Kaleidoscope April 2020

zabierz mnie | take me home

MAGAZYN POKŁADOWY PLL LOT S.A. EGZEMPLARZ BEZPŁATNY/FREE COPY ISSN 0239-9032

4/2020

POLSKA

INSPIRUJĄCA SAHARA | DLACZEGO WARTO ODWIEDZIĆ CHANIĘ I KOWNO | ANTONIO BANDERAS I CZEGO NIE WIECIE O GENACH | KEANU REEVES | KUCHNIA GRECKA

Poland

Chocimska 7, Warsaw tel. 22 848 12 25, 22 848 15 90 rozana@restauracjarozana.com.pl www.restauracjarozana.com.pl

EDITORIAL

PL

Note from CEO

Szanowni Państwo, globalny kryzys związany z pojawieniem się ognisk koronawirusa postawił międzynarodową branżę lotniczą przed licznymi wyzwaniami. Zdając sobie sprawę z powagi sytuacji, podjęliśmy decyzję o ograniczeniu, a w niektórych przypadkach o czasowym zawieszeniu, połączeń z najbardziej zagrożonymi regionami świata. W trosce o zapewnienie naszym Pasażerom i Pracownikom najwyższego poziomu bezpieczeństwa wdrożyliśmy również rygorystyczne procedury oraz zapewniliśmy dodatkowe środki ochronne, które minimalizują ryzyko rozprzestrzeniania się wirusa. Ściśle współpracujemy w tym zakresie z krajowymi i międzynarodowymi regulatorami, instytucjami odpowiedzialnymi za zdrowie publiczne, służbami granicznymi, zarządcami portów lotniczych oraz innymi przewoźnikami.

Dziękuję wszystkim naszym Pasażerom i Pracownikom za współpracę, przestrzeganie procedur oraz odpowiedzialne stosowanie się do zalecanych środków ostrożności.

Zapraszam Państwa na gościnne pokłady Polskich Linii Lotniczych LOT, a z okazji Świąt Wielkanocnych życzę Państwu zdrowia, spokoju oraz chwil pełnych rodzinnego ciepła.

© A RC H I W U M P L L LOT

O K Ł A D K A : A D O B E S TO C K

HU

ENG

Dear Ladies and Gentlemen, The global crisis connected with the coronavirus outbreak presents numerous challenges for the international airline industry. In view of the seriousness of the situation, we have made the decision to limit, and in some cases to suspend, connections to the most endangered parts of the globe. With the utmost care for the safety of our Passengers and Employees in mind, we have introduced strict procedures and implemented additional safety measures to contain the virus. To this end, we are working closely with regulatory agencies, national and international institutions responsible for public health, border authorities, airports and other carriers. I would like to thank all our Passengers and Employees for their cooperation, and for observing all the procedures and recommended precautionary measures in place.

I cordially invite you all on board on behalf of LOT Polish Airlines and would like to wish you healthy and peaceful moments full of family warmth during Easter.

Kedves Olvasóink, Kedves Olvasóink, a koronavírus-járvány kitörésével járó globális válság számos kihívás elé álítja a nemzetközi repülési ipart. A helyzet súlyosságának tudatába, úgy döntöttünk, hogy korlátozzuk, illetve egyes esetekben átmenetileg felfüggesztjük a világ veszélyeztetett régióit érintő járatainkat.

Utasaink és alkalmazottaink legmagasabb szintű biztonságának biztosítása érdekében szigorú eljárásokat vezettünk be, valamint további védőintézkedéseket biztosítunk, amelyek minimalizálják a vírus terjedésének kockázatát.

Ennek érdekében szorosan együttműködünk a nemzeti és nemzetközi szervezetekkel, a közegészségügyért felelős intézményekkel, a határőrizeti szervekkel, a repterek vezetőivel és más légitársaságokkal is.

Köszönjük minden utasunknak és alkalmazottunknak az együttműködést, az eljárások, illetve az ajánlott óvintézkedések felelősségteljes betartását.

Végül, engedjék meg, hogy meghívjam Önöket a LOT Polish Airlines vendégváró fedélzeteire, és Húsvét alkalmából egészséget, békét és családi melegséggel töltött pillanatokat kívánjak.

Z lotniczym pozdrowieniem | Best regards | Légi üdvözlettel

Prezes PLL LOT | LOT Polish Airlines CEO | A PLL LOT elnöke Rafał Milczarski

3

EDITORIAL

Note from editor in chief

ENG

PL

Jaka jest szansa, że na bliżej nieokreślonym terenie znajdziemy meteoryt, który rzekomo spadł gdzieś tam jakieś 100 lat wcześniej? Nawet największy optymista powiedziałby, że żadna.

A jednak Stanisław Jachymek z Guciowa na Roztoczu uparł się i ten meteoryt odszukał. Zakłodzie, bo tak go nazwał, okazał się jednym z najrzadszych tego typu kamieni na świecie, początkiem liczącej dziś ponad 50 okazów kolekcji.

Wspominam o tym, ponieważ opisanie owej niezwykłej historii było jednym z moich pierwszych dziennikarskich wyzwań dawno temu. Dzięki niemu dotarłam na Roztocze i poznałam tego wyjątkowego człowieka, który ocalił wiele tamtejszych cennych skamieniałości, zbierając je, gdzie tylko mógł, i tworząc jedyne w swoim rodzaju muzeum. Przy okazji spędziłam też kilka dni na Roztoczu i rozsmakowałam się w tej niezwykłej krainie, o której pisze Kasia Kachel. Krainie, która nie jest ani grzeczna, ani ujarzmiona, ale możemy tu posłuchać ciszy, pozachwycać się przyrodą, poobserwować niebo pełne gwiazd i poznać takie osobowości jak chociażby pan Stanisław.

W tym wydaniu Kaleidoscope piszemy też o Ostrawie, której dawna robotnicza dzielnica, dzięki pewnemu wizjonerowi, stała się niemalże kulturalnym centrum Europy. Wreszcie o pisankach, bo przecież bez nich nie wyobrażamy sobie Świąt Wielkanocnych, z okazji których życzymy Państwu wszystkiego najlepszego.

What are the odds of coming across a meteorite that supposedly fell to earth 100 years ago in some out-of-the-way area? Even the most optimistic would say “pretty long”. But Stanislaw Jachymek from Guciow in Roztocze was undaunted and eventually found just such a piece of rock. “Zaklodzie” (the name he gave it) turned out to be one of the rarest of its kind in the world. And it became the first in a collection that now numbers more than 50 exhibits. The reason I mention this man’s story is that this was my first assignment as a journalist many years ago. So I went to Roztocze and met this exceptional man, who had collected many precious fossils found in the area and had founded a museum like no other. I spent a few days in Roztocze and became fond of this stunning place, which Kasia Kachel describes in this issue of Kaleidoscope as “neither tamed, nor well-behaved”. She says it’s a place where you can listen to silence, admire nature, look into a sky full of stars and get to know personalities like Mr Jachymek. We also take you to Ostrava, whose former working-class district has been utterly transformed, thanks to a single visionary, and which may well become the cultural centre of Europe. And finally, we take a look at Easter eggs, which are indispensable element of the Easter holidays.

Let me take this opportunity to wish you all the very best for the holiday season.

redaktor naczelna | editor in chief Agnieszka Franus

4

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

exclusively at Andy&Mag

Plac Dąbrowskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. 690 088 200 ul. Mokotowska 51/53 (róg ul. Pięknej), Warszawa, tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

APRIL

Content

POLISH HITS 8 Sposoby zdobienia jaj wielkanocnych Ways to decorate Easter eggs WHATS' ON 16 Kultura Culture TRAVEL

18

18 Why? Chania

22 Podróż życia: Ostrawa Journey of a lifetime: Ostrava

30 Why? Kowno Kaunas 34 My Poland: Roztocze

44 Inspiracje Inspirations Sahara

BUSINESS 50 Ekonomia Economy

56

LIFESTYLE 56 Wywiad Interview: Antonio Banderas GOOD LIFE 64 Coaching: jak budować pewność siebie How to build confidence

102

72 Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej The Ulma Family Museum 78 Motoryzacja Moto

34

SCIENCE 86 Geny Genes LIFE STORY 94 Keanu Reeves TRENDS 102 Good food: Kuchnia grecka Greek cuisine 108 Take a look 112 Wywiad Interview Magdalena Tarasewicz 114 Beauty: Nowości New products 118 Must have: Dodatki Accessories

44 tel. 22 360 38 00, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna: Agnieszka Franus redaktor prowadząca: Agnieszka Michalak korekta: Tomasz Cholaś Produkcja: Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Anna Górniak red. wersji angielskiej: Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna: Monika Karvázy fotoedycja: Magdalena Rudzka DTP: Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Jakub Piotr Panek

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl ZARZĄD Chief Executive Officer Alexander Sorg General Director Poland Justyna Namięta Chief Financial Officer Dobrosława Snarska-Pełka New business & Corporate Media

6

122 Good address: Strefa prestiżu Prestige zone

Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Monika Siwiec-Chojnacka 22 360 36 23 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Tomasz Kałuża International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com REKLAMA: Burda Publishing Polska sp. z o.o.

Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media: Jolanta Kurek advertising department: Anna Dembska, Edyta Słowińska Sales coordinator: Katarzyna Osiak-Łazur

© A D O B E S TO C K ( 2 ) , I S TO C K ( 2 ) , G E T T Y I M AG E S

PEOPLE&THE WORLD

PO PL OILSIHS HH IHTIST S

Dawid Easter Kubacki Eggs

KRASZANKI DRAPANKI EASTER EGGS Sposobów na zdobienie jaj wielkanocnych jest nieskończenie wiele.

Przyjrzyjmy się tym najpopularniejszym metodom znanym w Polsce od pokoleń.

There are countless ways to decorate Easter eggs.

Let's take a look at the methods known in Poland for generations.

8

©CREDITS

tekst | by TOMASZ KONDR

P

Przykryta białą serwetką i ozdobiona bukszpanem lub borówkami symbolizuje radość, którą należy się dzielić. W święconce, czyli koszyku wielkanocnym, którzy wierni zanoszą do Kościoła katolickiego w Wielką Sobotę, znajdziemy m.in. chleb (symbol ciała Chrystusa), sól, czyli synonim nieśmiertelności, wędliny – oznaka dobrobytu, baranek jako znak ofiary, wreszcie jajko (najczęściej w formie pisanki) – symbol narodzin nowego życia.

Chociaż malowanie jaj kojarzy nam się przede wszystkim z Wielkanocą, zwyczaj ten jest dużo starszy od chrześcijańskiej tradycji. Pierwsze pisanki pochodzą z Mezopotamii, gdzie symbolizowały rozkwit roślin na wiosnę. Następnie, w starożytnej Grecji i Rzymie, pomalowane na czerwono jajka były sposobem na pożegnanie ze zmarłymi. Na ziemiach polskich zaś pierwsze znaleziska pisanek pochodzą z X w. z okolic Wrocławia i Opola, a pierwsze zapisy o cudownych właściwościach jaj znajdziemy już w XIII w. – w kronikach.

Powyżej: wzór wyskrobywany na zabarwionym jajku. Lewe zdj. : pisanka ukraińska z Kołomyi (gdzie można odwiedzić Muzeum Pisanki).

Above: scraped pattern on a dyed egg. Left: Ukrainian Easter egg from Kołomyja (where you can visit the Easter Egg Museum).

NATURALNIE MALOWANE PL

Na pierwszym planie widzimy wyklejankę (zdobienie polega na wycięciu wybranych wzorków z kolorowego papieru i naklejeniu ich na jajko).

In the foreground we see a collage (the whole trick is to cut out selected patterns from coloured paper and stick them on the egg).

Pierwotnie malowano jaja w Wielki Piątek i robiły to wyłącznie kobiety. Zamykały się w izbach, bo wejście mężczyzny traktowano jako zwiastun niepomyślnego wydarzenia. Dziś kolorowe jaja przygotowują całe rodziny, wykorzystując różne techniki w zależności od regionu.

Najpopularniejszym rodzajem pisanek są te zanurzone w barwniku. Takie jajka w niektórych regionach Polski nazywa się kraszankami i uzyskuje dzięki gotowym zestawom barwników spożywczych lub, bardziej tradycyjnie, dzięki wykorzystaniu naturalnych pigmentów (zawartych w łupinach cebuli – najstarsza metoda, kurkumie, szpinaku czy czerwonej kapuście).

Nieco bardziej skomplikowaną techniką jest metoda batikowa, która oznacza pisanie wzorów na jajku

ENG

There are countless ways to decorate Easter eggs.

Let’s take a look at some of the most popular methods that have been used in Poland for generations. An Easter basket, covered with a white napkin and decorated with boxwood or cranberries symbolises joy to be spread. The basket, which Catholics bring to church on Holy Saturday, contains e.g. bread (the symbol of the Body of the Christ), salt, which represents immortality, cold meats to symbolise prosperity, a lamb, for sacrifice, and finally, an egg (usually decorated) as the symbol of the birth of new life.

Although we associate painting eggs primarily with Easter, this custom long predates Christianity. The first decorated eggs come from Mesopotamia, where they symbolised the springtime budding of plants. Then, in ancient Greece and Rome, eggs painted red were a way of bidding farewell to the deceased. The oldest excavated Easter eggs in Poland date back to the 10th century. They were found between Wrocław and Opole. The first records on the beneficial properties of eggs can be found in 13th-century chronicles.

PAINTED BY NATURE Eggs were originally painted on Great Friday and only by women. They locked themselves inside

9

POLISH HITS

za pomocą specjalnych pisaków-lejków, w których podgrzewa się wosk. Sposób ten pochodzi głównie z okolic Radomia i jest dość czasochłonny. Obecnie do wykonania pisanek tą techniką wykorzystujemy zwykłą igłę, ale nadal posługujemy się woskiem pszczelim, jest on bowiem bardziej elastyczny niż stearyna i nie musimy się martwić, że rysowane skorupki popękają. Pomysły na wzory pochodzą najczęściej z koronek i haftów, dlatego są symetryczne. Gdy narysowany wzór zastyga, barwimy skorupkę wybranym kolorem, a następnie zdrapujemy wosk, dzięki czemu otrzymamy jasne ornamenty.

Tymczasem w okolicach Łowicza i Krakowa nadal popularne są nalepianki i oklejanki. Pierwsze z nich powstają w wyniku ozdabiania skorupek kolorowymi wycinankami z papieru, na których najczęściej znaj-

Easter Eggs

Na zdjęciach: wzory malowane na jajku zabarwionym cebulą, owijanki oraz jaja, na których wzory uzyskano dzięki przylepieniu liści i barwieniu cebulą.

In the photos: patterns painted on an egg colored with onion, wraps and eggs with patterns created by sticking leaves and staining with onions.

their houses, and kept the men out, as a male presence was believed to foretell an unfortunate event. Nowadays, colourful eggs are prepared by whole families, using a variety of techniques, depending on the region. The most popular technique involves dipping the egg in a dye. In some parts of the country, these eggs are known as “kraszanki”. The result is achieved either by using a ready-made food colouring, or, more traditionally, natural pigments (contained in onion peels the oldest method - turmeric, spinach or red cabbage). The batik technique is somewhat more involved. The pattern on the egg is drawn with a special “crayon” with hot wax inside. This method comes from the Radom area and is quite timeconsuming. These days, we usually draw the pattern with an ordinary needle, but we still use beeswax, as it’s more elastic than stearin and there’s no risk of breaking the shell. The ideas for patterns usually come from lacework and embroidery. That’s because of their symmetry. Once the pattern solidifies, the shell is dyed and the wax scratched off. This technique produces lightcoloured ornaments.

“Nalepianki” and “oklejanki” are still popular around Łowicz and Kraków. The former are created by sticking colourful pieces of paper, most often with folk motifs, such as flowers or cockerels, onto the shell. The latter differ in that materials other than paper are used, e.g. flower petals, grasses, fabrics or knitting wool. In the Kurpie region “owijanki” are the most popular. This involves wrapping the egg in soft bulrush and then colourful knitting wool. In Kashubia, on the other hand, “nakrapianki” are popular. These are eggs with colourful spots, which are made with paint using e.g. a toothbrush. Another method is used, albeit less frequently, in this region to produce “ażurki”. Tiny ornaments are scratched on the shell of a blown egg and then the whole thing is painted.

Although those traditional ways of decorating eggs still hold strong, many new methods have been devised. Utilising plants is becoming more and more popular, either in the form of pasted flowers, leaves and moss, or natural stamps.

Moreover, beads, buttons, glitter and elements cut from felt can also be glued to the egg. Inter-

Kraszanki uzyskuje się dzięki gotowym zestawom barwników spożywczych lub, bardziej tradycyjnie, dzięki naturalnym pigmentom (zawartym w cebuli, kurkumie czy szpinaku).

The effect of "kraszanki” is achieved either by using a ready-made food colouring, or, more traditionally, natural pigments (contained in onion peels, turmeric or spinach).

10

POLISH HITS

Art Także kolory pisanek mają swoją symbolikę. Żółte oznaczają radość i siłę, pomarańczowe symbolizują serdeczność i otwartość na drugą osobę. Czerwone skorup­ ki przynosić mają szczęście w miłości, a zielone są znakiem nadziei i budzącej się do życia przyrody. Jajka niebieskie oznaczają zdrowie, a fioletowe koniec smutku i rozpoczęcie nowego etapu w życiu.

dują się motywy ludowe, jak kwiaty i koguty. Oklejanki różnią się tym, że dekoruje się je nie tylko papierem, ale też wieloma innymi materiałami – płatkami kwiatów, trawą, tkaninami czy włóczką. Na Kurpiach z kolei najpopularniejsze są owijanki. Technika polega na owijaniu jajka miękkim rdzeniem sitowia, a następnie kolorową włóczką. Za to na Kaszubach znajdziemy nakrapianki, czyli pisanki z kolorowymi plamkami, które zrobimy dzięki farbie i… np. szczoteczce do zębów. Mniej tradycyjną kategorią są ażurki, które wykonuje się z samych wydmuszek. Przy użyciu różnych narzędzi na skorupce wywiercamy drobne wzory, a następnie malujemy je zwykłymi farbami.

Choć tradycyjne techniki barwienia jajek trzymają się mocno, to nie brakuje nowych pomysłów na dekorowanie. Coraz popularniejsze jest wykorzystywanie roślin – czy to w formie naklejanych kwiatów, liści i mchu, czy naturalnych stempli. Poza tym do skorupek przyklejane są koraliki, guziki, brokat oraz elementy wycięte z filcu. Ciekawe rezultaty można osiągnąć przy pomocy stopionych kredek świecowych czy poprzez stopniowe dolewanie wody do barwnika z zanurzonym w niej jajkiem – daje to tzw. efekt ombre.

Dla tych, którzy nie wyobrażają sobie Wielkanocy bez wyjątkowych jaj, a jednocześnie nie odnajdują się w rękodziele, mamy radę – idźcie zobaczyć jajka np. do… Muzeum Rolnictwa im. ks. K. Kluka w Ciechanowcu, gdzie znajduje się osobna ekspozycja z pisankami nie tylko z Polski i sąsiednich państw, ale też z Japonii czy Kenii. – Mamy nie tylko tradycyjne pisanki na wydmuszkach. Część z nich powstała z drewna, porcelany, szkła, metalu i kamieni szlachetnych – tłumaczy Stanisław Remiszewski z muzeum i dodaje, że w placówce na Podlasiu jest już prawie 2 tys. pisanek, a kolekcja wciąż rośnie.

12

Jeszcze w dwudziestoleciu międzywojennym w Wielkopolsce i na Śląsku w okresie wielkanocnym wydmuszki jaj wieszano na gaikach – specjalnie przystrajanych niskich drzewach.

In the interwar period in Greater Poland and Silesia, during Easter, egg shells were hung on "gaiki" - specially decorated small trees. esting results can be achieved by using melted wax crayons or by gradually adding water to the dye the egg is dipped in to produce an “ombre effect”.

If you who couldn’t imagine Easter without these magnificent eggs, but your craftwork skills are lacking, we suggest that you pay a visit to the Fr. J.K. Kluk Museum of Agriculture in Ciechanowiec, where there is an entire exhibition of Easter eggs, not only from Poland and neighbouring countries, but also from Japan and Kenya. “Apart from traditional blown eggs, we also have eggs made of wood, porcelain, glass, metal and precious metals”, explains Stanisław Remiszewski, from the museum, adding that they currently have almost 2,000 Easter eggs and counting.

© A D O B E S TO C K ( 5 ) , S H U T T E R S TO C K ( 2 ) , I S TO C K

The colors of Easter eggs also have their symbolism.

Yellow means joy and strength, orange symbolizes cordiality and openness. Red shells bring happiness in love and green are a sign of hope and awakening nature. Blue eggs mean health and purple ones mean sadness, as well as starting a new stage in life.

ZMYSŁOWA K

olekcja Guess Jeans na sezon wiosna - lato 2020 wręcz buzuje energią prosto z Los Angeles.

Twarzą najnowszej kampanii marki została światowej sławy piosenkarka i aktorka – Jennifer Lopez. Guess Jeans na wiosnę to przede wszystkim ultra kobiecość i inspiracje stylem pin-up – zwiewne sukienki i rozkloszowane spódnice oraz jeansy i shorty z wysokim stanem. Biel i pastele połączono między innymi z mocnymi printami czy żółtymi akcentami. Tego lata w Guess na pewno nie będzie nudno!

1 1. SUKIENKA DENIMOWA Cena: 699 zł 2. SPÓDNICA BIAŁA Cena: 599 zł 3. TOREBKA TYPU SHOPPER GUESS Cena: 649 zł 4. BLUZKA W KROPKI Cena: 279 zł 5. SANDAŁY BIAŁE NA OBCASIE Cena: 639 zł 2

5

4 3

PROMOCJA

KLASYKA K

olekcja Marciano Guess to idealny wybór dla kobiet ceniących klasykę, ale tą w wersji niezwykle kobiecej i zgodnej z aktualnymi trendami.

W tym sezonie, poza eleganckimi sukienkami na każdą okazję, w propozycjach marki znajdziemy również wyjątkowe garnitury takie jak ten prezentowany przez Jennifer Lopez w najnowszej kampanii.

1. TORBA GUESS LUXE Cena: 1529 zł 2. MARYNARKA MARCIANO GUESS Cena: 1169 zł 3. SPODNIE GARNITUROWE MARCIANO GUESS Cena: 749 zł 4. BODY MARCIANO GUESS Cena: 419 zł 5. DŁUGA SUKIENKA MARCIANO GUESS Cena: 1389 zł

5

2 1

3

4

Culture

© N A S A , M . P.

BOOKS

Książki

W WHHAT AT' S O N

W STRONĘ GWIAZD Towards the Stars

Jak wygląda przyszłość nie tylko naszej planety, ale i całego wszechświata? Autorka tej książki (opartej na serialu Kosmos.

Prywatna podróż emitowanym przez National Geographic) serwuje nam fascynującą podróż przez 14 mld lat ewolucji kosmosu, odsłaniając najskrytsze tajemnice natury.

What does the future hold for our planet and the whole universe? The author of this book (based on a series Cosmos.

Possible Worlds by National Geographic) takes us on a fascinating journey through 14 billion years of the evolution of the universe, uncovering the deepest secrets of nature.

Kosmos: Możliwe światy, Ann Druyan, Wyd. Burda

16

„Polonia w USA jest trochę jak egzotyczna wyspa niebędąca do końca ani Polską, ani Ameryką. I być może właśnie dlatego jest tak fascynująca” – mówi Dorota Malesa, która przeprowadziła dziesiątki wywiadów z Polakami próbującymi ułożyć sobie życie za Oceanem. Efekt? Ta znakomita książka.

Sprzątała nam szafy, teraz zabiera się do biur. Ochrzczona „guru porządków” autorka podpowie, jak za pomocą kilku trików przygotować harmonijne miejsce do pracy. Motywację do niej musimy zorganizować we własnym zakresie.

“The Polish diaspora is a bit like an exotic island, neither completely Polish, nor American. And perhaps that’s what makes them so fascinating”, says Dorota Malesa, who has conducted thousands of interviews with Poles living in the US. The result? This amazing book.

Now that she’s cleaned our closets, she’s moved on to tidying up our offices.

Marie Kondo, known as the “Declutter Lady”, has plenty of tips on how to harmonise your work space. But you’ll have to find the motivation to follow through on your own.

Ameryka.pl Opowieści o Polakach w USA, Dorota Malesa, Znak

Joy at Work: Organizing Your Professional Life, Marie Kondo

Muzyka

KONDO WYMIATA Kondo will sweep you off your feet

MUSIC

AMERICAN DREAM? American Dream?

ROCK NA KOLEJNY ROK Rock around the clock Trudno uwierzyć, że ta zadziorna ekipa z Seattle jest już z nami trzy dekady.

Z tej okazji - i po długiej przerwie – wydają swój jedenasty album studyjny. A na nim dwanaście utworów, które przypomną, dlaczego Pearl Jam to jeden z najlepszych zespołów w swojej klasie.

It’s hard to believe that this rebellious band from Seattle has been with us for three decades. To celebrate their anniversary, they are releasing, after a long break, their eleventh studio album.

These 12 tracks will remind you that Pearl Jam is still one of the best bands in their class.

EXHIBITION

Wystawa

Gigaton, Pearl Jam, Monkeywrench, Republic

POMNIKI HISTORII National Heritage Warszawskie Lotnisko Chopina największą galerią sztuki w Polsce? Dlaczego nie. W kilku miejscach, m.in. w hali odlotów i przylotów, można oglądać zdjęcia najpiękniejszych polskich zabytków, które są opatrzone ciekawostkami. Warsaw Chopin Airport the largest “art gallery” in Poland? Possibly. Pictures of the country’s most beautiful heritage sites adorn e.g. the departure and arrival halls. There are some interesting pieces of trivia in the descriptions too.

Najcenniejsze dziedzictwo. Odkryj nasze pomniki historii, Heritage highlights.

Discover Poland’s Monuments of History, Warsaw, until August 2020

ERA SUFJANA Era of Sufjan Delikatnie poetycko uduchowiony album, który kłania się w pas muzyce new-age. Za album odpowiada nie tylko Sufjan Stevens (słyszymy jego utwory także w filmach), ale jego teść Lowell Brams – odchodzący właśnie na emeryturę.

This poetic and spiritual album is a nod towards new age music. Sufjan Stevens (whose music you have almost certainly heard) is not the only one responsible for the album. It is also the work of his father-in-law, who is soon to retire.

Aporia, Sufjan Stevens, Asthmatic Kitty

17

T R AV E L

Why?

WARSTWY HISTORII LAYERS OF HISTORY tekst | by MAGDALENA RUDZKA

Kreta to nie tylko największa, ale i najbardziej kosmopolityczna z greckich wysp. Krzyżują się tu wpływy Grecji, Rzymu, Włoch, Bizancjum i Turcji. Najlepiej widać to w dawnym weneckim porcie – Chanii.

©CREDITS

Crete is not only the largest, but also the most cosmopolitan of the Greek islands.

Greek, Roman, Italian, Byzantine and Turkish influences are all visible.

This is most evident in the old Venetian harbour, Chania.

18

1 1. Uliczki starówki niewiele zmieniły się od 300 lat.

Streets in the old town haven't changed for 300 years.

2. W Chanii warto nie tylko kupić ceramikę, ale i wziąć udział w warsztatach.

PL

3

In Chania, it's not only worth buying ceramic pottery but also taking part in workshops.

Drugie największe miasto Krety bywa traktowane przez turystów trochę po macoszemu. Oprócz lotniska znają tylko urokliwy Port Wenecki i parę uliczek starego miasta. Tymczasem w Chanię warto się trochę zagłębić i nie traktować jej tylko jako początkowego punktu wycieczek w inne miejsca Krety. Jak cała Grecja, Chania ma historię sięga­ jącą starożytności, a nawet neolitu. Dzisiejszy kształt starówki zawdzięcza Republice Weneckiej władającej Kretą przez kilkaset lat. Port i najstarsza część rzeczywiście mają wyraźny włoski klimat, podobny nie tylko do Wenecji, ale też np. do słoweńskiego Piranu. Warto się powłóczyć po starych wąskich uliczkach pełnych kwiatów i maleńkich knajpek. Ci, którzy mają dostęp do kuchni, powinni koniecznie pójść do ponadstuletniej ogromnej hali targowej wzorowanej na podobnej budowli w Marsylii. Jedzenie to w Chanii (jak w całej Grecji) temat rzeka. Kreteńczycy mawiają, że jeśli danie ma więcej niż pięć składników – nie jest z Krety. Na śniadanie koniecznie trzeba zjeść bougatsę – słodki zawijas z ciasta filo z serem myzithra w środku. Najlepszą podają w Bougatsa Ioannis. Przy plaży Nea Chora można wybierać spośród kilkunastu tawern z widokiem na morze, serwujących najświeższe ryby i owoce Morza Śródziemnego przyrządzone najprościej – wprost z grilla. Nea Chora leży zaledwie 15 min piechotą od starówki, ale nieco dalej na wschód wybór plaż jest większy. Położona w wąskiej zatoczce plaża Agii Apostoli jest najładniejsza w mieście.

2 3. Latarnia morska pamięta czasy Republiki Weneckiej.

The Lighthouse dates back to the Venetian Republic.

4. Tawerna to obowiązkowy przystanek każdego turysty.

A tavern is a must-visit for any tourist.

4 5

5. Laguna Balos i plaża o tej samej nazwie to jedne z najpopularniejszych miejsc w pobliżu Chanii.

Balos Lagoon and the beach of the same name are one of the most beautiful places near Chania.

19

1

2 1. Port Wenecki to tętniące życiem serce Chanii.

The Venetian Port is the bustling heart of Chania.

ENG

4

5 4. Z XVI-wiecznych weneckich stoczni zachowało się dziewięć stanowisk. Kiedyś było ich 23.

Nine stands have survived from the 16th-century Venetian shipyards.

There used to be 23 of them.

5. W porcie warto się zaopatrzyć w miękkie naturalne gąbki.

It's worth buting natural. soft sponges at the port.

20

3

Crete’s second largest city seems to be somewhat neglected by tourists. Not that much is known about the place apart from its picturesque Venetian Harbour and a few streets of the old town. Chania is worth exploring and it’s a shame that it tends to be treated as a springboard for excursions to other parts of the island. Its history dates back to Ancient times and even further back to the Neolithic period.

The old town owes its appearance to the Venetian Republic, which governed Crete for centuries. The harbour and the oldest part of the town have a distinct Italian vibe, similar not only to Venice, but also to e.g. Piran in Slovenia. A walk around the narrow old streets, full of plants and tiny restaurants, can be extremely gratifying. If your accommodation has a kitchen, a trip to the 19th-century market hall would be well worth your while. The design was based on a similar building in Marseille. Food in Chania is a topic for a book. Cretans say that if a dish contains more than 5 ingredients, then it can’t be from Crete. Bougatsa is a must for breakfast – it’s sweet mizithra cheese wrapped in phyllo pastry. The best are served in Bougatsa Ioannis. At Nea Chora beach you can choose from a dozen or so taverns with a sea view for the freshest Mediterranean fish and seafood.

The dishes are as simple as can be – straight from the grill. Nea Chora is only a 15-minute walk from the old town. There are many more beaches further east, the most beautiful being Agii Apostoli.

© S H U T T E R S TO C K ( 2 ) , I S TO C K ( 3 ) , A D O B E S TO C K ( 6 )

2. XVI-wieczny klasztor Agia Triada stoi na malowniczym półwyspie Akrotiri na północ od Chanii.

The 16th-century Agia Triada monastery stands on the picturesque Akrotiri peninsula north of Chania.

3. Nikt nie przyrządza ośmiornicy tak dobrze jak Grecy.

No one's as good at preparing octopus as the Greeks.

Połączenia Connections

WAW–CHQ–WAW Więcej informacji na More information on lot.com lot.com

T R AV E L

Journey of a Lifetime

MIASTO OD NOWA SEE THE CITY ANEW Mieszkańcy Ostrawy znaleźli sposób na wykorzystanie swojego przemysłowego dziedzictwa.

Dawna robotnicza dzielnica stała się kulturalnym centrum Europy.

Ostrava has found a way to capitalise on its industrial heritage. This former working-class city is now a major European cultural centre.

22

©CREDITS

tekst | by MICHAŁ GŁOMBIOWSKI

23

T PL

BOLT ZNACZY ŚRUBA Upadły świat Witkowic wskrzesił Jan Svetlik. Milioner, przedsiębiorca, lokalny patriota. Wykupił większość terenu, zatrudnił projektanta Josefa Pleskota i polecił mu nakreślić przyszłość tego miejsca. Hale produkcyjne i hutnicze piece zyskały nowe przeznaczenie.

Symbolem tych zmian jest Bolt Tower. Na wieżę, sięgającą 80 m i będącą najwyższym budynkiem w Ostrawie, wspinam się po oplatających ją z ze-

24

1

©CREDITS

Trzysta piętnaście metrów wysokości. Górująca nad Ostrawą hałda spalonego koksu przez dziesięciolecia wyznaczała centrum tutejszego świata.

Była sercem krainy gigantycznych żelaznych konstrukcji, kominów, gorejących hutniczych pieców, kopalnianych szybów. Dziś jest oazą zieleni. Górą obsypaną drzewami. Symbolem nowej Ostrawy.

