Kaleidoscope March 2016

/ take me home zabierz mnie

lot.com

03/2016

vietnam

DLACZEGO WARTO ODWIEDZIĆ WIETNAM ❚ KATARZYNA BONDA – NA JEJ KRYMINAŁY CZEKA ŚWIAT ❚ JAK POKONAĆ SIEBIE? ❚ MITY O ZDROWEJ ŻYWNOŚCI ❚ WIELKANOC DOOKOŁA ŚWIATA

WIETNAM

MAGAZYN POKŁADOWY PLL LOT S.A. EGZEMPLARZ BEZPŁATNY/FREE COPY ISSN 0239-9032

N OT E F RO M C EO

edytorial

ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day.

2

There is nothing else like it in Warsaw‌

ŠCREDITS

www.restauracjarozana.com.pl

© P L L LOT. O K Ł A D K A /C OV E R : S H U T T E R STO C K

W

LOT mamy zwyczaj, że przed każdym rejsem kapitan osobiście wita swoich pasażerów. Dzisiaj i mnie spotkał zaszczyt przywitania Państwa w mojej nowej zawodowej roli.

Powołanie na stanowisko prezesa zarządu PLL LOT jest dla mnie wyzwaniem i wielką odpowiedzialnością. Zrobię wszystko, by służyć Państwu – naszym Pasażerom – z pełnym zaangażowaniem, wykorzystując całą wiedzę i umiejętności. Cieszę się, że są Państwo dzisiaj z nami na pokładzie, i mam nadzieję, że podróż upłynie Państwu komfortowo i przyjemnie.

Miło jest zaczynać od dobrych wiadomości! LOT w plebiscycie magazynu Business Traveller Polska został ogłoszony najlepszą linią lotniczą na rejsach krótkiego zasięgu. To ogromny zaszczyt, tym bardziej że nagrody te swoimi głosami przyznają sami pasażerowie. Docenili Państwo także pozytywne zmiany, jakie przeszedł nasz salonik biznesowy LOT Business Lounge Polonez. Otrzymał on tytuł najlepszego saloniku w Polsce.

Dziękuję za te wyróżnienia!

Jest to najlepszy dowód na to, że przyjęty przez nas kierunek działań, skoncentrowany na Państwa potrzebach i komforcie, ma szansę doprowadzić naszą linię do sukcesów. Od początku roku otworzyliśmy już 10 nowych połączeń, a w marcu do naszej siatki dołączą kolejne – między innymi Bejrut, Nicea i Luksemburg.

LOT wyznacza sobie ambitne cele na najbliższych kilka lat. Po restrukturyzacji przyszedł czas na rozwój, który napędzają Państwa podróże. Dlatego zachęcam, by dzielili się Państwo z nami swoimi opiniami i doświadczeniami. Są dla nas bardzo cenne i pozwalają dostosować naszą ofertę precyzyjnie do Państwa oczekiwań.

Walczymy o miejsca w sercach naszych klientów! Chcemy być z Państwem zawsze, gdy decydujecie się na podróż.

Z wyrazami szacunku

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

N OT E F RO M C EO

edytorial

At LOT Polish Airlines, we have a tradition of welcoming our passengers on board. Today, I have the honour of welcoming you on board in my new role. Being appointed to the position of as the CEO of LOT Polish Airlines is an exciting challenge, and a great responsibility. I will be doing everything possible to serve you – our passengers – with the utmost commitment and with all the knowledge and skill I can muster. It gives me great pleasure to have you fly with us today, on board this aircraft, and I hope you have a comfortable and pleasant journey.

It is always nice to begin with good news. LOT Polish Airlines was recently voted best short-haul airline in a Business Traveller Polska magazine poll. This is an incredible privilege to us, the more so as these awards are given by the passengers themselves. You also appreciate the positive changes that our Polonez Business Lounge has undergone. It was awarded the title of best lounge in Poland. I would like to thank you for these

W MARCU DO NASZEJ SIATKI DOŁĄCZĄ NOWE KIERUNKI – MIĘDZY INNYMI BEJRUT, NICEA I LUKSEMBURG. NEW DESTINATIONS WIILL BE ADDED TO OUR FLIGHT GRID IN MARCH, SUCH AS, BEIRUT, NICE AND LUXEMBOURG.

distinctions. This is the strongest evidence yet that our development direction, which is focused on your needs and comfort, can prove successful for us. We have opened 10 new connections since the start of the year and there will be more new destinations added to our flight grid in March, such as, Beirut, Nice and Luxembourg.

LOT Polish Airlines has set itself ambitious goals for the next few years. After the restructuring process, comes the time for development, which is triggered by your journeys. That is why I encourage you to share your opinions and experiences with us. They are very valuable to us and let us adjust our offer specifically to your expectations.

We are fighting for a place in the hearts of our clients! We want to be the airline of choice when you decide to go on a joruney.

Yours faithfully,

3

N OT E F RO M T H E E D I TO R

od naczelnej

N

a ostatnim spotkaniu redakcyjnym zrobiłam swojemu zespołowi ćwiczenie. Poprosiłam każdą osobę o ocenienie swoich konkretnych kwalifikacji, o których akurat rozmawialiśmy w skali od 0 do 5. Ludzie zazwyczaj mają tendencję do surowej oceny, więc często padały 2, 3 – zapewne na wszelki wypadek, żeby się nie „wychylać”. Ocena 5 chyba się nie pojawiła. Poprosiłam więc, żeby w ciągu tygodnia, do następnego spotkania, każdy poprawił się o 1 punkt na skali (w swojej ocenie) i opowiedział mi o tym, jak tego dokonał. Bo tak samo jak w przypadku naszego materiału Pokonaj siebie (strona 60) uważam, że często małymi krokami możemy zajść w życiu o wiele dalej – wykazując się cierpliwością i systematycznością w działaniu.

W ten sam sposób zaprojektowała swoją karierę Bonda… Katarzyna Bonda. O pisarce, której książki – jak sama mówi – „rozsadzają sufit rekordowymi nakładami w Polsce”, piszemy na stronie 52 tego wydania Kaleidoscope. Nasza już niedługo międzynarodowo znana autorka kryminałów, tłumaczona na dziewięć języków, każdą swoją książkę skrupulatnie planuje – krok po kroku rozpisuje historie swoich bohaterów w konspektach, na bazie których tworzy wciągające historie. I promuje w nich Polskę, za co bardzo jestem jej wdzięczna, bo sama staram się robić to samo na każdym krańcu świata, który odwiedzam.

CZĘSTO MAŁYMI KROKAMI MOŻEMY ZAJŚĆ W ŻYCIU O WIELE DALEJ – WYKAZUJĄC SIĘ CIERPLIWOŚCIĄ I SYSTEMATYCZNOŚCIĄ W DZIAŁANIU. VERY OFTEN WITH LITTLE STEPS WE CAN GO A LOT FURTHER IN LIFE,

BY BEING PATIENT AND SYSTEMATIC IN WHATEVER WE DO.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Martyna Wojciechowska

4

©OLGA MAJROWSKA

At our most recent editorial meeting, I asked my team to do an exercise. I asked each person to evaluate his or her specific competences, which we had been talking about, and give themselves a grade between 0 and 5. People tend to assess themselves critically, so the grades that I heard most often were 2s and 3s – probably just to be on the safe side and not to “stand out”. Nobody said 5. So, I asked everyone to improve their skills by 1 point by next week’s meeting and tell me how he or she achieved it. This is what this month’s story Conquer yourself (page 60) is about. I, too, think that very often with little steps we can go a lot further in life, by being patient and systematic in whatever we do.

This is exactly how Bonda, Katarzyna Bonda, built her career. I strongly recommend the story about this successful writer, who says that her books are “smashing through the ceiling with their record-breaking sales in Poland” (page 53). The soon to be international crime story writer, whose books are being translated into 9 languages, meticulously plans each of her books – developing the storylines of her protagonists one by one and then sketching outlines. Only after the research and preparation stage is completed does she write her fascinating stories. She promotes Poland through her books, too. I am very grateful to her for his, as that is exactly what I try to do, at every corner of the world that I visit.

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

Exclusively at Andy&Mag Salon Optyczny

Plac DÄ…browskiego 2/4, Warszawa, tel.(22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. (22) 611 77 68 ul. Mokotowska 51-53, Warszawa - JUST OPENED ! salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

CONTENTS

spis treści

90 12

36

40

82

60 G OOD LIFE

104 MAKE A WISH

66 P EOPLE AND THE WORLD

106 MUST HAVE

12 DID YOU KNOW...?

74 P OLISH HITS

108 GOOD ADDRESS

16 THE BEST OF

82 L IFE STORY

3 NOTE FROM THE CEO

jak pokonać siebie? how to conquer yourself?

4 NOTE FROM THE EDITOR 8 WHAT’S ON

wydarzenia, festiwale festivals, concerts

mity o zdrowej żywności myths about superfoods

bakterie bacteria

scena folkowa music folk scene

fortepiany grand pianos

dania wielkanocne na świecie Easter dishes around the world

40 JOURNEY OF THE LIFETIME

6

kodeks stewardesy a flight attendant’s code of conduct

90 G OOD FOOD

warto odwiedzić Wietnam visit Vietnam

96 chaczapuri

khachapuri

98 T AKE A LOOK idzie wiosna! spring is here!

16

New business & Corporate Media director Joanna Chlebna 605 102 006 project manager Olga Sztąberska 502 369 430 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl

International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com

burda community network Germany: Vanessa Noetzel

ZARZĄD Regional Director Poland & Czech Republic Margaret Ann Dowling Dyrektor Pionu Finansowo-Operacyjnego / CEO Tomasz Dziekan Commercial Director of Advertising Sales, Corporate

T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

Reklama: Burda Publishing Polska sp. z o.o.

Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@ burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Katarzyna Paśnicka, Ewa Porycka, Katarzyna Emerla

© G E T T Y I M AG E S , S H U T T E R STO C K ( 3 ) , M . P.

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Martyna Wojciechowska z–ca redaktor naczelnej Agnieszka Franus redaktor prowadząca Agnieszka Michalak korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna Ewa Borowska fotoedytorka Magdalena Rudzka DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Katarzyna Szablowska

112 BEHIND THE SCENES

film, teatr, książka, muzyka, sztuka films, theatre, books, music, art

36 WHY

Katarzyna Bonda Katarzyna Bonda

strefa prestiżu prestige zone

88 C ULTURE

Wietnam vietnam

52 INTERVIEW

folkowe inspiracje folk inspirations

Cate Blanchett

26 INSPIRATIONS

Liban Lebanon

okulary przeciwsłoneczne sunglasses

W H AT ’ S O N WIEDEŃ

nasze rekomendacje

MOC W WIEDNIU

may the force be in Vienna Darth Vader i Yoda odwiedzają Wiedeń. Ekspozycja poświęcona bohaterom kultowego filmu George’a Lucasa Gwiezdne wojny opowiada o historii powstania sagi, ale też o tożsamości postaci, które podziwiają kolejne pokolenia. ❚ Darth Vader and Yoda are coming to Vienna. An exhibition devoted to the protagonists of George Lucas’ Star Wars film series tells the story of the saga’s beginnings and the backgrounds of the characters that continue to win over new generations of fans.

Wystawa Star Wars Identities | Vienna, until 16.04, mak.at

EVENTS

SAN FRANCISCO

WIELKI BŁĘKIT the big blue Kamera od lat próbuje uchwycić tajemnicę i piękno oceanu. Niezależni twórcy z całego świata zaprezentują najnowsze filmy dokumentalne i fabularne poruszające tematykę ekologii, natury, kultury, a nawet sportów uprawianych na oceanie. ❚ Artists never cease trying to capture the mystery and beauty of the ocean on camera. Independent filmmakers from around the world will be presenting their latest documentaries and feature films about ecology, nature, culture and ocean sports.

Discussions and meetings with the filmmakers will follow the screenings.

NOWY JORK

KSIĄŻKI I LICZBY

books and numbers

Trudno zliczyć liczbę wystawionych nad Sekwaną książek, ale na targach zaprezentuje się 1200 wydawnictw i 2 tys. autorów, z którymi odbędzie się 500 spotkań. Wszystko to na 55 tys. metrach kwadratowych. Miasta Kraków i Wrocław będą gośćmi honorowymi targów. ❚ You’d be hard pressed to count all the books sold at the Paris Book Fair. Suffice it to say that 1,200 publishing houses will be exhibiting their wares, 2,000 writers have been invited, and 500 meetings have been scheduled. All this over on area of 55,000 sq. m. The cities of Kraków and Wrocław are the special guests of the fair this year.

Targi książki | Paris Book Fair, 17–20.03, Paris, salondulivreparis.com

8

Na targach kupicie wszystko, co przyda się do żeglowania, ale też do uprawiania każdego innego wodnego sportu. Ponadto posiądziecie przydatne umiejętności, a nawet zaplanujecie swój pierwszy wakacyjny rejs. ❚ Here, you can buy all you need for sailing, or any water sport, for that matter. The show is a great source of trade news, and a wonderful place to learn new skills and plan your first vacation cruise.

Amsterdam Boat Show, 16–20.03, hiswarai.nl AMSTERDAM

This year’s Ludwig van Beethoven Esaster Festival will see the performances of works

by Gustav Mahler, Igor Strawiński, Frédéric Chopin and George Gershwin.

WARSZAWA

WIELKANOC Z BEETHOVENEM

spring with Beethoven

Skoro wiosna za pasem, zbliża się kolejna edycja Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena, który w tym roku obchodzi jubileusz 20-lecia.

Wystąpią m.in. Tonhalle-Orchester Zürich, NDR Sinfonieorchester Hamburg, Chór i Orkiestra Filharmonii Narodowej. ❚ The Ludwig van Beethoven Easter Festival, which celebrates its 20th anniversary this year, has become a spring tradition. The line up includes the Tonhalle-Orchester Zurich, the NDR Sinfonieorchester Hanburg, the National Philharmonic Choir and Orchestra, and the Sinfonia Varsovia.

20th Ludwig van Beethoven Easter Festival, Warsaw, 12–25 March, beethoven.org.pl

© M . P.

San Francisco International Ocean Film Festival, 10–13.03, San Francisco, oceanfilmfest.org

JESZCZE SIĘ TAM ŻAGIEL BIELI sailing back home

W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

PRZEBOJOWY CHÓR hit choir Śpiewy gregoriańskie mają wielu miłośników. Tym razem w trzech miastach Polski nadarza się okazja posłuchania 20-osobowego zespołu Gregorian z Niemiec.

Panowie wykonają kilkanaście piosenek znanych z list przebojów stylizowanych na tradycyjny chorał. ❚ Gregorian plainsong is quite popular. This time, three Polish cities will be hosting the 20-member Gregorian choir from Germany. The men will be performing a dozen or so hit songs arranged as Gregorian chants.

Koncert Chóru Gregoriańskiego, Gdańsk, Szczecin, Warszawa | Gregorian Choir Concerts, Gdańsk, Szczecin, Warsaw, 14–16.03, gregorian.de

GDAŃSK | SZCZECIN | WARSZAWA

PO DRODZE ZE SZTUKĄ

on the road to art MONTREAL

Ci, którzy niechętnie odwiedzają przybytki sztuki, tym razem nie mają wymówki. Sztuka wychodzi im naprzeciw, a w dodatku – na ulicę. Poznawanie sztuki nowoczesnej odbywa się na poziomie zabawy. Tegoroczny temat: czy sztuka musi być pociągająca? ❚ This time, there is no excuse for Montrealers not to see some art. Art is coming to them – right to their street. Contemporary art can now be experienced through play. The theme of this year’s festival is: Must art be appealing?

Festiwal Sztuka Ulicy | ART SOUTERRAIN until 13.03, Montreal, artsouterrain.com

NIE TYLKO HRADCZANY more than just Kafka and beer Do wyjazdu do Pragi nikogo zachęcać nie trzeba. W czeskiej stolicy w marcu królować będzie kino. Na 12 ekranach widzowie zobaczą najlepsze filmy sezonu.

Nadarza się również okazja do spotkań z gwiazdami kina. ❚ It doesn’t take much effort to convince someone to visit Prague.

In March, the Czech capital will become the world cinema capital as well. All the best films of the season will be shown on 12 screens across the city. Meetings with film stars are also on the agenda.

KOLOROWY JARMARK colourful fair

Jarmark odpustowy Kaziuk, Wilno| Kaziukas Fair, 4–6.03, Vilnius, kaziukomugevilnius.lt

WILNO

23rd Prague International Film Festival, 17–25.03, Praha, febiofest.cz

PRAGA

Symbolem Dnia św. Patryka jest shamrock (irlandzka zielona koniczyna). By uczcić ten dzień, w wielu krajach „farbuje się” znane miejsca, np. Ratusz w Poznaniu, czy Krzywą Wieżę w Pizie.

NOWY JORK

KOCHAM IRLANDIĘ JAK CIEBIE everyone loves St Patrick Dzień patrona Irlandii można obchodzić nie tylko na Zielonej Wyspie. W Nowym Jorku to tradycja sięgająca XVIII w. Whiskey lub ciemne piwo leją się wtedy strumieniami. A jeśli planujecie ten dzień spędzić w domu, przynajmniej ubierzcie się na zielono. ❚ Ireland’s patron saint has his feast day celebrated all over the world. In New York City, the festivities to honour St Patrick date back to the 18th century. Whiskey and stout are drunk by the litre. If you are staying home, wear something green or get a shamrock.

Dzień św. Patryka | Saint Patrick’s Day, 17.03, New York City, nycstpatricksparade.org

10

© M . P. , S H U T T E R STO C K ( 2 )

To jeden z najsłynniejszych bazarów w Europie, na którym można sprzedać lub kupić głównie rękodzieło, ale też poprzyglądać się kolorowym palmom, przebierańcom czy paradom i procesjom.

Warto też posłuchać ludowych kapel grających na żywo (a jakże!). ❚ This is one of the most famous bazaars in Europe. Not only can you buy and sell handicrafts, but there are also colourful palm trees, people in fancy costumes, and parades accompanied by folk bands.

Deutsche Bank Private Banking

Wznieś się wyżej z dwuosobową Radą Doradców Kiedy jesteś wysoko, wiesz, ile zależy od wsparcia zaufanych ludzi.

Osobista, dwuosobowa Rada Doradców to ukoronowanie sukcesu każdego Klienta Private Banking. To siła, która wznosi finanse na wyższy poziom.

EliteLine: 801 19 19 19 (opłata wg obowiązujących stawek operatora), www.eliteprivatebanking.pl Deutsche Bank Polska S.A., al. Armii Ludowej 26, 00-609 Warszawa

D I D YO U K N O W

bakterie

D R O B N E C WA N I A C Z K I small time crooks CHOĆ NIEWIDOCZNE GOŁYM OKIEM, STANOWIĄ NAWET 30% MASY WSZYSTKICH ŻYWYCH ORGANIZMÓW NA NASZEJ PLANECIE. MOŻNA JE SPOTKAĆ WSZĘDZIE: OD STRATOSFERY PO GŁĘBINY OCEANÓW, OD LODÓW ANTARKTYDY PO KRATERY WULKANÓW. POTRAFIĄ PRZEŻYĆ BEZ TLENU, BEZ WODY, BEZ ŚWIATŁA. POZNAJCIE NAJDZIWNIEJSZE BAKTERIE... ❚ ALTHOUGH INVISIBLE TO THE NAKED EYE, THEY CONSTITUTE UP TO 30% OF ALL LIVING ORGANISMS ON THE PLANET. THEY ARE PRESENT EVERYWHERE, FROM THE STRATOSPHERE TO THE DEPTHS OF THE OCEANS, FROM THE ICY ANTARCTIC TO THE CRATERS OF VOLCANOES. THEY CAN LIVE WITHOUT OXYGEN, WATER OR LIGHT. MEET THE STRANGEST BACTERIA THERE ARE. tekst | by małgorzata t. załoga

PRAWDZIWY OLBRZYM

a true giant

MIKRODRAPIEŻNIK micro-predator Bdellovibrio zjada inne bakterie... od środka. Wwierca się w ich komórki, tam rośnie, a w końcu dzieli się na komórki potomne, rozsadzając przy okazji resztki gospodarza.

Być może to takie bakterie dały początek mitochondriom naszych komórek. ❚ The Bdellovibrio eats other bacteria – from the inside. It screws itself into their cells, grows there and eventually divides into daughter cells, making what is left of the host explode. The mitochondria of our cells may originate from this type of bacteria.

LODOWE RZEŹBY

ice sculptures

Chcesz mieć białe święta? Zaproś Pseudomonas syringae. Powierzchnię tych bakterii pokrywa białko naśladujące strukturę lodowych kryształów i działające jak matryca, na której powstają płatki śniegu. Można je znaleźć w śniegach Antarktyki i lodowcach Szwajcarii. ❚ Dreaming of a white Christmas? Invite the Pseudomonas syringae over. The surface of the these bacteria is covered with a protein that copies the structure of ice crystals and acts as a matrix in which snowflakes are created. They can be found in the snow in the Antarctic and in the glaciers of Switzerland.

12

Epulopiscium jest milion razy większa od poczciwej E. coli bytującej w naszych jelitach. Można ją dostrzec gołym okiem, bo jest wielkości kropki nad „i”. Każda bakteria ma ok. 40 razy więcej DNA niż ludzka komórka i tysiące kopii każdego z genów. ❚ The Epulopiscium is a million times larger than the common E.coli that inhabits our intestines. It can be seen with the naked eye, as it is the size of the dot over the letter “i”. Each bacteria has roughly 40 times more DNA than a human cell and thousands of copies of each of its genes.

KOMPAS W WERSJI MINI

ODPORNOŚĆ KODOWANA

resistance encoded

a tiny compass

Większość bakterii przechowuje informację genetyczną na pojedynczym, kolistym chromosomie, ale rodzaje Streptomyces czy Borrelia burgdorferi mają taki jak my chromosom liniowy. Większość szczepów może się pochwalić autonomicznymi fragmentami DNA (plazmidami), którymi z upodobaniem wymienia się między sobą. Mogą one np. kodować oporność na antybiotyki. ❚ Most bacteria carry their genetic data on a single, circular chromosome, although Streptomyces and Borrelia burgdorferi have the same linear chromosome as humans. Most strains also boast autonomous DNA fragments (plasmids), which they happily share with one another. These can be used to encode resistance to antibiotics.

Odkryte w 1975 r. spiralne, ruchliwe mikroby Magnetospirillum magnetotacticum wiedzą, gdzie jest północ dzięki wytwarzanym w obecności żelaza kryształom magnetytu.

Naukowcy sądzą, że można będzie zaprząc te bakterie do produkcji specyficznych leków wykorzystujących pole magnetyczne. ❚ Discovered in 1975, the spiral, bustling microbes Magnetospirillum magnetotacticum know exactly where North is thanks to the magnetite crystals created in the presence of iron. Scientists believe that we will one day be able to use these bacteria to manufacture medicines that make use of the magnetic field.

KWADRATOWE SZYBY square glazed windows Jakiego kształtu są bakterie? Okrągłe? Pałeczkowate?

Haloquadratum walsbyi są niczym mikroskopijne szyby: to kwadraty, w dodatku niezwykle cienkie (0,2 μm).

Rosną w skoncentrowanych roztworach soli, więc ich niezwykły kształt może pomagać w utrzymaniu właściwego środowiska wewnątrz komórek. ❚ What shape are bacteria?

Spherical or bacillary? The Haloquadratum walsbyi are like microscopic glazed windows – they are incredibly thin (0.2 μm) and square. They also grow in a concentrated saline solution, so their unique shape can help them maintain the right environment inside their cells.

NIEZNISZCZALNA JAGODA

indestructible berry

© S P L / E A ST N E W S , C O R B I S / P RO F I M E D I A , S H U T T E R STO C K ( 2 ) , M . P.

Deinococcus radiodurans oznacza dosłownie „straszliwą jagodę, która wytrzymuje promieniowanie” – i to 1500 razy silniejsze niż to, które zabiłoby człowieka. Kluczem do takiej odporności jest system naprawy DNA, który pozwala tym mikrobom bez problemu odtworzyć geny po uszkodzeniach przez radiację. ❚ The Deinococcus radiodurans literally means “horrendous berry that can withstand radiation” – radiation up to 1,500 times stronger than that which would be deadly to humans. The secret to its immunity to radiation is a DNA recovery system that allows these microbes to restore their genes after being damaged by radiation.

PRZEBIERANIEC

fancy dress

Wolbachia to najbardziej przemyślny pasożyt na Ziemi. I nie lubi samców. By zapewnić sobie przetrwanie, potrafi sprawić, żeby gospodarz rozmnażał się przez dzieworództwo, zmienił płeć (na żeńską), a nawet po kryjomu wbudował cały swój genom do jego DNA. Na szczęście celem tych bakterii są owady, nie ludzie. ❚ The Wolbachia is the shrewdest parasite on the planet. It has an aversion to males. In order to survive, it can make the host reproduce by parthenogenesis, change its sex (to female), and secretly install its entire genome into its DNA. Luckily, the target group of this parasite are insects and not people.

WYTWÓRNIA WITAMIN vitamin factory Bytujące w naszych jelitach bakterie z rodzaju Bifidobacterium to prawdziwe fabryki witamin. Wykazano, że wytwarzają m.in. kwas foliowy, kwas nikotynowy, wit. B1, B6 i B12, a także... antybiotyki o szerokim spektrum. ❚ The Bifidobacteria that inhabit our intestines are tiny vitamin factories. It has been shown that they can produce folic acid, nicotinic acid, and vitamins B1, B6 and B12, as well as broad-spectrum antibiotics.

13

THE BEST OF

11 fortepiany

ZWIERZĘ SCENICZNE stage animal

1

JAK SYMBOL NATCHNIENIA a symbol of inspiration

Wyróżnia go przezroczysta podpora oraz regulowane siedzisko zintegrowane z całością. Jego awangardowemu kształtowi nie umiał się oprzeć ani Prince, ani Eddie Murphy. Fortepian czy może pojazd kosmiczny? Ten Schimmel astronomiczną ma z pewnością cenę – 110 tys. dol. ❚ The transparent cabinetry and built-in adjustable seat really make this instrument stand out.

Neither Prince nor Eddie Murphy could resist the avant-garde shape. It’s hard to tell whether it’s a grand piano or a spaceship. The price is certainly astronomical – 100,000 US dollars.

NA SCENIE JEST JAK LEW NA SAWANNIE – DOSTOJNIE KRÓLUJE, BUDZI SZACUNEK. NIE MUSI MIEĆ „KLASYCZNEJ” FORMY. NAWET GDY GRAMY NA NIM MUZYKĘ KLASYCZNĄ. ❚ ON STAGE, IT CAN BE COMPARED TO A LION ON THE SAVANNAH – IT REIGNS WITH DIGNITY AND COMMANDS RESPECT. DOES NOT HAVE TO HAVE A “CLASSIC” SHAPE, EVEN WHEN IT IS USED TO PLAY CLASSICAL MUSIC. tekst | by tomasz kondr

2

KAMIENIE SZLACHETNE

precious stones

Steinway, najbardziej znana w świecie firma produkująca fortepiany, ma w swojej kolekcji serię „Klejnoty koronne”. Należą do niej Szafir, Malachit, Opal i Rubin. Wszystkie wykonane są z najlepszego gatunku drewna, a ich kolorystyka jest wręcz porywająca. ❚ Steinway, the world’s best known grand piano manufacturer, has a Crown Jewel Collection. The pianos in the collection are called Sapphire, Malachite, Opal and Ruby. All are made from the best quality wood and the colouring is absolutely stunning.

Niezwykły, bo posiadający przezroczystą obudowę fortepian CRYSTAL Grand Piano pochodzi z Holandii. Produkowany jest w trzech rozmiarach, by zmieścił się do różnych wnętrz. Każdy egzemplarz jest unikatowy i powstaje na zamówienie.

Można go dowolnie przyozdabiać złotem lub kamieniami szlachetnymi. ❚ This incredible CRYSTAL Grand Piano comes from the Netherlands. What makes it extraordinary is its transparent casing. It is produced in three sizes for different interiors. Every piano is unique and is made to order. They can even be studded with precious stones.

16

3

© M . P.

NIC SIĘ NIE UKRYJE nothing to hide

THE BEST OF

4

fortepiany

JAK Z KOSMOSU? from outer space?

Space Classica to „minimalistyczny instrument o futurystycznym kształcie” – mówi o nim jego twórca, Polak Tomasz Miłosz, który został wyróżniony w pierwszej edycji Roland Digital Piano Design. Konkurs nagradza projektantów, którzy dzięki swoim pomysłom przyczyniają się do rozwoju cyfrowych fortepianów. Wszystkie funkcje Space Classica obsługiwane są przez ekran dotykowy. ❚ The Space classica is a “minimalist instrument with a futuristic shape”, is how its maker, Tomasz Miłosz of Poland describes it. Miłosz was awarded a disctinction at the first edition of the Roland Digital Piano Design competition that awards designers who contribute to the development of digital grand pianos. All the functions of Space Classsica are operated via a touch screen.

5

MUZYKA POPŁYNIE

music will flow

Przypominający wieloryba Whaletone skonstruowany przez polskiego designera Roberta Majkuta ozdobi każdą salę koncertową. Całkowicie cyfrowy, dostępny w siedmiu kolorach, posiada wbudowany wzmacniacz i głośniki. Inne detale na życzenie klienta. Cena? Już od 0,5 mln dol. ❚ This instrument looks like a whale. It is the brainchild of Polish designer Robert Majkut, and is guaranteed to embellish any concert hall. It is completely digital, comes in seven colours, and has a built-in amplifier and speakers. Other details can be added upon request. The price starts at a half a million dollars.

CZTERECH KÓŁEK CZAR

four-wheel charm

Ponad 100 tys. dol. trzeba zapłacić, by ten fortepian postawić w salonie. ❚ This grand piano will set you back over 100,000 US dollars if you fancy having it in your living room.

18

6

ŻYWE SREBRO

qick silver

Styl postindustrialny dla instrumentów? Fortepian Seiler nie zszedł jednak z taśmy produkcyjnej ani nie zaprojektował go budowniczy mostu. Metaliczna obudowa skrywa subtelne brzmienie. Jeśli go kupisz, będziesz jednym z czterech szczęśliwych posiadaczy tego cacka. ❚ Is there a postindustrial style in instrument design? The Seiler grand piano was not made on a factory line nor was it designed by a bridge designer. The mettalic casing hides a subtle sound. If you buy one, you will be the owner of one of four pieces ever made.

© M . P.

7

Ten niezwykły instrument wyszedł z pracowni Bösendorfer – austriackiego wytwórcy fortepianów, oraz z fabryki Audi – niemieckiego producenta samochodów, którego setną rocznicę powstania miał uświetnić.

