wejścia, od jakiego można się stać klientem ban­ kowości prywatnej. To zazwyczaj kwoty rzędu miliona złotych. Podejście do klien­ ta uwzględnia całokształt sytuacji pod kątem finansowym, jego cele i założenia, a także aspekt szeroko rozumianego ży­

CO SIĘ SKŁADA NA INWESTYCJE ALTERNATYWNE? 1. Nieruchomości Rozwój rynku nieruchomości powoduje, że wielu inwestorów decyduje się na lo­ kowanie w nie wolnych środków pienięż­ nych. Utrzymywane są w celach czysto in­ westycyjnych, przyrostu ich wartości lub uzyskiwania dochodu w inny sposób, np. z najmu. Dywersyfikacja oferty, czyli coraz większa liczba lokali luksusowych czy przeznaczonych na spędzanie czasu wolnego, często w niestandardowych do

because your money needs to be plo­ ughed into products as diverse as wheat, uranium and antique watches. How can this be done?

One way is to entrust your investments to a specialist company, which will invest your money and manage your assets on your behalf in accordance with your instructions and the agreement you’ve made. These investments can require sto­ ring goods in very special conditions, as is the case with wine and whisky. Some­ times, all that is bought and sold are cer­ tificates that confirm shares in ownership with no need to deal in or store anything.

Another option involves private banking services. These are offered by a lot of banks. The difference lies not only in the comprehensiveness and quality of the services offered, but also the entry thre­ shold, which is typically millions of PLN. The client’s overall financial situation, go­ als and assumptions, as well as his or her private life in the broad sense, are all taken into consideration, i.e. the bank’s custo­ mer policy goes beyond current needs to

ZALETĄ DLA LOKUJĄCYCH KAPITAŁ JEST TO, ŻE PRODUKTY ZWIĄZANE Z INWESTOWANIEM ALTERNATYWNYM NAJCZĘŚCIEJ SĄ NA BAKIER Z TRENDAMI GIEŁDOWYMI I TURBULENCJAMI ŚWIATA FINANSÓW. THE ADVANTAGE FOR INVESTORS IS THAT ALTERNATIVE INVESTMENTS ARE NOT NORMALLY TIED TO THE VICISSITUDES OF THE STOCK MARKET OR THE TURBULENCE OF THE FINANCIAL WORLD.

more accessible. Once the barriers came down, confidence in the potential of the stock market and investment funds continued to grow until the GFC. It was then that the need for an alternative to traditional stock market transactions became apparent. You can invest on your own, although this might not be convenient. Not everyone has the time to regularly bid at whisky auctions or comb through flea markets in search of old comic books. On the other hand, the more diversified the portfolio (as it sho­ uld be), the more you have to monitor various sectors, trends and quotes. That’s

include a long-term asset management strategy. The bank will suggest a number of products and services to create a con­ sistent and integrated whole, with a suita­ ble timeframe and in an appropriate way, so as to meet the client’s needs over the relevant time horizon and during the en­ tire period of working with the client.

WHAT DO ALTERNATIVE INVESTMENTS TYPICALLY CONSIST OF? 1. Real estate The growth of the real estate market has led many investors to plough their spare

137

GOOD JOB tej pory lokalizacjach, poza centrami dużych miast, np. w górach czy nad morzem, powoduje, że taka forma inwestycji zyskuje na popularności.

Wedle raportu firmy Made Concept już co trzecia nie­ ruchomość luksusowa jest w Polsce nabywana w celach inwestycyjnych.

2. Condohotele Inwestycja polega na kupnie prawa wła­ sności do apartamentu w hotelu. Należy podpisać z operatorem hotelu umowę najmu, często otrzymuje się od razu z góry określony poziom czynszu. Na rynku w przypadku umów wieloletnich gwarantowana roczna stopa zwrotu wy­ nosi 5–7 proc. wartości inwestycji, ale z doświadczeń wynika, że można znaleźć lokalizacje przynoszące 6–16 proc. w skali roku czy 40 proc. po pięciu latach.

inwestycje alternatywne

cash into property. The­ se purchases are made purely for investment reasons, e.g. capital ga­ ins and/or rental income.

A diversified range, i.e. more top-end apartments and holiday homes, often in offbeat locations out­ side big city centres, e.g. in the mountains or on the coast, increases the appeal of these investment vehicles. A Made Concept report reveals that every third luxu­ ry property in Poland is purchased as an investment.

2. Condo hotels This investment involves acquiring ownership rights in a hotel apartment.

You sign a lease agreement with the ho­ tel operator and the rent is often stipula­ ted in advance. The annual rate of return for long-term contracts is 5-7 per cent

INWESTOWAĆ MOŻNA SAMODZIELNIE ALBO POWIERZYĆ TO WYSPECJALIZOWANYM FIRMOM, KTÓRE W NASZYM IMIENIU BĘDĄ LOKOWAŁY NASZE PIENIĄDZE I PÓŹNIEJ NIMI ZARZĄDZAŁY. YOU CAN INVEST ON YOUR OWN OR ENTRUST YOUR INVESTMENTS TO A SPECIALIST COMPANY, WHICH WILL INVEST YOUR MONEY AND MANAGE YOUR ASSETS ON YOUR BEHALF.

of the investment value, but experien­ ce shows that some locations generate an annual rate of 6-16 per cent, or 40 per cent after five years.

3. Whisky, wine Investing in whisky involves purchasing bottles of it and storing them until they are sold. Popular investments include rare bottles of single malt whisky made from a single type of malt at one distil­ lery. Equally important are age, vintage, quality, reputation of the producer, limi­ ted editions and limited availability. Inve­ sting in wine is another way of putting your money to work. The best wines from Bordeaux, Tuscany and Burgundy fetch high prices. This translates into high rates of return. Prices are also driven by limited

supply. Vineyards only produce so many bottles per year. The number of bottles on the market decreases over time, so their value naturally increases.

5. Watches and jewellery Jewellery prices have increased con­ siderably since 2008, when they were exceptionally low. Watches also sell for millions of dollars. Naturally, the watches and jewellery market has its own laws –

138

©SHUT TERSTOCK (2)

4. Silver, gold, platinum and precious stones Precious metals and stones are not vul­ nerable to the factors that affect conven­ tional securities. Nor are the funds sup­ ported by them. They sometimes even react in the opposite way. You can invest in metals and precious stones by purcha­ sing the rights to them or by purchasing shares in funds that trade in them.

Deutsche Bank Private Banking

Wznieś się wyżej z dwuosobową Radą Doradców Kiedy jesteś wysoko, wiesz, ile zależy od wsparcia zaufanych ludzi.

Osobista, dwuosobowa Rada Doradców to ukoronowanie sukcesu każdego Klienta Private Banking. To siła, która wznosi finanse na wyższy poziom.

EliteLine: 801 19 19 19 (opłata wg obowiązujących stawek operatora), www.eliteprivatebanking.pl Deutsche Bank Polska S.A., al. Armii Ludowej 26, 00-609 Warszawa

GOOD JOB

4. Srebro, złoto, platyna, kamienie szlachetne Notowania cen kruszców i kamieni, a tak­ że funduszy na nich opartych, nie są wraż­ liwe na czynniki oddziałujące na klasyczne papiery wartościowe, a czasami reagują w odmienny sposób. Inwestować w me­ tale i kamienie szlachetne można na wiele sposobów, od bezpośrednich, poprzez na­ bywanie praw do nich, po udziały w fun­ duszach nimi obracających.

5. Zegarki i biżuteria Ceny ozdób rosną od 2008 r., kiedy to były wyjątkowo tanie. Od tego czasu ich war­ tość wzrosła o kilkadziesiąt procent. Także zegarki osiągają ceny liczone w milionach dolarów. Oczywiście rynek zegarków i bi­ żuterii rządzi się swoimi prawami – nie jest tak płynny, jak np. rynek złota, a klejnoty podlegają prawom starzenia.

6. Dzieła sztuki, numizmaty i filatelie W przypadku dzieł sztuki trudno jest znaleźć regułę inwestowania mającą za­ stosowanie w każdym segmencie rynku.

Jednakże biorąc przykład ze sztuki współ­ czesnej: niektóre dzieła Marcela Ducham­ pa zwiększyły wartość o 465 proc., a Jack­ sona Pollocka o 320 proc.; numizmaty w ciągu ostatniego roku pozwoliły zarobić ponad 10 proc., jednak niektóre monety przynosiły o wiele większe zyski – brytyj­

140

year, but rare stamps from the 19th cen­ tury did much better. A stamp from 1867 increased in value by 26 per cent in just 12 months. The turnover in the art mar­ ket is at a record level. The latest favo­ urites in this segment are comic books.

A 1938 comic was recently auctioned for over USD 3 million.

it’s not as liquid as the gold market, and jewellery tends to become dated.

