Kaleidoscope February 2016

/ take me home zabierz mnie

lot.com

02/2016

SZWAJCARIA, CZYLI WSZYSTKIE SMAKI ŻYCIA ❚ MACIEJ STUHR – WESOŁEK TWARDZIELEM ❚ JAK URATOWAĆ ZWIĄZEK ❚ POLACY NA IGRZYSKACH LOTNICZYCH W DUBAJU ❚ AFRODYZJAKI

A LOT O F LOV E

MAGAZYN POKŁADOWY PLL LOT S.A. EGZEMPLARZ BEZPŁATNY/FREE COPY ISSN 0239-9032

N OT E F RO M C EO

edytorial

ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day.

2

There is nothing else like it in Warsaw‌

ŠCREDITS

www.restauracjarozana.com.pl

N OT E F RO M C EO

edytorial

© P L L LOT. O K Ł A D K A /C OV E R : B A RT B R E E R / M I N D E N P I C T U R E S / F L A S H P R E S S M E D I A

S

zanowni Państwo, witam na pokładzie jednej z najbardziej punktualnych linii lotniczych świata!

LOT znalazł się w światowej pierwszej dziesiątce prestiżowego rankingu brytyjskiej firmy OAG, wyprzedzając wielu dużych przewoźników zarówno tradycyjnych, jak i niskokosztowych.

Tacy chcemy być zawsze – bliżej Państwa potrzeb, zapewniać przyjemną podróż w przystępnej cenie oraz być niezawodni i punktualni, tak żeby mogli Państwo na nas zawsze polegać.

Od początku roku rośniemy i rozwijamy się, by być coraz więksi i lepsi dla Państwa. Za nami pierwszy wielki i ważny krok – 13 stycznia nasz Dream­liner po raz pierwszy poleciał do Tokio i od tego dnia pojawia się na tej trasie trzy razy w tygodniu. A to dopiero początek – przed nami otwarcia kolejnych połączeń, dzięki którym nasza oferta będzie jeszcze lepiej odpowiadała Państwa indywidualnym potrzebom.

Nowe kierunki otworzyliśmy nie tylko z myślą o osobach podróżujących biznesowo. To także doskonała propozycja na wypoczynek. Dla spragnionych słońca mamy Barcelonę, a dla miłośników nart Wenecję. Tym, którzy są zmęczeni zimą i myślą już tylko o wiośnie, szczególnie polecam Tokio. Już w drugiej połowie marca można podziwiać tam kwitnące drzewa wiśni.

Nie ma lepszego pomysłu na wiosenne wakacje niż podróż LOT-em do Japonii – zawsze przyjemna i o czasie!

Prezes PLL LOT, P.O. ❚ LOT Polish Airlines acting CEO Marcin Celejewski

Dear Passengers, Welcome aboard one of the most punctual airlines in the world! LOT has been ranked as one of the Top 10 most punctual airlines in the world by British firm OAG. LOT came ahead of many carriers from both the traditional and low-cost aviation sectors.

This is precisely what we have always wanted – to be more responsive to your needs, to ensure pleasant flights at affordable prices, and to be punctual and reliable, so that you can always count on us.

We have been growing and developing to be even bigger and better for you since the beginning of the year. We have just celebrated our first milestone for 2016 – one of our Dreamliners made its maiden flight to Tokyo.

CHCEMY BYĆ BLIŻEJ PAŃSTWA POTRZEB, ZAPEWNIAĆ PRZYJEMNĄ PODRÓŻ W PRZYSTĘPNEJ CENIE ORAZ BYĆ NIEZAWODNI I PUNKTUALNI. WE WANT TO BE MORE RESPONSIVE TO YOUR NEEDS, TO ENSURE PLEASANT FLIGHTS AT AFFORDABLE PRICES, AND TO BE PUNCTUAL AND RELIABLE.

We have been operating three flights a week there since. But this is just the beginning. We have more new connections in store to better meet your needs.

We are launching flights to new cities – and not just with our business travellers in mind. We are also flying to popular vacation destinations. If you are chasing the sun, then why not avail yourself of our flights to Barcelona.

If skiing is more your speed, then you can fly with us to Venice. I personally recommend Tokyo to anyone who has had enough of winter and is counting down the weeks until spring. The cherry trees start blooming in the Japanese capital in mid March.

There is no better spring getaway than a journey to Japan aboard a LOT aircraft – the airline that is always pleasant and always on time.

3

N OT E F RO M T H E E D I TO R

od naczelnej

M

iłość to raczej skomplikowana sprawa... Ale tylko dla nas, w kulturze zachodniej. Kiedy rozmawiam o miłości z ludźmi żyjącymi z dala od cywilizacji, blisko natury, zawsze patrzą na mnie podejrzliwie, jakby nie rozumieli, dlaczego mnie to interesuje, czemu zadaję tyle pytań. Przecież to bardzo proste… – zwykle zaczynają wypowiedź. A potem jest historia początku, opowieść o wspólnych sprawach, o domu i dzieciach, ale zawsze najwięcej o odpowiedzialności. I to wystarczy. W zasadzie to nie ma o czym mówić – kwitują z lekkim uśmiechem, bo przecież każdy takie rzeczy wiedzieć powinien. A im trudniejsze warunki życia – tym więź między ludźmi silniejsza. U nas jakby na odwrót – zwykle dużo mówimy o uczuciach, o odpowiedzialności najmniej. Im lepsze mamy warunki życia – tym szybciej i częściej się rozwodzimy. W cywilizowanym świecie pokomplikowaliśmy rzeczy najprostsze. W miłosnym, bo walentynkowym wydaniu magazynu Kaleidoscope piszemy o tym, czy – jak twierdzi znany seksuolog prof. Zbigniew Lew-Starowicz – każdy związek można pokleić i niemal wszystko da się naprawić (str. 48). A dla tych, którzy słowo „miłość” pojmują bardziej, hm…, dosłownie, przygotowaliśmy pikantny artykuł o afrodyzjakach (str. 82). Z przymrużeniem oka, bo jak poważnie potraktować mężczyznę, który gotów jest pić krew kobry na potencję, a nie miałby odwagi z kobietą całej nocy przegadać? I tym jej uwieść ;-) PS. Tak, wiem, że walentynki to takie nowomodne „amerykańskie święto”, ale wierzę też, że miłe rzeczy zawsze warto celebrować i świętować. A zatem LOT OF LOVE!

ZWYKLE DUŻO MÓWIMY O UCZUCIACH, O ODPOWIEDZIALNOŚCI NAJMNIEJ. IM LEPSZE MAMY WARUNKI ŻYCIA – TYM SZYBCIEJ I CZĘŚCIEJ SIĘ ROZWODZIMY. THE POWER OF THE HUMAN MIND IS INFINITE, THAT WE CAN ACHIEVE ANYTHING AT ALL IF ONLY WE DEDICATE ENOUGH TIME AND ENERGY TO IT.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Martyna Wojciechowska

4

©OLGA MAJROWSKA

Love is a complicated matter… But it seems to be so only for us, those living in Western culture. When I talk about love with people living far from civilisation, close to nature, they always look at me with suspicion as if they did not understand why this interested me, why I was asking so many questions about it. “It is very simple”, is how they begin their answers most of the time. What follows is a story about the beginnings, about common issues, about the house and the children, but most importantly, about responsibility. This is it. “There is not much to talk about, really”, they finish responding to my question with a smile, because this should be obvious to anyone. The harder the living conditions, the stronger the bond between people. With us, the situation is quite different – we usually talk about our emotions a lot, and much less about responsibility, the higher the standard of living, the more likely we are to get divorced. We have made the simplest of things very complicated, here, in the West. In the St Valentine’s Day issue of Kaleidoscope, we are asking the question whether, as a well-known sex therapist Zbigniew Lew-Starowicz claims, every relationship can be patched up and “nearly everything can be fixed” (page 48). And those for whom the word love is synonymous with physical love, will enjoy our story about aphrodisiacs (page 82).

But take it with a pinch of salt, because can we really treat seriously a man who is willing to drink cobra blood to boost his prowess but who would not have the courage to spend the night with a woman and only talk? To seduce her with words ;-) PS Yes, I do know that St Valentine’s Day is not a Polish tradition but I do believe that there are never too many occasions to celebrate nice things. I wish you A LOT OF LOVE!

ANDY & MAG ANDY & MAG SA LO N O P T YCZN Y SA LO N O P T YCZN Y

©CREDITS

Luksusowe marki. Wyjątkowy wybór.

Luksusowe marki. Wyjątkowy wybór.

Plac Dąbrowskiego 2/4, Warszawa, tel.(22) 423 01 86 C.H.Dąbrowskiego Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 0.54, Warszawa, tel. (22) 611 77 68 Plac 2/4, Warszawa, tel.(22) 75c 423 lok.

01 86 ul. Mokotowska 51-53, Warszawa - WKRÓTCE OTWARCIE !

C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok.

0.54, Warszawa, tel. (22) 611 77 68

ANDY & MAG ANDY & MAG

ul.

Mokotowska 51-53,|Warszawa - WKRÓTCE OTWARCIE ! salon@andyandmag.pl www.andyandmag.pl

SA LO N O P T YCZN Y

salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

SA LO N O P T YCZN Y

5

CONTENTS

spis treści

18

30 56

40 48

3

N OTE FROM THE CEO

4

N OTE FROM THE EDITOR

8

D ID YOU KNOW...?

18 20 28

66

WHAT’S ON

wydarzenia, festiwale festivals, concerts

72

T HE BEST OF

kwiaty flowers

G OOD LIFE

jak uratować związek how to save a relationship

PEOPLE AND THE WORLD

Oscary oscars

zaloty zwierząt courting animals

96 M AKE A WISH

walentynkowe prezenty dla niej St Valentine’s gifts for her

98 M UST HAVE

zegarki dla niego watches for him

P OLISH HITS

Igrzyska Lotnicze w Dubaju Dubai World Air Games

L IFE STORY

Wisława Szymborska film, teatr, książka, muzyka, sztuka films, theatre, books, music, art

100 G OOD ADDRESS strefa prestiżu prestige zone

104 G OOD JOB Matexi

106 B EHIND THE SCENES transport

82 G OOD FOOD afrodyzjaki aphrodisiacs

W HY

warto odwiedzić Wrocław Wrocław is the place to be

88 W ITH TASTE

30 JOURNEY OF THE LIFETIME Szwajcaria – podróż życia Switzerland – journey of a lifetime

6

moda miejska urban fashion

80 C ULTURE

INSPIRATIONS

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Martyna Wojciechowska z–ca redaktor naczelnej Agnieszka Franus redaktor prowadząca Agnieszka Michalak korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna Ewa Borowska fotoedytorka Magdalena Rudzka DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Katarzyna Szablowska

56

90 T AKE A LOOK

I NTERVIEW

Maciej Stuhr

felieton Piotra Adamczewskiego Piotr Adamczewski’s column 82

New business & Corporate Media director Joanna Chlebna 605 102 006 project manager Olga Sztąberska 502 369 430 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl

International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com

burda community network Germany: Vanessa Noetzel

ZARZĄD Regional Director Poland & Czech Republic Margaret Ann Dowling Dyrektor Pionu Finansowo-Operacyjnego / CEO Tomasz Dziekan Commercial Director of Advertising Sales, Corporate

T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

Reklama: Burda Publishing Polska sp. z o.o.

Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@ burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Katarzyna Paśnicka, Ewa Porycka, Anna Truszkowska

© B E W, F P M , A G E N C J A G A Z E TA , S H U T T E R S T O C K

12

miód honey

72

20

7

©CREDITS

D I D YO U K N O W

miód

Honey owes its strengthening properties to monosaccharides – glucose and fructose.

NA ZDROWIE! honey, I’m good

KRAINA NIM PŁYNĄCA TO IDEALNE MIEJSCE DO ŻYCIA. LUDZIE UWIELBIAJĄ, KIEDY LEJESZ GO NA ICH SERCE. LEK DLA CIAŁA I DUSZY. PO ANGIELSKU ZWRACASZ SIĘ TAK DO UKOCHANEJ OSOBY. ❚ A LAND OF HONEY IS THE PERFECT PLACE TO LIVE. PEOPLE ARE DRAWN TO IT LIKE BEES. HONEY IS A REMEDY FOR BODY AND SOUL. IN ENGLISH, “HONEY” IS A TERM OF ENDEARMENT. tekst | by tomasz kondr

SŁODKI ZAWRÓT GŁOWY

anyone for mead?

Miód pitny to w Polsce napój alkoholowy o długiej historii.

Wytwarzano go najczęściej z miodu lipowego już od średniowiecza.

Miody te różni nazwa zależna od stopnia rozcieńczenia wodą.

Najsilniejszy jest półtorak, który musi leżakować minimum osiem lat. W przypadku słabszych czwórniaków czas ten wynosi mniej więcej pół roku. Półtorak znajduje się na liście chronionych produktów regionalnych Unii Europejskiej. ❚ Mead is an alcoholic beverage with a long history in Poland. It was made back in the Middle Ages, mainly from linden honey. The different varieties are named according to their relative proportions of honey and water. The strongest is półtorak, which is matured for at least eight years. The weakest, czwórniak, is matured for about six months. Półtorak is a protected as a Traditional Speciality Guaranteed in the European Union.

JAK TO Z MIODEM BYWAŁO

LEP NA MIÓD

honeypot

Wszystkiego o bartnictwie i pszczelarstwie w Polsce można się dowiedzieć, odwiedzając Muzeum i Skansen Pszczelarski w Swarzędzu. Kolekcja uli w rozmaitych kształtach i kolorach zaskoczy każdego. Oferta edukacyjna instytucji obejmuje m.in. teoretyczne lekcje o zwyczajach pszczół. ❚ You can learn all there is to know about beekeeping in Poland at the Open Air Museum and Beekeeping Museum in Swarzędz. They have a collection of beehives in every shape and colour. The Museum’s educational projects include classes on bee habits. © S H U T T E R S TO C K ( 6 ) , M U Z E U M P S ZC Z E L A R S T WA , M . P.

Za pomocą specjalnej łyżki niesforną ciecz uda się wydobyć z naczynia i znacznie wygodniej przenieść na chleb czy naleśnik. Trzeba tylko pamiętać, aby łyżkę bez przerwy okręcać wokół jej osi – wówczas gęsty płyn będzie trzymał się szczelin.

Najczęściej używa się łyżki drewnianej, ale bywają także plastikowe. ❚ A special dipper will help you scoop the dripping liquid out of the jar and comfortably spread it on a piece of bread or a pancake. You just need to remember to keep turning it around – the thick liquid will “sit” on the shelves. Most honey dippers are made of wood, but there are also plastic ones.

stories of honey

8

JAK Z APTEKI

a natural remedy

Zatroszcz się o swoje oczy

Niemal każdy rodzaj miodu polecany jest w schorzeniach układu oddechowego i pokarmowego. Korzystnie wpływa na krążenie krwi i jakość skóry. Działa też uspokajająco i poprawia samopoczucie. Rzadziej pamięta się, że przyspiesza także gojenie ran i stanowi środek przeciwbólowy. ❚ Nearly every type of honey is recommended for respiratory and alimentary diseases. Honey improves circulation and skin quality, soothes the nerves, and improves wellbeing. It also accelerates wound healing and is a potent painkiller.

o wzmacniających właściwościach miodu decydują zawarte w nim cukry proste – glukoza i fruktoza

ADOPTUJPSZCZOLE.PL

ADOPTUJPSZCZOLE.PL

MIODOWY ARYSTOKRATA

W akcji Greenpeace, mającej na celu zwiększenie liczby owadów zapylających i poprawienie ich egzystencji, każdy może adoptować pszczołę za dwa złote i wyrazić wdzięczność za miód. W obecnej edycji środki przeznaczone są na ustalenie liczby zapylaczy i zbadanie ich zwyczajów. ❚ You can support the Greenpeace campaign to increase the number of pollinating insects and improve their quality of life by adopting a bee. By spending as little as PLN 2, you will be able to show that you appreciate bees – and not just for their honey.

fine honey

W rodzinie miodów zdecydowanie wyróżnia się miód wrzosowy i nie tylko z powodu silnego aromatu.

Ma ciemnopomarańczową barwę i galaretowatą konsystencję, a smak charakteryzuje się nieco gorzką nutą.

Cechuje go także obecność witaminy B. Ma także zastosowanie w medycynie. ❚ Heather honey really stands out, and not just on account of its strong aroma. It is distinguished by a dark amber colour, a gelatine texture, and a slightly bitter taste.

It also contains Vitamin B. This medicalgrade honey is rather pricey.

SŁODKA ZEMSTA

sweet revenge

Mimo że w smaku niczym nie różni się od innych miodów, ten zebrany przez pszczoły z azalii pontyjskiej wywoła przykre zatrucie. Na szczęście nie jest śmiertelne, ale utrzymuje się nawet kilkanaście godzin. Jeśli koniecznie chcecie się o tym przekonać sami, musicie wyruszyć na MIÓD Z PIANKĄ Kaukaz albo do Nowej Zelandii. ❚ It might taste like any honey with a head other honey, but this variety, made from Rhododendron luteum pollen, can cause nasty poisoning. Fortunately, it’s Polska słynie z miodów pitnych, koneserzy zachwycają się winem not lethal, but the effects can last more than half a day. miodowym, a w regionalnych browarach produkuje się miodowe W bazie ciągupiwa. dniaJest nasze oczy spotyka wiele wyzwań.

Na przykład niebieskie światło, emitowane If you need convincing, then go to the Caucasus or New piwa lub – jak wolą znawcy – napój na naturalnie Zealand and some. że jego nadmiar może być mętny i posiada niską zawartość alkoholu charakterystyczny przezoraz ekrany urządzeń mobilnych i telewizorów.

Czytrywiesz, słodko-kwaśny smak. ❚ Poland is famous for its meads. Connoisseurs szkodliwy dla oczu i powodować różne dolegliwości, takie jak suchość, zmęczenie love honey wine, but regional breweries make honey beer – or as the podrażnienie widzenie, bóle głowy, a nawet bezsenność? A rysy, bądź experts call it – a beverage based on ibeer.

It is naturally oczu, cloudy,niewyraźne and has a low alcohol content and a distinctive sweet and sour taste. ślady brudu na soczewkach? Ich obecność również nie sprzyja dobremu widzeniu.

Hi-Vision LongLife + BlueControl

Codzienna ochrona oczu z powłokami antyrefleksyjnymi Hoya

Powłoka antyrefleksyjna Hi-Vision LongLife BlueControl została zaprojektowana, W trosce o Twoje oczy

www.bluecontrol.eu

u dzieci aby spożycie w pełni chronić Twoje oczy przed wpływem powyższych czynników i zapewnić Ci miodu wspomaga komfort widzenia w cyfrowym świecie. Wybierając ją możesz mieć pewność, że jest to rozwój umysłowy wytrzymała powłoka antyrefleksyjna, dostępna obecnie na rynku*. najbardziej i zwiększa odporność na choroby * Badanie powłok antyrefleksyjnych klasy premium przeprowadzone przez niezależne laboratorium testowe NSL Analytical ESWT, sierpień 2015.

9

D I D YO U K N O W

miód

SŁODKA ZEMSTA

sweet revenge

Mimo że w smaku niczym nie różni się od innych miodów, ten zebrany przez pszczoły z azalii pontyjskiej wywoła przykre zatrucie. Na szczęście nie jest śmiertelne, ale utrzymuje się nawet kilkanaście godzin. Jeśli koniecznie chcecie się o tym przekonać sami, musicie wyruszyć na Kaukaz albo do Nowej Zelandii. ❚ It might taste like any other honey, but this variety, made from Rhododendron luteum pollen, can cause nasty poisoning. Fortunately, it’s not lethal, but the effects can last more than half a day. If you need convincing, then go to the Caucasus or New Zealand and try some.

MIODOWY ARYSTOKRATA

o wzmacniających właściwościach miodu decydują zawarte w nim cukry proste – glukoza i fruktoza

fine honey

W rodzinie miodów zdecydowanie wyróżnia się miód wrzosowy i nie tylko z powodu silnego aromatu. Ma ciemnopomarańczową barwę i galaretowatą konsystencję, a smak charakteryzuje się nieco gorzką nutą. Cechuje go także obecność witaminy B. Ma także zastosowanie w medycynie. ❚ Heather honey really stands out, and not just on account of its strong aroma. It is distinguished by a dark amber colour, a gelatine texture, and a slightly bitter taste. It also contains Vitamin B. This medical-grade honey is rather pricey.

JAK Z APTEKI a natural remedy Niemal każdy rodzaj miodu polecany jest w schorzeniach układu oddechowego i pokarmowego.

Korzystnie wpływa na krążenie krwi i jakość skóry. Działa też uspokajająco i poprawia samopoczucie. Rzadziej pamięta się, że przyspiesza także gojenie ran i stanowi środek przeciwbólowy. ❚ Nearly every type of honey is recommended for respiratory and alimentary diseases. Honey improves circulation and skin quality, soothes the nerves, and improves well-being. It also accelerates wound healing and is a potent painkiller.

MIÓD Z PIANKĄ

honey with a head

Polska słynie z miodów pitnych, koneserzy zachwycają się winem miodowym, a w regionalnych browarach produkuje się miodowe piwa lub – jak wolą znawcy – napój na bazie piwa.

Jest naturalnie mętny i posiada niską zawartość alkoholu oraz charakterystyczny słodko-kwaśny smak. ❚ Poland is famous for its meads. Connoisseurs love honey wine, but regional breweries make honey beer – or as the experts call it – a beverage based on beer. It is naturally cloudy, and has a low alcohol content and a distinctive sweet and sour taste.

10

u dzieci spożycie miodu wspomaga rozwój umysłowy i zwiększa odporność na choroby

ADOPTUJPSZCZOLE.PL

ADOPTUJPSZCZOLE.PL

W akcji Greenpeace, mającej na celu zwiększenie liczby owadów zapylających i poprawienie ich egzystencji, każdy może adoptować pszczołę za dwa złote i wyrazić wdzięczność za miód. W obecnej edycji środki przeznaczone są na ustalenie liczby zapylaczy i zbadanie ich zwyczajów. ❚ You can support the Greenpeace campaign to increase the number of pollinating insects and improve their quality of life by adopting a bee. By spending as little as PLN 2, you will be able to show that you appreciate bees – and not just for their honey. Resources in the current edition are allocated to counting the population(s) of pollinators and studying their habits.

11

©CREDITS

W H AT ’ S O N POZNAŃ

nasze rekomendacje

PODRÓŻ W POZNANIU

travelling in Poznań

Szukacie inspiracji podróżniczych, a może chcecie się podzielić wspomnieniami ze swoich wyjazdów?

Najważniejsze jest nie to, gdzie byliście, ale jak o tym opowiecie. Organizatorzy festiwalu zadbają, by było pasjonująco także dla najmłodszych obieżyświatów. ❚ Looking for travel inspirations? Perhaps you just want to share your memories of your journeys? Where you’ve been is less important than how you talk a bout it. The organisers have made this a compelling event for globe-trotters of all ages.

All around the world theatres are celebrating the 400th anniversary of William Shakespeare’s death

Festiwal Na Szage, 5–7.02, POZNAŃ, festiwalnaszage.pl

EVENTS

TEATRALNY OREGON theatrical oregon W tej edycji festiwalu do zobaczenia m.in. Opowieść zimowa czy Hamlet, ale też rzadko wystawiany Tymon Ateńczyk. Obok przedstawień odbędą się też spotkania i warsztaty teatralne. ❚ This year the festival lineup includes The Winter’s Tale, Hamlet and the rarely performed Timon of Athens at the Oregon Shakespeare Festival. There are meetings and theatrical workshops in addition to the performances.

ATAK OFFU indie attack Festiwal prezentuje filmową scenę niezależną i jest spotkaniem twórców oraz miłośników filmu offowego. Do konkursu staje ponad 2 tys. tytułów i ponad 600 obrazów z gatunku wideo-art. ❚ This festival presents the indie film scene and is a venue where filmmakers and indie buffs come together. 2,000 titles and more than 600 video-art entries are in the running for the main prize this year.

Każdy koncert Amerykanki to uczta dla jej fanów, którzy by zobaczyć J. Lo na żywo, muszą słono zapłacić.

TYLE ŚNIEGU! so much snow

Oregon Shakespeare Festival, 19–25.02, OREGON, osfashland.org

SAPPORO

Lejtmotywem jest śnieg. Można w nim rzeźbić, co tylko dusza zapragnie. Dołączcie do niemal miliona Japończyków podziwiających baśniowe budowle i figury. Tym bardziej warto się pospieszyć, że jak to z lodem bywa, pierwsze promienie słońca zniweczą wszystko. ❚ Snow is the leitmotif. Pretty much anything can be carved out of it. Come and join a million or so Japanese in admiring these gigantic fairy-tale structures and figures. You had better make it quick, though. It’s all going to disappear with the first sunrays.

Festiwal Śniegu, 05–18.02, SAPPORO | Snow Festival, snowfes.com

LAS VEGAS

J. LO NA MARKIZIE

j.lo goes vegas

Święci triumfy w filmie, piosence i biznesie (moda, perfumy), a teraz rusza do Las Vegas. Może nie tyle rozbić bank, co udowodnić na jednej z tamtejszych estrad swoją doskonałą kondycję. Najlepsze miejsca kosztują prawie tysiąc dolarów, ale w Vegas o takie pieniądze nietrudno. ❚ She’s achieved a great deal of success in movies, music and business (fashion and perfume). Now she’s heading for Las Vegas – not to break the bank, but to conquer the bandstand. The best seats in the house cost nearly a thousand dollars, but it’s easy to make money in Las Vegas.

Koncerty Jennifer Lopez, 3–9.02, LAS VEGAS, jenniferlopez.com

12

© G E T T Y I M AG E S , M . P.

19. Międzynarodowy Festiwal Filmowy ZOOM–ZBLIŻENIA, 16–21.02, JELENIA GÓRA | International Film Festival, zoomfestival.pl

JELENIA GÓRA

©CREDITS

Wyjątkowe nieruchomości w Polsce i na świecie poland-sothebysrealty.pl 22 294 35 35 Każdy oddział Sothebys International Realty działa niezależnie.

W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

IDEALNE POŁĄCZENIE

perfect match

Jedna z największych imprez halowych na świecie Night of The Proms – to gratka dla tych, którzy zasłuchują się w muzyce klasycznej, ale nie stronią też od współczesnego popu. Tym razem na scenie m.in. Lisa Stansfield, Zucchero, Simple Minds oraz Blue Café. ❚ Night of the Proms, one of the biggest such events in the world, is a treat for those who are into classical music but also like modern pop. The performers include Lisa Stansfield, Zucchero, Simple Minds oraz Blue Cafe.

Koncert Night of The Proms, Atlas Arena, ŁÓDŹ, 12.03 | Night of The Proms concert, free-time.pl

LOS ANGELES

ŁÓDŹ

NOWY ROK Z POŚLIZGIEM?

delayed new year?

Kto prześpi sylwestra, może powitać chiński Nowy Rok. Zamiast udawać się do Państwa Środka, może to zrobić w Chinatown w Los Angeles. Nie zabraknie lampionów i atrakcji dla dzieci.

Za niewielkie pieniądze zasmakujecie chińskich smakołyków. ❚ If you missed the New Year’s Eve celebrations, you can still celebrate the Chinese New Year. But you don’t have to travel to the Middle Kingdom. You can celebrate in Chinatown, LA. Be prepared for some colourful lantern and delicacies.

Chiński Nowy Rok, LOS ANGELES | Chinese New Year, timeout.com MADRYT

ORZEŁ CZY RESZKA?

heads or tails?

TAŃCZĄCY W NOWYM JORKU

dancing in nyc

Po warszawskim Muzeum Sztuki Nowoczesnej wystawa Recto/ verso trafia do Hiszpanii. Dzieła najwybitniejszego polskiego malarza II połowy XX w. pokazują go jako artystę zaangażowanego politycznie i eksperymentatora. ❚ The Recto/verso exhibition is leaving the Museum of Modern Art in Warsaw for Spain. These works on paper by Poland’s most eminent late-20th-century painter present him as a politically committed artist and a great experimenter.

Każdy powód jest dobry, by odwiedzić Nowy Jork. Tym razem polecamy taniec.

Tańczyć mogą wszyscy – od najmłodszych po seniorów, solo i w grupach.

Zwieńczeniem festiwalu jest wspólna kolacja. ❚ Any reason is a good reason to visit NYC. But dancing is a good reason anyway. Anyone can dance – toddlers and seniors – solo and in a group. The festival ends with a gala dinner.

New York Dance Festival, 25–28.02, nydancefestival.com

Wystawa Andrzeja Wróblewskiego Recto/verso, Palacio de Velázquez, do 28.02, MADRYT | Andrzej Wroblewski Exhibition until 28.02

New York Dance Festival to święto nie tylko tańca współczesnego.

Na imprezę zjadą artyści z całego świata, których oceni międzynarodowe jury.

14

NOWY JORK

Zdrowie i piękna sylwetka, a także coś więcej, bo również budowanie masy, wyciskanie, rzeźbienie i bicie rekordów siły, to temat drugiej edycji Fit Festivalu. Będzie można uczestniczyć w pokazach treningowych i spotkać gwiazdy światowej kulturystyki. ❚ A beautiful, healthy body, and something extra, including mass building, pressing, sculpting and breaking strength records are the themes of the second edition of the Fit Festival. This is also an opportunity to watch demo workouts and meet international bodybuilding stars.

Fit Festival, 26–28.02, GDAŃSK, fit-festival.pl

GDAŃSK

© S H U T T E R STO C K , M . P.

FIT NA FALI fit is hip

Internet LTE w Twoim domu!

Dwupasmowy Router LTE

MR200 W centrum miasta, na obrzeżach, w lesie, w górach i dolinach. Gdziekolwiek mieszkasz, Router LTE TP-LINK zapewni Ci najszybszy internet bezprzewodowy. Wystarczy, że włożysz do niego kartę SIM od operatora sieci komórkowej i już zawsze będziesz w zasięgu.

Router LTE TP-LINK. Włączasz • Działasz.

Czytaj w w w.co nne c tedm ag azin e. p l

w w w.t p - l i n k .com . p l

15

10 THE BEST OF

kwiaty

P L E J A DA GW I A Z D

an impressive bunch

1

Bukietnica Arnolda nie posiada łodygi, korzenia ani nawet liści.

Dlatego pasożytuje na innych.

Ma może nie najpiękniejszy, ale za to największy kwiat wśród roślin. Jego średnica może dochodzić do metra, a waga nawet do 10 kg. ❚ Rafflesia arnoldii has no stem, roots or even leaves. It parasitizes other plants. Its flower may not be the most beautiful in the plant kingdom, but it is definitely the largest, growing up to one metre in diameter and weighing up to 10 kilos. It has a very distinctive odour of decaying flesh.

tekst | by tomasz kondr

LEP NA MUCHY

a sneaky flytrap

Muchy i pająki omijają ją z daleka. Kiedy jednak się zapomną, roślina zwabi je zapachem i dzięki lepkim mackom pożre. Trawienie trwa nawet kilka dni.

Najsłynniejszą muchołówkę uwieczniono w komedii Krwiożercza roślina z 1986 r. ❚ Flies and spiders do their best to avoid the Venus flytrap. If they ever let their guard down, this plant will lure them in with its fragrance, and devour them with its treacherous trap. Digestion takes a few days. The most notorious flytrap was featured in the 1986 comedy Little Shop of Horrors.

4 3

18

2

WIELKI 10-LATEK

the giant 10-year-old

Kwiatostan dziwidła olbrzymiego potrafi mieć nawet 3 m wysokości i choćby to czyni go niezwykłym. Kiedy w ogrodach botanicznych zakwita po 10 latach, przyciąga tłumy, choć wytrzymać w jego pobliżu niełatwo: zapach przypomina psujące się mięso. A psik? ❚ The inflorescence of the titan arum can grow to a height of 3 metres. That alone makes it unique.

When it finally blooms in a botanical garden after ten years, it attracts crowds despite an off-putting odour that smells like rotting flesh. Achoo?

KRÓLOWA NOCY

the queen of the night

Należy do rodziny kaktusów, ale przez większą część roku przypomina uschły krzew. Zakwita raz, ale spektakularnie: nocą. Pojawia się wówczas biały, intensywnie pachnący kwiat. Przed brzaskiem zamyka się na zawsze. Przy sporej dawce cierpliwości można ją wyhodować także w Polsce w domowych warunkach. ❚ This belongs to the cactus family, but looks like a withered shrub most of the year. It only blooms once, but really spectacularly, at night when a white flower with an intoxicating scent appears, and then closes forever at dawn.

© B E W, G E T T Y I M A G E S , C O R B I S / P R O F I M E D I A ( 3 ) , S H U T T E R S T O C K ( 3 ) , M . P.

OLBRZYMKA PASOŻYTNICA rafflesia arnoldii

Z KWIATAMI NIE MA ŻARTÓW. CZASEM IM PIĘKNIEJSZE, TYM BARDZIEJ NIEBEZPIECZNE. OZDABIAJĄ, LECZĄ, BYWAJĄ JADALNE. MAWIA SIĘ, ŻE MAJĄ WŁASNY JĘZYK I ŻE ROZUMIEJĄ NASZĄ MOWĘ. ❚ SOMETIMES THE MORE BEAUTIFUL THE FLOWER, THE MORE DANGEROUS IT IS. THEY ARE DECORATIVE, HAVE HEALING PROPERTIES AND ARE SOMETIMES EDIBLE. THEY ARE SAID TO HAVE THEIR OWN LANGUAGE AND TO BE ABLE TO UNDERSTAND US.

MOTYLA ŁODYGA

butterfly blooms

5

Rosnące na Filipinach pnącze (Strongylodon macrobotrys) wypuszcza turkusowe kwiaty, z daleka przypominające rój motyli. Taka barwa jest w świecie roślin niezwykle rzadka. Zawarty w tych kwiatach nektar uwielbiają spijać nietoperze. Łączą przyjemne z pożytecznym – podczas takiej degustacji pomagają pnączu się rozmnażać. ❚ This climber (Strongylodon macrobotrys) is native to the Philippines and has decorative jade flowers that look like a swarm of butterflies from a distance. This colour is extremely rare in the plant kingdom.

Bats love to drink the nectar. This is both useful and pleasant, as it helps the plant reproduce.

NIE TYLKO PŁATKI RÓŻY not only rose petals Od kwiecia azalii nie uciekają nawet wytrawni kuchmistrze. Ot, choćby miłośnicy hwajeona.

