Kaleidoscope July 2019

take me home

MAGAZYN POKŁADOWY PLL LOT S.A. EGZEMPLARZ BEZPŁATNY/FREE COPY ISSN 0239-9032

/ zabierz mnie

lot.com

07/2019

New York

TENIS ❚ MORZE ŚRÓDZIEMNE ❚ DLACZEGO WARTO ODWIEDZIĆ NORYMBERGĘ ❚ PERŁY PODKARPACIA ❚ BENICIO DEL TORO ❚ MIASTA PRZYSZŁOŚCI ❚ BRACTWA RYCERSKIE ❚ PINK ❚ CZAS NA NOWALIJKI

NOWY JORK

Chocimska 7, Warsaw tel. 22 848 12 25, 22 848 15 90 rozana@restauracjarozana.com.pl www.restauracjarozana.com.pl

N OT E F RO M C EO

edytorial

© A RC H I W U M P L L LOT. O K Ł A D K A : A N TO N I N O B A RT U C C I O/ S I M E / F R E E

Szanowni Państwo, Nowego Jorku nie trzeba specjalnie przedstawiać. To światowe centrum mody, finansów, kultury i sztuki. Każdego dnia zaprasza na fascynujące wydarzenia. Choćby teraz – w dniach od 10 lipca do 10 sierpnia – odbędzie się kolejna edycja jednego z najznamienitszych muzycznych festiwali. Mostly Mozart Festival zagości ponownie w Centrum Lincolna, a już dziś przeczytacie o nim Państwo na łamach magazynu Kaleidoscope.

Dzięki nowym samolotom i wciąż rozbudowywanej ofercie Polskich Linii Lotniczych LOT możecie Państwo komfortowo dotrzeć aż na dwa nowojorskie lotniska – do portu lotniczego im. Johna F. Kennedy’ego oraz do portu lotniczego Newark-Liberty. Z Warszawy do tych dwóch portów oferujemy aż 15 połączeń tygodniowo. Ponadto na lot.com i we wszystkich kanałach sprzedaży znajdziecie Państwo także bilety na bezpośrednie rejsy do Nowego Jorku z Budapesztu (cztery razy w tygodniu na lotnisko JFK) i Rzeszowa (raz w tygodniu na lotnisko EWR). W naszej amerykańskiej ofercie znajdują się też bezpośrednie loty do Miami, Los Angeles i Chicago.

Lipiec to doskonały czas na podróże. Te duże – odległe, ale i te mniejsze – bliskie. Od niedawna możecie już Państwo LOT-em dolecieć do Warny, Bejrutu i na Korfu. Warto zajrzeć też na Festiwal Wagnerowski do Bayreuth, gdzie dotrzecie Państwo, lecąc do Norymbergi.

Ale mamy też szeroki wachlarz rejsów po Polsce. Np. w niespełna 40 min można dolecieć ze stolicy do Rzeszowa, skąd dalej bez trudu traficie do podkarpackich pereł, m.in. Muzeum-Zamku w Łańcucie, zabytku z najwyższej światowej półki, czy w absolutnie magiczne bieszczadzkie zakątki.

Zachęcając do skorzystania z bogatej oferty LOT-u, życzę Państwu słonecznych wakacji, odpoczynku i komfortowych podróży. Na naszych pokładach.

Dear Ladies and Gentlemen, New York City needs no introduction. It is a world hub of fashion, culture and art, and has a host of attractions on offer every day. Right now – from 10 July until 10 August – another edition of one of the most prestigious music events in the world, namely The Mostly Mozart Festival, is being held at the NYC Lincoln Centre. You can read more about the festival in this issue of Kaleidoscope.

Thanks to our new aircraft and our ever-expanding flight offering, you can now get to two New York airports – JFK and Newark-Liberty – quickly and conveniently. We offer as many as 15 flights a week to both destinations from Warsaw. Moreover, lot.com, and all our sales channels, have tickets available for direct flights to New York from Budapest (four times a week to JFK airport) and from Rzeszów (once a week to EWR airport). We also have direct flights to Miami, Los Angeles and Chicago.

July is the perfect month for travelling. To both near and far destinations. You can now fly LOT to our recently added destinations of Varna, Beirut and Corfu. We also recommend the Wagner Festival in Bayreuth. You can get there by flying from Warsaw to Nuremberg.

We also have an extensive flight network in Poland. You can fly from Warsaw to Rzeszów in just under 40 minutes, and from there you can easily reach all those Subcarpathian gems, such as the Łańcut Castle, a world class historic monument, and the enchanting and pristine Bieszczady Mountains.

I encourage you to take advantage of our wide range of services, and I wish you all sunny and comfortable vacations. On board our aiour aircraft, needless to say.

Z lotniczym pozdrowieniem ❚ Best regards

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

SPRAWDŹ NOWE POŁĄCZENIA LOT-U DO: MIAMI, WARNY, BEJRUTU I KORFU – WIĘCEJ INFORMACJI NA LOT.COM ❚ CHECK OUT NEW LOT FLIGHTS TO MIAMI, VARNA, BEIRUT AND CORFU – MORE INFORMATION ON LOT.COM

3

Srebrny naszyjnik z cyrkoniami, wz. AP523-5379, srebrne kolczyki z cyrkoniami, wz. AP523-5380

N OT E F RO M T H E E D I TO R

od naczelnej

Błyszczące w słońcu zbroje, tętent końskich kopyt, świst strzał, szczęk mieczy, łopocące na wietrze sztandary – to nieodłączne elementy prawdopodobnie największej średniowiecznej bitwy w nowożytnej Europie. Chodzi oczywiście o rekonstrukcję bitwy pod Grunwaldem, która już od 22 lat odbywa się w połowie lipca i upamiętnia jeden z najważniejszych militarnych sukcesów Polski i Litwy. Średnio bierze w niej udział 1,5 tys. rycerzy z Polski i Europy, a na widowni zasiada kilkadziesiąt tysięcy osób spragnionych tego niezwykłego widowiska. Gratką dla fanów średniowiecza jest powstające przed każdą inscenizacją obozowisko, gdzie z pietyzmem odtworzono ówczesne realia. Można tam spotkać wytworne damy, podziwiać pokazy akrobatów i kuglarzy, wziąć udział w warsztatach rzemiosł dawnych, pokibicować faworytom w turnieju łuczników lub rycerskim, wreszcie objeść się smakołykami.

Moda na rekonstrukcje opanowała już całą Polskę i właściwie każde miasto i miasteczko posiadające zamek lub inny obiekt historyczny organizuje swój własny festyn. O tym niezwykłym fenomenie piszemy w tym wydaniu magazynu Kaleidoscope i jednocześnie polecamy najciekawsze naszym zdaniem imprezy, wierząc, że nic tak nie rozbudza pasji do poznania historii jak jej żywa lekcja w terenie.

MODA NA REKONSTRUKCJE OPANOWAŁA JUŻ CAŁĄ POLSKĘ I WŁAŚCIWIE KAŻDE MIASTO I MIASTECZKO POSIADAJĄCE ZAMEK LUB INNY OBIEKT HISTORYCZNY ORGANIZUJE SWÓJ WŁASNY FESTYN. ❚ HISTORICAL RE-ENACTMENTS HAVE REALLY TAKEN OFF IN POLAND. VIRTUALLY EVERY TOWN THAT HAS A CASTLE OR SOME OTHER HISTORIC STRUCTURE CELEBRATES A FESTIVAL.

Glistening armour, the sound of hooves, the swish of arrows, the clashing of swords, and the fluttering of flags are indispensable elements of what is most likely the largest Medieval battle in Europe. I am obviously referring to the Battle of Grunwald, which has been re-enacted every July for 22 years to commemorate one of the greatest military victories of Poland and Lithuania. Some 1,500 knights from Poland and abroad participate in the event before thousands of onlookers. The camp set up that takes place prior to the re-enactment is a real treat for mediaevalists. The world as it was is back then is brought to life to the minutest detail.

As you traipse through the camp stalls, you can come across elegantly dressed women, watch acrobats and jugglers, participate in workshops devoted to traditional arts and crafts, support your favourite archers and knights in tournaments, and eat lots of delicious food. Historical re-enactments have really taken off in Poland. Virtually every town that has a castle or some other historic structure celebrates a festival. We write about this phenomenon in this issue of Kaleidoscope, and recommend those events that we find most interesting, believing as we do that nothing can motivate us to learn more about history than a live history lesson in the field.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Agnieszka Franus

6

CONTENTS

spis treści 38

28

154

22

100

tenis tennis

14 WHAT’S ON

wydarzenia, festiwale events, festivals

90

JOURNEY 38

100 PEOPLE & THE WORLD

149 CULTURE

MY POLAND 48 Podkarpacie

108 medycyna podróży travel medicine

154 GOOD FOOD

60 BUSINESS

114 bractwa rycerskie

OF A LIFETIME

NYC

18 BACK IN TIME

jachting yachting

90. urodziny LOT-u LOT’s 90th anniversary

70 POLISH HITS

THE BEST OF 22 kabriolety convertibles

polscy aktorzy w zagranicznych produkcjach Polish actors in foreign productions

INSPIRATIONS 28 Morze Śródziemne Mediterranean Sea WHY 34 Norymberga Nuremberg

GOOD LIFE 80 przewodnik lidera a guide for leaders

90 INTERVIEW

tel. 22 360 38 00, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna: Agnieszka Franus redaktor prowadząca: Agnieszka Michalak korekta: Tomasz Cholaś Produkcja: Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka, Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej: Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna: Monika Karvázy fotoedycja: Magdalena Rudzka, Rafał Wojciechowski DTP: Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Jakub Piotr Panek

8

76

Benicio del Toro

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl ZARZĄD Chief Executive Officer Alexander Sorg General Director Poland Justyna Namięta Chief Financial Officer Dobrosława Snarska-Pełka

miasta przyszłości cities of the future

knightly traditions

122 samochody sportowe sports cars

130 LIFE STORY Pink

138 UP IN THE AIR

przyczyny opóźnień samolotów fligjt delay causes

urodziny Aeroklubu Polskiego Aeoroklub’s anniversary

New business & Corporate Media Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Monika Siwiec-Chojnacka 22 360 36 23 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Tomasz Kałuża International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

filmy, teatr, książki, muzyka films, theatre, books, music kuchnia roślinna plant-based cuosine

160 BEAUTY

nowości new products

164 MUST HAVE dodatki accessories

140 GOOD JOB

Patrick Marine

170 GOOD ADDRESS strefa prestiżu prestige zone

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com REKLAMA: Burda Publishing Polska sp. z o.o.

Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media: Jolanta Kurek advertising department: Anna Dembska, Edyta Słowińska Sales coordinator: Katarzyna Osiak-Łazur

© A D O B E STO C K ( 3 ) , S I M E / F R E E , E A ST N E W S , M . P.

3 NOTE FROM THE CEO 6 NOTE FROM THE EDITOR 10 DID YOU KNOW

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

Linda Farrow exclusively at Andy&Mag Plac Dąbrowskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. 690 088 200 ul. Mokotowska 51/53 (róg ul. Pięknej), Warszawa, tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

tenis

G E M , S E T, M E C Z Game, set, and match

PRZED CHWILĄ NA ROLAND GARROS TRIUMFOWAŁ RAFAEL NADAL, WŁAŚNIE TRWA WIMBLEDON, A JUŻ W SIERPNIU ODBĘDZIE SIĘ US OPEN. SŁOWEM, SEZON TENISOWY W PEŁNI. PRZYJRZYJMY SIĘ ZATEM POCZĄTKOM TEGO SPORTU. ❚ RAFAEL NADAL JUST WON ROLAND GARROS, WIMBELDON IS IN PROGRESS AND THE US OPEN IS COMING UP IN AUGUST. IN OTHER WORDS, THE TENNIS SEASON IS IN FULL SWING. LET’S HAVE A LOOK AT THE BEGININGS OF THIS SPORT. tekst | by michał lewicki

Najważniejsze rozgrywki to cztery turnieje tworzące tzw. Wielki Szlem: Australian Open (od 1905 r.), French Open (od 1891 r.), Wimbledon (od 1877 r.) oraz US Open (od 1881 r.).

Wśród zawodów reprezentacji narodowych wyróżnia się: męski Puchar Davisa, kobiecy Fed Cup czy mieszany Puchar Hopmana. ❚ The most important tournaments are the four Grand Slam tournaments, namely the Australian Open (since 1905), the French Open (since 1891), Wimbledon (since 1877) and the US Open (since 1881). Other important tournaments include the Men’s Davis Cup, the Women’s Fed Cup, and the Hopman Cup for players of both genders.

TENIS NAD NILEM? Tennis on the Nile?

Mało kto wie, że tenis ziemny narodził się w… starożytnym Egipcie. O tym, że już wtedy odbijano piłkę dłonią bądź innym przyrządem, świadczą malowidła na murach świątyń z ok. 1500 r. p.n.e.

Podobno słowo „tenis” wzięło się od nazwy starożytnej miejscowości Tennis nad Nilem, a słowo rakieta – od arabskiego określenia rahat oznaczającego dłoń. ❚ Tennis was born in ancient Egypt. The Egyptians hit a ball with their hands or some other “tool”. We know this from the murals on the walls of temples dating back to 1500 BC. According to some historians, the name “tennis” has its origin in the name of a village over the Nile and “racket” comes from the Arabic word “rahat” (hand).

10

© G E T T Y I M AG E S ( 3 ) , S H U T T E R STO C K ( 2 ) , M . P. ( 5 )

D I D YO U K N O W

PROSTE ZASADY? Simple rules?

Te w tenisie wcale nie są takie proste. Dla laików: mecz składa się z setów, te z gemów, a gemy z punktów. Zdobycie pierwszego punktu liczone jest jako 15, drugiego 30, trzeciego 40. Do tego dochodzą równowagi, przewagi czy tie-break. Mecze gra się do dwóch wygranych setów, poza turniejami Wielkiego Szlema i oraz Pucharu Davisa, gdzie panowie grają do trzech wygranych setów. ❚ A tennis match consists of sets, a set consist of games, and a game consists of points. Winning the first point equals a score of 15, the second 30 and the third 40.

This is complicated by deuces, advantages and tiebreakers. Games are played until one player wins two sets, apart from Grand Slam tournaments and the Davis Cup.

NIEKOŃCZĄCA SIĘ HISTORIA

The never-ending story

Najdłuższy mecz w historii odbył się na kortach Wimbledonu w 2010 r. – trwał 11 godz. i 5 min.

Po trzech dniach rywalizacji John Isner pokonał Nicolasa Mahuta wynikiem 70:68 w piątym secie. ❚ The longest match in history took place in Wimbledon in 2010 – it lasted 11 hours and 5 minutes. After three days of playing, John Isner beat Nicolas Mahuta with a score of 70:68 in the fifth set.

PANIE NA WIMBLEDONIE

Women at Wimbledon

Kobiety stanęły na kortach w Londynie po raz pierwszy w 1884 r.,wtedy też zainicjowano rozgrywki deblowe. Wygrała Brytyjka Maud Watson, która okazała się najlepsza spośród 13 startujących pań. Pierwszą zwyciężczynią spoza Wysp Brytyjskich była Amerykanka May Sutton w 1905 r. ❚ Women first walked onto the courts in London in 1884. Coincidentally, the first doubles tournaments were also held then. The winner, out of a field of 13, was Maud Watson (UK). The first winner from outside the British Isles was American May Sutton in 1905.

PRZYSMAK NA CZUBKU Treat on top

W 1976 r. rakiety grafitowe zastąpiły używane przez dekadę rakiety metalowe. Wcześniej grano sprzętem drewnianym. ❚ Graphite rackets were launched in 1976 and replaced metal rackets, which had been used for a decade. Players had previously used wooden rackets of varying shapes and made using different methods.

Wiecie, że na pucharze Wimbledonu jest ananas?

Ma to najpewniej związek z XVII-wieczną tradycją. Brytyjscy żeglarze, wracając do domu, wystawiali na słupie przy bramie ten owoc będący synonimem luksusu. Chcieli w ten sposób podkreślić swój status. ❚ Did you know that the Wimbeldon cup has a pineapple on top? This is most likely linked with a 17th-century tradition. When they returned home, British sailors used to place a pineapple – a sign of luxury at the time – on a pole next to their fence to show off their status.

HURRRAAA Hooorrrray!

Najgłośniejszy okrzyk, o sile 105 decybeli (dB), wydobyła z siebie Rosjanka Maria Szarapowa w 2009 r. podczas Wimbledonu. Dla porównania – kosiarka (90 dB), młot pneumatyczny – 110 (dB), karetka na sygnale – (115 dB). ❚ The loudest shriek, measuring 105 dB, was made by Russian player Maria Sharapova at Wimbledon in 2009. By way of comparison, the sound of a lawnmower is 90 dB, a pneumatic hammer is 110 dB, and an ambulance siren 115 dB.



11

D I D YO U K N O W

tenis

TOP 5 Najlepiej zarabiającym tenisistą w ubiegłym roku wg Forbesa był Roger Federer (łączne zarobki: 77,2 mln dol, z czego 65 mln z kontraktów reklamowych).

Szwajcar jest najlepiej zarabiającym zawodnikiem już 13. rok z rzędu. ❚ The top earning tennis player last year, according to Forbes, was Roger Federer (total earnings: USD 77.2 million; USD 65 million from endorsements).

This makes 13 years running.

WIELKA STEFFI Steffi the Great Jedyna w historii zawodniczka, która zdobyła Złotego Wielkiego Szlema, to Steffi Graf. Termin Złoty Wielki Szlem (Golden Grand Slam) powstał w roku 1988 na określenie właśnie wyczynu Niemki, która zdobyła Klasycznego Wielkiego Szlema i złoty medal igrzysk olimpijskich w Seulu. ❚ The only player to have won the Golden Grand Slam is Steffi Graf. The award was founded in 1988 to give a name to the feat accomplished by the German player, who won the Classic Grand Slam and the Olympic gold medal in Seoul.

SZYBKO, SZYBCIEJ Fast and faster Rocznie produkuje się ok. 300 mln piłek tenisowych.

Podczas 2,5-godzinnego meczu większość piłek jest w grze zaledwie 20 min. Podczas uderzenia czas kontaktu naciągu z piłką wynosi ok. 5–6 milisekund.

Najszybszy zarejestrowany serwis wśród kobiet należy do Sabine Lisicki, która podczas turnieju na Bank of the West Classic zaserwowała piłkę z prędkością 210,779 km/h. ❚ About 300 million tennis balls are produced every year.

During a 2.5-hour game, most balls are in use for no longer than 20 minutes. When a ball is hit, it makes contact with the racket for approx. 5-6 milliseconds.

Na drugim miejscu znalazł się Rafael Nadal, który niedawno zdobył swój 12. tytuł na kortach w Paryżu. Jego łączne zarobki: 41,4 mln dol. (27 mln z reklam). ❚ The runner-up was Rafael Nadal, who recently claimed his 12th win in Paris. Nadal’s total earnings were USD 41.4 million, of which USD 27 million came from endorsements.

Pierwszą trójkę zamyka Japończyk Kei Nishikori (zarobki: 34,6 mln dol., 33 mln z reklam). ❚ Kei Nishikori was in third place (earnings: USD 34.6 million; USD 33 million from endorsements).

Najkrótszą historię spośród turniejów wielkoszlemowych ma na koncie Australian Open. Pierwsze mistrzostwa odbyły się w Australii w 1905 r. jako The Australasian National Championships. ❚ The youngest Grand Slam tournament is the Australian Open. The first tennis tournament in Australia was held in 1905 as “The Australasian National Championships”.

Na czwartym miejscu uplasował się Serb Nowak Dziokowić, obecny lider światowego rankingu ATP. Jego łączne zarobki to 23,5 mln dol., zaś z samych reklam na konto tenisisty wpłynęły 22 mln. ❚ Serbian tennis champion Novak Djokovic, currently ranked No. 1 by the ATP, came fourth. His total earnings were USD 23.5 million, of which USD 22 million came from endorsements.

Kiedyś triumfy święcił Wojciech Fibak, niedawno byliśmy dumni z wyników Agnieszki Radwańskiej, a dziś trzymamy kciuki za m.in. Igę Świątek i Magdę Linette, Huberta Hurkacza i Łukasza Kubota. ❚ Wojciech Fibak was once our most successful player, more recentlyAgnieszka Radwańska, and we are now are cheering Iga Świątek,Magda Linette, Hubert Hurkacz and Łukasz Kubot.

12

Na piątym miejscu znalazła się amerykańska królowa kortu Serena Williams (18,1 mln dol., 18 mln z reklam). Ten dochód dał jej pierwsze miejsce w rankingu wśród pań. ❚ The fifth spot was held by the US Queen of the Court, Serena Williams (USD 18.1 million; USD 18 million from endorsements). This makes Williams is the highest earning female tennis player.

©GET TYIMAGES, SHUT TERSTOCK (8)

POLACY NA KORTACH

Poles on the tennis courts

ROŚLINNE POŁĄCZENIA Plant-based dishes O tym, że kuchnia wegańska może być nie tylko zdrowa, ale i przepyszna, wiemy od dawna. Najbardziej wyrafinowane połączenia smaków znajdziecie na festiwalu potraw przyrządzonych bez składników pochodzenia zwierzęcego. ❚ Vegan cuisine can be both healthy and delicious. The most refined combinations of flavours await you at this festival of nonanimal-based foods.

Vegandale Festival, Miami, 13.07

14

nasze rekomendacje

POLSKI WIECZÓR Polish night Jak co roku, repertuar prestiżowego cyklu koncertów organizowanych przez BBC jest bardzo bogaty. W tegorocznej edycji nie zabraknie polskich akcentów. Pianista Wojciech Świtała oraz Silesian String Quartet zaprezentują dzieła polskich kompozytorów. ❚ The prestigious series of concerts organised by BBC is traditionally very diverse, and this year is no exception. There is a strong Polish contingent – pianist Wojciech Świtała and the Silesian String Quartet will play works by Polish composers.

BBC Proms, London, 19.07–14.09

TROCHĘ KULTURY A touch of culture Koncerty muzyki klasycznej i spektakle teatralne odbywające się w kilku miejscach chorwackiego kurortu to atrakcja letniego festiwalu odbywającego się już po raz 70.

Po dniu zwiedzania lub na plaży – idealny pomysł na wakacyjny wieczór. ❚ Classical music concerts and theatre performances are being held in a number of venues in the Croatian seaside resort of Dubrovik – all part the city’s famous summer festival, now in its 70th year. Everyone will find something to their liking in the diverse festival programme.

70th Dubrovnik Summer Festival, Dubrovnik, until 25.08

PHOTOINSPIRACJE Photo inspirations Madryt latem przyciąga turystów z całego świata. Przy okazji zwiedzania stolicy Hiszpanii zajrzyjcie na festiwal fotograficzny.

Może prezentowane tam prace staną się dla was inspiracją do zrobienia sesji fotograficznej? W końcu, jeśli się uczyć, to od najlepszych. ❚ Madrid is a tourist magnet in summer. If you are planning to visit it, we recommend going to this photography festival. The works exhibited there might even serve as inspiration for a photo shoot? After all, if you are going to learn something, then learn from the best.

PHotoESPAÑA, Madrit, until 1.09

KURS NA GDYNIĘ Destination: Gdynia Lana Del Rey, Anna Calvi czy Travis Scott to z pewnością największe gwiazdy festiwalu, który na dobre wpisał się w letni kalendarz nie tylko Gdyni, ale całej rockowej Polski. ❚ Lana Del Rey, Anna Calvi and Travis Scott are the headliners at this year’s Open’er Festival in Gdynia – one of the most important summer music events in Poland.

Open’er Festival, Gdynia, 3–6.07



© A D O B E STO C K , M . P.

EVENTS

W H AT ’ S O N

W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

NOGI W RUCH Move your legs Znana z górzystego terenu grecka wyspa tego lata kusi nie tylko krajobrazem. Przez kilka lipcowych dni Korfu stanie się centrum tańca.

Na ogromnej estradzie można będzie doskonalić umiejętności pod okiem fachowców lub… tańczyć po swojemu. ❚ Corfu is famous for its mountainous terrain, sun, sea, and landscapes. For a few days in July, the island also hosts a dance festival. If you happen to be there, you will be able to watch the pros and maybe even have a try yourself.

Ecstatic Dance Festival, Korfu, 7–12.07

JAM SESSION Warszawa latem rozbrzmiewa jazzem. W tym roku usłyszymy saksofony Nubyi Garcii i Benny’ego Golsona, a także zjawiskowy głos Jazzmei Horn. ❚ Warsaw is the city of jazz in summer. Performers at this year’s Warsaw Summer Jazz Days include saxophonists Garcia Nubya and Benny Golson, and the phenomenal singer Jazzmeia Horn.

Warsaw Summer Jazz Days, Warsaw, 4.07

Najważniejszy festiwal jazzowy w Bułgarii. Klimat nadmorskiego kurortu i gwarantowana fantastyczna pogoda sprzyja długim wieczorom idealnym na jazzowe improwizacje. ❚ The most prominent jazz festival in Bulgaria. Great weather and an atmosphere of a sea resort guaranteed.

Perfect event to end the evening.

Organizowany w Bejrucie po raz trzeci festiwal ożywczego napoju z pianką zgromadzi pewnie nie tylko jego miłośników. Nie musicie skosztować wszystkich gatunków od razu – festiwal trwa trzy dni. ❚ This is the third time round for this Beirut beer festival. The event is sure to attract a large crowd, and not only beer lovers. A cold beer is always welcome in hot Lebanon. You do not have to rush through the stalls – the festival goes for three days long.

Pływanie, jazda na rowerze, a do tego morderczy bieg czekają na uczestników tego popularnego triatlonu organizowanego w malowniczej scenerii największego miasta Szwajcarii. Kto nie zdąży z przygotowaniami, może podziwiać zawodników ze specjalnej VIP-owskiej loży za jedyne 290 franków szwajcarskich. ❚ Swimming, cycling, and an exhausting run make up this popular triathlon held amid the picturesque scenery of Switzerland’s largest city. If you can’t get in shape to compete in time, you can always watch it from a special VIP lounge where tickets cost only 290 Swiss francs.

BIBE 2019 – Beirut International Beer Event, Beirut, 4–6.07

Ironman, Zurich, 21.07

Varna Summer International Jazz Festival, 26–29.07

DLA OCHŁODY Cooling off

16

LUDZIE Z ŻELAZA

Men of iron

© S H U T T E R STO C K . M . P.

ODCIENIE JAZZU Shades of jazz

www.samsonite.pl

Samsonite is a registered trademark of / est une marque déposée de Samsonite IP Holdings S.à.r.l. © 2019 Samsonite

B AC K I N T I M E

urodziny LOT-u

S K R Z Y D L AC I A K TO R Z Y Winged actors …I WCALE NIE CHODZI O PTAKI, TYLKO O SAMOLOTY, KTÓRE RÓWNIEŻ BARDZO CHĘTNIE GRAŁY W FILMACH. ❚.... NOT BIRDS, BUT AEROPLANES, WHICH YOU ALSO SEE STARRING IN FILMS QUITE FREQUENTLY. tekst | by krzysztof moczulski

Ekipa Kazimierza Kutza podczas pracy na planie filmowym na płycie lotniska im. F. Chopina. ❚ The crew of director Kazimierz Kutz shooting on a set located on the tarmac of the F. Chopin Airport.

18

P

ierwszym polskim filmem, w którym samolot grał jedną z głównych ról, była produkcja z 1938 r. Dziewczyna szuka miłości. Jeden z bohaterów, pragnący zostać uznanym konstruktorem lotniczym, udaje się w podróż na pokładzie RWD-11, płatowca polskiej produkcji, który notabene został wykonany w tylko jednym prototypowym egzemplarzu.

PAWLAK, KARGUL I CAŁA RESZTA Oglądanie tej maszyny w powietrzu to nie lada gratka dla fanów lotnictwa, którzy też mogą obejrzeć przedwojenną infrastrukturę portu lotniczego na Okęciu. Najbardziej znaną produkcją z lat powojennych jest zaś Sprawa pilota Maresza, w której grany przez Wieńczysława Glińskiego bohater, lotnik uczestniczący w bitwie o Anglię, staje przed dylematem, czy kontynuować swoją karierę w Polsce, budując socjalistyczną ojczyznę, czy wybrać życie u boku Mary, żony kolegi z RAF-u, w Wielkiej Brytanii. Film oparty na książce Janusza Meissnera (kapitana pilota WP) cieszył się bardzo dużą popularnością mimo propagandowych treści. Na szczęście w późniejszych latach samoloty LOT-u występowały w dużo luźniejszej konwencji.

We Wniebowziętych niezapomniany duet Himilsbach-Maklakiewicz, wydając całą wygraną w Totolotka na bilety lotnicze, przekonuje, że „człowiek musi sobie od czasu do czasu polatać”. Czterdziestolatek z kolei, grany przez Andrzeja Kopiczyńskiego, wraca na pokładzie Tu-134 LOT-u z delegacji z Budapeszcie. Na pokładzie spotyka oczywiście kobietę pracującą, która żadnej pracy się nie boi, czyli legendarną Irenę Kwiatkowską. Wielbiciele purnonsensu kojarzą też zapewne film Hydrozagadka, w którym do Warszawy na pokładzie samolotu Ił-18 przylatuje nieco demoniczny książę udzielny, maharadża Kaburu grany przez Romana Kłosowskiego.

The first Polish movie with an aeroplane in a leading role was A Girl Seeks Love (1938). One of the characters, determined to become a famous aeroplane designer, flies a RWD-11, a Polish plane whose production ended with one prototype.

PAWLAK, KARGUL AND EVERYONE ELSE Watching the airborne RWD-11 is a genuine treat for aviation enthusiasts, who probably find the pre-war infrastructure of Okęcie airport fascinating as well. The most acclaimed post-war production is The Case of Pilot Maresz.

The main character, played by Wieńczysław Gliński, a pilot who fought in the Battle of Britain, faces a dilemma – should he continue his career in socialist Poland or settle down in the United Kingdom with Mary, the wife of his RAF friend. The movie, based on a novel by Janusz Meissner (a Polish Army captain), was extremely popular despite the generous helping of socialist propaganda. Luckily, LOT aircraft were later portrayed in much more casual settings.

In On Cloud Nine, the unforgettable Himilsbach-Maklakiewicz duo spend their lottery winnings on plane tickets, arguing that “one needs to fly from time to time.” In Being Forty, the lead character, played by the unforgettable Andrzej Kopiczyński, is returning home from a business trip in Budapest aboard a LOT TU-134 LOT, when he meets Irena Kwiatkowska, the working woman who fears no job.

Fans of pure nonsense humour are probably familiar with Hydromystery, where a slightly demonic ruler, the Maharaja of Kabur, played by Roman Kłosowski arrives in Warsaw aboard an IL-18.

With the launch of new trans-Atlantic flights, there came a need to promote the aeroplane as a fast means of transport for Poles flying to the US and the Polish expatriot community. The third instalment of the iconic Paw-

Od lewej: Nie lubię poniedziałku, reż.

Tadeusz Chmielewski (1971); na planie filmowym – scena kaskaderska; Wniebowzięci, reż.

Andrzej Kondratiuk (1973). ❚ Left to right: I don’t like Mondays, dir. Tadeusz Chmielewski (1971), a stunt scene on a film set, On cloud 9, dir.

Andrzej Kondratiuk (1973).

19

B AC K I N T I M E

urodziny LOT-u

Wraz z uruchomieniem rejsów za ocen pojawiła się potrzeba rozpropagowania samolotu jako szybkiego środka transportu dla Polaków lecących do USA, jak i dla Polonii. Świetną okazją do promocji tego połączenia stała się trzecia część kultowej sagi rodu Pawlaków i Karguli, czyli Kochaj albo rzuć. Bohaterowie za wielką wodę udali się na pokładzie „Batorego”, natomiast z Chicago wrócili już komfortowo Ił-62, który otworzył LOT-owi możliwość uruchamiania połączeń dalekodystansowych.

KLIMAT DAWNEJ EPOKI

lak and Kargul family saga, titled Love It or Leave It, was a great opportunity to promote the new service. The characters cruise over the pond on the MS Batory, but return comfortably from Chicago flying an IL-62, the plane that enabled LOT to launch long-haul flights.

THE ATMOSPHERE OF THE BYGONE ERA To celebrate LOT’s 50th anniversary, the much-loved characters of children’s shows – Bolek and Lolek – embark on their very first sky-high adventure. In another episode,they take the audience to destinations operated by LOT’s new long-haul flights – Dubai, Bangkok and Delhi. Stanisław Bareja was a great fan of LOT. Our aircraft are featured in practically all his TV shows (Alternatywy 4, Zmiennicy) and most of his movies, including Teddy Bear. Poland’s answer to James Bond, Lieutenant Sławomir Borewicz of the Polish Militia, has close ties with LOT in the show 07 zgłoś się.

He seduces an air hostess and takes part in a hijack rescue operation. The counter terrorism squad was played by real counter terrorist operatives from Okęcie airport and popular LOT posters from the time were part of the backdrop of the office scenes. Quite recently, a Boeing 737 was featured in the movie Och-Karol 2, while our entire fleet appeared in the background in the TV shows Operacja LOT, Operacja LOT 2 and Wniebowzięte, where LOT staff show what goes on behind the scenes. Most viewers see aeroplanes as extras, but aviation enthusiasts are excited to see decommissioned machines and soak up the atmosphere of a bygone era. ■

©ARCHIWUM PLL LOT

Od lewej: Stan wewnętrzny, reż.

Krzysztof Tchórzewski (1983 r.); odcinek serialu 07 zgłoś się; Och, Karol 2, reż. Piotr Wereśniak (2011 r.). ❚ Left to right: Stan wewnętrzny, dir.

Krzysztof Tchórzewski (1983), an episode of the 07 zgłoś się TV series and the film Och Karol 2, dir.

Piotr Wereśniak (2011).

Na 50. urodziny LOT-u kultowi bohaterowie polskich dobranocek – Bolek i Lolek – udają się w swoją pierwszą podniebną podróż. W kolejnej bajce możemy z bohaterami kreskówki udać się do miast, do których LOT zaczął latać po uruchomieniu połączeń dalekodystansowych – Dubaju, Bangkoku czy Delhi.

Ogromnym fanem LOT-u był reżyser Stanisław Bareja.

Nasze samoloty przewijają się przez niemal wszystkie wyreżyserowane przez niego seriale (Alternatywy 4, Zmiennicy) i część filmów z Misiem na czele. W tym zestawieniu nie można nie wspomnieć polskiego odpowiednika Jamesa Bonda, czyli porucznika milicji Sławomira Borewicza. Otóż bohater serii 07 zgłoś się też ma spore związki z LOT-em. Nie tylko uwodzi stewardesę, ale bierze udział w akcji odbicia samolotu z rąk porywaczy. Co ciekawe, grupa antyterrorystyczna była grana przez… antyterrorystów z lotniska na Okęciu, a w tle scen biurowych przewijają się popularne wówczas plakaty reklamowe LOT-u.

Parę lat temu Boeing 737 wystąpił w filmie Och, Karol 2, a niedawno nasza flota zagrała w produkcjach telewizyjnych Operacja LOT oraz Wniebowzięte, w których m.in. personel LOT-u pokazuje kulisy swojej pracy. Dla większości widzów samoloty są co najwyżej epizodystami, dla fanów jest to nie lada frajda pozwalająca zobaczyć często archiwalne, nielatające już maszyny i poczuć klimat danej epoki. ■

DZIEWCZYNA SZUKA MIŁOŚCI TO PIERWSZY POLSKI FILM, W KTÓRYM SAMOLOT GRAŁ JEDNĄ Z GŁÓWNYCH RÓL. ❚ THE FIRST POLISH MOVIE WITH AN AEROPLANE IN A LEADING ROLE WAS THE 1938 MOVIE A GIRL SEEKS LOVE.

20



21

THE BEST OF

kabriolety

BYĆ JAK ELVIS Just like Elvis

1

SKALISTE WYBRZEŻE, SZUM MORZA W TLE I PRZYJEMNY PODMUCH WIATRU. TO WŁAŚNIE ZA TO UWIELBIAŁ JE ELVIS PRESLEY. SPRAWDŹ, KTÓRE KABRIOLETY BĘDĄ IDEALNE NA LETNI WYPAD ZA MIASTO. EKOLOGICZNE, SPORTOWE, A MOŻE W STYLU RETRO? ❚ ROCKY COASTLINE, THE MURMUR OF THE SEA AND A PLEASANT BREEZE. THIS IS WHAT ELVIS PRESLEY LOVED THEM MOST FOR. WHICH CONVERTIBLES ARE THE PERFECT VEHICLE FOR A TRIP. ECOLOGICAL, SPORTY OR RETRO? tekst | by rafał wojciechowski

2 MERCEDES SLR MCLAREN STIRLING MOSS SLR to skrót, którego rozwinięcie jest kwintesencją tego kabrioletu: sportowy, lekki i gotów do wyścigu. Model, który zakończył współpracę McLarena z Mercedesem, swoim wyglądem nawiązuje do legendarnego 300 SLR, w którym Stirling Moss wygrał w 1955 r. wyścig Mille Miglia. ❚ The abbreviation SLR could well be an acronym for sporty, light and ready to drive. This, the final brainchild of McLaren and Mercedes, is a nod to the legendary 300 SLR, which brought Stirling Moss to victory in the 1955 Mille Miglia.

22

3

FERRARI LAFERRARI APERTA Czarny, wierzgający koń na żółtym tle wzbudza zachwyt na całym świecie, a jego kolejne modele (i kolorystyczne wersje) rozchodzą się niczym ciepłe bułeczki. Ten konkretny model powstał w zaledwie 209 egzemplarzach, a jego dodatkowa 210. wersja powstała z myślą o organizacji Save the Children. Szczęśliwiec zapłacił za nią ponad 35 mln zł. ❚ The black, prancing horse against a yellow background commands respect over the world, and new models sell out instantly. Only 209 of these, plus an additional 210th for the Save the Children charity, were made. Some lucky person bought it for over PLN 35 million.

JAGUAR F-TYPE R „Więcej mocy. Więcej dynamiki. Więcej emocji” – tak brzmi hasło reklamowe tego modelu. Firma, która swoją przygodę rozpoczęła od produkcji wózków bocznych do motocykli, może się dzisiaj pochwalić samochodem ze skórzanym wnętrzem i fotelami regulowanymi elektrycznie w 12 kierunkach. ❚ The ad reads “More power. More dynamic capability. More thrills”.

The company, which started out manufacturing motorcycle sidecars, can now boast of having made a car with leather interior and electrically controlled seating that can move in 12 directions.



Zabierz ze sobÄ… wszystko na wakacje.

Aparat. Kamera. Mapy. Safari.

Tak dobrze wyposaĹźonego iPada znajdziesz w salonach Cortland.

www.cortland.pl

THE BEST OF

kabriolety

TOYOTA CS&S To koncepcyjne auto, choć zostało zaprezentowane 16 lat temu, do dzisiaj zachwyca całą gamą futurystycznych rozwiązań. Poza tym, że był pierwszym hybrydowym sportowym samochodem na świecie, w swoim wnętrzu krył system pozwalający obsługiwać auto za pomocą wyświetlanych hologramów. ❚ A concept car. Although it was unveiled 15 years ago, it continues to impress with its raft of futuristic solutions. Apart from being the world’s first hybrid sports car, it can be controlled by “touching” holograms.

4 CADILLAC CIEL Autem tej marki jeździł niegdyś Elvis Presley, o czym nie zapomnieli dzisiaj jego twórcy. Współczesna wersja cadillaca wygląda niemal jak z lat 60., choć retro jest jedynie z zewnątrz. Hybrydowy napęd czy 425 KM mocy to już bez wątpienia XXI w.

Niestety jego produkcja zatrzymała się w fazie koncepcyjnej. ❚ Elvis Presley used to drive one and the designers have not forgotten. The modern take on the classic Cadillac looks almost the same as it did in the 1960s, but the interior is another story entirely. The 425 hybrid engine definitely belongs to the 21st century. Its name is a nod to its extraterrestrial look.

5

6 BMW I8

Wygląda jak auto z przyszłości, a największe wrażenie robią unoszone do góry drzwi niczym z filmów sci-fi. Jak na auto przyszłości przystało, napęd jest hybrydowy, co czyni go niemal niesłyszalnym na drodze, zaś cała konstrukcja, wykonana z włókna węglowego, sprawia, że to auto to nie tylko piękny gadżet, ale prawdziwy supersamochód o mocy 474 km. ❚ It looks like a car from the future. Its butterfly doors, which look like something out of a sci-fi movie, make the greatest impression.

The car has a hybrid engine, as expected from a futuristic car. This makes it almost completely silent. The body is made of carbon fibre, which makes the car not only a beautiful gadget, but a real supercar with an engine capacity of 474 hp.

7

VW SPORT CABRIOLET GTE Po wycofaniu z produkcji modelu Eos fani wciąż czekają na jego następcę. Nic więc dziwnego, że powstała wersja koncepcyjna, oczywiście z napędem hybrydowym. Kto wie, może wizja projektanta tego kabrioletu ujrzy kiedyś światło dzienne. ❚ KiefeEver since the Eos model was discontinued, the fans have been waiting for the next big thing from VW. So it’s not surprising that the company made a conceptual version with a hybrid engine. Who knows, perhaps the designer’s vision of this convertible will one day see the light of day.



24

Lody stworzone, by cieszyć oko i rozpieszczać podniebienie

THE BEST OF

kabriolety

KIA SHIFT

10 11 2019 CHEVROLET CAMARO 2SS RWD Ten amerykański klasyk w najnowszym wydaniu ma się czym pochwalić. Jest kompatybilny z naszymi smartfonami, a sterowanie głosowe czy 7-calowy ekran dotykowy to już standard wyposażenia.

Pod maską znajdziemy zaś dwulitrowy doładowany silnik o mocy 275 km! ❚ The latest take on this American classic has a lot to brag about. Above all, it is smartphone compatible – voice control and 7-inch display are now par for the course. A 2-litre 275 hp turbo charged engine lies lurking under the bonnet.

26

8

9 LAMBORGHINI AVENTADOR LP 750-4 SV Rozpędza się do 100 km/h w 2,9 s, a jego prędkość maksymalna wynosi 350 km/h. Czy to nie brzmi jak marzenie? Ten włoski klasyk powstał w zaledwie 500 egzemplarzach, a jego cena przyprawia o zawrót głowy, niemal tak samo jak jego osiągi. Koszt tych marzeń to bowiem ok.

1,6 mln zł! ❚ It goes from 0 to 100 km/h in just 2.9 seconds and has a maximum speed of 350 km/h.

Doesn’t this sound like a dream? Only 500 of this Italian classic were made and the price tag will make your head spin as much as its performance.

This automotive gem will set you back approx.

PLN 1.6 million.

PORSCHE 911 Ten klasyk w najnowszym wydaniu to jeżdżący komputer z otwartym dachem. Klamki ukryte w drzwiach, funkcja wykrywania wody na drodze, kamera termowizyjna, a nawet organizator podróży, z rekomendacjami hoteli włącznie. ❚ The updated version of this classic is a mobile computer with an opening roof.

The handles are hidden in the doors, there is a detector of water on the road, and even a travel assistant with hotel recommendations. All this and more awaits high technology lovers.

© M . P.

To koreańskie cudo ma przede wszystkim wyglądać, co podkreśla sam jego twórca. A jest nim zaledwie 21-letni student inżynierii mechanicznej. Zafascynowany Porsche 917 i 908 z lat 70. stworzył futurystyczną perłę dizajnu. Mimo że auto istnieje jedynie w wersji wirtualnej, przyciąga możliwością zmiany kształtu, co miałyby ułatwić zdejmowane panele nadwozia. ❚ This Korean beauty’s job is to look good, which is actually the concept endorsed by its maker – a 21-year-old mechanical engineering student. Fascinated with the Porsche 917 and 908 cars from the 1970s, he created a futuristic design gem.

SEIKO DRIVE

I N S P I R AT I O N S

Morze Śródziemne

WIELKI BŁĘKIT The Big Blue LEŻY MIĘDZY TRZEMA KONTYNENTAMI, ZAJMUJE POWIERZCHNIĘ OK. 2,5 MLN KM2 I NIEKTÓRZY TWIERDZĄ, ŻE TO NAJPIĘKNIEJSZY AKWEN NA ZIEMI. MORZE ŚRÓDZIEMNE. ❚ IT LIES BETWEEN THREE CONTINENTS, SPANS AN AREA OF APPROX. 2.5 MILLIONS SQUARE METRES. SOME ACTUALLY CLAIM THAT THE MEDITERRANEAN SEA IS THE MOST BEAUTIFUL WATER AREA ON EARTH.

KORFU to górzysta wyspa w Grecji, w północnej części Morza Jońskiego, u wybrzeży Albanii. Podobno właśnie ona była pierwowzorem miejsca wygnania Prospera i Mirandy, bohaterów Szekspirowskiej Burzy. ❚ CORFU, a mountainous Island in Greece, located in the northern section of the Ionian Sea off the coast of Albania. Allegedly it was served as the inspiration for the place of banishment of Prospero and Miranda, the protagonists of Shakespeare’s The Tempest.

28

29



II NN SS PP II RRAT AT II O O NN SS

trójmiejskie Morze Śródziemne wybrzeże

© S PAC E T E L E S CO P E S C I E N C E I N ST I T U T E / N A SA

Oddalona o 175 km na południowy wschód od wybrzeża Grecji SANTORINI to wulkaniczna wyspa na Morzu Egejskim; zdj. poniżej: otoczony murami DUBROWNIK to najchętniej odwiedzane przez turystów miasto w Chorwacji. ❚ SANTORINI situated at 175 km to the south-east off the coast of Greece is a volcanic island on the Aegean Sea. Below: DUBROVNIK surrounded by a wall is the most widely visited town in Croatia.

30

ALANYA na Riwierze Tureckiej, od strony lądu otoczona górami Taurus.

Centrum miasta jest podzielone na dwie połowy wysokim na blisko 250 m cyplem skalnym. ❚ ALANYA on the Turkish Coast, hugged by the Taurus Mountains from the land side. The centre of the city is divided into halves by a 250-metre-tall rocky cape.

II NN SS PP II RRAT AT II O O NN SS

trójmiejskie Festiwal Morze Śródziemne Słowian wybrzeże i Wikingów

©CREDITS

Festiwal Słowian i Wikingów, czyli cykliczna impreza plenerowa w formie WYBRZEŻE LAZUROWE, to jedno z największych tego typu wydarzeń w Europie.

Wśród najważniejszych atrakcji są m.in. WIELKIE INSCENIZACJE BITEW wikingów i Słowian, przedstawienia dawnych obrzędów, np. ślubu – na podstawie wikińskich sag. ❚ The Slavs and Vikings Festival, an annual OPEN-AIR HISTORICAL REENACTMENT, is one of the biggest events of its kind in Europe. Its main highlights include GRAND REENACTMENTS OF BATTLES fought by Vikings and Slavs, and presentations of old rites, including nuptial rituals, based on Viking sagas.

32

©ADOBE STOCK (5), SHUT TERSTOCK , ISTOCKPHOTO

Na str. obok: Scala dei Turchi to biały klif wapienny na brzegu morskim w pobliżu miejscowości Porto Empedocle na SYCYLII. Zdj. górne: MONAKO, czyli najmniejsze po Watykanie państwo świata. Perła Lazurowego Wybrzeża. Zdj. u dołu: TOSSA DE MAR, czyli miasto w hiszpańskiej Katalonii, które słynie z dobrze zachowanej średniowiecznej starówki Vila Vella i fortyfikacji obronnych z XII w. ❚ Opposite page: Scala dei Turchi is a white calcareous cliff in the vicinities of Porto Empedocle in SICILY. Above: MONACO, or the smallest state in the world, following the Vatican. The pearl of the Cote d’Azur. Bottom image: TOSSA DE MAR, a town in Spanish Catalunya famous for its well preserved Medieval Old Town Vila Vella and defence fortifications erected in the 12th century.



33

WHY

Niemcy

WSPANIAŁE ZABYTKI DOKUMENTUJĄCE HISTORIĘ I ŚWIETNOŚĆ NORYMBERGI TO TYLKO JEDEN Z POWODÓW, DLA KTÓRYCH WARTO ODWIEDZIĆ TO DRUGIE CO DO WIELKOŚCI MIASTO W BAWARII. ❚ BEAUTIFUL MONUMENTS DOCUMENTING THE HISTORY AND RICH PAST OF THE CITY IS JUST ONE OF THE REASONS TO VISIT THE SECOND LARGEST CITY IN BAVARIA. tekst | by marianna kucharska

N O RY M B E R GA Nuremberg

W Muzeum Germańskim można podziwiać dzieła Lucasa Cranacha. ❚ The German Museum collection includes works

by Lucas Cranach.

BAYREUTHER FESTIVAL For Wagner fans

Kiełbaski norymberskie to przysmak mieszkańców miasta. Pachnie nimi każdy jego zakątek. ❚ Nuremberg sausages are the city’s specialty. Their aroma permeates every nook and corner.