6. Art, coins and stamps Art defies most of the investment prin­ ciples that apply to other market seg­ ments. Take modern art. The prices of some of the works of Marcel Duchamp have increased in value by 465 per cent, and those of Jackson Pollock by 320 per cent. Last year, coin collecting yielded more than 10 per cent, but some co­ ins generated much higher profits, e.g. a British coin from 1559 increased in value by more than 27 per cent. Stamps have only ever offered modest rates of return and only increased by 2.6 per cent last

7. Classic cars Their value increases as their number diminishes. Classic sports cars and ra­ cing cars have been one of the best per­ forming investments of recent months.

A 1962 Ferrari 250 GT Berlinetta was re­ cently auctioned in Monterrey, California, for a record-breaking USD 38 million, and a 1954 Mercedes Benz W196 was auctioned in the UK for a staggering USD 29.5 million. Ferraris from the 1950s and ’60s offer especially high rates of return.

A 1967 Ferrari GTB NART Spyder recen­ tly sold for USD 27.5 million, and several other vehicles fetched prices in excess of USD 10 million.

WEALTH OF THE PORTFOLIO The alternative investment market is gro­ wing rapidly. Asset portfolios continue

NIERUCHOMOŚCI CORAZ BARDZIEJ W CENIE Koniunktura dotycząca miejsc hotelowych i luksusowych mieszkań, nakręcona w związku z Euro 2012, nadal nie słabnie. Przykładem produktu inwestycyjnego jest aparthotel Nowa Motława na gdańskiej Wyspie Spichrzów. Deweloper przygotował specjalną ofertę biznesową, w ramach której gwarantuje zwrot jednej czwartej sumy inwestycji w ciągu 5 lat. Atrakcyjne też mogą się okazać inwestycje w apartamenty o luksusowym standardzie wykończenia, znajdujące się albo w kameralnej okolicy Saskiej Kępy, jak inwestycja Londyńska 5, albo w ścisłym centrum, jak Złota 44 czy Cosmopolitan Twarda 4. To rodzi pole do zainteresowania takimi lokalami przez inwestorów, zwłaszcza że deweloperzy mają w ofercie także mniejsze mieszkania o wysokim standardzie, poczynając choćby od 35 m², jak w przypadku Londyńskiej 5.

Obie wieże mieszkalne, zarówno ta na Złotej, jak i ta na Twardej, mają bardzo wysoki potencjał inwestycyjny – lokalizacja, standard wykończenia i projekt jednych z najbardziej uznanych na świecie architektów – Daniela Libeskinda i Helmuta Jahna – pozwala liczyć na wysoki zwrot z inwestycji.

©SHUT TERSTOCK (2)

3. Whisky, wino Inwestycja w whisky polega na fizycznym nabywaniu butelek tego trunku oraz ich przechowywaniu, aż do momentu sprze­ daży. W celach inwestycyjnych wykorzy­ stuje się najczęściej rzadkie butelki whisky single malt, które powstały z jednego ro­ dzaju słodu w murach jednej destylarni.

Ważne są również wiek, rocznik, jakość, renoma wytwórni, niewielka ilość egzem­ plarzy i mała dostępność na rynku.

Inwestycje w wino to kolejny sposób lokowania kapitału, a najlepsze trunki z Bordeaux, Toskanii czy Burgundii osiąga­ ją wysokie ceny, a co za tym idzie, zwro­ ty z inwestycji. Wpływ na ceny wina ma ograniczona podaż – winnice produkują określoną ilość butelek rocznie. Z tego po­ wodu liczba butelek dostępnych na rynku z czasem się zmniejsza, co przekłada się z kolei na wzrost ich wartości.

inwestycje alternatywne

GOOD JOB

INCREASINGLY POPULAR PROPERTIES The surge in demand for hotel rooms and luxury apartments driven by EURO 2012 has not abated since then. The aparthotel Nowa Mołtawa, on Granary Island in Gdańsk, is a casebook example of an alternative investment product. The developer devised a special business offer that guaranteed a return of 25 per cent in just five years. Luxury standard apartments in either the quiet, leafy neighbourhood of Saska Kępa, e.g.

Londyńska 5, or in the heart of the city, e.g. Złota 44 and Cosmopolitan Twarda 4, can be just as appealing. These properties are sought after by investors who want highstandard but smaller apartments, e.g. a 35 sq. m. apartment at Londyńska 5. The Złota 44 and Cosmopolitan Twarda 4 towers have high investment potential – their location and finishing standards, as well as having been designed by two of the world’s most celebrated architects, Daniel Libeskind and Helmut Jahn, will very likely produce outsized returns on investment.

DO PORTFELA AKTYWÓW DOŁĄCZAJĄ CORAZ TO NOWE DOBRA INWESTYCYJNE: ZNACZKI POCZTOWE, SUROWCE CZY SZTUKA ULICY. ASSET PORTFOLIOS CONTINUE TO BE EXPANDED WITH NEW INVESTMENT OPTIONS, E.G. POSTAGE STAMPS, COMMODITIES SUCH AS COCOA, AND STREET ART.

7. Zabytkowe samochody Ich liczba z biegiem czasu się zmniejsza, a wartość rośnie; jedną z najlepszych inwestycji ostatnich miesięcy okazały się klasyczne samochody rajdowe. Wy­ produkowane w 1962 r. Ferrari 250 GTO Berlinetta zostało sprzedane na aukcji w kalifornijskim Monterrey za rekordową kwotę 38 mln dol., a Mercedes-Benz W196 z 1954 r. został sprzedany na aukcji w Wiel­ kiej Brytanii za rekordowe 29,5 mln dol.

Wysokie stopy zwrotu notują ferrari z lat 50. i 60. Ferrari GTB NART Spyder z roku 1967 sprzedano za 27,5 mln dol., a kilka innych egzemplarzy osiągnęło ceny prze­ kraczające 10 mln dol.

BOGACTWO PORTFELA Rynek inwestycji alternatywnych rozwija się w szybkim tempie. Do portfela akty­ wów dołączają coraz to nowe dobra in­ westycyjne, jak chociażby znaczki pocz­ towe, surowce typu kakao czy sztuka ulicy. Już niewielki udział tego typu akty­ wów w portfelu inwestycji może znacz­ nie zmienić jego charakter i ograniczyć przede wszystkim negatywny wpływ ryn­ ków finansowych. Dywersyfikacja portfe­ la umożliwia ograniczenie strat w momen­ tach kryzysowych, nadaje mu stabilność,

142

a często, przy trafionych inwestycjach, pozwala uzyskać stopę zwrotu trudną do uzyskania klasycznymi metodami.

Inwestycje alternatywne nabierają zna­ czenia i stają się coraz popularniejsze, co widać w rosnących wolumenach transakcji, zwiększającym się zapotrze­ bowaniu na usługi typu private banking oraz wzrastającym popycie na dobra luksusowe. Należy się ich więc nauczyć, a żaden kryzys nie będzie nam straszny. ■

to be expanded with new investment options, e.g. postage stamps, commo­ dities such as cocoa, and street art. Even a tiny proportion of assets like these can significantly alter the profile of an invest­ ment portfolio and mitigate the risk of any negative impact from the financial market. Diversifying a portfolio can re­ duce losses in times of crisis, reinforce its stability, and, if you manage to pick a winner, generate yields that conventio­ nal methods will find hard to match.

Alternative investments are growing in prominence and gaining in popularity.

This is reflected in the surging volume of transactions, the increased uptake of pri­ vate banking services, and the rising de­ mand for luxury goods. Alternative invest­ ments can help you emerge unscathed from even the worst financial crises. ■

©SHUT TERSTOCK

ska moneta z 1559 r. podrożała o ponad 27 proc.; znaczki, choć generalnie nie dały oszałamiającej stopy zwrotu, droże­ jąc w ciągu roku o zaledwie 2,6 proc., to jednak rzadkie okazy z XIX w. przynosiły wielokrotnie większe zyski. Jeden z nich, pochodzący z 1867 r., zyskał w ciągu 12 miesięcy 26 proc. Warto zauważyć, że obecnie na rynku sztuki można zano­ tować rekordowe obroty. Najnowszym przebojem w tym segmencie są plansze komiksowe – ostatnio na aukcji datowana na 1938 r. plansza osiągnęła cenę ponad 3 mln dol.

inwestycje alternatywne

K12_Dekpol_6.11.indd 1

11/6/15 12:50 PM

BEHIND THE SCENES

dziecko na pokładzie

MALI PODRÓŻNICY little travellers MAŁY ŻURAW LOTEK JEST POSTACIĄ, KTÓRA TOWARZYSZY DZIECIOM PODCZAS ICH PODRÓŻY LOT-EM. ❚ LOTEK, THE SMALL CRANE, ACCOMPANIES CHILDREN WHILE THEY FLY WITH LOT.