Ten koreański naleśnik (czasem także z mąki ryżowej) przyozdabiany jest takimi jadalnymi kwiatami jak pachnący groszek, złocień czy azalia. Kwiat zapieka się na patelni przez kilka sekund, odwracając naleśnik kwiatkiem do spodu. ❚ Azaleas flowers are also popular with top chefs, who sometimes use them to make e.g. a hwajeon.

This Korean pancake is decorated with edible flowers, such as sweet pea, chrysanthemum, and azalea.

The flower is fried in the pan for a few minutes, with the pancake turned on top of it.

OSTATNI DZWONEK blow your own trumpet Naturalnie rośnie w Ameryce Południowej, ale można ją spotkać w polskich ogródkach. Nie dajcie się zwabić jej okazałym, 30-centymetrowym kwiatom.

Brugmansja nazywana jest wprawdzie anielską trąbą, ale wbrew łagodnej nazwie jest niebezpieczna. Produkuje silną substancję toksyczną. ❚ The brugmansia grows naturally in South America, but can also be seen in Polish gardens. Warning: don’t be fooled by those impressive 30-centimetrelong flowers. They might be known as angel’s trumpets, but they belie their gentle name by producing powerful toxins.

7

ŚLUBNA INWESTYCJA

a wedding investment

Ta angielska odmiana róży powstała zaledwie 10 lat temu. Starania jej twórcy Davida Austina oszacowano na 3 mln funtów. Kwiat o pastelowym różowym lub morelowym kolorze jest niezbędnym elementem każdego modnego ślubu. Bukiet to nie lada wyzwanie dla portfela... ❚ This rose variety was bred only 10 years ago. The efforts of its creator, David Austen, have been estimated at 3 million pounds. Its pastel pink or apricot flowers are the staple of any fashionable wedding reception, although they can put a heavy strain on the wallet.

USTA MARILYN

marylin monroe’s lips Mimo nieco odstraszającej nazwy psychotria jest jednym z najmilszych kwiatów świata. Żeby w naturze napotkać ten okaz, trzeba ruszyć aż do lasów tropikalnych. Kiedy kwitnie, w kąciku ust pojawia się niewielki żółty kwiatuszek. Opryszczka? ❚ Despite the repelling name, psychotria is one of the most kissable flowers in the world. If you want to see this flower, which resembles a pair of red halfopen luscious lips, in the wild, you will have to go to a tropical forest.

When it blooms, a tiny yellow flower appears in the corner of the mouth. Herpes?

8 ŚWIAT CZEKOLADY the chocolate universe

9

6

Cosmos atrosanguineus można uprawiać również w Polsce – nie boi się nawet mrozów. Rzadkie i wymarłe w naturze brązowe kwiaty mają piękną czekoladową barwę. Zdumiewający jest ich zapach, także przypominający ten smakołyk. Może po prostu zamiast wody piją kakao? ❚ Chocolate cosmos can be cultivated in Poland, as it can withstand frost. Its rare brown flowers, now extinct in nature, have beautiful rich chocolate shades. They exude an astonishing fragrance, reminiscent of this sweet delicacy. Perhaps they drink cocoa instead of water?

Psychotria kształtem przypomina usta.

Czyż nie są piękne? ❚ Psychotria looks like half-open lips. Aren’t hey simply beautiful?

10 19

zaloty zwierząt

©CREDITS

I N S P I R AT I O N S

20

TO WŁAŚNIE MIŁOŚĆ love, actually PRZYTULIĆ, MUSNĄĆ NOSEM CZY PO PROSTU POCAŁOWAĆ? JAK OKAZAĆ MIŁOŚĆ PARTNEROWI? PODGLĄDAJMY NAJBARDZIEJ WYRAFINOWANYCH – ZWIERZĘTA. W OKRESIE GODOWYM ŁĄCZĄ SIĘ W PARY, ROZMNAŻAJĄ, ALE NAJPIERW Z POWODZENIEM UWODZĄ. ❚ SHOULD YOU HUG, RUB THE NOSE OR SIMPLY KISS YOUR PARTNER? HOW TO DEMONSTRATE YOUR LOVE? LET’S SEE HOW THE MOST SOPHISTICATED ANIMAL LOVERS DO IT. DURING THE MATING SEASON THEY MATCH, REPRODUCE, BUT FIRST OF ALL, THEY SUCESSFULLY SEDUCE THEIR PARTNERS.

GŁUPTAKI: Gody rozpoczyna samiec, który na widok wolnej samicy silnie potrząsa głową, kierując dziób raz na wybrankę, raz na gniazdo. Samica ©CREDITS

w tym czasie pręży szyję, ukazując ją w pełnej krasie samcowi. Gdy ten wystarczająco się zbliży, samica dotyka dzioba samca. Zaczyna się gra. ❚

GANNETS: Mating begins when the male who spots a female available for courtship shakes its head vigorously, pointing its beak to the female and the nest. Meanwhile, the female is flexing its neck to showcase it in its full glory to the male. When he gets close enough, the female touches the male’s beak.

This is when mating begins.

21

Š M I N D E N P I C T U R E S / F P M ( 3 ) . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : M I N D E N P I C T U R E S / F P M

I N S P I R AT I O N S

22 zaloty zwierzÄ…t

BATALIONY: Amory tych niewiele większych od szpaka ptaków wyglądają jak ekstrawagancki taniec. Każdy samiec ma określone terytorium tokowe, z którego przywabia samice. A samice wybierają tego kawalera, który najefektowniej przedstawił swoje upierzenie i barwy. PAPUGI ARA w okresie godowym są dla siebie bardzo czułe, ocierają się, iskają, karmią albo po prostu stykają dziobami. ŻYRAFY są wrażliwe na dotyk, zwłaszcza w okresie zalotów.

A ponieważ potrafią dowolnie wyginać dwumetrowe szyje, walki samców o samice bywają bardzo spektakularne. ❚ RUFFS: Mating rituals of these birds which are only slightly larger than the starling resemble an extravagant dance. Every male has its own tooting territory from where it is attracting females. And females always select a male who displays its plumage and colours in the most spectacular way. MACAWS are very tender to each other during the breeding season – they rub their bodies against each other, groom, feed one another or simply touch their beaks. GIRAFFES are senstive to touch, particularly during the mating season. And because they can easily bend their two-meter long necks, battles fought by males for females are truly spectacular.

23

I N S P I R AT I O N S

zaloty zwierząt

©MINDEN PICTURES/FPM(2).BEW

KOTIKI ANTARKTYCZNE: W okresie godowym samce wybierają własny teren, na którym gromadzą kilka samic. Wybranki są pilnie strzeżone przed konkurentami. PAWIE INDYJSKIE: Tokujące samce, przestępując z nogi na nogę, pysznią się wachlarzem wielobarwnych piór (jest ich ok. 150).

Lubią też nimi potrząsać – oczywiście dla wzmocnienia efektu. AGAMA KOŁNIERZASTA: Dorosłe samce jaszczurek walczą o partnerki, rozkładając kilkunastocentymetrowe kołnierze i... szczypiąc się nawzajem. ❚ ANTARCTIC FUR SEALS: During mating season males select their own territory where they attract several females which are watched carefully not to fall into rival’s hands. INDIAN PEAFOWLS: Tooting males are shuffling their feet and displaying their magnificent fan of bright feathers (there are approx. 150 of them). They also quiver them to make an even bigger impression.

THE FRILLED-NECK LIZARD: Adult male lizards compete for females by spreading their frills which are more than a dozen centimetres long... and pinching each other.

24

25

WHY

wrocław

Wrocław

W R O C Ł AW wrocław

TEN ROK BĘDZIE NALEŻEĆ DO WROCŁAWIA WYBRANEGO NA EUROPEJSKĄ STOLICĘ KULTURY 2016. A OTO POWODY, DLA KTÓRYCH WARTO ODWIEDZIĆ STOLICĘ DOLNEGO ŚLĄSKA. ❚ WROCŁAW WILL BE IN THE SPOTLIGHT THIS YEAR AS IT PROUDLY HOLDS THE TITLE OF THE EUROPEAN CAPITAL OF CULTURE 2016. THERE ARE MANY REASONS TO VISIT THE CAPITAL OF LOWER SILESIA. tekst | by agnieszka franus

AFRYKA W ZOO africa in the zoo

ESK 2016 ECC 2016

Program: wroclaw2016.pl

28

Ponad 7800 zwierząt na 33 ha – zoo we Wrocławiu założone w 1856 r. to najstarsza i największa tego typu placówka w Polsce. Hitem ogrodu jest Afrykarium, pawilon, w którego basenach można podziwiać faunę jeziora Tanganika, Morza Czerwonego, Kanału Mozambickiego, rzeki Kongo czy Wybrzeża Namibii. ❚ More than 5,000 animals on 33 hectares – welcome to Wrocław’s zoo, the oldest and the largest such site in Poland. Its centrepiece is Afrykarium, a pavilion whose pools are swarming with animals from all over Africa.

MURALE KONTRA KRASNALE

murals vs gnomes

WrocLovek, Śpioch, Chrapek – Wrocław można zwiedzać tropem krasnali, których jest już 260 i wciąż przybywają nowe. Alternatywą jest bogata kolekcja awangardowych murali ozdabiających budynki i podwórka. ❚ WrocLovek, Śpioch, Chrapek – visiting Wrocław you may follow the dwarves – currently there are 260 fat little people but they keep on proliferating. As an alternative, you may focus on the collection of avant-garde murals decorating walls of buildings and courtyards.

©CREDITS

Ośmiu kuratorów i osiem dziedzin sztuki. A wszystko na czterech scenach: Scenie Wrocławia, Dolnego Śląska, scenie ogólnopolskiej oraz scenie europejskiej i światowej. Co w programie? M.in. wystawy, cykl wykładów z wielkimi architektami, specjalne edycje festiwali T-Mobile Nowe Horyzonty i American Film Festival, otwarte czytania literatury w przestrzeni publicznej czy Olimpiada Teatralna. ❚ Eight curators and eight fields of art presented on eight stages: Wrocław and Lower Silesian stage, the National stage and the European and world stage. And what are the highlights? Exhibitions, a series of lectures delivered by great architects, special editions of T-Mobile New Horizon and American Film Festival, reading literature in public space or the Theatre Olympics.

HYDROPOLIS hydropolis Zdradza wszystkie tajemnice wody. To prawdziwe centrum wiedzy na temat tego fenomenalnego związku. Na zwiedzających czeka moc atrakcji, w tym szansa posiedzenia w kapsule batyskafu Trieste II, który został opuszczony na dno Rowu Mariańskiego, czy pooglądania stworów żyjących w głębinach oceanów. Multimedialna wystawa znajduje się w XIX-wiecznym podziemnym zbiorniku wody czystej na terenie Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji. hydropolis.pl ❚ Reveals all water secrets. It’s a genuine repository of knowledge about this captivating compound. Visitors should expect a host of attractions, including an opportunity to take a seat in the observation capsule of Trieste II bathyscaphe which reached the bottom of the Mariana Trench. The multimedia exhibition is staged out inside a 19th century underground fresh water tank within the premises of the Municipal Water and Sewage Works. hydropolis.pl

LOT POLECA ❚ RECOMMENDS Agnieszka Bargieł, specjalista, Dział Dodatkowych Przychodów / Specialist, Ancillary Revenue Department Jeżeli ktokolwiek ma wątpliwości, które z miast w Polsce jest jak z bajki, zapraszam do Wrocławia!

Tylko tutaj pełnoprawnymi mieszkańcami są krasnale, które oprowadzają po najważniejszych atrakcjach w mieście. ❚ If you ever wonder which Polish city is home to a fairy-tale like scenery, don’t miss Wrocław! It’s the only place whose residents in their own right include dwarves which will take you on a tour of the biggest local attractions.

Czy istnieje kuchnia wrocławska?

Zdania kucharzy i krytyków kulinarnych są podzielone. Na pewno warto tu spróbować klusek po wrocławsku i bigosu wrocławskiego.

OSTRÓW TUMSKI

ostrów tumski

To najstarsza część Wrocławia, gdzie 1000 lat temu zbudowano pierwszy gród. Z wzniesionej tam gotyckiej katedry św. Jana Chrzciciela można podziwiać panoramę miasta. ❚ It’s the oldest part of Wrocław where the first settlement was built 1,000 years ago. The local St John the Baptist Cathedral is a great vantage point to admire the sweeping city skyline.

HALA STULECIA

centennial hall

Uznawana jest za jedno z najważniejszych dzieł architektury światowej XX w.

Kopuła ma rozpiętość 65 m, a bryła 42 m wysokości i może pomieścić nawet 10 tys. osób. Dziś to skarb UNESCO. ❚ Recognised as one of the finest examples of 20th century world architecture. The dome has a span of 65 m, and the 42-m tall structure has the capacity of up to 10,000 people. Today, it’s a UNESCO-protected gem.

LOT INFO WAW–WRO pon.–nd. ❚ Mo.–

© L A I F/C Z A R N Y KOT ( 3 ) , PA P, S H U T T E R STO C K ( 8 ) , M . P.

–Su. 07.40–08.35, 13.30–14.25, 19.40–20.35, 22.45–23.40

pon.–pt., nd. 10.45–11.40, pon.– –sb. 16.30–17.25 ❚ Mo.– Fri., Su. 10.45–11.40, Mo.– Sat. 16.30–17.25 Rynek to wizytówka Wrocławia. Ma 3,8 ha powierzchni. W jego centrum stoi późnogotycki ratusz z 66-metrową wieżą, a otacza go 60 kamienic. ❚ The Market Square with a late-Gothic town hall is the pride and joy of Wrocław. It spans an area of 3,8 ha.

WRO–WAW pon.–nd. ❚ Mo.– –Su. 05.45–06.40, 09.00–09.55, 12.05–13.00, 14.55–15.50, 17.55– 18.50, 21.05–22.00 Czas przelotu ❚ Flight duration 0:55

Najlepsze oferty zawsze na ❚ Best price guarantee on lot.com

29

JOURNEY OF THE LIFETIME

szwajcaria

W GŁĄB PUDEŁKA Z C Z E KO L A D K A M I in the land of chocolate box villages JAK ZWIEDZIĆ NIEMCY, FRANCJĘ I WŁOCHY W KRÓTKIM CZASIE? PROSTE: POJECHAĆ DO SZWAJCARII. NIE PRZYPADKIEM PODRÓŻNICY PORÓWNUJĄ TEN KRAJ DO PUDEŁKA CZEKOLADEK. ZNAJDZIEMY TU WSZYSTKIE SMAKI ŻYCIA – OD BLICHTRU ŚWIATOWYCH METROPOLII PO DZIKĄ PRZYRODĘ I ZACISZNE WIOSKI NA ODLUDZIU. ❚ HOW DO YOU VISIT GERMANY, FRANCE AND ITALY IN SHORT ORDER? GO TO SWITZERLAND. THOSE WHO HAVE BEEN THERE DO NOT COMPARE IT TO A CHOCOLATE BOX FOR NOTHING. YOU CAN FIND ALL THE FLAVOURS OF THE WORLD – FROM THE GLITZ OF THE WORLD’S BIG CITIES TO UNTOUCHED WILDERNESS AND SECLUDED HAMLETS.

©CREDITS

tekst | by mariusz janik

30

W urokliwym St. Moritz położonym na wysokości 1856 m n.p.m., pośród jezior Górnej Engadyny, słońce świeci średnio przez 322 dni w roku. Także po zmroku kurort jest przepiękny. ❚ In the charming town of St Moritz located at 1,856 m a.s.l. amongst the lakes of Upper Engandine, the sun shines on average on 322 days a year. But the resort looks stunning even after dark.

31

JOURNEY OF THE LIFETIME

szwajcaria

Na Pilatus Kulm zawiezie nas najbardziej stroma kolejka zębata na świecie. A czego spróbować w Szwajcarii?

Z pewnością dania ziemniaczanego rösti. ❚ The world's steepest cog railway will take you up to Pilatus Kulm. What should you definitely try in Switzerland? The Rösti potato dish is simply a must.

G

dyby Umberto Eco postanowił któregoś dnia napisać sequel Imienia róży, akcja mogłaby się z rozwijać właśnie tutaj: w bibliotece przy katedrze w Sankt Gallen. Ósmy cud świata, nawet jeśli nie jesteśmy molami książkowymi. Perła stylu rokoko liczy sobie co najmniej 12 wieków, co czyni księgozbiór jedną z najstarszych bibliotek świata. Całej kolekcji 150 tys. ksiąg i manuskryptów, jakie przechowują tu zakonnicy, nie widział prawdopodobnie nikt. Ale odręcznie przepisywane manuskrypty nie są jedyną atrakcją tej biblioteki. Odkryjemy tam też liczącą sobie 2700 lat mumię. Może zatem nie Eco, ale Dan Brown poczułby się tu najlepiej?

U STÓP CZARODZIEJSKIEJ GÓRY W Szwajcarii na pewno najlepiej czuł się James Bond.

007 najchętniej przyjeżdżał tu w czasach zimnej wojny, w Goldfingerze czy W tajnej służbie Jej Królewskiej Mości, ale i w ostatnich odcinkach znajdziemy charakterystyczne alpejskie pejzaże.

Niektórzy zapewne daliby się pokroić za ferie w towarzystwie śmietanki światowych służb szpiegowskich, emerytowanych gwiazd rocka, obalonych dyktatorów i osób z czołówek rankingów miliarderów. Ale odkładając na bok mity, Szwajcaria pozostaje rajem dla miłośników nart, śniegu i gór. St. Gallen uznawa-

32

If Umberto Eco ever decides to write a sequel to The Name of the Rose, he could a lot worse than to set it here in the library of the Abbey of Saint Gall.

This would have to be the eighth wonder of the world, even for non-bibliophiles. This pearl of Rococo architecture is at least twelve hundred years old, which makes the book collection of Saint Gall one of the oldest extant libraries in the world. No one has probably seen the entire collection of 150,000 books and manuscripts the monks have amassed. But meticulously handwritten manuscripts are not the library’s sole attraction. There is also an ingeniously concealed archiving system in the walls, and, quel horreur, a 2,700-year-old mummy in the far corner.

Perhaps that makes it a more fitting environment for Dan Brown than Umberto Eco? AT THE FOOT OF THE MAGIC MOUNTAIN James Bond feels right at home in Switzerland.

Agent 007 visited the country during the Cold War in Goldfinger and On Her Majesty's Secret Service. Even the latest instalments offer a glimpse of the distinctive landscapes of the Alps.

There are people itching to spend their winter break rubbing shoulders with the crème de la crème of the international secret services, retired rock stars, deposed dictators, and multi-billionaires. But myths aside, Switzerland is a paradise for skiers, and snow and mountain lovers. St Gallen is famous for its library and is hailed as the eastern “gateway to the Alps”. The city

© A W L / B E W , G E T T Y I M A G E S , S I M E / F R E E , E A S T N E W S . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : S I M E / F R E E

W Zurychu nikt nie narzeka na brak przytulnych kafejek.

Na zdj. ulica Muenstergasse. ❚ There is no shortage of cosy cafés in Zurich like these in Muenstergasse.

ne jest za wschodnią „bramę do Alp”, na północnym wschodzie zwieńczoną Jeziorem Bodeńskim, a na zachodzie – kantonem Zurych ze słynnym miastem w jego sercu. Stoki w okolicach St. Gallen są jednak łagodne, a atmosfera 160-tysięcznego miasta nie wszystkim odpowiada. Dlatego w poszukiwaniu szpiczastych szczytów i malowniczo pokręconych tras narciarskich większość miłośników sportów zimowych kieruje się na południe: do kantonu Graubünden, którego centrum jest słynne Sankt Moritz.

To właśnie w tym regionie odnajdziemy wiele cenionych alpejskich kurortów: Davos, Müstair, San Bernardino czy Scuol. Już pierwszy z nich z powodzeniem wystarczyłby za wizytówkę kraju: to w Davos rozgrywa się akcja Czarodziejskiej góry Manna, to w Davos zbierają się dziś najpotężniejsi politycy i biznesmeni globu na Światowym Forum Ekonomicznym.

Jeśli pominąć jednak atrakcję, jaką jest minięcie się w recepcji z prezydentem jakiegoś kraju, Billem Gatesem czy Bono, z powodzeniem można wybrać któryś z pozostałych kurortów. W St. Moritz i okolicach mamy około 200 km tras zjazdowych i 120 km tras przystosowanych do pieszych wędrówek, a centrum życia są stoki liczącej sobie niebagatelne 2486 m góry Corviglia (Rysy mają ledwie 17 m więcej). W Scuol, poza 80 km tras zjazdowych, możemy na całe

is flanked in the northeast by Lake Constance and in the west by the Canton of Zürich with its famous namesake city. The slopes around St Gallen are gentle and the ambience of the town (pop. 160,000) is not for everyone. Most winter sports buffs looking for steep summits and picturesque winding pistes head south to the canton of Graubünden, with the famous St Moritz at its centre. There is no shortage of famous Alpine resorts here – Davos, Müstair, San Bernardino, and Scuol. The first could easily become the calling card of the country. Thomas Mann’s The Magic Mountain is set here, and the world’s most powerful politicians and businesspeople congregate every year for the World Economic Forum.

But if rubbing shoulders with a national president, Bill Gates or Bono at reception leaves you cold, you might as well opt for another resort. St Moritz and environs have approx. 200 km of ski runs and 120 km of hiking trails, while the slopes of the towering Corviglia, which rise above 2,486 metres, is a hive of activity. Apart from 80 km of pistes, Scuol has the best thermal baths in Switzerland after Vals, and you can spend the whole day there. Müstair is famous for its murals. If you have an eye for (and a love of ) history, you will see things that take you back to the Middle Ages everywhere.

Tradycyjny kulig w St. Moritz. Można dołączyć. ❚ A traditional sleigh ride in St Moritz.

You are welcome to join in.

33

GÓRY, JEZIORA, UROKLIWE WIOSKI, SETKI KILOMETRÓW TRAS NARCIARSKICH, TRASY SANECZKOWE – ATRAKCJE SZWAJCARII MOŻNA BY WYMIENIAĆ W NIESKOŃCZONOŚĆ.

MOUNTAINS, LAKES, PICTURESQUE VILLAGES, HUNDREDS OF KILOMETRES OF SKI ROUTES, SLEDGE ROUTES – THE ATTRACTIONS OF SWITZERLAND ARE ENDLESS.

dnie zaszywać się w miejscowych termach – obok term w miejscowości Vals uchodzących za najlepsze w Szwajcarii. W Müstair miłośnicy zabytków będą też mogli zobaczyć unikatowe freski.

Podróż jednym z czerwonych pociągów Kolei Retyckich w regionie Gryzonii to niecodzienne przeżycie. ❚ A trip on one of the red trains of the Rhaetian Railway in the Canron of Grisons is an unforgettable experience.

34

DYM NAD WODĄ (JEZIORA GENEWSKIEGO) Najsłynniejszy dym w historii rocka snuł się jednak na szwajcarskich antypodach – nad Jeziorem Genewskim. Gdyby nie fakt, że jego południowe brzegi to Francja, byłoby to największe jezioro w kraju – ale i tak nazywane jest Riwierą Szwajcarską. Riwierą wyjątkową, bo stoki Alp kończą się tu praktycznie w wodzie, tworząc mieszankę kurortu wysokogórskiego z nadmorskim. Stojąc pod palmami u stóp

szwajcaria

SMOKE ON THE WATER (OF LAKE GENEVA) The most famous smoke in the history of rock music billowed above the Swiss antipodes, i.e. Lake Geneva.

If the southern shore was in Switzerland, and not France, it would be the largest lake in the country.

It’s known as the Swiss Riviera, and it’s remarkable.

The Alpine slopes roll down into the water to create a combination of mountain and seaside resort. If you stand under the palm trees at the foot of the mountains, you can watch the skiers racing down the slopes among the Alpine conifers. These sights are not only common in cosmopolitan Geneva, but even more so in Montreux on the eastern stretch of Lac Léman (as the locals call Lake Geneva).

This picturesque town is where Deep Purple recorded their classic rock anthem Smoke on the Water.

Many famous musicians come here every year to perform at the Montreux Jazz Festival, which contrary to its name, features other genres as well. There are dozens of ski pistes around the town, the thermal springs in Yverdon-Les-Bains (discovered by the Romans), the castle in Chillon (popularised by Lord Byron in the narrative poem The Prisoner Of Chillon) and a Swiss Chocolate Train that visits the places where the famous Swiss cheese and chocolate is made.

© AW L / B E W, I M A G E B R O K E R / E A S T N E W S

JOURNEY OF THE LIFETIME

gór, możemy obserwować narciarzy śmigających wśród sosen i kosodrzewiny. I dotyczy to nie tylko wielkomiejskiej Genewy, lecz przede wszystkim położonego we wschodniej części Lac Leman (jak brzmi lokalna nazwa Jeziora Genewskiego) Montreux.

To właśnie w tej malowniczej miejscowości muzycy z Deep Purple nagrali rockowy hymn – Smoke on the Water – a zastępy innych gwiazd występowały w ramach Montreux Jazz Festival, wbrew nazwie festiwa-

But you will have no cause for complaint should you find yourself far from the famous resorts in the east and west of the country. The central region abounds in comfortable ski resorts scattered around the slopes of Mount Pilatus and Mount Rigi (where Europe’s first rack railway opened in 1871), the Stanserhorn, and the not-so-well-known Beckenried. All those places adjoin Lake Lucerne, which is just as picturesque as Lake Geneva. And it is not far to Bern and Lucerne – and other architectural gems. A must-see sight in Bern is the Gothic Bern Muenster (erected 14211575) in the heart of the medieval old town. You can walk down Marktgasse to Kornhausplatz with its nearly 500-year-old Kindlifresserbrunnen [Child Devourer Fountain] depicting a particoloured man scooping children out of a sack slung across his shoulder and devouring them. Nobody knows where the Child Eater came from or what he’s meant to inspire in the minds of onlookers. The most popular historical monument in Lucerne is the 13th-century covered wooden Spreuer Bridge. This once connected a mill on an island in the river with the mainland. Paintings depicting the Grim Reaper, and other incarnations of death fetching the souls of mortals, were hung beneath the roof for centuries.

W przerwach między zjazdami warto skosztować tradycyjnej kuchni szwajcarskiej.

Na zdj. ośrodek narciarski w rejonie Corvatsch. ❚ Between ski rides be sure to try traditional Swiss cuisine.

Image shows a ski resort in the Corvatsch region.

REKLAMA

LAT ATO AT TO 2016

SZWAJCARIA

©CREDITS

tradycja precyzja gościnność

cena od

1599 zł

35

JOURNEY OF THE LIFETIME

IN SEARCH OF HEIMATORT And finally, an option for those who wish to avoid the noise and the glitz. The southern border of Switzerland has a “tip” that juts deep into Italy. The Italian-speaking canton of Ticino is dominated by quiet villages lost high in the mountains, where German and French cuisine gives way to Italian cooking, and wine tasting takes precedence over cheese and chocolate. Unlike the other historical regions of Switzerland, Ticino began to thrive after World War II, and it shows.

Even the regional cities of Locarno and Lugano look like scaled-down versions of St Moritz and Montreux.

This is not to say that Ticino has nothing going for it.

The town of Bellinzona, a UNESCO World Heritage Site, is strategically placed (from a skier’s perspective) where several Alpine valleys converge. Bellinzona is one of very few places in Europe that has been inhabited since Neolithic times. The towns that surround the medieval castles are from later periods. The landscapes around here attracted painters like William Turner.

What is behind all these tiny but idyllic villages hidden away in the Swiss mountains? “Ask any Swiss man where his Heimatort, or place of origin, is and he won't necessarily tell you where he was born”, says Diccon Bewes, the author of the revealing book Swiss Watching. “He will tell you where his ancestors came from, probably a tiny village halfway up a mountain.

It may well be that no one in his family has lived there

©SIME/FREE

Lodowisko w Zermatt, a w tle... charakterystyczny Matterhorn (4478 m n.p.m.), szósty pod względem wysokości samodzielny szczyt alpejski. ❚ An ice rink in Zermatt and the distinctive silhouette of Matterhorn in the background (4478 m a.s.l). It is the sixth highest Alpine summit.

lu nie tylko jazzowego. Ta 25-tysięczna miejscowość (a więc ciut mniej zaludniona niż Zakopane) i rozsiane w jej okolicach mniejsze wioski to prawdziwe zagłębie turystyki. Do dyspozycji gości są dziesiątki tras zjazdowych, odkryte jeszcze przez starożytnych Rzymian gorące źródła – termy w Yverdon-les-Bains, uwieczniony przez Lorda Byrona (w poemacie Więzień Chillonu) zamek w Chillon czy Swiss Chocolate Train – trasa kolejki wiodąca przez miejsca, w których produkuje się słynne szwajcarskie sery i czekolady.

Jeżeli jednak przeznaczenie rzuciłoby nas z dala od sławnych kurortów na wschodzie czy zachodzie kraju, a gdzieś do centralnej Szwajcarii – nie ma powodu do narzekania. Również środkowy region kraju oferuje mnóstwo wygodnych kurortów narciarskich, takich jak Beckenried, rozsianych na zboczach gór Pilatus, Rigi (to tutaj w 1871 r. powstała pierwsza w Europie kolejka zębata) i Stanserhorn. Wszystkie te lokalizacje sąsiadują z Jeziorem Czterech Kantonów, które malowniczością nie ustępuje Jezioru Genewskiemu.

Na dodatek blisko stamtąd do Berna lub Lucerny – kolejnych pereł architektonicznych. W tym pierwszym warto zajrzeć do gotyckiej katedry św. Wincentego (wzniesionej w latach 1421–1575) stojącej w centrum średniowiecznego starego miasta. Idąc dalej ulicą Marktgasse, dotrzemy na Kornhausplatz, na którym stoi licząca niemal pół tysiąca lat Fontanna Wielkoluda przedstawiająca figurę mężczyzny

szwajcaria

36

37

©CREDITS

JOURNEY OF THE LIFETIME

pożerającego dzieci wyciągane z trzymanej na ramieniu sakwy. Nikt w Bernie nie potrafi powiedzieć, skąd wziął się Pożeracz i jaką refleksję miał budzić w widzach. Najpopularniejszym zabytkiem Lucerny jest zaś XIII-wieczny kryty drewniany most Spreuer, który łączył niegdyś młyn na wysepce ze stałym lądem.

W POSZUKIWANIU HEIMATORT Na koniec propozycja dla tych, którzy blichtru i gwaru chcieliby uniknąć. Na południowych granicach Szwajcarii znajdziemy terytorialny „jęzor” wcinający się głęboko we Włochy. To włoskojęzyczny kanton Ticino – region, w którym dominują ciche, zagubione wśród gór wioski, kuchnia niemiecka i francuska ustępuje włoskiej, gdzie degustację wina przedkłada się nad serowo-czekoladową tradycję. Co nie znaczy, że w Ticino brak atrakcji. Weźmy choćby umieszczoną na liście światowego dziedzictwa UNESCO miejscowość Bellinzona – mało, że to kurort usytuowany strategicznie (dziś z perspektywy narciarzy) u zbiegu kilku alpejskich dolin. Bellinzona to jedno z nielicznych miejsc w Europie, które są stale zamieszkane od czasów neolitu – z późniejszych wieków pochodzą zaś strzegące miasteczka średniowieczne zamki.

38

Skąd fenomen tych ukrytych pośród gór szwajcarskich mikroarkadii? – Zapytaj Szwajcara, gdzie jest jego Heimatort, miejsce pochodzenia, a on wcale nie powie, gdzie się urodził – komentuje Diccon Bewes, autor książki reportażu o Szwajcarii Swiss Watching.

– Powie, gdzie się urodzili i skąd przybyli jego przodkowie – zwykle jest to jakaś mała wioseczka zagubiona w połowie drogi na jakiś szczyt. Być może nikt z rodziny od pokoleń już tam nie mieszka, ale to właśnie ta wioseczka jest wpisana w paszport każdego Szwajcara – dodaje Bewes. No cóż, 7,8 mln ludzi, z tego co piąty to cudzoziemiec; 26 kantonów, w których rozmawia się w czterech językach. A wszystko w jednym kraju. Trudno się dziwić, że tu najważniejsze są małe wioski w połowie drogi na szczyt. ■

for generations, but it is this, not the place of birth, that is written in a Swiss passport”, he adds.

7.8 million people, one in every five of whom is foreign born, 26 cantons, and four official languages all in the one country. No surprise then that those tiny hamlets halfway up the summits are what matter most. ■

©SWISS-IMAGE.CH (3), SHUT TERSTOCK (3)

Nad jeziorem Trübsee w podgrzewanych igloo można spędzić nawet całą noc. ❚ You can spend a whole night at the heated igloos located on the edge of the Trübsee lake.

szwajcaria

GOOD TO KNOW

2

3

1

BERNINA EXPRESS, CZYLI TRZYGODZINNA PODRÓŻ POCIĄGIEM, BĘDZIE IDEALNA DLA TYCH, KTÓRZY LUBIĄ PRZEPIĘKNE WIDOKI I CIEPŁO. BERNINA EXPRESS, OR A THREE-HOUR TRAIN RIDE IS THE PERFECT ATTRACTION FOR THOSE WHO LOVE BEAUTIFUL VIEWS AND WARMTH. Jakub Bielecki, starszy specjalista Działu Systemów Wynagradzania i Świadczeń Pracowniczych ❚ Jakub Bielecki Senior Specialist Human Resources Department

CO ZWIEDZIĆ What to see ■1 BIBLIOTEKA OPACTWA ŚW. GALLENA | ST GALLEN ABBEY LIBRARY

Miejsce warte odwiedzenia, szczególnie przez fanów książek w klimacie powieści Imię róży. ❚ A place worth visiting, especially by fans of books like The Name of the Rose.

2 CHATEAU DE CHILLON ■

czyli baśniowy średniowieczny zamek nad Jeziorem Genewskim. W przeszłości służył m.in. jako „niebajkowe” więzienie. ❚ A fair-tale-like Medieval castle sitting upon Lake Geneva. In the past it housed a prison.

3 ZERMATT/MATTERHORN ■

Leżący u podnóża Zermatt szczyt Matterhorn jest miejscem, które warto odwiedzać i zimą, by jeździć na nartach, i latem – do wspinaczki.

Obraz góry może wydać się znajomy – od dawna jest umieszczony na popularnych czekoladkach. ❚ Zermatt located at the foot of Matterhorn is a destination to be visited both in winter if you are into skiing and in the summer if you are a climber.The sight of the mountain is bound to look familiar, since it has been adorning boxes of popular chocolates.