– To miasto nazywano „stalowym sercem republiki” – wyjaśnia Eva, moja przewodniczka. – Nie było drugiego takiego miejsca w Europie. Opartego na węglu, stali i ciężkim przemyśle.

W Ostrawie, leżącej zaledwie o 20 km od granicy z naszym krajem, skala tego typu działalności przyćmiła wszystko. Kopalnię węgla, koksownię i hutę żelaza wzniesiono obok siebie, w dzielnicy Witkowice Dolne. Każdego dnia do tutejszych hal przemysłowych ciągnęła ponad 20-tysięczna armia pracowników. Powstawały tu m.in. elementy mostów, szyny kolejowe, wagony, sprzęt wojskowy. Ten gładko działający mechanizm zaciął się z upadkiem systemu politycznego w 1989 r. Nowe realia gospodarcze ujawniły wszystkie wady tego przemysłu, który w ciągu kilku lat zbankrutował. Ogromne hale produkcyjne, tysiące żelaznych maszyn, biura administracji zostały porzucone. Natura szybko upomniała się o swoje. Mimo tego, że w głębi swych trzewi hałda koksu wciąż się tli, porosły ją drzewa i trawa.

O tym, że ta góra jest w rzeczywistości hałdą poprzemysłowych śmieci, przypomina tylko buchające ze szczelin w ziemi rozgrzane powietrze.

Journey of a Lifetime

ENG

2

The 315-metre heap of coking coal towering over Ostrava marked the centre of the world here for decades. It was the heart of gigantic steel constructions, chimneys, burning furnaces and mine shafts. Today it’s an oasis of greenery, a hill densely covered with trees, the symbol of the new Ostrava. “This city used to be called ‘the Steel Heart of the Republic’”, explains my guide, Eva. “There was nowhere else like it in Europe.

The place was built on coal, steel and heavy industry.”

The industrialisation of Ostrava was carried out on an unparalleled scale. A coal mine, a coking plant and iron works were erected one next to the other in the district of Lower Vítkovice. The city’s industrial halls used to bustle with an army of more than 20,000 workers. This was a place where e.g. components of bridges, railways, train wagons and military equipment were manufactured. The whole smoothly operating mechanism ground to a halt with the collapse of the socialist political system in 1989. The new economic situation opened the

1. Słynny festiwal Colours of Ostrava przyciąga gości z całego świata.

Snapshots form the Colurs of Ostrava Festival.

2. Zwiedzanie starych fabryk w dzielnicy Witkovice to jedna z atrakcji Ostrawy.

Visiting old factories in the district of Vitkovice.

wnątrz kładkach o sześciostopniowym nachyleniu. Konstrukcja jest częścią dawnego pieca hutniczego. W jego wnętrzu rozpalonym do 2 tys. stopni Celsjusza wyprodukowano 1,2 tys. ton surówki. Pleskot nie zapomniał o dawnej funkcji tego miejsca i szklano-metalową nadbudowę pieca – dzisiejszą wieżę – zaprojektował tak, by z daleka przypominała drgający płomień lub wkręcaną obrotowym ruchem śrubę. Nazwa wieży odnosi się zresztą właśnie do śruby – po czesku bolt – choć większość osób sądzi, że wzięła się ona od nazwiska słynnego jamajskiego sprintera Usaina Bolta. Ten bywał w Ostrawie na zawodach, władze poprosiły go więc o „ochrzczenie” wieży.

Jamajczyk zrobił to z przyjemnością, pozując przy pamiątkowej tabliczce. – Prawdopodobnie do dziś jest przekonany, że wieża nosi jego imię – śmieje się Eva. – I niech tak zostanie.

KULISY ŚWIATA W jednym ze zbiorników gazu Pleskot stworzył salę koncertową na 1,5 tys. osób, z dodatkową przestrzenią balową mieszczącą kolejnych czterystu gości. Ścianę za sceną zamienił na szybę, przez którą podczas koncertów widać tworzące naturalną sceno­grafię zabudowania miasta. Niedaleko

country’s heavy industry to competition and it went bankrupt within a couple of years. Gigantic production halls and thousands of machines were abandoned.

Nature quickly claimed its rights. The heap of coking coal still smouldering deep inside its bowels was overgrown with trees and grass. The streams of hot air gushing out of cracks in the ground are a constant reminder that that the hill is in fact a heap of industrial waste.

THE BOLT TOWER The fallen world of Vítkovice was resurrected by Jan Světlík, a millionaire businessman and local patriot.

Světlík purchased most of the area and hired an architect, Josef Pleskot, to map out the future of the place.

The production halls were given a new look and assigned a new purpose. The Bolt Tower, the tallest building in Ostrava, is the symbol of these changes. I ascend the wrap-around glass walkway of the 80-metre tower, once part of a blast furnace. Pleskot was ever mindful of the former role of the facility, and so he designed the steel-and-glass structure to resemble a flickering flame or a bolt being screwed into something. The name of the tower comes from the word “bolt” (which is identical to the English word), although a lot of people think that it was named after the famous Jamaican sprint runner, Usain Bolt. Bolt competed

25

T R AV E L

Journey of a Lifetime

2

1

2

1. Ostarawa z lotu ptaka wygląda imponująco.

Birdview of Ostrava.

3

2. Most na rzece Ostrawica.

Bridge across the Ostravice River in evening blue hour.

1

jest też park technologiczny, w którym manipulując przyciskami, pokrętłami i suwakami, można dać początek procesom napędzającym każdego dnia nasz wszechświat. Nie zabrakło kawiarni, centrum konferencyjnego, galerii. To na terenie Witkowic, w otoczeniu żelaznych konstrukcji, odbywa się też raz w roku słynny festiwal muzyczny Colours of Ostrava (w tym roku 15–18 lipca), ściągając gwiazdy wszelkiego chyba możliwego gatunku. Industrialny krajobraz, dzięki nadaniu mu nowych funkcji, nabrał delikatności.

Wciąż jednak można tu zajrzeć za kulisy świata, który zwykle jest niedostępny. Chodzę pomiędzy dawnymi halami produkcyjnymi, przesuwam wzrokiem po rdzawych kopułach stalowni, patrzę na potężne haki, suwnice, stalowe liny. Czuję dreszcz ekscytacji, który znam z dzieciństwa, gdy jako chłopak stawałem z kumplami przed opuszczonymi budynkami, do których dostępu broniły tabliczki zakazujące wejścia. Za niedomkniętymi bramami czekał wtedy świat zupełnie odmienny od codzienności, nieznany i domagający się eksploracji. W Ostrawie odnajduję tamto uczucie i tamte emocje. Przemierzam kolejne budynki – tym razem legalnie – mając wrażenie, że oglądam rzeczywistość przenicowaną na drugą stronę. To, co zazwyczaj jest ukryte, tu zostało odsłonięte, stając się widoczne jak na dłoni. Potężne rury, przewody, stalowe kręgosłupy. Skomplikowana maszyneria, dzięki której działa się tu niegdyś przemysłowa alchemia.

26

3

in a few events in Ostrava, so he was invited to christen the tower. He happily agreed. “He probably still thinks that the tower bears his name”, laughs Eva. “So let’s just leave it that way.”

BEHIND THE SCENES Pleskot designed a concert hall for 1500 people, with an additional ball area for another 400 guests, in a gas holder. The wall behind the stage was replaced with a gigantic glass panel that creates a natural backdrop by making the cityscape of Ostrava visible. There is also a technology park nearby. By manipulating buttons, knobs and sliders, you can initiate the processes that give momentum to our universe every single day. There are also cafés, galleries, and a conference centre. The famous annual Colours of Ostrava festival (15-18 July this year) is held among the steel constructions of Vítkovice. The biggest names in every imaginable genre of music perform here. These new functions have lent an air of delicacy to this industrial landscape.

You can still look behind the scenes of a normally inaccessible world. I stroll among former production halls, look up at the rusty domed roof of the steelworks, and examine the gigantic hooks, gantries and steel ropes. I feel excitement, which I recognise from my childhood.

When I was a young boy, my friends and I used to go to abandoned buildings whose entrances were guarded by signs prohibiting entry. Behind the unlocked gates, a totally different world awaited. It was unknown and cried out to be explored. All those feelings come flooding back here in Ostrava. I walk through the adjo-

3. Na terenie dawnej huty stworzono parki tematyczne, m.in.

Mały Świat Techniki. Theme parks have been created in the former steelworks area, including the Small World of Technology.

SŁOWIAŃSKIE SOHO Po dniu spędzonym w labiryncie ze stali i betonu uliczki w centrum Ostrawy wydają mi się skrojone na lilipucią miarę. Wzrok nawykły do potężnych konstrukcji z trudem odnajduje się pośród uroczych kamienic z przełomu XIX i XX w., gładkich chodników, klasycystycznych kościołów. Ta przestrzeń jest zresztą w rzeczywistości niewielka.

– Pod tym względem daleko nam do Ołomuńca czy Liberca – mówi mi barman w lokalu Pivovarský dum Ostrava. – Nie mamy imponującej starówki i setek zabytków światowej rangi. Ale warzymy za to własne wyśmienite piwo.

Mowa o browarze Ostravar, który powstał w połowie XIX w. i szybko zdeklasował innych wytwórców, również tych zza granicy. Ostrawskie trunki stały się konkurentami między innymi piw z niemieckiego browaru Strassmann. Czeską warzelnię można zwiedzać wraz z przewodnikiem, a spośród oferty producenta szczególną estymą cieszy się dziś piwo niefiltrowane, o lekko słodowo-zbożowym aromacie.

Na złocisty trunek, wieczorne pogaduchy lub nocne imprezy mieszkańcy Ostrawy chadzają na ulicę Stodolni skupiającą bary i kluby. Ta zaledwie czterystumetrowa ulica cieszy się mianem „słowiańskiego Soho”, będąc odpowiedzią na londyński pomysł na zabawę. To jednak tylko pierwszy przystanek, miejsce na wzięcie rozpędu. Pięć kilometrów stąd stalowe konstrukcje Dolnych Witkowic toną w złotym świetle wieczornych lamp. Nie dają o sobie zapomnieć, nieustannie przyciągają uwagę.

To świat, który stanął na krawędzi upadku i otrzymał nową szansę. Wykorzystał ją i stał się nowym sercem czeskiego miasta.

28

Journey of a Lifetime

ining buildings – this time legally – and I have the impression of looking at reality from the inside out. What is usually hidden, is exposed, clear as day – the robust pipes, wires, steel frames and complicated machinery through which the industrial alchemy used to operate.

After a day spent in this steel-and-concrete labyrinth, the streets in central Ostrava seem to have been laid down for dwarfs. I feel awkward wandering past picturesque tenement houses from the turn of the 20th century and classicist churches. The space here is really confined. “In this respect, we can’t be compared to Olomouc or Liberec”, says a bartender at a place called Pivovarský du°m Ostrava. “We don’t have an impressive old town or hundreds of world-class heritage sites. But we sure know how to brew beer.”

He is talking about the Ostravar brewery, which was founded in the mid-19th century. The brewery quickly outclassed the competition, including that from abroad. Ostravian beverages competed head-to-head with Germany’s Strassmann. Guided tours are available. And the beer, which enjoys special acclaim, is unfiltered and has a slightly sweet and grainy aroma.

Stodolní Street is where most of the city’s bars and clubs are located and where Ostravans gather to enjoy the golden beverage, have an evening chat, or party all night. The street is only 400 metres long, but is known as “Slavic Soho” – an answer to London’s idea of fun.

This is, however, just a stop, a place to gather momentum. Five km from here, the steel constructions of Lower Vítkovice are drenched in evening lights. They constantly demand your attention and won’t let you forget them. This is a world that once teetered on the edge of collapse, but seized the opportunity and became the new heart of this Czech city.

Barokowa kolumna maryjna na Placu Tomasza Masaryka mierzy 12 m.

The Baroque Marian Column on Tomasz Masaryk Square is 12 meters high.

Połączenia Connections

WAW–OSR–WAW Więcej informacji na More information on lot.com

lot.com

© C O LO U R S O F O S T R AVA ( 2 ) , F O R U M , S H U T T E R S TO C K ( 4 )

T R AV E L

Why?

©CREDITS

T R AV E L

NAD NIEMNEM ON THE NEMUNAS tekst | by MAGDALENA RUDZKA

Położone między dwiema rzekami – Niemnem i Wilią – Kowno to obok Wilna najbardziej znane Polakom litewskie miasto. Ale znane głównie z nazwy, bo odwiedzamy je rzadko.

A przecież tam też można dolecieć z Polski w zaledwie kilkadziesiąt minut.

Kaunas, situated on the confluence of the Nemunas and the Neris, is the Lithuanian city Poles know best after Vilnius.

Yet, we mostly know the place only by name, as we seldom go there, even though you can reach it by air in 50 minutes.

30

1. Dni Hanzy co roku odbywają się na kowieńskim zamku. Hansa Days take place annually at Kaunas Castle.

2. Cepeliny to litewski przysmak.

Zeppelins are Lithuanian delicacy.

3. Rzeźba przedstawiająca Pogoń, czyli herb Wielkiego Księstwa Litewskiego. The sculpture depicting the Pahonia, the coat of arms of the Great Dutchy of Lithuania.

3

1

PL

Woda jest wpisana w DNA tego miasta. Szeroki, meandrujący Niemen był główną rzeką Wielkiego Księstwa Litewskiego. Trochę mniejsza Wilia wpada do Niemna tuż przy kowieńskiej starówce, widok na dwie rzeki można podziwiać na przykład z miejskiego zamku. Jakby tego było mało, zapora i elektrownia wodna zbudowana we wschodniej części miasta na Niemnie stworzyły ogromny Zbiornik Kowieński zwany nawet morzem. To nie wszystko – w Kownie jest jeszcze jezioro Lampedis, gdzie oprócz plażowania i kąpieli można spróbować wakeboardingu w parku wodnym Wake Up. Miasto ma tytuł „Unesco Design City” i szykuje się do objęcia tytułu Europejskiej Stolicy Kultury w 2022 r. Zaskakująco, to wcale nie starówka jest w Kownie historycznie najciekawsza, tylko lokalny międzywojenny modernizm zachowany tu w dużej ilości, podobnie jak np. w naszej Gdyni. Znak „europejskiego dziedzictwa” otrzymało ok. 40 budynków z lat 1930–1940; na przykład główny gmach Poczty. Status miasta designu jest łatwy do zauważenia również przez ogromną liczbę murali i street artu. Dla przybysza z Polski najciekawszy będzie neon z cytatem Adama Mickiewicza Gdzież jestem? świecący w miejscu, gdzie przez chwilę mieszkał autor Dziadów.

Kowno najlepiej zwiedzać z kartą Kaunastic uprawniającą do zniżek w dziesiątkach obiektów, m.in. w wielu restauracjach. A trzeba pamiętać, że kuchnia litewska to nie tylko cepeliny, chłodniki i kwas chlebowy – to też fantastyczne śledzie i wyjątkowa kowieńska subkultura kawowa.

2 4. Wileńska to jedna z głównych ulic starówki.

Vilnius St. is one of the main streets in the Old Town.

5. Kowieńska marina.

Marina in Kaunas.

4 5

31

T R AV E L

Why?

2

UNESCO. The Song Festival is a real institution in Lithuania, entered on the UNESCO World Heritage List.

1

ENG

4 5

4. Kolejka linowa Aleksotas – jeden z modernistycznych zabytków Kowna.

The Aleksotas cable car is one of Kaunas' modernist monuments.

5. Galeria sztuki Kiemo to jedno z najciekawszych miejsc w Kownie ze sztuką uliczną. The "Kiemo" art gallery is one of the most interesting places with street art in Kaunas.

32

3

Water is embedded in the city’s DNA. The wide, meandering Nemunas was the main river of the Grand Dutchy of Lithuania. The smaller Neris flows into it right next to the old town. You get a wonderful view of the two rivers from Kaunas Castle. What’s more, a dam and hydroelectric power plant built on the Nemunas in the eastern part of the city have created the gigantic Kaunas Reservoir, which some consider a sea. And there is also Lake Lampėdis, where, apart from swimming and sunbathing, you can also try wakeboarding in the water park.

The city has been designated a UNESCO City of Design and it’s gearing up to be the European Capital of Culture 2022. Surprisingly, it’s not the old town in Kaunas that is most interesting historically, but the interwar modernism, preserved here in large quantities. About 40 buildings from the 30’s and 40’s have received the European Heritage Label, e.g. the main post office building. The status of Kaunas as a design city is highlighted by its many murals and examples of street art. For a Polish tourist, the neon sign with Adam Mickiewicz’s quote “Where am I?” will probably be the most interesting. It marks the place where our poet used to live.It’s best to have a “Kaunas Card” when visiting Kaunas. This entitles you to discounts in many places. And we should remember that Lithuanian cuisine is not only zeppelins, cold soup and bread kvass – there is also a fantastic herring and an exceptional coffee subculture.

2. Barokowy klasztor w Pożajściu, położony nad Zbiornikiem Kowieńskim, to największy zespół klasztorny na Litwie.

The Baroque monastery in Pożajście, located on the Kaunas Reservoir, is the largest monastery complex in Lithuania.

3. Sękacz, jedno z litewskich dań świetnie znane także w Polsce.

Tree cake, one of the Lithuanian dishes is also well-known in Poland.

Połączenia Connections

WAW–KUN–WAW Więcej informacji na More information on lot.com

lot.com

© S H U T T E R S TO C K ( 3 ) , I S TO C K ( 3 ) , A D O B E S TO C K ( 5 )

1. Festiwal Pieśni to na Litwie prawdziwa instytucja wpisana na listę światowego dziedzictwa

WARSZAWA Mokotów | Apartamenty | Krasickiego 8

WARSZAWA Saska Kępa | Apartamenty | Berezyńska 46

NAJLEPSZE ADRESY PREMIUM POD JEDNĄ MARKĄ

Biuro sprzedaży i wynajmu +48 535 10 10 10 sales@hlsm.pl

hlsm.pl

My Poland

©CREDITS

T R AV E L

34

T R AV E L

My Poland

TU ODDYCHA SIĘ WOLNOŚCIĄ HERE’S WHERE YOU BREATHE FREEDOM tekst | by KATARZYNA KACHEL

Roztocze to rajska kraina, najbardziej nasłoneczniona część Polski, region z żyznymi glebami, różnorodnymi krajobrazami. Jego prawdziwym skarbem jest zatem przyroda.

Wciąż dzika i nieskażona.

Roztocze is a fairyland, the sunniest part of Poland, with rich soils and a varied landscape.

Its true treasure is nature, still wild and untainted.

35

N

T R AV E L

My Poland

Nie jest grzeczna. Ani ujarzmiona, choć przecież człowiek wykonał tu kawał solidnej roboty. Na dodatek skora do żartów. Dlatego kiedy wsiadam do czerwonego kajaka, by przepłynąć rzeką Wieprz z Hutek do Guciowa, a potem jeszcze dalej, do Szczebrzeszyna (tak, tego, co w nim chrząszcz brzmi w trzcinie), czuję aż nazbyt dobrze, kto tu jest tylko gościem, a kto gospodarzem. Takim, który pokaże ci najpiękniejsze swoje oblicze, o ile uszanujesz jego wolność. Tu na Roztoczu taki układ jest najwyższą koniecznością, a nie kompromisem.

PL

1. Szumy na Tanwi.

Tiny waterfalls on the Tanew River.

2. Skansen w Guciowie.

Open-air museum in Guciów.

3. Browar w Zwierzyńcu.

Brewery in Zwierzyniec.

TAM, GDZIE ROSNĄ PAPROCIE

1

Rzeka Wieprz przecina Roztocze w jej najpiękniejszych momentach. Prowadzi wśród łąk, dolin, drzew, starych konarów, po których czasami szorujesz dnem kajaka. Bywa spokojna i nerwowa, nie daje szans, by się nudzić. Na drodze stare mostki, nowe mosty i śluza w Bondyrzu. Miejscowość słynie z pstrąga roztoczańskiego. Drapieżnik ten podawany jest tu w kilku wersjach, a kiedy już się go zje, warto przy okazji zwiedzić zabytkowy młyn. Przystanek obowiązkowy, zwłaszcza dla tych, którzy chcą poznać Roztocze z wody. Po machaniu wiosłami apetyt rośnie błyskawicznie.

A można to robić, pokonując zarówno rzekę Wieprz, jak i Tanew czy Ładę. Każda ma swój charakterek i do każdej trzeba się przygotować, tak by później nie narzekać na nagłe kąpiele przy większym spiętrzeniu czy jakiejś przeszkodzie.

Taki aktywny wypoczynek świetnie można połączyć ze zwiedzaniem, z rowerami czy spacerami, bo czy znacie wiele jeszcze miejsc, gdzie posłuchać można ciszy lub poobserwować niebo bez

2

3

ENG

It’s neither well-behaved, nor tamed, although man has done a solid piece of work here. What’s more, it’s whimsical and ready to joke around. So when I get into my red kayak to go down the Wieprz river from Hutki to Guciów, and then further on to Szczebrzeszyn (yes, the one from the tongue twister), there is no mistaking the guest and the host; a host that will happily show you its most beautiful features as long as you respect its freedom. This arrangement is borne of the utmost necessity, not out of compromise.

FROM KRASNIK TO LVIV It turns and curves. Sometimes it looks as if it couldn’t make up its mind which way to go. This is hardly sur-

36

4 5

4. Zalew w Krasnobrodzie.

Water reservoir in Krasnobród.

6

5. Hodowla koników polskich w Roztoczańskim Parku Narodowym. Polish koniks in the Roztocze National Park.

6. Spływ kajakowy rzeką Wieprz.

Kayaking down the Wieprz River.

świateł pobliskich miast. Roztocze to rajska kraina, najbardziej nasłoneczniona część Polski, region z żyznymi glebami, różnorodnymi krajobrazami. Świetny na rowerowe eskapady, końskie wyprawy i długie spacery lasami, które zdają się nie mieć końca. Jest wciąż dziewicza, dzika i niezadeptana przez turystów. Geograficznie rozlewa się na wyżyny i kotliny, od Kraśnika po Lwów, emocjonalnie zapewnia wiele atrakcji i sporo zaskoczeń, opowieści legend, ale i miejsc tajemnych.

Lubicie takie?

Czartowe Pole może nocą postraszyć. Zwłaszcza jeśli się zna mrożącą krew w żyłach legendę o tym pięknym kawałku świata. Kto chce wierzyć, niech

prising. The Wieprz flows through the most beautiful parts of Roztocze, wending its way through meadows, valleys and trees. The bottom of the kayak is scratched by submerged branches. It can be calm and unsettled, and nostalgic and rapid. Boredom is not an option. You come across some old and new bridges, as well as a lock in Bondyrz, along the way. The place is famous for its trout. This predatory fish is served in several different ways, and once you’ve eaten, it’s worth staying a bit longer to see the antique mill. This is a mandatory stop, especially if you want to get to know Roztocze from the water. Nothing builds an appetite like rowing all day.

You also have several rivers to choose from. Once

37

T R AV E L

you’ve kayaked down the Wieprz, you can try the Tanew or even the Łada. Each has its own unique character, but you’ll have to be on your guard so as not to fall in following a surprise encounter with swollen waters or an unexpected obstacle. Kayaking can be combined with sightseeing, cycling or walking. How many places do you know where you can still listen to silence and observe dark skies far from the city lights?

Roztocze is a fairyland, the sunniest part of Poland, with rich soils and a varied landscape. It’s perfect for cycling, horse-riding and long forest walks. It’s still pristine, wild, and unspoilt by tourists. Geographically, it spreads over highlands and valleys, from Kraśnik to Lviv. Emotionally, it offers lots of attractions and quite a few surprises, stories, legends and mysterious spots.

Do you like places like this?

WHERE FERNS GROW

Cerkiew pod wezwaniem św. Paraskewy w Radrużu to jeden z najcenniejszych zabytków architektury drewnianiej w Polsce.

Wooden Orthodox church in Radruż is one of the most precious monuments of wooden architecture in Poland. wierzy, kto nie, trudno, też będzie żyć. Ale było ponoć tak, że w sercu dzisiejszego rezerwatu stała karczma, w której to z uciech wszelakich korzystali okoliczni chłopi. Przepuszczali tu każdy grosz, co nie bardzo było w smak ich żonom. Jedna z nich przyszła kiedyś do tego przybytku uciech po męża. Kiedy ten ją pogonił, przeklęła miejsce słowami: A niech tę karczmę diabli porwą!

Na tyle skutecznie, że nic nie pozostało ani po ucztujących, ani po obejściu. W okolicy do dziś się mówi, że widać siłę miała ta niewiasta taką, że diabli porwały karczmę i gości, by teraz na samym dnie piekła pić i tańczyć do upadłego. I dobrze, że knajpy nie ma. Bo w tym jodłowo-sosnowym borze wcale jest niepotrzebna. Spacerując po podmokłych momentami terenach, warto oddać się szumowi drzew i śpiewom ptaków. Przez całe dwa dni mar-

38

The Czartowe Pole Nature Reserve can be a scary place at night, especially if you’re familiar with the bonechilling legend associated with this gorgeous part of the world. You might find this hard to believe, but according to the legend, there used to be a tavern around here where the locals enjoyed all kinds of pleasures in the heart of the reserve. They spent every last penny there, much to their wives’ dismay. Once, one of them came to that disorderly house to fetch her man.

When he drove her away, she cursed the place by saying “Let the devil take this place!” Her words were so powerful that nothing was left, neither the tavern, nor the guests. It is said that the devil took the men to the depths of hell, so that they could drink and danced until they dropped. It’s just as well that the tavern is no longer there, as it would be completely out of place in this wilderness heavily forested with fir and pine trees. While walking through these areas, which can be damp at times, it can be especially rewarding to take in to the sound of rustling trees and singing birds. In March, I spent two days there without meeting a living soul. Those who have some knowledge about plants can indulge in searching for rare specimens of flora, such as maidenhair spleenwort or scented oakfern, also known as limestone fern. The latter can be found in the ruins of the nearby Paper Mill. Don’t these plants look like something out of a movie you’d rather not be in, especially after dark?

ALONG THE BANKS OF THE SOPOT The story of the Zamoyski Factory dates back to the 17th century, when a paper mill was built here. It thrived and was even believed to be one of the biggest plants in the Kingdom of Poland. Paper was a precious commodity at the time. In its heyday, the mill produced 4,000 reams of nine kinds of paper every year. The Sopot, a little river that flows through the area, powered the production. The factory was closed after being devastated by a flood and then a fire, and the facility

My Poland

ca nie spotkałam tam żywego ducha. Kto zna się na roślinach, może oddać się poszukiwaniom rzadkich okazów świata flory, takim jak zanokcica skalna czy zachyłka Roberta. Tę zachyłkę, znaną może bardziej popularnie paprocią, można przydybać w okolicach ruin starej papierni. Prawda, że wyglądają jak z filmu, w którym nie chciałoby się występować, zwłaszcza po zmierzchu. Brr.

WZDŁUŻ BRZEGU SOPOTU

slowly fell into ruin. The Sopot flowed on unperturbed, and the trees continued to blossom in spring. Today, you can take a walk along the river banks, cross picturesque footbridges and make your way through wild shrubs until you the rich Majdan Sopocki, a village that qualifies as the premier regional resort. And it fully deserves its name, which means “Sopot Clearing”, with its lovely reservoir, which has a beautiful pier, a beach and a dam, and is surrounded by pine forests.

You can swim and sunbathe here in the summer. Some people come here to swim in winter as well.

TOAST ZA DOBRE ŻYCIE

HERE’S TO THE GOOD LIFE

Są jeszcze dwa miejsca na mapie Roztocza, do których warto dotrzeć. Pierwsze to Góra Bukowa (spokojnie, nie bójcie się, to właściwie górka licząca sobie 310 m nad poziomem morza), z której pięknie widać panoramę okolicznym pagórków, lasów i wieś Sochy wdzięcznie rozłożoną w dolinie. To miejsce na przerwę i biwak. Drugie, nieco przyziemniejsze, to browar w Zwierzyńcu, zgrabnie zrewitalizowany, z fermentownią, warzelnią i wszystkimi innymi potrzebnymi do produkcji chmielowego napoju ustrojstwami.

Można się w nim napić piwa i wznieść toast za dobre życie. Tak naładowani lepiej odnajdziemy się w pięknym Lublinie. Miejscu, w którym warto rozpocząć i zakończyć naszą podróż. Mieście na styku kultur, religii i tradycji, dzięki którym ma tak wielowymiarowy smak. Jeśli się w nim znajdziecie, dotrzyjcie do serca Starego Miasta. Na wąskie uliczki, w których warto się zagubić, w których wręcz można utkwić. Zajrzyjcie do restauracji – ich menu i potrawy łączą w sobie smak kultur ścierających się tu od wieków. Tu spotykał się Wschód i Zachód, katolicy, żydzi i prawosławni.

Tu obok tradycyjnych polskich potraw wciąż zjeść można gęsie pipki, kawior żydowski czy chałkę. W Lublinie można przenieść się w czasie, a nawet stracić poczucie czasu. I ani przez sekundę tego nie żałować.

There are two more places worth seeing in Roztocze.

One is Góra Bukowa (don’t worry, it’s only a hill, and only 310 m asl at that), which offers a beautiful view of the neighbouring hilly terrain and forests, as well as the village of Sochy, beautifully situated in the valley.

This is a perfect place to take a break, have a picnic, and contemplate the beauty of nature. The second one, not quite so poetic, is the brewery in Zwierzyniec.

This has been nicely renovated, with a fermentation and brewing facility and all the equipment necessary to produce this golden beverage. You can toast a beer to the good life, and once your batteries are recharged, visit the charming city of Lublin. This is a good place to begin and end your journey. Lublin is a meeting place of many cultures, religions and traditions.

This is what gives the city its multidimensional ambience. And you really must visit the heart of the old town. Some of the streets here are so narrow that you can not only get lost, but also stuck in them. You should try some of the local restaurants too. Many of the dishes combine the creativity of the many cultures that lived here for centuries. This is where East met West, and Catholics, Jews and Orthodox Christians came together. Apart from traditional Polish and Lithuanian dishes, stuffed goose necks, Jewish caviar and braided sweet bread are still served. In Lublin you can travel back in time, or lose your sense of time altogether without regretting it in the least.

40

Rynek Starego Miasta w Lublinie.

Market Square, Old Town, Lublin. © A D O B E S TO C K ( 2 ) , I S TO C K , S H U T T E R S TO C K ( 4 ) , B E W, LO O K P H OTO S

Historia fabryki Zamoyskich sięga XVII w., kiedy wybudowano tu papiernię ordynacką. Dobrze prosperowała, uchodziła nawet za jeden z największych zakładów w Królestwie Polskim. Produkowano tu jakże cenny wówczas papier – w najlepszym okresie rocznie 4 tys. ryz dziewięciu gatunków papieru. Siłę do jego produkcji dawał Sopot. Tak, rzeczka o tej nazwie do dziś zresztą przepływa malowniczo przez te tereny. Dziś można iść wzdłuż jej brzegu, przez malownicze kładki, pomosty, dzikie rośliny, by dotrzeć do Majdanu Sopockiego, wsi, którą można nazwać roztoczańskim kurortem. I na tę nazwę w pełni zasługuje. Wśród lasów sosnowych znajduje się tu malowniczy zalew z pięknym molem, plażą i zaporą. Latem można się tu kąpać i opalać, zimą morsować.

Połączenia Connections

WAW–LUZ–WAW Więcej informacji na More information on

lot.com

lot.com

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

T R AV E L

Inspiration

Morza piaskowe, wulkany, płaskowyże kamienne, równiny żwirowe, suche doliny, suche jeziora.

Oto najgorętsza pustynia świata.

Sands seas, volcanoes, stone plateaus, gravel plains, dry valleys and lakes.

Here' s the hottest desert in the world.

44

©CREDITS

SAHARA

Wielbłądy przy Guelta d'Archei , jednym z najbardziej znanych źródeł na Saharze.

Camels at Guelta d'Archei, one of the most famous water sources in the Sahara.

45

4. Park Narodowy Sekwoi znajdziecie w południowej części pasma gór Sierra Nevada w Kalifornii.

5. Formacja skalna Old Woman Rock, Park Narodowy Joshua Tree.

Nazwa parku wywodzi się od charakterystycznych drzew Jozuego, które występują powszechnie na jego terenie.

4. Sequoia National Park is situated in the southern part of the Sierra Nevada mountains in California.

©CREDITS

5. Old Woman Rock formation at the Joshua Tree National Park. The park's name originates from the distinct Joshua trees growing all around the park.

Powyżej: Oaza w wąwozie zwana guelta w Algierii.

Above: An oasis called guelta in a gorge in the Sahara Desert in Algeria.

Obok: Tasili Wan Ahdżar, czyli pasmo górskie na Saharze w południowo-wschodniej Algierii o długości ok. 500 km.

Right: The Tasili Wan Ahdz, which is a 500 kilometre-long mountain range in the Sahara in south-east Algeria.

Na str. obok: Maroko.

Chociaż karawany poruszające się za pomocą jucznych zwierząt były znane już w starożytności, do dziś są używane utarte karawanowe szlaki.

Page on the righ: Morocco; caravans with pack animals were already known in ancient times; until today those old caravan routes are used.

46

47

48 ©CREDITS

Na str. obok: Guelta d’Archeï, mistyczne źródło wody w górach Ennedi na Saharze w północno-wschodnim Czadzie. To miejsce jest od wieków jednym z głównych źródeł wody m.in. dla wielbłądów.

