ผลกระทบของการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนที่มีตอ การสงออก และสวัสดิการของประเทศอาเซียน
โดย ภัควรัทย เลิศวิริยะนุกุล
วิทยานิพนธนี้เปนสวนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตร เศรษฐศาสตรมหาบัณฑิต คณะเศรษฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร พ.ศ. 2551
ผลกระทบของการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนที่มีตอการสงออก และสวัสดิการของประเทศอาเซียน
The Impacts of the ASEAN Free Trade Area on Export and Welfare of the ASEAN Countries
โดย
ภัควรัทย เลิศวิริยะนุกุล Miss Phakwarat Lertviriyanukul
วิทยานิพนธนี้เปนสวนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตรเศรษฐศาสตรมหาบัณฑิต คณะเศรษฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร พ.ศ. 2551
บทคัดยอ การศึกษาเรื่อง “ผลกระทบของการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนที่มีตอการสงออก และ สวัสดิการของประเทศอาเซียน มีวัตถุประสงคหลักที่จะศึกษาถึง 1) ผลกระทบของการจัดตั้งเขต การคาเสรีอาเซียนที่มีตอการสงออกภายในกลุมอาเซียน (Intra-ASEAN Trade) และการสงออกไปนอก กลุม ของประเทศอาเซียนที่สําคัญ ไดแก ประเทศไทย ประเทศอินโดนีเซีย ประเทศมาเลเซีย ประเทศ ฟลิปปนส และประเทศสิงคโปร โดยใชขอมูลอนุกรมภาคตัดขวาง (Panel Data) ตั้งแตป ค.ศ. 1980-2006 และอาศัยแบบจําลอง Gravity ในการวิเคราะห ดวยวิธีการประมาณคาแบบ OLS (Ordinary Least Squares) หลังจากนั้นจึงทดสอบความแตกตางมูลคาการสงออก ระหวางกอน และหลังการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนโดยวิธี Chow – Test และ 2) วิเคราะหผลกระทบของการ จัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนที่มีตอการเปลี่ยนแปลงสวัสดิการของผูบริโภคในระดับอุตสาหกรรม โดยการคํานวณหามูลคาสวนเกินของผูบริโภคที่เปลี่ยนแปลงไป ภายใตแนวคิดการหาสวนเกินของ ผูบริโภคแบบ Hicks จากนั้นทําการวิเคราะหโดยเปรียบเทียบผลที่ไดจากการคํานวณดังกลาววาใน แตละประเทศมีการเปลี่ยนแปลงสวัสดิการอยางไร โดยทําการศึกษาเฉพาะกลุมสินคา Fast Track ที่ไทยเสนอ ทั้งหมด 3 รายการ ที่จําแนกตามรหัส SITC ในระดับ 3 หลัก ซึ่งประกอบดวย SITC 251 : PULP AND WASTE PAPER (เยื่อกระดาษ) SITC 661 : LIME, CEMENT, CONSTR.MATRL (ปูนซีเมนต) และ SITC 821 : FURNITURE, CUSHIONS, ETC. (เฟอรนิเจอรไมและหวาย) โดยใช ขอมูลอนุกรมเวลา (Time-Series Data) ในชวงป ค.ศ. 1988-2006 จากการศึกษาผลกระทบของการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนที่มีตอการสงออกภายใน กลุมอาเซียน (Intra-ASEAN Trade) และการสงออกไปนอกกลุมของประเทศอาเซียนที่สําคัญ พบวา ไมวา จะเปนการประมาณคาแบบ OLS (Ordinary Least Squares) หรือแยกการทดสอบความแตกตาง ในชวงกอนและหลังการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนโดยวิธี Chow – Test พบวา ใหผลการศึกษาที่ คลาย ๆ กัน คือ การจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน ทําใหมีมูลคาการคากันภายในกลุม AFTA มาก ขึ้น กลาวคือ มีการสงออกมากขึ้น (Export Increased) แตผลการศึกษาการคาภายนอกกลุม พบวา ไมมีผลที่ชัดเจน กลาวคือ ไมสามารถสรุปไดวา การจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน ทําใหมี มูลคาการคากันกับภายนอกกลุม AFTA มากขึ้น และ/หรือ นอยลง
(1)
สวนในชวงป ค.ศ. 1997-1998 ที่เกิดวิกฤตการณทางเศรษฐกิจนั้น ทุกประเทศในแถบ เอเชีย ได รับ ผลกระทบเหมื อ นกัน ทุก ประเทศ ดั ง นั้น จึ ง ไม ส ามารถสรุป ได วา วิ ก ฤตการณ ท าง เศรษฐกิจ มีผลกระทบทางการสงออกของประเทศในกลุมอาเซียน ไมวาจะเปนการสงออกไปยัง ประเทศในกลุม และนอกกลุม สวนผลกระทบของการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนที่มีตอการเปลี่ยนแปลงสวัสดิการ ของผูบริโภคในระดับอุตสาหกรรมสินคาที่ศึกษา 3 สินคา พบวา ประเทศมาเลเซีย เปนประเทศที่มี มูลคาสวัสดิการสุทธิโดยรวมสูงสุด โดยมีมูลคาคิดเปน 9.97 เหรียญสหรัฐตอคน รองลงมาคือ ประเทศไทย มีมูลคาสวัสดิการสุทธิโดยรวมคิดเปน 6.60 เหรียญสหรัฐตอคน สวนประเทศ อินโดนีเซีย และฟลิปปนส เปนประเทศที่มีมูลคาสวัสดิการสุทธิโดยรวมลดลง โดยมีมูลคาสวัสดิการ ลดลงคิดเปน 1.92 และ 1.58 เหรียญสหรัฐตอคน ตามลําดับ และเมื่อพิจารณาเปนรายกลุมสินคาที่ทําการศึกษาแลวพบวา กลุมสินคาในหมวด SITC 821 (เฟอรนิเจอรไม และเฟอรนิเจอรหวาย) เปนกลุมสินคาที่ไดรับผลประโยชนมากที่สุด โดย มีมูลคาสวัสดิการสุทธิโดยรวมสูงที่สุด เนื่องจากเปนกลุมสินคาที่มีการลดอัตราภาษีมากที่สุด โดยมี เพียงประเทศมาเลเซีย และประเทศไทยเทานั้น ที่มีสวัสดิการที่ดีขึ้น สวนกลุมสินคาในหมวด SITC 251 (เยื่อกระดาษ) มีมูลคาสวัสดิการสุทธิโดยรวมเพิ่มขึ้นเพียงสองประเทศเชนกัน คือ ประเทศ อินโดนีเซีย และประเทศไทย สวนประเทศมาเลเซีย และประเทศฟลิปปนส มีสวัสดิการที่แยลง เล็กนอย เนื่องจากอัตราภาษีระหวางกอนและหลังที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน มีคา ที่ แตกตางกันไมมากนัก สวนกลุมสินคาในหมวด SITC 661 (ปูนซีเมนต) มีมูลคาสวัสดิการสุทธิ โดยรวมเพิ่มขึ้นเพียงสองประเทศเชนกัน คือ ประเทศไทย และประเทศฟลิปปนส สวนประเทศ มาเลเซีย และประเทศอินโดนีเซีย มีสวัสดิการที่แยลง เปนกลุมประเทศไมไดรับผลประโยชน
(2)
กิตติกรรมประกาศ การจัดทําวิทยานิพนธฉบับนี้สําเร็จเรียบรอยไดดวยความรูที่ไดรับการประสิทธิ์ประสาท จากคณาจารยคณะเศรษฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร รวมถึงการไดรับคําแนะนําดี ๆ การ สนับสนุน และกําลังใจจากบุคคลตาง ๆ ซึ่งผูเขียนจะขอกลาวไว ณ ที่นี้ เพื่อเปนการระลึกถึงดวย ความขอบคุณ เริ่มแรกขอขอบพระคุณอยางยิ่งสําหรับ รศ.ดร. ธรรมวิทย เทอดอุดมธรรม ที่ไดกรุณา สละเวลาอันมีคาในการรับเปนอาจารยที่ปรึกษา โดยคอยใหคําปรึกษาที่ดี คําแนะนําที่มีประโยชน ตอการจัดทําวิทยานิพนธฉบับนี้ รวมถึงขอขอบพระคุณ ศ.ดร. พรายพล คุมทรัพย และ ผศ.ดร. จักร พงศ อุชุปาละนันท ที่ไดกรุณาสละเวลาอันมีคาในการใหคําแนะนําที่ดี ขอเสนอแนะที่เปนประโยชน และ ตรวจสอบแกไขปรับปรุง จนวิทยานิพนธฉบับนี้มีความถูกตองและสมบูรณมากขึ้น ขอขอบคุ ณ เจา หนา ที่ หองสมุด เจาหนา ที่ห องคอมพิวเตอร เจา หนา ที่ประจําคณะ เศรษฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร และบุคคลในหนวยงานตาง ๆ ที่เกี่ยวของในการจัดทํา วิทยานิพนธฉบับนี้ ที่ไดอํานวยความสะดวกในการติดตอ และคนหาขอมูล ขอขอบคุณเพื่อน ๆ พี่ ๆ นอง ๆ ปริญญาโททุกคน โดยเฉพาะ พี่หมู, พี่แจง, มารค และ นองฝน ที่คอยใหความชวยเหลือ และเปนกําลังใจที่ดีมาโดยตลอด และขอขอบคุณบุคคลที่ไมได เอยนามไว ณ ที่นี้ดวย ทา ยที่ สุ ดนี้ ขอขอบพระคุ ณ สมาชิก ในครอบครัว คุ ณ พอ คุ ณแม และพี่ ๆ ที่ ให ก าร สนับสนุนทางการศึกษา และคอยเปนกําลังใจที่ดีตลอดมา และคุณประโยชนที่เกิดจากวิทยานิพนธ ฉบั บ นี้ หากจะพอมี บ า ง ขอมอบให แ ก คุ ณ พ อ คุ ณ แม คณาจารย ค ณะเศรษฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร และผูมีพระคุณทั้งหลาย ซึ่งหากมีขอผิดพลาดประการใด ผูเขียนขอนอม รับไวแตเพียงผูเดียว และขออภัยมา ณ ที่นี้ดวย
ภัควรัทย เลิศวิริยะนุกุล พ.ศ. 2551
(3)
สารบาญ
บทคัดย่อ.............................................................................................................
หน้ า (1)
กิตติกรรมประกาศ................................................................................................
(3)
สารบาญ..............................................................................................................
(4)
สารบาญตาราง.....................................................................................................
(6)
สารบาญภาพประกอบ..........................................................................................
(8)
บทที 1 บทนํา............................................................................................................ 1.1 ทีมาและความสําคัญของปั ญหา…………………………………………. 1.2 วัตถุประสงค์ของการศึกษา…………………………………………......... 1.3 ขอบเขตของการศึกษา……………………………………………………. 1.4 วิธีการศึกษา………………………….…………………………………... 1.5 ประโยชน์ทีคาดว่าจะได้ รับ…………………………………………..........
1 1 5 5 5 5
2 งานวิจยั ทีเกียวข้ อง……………………………………………………………....... 2.1 การศึกษาทีเกียวกับผลกระทบทางด้ าน Trade Creation และ Trade Diversion จากการจัดตังกลุ ้ ม่ ความร่วมมือทางเศรษฐกิจต่าง ๆ................ 2.2 การศึกษาเกียวกับแนวคิดของแบบจําลอง Gravity................................. 2.3 ข้ อสรุป...............................................................................................
6 16 20
3 แนวคิดและทฤษฎีทีเกียวข้ อง........................................................................... 3.1 แนวคิดของการสร้ างเสริมการค้ าจากการรวมกลุม่ ทางเศรษฐกิจ.............
21 21
(4)
6
3.2 แนวคิดในการวัดสวัสดิการทางเศรษฐกิจ..............................................
28
4 อาเซียน และเขตการค้ าเสรี อาเซียน................................................................... 4.1 ความร่วมมือทางเศรษฐกิจอาเซียน...................................................... 4.2 เขตการค้ าเสรี อาเซียน........................................................................ 4.3 สถานการณ์การค้ าระหว่างประเทศของอาเซียน................................... 4.4 การค้ าระหว่างอาเซียน-ไทย................................................................ 4.5 ผลกระทบต่อเศรษฐกิจของไทย…………………………………………. 4.6 ผลกระทบจากการจัดตังเขตการค้ ้ าเสรี อาเซียนต่ออุตสาหกรรมทีทําการศึกษา..
33 33 37 57 69 70 71
5 การศึกษาผลกระทบของการจัดตังเขตการค้ ้ าเสรี อาเซียน (AFTA) ทีมีตอ่ การส่งออกของประเทศอาเซียน............................................................................... 5.1 แบบจําลองทีใช้ ในการศึกษา............................................................... 5.2 ผลการศึกษา.................................................................................... . 5.3 ข้ อสรุป............................................................................................ ..
78 78 85 96
6 การศึกษาผลกระทบของการจัดตังเขตการค้ ้ าเสรี อาเซียน (AFTA) ทีมีตอ่ สวัสดิการของประเทศอาเซียน................................................................................ 6.1 แบบจําลองทีใช้ ในการศึกษา............................................................. 6.2 ผลการศึกษาสวัสดิการสุทธิ (Net Welfare effect)……………………. 6.3 ข้ อสรุป............................................................................................
97 97 102 121
7 ข้ อสรุป และข้ อจํากัดและข้ อเสนอแนะของการศึกษา…………………………… 7.1 สรุป................................................................................................ 7.2 ข้ อจํากัดของการศึกษา และข้ อเสนอแนะ...........................................
122 122 123
ภาคผนวก.........................................................................................................
124
บรรณานุกรม………………………………………………………………………….
160
(5)
สารบาญตาราง ตารางที่ หน้ า 1.1 แสดงมูลค่าการส่งออกไปยังตลาดในกลุม่ อาเซียน 5 ประเทศ (Intra-ASEAN Export)…………………………………………………………... 3 4.1 แสดงการเปรี ยบเทียบอัตราภาษีศลุ กากรสินค้ านําเข้ าของกลุม่ ประเทศอาเซียน... 44 4.2 General Formula of Fast Track Tariff Reduction Program (Tariff Rates Above 20%)……………………………………………………… 47 4.3 General Formula of Fast Track Tariff Reduction Program (Tariff Rates 20% and Below)………………………………………………… 48 4.4 General Formula of Normal Track Tariff Reduction Program (Tariff Rates Above 20%)……………………………………………………… 49 4.5 General Formula of Normal Track Tariff Reduction Program (For Products with Tariff Rate 20% and Below).......................................... 50 4.6 กําหนดการลดภาษีของประเทศสมาชิกอาเซียนเดิม 6 ประเทศ.......................... 51 4.7 กําหนดการลดภาษีในบัญชีตา่ ง ๆ ของ AFTA.................................................. 51 4.8 สถิตกิ ารออกหนังสือรับรองแหล่งกําเนิดสินค้ าแบบฟอร์ ม D (Form D) ของไทย.. 53 4.9 ร่างแผนการลดภาษี สนิ ค้ าปี 2545 (Tentative 2002 CEPT Package).………… 55 4.10 มูลค่าการค้ าภายในอาเซียนทางด้ านการส่งออกเป็ นรายประเทศ (Intra-ASEAN Export by Country, 1993-2005)……………………………….. 58 4.11 มูลค่าการค้ าภายในอาเซียนทางด้ านการนําเข้ าเป็ นรายประเทศ (Intra-ASEAN Import by Country, 1993-2005)............................................. 59 4.12 มูลค่าการค้ าระหว่างประเทศอาเซียนกับประเทศนอกกลุม่ ทางด้ านการส่งออก เป็ นรายประเทศ (Extra-ASEAN Export by Country, 1993-2005)……………. 61 4.13 มูลค่าการค้ าระหว่างประเทศอาเซียนกับประเทศนอกกลุม่ ทางด้ านการนําเข้ า เป็ นรายประเทศ (Extra-ASEAN Import by Country, 1993-2005)................... 62 4.14 ตลาดนําเข้ าและส่งออกที่สาํ คัญ 10 อันดับของประเทศอาเซียน 6 ในปี 1993 – 2005 (ASEAN 6 Import and Export by Country of Destination, 1993-2005)......... 64 4.15 ASEAN Ten Major Exports Markets in 2004-2005…………………………… 67 (6)
4.16 ASEAN Ten Major Imports Origins in 2004-2005……………………………. 68 5.1 สรุปความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรตามและตัวแปรอธิบายที่คาดการณ์ไว้ .............. 80 6.1 แสดงค่าประมาณความยืดหยุน่ ของอุปสงค์สนิ ค้ านําเข้ าต่อราคาและ ความยืดหยุน่ ของอุปสงค์สนิ ค้ านําเข้ าต่อรายได้ ................................................. 103 6.2 แสดงมูลค่า CVTC, CVTD และ NWE ของกลุม่ สินค้ าต่าง ๆ ในแต่ละประเทศสมาชิกอาเซียน....................................................................... 105 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7
มูลค่าการส่งออกสินค้ าเยื่อกระดาษภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ………….... มูลค่าการนําเข้ าสินค้ าเยื่อกระดาษภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ……………. มูลค่าการส่งออกสินค้ าปูนซีเมนต์ภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ.................... มูลค่าการนําเข้ าสินค้ าปูนซีเมนต์ภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ…………….... มูลค่าการส่งออกสินค้ าเฟอร์ นิเจอร์ ไม้ และเฟอร์ นิเจอร์ หวาย ภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ………………………………………………… 6.8 มูลค่าการนําเข้ าสินค้ าเฟอร์ นิเจอร์ ไม้ และเฟอร์ นิเจอร์ หวาย ภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ…………………………………………………
(7)
109 110 113 114 117 118
สารบาญภาพประกอบ ภาพที 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6.1 3.6.2 4.1 4.2 4.3 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6
สหภาพศุลกากรทีก่อให้ เกิดผลในการสร้ างเสริมการค้ า.................................... สหภาพศุลกากรทีก่อให้ เกิดผลในการเปลียนวิถีการค้ า..................................... ผลกระทบของการจัดตังสหภาพศุ ้ ลกากร……………………………………….. เส้ นอุปสงค์ตอ่ ราคาและอุปสงค์เพือการทดแทน………………………………... อุปสงค์ตอ่ สินค้ า X1…………………………………………………………….... Compensating Variation………………………………………………………. Equivalent Variation……………………………………………………………. ขันตอนการลดภาษี ้ ของกลุม่ สินค้ าทีจะเร่งลดภายใต้ AFTA…………………….. ขันตอนการลดภาษี ้ ภายใต้ AFTA (NORMAL TRACK)……………………….... เปรี ยบเทียบขันตอนการลดภาษี ้ ของ FAST TRACK และ NORMAL TRACK….. Hicksian Compensated Import Demand Curve……………………………... มูลค่าการส่งออกสินค้ าเยือกระดาษภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ............... มูลค่าการนําเข้ าสินค้ าเยือกระดาษภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ................ มูลค่าการส่งออกสินค้ าปูนซีเมนต์ภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ.................. มูลค่าการนําเข้ าสินค้ าปูนซีเมนต์ภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ................... มูลค่าการส่งออกสินค้ าเฟอร์ นิเจอร์ ไม้ และเฟอร์ นิเจอร์ หวาย ภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ................................................................... 6.7 มูลค่าการนําเข้ าสินค้ าเฟอร์ นิเจอร์ ไม้ และเฟอร์ นิเจอร์ หวาย ภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ...................................................................