Bawaria słynie z doskonałego piwa.

W końcu co roku odbywa się tu słynny Oktoberfest. ❚ Bavaria is famous for its excellent beer. The Octoberfest beer festival is held here every year.

34

Kościół św. Wawrzyńca (na zdj. po lewej widać górujące nad miastem jego wieże) to jedna z największych średniowiecznych świątyń w mieście. Znajdziecie go w południowej części historycznej Norymbergi. Warto zwrócić uwagę na XV-wieczne przepiękne witraże oraz ołtarze, wśród nich Ołtarz Trzech Króli. ❚ St Lawrence church is one of the largest medieval temples in the city. It is located in the southern part of the Nuremberg Old Town. The beautiful 15th-century stained glass windows and the altars, including the Three Kings’ Altar, are just some of the highlights.

Statek głupców to słynna rzeźba Jürgena Webera w Norymberdze. ❚ ”The Ship of Fools” is a well-known statue by Jürgen Weber in Nuremberg.



© S H U T T E R STO C K ( 4 ) , M . P. ( 2 )

Nie lada gratka dla fanów Wagnera. Historia imprezy sięga XIX w. Festiwal odbywa się w Bayreuth (ok. 70 km od Norymbergi). Podczas tegorocznej edycji usłyszymy m.in. Śpiewaków norymberskich. ❚ This Bavarian festival dates back to the 19th century and the theatre in which the festival is held was designed by Wagner himself.

The programme presents Wagner masterpieces such as The Master-Singers of Nuremberg.

SZTUKA GOTYCKA Gothic art

35

©CREDITS

WHY

Niemcy

KAWAŁ HISTORII A city with a rich past

SPACER NAD RZEKĄ A walk on the river bank

Wielu twierdzi, że Weissgerbergasse to najpiękniejsza ulica na starym mieście.

Zobaczymy tu najwięcej drewnianych fasad nawiązujących do dawnej świetności Norymbergi. Zwróćcie uwagę na XVI-wieczny budynek Fembohaus, w którym dziś mieści się muzeum miejskie. ❚ Many claim that Weissegerbergasse is the most beautiful street in the old town. It abounds in wooden facades reminiscent of the great past of Nuremberg. Don’t miss the 16th-century Fembohaus building.

Miasto jest położone nad rzeką Pegnitz (nieco powyżej jej ujścia do rzeki Regnitz). Warto odbyć spacer np. drewnianym mostem Kata (Henkersteg). ❚ The city is situated on the banks of the Pegnitz (not far from where it flows into the Regnitz). We recommend taking a walk along the beautiful wooden Hangman’s Bridge (Henkersteg).

MÓWIĄ WIEKI Centuries speak out Norymberski zamek wraz z murami miejskimi uważany jest za jedną z najpotężniejszych średniowiecznych fortyfikacji w Europie. Był niegdyś wizytówką Cesarstwa Rzymskiego. ❚ The Nuremberg castle along with its walls is considered to be one of the mightiest Medieval fortresses in Europe. It used to be the symbol of the power of the Roman Empire.

KOŁA W RUCH Wheels on the move Takie przepiękne zabytkowe parowozy, ale także najnowocześniejsze pociągi zobaczycie w Muzeum Transportu, czyli w jednym z najstarszych tego typu miejsc w Europie. Warto wybrać się tam z dziećmi. ❚ The Transport Museum boasts having an excellent collection of old steam engines.

The museum is one of the oldest such places in Europe. Children will love it.

2-dniowa karta Nürnberg Card + Fürth uprawnia do korzystania ze wszystkich środków komunikacji publicznej. Kosztuje 25 euro. ❚ A 2-day NÜRNBERG CARD + FÜRTH gives you unlimited free travel on all public transport services. It costs EUR 25.

Połączenia Connections

...tę grupę rzeźb niemieckiego artysty Wita Stwosza znajdziecie w kościele św. Wawrzyńca.

Wykonana z drzewa kompozycja jest zawieszona pośrodku prezbiterium kościoła. ❚ This group of sculptures by the German artist Veit Stoss can be found in the church of St. Lawrence. The sculptural composition made of a tree is suspended in the middle of the presbytery of the church.

36

WAW–NUE–WAW

12 razy w tygodniu ❚ 12 times a week

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

lot.com

© S H U T T E R STO C K ( 3 ) , M . P. ( 3 )

POZDROWIENIA ANIELSKIE Angelic greetings

37

©CREDITS



38

©CREDITS

NYC

JOURNEY OF A LIFETIME

NYC

REPUBLIKA M A N H AT TA N U The Republic of Manhattan OD BIUROWYCH ZAKĄTKÓW MIDTOWN PO ARTYSTYCZNE ALEJKI GREENWICH VILLAGE – NOWY JORK MA W ZANADRZU MNÓSTWO NIESPODZIANEK. ❚ FROM THE BACK ALLEYS OF MIDTOWN OFFICES TO ARTSY GREENWICH VILLAGE LANEWAYS, NEW YORK CITY HAS NO END OF SURPRISES IN STORE.

©CREDITS

tekst | by agnieszka bielecka

39 

NYC

O Poprzednia str.: Vessel – „pionowa trasa spacerowa”. Wysoka na 45 m ażurowa konstrukcja to zaskakująca plątanina schodów. 1. Manhattan, widok na 42. Ulicę.

2. Rzeźba George'a Segala w Christopher Park.

3. Greenwich Village o zmierzchu. 4. Relaks na trawie w Bryant Park. ❚ Previous page: The 45-metre honeycomb structure is a stunning tangle of staircases. Vessel features 2,500 steps and 80 platforms. 1. Manhattan, a view of 42nd Street. 2.

George Segal's sculpture in Christopher Park. 3.

Greenwish Village at dusk.

4. Rest and relaxation in Bryant Park.

40

d świtu stacje metra w okolicy 34. Ulicy zapełniają się elegancko ubranymi pracownikami okolicznych biur. Każdego ranka nowojorczycy ciągną do Midtown.

W górę strzela szacowna wieża Empire State Building, a w zaułkach obok można zjeść najlepszy bibimbap w mieście – to przecież Korea Town. Midtown, mimo że pełne biurowców i biznesowej gonitwy, kryje wiele nowojorskich klasyków. Kilka przecznic od kolosa można przenieść się w przeszłość. W okolicy mnóstwo jest bowiem małych gastronomicznych skarbów – lokali, które karmią nowojorczyków od dekad.

W Ess-a-Bagel, założonym w latach 70. przez rodzinę austriackich Żydów, od pokoleń jada się bajgle pierwszej klasy. Przekraczam próg i jestem w starodawnym, eleganckim wnętrzu. „Co dla ciebie, kochaniutka?”, rzuca w moją stronę ekspedientka. W Ess-a-Bagel nie ma miejsca na wymyślne dodatki i nowoczesne wariacje. Stawiam więc na klasykę i wybieram bajgla „everything”, z posypką z przeróżnych ziaren, z kremowym serkiem Philadelphia.

It is sunrise and the subway stations around 34th Street are swarming with smartly dressed people on their way to the nearby office buildings. New Yorkers commute to Midtown every morning. The revered Empire State Building reaches high into the sky, and you can find the best bibimbap in town in the nearby back alleys – this is Koreatown after all. Midtown might be full of people beavering away in high-rise offices, but it also has a significant number of New York City landmarks. You only need to walk a few blocks from the mammoth Empire State Building to travel back in time.

The area abounds in small gastronomic gems – hangouts that have been feeding New Yorkers for decades. Ess-a-Bagel, founded in the 1970s by a family of Austrian Jews, has been serving first-rate bagels for generations. I open the doors to enter elegant, period interiors. “What would you like, love?” asks the shop assistant. Ess-a-Bagle doesn’t do fancy extras or modern variations. I opt for a classic and buy the “everything” bagel with assorted seeds and creamy Philadelphia cheese.

KULTURA W PROMIENIACH SŁOŃCA Niosę pakunek z kanapkami kilka przecznic dalej, żeby zjeść mojego bajgla w Bryant Park, z widokiem za milion dolarów. W latach 70. w tamte okolice lepiej było się nie zapuszczać – park był terytorium półświatka. W kolejnych dekadach okolica przeszła ogromną metamorfozę i teraz Bryant Park zachwyca.

Prostokąt zieleni z każdej strony szczelnie otaczają

CULTURE IN THE SUN’S RAYS I decide to have my bagels in Bryant Park while enjoying the million dollar view. This was a no-go zone in the 1970s, but the neighbourhood was transformed over the following decades and Bryant Park is now absolutely stunning. The park is a rectangle of lush greenery surrounded on all sides by tall buildings. It’s a perfect retreat in summer. Come noon, and the park

© A D O B E S T O C K , S I M E / F R E E ( 2 ) , S H U T T E R S T O C K . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : S I M E / F R E E

JOURNEY OF A LIFETIME

wieżowce. Latem jest tu szczególnie przyjemnie. W południe park zapełnia się pracownikami okolicznych biur, którzy rozkładają się na trawie w czasie lanczowej przerwy. Wieczorami zamienia się w miejsce darmowych koncertów, spektakli i wspólnych ćwiczeń otwartych dla każdego. Biorę lekkie metalowe krzesełko, jedno z setek, które rozstawiono w całym mieście, i rozkładam się wygodnie, z widokiem na tyły głównej nowojorskiej biblioteki i srebrno-błękitne wieżowce. W okolicy parku warto pojawić się w jedno z lipcowych popołudni i ustawić się strategicznie w oczekiwaniu na Manhattanhenge. 11 lipca promienie zachodzącego słońca idealnie wpasują się regularną siatkę przecznic i przetną cały Manhattan, wypełniając ulice złotym blaskiem.

is teeming with people from nearby offices enjoying their lunch break on the lawn. Free concerts, performances, and workouts open to the public are held in the evening. I take a light metal chair, one of hundreds scattered around the city, and sit myself down comfortably to enjoy the view of the rear of the main New York library and the silvery blue skyscrapers. You should visit the park on the afternoon of 11 July and choose a strategic position to witness Manhattanhenge. At this time, the rays of the setting sun are perfectly aligned to the east-west streets of Manhattan and fill them with golden light. Twice a year, New Yorkers assemble in strategic points around the city to await the moment when the city becomes a concrete Stonehenge.

Hungry for a bigger serving of culture, I take an uptown train. A few stations on, I find the cultural heart of the city beating in the Lincoln Center. This is the home of New York’s music and dance titans, including the celebrated New York City Ballet, Metropolitan Opera and New York Philharmonic. For an entire month, beginning 10 July, the Lincoln Center concert hall will be the venue of Mostly Mozart – a classical music festival with many concerts and fringe events.

A NEW PERSPECTIVE Quite recently, the new Hudson Yards development on



41

High Line, czyli park zbudowany na dawnej linii kolejowej.

Po spacerze drewnianym pomostem warto wypić kawę w jednej z pobliskich kawiarni w Meatpacking District. ❚ High Line park was built over a former railway line.

After a stroll in the park, stop for coffee at one of the numerous cafes in the Meatpacking District.

42

NYC

W poszukiwaniu jeszcze większej dawki kultury wsiadam do kolejki uptown. Kilka przystanków dalej, w budynkach Lincoln Center, bije kulturalne serce miasta.

To tutaj siedzibę mają nowojorskie tytany tańca i muzyki, z których te najbardziej znane to Balet Nowojorski, Metropolitan Opera i nowojorska filharmonia. Od 10 lipca przez cały miesiąc sale koncertowe Lincoln Center będą gościć festiwal Mostly Mozart – święto muzyki klasycznej z programem pełnym koncertów i wydarzeń towarzyszących.

Z NOWEJ PERSPEKTYWY Od niedawna tłumy ciągną nad brzeg rzeki, do nowej dzielnicy Hudson Yards, gdzie w marcu otwarto Vessel – „pionową trasę spacerową”. Wysoka na 45 m ażurowa konstrukcja to zaskakująca plątanina schodów. Vessel składa się z 2,5 tys, stopni i 80 podestów, idealnych, aby zatrzymywać się co chwila i podziwiać panoramę

the riverside, where a vertical walkway known as “Vessel” opened in March, has been drawing crowds of visitors. The 45-metre honeycomb structure is a stunning tangle of staircases. Vessel features 2,500 steps and 80 platforms, perfect for stopping every now and then to admire the New York panorama from different sides and ever-higher vantage points. Not surprisingly, Vessel has been attracting crowds of people and much favourable comment on social media ever since it opened. Uncharitable critics have dubbed it a “stairway to nowhere”, but its futuristic shape, combined with its fantastic views, have made it a permanent fixture on the city’s tourist map. Especially given that you can climb it for free – simply book your tickets in advance (new tickets are available daily from 8:00 a.m.).

As I work my way downwards through the maze of the Vessel, I take another look at the city from high above.

Luckily for me, the High Line is only a few steps away.

More than a decade ago, a 2+-kilometre section of railway line was transformed into a park and became an instant sensation. The wooden walkway runs 10 metres above ground level. Ambling through shrubs and flowers, I come across several art installations, cafe bars and giant deck chairs – perfect for sunbathing while looking out over the grey waters of the Hudson River. In several places along the route, there are glazed screens with several rows of steps and seats.

Here you can watch everyday New York life, with yellow cabs careering below and rotund water tanks sitting on the roofs of skyscrapers. High Line runs all the way from Midtown to the Meatpacking District and ends near the Whitney Museum of American Art. The gallery, which opened in 2015, was designed by Renzo Piano and houses a fantastic collection of works

©SIME/FREE (2)

JOURNEY OF A LIFETIME



43

©CREDITS

Płuca Manhattanu Central Park. ❚ Central Park – the lungs of New York City.

44

NYC

Nowego Jorku z różnych stron i coraz wyższej perspektywy. Nic dziwnego, że od momentu otwarcia Vessel przyciąga tłumy i miejsce stało się sensacją mediów społecznościowych. I choć krytycy nazywają Vessel „schodami donikąd”, futurystyczny kształt w połączeniu z bajecznymi widokami nie mógł nie stać się punktem obowiązkowym na mapie zwiedzania miasta. Tym bardziej że wchodzi się tu za darmo.

Kiedy schodzę z labiryntu, mam ochotę popatrzeć jeszcze na miasto z wysoka. Na szczęście dla mnie kilka kroków dalej zaczyna się High Line. Na nieco ponaddwukilometrowym odcinku starych torów kolejowych dekadę temu stworzono park, który błyskawicznie stał się sensacją. Drewniany pomost ciągnie się 10 m nad ziemią. Spacerując wśród zarośli i kwiatów, raz po raz natykam się na artystyczne instalacje, kawiarenki i wielkie leżaki, w sam raz do opalania z widokiem na szare wody rzeki Hudson. W kilku miejscach na całej trasie są także przeszklone ekrany z kilkoma rzędami stopni i siedzisk. Zza okna oglądać można spektakl codziennego życia Nowego Jorku, z żółtymi taksówkami pędzącymi kilka metrów niżej i okrągłymi zbiornikami z wodą na dachach wieżowców. High Line ciągnie się z Midtown aż do Meatpacking District i kończy się przy muzeum sztuki amerykańskiej Whitney. Galeria, otwarta w 2015 r. w budynku zaprojektowanym przez Renzo Piano, ma fantastyczną kolekcję dzieł rodzimych artystów.

by American artists. On odd years it becomes the venue of the Whitney Biennial – a review of American modern art that traditionally stirs heated controversies. In addition to its excellent exhibitions, Whitney benefits from a terrace that offers impressive views of Lower Manhattan on one side, and the Hudson River and New Jersey on the other.

DOWNTOWN In the old days, Greenwich Village was a bohemian enclave. This vibrant Lower Manhattan neighbourhood continued to attract artists, musicians and anyone who did not fit into the rigid and predictable constraints of ordinary life for close on a century. Today, the Village is a must-see place for everyone. It has retained its palpable sense of freedom and the spirit of the old New York. There are no skyscrapers in the neighbourhood, which has more cheap fast-food eateries than plush restaurants – packed round the clock with students from the nearby New York University. I get the impression that something exciting is waiting for me around every corner: jazz clubs, Prohibition-era bars, comedy clubs, and kosher delis.

West Village, the western part of the neighbourhood, is defined by rows of 19th-century tenements, scores of eateries and trendy boutiques. I buy a banana pudding in the famous Magnolia Bakery and sit on a bench to take a better look at the local architecture.



©ADOBE STOCK

JOURNEY OF A LIFETIME



45

Na Washington Square Park niemal codziennie występują muzycy wszelkiej maści. ❚ You are bound to see musicians of all kinds in Washington Square on a daily basis.

46

NYC

DOLNE MIASTO Dawniej do Greenwich Village na dolnym Manhattanie ściągali artyści, muzycy i wszyscy, którym nie odpowiadało życie w przewidywalnych ramach. Dziś, choć Village stało się obowiązkową atrakcją w planie zwiedzania miasta, dalej czuć tu powiew wolności i ducha dawnego Nowego Jorku. W okolicy nie ma drapaczy chmur, a łatwiej niż do eleganckich restauracji można trafić do lokalu z tanim jedzeniem pełnym studentów pobliskiego Uniwersytetu Nowojorskiego. Zachodnia część dzielnicy – West Village – to zaś rzędy XIX-wiecznych kamienic, skwerki i mnóstwo knajpek. Ozdobne fasady kamienic to Nowy Jork, który znam z filmów. W cukierni Magnolia Bakery kupuję pudding bananowy i siadam na ławce, żeby lepiej przyjrzeć się okolicznej architekturze.

Czas ruszać dalej – Village ma mnóstwo atrakcji! Główny plac dzielnicy, Washington Square Park, to miejsce dla każdego. Do późna w noc trwają tu improwizowane koncerty, przy kamiennych stolikach siedzą zamyśleni szachiści. Na trawie wylegują się całe rodziny, a co odważniejsi pluskają się w fontannie.

Kończę wieczór w rytmie musicalowych piosenek. Nie muszę jednak iść na Broadway. Co wieczór w Marie’s Crisis Cafe tłumy gromadzą się przy pianinie. Profesjonalni muzycy akompaniują stałym bywalcom, ale każdy może się dołączyć. Gdybym tylko lepiej znała teksty, śpiewałabym pełnym głosem, myślę z rozczarowaniem.

Wreszcie słyszę piosenkę, którą znam, i nieśmiało włączam się do chóru śpiewaków. Po chwili śpiewam pełnym głosem i myślę, że niezależnie od liczby wizyt i godzin zwiedzania, Nowy Jork nigdy nie przestanie zaskakiwać. ■

It’s time to move on – the Village has a lot of attractions.

The area around Washington Square Park, the main park in the district, have always been very special. So special that more than a hundred years ago, Washington Square became “independent” for a night. On a January evening in 1917, a group of New York bohemian artists armed with balloons, snacks and Chinese lanterns, climbed the top of the arch in the square. Picnic and poetry reading continued all night. In the morning, when they lit the lanterns, the artists read the declaration of independence for the Free and Independent Republic of Washington Square. The republic’s freedom lasted only until morning, but the special ambience still lingers on.

Washington Square Park is a place for everyone. Improvised concerts are performed until the small hours, and stone tables are occupied by pensive chess players.

Families lounge on the grass, and brave souls take a plunge in the fountain. I could sit here for hours and watch the people around me but it’s high time to savour a New York delicacy. Tiny Joe’s Pizza has been making giant pizzas for 44 years. It’s open from 4 o’clock in the morning and you almost always have to stand in a long line. Whenever I take a bite of a margherita I realise that it was all worth it.

I end the evening by listening to songs from musicals.

But I don’t have to walk to Broadway. There are people around the piano every night at Marie’s Crisis Cafe. Professional musicians accompany regulars, but anyone can join in. If I knew all the lines, I’d be singing aloud in the first row, I think to myself with disappointment. Finally, the melody morphs into a familiar song and I timidly join the chorus of enthusiastic singers. It’s not long before I’m singing in full voice, thinking that no matter how often I come here, and no matter how many hours I spend sightseeing, New York never ceases to amaze. ■

Połączenia Connections WAW–JFK–WAW 10 razy w tygodniu ❚ 10 times a week

WAW–EWR–WAW

5 razy w tygodniu

❚ 5 times a week

4 razy w tygodniu

❚ 4 times a week

BUD–JFK–BUD

RZE–EWR–RZE

raz w tygodniu

❚ once a week

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com lot.com

©SIME/FREE

JOURNEY OF A LIFETIME

KARTA WEALTH MANAGEMENT MASTERCARD DLA OTWARTYCH NA ŚWIAT KLIENCI ZAMOŻNI CZĘSTO I DUŻO PODRÓŻUJĄ - TUŻ PRZED SEZONEM URLOPOWYM BANK BNP PARIBAS WPROWADZIŁ NOWĄ KARTĘ DEBETOWĄ DLA KLIENTÓW BNP PARIBAS WEALTH MANAGEMENT.

G M AT E R I A Ł P R A S O W Y

Grupa BNP Paribas to największy bank w strefie euro i numer jeden w dziedzinie wealth management.

Dbając o finanse prywatne i firmowe swoich klientów, BNP Paribas Wealth Management korzysta z zasobów i wiedzy międzynarodowej Grupy BNP Paribas, której ponad stuletnie doświadczenie oraz globalny zasięg są jednymi z najlepszych rekomendacji.

IDEALNE ROZWIĄZANIA BNP Paribas Wealth Management wyróżnia się wysoką jakością i komplementarną, spersonalizowaną i elastyczną ofertą, która bazuje na 3 filarach: inwestycyjnym, kredytowym i daily banking. W ramach bankowości codziennej BNP Paribas Wealth Management oferuje najwyższą jakość obsługi: dedykowany pakiet rachunków, utajnienie danych klienta, tj. widoczność wyłącznie dla osób dedykowanych do obsługi w Wealth Management, negocjowane lokaty, bezpłatne usługi Assistance & Concierge, dedykowane call center - Private Line i nowoczesną multiwalutową kartę debetową Wealth Management Mastercard.

Dotąd rozwiązania dla podróżujących po świecie opierały się na kartach z czterema, pięcioma podstawowymi walutami. Taka usługa nie sprawdzała się, gdy podróż dotyczyła rejonu zupełnie innej waluty. Karta pozwala też na korzystanie ze wszystkich form płatności internetowej.

Dla klientów BNP Paribas Wealth Management ważna jest ochrona danych i bezpieczeństwo prywatności. Klienci cenią sobie, by przy dokonywaniu płatności ich dane personalne nie były widoczne - karta zawiera te dane na awersie. Klientom, którzy często podróżują, BNP Paribas Wealth Management oferuje także kartę kredytową Mastercard World Elite z najwyższym ubezpieczeniem do 30 mln zł.

©CREDITS

SILNA PRZEWAGA Nowa karta jest dostosowana zwłaszcza do potrzeb osób, które często podróżują. Bank BNP Paribas daje klientom Wealth Management możliwość dokonywania bezprowizyjnych i swobodnych transakcji w prawie 160 walutach - czyli praktycznie na całym świecie.

Karta jest jedna, przypisana do jednego standardowego rachunku złotowego - nie ma już potrzeby posiadania kont walutowych ani pilnowania, aby przed wyjazdem dostępne były na nich niezbędne środki. Transakcje rozlicza-

ne są po średnich kursach rozliczeniowych Mastercard, co daje możliwość zapłacenia tu i teraz po kursie najlepszym z możliwych. Kursy publikowane są na stronie www.bnpparibas.pl. W ten sposób karta BNP Paribas zyskuje silną przewagę nad popularną kartą wielowalutową, która nie publikuje kursów, a w weekendy zwiększa kurs o 0,5% marży dla 15 głównych walut oraz od 1% aż do 2% dla pozostałych. Aby jednak uzyskać kurs faktyczny do oferowanego przez konkurencyjny rynek, trzeba użyć karty do płatności i sprawdzić wysokość obciążenia dopiero po transakcji. Klienci BNP Paribas Wealth Management otrzymają kartę za darmo. Nie będą zaskoczeni kosztami wypłat z bankomatów w przeciwieństwie do popularnej karty wielowalutowej, która oferuje bezpłatne wypłaty z bankomatów tylko do kwoty około 800 zł. miesięcznie, z 2% prowizją od nadwyżki.

47

MY POLAND

Podkarpacie

P E R ŁY P O D K A R PAC I A Subcarpathian gems POŁUDNIOWO-WSCHODNIA POLSKA SKRYWA PRAWDZIWE TURYSTYCZNE SKARBY. WKOMPONOWANE W PIĘKNY BIESZCZADZKI KRAJOBRAZ, OTOCZONE RZEKAMI I JEZIORAMI CZĘSTO LEPIEJ SĄ ZNANE NA DALEKIM WSCHODZIE NIŻ MIESZKAŃCOM POLSKI. CZAS TO ZMIENIĆ. ❚ THE VAST EXPANSE OF SOUTH-EASTERN POLAND IS PACKED WITH HIDDEN GEMS. SEAMLESSLY WOVEN INTO SCENIC BIESZCZADY LANDSCAPE, AND SURROUNDED BY RIVERS AND LAKES, THEY ARE OFTEN BETTER KNOWN IN THE FAR EAST THAN IN POLAND. IT’S TIME THIS CHANGED.



48

©CREDITS

tekst | by jakub piotr panek

Łańcut może się pochwalić jedną z największych kolekcji powozów w Europie. ❚ Łańcut boasts having one of the largest collection of carriages in Europe.

W

©CREDITS

ojewództwo podkarpackie od lat promuje się hasłem „Przestrzeń otwarta”. To trafiające w prawdziwe oblicze Podkarpacia określenie zarysowuje zaledwie obraz tej części Polski. Powstałe w 1999 r. województwo scaliło ze sobą tereny dawnych województw: przemyskiego i rzeszowskiego, a także części województw krośnieńskiego, tarnobrzeskiego i tarnowskiego. Pod jednym herbem i flagą, ze stolicą w Rzeszowie powstała przestrzeń niebywale ciekawa. Z bogatą historią i dziedzictwem.

Nie trzeba dziś wyważać otwartych już drzwi, ale warto przypomnieć, że ta część Polski przez lata zmagała się z niesprawiedliwymi stereotypami, wciąż musiała aspirować do lepszego traktowania. Podkarpacie to dziś nie tylko jeden z najszybciej rozwijających się regionów w tej części Europy – m.in. za sprawą projektu Dolina Lotnicza, który skupia przedsiębiorców przemysłu lotniczego, to także wysoko oceniane w rankingach poziomu życia miasta, jak Rzeszów, oraz światowej klasy zabytki, jak zamek w Łańcucie. To tam w pierwszej kolejności się udajemy. ŁAŃCUT NA KAŻDĄ PORĘ ROKU To niespełna 18-tysięczne miasto świętuje właśnie swoje 670-lecie. Od 1349 r., gdy król Kazimierz Wielki nadawał Łańcutowi prawa miejskie, minęło wiele lat. Miasto przez ten czas miało sporo szczęścia do gości. Liczne wizyty koro­ nowanych głów: Władysława Jagiełły, księcia Witolda, Zygmunta Luksemburskiego czy Zyg-

49

Zamek Lubomirskich i Potockich w Łańcucie szczyci się bogactwem zbiorów i zachowanymi założeniami parkowo-pałacowymi. ❚ The Lubomirski and Potocki families castle in Łańcut has a rich collection of art and preserved park and castle architectural design objectives.

50

Podkarpacie

munta Starego, dodawały miejscu splendoru. Około 1586 r. Anna z Sieniawskich Pilecka zamieniła za długi dobra łańcuckie ze Stanisławem ze Żmigrodu – zwanym później Diabłem Łańcuckim. Awanturniczy tryb życia Stanisława Stadnickiego doprowadził w 1608 r. do całkowitej ruiny dworu oraz znacznego zubożenia Łańcuta. Zadłużone dobra łańcuckie odkupił w 1629 r. od Stadnickich Stanisław Lubomirski. To temu rodowi zamek zawdzięcza dzisiejszy kształt, jego uświetnienie i przekształcenie łańcuckiej fortecy we wspaniałą rezydencję o charakterze pałacowym z rozległym parkiem w stylu angielskim.

W 1816 r., po śmierci księżnej marszałkowej Izabeli Lubomirskiej, sukcesorami dóbr łańcuckich zostali dwaj wnukowie – Alfred i Artur Potoccy. Po podziale majątku Alfred ustanowił ordynację, w której rządy do 1944 r. sprawowali Potoccy. Od początku przejęcia dóbr roz­ poczęli zatem ożywioną działalność gospodarczą i budowlaną. Uruchomili browar, fabrykę likierów i rosolisów, rafinerie spirytusu, cukrownie, spichlerze, chmielarnie. Do rozwoju miasta w znacznym stopniu przyczyniła się też budowa linii kolejowej Kraków – Lwów. Choć popełniane przez gospodarzy w ostatnich trzech dekadach błędy doprowadziły do upadku browaru czy ograniczenia produkcji Polmosu, wciąż można zwiedzać i smakować imponującą kolekcję jedynego w Polsce Muzeum Gorzelnictwa. Tylko w Łańcucie

For several years now, the Subcarpathian province has been promoting itself as “Open space”. This slogan, although it encapsulates the true face of Subcarpathia, does not come close to doing the region justice. The province was established in 1999 by combining the former Przemyśl and Rzeszów provinces, and adding parts of Krosno, Tarnobrzeg and Tarnów provinces. Now united under a single flag and coat of arms, the newly formed district, with Rzeszów as its capital, is an intriguing area with a rich history and heritage. Today, Subcarpathia is not only one of the fastest developing regions in this part of Europe, thanks to e.g. the Aviation Valley project, which brings together aviation industry entrepreneurs, but is also rated highly in terms of urban life, with cities like Rzeszów, and world-class heritage, such as Łańcut Castle – our first stop. ŁAŃCUT FOR ALL SEASONS Łańcut (pop. 18,000) celebrates its 670th anniversary this year. King Casimir III the Great granted it a town charter in 1349. Throughout its history, the city has been visited by many great personages – Władysław II Jagiełło, Grand Duke Vytautas, Sigismund of Luxembourg, and Sigismund I of Poland – have all added to the splendour of the city. Around 1586, Anna Pilecka née Sieniawska redeemed her debts by transferring her Łańcut estate to Stanisław Stadnicki of Żmigród, who



© S H U T T E R S T O C K ( 2 ) . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : A D O B E S T O C K , S H U T T E R S T O C K

MY POLAND

©CREDITS



51

MY POLAND

1. Centrum Dziedzictwa Szkła. 2. W Krośnie odbywają się Międzynarodowe Górskie Zawody Balonowe. Dolne zdj.: rynek w Jarosławiu. ❚ 1. Glass Heritage Centre 2. International Mountain Balloon Competition is held in Krosno. Below: Market Square in Jarosław.

52

2

można też do dziś kupić oryginalnego rosolisa – szlachetny trunek o smaku ziołowo-gorzkim, kawowym lub różanym. Od lat przygotowywany jest według receptury fabryki Potockiego na bazie najwyższej jakości składników.

O Łańcucie powstało wiele książek, wiele przewodników, nie sposób więc wszystkich tu nawet zarysować. O atrakcyjności miasta na skalę światową niech więc świadczy ponad pół miliona turystów rocznie z całego świata. Przyjeżdżają, by podziwiać zachowany w doskonałym stanie zamek z oryginalnymi wnętrzami i wyposażeniem, jednym z nielicznych w Europie zamkowych teatrów, zamkową storczykarnią, biblioteką czy zapoznać się z legendami, m.in. o Białej Damie. Sala balowa, wnętrza i okolice łańcuckiego zamku od 58 lat co roku w maju wypełnia też muzyka klasyczna w ramach Muzycznego Festiwalu w Łańcucie. Tę flagową podkarpacką imprezę kulturalną uświetnił swoim koncertem m.in.

José Carreras.

later came to be known as the “Devil of Łańcut”. Stadnicki’s riotous lifestyle brought the manor house to ruin and substantially impoverished the town. Stanisław Lubomirski purchased the heavily indebted estate from the Stadnicki family in 1629. The family remodelled and extended the castle, and transformed the Łańcut fortress into a flamboyant palatial residence with a vast English landscape garden.

In 1816, following the death of Duchess Izabela Lubomirska, the Łańcut estate passed to her two grandsons, Alfred and Artur Potocki. After they divided the property, Alfred entailed it, so that it remained in the Potocki family – until 1944. The family actively pursued business activities and embarked on numerous construction projects as soon as they took possession. They set up a brewery, a liqueur and rosolio factory, a distillery, a sugar factory, granaries and hop gardens. The opening of the Cracow-Lviv railway line also contributed greatly to development of the town. And although poor management over the past three decades has led to the closure of the brewery and reduced the output of the Polmos Lańcut distillery, you can still visit – and sample – the impressive collection of Poland’s only Distillery Museum. Only in Łańcut can you buy an original rosolio – a fine liqueur with bitter herbal, coffee or rose notes.

So many books and guidebooks have been written about Łańcut that it would be impossible to mention them all. Łańcut’s global appeal is best reflected by its footfall – it attracts more than half a million international tourists annually. They come to admire Łańcut Castle, which has been preserved in mint condition with its original interiors and fittings, one of the few palatial theatres in Europe, a historical orchid house, a library, its own ghost (the White Lady), and much else besides. For 58 years, the ballroom, interiors and grounds of Łańcut Castle have been filled with music during the annual



©SHUT TERSTOCK (2), ADOBE STOCK

1

Podkarpacie

NAJLEPSZE ADRESY PREMIUM POD JEDNĄ MARKĄ

NOWA INWESTYCJA

WARSZAWA Saska Kępa Apartamenty ul. Berezyńska 46

©CREDITS

Zapraszamy na spotkania w najpiękniejszych wnętrzach w Polsce

WARSZAWA Saska Kępa Apartamenty ul. Angorska 13A

WŁADYSŁAWOWO Hallerowo Apartamenty hotelowe ul. Hryniewieckiego 12B

SPRZEDAŻ APARTAMENTÓW T. +48 535 10 10 10 sales@hlsm.pl hlsm.pl

53

Zdj. powyżej: pierwotnie zbudowany na przełomie XVI i XVII w. zamek w Krasiczynie. Zdj. dolne: Jezioro Solińskie. ❚ Above: The castle in Krasiczyn originally erected at the turn of the 16th and 17th centuries.

Below: Lake Solina.

Podkarpacie

KRAINA ZAMKÓW I SZLACHETNEGO SZKŁA Województwo podkarpackie skupia niezwykłej urody miejsca. Obok zamku w Łańcucie warte odwiedzenia są renesansowo-manierystyczny zamek w Krasiczynie, zwany małym Wawelem, zamek w Baranowie Sandomierskim, pałac w Sieniawie czy XVIII-wieczny dwór Marii Konopnickiej w Żarnowcu.

Chcąc dobrze poznać Podkarpacie, trzeba zaplanować wizytę jeszcze w kilku perłach województwa. Na pewno zaliczają się do nich: wieś Markowa z Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów, Jarosław ze swoim wyjątkowym rynkiem, Sanok z Muzeum Budownictwa Ludowego – pierwszym i największym pod względem liczby zgromadzo-

Music Festival in May. The brightest star of this flagship Subcarpathian cultural event has so far been José Carreras.

THE LAND OF CASTLES AND FINE GLASS Subcarpathia abounds in places of extraordinary beauty.

In addition to Łańcut Castle, the Renaissance Mannerist castle in Krasiczyn, the castle in Baranów Sandomierski, Sieniawa Palace, and Maria Konopnicka’s 18th-century manor house in Żarnowiec are all must-sees.

To get to know Subcarpathia even better, you should visit some of the lesser known gems of the province.

These include the village of Markowa with the Markowa Ulma-Family Museum of Poles Who Saved Jews in World War II, Jarosław with its unique town square, Sanok with its Museum of Folk Architecture – the first and the largest ethnographic museum in Poland in terms of the number of structures, Jasło with its vineyards, Rzeszów with its Bedtime Cartoons Museum, Przemyśl Fortress – a giant complex of defensive structures, Bóbrka with the world’s first oil well, now the Ignacy Łukasiewicz Museum of Oil and Gas Industry, and Krosno, a city renowned for its fine glassware and crystal which you can see at the Glass Heritage Centre. Another Krosno highlight is the impressive International Mountain Balloon Competition, which has been held since 2000.

HEADING FOR THE BIESZCZADY MOUNTAINS No overview of Subcarpatia would be complete without mentioning the Bieszczady Mountains. These

54



©SHUT TERSTOCK , ADOBE STOCK

MY POLAND

55

©CREDITS

MY POLAND

Podkarpacie

nych obiektów muzeum etnograficznym w Polsce, Jasło ze swoimi winnicami, Rzeszów z Muzeum Dobranocek, Twierdza Przemyśl – potężny zespół obiektów obronnych, Bóbrka z kopalnią ropy naftowej, obecnie Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. I. Łukasiewicza, czy Krosno. To ostatnie miasto słynie z dwóch rzeczy. Szlachetnego szkła, które gości na stołach w wielu polskich i zagranicznych domach, a które można podziwiać w Centrum Dziedzictwa Szkła. Ponadto od 2000 r. w Krośnie na lotnisku odbywają się spektakularne Międzynarodowe Górskie Zawody Balonowe. Kolorowe balony widoczne są w całej okolicy, wydarzenie ściąga tysiące fanów nie tylko z Polski.

W BIESZCZADY! Nie można w pełni przedstawić Podkarpacia, pomijając Bieszczady. To bez wątpienia piękny zakątek województwa podkarpackiego. Dla turystyki odkryto je już w okresie międzywojennym i właśnie wtedy powstały tutaj pierwsze schroniska – w Siankach, Beniowej, Dydiowej czy Sokolem. Wówczas wyznaczono czerwony szlak beskidzki im. Józefa Piłsudskiego z Sianek do Krynicy. Marszałek był w Siankach w 1929 r. i wspólnie z dziećmi powędrował do Skały Dobosza na Opołonku.

Bieszczady można także penetrować „Śladami Dobrego Wojaka Szwejka”. Miłośnicy literatury Jaroslava Haška mogą przebyć trasę, którą dzielnego wojaka. Przy szlaku znajdują się tablice informacyjne z jego schematem, informacjami historycznymi, a także z najsłynniejszymi cytatami bohatera książki. Na deser – pobyt na Podkarpaciu warto zakończyć nad Jeziorem Solińskim. Ten ogromny sztuczny zbiornik retencyjno-energetyczny jest niezwykle atrakcyjnym miejscem na wypoczynek.

No i można wtedy na spokojnie planować kolejną wizytę na Podkarpaciu. ■

are undoubtedly the most picturesque part of the province. Their tourist potential was discovered in the interwar period, when the first mountain hostels were built in Sianki, Beniowa, Dydiowa and Sokół. The red Józef Piłsudski trail, which connects Sianki with Krynica, was also delimited in the Beskidy Mountains at this time. Marshall Piłdudski visited Sianki in 1929 and hiked with his children to Dobosz Rock atop Opołonek. You can also explore the Bieszczady Mountains by following the “Trail of the Good Soldier Švejk”. Fans of Jaroslav Hašek’s novel can walk or ride along the route covered by the intrepid soldier. And last but not least, you should culminate your visit to Subcarpathia on Lake Solina.

This giant artificial lake, which used to retain water and produce energy, is a very attractive leisure destination where you can easily plan another getaway to Subcarpathia. ■

Połączenia Connections WAW–RZE–WAW

34 razy w tygodniu ❚ 34 times a week

EWR–RZE–EWR

raz w tygodniu ❚ once a week

TLV–RZE–TLV

raz w tygodniu ❚ once a week

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com lot.com

©ARCHIWUM PLL LOT

Międzynarodowy port lotniczy Rzeszów-Jasionka. ❚ International Airport Rzeszów-Jasionka.

56

57

©CREDITS

BUSINESS

jachting

S P L E N D O R P O D Ż AG L A M I Splendour under sail



60

O WEJŚCIU NA GLOBALNY RYNEK DÓBR LUKSUSOWYCH MARZY KAŻDA FIRMA NA ŚWIECIE. UDAŁO SIĘ TO NASZYM PRODUCENTOM JACHTÓW I ŁODZI MOTOROWYCH. CO TRZECIA JEDNOSTKA NA EUROPEJSKICH WODACH ZOSTAŁA WYBUDOWANA W POLSCE. ❚ EVERY COMPANY IN THE WORLD DREAMS OF MAKING INROADS INTO THE GLOBAL LUXURY GOODS MARKET. BUT POLISH MANUFACTURERS OF YACHTS AND MOTORBOATS HAVE ALREADY MADE THE DREAM A REALITY. EVERY THIRD VESSEL SAILING EUROPEAN WATERS WAS MADE IN POLAND.

©ADOBE STOCK

U

rocza wyspa na Karaibach, plaża, turkus wody i niekończące się wakacje pod żaglami – oto wizja raju według najbogatszych ludzi świata. Marzenie pomagają im spełniać polskie stocznie, które rocznie produkują 22 tys. jednostek, w tym prawdziwe dzieła sztuki – jak Conrad C133 Viatoris, największy jacht motorowy, który kiedykolwiek powstał w naszym kraju. Ma 40 m długości i 8,3 m szerokości. Elegancka łódź może zapewnić wygodę, bezpieczeństwo i moc wrażeń 10 pasażerom i siedmiu członkom załogi. W ubiegłym roku zbudowała ją i wyposażyła „pod klucz” gdańska firma Conrad, której 400-osobowy zespół tworzą najlepsi fachowcy od budownictwa okrętowego, inżynierii, wzornictwa przemysłowego i tradycyjnego rzemiosła szkutniczego.

Viatoris (po łacinie Wędrowiec) wygrał niedawno prestiżowy konkurs World Superyacht Awards w Londynie. Nic dziwnego. O jego nowoczesności stanowią: system stabilizacji niwelujący przechyły, dźwig do wodowania pontonu i odsalarka. Na górnym pokładzie znajduje się strefa wypoczynkowa z barem, na rufie garaż na sprzęt pływający, który można przekształcić w platformę kąpielową z jacuzzi, sauną ze szklanymi ścianami lub kącik fitness. Wartość łodzi to – bagatela – 18 mln euro.

DO WYBORU, DO KOLORU Polską wizytówką stały się właśnie takie jednostki – luksusowe, wyrafinowane, o niespotykanym stylu. Dominują wśród nich jachty motorowe do 24 m, żaglowe do 15 m oraz personalizowane katamarany do 30 m. Mniejsze kosztują kilkaset tysięcy, większe – nawet kilka milionów euro. Najpopularniejszym segmentem są jednak łodzie motoro-

tekst | by mirosław konkel, puls biznesu A scenic island in the Caribbean, a beach, azure water and never-ending nautical holidays – this is heaven according to the world’s richest people. Helping to make this dream come true are Polish shipyards, which manufacture 22,000 vessels a year, including veritable works of art like the Conrad C133 Viatoris, the largest motor yacht ever built in Poland.

It is 40 metres long and 8.3 metres wide.

This smart boat offers comfort, safety and a wealth of experiences to 10 passengers and seven crew members. It was built and fitted last year by Conrad

ANYTHING YOU PLEASE Poland has become associated with luxurious and sophisticated vessels of unparalleled style. The most popular are motorboats up to 24 metres long, yachts up to 15 metres, and customised catamarans up to 30 metres. The smaller ones will set you back a few hundred thousand euro. With the larger ones, you’re looking at millions. The most popular segment is outboard motor boats up to 9 metres long. Poland is the European leader in this category (accounting for more than 50 per cent of EU

POLSKIE PRZEDSIĘBIORSTWA PRODUKUJĄ JACHTY ZARÓWNO POD WŁASNYMI MARKAMI, JAK I Z METKAMI RENOMOWANYCH KONCERNÓW ZAGRANICZNYCH. SEKTOR ZATRUDNIA PONAD 40 TYS. OSÓB. RYNEK ROŚNIE O 10 PROC. ROCZNIE. ❚ POLISH COMPANIES BUILD YACHTS UNDER THEIR OWN NAMES, AND FOR SUCH CELEBRATED FOREIGN MAKES. THE SECTOR EMPLOYS OVER 40,000 PEOPLE, AND THE MARKET IS GROWING BY 10 PER CENT A YEAR.

Shipyard in Gdańsk whose 400-strong team consists of leading experts in shipbuilding, engineering, industrial design and traditional crafted boats.

The Viatoris (“traveller” in Latin), recently won the prestigious World Superyacht Awards competition in London. And no wonder. This is an ultra-modern vessel with an anti-roll stabilisation system, a dinghy crane, and a watermaker. The top deck features a lounge area with a bar. Abaft the upper deck is a garage for water equipment which can be transformed into a swimming platform with a whirlpool, a sauna with glass walls, or a fitness corner. The price is roughly EUR 18 million.

production) and ranks second worldwide, behind the US. Global champions include Balt Yacht, Delphia Yachts, Model-Art and Ostróda Yacht, Sunreef, and Ślepsk. Most companies are small, private, family-run businesses and there are almost a thousand of them. One that stands out is Aleksander Celarek’s boatbuilding company from Chałupy on Puck Bay, which uses old designs to build wooden Kashubian boats. Every one of them is a world-class gem. Celarek’s Pomeranian workshop cultivates old fishing and boatbuilding traditions, while the factory in Ropczyce in Subcarpathia looks like something out of a science fiction movie – it deploys 

61

BUSINESS we do 9 m, z silnikami zaburtowymi – w tej kategorii jesteśmy liderem w Europie (ponad połowa produkcji UE pochodzi z Polski) i wiceliderem na świecie, po USA. Do globalnych championów należą: Balt-Yacht, Delphia Yachts, Model-Art oraz Ostróda Yacht, Sunreef i Ślepsk. Przeważają jednak wyrosłe z prywatnej inicjatywy, niewielkie rodzinne firmy, których liczba zbliża się do tysiąca. Na tle konkurencji wyróżnia się zakład szkutniczy Aleksandra Celarka w Chałupach nad Zatoką Pucką, który w oparciu o dawne plany buduje kaszubskie łodzie drewniane. Każda jest perełką na międzynarodową skalę. Gdy warsztat z Pomorza pielęgnuje stare tradycje rybackie i żaglomistrzowskie, fabryka w Ropczycach na Podkarpaciu wygląda na wyjętą z powieści science fiction – stosuje technologie

jachting

Są wersje ekskluzywne i standardowe, armatorskie i profesjonalne, wycieczkowe i do rejsów dookoła świata. Zbyt znajdują łajby nowe, ale i używane, sprzedają się dobrze, o czym decyduje też świetny stosunek wykonania do ceny.

SZACUNEK ZA GRANICĄ Polskie przedsiębiorstwa produkują jachty zarówno pod własnymi markami, jak i z metkami renomowanych koncernów zagranicznych – jak Arvor, Axopar, Bayliner, Brunswick, Jeanneau, Sea Ray czy Quicksilver. Sektor zatrudnia ponad 40 tys. osób. Rynek rośnie o 10 proc. rocznie. Wartość sprzedaży krajowych zakładów wynosi 1,2–1,3 mld zł – szacuje Polska Izba Przemysłu Jachtowego i Sportów Wodnych (Polboat).

Aż 90 proc. produkcji trafia za granicę.

Przykładem jest Viatoris. Stocznia Conrad

EKSPERCI NIE MAJĄ WĄTPLIWOŚCI: W POLSCE PRZYBYWA MILIONERÓW I ROŚNIE ZAINTERESOWANIE TURYSTYKĄ WODNĄ. JEST TYLKO KWESTIĄ CZASU, KIEDY KUPNO JACHTU STANIE SIĘ POPULARNYM POMYSŁEM NA LUKSUSOWĄ INWESTYCJĘ WŚRÓD FINANSOWEJ ELITY. ❚ EXPERTS CLAIM THAT INTEREST IN NAUTICAL TOURISM HAS GONE UP IN LINE WITH THE NUMBER OF MILLIONAIRES. IT’S ONLY A MATTER OF TIME BEFORE THE FINANCIAL ELITE DECIDES THAT A YACHT IS A SOUND LUXURY INVESTMENT.

kojarzone z promami kosmicznymi i Formułą 1.

Niezależnie od tego, czy krajowe stocznie hołdują historii, czy nowoczesności, żadna nie dostała dwóch jednakowych zleceń. Wszystkie projekty muszą sprostać wyobrażeniom, zachciankom i życzeniom coraz bardziej wybrednych klientów. Amerykańscy miliarderzy najczęściej zamawiają wielkie jednostki, a osoby żeglujące na wodach śródlądowych „maleństwa”, których długość nie przekracza 10 m.

Tym, co przekonuje świat do naszej oferty, jest jej różnorodność. Jezioro Garda, Bałtyk, Pacyfik – jednostki z Polski można spotkać na wszelkiego typu akwenach.

Jedne wykorzystuje się w regatach, inne do szkoleń, jeszcze inne służą turystom.

62

nie ujawnia tożsamości nabywcy, ale z przecieków wynika, że jest nim mieszkający w Wielkiej Brytanii Rosjanin. To jednak nie nasi wschodni sąsiedzi zostawiają u nas najwięcej pieniędzy. Zamówienia napływają głównie z Unii Europejskiej.