Page on the left: Guelta d’Archeï, a mystical water source in the Ennedi Mountains in the Sahara Desert in north-east Chad.

This place has been one of the main sources of water for centuries, e.g. for camels.

Górne zdj.: Wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO Wielki Meczet w Dżenne w Mali.

Above: UNESCO World Heritage Site, the Great Mosque in Djenné, Mali.

Lewe zdj.: Bahariya, Egipt.

Left: Bahariya, Egypt.

49

Economy

©CREDITS

BUSINESS

TO IDZIE MŁODOŚĆ THE MARCH OF YOUTH tekst | by MIROSŁAW KONKEL

50

W

Miks talentu, pieniędzy i przebojowości sprawia, że polskie startupy rozpychają się na świecie.

Polish start-ups are powered by a potent mix of talent, money and combativeness.

© A D O B E S TO C K

PL

W 38-milionowej Polsce działa około 3 tys. startupów, mniej więcej tyle samo, co w 17-milionowej Holandii. A w liczącym 9 mln Izraelu jest ich aż 5 tys. Gdy jednak uwzględnimy możliwości rozwoju stwarzane młodym biznesom, nasz kraj znów zaczyna się liczyć w międzynarodowych zestawieniach. Przykładem jest ranking państw najbardziej przyjaznych startupom, opublikowany niedawno przez magazyn CEOWorld. Podium zdobyły Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Kanada. Polska zajęła siódme miejsce, wyprzedzając Szwecję, Danię, Szwajcarię, a nawet Singapur i Australię. Estonia – lider innowacyjności w Europie Środkowo-Wschodniej, który dał światu m.in. serwis Skype – wylądowała dopiero na 16. pozycji.

Równie optymistyczny dla nas jest ranking stworzony przez portal FreelancingGig.com. Wśród krajów mających najlepszych programistów zajęliśmy trzecie miejsce, za Chinami i Rosją. Do pierwszej dziesiątki nie dostała się Ameryka ani Wielkiej Brytania. Co zaś się tyczy tzw. starej Unii – najlepiej wypadły Francja i Włochy, którym przypadły odpowiednio ósma i 10. pozycja. Wygląda na to, że nad Wisłą nie brakuje ani chętnych do zakładania biznesów à la Dolina Krzemowa, ani wybitnych specjalistów mogących z pomocą algorytmów mierzyć się z takimi problemami cywilizacyjnymi, jak choćby zwalczanie terroryzmu, niedożywienie czy emisja dwutlenku węgla.

Z PUBLICZNEJ I PRYWATNEJ KIESY Najwięcej polskich startupów specjalizuje się w sztucznej inteligencji, internecie rzeczy i big data (analizy dużych zbiorów danych). Przykładem jest Tidio, dostawca usług typu live chat ze Szczecina. Z jego komunikatora biznesowego korzysta już prawie 70 tys. podmiotów. Co czwarty użytkownik pochodzi z USA. Lada dzień firma wypuści bota zdolnego rozwiązać 80–90 proc. problemów, z jakimi zgłaszają się klienci. W zachodniopomorski biznes zainwestował Sebastian Kulczyk, jeden z najbogatszych Polaków.

O uznanie na świecie walczy także DataWalk, wrocławski high-tech notowany na NewConnect,

ENG

The raw figures portray Poland as lagging far behind the world powers. The country only has about 3,000 start-ups in a population of 38 million. This is roughly the same as the Netherlands, which has a population of 17 million. And Israel, with only 9 nine million people, has as many as 5,000 start-ups. However, once opportunities for young businesses to expand and develop are factored in, our country comes across as a force to be reckoned with internationally. A recently published CEOWorld ranking on the world’s most start-up friendly countries in the world amply illustrates this. The top three positions went to the United States, the United Kingdom and Canada. Poland ranked seventh, ahead of Sweden, Denmark, Switzerland, and even Singapore and Australia. Estonia, the innovation leader of Central and Eastern Europe (which e.g. gave the world Skype), was way down in 16th position.

The FreelancingGig.com ranking is similarly upbeat about our country. Poland came third in terms of computer programmers, behind China and Russia. The USA and the UK didn’t even make the top ten. As for the “old” EU Member States, France and Italy led the pack, taking 8th and 10th positions respectively. There does not seem to be any shortage of people willing to set up new Silicon Valley type businesses in Poland, or top specialists capable of devising complicated algorithms to deal with such civilizational problems as terrorism, malnutrition and CO2 emissions.

FROM THE PUBLIC AND PRIVATE POCKET Most Polish start-ups specialise in Artificial Intelligence, the Internet of Things, and Big Data (analysing large data sets). A prime example is Tidio, a live chat service provider from Szczecin.

Some 70,000 businesses use its services, with every fourth one from the USA. Anytime now, the company will be releasing a bot capable of solving 80-90 per cent of the problems its clients report. Sebastian Kulczyk, one of Poland’s

51

BUSINESS

działający na rynku analiz danych. Po jego narzędzie do walki z wyłudzeniami sięgnęło polskie Ministerstwo Finansów, ale też rząd USA. W stolicy Dolnego Śląska działa też Infermedica, która oferuje oprogramowanie ułatwiające wstępną diagnostykę medyczną i kierowanie ruchem pacjentów. W rozwiązania te inwestują towarzystwa ubezpieczeniowe, przychodnie i szpitale – do klientów należą m.in. Allianz i PZU Zdrowie oraz portugalski Médis i słowacka Dovera.

Pozytywnych przykładów będzie przybywać, bo do niedawna startupy w Polsce działały na marginesie biznesu, a dziś są oczkiem w głowie poważnych prezesów. Z innowacyjnymi mikrusami chcą współpracować giganci poszczególnych branż, choć najwięcej zleceń pochodzi ciągle z sektora nowych technologii. Zmianę w traktowaniu cyfrowych maluchów zainicjowały krajowe oddziały globalnych koncernów: T-Mobile, UPC, Orange, uruchamiając własny konkursy i programy akceleracyjne. Ich drogą poszły rodzime megaspółki: TVN, PKP, Enea. Dysponujące ogromnymi zasobami korporacje mogą przyspieszyć rozwój startupowego produktu, jego komercjalizację i wprowadzenie na zagraniczne rynki – w zamian dostaną innowację i zastrzyk młodej energii. PGE, PZU, Grupa Azoty i Orlen to tylko niektóre przedsiębiorstwa prowadzące zaawansowane działania na rzecz pozyskiwania rozwiązań z rynku startupów.

Gruszek w popiele nie zasypia również polski rząd, który oferuje kolejne instrumenty systemowego wsparcia. „Zależało nam, aby rynek startupów się ożywił” – lubi powtarzać minister rozwoju Jadwiga Emilewicz. Pod koniec ubiegłego roku przyznała, że zachęty dla tych firm to nie tylko gotówka, ale też ulgi na badania i rozwój. Przy okazji ujawniła, że w 2018 r. chęć skorzystania z ulgi zgłosiło 960 podmiotów. „To aż o 60 proc. więcej niż w 2017 r.”.

CIĄG NA GLOBALNĄ BRAMKĘ Są więc cenieni za granicą programiści, są też hojni prywatni biznesmeni i coraz większa pomoc publiczna. W garażach rodzimych naśladowców Jobsa, Gatesa i Zuckerberga wreszcie czuć zapach pieniędzy. Nawet regulacje prawne w końcu zaczęły im sprzyjać. A czego na tym przyszłościowym rynku brakuje? Polskiego jednorożca, spółki wycenianej na co najmniej miliard dolarów. Na świecie unicornów jest jakieś pół tysiąca. Te z USA i Chin wydają się w czepku urodzone – z automatu mają dostęp do rynków z ogromnymi rezerwami kapitałowymi i konsumenckimi. Europa utrudnia startupom szybkie budowanie masy krytycznej. Ale kto chce, szuka sposobu. Jednym jest współpraca z nauką, drugim – lepszy marke-

52

Economy

richest people, has invested in this West Pomeranian business.

DataWalk, a high-tech from Wrocław, operates on the data analytics market. The company, listed on NewConnect, is also fighting for global recognition. Not only the Polish Ministry of Finance, but also the US government has made use of DataWalk’s services to combat fraud. Infermedica is another Wrocław start-up. The company produces software that facilitates preliminary medical diagnoses and patient traffic management. Infermedica’s solutions are being purchased by insurance companies, medical centres and hospitals. Clients include Allianz and PZU Zdrowie, as well as Médis from Portugal and Dôvera from Slovakia.

There are bound to be more and more cases like this. Until recently, Polish start-ups were little more than a business sideshow, but CEOs are now watching them closely. The dominant players in various industries are keen to work with these micro-companies, although most orders are still

Wśród krajów mających najlep­ szych programistów, Polska zajęła trzecie miejsce, za Chinami i Rosją.

Poland came third in terms of computer programmers, behind China and Russia. coming from the innovative technology sector.

This change in attitude towards these digital minibusinesses was initiated by the national branches of global multinationals, such as T-Mobile, UPC and Orange, which ran competitions and acceleration programmes. Our domestic mega-companies, e.g. TVN, PKP and Enea, soon followed suit.

Large concerns with deep pockets can accelerate the development of a start-up product, and facilitate its commercialisation and introduction into foreign markets. In return, they receive an injection of innovation and youthful energy. PGE, PZU, Grupa Azoty and Orlen are only some of the companies with programmes in place to obtain startup solutions. The Polish Government is capitalising on this situation and doing what it can to offer systemic support. “We wanted the start-up market to be more lively”, says Development Minister Jadwiga Emilewicz. At the end of last year, she acknowledged that these companies were not only incentivised by cash, but also by tax relief for R&D. Emilewicz also revealed that 960 businesses applied for tax relief in 2018. “This was 60 per cent more than in 2017.”

Innowacje w łańcuchu dostaw Platformy Huby Miasto

21 platform 24

Poznań

huby

750 000 m2

Warszawa

Piotrków Trybunalski

POWIERZCHNIA MAGAZYNOWA Katowice Praga Olomouc

FM Logistic Europa Centralna jest częścią Grupy FM, globalnego lidera rozwiązań logistycznych powstałego w 1967 roku we Francji. Swoją działalność zagraniczną firma rozpoczęła w 1995 roku otwierając swoje platformy m.in. w Polsce, Czechach i Słowacji, a następnie na Węgrzech. Dzisiaj kraje te tworzą wspólny region FM Logistic Europa Centralna. Łączy je spójny, wieloletni know-how, dorobek i wyjątkowa kultura organizacyjna Grupy FM. FM Logistic Europa Centralna posiada 21 platform logistycznych, 24 magazyny przeładunkowe i zatrudnia ponad 5 500 pracowników. Dysponuje łącznie ponad 750 tys. mkw. powierzchni magazynowej tworząc ponad milion miejsc paletowych, a także flotą ok. 2,5 tysiąca pojazdów.

FM Logistic Europa Centralna, jako operator logistyczny oferuje swoim klientom usługi związane z magazynowaniem, co-manufacturingiem, co-packingiem oraz transportem towarów.

Po więcej informacji: fmlogistic@fmlogistic.com Tel.: 46 857 00 01 Śledź nas na

Bratysława Budapeszt

2

Do niedawna startupy w Polsce działały na marginesie biznesu, a dziś są oczkiem w głowie poważnych prezesów.

Until recently, Polish start-ups were little more than a business sideshow, but CEOs are now watching them closely. ting. Innowatorzy w bluzach z kapturami potrzebują ambasadorów dla swoich pomysłów w Dolinie Krzemowej czy w Azji, ale najważniejsza jest ich własna determinacja, parcie na bramkę. Estońskie czy fińskie startupy, mając do dyspozycji małe rynki wewnętrzne, są skazane na ekspansję zagraniczną. Ich polskie odpowiedniki mogą liczyć na stosunkowo duży popyt wewnętrzny.

To daje komfort, ale też rozleniwia. Zmniejsza chęć wychodzenia poza krajowe podwórko.

A przecież tylko międzynarodowy zasięg może być biletem wstępu do klubu jednorożców.

54

Economy

CLOSER TO THE GLOBAL GOAL So we have software developers whose skills are valued abroad, as well as generous private investors and increasing public aid. In the garages of Poland’s heirs to Jobs, Gates and Zuckerberg, the smell of money is finally in the air. Even legal regulations have finally begun to be favourable towards start-ups. So what does this market of the future lack? A Polish “unicorn”, i.e. a start-up worth at least one billion dollars. There are about 500 of these around the world. The ones from the USA and China seem to have been born with a silver spoon in their mouth, having had access to markets with huge capital reserves and large customer bases from the get-go. Europe makes building critical mass difficult for startups. But there’s a will, so there must be a way.

One approach is to work with science. Another is better marketing. Innovators in hoodies need ambassadors for their products in Silicon Valley or Asia, but the crucial thing is their own determination, their urge to keep moving forward.

Start-ups from Estonia and Finland, whose domestic markets are small, have no choice but to expand into foreign markets. Their Polish counterparts can count on a relatively large domestic demand. This can be comforting, but can induce laziness as well, as it reduces the motivation to expand abroad. And international reach is the only ticket to the unicorn club.

© A D O B E S TO C K

BUSINESS

PROMOCJA

Luksus, zapierające dech w piersiach widoki i bezwarunkowy relaks to codzienność mieszkańców ZŁOTEJ 44, apartamentowca zaprojektowanego przez światowej sławy architekta Daniela Libeskinda.

ZŁOTA 44 to centrum tętniącej życiem Warszawy, unikatowy budynek, który już na stałe wpisał się w panoramę Warszawy. ❚ Luxury, breath-taking views and ultimate rest and relaxation opportunities is the daily bread of the residents of ZŁOTA 44, a residential high-rise building designed by world-class architect Daniel Libeskind. ZŁOTA 44 is the focal point of bustling Warsaw, a unique construction, which has already become an established Warsaw’s landmark.

Budź się i zasypiaj w chmurach

Wake up and fall asleep in the clouds Mieszkańcy ZŁOTEJ 44, najwyższego budynku mieszkalnego w Unii Europejskiej, niezwykle cenią sobie komfort pracy, często łącząc go z przyjemnościami. W przestrzeni 8. piętra zaprojektowano strefę sportowo-rekreacyjno-biznesową. Do dyspozycji mieszkańców są: basen o długości 25 metrów, siłownia, SPA, sala kinowa z symulatorem do gry w golfa, 400 m2 taras z całorocznym jacuzzi, przestrzeń klubowa z dwiema salami konferencyjnymi oraz pokój zabaw dla dzieci. Na tej ogromnej, mającej ponad 1800 m2 powierzchni, każdy znajdzie coś dla siebie. W budynku znajduje się również piwniczka do starzenia win.

Nadal posiadamy w sprzedaży luksusowe apartamenty.

The residents of ZŁOTA 44, the tallest residential building in the European Union, highly value the comfort of work and often combine it with pleasure. The 8th floor houses a sports, leisure and business zones.

2 conference rooms, club area, cinema room with a golf simulator, a 25 metre long swimming pool, gym, spa, a 400 sq. m terrace with an allyear jacuzzi and a playroom for children are at the residents’ disposal.

This vast leisure zone spanning an area of 1,800 sq. m has something in store for everyone. Additionally there is the wine cellar.

We still have luxury apartments for sale.

Jeżeli są Państwo zainteresowani kupnem jednego z apartamentów w ZŁOTEJ 44, poprosimy o kontakt z działem sprzedaży: info@złota44.com | +48 22 250 14 44 | złota44.com ❚ If you are interested in purchasing an apartment at ZŁOTA 44, please contact our sales advisors: info@złota44.com | +48 22 250 14 44 | złota44.com

Interview

©CREDITS

LIFESTYLE

56

LIFESTYLE

Interview

NIE JESTEM NARCYZEM I AM NOT NARCISSISTIC tekst | by MARIOLA WIKTOR

Jak trafił do Hollywood, dlaczego nie przepada za Kotem w Butach i co myśli o Polakach – m.in. o tym rozmawiamy z Antonio Banderasem, który w ubiegłym roku odebrał Złotą Palmę za rolę w filmie Ból i blask oraz był za nią nominowany do Oscara.

D

How he ended up in Hollywood and why he doesn't like Puss in Boots - these are some of the things we talk about with Antonio Banderas, who received Palme d'Or award and an Oscar nomination for his role in Pain and Glory last year.

PL

Dostałeś Złotą Palmę w Cannes za kreację Salvadora w Bólu i blasku Pedro Almodóvara. Nie jest ci przykro, że na Oscarach przegrałeś z Joaquinem Phoenixem z Jokera?

Nie, to przecież pierwsza moja nominacja oscarowa. Wcześniej Złota Palma canneńska całkowicie nakarmiła moje ego… (śmiech) A Joaquina szczerze podziwiam i byłem przekonany, że to właśnie on dostanie statuetkę dla najlepszego aktora. Nie byłem też zaskoczony, że południowokoreański Pasożyt Joon-ho Bonga zgarnie najwięcej nagród.

To absolutnie rewelacyjne kino. I bardzo się cieszę, bo to pierwszy Oscar dla najlepszego filmu, który nie jest tytułem amerykańskim. Wierzę, że to prze-

ENG

You received the Palme d’Or for your role in Pedro Almodóvar’s Pain and Glory. Were you sorry to have lost out to Joaquin Phoenix at the Oscars?

No, that was my first Oscar nomination. My ego was still nourished from having received the Palme d’Or. (laughs) And I really admire Joaquin. I was convinced that he was going to come away with the Best Actor statuette. Nor was I surprised that the South Korean film, Parasite, directed by Joon-ho Bong, picked up the most awards. This is absolutely sensational cinema. And I was especially glad to see that this was the first Best Picture Oscar for a non-American title. I see it as a breakthrough, and I think that Hollywood will be paying closer attention to foreign cinema from now on. I was also delighted that my first nomination was for a Spanish film, even though I’ve been acting in American cinema for over 20 years. Pain and Glory crowned my collaboration with Pedro Almodóvar and we celebrated the undisputable success of being nominated.

What was the most difficult aspect of the character of Salvador for you?

I play a filmmaker, Pedro’s alter ego, who is going through a creative and existential crisis. It was a

57

LIFESTYLE

łom, że od tej pory Hollywood zwróci większą uwagę na kino zagraniczne i resztę świata. Zresztą sam dostałem swoją pierwszą nominację za film hiszpański, mimo iż od ponad 20 lat gram także w kinie amerykańskim. Ból i blask jest zwieńczeniem mojej pracy z Pedrem Almodóvarem i wspólnie świętowaliśmy ten sukces.

Co było dla ciebie najtrudniejsze w tworzeniu postaci Salvadora?

Gram filmowca, alter ego Pedra, który przechodzi kryzys twórczy i egzystencjalny. To spore wyzwanie. Pedro jest znany ze swojej skrupulatności podczas kręcenia zdjęć, ma też zwyczaj odgrywać postaci na planie, aby pokazać jej niuanse aktorom.

Zastanawiałem się, jak zbudować tę postać bez próby udawania, że jestem nim. Zrozumiałem, że to musi płynąć nie tylko ze środka, ale też z fizyczności, czyli ze strojów stylizowanych na ubrania Pedra, z jego fryzury, gestów. Musiałem osiągnąć stan jego umysłu. Każdy jego film jest osobisty, ale ten wydaje się szczególny. Jest rozliczeniem z samym sobą. Realizowaliśmy zdjęcia w studiu, w dekoracjach, które były repliką jego prywatnego mieszkania. Zresztą myślę dziś, że Ból i blask był rodzajem terapii dla Pedra.

Jak myślisz, kim byłbyś dziś, gdyby nie Pedro Almodóvar? (śmiech) Na pewno aktorem, ale nikt by mnie nie znał poza Hiszpanami. Gdyby Pedro nie wypatrzył mnie w teatrze w Madrycie i gdyby nie te pięć filmów, które razem zrobiliśmy, nigdy nie trafiłbym do Hollywood. Filmy, które zaczęliśmy realizować jeszcze w latach 80. – mam tu na myśli Labirynt namiętności, Matador, Prawo pożądania, Kobiety na skraju załamania nerwowego i Zwiąż mnie – weszły do kanonu klasyki hiszpańskiego kina. Wtedy do głowy by mi nie przyszło, że uczestniczę w czymś, co trafi kiedyś do akademickich podręczników. Dobrze pamiętam, jak jeździliśmy po Hiszpanii z nikomu wtedy nieznanym Pedrem promować nasze wspólne filmy, a na widowni słychać było gwizdy.

Widzowie często też wychodzili oburzeni. Niektórzy obrzucali nas zgniłymi pomidorami. Naprawdę.

Musiało upłynąć sporo czasu, by widownia przyzwyczaiła się do kina eksperymentalnego.

Jak to się stało, że wylądowałeś w Hollywood?

Byliśmy nominowani do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny za Kobiety na skraju załamania nerwowego Pedra Almodóvara. Wtedy po raz pierwszy przyleciałem do LA. Odwiedziliśmy ICM, sławną agencję aktorską, która nas zaprosiła. Wtedy jakiś gość, który podawał kawę agentowi, zapytał, czy bym się zgodził, żeby to on mnie reprezentował w Stanach. Powiedziałem „ok". I wróciłem do Hiszpanii po ceremonii oscarowej. I wyobraź sobie, że rzeczony facet napisał do mnie parę dni później.

Poprosił, żebym przyjechał do Londynu i spotkał

58

Interview

ANTONIO BANDERAS rocznik 1960. Hiszpański aktor, reżyser, producent filmowy, model i piosenkarz.

Występuje w produkcjach zarówno europejskich jak i amerykańskich, m.in. Zabójcy (1995), Evita (1996), Filadelfia (1993), Desperado (1995), Maska Zorro (1998) czy Niezniszczalni 3 (2014). Laureat Złotej Palmy dla najlepszego aktora za rolę w filmie Ból i blask Pedra Almodóvara. b. 1960, Spanish actor, director, film producer and singer; acts in European as well as American productions, e.g. Assassins (1955), Evita (1996), Philadelphia (1993), Desperado (1995), The Mask of Zorro (1998) or The Expendables 3 (2014); Palme d'Or winner in the best actor category for Pain and Glory by Pedro Almodovar.

huge challenge. Pedro is known for being meticulous during filming and for his habit of playing characters on set to show the actors the nuances of the role. So, I had to find ways of breathing life into my character without mimicking him or pretending to be him. I understood it had to come from within and from my physicality as well, from clothes that looked like Pedro’s clothes, his haircut, his gestures. Understanding Pedro’s state of mind was crucial. Every one of his films is highly personal, but this one is exceptional; it serves as a vehicle for giving an account of himself. We were shooting in a studio, and the set was a replica of his own apartment.. I think that Pain and Glory is a kind of therapy for Pedro.

Where do you think you would be today if Pedro Almodóvar hadn’t appeared in your life?

(Laughs) I’d definitely be an actor, but nobody outside Spain would know who I was. If I hadn’t met Almodóvar, who spotted me in a theatre in Madrid, and if we hadn’t done 5 films together, I would never have made it to Hollywood. Our collaboration, which began in the 80’s, resulted in Labyrinth of Passion, Matador, Law of Desire, Women on the Verge of a Nervous Breakdown, and Time me up!

Tie me down! These have all entered the canon of Spanish cinema classics. At the time, it never crossed my mind that time that I was participating in something that we would one day be able to read about in academic books – especially as I can remember audiences booing when we were touring Spain with Pedro, then a completely unknown artist, and promoting our films. People would get up and walk out.

Some would throw rotten tomatoes at us… Literally! (laughs) It took a while for people to get used to experimental cinema.

How did you end up in Hollywood?

We were nominated for the Academy Award in the Best Foreign Language Film category for Women on

Staram się przyjmować takie role, które mnie zawodowo rozwijają albo zwracają uwagę widzów na problemy i dramaty ludzi.

I try to take on roles that I find interesting, which allow me to develop professionally or draw attention to people's issues and tragedies.

59

Interview

©CREDITS

LIFESTYLE

się z producentem Arne Glimcherem, który nie mówił po hiszpańsku. Mimo że prawie w ogóle nie znałem angielskiego, spotkałem się z Arne w restauracji w Londynie. Bardzo szybko mówił, a ja potakiwałem, w końcu jednak zorientował się, że nie mówię po angielsku, więc zaczął się śmiać. Następnie wolno wyjaśnił, że prosi, żebym pojechał do Nowego Jorku i nauczył się teksu fonetycznie. Nie miałem z tym problemów, bo w taki sposób uczyłem się tekstów piosenek Beatlesów, kiedy byłem dzieckiem. Tak oto dostałem się do filmu Królowie mambo, mojego amerykańskiego debiutu.

Ile czasu zabrało ci opanowanie języka?

Kiedy przyjechałem do LA, znalem tylko trzy słowa: „Bóg”, „Clinton” i „tak”. Naprawdę! Na początku byłem sfrustrowany. Szybko nauczyłem się podstaw i to wystarczało, by pójść do sklepu, ale już nie przy rozmowach na lunchu z reżyserami i producentami.

Przed pierwsze dwa lata czułem się jak idiota. Nie potrafiłem przekazać, co czułem, co chciałem wyrazić, mój angielski był zbyt slaby. Nawet teraz kiedy rozmawiamy, jestem zawstydzony. Najtrudniejszy jest i pozostanie dla mnie dubbing. Bo tam tylko glos jest ważny, a nie ekspresja mojego ciała, mowa moich rąk.

60

CineMerit Award to nagroda filmowa przyznawana co roku podczas festiwalu w Monachium. W 2019 r. trafiła w ręce Antonio Banderasa.

CineMerit Award is given every year during the festival in Munich. In 2019, it ended up in the hands of Antonio Banderas.

the Verge of a Nervous Breakdown. This was my first trip to LA. We were invited to a meeting at ICM, the famous talent agency. There, some man who was serving coffee to an agent asked me if I would agree to let him represent me in the States. I did and not long after I got back to Spain, he contacted me and asked if I could go to London to meet producer Arne Glimcher. I wanted to know whether he spoke Spanish. He didn’t. Despite the fact that I knew very little English, I met Arne in a restaurant in London. He spoke very fast and I just nodded my head until he finally realised that I didn’t speak much English. Arne started laughing and then suggested, in a slow and clear way, that I went to New York and memorised the text phonetically. This wasn’t a problem for me, as I used to learn Beatles’ songs by heart. And this I how I got the role in Mambo Kings, my American debut.

How long did it take you to learn the language?

When I came to LA, I knew three words only: God, Clinton and yes. Seriously. I was obviously frustrated at first, but I quickly learnt the basics – enough to go shopping, but not enough to have a conversation with directors or producers over a meal. For the first two years, I felt like an idiot, like a handicapped person. My English wasn’t good enough to express my

Jesteś zbyt krytyczny wobec siebie. Postać Kota w Butach w anglojęzycznej wersji Shreka tak bardzo zachwyciła widzów na całym świecie, że szefowie studia DreamWorks postanowili zrealizować film animowany tylko o nim i z twoim udziałem.

Tak, to prawda, ale ja nienawidzę Kota w Butach.

Nie rozumiem...

Oczywiście, ten film jest jakąś miarą mojego sukcesu w Hollywood. Wspaniale, że publiczność nie tylko chce mnie oglądać, ale uwielbia także słuchać.

Rzecz w tym jednak, że od kiedy Kot pojawił się w moim życiu, stał się ważniejszy ode mnie (śmiech).

Wcześniej kobiety mówiły: „Uwielbiam cię jako Zorro!”, a teraz ciągle jeszcze słyszę komentarze w rodzaju: „Och, kocham tego kota! Jest taki słodki”.

Wspólnie z Salmą Hayek przyjechaliście do Polski kilka lat temu promować tę animację. Czy wiesz, że nad Wisłą jesteś bardzo znany? M.in. za sprawą reklamy jednego z polskich banków. Dlaczego przyjąłeś tę propozycję?

Z kilku powodów. Miałem akurat wolny czas i realizowaliśmy ten materiał reklamowy w LA. Poza tym spodobał mi się pomysł. Myślę, że nie kłóci się on z moim wizerunkiem. Przeciwnie, nawet go dopełnia.

Gdyby Pedro nie wypatrzył mnie w teatrze w Madrycie, nigdy nie trafiłbym do Hollywood.

If I hadn’t met Pedro, who spotted me in a theatre in Madrid, I would never have made it to Hollywood.

Też jestem człowiekiem, który – jak wielu Polaków i zwykłych ludzi – marzył o tym, by móc realizować swoje plany. Zaczynałem bardzo skromnie, ale wierzyłem w siebie. To zdanie, które wypowiadam na końcu, że „Polak potrafi”, nie jest jakimś wymyślonym banałem. Polacy są na ogół ludźmi dobrze wykształconymi, pracowitymi i z inicjatywą, więc dlaczego nie miałoby się im nie udać? Poza tym imponuje mi polskie kino, teatr, wasza kultura. Mój pierwszy kontakt z twoim krajem to warsztaty prowadzone przez Jerzego Grotowskiego i jego zespół w Hiszpanii. Idea czystego teatru, którą próbował realizować na scenie, wydawała mi się wtedy czymś absolutnie nowatorskim i awangardowym.

Z czym jeszcze kojarzy ci się Polska?

Macie świetną kuchnię i piękne kobiety. Od Polek dostaję chyba najwięcej listów, chociaż ostatnio moje fanki znad Wisły jakby trochę odpuściły.

Niestety… (śmiech)

feelings. I even feel a little awkward talking to you now. The radio is the most difficult medium for me.

That’s because there is only a voice; bodily expression doesn’t come into it. Even on TV, I support myself with my body language, but this is not possible on the radio. (laughs) You might be too hard on yourself. Puss in Boots in the English version of Shrek was such a huge success all over the world that the bosses at the DreamWorks studio decided to make an animated movie that only had Puss and which featured you.

True, but I hate this character.

I don’t understand...

This film is obviously a yardstick of my success in Hollywood. I’m glad that people not only like to watch me act, but also enjoy listening to me. However, once Puss came into my life, he became more important than me. (laughs). Before, women used to say “I adore you, Zorro!”. Now, I constantly hear comments like “Oh, I love that cat! He’s so sweet.”

A few years ago, you and Salma Hayek came to Poland to promote that movie. Do you know how well known you are here? What also made you famous is the commercial you did for a Polish bank. What made you take that on?

Several reasons. I had some free time and the commercial was shot in L.A. Besides, I liked the idea. I didn’t think that it damaged my image. On the contrary, it seemed to complement it. I’m also a man who, like many Poles and ordinary people everywhere, dreamed about being able to make my dreams come true. We’ve talked about my modest beginnings, but I’ve always believed in myself. And I’ve somehow managed to succeed in my private and in professional life. What I say at the end of the commercial – “Poles can do it” – is not some confected cliché. The reputation of Poles abroad is getting better and better.

They’re usually well-educated, hard-working and proactive, so why wouldn’t they be able to do it? (laughs) Besides, I am really impressed by Polish cinema, theatre, and culture. My first encounter with Poland was during workshops conducted by Grotowski and his company in Spain many years ago. The idea of pure theatre, which he tried to implement on stage, struck me as innovative and avant-garde.

What else comes to your mind when you think of Poland?

Hmm… you have good cuisine and beautiful women.

I think I get the largest amount of fan mail from Polish women actually. Although recently it looks as if some of them have abandoned my fan club. Unfortunately. (laughs) You think you’re no longer as sexy as you used to be? Some people say that you’ve returned to Spanish cinema because you’ve crossed the shadow line and you’re disappointed with Hollywood.

61

Uważasz, że nie jesteś już tak seksowny? Niektórzy twierdzą, że powróciłeś do kina hiszpańskiego, bo jesteś rozczarowany Hollywood...

Ja nie jestem seksowny? Nigdy! (śmiech) Żartuję...

Nie jestem narcyzem ani Piotrusiem Panem i wiem, że taki moment kiedyś przyjdzie. Że wyłysieję, zbrzydnę, urośnie mi brzuch. Może wtedy uda mi się zagrać Dzwonnika z Notre Dame, o czym marzę.

Nie znoszę, gdy mówi się o mnie per macho. Nie jestem rzeczą, maskotką, bawidamkiem, tylko aktorem. Staram się przyjmować takie role, które mnie interesują, zawodowo rozwijają albo, jak w przypadku filmu Miasto śmierci, zwracają uwagę widzów na problemy i dramaty ludzi, które dzięki kinu mają szansę zaistnieć w szerokiej świadomości społecznej. Wracając jednak do twojego pytania o rozczarowanie Hollywoodem – nadal dostaję stamtąd sporo propozycji. O ile dla aktorek po czterdziestce Hollywood nie ma litości, o tyle aktorzy wciąż dostają ciekawe role. Jednak coraz bardziej pociągają mnie reżyseria i teatr. Oprócz terminowania u Briana de Palmy wiele nauczyłem się, podglądając Almodóvara, Saurę, Rodrigueza. Miałem najlepszych nauczycieli. Poza tym od lat prowadzę firmę producencką Green Moon, która pomaga młodym hiszpańskim filmowcom realizować ich debiuty.

Sama widzisz – mam co robić.

62

Interview

Antonio Banderas podczas Festiwalu Filmowego w Cannes, 2019 r.

Antonio Banderas during Cannes Film Festival in 2019.