NA LOTNISKU | AT THE AIRPORT

Już od rozpoczęcia podróży, w porcie lotniczym w Warszawie, dzieci wiedzą, że są pod dobrymi skrzydłami – mają do dyspozycji trzy przeznaczone dla nich stanowiska odpraw oraz strefę, gdzie mogą poczekać, aż rodzice załatwią wszelkie formalności związane z podróżą. ❚ From the very start of the trip, at Warsaw Airport, children know they are under good wings. They have three dedicated check-in stands, and a waiting zone, where they can relax until their parents have dealt with the formalities of the flight.

BAGAŻ | BAGGAGE

Podczas rejsów długodystansowych dzieci poniżej szóstego miesiąca życia i ważące mniej niż 10 kg mogą skorzystać ze specjalnej kołyski. ❚ On long-haul flights, children under 6 months of age who weigh less than 10 kg have the use of a special crib.

Dzieci do 2. roku życia mogą liczyć na zniżkę aż 90 proc. od taryfy, pod warunkiem że nie zajmują osobnego miejsca w samolocie. W żargonie lotniczym takiego malucha określa się mianem „infant” i ten mały pasażer ma bezpłatny limit bagażowy – 1 sztuka do 23 kg. ❚ Children under the age of 2 are eligible for a discount of up to 90%, provided they do not occupy a separate seat on the aircraft. Airlines refer to such children as “infants”, and even travellers as young as this are entitled to bring 1 piece of luggage weighing up to 23 kg, irrespective of ticket class and destination.

WÓZEK | STROLLER

Aby zapewnić maksymalny komfort rodzicom, w ramach bezpłatnego bagażu rejestrowanego mogą oni zabrać składany wózek dla dziecka, który zostanie nadany pod pokład tuż przed wejściem do samolotu i zwrócony zaraz po jego opuszczeniu w porcie docelowym. ❚ To ensure maximum comfort as part of the free luggage allowance, parents can bring a pushchair (stroller) for their child. This will be stored in the luggage compartment directly before boarding and returned immediately after disembarking.

144

Bardzo ważną rzeczą są dokumenty małego podróżnika. Dokumentami honorowanymi przez LOT w rejsach krajowych są: dowód osobisty, paszport, legitymacja szkolna lub akt urodzenia w przypadku bardzo małych dzieci; na trasach międzynarodowych w ramach strefy Schengen: dowód osobisty lub paszport; a na pozostałych połączeniach paszport oraz wizy, jeśli są wymagane przez władze poszczególnych państw. ❚ Travel documents are another important item for young travellers. The documents accepted

by LOT on domestic flights are identity card, passport, school identity card, or in the case of very young children, birth certificate. For flights within the Schengen Area, they will need an identity card or passport. Otherwise, they will need a passport, and if required by the destination country, a visa.

© P L L L O T, S H U T T E R S T O C K

ZNIŻKI DLA MALUCHÓW | DISCOUNTS FOR INFANTS

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ TV ❚ TV

FILMY ❚ MOVIES

in-flight entertainment DLA DZIECI ❚ KIDS

AUDIO ❚ AUDIO

GRY ❚ GAMES

© 2015 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION. ALL RIGHTS RESERVED, © 2013 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION AND TSG ENTERTAINMENT FINANCE LLC. ALL RIGHTS RESERVED.

GRY ❚ GAMES

SYST EM ROZRY W KI P OKŁA D OW EJ in-flight entertainment system

SYSTEM ROZ RYW K I P OK ŁA DOW EJ in-flight entertainment system

SYST E M ROZRY W K I P OK Ł AD OW E J in-flight entertainment system

OBSŁUGA | SERVICE

SYST EM ROZRYWK I P O K ŁA DOWEJ in-flight entertainment system

dziecko na pokładzie

BEHIND THE SCENES

O NAS ❚ ABOUTGRY US ❚ GAMES CIEBIE O NAS ❚ZMIENIAMY ABOUT USSIĘ. DLA CIEBIEZMIENIAMY SIĘ. DLAE-READER GRY ❚ GAMES O NAS ❚ZMIENIAMY ABOUT USSIĘ. DLAE-READER CIEBIE ❚ WE ARE CHANGING. FOR YOUARE CHANGING. FOR❚ YOU ❚ WE WE ARE CHANGING. FOR YOU

O NAS ❚ ABOUT US

ZMIENIAMY SIĘ. DLA CIEBIE ❚ WE ARE CHANGING. FOR YOU

E-READER

W sierpniu w ramach ofertyWPLL LOT oferujemy Państwu 43PLL filmy tym filmy chińskie iLOT filmy rosyjskie), 32 tym hityrosyjskie), HBO), i fibox-sety listopadzie w ramach oferty LOT(w oferujemy Państwu 50 filmów (w odcinki tym 43 filmy chińskie i fifilmy seriali (w We wrześniu w ramach oferty PLLponad oferujemy Państwu fiseriali lmy (w(wtym lmy chińskie lmy rosyjskie), 32 ty o koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowychwiele gier iprogramów prasy wiele elektronicznej.

Zachęcamy do gier zapoznania się ze szczegółami wewnątrz hity HBO), koncerty, rozrywkowych, nowych i prasy elektronicznej.

Zachęcamy do systemu zapoznania się ze szczegółam koncerty, programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej.

Zachęcamy do zapoznania się ze oraz z zakładkami „O nas” i kategorią „Zmieniamy się dla Ciebie” w sekcji „TV”, abyi kategorią mogli Państwo przekonać się,Ciebie” co postanowiliśmy zrobić, wewnątrz systemu oraz zoraz zakładkami „O nas” i nas” kategorią „Zmieniamy się dlasię Ciebie” w jeszcze sekcji „TV”, aby Państwo przekonać się, cosię, jeszc z zakładkami „O „Zmieniamy dla w sekcji „TV”,mogli aby mogli Państwo przekonać aby umilić Państwu podróż. zrobić, aby umilić Państwu postanowiliśmy podróż. aby umilić Państwu podróż. © 2015 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION. ALL RIGHTS RESERVED, © 2015 DISNEY/PIXAR, TM AND © 2007 TWENTIETH CENTURY FOX. ALL RIGHTS RESERVED.

Podróżując na pokładzie Dreamlinera, najmłodsi pasażerowie również nie mogą się nudzić.

W systemie rozrywki pokładowej czekają na nich oraz z zakładkami „O nas” i kategorią „Zmieniamy się dla Ciebie” w sekcji „TV”, aby mogli Państwo przekonać się, co jeszcze postanowiliśmy zrobić, aby umilić Państwu podróż. gry, filmy, seriale telewizyjne oraz audiobooki. ❚ ❚ In October we would like to offer you 43 movies (including Chinese and Russian movies), 32 TV series’ episodes (including HBO blockbusters), Children travelling on Dreamliners will not NOWOŚCI FILMOWE New FILMOWE indefinitely August NOWOŚCI New November: NOWOŚCI FILMOWE New in September: concerts, a selection of entertaining shows and a collection of new games and e-magazines.

We encourage you toincheck it out yourself.

Please take a look at the “About us” section and the “We’re changing for You” category in the TV section to see what else we have decided to do to make entertainment system has be bored. The on-board your travel experience even better. games, films, TV shows, and audiobooks.

❚ In August we would like to offer you 43 movies 32off TVerseries’ (including HBO blockbusters), ❚ In November we(including would like offerand youRussian over 50movies), movies (including and(including Russian movies), TV series’ box-sets (including HBO ❚Chinese IntoSeptember we would like to youChinese 43episodes movies Chinese and Russian movies), 32 TV series concerts, a selection of entertaining showsconcerts, and a collection of new games and shows We encourage you to check it out yourself.

Please blockbusters), a selection of entertaining and a collection of new games and e-magazines. encourage you to checkWe it ae-magazines. selection entertaining a collection of newWe games and e-magazines.

W październiku w ramach oferty PLL LOT oferujemy Państwu 43blockbusters), filmy (w tymconcerts, filmy chińskie i filmyofrosyjskie), 32 shows odcinkiand seriali (w tym hity HBO), take a look at the “About us” sectionPlease and the “We’re changing for You” category inatthe section see what else we havechanging to do toto make yourself. take a look at the “About us” section and theTV “We’re changing forand You” category indecided the TV section see what wesection have det yourself.

Please take a look “About us”tosection the “We’re for You” category in else the TV koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami wewnątrz systemu your travel experience even better.your travel experience to do to make evenyour better. to do to make travel experience even better.

lot.com

lot.com

lot.com

❚ INSIDE OUT (2015)

132

115_KA_10_LOTINFO.indd 132

W październiku w ramach oferty PLL LOT oferujemy Państwu 43 filmy (w tym filmy chińskie i filmy rosyjskie), 32 odcinki seriali (w tym hity HBO), koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami wewnątrz systemu oraz z zakładkami „O nas” i kategorią „Zmieniamy się dla Ciebie” w sekcji „TV”, aby mogli Państwo przekonać się, co jeszcze postanowiliśmy zrobić, aby umilić Państwu podróż.