GDZIE NOCOWAĆ Where to sleep ■ YOUTH HOSTEL ZURICH

Idealna baza wypadowa położona zaledwie kwadrans od centrum miasta; od 300 zł za noc. ❚ Perfect starting point for day trips, located just 15 minutes away from the centre, from EUR 70 per night.

Mutschellenstrasse 114 , 2. Wollishofen-Enge, 8038 Zurych

■ HOTEL MATTERHORN FOCUS

Doskonała lokalizacja ze wspaniałym widokiem na szczyt Matterhorn; od 980 zł za noc. ❚ Excellent location, offers a spectacular view of Matterhorn, from EUR 220 per night.

Schluhmattstrasse 131, Zermatt 3920

GDZIE ZJEŚĆ Where to eat ■ DIDI'S FRIEDEN

Jedna z najlepszych knajp w Zurychu, położona w centrum miasta. Uwaga, trudno o miejsca, dlatego warto wcześniej zarezerwować stolik. ❚ One of Zurich's best restaurants, located in the city centre. Booking a table well in advance strongly recommended.

Stampfenbachstrasse 32, Zurych 8006

■ SCHAEFERSTUBE

Przytulna, kameralna restauracja z tradycyjną kuchnią szwajcarską, ulokowana w jednym z hoteli. Polecam usiąść przy ciepłym kominku. ❚ A small and cosy hotel restaurant offering Swiss food. Opt for the table next to the fireplace.

Riedstrasse 2, Zermatt 3920

LOT INFO WAW–ZRH pon.–pt. ❚ Mo.–Fri. 7.30–9.35, pon.–nd. ❚ Mo.–Su. 17.00–19.05 Czas przelotu ❚ Flight duration 2:05

ZRH–WAW pon.–pt. ❚ Mo.–Fri. 10.20–12.15 LO 412, pon.–nd. ❚ Mo.–Su. 19.55–21.55 LO 420 Czas przelotu ❚ Flight duration 1:55 (LO 412), 2:00 (LO 420)

WAW–GVA pon.–nd. ❚ Mo.–Su. 16.40–19.00 LO 415, pon.–pt. ❚ Mo.–Fri. 07.15–9.40 LO 417

Czas przelotu ❚ Flight duration 2:20 (LO 415), 2:25 (LO 417)

GVA–WAW pon.–nd. ❚ Mo.–Su. 19.40–22.00 LO 416, pon.–pt. ❚ Mo.–Fri. 10.25–12.40 LO 418

Czas przelotu ❚ Flight duration 2:20 (LO 416), 2:15 (LO 418)

Najlepsze oferty zawsze na ❚ Best price guarantee on lot.com

39

I N T E RV I E W

maciej stuhr

OD WESOŁKA D O T WA R D Z I E L A from joker to badass BUDUJĘ CUDZE ŻYCIE, WCHODZĘ W CUDZE SKÓRY – OTO MAGIA AKTORSTWA – MÓWI MACIEJ STUHR, KTÓRY GRA GŁÓWNĄ ROLĘ W KOMEDII PLANETA SINGLI. PREMIERA 5 LUTEGO. A W MARCU W CZESKICH KINACH KRYMINAŁ CZERWONY KAPITAN, W KTÓRYM AKTOR WCIELA SIĘ W DETEKTYWA. ❚ “I’M BUILDING SOMEONE ELSE’S LIFE, PUTTING MYSELF IN SOMEONE ELSE’S SHOES – THIS IS THE MAGIC OF ACTING”, SAYS MACIEJ STUHR, WHO STARS IN THE ROMANTIC COMEDY PLANETA SINGLI, WHICH OPENS 5 FEBRUARY.

©CREDITS

tekst | by agnieszka michalak zdjęcia | photos samanta janas

40

©CREDITS

M

I N T E RV I E W

Mówią, że luty to miesiąc miłości. A w kinach komedia romantyczna Planeta singli, w której gra Pan aroganckiego prezentera telewizyjnego, który wpada trochę we własne sidła.

Przy okazji żyje z poczuciem, że pozjadał wszystkie rozumy, bo prowadzi popularny show, ma wypasione mieszkanie, niezłe auto i kobiety jedzą mu z rąk.

I spotyka dziewczynę…

Owszem, spotyka. Ta wpada mu w oko, chociaż ma z niej niezły ubaw, bo rzeczona niewiasta umawia się na randki przez internet. Zawierają zatem umowę – ona chodzi na kolacje i opowiada mu, jak było, a on robi z tego skecze w swoim programie, wykorzystując do tego pacynki.

Puenty nie zdradzimy.

Wielbicielom gatunku nie będzie trudno zgadnąć (śmiech). À propos gatunku. Przyznam, że na hasło „komedia romantyczna” zapala mi się czerwona lampka.

Nie tylko pani się zapala. Mamy w polskim kinie tyle niestarannych komedii romantycznych, że dziś trochę wstyd się przyznać, że człowiek pracuje nad kolejną. Mówimy o kinie gatunkowym, które trzeba zrobić bardzo precyzyjnie. Widz zna reguły gry – chce dostać konkretny produkt. Jak coś mu nie gra, nie pasuje do schematu, to go odrzuca. A uprawiać kino gatunkowe jest szalenie trudno – trzeba dokładnie wiedzieć, kiedy ma podjechać kamera, kiedy mają zagrać smyczki. I z takimi, wydawałoby się, szczegółami mamy największy problem, bo nikt nas tego nie uczy.

Polska szkoła filmowa to trochę masowa produkcja artystów. Każdy musi mieć indywidualne podejście, mieć wizję świata, mieszać gatunki i łamać zasady.

Stąd problemy z komediami romantycznymi, horrorów nie mamy w ogóle i gdyby nie Pasikowski, to nie mielibyśmy też kina noir. Bo nie odrobiliśmy lekcji. A co się stało z komediami? W latach 80. polskie kino nimi przecież stało. Widownia wyła ze śmiechu.

Zatem kiedy Radek Drabik zaprosił mnie na kawę

42

maciej stuhr February is said to be the month of love. In Planeta singli, a romantic comedy now opening in cinemas, you play an arrogant TV presenter hoisted by his own petard.

He’s also convinced that he knows everything, because he hosts a popular show, has a fabulous apartment, a luxury car and lots of lady friends.

And then he meets a girl.

Yes, he does. He fancies her, but he also takes the Mickey out of her, because she’s dating online. They make a deal – she goes to dinner with him and tells him how it was, and he uses that information to write skits for his show, which stars puppets.

We’re not going to reveal the ending.

Which is not hard to guess for fans of this genre (laughs).

Talking about the genre... I must admit that I see a red light flashing whenever I hear “romcom”.

You’re not alone. There are so many sloppy Polish romantic comedies now that it can be a bit embarrassing to say that you’re starring in one. We’re talking about a genre that demands military precision. The audience knows the rules. They expect a specific product, and if there’s anything out of kilter, that doesn’t match the template, they’ll reject it. It’s extremely difficult to make genre cinema. You need to know exactly when to zoom in and when to get the violin to start playing. We are struggling with the minutiae, because no one teaches us how to do it right. The Polish film school resembles a volume production of artists, while you need to have an individual approach, your own vision of the world, mix genres and challenge the rules. That’s why we’re struggling with romantic comedies, make no horror movies at all. Because we didn’t learn our lesson.

And what has become of comedies? It was the staple fare in the Polish cinema of the 1980s. The audience was howling with laughter. So when Radek Drabik told me that he wants to make a debut as a producer of a romantic comedy which will be funny, oving and its characters will bewitch the audience, I was slightly surprised but I replied – ‘write the script.’

Did it go fast?

It took two years. The script was improved repeatedly.

This was the first time in my life that I’d seen such painstaking efforts on a script. But this is how it’s done over the pond. The first version of a script is only the first foray in an adventure with the text.

Janusz Majewski’s The Eccentrics is also opening in the cinema. You’ve successfully managed to dispel the “Bleak 1950s Poland” myth.

Majewski’s managed to bridge a gap in Polish cinematography with this movie. Many films have been made about the dreariness of this era. This is good.

But this period can be shown differently as well.

43

I N T E RV I E W

It’s a story about a jazz musician returning home from England. He’s well dressed, has impeccable manners, drives a Bentley and plays the trombone.

For me, this was a walk down memory lane. My musical life came to an end in 1990, when I graduated from a music school. But if you learn to play an instrument, and then follow another calling for whatever reason, you come to miss it. I’ve found a way to do something about my longing. I was given a trombone even though I’ve never played a brass instrument before. Luckily, there was no scandal involved. Conducting a big-band was something that I enjoyed most.

Apart from the productions we’ve mentioned, you starred in the sequel to Letters to Santa, the TV series Belfer, and also appeared in the Czech/ Slovak thriller The Red Captain. It was a very busy year. You even wrote on your Facebook profile “Four movies and a TV show. Enough. I’m going to sleep”. Had you actually had enough? Do you ever have moments of doubt?

I wouldn’t call it doubt, but you need to be really fit in this business. Actors are like photographers. We have to put a bit of energy into our character portrayals.

Did you develop this determination at home, by looking up to your father, who’s always been busy

© E A ST N E W S ( 2 ) , M . P.

i powiedział, że chce zadebiutować jako producent komedii romantycznej, która będzie wzruszająca, a widzowie zakochają się w jej bohaterach, lekko się zdumiałem i rzuciłem: Pisz scenariusz.

Szybko poszło?

Dwa lata – scenariusz był przepisywany i przepisywany. Po raz pierwszy przypatrywałem się takiej mozolnej pracy nad tekstem. Ale właśnie tak wygląda to za oceanem. Tam pierwsza wersja scenariusza jest początkiem przygody z tekstem, bywa, że jest tylko punktem wyjścia.

W kinach są też utrzymani w innej stylistyce Ekscentrycy Janusza Majewskiego. Znakomicie udało Wam się odczarować pochmurne lata 50. w Polsce.

Majewski tym filmem wypełnił lukę w polskiej kinematografii. Na temat nieciekawości tamtych czasów powstało sporo obrazów. I dobrze, są potrzebne. Ale można je portretować także w inny sposób.

To historia jazzmana, który wraca z Anglii do Polski. Jest świetnie ubrany, ma nienaganne maniery, jeździ czerwonym bentleyem i… gra na puzonie.

To była dla mnie podróż sentymentalna. Przygodę z muzyką zamknąłem w roku 1990, odbierając dyplom ukończenia szkoły muzycznej. Jeśli jednak człowiek nauczy się na czymś grać, a z jakichś przyczyn wybie-

maciej stuhr

44

rze inną drogę, to potem za tym tęskni. Moja tęsknota znalazła ujście. Nie miałem wcześniej do czynienia z instrumentami dętymi, a tu dano mi do rąk puzon.

Ale obyło się bez większych skandali. Największą frajdą było dyrygowanie big-bandem. To była moc!

W ubiegłym roku obok wspomnianych produkcji pracował Pan jeszcze nad Listami do M. 2, serialem Belfer oraz w Czechach i na Słowacji nad Czerwonym kapitanem. Chyba to był intensywny rok. Na swoim facebookowym profilu napisał Pan nawet: cztery filmy i serial. Dosyć tego. Idę spać. Rzeczywiście miał Pan dość? Miewa Pan chwile zwątpienia?

Zwątpieniem bym tego nie nazwał, ale przy takim trybie pracy trzeba mieć końskie zdrowie. Aktorzy są od fotografowania, portretujemy człowieka z jakąś energią, nie mogę na ekranie powłóczyć nogami.

acting, including abroad, and teaching?

Yes, in a sense. The movie business is very unpredictable. You can have five roles one year and nothing the next. I’d obviously prefer not to have to work so hard. Some time ago, I read an article about nurses in a hospice. One of them recalled that none of the people in her care had ever told her on his deathbed that he had not worked hard enough in life.

You break your type cast in the Czech/Slovak production The Red Captain, which is an adaptation of Dominik Dán’s bestselling novel. You play a detective who takes an elevator that doesn’t exist.

You do very silly things in this profession. I did “take” a mock elevator. Actually, I rose from a squat in pace with a moving spotlight behind the window. And I definitely ventured outside my typical role. No one

W POLSCE NIKT NIE OBSADZIŁBY MNIE W ROLI BEZCZELNEGO FACETA ZE SPLUWĄ. A W CZECHACH? TAM NIKT NIE ZNA MNIE Z KABARETÓW I FUKSÓW. PREZENTUJĘ WIDZOWI TYLKO TO, CO ROBIĘ W DANEJ CHWILI. IN POLAND, NO ONE WOULD CAST ME IN A ROLE OF AN AUDACIOUS GUY WITH A GUN. BUT IN THE CZECH REPUBLIC I SHOW THE AUDIENCE WHATEVER I’M DOING AT A GIVEN MOMENT.

Determinację wyniósł Pan z domu, patrząc na ojca, który dużo grał, także za granicą, wykładał?

W pewnym sensie tak. Kino jest kapryśne, jednego roku można zagrać w pięciu filmach, a drugiego w żadnym. Jakiś czas temu natchnąłem się na reportaż o pielęgniarkach z hospicjum. Jedna z nich opowiadała, że jeszcze żaden z jej podopiecznych na łożu śmierci nie powiedział, że za mało w życiu pracował…

W czesko-słowackiej produkcji Czerwony kapitan, czyli ekranizacji bestsellerowej powieści Dominika Dána, nie tylko burzy Pan swój wizerunek – grając detektywa twardziela – ale też jedzie windą, której nie ma.

W tym zawodzie robi się strasznie głupie rzeczy. Rzeczywiście „jechałem” atrapą windy. Wstawałem z kucek w tym samym rytmie, w którym przesuwało się światło lampy. I rzeczywiście gram trochę wbrew warunkom.

W Polsce nikt nie obsadziłby mnie w takiej roli. Publiczność jakoś przełknęła to, że byłem małorolnym chłopem, ale w roli bezczelnego faceta ze spluwą mogłoby być ciężej. Tam nikt nie zna mnie z kabaretów czy Fuksów. Prezentuję widzowi tylko to, co w danej chwili robię. Wracając do pani pytania o ubiegłoroczny maraton filmowy ze sobą w głównej roli, zdecydowałem się na niego, bo te role były odmiennymi wyzwaniami.

Takie skoki z konwencji na konwencję są chyba największą frajdą w tym zawodzie?

would cast me in a role like this in Poland. But abroad I’m not associated with stand-up or such films like Fuks or Boys Don’t Cry. I show the audience whatever I’m doing at a given moment. Coming back to your question about last year’s movie marathon starring me in the leading role, I decided to do it because all those roles posed completely different challenges.

Changing genres and roles might be the most fun you get out of acting.

Without a doubt. I once wondered about the magic of this sometimes clownish profession and concluded that it probably lies in building other people’s lives. After all, we all wonder what it’d be like to be a doctor, a policeman or simply someone else from time to time. We actors get the chance to feel what it’s like to live a different life.

Do you sometimes feel like staying there?

I’m usually asked whether it’s difficult to step into a new role. Actually, it’s extremely difficult to step out the old one. Some people never manage it.

This is most challenging in the theatre, where emotions are practices over a long period of time.

Grzegorz Jarzyna once complained that he spent months working with actors to achieve particular results, and then they’d embark on a role in a TV show or a movie, and were instantly able to demonstrate any emotions they wanted to.

45

I N T E RV I E W W rzeczy samej. Kiedyś zastanawiałem się, na czym polega magia tego błazeńskiego chwilami zawodu, i doszedłem do wniosku, że to chyba chodzi o budowanie cudzego życia. Każdy od czasu do czasu zastanawia się, jak by to było być lekarzem, policjantem czy kimkolwiek innym. A aktor ma szansę poczuć namiastkę tego innego życia. Wchodzi w tę skórę.

Ma Pan czasem ochotę z niej nie wychodzić?

Pytają mnie raczej, czy trudno jest wejść w rolę.

A rzeczywiście przede wszystkim trudno jest się z niej ewakuować. Niektórym się nie udaje.

Chyba najtrudniej w teatrze, bo tam te emocje są skumulowane i długo się nad nimi pracuje.

Grzegorz Jarzyna żalił się kiedyś, że miesiącami pracuje z aktorami, żeby dojść do jakiegoś efektu.

A oni potem uciekają do seriali i filmów i na planie na pstryknięcie grają każde emocje.

Bo na planie nie ma czasu na trening…

Nie ma. Lampka się zapala i jedziesz. Potem człowiek siada w teatralnej sali prób nad egzemplarzem sztuki i przez sześć miesięcy kombinuje – może tak, a może tak. A i premiera tej rozkminki nie kończy. Zwłaszcza z Warlikowskim, który chodzi na wszystkie swoje spektakle i potem dopada nas na korytarzu, każe zmieniać, próbować nowe warianty.

Wszedł Pan do ekipy Warlikowskiego trochę z zewnątrz. To było miękkie lądowanie?

Miękkie. Znałem ekipę pracującą z Krzyśkiem z tzw. miasta, bywałem na spektaklach Teatru Rozmaitości – a to właśnie teatr wyszedł z mroku nowej rzeczywistości na przełomie wieków. To teatr wykształcił pewien rodzaj porozumienia z widownią – nowy język, repertuar, wiernych widzów. I ja do tych widzów Warlikowskiego i Jarzyny się zaliczałem. Byłem wówczas, w 2006 r., w zespole Dramatycznego. Krzysztof przyszedł, zdaje się, na Rewizora, w którym grałem. Kompletował wtedy obsadę do Aniołów w Ameryce i wpadł na ten karkołomny pomysł. Na wakacjach dostałem SMS-a i po miesiącu byłem na pierwszej próbie. Pamiętam, jak przyszedłem tam do nich – ja, wesołek, myślę sobie: Cholera, wypada tu w ogóle rzucić jakiś dowcip?

I rzucił Pan? Odważyłem się. Ale Krzysztof się nie śmiał, rozczarowała go puenta. Na szczęście koledzy się śmiali.

Nowy Teatr to marka, rozpoznawalna także na świecie. Na czym polega Wasza siła?

Wychodzi od Krzysztofa. Byłaby pani zdumiona, jak precyzyjny intelektualnie i żmudny proces towarzyszy powstawaniu naszych spektakli. Krzysiek ma odpowiedź na każde pytanie dotyczące każdej minuty swojego spektaklu. Potrafi wybitnie pracować z aktorami, buduje spójny świat. Poza tym jesteśmy zespołem aktorów, którzy nie narzekają na zawodową nudę. Dlatego potrafimy zawiesić swoje ambicje na chwilę na kołku i przysłużyć się całości. I gramy do jednej bramki. ■

46

maciej stuhr

MACIEJ STUHR (rocznik 1975) – aktor filmowy i teatralny (w zespole Nowego Teatru, w którym można go zobaczyć m.in. w Kabarecie warszawskim i Francuzach), reżyser. Ma na koncie tytuł Mistrza Mowy Polskiej. Debiutował w Dekalogu X Krzysztofa Kieślowskiego. Zagrał m.in. w filmach: Fuks, Chłopaki nie płaczą Obława, Obywatel. ❚ Born in 1975 – film andstage actor (on the crew of Nowy Teatr where he plays in Kabaret Warszawski and Francuzi) and director. He was awared the title of Master of the Polish Language. He debuted in Decalogue X by Krzysztof Kieślowski. His filmography includes Fuks, Boys don’t cry, Manhunt, The Citizen.

it’s because there’s no time to practise on the set?

No, there isn’t. Once that light starts flashing, you’re on. Then you go to rehearsal room later, mulling over the script of the play, trying to work out how you’re going to approach it for the next six months. And the premiere doesn’t put a stop to this process. Especially with Warlikowski who watches all his productions and sometimes catches us in the corridor, demanding to change something or try out a new version.

You were something of an outsider when you joined Warlikowski. Was it a soft landing?

Yes. Mainly because I’d met members of the crew through friends and I’d seen performances at the Rozmaitości Theatre. This was the theatre that emerged from the darkness of the new reality at the turn of the century. It developed new vehicles for communication with the audience and loyal fan base. And I was one of the fans. In 2006, I had an engagement with the Dramatyczny Theatre. I think Krzysztof came to see The Inspector General I was playing in. Luckily, at the time he was selecting the cast for Angels in America and got this reckless idea. I remember that when I came in, the jester in me wondered whether it was OK to crack jokes there.

And did you?

Yes. I mustered up the courage, but Krzysztof didn’t laugh. He was disappointed with the punch line. Luckily, everyone else did.

The Nowy Teathre has a worldwide reputation.

What’s the secret of your power?

It all begins with Krzysztof. You might be surprised to learn that our productions are driven by an intellectually precise and painstaking process. Krzysiek can answer any question on every single minute of one of his plays. He can skilfully work with actor and builds a consistent world. Besides, we are a band of actors who never complain about professional boredom.

We are able put our individual ambitions aside to contribute to the whole. We’re on the same team. ■

47

©CREDITS

relacje w związku

©CREDITS

GOOD LIFE

48

J A K U R ATOWAĆ ZWIĄZEK how to save your relationship ZWIĄZEK POMIĘDZY DWOJGIEM LUDZI TO NIE SĄ WIECZNE WALENTYNKI. MIJA CZAS, MOTYLE W BRZUCHU PRZESTAJĄ LATAĆ. CZY TO ZNACZY, ŻE KOŃCZY SIĘ MIŁOŚĆ? NIE, PRZECHODZI PRZEZ KOLEJNE ETAPY I WYMAGA PIELĘGNACJI. WARTO PODJĄĆ TO WYZWANIE, BO STAWKĄ JEST… NASZE SZCZĘŚCIE. ❚ A RELATIONSHIP BETWEEN TWO PEOPLE IS NOT ONE EVERLASTING VALENTINE’S DAY. THOSE BUTTERFLIES IN YOUR STOMACH ARE GOING TO MOVE OUT EVENTUALLY. IS THAT THE SIGNAL THAT IT’S ALL OVER? NOT AT ALL. YOUR RELATIONSHIP IS SIMPLY MOVING ON TO THE NEXT PHASE AND IS GOING TO NEED CAREFUL NURTURING. AND THIS IS ONE TEST YOU CANNOT AFFORD TO FAIL – YOUR HAPPINESS IS AT STAKE. tekst | by joanna kosarzewska-wakar rysunki | illustrations agata zarzycka

Ż

ycie nabiera tempa, daje w kość, coraz mniej znajdujemy czasu, aby pomyśleć o naszym związku. Ona wychodzi rano, obowiązki służbowe angażują bez reszty. Po pracy do domu albo po dzieci do szkoły, obiad, potem rozwiezienie dzieci na taniec albo piłkę nożną. Wieczorem co najwyżej jakiś film, od wielkiego dzwonu wyjście na kawę z przyjaciółką, ale to już prawdziwe święto.

On pracuje jeszcze więcej, w dodatku coraz częściej wyjeżdża w delegacje. Wraca do domu wściekły, odreagowuje na żonie i dzieciach całodzienny stres.

Włącza telewizor, aby obejrzeć po raz kolejny ten sam film, a jeszcze lepiej mecz. I tak dzień po dniu.

Od takiej codzienności krok do katastrofy. Statystyki mówią, że liczba rozwodów w Polsce wciąż rośnie.

W roku 2013 rozwiodło się 66 tys. par. Wskaźnik rozwodów (ich proporcja wobec nowo zawieranych małżeństw) wyniósł 36,4 proc. Tymczasem ledwie trzy lata wcześniej był o 10 proc. niższy. Niewielkie pocieszenie stanowi fakt, że daleko nam wciąż do lidera w dziedzinie rozwodów – Belgii. Tam wspomniany wskaźnik osiągnął już 70 proc. Niewiele niższy jest na Węgrzech, w Hiszpanii, Portugalii i w Czechach. My zaś jesteśmy na poziomie Kazachstanu, Rumunii oraz Izraela, mniej więcej w środku stawki. Tym niemniej wciąż się w tej konkurencji pniemy w górę.

The pace of life is accelerating, life itself becoming more gruelling and we have less time than ever to think about our relationship. She leaves home early and her work leaves her no time for anything else. After work, she goes home or picks up the children from school, then serves dinner, and drives the brood to dancing classes or football training. She might watch a movie in the evening or meet up with a girlfriend for a coffee occasionally – i.e. very occasionally. He works even more and is often away on business trips.

He comes home in a bad mood, and vents the stress of the day on his partner and their children. He turns the TV on to watch some movie he’s already seen, or even better, a football match. Day after day after day.

This sort of humdrum existence is only one step away from disaster. Statistics reveal that the number of divorces in Poland continues to rise. 66,000 couples got divorced in 2013. The divorce rate (for recent marriages) stands at 36.4 per cent. This is 10 per cent more than just three years ago. The fact that we are still a long way behind Belgium, the divorce leader, is cold consolation. Belgium’s divorce rate is 70 per cent, and Hungary’s, Portugal’s and the Czech Republic’s are only slightly lower. Poland is on a par with e.g. Kazakhstan, Romania and Israel, which puts us somewhere in the middle. But we’re moving up in the rankings.

BEZ ROZMOWY, BEZ SEKSU Zanika zwyczaj codziennej rozmowy, zostają same nawyki i przyzwyczajenia. Mówi się, że portale spo-

NO TALKING, NO SEX We don’t talk to each other every day like we used to. All that remains are habits and mannerisms. So-

49

GOOD LIFE

relacje w związku cial networks, smartphones and other electronic contraptions are said to be the domain of the young, but let’s take a closer look at ourselves. How many times have these “devices” been used to justify the lack of communication in our relationship or to help us survive somehow until we got to sleep? Being weary with life and tired of mutual expectations makes us lose the energy and the drive for sex, which slowly turns into a dull routine, a marital obligation bereft of any charm or feelings. Eventually, we come to think that we no longer need sex to be happy. We gradually grow apart, and conclude that our relationship is beyond repair. There are strong words about breaking up. She confides to her mother or best friend that breaking up is better than continuing to make each other miserable. He declares over vodka that he’s had enough, and that he’s going to find someone else, as he can still turn heads and impress women.

This scenario is becoming more frequent but not it does not have to be this way.

łecznościowe, smartfony i inne tego rodzaju gadżety to domena młodzieży, tymczasem przyjrzyjmy się sobie: ile razy zdarza się, że te wszystkie „narzędzia” usprawiedliwiają brak komunikacji w związku, dają sposób, by jakoś przetrwać razem do zaśnięcia. Zmęczeni życiem i wzajemnymi oczekiwaniami przestajemy mieć siłę i ochotę również na seks, który powoli staje się bezbarwną rutyną, małżeńskim obowiązkiem pozbawionym emocji i wdzięku, a z czasem wydaje się, że przestał nam być już potrzebny do szczęścia. I tak krok po kroku oddalamy się od siebie, dochodząc do wniosku, że naszej relacji nie da się już naprawić. Padają mocne słowa o rozstaniu. Ona zwierza się mamie albo przyjaciółce, że lepiej zerwać, niż nawzajem się unieszczęśliwiać. On wyznaje kumplowi przy wódce, że już dość, poszuka sobie innej, bo przecież jeszcze może, jeszcze na niego patrzą, ma czym zaimponować kobietom. Tak bywa coraz częściej, ale tak być nie musi.

WSZYSTKO DA SIĘ NAPRAWIĆ… ...przekonuje w tytule swojej nowej książki (wywiadu rzeki przeprowadzonego przez dziennikarkę Krystynę Romanowską) prof. Zbigniew Lew-Starowicz. Popularny seksuolog w dziesięciu rozdziałach analizuje przyczyny rozpadu partnerskich więzi, opowiada o symptomach zbliżającego się końca związku. To jest tak jak z samochodami. Zmienia się go po dwóch, trzech latach, nawet gdy jest sprawny. Kiedyś ubrania przechodziły z ojca na syna, a teraz zmiana, zmiana, zmiana, wszystko jest w zasadzie jednorazowe. Lodówka się zepsuła, no to kupimy nową, nie warto napra-

50

ANYTHING CAN BE FIXED says Prof. Zbigniew Lew-Starowicz in his most recent book. In ten chapters, the celebrated sex therapist dissects the reasons for relationships breaking up and describes the symptoms of a relationship on the rocks. “It’s like cars. We replace them every two or three years, even when they’re in good condition.

There was a time when clothes were handed down from father to son. These days it’s change, change, change. Virtually everything is disposable. Fridge on the blink? Buy a new one. It’s not worth fixing.

We replace our mobile phones every year. Laptops?

Same deal. Starting to get on a bit? Buy a new one.

And we apply this socio-cultural behaviour to our relationships. The better half getting on a bit? Trade her in for a new model”, says Lew-Starowicz. And he has a lot of recommendations. How can you survive even the most dramatic emotional bumps? How can you learn to forgive each other for wrongdoings great and small? How can you make your own daily grind less burdensome? How can you learn to accept each other for what you are instead of projecting your own notions and unfulfilled ambitions – of yourself, your mother, your in-laws, and your friends – on to your partner? How can you find time for yourselves? How can you put the spark back into your sex life, arouse your desire, and see that good sex can be a source of joy for both of you – even after many years (and hardships) of marriage?

A FALSE KEY TO SUCCESS In making these recommendations, Lew-Starowicz’s draws on his own knowledge, the books he has read, the research he has conducted, and the thousands of

wiać. Komórki się wymienia co rok. Laptopy – tak samo.

Zużył się troszkę, no to kupujemy nowy. I to zachowanie kulturowo-społeczne przenosi się na nasze związki.

Druga osoba też się zużyła, trzeba ją wymienić na nowszy model – diagnozuje Lew-Starowicz. A także formułuje liczne rady: Co zrobić, aby przetrwać nawet największe tąpnięcia emocjonalne? Jak nauczyć się wybaczać sobie? Jak uczynić mniej uciążliwą własną codzienność? Nauczyć się akceptować siebie takimi, jakimi się jest, a nie projektować obraz partnera na podobieństwo wyobrażeń i niezrealizowanych ambicji – własnych, mamy, teściów, kumpli albo przyjaciółek? Znaleźć czas dla siebie? Ożywić życie seksualne, obudzić w sobie pożądanie, przekonać się, że dobry seks może stać się wspólną radością nawet po wielu latach małżeństwa? Odpowiedzi na te pytania znajdujemy w książce Lwa-Starowicza. W dodatku sformułowane w sposób prosty, we właściwym stylu, poradnikowy, a mimo to nie urągający niczyjej inteligencji.

FAŁSZYWA RECEPTA NA SZCZĘŚCIE Profesor czerpie swe recepty ze zdobytej wiedzy, przeczytanych książek, przeprowadzonych badań,

hours he has spent with patients. Any psychologist will tell you that you learn the most from interacting with people, as no two sessions are the same. The case histories cited by Lew-Starowicz are drawn from real-life experiences. Practitioners say that life is the best verifier. Moreover, it builds a real bond of understanding between author and reader. And if this celebrated sex therapist has dealt with cases like mine – we are inclined to think while reading – and managed to cope with them, then things aren’t all that bad and can only get better. Therapy, however, will only take you so far. Most of it is up to the partners.

“Divorce has become a way of solving problems. The only thing is that divorce is not a means of resolving conflict. It’s merely a means of running away from it”, says Lew-Starowicz. He goes on to stress that it all begins with conversation. With finding just a single hour for yourselves among the daily chores. And we need to talk, and talk, and then talk. Let your better half, who has everything on her plate – work, children and home – spit it all out. Then console her, show some understanding, and reinforce her self-esteem.

Listen to your partner. Let him know that you appre-

KŁÓTNIA JEST LEPSZA OD OBOJĘTNOŚCI. WYWOŁUJE EMOCJE, DAJE NADZIEJĘ NA INTERAKCJĘ.

JEST DOWODEM NA KOMUNIKACJĘ Z PARTNEREM. OBOJĘTNOŚĆ TO PRZEWAŻNIE KONIEC WIĘZI. FIGHTING IS BETTER THAN INDIFFERENCE. FIGHTING PROVOKES FEELINGS, AND OFFERS HOPE OF INTERACTION. IT SHOWS THAT YOU AND YOUR PARTNER ARE COMMUNICATING. INDIFFERENCE IS EVIDENCE OF A BROKEN BOND.

ZBIGNIEW LEW-STAROWICZ

51

GOOD LIFE

relacje w związku

ROZWÓD NIE JEST ŻADNĄ METODĄ ROZWIĄZYWANIA KONFLIKTU. JEST RACZEJ UCIECZKĄ OD NIEGO. DIVORCE IS NOT A WAY OF SOLVING PROBLEMS. IT’S MERELY A MEANS OF RUNNING AWAY FROM IT.

ale przede wszystkim z tysięcy godzin spędzonych z pacjentami. Potwierdzą to wszyscy psychologowie, że najwięcej czerpią sami z kontaktów z ludźmi, bo w tym zawodzie nie ma dwóch takich samych spotkań. Dlatego przytaczane przez Lwa-Starowicza historie podyktowało życie. Praktycy przyznają, że to najlepszy weryfikator. A przy okazji buduje prawdziwą nić porozumienia między autorami i czytelnikami.

Skoro znakomity seksuolog spotykał się z takimi jak mój przypadkami – myślimy podczas lektury – i dał sobie z nimi radę, to nie jest ze mną tak źle, a sprawy mogą przybrać pomyślny obrót.

Terapia jednak terapią, ale najwięcej zależy od partnerów. Rozwód stał się metodą rozwiązywania problemu. Tyle tylko, że rozwód nie jest żadną metodą

52

ZBIGNIEW LEW-STAROWICZ

rozwiązywania konfliktu. Jest raczej ucieczką od niego – mówi seksuolog. I podkreśla, że wszystko zaczyna się bowiem od rozmowy. Od tego, aby w natłoku zajęć znaleźć dla siebie chociaż godzinę dziennie. I gadać, gadać, gadać. Dać się wyżalić kobiecie, bo ma wszystko na głowie – pracę, dzieci, dom – pocieszyć, zrozumieć, utwierdzić w poczuciu wartości.

Wysłuchać partnera, by wiedział, że jego sprawy są dla niej ważne. Wyjść na kawę albo wieczorem do klubu, albo zwyczajnie do kina. Mieć ten czas wyłącznie dla siebie i nie oddawać go nawet dzieciom. Czasem pokłócić się spektakularnie, choć nie niemiłosiernie przeciągle. Wygarnąć sobie, co leży na sercu, a potem zacząć rozmowę o tym, co zmienić. Takie sytuacje bywają prawdziwie zba-

wienne, oczyszczają atmosferę. Nie ma natomiast niczego gorszego od zamiatania problemów pod małżeński dywan. Kłótnia jest lepsza od obojętności. Bo wywołuje emocje, daje nadzieję na interakcję.