Me, not sexy? Never! (laughs) OK, I’m joking. I’m not a narcissist and I’m not Peter Pan, so I’ve always known this day was going to come. That’s just normal. I’ll lose my hair and my looks and gain a pot belly. When that happens, I might get to play the Hunchback of Notre Dame, which is actually something I’ve been dreaming of. I hate being called a “macho man”. I’m not an object, a mascot, or a womaniser. I’m an actor. I try to take on roles that I find interesting, which allow me to develop professionally, or, as was the case with Bordertown, which draw attention to issues and tragedies that would otherwise never enter public awareness.

Let me come back to your question about being disappointed with Hollywood. I still get lots of offers. While Hollywood has no mercy for women over 40, male actors with a strong position and a name can still get interesting and varied roles. Besides, I’m becoming increasingly tempted by directing and the theatre, so I’m not as dependent on my agent as I used to be. Apart from my internship with Brian de Palma, I’ve learnt a lot by observing Almodóvar, Saura, Rodríguez. I’ve learnt from the best. Additionally, I have been running a production company, Green Moon, for years. It helps young Spanish cinematographers make their debuts.

© EAST NEWS, GETTYIMAGES (3)

LIFESTYLE

GOOD LIFE

Coaching

KROKÓW DO WIARY W SIEBIE SIX STEPS TO SELF-CONFIDENCE tekst | by MIROSŁAW KONKEL ilustracje | illustrations AGATA ZARZYCKA

Philosophers, psychologists and high achievers caution that there are no shortcuts to selfesteem. We have used these people’s findings, beliefs and experiences to come up with a guide of sorts to help you get over your hang-ups and put a gleam in your eye.

PL

Możesz próbować podnieść wiarę w siebie przez afirmację. Stajesz przed lustrem, robisz dziarską minę i z przekonaniem wypowiadasz krzepiące frazy w rodzaju: „Jestem boski”, „Nic mnie nie powstrzyma”, „Z wszystkim dam sobie radę”. Ale jest jeden poważny problem z takimi optymistycznymi hasłami: sprawiają, że osoby z niską samooceną czują się jeszcze gorzej. Uświadamiając sobie rozziew między swoim idealnym i realnym „ja”, tylko zwiększają swoją frustrację i kompleksy.

Wewnętrznego krytyka zagłuszamy coraz większą liczbą pozytywnych stwierdzeń na swój temat. Efekt jest jednak odwrotny do zamierzonego. Antonia Macaro, brytyjska psycholog włoskiego pochodzenia, porównuje to do napełniania wodą dziurawego naczynia - gdy tylko przestajemy dolewać, poziom poczucia własnej wartości natychmiast spada do zera.

64

ENG

You can try to raise your self-esteem through affirmation. You can stand in front of the mirror, put on a brave face, and intone comforting phrases like “You’re fabulous”, “Nothing can stop you”, “You can cope with anything”. However, these little mantras have one major drawback, viz. they actually lower your self-esteem. That’s because they sheet home the size of the gap between your ideal and actual self. This will only make you more frustrated and give you more hang-ups.

We might temporarily silence our inner critic by saying positive things about ourselves, but the effect is counterproductive.

Antonia Macaro, a British psychologist of Italian descent, likens this strategy to taking a container with holes in it and filling it with water – once we stop pouring water in, our self-esteem immediately drops to zero.

Popular handbooks offer lots of equally dubious methods. However, there are effective ways to boost our self-confidence. Some are obvious, like the one about professionalism, others are controversial, and still others are counterintuitive. Let’s go through them together with people who know a thing or two about self-esteem, and most importantly who won’t feed you the bland pap of positive thinking. These ideas will help you stop worrying about trivial issues and gain a bit of self-confidence.

It’s up to you to decide whether they’re worth a try.

©CREDITS

Do wysokiej samooceny nie dojdziesz na skróty. Za żadną cenę – ostrzegają filozofowie, psychologowie i ludzie sukcesu.

Z ich odkryć, przekonań, doświadczeń ułożyliśmy coś na kształt poradnika, dzięki któremu rozprawisz się ze swoimi kompleksami i odzyskasz blask w oku.

65

GOOD LIFE

Coaching

Popularne poradniki oferują mnóstwo równie wątpliwych metod jak afirmacje. Ale są także skuteczne sposoby na poprawę samooceny – jedne oczywiste, jak ta dotyczące perfekcjonizmu, inne kontrowersyjne, a jeszcze inne sprzeczne z intuicją. Odkryjmy je razem z ludźmi, którzy wiedzą to i owo o pewności siebie, a przede wszystkim nie zaserwują ci mdłej papki pozytywnego myślenia. Dzięki nim przestaniesz przejmować się bzdurami. I nabierzesz nieco pewności siebie. Sam zdecyduj, czy warto.

1. POZNAJ SWÓJ KRĄG KOMPE­ TENCJI I W NIM POZOSTAŃ Warren Buffet, amerykański inwestor giełdowy Ta rada jest całkowitym zaprzeczeniem tego, co słyszymy dziś wszędzie – o elastyczności, rozwoju, zmianie, przekwalifikowaniu się, transformacji, innowacji, przekraczaniu strefy komfortu. Warren Buffet przekonuje, że takie myślenie to ślepa uliczka. Zaleca organizowanie życia wokół idei kręgu kompetencji.

Filolog klasyczny nie stanie się z dnia na dzień wybitnym programistą, a nauczyciel muzyki – genialnym trenerem piłki nożnej. Biegłości osiągniętej w jednej

Wewnętrznego krytyka zagłuszamy pozytywnymi stwierdzeniami na swój temat.

Efekt bywa odwrotny do zamierzonego.

We might temporarily silence our inner critic by saying positive things about ourselves, but the effect is counterproductive. dziedzinie nie da się przenieść na inną. Każda branża, profesja, ścieżka kariery wymaga wiedzy, umiejętności i doświadczenia, których zdobycie zajmuje dużo czasu. Lepiej więc trzymać się swojego kręgu kompetencji. Przyniesie ci to zarówno korzyści finansowe, jak i bezcenne poczucie mistrzostwa – duma z tego, co robimy, podsyca zadowolenie i wiarę w siebie.

2. NIE MUSISZ BYĆ DOSKONAŁY. BĄDŹ CZŁOWIEKIEM Dariusz Piórkowski, polski jezuita Ileż to wielkich postaci: mężów stanu, pisarzy, artystów, sportowców, miało problemy z alkoholem, zdrowiem psychicznym czy odnalezieniem się w tzw. prozie życia. Ernest Hemingway cierpiał na chorobę afektywną dwubiegunową, Karol Darwin – na fobię społeczną i hipochondrię. Isaac Newton był natomiast przeraźliwie neurotyczny, prawdopodobnie nigdy nie uprawiał seksu, walczył z chroniczną bezsennością, depresją, atakami złości i wieloma innymi demonami. Żadna z tych rzeczy nie przeszkodziła mu osiągnąć szczytów w naukach fizycznych.

Codziennie mocujemy się ze swoimi ułomnościami fizycznymi, emocjonalnymi i moralnymi. Przez to sta-

66

1. THE IMPORTANT THING IS NOT HOW BIG THE CIRCLE (OF COMPETENCE) IS. THE IMPORTANT THING IS STAYING INSIDE THE CIRCLE. Warren Buffet, an American stock-market investor This piece of advice stands in complete opposition to what we are constantly told today – about being flexible, about development, change, retraining, transformation, innovation, and getting out of our “comfort zone”. Buffet believes that this thinking is a dead-end. His advice is to organise your life around your “circle of competence”. A classical philologist is not going to suddenly become a top-notch software developer. Nor can a music teacher suddenly become an outstanding football coach.

Expertise achieved in one area cannot be transferred to another. Every industry, profession, and career path requires knowledge, skills and experience, which take time to acquire. Thus, it’s best to stick to your circle of competence. Not only will it bring you financial benefits, but also an invaluable sense of mastery – being proud of what you do and achieve fuels your satisfaction and increases your self-esteem.

GOOD LIFE

Coaching

2. YOU DON’T HAVE TO BE PERFECT. BE HUMAN.

jemy się bardziej ludzcy – twierdzi ks. Dariusz Piórkowski. Jeśli postawimy na perfekcjonizm, wiecznie będziemy z siebie niezadowoleni. Jednym z warunków rozwoju, i dobrego mniemania o sobie, jest akceptacja swej niedoskonałości.

Dariusz Piórkowski, Polish Jesuit Many great people, e.g. statesmen, writers, artists, and sportsmen, had problems with alcohol, mental health or finding their place in ordinary life. Ernest Hemingway suffered from bipolar disorder, Charles Darwin had social anxiety disorder and was a hypochondriac. Isaac Newton was extremely neurotic, most probably never had sex, struggled with chronic insomnia, depression, anger attacks, and many other demons. None of these issues stood in his way to achieving the heights of physical science.

Every day, we struggle with our physical, emotional and moral limitations. “This makes us more human”, claims Fr. Dariusz Piórkowski. If we strive for perfection, we will always be dissatisfied with ourselves. One of the conditions for development and self-satisfaction is to accept our own imperfections.

3. NIE SZUKAJ POKLASKU Paul Arden, brytyjski guru reklamy Intuicja podpowiada, żeby wypierać wszystko, co jest nieprzyjemne i podważa naszą wartość. Popełniłeś w pracy błąd? Nie myśl o tym. Z powodu lenistwa wyleciałaś ze studiów – co z tego, skoro dla przeciwwagi wygrałaś konkurs na miss mokrego podkoszulka?

Społeczna presja na to, by koncentrować się tylko na pozytywach, sprawia, że szczerych przyjaciół zamieniasz na pochlebców, którzy nigdy ci nie powiedzą, że błądzisz i rozmieniasz się na drobne.

Paul Arden uważa, że łatwo uzyskać aprobatę. Jeśli w zadowalający sposób wykonasz zadanie, prawdopodobnie usłyszysz coś miłego. Ale czy dzięki temu ulepszysz swój pomysł? Nie. Inaczej będzie, jeżeli zapytasz: Jakie to ma wady? Rada Ardena adresowana jest do artystów i twórców, ale skorzystać może na niej każdy: krytyk wskaże ci twoje niedoskonałości, popracujesz nad nami i w końcu staniesz się lepszy – a efektem ubocznym twoich wysiłków i osiągnięć będzie wzrost pewności siebie.

4. JEŚLI NIE JESTEŚ POLITYKIEM ALBO CELEBRYTĄ I NIE ZARABIASZ NA REKLAMACH, PRZESTAŃ SIĘ MARTWIĆ O SWOJĄ SŁAWĘ Rolf Dobelli, szwajcarski pisarz i przedsiębiorca Polubienia na Facebooku, entuzjastyczne reakcje na twoje posty, wzrost liczby followersów, a także zaproszenia na najbardziej odlotowe imprezy w mieście – zapewne nie ma w tym nic złego. Z drugiej strony, nie ma w tym też nic szczególnie dobrego. Zwłaszcza jeśli popularność mylisz z tym, co naprawdę sobą reprezentujesz. Opinia publiczna to jedno, a twoje rzeczywiste zalety i dokonania to coś zupełnie innego – tłumaczy Rolf Dobelli. Doskonale rozumie to Bob Dylan, któremu w 2016 r. przyznano Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury – każdy inny na jego miejscu chciałby się grzać w blasku reflektorów, tymczasem on jakby zapadł się pod ziemię, nie wydał oświadczenia, opędzał się przed dziennikarzami, nie odebrał nawet telefonu z Akademii Szwedzkiej.

Zdaniem Dobellego, czy jesteśmy wywyższani pod niebiosa, czy mieszani z błotem, faktyczny wpływ tych ocen na nasze życie jest dużo mniejszy, niż każe wierzyć duma czy wstyd.

5. NIE MUSISZ ZABIEGAĆ O MIŁOŚĆ.

WYSTARCZY, ŻE ISTNIEJESZ Sharon Salzberg, amerykańska promotorka medytacji

68

3. DO NOT SEEK PRAISE, SEEK CRITICISM

Źródłem twojej pewności siebie nie może być to, co inni myślą na twój temat.

The source of your self-esteem cannot lie in what others think about you.

Paul Arden, British advertising guru Our intuition tells us to reject anything that is unpleasant or which undermines our self-esteem. You’ve made a mistake at work? Don’t dwell on it. You’ve dropped out of University because of your laziness? So what? At least you’ve won a wet T-shirt contest.

Social pressure to focus solely on the positive can make you replace honest friends with flatterers, who will never tell you that you’re lost or are frittering your opportunities. Arden thinks it’s pretty easy to win approval. As long as you do what you’re supposed to do reasonably well, you can expect positive feedback. But will it make you improve your idea? No. You should look for flaws.

Arden’s advice is intended for artists and creators, but it can be used by anyone. A critic will point out your imperfections, and as a result, you can work on them and possibly improve. Higher self-esteem will be a by-product of your efforts and achievements.

4. IF YOU’RE NOT A POLITICIAN OR A CELEBRITY AND YOU DON’T EARN YOUR MONEY VIA ADVERTISING, STOP WORRYING ABOUT YOUR REPUTATION. Rolf Dobelli, Swiss writer and entrepreneur There is probably nothing wrong with e.g. Facebook likes, enthusiastic reactions to your posts, more followers, and invitations to the coolest events in town. But there is nothing particularly good about it either – especially if you confuse your popularity with who you really are. “Public opinion is one thing, but your true advantages and accomplishments are another”, explains Do-

PYSZNIE, Z PASJĄ, Z PRZYJEMNOŚCIĄ

JESTEŚMY RÓWNIEŻ NA:

Insta Instagram

@mojegotowanie

MojeGotowanie.pl

GOOD LIFE

Coaching

belli. Bob Dylan, who was awarded the 2016 Nobel Prize in literature, heartily concurs. Anyone else would have taken the opportunity to bask in the limelight, but not Dylan. He seemed to vanish off the face of earth. He didn’t make a statement, avoided reporters, and didn’t even take phone calls from the Swedish Academy. According to Dobelli, it doesn’t matter much whether you’re praised to the skies or raked over the coals. These assessments impact your life much less than your pride or embarrassment would have you believe.

5. YOU DON’T HAVE TO EARN LOVE. YOU SIMPLY HAVE TO EXIST.

Potraktuj to jako kontynuację poprzedniej rady. Źródłem twojej pewności siebie nie może być to, co inni myślą na twój temat. Niektóre dzieci sądzą, że jeśli będą zachowywać się niegrzecznie, rodzice przestaną je kochać. Niektórzy z nas ten lęk przenieśli do dorosłego życia, z tym że teraz zmagają się z czarną wizją utraty akceptacji przyjaciela, partnera bądź szefa.

Nadskakują im, potakują, spełnią każdą prośbę, choćby kosztem swojego czasu, zdrowia czy godności.

Takie poświęcenie – uważają – i tak jest lepsze od odrzucenia, izolacji. Dlatego nigdy dość powtarzania za Sharon Salzberg: „Zasługujesz na miłość. Nie musisz nic robić, żeby tego dowieść. Nie musisz o nią zabiegać. Wystarczy, że istniejesz”.

6. PATRZ NA SIEBIE TAK, JAKBY TO ROBIŁ KOCHAJĄCY CIĘ, MĄDRY I DOŚWIADCZONY DZIADEK Erich Fromm, niemiecki psycholog i psychoanalityk Na ogół popadamy w skrajności – albo pobłażamy sobie ponad miarę, albo jesteśmy wobec siebie bardziej wymagający niż despotyczny ojciec czy matka uzależniająca swoją miłość od świadectwa z czerwonym paskiem. Na marginesie: najczęściej takim toksycznym rodzicom trudno odmówić dobrych intencji.

Chcą dla swoich dzieci lepszej przyszłości, a jednak zabijają w nich pasje i radość życia. Nic dziwnego, że poddane nadmiernej presji małolaty uciekają pod skrzydła dziadków.

Erich Fromm zwrócił uwagę, że dziadek również chce wydobyć z młodego człowieka to, co najlepsze, ale nie podniesionym głosem, zaciśniętą pięścią czy groźbą obcięcia kieszonkowego. Wysokie oczekiwania łączy z łagodnością i wyrozumiałością. Niekiedy spotyka go za to zarzut rozpieszczania wnuka, ale o dziwo ten nabiera przy seniorze motywacji, odwagi, pewności siebie. Bądź więc dla siebie jak mądry i kochający dziadek.

70

Uważaj, żeby nie mylić popularności w sieci z tym, co naprawdę sobą reprezentujesz.

Be careful not to confuse your online popularity with who you really are.

Sharon Salzberg, American meditation teacher Treat this one as a continuation of the previous piece of advice. The source of your self-esteem cannot lie in what others think about you. There are children who think that their parents will stop loving them if they misbehave. Some people have brought this fear into their adult lives, where they are tormented with the grim vision of losing the acceptance of a friend, partner or boss. They go all out to please these people, agree with everything they say, make their every wish come true, even at the expense of their own time, health or dignity. They think that this sacrifice is better than rejection and isolation. That’s why you should repeat after Sharon Salzberg: “You are a person worthy of love. You don’t have to do anything to prove that. You don’t have to earn love. You simply have to exist.”

6. LOOK AT YOURSELF THE WAY A WISE AND EXPERIENCED GRANDFATHER WHO LOVES YOU WOULD Erich Fromm, German psychologist and psychoanalyst of Jewish descent We usually go to extremes – either we are too lenient with ourselves, or we are more demanding than a despotic father or a mother whose love depends on our school achievements. A side note: quite often such toxic parents act out of good intentions. They want a better future for their children, yet they kill their passion and joy of life. It’s no surprise that young people subjected to this sort of pressure often flee to their grandparents for shelter.

Fromm pointed out that a grandfather also wants to bring out what’s best in the child, but avoids raising his voice, clenching his fist, or threatening to stop paying pocket money. His high expectations go hand in hand with gentleness and understanding.

He is sometimes accused of spoiling the child, but paradoxically, it is with his or her grandparents that the child gains motivation, courage, self-esteem. So treat yourself as a loving grandfather would.

PP EE OO PP LE HH E EWW OO RR LD L E&&T T

???

History

LEKCJA HISTORII THE LESSON OF HISTORY tekst | by AGNIESZKA MICHALAK

Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej to wyjątkowe miejsce na mapie pamięci kraju i świata – mówi dyrektor instytucji Anna Stróż-Pawłowska.

©CREDITS

The Ulma Family Museum of Poles Saving Jews in World War II is an exceptional place on the memory map of Poland and the world - says director of the museum, Anna Stróż-Pawłowska.

72

P PL

Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej jest jednym z najmłodszych i najbardziej nowoczes­ nych muzeów w Polsce.

The Ulma Museum of Poles Saving Jews in World War II in Markowa is one of the newest and the most modern museums in Poland.

Porozmawiajmy w pierwszej kolejności o polskich Sprawiedliwych i zagrożeniu, z jakim musieli się mierzyć, niosąc pomoc Żydom...

Realia, w jakich przyszło działać polskim Sprawiedliwym, były szczególnie trudne. Tereny okupowanej Polski stały się sceną, na której rozegrały się główne akty tragedii Holokaustu, a nasz kraj stracił prawie całą żydowską społeczność, przed wojną jedną z najliczniejszych na świecie. Na podbitych ziemiach polskich nazistowskie Niemcy nie tylko stworzyły odpowiednią infrastrukturę zagłady, ale też zastosowały terror i represje umożliwiające sprawną realizację planu „ostatecznego rozwiązania”, m.in. wprowadzając w końcu 1941 r. karę śmierci za jakąkolwiek pomoc udzieloną Żydowi. Dlatego też mówiąc o Polakach ratujących Żydów na okupowanych ziemiach polskich, musimy pamiętać, że udzielając pomocy, de facto ryzykowali życiem swoim i swoich bliskich. I kilkuset z nich tę najwyższą cenę zapłaciło.

O jakiej liczbie polskich Sprawiedliwych możemy mówić?

Trzeba podkreślić, że wszelkie próby ustalenia skali pomocy to w znacznej mierze szacunki. Jesteśmy na nie skazani wobec ogromnej ilości materiału źródłowego, ale też wobec jego niekompletności. Szacując liczbę Polaków ratujących Żydów, historycy wspominają zazwyczaj o dziesiątkach tysięcy (niektórzy, jak zajmujący się tym zagadnieniem bezpośrednio po wojnie Szymon Datner – nawet o setkach tysięcy). Jedyną policzalną i reprezentatywną dla polskich Ratujących grupą pozostają polscy Sprawiedliwi wśród Narodów Świata – obecnie to już ponad 7 tys. osób wyróżnionych przez Yad Vashem. Często w dyskursie o polskich Ratujących pada pytanie, czy przywoływane wyżej szacunki to dużo, czy mało? Nie ma tu łatwej odpowiedzi. Z pewnością można było zrobić więcej. Ale czy to, czego dokonano mimo wszechobecnego terroru, to mało? I jak w takim razie oceniać znacznie bardziej ograniczoną reakcję innych krajów, w których niemieckie represje nie były tak silne, nie wspominając nawet o obojętności mocarstw zachodnich? Trudno w tym kontekście nie zadawać i takich pytań.

Kim była rodzina Ulmów?

Wiktoria i Józef Ulmowie byli mieszkańcami Markowej wiodącymi spokojne i skromne życie. Józef Ulma udzielał się społecznie, należąc do stowarzyszenia katolickiego i jednocześnie angażując się w ruch ludowy. Został zapamiętany jako osoba o szerokich horyzontach i wielu pasjach – sadownik, hodowca pszczół i jedwabników, technik konstruktor, a także bibliofil, który opracował nawet ekslibris dla własnego księgozbioru. Dodatkowo był fotografem amatorem, który pozostawił po

ENG

First of all, let’s talk about the Polish Righteous and the dangers they had to face when helping Jews.

The circumstances in which the Polish Righteous operated were especially difficult. Occupied Poland was the centre stage of the most dramatic events of the tragedy of the Holocaust. Our country lost almost its entire Jewish population, which was one of the largest in the world before the war. Nazi Germany not only set up the infrastructure of annihilation on the Polish territory they had invaded, they also unleashed the terror and repression that enabled them to effectively implement the “Final Solution to the Jewish Question”. For example, in late 1941, the death penalty was introduced for extending any assistance of any kind to a Jew. Therefore, when we speak about those Poles who saved Jews in occupied Poland, we need to bear in mind that by rendering assistance, in the face of fear and indifference, they were risking their own and their families’ lives. And hundreds of them did in fact pay the supreme price.

How many of the Polish Righteous are we talking about?

It should be emphasised that any attempt to determine the scale of assistance is, to a large extent, an estimate. That is the best we can do, given the quantity and the incompleteness of the source materials we have. When estimating the number of Poles who helped Jews, historians usually talk about tens of thousands (some, like Szymon Datner, who worked on this issue immediately after the war, even mention hundreds of thousands). The only quantifiable and representative group are the Polish Righteous among the Nations, which currently numbers more than 7,000, recognised by the Yad Vashem.

The question that is often raised when discussing the Rescuers is whether these figures are large or small. There is no straightforward answer here.

This is no doubt that more could have been done.

But can you really say that little was done considering the ubiquitous terror? And how should the limited response of other countries where German reprisals were not so severe be viewed? Not to mention the indifference of the Western Powers?

It’s hard not to ask these questions when discussing this topic.

Who were the Ulmas?

Wiktoria and Józef Ulma lived peacefully and modestly in the village of Markowa. He was a member of a Catholic association and was involved in a peasant movement. Józef was remembered as a person of broad horizons and many passions – an orchardist, beekeeper, silkworm breeder, technician and builder, as well as a bibliophile who even desi-

73

???

Muzeum posiada opisaną w trzech językach (polskim, angielskim i hebrajskim) interaktywną ekspozycję.

Na ścianach prezentowane są materiały audio i wideo, a także reprodukcje dokumentów i grafik.

The Museum has an interactive exhibition (in three languages: Polish, Hebrew and English). On the walls, audiovisual materials , as well as documents and prints are presented.

sobie spuściznę w postaci ok. 800 zdjęć dokumentujących przede wszystkim życie jego rodziny, ale też lokalnej społeczności. W 1935 r. ożenił się z młodszą o 12 lat Wiktorią z domu Niemczak.

Urodziło się im sześcioro dzieci: Stasia, Basia, Władek, Franek, Antek i Marysia.

Ulmowie nie pozostali obojętni na tragedię Holokaustu….

Mimo zagrożenia zdecydowali się ukryć na strychu swojego domu ośmioro Żydów z Markowej i Łańcuta. Były to dwie siostry: Lea Didner i Gołda Grünfeld, oraz córeczka jednej z nich, a także Saul Goldman wraz z czterema synami o imionach: Baruch, Mechel, Joachim i Mojżesz Fejwel.

Najpewniej na wskutek donosu, prawdopodobnie granatowego policjanta Włodzimierza Lesia, zarówno Ratujący, jak i Ratowani zostali rozstrzelani przez niemieckich żandarmów pod dowództwem Eilerta Diekena 24 marca 1944 r. Nikogo nie oszczędzono – ani dzieci, ani ciężarnej matki. W 1995 r. Ulmowie otrzymali tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata przyznany przez Yad Vashem, w 2004 r. społeczność Markowej ufundowała im pomnik, a w 2016 r. władze województwa podkarpackiego otworzyły Muzeum, którego Ulmowie zostali patronami. Obecnie rodzina Ulmów to jedni z najbardziej rozpo-

74

gned an ex libris for his own book collection. He was also an amateur photographer, and left a legacy of about 800 photographs, mostly documenting the life of his family, but there are also some of the local community. In 1935, he married Wiktoria, née Niemczak, who was 12 years his junior. They had six children: Staszek, Basia, Władek, Franek, Antek and Marysia.

The Ulmas did not remain indifferent to the tragedy of the Holocaust.

Despite the danger, they decided to hide eight Jewish people from Markowa and Łańcut in their attic.

There were two sisters – Lea Didner and Gołda Grünfeld – a daughter of one of them, and Saul Goldman with his four sons Baruch, Mechel, Joachim and Mojżesz Fejwel. They were most likely denounced by Włodzimierz Leś, a blue police officer.

Both the Rescuers and the Rescued where shot by German officers under the command of Eilert Dieken on 24 March 1944. No one was spared – neither the children, nor the pregnant mother. In 1995, the Ulmas were awarded the title of Righteous among the Nations by the Yad Vashem. In 2004, the citizens of Markowa funded a monument to commemorate the Ulmas, and in 2016, the authorities of the Subcarpathian Voivodeship opened the Museum and made the Ulmas its patrons. The family is now one of the best-known of the Polish Righteous, both in Poland and abroad.

The museum you manage bears their name. Can you please tell me about the idea behind this place?

The Markowa Ulma-Family Museum of Poles Saving Jews in World War II, which opened in 2016, is not, contrary to popular belief, the first museum in Poland devoted to Polish aid to the Jewish community during the Holocaust. We need to remember the

© M . P.

PEOPLE & THE WORD

znawalnych polskich Sprawiedliwych, zarówno w kraju, jak i poza nim.

Ich imię nosi kierowane przez panią Muzeum.

Proszę opowiedzieć o idei tego miejsca.

Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej, otwarte w 2016 r., nie jest – wbrew powszechnie panującej opinii – pierwszym w Polsce muzeum zajmującym się zagadnieniem polskiej pomocy ludności żydowskiej w czasie Holokaustu. Pamiętamy o pionierskich działaniach podejmowanych przez inne muzea – Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Żydowskie Muzeum Galicja czy Muzeum Historyczne Miasta Krakowa i jego oddział Apteka Pod Orłem. Fenomenem Muzeum w Markowej jest natomiast to, że jest pierwszą polską placówką muzealną w całości (!) poświęconą temu zagadnieniu. Jednocześnie warto zaznaczyć, że na tle europejskim markowskie Muzeum nie jest ewenementem – już wcześniej podobne muzea, poświęcone lokalnym Sprawiedliwym, otwarto w Le Chambon-sur-Lignon we Francji, w Berlinie w Niemczech, w Rydze na Łotwie, a obecnie powstaje planowane już od dłuższego czasu muzeum w Nonantola we Włoszech. Muzeum w Markowej ma jasno określoną misję statutową, jaką jest przede wszystkim popularyzowanie historii Ulmów z Markowej i innych polskich Sprawiedliwych za pomocą badań, edukacji i szeroko pojętej działalności kulturalnej.

Wiele jest w tym zakresie do nadrobienia. Tę smutną konstatację często słyszę z ust samych Sprawiedliwych.

Markowa leży w województwie podkarpackim – to atut czy organizacyjne wyzwanie? Liczba zwiedzających Muzeum to już ok. 150 tys. osób.

To bardzo dużo…

Lokalizacja Muzeum to jego błogosławieństwo i przekleństwo jednocześnie. Muzeum położone jest z dala od głównych miast i szlaków komunikacyjnych i to bez wątpienia determinuje liczbę zwiedzających i zasięg organizowanych wydarzeń. Choć wyniki są satysfakcjonujące, mogłyby być o wiele lepsze, gdyby Muzeum funkcjonowało w dużej aglomeracji miejskiej, będącej centrum turystycznym oraz ośrodkiem o tradycjach akademickich i kulturalnych. Jednocześnie jednak ta „nieoczywista” lokalizacja Muzeum jest jednym z jego największych atutów. Dzięki temu, że Muzeum stoi niejako na miejscu tragicznych zdarzeń, które upamiętnia, doświadczenie zwiedzających staje się bardziej bezpośrednie i autentyczne; wyczuwalny jest genius loci. Gdy dodamy do tego urokliwy wiejski krajobraz Markowej, który można podziwiać z otwartego niedawno Sadu Pamięci, otrzymujemy miejsce o wyjątkowej wymowie.

Dzięki temu, że Muzeum stoi niejako na miejscu tragicznych zdarzeń, które upamiętnia, doświadczenie zwiedzających staje się bardziej bezpośrednie i autentyczne.

The museum stands on the site of the tragic events it commemorates. Therefore, the visitor’s experience is more personal and authentic. pioneering work of other museums – the POLIN Museum of the History of Polish Jews, the Galicia Jewish Museum, and the Historical Museum of Kraków and its Under the Eagle Pharmacy branch. However, what makes the Museum in Markowa exceptional is that it is the first museum in Poland solely devoted to this subject. At the same time, it’s worth emphasising that the Museum in Markowa is not unprecedented in Europe – similar museums devoted to the local Righteous have been opened in Le Chambon-sur-Lignon, France, in Berlin, Germany, in Riga, Latvia, and the long-awaited museum in Nonantola, Italy, is currently under construction. The Museum in Markowa has a clearly defined statutory mission, which is predominantly to promote the story of the Ulma family and other Polish Righteous through research, education, and cultural activity within the broad meaning of the term. There is so much to be done in this respect. I often hear this sad observation from the Righteous themselves.

Markowa lies in the Subcarpathian Voivodeship – is this an advantage or an organisational challenge? The number of people who have visited the museum has now reached 150,000. That’s a lot.

The location of the museum is simultaneously a blessing and a curse. It’s a long way away from major cities and transport routes and this undoubtedly determines the number of visitors we get and the reach of the events we organise. Although the numbers are satisfactory, they would be much better if the museum was in a large urban area, which was also a tourist hub and an academic and cultural centre. At the same time, however, this “unobvious” location is one of the museum’s greatest assets, as it stands on the site of the tragic events it commemorates. The visitor’s experience is more personal and authentic. You can feel the genius loci. When we add the charming, rural landscape of Markowa, which can be admired from the recently opened Orchard of Remembrance, we have a place with a very special significance.

ANNA STRÓŻ-PAWŁOWSKA Doktor historii sztuki, nauczycielka akademicka, muzealniczka.

W Muzeum w Markowej od 2016 r.; od usamodzielnienia Muzeum w 2017 r. jego pierwsza dyrektor.

Autorka licznych inicjatyw poświęconych rodzinie Ulmów z Markowej i innym polskim Sprawiedliwym.

Doctor of Art History, an academic teacher, museologist; in the Museum since 2016; its first director since 2017 when it became independent from the Łańcut Castle Museum.

The author of numerous initiatives devoted to the Ulma Family and other Polish Righteous.

75

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Kaleidoscope

KATYŃ PRO MEMORIA

Odwiedź Las Katyński i zapal symboliczny znicz Ofiarom Zbrodni Katyńskiej na katynpromemoria.pl. W marcu ruszył trójjęzyczny portal Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia w ramach kampanii społecznej „Katyń Pro Memoria. Zapal Światło Pamięci”.

Visit the Katyn Forest and light a virtual candle for the Victims of the Katyń Massacre at katynpromemoria.pl. In March, an online portal of the Centre for Polish-Russian Dialogue and Understanding was launched, as part of the “Katyn Pro Memoria. Light a Candle of Remembrance” social campaign. Its content is available in three languages.

Zbrodnia Katyńska, popełniona wiosną 1940 r. przez funkcjonariuszy NKWD na polskich oficerach i przedstawicielach elit, to określenie symbol dla wszystkich polskich Ofiar zabitych na podstawie decyzji najwyższych władz państwowych Związku Sowieckiego z 5 marca 1940 r. Miejsce Zbrodni w Lesie Katyńskim odkryte zostało jako pierwsze i przez długi czas pozostawało jedynym znanym miejscem hekatomby polskich oficerów i inteligencji.

Dziś Zbrodnia Katyńska to pojęcie uniwersalne i zrozumiałe dla każdego człowieka, bez względu na jego narodowość. Katyń nieustannie przypomina nam, do czego zdolny jest człowiek w służbie ideologii i jakie szkody wyrządza kłamstwo. Warto więc cały czas zadawać sobie pytanie „Po co nam Katyń?” i wciąż wydobywać na światło dzienne kolejne karty tej Zbrodni.