Znaczącymi importerami są Francuzi, Niemcy, Holendrzy, Brytyjczycy i Skandynawowie, z Norwegami na czele. Ponadto rośnie sprzedaż do Ameryki Północnej i Emiratów Arabskich. Wiele jachtów polskiej produkcji pływa w Australii. Część trafia do egzotycznych zakątków – na Kajmany, Wyspy Owcze, do Konga. Obiecującym kierunkiem są Chiny. Aby nie wypaść poza branżową burtę, polscy producenci pojawiają się na wszystkich najważniejszych targach – w Cannes, Miami, Fort Lauderdale, Monaco, Singapurze i Duba-

technologies tried and tested in space shuttles and Formula 1 racers.

Whether they draw their inspiration from history or modernity, no Polish shipyard has ever received two identical orders.

Every design has to satisfy the expectations, desires and whims of their discerning customers. American billionaires usually order large vessels, while inland sailors opt for “small” boats (less than 10 metres).

Diversity is what attracts international customers to Poland. Lake Garda, the Baltic Sea, the Pacific Ocean – vessels from Poland are a frequent sight on bodies of water large and small. Some are used for regattas or training, and others to carry tourists. There are exclusive and standard, amateur and professional versions built for excursions and world cruises. Second-hand boats, which have an excellent price-quality ratio, also sell very well.

RESPECT ABROAD Polish companies build yachts under their own names, and for such celebrated foreign makes as Arvor, Axopar, Bayliner, Brunswick, Jeanneau, Sea Ray and Quicksilver. The sector employs over 40,000 people, and the market is growing by 10 per cent a year. Polish yacht manufacturers declare sales valued at PLN 1.2-1.3 billion, according to the Polish Chamber of Marine Industry and Water Sports (Polboat).

Ninety percent of their production is sold overseas. This is best illustrated by Viatoris. Conrad Shipyard failed to disclose the identity of the buyer, but according to unofficial sources, it is a Russian national residing in the UK. But it is not Poland’s eastern neighbours who are splurging the most on boats and yachts. Most orders come from within the European Union. Key export markets include France, Germany, the Netherlands, the United Kingdom, and Scandinavia (mainly Norway). Meanwhile, sales to North America and the United Arab Emirates are also heading north. Yachts made in Poland can be seen cruising Australian waters, while others end up in very exotic destinations, such as the Cayman Islands, the Faroe Islands, and the Republic 

INWESTYCJA W NADMORSKI APARTAMENT TO IDEALNE ROZWIĄZANIE ZARABIAJ • 10-letnia umowa dzierżawy – stały czynsz dzierżawny

7%

• nie wymaga czynnego udziału inwestora – doświadczony operator • pobyty właścicielskie – Twój komfort • zapewniona płynność inwestycji – możliwość sprzedaży apartamentu w dowolnym momencie

+48 691 136 136, + 48 691 131 100 +48 691 131 213, +48 691 136 666

©CREDITS

sprzedaz@wavemiedzyzdroje.pl www.wavemiedzyzdroje.pl Adres inwestycji: Międzyzdroje, ul. Gryfa Pomorskiego 70



63

UZNANIE W KRAJU Według badań KPMG rośnie także sprzedaż łodzi na polski rynek. Ale nie są to jednostki porównywalne z Wędrowcem, którego samo utrzymanie kosztuje 1,8 mln euro rocznie (10 proc. wartości łodzi). Bogaci i bardzo bogaci rodacy (o dochodach odpowiednio powyżej 20 i 50 tys. zł miesięcznie) szybciej staną się właścicielami samolotów niż ekskluzywnych żaglówek.

Tylko 2 proc. tej grupy (ok. 200 tys. osób) przyznaje się do – jedynie – regularnych rejsów czarterowanymi jachtami. Danych o zakupach jachtów na własność – na razie brak. Zamożni Kowalscy najczęściej decydują się na łodzie motorowe od 6 do 9 m. W tym segmencie cały czas odnotowuje się silne wzrosty. Eksperci nie mają jednak wątpliwości: w Polsce przybywa milionerów i rośnie zainteresowanie turystyką wodną. Jest tylko kwestią czasu, kiedy kupno jachtu stanie się popularnym pomysłem na luksusową inwestycję wśród finansowej elity. ■

64

NAJPOPULARNIEJSZYM SEGMENTEM SĄ ŁODZIE MOTOROWE DO 9 M Z SILNIKAMI ZABURTOWYMI – W TEJ KATEGORII JESTEŚMY LIDEREM W EUROPIE (PONAD POŁOWA PRODUKCJI UE POCHODZI Z POLSKI) I WICELIDEREM NA ŚWIECIE, PO USA. ❚ THE MOST POPULAR SEGMENT IS OUTBOARD MOTOR BOATS UP TO 9 METRES LONG. POLAND IS THE EUROPEAN LEADER IN THIS CATEGORY (ACCOUNTING FOR MORE THAN 50 PER CENT OF EU PRODUCTION) AND RANKS SECOND WORLDWIDE, BEHIND THE US.

of Congo. China is a promising market.

Polish manufacturers maintain their profile by attending the major trade fairs and expos in Cannes, Ford Lauderdale, Monaco, Singapore, and Dubai. They receive export assistance from the Polish Investment and Trade Agency as part of the “Promotion of the Polish economy driven by Polish product brands” programme.

With these initiatives in place, the market has rebounded to where it was before the 2009 recession, when production plummeted to 11,000 vessels.

RECOGNITION AT HOME KPMG surveys reveal that boat sales on the domestic market are also going up.

But these are not vessels comparable to

the Viatoris whose upkeep alone stands at PLN 1.8 million a year (10% of its value). Affluent and rich Poles (with monthly incomes above PLN 20,000 and 50,000, respectively) are more likely to purchase planes than top-of-the-range boats. Only 2% of the group (approx.

200,000 people) admit to – merely – regularly cruising on chartere yachts.

So far, no figures for yacht sales have been made available, but well-heeled Poles usually opt for 6-9 metre motorboats. This segment continues to demonstrate robust growth. The experts claim that interest in nautical tourism has gone up in line with the number of millionaires. It’s only a matter of time before the financial elite decides that a yacht is a sound luxury investment. ■

©ISTOCKPHOTO

ju. W eksporcie pomaga im Polska Agencja Inwestycji i Handlu w ramach programu „Promocji gospodarki w oparciu o polskie marki produktowe”. To dzięki takim inicjatywom rynek wrócił do świetności sprzed recesji 2009 r., gdy produkcja spadła do 11 tys. sztuk.

TOP5

doświadczeń kulinarnych na Litwie gourmet experiences in Lithuania Podczas zwiedzania Litwy zawsze należy zostawić w żołądku nieco miejsca dla nowych doświadczeń kulinarnych. Niektóre z nich znajdziesz tylko w tym kraju. | While visiting Lithuania, you should always leave a little room on your plate for new culinary experiences. Some of them, you’ll find, are even exclusive to Lithuania.

PRZY ZAKONNYM STOLE AT THE MONKS’ TABLE

Barokowe założenie pokamedulskie w Pożajściu koło Kowna, drugiego co do wielkości miasta Litwy, jest jednym ze skarbów narodowych.

Obecnie w klasztorze znajduje się jedna z najlepszych restauracji w kraju. Możesz tam delektować się we wspaniałych wnętrach wspaniałościami miejscowej kuchni. ❚ With its stunning Baroque architecture, Pažaislis monastery, located close to Lithuania’s second biggest city Kaunas, is one of the country’s treasures. The monastery is also home to one of the country’s best restaurants. So, you can enjoy gourmet food in the most illustrious of interiors.

POD ŻAGLAMI UNDER WHITE SAILS

LATAJĄCA RESTAURACJA FLYING RESTAURANT

Litwa jest jednym z niewielu krajów, w których możliwy jest przelot ponad stolicą balonem na ogrzane powietrze. Podczas podziwiania z lotu ptaka wileńskiej starówki można spróbować dań przygotowanych przez szefa kuchni. ❚ Lithuania is one of the few countries where you can sightsee in the capital city from the comfort of a hot air balloon. And while you are taking in the beauty of Vilnius‘ old town from above, you can also now enjoy dishes prepared by a professional chef.

©CREDITS

PROMOCJA

KUCHNIA DWORSKA NOBLE RECIPES

Dawna kuchnia litewskich dworów przeżywa obecnie renesans.

Przykładem jest zespól dworski w Zyplach (Zypliai) znajdujący się w płd.-zach. rejonie Litwy. W dworze możesz zjeść czterodaniowy obiad, a w menu znajdziesz takie specjały jak pieczone w ognisku gołąbki, dziczyznę i zupę piwną. ❚ The cuisine of Lithuania’s ancient nobility is now experiencing something of a renaissance. Take Zypliai Manor in the south-west of Lithuania, for example. There you’ll find dishes brought in four courses, with the menu including such delicacies as bonfire roasted dove, game, and beer soup.

Jeśli wybierzesz się do portowej Kłajpedy powinieneś udać się na pokład „Meridianas” – sławnego żaglowca. Skończywszy przemierzanie mórz i oceanów żaglowiec obecnie mieści na pokładzie elegancką restaurację oferującą głownie dania rybne. ❚ If you are visiting the seaport Klaipėda you should visit its most famous celebrity, the white-sailed sea-boat, the „Meridianas”. With its days on the ocean waves behind it, the boat now hosts an elegant restaurant with a menu of mainly fish dishes.

KĄPIEL PIWNA BEER BATH

Kilka ośrodków Spa na Litwie oferuje prawdziwie niezwykle doznania – kąpiel w piwie. Podczas kąpieli w ciepłym, pachnącym chlebem piwie możesz delektować się szklanką zimnego piwa beczkowego warzonego w miejscowym browarze. ❚ Several Lithuanian SPAs offer a truly unique experience – a beer bath. Whilst soaking in the warm, breadsmelling beer, you can enjoy a cold glass of draft beer produced in a local brewery.

Najlepsze litewskie restauracje: www.30bestrestaurants.lt  Więcej smakowitych propozycji można znaleźć na www.lithuania.travel i Facebooku „Lithuania. Real is beautiful” . / Best Lithuanian restaurants: www.30bestrestaurants.lt More tasty discoveries can be found at www.lithuania.travel, Facebook „Lithuania.Real is beautiful“

65

PROMOCJA

Z jednej strony przekazujemy opowieść o historii Polski, z drugiej strony na różne sposoby tłumaczymy współczesność – podkreśla Jan Ołdakowski, dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego.

On one hand, we present the history of Poland, and on the other we explain modernity in different ways”, says Jan Ołdakowski, Director of the Warsaw Rising Museum.

Muzeum Powstania Warszawskiego – droga do współczesnej Warszawy

Warsaw Rising Museum – the Path to Contemporary Warsaw Rok 2019 to bardzo ważny czas i dla Polski, i dla Muzeum…

Tak, to wyjątkowy rok, bo obchodzimy 75. rocznicę Powstania Warszawskiego. W związku z tym będziemy gościć kilkuset kombatantów. To postaci wyjątkowe, ludzie, którzy swoją bezkompromisową postawą, odwagą podczas walki o wolną Polskę pokazali, że są prawdziwymi bohaterami. Co więcej, nadal uczą młodych ludzi zaangażowania. Są ambasadorami opowieści o II wojnie światowej. Warto się wybrać do Muzeum i z nimi porozmawiać.

Czy szykują Państwo z okazji rocznicy okolicznościowe wystawy?

Przygotowujemy kilka wystaw o Powstaniu Warszawskim. Jedna z nich, organizowana we współpracy z Fundacją Topografia Terroru, zostanie otwarta w Berlinie, w ważnym miejscu – tam, gdzie kiedyś znajdowała się kancelaria III Rzeszy. Pokazywaliśmy tę wystawę pięć lat temu z okazji 70. rocznicy Powstania Warszawskiego i wówczas w ciągu trzech miesięcy odwiedziło ją aż 280 tys. osób. Planujemy również w tym roku zaprezentować ekspozycję o Powstaniu Warszawskim w Chinach, w muzeum, które upamiętnia jedną z największych masakr ludności cywilnej podczas II wojny światowej – masakrę w Nankinie.

Czemu służą tego typu ekspozycje?

Staramy się pokazywać historię Warszawy, która wpłynęła na dzisiejszy kształt stolicy Polski. Warszawa to miasto duże i stare, ale z powodu niemieckich zbrodni zabytków ma niewiele. Jest jednak coś, co przyciąga turystów z całego świata – Warszawa to miejsce bardzo dynamiczne. Ta dynamika, ów ruch społeczny, bogate życie kulturalne są wyjątkowe na tle innych stolic europejskich. To wyraz siły młodego pokolenia.

Niektórzy zagraniczni turyści przyjeżdżają do Warszawy specjalnie na 1 sierpnia, by zobaczyć Godzinę „W”, przeżyć moment, w którym wyją syreny i staje całe miasto. Ten gigantyczny

The year 2019 is a very important time both for Poland and the Museum.

Yes, it is exceptional because this year we are celebrating the 75th anniversary of the Warsaw Uprising. We will be hosting a few hundred veterans on this occasion. They are exceptional people who via their uncompromising attitude and great courage to fight for free Poland demonstrated to be true heroes. What is more, they keep teaching young people what it means to be committed. They are the ambassadors of the history of World War II. I really recommend visiting the Museum and talking to these amazing people.

Will there be any anniversary-related exhibitions held at the Museum?

We are working on a few exhibitions about the Warsaw Uprising. One of them, organised in collaboration with the Topography of Terror Foundation, will be held in Berlin, at a very significant place – the former venue of the Head Office of the Third Reich. We showed the exhibition for the first time five years ago as part of the celebrations of the 70th anniversary of the Warsaw Uprising and it was visited by 280,000 people over three months. This year we are also planning to present an exhibition about the Warsaw Uprising in China, at the museum erected in memory of one of the largest massacres of civilians during World War II – the Nanking massacre.

What is the aim of these exhibitions?

We want to show and talk about the history of Warsaw that had an impact on the way the Polish capital looks today. Warsaw is a large and old city but because of the German crimes, it has few historical monuments. However, there is something in it that draws tourists from all over the world anyway – Warsaw is a very dynamic place.

Its dynamics, this social movement, a rich cultural offering

Polska Organizacja Turystyczna w Kaleidoscope

„performance” – jak może to odebrać osoba z zewnątrz, nieznająca kontekstu – jest bardzo wzruszający. Ludzie, którzy się nie znają, na sygnał robią coś wspólnie. Muzeum Powstania Warszawskiego zaprasza turystów, chcąc opowiedzieć im o dramatycznej przeszłości tego miasta i wytłumaczyć, dlaczego dzisiejsza Warszawa jest chaotyczna urbanistycznie. Jednocześnie to, co im pokazujemy, stanowi o duchu i mocy tego miasta.

Rok 2019 to także rok, w którym realizowana jest dla Państwa duża kampania promocyjna. To nagroda za zdobycie Złotego Certyfikatu Polskiej Organizacji Turystycznej – najważniejszej nagrody w branży.

To dla nas ogromne wyróżnienie. Wiemy, że pełnimy ważną funkcję – z badań wynika, że jesteśmy istotną częścią składową marki Warszawa, ok. 40 proc. Polaków wskazuje nas jako ważną atrakcję turystyczną. Mamy poczucie, że ta nagroda nas wzmocniła i stanowi dowód na to, że obecnie nie jesteśmy już tylko muzeum.

Jesteśmy także centrum opowieści o historii Polski i tłumaczymy współczesność. Pokazujemy, że Warszawa to miejsce, w którym jest przestrzeń na bycie aktywnym społecznie. Opowiadamy to zarówno gościom z Polski, jak i z zagranicy.

Czym jest Muzeum dla zagranicznych turystów, a czym dla mieszkańców Warszawy?

Muzeum Powstania Warszawskiego pozwala zagranicznym gościom zrozumieć, dlaczego II wojna światowa jest ciągle tak ważna dla Polaków. Ukazujemy tę wstrząsającą historię zniszczonego miasta jako celowy akt totalitarnego ludobójstwa.

Zachęcamy do przyjścia do Muzeum turystów z całego świata.

W ostatnich latach zauważyliśmy wyraźny wzrost zainteresowania naszym Muzeum gości z zagranicy, również spoza Europy – z Izraela, z Azji czy Ameryki Południowej. Dlatego dostępne są u nas audioprzewodniki aż w 27 językach, by każdy mógł zwiedzać ekspozycję w swoim języku.

is exceptional when compared to other European capitals.

It manifests the strength of the young generation.

Some foreign tourists come to Warsaw specifically on 1 August to witness the “W” Hour, or experience the moment when sirens are wailing and the entire traffic and pedestrians in the city stand still. This huge “performance” – as someone from abroad who is not familiar with the context might call it – is very moving. People

www.polska.travel

www.1944.pl

www.facebook.com/1944pl

who do not know one another do something together at a signal.

The Warsaw Rising Museum invites tourists to tell them about the dramatic past of the city and explain to them why today’s Warsaw is chaotic in terms of urban development. At the same time, what we show them is testament to the spirit and strength of the city.

The year 2019 is also the year when a wide-reaching promotional campaign of the Museum is held. It relates to the Museum receiving the Golden Certificate of the Polish Tourism Organisation – the most prestigious award in the industry.

It was an incredible honour for us. We are aware of holding an important function – based on research, we are a significant part of the Warsaw brand. Roughly 40 per cent of Poles named us as an essential tourist attraction. We get the impression that the award has strengthened us and is testament to us being much more than just a museum. We are also the centre of the story about Poland’s history and we explain modernity. We show that Warsaw has the space and the conditions for social activism to flourish.

We show and tell this to our visitors from both Poland and abroad.

What does the Museum mean to foreign visitors and what to the residents of Warsaw?

The Warsaw Rising Museum enables foreign visitors to understand why World War II is still so important to Poles. We show the terrifying history of a destroyed city as an intentional act of totalitarian genocide. We would like to invite tourists from all over the world to visit us. In recent years, we have observed a considerable rise in interest in our Museum by foreigners, also from beyond Europe, namely from Israel, Asia or South America. This is why the Museum offers audio guides in as many as 27 languages so that everyone can visit the exhibition in their own language.

PP O O LL II SS H H H H II TT SS

kino

P O C I Ä„G D O H O L LY W O O D Poles in Hollywood

70

JOANNA KULIG GRA W SERIALACH NETFLIKSA I AMAZONA, ZOFIA WICHŁACZ I TOMASZ KOT W MINISERII BBC, KASIA SMUTNIAK PO ROLACH U PAOLA SORRENTINA ZAGRA W NOWEJ HOLLYWOODZKIEJ WERSJI PRZYGÓD DOKTORA DOLITTLE, A RAFAŁ ZAWIERUCHA WYSTĄPIŁ U TARANTINO. POLSCY AKTORZY SĄ CORAZ CZĘŚCIEJ ZAPRASZANI NA PLANY DUŻYCH SERIALI I HOLLYWOODZKICH PRODUKCJI. ❚ JOANNA KULIG APPEARS IN NEFLIX AND AMAZON SHOWS, ZOFIA WICHŁACZ AND TOMASZ KOT HAVE APPEARED IN A BBC MINISERIES, AND KASIA SMUTNIAK WILL BE STARRING IN A HOLLYWOOD PRODUCTION THE VOYAGE OF DOCTOR DOLITTLE WHILE RAFAŁ ZAWIERUCHA HAS APPEARED IN A TARANTINO FILM. POLISH ACTORS ARE BEING CAST IN FOREIGN TV SHOW AND HOLLYWOOD PRODUCTIONS MORE FREQUENTLY THAN EVER.

L

tekst | by wojciech przylipiak

© G E T T Y I M AG E S , M . P.

ista polskich aktorów, którzy dostali szanse wystąpienia w zagranicznych produkcjach, w ostatnich latach nieco się wydłużyła. Co prawda już w czasach raczkującego Hollywood Polacy silnie zaznaczyli swoją obecność w Fabryce Snów, ale poza nielicznymi wyjątkami grali raczej role epizodyczne.

Kiedy karierę robili polscy reżyserzy, operatorzy i kompozytorzy, aktorzy czekali na swój czas. Wydaje się, że ten właśnie nadszedł.

PEWNEGO RAZU W HOLLYWOOD Polacy byli wśród tych, którzy budowali potęgę Fabryki Snów. Urodzony w Warszawie Szmul Gelbfisz (później Goldwyn) był jednym ze współzałożycieli słynnej wytwórni Metro-Goldwyn-Meyer. Inną wielką wytwórnię Warner Bros także założyli imigranci z Polski – trzej bracia żydowskiego pochodzenia urodzeni w Krasnosielcu: Albert, Sam i Harry. Kiedy Hollywood zamieniło się w Fabrykę Snów, triumfy święciła tam Apolonia Chałupiec, bardziej znana jako Pola Negri: „Jej błyskotliwa kariera zaczęła się w Polsce, rozkwitła w Niemczech, natomiast w Hollywood uzyskała wymiar światowy. Pola Negri znana była nie tylko z ekranu, ale w równej mierze z łamów prasy opisującej z lubością jej liczne romanse i o zawrót głowy przyprawiające arystokratyczne małżeństwa” – pisał o niej Stanisław Janicki w książce Odeon, felietony filmowe. Bohaterki, w które wcielała się Polka, były zwykle kobietami zmysłowymi i demonicznymi. Nic dziwnego, skoro krytycy określali urodę aktorki jako „egzotyczną i agresywną, warunki zewnętrzne jako świetne, sposób bycia jako tajemniczy i wyzywający”. Szczyt jej sławy przypadł na okres hollywoodzki, dokładniej na lata 1922–1928.

Negri wystąpiła wtedy w aż dwudziestu dwóch filmach, czyli średnio w trzech rocznie.

Takiego sukcesu nie udało się jednak powtórzyć kolejnym pokoleniom polskich aktorów, którzy próbowali znaleźć się na hollywoodzkich afiszach. Doceniono wprawdzie talent Joanny Pacuły (wystąpiła m.in. w Parku Gorkiego, Tombstone), Katarzyny Figury (Prêt-à-Porter), Izabelli Scorupco (GoldenEye), Jacka Komana (m.in.

The list of Polish actors cast in foreign productions has become a little longer than before in the recent years.

Admittedly, Poles made their mark in the Dream Factory when Hollywood was in its infancy, but with few exceptions, they played cameos rather than main parts. Polish directors, cinematographers and composers were building careers in Hollywood, but actors had to wait their turn.

ONCE UPON A TIME IN HOLLYWOOD Poles were among the founders of Hollywood.

Warsaw-born Szmuel Gelbfisz (Samuel Goldwyn) was one of the brains behind the famous production company Metro-Goldwyn-Meyer. Warner Bros was also

Zdj. na str. obok: Izabella Scorupco w GoldenEye. Poniżej: Pola Negri w filmie Na rozkaz kobiety z 1932 r. ❚ Far left: Izabella Scorupco in GoldenEye. Below: Pola Negri in A woman commands (1932).



71

POLISH HITS

kino

2 3

1

Australia i Moulin Rouge), wreszcie Daniela Olbrychskiego, który zagrał ważną rolę rosyjskiego szpiega (na zdjęciu) przesłuchiwanego w pełnej napięcia scenie przez gwiazdę produkcji Angelinę Jolie. Wciąż jednak o spektakularnych karierach nie było mowy.

W ostatnich latach swoich sił próbowało także młode aktorskie pokolenie. Weronika Rosati wystąpiła w serialu HBO Luck u boku Dustina Hoffmana, Alicja Bachleda-Curuś w Ondine z Colinem Farrellem, a Piotr Adamczyk w serialu CBS Madam Secretary. Kilka ról w zagranicznych produkcjach mają na koncie także Marcin Dorociński (serial Run, film Anthropoid z Cillianem Murphym) oraz Agata Buzek (m.in. Koliber z Jasonem Stathamem i ostatnio High Life z Robertem Pattinsonem). Jednak na wielkie role wspomnianych aktorów w hollywoodzkich produkcjach wciąż czekamy.

1. Daniel Olbrychski w filmie Salt. 2. Piotr Adamczyk w Madam Secretary. 3. Joanna Pacuła w Ucieczce z Sobiboru. 4. Alicja Bachleda-Curuś w Ondine.

5. Agata Buzek w High Life. ❚ 1. Daniel Olbrychski in Salt. 2.

Piotr Adamczyk in Madam Secretary. 3.

Joanna Pacuła in Escape from Sobibor. 4. Alicja Bachleda-Curuś in Ondine 5. Agata Buzek in High Life.

72

ŁATWE POŁĄCZENIE? Tymczasem 9 sierpnia w polskich kinach widzowie będą mogli się przekonać, jak Rafał Zawierucha wypadł w roli Romana Polańskiego w najnowszym filmie Quentina Tarantino Once Upon a Time in Hollywood.

Zawierucha zagrał u boku m.in. Leonarda DiCaprio, Brada Pitta i Margot Robbie. Światową premierę film miał na festiwalu w Cannes w maju, a krytycy dobrze ocenili grę polskiego aktora, podkreślając jego podobieństwo do Polańskiego. Po premierze w rozmowie z Polską Agencją Prasową aktor przyznał: „Dopiero po obejrzeniu filmu uwierzyłem, że to się wydarzyło. Trochę się tym wzruszam, bo to są wielkie emocje, dużo radości, niedowierzania i wdzięczności za to, co mi się przydarzyło. Pamiętam moment, gdy dostałem rolę.

Popłakałem się. Zadzwoniłem do mamy i powiedziałem jej tylko, że wyjeżdżam do Hollywood, bo wtedy jeszcze nie mogłem zdradzić szczegółów”.

established by Polish immigrants – three Jewish brothers born in Krasnosielc (Albert, Sam and Harry).

When Hollywood became the Dream Factory, Apolonia Chałupiec, aka Pola Negri was famous there: “Her successful career began in Poland, blossomed in Germany and became international in Hollywood. Pola Negri was known not only from the screen, but also from the press, which gleefully detailed her numerous affairs and head-turning aristocratic marriages”, Stanisław Janicki wrote about the actress in Odeon, felietony filmowe. The characters that Pola Negri played were usually sensual and demonic women. And no wonder.

The critics described Negri as “exotic and aggressive,

5

LISTA POLSKICH AKTORÓW, KTÓRZY DOSTALI SZANSE WYSTĄPIENIA W ZAGRANICZNYCH PRODUKCJACH, W OSTATNICH LATACH NIECO SIĘ WYDŁUŻYŁA. ❚ THE LIST OF POLISH ACTORS CAST IN FOREIGN PRODUCTIONS HAS BECOME A LITTLE LONGER THAN BEFORE IN THE RECENT YEARS.

© A L A M Y/ B E W , M . P .

4

Pytany o przyszłość Zawierucha powiedział, że planuje łączyć świat Hollywood z Polską: „Chciałbym być taką osobą, która mówi o Polsce, o naszych miejscach, gdzie i dlaczego możemy kręcić filmy i jak wspaniałych twórców tutaj mamy. Moim wielkim marzeniem jest to, żeby postępować zgodnie z tym, co przekazali mi rodzice – zawsze pamiętać o swoich korzeniach” – podsumował.

Fabrykę Snów z Polską z powodzeniem zaczęła łączyć także inna polska gwiazda – Joanna Kulig. Wszystko za sprawą świecącego triumfy za granicą filmu Pawła Pawlikowskiego Zimna wojna, w którym aktorka zagrała główną rolę. Film zachwycił krytyków, a Pawlikowski dostał za reżyserię nagrodę na festiwalu w Cannes w 2018 r. Za oceanem zauważono też talent Joanny Kulig oraz Tomasza Kota. Aktorka znalazła się na liście największych odkryć filmowych 2018 r. wpływowego magazynu The Hollywood Reporter, a roli w Zimnej wojnie pogratulowały aktorce m.in. Natalie Portman, Juliette Binoche i Cate Blanchett.

W efekcie Kulig podpisała kontrakt z prestiżową agencją aktorską w USA i już ma na koncie rolę w serialu Amazona Hanna. Niedawno Netflix ogłosił, że zagra

having excellent looks and a mysterious and daring lifestyle”. Her halcyon years coincided with the Hollywood boom i.e. 1922–28. Negri starred in twenty-two films – three per year on average.

The next generations of Polish actors and actresses who went to LA did not manage to duplicate this runaway success, but not for want of trying. Joanna Pacuła (Gorky Park, Tombstone), Katarzyna Figura (Prêt-àPorter), Izabella Scorupco (GoldenEye), Jacek Koman (Australia, Moulin Rouge) and Daniel Olbrychski, who played the Russian spy (image), interrogated by Angelina Jolie in Salt all won recognition, but none of them went on to make the A-list.

A new generation has recently tried its luck in Hollywood. Weronika Rosati starred in the HBO series Luck alongside Dustin Hoffman, Alicja Bachleda Curuś co-starred with Colin Farrell in Ondine and Piotr Adamczyk landed a part in Madam Secretary. Other Poles that have played in foreign productions include Marcin Dorociński (Run, Anthropoid, which starred Cillian Murphy) and Agata Buzek (Hummingbird with Jason Statham, and High Life with Robert Pattinson). We have yet to see Polish actors land more prominent roles.



73

kino

JOANNA KULIG PODPISAŁA KONTRAKT Z PRESTIŻOWĄ AGENCJĄ AKTORSKĄ W USA I JUŻ MA NA KONCIE ROLĘ W SERIALU AMAZONA HANNA. ❚ JOANNA KULIG HAS NOW SIGNED WITH A PRESTIGIOUS AGENCY IN HOLLYWOOD AND HAS ALREADY PLAYED IN THE AMAZON TV SHOW HANNA.

Joanna Kulig w Zimnej wojnie. ❚ Joanna Kulig in Cold War.

74

także jedną z głównych postaci serialu The Eddy, którego reżyserem jest m.in. Damien Chazelle, laureat Oscara za La La Land.

Swoją karierę zagraniczną próbuje rozkręcić także partner Kulig z Zimnej wojny, Tomasz Kot. Choć nie udało mu się dołączyć do obsady nowego filmu o przygodach agenta 007 – podobno chciał go sam reżyser Danny Boyle, ale ostatecznie zrezygnował z projektu – to już są potwierdzone przynajmniej dwie zagraniczne produkcje z Kotem. W przyszłym roku premierę będzie miał thriller Warning, w którym Kot zagrał u boku m.in. Patricka Schwarzeneggera (syn słynnego Arnolda), Thomasa Jane'a (The Punisher, Predator) oraz Ruperta Everetta.

W tym roku ma mieć z kolei premierę serial BBC World On Fire, w którym wystąpił nie tylko Kot, ale też Zofia Wichłacz (laureatka Orła w kategorii Odkrycie Roku za rolę w filmie Miasto 44). A partnerują im m.in. Sean Bean i Helen Hunt.

EASY COMBINATION Polish viewers will be able to see Rafał Zawierucha playing Roman Polański on 9 August, when Quentin Tarantino’s latest production Once Upon a Time in Hollywood opens in cinemas here. Zawierucha’s co-stars include Leonardo DiCaprio, Brad Pitt and Margot Robbie. The film had its world premiere at the Cannes film festival and the critics gave the thumbs up to Zawierucha’s performance, emphasising his resemblance to Polański. In an interview with the Polish Press Agency the actor said: “I couldn’t believe it’d actually happened until I saw the film. I feel moved when I say this, as I have strong feelings – a lot of joy, disbelief and gratitude – for what I’ve experienced. I remember when I got the part. I cried. I called my mother, but only told her that I was going to Hollywood, since I could not reveal any details about the production”. When asked about his future, Zawierucha said he plans to combine working in Hollywood and in Poland. “I would like to tell people about Poland, our places, where and why we can shoot films, and the outstanding filmmakers we have here. My dream is to act as my parents have taught me – never forgetting about my roots”.

Joanna Kulig has already managed to juggle working in Hollywood and Poland. She owes this to the immensely successful Cold War by Paweł Pawlikowski, where she played the leading female part. The film left



© M . P.

POLISH HITS

Zmysłowe i naturalne usta dzięki Neauvia Sensual and natural lips thanks to Neauvia

For some time now we have been witnessing a new trend in aesthetic medicine – one where all products and procedures are safe and a natural look is assured. Products containing hyaluronic acid used to be aimed primarily at augmenting the volume of the lips. At Neauvia, in line with world trends, we have created Neauvia Intense Lips which has an exceptional plasticity to it. The addition of two amino acids, namely glycine and l-proline, the core ingredients of collagen, give a long-lasting aesthetic effect. The key role of these substances is to keep the right level of hydration in the vermilion and, at the same time, retain their natural and beautiful shape.

©CREDITS

Od pewnego czasu można zaobserwować trend w medycynie estetycznej – naturalność i bezpieczeństwo oferowanych rozwiązań.

Jeszcze do niedawna dostępne na rynku produkty z kwasem hialuronowym były ukierunkowane w głównej mierze na powiększenie objętości ust. Podążając za światowymi trendami stworzyliśmy Neauvia Intense Lips, charakteryzujący się wyjątkową plastycznością produktu. Dodatek dwóch aminokwasów glicyny i l-proliny, będących głównym składnikiem kolagenu, powoduje, że otrzymany estetyczny efekt jest długotrwały. Ich głównym zadaniem jest utrzymanie nawilżenia w czerwieni warg oraz, tym samym, ich naturalne i piękne wymodelowanie.

 www.neauvia.pl

www.neauvia.com

#in_safe_hands

75 #wbezpiecznychrekach

kino

KASIA SMUTNIAK JAKO NASTOLATKA PRZEPROWADZIŁA SIĘ DO WŁOCH. TAM NAJPIERW ODNOSIŁA SUKCESY JAKO MODELKA, WRESZCIE JAKO AKTORKA. ❚ KASIA SMUTNIAK MOVED TO ITALY AS A TEENAGER. AT FIRST, SHE WORKED PRIMARILY AS A MODEL BEFORE MOVING INTO ACTING.

Pojawiają się również spekulacje, że Kot zagra w Marvelowskiej superprodukcji The Eternals, u boku Angeliny Jolie, ale to wciąż niepotwierdzone informacje. Wichłacz zagrała z kolei w pierwszej polskiej produkcji Netfliksa 1983, która miała premierę w zeszłym roku.

Jedna z głównych ról przypadła w serialu zaledwie 24-letniemu Maciejowi Musiałowi, który zresztą w międzyczasie dołączył do obsady Netfliksowego Wiedźmina.

Kasia Smutniak w filmie Oni. ❚ Kasia Smutniak in Loro.

76

ZA GRANICĘ BEZ SKRĘPOWANIA Od kilku lat skutecznie swoją zagraniczną karierę rozwija urodzona w Pile Kasia Smutniak. Jako nastolatka przeprowadziła się do Włoch. Tam najpierw odnosiła sukcesy jako modelka, wreszcie jako aktorka. Wystąpiła m.in. w filmie Oni Paola Sorrentina, za co dostała nominację do włoskiej nagrody filmowej. Jej kariera szybko nabrała rozpędu. Na premierę czeka serial Devils, w którym zagrała u boku Patricka Dempseya.

Smutniak dołączyła również do superprodukcji o przygodach Doktora Dolittle, na planie towarzyszyła jej plejada hollywoodzkich gwiazd: Robert Dow­ ney Jr., Emma Thompson, Rami Malek czy Antonio Banderas.

Dziś polscy aktorzy już bez skrępowania próbują swoich sił na Zachodzie i nie boją się takich słów, jakie padły w jednym z wywiadów z ust wspomnianej Zofii Wichłacz: „Moim marzeniem jest granie za granicą. Cieszę się, że jest coraz więcej takich możliwości, coraz więcej międzynarodowych kastingów. Ale nie chcę zapeszać. Najważniejsze to pracować i rozwijać się”. ■

the critics in awe and Pawlikowski was awarded Best Director at the 2018 Cannes film festival. It also brought Kulig and her co-star Tomasz Kot to intentional attention. The actress was named one of the greatest rising stars of 2018 by The Hollywood Reporter, and Natalie Portman, Juliette Binoche and Cate Blanchett congratulated her on her performance. Kulig has now signed with a prestigious agency in Hollywood and has already played in the Amazon TV show Hanna. Netflix recently announced that she will also be one of the leads in The Eddy. The series is being directed by Damien Chazelle, Academy Award winner for La La Land.

Kulig’s Cold War co-star Tomasz Kot is also working on making it in Hollywood. He missed out on landing a part in the latest James Bond instalment. Allegedly, the director, Danny Boyle, initially wanted to cast him, but eventually decided against it. However, at least two foreign productions starring Kot have been confirmed. Warning, a thriller, where Kot stars alongside Patrick Schwarzenegger, Thomas Lane (The Punisher, Predator) and Rupert Everett, premieres next year.

This year will also see the premiere of the BBC miniseries World On Fire, which stars Tomasz Kot and Zofia Wichłacz (winner of the Orły award for “Best Newcomer” for her role in Warsaw ’44). The series also stars Sean Bean, Helen Hunt and more. There are unconfirmed rumours that Kot will be appearing in the Marvel super production The Eternals alongside Angelina Jolie. Zofia Wichłacz also stars in Poland’s first Netflix series, 1983 (2018). One of the lead roles is played by 24-year-old Maciej Musiał, who has since been cast in the Netflix production of The Witcher.

WITHOUT INHIBITIONS Kasia Smutniak, a Polish-born actress, has been pursuing a successful acting career abroad for several years now. She moved to Italy as a teenager. At first, she worked primarily as a model before moving into acting. She appeared in Paolo Sorrentino’s Loro, which earned her a Nastro D’Argento award and a David di Donatello nomination for Best Supporting Actress.

Smutniak’s career is picking up speed. Devils, where she stars alongside Patrick Dempsey, is due to premiere soon. She has also been cast in the upcoming The Voyage of Doctor Doolittle, where she will be joined on screen by a stellar cast that includes Robert Downey Jr, Emma Thompson, Rami Malek and Antonio Banderas.

Polish actors have no second thoughts about heading West and do not baulk at expressing, as Zofia Wichłacz once did in an interview, that: “It is my dream to play abroad. I am glad there are more opportunities for this and more international auditions are held. But I don’t want to jinx myself. The most important thing is to work and grow”. ■

© M . P.

POLISH HITS

!

to a l a n e v a Must h

1

2

3

©CREDITS

1

2

3 LOVE COSMETICS

 AWARDS 2019 #brand #emotions #quality

77

Odwiedzając LUSTICA BAY odkryjesz dzikie piękno Czarnogóry Explore LUSTICA BAY and discover new access to the wild beauty of Montenegro

C

Więcej informacji o kurorcie, na stronie: www.lusticabay.com.

Przedstawiciel na Polskę: Gray International, Email: elesniewska@ grayinter.pl, Tel.: +48 600 939 456 ❚ For further information please visit: www.lusticabay.com Your contact in Poland: Gray International, email: elesniewska@ grayinter.pl, Tel. +48 600 939 456

zarnogóra choć mała, posiada wspaniałe bogactwa: całoroczne słońce, autentyczną historię oraz wibrującą życiem kulturę. Tam, gdzie kończy się przyroda – pięć parków narodowych, zaczyna się architektura – trzy miejsca wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Ponadto, Narodowy Park Durmitor z kanionem o długości 82 km, 23 szczyty o wysokości ponad 2300 m n.p.m. oraz 18 jezior polodowcowych. Ten kraj jest prawdziwie rzadką perłą w basenie morza Śródziemnego, miejscem, gdzie rano można popływać w morzu a po południu wybrać się na narty.

Położone na półwyspie Lustica, w jednym z najbardziej spektakularnych miejsc w kraju i zaplanowane jako całoroczny kurort turystyczny miasteczko Lustica Bay staje się najlepszą wizytówką przemian zachodzących w Czarnogórze. Tu kształtuje się nowy styl życia łączący w sobie tradycje czarnogórskiej riwiery z najnowocześniejszymi współczesnymi udogodnieniami.

Ta nowa lokalizacja już dziś jest trendy adresem na turystycznej mapie Europy. Położona wśród naturalnego piękna wybrzeża Adriatyku, z widokiem na znaną na całym świecie Zatokę Kotorską, Lustica Bay oferuje niepowtarzalne wrażenia wizualne. Miejsce znajduje się blisko

Montenegro might be small, but its riches are great: year-round sunshine, a vivacious history and vibrant culture. Where nature ends with five National Parks, architecture begins with three UNESCO protected World Heritage Sites. Durmitor National Park alone has 82 kilometers of canyon, 23 peaks over 2 300 meters and 18 glacial lakes. The country is truly a rare gem in the Mediterranean, it’s a unique place where you can swim in the morning and ski in the afternoon.

Located in one of the most jaw-dropping locations in the country and planned to become a show-stopping town on the idyllic, worlds-away Luštica peninsula, integrated town development Luštica Bay is carving out an exceptional way of life. A life that combines the gentle traditions of Montenegrin riviera living with state-of-the-art contemporary facilities.

The location is ultimately becoming a new touristic destination and it stands for the largest fully integrated resort development of its kind in south eastern Europe.

Set amongst the natural beauty of the Adriatic Coast and overlooking the internationally renowned Bay of Kotor, Luštica Bay offers an unparalleled visual and sensory experience. It might be within easy reach of three major airports, just 10 km from Tivat, 80 km from the capital city Podgorica and 60 km from Croatia’s Dubrovnik.

The recently opened Marina Village with the large variety of residential offerings, state of the art marina, a stunning promenade lined with restaurants, café and boutiques brought the new vibrant energy. It has become the lifeblood of the town and offers a new level in harbor-front living. The sea may drive the design of Lustica Bay, but an additional attraction will be creation

PROMOCJA

trzech dużych portów lotniczych – zaledwie 10 km od lotniska w Tivacie, 80 km od Podgoricy oraz 60 km od leżącego w Chorwacji Dubrownika.

Niedawno otwarta Marina Village oferuje różnorodnej klasy nieruchomości do zamieszkania, marinę jachtową, prywatną plażę, wykwintne restauracje i wiele innych atrakcji. To tętniące życiem miejsce, które świetnie sprawdzi się wśród poszukujących spokojnego wypoczynku, jak i zwolenników aktywnego spędzania czasu. Choć kurort zaprojektowano przede wszystkim z myślą o morzu, to niewątpliwą jego atrakcją będzie pierwsze profesjonalne, osiemnastodołkowe pole golfowe zaprojektowane przez legendarnego mistrza Gary Playera.

W Lustica Bay funkcjonuje od niedawna jeden z największych pięciogwiazdkowych hoteli nad Zatoką Kotorską, luksusowy The Chedi Hotel. Czerpiąc inspirację z tradycyjnej architektury i lokalnego dziedzictwa, rezydencje Chedi łączą w sobie naturę z wyrafinowanym luksusem i komfortem. Hotel oferuje 111 pokoi, w tym 60 apartamentów, trzy restauracje, bar centrum konferencyjne z salą balową, zewnętrzy podgrzewany basen z bezkresną krawędzią oraz centrum odnowy biologicznej.

Urzekające otoczenie, przyjemny klimat, wspaniałe widoki, najwyższej klasy udogodnienia, jakość użytych materiałów oraz sposób wykończenia nieruchomości sprawiają, że zamieszkanie w Lustica Bay jest wielką przyjemnością. Kształtująca się międzynarodowa wspólnota mieszkańców zachęca do zapuszczenia tu swoich korzeni niezależnie od tego czy jesteś już stałym mieszkańcem kurortu, czy tylko korzystającym ze swojej posiadłości częstym gościem. Lustica Bay to idealne miejsce dla wymagających turystów i atrakcyjny adres dla inwestorów.

of the first 18-hole golf course designed by the internationally renowned Gary Player.

Lustica Bay’s first 5-stars hotel The Chedi Luštica Bay, opened its doors last summer. This is one of the largest luxury hotels in the area, and it is set to become the hottest new attraction in Montenegro. The hotel design represents a modern interpretation of the vernacular architecture, grounded in a strong sense of identity and place.

Alongside 111 rooms, including 60 condominium suits, the hotel boasts three restaurants, a lobby bar, the business center with a ballroom, a private beach, an outdoor heated pool, the wellness and fitness center featuring an indoor pool and exclusive retail offerings.

An alluring setting, agreeable climate, diverse scenery, world-class facilities and top-quality construction and finish make living here first and foremost a pleasure. There is great sense of community and an opportunity to put down roots and connect with the local scene, whether you are a permanent resident or enjoying your property during the holiday season. And at the same time, your Luštica Bay haven is a very attractive investment.

Lustica Bay oferuje niepowtarzalne wrażenia wizualne ❚ Luštica Bay offers an unparalleled visual and sensory experience.

80

GOOD LIFE

przewodnik lidera

N I G DY N I E C H WA L P R ACOW N I K A Never praise a worker

TO, CO MUSI POWIEDZIEĆ LIDER, NIE ZAWSZE JEST WESOŁE, PRZYJEMNE I MIŁE. JAK PRZEKAZYWAĆ – I ODBIERAĆ – FEEDBACK, BY POMÓC ZESPOŁOWI W OSIĄGANIU PONADPRZECIĘTNYCH WYNIKÓW? ❚ WHAT THE LEADER HAS TO SAY IS NOT ALWAYS FUNNY, PLEASANT OR KIND. HOW TO GIVE – AND RECEIVE – FEEDBACK SO THAT THE TEAM CAN ACHIEVE BETTER RESULTS? tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka

D

ziało się to w latach 80. Niemiecki oddział firmy 3M z zapałem wdrażał najmodniejsze elementy polityki HR. Przeprowadzał m.in. badania opinii pracowników, które wówczas jawiły się jako nowatorskie działanie. W jednej z ankiet pojawiło się pytanie: czy twoi przełożeni wystarczająco wyrażają pochwały? Sens był jasny: jeśli chwalisz podwładnego, czuje się on bardziej zmotywowany, co podniesie wskaźniki ekonomiczne firmy.

Wynik sondażu był szokujący: ponad 80 proc. osób odpowiedziało „nie”. W rezultacie wszystkich szefów wysłano na szkolenia: niech uczą się chwalić swoich ludzi! – Czy naprawdę o to chodziło pracownikom?

– zastanawia się Andrzej Jeznach, doktor ekonomii, menedżer i przedsiębiorca. – Problemem był raczej niedobór ludzkiego kontaktu, brak naturalnych i spontanicznych reakcji, których niekoniecznie można się nauczyć z podręczników lub od trenerów biznesu.

TRAKTUJMY LUDZI SERIO Jeznach nie cierpi określenia „stawiać do pionu”, ale nie mniejszy problem ma ze słowem „chwalić”. W obu przypadkach – utrzymuje – mamy do czynienia z nierównowagą sił, zaprzeczeniem partnerstwa. – Jeśli chwalę, stawiam siebie wyraźnie ponad osobą chwaloną. Traktuję ją protekcjonalnie. Co innego okazywać uznanie, szacunek i zainteresowanie. To zawsze jest pożądane – argumentuje biznesmen.

Wyznaje zasadę „nigdy nie chwal pracowników”, którą przejął od Waltera Gunza, filozofa z wykształcenia, który dużo lepiej jest znany jako założyciel grupy MediaMarkt, jednego z liderów handlu sieciowego w Europie (slogan tej marki: „Nie dla idiotów!”, w nieco

The 1980s. The German division of 3M is enthusiastically implementing the latest and trendiest HR concepts. The company conducted opinion surveys among its staff, which was an innovative approach at the time. One of the questionnaires asked: Do your superiors praise you sufficiently? The implications were clear – if you praise an employee often enough, he or she feels more motivated, which will positively impact the business. The results of the survey came as a shock – over 80 per cent of respondents answered in the negative. As a result, every supervisor was sent on a training course to learn how to praise their subordinates. “Is this really how the staff interpreted it?”, wonders Andrzej Jeznach, a manager and businessman who holds a PhD in economics.

“The problem was most likely an insufficiency of human contact – an absence of natural and spontaneous reactions that cannot be learnt from manuals or business trainers.”

LET’S TAKE PEOPLE SERIOUSLY Jeznach loathes the expression “get someone back in line”, but he also has a problem with “praise”. In both cases, he claims, we are dealing with an imbalance of power, the antithesis of partnership. “If I praise someone, I’m clearly putting myself above that person. I’m treating them in a patronizing way. Showing appreciation, respect and a genuine interest is something else. That’s always desirable”, he says. He endorses the principle of never praising employees that he learned from Walter Gunz, a philosopher by education, better known as the founder of the MediaMarkt group, one of the leaders in retail sales in Europe (a play on its



81

GOOD LIFE

82

przewodnik lidera

BEZ WIARY, ŻE NA INNYCH MOŻNA POLEGAĆ, DALEKO SIĘ NIE ZAJEDZIE. KONIECZNYM WARUNKIEM SKUTECZNEGO PRZYWÓDZTWA JEST TAKŻE ŻYWIONE PRZEZ WSZYSTKICH PRZEKONANIE, ŻE ICH PRACA MA ZNACZENIE. ❚ A SHARED CONVICTION ON THE IMPORTANCE OF THE WORK BEING DONE IS LIKEWISE AN INDISPENSABLE COMPONENT OF EFFECTIVE LEADERSHIP.

slogan “not for idiots” is the title of his book).