Kłótnia jest dowodem na komunikację z partnerem.

A obojętność to przeważnie koniec więzi – tłumaczy Lew-Starowicz.

Warto pozwolić sobie nawzajem, aby poza przestrzenią związku mieć także inne życie. Dać żonie czas na zakupy albo plotki z koleżankami, a mężowi wieczór na piwo czy mecz z kolegami. Nie śledzić się nawzajem, nie podejrzewać o najgorsze rzeczy. A jeśli taka się zdarzy? Czasem po zdradzie powrotu do poprzedniej relacji nie ma, skaza zostaje na długo.

A jednak nawet ona nie musi oznaczać definitywnego końca. Zamiast spektakularnych oskarżeń lepiej spożytkować energię na skuteczną próbę powrotu do siebie – radzi Zbigniew Lew-Starowicz.

ROZPOZNANIE POTRZEB Kobieta na przykład jak powietrza potrzebuje adoracji partnera. A partner chce czuć podziw ze strony partnerki. To nie jest przecież takie trudne – powiedzieć swej kobiecie, że jest najważniejsza, ma piękne ciało, dużo wdzięku. To nie jest niemożliwe – pochwa-

ciate that his problems are important. Go somewhere for a coffee, go out to a club in the evening, or simply go to the movies. Find time for yourselves alone, without the children. You’ll sometimes argue – heatedly – but not forever. Get whatever it is you need to get off your chest. Then you can work out what needs changing. These situations are real life-savers, because they clear the air. There’s nothing worse than sweeping your marital problems under the rug. “Fighting is better than indifference. Fighting provokes feelings, and offers hope of interaction. It shows that you and your partner are communicating. Indifference is evidence of a broken bond”, says Lew-Starowicz.

You should also have a life outside the relationship.

The woman should have time to go shopping or chat with her girlfriends, and the man should be able to meet up with his friends over a pint or go to a football match. There is nothing worse than spying on each other or suspecting each other of the worst. And if that does happen? There is sometimes no going back to the relationship as it was after an episode of infidelity. The wounds can take a long time to heal. But not even that has to mean that it’s all over. Instead of dramatic accusations, your energy is better spent on getting a hold of yourself, according to Lew-Starowicz.

REKLAMA

53

GOOD LIFE

relacje w związku

lić partnera, nawet wtedy, gdy znów zostawił skarpetki koło łóżka. Jakiś powód zawsze się znajdzie. A seks?

Z czasem igraszki łóżkowe nie są już takie jak dawniej, ale to nie oznacza, że seks przestaje mieć znaczenie.

Zmiana ról, miejsc, odejście od rutyny – to proste drogi do naprawy tej sfery życia. Lew-Starowicz podkreśla też rolę gry wstępnej jako klucza do powodzenia całej akcji: Od czasu do czasu potraktujmy seks jak sztukę. A żeby był atrakcyjny i ciekawy, wymaga czasu.

Powinien być wysmakowany jak dobra kolacja. Uczta.

Miłość przechodzi różne etapy i trzeba to zaakceptować – nie ma wyjścia. Czasem też staje nad przepaścią – to również naturalna sytuacja. Tyle że zamiast trzaskać drzwiami, warto przypomnieć sobie tę naukę: wszystko da się naprawić. I wtedy może znowu będą walentynki. ■

JAK MĄDRZE DBAĆ O ZWIĄZEK? how to nurture your relationship?

1. Interesuj się życiem partnera, jego doświadczeniem emocjonalnym, osobistą historią, ideałami, aspiracjami. Niech to cię stymuluje do własnego rozwoju. ❚ Take an interest in your partner’s life, emotional experiences, personal history, ideals, and aspirations. Let this stimulate your personal growth.

2. Ufaj swojemu partnerowi, miej przekonanie do jego/jej życzliwości wobec ciebie. ❚ Believe in your partner, and trust that he has your best interests at heart.

3. Umiej wybaczać. Najnowsze poglądy psychologów zwracają uwagę na umiejętność wybaczania zdrady, akcentują umiejętność bycia szczerym ponad pewność utrzymania związku. ❚ Learn to forgive. The latest psychological theories focus on the ability to forgive betrayal, and place the skills of being honest above the certainty of maintaining your relationship.

4. Mów szczerze o swoich uczuciach, także tych przykrych. Kiedy poczujesz się zraniony, powiedz o tym, ale nie przypisuj partnerowi intencji zranienia cię. ❚ Be honest about your feelings, even the negative ones. When you feel hurt, say so, but don’t claim that your partner intended to hurt you.

5. Uznaj współzależność, fakt, że nawzajem jesteście sobie potrzebni. ❚ You both need each other. Accept interdependence.

6. Unikaj walki. ❚ Avoid fights.

7. Dbaj o wzajemną namiętność, pielęgnuj własną seksualność. ❚ Nurture your mutual passion and your own sexuality.

DIAGNOSE NEEDS A woman need the adoration of her partner as badly as she needs air. And he needs her to look up to him. Telling your better half that she comes first, has a beautiful body, and is exceptionally charming is not a hard. Nor is it mission impossible to praise your partner, even when he’s left his socks on the floor next to the bed again. You can always find a reason.

And what about sex? Those bedroom romps are not what they used to be. That is not to say, however, that sex doesn’t matter anymore. Changing roles and/or places, and breaking away from routine are surefire ways to get this part of your life back on track. LewStarowicz stresses that foreplay is the key to successful sex. Rediscover the appeal of your partner and rekindle those feelings of desire. Love goes through successive phases. You just have to accept that. It can take you right to the edge sometimes. That’s also natural. But before you slam the door behind you, remember this: anything can be fixed. Maybe you can make it Valentine’s Day once more. ■

54

oscary

©CREDITS

PEOPLE AND THE WORLD

56

ZŁOTY PRZEDMIOT P O Ż Ą DA N I A the golden object of desire SĄ NA ŚWIECIE BARDZIEJ PRESTIŻOWE NAGRODY FILMOWE, ALE ŻADNA Z NICH NIE BUDZI TAKICH EMOCJI JAK OSCARY. 28 LUTEGO 2016 R. SŁYNNE STATUETKI AMERYKAŃSKIEJ AKADEMII FILMOWEJ ZOSTANĄ WRĘCZONE PO RAZ 88., ZMIENIAJĄC W JEDNĄ NOC ŻYCIE SWOICH ZDOBYWCÓW. ❚ THERE ARE PLENTY OF PRESTIGIOUS FILM AWARDS AROUND THE WORLD, BUT NONE AS EXCITING AS THE OSCARS. THE 88TH ACADEMY AWARDS CEREMONY WILL BE HELD ON 28 FEBRUARY 2016. THE WINNERS WILL SEE THEIR LIVES TRANSFORMED OVERNIGHT. tekst | by diana rymuza

57

M

PEOPLE AND THE WORLD

oscary

a tylko 35 cm wysokości, waży jedynie 3,9 kg i nawet nie jest ze szczerego złota (to tzw. britannium, czyli stop cyny, antymonu i miedzi, pokryte 24-karatowym złotem). A i tak można go nazwać najbardziej pożądanym mężczyzną świata. Oscar pasuje do najdroższej sukni i smokingu od najlepszego krawca.

I choć złośliwi twierdzą, że oscarowa gala jest świętem wyłącznie amerykańskiego kina, to i tak siadają przed telewizorami, by zobaczyć, kto będzie ze wzruszeniem całował w czoło statuetkę.

Legenda głosi, że przyznawaną od 1929 r. nagrodę Oscarem nazwała sama Bette Davis. Prawda wygląda jednak inaczej, bo złotego rycerza stojącego na rolce taśmy filmowej ochrzciła Margaret Herrick, bibliotekarka Akademii. Na widok statuetki miała krzyknąć, że przypomina jej wuja Oscara Pierce’a. Cenne figurki od lat produkowane są w Chicago. Jedna statuetka powstaje w ciągu 20 godz., a pracuje nad nią 12 osób.

Zwykle przygotowuje się od 50 do 60 sztuk, bo nigdy do końca nie wiadomo, ile będzie potrzebnych.

W 2000 r. głośno było o kradzieży 55 statuetek, które później odnaleziono na śmietniku, co wywołało jeszcze większy skandal i pytania o sposób ich ochrony.

It is only 35 centimetres tall and weighs a mere 3.9 kilos. It is not even made of pure gold, but Britannia metal (an alloy of tin, antimony and copper) plated with 24-karat gold. But, for all that, Oscar is still the world’s most eligible bachelor. He looks fabulous decked out in the most expensive coat and tuxedo from the best bespoke tailor in town. He shines even in the most exclusive of interiors. The envious might claim that the Academy Awards only celebrate US cinema, but that doesn’t stop them from tuning in to see who gets to kiss the coveted trophy on the forehead and who trips up on the red carpet.

The award has been presented since 1929, and legend has it that it was named by none other than Bette Davis. The truth is a little different. Oscar was given his nickname by Margaret Herrick, the Academy librarian. Herrick allegedly remarked that the statuette resembled her uncle, Oscar Pierce. The trophies are hand-crafted in Chicago by a descendant of Romanian emigrants. He usually makes 50-60 pieces, as it is never known how many will be needed.

In 2000, 55 statuettes were stolen and later found in a trash bin. This caused an even greater scandal and raised questions about their safety.

KTO UBIERZE GWIAZDĘ?

Każdego roku dla Oscarów noc zarywają miliony ludzi w różnych zakątkach globu, bowiem trwające około

WHO IS GOING TO DRESS THE STARS? Millions of people all over the globe sit up to watch the Oscars every year. The four-hour gala at the Ko-

Laureaci Oscara z podziękowaniami muszą się zmieścić w 45 sekundach. Zanim wprowadzono ten limit, zdarzały się przemowy bardzo długie, takie jak Greer Garson (na zdj. w środku), która mówiła prawie 7 minut. ❚ Academy Award winners have 45 seconds to make their acceptance speech. Before this time limit was introduced, some winners, e.g. Greer Garson (centre), who spoke for nearly seven minutes, could be quite prolix.

W czasie II wojny światowej z powodu braku metalu Oscary wykonane były z pomalowanego plastiku. Już po wojnie można było je wymieniać na te standardowe. ❚ During World War II, the Oscar statuettes were made of painted plastic, as metal was scarce.

The winners were able to have them replaced after the war.

© C O R B I S / P R O F I M E D I A , M . P . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : G E T T Y I M A G E S

SOME THINGS YOU PROBABLY DIDN’T KNOW ABOUT THE OSCARS

Pierwszą produkcją uhonorowaną Oscarem w kategorii najlepszy film był niemy melodramat Skrzydła Williama A. Wellmana – opowieść o pilotach amerykańskich sił powietrznych i zakochanych w nich kobietach. ❚ The first Academy Award winner in the Best Film category was William A. Wellman’s silent melodrama Wings, a story about US air force pilots and the women who loved them.

58

★

★

CZEGO NIE WIECIE O OSCARACH?

czterech godzin gale w Teatrze Kodaka w Los Angeles są transmitowanie większości krajów. Nad uczestnikami ceremonii widzowie mają pewną przewagę – nie są głodni. Na Oscarach bowiem z zasady się nie je i nie pije, a długi post goście odbijają sobie dopiero później na specjalnych imprezach. Przed Oscarami również się nie jada, żeby dobrze wyglądać w drogich kreacjach przesyłanych przez słynnych projektantów, ścigających się o to, kto ubierze daną gwiazdę. Oscarowy wieczór to dla domów mody i firm jubilerskich najlepsza z możliwych reklam.

O tym, kto otrzyma najważniejszą nagrodę branży, decydują w głosowaniu członkowie Akademii Sztuki i Wiedzy Filmowej (jest ich ok. 6 tys.). W ostatnim roku do szacownego grona dołączyli m.in. twórcy nagrodzonej oscarowej Idy – Ryszard Lenczewski, Paweł Pawlikowski i Łukasz Żal. Kalendarz walki o Oscara rozpisany jest na stałe elementy: najpierw w październiku Akademia ogłasza listę dziewięciu, a potem w styczniu krótszą – pięciu – nominowanych do nagrody tytułów. Dla producentów wyróżnionych obrazów to gorący czas promowania i (nie da się ukryć) lobbowania za ich filmami. W końcu Oscar przekłada się na liczbę widzów w kinach, a tym samym na konkretne, duże pieniądze. Głównie na amerykańskich kontach, ponieważ przez Akademików faworyzowane są produkcje zza oceanu i z dużych studiów filmowych. Jakkolwiek by było, to

dak Theatre in Los Angeles is broadcast live to more than 200 countries. The TV audience has one advantage over those participating in the ceremony – they don’t go hungry. As a rule, no food or drinks are served. There are special parties for that later. They keep away from food before the ceremony, so as to look their best in their expensive outfits, delivered by world-famous designers, who for their part, are in close competition to dress the stars. Oscar night is the best endorsement an haute couturier or jewellery maker could possibly have.

The winners are selected by the 6,000-odd members of the Academy of Motion Picture Arts and Sciences.

Last year, this august group was joined by the makers of Ida – Ryszard Lenczewski, Paweł Pawlikowski and Łukasz Żal. The Oscars follow a fixed calendar.

The Academy announces a long list of nine titles in October, which is shortened to five in January. This is a very busy time for the producers of the nominated productions. They relentlessly promote (and let’s be blunt) lobby for their productions. The Oscars mean audiences in theatres, and that means big money.

And most of it is credited to US accounts. Academy members clearly favour home-grown productions made by major film studios. After all, these are what keep them in gainful employment.

Just thinking about winning an Oscar is a sign of unabashed hubris, according to Cate Blanchett, who

OSCARY MAJĄ TEŻ INTERESUJĄCĄ HISTORIĘ. WYBRALIŚMY Z NIEJ TO, CO NAJCIEKAWSZE. ❚ THE OSCARS HAVE AN EQUALLY COMPELLING HISTORY. HERE ARE THE MOST INTERESTING.

Tylko dwóm aktorom udało się otrzymać Oscara już po śmierci. Co ciekawe, obaj pochodzili z Australii. Byli to Peter Finch (1976) i Heath Ledger (2009). ❚ Only two actors have received an Oscar posthumously. Interestingly, both were Australian – Peter Finch (1976) and Heath Ledger (2009).

Peter Finch (1976)

Heath Ledger (2009)

Ellen DeGeneres oscarowym „selfie” z gwiazdami Hollywood w 2014 r. pobiła wszelkie rekordy popularności. „Słitfocię” w ciągu godziny udostępniono ponad 2 mln razy, a przedstawiciele Twittera przyznali, że ruch związany z tym zdjęciem przyczynił się do problemów technicznych serwisu. Potem okazało się, że foto było zwykłym lokowaniem produktu. ❚ Ellen DeGeneres’ 2014 Oscar selfie, where she is surrounded

by Hollywood stars, broke all popularity records. Her snap was retweeted more than 2 million times in just one hour, and brought the service down.

The photo was later shown to be an standard product placement.

59

PEOPLE AND THE WORLD

LAUR DO PODZIWIANIA Oscar jest cenny i pożądany, a jednak nie zawsze bywa najlepiej traktowany. Okazuje się, że niektórzy zdobywcy najsłynniejszej nagrody filmowej świata przechowują swoje laury razem z… wacikami. Podwójna laureatka Emma Thompson trzyma statuetki

has so far garnered two Academy Awards (The Aviator and Blue Jasmine). Everyone wants one, but it’s best not to say so. This is not only to avoid jinxing it, but also because no one is given ownership of their statuette. The winners have to sign a declaration to the effect that they will not sell it, except to the Film Academy, for the princely sum of one dollar. But you can buy yourself an Oscar if you want one badly enough (and can afford it). The only catch is that it has to predate 1950, when this restriction came into effect.

Michael Jackson spent USD 1.54 million on the statuette that David Selznick won for producing Gone with the Wind. An anonymous fan of Joan Crawford, who won an Oscar for her role in Mildred Pierce (1945), spent far less (not quite USD 0.5 million), but was almost certainly satisfied with his purchase, as this is the only Oscar the legendary actress ever won.

COVETED ACCOLADES GO ON DISPLAY Oscars are precious and coveted, but are not always given the respect they deserve. Some winners store their awards with cotton swabs. Two-time Academy Award winner Emma Thompson keeps her Oscars in the loo at her London apartment. As does Kate Winslet, who says that her friends can admire her trophy in the quiet of her bathroom for as long as they please.

UNSUNG HEROES

★

★

WIELCY NIEDOCENIENI

PETER O’TOOLE

GRETA GARBO

RICHARD BURTON

GLENN CLOSE

LEONARDO DICAPRIO

był nominowany aż 8 razy (po raz pierwszy w 1963 r.), ale statuetkę dostał dopiero za całokształt twórczości w 2013 r. ❚ was nominated eight times (the first time in 1963) but only received a Lifetime Achievement Award in 2013.

honorowego Oscara nie chciała odebrać.

Obraziła się, bo wcześniej dostała 4 nominacje, ale ani jednej statuetki. ❚ refused to collect her honorary Oscar.

She was offended because she had been nominated four times without receiving a single statuette.

nigdy nie zdobył słynnej nagrody, pomimo że nominowano go 7 razy (m.in. za głośne Kto się boi Virginii Woolf?). ❚ was a seven-time nominee (including for his role in the acclaimed Who’s Afraid of Virginia Wolf) but never won.

Byłam często mylona z Meryl Streep. Szkoda, że nigdy w oscarową noc – żartowała nominowana i pomijana już 6 razy. ❚ ”I was often confused with Meryl Streep. Alas, never on an Oscar night”, jokes the 6-time nominee yet to win a statue.

4 razy robił dobrą minę do złej gry. Kreacje m.in. w Aviatorze , Krwawym diamencie przyniosły mu uznanie, lecz nie Oscara. ❚ has also had his sportsmanship put to the test four times. His performances in The Aviator, Blood Diamond brought him recognition, but not an Oscar.

60

© C O R B I S / P R O F I M E D I A , F O R U M ( 3 ) , S H U T T E R S T O C K ( 3 ) , B E W, M . P.

dzięki nim członkowie Akademii mają więcej miejsc pracy. Samo myślenie o zdobyciu Oscara jest przejawem nieposkromionej pychy – przyznała w jednym z wywiadów Cate Blanchett, laureatka dwóch nagród za rolę w filmach Aviator i Blue Jasmine. Bo choć każdy chciałby go mieć, lepiej nie mówić tego głośno. Żeby nie zapeszyć. A poza tym nikt statuetek nie dostaje na własność. Laureaci muszą podpisać deklarację stwierdzającą, iż nigdy nie sprzedadzą nagrody, a jeśli będą chcieli się jej pozbyć, muszą ją odsprzedać Akademii Filmowej. Za dolara. Jeśli jednak komuś zależy (i go na to stać), może Oscara kupić. Tyle że sprzed 1950 r., czyli momentu, gdy ten zakaz zaczął obowiązywać.

Tak zrobił Michael Jackson, który za 1,54 mln dol. nabył statuetkę Davida Selznicka, producenta Przeminęło z wiatrem, a blisko pół miliona dolarów wydał anonimowy wielbiciel Joan Crawford (kreacja w filmie Mildred Pierce z 1945 r.). Z pewnością był z zakupu zadowolony, bo to jedyny Oscar legendarnej aktorki.

oscary

★ MOMENTS

MOMENTY

Dustin Hoffman, odbierając w 1980 r. nagrodę za rolę w Sprawie Kramerów, oświadczył: Chciałbym podziękować moim rodzicom za to, że nie stosowali środków antykoncepcyjnych. ❚ In his acceptance speech for the Oscar he won for Kramer vs. Kramer in 1980, Dustin Hoffman said: “I’d like to thank my parents for not practicing birth control.”

W 1973 r. na znak protestu przeciw dyskryminacji Indian w USA Marlon Brando odmówił przyjęcia Oscara za rolę w Ojcu chrzestnym. Zamiast niego na scenę wyszła wówczas młoda Indianka Sacheen Littlefeather (Maria Cruz), która wyjaśniła powody decyzji wielkiego aktora. ❚ In 1973, Marlon Brando refused to accept the Oscar for his performance in The Godfather as a protest against discrimination against American Indians. A young Indian woman Sacheen Littlefeather (Maria Cruz) walked up to the stage instead and explained the reasons behind Brando’s decision.

Wyjątkowo żywiołowo na trzy Oscary zdobyte przez film Życie jest piękne w 1999 r. zareagował jego reżyser Roberto Benigni – z radości wskakiwał na oparcia krzeseł, krzyczał, a wreszcie wbiegł na scenę, by uściskać Sophię Loren, która chwilę przed tym ogłosiła przyznanie mu nagrody. ❚ The news of three Academy Awards for Life Is Beautiful in 1999 elicited a lively response from the director, Roberto Benigni, who, overcome with joy, climbed on chair and screamed before rushing onto the stage to hug Sophia Loren, who had made the announcement.

★ WYJĄTKOWE MOMENTY, KTÓRE PRZESZŁY DO HISTORII OSCARÓW. ❚ THE MOST MEMORABLE OSCAR MOMENTS

Halle Berry na wiadomość o wygranej w 2002 r. zareagowała… wybuchem płaczu. Odbierając Oscara za główną rolę w dramacie Czekając na wyrok, powtarzała co chwilę O, mój Boże i długo nie mogła złapać tchu, by wykrztusić kilka słów podziękowania. ❚ On learning that she won the Academy Award for her role in Monster’s Ball in 2002, Halle Berry burst into tears. She kept repeating “Oh my God”. It was quite a while before she could catch her breath and choke out her brief thanks.

Rok później Adrien Brody, który odbierał statuetkę za główną rolę w Pianiście Romana Polańskiego, na oczach milionów widzów namiętnie ucałował na scenie właśnie Halle Berry. ❚ A year later, having accepted the statuette for his leading role in Roman Polański’s The Pianist, Adrien Brody passionately kissed Halle Berry on stage in front of a TV audience of millions.

61

PEOPLE AND THE WORLD

oscary

HOW TO WIN AN OSCAR

★

★

JAK ZDOBYĆ OSCARA 1

2

Jeżeli zagrasz w filmie o Holokauście, masz gwarantowanego Oscara. Dość wspomnieć Kate Winslet, która słynną statuetkę odebrała za Lektora, którego akcja rozgrywa się właśnie w czasach Holokaustu. ❚ An Oscar is assured if you star in a movie about the Holocaust. Kate Winslet is one example – she received the coveted statuette for her role in The Reader, which is partly set during the Holocaust.

Zdobywcami licznych Oscarów byli też aktorzy portretujący osoby niepełnosprawne (16 proc. nagrodzonych). Głośnym przykładem jest Dustin Hoffman w oscarowej roli Charliego Babbitta w filmie Rain Man, dzięki której zrozumieliśmy, czym jest zespół Sawanta. ❚ Many Oscars (as many as 16 per cent) have gone to actors portraying mentally or physically disabled characters. One acclaimed example is Dustin Hoffman’s Academy Award-winning performance as Charlie Babbitt in Rain Man.

3 Doceniane są też portrety dzielnych samotnych rodziców, np. Julia Roberts jako Erin Brockovich. ❚ Single parenthood increases the chances for winning e.g.

Julia Roberts’ portrayal of Erin Brockovich.

4

5

Jak wyliczyło BBC, aż 16 proc. wszystkich statuetek powędrowało do rąk tych, którzy wcielali się w osoby znane z historii.

Najlepszymi przykładami są Daniel Day Lewis uhonorowany jako Lincoln czy Meryl Streep jako Żelazna Dama. ❚ The BBC has estimated that 16 per cent of Oscars have gone to performers playing historical figures. Examples include Daniel Day Lewi, who won an Oscar for his depiction of Lincoln, and Meryl Streep for her portrayal of Margaret Thatcher in The Iron Lady.

Można też ową niepisaną zależność odwrócić, bo gdy tyjesz, też zgarniasz Oscara. Przykłady? Do roli we Wściekłym byku Robert De Niro przybrał 30 kg, a George Clooney 16 kg do Syriany – opłaciło się. Galę opuścili ze statuetką w dłoni. ❚y The reverse also holds true. Weight gain can pave the way to an Academy Award too. Examples? Robert De Niro put on 30 kilos for his role in Raging Bull, and George Clooney 16 kilos for Syriana. But it paid off. They took the same trophy home.

3

4

6 Alkohol szkodzi, ale nie w tym przypadku. Aż 8 proc. przyznawanych przez Akademików laurów trafia do aktorów nadużywających go na ekranie, a nawet zapijających się na śmierć niczym Nicolas Cage w Leaving Las Vegas. ❚ Alcohol might be bad for you, but not here.

As many as 8 per cent of Oscars go to actors with onscreen alcohol problems and who have sometimes even drunk themselves to death, e.g. Nicolas Cage in Leaving Las Vegas.

7

Punktowane są ekstremalne metamorfozy fizyczne (zgodnie z zasadą: chudniesz – masz Oscara). Coś o tym wiedzą: Natalie Portman, Anne Hathaway, Matthew McConaughey i Jared Leto. ❚ Extreme physical makeovers also shorten the odds of scoring an award. The “slim down and win an Oscar” rule worked for Anne Hathaway, Matthew McConaughey and Jared Leto.

62

©CREDITS

7

CZYLI 10 SPRAWDZONYCH SPOSOBÓW NA AKADEMIKÓW. ❚ OR 10 TRIED AND PROVEN WAYS TO WIN OVER ACADEMY MEMBERS:

8

9

Czasem jedno poświęcenie to za mało. Christian Bale w Mechaniku zmienił się w chodzącego kościotrupa, ale jego wysiłki zostały docenionego dopiero, gdy znów drastycznie odchudził się dla Fightera (pozbył się 15 kg). ❚ Sometimes sacrifice is not enough. Christian Bale transformed himself into a walking skeleton for The Machinist to no avail, but hit pay dirt when he slimmed down again for The Fighter (shedding 15 kilos).

Szanse na wygraną wzrastają (do 12 proc.), gdy gra się człowieka z show-biznesu. Jak Reese Witherspoon, która w Spacerze po linie wcieliła się w gwiazdę country June Carter. Co ciekawe, swego Oscara chciała potem przerobić na klamkę. ❚ Your chances increase by as much as 12 per cent if you play someone in showbiz – like Reese Witherspoon, who played country music star June Carter in Walk the Line.

Witherspoon later wanted to have her Oscar reworked into a door handle.

© G E T T Y I M AG E S , S H U T T E R STO C K ( 2 ) , M . P.

11

10

8

Warto wreszcie wywalczyć sobie angaż u Davida O. Russella, którego obrazy (American Hustle i Poradnik pozytywnego myślenia) przez dwa lata z rzędu zbierały nominacje we wszystkich kategoriach aktorskich, a teraz takie szanse ma Joy. ❚ And finally, do whatever it takes to land a role in a David O. Russell production. Two of Russell’s movies (American Hustle and Silver Linings Playbook) have been nominated in all acting categories, and his latest offering, Joy, is an odds-on favourite this year.

63

PEOPLE AND THE WORLD Akademii w toalecie swego londyńskiego mieszkania. Tak samo Kate Winslet, która twierdzi, że w łazience znajomi mogą podziwiać jej zdobycz do woli, w ciszy i spokoju. Oscar Jareda Leto nie dość, że stoi w kuchni, to jeszcze w kiepskiej formie. Znosząc (lub wnosząc) go po schodach, gwiazdor uderzył statuetką w barierkę i ją uszkodził. Gwyneth Paltrow swoją nagrodę za występ w Zakochanym Szekspirze wyniosła do składziku poza domem, ponieważ ją onieśmielała. Russell Crowe natomiast laur za Gladiatora przechowuje w kurniku na farmie w Australii. Jedna z teorii głosi, że dzięki temu jego kury lepiej się niosą.

A gdy się nagrody nie zdobyło, można się pocieszać, że uniknęło się „oscarowej klątwy” albo rozwodu.

Jak wyliczyli naukowcy z Uniwersytetu w Toronto, Oscar to prawie pewny koniec małżeństwa (dotyczy to jednak kobiet) – wśród zwyciężczyń ryzyko rozstania z mężem jest o 2/3 wyższe. „Oscarowa klątwa” z kolei dotyka laureatów, którzy po chwili triumfu nie zagrali już żadnej dobrej roli. Los taki miał spotkać

Jared Leto’s Oscar is not just standing in the kitchen, but is also damaged as result of hitting the handrail while being taken up (or down) the stairs. Gwyneth Paltrow tucked the statuette she won for her role in Shakespeare in Love away in a shed as it rattled her. Russell Crowe keeps the trophy he received for The Gladiator in a chicken coop on a farm in Australia. There is a theory that it makes his hens lay more eggs.

Those who miss out can always console themselves that they’ve avoided the “Oscar curse” and that their marriages are more likely to survive. Toronto University academics have determined that an Oscar is a sure-fire marriage killer – but only for women.

The risk of divorce among female winners goes up by two-thirds. The “Oscar curse” refers to good roles drying up. This has certainly been the experience of Mira Sorvino (Mighty Aphrodite) and Cuba Gooding Jr. (Jerry Maguire), who only appear in B-grade movies these days.

Pierwszego Oscara dla polskiego filmu wywalczył ZBIGNIEW RYBCZYŃSKI (1982) animowanym Tangiem. ❚ The first Oscar for a Polish movie went to Zbigniew Rybczyński (1982) for his animated Tango.

Aż trzy statuetki przyniosła polskim twórcom Lista Schindlera w reżyserii Stevena Spielberga (1993). Doceniono scenografię autorstwa EWY BRAUN i ALLANA STARSKIEGO oraz zdjęcia JANUSZA KAMIŃSKIEGO. ❚ Steven Spielberg’s Schindler’s List (1993) saw three statuettes go to Polish artists – Ewa Braun (set design) and Allan Starski and Janusz Kamiński (cinematography).

Słynny operator JANUSZ KAMIŃSKI został uhonorowany ponownie w 1998 r. za zdjęcia do Szeregowca Ryana. ❚ The famous Director of Photography Janusz Kamiński scored another award for his cinematography for Saving Private Ryan.

Gdy w 2000 r. ANDRZEJ WAJDA odebrał Oscara za całokształt twórczości, powiedział: Przyjmuję

tę zaszczytną nagrodę jako wyraz uznania, nie tylko dla mnie, ale dla całego polskiego kina. ❚ In his acceptance speech for his Lifetime Achievement Award in 2000, Andrzej Wajda said: “I accept this great honour not as a personal tribute, but as a tribute to all of Polish cinema.”

Roman Polański został uznany za najlepszego reżysera w 2002 r. dzięki Pianiście. ❚ Roman Polański won the award for best direction for The Pianist in 2002.

JANOWI A.P. KACZMARKOWI Akademia Filmowa przyznała (2005) nagrodę za muzykę do filmu Marzyciel. ❚ Jan A.P. Kaczmarek garnered the award (2005) for his soundtrack to Marc Forster’s Finding Neverland.

Polsko-brytyjską koprodukcję PIOTRUŚ I WILK uznano za najlepszy krótkometrażowy film animowany w 2007 r. ❚ The Polish-British coproduction Peter & the Wolf was the Best Short Film (animated) in 2007.

W 2015 r. w kategorii film nieanglojęzyczny zwyciężyła polska produkcja – IDA Pawła Pawlikowskiego. ❚ In 2015, Paweł Pawlikowski’s Ida became the first Polish film ever to win the award for Best Foreign Language Film.

©EAST NEWS (2), FORUM (2), ONS, GET TYIMAGES, SHUT TERSTOCK

★

POLSCY ZDOBYWCY OSCARÓW ❚ POLISH OSCAR WINNERS

Pierwszego „polskiego” Oscara zdobył LEOPOLD STOKOWSKI (1941) za muzykę do Disneyowskiej Fantazji. ❚ The first “Polish” Oscar went to Leopold Stokowski (1941) for his music for Walt Disney’s Fantasia.

64

oscary

m.in. Mirę Sorvino (po nagrodzie za rolę w Jej wysokości Afrodycie) i Cubę Goodinga Jr. (Jerry Maguire), których możemy dziś oglądać w produkcjach klasy B. DLA KOGO OSCARY 2016?

Ubiegłoroczna gala należała do Alejandro Gonzáleza Iñárritu, którego Birdmana okrzyknięto najlepszy filmem, a i sam reżyser wyszedł z gali z Oscarem. Możliwe, że 28 lutego czeka nas powtórka z rozrywki, bo meksykański twórca jest znów jednym z głównych kandydatów na zwycięzcę. Jego Zjawa może też przynieść upragnionego Oscara grającemu główną rolę Leonardo DiCaprio, który już pięć razy musiał obejść się smakiem. Choć możliwe, że – jak żartują kinomani – nagrody tej nie dostanie nigdy (za to na pewno zgarnie go aktor, który zagra DiCaprio w jego filmowej biografii). Leo najpoważniejszego przeciwnika ma w osobie Michaela Fassbendera. Wielu krytyków przewiduje bowiem, że to właśnie biografia Steve’a Jobsa zgarnie statuetki w najważniejszych kategoriach. Walczyć o nie będą najpewniej również twórcy Dziewczyny z portretu, dziennikarskiego thrillera Spotlight oraz Carol z Cate Blanchett i Rooney Marą w rolach głównych. Ta pierwsza będzie miała groźną konkurentkę w kochanej przez Akademików i dwa razy nagradzanej Jennifer Lawrence (zagrała w Joy) i w Brie Larson (Pokój). A może po raz kolejny wygra rekordzistka Meryl Streep (Ricki and the Flash)? Bo kolekcjonowania Oscarów z pewnością nie skończyła. ■

WHO’S GOING TO WIN IN 2016?

Last year saw Alejandro González Iñárritu scoop the pool. His Birdman was named the best movie and he won the Oscar for the best director. There is already a whiff of déjà vu surrounding 28 February, as the Mexican director is a front runner again this year. His The Revenant might also help Leonardo DiCaprio win the coveted statuette although he has so far gone home empty-handed five times. It is also possible – as movie buffs like to jest – that he will never get one, but that the actor who one day plays him in his biopic will. DiCaprio’s main rival is Michael Fassbender.