W 80. rocznicę Zbrodni Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego przygotowało interaktywny portal „Katyń Pro Memoria”, który stanowi rodzaj wirtualnego spaceru po Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu. Dwustopniowa narracja pozwala poczuć atmosferę miejsca, zanurzyć się w Las Katyński i, spacerując po nim, jeszcze raz na nowo odkryć wydarzenia i miejsca znane z tragicznych kart polskiej historii. Podążając w głąb lasu, odkrywamy „głosy” ofiar, bliskich, świadków ekshumacji, dokumenty… Czytają je wybitni aktorzy, m.in. Jan Englert, Piotr Fronczewski, Andrzej Chyra, Arkadiusz Janiczek, czy też reżyser Iwan Wyrypajew.

Bardziej dociekliwi mogą wyjść poza symboliczną przestrzeń lasu i zobaczyć, jak Cmentarz wygląda w rzeczywistości, dzięki serii specjalnie zrealizowanych filmów wzbogaconych o głos narratora i elementy interaktywne. Zwiedzający pozna historię i symbolikę stojącą za każdą z części Cmentarza.

Wraz z portalem rusza akcja społeczna „Katyń Pro Memoria. Zapal Światło Pamięci”, której celem jest upamiętnienie Ofiar poległych w Katyniu i przywrócenie jednostkowego wymiaru Zbrodni. Aplikacja umożliwia zapalenie symbolicznego znicza, ale także – poprzez krótki biogram – poznanie historii konkretnej osoby: nauczyciela, lekkoatlety, pracownika fabryki, ojca Krysi i Stasia, studenta medycyny… Ludzi z krwi i kości, których życie zostało brutalnie przerwane strzałem w tył głowy.

Katyn Pro Memoria. Zapal Światło Pamięci #katynpromemoria

The Katyn Massacre, perpetrated by the NKVD on Polish officers and representatives of the elite in the spring of 1940, stands for all Polish victims killed pursuant to the decision of the highest state authorities of the Soviet Union on March 5, 1940.“Pits of death” were first discovered in the Katyn Forest and for a long time they were the only known mass graves of Poles murdered by the Soviets.

The Katyn Massacre is now a universal symbol that can be understood by anyone, regardless of nationality. Katyn constantly reminds us of what a human being is capable of in the name of an ideology and the kind of damage that can be inflicted by a lie. We should keep asking ourselves a question ”Why do we need Katyn?” and keep exposing known and unknown facts about the Massacre to the light of the day.

For the 80th Anniversary of the Massacre, the Centre of Polish-Russian Dialogue and Understanding, with the support of the Ministry of Culture and National Heritage, has prepared an interactive website “Katyn Pro Memoria” to take you on a virtual walk around the Katyn War Cemetery. The two-stage narrative allows you to get a feel for the atmosphere of the place, plunge into the Katyn Forest and rediscover these events and places so well-known from the tragic pages of the Polish history. As you venture deep into the forest, you uncover the “voices” of the victims, their relatives, people who witnessed exhumations, documents… These are read by prominent actors, e.g. Jan Englert, Piotr Fronczewski, Andrzej Chyra and Arkadiusz Janiczek, and by director Ivan Vyrypayev.

Additionally, you can go beyond the symbolic space of the forest and see what the Cemetery looks in reality, thanks to a series of specially made films accompanied by a narrator’s voice and interactive elements. You can learn about the history and symbols of every part of the Cemetery.

Apart from the website, a social campaign titled “Katyn Pro Memoria. Light a Candle of Remembrance” has been launched to commemorate those killed in Katyn and to restore the individual dimension of the crime. The application enables us to light a symbolic virtual candle, but also–via a short bio–to learn the history of each person, be he or she a teacher, an athlete, a factory worker, father of Krysia and Stasiek, a medical student– people of flesh and blood, whose life was brutally cut short with a single shot in the back of the head.

Katyn Pro Memoria. Light a Candle of Remembrance #katynpromemoria

©CREDITS

Kolor Rolls Royce'a Cullinana można wybrać z 44 tys. próbek. The colour of Rolls Royce'a Cullinan? You have 44 thousand options to choose from.

78

PEOPLE

Motoryzacja

GRANICE WYOBRAŹNI AT THE BOUNDARIES OF THE IMAGINATION tekst | by LESZEK BELKE

Co chciałbyś mieć w swoim samochodzie?

Pomyśl najpierw dwa razy, zapisz listę marzeń, a potem porównaj ją z tym, co proponuje SUV Rolls-Royce’a i Grand Touring McLarena. Te samochody wyposażono we wszystko, nawet w to, o czym sam zapomniałeś...

What features would you like to have in your car? Take your time.

Make a wish list. Now compare it with what the Rolls-Royce Cullinan SUV and the McLaren GT sports car have to offer. These two vehicles have been equipped with every imaginable feature, and even a few unimaginable ones.

79

Motoryzacja

J

Jeszcze niedawno producenci aut szukali tzw. nisz, żeby na nich zarobić. Tworzono dziwne maszyny, żeby się wyróżnić i znaleźć klienta. Niektórzy, i tu wracamy do Rolls-Royce’a, nisze jednak konsekwentnie pomijają. Czy w tej firmie z brytyjskimi korzeniami ktoś np. wytwarza małe auta miejskie? Nie. Rolls-Royce’a ma swoje przyzwyczajenia – do salonu tej marki zaglądają miłośnicy luksusu i wykończenia, którego nie proponuje żadna inna firma na świecie.

Wyjeżdżają stamtąd limuzynami, kabrioletami i...

Właśnie, przejawem nowoczesnego podejścia, a przy okazji szacunku dla własnej tożsamości, w Rolls-Roysie jest SUV Cullinan. Jeszcze kilka lat temu stworzenie takiej maszyny byłoby niemożliwe, jednak świat się zmienił. Limuzyny zostają wprawdzie limuzynami, ale trzeba też czegoś, co łatwiej dopasować do codziennych potrzeb, bardziej uniwersalnego i funkcjonalnego. Owszem, codziennie jeździcie samochodami do swoich biur, ale są też dni wolne na jachcie, spędzane na wspinaczce, jeździe na rowerze (niepotrzebne skreślić). Do takich aktywności SUV pasuje idealnie, czego dowodem jest zresztą nie tylko Cullinan. Rolls w ubiegłym roku sprzedał rekordowe 5 tys. samochodów. Spora część z nich to właśnie SUV-y – dopasowane do życia niczym rękawiczki szyte na miarę.

Ten luksusowy SUV bije rekordy sprzedaży.

This luxurious SUV has achieved record sales.

NOCNE NIEBO I PACHNĄCA SKÓRA

PL

80

Cullinan jest „effortless, everywhere”, czyli „wszędzie bez wysiłku”. No i cały czas to przede wszystkim Rolls­-Royce, a więc jego potencjalny właściciel dostaje to, co sobie wymarzył. Kolor? Można wybrać z 44 tys.

ENG

Not so long ago, automakers were trying to come up with niche products to boost their earnings. Some weird and wonderful vehicles were made in an attempt to stand out from the crowd and attract purchasers.

However, some companies, e.g. Rolls-Royce, bucked the trend. Has it ever crossed your mind that this (originally British) company might produce small city cars?

Probably not. After all, Rolls-Royce has a tradition to uphold. The company has always offered luxury and a standard of interior design not found anywhere else.

Customers leave the manufacturer’s showrooms in limousines, convertibles … and now cars like the Cullinan, which constitutes a modern approach that nevertheless lives up to the company’s name. A vehicle like this would have been unthinkable only a few years ago, but as we said, the world has changed. Limousines will still be with us, but there is also a need for something better suited to everyday life, something more universal and functional. Cars are used on a daily basis to e.g. get us to work, but there are also days when we spend time off work, on a yacht, climbing, cycling (strike out whichever is not applicable). An SUV, such as the Cullinan, is just the ticket here. And the Cullinan is by no means the only example. Rolls-Royce achieved record sales with 5,000 vehicles last year. SUVs, which can fit any lifestyle like a glove, accounted for a significant portion of this.

The advertising slogan says: “Effortless, Everywhere”.

And this does indeed sum up the Cullinan. It still bears the Rolls-Royce name, so the purchaser is assured of getting everything that goes with that. The colour? You

©CREDITS

PEOPLE

DOMOWA SIŁOWNIA Z TECHNOGYM Wybierz rower, orbitrek lub bieżnię i ćwicz komfortowo w zaciszu własnego domu.

SHOWROOM: Plac Trzech Krzyży 3 00-535 Warszawa Pon. - pt. 11:00 - 19:00 tel: +48 781 212 321 email: technogym@itpsa.pl www.technogympolska.pl

GOO PD E OLPI F LE

SUPERLEKKI Powiedzmy, że Cullinan sprawdzi się w 99 proc. sytuacji. Zostaje wciąż jednak ten jeden procent, bo

Rolls-Royce w ubiegłym roku sprzedał rekordowe 5 tys. samochodów. Spora część z nich to SUV-y.

Rolls-Royce achieved record sales with 5,000 vehicles last year. SUVs accounted for a significant portion of this. have 44,000 options to choose from, but most purchasers are sticking with black. That is why the Black Badge Cullinan was created. This vehicle can tow a yacht or a large caravan. However, it’s still equipped like a limousine and has the same luxurious interior. The depth of the colour was achieved by the craftsmen at the Rolls-Royce factory in Goodwood (West Sussex, England) by applying many layers of paint and handpolishing the surface ten times. The look is completed by 22” forged alloy wheels, tinted chrome surfaces (from the grill and the bonnet to the air intakes and the exhaust pipes) and an interior finished in carbon trim with visible weave (each piece of Technical Carbon veneer has 6 layers of paint hand polished for 3 weeks for mirror shine) and the leather upholstery with 1,344 overhead lights meant to replicate the night sky. It seems to be strange writing about a Rolls-Royce designed for towing, doesn’t it? But that is one of the reasons for making SUVs. The Black Badge Cullinan won’t even notice the extra weight of a large yacht – not with its 6.75 l/600 bhp twin turbo V12. The Black Badge has 29 bhp more power and 50 Nm more torque than the “standard” Cullinan. The car is equipped with ZF’s 8-speed automatic transmission, but the significant torque reserve – there is 900 Nm at your disposal– makes the gears change almost imperceptibly and without the slightest delay. That is why the Cullinan

©CREDITS

próbek, ale większość i tak chce... czerni. Dlatego powstał Cullinan Black Badge. Do czego służy? Na przykład może holować łódź lub dużą kempingową przyczepę. Z drugiej strony jest wyposażony i wykończony jak limuzyna, w której głębię koloru rzemieślnicy z fabryki Home of Rolls-Royce w Goodwood (West Sussex, Anglia) uzyskują przez naprzemienne nakładanie wielu warstw farby i lakieru oraz dziesięciokrotne ręczne polerowanie całej powierzchni. Do tego 22-calowe koła z kutego aluminium, przyciemnione wszystkie chromowane powierzchnie (od grilla na masce po wlot powietrza i rury wydechowe), a w kabinie wykończenie z włókna węglowego z widocznymi splotami (każdy fragment forniru Technical Carbon pokrywa sześć warstw lakieru, których ręczne polero­ wane do lustrzanego połysku zajmuje trzy tygodnie) i tapicerka „nocne niebo” z 1344 światełkami nad głowami kierowcy i pasażerów plus pachnąca skóra.

Pisanie o Rollsie, który holuje ładunek, brzmi dziwnie, prawda? Ale właśnie po to tworzy się też SUV-y. Cullinan Black Badge nie poczuje obciążenia nawet wielkim jachtem – w końcu pod maską ma 12-cylindrowy silnik widlasty o pojemności 6,75 litra, z podwójną turbiną, o mocy aż 600 koni. W porównaniu do Cullinana w wersjach mniej złożonych Black Badge ma 29 koni więcej, a moment obrotowy podwyższono o kolejne 50 niutonometrów. Po co? Rolls ma 8-stopniową skrzynię ZF, ale ogromna rezerwa momentu – w sumie do dyspozycji jest aż 900 Nm – sprawia, że poszczególne przełożenia zmieniają się praktycznie niezauważalnie i bez choćby minimalnego opóźnienia. Dlatego Cullinan płynie po asfalcie dokładnie tak, jakby biegów w nim nie było.

Coaching Motoryzacja

Już sama nazwa McLarena GT kryje charakter tego auta – GT to Grand Touring, czyli ambitne auto na co dzień, które ma normalny bagażnik i wciąż zaskakuje osiągami.

Mc Laren GT - the nam gives it away GT stands for Grand Touring. It's an ambitious everyday car, with a typical boot size and impresssive performance.

82

PEOPLE mimo 600 koni pod maską Rolls nie nadaje się na tor. Czy jest zatem na świecie samochód, który pojedzie ekstremalnie szybko i będzie przy tym wygodny także w dłuższej trasie? Odpowiedź znowu proponują Anglicy: McLaren GT. Już nazwa kryje charakter auta – GT to Grand Touring, czyli ambitne auto na co dzień, które ma normalny bagażnik, wciąż zaskakując osiągami. McLaren GT waży 1530 kg. Jak na samochód na tor ktoś powie „dużo”, ale to i tak ponad 130 kg mniej niż porównywalna konkurencja. Ma przy tym 620 KM, a więc stosunek mocy do masy wynosi aż 405 koni na tonę. Silnik – 4-litrowy twin turbo V8 – pozwala pojechać aż 326 km/h i cieszyć przyspieszeniem motocykla (0–100 km/h w 3,2 s). Producent obiecuje, że „z łatwością pomieści się z tyłu torba golfowa czy dwie pary nart długości 185 cm wraz z butami oraz bagaż podręczny”.

Z przodu jest dodatkowe 150 litrów na drobiazgi, czyli sumarycznie McLaren GT to... normalne auto, w którym przewieziecie 570 litrów różności. Wyposażenie też robi wrażenie. Na przykład przyciemniany elektrycznie szklany dach z tzw. inteligentnego szkła, tapicerka wykonywana z kaszmiru (sic!)

McLaren GT pojedzie ekstremalnie szybko i będzie też wygodny w dłuższej trasie.

The McLaren GT can drive extremely fast and will guarantee comfort during long trips.

i regulowane elektrycznie fotele, które zbudowano tylko dla modelu GT – gwarantują wygodę w długich trasach. GT ma nawigację, audio Bowers & Wilkins z 12 głośnikami (w tym m.in. wykonane z włókna węglowego subwoofery). Zawie­szenie, układ kierowniczy i hamulcowy zbudowano specjalnie do tego modelu, optymalizując czułość i precyzję prowadzenia. Co to znaczy? Grand Touring świetnie reaguje na ruchy kierownicą, skutecznie hamuje i... pojedzie nim każdy, nie tylko wyczynowiec.

84

Motoryzacja

moves so smoothly on the asphalt. It’s as if the car didn’t have gears at all.

SUPERLIGHT The superlight Cullinan performs well in 99 per cent of the tasks you can throw at it. As for the remaining 1 percent, despite its 600 bhp, the Cullinan doesn’t cut it on the racing track. Is there a car out there that can reach extremely fast speeds, while offering the utmost comfort during long trips? Once more, the answer comes from Blighty - the McLaren GT. The name gives it away – GT stands for Grand Touring . This is an ambitious everyday car, with a typical boot (trunk) size, but its performance is something else. The McLaren GT weighs 1530 kg. That might seem a lot for a racing car, but it’s still 130 kg less than its competitors. The 620 ps engine gives the car a stunning power-to- weight ratio of 405 ps per tonne. The 4.0 twin turbo V8 engine can reach a top speed of 326 km/h and accelerate like a motorcycle (0-100 km/h in 3.2s). The manufacturer claims that “a golf bag or 185-cm skies with boots and hand luggage” can easily be accommodated. In the front, there is an additional 150 litres for some bits and bobs,

so altogether the McLaren GT has 570 litres of baggage space. This is pretty impressive – just like the car’s other features. For instance, a sunroof with electrical tint, electrically adjusted seats produced exclusively for this model, which guarantee safety during long trips, and for the first time ever in a serially manufactured car, cashmere upholstery. The GT also comes equipped with navigation software (after all, this is an everyday car), a Bowers & Wilkins audio system with 12 loudspeakers (including carbon fibre subwoofers and kevlar midrange speakers). The vehicle also has soundproofing and sound-absorbing glass. The designers have primarily focused on comfort. This is why the McLaren GT can easily deal with uneven roads and drive into an underground garage without too much fuss (which cannot be taken for granted with sports cars). The suspension, steering and braking systems have been designed specifically for this model in order to optimize the precision and sensitivity of the steering. The upshot of all this is the GT responds beautifully to steering wheel movements, brakes effectively, and can be driven by anyone – not just professionals.

Projektanci McLarena GT skupili się na elementarnej wygodzie. Dlatego auto pokonuje progi zwalniające na ulicach i bez problemu i zjedzie do podziemnego garażu.

The designers have primarily focused on comfort. This is why the McLaren GT can easily deal with uneven roads and drive into an underground garage.

art of elegance in the royal city

Kraków MGallery by Sofitel

Feel welcome to stay in a newly opened, five-star location – the Bachleda Luxury Hotel MGallery by Sofitel in Krakow, Poland. It’s sophisticated interior decoration will let you adjourn to the world of unique and elegant relaxation, where – in the very heart of the Royal City – tradition meets modernity.

Your luxury stay in Krakow Plac Kossaka 6, 31-106 Kraków W W W. BA C H L E DA L U X U RY H O T E L . P L

REKLAMA

SCIENCE

Geny

SPIRALA ŻYCIA THE SPIRAL OF LIFE tekst | by MICHAŁ GŁOMBIOWSKI

Blisko 70 lat temu udało się rozszyfrować strukturę DNA. Od tego czasu wciąż dowiadujemy się czegoś nowego o wpływie genów na nasze życie.

©CREDITS

Nearly 70 years ago, scientists managed to decode the human genome. Since then, there have been numerous discoveries about the influence of genes on our life.

86

S

Struktura DNA w ogromnym stopniu wpływa na to, kim jesteśmy – decyduje m.in. o naszym wzroście, wyglądzie, a nawet inteligencji – okazuje się jednak, że nie determinuje wszystkiego. Epigenetyka – nauka zajmująca się badaniem zmian ekspresji genów – dowiodła, że wychowanie, styl życia czy środowisko, w których żyjemy, wpływają na nasze geny. Czynniki te potrafią „obudzić” lub „uśpić” dane geny. Mówiąc inaczej, kod DNA jest jedynie zapisem możliwości lub predyspozycji organizmu. Najłatwiej zaobserwować to u bliźniąt jednojajowych, które mimo niemal identycznego zestawu genów mogą różnić się wyglądem, zachowaniem, temperamentem, zdrowiem. Dzieje się tak ze względu na działanie substancji chemicznych, których wydzielanie zależy m.in. od trybu życia. Każde z bliźniąt, jeżeli poddane jest nieco innym czynnikom zewnętrznym, może mieć więc aktywowane inne geny, co z kolei prowadzi do zauważalnych różnic np. w wyglądzie lub zachowaniu.

GENY TO NIE WSZYSTKO ...przykładem na to jest chociażby kwestia wzrostu.

Naukowcy uważają, że, owszem, w ok. 80 proc. jest on zależny od informacji zapisanych w DNA, ale w pozostałych 20 proc. zależy już od epigenetyki. Zdarza się więc, że infekcje przebyte w dzieciństwie „wyłączają” część genów kodujących nasz wzrost. W efekcie w dorosłości nie osiągamy wartości, która wynikałaby z naszego genomu.

Epigenetyka ma jednak także sporo pozytywnych aspektów. Możliwość świadomego wpływania na geny daje nadzieję osobom pragnącym zmienić coś w życiu. I choć nie możemy zmodyfikować np. koloru naszych oczu, da się już – poprzez regularne ćwiczenia fizyczne – „wyłączyć” tzw. gen otyłości (gen FTO).

Trzymanie odpowiedniej wagi bywa więc często efektem nie tyle spalania kalorii, co zmian ekspresji genów. Z kolei częste przytulanie małego dziecka aktywuje u niego geny empatii – w ten sposób możemy więc wpłynąć na charakter danej osoby. Przykładem czynników epigenetycznych jest też palenie tytoniu.

U miłośników papierosów zaobserwowano „dezaktywację” genów chroniących organizm przed nowotworami – stąd wysoka zapadalność na raka u palaczy. Dobrą wiadomością jest to, że już po trzech miesiącach od rzucenia nałogu geny te ponownie się aktywują.

LUDZKI GENOM ZAWIERA OBCE ELEMENTY Choć ludzki genom jest skomplikowaną i działającą planowo strukturą, okazuje się, że całkiem spora jego część jest elementem obcym. Naukowcy szacują, że od 5 do 8 proc. informacji zapisanych w DNA to ślady po przebytych chorobach. Retrowirusy mają zdolność wbudowywania informacji w naszą helisę – replikowanie własnego genomu i wpisywanie go do DNA ży-

GENES ARE NOT EVERYTHING Our DNA largely influences who we are – it determines our height, our appearance, and even our intelligence. It turns out, however, that DNA does not determine everything. Epigenetics, the study of phenotype modifications, has proven that upbringing, lifestyle and the environment largely influence our genes. These factors can “turn particular genes on and off”. In other words, DNA is simply a storeroom of information about an organism’s abilities and predispositions.

This is readily apparent in the case of identical twins.

Despite their genes being almost identical, they can differ in terms of appearance, behaviour, temperament and health. This is due to chemical substances whose production depends on factors such as lifestyle. Each twin is subjected to different external factors and may have other genes activated. This can lead to visible discrepancies in e.g. appearance and behaviour.

A good example to illustrate that “genes are not everything” is human height. Scientists claim that this is 80% determined by our DNA, but that the remaining 20 % depends on epigenetics. Childhood illnesses can “disable” some of the genes responsible for our height, so that we do go grow to be as tall as our genome potentially allows.

However, epigenetics is not without its advantages.

For one thing, it makes it possible to consciously alter our genes, which means we can change things about our lives. While we cannot modify e.g. the colour of our eyes, we can – through regular physical exercise – turn off the obesity gene (i.e. the FTO gene). Therefore, maintaining the right weight can be attributed to changes in gene expression rather than burning calories. By frequently cuddling a small child, we can activate our empathy genes – and influence the child’s character in the process. Another example of an epigenetic factor is cigarette smoking. It has been observed that the genes which protect the organism against cancer are “deactivated” in people who enjoy cigarettes. This is why there is a higher incidence of cancer among smokers. The good news is that those genes can be “reactivated” as quickly as three months after kicking the habit.

HUMAN GENOME CONTAINS FOREIGN ELEMENTS Although the human genome is a complex structure, working in an organised manner, part of it consists of foreign elements. Scientists estimate that the vestiges of past illnesses comprise 5 to 8 percent of the information stored in human DNA. Retroviruses have the ability to integrate information into our helix. Replicating viral DNA and integrating it into the DNA of the host is a survival strategy deployed by the virus (this is how e.g. the HIV virus works). These foreign genes remain in our DNA for the rest of our lives and are pas-

87

wiciela jest ich metodą na przetrwanie (tak działa na przykład wirus HIV). Geny obcego pochodzenia zostają w naszym DNA do końca życia, a wcześniej przekazywane są kolejnym pokoleniom. Na szczęście, jeżeli nie są one już aktywne, nie stanowią dla nas żadnego zagrożenia. Nie zmienia to jednak faktu, że nasz genom nie jest stuprocentowo „czysty” – nosimy bowiem w sobie cząstki zupełnie obcych organizmów.

Co ciekawe, zaznaczając nazwisko polityka na karcie do głosowania lub wyrażając poparcie dla danego lidera czy przywódcy, tylko częściowo kierujemy się jego programem, obietnicami czy charyzmą. Światopogląd oraz upodobania polityczne w dużej mierze zależą bowiem od informacji w kodzie DNA. To geny sprawiają, że niektórzy z nas bardziej cenią sobie innowacje i nowości, są indywidualistami (to cechy bliższe liberałom), a inni dobrze czują się w znanych sytuacjach, lubią stabilizację i dobre zorganizowanie (konserwatyści). Na dowód naukowcy wskazują badania nad bliźniętami jednojajowymi rozdzielonymi zaraz po urodzeniu i wychowanymi w różnych środowiskach politycznych. Mimo innego wychowania mają one zazwyczaj bardzo zbliżone przekonania polityczne. Największego wpływu na światopogląd naukowcy dopatrują się w mutacji genu receptora dopaminowego D4 (DRD4). Wpływ genów tłumaczy, dlaczego trudno przekonać ludzi do całkowitej zmiany upodobań politycznych – do pewnego stopnia oznaczałaby ona bowiem działanie wbrew własnej biologii.

SZCZĘŚCIE ZAPISANE W GENACH Jeżeli nie możesz się nadziwić, czemu Włosi popijają w środku nocy mocne espresso, a mimo tego zasypia-

88

Literackie szlaki Geny

sed on to the next generation. Fortunately, they do not pose any threat once they are no longer active.

However, the fact remains that our genome is not 100 percent “clean”..

YOUR GENES TELL YOU WHO TO VOTE FOR When you tick a candidate’s name on a ballot paper or express your support for a particular leader, you are only partially guided by his or her programme, promises or charisma. Our outlook on life, including our political preferences, is largely shaped by the information stored in our DNA. Genes can make some people prize innovation and novelty, so that they become strong individualists (these are typically liberal traits), and others (generally conservatives) value familiar situations, stability, and organisation.

This is evidenced by studies conducted on identical twins separated at birth and raised in different political environments. The subjects tend to have similar political views despite their different upbringings.

Researchers discern the greatest influence on our beliefs in the mutations of the D4 dopamine receptor (DRD4). This explains why it is so difficult to get people to change their political preferences – it would mean acting against their own biology.

HAPPINESS WRITTEN IN THE GENES If you’ve ever wondered how Italians can drink strong espresso in the middle of the night and go out like a light the minute they hit the sack, while you toss and turn all night after one cup of weak instant coffee, the answer lies in your genes. Your DNA largely determi-

©CREDITS

P E O P L E & T H ES W C IO EN R LCD E

P E O P L E & T H ES W C IO EN R LCD E

Literackie szlaki Geny

Kurkumina uważana jest za jedną z najważniejszych substancji zawartych w jedzeniu mających wpływ na kod DNA.

ją zaraz po zamknięciu powiek, a ty po jednej słabej kawie przez całą noc przewracasz się z boku na bok, wiedz, że winne są geny. DNA w dużej mierze odpowiada za to, jaka dieta nam służy. I tak, nieznaczne różnice w genie ADORA-2A sprawiają, że jedni mogą pić bezkarnie kawę do kolacji, a inni będą mieć po niej całą noc nieprzespaną. Geny odpowiadają też za trawienie laktozy zawartej w mleku – jedni mogą je pić bezkarnie, innym szkodzi. Genetyczne podłoże ma też nietolerancja glutenu. Na celiakię chorują osoby mające dwa geny HLA-DQ2 i HLA-DQ8 zlokalizowane na chromosomie 6p21 (ich obecność nie jest jednak równoznaczna z chorobą, a jedynie ze skłonnością do niej). Przyszłością dietetyki jest więc określanie jadłospisu na podstawie indywidualnego profilu genetycznego. Takie testy potrafią wykazać, czy nasz organizm lepiej radzi sobie z trawieniem tłuszczów, czy węglowodanów, i jakie proporcje składników są dla nas najkorzystniejsze.

Na razie koszty badania profilu genetycznego wciąż są dość wysokie, oszczędnym pozostaje więc zadbanie o dostarczanie organizmowi składników potrafiących aktywować pożądane działanie genów. I tak, ryby bogate w kwasy tłuszczowe omega 3 wpływają na geny regulujące poziom cholesterolu, orzechy zawierają mnóstwo magnezu, który warunkuje działanie blisko 300 enzymów biorących udział w naprawie DNA, a kurkumina (zawarta w kurkumie) uważana jest przez naukowców za jedną z najważniejszych substancji zawartych w jedzeniu mających wpływ na kod DNA. Aktywuje ona geny chroniące przed nowotworami, wirusami i bakteriami.

Na koniec słowo o szczęściu – jedni odczuwają je szybciej, innym potrzeba na to więcej czasu i silniejszych bodźców. Naukowcy odkryli, że im więcej wariantu genu FAAH, tym jesteśmy szczęśliwsi! Gen ten odpowiada za zmniejszenie degradacji anandamidu, substancji chemicznej o działaniu psychoaktywnym, która zwiększa poczucie błogości i zadowolenia. Zatem skłonność do optymizmu to... sprawka genów.

90

nes the diet that best suits you. Minor differences in the ADORA-2A gene allow some people to drink coffee in the evening with no repercussions, while condemning others to insomnia. Genes are also responsible for lactose digestion – some people suffer from lactose intolerance, while others can digest dairy foods with no problems. Gluten intolerance likewise has a genetic basis. Celiac disease occurs in people with the genes HLA-DQ2 and HLA-DQ8.

These are located in the 6p21 chromosome (their presence is not synonymous with the disease, yet it predisposes an individual to it).

Determining a person’s menu on the basis of their individual genetic profile may well be the future of nutrition. Genetic tests can show whether our organism deals better with digesting fats or carbohydrates and what proportions of nutrients are most beneficial for us.

Genetic profile testing is fairly expensive at present, so the financially prudent have no option but to make sure that their body is supplied with nutrients that are capable of activating the desired gene action. And so, fish rich in omega-3 acids influences genes that manage cholesterol levels, nuts contain lots of magnesium which regulates almost 300 of the enzymes involved in DNA repair, and curcumin (the main active ingredient in turmeric) is considered to be one of the most essential substances in foods that affect the DNA code, as it activates those genes that protect us against cancer, viruses and bacteria.

Some people are quick to experience happiness, others need more time and stronger stimuli. Again, it turns out that our genes are the decisive factor.

Scientists have discovered a strong connection between feeling happy and the occurrence of a variant of the FAAH gene. The more of it in our genome, the happier we are, as the gene is responsible for reduction the degradation of anandamide. This chemical substance has the psychoactive property of increasing feelings of joy and satisfaction.

© A D O B E S TO C K

Curcumin is considered to be one of the most essential substances in foods that affect the DNA code.

Kaleidoscope reklama kwiecie PVM half_page_132x205 v9.ai 1 10.03.2020 15:39:26

REKLAMA

Untitled-21 1

03.03.2020 10:15

Licencja nr. 201303796 z 19.05.2017

+48 605 824 918 +380 730 733 133; +380 672 990 708 biuro@mgroupdeveloper.pl www.mgroup.world

„CAPITAL TOWERS” Rzeszów

POLSKA „LINE HOUSE” Rzeszów

4 000 m² powierzchni usługowej 63 000m² powierzchni usługowej 1300 miejsc parkingowych

Projekt „Line House” to kompleks mieszkalny z parkingiem podziemnym zlokalizowany w spokojnej i malowniczej części miasta – Osiedle Błogosławionej Karoliny. „Line House” znajduje się nieopodal zielonych terenów.

Bezpośrednie połączenie z centrum miasta, szybki dostęp do autostrady.

M GROUP DEVELOPMENT

Rzeszów • Warszawa • Kraków • Bratysława • Zakopane Iwano-Frankiwsk • Żhytomyr • Równe • Jaremcze • Kijów • Winnica OSIEDLE DOMÓW JEDNORODZINNYCH „KIJÓW” Kijów

UKRAINA APART – HOTEL „JAREMCZE” Jaremcze

„DREAM TOWN” „DREAM TOWN” Iwano-Frankiwsk Iwano-Frankiwsk

„PREZYDENT HALL” Żytomierz

310 000 m² powierzchni usługowej 820 000 m² powierzchni usługowej 16 000 miejsc parkingowych

Keanu Reeves

©CREDITS

LIFESTYLE

94

LIFE STORY

Keanu Reeves

NORMALS Z METRA AN ORDINARY MAN ON THE SUBWAY

© M A R C I N K A L I Ń S K I / PA P

tekst | by PATRYCJA PUSTKOWIAK

Żyje na uboczu, nie ma go w mediach społecznościowych, a pieniądze, które zarabia na filmach, często oddaje innym – Keanu Reeves to aktor przeczący obrazowi gwiazdy Hollywood. Potrafił podnieść się po niejednej tragedii, żeby wrócić na plan filmowy. W tym roku zagra w kilku nowych produkcjach, m.in. w Cyberpunku 2077 – grze RPG polskiego studia CD Projekt Red. He is an outsider who tends to avoid social media and has given away a lot of the money he has earned on his films. Keanu Reeves is not your typical Hollywood actor. He has also had to overcome his share of personal tragedies on his way back to the movie set. This year he will be participating in a few new productions, e.g. Cyberpunk 2077, an RPG by CDP RED, a Polish studio.

95

T

LIFE STORY

Keanu Reeves

To brzmi jak niezła zabawa – przekonuje Keanu Reeves, mówiąc o jednej z najoryginalniejszych ról w swojej karierze. Mowa o Cyberpunk 2077 – grze RPG, która zadebiutuje jesienią 2020 r. Jej akcja będzie się toczyć w świecie przyszłości opanowanym przez megakorporacje. Słynny holly­ woodzki aktor zagra tam Johnny'ego Silverhanda, a raczej... jego hologram zainstalowany w czipie głównego bohatera, bo przecież ten muzyk i bojownik o wolność zginął w poprzedniej edycji gry, Cyberpunk 2020. Poza tym rozchwytywany aktor pojawi się też w filmie o SpongeBobie i powróci na plan kultowego Matriksa – zdjęcia do czwartej części wielkiego kinowego hitu mają ruszyć pod koniec tego roku.