Minimalistyczny, opływowy kształt ma nie odwracać uwagi melomanów od pianisty. Czyżby? ❚ This incredible instrument was made in the Bösendorfer workshop, and was the brainchild of the Austrian grand piano maker and Audi, the German automotive giant. The instrument was made to celebrate the carmaker’s centennial.

Its minimalist, oblong shape is aimed at keeping the audience’s eyes on the pianist. But will it succeed?

THE BEST OF

8

fortepiany

OWADZI AŻUR

openwork insect

To arcydzieło duńskiego designu w tym roku świętować będzie 85. urodziny. Instrument o intrygującym owadzim kształcie i rzadkiej ażurowej nakrywie stanie się ozdobą każdego salonu. Zobaczyć go można w Metropolitan Museum w Nowym Jorku. ❚ This masterpiece of Danish design celebrates its 85th anniversary this year. The instrument, which is intriguingly shaped like an insect and has an unusual openwork lid, will add a touch of style to any living room.

It is only display at the Metropolitan Museum in New York City.

9

POLSKI REKORD GUINNESSA polish guiness record Największy jak dotąd grający fortepian powstał w... Szymbarku. Olbrzym waży 2 tony, ma niemal 2 m wysokości i 6 długości. Na sześciu nogach widnieją nazwiska najwybitniejszych polskich kompozytorów. Jak twierdzi jego twórca Daniel Czapiewski, rekordzista nadaje się do transportu. ❚ The longest ever playing grand piano was made in Szymbark, Poland. This behemoth weighs nearly two tonnes, and is nearly two metres tall and six metres wide. The names of Poland’s most outstanding composers are inscribed on its six legs. Its creator, Daniel Czapiewski, claims that it can be transported.

10

DROGIE DZIECKO

Należy do dziesiątki najdroższych fortepianów świata. Jest dzieckiem znanej brytyjskiej firmy Goldfinch i artysty znanego jako Based Upon.

Jego wyrafinowany kształt nawiązuje do wzorów zaczerpniętych z natury, choć na pierwszy rzut oka wygląda bardzo „technologicznie”. ❚ This is one of the ten most expensive grand pianos in the world. The instrument is the product of British company Goldfinch and the artists known as Based Upon. Its refined shape draws its inspiration from nature, although at first glance it looks quite technologically-oriented.

Cena wywoławcza przypominającego latający spodek fortepianu to ok. 700 tys. dol. ❚ The asking price for the grand piano that looks like a spaceship is a mere 700,000 US dollars.

KRYSTALICZNE BRZMIENIE crystal clear sound Zwolennicy błyskotek nie będą zawiedzeni. Ten fortepian ozdabia pół miliona kryształków Swarovskiego naklejonych ręcznie jeden obok drugiego. Mieniący się kolorami instrument konstruowano pół roku na specjalne zamówienie szejka z Kataru. Liberace byłby zachwycony! Ile kosztuje? 700 tys. dol. ❚ If you like glitter, then you will like this one. The grand piano is decorated with half a million contiguously placed Svarowski crystals. It took six months to make this sparkling instrument to the special order of a Qatari sheik. Liberace would have loved it. The price? Some 700,000 US dollars.

20

11

© E A ST N E W S , M . P.

expensive prodigy

Renault TALISMAN Przejmij kontrolę

Ciesz się doskonałą zwrotnością i precyzją prowadzenia dzięki systemowi 4CONTROL z 4 kołami skrętnymi.

Zużycie paliwa w cyklu mieszanym w zależności od wersji silnikowej wynosi dla Renault TALISMAN od 3,6 do 5,8 l/100 km, a emisja CO2 od 95 do 130 g/km. Dane są określone zgodnie z obowiązującymi wytycznymi. Zużycie paliwa jest uzależnione od umiejętności i zachowania kierowcy, warunków atmosferycznych i innych okoliczności na drodze. Koncern Renault dba o środowisko, a samochody naszej marki składają się z części nadających się do odzysku i recyklingu. Szczegółowe informacje dotyczące spełniania wymogów ochrony środowiska znajdują się na stronie renault.pl.

renault.pl

I N S P I R AT I O N S

wietnam

E G Z OT Y K A KO N T R A S TÓ W exotic contrasts

POLA RYŻOWE w prowincji Ninh Binh położonej w północnej części kraju, w regionie delty Rzeki Czerwonej. ❚ RICE FIELDS in the Ninh Binh province located in the northern part of the country, in the region of the Red River delta.

26

©CREDITS

POLA RYŻOWE JAK Z BAJKI, URODZAJNE DELTY RZEK, TROPIKALNA ROŚLINNOŚĆ, ROZLEGŁE PIASZCZYSTE PLAŻE, GĘSTO ZALUDNIONE MIASTA I WIOSKI PLEMIENNE NIETKNIĘTE PRZEZ CYWILIZACJĘ. WIETNAM MA WIELE TWARZY. ❚ A FAIRY-TALE-LIKE RICE FIELD, FECUND RIVER DELTAS, VAST SANDY BEACHES, DENSELY INHABITED CITIES AND TRIBAL VILLAGES UNTOUCHED BY CIVILISATION. VIETNAM – A COUNTRY OF MANY FACES.

27

©CREDITS

I N S P I R AT I O N S

wietnam

SÓL KAMIENNĄ pozyskuje się w Wietnamie z wody morskiej. RYBACY na rzece Huong, której brzegi porośnięte są drzewami owocowymi i roślinami leczniczymi. Podczas ich kwitnienia płatki opadają na powierzchnię wody, czemu rzeka zawdzięcza swój słodki zapach perfum. MIESZKANKA wioski Ban Ho (położonej na północy kraju) w tradycyjnym wietnamskim stroju. ❚ HALITE SALT is extracted from salty water by evaporation. FISHERMEN

© S H U T T E R S T O C K ( 3 ) . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : S H U T T E R S T O C K

on the Huong river whose banks are overgrown by fruit trees and medicinal plants to which the river owes its sweet scent reminiscent of perfume. An INHABITANT of the Ban Ho village (located in the north of the country) in traditional Vietnamese dress.

28

29

wietnam

©CREDITS

I N S P I R AT I O N S

30

©CREDITS

WYSPA CÁT BÀ jest największa spośród 366 wysp archipelagu Cát Bà. Położona w południowo-wschodniej części zatoki Ha Long uchodzi za najpiękniejszą wyspę w Wietnamie. ❚ THE CÁT BÀ ISLAND is the largest of the 366 islands in the Cát Bà archipelago. Located in the south-eastern part of the Ha Long bay, it is considered by some to be Vietnam’s most beautiful island.

31

wietnam

©CREDITS

I N S P I R AT I O N S

32

TARASY RYŻOWE Mu Cang Chai w prowincji Yen Bai w północnej części Wietnamu. Pola liczą setki lat. Najpierw ścina się ryżowe kłosy, suszy je i wytrzepuje ryż np. do drewnianych skrzyń – tak robią kobiety z plemienia Hmong. ❚ RICE TERRACES in Mu Cang Chai in the Yen Bai province in northern part of Vietnam. The rice fields are hundreds of years old. First, the rice ears are cut, dried and the rice seeds are shaken off the ears into wooden crates. This is the job of women from the Hmong tribe.

33

JASKINIA PARADISE CAVE w Parku Narodowym Phong Nha wpisanym na listę światowego dziedzictwa UNESCO. To jedna z najdłuższych poziomych

© S H U T T E R S T O C K ( 2 ) . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : S H U T T E R S T O C K ( 2 )

jaskiń świata. Długość dotychczas odkrytych korytarzy przekracza 31 km. Żeby dostać się do jej wnętrza, trzeba najpierw wspiąć się na wzgórze, a potem pokonać kilkaset schodów w dół. ZATOPIONE LASY w My Duc położonym 60 km od stolicy Wietnamu Hanoi. Dziś można pływać po nich łodziami. ❚ PARADISE CAVE in the national Phong Nha park entered onto the Unesco heritage list. It is one of the longest horizontal caves in the world. The length of the corridors uncovered to date is over 31 km. To get inside you first have to hike up a hill and then go down a few hundred steps. FLOODED FOREST in My Duc located 60 km from Hanoi, Vietnam’s capital. Today, you can visit the forest by boats.

34

WHY

ho chi minh

Ho Chi Minh

HO CHI MINH

TO NAJWIĘKSZE I NAJBARDZIEJ ENERGETYCZNE MIASTO WIETNAMU ZWANE JEST DIAMENTEM DALEKIEGO WSCHODU. ❚ DUBBED THE DIAMOND OF THE FAR EAST, THIS IS THE LARGEST AND THE MOST VIBRANT CITY IN VIETNAM. tekst | by agnieszka franus

WITAMY W PARYŻU welcome to paris

Non la – kapelusz z liści palmowych – chroni i od deszczu, i od słońca. ❚ Non La – the palm-leaf hat protects you from the sun and the rain.

Możemy odnieść takie wrażenie, gdy spojrzymy na najbardziej reprezentacyjne budynki miasta. A jest wśród nich neorenesansowa katedra Notre Dame wzniesiona w czasach, kiedy Sajgon, przemianowany w 1975 r. na Ho Chi Minh, był stolicą zarządzanych przez Francuzów Indochin. ❚ When you see the grandest buildings in the city, including the Neo-Renaissance NotreDame Cathedral, erected when Saigon, renamed Ho Chi Minh City in 1975, was the capital of French Indochina, you can be forgiven for thinking that you are in Paris.

ZAKUPOWE ELDORADO

shopping extravaganza

©GET TYIMAGES, FREE (2), SHUT TERSTOCK (7)

Chyba nie ma takiej rzeczy, której nie można byłoby kupić w Ho Chi Minh. Antyki, wyroby z jedwabiu, egzotyczne owoce i warzywa, przyprawy, wreszcie ubrania. A jest gdzie kupować – od butików na Dong Khoi Street po Ben Thanh, czyli największy bazar miasta z aż 3 tys. straganów. ❚ There is probably nothing that cannot be purchased in Ho Chi Minh City. Antiques, silk wear, exotic fruit and vegetables, spices, clothes... And there are plenty of places to embark on some serious shopping – ranging from Dong Khoi Street boutiques to Ben Thanh, the largest marketplace in the city with 3,000 stalls.

Wietnamska specjalność, czyli nem zwane u nas sajgonkami. ❚ Nem – the Vietnamese specialty known in Poland as sajgonka.

36

Ao dai, czyli długa tunika noszona na spodnie, podkreśla eteryczną urodę wietnamskich kobiet.

WHY

ho chi minh

WIELKA UCZTA

the great feast

Wieczorami miasto zamienia się w wielką restaurację, a ilość serwowanych tu potraw oszałamia. Pierwszą pozycją na naszej liście dań obowiązkowych jest oczywiście zupa pho, czyli rosół z wołowiny z makaronem ryżowym i dodatkami. A sekret jej legendarnego smaku można zgłębić podczas kursów gotowania; saigoncookingclass.com. ❚ Come nightfall, the city transforms into one big restaurant with an amazing panoply of dishes. No. 1 on our list of culinary must-haves is Pho soup, or beef broth with rice noodles and extras. You can explore the secret of its legendary flavour by enrolling in a cooking course at saigoncookingclass.

Prawdziwie wietnamską atmosferę można poczuć, spacerując wieczorem po głównych arteriach miasta – polecam wizytę na Dong Khoi, Bui Vien czy Nguyen Hue i obowiązkową przejażdżkę ulubionym środkiem komunikacji w Ho Chi Minh – skuterem. ❚ Soak up the true ambience of Vietnam, by strolling down the main city streets at night.

Visit Dong Khoi, Bui Vien, or Nguyen Hue, and ride Ho Chi Minh City’s favourite means of transport – the scooter.

Ho Chi Minh is the world capital of scooters. There are 5 million of them in the city.

PAGODA NEFRYTOWEGO CESARZA

emperor jade pagoda

Zbudowana przez Chińczyków w 1909 r. jest jedną z najbardziej osobliwych świątyń w Ho Chi Minh.

Jej wnętrze wypełniają tajemnicze, by nie rzec dziwaczne postacie bóstw i bohaterów skąpane w dymie z kadzideł zapalanych przez odwiedzających to miejsce wiernych. ❚ Built by the Chinese in 1909, this is one of the most extraordinary temples in Ho Chi Minh City. The interiors are embellished with rather bizarre renditions of deities and heroes – shrouded in the smoke of the incense lit by the faithful visiting the pagoda.

Kolejna pamiątka po Francuzach, dawny ratusz, a obecnie siedziba Miejskiego Komitetu Ludowego. ❚ The former town hall – another reminder of French rule – is now the seat of the Ho Chi Minh City People’s

38

Poczta główna w Sajgonie to dzieło Gustawa Eiffela. ❚ The Saigon Central Post Office was designed by Gustav Eiffel.

LOT INFO LOT wspólnie z biurem podróży Rainbow Tours, realizuje bezpośrednie połączenia czarterowe samolotem Boeing 787 Dreamliner z Warszawy m.in. do Ho Chi Minh. Więcej informacji na: rainbowtours.pl ❚ LOT Polish Airlines together with Rainbow Tours operates direct charter flights with the Boeing 787 Dreamliner from Warsaw to Ho Chi Minh and other cities.

For more information go to: rainbowtours.pl Najlepsze oferty zawsze na ❚ Best price guarantee on lot.com

© G E T T Y I M AG E S , AW L / B E W ( 2 ) , F R E E , S H U T T E R S TO C K ( 3 )

LOT POLECA ❚ RECOMMENDS Iwona Stańczak, kierownik Działu Czarterów i ACMI / Head of Charter and ACMI Department

Baalbek. Świątynia Bachusa w czasach rzymskich zwana „małą świątynią”, wzniesiona ok. 150 r. ❚ Baalbek.

The temple oc Bacchus dubbed the "little temple" in Roman times. It was erected in approx. 150 AD.

40

liban

©CREDITS

JOURNEY OF THE LIFETIME

W RY T M AC H DA B K E celebrate in the rhythm of dabke OD GÓR PO MORZE, OD KOŚCIOŁÓW PO MECZETY, OD STAROŻYTNYCH ZABYTKÓW PO SZKLANE DRAPACZE CHMUR, OD TRADYCYJNYCH TARGÓW PO NAJDROŻSZE BUTIKI ŚWIATA – LIBAN KUSI RÓŻNORODNOŚCIĄ I PRZEPYCHEM. TO TEŻ RAJ DLA TYCH, KTÓRZY PODCZAS PODRÓŻY SZUKAJĄ PRZEDE WSZYSTKIM ROZRYWKI. ❚ FROM THE MOUNTAINS TO THE SEA, FROM CHRISTIAN CHURCHES TO MOSQUES, FROM ANCIENT MONUMENTS TO MODERN SKYSCRAPERS, FROM TRADITIONAL SOUKS TO THE PLUSHEST BOUTIQUES, LEBANON TEMPTS VISITORS WITH ITS DIVERSITY AND OPULENCE. IT’S A PARADISE FOR ALL TRAVELLERS WHO ARE MAINLY AFTER ENTERTAINMENT.

©CREDITS

tekst | by samar khanafer-gniadek

41

JOURNEY OF THE LIFETIME

liban

1

N

1. Zbudowany w 2007 r. meczet Mohammad Al-Amin stoi na placu Martyrs' w centrum Bejrutu.

2. Iluminowane Gołębie Skały. ❚ 1. The Mohammad Al-Amin mosque on Matrys Square in central Beirut was erected in 2007.

2. Illuminated Pigeon Rocks.

42

ie bez przyczyny mówi się, że Bejrut to Paryż Bliskiego Wschodu, który od wielu lat przyciąga turystów zarówno z Europy, jak i ościennych krajów arabskich.

Miasto nieustannie pnie się w górę – przeszklone wieżowce z Platinum Tower na czele (159 m wysokości), ekskluzywne hotele, drogie butiki w dzielnicy Hamra i najlepsze kluby, jakie można spotkać w tym rejonie świata, kontrastują ze zniszczoną częścią miasta, w której widoczne są ślady wojny domowej oraz konfliktów z sąsiadującymi państwami. Bogata historia sięgająca czasów hellenistycznych to kolejny element bejruckich pejzaży – na zboczach wzgórza Serail widać pozostałości tarasowych ogrodów oraz rzymskich łaźni – są odsłonięte i udostępnione dla turystów. Wokół nich zaprojektowano platformy widokowe, dzięki którym można z bliska przyjrzeć się antycznym ruinom. To też miasto, w którym na co dzień bez waśni żyją ze sobą wyznawcy różnych religii: od chrześcijan po muzułmanów, a sąsiadujące ze sobą święte budowle tworzą niepowtarzalny koloryt stolicy Libanu. W Bejrucie jednego dnia pojeździmy też na nartach, ale i wygrzejemy się na plaży – równolegle do skalistego wybrzeża biegną bowiem dwa pasma górskie Liban i Antyliban (sezon narciarski trwa do początku kwietnia). Ale Bejrut to przede wszystkim miasto, które nigdy nie śpi.

Beirut is not known as the Paris of the Middle East for nothing. The city has been attracting tourists from Europe and neighbouring Arabic countries for many years now. The city continues to expand upwards – glazed skyscrapers, including Platinum Tower, elegant hotels, expensive boutiques and the best clubs in the region, are juxtaposed with the destroyed part of the city, where the results of civil war and armed conflict with adjacent countries are all too apparent.

The country’s rich past, which goes back to Hellenic times, is also visible in Beirut’s streetscapes – the remnants of terrace gardens and Roman baths can be seen on the slopes of the Serail Hill. It is a city where the followers of different religions, from Christians to Muslims, live side by side, and their neighbouring sacred buildings make up the unique ambience of the city. While in Beirut, you may ski or bask in the sun on the beach on the same day. Two mountain ranges, the Lebanon and the Anti-Lebanon run along the coastline. But Beirut is mainly a city which never sleeps.

PARTYING INTO THE SMALL HOURS What is the main draw for young people, especially visitors from Middle Eastern countries? This is not luxury or posh boutiques, but freedom they may experience here. “After years of political instability, we can finally relax and have a good time,” says a young Lebanese man partying in the Gematzeh district literally lined with night clubs. After dark, narrow streets are jammed by scores of Jaguars, Mercedeses, Porches and Ferraris driven by young and wealthy clubbers. Open air clubs that overlook the sea

© S H U T T E R S T O C K , A G E F O T O S T O C K / B E W , L A I F / C Z A R N Y K O T ( 2 ) . P O P R Z E D N I S S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : A W L / B E W

2

SZISZA TO DZIŚ WAŻNY ELEMENT KULTURY ARABSKIEJ, CHOCIAŻ PIERWSZA FAJKA WODNA WYKONANA ZE SKORUPY KOKOSA POWSTAŁA W INDIACH. SWÓJ OBECNY KSZTAŁT ZAWDZIĘCZA ZAŚ TURKOM. THE HOOKAH IS AN IMPORTANT ELEMENT OF THE ARAB CULTURE TODAY, ALTHOUGH THE FIRST HOOKAH WAS MADE FROM A COCONUT SHELL IN INDIA. IT OWES ITS CURRENT SHAPE TO THE TURKS.

BAL DO BIAŁEGO RANA Co przyciąga tu młodych ludzi, zwłaszcza tych z krajów Bliskiego Wschodu? Bynajmniej nie luksus i markowe sklepy, a wolność, jakiej mogą tu doświadczyć.

– Po latach niestabilności politycznej wreszcie możemy się wyluzować, dobrze zabawić – mówi młody Libańczyk spotkany w dzielnicy Gemayzeh, gdzie od nocnych klubów aż się roi. Po zmroku wąskimi uliczkami ciągnie się tu sznur mercedesów, porsche i ferrari, który dowozi zamożnych i młodych imprezowiczów. Z klubów na świeżym powietrzu z widokiem na morze – warto zajrzeć zwłaszcza do White i Sky Baru – płynie na przemian muzyka znana z europejskich parkietów oraz libańskie dabke. Tańczący wokół gości kelnerzy serwują kolorowe drinki i arak – napój alkoholowy o smaku anyżu. Nad ranem imprezy często przenoszą się do jachtklubów zacumo-

– White and Sky Bars are two notable hangouts – play music known on European dance floors alternatively with Lebanese dabke. Waiters that dance alongside guests are serving fancy drinks and arrack – aniseedflavoured spirit. Come morning and clubbers often decamp to yacht clubs at St Georges marina or hotel swimming pools. Meanwhile, older locals sitting at tiny bars are singing karaoke until breakfast is served.

THE SCENT OF THE STREET After an all-night party, it’s best to take a deep breath and head for the city. You cannot walk the streets of Beirut without taking in the smell of dust and petrol, and the sounds of car horns and the shouting of the busybody Lebanese, who don’t need to be told to start dancing the dabka in the middle of the street whenever they hear music blaring from a passing

43

NOCNE KLUBY KUSZĄ NIE TYLKO WIDOKIEM NA MORZE, ALE TEŻ PŁYNĄCYM Z GŁOŚNIKÓW LIBAŃSKIM DABKE. NIGHT CLUBS TEMPT NOT ONLY WITH THE SPLENDID VIEWS OF THE SEA, BUT ALSO WITH THE LEBANESE DABKE MUSIC.

Na zdj.: Nocny klub w Hotelu Bayview, z którego rozpościera się widok na bulwar Corniche. ❚ A night club at the Bayview Hotel overlooking the Corniche Boulevard.

44

wanych w marinie St. Georges i nad hotelowe baseny, a w mniejszych barach starsi Libańczycy debatują, tańczą i śpiewają aż do śniadania.

ZAPACH ULICY Po nocnym szaleństwie warto jednak wziąć głęboki oddech i ruszyć w miasto. Podczas przechadzki ulicami Bejrutu nieustannie towarzyszy nam zapach kurzu i benzyny pomieszany z zewsząd dobiegającymi klaksonami minibusów, limuzyn, skuterów oraz okrzykami głośnych i wszędobylskich Libańczyków, którzy potrzebują zaledwie dwóch minut, aby w środku dnia zacząć tańczyć do dobiegającej z czyjegoś auta muzyki. Do tego dochodzi woń arabskiego street foodu, który kusi na każdym rogu ulicy. Kameralne kawiarnie z samego rana uwodzą zapachem świeżo

liban

car. All this plus the scent of Arabic street food beckoning from every street corner. Early in the morning small cafe bars seduce passers-by with the wonderful smell of freshly brewed coffee with cardamom – be sure to drink it in the heart of Beirut, in the quaint Place de L’Ètoile in the Old Town (a district erected in the 1990s). Bakeries exude the delicious scent of fresh manouche with cheese, za’atar or kishk, and the numerous confectioner’s shops lure you in with hot croissants (not only with chocolate) and an array of pistachio, rose or orange blossom-scented sweets.

For best sweet treats in the city, pop into Kaser el Helou established in 1881 or the oldest confectioners, Al Baba Sweets.

The heat can be unbearable, but the sea breeze invites you to eat nut-flavoured ice cream with pistachios – the best can be found in the Raouché district and stop for a moment, smoke a hookah with the smiling Lebanese. The Lebanese people are incredibly hospitable and tolerant, so even the eldest members of a family will make an attempt to communicate with you. They will even resort to gestures if they have to, so as to be the best host they can possibly be.

Come the afternoon and you will struggle in vain to resist the scent of grilled meat, shwarma, falafels and baked chicken. Butchers’ hooks teeter under the

© L A I F/C Z A R N Y KOT

JOURNEY OF THE LIFETIME

!

Guests

!

of campanile.com are always

lucky Early check-in

Discover the advantages of booking at campanile.com!

Save time on arrival

Late check-out Prolong your stay even till 6 pm without any extra charge

To receive the Priority Access pack, full of exeptional offers and gifts, just make a reservation at campanile.com

Gift from Campanile Get a souvenir

Special discounts Enjoy many discounts on Campanile services

Priority Access Number of rooms included in the offer is limited. Terms of the promotion is available at hotel’s reception.

JOURNEY OF THE LIFETIME

Liść cedrowy to symbol Libanu – widnieje na herbie i fladze państwa. ❚ The cedar leaf is the symbol of Lebanon – it is featured on the national emblem and country flag.

46

parzonej kawy z kardamonem – warto ją wypić w sercu Bejrutu, na urokliwym placu L’Etoile na starym mieście (dzielnicę odbudowano w latach 90.). A z pobliskich piekarni nęci zapach świeżo pieczonych manouche z serem, za’atarem (mieszanka tymianku, sumaku i sezamu) lub keshkiem, a cukiernie mamią croissantami (nie tylko z czekoladą) lub rozmaitymi słodyczami pachnącymi pistacjami, różą lub kwiatami pomarańczy. Najlepsze łakocie w mieście serwują założony w 1881 r. Kaser el Helou lub najstarszy sklep ze słodyczami – Al Baba Sweets.

Lejący się z nieba żar i morska bryza nieustannie zachęcają do zapalenia fajki z uśmiechającymi się Libańczykami (coraz więcej miejscowych mówi nie tylko po arabsku i francusku, ale też po angielsku i w innych europejskich językach). Mocnymi stronami miesz-

weight of meat that is minced and seasoned on the spot, as per the customer’s preference. The women buy meat to make sausages, goulash, or hamburgers at home. Staples of the Lebanese cuisine include nibbles, dubbed meze in Arabic. You may help yourself to them with a piece of bread or cabbage, choosing from meat, vegetables, fish and seafood. Local star dishes include hummus, or a chickpeas-based dip, baba ghanoush, a dip made from roast aubergine or warak enab, stuffed grape leaves always garnished with freshly chopped vegetables and herbs. In the afternoon walk down the seaside promenade Corniche. Lined with eateries and featuring an amusement park, it also offers a sweeping view of the Mediterranean, Mount Lebanon and the famous illuminated Pigeons’ Rocks.

BRING A PIECE OF HISTORY If the buzz of the capital has worn you out, and you need a bit of peace and quiet, get out of town and explore the other beautiful parts of Lebanon. The first place worth visiting is a mere 20 km North of Beirut – the Jeita Grotto cave complex. You can go on a boat trip on an underground lake. A little further to the north, in the Beqaa valley, you will come across stone tombs and monumental buildings that con-

© AW L / B E W, H E M I S / E A S T N E W S

W LIBANIE MOŻNA ZOBACZYĆ BĘDĄCE POD OCHRONĄ OSTATNIE NA ŚWIECIE CEDROWE LASY. IN LEBANON, YOU CAN SEE SOME OF THE LAST OF THE PROTECTED CEDAR FORESTS LEFT IN THE WORLD.

liban

kańców Libanu są gościnność i tolerancja niemal bez granic, dlatego nawet najstarsi członkowie rodu będą próbowali się z wami dogadać chociażby „na migi”, by móc ugościć was jak najlepiej potrafią.

Popołudniami nie sposób oprzeć się woni grillowanych mięs, shawarmy, falafeli czy pieczonego kurczaka. Haki rzeźników uginają się pod ciężarem mięsa, które jest mielone i doprawiane na miejscu, w zależności od potrzeb klienta. Libańskie kobiety kupują u nich gotowe do usmażenia porcje na domowe kiełbaski, gulasz czy hamburgery. Można również zamówić mięso na lahm bi ajeen (czyt. lahmażyn) i zanieść do piekarni. Piekarz doda pomidory, cebulę i wypiecze na miejscu libańską wersję pizzy z mięsem.

Tradycyjny libański stół jest obficie zastawiony także małymi przystawkami, zwanymi po arabsku mezzo, które podjadamy przy pomocy kawałka chleba lub kapusty. Wśród nich najpopularniejszy jest humus – pasta z ciecierzycy, baba ghanoush – pasta z pieczonego bakłażana, czy warak enab – nadziewane liście winogron, którym zawsze towarzyszą świeże pokrojone warzywa i zioła.

Po południu obowiązkowo trzeba się wybrać na spacer nadmorskim bulwarem Corniche, który oprócz punktów gastronomicznych i wesołego miasteczka

stitute one of the most awe-inspiring complexes of Roman ruins from the heyday of the empire. The temple complex – the Acropolis – is one of the largest in the world. It is 300 m long, has two temples, several terraces, and uncompleted buildings from a later period around it. When in the area, be sure to visit Tyre – a Phoenician town that was a crucial sea port during the Crusades. The charming, narrow streets are the

Każdy perski dywan da się naprawić, także w Bejrucie. ❚ Every Persian rug can be fixed. This can be done in Beirut too.

©CREDITS

REKLAMA

47

JOURNEY OF THE LIFETIME

48

oferuje widok na Morze Śródziemne, Góry Libanu i iluminowane Skały Gołębie (można się do nich dostać łodzią, przepływając pod naturalnym skalnym łukiem).

PRZYWIEŹĆ KAWAŁEK HISTORII Kiedy zatęsknicie za chwilą spokoju, wybierzcie się nieco dalej za miasto i zobaczcie równie piękne zakątki Libanu. Pierwszy z nich oddalony jest o zaledwie 20 km na północ od Bejrutu – to zespół jaskiń Jeita Grotto. Popływamy tam łodzią po podziemnym jeziorze. Nieco dalej na północy, w dolinie Bekaa, natrafimy na skalne grobowce i monumentalne budowle stanowiące jeden z najbardziej imponujących zespołów ruin rzymskiej architektury cesarskiej z czasów jej największej świetności. Kompleks świątynny – akropol – liczy prawie 300 m długości – z dwiema świątyniami, tarasami i zbudowanym częściowo w późniejszych czasach otoczeniem. Nieopodal trzeba zajrzeć do Tyru – fenickiego miasta odgrywającego ważną rolę na morzu za czasów krucjat (to tu, jak głoszą legendy, wynaleziono purpurę). Urokliwe wąskie uliczki oraz kolejne ruiny z czasów rzymskich zachęcają do spacerów. Jadąc na południe, trafimy zaś do Sajdy – oprócz przepięknych piaszczystych plaż nieobleganych przez turystów zobaczymy tu m.in. morski

zamek wzniesiony przez krzyżowców na wysepce oddalonej o kilkadziesiąt kroków od brzegu. A liczne muzea, takie jak pałac Beiteddine, zachwycą tych, którzy z podróży do Libanu chcą przywieźć kawałek historii.

Bez względu na to, ile czasu spędzimy w Libanie, z pewnością za nim zatęsknimy – tak samo jak migrujący po całym świecie Libańczycy opowiadający o najpiękniejszym kraju świata i z melancholią wspominający zapach libańskiego chleba. ■

perfect backdrop for walks. If you continue south, you will soon reach Saida, where, in addition to tourists-free breathtaking sandy beaches, there is a picturesque Sea Castle erected by the Crusaders on an island a few dozen kilometres off the coast. The city is home to many lavish museums, such as the Beiteddine Palace, so there is plenty for visitors who want to take a piece of history with them from Lebanon.