Jeznach saw how this principle made sense when he was looking for a bank to finance an investment a few years ago. A smartly dressed young man called on him.

He seemed to be lacking in self-confidence, as if he had just graduated from college. He perused the company’s financial statements (analyzing columns of figures was probably the only thing he was good at) with a pensive expression. Then he said: “Very good, Mr Jeznach”. “He probably meant well but this made me angry. What could this youngster know about running a business, or the strengths and weaknesses of this project?” Even then, Jeznach was an expert who had worked in international companies (e.g. BMW) and had been running various businesses for the past 25 years (in 1989 he had to liquidate a few of his companies due to the Russian financial crisis).

This unfortunate praise led Jeznach to knock back the loan. The interest rate was admittedly a little too high, but he is at pains to point out that he could have afforded it, as the company was doing well. He ended up financing the project with his own money.

“Was this a rational decision? Not at all. But we’re all – managers, businesspeople and employees – often more guided by our emotions than our reason. Especially when it comes to the interpersonal relations that management relies on”, Dr Jeznach explains.

zmienionej formie, można znaleźć też w tytule jego książki).

O sensowności reguły Jeznach przekonał się na własnej skórze kilka lat temu, gdy szukał banku, który sfinansowałby jego kolejną inwestycję. Odwiedził go młody, elegancko ubrany człowiek. Wyglądał na mało pewnego siebie, jakby dopiero co skończył studia. Z mądrą miną przeglądał bilanse firmy (analiza słupków była prawdopodobnie jedyną rzeczą, na której się znał). Następnie z wymuszonym uśmiechem rzekł: „bardzo dobrze, panie Jeznach”.

– Zapewne powiedział to w dobrej wierze, ale szlag mnie trafi! Co ten młodzian mógł wiedzieć o prowadzeniu firmy, nie mówiąc już o szansach i ryzykach tego projektu? – pyta ekspert, który na zarządzaniu zjadł zęby, najpierw jako pracownik międzynarodowych korporacji (np. BMW), a od 25 lat jako tzw. seryjny przedsiębiorca. Niefortunna pochwała sprawiła, że Jeznach zrezygnował z kredytu. Wprawdzie oprocentowanie było trochę za wysokie, ale – podkreśla – mógł sobie na to pozwolić. Sfinansował przedsięwzięcie z własnego budżetu. – Mało racjonalna decyzja? Prawda, ale przecież my wszyscy, menedżerowie, przedsiębiorcy i pracownicy, często kierujemy się uczuciami zamiast zdrowym rozsąd-

RESPONSIBILITY AND FREEDOM If you can put someone off with praise, you can do so even more forcefully with criticism that is unfair, harsh and degrading. You might remember the 1992 film Glengarry Glen Ross, which tells the story of real estate agents who cannot meet their targets. Black, a predator clad in a made-to-measure suit, is sent by head office to boost their performance. The ruthless Black denigrates their masculinity and intimidates them by reminding them of the competition for best salesman. “As you all know, the first prize is a Cadillac Eldorado. Anybody wanna see second prize? Second prize is a set of steak knives”, Black says, holding them up. “Third prize is you’re fired”. Finally, Black points to a board with the alphabet on it. “A – always. B – be.

C – closing. Always be closing. Always be closing”, he explains.

“Threats, criticism and insults can only work for a short time – if at all”, says Grzegorz Kosson, owner and manager of Kosson, a consultancy firm that assists management boards in developing operational strategies grounded on genuine team energy.

“Workers get results when they feel secure around one another and are not afraid to voice their opinions.”

This conclusion is not just derived from the expertise and experience of the consultant, but also from a Google report that he frequently cites. The US IT



©CREDITS





83

GOOD LIFE

przewodnik lidera

kiem. Szczególnie gdy dotyczy to stosunków międzyludzkich, na których przecież opiera się zarządzanie – tłumaczy dr Jeznach.

Jeśli można zrazić pochwałą, to tym bardziej krytyką – niesprawiedliwą, surową i niszczącą godność. – Jeśli groźby, przytyki i obraźliwe słowa działają, to na krótką metę – uważa Grzegorz Kosson, właściciel i szef firmy doradczej Kosson, która pomaga zarządom tworzyć strategie działania oparte na energii zespołu. – Pracownicy są efektywni wtedy, gdy czują się w swoim towarzystwie bezpiecznie i nie boją się wypowiadać swoich opinii.

Taki wniosek płynie nie tylko z wiedzy i doświadczeń konsultanta, ale także z raportu Google, na który eks-

MENEDŻEROWIE CZĘSTO KIERUJĄ SIĘ UCZUCIAMI ZAMIAST ZDROWYM ROZSĄDKIEM. BO NA STOSUNKACH MIĘDZYLUDZKICH OPIERA SIĘ ZARZĄDZANIE. ❚ MANAGERS OFTEN MORE GUIDED BY OUR EMOTIONS THAN OUR REASON. THIS IS SO BECAUSE MANAGEMENT RELIES ON INTERPERSONAL RELATIONS .

pert często się powołuje. Amerykański gigant branży IT zatrudnia ponad 53 tys. osób i sześć razy zdobył tytuł Najlepszego Pracodawcy Roku magazynu Fortune. Zapewne zawdzięcza to m.in. temu, że robi badania nad poczuciem szczęścia i efektywności pracowników. Tak powstał Project Oxygen, który skupił się na tym, dlaczego niektórzy menedżerowie są efektywniejsi niż pozostali. – Analizy Google nie pozostawiają wątpliwości: o sukcesie decydują nie poszczególni członkowie zespołu, ale to, co się dzieje między nimi, ich relacje, styl bycia, normy grupowe – mówi Kosson. – Bez wiary, że na innych można polegać, daleko się nie zajedzie. Podobnie jak bez jasno określonych celów i starannie przypisanych ról.

Koniecznym warunkiem skutecznego przywództwa jest także żywione przez wszystkich przekonanie, że ich praca ma znaczenie.

W swojej ostatniej książce Szef, który myśli Andrzej Jeznach wskazuje, że głównym źródłem sensu są odpowiedzialność i wolność. Tych zaś nie da się uzyskać ani groźbą, ani pochwałą, która jest zwykle nędzną podróbką rzeczowej oceny i dowodu uznania.

– Najważniejsze jest jednak psychologiczne poczucie bezpieczeństwa. Chodzi o pewność, że nikt nas nie zawstydzi, nie odrzuci ani nie ukarze – zaznacza Grzegorz Kosson.

Poczucie bezpieczeństwa w zespole – dodaje – nie pojawia się znikąd. Jego budowa zaczyna się zawsze od lidera. Dobrze rozumie to Google, który jako typowa firma inżynierska nie ma wyjścia, musi zatrud-

84

giant employs over 53,000 people and has won the Fortune World’s Best Employers of the Year award six times. Google most likely owes this to conducting surveys on the happiness and effectiveness of its employees. This was how Project Oxygen, which focused on why some managers are more effective than others, came into being. “Google’s studies leave no room for doubt: it is not the individual team members who are responsible for success but what happens between them, their relations, lifestyles, group standards”, Kosson says. “Not much will be achieved unless people believe that they can rely on each other. Ditto for not having clearly defined goals and carefully assigned roles. A shared conviction on the importance of the work being done is likewise an indispensable component of effective leadership.

In his most recent book Szef, który myśli [The Boss that Thinks], Jeznach points out that the key sources of meaning are responsibility and freedom. These cannot be obtained by either threats or praise, the latter usually being a poor substitute for constructive assessment and appreciation.

“What matters most is the psychological sense of security. What I mean by this is being confident that nobody is going to embarrass, reject or punish us”, says Kosson, adding that a sense of security in a team does not appear out of nowhere. It always begins with the leader. Google is proficient in this, and being a typical engineering company, has no choice but to hire the best and brightest from around the world.

©CREDITS



85

GOOD LIFE

przewodnik lidera

niać największe na świecie talenty. Przyciąga ich komfortowymi warunkami pracy obejmującymi również dobrostan emocjonalny. Oznacza to politykę zero tolerancji dla nadużywania władzy przez szefów i poczucia bezkarności „poganiaczy niewolników”.

MIĘDZY BIEGUNAMI Menedżer dobrotliwy czy tyran? A kto powiedział, że nasz wybór ogranicza się do tych ekstremów! Ideał menedżera trafnie uchwyciła Kim Scott w tytule swojej książki Szef wyrozumiały i wymagający. Jak skutecznie zarządzać, nie tracąc ludzkiego oblicza. Autorka pełniła funkcje kierownicze m.in. w Google i Apple, rozwijając program szkoleniowy poświęcony sztuce bycia dobrym bossem. Jej podstawą jest kultura otwartej komunikacji i radykalnej szczerości, dalekiej jednak zarówno od raniącej agresji, jak i od rujnującej empatii.

Od kiedy nauczyliśmy się mówić, ciągle słyszymy, że jeśli nie mamy nic miłego do powiedzenia, powinniśmy nie otwierać ust. Kim Scott jest odmiennego zdania. Zaleca łączenie pozytywnej informacji z krytyką.

Według niej najwięcej osiągają ci szefowie, którzy nie zastanawiają się, czy przekazać niemiłe fakty, opinie bądź decyzje, ale jak to zrobić skutecznie i z klasą.

Bierzmy przykład z Toma Watsona, założyciela IBM. Jeden z młodych pracowników podjął złą decyzję i tak naraził koncern na siedmiocyfrowe straty. – Spodziewam się, że będzie chciał mnie pan zastrzelić – powiedział, wchodząc do gabinetu szefa. – Nic z tego, młody człowieku – rzekł Watson. – Nie zrobiłbym tego komuś, na czyją edukację właśnie wydałem parę milionów dolarów. Te pieniądze muszą mi się zwrócić. ■

86

It draws specialists with comfortable working conditions that also cover their emotional needs. This translates into a policy of zero tolerance for abuse of power on the part of managers, and “slave drivers”, such as Black in Glengarry Glen Ross, have no sense of impunity.

BETWEEN THE POLES A big-hearted boss or a tyrant? Who said we have to choose between these two extremes? The perfect manager is that described in the title of Kim Scott’s book Radical Candor: How to Be a Kickass Boss Without Losing Your Humanity. The writer worked as a manager at Google and People, where she developed a training programme on how to be a good boss. The programme is grounded on a culture of open communication and radical candour which is neither aggressive nor totally empathic.

Ever since we learned to talk, we’ve been told that if we have nothing nice to say, it is better not to say anything at all. Kim Scott believes otherwise. She recommends combining positive feedback with criticism. According to Scott, those bosses who do not agonise over whether to communicate unpleasant facts, opinions or decisions, but who ponder how to do so effectively and with class, achieve the most.

Take the case of Thomas J Watson Sr., the founder of IBM. One young employee once made a bad decision that caused the company a seven-digit loss. “I expect you will want to shoot me”, he said as he entered his boss’s office. “Nothing of the sort, young man”, Watson responded. “I’m not doing that to someone on whose education I’ve just spent millions of dollars.

I need to earn back that money”. ■

©CREDITS



87

KOMPLETNA KOMPLETNAI IDEALNA: I IDEALNA: ŁAZIENKA ŁAZIENKAMARZEŃ MARZEŃZ ZGROHE GROHE

KOMPLETNA KOMPLETNAI IDEALNA: I IDEALNA: ŁAZIENKA ŁAZIENKAMARZEŃ MARZEŃ Z ZGROHE GROHE WYBÓR KOLORU WYBÓRWYBÓR KOLORUKOLORU

CHROM CHROMCHROM

Zainspiruj się: Zainspiruj się: Zainspiru GROHE GROHE GROHE Media APP MediaMedia APP A

MARKA MARKA MARKA GROHE GROHE GROHE

KOMPLETNE KOMPLETNE KOMPLETNE ROZWIĄZANIA ROZWIĄZANIA ROZWIĄZANIA DO DO DO ŁAZIENKI: ŁAZIENKI: ŁAZIENKI: IDEALNE IDEALNE IDEALNE POŁĄCZENIE POŁĄCZENIE POŁĄCZENIE FORMY FORMY FORMY ORAZ ORAZ ORAZ FUNKCJI FUNKCJI FUNKCJI

JAKOŚĆ JAKOŚĆ

bateria umywalkowa bateria umywalkowa Essence, rozmiar XL Essence, rozmiar XL XL Essence, rozmiar

umywalka nablatowa umywalka nablatowa Essence Essence Essence

TECHNOLOGIA TECHNOLOGIA TECHNOLOGIA

KOMPLETNA I IDEALNA: ŁAZIENKA OHE HE MARZEŃ Z GROHE Magazyn Fortune, Magazyn Magazyn Fortune, Fortune, 2017 2017 2017

DESIGN DESIGN DESIGN

wolnostojąca bateria wolnostojąca bateria wolnostojąca bateria wannowa Essence wannowa Essence wannowa Essence

wanna wolnostojąca wanna wolnostojąca wanna wolnostojąca Essence Essence Essence

KOMPLETNA I IDEALNA: ŁAZIENKA MARZEŃ Z GROHE PonadPonad 400 nagród nagród w dziedzinie dziedzinie Ponad 400 400 nagród w w dziedzinie designu od 2003 2003 roku designu designu od odroku 2003 roku

ZRÓWNOWAŻONY ZRÓWNOWAŻONY ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ ROZWÓJ ROZWÓJ

Euphoria SmartControl 310 310 miska WC WC wisząca miska wisząca Euphoria SmartControl Essence system prysznicowy Essence system prysznicowy Essence system prysznicowy

Zainspiruj się: Zainspiruj się: się: Zainspiruj GROHE GROHE Media APP Media APPAPP Media

ÓR KOLORU

CHROM

Więcej informacji: Więcej informacji: grohe.pl grohe.pl grohe.pl

Zainspiruj Zainspiruj Zainspiruj się: się: się: Zainspiruj się: GROHE GROHE Media APP Media APPAPP Media

I N T E RV I E W

90

Benicio del Toro

I N T E RV I E W

Benicio del Toro

WOLNOŚĆ JEST DLA M N I E N A J WA Ż N I E J S Z A Freedom is what counts most PRZEBIERA W SCENARIUSZACH, CHOCIAŻ TRUDNO GO SPOTKAĆ NA KASTINGACH. STRONI OD PAPARAZZICH I CZERWONYCH DYWANÓW, BO OD BLASKU FLESZY WOLI DOM, W KTÓRYM MALUJE LUB… ROBI MEBLE. POZNAJCIE BENICIA DEL TORO. ❚ BENICIO DEL TORO CAN PICK AND CHOOSE WHICH ROLES HE WILL ACCEPT FROM THE MANY SCRIPTS HE RECEIVES, ALTHOUGH YOU WOULD BE HARD PRESSED TO FIND HIM AT AN AUDITION. HE AVOIDS THE PAPARAZZI AND KEEPS CLEAR OF THE RED CARPET, PREFERRING THE COMFORT OF HIS OWN HOME, WHERE HE PAINTS AND MAKES FURNITURE. tekst | by mariola wiktor

91 

M I N T E RV I E W

Benicio del Toro

Masz na koncie kolejny czarny charakter. W filmie przygodowym Dora i Miasto Złota w reżyserii Jamesa Bobina, który w sierpniu pojawi się w polskich kinach, wprawdzie nie tyle grasz, co udzielasz głosu diabolicznemu Swiperowi. Nie masz już dość typów spod ciemnej gwiazdy? (śmiech) Pewnie, że czasem mam, ale już dawno temu się z tym pogodziłem, choć z wielką radością zagrałbym jakąś romantyczną rolę. Jednak kiedy przychodzi do wyboru między kreacją, która łamie mój stereotyp łajdaka, zabójcy, dilera narkotyków lub skorumpowanego gliniarza, a dobrym materiałem do zagrania, to wybieram zawsze taki scenariusz, który oferuje mi interesującą, złożoną, bogatą wewnętrznie postać.

No i tak się zwykle składa, że to… szwarccharakter.

Nie jestem w tym odosobniony. Przecież Humphrey Bogart, Al Pacino czy Denzel Washington także grali i grają mnóstwo typów spod ciemnej gwiazdy, bo kreując takich bohaterów, czuli się najlepiej. Zło często jest bardziej skomplikowane niż dobro, dlatego takie role otwierają sporo ścieżek interpretacyjnych, dają dużo satysfakcji i możliwość pokazania warsztatu. Świetnym przykładem takiej wielowymiarowej, nieoczywistej moralnie postaci jest dla mnie Alejandro z obu części Sicario.

To z pozoru bezwzględny morderca, a jednocześnie ktoś, kto nie zatracił resztek człowieczeństwa. Alejandro nie jest niewinny, przechodzi na ciemną stronę mocy, ale potrafi się zrehabilitować. Po to, by zbudować wiarygodnie tę postać, czyli człowieka mocno potarganego przez życie, odbyłem kilka spotkań z psychologiem. I przyznam, że te konsultacje bardzo pomogły mi w budowaniu roli. Zresztą uważam, że aktor powinien mieć w sobie coś z detektywa i psychologa jednocześnie.

Che Guevara w filmie Stevena Soderbergha to rola twojego życia? Otrzymałeś za nią Złotą Palmę w Cannes.

92

You have just played another bad guy. In the adventure film Dora and the Lost City of Gold, directed by James Bobin, which opens in Polish cinemas in August, you do not actually act, but are the voice of the diabolical Swiper. Haven’t you had enough yet? (laughs!) This is something I learned to accept a long time ago, although I’d be happy to play a romantic part someday. But given the choice between a part that breaks me out of my stereotypical image of a scoundrel, killer, drug dealer or bent cop and one that offers good acting material, I’ll always opt for the one that offers an interesting, complex, and internally rich personality. And this is usually a bad guy.

I’m not alone in this. After all, Humphrey Bogart, Al Pacino and Denzel Washington also portrayed many bad guys, as they felt best in these well-written parts. You get the greatest satisfaction and the most opportunities to show off your skills in these roles.

A really good example of a multi-dimensional, morally ambiguous character is Alejandro, the part you played in both parts of Sicario.

I agree. He is apparently a ruthless murderer out to avenge the cartel that killed his loved ones, but he has not lost his humanity. Alejandro is not innocent, he crosses the line into criminal violence, but he manages to rehabilitate himself. I talked to a psychologist, so that I could convincingly play this character, who had really been through the mill. And these meetings definitely helped me when working on the part.

An actor needs to be something of a detective and a psychologist at the same time.

Was Che Guevara in Steven Soderbergh’s film the part of your life? You won the Palm d’Or in Cannes for this performance.

I actually hesitated before taking this part. I’m not a communist and I’ve always believed in God and other people. The fact that I played Che does not mean that I share his political convictions or vindicate his crimes. I try not to judge the characters I play, as that would be unprofessional. In Cannes, reporters kept asking Steven and me why we made a film about a murderer and terrorist. The answer was simple: Che was a fascinating, complex and tragic character. My job was to show his transition from romantic idealist to blood-thirsty tyrant. The film was anything but a hagiography or a whitewash.

What was the hardest part of this job?

I had to free myself from fear. Che was one of the greatest icons of the 20th century. Many of the people who knew him are still alive. The decisive moment came when I met Aldeja, Che’s widow. She invited me to lunch and told me that it didn’t matter whether I looked like him or not. Everyone knows that I’m not him. There was no need for me to move like

Wahałem się, czy w ogóle przyjąć tę rolę. Nie jestem komunistą i ciągle wierzę w Boga i w drugiego człowieka. To, że wcieliłem się w Che, nie znaczy, że podzielam jego poglądy polityczne albo że usprawiedliwiam fakt, iż ma na sumieniu zbrodnie. Staram się nie osądzać moralnie swoich bohaterów. To właśnie oznaczałoby brak profesjonalizmu. W Cannes dziennikarze bez przerwy pytali mnie i Stevena, dlaczego zrobiliśmy film o mordercy i terroryście? Odpowiedź jest prosta: to bardzo ciekawa, złożona i mimo wszystko tragiczna postać. Moim zadaniem było pokazanie przemiany, jaka w nim zachodzi – od romantycznego idealisty do krwawego despoty. To nie była jednak żadna hagiografia czy próba wybielenia Che. Co było dla ciebie najtrudniejsze w tej pracy?

Musiałem uwolnić się od lęku. Che był jedną z największych ikon XX w. Wielu ludzi, którzy go poznali osobiście, wciąż żyje. Przełomowe było dla mnie spotkanie z Aleidą, wdową po Che. Zaprosiła mnie na lancz i powiedziała, że nie jest ważne, czy przypominam go fizycznie. Wiadomo przecież, że nim nie

him or speak with the same tone of voice. The main thing was to understand who he was. And that was no mean task. I never wore those Che T-shirts when I was young. In fact, I had not even heard of him until I was 13 and heard the Rolling Stones’ song “Indian Girl”. Many years later, I saw a book with Che’s photo on the cover in a bookstore in Mexico. The book was a collection of his letters to his family. I read it and found it a really harrowing experience. I felt the same shivers down my spine that I felt when I was 20 and had just discovered Hemingway and Kerouac.

Is it true that you like to give your whole self to a role?

It all depends on the assignment. I turned down the part of Diego Rivera in Frida, as I would have had to have gained 20 kg. But then I literally stuffed myself with fast food for weeks on end so that I could play the slimy fat guy in Fear and Loathing in Las Vegas.

I actually managed to put on 20 kg. As if that wasn’t bad enough, the director wanted me to stutter, drool, and trip over things all the time. I was on the verge

PRZEBIERAM W SCENARIUSZACH I JESTEM WYBREDNY. LUBIĘ SZUKAĆ, EKSPERYMENTOWAĆ. TO JEST DLA MNIE NAJWIĘKSZA FRAJDA I SENS UPRAWIANIA TEGO ZAWODU. NIE PRZYJĘCIA, BANKIETY, FESTIWALE, BŁYSKI FLESZY I CZERWONE DYWANY. TO MNIE MĘCZY I ROZPRASZA. ❚ I GET TO CHOOSE MY SCREENPLAYS AND I’M PICKY. I LIKE SEARCHING AND EXPERIMENTING. THIS IS WHAT GIVES ME THE GREATEST PLEASURE AND PURPOSE IN THIS PROFESSION. NOT THE PARTIES, RECEPTIONS, FESTIVALS.

jestem. Nie muszę więc dosłownie poruszać się tak samo jak on albo mówić tym samym tonem głosu.

Najważniejsze, bym rozumiał, kim był. A to nie było takie łatwe. Kiedy byłem młody, nie był moim idolem, nie nosiłem przecież koszulek z jego podobizną, a po raz pierwszy usłyszałem o nim w piosence Rolling Stonesów Little Indian Girl, kiedy miałem 13 lat.

Dopiero po wielu latach w jednej z księgarni meksykańskich zobaczyłem zdjęcie Che z nieodłącznym cygarem na okładce książki, która zawierała jego listy do rodziny. Przeczytałem je i to było wstrząsające przeżycie. Podobny dreszcz emocji towarzyszył mi, kiedy po raz pierwszy odkryłem prozę Hemingwaya i Kerouaca.

Podobno lubisz poświęcać się dla roli?

Wszystko zależy od zadania. Kiedy zaproponowano mi rolę Diega Riviery we Fridzie, odmówiłem, bo musiałbym przytyć 20 kg. Z drugiej strony, by zagrać obleśnego grubasa w Las Vegas Parano, przez kilka tygodni dosłownie tuczyłem się fast foodami. I przytyłem 20 kg. Na domiar złego reżyser wymagał ode mnie jąkania się, ślinienia i ciągłego potykania o coś.

of madness. In The Hunted, I was covered in mud all day, every day, of the entire shoot. It took me hours to wash the dirt off every night. Well, that all goes with the territory.

Do you remember when you first realised that you wanted to become an actor?

Of course I do. It was when I realised what a handsome man my father was. And I take after him (laughs).

Seriously, though, I first felt the calling in sad and tragic circumstances. My mother got cancer when I was nine. I remember my father, my brother and I visiting her at the hospital every day. I was the one who tried to make her laugh. I wanted her to smile and forget her illness for a moment. I’d make faces, and take off our friends and family. I have no idea how I came up with those things. I knew my mother was dying. I never told her that I wanted to be an actor. She passed away too soon, but I think that she watches my films up there and is happy for me.

You almost became a lawyer, didn’t you?

My father wanted me to continue the family tradition and it took him a long time to get over me quitting



93

Benicio del Toro



94

©CREDITS

I N T E RV I E W

Chwilami byłem bliski szaleństwa. W Nożowniku z kolei przez całe dnie chodziłem ubrudzony błotem.

Każdego dnia po zakończeniu zdjęć zmywałem charakteryzację przez kilka godzin. Cóż, taki zawód. Czy lubię się poświęcać dla roli? Jeśli to ma sens, to lubię.

Pamiętasz, kiedy po raz pierwszy zaświtała w twojej głowie myśl, że zostaniesz aktorem?

Oczywiście. To było wtedy, kiedy odkryłem, jak bardzo przystojnym mężczyzną jest mój ojciec. W końcu to po nim odziedziczyłem wygląd (śmiech). A tak na serio, to aktorski zew poczułem w bardzo smutnych i tragicznych okolicznościach. Miałem 9 lat, kiedy moja mama zachorowała na raka. Pamiętam, że przychodziliśmy z tatą i bratem do szpitala codziennie. Ja byłem tym, który próbował ją rozbawić. Chciałem, by się uśmiechnęła, by na chwilę zapomniała o chorobie. Stroiłem różne miny, naśladowałem naszych znajomych i krewnych. Nie wiem, skąd mi to przychodziło do głowy. Wiedziałem jednak, że mama umiera.

Nigdy nie powiedziałem jej, że w przyszłości chciałbym zostać aktorem, nie zdążyłem, ale myślę, że kiedy gdzieś tam z góry ogląda moje filmy, to cieszy się z moich sukcesów.

Tymczasem o mały włos nie zostałeś prawnikiem.

Ojciec, który marzył, że będę kontynuował rodzinne tradycje, długo nie mógł znieść, że porzuciłem studia prawnicze dla aktorstwa. Uważał, że byłoby już lepiej, gdybym został zawodowym graczem koszykówki albo poszedł w ślady brata Gustavo, który został lekarzem. Ojciec był przekonany, że aktorstwo zmarnuje mi życie. Ja jednak – mimo wszystko – rozpocząłem naukę w Stelli Adler w Nowym Jorku. Moim kolegą był tam m.in. Mark Ruffalo. I od pierwszych chwil w szkole wiedziałem, że będę aktorem filmowym, nie teatralnym. Kino jest dla mnie w większym stopniu niż scena syntezą sztuk, które kocham: muzyki, literatury, fotografii. Od razu też polubiliśmy się z kamerą i lubimy się chyba do dziś.

Masz na koncie Złotą Palmę i Oscara za Traffic.

Jesteś świetnym i cenionym aktorem. Czujesz się międzynarodową gwiazdą?

Nie jestem żadną gwiazdą ani latynoskim macho, za którego czasem uchodzę. Raczej najzwyklejszym pod słońcem i pewnie nawet nieco nudnym facetem, który zamęcza reżyserów pytaniami. Staram się grać w dobrych filmach i sumiennie wykonywać swoją robotę. To, co mówię, nie jest szczególnie medialne, ale taki właśnie jestem. Nie zależy mi na gaży, nie pcham się na kastingi dla odtwórców głównych ról.

Moja twarz nie musi walić po oczach z reklamowych bilbordów. Przebieram w scenariuszach i jestem wybredny. Lubię szukać, eksperymentować. To jest dla mnie największa frajda i sens uprawiania tego zawodu. Nie przyjęcia, bankiety, festiwale, błyski fleszy i czerwone dywany. To mnie męczy i rozprasza.

law for acting school. He thought it would have been better if I’d become a professional basketball player, or followed in the footsteps of my brother Gustavo, who is a doctor. My father was convinced that acting would ruin my life. Despite all this, I enrolled at the Stella Adler acting school in New York. While there, I made friends with Mark Ruffalo. I knew from day one that I was going to be a screen and not a stage actor.

The Cinema is a synthesis of the arts that I love – music, literature and photography. The camera and I hit it off instantly and I guess we still like each other.

You won a Palm d’Or and an Academy Award for Traffic. You’re an excellent and highly rated actor.

Do you feel like a star?

I’m not a star, and I’m not the Latin macho man that I’m often made out to be. I’m as average a person as you’re ever likely to meet. If anything, I’m a little boring, the way I keep badgering directors with questions. I try to act in good films and to do so conscientiously. What I’m saying is not really newswor-

W DZIECIŃSTWIE I MŁODOŚCI SPORO CZASU SPĘDZAŁEM NA BOISKU DO KOSZYKÓWKI, A TO JEST GRA, KTÓRA UCZY SZACUNKU DLA PORAŻKI. BO Z NICH BIORĄ SIĘ SUKCESY. W AKTORSTWIE JEST TAK JAK W SPORCIE – WZLOTY I UPADKI. ❚ I PLAYED A LOT OF BASKETBALL WHEN I WAS YOUNG. THIS IS A TEAM SPORT THAT TEACHES YOU TO RESPECT FAILURE. BECAUSE FAILURE PAVES THE WAY FOR SUCCESS. IT’S THE SAME WITH ACTING. thy, but it’s who I am. I’m not in it for the money.

I don’t go to auditions to get the leading roles. My face does not have to stare out of billboards. I get to choose my screenplays and I’m picky. I like searching and experimenting. This is what gives me the greatest pleasure and purpose in this profession. Not the parties, receptions, festivals, camera flashes and red carpets. I find all that tiring and disorienting.

Does this mean that you never dreamt about being famous when you decided to pursue acting?

I played a lot of basketball when I was young. This is a team sport that teaches you to respect failure.

Because failure paves the way for success. It’s the same with acting. There are times when you’re on a roll, but there are even more flops, and a lot of hard work in between. You have to toughen up right from the start and not expect much.

I heard that you were pretty hard on yourself when you were younger. Alcohol and drugs, speeding…

Is that because I have dark circles under my eyes?



95

I N T E RV I E W

Benicio del Toro

Czy to znaczy, że decydując się na aktorstwo, nie miałeś żadnych marzeń o sławie?

W dzieciństwie i młodości sporo czasu spędzałem na boisku do koszyków, a to jest gra, która uczy szacunku dla porażki. Bo z nich biorą się sukcesy. W aktorstwie tak jak w sporcie są okresy wzlotów, ale jeszcze częściej upadków. A między nimi nieustająca praca nad sobą. Dlatego trzeba być zahartowanym i nie oczekiwać zbyt wiele.

Słyszałam, że w młodości się nie oszczędzałeś.

Używki, szaleństwa za kółkiem…

Pewnie dlatego, że mam ciemne kółka pod oczami? (śmiech) I to jest właśnie kolejny mit. Tymczasem taki naznaczony się urodziłem. Pamiętam, że już w szkole wołali na mnie „ćpun”. Nie było to miłe… Kiedyś policjantka ze stanu Utah zatrzymała mnie za przekroczenie szybkości. Natychmiast mnie rozpoznała, zapomniała o mandacie i poprosiła o autograf. Chciałem zapłacić karę, bo faktycznie jechałem za szybko. Śpieszyłem się na przyjęcie, ale ona w ogóle nie chciała słyszeć o zapłacie. Poczułem się niezręcznie, bo nie mam zwyczaju wykorzystywać swojej popularności. Wolałbym, by media interesowały się innymi stronami mojej osobowości.

BENICIO DEL TORO

(rocznik 1967) – portorykański aktor i producent filmowy, scenarzysta. Za rolę gliniarza w filmie Stevena Soderbergha Traffic (2000), o mechanizmach handlu narkotykami, otrzymał Złoty Glob, Oscara i nagrodę National Society of Film Critics. Wystąpił też m.in. w dramacie kryminalnym Seana Penna Obietnica czy dramacie Alejandro Gonzáleza Iñárritu 21 gramów. ❚ Born in 1967. Puerto Rican actor, producer and screenwriter. He won the Golden Globe, an Academy Award and National Society of Film Critics award for Steven Soderbergh’s Traffic (2000). Also starred in 21 Grams and The Pledge.

(laughs). This is another misconception about me. I’ve always looked like this. When I was in school, the other kids used to call me a “druggie”. It wasn’t nice. Once a police officer in Utah stopped me for speeding. She recognised me instantly, asked me for my autograph, and refused to give me a ticket. I wanted to pay the fine, because I was driving too fast. I was in a hurry to get to a party. But she wouldn’t take the money. I felt awkward, because I don’t exploit my popularity that way. I would rather have the media take an interest in

Jak dziś, z perspektywy 50 lat, oceniasz swoje życie. Czujesz się spełniony?

Tak! Kiedy jako młody chłopak przychodziłem na kalifornijskie plaże i podziwiałem wyczyny surferów, to marzyłem, żeby tak surfować przez życie, od plaży do plaży. Od jednego etapu do drugiego. Dziś zamiast planować karierę, kalkulować, wolę poddać się fali, delektować chwilami, nie buntować wobec tego, co przynoszą okoliczności. Taka akceptacja przynosi prawdziwą wolność. I ja ją mam.

A co robisz, gdy nie grasz?

Uwielbiam malować: obrazy olejne, martwe natury. Zafascynowałem się tym już jako nastolatek.

I namiętnie palę kubańskie cygara. No widzisz, mam jednak z Che coś wspólnego… (śmiech). Poza tym kocham stolarkę. Potrafię robić różnej maści meble, ale najlepiej wychodzą mi stoły i stoliki. To zajęcie nie tylko uspokaja, ale przynosi wymierne efekty. Rozdaję potem własnoręcznie zrobione meble przyjaciołom.

To hobby. Nie zarabiam na tym. Nie muszę. ■

96

other aspects of my personality.

How would you rate your life, now that you’re 50.

Do you feel accomplished?

I do! As a young boy, I went to California beaches and admired the surfers. And I realised that I wanted to surf my way through life, like they were, from beach to beach. From one stage to another. Instead of planning my career, calculating, I prefer to go with the flow, enjoy the moment, and not rebel against what life and destiny brings. Only this acceptance can set you free.

What do you do when you’re not working?

I love painting. Oil paintings of still life. I loved art as a teenager. Another passion of mine is smoking Cuban cigars. So there is something that Che and I have in common (laughs). Apart from that, I love carpentry.

Large and small tables are my forte. I have all the necessary tools. Woodworking calms me down and produces something tangible. I give the furniture I make to friends. It’s a hobby. I don’t make any money from it. I don’t need to. ■

© J O DY RO GAC / T H E N E W YO R K T I M E S / E A ST N E W S ( 2 )

NIE JESTEM GWIAZDĄ ANI LATYNOSKIM MACHO, ZA KTÓREGO CZASEM UCHODZĘ. RACZEJ NAJZWYKLEJSZYM POD SŁOŃCEM I PEWNIE NAWET NIECO NUDNYM FACETEM, KTÓRY ZAMĘCZA REŻYSERÓW PYTANIAMI. STARAM SIĘ GRAĆ W DOBRYCH FILMACH I SUMIENNIE WYKONYWAĆ SWOJĄ ROBOTĘ. ❚ I’M NOT A STAR, AND I’M NOT THE LATIN MACHO MAN THAT I’M OFTEN MADE OUT TO BE. I’M AS AVERAGE A PERSON AS YOU’RE EVER LIKELY TO MEET. IF ANYTHING, I’M A LITTLE BORING, THE WAY I KEEP BADGERING DIRECTORS WITH QUESTIONS. I TRY TO ACT IN GOOD FILMS AND TO DO SO CONSCIENTIOUSLY.

REKLAMA

10 % DISCOUNT CODE FIRSTSTEP

www.patine.pl CLASSIC KLASYCZNE SHOES,BUTY, LUXURY ELEGANCKIE SOCKS, POQUET SKARPETY SQUARES, LUKSUSOWE KRAWATY, TIES AND PIĘKNE ACCESSORIES POSZETKI I DODATKI

Coupon code to save 10% off your first order f rom www.patine.pl Some products may be excluded f rom promotions and discounts.

+380 730 733 133; +380 672 990 708 +48 605 824 918 mgroupdev@gmail.com www.mgroup.world

POLSKA

Inwestycja z najpiękniejszą panoramą w mieście znajduję się nad rzeką Wisłok nieopodal centrum usługoworozrywkowego Millenium Hall, Uniwersytetu Rzeszowskiego, Filharmonii oraz zabytkowego zamku Lubomirskich przy samym Rynku.

«CAPITAL TOWERS» Rzeszów

«CAPITAL TOWERS» Rzeszów

4000 m² części usługowej , 63 000m² części mieszkalnej, 1300 miejsc parkingowych

Licencja nr. 201303796 od 19.05.2017

Międzynarodowa Firma M GROUP DEVELOPMENT Rzeszów • Warszawa • Kraków • Bratysława • Zakopane • Iwano-Frankiwsk Zhytomyr • Równe • Jaremcze • Kijów • Winnica «SZMARAGDOWE WIEŻE» Iwano-Frankiwsk

Strefy handlowe obu budynków połączono nowoczesnym szklanym mostem.

UKRAINA

APART – HOTEL JAREMCZE «PREZYDENT HALL» Zhytomyr

«SZMARAGDOWE WIEŻE» Iwano-Frankiwsk

310 000 m² części usługowej, 820 000 m² części mieszkalnej, 16 000 miejsc parkingowych

PEOPLE & THE WORLD

miasta przyszłości przyszlości

PRZYSZŁOŚĆ NADESZŁA The future is now OSIEDLA NIEEMITUJĄCE ANI GRAMA DWUTLENKU WĘGLA, SYSTEM PUNKTOWEJ OCENY OBYWATELI, OGRODY NA DACHACH I WINNICE W CENTRACH MIAST. TAK WYGLĄDAJĄ MIASTA PRZYSZŁOŚCI. ❚ ZERO EMISSION RESIDENTIAL ESTATES, SOCIAL CREDIT SYSTEMS, ROOFTOP GARDENS, AND VINEYARDS IN CITY CENTRES. THE FUTURE IS NOW.

Futurystyczny projekt wertykalnej farmy dla Nowego Jorku autorstwa belgijskiego architekta Vincenta Callebauta. ❚ A futuristic project of a vertical farm for New York by Belgian architect Vincent Callebaut.



100

©CREDITS

tekst | by magdalena rudzka



101

Gardens by the Bay w Singapurze to chyba najbardziej spektakularny z już istniejących miejskich ogrodów. ❚ Gardens by the Bay in Singapore are probably the most spectacular of existing urban gardens.

102

miasta przyszłości przyszlości

Pytania o przyszłość obnażają przede wszystkim nasze ograniczenia. Są raczej pytaniami, jak – będąc „tu i teraz” – ją sobie wyobrażamy. Nawet umysły tej miary co Stanisław Lem nie są w stanie z powodzeniem uprawiać futurologii – zbyt wiele zmiennych i błyskawiczny postęp technologiczny skutecznie to uniemożliwiają.

A jednak te pytania mają głęboki sens. Bez nich nie ma planowania, którego nasza planeta tak bardzo teraz potrzebuje. Kierunki i trendy w rozwoju miast, które najprawdopodobniej będą przybierać na sile, możemy obserwować już teraz.

Questions about the future never fail to expose our limitations. Questions about how we – living in the here and now – imagine the future. Not even brilliant minds like Stanisław Lem have been able to predict the future with any accuracy – there are too many variables and technological progress is far too rapid. Nevertheless, questions about the future are deeply relevant.

The planning that is so desperately required by our planet and our cities would not be feasible unless we pose these questions. The urban developmental trends most likely to gain in prominence are already visible.

ZERO EMISJI Ze wszystkich celów przyświecających rozwojowi miast ograniczenie emisji CO jest najbardziej – nomen ² omen – palące. Jeżeli tego nie zrobimy, to w końcu ugotujemy się na własnej planecie. Jak to zrobić? Odnawialne źródła energii i redefinicja transportu to dwie kluczowe kwestie. Najbardziej zaawansowanym miastem przyszłości, istniejącym już teraz, jest Masdar w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. To miasto zaplanowane od podstaw, a celem jego budowy było udowodnienie, że mamy technologie, by tworzyć osiedla nieemitujące dwutlenku węgla. Bezobsługowy elektryczny transport, własna elektrownia słoneczna, systemy wychwytywania i składowania CO , recykling ² wody i odpadów to tylko niektóre z rozwiązań tam zastosowanych. Nie ma i nie będzie w nim samochodów.

Budynki i ulice zaprojektowano przede wszystkim dla

ZERO EMISSION Reducing carbon emissions is – no pun intended – the most burning urban development issue we face. But unless we do something about it, we will eventually be roasted on our own planet. But how can it be addressed? The two key strategies are to find renewable energy sources and redefine mobility. The most exciting and advanced future city at present is Masdar in the United Arab Emirates. The city was built from scratch to prove that we already have the technology in place to create residential estates that emit no carbon dioxide. Autonomous electric mobility, a solar power plant, carbon capture and storage systems, water and waste recycling – these are just some of the solutions that have been implemented. There are and will be no vehicles in the city. Buildings and streets are mainly designed for pedestrians to protect them from the

© A D O B E S T O C K , I S T O C K , G E T T Y I M A G E S , A L A M Y/ B E W . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : F E R R A R I P R E S S A G E N C Y/ E A S T N E W S

PEOPLE & THE WORLD

1

2

3

pieszych, chroniąc ich przed bliskowschodnim słońcem. Odbijające je materiały i orientacja budynków obniżają zapotrzebowanie na klimatyzację. Na razie Masdar należy traktować jak „laboratorium przyszłości” – jest daleki od ukończenia, a rzeczywistość weryfikuje plany: np. spadek cen ropy znacząco zahamował inwestycje, a miasto zmaga się z… brakiem mieszkańców. To dowód na to, że projektowanie musi brać pod uwagę również psychologiczne dobro mieszkańców.

Nie ulega jednak wątpliwości, że czysta energia, recykling i ekologiczny transport publiczny to przyszłość.

blazing Middle Eastern sun. Using materials that reflect sunlight and aligning buildings reduce the need for air conditioning. For the time being, Masdar is best seen as a “future lab”. The project is nowhere near complete, having been stalled by a harsh reality check – plummeting oil prices have brought investment to a halt and the city is still struggling to attract residents.

This shows that urban projections have to take the psychological wellbeing of the residents into consideratio. Still, there is no doubt that clean energy, recycling, and green public mobility are the future.

SMART CITY Skoro na co dzień korzystamy już z GPS-u i nawigacji satelitarnej, kwestią czasu było zastosowanie technologii w skali miejskiej. Internet rzeczy powoli staje się „internetem miast”. Inteligentne city będzie wykorzystywać technologie informacyjno-komunikacyjne we

SMART CITY We already use GPS and satellite navigation on a personal level, so it’s only a matter of time before these and other technologies are deployed on a citywide scale. The Internet of Things is slowly evolving into the “Internet of cities.” A smart city will mainly harness ICT

1. W Masdarze, w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, samochody zostawia się u bram miasta.

2. „Oddychający” wieżowiec Bosco Verticale w Mediolanie.

3. Ukośne ściany budynków w Masdarze zapewniają maksimum cienia i chłodu. ❚ 1. In Masdar in the United Arab Emirates cars are left before the city gates.

2. ”Breathing” highrise, the Bosco Verticale in Milan. 3. Diagonal walls of the buildings in Masdar provide shadow and lower temperatures.



103

Szanghajskie „wiszące ogrody” to kompleks handlowo-rozrywkowy w dzielnicy Putuo zaprojektowany przez Brytyjczyka Thomasa Heatherwicka. ❚ The hanging gardens in Shanghai, a commercial and entertainment centre in the Putuo district, was designed by British architect Thomas Heatherwick.

104

miasta przyszłości

wszystkich aspektach infrastruktury: sterowaniu ruchem ulicznym, monitorowaniu dróg, oświetlenia, pomiarze jakości wody i powietrza oraz stanu budynków.

Wyobraźmy sobie sygnalizację świetlną dostosowującą się do sytuacji na drogach, latarnie z płynnie zmieniającym się natężeniem światła, drogi z czujnikami powiadamiającymi odpowiednie służby. Część z tych rozwiązań jest już testowana i wdrażana. Barceloński park Poblenou został wyposażony w czujniki gleby sterujące nawodnieniem. Kalifornijskie Santa Cruz wprowadziło system oceny najbardziej niebezpiecznych miejsc, z którego korzysta lokalna policja. Aplikacja „Gdzie ten tramwaj?” umożliwia warszawiakom śledzenie w czasie rzeczywistym komunikacji miejskiej.

Wśród liderów wprowadzania inteligentnych technologii jest Amsterdam, gdzie działa ponad 170 inicjatyw typu smart. Singapur uruchomił w 2014 r. program „Smart Nation” skierowany do obywateli. Ma on umożliwić współpracę między obywatelami a rządem poprzez m.in. publiczne udostępnienie zastrzeżonych dotychczas danych, np. dotyczących transportu. Kolejnym krokiem rozwoju inteligentnych miast jest właśnie umożliwienie mieszkańcom wpływu na to, co dzieje się w ich mieście. „Human smart cities” są i będą współtworzone przez mieszkańców, którzy dostaną narzędzia do partycypacji w decyzjach podejmowanych przez władze.

to control various aspects of its infrastructure, e.g. to manage traffic, monitor the condition of roads and lighting, measure water and air quality, and assess the condition of buildings. Imagine traffic lights whose timing continually changes in line with traffic conditions, street lights whose brightness continually changes with the brightness of natural light, or sensors along the roads to keep the appropriate services informed. Some of these solutions are already being tested and implemented on a smaller scale. Poblenou Park in Barcelona has soil sensors to control watering. Santa Cruz in California has introduced an innovative system that ranks precincts according to danger to assist the police. The app “Where is this tram?” enables people in Warsaw to track urban transport in real time. Smart technology leaders include Amsterdam, which has launched more than 170 smart initiatives. Singapore launched its “Smart Nation” programme in 2014. This helps the government and citizenry work closer together by making previously classified information, including information about transport, publicly available. Another step in the development of smart cities involves empowering residents to have a say about what’s happening in their urban space. “Human smart cities” are and will be designed by residents who will be given the necessary tools to contribute to municipal decision-making.



©ZUMA PRESS/FORUM

PEOPLE & THE WORLD

YACHT PARK - NOWE OBLICZE GDYNI Ekskluzywna i unikatowa w skali Polski i Europy inwestycja została usytuowana w malowniczej, morskiej scenerii z widokiem na marinę i cumujące jachty. Luksusowy kompleks apartamentów wraz z nowoczesną przystanią jachtową oraz aleją spacerową z butikami i restauracjami stworzą miejsce, gdzie warto zamieszkać. Yacht Park zmieni krajobraz miasta. To nowe oblicze Gdyni.

YACHT PARK - THE NEW FACE OF GDYNIA This unique development project in Poland and Europe will be situated in the beautiful scenery overlooking the marina and mooring yachts. A luxurious residential complex with a modern marina and a promenade with boutiques and restaurants will be a great place to live. Yacht Park will change the cityscape, and become the new face of Gdynia.

BIURO SPRZEDAŻY | SALES OFFICE +48 785 88 55 88 www.yachtpark.pl

Projekt pływającego miasta przyszłości, które być może zostanie wybudowane między Hongkongiem a Makau. ❚ The project of a floating city of the future may be erected between Hong Kong and Macau.

106

miasta przyszłości

Idea inteligentnego miasta ma też przeciwników – pamiętajmy, że dostęp do różnorodnych danych to także dobry grunt dla inwigilacji i manipulacji.

The concept of the smart city has its opponents – we need to keep in mind that the huge amount of data can also be used for surveillance and manipulation.

MIASTO OGRÓD Myśląc o miastach przyszłości, wyobrażamy sobie raczej nowe technologie, futurystyczne materiały czy chmury danych. Tymczasem na naszych oczach rozwija się bardzo ważny trend: miejskie ogrody i uprawy.

Wpisuje się on w powrót do ekologii, lokalności i troskę o poziom emisji CO . Miejskie farmy i ogrody mogą ² mieć różną skalę, odpowiadać na różne problemy.

W Detroit, mieście, które przeżyło zapaść ekonomiczną i straciło 60 proc. populacji – ruch miejskiego ogrodnictwa i rolnictwa rozkwita. W 16-milionowym Mumbaju rozprzestrzeniają się idee Ramesha Doshi, który potrafi wyhodować 5 kg warzyw i owoców dziennie w swoim ogrodzie na dachu. W Warszawie rozwija się zaś miejskie pszczelarstwo.

Także niektóre polskie miasta, całkiem przypadkowo, znalazły się w awangardzie miejskiego ogrodnictwa.

Występuje u nas fenomen – mianowicie działka. Polskie ogrody działkowe są zielonymi płucami miast i wzbogacają ich bioróżnorodność. Przykładem miasta, które doskonale wykorzystuje zieleń i chętnie zaciera granice między obszarem zurbanizowanym a wiejskim – jest także Wiedeń. W jego granicach znajduje się ok. 700 ha winnic, ustanowiono nawet lokalną apelację. To jedyna taka stolica na świecie. Wokół spożycia lokalnego wina powstał cały rytuał spędzania czasu w lokalnych gospodach zwanych heurigerami.