Many critics are predicting that this will be Apple’s night and that Steve Job’s biopic will pick up the golden statuette in every major category. Other serious contenders include the makers of The Danish Girl, the journalism thriller Spotlight, and Carol, starring Cate Blanchett and Rooney Mara. Blanchett is up against the two-time Academy Award winner Jennifer Lawrence (for her strong performance in Joy) and Brie Larson (playing a mother imprisoned with her baby in Room). We might even see another glory moment for Meryl Streep. Streep is still in the hunt, despite already having broken all Oscar records. ■

2900 STATUETEK PRZYZNAŁA W SWOJEJ HISTORII AMERYKAŃSKA

AKADEMIA FILMOWA ❚ 2,900 – THE NUMBER OF STATUETTES THAT HAVE SO FAR BEEN HANDED OUT BY THE AMERICAN FILM ACADEMY.

350 $

– TYLKO TYLE KOSZTUJE WYPRODUKOWANIE JEDNEJ STATUETKI, DLA WIELU AKTORÓW BEZCENNEJ ❚ US 350 – THE COST OF MAKING ONE OF THOSE OSCAR STATUETTES THAT SO MANY ACTORS FIND SO PRICELESS.

15

MINUT TRWAŁA NAJKRÓTSZA W HISTORII CEREMONIA ROZDANIA OSCARÓW ❚ 15 MINUTES – THE SHORTEST EVER ACADEMY AWARD CEREMONY.

4TRWAŁA h 16 min NAJDŁUŻSZA

Z OSCAROWYCH GAL ❚ 4 HOURS AND 16 MINUTES – THE LONGEST EVER ACADEMY AWARD CEREMONY.

30 000 $

KOSZTUJE SŁYNNY CZERWONY DYWAN (DŁUGI NA 500 I SZEROKI NA 33 STOPY) ❚ USD 30,000 – THE COST OF THE FAMOUS RED CARPET (WHICH IS 500 FEET LONG AND 33 FEET WIDE).

3800 $

TRZEBA ZAPŁACIĆ PRACOWNIKOM ODPOWIEDZIALNYM ZA ROZŁOŻENIE SŁYNNEGO DYWANU ❚ USD 3,800 – THE AMOUNT PAID THE WORKERS WHO ROLL OUT THE FAMOUS RED CARPET.

19

RAZY W ROLI GOSPODARZA WIECZORU WYSTĄPIŁ BOB HOPE ❚ 19 – THE NUMBER OF TIMES THE CEREMONY WAS EMCEED

BY BOB HOPE.

167 000 $ JEST WARTA TORBA Z UPOMINKAMI, KTÓRE

DOSTAJĄ NOMINOWANI (ALE NIE NAGRODZENI OSCARAMI) ❚ USD 167,000 – THE VALUE OF THE GOODIE BAG FOR NOMINEES (BUT NOT ACADEMY AWARD WINNERS).

65

POLISH HITS

66

igrzyska lotnicze w dubaju

NIEBO W DUBAJU JEST NASZE the sky is the limit in Dubai ZAWODNICY AEROKLUBU POLSKIEGO MAJĄ CO WSPOMINAĆ – NA WORLD AIR GAMES DUBAI 2015 WYWALCZYLI AŻ DWA ZŁOTE ORAZ PIĘĆ SREBRNYCH KRĄŻKÓW. ❚ THE POLISH AEROCLUB MEMBERS HAVE A LOT TO REMINISCE ABOUT – THEY WON TWO GOLD AND FIVE SILVER MEDALS AT THE WORLD AIR GAMES IN DUBAI.

P

tekst | by maciej stroiński

©ARCHIWUM AUTORA

onad 1200 zawodników z ponad 50 krajów – tak dużej imprezy lotniczej jeszcze nie było. Jeśli ktoś miał zrobić zawody, które wszyscy zapamiętają, to mógł być to tylko Dubaj. Nikt tego nie powiedział oficjalnie, ale plotka głosi, że szejkowie wydali na organizację WAG ponad 10 mln dol. Piloci startujący w World Air Games Dubai 2015 (1–12 grudnia) zachwalali rozmach, przepych i organizację imprezy.

SKRZYDŁO W SKRZYDŁO Dubaj, czyli najpopularniejsze miasto w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, to prężnie rozwijający się ośrodek biznesu i turystyki położony strategicznie między Europą, Azją i Afryką. Miasto zbudowane na pustyni, częściowo na morzu. Nieprzyzwoicie bogate, z gigantycznymi drapaczami chmur i Burdż Chalifą – najwyższym budynkiem świata. Światowe Igrzyska Lotnicze w takim otoczeniu musiały więc zrobić wrażenie. Zresztą to wyjątkowa impreza w kalendarzu sportowych pilotów. Odbywa się raz na cztery lata. I tylko najlepsi dostają zaproszenia od organizatorów. Ponadto to jedyna impreza lotnicza, podczas której spotykają się przedstawiciele tak wielu różnych dyscyplin. Jednocześnie skaczą spadochroniarze, tuż obok latają motoparalotniarze, a z pasa startowego w tym samym czasie ruszają szybownicy czy samolotowi akrobaci. Tak też było w Dubaju.

Rywalizacje odbywały się w kilku lokalizacjach – na plaży, pustyni, na torze wyścigów konnych i oczywiście na lotnisku położonym na słynnych Wyspach-Palmach. Najciekawsze wydarzenia odbywały się na pustyni – na lotnisku SkyDive Dubai, którego na co dzień używają skoczkowie spadochronowi, zaplanowano konkurencje, których dotąd na zawodach lotniczych nie było, np. wyścigi równoległe 18-metrowych szybowców. Piloci część trasy lecieli

More than 1,200 contestants from over 50 countries – there had never been such a massive air games event anywhere. And if any city could stage a show to remember, then Dubai could. No one said so officially, but the rumour was that the sheiks forked out more than USD 10 million to hold the WAG. The pilots went into raptures over the sweep, the grandeur and the organisation.

WING TO WING Dubai, the most popular city in the United Arab Emirates, is a thriving business and tourist centre strategically located between Europe, Asia and Africa. The city is built in the desert, but part of it juts out into the sea. It is indecently rich with masses of skyscrapers and has the world’s tallest building – Burj Khalifa.

Given the setting, the WAG could not fail to impress. Indeed, the WAG is held every four years and is a very special event in the sports pilot’s calendar. You have to earn the right to compete as only the best pilots can expect an invitation. No other air show features so many different aviation disciplines. At the WAG, you can see skydiving parachutists with power paragliders flying nearby, while glider or aerobatic pilots take off from the runway.

Competitions were held simultaneously at several locations – on the beach, in the desert, at the racecourse, and obviously, at the airfield, which is located on the famous Palm Islands. But the most exciting developments unfolded in the desert. SkyDive Dubai, a sky hub used daily by parachutists, became the venue for competitions never seen at an air show before, e.g. a parallel gliding race with 18-metre sailplanes.

The pilots fly part of the competition course in parallel mirror lines, then over the last stretch – above the strip – they head forward wing-to-wing. Excitement guaranteed. No less exciting was a new one-on-one

67

POLISH HITS

jakby w lustrzanym odbiciu, a finalny odcinek nad pasem – skrzydło w skrzydło. Emocje gwarantowane.

O emocje i bezpośrednią rywalizację chodziło również, gdy wymyślano nową rywalizację dla pilotów startujących w lataniu precyzyjnym. Do tej pory te zawody trwały godzinami i były mało widowiskowe.

Wprowadzono więc Air Navigation Race. W skrócie to równoległy nawigacyjny wyścig samolotów w specjalnych korytarzach: – Trzeba sobie wyobrazić szynę kolejową, która ma kilka zakrętów. A my jedziemy rowerem tandemem po tej szynie i jeszcze musimy na początku i na końcu tej szyny znaleźć się w czasie wyznaczonym co do sekundy – tłumaczył nawigator w polskim teamie, Dariusz Lechowski.

MEDALE DLA POLAKÓW Do Dubaju poleciała 25-osobowa reprezentacja Polski. Po złoto jechał m.in. Sebastian Kawa – poza 22 medalami ma na swoim koncie także pierwszy w historii przelot szybowcem nad Himalajami. W Dubaju wywalczył złoto w wyścigach równoległych na 18-metrowych szybowcach. Także ze złotem wrócił Wojciech Bamberski startujący w dyscyplinie Hot Air Airships, pilotując sterowiec. Popisał się wyjątkową precyzją, jedną ręką trzymając ster, drugą manewrując pomiędzy przeszkodami. – Usłyszeć na podium hymn Polski to piękne przeżycie – opowiadał.

Na środku pustyni, około 50 km od centrum Dubaju, swoją rywalizację rozpoczynali piloci śmigłowcowi. Wśród nich bracia Michał i Marcin Szamborscy, którzy wdarli się do światowej czołówki przebojem.

Zasady, według których rywalizowali, były proste, a jednoczenie piekielnie trudne – w jak najkrótszym czasie przelecieć tor z bramkami i beczkami wypełnionymi wodą. Jeden pilotuje, drugi trzyma w rękach bojkę na linie i prowadzi ją przez ten tor. Pola-

68

competition for precision pilots. Until recently, this event went on for hours and was anything but spectacular. Then the Air Navigation Race was introduced.

This is a navigation race where the planes have to fly in parallel along special corridors. “Just imagine a railway track with lots of bends. And we’re riding bikes in tandem along the railway track and have to be at the beginning and end of the rail at specified times – to the second”, explains Dariusz Lechowski, the Polish team navigator.

MEDALS FOR POLES Poland was represented in Dubai by a 25-strong team. Sebastian Kawa, the most decorated of the Polish pilots competing, was determined to claim gold.

In addition to 22 medals, Kawa’s credits include the world’s first glider flight over the Himalayas. In Dubai he won the gold medal in the parallel gliding race with 18-metre sailplanes. Wojciech Bamberski, who competed in the Hot Air Airships category, came home with a gold medal. He had to demonstrate stupendous precision, he kept one hand on the rudder and used the other to navigate between obstacles.

“Hearing the Polish national anthem on the podium was a beautiful experience”, Bamberski said.

In the middle of the desert, the Polish rotorcraft pilots Michał and Marcin Szamborski were catapulted to the top end of the world rankings. The rules of the event in which the two pilot-brothers competed are simple.

You have to fly over the course, which is dotted with gates and containers filled with water, in the shortest time possible. One sits at the helm, while the other clutches the float and guides it along the course. The Polish duo did so well that making the finals soon proved to be quite realistic. “We never dreamed that

© A R C H I W U M AU TO RA ( 2 ) , J Ę D R Z E J W I L E R , FA I D U B A I ( 3 )

Część rywalizacji odbywała się na słynnych Wyspach-Palmach. ❚ Some of the events were held on the famous Palm Islands.

igrzyska lotnicze w dubaju

Sebastian Kawa wywalczył złoto w wyścigach równoległych na 18-metrowych szybowcach. ❚ Sebastian Kawa won the gold medal in the parallel gliding race with 18-metre sailplanes.

cy latali na tyle dobrze, że ich udział w finale szybko stał się realny. – Srebro było naszym cichym marzeniem – mówił zaraz po finałowym locie Michał Szamborski.

I to marzenie udało się zrealizować.

Także srebro wywalczyli: na motoparalotni Piotr Ficek oraz akrobata samolotowy Artur Kielak, który jest na co dzień pilotem komunikacyjnym. Wozi pasażerów dużym airlinerem, a wyżywa się lotniczo dopiero w niewielkim samolocie akrobacyjnym.

Na zawodach wykonuje karkołomne figury – pętle, korkociągi czy beczki z ogromnymi przeciążeniami.

Także ze srebrem wrócili LOT-owscy piloci – Bolesław Radomski i Dariusz Lechowski. W Air Navigation Race w ćwierćfinale udało się im pokonać team francuski, czyli najgroźniejszych konkurentów. Przegrali jednak w wyścigu finałowym z Norwegami.

O prawdziwym pechu może mówić Maciej Pospie-

we would finish so high”, said Michał Szamborski just after their final flight.

Their dream came true after all.

Silver medals also went to Piotr Ficek for paramotoring and Artur Kielak for extreme aerobatics. Kielak works as an airline pilot and carries passengers in a big airliner, but pursues his passion for aviation in a tiny aerobatic aircraft. Competitions give him the chance to perform daring manoeuvres. LOT pilots Bolesław Radomski and Dariusz Lechowski competed in the Air Navigation Race and brought home silver medals. Gold was within reach, after winning with the French team, but unfortunately, they lost to the Norwegians in the final race.

It was definitely not Maciej Pospieszyński’s day. When

Piloci śmigłowcowi Marcin i Michał Szamborscy wrócili z Dubaju ze srebrem. ❚ Polish rotocraft pilots, Michał and Marcin Szamborski won silver medals in Dubai.

69

POLISH HITS Piloci startujący w World Air Games Dubai 2015 podkreślali, że tak dużej imprezy lotniczej jeszcze nie było. ❚ Pilots competing in the World Air Games Dubai 2015 admitted that this was the first such grand aviation event ever.

igrzyska lotnicze w dubaju

szyński. Gdy kończył finałową wiązankę akrobacyjną, sędziowie uznali, że ostatnią figurę wykonał poniżej wysokości minimalnej. Kamera zainstalowana w kabinie szybowca zarejestrowała brzęczyk sygnalizujący przekroczenie tej wysokości już po zakończeniu programu. Protesty nic nie dały. Reprezentant Polski nie zdobył medalu w klasyfikacji ogólnej, ale wywalczył srebro za program dowolny. ŚWIATOWY TOP Lotnictwo sportowe w Polsce ma tak długą historię jak lotnictwo ogólne. Przez lata szkolenie młodzieży i rozwój sportu lotniczego należały do aeroklubów.

Dzisiaj nadal właśnie tam i pod patronatem Aeroklu-

bu Polskiego rozwija się sport lotniczy. Coraz częściej jednak także w prywatnych ośrodkach lotniczych rodzą się prawdziwe sportowe talenty. Po latach posuchy coraz więcej osób siada za sterami, by wykonywać skomplikowane i niebezpieczne akrobacje.

Wciąż jednak problemem w rozwoju tego sportu są pieniądze. Nawet mistrzowie potrzebują sponsorów. To zazwyczaj udane inwestycje, bo jak pokazały igrzyska w Dubaju, polscy piloci to światowy top.

A tymczasem Dubaj nie zasypia gruszek w popiele i idzie za ciosem. Już 11 marca organizuje kolejną wielką imprezę lotniczą – pierwszy World Drone Prix, czyli wyścigi dronów z główną nagrodą w wysokości… miliona dolarów. ■

LOTNICY ZNAD WISŁY POKAZALI W DUBAJU, ŻE SĄ W ŚWIATOWEJ CZOŁÓWCE. I NIC W TYM DZIWNEGO, BO LOTNICTWO SPORTOWE W POLSCE MA TAK DŁUGĄ HISTORIĘ JAK LOTNICTWO OGÓLNE. POLISH PILOTS DEMONSTRATED THAT THEY ARE STILL WORLD BEATERS IN DUBAI. THIS IS NOT SURPRISING, AS THE HISTORY OF AIR SPORTS IN POLAND IS AS LONG AS THE HISTORY OF GENERAL RAVIATION.

THE WORLD’S BEST Polish pilots demonstrated that they are still world beaters in Dubai. This is not surprising, as the history of air sports in Poland is as long as the history of general aviation. For many years, training young pilots and developing air sports was the domain of flying clubs. The development of air sports continues at such centres, under the auspices of the Polish Aero Club. But nowadays, young talent is usually trained at private aviation centres. After a dearth of trainees for many years, more and more people are now taking the controls and performing complicated and dangerous aerobatics. But money continues to be a stumbling block to developing air sports. Even champions need sponsors. This is usually a successful investment. The WAG in Dubai have shown that Polish pilots are among the best in the world.

For its part, Dubai has seized this opportunity and is running with it. The city is hosting another spectacular air show on 11 March – the first World Drone Prix, or drone races, with a Grand Prix of a million dollars. ■

70

© FA I D U B A I

he completed his final aerobatic manoeuvres, the judges held that he performed his final figure below the minimum altitude. The camera installed in the cabin recorded the buzzer that signals that crossing of this altitude only after the programme had been completed. Despite his protests, the decision was upheld. Poland international did not take a medal in the general classification, but won silver for the free programme.

71

wisława szymborska

©CREDITS

L I F E STO RY

72

WIELKA OSOBLIWOŚĆ a great personality ROZCHICHOTANA STARSZA PANI? DEPRESYJNA PERFEKCJONISTKA? O WISŁAWIE SZYMBORSKIEJ WCIĄŻ BARDZO NIEWIELE WIADOMO. ZGŁĘBIĆ TAJEMNICĘ NOBLISTKI PRÓBUJĄ DWIE UKAZUJĄCE SIĘ WŁAŚNIE KSIĄŻKI: NIC ZWYCZAJNEGO. O WISŁAWIE SZYMBORSKIEJ MICHAŁA RUSINKA I WISŁAWA SZYMBORSKA. ŻYCIE W OBRAZKACH ALICE MILANI. ❚ GIGGLY OLD LADY? DEPRESSIVE PERFECTIONIST? VERY LITTLE IS REALLY KNOWN ABOUT NOBEL PRIZE LAUREAT WISŁAWA SZYMBORSKA. TWO BOOKS RECENTLY PUBLISHED BY ZNAK – MICHAŁ RUSINEK’S NIC ZWYCZAJNEGO. O WISŁAWIE SZYMBORSKIEJ AND ALICE MILANI’S WISŁAWA SZYMBORSKA. ŻYCIE W OBRAZKACH - ATTEMPT TO UNRAVEL THE MYSTERY OF SZYMBORSKA. tekst | by patrycja pustkowiak

N

©CREDITS

a pytanie, co będzie robić w piekle, odpowiedziała: Przez całą dobę będę podpisywała książki dla potępionych dusz z dedykacją.

I udzielała wywiadów. Na okrągło. Rzeczywiście, nie były to jej ulubione aktywności. Szczególnie ta druga – do rozprawiania o sobie Wisława Szymborska miała wręcz awersję. Zainteresowanych odsyłała do wierszy. W jednym z nich napisała: Moje znaki szczególne / to zachwyt i rozpacz. Istotnie, ci, którzy ją znali, mówili, że miała jednocześnie coś z zafascynowanego światem dziecka i przejętego nim mędrca. Tyle że publicznie pokazywała raczej to pierwsze, figlarne oblicze. To drugie konsekwentnie kryła przed innymi.

COŚ SZCZUPŁEGO, Z DUŻYMI OCZAMI Urodzona 2 lipca 1923 r. w Kórniku koło Poznania nie zapowiadała się na poetkę. Chociaż – jako córeczka tatusia, Wincentego Szymborskiego, który był zarządcą dóbr hrabiego Zamoyskiego i z powagą odpowiadał na wszystkie dziecięce pytania – miała zadanie bojowe: co jakiś czas musiała napisać wierszyk. Pasja przetrwała. W 1945 r. młoda Wisława, która wraz z rodziną od lat mieszkała już

Szymborska was once asked what she would do in hell. Her response: “I’ll be signing books for condemned souls all day long. And giving interviews. Around the clock.” Possibly. These were certainly not her favourite pastimes. Especially interviews. Szymborska did not like to talk about herself. Whenever questioned about herself, she would refer askers to her poems.

She wrote in one poem: “My identifying features are rapture and despair.” Those who knew her personally say that she was both like a child fascinated by the world and a sage brooding over it. But she only ever showed her playful persona to the public. She always hid her serious side SLIM WITH BIG EYES Wisława Szymborska was born in Kórnik near Poznań on 2 July 1923. As a child, she showed no sign of becoming a poet. She was the daughter of Wincenty Szymborski, the steward of Count Zamoyski’s estate.

She was daddy’s girl and daddy gave all her childish questions a serious response. He also gave her little assignments, one of which was to write a poem occasionally. This passion stayed with her. In 1945, the young Szymborska, who by then had been living in

73

Wisława Szyborska.Życie w obrazkach to ciekawostka dla kolekcjonerów twórczości Szymborskiej. ❚ Wisława Szymborska. Życie w obrazkach is a treat for fant of Szymborska’s work.

74

wisława szymborska

w Krakowie (podjęła tu studia na polonistyce i socjologii), przyniosła do redakcji Dziennika Polskiego swoje pierwsze wiersze. Trafił na nie jej przyszły mąż, Adam Włodek. Okazało się, że poetka nie jest młodym geniuszem pióra. Wiersze te nie wyróżniały się niczym nadzwyczajnym – co więcej: były po prostu słabe – podsumował je wówczas Włodek. Nie chciał ich publikować, ale ktoś z redakcji wpadł na pomysł, by te przydługawe wprawki poprawić. Tak też się stało. Opublikowane wiersze w niewielkim stopniu przypominały oryginał. Na tyle były jednak do niego podobne, że następnego dnia w redakcji pojawiła się sama autorka (Podówczas było to coś szczupłego, z dużymi oczami – notował Jerzy Putrament) z pytaniem o honorarium za opublikowany wiersz. Czas na prawdziwy debiut poetycki przyszedł w 1952 r.

– Szymborska wydała wówczas tom Dlatego żyjemy.

Początkowa faza jej twórczości to okres, którego do dziś wielu nie może jej wybaczyć – fascynacja ideami socjalizmu i żarliwa wiara w nowy ustrój przeniknęły do pierwszych dwóch zbiorów wierszy, z których poetka nie będzie później dumna. Po latach powie, że brakowało jej dojrzałości potrzebnej do tego, by przejrzeć ideologiczne kłamstwa. Z własnej pomyłki wyciągnęła też ważne wnioski – wiarę, że świat można zmienić na lepsze, zastąpiła niewiarą w stadne odruchy. Stała się ostrożną sceptyczką. Jest zabawna i poważna. Potrafi uchwycić ból i smutek istnienia, nie tracąc przy tym fascynacji życiem – powiedział o niej Woody Allen. Takie są jej kolejne tomy wierszy. Pewien przełom przyszedł wraz z wydanym w 1957 r.

Wołaniem do Yeti, a wyraźnie widać go w zbiorach wydanych w latach 60., w których pyta o tajemnicę istnienia, a pewność zawsze zastępuje wątpliwością.

Kraków with her family for many years (she started studying Polish literature and sociology), submitted her first poems to the editorial office of the daily Dziennik Polski. The poems were reviewed by her future husband, Adam Włodek. The young poet was no literary genius. “These verses are nothing special. Actually, they are downright bad”, concluded Włodek at the time. He refused to have them published, but someone from the editorial office came up with the idea of abridging and correcting them. And so it came to pass. The published poems bore little semblance to what Szymborska had submitted. But they bore enough. Szymborska went to the newspaper’s office the next day to ask whether she would be paid for the published poem. But the real literary debut was the volume That’s What We Live For in 1952. Many people remain reluctant to forgive Szymborska her early work.

A fascination with the ideals of Real Socialism, and an ardent belief in the new political system permeate her first two collections. She would not be proud of these works in later life. Many years later, she said that she had lacked the maturity needed to see through ideological lies. She drew important conclusions from her mistake – a belief that the world could be made a better place with a distrust of the herd instinct.

She grew into a cautious sceptic. “She is funny and serious. She is able to capture the pointlessness and sadness of life, but somehow still be affirmative”, said Woody Allen. This is a very apt description of her later volumes (there was something of a breakthrough in 1957, with the publication of Calling Out to Yeti; this became apparent in her 1960s poems), which constantly question the mystery of existence and never fail to replace certainty with doubt.

WYTRAWNA NATURALISTKA O jej życiu osobistym wiadomo niewiele. To dlatego, że była niebywale skryta. Jestem staroświecka, a może przeciwnie – awangardowa. Może za jakiś czas publiczne odsłanianie się przestanie być w modzie – żartowała. Jej pierwszym (i ostatnim) mężem został Adam Włodek. Pobrali się w 1948 roku i zamieszkali w krakowskim Domu Literatów przy Krupniczej 22 – kamienicy zaludnionej przez same osobistości, m.in. Sławomira Mrożka. On – typowy rubaszny pyknik, ona – subtelna, szczupła, ładna, zawsze z papierosem między długimi palcami – tak wspominała parę ich znajoma, Anna Lutosławska-Jaworska.

Małżeństwo przetrwało jednak tylko sześć lat. W 1969 r.

Szymborska związała się z Kornelem Filipowiczem – świetnym prozaikiem, mistrzem krótkiej formy. Nie ma chyba nikogo, kto opowiadając o ich związku, nie użyłby określenia „wielka miłość”. Byli już wtedy dojrzałymi ludźmi. Wisława miała 46 lat, Kornel był o dekadę starszy, jego pierwsza żona zmarła, a z dru-

A SEASONED NATURALIST As she was highly secretive, very little is known about her personal life. “I’m old-fashioned, and perhaps contrary – avant-garde. Thrusting yourself into the public eye might fall out of fashion one day”, she joked. Her first (and last) husband was Adam Włodek.

They were married in 1948 and moved into the famous House of Literature in Krupnicza 22, an exclusive home of great personages, including Sławomir Mrożek. “He was a typical bawdy, short and stocky type, and she was delicate, slim and pretty, and always had a cigarette between her slender fingers”, according to their friend Alina Lutosławska-Jaworska.

The marriage only lasted six years. In 1969 Szymborska became romantically involved with Kornel Filipowicz, a brilliant prose writer and a master of the short story. Everyone who describes their relationship uses the term “great love”. They were both mature and had been through a great deal. Szymborska was 46, Filipowicz was 10 years her senior. His first wife

© A G E N C J A G A Z E T A ( 3 ) , E A S T N E W S ( 2 ) , P A P . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : A D A M G O L E C / A G E N C J A G A Z E T A

L I F E STO RY

1974 r., Lublin, spotkanie poetki z czytelnikami. ❚ 1974, Lublin, at a meeting with readers.

Lata 80. Kazimierz w Krakowie, Wisława Szymborska i Kornel Filipowicz. ❚ Wisława Szymborska and Kornel Filipowicz in Kazimierz district in Kraków, in the 1980s .

Rok 1996, Kraków, Wisława Szymborska dowiaduje się, że dostała Nobla. ❚ Wisława Szymborska after being told she is the Nobel Prize winner in 1996.

Rok 1954 ❚ The poet in 1954.

75

L I F E STO RY

Szymborska nie zostawiła po sobie tak wiele, bo ok. 350 wierszy – ostatnim był tom Wystarczy wydany pośmiertnie w 2012 r. Poniżej wykonane własnoręcznie przez noblistę wyklejanki. ❚ Szymborska lef behind a relatively small body work, roughly 350 poems. Enough was her last tome of poetry published posthumously, in 2012. Below, collages done by the Nobel prize winner.

wisława szymborska

gą się rozwiódł. Mieli z autorką Chwili wiele wspólnego. Przede wszystkim literaturę, ale też zamiłowanie do wycieczek na łono przyrody. Nie bez kozery nazywano ich żartobliwie wytrawnymi naturalistami.

Uwielbiali jeździć pod namiot nad brzeg Raby czy Popradu. Kornel łowił ryby, a Wisława zbierała grzyby. Potrafili godzinami oglądać Niewolnicę Isaurę, naśmiewając się z absurdalnych dialogów. Był to też związek dość ekscentryczny. Byliśmy ze sobą 23 lata.

Cudowny człowiek, świetny pisarz. Nie zamieszkaliśmy razem, nie przeszkadzaliśmy sobie. Byliśmy końmi, które cwałują obok siebie – wspominała po latach. Kornel zmarł w 1990 r. Wisława poświęciła mu jeden ze swoich najbardziej znanych wierszy – Kot w pustym mieszkaniu. Kiedy w 1996 r. otrzymała literacką Nagrodę Nobla (członkowie Szwedzkiej Akademii napisali w uzasadnieniu: za poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości), żałowała, że Kornel tego nie dożył.

had died, and he had divorced his second. He and the author of Moments had a lot in common. First, there was obviously literature, but they also shared a love of nature trips. They were humorously referred to as seasoned naturalists, and not without reason. They loved camping. Filipowicz used to go fishing, while Szymborska foraged for mushrooms. Their relationship was rather eccentric. “We spent 23 years together. He was a wonderful man, a brilliant writer. We did not live together and get in each other’s way. We were like horses that gallop side by side”, Szymborska recalled many years later.

Filipowicz passed away in 1990. She dedicated one of her most celebrated poems to him – Cat in an Empty Apartment. When she received the Nobel Prize in Literature in 1996 (“for poetry that with ironic precision allows the historical and biological context to come to light in fragments of human reality”, according to the Swedish Academy), her only regret was that Filipowicz did not live to see the day.

JAK KOT, ZAGŁASKANA NA ŚMIERĆ To właśnie głównie o perypetiach osobistych noblistki opowiada obrazkowa książka Alice Milani.

W celowo kiczowatych migawkach z życia poetki można ją zobaczyć najpierw w młodym wydaniu, roz-

LIKE A CAT, PATTED TO DEATH Milani’s illustrated book charts the ups and downs of Szymborska’s personal life. Deliberately schlocky snapshots from the poet’s life present her young self, embarking on her artistic career and befrien-

poczynającą twórczą drogę i nawiązującą znajomość z Adamem Włodkiem, a później w wersji dojrzałej, gdy nią i Kornelem bawił się przypadek (by nawiązać do jednego z jej wierszy). Nieco więcej o poetce dowiemy się z książki Michała Rusinka, który towarzyszył jej jako osobisty sekretarz przez 15 lat od czasu „tragedii sztokholmskiej”, czyli Nagrody Nobla. Rusinek pojawił się w jej życiu w tym kluczowym momencie, by uporządkować jej kontakty ze światem – po No-

76

ding Adam Włodek, and then her mature self, when “chance played with” her and Filipowicz (to quote one of her poems). Życie w obrazkach is fascinating reading for any collector of Szymborska’s works. We can learn a little more about the poet from Rusinek’s book. Rusinek was Szymborska’s personal assistant for 15 years after the “Stockholm tragedy”, i.e. the Nobel Prize. Rusinek entered her life at this critical time and regulated her connections with the world. After

© F O RU M ( 2 ) , E A ST N E W S , M . P.

SZYMBORSKA DEBIUTOWAŁA NIE JAKO POETKA, LECZ JAKO RYSOWNICZKA, MINIATUROWYMI ILUSTRACJAMI W PODRĘCZNIKU JANA STANISŁAWSKIEGO DO NAUKI JĘZYKA ANGIELSKIEGO. INTERESTINGLY, SZYMBORSKA DID NOT START OUT AS A POET, BUT AS AN ILLUSTRATOR, WITH MINIATURE ILLUSTRATIONS FOR JAN STANISŁAWSKI’S ENGLISH TEXTBOOK.

58zł

ROCZNA PRENUMERATA + KUBEK W PREZENCIE

©CREDITS

JAK ZAMÓWIĆ? infolinia: 22 360 37 77 e-mail: bok@burdamedia.pl www.burdamedia.pl/zakładka prenumerata listownie: Wydawnictwo Burda Publishing Polska, BOK, ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa przelew: na numer rachunku mBank 32 1140 1977 0000 4186 6900 1017, w tytule pełne dane adresowe + kod oferty: COK58

Wysoką jakość produktu gwarantują Polskie Fabryki Porcelany „Ćmielów” i „Chodzież SA”.

Wymiary: 10 cm, pojemność 0,33 l. Na zdjęciu pokazany kubek z dwóch stron.

77

L I F E STO RY

Nic zwyczajnego.

O Wisławie Szymborskiej Michała Rusinka to historia o 15 latach spędzonych na sekretarzowaniu noblistce – pełna anegdot, dowcipna i osobista opowieść. ❚ Nic zwyczajnego.

O Wisławie Szymborskiej by Michał Rusinek is an account of the 15 years he worked as secrtary to the poet. It is a personal, witty story rich in anecdotes.

wisława szymborska

blu telefon dzwonił bez ustanku, pojawiały się setki zaproszeń, ofert i propozycji przekładów. To wszystko było dla niej – niecierpiącej życia publicznego – wielką traumą. Mówiła: Jestem jak kot, zagłaskana na śmierć. Tu chcą, żebym wbijała jakieś gwoździe do sztandarów, tam mi chcą dawać jakieś tytuły, tam znowu chcą nazwać szkołę moim imieniem...

Na wszystko odpowiadam „nie” – chcę być co prędzej zwykłą osobą, a nie „osobistością”. Bardziej odpowiadało jej określenie, które powstało z przejęzyczenia wiozącego ją gdzieś taksówkarza: To dla mnie zaszczyt wieźć taką osobliwość – powiedział.

Właśnie te i inne anegdoty zbiera Rusinek w Nic zwyczajnego. Szymborska miała namiętność do wyklejanek darowanych przyjaciołom na święta i Nowy Rok, loteryjek, które urządzała w swoim mieszkaniu, kiczu i oczywiście papierosów. Namawiana wielokrotnie do zerwania ze zgubnym nałogiem uparcie powtarzała: Byłam na zbyt wielu pogrzebach ludzi, którzy nie palili. Nie była dobrą kucharką – gościom serwowała sprowadzone z zagranicy zupki w proszku, mogli wybierać spośród wachlarza różnych smaków i nalewać wrzątek z wielkiej, rozstawionej na stole wazy. Sama zup nie lubiła. Co innego zupa chmielowa – mawiała, zamawiając piwo. W podeszłym wieku natomiast pokochała… skrzydełka z KFC, które – ku przerażeniu wielu – zamrażała, a później smażyła na patelni.

W listopadzie 2011 r. okazuje się, że jest śmiertelnie chora. Do ostatnich chwil stara się zachować dobry humor. I oczywiście ciągle prosi o papierosa. Umiera 1 lutego 2012 r. A jej tajemnica – mimo dwóch kolejnych poświęconych jej publikacji – nadal pozostaje nieprzenikniona. Chyba byłaby z tego zadowolona. ■

the Nobel Prize, the phone rang nonstop, and hundreds of invitations, offers, and translation proposals came flooding in. For someone like Szymborska, who detested public life, this was an enormous trauma.

She used to say: “I’m like a cat, patted to death. They want me to hammer nails into banners, they want to give me some titles, and they want to name another school after me... I answer ‘no’ to all of them… I want to go back to being an ordinary person, not a ‘personality’”. She was more partial to a term accidentally coined by a taxi cab driver she once met: “It’s an honour to drive such an oddity”, he said.

These and other anecdotes and eccentricities are collected by Rusinek in Nic zwyczajnego. Szymborska loved to give her friends collages for Christmas and New Year, held lotteries in her apartment, and had a passion for kitsch and, naturally, cigarettes. She was repeatedly entreated to quit this disastrous habit, but stubbornly replied: “I’ve been to too many funerals of people who didn’t smoke.” She was not a good cook. She used to treat her guests to imported instant soups. They could choose from a variety of flavours and then add water from a huge vase on the table. She didn’t like these soups herself. “Beer soup is another story”, she would say and order a beer. In her later years, she came to love KFC chicken wings, which she would freeze and then fry in a pan.