No matter how much time you spend in Lebanon, you will be bound to miss it after your trip. The Lebanese diaspora keep talking about the most beautiful country in the world, and melancholically reminisce about the world’s most beautiful country and the fragrance of Lebanese bread ■

© E A S T N E W S ( 2 ) , B I L D E R B E R G / C Z A R N Y K O T, S H U T T E R S T O C K ( 2 ) , M . P.

Na zdj.: Morski zamek wzniesiony przez krzyżowców w Sajdzie.

W starożytności miasto było jednym z najważniejszych ośrodków portowych. ❚ A sea castle erected by the Crusaders in Saida. It was one of the most important port town in Antiquity.

liban

Daniem narodowym Libańczyków jest kibbeh – mielone mięso wołowe lub baranie zmieszane z kaszą bulgur i cebulą. Jemy je w postaci surowej (kibbeh nayeh), pieczonej (kibbeh sinyeh) albo w formie małych smażonych kulek.

GOOD TO KNOW

1

4

MUZEUM NARODOWE, RZYMSKIE ŁAŹNIE CZY ŚWIĄTYNIE W BAALBEK – W LIBANIE NIE SPOSÓB SIĘ NUDZIĆ.

THE NATIONAL MUSEUM, ROMAN BATHS OR THE TEMPLES OF BAALBEK – YOU WILL HAVE PLENTY TO SEE IN LEBANON. Michał Połaski, główny specjalista, Biuro Rozliczeń Przewozów Pasażerskich PLL LOT/Chief Specialist, Revenue Accounting Department ❚

CO ZWIEDZIĆ What to see

GDZIE NOCOWAĆ Where to sleep

■1 RZYMSKIE ŁAŹNIE | ROMAN BATHS

■ BAFFA HOUSE

■ BEIRUT NATIONAL MUSEUM

■ HOTEL MIZIARA

Schowane w centrum Bejrutu ruiny, pozostałości po starożytnej kulturze Rzymian, dostępne bez opłat. ❚ Ruins of the ancient Roman culture hidden in the centre of Beirut.

Admission is free.

Podróż od czasów starożytnej Fenicji, przez okres kolonialny, aż po nowoczesność. Uwaga, zamknięte w poniedziałki. ❚ A trip back in time from ancient Phoenicia, through the colonial period to modernity. Closed on Mondays.

Corner of Museum Street, Damascus Street and Abdallah El Yafi Avenue., Beirut

■ ŚWIĄTYNIE W BAALBEK | BAALBEK TEMPLES

Boskie miasto, w którym znajduje się wiele starożytnych świątyń bogów – od fenickiego Baala po rzymskiego Bachusa. ❚ A divine city of numerous temples erected for ancient gods – from the Phoenician Baal to the Roman god Bacchus.

■ OLD SOUK

Targowisko i arabskie tradycje na wyciągnięcie ręki – restauracje, kramy, lokalne wyroby. ❚ A bazaar offering Arab traditions.

Full of restaurants, stalls, local produce and craft products.

Byblos

Kwatera dla osób, które chcą sprawdzić, jak żyją na co dzień mieszkańcy Libanu. ❚ For those who would like to live like the locals do.

Patriarch Arida, Mar Mikhael, Achrafieh, Beirut.

Cena od 300 zł/noc From EUR 65/night Kameralny hotel w północnym Libanie, położony w górach. ❚ A small hotel in northern Lebanon, located in the mountains.

N19 Sayde Street, Miziara, Zgharta 33251, cena od 300 zł/noc From EUR 65/night

■ PHOENICIA HOTEL

Pięciogwiazdkowy luksus oprawiony w tajemnicę Baśni z tysiąca i jednej nocy. ❚ A five-star luxurious hotel that looks as if it was taken from One Thousand and One Nights.

PO Box 11, Minet El Hosn, Beirut 846. Cena od 870 zł/noc Price from EUR 200/night

4 MOEVENPICK HOTEL BEIRUT ■

Podróż biznesowa w najwyższym komforcie. ❚ Perfect for business travellers.

General de Gaulle Avenue, Raoucheh, Beirut, od 700 zł/noc Price from EUR 150/night

GDZIE ZJEŚĆ Where to eat ■ MOUNIR

Lokalna kuchnia z widokiem na Morze Śródziemne. Dla najmłodszych smakoszy w sąsiedztwie znajduje się plac zabaw. ❚ Local cuisine with a view of the Mediterranean Sea. There is a playground for kids nearby.

Broumana

■ FENIQIA

Niewielka restauracja z przepyszną kuchnią. ❚ A small restaurant serving delicious.

Place de la Citadelle, Byblos

LOT INFO

WAW–BEY pon, śr., sob. ❚

Mo., Wed., Sat. 22.25–03.05/+1 (LO 145)

Czas przelotu ❚ Flight duration 3:30

BEY–WAW wt., czw., ndz. ❚ Tue., Thu., Su. 04.00–6.35 (LO 146) Czas przelotu ❚ Flight duration 3:35

Najlepsze oferty zawsze na ❚ Best price guarantee on lot.com

49

I N T E RV I E W

katarzyna bonda

K LO P SY I P R A N I E ?

NIE DLA MNIE cooking and washing? not for me KAŻDY Z JEJ KRYMINAŁÓW OSIĄGA REKORDOWE, PONADSTUTYSIĘCZNE NAKŁADY. NIC DZIWNEGO, ŻE ZOSTAŁA OKRZYKNIĘTA „POLSKĄ KRÓLOWĄ KRYMINAŁU”. WŁAŚNIE ZAINTERESOWAŁ SIĘ NIĄ ŚWIAT. OTO KATARZYNA BONDA, PISARKA. ❚ EACH OF HER CRIME STORIES HAS SET A NEW RECORD AND SOLD OVER 100,000 COPIES. NOT SURPRISINGLY, SHE’S BEEN DUBBED THE “POLISH QUEEN OF CRIME.” AND SHE IS NOW ATTRACTING INTERNATIONAL ATTENTION. INTRODUCING KATARZYNA BONDA, WRITER.

Kryminalna seria o profilerce Saszy Załuskiej, za którą ciągnie się mroczna przeszłość (w każdej części bohaterka rozwiązuje inną zagadkę), zostanie przetłumaczona na dziewięć języków.

Właśnie sprzedała Pani licencję na przekłady m.in. do USA, Rosji, Czech, Wielkiej Brytanii, Skandynawii. Także największe wydawnictwo na świecie Random House wyda ją po niemiecku w 2017 r. Rzadko się zdarza, żeby tak renomowane marki inwestowały w coś, co jeszcze nie powstało do końca, bo dotychczas ukazały się dwie części tetralogii, czyli Pochłaniacz i Okularnik…

Właśnie pracuję nad – Lampionami, a w kolejce czeka Czerwony pająk. To jedna książka w czterech częściach – dopiero w ostatniej nastąpi rozwiązanie zagadki, nad którą pracuje Sasza. Wydawnictwa

52

The crime novel series about profiler Sasza Załuska (in each part she solves another crime mystery using a different investigation method) will be translated into nine languages. You have just sold licences for translations to the US, Russia, the Czech Republic, and Scandinavia. Random House, will also have a German version out in 2017. Companies with that sort of reputation do not often invest in unfinished products (only two instalments have so far been published – Girl at Midnight and Okularnik).

I’m currently working on Lampiony, and Czerwony Pająk is coming up next. This is really one book in four instalments – the last one will reveal the key to the puzzle that Sasza has been trying to piece together.

The publishers have only seen the outline of the two unwritten books. And yes, this rarely happens, especially seeing as I’m not a household name abroad.

All they know is that my books are breaking sales records in Poland. That’s why I was contacted by a British agency, with others not far behind.

With that surname, I’m sure you have a brilliant career ahead of you.

It’s a family name, my father’s name, which is fairly popular in the Podlasie region where I come from.

I make fun of it in Okularnik, and change it to Bondaruk. I like jokes like that.

And anyone not familiar with this region can explore it in your crime novels.

I think this is what attracted my publishers. Poland is

© B A R T O S B O B K O W S K I /A G E N C J A G A Z E TA

K

tekst | by agnieszka michalak

53

©CREDITS

znają jedynie konspekty dwóch niepowstałych części. Owszem, to rzadko się zdarza, tym bardziej że za granicą nikt mnie nie zna. Wiedzą jedynie, że moje książki rozsadzają sufit rekordowymi nakładami w Polsce.

Z takim nazwiskiem wróżę tam Pani karierę...

Nazwisko rodowe, po tatusiu, popularne na Podlasiu, skąd pochodzę. W Okularniku trochę z niego drwię, przekręcając je na Bondaruk. Lubię takie żarciki.

Kto nie zna tamtych rejonów, może je poznać z Pani kryminałów. Bo to mikroopowieści o Polsce.

Chyba tym zwabiłam wydawców. Dla zagranicznych rynków Polska to egzotyka, powiew świeżości.

Czuje Pani strach, a może ekscytację przed tym debiutem?

Raczej ciekawość. Oczywiście byłabym hipokrytką, gdybym powiedziała, że nie liczę na sukces (śmiech).

Jednak nie spędza mi to snu z powiek, dalej piszę, wychowuję córkę, chodzę z psem na spacery. I jak pani widzi, remontuję mieszkanie…

Jest po sufit białe. Znam je z Pochłaniacza.

Bo najpierw je wymyśliłam i zamieszkała w nim Sasza. Pasowało mi fabularnie. Kiedy skończyłam pisać Pochłaniacz, nie mogłam się uspokoić. Siedziałam w tej historii dobre kilkanaście miesięcy, pod koniec pisałam non stop. Bohaterowie stali mi się bardzo bliscy. Nie wiedziałam, co ze sobą zrobić, byłam zainfekowana. I któregoś wieczoru spontanicznie

pojechałam do sklepu budowlanego. Zgarnęłam z półek kilka baniek z białą farbą i zaczęłam malować.

Jechałam wszystko – od podłóg po meble. W końcu mieszkanie było białe, a ja się uspokoiłam.

A po innych książkach jak się Pani uspokajała?

Po Okularniku zburzyłam działową ścianę i wstawiłam drzwi. Zresztą po każdej książce robię remont, dzięki temu się oczyszczam. Ale z każdą kolejną trudniej to znoszę i trudniej mi pisać. Mam wrażenie, że warsztatowo już sporo wiem – jak napiąć dramaturgicznie elementy, jak zbudować intrygę, w którym momencie pojawia się zbrodnia. Dlatego proste konstrukcje zaczynają mnie nudzić i podnoszę poprzeczkę, komplikując fabułę. Lubię dużo puzzli. A potem się zastanawiam, czy dam radę wdrapać się na szczyt.

54

katarzyna bonda an exotic country on foreign markets.

Are you afraid or excited about this debut?

I’m rather curious. I’d be an utter hypocrite if I said that I wasn’t looking forward to it being a success (laughs).

But it doesn’t keep me awake at night. I’m still writing, raising my daughter, and walking my dog. And as you can see, I’m renovating my apartment.

It’s all white. I know it from Girl at Midnight.

Because I first invented it and made it Sasza’s home.

It fitted the storyline. I couldn’t calm down when I’d finished Girl at Midnight. I’d spent a year or more on this story, and by the end of it, I was writing nonstop. I’d grown so fond of the characters. I didn’t know what to do with myself, I was infected. And one evening, I just went into a DIY store. I grabbed a few tins of white paint and I started painting that night. I covered everything with paint – from floors to furniture.

Finally, everything was white and it gave me peace.

And how did you calm yourself down after your other books?

After Okularnik, I demolished the partition and inserted the door. I renovate the apartment after every book. It’s cathartic. Unfortunately, each subsequent book takes a greater toll on me, and is more difficult to write. I get the impression that I have a fair bit of technical knowledge – I know how to add tension to specific elements, how to build intrigue, when to introduce the crime, etc. And because of that I get bored with simple constructions, and so I up the ante, making the dramatic arch more complicated.

I like it when it branches out. And then I start wondering whether I’m going to climb my summit this time.

“The more clever it is, the more stupid”, Gombrowicz used to say. You’d probably agree with him, as the strength of your crime stories lies in simple, sometimes colloquial language.

It’s a challenge to write using simple language. My books have so many themes, characters and storylines that if I were to put language masks on top of

KATARZYNA BONDA rocznik 1977, pisarka, dokumentalistka, dziennikarka. Pracowała m.in. w Newsweeku i Wprost, była sprawozdawcą sądowym.

Zadebiutowała w 1997 r. powieścią kryminalną Sprawa Niny Frank. Dziś ma na koncie pięć kryminałów, dwie powieści dokumentalne oraz poradnik Maszyna do pisania. ❚ Born in 1977, a writer and documentalist, a journalist. She has worked for Newsweek and Wprost weeklies, she was a court reporter. She debuted with a crime novel Sprawa Niny Frank. She has written five crime novels, two documentary novels and a book on how to write Maszyna do pisania.

© M . P.

I N T E RV I E W

WWW.SHOP.PRETTYONE.PL

WWW.PRETTYONE.PL

Collection

NASZE SALONY: Białystok, Bielsko Biała, Bydgoszcz, Częstochowa, Gdańsk, Gdynia, Józefów, Katowice, Kraków, Nadarzyn, Nowy Sącz, Opole, Poznań, Radom, Rzeszów, Szczecin, Warszawa, Wrocław.

I N T E RV I E W

katarzyna bonda

Im mądrzej, tym głupiej – mawiał Gombrowicz.

Chyba wyznaje Pani podobną zasadę, bo siłą Pani kryminałów jest prosty, kolokwialny język.

Najtrudniej jest pisać prostym językiem. W moich książkach jest tak dużo wątków i postaci, że gdybym jeszcze nakładała maski językowe, całość byłaby niestrawna. To spowalniałoby akcję, czytelnik by odpadł.

Ponoć kiedy Pani pisze, odcina się od świata.

Odcinam się etapami. Pisanie jest jak sztafeta. Piszę, przerwa, piszę, przerwa. Jednak nie mogę pozwolić, żeby zaatakowała mnie rzeczywistość.

Dlatego stosuję terror, nie wpuszczam nikogo, wyłączam telefon, siedzę w piżamie, podwójnych dresach, czasem w czapce, mam też specjalne ciepłe kapcie – bo kiedy godzinami siedzę przed komputerem, wychładzam się. Aha, i najważniejszy jest polar, bez niego nie potrafię pisać, czuję się w nim bezpiecznie, jak w zbroi. I lubię pracować w domu, bo tu mogę palić.

56

all that, it would become indigestible.

I’ve heard that when you write, you isolate yourself from the world.

Writing is like a relay race. I write, take a break, write, take a break. I can’t afford to be attacked by reality.

I don’t let anyone in, I switch the phone off, and I don’t wear normal clothes, but sit in pyjamas or two tracksuits. Oh, and I’d be lost without my fleece. I can’t write without it. It makes me feel safe, as if I was wearing armour. And I like working at home, because I can smoke here.

What does your daughter think about it?

About writing or smoking?

Both.

She doesn’t let me smoke, so I have to open the window a lot. But she’s got used to the writing.

That’s the only me she knows. When Nina was small, I had to take on a nanny. I sold shoes and bags to pay her. I used to cry, but I would leave the house, go to

© B A R T O S Z B O B K O W S K I /A G E N C J A G A Z E TA

KIEDY PISZĘ, STOSUJĘ TERROR, NIE WPUSZCZAM NIKOGO, WYŁĄCZAM TELEFON, SIEDZĘ W PIŻAMIE, PODWÓJNYCH DRESACH. PARZĘ ZIELONĄ HERBATĘ I NAKŁADAM POLAR – TO MOJA ZBROJA. WHEN I WRITE, I RESORT TO TERROR. I DON’T LET ANYONE IN, I SWITCH THE PHONE OFF, I SIT IN PYJAMAS OR TWO TRACKSUITS. I MAKE GREEN TEA AND WEAR A FLEECE – IT IS MY ARMOUR.

A co na to córka?

Na pisanie czy palenie?

Na jedno i drugie.

Palić mi nie pozwala, dlatego muszę wietrzyć. A do pisania się przyzwyczaiła, nie zna mnie innej. Kiedy Nina była mała, musiałam zatrudnić opiekunkę.

A żeby móc jej zapłacić, wyprzedawałam swoje buty, torby. Płakałam, ale wychodziłam z domu, szłam do kawiarni Czuły Barbarzyńca i pisałam. Ze świata pluszowych misiów wkraczałam w rzeczywistość morderczyń – pracowałam wtedy nad dokumentem Zbrodnia niedoskonała. Dziś Nina jest starsza, ma dziewięć lat, ale wciąż bywają sety i musi zostać przez dwa, trzy dni u babci. Piszę wtedy bez przerw – i jestem najszczęśliwsza, jednocześnie tęskniąc za małą jak głupia. Nina wie, że matka nigdy nie będzie siedziała w domu, tylko piorąc i robiąc klopsy.

Wszystkie Pani powieści mają szufladkową konstrukcję, wiele wątków społeczno-obyczajowych, a nawet historycznych, jak w Okularniku. Od czego zaczyna Pani pisanie – układanie tych puzzli?

Najpierw na kartkach rozpisuję cechy postaci, plany dojrzewania fabuły, sceny. Zbieram materiały dokumentacyjne, robię badania terenowe. Jak mam konspekt, to parzę zieloną herbatę i zaczynam pisać.

the a café and write. I would leave a world of teddy bears and enter another one of female murderers. I was working on the non-fiction An Imperfect Crime, at the time. Today, Nina is older, she’s nine, but my writing sprees continue, and she sometimes has to stay with her grandmother for two or three days while I write non-stop. It makes me as happy as can be, but I also miss my little girl like crazy. Nina knows that her mother is not one to stay at home and the washing and cook meat balls.

All your books feature stories within a story. There are lots of social and ethical issues, and even historical motifs. How do you start writing?

First, I jot down the characteristics of my characters, and develop the storyline and individual scenes. Then, I assemble all my documentation and do the field research. Once I have an outline, I make myself green tea and begin.

You were working as an investigative journalist when your father died. How did you cope with your loss?

It’ was a massive blow. I was no longer the spoilt daddy’s girl and, by the way, we were like two peas in a pod. He was an incredibly good-looking man. We still recollect the funny story about my father visitREKLAMA

57

Kilka lat temu zmarł Pani tata. Pracowała Pani wówczas jako dziennikarka śledcza. Jak poradziła sobie Pani z tą stratą?

To był straszny cios, przestałam być rozpieszczoną córeczką tatusia, do którego zresztą jestem łudząco podobna. Był szalenie przystojnym mężczyzną.

Do dziś w domu krąży opowieść o tym, jak to ojciec odwiedzał mamę na porodówce. Wtedy mężczyzn nie wpuszczano do sal, tylko wystawali pod oknami. Kiedy ojciec przychodził, to cały oddział stał w oknie. To on dał mi poczucie własnej wartości.

Po śmierci taty miała Pani poważny wypadek samochodowy i nie wróciła do dziennikarstwa.

Zaczęła pisać. Długo to w Pani kiełkowało?

Od dziecka. Wzięło się z czytania. W domu w Hajnówce zawsze było dużo książek, a mama prowadziła bibliotekę. Nasiąkałam różnymi historiami. Grałam też na fortepianie, byłam kapitanem drużyny siatkarskiej – na różnych polach się sprawdzałam, ale największą frajdę sprawiało mi układanie literek w zdania. Nie lubię jak coś mnie ogranicza, nie noszę rajstop ani golfów.

Główni bohaterowie Pani kryminałów Hubert Meyer i Sasza Załuska to psychologowie policyjni, tzw. profilerzy. W szeregach polskiej policji to ciągle unikaty.

Bo szkoli się ich za granicą, a kiedy wracają do kraju, nie ma pieniędzy na etaty dla nich. W USA profilerzy są włączani do zespołu kryminalnego, u nas nikt się nie zgodzi, żeby kogoś z zewnątrz wziąć do zespołu psów gończych. Profiler też nie jest potrzebny do prostych zbrodni, które policjanci wykrywają opera-

cyjnie. A sprawy trudne zdarzają się nieczęsto. Kiedy po raz pierwszy napisałam o tym fachu do Newsweeka w 2004 r., w Polsce jako jedyny zajmował się tym Bogdan Lach – pierwowzór Meyera.

Mankell powiedział: Jestem w konflikcie ze swoim bohaterem, na pewno byśmy się nie zaprzyjaźnili.

A Pani lubi Meyera i Załuską?

Meyera chwilami nie cierpię. Nie podoba mi się, jak postępuje z kobietami, co o nich myśli. Ale doceniam jego możliwości zawodowe. A Sasza? Miała nie być podobna do mnie, miała być jak z wojska, uporządkowana. Ale nie wyszło. Chyba mamy te same geny.

58

katarzyna bonda Wróci Pani do dziennikarstwa?

Nie wrócę. Nie poddałam się, nawet kiedy musiałam oddać ukochane biurko do lombardu. Na szczęście przez dwa lata nikt go nie kupił i sama je odkupiłam.

Pamiętam podniesione brwi i podejrzliwe spojrzenia ludzi, którym mówiłam, że nazywam się Bonda i piszę powieści. Bo nie jesteś pisarzem, jeśli ludzie nie kojarzą twojego nazwiska z twoimi książkami. Ale mam plany wydawnicze do 2021 r. i zapewniam, będą niespodzianki. ■

ing my mother in the maternity ward. Men were not allowed in the ward back then, so they’d stand outside. Whenever my father came, the whole ward went to the window. He gave me a sense of self-esteem.

You had a serious car accident after your father’s death, and you never went back to journalism.

You began to write. When was this idea born?

Back when I was a child. It came with reading.

My home in Hajnówka was always packed with books; my mother ran a library. I absorbed all sorts of stories. I also played the piano, I was captain of the volleyball team – but putting letters into sentences was the thing that made me most happy.

The protagonists of your crime stories – Hubert Meyer and Sasza Załuska – are forensic psychologists. Crime profilers are still few and far between in the Polish police force.

They are trained abroad, and when they return home, their units have no money to employ them full-time.

Profilers are a part of the investigation team in the US, but no one will allow an outsider to work hand in hand with investigators in Poland. Besides, there’s no need to engage a profiler in simple criminal cases.

Luckily, tough cases seldom crop up.

Mankell said: “I’m in a sort of conflict with my protagonist; we would definitely not be friends.” Do you like Meyer and Załuska?

There are times when I can’t stand Meyer. I don’t like his way with women and what he thinks about them.

But I do appreciate his professional capabilities. And Sasza? She wasn’t supposed to be like me. She was meant to be like someone from the military, orderly.

But it’s worked out the other way. We probably share the same genes.

Will you go back to journalism?

Definitely not. I didn’t give up even if when I had to pawn my favourite desk. I still remember those raised eyebrows and suspicious looks people gave me when I told them that my name was Katarzyna Bonda and that I was a writer. But it’s going to be all right – I have publishing plans until 2021 and I have a lot of surprises in store – for instance, I’m going to write a novel with a melodramatic plot. ■

© M . P.

I N T E RV I E W

GOOD LIFE

jak pokonać siebie?

P O KO N A J S I E B I E conquer yourself JAK ZMIENIAĆ WIELOLETNIE NAWYKI ZWIĄZANE Z SIEDZĄCYM TRYBEM ŻYCIA? TRIATLONOWI ZAPALEŃCY ZALECAJĄ CIERPLIWOŚĆ, SYSTEMATYCZNOŚĆ I UNIKANIE PODEJŚCIA WSZYSTKO ALBO NIC. ❚ HOW TO CHANGE YOUR HABITS WHEN YOU HAVE A SEDENTARY LIFESTYLE? TRIATHLON AFICIONADOS RECOMMEND PATIENCE, CONSISTENCE AND AVOIDING THE “ALL OR NOTHING” APPROACH. tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka

60

W

Buszującym w zbożu jest wymowna scena: Holden Caulfield, bohater będący w trudnym okresie życia – między dzieciństwem a dorosłością, pewnego dnia wychodzi na szkolne boisko i nagle puszcza się biegiem. Sam nie wiem, dlaczego. Po prostu miałem na to ochotę – mówi potem. My również rzucamy się impulsywnie w wir różnych aktywności. Raz jest to tenis, innym razem karate czy piłka nożna. Lecz po kilku dniach, tygodniach ostrych ćwiczeń dajemy sobie spokój. Co zrobić, żeby tym razem było inaczej?

There is a wonderful scene in The Catcher in the Rye, where the protagonist, Holden Caulfield, an adolescent going through a tumultuous time in his life, leaves the school building one day, and starts running. “I don’t even know what I was running for – I guess I just felt like it”, he said later. We often throw ourselves into a new activity on impulse. It might be tennis, karate or soccer. But the desire to practise a sport can disappear just as quickly and unexpectedly as it appeared. What can we do to prevent people from sneering at us for giving up so easily?

CEL SFORMUŁUJ POPRAWNIE Aby odnieść sukces, trzeba poznać przyczyny porażek.

Jedna z najczęstszych to ta, że dzisiejsze przyjemności przedkładamy nad jutrzejsze korzyści. Wyobraźmy sobie, że za kilka miesięcy pójdziemy na bal absolwentów. Chcemy wbić się w garnitur ze studniówki i tańczyć bez zadyszki do białego rana. Plan ambitny, biorąc pod uwagę, jak mało mamy czasu. A jednak możliwy do realizacji, o czym świadczy chociażby przykład znanego dziennikarza Łukasza Grassa, który dzięki triatlonowi zrzucił ponad 20 kg i odzyskał kondycję, którą cieszył się jako student AWF. Z hamburgerów i frytek przerzucamy się na kiełki, a ulubione seriale zamieniamy na bieganie, rower i basen. Udaje się nam wytrwać tydzień, dwa, trzy.

Ale pewnego dnia zamiast na pływalnię skręcamy do baru ze śmieciowym jedzeniem. Wkurzył nas szef, a nie znamy lepszego sposobu na emocjonalny reset niż kawałek wołowiny w bułce z sezamem. – Po kilku latach wróciłem do regularnych ćwiczeń, bo zdałem sobie sprawę, że od tego zależy moje zdrowie, szczęście, jakość życia – zaznacza Grass.

Spójrzmy prawdzie w oczy: chęć zrobienia wrażenia na koleżankach, z którymi 15–20 lat temu zdawaliśmy maturę, to jedno, a lepsze życie to coś zupełnie innego. Z pozoru chodzi o to samo: odzyskanie sprawności i sylwetki nastolatka. Ale sposób, w jaki sformułujemy swój cel, wpływa na motywację. Jak podkreśla M.J. Ryan, amerykańska psycholog: Cele zakorzenione w tym, co naprawdę dla nas ważne, znacznie łatwiej utrzymać niż te płytkie i powierzchowne.

DEFINE YOUR GOAL PROPERLY To achieve success you need to know the reasons for your failures. One of the most common ones is that we put today’s pleasures over tomorrow’s profits. Imagine that you are invited to a high school reunion in a few months. You want to fit into your graduation suit and dance without losing your breath. Quite an ambitious plan, given that not much time is left.

However, it can be done, which is exemplified by the well-known journalist Łukasz Grass who lost 20 kg thanks to training for the triathlon and he got back in the shape he enjoyed as a young man.

We switch from hamburgers to lettuce and forgo binge-watching tv shows to go running, cycling and swomming. You manage to keep up with this new schedule for a week or two. But one day, instead of the swimming pool you drive to the closest fast food bar. Your boss got on your nerves, and there is no better way of relieving stress than with a piece of beef in a bun. “I managed to go back to regular workouts because I realised that my health, happiness and the quality of my life depends on it”, says Grass.

Let’s face it – wanting to impress your high school friends that you had last seen 15-20 years ago, is one thing, but a better life is something else. It seems to be about the same thing – to get back in shape and your teenage body. But the way in which the goal is defined affects your motivation. M.J. Ryan, an American psychologist claims that goals rooted in things we care about are easier to manage than superficial and momentary ones.

NIE ZAPOMINAJ O DOBREJ ZABAWIE Unikanie nadmiernej presji – tej metody trzyma się Bartłomiej Stolarczyk, trener rozwoju osobistego i autor bestsellerowego poradnika: Naucz ich, jak mają Cię traktować! Niedawno świętował czwartą rocznicę uwolnienia się od nikotynowego nałogu. Zawdzięcza to Allenowi Carrowi, światowemu guru w rzucaniu palenia, który twierdzi, że o zrywaniu ze złymi nawykami powinniśmy myśleć raczej w kategorii korzyści niż wyrzeczeń. – Siedzący tryb życia, nadwaga, uzależnienie od gier wideo – im drastyczniej próbujemy z czymś

WHATEVER YOU DO, IT HAS TO BE FUN Avoiding excessive pressures is the approach followed by Bartłomiej Stolarczyk, a personal development trainer and author of the book Naucz ich, jak mają Cię traktować! (Teach them how to treat you!). He recently celebrated the fourth anniversary of quitting smoking. He owes his success to Allen Carr, an international guru of smoking quitters who claims that when it comes to chaning habits, you should think of the benefits that will come rather than focus on the sacrifices you

61

GOOD LIFE

jak pokonać siebie?

skończyć, tym większą mamy na tym punkcie obsesję.

Tymczasem z badań wynika, że najszybciej ulegamy temu, co budzi w nas największy lęk – wyjaśnia Stolarczyk. Zaleca przekształcanie negatywnych celów w pozytywne. Przykład? Zamiast mówić sobie „znów muszę pokonać 8 km”, lepiej pamiętać o tzw. euforii biegacza. To rodzaj sportowego haju, uskrzydlenia. Nie od dziś wiadomo, że pod wpływem fizycznego wysiłku buzują w nas endorfiny nazywane hormonami szczęścia.

Na marginesie: organizatorzy triatlonowych maratonów pilnują, by miały one charakter zabawy, rodzinnego pikniku. Takie podejście popiera Tomasz Karolak.

Gdy niektórym fanom trójboju zależy głównie na biciu rekordów, popularny aktor traktuje zawody w duchu ojców olimpizmu – najważniejszy jest udział.

MIERZ ZAMIAR PODŁUG SIŁ Nie ma nic złego w sportowych ambicjach i stawianiu sobie wyzwań. A tych w triatlonie nie brakuje.

1,9 km pływania, 90 km ścigania się na rowerach

i 21 km biegu – to tzw. half-Ironman, najpopularniejsza odmiana zawodów dla amatorów. Wyższą szkołą jazdy jest dwukrotnie dłuższy dystans, czyli Ironman, którego pokonanie starym wygom zajmuje 9–10 godzin. Który z początkujących triatlonistów nie marzy o takich osiągach? – Nie wszystko od razu – studzi zapał nowicjuszy Łukasz Grass. – Systematyczność jest ważniejsza od katorżniczego wysiłku. Lepiej trenować lżej, a częściej niż raz na tydzień – bo to grozi przeciążeniem organizmu.