O NAS ❚ ABOUT US

❚ ARGO (2012)

14.09.2015 16:49

Dzieci, które są jeszcze „w drodze”, mogą podróżować bez żadnych ZMIENIAMY SIĘ. DLA CIEBIE E-READER przeszkód do 32. tygodnia ciąży. Później wymagane jest posiadanie przez mamę podczas podróży wypełnionego formularza MEDIF podpisanego przez lekarza. ❚ Unborn children can fly without any problems until the 32nd week of pregnancy. After that, the mother will be required to produce an MEDIF certificate signed by a doctor.

❚ In October we would like to offer you 43 movies (including Chinese and Russian movies), 32 TV series’ episodes (including HBO blockbusters), ❚ WE ARE CHANGING. FOR YOU concerts, a selection of entertaining shows and a collection of new games and e-magazines. We encourage you to check it out yourself. Please take a look at the “About us” section and the “We’re changing for You” category in the TV section to see what else we have decided to do to make your travel experience even better.

NOWOŚCI FILMOWE

New in October:

W listopadzie w ramach oferty PLL LOT oferujemy Państwu ponad 50 filmów (w tym filmy chińskie i filmy rosyjskie), box-sety seriali (w tym hity HBO), koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami wewnątrz systemu oraz z zakładkami „O nas” i kategorią „Zmieniamy sięWYCIECZKI dla Ciebie” w sekcji „TV”, aby mogli Państwo przekonać się, co jeszcze EDUKACYJNE | EDUCATIONAL TRIPS postanowiliśmy zrobić, aby umilić Państwu podróż. ❚ In November we would like to offer you over 50 movies (including Chinese and Russian movies), TV series’ box-sets (including HBO

146

lot.com

W LOT pracuje mnóstwo osób zblockbusters), ogromnąconcerts, pasją,a selection którą chcą zarażać najmłodszych i tych nieco of entertaining shows and a collection of new games and e-magazines. We encourage you to check it out Please take a look at the “About us” section and the “We’re changing for You” category in the TV section to see what else we have decided starszych. Dlatego LOT oferujeyourself. wycieczki edukacyjne pozwalające poznać lotnictwo z bliska. to do to make your travel experience even better.

EKIPA samolot w hangarzeEARL JA, I UMIERAJĄCAjak DZIEWCZYNA JURASSIC WORLD (2015) W ramach programu dzieci mogą zobaczyć czyI sprawdzić, pracuje się MENU ❚ ENTOURAGE (2015) ❚ ME AND EARL AND THE DYING GIRL (2015) w biurowcu LOT-u. Dostępne są programy dla grup przedszkolnych, szkolnych i gimnazjalnych. ❚ NOWOŚCI FILMOWE New ininNovember: Many of the staff at LOT are passionate about flying and want to instil this passion children Dbając o podniebienia naszych milusińskich, of all ages. That is why LOT is now offering educational trips that allow children to take a closer LOT przygotował również specjalne menu, look of aviation. As part of the LOT educational programme, children can see an aircraft closektóre może zostać zamówione przed lotem. up in a hangar, and visit the LOT building at the airport to see what passenger check-in looks Wtedy w miejsce standardowego posiłku like. This offer is addressed to kindergartens, primary schools and middle schools. dziecko, w zależności od wieku – dla niemowląt W GŁOWIE SIĘ NIE MIEŚCI oferujemy posiłek Baby Meal, czyli danie POCIĄG DO DARJEELING OPERACJA ARGO ❚ INSIDE OUT (2015) ❚ THE DARJEELING LIMITED (2007) ❚ ARGO (2012) mięsne i deser w słoiczkach, oraz Child Meal dla 132 starszych dzieci – dostaje zimną przystawkę, MISSION: IMPOSSIBLE – ROGUE NATION (2015) W NOWYM ZWIERCIADLE: WAKACJE PAPIEROWE MIASTA danie gorące, deser i owoce. ❚ Since we care ❚ VACATION (2015) ❚ PAPER TOWNS (2015) 115_KA_10_LOTINFO.indd 132 16:49 passengers, LOT TOALETY | TOILETS about the palate of14.09.2015 our little has a special children’s menu, and orders will be taken before the flight. Instead of a standard W toaletach samolotów meal, the child, depending on age, will either LOT dostępne są get a Baby Meal that consists of a meat dish przewijaki. ❚ The toilets and a dessert in a jar, or a Child Meal that on LOT aircraft are fitted consists a cold starter, hot dish and fruit. with changing stations.

ANT-MAN (2015) NASTĘPCY KAMIENIE NAof SZANIEC ❚ DESCENDANTS (2015)

142

❚ STONES FOR RAMPART (2014)

© P L L L O T, S H U T T E R S T O C K ( 3 )

GRY ❚ GAMES

13.07.2015 12:23

❚ THE DARJEELING LIMITED (2007)

© 2015 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION. ALL RIGHTS RESERVED, © 2015 DISNEY/PIXAR, TM AND © 2007 TWENTIETH CENTURY FOX. ALL RIGHTS RESERVED.

lot.com

115_KA_08_LOTINFO.indd 120131_KA_11_LOTINFO.indd 142123_KA_09_LOTINFO.indd 128

TM AND © 2007 TWENTIETH CENTURY FOX. ALL RIGHTS RESERVED, © 2002 DISNEY ENTERPRISES, INC., © 2015 PARAMOUNT PICTURES, © 2015 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION. ALL RIGHTS RESERVED,

ROZRYWKI P OKŁADOWEJ lot.com SYST E M ROZ RY W K I P O K Ł A D OW E JSYSTEM in-flight entertainment system

in-flight entertainment system

Pod najlepszymi skrzydłami są też samodzielni mali podróżnicy. Dzieci poniżej 12 lat podróżują w asyście naszych pracowników. Przy odprawie bagażowej dziecko otrzymuje specjalną torebkę na szyję, do której włożone zostają dokumenty, paszport i karta pokładowa, a do bagażu dziecka zostanie przyczepiona przywieszka, dzięki której rozpoznanie bagażu przy odbiorze będzie znacznie łatwiejsze. Każdy podróżnik NOWOŚCI FILMOWE New in October: SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ in-flight entertainment pozostaje pod opieką naszego pracownika naziemnego od momentu ROZRYWKA | ENTERTAINMENT odprawy aż do wejścia na pokład. Po wylądowaniu wyznaczona osoba TV ❚ TV FILMY ❚ MOVIES DLA DZIECI ❚ KIDS AUDIO ❚ AUDIO Z DALA OD ZGIEŁKU HISTORIA SZYBCY I WŚCIEKLI 7 MISSION: IMPOSSIBLE – ROGUE NATION (2015) W NOWYM ZWIERCIADLE: WAKACJE PAPIEROWE MIASTA MAD PRAWDZIWA MAX: NA DRODZE GNIEWU AGENTKA z personelu naziemnego odprowadza dziecko do wyjścia i przekazuje ❚ FAR FROM THE MADDING CROWD ❚ TRUE STORYROAD ❚ VACATION (2015) ❚ FAST & FURIOUS 7 ❚ PAPER TOWNS (2015) ❚ MAD MAX: FURY ❚ SPY wskazanej przez rodziców osobie. ❚ Children flying alone are also under the best wings there are. Children under the age of 12 are accompanied by a LOT staff member. At check-in, the child is given a special neck EKIPA EARL I JA, I UMIERAJĄCA DZIEWCZYNA JURASSIC WORLD (2015) ❚ ENTOURAGE (2015) ❚ ME AND EARL AND THE DYING GIRL (2015) pouch with his/her travel documents, passport and boarding pass. The child’s luggage is marked with a special tag to facilitate luggage pickup.

ANT-MAN (2015) HARRY SEKRETY MORZA POTTER I MARZENIA ZAKON FENIKSA NASTĘPCY KAMIENIE NA SZANIEC WYTAŃCZYĆ WOLVERINE BEIJING LOVE STORY ❚ SONG OF THE SEA ❚ HARRY POTTER 5: THE ORDER OF THE❚PHOENIX DESCENDANTS (2015) (2 ❚ TAKE LEAD ❚ THE WOLVERINE ❚ STONES FOR RAMPART ❚ HOW ❚ 北京故事 SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ in-flight entertainment staff Every child traveller will be caredGRY for❚ by a dedicated ground-service O NAS ❚ ABOUT US ZMIENIAMY SIĘ. DLA CIEBIE GAMES 142 120 128 E-READER ❚ WE ARE CHANGING. FOR YOU member from check-in until boarding. After landing, another dedicated ❚ TV and DLA DZIECI ❚ KIDS AUDIO ❚ AUDIO ground-service staff member willFILMY take❚ MOVIES the child to the arrivalTVzone W GŁOWIE SIĘ NIE MIEŚCI hand him/her to the person designated by the parents.