In November 2011, Szymborska learned that she was terminally ill. But she did what she could to keep her spirits up right until the end. And naturally, kept asking for cigarettes. Wisława Szymborska died on 1 February 2012. These two new publications have done nothing to make her any less unfathomable. Knowing that would probably have made her happy. ■

Podobno w przemówieniu pierwsze zdanie jest zawsze najtrudniejsze.

A więc mam je już poza sobą... – powiedziała Wisława Szymborska, odbierając Nagrodę Nobla. ❚ “They say the first sentence in any speech is always the hardest. Well, that one’s behind me”, is how Szymborska began her Nobel Lecture.

78

©EAST NEWS

Podobno w przemówieniu pierwsze zdanie jest zawsze najtrudniejsze.

A więc mam je już poza sobą...

- powiedziała Wisława Szymobrska, odbierając nagrodę Nobla. ❚ Angelina Jolie is considered onmen in the world yet na Jolie is considered onmen in the world yet na Jolie is considered onmen in the ndsetter othe red carpet.

ADVERTORIAL

ŚWIĘTUJEMY JUBILEUSZ! Let’s celebrate the anniversary!

SOFITEL WARSAW VICTORIA TO ŻYWA LEGENDA POLSKIEGO HOTELARSTWA, MIEJSCE O BOGATEJ HISTORII ORAZ AMBASADOR FRANCUSKIEJ ELEGANCJI. SOFITEL WARSAW VICTORIA IS A LIVING LEGEND OF THE POLISH HOSPITALITY INDUSTRY, A PLACE RICH IN HISTORY AND AN AMBASSADOR OF FRENCH ELEGANCE.

H

otel otworzył swe podwoje w 1976 roku i szybko zyskał status modnego punktu w sercu Warszawy, przyciągając śmietankę towarzyską stolicy oraz gości z całego świata. Wpisał się również w polską kulturę – kręcono tu kultowe filmy, a czas spędzony w Victorii opiewały gwiazdy estrady.

The hotel opened for business in 1976. It did not take long for it to become a popular hotspot in the heart of Warsaw, attracting the local elite and famous guests from around the world. It has also left its mark on Polish culture. The hotel has featured in popular movies and inspired famous musicians.

It was acquired by the prestigious French chain Sofitel in 2001. In 2013-2014, the interiors were redesigned by the world-renowned Didier Gomez to combine modern design with luxury elegance.

Sofitel Warsaw Victoria retains its status as an icon of style and continues to offer high-class services. These qualities place it firmly at the forefront of Polish hotels.

Sofitel Warsaw Victoria embodies the spirit of Warsaw and enriches it with a touch of French chic. It offers luxurious rooms and suites, a conference centre, a leisure area with an illuminated indoor swimming pool, a fitness zone and SPA, and two restaurants.

The Sofitel MyBed™ bedding standard guarantees a good night’s sleep. The ambiance of Le Victoria Brasserie Moderne, famous for its signature menu, which fuses French traditions with a modern culinary vision, is sure to impress any connoisseur. Visit Sofitel Warsaw Victoria in 2016 and celebrate its 40th anniversary. sofitel.com | accorhotels.com

W 2001 roku hotel dołączył do prestiżowej francuskiej marki Sofitel, a w latach 2013-2014 przeszedł metamorfozę pod kierunkiem światowej sławy projektanta Didiera Gomeza. Dzięki wnętrzom łączącym nowoczesny design z luksusową elegancją zachowuje status ikony stylu, co wraz z jakością oferowanych usług sytuuje go w ścisłej czołówce polskich hoteli.

©CREDITS

Sofitel Warsaw Victoria uosabia ducha stolicy, przyprawiając go szczyptą francuskiego szyku. Oferuje luksusowe pokoje i apartamenty, centrum konferencyjne, przestrzeń wypoczynkową z iluminowanym basenem, strefą fitness i SPA, a także dwie restauracje.

Błogi sen gwarantują łóżka w standardzie Sofitel MyBed™. Koneserzy docenią urok restauracji Le Victoria Brasserie Moderne słynącej z autorskiego menu łączącego francuską tradycję z nowoczesną wizją kulinarną. W 2016 roku Sofitel Warsaw Victoria zaprasza do świętowania jubileuszu 40-lecia swego istnienia.

79

C U LT U R E

nasze rekomendacje

DLA KOGO NIEDŹWIEDŹ?

who’s going to win the golden bear?

TAJEMNICZE ZNIKNIĘCIE

a mysterious disappearance

W Hollywood trwają zdjęcia do superprodukcji osadzonej w antyku. Niestety ekipa ma pecha, bo grający główną rolę największy gwiazdor na świecie Baird Whitlock (w tej roli George Clooney) zostaje porwany. Jak uratować produkcję i tyłek aktora? Bracia Joel i Ethan Coen opowiadają historię z charakterystyczną dla siebie ironią i przekorą. Na ekranie także Scarlett Johansson. ❚ A megaproduction set in antiquity is being shot in Hollywood. Unfortunately, the production hits a snag. The male lead and world’s most famous actor, Baird Whitlock (George Clooney), is kidnapped.

How can the production and leading man be saved? Brothers Joel and Ethan Coen spin the story with their legendary irony and wry humour. The movie also stars Scarlett Johansson.

Ave, Cezar!, reż. Joel Coen, Ethan Coen, premiera 19 lutego | Hail Caesar!, dir. Joel Coen, Ethan Coen, opens 19 February

Jest ich dwóch: Gummi i Kiddi. Mają tych samych rodziców i zawód – zajmują się hodowlą baranów. Od dekad nie rozmawiają ze sobą, ale rywalizują, kto ma lepsze i silniejsze zwierzęta pod opieką. Kiedy stado jednego z nich atakuje rzadka choroba, bracia będą musieli nawiązać zerwany kontakt. Kapitalna, prosta i ciepła opowieść. ❚ There are two of them – Gummi and Kiddi. They have the same parents and profession (sheep breeding). They haven’t spoken to each other for decades. They have, however, been in fierce competition to breed better and stronger animals. When the flock of one of the brothers falls victim to a rare disease, the rival siblings are forced to reconcile. A simple and heart-warming story. Wonderful.

Barany. Islandzka opowieść, reż. Grimur Hakonarson, premiera 19 lutego | Rams, dir. Grimur Hakonarson, opens 19 February

Only members of the pharaoh’s family enjoyed the luxury of being seated in ancient Egypt.

Similarly, in the court of Louis XIV, only a select few chosen by the king were granted the privilege of a stool.

80

BOOKS MUSIC FILM THEATRE

66. Festiwal Filmowy w Berlinie/Berlinale, 11–21 luty 2016 | 66th Berlin Film Festival/ Berlinale, 11–21 February 2016

PUNKT WIDZENIA…

your perspective...

…zależy od punktu siedzenia. Zydle, krzesła, fotele i inne siedziska w ujęciu praktycznym, historycznym, symbolicznym, a także filozoficznym można podziwiać na tej niezwykłej wystawie. Ale zwiedzamy na stojąco. ❚ ... depends on what you sit on. This unique exhibition presents a practical, historical, symbolic and philosophical take on stools, chairs, armchairs and other types of seats. The only downside is that you will be left standing.

Krzesła, zydle, fotele. Krótka historia mebli do siedzenia, do 28 lutego, Muzeum Narodowe, Wrocław | Chairs, Stools, Armchairs. A Short History of Seating Furniture, until 28 February, National Museum, Wrocław

© M . P.

STADO NA PUSTKOWIU a flock in the void

Festiwal w Berlinie to jedna z najważniejszych tego typu imprez na świecie, prezentująca szeroki wybór filmów: od awangardowych dokumentów do klasycznych fabuł.

Otworzy go Ave, Cezar!, a w programie m.in. Genius z Judem Law i Nicole Kidman oraz Alone in Berlin z Emmą Thompson. Przewodniczącą jury będzie Meryl Streep. ❚ The Berlin Film Festival is one of the most important events of its kind, presenting the widest selection of movies anywhere, ranging from avant-garde documentaries to classically narrated stories. This year’s Festival opens with Hail Caesar and features Genius and Midnight Special. Meryl Streep will chair the jury.

MIŁOŚĆ I WOJNA

love and war

JEST MOC

Szósta i przedostatnia powieść Archera o rodzinie Cliftonów.

W życiu bohaterów zaszły zmiany. Giles Barrington chce uratować ukochaną, która mieszka za żelazną kurtyną. Lady Virgina jest na skraju bankructwa, a Harry Clifton walczy o uwolnienie przyjaciela z gułagu. Czy koniec ciężkich czasów się zbliża? ❚ The sixth and penultimate novel in the Clifton Chronicles.

The lives of the main characters have witnessed some changes.

Giles Barrington wants to rescue his sweetheart, who lives behind the Iron Curtain but whose intentions are not clear, Lady Virgina is facing bankruptcy, and Harry Clifton is determined to have his friend released from a gulag. Will the hard times be over soon?

Jeffrey Archer Cometh the Hour

W DÓŁ KRÓLICZEJ NORY

down the rabbit hole

To jedna z najbardziej barwnych i uruchamiających wyobraźnię bajek. Jak wyglądają Szalony Kapelusznik, Kot z Cheshire, dziwne napitki, przekąski i czarodziejskie przedmioty według różnych pokoleń rysowników? Zaprezentuje ta wyjątkowa wystawa w Londynie. ❚ This is one of the most colourful and imagination-firing stories ever. How have different generations of illustrators depicted the Mad Hatter, the Cheshire Cat, and all the bizarre beverages, refreshments and magic objects? You can see for yourself by visiting this unique exhibition in London.

KOMUNISTYCZNA SUKIENKA

PRL i moda? Oczywiście. W tamtych szarych czasach niedoboru pracowali wyśmienici projektanci – w Domu Mody „Telimena”, w Modzie Polskiej, w Hofflandzie.

Na wystawie można zobaczyć tamte wspaniałe stroje na nowych zdjęciach i współczesnych stylizacjach.

Bo retro zawsze jest w modzie! ❚ People’s Poland and fashion? Why not? This bleak era of shortages had some brilliant designers. This exhibition presents those magnificent outfits restyled on new photographs.

Wystawa Modna i już! Moda w PRL, Muzeum Narodowe w Krakowie, do 17 kwietnia 2016 r. | FASHIONable in Communist Poland. The National Museum in Kraków, open until 17 April 2016

Na nową płytę Brytyjczyka czekaliśmy od 2013 r.

Elton John, ponownie z producentem T-Bone Burnettem, proponuje solidny zestaw rockowych kawałków, a już pierwsze single Looking Up i Wonderful Crazy Night zostały świetnie przyjęte przez publiczność.

Album pojawia się na rynku w trzech wersjach: podstawowej z 12 utworami oraz dwóch wersjach rozszerzonych: z dwoma lub czterema dodatkowym utworami. ❚ Elton John has kept us waiting for a new album since 2013.

The British singer has reunited with producer T-Bone Burnett and released a collection of upbeat rock tunes.

The first singles from the album – “Looking Up” and “Wonderful Crazy Nights” – have been enthusiastically received by his fans.

Elton John Wonderful Crazy Night, od 5 lutego | from 5 February

Wystawa Alice in Wonderland, British Library, Londyn, do 17 kwietnia | Alice in Wonderland exhibition, British Library, London, open until 17 April

communist dress

there is power

Kto powiedział, że do wyprawy na dno morza potrzebne są droga wycieczka i sprzęt do nurkowania?

Wystarczy trochę fantazji, kredek i przede wszystkim książeczka do kolorowania Johanny Basford. Na czarno-białych stronicach autorka, która sama jest rysowniczką, zostawiła nam do ubarwienia kontury ryb, raf koralowych, zatopionych statków.

POWRÓT CZAROWNICY return of the witch Na nowej płycie Yoko Ono znajdziemy 16 utworów, w których głosem czarują – obok samej Yoko – m.in. panowie z zespołów Peter Bjorn and John, Portugal.The Man, Miike Snow oraz Ebony Bones!

Na krążku znalazła się też nowa wersja Walking on Thin Ice, którą piosenkarka napisała w 1980 r., a jednym z producentów nagrania był jej ówczesny mąż John Lennon. ❚ The word “sorceress” might be more apt. Yoko Ono’s latest album has 16 tracks and features the bewitching voices of Ono, along with members of Peter Bjorn and John, Portugal and Ebony Bones. The album features a new version of “Walking on Thin Ice”, written by Ono in 1980, and originally co-produced by her then husband, John Lennon.

Yoko Ono, Yes, I’m a Witch Too, od 19 lutego | from 19 February

81

afrodyzjaki

©CREDITS

GOOD FOOD

82

KRÓLESTWO ZA UPOJNĄ NOC a kingdom for a hot night LUDZIE OD NIEPAMIĘTNYCH CZASÓW CHCIELI INTENSYFIKOWAĆ MIŁOSNE DOZNANIA I ZWIĘKSZAĆ SEKSUALNE MOŻLIWOŚCI. A ŻE POMYSŁOWOŚĆ NIE ZNA GRANIC, CZASEM AŻ TRUDNO UWIERZYĆ, CO MOŻNA ZROBIĆ, BY ŻĄDZ MOC MÓC WZMÓC. ❚ FROM TIME IMMEMORIAL PEOPLE HAVE BEEN TRYING TO PEP UP THEIR SEX LIVES AND IMPROVE THEIR SEXUAL PROWESS. AND AS INGENUITY HAS NO LIMITS, THE LENGTHS PEOPLE ARE PREPARED TO GO TO TO HEIGHTEN PASSION CAN BE HARD TO BELIEVE AT TIMES. tekst | by małgorzata t. załoga

©SHUT TERSTOCK (4)

C

hyba każdy słyszał o „erotycznych” właściwościach truskawek w czekoladzie popijanych szampanem, surowych ostryg czy szparagów. Z naukowego punktu widzenia ich zjedzenie nie sprawi, że wzrośnie nasze pożądanie, ani tym bardziej seksualne możliwości. Skąd zatem przekonanie, że określone potrawy mogą przydać nam erotycznych skrzydeł? Źródeł trzeba by szukać w bardzo dalekiej albo egzotycznej przeszłości.

Nasi przodkowie nie mieli do dyspozycji wyrafinowanej wiedzy. O właściwościach rzeczy wnioskowali z tego, jak wyglądają albo... do kogo należą. Szparagi, ogórki, banany czy poczciwa marchew były posądzane o wzmagające popęd właściwości głównie ze względu na to, że kształtem przypominają penis we wzwodzie. Podobnie strzykwy zwane „ogórkami morskimi” (domyślcie się, dlaczego). W Azji uznaje się je za afrodyzjak, choć tradycyjna chińska medycyna stosuje je głównie jako środek na bóle i zapalenia stawów (są bogatym źródłem budującej stawy chondroityny).

Podobieństwo formy sprowadziło nieszczęście także na nosorożce, których sproszkowane rogi traktowano jak viagrę i przez to niemal doszczętnie wytępiono te zwierzęta. Swoją drogą ciekawe, że większość afrodyzjaków o „erotycznych” kształtach nawiązuje do męskiego przyrodzenia. Jednym z nielicznych przypominających żeńskie łono są ostrygi.

Ochoczo pochłaniano też intymne części zwierząt znanych z rozbuchanej seksualności. Już na malowidłach jaskiniowych przedstawiano myśliwych zajadających się jądrami i penisami tygrysów, byków, kozłów, a nawet... królików. Te wiktuały miały dać mężczyznom cechy wiązane z tymi zwierzętami, takie

Probably everyone has heard of the “erotic” properties of strawberries in chocolate washed down with champagne, raw oysters and asparagus. There is no scientific evidence that this increases sexual desire, or improves sexual prowess. So why do we believe that particular foods will make us grow erotic wings?

The answer lies in our remote and exotic past.

Our ancestors did not have the benefit of scientific knowledge. They made assumptions about the properties of various objects from their appearance and/or ownership. Asparagus, cucumbers, bananas and good old carrots were all deemed to boost libido on account of their penile shape.

Similar suppositions were made regarding sea cucumbers (have a guess). These are believed to be an aphrodisiac in Asia, although they are mainly used in traditional Chinese medicine as a painkiller and a remedy for arthritis (these creatures are a rich source of chondroitin, which rebuilds joints).

This was bad news for the rhinoceros. Ground rhinoceros horn was believed to have aphrodisiacal properties. This nearly drove these animals to extinction.

Curiously, most of the “erotic” shapes to which aphrodisiacal properties are ascribed resemble male genitalia. Oysters are one of the few that resemble the female breast.

Our forebears also consumed the genitalia of animals known for their overblown sexuality. There are even murals in caves depicting hunters relishing the testicles and penises of tigers, bulls, billy goats, and even rabbits. These foods were believed to en-

83

GOOD FOOD

afrodyzjaki dow men with the attributes of these animals, e.g. virility and fertility. Even today, a soup made from bull’s testicles cooked with bananas, peppers or carrots, sweet potatoes, and pumpkin is eaten in Jamaica.

jak jurność czy płodność. Na Jamajce do dziś jada się „na potencję” zupę z byczych penisów gotowanych z bananami i papryką albo z marchewką, słodkimi ziemniakami i dynią.

Ze względu na dużą zawartość cynku, mającego wpływ na płodność, orzeszki pinii też uważane są za afrodyzjak. ❚ Because of their high zinc content, pine nuts are said to have aphrodisiac properties.

COŚ NA RZECZY? Niektóre tradycyjne afrodyzjaki mają w sobie to „coś”, co rzeczywiście zwiększa seksualne chęci albo możliwości. Czekolada i kakao są źródłem pobudzającej kofeiny, teobrominy i fenyloetyloamin. Te ostatnie to związki o działaniu „popędotwórczym”. W naszym ciele szybko rozkłada je jednak obecny w krwi enzym zwany MAO. Papryczki chili rozgrzewają, pobudzają

IS THERE ANY TRUTH IN ANY OF THIS? Some traditional aphrodisiacs actually do contain something that increases sex drive or improves performance. Chocolate and cocoa contain the stimulants caffeine, theobromine and phenethylamine.

The last two are known for their libido stimulating properties, although they are quickly degraded in the human body by MAO, an enzyme found in the blood. Chilli peppers warm us up, promote circulation, and, by making us perspire, help us give off an erotic scent. Pumpkin seeds are a rich source of zinc – a vital ingredient in the production of testosterone, a hormone strongly linked to sexual desire, and not just in men. But unfortunately, not even the most lavish of romantic meals can supply the required doses.

That might be why old manuscripts cautioned that a given remedy had to be taken over a long period of time, and not once in a blue moon, to be effective.

This probably explains why it’s difficult to prove the merits of saffron, i.e. the stigma of the saffron crocus.

This was said to arouse the sexual appetite of women, intensify orgasm. To experience all this, you would have to eat an entire crocus field in full bloom. But crocin can help us in the opposite sex department in another way. Some say that it is a natural antidepressant, and that higher spirits shorten the odds of a suc-

NIEGDYŚ JEDZONO INTYMNE CZĘŚCI ZWIERZĄT ZNANYCH Z ROZBUCHANEJ SEKSUALNOŚCI, BY ZWIĘKSZYĆ PŁODNOŚĆ.

OUR FOREBEARS ALSO CONSUMED THE GENITALIA OF ANIMALS KNOWN FOR THEIR OVERBLOWN SEXUALITY TO BOOST FERTILITY.

Szparagi mają w sobie wapń, potas i witaminę E – „naturalną witaminę seksu”. ❚ Asparagus are rich in calcium, potassium and vitamin E – the “natural sex vitamin”.

84

THE POWER OF SUGGESTION? There is no rational basis to believe that most of the substances considered aphrodisiacal have any impact on the brain or the circulatory system. Some are simply attributed with such properties “by analogy.” Brazilian Catuaba (a brew made from the bark of the Erythroxylum vacciniifolium tree and similar

©SHUT TERSTOCK (7)

cessful romantic conquest. Oysters are also famous for their desire-arousing properties. They provide us with zinc and rare amino acids (D-Asp and NMDA) that stimulate the production of sex hormones, but not in anything like the quantities required to have an impact on bedroom performance.

krążenie, a dzięki nasileniu perspiracji pomagają rozsiewać erotyczny zapach. Pestki dyni to bogate źródło cynku – składnika niezbędnego do produkcji testosteronu, hormonu silnie związanego z seksualnym pożądaniem, nie tylko u panów. Wszystko to niestety nie w dawkach, jakich mógłby nam dostarczyć nawet najbardziej obfity romantyczny posiłek. Może dlatego dawne rękopisy zastrzegały, że by osiągnąć efekt, dany środek trzeba było zażywać przez dłuższy czas.

Pewnie dlatego trudno by udowodnić działanie szafranu, czyli pręcików krokusów, który miał rozbudzać erotyczne apetyty kobiet, intensyfikować orgazm. Żeby odczuć takie działanie, trzeba by chyba zjeść całe krokusowe pole w okresie kwitnienia. Krocyna może jednak ułatwiać stosunki damsko-męskie w inny sposób – działa ponoć przeciwdepresyjnie, a jak wiadomo, lepszy nastrój zwiększa szanse udanego miłosnego podboju. Podobnie znane z wzbudzających pożądanie właściwości są ostrygi. Choć dostarczają nie tylko cynku, ale i rzadkich aminokwasów (D-Asp i NMDA), które pobudzają produkcję hormonów płciowych, to nie w ilościach na tyle znaczących, by miało to jakiś wpływ na późniejsze zachowanie w sypialni.

SIŁA SUGESTII? Większość substancji uznawanych za afrodyzjaki nie ma racjonalnych podstaw do działania; ani na mózg, ani na układ krążenia. Niektórym przypisuje się efekt chyba jedynie „przez analogię”. Np. brazylijska catuaba, czyli napar z kory krasnodrzewu i podobnych gatunków, od wieków używany dla podniesienia potencji, nie ma w sobie nic pobudzającego. Jednak w nadziei na lepsze pożycie ludzie

AFRODYZJAK CZY NIE? aphrodisiac or not?

Afrodyzjak to coś, co zjada się lub wypija, by zwiększyć ochotę na seks i zaspokoić pożądanie. Dlatego do tej kategorii nie zaliczamy np. leków „na potencję”, jak viagra czy levitra, bo one zwiększają możliwości, a nie mają wpływu na pożądanie. Podobnie działa epimedium wykorzystywane przez medycynę chińską do leczenia zaburzeń erekcji. ❚ The things we call aphrodisiacs are eaten or drunk in the hope of boosting the libid and improving sexual prowess. That is why this category does not include “potency” drugs like Viagra and Levitra, which merely enhance performance without affecting desire. Similar properties are demonstrated

by Epidemium, a traditional Chinese remedy for erectile dysfunction.

species), has been used as an aid to sexual potency for centuries, but does not contain any stimulants.

Even today, people ingest the most bizarre things in the hope of pepping up their sex lives. Africans drink baboon urine. In South America, a wild wedding night is guaranteed by eating roasted ants.

APHRODISIACS IN OLD POLAND Our ancestors might not have been possessed of unlimited creativity, but they were nevertheless amazing in their inventiveness. Rue, for example, was believed to be a powerful aphrodisiac for women. The Rue garlands worn by brides had a very special meaning. There is written evidence that turnips boosted erections and ignited lust in females.

Niektórym karczochy przypominają trudnego do zdobycia kochanka; bo... trzeba z dużą wprawą odrzucać kłujące „liście”, by dostać się do smakowitego wnętrza. ❚ For some people, the artichoke resembles a hard-to-get lover. The thorny “leaves” have to be removed to get to the delicious velvety heart.

85

GOOD FOOD łykają najdziwniejsze rzeczy. W Afryce w tym celu pije się... mocz pawiana, a w Ameryce Płd. gwarancją dzikiej nocy poślubnej jest zjedzenie pieczonych mrówek, które często są zresztą prezentem ślubnym.

A W CO WIERZONO W DAWNEJ POLSCE? Trzeba przyznać, że inwencja naszych pradziadów była nie tyle niewyczerpana, co zaskakująca. Za silny afrodyzjak dla kobiet uznawano np. rutę. Noszenie przez panny młode rucianych wianków miało zatem szczególną wymowę. O rzepie pisano, że pobudza wzwód i chuć u niewiast rozbestwia. W podobnych celach zalecano też wyciągi z selerów i nasienia pokrzywy. Typowo „żeńskie” działanie miały nasionka dzikiego kminu. Włożone „do łona” miały pobudzać płodność, a jeśliby trzy korzenie ukopać i jeden nosić na szyi, drugi wypić z winem, a sokiem z trzeciego natrzeć łono, tedy niewiasta pewnie w ciążę zajdzie.

Zresztą przykłady „ziół na miłość” można by długo wyliczać. Mężczyznom na potencję pomagać miała np. żebrzyca kobyla, która „membrum virile osłabiałe wznosi”. Barwinek zaś starty z „robaczkami przy ziemi się obracającymi” oraz rozchodnikiem miał wzniecać

DLA AZTEKÓW EROTYCZNE WŁAŚCIWOŚCI NP. AWOKADO WYNIKAŁY Z FALLICZNEGO KSZTAŁTU RODZĄCYCH JE DRZEW. THE AZTECS ENDOWED FRUITS, E.G. AVOCADOS, WITH EROTIC PROPERTIES ON THE BASIS OF THE PHALLIC SHAPE OF THE TREES THEY GREW ON.

Azjaci wierzą, że jedzenie zapłodnionych kaczych jaj (na zdj.) lub picie krwi kobry zwiększa możliwości seksualne.

86

miłość między małżonkami. Jak afrodyzjak miał działać też korzeń dzięgla lekarskiego noszony na szyi, ale tylko jeśli wykopano go w kwietniu.

Ze względu na podobieństwo kształtu także bulwy storczyków (tak, tak, w naszym kraju rośnie ich wcale niemało, tyle że obecnie wszystkie gatunki są pod ochroną), nazywane „lisimi jajkami”, miały pomagać w relacjach damsko-męskich. Młody korzeń miał przy tym „płodzić synów”, a stary – córki. Wystarczyło ponoć samo wąchanie. Z innych roślin posądzanych o działanie afrodyzjakalne wymieniano też lubczyk, koper, kolendrę, oregano (lebiodkę), miętę, tatarak czy goździki.

Jedno jest pewne, nawet najbardziej wprawione w swej sztuce znachorki nie znały afrodyzjaku doskonałego, działającego zawsze i na każdego. I tak jest do dziś. Ale czy naprawdę takiego potrzebujemy? ■

An extract of celery and nettle seeds was recommended for the same reason. Wild caraway seeds acted in a typically “female” way. They increased fertility when inserted into the “lap”. If you dug up three roots and wore one around the neck, drank the second one with wine, and rubbed the third one into the lap, you would certainly get pregnant. The list of “love herbs” is endless. For example stonecrop were believed to ignite passion between spouses. Because of the similarity in shape, orchid tubers (yes, there are plenty in Poland, but all species are currently protected), dubbed “fox eggs”, were likewise supposed to be of assistance in the boy-meets-girl department.

A young root was said to “sire sons” and an old one daughters. The mere fragrance allegedly sufficed.

Other plants endowed with aphrodisiacal qualities included lovage, dill, coriander, oregano, mint, sweet rush, and cloves.

One thing is certain – the perfect aphrodisiac, i.e. one that worked on everybody every time was unknown even to the most seasoned healers. And this hasn’t changed a bit today. But do we actually need it? ■

©SHUT TERSTOCK (5)

Imbir, podobnie jak winogrona, usprawnia krążenie (krew jest pompowana także do intymnych części ciała). ❚ Ginger, simialrly to grapes, improves blood circulation (the blood is pumped to the private parts as well).

afrodyzjaki

Ta s t e the best

The oldest restaurant in Warsaw

Polish cuisine an invitation from

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08, www.ufukiera.pl

ul.Mokotowska 45, 00-551 Warszawa, t: 022 622 49 34, www.slodkislony.pl

W I T H TA S T E

piotr adamczewski

SŁODKI SMAK ZEMSTY the sweet taste of revenge

Wieczorem w restauracji o wdzięcznej nazwie Złoty Piasek zajrzałem do gabloty z dzisiejszym połowem. Pełzały tam przeróżne stwory, czyli owoce morza, i spokojnie leżały czarne kule z odstraszającymi wrogów długimi kolcami. To były właśnie jeżowce.

Postanowiłem z żądzy zemsty zjeść na przystawkę dokuczliwe zwierzę i zamówiłem cały tuzin. Zemsta była rozkoszna. Kelner podał mi na ogromnym talerzu 12 rozkrojonych na pół jeżowców, które – jak ostrygi – jada się na surowo.

Specjalną łyżeczką wydłubywałem pomarańczowe lekko galaretowate wnętrze kolczastego stwora i siorbałem płynną zawartość. Popijałem do tego chłodne białe wino z winnic na stokach Etny. Minęło parę lat, a ja wciąż mam na podniebieniu słodki smak zemsty. Od tej pory lepiej rozumiem Sycylijczyków. ■

Yes, revenge is almost as sweet as love.

I learned this through painful experience.

The entire coastline, including the beach at Giardini Naxos, is rocky. You need to wear protective rubber shoes in the sea to avoid hurting your feet on the sharp stones or – even worse – stepping on one of the many sea urchins. The Greeks, who settled here 2,700 years ago, knew about this and wore leather sandals (probably

88

because there was no rubber).

But I wilfully ignored the advice of those early Hellenic settlers, and after a gruelling walk from Taormina, 7 kilometres away, ran barefoot into the sea, which is still chilly at this time of the year. I rushed out of the water screaming with a black sea urchin spine in my heel. I managed to remove it without breaking it, but my heel was swollen, and I was left limping for several days.

In the evening, in a restaurant that bore the charming name of “The Golden Sand”, I peeked into a glass cooler to see the day’s catch. An assortment of creatures covered by the blanket term “seafood” were crawling around next to black balls that kept their enemies at bay with their long spines. Sea urchins.

Driven by revenge, I decided to have this vicious creature for a starter and ordered a dozen. My revenge was delicious. The waiter brought a giant platter with twelve sea urchins - eaten raw like oysters – cut in a half. I scooped out the orangey and slightly jellylike insides of this prickly creature with a special spoon, and slurped the contents of the shell.

I washed it down with chilled white wine grown on the slopes of Mount Etna. Several years have gone by and I can still remember the sweet taste of revenge on my palate. I’ve understood the Sicilians much better since then. ■

Piotr Adamczewski jest dziennikarzem Polityki, krytykiem kulinarnym i autorem książek: Wielki świat od kuchni, Smakosz wędrowny, Męskie gotowanie, Krwawa historia smaków, Rok na stole. ❚ Piotr Adamczewski is a contributor to Polityka weekly, a culinary critic and the author of: Wielki świat od kuchni, Smakosz wędrowny, Męskie gotowanie, Krwawa historia smaków, Rok na stole.

©SHUT TERSTOCK , ARCHIWUM AUTORA

O tak, zemsta ma słodki smak, prawie taki jak miłość. Sprawdziłem to boleśnie.

Wybrzeże, w tym i plaża, w Giardini Naxos jest kamieniste. Trzeba więc wchodzić do morza w ochronnych gumowych bucikach. Inaczej można skaleczyć stopę o ostrą krawędź kamienia lub – co jeszcze gorsze – nadepnąć na gęsto mieszkające tu jeżowce. Wiedzieli o tym Grecy, którzy wybudowali tu swoje domy 700 lat przed naszą erą i (z braku gumy zapewne) korzystali ze skórzanych sandałów.

Nie uwierzyłem radom starożytnych helleńskich osadników i po męczącej pieszej wędrówce z odległej o 7 km Taorminy wbiegłem boso do chłodnego jeszcze o tej porze roku morza. Z wrzaskiem wyskoczyłem z wody, a z mojej pięty sterczał czarny kolec jeżowca. Udało mi się go wyciągnąć, nie łamiąc, lecz mimo to pięta spuchła i kulałem przez kilka dni.

©CREDITS

www.suempol.pl

TA K E A L O O K

moda miejska

P R AW O U L I C Y urban fashion ODWAŻNE KOLORYSTYCZNE ZESTAWY I LUZ – MODA MIEJSKA RZĄDZI SIĘ SWOIMI ZASADAMI. MOŻEMY BEZKARNIE MIESZAĆ STYLE I KONWENCJE. KAŻDĄ STYLIZACJĘ PODKREŚLĄ DODATKI: NIEBANALNA BIŻUTERIA CZY KAPELUSZE. TYLKO UWAGA! NIE ZGUBMY DZIEWCZĘCEJ LEKKOŚCI. ❚ BOLD COLOURS AND A NONCHALANT FLAIR – URBAN FASHION GOES BY ITS OWN RULES. WE CAN MIX AND MATCH STYLES AS WE PLEASE. BUT A LOOK IS NOT COMPLETE WITHOUT ACCESSORIES, SUCH AS JEWELLERY OR HATS. DON’T FORGET TO ADD SOME GIRLY DELICACY TO YOUR OUTFIT. zdjęcia| by paul suesse/bulls

90

płaszcz WAYNE COOPER, kamizelka MOK THEOREM, sweter

STYLESTALKER, kolczyki LADY FOX, pierścionek DISNEY COUTURE, zegarek ICE-WATCH ❚ coat WAYNE COOPER, vest MOK THEOREM, jumper STYLESTALKER, earrings LADY FOX, ring DISNEY COUTURE, watch

ICE-WATCH kurtka WISH, top i spódnica H&M, rajstopy CLIO, buty SACHI, naszyjnik i bransoletka MIMCO, zegarek ICE-WATCH ❚ jacket WISH, top, and skirt H&M, tights CLIO, shoes SACHI, necklace, bracelet MIMCO, watch

©CREDITS

ICE-WATCH

91

TA K E A L O O K

moda miejska top MAISON SCOTCH, spodnie H&M, buty SACHI, zegarek ICE-WATCH, torebka ASOS ❚ top MAISON SCOTCH, pants H&M, shoes SACHI, watch ICEWATCH, bag ASOS płaszcz, spodnie TALULAH, sweter DAVID LAWRENCE, buty MIMCO, zegarek ICE-WATCH, torebka MARY AND MARIE ❚ jacket, pants TALULAH, jumper DAVID LAWRENCE, shoes MIMCO, watch ICE-WATCH, bag MARY

©CREDITS

AND MARIE

92

93

TA K E A L O O K

94

moda miejska

kurtka COMMONERS, sweter H&M, spodnie TALULAH, buty MIMCO, kapelusz KOOKAI ❚ jacket COMMONERS, jumper H&M, pants TALULAH, shoes MIMCO, hat KOOKAI

sweter ISLA, spodnie C&M, kalosze HUNTER, kapelusz

AGENT NINETYNINE, bransoletka MIMCO, zegarek ICE-WATCH ❚ jumper ISLA, pants C&M, shoes HUNTER, hat AGENT NINETYNINE, bracelet MIMCO, watch

ICE-WATCH

95

MAKE A WISH

dla niej

1

Kryształowe dodatki każdej kobiecie dodadzą odwagi.