Co równie ważne: warto być dla siebie wyrozumiałym.

Co z tego, że raz, drugi odpuściliśmy sobie trening lub zapomnieliśmy o diecie? Jeśli do ćwiczeń wracamy, jest więcej niż pewne, że w końcu osiągniemy wymarzony cel. Jak podkreśla telewizyjny prezenter Maciej Dowbor, początkujących trójboistów często gubi podejście „zero-jedynkowe” – wszystko albo nic. Daje ono o sobie znać m.in. w sklepie sportowym. Nowicjusze oglądają najdroższe rowery i stwierdzają, że jest to sport tylko dla zamożnych. Na swoim triatlonowym

NIE WSZYSTKO OD RAZU. SYSTEMATYCZNOŚĆ JEST WAŻNIEJSZA OD KATORŻNICZEGO WYSIŁKU. LEPIEJ TRENOWAĆ LŻEJ, ALE CZĘŚCIEJ NIŻ RAZ NA TYDZIEŃ.

DON’T TRY EVERYTHING EARLY ON. REGULARITY IS MUCH MORE IMPORTANT THAN EXHAUSTING YOURSELF. IT’S MUCH BETTER TO TRAIN LIGHTER BUT MORE OFTEN THAN JUST ONCE A WEEK.

62

DON’T BITE OFF MORE THAN YOU CAN CHEW There is nothing wrong with being ambitious and challenging yourself. There are plenty of those in the triathlon. 1.9 km of swimming, 90 km of cycling and 21 km of running make up a Half Ironman, the most popular variant in amateur tournaments. The Ironman event, where all the distances are doubled, and which takes even the most experienced athletes 9-10 hours to complete, is a quantum leap upwards.

“Don’t try everything early on”, Grass warns triathlon newbies. “Regularity is much more important than exhausting yourself. It’s much better to train lighter but more often than just once a week and strain your

REKLAMA

have to make. “A sedentary lifestyle, obesity, video games addiction, the more you want to quit something, the more obsessed you become. However, research has demonstrated that we are most likely to give in to something that scares us”, explains Stolarczyk. He reccomends transforming negative goals into positive ones. Example? Instead of telling yourself “I have to run 8 km again”, it is better to remember the runner’s high. It is a well-established fact that physical exercise stimulates endorphines, or the happiness hormone. On a side note, the organisers of triathlon marathons make sure there is a fair share of fun packed into them. Some treat the triathlon as a challenge and are obsessed with breaking records.

Others, like Tomasz Karolak, approach training and marathons with the wisdom of their forefathers at the Olympic Games – participation is what counts.

ul. Tadeusza Kościuszki 94 34-530 Bukowina Tatrzańska tel.: 608 13 15 17 e-mail: kontakt@schroniskosmakow.pl

63

jak pokonać siebie?

blogu Dowbor przyznaje, że zaawansowany sprzęt może pochłonąć nawet kilkanaście tysięcy złotych (i dużo więcej). Ale jeśli dopiero zaczynamy przygodę z trójbojem, drogie gadżety mogą nas tylko oddalać od celu najważniejszego: rywalizacji z samym sobą. Prezenter wspomina poznańskie zawody half-Ironman, które jeden z zawodników zaliczył na wigry 3.

NIE TRENUJ SAM Z europejskich badań wynika, że typowy Polak znacznie rzadziej biega, chodzi na basen czy gra w piłkę niż przeciętny Niemiec, Austriak lub Francuz. Jaki to ma związek z postanowieniem, że od dziś zaczniemy uprawiać triatlon lub inną dyscyplinę sportu? Ano taki, że kondycja fizyczna jest zaraźliwa. Dowiedli tego badacze z National Bureau of Economic Research, którzy wzięli pod lupę 3,5 tys. słuchaczy akademii lotnictwa wojskowego. Przez cztery kolejne lata przyglądali się ich ruchowej aktywności – od testów sprawnościowych w szkole średniej po regularne egzaminy w akademii. Okazało się, że najmniej wysportowany kadet

JEŻELI ZNAJDZIEMY GRUPĘ ZAPALEŃCÓW, KTÓRZY ZECHCĄ TRENOWAĆ RAZEM Z NAMI, NASZE SZANSE NA ODZYSKANIE DAWNEJ SYLWETKI I FORMY BŁYSKAWICZNIE WZROSNĄ.

IF YOU FIND A GROUP OF PEOPLE WHO ARE PASSIONATE ABOUT THE DISCIPLINE YOU WANT TO TRAIN IN, YOUR CHANCES OF GETTING BACK IN SHAPE WILL SOAR INSTANTLY. 64

body. Being understanding towards yourself is no less important. What does it matter if you skip training once, twice or three times, and go off your diet?

As long as you go back to training, you are sure to achieve your dream goal eventually. As Maciej Dowbor claims, the “all or nothing” approach is the reason so many novice triathletes give up. In his blog he also warns newbies against getting the most expensive equipment right at the start – expensive gadgets can stand in the way of challenging yourself.

TRAIN WITH OTHERS European research has shown that the average Pole runs, swims and plays football much less often than an average German, Austrian or Frenchman. What does this have to do with deciding to take up triathlon training today? The link is that different kinds of behaviour, both positive and negative, are passed on from person to person. This was proven by reaserchers from the National Bureau of Economic Research who studied 3,500 students of a military aviation academy. Over four years they analysed their physical activity – from fitness tests in high school to regular exams at the academy. It turned out that the least

©CREDITS

GOOD LIFE

w dywizjonie powodował stopniowy spadek formy u pozostałych jej członków.

Nie łudźmy się: jeśli większość naszych przyjaciół zaniedbuje ruch, trudniej nam będzie wytrwać w ćwiczeniach. Zachowania, które postrzegamy jako podporządkowane naszej samokontroli, pod wieloma względami pozostają pod kontrolą społeczną – tłumaczy w książce Siła woli psycholożka Kelly McGonigal. Dobra wiadomość brzmi: oddziaływanie otoczenia nie tylko ściąga na nas kłopoty, ale też może pomóc w osiąganiu celów. Jeżeli znajdziemy grupkę zapaleńców, którzy zechcą trenować razem z nami, nasze szanse na odzyskanie dawnej sylwetki i formy poszybują w górę.

fit cadet on the team caused the fitness of the other members to gradually decline.

The harsh reality is that if the majority of our friends refuse to work out, it will be harder for you to stick to your own physical activity. “Behaviours that we believe to be subject to our self-control, are in many ways influenced by social proof”, explains Kelly McGonigal in her book The Willpower Instinct: How Self-Control Works, Why It Matters, and What You Can Do to Get More of It. The solution is to find a group of people who are passionate about the discipline you want to train in. If you do, your chances of getting back in shape will soar.

IDŹ ZA GŁOSEM SERCA Zważając na nieruchliwość Polaków, trudno się nie cieszyć, gdy w popularyzację trójboju angażują się Dowbor, Karolak i inne znane osoby. – Kiedy ludzie widzą misowatą sylwetkę Karolaka, zaczynają wierzyć, że to jest sport rzeczywiście dla każdego – uśmiecha się Grass. Jest tylko jedno „ale”: bądźmy odporni na mody. Idźmy za głosem serca. Jeśli chcemy uprawiać triatlon, niech będzie to rzecz, na której zależy nam naprawdę. W przeciwnym razie nasz entuzjazm zgaśnie równie szybko, jak się pojawił. ■

FOLLOW YOUR HEART Given the low level of sports culture in Poland, it is good to see Dowbor, Karola and other celebrities promoting the triathlon. “When people see Tomek Karolak, with his bear-like body, they soon get the idea this is a sport for everyone”, says Grass with a smile. There is one “but” though – do not be swayed by fashions and snobbish trends in sport. Follow your heart. If you want to become a triathlete, make it something you truly care about deep down. Otherwise, your enthusiasm will die out after a few days. ■ REKLAMA

Podaruj 1% i nadzieję na kolejne urodziny

Maja, lat 11 rak kości

KRS

86210

Fundacja „Na Ratunek Dzieciom z Chorobą Nowotworową” 65

PEOPLE AND THE WORLD

mity o żywności

SUPERFOODS? JAJKA NA TWARDO CZY MIĘKKO, CHLEB Z GLUTENEM CZY BEZ? JAGODY GOJI, NASIONA CHIA – CZY RZECZYWIŚCIE MAJĄ CUDOWNE WŁAŚCIWOŚCI? PRZYJRZYJMY SIĘ IM Z BLISKA. ❚ A HARDBOILED OR SOFT-BOILED EGG, GLUTEN OR GLUTEN-FREE BREAD? GOJI BERRIES? CHIA SEEDS? - DO THEY REALLY OFFER MIRACULOUS HEALTH BENEFITS? IT’S TIME TO PUT THEM UNDER SCRUTINY.

©CREDITS

tekst | by tomasz kondr

66

©SHUT TERSTOCK (3)

B

udzik dzwoni jak oszalały. Idę do kuchni, włączam ekspres. Na początek dnia: kawa, czyli używka, samo zło. Chociaż w sprawie kawy dietetycy mają przeciwstawne opinie.

Trzymam się tych, którzy chwalą ją za pobudzanie przemiany materii. A mleko do kawy? Najmodniejsze ostatnio jest kokosowe. Mleko i inne produkty z kokosa zawierają korzystne kwasy tłuszczowe z grupy MCT, które nie muszą być przetwarzane przez wątrobę i dzięki temu nie obciążają jej i szybciej się wchłaniają. Są stabilne termicznie, czyli można ich używać do smażenia, bo nie ulegają utlenianiu. Jak na jeden poranek zbyt wiele dylematów żywieniowych. Jajecznica, jajko na miękko czy na twardo? A może wcale?

Jaja to przecież podwyższony cholesterol. A podwyższony cholesterol to zawroty głowy, ból w nogach, a potem złogi w naczyniach krwionośnych. Ale najnowsze badania obalają mit o szkodliwości samych jajek. Wpływ na podwyższenie cholesterolu mają tłuszcze nasycone i tłuszcze trans, które zjadamy z mięsem i wypiekami cukierniczymi.

The alarm clock goes off like a bomb. I’m mincing around the kitchen and switch on the coffee machine.

I start the day with coffee – a stimulant, pure evil.

But nutrition experts have varied opinions on coffee.

I listen to those who glorify it for giving the metabolism a kick. But what about the milk I put in it?

Coconut milk is the latest fad. Milk and other coconut-based products are packed with beneficial MCT fatty acids, which are not processed by the liver, and thus don’t burden it and are absorbed more quickly by the body. Coconut oil is thermally stable, which means that it doesn’t oxidize and can be used for frying.

Too many dietary dilemmas for one morning. Should I have scrambled, soft or hardboiled eggs? Or maybe none at all? Eggs increase my cholesterol level.

And high cholesterol causes dizziness, aching legs and eventually serious plaque build-up in the blood vessels. But the latest research dispels myths about the alleged harm done by eggs. Our cholesterol levels are boosted by the fatty and trans acids we consume with meat, cakes and biscuits.

PIRAMIDA MITÓW Nie zrezygnuję dziś zatem z jajecznicy. Tylko które jajka wybrać? Mówi się, że te w ciemniejszych skorupkach są bardziej wartościowe niż te w jasnych.

A potem czytam, że to kolejny mit. Ciemne skorupki pochodzą od kur z ciemnym upierzeniem, a białe – od tych z jasnym. Czyli aby obronić się przed zgubnym wpływem kolejnego mitu żywieniowego, fachowcy radzą porównać jedynie wielkość jajek i ich cenę.

I jeszcze jedno – jajko kury z wolnego chowu jest bardziej wartościowe niż to od kury chowanej w klatce.

Szczęśliwa kura równa się smaczniejsze jajko. Zgoda, pod warunkiem że ta z wolnego chowu nie dziobie trawy przy ruchliwej szosie. A jajko posolić czy nie?

Nadmiar soli powoduje przecież nadciśnienie. Tyle że sól to nie tylko to, co wysypuje się z solniczki. Sól jest np. w chlebie. No to od dziś bez chleba. Staram się w ogóle nie jeść pieczywa, a jeśli już, to ciemne. Tu akurat dietetycy są zgodni, że to drugie zdecydowanie organizmowi służy. Ale teraz jeszcze kwestia glutenu. Niejedzenie go jest ostatnio modne. Jak pisze Piotr Stanisławski na portalu crazynauka.pl: Nietolerancja glutenu niezwiązana z celiakią prawdopodobnie nie istnieje, a unikanie glutenu działa jak placebo.

A czym posmarować razową bułkę? Wojna między margaryną i masłem trwa od kilkudziesięciu lat. To może zacząć życie bez węglowodanów i tłuszczów w ogóle? Im mniej ich w codziennej diecie, tym lepiej? W połowie lat 90. magazyn British Medical Journal informował o dwukrotnie zwiększonej nadwadze u tych osób, które przeszły na dietę niskotłuszczową.

Tłuszcze zastąpiono węglowodanami, a te doprowadziły Brytyjczyków i Amerykanów do nadwagi.

THE PYRAMID OF MYTHS So I decide to have my scrambled eggs after all.

But which eggs should I choose? They say that that those in darker eggshells are more valuable than their lighter kin. But I’ve since read somewhere that this is yet another myth. Dark eggshells come from hens with dark plumage, and white from those with light feathers. To stave off the disastrous effects of another nutrition myth, experts advise to compare only the size of eggs and their price. And one more thing –free-range eggs are better than those from caged chickens. A free-range hen means a tastier egg. That’s OK, provided that the free-range hen was not pecking on grass growing next to a busy road.

Should I salt the egg or not? Excess salt causes high blood pressure. The only thing is that salt is not just lurking in your saltshaker. You will also find it in bread. OK, so there’s no bread today. I try to steer clear of bread, and I opt for wholemeal bread, if I eat it at all.

NIETOLERANCJA GLUTENU NIEZWIĄZANA Z CELIAKIĄ PRAWDOPODOBNIE NIE ISTNIEJE, A UNIKANIE GLUTENU DZIAŁA JAK PLACEBO. GLUTEN INTOLERANCE, WHICH IS NOT RELATED IN ANY WAY TO CELIAC DISEASE, PROBABLY DOESN’T EXIST, WHILE AVOIDING GLUTEN WORKS LIKE A PLACEBO. 67

Serek czy jogurt? Tak, ale który? Na pewno wersja light, ale czy jeśli coś jest light, to nie kusi nas, aby zjadać to w większych ilościach? Dzwonię do trenera i dietetyka Grzegorza Kaczmarka, który znajomego odchudził o ponad 20 kg. – Zwykle w produktach light tłuszcze zastępuje się węglowodanami – mówi Kaczmarek i dodaje: – W rzeczywistości taki produkt ma mniej więcej tyle samo kalorii co normalny, za to bardziej niekorzystny skład, bo organizm człowieka bardziej potrzebuje tłuszczów dobrej jakości niż kolejnej porcji cukru.

Deseru zatem nie będzie. Zliczam kalorie. Największym marzeniem byłoby utrzymać słynną dietę 1000 kalorii. – Dieta taka – tłumaczy cierpliwie Kaczmarek – w zasadzie nie nadaje się dla nikogo, bo 1000 kcal to poniżej podstawowej wartości przemiany materii (PPM). Weźmy kobietę, która ma wszystko w normie, czyli mierzy 160 cm i waży 50 kg – ta pani potrzebuje dokładnie 1289 kcal, czyli 300 kcal ponad tę dietę. A podstawowa przemiana materii to wartość kaloryczna potrzebna organizmowi do utrzymania podstawowych funkcji życiowych, jak: praca mózgu, serca i innych organów wewnętrznych, oraz utrzymania ciepłoty ciała bez wysiłku, czyli w pozycji leżącej.

Stosując tak niskokaloryczne diety, nie zapewniamy organizmowi energii do jego funkcjonowania.

MODA NA ZDROWIE Wśród hitów zdrowej żywności pojawiło się kilka zupełnie nowych produktów, których nazwy nie zagościły jeszcze na dobre w naszych kuchniach. Jagody goji – zwłaszcza te reklamowane jako pochodzące z Tybetu – nie są w tamtej części Azji wykorzystywane jako środek prozdrowotny. Ich ogromna popularność na rynkach zachodnich to zasługa sprytnego marketingu i wiara, że wszystko, co pochodzi z Tybetu, musi być niezwykle zdrowe. Podobnie jest z mniej rozpowszechnionymi, a pochodzącymi z Amazonii jagodami acai wzmacniającymi odporność, obniżającymi cholesterol i wspierającymi odchudzanie. Więcej

ZWYKLE W PRODUKTACH LIGHT TŁUSZCZE ZASTĘPUJE SIĘ WĘGLOWODANAMI I MAJĄ ONE MNIEJ WIĘCEJ TYLE SAMO KALORII CO NORMALNE. ZA TO BARDZIEJ NIEKORZYSTNY SKŁAD. FATS IN MOST LIGHT PRODUCTS ARE REPLACED BY CARBS AND SUCH PRODUCTS ARE AS CALORIFIC AS THE STANDARD VERSION, BUT DON’T CONTAIN THE RIGHT INGREDIENTS. 68

mity o żywności

In this case, dieticians agree that it is good for you.

But then, there is the gluten issue. Nowadays, it’s very hip not to eat it. Piotr Stanisławski writes on crazynauka.pl: “Gluten intolerance, which is not related in any way to celiac disease, probably doesn’t exist, while avoiding gluten works like a placebo.”

Well then, but what should I put on my fresh, wholemeal bun? The war between margarine and butter has been ongoing for decades. So maybe I should lead a carbohydrate- and fat-free life? Is it better to include less of both in my daily diet? Which is my biggest weight-loss enemy? In the mid 90-ties, British Medical Journal reported that people who had switched to a low-fat diet had twice the obesity rate. Fats were replaced with carbohydrates, and this made the British and American patients overweight.

Cottage cheese or yoghurt? Yes, but which one?

Obviously, the light version seems to be the right choice, but aren’t we tempted to eat more because something is light? I call Grzegorz Kaczmarek, a trainer and dietician, who helped a friend shed more than 20 kilos. “Fats in most light products are replaced by carbohydrates”, says Kaczmarek and adds: “In reality, such products have the same calorie count as the standard version, but don’t contain the right ingredients because the human body needs more high quality fats than an additional serving of sugar.”

There goes dessert. I add up the calories. My biggest dream is to stick to the famous 1,000 calorie diet plan “Such a diet”, patiently reveals Kaczmarek, “is not suitable for everyone, because 1000 calories is below the Basal Metabolic Rate (BMR). An average woman, who is 160 cm tall and weighs 50 kilos requires 1,289 kcal, or 300 kcal more than this dietary plan provides.

And basal metabolic rate”, adds the dietician, “is the calorific value your body needs to maintain such basic functions as running the brain, heart and other internal organs, and maintaining body temperature when you are not exerting yourself. A low-calorie dietary regime will not provide your body with sufficient energy to keep it up and running.”

HEALTH HYPE Health food hits include several never-seen-before products whose names still sound exotic in the kitchen. Goji berries, especially those marketed as grown in Tibet, are not used as medical remedies in this part of Asia. Their enormous popularity in the

©CREDITS

PEOPLE AND THE WORLD

antyoksydantów znaleźć można w czerwonym winie lub soku z aronii czy granatów.

Oczywiście jeśli nam te niewielkie czerwone suszone owoce czy ekstrakty po prostu smakują, dodawajmy je do jogurtów czy owsianek. Za 150 g jagód goji zapłacimy mniej więcej 15 zł, za 100 g acai już ponad 70 zł. Suszona żurawina czy czarna jagoda mają podobne właściwości i nie drenują tak naszych kieszeni. Ale moda to moda i egzotyczne nazwy lepiej brzmią, kiedy mówimy o nich znajomym. Owszem, w towarzystwie wzbudzimy zaciekawienie, mówiąc, że pijemy napar zwany kombuczą (bogaty w bakterie napój na bazie czarnej herbaty z drożdżami), ale nasz organizm będzie równie zadowolony z kefiru czy soku z kiszonej kapusty. To, co służyło w laboratoriach gryzoniom, nie potwierdziło się przy testowaniu na ludziach. Być może sami poczujemy się lepiej, popijając koktajl ze sproszkowanej trawy pszenicznej,

©SHUT TERSTOCK (3), STOCKFOOD/FREE ©CREDITS

OGROMNĄ POPULARNOŚĆ NA RYNKACH ZACHODNICH JAGODY GOJI ZAWDZIĘCZAJĄ I SPRYTNEMU MARKETINGOWI, I WIERZE, ŻE WSZYSTKO, CO POCHODZI Z TYBETU, MUSI BYĆ NIEZWYKLE ZDROWE...

THE ENORMOUS POPULARITY IN THE WEST OF GOJI BERRIES IS THE RESULT OF CLEVER MARKETING AND THE BELIEF THAT ANYTHING THAT COMES OUT OF TIBET MUST BE EXTREMELY HEALTHY.

której chlorofil ma działać na wszystkie dolegliwości, niż kiedy przygotowujemy jarmuż, brokuły czy inne zielone warzywa? Tu aż się prosi, by wymienić szpinak, ale i on, a właściwie nieostrożny naukowiec, ma w mitologii żywienia swój rozdział. Latami powielano pomyłkę o arcywysokiej zawartości żelaza, którą spowodowało... niewłaściwe postawienie przecinka.

W 100 g szpinaku jest go nie 30, a zaledwie 3 miligramy. Na szczęście szpinak uratował swój honor i nawet bez żelaza pozostaje zdrowym warzywem.

Do wyobraźni osób odchudzających się lub deklarujących taki zamiar silnie przemawiają przywożone z Meksyku nasiona chia, czyli szałwii hiszpańskiej. Ziarenka zalane wodą pęcznieją w żołądku, zagłuszając głód. Niestety to, co być może służyło Aztekom kilkaset lat temu, nie znajduje dziś potwierdzenia naukowego. Mimo że nasiona są zdrowe, bo zawierają sporą liczbę witamin i minerałów, to cudownego efektu przyspieszenia odchudzania podczas eksperymentów nie stwierdzono. Tu niezawodnym sposobem jak zawsze jest ograniczenie ilości jedzenia i ruch. I czy przypadkiem siemię lniane nie działa podobnie? Tymczasem Kaczmarek przypomina: – Produkty z grupy superfoods (czyli naturalne i nieprzetworzone produkty)

West is the result of clever marketing and the belief that anything that comes out of Tibet must be extremely healthy. The same goes for the less popular acai berries, which reinforce immunity, reduce cholesterol levels. There are more antioxidants in red wine or simple chokeberry or pomegranate juice.

Naturally, if you’ve developed a taste for these tiny, red dried fruit or acai extracts, there is no reason for not putting them in your yoghurt or porridge. 150 grams of goji berries cost less than PLN 15, while 100 grams of acai will set you back more than PLN 70.

Dried cranberries or bilberries have similar properties but won’t drain your pockets. But a fad is a fad. And don’t you look good when you can rattle off all those exotic names in front of your friends? People are sure to be impressed when you tell them you drink a tea extract known as kombucha (a black tea-based drink rich in bacteria and yeast cultures), but your body will be just as happy with kefir or sauerkraut juice. Things that were good for rodents in the lab have not had their health benefits confirmed when tested on humans. It might be that we simply feel better sipping a powdered wheatgrass cocktail, whose chlorophyll is said to be a cure-all, than munching kale, brocco-

69

PEOPLE AND THE WORLD są jak najbardziej warte uwagi, ale pod warunkiem, że nasza dieta jest odpowiednio zbilansowana, czyli że dostarczamy odpowiednią ilość tłuszczów, węglowodanów, białka i witamin. Jeśli na drugie śniadanie zjemy dwa pączki i popijemy je kombuczą, to organizm nie odczuje pozytywnych skutków zdrowotnych.

Od prawie 10 lat Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) nie zezwala na sprowadzanie superfoods, jeśli ich korzystne działanie nie zostało potwierdzone przez badania.

W GŁOWIE SIĘ KRĘCI Do kolacji jeszcze parę godzin, może jednodniowy sok z marchwi? Piję dwie butelki dziennie, żeby zaopatrzyć się w witaminy i zimą „podkolorować” skórę. Co znajdziemy w soku? Witaminy: A, B, C, E, D, K i PP. Plus inne wartościowe składniki: wapń, magnez, jod, kobalt, żelazo, potas, sód oraz związki flawonowe.

Dlatego napój polecany jest diabetykom, polepsza wzrok, wzmacnia włosy i paznokcie, obniża ryzyko zawału. Samo zdrowie? Znowu pułapka. Naukowcy mówią, że wystarczy jedna butelka soku dziennie (100 g wystarczy, by zaspokoić dobowe zapotrzebowanie na witaminę A). Przedawkowanie może prowadzić do hiperwitaminozy i zaburzenia pracy serca i nerek, osłabienia mięśni i ogólnej ociężałość.

Nadchodzi wieczór. Po 18.00 nie powinno się jeść, po 19.00 to grzech ciężki, po 20.00 to wykroczenie.

Im później, tym gorzej. – Pora ostatniego posiłku powinna być ustalana indywidualnie, ale nie należy jeść trzy godziny przed snem. Czyli nie ma „złotej godziny”, bo każdy chodzi spać o różnej porze – mówi Kaczmarek. Jedzenie nocą podobno oznacza też znacznie więcej kalorii. Kolejny mit. Kalorie mają zawsze tę samą wartość – niezależnie od pory dnia.

mity o żywności li or other greens. Another vegetable crying out to be mentioned is spinach, which, thanks to scientific carelessness, has likewise earned a place in the history of nutrition mythology. For years, spinach was believed to have an inordinately high iron content, on the basis of a misplaced decimal point. 100 grams of spinach contain 3, not 30, milligrams of iron.

Health food stores now stock a relatively new product: chia seeds, i.e. the seeds of Salvia hispanica, imported from Mexico. When soaked in water, these grains will expand in the stomach. Unfortunately, what might have served the Aztecs well hundreds of years ago is not supported by scientific evidence today. The seeds are unquestionably healthy – they contain lots of vitamins and minerals – but experiments have not confirmed any slimming properties. Limiting food intake and engaging in physical activity is the only tried and tested way of reducing weight. By the way, don’t flaxseeds have a similar effect?

Kaczmarek stresses: “Superfoods (or natural, unprocessed products) are definitely worth considering, provided our diet is balanced, i.e. that we are getting the right quantities of fats, carbohydrates, proteins and vitamins. If you have two doughnuts for morning tea and wash them down with kombucha, your body will not experience any health benefits.” For nearly a decade, the European Food Safety Authority (EFSA) has banned the import of superfoods whose claims are not supported by scientific evidence.

WHAT MAKES YOUR HEAD SPIN There are still a few hours to go until dinner, so maybe I can get away with some freshly squeezed carrot juice? I drink two bottles a day to get my vitamins and give my complexion some colour in

© SC HR U ED © T ITTESR S T O C K ( 3 )

NAUKOWCY NIE POTWIERDZILI, ŻE PRZYWOŻONE Z MEKSYKU NASIONA CHIA, CZYLI SZAŁWII HISZPAŃSKIEJ, MAJĄ WŁAŚCIWOŚCI ODCHUDZAJĄCE. EXPERIMENTS HAVE NOT CONFIRMED ANY SLIMMING PROPERTIES OF THE CHIA SEEDS, OR THE SEEDS OF SALVIA HISPANICA, IMPORTED FROM MEXICO.

70

Discover the world of Vienna House # EXPLORE

WHEN A HOTEL BECOMES YOUR HOUSE

V I E N N A H OU S E . C O M Vienna House • Vienna House Easy andel’s by Vienna House • angelo by Vienna House

PEOPLE AND THE WORLD

mity o żywności

Od nadmiaru myślenia o pułapkach zdrowego żywienia nie zasnę. Ale zaraz, zaraz, na lepszy sen nie zaszkodzi łyk alkoholu. Piwo ma wysoki indeks glikemiczny, wódka puste kalorie. Zatem wino – doskonały smak i miły szmer na ukojenie. A jeśli wino, to czerwone, bo białe ma 10 razy mniej antyoksydantów. To antyutleniacze, które usuwają z organizmu wolne rodniki, które z kolei przyspieszają starzenie się, miażdżycę i raka. I jest bogate w potas, wapń, magnez, żelazo, rozpuszczalny błonnik. Mam dodatkową wymówkę – wypijam kolejny kieliszek. W głowie mi się kręci.

Nie wiem, czy od alkoholu, czy od nadmiaru wiedzy o jedzeniu. Ale alkohol przed snem jest też zdradliwy.

Może i ułatwia zasypianie, ale po nim jakość snu jest znacznie gorsza. A niewłaściwy sen prowadzi do zaburzeń pamięci, stanów depresyjnych czy zawałowych.

I żeby nie kończyć artykułu tak ponuro, postanawiam baczniej przyglądać się nowinkom spożywczym oraz… wrócić na bieżnię. W końcu we wszystkim najważniejszy jest zdrowy rozsądek. ■

72

winter. And what does this juice contain? Vitamins A, B, C, E, D, K and PP. Carrot juice is recommended for diabetics, as it improves sight, hair and nails and reduces the risk of heart attack. Is this the holy grail of good health? No, just another trap.

Scientists say that all you needs is one small bottle a day. Overdosing can lead to hypervitaminosis, heart and kidney dysfunctions and overall drowsiness.

Evening is approaching. You shouldn’t eat after 6 pm – it’s a sin after 7 pm and a serious offence after 8 pm. The later, the worse. “You should set the time of your last meal individually, but no later than three hours before sleep. There is no ‘golden hour’ because everyone goes to sleep at different times”, argues Kaczmarek. Eating at night is said to provide you with more calories. That’s another myth. Calories have a constant value – regardless of the time of day.

Thinking about the traps of healthy eating will probably keep me awake at night. But wait a minute...

A drop of alcohol will put me to sleep. Beer has a high glycemic index and vodka equals empty calories.

And what about wine? Red wine is best. White wine has ten times less antioxidants. Antioxidants fight free radicals, which accelerate ageing, and cause sclerosis and cancer. Wine is also packed with potassium, calcium, magnesium, iron and even soluble fibre. This provides me with another pretext – I down another glass, and start to feel dizzy. I’m not sure whether it’s the alcohol or the surfeit of knowledge about what we eat and drink. But alcohol before sleep can be extremely tricky. It makes falling asleep easier, but takes its toll on the quality of sleep. And sleep disorders can lead to memory impairment, depression, and heart attack. As I don’t want to finish this article on a pessimistic note, I have decided to keep a close eye on miracle foods... and revisit the treadmill. We need to follow our common sense – in the health food store and the gym. ■

©©CS RHEUDTI TT ES R S T O C K ( 3 )

MODNY NAPAR KOMBUCZA (BOGATY W BAKTERIE NAPÓJ NA BAZIE CZARNEJ HERBATY Z DROŻDŻAMI) MA TYLE SAMO WŁAŚCIWOŚCI CO KEFIR CZY SOK Z KISZONEJ KAPUSTY. THE TRENDY KOMBUCHA (A BLACK TEA-BASED DRINK RICH IN BACTERIA AND YEAST CULTURES) HAS AS MANY HEALTH BENEFITS AS KEFIR OR SAUERKRAUT JUICE.