POCIĄG DO DARJEELING OPERACJA ARGO

content

SPIS TRE˝CI

148

Route map

150

Warsaw Chopin Airport

MILES & MORE

151

Miles & More

WYDARZENIA

152

LOT news

LOT DLA FIRM

156

LOT dla firm

ROZRYWKA POKŁADOWA

158

In-flight entertainment

PRZYDATNE INFORMACJE

160

Useful information

FLOTA

164

Fleet

MENU LOT GOURMET

166

LOT gourmet menu

SIATKA POŁ°CZE˛ WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

147

147_KA_12_LOTINFO.indd 147

11.11.2015 13:42

Edmonton Vancouver

route map

Seattle

Ottawa

Charlotte

Houston

San Diego

New York JFK

Pittsburgh

Cincinnati

Dallas

Detroit

Cleveland

Las Vegas

Los Angeles

Toronto

Chicago

Denver

San Francisco

Montreal

Minneapolis

Portland

SIATKA POŁ°CZE ˛

Winnipeg

Calgary

Atlanta

Phoenix

Orlando

Tampa Santa Clara

Varadero Cancun

Holguin

La Romana

EUROPA ❚ EUROPE BLISKI WSCHÓD ❚ MIDDLE EAST

Helsinki

Oslo

St Petersburg Stockholm Edinburgh

Palanga

Copenhagen Amsterdam

Warsaw Dusseldorf Frankfurt

Paris Luxembourg

Linz

Basel Innsbruck

Zurich

Lyon Toulouse

Turin

Bilbao

Marseille

Milan Nice

Kiev

Prague

Brussels

Geneva

Vienna

Kosice

Munich

Ljubljana

Bologna

Kharkiv

Lviv

Salzburg Budapest Klagenfurt Graz Cluj-Napoca Venice Zagreb

Chisinau

Odessa

Bucharest

Belgrade

Tbilisi

Sofia

Rome

Istanbul

Barcelona

Yerevan Ankara

Lisbon

lot.com lot.com

Minsk

Hamburg

Birmingham London

Madrid

Riga Vilnius

Manchester Dublin

Moscow

Tallinn

Ateny Malta

Larnaca Beirut Tel Aviv

148

147_KA_12_LOTINFO.indd 148

Amman

Cairo

11.11.2015 13:44

Warsaw

SIAT KA POŁ °CZE˛

Beijing Seul

Tokyo

route map

Bangkok Ho Chi Minh Krabi

Colombo

Singapore

Zanzibar

POLSKA ❚ POLAND

Prague

erated by

op T ❚ ˝ ights a własne LO

Gdańsk

LOT

Poł°czeni

Bilbao

re ˝ ights

-sha hare ❚ code

code-s Poł°czenia

Szczecin

Białystok

Tokyo

sprzeda˛y le 16 – ju˛ w LOT od 20 om 2016 – now on sa a ni ze ł°c Po fr ed by LOT at er op s ❚ ˝ ight

Poznań

Warsaw

Seul

a˛y go w sprzed 16 – niedłu – soon on sale 20 od T LO 16 Poł°czenia LOT from 20 erated by ❚ ˝ ights op

Łódź

Łódź

e Bus&Fly autokarow ices Poł°czenia rv se h ac co ❚ Bus&Fly

a La Roman

r˝ e ❚ charte

czarterow

Poł°czenie

ie

bezpo˙redn

ights

hts ❚ direct ˝ ig

ieszone do ie LOT zaw bezpo˙redn l 31.12.2015 Poł°czenia ˝ ights suspended til ❚ 31.12.2015

147_KA_12_LOTINFO.indd 149

Katowice

Radom Kielce

Lublin

Rzeszów

Kraków

149 149

lot.com

Poł°czenia

Wrocław

11.11.2015 13:45

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

Warsaw Chopin Airport WARSZAWA – LOTNISKO CHOPINA, POLSKA

Terminal A Gates 13-16

WARSAW CHOPIN AIRPORT, POLAND

Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Informacja lotniskowa ❚ Airport information +48 22 650 4220

3

Airport Maps

1 1

LOT Transfer Center

2

Check-in LOT

3

Kasy LOT ❚ LOT Ticket desk

2 3

MAPY LOTNISK

Terminal A Gates 27-37

1 3

LOT Business Lounge Pass control Security check

Terminal A Gates 38-45

Rail

To

th

it ec

yc

ent

re

Bus

BEZPIECZEŃSTWO

safety

BEZPIECZE˜STWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ no smoking (including e-cigarettes)

nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

lot.com

DEKLARACJE CELNE ❚ CUSTOMS DECLARATIONS Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajdą Państwo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych). ❚ Sample of custom declaration form can be found in the inflight entertainment system (on long-haul flights)

podczas lotu ❚ during the flight

podczas startu i lądowania ❚ during take-off and landing laptop musi być umieszczony w kieszeni fotela lub na półce ❚ laptop must be placed in seat pocket, or the locker above

bez możliwości połączeń, wysyłania SMS-ów czy używania bluetootha ❚ without the possibility of calls, send SMS or use the bluetooth

FILMOWANIE/FOTOGRAFOWANIE PERSONELU LOTNICZEGO I POKŁADOWEGO ❚ FILMING/PHOTOGRAPHING OUR FLIGHT AND CABIN CREW Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności naszych pracowników podczas nagrywania filmów i robienia zdjęć na pokładach samolotów PLL LOT. ❚ Please respect personal privacy of our staff when filming and photographing on board PLL LOT aircraft.

150

147_KA_12_LOTINFO.indd 150

11.11.2015 13:45

151

147_KA_12_LOTINFO.indd 151

11.11.2015 13:46

NAJWYGODNIEJSZE CENTRUM PRZESIADKOWE W EUROPIE LOT news

Most comfortable transfer HUB in Europe

WYDARZE NIA

PONAD DWA RAZY WI˜CEJ STANOWISK ODPRAWY BILETOWO-BAGA°OWEJ, NOWE STANOWISKA BAG DROP, ROZBUDOWANA STREFA DLA PASA°ERÓW LOT BUSINESS I PREMIUM ECONOMY CLASS, JEDEN Z NAJSZYBSZYCH W EUROPIE FAST TRACKÓW CZY ROZWI˛ZANIA DEDYKOWANE RODZINOM Z DZIE˝MI. TO TYLKO NIEKTÓRE Z NOWYCH, WYGODNYCH ROZWI˛ZA˙ DLA NASZYCH KLIENTÓW. W TEN SPOSÓB BUDUJEMY NAJBARDZIEJ PRZYJAZNY PORT PRZESIADKOWY W TEJ CZ˜ˆCI ˆWIATA. ❚ MORE THAN TWICE AS MANY CHECK-IN DESKS, NEW BAG DROP DESKS, EXTENSIVE ZONE LOT’S BUSINESS AND PREMIUM ECONOMY CLASS PASSENGERS, ONE OF THE QUICKEST FAST TRACKS IN EUROPE PLUS SOLUTIONS DEDICATED TO FAMILIES WITH CHILDREN. THESE ARE JUST SOME OF THE NEW, CONVENIENT SOLUTIONS DESIGNED FOR LOT’S CUSTOMERS THAT ADD UP TO THE FRIENDLIEST TRANSIT HUB IN THIS PART OF THE WORLD.

P

lot.com

asa˜erowie LOT-u poczuj° si˛ przyja˝nie ju˜ od wej˙cia na teren terminala Lotniska Chopina w Warszawie. Dzi˛ki nowym, wyra˝nym oznaczeniom podró˜uj°cy z łatwo˙ci° odnajd° wła˙ciwe stanowiska odprawy. Od teraz jest to ponad 20 stanowisk dla pasa˜erów klasy ekonomicznej, które pozwalaj° odprawiˇ si˛ bez kolejek i maksymalnie sprawnie. W streÿ e odpraw LOT Economy Class znajduj° si˛ tak˜e dedykowane stanowiska dla odprawiaj°cych si˛ rodzin, strefa oczekiwania dla dzieci oraz stanowiska dla pasa˜erów starszych lub wymagaj°cych specjalnej opieki. Dla pasa˜erów klasy LOT Business i Premium Economy Class przewo˝nik otworzył specjaln°, 150-metrow° stref˛ z 10 stanowiskami odpraw oraz stref° relaksu. Pasa˜erowie ci mog° skorzystaˇ te˜ z odnowionego fast tracku. Tylko 76 metrów, czyli niecałe 100 kroków od kontroli bezpieczeństwa znajduje się LOT Business Lounge Polonez z zupełnie nowym standardem posiłków, dedykowanym kucharzem i na nowo zaaran˜owanym wn˛trzem. Na ka˜dym z etapów przemieszczania si˛ po lotnisku pasa˜erowie LOT-u s° pod opiek° profesjonalnego personelu, który jest do dyspozycji w ka˜dej sprawie dotycz°cej podró˜y. „Nasi pasa˜erowie zasługuj° na to, ˜eby w porcie przesiadkowym LOT-u czuˇ si˛ jak u siebie w domu, czyli maksymalnie komfor-

towo i bezpiecznie. Wszystkie udogodnienia i cała gama usług dodatkowych gwarantuj° przyjemn° podró˜ ju˜ od samego jej pocz°tku” – mówi Marcin Celejewski, p.o.