(8)
หน้ า 22 24 27 29 30 31 31 40 42 43 99 111 112 115 116 119 120
บทที่ 1 บทนํา 1.1 ที่มาและความสําคัญของปญหา กลุมความรวมมือทางเศรษฐกิจอาเซียน (ASEAN) เปนกลุมความรวมมือทางเศรษฐกิจ ที่จัดตั้งขึ้นระหวางประเทศตาง ๆ ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต ซึ่งเปนกลุมที่มีการพัฒนา อยางตอเนื่องทั้งทางดานขนาดและความลึกของความรวมมือ จนสามารถพัฒนาเปนเขตการคาเสรี ในปจจุบัน โดยเขตการคาเสรีอาเซียน (ASEAN Free Trade Area : AFTA)1 เริ่มตนจาก แนวความคิดของ นายอานันท ปนยารชุน อดีตนายกรัฐมนตรีของไทย ที่เล็งเห็นความสําคัญและ ความจํ า เป น ในการกระชั บ ความสั ม พั น ธ ท างเศรษฐกิ จ กั บ ประเทศภาคี อ าเซี ย น จึ ง ได เ สนอ แนวความคิดในการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนขึ้นตอที่ประชุมสุดยอดครั้งที่ 4 ณ ประเทศสิงคโปร ภายหลังจากการประชุมสิ้นสุดลง ประเทศภาคีอาเซียน 6 ประเทศเดิม2 ไดมีการลงนามตาม ข อ ตกลงว า ด ว ยการใช อั ต ราภาษี ศุ ล กากรพิ เ ศษที่ เ ท า เที ย มกั น สํ า หรั บ เขตการค า เสรี อ าเซี ย น (Agreement on the Common Effective Preferential Tariff for the AFTA หรือ CEPT Agreement) เพื่อใหการคาภายในอาเซียนเปนไปโดยเสรี มีอัตราภาษีศุลกากรระหวางกันต่ําที่สุด และปราศจากขอจํากั ดที่มิใชภาษีศุลกากร และเพื่อดึ งดูด การลงทุนจากตางประเทศใหเ ขา สู ภูมิภาคอาเซียน ซึ่งจะทําใหการคาภายในกลุมอาเซียนเพิ่มขึ้น ขอตกลง CEPT เปนกลไกสําคัญให ประเทศสมาชิกดําเนินการใหบรรลุวัตถุประสงครวมกัน ภายในกําหนดระยะเวลา 15 ป โดยเริ่ม ตั้งแตวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2536 ตอมาในป พ.ศ. 2537 ในการประชุมรัฐมนตรีเศรษฐกิจอาเซียน (ASEAN Economic Ministers : AEM) ครั้งที่ 26 ณ จังหวัดเชียงใหม ไดมีผลสรุปทางดานการปรับปรุงระยะเวลาในการ ดําเนินการตามขอตกลงวาดวยการใชอัตราภาษีศุลกากรพิเศษที่เทาเทียมกัน โดยใหลดระยะเวลา ของการดําเนินการตามขอตกลงอัตราภาษีพิเศษที่เทากันของประเทศสมาชิก AFTA จาก 15 ป หรือ 10 ป หรือใหเสร็จสิ้นภายในวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2546 เพื่อใหระยะเวลาในการปฏิบัติตาม 1 2
แหลงที่มา http://www.moc.go.th/thai/dbe/ecoco/asean_afta.html สมาชิกอาเซียนเดิม 6 ประเทศ ไดแก อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลิปปนส สิงคโปร บรูไน และไทย
(1)
2 ขอตกลงCEPTของประเทศสมาชิก AFTA บรรลุเปาหมายกอนขอตกลงทั่วไปวาดวยภาษีศุลกากร และการคา (GATT) โดยลดลงใหเหลือ 0-5% ภายในเวลา 10 ป และยกเลิกมาตรการจํากัด ปริมาณการคา และจะลดใหเปน 0% ภายในป 2553 สําหรับประเทศสมาชิกเดิม 6 ประเทศ สวน ประเทศสมาชิกใหม จะพยายามลดภาษีลงเหลื อ 0-5% ใหมากที่ สุดเท าที่ จะทํ า ได ในป 2549 สําหรับเวียดนาม, ในป 2551 สําหรับลาวและพมา และป 2553 สําหรับกัมพูชา ซึ่งผลจากการขจัด อุปสรรคทางการคาระหวางประเทศสมาชิกภายในกลุมดังกลาว ทําใหมีการขยายตัวของปริมาณ การคาระหวางประเทศสมาชิกภายในกลุมอยางตอเนื่อง การรวมกลุมทางเศรษฐกิจถึงแมวาจะกอใหเกิดประโยชนในหลายดาน คือ นอกจากจะ ชวยดึงดูดการคาและการลงทุนจากตางประเทศ ชวยเพิ่มอํานาจตอรองของประเทศสมาชิกภายใน กลุมในเวทีการคาโลกแลว แตในขณะเดียวกันก็กอใหเกิดผลกระทบดานลบเชนกันตอประเทศ สมาชิกภายในกลุม ตามแนวความคิดของ Jacob Viner 3 ไดกลาวถึงทฤษฎีการสรางเสริมการคา และการเปลี่ยนวิถีการคา4 (Trade Creation and Trade Diversion : TC and TD) ไววา การสราง เสริมการคา หมายถึง การที่ประเทศสมาชิกของกลุมความรวมมือทางเศรษฐกิจประเทศหนึ่ง นําเขา สินคาจากประเทศสมาชิกอื่นซึ่งมีตนทุนการผลิตที่ต่ํากวา เพื่อทดแทนการผลิตสินคาชนิดนั้นใน ประเทศของตนที่มีตนทุนการผลิตที่สูงกวา และการเปลี่ยนวิถีการคา หมายถึง การที่ประเทศ สมาชิกประเทศหนึ่งนําเขาสินคาจากประเทศสมาชิกประเทศหนึ่งซึ่งมีตนทุนการผลิตที่สูงกวา แทนที่จะนําเขาสินคาชนิดเดียวกันนี้จากประเทศนอกกลุมซึ่งสามารถผลิตดวยตนทุนการผลิตที่ต่ํา กวา ดังนั้นในการรวมกลุมทางเศรษฐกิจจึงอาจไมนํามาซึ่งประโยชนที่แทจริงกับประเทศสมาชิกก็ ได จะตองพิจารณาวาโดยแทจริงแลวในการรวมกลุมนั้นกอใหเกิดสวัสดิการที่เพิ่มขึ้นแกประเทศ สมาชิกภายในกลุมหรือไม โดยจะตองพิจารณาถึงผลสุทธิระหวางการสรางเสริมการคาและการ เปลี่ยนวิถีการคาวา โดยสุทธิแลวผลทางใด มีขนาดใหญกวา ถาผลทางการสรางเสริมการคามี มากกวา ก็อาจกลาวไดวา การรวมกลุมทางเศรษฐกิจนั้นนํามาซึ่ง สวัสดิการที่เพิ่มขึ้นแกประเทศ สมาชิกภายในกลุม แตถาผลทางการเปลี่ยนวิถีการคามีมากกวา ก็อาจกลาวไดวา การรวมกลุมนั้น นํามาซึ่งสวัสดิการที่ลดลงแกประเทศสมาชิกภายในกลุม การจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน (AFTA) นับตั้งแตป 1993 เปนตนมา มีขอตกลง รวมกันในหลักการการลดภาษีศุลกากรระหวางประเทศสมาชิกลงใหเหลือรอยละ 0-5 ภายในเวลา 3
Jacob Viner(1950). ”The Custom Union Issue”. Carnegie Endowment for International
Peace :41-55 4
อางอิงมาจาก ศัพทเศรษฐศาสตร อังกฤษ-ไทย ไทย-อังกฤษ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (2546)
3 10 ป และยกเลิกมาตรการจํากัดปริมาณการคา ซึ่งผลจากการขจัดอุปสรรคทางการคาระหวาง ประเทศสมาชิกภายในกลุมดังกลาว ทําใหมีการขยายตัวของอัตราการคาระหวางประเทศสมาชิก ภายในกลุมอยางตอเนื่อง ตารางที่ 1.1 แสดงมูลคาการสงออกไปยังตลาดในกลุม อาเซียน 5 ประเทศ (Intra-ASEAN Export) หนวย : ลานเหรียญสหรัฐ ไทย รวม ป / ประเทศ อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลิปปนส สิงคโปร 1989 2,455 6,411 543 9,789 2,349 21,547 1990 2,556 8,664 596 11,796 2,752 26,364 1991 3,350 10,131 637 14,009 3,475 31,602 1992 4,563 12,163 552 14,264 4,391 35,933 1993 4,997 12,987 795 18,406 6,008 43,194 1994 5,867 15,257 1,426 27,562 7,991 58,103 1995 6,476 18,436 2,358 31,771 10,610 69,649 1996 8,310 22,694 2,970 34,441 12,111 80,527 1997 8,851 23,249 3,436 35,794 13,526 84,855 1998 9,347 21,611 3,821 25,998 8,315 69,092 1999 8,278 21,885 4,989 29,269 9,902 74,324 2000 10,884 24,409 5,983 37,784 15,100 94,159 2001 9,507 21,024 4,986 32,815 14,357 82,689 2002 9,934 22,127 5,530 33,963 13,156 84,710 2003 10,725 26,036 6,582 51,778 16,583 111,704 2004 12,994 31,737 6,838 62,494 21,170 135,233 2005 15,824 36,634 7,150 71,976 23,867 155,451 ที่มา : ASEAN Trade Data (http://2002.154.12.3/trade/) จากตารางที่ 1.1 ไดแสดงตัวเลขมูลคาการสงออกโดยที่ประเทศสมาชิกแตละประเทศ ภายในกลุมมีมูลคาการสงออกไปยังประเทศสมาชิกภายในกลุมอาเซียนเพิ่มมากขึ้นอยางตอเนื่อง และแสดงใหเห็นถึงแนวโนมทางบวกของการสงออกไปยังประเทศตาง ๆ ภายในกลุมอาเซียน และ
4 เมื่อพิจารณาโดยภาพรวมของการสงออกไปยังประเทศในภูมิภาคอาเซียน (Intra-ASEAN Export) แลว พบวามูลคาการคาภายในกลุมอาเซียน ในป ค.ศ. 1989 ซึ่งเปนชวงกอนที่มีการจัดตั้งเขต การคาเสรีอาเซียน คิดเปน 21,547 ลานเหรียญสหรัฐ เทียบกับมูลคาการสงออกในชวงหลังจากมี การจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนในปค.ศ. 1993 และ 2005 คิดเปน 43,194 และ 155,451 ลาน เหรียญสหรัฐ ตามลําดับ โดยมีอัตราการขยายตัวเมื่อเทียบกับป 1989 เพิ่มขึ้นประมาณ 2 และ 6 เทา ตามลําดับ ซึ่งแสดงใหเห็นถึงผลกระทบของการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนในการเพิ่มปริมาณ การคาระหวางประเทศสมาชิกภายในภูมิภาคอาเซียน จากขอมูลตัวเลขมูลคาการคาภายในภูมิภาคขางตน ชวยสะทอนใหเห็นถึงปริมาณ การคา (การสงออก) ที่เพิ่มสูงขึ้นระหวางประเทศสมาชิกตาง ๆ ภายในกลุมอาเซียน สวนหนึ่งเปน ผลมาจากการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน ซึ่งกอใหเกิดการลดอุปสรรคระหวางกันของประเทศ สมาชิกภายในกลุม และในทางตรงขามก็อาจจะเปนการลดปริมาณการคากับประเทศภายนอก กลุม โดยปริมาณการคาที่เพิ่มมากขึ้นดังกลาวนั้น อาจเปนผลมาจากทั้งผลทางดานการสรางเสริม การคาหรือการเปลี่ยนวิถีการคาก็ได ดั้งนั้นจึงเปนสิ่งที่นาสนใจในการศึกษาวา โดยภาพรวมนั้น เขตการคาเสรีอาเซียนกอใหเกิดผลกระทบทางดานการคาที่มีตอการสงออกภายในกลุม (Intra-ASEAN Trade) และการสงออกไปนอกกลุม อยางไร และประเทศสมาชิกใดที่ไดรับประโยชนสูงสุดจากการ จั ด ตั้ ง เขตการค า เสรี อ าเซี ย น และก อ ให เ กิ ด ผลกระทบเช น ไรต อ สวั ส ดิ ก ารของผู บ ริ โ ภค ภายในประเทศ
5 1.2 วัตถุประสงคของการศึกษา 1. ศึกษาถึงผลกระทบของการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน (AFTA) ที่มีตอการสงออกของ ประเทศภายในกลุมอาเซียน (Intra-ASEAN Trade) และการสงออกไปนอกกลุมของประเทศอาเซียนที่ สําคัญ 2. ศึกษาถึงผลกระทบของการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน (AFTA) ที่มีตอสวัสดิการสุทธิของ ผูบริโภคของประเทศอาเซียนที่สําคัญ ในระดับกลุมสินคา 1.3 ขอบเขตการศึกษา ในการศึกษาครั้งนี้จะทําการศึกษาผลกระทบของการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนทีม่ ตี อ ประเทศสมาชิกโดยจะแบงการศึกษาออกเปน 2 สวนคือ 1) ศึกษาผลกระทบทางดานการคาที่มีตอ การสงออกภายในกลุม (Intra-ASEAN Trade) และการสงออกไปนอกกลุมกอนและหลังการจัดตั้งเขต การคาเสรีอาเซียน โดยทําการศึกษาเฉพาะประเทศสําคัญในอาเซียน 5 ประเทศ ไดแก อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลิปปนส สิงคโปรและไทย ในชวงป ค.ศ. 1980-2006 2) ศึกษาผลกระทบที่มีตอ สวัสดิการของผูบริโภคในการบริโภคสินคาในกลุมตาง ๆ ภายหลังจากการจัดตั้งเขตการคาเสรี อาเซียน โดยทําการศึกษาเฉพาะกลุมสินคา Fast Track ที่ไทยเสนอ ทั้งหมด 3 รายการ ที่จําแนก ตามรหัส SITC ในระดับ 3 หลัก ซึ่งประกอบดวย SITC 251 : PULP AND WASTE PAPER (เยื่อ กระดาษ) SITC 661 : LIME, CEMENT, CONSTR.MATRL (ปูนซีเมนต) และ SITC 821 : FURNITURE, CUSHIONS, ETC. (เฟอรนิเจอรไมและหวาย) 1.4 ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ 1. ทราบถึงผลกระทบจากการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนที่มีตอการสงออกของประเทศ สมาชิกภายในกลุมและประเทศนอกกลุม 2. ทราบถึ ง ผลกระทบจากการจั ด ตั้ ง เขตการค า เสรี อ าเซี ย นที่ มี ต อ สวั ส ดิ ก ารที่ เปลี่ยนแปลงไปในกลุมสินคาตาง ๆ ที่ทําการศึกษาของแตละประเทศสมาชิก 3. ทําใหสามารถวิเคราะหไดวาโดยแทจริงแลวการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนนํามาซึ่ง ประโยชนตอประเทศสมาชิกหรือไม และประเทศใดไดประโยชนสูงสุดจากการจัดตั้งเขตการคาเสรี อาเซียน
บทที่ 2 งานวิจัยที่เกี่ยวของ 2.1 งานศึกษาที่เกี่ยวของกับผลกระทบทางดานTrade Creation และ Trade Diversion จากการจัดตัง้ กลุมความรวมมือทางเศรษฐกิจตาง ๆ Karemera and Koo1 ไดทําการศึกษาผลกระทบทางดาน Trade Creation และ Trade Diversion จากการจัดตั้งเขตการคาเสรีอเมริกาและแคนนาดา (U.S. and Canadian Free Trade Agreement) โดยทําการวิเคราะหในระดับอุตสาหกรรม เพื่อที่จะวิเคราะหวา เขตการคาเสรีอเมริกา และแคนนาดา จะกอใหเกิดผลกระทบทางบวก หรือทางลบกับผูประกอบการในอุตสาหกรรม โดย ในการศึกษานี้ไดทําการวิเคราะห Trade Creation และ Trade Diversion โดยใชวิธีการของ Verdoorn มาใชในการวิเคราะห โดยทําการศึกษาอุตสาหกรรมในรหัส SITC ที่ระดับ 3 digit และ ใช Seemingly Unrelated Regression Estimated (SURE) ในการประมาณการเปลี่ยนแปลงใน ความตอ งการสิน คา นํ า เข า ซึ่ ง เกิ ด จากการจั ด ตั้ง เขตการคา เสรีอ เมริก าและแคนนาดา ทํา ให สามารถเขาใจถึงพฤติกรรมโดยเปรียบเทียบของการนําเขาระหวางประเทศอเมริกาและแคนนาดา ในการศึกษานี้ไดใชขอมูลในป 1970-1987 โดยเลือกอุตสาหกรรมที่มีมูลคาการคา สูงสุดที่คากันระหวางประเทศสมาชิกสูงสุด 10 อันดับแรกของแตละประเทศสมาชิก เขามา พิจารณา โดยนํามาประมาณคาความยืดหยุนของอุปสงคสินคานําเขาตอราคา (Import Price Elasticity) คาที่ประมาณไดจะใชบอกวามีการแขงขันในสินคานั้นสูงหรือต่ํา ถาคาความยืดหยุน ดังกลาวมีคามากกวา 1 แสดงวามีการแขงขันสูงในสินคาชนิดนั้น ๆ จากการศึกษาพบวา คาความยืดหยุนของอุปสงคสินคานําเขาตอราคาสินคานําเขาที่ ประมาณไดของประเทศสหรัฐอเมริกา จะอยูในชวง –0.29 ถึง –0.95 และคาความยืดหยุนของ อุปสงคสินคานําเขาตอราคาสินคาในประเทศ อยูในชวง 0.40 ถึง 1.41 สวนคาความยืดหยุน ของอุปสงคสินคานําเขาตอราคาสินคานําเขาของประเทศแคนนาดาอยูในชวง –0.05 ถึง –0.30 และคาความยืดหยุนของอุปสงคสินคานําเขาตอราคาสินคาในประเทศ อยูในชวง 0.17 ถึง 0.72 ซึ่งมี 1
David Karemera and Won W. Koo (1994). “Trade Creation and Diversion Effects of the U.S.-Cannadian Free Trade Agreement”. Contemporary Economic Policy, 12 :12-23
(6)
7
คาต่ํากวาของประเทศสหรัฐอเมริกา จากคาความยืดหยุนที่ไดนี้สะทอนใหเห็นวา ตลาดในประเทศ สหรัฐอเมริกามีการแขงขันมากกวาตลาดในประเทศแคนนาดา และจากการคํานวณผลทางดานการ สรางเสริมการคาและการเปลี่ยนวิถีการคาพบวา ทั้ง 2 ประเทศเกิดผลทางดานการสรางเสริมการคา มากกวาผลทางดานการเปลี่ยนวิถีทางการคา Karemera and Ojah2 ไดทําการศึกษาผลกระทบทางดาน Trade Creation และ Trade Diversion จากการรวมกลุมทางเศรษฐกิจ NAFTA โดยใชวิธีการเดียวกันกับที่ Karemera ไดเคยทําไวในการหาผลทางดาน Trade Creation และ Trade Diversion ของเขตการคาเสรี อเมริกาและ แคนนาดา ในการศึกษานี้จะทําการศึกษาโดยใชขอมูลในป 1990-1992 โดยเลือกอุตสาหกรรมที่มี มูลคาการคาสูงสุดที่คากันระหวางประเทศสมาชิกสูงสุด 10 อันดับแรกของแตละประเทศสมาชิกใน NAFTA โดยผลจากการศึกษาผลกระทบทาง Trade Creation และ Trade Diversion พบวาจาก กลุมสินคาที่เลือกมาผลที่เกิดจากการรวมกลุม NAFTA เปนดังนี้ การนําเขาของสหรัฐอเมริกาจาก แคนนาดา และเม็กซิโก เกิดผลโดยรวมทาง Trade Creation มากกวาผลทาง Trade Diversion การนําเขาของแคนนาดาจากสหรัฐอเมริกาเกิดผลโดยรวมทาง Trade Creation มากกวา Trade Diversion และการนําเขาของเม็กซิโกจากสหรัฐอเมริกาเกิดผลโดยรวมทาง Trade Creation มากกวา Trade Diversion ในขณะที่การนําเขาของแคนนาดาจากเม็กซิโก และการนําเขาของ เม็กซิโกจากแคนนาดา ในสินคากลุมที่เลือกมานั้น เกิดผลทาง Trade Diversion มากกวา Trade Creation Sawyer and Spinkle3 ไดทําการศึกษาเปรียบเทียบความแตกตางระหวางวิธีการ ประเมิน Trade Creation และ Trade Diversion ของ Baldwin–Murray และ Verdoorn Model ซึ่ง ในกรณีของ Baldwin–Murray นั้น ถูกวิจารณวา ประเมินคา Trade Diversion ต่ําเกินไป โดยใน กรณีของ Baldwin–Murray จะตั้งสมมติฐานวาสินคาที่คากันเปน Homogeneous Product ภายใตสมมติฐานนี้ เมื่อมีลดภาษีลงปจจัยเพียงปจจัยเดียวที่จํากัดการเปลี่ยนแปลงทางการคา คือ
2
David Karemera and Kalu Ojah (1998). “An Industrial Analysis of Trade Creation and Diversion Effects of NAFTA”. Journal of Economic Integration 13(3), (September) : 400-425. 3 W. Charles Sawyer and Richard L. Spinkle (1989). “Alternative Empirical Estimates of Trade Creation and Trade Diversion : A Comparison of the Baldwin-Murray and Verdoorn Models.” Weltwirtschaftliches Archiv 125(1) : 61-73.
8
Supply Elasticity ถา Supply Elasticity ของประเทศที่ไดรับสิทธิพิเศษทางภาษีมีคามาก (นอย) ก็ จะมีการขยายตัวทางการคามาก (นอย) สวนวิธีการของ Verdoorn นั้นตั้งสมมติฐานวาสินคาที่คากันเปน Differentiated Product และมี Infinity Elasticity Supply of Product จากผูผลิตทั้งหมด ภายใตสมมติฐานนี้ เมื่อ มีการลดภาษีลงปจจัยเพียงปจจัยเดียวที่จํากัดการคาคือ ความสามารถในการทดแทนกันของ สินคาชนิดหนึ่งกับสินคาอีกชนิดหนึ่ง ถาระดับของการทดแทนกันระหวางสินคามีคามาก (นอย) แลวการขยายตัวทางการคาจะมีมาก (นอย) วิธีการศึกษา Trade Creation ในทั้ง 2 Model นั้นมีสมมติฐานเหมือนกัน คือ ความสามารถในการทดแทนกันระหวางการนําเขาจากประเทศที่ไดรับสิทธิพิเศษทางภาษีกับการ ผลิ ต ภายในประเทศ เท า กั บ ความสามารถในการทดแทนการนํ า เข า สิ น ค า นั้ น กั บ การผลิ ต ภายในประเทศ โดยทั้ง 2 Model หา Trade Creation ไดดังนี้ TC = Q1 * εm [δt / 1+t] โดย TC = Trade Creation = การนําเขาสินคา A จากประเทศที่ไดรับสิทธิพิเศษทางภาษี Q1 εm = elasticity for all import demand t = อัตราภาษี สวนการหา Trade Diversion จะแตกตางกันในวิธีการคํานวณ ซึ่งในการหา Trade Diversion ของ Baldwin-Murray TD = TC {Q2/Q3} โดย TD = Trade Diversion = การนําเขาสินคา A จากประเทศที่ไมไดรับสิทธิพเิ ศษทางภาษี Q2 Q3 = การผลิตสินคา A ภายในประเทศ Trade Diversion ของ Baldwin-Murray เปนการถวงน้ําหนัก Trade Creation ดวย สัดสวนของการนําเขาจากประเทศที่ไมไดสิทธิพิเศษทางภาษีตอการผลิตในประเทศ การหา Trade Diversion ตามวิธกี ารของ Verdoorn นั้นหาจาก TD = TC * α1 โดย α1 = สวนแบงของ Q1 จากการนําเขาทัง้ หมด
9
ผลจากการศึกษาโดยเปรียบเทียบวิธีการของ Baldwin-Murray และ Verdoorn ในการ วัด Trade Diversion พบวา มีความแตกตางในการประมาณ Trade Diversion โดยความแตกตาง เกิดจากน้ําหนักที่ใชถวง Trade Creation ซึ่งผลที่ไดชี้ใหเห็นวา วิธีการของ Baldwin-Murray จะ ไมใหการประมาณผลของ Trade Diversion ที่นอยไปเมื่อเทียบกับการใชวิธีการของ Verdoorn ถา มีการใชคา elasticity of substitution ที่เหมาะสม Nicholls4 ทําการวัดมูลคาสวัสดิการที่เปลี่ยนแปลงไปของผูบริโภคอันเปนผลมาจาก การจัดตั้งกลุมความรวมมือทางเศรษฐกิจ CACM โดยทําการศึกษาในสินคาหมวดตาง ๆ 5 หมวด ตามรหัส SITC 3 digit คือ หมวดอาหาร (099) ปโตรเลียม (332) เครื่องจักร (712) เครื่องหนัง (561) และเครื่องนุงหม (841) เปรียบเทียบกันในประเทศสมาชิกกลุม CACM 5 ประเทศ ไดแก คอสตาริกา เอล ซาวาดอร กัวเตมาลา ฮอนดูรัส และนิการากัว ในการวัดมูลคาของสวัสดิการที่เปลี่ยนแปลงนั้น ใชแนวคิดการวัดมูลคาการวัดสวัสดิการ โดยการวัดมูลคาสวนเกินของผูบริโภค (Consumer Surplus) ภายใตเสนอุปสงคแบบ Hicks โดยมี แนวคิดที่วา การจัดตั้งกลุมความรวมมือทางเศรษฐกิจจะกอใหเกิดผลของการเปลี่ยนแปลงทางดาน ราคา อันเนื่องมาจากการลดอัตราภาษีที่เก็บกับประเทศสมาชิกภายในกลุม โดยผลของอัตราภาษีที่ ลดลงจะทําใหระดับราคาสินคานําเขาลดลง ผูบริโภคจะไดรับสวัสดิการจากสวนเกินของผูบริโภคที่ เพิ่มขึ้นที่เรียกวา CVTC แตผลของการรวมกลุมทําใหเกิดการบิดเบือนราคาซึ่งทําใหราคาสินคานําเขา จากประเทศสมาชิกภายในกลุมต่ํากวาประเทศนอกกลุมซึ่งอาจมีตนทุนการผลิตที่ต่ํากวา จึงทําให เกิดการเปลี่ยนวิถีการคากับประเทศนอกกลุม ซึ่งสวนนี้เปนสวัสดิการที่เสียไปของผูบริโภคที่เรียกวา CVTD ดังนั้น เมื่อพิจารณาถึงสวัสดิการที่เปลี่ยนแปลงไปของผูบริโภคในการบริโภคสินคาตาง ๆ จึง ตองทําการเปรียบเทียบขนาดของ CVTC และ CVTD หาก CVTC มีขนาดใหญกวา แสดงวา ผูบริโภค ไดรับสวัสดิการที่เพิ่มขึ้นในการบริโภคสินคานั้น ๆ อันเปนผลมาจากการจัดตั้งกลุมความรวมมือทาง เศรษฐกิจ ผลจากการศึกษาการเปลี่ยนแปลงมูลคาสวัสดิการในอุตสาหกรรมตาง ๆ อันเปนผลมา จากการจัดตั้งกลุมความรวมมือทางเศรษฐกิจ CACM พบวาในการประมาณมูลคาสวัสดิการสุทธิใน 5 ประเทศที่ทําการศึกษา เกิดผลเสียทางสวัสดิการสุทธิโดยรวมใน 5 สินคา โดยประเทศที่มีการ สูญเสียสวัสดิการสุทธิโดยรวมต่ําสุดคือประเทศ ฮอนดูรัส คิดเปนมูลคาสวัสดิการสุทธิสูญเสียรวม 4
Shelton M.A. Nicholls (1998). “Measuring Trade Creation and Trade Diversion in the Central American Common Market : A Hicksian Alternative”. World Development 26(2), (February) : 323-35.