Ta s t e the best

The oldest restaurant in Warsaw

Polish cuisine an invitation from

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08, www.ufukiera.pl

ul.Mokotowska 45, 00-551 Warszawa, t: 022 622 49 34, www.slodkislony.pl

POLISH HITS

scena folkowa

O C Z A R O WA N I T R A DYC J Ą enchanted with tradition DESKA DO KROJENIA, TARKA, A NAWET WANNA. POLSKICH ARTYSTÓW FOLKOWYCH NIE OGRANICZA NIC POZA WYOBRAŹNIĄ. DLATEGO ROBIĄ FURORĘ ZA GRANICĄ.

PUBLICZNOŚĆ DOCENIA ICH ŚWIEŻE ARANŻACYJNE POMYSŁY I ODWAŻNE CZERPANIE Z PRZESZŁOŚCI. ❚ A CUTTING BOARD, A GRATER AND EVEN A BATH TUB. NOTHING BUT THEIR IMAGINATIONS CAN LIMIT THE CREATIVITY OF POLISH FOLK ARTISTS, WHICH IS WHY THEY ARE TAKING FOREIGN MARKETS BY STORM. PEOPLE ADMIRE THEIR FRESH ARRANGEMENTS AND BOLD INSPIRATIONS DRAWN FROM THE PAST.

esień 2015 r., gdyński klub Ucho, w którym na co dzień grywają gwiazdy rocka i alternatywy. Na scenie Kapela ze Wsi Warszawa, a pod sceną kłębi się tłum słuchaczy w różnym wieku. Wśród nich Michał, student uniwersytetu, ze swoją dziewczyną i grupą przyjaciół. – Przychodzę na każdy ich koncert w Trójmieście, chociaż grają tu rzadko.

Czasami jeżdżę też za zespołem do innych miast.

Najbardziej niesamowity był występ na festiwalu Ethno Port w Poznaniu przed dwoma laty, na którym bawiło się kilka tysięcy ludzi! – mówi z entuzjazmem.

Co takiego ma w sobie muzyka Kapeli ze Wsi Warszawa? Jej wierny fan podkreśla, że wcześniej słuchał przede wszystkim rocka, ale dopiero w tych brzmieniach odnalazł autentyczne emocje i świeże dźwięki, jakie trudno usłyszeć w komercyjnych radiostacjach.

Na zdj. Katarzyna Kapela, Barbara Songin i Zofia Barańska, czyli Sutari. ❚ Katarzyna Kapela, Barbara Songin and Zofia Barańska.

74

FOLK, CZYLI RYTUAŁ Potwierdza to dążenia lidera zespołu Macieja Szajkowskiego i jego kolegów, dla których ważny jest też bezpośredni kontakt z publicznością. Folk sprawia, że słuchacze przestają się wstydzić swojej lokalnej, ludowej tradycji, odnajdując w nim uniwersalne wartości.

Poza tym jest atrakcyjną alternatywą dla wielu nurtów muzyki popularnej. Wielbiciele gatunku i jego krytyczni obserwatorzy podkreślają, że jedną z głównych cech folku jest unieważnienie reguł obowiązujących na scenie pop. Tam czymś symbolicznym jest rampa oddzielająca gwiazdy na scenie od publiczności, która przyszła podziwiać herosów. – W folku chodzi o wspólnotę przeżyć, o rodzaj rytuału – podkreśla Ewelina, którą można spotkać na koncertach Kapeli i szeregu innych wykonawców folkowych.

Sutari

The time: autumn, 2015; the place: the Ucho club, a venue where rock and alternative music stars usually play. The Kapela ze Wsi Warszawa [Warsaw Village Band] is performing for a crowd of people of all ages.

Among them is Michał, a University student, with his girlfriend and a group of friends. “I come to every gig they do in the Tricity, although they don’t come here often. I sometimes follow the band on tour to other cities. Their most incredible performance was at the Ethno Port in Poznań two years ago, when thousands of people turned up. What is it about the music of the Kapela ze Wsi Warszawa that attracts so much interest? Their devoted fan explains that he used to listen mostly to rock music before, but when he heard this music, he discovered genuine emotions and fresh sounds seldom heard on commercial radio.

FOLK MEANS RITUAL This confirms the aspirations of band leader Maciej Szajkowski and his colleagues, who value direct con-

© M . P.

J

tekst | by tomasz janas

75

HURAGAN I MAZURKI Chyba najbardziej spektakularnym sukcesem zespołu była prestiżowa nagroda BBC Radio 3 dla najlepszego nowego wykonawcy w 2004 r. Ale do dziś kolejne albumy budzą zainteresowanie mediów w wielu krajach. Po wydaniu przedostatniej płyty brytyjski Guardian pisał: Warsaw Village Band [to międzynarodowa wersja nazwy grupy – przyp. red.] wciąż są jedną z najbardziej śmiałych, ekscytujących grup w Europie. A warto dodać, że muzyka o „sile huraganu i energii punk rocka” – jak piszą o niej krytycy, powstaje wyłącznie przy użyciu tradycyjnych instrumentów perkusyjnych: barabanu, bębna obręczowego; i smyczkowych: skrzypiec, fideli płockiej, suki biłgorajskiej, cymbałów czy trąbki. Dźwiękom towarzyszy tzw. biały głos, czyli śpiew na krzyku, wywodzący się z ludowej tradycji.

W opozycji do dokonań Kapeli ze Wsi Warszawa jest postrzegana formacja Janusz Prusinowski Kompania, której specjalnością są mazurki. Prusinowski podkreśla przywiązanie do tradycji i – w przeciwieństwie do Kapeli – niechętnie flirtuje z odległymi kulturami czy innymi gatunkami muzyki popularnej. Organizuje też głośny festiwal – Wszystkie Mazurki Świata. Właśnie

Przygotowany przez Sutari spektakl Watermelon dzieje się w łazience. Artystki grają na... wannie. ❚ The Watermelon show by Sutari takes place in the bathroom. The artists play various instruments, including a... bath tub.

76

scena folkowa

Janusz Prusinowski Kompania

tact with the audience. Folk makes listeners stop being ashamed of their local music traditions, and gets them to find universal values in them. Apart from that, it is an attractive alternative to many genres of popular music. The fans of the genre and its critics emphasise that one of the core characteristics of folk is that it does away with the rules that govern the pop scene. In pop music, the bands are separated from the audience, who come to shows to admire their heroes. “In folk music, it is about a communal experience, a ritual of sorts”, explains Ewelina, who regularly comes to concerts by Kapela ze Wsi Waszawa and several other folk performers.

THE HURRICANE AND THE MAZURKAS The band’s most spectacular success was the prestigious BBC Radio 3 award for best new performer of 2004. But subsequent albums continue to arouse the interest of listeners in many countries. After the group’s penultimate album came out, the British daily The Guardian wrote: “Warsaw Village Band still one of the most adventurous, exciting groups in Europe.

It is notable that the music that has the force of “the force and energy of a hurricane and punk rock”, as the critics call it, is made exclusively with the use of traditional percussion instruments: the baraban drum, the frame drum; and string instruments: the violin, the Płock fiddle, the suka, the dulcimer and trumpet. The music is accompanied by archaic singing originating from folk traditions.

The band Kompania, which specialises in mazurkas, is at the other end of the folk spectrum. Kompania is the brainchild of Janusz Prusinowski, who stresses his attachment to tradition, and – as opposed to Kapela – is reluctant to flirt with distant cultures or other popular music genres. Prusinowski is also the person behind the well-known All the World’s Mazurkas festival. His love of mazurkas has got him invited to

© M A R C I N S T Ę P I E Ń /A G E N C J A G A Z E TA , M . P.

POLISH HITS

miłość do mazurków przyniosła muzykowi występy w wielu zakątkach świata, niedawno dwutygodniową rezydencję na Uniwersytecie w Michigan, gdzie wraz z zespołem prowadził warsztaty i koncertował. – Pierwszego kujawiaka nauczyłem się od ojca – wspomina Prusinowski. – Potem były blues i elektryczna gitara, a później w filmie Andrzeja Bieńkowskiego usłyszałem kapelę Józefa Kędzierskiego i to było olśnienie: autentyczność, intensywność i swoboda, której szukałem po szerokim świecie. A ona istniała tutaj, tuż obok – w moim języku i przynależnej mu frazie – dodaje.

Zaczął się więc uczyć grać „po wiejsku” na skrzypcach, a jego entuzjazm sprawił, że zgromadził wokół siebie także innych twórców. Dziś nie tylko daje koncerty, ale też kultywuje sztukę tradycyjnego, ludowego tańca.

O sile oddziaływania Prusinowskiego przekonuje też Adam Strug, dziś jeden z najbardziej cenionych polskich wokalistów/pieśniarzy, niekwestionowany autorytet w dziedzinie tradycyjnego ludowego śpiewu. Nagrywa płyty z zespołem Kwadrofonik, z własną kapelą, z grupą Monodia Polska oraz z Wojciechem

perform in many parts of the world. He has recently returned from a two-week residency at the University of Michigan, where he and his band held workshops and gave performances. “I learned my first Kuyaviak from my father”, Prusinowski recalls. “Later came the blues and the electric guitar. Later still I heard Józef Kędzierski’s band play in a Andrzej Bieńkowski film and it was a revelation. The music was authentic, intense and carefree. It was exactly what I had been looking for all over the world. And it was right there under my nose – in my own language and phrases.

Prusinowski began to learn to play the violin “peasant style” and his enthusiasm drew other artists around him. Today, he not only gives concerts, but also cultivates the art of traditional folk dancing.

Adam Strug, one of Poland’s most celebrated vocalists and an authority on traditional folk singing, cites Prusinowski as one of his inspirations. Strug now records albums with the Kwadrofonik brand, with his own band, and with Monodia Polska. When asked about his beginnings, he responds with characteris-

Płyta Adama Struga Requiem ludowe, nagrana z zespołem Kwadrofonik, uznawana jest przez wielbicieli folku za arcydzieło. ❚ Adam Strug’s Requiem ludowe album recorded with the Kwadrofonik is considered to be a masterpiece by folk music fans.

MUZYKA FOLK POWSTAJE PRZEDE WSZYSTKIM PRZY UŻYCIU TRADYCYJNYCH INSTRUMENTÓW: BĘBNÓW, SKRZYPIEC, CYMBAŁÓW, AKORDEONU CZY TRĄBEK – I W TYM TKWI JEJ SIŁA. FOLK MUSIC IS PLAYED ON TRADITIONAL INSTRUMENTS – DRUMS, VIOLINS, DULCIMERS, ACCORDIONS AND TRUMPETS. AND THEREIN LIES ITS STRENGTH.

POLISH HITS Karolina Cicha

scena folkowa

POLSKI FOLK W PODRÓŻY PO ŚWIECIE Polish folk music travelling around the world

78

WANNA TO TEŻ INSTRUMENT Poznańska Scena Robocza, centrum alternatywnego teatru. Na środku niewielkiej sceny wanna częściowo wypełniona wodą. Wokół niej klęczą Basia Songin, Zosia Barańska i Kasia Kapela – członkinie tria Sutari.

Rytmicznie biją dłońmi w wannę, wykorzystują plusk i szum wody, chwilę wcześniej uderzały w rury hydrauliczne, a za moment będą grać na zawieszonych na żyłce kluczach mechanicznych. Wszystkie te sprzęty służą artystkom jako akompaniament do śpiewania piosenek ludowych lub ludowością inspirowanych. Przygotowany przez nie spektakl Watermelon

tic levity: “In the 22nd spring of my life, I met Janusz Prusinowski on the train, and he had his accordion with him. He played me some tacky, by today’s standards, folk number. Eureka! I went to my home town near Łomża as quickly as I could, and took up ethnomusicology. A few years later it became a classic of a wisely and deeply interpreted tradition.

YOU CAN ALSO PLAY A BATHTUB The Poznań Scena Robocza is a centre for alternative theatre. In the middle of a smallish stage, sits a bath tub, partly filled with water. Basia Songin, Zosia Barańska and Kasia Kapela – the members of the Sutari trio – kneel around it. They rhythmically pound the tub with their palms. They were hitting pipes a moment ago, and they’ll be playing on suspended metal tools in another moment. All these objects provide the musical accompaniment to folk songs or songs inspired by folk culture. The Watermelon show they are staging is about contemporary women, and takes place in the kitchen and bathroom. Sutari make music with kitchen utensils – a cutting board, a grater and a handheld mixer. They seduce audiences everywhere with their naturalness and ingenuity, as well as their courage and humbleness towards musical sources. Their music is spontaneous and unpretentious. All these features led to them recording a concert session for the famous Seattle radio station, KEXP-FM. “We began the day in a dream like state as

© R E P O RT E R / E A ST N E W S , M . P.

Kto raz usłyszał Kapelę ze Wsi Warszawa, ten jej nigdy nie zapomni – przekonują fani, którzy jeżdżą za zespołem wszędzie: od dużych imprez takich jak Open’er, przez kultowe Mikołajki Folkowe, po liczne klubowe koncerty. ❚ Whoever has heard the music of Kapela ze wsi Warszawa once, will never forget it”, say fans who follow the band everywhere – from large festivals such as the Open’er, to the cult event Mikołajki Folkowe to numerous club gigs.

Waglewskim czy Stanisławem Soyką. Na pytanie, jak zaczynał, odpowiada z typową dla siebie lekkością: W 22. wiośnie życia spotkałem w pociągu Janusza Prusinowskiego, który jechał akurat z akordeonem. Zagrał mi dość badziewny, jak na dzisiejsze standardy, kawałek ludowy. To była eureka! W te pędy pojechałem w moje rodzinne łomżyńskie strony i zająłem się etnomuzykologią. Parę lat później stał się klasykiem mądrze i głęboko interpretowanej tradycji…

Kapela Maliszów zagrała na legendarnym brytyjskim festiwalu Petera Gabriela WOMAD. Ponadto koncertowali w Malezji. Sutari, Muzykanci oraz Karolina Cicha & Bart Pałyga wystąpili z kolei na najbardziej prestiżowych targach World Music Expo WOMEX w Budapeszcie.

Kapela ze Wsi Warszawa koncertowała m.in. we Francji, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii; Karolina Cicha w USA, Muzykanci w Gruzji i Korei; Michał Czachowski we Włoszech, Kolumbii, USA; Vołosi w Szwecji, Szwajcarii, Kanadzie; a Janusz Prusinowski Kompania w Hiszpanii czy Niemczech. ❚ Kapela Maliszów have performed at the legendary WOMAD festival organised

by Peter Gabriel, and have toured Malaysia; Sutari, Muzykanci, Karolina Cicha & Bart Pałyga have performed at the prestigious World Music Expo WOMEX in Budapest; Kapela ze Wsi Warszawa in France, Spain, and the UK; Karolina Cicha in the US; Muzykanci in Georgia and South Korea; Michał Czachowski in Italy, Columbia, and the US; Vołosi in Sweden, Switzerland, and Canada; and Janusz Prusinowski Kompania in Spain and Germany..

Buy at polish airports at Discover POLAND, VIRGIN and The Warsaw Store www.goshico.com

POLISH HITS Krakowski zespół instrumentalny Kroke, który nagrywał m.in. z Nigelem Kennedym jest znany głównie za granicą. ❚ The Kraków-based Kroke bandthat has collaborated with Nigel Kennedy, to name but one artist, is more popular abroad than it is in Poland.

dzieje się w kuchni i łazience, to opowieść o współczesnych kobietach. A na koncertach członkinie Sutari chętnie grają na sprzętach… kuchennych: desce do krojenia, tarce, mikserze. Uwodzą publiczność naturalnością i pomysłowością, odwagą, a jednocześnie pokorą wobec muzycznych źródeł. W ich graniu odnajdziemy spontaniczność i bezpretensjonalność. Te wszystkie cechy sprawiły, że artystki – jako jeden z pierwszych polskich wykonawców – nagrały sesję koncertową dla słynnego radia KEXP z Seattle.

– Byliśmy w stanie podobnym do snu, patrzyliśmy

scena folkowa ko egzotyczne grono wykonawców proponujących odtrutkę na miałkość szerokiego nurtu pop. To coś znacznie więcej: folk jest muzyką ponadpokoleniową, ale też – chciałoby się powiedzieć – pozagatunkową. Jednych odbiorców zachwyca jego prostota formalna i naturalność, innych wyrafinowane wykonawstwo, jeszcze innych – niezależność od modnych trendów. Ponadto to muzyka, która często „zapraszając” do tańca, bywa i dobrą zabawą, i mądrą opowieścią o nas samych. Fani folku zgodnie twierdzą, że jeśli chcemy pokazać światu autentyczną muzykę stąd, to przecież nie będzie to rock, blues czy reggae.

Jeśli możemy oczarować czymś świat, to tylko twórczością, która wyrasta z naszych korzeni, wypływa z naszych źródeł. Chyba mają rację. ■ Adam Strug

na siebie w jednoznacznym, wspólnym przekonaniu, że ta muzyka jest niecodzienna i niesamowita – komentowali dziennikarze radia.

TERAZ POLSKI FOLK Świeże brzmienia powodują, że folkowych artystów coraz częściej chcą słyszeć fani poza granicami Polski – i to niekoniecznie w skromnych klubach, a często na prestiżowych scenach.

Wystarczy rzut oka na aktywność artystów w ostatnich miesiącach, żeby dostrzec skalę tego zjawiska. Dla fachowców i fanów staje się bowiem jasne, że polscy twórcy folkowi to nie tyl-

80

POLISH FOLK NOW These fresh sounds mean that folk artists are increasingly in demand abroad, on big stages as well. A cursory glance at the activities of domestic musicians over the past few months is enough to get an idea of the scale of the phenomenon. It has become clear to experts and fans alike that Polish folk musicians are not just an exotic group of performers who have found an antidote to mainstream pop music. There is much more to it than that. Folk music is cross-generational, and it is tempting to add, “cross-genre-ational”.

Some are intrigued by its formal simplicity and naturalness, others appreciate the virtuosity of the musicians, and still others are drawn to it because it does not follow trends. And on top of all that, it “invites” people to get up and dance. Any folk fan will tell you that if we wanted to introduce the rest of the world to our music, we wouldn’t be giving them rock, blues or reggae. If we have anything at all to offer, it will be something rooted in our own traditions and flowing from our own sources. I suppose they are right. ■

© PA P, M . P.

FOLK TO MUZYKA PONADPOKOLENIOWA I POZAGATUNKOWA. UWODZI NATURALNOŚCIĄ. BYWA TEŻ DOBRĄ ZABAWĄ I MĄDRĄ OPOWIEŚCIĄ O NAS SAMYCH. FOLK MUSIC IS CROSS-GENERATIONAL AND “CROSS-GENREATIONAL”. ITS NATURALNESS IS SEDUCTIVE. IT CAN BE FUN AND IT ALSO TELLS A WISE STORY ABOUT OURSELVES.

we looked upon each other in mutual agreement that this music s freaking amazing”, wrote journalists.

L I F E STO RY

cate blanchett

U TA L E N T O WA N A PA N I B L A N C H E T T the talented Ms Blanchett NIE POTRZEBUJE REŻYSERA. TO DZIĘKI NIEJ FILM NABIERA BLASKU. AUSTRALIJKA Z TĄ OPINIĄ RACZEJ BY SIĘ NIE ZGODZIŁA, BO Z WIĘKSZOŚCI SWOICH RÓL CATE BLANCHETT JEST NIEZADOWOLONA. NAWET Z TEJ OSTATNIEJ W DRAMACIE CAROL, ZA KTÓRĄ JEST NOMINOWANA DO OSCARA. ❚ SHE DOESN’T NEED A DIRECTOR. SHE’S THE ONE WHO MAKES THE MOVIE SHINE. CATE BLANCHETT HERSELF WOULD PROBABLY BEG TO DIFFER. THAT’S BECAUSE ACTRESS IS DISSATISFIED WITH MOST OF HER ROLES, INCLUDING HER MOST RECENT ONE – THE DRAMA CAROL, WHICH GOT HER AN OSCAR NOMINATION. tekst | by diana rymuza

Kawa i papierosy, reż. Jim Jarmusch, 2003 r. ❚ Coffee and cigarettes, dir. Jim Jarmusch, 2003.

Aviator, reż. Martin Scorsese, 2004 r. ❚ The Aviator, dir. Martin Scorcese, 2004

82

Just watching her, it is hard to avoid the impression that acting comes naturally to Blanchett. She only has to be put in front of a camera. For her part, Blanchett says that she “sweats bullets” on set, and has to cover her eyes whenever she sees herself on screen.

“I’m endlessly disappointed, which is what propels me into the next project, probably, not to repair the

© C H R I S T O P H E R P A T E Y/ C O N T O U R B Y G E T T Y I M A G E S , M . P .

P

atrząc na Cate Blanchett, trudno oprzeć się wrażeniu, że granie przychodzi jej bez wysiłku. Tymczasem słynna aktorka przyznaje, iż na planie „poci się jak mops”, a produkcje ze swoim udziałem ogląda, zasłaniając oczy. – Jestem nieustająco rozczarowana, co prawdopodobnie pcha mnie ku kolejnym projektom – tłumaczy. – Gdy nie ma szans naprawić tego, co zrobiło się źle, pozostaje się rozwijać – dodaje Catherine Élise Blanchett (rocznik 1969), przyjmując kolejne, krańcowo różne role – od zagubionych neurotyczek i kobiet z silnym charakterem po baśniowe piękności. W swoim dorobku 46-letnia gwiazda ma ich więcej niż lat, bo aż 51. Nie unika kina komercyjnego, lecz równie dobrze odnajduje się w produkcjach niezależnych. Takich jak kultowa Kawa i papierosy Jima Jarmuscha czy I’m Not There Todda Haynesa, w którym cała w czerni, z papierosem w ustach genialnie sportretowała... Boba Dylana.

©CREDITS

I’m Not There. Gdzie indziej jestem, reż.

Todd Haynes, 2007 r. ❚ I’m Not There, dir. Todd Haynes, 2007

Elizabeth: Złoty wiek, reż. Shekhar Kapur, 2007 r. ❚ Elizabeth: The Golden Age, dir.

Shekhar Kapur, 2007

Blue Jasmine, reż.

Woody Allen, 2013 r. ❚ Blue Jasmine, dir.

Woody Allen, 2013

Hobbit: Bitwa Pięciu Armii, reż.

Peter Jackson, 2014 r. ❚ The Hobbit: The Battle of the Five Armies, dir. Peter Jackson, 2014.

84

cate blanchett JAK KAMELEON Z roli na rolę potrafi zmienić się nie do poznania, a filmy wybiera bardzo mądrze. W przełomowym dla jej kariery dramacie Shekhara Kapura Elizabeth z przerażonej nastolatki przeistaczała się w posągową monarchinię ikonę. Po królewsku prezentowała się też jako elfia władczyni Galadriela w ekranizacjach Hobbita i Władcy Pierścieni. – Przyjęłam tę rolę dla elfich uszu mojej bohaterki. Dziś noszę je ze sobą. To mój talizman – żartuje. Z kolei u Spielberga w hicie Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki była twardym szpiegiem, w westernie Zaginione – nieustraszoną farmerką, a w Kopciuszku – złą macochą. Żeby zagrać wytworną Katharine Hepburn w Aviatorze, codziennie ćwiczyła z trenerem odpowiedni akcent, nauczyła się grać w golfa i tenisa, a na dodatek zaczęła brać zimne prysznice, z których słynęła legenda kina. Było warto, bo kreacja w filmie Martina Scorsese przyniosła córce Teksańczyka i Australijki pierwszego Oscara. Może go oglądać tylko wtedy, gdy wybierze się do muzeum filmu w rodzinnym Melbourne. – Muszę kupować bilet za każdym razem, gdy chcę go zobaczyć – śmieje się.

Drugą nagrodę Akademii Filmowej dostała za występ w Blue Jasmine. Z początku nie była przekonana, czy dobrze zrobiła, przyjmując propozycję Woody’ego Allena. – Porwałam się z motyką na słońce. Każdy dzień był walką. Ale wytrwałam do końca – zdradzała w wywiadach. Równie dużym wyzwaniem stała się kreacja w okrzykniętym przez Guardiana „najpiękniejszym filmem o miłości ostatnich lat” dziele Todda Haynesa Carol (w polskich kinach od 4 marca). W osadzonej w latach 50. opowieści o zakazanym romansie dwóch kobiet zagrała niepracującą mężatkę, która postanawia uwieść młodą sprzedawczynię. Jak modliszka osacza na ekranie partnerującą jej Rooney Marę, a recenzenci piszą, że „powala widzów na kolana” (The Telegraph). Bo znakiem rozpoznawczym Cate jest wszechstronność, a krytycy na całym świecie są jednomyślni – oto jedna z najbardziej utalentowanych aktorek w historii kina. Mają do Blanchett zaufanie tak wielkie, że gdy niedawno ogłoszono, iż wcieli się w gwiazdę amerykańskiego kina Lucille Ball, eksperci już zaczęli pisać o roli na miarę Oscara.

MAGIK W TEATRZE W Australii wielbią Cate tak dalece, że poczta wypuściła serię znaczków z jej podobizną (żartowała wówczas, że perspektywa bycia lizaną przez miliony Australijczyków napawa ją ekscytacją). Co ciekawe, dla rodaków absolwentka renomowanego Narodowego Instytutu Sztuk Dramatycznych jest przede wszystkim jedną z największych gwiazd teatralnych Sidney, w którym zresztą mieszka na stałe. – Moja miłość do aktorstwa zaczęła się właśnie od teatru – podkreśla aktorka. I wspomina: – Kiedy miałam sześć lat,

© M . P.

L I F E STO RY

na moim urodzinowym przyjęciu pojawił się wynajęty przez rodziców magik. I wtedy, obserwując jego występy, zrozumiałam, że także chciałabym w przyszłości występować przed publicznością.

Cztery lata później występy w szkolnej trupie teatralnej stały się dla małej Cate odskocznią od problemów, jakie rodzina przeżywała po nagłej śmierci ojca.

Robert DeWitt Blanchett zmarł na atak serca.

Dziś też rodzina jest dla Cate Blanchett najważniejsza.

Z małżeństwa z Andrew Uptonem ma czworo dzieci – trzech synów (Dashiella, Romana, Ignatiusa) i adoptowaną w ubiegłym roku Edith. Australijskiego dramaturga poznała, gdy miała dwadzieścia kilka lat. – To była miłość od pierwszego dowcipu – zdradza. Pobrali się w 1997 r. i wciąż tylko jego opinia interesuje Cate (nigdy nie czyta recenzji swoich filmów). Jak udaje jej się połączyć rolę matki i wziętej aktorki? Denerwuje się, gdy słyszy podobne słowa. – Może się mylę, ale mężczyznom nikt nie zadaje takich pytań, prawda?

– mówi. – Mam fantastyczne dzieciaki. W dodatku o bardzo wysublimowanych upodobaniach muzycznych. Kiedy Dash zaczynał poznawać świat, zmarł Joe Strummer i słuchaliśmy dużo muzyki The Clash, więc bardzo ją polubił. Ostatnio próbowałam mu tłumaczyć, że nie powinniśmy słuchać Iggy’ego Popa o 6.30 rano – opowiada.

BEZ SKANDALI, BEZ SKALPELA Plotkarskie media mają z Cate Blanchett problem.

Nie ma o czym pisać, bo do stereotypu hollywoodzkiej gwiazdy aktorka w żaden sposób nie przystaje. Jedyny skandal, jaki udało jej się wywołać (i to przez przy-

damage but to kind of hopefully keep developing”, reveals Catherine Élise Blanchett (b. 1969). Blanchett has accepted radically different roles, ranging from confused neurotics, to women made of steel, to fairytale beauties. Blanchett has more roles than years to her name – 51 vs. 46. She obviously does not baulk at commercial productions, but is equally at home in indie movies. Here, we might mention Jim Jarmusch’s iconic Coffee and Cigarettes and Todd Haynes’s I’m Not There, where, clad in black from tip to toe with a cigarette hanging out of her mouth, she brilliantly portrayed Bob Dylan.

LIKE A CHAMELEON Blanchett can change beyond recognition from one role to the next and selects her parts very judiciously.

In Shekhar Kapur’s Elizabeth, the film that brought her to stardom, she evolves from a terrified teenager into the statuesque iconic queen. She gave a regal performance as the as the elf queen, Galadriel, in the screen adaptations of The Hobbit and Lord of the Rings.

“I accepted the role for the ears. I still carry them around with me. It’s my lucky charm”, she jokes. She was a hard-nosed spy in Spielberg’s blockbuster Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull, an intrepid farmer in The Missing, and the wicked stepmother in Cinderella. And in order to play the stylish Katharine Hepburn in The Aviator, she practised the accent and phraseology daily with a dialect coach, learned to play golf and tennis, and even started taking cold showers, which the legendary film star was famous for. It all paid off, as her role in this acclaimed mo-

ŻEBY ZAGRAĆ KATHARINE HEPBURN W AVIATORZE BLANCHETT CODZIENNIE ĆWICZYŁA ODPOWIEDNI AKCENT. NAUCZYŁA SIĘ TEŻ GRAĆ W GOLFA I TENISA. IN ORDER TO PLAY THE STYLISH KATHARINE HEPBURN IN THE AVIATOR, SHE PRACTISED THE ACCENT AND PHRASEOLOGY DAILY WITH A DIALECT COACH AND LEARNED TO PLAY GOLF AND TENNIS, AS WELL.

padek), związany jest z filmem Carol. Zapytana przez dziennikarza, czy miała związki z kobietami, odpowiedziała: Tak, wiele razy, mając na myśli przyjaciółki i krewne. – Powiedziałam to w cudzysłowie, tyle że ten cudzysłów nie znalazł się w druku – wyjaśnia, bo media szybko donosiły o jej domniemanych romansach z kobietami. I to tyle sensacji związanych z Blanchett.