Winnice i pola uprawne „wcinają się” w miasto z każdej strony. Nic dziwnego, że od lat zajmuje ono czołowe pozycje w rankingach miast najprzyjaźniejszych do życia. Wiedeń ewidentnie wyznacza kierunek rozwoju dla miast przyszłości. ■

A GARDEN CITY When we think about the future, we tend to imagine new technologies, futurist materials, and data clouds.

But there is another – very important – trend gaining traction, namely urban gardens and horticulture. This has to do with getting back to nature, localism, and putting CO2 emissions to use. Urban farms and gardens vary in size and address different needs. Urban horticulture and agriculture is thriving in Detroit, a city that experienced an economic collapse and lost some 60 per cent of its population. The ideas of Ramesh Doshi, who is able to grow 5 kg of vegetables and fruit a day on his rooftop garden, have found a fertile ground in Mumbai. Urban apiaries are mushrooming in Warsaw, sometimes on building rooftops.

Some Polish cities have been unwittingly championing urban gardening for years as many flats have garden allotments. These are characteristic of Eastern Europe and Scandinavia. These allotments often cover large areas and are the lungs of the city. Vienna is a perfect illustration of a city which is making the most of its greenery to blur the boundaries between urban and rural areas. There are approx. 700 vineyards within the city limits and a local appellation has been established. This is the only such capital in the world. Consuming local wine has given rise to a new ritual – the Viennese are now spending time at local wine taverns known as Heurigen. Vineyards and farmland are jutting into the city from all sides. This is hardly surprising – for years Vienna has been ranked one of the best cities in the world to live in. The Austrian capital is clearly paving the way for cities of the future. ■

© F E R R A R I P R E S S A G E N C Y/ E A S T N E W S

PEOPLE & THE WORLD

medycyna w podroży



108

©CREDITS

PEOPLE & THE WORLD

PEOPLE & THE WORLD

medycyna w podroży

PODRÓŻUJ BEZPIECZNIE Travel safely KIEDY I NA CO SIĘ ZASZCZEPIĆ, JEŚLI PLANUJEMY DALEKĄ PODRÓŻ? CO SPAKOWAĆ DO APTECZKI PODRĘCZNEJ I JAK PRZEWOZIĆ LEKARSTWA – O TYM ROZMAWIAMY Z LEKARZEM PODRÓŻY, DR. ŁUKASZEM DURAJSKIM. ❚ WE TALKED TO DR ŁUKASZ DURAJSKI, TRAVEL MEDICINE PHYSICIAN, ABOUT WHEN AND WHAT TO GET VACCINATED AGAINST IF WE ARE PLANNING A FARAWAY TRIP, WHAT TO PACK INTO YOUR MEDICAL KIT AND HOW TO CARRY MEDICINES WHEN TRAVELLING.

© A R C H I W U M P RY WAT N E

tekst | by agnieszka michalak Jako lekarz podróży prowadzi pan bloga doktorek­ wpodróży, jest pan też przewodniczącym zespołu szczepień w Izbie Lekarskiej i właśnie odebrał nominację od głównego inspektora sanitarnego do krajowego komitetu zwalczania odry i różyczki.

Wszechstronny z pana doktor... (śmiech) Medycyna i podróże to moje pasje. Lekarzem chciałem zostać od podstawówki. Kiedy studiowałem na Uniwersytecie Jagiellońskim, starałem się, by wakacyjne praktyki odbyć jak najdalej, udało się pojechać m.in. do Tajlandii, Indonezji, Ghany, Peru, Rzymu. Podczas podróży naturalnie pojawiły się tematy zabezpieczeń przed egzotycznymi chorobami i szczepień.

W międzyczasie odbyłem szereg kursów i zdobyłem uprawnienia, by łączyć medycynę z podróżami.

Na nich się skupmy. Planujemy urlop np. w Azji, czy powinniśmy udać się do lekarza podróży, czy wystarczy wizyta u internisty?

Jeśli planujemy podróż do krajów europejskich, Ameryki Północnej, Australii czy do azjatyckich krajów wysoko rozwiniętych, wystarczy wizyta u internisty.

Jeśli jednak wybieramy się w rejony bardziej obciążone chorobami – Afryka czy inne rejony endemiczne, proponuję udać się do lekarza podróży. Ten na pewno zapyta o cel i miejsce destynacji, długość pobytu – to ma bowiem znaczenie podczas wypisywania recept – o choroby przewlekłe, ale przede wszystkim o choroby odbyte i szczepienia. Dlatego konieczne jest wzięcie na wizytę książeczki zdrowia.

A jeśli nie mamy książeczki zdrowia, o jakich szczepieniach musimy pamiętać?

Jadąc gdziekolwiek, powinniśmy mieć odbyte przede wszystkim szczepienia zalecane w Polsce, zaczynając od tych podstawowych: błonica, tężec, krztusiec, pneumokoki, odra, świnka, różyczka, żółtaczka. Pamiętajmy, że niektóre szczepienia należy powtórzyć,

You are a physician specialising in travel medicine, a blogger, also the Head of the Vaccination Team at the Medical Chamber and have just been appointed by the Chief Sanitary Inspector to join the national committee on countering measles and rubella. You are quite a versatile doctor. (laughs) Medicine and travelling are my two passions.

I knew I wanted to become a doctor back in primary school. When I was a medical student at the Jagiellonian University, I always tried to arrange to go to faraway countries for summer internships and I managed to go to Thailand, Indonesia, Ghana and Rome. During my travels, issues related to vaccinations against exotic diseases came up naturally. In the meantime, I became certified to combine medicine and travelling.

Let’s focus on the travelling. If we were planning a holiday in Asia should we see a travel medicine specialist or is a GP enough?

You only need to see a GP if you are planning a trip to European countries, North America, Australia or highly developed Asian countries. If you’re going somewhere where the risk of contracting a disease is higher, such as Africa or other endemic regions, I recommend seeing a travel medicine doctor. You’ll be asked where you are going and the purpose of your visit, as well as the duration of stay – this is relevant when issuing prescriptions, about any chronic illnesses, previous diseases and vaccinations. This is why it is essential to bring your medical history with you.

What if we don’t have a medical history? What vaccinations should we remember?

Wherever you go on holidays, you need to have been vaccinated with the vaccines recommended in Poland, such as diphtheria, tetanus, whooping cough, pneumococcus, measles, mumps, rubella, and type A B hepatitis. Please bear in mind that some vaccines



109

PEOPLE & THE WORLD

medycyna w podroży

np. przeciwko krztuścowi, bo szczepionka ważna jest 10 lat, lub się doszczepić – np. na odrę powinniśmy mieć zaliczone dwie dawki. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, żeby po 30. roku życia powtórzyć także dawkę przeciwko wirusowi polio. Ponadto każdy kraj ma inne zalecenia dotyczące szczepień obligatoryjnych i jeśli nie mamy zaświadczeń, że je przeszliśmy, nie zostaniemy do danego kraju wpuszczeni. Tak jest np. w Ghanie czy Arabii Saudyjskiej. Lecąc z kolei np. do Indii, warto zaszczepić się na dur brzuszny, cholerę, żółtaczkę typu A i wściekliznę.

Kiedy trzeba to zrobić? I czy można łączyć kilka szczepionek?

Zaleca się, żeby szczepienia były skończone cztery tygodnie przed wyjazdem. To lekarz decyduje, ile szczepień możemy odbyć naraz. Pacjenci często martwią się, że im więcej „zażyją” szczepionek, tym będą gorzej się czuć. To mit, bo ilość alergenów w tych dawkach jest niewielka. ACIP, czyli amerykański Komitet Doradczy ds. szczepień, ogranicza do dziewięciu wkłuć

need to be reapplied e.g. against whooping cough, as the vaccine only protects us for 10 years, you need two doses of measles vaccine not to get ill. The WHO also recommends that people over 30 get a polio booster. Every country has its own recommendations regarding compulsory vaccinations and unless we have the relevant certificates to prove that we have had them, we will not even be allowed into the country. This is the case in e.g. Ghana and Saudi Arabia. If you are planning to go India consider vaccins against typhoid, cholera, type A hepatitis and rabies.

When should this be done? Can we get more than one vaccine shot at the same time?

It is recommended that you finish all your vaccine shots four weeks before your trip. The doctor will decide how many shots a patient can get at the same time. Patients often worry that the more vaccines they get, the worse they will feel. This is just a myth, as the quantity of allergens in the vaccines is minute. The US Advisory Committee on Immunization Practices has

naraz. Niestety do gabinetów często trafiają pacjenci, którzy np. już za tydzień lecą na urlop. Wtedy i tak zalecam podanie szczepienia, bo to bezpieczniejsze niż niepodanie w ogóle. Zwłaszcza jeśli lecimy na dłużej.

Jak inaczej zabezpieczyć się przed chorobami?

Apteczkę podróżną powinniśmy mieć zawsze ze sobą, najlepiej w bagażu podręcznym, mamy wtedy nad nią większą kontrolę. Muszą się w niej znaleźć leki przewlekłe. Najlepiej mieć dwa komplety, w bagażu podręcznym i głównym. Kiedy zginie nam bagaż, a nie mamy leków na nadciśnienie lub cukrzycę, może się okazać, że w danym kraju nie możemy takich kupić. Ponadto warto mieć adrenalinę, która np. zniweluje działanie jadu – bo nie wiemy, co za granicą nas uczuli. Kolejne leki to lecznicze kremy na poparzenia, uzupełnienia pokarmowe, czyli probiotyki i elektrolity, preparaty na biegunkę z loperamidem oraz płyny dezynfekujące.

Jak przewozić leki?

Należy mieć ze sobą dokument w języku angielskim potwierdzający, że potrzebujemy danego leku. Jeśli go nie mamy, lekarstwo należy wrzucić do bagażu głównego. A jeśli nie mamy pewności, jakie zasady panują na danym lotnisku, warto napisać mail z pytaniem o przewóz leków i mieć ze sobą wydrukowaną odpowiedź, żeby w razie potrzeby pokazać ją celnikowi. ■

110

a rule on a maximum nine shots at a time. Unfortunately, some people only see a doctor e.g. a week before their trip. I still recommend that they get vaccinated, as this is safer than not being vaccinated.

How can we protect ourselves otherwise?

Always have a travel emergency medical kit with you, preferably in your carry-on luggage, as you can control it better. You have to take the drugs you take regularly. It’s best to have two sets, one in your carry-on luggage and the other in your checked bag. If your luggage gets lost, and you don’t have your hypertension or diabetes drugs with you, you might not be able to buy them abroad. It’s also a good idea to take adrenaline to neutralise the effects of venom – you never know what can cause an anaphylactic shock abroad. Also pack creams for burns, probiotics and electrolytes, diarrhoea medicines and disinfectants.

How should medicines be carried when travelling?

It is important that you have a document in English confirming that you need to take the given medicine.

If you don’t have this certification, then pack the drug in your checked luggage. If you are uncertain about the rules of transporting medicines at the airport, email them and print their reply, so you can show it to the customs duty officer if need be. ■

©CREDITS

KAŻDY KRAJ MA INNE ZALECENIA DOTYCZĄCE SZCZEPIEŃ OBLIGATORYJNYCH I JEŚLI NIE MAMY ZAŚWIADCZEŃ, ŻE JE PRZESZLIŚMY, NIE ZOSTANIEMY WPUSZCZENI DO DANEGO KRAJU. ❚ EVERY COUNTRY HAS ITS OWN RECOMMENDATIONS REGARDING COMPULSORY VACCINATIONS AND UNLESS WE HAVE THE RELEVANT CERTIFICATES TO PROVE THAT WE HAVE HAD THEM, WE WILL NOT EVEN BE ALLOWED INTO THE COUNTRY.

dr Victor Derhartunian

Perfekcyjny wzrok w kilka sekund Jesteśmy ekspertami indywidualnej korekcji wzroku, przede wszystkim w innowacyjnej korekcji starczowzroczności – tłumaczy światowej sławy chirurg, dr Victor Derhartunian, właściciel klinik EyeLaser w Wiedniu i Zurychu. Nowo otwarta klinika SwissLaser to kolejne tego typu miejsce, tym razem dla pacjentów w Polsce.

Ze względu na możliwości zakresu korygowanych wad oraz jakość widzenia po zabiegu, Femto-Lasik to bardzo precyzyjna metoda chirurgii refrakcyjnej dostępna na rynku. – Jesteśmy ekspertami indywidualnej korekcji wzroku tzn. korygujemy nie tylko dioptrie, ale także, na podstawie obrazu rogówki, wszelkie nieregularności. – tłumaczy dr Victor Derhartunian. Zaledwie kilka godzin po zabiegu pacjent widzi lepiej (ostrość i jakość widzenia) niż przed zabiegiem w okularach lub soczewkach kontaktowych. – Dzięki zastosowaniu profilów nowej generacji jesteśmy też ekspertami w korekcji starczowzroczności – dodaje dr Derhartunian.

Laserowa korekcja wzroku należy do najbezpieczniejszych zabiegów w medycynie. Zabieg jest bardziej bezpieczny niż noszenie soczewek kontaktowych.

Zabieg laserem trwa kilka sekund i jest bezbolesny.

Jest możliwy dzięki technologii (SwissLaser to centrum referencyjne niemieckiego producenta Schwind-Eye-Tech-Solutions) oraz wiedzy kadry lekarskiej zdobywanej przez wiele lat na elitarnych uniwersytetach i prywatnych klinikach w Szwajcarii i w Niemczech.

Specjaliści ze SwissLaser należą do międzynarodowej czołówki z dziedziny chirurgii refrakcyjnej. Wśród nich jest wybitny chirurg z międzynarodowym doświadczeniem – dr Victor Derhartunian, który od 2012 r. z sukcesem prowadzi kliniki: EyeLaser w Zurychu, Wiedniu, i w Warszawie. Obie placówki uchodzą za wiodące i godne polecenia w opiniach Pacjentów, a wszystko dzięki wykorzystaniu nowych technologii i zastosowaniu wysokich standardów w pracy z Pacjentami. Międzynarodowe doświadczenie, nowoczesne urządzenia i wysoka jakość teraz dostępna jest także w Polsce – w klinice SwissLaser w Warszawie!

Szwajcarska jakość w Polsce Swiss quality in Poland

Główny chirurg SwissLaser

Perfect vision in a few seconds „We are experts in customized laser vision correction, and our particular focus is innovative correction of presbyopia”, explains experienced surgeon Dr Victor Derhartunian, owner of the EyeLaser clinics in Vienna and Zürich. The newly opened SwissLaser clinic is a similar centre addressed to patients in Poland.

Due to the range of laser vision correction possibilities and the quality of the vision following the procedure, Femto-Lasik is a very precise method of refractive eye surgery available on the market. „We are experts in personalised vision correction, i.e. we do not correct only diopters but also corneal irregularities, based on the image of the cornea”, explains Dr Derhartunian. The patient sees better a few hours after the procedure (in terms of sharpness and quality of vision) than he or she did beforehand with eyeglasses or contact lenses. „By using new generation profiles, we have become experts in innovative presbyopia correction”, Dr Derhartunian adds.

Laser vision correction is one of the safest medical procedures.

The treatment is safer than wearing contact lenses. A laser procedure takes a few seconds to complete and is painless. It relies on innovative technology (SwissLaser is a reference centre of the German manufacturer SchwindEye-Tech-Solutions) and the expertise of the doctors who work there.

This expertise has been acquired over many years of working at elite universities and private clinics in Switzerland and Germany.

Experts from the SwissLaser clinic are among the world’s best refractive surgery specialists. One such expert is Dr Victor Derhartunian, an outstanding surgeon with international experience. Dr Derhartunian has been successfully running EyeLaser clinics in Vienna and Zürich since 2012 and now in Warsaw. These are some of the top refractive clinics in Europe. They use the most advanced and new technologies and adhere to high standards of patient care. And this international experience, stateof-the-art equipment, and high quality are now available in Poland too – at the SwissLaser clinic in Warsaw.

PEOPLE & THE WORLD

bractwa rycerskie

ZBROJĘ WŁÓŻ Clad in armour MODA NA ODTWARZANIE RYCERSKICH TRADYCJI, ZBROI I EKWIPUNKU OSIĄGNĘŁA W POLSCE ROZMIARY BITWY POD GRUNWALDEM. ❚ THE FAD FOR RE-ENACTING KNIGHTLY TRADITIONS, AND MAKING ARMOUR AND WEAPONRY HAVE REACHED EPIC PROPORTIONS IN POLAND. tekst | by mirosław konkel



114

© J E R Z Y D U D E K / F O RU M , I G O R H A LO S Z K A , M . P.

Rycerze wojsk koronnych podczas corocznej inscenizacji bitwy pod Grunwaldem, 2017 r. ❚ Polish knights during the annual re-enactment of the Battle of Grunwald, 2017.

115 

Po lewej: wzajemne gratulacje po walce.

Bitwa Narodów, 2018 r. Po prawej: pokaz w Malborku. ❚ Left: Congratulations after a batlle. The Battle of the Nations, 2018. Right: A show in Malbork.

116

Armour shining in the sun, the metallic clank of clashing swords, the crunching sound of shields shattered by battleaxes, prayers, cursing and swearing of the dying... If you want to soak up the atmosphere of the Middle Ages, then come to Grunwald Fields on 10-14 July. You will see everything that your imagination conjured up while reading Henryk Sienkiewicz’s The Teutonic Knights. Just as they did 609 years ago, the combined Polish, Lithuanian and Ruthenian forces, with Czech mercenaries, will confront the army of the Teutonic Order. The re-enactment will feature more than 1,000 men-at-arms from all over Europe.

TU MOŻESZ STRACIĆ GŁOWĘ Rekonstrukcja starcia dwóch najpotężniejszych europejskich armii tamtej epoki zostanie zrealizowana już po raz 22. Podobnych imprez, jak ta pod Grunwaldem, jest w Polsce bez liku. Dość wspomnieć organizowane co roku widowisko Legnickie Pole 1241 reklamowane hasłem „Tu możesz stracić głowę”. Śmiałkowie, którym dekapitacja jest niestraszna, ponownie powstrzymają najazd mongolskich hord. Niesłychaną atrakcją jest też Festiwal Słowian i Wikingów, który odbywa się co roku w pierwszy weekend sierpnia na wyspie Wolin. Miejsce nie jest przypadkowe – w X w. skandynawscy najeźdźcy wybudowali tam warowną osadę Jomsborg. Według podań założycielem strażnicy był król duński Harald Sinozęby. Każda z dotychczasowych 23 edycji wydarzenia przyciągnęła tłumy turystów z kraju i zagranicy, chcących zobaczyć, jak lud z północy zdobywał grody.

Prof. Tomasz Szlendak z Instytutu Socjologii Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu definiuje rekonstruktorów jako „pasjonatów i hobbystów, którzy w wolnym czasie odtwarzają dawne stroje, broń, tech-

YOU MIGHT LOSE YOUR HEAD This is the 22nd re-enactment of the battle that pitted the two most powerful armies of the era against each other. Poland is home to numerous events similar to the re-enactment of the Battle of Grunwald. Suffice to mention the annual “Legnickie Pole 1241” advertised as “This is where you might lose your head”. Those who sally forth despite the threat of being decapitated will once again be able to halt the invasion of the Mongolian hordes. Another highlight is the Slavs and Vikings Festival. This is staged on on the Island of Wolin on the first weekend of August. The venue was not chosen at random. Scandinavian invaders built a fortified settlement called Jomsborg there in the 10th century. Legend has it that the outpost was founded by the Danish King Harald Bluetooth. Each of the festival’s previous 23th editions has attracted crowds of tourists from home and abroad keen to see Norsemen seizing towns, burning villages, raiding and skirmishing. Professor Tomasz Szlendak of the Institute of Social Studies of Nicolaus Copernicus University in



© M . P . , A D O B E S T O C K . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : M I C H A Ł F L U D R A / N U R P H O T O / G E T T Y I M A G E S

Z

broje w słońcu, szczęk ścierających się mieczy, chrzęst łamanych toporem tarcz i modlitewne zawołania. Jeśli chcesz poczuć atmo­ sferę średniowiecza, powinieneś w dniach 10–14 lipca pojawić się na Polach Grunwaldzkich.

Wszystko, co do niedawna można było sobie wyobrazić, czytając sławetną księgę Henryka Sienkiewicza Krzyżacy, zobaczysz na własne oczy. Jak przed 609 laty połączone siły polskie, litewsko-ruskie i oddziały czeskie zmierzą się z wojskami zakonu krzyżackiego.

W inscenizacji weźmie udział ponad tysiąc zbrojnych z całej Europy.

117

©CREDITS

bractwa rycerskie

REKONSTRUKCJE TO NIE TYLKO MODA I SPORT: TO TEŻ BIZNES. PODSTAWOWA ZBROJA DO WALKI PEŁNOKONTAKTOWEJ KOSZTUJE 5 TYS. ZŁ, ALE SĄ TEŻ WERSJE WARTE 15 TYS. ZŁ I DUŻO WIĘCEJ. ❚ RE-ENACTMENTS ARE MORE THAN A FAD OR A SPORT THEY ARE A HUGE BUSINESS. A BASIC SUIT OF ARMOUR FOR FULL CONTACT COMBAT COSTS PLN 5,000 AND MORE.

Festiwal kultury średniowiecznej w Dudutkach na Białorusi.

Nasi wschodni sąsiedzi są w europejskiej czołówce na turniejach rycerskich. ❚ Festival of Medieval Culture in Dudutki, Belarus. Our eastern neighbours are among the best in knights' tournaments.

118

nologie i działania społeczne (takie jak rytuały) oraz minione wydarzenia historyczne w zgodzie z najlepszą posiadaną wiedzą naukową”. Każde niemal miasto i miasteczko z zamkiem, zameczkiem, murami obronnymi albo tym, co z nich zostało, organizuje festyn lub turniej w stylistyce wieków średnich bądź szlacheckiej Rzeczypospolitej. A swoimi pomysłami oraz rosnącymi umiejętnościami na zgromadzeniach tych zaskakują członkowie bractw rycerskich i grup rekonstrukcyjnych, których w Polsce jest ok. 900. Co sprawia, że ich członkowie, zamiast lecieć na Majorkę, przybywają w lipcu pod Grunwald? Fascynacja militariami, ucieczka przed szarzyzną, tradycja i naukowa fascynacja dorobkiem przodków – oto wedle Szlendaka główne motywy, którymi kierują się owi entuzjaści.

Wymienia też patriotyzm, umiłowanie lokalnego dziedzictwa, potrzebę wtajemniczenia, relacji. Dla niektórych jest to sport ekstremalny, dla innych – możność zabijania wolnego czasu. Dla każdego – prestiż.

Wśród uczestników tzw. ruchu rycerskiego liczącego co najmniej kilkaset osób przeważają ludzie wykształ-

Toruń defines re-enactors as “enthusiasts and hobbyists who spend their free time reconstructing old costumes, weapons, technologies and social activities (such as rituals) and re-enacting past historical events to their best scientific knowledge”. Nearly every town and city with a castle large or small, defensive walls (or whatever remains of them) organises a fête or a tournament celebrating the medieval traditions and customs of the Old Polish nobility. Knightly societies and re-enactment groups, whose number in Poland has been estimated at approx. 900, continue to astonish us with their ideas and ever-improving skills. Why do they assemble in Grunwald in July instead of flying to Mallorca? Fascination with militaria, a desire to escape the daily routine, love of tradition, and scholarly interest in the achievements of our ancestors are the main drivers of re-enactment aficionados, according to Prof. Szlendak. He also mentions patriotism, passion for local heritage, and the need for initiation, relations and bonds. Some perceive it as an extreme sport, others as a way to kill time. But whatever the motivation, re-enactments spell prestige.

Members of the “knight movement”, which numbers dozens of people, are usually well-educated, and hungry for knowledge about history, literature, iconography, and art. “For instance, there are no re-enactors who are averse to reading. If we compare them with football fans, another visible subculture or social movement, the difference in education as well as social and professional status is stark”, says Prof. Szlen-



©ISTOCKPHOTO

PEOPLE & THE WORLD

REKLAMA

Kobiety też mają swoją rolę podczas rycerskich rekonstrukcji. Tu: 604. rocznica bitwy pod Grunwaldem. ❚ Women also have a role to play at the re-enactments. Below: the 604th anniversary of the Battle of Grunwald.

120

bractwa rycerskie

ceni, głodni wiedzy z dziedziny historii, literatury, ikonografii, sztuki. Wśród nich jest też elita nad elitami – białogłowy i mężowie, którzy miłość do walk na miecze podnieśli do rangi profesjonalnego zajęcia – to ok.

50 osób zrzeszonych w Rycerskiej Kadrze Polski (RKP).

Reprezentują one naszą ojczyznę na arenie międzynarodowej, w tym na najznamienitszych mistrzostwach świata – takich jak Battle of the Nations urządzanych przed federację HMBIA (Historical Medieval Battle International Association), tudzież na International Medieval Combat Federation organizowanych przez federację IMCF. Podczas tych prestiżowych zawodów ścierają się zawodnicy z kilkudziesięciu państw. Powodem do chluby i dumy dla przedstawicieli RKP jest pięć medali zdobytych przez nich na IMCF. Rekonstrukcje to jednak nie tylko moda i sport: to także biznes. Przykra wiadomość brzmi: na przynależność do rycerskich bractw nie każdy może sobie pozwolić. Podstawowa zbroja do walki pełnokontaktowej kosztuje 5 tys. zł, ale są też wersje warte 15 tys. zł i dużo więcej. Dość wspomnieć produkty oferowane przez pracownię Tomasza Samuły, po które do Lublina przyjeżdżają klienci z całego świata. Nie zraża ich ani wysoka cena (30 tys. zł za zbroję), ani konieczność długiego czekania (nawet pół roku).

Jeżeli chcesz zadawać szyku na polu walki, przyda ci się też piękny hełm – to wydatek od kilkuset do 2 tys. zł. Za najprostszy miecz zapłacisz natomiast 400 zł.

Wszystko to słono kosztuje, ale kto nie chciałby przenieść się do średniowiecza? Jeśli poprzestaniesz na roli widza, będzie dużo taniej. Więc co, spotykamy się pod Grunwaldem? A potem, od 19 do 21 lipca, nie powinno cię zaś zabraknąć na Oblężeniu Malborka.

Szczególnie pięknie obozy bractw wyglądają nocą.

Wszędzie płoną ogniska, zbrojni biesiadują wraz z szlachtą i pospólstwem. Leje się staropolski miód, a do nieba wznosi się pieśń o bohaterstwie polskich rycerzy. To lepsze od żeglowania na Bali. ■

dak. The knight movement also includes the crème de la crème – women and men who have taken their passion for swordsmanship to a professional level – these are the 50-odd members of the Polish Knight Association (PKA) who represent our country on the international scene, including the most prestigious world championships, such as the Battle of the Nations staged by the HMBIA (Historical Medieval Battle International Association) and the International Medieval Combat Federation organised by the IMCF. These world-class events feature contestants from dozens of countries, including France, Russia, the UK, Japan, New Zealand, the USA, and Argentina. The PKA is extremely proud of its five IMCF gold medals.

Re-enactments are more than a fad or a sport – they are a huge business. The bad news is that not everyone can afford to join a knight society. A basic suit of armour for full contact combat costs PLN 5,000, but there are also versions worth PLN 15,000 or more. Suffice to mention products offered by Tomasz Samuła’s studio in Lublin, which draws clientele from all over the world. They are not put off by the high prices (PLN 30,000 for a suit of armour) and long lead times (it takes more than 6 months to complete a complex order). And if youwant to look chic on the battlefield, you are going to need a beautiful helmet, so expect to spend anything from a few hundred to a couple of thousand złoty. A basic sword or a falchion will set you back around PLN 400. But if you want a weapon made by a professional blacksmith, you will have to shell out more than PLN 1,000. Then there is the costly attire and camp gear. A hand-crafted tent from Michał Siedlecki Tentorium studio is a cachet of prestige. Basic models cost PLN 1,000 and the price doubles if the customer isforeign.

On top of all that, you need to factor in travel expenses. On each weekend from May until September, there is an open-air event where you should be seen together with your family. In the old days, a knight would be accompanied by a lady and scores of servants. Good traditions are worth cultivating.

All this is fiendishly expensive, but would you want to travel back in time to the Middle Ages to be a beggar?

On a more serious note, you can economise as a sheer observer. Fancy a rendez-vous in Grunwald? You really can’t miss seeing Ulrich von Jungingen being defeated by King Władysław Jagiełło yet again. Then, on 19-21 July, you can join the Siege of Malbork. Knight society camps look extremely picturesque at night.

Knights come together around bonfires to feast with nobles and commoners. They drink Old Polish mead and sing songs about valiant Polish knights. The grand architecture of the Teutonic stronghold provides the perfect backdrop to contemplate the life and warcraft of our ancestors. It beats sailing in Bali. ■

©ISTOCKPHOTO

PEOPLE & THE WORLD

Już w sprzedaży wyjątkowe oferty wypoczynku na sezon ZIMA 2019/2020. Luksusowe, starannie wyselekcjonowane hotele, miejsca, które pokochały gwiazdy.

Najlepsze oferty tylko z Itaka&Gala!

NOWOŚĆ!

ZIMA 19/20

WEJDŹ

na www.itaka.gala.pl/gala/

CLINIC I PLUS_REKLAMA_MESH 10 14.06.2019 POBIERZ KATALOG_ACTIVE_icc.pdf Z NASZYMI OFERTAMI

15:21

ZADZWOŃ: NUMER INFOLINII 801 055 111

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

REKLAMA

xxx_KA0719_Itaka_19_wizerunek_poziom.indd 1

14/06/2019 15:30

PEOPLE & TH L IEF EW SOTROLRDY

Pink motoryzacja

MUSKULARNE Muscle machines JAK NIGDY WCZEŚNIEJ SPORT W MOTORYZACJI ZBLIŻYŁ SIĘ DO MAS. WPRAWDZIE RAJDÓWEK I WYŚCIGÓWEK JESZCZE AMATOROM OT TAK NIE SPRZEDAJĄ, ALE MOC SAMOCHODÓW, KTÓRE PRODUCENCI OPATRUJĄ PRZYMIOTNIKIEM „SPORTOWE”, ZNACZĄCO ROŚNIE. ❚ MOTORSPORT IS CLOSER TO US NOW THAN IT EVER HAS BEEN. THE GENERAL PUBLIC CANNOT PURCHASE RACING OR RALLY CARS, BUT HERE’S THE THING: CARS WITH “SPORT” IN THEIR NAME ARE BECOMING EVER MORE POWERFUL.



122

©CREDITS

tekst | by rafał jemielita

PORSCHE 911 SPEEDSTER Zdecydowanie samochodowa ekstraklasa, bo Speedsterów – kabrioletów, które za głową kierowcy i pasażera mają charakterystyczne, aerodynamiczne „garby” – będzie tylko 1948 sztuk. Każdy z nich jest wyjątkowy, nie tylko z powodu silnika (6 cylindrów, bokser, 510 koni, 4 s do setki) i nisko poprowadzonej przedniej szyby (niżej niż w innych 911), ale też bardzo nietypowo otwieranego dachu. Część tej operacji wykonuje się elektrycznie, ale samo włożenie dachu do pojemnika i zasłonięcie go pokrywą – już ręcznie! Ma być jak w roadsterach sprzed II wojny światowej, ewidentnie tak można skomentować pomysł inżynierów z fabryki w Zuffenhausen. Czyli jak? Najprościej, jak się da! Dlatego w tym pięknym kabriolecie klimatyzację (skądinąd niepotrzebną) trzeba zamawiać ekstra. Bez dodatkowych kosztów wprawdzie, ale jednak automatyczna „klima” nie jest w standardzie. Podobnie zresztą jak Porsche Communication Management z nawigacją online i pakietem audio Sound Package Plus. Płaci się w Speedsterze również za styl.

PORSCHE 911 SPEEDSTER The pinnacle of automotive style. Only 1948 Speedsters, or convertibles with distinctive aerodynamic “humps” above the driver’s and the passengers’ heads, will be made. What makes them special is not only the engine (the 6-cylinder, 510 hp Boxer engine reaches 100 km/h in 4 seconds) and low windscreen (even lower than on the other 911 models), but an unusually operated roof. Part of the operation is done electronically, but you need to put the soft-top into its compartment and slide the cover manually. The car is meant to be similar to the roadsters made before World War II. At least that’s one way of looking at the concept. Meaning? Everything has been simplified.

So if you fancy having air-conditioning in this beautiful convertible (which is unnecessary), you will have to order it as an option. There will be no additional charge, but automatic climate control is not a standard feature. Ditto for Porsche Communication Management with online navigation and Sound Package Plus. When you buy a Speedster, you also pay for style.



123

PEOPLE & THE WORLD

motoryzacja

JEDYNKA TO KOLEJNY SAMOCHÓD KONCERNU BMW, KTÓRY BĘDZIE DOSTĘPNY Z NAPĘDEM XDRIVE (NA WSZYSTKIE KOŁA) LUB... NAPĘDEM NA PRZÓD. ❚ THE NEW 1 SERIES IS ANOTHER BMW MODEL AVAILABLE WITH OPTIONAL ALL-WHEEL DRIVE (XDRIVE IN BMW-SPEAK) OR FRONT-WHEEL DRIVE.

BMW 1 Bawarska fabryka stawia na wyraźny styl – najnowsza jedynka, także ta z kultowej serii M135i, ma wielkie „nerki” na przedniej masce. Wlot powietrza do silnika, trzeba przyznać potężny i monumentalny, jest teraz wyróżnikiem BMW. Jedynka to także kolejny samochód tego koncernu, który będzie dostępny z napędem xDrive (na wszystkie koła) lub... napędem na przód. Niemcy z Monachium twierdzą, że ich kompaktowe auto będzie dużo zwinniejsze. Moc? Cóż, najzwyklejsze ze zwykłych BMW 1 będzie mieć od 116 koni wzwyż. Górna granica to 306 KM – taką moc będzie mieć właśnie M135i.

RANGE ROVER DISCOVERY SPORT Lepsze osiągi mamy już w nazwie, ale to SUV i nie o moc czy prędkość chodzi! Discovery Sport w najnowszej odmianie pomaga właścicielowi, dosłownie, elektronicznie.

Samochód po najnowszym Range’u Evoque odziedziczył system zastępujący lusterko wsteczne (kamera w tylnej części dachu i obraz wyświetlany nad głową kierowcy zastępują klasyczny odbłyśnik) oraz tzw. przezroczystą maskę. Tu już kamer jest więcej, a ich obraz jest elektronicznie przetwarzany, żeby było – i to dosłownie – widać, co

BMW 1 The Bavarian automaker is clearly focusing on design – the all-new 1 series, including the top-of-the-range M135i, sports the company’s iconic double kidney grille. The powerful and massive air intake is a distinctive feature of every BMW. The new 1 series is another BMW model available with optional all-wheel drive (Xdrive in BMW-speak) or front-wheel drive. The company claims that its compact car will continue to be a pleasure to drive, but will be more agile. Power? Well, the most standard of the standard BMW 1 series vehicles can deliver upwards of 116 bhp. The upper limit is 306 hp – delivered by the M135i.

LAND ROVER DISCOVERY SPORT The name seems to promise high performance, but this is an SUV, so its main purpose in life is not power or speed. The latest generation Discovery Sport literally assists its owner electronically. It shares the system that replaces the rear-view mirror (a camera in the rear of the roof and an image displayed over the driver’s head replace the classic rear-view mirror) and its transparent bonnet with the latest Range Rover Evoque. There are more cameras, and their image is electronically processed to depict – literally – what is underneath and in front of the bonnet. This eliminates blind spots, and visualises pavements and off-road obstacles. This is hardly surprising as many Range Rover solutions and technologies have been carried over from Land Rover Defender.

RENAULT MÉGANE R.S. TROPHY-R Theoretically, a compact 5-door hatchback for commuting to work every day. In reality, however, this Renault offers driving dynamics and excellent

124



NEW APARTMENTS! SALES OFFICE AT ZŁOTA 61 ST.

L I F E STO RY

Pink

znajduje się przed i pod maską. W ten sposób nie ma martwych stref, widać krawężniki lub terenowe przeszkody.

W końcu Range Rover wiele pomysłów i opartych na nich technologii ma po Land Roverze Defenderze.

MÉGANE TROPHY R.S. TROPHY R Teoretycznie samochód kompaktowy, czyli na codzienne dojazdy do pracy: 5-drzwiowy hatchback z tylną klapą.

W praktyce Renault, który ma i dynamikę, i właściwie trzyma się (szybkich) zakrętów. Napęd w tym aucie jest wprawdzie na przód, co jednak na pogorszenie wyników się nie przekłada. Od ponad 10 lat Francuzi wystawiają bowiem kolejne „eresy” do prób bicia rekordów okrążenia toru Nürburgring. Upraszczając, każda kolejna generacja ze znaczkiem R.S. jest coraz szybsza. Tym razem „renówka” przejechała blisko 21 km i ponad 70 zakrętów trudnego toru w Niemczech w czasie 7 min i 40 sek. Zrobiła to jak po sznurku, w czym pomogła lepsza aerodynamika oraz odchudzenie całej konstrukcji. Zawsze są w tym względzie jakieś rezerwy – R.S. Trophy R jest lżejsza od poprzedniczki aż o 130 kg. Pod maską też jest więcej mocy – z dwóch litrów wyciśnięto 300 koni. Nie dziwi, że prezentacja tego samochodu odbyła się na ulicznym torze w Monako i że za kierownicą „renówek” zasiedli wtedy zawodowi kie-

road holding when cornering (fast). Its front-wheel drive doesn’t compromise performance. For a decade now, the French automaker has been launching new R.S. models to break more lap records at the Nürburgring race track. In other words, each RS generation is faster than the previous one. The all-new R.S. covered the nearly 21 km and more than 70 hairpin bends on the challenging German track in 7 minutes and 40 seconds. And it did so effortlessly thanks to its improved aerodynamics and lightweight structure. There is always room for weight reduction – the R.S. Trophy-R is 130 kg lighter than its predecessor. There is also more power under the bonnet – the two-litre engine delivers 300 hp. It’s not surprising that this car was showcased at the street circuit in Monaco with professional Renault F1 team drivers – Nico Hülkenberg and Daniel Ricciardo – at the wheel. It took drivers of that calibre to complete the lap of honour on the streets of the principality at the right speed.

FORD FOCUS ST WAGON Another compact, only this time in a family estate

Górne zdj.: Ford Focus ST Wagon przyśpiesza do setki w 6 sek. Na zdj. obok: Mégane Trophy R.S. Trophy R ma pod maską 300 koni. ❚ 1. Top: Ford Focus ST Wagon goes from 0 to 100 km/h in 6 seconds.

Right: Mégane Trophy R.S. Trophy R, 300 hp.



126

Pink

FORD FOCUS ST WAGON Też kompakt, ale z nadwoziem kombi. Ford jest też znacznie spokojniejszy od R.S. Trophy R. Przynajmniej w wersji z napędem... wysokoprężnym, która ma 190 koni. Model benzynowy może być jednak godnym rywalem Renaulta, bo jego silnik – 2,3-litrowy, turbodoładowany – uzyskuje 280 koni. Do tego w standardzie jest blokada mechanizmu różnicowego, czyli szpera. Na zakręcie da się takim Focusem pojechać szybciej. Samochód ma sporo przestrzeni w kabinie (po złożeniu foteli 1,6 m3, czyli lodówkę raczej da się wepchnąć), adaptacyjne zawieszenie CCD oraz dobre osiągi. Kombi przyśpieszające do setki w 6 sek., z układem kierowniczym Forda słynącym z precyzji? ST Wagon świetnie łączy takie cechy.

McLaren GT (na zdj. powyżej) może się rozpędzić, bagatela, do 326 km/h. ❚ The maximum speed of the McLaren GT (above) is 326 km/h.

128

MCLAREN GT Ten samochód trzeba pokazać na koniec, bo jest najdroższy (cena na Wyspach od 163 tys. funtów, czyli ok. 800 tys. zł) i najszybszy. Brytyjski GT, czyli Gran Turismo, nie jest spartański jak pozostałe McLareny. Jest lepiej wykończony (można mieć kaszmir, a nie tylko skórę) i bardziej przestronny (dwa bagażniki), czego potrzebują (najwyraźniej) klienci fabryki z Woking.

Zachował jednak zadziorny charakter, co gwarantuje 8-cylindrowy silnik z doładowaniem. Jedyne 620 koni, oczywiście tuż za plecami kierowcy, a więc „centralnie”.

Taki samochód może rozpędzić się do 326 km/h, a setkę na zegarach zobaczycie już po 3,2 s. Wystarczy policzyć do trzech, żeby stracić prawo jazdy. Takie są nasze realia, choć np. w Niemczech są jeszcze fragmenty autostrad bez ograniczeń. U nas znajdzie się za to kilka torów wyścigowych, gdzie ten GT będzie czuł się znakomicie.

Dojedziecie wygodniej niż dotąd i bardzo szybko. ■

version. The Focus is much more laid back than the R.S. Trophy-R. At least the version with the190 hp diesel power unit is. The 2l turbocharged petrol version, which has a 280 hp rating, just might give Renault a run for its money. Add to that the limited slip differential (LSD) is standard. And the Focus corners much faster. It also has a spacious interior (1.6 cubic metres with folding seats, so you can fit e.g. a fridge inside), continuously controlled damping (CCD) and robust performance. An estate car that can accelerate to 100 km in just 6 seconds?

How about Ford’s steering system – whose precision is famous? The ST Wagon is a great combination of these features.

MCLAREN GT We need to showcase this car because it’s the priciest (UK prices start at GBP 163,000, or approx.

PLN 800,000, exclusive of taxes and charges) and the fastest. A McLaren never fails to turn heads.

The British GT is not as spartan as other McLarens, but it comes with a much better finish (you can swap leather for cashmere), and has a more spacious interior (two boots - 420 l in the rear and 150 l in the front), which is what the customers (clearly) need. It’s still a mean machine, thanks to the 8-cylinder 620 hp turbocharged unit fitted right behind the driver’s ears. The car can accelerate to 326 km/h, and will clock in 100 km/h in just 3.2 seconds. You can lose your driving licence on the count of three. At least in Poland. Some sections of German motorways do not have speed limits. But our country has several racing circuits where this GT will be in its element. And will be able to get there more comfortably than ever and – as it is the case with every McLaren – efficiently and fast. ■

© M . P.

rowcy z teamu Renault F1: Nico Hülkenberg i Daniel Ricciardo. Tylko oni mogli wykonać honorowy przejazd ulicami księstwa w odpowiednim tempie.

your office&more the strict centre of Gdańsk ◆ prestigious address ◆ great comminication ◆ class A+ contact: eternum.com.pl komercjalizacja@rwsgroup.pl t. +48 734 479 981

Pink



130

©CREDITS

L I F E STO RY

L I F E STO RY

Pink

R Ó Ż O WA B U N T O W N I C Z K A The pink rebel OD DWÓCH DEKAD UTRZYMUJE SIĘ NA SZCZYTACH LIST PRZEBOJÓW I UDOWADNIA, ŻE NIE TRZEBA REZYGNOWAĆ Z SIEBIE, BY PODBIĆ ŚWIAT. PINK, JEDNA Z NAJBARDZIEJ NIEPOKORNYCH GWIAZD MUZYKI POP, WYSTĄPI 20 LIPCA W POLSCE. ❚ FOR TWO YEARS NOW, PINK HAS BEEN TOPPING THE CHARTS AND PROVING THAT YOU DO NOT HAVE TO COMPROMISE TO CONQUER THE WORLD. PINK, ONE OF POP MUSIC’S MOST REBELLIOUS STARS, WILL BE PERFORMING IN POLAND ON 20 JULY. tekst | by diana rymuza

W

©TRENT MCGILL/EYEVINE/EAST NEWS

swoim 40-letnim życiu Alecia Beth Moore bywała najczęściej blondynką, a czasem także brunetką. Ale i tak pierwszym skojarzeniem na myśl o Pink są jej różowe włosy – przez lata najbardziej charakterystyczny składnik wizerunku naczelnej buntowniczki popu. W błędzie jest jednak ten, kto zakłada, że od zwariowanego koloru fryzury wziął się też pseudonim artystyczny Amerykanki. Jego początków szukać należy w dzieciństwie przyszłej gwiazdy. Wychowana w miasteczku Doylestown niedaleko Filadelfii córka pielęgniarki i żołnierza różowy przydomek zyskała jeszcze jako mała dziewczynka, a to za sprawą swej jasnej karnacji. Alecia nie lubiła, gdy dzieciaki wołały na nią „Pink”. Do swej ksywki przekonała się dopiero, gdy zobaczyła kultowy film Tarantino Wściekłe psy. Z graną przez Steve’a Buscemiego postacią niegrzecznego Mr. Pinka miała zresztą o wiele więcej wspólnego, niż by się mogło wydawać.

KŁOPOTY TO JEJ SPECJALNOŚĆ Jako 9-latka zaczęła palić. W wieku 13 lat brać używki.

Gdy miała lat 15, uciekała z domu, by balować ze znajomymi w klubach, do których wchodziła na fałszywy dowód osobisty. W każdy piątek występowała w filadelfijskim Club Fever, a w inne noce wyśpiewywała przeboje swojej wielkiej idolki Lindy Perry z 4 Non Blondes, więc sąsiedzi co chwilę wzywali policję.

Udzielała się w kościelnym chórze gospel i jednocześnie w… kapeli punkowej. Matka, z którą Alecia mieszkała po rozwodzie rodziców, nie dawała sobie rady ze zbuntowaną nastolatką. Ratunkiem okazała się muzyka, do której Pink tak ciągnęło. Utalentowaną dziewczynę wyłowił jeden z szefów MCA i zaprosił na przesłuchanie do grupy r’n’b o nazwie Basic Instinct. Moore

Alecia Beth Moore has mostly been blonde during her 40-odd years, and she has even had dark hair at times.

Even so, the first thought that comes to mind when you hear the name “Pink” is her trademark pink hair. But however reasonable it might be to assume that her stage name originates from her crazy hair colour, this is actually not the case. The name is rooted in her childhood.

Pink, the daughter of a nurse and soldier, was born and raised in Doylestown near Philadelphia. The nickname Pink was given to her by other kids on account of her light complexion. The young Alecia was not impressed.

She only learned to like the moniker when she saw Tarantino’s now-classic Reservoir Dogs. She had much more in common with the rude “Mr Pink” (Steve Buscemi) than one would think.

GETTING IN TROUBLE WAS HER SPECIALTY She started smoking at the age of 9 and doing drugs at 13. She was running away from home when she was 15, as she liked to party with friends, and got into clubs using a fake ID. She performed at Club Fever in Philadelphia on Fridays, and sang songs by her music idol, Linda Perry from 4 Non Blondes, the rest of the week.

The noise had the neighbours constantly calling the police. Pink also sang in the church gospel choir and a punk band. Her mother, with whom she stayed after her parents’ divorce, could not handle her. Pink claims she was saved by the music that she was so drawn to.

She was spotted by an MCA talent scout and invited to audition with an R’n’B band by the name of Basic Instinct. Pink was accepted but the band broke up before releasing an album. The same thing happened when she joined the female R’n’B trio Choice. However, by this time the label was aware of what Pink was worth and they were not about to let her go.



131

Pink

2

3

wkrótce przyjęto do zespołu, tyle że ten rozpadł się jeszcze przed wydaniem jakiegokolwiek materiału płytowego. Podobny los spotkał następną formację, do której trafiła – żeńskie trio r’n’b Choice. Jednak wytwórnia wiedziała już wtedy, jaki ma skarb w osobie Pink, i nie zamierzała go wypuszczać z rąk.

1. 2001 r., MTV Movie Awards. 2. 2002 r., nagrody Grammy, z Christiną Aguilerą i Mýą. 3. W trakcie tournée Funhouse, 2009 r. 4. Charytatywnie na Haiti, z UNICEF-em.

5. 2018 r., w trasie Beautiful Trauma. ❚ 1. MTC Movie Awards. 2.

2020, Grammy Awards, with Christina Aguilera and Mya. 3. During the Funhouse tour, 2009. 4.

UNICEF Charity mission to Haiti. 5. On tour promoting the Beautiful Trauma album in 2018.

132

CZAS ZACZĄĆ IMPREZĘ Try, Just like a pill, What about us… Pink „ma rękę” do pisania przebojowych piosenek. Talent ten odziedziczyła po ojcu, a pierwsze, bardzo osobiste kawałki stworzyła już jako nastolatka. To był jej sposób na odreagowanie rodzinnych awantur, bo – jak wspomina w wywiadach – rodzice nie przestawali się kłócić.

Pierwsze zarobione na muzyce pieniądze przeznaczyła na kupno złotego rolexa dla rodziciela. Kilka lat wcześniej Jim Moore sprzedał swój cenny zegarek, by pomóc finansowo córce. Wspierał ją zresztą od początku scenicznej kariery, a ta potoczyła się błyskawicznie. Pink osiągnęła sukces już debiutanckim albumem Can’t take me home, który w 2000 r. za oceanem dwukrotnie pokrył się platyną i przyniósł

TIME TO GET THE PARTY STARTED “Try”, “Just Like a Pill”, “What About Us”… Pink has a gift for writing hits. She takes after her father, and wrote her first, very personal, songs when she was still a teenager.