10
13.8 พันเหรียญสหรัฐ สวนประเทศที่มีการสูญเสียสวัสดิการสุทธิรวมสูงสุดคือ ประเทศเอลซาวาดอร คิดเปนมูลคาสวัสดิการสุทธิสูญเสียรวม 39.19 พันเหรียญสหรัฐ Bartholomew 5 ไดทําการศึกษาผลกระทบของการรวมกลุม MERCOSUR ที่มีตอ สวัสดิการที่เปลี่ยนแปลงไปในการบริโภคสินคาในอุตสาหกรรมตาง ๆ ของประเทศอารเจนตินาและ ประเทศบราซิล โดยทําการศึกษาในผลกระทบที่มีตอการเปลีย่ นแปลงสวัสดิการทางสังคมโดยรวมและ พิจารณาเปนรายอุตสาหกรรม โดยใชแนวคิดการหาสวนเกินผูบริโภคภายใตเสนอุปสงคแบบ Hicks ในการวิเคราะหเชนเดียวกับ Nicholls ทําในการประเมินคาสวัสดิการของผูบริโภคที่เพิ่มขึ้นจากการที่ ระดับราคาสินคานําเขาลดลงโดยการคํานวณหา Compensating Variation Trade Creation (CVTC) และประเมินคาสวัสดิการของผูบริโภคที่ลดลงอันเปนผลมาจากการบิดเบือนราคากอใหเกิดการ เปลี่ยนวิถีการคากับประเทศนอกกลุมโดยการคํานวณ Compensating Variation Trade Diversion (CVTD) และทําการเปรียบเทียบขนาดของ CVTC และ CVTD เพื่อวัดผลทางสวัสดิการที่เปลี่ยนไป โดยรวมและในระดับอุตสาหกรรมตาง ๆ อันเปนผลจากการรวมกลุม MURCOSUR ในการศึกษาสําหรับประเทศอารเจนตินาจะใชขอมูลตามรหัส SITC สวนในประเทศ บราซิลใชขอมูลเปนตามรหัส HS ซึ่งจากผลการศึกษาที่ไดพบวาทั้งประเทศอารเจนตินาและบราซิล โดยรวมแลวจะเกิดผลทางดาน Trade Creation มากกวาผลทางดาน Trade Diversion และเมื่อ พิจารณาในระดับอุตสาหกรรมสําหรับประเทศอารเจนตินาศึกษาโดยใชขอ มูลตามรหัส SITC ทีร่ ะดับ 3 digit และประเทศบราซิลใชขอมูลตามรหัส HS ที่ระดับ 4 digit พบวา สินคาที่กอใหเกิดผลทาง Trade Diversion สวนใหญจะเปนสินคาที่ไมไดเขารวม (ไดรับการยกเวน) ในขอตกลงภาษีรวมกัน CET (Common External Tariff) ในทั้ง 2 ประเทศ แตเมื่อเปรียบเทียบระหวางประเทศอารเจนตินา และบราซิลแลว พบวา ผลทาง Trade Diversion ที่เกิดขึ้นกับบราซิลจะมีขนาดที่ต่ํากวาของ อารเจนตินา เนื่องจากสินคาเหลานี้เมื่อมีการปรับภาษีเขาสู CET ตามขอตกลงแลวจะทําใหระดับ ภาษีในสินคาเหลานี้สวนใหญในประเทศอารเจนตินาจะปรับตัวสูงขึ้นกวาระดับเดิม จึงกอใหเกิดผล ทางดาน Trade Creation ที่สูงกวา Winters and Chang6 ไดทําการศึกษาผลกระทบของการจัดตั้งกลุม MERCORSUR ที่ มี ผ ลต อ ราคาสิ น ค า ส ง ออกของประเทศนอกกลุ ม ที่ ส ง ออกมายั ง ประเทศสมาชิ ก ในกลุ ม และ 5
Ann Bartholomew (2002). “Trade Creation and Trade Diversion: The Welfare Impact of
MERCOSUR on Argentina and Brazil”. Working Paper CBS-25-2002. 6 L. Alan Winters and Won Chang (2002), “How Regional Blocs Affect Excluded Countries : The Price Effects of MERCOSUR”. American Economic Review 92 (4) : 889-904
11
ผลกระทบตอสวัสดิการของประเทศนอกกลุม โดยพวกเขาไดทําการศึกษาโดยการพิจารณาจาก กราฟเพื่ อพิ จ ารณาถึ ง การเปลี่ย นแปลงทางดา นราคาสิน ค า ส ง ออกมายั ง ประเทศภายในกลุ ม (ประเทศบราซิล) ในชวงป 1990-1996 โดยเปรียบเทียบกับปฐาน (ป 1990) จากกราฟพบวา ราคา สินคาสงออกของกลุมประเทศที่พิจารณา (ประเทศนอกกลุม) มายังประเทศบราซิลนั้นโดย เปรียบเที ยบแล วมี ระดับราคาที่ ลดต่ํา ลงทุก ป แตราคาของประเทศคูคา ที่อยูในกลุม (ประเทศ อารเจนตินา) โดยเปรียบเทียบแลวมีระดับราคาสูงขึ้น ซึ่งผลกระทบที่มีตอราคาของประเทศผู ส ง ออกที่ เ ป น ประเทศนอกกลุ ม นั้ น สั น นิ ษ ฐานว า เกิ ด จากผลกระทบจากการจั ด ตั้ ง กลุ ม MERCOSUR เพื่ อ ยื น ยั น ว า ผลกระทบทางด า นราคาดั ง กล า วเป น ผลมาจากการจั ด ตั้ ง กลุ ม MERCOSUR เนื่องจากการยกเวนภาษีใหกับประเทศคูคาภายในกลุม (ประเทศอารเจนตินา) ของ ประเทศบราซิล ทําใหประเทศนอกกลุมตองลดราคาสินคาที่สงออกมายังบราซิลเพื่อที่จะสามารถ แข ง ขั น กั บ ประเทศคู ค า ในกลุ ม ซึ่ง ได รั บ สิ ท ธิ ป ระโยชน ท างภาษี ไ ด ในการศึ ก ษาพวกเขาได ใ ช แบบจําลองกลยุทธการตั้งราคาของ Bertrand เพื่อพิจารณาการตั้งราคาของประเทศผูสงออกที่อยู นอกกลุม โดยไดแบงแยกตลาดออกเปน 2 ตลาดคือ ตลาดในกลุม MERCOSUR (พิจารณาตลาด ประเทศบราซิล) และตลาดนอกกลุม (The Rest of The World : ROW) เปรียบเทียบกัน โดยผลจากการศึ ก ษาพบว า การเปลี่ ย นแปลงภาษี ใ นสิ น ค า ส ง ออกของประเทศ อารเจนตินามายังบราซิลซึ่งเปนผลจากการรวมกลุม MERCOSUR มีผลกระทบตอการตั้งราคาของ ประเทศผูสงออกที่อยูนอกกลุม MERCOSUR และในการประเมินผลทางสวัสดิการวัดโดยนําคา ความยืดหยุนทางภาษีที่ไดจากการคํานวณ มาประมาณขนาดของการเปลี่ยนแปลงปริมาณการ สงออก พบวาประเทศนอกกลุม MERCOSUR มีมูลคาการสงออกที่ลดลง ซึ่งแสดงใหเห็นวาการ จัดตั้งกลุม MERCOSUR ทําใหสวัสดิการประเทศนอกกลุมแยลง Kelegenna7 ศึกษาผลกระทบของ Trade Diversion ของกลุม NAFTA ที่มีตอ อุตสาหกรรม Garment ในศรีลังกา โดยไดทําการศึกษาแบบ partial equilibrium approach ซึ่ง สามารถวัดผลกระทบในระยะสั้นและระยะกลาง (3 – 5 ป) ได และมีประโยชนในการประเมินกลุม สินคาในระดับ SITC ที่ต่ํามาก ๆ โดยในการวิเคราะห Trade Diversion จะใชสมการในรูปแบบงาย ๆ ซึ่งแสดงในรูปของราคาสินคา Garment ของศรีลังกาเปนฟงกชันของ ราคาสินคา Garment ของ
7
Saman Kelegama (1997). “Risks to the Sri Lankan Garment Industry from Trade Diversion Effects of Nafta” , Development Policy Review 15 : 227-249
12
เม็กซิโก ในตลาดประเทศสหรัฐอเมริกา เนื่องจากมีสมมติฐานวาการรวมกลุม NAFTA มีผลทําให เกิดการเปลี่ยนวิถีการคาของ USA จากศรีลังกาไปนําเขาจากเม็กซิโกมาก โดยการวิเคราะหตองการจะทดสอบวา เม็กซิโกมีความไดเปรียบในการแขงขันเหนือ ศรีลังกาใน Standard Garment (SITC 8411) จากการตั้ง NAFTA (โดยมีขอสมมติวา Standard Garment Product เปน Homogeneous) และจะพิจารณาการแขงขันทางดานราคาของศรีลังกาใน 3 ชวงเวลา 1) Pre-NAFTA (กอน 1994) และ Pre-Uruguay Round 2) Post NAFTA และ PREUruguay Round 3) Post NAFTA และ Post Uruguay Round และพิจารณาความสามารถในการ แขงขัน โดยศึกษาการสงออก Garment ไปสหรัฐอเมริกา ทั้งทางอากาศและทางทะเล ผลที่ได พบวา ศรีลังกาไดประโยชนทางดานราคาสินคาสําหรับ Normal Garment เหนือเม็กซิโกในตลาด สหรัฐอเมริกา ทั้งการขนสงทางอากาศและทางทะเล ซึ่งแสดงใหเห็นวา ศรีลังกาไดเปรียบในการ แขงขันเหนือเม็กซิโก Sayan8 ไดทําการศึกษาผลกระทบทางดาน Trade Creation และ Trade Diversion จากการจัดตั้งกลุมความรวมมือทางเศรษฐกิจ BSEC ซึ่งเปนกลุมความรวมมือที่ไมมีการลดหรือ กําจัดอุปสรรคทางการคาทั้งทางดานภาษีและมิใชภาษีระหวางกัน แตการจัดตั้งกลุมความรวมมือ BSEC นั้นจัดตั้งขึ้นเพื่อลดขอจํากัดทางดานโครงสรางพื้นฐานที่เปนอุปสรรคทางการคาระหวาง ประเทศสมาชิก เชน การขาดแคลนโครงสรางพื้นฐานสําหรับการขนสงและติดตอสื่อสาร เปนตน ซึง่ ก็นําไปสูผลของการเกิด Trade Creation และ Trade Diversion ไดเชนกัน ในการศึกษาผลของการจัดตั้งกลุมเศรษฐกิจ BSEC ทําโดยอาศัยแบบจําลอง Gravity และอาศัยตัวแปรหุน BSEC เพื่อใชอธิบายผลของการจัดตั้ง BSEC ที่มีตอการคาระหวางประเทศ ของประเทศสมาชิก และใชตัวแปรหุน CMCA ในการวิเคราะหผลของการเปนอดีตสมาชิกของกลุม CMCA วามีผลตอการคาระหวางประเทศสมาชิกอยางไร โดยใชเทคนิค Pooled Data ในการ ประมาณแบบจําลอง ซึ่งผลจากการประมาณคาแบบจําลองพบวา ตัวแปรอธิบายของแบบจําลอง Gravity และตัวแปรหุน BSEC มีนัยสําคัญทางสถิติ สวนตัวแปรหุน CMCA ไมมีระดับนัยสําคัญ ทางสถิติ
8
Serdar Sayan.(1998).”Could Regional Economic Cooperation Generate Trade Creation and Trade Diversion Effects without Altering Trade Policies of Member? Preliminary Results from a Gravity Application to BSEC”. [Available from : http://www.bilkent.edu.tr/~sayan/DiscussionPapers/DP98-10+Cvr.pdf ].
13
สวนในการประมาณมูลคาผลกระทบของการจัดตั้งกลุม BSEC ที่มีตอการคาระหวาง ประเทศสมาชิก (Intra-BSEC Trade) และ การคาระหวางประเทศสมาชิกในกลุมกับประเทศนอก กลุม (Extra-BSEC Trade) โดยใช Gross Trade Creation (GTC) ในการอธิบายผลของ IntraBSEC Trade และใช External Trade Creation (ETC) ในการอธิบายผลของ Extra-BSEC Trade โดยแนวคิดในการหาคา GTC และ ETC การหามูลคาการสงออกที่คาดวาจะเปนตามทฤษฎีหากไม มีผลของการรวมกลุมทางเศรษฐกิจอยู จากผลการคํานวณหามูลคาของ GTC และ ETC จากการจัดตั้งกลุม BSEC พบวา ในป 1993 และ 1994 ประเทศโรมาเนีย และตุรกี เกิดการสรางเสริมการคาทางดานการสงออกกับประเทศ นอกกลุม และเกิดการสรางเสริมการคาทางดานการนําเขากับประเทศนอกกลุมในประเทศกรีซ และโร มาเนีย สวนตุรกีเกิดการสรางเสริมการคาทางดานการนําเขากับประเทศนอกกลุมเฉพาะในป 1993 เทานั้น สวนผลทางดานการสรางเสริมการคากับประเทศสมาชิกภายในกลุมพบวา ทั้งประเทศกรีซ โร มาเนีย และตุรกีเกิดการสรางเสริมการคากับประเทศสมาชิกภายในกลุมทั้งในป 1993 และ 1994 Endoh9 ไดทําการศึกษาผลกระทบทางดาน Trade Creation และ Trade Diversion ของการจัดตั้งกลุม EEC, LAFTA และ CMEA โดยใชแบบจําลอง Gravity โดยใชขอมูลในชวงป 1960-1994 ทําการประมาณคาแบบจําลองโดยขอมูลภาคตัดขวาง (Cross-section Data) ทุก ๆ ชวงเวลา 5 ป โดยทําการศึกษาใน 2 ประเด็น คือ ศึกษาผลกระทบทางดาน Trade Creation และ Trade Diversion ในกลุมความรวมมือทางเศรษฐกิจตาง ๆ และศึกษาผลของกลุมความรวมมือ ทางเศรษฐกิจตาง ๆ ที่มีตอการคาระหวางประเทศของประเทศที่ไมไดเปนสมาชิกในกลุมเศรษฐกิจ ใด ๆ ทั้ง 3 กลุม เชน ประเทศญี่ปุน ในการศึกษาผลกระทบทางดาน Trade Creation และ Trade Diversion นั้น ทําการศึกษาโดยใชตัวแปรหุน 3 ตัวในการอธิบายผลกระทบดังกลาวในแตละกลุมความรวมมือ ทางเศรษฐกิจ โดย EEC1ij, LAFTA1ij, CMEA1ij เปนตัวแปรหุนกลุมที่ใชในการวิเคราะหผลของการ จัดตั้งกลุมความรวมมือทางเศรษฐกิจที่มีตอการเปลี่ยนวิถีการคาทางดานการสงออกตอประเทศ นอกกลุม (Export Trade Diversion) หากคาสัมประสิทธิ์หนาตัวแปรหุนที่ประมาณได มีคาเปนลบ และมีนัยสําคัญทางสถิติ
9
Masahiro Endoh (1999). “Trade Creation and Trade Diversion in EEC, the LAFTA and the CMEA : 1960-1994”. Applied Economics 31(2), (February) : 207-16.
14
EEC2ij, LAFTA2ij, CMEA2ij เปนตัวแปรหุนกลุมที่ใชในการวิเคราะหผลของการจัดตั้งกลุม ความรวมมือทางเศรษฐกิจที่มีตอการสรา งเสริม การคา กับ ประเทศสมาชิก ภายในกลุม (Trade Creation) หากคาสัมประสิทธิ์หนาตัวแปรหุนที่ประมาณได มีคาเปนบวกและมีนัยสําคัญทางสถิติ EEC3ij, LAFTA3ij, CMEA3ij เปนตัวแปรหุนกลุมที่ใชในการวิเคราะหผลของการจัดตั้ง กลุมความรวมมือทางเศรษฐกิจที่มีตอการเปลี่ยนวิถีการคาทางดานการนําเขาตอประเทศสมาชิก นอกกลุม (Import Trade Diversion) หากคาสัมประสิทธิ์หนาตัวแปรหุนที่ประมาณได มีคาเปนลบ และมีนัยสําคัญทางสถิติ ผลจากการศึกษาผลของการรวมกลุมทางเศรษฐกิจทั้ง 3 ตอการคาระหวางประเทศของ ประเทศสมาชิก โดยการประมาณคาแบบจําลอง Gravity พบวา ในกลุม EEC เกิดผลทางดาน Trade Creation สวนผลทางดาน Export Trade Diversion และ Import Trade Diversion ทั้ง 2 ตัว มีคาสัมประสิทธิ์หนาตัวแปรหุนเปนบวกและมีนัยสําคัญทางสถิติ ซึ่งสะทอนใหเห็นถึงการสราง เสริมการคากับประเทศนอกกลุม ในกลุม LAFTA ไมเกิดผลทางดาน Trade Creation ที่ชัดเจน แต เกิดผลทาง Export Trade Diversion และ Import Trade Diversion สวนกลุม CMEA เกิดผลทั้ง ทางดาน Trade Creation, Export Trade Diversion และ Import Trade Diversion สวนผลการศึกษาผลของการจัดตั้งกลุมความรวมมือทางเศรษฐกิจทั้ง 3 ที่มีตอการคา ระหวางประเทศกับประเทศที่ไมสังกัดสมาชิกในกลุมความรวมมือทางเศรษฐกิจใด ๆ เลยอยาง ประเทศญี่ปุน ทําการประมาณคาโดยใชแบบจําลอง Gravity เชนกัน แตตัดตัวแปรหุนในกลุมที่ 2 ออกไป ซึ่งผลจากการประมาณคาพบวา ไมเกิดผลทางดาน Export และ Import Trade Diversion จากการจัดตั้งกลุม EEC และ LAFTA แตเกิดผลทางดาน Export และ Import Trade Diversion ตอประเทศญี่ปุนจากการจัดตั้งกลุม CMEA Krueger10 ไดทําการศึกษาผลกระทบจากการเขารวมเปนสมาชิกเขตการคาเสรีอเมริกา เหนือ (NAFTA) ของประเทศเม็กซิโก โดยการศึกษานี้ไดแบงวิธีการศึกษาออกเปน 2 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนที่ 1 เปนการศึกษาโดยใชกรอบการวิเคราะห “Shift and Share Analysis” เพื่อตรวจสอบ การเปลี่ยนแปลงในปริมาณ และรูปแบบของกระแสการคาระหวางประเทศภาคี NAFTA กับ ประเทศอื่น ๆ และขั้นตอนที่ 2 เปนการศึกษาถึงปจจัยที่กําหนดรูปแบบของกระแสการคา และ ศึกษาผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการจัดตั้ง NAFTA โดยการศึกษาในขั้นตอนนี้จะทําโดยใชแบบจําลอง Gravity ซึ่งอยูในรูปมูลคาการคาระหวางประเทศคูคา 2 ประเทศ เปนฟงกชั่นของ GDP อัตรา 10
Anne O. Krueger (1999). “Trade Creation and Trade Diversion Under NAFTA”. NBER Working Paper No. 7429.
15
แลกเปลี่ยนเงินตราระหวางประเทศ ภาษาราชการ ระยะทางระหวางประเทศ ความหางไกล และ พรมแดนที่ติดกันของประเทศทั้งสอง จากแบบจําลองดังกลาวพบวา มีตัวแปร 3 ตัวที่แตกตางจากแบบจําลอง Gravity ดั้งเดิมของ Linneman และ Bergstrand ซึ่ง Kruger ไดอธิบายวา ตัวแปรความหางไกลถูกนํามาใส ไวในแบบจําลอง เนื่องจากหลักความเปนจริงที่วา ประเทศที่มีพรมแดนติดกันจะมีตนทุนคาขนสง สิน ค า หรื อต น ทุ นในการดํ า เนินธุ รกรรมต่ํา กวาประเทศที่ ไมมีพรมแดนติดกั น ซึ่ง สิ่ง นี้ส ามารถ พิจารณาไดวาเปนสิ่งที่สนับสนุนการคาระหวางประเทศคูคาในรูปแบบหนึ่ง สวนภาษาราชการถูก นํ า มาใส ใ นแบบจํ า ลอง เนื่ อ งจากหลั ก ความเป น จริ ง ที่ ว า ประเทศที่ ใ ช ภ าษาต า งกั น การ ติดตอสื่อสารเพื่อทําการคาขายอาจจะเกิดความยากลําบาก ซึ่งสิ่งนี้สามารถพิจารณาไดวาเปน อุปสรรคทางการคารูปแบบหนึ่ง Lalith11 ไดทําการศึกษาแนวโนมการสรางเสริมการคาและการเปลี่ยนวิถีการคา (Trade Creation and Trade Diversion) จากการรวมกลุมเศรษฐกิจอาเซียน (ASEAN) โดยทําการศึกษา เฉพาะกรณีของประเทศไทยและสิงคโปร โดยใชทฤษฎีการสรางเสริมการคาและการเปลี่ยนวิถี การคาของ Balassa โดยประยุกตใชแบบจําลอง Gravity เพื่อประมาณคาความยืดหยุนของ อุปสงคการนําเขาตอรายไดประชาชาติใน 2 ชวงเวลา คือ กอนมีการรวมกลุม (1967-1975) และ หลังจากจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน (1976-1997) โดยศึกษาในกลุมสินคาที่จัดแบงโดย ESCAP ที่ระดับ 1-digit และนําคาความยืดหยุนที่ไดมาทดสอบความแตกตางอยางมีนัยสําคัญทางสถิตโิ ดย ใช Chow test หากคาความยื ดหยุ นของอุ ปสงคการนําเข าสินค าตอรายไดประชาชาติ มีคาเพิ่ มขึ้ น ภายหลังจากมีการจั ดตั้งเขตการค าเสรีอาเซียนแล ว แสดงวา ไดมีการสร างเสริมการค า (Trade Creation) เกิดขึ้น แตถาคาความยืดหยุนดังกลาวมีคาลดลงแลว แสดงวา ไดเกิดการเปลี่ยนวิถีการคา (Trade Diversion)
11
Lalith Prasanna Perera (1998). “ Trade Creation and Diversion in the ASEAN Economic Integration”. (A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Masters of Economics(English Language Program), Faculty of Economics. Thammasat University)
16
พัตเนตร12 ไดทําการศึกษาแนวโนมการสรางเสริมการคาและการเปลี่ยนวิถีการคา (Trade Creation and Trade Diversion) จากการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน (AFTA) โดย ทําการศึกษาเฉพาะกรณีของประเทศไทยเทานั้น ดวยวิธีการศึกษาเชนเดียวกับ Lalith คือ ใชทฤษฎี การสรางเสริมการคาและการเปลี่ยนวิถีการคาของ Balassa โดยประยุกตใชแบบจําลอง Gravity เพื่อประมาณคาความยืดหยุนของอุปสงคการนําเขาตอรายไดประชาชาติใน 2 ชวงเวลา คือ กอนมี การจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน (1980-1992) และหลังจากจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน (19932001) โดยศึกษาในกลุมสินคาไทยนําเขาสูงสุด 15 อันดับแรกจากอาเซียน แลวนําคาความยืดหยุน ที่ไดมาทดสอบความแตกตางอยางมีนัยสําคัญทางสถิติโดยใช Chow test ผลจากการศึกษาพบวาสินคาที่ไทยนําเขาจากประเทศสหรัฐอเมริกาเกือบทุกชนิด ไดรบั ผลกระทบจากการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน และไดเกิดการเปลี่ยนวิถีการคาขึ้นกับสินคาหลาย ชนิด ปจจัยอื่นที่สงผลกระทบตอรูปแบบการนําเขาสินคา คือ อัตราแลกเปลี่ยนเงินตราระหวาง ประเทศ มีความสัมพันธกับมูลคาการนําเขาสินคาเกือบทุกชนิด โดยทิศทางความสัมพันธจะเปนไป ในทิศทางตรงขาม สวนอัตราเงินเฟอมีความสัมพันธกับมูลคาการนําเขาสินคาเพียงบางชนิด โดย ทิศทางของความสัมพันธจะเปนไปในทิศทางตรงกันขาม 2.2 งานศึกษาที่เกี่ยวของกับแนวคิดของแบบจําลอง Gravity Oguledo and Macphee13 ไดทําการศึกษางานศึกษาแบบจําลอง Gravity ในอดีต ซึ่ง แบบจําลองที่ไดรับความนิยมที่ใชในการศึกษาเชิงประจักษในการประมาณผลกระทบที่มีตอการคา ระหวางประเทศเพราะเปนแบบจําลองที่มีความสามารถอธิบายไดดี แตก็เปนแบบจําลองที่ถูก วิพากยวิจารณอยางมากในดานความออนดอยทางทฤษฎีที่ใชในการอธิบายแบบจําลอง ซึ่งระยะ หลังไดมีงานศึกษาหลายงานพยายามที่จะศึกษาหาทฤษฎีเพื่อรองรับความสามารถในการอธิบาย ของแบบจําลอง Gravity โดยภาพรวมแลวก็จะมีแนวคิดหลัก ๆ ที่มาใชในการอธิบายที่มาของ แบบจําลอง Gravity ดังนี้ 12
พัตเนตร รามางกูร (2001). “การวิเคราะหแนวโนมของการสรางเสริมการคาและการเปลี่ยนวิถีการคา จากการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน (กรณีศึกษา : ประเทศไทย)”. (วิทยานิพนธปริญญาเศรษฐศาสตรมหาบัณฑิต คณะเศรษฐศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย) 13 Victor Iwuagwu Oguledo and Craig R. Macphee (1994). ”Gravity Models : a reformulation and an application to discriminatory trade arrangements”. Applied Economics 26 :10720.
17
แนวคิดแรกเปนแนวคิดที่มีพื้นฐานมาจากภูมิศาสตรกายภาพ กลาวคือ แนวคิดนี้เชื่อวา ประเทศที่มีที่ตั้งทางภูมิศาสตรใกลกันจะมีการคาระหวางประเทศที่มากขึ้น ซึ่งก็มีงานศึกษาของ Isard และ Peck (1954) และ Beckerman (1956) ใชกรอบการวิเคราะหนี้ โดยจากการศึกษา พบวา ประเทศคูคาที่มีพรมแดนทางภูมิศาสตรใกลกันจะมีขนาดของการคาที่มากกวา แนวคิดที่สองเปนแนวคิดที่มีพื้นฐานมาจากแบบจําลองดุลยภาพทั่วไปของ Walrasian ซึ่งแตละประเทศจะมีฟงกชันอุปสงคและอุปทานในทุกสินคาโดยที่ระดับรายไดรวม (aggregate income) ใชแทนระดับของความตองการสินคานําเขาของประเทศผูนําเขา และระดับของปริมาณ สินคาสงออกของประเทศผูสงออก ซึ่งแบบจําลอง Gravity ถูกมองวาเปน สมการลดรูปของมูลคา การค า โดยที่ ร ะดั บ ราคาไม ถู ก นํ า มาใส ใ นสมการเนื่ อ งจากถู ก มองว า เป น ป จ จั ย ภายใน และ ระยะทางใชแทนตนทุนคาขนสง ซึ่งเปนตัวแปรที่ลดอุปสงคและอุปทานลง โดยงานศึกษาในชวงตน ๆ ที่ศึกษาโดยมีพื้นฐานมาจากแนวคิดนี้ (Tinbergens (1962); Poyhonen (1963) ) สรุปวา ระดับ รายไดของประเทศคูคาและระยะทางระหวางประเทศคูคามีผลกระทบอยางมีนัยสําคัญทางสถิติตอ การคาระหวางประเทศและมีคาคาดการณในเครื่องหมายเปนบวกและลบ ตามลําดับ สวนงานศึกษาอื่น ๆ เชน Linneman (1966), Aitken (1973), Aitken และ Obutelewicz (1976), Sapir (1981), Geraci และ Prewo (1977), Sattinger (1978), Brada และ Mendez (1983), Bergstrand (1985, 1988), Bikker (1987) และ Thursby และ Thursby (1987) ก็พบเชนเดียวกันวารายไดและระยะทางมีผลกระทบอยางมีนัยสําคัญทางสถิติตอมูลคาการคา ระหวางประเทศ นอกจากนี้งานศึกษาสวนใหญภายใตแนวคิดแบบจําลองดุลยภาพทั่วไปยังพบวา ขนาดของประชากรของประเทศคูคา มีผลกระทบทางลบอยางมีนัยสําคัญทางสถิติตอมูลคาการคา ระหวางประเทศ (Linnerman (1966); Aitken (1973); Bikker(1987); Sapir (1981)) อุปสรรคทางการคาก็เปนปจจัยอีกอยางหนึ่งที่ลดอุปสงคและอุปทานในแบบจําลอง ดุลยภาพทั่วไป โดย Geraci และ Prewo (1977) พบวา ภาษีมีผลกระทบที่มีนัยสําคัญทางสถิติทาง ลบตอการคาระหวางประเทศ Sapir และ Lundberg (1984) พบวา การใหสิทธิประโยชนทางภาษี มีผ ลกระทบที่มี นัย สํา คัญทางสถิ ติท างบวกตอ การคา ระหวา งประเทศ และโดยส ว นใหญ แล ว การศึกษาโดยใชแนวคิดแบบจําลองดุลยภาพทั่วไป ยังพบวาการรวมกลุมทางเศรษฐกิจมีผลตอการ สนับสนุนการคาระหวางประเทศอยางมีนัยสําคัญ แนวคิดที่สามเปนแนวคิดอธิบายที่มาของแบบจําลอง Gravity ซึ่งพื้นฐานมาจาก แบบจําลองความนาจะเปน (Probability Model) โดยมีงานศึกษาของ Savage และ Duetsch (1960), Goodman (1963), Learner และ Stern (1970) และ Sattinger (1978) พยายามที่จะ
18
ทํานายการคาระหวางประเทศของประเทศคูคา ซึ่งมองวาการคาระหวางประเทศเปนเรื่องความ นาจะเปน จากการศึกษาของ Learner และ Stern เปนการผสมผสานของทั้งแนวคิดความนาจะ เปนและแบบจําลองดุลยภาพทั่วไปไวดวยกัน แนวคิดที่สี่ เปนแนวคิดที่อธิบายแบบจําลอง Gravity โดยอาศัยแนวคิดพื้นฐานทาง เศรษฐศาสตรจุลภาค (micro-foundation approach) ซึ่งอางวาแนวคิดที่อธิบายแบบจําลอง Gravity ที่ผาน ๆ มานั้นขาดความเขมแข็งทางทฤษฎีมารองรับ โดยแนวคิดนี้ไดกลาวหาวา สมมติฐานที่วาความสามารถในการทดแทนกันของสินคาที่ใชในแบบจําลอง Gravity ที่นิยมใชกัน นั้นไมเปนจริง เนื่องจากในปจจุบันมีหลักฐานที่แสดงใหเห็นวา สินคาระหวางประเทศนั้นแตกตาง กันไปตามแหลงกําเนิด (Place of origin) ภายใตเงื่อนไขนี้การละตัวแปรราคาออกไปจะทําใหการ อธิบายของแบบจําลอง Gravity ไมชัดเจน โดยมีงานศึกษาที่ใชแนวคิดนี้ เปนพื้นฐานดัง นี้ Armington (1969), Anderson (1979), Bergstrand (1985,1988), Bikker (1987) และ Thursby และ Thursby (1987), Abrams (1980), Helpman และ Krugman (1985), Krugman (1979, 1980) นอกจากงานศึกษาเกี่ยวกับแนวคิดของแบบจําลอง Gravity ในอดีต Oguledo และ Macphee ทําการศึกษาแบบจําลอง Gravity โดยอาศัย Linear Expenditure System ในการสราง แบบจําลอง Gravity ซึ่งผลจากการศึกษาที่มีความสําคัญในแบบจําลองพบวา ทั้งตัวแปรภาษีและ ตัวแปรหุน เปนตัวแปรที่มีนัยสําคัญทางสถิติ ซึ่งมีความสําคัญในการแยกผลของการไดรับสิทธิ ประโยชนจากการรวมกลุม ซึ่งแสดงใหเห็นวา งานศึกษาแบบจําลอง Gravity ในอดีตที่ใชตัวแปร หุนเพียงอยางเดียวในการอธิบายผลไดของการไดรับประโยชนทางภาษีอาจเปนสิ่งที่ไมถูกตอง และ ตั ว แปรราคา พบว า โดยทั่ ว ไปแล ว ก็ มี นั ย สํ า คั ญ ทางสถิ ติ ภ ายใต ส มมติ ฐ านสิ น ค า เหมื อ นกั น (Homogeneous) และ Purchasing Power Parity Evenett and Keller14 ไดทําการศึกษาเพื่อหาทฤษฎีการคาระหวางประเทศที่เหมาะสม ในการอธิบายความสําเร็จของการอธิบายของสมการ Gravity โดยในการศึกษาจะมี 2 ทฤษฎีหลัก ๆ ที่เขามาเกี่ยวของ คือ Heckscher-Ohin Trade Theory (H-O model) และ Increasing Return to Scale Trade Theory (IRS model) โดยมีสมมติฐานหลัก ๆ คือ มีสองประเทศในโลก มีปจจัย การผลิ ต สองชนิ ด สิ น ค า สองชนิ ด ผู บ ริ โ ภคมี ค วามพอใจเหมื อ นกั น ในการบริ โ ภคสิ น ค า (homothetic preference) การคาระหวางประเทศสมดุล (balance trade) ไมมีภาษีและตนทุนคา 14
Simon J. Evenett and Wolfgang Keller (1998). “On Theories Explaining the Success of the Gravity Equation”. NBER Working Paper No. 6529.