Prezesa LOT-u.

Pasa˜erowie przesiadaj°cy si˛ w Warszawie na inne rejsy LOT-u maj° zagwarantowany minimalny czas przesiadki wynosz°cy zaledwie 30 minut. „Wiele lotnisk i linii lotniczych obiecuje krótki minimalny czas przesiadki, ale niewiele z nich jest go w stanie zrealizowaˇ.

My wywi°zujemy si˛ z umowy i oferujemy najkrótszy czas sp˛dzony na lotnisku zarówno w podró˜y do Ameryki Północnej czy Azji, jak i pomi˛dzy miastami w Europie czy w rejsach krajowych po Polsce. Tylko LOT umo˜liwia podróż między Wrocławiem a Gdańskiem trwaj°c° zaledwie 2h20min czy 2h40min podró˜y mi˛dzy Szczecinem a Krakowem.”

– dodaje M. Celejewski.

L

OT’s passengers will feel comfortable as soon as they enter the terminal at the Warsaw Chopin Airport. With brand-new clear signage, they will easily ÿ nd their check-in desk. Over new 20 desks for Economy Class passengers guarantee fast check-in with no queues. LOT Economy Class check-in zone features desks dedicated to families, a waiting area for children and desks for elderly passengers or those with special needs, while LOT Business and Premium Economy Class passengers beneÿ t from a special 150-metre long area with ten check-in desks and relaxation area. Passengers may also use a refurbished fast track.

Z Warszawskiego lotniska oferujemy naszym pasa˜erom poł°czenia mi˛dzy 60 najwa˜niejszymi miastami na ˙wiecie, które LOT komunikuje ze sob° w ramach globalnej i przemy˙lanej siatki” – podkre˙la prezes LOT-u.

Rozwój warszawskiego hubu jako efektywnego portu przesiadkowego to jeden z pi˛ciu kluczowych elementów strategii rozwoju LOT-u na najbli˜szych 5 lat.

152

147_KA_12_LOTINFO.indd 152

11.11.2015 13:57

WY DARZE NIA

LOT news

O˜ ering a whole new standard of food, a dedicated chef and newly revamped interior, LOT Business Lounge Polonez is located just 76 meters, or less than a hundred steps away from the security control area. Professional crew members, ready to help with any travel-related matters, accompany LOT’s passengers across their airport journey.

“Our passengers deserve to feel at home, or experience a sense of ultimate comfort and security, at LOT’s transit airport. All amenities and a wide range of additional services guarantee

a pleasant journey right from the outset,” argues Marcin Celejewski, acting CEO of Polish Airlines LOT. Passengers transferring in Warsaw to other LOT ° ights have the guarantee of minimum connecting time that is 30 minutes only. “A number of airports and airlines promise short minimum connecting time, but only few are able to keep it. We keep our promises and guarantee the shortest time spent at the airport during ° ights to North America or Asia, European cities, and on domestic routes in Poland. LOT is the exclusive

carrier whose ° ights between Wrocław and Gda˝sk have a duration of 2h20min, and 2h40 min, between Szczecin and Kraków”, adds Celejewski.

“Our passengers may ° y from Warsaw airport to 60 key destinations worldwide that are serviced by LOT as part of its global comprehensive network”, stresses the CEO of LOT Polish Airlines.

The development of the Warsaw hub as an e˜ ective transit airport is one of the ÿ ve key elements of LOT’s growth strategy for the next ÿ ve years.

147_KA_12_LOTINFO.indd 153

lot.com

153

11.11.2015 13:58

LOT news WYDARZE NIA

lot.com

154

147_KA_12_LOTINFO.indd 154 330756-Ogl-HUB-Inforgrafika Kalejdoskop-205x265.indd 1

11.11.2015 14:02 05.11.2015 09:39

˜wi°teczna oferta specjalna w Apart!

W grudniu 2 mile zamiast 1 mili za ka˜de 5 zł wydane na gwiazdkowe prezenty!

Zapraszamy do salonów Apart w całej Polsce i eSklepu.

09:39

147_KA_12_LOTINFO.indd 155

11.11.2015 14:03

Każda podróż przyniesie korzyści Twojej firmie

lot.com

L OT DL A F IRM

Every journey brings benefits to your company

Zdajemy sobie spraw˜, jak trudno zorganizowa° spotkania biznesowe. Dlatego stworzyli˛my program LOT Dla Firm, który pomo˝e Tobie oraz Twojej ÿ rmie w jak najlepszy sposób wykorzysta° bud˝et na podró˝e słu˝bowe.

We understand how challenging it is to organise business meetings with your clients wherever they want. With you in mind, we have developed the LOT Dla Firm programme to help you and your company optimize your business trip budget.

LOT Dla Firm to program lojalno˛ciowy przeznaczony dla małych i ˛rednich przedsi˜biorstw. Za ka˝dym razem, gdy Ty lub Twój pracownik podró˝ujecie słu˝bowo Polskimi Liniami Lotniczymi LOT, na koncie ÿ rmowym sˇ zbierane Punkty, które nast˜pnie mo˝na wymieni° na bilety-nagrody oraz inne cenne beneÿ ty.

LOT Dla Firm is a loyalty programme designed for small and medium enterprises. Each time you or your employees travel on business with LOT Polish Airlines, Points will be added to your company’s account and can be later spend for ˘ ights awards or other valued beneÿ ts.

Co zyskujesz?

What do you get?

- za ka˝dy lot Twoja ÿ rma gromadzi Punkty, które mo˝na wymieni° na nagrody - oszcz˜dzasz dzi˜ki ni˝szym wydatkom na podró˝e słu˝bowe - im wi˜cej latasz, tym wi˜cej masz przywilejów

- for each ˘ ight, the company will earn Points that can be spend for awards - reduction in business trip costs - the more you ˘ y, the more privileges you get

Na co mo˜esz wymieni° Punkty?

What can the Points be spend for?

- bilety-nagrody oraz podatki lotnicze - hotele i pakiety weekendowe - usługi podwy˝szajˇce standard podró˝y, np. dodatkowy baga˝, upgrade czy meal upgrade

- ˘ ights awards or used as payment for airline taxes - hotel stays and weekend packages - services that enhance your travel such as extra baggage, cabin upgrades or meal upgrades.

Co musisz wiedzie° o rejestracji?

How to register?

- do programu mo˝na si˜ zapisa° na stronie www.lotdlafi rm.com - rejestracja jest bezpłatna - ka˝da nowo zarejestrowana ÿ rma otrzymuje 2000 powitalnych Punktów Premiowych

- sign up to the programme at www.lotdlafi rm.com - registration is free of charge - each newly registered company will receive 2 000 Welcome Premium

Centrum Obsługi Programu LOT Dla Firm:

LOT Dla Firm Customer Service:

e–mail: lotdlaÿ rm@lot.pl, tel. 22 577 77 33

e–mail: lotdlaÿ rm@lot.pl, ph.: 22 577 77 33

lotdlaÿ rm.com

147_KA_12_LOTINFO.indd 156

11.11.2015 14:20

157

147_KA_12_LOTINFO.indd 157

11.11.2015 14:05

FILMY ❚ MOVIES

TV ❚ TV

DLA DZIECI ❚ KIDS

AUDIO ❚ AUDIO

GRY ❚ GAMES

O NAS ❚ ABOUT US

ZMIENIAMY SI°. DLA CIEBIE ❚ WE ARE CHANGING. FOR YOU

E-READER

W grudniu w ramach oferty PLL LOT oferujemy Pa˜stwu ponad 50 ÿ lmów (w tym ÿ lmy chi˜skie i ÿ lmy rosyjskie), box-sety seriali (w tym hity HBO), koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej. Zach˛camy do zapoznania si˛ ze szczegółami wewn˙trz systemu oraz z zakładkami „O nas” i kategori˙ „Zmieniamy si˛ dla Ciebie” w sekcji „TV”, aby mogli Pa˜stwo przekonaˆ si˛, co jeszcze postanowiliˇmy zrobiˆ, aby umiliˆ Pa˜stwu podró˘. ❚ In December we would like to offer you over 50 movies (including Chinese and Russian movies), TV series’ box-sets (including HBO blockbusters), concerts, a selection of entertaining shows and a collection of new games and e-magazines. We encourage you to check it out yourself. Please take a look at the “About us” section and the “We’re changing for You” category in the TV section to see what else we have decided to do to make your travel experience even better.