It was her way of letting off steam after family fights, since – as she recalls in interviews – her parents were always at each other. She spent the first money she made on music to buy a gold Rolex watch for her father, Jim. A few years later, he sold this precious timepiece to support his daughter financially. Actually, he had been supporting her ever since the start of her career, which had developed very quickly. Pink’s debut album Can’t Take Me Home (2000) went double platinum in the US and earned the 21-year-old an MTV awards nomination for Best Young Artist. But a new cover of Patti LaBelle’s “Lady Marmalade” that she recorded along with Christina Aguilera, Mya and Lil’ Kim for Moulin Rouge, was an even bigger hit. The first track to be listed on the Billboard charts was “So What” from the Funhouse (2008) album, which told the troubled story of her separation from Cary Hart and was recorded in collaboration with her idol Linda Perry. Pink has so far sold over

© F O R U M ( 2 ) , E A S T N E W S , S H U T T E R S T O C K ( 2 ) . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : G E T T Y I M A G E S

1

3

4

PINK „MA RĘKĘ” DO PISANIA PRZEBOJOWYCH PIOSENEK. TALENT TEN ODZIEDZICZYŁA PO OJCU, KTÓRY WSPIERAŁ JĄ ZRESZTĄ OD POCZĄTKU KARIERY. ZA PIERWSZE ZAROBIONE PIENIĄDZE KUPIŁA ROLEXA DLA RODZICIELA. ❚ PINK HAS A GIFT FOR WRITING HITS. SHE TAKES AFTER HER FATHER WHO HAD BEEN SUPPORTING HER AT THE START OF HER CAREER. PINK BOUGHT HIM A ROLEX WITH THE FIRST MONEY SHE EARNED. 5

21-latce nominację do nagrody MTV dla najlepszego młodego artysty. Jeszcze większym hitem okazała się nowa wersja Lady Marmalade z repertuaru Patti LaBelle, którą z Christiną Aguilerą, Mýą i Lil’ Kim nagrały na potrzeby filmu Mou­lin Rouge. Pierwszym numerem jeden Pink na presti­żowej liście Billboardu był z kolei kawałek So what z krążka Funhouse z 2008 r., na którym wyśpiewała zawód miłosny i który nagrała we współpracy ze swą idolką Lindą Perry. Dziś ma na koncie ponad 110 mln płyt sprzedanych na całym świecie. Jest laureatką trzech nagród Grammy i dwóch statuetek Billboard Music, jednej Emmy oraz siedmiu MTV VMA. I z łatwością zapełnia największe hale i stadiony.

PINK JAK DOBRE WINO Debiutowała w tym samym czasie co Britney Spears oraz Christina Aguilera, ale dziś już tylko Pink pozostaje wciąż na topie. Niedawno otrzymała swoją gwiazdę w hollywoodzkiej Alei Sławy. W lutym zaś mówiła, że „czuje się zaszczycona”, gdy na gali Brit Awards odbierała honorową statuetkę za wybitny wkład na rzecz

110 million records around the world. She has three Grammy awards, two Billboard Music statuettes, one Emmy award, and seven MTV VMAs. She easily sells out the world’s largest concert halls and stadiums.

PINK IS LIKE GOOD WINE Pink debuted at the same time as Britney Spears and Christina Aguilera, but she is the only one still topping the charts. She was recently granted her own star in the Hollywood Walk of Fame. In February, she said that she was honoured to have received an honorary Brit Award for Outstanding Contribution to Music. She was also the first international star to have received this distinction. What is the secret of Pink’s power? Her fans love her for her uncompromising attitude, rebellious personality, distinctive style, powerful voice, sharp tongue, and last but not least, her songs, which are anything but candy-sweet pop tunes. Her lyrics delve into the dark side of life, and not only about her private demons, which she has been fighting for 20 years with the help of a therapist. She also writes about children suffering from family breakdown ( “Family Portrait”) and teenage



133

Pink

muzyki. Przy okazji przeszła do historii jako pierwsza międzynarodowa gwiazda, która otrzymała to wyróżnienie. W czym więc tkwi siła Pink? Fani cenią ją za bezkompromisowość, niepokorny charakter, wyraźny styl, mocny głos i ostry język, a wreszcie piosenki, którym daleko do landrynkowego popu. Opowiada w nich o ciemnej stronie życia – nie tylko o swoich prywatnych demonach, z którymi od 20 lat pomaga piosenkarce walczyć psychoterapeuta. Ale o dzieciakach cierpiących z powodu rozpadu ich rodzin jak w Family portrait czy nastoletnich dziewczynach, które nie potrafią zaakceptować samych siebie jak w F**kin perfect.

Wiele kontrowersji artystka wywołała teledyskiem do nagrania Stupid girls, w którym sparodiowała tytułowe „głupie dziewczyny” z Hollywood (m.in. Paris Hilton i Lindsay Lohan).

Koncerty Pink to zawsze wielkie multimedialne widowiska. Na zdj. występ w Pradze w 2013 r. ❚ Pink’s concerts are always great multimedia shows.Top: Concert in Prague in 2013.

134

WOJOWNICZKA O LEPSZY ŚWIAT Niewiele gwiazd tak mocno angażuje się społecznie.

Pink walczy z PETA o prawa zwierząt, udziela się w organizacjach charytatywnych z UNICEF-em na czele, wspomaga finansowo m.in. Czerwony Krzyż. Wielkie serce wokalistki docenił w 2018 r. magazyn People, przyznając jej tytuł najpiękniejszej kobiety świata, mimo że nie wpisuje się w „tradycyjny” kanon kobiecej urody. „Nie ma nic złego w byciu pięknym wewnętrznie i zewnętrznie. Piękno występuje w różnych odcieniach, rozmiarach” – tak komentowała prestiżowe wyróżnienie w talk show Ellen DeGeneres. – „Myślę, że z jednej strony jego najlepszą częścią jest moje

girls who cannot accept themselves for who they are (“F**kin Perfect”). Pink sparked a lot of controversy with her video to “Stupid Girls”, which featured parodies of stupid Hollywood girls.

A FIGHTER FOR A BETTER WORLD Not many stars are as socially active as Pink. She has joined forces with PETA to fight for animal rights, is involved in several charitable organisations, including UNICEF, and financially supports e.g. the Red Cross. The singer’s generosity was recognised by People magazine in 2008 when it awarded her the title of the most beautiful woman of the world, despite not conforming to conventional ideals of feminine beauty. “And there is nothing wrong with beautiful – and there is nothing wrong with beautiful on the inside, beautiful on the outside – it is all different shades, it is all different sizes...”, she said on Ellen. “... I believe on one hand my sense of humor is the very best part of all of it, and on the other hand, it is a wonderful time that we are celebrating all different kinds of people”, she added. She also won acclaim for her acceptance speech at the MTV Video Music Awards 2017, where she received a lifetime achievement award. She talked about a presentation on tolerance for being different that she made for her 6-year-old daughter, who was called ugly at school.

“Baby girl, we don’t change... We help other people to change so they see more kinds of beauty”, she said at the end and received a standing ovation that was widely shared online.



©SHUT TERSTOCK

L I F E STO RY

L I F E STO RY

Pink

poczucie humoru, a z drugiej to cudowne, że nastały czasy, w których możemy celebrować różne rodzaje ludzkiego piękna”. Wyrazy uznania zebrała także po swoim głośnym przemówieniu podczas gali MTV Video Music Awards 2017, gdzie odebrała nagrodę za całokształt pracy artystycznej i opowiedziała o lekcji tolerancji wobec odmienności, jaką przygotowała dla swojej 6-letniej wówczas córki, gdy ktoś w przedszkolu nazwał ją „brzydką”. „Nie zmieniamy się. Pomagamy za to innym osobom się zmienić, aby mogły dostrzec inne typy piękna” – zakończyła swą przemowę, a jej nagrodzone gromkimi brawami słowa robiły potem furorę wśród internautów.

Pink szczególną uwagę przykłada właśnie do wychowania dzieci. Z mężem Careyem Hartem, byłym motocyklistą freestylowym, ma ich dwoje – ośmioletnią córkę Willow Sage i dwuletniego syna Jamesona Moona.

Gdy zaszła w pierwszą ciążę, na dwa lata zawiesiła karierę. Tak bardzo się bała, że po kilku poronieniach nie uda jej się urodzić upragnionego potomka. O swych lękach opowiedziała potem w piosence Happy, by wesprzeć zmagające się z podobnymi problemami kobiety.

Choć Pink nie wyrosła ze skóry buntowniczki, jest dziś dojrzałą kobietą, matką, żoną i artystką. Ową dorosłość podkreślają recenzenci jej najnowszego, wydanego w kwietniu tego roku, ósmego w dorobku zadziornej Amerykanki albumu Hurts 2B Human. Przyjedzie go promować do Polski po długiej przerwie, bo poprzedni koncert w naszym kraju dała w 2004 r. A że jej występy to multimedialne widowiska gwarantujące rozrywkę najwyższych lotów, fani pani Hart nie powinni być rozczarowani. Zwłaszcza gdy Pink obiecuje zrobić „kostiu­ mową imprezę” w Warszawie. Get this party started! ■

FANI CENIĄ PINK ZA NIEPOKORNY CHARAKTER, BEZKOMPROMISOWOŚĆ, WYRAŹNY STYL, MOCNY GŁOS I OSTRY JĘZYK, A PRZEDE WSZYSTKIM PIOSENKI. ❚ HER FANS LOVE PINK FOR HER UNCOMPROMISING ATTITUDE, REBELLIOUS PERSONALITY, STYLE, POWERFUL VOICE, SHARP TONGUE, AND HER SONGS. Pink is devoted to parenting. She has two children with her husband Carey Hart, a former professional freestyle motorcycle and truck racer – 8-year-old Willow Sage and 2-year-old James Moon. She put her career on hold for two years when she became pregnant with Willow.

She was afraid she would not be able to give birth, as she had had several miscarriages. She sang about her fears in “Happy” to give heart to women having similar problems. She also shares her parenting methods online and manifests a very liberal approach to parenting. Although she has not completely shed her rebel skin, Pink is now a mature woman, mother, wife and artist. Maturity is something that reviewers of her latest album Hurts 2B Human stress the most. Pink will be promoting the album in Poland. We’ve had to wait for a long time for her to return to our country – she was last here at the 2004 Open’er festival. And as her shows are multimedia spectaculars, top-notch entertainment is guaranteed. The more so as Pink has promised to hold a “fancy dress” party in Warsaw.

Let’s get this party started. ■

©SHUT TERSTOCK

Piosenkarka z rodziną podczas odsłonięcia swojej gwiazdy na Walk of Fame w Hollywood, 2019 r. ❚ Pink and her family during the ceremony on unveiling her own star on the Hollywood Walk of Fame.

136

DR.CYJ HAIR FILLER PEPTYDOWA TERAPIA WŁOSÓW SPEKTAKULARNE EFEKTY JUŻ PO 2 MIESIĄCACH! TYLKO 4 ZABIEGI CO 2 TYGODNIE!

WŁAŚCIWOŚCI

Peptydowa terapia włosów to innowacyjny zabieg w gabinetach dermatologicznych i medycyny estetycznej. DR.CYJ Hair Filler zawiera unikatowy kompleks 7 peptydów i kwasu hialuronowego, jak również opatentowaną technologię przedłużonego uwalniania i wnikania substancji aktywnych – działa jeszcze 14 dni po aplikacji.

dr n. med. Katarzyna Bałabańska Klinika Ambroziak

Zatrzymuje wypadanie włosów Skuteczny w walce z alopecją ● Przyspiesza odrost nowych włosów ● Pogrubia i zagęszcza włosy ● Rewitalizuje mieszki włosowe ● Poprawia ukrwienie skóry głowy ● Wskazany przed i po przeszczepie ● ●

dr n. med. Wojciech Marusza

dr Artur Czaplewski

Klinika Marusza

Stellio Aesthetic Akademia

Warszawa

Bydgoszcz

T: +48 602 573 716 www.klinikamarusza.pl

Warszawa

T: +48 574 082 820 www.stellio.com.pl/akademia

dr Michał Kaniowski

dr n. med. Oliwia Jakubowicz

Wrocław

T: +48 795 177 794 www.dermatologpoznan.com

T: +48 795 177 794 www.novenaclinica.pl

dr n. med. Agnieszka Surowiecka-Pastewka

dr Anna Płatkowska-Szczerek Anclara Health&Aesthetics

dr n. med. Danuta Dąbrowska

Warszawa – Double tree by Hilton

T: +48 506 442 500 www.anclara.pl www.drplatkowska.pl

Elbląg

T: +48 726 101 000 www.klinikaambroziak.pl

DERMAPULS Centrum Medycyny Estetycznej i Laserowej T: +48 71 322 69 09 www.dermapuls.com.pl

dr Dorota Tatarska-Jojczuk Centrum Medyczne Luxmed

Lublin

T. +48 81 532 37 11 www.luxmedlublin.pl

O-medical Clinic

Poznań

Medical Spa by A.Surowiecka

T: +48 787 000 310 dr.surowiecka@gmail.com

dr Piotr Kiwiński Novena Clinica

Chełm

Warszawa

dr Paweł Bogacki

dr n. med. Kamila Skrętkowicz-Szarmach

Dermiss Akademia Urody

Gdańsk

T: +48 887 201 200 www.dermiss.pl

Dermis - Gabinet Dermatologii Ogólnej, Estetycznej i Laserowej

Kraków

T: +48 58 320 74 22 www.znanylekarz.pl/kamila-skretkowicz-szarmach

Medesta Dermatologia i Medycyna Estetyczna T: +48 730 050 050 www.medesta.pl

Wrocław

T: +48 604 186 346 www.baglaj.com.pl

dr Julita Wołowiec

Centrum Medycyny Estetycznej ESTIME

Poznań

T: +48 667 889 595 www.estime.poznan.pl

dr Katarzyna Mudel

dr n. med. Beata Dethloff

Warszawa

Warszawa Konstancin-Jeziorna

Gabinet Medycyny Estetycznej Dr Mudel T. +48 505 894 405 www.drmudel.com

ZAPYTAJ SWOJEGO LEKARZA O PEPTYDOWĄ TERAPIĘ WŁOSÓW! www.DrCyj.pl

dr Małgorzata Bagłaj

Centrum Dermatologii Estetycznej „Bagłaj”

Klinika Medycyny Estetycznej i Anti-aging T: +48 791 010 000 www.drbeatadethloff.pl



138

UP IN THE AIR

przyczyny opóźnień na lotniskach

O P Ó Ź N I O N Y S A M O L OT ?

TO N I E Z AW S Z E W I N A L I N I I L OT N I C Z E J Flight delay ? It’s not always the airline’s fault LATEM ZESZŁEGO ROKU ŚREDNIE OPÓŹNIENIE SAMOLOTU W EUROPIE WYNIOSŁO 2 MIN. NIEDUŻO? EUROCONTROL SZACUJE, ŻE W TYM ROKU SAMOLOTY NA KONTYNENCIE BĘDĄ SPÓŹNIONE ŁĄCZNIE O 38 MLN MIN, CZYLI O 72 LATA. ❚ LAST SUMMER, AN AVERAGE FLIGHT DELAY IN EUROPE ACCOUNTED FOR 2 MINUTES. DOESN’T SOUND LIKE MUCH? EUROCONTROL ESTIMATES THAT THIS YEAR AIRPLANES FLYING OVER THE OLD CONTINENT WILL BE DELAYED BY 38 MILLION MINUTES, OR 72 YEARS. tekst | by marcin walków, business insider

©ADOBE STOCK

S

późnienia samolotów to poważny problem i dla pasażerów, którym pokrzyżowały plany, i dla linii lotniczych. W ubiegłym roku w Europie średnio co czwarty lot był opóźniony o ponad 15 min, a spóźnione loty na Starym Kontynencie kosztowały przewoźników łącznie 14,2 mld euro.

Kolejne 3,4 mld euro to dodatkowe koszty spowodowane anulowanymi lotami. Dlaczego samoloty nie mogą zawsze być punktualne? Bo choć tego nie widać gołym okiem, lot przypomina jazdę samochodem po autostradzie. Tylko jednego dnia, 17 września 2018 r., nad Europą było 37 101 lotów, a w całym roku – ponad 11 mln. Przy tak ogromnym ruchu na niebie, który stale rośnie, nietrudno o zakłócenia i opóźnienia.

Air traffic delays are a major issue for both passengers whose plans are thwarted and airlines. Last year, every fourth flight in Europe was delayed by more than 15 minutes, while the cost of delays on the Old Continent cost carriers EUR 14.2 billion altogether. EUR 3.4 billion is an additional cost of cancelled flights. Why can’t airplanes always arrive and depart on time? Because although you may not see it at a glance, a flight is like driving a congested motorway. On just one day in 17 September 2018, there were 37,101 airplanes flying above Europe, and more than 11 million flights that year. With such massive air traffic that continues to grow, disruptions and resulting delays are bound to happen.

SAMOLOT KONTRA NATURA I TECHNOLOGIA Podstawowa przyczyna opóźnień samolotów to pogoda. Zimą śnieżyce i siarczysty mróz potrafią uziemić samoloty, a latem nietrudno o gwałtowne zjawiska atmosferyczne, takie jak silne burze, które statki powietrzne nierzadko omijają, nadkładając drogi. Nie zawsze jest to łatwe. Pogoda wpływa też na opóźnienia wtedy, gdy słaba widzialność i silne wiatry utrudniają lądowanie na lotnisku.

Po drugie, w Europie wciąż brakuje kontrolerów ruchu lotniczego. – Jest to problem, który staramy się rozwiązać – mówił Janusz Janiszewski, który kieruje Polską Agencją Żeglugi Powietrznej, pytany o najczęstsze przyczyny opóźnień samolotów. To PAŻP zatrudnia 580

AIRCRAFT VERSUS NATURE AND TECHNOLOGY Weather is the main driver of air traffic delays. Blizzards and biting snow in winter are able to ground planes, while summer may bring extreme weather conditions, such as violent storms which are often avoided by planes by making lengthy detours. It’s not always easy as a storm cloud may be several dozen kilometres thick.

Weather also causes delay when poor visibility and wind make a touchdown at the airport challenging.

Secondly, Europe continues to suffer from shortage of air traffic controllers. “It’s a problem we are trying to solve,” argues Janusz Janiszewski who oversees operations of the Polish Air Navigation Services Agency, while asked about most frequent reasons behind air



139

przyczyny opóźnień na lotniskach

kontrolerów ruchu lotniczego w Polsce, a do 2024 r. planuje przyjąć jeszcze 170 osób. Ludzie do pracy w tym zawodzie są potrzebni w całej Europie.

Ich brak jest jednym z powodów nakładania ograniczeń ruchowych w niektórych sektorach przestrzeni powietrznej na kontynencie. Branża lotnicza boryka się też ze strajkami kontrolerów ruchu lotniczego, częstymi zwłaszcza np. we Francji.

Kolejna przyczyna opóźnień samolotów to zatłoczone lotniska. Problem ten dotyka zwłaszcza takich portów lotniczych jak Londyn-Heathrow czy Amsterdam-Schip­hol, będących największymi węzłami przesiadkowymi w Europie. W godzinach szczytu ustawiają się tam długie kolejki samolotów do startu, jak i w powietrzu – oczekujących na możliwość wylądowania. Ograniczenia występują też na Lotnisku Chopina w Warszawie, gdzie w marcu 2019 r. rozpoczął się remont jednego z dwóch pasów startowych i płyt postojowych. Modernizowany jest także terminal.

Przyczyną opóźnień mogą być też usterki techniczne lub konieczność wyładowania bagażu pasażera, który mimo odprawienia się na lotnisku nie pojawił się przy bramce prowadzącej do samolotu. Przepisy zabraniają ze względów bezpieczeństwa, by załoga wystartowała z bagażem osoby, której nie ma na pokładzie. Nowym zjawiskiem jest też nieautoryzowane pojawienie się drona w kontrolowanej przestrzeni powietrznej wokół lotniska. W grudniu 2018 r. dron w rejonie lotniska Gatwick w Londynie sparaliżował jego pracę na niemal trzy dni, prowadząc do anulowania ok. 770 lotów, jak wynika ze statystyk Eurocontrolu.

140

traffic delays. The Agency employs 580 air traffic controllers in Poland and plans to take on 170 more by 2024. Air traffic controllers are very sought after all across Europe. Their shortage is one of the main reasons behind traffic restrictions in some sectors of the European airspace, especially in Germany, Austria and Hungary. The aviation industry is also challenged by strikes of air traffic controllers, which are particularly frequent in France.

Another reason behind delays are congested airports.

This issue is particularly burning at such airports like London Heathrow or Amsterdam Schiphol which are the biggest transfer hubs in Europe. Come the rush hour and planes are waiting in long lines on the ground for takeoff and in the air for touchdown. There are also restrictions at Chopin Airport in Warsaw where remodelling of one of two runways and aprons began in March 2019. The entire terminal is upgraded.

Delays may be also caused by technical defects or the need to off-board urgently luggage of a passenger who has checked in at the airport but failed to arrive at the gate leading to the airplane. Safety regulations prohibit takeoff with luggage of a passenger who is not on a plane. A brand-new trend is the appearance of an illegal drone within the limits of controlled airport airspace. In December 2018, a drone (or several drones) hovering near Gatwick airport in London brought its operations to a halt for nearly three days, forcing more than 80 planes to land at other airports and leading to approx. 770 cancellations, reveal Eurocontrol figures.



©ISTOCKPHOTO

UP IN THE AIR

141

©CREDITS

UP IN THE AIR

przyczyny opóźnień na lotniskach

Pod koniec ubiegłego roku organizacja ta poinformowała, że problemy z przepustowością i braki kadrowe w kontroli ruchu lotniczego były odpowiedzialne za 60 proc. wszystkich opóźnień samolotów w Europie.

Warunki pogodowe przyczyniły się do 25 proc. opóźnień, a strajki do 14 proc. Oznacza to, że pozostałe czynniki były powodem 1 proc. opóźnień.

Niestety Eurocontrol prognozuje też, że w 2040 r. liczba samolotów opóźnionych o więcej niż 1–2 godz. wzrośnie siedmiokrotnie. Bo choć wzrost ruchu lotniczego jest dobrą wiadomością, to nie nadąża za nim tempo rozbudowy i przebudowy istniejących lotnisk oraz budowa nowych. Za 21 lat może się na nich nie zmieścić nawet 1,5 mln lotów rocznie. Średnie opóźnienie samolotu w Europie ma wzrosnąć z 2 min w 2018 r. do 20 min w roku 2040. I choć trudno będzie zapanować nad pogodą, tym, co można zrobić, jest zarówno priorytetowe potraktowanie problemów związanych z infrastrukturą na lotniskach, jak i usprawnienie sposobu zarządzania przestrzenią powietrzną.

Komisja Europejska promuje inicjatywę Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej, która oznacza-

Late in 2018, Eurocontrol announced that problems with capacity and ATC staff shortages were responsible for 60 per cent of all air traffic delays in Europe.

Weather conditions led to 25 per cent delays, and strikes to 14 per cent, what means that all other factors resulted in 1 per cent of delays.

Unfortunately Eurocontrol predicts that the number of flights delayed by more than 1-2 hours will increase seven-fold by 2040. Growing air traffic may be good news, but the pace of upgrading and redevelopment of existing airports and construction of new ones is definitely too slow. In 21 years, they may be unable to support up to 1.5 million flights a year.

The average flight delay in Europe will go up from 2 minutes in 2018 to 20 minutes in 2040. It is impossible to control the weather, but we can firstly prioritise problems with airport infrastructure and improve airspace management.

The European Commission is promoting the Single European Sky initiative that would in fact dismantle borders in the sky and unify air traffic management procedures. Today, each country is independently managing the airspace over its territory, while air traf-

POD KONIEC UBIEGŁEGO ROKU EUROCONTROL POINFORMOWAŁ, ŻE PROBLEMY Z PRZEPUSTOWOŚCIĄ I BRAKI KADROWE W KONTROLI RUCHU LOTNICZEGO BYŁY ODPOWIEDZIALNE ZA 60 PROC. WSZYSTKICH OPÓŹNIEŃ SAMOLOTÓW W EUROPIE. ❚ NOTHIATE IN 2018, EUROCONTROL ANNOUNCED THAT PROBLEMS WITH CAPACITY AND ATC STAFF SHORTAGES WERE RESPONSIBLE FOR 60 PER CENT OF ALL AIR TRAFFIC DELAYS IN EUROPE.

łaby zniesienie granic na niebie i ujednolicenie sposobu zarządzania ruchem samolotów. Dziś każde państwo suwerennie zarządza przestrzenią powietrzną nad swoim terytorium, a kontrolerzy w sąsiednich państwach mogą pracować na odrębnych bazach danych. – Niespójne zarządzanie ruchem lotniczym w Europie powoduje opóźnienia – podkreślił Rafael Schvartzman, wiceprezes IATA odpowiedzialny za Europę, podczas 75. dorocznego spotkania Międzynarodowego Zrzeszenia Przewoźników Transportu Powietrznego (IATA) w Seulu. – W 2019 r. argument suwerenności nie ma już sensu. Na niebie nie powinno być żadnych granic – dodał.

SES zakłada m.in. taki podział europejskiej przestrzeni powietrznej na sektory, by był funkcjonalny, a nie pokrywający się z granicami państw członkowskich.

Ponadto ujednolicenie sposobu zarządzania przyspieszyłoby wymianę informacji, a także umożliwiło przejmowanie zarządzania ruchem lotniczym, np. w razie braków kadrowych. Komisja Europejska przeznaczyła ok. 2,5 mld euro w latach 2014–2020 na rozwijanie technologii umożliwiającej wdrożenie SES. Prace mają być kontynuowane przez kolejne cztery lata. ■

142

fic controllers in neighbouring countries may be using different software and separate databases.

“Inconsistent ATM in Europe causes delays,” stressed Rafael Schvartzman, IATA's Regional Vice President, Europe at the 75th meeting of the International Air Transport Association (IATA) in Seoul. “The argument of sovereignty no longer makes sense in 2019. There should be no borders in the airspace,” he added.

SES implies a division of the European airspace into sectors that are functional but do not overlap with borders of the Member States. In addition, ATM unification would accelerate exchange of information and facilitate passing on ATM in the event of strike of staff shortage.

From 2014 until 2020, the European Commission has allocated approx. EUR 2.5 billion to development of technology enabling implementation of SES. Activities will be continued for another four years. In line with the assumptions, new solutions may boost the capacity of the European airspace and reduce the cost of air traffic control by as much as 50 per cent. Efforts on implementation of the Single European Sky have been continued for more than a decade. ■

PROMOCJA

TRADYCYJNE INACZEJ A NEW TAKE ON TRADITION W zabytkowym budynku rektyfikacji na terenie dawnej wytwórni wódek „Koneser” na warszawskiej Pradze-Północ powstał kulinarny raj. Restaurację Zoni urządzono w dawnej kotłowni z zachowanymi pięcioma kotłami, od których nie można oderwać oczu.

Oczywiście do czasu, gdy stanie przed nami talerz z jedzeniem, bo wtedy już liczą się tylko smaki.

©CREDITS

The historic rectification building in the old Koneser vodka factory in the Warsaw district Praga Północ houses a veritable culinary gem.

The Zoni Restaurant is situated in a former boiler-room where five original boilers have been preserved and are a spectacular sight that you cannot take your eyes off. Until you are served your meal, that is, as from then onwards food and flavour is all that counts.

R

estauracja Zoni niesamowicie wzbogaciła kulinarny krajobraz Warszawy. To unikatowe miejsce dla koneserów dobrej kuchni i trunków (w barze na dole ogromny wybór wódek i nalewek), a także dla każdego, kto do smakowania podchodzi z pasją. Miejsce pokochali zarówno Warszawiacy, który potrafią przyjechać tu z drugiego końca miasta, jak i turyści, zwiedzający sąsiadujące z Zoni Muzeum Polskiej Wódki.

To miejsce historyczne. Kiedyś, tu pomiędzy ulicą Ząbkowską, Nieporęcką, Białostocką i Markowską mieściła się Warszawska Wytwórnia Wódek „Koneser”. To właśnie tutaj rozlewano takie flagowe marki polskich wódek. Dziś do niezwykłej historii i pięknych wnętrz doszły obłędne smaki.

Karta już podczas samego czytaniu pobudza apetyt.

Za drzwiami Zoni na koneserów wysublimowanej architektury, czeka niezwykły kunszt, smak i prostota formy serwowanych dań. Kreatorska kuchnia Michała Gniadka, utytułowanego Szefa młodego pokolenia (m.in. zdobywca nagrody Gault & Millau w kategorii Młody Talent) , zaskakuje nie tylko smakiem ale także sposobem podania dań inspirowanych kuchnią międzynarodową przy jednoczesnym zachowaniu ich prostoty. Wszystko to uzupełnia bar, gdzie znajdziemy imponującą kolekcję najlepszych wódek z Polski, ale i całego świata.

Wizyta w Zoni wzbudza wiele emocji.

Czasem zachwyt, czasem zdziwienie, czasem niedowierzanie; innym razem ekscytacja, radość, ciekawość. To właśnie ten wachlarz emocji powoduje, że jest to miejsce unikalne, warte odwiedzenia.

T

he Zoni Restaurant has made an incredible contribution to the culinary landscape of Warsaw.

It is a truly unique venue for excellent cuisine and drink connoisseurs (the downstairs bar offers a wide range of vodkas and cordials), and for everyone who is passionate about food.

The restaurant has won acclaim of guests both from Warsaw some of whom commute there across the city, as well as tourists visiting the adjacent Polish Vodka Museum.

A one-of-a-kind historic place. Once, the block between Ząbkowska, Nieporęcka, Białostocka and Markowska streets housed the Warsaw Vodka Factory Koneser. This was where the flagship brands of Polish vodkas were bottled as well. Today, apart from a fascinating history and beautiful interiors, the place has another attraction in store for visitors – terrific flavours. The menu itself will whet your appetite instantly.

Zoni guests will be sure to love the sublime architecture and the craftsmanship, taste and simplicity of the food served. The creative cuisine of Michał Gniadek, acclaimed Chef of the young generation (winner of Gault & Millau award in the Young Talent category), surprises with flavour and the manner of serving dishes inspired by international cuisine skilfully paired with simplicity. The restaurant bar boasts an impressive collection of the bests vodkas from Poland and the world.

A visit to Zoni triggers a host of emotions.

Sometimes awe, sometimes surprise, sometimes disbelief; at other times excitement, joy and curiosity. This array of emotions is what makes Zoni a unique place, definitely worth a visit.

Więcej na: zoni.today

143



144

UP IN THE AIR

Aeroklub Polski

U R O DZ I N Y A E R O K L U B U P OLSKIEGO The Polish Aero Club celebrates its anniversary W RAMACH OBCHODÓW 100-LECIA AEROKLUBU POLSKIEGO TYM RAZEM PRZYPOMINAMY MIĘDZYNARODOWE SUKCESY POLSKICH BALONIARZY ORAZ ZAŁÓG SZYBOWCOWYCH. ❚ CELEBRATING THE CENTENARY OF THE POLISH AERO CLUB, WE ARE TAKING STOCK OF INTERNATIONAL ACHIEVEMENTS OF POLISH BALLOONISTS AND GLIDING TEAMS. tekst | by anna zakrzewska

W

czerwcowym numerze Kaleidoscope wspomnieliśmy pierwsze międzynarodowe sukcesy polskich lotników, m.in. lot Bolesława Orlińskiego na trasie Warszawa–Tokio–Warszawa w 1926 r. czy przelot Stanisława Skarżyńskiego przez Atlantyk w samolocie wyposażonym jedynie w busolę. Ale sport lotniczy to przecież nie tylko samoloty.

Na początku XX w. także sport szybowcowy zaczął się prężnie rozwijać. W 1929 r. Szczepan Grzeszczyk pobił własny rekord lotu żaglowego trwającego 4 min, poprawiając wynik na 2 godz. i 11 min. Pilot i konstruktor aeroklubu lwowskiego odkrył korzystne pod wpływem kierunku wiatrów tereny w Bezmiechowej w Bieszczadach.

To właśnie tam powstała pierwsza w Polsce Szkoła Szybowcowa. Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej przeznaczała znaczne fundusze na budowę szy-

In the June issue of Kaleidoscope, we have mentioned first international feats of Polish pilots, including Bolesław Orliński’s 1926 flight on Warsaw-TokyoWarsaw route or Stanisław Skarżyński’s trans-Atlantic flight on a plane fitted only with a compass. But air sports is much more than airplanes.

Gliding began to grow dynamically in the early 20th century. In 1929, Szczepan Grzeszczyk broke his own gliding flight time record that lasted 4 minutes, completing the flight in 2 hours and 11 minutes. The pilot and constructor of Lviv aero club discovered an area in Bezmiechowa in Bieszczady with an extremely favourable direction of wind where Poland’s first Gliding School was established. Air and Chemical Defence League allocated major funds to construction of sailplanes and pilot training, and in 1931 flying a SG-21 plane he designed himself, Grzeszczyk set Zdj. obok: otwarcie zawodów Challenge, 1934 r. Zdj. poniżej, od lewej: kpt. Zbigniew Burzyński i por. Władysław Wysocki oraz fragment lotniska mokotowskiego w czasie startu balonów. ❚ Far left: The opening of the Challenge tournament, 1934. Below: Left to right: captain Zbigniew Burzyński and lieutenant Władysław Wysocki and a fragment of the Mokotów airport during balloon takeoff.

145 

UP IN THE AIR

Aeroklub Polski

LOT TADEUSZA GÓRY Z BEZMIECHOWEJ DO SOLECZNIK KOŁO WILNA (577,8 KM) ZOSTAŁ UZNANY PRZEZ MIĘDZYNARODOWĄ FEDERACJĘ LOTNICZĄ (FAI) ZA NAJLEPSZY WYCZYN SZYBOWCOWY 1938 R. ❚ TADEUSZ GÓRA’S FLIGHT FROM BEZMIECHOWA TO SOŁECZNIKI NEAR VILNIUS (577.8 KM) WAS HAILED BY THE WORLD AIR SPORTS FEDERATION (FAI) AS THE GREATEST GLIDING FEAT OF 1938.

Od lewej: Górska Szkoła Szybowcowa „Żar”, szybowiec ABC oraz Tadeusz Góra. ❚ Left to right: Mountain Gliding School "Żar", ABC glider and Tadeusz Góra.

146

bowców i szkolenie lotnicze. A w 1931 r. Grzeszczyk na modelu własnej konstrukcji SG-21 ustanowił nowy rekord lotu 7 godz. i 53 min. Warto też wspomnieć o sukcesach baloniarzy (loty sportowo-wyczynowe na balonach wolnych Polacy rozpoczęli już na przełomie XIX i XX w.). W 1901 r. duet w składzie wybitny polski meteorolog Artur Berson i Niemiec Reinhard Süring osiągnęli podczas lotu balonowego wysokość 10,8 tys. m. Był to szczytowy wynik lotnictwa balonowego oraz światowy rekord wysokości w lotach balonów wolnych niepobity przez następne 26 lat. W 1933 r. w Chicago najbardziej prestiżowy puchar w zawodach Gordona Bennetta zdobyli Franciszek Hynek i Zbigniew Burzyński (w ciągu 39 godz. przelecieli 1361 km). Dzięki temu sukcesowi w 1934 r. zawody odbywały się w Warszawie, w nich również zwyciężył Hynek, tym razem z Władysławem Pomaskim. W 1935 r. też zwyciężyli Polacy (Burzyński i Wysocki), dzięki czemu puchar przechodni na stałe trafił do Aeroklubu Polskiego i jest jednym z jego najcenniejszych przedwojennych skarbów.

W 1934 r. po raz kolejny zagościły w Polsce najważniejsze zawody samolotowe. Organizacja Challenge Internationale des Avions de Tourisme na Polach Mokotowskich w Warszawie była kwintesencją sukcesów polskich lotników lat 30. Na polecenie dowódcy lotnictwa pułkownika Ludomiła Rayskiego wykonano pięć egzemplarzy samolotu sportowego PZL 26. Konkurencja, czyli Doświadczalne Zakłady Lotnicze, przygotowała sześć samolotów RWD-9. Trasa rajdu została

a new flight time record at 7 hours and 53 minutes. We should also mention achievements of Polish balloonists (Poles embarked on first high-performance competitive free ballooning at the turn of the 19th and the 20th century). In 1901, the flying duo featuring the eminent Polish metereologist Artur Berson and German-born Reinhard Süring flew a balloon to reach the altitude of 10,800. It was the pinnacle performance of Polish ballooning that went unbeaten for the next 26 years. In 1933, Franciszek Hynek and Zbigniew Burzyński won the most prestigious Gordon Bennet Cup in Chicago (they covered 1,361 km in 39 hours).

Following their feat, the next 1934 event was staged in Warsaw where Hynek and Władysław Pomaski claimed victory again. The 1935 Cup saw another triumph of Poles (Burzyński and Wysocki) and the Polish Aero Club became the permanent owner of the challenge cup which is now one of its most treasured pre-war trophies.

In 1934, Poland was again hosting the most prestigious air competition. The organisation of Challenge Internationale des Avions de Tourisme in Mokotów Fields in Warsaw was the pinnacle of achievements of Polish pilots in the 1930s. Five PZL 26 sport planes were built on commission of the commander of air forces, Ludomił Rayski, while competitors, or Doświadczalne Zakłady Lotnicze, delivered six RWD 9 aircraft. The route of the rally was expanded with North Africa and covered the distance of 9,500 km.



-50% LIPOSUKCJA / -50% LIPOSUCTION (DRUGI I KAŻDY NASTĘPNY OBSZAR) / (SECOND AND EACH SUBSEQUENT AREA)

Cena Liposukcji zaczyna się od 3500 zł. Na drugi i kolejny obszar zabiegowy obowiązuje zniżka 50%. / Liposuction prices start at PLN 3,500. A 50% discount applies to the second and each subsequent area of the body.

CHIRUGIA PLASTYCZNA / PLASTIC SURGERY CENY PLASTYKI POWIEK JUŻ OD 3800 ZŁ / EYELID SURGERY FROM PLN 3,800 OPERACJE PLASTYCZNE: / PLASTIC SURGERIES OFFERED: • POWIEK / • EYELIDS • POŚLADKÓW / • BUTTOCKS

• USZU / • EARS • TWARZY I SZYI / • FACE AND NECK

• MODELOWANIE SYLWETKI / • BODY CONTOURING • LIPOSUKCJA / • LIPOSUCTION

©CREDITS

SkinClinic to renomowana klinika medycyny estetycznej, chirurgii plastycznej i kosmetologii w samym sercu Warszawy. Z sukcesem działamy już od 10 lat. / SkinClinic is a renowned clinic of aesthetic medicine, plastic surgery and cosmetology situated in the heart of Warsaw. We have been operating successfully for 10 years now.

Nasze motto to DOŚWIADCZENIE, ZAUFANIE I PROFESJONALIZM. Przez 10 lat zaufały nam dziesiątki tysięcy pacjentów, jak również gwiazdy polskiego show biznesu Justyna Steczkowska, Joanna Krupa, Katarzyna Pakosińska, Edyta Olszówka, Anna Dereszowska i wiele, wiele innych. / We are driven by the motto: EXPERIENCE, TRUST AND PROFESSIONALISM. During the 10 years of our operation we have been trusted by tens of thousands of patients, including Polish show business celebrities the likes of Justyna Steczkowska, Joanna Krupa, Katarzyna Pakosińska, Edyta Olszówka, Anna Dereszowska and many more.

Warszawa Centrum, ul. Stawki 4b tel. 22 424 46 46; tel. kom. / mobile 663 401 010 stawki@skinclinic.pl

W W W.S K I N C L I N I C.P L

SkinClinic oferuje pełen zakres zabiegów z medycyny estetycznej min. botox, wypełniacze, mezoterapię oraz inne zabiegi.

147 / SkinClinic offers a full range of aesthetic medicine procedures including botox, fillers, mesotherapy and other treatments.

UP IN THE AIR

Aeroklub Polski

poszerzona o tereny północnej Afryki i wynosiła 9,5 tys. km.

Na starcie stanęło aż 26 silnych załóg niemieckich. Z odrobiną lotniczego szczęścia i pod skrzydłami polskiej techniki w tłumie wiwatujących warszawiaków pierwszy wylądował Jerzy Bajan. Świat opisywał niezwykłe wyszkolenie lotników, świetną organizację zawodów i niebywałe zainteresowanie społeczeństwa sportami lotniczymi. Kolejne zawody miały również odbywać się w Polsce, jednak problemem stało się zebranie funduszy na ich organizację i zbliżające się widmo wojny.

Rozwój konstrukcji pozostałych statków powietrznych postępował także bardzo szybko. Już w 1937 r. Wanda Modlibowska na szybowcu Komar pobiła kobiecy międzynarodowy rekord czasu lotu, który wyniósł 24 godz.

14 min i 27 s. Lot Tadeusza Góry z Bezmiechowej do Solecznik koło Wilna (577,8 km) został uznany przez Międzynarodową Federację Lotniczą (FAI) za najlepszy wyczyn szybowcowy 1938 r., a sam Góra został za niego nagrodzony prestiżowym Medalem Lilienthala. Udział szybownictwa polskiego w zawodach międzynarodowych wzbudził za granicą duże zaufanie do naszego sprzętu i metod szkolenia. Z każdym rokiem przyjeżdżało do Polski coraz więcej cudzoziemców, aby latać i zdobyć poszczególne stopnie pilotów szybowcowych.

26 strong German teams lined up at the start. With a bit of luck and Polish engineering, Jerzy Bajan was the first to touch down to the cheers of Warsawers. We were praised worldwide for exceptional piloting skills, excellent organisation of the event and keen interest taken by the public in air sports. The next edition of the event was also scheduled in Poland, but plans were thwarted by shortage of funds for its organisation and the looming threat of war.

Meanwhile, development of other aircraft was also gaining momentum. As early as in 1937, Wanda Moliborska flew Komar sailplane to set a new international women’s flight time record at 24 hours 14 minutes and 217 seconds. Tadeusz Góra’s flight from Bezmiechowa to Sołeczniki near Vilnius (577.8 km) was hailed by the World Air Sports Federation (FAI) as the greatest gliding feat of 1938, while Góra was presented with the prestigious Lilienthal Gliding Medal. Participation of Polish gliders in international events commanded admiration for machines built in Poland and our training methods. Every year foreigners were flocking to in Poland to take up flying and complete consecutive steps of sailplane pilot training. By 1939, Polish sailplanes were used to train 340 foreigners

Do roku 1939 wyszkolono na polskich szybowiskach 340 cudzoziemców z Bułgarii, Czechosłowacji, Estonii, Finlandii, Holandii, Jugosławii, Łotwy, Rumunii, Wielkiej Brytanii oraz z Ameryki Północnej i Południowej.

Polskie przedwojenne lotnictwo sportowe osiągnęło bardzo wysoki poziom. Rodzime konstrukcje i ich piloci wygrywali w międzynarodowych zawodach, a cała Polska patrzyła w niebo. W okresie 16 lat działalności Liga Obrony Powietrznej Państwa wraz z komitetem Żwirki i Wigury przekazała na cele lotnictwa 70 mln zł. Zgodnie z dzisiejszą siłą nabywczą pieniądza liczoną po cenie chleba to prawie pół miliarda dzisiejszych złotych.

Także w roku 1938 Polacy (Antoni Janusz i Franciszek Janik) po raz kolejny wygrali zawody o Puchar Gordona Bennetta. Tak jak w latach ubiegłych zgodnie z regulaminem zawodów organizacja Pucharu w roku 1939 przypadła Polsce. Niestety zawody miały się odbyć 3 września we Lwowie… Historia lubi jednak zataczać koło, a polscy piloci nie tracą błysku w oku. W roku 2018 polska załoga Mateusz Rękas i Jacek Bogdański ponownie zwyciężyła w Pucharze Gordona Bennetta, dając Polsce możliwość nadrobienia luki w kartach historii. W 2020 r. zawody znów odbędą się w naszym kraju. ■

148

from Bulgaria, Czechoslovakia, Estonia, Finland, the Netherlands, Yugoslavia, Latvia, Romania, Great Britain, Northern and Latin America.

Polish pre-war air sport achieved extremely high standards. Polish aircrafts and pilots were claiming victories in international competitions, and the whole country was looking up to the sky. During 16 years of its operations, the Air Defence League ad well as Żwirko and Wigura Committee allocated PLN 70 million to aviation. In terms of modern purchasing power based on bread prices, it’s nearly half a billion Polish Zlotys.

Also in 1938 Polish pilots (Antoni Janusz and Franciszek Janik) triumphed again in the Gordon Bennet Cup and just like before, in line with rules and regulations of the event, Poland was to host the Cup again in 1939. Unfortunately, the event was slated for 3 September in Lwów... But the history tends to come full circle and Polish pilots remain in top form. In 2018, the Polish team with Mateusz Rękas and Jacek Bogdański claimed another victory in the Gordon Bennet Cup, what enables Poland to bridge the historical gap. In 2020, our country will be once more hosting this event. ■

©ARCHIWUM AEROKLUBU POLSKIEGO (6)

W 1901 R. POLAK ARTUR BERSON I NIEMIEC REINHARD SÜRING OSIĄGNĘLI PODCZAS LOTU BALONOWEGO WYSOKOŚĆ 10,8 TYS. M. BYŁ TO ŚWIATOWY REKORD NIEPOBITY PRZEZ NASTĘPNE 26 LAT. ❚ IN 1901, A POLE, ARTUR BERSON AND GERMAN-BORN REINHARD SÜRING FLEW A BALLOON TO REACH THE ALTITUDE OF 10,800.

IT WAS THE WORLD RECORD UNBEATEN FOR THE NEXT 26 YEARS.

culture OPTYKA RZECZYWISTOŚCI Optics of reality

© M . P.

Pokaz energii, śmiałości i wagi aktualnej polskiej sztuki – tak można podsumować wystawę Force Field. Premierowe projekty trzynastu artystów, m.in. Magdaleny Łazarczyk, Karoliny Mełnickiej czy Stacha Szumskiego należących do czołówki twórców młodego pokolenia w Polsce, składają się na wielowymiarową narrację o teraźniejszości, przeszłości i przyszłości. Mecenasem wystawy jest Fundacja Rodziny Staraków. ❚ A showcase of energy, audacity and the significance of current Polish Art – can be said of the Force Field exhibition.

The premiere projects by thirteen prominent Polish artists e.g. Magdalena Łazarczyk, Karolina Mełnicka, Stach Szumski form a multidimensional narrative about the present, past and the future. The Starak Family Foundation is the patron of the exhibition.

Force Field, Oficine 800, Venice, until 15.09



149

C U LT U R E

nasze rekomendacje

film

NOWY ŻYCIA KRĄG Circle of life Nie bójmy się słowa „kultowa” – taka była lwia animacja z 1994 r. oparta na Szekspirowskim Hamlecie. Dziś wraca w nowoczesnej, lecz nie mniej ekscytującej i wzruszającej odsłonie.

Będzie też humor, bo pamiętamy wszak hasło Hakuna Matata! ❚ The 1994 animated film The Lion King based on Shakespeare’s Hamlet, has achieved cult status. Today, the story returns in an exciting and moving format. The film does not lack humour.

The Lion King, dir. Jon Favreau

W SIECI PROBLEMÓW In a net of problems Nawet superbohaterowie czasem chcą od samych siebie uciec. Niestety kłębiące się nad światem problemy nie zezwalają na dłuższe wakacje i Peter „Spider-Man” Parker musi wrócić z misją ratunkową. ❚ Even superheroes sometimes want to get away from themselves. Unfortunately, the world’s problems are too pressing for Peter “Spider-Man” Parker to have an extended break, so he’s back at work on a rescue mission.

UPÓR W OPERZE Love for the Opera Cudowny głos, charakterystyczna postura i miłość do muzyki – to trzy elementy, jakie natychmiast kojarzymy z nieodżałowanym Lucianem Pavarottim. Kto chciałby poznać lepiej tego giganta i promotora opery, powinien biec do kina. ❚ A wonderful voice, a distinctive physique, and a love of music – these are three things that spring to mind when we think of the late Luciano Pavarotti. If you would like to learn more about this musical genius and opera promoter, then this Ron Howard film is a must.

Spider-Man: Daleko od domu | Spider-Man: Far from Home, dir. Jon Watts

Pavarotti, dir. Ron Howard

festival

HITY Z SATELITY Satellite hits

Można jeździć po wszystkich festiwalach świata, a można odwiedzić ten jeden i dowiedzieć się, co piszczy w kinowej trawie. Rewelacyjne tytuły – Monos, Głos Pana, Diagnosis czy Piranie, przypomną, czemu film jest najważniejszą ze sztuk. ❚ You can go to festivals all over the world, or you can go to the Transatlantyk Festival and see what’s hot in cinema at the moment. Great movies such as Monos, His Master’s Voice, Diagnosis and Piranhas will remind you why cinema is the most important of the arts.