19
ขนสง และไดมีการสรางสมมติฐานเพิ่มเติม ในแบบจําลองตาง ๆ ที่ไดสรางขึ้นมาเพื่อใชอธิบายการ สรางสมการ Gravity โดยจากสมมติฐานที่ตางกันนั้น สามารถนํามาสรางแบบจําลองที่ใชอธิบายสมการ Gravity ได 4 รูปแบบดังนี้ 1) Multi-cone H-O : เปนแบบจําลองที่สรางจากความแตกตางในปจจัย การผลิ ต นํ า ไปสู ก ารเกิ ด ความชํ า นาญในการผลิ ต สิ น ค า โดยสมบู ร ณ (Perfect product specialization) หรือกลาวไดวาแตละประเทศจะมีการผลิตสินคาเพียงชนิดเดียวเทานั้น 2) Pure IRS : การมีการผลิตแบบ Increasing Return to Scale นําไปสูการเกิดความชํานาญในการผลิต สินคาโดยสมบูรณ 3) Generalized H-O : มีสินคาหนึ่งชนิดที่ผลิตโดยมีเทคโนโลยีการผลิตแบบ Increasing Return to Scale และมีความชํานาญในการผลิตสินคาโดยสมบูรณ สวนอีกชนิดหนึ่ง นั้นถูกผลิตโดยใชเทคโนโลยีการผลิตแบบ Constant Return to Scale และไมมีความชํานาญใน การผลิตสินคา (เปนสินคาที่ผลิตในทุกประเทศ) 4) Uni-cone H-O : สินคาทั้ง 2 ชนิดถูกผลิตโดยใช เทคโนโลยีการผลิตแบบ Constant Return to Scale และไมมีความชํานาญในการผลิตสินคา จากการวิเคราะหโดยใชขอมูล Cross-section ของประเทศ 58 ประเทศ มาทดสอบ โดยดูเงื่อนไขของความสัมพันธทางการคาตอความแตกตางในปจจัยการผลิต และสัดสวนของ การคาในอุตสาหกรรมกลุมเดียวกัน (Intra-industry Trade) ในการวิเคราะหวาทฤษฎีใด เหมาะสมที่จะนํามาใชอธิบายความสําเร็จของสมการ Gravity โดยผลจากการศึกษาพบวา ถา เปนในกรณีที่มีความแตกตางในปจจัยการผลิตมาก ๆ เทานั้น ที่ H-O สามารถอธิบายการเกิด ความชํานาญในการผลิตสินคาโดยสมบูรณได และสามารถสรางสมการ Gravity เพื่อใชทํานาย การคาระหวางประเทศ (International Trade) แตถาการผลิตมี Increasing Return to Scale ซึ่งกอใหเกิดความชํานาญในการผลิตสินคาโดยสมบูรณ แมจะไมมีความแตกตางในปจจัยการ ผลิตระหวางประเทศก็สามารถสรางสมการ Gravity ไดเ ชน กัน ซึ่งใชในการอธิบายการคา ระหวางประเทศโดยทําการคาในสินคาอุตสาหกรรมเดียวกัน (Intra-industry Trade) ถาเปน กรณีที่มี Intra-industry Trade Share สูง จะใช IRS Model ในการอธิบายสมการ Gravity นอกจากนี้ยังมีขอคนพบที่สําคัญ ๆ 3 ประการ คือ (1) มีการผลิตเพียงเล็กนอยเทานั้นที่มีความชํานาญในการผลิตสินคาโดยสมบูรณ อัน เกิดจากความแตกตางในสัดสวนปจจัยการผลิต ตาม H-O Theory (2) Increasing Return to Scale เปนสิ่งสําคัญที่กอใหเกิดความชํานาญในการผลิต สินคาโดยสมบูรณ ในการอธิบายสมการ Gravity โดยเฉพาะการอธิบายการคา ทามกลางประเทศอุตสาหกรรมตาง ๆ
20
(3) แบบจําลองของ Imperfect product specialization สามารถอธิบายความผัน ผวนของการคาระหวางประเทศไดดีกวากรณี Perfect product specialization โดยความแตกตางในปจจัยการผลิตเปนปจจัยสําคัญของการคาระหวางประเทศ โดยเฉพาะใน Imperfect Model 2.3 ขอสรุป การศึกษาสวนใหญที่ผานมาจะสามารถบอกไดเพียงวาในกลุมสินคาที่เลือกมานั้น เกิด การสรางเสริมการคาหรือการเปลี่ยนวิถีการคากับประเทศตาง ๆ หรือไม แตไมไดแสดงถึงขนาดของ การสรางเสริมการคาหรือการเปลี่ยนวิถีการคาที่เกิดขึ้น ซึ่งจะทําใหทราบผลโดยสุทธิวา แทจริงแลว การรวมกลุมการคากอใหเกิดผลดีหรือผลเสียตอสวัสดิการของประเทศสมาชิกเปนมูลคาเทาไร และ โดยภาพรวมแลวการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนจะกอใหเกิดสวัสดิการสุทธิเปนอยางไร ดังนั้น ใน การศึกษาครั้งนี้จะแตกตางกับการศึกษาที่ผานมา โดยจะทําการศึกษาถึงผลกระทบของการจัดตั้ง เขตกาคาเสรีอาเซียนที่มีตอการสงออกภายในกลุม และนอกกลุม ในภาพรวม และศึกษาถึงผลที่มี ตอสวั สดิก ารของผูบริโภคในแตละประเทศสมาชิ ก วา มีสวัสดิการที่ดีขึ้นหรือแยลงในรายกลุม อุตสาหกรรมสินคาที่ทําการศึกษา
บทที่ 3 แนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวของ 3.1 แนวคิดของการสรางเสริมการคาจากการรวมกลุมทางเศรษฐกิจ ในสวนนี้จะอธิบายถึงความหมายของการสรางเสริมการคา (Trade Creation) และการ เปลี่ยนวิถีการคา (Trade Diversion) วาคืออะไร และกระบวนการของการเกิดการสรางเสริมการคา และการเปลี่ยนวิถีการคา โดยการวิเคราะหแบบดุลยภาพบางสวน (Partial Equilibrium) 3.1.1 ผลกระทบทางดาน Trade Creation และ Trade Diversion - การสรางเสริมการคา (Trade Creation) จะเกิดขึ้นเมื่อการผลิตสินคาชนิดหนึ่งใน ประเทศสมาชิกประเทศหนึ่งของกลุมถูกทดแทนดวยสินคาชนิดเดียวกันที่มีตนทุนการผลิตต่ํากวา จากประเทศที่เปนสมาชิกอีกประเทศหนึ่ง ถาสมมติวาทรัพยากรของประเทศถูกใชอยางเต็มที่ทั้ง กอนและหลังการรวมกลุมเปนสหภาพศุลกากร การทดแทนขางตนจะมีผลใหสวัสดิการของประเทศ สมาชิกสูงขึ้น ทั้งนี้เพราะการรวมกลุมมีผลใหเกิดการแบงงานกันทําตามความชํานาญพิเศษที่ สอดคลองกับหลักความไดเปรียบโดยเปรียบเทียบ นอกจากจะเพิ่มสวัสดิการของประเทศสมาชิก แลว ยังอาจมีผลในการเพิ่มสวัสดิการของประเทศที่มิไดเปนสมาชิกดว ย เพราะการที่ประเทศ สมาชิกไดรับประโยชนจากการแบงงานกันทําตามความชํานาญพิเศษขางตน ยอมทําใหประเทศ สมาชิกมีรายไดที่แทจริงสูงขึ้น อันจะนําไปสูความตองการบริโภคสินคา หรือบริการจากประเทศ นอกกลุมเพิ่มขึ้นดวย
21
22 ภาพที่ 3.1 สหภาพศุลกากรที่กอใหเกิดผลในทางการสรางเสริมการคา PX (บาท) SAX
B
D 10
F M
0
J
K
L 20
10
20
G
H
N
P 30
40
50
SB+T SB DAX
R 60
70
80
X
ผลดีของ Trade Creation แสดงในภาพที่ 1 โดยที่ DXA และ SXA เปนเสนอุปสงคและ อุปทานตอสินคา X ในประเทศ A สมมติใหราคาสินคา X นําเขาจากประเทศ B เมื่อเปนการคาเสรี เทากับ 10 บาท (PXB =10) แตราคาของสินคา X ที่นําเขาจากประเทศ C เทากับ 15 บาท (PXC =15) และประเทศ A เปนประเทศเล็กที่ไมสามารถเปนผูกําหนดราคาสินคา X ถากอนการเขารวมกลุมเปนสมาชิกสหภาพศุลกากร ประเทศ A ไดมีการจัดเก็บภาษี ตามมูลคาจากการนําเขาสินคา X ในอัตรา 100% โดยไมคํานึงวาสินคานั้นผลิตหรือนําเขามาจาก ประเทศใด ผูนําเขาประเทศ A ยอมจะนําเขาสินคา X จากประเทศ B ในราคาเมื่อรวมภาษีแลว เทากับ 20 บาท (เสน SB ในรูปที่ 3.1 แสดงเสนอุปทานของสินคา X จากประเทศ B เมื่อทําการคา เสรี ในขณะที่ เสน SB + T คือ เสนอุปทานของสินคา X จากประเทศ B เมื่อรวมภาษีแลวจะสูงถึง 20 บาทตอหนวย) ณ ราคา X เทากับ 20 บาท ผูบริโภคในประเทศ A จะมีความตองการบริโภค สินคา X ทั้งสิ้น จํานวน 50 หนวย (LJ) ซึ่งเปนการผลิตเองในประเทศ 20 หนวย (LK) และนําเขา จากประเทศ B จํานวน 30 หนวย (JK) ประเทศ A ก็จะมีรายไดจากการเก็บภาษีนําเขาสินคา X ทั้งสิ้น 300 บาท ถาประเทศ A และ B รวมกันจัดตั้งสหภาพศุลกากร และยกเลิกการเก็บภาษีระหวาง ประเทศทั้งสอง ราคาของสินคา X ในประเทศ A ที่นําเขาจากประเทศ B จะเทากับหนวยละ 10 บาทเทานั้น ณ ระดับราคา 10 บาท ผูบริโภคในประเทศ A มีความตองการบริโภค X ทั้งสิ้น 70
23 หนวย (DI) และผูบริโภคจะไดรับผลประโยชนในรูปของสวนเกินของผูบริโภคเพิ่มขึ้น เทากับพื้นที่ LDIJ แต ณ ระดับราคานี้ผูผลิตสินคา X ในประเทศ A จะผลิตเองเพียง 10 หนวย (DF) ที่เหลืออีก 60 หนวย (FI) ตองนําเขาจากประเทศ B เมื่อไมมีการเก็บภาษีระหวางกัน รายไดของประเทศ A จากการเก็บภาษีสินคา X ก็จะหายไป ซึ่งแสดงไดโดยพื้นที่ GKJH นอกจากนี้การที่ผูผลิตสินคา X ในประเทศ A ตองผลิตสินคา X ลดลงและขายสินคาของตนไดในราคาเพียงหนวยละ 10 บาท ทํา ใหผลประโยชนของผูผลิตในรูปของสวนเกินของผูผลิตหายไปเทากับพื้นที่ DFKL ในขณะที่ผูบริโภค ไดรับผลประโยชน แตรัฐบาลและผูผลิตเสียผลประโยชน ผลประโยชนสุทธิที่ประเทศ A ไดรับจะ เปนเพียงพื้นที่ FGK และพื้นที่ JHI ซึ่งในตัวอยางนี้จะมีมูลคารวมกันเทากับ 150 บาท พื้นที่สามเหลี่ยม FGK แสดงใหเห็นถึงผลประโยชนที่ประเทศ A ไดรับอันเนื่องมาจาก การเปลี่ยนแปลงดานการผลิต กลาวคือ เมื่อประเทศ A และประเทศ B เขารวมกลุมกันแลว กอใหเกิดการสรางเสริมการคา (Trade Creation) ขึ้นเปนผลใหสินคา X จํานวน 10 หนวย ซึ่งเดิม ผลิตเองในประเทศ A ดวยตนทุนสูงกวา (ตนทุนเทากับพื้นที่ MNFK) ถูกทดแทนดวยสินคานําเขา จากประเทศ B ที่มีตนทุนต่ํากว(ตนทุนในการนําเขาเทากับพื้นที่ MNFG) ดังนั้นประเทศ A จึง สามารถประหยัดตนทุนในการไดมาซึ่งสินคา X จํานวน 10 หนวยขางตน เทากับพื้นที่สามเหลี่ยม FGK นั่นเอง ผลประโยชนจึงอาจเรียกสั้น ๆ ไดวาเปนผลประโยชนทางดานการผลิต (Production gain) สวนพื้นที่สามเหลี่ยม JHI แสดงผลประโยชนสุทธิที่ไดรับจากดานการบริโภค การหันไป นําเขาสินคา X จากประเทศสมาชิก B โดยไมมีภาษีนําเขาทําใหราคาสินคา X ในประเทศ A ถูกลง จึงมีการบริโภคสินคา X มากขึ้นถึง 20 หนวย (HI) ความพอใจที่ผูบริโภคไดรับจากการบริโภคสินคา X เพิ่มขึ้นอีก 20 หนวยมีขนาดเทากับพื้นที่ PRIJ แตประเทศที่เสียคาใชจายในการนําเขาสินคา X จํานวนดังกลาวเพียง PRIH ผูบริโภคจึงไดรับความพอใจสวนเกินเพิ่มขึ้นอีกเทากับ JHI Viner ซึ่งเปนผูริเริ่มในการพัฒนาทฤษฎีสหภาพศุลกากรในป 1950 ไดใหความสนใจแต เฉพาะผลประโยชนที่เกิดขึ้นจากทางดานการผลิตเทานั้นและไดมองขามผลประโยชนทางดานการ บริโภคไปโดยสิ้นเชิง ในป ค.ศ. 1955 Meade จึงไดขยายทฤษฎีสหภาพศุลกากรใหครอบคลุมถึงผล ดานการบริโภคดวย และ Johnson เปนผูรวมสามเหลี่ยมทั้งสองรูปเขาดวยกันเพื่อหาสวัสดิการที่ เพิ่มขึ้นจากทั้งสองดานรวมกัน - การเปลี่ยนวิถีการคา (Trade Diversion) จะเกิดขึ้นเมื่อประเทศสมาชิกประเทศหนึ่ง นําเขาสินคาจากประเทศสมาชิกอีกประเทศหนึ่งที่มีตนทุนการผลิตสูงทดแทนการนําเขาซึ่งเดิมเคย นําเขาจากประเทศที่มิไดเปนสมาชิกที่มีตนทุนต่ํากวา ที่เปนเชนนี้เนื่องจากการเลือกปฏิบัติในการ
24 จัดเก็บภาษีศุลกากรโดยใหสิทธิพิเศษไมตองเสียภาษีแกสินคาที่นําเขาจากประเทศสมาชิก (ในขณะที่ สินคาชนิดเดียวกันที่นําเขาจากประเทศที่มิใชสมาชิกจะถูกเก็บภาษี) Trade Diversion จะมีผลให สวัสดิการลดลง เพราะการผลิตที่มีประสิทธิภาพของประเทศที่มิใชสมาชิกจะถูกทดแทนดวยการผลิตที่ มีประสิทธิภาพดอยกวาของประเทศที่อยูในสหภาพศุลกากร ดังนั้น Trade Diversion มีผลทําใหการ จัดสรรทรัพยากรระหวางประเทศไมมีประสิทธิภาพ และทําใหการผลิตเกิดขึ้นในแหลงที่ไมมีความ ไดเปรียบโดยเปรียบเทียบ ภาพที่ 3.2 สหภาพศุลกากรที่กอใหเกิดผลในการเปลีย่ นวิถีการคา PY (บาท) SAY
40 E
30 20 10 0
H
G J
K N
L
M P
DAY 10 20 30 40 50 60 70 80 90
SB + T SC SB
Y
การรวมกลุมทางการคาในลักษณะนี้จะกอใหเกิดผลทั้งทางดานการสรางเสริมการคา (Trade Creation) และการเปลี่ยนวิถีการคา (Trade Diversion) ดังนั้น สวัสดิการของสหภาพ ศุลกากร จะสูงขึ้นหรือต่ําลง (เทียบกับเมื่อตางคนตางอยู) จึงขึ้นอยูกับวาผลทางดานใดจะมากกวา กัน สวนสวัสดิการของประเทศที่มิใชสมาชิก คาดวาจะลดลง ทั้งนี้เพราะทรัพยากรของประเทศ เหลานี้จะถูกใชไปในทางที่มีประสิทธิภาพต่ําลง เนื่องจากประเทศเหลานี้จะผลิตและขายสินคาที่ตน มีความไดเปรียบโดยเปรียบเทียบไดนอยลง (เพราะถูกประเทศที่เปนสมาชิกแยงการคานั้น ๆ ไป) จากภาพที่ 3.2 DyA และ SyA เปนเสนอุปสงคและอุปทานตอสินคา y ในประเทศ A ในขณะที่ SyB และ SyC แสดงเสนอุปทานของสินคา y ที่มีความยืดหยุนสมบูรณภายใตการคาเสรี กับประเทศ B และ C ตามลําดับ ถาประเทศ A มีการเก็บภาษีนําเขาสินคา y ในอัตรารอยละ 100 ของมูลคาโดยไมมีการลําเอียง สินคาที่นําเขาจากประเทศ B จะมีราคา PyB = 10 บาท เมื่อเสียภาษี นําเขาแลวสินคาดังกลาวจะมีราคาในประเทศ A เทากับ 20 บาท ซึ่งแสดงดวยเสน SB + T ณ ราคา
25 Py ในประเทศเทากับ 20 บาท ประเทศ A จะบริโภค y ทั้งสิ้น 50 หนวย (FH) โดยผลิตเองในประเทศ 20 หนวย (FG) และนําเขาจากประเทศ B จํานวนทั้งสิ้น 30 หนวย (GH) ประเทศ A ก็จะมีรายได จากการเก็บภาษีนําเขาสินคา y จํานวนดังกลาวทั้งสิ้น 300 บาท (NGHP) ถาประเทศ A รวมจัดตั้งสหภาพศุลกากรกับประเทศ C และมีการยกเลิกการจัดเก็บ ภาษีในสินคาที่มาจากประเทศ C จะพบวา สินคา y ที่นําเขาจากประเทศ C จะมีราคาเพียง 15 บาท ถูกกวาที่นําเขาจากประเทศ B (20 บาท) ราคาสินคา y ในประเทศ A ลดลงเหลือหนวยละ 15 บาท ความตองการบริโภค y จะสูงขึ้นเปน 60 หนวย (IM) แตจะผลิตเองในประเทศนอยลง คือผลิต เพียง 15 หนวย (IJ) และนําเขาเพิ่มขึ้นเปน 45 หนวย (JM) จะเห็นไดวาการที่ประเทศ A รวมตั้ง สหภาพศุลกากรกับประเทศ C และยกเวนภาษีเฉพาะกับประเทศ C มีผลใหประเทศ A หันไป นําเขาสินคา y จากประเทศ C แทนการนําเขาจากประเทศ B รัฐบาลของประเทศ A ก็จะไมมี รายรับจากภาษีนําเขาสินคา y ที่เคยไดรับนอกจากนี้การนําเขาสินคา y ก็จะยายจากที่เคยนําเขา จากประเทศ B ซึ่งเปนประเทศผูผลิตสินคา y ที่มีประสิทธิภาพสูง หันมานําเขาจากประเทศ C ซึ่ง เปนประเทศผูผลิตสินคา y ที่มีประสิทธิภาพต่ํากวาอันเปนผลจากการยกเวนภาษีกับประเทศ C นั่นเอง สังเกตวาปริมาณการนําเขาสินคา y ของประเทศ A แมวาจะเกิดการเปลี่ยนวิถีการคาก็ยังมี ผลในทางสรางเสริมการคาเชนกัน (จากเดิมนําเขา 30 เปน 45 หนวย) ถาเราพิจารณาผลของการเขารวมเปนสมาชิกกลุมเศรษฐกิจในลักษณะขางตน ตอ สวัสดิการของประเทศ A ดวยวิธีการเชิงสถิต (Static) พื้นที่สามเหลี่ยม JKG รวมกับสามเหลี่ยม LHM จะแสดงมูลคาของสวัสดิการตอประเทศ A ที่เพิ่มขึ้นจากการสรางเสริมการคา (Trade Creation) ซึ่งเทากับ 37.5 บาท แตพื้นที่สี่เหลี่ยม NKLP ซึ่งเทากับ 150 บาท แสดงถึงความสูญเสีย ในสวัสดิการของประเทศจากการเปลี่ยนวิถีการคา (Trade Diversion) จากที่เคยนําเขาสินคา y จากประเทศ B มานําเขาจากประเทศ C ดังนั้นในการจัดตั้งสหภาพศุลกากรจะทําใหเกิดผลสุทธิตอประเทศ A มีมูลคาเทากับผล ทางดานการสรางเสริมการคา 37.5 บาท หักดวยผลทางการเปลี่ยนวิถีการคา 150 บาท สุทธิแลว กอใหเกิดผลเสียสุทธิตอประเทศ A มีมูลคาเทากับ 112.5 บาท อยางไรก็ตามสหภาพศุลกากรที่ทําใหเกิดการเปลี่ยนวิถีของการคาอาจไมทําใหเกิดผลเสีย สุทธิเสมอไป ทั้งนี้ขึ้นอยูกับความยืดหยุนของ Dy และ Sy และ ความแตกตางระหวาง SC กับ SB ถา Dy และ Sy มีความยืดหยุนมาก และ SC กับ SB ไมตางกันมากนัก จะทําใหพื้นที่สามเหลี่ยมมีขนาดใหญขึ้น แตพื้นที่ของสี่เหลี่ยมจะมีขนาดเล็กลง เมื่อหักลบกันแลวประเทศจะไดรับผลประโยชนสุทธิ ดังนั้นถามี
26 สินคาที่เขาขายนี้มาก ประเทศนี้จึงควรเขาเปนสมาชิกของสหภาพ เพราะจะไดรับประโยชนทั้งในกรณีที่ เกิดการสรางเสริมการคา (Trade Creation) และการเปลี่ยนวิถีการคา (Trade Diversion) 3.1.2 การวิเคราะหผลกระทบที่มีตอประเทศในกลุมและนอกกลุมภายหลังจากการ จัดตั้งสหภาพศุลกากร1 การวิเคราะหผลกระทบทางดานการสรางเสริมการคาและการเปลี่ยนวิถีการคาที่ไดกลาว ไปแลวนั้นในภาพที่ 3.1 และ 3.2 แสดงใหเห็นเพียงแคผลกระทบที่เกิดขึ้นตอสวัสดิการของประเทศ A เทานั้น หากประเทศ A และประเทศ C มีการจัดตั้งสหภาพศุลกากรระหวางกัน คือ ไมมีการจัดเก็บ ภาษีสินคานําเขาระหวางประเทศ A และประเทศ C แตเก็บภาษีสินคานําเขาจากประเทศนอกกลุม (ประเทศ B) เพื่อวิเคราะหถึงผลกระทบที่มีตอประเทศตาง ๆ ทั้งในกลุมและนอกกลุม จึงไดมีการ ปรับปรุงสมมติฐานใหม โดยใหเสนตนทุนการผลิตมีคาความยืดหยุนเปนบวก ซึ่งจะทําใหสามารถ วิเคราะหไดถึงผลกระทบที่มีตอประเทศในกลุมและนอกกลุมได สามารถทําการวิเคราะหโดยใชกรอบ การวิเคราะหแบบดุลภาพบางสวน (ในภาพที่ 3.3) มีการตั้งสมมติฐานดังนี้ มีประเทศ 3 ประเทศ คือ A B และ R (Rest of The World) ไมมี การมาตรการกีดกันที่ไมใชภาษี (NTBs) ไมมีตนทุนคาขนสง และไมมีการเปลี่ยนแปลงในอัตรา แลกเปลี่ยน ประเทศ A จัดตั้งสหภาพศุลกากรกับประเทศ B
1
Richard Pomfret (2001).”The Economics of Regional Trading Arrangements”. Oxford University Press : 196-201
27 ภาพที่ 3.3 ผลกระทบของการจัดตั้งสหภาพศุลกากร P
S*r
C
P1
F
P2 P3 P4
T
V
S*r
Z
P5 Sr
O
S*r +S*b
E J
G L
Da
N
M
W
X
Y
S*r +Sb Sr +Sb
K R Da
Q
จากภาพที่ 3.3 เสน Da แสดงถึงอุปสงคตอสินคานําเขาของประเทศ A เสน Sb แสดง อุปทานในสินคานําเขาของประเทศ B ซึ่ง B เปนสมาชิกในกลุมความรวมมือทางเศรษฐกิจกับ A สวนเสน Sr เปนเสนอุปทานสินคานําเขาของประเทศ R ซึ่งเปนประเทศที่ไมไดอยูในกลุมความ รวมมือทางเศรษฐกิจ เสน S*r+S*b เปนเสนอุปทานสินคานําเขาของประเทศ A ซึ่งมีการเก็บภาษี กอนการจัดตั้งสหภาพศุลกากร S*r+Sb เปนเสนอุปทานสินคานําเขาของประเทศ A ภายหลังจากมี การจัดตั้งสหภาพศุลกากรกับ B (ไมมีการเก็บอัตราภาษีสินคานําเขาจากประเทศ B) Sr+Sbเปนเสน อุปทานสินคานําเขาของประเทศ A ณ ราคาตลาดโลก (ไมมีการเก็บภาษีสินคานําเขา) จุด E แสดง ดุลภาพที่ A มีการเก็บภาษีกับประเทศ B และ R ระดับราคาดุลยภาพจะอยูที่ OP1 จุด K แสดงดุลย ภาพเมื่อไมมีการเก็บภาษีสินคานําเขาจากประเทศ B ระดับราคาดุลยภาพจะอยูที่ OP2 และ จุด R แสดงดุลยภาพเมื่อไมมีการเก็บภาษีสินคานําเขาจากทุกประเทศ ระดับราคาดุลยภาพจะอยูที่ OP3 เดิมกอนการจัดตั้งสหภาพศุลกากรระหวาง A และ B ดุลยภาพอยูที่จุด E ประเทศ A มี การนําเขาสินคาเทากับ P1E โดยมีการนําเขาจากประเทศ B เทากับ CE และนําเขาจากประเทศ R เทากับ P1C ภายหลังจากมีการจัดตั้งสหภาพศุลกากรระหวาง A และ B ดุลยภาพใหมอยูที่จุด K