NOWOŚCI FILMOWE

KRYPTONIM U.N.C.L.E. ❚ THE MAN FROM U.N.C.L.E (2015)

lot.com

in-fl ight entertainment

NIGDY NIE JEST ZA PÓ˜NO ❚ RICKI AND THE FLASH (2015)

New in December:

MISTRESS AMERICA (2015)

HITMAN: AGENT 47 (2015)

MINIONKI ❚ MINIONS (2015)

KEVIN SAM W DOMU ❚ HOME ALONE (1990)

MOTION PICTURE © 2015 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION, MOBIUS LITERARY, LLC AND TSG ENTERTAINMENT FINANCE LLC. ALL RIGHTS RESERVED; MOTION PICTURE © 2015 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION AND TSG ENTERTAINMENT FINANCE LLC. ALL RIGHTS RESERVED.; MOTION PICTURE © 1990 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION. ALL RIGHTS RESERVED.

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ in-flight entertainment system

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

158

147_KA_12_LOTINFO.indd 158

11.11.2015 14:06

147_KA_12_LOTINFO.indd 159

11.11.2015 14:08

a ll ri Ghts reserved.;

Motion Picture Š 1990t wentieth c entury Fox Fil M c or Poration.

a ll ri Ghts reserved.

BAGAŻ REJESTROWANY checked baggage BAGA˜ REJESTROWANY PRZEWO˜ONY W LUKU BAGA˜OWYM ❚ CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

+

23 kg max

32 kg max

+

+

32 kg max

32 kg max

23 kg max

PRZYDATNE INFORMACJE useful information

LOT BUSINESS CLASS

+

+

23 kg max

23 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

+

23 kg max o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ a maximum of up to 158 cm

BAGAŻ PODRĘCZNY carry-on baggage

9 kg max

+

9 kg

8 kg max

+

= 12 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

= 18 kg

8 kg max

ZWIERZ°TA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD

160

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa, cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem.

Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary, będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika.

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm ❚ The sum of three dimensions ( length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max 55

❚ In addition one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; 2 kg) may be taken into the cabin free of charge: a laptop case or a lady’s handbag, a lady’s purse or a gentlemen’s handbag.

Hand luggage must fit in the overhead shelf on board or under the preceding front passenger’s seat. All luggage exceeding the permitted size, will have to be packaged or to be given as checked baggage and will be charged according to the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

20

PŁYNY W BAGA˜U PODR°CZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

LOT ECONOMY CLASS

23

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

40

BAGA˜ PODR°CZNY PRZEWO˜ONY NA POKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

lot.com

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. ❚ The sum of three dimensions should not exceed 158 cm

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

BAGA˜ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

23 kg max

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie s˜ aktualne na dzie° oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysoko˛˝ opłat za przewóz dodatkowego bagaˆu dostˇpne s˜ w biurach sprzedaˆy, Call Center b˜d˘ na stronie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.

Na niektórych poł˜czeniach obsługiwanych małymi samolotami mog˜ obowi˜zywa˝ dodatkowe restrykcje odno˛nie wielko˛ci bagaˆu podrˇcznego. ❚ Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft.

Torba-kosz do przewozu niemowl˜t lub fotelik samochodowy mog˜ by˝ zabierane na pokład w miarˇ wolnego miejsca. A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available.

Z rynku polskiego obowi˜zuje dodatkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

147_KA_12_LOTINFO.indd 160

11.11.2015 14:08

Lataj za mile z kartą kredytową Miles & More Płać kartą kredytową Miles & More mBanku i wymieniaj mile na bilety lotnicze każde 5 zł zapłacone kartą Miles & More = 1 mila każde 3 zł zapłacone kartą Miles & More Premium = 1 mila 2000 mil powitalnych za pierwszą transakcję kartą Więcej informacji na mBank.pl/mile Niniejszy materiał nie stanowi oferty w rozumieniu kodeksu cywilnego i ma charakter wyłącznie informacyjny. Przyznanie karty kredytowej uzależnione jest od pozytywnej oceny zdolności kredytowej potencjalnego kredytobiorcy przez mBank S.A. Szczegółowe warunki, prowizje i opłaty związane z kartami kredytowymi Miles & More są określone w Taryfie prowizji i opłat bankowych w mBanku w Polsce dla osób fizycznych, Regulaminie kart kredytowych mBanku, Regulaminie Programu dla kart kredytowych Miles & More mBanku dostępnych na stronach: www.mBank.pl/pomoc/oplaty/osoby-fizyczne oraz www.mBank.pl/pomoc/oprocentowanie/osoby-fizyczne oraz www.mBank.pl/pomoc/regulaminy/osoby-fizyczne

mBank.pl | 801 300 800 161

147_KA_12_LOTINFO.indd 161

11.11.2015 14:09

ZACHWYĆ PREZENTEM Wręczanie prezentu to sztuka. Każdy z nas nie raz stanął przed tym wyzwaniem. Dobieramy piękne opakowanie, dodajemy osobiste dedykacje a inspiracji szukamy na wiele tygodni przed samym wręczeniem prezentu. Pomysłem, zawsze najwyższej próby, jest zakup dzieł sztuki. Te jednak są tak unikatowe, że stają się mało dostępne, szczególnie gdy mowa o naprawdę wybitnych artystach.

EDWARD DWURNIK, “Poznań”, 2004 r.

Kompromisem pomiędzy drogą sztuką aukcyjną, a autentycznym dziełem

z nich. Stały się one także inspiracją do stworzenia eleganckiej linii sztuki

jest wysokiej jakości inkografia. Dzięki zaufaniu twórców i wieloletniej

użytkowej, w skład której wchodzą produkty jedwabne, porcelana, czy

współpracy z najwybitniejszymi artystami, takimi jak Edward Dwurnik,

spinki do mankietów. Zakup spersonalizowanej inkografi jest możliwy

Rafał Olbiński czy Jerzy Nowosielski, Desa Modern oferuje inkografie jako

w Desa Modern Gallery & Art Boutique w Galerii Mokotów w War-

jedyna galeria w Polsce. Będąc częścią Grupy Desa – największej i naj-

szawie oraz za pośrednictwem strony internetowej www.desamodern.

starszej instytucji zajmującej się wyceną i obrotem dzieł sztuki na polskim

pl, gdzie dobierzemy indywidualne dodatki: kunsztownie kaligrafowaną,

rynku, stworzyliśmy ofertę o wysokich walorach artystycznych. – mówi

osobistą dedykację, oprawę i opakowanie.

Prezes Zarządu Desa Modern, Maciej Ostrowski.

TYLKO DLA PASAŻERÓW LOT OFERUJEMY ARTYSTYCZNIE KAPrace wykonywane są wyłącznie w limitowanych edycjach, za zgodą i pod

LIGRAFOWANĄ DEDYKACJĘ DO KAŻDEGO PREZENTU ZAKU-

nadzorem artysty, czego potwierdzeniem jest sygnatura autora na każdej

PIONEGO ZA POŚREDNICTWEM DESAMODERN.PL

WYBIERZ TREŚĆ DEDYKACJI I STYLISTYKĘ KALIGRAFII W JAKIEJ MA BYĆ WYKONANA PRZEZ NASZYCH ARTYSTÓW. WYKORZYSTAJ SWÓJ KOD.

„tak rzadko mamy okazję powiedzieć bliskim coś miłego” Odwiedź salonik biznesowy Polonez na lotnisku Chopina w Warszawie, by osobiście zobaczyć przykłady naszych unikalnych prac.

147_KA_12_LOTINFO.indd 162

zrób zdjęcie tej stronie by nie zapomnieć, oferta ważna tylko do 31.12.2015

Desa Modern Gallery & Art Boutique Galeria Mokotów, I. p., ul. Wołoska 12, Warszawa, tel.+48 795-122-701 desamodern.pl

-10%

W GALERII I NA DESAMODERN.PL KOD: LOT1 2

11.11.2015 14:10

147_KA_12_LOTINFO.indd 163

11.11.2015 14:10

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

Long-haul aircraft

FLOTA

fleet

Boeing 787 Dreamliner

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami

❚ The seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

❚ A premium economy class designed especially with you in mind.

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

lot.com

❚ An in-flight entertainment system with individual screens

Medium- and short-haul aircraft

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu.

Korzystaj z podwyższonego komfortu podróży w przystępnej cenie.

Wysoki standard podróży w najatrakcyjniejszej cenie.

❚ Enjoy higher travel comfort at an affordable price.

❚ The high standard of travel in the most attractive price.