9. Festiwal Transatlantyk | 9 th Transatlantyk Festival, 12–19.07, Łódź

Szekspir w różnych wydaniach, spektakle inspirowane jego twórczością i te napisane przez jemy współczesnych – to główne elementy tegorocznego, międzynarodowego programu. Reżyserują m.in.: Aradi Kamaraszínház cz y Declan Donnellan. ❚ Different takes on Shakespeare. Plays inspired by his work and those by his contemporaries are the main themes this year. Directed by e.g. Aradi Kamaraszinhaz and Declan Donnelan.

Festiwal Szekspirowski | Shakespeare Festival, 26.06– 4.08, Gdańsk

150

©CREDITS

JAK WAM SIĘ (S)PODOBA As you like it



SŁUCHAMY BLUZKI Listening to a blouse Intelektualną podstawą tej znakomitej wystawy są Notatki o kampie Susan Sontag. Materialną – ponad 250 obiektów (głównie ubrań), które pokazują, czym jest to przedziwne zjawisko i jak może wpływać na nasze codzienne życie. ❚ The intellectual basis of this excellent exhibition is Notes on Camp by Susan Sontag. The material component are the 250+ objects (primarily clothes) that demonstrate what a strange phenomenon camp is and how it can influence our lives.

PORA NA DORĘ Time for Dora Niewiedza miewa swoje uroki – pozwala odkrywać to, czym inni zdążyli się zachwycić, a pewnie też znudzić. Tak jest ze sztuką Dory Maar, fotografki, surrealistki, malarki, przez lata związanej z Pablem Picassem. I mamy nowy pretekst, żeby znów odwiedzić Paryż. ❚ Ignorance is bliss – it allows us to discover what others have discovered before us and may already be bored with. This is the case with the art of Dora Maar, photographer, surrealist, painter, a long-time partner.

art

Camp: Notes on fashion, MET, NYC, until 8.09

Dora Maar, Centrum Pompidou, Paris, until 29.07

books

music

DANUŚKA

Urodzona w niewielkiej wiosce, stała się wielką gwiazdą filmową i teatralną, aktywną nawet po setnych urodzinach. Czy książka przybliży nam tajemnicę energii, talentu i żywotności Danuty Szaflarskiej?

Pytamy retorycznie. ❚ Born in a small village, she became a movie and theatre star who kept working on the stage event past her one hundredth birthday. Will the book unveil the secret to the energy, talent and agility of Danuta Szaflarska? Let’s hope so.

DAJĄ PO USZACH Making noise again

© M . P.

Jak się starzeć i młodnieć zarazem?

Jest to ciekawy problem filozoficzny, ale i zadanie, z którego świetnie wywiązuje się ta amerykańska grupa.

Ich nowy album kochają krytycy, czas więc, byśmy zakochali się w ich dziwnych rockowych brzmieniach i my. ❚ How to age and become younger at the same time? This has actually been accomplished by this US band. Their latest album has the critics raving, so it’s high time the public got to love it too.

Katarzyna Kubisiowska, Szaflarska. Grać, aby żyć

TERAZ ONE! It’s their time Mądre, mocne i przede wszystkim piekielnie barwne – takie są bohaterki tej niezwykle wciągającej książki. Polki artystki, Polki intelektualistki, Polki skandalistki – a my wszyscy z nich. ❚ Wise, strong and above all fascinating – is what can be said of the protagonists of this captivating book. Polish female artists, Polish female intellectuals, and Polish female scandalists are the mothers of us all.

Andrzej Fedorowicz, Buntowniczki. Niezwykłe Polki, które robiły, co chciały

Flaming Lips, Kings Mouth





151

C U LT U R E

nasze rekomendacje

C

M

Y

CM

MY

2

CY

1

3

4

152

1. Fragment portretu Anny Marii Kreytzen, ok. 1634 r. 2.

Tzw. wieniec Bony – fragment monstrancji z Podkamienia sprzed 1668 r. 3. Kokarda z poł.

XVII w. 4. Pierścionek, ok. poł.

XVII w. ❚ 1. Fragment of the portrait of Maria Kreytzen, circa 1634. 2. The so-called Bona’s wreath – fragment of a monstrance from Podkamień, from before 1668. 3. Bow dating back to mid 17th C. 4. Ring, circa mid 17th C.

WIELKIE PIĘKNO

K

Great beauty

Pierścienie wyłożone kamieniami szlachetnymi, perły wszelkiej maści, brosze, portrety dostojników, złota monstrancja z 1672 r., wykonana z użyciem kilku tysięcy diamentów, czy rubinowe i diamentowe sukienki cudownego obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej – to tylko część z eksponatów, które można podziwiać w Zamku Królewskim na pierwszej w historii polskiego muzealnictwa tego typu wystawie poświęconej klejnotom w Polsce w XVI i XVII w. Wśród blisko 500 zabytków wypożyczonych od ponad 80 właścicieli, w tym m.in. z Wilna, Londynu, paryskiego Luwru, a także muzeów we Florencji, Bernie, Monachium, Uppsali i Nowego Jorku, znajdą się takie, które bezwzględnie możemy określić jako polskie, dokumentujące kunszt jubilerów z terenów całej Rzeczypospolitej. – Na ekspozycji pojawią się też nietypowe kosztowności, np. zdobione kamieniami jubilerskimi i emalią złote amulety, uchwyt do bukiecika kwiatów czy przyrząd do mierzenia diamentów – tłumaczy Danuta Szewczyk-Prokurat, kurator wystawy. ❚ Rings studded with precious stones, pearls of all kinds, brooches, portraits of noblemen, a golden monstrance with thousands of diamonds from 1672, and the ruby and diamond coverings of the miraculous painting of the Blessed Virgin Mary of Częstochowa are just some of the exhibits on display at the Royal Castle. This is Poland’s first ever exhibition of its 16th and 17th century gems.Among the nearly 500 artefacts borrowed from over 80 owners from as far afield as Vilnius, London, the Louvre and museums in Florence, Bern, Munich, Uppsala and New York are those that can be classified as genuinely Polish, and which document the artistry and craftsmanship of jewellers from all across Poland. “There are some quite untypical gems at the exhibition, e.g. golden amulets decorated with jeweller stones and enamel, a flower bunch holder, and a diamond measuring device”, says curator Danuta Szewczyk-Prokurat.

Rządzić i olśniewać. Klejnoty i jubilerstwo w Polsce w XVI i XVII w. | To rule and to dazzle. Jewels and Jewellery in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the 16th and 17th C. Zamek Królewski, Warsaw, until 4.08

© M . P.

exhibition

CMY

REKLAMA

POLSKA

JEST NAJFAJNIEJSZA

NUMER SPECJALNY TRAVELERA DOSTĘPNY W SALONACH PRASOWYCH ORAZ SKLEPIE

GOOD FOOD

nowalijki

K W I N T E S E N C J A L ATA The essence of summer NAGIETEK I CZARNY BEZ W TEMPURZE, SZPARAGI NA CIEŚCIE FRANCUSKIM, PIEROGI Z BOTWINKĄ – BRZMI PYSZNIE, PRAWDA? BO O TEJ PORZE ROKU NA TALERZACH RZĄDZĄ NOWALIJKI. ❚ CALENDULA AND BLACK ELDER IN TEMPURA, ASPARAGUS ON FRENCH PASTRY, PIEROGIS WITH CHARD – SOUNDS DELICIOUS. THIS IS THE TIME OF YEAR FOR FRESH FRUIT AND VEGETABLES. tekst | by magdalena rudzka

1

BOWLE ❚ BOWLS

Ostatni krzyk mody. Łatwy, zbilansowany i ładny roślinny posiłek. Warzywa liściaste, jakaś roślina strączkowa, jakieś zboże plus mnóstwo kolorowych warzyw połączone w jednym naczyniu. Liczba kombinacji – nieskończona. Potencjalne korzyści zdrowotne – nie do przecenienia. ❚ The latest food fad. Easy, balanced and pretty veggie meal. Leaf vegetables, leguminous plants, grains, and lots of colourful vegetables served in a bowl. The combinations are endless and the potential health benefits are incredible.

154

3

NALEŚNIKI Z TRUSKAWKAMI ❚ PANCAKES WITH STRAWBERRIES

2

SAŁATKA Z BOBU I SUSZONYCH POMIDORÓW ❚ BROAD BEAN SALAD

Produkujemy prawdopodobnie najlepsze truskawki na świecie. Połączenie kwaśnych i aromatycznych owoców z ciepłym naleśnikiem, z dodatkiem dosmaczonej wanilią i cukrem śmietany (lub jogurtu), jest kwintesencją lata. ❚ Poland arguably has the best strawberries in the world.

A combination of fresh, sour and aromatic fruit and a pancake with a dollop of cream (or yogurt) with vanilla and sugar is the quintessential summer dish.

Sezon na bób jest krótki, warto więc wykorzystać go różnorodnie.

Ugotowany może posłużyć jako baza do sałatek – świetnie rozumie się z wędzonym boczkiem oraz z suszonymi pomidorami. ❚ The broad beans season is short, so make sure you make as many dishes as you can. Cooked broad beans are the perfect base for many salads – they pair well with crispy smoked bacon and dried tomatoes.

4

CHŁODNIK

5

AWOKADO ❚ AVOCADO ...wygrywa wszelkie plebiscyty na zdrowe tłuszcze. Dość łagodne w smaku, jest świetne do łączenia z bardziej wyrazistymi składnikami. Jajko zapieczone w miseczce z awokado to śniadanie, które da energię na kilka godzin. ❚ A Avocado is the ultimate healthy fatty food. It tastes quite mild and hence pairs well with more distinctive ingredients.

An egg baked in an avocado bowl is a breakfast that will keep you full of energy for at least a few hours.

Jedna z naszych narodowych zup. Jest bombą witaminową, a w zależności od dodatków może być i bombą kaloryczną.

Międzywojenne książki kucharskie zalecają dodawanie np. raków, jajek, a nawet cielęciny. Dziś zamiast śmietany często używamy jogurtu, ale botwinka pozostaje obowiązkowym składnikiem. ❚ One of Poland’s national soups.

Chłodnik (“cold soup”) is a vitamin bomb, and depending on the ingredients, it can be extremely rich in calories too. Cookbooks from the 1920s recommended adding e.g. crayfish, eggs and veal. Today, we usually opt for yogurt instead of cream, but fresh chard is still the core ingredient.

SZPARAGI ❚ ASPARAGUS Przelatują przez nasze stoły jak błyskawica, ledwo się pojawią, a już kończy się na nie sezon. Delikatne i wymagające umiejętnej obróbki, przeważnie przyrządzane „na już”. Ale ugotowane i zapieczone na cieście francuskim spokojnie „wytrzymają” do lanczu, a nawet do następnego dnia. ❚ They come and go like a flash. The asparagus season is extremely short. Delicate vegetables that require careful processing are usually served briefly boiled. But if cooked and baked on a puff pastry tart, they will last until lunchtime or even the next day.

6 

155

GOOD FOOD

nowalijki

7

FASZEROWANY BAKŁAŻAN Z JOGURTEM I CYTRYNĄ ❚ STUFFED EGGPLANT

8

Ponacinany i solidnie nasączony oliwą bakłażan pieczemy ok. pół godz. w piekarniku. Podany na zimno, ze świeżą bagietką, polany jogurtem wzbogaconym sokiem cytrynowym jest doskonałą letnią przekąską. ❚ Make incisions in the eggplant and soak it generously with olive oil. Roast in the oven for half an hour with your preferred herbs (e.g. thyme or zataar).

When served cold with a baguette and topped with yogurt mixed with lemon juice, it makes a perfect summer snack.

JABŁKO PIECZONE ❚ BAKED APPLE

Kojarzy się z zimą, ale właściwie dlaczego? Do pieczenia wybieramy jabłka kwaśne i twarde, np. szarą renetę. Wydrążamy gniazda nasienne i nadziewamy jabłka bakaliami i miodem.

Przyprawiamy cynamonem i wanilią. ❚ Some people only eat baked apples in winter.

Why not summer too? Pick hard and sour apples and remove the cores. Stuff with dried fruit and honey. Season with cinnamon and vanilla.

10

9

KWIATY CUKINII W TEMPURZE ❚ ZUCCHINI FLOWERS IN TEMPURA Jadalne kwiaty to wciąż raczej ciekawostka niż stały składnik naszej diety. Tymczasem jest ich wiele: bratek, nasturcja, czarny bez, nagietek, ogórecznik czy właśnie cukinia. Ta ostatnia ma duże, a więc dość łatwe w obróbce kwiaty.

Usmażone błyskawicznie w tempurze w głębokim tłuszczu nie tracą swojej świeżości. ❚ Edible flowers are still more of a curiosity than a staple on our tables. However, there are many flowers you can eat, such as pansy, nasturtium, black elder, calendula, borage and zucchini. The last of these are quite large, which makes them easy to cook. Briefly fried in tempura in hot oil they will not lose their freshness and sweetness.

RATATOUILLE Kolorowa francuska klasyka, ale też kwintesencja zdrowej kuchni basenu Morza Śródziemnego. Duszone warzywa (w różnych proporcjach: papryka, pomidory, bakłażan, cebula, cukinia) znane są też we Włoszech, Hiszpanii, Grecji i na Malcie. W wersji francuskiej ważne jest krótkie duszenie, by warzywa się nie rozpadły. ❚ A colourful French classic and a staple of Mediterranean cuisine. Ratatouille consists of stewed vegetables (in different proportions: bel peppers, tomatoes, eggplant, onion and zucchini) and is also popular in Italy, Spain, Greece and Malta. In the French version, it is essential the vegetables are not overcooked so that they do not fall apart. salt and coriander, and typically served with sweet potatoes, corn, lettuce, avocado and plantains.

11

KREM Z BROKUŁÓW ❚ BROCCOLI SOUP

Zblendowanie pozwala uzyskać z banalnej zupy nową jakość. W wywarze warzywnym gotujemy do miękkości sporą ilość brokułów. Blendujemy, potem zupę wzbogacamy np. kleksem dobrej oliwy, śmietany lub jogurtu, grzankami, pestkami dyni, parmezanem. ❚ Blending adds a completely new quality and texture to this everyday soup. Cook a large bunch of broccoli in stock.

Blend and… this is where the fun begins. You can top the soup with olive oil, cream or yogurt, or pumpkin seeds.

156



GOOD FOOD

nowalijki

12

SPRING ROLLS Wietnamski hit, łatwy do wykonania samodzielnie. Paski marchewki, kolendrę, ogórek, liść sałaty, kiełki soi oraz cienki makaron ryżowy zawijamy w namoczony arkusz papieru ryżowego. Podajemy z sosem sojowym wzbogaconym o cukier i ocet ryżowy. ❚ Vietnamese wonder food you can easily make at home. You wrap strips of carrot, coriander, cucumber, lettuce, soy sprouts and thin noodles into a wet sheet of rice paper. Serve with soy sauce with sugar and rice vinegar.

13

PIEROGI Z BOTWINKĄ I SEREM ❚ PIEROGIS WITH CHARD AND CHEES

Do botwinki podduszonej z cebulą i – opcjonalnie – czosnkiem możemy dodać zarówno zwykły twaróg, jak i fetę lub twaróg wędzony. Do farszu dodajemy szczypiorek i pieprz. Świetne z sosem na bazie śmietany, chrzanu i kopru. ❚ Stew the chard with onion and garlic, add quark, feta cheese or smoked cheese. Sprinkle the topping with chives and pepper. They taste great with sauce made of cream, horseradish and dill.

158

KOKTAJL OWOCOWY ❚ SMOOTHIES

14

KNEDLE ZE ŚLIWKAMI ❚ KNEDLE WITH PLUMS Dla wielu słodkie wspomnienie z dzieciństwa. W wydrylowane śliwki wsypujemy po pół łyżeczki cukru i starannie oblepiamy ciastem z gotowanych ziemniaków, mąki i jajek. Krótko gotujemy. Tradycyjnie podawane były z masłem i bułką tartą, ale niektórzy wolą je ze śmietaną. ❚ Remove the stones from fresh plums, add a teaspoon of sugar inside the fruit and cover with dough made from cooked potatoes, flour and eggs. Cook briefly. Serve with butter and breadcrumbs and cream.

Może być zarówno lekkim przerywnikiem i orzeźwieniem, jak i posiłkiem dla kulturysty – liczba wariantów jest tu nieograniczona.

Jedno jest pewne: koktajle są pyszne, nawet te z tak nieoczywistymi składnikami jak jarmuż, brokuły czy siemię lniane. ❚ A refreshing snack or a meal for a bodybuilder – the options are endless. Smoothies are delicious, even if we use unconventional ingredients such as kale, broccoli or linseed.

FALAFEL Czym byłby Bliski Wschód bez ciecierzycy? Humus i falafel to dwa dania z tego regionu, które zawojowały świat. Smażone w głębokim tłuszczu kotleciki z ciecierzycy, podawane w picie z mnóstwem dodatków, to pewnie jedna z najpopularniejszych wegańskich potraw na świecie. ❚ What would the Middle East be like without chickpeas? Humus and falafel are two dishes from the region that have conquered the world. Deep fried chickpea falafels served in a pita with lots of vegetables and sauces is likely to be one of the most popular vegan dishes in the world.

©ADOBE STOCK (17)

16

15

CARBONARA W Polakach sos do makaronu na bazie surowego jajka bardzo często budzi sceptycyzm. Ale wystarczy spróbować carbonary, by wszelkie wątpliwości prysły.

To włoski klasyk, z zaledwie 4 składników: jajek, pancetty, parmezanu i pieprzu.

Ta mieszanka połączona z gorącym maaronem, w kilka sekund tworzy sycący, jedwabisty sos.. ❚ A staple of any starter plate in the Middle East, the Balkans, and the Mediterranean region. Marinated grape leaves are stuffed with rice and herbs, pine nuts, onion and raisings and rolled. They are sometimes served hot with

B E AU T Y

nowości

W STRONĘ SŁOŃCA

PEŁNA OCHRONA Full protection

To the sun WPRAWIA NAS W DOBRY NASTRÓJ, STYMULUJE PRODUKCJĘ WITAMINY C. WARTO KORZYSTAĆ Z ZALET SŁOŃCA, POD WARUNKIEM ŻE ROBISZ TO BEZPIECZNIE. CZYLI? ❚ IT MAKES US HAPPY, TANS OUR SKIN, AND STIMULATES THE PRODUCTION OF VITAMIN C. THE SUN IS WONDERFUL, BUT ENJOY IT RESPONSIBLY. tekst | by anna kondratowicz, wirtualnaklinika.pl

Włosy pod kontrolą Hair under control Balsam DSD de Luxe – 5.2.1 (150 ml, 190 zł) zawiera m.in. kwas hialuronowy, pantenol i mleczko pszczele. Zabezpiecza włosy przed utratą wilgotności w czasie działania wysokich temperatur. ❚ DSD de Luxe balm 5.2.1 (150 ml, PLN 190) contains hyaluronic acid, panthenol and royal jelly. Protects hair against moisture loss in high temperatures.

Miejska ochrona Urban protection

KREM OCHRONNY

PO OPALANIU

Protection cream

The glow effect

Okulary kupuj u optyka, a będziesz mieć pewność, że chronią oczy i skórę wokół nich.

– Jeśli wkładamy okulary nieposiadające filtrów, źrenica rozszerza się, wpuszczając do oka jeszcze więcej szkodliwych promieni UV – wyjaśnia dr Magdalena Korwin z kliniki Mega-Lens (megalens. com.pl). ❚ Get your glasses at a professional eyewear salon, to make sure the glasses will really protect your eyes and the skin around them. “If you wear sunglasses without filters, the pupil dilates and lets even more harmful UV rays into the eye”, explains Dr Magdalena Korwin, an ophthalmologist and aesthetic medicine physician at the Mega-lens clinic (www. megalens.com.pl).

Stosowanie filtrów przeciwsłonecznych to nie tylko kwestia urody (promienie UV w 80 proc. są odpowiedzialne za przyśpieszone starzenie się skóry), ale też zdrowia. Pamiętajmy jednak, że nawet krem z SPF 50+ przepuszcza niewielką ilość promieni UV, zawsze możesz więc liczyć na delikatną opaleniznę. Nowoczesne preparaty ochronne (olejki, mgiełki, fluidy) mają lekkie formuły i pielęgnują skórę. ❚ Using sun-protection filters is not just a matter of beauty (UV rays can accelerate the ageing of the skin by 80%) but also health.

Remember that even SPF 50+ lets a small amount of UV rays through, so you can count on a light tan. Modern protection products (oils, mists, lotions) are light and nurture the skin, protecting it from free radicals.

Słońce przesusza skórę, dlatego tuż po zejściu z plaży weź prysznic i nałóż na całe ciało preparat silnie nawilżający. Zawarty w balsamie do ciała Melisa (Uroda Polska, 200 ml, ok. 8 zł) wyciąg z melisy regeneruje, łagodzi i odświeża skórę, a wyciąg z zielonej herbaty chroni ją przed wolnymi rodnikami. Balsam zawiera też łagodzącą alantoinę. ❚ The sun dries the skin, so take a shower directly after a day at the beach and apply a strong moisturiser to your entire body. The melissa extract in the Melisa body lotion (Uroda Polska, 200 ml, approx. PLN 8) regenerates, soothes and freshens the skin and green tea extract protects it from free radicals. Also contains soothing allantoin.

160

Promiennie i zdrowo Radiant and healthy B-Protect SPF 50+ marki Avène (30 ml, 45 zł) to produkt nowej generacji: chroni skórę przed promieniami UV i zanieczyszczeniami, rozświetla i pielęgnuje. ❚ B-Protect SPF 50+ by Avène (30 ml, PLN 45) is a new generation product that protects the skin from UV rays and pollutants, highlights it, and nurtures it.

© A D O B E STO C K . M . P.

OSŁONA DLA OCZU

A shield for the eyes

City Sun SPF 50+ to nowy krem marki Dottore (50 ml, 109 zł), który chroni skórę nie tylko przed promieniami UV, ale też światłem niebieskim emitowanym przez urządzenia elektryczne. ❚ City Sun SPF 50+ is a new cream from Dottore (50 ml, PLN 109) that not only protects the skin from UV rays, but also the blue light emitted by electric devices.

161

©CREDITS

B E AU T Y

nowości

BOGINI SŁOŃCA The sun goddess SMUKŁA SYLWETKA, ZŁOCISTY KOLOR SKÓRY, ZNIEWALAJĄCY ZAPACH… CZY TRZEBA CZEGOŚ WIĘCEJ, ABY OLŚNIEWAĆ WAKACYJNYM WYGLĄDEM? ❚ A SLIM FIGURE, A GOLDEN SKIN SHADE, A CAPTIVATING FRAGRANCE… WHAT MORE DO YOU NEED TO LOOK RAVISHING FOR SUMMER? tekst | by anna kondratowicz, wirtualnaklinika.pl

Rozświetlacz Highlighter Beach Metals Highlighting Powder (Bobbi Brown, 225 zł) w odcieniu subtelnego różu intensywnie odbija światło, dodając skórze blasku i świeżości. ❚ Beach Metals Highlighting Powder (Bobbi Brown, PLN 225) in subtle pink reflects light, making your face look bright and fresh.

Opalenizna z tubki Tan from a tub Bezpieczne opalanie nie wyklucza słonecznego kolorytu skóry. Wystarczy sięgnąć po samoopalacze, bronzery i olejki ze złocistymi drobinkami rozświetlającymi. Pamiętaj jednak, że przesada jest niewskazana. Blondynka o jasnej karnacji nie będzie wyglądać naturalnie w czekoladowej opaleniźnie z tubki. ❚ Safe tanning does not mean forgoing a sun-kissed skin. All you have to do is use self-tanning creams, bronzers and oils with golden highlighting particles. Just remember not to overdo it.

Blondes with fair complexions will not look natural in a chocolate-brown tan from a tube. Less is more.

Zapach słońca The scent of the sun

UV w pędzlu UV in a brush

Złoto na skórze Gold on the skin

Puder mineralny Nexultra UV SPF 50 marki Universkin (4 g, ok. 180 zł) chroni skórę przed promieniami UV, światłem niebieskim i zanieczyszczeniami. Odporny na wodę. ❚ Nexultra UV SPF 50 mineral powder by Universkin (4 g, approx.

PLN 180) protects the skin from UV lighting, blue and infrared light, and pollutants. Water and perspiration resistant.

Olejek pielęgnacyjny Eisenberg Sublime Tan (100 ml, 239 zł) o działaniu nawilżającym i antyoksydacyjnym. Podkreśla i rozświetla opaleniznę. ❚ Eisenberg Sublime Tan (100 ml, PLN 239) oil with moisturizing and antioxidizing properties. It highlights and illuminates tanned skin making it look sun-kissed.

To słodkie nuty melona, bergamotki i dojrzałej brzoskwini połączone z kwiatowym aromatem jaśminu, konwalii i peonii, z odrobiną orientalnych akordów sandałowca, piżma, wanilii i cydru… Zapach Bi-Es Sunny Day jest idealny na słoneczny dzień. ❚ Sweet notes of melon, bergamot and ripe peach combined with the floral aroma of jasmine, lily of the valley, and peony with a hint of the oriental scents of sandal wood, musk, vanilla and cider… The Bi-Es Sunny Day fragrance is perfect for warm sunny days.

Więcej na | More at: urodapolska.eu

Więcej na | More at: btlestetyka.pl

162

© A D O B E STO C K , M . P.

CIAŁO W BIKINI Bikini body Innowacyjna technologia BTL Emsculpt nie tylko spala tkankę tłuszczową, ale też rzeźbi mięśnie – bez ćwiczeń i bez okresu rekonwalescencji. Zabieg działa jak intensywny trening, a w jego trakcie są odczuwane wyraźne skurcze mięśni. Cała procedura trwa tylko 30 min, jest bezbolesna i odbywa się w relaksującej leżącej pozycji. Zalecane cztery zabiegi powtarzane dwa razy w tygodniu. ❚ The innovative BTL Emsculpt technology not only burns adipose tissue but also sculpts the muscles – without exercise and with no downtime. It is like an intensive workout and you will feel muscle spasms. The procedure takes 30 minutes, is painless, and is administered in a comfortable lying position. Four treatments repeated twice a week are recommended.

PROMOCJA

PERFEKCJA W KAŻDYM CALU PERFECT ALL OVER

Klinika Promedion to jedna z największych i najbardziej renomowanych prywatnych klinik chirurgii plastycznej i medycyny estetycznej w Polsce. Gwarantuje najwyższe standardy bezpieczeństwa, między innymi poprzez profesjonalny zespól ekspertów chirurgii plastycznej. Od kilku lat prezentowana w największej stacji telewizyjnej TVN w programie pokazującym doskonałe efekty zabiegów chirurgii plastycznej. Klinika posiada 3 nowoczesne sale operacyjne a pacjentom zapewnia pobyt w pokojach o wysokim standardzie.

The Promedion Clinic is one of Poland’s largest and most renowned private plastic surgery and aesthetic medicine clinics.

The highest safety standards are guaranteed, not least by a top team of plastic surgery experts. For the past few years, the clinic has been featured in a TV program on TVN – Poland’s largest broadcaster – where it has presented perfect plastic surgery results. The clinic has three state-of-the-art operating theatres and patients stay in high-standard rooms.

OPERACJE PIERSI O CZYM PAMIĘTAĆ?

dr n. med. Marcin Nowak

– wiedzę I doświadczenie zdobywał na stażach i kursach na całym świecie. Przeprowadził tysiące operacji chirurgicznych / gained his expertise and experience during internships and courses all over the world.

He has performed thousands of surgical procedures to date.

Poprawa wyglądu piersi dodaje wielu pacjentkom pewności siebie! Kształtem i wielkością implanty muszą być dopasowane do pacjentki. Cięcie robi się najczęściej w fałdzie podpiersiowym lub wokół brodawki, aby blizna była jak najmniej widoczna.

Operacja trwa ok. godziny, pacjentka zostaje dobę w klinice. Powrót do codziennych czynności trwa tydzień, do ćwiczeń – ok.

2 miesięcy. W tym czasie zaleca się noszenie specjalnego stanika.

Stosowane implanty Natrelle firmy Allergan objęte są dożywotnią gwarancją ze względu na wysokiej jakości materiały, z jakich zostały wykonane.

PLASTYKA BRZUCHA O CZYM PAMIĘTAĆ?

dr n. med. Małgorzata Chomicka-Janda

– od ponad 20 lat ceniony autorytet w zakresie chirurgii plastycznej i rekonstrukcyjnej. Operowała m. in. w klinikach w Paryżu, Bremie czy Monachium / A renowned plastic and reconstruction surgery expert with more than 20 years of experience. She has operated in clinics in Paris, Bremen, Munich and elsewhere.

Zabieg abdominoplastyki ma na celu redukcję nadmiaru skóry i tkanki podskórnej, poprawę konturu brzucha i napięcia mięśniowego. Jest nie tylko zabiegiem estetycznym, gdyż przez poprawę napięcia mięśni wpływa na lepszą funkcję powłok brzucha i ogólnie polepsza komfort życia. W Klinice Promedion plastyka brzucha jest coraz częściej łączona z odsysaniem tkanki tłuszczowej w pierwszej fazie zabiegu, co pozwala uzyskać jeszcze bardziej spektakularne efekty. Typowymi kandydatami do zabiegu są albo panie po przebytych ciążach, albo osoby po intensywnym odchudzaniu, które osiągnęły już wagę docelową, niepodlegającą dalszym wahaniom.

KOREKCJA NOSA O CZYM PAMIĘTAĆ?

©CREDITS

dr Maciej Charaziński

– jeden z najbardziej doświadczonych chirurgów plastycznych w Polsce.

Przeprowadził tysiące zabiegów w kraju i za granicą / is one of the most experienced plastic surgeons in Poland. He has performed thousands of procedures in Poland and abroad.

U osób niezadowolonych z wyglądu własnego nosa możemy przeprowadzić korekcję jego kształtu. Często, poza samym problemem estetycznym, u pacjentów występują skrzywiona przegroda nosowa i kłopoty z oddychaniem. W Klinice Promedion możliwe jest przeprowadzenie całkowitej korekcji, która pozwala na uzyskanie doskonałego efektu estetycznego, a jednocześnie właściwe udrożnienie nosa. Istotne dla powodzenia takiej operacji jest to, aby była przeprowadzona metodą otwartą i jednoczasowo, zarówno w zakresie laryngologii, jak i chirurgii plastycznej.

BREAST AUGMENTATION SURGERIES WHAT YOU NEED TO REMEMBER

An improved appearance of the breasts is an incredible confidence-booster for women. The implants must be adjusted to the patient. The incision is usually made in the inframammary fold or around the nipple so as to make the scar the least visible. The procedure takes about an hour and the patient stays at the hospital for 24 hours. Regular activity can be resumed a week later and physical exercise roughly two months afterwards. During this time, a special bra needs to be worn. The Natrelle implants by Allergan used at the clinic are covered with a lifetime guarantee because of the top quality materials used to make them.

ABDOMINOPLASTY WHAT YOU NEED TO REMEMBER

Abdominoplasty is a procedure aimed at reducing excess skin and subcutaneous tissue, and improving the abdomen contour and muscle tension. It is more than an aesthetic procedure as better muscle tension has a beneficial effect on the abdomen coating and makes life generally more comfortable. At Promedion Clinic, the abdominoplasty procedure is often combined with liposuction. This is performed in the initial stage of the procedure, and the results are more spectacular than ever. The most typical candidates for the procedure are women who have given birth, and people who have undergone intensive weight loss and have attained and intend to maintain their target weight.

RHINOPLASTY WHAT YOU NEED TO REMEMBER

Rhinoplasty is for those dissatisfied with the shape of their nose. Apart from purely aesthetic considerations, some people suffer from a deviated nasal septum and experience breathing problems. The Promedion Clinic offers procedures aimed at an overall correction of the nose allowing for a perfect aesthetic effect and the restoration of patency. The crucial success factor for otorhinolaryngological and rhinoplasty surgeries is that they are performed simultaneously and by using the open method.

Promedion Klinika Chirurgii Plastycznej i Medycyny Estetycznej ul. Kazimierza Wóycickiego 4, 01-938 Warszawa, tel. + 48 22 835 16 12

www.klinikapromedion.pl

163

M U S T H AV E

dla niej

3

1

Schöller is a new brand of family ice cream which has just been launched on the market. Ten sophisticated flavour combinations of creamy ice cream and bold accessories from all over the world.

2

4

W S Z YST KO JASNE Loud and clear

5

7

6

1. MARLU sukienka z kolekcji ślubnej, od 5200 zł 2. RIEDEL kieliszek, $84 (za 6 sztuk) 3. APART złote kolczyki liście, 249 zł 4. WITTCHEN skórzana torebka, 929 zł 5. SISLEY woda perfumowana, €136 6. SAMSONITE kabinowa walizka aluminiowa – Lite-Box Alu, ok. 2399 zł 7.

LODY SCHÖLLER lody granat-wanilia z sosem pomarańczowym 8. JIMMY CHOO szpilki, €650 ❚ 1. MARLU wedding dress from the bridal collection, from PLN 5,200 2. RIEDEL glass, $84 (a set of 6) 3. APART gold earrings, PLN 249 4. WITTCHEN leather bag, PLN 929 5. SISLEY eau de parfum, €136 6. SAMSONITE alluminium carry-on suitcase – Lite-Box Alu, approx. PLN 2,399 7. SCHÖLLER ICE CREAM pomergranate and vanilla ice cream with orange sauce 8. JIMMY CHOO stilettoes, €650

164

© M . P.

8

Schöller to nowa marka lodów familijnych, która debiutuje na rynku. To 10 wyrafinowanych kompozycji kremowych lodów i wyjątkowych dodatków z różnych stron świata.

PROMOCJA

Czy cellulit musi być zmorą?

Statystyki podają, że dotyczy on ponad 80% kobiet! Na szczęście naukowcy starają się zrozumieć ten problem i dzięki temu powstał szereg skutecznych technologii, które odpowiednio zastosowane – skutecznie zredukują cellulit.

CELLULIT TŁUSZCZOWY Wiąże się z nagłym wzrostem (lub utratą!) wagi. Przy zbitej tkance tłuszczowej skuteczne będą technologie powodujące lipolizę komórek tłuszczowych takie, jak – fale ultradźwiękowe w Accent Prime lub CoolWaves w Ondzie.

Onda – światowa nowość, która skutecznie redukuje oporny cellulit.

RADA EKSPERTA

„Jeżeli cellulitowi towarzyszy zwiotczała skóra, to warto jest połączyć redukcję komórek tłuszczowych ze stymulacją komórek skóry do wytwarzania kolagenu i obkurczania już istniejących włókien kolagenowych.

Takie właściwości mają zabiegi z wykorzystaniem radiofrekwencji takie jak Vela Shape III czy też Reaction RF.” mgr Marlena Chmielewska, Ambasada Urody

Czy wiesz, że…

©CREDITS

…cellulit, to nie jest problem tylko natury estetycznej? Nieleczony bowiem może powodować wiele zdrowotnych skutków ubocznych. Zaburzone krążenie może prowadzić nie tylko do obrzęków, ale także do żylaków, a na miejscowo zbyt napiętej i gorzej odżywionej skórze mogą powstać rozstępy. Niektóre bóle nieznanego pochodzenia też mogą mieć swoją przyczynę w cellulicie.

AMBASADA URODY MEDICAL SPA ul. Hlonda 2, Miasteczko Wilanów, Warszawa; tel: 604 502 501

Czy wiesz, że…

… pomimo, iż cellulit u każdego wygląda podobnie to u każdego może mieć inną przyczynę i leczy się go inaczej? Dzieli się on na 3 rodzaje: wodny, tłuszczowy i mieszany.

RADA EKSPERTA

„Jeżeli masz bardzo zbitą tkankę tłuszczową, to warto ją przed każdym zabiegiem dodatkowo rozbić falą akustyczną (SkinShock lub LipoShock). Dzięki temu zabiegi będą znacznie skuteczniejsze, a Ty dodatkowo możesz zmniejszyć obwody o kilka cm.” mgr Marlena Chmielewska, Ambasada Urody

CELLULIT WODNY Dopada nas niezależnie od wagi i często jest powiązany z nierównowagą hormonalną czy problemami z krążeniem. Często towarzyszą mu obrzmienia, rozstępy i ból. Przy obrzmieniach doskonałym wyborem są zabiegi przy użyciu masażu endodermicznego takie jak Endermologia LPG lub ICOONE. Zniwelują one obrzęki, pomogą wymodelować sylwetkę, a także ujędrnią skórę.

Vela Shape III łączy aż 3 technologie – radiofrekwencję, podczerwień i masaż endodermiczny, więc zadziała wielowymiarowo.

CELLULIT MIESZANY Jest połączeniem obu powyższych typów i wymaga najbardziej wszechstronnego działania. Najbardziej sprawdzą się tutaj terapie łączone.

Najbardziej kluczową kwestią w terapii cellulitu jest prawidłowa ocena typu schorzenia i indywidualne dobranie odpowiednich zabiegów. Dlatego warto jest korzystać z pomocy osób doświadczonych z dostępem do różnorodnych technologii.

AMBASADA URODY to znana sieć warszawskich klinik, w których od ponad 15 lat zespół najlepszych specjalistów dba o swoich Klientów pomagając im zachować młody wygląd oraz zgrabną sylwetkę na lata. Łącząc najwyższej jakości produkty kosmetyczne, medyczne oraz najnowsze i najbardziej innowacyjne urządzenia z sukcesem wprowadza najskuteczniejsze programy pielęgnacyjne, które pozwalają każdemu Klientowi osiągnąć wymarzony efekt.

AMBASADA URODY DAY SPA ul. Wilcza 9a, Warszawa-Śródmieście; tel: 606 909 009 www.ambasadaurody.pl

AMBASADA URODY WELLNESS SPA ul. Klimczaka 1, Artisclub Wilanów, Warszawa; tel: 602 624 024

165

M U S T H AV E

dla niego

Coraz częściej panowie wybierają do ślubu garnitur w kolorze granatu. Podpowiadamy, jakie dodatki do niego dobrać.

2

MAN I N N AV Y BLUE

1

3

4

Grooms often opt for navy blue wedding suits these days. Here is a list of accessories that pair well with this classic colour.

9 9

7

5 6

1. PRADA garnitur, €2200 2. LANVIN mucha, €110 3. ERMENEGILDO ZEGNA bawełniana koszula, €320 4. APART obrączki, pallad z cyrkoniami, 2 478,40 zł 5. SAMSONITE walizka kabinowa z linii Karissa Biz, ok. 1349 zł 6. BUCZYŃSKI spinki, ok. 250 zł 7. BREITLING zegarek Galactic Unitime Sleek T, 36 120 zł, dostępny w salonach Apart 8. PATINE SHOES eleganckie buty, 230€ 9. DRAKE'S jedwabna poszetka, €60 ❚ 1. PRADA suit, €2,200 2. LANVIN bowtie, €110 3. ERMENEGILDO ZEGNA cotton shirt, €320 4. APART wedding bands, palladium and zirconia, PLN 478.40 5. SAMSONITE carry-on suitcase from the Karissa Biz line, approx. PLN 1,349 6. BUCZYŃSKI cufflinks, approx. PLN 250 7. BREITLING Galactic Unitime Sleek T watch, PLN 36,120 available at Apart showrooms 8. PATINE SHOES smart shoes, €230 9. DRAKE'S silk pocket square, €60

166

© M . P.

8

GOOD JOB

Patrick Marine

SPRZEDAJĘ MARZENIA I sell dreams DZIŚ NA JACHCIE MOŻEMY MIEĆ ABSOLUTNIE WSZYSTKO – OD NAJNOWOCZEŚNIEJSZEGO SPRZĘTU PO EKSKLUZYWNE MEBLE – TŁUMACZY PATRYK UZNAŃSKI, WŁAŚCICIEL FIRMY PATRICK MARINE. ❚ “TODAY, YOU CAN HAVE ANYTHING YOU WISH FOR ON A YACHT – FROM STATE-OF-THE-ART EQUIPMENT TO SOPHISTICATED FURNITURE”, SAYS PATRYK UZNAŃSKI, OWNER OF PATRICK MARINE.

Założona przez Pana w 2009 r. firma zajmuje się sprzedażą jachtów oraz czarterami. Ale wiem, że już wcześniej sprzedawał pan dobra luksusowe?

Zaczynałem w 2005 r. od dystrybucji luksusowych mebli. A ponieważ obracałem się w kręgu miłośników designu z najwyższej półki, trafiłem do austriackiej stoczni na testy łodzi Frauscher. To marka z 90-letnią historią i tradycjami. Od pierwszej chwili zachwyciła mnie jakość i precyzja wykonania tych łodzi. Dlatego niespełna pół roku później zostałem dealerem marki Frauscher w Polsce. Wkrótce potem naturalnie naro-

168

dził się pomysł, by na poważnie zajmować się jachtingiem. Dziś mam na koncie wiele sprzedanych jednostek i wielu zadowolonych klientów, ktorzy wracają, by wymienić jednostki na nowe. Sprzedaję im marzenia – to jest sens tej pracy.

Ale Frauscher to niejedyne jachty w ofercie pańskiej firmy?

W zeszłym roku podpisałem kontrakt ze stocznią Sanlorenzo, która produkuje najwyższej jakości jachty. Obecnie największy dostarczony jacht przez tę firmę to 64-metrowa jednostka model 64 Steel. To w tej chwili najbardziej prestiżowy produkt, jaki

The company Patrick Marine, which you founded in 2009, specialises in selling yachts and charters. But you’d been selling luxury goods before then.

I started out distributing luxury furniture in 2005. I knew a lot of people who were really into top-end design, and through them I got to see a Frauscher yacht being tested at an Austrian shipyard. This is a brand with 90 years of history and traditions behind it. I was immediately captivated by the quality and precision of the craftsmanship on these boats. So

© M . P.

tekst | by marianna kucharska

pływa po świecie. Ponadto w ofercie mamy łodzie z holenderskiej stoczni Vanquish, które mają charakterystyczny bardzo nowoczesny design. Oprócz tego moja firma zajmuje się, tak jak pani wspomniała, czarterem luksusowych jachtów np. na tygodniowe wakacje i wtedy oferujemy kompleksową obsługę takiej łodzi.

Ale tradycja pływania jachtami w Polsce nie jest imponująca...

W polskiej rodzinie dopiero teraz pojawia się pierwszy jacht, maksymalnie drugi.

Kiedy we Francji czy Włoszech to już piąty jacht w rodzinie – dziadek i ojciec mieli, teraz kupuje syn. Chociaż już nasi przodkowie pływali po Wiśle, która jest rzeką żeglowną i przepięknym akwenem do pływania mniejszymi jednostkami. Oczywiście dziś jest nieuregulowana i istnieje ryzyko uszkodzenia łodzi np. przez mielizny, ale ta sytuacja z roku na rok się polepsza. Daleko nie szukając, całkiem prężnie działa chociażby Port Czerniakowski.

Jak kształtuje się w Polsce rynek premium?

Statystyki są zadowalające. Wg corocznego raportu przygotowywanego przez firmę KPMG o dobrach luksusowych, rynek szacuje się na 26 mld zł, a w 2019 r. ma urosnąć do ponad 30 mld. Nasze społeczeństwo się bogaci, coraz więcej podróżuje i uczy się nie tylko gromadzić środki, ale też z nich korzystać i inwestować w hobby.

Gdzie zatem pływają Polacy?

W Polsce głównie po jeziorach mazurskich i po Bałtyku. Chociaż moja firma sprzedaje przede wszystkim duże jachty, które pływają po Europie: Włoszech, Francji, Hiszpanii. Dla wielu polskich łodzi portem macierzystym staje się też Chorwacja.

Jak zmieniły się łodzie luksusowe na przestrzeni tych 10 lat, odkąd się pan nimi zajmuje?

Przede wszystkim do jachtingu wkroczyła technologia – z autopilotami, systemami wspomagania parkowania i nawigacji na czele. Dziś na jachcie możemy mieć praktycznie wszystko – od najnowocześniejszego sprzętu po ekskluzywne meble.

Stocznie starają się robić coraz mocniejsze i lżejsze kadłuby i nie zapominają o ekologii. Dlatego coraz częściej widuję jednostki hybrydowe.

Tekst powstał we współpracy z firmą Patrick Marine.

much so that I became a Frauscher dealer in Poland barely eighteen months later.

It wasn’t long after that that I came up with an idea that was soon to become a professional interest in yachting. I’ve sold a lot of vessels and I have many satisfied customers who keep coming back to trade in their yachts.

But Frauscher isn’t the only brand you sell, is it?

Last year, I signed a contract with Sanlorenzo, which manufactures top-end yachts. The largest yacht they’ve built is the 64-metre 64 Steel model. This is the most prestigious vessel on the water

PATRYK UZNAŃSKI

(rocznik 1979), absolwent Polish Open University – Oxford Brookes University w Krakowie (tytuł MBA). Założyciel firmy Patrick Marine, która jest „exclusive dealer” marek Sanlorenzo, Frauscher i Vanquish. ❚ Born in 1979. Graduate of the Polish Open University – Oxford Brookes in Kraków. Founder of the Patrick Marine company, an exclusive dealer of Sanlorenzo, Frauscher and Vanquish yachts.

today. We also sell Vanquish yachts. This is a Dutch company and their designs are very modern. Apart from that, as you said, we also charter luxury yachts e.g. for week-long vacations, which we offer with a full range of services.

Still, Poland does not yet have an impressive yachting tradition.

Polish families are just starting to buy their first and second yachts, while French and Italian families are buying their fifth – the grandfather and father have yachts and the son is buying one.

However, our ancestors sailed on the Vistula which is a navigable river and a beautiful waterway on which to operate smaller vessels. Obviously, the river is not regulated, and there is the risk of damaging the boat on shoals, sandbanks and reefs, but the conditions are getting better every year. Port Czerniakowski which is consistently busy, is a case in point.

How is the premium market in Poland coming along?

The statistics are satisfactory. According to KPMG’s annual luxury goods report, the market is now worth PLN 26 billion and is expected to grow to over PLN 30 billion in 2019. Polish society is becoming more affluent, Poles travel more, and are not just learning how to accumulate assets, but also how to make the most of them and invest in their hobbies.

Where do Poles mostly go yachting?

The Masurian lakes and the Baltic Sea, but my company primarily sells large yachts that are operated in Italy, France, and Spain. Croatia has become the port of choice for many Poles.

How have luxury vessels changed in the 10 years since you began this business?

Technology has entered the yachting market – with autopilots, mooring assistance and navigation systems. Today, you can have anything you wish for on a yacht – from state-of-the-art equipment to sophisticated furniture. Shipyards are working on manufacturing more durable and lighter hulls and they are becoming increasingly environmentally friendly.

Article written in collaboration with Patrick Marine.

169

GOOD ADDRESS

nasze rekomendacje

1 2

PRESTIGE ZONE

1. W CIENIU DRZEW In the shadow of trees

2. DLA KONESERÓW A feast for the senses

W bujnym ogrodzie warszawskiego Na Lato miejski klimat miesza się z uspokajającymi dźwiękami fontanny. W ciągu dnia w cieniu drzew można delektować się szampanem i sezonowym jedzeniem. A nocą restauracja staje się najgorętszym klubem w mieście. ❚ In the magical garden of Na Lato the urban vibe of the city mixes with calming sounds of a fountain and gentle chatter of birds.

Enjoy the shadow of beautiful trees while sipping champagne and snacking on seasonal food. Come at night and find out for yourself why this charming restaurant becomes the hottest club in town!

Salon Optyczny Andy&Mag Mokotowska to wyjątkowe miejsce na mapie Warszawy.

Znajdziecie tu najbardziej luksusowe marki świata często niedostępne nigdzie indziej, m.in.: Linda Farrow oraz Sama Eyewear.

A koneserom nieszablonowych kształtów, kolorów, kochających okulary, które mają „duszę”, proponujemy belgijską markę Theo Eyewear oraz LA Eyeworks pochodzącą z Miasta Aniołów. ❚ Andy&Mag Mokotowska Eyewear Salon is unique in Warsaw. Their range features the world’s most luxurious brands. These are often unavailable elsewhere and include Linda Farrow and Sama Eyewear.