Reszta – same nudy: uwielbia gotować, kocha Abbę, a zmarszczki uważa za atut. Nie ma też zamiaru poddawać się zabiegom chirurgicznym: – Śmierć nie będzie lżejsza tylko dlatego, że nie będę mogła poruszyć twarzą, prawda? – i znów trudno się z nią nie zgodzić. ■

vie from Martin Scorsese won her her first Academy Award. Blanchett, who was born to a Texan father and an Australian mother, says that she can only watch it at the film museum at her home Melbourne. “I get to buy a ticket and go see it every now and again”, she laughs. Blanchett won her second Oscar for her role in Blue Jasmine. At first, she wasn’t sure that she had made the right move in accepting Woody Allen’s offer. “I felt when making the film that I’d bitten off more than I could chew. It was like going into battle every day. Luckily, I survived until the end”, she has revealed in interviews. Her role in Todd Haynes’ Carol (opens

85

L I F E STO RY

cate blanchett oner been announced that she was going to portray American movie star Lucille Ball, than the pundits were writing that it was Oscar material.

Carol, reż. Todd Haynes, 2015 r. ❚ Carol, dir. Todd Haynes, 2015

CATE BLANCHETT NIGDY NIE CZYTA RECENZJI SWOICH FILMÓW, AKTORKĘ INTERESUJĄ JEDYNIE OPINIE MĘŻA, DRAMATURGA – ANDREW UPTONA. CATE BLANCHETT NEVER READS THE REVIEWS OF HER FILMS. THE ONLY OPINION OF INTEREST TO HER, IS HER HUSBAND’S – PLAYWRIGHT ANDREW UPTON.

on 4 March in Poland), acclaimed by The Guardian as “the most beautiful love story you’ll see onscreen this year”, posed an equally daunting challenge. In this 1950s drama about forbidden love between two women, Blanchett plays a married homemaker who sets out to seduce a young shop assistant. She ruthlessly snares her co-star Rooney Mara, and according to the critics “sweeps the audience off their feet” (The Telegraph). That’s because Blanchett’s hallmark is versatility, and critics the world over agree that she’s one of the most talented actresses in the history of cinema. Such is their confidence in her that it had no so-

86

FREE OF SCANDALS AND THE SCALPEL. The gossip media have a problem with Blanchett. She gives them nothing to write about, as she does not fit the Hollywood A-lister mould. The only scandal she has managed to cause (accidentally) is related to her latest movie, Carol. When asked by a journalist whether she’d ever had any relationships with women, she replied, “Yes, many times”, thinking of her female friends, relatives and colleagues. “Naturally, I put what I said in quotes, but that obviously didn’t make it into print”, she says. So much for scandals surrounding Cate Blanchett. The rest is boring – she adores cooking, loves ABBA and sees her wrinkles as an asset. She has no intentions to treat herself to plastic surgery. “Death is not going to be any easier just because your face can’t move.” And once more, it’s hard not to agree with her. ■

© M . P.

Kopciuszek, reż.

Kenneth Branagh, 2015 r. ❚ Cinderella, dir. Kenneth Branagh, 2015

THE MAGICIAN FACING THE AUDIENCE Blanchett is so revered in her native Australia that Australia Post released a series of stamps featuring her image (she joked at the time that “I’m going to be licked by millions of Australians and I can’t wait”).

Interestingly, to her compatriots, Blanchett, is first and foremost one of the leading theatrical stars of Sydney, where she permanently resides. “My love for acting started with the theatre”, she stresses. She also recalls that “I was six when a magician hired by my parents made an appearance at my birthday party.

And then, watching his performance, I realised that I also wanted to perform in front of an audience one day.” Four years later, performing in a school theatrical group became a refuge from the difficulties her family was going through after her father, Robert DeWitt Blanchett, died suddenly of a heart attack.

Today, Blanchett also puts family first. She has four children with short, chubby-cheeked redhead Andrew Upton – three sons (Dashiell, Roman, Ignatius), and little Edith, adopted last year. She met the Australian playwright when she was in her twenties.

“It was love at first joke”, she says. They were married in 1997. But how does she manage to juggle the roles of mother and highly sought-after actress? The question annoys her. “I might be wrong, but men never get asked questions like this, do they?” she says. “I’ve got fantastic kids. And with rather advanced musical tastes. Joe Strummer died when Dash was beginning to explore the world. We listened to The Clash a lot and he took a liking to it. Recently, I tried to explain to him that we shouldn’t be listening to Iggy Pop at 6:30 in the morning”, she says.

MiłoÊç

od pierwszego wejrzenia

Hoyalux iD MyStyle V+ to wyjątkowe okularowe soczewki progresywne, stworzone z myślą o Twoich indywidualnych potrzebach i preferencjach. Są idealnie dopasowane, jak ubranie szyte na miarę. Zaprojektowane i wykonane w technologii FreeForm, zapewniają komfort widzenia, jaki do tej pory był tylko marzeniem.

Teraz, kupując okulary z soczewkami progresywnymi Hoyalux iD MyStyle V+ otrzymasz w prezencie elegancką, srebrną bransoletkę firmy APART. Wybierz najlepszą jakość widzenia i spraw sobie podwójny prezent!

Oferta promocyjna ważna jest od 1 lutego do 31 marca 2016.

W trosce o Twoje oczy

Dowiedz się więcej o soczewkach Hoyalux iD MyStyle V+ na www.hoyaid.com

C U LT U R E

nasze rekomendacje

GWIAZDA NIE ZGAŚNIE

the star won’t stop shining

Blackstar is a bold and exceptional album just as its creator, David Bowie. The album’s release coincided with the musician’s 69th birthday (8 Jan). Critics and fans alike were stunned with the record and consider it one of Bowie’s masterpieces. The music was given a new interpretation with the news of his death two days later. It is perceived as a farewell letter, an artistic last will and testament. Bowie was one of the most distinctive and outstanding artists of recent years. He never ceased to surprise and he constantly reinvented himself. His best known alter ego was Ziggy Stardust, a spaceman who fell to Earth with glam rock on his lips. Other personas he adopted included the Thin White Duke, as whom he put out Station to Station. Tracks from Space Oddity, Let’s Dance and Heroes have become rock classics. Bowie was also an actor and performed in a number of cult films, such as The Labyrinth and Twin Peaks: Fire Walk With Me. A tribute concert to David Bowie is scheduled in New York City on 31 March 2016. The Roots, Perry Farrell, Cyndi Lauper and The Mountain Goats will perform.

Ocean of Images: New Photography 2015, MoMA, New York City, from 20 March

IMAGINARIUM

imaginarium

Jak tłumaczą organizatorzy wystawy, jej tytuł (Ocean obrazów) odwołuje się do bezkresnych przestrzeni… internetu. Prezentowane prace fotografów z całego świata mogą być poddane obróbce w programach graficznych, zmienione w reklamę, mem lub wpis na portalu społecznościowym. Jak to wpływa na odbiór świata? Warto zobaczyć na własne oczy. ❚ As the creators of the exhibition explain, the title, i.e. Ocean of Images refers to the endless space of the Internet.

The “works” presented here can be edited using image manipulation software, and turned into memes or social media posts.

88

David Bowie Blackstar, Sony Music Entertainment

ZNAJOMI NAD JEZIOREM

friends over the lake

W warszawskim TR do inscenizacji tekstu rosyjskiego dramaturgia Michaiła Durnienkowa zabrała się litewska reżyserka Yana Ross. O czym opowiada?

O niezobowiązującym weekendowym spotkaniu znajomych (m.in. Agnieszka Grochowska i Cezary Kosiński) w podmiejskiej daczy. Jak łatwo się domyślić, relaks przeradza się w emocjonalną jatkę. ❚ The theatre has gone international too. A play by Russian playwright, Mikhail Durnieknov, is being staged by Lithuanian director Yana Ross. The plot centres around a disobliging weekend gettogether of a few friends (Agnieszka Grochowska, Cezary Kosiński and others) at a suburban dacha. As you can easily imagine, the peaceful weekend turns into a nightmare.

Jezioro, dir. Yana Ross, TR Warszawa, premieres 4 March

© M . P.

BOOKS MUSIC FILM THEATRE

Blackstar – płyta odważna, niekomercyjna, wyjątkowa jak jej autor, David Bowie. Pojawiła się na rynku w dzień jego 69. urodzin (8 stycznia). Gdy dwa dni później świat obiegła wiadomość, że muzyk zmarł, materiał, który po sobie pozostawił, nabrał nowego znaczenia. Jest czytany jak list pożegnalny, artystyczny testament. Bowie był jednym z najwybitniejszych artystów ostatnich lat.

Ciągle zaskakiwał i wymyślał siebie na nowo. Jego najbardziej znanym wcieleniem był Ziggy Stardust, kosmita, który spadł na Ziemię z glam rockiem na ustach. Inne to Thin White Duke, „autor” krążka Station to Station uznanego za jeden z najlepszych albumów nie tylko w dyskografii Bowiego. Artysta doskonale wcielał się też w role przed kamerą – zagrał m.in. w Labiryncie i Twin Peaks: Ogniu, krocz ze mną. 31 marca zaplanowano koncert na cześć jego pamięci, który odbędzie się w Nowym Jorku. Hołd artyście złożą m.in. The Roots, Perry Farrell, Cyndi Lauper oraz The Mountain Goats.

CATE NA BARYKADACH

cate on the barricades

HOT ALBUM

Rewolucjoniści wszystkich epok, łączcie się! – takim hasłem mogłaby się reklamować niesamowita instalacja Juliana Rosefeldta.

Jej tematem przewodnim są manifesty artystyczne – dadaisty Tristana Tzary, konstruktywisty Kazimierza Malewicza, surrealisty André Bretona, a także filmowca Jima Jarmuscha. Wszystkie recytuje – w odpowiednim przebraniu – aktorka Cate Blanchett. ❚ Revolutionaries of the world unite – this is a slogan that might well be used to promote an incredible art installation by Tristan Julian Rosefeldt. It is devoted to artistic manifestoes – of the Dadaist Tristan Tzara, Constructivist Kazimierz Malewicz, Surrealist André Breton and filmmaker Jim Jarmush. All the manifestoes are recited by an appropriately dressed, Cate Blanchett.

Julian Rosefeldt. Manifesto, Hamburger Bahnhof – Museum für Gegenwart, Berlin, do 10 lipca | until 10 July

POLSKIE SIOSTRY polish sisters Pierwsze miesiące po zakończeniu II wojny światowej. Do Mathilde (Lou de Laâge), młodej pracownicy francuskiego Czerwonego Krzyża, przychodzi z nietypową prośbą o pomoc polska zakonnica. Na miejscu okazuje się, że grube mury skrywają wiele tajemnic, a na ich straży stoją surowa matka przełożona (Agata Kulesza) i zbuntowana siostra Maria (Agata Buzek). Poruszający, kobiecy film powstał w całości w Polsce. ❚ World War II has been over for a few months. Mathilde (Lou de Laage), a young French Red Cross worker, is visited by a Polish nun who has an unusual request for help. When the women get there, it turns out that the thick convent walls are hiding more than just this secret, and all of them are protected by the mother superior (Agata Kulesza) and a rebellious nun Maria (Agata Buzek). This moving film about women was made in Poland.

Niewinne, reż. Anne Fontaine | The Innocent, dir. Anne Fontaine, premieres 11 March

Za reżyserię polsko-francuskiej produkcji „Niewinne” odpowiada Anne Fontaine, autorka m.in. filmów „Coco Chanel” (2009) z Audrey Tautou oraz „Idealne matki” (2013) z Naomi Watts i Robin Wright.

WIEKOWA LALECZKA

a lady with a past

Przyszła na świat w 1959 r. jako Barbie Millicent Roberts, Amerykanka z polskimi korzeniami. Od tego czasu zamiast lat przybywa jej fanów i kreacji (uszyto ich ponad miliard). O kim mowa? O lalce Barbie zaprojektowanej przez córkę polskich emigrantów Ruth Handler i jej męża Elliota. Jej historia do podziwiania na wystawie w stolicy mody, Paryżu. ❚ She was born in 1959 as Barbie Milicent Roberts, an American girl with Polish roots. Since then her fanbase and wardrobe have grown out of all proportion (she sports over a billion outfits). Who are we talking about? None other than the Barbie doll, designed by Ruth Handler, the daughter of Polish immigrants, and her husband Elliot. You can learn more about Barbie in Paris, the fashion capital of the world.

a hot album

Na tę płytę fani barbadoskiej wokalistki czekali cztery lata. Ale nie powinni się czuć zawiedzeni, bo to bardzo dojrzały i zróżnicowany muzycznie materiał. Na płycie znalazło się 13 utworów, a wśród nich singiel Work nagrany we współpracy z Drakiem. Rihanna rusza wkrótce w trasę koncertową, 5 sierpnia odwiedzi również Warszawę. ❚ Rihanna made its fans wait four years for her latest album. There is no room for disappointment, though, since the tracks are musically diverse and very mature. The album features 13 songs, including the single Work recorded together with Drake. The artist will soon go on tour with a concert scheduled in Warsaw on 5 August.

ANTi Rihanna, Universal Music Polska

RAPORT MNIEJSZOŚCI minority report Zielone migdały mają kwaśny smak i delikatną, lekko kosmatą skórkę – pisał ponad 10 lat temu reporter Paweł Smoleński w Gazecie Wyborczej.

Od tego czasu wielokrotnie odwiedzał Irak i Kurdystan, dokumentując zwyczaje i miejsca najważniejsze dla lokalnej ludności. W efekcie powstała wciągająca, nieoczywista opowieść o krainie bez własnych granic. ❚ “Green almonds taste sour and have a slightly hairy skin”, wrote reporter Paweł Smoleński in Gazeta Wyborcza daily 10 years ago. Since then, he has frequently visited Iraq and Kurdistan, and documented customs and places of significance to local communities.

You can now read about his travels in a fascinating account of a land without natural borders.

Paweł Smoleński Zielone migdały, czyli po co światu Kurdowie, Wyd. Czarne

Barbie, Musée des Arts Décoratifs, Paris, until 10 March

89

GOOD FOOD

wielkanoc na świecie

1

PISANKI ❚ PAINTED EGGS All over the world

Malowane, woskowane, drapane, farbowane, oklejane. Wydmuszki, kraszanki, drapanki, ażurki, rysowanki, naklejanki, oklejanki. Ale też na twardo i oczywiście czekoladowe. Robi je cały świat – od USA po Koreę. ❚ Painted, waxed, scratched, dyed. Blown eggs, single-colour dyed, eggs with scratched-out patterns, lace eggs, eggs with drawn patterns, stuck-on decorations, etc. Also hard-boiled and, needless to say, chocolate eggs, are synonymous with Easter all over the world, from the USA to Korea.

SMAKI WIELKIEJ NOCY WIELKANOCNE STOŁY NA CAŁYM ŚWIECIE ŁĄCZY JEDNO: CHLEB I JAJKA. RÓŻNIĄ SIĘ TYLKO FORMĄ I DODATKAMI. I CHOĆ ŻADNE INNE ŚWIĘTA NIE SĄ TAK JEDNOLITE JEDZENIOWO, TO W KAŻDYM KRAJU WIELKANOC NABIERA ODROBINĘ INNEGO SMAKU. ❚ EASTER TABLES ALL AROUND THE WORLD HAVE TWO INGREDIENTS IN COMMON: BREAD AND EGGS. THEY DIFFER ONLY IN FORM AND ADDITIONS. ALTHOUGH NO OTHER HOLIDAY IS AS UNIFORM AS REGARDS FOOD, EASTER TASTES A LITTLE DIFFERENT IN EVERY COUNTRY. tekst | by katarzyna boni

90

© STO C K F O O D/ F R E E , S H U T T E R STO C K ( 5 ) , M . P.

easter flavours

3

PASCHA ❚ PASKHA Russia

...czyli niebo w gębie i moje wielkanocne uzależnienie. Biały twaróg zmieszany z koglem-moglem, rodzynkami i wanilią.

Charakterystyczny kształt symbolizuje grób Chrystusa, a litery XB znaczą „Chrystus Zmartwychwstał”. ❚ Absolutely delicious.

My absolute Easter favourite. Curd mixed with gogl mogl (egg yolks beaten with sugar), raisins, and vanilla. The distinctive “mound” shape symbolises Christ’s tomb, and the Cyrillic letters “XB” stand for “The Christ has risen”.

2

GLAZUROWANA SZYNKA ❚ GLAZED HAM USA

Zanurzana w solance, podwędzona, podsuszona, upieczona – prawdziwa szynka (cała tusza, a nie cieniutkie plasterki) pojawia się na wielkanocnych stołach w Stanach. Jej sekret tkwi w polewie – miód, syrop klonowy, wino, sok z ananasa, a nawet coca-cola. ❚ Soaked in brine, smoked, dried and roasted – real ham (the entire ham, not slices) is served in the States at Easter. The secret is in the glazing, whose ingredients include honey, maple syrup, wine, pineapple juice, and Coca-Cola.

5

KIT KAT Japan

Tu nie obchodzi się Wielkanocy, za to wielbi Kit Kata. Wersja wielkanocna smakuje jak szarlotka z marchewką. ❚ Easter is not celebrated in Japan, but the Kit Kat is a beloved sweet here. The Easter version of the Kit Kat tastes like apple pie and carrots.

7

Wesołych Świąt!

4

CZEKOLADOWY WIELKOUCH ❚ CHOCOLATE BILBY Australia

W Australii zające uważa się za szkodniki.

Dlatego wyspiarze wolą, żeby z koszem pełnym pisanek przychodził sympatyczny wielkouch. A przy okazji wielkanocne figurki przypominają, że ten nieduży torbacz jest zagrożony wyginięciem. Święta i ekologia w jednym. ❚ Rabbits are considered vermin in Australia. That’s why people prefer to put a bilby in their Easter baskets Down Under.

The chocolate figurines also remind everyone that the bilby is an endangered species.

Easter and ecology in one.

6

HOT CROSS BUN UK

Słodka bułeczka z rodzynkami udekorowana symbolem krzyża to synonim świąt w całej Wspólnocie Narodów. Jeśli zostanie upieczona w Wielki Piątek, ma moc uleczania. ❚ A sweet raisin bun decorated with a sugar cross is the Easter symbol all across the Commonwealth. If baked on Good Friday, they can heal the sick.

MAZURKI Poland

Ciasto idealne – półkruchy spód wypełniony słodkim dobrodziejstwem. Każdy ma swoją ulubioną polewę, ja dam się pokroić za czekoladową na maśle. A bez ozdabiania mazurków bakaliami nie ma prawdziwych świąt. ❚ The perfect cake – a shortcrust pastry topped with sweet delights. Every Pole has their favourite topping. I’d rip my right arm off and beat myself with the soggy end for a mazurek with chocolate-butter topping. Easter would not be Easter without the tradition of decorating mazurkas with dried fruit and nuts.

91

GOOD FOOD

wielkanoc na świecie

9

FIGOLLI Malta

Niewiele jest lepszych rzeczy niż ręcznie mielony marcepan (i niewiele gorszych od tego sztucznie dosładzanego). Maltańskie ciasteczka pełne są migdałów zmielonych z cukrem, białkiem i cytryną. Tradycyjnie miały kształt mężczyzny, kobiety albo ryby.

Współcześnie popularne są zające, gołąbki i baranki. ❚ There aren’t many things that are better than marzipan ground by hand (and not many worse than the artificially sweetened version). These Maltese cookies are full of almonds ground with sugar, egg whites and lemon. In the past, they were given the shape of a man, a woman or a fish.

Today, they are cut to represent rabbits, doves and lambs.

11

FANESCA Ecuador

8 PASTIERA Italy

Każdy włoski region ma własne wielkanocne przepisy. Z Neapolu pochodzi ten na pastierę – aromatyczne ciasto z uzależniającą masą z ricotty, pszenicy, jajek, kandyzowanej cytryny, wody pomarańczowej, cynamonu i wanilii. Przepis wymyśliła zakonnica, która chciała, by ciasto pachniało pomarańczowymi drzewkami z klasztornego ogrodu. Inna wersja głosi, że pastierę przygotowywały syreny – i była to jedyna rzecz słodsza od ich głosu. Each Italian region has its own Easter recipes.

Pastiera is a dish from Naples.

It is an aromatic pie with an addictive filling made from ricotta cheese, wheat, eggs, candied lemon, orange water, cinnamon and vanilla. The recipe was written by a nun who wanted the pie to have a scent of the orange trees that grew in the convent garden. According to other sources, the pastiera was baked by sirens, and it was the only thing sweeter than their voices.

10

BARANEK Z MASŁA ❚ A BUTTER LAMB

Do garnka trafiają liście figowe, dynia, 12 rodzajów kaszy, dorsz, mleko, jajka, a czasem całe empanady. Zupę je się tylko w Wielkim Tygodniu. ❚ Fig leaves, pumpkin, twelve types of groats, salted cod, eggs, and sometimes whole empanadas, make it into the pot for this dish. The soup is only eaten in the week preceding Easter.

Slavic countries

Masło uformowane w kształt baranka z oczami z ziarnek pieprzu i flagą symbolizującą zmartwychwstanie stoi na wielkanocnych stołach od Rosji po Słowację. A w amerykańskim Buffalo symbolizuje nadejście wiosny. ❚ Butter shaped as a lamb with pepper seed eyes and a flag symbolising the resurrection of Christ, decorates Slavic Easter tables from Russia to Slovakia. In the Buffalo, NY, it is meant to symbolise the coming of spring.

Frohe Ostern

12

PEEPS

USA and Canada Wielkanocna wersja pianki marshmallow.

Kiedyś występowały tylko w kształtach kurczaków i zajączków, dziś na wielkanocnych stołach stoi cała kolorowa zwierzęca armia. ❚ The Easter take on marshmallow. They used to come as chickens and rabbits but today, Easter tables are adorned with a veritable menagerie.

13

KULICH Babka drożdżowa w kształcie cylindra pieczona w wysokich metalowych puszkach.

Lukier, który spływa po jej bokach, ma przypominać ciernie z korony Chrystusa. ❚ Kulich is a cylindrical yeast cake baked in tall metal tins. The icing drooping on the sides of the cake is to symbolise Christ’s crown of thorns.

92

© S H U T T E R STO C K ( 4 ) , M . P.

Russia

GOOD FOOD

wielkanoc na świecie

15

FESIKH Egypt

14

MÄMMI Finland

Czarna masa z melasy, żytniej mąki, słodu, wody i startej skórki gorzkiej pomarańczy podawana w pojemnikach z brzozowej kory w Wielki Piątek, kiedy nie wolno było gotować. Do smaku dodaje się śmietanę z cukrem (jakby słód i melasa nie były wystarczająco słodkie!). ❚ Black molasses, rye flour, malt, water, and the grated zest from a bitter orange used to be served in containers made of birch bark on Good Friday, when cooking was forbidden. You can add cream with sugar to taste (as if malt and molasses were not sweet enough).

Fesikh to morska ryba, która po wysuszeniu i obtoczeniu w soli fermentuje przez kilka dni. Je się ją z chlebem, cebulą i cytryną podczas egipskiego święta wiosny, Sham-el Nessim, wywodzącego się z czasów faraonów. ❚ Fesikh is a sea fish. It is sun dried, salted, and left to ferment for a few days. The slightly smelly fish is eaten with bread, onion and lemon during the Egyptian spring holiday, the Sham-el Nessim, which dates back to the times of the Pharaohs and pyramids.

Happy Easter 17

BACALHAU À GOMES DE SÁ Portugal and Brazil

Przepis Portugalczycy zawdzięczają kucharzowi z Porto, Gomesowi de Sá.

Suszonego dorsza (po 36 godz. moczenia w wodzie) zapieka się z ziemniakami i cebulą. ❚ The Portuguese owe this recipe to Gomes de Sá, a chef from Porto. The dried cod is soaked in water for 36 hours, and then baked with potatoes and caramelised onions.

UK

Ciasto z suszonych i kandyzowanych owoców z marcepanowym twistem.

Przepis pochodzi jeszcze ze średniowiecza. Dekorowane jest jedenastoma kulkami marcepanu, po jednej dla każdego apostoła – oczywiście bez Judasza. ❚ A cake made of dried and candied fruit with a marzipan twist. The recipe dates back to the Middle Ages. It is decorated with eleven marzipan balls, one for each Apostle (Judas misses out).

ADVOCAAT Netherlands

Na wielkanocnym stole muszą się pojawić jajka, ale niekoniecznie w klasycznej formie.

Holendrzy podają je w płynie. Advocaat, likier na bazie cukru, brandy i żółtek, kojarzony jest ze świętami, choć pije się go przez cały rok. ❚ Eggs are a staple on any Easter table, but not necessarily in their traditional form. The Dutch serve them in liquid form. Advocaat, a liquor made from sugar, brandy and egg yolk is associated with Easter, but it is drunk all year round.

94

19

TSOUREKI Greece

Do ciasta na słodki chleb tsoureki dodaje się tu żywicę drzewa pistacjowego, esencję z ziaren wiśni wonnej, kardamon i wanilię. Chleb ozdabia się czerwonymi pisankami. Ich kolor przypomina przelaną za ludzkie grzechy krew Chrystusa. ❚ The resin of the pistachio tree, the essence of mahaleb cherry seeds, cardamom, and vanilla are some of the ingredients of tsoureki bread. The loaf is decorated with eggs painted red to symbolise the blood of Christ.

© STO C K F O O D ( 2 ) , S H U T T E R STO C K ( 3 ) , M . P.

16

18

SIMNEL CAKE

Internet LTE w Twoim domu!

Dwupasmowy Router LTE

MR200 W centrum miasta, na obrzeżach, w lesie, w górach i dolinach. Gdziekolwiek mieszkasz, Router LTE TP-LINK zapewni Ci najszybszy internet bezprzewodowy. Wystarczy, że włożysz do niego kartę SIM od operatora sieci komórkowej i już zawsze będziesz w zasięgu.

Router LTE TP-LINK. Włączasz • Działasz.

Czytaj w w w.co nne c tedm ag azin e. p l

w w w.t p - l i n k .co m . p l

GOOD FOOD

chaczapuri

WARIACJE

variations

Chaczapuri to po prostu chleb z serem.

Jednak każda tutejsza gospodyni ma na nie własny przepis, a każdy region swoją wariację. Chaczapuri imeretyńskie najbardziej klasyczne to okrągły placek z serem w środku, megrelskie ma ser nie tylko wewnątrz, ale i na wierzchu, adżarskie (na zdj.) jest w kształcie łódki z serem wypełniającym środek i z lekko ściętym jajkiem, w Ossetti nadziewa się je serem z ziemniakami, a w Swanetii – mięsem. ❚ Khachapuri is simply bread and cheese, but every housewife has her own take on it and the recipe varies from region to region. Imeretian khachapuri, the most classic version, is circular and has cheese filling. The Mingrelian version has cheese inside and outside the crust, Adjarian (image) is boat-shaped and has a cheese filling and a fried egg on top, Ossetian has potato stuffing, and Svanetian meat stuffing.

PRZEPIS recipes

CHACZAPURI TO UKOCHANE DANIE GRUZINÓW. BEZ NIEGO NIE OBĘDZIE SIĘ ŻADNA SUPRA, ABSOLUTNIE NIC GO NIE ZASTĄPI, A MODA NA NIE NIGDY NIE PRZEMINIE. ❚ KHACHAPURI IS GEORGIA’S FAVOURITE DISH. IT IS SIMPLY INDISPENSABLE AND IRREPLACEABLE, AND WILL NEVER GO OUT OF CULINARY FASHION. tekst | by agnieszka franus

96

Najlepiej smakuje jeszcze gorące. Na wierzch adżarskiego przed podaniem kładzie się śmietankowe masło. Należy rwać ciasto rękoma i maczać je w maślano-serowo-jajecznej masie. Od chaczapuri uzależnili się Rosjanie. Ponoć podczas igrzysk olimpijskich w Soczi zjedzono 175 tys. tych serowych chlebków. ❚ Khachapuri tastes best when still hot. Adjarian khachapuri has a dollop of cream butter on top. You break the bread and dip it in a butter-cheese-egg mixture. The Russians have become addicted to khachapuri. Some 175,000 Georgian cheese breads were consumed during the Sochi Winter Olympics.

©CREDITS

the flavours of Georgia

KARIERA serving options

©SHUT TERSTOCK

SMAK GRUZJI

Chaczapuri może być z ciasta drożdżowego, chlebowego czy francuskiego, ser za to musi być tłusty. Najlepszy jest młody podpuszczkowy solony suluguni z krowiego mleka. Ważne, żeby było go dużo i żeby się ciągnął. W zależności od rodzaju i fantazji chaczapuri piecze się lub smaży na patelni. ❚ Khachapuri can be made with yeast dough, bread dough or puff pastry, and the cheese needs to have a high fat content. The best choice is a young, rennet, brined cow’s milk cheese, e.g. suluguni. The main thing is that it is chewy and there is plenty of it.

Depending on type and preference, the khachapuri can be pan-fried or baked.

PROMOCJA

UZDROWISKO WIENIEC-ZDRÓJ

REKREACJA

Nowo wybudowany obiekt JUTRZENKA Medical SPA poszerzył ofertę Uzdrowiska w Wieńcu-Zdroju o działalność rekreacyjną, SPA & Wellness oraz wypoczynkowo-hotelową. Jego ekskluzywne i w pełni klimatyzowane wnętrza, niepowtarzalna kameralna atmosfera, bogata oferta profesjonalnych zabiegów sprawią, iż nawet krótka wizyta zapewni Państwu relaks i poprawi samopoczucie w wyjątkowym mikroklimacie stuletnich lasów sosnowych. Jutrzenka Medical SPA to miejsce idealne zarówno na zjazdy, szkolenia, konferencje oraz biznesowe spotkania w kameralnej atmosferze luksusowego hotelu.

Nasze atuty: doskonałe położenie, możliwość przyjęcia nawet grupy 400-osobowej, profesjonalnie wyposażone sale. W jednym z najpiękniej położonych uzdrowisk na Kujawach skorzystać można m.in. z pomocy doświadczonych specjalistów w zakresie rehabilitacji ortopedycznej, w walce z otyłością i leczeniem różnych dolegliwości związanych z wiekiem i starzeniem się organizmu (Anti-Aging).

Strefa SPA & Wellness to: Aquapark (basen rekreacyjny z podwodną muzyką, rwąca rzeka, ławeczki z hydromasażem, gejzery, grzybek wodny, 8 jacuzzi), strefa saun z łaźnią parową, sauną fińską, kabiną infrared, caldarium i sanarium, ścieżką Kneippa, kubłem lodowatej wody, grotą solną z tężnią solankową, 6 nastrojowych gabinetów SPA.

ZAPLECZE TECHNICZNE Do Państwa dyspozycji oddajemy 500 klimatyzowanych pokoi jedno, dwuosobowych i apartamentów, sale konferencyjne - jedna o pow. 46 m2 dla ok. 35 osób, druga o pow. 120 m2 dla ok. 100 osób, restauracja ze sceną - pow. 526 m2 mogąca służyć jako sala konferencyjna dla ponad 400 osób, Pub z kręgielnią, kawiarnię, Aquapark, Strefę Saun, Strefę SPA, centrum rehabilitacji.