❚ On short- and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

164

6 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc BC/PEC/EC ❚ capacity

LOT ECONOMY CLASS DOMESTIC LOT ECONOMY CLASS

Boeing 737-400

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3 500 km* 162

Embraer 195

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km* 112

Embraer 175**

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

14 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km* 82

Embraer 170

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km* 70

Bombardier DHC-8Q400

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

10 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km* 78

Tecnam P2006/P2008JC

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range

1/2 8,7m/6,93 m 11,4/8,8 m 118/116 w˜złów 1400/1270 km

* dla kompletu pasażerów ❚ * with a full passenger load ** w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu ❚ ** including two aricraft at the disposal of the Polish government

147_KA_12_LOTINFO.indd 164

11.11.2015 14:53

147_KA_12_LOTINFO.indd 165

11.11.2015 14:12

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East fl ights

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental fl ights

Połączenia czarterowe Charter fl ights

MENU LOT GOURMET

LOT gourmet menu

Przekąski | Snacks

Baton zbożowy Ba! Cereal bar Ba!

Orzeszki Crispers Paprika Peanuts Crispers Paprika

Twix Xtra

2 x Snickers

4 PLN

5 PLN

5 PLN

5 PLN ER LOWICE PR A S NI˜ ZNA CE

Żelki Haribo Haribo jelly beans

Mieszanka studencka Mix of nuts, raisins, almonds

Owsianka Starbucks* Oatmeal

8 PLN

8 PLN

6

4 PLN

Zupa pomidorowa Tomato soup

M&M’s

Pringles

8 PLN

10 PLN

10 PLN

lot.com

*Dostępne do wyczerpania zapasów Available while stocks last

147_KA_12_LOTINFO.indd 166

11.11.2015 14:17

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East fl ights

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental fl ights

Połączenia czarterowe Charter fl ights

ME NU L OT GOURMET LOT gourmet menu

Kanapka | Sandwich

Kanapka | Sandwich

Sałatka | Salad

Danie ciepłe | Hot meal

Kanapka z pieczonym kurczakiem, sałatą, ogórkiem konserwowym, serkiem śmietankowym oraz koperkiem

Kanapka z wędzonym serem, suszonymi pomidorami, oliwkami oraz serkiem śmietankowym

Sałatka z kurczakiem, makaronem, oliwkami oraz suszonymi pomidorami

Wrap z kurczakiem, grillowaną cukinią oraz sosem pomidorowym*

Chicken sandwich with iceberg lettuce, pickled cucumber and cream cheese with dill

Cheese sandwich with dried tomatoes, olives and cream cheese

Chicken salad with pasta, olives and dried tomatoes

Chicken wrap with grilled zucchini and tomato sauce*

12 PLN

12 PLN

12 PLN

15 PLN

Danie obiadowe | Lunch meal

W czasie rejsów czarterowych czarterowych zz najdalszych najdalszych zakątków zakątkówświata światazapraszamy zapraszamyna naobiad. obiad.

Zapytaj załogę o aktualną ofertę apetycznych dań dostępnych podczas Twojego rejsu. Smacznego!

30 PLN

Enjoy your lunch on chartered fl ights from the most remote parts of the globe.

Ask cabin crew for the current off er of delicious meals available during your fl ight. Bon appetite!

Świeże posiłki są dostępne podczas wszystkich wszystkich rejsów rejsów krótkiego krótkiego zasięgu zasięgu zz wyjątkiem wyjątkiem PRG, PRG, BUD BUD oraz oraz VNO VNO // Fresh Freshmeals mealsoff offereravailable availableon onallallshort shorthaul haulflfl ights ights except except PRG, PRG, BUD BUD and and VNO VNO *Menu serwowane podczas większości rejsów rejsów trwających trwających powyżej powyżej22godzin godzin//Menu Menuavailable availableon onselected selectedflflights ightsover over2 2hours hours

ZESTAW DLA DZIECI / SETS FOR KIDS 20 PLN Zestaw dost˜pny podczas wybranych rejsów Set available during selected fl ights

147_KA_12_LOTINFO.indd 167

lot.com

Mus owocowy Kubu°, M&M’s oraz samolot-zabawka Fruit mousse Kubu°, M&M’s and airplane toy

11.11.2015 14:19

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East fl ights

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental fl ights

Połączenia czarterowe Charter fl ights

MENU LOT GOURMET

LOT gourmet menu

Napoje | Beverages

Soki Tymbark: pomidor, pomarańcza, jabłko Tymbark Juices: tomato, orange, apple

Lipton Ice Tea Lemon Pepsi, Pepsi Max

Napój aloesowy Aloe Vera drink

5 PLN

5 PLN

5 PLN NEWW O°˛ NO

Napój energetyczny BLACK BLACK Energy drink BLACK

Tonik Schweppes Schweppes tonic water

Woda gazowana i niegazowana Nałęczowianka (0,5 l) Water with gas or natural Nałęczowianka (0,5 l)

5 PLN

5 PLN

5 PLN

Kawa i herbata | Coff ee & tea

Kawa Coff ee Via Colombia

6 PLN

Herbata Tea

ER LOWICE PR A S NI˜ ZNA CE

Upr *Mo

Perfect Ceylon Tea Elegant Earl Grey Ceylon Green Tea Arabian Mint Tea with Honey Lively Lime and Orange Fusion

8

6 PLN

lot.com

8

EERR LOWICE PR A NI˜SZNA CE

147_KA_12_LOTINFO.indd 168

11.11.2015 14:22

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East fl ights

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental fl ights

Połączenia czarterowe Charter fl ights

Alkohole | Alcoholic beverages*

Piwo Heineken Beer Heineken

8 PLN

8 PLN

Wino wytrawne białe, czerwone Dry red or white wine

Wino musujące Sparkling wine

Whisky Grant’s

10 PLN

15 PLN

12 PLN

ME NU L OT GOURMET LOT gourmet menu

Cydr Lubelski Cider

ER LOWICE PR A S NI˜ ZNA CE

Wódka Vodka Wyborowa

Beefeather Gin

10 PLN

12 10 PLN

Uprzejmie informujemy, że alkohol sprzedajemy tylko osobom powyżej 18. roku życia.Please note that the sale of alcohol only for persons over 18 years of age. *Mogą wystąpić różnice w asortymencie dostępnym na pokładzie *There may be diff erences in the available assortment of on board

Ceny towarów s˜ podawane w złotych polskich (PLN).

Płatno˛˝ mo˙e by˝ realizowana gotówk˜ w złotych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – równie˙ w bilonie, w dolarach amerykaˆskich (USD) i w dolarach kanadyjskich (CAD) – z wył˜czeniem bilonu, lub za pomoc˜ kart kredytowych. Maksymalna warto˛˝ jednorazowych zakupów dla kart: VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express i PolCard jest limitowana do 1000 PLN. Prices are quoted in Polish zloty (PLN).

We gladly accept credit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR) – including coins, and US Dollars (USD) or Canadian Dollars (CAD) – except for coins. The maximum value of one-off purchases for the cards: VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express and Polcard is limited to 1000 PLN.

Asortyment jest uzale˙niony od trasy i długo˛ci rejsu. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu.

We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if we some items are not available on this fl ight.

147_KA_12_LOTINFO.indd 169

PLL LOT SA zastrzegaj˜ sobie mo˙liwo˛˝ zmiany cen bez wcze˛niejszego uprzedzenia.

Z góry przepraszamy za ewentualne utrudnienia.

All information is correct at the time of writing. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice. In case of such situation please accept our aplogies.

Je˙eli chc˜ Paˆstwo otrzyma˝ fakturˇ za zakupy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet i Sky Bar) prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupu z terminala na adres mailowy: callcenter.faktury@lot.pl If you wish to receive an invoice for purchases made on board of our planes (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet or Sky Bar) please send your invoicing details along with a scan of the proof of purchase from the terminal to the email address: callcenter.faktury@lot.pl

lot.com

Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za posiłek. Dziˇkujemy!

To speed up the process please prepare the exact amount if possible. Thank you for cooperation!

Alkohol jest sprzedawany pasa˙erom powy˙ej 18. roku ˙ycia. Spo˙ywanie własnego alkoholu jest zabronione.

We offer alcoholic beverages only for passengers above 18 years old. Consumption of own alcohol on board is not permitted.

11.11.2015 14:23

147_KA_12_LOTINFO.indd 170

11.11.2015 14:24

AleGloria reklama 3b.indd 1

7/8/15 11:29 AM

zestaw ju

ż za

99,99 zł

miesięczn

ie

wybierz prezent idealny

zestaw 2 w 1

dla firm Abonament 99,99 zł za Zestaw 2 w 1 jest sumą opłat wynikających z regulaminu oferty promocyjnej „Zestaw 2 w 1 Huawei dla biznesu – usługi głosowe” (w której opłata miesięczna 79,99 zł obejmuje abonament i ratę za telefon) oraz regulaminu oferty promocyjnej „Zestaw 2 w 1 Huawei dla biznesu – Internet LTE” z abonamentem 20 zł. Podano ceny netto. Warunki promocji na www.t-mobile.pl/dlafirm

13924320 TMobile Xmass Kalejdoscope_v3.indd 1

12/11/15 15:02