Belgian brand Theo Eyewear and LA Eyeworks from the City of Angeles produce eyewear for customers with a penchant for unusual shapes and who love eyeglasses with a “soul.”

na-lato.com

andyandmag.pl

170

3. UCZTA DLA ZMYSŁÓW A feast for the senses Nazwa tej warszawskiej restauracji jest nieprzypadkowa. Jak zapowiadają jej właściciele, każdego wieczoru odbywa się tu bowiem spektakl... gastronomiczny. Brzmi tajemniczo? Warto zatem sprawdzić, co kryje się pod tym hasłem. ❚ The name of this Warsaw restaurant is not accidental. As revealed by its owners, there is a gastronomical performance held there each night. Sounds intriguing? Why not see for yourself what the name stands for. sensesrestaurant.pl

4

4. EFEKT? NATURALNY Natural effects Warszawska Klinika Chirurgii Plastycznej i Medycyny Estetycznej Promedion ma na swoim koncie prestiżowe nagrody potwierdzające jej silną pozycję na polskiej „mapie urody”. To jedno z największych tego typu miejsc w Polsce. Posiada trzy sale operacyjne wyposażone w sprzęt najnowszej generacji, optymalną ofertę zabiegową, profesjonalną opiekę pozabiegową. Pacjenci doceniają tu bezpieczeństwo, skuteczność i gwarancję naturalnego efektu. ❚ The Warsaw Clinic of Plastic Surgery and Aesthetic Medicine Promedion is the winner of prestigious awards confirming its strong standing on the Polish “beauty map”. It is one of the biggest such clinics in Poland. It houses three operating theatres equipped with state-of-theart devices, optimum treatment offer, and professional post-surgery care ward. Patients appreciate the safety, effectiveness and guarantee of a natural effect the Clinic offers. klinikapromedion.pl

© M . P.

3

LOT SKY BAR LOT SKY BAR 172 WYDARZENIA

LOT NEWS 175, 181 SIATKA POŁĄCZEŃ ROUTE MAP 177 FLOTA

FLEET 180 ROZRYWKA POKŁADOWA IN FLIGHT ENTERTAINMENT

187

Bądź naszym gościem Be our guest

ŚNIADANIE BREAKFAST

LUNCH

Dostępne w rejsach

Dostępne w rejsach

Available on flights

Available on flights

3

7 5

4

2

1

6

1 4

15

1. Kanapka

ze schabem, ogórkiem konserwowym i sosem musztardowo-miodowym w pełnoziarnistej bułce

PLN

Sandwich

with pork roast, pickled cucumber and honey-mustard dressing served on whole wheat bread

1. Croissant maślany z serem gouda i szynką dojrzewającą

10

PLN

Butter croissant

Quaker Golden Syrup

Porridge

PLN

z serami radamer i mozzarella z dodatkiem czarnych oliwek, papryki i rukoli w pełnoziarnistej bułce

Sandwich

with gouda cheese and prosciutto style ham

2.Owsianka

15

2. Kanapka

10

Quaker Golden Syrup

PLN

with radamer and mozarella cheese accompanied by black olives, red pepper and rocket served on whole wheat bread

3. Gryczotto

z burakami i jarmużem*

10

PLN

Buckwheat

with beets and kale

4. Sałatka

15

z kozim serem, burakami, czarnymi oliwkami, suszonymi pomidorami, ogórkiem i sosem musztardowo-miodowym

PLN

Vegetarian pasta

Pasta in a vegetarian sauce with tomatoes, zucchini, mushrooms & olives

with beetroot and goat’s cheese, black olives, sun-dried tomatoes and fresh cucumber served with honey-mustard dressing

25

PLN

Kurczak w sosie masala na bazie jogurtu z cebulą i orientalnymi ziołami, podawany z żółtym ryżem

Chicken Tikka Masala

PLN

Makaron w sosie warzywnym z pomidorami, cukinią, pieczarkami i oliwkami

Salad

5. Kurczak Tikka Masala

25

6. Makaron z warzywami

Chicken in masala sauce with yoghurt, onions and oriental herbs accompanied with yellow rice

7. Lasagne bolognese

25

PLN

Płaty makaronu w sosie ziołowo-pomidorowym z mielonym mięsem, polane sosem beszamelowym Layers of pasta in a herby tomato sauce with minced meat, topped with béchamel sauce

*w ofercie do wyczerpania zapasów

Rejsy krótkodystansowe Short-haul flights

Rejsy długodystansowe Long-haul flights

W wybranych rejsach oferta Sky Bar może być ograniczona lub niedostępna.

Rejsy czarterowe Charter flights

Wege Vege

Sky Bar offer is limited or not available on selected fights.

Bez glutenu Gluten free

Bez dodatku cukru No sugar added

ALKOHOLE SPIRITS

NAPOJE BEZALKOHOLOWE SOFT DRINKS

Dostępne w rejsach

Dostępne w rejsach

Available on flights

Available on flights

1

8

1. Sok jabłkowy Apple Juice

PLN

300 ml

1

2

3

4

8

2. Sok pomarańczowy Orange Juice

2

300 ml

3

8

3. Sok pomidorowy Tomato Juice

5

6

7

PLN

PLN

300 ml

8 4

4. Sok marchewkowo-bananowy Banana and carrot juice

8

PLN

330 ml

5 5. Pepsi 330 ml

8

PLN

6 6. Pepsi MAX

9

10

1. Żubrówka z trawą

Żubrówka

11

12

PLN

Bison Grass Vodka 50 ml

2. Żubrówka biała

Żubrówka

12

PLN

Wódka smakowa Flavoured Vodka 50 ml

12

10. Wino białe White wine

*w ofercie do wyczerpania zapasów

4. Scotch Whisky Famous Grouse 50 ml

5. London’s Gin No 1 50 ml

6. Kraken rum 50 ml

15 15 15

8. Whiskey Bushmills Black Bush

200 ml

PLN

187 ml

12. Cydr Lubelski Lubelski Cider PLN

15

20 15

7. 7 Up PLN

330 ml

8. Tonic Schweppes

8

PLN

330 ml

500 ml

13. Heineken Piwo / Beer

15 15 10

9

PLN

PLN

10 PLN

PLN

330 ml

Rejsy krótkodystansowe Short-haul flights W wybranych rejsach oferta Sky Bar może być ograniczona lub niedostępna.

8 8 8

PLN

PLN

PLN

5

PLN

PLN 9. Dilmah Exceptional herbata/tea Ceylon Green Tea, Elegant Earl Grey, Perfect Ceylon Tea

187 ml

11. Wino czerwone Red wine PLN

7

15

z karmelem i solą morską with caramel and sea salt 50 ml

9. Prosecco Extra Dry PLN

13

7. Likier Chopin

50 ml

White Vodka 50 ml

3. Lemon Tree*

12

330 ml

11

Rejsy długodystansowe Long-haul flights Sky Bar offer is limited or not available on selected fights.

10. Mokate kawa/coffee instant

5

11. Krystaliczne Źródło n/gaz i gaz still/sparkling woda/water

5

PLN

PLN

0,5 l

Rejsy czarterowe Charter flights

PRZEKĄSKI SNACKS Dostępne w rejsach Available on flights

2 4 1

3

Ceny towarów są podane w złotych polskich (PLN).

Płatność może być realizowana gotówką w złotych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – również w bilonie, w dolarach amerykańskich (USD), w dolarach kanadyjskich (CAD) i w forintach węgierskich (HUF) – z wyłączeniem bilonu – lub za pomocą kart płatniczych. Maksymalna wartość jednorazowych zakupów dla kart VISA, MasterCard, Diners Club, JCB, American Express jest limitowana do 4000 PLN. W przypadku płatności kartą załoga może poprosić o okazanie paszportu lub innego dokumentu.

Prices are quoted in Polish Zloty (PLN). We gladly accept credit and debit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR) – including coins, and US Dollars (USD), Canadian Dollars (CAD) or Hungarian Forint (HUF) – except for coins. The maximum value of oneoff purchases for VISA, MasterCard, Diners Club, JCB and American Express is limited to 4000 PLN. For payments made by credit/debit card you may be asked to present your passport or similar form of ID.

5

6

Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za zakup. Załoga może odmówić sprzedaży produktu w sytuacji braku możliwości wydania reszty.

We kindly ask you to prepare the exact amount of money needed for your purchase. Crew can decline the purchase if change is not available. Thank you for your cooperation!

7

Dokładamy wszelkich starań, aby zapewnić pełen asortyment produktów. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu.

We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if some items are not available during this flight.

Alkohol jest sprzedawany pasażerom powyżej 18. roku życia. Spożywanie własnego alkoholu jest zabronione.

We offer alcoholic beverages for passengers above 18 years old only. Consumption of your own alcohol on board is not permitted.

11 9

8 SPECIAL OFFER

5

1 . Tarczyński Kabanos Exclusive GO! Drobiowy Poultry kabanos sausage

PLN

4. Twix 75 g

5. Snickers 75 g

50 g SPECIAL OFFER

5

2 . Tarczyński Kabanos Exclusive GO! Wieprzowy Pork kabanos sausage

PLN

90 g

5 5 10

PLN

10

PLN

7. Orzeszki ziemne Helio Peanuts

PLN

100 g

10. Ciasteczko owsiane Quaker Porridge To Go PLN

11. Pringles Original

12. Pringles Paprika PLN

6

PLN

55 g

40 g

8

8

9. Haribo Złote Misie Haribo Golden Bears

PLN

100 g

50 g

3. M&M’s

6. Mieszanka studencka Helio Nut Mix with raisins

10

40 g

10 10

PLN

PLN

PLL LOT S.A. zastrzegają sobie możliwość zmiany cen bez wcześniejszego uprzedzenia. Z góry przepraszamy za utrudnienia.

All information is valid at the time of the publication.

However, we reserve the right to make price alterations without prior notice. In case such situation please accept our sincere apologies.

Jeżeli chcą Państwo otrzymać fakturę za zakupy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, Sky Bar), prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupu z terminala na adres mailowy: callcenter.faktury@lot. pl.

All information is valid at the time of the publication.

However, we reserve the right to make price alterations without prior notice. In case such situation please accept our sincere apologies. If you wish to receive an invoice for your purchase made on board (Upgrade, Duty Free, SkyBar) please send your invoicing details along with a scan of proof of purchase to the following email: callcenter.faktury@lot.pl

100 g

5

Rejsy krótkodystansowe Short-haul flights

PLN

W wybranych rejsach oferta Sky Bar może być ograniczona lub niedostępna.

Rejsy długodystansowe Long-haul flights Sky Bar offer is limited or not available on selected fights.

Rejsy czarterowe Charter flights

WY DARZENIA LOT news

AMERYKAŃSKI SEN GORTATA Gortat’s American Dream

– Podczas mojej dotychczasowej kariery w lidze NBA robiłem z mojej strony wszystko, aby przybliżyć Amerykanom naszą kulturę i dać możliwość poznania lepiej naszej ojczyzny – podkreśla Marcin Gortat.

Od lat organizuje Polish Heritage Night – wyjątkowe wydarzenie, które jest znakomitą okazją do przybliżenia Amerykanom polskiej kultury i historii. – Bez względu na to, w jakim miejscu na świecie się znajdę, zawsze będę pamiętał, że jestem Polakiem i wizytówką naszej ojczyzny – dodaje Gortat. Sportowiec wielokrotnie brał udział w akcjach promocyjnych polskiego przewoźnika.

Niedawno wcielił się w rolę kapitana Boeinga 787 Dreamliner LOT-u. Na początku czerwca wziął udział w oficjalnym otwarciu połączenia z Miami do Warszawy. Gortat jest także jednym z ambasadorów zainaugurowanej i promowanej przez LOT kampanii #BezWizDoUSA. Akcja polega przede wszystkim na informowaniu o procedurach wizowych, tak aby ograniczyć liczbę błędów w składanych wnioskach, i na zachęcaniu do wyjazdów turystycznych do USA. Jej inicjatorzy liczą, że dzięki temu uda się obniżyć odsetek odmów udzielenia wiz turystycznych

“In the course of my NBA career I did everything I could to teach Americans about our culture and offer them an opportunity to get to know our homeland better”, Marcin Gortat said.

The basketball player has been organising the Polish Heritage Night for many years now. It is an exceptional event which offers a unique opportunity to present Polish culture and history in the US. “Irrespective of where I am in the world, I will always remember that I am a Pole and a representative of our homeland”, Gortat adds. The sportsman has taken part in LOT promotional campaigns many times. Most recently he assumed the role of a LOT Boeing 787 Dreamliner captain. In early June, he attended the official launch of the Miami-Warsaw connection. Gortat is also one of the ambassadors of the #BezWizDoUSA campaign inaugurated and supported by LOT. The campaign’s objective is to inform about the visa application procedure so as to limit the number of mistakes made in the applications filed and popularize tourist visits to the USA. Owing to this, there is hope that the

lot.com

MARCIN GORTAT TO NIE TYLKO ŚWIETNY SPORTOWIEC I AMBASADOR POLSKI W USA, ALE TEŻ ZAŁOŻYCIEL MG13 „MIERZ WYSOKO”. FUNDACJĘ POMAGAJĄCĄ MŁODYM TALENTOM WSPIERAJĄ POLSKIE LINIE LOTNICZE LOT, KTÓRE OD LAT TOWARZYSZĄ SPORTOWCOM ORAZ PROMUJĄ ZDROWY STYL ŻYCIA. ❚ MARCIN GORTAT IS NOT JUST AN OUTSTANDING SPORTSPERSON AND BONA FIDE AMBASSADOR OF POLAND IN THE US, BUT ALSO THE FOUNDER OF THE MG13 “MIERZ WYSOKO” [AIM HIGH] FOUNDATION. THE FOUNDATION SUPPORTING YOUNG TALENTED PEOPLE IS ALSO SUPPORTED BY LOT POLISH AIRLINES THAT HAVE BEEN CARRYING SPORTSPEOPLE AND PROMOTING A HEALTHY LIFESTYLE FOR YEARS. tekst | by redakcja

175

WYDARZENIA LOT news

lot.com 176

i biznesowych dla Polaków poniżej 3 proc., co jest warunkiem włączenia naszego kraju do programu Visa Waiver pozwalającego na bezwizowy wjazd do USA. Polska jest już blisko spełnienia tego warunku, w ostatnim roku odsetek odmów wydania wiz nieimigracyjnych dla naszych obywateli spadł do 3,99 proc.

visa rejection ratio will drop below 3 per cent, which is the condition for Poland to be accepted into the Visa Waiver Program permitting visa-free travel to the USA. Poland is close to meeting this requirement. Last year, the percentage of rejections of non-immigrant visas for Polish citizens dropped to 3.99 per cent.

MIERZYĆ WYSOKO Marcin Gortat pierwsze koszykarskie kroki stawiał w Łódzkim Klubie Sportowym. Zawodową przygodę ze sportem rozpoczął w 2004 r. na parkietach Bundesligi, reprezentując barwy klubu RheinEnergie Köln, z którym zdobył mistrzostwo Niemiec oraz trzykrotnie krajowy Puchar. 28 czerwca 2005 r. podjął kluczową dla swojej kariery decyzję, zgłaszając się do naboru do ligi NBA, został w nim wybrany w drugiej rundzie z numerem 57 przez Phoenix Suns, jednak został oddany do Orlando Magic, gdzie zadebiutował 1 marca 2008 r.

W 2009 r. Gortat postanowił założyć Fundację MG13 „Mierz Wysoko” pomagającą młodym sportowcom oraz otworzył cztery bezpłatne szkoły sportowe: w Łodzi, Krakowie, Poznaniu oraz Gdańsku.

Flagową imprezą Fundacji MG13 są coroczne wakacyjne koszykarskie Campy dla dzieci. Marcin Gortat Camp to idea spotkań i treningów, odbywających się w Polsce, z dziećmi w przedziale wiekowym 9–13 lat oraz 14–17 lat. Pierwszy Camp odbył się w 2008 r. w Łodzi.

Tegoroczna edycja wystartowała w czerwcu. Tym razem Marcin Gortat wraz koszykarzami reprezentacji Polski odwiedza cztery polskie miasta: Rumię, Warszawę, Karpacz oraz Łódź.

Tradycyjnie wydarzeniem kończącym serię Campów jest Wielki Mecz Gortat Team vs Wojsko Polskie. Weteran ligi NBA do swojej drużyny powołuje gwiazdy, które pod jego wodzą rywalizują z drużyną Wojska Polskiego.

Mecz odbędzie się 13 lipca w łódzkiej Atlas Arenie. Będzie to jedyna w tym roku szansa, aby w Polsce zobaczyć na parkiecie Marcina Gortata. Sportowca, który jest dobrym przykładem dla młodych talentów, jak spełnić swój amerykański sen. ❚

AIMING HIGH Marcin Gortat began playing basketball at the Łódź Sports Club.

His professional sports career started in 2004 when he debuted in the Bundesliga with the club RheinEnergie Köln which won the German Championships and three times the German Cup. On 28 June 2005, he made a decision that had a crucial impact on his career and applied to the NBA league. He was picked in the second round and made it to the Phoenix Suns with the number 57 but was eventually transferred to Orlando Magic where he debuted on the court on 1 March 2008.

In 2009, Gortat decided to establish the MG13 ”Mierz Wysoko” [Aim High] foundation helping young sportspeople and set up four free sports schools in Łódź, Cracow, Poznań and Gdańsk.

The flagship event held by the MG13 Foundation are the summer basketball camps for children. The idea behind the Marcin Gortat Camps is for children to meet and train in different Polish cities. The camps are open to children and youth aged 9-13 and 14-17. The first Camp was held in 2008 in Łódź.

This year’s edition started in June. This time Marcin Gortat along with basketball players from the Polish national team will be visiting four Polish cities: Rumia, Warsaw, Karpacz and Łódź.

The final event of the Camps is the Great Game Gortat Team vs Polish Army. The NBA league veteran appoints Polish stars who play with him against a team made up of representatives of the Polish Army.

This year, the game will be held on 13 July at the Atlas Arena in Łódź. This will be the only opportunity to see Marcin Gortat on the court in Poland this year. Gortat is a role model for young talented people showing that it is possible to make the American Dream come true. ❚

LOT W EUROPIE. POŁĄCZENIA Z I DO WARSZAWY LOT in Europe. Flights to and from Warsaw

Helsinki

Oslo

Tallinn

Stockholm Gothenburg

Edinburgh

Riga

Billund Copenhagen

Palanga

St Petersburg

Moscow (Sheremetyevo)

Moscow (Domodedovo) Kaunas Vilnius Minsk

Kaliningrad Hamburg Amsterdam London (Heathrow) Hannover Berlin WARSAW London (City) Düsseldorf

Madrid

połączenia bezpośrednie LOT-u / direct LOT flights

Corfu

połączenie code-share / code-share flights

Izmir

połączenia czarterowe / charter flights Ankara

kierunek code-share / code-share destination seasonal flights

Corfu

połączenia sezonowe / seasonal flights

Catania

BEZPIECZEŃSTWO

Bodrum

route map

Lisbon

SIAT KA P OŁĄCZEŃ

Porto

Kiev (Boryspil) Kharkiv Brussels Frankfurt Paris Kiev (Zhuliany) Luxembourg Nuremberg Prague Lviv Stuttgart Munich Linz Vienna Zaporizhia Zurich Košice Salzburg Chisinau Graz Innsbruck Geneva Budapest Klagenfurt Odesa Lyon Milan Ljubljana Cluj-Napoca Zagreb Venice Turin Pula Bucharest Belgrade Nice Zadar Varna Girona Split Dubrovnik Burgas Sofia Barcelona Podgorica Skopje Istanbul Ankara Thessaloniki Adana Antalya

Dalaman

Safety

BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

Zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ No smoking (including e-cigarettes)

Nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ Do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

Podczas startu i lądowania laptop musi być wyłączony i umieszczony w kieszeni fotela lub na półce, a z telefonów komórkowych pasażerowie mogą korzystać wyłącznie w trybie samolotowym.

Wizerunek członków załóg podlega ochronie prawnej. Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności i niefotografowanie/niefilmowanie naszych pracowników, a także o nierozpowszechnianie wizerunku bez ich zgody. ❚ During take-off and landing, laptops must be switched off and placed in the back seat pocket in front of you or on the shelf, and mobile phones can only be used in aeroplane mode. The image rights of cabin crew members are protected by law. Please respect their privacy and do not photograph/film our staff and do not disseminate their image without their permission.

Uprzejmie informujemy, że w celu zapewnienia bezpieczeństwa bezgotówkowych transakcji płatniczych na pokładach swoich samolotów LOT zbiera i przechowuje niektóre z Państwa danych, np. imię i nazwisko, numer dokumentu tożsamości, adres zamieszkania i numer miejsca zajmowanego na pokładzie. W tym zakresie administratorem Państwa danych jest LOT*. W związku z powyższym przysługuje Państwu prawo wniesienia sprzeciwu, prawo dostępu do danych, prawo żądania ich sprostowania, ich usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. W sprawach związanych z przetwarzaniem danych osobowych można skontaktować się z Inspektorem Ochrony Danych pisemnie pod adresem LOT lub mailowo pod adresem e-mail: iod@lot.pl. Podawanie ww. danych osobowych podczas transakcji jest dobrowolne. W przypadku odmowy możliwe jest dokonanie standardowej płatności gotówkowej - bez użycia karty. ❚ Please be advised that in order to ensure the security of payment transactions on board our aircraft, LOT is collecting and storing some of your personal data, e.g. your forename and surname, identity card number, residential address, and seat number. LOT* are the controller of the personal data provided above. You have a right to object, as well as right: to withdraw your consent, access to your personal data, to demand that your personal data is rectified or limited or to be forgotten. To discuss matters related to the protection of your personal data you can contact Data Protection Officer in writing, to the address of the registered office LOT or via e-mail: iod@lot.pl.

lot.com

TRANSAKCJE BEZGOTÓWKOWE NA POKŁADZIE ❚ NON-CASH TRANSACTIONS ON BOARD

* Polskie Linie Lotnicze “LOT” S.A., ul. 17 Stycznia 43, 02-146 Warszawa ❚ Polskie Linie Lotnicze “LOT” S.A., ul. 17 Stycznia 43, 02-146 Warszawa

177

LOT NA ŚWIECIE

LOT in the world

Fort McMurray Edmonton

SIATKA P OŁĄCZEŃ

route map

Vancouver San Francisco

Saskatoon

Calgary

Seattle

Winnipeg

Portland

Phoenix

San Diego

Toronto New York (Newark)

Chicago

Las Vegas

Los Angeles

Québec Montreal Halifax

Ottawa

Minneapolis

Cleveland Denver Pittsburgh New York (JFK) Atlanta Charlotte Dallas Houston

Tampa

Orlando

Miami Punta Cana

POŁĄCZENIA REGIONALNE Regional routes

Gällivare

Arvidsjaur

Trondheim

Stockholm

TALLINN

Copenhagen Gdansk

London (City)

Olsztyn

Szczecin

Bydgoszcz Poznan Zielona Gora

Brussels

Vilnius

WARSAW

Kyiv (Boryspil)

Lublin

Wroclaw

Katowice

Krakow Rzeszow Lviv

Vienna BUDAPEST

Odesa

Nice

lot.com

Girona

178

Constanca

Bucharest Split Dubrovnik Tivat Podgorica Tirana

Corfu Catania

Warna Burgas Istanbul

Ohrid

Aviv Tel Aviv Tel

Mytilene Bodrum

Antyla Rodos

Yekaterinburg

Krakow

Kazan Samara

WARSAW

Nur-Sultan

Irkuck

Rostów nad Donem Krasnodar

Sapporo

Tbilisi Yerevan

Larnaca Cairo

Beijing

Beirut Tel Aviv

Seoul Fukuoka

Amman

Bahrajn Dubaj

SIAT KA P OŁĄCZEŃ

Rzeszow BUDAPEST

New Delhi

Sendai

Tokyo

Taipei Hanoi

route map

Ho Chi Minh

Colombo Singapore

Brisbane Perth

Sydney Adelaide Canberra

Melbourne

połączenia LOT-u / LOT flights połączenie code-share / code-share flights połączenia LOT-u realizowane w e współpracy z linią Nordica / LOT connections in cooperation with Nordica

Dubai

połączenia czarterowe / charter flights kierunek code-share / code-share destination

Budapeszt – Bruksela od 2 września / Budapest – Brussels from 2nd September Budapeszt – Bukareszt od 2 września / Budapest – Bucharest from 2nd September Warszawa – Delhi od 11 września / Warsaw– New Delhi from 11th September Warszawa – Kolombo od 3 listopada / Warsaw – Colombo from 3rd November

lot.com

Colombo nowe kierunki / new destinations

179

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

Long-haul aircraft

Boeing 787-9 Dreamliner

Boeing 787-8 Dreamliner

NEW 2019

F LOTA fleet

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc BC/PEC/EC Capacity

6/7 * 62,82 m 60,17 m 875 km/h 13 350 km 24/21/249

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc BC/PEC/EC Capacity

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

Boeing 737 MAX 8

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

Medium and short-haul aircraft

Boeing 737-800

5/15 ** 39,52 m 35,92 m 839 km/h 5750 km 186

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

lot.com

Bombardier DHC-8Q400

180

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

12 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km 78

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3500 km 162

Embraer 190

14 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km 112/118***

4 36,24 m 28,72 m 863 km/h 3461 km 106

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

Embraer 170

Embraer 175 Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

Boeing 737-400

5 39,47 m 35,78 m 834 km/h 5435 km 186

Embraer 195 Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

8 56,72 m 60,17 m 875 km/h 12 650 km 18/21/213

12 **** 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km 82

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

Bombardier CRJ900ER

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

10 36,34 m 24,85 m 790 km/h 2500 km 90

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km 70

Bombardier CRJ700ER

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

* dostawy kolejnych zamówionych samolotów tego typu w tym roku / *deliveries of more of the ordered aircraft of this type expected this year ** dostawy kolejnych w tym i przyszłym roku / ** deliveries of more aircraft for this year *** w zależności od wersji / depending on the version **** w tym dwa do dyspozycji rządu / **** including two aircraft at the government’s disposal

2 32,33 m 23,25 m 790 km/h 2650 km 70

LOT I COLIAN ROZSZERZAJĄ WSPÓŁPRACĘ Lot and Colian to Extend Collaboration

“LOT is one of the most recognisable and appreciated Polish brands.

This is not only a reason to be proud but also an obligation towards our passengers to constantly work on the expansion of the flight network and broadening the assortment of products offered on board our aircraft. We joined forces with Colian in 2015. We think highly of this collaboration. I am glad we can now expand the offering onto a range of new products following the closing of a tender procedure”, says Michał Fijoł, Management Board Member for Sales at LOT Polish Airlines.

The following Colian products will now be available on board our aircraft: Śliwka Nałęczowska, Krówki Mleczne Solidarność, Lily O’Brien’s Mint Elizabeth Shaw chocolates and Oranżada Hellena. Since 1 May, LOT passengers travelling in the economy class on international and domestic airports are served a new snack – Grześki wafers.

“Collaboration with LOT is of significant importance to us both in terms of business and our brand image. Colian is a strong Polish capital group with global reach. We are happy that our offer turned out to be the most attractive in the tender procedure. This confirms the standing of Colian as a reliable business partner with a competitive edge. I am certain that the presence of Grześki wafers and Śliwka Nałęczowska plum in chocolate on board LOT aircraft and in the business lounges at the Warsaw airport will make air travel even more pleasant”, says Jan Kolański, President of the Management Board of Colian sp. z o.o.

The launch of new products is just one of the elements of the LOT and Colian collaboration. The fuselage of three Embraer aircraft will soon be covered with specially designed ads of flagship Colian products i.e. Śliwka Nałęczowska and Grześki. Two aeroplanes will be decorated with the ad this year, and the third in 2020.

lot.com

@ARCHIWUM PLL LOT

– LOT jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych i cenionych polskich marek. To nie tylko powód do dumy, ale i zobowiązanie wobec pasażerów, by każdego dnia pracować nad wzmocnieniem oferty połączeń i produktu pokładowego. Z firmą Colian współpracujemy od 2015 r. Cenimy sobie bardzo tę współpracę. Cieszę się, że w wyniku rozstrzygniętego przetargu możemy ją teraz rozszerzyć o gamę nowych produktów – mówi Michał Fijoł, członek zarządu ds. handlowych w Polskich Liniach Lotniczych LOT. Na pokłady polskiego przewoźnika trafiły następujące produkty firmy Colian: Śliwka Nałęczowska, Krówki Mleczne Solidarność, czekoladki Lily O’Brien’s oraz Mint Elizabeth Shaw, a także Oranżada Hellena.

Od 1 maja br. pasażerom LOT-u w klasie ekonomicznej w rejsach zagranicznych oraz w rejsach krajowych serwowana jest nowa słodka przekąska – wafelki Grześki.

– Współpraca z LOT-em ma dla nas znaczenie zarówno biznesowe, jak i wizerunkowe. Colian to silna polska grupa kapitałowa o globalnym zasięgu. Cieszy fakt, że nasza oferta na etapie przetargu okazała się najbardziej atrakcyjna. To potwierdza pozycję Colian jako rzetelnego i konkurencyjnego partnera w relacjach biznesowych.

Jestem przekonany, że obecność wafelków Grześki oraz Śliwki Nałęczowskiej na pokładach samolotów oraz w strefach biznesowych na warszawskim lotnisku umili pasażerom każdą podróż – mówi Jan Kolański, prezes zarządu Colian sp. z o.o.

Wprowadzenie na pokłady nowych produktów to tylko jeden z elementów współpracy LOT-u z firmą Colian. Wkrótce na kadłubach trzech samolotów typu Embraer należących do Polskich Linii Lotniczych LOT pojawią się specjalnie zaprojektowane reklamy flagowych produktów Colian – Śliwki Nałęczowskiej i Grześków.

Dwa z nich zostaną oznaczone jeszcze w tym roku, trzeci w 2020 r. ❚

WY DARZENIA LOT news

WAFELKI GRZEŚKI, CZEKOLADKI Z MIĘTĄ ELIZABETH SHAW, A TAKŻE ORANŻADA HELLENA. TO TYLKO CZĘŚĆ NOWOŚCI, JAKIE CZEKAJĄ NA PASAŻERÓW POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT W ZWIĄZKU ROZSZERZENIEM WSPÓŁPRACY POLSKIEGO PRZEWOŹNIKA Z POLSKĄ GRUPĄ KAPITAŁOWĄ COLIAN. NOWE PRZEKĄSKI DOŁĄCZĄ DO ŚLIWKI NAŁĘCZOWSKIEJ I KRÓWEK MLECZNYCH SOLIDARNOŚCI, OBECNYCH W OFERCIE LOT-U OD 2015 R. ❚ WAFELKI GRZEŚKI, ELIZABETH SHAW MINT CHOCOLATES AND ORANŻADA HELLENA FIZZY DRINK. THESE ARE JUST SOME OF THE NEW PRODUCTS AWAITING LOT POLISH AIRLINES PASSENGERS AS A RESULT OF THE EXTENSION OF COLLABORATION BETWEEN THE POLISH CARRIER AND THE POLISH CAPITAL GROUP COLIAN. THE NEW SNACKS WILL JOIN THE ŚLIWKA NAŁĘCZOWSKA PLUMS IN CHOCOLATE AND KRÓWKI MLECZNE SOLIDARNOŚĆ FUDGE CANDY BY OFFERED ON BOARD LOT AIRCRAFT SINCE 2015. tekst | by jakub piotr panek

181

BAGAŻ REJESTROWANY

Checked baggage

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM ❚ CHECKED BAGGAGE ALLOWANCES LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

+

23 kg max

32 kg max

+

32 kg max

+

32 kg max

23 kg max

LOT BUSINESS CLASS

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

LOT BUSINESS CLASS

+

9 kg

na długie dystanse ❚ on long haul flights

+

8 kg max

= 12 kg

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

= 18 kg

8 kg max

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem.

Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika. ❚

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR CARRY-ON BAGGAGE

o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ maximum dimensions of up to 158 cm

LOT ECONOMY CLASS na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm ❚ The sum of three dimensions of carry-on baggage (length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max

55 In addition, one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; max. 2 kg) may be taken on board free of charge: a laptop case or a women's handbag. For safety reasons, all carry-on baggage must fit in the overhead shelf on board or under the seat in front of you. All baggage exceeding the permitted size, will have to be repackaged or will be checked in subject to the relevant fee specified in the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

20

ZWIERZĘTA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD

+

23 kg max

Carry-on baggage

LOT PREMIUM ECONOMY

9 kg max

lot.com

23 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

BAGAŻ PODRĘCZNY

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

182

+

23 kg max

32 kg max

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. ❚ The sum of the three dimensions should not exceed 158 cm.

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

40

PRZYDATNE INFORMACJE useful information

+

23 kg max

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.

Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. ❚ Additional carry-on baggage restrictions may apply to some flights operated by small aircraft.

Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. ❚ A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available.

Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

Jedna karta, wiele przywilejów One card, many benefits Dzięki karcie Miles & More możesz gromadzić i wykorzystywać mile zarówno podczas podróży, jak i na co dzień. Spójrz na atrakcyjne oferty, które daje największy w Europie program dla często podróżujących pasażerów.

With Miles & More card you can earn and spend miles both while travelling and on everyday purchases. Take a look at the attractive benefits offered by the biggest Europe’s programme for frequent flyers.

Szybka i bezpłatna rejestracja

Fast and free registration

Skorzystaj z aplikacji mobilnej Miles & More i zgromadź dodatkowe 500 mil lub wejdź na stronę www.miles-and-more.pl.

Download Miles & More app and take advantage of 500 award miles or visit www.miles-and-more.pl.

Zarejestruj się już teraz miles-and-more.com/pl/rejestracja

Register now miles-and-more.com/en/registration

Po zarejestrowaniu można naliczyć wstecznie mile za przeloty oraz usługi partnerów z ostatnich sześciu miesięcy.

By the way: after registration, miles for your flight or other partners services can be credited to you retrospectively within 6 months.

Gromadź mile nie tylko za podróże samolotem w ponad 30 liniach lotniczych, ale również korzystając z karty kredytowej, ubezpieczenia podróży, podczas zakupów oraz u 300 innych partnerów nielotniczych na całym świecie.

Earn miles not only when you are traveling with more than 30 airlines, but also take advantage of credit cards, travel insurance, shopping and with 300 other non-airline partners all over the world.

Wykorzystaj mile premiowe na przelot, podwyższenie klasy podróży oraz inne usługi między innymi pobyt w hotelu czy wypożyczenie samochodu.

Spend award miles on flight awards, upgrade awards or other services such as stay in the hotel or car rental.

Wyjątkowe promocje

Special offers

NajMILszy poniedziałek - co dwa tygodnie masz możliwość wykorzystać mile na bilety - nagrody w klasie ekonomicznej już od 7 000 mil.

Okazje milowe - co miesiąc nowe fascynujące kierunki podróży w atrakcyjnych cenach, dostępne już od 15 000 mil.

Monday sMILEs - every two weeks you can redeem your miles for award ticket in Economy class from just 7,000 miles

Skorzystaj z promocji milowych LOT-u, dzięki którym Twoja podróż stanie się jeszcze bardziej atrakcyjna.

Take advantage of LOT mileage promotion and make your flight even more attractive.

Mileage bargains - every month award tickets are available just from 15,000 miles round trip in economy class.

Wroclaw is one of the oldest and most attractive Polish cities. With its fascinating architecture, rich history, strong academic background and vibrant city life, Wroclaw is the economic, cultural and intellectual capital of Lower Silesia.

WROCLAW DRIVEN BY PEOPLE AND INNOVATION

photo: Krzysztof Basel / Shutterstock

Wroclaw is a beautiful place Its location on the crossroads of international routes, modern airport and ongoing infrastructural investments make the city perfectly connected with the whole world.

It is the fourth biggest city in Poland. The agglomeration comprises 1,200,000 people, whereas the city itself boasts 637,000

inhabitants. Almost 120,000 students living in the city make Wroclaw a young, vital place open to new residents, cultures, ideas and technologies. As a fantastic city to live, study and work, Wroclaw attracts young talents from virtually all over the country.

Wroclaw – an increasingly tempting option for business Why Wroclaw Developed Lower Silesia and Wroclaw ranked 6th best performing region in Europe (Milken Institute, 2017)

Recognized Multiple winner for best FDI strategy and friendly approach to business (Forbes, FDI Magazine)

Vibrant 3rd business hub, 2nd startup community, 1st choice to relocate in Poland

Wroclaw is one of the most important centres in Poland for cutting-edge corporate and technological solutions. It is influenced by such advantages as its academic character, industrial and IT traditions as well as diversified economy, which owes its success to domestic and foreign companies that operate in the region. Innovation is the name of the game in Wroclaw.

The city accounts for the largest number of R&D centres in Poland and is one of its most important IT hubs with core competences in software development, network solutions and game industry. Furthermore, with more than 200 start-ups and 500+ events related to new technologies yearly, it encourages local dreamers to become game changers worldwide.

Wroclaw – soft landing guaranteed Wroclaw Agglomeration Development Agency (ARAW) provides top quality support for all foreign and Polish business.

Its mission is to promote the region, attract business operations and foster the city’s start-up ecosystem. ARAW offers active

post-investment cooperation and networking opportunities. Within 12 years we have supported over 200 successful investment projects that created nearly 100,000 new jobs in Wroclaw region.

Let’s meet in Wroclaw!

Visit us:

Wroclaw Agglomeration Development Agency

invest-in-wroclaw.pl

Liveable Best European Destination 2018 with 700+ artistic events and 5 million tourists

19 flights daily to major European hubs that includes: 6 flights daily to Warsaw

2 flights weekly to Tel Aviv

186

lot.com SYSTEM ROZRYWKI P OKĹ ADOWEJ in-flight entertainment system

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

FILMY ❚ MOVIES

TV ❚ TV

AUDIO ❚ AUDIO

DLA DZIECI ❚ KIDS

O NAS ❚ ABOUT US

E-READER

W lipcu w ramach naszej oferty rozrywki pokładowej w rejsach dalekiego zasięgu oferujemy Państwu ponad 100 filmów i seriali (w tym produkcje: angielskie/hollywoodzkie, chińskie, rosyjskie, japońskie, koreańskie, węgierskie, niemieckie) oraz koncerty, programy rozrywkowe i gry. Ponadto w systemie rozrywki pokładowej znajdą Państwo zakładkę „O nas”, która zawiera historię naszych linii lotniczych. Jest nam również bardzo miło poinformować Państwa, iż niedawno uruchomiliśmy nowy projekt współorganizowany przez Polski Instytut Sztuki Filmowej – „Kino na 100!”. Projekt ma na celu uczczenie stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę.

Dzięki tej inicjatywie, przez najbliższe 2 lata w naszej ofercie regularnie będą się pojawiały najsłynniejsze filmy w historii polskiej kinematografii. Na następnej stronie znajdą Państwo repertuar filmowy na lipiec. ❚ In July, on our long-haul flights, we would like to offer you over 100 movies and TV series (including: English/ Hollywood, Chinese, Russian, Japanese, Korean, Hungarian, and German productions) as well as concerts, and a selection of entertaining shows and games. Furthermore, please take a look at the “About us” section which contains the history of LOT Polish Airlines. Also, we’re more than happy to inform you that we have recently launched a new project in cooperation with Polish Film Institute – “Polish 100”. The purpose of this name is to recall 100th anniversary of Poland’s regained independence. Thanks to this initiative, you will have the opportunity to check out the most famous movies in the history of Polish cinematography. You can find more information about this project on next pages. On the next page you can find our movie lineup in July.

SYST E M ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

GRY ❚ GAMES

In-flight entertainment

ROZRYWKA POKŁADOWA – FILMY DOSTĘPNE NA POKŁADZIE W LIPCU / In-flight entertainment – movies available on board in July

ALITA: BATTLE ANGEL (2019) W DOMU INNEGO / THE AFTERMATH (2019) JAK ROMANTYCZNIE! / ISN'T IT ROMANTIC (2019) KAPITAN MARVEL / CAPTAIN MARVEL (2019) GLASS (2019)

Latest releases

BOHEMIAN RHAPSODY (2018) AQUAMAN (2018) PRZEMYTNIK / THE MULE (2018) I MŁODZI POZOSTANĄ / THEY SHALL NOT GROW OLD (2018)

TERAZ ALBO NIGDY / SECOND ACT (2018) CREED II (2018) NIENAWIŚĆ, KTÓRĄ DAJESZ / THE HATE U GIVE (2018) FAWORYTA / THE FAVOURITE (2018)

lot.com

NAJNOWSZE HITY KINOWE

187

DLA DZIECI LEGO: PRZYGODA 2 / THE LEGO MOVIE 2: THE SECOND PART (2019) MARY POPPINS POWRACA / MARY POPPINS RETURNS (2018) DZIECIAK, KTÓRY ZOSTAŁ KRÓLEM / THE KID WHO WOULD BE KING (2019)

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FANTASTYCZNE ZWIERZĘTA: ZBRODNIE GRINDELWALDA / FANTASTIC BEASTS: THE CRIMES OF GRINDELWALD (2018)

SPIDER-MAN UNIWERSUM / SPIDER-MAN: INTO THE SPIDERVERSE (2018) FERNANDO / FERDINAND (2017) PIOTRUŚ. WYPRAWA DO NIBYLANDII / PAN (2015) RIO 2 (2014) OPOWIEŚCI Z NARNII: PODRÓŻ WĘDROWCA DO ŚWITU / THE CHRONICLES OF NARNIA: THE VOYAGE OF THE

POZOSTAŁE HITY KINOWE ŁOTR 1. GWIEZDNE WOJNY – HISTORIE / ROGUE ONE: A STAR WARS STORY (2016)

W SAMYM SERCU MORZA / IN THE HEART OF THE SEA (2015)

TAJEMNICA ZIELONEGO KRÓLESTWA / EPIC (2013)

PRAKTYKANT / THE INTERN (2015) CZŁOWIEK ZE STALI / MAN OF STEEL (2013)

KRÓL ROZRYWKI / THE GREATEST SHOWMAN (2017)

W NOWYM ZWIERCIADLE: WAKACJE / VACATION (2015)

WONDER WOMAN (2017) BATMAN V SUPERMAN: ŚWIT SPRAWIEDLIWOŚCI / BATMAN V SUPERMAN: DAWN OF JUSTICE (2016)

MORDERSTWO W ORIENT EXPRESSIE / MURDER ON THE ORIENT EXPRESS (2017)

LIGA SPRAWIEDLIWOŚCI / JUSTICE LEAGUE (2017)

NAJDŁUŻSZA PODRÓŻ / THE LONGEST RIDE (2015)

DRUGA ZIEMIA / ANOTHER EARTH (2011)

KINO MIĘDZYNARODOWE 100 DINGE / 100 THINGS (2018)

SALYUT-7 / SALUT 7 (2017)

HILFE, ICH HAB MEINE ELTERN GESCHRUMPFT / HELP, I SHRUNK MY PARENTS (2018)

SOBIBOR (2018) NAPSZÁLLTA / SUNSET (2018)

ALMANYA - WILLKOMMEN IN DEUTSCHLAND / ALMANYA: WELCOME TO GERMANY (2011)

AZ ÚR HANGJA / HIS MASTER'S VOICE (2018) SOUL EXODUS (2016) VÍKEND / WEEKEND (2015)

FANTASTYCZNE ZWIERZĘTA I JAK JE ZNALEŹĆ / FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM (2016) WIELKI MIKE / THE BLIND SIDE (2009)

KORÔ NO CHI / THE BLOOD OF WOLVES (2018)

MADEO / MOTHER (2009)

SCOOP! (2016)

JAK BYĆ KOCHANĄ / HOW TO BE

ZJAWA / THE REVENANT (2015) KOCHA, LUBI, SZANUJE / CRAZY, STUPID, LOVE (2011)

SOO-SANG-HAN GEUN-YEO / MISS GRANNY (2014)

THE ROAD NOT TAKEN (2018)

ILUMINACJA / THE ILLUMINATION (1973)

KSZTAŁT WODY / THE SHAPE OF WATER (2017)

AI TO MAKOTO / FOR LOVE'S SAKE (2012)

T-34 (2018)

LOVED (1963)

CYRUS (2010) TRZY BILLBOARDY ZA EBBING, MISSOURI / THREE BILLBOARDS OUTSIDE EBBING, MISSOURI (2017)

GEUKHANJIKEOB / EXTREME JOB (2019)

MANATSU NO HÔTEISHIKI / MIDSUMMER'S EQUATION (2013)

EROICA (1958) GADAJĄCE GŁOWY / TALKING HEADS (1980)

DOBRA WRÓŻKA / TOOTH FAIRY (2010)

IP MAN 3 (2015) HUANG JIN SHI DAI / THE GOLDEN ERA (2014)

ZHAO DAO NI / LOST, FOUND (2018)

„KINO NA 100!”

CZAROWNICA / MALEFICENT (2014)

International cinema

GOETHE! / YOUNG GOETHE IN LOVE (2010)

PECH TO NIE GRZECH / BEING UNLUCKY IS NOT A SIN (2018)

LEGO® NINJAGO: FILM / THE LEGO NINJAGO MOVIE (2017)

Hollywood blockbusters

OBDAROWANI / GIFTED (2017)

INTRYGANT / THE INFORMANT (2009)

HAPPY FEET: TUPOT MAŁYCH STÓP / HAPPY FEET (2006)

CHARLIE I FABRYKA CZEKOLADY / CHARLIE & THE CHOCOLATE FACTORY (2005)

UKRYTE PIĘKNO / COLLATERAL BEAUTY (2016)

PITBULL. OSTATNI PIES / PITBULL: LAST PIG (2018)

lot.com

BOCIANY / STORKS (2016) LEGENDY SOWIEGO KRÓLESTWA: STRAZNICY GA'HOOLE / LEGEND OF THE GUARDIANS: THE OWLS OF GA'HOOLE (2010)

JUPITER: INTRONIZACJA / JUPITER ASCENDING (2015)

KINO POLSKIE

188

For kids

BEONING / BURNING (2018)

Polish cinema JULIUSZ (2018) 110% (2016)

SARA (1997) TATO / DAD (1995)

”Polish 100” (1961)

CIVILIZATION (1985)

KATEDRA / THE CATHEDRAL (2002)

MIŚ / TEDDY BEAR (1980)

KILKA OPOWIEŚCI O CZŁOWIEKU / A FEW STORIES ABOUT MAN (1983)

NIKT NIE WOŁA / NO ONE CRIES OUT... (1960)

OSTATNI DZIEŃ LATA / THE LAST DAY OF SUMMER (1958)

MATKA JOANNA OD ANIOŁÓW / MOTHER JOAN OF THE ANGELS

O-BI O-BA: KONIEC CYWILIZACJI / O-BI, O-BA - THE END OF

SANATORIUM POD KLEPSYDRĄ / THE SANDGLASS (1973)

September 30, 2019

WARSAW RUNS since 1979

www www.pzumaratonwarszawski.com

TITULAR SPONSOR

SPONSOR

PARTNERS

PROJECT COFINANCED

MEDIA PATRONAGE

PROJECT COFINANCED BY PZU THROUGH THE PREVENTION FUND, THE FUNDS OF THE CITY OF WARSAW AND THE FUNDS OF THE MINISTRY OF SPORT AND TOURISM

ORGANIZER

LOT to dopiero początek!

The flight is just the beginning!

PODRÓŻE SŁUŻBOWE

BUSINESS TRAVELS Bilety lotnicze

Air tickets

Bilety kolejowe

Train tickets

Hotele

Hotels

Wynajem samochodów, transfery Car rental , transfers

Ubezpieczenia i wizy

Travel insurances, visas

Turystyka indywidualna i grupowa

Individual and group tourism (MICE)

+48 22 577 66 77 rezerwacje@lottravel.com www.lottravel.com

Idealne rozwiązanie dla Twojej Firmy!

The perfect solution for your business!

LOT Dla Firm to program lojalnościowy, który pozwoli Twojej firmie zmniejszyć koszty podróży służbowych. Zbieraj Punkty podczas podróży służbowych i wymieniaj na nagrody takie jak:

LOT Dla Firm is a loyalty programme designed to reduce business travel expenses in your company.

You can earn Points on every business trip with LOT and redeem them for awards:

- bilety lotnicze - hotele - wstęp do LOT Business Lounge Polonez lub Mazurek - usługi podwyższające standard podróży.

Z LOT Dla Firm: - otrzymujesz 2000 powitalnych Punktów Premiowych - zbierasz Punkty za każdy przelot LOT-em oraz za pobyty w hotelach - zmniejszasz koszty podróży służbowych

- flight tickets - hotel stays - access to LOT Business Lounge Polonez and Mazurek - services that enhance your travel experience.

With LOT Dla Firm you can: - earn 2000 Welcome Premium Points - earn Points for each flight operated by LOT and hotel stays - reduce business travel expenses

To nie wszystko!

Zbieraj punkty za przeloty pracowników firmy na jednym koncie, a mile na prywatnych kontach w programie Miles & More.

Dodatkowo masz możliwość naliczenia Punktów za odbyte podróże z LOT do 6 miesięcy przed rejestracją!

But there’s even more!

You and your employees can earn Points on one LOT Dla Firm account and additionally miles on personal Miles & More accounts.

You can also register Points on LOT flights flown 6 months before registration.

Nie czekaj dłużej!

Zarejestruj się na lotdlafirm.com

What are you waiting for?

Register on lotdlafirm.com

Zamów wyjątkowe produkty na Airkiosk.lot.com

Odbierz je na pokładzie lub w domu.

Order unique products on Airkiosk.lot.com Receive them on board your plane or at home. www.airkiosk.lot.com

WE’RE HELPING OUR CUSTOMERS GET TO WHERE THEY REALLY WANT TO BE. Find out more about our Connection Service and how it makes your journey seamless.

Visit staralliance.com/connection-service

&