28 ประเทศ A มีการนําเขาสินคาทั้งหมด P2K โดยมีการนําเขาจากประเทศ B เพิ่มขึ้นเทากับ HK (FG + JK) นําเขาจากประเทศ R เทากับ P2F ผลกระทบที่มีตอสวัสดิการของประเทศ B ประเทศ B ไดรับสวัสดิการเพิ่มขึ้นเทากับ พื้นที่GJYW (เปนสวัสดิการที่เพิ่มขึ้นจากการสงออกในปริมาณเทาเดิมแตราคาสินคาเพิ่มสูงขึ้นจาก เดิม OP2 มาเปน OP4) และไดรับสวัสดิการเพิ่มขึ้นจากการสรางเสริมการคา (JK) และการเปลี่ยน วิถีการคา (FG=HJ) กับประเทศ A เทากับ พื้นที่ HKX ดังนั้น สุทธิแลวประเทศ B ไดรับสวัสดิการ เพิ่มขึ้นเทากับพื้นที่ GJYW บวกกับพื้นที่ HKX ผลกระทบที่มีตอสวัสดิการของประเทศ R ประเทศ R ไดรับสวัสดิการสุทธิลดลงจากการ ที่รายไดจากการสงออกลดลง (A ลดปริมาณการนําเขาจาก R และระดับราคาที่ R ไดรับลดลงจาก OP4 เปน OP5) เทากับ พื้นที่ P4VZP5 และมูลคาสวนเกินของผูผลิตลดลงเทากับ พื้นที่ VWZ สุทธิ แลวประเทศ R ไดรับสวัสดิการลดลงเทากับ พื้นที่ P4VZP5 บวกดวย พื้นที่ VWZ ผลกระทบที่มีตอสวัสดิการของประเทศ A ผูบริโภคในประเทศ A ไดรับสวนเกินของ ผูบริโภคเพิ่มขึ้นเทากับ พื้นที่ P1EKP2 แตสูญเสียรายไดจากการเก็บภาษีสินคานําเขาจากเดิม P1EYP4 มาเปน P1FZP5 โดยสุทธิแลวประเทศ A จะมีการเปลี่ยนแปลงสวัสดิการเทากับ พื้นที่ P1EKP2 ลบดวยพื้นที่ P1EYP4 บวกดวยพื้นที่ P1FZP5 หรือเทากับพื้นที่ EJK บวกดวยพื้นที่ P4FZP5 ลบดวยพื้นที่ FGWV ลบดวยพื้นที่ GJYW สุทธิแลวไมสามารถบอกไดวาประเทศ A ไดรับสวัสดิการ เพิ่มขึ้นหรือลดลงขึ้นอยูกับอัตราภาษี ความยืดหยุนของอุปทานการนําเขา และขึ้นอยูกับความ ยืดหยุนของการทดแทนกันระหวางสินคานําเขาจากประเทศ B และ R ผลกระทบที่มีตอสวัสดิการของโลกขึ้นอยูกับขนาดของการสรางเสริมการคา (EKJ) และ การเปลี่ยนวิถีการคา (VZW) วาโดยสุทธิแลวผลกระทบดานใดมีมากกวา ดังนั้นจึงไมสามารถสรุป ไดอยางแนชัด 3.2 แนวคิดในการวัดสวัสดิการทางเศรษฐกิจ วิธีการวัดมูลคาสวัสดิการทางเศรษฐกิจวิธีหนึ่งที่เปนที่นิยมใชคือ การประยุกตใชเสน อุปสงคในการวิเคราะหสวัสดิการทางเศรษฐกิจของผูบริโภคโดยการวัดมูลคาสวนเกินของผูบริโภค (Consumer Surplus) ซึ่งเปนการวัดเพื่อหาวาผูบริโภคจะไดรับประโยชนมากนอยเพียงไรจากการที่ ผูบริโภคซื้อสินคาตามระดับราคาที่กําหนดไว โดยทําการวัดประโยชนของผูบริโภคดังกลาวในรูป ของมูลคา ซึ่งการวัดสวนเกินของผูบริโภคนั้นโดยทั่วไปแลวจะทําการวัดจากพื้นที่ใตกราฟของเสน อุป สงค แต ในการศึ ก ษาวิเคราะหมูลคา สวัสดิการดัง กลา วนี้ จะตอ งพิจ ารณาถึ ง ชนิดของเสน
29 อุ ป สงค ที่ ใ ช ใ นการศึ ก ษาด ว ยว า เป น เส น อุ ป สงค ป ระเภทใด หากใช เส นอุ ปสงค ต อราคา (Uncompensated Demand) ในการวัดมูลคาสวนเกินของผูบริโภค คาที่ไดดังกลาวจะเปนเพียง แคคาประมาณเทานั้น ซึ่งในการที่จะวัดสวนเกินของผูบริโภคที่แทจริงนั้น จะตองทําการศึกษาโดย ใชเสนอุปสงคเพื่อการทดแทน (Compensated Demand) ในการวิเคราะห ภาพที่ 3.4 แสดงเสนอุปสงคตอราคาและอุปสงคเพื่อการทดแทน ราคา Compensated Demand Curve
P~ P* P1
Uncompensated Demand Curve
P2 B’
P’ 0
1
2
B b
ปริมาณ
จากภาพที่ 3.4 จะเห็นไดวาเสนอุปสงคเพื่อการทดแทน (Compensated Demand) จะ มีความชันมากกวาเสนอุปสงคตอราคา (Uncompensated Demand) (ในกรณีของสินคาปกติ (normal goods)) อันเปนผลมาจากการที่เสนอุปสงคเพื่อการทดแทนนั้น มีการตัดผลกระทบตอ รายได (Income Effect) ออกไป เมื่อทําการวัดมูลคาสวนเกินของผูบริโภคแลวจะไดคาที่แตกตาง กั น โดยส ว นเกิ น ของผู บ ริ โ ภคจะวั ด จากพื้ น ที่ ใ ต ก ราฟเส น อุ ป สงค เ หนื อ เส น ระดั บ ราคา โดย คาประมาณสวนเกินของผูบริโภค จะเทากับพื้นที่สามเหลี่ยม P*BP’ และมูลคาสวนเกินของ ผูบริโภคที่แทจริงนั้น จะเทากับพื้นที่สามเหลี่ยม P~B’P’ จากแนวคิดการวัดมูลคาสวนเกินของผูบริโภคดังกลาว สามารถนําไปใชในการวิเคราะห ถึงผลไดหรือเสียที่มีตอผูบริโภคภายหลังจากที่มีการเปลี่ยนแปลงระดับราคาของสินคา (จาก P เปน P’) ซึ่งสามารถหาผลไดหรือเสียดังกลาวไดจากการเปรียบเทียบขนาดสวนเกินของผูบริโภค ณ ระดับราคาเดิมและระดับราคาใหม
30 ภาพที่ 3.5 แสดงอุปสงคตอสินคา X1 ราคา a P’ P
0
d c ปริมาณ X1
จากภาพที่ 3.5 เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงระดับราคาสินคาเพิ่มสูงขึ้น (จาก P เปน P’) จะทํา ใหมีขนาดของสวนเกินของผูบริโภคมีการเปลี่ยนแปลงลดลง จากเดิมที่ระดับราคา P ผูบริโภคจะได สวนเกินของผูบริโภคเทากับพื้นที่สามเหลี่ยม acP แตหลังจากที่ระดับราคาเพิ่มขึ้นอยูที่ P’ ผูบริโภค จะไดรับสวนเกินของผูบริโภคเทากับพื้นที่สามเหลี่ยม adP’ ซึ่งโดยสุทธิแลวผูบริโภคสูญเสีย สวัสดิการไปเทากับพื้นที่สี่เหลี่ยม P’dcP อันเปนผลมาจากการที่ระดับราคาสินคา X1 เปลี่ยนแปลง เพิ่มขึ้น ในการวิเคราะหถึงผลไดหรือเสียที่มีตอสวัสดิการของผูบริโภคอีกวิธีการหนึ่งคือ การวัด Compensating Variation (CV) และ Equivalent Variation (EV) ซึ่งเปนการวัดสวัสดิการทาง เศรษฐกิจของผูบริโภคโดยวัดอรรถประโยชนในรูปของเงิน ตัวอยางเชน เมื่อมีการเปลี่ยนแปลง ระดับ ราคาแล ว จํ า นวนเงิ น เท าไรที่ จะให ช ดเชยหรือ ดึ ง ออกมาจากผูบ ริโ ภคเพื่อ ชดเชยกับ การ เปลี่ ย นแปลงในรู ป แบบของการบริ โ ภค โดยจํ า นวนเงิ น ดั ง กล า วนี้ จ ะใช เ ป น ตั ว วั ด ขนาดของ สวัสดิการทางเศรษฐกิจที่เปลี่ยนแปลงไปของผูบริโภค ขอแตกตางระหวาง CV และ EV ก็คือ ระดับความพอใจที่ใชเปนฐานในการหาจํานวน เงินที่ชดเชยใหกับผูบริโภค โดยที่ CV จะเปนการวัดจํานวนเงินที่ชดเชยใหแกผูบริโภคเมื่อมีการ เปลี่ยนแปลงในระดับราคาสินคาชนิดหนึ่ง เพื่อที่จะรักษาระดับความพอใจของผูบริโภคไวในระดับ เดิม (กอนมีการเปลี่ยนแปลงระดับราคา) ณ ระดับราคาใหม สวน EV จะเปนการวัดจํานวนเงินที่ มากที่สุดที่ผูบริโภคยินดีจะจายเพื่อหลีกเลี่ยงการเปลี่ยนแปลงของราคา
31 ภาพที่ 3.6.1 แสดง Compensating Variation
ภาพที่ 3.6.2 แสดง Equivalent Variation
X2 CV
X2
Z B d
EV
f e
E P’ 0
I1 I2
B”
P B’
X1
B
d
Z’ E
e P’
0
f’ B”
I1 I2 P B’
X1
พิจารณาจากภาพที่ 3.6.1 และ 3.6.2 แสดงใหเห็นถึง CV และ EV โดยสมมติใหผูบริโภคมี สินคา 2 ชนิดคือ สินคา X1 และ X2 ผูบริโภคจะบริโภคสินคาที่จุด e บนเสนงบประมาณ (Budget Line) BB’ บนเสนความพอใจ (Indifference Curve) I1 บริโภคสินคา X1 จํานวน Ee และ X2 จํานวน 0E แต เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงระดับราคาสินคา X1 เพิ่มขึ้นจาก P เปน P’ ดุลยภาพใหมของผูบริโภคจะอยูที่ จุด d หากวัดโดยใชแนวคิดของ CV (ดูภาพที่ 3.6.1 ประกอบ) ภายหลังจากมีการเปลี่ยนแปลง ระดับราคาเสนงบประมาณจะเปลี่ยนเปนเสน BB” บริโภคสินคา ณ ระดับความพอใจ I2 เพื่อรักษา ความพอใจของผูบริโภคไวในระดับเดิม (I1) กอนที่จะมีการเปลี่ยนแปลงระดับราคา จะตองชดเชย เงินใหกับผูบริโภคเปนจํานวน ZB บาท (เลื่อนเสนงบประมาณ BB” ไปจนสัมผัสกับเสนความพอใจ เดิม) ดุลยภาพใหมจะอยูที่จุด f แตถาวัดโดยใชแนวคิดของ EV (ดูภาพที่ 3.6.2 ประกอบ) จํานวน เงินที่จะตองดึงออกจากผูบริโภคเทากับ BZ’ เพื่อใหผูบริโภคสามารถบริโภคสินคา ณ ระดับความ พอใจใหม (I2) ที่ระดับราคาเดิม (P) ในการวัดขนาดของ CV และ EV นั้นสามารถทําการคํานวณไดโดยการเชื่อมโยงกับ แนวคิดของฟงกชันการใชจาย (Expenditure Function) โดยสมมติใหมีสินคา 2 ชนิด และผูบริโภค มีระดับรายได ค งที่ ที่ m=m 0 =m’ และใหระดับราคาสินคาชนิดหนึ่งเปลี่ยนแปลงจาก P0 เป น P’ ให M (P;P,m) ≡ m จากแนวคิดของ CV และ EV จะเขียนไดเปน EV = M(P0; P’,m) - M(P0; P0,m) = M(P0; P’,m) - M(P’; P’,m) 3.1) CV = M(P’; P’,m) - M(P’; P0,m) = M(P0; P0,m) - M(P0; P0,m)
32 เขียนฟงกชันของ EV และ CV ใหอยูในรูปของ P เทานั้น (โดยมีขอสมมติใหราคาสินคา อื่น ๆ ทั้งหมดคงที่) ให U0 = v(P0,m) และ U’ = v(P’,m) จะได EV = e(P0,U’) – e(P’,U’) CV = e(P0,U0) – e(P’,U0)
3.2)
จากความสัม พัน ธของฟง กชันการใชจายและเสนอุปสงค เพื่อการทดแทนแบบฮิก ซ (Hicksian Demand) ทําใหสามารถที่จะใชเสนอุปสงคเพื่อการทดแทนแบบฮิกซ ในการหา CV และ EV ได โดยฟงกชันของอุปสงคแบบฮิกซหาไดจากคาอนุพันธของฟงกชันการใชจาย h(P,U) ≡ ∂e/∂P ดังนั้น สมการ EV และ CV สามารถเขียนไดเปน P0
EV = e(P ,U' ) − e(P',U' ) = ∫ h(P,U' )dp 0
P'
P
3.3)
0
CV = e(P ,U ) − e(P',U ) = ∫ h(P,U0 )dp 0
0
0
P'
จากสมการที่ 3.3 แสดงใหเห็นวาการประมาณคา CV และ EV เปนการประมาณคา สวนเกินของผูบริโภค (Consumer Surplus) ภายใตเสนอุปสงคแบบฮิกซนั่นเอง ซึ่งเปนการสะทอน ถึงการวัดมูลคาสวัสดิการทางเศรษฐกิจที่เปลี่ยนแปลงไปของผูบริโภคที่แทจริง โดยในการวัดมูลคา สวัสดิการวิธีนี้สามารถทําการประมาณโดยใชแนวคิดของ CV หรือ EV ก็ได หากเปนกรณีที่เสน ความพอใจเทากันเปน Quasi-linear การคํานวณโดยใช CV หรือ EV จะใหคาเทากัน ดังนั้นจึง สามารถอาศัยการคํานวณคา CV และ EV ในการหามูลคาการเปลี่ยนแปลงสวัสดิการทาง เศรษฐกิจที่แทจริงของผูบริโภคได ภายหลังจากที่มีการเปลี่ยนแปลงในระดับราคาสินคา
บทที่ 4 อาเซียนและเขตการคาเสรีอาเซียน ในบทนี้ จะกลาวถึ งประวัติความเปนมาของอาเซีย น และความร วมมื อตาง ๆ ทาง เศรษฐกิจของอาเซียน โดยเฉพาะการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน (AFTA) 5 ประเทศที่สําคัญ กลาวคือ มูลคาการนําเขา และการสงออกของกลุมประเทศอาเซียน ทั้งกอน และหลังที่มีการจัดตั้ง เขตการคาเสรีอาเซียน ตลาดที่สําคัญ ของกลุมอาเซียนในการนําเขา และสงออกสินคา รวมถึง มาตรการทางดานภาษี แผนการลดภาษีภายใต CEPT โดยเนนกลุมสินคา Fast Track ที่ ทําการศึกษา 3 รายการ คือ เยื่อกระดาษ, ปูนซีเมนต และเฟอรนิเจอรไม, เฟอรนิเจอรหวาย 4.1 ความรวมมือทางเศรษฐกิจอาเซียน (The Association of Southeast Asia Nations : ASEAN) 4.1.1 เขตการคาเสรีอาเซียน (ASEAN Free Trade Area : AFTA) เริ่มดําเนินการในป 1993 โดยมีวัตถุประสงคเพื่อดึงดูดการลงทุนจากตางประเทศ และ เพิ่มขีดความสามารถการแขงขันใหกับสินคาของอาเซียนในตลาดโลก โดยมีหลักการสําคัญคือ การ ลดภาษีและยกเลิกมาตรการที่มิใชภาษีตาง ๆ และไดตั้งเปาหมายที่จะลดภาษีนําเขาระหวางกันลง เหลือรอยละ 0-5 สําหรับสินคาเกษตรและสินคาอุตสาหกรรมทุกประเภทภายใน 10 ป (19932003) ยกเวนสินคาเกษตรไมแปรรูปที่ออนไหว (Sensitive Products) ซึ่งจะเริ่มนําเขามาลดภายใน ป 2001-2003 และลดภาษีใหเหลือรอยละ 0-5 ในป 2010 สวนสินคาออนไหวสูง (Highly Sensitive Products) ไดแก ขาวและน้ําตาล จะเริ่มลดภาษีชากวา อัตราภาษีสุดทายสูงกวารอยละ 5 และมีมาตรการคุมกันพิเศษ ทั้งนี้กําหนดการดังกลาวเปนของสมาชิกเดิม สวนสมาชิกใหม 4 ประเทศจะมีกําหนดเวลาที่ชากวาสมาชิกเดิม เนื่องจากเขารวมอาฟตาชากวา แตภายหลังวิกฤตการณทางเศรษฐกิจก็ไดมีการเรงรัด AFTA ใหแลวเสร็จเร็วขึ้น โดย สถานะ ณ วันที่ 1 มกราคม 2548 คือ (1) รายการสินคาในบัญชี IL ซึ่งประเทศสมาชิกทั้ง 10 ประเทศไดนํามาลดภาษีในป 2547 มีจํานวนรวมทั้งสิ้น 86,359 รายการ (2) 98.98% ของสินคา ของประเทศสมาชิกเดิม 6 ประเทศ และ 81.35% ของประเทศสมาชิกใหม มีอัตราภาษีระหวาง 05% (3) อัตราภาษีเฉลี่ยสําหรับสินคาใน CEPT สําหรับสมาชิกเดิม 6 ประเทศ เทากับ 2.0% (จาก 12.76% ในป ค.ศ.1993 ซึ่งเปนปที่เริ่มภาษี) และ (4) 64.12% ของสินคาใน IL ของสมาชิกเดิม 6 33
34 ประเทศ มีอัตราภาษี 0% ในป 2547 และ 92.99% ของสินคาในบัญชี IL ของสมาชิกทั้ง 10 ประเทศมีอัตราภาษีระหวาง 0-5% 4.1.2 กรอบความตกลงดานอิเล็กทรอนิกสอาเซียน (e-ASEAN Framework Agreement) ในการประชุมสุดยอดอาเซียนอยางไมเปนทางการครั้งที่ 3 เดือนพฤศจิกายน 1999 ที่ ประชุมไดเห็นชอบความริเริ่มดานอิเล็กทรอนิกสของอาเซียน (e-ASEAN Initiative) ซึ่งมี วัตถุประสงคเพื่อเสริมสรางความสามารถในการแขงขันของอาเซียนในตลาดโลก และเห็นชอบที่จะ ใหมีการจัดตั้งเขตเสรีดานการคาสินคา บริการ และการลงทุน สําหรับอุตสาหกรรมเทคโนโลยี สารสนเทศและการสื่อสารภายใตความตกลงฉบับใหม คือ กรอบความตกลงดานอิเล็กทรอนิกส ของอาเซียน (e-ASEAN Framework Agreement) ทั้งนี้ผูนําอาเซียนไดลงนามกรอบความตกลง ดานอิเล็กทรอนิกสของอาเซียนในระหวางการประชุมสุดยอดอาเซียนอยางไมเปนทางการครั้งที่ 4 (Informal ASEAN Summit) ในวันที่ 24 พฤศจิกายน 2543 ณ ประเทศสิงคโปร สาระสําคัญของกรอบความตกลงนี้ครอบคลุมถึงมาตรการในการดําเนินการสําคัญ 5 ดานดังนี้ y อํานวยความสะดวกในการจัดสรางโครงสรางพื้นฐานดานขอมูลขาวสาร ของอาเซียน y อํานวยความสะดวกในการขยายตัวของพาณิชยอิเล็กทรอนิกสในอาเซียน y สงเสริมและอํานวยความสะดวกการเปดเสรีดานการคาสินคา บริการ และ การลงทุนเกี่ยวกับเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร (Information and Communication Technology : ICT) y พัฒนาสังคมอิเล็กทรอนิกสในอาเซียน และเสริมสรางความสามารถเพื่อลด ชองวางดานอิเล็กทรอนิกสในแตละประเทศและระหวางประเทศอาเซียน y สงเสริมการใช ICT ในการใหบริการของรัฐบาล หรือการจัดตั้งรัฐบาล อิเล็กทรอนิกส ทั้งนี้ จะสงเสริมประเทศสมาชิกซึ่งมีความพรอมในการเรงรัดการดําเนินการตามความ ตกลงใหสามารถดําเนินการไดใน ป 2545 และชวยเหลือประเทศสมาชิกอื่น ๆ ใหสามารถ ดําเนินการได ในการประชุมคณะรัฐมนตรีเขตการคาเสรีอาเซียน ครั้งที่ 15 เมื่อเดือนกันยายน 2544 ณ กรุงฮานอย สมาชิกอาเซียนยกเวนกัมพูชาไดแจงจํานวนรายการที่จะนํามาลดภาษีเพื่อใหเปนไป ตามกรอบความตกลงด า นอิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส ข องอาเซี ย นแล ว สํ า หรั บ ประเทศไทย ที่ ป ระชุ ม
35 คณะกรรมการดําเนินการเขตการคาเสรีอาเซียน ครั้งที่ 1/2544 เมื่อวันที่ 3 กันยายน 2544 ไดมีมติ เห็นชอบใหลดภาษีสินคาจํานวน 294 รายการ ในจํานวนนี้มีรายการที่มีภาษี คิดเปนรอยละ 0 แลว จํานวน 5 รายการ จึงมีรายการที่จะตองนํามาลดภาษีเปน 3 ระยะจํานวน 289 รายการ แบงเปน 6 รายการในป 2545 และ 218 รายการ ในป 2546 สวนที่เหลืออีก 65 รายการใหนําไปลดภาษีในป 2548 4.1.3 เขตการลงทุนอาเซียน (ASEAN Investment Area : AIA) อาเซียนไดลงนามเขตการลงทุนอาเซียน (AIA) ในป 1998 โดยมีวัตถุประสงคเพื่อจัดตั้ง เขตการลงทุนอาเซียนที่มีสมรรถภาพในการแขงขัน มีบรรยากาศการลงทุนที่เสรี และโปรงใสมาก ขึ้น โดยจะครอบคลุมเฉพาะการลงทุนโดยตรง ไมรวมถึงการลงทุนดานหลักทรัพยและการลงทุน ภายใตความตกลงอื่น ๆ ของอาเซียน ภายใตหลักการของความตกลงนี้ ประเทศสมาชิกอาเซียนจะ เป ด เสรี ก ารลงทุ น อุ ต สาหกรรม ทุ ก ประเภท และให สิ ท ธิ ต า ง ๆ แก นั ก ลงทุ น จากอาเซี ย นใน อุตสาหกรรมตาง ๆ เทาเทียมกันกับที่ใหแกนักลงทุนในประเทศภายในป 2003 สําหรับสมาชิกเดิม และพมา ภายในป 2010 สําหรับกัมพูชา ลาว และเวียดนาม โดยมีขอยกเวนบางประเภท สวนนัก ลงทุนทั่วไปกําหนดเวลาดังกลาวจะเปนภายในป 2010 สําหรับสมาชิกเดิม และ 2015 สําหรับ สมาชิกใหม โดยมีขอยกเวนไดเชนกัน 4.1.4 การเปดเสรีการคาบริการในอาเซียน ประเทศสมาชิ กอาเซียนไดลงนามกรอบความตกลงว าด วยการบริการของอาเซีย น (ASEAN Framework Agreement on Service : AFAS) ในป 1995 เพื่อจัดทําขอผูกพันเปดเสรี การคาบริการ 7 สาขา ใหแกกันและกันมากกวาที่ประเทศสมาชิกไดผูกพันไวภายใต WTO ไดแก สาขาบริการดานการเงิน ดานการทองเที่ยว ดานการสื่อสาร โทรคมนาคม ดานการขนสงทางทะเล ดานการขนสงทางอากาศ ดานการกอสรางและบริการดานธุรกิจ ซึ่งในขณะนี้อาเซียนอยูระหวาง การเจรจาเปดเสรีรอบที่ 3 โดยไดปรับปรุงวิธีการเจรจา เพื่อเรงรัดการเปดเสรีใหเร็วขึ้นและมีผลที่ เปนสาระสําคัญมาก 4.1.5 โครงการความรวมมือดานอุตสาหกรรม (ASEAN Industrial Cooperation Scheme : AICO) รัฐมนตรีเศรษฐกิจอาเซียน (AEM) ไดลงนามในความตกลงพื้นฐานวาดวยโครงการ ความรวมมือทางอุตสาหกรรมอาเซียนเมื่อเดือนเมษายน 1996 และไดมีผลบังคับใชตั้งแตเดือน พฤศจิกายน 1996 โดยมีวัตถุประสงคเพื่อสงเสริมการขยายความรวมมือดานอุตสาหกรรมระหวาง ภาคเอกชนของอาเซียน และเพิ่มศักยภาพในการผลิตสินคาและการลงทุนระหวางอาเซียน โดยการ
36 แบงผลิตสินคาอุตสาหกรรมแลวสงออกไปขายในอาเซียน มีหลักดําเนินการ คือ ผูประกอบการ อยางนอย 1 รายในประเทศอาเซียนประเทศหนึ่ง ยื่นคําขอรับสิทธิประโยชนตอหนวยงานที่แตละ ประเทศกําหนด โดยบริษัทที่ยื่นคําขอรับสิทธิประโยชนตองมีผูถือหุนเปนคนชาติที่บริษัทนั้นตั้งอยู อยางนอยรอยละ 30 ซึ่งสิทธิประโยชนที่จะไดรับจากการเขารวมโครงการ AICO คือ y สินคาและวัตถุดิบที่ใชในการผลิตที่เกี่ยวของเสียภาษีนําเขาในอัตรารอยละ 0-5 (โดยมีผลตั้งแต 1 มกราคม 2548 สําหรับอาเซียน 9 ประเทศ ยกเวน เวียดนาม ซึ่งจะมีผลตั้งแต 1 มกราคม 2549) y สินคานั้นไดรับการยอมรับเสมือนเปนสินคาที่ผลิตในประเทศ และ y ไดรับสิทธิประโยชนที่มิใชภาษีอื่น ๆ ณ เดือนตุลาคม 2548 มีคําขอโครงการ AICO ทั้งสิ้น 157 โครงการ และไดรับอนุมัติ แลว 129 โครงการ และมีมูลคาการคาประมาณ 1.15 พันลานเหรียญสหรัฐฯ ตอป สินคาภายใต โครงการส ว นใหญ เ ป น สิ น ค า ในหมวดยานยนต แ ละชิ้ น ส ว น รองลงมาคื อ เครื่ อ งใช ไ ฟฟ า และ อิเล็กทรอนิกส ทั้งนี้ มีโครงการที่ไทยเขารวมดวยทั้งสิ้น 83 โครงการ 4.1.6 การอํานวยความสะดวกในการขนสงสินคาผานแดนของอาเซียน (Facilitation of Goods in Transit) รัฐมนตรีเศรษฐกิจอาเซียนไดลงนามกรอบความตกลงอาเซียนวาดวยการอํานวยความ สะดวกในการขนสงสินคาผานแดน (ASEAN Framework Agreement of the Facilitation of Goods in Transit) ในเดือนธันวาคม 1998 โดยมีวัตถุประสงคเพื่ออํานวยความสะดวกในการ ขนสงสินคาผานแดนระหวางประเทศสมาชิกอาเซียนใหมีระบบการขนสงผานแดนที่มีประสิทธิภาพ เพื่อสนับสนุนการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน ซึ่งจะชวยใหการคาภายในอาเซียนขยายตัว หลักการของความตกลงนี้ คือ ประเทศหนึ่งสามารถขนสงสินคาผานแดน (Transit) ของ อีกประเทศหนึ่งไปยังประเทศที่สาม โดยจะไมมีการเปดตรวจสินคาโดยไมจําเปน ไมมีการจัดเก็บ ภาษีสินคานําเขาจากสินคาผานแดนและไมจําเปนตองเปลี่ยนพาหนะในการขนสงสินคา ภายหลังการลงนามกรอบความตกลงฯ คณะทํางานอาเซียนที่เกี่ยวของจะตองจัดทําพิธี สารแนบทายความตกลงฯ 9 ฉบับ ปจจุบัน ประเทศสมาชิกไดใหสัตยาบันกรอบความตกลงอาเซียนวาดวยการอํานวย ความสะดวกในการขนสงสินคาผานแดนแลว และไดลงนามในพิธีสารแนบทาย 4 ฉบับ ไดแก พิธี สารฉบับที่ 3 เรื่องประเภท และปริมาณของรถ และ พิธีสารฉบับที่ 4 เรื่องขอกําหนดทางเทคนิคของ รถ โดยรัฐมนตรีขนสงอาเซียนไดลงนามในการประชุมรัฐมนตรีขนสงอาเซียน (ATM) ครั้งที่ 5 เมื่อ