2

D O S KO N A Ł O Ś Ć K R Y S Z TA Ł U

3

crystal perfection 4

Crystals are perfect for women who like to stand out.

5

6

1. OBUDOWA SAMSUNG GALAXY Note 4 wysadzona kryształkami Swarovskiego, $100 2. LUISAVIAROMA, GIANCARLO PETRIGLIA torebka, €2415 3. LUISAVIAROMA, GIUSEPPE ZANOTTI szpilki, €1395 4. APART zawieszka z brązu z cyrkoniami i szkłem, 189 zł 5. LUISAVIAROMA, PLUMA naszyjnik, €1690 6. LUISAVIAROMA, CHRISTOPHE TERZIAN kurtka, €6664 7. LUISAVIAROMA,FAITH CONNEXION T-shirt, 5344 zł ❚ 1. SAMSUNG COVER GALAXY Note 4 studded with Swarovski crystals, $100 2. LUISAVIAROMA, GIANCARLO PETRIGLIA handbag, €2415 3.

LUISAVIAROMA, GIUSEPPE ZANOTTI stilettoes, €1395 4. APART bronze pendant with zircon and glass, PLN 189 5. LUISAVIAROMA, PLUMA necklace, €1,690 6. LUISAVIAROMA, CHRISTOPHE TERZIAN jacket, €6,664 7. LUISAVIAROMA, FAITH CONNEXION T-shirt, PLN 5,344

96

© M . P.

7

Dodaj skórze blasku i świeżości razem z Carpe Diem!

Have your skin looking fresh and radiant with Carpe Diem!

Skóra nie tylko latem potrzebuje profesjonalnej pielęgnacji i nawilżenia. Zima to okres, kiedy wiatr, mróz, słońce i wahania temperatur mocno ją przesuszają powodując, że zmarszczki stają się bardziej widoczne. Oznakom tym można bez problemu zaradzić, podając rewitalizujące wypełniacze na bazie kwasu hialuronowego. W klinice Carpe Diem dużą wagę przywiązuje się do bezpieczeństwa preparatów. W jej ofercie są produkty Neauvia ORGANIC- pierwsze wypełniacze przeznaczone do nawilżania, wypełniania i korekcji twarzy, które pozyskiwane są przy użyciu bezpiecznych bakterii Bacillus Subtilus. Dodatkowo zawarty w nich hydroksyapatyt wapnia korzystnie zwiększa grubość skóry. Szczególną uwagę zwraca preparat Neauvia Organic Rheology, którego innowacyjność polega na dodatku dwóch aminokwasów będących głównym składnikiem kolagenu, powodując, ze otrzymany efekt estetyczny, tj. redukcja zmarszczek czy też naturalny efekt korekcji kształtu ust, jest długotrwały a jakość skóry i jej nawilżenie zdecydowanie lepsza.

The skin needs professional care and hydration not only in the summer.

Winter is the period when wind, frost, sun and temperature variations dry our skin, causing wrinkles become more visible.

These problems may be solved by application of revitalizing, hyaluronic acid-based fillers. Carpe Diem clinics puts products safety first. Its range features Neauvia ORGANIC products- first fillers used to fill, hydrate and correct facial features based on the safe bacterial strain Bacillus Subtilus.

In addition, they contain calcium hydroxyapatite which has a positive impact on thickness of the skin. One of the most notable formulas is Neauvia Organic Rheology whose innovative features include two additional amino acids, key ingredients of collagen, which make aesthetic results (reduction of wrinkles or natural effects of lip shape correction) long-lasting, improve the quality of the skin ang its hydration level.

Dr Magdalena Opadczuk i aktorka Magdalena Schejbal

Na hasło Kaleidoscope oferujemy 20 % rabatu na zabiegi z kwasem hialuronowym.

Oferta ważna do 29.02.2016 r. i dotyczy cen regularnych.

Please quote Kaleidoscope to receive the 20% discount on treatments with hialuronic acid.

Offer applies only to regular prices and it is valid until 29.02.2016 r.

Carpe Diem Centrum Medycyny Estetycznej

Wyłączny dystrybutor: ITP S.A.

Al. KEN 98 lok U 17, 02-777 Warszawa Tel. 608 888 888 • www.carpediem-klinika.pl

ul. Domaniewska 37, 02-672 Warszawa tel +48 722 008 002, www.itpsa.pl, www.neauvia.pl REKLAMA

CarpeDiem_Kaleidoscope_1602.indd 3

1/8/16 5:13 PM

W pracowniach Mercer rzemieślnicza tradycja krawiectwa miarowego spotyka się z ponadczasowymi fasonami oraz obsługą Klienta na najwyższym poziomie. U nas czeka na Państwa duży wybór krojów, tkanin, podszewek i innych elementów, które wpływają na ostateczny wygląd ubrania, a także profesjonalna pomoc krawców i doradców na każdym etapie tworzenia stroju.

Zgodnie z filozofi ą marki oferujemy naszym Klientom ubrania z najwyższej jakości włókien naturalnych. Współpracujemy z producentami o długiej tradycji włókienniczej, takimi jak Cotonificio Albini, Dormeuil, Holland & Sherry, Loro Piana czy Ermenegildo Zegna.

Szyjemy na miarę garnitury, koszule i buty, smokingi, fraki i płaszcze, a także bluzki, kostiumy i sukienki. Oferujemy Bony Upominkowe na szycie na miarę i dodatki. Stałym elementem naszej pracy są usługi doradcze i szkoleniowe z dziedziny klasycznej mody męskiej.

Zapraszamy bardzo serdecznie!

Mercer Warszawa, ul. Nowogrodzka 42 warszawa@mercer-fashion.pl mob: 604 40 90 66, tel./fax: 22 629 04 00 www.mercer-fashion.pl

Mercer Poznań, ul. Kantaka 1 poznan@mercer-fashion.pl mob: 664 34 36 06, tel./fax: 61 816 94 97

M U S T H AV E

dla niego

Umiejętnie dobrany zegarek doda sznytu każdej stylizacji, a każdy mężczyzna powinien posiadać co najmniej trzy modele – dzienny, wieczorowy i sportowy.

Dlatego warto pomyśleć o zegarku jak o dobrej inwestycji.

2

DUSZA CZASU

1

3

the soul of time 4 5

A well-matched watch will add style and elegance to any look and a man ought to own at least three – an everyday watch, an evening watch and a sports watch. And remember, a good watch is a great investment.

6

7

1. ALPINA zegarek kwarcowy, 4390 zł 2. GARMIN FENIX 3 połączenie zegarka sportowego i tradycyjnego stylu, 1900 zł 3. BREITLING SUPEROCEAN II 42 zegarek wodoodporny do 500 m głębokości, $2500 4. JUNGHANS SPEKTRUM AUTOMATIC sportowy, ale sprawdzi się i jako zegarek codzienny, 5700 zł 5. WRYST ISLE OF MAN TT SPORT WATCH oficjalny chronometr wyścigów motocyklowych na wyspie Man, od 700£ 6. CERTINA DS-8 CHRONOGRAPH w kopercie z polerowanej i szczotkowanej stali szlachetnej, 3090 zł 7. BELL&ROSS BR01-94 B-ROCKET inspirowany lotniczym wzornictwem, od 4300£ 8. ALBERT RIELE/APART stalowa koperta, od 6890 zł ❚ 1. ALPINA quartz watch, PLN 4,390 2. GARMIN FENIX 3 a combination of a sports watch and classic style, PLN 1,900 3. BREITLING SUPEROCEAN II 42 waterproof watch up to a depth of 500 m, $2,500 4. JUNGHANS SPEKTRUM AUTOMATIC sports watch but can be worn every day, PLN 5,700 5. WRYST ISLE OF MAN TT SPORT WATCH the official chronometer of motorcycle racing in the Isle of Man, from £700 6. CERTINA DS-8 CHRONOGRAPH encapsulated in a bezel made of polished and brushed stainless steel, PLN 3,090 7. BELL&ROSS BR01-94 B-ROCKET inspired by aviation, from £4,300 8. ALBERT RIELE/APART steel bezel, from PLN 6,890

98

© M . P.

8

REKLAMA

BREAk AwAy fRom ThE REGUlAR BUSiNESS TRAvEl RoUTiNE Book your stay at the new hotel located in the heart of Gdynia and enjoy spectacular sea view and friendly atmosphere.

BEST RATES GUARANTEE AT reservation@courtyardgdynia.com +48 58 743 07 00

Courtyard by marriott Gdynia waterfront Jerzego waszyngtona 19 81-342 Gdynia e-mail: hotel@courtyardgdynia.com marriott.com/GDNCy

GOOD ADDRESS

nasze rekomendacje

PRESTIGE ZONE

1

2

Za Kliniką Estetika Nova stoi zespół świetnie wykształconych specjalistów.

3 4

2. PODKREŚL SWOJE PIĘKNO enhance your beauty

3. PODNIEŚ POZIOM KOMFORTU boost your comfort

Klinika Miracki oferuje zabiegi odmładzające i upiększające.

Posiada nowoczesne urządzenia z zakresu dermatologii estetycznej i klinicznej, chirurgii plastycznej i naczyniowej, ginekologii estetycznej, laryngologii oraz kosmetologii.

W ofercie Kliniki także wyszczuplające hity: liposukcja laserowa i ultradźwiękowa.

Efekt? Gwarantowany. ❚ Miracki Clinic offers anti-ageing and beauty-enhancing treatments. It benefits from modern aesthetic and clinical dermatology equipment, as well as devices used in plastic and vascular surgery, aesthetic gynaecology, laryngology and cosmetology.

The Clinic performs slimming operations, such as laser and ultrasound liposuction. Results?

Guaranteed.

Centrum Medycyny, Estetyki i Stomatologii Lift-Med powstało z troski o najwyższy poziom świadczonych usług medycznych. Grupa doświadczonych lekarzy połączyła swoje siły i utworzyła nową placówkę w Rybniku.

A w niej – najnowocześniejszy sprzęt plus wykwalifikowana kadra gwarantują pacjentom stałą i kompleksową opiekę. ❚ Lift-Med Medicine, Aesthetic and Dentistry Centre is committed to providing medical services of the highest standard.

A group of seasoned medical professionals have joined forces to open a new clinic in Rybnik.

Highly qualified staff and state-of-art equipment ensure comprehensive and lasting patient care.

W ofercie Kliniki Estetika Nova godny polecenia jest przede wszystkim zabieg Scarlet RF liftingujący skórę twarzy.

Klinika dysponuje najnowszym, pierwszym w Polsce laserem Mediostar NeXT Pro, który pozwala na bezbolesną depilację nawet bardzo wrażliwych miejsc oraz skutecznie zamyka naczynka. ❚ Estetika Nova Clinic now offers the sensational Scarlet RF face lift. This is the first clinic in Poland to use the Mediostar NeXT Pro. This is the most advanced laser available and depilates the most sensitive places with no pain and effectively closes dilated blood vessels.

www.klinikamiracki.pl

100

www.liftmed.pl

www.estetikanova.pl

4. NADPOTLIWOŚĆ?

USUŃ PERMANENTNIE hyperhidrosis? get rid of it permanently Koniec z nadmiernym poceniem się! Do Polski dotarła właśnie innowacyjna metoda leczenia wzmożonej potliwości miraDry. Jej premiera odbyła się w Elite Centrum Laseroterapii, tu też można z niej skorzystać. To bezinwazyjna technologia wykorzystująca energię mikrofalową, trwale dezaktywuje pracę gruczołów potowych. ❚ Bid farewell to excessive sweating! The innovative miraDry excessive transpiration treatment method is now available in Poland. And it was launched at Elite Laser Therapy Centre, where you can try it for yourself. This noninvasive method uses microwave energy to permanently disable sweat glands. www.elite.waw.pl

© M . P.

1. WYMODELUJ SYLWETKĘ sculpt your body

NOWOŚĆ!

©CREDITS

Już w sprzedaży wyjątkowe oferty wypoczynku na sezon LATO 2016.

Luksusowe, starannie wyselekcjonowane hotele, miejsca które pokochały gwiazdy.

Najlepsze oferty tylko z Itaka&Gala!

WEJDŹ

na www.itaka.gala.pl

I POBIERZ KATALOG Z NASZYMI OFERTAMI

ZADZWOŃ: NUMER INFOLINII 801 055 111

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

101

GOOD ADDRESS

nasze rekomendacje

PRESTIGE ZONE

1

2

Od klasyki, przez bestsellery, po limitowane edycje – w ROOM OUTLET cały wachlarz okularów.

3

1. PRAWDZIWY CZAR SRI LANKI the real allure of sri lanka

2. DOGONIĆ TRENDY be trendy

3. OKULAROWY ZAWRÓT GŁOWY eyewear extravaganza

4. LUKSUS BLISKO NATURY luxury close to nature

Sri Lanka to nie tylko monumentalne świątynie czy zielone pola herbaty. Można tu znaleźć urokliwe plaże, kolonialne zabytki i radosnych mieszkańców.

Warto też odwiedzić sierociniec słoni i skosztować przysmaków lokalnej kuchni. Przelot odbywa się bez przesiadek i międzylądowań Dreamlinerem LOT-u. ❚ Sri Lanka is much more than monumental temples and verdant tea fields. There are beautiful beaches, grand old colonial buildings, and open, friendly people. Visit the elephant orphanage and savour the local delicacies. LOT operates Dreamliner flights to Sri Lanka with no transfers or stopovers.

MODO DOMY MODY to unikatowe centrum modowe.

Niepowtarzalna kolekcja polskich marek w ponad 150 butikach z modą damską, 50 z modą męską, 40 z obuwiem, zróżnicowane zaplecze gastronomiczne, obszerny parking i łatwy dojazd m.in. z lotniska gwarantują udane zakupy, nie tylko modowe. ❚ MODO Houses of Fashion is a unique fashion centre.

An exclusive collection of Polish brands available from more than 150 women’s and 50 men’s fashion boutiques, 40 footwear stores, a wide choice of restaurants, spacious parking, and easy access from the airport promise a great shopping experience – and not just in the fashion department.

ROOM OUTLET to pierwszy w Polsce tego typu salon z okularami premium i lux.

A co w ofercie? Setki opraw korekcyjnych i okularów przeciwsłonecznych w rewelacyjnych cenach.

A wszystko to dostępne od ręki, przez cały rok, niezależnie od sezonu. ❚ ROOM OUTLET is the first showroom in Poland to offer premium and luxury eyewear. What can you expect to find? Hundreds of corrective frames and sunglasses at very attractive prices, readily available all year round.

Przylądek Rosevia Friends & Family Resort to wyjątkowy kompleks położony przy klifie obok bałtyckiej plaży, na terenie Nadmorskiego Parku Krajobrazowego. Zdrowa kuchnia bez soli i cukru oraz nowoczesny design w komfortowych apartamentach z tarasami to tylko niektóre z jego atutów. Wkrótce otwarcie m.in. zewnętrznych basenów i spa. ❚ Przylądek Rosevia Friends & Family Resort is an amazing complex located inside the Seaside Landscape Park. The complex is right next to a cliff overlooking a Baltic beach. The healthy salt- and sugar-free cuisine, and the modern design of the comfortable apartments and their terraces are just some of its many advantages. Outdoor pools and a spa are coming soon.

rainbowtours.pl

modo.dm

www.roomoutlet.pl

www.rosevia.pl

102

© M . P.

4

Premiera z magazynem

głośny film Bartka Prokopowicza

Chemia to inspirowana

prawdziwymi wydarzeniami opowieść o niezwykłej miłości dwojga młodych ludzi balansujących na granicy życia i śmierci, miłości i szaleństwa.

©CREDITS

PARTNER FILMU

w sprzedaży od

lutego!

103

GOOD JOB

matexi

W I TA M Y W O K O L I C Y welcome to the neighbourhood BUDUJEMY PORTFEL PRZEMYŚLANYCH, ZRÓŻNICOWANYCH POD KĄTEM LOKALIZACJI PROJEKTÓW. A JAKOŚĆ WYKONANIA BUDYNKÓW TO DLA NAS PODSTAWA – MÓWI MIROSŁAW BEDNAREK, PREZES GRUPY MATEXI. ❚ “WE ARE BUILDING A PORTFOLIO OF CAREFULLY THOUGHT-OUT PROJECTS AT DIVERSIFIED LOCATIONS AND THE QUALITY OF WORKMANSHIP IN OUR BUILDINGS IS WHAT COUNTS MOST”, STRESSES MIROSŁAW BEDNAREK, PRESIDENT OF MATEXI GROUP.

Matexi to największy deweloper na rynku mieszkaniowym w Belgii. Czym polski rynek przyciągnął tak dużego gracza?

Polska to rynek duży i dojrzały, z perspektywą wieloletniego, stabilnego wzrostu.

A kryzys gospodarczy przyczynił się tu do profesjonalizacji rynku mieszkaniowego, co z kolei otworzyło drzwi dla silnych i wiarygodnych firm z dużymi zasobami.

Polska to obszar konkurencyjny, z wymagającymi klientami. Po pięciu latach działalności tu mogę powiedzieć, że udało się nam zrealizować plany i rozwijać się stabilnie w tempie, które założyliśmy.

A patrząc na reakcje i oceny naszych klientów, myślę, że warto było wprowadzić standardy z powodzeniem funkcjonujące w Europie Zachodniej. Tajemnica tego, co

104

udało nam się dotychczas osiągnąć, tkwi w dobrej współpracy doświadczonego belgijskiego partnera ze zgranym zespołem polskich profesjonalistów doskonale znających realia tutejszego rynku.

Co wyróżnia ofertę Matexi? I jaką macie receptę na dostosowanie produktu do wysokich wymagań Polaków?

Zarówno w Belgii, jak i w Polsce kładziemy nacisk na dokładną analizę projektów jeszcze przed podjęciem decyzji o zakupie działki. Dlatego staramy się poznać oczekiwania przyszłych mieszkańców danego obszaru. Nie bez kozery maksymą naszej grupy jest hasło: „Witamy w okolicy” – używamy go bardzo świadomie.

W ten sposób staramy się konsekwentnie budować portfel dobrze przemyślanych, zróżnicowanych pod kątem lokalizacji

Matexi is the largest developer on the Belgian housing market. What drew such a big player to Poland?

Poland is a large and mature market with long-term, stable growth prospects. The recent economic crisis has contributed to the strong professionalization of the housing market. This has opened the door to reliable organisations with solid asset backing. Poland is a competitive market with a discerning client base. After five years of operations here, I am proud to say that we’ve managed to come out ahead, implement our plans and grow at the pace we had forecast. And judging from the feedback of our clients, I can say that our introducing many of the standards that have proved successful in Western Europe has paid dividends.

© M . P.

tekst | by piotr nowak

projektów. To, co jest stałe dla naszych mieszkań, to doskonały dostęp do infrastruktury miejskiej. Z dbałością o detale podchodzimy też do jakości wykonania budynków, które harmonizują z nowoczesną architekturą i tkanką miejską.

Jakie projekty są Pana zdaniem najciekawszymi przykładami realizacji Waszej wizji mieszkania?

Skupię się na tych ostatnich. Rozpoczynamy już drugi etap budowy osiedla „Kolska od Nowa:)”. W ramach całości przedsięwzięcia planujemy blisko 600 mieszkań otoczonych półhektarowym parkiem. To nowoczesny koncept urbanistyczny z silnym aspektem rewitalizacyjnym, stąd nazwa. Osiedle projektowaliśmy tak, by młodzi, aktywni indywidualiści lubiący żyć w centrum wydarzeń jak najlepiej czuli się w sąsiedztwie Śródmieścia. Drugim wyzwaniem są „Apartamenty Marymont” przy ul. Lektykarskiej utrzymane w klimacie żoliborskich willi. Właśnie pracujemy nad tym, by trafić w gusta przyszłych mieszkańców i dobrze wpisać budynki w tę wyjątkową okolicę. Już niebawem ruszamy z budową. To też projekt rewitalizacyjny, bo zastępujemy stare, zniszczone budynki biurowe i wpisujemy się w pozostałą przestrzeń o willowym charakterze. Budujemy je z myślą o dojrzałych klientach, szukających miejsca do życia na kameralnym osiedlu niewielkich budynków mieszczących po kilka mieszkań, które mają łączyć wygodę apartamentu z poczuciem przestrzeni i jakości życia we własnym domu.

Odważny pomysł – Kolska kojarzy się warszawiakom jednoznacznie. Nie baliście się… budować ulicy od nowa?

Stawiamy na rewitalizację. Mam na myśli nie tylko danie drugiego życia dawnym terenom poprzemysłowym i dobudowanie kawałka nowoczesnego miasta do istniejącej tkanki Śródmieścia.

Dla większości warszawiaków Kolska to synonim izby wytrzeźwień. Budynek izby w istocie niczym się nie wyróżnia, łączą się z nim jednak miejskie legendy.

Nie uciekniemy od nich, nawet nie próbowaliśmy. Budujemy po prostu kolejny rozdział historii tej części miasta. ■ Tekst powstał we współpracy z Grupą Matexi.

I think that the secret of our success lies in the close cooperation between an experienced Belgian partner and a tightknit team of Polish professionals with a lot of local insight.

What makes Matexi’s products different? And how do you make them meet the high expectations of Poles?

In Poland, as in Belgium, we concentrate our efforts on precise project analysis before deciding whether to purchase a particular site. So we do everything possible to meet the expectations of the future

is the “Kolska od Nowa” (Kolska revisited) estate, now into the second phase. The project involves nearly 600 apartments surrounded by a spacious 0.5 ha park.

This is a modern urban planning concept with a strong emphasis on revitalisation – hence the name. We designed the estate in a way that would make young people, active individuals who like to be in the thick of things, feel that they really are right next to the Śródmieście district. The second is the “Apartamenty Marymont” project in Lektykarska St. This has the feel of a Żoliborz urban villa. We wanted to appeal to the tastes of the future residents while blending the estate into their unique surroundings. Here too, we’re replacing some of the old, dilapidated office buildings. We’re building the estate for mature customers who want to live in a small building, with just a few apartments – somewhere that combines the convenience of living in an apartment with the sense of space and lifestyle that goes with living in a house.

It’s a brave idea – the word “Kolska” can only mean one thing to Varsovians. Didn’t you have any reservations?

As I said, our focus is on revitalisation.

This means more than just giving a new lease of life to former post-industrial ar-

BUDYNKI TWORZONE PRZEZ MATEXI CECHUJE DOSKONAŁY DOSTĘP DO INFRASTRUKTURY MIEJSKIEJ I NOWOCZESNA ARCHITEKTURA DOBRZE WPISUJĄCA SIĘ W ISTNIEJĄCĄ TKANKĘ MIEJSKĄ.

THE BUILDINGS CONSTRUCTED BY MATEXI HAVE EASY ACCESS TO URBAN INFRASTRUCTURE AND THEY HARMONISE MODERN ARCHITECTURE WITH THE EXISTING URBAN FABRIC. residents of a given area. That’s is why our motto is “Welcome to the neighbourhood”. We want to build up a portfolio of well thought-out projects that are diversified in terms of locations and have easy access to urban infrastructure. Attention to detail and the quality of workmanship in our buildings that harmonise modern architecture with the existing urban fabric is what we strive after.

Which projects best illustrate the realisation of your vision of an apartment?

Let me focus on two recent ones. The first

eas and adding a modern city touch to the existing urban fabric of Śródmieście.

For most people in Warsaw, Kolska is synonymous with its sobering-up station.

The building is actually inconspicuous, but it has spawned countless urban legends. There’s no getting away from that.

We haven’t even tried. We’re simply writing another chapter in the history of this part of the city, and naturally, we want to turn the page with a bit of humour. ■ The article was written in cooperation with Matexi

105

BEHIND THE SCENES

transport

TRANSPORT W PIGUŁCE transport in a nutshell OD NARYBKU PO PROMY KOSMICZNE, CZYLI CO SIĘ PRZEWOZI SAMOLOTAMI. ❚ FROM EEL FRY TO SPACE SHUTTLES, I.E. ANYTHING THAT CAN BE CARRIED BY PLANE. tekst | by krzysztof moczulski Pierwsza przesyłka lotnicza została dostarczona 7 listopada 1910 r. Było to 90 kg jedwabiu nadane do Columbus w Ohio na otwarcie sklepu tekstylnego. ❚ The first air cargo was delivered on 7 November 1910.

The consignment contained 90 kilos of silk sent from Columbus, Ohio, for the opening of a textile store.

W latach 20. ze względu na bardzo ograniczony udźwig ówczesnych samolotów opłata za nadbagaż często była wyższa niż wartość samego biletu lotniczego. ❚ Due to very limited payloads, additional baggage often cost more than the actual plane ticket in the 1920s.

Pierwszy lot z pocztą odbył się 18 stycznia 1911 r. – miało to miejsce przy okazji targów odbywających się w Allahabadzie w Indiach. ❚ The first airmail flight took place on 18 January 1911 during an exhibition in Allahabad in British India. ŻYWNOŚĆ | FOOD

Podczas blokady Berlina Zachodniego, pomiędzy 1948 a 1949 r., transport lotniczy był jedynym źródłem zaopatrzenia dla jego mieszkańców. W ciągu 330 dni przetransportowano ponad 2,26 mln ton żywności, węgla i innych niezbędnych rzeczy. ❚ The Berlin Airlift was the sole means of supply for West Berliners in 1948-1949. More than 2.26 million tonnes of food, coal and other essential supplies were transported by air during those 330 days.

ZWIERZĘTA | ANIMALS

Najbardziej typowym „nietypowym” bagażem podręcznym są zwierzęta – na pokład można zabrać kota, psa, tchórzofretkę. W walizkach nie brakuje też lokalnych przysmaków – jednak wioząc np. babciny bigos, warto sprawdzić, czy nie łamie się przepisów fitosanitarnych. ❚ Animals are the most typical “non-standard” hand luggage – you can bring your cat, dog or ferret on board. It is common to pack local delicacies, but the food cannot violate any phytosanitary regulations.

SAMOLOTY | AIRCRAFT

Bagaż podręczny również może być bardzo ciężki. W pełnym Boeingu 787 masa całkowita bagażu podręcznego wszystkich pasażerów to… ponad dwie tony! ❚ Carry-on luggage can also heavy... The weight of total hand luggage on a fully occupied Boeing 787 aircraft exceeds two tonnes.

W latach 60. XX w. do zarybienia węgorzami jezior mazurskich i wielkopolskich użyto francuskiego narybku przywiezionego oczywiście na pokładzie samolotu PLL LOT. ❚ During the 1960s, French eel fry was brought in to restock lakes in Masuria and Wielkopolska – needless to say by LOT Polish Airlines.

AN-225 MRIJA

Największym samolotem transportowym świata jest An-225 Mrija. Jego ładownie to aż 1300m³, a maksymalna masa do startu to 640 000 kg. Dla porównania maksymalna masa do startu Dreamlinera to 215 910 kg. ❚ The Antonov An-225 Mriya is the world’s largest cargo aircraft. The cargo hold is 1300m³ and the maximum takeoff weight is 640,000 kg. By comparison, the Dreamliner’s maximum takeoff weight is 215,910 kg.

PROMY KOSMICZNE | SPACE SHUTTLES

W 1977 r. wszedł do służby zmodyfikowany Boeing 747-100, który był używany przez NASA do transportowania promów kosmicznych z lądowisk do Centrum Kosmicznego na przylądku Canaveral. Ostatni lot tego samolotu odbył się w 2012 r. ❚ In 1977, a modified Boeing 747-100 was put into service. It was used by NASA to carry space shuttles from landing sites to the Space Centre in Cape Canaveral. The plane operated until 2012.

106

© C O R B I S / P RO F I M E D I A , S H U T T E R STO C K ( 3 ) , M . P.

Samoloty też się transportuje… samolotami. Zarówno Airbus, jak i Boeing mają w służbie specjalne transportowe wersje swoich samolotów, którymi dostarczane są do fabryk np. elementy poszycia kadłuba. ❚ Aeroplanes are also carried by aeroplanes. Both Airbus and Boeing operate special aircraft carrier versions of their machines to transport e.g. fuselage plating components to their factories.

content

SPIS TRE˝CI

108

Route map

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

110

Warsaw Chopin Airport

MILES & MORE

111

Miles & More

WYDARZENIA

112

LOT news

ROZRYWKA P OKŁADOWA

118

In-flight entertainment

PRZYDATNE INFORMACJE

120

Useful information

LOT DLA FIRM

121

LOT dla firm

F LOTA

124

Fleet

MENU LOT GOURMET

126

LOT gourmet menu

SIATKA P OŁ° CZE˛

107

_KA_02_LOTINFO.indd 107

12.01.2016 14:29

Fort McMurray Edmonton Saskatoon Vancouver

route map

Seattle

Ottawa

Las Vegas Dallas

Los Angeles

New York JFK

Pittsburgh Charlotte

Houston

San Diego

Detroit

Cleveland

Cincinnati

Halifax

Toronto

Chicago

Denver

San Francisco

Québec Montreal

Minneapolis

Portland

SIATKA P OŁ° CZE ˛

Winnipeg

Calgary

Atlanta

Phoenix

Orlando

Tampa Santa Clara

Varadero Cancun

Holguin

La Romana

EUROPA ❚ EUROPE BLISKI WSCHÓD ❚ MIDDLE EAST

Helsinki

Oslo

St Petersburg Stockholm Edinburgh

Palanga

Copenhagen Amsterdam

Minsk

Hamburg

Warsaw

Birmingham London

Dusseldorf Frankfurt

Paris Luxembourg

Linz

Basel Innsbruck

Zurich

Lyon Toulouse

Turin

Bilbao

Marseille

Milan Nice

Kiev

Prague

Brussels

Geneva

Madrid

Riga Vilnius

Manchester Dublin

Moscow

Tallinn

Vienna

Kosice

Munich

Salzburg Budapest Klagenfurt Graz Cluj-Napoca Venice Zagreb

Ljubljana

Bologna

Belgrade

Kharkiv

Lviv

Chisinau

Odessa

Bucharest Tbilisi

Soÿ a

Rome

Istanbul

Barcelona

Yerevan Ankara

Lisbon

Ateny

lot.com

Malta

Larnaca Beirut Tel Aviv

108

_KA_02_LOTINFO.indd 108

Amman

Cairo

12.01.2016 14:30

Yekaterinburg

WARSAW

Kazan Samara

SIAT KA P OŁ ° CZE˛

Krasnodar

Beijing Seul

Tokyo

route map

Bangkok Ho Chi Minh Krabi

Colombo

Singapore

Zanzibar

POLSKA ❚ POLAND

Gda˝sk Prague Poł°cz en

LOT ❚ ˝ ig ia własne

hts operat

Bilbao Poł°cz en

re ❚ co ia code -sha

ed by LOT

de -share ˝

ights

Tokyo

spr zeda˛ y 16 – ju˛ w now on sale LOT od 20 – 16 20 om Poł°cz enia fr LOT erated by ❚ ˝ ights op

Szczecin

Białystok Pozna˝

Warsaw

Seul

eda˛ y ługo w sprz 2016 – nied 16 – soon on sale od T LO ia Poł°cz en T from 20 erated by LO ❚ ˝ ights op

Łód˛

e Bus&Fly autokarow Poł°cz enia coach services y Fl ❚ Bus&

czar tero Poł°cz enia Poł°cz enie

˝ ights e ❚ char ter

Wrocław

Katowice

Radom Kielce

Lublin

Rzeszów

w

bezpo˙redn

Kraków ie

hts ❚ direct ˝ ig

109 109

_KA_02_LOTINFO.indd 109

lot.com

a La Roman

Łód˛

12.01.2016 14:31

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

Warsaw Chopin Airport WARSZAWA ° LOTNISKO CHOPINA, POLSKA

Terminal A Gates 13-16

WARSAW CHOPIN AIRPORT, POLAND

Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Informacja lotniskowa ❚ Airport information +48 22 650 4220

3

Airport Maps

1 1

LOT Transfer Center

2

Check-in LOT

3

Kasy LOT ❚ LOT Ticket desk

2 3

MAPY LOTNISK

Terminal A Gates 27-37

1 3

LOT Business Lounge Pass control Security check

Terminal A Gates 38-45

Rail

To

th

it ec

yc

ent

re

Bus

BEZPIECZE˜ST WO

safety

BEZPIECZE˜S TWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

zakaz palenia (równie˜ papierosów elektronicznych) ❚ no smoking (including e-cigarettes)

nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

lot.com

DEKLARACJE CELNE ❚ CUSTOMS DECLARATIONS Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajd˙ Paˆst wo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych). ❚ Sample of custom declaration form can be found in the in˛ ight entertainment system (on long-haul ˛ ights)

podczas lotu ❚ during the ˛ ight

podczas startu i l˙dowania ❚ during take-off and landing laptop musi być umieszczony w kieszeni fotela lub na półce ❚ laptop must be placed in seat pocket, or the locker above

bez mo˜liwo˝ci poł˙czeˆ, w ysyłania SMS-ów czy u˜ywania bluetootha ❚ without the possibility of calls, send SMS or use the bluetooth

FILMOWANIE/FOTOGRAFOWANIE PERSONELU LOTNICZEGO I POKŁADOWEGO ❚ FILMING/PHOTOGRAPHING OUR FLIGHT AND CABIN CREW Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatno˝ci naszych pracowników podczas nagrywania ÿ lmów i robienia zdjęć na pokładach samolotów PLL LOT. ❚ Please respect personal privacy of our staff when ÿ lming and photographing on board PLL LOT aircraft.