WSZYSTKO NA JEDNĄ KARTĘ PL

Keanu jako Johnny Silverhand w grze Cyberpunk 2077.

Keanu as Johnny Silverhand in Cyberpunk 2077, a computer game.

Tymczasem Keanu Reeves znany jest z lakonicznych wypowiedzi. Jeden z najbardziej tajemniczych hollywoodzkich aktorów pytania dziennikarzy zbywa często stwierdzeniem: „Nic nie wiem”.

Nie lubi opowiadać o swoim życiu, a bywa ono równie pełne zwrotów akcji co filmy, w których występuje. Urodził się w 1964 r. w Libanie, jego matka była Brytyjką, a ojciec miał chińsko-hawajskie korzenie. Porzucił rodzinę, gdy chłopiec był trzylatkiem. Matka jeszcze trzy razy wychodziła za mąż i wspólnie z Keanu oraz jego kolejnymi siostrami przenosiła się z miejsca na miejsce – m.in. do Australii czy Kanady, której Reeves jest obywatelem.

Brak stabilizacji odbił się na późniejszym życiu aktora. Keanu był zbuntowanym nastolatkiem, przy tym cierpiał na dysleksję i zmieniał szkołę co kilka miesięcy. Kiedy wyrzucono go z liceum, zaczął pracować – szlifował łyżwy na lodowisku i planował zostać hokeistą, a później lepił ciasto na pizzę. Tak naprawdę jednak wiedział, że chce być aktorem.

– To było moje marzenie. Zwykle dzieciaki patrzą na strażaków albo żołnierzy i postanawiają w duszy, że jak dorosną, będą tacy jak oni. Ze mną było podobnie, tylko że ja zapatrzyłem się na grupę aktorów, która odwiedziła moje liceum. Przyjechali

ENG

“This sounds like great fun”, claims Keanu Reeves while speaking about one of the most original roles in his career. He is talking about Cyberpunk 2077, an RPG game slated for release in autumn 2020.

The action takes place in a future world run by mega-corporations. Reeves plays John Silverhand, or his holographic image to be precise, as Silverhand, a freedom fighter and musician, died in Cyberpunk 2020, an earlier Cyberpunk RPG. Reeves is also appearing in The Sponge Bob Movie: Sponge on the Run, due for release next month, and is returning to make The Matrix 4, the fourth instalment of the iconic Matrix franchise, expected to come out early next year.

ALL OR NOTHING Reeves is famous for his succinctness. He is also one of the most private and reserved actors in Hollywood. His response to reporters’ questions is often “I know nothing.” He doesn’t like talking about his personal life, which sometimes has as many twists and turns as his movies. Reeves was born in Lebanon in 1964. His mother was British, and his father, who was of Chinese-Hawaiian descent, abandoned the family when Reeves was 3, and soon ended up in prison for drug dealing. His mother was married three more times and moved with Keanu and his sisters from place to place – e.g. to Australia and Canada (Reeves is a Canadian citizen).

This lack of stability affected Reeves in later life.

He was a rebellious teenager, suffered from dyslexia, and changed schools every few months.

Eventually, he was expelled from high school and went to work. He started out sharpening ice-skates and thought of becoming a hockey player. He went on to make pizza dough. But deep inside, he knew he wanted to be an actor. That was his dream.

He once said that kids usually look up to fire fighters and soldiers and aim to be like them when they grow up. Reeves was the same until a group of actors visited his school. They came to attend an artistic workshop and made a huge impression on him. Reeves suddenly found his calling.

A man’s word is his bond. It was all or nothing for Reeves. With three thousand dollars in his pocket, he got into his old wreck of a car and headed for Hollywood. His ex-stepfather, director Paul Aaron, hooked him up with a job in film. The future megastar began by making coffee and serving it to the actors. But while doing so, he constantly observed them at their work. He said that he had a feeling of participating in something magical. He especially liked fantasy movies, as they were something of a contemporary take on classical myths.

IMMORTAL NEO It wasn’t long before Reeves was appearing in TV

96

1. Keanu Reeves z mamą.

Keanu Reeves with his mother.

2. Aktor jako kilkuletni chłopak. The actor as a few-year-old boy.

2

1

Jeden z najbardziej tajemniczych hollywoodzkich aktorów pytania dziennikarzy zbywa często stwierdzeniem: Nic nie wiem.

,,

He is also one of the most private and reserved actors in Hollywood. His response to reporters’ questions is often “I know nothing.”

3

4 5

3. Keanu Reeves z Sandrą Bullock na oscarowym dywanie, 2006 r.

Keanu Reeves with Sandra Bullock on the red carper, the Oscars, 2006.

4. Aktor z Carrie-Anne Moss.

The actor with Carrie-Anne Moss.

5. Keanu grał w zespole rockowym Dogstar.

Keanu with his rockband, Dogstar.

97

LIFE STORY

Keanu Reeves

2 3 1. Keanu Reeves podczas ceremonii otwarcia wyścigu The Suzuka 8 Hours, Japonia, 2015 r.

Keanu Reeves during the opening ceremony of the Suzuka 8 Hours, Japan, on July 26, 2015.

2. Reeves i aktor Adrien Brody podczas wyścigu na Long Beach, Kalifornia, 2009 r.

Actors, Keanu Reeves and Adrien Brody attend a car race in Long Beach, California, April 7, 2009.

3. Keanu na planie filmu John Wick 3, 2018 r., Nowy Jork.

Keanu Reeves on the set of Johhny Wick 3, 2018, New York.

1

do nas na jakieś warsztaty artystyczne, wyglądali i zachowywali się naprawdę odlotowo. Patrząc na nich, wiedziałem od razu, co będę w życiu robił – mówił w jednym z wywiadów.

Słowo się rzekło. Reeves postawił wszystko na jedną kartę. Wsiadł w zdezelowane auto i z trzema tysiącami dolarów w kieszeni przyjechał do Holly­ wood. Pracę w filmie załatwił mu były ojczym, reżyser Paul Aaron. Przyszły gwiazdor najpierw parzył kawę i nosił ją aktorom, ciągle podglądając ich w pracy. – Miałem poczucie uczestniczenia w czymś magicznym. Szczególnie lubiłem filmy z gatunku fantastyki, bo były dla mnie rodzajem współczesnej interpretacji klasycznych mitów – podkreślał.

NIEŚMIERTELNY NEO Szybko wkroczył na plan seriali i filmów reklamowych. Lata 80. i 90. w kinie należały do niego. Przełomowym filmem był Youngblood z Patrickiem Swayze – historia o środowisku hokeistów, która okazała się wielkim hitem, a potem Niebezpieczne związki Stephena Frearsa. Bożyszczem nastolatków aktor został po nakręconym w 1991 roku filmie Na fali, następnie był m.in. Mały Budda Bertolucciego. Bank rozbił jednak dopiero trzy lata później filmem Speed. Niebezpieczna prędkość, w którym zagrał z Sandrą Bullock. Legendarny już obraz o rozpędzonym autobusie, pod który podłożona jest bomba, przyniósł aktorowi ogólnoświatową sławę i 10 mln dol. na koncie. Potem jednak zszokował fanów, odrzucając rolę w Speed 2. Decyzja była słuszna – film był spektakularną porażką,

98

series and commercials. The cinema was his during the 80s and 90s. His breakthrough came with Youngblood (1986) with Patrick Swayze, a film about the hockey community, which turned out to be a blockbuster. This was followed by Dangerous Liaisons (1988), directed by Stephen Frears. Reeves became a teen idol after his starring role in Point Break (1991). Then there was Bertolucci’s Little Buddha (1993). However, he well and truly hit the jackpot with Speed (1994), where he headed an allstar cast that included Sandra Bullock. This legendary film about a speeding bus brought Reeves international recognition and 10 million dollars. His fans were dumbfounded when he declined to appear in Speed 2. His decision, however, turned out to be the right one – the film was a spectacular flop.

tymczasem Reeves wystąpił w bardzo ciekawym Adwokacie diabła u boku Ala Pacino. No i wreszcie nastał rok 1999. Kultowa rola Neo w Matriksie unieśmiertelniła aktora. Zarazem przypięła mu łatkę speca od postaci bohaterów walczących z samymi sobą i systemem w apokaliptycznej scenerii – podobni byli egzorcysta John Constantine czy John Wick, bohaterowie jego późniejszych słynnych filmów.

Reeves also appeared in The Devil’s Advocate (1997), a compelling supernatural thriller in which he starred alongside Al Pacino. Reeves finally entered cinematographic history with the role of Neo in The Matrix (1999). He has since come to be recognised as an adept in playing characters who are in constant battle with themselves and the system in an apocalyptic reality, including John Constantine, an exorcist, and John Wick.

MILCZENIE. NAJLEPSZA STRATEGIA

SILENCE: THE BEST STRATEGY.

Choć jego kariera z roku na rok nabierała blasku, życie osobiste wręcz przeciwnie. Niektórzy mówią nawet o fatum, które ciąży na aktorze. Najpierw w 1993 r. jego przyjaciel, 23-letni River Phoe­nix, z którym Reeves zagrał w głośnym filmie Moje własne Idaho Gusa van Santa, przedawkował używki. Keanu długo nie mógł się po tym pozbierać, korzystał z pomocy psychoterapeutów. I już sześć lat później jego partnerka, z którą spotykał się od roku, aktorka Jennifer Syme, urodziła martwe dziecko, a kilkanaście miesięcy później sama zginęła w wypadku samochodowym. – Od tego czasu unikam związków i dzieci – wyznawał.

– Cierpienie nigdy się nie kończy. Nie podnosisz się po tragedii. Gdy ludzie, których kochasz, odchodzą, zostajesz sam.

Rzeczywiście, niewiele było słychać o jego związkach. Aktor żył samotnie albo romansował, do dziś też nie doczekał się dzieci. – Wiem, jakie to uczucie trzymać dziecko w ramionach. Znam ten niezwykły zapach, jaki mają maluchy, dotyk ich skóry. Często o tym myślę, ale za bardzo boję się tego świata – mówił, tłumacząc, że może do tego

Although his career was blossoming year by year, his personal life was heading in the opposite direction. Some even claimed that Reeves was doomed.

In 1993, his 23-year-old friend, River Phoenix, with whom he had starred in Gus van Sant’s acclaimed My Private Idaho (1991) died of a drug overdose.

Reeves couldn’t come to terms with Phoenix’s death for a long time. He even sought help from psychotherapists. Six years later, his partner, actress Jennifer Syme, whom he had been dating for a year, gave birth to a stillborn child, and a few months later, died in a car accident. Since then, Reeves claims to have avoided relationships and children. “Grief changes shape, but it never ends. People have a misconception that you can deal with it and say ‘It’s gone, and I’m better now.’ They’re wrong. When the people you love are gone, you’re alone”, he once said.

The media has had little to report about his relationships. Reeves has either lived alone or had a few brief affairs. He doesn’t have children. He once said he knew the feeling of holding a baby in his arms, he knew the unique smell, the touch of their skin. He

Kadry z filmów: 1. Matrix The Matrix 2. Adwokat diabła The Devil's Advocate 3. John Wick John Wick 4. Chyba na pewno ty Always Be My Maybe.

1

2

3

4

99

Keanu Reeves z partnerką Alexandrą Grant. Malibu, Kalifornia, 2019 r.

po prostu nie dojrzał. Na szczęście coś w jego życiu prywatnym się zmieniło. W zeszłym roku aktor pokazał się na salonach z nową partnerką u boku. To 46-letnia Alexandra Grant, artystka i filantropka, która wywołała skandal tym, że ośmieliła się nosić siwe włosy. O związku Reevesa zrobiło się głośno, a znajomi aktora twierdzą, że znów jest szczęśliwy.

On sam tego nie komentuje, wybierając jak zwykle strategię milczenia. Taki naprawdę jest. Nie wygłasza tez, jak choćby jego kolega po fachu, Leonardo DiCaprio, haseł o zmianie świata. Stoi na uboczu, wymyka się kliszy hollywoodzkiej gwiazdy. Do tego stopnia, że kiedy będziecie w USA i zobaczycie w metrze mężczyznę łudząco podobnego do Keanu Reevesa, to... pewnie będzie on. Aktor mimo milionów dolarów na koncie pozostał zupełnie normalny. Nie jeździ limuzynami, nie ma ochroniarzy, nie nosi modnych ubrań. Swój pierwszy dom kupił dopiero w 2003 r., po premierze sequeli Matriksa. Wcześniej mieszkał w hotelach lub wynajmował mieszkania. Ponad 50 mln dol. ze swojej gaży za sequele kultowej serii przekazał do działów zajmujących się make-upem czy efektami specjalnymi. A każdemu z kaskaderów kupił po harleyu davidsonie wartym 6 tys. dol. – Pieniądze są ostatnią rzeczą, o której myślę. Mógłbym przeżyć za to, co już zarobiłem, przez kilka kolejnych stuleci – tłumaczył swoją hojność.

Wiadomo jednak, że aktor kocha motocykle. I muzykę. Miał nawet swój rockowy zespół, Dogstar, w którym grał w latach 1991–2002. – Granie koncertów jest wspaniałe, to coś, czego nie da się porównać z aktorstwem. Inne są przygotowania, inna jest sama forma, ale te dwie rzeczy mają też wiele wspólnego – są twórcze, pełne emocji, poruszają wyobraźnię. Jednak aktorstwo zawsze będzie dla mnie najważniejsze – podkreśla zdecydowanie.

100

added that, while he has often thought about having kids, he has been wary of bringing them to this scary world. He also said that he might not have been mature enough. Fortunately, something in his private life has changed for the better. Last year, he appeared in public with a new partner by his side 46-year-old Alexandra Grant, an artist and a philanthropist, who provoked a scandal by daring to wear her hair grey. Keanu’s relationship has since been widely spoken about, and his friends say that he is happy again.

As per usual, Reeves isn’t commenting. This is who he really is. Nor does he speak out about changing the world, unlike his colleague, Leonardo DiCaprio.

Reeves keeps himself to himself in defiance of the Hollywood film star stereotype. So much so that if you come across a man suspiciously similar to Reeves somewhere in the US, don’t be surprised if it is indeed him. Desspite having millions in the bank, Reeves is a very down-to-earth person. He doesn’t travel in limousines, doesn’t have bodyguards, and doesn’t wear fashionable clothes. He didn’t buy a house until 2003, after the first of the Matrix sequels. He had previously stayed in hotels or lived in rented apartments. He has donated more than 50 million dollars from his pay for the sequels of the iconic series to the make-up and special effects departments. He bought a Harley Davidson for each of the stuntmen. He claims that money is the last thing on his mind. He could live for hundreds of years on the money he has already earned. Reeves’ love of motorcycles and music is well known. He even had his own rock band, Dogstar, in 1991-2002.

He says that giving concerts is great but it cannot be compared with acting. Both the preparations and the form are different. Still, he finds that music and film have a lot in common – they are both creative, full of emotion, and fire the imagination. But he maintains that acting will always be his first love.

© E A S T N E W S ( 2 ) , F O RU M ( 3 ) , G E T T Y I M AG E S ( 3 ) , S H U T T E R S TO C K ( 2 )

Keanu Reeves with his partner Alexandra Grant. Malibu, California, 2019.

PROMOCJA

Chluba MIASTA THE PRIDE OF THE CITY

M

enu Restauracji Świętoszek to żywy dialog z polską tradycją kulinarną i prawdziwy tygiel smaków czerpiący także z bogatej historii Polski. To polskie potrawy okraszone nutą nowoczesnej kuchni fusion – mówi szef kuchni Stanisław Nowogródzki. Nic zatem dziwnego, że daniami serwowanymi w Świętoszku zachwycają się goście z całego świata – od polityków, przez aktorów, po noblistów.

Od 1986 r. restauracja – mieszcząca się w sercu warszawskiego Starego Miasta – działała pod egidą Związku Zawodowego Pracowników Kultury i Sztuki. Przez wiele lat była chlubą oraz wizytówką miasta, miejscem, gdzie biesiadowała warszawska bohema.

Dwa lata temu Świętoszek został odrestaurowany według projektu wybitnych scenografów Marcina i Mateusza Stajewskich, by na nowo cieszyć gości i definiować kuchnię warszawską.

T

he menu of the Świętoszek restaurant is a living dialogue with Poland’s culinary traditions and a veritable melting pot of the many tastes that can be drawn from the county’s rich history.

The restaurant serves Polish dishes seasoned with a hint of fusion cuisine, according to the chef, Stanisław Nowogródzki. No wonder that guests from all over the world, from politicians to actors and Nobel prize winners, have expressed their admiration and approval of the dishes served at Świętoszek. Świętoszek is in the heart of Warsaw’s Old Town and has operated under the aegis of the Trade Union of Cultural and Art Workers since 1986. For many years, it was the pride of the city, a place frequented by Warsaw’s artistic milieu. The restaurant was renovated two years ago. The new interior, designed by two outstanding scenographers, Marcin and Mateusz Stajewscy, re-defines Warsaw cuisine and lets you enjoy it anew.

TRENDS

Good Food

ZDROWO KOLOROWO HEALTHY AND COLORFUL

©CREDITS

tekst | by MAGDALENA RUDZKA

KEFALOTIRI Kefalotiri Ten bardzo twardy ser, owczy lub kozi, swoją pikantnością przypomina nieco pecorino romano. Ma wysoką temperaturę topnienia, dzięki czemu jako jeden z niewielu serów na świecie nadaje się do grillowania. Grecy używają go często: posypują nim potrawy, zapiekają w cieście filo lub nadziewają jako składnik szaszłyków warzywnych.

This hard, sheep or lamb cheese, has a spicy taste similar to pecorino romano.

It has a high melting temperature, which makes it one of very few cheeses suitable for grilling. The Greeks use it quite often, as a topping for various dishes, in vegetable skewers or baked in filo pastry.

102

TZATZIKI Tzaziki Połączenie jogurtu, czosnku, soli i ogórka okazało się czymś genialnym. Tzatziki to sos świeży i wyrazisty jednocześnie.

Pasuje do mięsa, do chleba, do warzyw. Bywa podawany jako chłodnik. Świetnie łagodzi pikantne potrawy. W Grecji przeważnie towarzyszy mięsom i przekąskom meze.

This combination of yoghurt, salt and cucumber is a masterly sauce. Tzatziki has a fresh and distinctive taste. It goes well with meat, bread and vegetables.

It’s also perfect for making spicy dishes a bit less zesty.

In Greece, it’s usually served with meats and meze.

Niewiele krajów może się poszczycić tym, że ich flagowe potrawy rozpoznajemy na pierwszy rzut oka. Mimo że Grecja jest zrośnięta z morzem, jej kuchnia jest bogata nie tylko w ryby, ale i doskonałe warzywa, sery i mięso. No i najlepszą oliwę na świecie.

Not too many countries in the world can boast that their cuisine is instantly recognizable. In the case of Greece, most people can name a couple of Greek dishes, as well as their ingredients. Although Greece is a country closely associated with the sea, its cuisine is not limited to fish, but also includes vegetables, cheeses and meat. And of course, the most delicious olive oil in the world.

BARWENA Red mullet

JOGURT Z MIODEM Yoghurt with honey Dwa greckie dobra narodowe podane razem. Jogurt i miód bardzo się lubią i mogą stanowić śniadanie, przekąskę lub deser.

Dodatek świeżych fig (lub innych owoców) oraz orzechów włoskich czyni z nich pyszne, kompletne danie. Grecki jogurt jest gęstszy niż w reszcie Europy, uzyskuje się go, odsączając serwatkę.

Two Greek national treasures served together. Yoghurt and honey like each other a lot and can be served for breakfast, tea or dessert.

It’s enough to add fresh figs (or some other fruits) to make a complete, delicious dish. Greek yoghurt is thicker than in the rest of Europe. It’s made by draining whey.

W tawernach serwujących świeże ryby i owoce morza spotykana chyba najczęściej ze wszystkich stworzeń Morza Śródziemnego. Ta niewielka mięsista, czerwona ryba jest wyjątkowo delikatna, jej smak przypomina nieco owoce morza.

Nic dziwnego, że jest przyrządzana przeważnie w najprostszy sposób – z grilla i podana ze świeżą cytryną.

This is probably the most popular Mediterranean fish in those taverns that serve fresh fish and seafood. Red mullet is exceptionally delicate, and tastes a little like seafood. It’s no surprise that it’s usually prepared in the easiest way possible – grilled, and served with lemon.

MUSAKA Moussaka Trudno uwierzyć, że jednym z symboli wyspiarskiego kraju jest zapiekanka z dużą ilością mięsa i beszamelu, pasująca raczej do srogiej zimy.

Greckość musaki zdradza jednak inny obowiązkowy składnik – bakłażan.

Wszystkie te trzy elementy przygotowuje się osobno, a zapieka razem.

Grecy używają głównie jagnięciny przyprawionej czosnkiem.

It’s hard to believe that one of the symbols of this Mediterranean country is a casserole with lots of meat and béchamel sauce, which would actually better suit a severe climate.

However, one mandatory ingredient, aubergine, lends a Greek character.

All these three ingredients are prepared separately and then baked together. Greeks use mainly lamb, seasoned with garlic.

103

TRENDS

Good Food

MELOMAKARONA Melomakarona Te ciasteczka zawierają niespotykaną ilość miodu. Reszta składników to mąka pszenna, skórka i sok z pomarańczy, cynamon, oliwa i brandy. Upieczone posypuje się orzechami włoskimi lub macza w czekoladzie. These oval cookies contain enormous amounts of honey.

The rest of the ingredients are orange skin and juice, cinnamon, olive oil and brandy. Once baked, they are sprinkled with mashed walnuts or submerged in chocolate.

STIFADO STIFADO To długo duszone mięso, głównie wołowina, ale przyrządzone też z królika lub zająca.

Ma się rozpływać w ustach, potrzeba więc na jego przygotowanie ładnych paru godzin.

Mięso dusi się z dodatkiem pomidorów, czerwonego wina, octu i cynamonu, a podaje z karmelizowanymi cebulkami.

This is meat stewed slowly over a long period. It is now mostly a beef dish, but it used to be made of rabbit or hare as well. It is supposed to melt in your mouth, so it takes a good few hours to prepare. The meat is stewed with tomatoes, red wine, vinegar and cinnamon and served with caramelised onion.

CHORIATIKI Choriatiki Jedna z najzdrowszych sałatek świata. Słodkie, dojrzałe pomidory, ogórek, cebula, oliwki i ser feta – to obowiązkowe składniki. Choriatiki bywa wzbogacana świeżą słodką papryką i kaparami, w zależności od regionu. Do tego oliwa, suszone oregano, sól. I gotowe.

This is simply a “cottage salad” – one of the healthiest salads in the world.

Sweet, ripe tomatoes, cucumber, onion, olives and feta cheese are mandatory. Choriatiki can be enriched with sweet peppers or capers, depending on the region. The salad is topped with olive oil, dry oregano, and salt – and we’re done.

KAKAVIA Kakavia

Greckie melomakarona jada się głównie w czasie świąt Bożego Narodzenia.

Greek melomacarono is most frequently eaten at Christmas.

BAMIES Bamies Okra, czyli piżmian jadalny, to charakterystyczne warzywo krajów o ciepłym klimacie. Podłużne owoce, przypominające małe papryczki, zawierają gęstą i kleistą substancję, która doskonale zagęszcza sosy. Grecki bamies to danie postne, okrę dusi się z pomidorami, oliwą i odrobina octu winnego.

Okra, otherwise known as ladies’ fingers, is a vegetable common to warm climates.

These long, thin fruits, which resemble tiny peppers, contain a dense and viscous substance, which is a great sauce thickener.

Bamies is a fasting dish. Okra is stewed with tomatoes, olive oil and a bit of vinegar.

104

Kakavia znaczy mniej więcej „zupa rybaka” i jest uważana za jedno z najstarszych greckich dań, rodowodem sięga starożytności.

Przyrządzało się ją z najmniejszych złowionych rybek, z dodatkiem szafranu, oliwy i cebuli.

Kakavia means “fisherman’s soup” and is thought to be one of the oldest Greek dishes, dating back to ancient times. It used to be made from the small fry and seasoned with saffron, olive oil and onion.

TRENDS

Good Food

GYROS Gyros Mocny kandydat na światowego zwycięzcę w kategorii „street food”.

Pieczona skrawana wieprzowina lub jagnięcina podawana w chlebie pita z sałatą, pomidorami, cebulą i obowiąz­kowym sosem tzatziki.

W Grecji przeważnie do gyrosa serwuje się frytki.

A strong candidate for the world winner in the street food category.

Roasted cuts of pork or lamb served in pita bread with lettuce, tomatoes, onion and mandatory tzatziki sauce.

In Greece, gyros is usually eaten with chips (fries).

LOUKOUMIA Lokum

PIECZONA JAGNIĘCINA Roast lamb Jedno z narodowych dań Grecji – być może nikt na świecie nie posiadł takiej biegłości w pieczeniu jagnięcia.

Sekretem jest długa i wolna obróbka w niezbyt wysokiej temperaturze. Mięso szpikuje się czosnkiem i wielokrotnie smaruje oliwą z tymiankiem i oregano.

One of the national dishes of Greece.

Perhaps no other nationality has the sort of expertise in roasting lamb. The secret lies in its being cooked slowly at a moderately high temperature over a long period. The meat is stuffed with garlic and rubbed with olive oil, thyme and oregano.

This is the Greek version of a sweet known all around the whole Mediterranean basin, usually under the name of “Turkish delight” or “lokum”. It’s essentially jelly made of water, starch and sugar with lots of added ingredients.

Frappé to prawdopodobnie najlepszy użytek, jaki można zrobić z kawy rozpuszczalnej.

Frappé is most likely the best drink that can be made from instant coffee.

KEFTEDES Keftedes Czyli odmiana kofty, potrawy z mielonego mięsa znanej od Indii po Bałkany. W Grecji keftedes robi się z wołowiny, jagnięciny lub ich mieszanki.

Charakterystyczny jest dodatek mięty, czosnku i pietruszki. Klopsiki smaży się i podaje z sosem tzatziki i pitą lub frytkami. This is a type of Kofta – a meatball dish, known from India to the Balkans. In Greece, keftedes are made of beef, lamb or a combination of the two. What sets the Greek version apart is the addition of mint, garlic and parsley.

Keftedes are fried and served with tzatziki sauce, pita bread or potato fries.

106

FRAPPÉ Frappé Kawę „frappé” wymyślono w Salonikach w 1957 r. – stała się idealnym napojem na gorące lato.

Kawę i cukier zalewa się lodowatą wodą i miksuje ręcznym blenderem.

Powstaje spieniony napój podawany w wysokich szklankach z dodatkiem mleka i lodu.

Frappé was invented in Saloniki in 1957 and is an ideal refreshment during those hot Greek summers.

Coffee and sugar are dissolved in cold water and mixed using a hand blender. The beautiful foamy result is served in a tall glass with milk and ice.

© A D O B E S T O C K ( 1 1 ) , I S T O C K ( 2 ) , M . P.

Grecka wersja słodyczy znanej w całym basenie Morza Śródziemnego i na bliskim wschodzie, przeważnie nazywanej „turkish delight” lub „łukum”. To galaretki z wody, skrobi i cukru z rozmaitymi dodatkami. Grecy używają wody różanej, bergamotki i mastyksu, czyli żywicy z drzewa pistacji kleistej.

Take a look

PHILLIP LIM

108

TRENDS

Take a look

READY TO WEAR NYC Żółty rządzi na pokazach wiosna/lato 2020.

Nic dziwnego, trudno o bardziej wiosenny kolor.

Yellow colour rules during Spring/ Summer 2020 fashion shows.

It's no surprise as t's hard to find a colour which would be more spring-like.

OSCAR DE LA RENTA

CHRISTIAN SIRIANO

109

Take a look

©CREDITS

TRENDS

Żółty jest wymagający.

Lubi się z czernią i szarościami, ale najbardziej widowiskowo wypada solo.

W nadchodzącym sezonie wraca do łask – zatem w każdej modnej szafie powinna znaleźć się przynajmniej jedna stylizacja lub chociaż element w tym kolorze.

Yellow is a demanding color.

It's friends with black and gray, but it's most spectacular on its own. In the upcoming season, it's coming back into style. So, a yellow item is a must-have in every fashionista'wardrobe.

PROENZA SCHOULER

110

CAROLINA HERRERA

MICHAEL KORS

111

TRENDS

Interview

1. PASJA Passion

Years ago, when we began to make customers aware that the way they look in glasses is extremely important in everyday life, we met with disbelief.

Today, we are pioneers of spectacles styling. I don't have to work, I do it because I just want to make people happy.

PYTAŃ DO...

QUESTIONS TO...X

Zmiana wizerunku jest trampoliną do pozostałych zmian – mówi Magdalena Tarasewicz, właścicielka salonów optycznych Andy&Mag. Changing the image is a springboard to other changes - says Magdalena Tarasewicz, the owner of Andy&Mag. an optical retailer.

2. TO SIĘ NOSI More Confidence

Dobierając oprawy, poznajemy klienta.

Nie wyobrażam sobie, aby można było bez emocji i uczuć ubrać osobę, która do nas przychodzi.

Nierzadko prowadzimy długie rozmowy, przełamujemy granice, aby móc jak najlepiej dobrać okulary. Gdy udaje nam się przekonać kogoś, że warto puścić wodze fantazji i zrobić krok naprzód, wracają do nas pewniejsi siebie i gotowi na nowe wyzwania.

4. GWIAZDY Celebrities Czujemy się dumni, gdy Agata Młynarska, Ewa Chodakowska czy Izabela Janachowska polecają nasze salony swoim fanom, działa to budująco i pozwala nam sięgać po więcej. Co roku sprowadzamy dla naszych klientów nowości okularowe, marki niszowe dostępne wyłącznie u nas. Dość wspomnieć Lindę Farrow z Londynu, Theo Eyewear z Antwerpii, Illesteva z Los Angeles czy Kuboraum z Berlina.

We feel proud when Agata Młynarska, Ewa Chodakowska or Izabela Janachowska recommend us to their fans. This is motivating and allows us to reach higher. Every year, we bring to out clients the latest trends and niche brands available only in our shops, such as Linda Farrow from London, Theo Eyewear from Antwerp, Illesteva from LA.

While choosing frames, we get to know the customer. I can't imagine styling a person without puttting emotions and feelings into it. We often have long conversations, we help the client get out of their comfort zone in order to choose the most suitable glasses. Once we manage to convince someone to let their immagination run free and make a step forward, they usually come back to us more confident and ready for new challenges.

5. TRENDY Trends 3. MIEJSCE The place Salony Optyczne Andy&Mag znajdują się w Warszawie, w trzech lokalizacjach. Dwa z nich w Śródmieściu, jeden w centrum handlowym. Miejsca te nie są przypadkowe, chcemy być blisko naszych klientów, spełniać ich oczekiwania. Stworzyliśmy przestrzeń z duszą, gdzie każdy klient będzie wysłuchany i zapewnimy mu atmosferę wyjątkowości.

Andy&Mag shops are located in Warsaw in three places: two of them in the city centre, one in a shopping mall. These places are not accidental; we want to be close to our customers and meet their expectations, we have created a space with a soul, where every client will be heard and where the atmosphere of uniqueness is provided.

112

Dwa lata temu projektanci dali drugie życie oprawom metalowym, wciąż są modne okulary typu oversize, w różnych kształtach, okrągłe, kocie, regularne kwadratowe. A ostatnio na wybiegach królują okulary shield-mask (Gucci, Off-white), co wróży im spektakularny comeback.

Two years ago, designers gave metal frames a second life; today, "oversize" glasses in various shapes - round, cat-eye, square - are in fashion.

Recently, on the catwalk we can spot "shield-mask" glasses (Gucci, Off-white), which can be a preview of their spectacular comeback.

©CREDITS

5

Lata temu, gdy zaczynaliśmy pokazywać i uświadamiać klientów, że stylizacja okularowa jest niezwykle istotna w codziennym funkcjonowaniu, spotykaliśmy się z niedowierzaniem. Dziś jesteśmy prekursorem ubierania Polaków w okulary. Nie muszę pracować, po prostu chcę codziennie uszczęśliwiać ludzi.

PROMOCJA

W POSZUKIWANIU

TRENDÓW Kolorowe, bogate w etniczne akcenty modele, moc barw i wzorów, różnorodne fasony – tworząc kolekcję Solar na sezon wiosna/ lato 2020, projektantki wyruszyły w poszukiwaniu słońca i modowych tendencji; zręcznie powiązały niejednolite konteksty budujące kolekcję. Połączyły je dosłownie – wprowadzając patchwork czy eklektyczne mozaiki tkanin, tworząc modele komplementarne z tego samego materiału. Delikatność szlachetnych tkanin przeciwstawiona została soczystym i nasyconym barwom; z kolei romantyzm i charakterystyczna dla niego naturalność współgrają z modelami utrzymanymi w sportowej estetyce.

SZTUKA ŁĄCZENIA W nowym sezonie Solar prezentuje szeroką gamę odważnych printów. Marka zmienia konwencję – wzory o statusie klasyków uzyskały nowoczesną formę! Są przeskalowane, awangardowe, utrzymane w mocnej, kontrastowej kolorystyce. Modele z kolekcji świetnie odnajdują się w miejskich przestrzeniach, ale przede wszystkim w garderobie każdej miłośniczki trendów.