CATERING Restauracja A`la Carte „Pod Arkadami” - znakomita kuchnia, sala widokowa oraz najwyższej jakości obsługa to powody, dla których warto zdecydować się na naszą ofertę. W restauracji organizujemy przyjęcia dla ponad 250 osób.

DOJAZD Uzdrowisko Wieniec-Zdrój znajduje się w centralnej Polsce na Kujawach, 6 km od Włocławka, 10 km od autostrady A1, 50 km od Torunia, ok. 100 km na południowy wschód od Bydgoszczy, ok. 190 km od Warszawy.

Liczba pokoi: 500, liczba sal konferencyjnych: 3, liczba miejsc w salach: 535

NATURALNA WODA MINERALNA SELENKA Uzdrowisko Wieniec to również producent naturalnej wody mineralnej Selenka. Bogata w minerały woda średniozmineralizowana, wydobywana jest ze źródła studni głębinowej w Wieńcu-Zdroju, jednej z najstarszych miejscowości uzdrowiskowych w regionie.

Selen – pierwiastek życia - jest niezwykle ważnym składnikiem diety, szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Wzmacnia układ odpornościowy, poprzez zwiększenie liczby przeciwciał. Chroni błony komórkowe przed działaniem wolnych rodników, dobrze wpływa na kondycję oczu, skóry i włosów; chroni przed chorobami serca i układu krążenia; jest potrzebny do regeneracji DNA; pomaga w usuwaniu metali ciężkich; zapobiega stanom zapalnym oraz stanom nowotworowym i zmniejsza ryzyko raka u palaczy. Niedobory selenu powodują zaburzenia procesów detoksacyjnych, które w konsekwencji mogą prowadzić do uszkodzenia nerek czy wątroby. Łączna suma składników mineralnych to 645,53 mg/l. Woda sprzedawana jest w opakowaniach typu PET, o pojemności 1,5 l i 0,5 l, zarówno gazowana jak i niegazowana.

www.uzdrowisko-wieniec.pl tel. (54) 272 10 00, fax. (54) 236 23 07 e-mail: recepcja@uzdrowisko-wieniec.pl Wieniec-Zdrój, ul. Brzozowa 1

TA K E A L O O K

wiosna

K L A S Y K A Ż Y WA evergreen classics POŁĄCZYĆ MINIMALIZM KLASYCZNEJ ELEGANCJI Z EKSTRAWAGANCJĄ. OTO JEST WYZWANIE. DOBRE NA POCZĄTEK WIOSNY. – NIE BÓJMY SIĘ KONTRASTÓW I ZŁOTYCH DODATKÓW – MÓWIĄ ZGODNIE PROJEKTANCI. W KOŃCU DIABEŁ TKWI W SZCZEGÓŁACH. ❚ COMBINING THE MINIMALIST STYLE OF CLASSIC ELEGANCE WITH EXTRAVAGANCE IS QUITE A CHALLENGE. WHY NOT GIVE IT A TRY THIS SPRING? DO NOT SHY AWAY FROM STRIKING CONTRASTS AND GOLD ACCESSORIES – IS WHAT THE DESIGNERS RECOMMEND THIS SEASON. AFTER ALL, THE DEVIL IS IN THE DETAIL. stylizacje: luisaviaroma, zdjęcia cristiano coretti | styling by luisaviaroma

98

sukienka BALMAIN, trencz HELMUT LANG, bransoletka CATERINA ZANGRANDO, naszyjnik EDDIE BORGO ❚ dress

by BALMAIN, trench by HELMUT LANG, bracelet by CATERINA ZANGRANDO, necklace by EDDIE BORGO

©CREDITS

sukienka MSGM, koszula ROBERTO CAVALLI ❚ dress

by MSGM, shirt by ROBERTO CAVALLI

99

TA K E A L O O K sweter THEORY, spodnie ELERY, pierścionek MARIA FRANCESCA PEPE, naszyjnik MAISON MARGIELA, bransoletka HERVÉ VAN DER STRAETEN ❚ sweater

by THEORY, trousers by ELERY, rings by MARIA FRANCESCA PEPE, necklace by MAISON MARGIELA, bracelet by HERVÉ

VAN DER STRAETEN

100

wiosna

TA K E A L O O K

wiosna

bluzka SAINT LAURENT, okulary SAINT LAURENT, spodnie THOM BROWNE, golf NEIL BARRETT ❚ shirt by SAINT LAURENT, sunglasses by SAINT LAURENT, trousers by THOM BROWNE, turtleneck by NEIL BARRETT bluzka ELLERY, spodnie VALENTINO, bransoletka ESHVI, buty CHLOÈ, naszyjnik ISABELLE MICHEL BIJOUX ❚ shirt by ELLERY, trousers

by VALENTINO, bracelet by ESHVI, shoes by CHLOÈ, necklace by

ISABELLE MICHEL BIJOUX www. LuisaViaRoma.com

102

103

©CREDITS

MAKE A WISH

okulary przeciwsłoneczne

John Lennon sunglasses, cat eye sunglasses, aviator sunglasses or 1950s style glasses, thick-frame and bold eyewear are all in this coming spring. Bear in mind that good eyewerar will make your face look slimmer, and will add charm and sex appeal to your overall look.

3

1 2 2

9

NAPRZECIW SŁOŃCU

4

staring at the sun Lenonki, aviatory, kocie oprawki lub takie rodem z lat 50., przerysowane, masywne – oto trendy na nadchodzącą wiosnę.

Pamiętajmy, że dobrze dobrane okulary wyszczuplają twarz, dodając jej zalotności i seksapilu.

8

7

5

1. LINDA FARROW okulary z lustrzanymi szkłami, 4000 zł 2. FENDI inkrustowane kryształkami Swarovskiego, €390 3. SONIA RYKIEL/LYNX OPTIQUE model w wyszukanej formie i dopracowanej rzeźbie, 799 zł 4. THIERRY LASRY styl z lat 50., €375 5. ROBERTO CAVALLI wymyślne zauszniki w kształcie węży, 1829 zł 6. VALENTINO aviatory z szylkretowym mostkiem, 1227 zł 7. PRISM kształt wzbogacony finezyjnym mostkiem, €371 8. MIU MIU niedawno wystąpiły w sesji Stevena Meisela, €330 9. CARRERA okulary z wymiennymi oprawkami, 495 zł ❚ 1. LINDA FARROW Mirrored sunglasses, PLN 4,000 2. FENDI sunglasses studded with Swarovski crystals, €390 3. SONIA RYKIEL/LYNX OPTIQUE Sunglasses with an exquisite shape and structure, PLN 799 4. THIERRY LASRY 1950s style sunglasses, €375 5. ROBERTO CAVALLI Fancy snake-shaped temples, PLN 1,829 6. VALENTINO Aviator sunglasses with a tortoise shell bridge, PLN 1,227 7. PRISM A fancy bridge makes the look, €371 8. MIU MIU Recently featured in a Steven Meisel photo shoot, €330 9. CARRERA Sunglasses with interchangeable frames, PLN 495.

104

© M . P.

6

M U S T H AV E

folkowe inspiracje

Folkowe hafty na butach, torebkach, apaszkach wracają do łask. I dobrze, bo nic tak nie ożywia stylizacji jak magentowe kwiaty.

3 2

1

RAZ NA LUDOWO folk inspirations

4

Folk-inspired embroidery on shoes, bags, scarves is the latest fashion trend. We're happy about this, since nothing makes an outfit stand out more than a hint of magenta.

5

7

6

1. KISS THE FROG wełniany sweter, 790 zł 2. SOLAR naszyjnik z mosiądzu, z elementem z onyksu, 189 zł 3. GOSHICO torba na ramię Geometric, 390 zł 4. LE MÉTIER DE BEAUTÉ kolor szminki pasuje do każdej karnacji, €31 5. PRETTY ONE marynarka z dwoma kieszeniami, 539 zł 6. JEROME C. ROUSSEAU zamszowe buty inkrustowane koralikami, 4880 zł 7. JENNIFER FISHER złocona bransoletka w abstrakcyjnym kształcie, €755 8. GUCCI jedwabna apaszka w kwiatowe wzory, 1450 zł ❚ 1. KISS THE FROG Wool jumper, PLN 790 2. SOLAR Brass necklace with an onyx decoration, PLN 189 3. GOSHICO Geometric handbag, PLN 390 4. LE MÉTIER DE BEAUTÉ This lipstick colour looks good on any complexion, €31 5. PRETTY ONE Two-pocket jacket, PLN 539 6. JEROME C. ROUSSEAU Suede shoes decorated with bead embroidery, PLN 4,880 7. JENNIFER FISHER Abstract-shaped gold-plated bracelet, €755 8. GUCCI Silk scarf with a floral pattern, PLN 1,450.

106

© M . P.

8

GOOD ADDRESS

nasze rekomendacje

PRESTIGE ZONE

1

2

Andy&Mag Salon Optyczny to idealne miejsce dla poszukujących niebanalnych okularów.

3 4

2. 49 KROKÓW OD SAMOLOTU 49 steps to the aircraft

Nosalowy Dwór Resort & Spa to największy resort na Podhalu i jedna z najbardziej znanych marek hotelowych w Zakopanem. A co oferuje?

M.in. basen, sauny, salę fitness, wizytę w Klinice La Perla SPA, Salon Fryzjerski „Bizzarre”, restauracje, widokową kawiarnię Panoramika, pokoje zabaw dla dzieci oraz centrum konferencyjne. ❚ The Nosalowy Dwór Resort & Spa is the largest holiday resort in the Podhale region and one of the best known hotel complexes in Zakopane. What does it have to offer? A swimming pool, several saunas, a fitness room, a visit to the La Perla SPA Clinic, the “Bizzare” hair salon, a restaurant, the Panoramika café, children’s playrooms, and a conference centre.

Courtyard by Marriott Warsaw Airport jest jedynym hotelem przy warszawskim Lotnisku Chopina, do którego można przejść z samolotu... na piechotę. Bezpośrednie połączenie autobusem lub kolejką miejską pozwala na szybkie dotarcie do centrum miasta. Cztery gwiazdki zobowiązują i gwarantują wysoki standard usług. ❚ The Courtyard by Marriott Warsaw Airport is the only hotel in Warsaw’s Chopin Airport that is within walking distance to the departure lounge. There is a direct connection to the city centre via train or bus.

The hotel’s four stars guarantee a high standard of service.

www.nosalowy-dwor.eu

108

www.warszawacourtyard.pl

3. OTWÓRZ OCZY open your eyes

4. Z MIŁOŚCI DO AZJI out of love for Asia

Przy Mokotowskiej w Warszawie właśnie otwarto kolejny Salon Optyczny Andy&Mag. Jakie marki znajdziemy w ofercie?

M.in. DITA, Thom Browne, Alain Mikli, Chanel, Prada, Dior, Miu Miu, Thierry Lasry, Andy&Wolf, L.A. Eyeworks oraz Lindę Farrow – dostępną wyłącznie w Andy&Mag. Całości dopełniają piękny wystrój, szampan i pyszna kawa. ❚ Another Andy&Mag eyewear salon has recently opened in ul. Mokotowska in Warsaw. The following brands are available: DITA, Thom Browne, Alain Mikli, Chanel, Prada, Dior, Miu Miu, Thierry Lasry, Andy&Wolf, L.A. Eyeworks, and Linda Farrow (available exclusively at Andy&Mag).

The showroom has a beautiful interior, and customers are offered champagne and coffee.

Restauracje WHY THAI FOOD& WINE w Warszawie i Poznaniu powstały z miłości do kuchni tajskiej – do jej bogatych smaków i aromatów. Tajscy kucharze, z doświadczeniem w najlepszych restauracjach w Tajlandii, zachwycą pysznymi, świeżymi i zdrowymi potrawami nawet najbardziej wyrafinowanego smakosza.

A już od lutego nowe menu. ❚ The WHY THAI FOOD&WINE restaurants in Warsaw and Poznań were created out of love for Thai cuisine – its plethora of flavours and aromas. Thai chefs with experience in Thailand’s best restaurants satisfy even most discerning customers with their delicious, fresh and healthy dishes. A new menu was introduced in February.

www.andyandmag.pl

www.whythai.pl © M . P.

1. LUKSUS POD TATRAMI luxury at the foot of the Tatras

Smukła sylwetka i gładka skóra bez cellulitu!

Slim figure and smooth skin without cellulite!

Nie jest tajemnicą, że otyłość stała się chorobą cywilizacyjną.

Dieta i wysiłek fizyczny niejednokrotnie nie przynoszą oczekiwanych efektów. Osobom, które chciałyby walczyć z miejscową otyłością, klinika Carpe Diem oferuje dwa rozwiązania: zabiegi Maximus oraz I-lipo ultra.

W urządzeniu Maximus zastosowano technologię TriLipo™ RF emitującą falę radiową, która podnosi temperaturę skóry właściwej, doprowadzając do skurczenia włókna kolagenowe i natychmiastowej poprawy napięcia skóry. TriLipo™ RF działa również na komórki tłuszczowe. Rozgrzewając je, topi ich zawartość, która następnie wydostaje się na zewnątrz. W tej samej głowicy uruchamiana jest jednocześnie opatentowana technologia dynamicznej aktywacji mięśni (TriLipo™ DMA). Funkcja ta powoduje drenaż limfatyczny, pomagający opróżnić upłynnioną zawartość komórek tłuszczowych. Efektem współpracy tych dwóch technologii jest utrata centymetrów w obwodzie, redukcja cellulitu oraz wymodelowanie sylwetki. Proponujemy również inną nieinwazyjną metodę likwidacji tkanki tłuszczowej za pomocą zimnego lasera diodowego I-Lipo Ultra.

Urządzenie to sprawia, że nawet najstarsze nagromadzenie tkanki tłuszczowej jesteśmy w stanie usunąć. Już po pierwszym zabiegu widzimy efekty a zalecana seria to osiem.

Metoda ta jest również skuteczna w walce z bardzo popularną chorobą cywilizacyjną, jaką jest cellulit.

It is commonly known that obesity has become the disease of civilization. Diet and exercise often don’t bring the expected results. For those who would like to fight with fatty areas of the body, Carpe Diem clinic offers two solutions: Maximus and I-lipo ultra treatments.

In the Maximus device TriLipo™ RF technology is used, which emits a radio wave to raise the temperature of the dermis. This in turn shrinks collagen fibers and gives immediate improvement to the skin. TriLipo™ RF also works on fat cells. By warming them, it releases the fatty contents. The head of the Maximus device also has a patented dynamic muscle activation (TriLipo™ DMA). This option causes lymphatic drainage, helping to flush out the liquid contents from fat cells. The result of the collaboration of these two technologies is the loss of inches in circumference, cellulite reduction, and shaping the body. For patients who are obese only in small areas we offer also a noninvasive fat reduction method using a cold laser diode I-Lipo Ultra. This device can help us to remove even the oldest accumulation of fat. Effects are visible after the first treatment and for better results we recommend a series of 8 treatments. This method is also used for the reduction of cellulite.

Na hasło „Kaleidoscope” oferujemy 30% rabatu na pakiet 6 lub 4 zabiegów Maximus oraz pakiet 8 zabiegów i-lipo ultra w cenie 2000 zł zamiast 4620 zł.

Dr Magdalena Opadczuk i aktorka Magdalena Schejbal

Please quote ‘Kaleidoscope’ to receive the 30% discount on 6 or 4 Maximus treatments and package of 8 i-lipo ultra treatments in special price 2000 zl instead of 4620 zl.

Carpe Diem Centrum Medycyny Estetycznej

Wyłączny dystrybutor: ITP S.A.

Al. KEN 98 lok U 17, 02-777 Warszawa Tel. 608 888 888 • www.carpediem-klinika.pl

ul. Domaniewska 37, 02-672 Warszawa tel +48 722 008 002, www.itpsa.pl, www.neauvia.pl REKLAMA

CarpeDiem_Kaleidoscope_1603_2.indd 3

2/4/16 2:59 PM

BREAK AWAY FROM THE REGULAR BUSINESS TRAVEL ROUTINE Book your stay at the new hotel located in the heart of Gdynia and enjoy spectacular sea view and friendly atmosphere.

BEST RATES GUARANTEE AT reservation@courtyardgdynia.com +48 58 743 07 00

Courtyard by Marriott® Gdynia Waterfront Jerzego Waszyngtona 19 81-342 Gdynia hotel@courtyardgdynia.com marriott.com/GDNCY courtyardgdynia.pl

GOOD ADDRESS

nasze rekomendacje

PRESTIGE ZONE

1

2

Eksperci z Poland Sotheby’s International Realty pomogą w znalezieniu luksusowej nieruchomości.

3 4

Apartamenty w warszawskim budynku Cosmopolitan (Twarda 4) zostały zaprojektowane przez nowojorską pracownię CetraRuddy Architecture we współpracy z pracownią DeNovo Magda Jeziorowska i Magdalena Dusińska. Cechuje je prostota i elegancja. Dzięki całkowicie przeszklonej fasadzie budynku z każdego apartamentu można podziwiać panoramę Warszawy. ❚ Apartments at Warsaw’s Cosmopolitan building (ul.Twarda 4) were designed by the NYC-based CetraRuddy Architecture in conjunction with DeNovo Magda Jeziorowska i Magdalena Dusińska. Their distinctive feature is simplicity and elegance. Thanks to the allglazed facade, each apartment offers an excellent view of the Warsaw skyline. www.apartamentycosmopolitan.pl

110

2. UŚMIECHNIJ SIĘ!

3. DLA KONESERA for connoisseurs

beauty parlour

Piękne zęby z dożywotnią gwarancją? Tak! Klinikę Doktora Borczyka w Katowicach cechuje bowiem unikatowe podejście do diagnostyki i konsultacji z użyciem mikroskopu, tomografu i lasera diagnostycznego.

Taki wstęp przed bezbolesnym leczeniem daje gwarancję sukcesu. ❚ Beautiful teeth with a lifetime guarantee? It is possible.

Doctor Borczyk’s Katowice clinic offers a unique approach to diagnosis and consultation with the use of a microscope, tomography and diagnostic laser. This prelude to painless treatment guarantees success.

Jeśli o marzysz o wielkim penthousie czy kawalerce, ale za to w pięknej kamienicy pod najlepszym adresem, zacznij od wizyty w Poland Sotheby’s International Realty – ten globalny ekspert od luksusowych nieruchomości działa już nie tylko w Warszawie, ale także w największych miastach Polski. I na pewno pomoże w znalezieniu idealnej lokalizacji. ❚ Whether you are after a huge penthouse or a studio apartment in a beautiful tenement building with a fashionable address, Poland Sotheby’s International Realty is the place to start. Sotheby’s is a global expert in luxurious real estate, and now operates in Poland’s major cities, including Warsaw. They will assist you in finding the perfect home.

BELOVED BeautyPlace w centrum Olsztyna oferuje zabiegi wykorzystujące innowacyjne technologie, m.in.: Endermologię LPG, Zaffiro, Emerge, Geneo, Maximus oraz Storz Medical. Do zabiegów dla kobiet i mężczyzn w salonie używane są profesjonalne linie kosmeceutyków, kosmetyków biomedycznych i specjalistycznych preparatów medycznych. ❚ BELOVED BeautyPlace in Olsztyn offers treatment using innovative technologies, including Endermologie LPG, Zaffiro, Emerge, Geneo, Maximus and Storz Medical. The cosmetics used in treatments for both women and men come from professional product lines of biomedical cosmeceuticals, and specialist medical preparations.

www.poland-sothebysrealty.pl

beloved.pl

smile!

borczyk.pl

4. SALON PIĘKNA

© M . P.

1. W STYLU NOWOJORSKIM New York City style

PROMOCJA

KLINIKA MIRACKI Aleja Wilanowska 67, 02-765 Warszawa, tel. 605 905 608 www.klinikamiracki.pl

Bezkompromisowe piękno na wiosnę Spring beauty uncompromised

Po zimie, kiedy ukrycie niedoskonałości sylwetki sprawiało mniej kłopotu, nadchodzi czas odsłoniętych nóg i eksponowanych dekoltów: wiosna. To chwile niepodzielnej władzy perfekcyjnej figury i pięknego ciała.

Jak jednak bez morderczych diet i treningów zapewnić sobie płaski brzuch i jędrny, pełny biust? W Klinice Miracki na warszawskim Wilanowie możecie osiągnąć wymarzone kształty już w ciągu kilku tygodni.

LIPOSUKCJA NOWEJ ERY Ultradźwięki i laser - dwa słowa, które zmieniają współczesną liposukcję. Dzięki nowatorskim technologiom, wyszczuplenie i wymodelowanie ciała są możliwe w ciągu kilku tygodni. Klinika Miracki jest pierwszą w Polsce kliniką, w której można korzystać z walorów wszystkich dostępnych na rynku nowoczesnych urządzeń i metod liposukcji. Nasz międzynarodowy zespół chirurgiczny w zależności od potrzeb rekomenduje dobór metody wyszczuplania.

Jeśli chcemy mało inwazyjnie, niemal bezboleśnie i szybko wyszczuplić ciało, eliminując jednocześnie problem „obwisłej skóry” - wykorzystujemy innowacyjną laseroterapię Smart Lipo Triplex połączoną z obkurczaniem skóry.

Jeżeli zależy nam na ponownym wykorzystaniu odessanego tłuszczu do wymodelowania sylwetki - poprzez wszczepienie go w biust, czy twarz - wybieramy delikatną metodę liposukcji ultradźwiękowej Vaser Lipo.

After winter, when it was easy to hide your body’s imperfections, comes the season for showing off your legs and necklines. Spring is the time when perfect shapes and beautiful bodies bloom. But how do you get a flat stomach and a firm, full bust without a crash diet and a gruelling exercise regimen? The Miracki Clinic in Warsaw’s Wilanów district can help you get the ultimate body in just a few weeks.

Klinika Miracki • międzynarodowy, profesorski zespół chirurgiczny, o wieloletnim doświadczeniu w europejskich klinikach • największa i najnowocześniej wyposażona w Warszawie klinika medycyny estetycznej i laseroterapii • jedyna w Polsce klinika, dysponująca całym dostępnym na światowych rynkach sprzętem do laserowej i ultradźwiękowej liposukcji: Smart Lipo Triplex Cellulaze, Vaser Lipo • atrakcyjne rabaty z okazji otwarcia.

Miracki Clinic • An international team of surgeons with many years of experience in European clinics; • Largest aesthetic medicine and laser treatment clinic in Warsaw, equipped with state-of-the-art devices; • The only clinic in Poland with all the laser and ultrasonic liposuction equipment available internationally: Smart Lipo Triplex Cellulaze, Vaser Lipo; • Attractive discounts to celebrate the relocation.

KLINIKA MIRACKI Zespół Kliniki Miracki od ośmiu lat cieszy się zaufaniem pacjentów, dla których priorytetami są dbałość o piękno i profesjonalna opieka.

Od 2016 roku Klinika Miracki - jeden z największych i najnowocześniejszych w Polsce ośrodków laseroterapii i medycyny estetycznej – zmieniła siedzibę, przenosząc się na warszawski Wilanów, gdzie na niemal 600 m2 luksusowych przestrzeni i profesjonalnych gabinetów medycznych służy pacjentom najwyższą jakością obsługi i opieki medycznej.

STATE-OF-THE-ART LIPOSUCTION Ultrasonic and laser – two words that are set to change the face of contemporary liposuction treatments. Thanks to innovative technologies, you can slim and refine the shape of your body in a matter of weeks. The Miracki Clinic is the first in Poland where you can avail yourself of everything that state-ofthe-art liposuction devices and methods have to offer. Our international team of surgeons will recommend the best selection of slimming methods, depending on your individual needs.

If you are looking for a less invasive treatment, and would like to have your body slimmed down almost painlessly, while eliminating the problem of “sagging skin”, then we recommend Smart Lipo Triplex, an innovative laser treatment, combined with a tightening treatment. If you would like to have the fat reused to contour your body, by implanting it into your bust or face, it is best to opt for a delicate liposuction method, namely Vaser Lipo ultrasonic liposuction.

MIRACKI CLINIC The Miracki Clinic has enjoyed the trust of patients looking for beauty treatments and professional care for eight years. The Clinic is one of the largest and most modern laser therapy and aesthetic medicine centres in Poland. It moved to Warsaw’s Wilanów district in 2016, and covers nearly 600 sq. m. The Miracki Clinic offers luxurious and professional treatment rooms, and provides client services and medical care of the utmost quality.

BEHIND THE SCENES

rozkład dnia stewardesy

KO D E K S S T E WA R D E S Y a flight attendant’s code of conduct WIDOCZNA CZY NIE, ZAŁOGA SAMOLOTU NIEUSTANNIE DBA O BEZPIECZEŃSTWO I KOMFORT PASAŻERÓW. O PRACY PERSONELU POKŁADOWEGO NA ZIEMI I W PRZESTWORZACH OPOWIADA KRYSTYNA LEWIŃSKA, STARSZA STEWARDESA I SZEFOWA POKŁADU PREMIEROWEGO REJSU LOT DO TOKIO. ❚ VISIBLE OR NOT, THE CREW WORKS TIRELESSLY TO ENSURE PASSENGER COMFORT AND SAFETY. KRYSTYNA LEWIŃSKA, A SENIOR FLIGHT ATTENDANT AND THE CABIN MANAGER ON LOT’S INAUGURAL FLIGHT TO TOKYO, TALKS ABOUT WHAT THE CABIN CREW DO – BOTH ON THE GROUND AND IN THE AIR. tekst | by krzysztof moczulski KODEKS MUNDUROWY | UNIFORM POLICY PRZED ODLOTEM | BEFORE TAKE-OFF

Pracuję głównie podczas rejsów dalekiego zasięgu.

To oznacza, że razem z załogą meldujemy się w biurowcu ok. 1 godz.

45 min przed planowanym odlotem na briefingu. ❚ I mainly work on longhaul flights, so I arrive at the office with the rest of the crew for a briefing approx. 1:45 h before the scheduled take-off time.

Przygotowanie do rejsu zaczyna się w domu. Od prasowania stroju po makijaż i fryzurę zgodne z dyscypliną mundurową, czyli obowiązującym zbiorem zasad. Zgodnie z nimi m.in. nosimy szale wyłącznie w czerwonym kolorze, identyfikator przypominamy zawsze po lewej stronie, a na szyi mamy charakterystyczne apaszki. To wszystko sprawia, że załogę LOT-u można rozpoznać na lotnisku już z daleka. ❚ The preparations for each and every flight begin at home.

We have to iron our uniforms, put our makeup on, and do our hair in a way that complies with the uniform policy and meets the requirements for hairstyle and makeup. In line with our dress code, we only put on red shawls, wear our badges on the left, and tie distinctive scarves around our necks. This makes a LOT crew easily recognisable from afar at the airport.

BRIEFING | THE BRIEFING

Briefing to spotkanie całego zespołu, podczas którego m.in. przydzielam załodze pozycje. W trakcie lotu działamy zgodnie z obowiązującymi procedurami, a w niespodziewanych okolicznościach rozwiązania podpowiada nam intuicja i doświadczenie. Każda z pozycji ma określoną rolę oraz obowiązki na pokładzie, które dotyczą serwisu, ale też wskazują zadania w sytuacjach awaryjnych. ❚ The briefing is a meeting with the entire crew during which I allocate specific working positions. During the flight, we follow specific procedures and rely on our intuition and experience to deal with unexpected situations. Each position has specific functions and obligations that are not limited to providing services to passengers, but also involve identifying tasks in emergency situations.

STANDARDY | STANDARDS

Oprócz kwestii bezpieczeństwa przekazuję załodze informacje o samym locie, omawiając standardy serwisu pokładowego. W przypadku nowo otwartego połączenia do Tokio pojawiły się m.in. posiłki oraz napoje inspirowane azjatyckimi smakami. ❚ In addition to safety issues, I give the operational brief about the flight and go through the in-flight service standards.

For example, the newly-launched service to Tokyo features meals and drinks inspired by Asian flavours.

Po briefingu całą załogą udajemy się na lotnisko, by na pokładzie stawić się ok. 1 godz. 10 min przed odlotem.

Sprawdzamy stan ogólny, czystość samolotu, załadunki oraz pozostałe punkty z tzw. check listy. Na niektórych rejsach do obowiązków personelu pokładowego należy również tzw. aircraft security search, czyli kontrola samolotu pod kątem obecności niebezpiecznych przedmiotów. ❚ Once the briefing is completed, we go to the airport and board the plane approx. 1:10 h before take-off. I conduct an overall inspection of the loading and the cleanness of the aircraft, and then go through all the items on the check list. On some flights, the cabin crew is also required to conduct an aircraft security search, i.e. to inspect the aircraft for dangerous objects.

112

©ARCHIWUM PLL LOT

KONTROLA | INSPECTION

REKLAMA

Atelier krawieckie na warszawskim Mokotowie oferuje szycie miarowe garniturów, marynarek, koszul, płaszczy i butów w wydaniu biznesowym, wizytowym oraz weekendowym.

Serdecznie zapraszamy!

BUCZYNSKI INDIVIDUAL TAILORING ul. Narbutta 83, lok. U6, 02-524 Warszawa (wejście od ul. Łowickiej) tel. i fax: +48 22 40 33 000 mob: +48 795 120 553 info@buczynski-tailoring.pl www.buczynski-tailoring.pl Godziny otwarcia: Poniedziałek – Piątek 11.00 – 19.00 Sobota 11.00 – 15.00

BEHIND THE SCENES

rozkład dnia stewardesy

BEZPIECZEŃSTWO | SAFETY

Zanim powitamy na pokładzie pasażerów, wspólnie z pilotem i pierwszym oficerem odbywamy ostatni briefing, omawiając najważniejsze kwestie dotyczące tego konkretnego lotu – przewidywany czas, warunki pogodowe (w tym spodziewane turbulencje) czy zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych.

Bezpieczeństwo przede wszystkim! ❚ And before we join the pilot and co-pilot in welcoming the passengers on board, we have a final briefing to discuss the most important issues regarding the flight – projected duration, weather conditions (including expected turbulence) and emergency procedures. Safety comes first!