37 เดือนกันยายน 2542 พิธีสารฉบับที่ 5 เรื่องแผนแหงกลุมประเทศอาเซียนวาดวยการประกันภัย รถยนตภาคบังคับ (ASEAN Scheme of Compulsory Motor Vehicle Insurance) โดยรัฐมนตรี คลังอาเซียนไดลงนามในการประชุม AFMM ครั้งที่ 5 เมื่อเดือนเมษายน 2544 และพิธีสารฉบับที่ 8 เรื่องมาตรการสุขอนามัยและสุขอนามัยพืช โดยรัฐมนตรีเกษตรและปาไมของอาเซียนไดลงนามใน การประชุมรัฐมนตรีเกษตรและปาไมอาเซียน (AMAF) ครั้งที่ 22 เมื่อเดือนตุลาคม 2543 สําหรับพิธี สารที่เหลืออีก 5 ฉบับอยูระหวางดําเนินการรางของหนวยงานตาง ๆ ของอาเซียน จากความรวมมือทางเศรษฐกิจในดานตาง ๆ ของอาเซียน ความรวมมือสวนใหญยังอยู ในระหวางการเจรจา และยังไมมีการดําเนินการที่เปนรูปธรรมชัดเจนนัก มีเพียงการดําเนินการใน การจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนเทานั้นที่ดูจะประสบความสําเร็จ และมีความกาวหนามากที่สุดใน การดําเนินการ ดังนั้นความรวมมือในการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนจึงนับเปนจุดเริ่มตนของการ สรางความสัมพันธในระดับที่ลึกขึ้นของกลุมความรวมมือทางเศรษฐกิจอาเซียน เพื่อที่จะพัฒนา ความสัมพันธระหวางประเทศสมาชิกอาเซียนตอไปในอนาคต 4.2 เขตการคาเสรีอาเซียน 4.2.1 ความเปนมาของการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน ประเทศสมาชิ ก สมาคมประชาชาติ เ อเชี ย ตะวั น ออกเฉี ย งใต หรื อ อาเซี ย น (The Association of South East Asian Nations : ASEAN) ดั้งเดิม 6 ประเทศ ไดแก บรูไน ดารุสซาลาม อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลิปปนส สิงคโปร และไทย ไดประกาศจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน หรืออาฟตา ในเดือนมกราคม 1992 โดยความริเริ่มของนายกรัฐมนตรีของไทย (นายอานันท ปนยารชุน) ตอมามี สมาชิกใหมเพิ่มขึ้นอีก 4 ประเทศ ไดแก เวียดนาม (1995) ลาวและพมา (1997) และกัมพูชา (1999) รวมประชากรทั้งสิ้นประมาณ 500 ลานคน วัตถุประสงคหลักของอาฟตา คือ การสรางความสามารถในการแขงขันใหกับสินคา อาเซียนในตลาดโลก ซึ่งจะสงผลใหอาเซียนเปนแหลงดึงดูดการลงทุนจากตางประเทศ นอกจากนี้ อาฟตาจะชวยเพิ่มอํานาจตอรองของอาเซียนในเวทีการคาโลกที่นับวันจะเปดเสรีมากขึ้นดวย เมื่อ แรกเริ่ ม ของการดํ า เนิน การ อาเซีย นไดกํ า หนดเป า หมายที่ จะลดภาษีศุล กากร ระหวางกันลงเหลือรอยละ 0-5 รวมทั้งยกเลิกมาตรการที่มิใชภาษีภายในระยะเวลา 15 ป เริ่มตั้งแต 1 มกราคม 1993 และสิ้นสุด 1 มกราคม 2008 ตอมาในป 1994 อาเซียนไดเรงรัดการดําเนินงาน การจัดตั้งอาฟตาจากเดิมที่กําหนดไว 15 ป มาเปน 10 ป คือ จัดตั้งอาฟตาใหแลวเสร็จภายใน 1
38 มกราคม 2003 รวมทั้งใหนําสินคาอุตสาหกรรมและเกษตรแปรรูปในรายการที่ไดรับการยกเวนการ ลดภาษีเปนการชั่วคราวและสินคาเกษตรไมแปรรูปเขามาลดภาษีภายใตอาฟตาดวย ในการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนนั้นมีความตกลง 2 ฉบับ ที่ใชเปนหลักเกณฑในการ ดําเนินงานของอาฟตา ไดแก ความตกลงแมบทวาดวยการขยายความรวมมือทางเศรษฐกิจของ อาเซียน (Framework Agreement on Enhancing ASEAN Economic Cooperation) ที่ใชเปน กรอบการดําเนินการความรวมมือทางเศรษฐกิจดานตาง ๆ และความตกลงวาดวยอัตราภาษีพิเศษ ที่เทากันสําหรับเขตการคาเสรีอาเซียนหรือที่เรียกสั้น ๆ วา ความตกลง CEPT [Agreement on the Common Effective Preferential Tariff (CEPT) Scheme for the ASEAN Free Trade Area (AFTA)] ที่ใชเปนกลไกในการดําเนินงานเขตการคาเสรีอาเซียน 4.2.2 หลักการของประเทศสมาชิก AFTA มีวัตถุประสงคเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแขงขันของอาเซียนในฐานะที่เปน ฐานการผลิตที่สําคัญเพื่อปอนสินคาสูตลาดโลก โดยการเปดเสรีทางดานการคา การลดภาษีและ อุ ป สรรคข อ กี ด ขวางทางการค า ที่ มิ ใ ช ภ าษี ร ะหว า งกั น ภายในภู มิ ภ าค รวมทั้ ง การปรั บ เปลี่ ย น โครงสรางดานภาษีศุลกากรที่จะเอื้ออํานวยตอการคาเสรี กลไกในการดําเนินการลดภาษีของ AFTA เรียกวา CEPT (Common Effective Preferential Tariff Scheme) กําหนดใหประเทศสมาชิกใหสิทธิประโยชนทางภาษีศุลกากรแกกัน ในลัก ษณะตา งตอบแทน กล า วคื อ การที่ จะได สิท ธิ ป ระโยชน จ ากการลดภาษี ข องประเทศอื่ น สํ า หรั บ สิ น ค า ชนิ ด ใดชนิ ด หนึ่ ง ประเทศสมาชิ ก นั้ น จะต อ งประกาศลดภาษี สํ า หรั บ สิ น ค า ชนิ ด เดียวกันดวย ทั้งนี้ CEPT ไดกําหนดใหสินคาที่ไดรับประโยชนจากการลดภาษีจะตองมีสัดสวน มูลคาที่เกิดขึ้นในอาเซียน (ASEAN Local Content) อยางนอย 40% 4.2.2.1 มาตรการดานภาษี ความตกลง AFTA ดั้งเดิมมีหลักการที่จะลดอัตราภาษีของสินคาที่มาจากประเทศ สมาชิกใหเหลือรอยละ 0-5 ภายใน 15 ป นับแตวันที่ 1 มกราคม 2536 อยางไรก็ตาม ในการประชุม รัฐมนตรีเศรษฐกิจ (AEM) ครั้งที่ 26 ในเดือนกันยายน 2537 ที่ประชุมไดมีมติใหเรงการดําเนินการ จัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนจากเดิมกําหนดไว 15 ป เปน 10 ป (ภายใน ป พ.ศ. 2546 หรือ ค.ศ. 2003) เพื่อใหทันกับระยะเวลาการลดภาษีในกรอบ GATT และกลุมการคาเสรีอื่น ๆ โดยแบงสินคา กลุมที่จะตองนํามาลดภาษี (Inclusion List) ออกเปน 2 ประเภท คือ
39 1. กลุมสินคาเรงลดภาษี (Fast Track) ประกอบดวยสินคา 15 กลุม ไดแก น้ํามันพืช เคมี ภั ณ ฑ ซี เ มนต เยื่ อ กระดาษ ปุ ย สิ่ ง ทอ อั ญ มณี แ ละเครื่ อ งประดั บ ผลิ ต ภั ณ ฑ พ ลาสติ ก ผลิตภัณฑยาง ผลิตภัณฑหนัง ผลิตภัณฑเซรามิคและแกว เครื่องไฟฟาทําจากทองแดง อิเลกทรอนิกส และเฟอรนิเจอรไมและหวาย โดยมีหลักการลดคือ สินคาที่มีอัตราสูงกวา 20% ให ลดลงเหลือ 0-5% ภายในป พ.ศ. 2546 (ค.ศ. 2003) และสําหรับสินคาที่มีอัตราภาษี 20% หรือต่ํา กวาใหลดลงเหลือ 0-5% ภายในป พ.ศ. 2543 (ค.ศ. 2000) ขณะนี้มีสินคาใน Fast Track รวม 15,381 รายการ 2. กลุมสินคาที่ลดภาษีตามขั้นตอนปกติ (Normal Track) ซึ่งประกอบดวยสินคาสวน ใหญภายใต AFTA มีขั้นตอนในการลดคือสินคาที่มีอัตราสูงกวา 20% ใหลดเหลือ 0-5% ภายในป พ.ศ. 2546 (ค.ศ. 2003) และสําหรับสินคาที่มีอัตราภาษีในระดับ 20% หรือต่ํากวาใหลดลงเหลือ 05% ภายในป พ.ศ. 2543 (ค.ศ. 2000) โดยในขณะนี้มีสินคารวมใน Normal Track ประมาณ 32,108 รายการภายใตความตกลง CEPT มีสินคาบางกลุมที่ไดรับการตอเวลาในการลดภาษีและ ไดรับการยกเวนภาษี ดังนี้ ก. ขอยกเวนทั่วไป (General Exclusion List) สินคาที่มีผลกระทบตอความมั่นคงของ ชาติ ศีลธรรมและจริยธรรมของสังคม ชีวิตและสุขภาพอนามัยของประชาชน ทรัพยสินมีคาทาง ประวัติศาสตร สัตวและพืช ศิลปวัตถุโบราณ จะไดรับการยกเวนจากการลดภาษี ข. รายการสินคาที่ขอยกเวนภาษีชั่วคราว (Temporary Exclusion List - TEL) โดยให ทยอยนํารายการสินคาเหลานี้มาไวในตารางการลดภาษีของ AFTA ปละ 20% ใหเสร็จสิ้นภายใน 5 ป โดยเริ่มลดภาษีสินคางวดแรกตั้งแต 1 มกราคม พ.ศ. 2538 (ค.ศ. 1996) และงวดสุดทายในป 2543 (ค.ศ. 2000) โดยสินคาจะตองมีภาษีเหลือที่อัตรา 0-5% ในป 2546 (ค.ศ. 2003) ทั้งนี้ บาง ประเทศสมาชิกไมสามารถนําสินคา TEL งวดสุดทายมาลดภาษีไดตามกําหนดในป 2543 (ค.ศ. 2000) ซึ่งจะตองมีการหารือเพื่อจัดทําแนวทางการชะลอการลดภาษีตอไป ค. สินคาเกษตรไมแปรรูปประเภทออนไหวปกติ (Sensitive List) จะตัองนํามาเริ่มลด ภาษีในป 2544-2546 (ค.ศ. 2001-2003) เพื่อใหเหลือภาษีที่อัตรา 0-5% ในป 2553 (ค.ศ. 2010) และเริ่มลดภาษีสินคาเกษตรไมแปรรูปประเภทออนไหวสูง (Highly Sensitive List) ไดแก ขาว ในป 2544-2548 (ค.ศ. 2001-2005) สิ้นสุดในป 2553 (ค.ศ. 2010)
40 ภาพที่ 4.1 ขั้นตอนการลดภาษีของกลุม สินคาที่จะเรงลดภายใต AFTA ภายในเวลาไมเกิน 10 ป ภาษีสูงกวา 20%
ลดเหลือ 0-5%
ลดเหลือ 20% ณ เมื่อใด ยกเลิกขอจํากัดดาน ปริมาณนําเขา
ภายใน 5 ป
ยกเลิกมาตรการที่มิใช ภาษีอื่น ๆ 2546
1 ม.ค. 2536 ระยะเวลา
(ค.ศ. 1993)
ภาษี 20% หรือต่ํากวา
ยกเลิกขอจํากัดดาน ปริมาณนําเขา 1 ม.ค. 2536
(ค.ศ. 2003)
ภายในเวลาไมเกิน 7 ป ลดเหลือ 0-5%
ภายใน 5 ป
ยกเลิกมาตรการที่มิใช ภาษีอื่น ๆ 2541
ระยะเวลา (ค.ศ. 1993)
(ค.ศ. 2000)
41 ขั้นตอนการลดภาษีของไทย - สินคา Fast Track 1. สินคาที่อัตราภาษีสูงกวา 20% ลดเหลือ 0-5% ใน 10 ป เริ่ม 1 ม.ค. 1993 1993 1995 1997 1999 2001 2003 อัตราปจจุบัน/ป สูงกวา 30% 30* 25 20 15 10 0-5 26-30% 25 20 15 10 0-5 21-25% 20 15 10 0-5 * เปนการลดฝายเดียวของไทย 2. สินคาที่อัตราภาษี 20% หรือต่ํากวา ลดเหลือ 0-5% ใน 7 ป เริ่ม 1 ม.ค. 1993 1993 1995 1997 1998 2000 อัตราปจจุบัน/ป 20% 20 15 10 0-5 15-19% 15 10 0-5 10-14% 10 0-5 5-9% 0-5
42 ภาพที่ 4.2 ขั้นตอนการลดภาษีภายใต AFTA (NORMAL TRACK) ภาษีสูงกวา 20 %
ภายใน 5-8 ป
ภายใน 7 ป
ลดเหลือ 20%
ลดเหลือ 0-5%
ภายใน 5 ป
ยกเลิกขอจํากัด ดานปริมาณนําเขา
ยกเลิกมาตรการที่มิใช ภาษีอื่น ๆ
1 ม.ค. 2536 ระยะเวลา
2541
2544
2546
(ค.ศ 1993)
(1998)
(2001)
(2003)
ภาษี 20% หรือต่ํากวา
ยกเลิกขอจํากัดดาน ปริมาณนําเขา 1 ม.ค 2536 ระยะเวลา (ค.ค 1993)
ลดภาษีในปที่ 1 หรือ 4 ก็ได แตตองใหเสร็จในปที่ 10
ภายใน 5 ป
2548
2549
2551
(2005)
(2006)
(2008)
ลดเหลือ 0-5%
ยกเลิกมาตรการที่มิใช ภาษีอื่น ๆ 2541
2551
(1998)
(2008)
43 ภาพที่ 4.3 เปรียบเทียบขั้นตอนการลดภาษีของ FAST TRACK และ NORMAL TRACK FAST TRACK
NORMAL TRACK
ภาษีสูงกวา 20% • ลดเหลือ 0-5% ภายใน 10 ป
ภาษีสูงกวา 20% • ลดเหลือ 20% ในปที่ 8 • ลดเหลือ 0-5% ในปที่ 15
ภาษี 20% หรือต่ํากวา • ลดเหลือ 0-5% ภายใน 7 ป
ภาษี 20% หรือต่ํากวา • ลดเหลือ 0-5% ภายใน 7-10 ป
กลุมสินคาที่จะเรงลดภาษี 15 กลุม (FAST TRACK) สินคากลุม ที่ไทยเสนอ
8. ซีเมนต 9. ปุย 10. ผลิตภัณฑหนัง 11. เยื่อกระดาษ 12. สิ่งทอ 13. อัญมณีและเครื่องประดับ 14. เครื่องใชไฟฟา 15. เฟอรนิเจอรไม
กุลมสินคาที่อาเซียนอื่นเสนอ 1. น้ํามันพืช 2. เคมีภัณฑ 3. เภสัชภัณฑ 4. พลาสติก 5. ผลิตภัณฑยาง 6. ผลิตภัณฑเซรามิกและผลิตภัณฑแกว 7. แคโทดที่ทาํ จากทองแดง เครื่องอิเล็กทรอนิกส เฟอรนิเจอรหวาย
44 มาตรการเขตการคาเสรีอาเซียน (AFTA) : ผลกระทบตอ 15 กลุมอุตสาหกรรม นับตั้งแต 1 มกราคม ค.ศ.1993 เปนตนไป จะมีการเปลี่ยนแปลงนโยบายดานภาษี ศุลกากรขาเขาของสินคาแทบทุกชนิดในประเทศสมาชิกอาเซียน โดยเฉพาะสินคา 15 กลุม ไดแก น้ํามันพืช ซี เมนต ยางพารา พลาสติก ปุย ผลิตภัณฑเซรามิก – แกว อิเลคทรอนิ คส ขั้วไฟฟา ทองแดง อัญมณีและเครื่องประดับ เฟอรนิเจอรไมและหวาย ยา และเคมีภัณฑ ซึ่งอาเซียนได กําหนดใหมีการเปลี่ยนแปลงดานภาษีศุลกากรเปนการเรงดวน ดังนี้ ตารางที่ 4.1 แสดงการเปรียบเทียบอัตราภาษีศุลกากร สินคานําเขาของกลุมประเทศอาเซียน สินคา
- น้ํามันปาลม
0
50
0
10
- น้ํามันถั่วเหลือง
0
20
0
20
0 0 0 0
0-20 0-10 0-20 20
0-55 0 0 55
30 30 30 30
ไทย 1.67-7 บาท/ลิตร 2.5 บาท/ลิตร 2.5 บาท/ลิตร 30-50 30 30 50
5 5
20 10-30
0 5-35
5 20-30
30-50 30-60
10 10
0 5 0 5
10-30 10-50 5-20 50
2-55 2-55 0-2 20-30
5-15 40-60 0 50
40 40-60 30 100
* * 0 0
1. น้ํามันพืช
2. ซีเมนต - ปูนซีเมนตเม็ด - ปูนซีเมนตปอรตแลนด - ปูนซีเมนตขาว 3. ยางพารา - น้ํายางดิบ - ผลิตภัณฑยาง 4. พลาสติก - วัตถุดบิ พลาสติก - ผลิตภัณฑพลาสติก 5. ปุย 6. ผลิตภัณฑหนัง
สิงคโปร ฟลิปปนส มาเลเซีย อินโดนีเซีย 0 20-50 0 10-20
บรูไน * * * 0 0 0 0
45 ตารางที่ 4.1 (ตอ) สินคา 7. สิ่งทอ 8. เยือ่ กระดาษ 9. ผลิตภัณฑเซรามิค - แกว -วัตถุดบิ เซรามิค -วัตถุดบิ แกว -ผลิตภัณฑแกวและกระจก 10. อิเลคทรอนิคส 11. ขั้วไฟฟาทองแดง 12. อัญมณีและเครื่องประดับ - วัตถุดบิ อัญมณีและ เครื่องประดับ - เครื่องประดับสําเร็จรูป 13. เฟอรนิเจอรไมและหวาย 14. ยา 15. เคมีภัณฑ
สิงคโปร ฟลิปปนส มาเลเซีย อินโดนีเซีย 5 30-40 10-30 40-60 0 3 5 5 0 40-50 0 40-60 0 10-20 0 5 0 0 0 5 0 10-50 5-50 30-60 0 10-30 5-35 0 0 20 2 0
ไทย 80 10 80 35 30 50-80 30-60 6
บรูไน 10 * * * * * 20 20
0
3-10
10
0-30
20-35
10
5 5 0 0-11
50 50 10-20 10-20
* 20-25 0-2 2-30
40-50 30-50 5 5
60 80 25-30 30
10 20 * 20
ที่มา : - CUSTOMS TARIFF OF THAILAND - IMPORT TARIFF OF BRUNEI - CUSTOMS TARIFF OF SINGAPORE - CUSTOMS TARIFF OF PHILIPPINES - CUSTOMS TARIFF OF MALAYSIA หมายเหตุ : * หมายถึง ไมปรากฏรายนามสินคาและอัตราภาษี จากตารางแสดงใหเห็นวาอัตราภาษีศุลกากรของไทยคอนขางสูง สินคาบางชนิดสูงถึง รอยละ 100 เชน ผลิตภัณฑหนัง เสื้อผาสําเร็จรูป ผาผืนประเภทตาง ๆ ผลิตภัณฑแกวและกระจก เฟอรนิเจอรไมและหวาย เปนตน สําหรับอัตราภาษีของอินโดนีเซียที่สูงเปนอันดับที่ 2 ประมาณรอย ละ 60 ไดแกสิ่งทอ ผลิตภัณฑแกว และกระจก เครื่องประดับสําเร็จรูป เฟอรนิเจอรไมและหวาย เปน
46 ตน สวนประเทศมาเลเซีย มีอัตราภาษีสูงเปนอันดับ 3 โดยสูงสุดประมาณรอยละ 55 สินคาที่มี อัตราภาษีสูง มีหลายประเภท อาทิเชน ผลิตภัณฑพลาสติก วัตถุดิบเพื่อผลิตภัณฑพลาสติก ปูนซิ เมนตขาว ผลิตภัณฑแกวและกระจก สวนประเทศฟลิปปนส มีอัตราภาษีสูงสุดประมาณรอยละ 50 เชน ผลิตภัณฑหนัง ผลิตภัณฑพลาสติก ผลิตภัณฑเซรามิค แกว น้ํามันพืช อาทิ น้ํามันปาลม เปน ตน ประเทศที่มีอัตราภาษีศุลกากรต่ําสุดคือ ประเทศสิงคโปร มีอัตราภาษีอยูระหวาง 0-5 สินคาที่มี อัตราภาษีสูงในประเทศสิงคโปร คือ เคมีภัณฑ ประมาณรอยละ 11 ซึ่งยังอยูในอัตราต่ํา เมื่อเทียบ กับประเทศอื่น สวนบรูไนนั้น การนําเขาสินคายังนอย ฉะนั้นจึงมีอัตราภาษีศุลกากรขาเขาสําหรับสินคา บางชนิดเทานั้น สําหรับสินคาที่มีอัตราภาษีสูง คือ เฟอรนิเจอรไม – หวาย, ขั้วไฟฟา, ทองแดง, เคมีภัณฑ, อิเลคทรอนิคส มีอัตราภาษีประมาณรอยละ 20
ตารางที่ 4.2 General Formula of Fast Track Tariff Reduction Program (Tariff Rates Above 20%) Country
2001
2002
2003
40% 30% 20% 20% 15% 15% 10% 30% 20% 20% 20% 15% 15% 10% 25% 20% 20% 20% 15% 15% 10% Malaysia 50% 32.0% 27.5% 23.0% 18.5% 14.0% 9.5% 40% 26.0% 22.5% 19.0% 15.5% 12.0% 8.5% 30% 20.0% 17.5% 15.0% 12.5% 10.0% 7.5% Philippines 46-50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 41-45% 40% 35% *0.3% 25% 20% 15% 36-40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 31-35% 30% 25% 20% 20% 15% 15% 26-30% 25% 25% 20% 20% 15% 15% 21-25% 20% 20% 15% 15% 15% 10% Singapore Above 20% 0 NA NA NA NA NA NA NA NA Thailand Above 30% 30% 30% 25% 25% 20% 20% 15% 15% 10% 26-30% 25% 25% 20% 20% 15% 15% 10% 21-25% 20% 20% 15% 15% 10% 10% 0-5% Source : ASEAN Secretariat * The above is a general tariff reduction formula. This does not preclude a faster or slower rate of reduction for each tariff line with the specified time - frame 33 ** Existing Tariff Rates applicable to ASEAN : Non - PTA products (as of 31 December 1992)
10% 10% 10% 5.0% 5.0% 5.0% 15% 10% 10% 10% 10% 10% NA 10% 10%
0-5% 0-5% 0-5%
Brunel D. Indonesia
Existing Tariff Rates **
1993
1994
1995
No products with tariffs above 20% 40% 40% 30% 30% 30% 20% 25% 25% 20% 45.5% 41.0% 36.5% 36.5% 33.0% 29.5% 27.5% 25.0% 22.5% During this period, Executive Order 470 implements an autonomous 5-year tariff reduction program ending 1995
1996
1997
1998
1999
2000
0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% NA 0-5% 0-5%
47
48
Country Brunel D. Indonesia Malaysia Philippines
Existing Tariff Rates ** 20% 15% 10% 20% 15% 10% 20% 10%
ตารางที่ 4.3 General Formula of Fast Track Tariff Reduction Program (Tariff Rates 20% and Below)
1993
1994
1995
20% 20% 15% 15% 15% 10% 10% 10% 5% 20% 20% 15% 15% 15% 10% 10% 10% 5% 17.86% 15.72% 13.58% 9.30% 8.60% 7.90% During this period, Executive Order 470 implements an autonomous 5-year tariff reduction program ending 1995 0-5% 0-5% 0-5% 0% NA NA 20% 20% 15% 15% 10% 0-5% 0-5%