BLUZKA 169 ZŁ SPÓDNICA 469 ZŁ NASZYJNIK 229 ZŁ TOREBKA 229 ZŁ

Mariaż mody i sztuki zauważalny jest w niemal każdym projekcie z kolekcji wiosna/lato 2020. Marka przenosi artystyczne inspiracje i graficzne nadruki na modele o architektonicznych fasonach, przekuwając abstrakcyjne inspiracje w elegancką kolekcję.

Różnorodność barw, nadruków i tekstur daje nieograniczone możliwości dowolnego przeplatania modeli z kolekcji, które wspólnie tworzą spójne stylizacje. Tej wiosny Solar proponuje wzorowe połączenia pełne barwnych kontekstów.

KOMBINEZON 669 ZŁ SUKIENKA 469 ZŁ TOREBKA 249 ZŁ APASZKA 129 ZŁ

SUKIENKA 649 ZŁ TOREBKA 199 ZŁ

TRENDS

Beauty

CZAS NA BLASK INTO THE GLOW tekst | by ANNA KONDRATOWICZ, wirtualnaklinika.pl

Jak przygotować ciało do letniej odsłony? Polecamy hity z gabinetów i skuteczną pielęgnację anti-aging.

It’s time to make your skin glow, give it energy and freshness, and get your body ready for summer. Here are some popular beauty salon treatments and anti-ageing skincare tips for spring.

NAJSILNIEJSZY ANTYOKSYDANT

BLESS ME SAINT OIL SERUM

The strongest antioxidant

To coś więcej niż serum rozświetlające. Można je zmieszać z podkładem, zastosować jako bazę pod makijaż, dodać kilka kropel do kremu albo użyć do masażu przeciwzmarszczkowego z użyciem specjalnego rollera. Serum, mimo bogactwa olejów i olejków (m.in. z wiesiołka, jojby, macadamii, pestek winogron, mirry i kadzidłowca), ma lekką konsystencję i nie pozostawia tłustej warstwy na skórze. Cena: 30 ml, 147 zł, masażer z kwarcu – 137 zł.

To ksantohumol – flawonoid pochodzący z kwiatów chmielu. Wysoce aktywny kompleks na jego bazie, który stanowi serce autorskiego zabiegu regenerującego i domowej kuracji Antioxidant Therapy marki PRO XN, wykazuje aż 30-krotnie lepsze właściwości antyoksydacyjne od witaminy C. Działa przeciwstarzeniowo, ujędrnia, wygładza zmarszczki, rozjaśnia przebarwienia, przywraca równowagę mikrobiomu skóry. To efekt pracy polskich naukowców.

Is xanthohumol – a flavonoid derived from the inflorescences of hops. A Highly active complex based on this ingredient is the core of this original regenerating treatment and complementary home therapy known as Antioxidant Therapy by PRO XN. The complex has been shown to have antioxidant properties 30 times stronger than vitamin C. It removes free radicals, has an anti-ageing effect, firms, smoothens and brightens, removes any discoloration, and restores the microbiome to your skin. We have some Polish scientists to thank for it. więcej | more: megalens.com.pl

Bless Me Saint Oil Serum

This is much more than a brightening serum. You can mix it with a foundation, apply it as a base under make-up, add a few drops to your cream, or use it for an anti-wrinkle massage with a special roller.

Despite the multitude of oils it contains (e.g. primrose, jojoba, macadamia, grapeseed, myrrh and boswellia oil) , the serum has a light consistency and doesn’t leave a greasy film on the skin. Prize: 30 ml, 147 PLN, quartz facial massager – 137 PLN. więcej | more: blessmecosmetics.com

CIAŁO JAK MARZENIE A dream body ONDA to hit wśród zabiegów przygotowujących ciało do sezonu bikini.

Ekspresowo rozprawia się z nadmiarem tkanki tłuszczowej i zaawansowanym cellulitem. Technologia tzw. zimnych fal Coolwaves działa precyzyjnie na komórki tłuszczowe, prowadząc do ich rozbicia i usunięcia, stymuluje też produkcję kolagenu i ujędrnia wiotką skórę. Komfortowy zabieg, szybkie efekty.

ONDA is a popular treatment designed to prepare your body for the bikini season. It does away with excess fat and advanced cellulite in the blink of an eye. Coolwaves technology targets fat cells with precision, breaking them up and removing them. It also stimulates collagen production and firms loose skin.

A comfortable treatment with quick, visible results. gdzie | where: elite.waw.pl

114

RZEŹBI I ODCHUDZA Sculpts and tones BTL Emsculpt to jedyne urządzenie, które jednocześnie spala tłuszcz i buduje mięśnie. To efekt działania energii HIFEM, która wywołuje ponad 20 tys. intensywnych skurczy mięśni tzw. supramaksymalnych. Taki trening jest nieosiągalny w trakcie wykonywanych samodzielnie ćwiczeń fizycznych.

BTL Emsculpt is the only device that burns fat and builds muscles at the same time, e.g. your stomach, buttock, calf or shoulder muscles. This is how HIFEM energy works.

It provokes 20,000 supramaximal contractions, i.e. extremely intensive muscle crumps. No even a regular workout can achieve this sort of muscle training. więcej | more: btlestetyka.pl

ZO SKIN HEALTH GROWTH FACTOR SERUM ZO Skin Health Growth Factor Serum Ekskluzywne serum o silnym działaniu odmładzającym, uwielbiane przez gwiazdy Hollywood. Zastosowano w nim koktajl składników aktywnych, takich jak syntetyczny neuropeptyd, który działa podobnie do botoksu, kwas hialuronowy czy kompleks proteinowy pobudzający produkcję kolagenu. Skóra staje się wygładzona, napięta, zmniejszają się zmarszczki mimiczne. Cena: 30 ml, 626 zł.

An exclusive anti-ageing serum that Hollywood celebrities really go for. It contains a cocktail of active ingredients, including a special synthetic neuropeptide that works similarly to botox, hyaluronic acid, and a protein complex that boosts collagen production. The skin becomes smoother, firmer, and more radiant, and laugh lines are visibly reduced. Price: 30 ml, 626 PLN więcej | more: steva.pl

Peptydy w walce z przebarwieniami

Prostrolane Blanc-B to innowacyjny preparat peptydowy do mezoterapii igłowej skóry twarzy, szyi i dekoltu. Redukuje przebarwienia i rozjaśnia skórę.

Idealny dla osób, które nadmiernie eksponują skórę na działanie promieni słonecznych – cofa oznaki fotostarzenia i regeneruje skórę. Redukuje drobne zmarszczki, zachowując naturalny wygląd twarzy. Za sprawą opatentowanej technologii powolnego uwalniania peptydów, w ciągu 2 tygodni od zabiegu, peptydy powoli uwalniają się i penetrują w głąb skóry oddziaływując na nią, a zawarty w preparacie kwas hialuronowy głęboko ją nawilża.

Zaleca się wykonanie 2 zabiegów w odstępach 2 tygodniowych. W przypadku bardzo dużych zmian pigmentacyjnych można protokół powtórzyć.

PROSTROLANE BLANC-B – PEPTYDOWA TERAPIA SKÓRY • Redukcja przebarwień, rozjaśnienie skóry • Cofnięcie oznak fotostarzenia, odbudowa uszkodzonej skóry • Naturalna korekta zmarszczek • Zarejestrowany jako wyrób medyczny CE

#StosujeLegalneProdukty

Zapytaj swojego lekarza o peptydową terapię przebarwień!

dr Bartłomiej Sobolewski Laboratorium Piękna

Głogów

T: +48 660 954 141 www.laboratoriumpiekna.pl

dr Elżbieta Tatar

PROFEMED Medycyna Estetyczna LUX MED

Warszawa

T: +48 22 469 12 29, 885 670 140 www.profemed.pl

dr Beata Rutkiewicz

SENSAMED Klinika Zdrowia i Urody Komorów k/ Pruszkowa T: +48 601 406 142 www.sensamed.pl

dr n. med. Ana Alekseenko Medicor

Kraków

dr Hanna Lotarska

Łódź

T: +48 794 701 033 www.miabellaklinika.pl

Olsztyn

T: +48 89 649 71 09 lotarska@neostrada.pl

T: +48 502 186 893

Warszawa

T: +48 501 018 138 www.terpa.eu

Kołobrzeg

T: +48 506 442 500 www.anclara.pl www.drplatkowska.pl

Dr Damian Medycyna

dr Monika Matławska

Lublin

lekarkawwielkimmiescie@ gmail.com

dr Damian Antczak van Nispen

dr Anita Symonowicz-Samulak

dr Elżbieta Zdanowska

Anclara Health&Aesthetics

LA Beauty

T: +48 690 015 433 dr.izabelawierzbicka@gmail.com

dr n. med. Dorota Wojnowska

Warszawa

Rzeszów

Szczecin

T: +48 795 448 368 www.nefretete.eu

dr Anna Płatkowska-Szczerek

Gabinety Terpa

dr Izabela Wierzbicka

Salon Piękności Nefretete

T: +48 792 552 777 www.medicor.krakow.pl

Gabinet Lekarski w wielkim mieście

dr Anna Adamczyk

dr Agnieszka Urban

Medeztetic

T: +48 502 879 138 www.medeztetic.pl

Drzwi do piękna Gabinet Medycyny Estetycznej T: +48 797 745 224 www.drzwidopiekna.pl

www.AntiAging.com.pl

Mia Bella Klinika Medycyny Estetycznej

Gdańsk

T: +48 513 445 886 www.drdamian.pl

Gabinet Hanna Lotarska

Iława

TRENDS

Beauty

ENG

What kind of treatments does our skin need for spring?

This is a great time for mesotherapy, which involves injecting the skin with cocktails based on hyaluronic acid. This effectively moisturises and revitalises the skin. Before summer arrives, it’s worth having mesotherapy treatment with antioxidants (e.g. vitamin C) to prepare our skin for going out in the sun. We need to remember that summer is the most challenging time for the skin – UV rays cause oxidative stress and have a degenerating effect on the tissue, leading to accelerated skin ageing. Spring is also the best time to deep cleanse the skin – hydrogen purification is now on top. In winter, we use thicker, richer creams which may clog our pores. So now’s the time to “declutter’ our skin and introduce lighter formulas.

CEL: LATO SUMMER IS COMING tekst | by ANNA KONDRATOWICZ

Jak zadbać o skórę po zimie? Jak przygotować ciało do sezonu bikini?

Zapytaliśmy dr Annę Płatkowską-Szczerek, dermatologa, lekarza medycyny estetycznej z kliniki Anclara.

How can we best take care of our skin after winter? And how do we get our bodies ready for the bikini season? We ask Dr Anna Płatkowską-Szczerek, a dermatologist and aesthetic medicine specialist from Anclara clinic.

PL Jakich zabiegów potrzebuje skóra wiosną?

To doskonała pora na mezoterapię, czyli ostrzykiwanie skóry koktajlami na bazie kwasu hialuronowego, który skutecznie ją nawilży i zrewitalizuje. Przed latem warto wykonać mezoterapię z dodatkiem antyoksydantów (np. witaminy C), aby przygotować skórę do spotkania ze słońcem. Pamiętajmy, że lato jest dla niej najbardziej wymagającą porą – promienie UV wyzwalają stres oksydacyjny i działają degradacyjnie na tkanki, prowadząc do przyspieszonego starzenia się skóry.

Wiosna to też czas na dogłębne oczyszczanie – na topie jest teraz oczyszczanie wodorowe. W zimie stosujemy bogatsze, gęstsze kremy, które mogą zapychać pory. Teraz trzeba więc skórę „odgruzować”, a w pielęgnacji przestawić się na lżejsze formuły.

Jak skutecznie usunąć przebarwienia?

Pamiętajmy, że najpierw powinno się dobrze zdiagnozować problem.

Medycyna estetyczna bez medycyny

116

może przynieść więcej szkody niż korzyści. Jeśli przebarwienia są związane z zaburzeniami gospodarki hormonalnej, być może trzeba też włączyć leczenie endokrynologiczne. Najlepsze efekty w redukcji dużej melasmy przynosi terapia łączona z wykorzystaniem lasera oraz mezoterapii rozjaśniającej (np.

Prostrolane Blanc B). Mezoterapię tego typu polecam też wykonać przed wakacjami, bo hamuje ona powstawanie zmian pigmentacyjnych pod wpływem działania promieni UV. Pamiętajmy o ochronie przeciwsłonecznej na co dzień – lekkie emulsje z wysokimi filtrami mogą być stosowane pod makijaż. Polecam też filtry mineralne w pędzlu.

Czy często problemy estetyczne wymagają leczenia?

Na pewno dotyczy to problemów dermatologicznych. Zdarza się, że przychodzi do mnie pacjentka powiększyć usta, a widzę, że zaczyna łysieć. Albo pacjent, który chce odmłodzić twarz, a nie zauważył na niej zmiany, która okazała się być nowotworem skóry. Osoby z hirsutyzmem korzystają z epilacji laserowej,

tymczasem nie będzie ona skuteczna, jeśli najpierw nie wyrównamy poziomu hormonów.

Rumień wymaga leczenia przeciwzapalnego, a nie tylko laserów. Pacjenci wydają czasami dużo pieniędzy na zabiegi, które nie przynoszą pożądanych efektów.

Dlatego zawsze obejmujemy pacjenta holistyczną opieką, aby mieć pewność, że uzyskamy trwałe i zadowalające rezultaty.

Wiosna to też czas przygotowań do sezonu bikini. Jakie zabiegi na ciało pani poleca?

Najlepsze efekty przynosi połączenie różnych technologii, np. fal radiowych bądź IR z endermologią LPG. Na okolice kostiumu (fałdki pod pachami, na plecach, ramionach, brzuchu) polecam też zabieg HIFU, który pozwala zredukować nadmiar tkanki tłuszczowej i ujędrnia skórę.

W połączeniu z endermologią przynosi spektakularne efekty – jedna z pacjentek straciła 12 cm w obwodzie brzucha. Oczywiście, zabiegi wymagają systematyczności, a pacjent musi z nami współpracować, dbać o dietę, ruszać się.

We need to bear in mind that the problem first needs to be properly diagnosed.

Aesthetic medicine without medicine can do more harm than good. If the discolouration is connected with endocrine disorders, a hormonal treatment may perhaps need to be introduced. Combined therapy which uses laser and brightening mesotherapy (e.g. Prostrolane Blanc B) can achieve the best results in reducing large melasma. I recommend this sort of mesotherapy before going on holidays, as it prevents the formation of pigmentation changes under the influence of UV rays. You also need to remember to use sun protection on a daily basis. Light creams with high SPF filters can be applied under make-up. I also recommend mineral filters in a brush.

Do aesthetic problems often require medical treatment?

Dermatological ones certainly do.

Sometimes a patient will come to have her lips enlarged and I’ll notice that she’s started balding. Or I’ll see a patient who wants to rejuvenate his skin, but hasn’t paid attention to a lesion which turns out to be cancerous.

People with hirsutism often use laser hair removal. However, it won’t be effective until their hormonal balance is restored.

Erythema requires not only laser treatment but also anti-inflammatory treatment.

Patients often spend a lot of money on therapies that don’t deliver the desired results. That’s is why we always introduce holistic care – to make sure we achieve lasting and satisfactory results.

Spring is also when we gear up for the bikini season. What body treatments do you recommend?

The best results are achieved by combining a few technologies e.g. radio waves or IR with LPG endermologie. For the costume area (rolls of fat under the armpits, on the back, shoulders or stomach), I recommend HIFU treatment. This reduces excess fat and firms the skin. Combined with endermologie, it can bring spectacular results – we’ve had one patient whose abdominal circumference was reduced by 12 cm. Obviously, treatments like these have to be applied regularly, and we need the patient’s full cooperation. They need to take care of their diet, and be active. więcej | more: anclara.pl

© A D O B E S T O C K ( 2 ) , M . P.

How to effectively remove discoloration?

PROMOCJA

KRIOLIPOLIZA

TRWAŁE WYMRAŻANIE TKANKI TŁUSZCZOWEJ

Chcesz pozbyć się miejscowej tkanki tłuszczowej i uniknąć efektu jojo?

Poznaj kriolipolizę. Jest to zabieg, polegający na wymrażaniu tkanki tłuszczowej i jest doskonałą alternatywą dla inwazyjnej liposukcji. W Ambasadzie Urody w Warszawie możesz skorzystać z najlepszego zabiegu kriolipolizy najnowszym urządzeniem CoolTech. Przeczytaj, dlaczego warto.

Co to jest kriolipoliza?

Kriolipoliza to zabieg wymrażania komórek tłuszczowych. Odpowiednia głowica przyłożona do danego obszaru (np. brzucha lub boczków) wytwarza podciśnienie zasysające tkanki, które następnie intensywnie wychładza, aktywując proces niszczenia komórek tłuszczowych. Zabieg ten jest całkowicie bezinwazyjny i nie uszkadza innych tkanek, poza tkanką tłuszczową. Trwale usuwa komórki tłuszczowe, a nie tylko je zmniejsza, co sprawia, że unikamy efektu jo-jo.

Po kriolipolizie CoolTech nie ma czasu rekonwalescencji i możesz od razu wrócić do codziennych czynności, w przeciwieństwie do operacyjnej liposukcji, która często wiąże się z wieloma skutkami ubocznymi.

Cooltech — trwały efekt

Cooltech — unikalne głowice anatomiczne Kriolipolizę Cooltech w Ambasadzie Urody możesz wykonać jednocześnie dwiema anatomicznymi głowicami lub podwójną, anatomiczną głowicą na brzuch. Dzięki temu podczas jednej wizyty zyskujesz dwukrotnie większy obszar zabiegowy przy tym samym czasie zabiegu. Anatomiczna budowa głowic pozwala im się lepiej dopasować do kształtu ciała, precyzyjnie modelując sylwetkę.

OBSZARY ZABIEGOWE:

Kriolipoliza Cooltech daje widoczny efekt PODBRÓDEK już po jednym zabiegu, podczas którego BRZUCH następuje redukcja komórek tłuszczowych BOCZKI w miejscu zabiegowym o 20-30%. Co ważBRYCZESY ne, jest to efekt trwały. Dzieje się tak, poniePLECY waż po odpowiednio dobranym wychłodzeniu KOLANA zostaje uruchomiony proces lipolizy. Dzięki temu UDA komórki tłuszczowe zostają usunięte, a nie tylko zmniejszone. Wiele pacjentek zauważyło, iż nawet po zwiększeniu masy ciała, w miejscu wykonania zabiegu pozostaje widoczne „wypłaszczenie” ciała.

WYŁĄCZNY DYSTRYBUTOR

www.itpsa.pl

Cooltech — niezwykła skuteczność

AMBASADA URODY MEDICAL SPA ul. Hlonda 2, Warszawa-Wilanów

Aby komórki tłuszczowe zginęły, niezbędne jest utrzymanie wymrażania przez odpowiednio długi czas, co zagwarantuje pełne wykorzystanie możliwości urządzenia. Wybierając najnowocześniejszą kriolipolizę CoolTech w Ambasadzie Urody w Warszawie, masz pewność, iż zostaną dochowane wszelkie procedury zabiegowe, które mają na celu zmaksymalizowanie efektu.

AMBASADA URODY to znana sieć warszawskich klinik, w których od ponad 15 lat zespół najlepszych specjalistów dba o swoich Klientów pomagając im zachować młody wygląd oraz zgrabną sylwetkę na lata. Łącząc najwyższej jakości produkty kosmetyczne, medyczne oraz najnowsze i najbardziej innowacyjne urządzenia z sukcesem wprowadza najskuteczniejsze programy pielęgnacyjne, które pozwalają każdemu Klientowi osiągnąć wymarzony efekt.

AMBASADA URODY DAY SPA ul. Wilcza 9a, Warszawa-Śródmieście www.ambasadaurody.pl

AMBASADA URODY WELLNESS SPA ul. Klimczaka 1, Artisclub, Warszawa-Wilanów

TRENDS

MUST HAVE

Kuchnia to serce każdego domu.

Podpowiadamy, jak sprawić, by była nowoczesna i funkcjonalna.

Kitchen is the heart of every home. We give you some hints how to make it modern and functional.

ESSENCE SMARTCONTROL

...to nowa bateria kuchenna marki GROHE, która przenosi sprawdzoną i innowacyjną technologię SmartControl do kuchni.

Rozwiązanie umożliwia wygodną obsługę armatury, nawet kiedy dłonie są zajęte. Standardową dźwignię zastąpiono przyciskiem działającym na zasadzie „naciśnij – przekręć”, by uruchomić przepływ wody i dostosować typ strumienia.

Natomiast jej temperaturę można ustawić za pomocą stylowego pierścienia na dole korpusu. Dodatkowo każdy model wyposażono w wyciąganą wylewkę. Więcej na: grohe.pl

UPIECZONE Baked Termoobieg w tym piekarniku elektrycznym wprawia gorące powietrze w ruch. Dzięki temu jest ono równomiernie rozprowadzane po całym wnętrzu urządzenia, a ty możesz piec jednocześnie na kilku poziomach. Smeg, ok. 2500 zł

RĘCZNIE ROBIONY Handmade

The fan option in this electric oven sets hot air in motion allowing for its evenly distribution inside the oven; and you can bake on several levels at the same time.

Smeg, approx. PLN 2,500

Wykonany ręcznie, miedziany garnek kuty z uchwytami z brązu i z pokrywką o średnicy 32 cm. Mauviel, ok. 800 zł Handmade copper forged pot with bronze handles and a lid with a diameter of 32 cm.

Mauviel, approx. PLN 800

A NUŻ, WIDELEC Fork it out Wykonany z wysokiej jakości stali nierdzewnej zestaw sztućców w miedzianym kolorze.

Orion, 109 zł Cutlery set made of high quality stainless steel in copper colour.

Orion, PLN 109

118

© M . P.

...is a new GROHE kitchen tap that brings proven and innovative SmartControl technology to your kitchen. This solution allows convenient operation of the valve even when the user has their hands occupied. The standard lever has been replaced with a push-and-turn button to start the water flow and adjust the type of stream. The temperature can be set using a stylish ring at the bottom of the tap. In addition, each model is equipped with a pull-out spout. More on: grohe.pl

50 ROCZNICA DNIA ZIEMI DWIE WIZJE PRZYSZŁOŚCI

Czy wiedza i technologia pomogą nam uchronić ziemię od zniszczeń?

Dostępny w salonach prasowych i na

www.national–geographic.pl

natgeopl

Jakie konsekwencje przyniesie zmiana klimatu?

TRENDS

Must Have

INTO THE SUN Warto już teraz myśleć o lecie i kompletować szafę.

Podpowiadamy, co powinno się w niej znaleźć.

It's a good time to think about summer and furnish yourself with new clothes and accessories. We're giving you a hint what they should be.

Okulary, LE SPECS, €85

T-shirt, ROBERT KUPISZ/BALTONA, 300 zł T-shirt, ROBERT KUPISZ / BALTONA, PLN 300

Sunglasses, LE SPECS, €85

© M . P.

Kolczyki ze złota z cyrkoniami, APART, 339 zł Gold earrings with zircons, APART, PLN 339

Top, GUESS, 189 zł Top, GUESS, PLN 189

Worek, GOSHICO, 79 zł Bag, GOSHICO, PLN 79

Kapelusz, GIGI BURRIS, €340 Hat, GIGI BURRIS, €340

Sandały, JIMMY CHOO, €475 Sandals, JIMMY CHOO, €475

120

Spodnie, LEVI'S, 459,90 zł Trousers, LEVI'S, €459,90

Już w sprzedaży wyjątkowe oferty wypoczynku na sezon LATO 2020.

Luksusowe, starannie wyselekcjonowane hotele, miejsca, które pokochały gwiazdy. Najlepsze oferty tylko z Itaka&Gala!

WEJDŹ

LATO

na www.itaka.pl/gala/ i pobierz katalog z naszymi ofertami

ZADZWOŃ: NUMER INFOLINII 801 055 111

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

2020

TRENDS

Good Address

NATURALNE PIĘKNO Natural beauty W warszawskiej Klinice Strzałkowski jest dostępny m.in. innowacyjny zabieg EasyLift® (z użyciem stałych nici) – dający naturalny efekt liftingu na ponad 12 lat, który stanowi alternatywę dla liftingu chirurgicznego. Metoda w naturalny sposób odmładza owal twarzy, poprawia napięcie i uniesienie tkanek. Założyciel kliniki lek. Franciszek Strzałkowski poleca też m.in. zabiegi laserem frakcyjnym CO2, których celem jest przebudowa i zagęszczenie tkanek.

więcej | more: klinikastrzalkowski.pl

SURREALISTYCZNA PODRÓŻ Surrealistic journey Nowe, designerskie wnętrza hotelu Hilton Świnoujście Resort & Spa właśnie zyskały nowy wymiar. Stoi za tym polska artystka tworząca pod pseudonimem Warstwy, współpracująca m.in. z domem mody Hermès, która specjalnie dla hotelu stworzyła kolekcję pięciu abstrakcyjnych kolaży.

The designer interiors of the Hilton Świnoujście Resort&Spa have just gained a new dimension. A Polish artist, creating under the pseudonym, Warstwy, who has collaborated e.g. with Hermès fashion house, has created a collection of five abstract collages for the hotel. więcej | more: zdrojowahotels.pl

INWESTUJ Z NAMI Invest with us Eksperci rynku nieruchomości premium z High Level Sales & Marketing wspierają Klientów w znalezieniu idealnego miejsca do życia. Wyjątkowa kolekcja luksusowych domów i apartamentów na sprzedaż jest dostępna pod poniżym adresem.

Premium Real Estate experts from High Level Sales&Marketing support clients in finding the perfect place to live. A unique collection of luxury homes and apartment for sale is available at the address below. więcej | more: hlsm.pl

122

© M . P.

PRESTIGE ZONE

At the Warsaw Clinic Strzałkowski, patients can get an innovative EasyLift® treatment using permanent threads. It gives a natural lifting effect for the period of over 12 years, which is an alternative to a surgical lift. The method naturally rejuvenates the oval of your face, improves firmness and elevates tissues. The founder of the clinic, dr Franciszek Strzałkowski recommends also CO2 fractional laser treatments, whose goal is to rebuild and thicken the tissue.

LOT SKY BAR

LOT SKY BAR 124 SIATKA POŁĄCZEŃ ROUTE NETWORK

130

FLOTA

FLEET 132 BAGAŻ

BAGAGGE 134 WYDARZENIA

LOT NEWS 135 ROZRYWKA POKŁADOWA IN-FLIGHT ENTERTAINMENT 140

Bądź naszym Gościem Be our Guest

<8h

<8h

<8h

>8h

h8>

h8>

hh88 <<

<8h <8h

>8h

>8h

<8h

<8h

>8h >8h

>8h

>8h

>8h

>8h

>8h

>8h

>8h

>8h

>8h

>8h

<8h <8h

>8h

>8h

<8h

>8h

>8h

>8h

>8h

>8h

<8h <8h

>8h

>8h

LOT Cargo - Cool Chain Solution.

Pakiet rozwiązań dla transportu produktów farmaceutycznych oraz towarów łatwo psujących.

Zaufaj naszym ekspertom.

LOT Cargo - Cool Chain Solution.

A package of solutions for the transport of pharmaceutical products and perishable goods.

Trust our experts.

lot.com/cargo

LOT Warsaw Transfer Guide Zapoznaj się z informacjami jak sprawnie przesiąść się na Twój kolejny rejs LOT na Lotnisku Chopina w Warszawie | Please read the following information carefully It will help you during your transfer to LOT flights at Warsaw Chopin Airport

Mapa Lotniska Chopina | Map of Chopin Airport Poziom odlotów | Departures Area

Przygotuj paszport i kartę pokładową | Please prepare your passport and boarding pass

44 45

Przesiadka między krajami w strefie Schengen 1. Wyjdź z rękawa lub autobusu do terminala 2. Udaj się jak najszybciej do bramki, z której odlatuje Twój następny rejs Transfer from Schengen country to another Schengen country 1. You arrive to the terminal by bus or by air bridge 2. Please proceed directly to the gate for your next flight

Odprawa

DUTY FREE

Check-in LOT 04 03 06 05 08 07 10N 9N 12N 11N 14N 13N LTC

02 01

1

37 36

LTC

30 29

43 42 41 40 39 38

32 31

28 27 24N 23N

26N 25N

22N 21N

-1

20N 19N

KROK 1 STEP 1

KROK 2 STEP 2

KROK 3 STEP 3

16N 15N

Przesiadka z kraju w strefie Schengen do kraju ze strefy Non-Schengen 1. Wyjdź z rękawa lub autobusu do terminala 2. Udaj się prosto do kontroli paszportowej z przygotowanymi dokumentami 3. Przejdź jak najszybciej do bramki, z której odlatuje Twój następny rejs

18N 17N

LEGENDA:

MAP KEY

Kontrola paszportowa | Passport control

Transfer from Schengen country to Non-Schengen country 1. You arrive to the terminal by bus or by air bridge 2. Please prepare your documents and proceed to the passport control 3. Please proceed directly to the gate for your next flight

Kontrola bezpieczeństwa | Security check

Wejście do terminala po przyjeździe autobusem z samolotu |

Entrance when arriving to the terminal by bus 1

KROK 1 STEP 1

KROK 2 STEP 2

KROK 3 STEP 3

KROK 4 STEP 4

LOT Business Lounge “ Polonez” (poziom 1 | level 1)

-1

LOT Business Lounge “ Mazurek” (poziom -1 | level -1)

Dodatkowa kontrola bezpieczeństwa w rejsach do USA | Additional security check for US flights

Przesiadka z kraju ze strefy Non-Schengen do kraju w strefie Schengen 1. Wyjdź z rękawa lub autobusu do terminala 2. Udaj się prosto do kontroli paszportowej z przygotowanymi dokumentami 3. Następnie podejdź do kontroli bezpieczeństwa 4. Udaj się jak najszybciej do bramki, z której odlatuje Twój następny rejs Transfer from Non-Schengen country to Schengen country 1. You arrive to the terminal by bus or by air bridge 2. Please prepare your documents and proceed to the passport control 3. Next proceed to the security check 4. Please proceed directly to the gate for your next flight

Obowiązkowy punkt weryfikacji | Mandatory interview point LTC LTC

LOT Transfer Center Strefa Non-Schengen | Non-Schengen Zone

Armenia | Belarus | Bulgaria | Canada | China | Croatia | Cyprus | Georgia | India | Israel | Japan | Kazakhstan | Macedonia | Moldova | Montenegro | Romania | Russia | Serbia | Singapore | South Korea | Sri Lanka | Turkey | Ukraine | United Kingdom | United States 03N - 26N Numery gate Non-Schengen | Non-Schengen Gate no.

Strefa Schengen | Schengen Zone

KROK 1 STEP 1

KROK 2 STEP 2

KROK 3 STEP 3

KROK 4 STEP 4

KROK 5 STEP 5

Przesiadka między krajami w strefie Non-Schengen 1. Wyjdź z rękawa lub autobusu do terminala 2. Udaj się prosto do kontroli bezpieczeństwa 3. Udaj się jak najszybciej do bramki, z której odlatuje Twój następny rejs Transfer from Non-Schengen country to another Non-Schengen country 1. You arrive to the terminal by bus or air bridge 2. Please proceed to the security check 3. Please proceed directly to the gate for your next flight

KROK 1 STEP 1

KROK 2 STEP 2

KROK 3 STEP 3

KROK 4 STEP 4

Wejście do samolotu zamykamy na 15 minut przed odlotem! | Gate closes 15 minutes before departure!

W przypadku każdej przesiadki w ramach połączeń LOT, nie odbieraj swojego bagażu | Do not collect your luggage if you continue your journey with LOT

Austria | Belgium | Czech Republic | Denmark | Estonia | Finland | France | Germany | Greece | Hungary | Iceland | Italy | Latvia | Lithuania | Luxembourg | Malta | The Netherlands | Norway | Poland | Portugal | Slovakia | Slovenia | Spain | Sweden | Switzerland 01-08 23-45 Numery gate Schengen | Schengen Gate no.

Transfer do USA | Transfer to USA

1 34 2

Przylot ze strefy Schengen Udaj się do kontroli paszportowej i dalej niezwłocznie do miejsca oznaczonego na mapie symbolem flagi!

Schengen Area arrival Proceed to passport control and then to interview point marked with the flag as soon as possible!

Przylot ze strefy Non-Schengen Udaj się do kontroli bezpieczeństwa i dalej niezwłocznie do miejsca oznaczonego na mapie symbolem flagi!

Non-Schengen Area arrival Proceed to security check and then to interview point marked with the flag as soon as possible!

Obowiązkowy punkt weryfikacji Miejsce wywiadu, do którego muszą udać się wszyscy pasażerowie lecący do Stanów Zjednoczonych!

Manadatory interview point This point is obligatory for all passengers travelling to the United States!

Po rozmowie możesz być skierowany: After interview you can be proceeded:

Do dodatkowej kontroli bezpieczeństwa oznaczonej na mapie symbolem powyżej.

Udaj się tam jak najszybciej!

To additional security check marked on the map as above.

Proceed there as soon as possible!