110

_KA_02_LOTINFO.indd 110

12.01.2016 14:32

111

_KA_02_LOTINFO.indd 111

12.01.2016 14:32

LOT JEDN˜ Z NAJBARD ZIEJ PUNKTUALNYCH LINII NA °WIECIE world's most punctual airlines

WYDARZE NIA

LOT news

LOT among

LOT ZNALAZŁ SI° W PIERWSZEJ DZIESI˛ CTCE PRESTI˝O WEGO ZESTAWIENIA NAJBARDZIEJ PUNKTUALNYCH LINII LOTNICZYCH NA ˙WIE CIE. JEDNOCZE˙NIE ZAJ˛Ł 4 MIEJSCE W˙R ÓD LINII LOTNICZYCH W EUROPIE NA BLISKIM WSCHODZIE I AFRYCE. A˝ P ONAD 88% STARTÓW I L˛DO WAˆ L OT-U ODBYŁO SI° O CZASIE! ❚ LOT HAS RANKED IN THE TOP 10 OF THE PRESTIGIOUS LIST OF WORLD’S MOST PUNCTUAL AIRLINES. IT ALSO CAME FOURTH AMONG AIRLINES FROM EUROPE, THE MIDDLE EAST AND AFRICA. OVER 88% OF LOT’S TAKE-OFFS AND TOUCHDOWNS WERE MADE ON TIME! ˜°˛˝˜ | ˙ˆ

lot.com

O

  PLL LOT  |    

cena dotyczyła 2015 roku. LOT uplasował si° na 10. miejscu na ˛wiecie i 4. miejscu w rejonie Europy, Bliskiego Wschodu i Afryki, wyprzedzaj˝c wielu du˙ ych i wiod˝c ych przewoˆnikó w zarówno tradycyjnych jak i tak zwanych niskokosztowych. Ranking OAS przeanalizował dane dotycz˝c e punktualnosci startów i l˝do waˇ wi°ksz o˛ci linii lotniczych na ˛wiecie. LOT z wynikiem 88,88% jest w czołówce zestawienia. „Bior˜c p od uwag° , ˛e ka˛dego dnia wykonujemy ponad 200 operacji lotniczych na terenie niemal całej Europy oraz rejsy dalekodystansowe do Stanów Zjednoczonych, Kanady i Chin a w sezonie zimowy w rejsach czarterowych docieramy m.in. do Meksyku czy Tajlandii, to bardzo dobry wynik” – mówi Wiesław Jedynak, Dyrektor Biura Operacyjno – Lotniczego LOT. „Jeste˙my niezawodni i sprawni w wykonywaniu naszych operacji, dzi°k i czemu nasi

pasa˛erowie mog˜ zawsz e na nas polegaˆ” – dodaje kapitan Jedynak.

LOT rozpoczyna intensywny rozwój i zamierza pozosta˘ lider em w tym zestawieniu. Od pocz˝ tku 2016 roku samoloty docieraj˝ ju˙ do no wych destynacji: Barcelony, Zurychu, Zagrzebia, Dusseldorfu, Kiszyniowa, Belgradu i Erywania. Kolejne kierunki b°d˝ ot wierane wkrótce.

13 stycznia z Lotniska Chopina warszawskiego hubu LOT-u wystartuje pierwszy rejs do Tokio. ❚ The assessment refers to 2015. LOT ranked 10th worldwide and 4th in Europe, the Middle East and Africa, ahead of many large and leading traditional and budget airlines. The rating by OAS analysed on-time performance statistics for take-offs and touchdowns made by most world’s airlines. LOT is topping the chart with on-time performance at 88.8%.

“Considering the fact that every day we are operating more than 200 ˇ ights across Europe plus long-haul services to the US, Canada and China, and that our charter ˇ ights reach Mexico or Thailand in the winter season, it’s an excellent result”, argues Wiesław Jedynak, Director of Flight Operations at LOT Polish Airlines. “We are reliable and e˘ cient in our operations and our passengers can always count on us”, adds Captain Jedynak.

LOT is embarking on an intensive growth path and is determined to maintain its leading position in the ranking list. From early 2016, its airplanes are flying to new destinations: Barcelona, Zürich, Zagreb, Düsseldorf, Kishinev, Belgrade and Yerevan. New destinations will be added to the route network shortly.

The ÿ rst flight to Tokyo will be inaugurated on 13 January at LOT’s hub, the Chopin Airport in Warsaw.

112

_KA_02_LOTINFO.indd 112

12.01.2016 14:32

113

_KA_02_LOTINFO.indd 113

12.01.2016 14:33

NOWY JORK JEST MOJ˜ W ALENTYNK˜

a LOT of love

New York is my Valentine

NA HASŁO „WALENTYNKI” WI°KSZO˛˝ L UDZI POMY˛LI O S ZAMPANIE, BOMBONIERKACH I KOLACJI PRZY ˛WIE CACH, ALE NOWY JORK MA ZNACZNIE WI°CEJ DO ZAOFEROWANIA NI˙ TYP OWE OZDÓBKI W KSZTAŁCIE SERCA. MAJˆ C TO NA UWADZE, PODCZAS NOWOROCZNEJ WIZYTY W TYM MIE˛CIE, WYR USZYŁAM W POSZUKIWANIE NAJCIEKAWSZYCH MIEJSC, KTÓRE W PARZE CZY W POJEDYNK°, UCZYNIˆ TEN WIE CZÓR PRAWDZIWˆ, HEDONISTYCZNˆ PRZYJEMNO˛CIˆ. ❚ THINK VALENTINE’S DAY AND SEE CHAMPAGNE, CHOCOLATE BOXES AND CANDLELIGHT DINNER, BUT NEW YORK HAS MUCH MORE TO OFFER THAN TYPICAL HEART-SHAPED TRINKETS. KEEPING THIS IN MIND, VISITING THE CITY ON NEW YEAR I BEGAN TO SEEK FOR THE MOST EXCITING PLACES THAT - IN PAIR OR SOLO - WILL TRANSFORM THIS EVENING INTO GENUINE, HEDONISTIC PLEASURE. ˜°˛˝˜ | ˙ˆ

lot.com

˜LIZ GAWKA WE DWOJE I PRZEJA°D°K A KAROC˛ Ice-skating for two and a coach ride Có˜ bar dziej magicznego w okresie zimowym mo˜na sobie w yobrazi° ni˜ w spólna jazda na ły˜ wach. Nie pozwólcie jednak, by przyziemne sprawy odebrały urok temu wydarzeniu – lodowisko w Central Parku nie przyjmuje kart kredytowych, a za bilety i wypo˜ yczenie sprz˝tu płaci° mo ˜na t ylko gotówk˙. Wyjdˆ cie naprzeciw prawu Murphy’ego, by nie rozpocz˙° r andki poszukiwaniem bankomatu z niezadowolon˙ ukochan˙ u bok u.

A jeˇli mróz Wam nie straszny, wspaniałym zwie˘cz eniem dnia b˝dzie r omantyczna przeja˜ d˜k a karoc˙ alejk ami parku.

 –  |   ❚ TIs there a more magical pastime in winter than ice-skating together? But don’t let mundane problems take the charm off this activity – the ice rink in Central Park does not accept credit cards, you may pay for tickets and equipment rental with cash only.

Embrace Murphy’s Law not to begin your date with a hectic search for a cash machine with your unfailing partner in tow. And if you fear no frost, you may end the day with a romantic coach ride down the park’s alleys.

Od góry: Lodowisko w Central Parku ❚ From the top: ❚ Wollman Rink in Central Park

114

_KA_02_LOTINFO.indd 114

12.01.2016 14:34

_KA_02_LOTINFO.indd 115

12.01.2016 14:34

a LOT of love KOLACJA NA JACHCIE Dinner on a yacht

DRINK Z WIDOKIEM A drink with a view

Wyj˜ tkow˜, ÿ lmow˜ sc eneri˛ z pewno˝ci˜ zapewni r elaksuj˜c y rejs walentynkowy na pokładzie luksusowego statku World Yacht. Płyn˜c y roz˝wietlon˜ ˝wia tłami miasta rzek˜ East River statek oferuje wykwintn˜ kolacj˛ z pełn ym widokiem na Brooklyn Bridge oraz budynki Empire State i Chrysler. Na pokładzie jachtu odbywaj˜ si˛ r ównieˆ taˇc e, a w drodze powrotnej podziwia˘ mo ˆna uk azuj˜c˜ si˛ na hor yzoncie Statu˛ Wolno˝ci i majestatyczny krajobraz Manhattanu. ❚ For unique film scenery set off for a relaxing Valentine’s Day cruise aboard the luxury World Yacht. Cruising down the East River illuminated by city lights, you will eat a sophisticated dinner while admiring the sweeping view of Brooklyn Bridge, Empire State Building and Chrysler Building.

You may also dance aboard the yacht and on your way back gasp at the Statue of Liberty rising on the horizon and the majestic Manhattan skyline.

Podczas gdy tury˝ci ustawi˜ si˛ w t ym dniu w kilkugodzinne kolejki na szczyt konicznego Empire State Building, polecam znacznie lepsz˜ alternatyw˛ . Z wcze˝niejsz ym wyprzedzeniem warto zabukowa˘ st olik w podniebnym barze „The View” Hotelu Marriott Marquis niedaleko Times Square. Przepyszne desery i wymy˝lne drinki to tylko dodatek do zapieraj˜c ej dech w piersiach panoramy miasta, rozpo˝cieraj˜c ej si˛ z r estauracji na 48 pi˛tr ze. Wszystko za spraw˜ obr otowego tarasu, dzi˛k i któremu widok z kaˆ dego stolika gwarantuje niezapomniane przeˆ ycia.

W pojedynk˛ cz y z drug˜ połó wk˜, nie ma miejsca na nud˛ w mie˝cie , które nigdy nie ˝pi.

W tym klimacie ˆ ycz˛ wi˛c w szystkim udanych walentynek. ❚ Tourists will be getting together to wait several hours in line to get to the top of the iconic Empire State Building, but I have a much better alternative. Book a table at the sky-high bar The View at Hotel Marriott Marquis near Times Square well in advance. Delicious desserts and fancy drinks are only extras to the breathtaking panorama of the city seen from the restaurant that sits on the 48th floor. What does the trick? The revolving terrace that guarantees unforgettable views from every table.

Solo or with your better half, there is no room for boredom in the city that never sleeps. Stay in the mood and have a happy Valentine’s Day!

Od góry: Most Brookli˜sk i i panorama Mathattanu Przeja°d°ka karoc˛ alejk ami Central Parku

lot.com

❚ From the top: Brooklyn Bridge and Manhattan panorama Carriage ride in Central Park

116

107_KA_02_LOTINFO.indd 116

12.01.2016 15:20

CODZIENNIE BLIŻEJ NAGRÓD

PAYBACK.PL

WYMIENIAJ PUNKTY NA MILE MILES & MORE 5 PUNK TÓW

= 1 MILA

CHCESZ ZBIERAĆ MILE MILES & MORE JESZCZE SZYBCIEJ? SPRAWDŹ NA

PAYBACK.PL

JAK NAJWYGODNIEJ ZBIERAĆ PUNKTY

117

_KA_02_LOTINFO.indd 117

12.01.2016 14:36

FILMY ❚ MOVIES

TV ❚ TV

DLA DZIECI ❚ KIDS

AUDIO ❚ AUDIO

GRY ❚ GAMES

O NAS ❚ ABOUT US

ZMIENIAMY SI˛. DLA CIEBIE ❚ WE ARE CHANGING. FOR YOU

E-READER

W lutym w ramach oferty PLL LOT oferujemy Pa˜st wu ponad 70 ÿ lmów (w tym ÿ lmy chi˜sk ie, rosyjskie i japo˜sk ie), box-sety seriali (w tym hity HBO), koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej. Zach˛cam y do zapoznania si˛ z e szczegółami wewn˙ trz systemu oraz z zakładkami „O nas” i kategori˙ „Zmieniamy si˛ dla C iebie” w sekcji „TV”, aby mogli Pa˜st wo przekonaˆ si˛ , co jeszcze postanowiliˇmy zrobiˆ , aby umiliˆ P a˜st wu podró˘. ❚ In February we would like to offer you over 70 movies (including Chinese, Russian and Japanese movies), TV series’ box-sets (including HBO blockbusters), concerts, a selection of entertaining shows and a collection of new games and e-magazines. We encourage you to check it out yourself. Please take a look at the “About us” section and the “We’re changing for You” category in the TV section to see what else we have decided to do to make your travel experience even better.

NOWO°CI FILMOWE

PIOTRU˜: WYPR AWA DO NIBYLANDII ❚ PAN (2015)

lot.com

in-flight entertainment

SPECTRE (2015)

New in February:

KRYZYS TO NASZ POMYSŁ ❚ OUR BRAND IS CRISIS (2015)

FISTASZKI ❚ THE PEANUTS MOVIE (2015)

G˛SIA SK ÓRKA ❚ GOOSEBUMPS (2015)

RALPH DEMOLKA ❚ WRECK-IT RALPH (2015)

© 2015 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION. ALL RIGHTS RESERVED. PEANUTS © 2015 PEANUTS WORLDWIDE LLC.; © 2015 COLUMBIA PICTURES INDUSTRIES, INC. ALL RIGHTS RESERVED; © 2012 DISNEY ALL RIGHTS RESERVED

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

118

_KA_02_LOTINFO.indd 118

12.01.2016 14:36

_KA_02_LOTINFO.indd 119

12.01.2016 14:38

BAGA˜ REJESTROWANY checked baggage BAGA˜ REJES TROWANY PRZEWO˜ONY W L UKU BAGA˜O WYM ❚ CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul ° ights

na długie dystanse ❚ on long haul ° ights

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul ° ights

+

23 kg max

32 kg max

+

+

32 kg max

32 kg max

23 kg max

PRZYDATNE INFORMACJE useful information

LOT BUSINESS CLASS

+

+

23 kg max

23 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

+

23 kg max o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ a maximum of up to 158 cm

BAGA˜ PODR°CZN Y carry-on baggage

9 kg max

+

9 kg

8 kg max

+

= 12 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul ° ights

= 18 kg

8 kg max

ZWIERZ°TA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD

120

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul ° ights

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

Dodatkowo do kabiny mo˛na zabraˆ albo torb˝ z latopem, albo torebk˝ damsk ˘ o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze wzgl˝dów bezpieczeˇst wa, cały baga˛ kabinowy musi zmie˙ciˆ si˝ w szafk ach nad głowami lub pod fotelem przed pasa˛erem.

Wszystkie baga˛e przekraczaj˘c e dozwolone wymiary, b˝d˘ musiały b yˆ przepakowane lub zostan˘ nadane jako baga˛ rejestrowany i b˝dzie pobr ana opłata według cennika.

Suma trzech wymiarów baga˛u podr˝cznego (długo˙ci, szeroko˙ci i wysoko˙ci) nie mo˛e przekraczaˆ 118 cm ❚ The sum of three dimensions ( length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max 55

❚ In addition one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; 2 kg) may be taken into the cabin free of charge: a laptop case or a lady’s handbag, a lady’s purse or a gentlemen’s handbag.

Hand luggage must ÿ t in the overhead shelf on board or under the preceding front passenger’s seat. All luggage exceeding the permitted size, will have to be packaged or to be given as checked baggage and will be charged according to the price list.

Ze wzgl˝dów bezpieczeˇst wa podró˛uj˘c e na pokładzie samolotu zwierz˝ta musz˘ pozostaˆ w trakcie całej podró˛y w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

20

PŁYNY W BAGA˜U PODR°CZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

LOT ECONOMY CLASS

23

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul ° ights

40

BAGA˜ P ODR°CZNY PRZEWO˜ONY NA P OKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul ° ights

lot.com

Suma trzech wymiarów baga˛u rejestrowanego nie powinna przekraczaˆ 158 cm. ❚ The sum of three dimensions should not exceed 158 cm

na krótkie dystanse ❚ on short haul ° ights

32 kg max

BAGA˜ DLA D ZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

23 kg max

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul ° ights

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeˇ na str onie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie s˜ aktualne na dzie° oddania magaz ynu do druku. Aktualna oferta i wysoko˛˝ opła t za przewóz dodatkowego bagaˆu dost ˇpne s˜ w biur ach sprzedaˆ y, Call Center b˜d˘ na str onie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to conÿ rm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.

Na niektórych poł˜cz eniach obsługiwanych małymi samolotami mog˜ obo wi˜z ywa˝ doda tkowe restrykcje odno˛nie wielko˛ci bagaˆu podr ˇcznego . ❚ Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft.

Torba-kosz do przewozu niemowl˜ t lub fotelik samochodowy mog˜ b y˝ zabier ane na pokład w miarˇ w olnego miejsca. A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available.

Z rynku polskiego obowi˜zuje doda tkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

_KA_02_LOTINFO.indd 120

12.01.2016 14:38

Ka˜ da podró˜ pr zyniesie korzy°ci Twojej ÿ rmie Every journey brings beneÿ ts to your company

LOT Dla Firm is a loyalty programme designed for small and medium enterprises. Each time you or your employees travel on business with LOT Polish Airlines, Points will be added to your company’s account and can be later spend for ˘ ights awards or other valued beneÿ ts.

Co zyskujesz?

What do you get?

- za ka˝dy lot Twoja ÿrma gromadzi Punkty, które mo˝na w ymieni° na nagrody - oszcz˜dzasz dzi˜k i ni˝sz ym wydatkom na podró˝e słu˝bowe - im wi˜c ej latasz, tym wi˜c ej masz przywilejów

- for each ˘ ight, the company will earn Points that can be spend for awards - reduction in business trip costs - the more you ˘ y, the more privileges you get

Na co mo˜ esz wymieni° Punkty?

What can the Points be spend for?

- bilety-nagrody oraz podatki lotnicze - hotele i pakiety weekendowe - usługi podwy˝szajˇc e standard podró˝ y, np. dodatkowy baga˝, upgrade czy meal upgrade

- ˘ ights awards or used as payment for airline taxes - hotel stays and weekend packages - services that enhance your travel such as extra baggage, cabin upgrades or meal upgrades.

Co musisz wiedzie° o rejestracji?

How to register?

- do programu mo˝na si˜ zapisa° na str onie www.lotdlaÿ rm.com - rejestracja jest bezpłatna - ka˝da nowo zarejestrowana ÿrma otrzymuje 2000 powitalnych Punktów Premiowych

- sign up to the programme at www.lotdlaÿ rm.com - registration is free of charge - each newly registered company will receive 2 000 Welcome Premium

Centrum Obsługi Programu LOT Dla Firm:

LOT Dla Firm Customer Service:

e–mail: lotdlaÿrm@lot.pl, tel. 22 577 77 33

e–mail: lotdlaÿ rm@lot.pl, ph.: 22 577 77 33

lotdlaÿ rm.com _KA_02_LOTINFO.indd 121

121

lot.com

LOT Dla Firm to program lojalno˛ciowy przeznaczony dla małych i ˛rednich przedsi˜biorst w. Za ka˝ dym razem, gdy Ty lub Twój pracownik podró˝ujecie słu˝bo wo Polskimi Liniami Lotniczymi LOT, na koncie ÿ rmowym sˇ zbier ane Punkty, które nast˜pnie mo ˝na w ymieni° na bilet y-nagrody oraz inne cenne beneÿ ty.

LOT for buissnes

We understand how challenging it is to organise business meetings with your clients wherever they want. With you in mind, we have developed the LOT Dla Firm programme to help you and your company optimize your business trip budget.

LOT DL A F IRM

Zdajemy sobie spraw˜ , jak trudno zorganizowa° spotk ania biznesowe. Dlatego stworzyli˛my program LOT Dla Firm, który pomo˝ e Tobie oraz Twojej ÿ rmie w jak najlepszy sposób wykorzysta° bud˝ et na podró˝ e słu˝bo we.

12.01.2016 14:39

NOWE POŁ° CZENIA WYSTARTOWAŁY – LOT ROZWIJA SKRZYDŁA! LOT news

New destinations are launched - LOT is spreading its wings!

lot.com

WYDARZE NIA

W SUMIE TYLKO W CI˜ GU TRZECH NAJBLI°S ZYCH MIESI˛CY L OT URUCHOMI I WZNOWI KILKANA˝CIE POŁ˜ CZEˆ EUR OPEJSKICH I JEDNO NOWE POŁ˜ CZENIE DALEKIEGO ZASI˛GU – DO T OKIO. ❚ IN THE NEXT THREE MONTHS ALONE, POLISH AIRLINES LOT WILL LAUNCH OR RE-LAUNCH MORE THAN A DOZEN EUROPEAN ROUTES AND ONE BRAND-NEW LONG-HAUL DESTINATION – TOKYO. ˜°˛˝˜ | ˙ˆ

J

  PLL LOT  |    

est to oferta nie tylko dla pasa˜ erów z Warszawy, ale tak˜ e z innych miast w Polsce i Europie. LOT jako jedyna linia lotnicza oferuje rejsy z wygodnymi i bezproblemowymi przesiadkami w swoim hubie w Warszawie, który jest dzi° najlepsz˛ alt ernatyw˛ dla du˜ ych i zatłoczonych portów przesiadkowych w Europie Zachodniej. „Od pocz˜tku t ego roku to LOT zapewnia najkrótsz˜ i najw ygodniejsz˜ p odró° tak° e do Barcelony, Zurychu, Zagrzebia, Dusseldorfu, Kiszyniowa, Belgradu czy Erywania. Jeste˛my pewni, °e nowa siatka poł˜cz e˙ jeszcze lepiej odpowie na potrzeby naszych pasa°erów i wszystkich tych, którzy jeszcze nigdy nie korzystali z naszych usług” – mówi Marcin Celejewski, p.o. Prezesa LOT-u. „Nowe poł˜cz enia to jednak nie wszystko. Rozwijamy gamˆ naszych usług dodatkowych, otworzyli˛my now˜, wygodniejsz˜ str efˆ odpraw na Lotnisku Chopina w Warszawie i jeszcze wiˆksz˜ w agˆ przykładamy do jako˛ci obsługi i opieki nad naszymi pasa°erami. Wszystko po to, by podró° LOT-em była dla nich do˛wiadczeniem maksymalnie komfortowym, przyjemnym i bezstresowym” – dodaje Marcin Celejewski, p.o. Prezesa LOT-u.

LOT rozpoczynaj˛c w alk˙ o pasa˜ erów, b˙dzie tak˜ e jeszcze intensywniej walczył o rynek. Przewoˆnik ma ambicj˙ w ci˛gu najbli˜sz ych kilku lat odzyskaˇ pozycj˙ lider a w Polsce i staˇ si˙ najwi˙ksz ym przewoˆnik iem sieciowym w Nowej Europie.

Do ko˘ca mar ca do siatki LOT-u doł˛cz˛ jeszcze m.in. Ateny, Bejrut, Nicea, Klu˜ – Napoka, Koszyce, Poł˛ga, Char ków, Luksemburg, Lublana oraz Wenecja.

❚ This is not a proposition addressed exclusively to Warsaw-based passengers, but also those from other cities in Poland and Europe. LOT is the only airline to offer flights with comfortable, hassle-free transfers at its Warsaw hub, which is now the best alternative to massive, crowded transfer airports in Western Europe.

“Since the beginning of the year,

LOT is oˇ ering the shortest and the most comfortable ˘ ights to Barcelona, Zürich, Zagreb, Düsseldorf, Kishinev, Belgrade or Yerevan. We are certain that our new grid will even better match the needs of our passengers and everyone else who has not used our services before”, argues Marcin Celejewski, Acting President of Polish Airlines LOT. “New connections are not everything. We are expanding the range of our additional services; we have created brand-new, more comfortable check-in area at Chopin Airport in Warsaw and put greater focus on the quality of services and passenger care.

We are doing it all to provide the ultimately comfortable, enjoyable and stress-free experience on ˘ ights operated by LOT”, adds Marcin Celejewski, Acting President of Polish Airlines LOT. Determined to compete for passengers, LOT will intensify its market efforts. It is the ambition of Poland’s flagship carrier to become the leader in Poland and the leading network carrier in New Europe in the next several years.

By the end of March, LOT’s grid will be supplemented with flights to Athens, Beirut, Nice, Cluj-Napoca, Košice, Palanga, Kharkiv, Luxembourg, Ljubljana and Venice.

122

_KA_02_LOTINFO.indd 122

12.01.2016 14:40

_KA_02_LOTINFO.indd 123

12.01.2016 14:40

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

Long-haul aircraft

FLOTA fleet

Boeing 787 Dreamliner

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładajˇ si˙ do pełnej po zycji leˆˇc ej.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyˆszonym standardzie.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami

❚ The seats fully recline to a ˜ at position for ultimate comfort.

SAMOLOTY ˜REDNIO° I KRÓTKODYSTANSOWE

lot.com

_KA_02_LOTINFO.indd 124

❚ A premium economy class designed especially with you in mind.

❚ An in-˜ ight entertainment system with individual screens

Medium- and short-haul aircraft

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

Na krótkich i ˛rednich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu.

Korzystaj z podwyˆszonego komfortu podróˆy w przyst˙pnej cenie.

Wysoki standard podróˆy w najatrakcyjniejszej cenie.

❚ Enjoy higher travel comfort at an a˘ ordable price.

❚ The high standard of travel in the most attractive price.

❚ On short- and medium-haul ˜ ights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

124

6 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

liczba ❚ number in ˜ eet długo˛˝ ❚ length rozpi˙to˛˝ ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasi˙g ❚ range liczba miejsc BC/PEC/EC ❚ capacity

LOT ECONOMY CLASS DOMESTIC LOT ECONOMY CLASS

Boeing 737-400

liczba ❚ number in ˜ eet długo˛˝ ❚ length rozpi˙to˛˝ ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasi˙g ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3 500 km* 162

Embraer 195

liczba ❚ number in ˜ eet długo˛˝ ❚ length rozpi˙to˛˝ ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasi˙g ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km* 112

Embraer 175**

liczba ❚ number in ˜ eet długo˛˝ ❚ length rozpi˙to˛˝ ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasi˙g ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

14 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km* 82

Embraer 170

liczba ❚ number in ˜ eet długo˛˝ ❚ length rozpi˙to˛˝ ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasi˙g ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km* 70

Bombardier DHC-8Q400

liczba ❚ number in ˜ eet długo˛˝ ❚ length rozpi˙to˛˝ ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasi˙g ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

10 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km* 78

Tecnam P2006/P2008JC

liczba ❚ number in ˜ eet długo˛˝ ❚ length rozpi˙to˛˝ ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasi˙g ❚ range

1/2 8,7m/6,93 m 11,4/8,8 m 118/116 w˜ złów 1400/1270 km

* dla kompletu pasaˆerów ❚ * with a full passenger load ** w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rzˇdu ❚ ** including two aricraft at the disposal of the Polish government

12.01.2016 14:41

_KA_02_LOTINFO.indd 125

12.01.2016 14:41

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

Rozkładowe rejsy mi˜dzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Poł˛czenia czarterowe Charter flights

MENU LOT GOURMET

LOT gourmet menu

Przek˛ski | Snacks

Baton zbo˜owy Ba! Cereal bar Ba!

Orzeszki Crispers Paprika Peanuts Crispers Paprika

Twix Xtra

2 x Snickers

4 PLN

5 PLN

5 PLN

5 PLN

° elki Haribo Haribo jelly beans

Mieszanka studencka Mix of nuts, raisins, almonds

M&M’s

8 PLN

8 PLN

10 PLN ER LOWICE PR ZA NI˜S NA CE

Zupa pomidorowa Tomato soup

8 PLN

Owsianka Starbucks* Oatmeal

4

PLN

Pringles

10 PLN

lot.com

*Dost˜pne do wyczerpania zapasów Available while stocks last

_KA_02_LOTINFO.indd 126

12.01.2016 14:41

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

Rozkładowe rejsy mi˙dzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Poł˝czenia czarterowe Charter flights

Posiłki | Meals

ME NU LOT GOURMET LOT gourmet menu

Kanapka | Sandwich

Kanapka | Sandwich

Sałatka | Salad

Danie ciepłe | Hot meal

Kanapka z pieczonym kurczakiem, sałat˝, ogórkiem konserwowym, serkiem ˘mietankowym oraz koperkiem

Kanapka z w˙dzonym serem, suszonymi pomidorami, oliwkami oraz serkiem ˘mietankowym

Sałatka z kurczakiem, makaronem, oliwkami oraz suszonymi pomidorami

Wrap z kurczakiem, grillowan˝ cukini˝ oraz sosem pomidorowym*

Chicken sandwich with iceberg lettuce, pickled cucumber and cream cheese with dill

Cheese sandwich with dried tomatoes, olives and cream cheese

Chicken salad with pasta, olives and dried tomatoes

Chicken wrap with grilled zucchini and tomato sauce*

12 PLN

12 PLN

12 PLN

15 PLN

Danie obiadowe | Lunch meal

W czasie rejsów czarterowych z najdalszych zakątków zak˝tków świata ˘wiata zapraszamy na obiad.

Zapytaj załog˙ o aktualn˝ ofert˙ apetycznych dań dost˙pnych podczas Twojego rejsu. Smacznego!

30 PLN

Enjoy your lunch on chartered flights from the most remote parts of the globe.

Ask cabin crew for the current o° er of delicious meals available during your flight. Bon appetite!

Dostępne Dost˙pne tylko w rejsach czarterowych powracających powracaj˝cych do Warszawy / Available only on charter fl flights returning to Warsaw. ˜ wie°e posiłki s˝ dost˙pne podczas wszystkich rejsów krótkiego zasi˙gu z wyj˝tkiem PRG, BUD oraz VNO / Fresh meals oˆ er available on all short haul flights except PRG, BUD and VNO *Menu serwowane podczas wi˙kszo˘ci rejsów trwaj˝cych powy°ej 2 godzin / Menu available on selected flights over 2 hours

ZESTAW DLA DZIECI / SETS FOR KIDS 20 PLN Zestaw dost˜pn y podczas wybranych rejsów Set available during selected ˜ ights

_KA_02_LOTINFO.indd 127

lot.com

Mus owocowy Kubu˜, M&M’s oraz samolot-zabawka Fruit mousse Kubu˜, M&M’s and airplane toy

12.01.2016 14:43

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

Rozkładowe rejsy mi˝dzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Poł°czenia czarterowe Charter flights

MENU LOT GOURMET

LOT gourmet menu

Napoje | Beverages

Soki Tymbark: pomidor, pomara˜cza, jabłko Tymbark Juices: tomato, orange, apple

Tymbark Kubu˙ mus Tymbark Kubu˙ mousse

Lipton Ice Tea Lemon Pepsi, Pepsi Max

Napój aloesowy Aloe Vera drink

5 PLN

5 PLN

5 PLN

5 PLN

Napój energetyczny BLACK Energy drink BLACK

Tonik Schweppes Schweppes tonic water

Woda gazowana i niegazowana Nał˝czowianka (0,5 l) Nałęczowianka Water with gas or natural Nał˝czowianka (0,5 l)

5 PLN

5 PLN

5 PLN

Kawa i herbata | Co˛ ee & tea Kawa Co˛ ee Via Colombia

Herbata Tea

ER LOWICE PR ZA NI˜S NA CE

Upr *Mo

Perfect Ceylon Tea Elegant Earl Grey Ceylon Green Tea Arabian Mint Tea with Honey Lively Lime and Orange Fusion

6 PLN

lot.com

6 PLN

ER LOWICE PR ZA NI˜S NA CE

_KA_02_LOTINFO.indd 128

12.01.2016 14:45

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

Rozkładowe rejsy mi˝dzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Poł°czenia czarterowe Charter flights

Alkohole | Alcoholic beverages*

Piwo Heineken Beer Heineken

Wino wytrawne białe, czerwone Dry red or white wine

8 PLN

8 PLN

10 PLN

ME NU LOT GOURMET LOT gourmet menu

Cydr Lubelski Cider

ER LOWICE PR

ZA NI˜S NA CE

Wino musuj°ce Sparkling wine

Whisky Grant’s

Wódka Vodka Wyborowa

Beefeather Gin

15 PLN

12 PLN

10 PLN

10 PLN

Uprzejmie informujemy, ˜e alkohol sprzedajemy tylko osobom powy˜ej 18. roku ˜ycia. Please note that the sale of alcohol only for persons over 18 years of age. *Mog° wyst°pi˛ r ó˜nice w asortymencie dost˝pnym na pokładzie *There may be di˜ erences in the available assortment of on board

Ceny towarów s˜ poda wane w złotych polskich (PLN).

Płatno˛˝ mo ˙ e by˝ r ealizowana gotówk˜ w złot ych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – równie˙ w bilonie, w dolarach amerykaˆsk ich (USD) i w dolarach kanadyjskich (CAD) – z wył˜cz eniem bilonu, lub za pomoc˜ k art kredytowych. Maksymalna warto˛˝ jednor azowych zakupów dla kart: VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express i PolCard jest limitowana do 1000 PLN. Prices are quoted in Polish zloty (PLN).

We gladly accept credit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR) – including coins, and US Dollars (USD) or Canadian Dollars (CAD) – except for coins. The maximum value of one-o˜ purchases for the cards: VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express and Polcard is limited to 1000 PLN.

Alkohol jest sprzedawany pasa˙ erom powy˙ ej 18. roku ˙ ycia.

Spo˙ ywanie własnego alkoholu jest zabronione.

We o˜ er alcoholic beverages only for passengers above 18 years old.

Consumption of own alcohol on board is not permitted.

Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za posiłek. Dziˇk ujemy!

To speed up the process please prepare the exact amount if possible. Thank you for cooperation!

Je˙ eli chc˜ P aˆst wo otrzyma˝ faktur ˇ za zak upy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet i Sky Bar) prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupu z terminala na adres mailowy: callcenter.faktury@lot.pl If you wish to receive an invoice for purchases made on board of our planes (Upgrade, Duty Free, LOT Gour-met or Sky Bar) please send your invoicing details along with a scan of the proof of purchase from the terminal to the email address: callcenter.faktury@lot.pl

_KA_02_LOTINFO.indd 129

lot.com

Asortyment jest uzale˙nion y od trasy i długo˛ci rejsu. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu.

We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if we some items are not available on this ° ight.

PLL LOT SA zastrzegaj˜ sobie mo ˙liw o˛˝ zmian y cen bez wcze˛niejszego uprzedzenia.

Z góry przepraszamy za ewentualne utrudnienia.

All information is correct at the time of writing. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice. In case of such situation please accept our aplogies.

12.01.2016 14:45

_KA_02_LOTINFO.indd 130

12.01.2016 14:47

LUISAVIAROMA.COM is the online luxury fashion destination, with 5.000.000 visitors per month, and more than 700 luxury designers.

Free express shipping & free returns always.

K02_LViaRoma_7.01.indd 1

1/7/16 5:18 PM