1996
1997
1998
1999
2000
15% 10% 5% 15% 10% 5% 11.44% 7.20%
15% 10% 5% 10% 5% 5% 9.30% 6.50%
10% 10% 5% 10% 5% 5% 7.16% 5.80%
10% 10% 5% 10% 5% 5% 5.02% 5.00%
0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5%
2001
2003
48
16-20% 15% 15% 10% 10% 0-5% 11-15% 10% 10% 0-5% 0-5% 0-5% 6-10% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% Singapore 0-2.5% NA NA NA NA NA NA Thailand 20% 15% 10% 10% 10% 0-5% 15-19% 15% 15% 10% 10% 0-5% 10-14% 10% 10% 0-5% 6-9% 5% or below Source : ASEAN Secretariat * The above is a general tariff reduction formula. This does not preclude a faster or slower rate of reduction for each tariff line with the specified time - frame ** Existing Tariff Rates applicable to ASEAN : Non - PTA products (as of 31 December 1992)
2002
49 ตารางที่ 4.4 General Formula of Normal Track Tariff Reduction Program (Tariff Rates Above 20%) Country
Existing 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Tariff Rates ** Brunel D. 30% 30% 28% 26% 24% 22% 20% 15% 15% 10% 10% 10% Indonesia 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 30% 30% 20% 20% 20% 40% 40% 40% 40% 40% 40% 40% 30% 30% 20% 20% 20% 30% 30% 30% 30% 30% 30% 30% 20% 20% 20% 20% 20% 25% 25% 25% 25% 25% 25% 25% 20% 20% 20% 20% 20% Malaysia 50% 46.25% 42.50% 38.75% 35% 31.25% 27.50% 23.75% 20% 20% 20% 15% 30% 28.75% 27.50% 26.25% 25% 23.75% 22.50% 21.25% 20% 20% 20% 15% During this period Philippines 46-50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 20% 20% Executive Order 470 41-45% 40% 35% 30% 25% 25% 20% 20% 20% implements an 36-40% 35% 30% 30% 25% 25% 20% 20% 20% autonomous 5- year 31-35% 30% 30% 30% 25% 25% 20% 20% 20% tariff reduction program 25% 25% 25% 25% 25% 20% 20% 20% 26-30% ending 1995 21-25% 20% 20% 20% 20% 20% 20% 20% 20% Singapore N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A Thailand Above 30% 30%*** 30% 30% 30% 30% 25% 25% 20% 20% 20% 20% 26-30% 25% 25% 20% 20% 20% 20% 21-25% 20% 20% 20% 20% Source : ASEAN Secretariat * The above is a general tariff reduction formula This does not preclude a faster or slower rate of reduction for each tariff line within the specified time frame ** Existing Tariff Rate applicable to ASEAN : Non-PTA product (as 31 December 1992)
2004
2005
2006
2007
2008
0-5% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% N/A 15% 15% 15%
15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% N/A 15% 15% 15%
10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% N/A 10% 10% 10%
10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% N/A 10% 10% 10%
0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% N/A 0-5% 0-5% 0-5%
49
50 ตารางที่ 4.5 General Formula of Normal Track Tariff Reduction Program (For Products with Tariff Rate 20% and Below) Country
Existing 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Tariff Rates ** Brunel D. 30% 30% 28% 26% 24% 22% 20% 15% 15% 10% 10% 10% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 30% 30% 20% 20% 20% 40% 40% 40% 40% 40% 40% 40% 30% 30% 20% 20% 20% Indonesia 30% 30% 30% 30% 30% 30% 30% 20% 20% 20% 20% 20% 25% 25% 25% 25% 25% 25% 25% 20% 20% 20% 20% 20% 50% 46.25% 42.50% 38.75% 35% 31.25% 27.50% 23.75% 20% 20% 20% 15% Malaysia 30% 28.75% 27.50% 26.25% 25% 23.75% 22.50% 21.25% 20% 20% 20% 15% 46-50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 20% 20% During this period Philippines 41-45% 40% 35% 30% 25% 25% 20% 20% 20% Executive Order 470 36-40% 35% 30% 30% 25% 25% 20% 20% 20% implements an 31-35% 30% 30% 30% 25% 25% 20% 20% 20% autonomous 5- year 26-30% tariff reduction program 25% 25% 25% 25% 25% 20% 20% 20% 21-25% 20% 20% 20% 20% 20% 20% 20% 20% ending 1995 Singapore N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A Thailand Above 30% 30%*** 30% 30% 30% 30% 25% 25% 20% 20% 20% 20% 26-30% 25% 25% 20% 20% 20% 20% 21-25% 20% 20% 20% 20% Source : ASEAN Secretariat * The above is a general tariff reduction formula This does not preclude a faster or slower rate of reduction for each tariff line within the specified time frame ** Existing Tariff Rate applicable to ASEAN : Non-PTA product (as 31 December 1992)
2004
2005
2006
2007
2008
0-5% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% N/A 15% 15% 15%
15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% 15% N/A 15% 15% 15%
10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% N/A 10% 10% 10%
10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% N/A 10% 10% 10%
0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% 0-5% N/A 0-5% 0-5% 0-5%
50
51 ตารางที่ 4.6 แสดงกําหนดการลดภาษีของประเทศ สมาชิกอาเซียนเดิม 6 ประเทศ ป 2000 ป 2001 ป 2002 85% ของ IL มี 90% ของ IL มี ทุกรายการใน IL มี อัตราอากร อัตราอากร อัตราอากร 0-5% 0-5% 0-5% (ยืดหยุน บาง รายการ)
ป 2003 ป 2010 ทุกรายการใน IL มี ทุกรายการใน IL อัตราอากร 0-5% มีอัตราอากร 0% และ 60% ของ IL อัตราอากร 0%
ตารางที่ 4.7 แสดงกําหนดการลดภาษีในบัญชีตาง ๆ ของ AFTA ประเทศ
สินคาอุตสาหกรรมและ เกษตรแปรรูป IL TEL สมาชิกเดิม 1993-2003 1996-2003 เวียดนาม 1996-2006 1999-2006 ลาวและพมา 1998-2008 2001-2008 กัมพูชา 2000-2010 2003-2010
สินคาเกษตรไมแปรรูป IL 1996-2003 1999-2006 2001-2008 2003-2010
TEL 1996-2003 2000-2006 2002-2008 2004-2010
SL 2001-2010 2004-2013 2006-2015 2008-2017
มาตรการเรงรัดเพื่อฟน ฟูเสถียรภาพทางเศรษฐกิจของอาเซียน (Bold Measures) ทั้งนี้ ในการประชุมสุดยอดอาเซียน ครั้งที่ 6 เมื่อเดือนธันวาคม 2541 ผูนําอาเซียนได ออกประกาศมาตรการเรงรัดเพื่อฟนฟูเสถียรภาพทางเศรษฐกิจของอาเซียน (Bold Measures) โดย ประเทศสมาชิกดั้งเดิม 6 ประเทศจะเรงลดภาษีสินคาใหเร็วขึ้นอีก 1 ป จากป 2546 (ค.ศ. 2003) เปนป 2545 (ค.ศ. 2002) โดยจะลดภาษีสินคา 85% ของบัญชี Inclusion List ใหเหลือที่อัตรา 05% ในป 2543 (ค.ศ. 2000) และในป 2544 (ค.ศ. 2001) จะเพิ่มสัดสวนเปน 90% และในป 2545 (ค.ศ. 2002) สินคาทั้งหมด (100%) ใน Inclusion List จะมีภาษีที่อัตรา 0-5% ทั้งนี้ โดยมีความ ยืดหยุนได
52 อนึ่ง ในการประชุมรัฐมนตรีเศรษฐกิจอาเซียน ครั้งที่ 31 เมื่อเดือนกันยายน 2542 ไดมี การหารือถึงการกําจัดกําแพงภาษีทั้งหมด เพื่ออาเซียนเปนเขตการคาเสรีอยางสมบูรณซึ่งประเทศ สมาชิกเดิม 6 ประเทศไดตกลงที่จะลดภาษีสินคา 60% ของ Inclusion List ใหเหลือที่อัตรา 0% ใน ป 2546 (ค.ศ. 2003) และที่ประชุมรัฐมนตรีเศรษฐกิจอาเซียนอยางไมเปนทางการ ซึ่งมีขึ้นในชวง การประชุมสุดยอดอาเซียนอยางไมเปนทางการ เมื่อเดือนพฤศจิกายน 2542 จะลดภาษีสินคา ทั้งหมด (100%) ใหเหลือที่อัตรา 0% ในป 2553 (ค.ศ. 2010) และสําหรับประเทศสมาชิกใหมในป 2558 (ค.ศ. 2015) 4.2.2.2 การยกเลิกมาตรการที่มิใชภาษี นอกเหนือจากขอกําหนดในการลดภาษีแลว AFTA ยังกําหนดใหประเทศสมาชิกยกเลิก มาตรการจํากัดปริมาณ (QR) ทันทีเมื่อสินคาไดนําเขาแผนการลดภาษีแลว และไดรับประโยชน จากการลดภาษีของอาเซียนอื่นแลว และยกเลิกมาตรการที่มิใชภาษี (NTB) ภายใน 5 ป หลังจาก ไดรับประโยชนจากการลดภาษีของอาเซียนอื่น นอกจากนี้ ประเทศสมาชิกยังตองใหการอํานวย ความสะดวกเพื่อใหการดําเนินงานของ AFTA มีประสิทธิผลมากขึ้น โดยมีการดําเนินการที่สําคัญ คือ นําระบบประเมินราคาศุลกากรแกตตมาใชในป 1997 ปรับประสานพิกัดอัตราศุลกากรในระบบ ฮาโมไนซที่ 8 หลัก ใชระบบชองทางศุลกากรพิเศษสําหรับสินคา AFTA (Green Lane System) ตั้งแต 1 มกราคม 1996 เปนตน ขณะนี้อาเซียนกําลังดําเนินการอยางจริงจังเพื่อยกเลิกอุปสรรค ทางการคาที่มิใชภาษีในอาเซียน โดยใหมีกระบวนการแจงขามประเทศ (cross-notification) ซึ่ง ประเทศสมาชิกและภาคเอกชนสามารถแจงมาตรการที่มิใชภาษีที่ประเทศอื่น ๆ ใชอยูตอสํานัก เลขาธิการอาเซียน เพื่อรวบรวม ตรวจสอบ แลวใหประเทศสมาชิกที่ถูกแจงนั้นชี้แจงและดําเนินการ ยกเลิกตอไปหากพบวาเปนอุปสรรคทางการคาและไมสอดคลองกับความตกลง CEPT 4.2.2.3 การใชสิทธิพิเศษทางภาษีของอาฟตา แมวาการลดภาษีระหวางกันของสมาชิกอาเซียนภายใตกรอบความตกลง CEPT - AFTA จะเริ่มมาตั้งแตป 1993 แตการขอใชสิทธิพิเศษทางภาษีกลับมีมูลคาไมมากนัก อยางไรก็ตาม สถิติ การขอใบรับรองแหลงกําเนิดสินคาแบบฟอรม D ของไทยจากกรมการคาตางประเทศลาสุด แสดงให เห็นวาผูสงออกไทยไดหันมาใหความสนใจกับการใชสิทธิพิเศษทางภาษีศุลกากรภายใตความตกลง เขตการคาเสรีอาเซียน หรือ CEPT-AFTA มากขึ้น โดยในป 2001 มีการขอ From D ซึ่งเปนฟอรม รับรองแหลงกําเนิดสินคา (Rules of Origin) ของสินคาที่ใชสิทธิพิเศษทางภาษีศุลกากรภายใต CEPT - AFTA เปนมูลคาราว 1,100 ลานเหรียญสหรัฐ คิดเปนสัดสวนรอยละ 8.7 ของมูลคาการ สงออกไปอาเซียนโดยรวม เพิ่มขึ้นจากป 2000 ซึ่งมีการขอ From D เพียงรอยละ 6 และไดมีการขอ
53 From D เพิ่มขึ้นตอเนื่องมาถึงป 2002 ซึ่งมีการสงออกโดยใช Form D ภายใต CEPT - AFTA เปน มูลคากวา 1,500 ลานเหรียญสหรัฐ หรือราวรอยละ 11 ของมูลคาสงออกไปอาเซียน ตารางที่ 4.8 แสดงสถิติการออกหนังสือรับรองแหลงกําเนิด สินคาแบบฟอรม D (Form D) ของไทย มูลคา : ลานเหรียญสหรัฐ ประเทศ 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 มาเลเซีย 49.98 278.78 212.12 281.53 352.86 421.49 601.10 อินโดนีเซีย 69.37 177.02 63.72 121.33 277.40 339.29 406.97 ฟลิปปนส 79.09 136.05 100.31 149.05 156.64 233.05 314.69 เวียดนาม 1.36 2.44 6.71 51.16 52.71 65.32 146.88 สิงคโปร 0.79 3.55 8.33 5.73 11.96 20.12 49.98 บรูไน 0.17 0.21 0.20 0.52 0.27 0.53 0.94 ลาว 0 0 0 0 0.13 0.02 0.04 พมา 0 0 0 0.02 0 0.06 0.05 กัมพูชา 0 0 0 0 0 0.02 0.37 รวม 200.76 598.05 391.4 609.34 851.97 1079.89 1521.02 ที่มา : รวบรวมจากสําเนา Form D สวนหนังสือแหลงกําเนิดสินคา สํานักบริหารการนําเขา และสงออก กรมการคาตางประเทศ 4.2.3 การเขาเปนภาคีความตกลง CEPT for AFTA ของประเทศสมาชิกใหมอาเซียน เวียดนาม เขาเปนสมาชิกอาเซียนเมื่อป กรกฎาคม 2538 โดยเวียดนามไดรับการตอ เวลาในการดําเนินการตามพันธกรณี CEPT for AFTA เปนเวลา 3 ป หลังจากประเทศสมาชิก อาเซียนดั้งเดิม โดยมีกําหนดตองเริ่มลดภาษีสินคาใน Inclusion List ในป 2539 (1996) และลดลง เหลือที่อัตรา 0- 5% ในป 2549 (ค.ศ. 2006) และเริ่มลดภาษีสินคาเกษตรไมแปรรูปประเภท ออนไหว (Sensitive List) ในป 2547 (ค.ศ. 2004) ใหเหลือภาษีที่อัตรา 0-5% ในป 2556 (ค.ศ. 2013) ลาวและพมา ไดเขาเปนสมาชิกอาเซียนเมื่อ 23 กรกฎาคม 2540 และภายใตกรอบ ความตกลง CEPT for AFTA ลาวและพมามีกําหนดจะตองเริ่มลดภาษีสินคาใน Inclusion List ใน 2541 (ค.ศ. 1998) และลดภาษีใหเหลือ 0-5% ในป 2551 (ค.ศ. 2008) และเริ่มลดภาษีสินคา
54 เกษตรไมแปรรูปประเภทออนไหว (Sensitive List) ในป 2546 (ค.ศ. 2006) ใหเหลือภาษีที่อัตรา 05% ในป 2558 (ค.ศ. 2015) กลาวคือ ลาวและพมาไดรับการตอเวลาในการดําเนินการตาม พันธกรณีของ CEPT เปนเวลา 5 ป หลังจากอาเซียนดั้งเดิม กัมพูชา เขาเปนสมาชิกอาเซียนเมื่อวันที่ 30 เมษายน 2542 โดยกัมพูชาไดรับการตอ เวลาในการดําเนินการตามพันธกรณี CEPT เปนเวลา 7 ป หลังจากประเทศอาเซียนดั้งเดิม กลาวคือ กัมพูชามีกําหนดตองเริ่มลดภาษีสินคาใน Inclusion List ในป 2543 (ค.ศ. 2000) และ ลดลงเหลือที่อัตรา 0- 5% ในป 2553 (ค.ศ. 2010) และเริ่มลดภาษีสินคาเกษตรไมแปรรูปประเภท ออนไหว (Sensitive List) ในป 2551 (ค.ศ. 2008) ใหเหลือภาษีที่อัตรา 0-5% ในป 2560 (ค.ศ. 2017) ทั้งนี้ ที่ประชุมรัฐมนตรีเศรษฐกิจอาเซียนอยางไมเปนทางการ เมื่อเดือนพฤศจิกายน 2542 กําหนดใหประเทศสมาชิกใหมลดภาษีสินคาใน Inclusion List ทั้งหมด (100%) ใหเหลือที่ อัตรา 0% ในป 2558 (ค.ศ. 2015) โดยมีความยืดหยุนได ซึ่งจะชากวาประเทศสมาชิกดั้งเดิม 5 ป อนึ่ง ภายใตมาตรการเรงรัดการฟนฟูเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ (Bold Measures) ประเทศสมาชิกใหมก็จะตองเรงลดภาษีใหเร็วขึ้นเชนกัน โดยเวียดนามจะตองเรงเพิ่มรายการสินคา ที่จะลดภาษีใหเหลือที่อัตรา 0-5% ในป 2546 (ค.ศ. 2003) ลาวและพมาในป 2548 (ค.ศ. 2005) และกัมพูชาในป 2550 (ค.ศ. 2007) 4.2.4 ความคืบหนาในการดําเนินการของ AFTA การดําเนินการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนมีความกาวหนาไปมาก ประเทศสมาชิก พยายามเรงรัดการลดภาษีศุลกากรตามมาตรการ Bold Measure ที่กําหนดไว ซึ่งในปจจุบนั คาดวา รายการสินคาใน IL ที่ประเทศสมาชิกทั้ง 10 ประเทศ ไดนํามาลดภาษีในป 2545 จะมีจํานวนรวม ทั้งสิ้น 58,360 รายการ ซึ่งครอบคลุมสัดสวน 87.08% ของรายการสินคาทั้งหมดในอาเซียน1 โดย อัตราภาษีโดยเฉลี่ยในป 2543 สําหรับสินคาภายใต CEPT อยูในระดับ 4.432 และคาดวาจะลดลง เหลือประมาณ 3.96% ในป 2544 ซึ่งลดลงอยางเห็นไดชัดหากเทียบกับอัตรา 12.76% ในป 2536 ซึ่งเปนปแรกของการจัดตั้ง AFTA นอกจากนี้ในป 2544 สินคาประมาณ 92.9% หรือ 40,911 รายการของสินคาภายใตรายการ IL ของประเทศสมาชิกเดิม 6 ประเทศ จะมีอัตราภาษีระหวาง 0-5 % และในป 2546 สินคาประมาณ 21,258 รายการ จะมีอัตราภาษีเปน 0% 1
33rd AEM Report, September 2001, Ha Noi ขอมูลจาก Joint Press Statement, 32nd ASEAN Economic Ministers Meeting, 5 October 2000, Chiang Mai 2
55 หลังจากการดําเนินการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน ปรากฏวาปริมาณการคาของ อาเซียนขยายตัวเพิ่มขึ้นอยางเห็นไดชัด โดยในป 2543 มูลคาการคาการสงออกระหวางสมาชิก อาเซียน (Intra ASEAN Export) มีมูลคา 97.80 พันลานดอลลารสหรัฐ เพิ่มขึ้นจากมูลคา 77.45 พันลานดอลลารสหรัฐ ในป 2542 หรือประมาณ 26.3% และขยายตัวเพิ่มขึ้นจากในป 2536 ซึ่งมี มูลคาประมาณ 43.7 พันลานดอลลารสหรัฐ (หรือขยายตัวเพิ่มขึ้นจากป 2536 ถึง 124.7%) และ มูลคาการคา (การสงออกและนําเขา) ของอาเซียนไปยังประเทศนอกภูมิภาค (Extra-ASEAN Trade) ขยายตัวเพิ่มขึ้นตามลําดับ โดยเพิ่มจาก 346.5 พันลานดอลลารสหรัฐ ในป 2536 เปน 490.4 พั น ล า นดอลลาร สหรั ฐ ในป 2542 และขยายตั ว เป น 585.4 พั น ล า นดอลลาร ส หรั ฐ ในป 25433 โดยประเทศคูคาที่สําคัญของอาเซียน ไดแก สหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป และญี่ปุน ตารางที่ 4.9 รางแผนการลดภาษีสินคาป 2545 (Tentative 2002 CEPT Package)4 IL TEL Sensitive List GE Total Brunei 6,276 0 14 202 6,492 Indonesia 7,213 0 4 68 7,285 Malaysia 10,039 218* 83 53 10,393 Philippines 5,571 6** 46 16 5,639 Singapore 5,859 0 0 0 5,859 Thailand 9,104 0 7 0 9,111 Vietnam 5,505 696 51 139 6,391 Laos DPR 2,098 1,291 88 74 3,551 Myanmar 3,580 1,823 21 48 5,472 Cambodia 3,115 3,523 50 134 6,822 ASEAN-10 58,360 7,557 364 734 67,015 Percentage 87.08% 11.28% 0.54% 1.10% 100.00
3
สถิติในป 2536 เปนขอมูลจาก ASEAN Secretariat รวมเฉพาะประเทศสมาชิกอาเซียนดั้งเดิม 6 ประเทศ โดยไมรวมเวียดนาม ลาว พมา และกัมพูชา และสถิติในป 2543 เปนขอมูลจาก ASEAN Secretariat รวมเฉพาะอาเซียนเดิม 6 ประเทศและพมา (จาก 15th AFTA Council,Ha Noi, September 2001) 4 ASEAN Secretariat, as of August 2001, Report 33rd AEM, Sept 2001, Hanoi