NS

S

Brak wykonania obowiązkowej weryfikacji (wywiadu) oraz dodatkowej kontroli bezpieczeństwa w rejsach do USA skutkuje odmową przyjęcia na pokład samolotu! | If you skip mandatory interview or additional security check you will be denied to board your flight!

!

SIATKA POŁĄCZEŃ Route network

Fort MacMurray Edmonton Saskatoon Vancouver

Calgary

Toronto Chicago Cleveland

Minneapolis

Portland

Los Angeles

Newark EWR

Washington D.C.

Dallas Atlanta

San Diego Phoenix

B

New York JFK

Denver

Las Vegas

San Francisco

Quebec Montreal Halifax

Winnipeg

Orlando Houston Tampa

Miami

Puerto Plata

połączenia regularne LOT-u z portu przesiadkowego w Warszawie | LOT schedule services from LOT Warsaw Hub połączenia regularne LOT-u z portu przesiadkowego w Budapeszcie | LOT schedule services from LOT Budapest Hub regularne połączenia regionalne LOT-u | LOT regional schedule services połączenia linii Nordica wykonywane we współpracy z LOT-em | Nordica services operated in cooperation with LOT połączenia czarterowe | charter flights połączenie code-share | code-share services kierunki code-share | code-share destination Puerto Plata San Francisco

Corfu

kierunki czarterowe | charter destination nowy kierunek | new destination kierunki sezonowe | seasonal services Trondheim

Aalesund

St Petersburg

Helsinki

TALLINN

Stockholm

Oslo

Gothenburg

Riga

Edinburgh

Moscow SVO Billund

Palanga

Hamburg

Amsterdam

London LHR

Hannover

Düsseldorf

Bydgoszcz

Szczecin

Paris

Lyon Geneva

Zurich

Munich

Salzburg Innsbruck

Lublin

Wroclaw

Luxembourg

Linz

Minsk

WARSAW

Poznan

Frankfurt Zielona Gora Katowice Nuremberg Stu gart

Moscow DME

Vilnius

Gdansk

Berlin

Brussels

London LCY

Kaunas

Kaliningrad

Copenhagen

Prague Ostrava

Kyiv IEV

Rzeszow

Lviv Kosice

Vienna Graz

Klagenfurt BUDAPEST Ljubljana Zagreb

Chisinau

Porto

Girona

lot.com

Madrid

Lisbon

Nice

Rimini

Rijeka

Odesa Varna

Belgrade Split Sarajevo Podgorica Zadar Mostar Dubrovnik Tirana

Barcelona

Bucharest Sofia

Skopje

Istanbul

Ankara Izmir

Corfu

Catania

Zaporizhia

Cluj-Napoca

Milan Venice

Kharkiv

Kyiv KBP

Krakow

Adana Antalya Larnaca

Athens Bodrum

Chania

130

123_KA_04_LOTINFO4.indd 130

16.03.2020 15:19

Tromso

SIATKA POŁĄCZEŃ Route network

Yekaterinburg

WARSAW Krakow

Rzeszow

Kazan Samara

Nur-Sultan

Irkuck

Rostov-on-Don Krasnodar

Sapporo

Tbilisi

BUDAPEST

Beijing PEK

Yerevan Amman Cairo

Beijing PKX

Kuwait

Beirut Tel Aviv

Seoul

Ahmedabad

Bahrain Dubai

Mumbai Pune

Delhi

Sendai

Fukuoka

Tokyo

Taipei

Kolkata

Hanoi

Hyderabad

Bengaluru Chennai Kochi

Colombo Singapore

Perth

Brisbane Adelaide

Sydney

Auckland

Melbourne Wellington Christchurch

Gällivare Arvidsjaur

TALLINN Stockholm

Vilnius

Gdansk

Olsztyn WARSAW Lublin

Szczecin Bydgoszcz Zielona Gora

London LCY

Brussels

Poznan

Wroclaw

Katowice

Krakow Rzeszow

BUDAPEST Bucharest

Zadar Dubrovnik

lot.com

Tel Aviv

131

123_KA_04_LOTINFO4.indd 131

16.03.2020 15:19

FLOTA Fleet

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE Long-haul aircraft

Liczba I Number in fleet Długość I Length Rozpiętość I Wing span V przelotowa I Cruising speed Zasięg max I Range Liczba miejsc BC/PEC/EC I Capacity

Boeing 787-9 Dreamliner

Boeing 787-8 Dreamliner

7/9** 62,82 m 60,17 m 875 km/h 13 350 km 24/21/249

8 56,72 m 60,17 m 875 km/h 12 650 km 18/21/213

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE Medium and short-haul aircraft

Liczba I Number in fleet Długość I Length Rozpiętość I Wing span V przelotowa I Cruising speed Zasięg max I Range Liczba miejsc I Capacity

Liczba I Number in fleet Długość I Length Rozpiętość I Wing span V przelotowa I Cruising speed Zasięg max I Range Liczba miejsc I Capacity

Boeing 737 MAX 8

Boeing 737-800

Boeing 737-700

5/15 ** 39,52 m 35,92 m 839 km/h 5750 km 186

7 39,47 m 35,78 m 834 km/h 5435 km 189/186/168***

1 33,63 m 35,78 m 834 km/h 5550 km 144

Embraer 195

Embraer 190

Embraer 175

Embraer 170

17 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km 118/112***

4 36,24 m 28,72 m 863 km/h 3461 km 106

12 **** 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km 82

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km 76

Bombardier DHC-8Q400 Liczba I Number in fleet Długość I Length Rozpiętość I Wing span V przelotowa I Cruising speed Zasięg max I Range Liczba miejsc I Capacity

12 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km 78

Bombardier CRJ900ER Liczba I Number in fleet Długość I Length Rozpiętość I Wing span V przelotowa I Cruising speed Zasięg max I Range Liczba miejsc I Capacity

6 36,34 m 24,85 m 790 km/h 2500 km 90

Bombardier CRJ700ER Liczba I Number in fleet Długość I Length Rozpiętość I Wing span V przelotowa I Cruising speed Zasięg max I Range Liczba miejsc I Capacity

2 32,33 m 23,25 m 790 km/h 2650 km 70

* dostawy kolejnych zamówionych samolotów tego typu w tym roku I *deliveries of more of the ordered aircraft of this type expected this year * * dostawy kolejnych w tym i przyszłym roku I ** deliveries of more aircraft for this year, *** w zależności od wersji I ***depending on the version **** w tym dwa do dyspozycji rządu I **** including two aircraft at the government’s disposal

BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT I Safety on board LOT aircraft

Zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) | No smoking (including e-cigarettes)

Nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free | Do not d nk alcohol brought on board or purchased in Duty Free

Podczas startu i lądowania laptop musi być wyłączony i umieszczony w kieszeni fotela lub na półce, a z telefonów komórkowych pasażerowie mogą korzystać wyłącznie w trybie samolotowym. Wizerunek członków załóg podlega ochronie prawnej. Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności i niefotografowanie/ niefilmowanie naszych pracowników, a także o nierozpowszechnianie wizerunku bez ich zgody. | During take-off and landing, laptops must be switched off and placed in the back seat pocket in front of you or on the shelf, and mobile phones can only be used in aeroplane mode. The image rights of cabin crew members are protected by law. Please respect their privacy and do not photograph/film our staff and do not disseminate their image without their permission.

lot.com

TRANSAKCJE BEZGOTÓWKOWE NA POKŁADZIE I Non-cash transactions on board Uprzejmie informujemy, że w celu zapewnienia bezpieczeństwa bezgotówkowych transakcji płatniczych na pokładach swoich samolotów LOT zbiera i przechowuje niektóre z Państwa danych, np. imię i nazwisko, numer dokumentu tożsamości, adres zamieszkania i numer miejsca zajmowanego na pokładzie.

W tym zakresie administratorem Państwa danych jest LOT*. W związku z powyższym przysługuje Państwu prawo wniesienia sprzeciwu, prawo dostępu do danych, prawo żądania ich sprostowania, ich usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. W sprawach związanych z przetwarzaniem danych osobowych można skontaktować się z Inspektorem Ochrony Danych pisemnie pod adresem LOT lub mailowo pod adresem e-mail: iod@lot.pl. Podawanie ww. danych osobowych podczas transakcji jest dobrowolne. W przypadku odmowy możliwe jest dokonanie standardowej płatności gotówkowej – bez użycia karty. | Please be advised that in order to ensure the security of payment transactions on board our aircraft, LOT is collecting and storing some of your personal data, e.g. your forename and surname, identity card number, residential address, and seat number. LOT* are the controller of the personal data provided above. You have a right to object, as well as right: to withdraw your consent, access to your personal data, to demand that your personal data is rectified or limited or to be forgotten.

To discuss matters related to the protection of your personal data you can contact Data Protection Officer in writing, to the address of the registered office LOT or via e-mail: iod@lot.pl.

132

* Polskie Linie Lotnicze LOT S.A., ul. Komitetu Obrony Robotników 43, 02-146 Warszawa | LOT Polish Airlines, Komitetu Obrony Robotników St. 43, 02-146 Warsaw

SIATKA POŁĄCZEŃ Route network

lot.com

133

Useful information

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM Checked baggage allowances LOT PREMIUM ECONOMY

LOT BUSINESS CLASS na długie dystanse | on long haul flights

+

32 kg max

+

32 kg max

na krótkie i długie dystanse | on short and long haul flights

+

23 kg max

32 kg max

23 kg max

LOT BUSINESS CLASS

PRZYDATNE INFORMACJE

+

23 kg max

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse | on short haul flights

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

na długie dystanse | on long haul flights

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. | The sum of the three dimensions should not exceed 158 cm.

na krótkie dystanse | on short haul flights

32 kg max

23 kg max

+

23 kg max

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH | Luggage allowances for children up to 2 years of age wózek składany | folding buggy

fotelik samochodowy | car seat

LUB | or

+

23 kg max

o maksymalnym wymiarze do 158 cm | maximum dimensions of up to 158 cm

BAGAŻ PODRĘCZNY I Carry-on baggage na długie dystanse | on long haul flights

8 kg max

Carry-on luggage allowances LOT BUSINESS CLASS

+

9 kg

4 kg

LOT PREMIUM ECONOMY na krótkie dystanse | on short haul flights

= 18 kg

8 kg max

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem. Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika.

Animals on board

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM

lot.com

Liquids in your carry-on baggage

In addition, one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; max. 2 kg) may be taken on board free of charge: a laptop case or a women's handbag. For safety reasons, all carry-on baggage must fit in the overhead shelf on board or under the seat in front of you.

All baggage exceeding the permitted size, will have to be repackaged or will be checked in subject to the relevant fee specified in the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce.| For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku.

Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego.

Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca.

Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa.

134

8 kg max

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm | The sum of three dimensions of carry-on baggage (length, width and height) should not exceed 118 cm

55

20

ZWIERZĘTA NA POKŁADZIE

= 12 kg

na krótkie i długie dystanse | on short and long haul flights

(max waga jednej sztuki: 8kg | max unit weight: 8kg)

na krótkie i długie dystanse | on short and long haul flights

9 kg max

+

LOT ECONOMY CLASS

40

LOT PREMIUM ECONOMY

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. | Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.

Additional carry-on baggage restrictions may apply to some flights operated by small aircraft.

A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available.

An extra charge applies to outbound flights from Poland.

WYDARZENIA

LOT news

ODLOTOWA PRACA A FLYING START F O T. L O T N I S K O C H O P I N A

tekst | by JAKUB PIOTR PANEK

LOT ogłasza rekrutację na kilkadziesiąt nowych miejsc pracy na Lotnisku Chopina. Podobnie jak w dwóch poprzednich edycjach programu, przewoźnik chce w ten sposób zagwarantować pasażerom najwyższą jakość obsługi i najlepszy komfort podróży w wymagającym dla branży lotniczej szczycie sezonu letniego.

LOT Polish Airlines has announced dozens of job vacancies at Chopin Airport.

As in the two previous editions of the programme, the carrier’s intention is to ensure the highest quality of service and maximum convenience during the challenging peak summer season.

PL

ENG

This is the third time that newly recruited staff will be able to go behind the scenes of the aviation industry and gain valuable experience during the summer season. During the two previous editions of OdLOTowa praca, some 200,000 people applied and more than 20 were offered permanent employment after a three-month probationary period.

This year’s participants will be required to assist passengers at the terminal, provide information about LOT connections, support transit passengers, and perform similar tasks. The new staff, in conjunction with airport operational services, will be supporting ground-handling services.

The new recruits can expect to work alongside experienced staff in one of the world’s fastest growing industries. Moreover, those who work for three months will be offered a free return “stand-by” ticket to any one of LOT’s 120 scheduled destinations.

Recruitment requirements primarily include proficiency in English, good interpersonal skills, the ability to work in a team, readiness to take on new challenges, and availability. Knowledge of other foreign languages and interest in the aviation industry are an advantage. The carrier is offering a 3-month work programme from June till October 2020. More details at: rekrutacja@lot.pl.

lot.com

Już po raz trzeci nowo zrekrutowani pracownicy będą mieć możliwość poznania kulis branży lotniczej i zdobycia cennego doświadczenia w czasie sezonu letniego. W dwóch poprzednich edycjach OdLOTowej pracy do rekrutacji przystąpiło niemal 2 tys. osób. Ponad 20 z nich zostało zatrudnionych na stałe po okresie trzymiesięcznej współpracy.

Do zadań uczestników tegorocznej edycji projektu będzie należała m.in. asysta przy obsłudze pasażerów w terminalu pasażerskim, udzielanie informacji na temat połączeń LOT-u czy wsparcie pasażerów przesiadających się w Warszawie na dalsze połączenia. Nowi pracownicy we współpracy z lotniskowymi służbami operacyjnymi będą wspierać proces obsługi naziemnej samolotu.

Zrekrutowani kandydaci mogą liczyć na pracę u boku doświadczonej kadry w jednej z najdynamiczniej rozwijających się branż na świecie. Ponadto, osobom, które przepracują pełne trzy miesiące LOT oferuje darmowy bilet typu „stand by” w dwie strony na dowolnym kierunku, spośród ponad 120 połączeń dostępnych w regularnej siatce przewoźnika.

Wymagania rekrutacyjne to przede wszystkim dobra znajomość języka angielskiego, łatwość w nawiązywaniu kontaktów, a także gotowość na nowe wyzwania i dyspozycyjność. Znajomość innych języków obcych oraz zainteresowanie branżą lotniczą będzie dodatkowym atutem. Przewoźnik oferuje kandydatom trzy miesiące współpracy, w okresie od czerwca do października br. Szczegóły: rekrutacja@lot.pl.

135

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ In-flight entertainment system

FILMY MOVIES

TV TV

DLA DZIECI KIDS

AUDIO AUDIO

GRY GAMES

O NAS ABOUT US

E-READER

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ In-flight entertainment W kwietniu w ramach naszej oferty rozrywki pokładowej w rejsach

In April, on our long-haul flights, we would like to offer you over

dalekiego zasięgu, oferujemy Państwu ponad 130 filmów i seriali (w

130 movies and TV series (including: Polish, English/

tym

chińskie,

Hollywood, Chinese, Russian, Japanese, Korean, Hungarian,

rosyjskie, japońskie, koreańskie, węgierskie, niemieckie oraz

produkcje:

polskie,

angielskie/hollywoodzkie,

German, and Bollywood productions) as well as concerts,

boolywoodzkie) oraz koncerty, albumy audio, podcasty, programy

selection of entertaining shows, audio albums, podcasts,

rozrywkowe, popularne seriale i gry. Ponadto, w systemie rozrywki

popular tv series and games. Furthermore, please take a look at

pokładowej znajdą Państwo zakładkę „O nas”, która zawiera historię

the “About us” section which contains the history of LOT Polish

naszych linii lotniczych. Jest nam również bardzo miło poinformować

Airlines. Also, we’re more than happy to inform you that, on

Państwa, iż na pokładach naszych samolotów Boeing 787

board our Boeing 787 Dreamliner aircraft, you can enjoy our

Dreamliner aktualnie trwa projekt filmowy współorganizowany

film project organized in cooperation with Polish Film Institute

przez Polski Instytut Sztuki Filmowej – „Kino na 100!”. Projekt ma na

– “Polish 100”. The purpose of this name is to recall 100th

celu uczczenie stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę.

anniversary of Poland’s regained independence. Thanks to this

Dzięki tej inicjatywie, mają Państwo szansę obejrzeć najsłynniejsze

initiative, you will have the opportunity to check out the most

filmy w historii polskiej kinematografii. Na następnej stronie znajdą

famous movies in the history of Polish cinematography. On the

Państwo pełny repertuar filmowy na kwiecień.

next page you can find our full movie lineup in April.

ROZRYWKA POKŁADOWA | FILMY DOSTĘPNE NA POKŁADZIE W KWIETNIU In-flight entertainment | Movies available onboard in April NAJNOWSZE HITY KINOWE Latest releases

lot.com

Gwiezdne wojny: Skywalker – odrodzenie Star Wars The Rise of Skywalker (2019) Downton Abbey (2019) Ad Astra (2019) Blinded by the Light. Siła muzyki Blinded by the Light (2019) Jojo Rabbit (2019) Przypływ wiary Breakthrough (2019) Le Mans '66 Ford v Ferrari (2019) X-Men: Mroczna Phoenix X-Men: Dark Phoenix (2019) Godzilla II: Król potworów Godzilla: King of the Monsters (2019) Na noże Knives Out (2019) Małe Kobietki Little Women (2019) Osierocony Brooklyn Motherless Brooklyn (2019) Zabawa w pochowanego Ready or Not (2019) Shazam! (2019) Sztuka ścigania się w deszczu The Art of Racing in the Rain (2019)

140

Szczygieł The Goldfinch (2019) Cóż za piękny dzień A Beautiful Day in the Neighborhood (2019) Jumanji: Następny poziom Jumanji: The Next Level (2019) Gorący temat Bombshell (2019) Dark Waters (2019) Kłamstwo doskonałe The Good Liar (2019) Głębia strachu Underwater (2020) Annabelle wraca do domu Annabelle Comes Home (2019) Fantastyczne zwierzęta: Grindelwalda Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald (2019) Szybcy i wściekli: Hobbs i Shaw Fast & Furious Presents: Hobbs & Shaw (2019) Joker (2019) Judy (2019) Przemytnik (2019)

DLA DZIECI For kids Fernando Ferdinand (2017) Rio 2 (2014) Mała Stopa Smallfoot (2018) Bociany Storks (2016) Młodzi Tytani: Akcja! Film Teen Titans Go! to the Movies (2018) Lego: Przygoda The Lego Movie (2014) Harry Potter i więzień Azkabanu Harry Potter And The Prisoner Of Azkaban (2004)

Harry Potter i Insygnia Śmierci: Część I Harry Potter And The Deathly Hallows - Part 1 (2010) Harry Potter i Insygnia Śmierci: Część II Harry Potter And The Deathly Hallows - Part 2 (2011) Happy Feet: Tupot małych stóp 2 Happy Feet Two (2011) Vaiana: Skarb oceanu Moana (2016)

POZOSTAŁE HITY KINOWE Hollywood classics Mroczny Rycerz powstaje The Dark Knight Rises (2012) Chłopcy z ferajny Goodfellas (1990) Szefowie wrogowie 2 Horrible Bosses 2 (2014) Jak to robią single How to be Single (2016) Deadpool 2 (2018) Kingsman: Złoty krąg Kingsman: The Golden Circle (2017) Logan: Wolverine Logan (2017) Czerwona jaskółka Red Sparrow (2018) Mroczne umysły The Darkest Minds (2018) Król rozrywki The Greatest Showman (2017) Najdłuższa podróż The Longest Ride (2015) Marsjanin The Martian (2015) Predator The Predator (2018) Kształt wody The Shape of Water (2017)

X-Men: Ostatni bastion X-Men: The Last Stand (2006) Operacja Argo Argo (2012) Batman – Początek Batman Begins (2005) Blade Runner 2049 (2017) Bajecznie bogaci Azjaci Crazy Rich Asians (2018) Dunkierka Dunkirk (2017) Fantastyczne zwierzęta i jak je znaleźć Fantastic Beasts and Where to Find Them (2016) W starym dobrym stylu Going in Style (2017) Interstellar (2014) Liga Sprawiedliwości Justice League (2017) Człowiek ze stali Man of Steel (2013) Księgowy The Accountant (2016) Tomb Raider (2018)

KINO MIĘDZYNARODOWE International cinema Ne Zha (2019)(China) Guang (2018)(China) A Witness out of the Blue (2019)(China) Line Walker 2: Invisible Spy (2019)(China) Sunburned (2019)(Germany) Endzeit (2018)(Germany) The Most Beautiful Day (2016) (Germany) A Heavy Heart (2015)(Germany) Raazi (2018)(India) Badla (2019) (India) Bharat (2019) (India) Uri: The Surigical Strike (2019) (India) Comrade Drakulich (2019)(Hungary) On the Quiet (2019)(Hungary) Aurora Borealis: Északi fény (2017)(Hungary) Liza The Fox-Fairy (2015)(Hungary) A Vizsga (2011)(Hungary) Curtiz (2019)(Hungary)

FOMO (2019)(Hungary) Kincsem (2017)(Hungary) Tall Tales (2019)(Hungary) Tegnap (2018)(Hungary) The Notebook (2013)(Hungary) The Whiskey Bandit (2017) (Hungary) Dance With Me (2019)(Japan) Mr. Long (2017)(Japan) Hit Me Anyone One More Time (2019) (Japan) The Confidence Man JP: The Movie (2019) (Japan) Doraemon: Nobita's Chronicle of the Moon Exploration (2019)(Japan) Fly Me To Saitama (2019)(Japan) Kakegurui The Movie (2019)(Japan) Oh Lucy! (2018) (Japan) Shoplifters (2018)(Japan) Snow Flower (2019)(Japan)

Spark (2017)(Japan) The Ringside Story (2017)(Japan) Parasite (2019)(South Korea) The Dude in Me (2019)(South Korea) The Bad Guys: Reign of Chaos (2019) (South Korea) Homme Fatale (2019)(South Korea) Along with the Gods: The Two Worlds (2017)(South Korea) Another Child (2019)(South Korea) Be-Bop-A-Lula (2018)(South Korea) Notebook from My Mother (2018) (South Korea) Race to freedom: Um Bok Dong (2019) (South Korea) The Gangster, the Cop, the Devil (2019) (South Korea) Trade Your Love (2019)(South Korea)

In-flight entertainment system

17 Again (2009) Na skraju jutra Edge of Tomorrow (2014) Geostorm (2017) Trzy billboardy za Ebbing, Missouri Three Billboards Outside Ebbing, Missouri (2017) Simpsonowie: Wersja kinowa The Simpsons Movie (2007) Grand Budapest Hotel The Grand Budapest Hotel (2014) Czarny łabędź Black Swan (2010) Birdman (2014) Och, życie Life as We Know It (2010) Player One Ready Player One (2018) Dusza towarzystwa Life of the Party (2018) Źle się dzieje w El Royale Bad Times at the El Royale (2018) Rekiny wojny War Dogs (2016) Grawitacja Gravity (2013)

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

Kraina lodu II Frozen II (2019) O Yeti! Abominable (2019) Czarownica 2 Maleficent: Mistress of Evil (2019) Tajni i fajni Spies in Disguise (2019) Pokémon Detektyw Pikachu Pokémon Detective Pikachu (2019) Kraina lodu Frozen (2013) Czarownica Maleficent (2014)

KINO POLSKIE Polish cinema Ikar. Legenda Mietka Kosza (2019) Piłsudski (2019) Córka trenera A Coach’s Daughter (2018)

Kamper (2016) Nad życie (2012) Oszukane (2013)

100

„KINO NA 100!” „Polish 100” (1972) Kanał Kanal (1956) Trzecia część nocy (1971) Ostatni etap The Last Stop (1947) Tango (1980)

lot.com

89 mm od Europy 89mm from Europe (1993) Czerwone i czarne (1963) Hair (1971) Trzeba zabić tę miłość To Kill This Love

Świadek koronny The State Witness (2007)

Ostry film zaangażowany. Non camera A Sharp Involved Film. Non camera (1979) Sztuczki Tricks (2007) Rękopis znaleziony w Saragossie Manuscript Found in Saragossa (1964)

141

LET YOUR BUSINESS FLY HIGH WITH UPC BIZNES.

Choose our ICT solutions for your company.

VPN

{...}

IP VPN Carrier Ethernet Fiber Internet IP Transit Managed WiFi Anti DDoS TV for hotels Voice (Virtual PBX, SIP) Much more

Contact us for more details: biznes@upc.pl | 813 812 888 Connection fee is in accordance with your operator’s tariff plan.

LOT to dopiero początek!

The flight is just the beginning!

PODRÓŻE SŁUŻBOWE

BUSINESS TRAVELS Bilety lotnicze

Air tickets

Bilety kolejowe

Train tickets

Hotele

Hotels

Wynajem samochodów, transfery Car rental , transfers

Ubezpieczenia i wizy

Travel insurances, visas

Turystyka indywidualna i grupowa

Individual and group tourism (MICE)

+48 22 577 66 77 rezerwacje@lottravel.com www.lottravel.com

RAZEM MOŻEMY ZBUDOWAĆ MUZEUM-CENTRUM PAMIĘCI POŚWIĘCONE BŁ. KSIĘDZU JERZEMU POPIEŁUSZCE TOGETHER WE CAN BUILD A MUSEUM-MEMORIAL CENTER DEDICATED TO BLESSED FATHER JERZY POPIEŁUSZKO Weź udział w zbiórce narodowej.

Kup monetę-cegiełkę w cenie 100 zł.

Take part in the national fundraiser.

Buy a “donation coin” for 100 PLN.

100

PLN

Moneta-cegiełka Donation coin

Produkt dostępny podczas rejsów międzynarodowych oraz w sklepie internetowym airkiosk.lot.com Product available on international flights and online at airkiosk.lot.com

Shop&More

NADESZŁA WIOSNA. DRZEWA ŚLIWKOWE JUŻ KWITNĄ.

SPRING IS HERE. PLUM TREES ARE BLOSSOMING.

Rozkoszuj się oryginalnym smakiem polskiej śliwki otoczonej

Enjoy this unique taste of Polish plums

delikatną masą kakaową i oblanej pyszną czekoladą.

covered with cocoa cream and delicious chocolate.

/sliwka.naleczowska

dla Kawoszy od Kawoszy

Zamów wyjątkowe produkty na Airkiosk.lot.com

Odbierz je na pokładzie lub w domu.

Order unique products on Airkiosk.lot.com Receive them on board your plane or at home. www.airkiosk.lot.com

Prezent

A gift

na każdą okazję,

for every occasion

2 PLN = 1 mila

2 PLN = 1 mile

Do dnia 04.05.2020 każde 2 PLN wydane na perfumy kosmetyki, słodycze i gastronomię to 1 mila.

Until 04/05/2020 each PLN 2 spent on perfumes cosmetics, sweets and gastronomy is 1 mile.

dokądkolwiek lecisz...

wherever you are going...

DO Ł ĄCZ , P O D RÓŻUJ , KO RZ YSTA J

• • • • •

karta Diners Club LOT za 0 zł* 2 000 mil w pakiecie powitalnym mile premiowe przy okazji codziennych zakupów** ubezpieczenie podróży zagranicznej wstęp do saloników lotniskowych na całym świecie

PRZEKONAJ SIĘ, ILE MOŻESZ ZYSKAĆ! *Dla kart Diners Club LOT wydanych w ramach Promocji, pierwsza opłata roczna wynosi 0 zł. Czas trwania Promocji: 01.04 – 30.06.2020 r. **Oprócz wypłat gotówki, transakcji w kasynach i na stacjach benzynowych.

Przykład reprezentatywny dla kart kredytowych Diners Club, sporządzony na podstawie art. 8 Ustawy o kredycie konsumenckim: Oprocentowanie nominalne – zmienne 8% w skali roku. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO) dla karty Diners Club LOT z limitem 15 000 zł wynosi 6,98%, całkowity koszt kredytu 609,11 zł (opłata roczna 0 zł). Czas obowiązywania umowy 12 miesięcy. Wyliczenie RRSO zostało dokonane przy założeniu jednorazowego wykorzystania całej kwoty kredytu na Karcie (Limit Kredytowy), poprzez dokonanie jednej transakcji bezgotówkowej w terminie do jednego miesiąca od daty otrzymania Karty i spłaconej w ciągu 12 miesięcy od daty Transakcji. Wysokość RRSO oraz Całkowitego kosztu kredytu może się różnić od podanego w reprezentatywnym przykładzie jeżeli Posiadacz będzie korzystał z Karty w inny sposób niż przewidziany w ww. przykładzie. Indywidualny limit kredytowy zostanie zaproponowany po weryfikacji zdolności kredytowej. Posiadacz otrzyma wyliczoną wysokość RRSO oraz Całkowity koszt przyznanego kredytu. Niniejszy materiał nie stanowi oferty w rozumieniu kodeksu cywilnego i ma on charakter wyłącznie informacyjny. Szczegółowe informacje na temat kart Diners Club, w tym Tabela Opłat i Prowizji, Regulamin kredytowych kart prywatnych Diners Club, Regulamin Promocji oraz Regulaminu Kampanii Sprzedaży Punktów DC dostępne są na stronie www.dinersclub.pl.

Sporządzono w oparciu o informacje własne z dnia 01.10.2019 r.

SZCZEGÓŁY: DINERSCLUB.PL, +48 22 826 07 66

Idealne rozwiązanie dla Twojej Firmy!

LOT Dla Firm to program lojalnościowy, który pozwoli Twojej firmie zmniejszyć koszty podróży służbowych. Zbieraj Punkty podczas podróży służbowych i wymieniaj na nagrody takie jak: - bilety lotnicze - hotele - wstęp do LOT Business Lounge Polonez lub Mazurek - usługi podwyższające standard podróży.

Z LOT Dla Firm: - otrzymujesz 2000 powitalnych Punktów Premiowych - zbierasz Punkty za każdy przelot LOT-em oraz za pobyty w hotelach - zmniejszasz koszty podróży służbowych To nie wszystko!

Zbieraj punkty za przeloty pracowników firmy na jednym koncie, a mile na prywatnych kontach w programie Miles & More.

Dodatkowo masz możliwość naliczenia Punktów za odbyte podróże z LOT do 6 miesięcy przed rejestracją!

Nie czekaj dłużej!

Zarejestruj się na lotdlafirm.com

The perfect solution for your business!

LOT Dla Firm is a loyalty programme designed to reduce business travel expenses in your company.

You can earn Points on every business trip with LOT and spend your points on awards: - flight tickets - hotel stays - access to LOT Business Lounge Polonez and Mazurek - services that enhance your travel experience.

With LOT Dla Firm you can: - earn 2000 Welcome Premium Points - earn Points for each flight operated by LOT and hotel stays - reduce business travel expenses But there’s even more!

You and your employees can earn Points on one LOT Dla Firm account and additionally miles on personal Miles & More accounts.

You can also register Points on LOT flights flown 6 months before registration.

What are you waiting for?

Register on lotdlafirm.com

Jedna karta, wiele przywilejów One card, many benefits Dzięki karcie Miles & More możesz gromadzić i wykorzystywać mile zarówno podczas podróży, jak i na co dzień. Spójrz na atrakcyjne oferty, które daje największy w Europie program dla często podróżujących pasażerów.

With Miles & More card you can earn and spend miles both while travelling and on everyday purchases. Take a look at the attractive benefits offered by the biggest Europe’s programme for frequent flyers.

Szybka i bezpłatna rejestracja

Fast and free registration

Skorzystaj z aplikacji mobilnej Miles & More i zgromadź dodatkowe 500 mil lub wejdź na stronę www.miles-and-more.pl.

Download Miles & More app and take advantage of 500 award miles or visit www.miles-and-more.pl.

Zarejestruj się już teraz miles-and-more.com/pl/rejestracja

Register now miles-and-more.com/en/registration

Po zarejestrowaniu można naliczyć wstecznie mile za przeloty oraz usługi partnerów z ostatnich sześciu miesięcy.

By the way: after registration, miles for your flight or other partners services can be credited to you retrospectively within 6 months.

Gromadź mile nie tylko za podróże samolotem w ponad 30 liniach lotniczych, ale również korzystając z karty kredytowej, ubezpieczenia podróży, podczas zakupów oraz u 300 innych partnerów nielotniczych na całym świecie.

Earn miles not only when you are traveling with more than 30 airlines, but also take advantage of credit cards, travel insurance, shopping and with 300 other non-airline partners all over the world.

Wykorzystaj mile premiowe na przelot, podwyższenie klasy podróży oraz inne usługi między innymi pobyt w hotelu czy wypożyczenie samochodu.

Spend award miles on flight awards, upgrade awards or other services such as stay in the hotel or car rental.

Wyjątkowe promocje

Special offers

NajMILszy poniedziałek - co dwa tygodnie masz możliwość wykorzystać mile na bilety - nagrody w klasie ekonomicznej już od 7 000 mil.

Okazje milowe - co miesiąc nowe fascynujące kierunki podróży w atrakcyjnych cenach, dostępne już od 15 000 mil.

Monday sMILEs - every two weeks you can redeem your miles for award ticket in Economy class from just 7,000 miles

Skorzystaj z promocji milowych LOT-u, dzięki którym Twoja podróż stanie się jeszcze bardziej atrakcyjna.

Take advantage of LOT mileage promotion and make your flight even more attractive.

Mileage bargains - every month award tickets are available just from 15,000 miles round trip in economy class.