TROSKA | CARE

Personel pokładowy jest najbardziej widoczny w trakcie dwóch zadań: tzw. demo, czyli instrukcji bezpieczeństwa wygłaszanej przed każdym startem, oraz w trakcie tzw. serwisu pokładowego, czyli czasu rozdawania posiłków oraz napojów. Jednak nasza praca to przede wszystkim zapewnienie pasażerom szeroko rozumianego bezpieczeństwa oraz troska i dbanie o ich komfort fizyczny i psychiczny. Czasem w trakcie podróży zdarzają się poważniejsze sytuacje, podczas których wykorzystujemy nasze przeszkolenie w zakresie pomocy medycznej. Walczymy wtedy o zdrowie i życie pasażera do momentu lądowania i wejścia na pokład wezwanych przez kapitana służb medycznych lub ratunkowych. ❚ The cabin crew is most visible during the pre-flight safety demonstration and the in-flight meal service(s). But our main aim is to ensure safety and security, and to see to it that our passengers are physically and mentally comfortable. We sometimes have to deal with serious situations where our first aid training is required. We do everything possible to protect the health and the life of the passenger until we touchdown and the medical and/or rescue services called by the captain can get on board.

Zdarzają się sytuacje wyjątkowe, na przykład premierowe loty, które zawsze mają specjalną oprawę. Po pierwszym lądowaniu w Tokio otrzymaliśmy od naszych japońskich współpracowników powitalny tort oraz obrazki z naszymi podobiznami. ❚ There are also special situations in our daily work, such as inauguration flights.

These are always special occasions.

After our first touchdown in Tokyo, we received a welcome cake decorated with our likenesses from our Japanese partners.

114

W przypadku rejsów dalekiego zasięgu boarding rozpoczyna się ok. 40 min przed odlotem. Jako szefowa pokładu, tzw. „jedynka”, witam pasażerów LOT Business Class. Najczęściej załoga w trakcie rejsów dalekiego zasięgu liczy 10 osób. Ponieważ jesteśmy zespołem, wspieramy się nieustannie. Razem ze mną w „Biznesie” są 2 osoby, w LOT Premium Class pracują kolejne 2, a w najliczniejszej LOT Economy Class – 5. ❚ Boarding on long-haul flights begins approx.

40 minutes before scheduled take-off time. Being the Cabin Manager, ( “No.1”), I greet the Business Class passengers. There are usually 10 flight attendants in a long-haul cabin crew. And because we are a team, we constantly support each other. Two flight attendants work with me in Business Class, another two work in Premium Class, and five work in Economy Class.

CZAS WOLNY | AFTER HOURS

Po wylądowaniu udajemy się do hotelu. Praca w liniach lotniczych pozwala na odwiedzenie najdalszych zakątków świata. Zgodnie z regulacjami pomiędzy kolejnymi rejsami powinna nastąpić wymagana przepisami przerwa. Taki czas spędzam głównie w hotelu lub zwiedzam miasto. ❚ After touchdown, we go to a hotel. When you work for an airline, you get to visit some of the most distant parts of the world. In line with our regulations, we rest for the required time between flights. I usually spend it at the hotel or see the sights of the city I’m visiting.

NIESPODZIANKI | SURPRISES

W pracy personelu pokładowego nie możemy mówić o czymś takim jak „przeciętny” czy „typowy” dzień.

Każdy rejs jest inny, a pasażerowie i sytuacje na pokładzie – wyjątkowe. Czasem i nam zdarzają się niespodzianki. Nieodłącznym elementem naszej pracy są tzw. dyżury – wtedy jesteśmy do dyspozycji naszego planowania, które w każdej chwili może zdecydować, że dołączamy do danej załogi. Dyżury zawsze niosą ze sobą dawkę adrenaliny, bo musimy być przygotowani na wszystko: możesz wylądować zarówno w zaśnieżonym Nowym Jorku, jak i gorącym Varadero. ❚ There is no such thing as an “average” or “typical” day for a cabin crew. Every flight is different and every passenger and on-board situation is unique. We are sometimes taken by surprise, too. Duty rosters are part and parcel of our work – while on duty, our planners can call you up to join one of our cabin crews at any time. Duty rosters always give you an adrenaline boost because you have to be ready for anything – you might touchdown in a New York covered in snow or a torrid Varadero.

©ARCHIWUM PLL LOT

PREMIERY | FIRSTS

ZESPÓŁ | THE CREW

content

SPIS TREŚCI SIATKA P OŁĄCZEŃ

116

Route map

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

118

Warsaw Chopin Airport

MILES & MORE

119

Miles & More

LOT DLA FIRM

120

LOT dla firm

A LOT OF...

122

a LOT of...

ROZRYWKA P OKŁADOWA

126

In-flight entertainment

PRZYDATNE INFORMACJE

130

Useful information

F LOTA

132

Fleet

MENU LOT GOURMET

134

LOT gourmet menu 115

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 115

11.02.2016 10:32

Fort McMurray Edmonton Saskatoon Vancouver

route map

Seattle

Ottawa

Las Vegas Dallas

Los Angeles

New York JFK

Pittsburgh Charlotte

Houston

San Diego

Detroit

Cleveland

Cincinnati

Halifax

Toronto

Chicago

Denver

San Francisco

Québec Montreal

Minneapolis

Portland

SIATKA P OŁĄCZE Ń

Winnipeg

Calgary

Atlanta

Phoenix

Orlando

Tampa Santa Clara

Varadero Cancun

La Romana

Holguin

EUROPA ❚ EUROPE BLISKI WSCHÓD ❚ MIDDLE EAST

Helsinki

Oslo

St Petersburg Stockholm Edinburgh

Palanga

Copenhagen Amsterdam

Minsk

Hamburg

Warsaw

Birmingham London

Dusseldorf Frankfurt

Paris Luxembourg

Linz

Toulouse

Milan Nice

Marseille

Graz

Salzburg Klagenfurt

Venice Ljubljana

Kosice

Bologna

Rome

Cluj-Napoca

Belgrade

Zadar Split

Chisinau

Budapest Zagreb

Kharkiv

Lviv

Munich

Innsbruck

Turin

Bilbao

Vienna

Basel Zurich

Lyon

Kiev

Prague

Brussels

Geneva

Madrid

Riga Vilnius

Manchester Dublin

Moscow

Tallinn

Odessa

Bucharest Tbilisi

Sofia Istanbul

Barcelona

Yerevan Ankara

Lisbon

Ateny

lot.com

Malta

Larnaca Beirut Tel Aviv

116

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 116

Amman

Cairo

11.02.2016 10:33

Yekaterinburg

WARSAW

Kazan Samara

SIAT KA P OŁ ĄCZEŃ

Krasnodar

Beijing Seul

Tokyo

route map

Bangkok Ho Chi Minh Krabi

Colombo

Singapore

Zanzibar

POLSKA ❚ POLAND

Gdańsk

Prague Połączen

LOT ❚ flig ia własne

hts operat

Bilbao code -sha Połączenia

re ❚ code -s

ed by LOT

hare flight

s

Szczecin

Poznań

Warsaw

Seul

y w sprzedaż le – niedługo T od 2016 soon on sa – LO ia 16 20 en cz from Połą ed by LOT at er op s ❚ flight

Split

edaż y już w sprz on sale od 2016 – w T no LO – ia 16 en Połącz LOT from 20 erated by ❚ flights op

Połączenia

cz

Połączenie

char ter ar terowe ❚

bezpośredn

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 117

flights

ie ❚ direct

Rzeszów

Katowice Kraków

flights

117 117

lot.com

a La Roman

Wrocław

11.02.2016 10:34

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

Warsaw Chopin Airport WARSZAWA – LOTNISKO CHOPINA, POLSKA

Terminal A Gates 13-16

WARSAW CHOPIN AIRPORT, POLAND

Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Informacja lotniskowa ❚ Airport information +48 22 650 4220

3

Airport Maps

1 1

LOT Transfer Center

2

Check-in LOT

3

Kasy LOT ❚ LOT Ticket desk

2 3

MAPY LOTNISK

Terminal A Gates 27-37

1 3

LOT Business Lounge Pass control Security check

Terminal A Gates 38-45

Rail

To

th

it ec

yc

ent

re

Bus

BEZPIECZEŃSTWO

safety

BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ no smoking (including e-cigarettes)

nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

lot.com

DEKLARACJE CELNE ❚ CUSTOMS DECLARATIONS Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajdą Państwo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych). ❚ Sample of custom declaration form can be found in the inflight entertainment system (on long-haul flights)

podczas lotu ❚ during the flight

podczas startu i lądowania ❚ during take-off and landing laptop musi być umieszczony w kieszeni fotela lub na półce ❚ laptop must be placed in seat pocket, or the locker above

bez możliwości połączeń, wysyłania SMS-ów czy używania bluetootha ❚ without the possibility of calls, send SMS or use the bluetooth

FILMOWANIE/FOTOGRAFOWANIE PERSONELU LOTNICZEGO I POKŁADOWEGO ❚ FILMING/PHOTOGRAPHING OUR FLIGHT AND CABIN CREW Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności naszych pracowników podczas nagrywania filmów i robienia zdjęć na pokładach samolotów PLL LOT. ❚ Please respect personal privacy of our staff when filming and photographing on board PLL LOT aircraft.

118

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 118

11.02.2016 10:35

119

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 119

11.02.2016 10:35

Każda podróż przyniesie korzyści Twojej firmie

lot.com

LOT DL A F IRM

Every journey brings benefits to your company

Zdajemy sobie sprawę, jak trudno zorganizować spotkania biznesowe. Dlatego stworzyliśmy program LOT Dla Firm, który pomoże Tobie oraz Twojej firmie w jak najlepszy sposób wykorzystać budżet na podróże służbowe.

We understand how challenging it is to organise business meetings with your clients wherever they want. With you in mind, we have developed the LOT Dla Firm programme to help you and your company optimize your business trip budget.

LOT Dla Firm to program lojalnościowy przeznaczony dla małych i średnich przedsiębiorstw. Za każdym razem, gdy Ty lub Twój pracownik podróżujecie służbowo Polskimi Liniami Lotniczymi LOT, na koncie firmowym są zbierane Punkty, które następnie można wymienić na bilety-nagrody oraz inne cenne benefity.

LOT Dla Firm is a loyalty programme designed for small and medium enterprises. Each time you or your employees travel on business with LOT Polish Airlines, Points will be added to your company’s account and can be later spend for flights awards or other valued benefits.

Co zyskujesz?

What do you get?

- za każdy lot Twoja firma gromadzi Punkty, które można wymienić na nagrody - oszczędzasz dzięki niższym wydatkom na podróże służbowe - im więcej latasz, tym więcej masz przywilejów

- for each flight, the company will earn Points that can be spend for awards - reduction in business trip costs - the more you fly, the more privileges you get

Na co możesz wymienić Punkty?

What can the Points be spend for?

- bilety-nagrody oraz podatki lotnicze - hotele i pakiety weekendowe - usługi podwyższające standard podróży, np. dodatkowy bagaż, upgrade czy meal upgrade

- flights awards or used as payment for airline taxes - hotel stays and weekend packages - services that enhance your travel such as extra baggage, cabin upgrades or meal upgrades.

Co musisz wiedzieć o rejestracji?

How to register?

- do programu można się zapisać na stronie www.lotdlafirm.com - rejestracja jest bezpłatna - każda nowo zarejestrowana firma otrzymuje 2000 powitalnych Punktów Premiowych

- sign up to the programme at www.lotdlafirm.com - registration is free of charge - each newly registered company will receive 2 000 Welcome Premium

Centrum Obsługi Programu LOT Dla Firm:

LOT Dla Firm Customer Service:

e–mail: lotdlafirm@lot.pl, tel. 22 577 77 33

e–mail: lotdlafirm@lot.pl, ph.: 22 577 77 33

lotdlafirm.com

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 120

11.02.2016 10:36

121

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 121

11.02.2016 10:37

SZAFIROWE WODY DALMACJI

a LOT of… Croatia

Sapphire waters of Dalmatia

DZIĘKI PRZEPIĘKNEJ LINII BRZEGOWEJ, NIESKAŻONEJ PRZYRODZIE I DOBRZE ZACHOWANEJ ARCHITEKTURZE MIAST PORTOWYCH, WAKACJE W CHORWACJI TO PROPOZYCJA NA MNIEJ KOMERCYJNY ODPOCZYNEK ANIŻELI W INNYCH KRAJACH ŚRÓDZIEMNOMORSKICH. ❚ ITS PICTURESQUE COASTLINE, ITS PRISTINE NATURE, AND THE WELL-PRESERVED ARCHITECTURE OF ITS MARINA TOWNS MAKE CROATIA ONE OF THE LESS COMMERCIAL MEDITERRANEAN HOLIDAY DESTINATIONS.  |   –  |  

WARSAW

lot.com

ZADAR SPLIT

122

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 122

12.02.2016 10:50

a LOT of… Croatia

1

S

2

The ancient Split, or Dalmatia’s most beautiful islands, is a favourite destination for travellers from all over the world hungry for new sailing experiences. This is hardly surprising. The towns along the Croatian coast, unscathed by modernity, are a veritable feast for the eyes when viewed from a yacht. Yachting is a great vacation idea. The journey itself is the primary goal and mooring into seaside towns guarantees spectacular ways of discovering new sites. The most popular sailing routes begin in Split and Zadar. Both cities have a number of companies offering a broad range of yachts for hire.

1. Panoramiczny widok nabrzeża Splitu.

2. Zakotwiczenie na wyspach Dalmacji.

3. Pod żaglami. ❚ 1. Panoramic view of the waterfront of Split.

2. Anchor on the islands of Dalmatia.

3. Under sail.

123

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 123

lot.com

tarożytny Split czy najpiękniejsze wyspy Dalmacji to w tym roku przebój wśród głodnych żeglarskich wrażeń podróżników z całego świata. Nic dziwnego, wszak nienaruszone przez nowożytne czasy miasteczka rozpościerające się wzdłuż chorwackiego wybrzeża, obserwowane z pokładu jachtu to prawdziwa uczta dla zmysłów. Żegluga to pomysł na wakacje, podczas których podróż jest celem samym w sobie, a każdorazowe przybijanie do nadmorskich miejscowości gwarantuje spektakularny sposób na odkrycie nowych miejsc. Najbardziej popularne morskie szlaki rozpoczynają się w Splicie i Zadarze. Nie brakuje tam firm oferujących pełną gamę jachtów do wypożyczenia.

3

12.02.2016 10:51

a LOT of… Croatia

lot.com

1

1. Krystalicznie czysta turkusowa plaża w Dalmacji 2. Kościół św Donat, Zadar. ❚ 1. Crystal clear turquoise beach in Dalmatia 2. Church of St. Donat, Zadar.

SPLIT Usytuowany w środkowej Dalmacji Split cechują rzymskie ruiny i wielkie muzea, ale nie brak tu również modnych sklepów i kawiarni. Wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury Pałac Dioklecjana z 295 r. n.e., który ostatnio służył za plan zdjęciowy serialu „Gra o tron”, zagwarantuje niezapomniane wrażenia nie tylko fanom słynnego cyklu. Pałac pełen jest brukowanych uliczek i skarbów takich jak synagoga z XVI wieku, romańska dzwonnica, dziedziniec wypełniony muzyką czy sklep z egzotyczną oliwą z oliwek.

SPLIT Located in central Dalmatia, Split is known for its ancient Roman ruins and great museums, but there is also an abundance of fashionable stores and cafes. The city is a UNESCO World Cultural Heritage site. Diocletian’s Palace, built in 295 BC, recently served as a shooting location for “Game of Thrones”. But the Palace is not just an unforgettable experience for fans of the show. There are cobbled pathways, and treasures such as a 16th century synagogue, a Roman bell tower, a courtyard filled with music, and a shop that sells exotic olive oil.

ZADAR Południowa część chorwackiego wybrzeża Dalmacji to mekka turystów poszukujących słońca. Natomiast położony na północ od Splitu region może poszczycić się bogatą i wciąż nieodkrytą historią. Zbudowane według rzymskiej tradycji, wolne od ruchu samochodowego marmurowe stare miasto oczaruje każdego, podobnie z resztą jak życie nocne. Z kolei odbicia nadmorskich miast Chorwacji w szafirowej wodzie Adriatyku widziane z pokładu jachtu to z pewnością przepis na niezapomniane wspomnienia na całe życie. ■

ZADAR The southern part of the Dalmatian coast is a mecca for tourists chasing the sun. On the other hand, the region located north of Split has a rich and largely undiscovered past. The old town, built in line with Roman tradition, is free of traffic and its marble buildings cannot help but impress. The town boasts a great nightlife too. The vistas of Croatia’s coastal towns, reflected in the sapphire waters of the Adriatic sea and seen from a yacht, are definitely a recipe for an unforgettable vacation. ■ 2

Do Splitu i Zadaru najwygodniej polecieć LOT-em. Połączenia ruszą już 30 kwietnia! ❚ The easiest way to reach Split and Zadar is by flying LOT. Flights are available from 30 April.

124

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 124

12.02.2016 10:51

125

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 125

11.02.2016 11:12

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FILMY ❚ MOVIES

GRY ❚ GAMES

TV ❚ TV

AUDIO ❚ AUDIO

DLA DZIECI ❚ KIDS

O NAS ❚ ABOUT US

E-READER

W marcu w ramach oferty PLL LOT oferujemy Państwu ponad 70 filmów (w tym filmy chińskie, rosyjskie i japońskie), box-sety seriali (w tym hity HBO), koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami wewnątrz systemu oraz z zakładkami „O nas” i kategorią „Zmieniamy się dla Ciebie” w sekcji „TV”, aby mogli Państwo przekonać się, co jeszcze postanowiliśmy zrobić, aby umilić Państwu podróż. ❚ In March we would like to offer you over 70 movies (including Chinese, Russian and Japanese movies), TV series’ box-sets (including HBO blockbusters), concerts, a selection of entertaining shows and a collection of new games and e-magazines. We encourage you to check it out yourself. Please take a look at the “About us” section and the “We’re changing for You” category in the TV section to see what else we have decided to do to make your travel experience even better.

NOWOŚCI FILMOWE

GWIEZDNE WOJNY: PRZEBUDZENIE MOCY ❚ STAR WARS: THE FORCE AWAKENS (2015)

lot.com

in-flight entertainment

VICTOR FRANKENSTEIN (2015)

New in March

CREED: NARODZINY LEGENDY ❚ CREED (2015)

MARSJANIN ❚ THE MARTIAN (2015)

ALWIN I WIEWIÓRKI: WIELKA WYPRAWA ❚ ALVIN AND THE CHIPMUNKS: THE ROAD CHIP (2015)

BIRDMAN (2014)

© DISNEY ENTERPRISES, INC; © & TM 2015 LUCASFILM LTD. ALL RIGHTS RESERVED; © 2015 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION. ALL RIGHTS RESERVED; © 2015 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION. ALL RIGHTS RESERVED. ALVIN AND THE CHIPMUNKS, THE CHIPETTES AND CHARACTERS TM & © 2015 BAGDASARIAN PRODUCTIONS, LLC. ALL RIGHTS RESERVED; © 2014 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION. ALL RIGHTS RESERVED.

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

126

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 126

11.02.2016 11:13

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 127

11.02.2016 11:13

Chipettes and Characters TM & © 2015 Bagdasarian Productions, LLC. All rights reserved; © 2014 Twentieth Century Fox Film Corporation. All rights reserved.

SZCZĘŚLIWY HOROSKOP ❚ ГОРОСКОП НА УДАЧУ ❚ HOROSCOPE FOR GOOD LUCK (2015)

OJCZYZNA ❚ POДИНА ❚ MOTHERLAND (2015)

BIEGNĄCY CZŁOWIEK ❚ 奔 吧！兄弟 ❚ RUNNING MAN (2015)

DZIKIE MIASTO ❚ 迷城 ❚ WILD CITY (2015)

バクマン。❚ BAKUMAN (JAPANESE)

図書館戦争 ❚ LIBRARY WARS (2015)

FILMY POLSKIE

Polish movies

OBYWATEL ❚ THE CITIZEN (2014)

SŁUŻBY SPECJALNE ❚ SPECIAL FORCES (2014)

WSZYSTKO CO KOCHAM ❚ ALL THAT I LOVE (2009)

BOGOWIE ❚ GODS (2014)

IMAGINE (2012)

CARTE BLANCHE (2015)

GRY

ASTEROIDS

lot.com

Foreign movies

BATTLESHIP

LEAF

BEJEWELED

PONG

Games

BUBBHA’S PEANUT FRENZY

SOLITAIRE

DISNEY MICKEY MOUSE HOUSE PARTY

SONIC

IN-FLIGHT PACMAN

VIRTUA FIGHTER 2

ZDJĘCIE KANAŁU CARTOON NETWORK

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FILMY ZAGRANICZNE

128

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 128

11.02.2016 11:15

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 129

11.02.2016 11:15

BAGAŻ REJESTROWANY checked baggage BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM ❚ CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

+

23 kg max

+

32 kg max

+

32 kg max

32 kg max

23 kg max

PRZYDATNE INFORMACJE useful information

LOT BUSINESS CLASS

+

+

23 kg max

23 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

+

23 kg max o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ a maximum of up to 158 cm

BAGAŻ PODRĘCZNY carry-on baggage

9 kg max

+

9 kg

8 kg max

+

= 12 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

8 kg max

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa, cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem.

Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary, będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika. ❚

ZWIERZĘTA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD

130

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

= 18 kg

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm ❚ The sum of three dimensions ( length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max 55

In addition one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; 2 kg) may be taken into the cabin free of charge: a laptop case or a lady’s handbag, a lady’s purse or a gentlemen’s handbag.

Hand luggage must fit in the overhead shelf on board or under the preceding front passenger’s seat. All luggage exceeding the permitted size, will have to be packaged or to be given as checked baggage and will be charged according to the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

20

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

LOT ECONOMY CLASS

23

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

40

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

lot.com

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. ❚ The sum of three dimensions should not exceed 158 cm

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

23 kg max

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.

Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. ❚ Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft.

Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available.

Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 130

11.02.2016 11:15

FEEL WELCOME FROM THE FIRST CLICK

Earn Miles & More award miles at selected Orbis Hotel Group hotels

131

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 131

11.02.2016 11:16

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

Long-haul aircraft

FLOTA fleet

Boeing 787 Dreamliner

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie. ❚ A premium economy class designed especially with you in mind.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami

❚ The seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

lot.com

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

132

6 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc BC/PEC/EC ❚ capacity

❚ An in-flight entertainment system with individual screens

Medium- and short-haul aircraft

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu. ❚ On short- and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

Korzystaj z podwyższonego komfortu podróży w przystępnej cenie. ❚ Enjoy higher travel comfort at an affordable price.

LOT ECONOMY CLASS DOMESTIC LOT ECONOMY CLASS Wysoki standard podróży w najatrakcyjniejszej cenie. ❚ The high standard of travel in the most attractive price.

Boeing 737-400

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3 500 km* 162

Embraer 195

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km* 112

Embraer 175**

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

14 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km* 82

Embraer 170

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km* 70

Bombardier DHC-8Q400

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

10 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km* 78

* dla kompletu pasażerów ❚ * with a full passenger load ** w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu ❚ ** including two aricraft at the disposal of the Polish government

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 132

11.02.2016 11:16

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 133

11.02.2016 11:17

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Połączenia czarterowe Charter flights

MENU LOT GOURMET

LOT gourmet menu

Przekąski | Snacks

Baton zbożowy Ba! Cereal bar Ba!

Orzeszki Crispers Paprika Peanuts Crispers Paprika

Twix Xtra

2 x Snickers

4 PLN

5 PLN

5 PLN

5 PLN

Żelki Haribo Haribo jelly beans

Mieszanka studencka Mix of nuts, raisins, almonds

M&M’s

8 PLN

8 PLN

10 PLN ER LOWICE PR ZA NIŻSNA CE

Zupa pomidorowa Tomato soup

8 PLN

Owsianka Starbucks* Oatmeal

4 PLN

Pringles

10 PLN

lot.com

*Dostępne do wyczerpania zapasów Available while stocks last

_KA_02_LOTINFO.indd 126 115_KA_03_LOTINFO_01.indd 134

12.01.2016 11.02.2016 14:41 11:17

_KA_

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Połączenia czarterowe Charter flights

Posiłki | Meals

ME NU LOT GOURMET LOT gourmet menu

Kanapka | Sandwich

Kanapka | Sandwich

Sałatka | Salad

Danie ciepłe | Hot meal

Kanapka z pieczonym kurczakiem, sałatą, ogórkiem konserwowym, serkiem śmietankowym oraz koperkiem

Kanapka z wędzonym serem, suszonymi pomidorami, oliwkami oraz serkiem śmietankowym

Sałatka z kurczakiem, makaronem, oliwkami oraz suszonymi pomidorami

Wrap z kurczakiem, grillowaną cukinią oraz sosem pomidorowym*

Chicken sandwich with iceberg lettuce, pickled cucumber and cream cheese with dill

Cheese sandwich with dried tomatoes, olives and cream cheese

Chicken salad with pasta, olives and dried tomatoes

Chicken wrap with grilled zucchini and tomato sauce*

12 PLN

12 PLN

12 PLN

15 PLN

Danie obiadowe | Lunch meal

W czasie rejsów czarterowych z najdalszych zakątków świata zapraszamy na obiad.

Zapytaj załogę o aktualną ofertę apetycznych dań dostępnych podczas Twojego rejsu. Smacznego!

30 PLN

Enjoy your lunch on chartered flights from the most remote parts of the globe.

Ask cabin crew for the current offer of delicious meals available during your flight. Bon appetite!

Dostępne tylko w rejsach czarterowych powracających do Warszawy / Available only on charter flights returning to Warsaw. Świeże posiłki są dostępne podczas wszystkich rejsów krótkiego zasięgu z wyjątkiem PRG, BUD oraz VNO / Fresh meals offer available on all short haul flights except PRG, BUD and VNO *Menu serwowane podczas większości rejsów trwających powyżej 2 godzin / Menu available on selected flights over 2 hours

ZESTAW DLA DZIECI / SETS FOR KIDS 20 PLN Zestaw dostępny podczas wybranych rejsów Set available during selected flights

14:41

_KA_02_LOTINFO.indd 127 115_KA_03_LOTINFO_01.indd 135

lot.com

Mus owocowy Kubuś, M&M’s oraz samolot-zabawka Fruit mousse Kubuś, M&M’s and airplane toy

12.01.2016 11:18 14:43 11.02.2016

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Połączenia czarterowe Charter flights

MENU LOT GOURMET

LOT gourmet menu

Napoje | Beverages

Soki Tymbark: pomidor, pomarańcza, jabłko Tymbark Juices: tomato, orange, apple

Tymbark Kubuś mus Tymbark Kubuś mousse

Lipton Ice Tea Lemon Pepsi, Pepsi Max

Napój aloesowy Aloe Vera drink

5 PLN

5 PLN

5 PLN

5 PLN

Napój energetyczny BLACK Energy drink BLACK

Tonik Schweppes Schweppes tonic water

Woda gazowana i niegazowana Nałęczowianka (0,5 l) Water with gas or natural Nałęczowianka (0,5 l)

5 PLN

5 PLN

5 PLN

Kawa i herbata | Coffee & tea Kawa Coffee Via Colombia

Herbata Tea

ER LOWICE PR ZA NIŻSNA CE

Upr Upr *Mo *Mo

Perfect Ceylon Tea Elegant Earl Grey Ceylon Green Tea Arabian Mint Tea with Honey Lively Lime and Orange Fusion

Cen Pła wb lub Ma Pric We (US VIS

6 PLN

Up To

lot.com

6 PLN

ER LOWICE PR ZA NIŻSNA CE

_KA_02_LOTINFO.indd 128 115_KA_03_LOTINFO_01.indd 136

Aso ww We are

12.01.2016 11.02.2016 14:45 11:18

_KA_

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Połączenia czarterowe Charter flights

Alkohole | Alcoholic beverages*

Piwo Heineken Beer Heineken

Wino wytrawne białe, czerwone Dry red or white wine

8 PLN

8 PLN

10 PLN

ME NU LOT GOURMET LOT gourmet menu

Cydr Lubelski Cider

ER LOWICE PR

ZA NIŻSNA CE

Wino musujące Sparkling wine

Whisky Grant’s

Wódka Vodka Wyborowa

Beefeather Gin

15 PLN

12 PLN

10 PLN

10 PLN

Uprzejmie Uprzejmie informujemy, informujemy, że że alkohol alkohol sprzedajemy sprzedajemy tylko tylko osobom osobom powyżej powyżej 18.

18. roku roku życia. życia. Please Please note note that that the the sale sale of of alcohol alcohol only only for for persons persons over over 18 18 years years of of age. age. *Mogą *Mogą wystąpić wystąpić różnice różnice w w asortymencie asortymencie dostępnym dostępnym na na pokładzie pokładzie *There *There may may be be diff differences erences in in the the available available assortment assortment of of on on board board

Ceny towarów są podawane w złotych polskich (PLN).

Płatność może być realizowana gotówką w złotych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – również w bilonie, w dolarach amerykańskich (USD) i w dolarach kanadyjskich (CAD) – z wyłączeniem bilonu, lub za pomocą kart kredytowych. Maksymalna wartość jednorazowych zakupów dla kart: VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express i PolCard jest limitowana do 1000 PLN. Prices are quoted in Polish zloty (PLN).

We gladly accept credit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR) – including coins, and US Dollars (USD) or Canadian Dollars (CAD) – except for coins. The maximum value of one-off purchases for the cards: VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express and Polcard is limited to 1000 PLN.

Alkohol jest sprzedawany pasażerom powyżej 18. roku życia.

Spożywanie własnego alkoholu jest zabronione.

We offer alcoholic beverages only for passengers above 18 years old.

Consumption of own alcohol on board is not permitted.

Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za posiłek. Dziękujemy!

To speed up the process please prepare the exact amount if possible. Thank you for cooperation!

Jeżeli chcą Państwo otrzymać fakturę za zakupy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet i Sky Bar) prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupu z terminala na adres mailowy: callcenter.faktury@lot.pl If you wish to receive an invoice for purchases made on board of our planes (Upgrade, Duty Free, LOT Gour-met or Sky Bar) please send your invoicing details along with a scan of the proof of purchase from the terminal to the email address: callcenter.faktury@lot.pl

14:45

_KA_02_LOTINFO.indd 129 115_KA_03_LOTINFO_01.indd 137

lot.com

Asortyment jest uzależniony od trasy i długości rejsu. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu.

We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if we some items are not available on this flight.

PLL LOT SA zastrzegają sobie możliwość zmiany cen bez wcześniejszego uprzedzenia.

Z góry przepraszamy za ewentualne utrudnienia.

All information is correct at the time of writing. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice. In case of such situation please accept our aplogies.

12.01.2016 11:19 14:45 11.02.2016

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 138

11.02.2016 11:19

K03_LuisaRoma_2.02J.indd 1

02/02/16 16:22

LUISAVIAROMA.COM is the online luxury fashion destination, with 5.000.000 visitors per month, and more than 700 luxury designers. Free express shipping & free returns always.