56 ปญหาในการดําเนินการ AFTA ขณะนี้ มีบางประเทศที่เริ่มเจรจาขอชะลอการลดภาษีศุลกากรสําหรับสินคาบางรายการ ในรายการยกเวนการลดภาษีชั่วคราว (Temporary Exclusion List : TEL) ซึ่งมีกําหนดจะตอง นําเขาสูกระบวนการลดภาษีภายในป 2543 (ค.ศ. 2000) และทยอยลดภาษีใหเหลือ 0-5% ภายใน ป 2545 (ค.ศ. 2002) ตามพันธกรณีภายใต AFTA โดยมาเลเซียเจรจาขอชะลอการลดภาษีสําหรับ สินคาชุดประกอบรถยนต (Completely Knocked-Down : CKD) และรถยนตประกอบแลว (Completely Built-Unit : CBU) โดยอางวาอุตสาหกรรมรถยนตของมาเลเซียไดรับผลกระทบจาก วิกฤตการณทางเศรษฐกิจจึงตองมีการปกปองไปอีกระยะหนึ่ง อยางไรก็ตาม ประเทศสมาชิกอาเซียนไดมีการหารือเพื่อจัดทําแนวทางแกไขปญหา ดังกลาว โดยจัดทําพิธีสารวาดวยการดําเนินการตามแผนงานการใชอัตราภาษีพิเศษที่เทากัน สําหรับบัญชียกเวนลดภาษีชั่วคราว (Protocol Regarding the Implementation of the CEPT Scheme Temporary Exclusion List) ซึ่งไดมีการลงนามโดยรัฐมนตรีเศรษฐกิจอาเซียนในโอกาส การประชุม ASEAN Informal Summit ที่สิงคโปร ในเดือนพฤศจิกายน 2543 ทั้งนี้ รางพิธีสารฯ ระบุเงื่อนไขที่สําคัญ ๆ ในการที่ประเทศสมาชิกอาเซียนจะขอแกไขขอลดหยอนตามพันธกรณีความ ตกลง CEPT สําหรับ AFTA คือ การจํากัดขอบเขตของสินคาที่สามารถขอแกไขขอลดหยอนไว เฉพาะสินคาอุตสาหกรรมในบัญชี TEL งวดสุดทาย ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2542 การใหการชดเชย แกประเทศผูที่มีผลประโยชนที่สําคัญทั้งในรูปภาษีและมิใชภาษี ประเทศที่มีผลประโยชนสําคัญ สามารถขอเพิกถอนขอลดหยอนเพื่อตอบโตในกรณีที่ไมสามารถตกลงในเรื่องการชดเชยได และ กระบวนการทั้งหมดตองใชเวลาไมเกิน 180 วัน สําหรับอินโดนีเซียและฟลิปปนส ไดแจงเจรจาขอชะลอการลดภาษีสําหรับสินคาน้ําตาล ซึ่งอยูในรายการ TEL สินคาเกษตรไมแปรรูป โดยจะขอโอนยายไปสูรายการสินคาออนไหวสูง (Highly Sensitive List - SL) และสินคาออนไหว (Sensitive List - HSL) ตามลําดับ ซึ่งกําหนด จะตองเริ่มลดภาษีในชวงระหวางป 2544-2546 (ค.ศ. 2001-2003) โดยทยอยลดภาษีใหเหลือ 05% ภายในป 2553 (ค.ศ. 2010) สําหรับสินคาในบัญชี SL และอัตราภาษีสุดทาย 20% สําหรับ สินคาในบัญชี HSL สถานะปจจุบนั - มาเลเซียไดรับความเห็นชอบใหชะลอการโอนยายสินคายานยนตจากบัญชียกเวนลด ภาษีชั่วคราว (Temporary Exclusion List : TEL) สูบัญชีลดภาษี (Inclusion List) มาเลเซียจึงไม ตองลดภาษีสินคายานยนตลงเหลือ 20% ในป 2000 และเหลือ 0-5% ในป 2003 ทั้งนี้ มาเลเซียได
57 ใหคํามั่นแกไทยวาจะนําสินคารายการนี้มาลดภาษีเหลือ 20% ในป 2005 และที่ประชุมรัฐมนตรี เศรษฐกิจอาเซียนไดมีมติใหมาเลเซียและไทยเจรจาหาขอยุติใหไดกอนการประชุมผูนําอาเซียนครั้ง ที่ 7 ในเดือนพฤศจิกายน 2001 แตจนถึงปจจุบันก็ยังไมสามารถหาขอยุติได เนื่องจากมาเลเซีย ไมไดแจงผลการพิจารณาชดเชยแกไทย - อินโดนีเซียไดรับความเห็นชอบใหโอนยายสินคาน้ําตาลออกจากบัญชียกเวนลดภาษี ชั่วคราว (TEL) ไปไวในบัญชีสินคาออนไหวสูง (Highly Sensitive List : HSL) อินโดนีเซียจึงไมตอง ลดภาษีสินคาน้ําตาลลงเหลือ 0-5 % ในป 2003 และเปน 0% ในป 2010 สําหรับกรอบเวลาการลด และอัตราภาษีสุดทายนั้น ขึ้นอยูกับการเจรจาขั้นตอไป - ฟลิปปนสไดรับความเห็นชอบใหโอนยายสินคาน้ําตาลออกจากบัญชียกเวนลดภาษี ชั่วคราว (TEL) ไปไวในบัญชีสินคาออนไหว (Sensitive List : SL) ฟลิปปนสจึงไมตองลดภาษี น้ําตาลลลงเหลือ 0-5% ในป 2003 และเปน 0% ในป 2010 โดยจะตองลดภาษีเหลือ 0-5% ในป 2010 4.3 สถานการณการคาระหวางประเทศของอาเซียน 4.3.1 การคาระหวางประเทศภายในภูมิภาคอาเซียน (Intra-ASEAN Trade) ภายหลังจากการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนในป 1993 ตลาดอาเซียนเปนตลาดที่มี ความสําคัญเพิ่มมากขึ้นสําหรับทั้งประเทศในกลุมและประเทศนอกกลุม เมื่อพิจารณาเฉพาะ การคาระหวางประเทศทางดานการสงออกของสมาชิกภายในภูมิภาคอาเซียน (เฉพาะอาเซียน 6 ประเทศ) (ดูตารางที่ 4.10) พบวามีแนวโนมการสงออกไปยังประเทศสมาชิกภายในกลุมเพิ่มสูงขึ้น ตั้งแตป 1993–1997 โดยมูลคาการสงออกรวมในป 1993 คิดเปนมูลคา 43,681.1 ลานเหรียญ สหรัฐ เทียบกับป 1996 มีมูลคาการสงออกรวม คิดเปนมูลคา 80,973.7 ลานเหรียญสหรัฐ จะเห็น ไดวาสัดสวนการสงออกไปยังประเทศในกลุมอาเซียนสูงขึ้นเกือบรอยละ 50 ซึ่งนับวามีมูลคาการ สงออกที่เพิ่มขึ้นอยางรวดเร็ว แตลดต่ําลงในป 1998 อันเปนผลมาจากปญหาวิกฤตการณทาง เศรษฐกิจในภูมิภาคอาเซียน ภายหลังจากป 1998 มูลคาการสงออกไปยังอาเซียนก็มีแนวโนม เพิ่มขึ้น โดยมีมูลคาการสงออกรวมสูงสุดในป 2000 คิดเปนมูลคา 93,380.0 ลานเหรียญสหรัฐ และ ลดต่ําลงอีกครั้งในป 2001 โดยมีมูลคาการสงออกคิดเปนมูลคา 82,680.7 ลานเหรียญสหรัฐ และมี แนวโนมเพิ่มขึ้นโดยมีมูลคาการสงออกรวมสูงสุดในป 2005 คิดเปนมูลคา 153,862.5 ลานเหรียญ สหรัฐ
58 ตารางที่ 4.10 แสดงมูลคาการคาภายในอาเซียนทางดานการสงออกเปนรายประเทศ (Intra-ASEAN Export by Country, 1993-2005) หนวย : ลานเหรียญสหรัฐ Country Brunei Darussalam Cambodia Indonesia Lao PDR Malaysia Myanmar Philippines Singapore Thailand Vietnam TOTAL ASEAN 6
1993
1994
1995
487.2 4,997.2 12,986.9 795.3 18,406.1 6,008.4 -
468.2 5,867.1 15,256.9 1,425.5 27,562.4 7,991.4 -
529.7 6,475.9 18,435.6 2,357.5 31,770.7 10,609.6 -
43,681.1
58,571.5
43,681.1
58,571.5
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
446.4 496.4 8,310.1 8,850.9 22,694.0 23,248.7 2,970.3 3,436.2 34,441.4 35,793.8 12,111.5 13,525.7 -
220.8 9,346.7 21,611.4 3,821.0 25,998.2 8,314.7 -
375.2 8,278.3 21,885.0 204.5 4,989.1 29,269.3 9,901.9 -
639.5 76.0 10,883.7 24,408.6 393.5 5,982.6 37,784.0 13,212.2 -
774.8 72.6 9507.1 21,024.2 951.3 4,986.0 32,815.4 12,549.4 -
884.2 91.9 9,933.5 22,127.1 1,221.3 5,529.7 33,962.6 13,156.4 -
632.9 101.5 10,725.4 102.2 26,036.2 3,060.2 6,581.7 51,777.8 16,583.0 -
865.0 80.2 12,994.3 89.6 31,737.2 996.8 6,837.9 62,494.4 21,170.0 3,850.9
1,529.0 144.5 15,823.7 147.6 36,633.7 1,5937 7,149.9 71,976.4 23,867.0 5,030.9
70,178.9
80,973.7 85,351.8
69,312.9
74,903.5
93,380.0
82,680.7
86,706.6 115,601.0 141,116.3 153,862.5
70,178.9
80,973.7 85,351.8
69,312.9
74,698.9
92,910.5
81,656.9
85,393.4 112,337.0 136,098.8 156,979.7
Source : ASEAN Trade Statistics Database; Notes : ASEAN 6 covers Brunei Darussalam, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore and Thailand. 58
59 ตารางที่ 4.11 แสดงมูลคาการคาภายในอาเซียนทางดานการนําเขาเปนรายประเทศ (Intra-ASEAN Import by Country, 1993-2005) หนวย : ลานเหรียญสหรัฐ Country Brunei Darussalam Cambodia Indonesia Lao PDR Malaysia Myanmar Philippines Singapore Thailand Vietnam TOTAL ASEAN 6
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
886.3 2,658.7 8,903.6 1,883.0 18,760.5 5671.2 -
983.5 3,270.9 10,947.9 2,463.8 22,166.7 7,079.0 -
1,013.0 4,218.9 12,522.6 2,489.1 24,537.6 8,820.8 -
2,848.6 5,549.0 14,682.3 4,011.8 27,362.2 9,757.2 -
976.8 5,413.0 14,840.1 4,872.8 30,396.9 8,121.6 -
591.1 4,559.2 12,940.0 4,428.9 23,647.6 5,438.1 -
895.6 4,783.6 12,412.8 989.6 4,461.0 26,241.0 7,987.4 -
534.4 549.1 6,781.2 15,934.8 1,113.3 4,955.4 33,291.3 10,306.4 -
544.8 1,091.7 5,726.8 15,254.3 1,319.2 4,664.8 28,991.0 10,047.0 -
627.5 598.0 6,995.5 17,245.2 1,190.8 5,542.0 30,441.4 10,561.7 -
616.9 1,694.9 8,030.3 252.7 21,003.1 967.8 6,398.1 39,550.5 12,616.3 -
644.5 673.5 11,686.0 365.1 26,919.1 951.1 8,355.9 47,184.2 15,834.6 7,695.3
738.5 1,026.6 17,239.5 362.4 29,164.0 896.6 8,874.3 52,148.6 21,552.4 8,937.7
38,763.3
46,911.9
53,602.1
64,211.2
64,621.2
51,604.9
57,771.0
73,466.0
67,639.6
73,202.2
91,130.6
119,581.2
141,030.7
38,763.3
46,911.9
53,602.1 64,211.2
64,621.2
51,604.9
56,781.4
71,803.6
65,228.7
71,413.4
88,215.2
109,896.1
129,807.2
Source : ASEAN Trade Statistics Database; Notes : ASEAN 6 covers Brunei Darussalam, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore and Thailand. 59
60 และเมื่อพิจารณามูลคาการนําเขารวมของประเทศสมาชิกอาเซียน (เฉพาะอาเซียน 6 ประเทศ) จากภูมิภาคอาเซียน (ดูตารางที่ 4.11) พบวาในป 1993 มีมูลคาการนําเขารวมจาก ภูมิภาคอาเซียน คิดเปนมูลคา 38.763.3 ลานเหรียญสหรัฐ ในป 1996 คิดเปนมูลคา 64,211.2 ลานเหรียญสหรัฐ ซึ่งก็มีสัดสวนการนําเขาเพิ่มขึ้นเกือบรอยละ 50 และมีมูลคาการนําเขาที่ลดต่ําลง ในป 1998 เช น เดี ย วกั น กั บ มู ล ค า การส ง ออก หลั ง จากป 1998 มู ล ค า การนํ า เข า ก็ เ พิ่ ม สู ง ขึ้ น จนกระทั่งในป 2000 มีมูลคาการนําเขาสูงสุดคิดเปน 73,446.0 ลานเหรียญสหรัฐ และลดต่ําลงใน ป 2001 คิดเปนมูลคา 67,639.6 ลานเหรียญสหรัฐ และมีแนวโนมเพิ่มขึ้นโดยมีมูลคาการสงออก รวมสูงสุดในป 2005 คิดเปนมูลคา 141,030.7 ลานเหรียญสหรัฐ หากพิจารณาในรายประเทศภายในอาเซียนแลวจะพบวา ประเทศสิงคโปรเปนประเทศ ที่มีมูลคาการคาระหวางประเทศกับประเทศสมาชิกภายในภูมิภาคอาเซียนสูงสุด ทั้งทางดานการ นําเขาและสงออก รองลงมา คือ มาเลเซีย ไทย อินโดนีเซีย และฟลิปปนส ตามลําดับ 4.3.2 การคาระหวางประเทศในภูมิภาคอาเซียนกับประเทศภายนอก (Extra-ASEAN Trade) การคาระหวางประเทศของภูมิภาคอาเซียน (เฉพาะอาเซียน 6 ประเทศ) ตอประเทศ นอกกลุมอาเซียน ภายหลังจากการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนในป 1993 พบวาโดยรวมแลว (ดู ตารางที่ 4.12-4.13) ในป 1993 มีมูลคาการสงออกรวมคิดเปน 162,956.1 ลานเหรียญสหรัฐ ในป 1997 คิดเปนมูลคา 257,318.3 ลานเหรียญสหรัฐ และในป 2004 และ ป 2005 คิดเปนมูลคา 428,253.0 และ 484,284.6 ลานเหรียญสหรัฐ ตามลําดับ โดยที่แนวโนมการสงออกไปยังประเทศ นอกกลุมโดยรวมมีแนวโนมเปนบวกแตมีการชะลอตัวในป 1998 และ 2001 แตโดยรวมแลวมีการ เปลี่ยนแปลงของการเติบโตในแตละปที่ไมสูงนัก สวนทางดานการนําเขา พบวา ในป 1993 และ 1996 มูลคาการนําเขาจากประเทศนอก กลุมโดยรวม (เฉพาะอาเซียน 6 ประเทศ) คิดเปนมูลคา 184,547.5 และ 286,395.0 ลานเหรียญ สหรัฐ ตามลําดับ สวนในป 2004 และ 2005 มีมูลคาการนําเขาจากประเทศนอกกลุมโดยรวมคิด เปนมูลคา 428,253.0 และ 484,284.6 ลานเหรียญ ตามลําดับ โดยที่แนวโนมการนําเขาเปน เชนเดียวกับแนวโนมของการคาระหวางประเทศภายในกลุม คือ มีการชะลอตัวในป 1998 และ 2001
61
ตารางที่ 4.12 แสดงมูลคาการคาระหวางประเทศอาเซียนกับประเทศนอกกลุมทางดานการสงออก เปนรายประเทศ (Extra-ASEAN Export by Country, 1993-2005) หนวย : ลานเหรียญสหรัฐ Country Brunei Darussalam Cambodia Indonesia Lao PDR Malaysia Myanmar Philippines Singapore Thailand Vietnam TOTAL ASEAN 6
Source Notes
1993 31,825.8 33,329.7 10,579.5 55,595.0 31,626.1 -
1994 1,317.1 32,979.1 40,208.3 12,024.7 64,327.1 37,337.0 -
1995 2,241.3 38,942.1 48,712.2 15,036.7 72,848.0 48,737.4 -
1996 2,046.9 46,534.4 51,552.5 16,562.7 82,907.9 43,783.2 -
1997 2,217.7 42,423.4 54,208.9 21,791.5 92,380.4 44,296.3 -
1998 1,702.8 39,500.9 55,487.2 25,675.3 83,804.7 41,166.9 -
1999 1,965.6 40,387.1 62,402.9 540.3 30,047.8 85,355.8 46,209.0 -
2000 1,529.7 1,291.5 51,240.3 73,745.8 800.4 32,095.7 100,568.5 55,488.7 -
2001 2,755.6 1,422.5 46,810.5 67,007.5 1,267.1 27,164.2 88,871.4 52,376.1 -
2002 2,006.7 1,842.2 47,225.3 71,150.1 1,230.9 29,678.5 91,080.1 52,951.8 -
2003 2004 2,578.2 4,197.3 2,014.2 2,426.1 50,332.9 8,590.3 41.7 16.8 78,946.5 94,773.4 1,403.6 990.9 29,946.5 32,842.6 108,122.3 136,059.1 63,867.1 76,191.4 - 22,165.0
2005 4,840.3 2,94730 69,836.2 26.5 103,836.2 1,564.1 34,104.7 157,827.7 85,755.6 23,545.6
162,956.1 162,956.1
188,193.3 188,193.3
226,517.8 226,517.8
242,387.6 242,387.6
257,318.3 257,318.3
247,337.9 247,337.9
299,906.3 266,368.1
316,760.6 314,668.8
287,675.0 284,985.4
297,147.6 294,092.5
336,955.9 428,253.0 333,496.5 402,654.2
484,284.6 456,201.4
: ASEAN Trade Statistics Database; : ASEAN 6 covers Brunei Darussalam, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore and Thailand. 61
62
ตารางที่ 4.13 แสดงมูลคาการคาระหวางประเทศอาเซียนกับประเทศนอกกลุมทางดานการนําเขา เปนรายประเทศ(Extra-ASEAN Import by Country, 1993-2005) หนวย : ลานเหรียญสหรัฐ Country Brunei Darussalam Cambodia Indonesia Lao PDR Malaysia Myanmar Philippines Singapore Thailand Vietnam TOTAL ASEAN 6
1993 25,669 35,484.4 15,714.4 66,467.2 41,212.5 184,547.5 184,547.5
1994 1,017.0 31,512.3 46,110.3 18,833.4 75,381.9 47,474.8 -
1995 1,119.6 36,435.2 58,917.3 19,150.8 85,577.7 63,752.0 -
1996 1,586.2 41,069.4 60,620.8 24,380.8 96,049.5 62,688.4 -
1997 1,333.9 36,266.7 62,148.2 31,059.7 105,575.8 54,966.1
1998 685.2 22,777.6 48,036.4 25,231.0 77,848.3 33,273.5 -
1999 824.7 19,218.7 51,265 896.5 26,281.5 84,757.0 40,330.6
2000 533.3 855.4 26,733.6 63,712.6 1106.1 29,535.4 101,388.8 51,628.9 -
2001 762.5 410.3 25,235.3 57,843.6 1492.3 28,392.4 86,928.1 51,928.4 -
2002 972.9 1066.8 24,293.3 61,552.7 927.3 29,884.5 85,894.9 52,168.2 -
2003 735.1 1211.5 24,520.4 85.4 62,516.1 875.4 31,098.4 96,665.8 63,143.1 -
2004 869.9 1331 34,838.6 139.6 79,092.3 981.9 35,683.4 126,357.5 79,470.2 24,133.0
2005 764.6 1797.9 40,371.4 339.5 85,049.1 736.2 38,543.9 148,014.2 96,438.5 23,656.2
220,329.7 220,329.7
264,952.7 264,952.7
286,395.0 286,395.0
291,350.5 291,350.5
207,852.0 207,852.0
223,576.0 222,678.5
275,494.2 273,532.6
252,995.4 251,092.9
266,760.6 254,766.5
280,851.2 278,678.8
382,897.3 356,311.8
435,711.6 409,181.8
Source : ASEAN Trade Statistics Database; Notes : ASEAN 6 covers Brunei Darussalam, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore and Thailand. 62
63 เมื่อพิจารณาการคาระหวางประเทศสมาชิกในภูมิภาคอาเซียนกับประเทศนอกกลุมเปน รายประเทศแลว พบวา ประเทศสิงคโปรเปนประเทศที่มีมูลคาการสงออกและนําเขากับประเทศ นอกกลุมสูงที่สุด โดยในป 2005 มีสัดสวนการสงออกคิดเปนรอยละ 33 และสัดสวนการนําเขาคิด เปนรอยละ 34 จากมูลคาการคากับประเทศนอกกลุมของภูมิภาคอาเซียนทั้งหมด รองลงมา คือ มาเลเซีย มีสัดสวนการสงออกคิดเปนรอยละ 21 และสัดสวนการนําเขา รอยละ 20 ไทย มีสัดสวน การสงออกคิดเปนรอยละ 18 และสัดสวนการนําเขารอยละ 22 อินโดนีเซีย มีสัดสวนการสงออกคิด เปนรอยละ 14 และสัดสวนการนําเขา รอยละ 9 และฟลิปปนส มีสัดสวนการสงออกและนําเขาที่ นอยสุด โดยมีสัดสวนการสงออกคิดเปนรอยละ 9 และสัดสวนการนําเขา รอยละ 9 4.3.3 คูคาสําคัญของอาเซียน ตลาดสงออกและแหลงนําเขาสินคาที่สําคัญของอาเซียน
64
ตารางที่ 4.14 แสดงตลาดนําเขา และสงออกที่สําคัญ 10 อันดับของประเทศอาเซียน 6 ในป 1993 – 2005 (ASEAN 6 Import and Export by Country of Destination, 1993-2005) มูลคา : ลานเหรียญสหรัฐ Country of Destination
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
38,763.3 46,911.9 53,602.1 64,211.2 64,621.2 51,604.9 56,781.4 71,803.6 65,228.7 71,413.4 88,215.2 109,896.1 129,807.2 184,547.5 220,329.7 264,952.7 286,395.0 291,350.5 207,852.0 222,678.5 273,532.6 251,092.9 254,765.5 278,678.8 356,311.8 409,181.8 5,392.1 6,447.0 7,173.4 8,688.8 7,963.9 5,702.1 6,081.4 8,674.4 9,481.0 7,215.1 7,216.1 9,116.2 11,447.0 1,552.8 1,717.0 2,290.8 2,445.6 2,568.0 1,766.7 2,078.0 2,118.3 1,675.7 1,980.3 1,859.5 2,420.8 2,830.8 4,336.4 5,759.0 7,129.7 9,217.6 13,482.9 11,211.5 12,184.2 17,860.6 17,009.7 22,083.2 30,043.5 42,520.3 54,913.2 31,822.4 38,729.3 46,392.8 57,380.5 51,009.8 34,401.0 34,675.5 38,927.1 39,561.2 39,903.2 40,040.6 51,672.4 55,439.7 31,822.4 38,729.3 46,392.8 58,091.7 51,828.6 34,570.7 34,849.4 39,728.9 39,728.9 40,887.8 41,132.6 52,978.0 56,829.2 5,355.9 8,671.2 6,386.9 7,000.1 8,044.8 7,049.5 7,804.6 8,015.6 8,575.7 5,111.6 1,429.6 1,547.0 1,838.4 2,843.8 4,395.5 1,750.4 2,082.4 3,130.2 3,589.9 3,584.9 3,969.4 6,594.1 7,856.1 55,702.9 67,302.5 78,535.2 73,310.1 71,264.2 46,693.7 51,244.1 65,386.0 52,861.4 52,789.5 59,898.6 72,189.8 76,885.2 722.6 797.9 865.9 1,150.8 1,297.1 863.5 750.1 1,031.8 1,241.5 962.1 1,146.5 1,347.8 1,450.5 213.4 166.7 247.9 367.4 263.5 233.2 228.5 290.5 366.9 266.5 229.3 166.8 167.9 7,148.1 9,035.5 11,345.6 13,294.4 14,857.4 9,267.4 12,109.9 14,793.3 13,057.1 14,586.8 16,399.8 20,529.5 23,364.3 246.8 494.6 1,083.7 2,040.9 1,115.6 562.9 714.2 1,048.4 1,076.8 1,518.4 1,491.3 2,274.5 3,229.7 8,159.7 9,530.5 11,240.7 12,796.6 14,605.4 5,972.7 7,397.8 8,441.8 6,792.9 12,477.6 13,357.1 19,508.5 11,221.5 33,712.7 39,201.7 46,435.1 53,011.4 61,695.0 50,942.2 45,962.0 48,350.9 45,565.8 43,355.0 48,100.5 54,524.1 59,749.0 34,107.9 39,600.9 50,373.5 43,780.1 37,342.3 31,928.1 39,996.4 55,256.9 51,595.8 44,514.8 46,618.8 63,565.9 94,126.0 223,310.8 267,241.6 318,554.8 350,606.2 355,971.8 259,456.9 279,459.9 345,336.2 316,321.6 326,179.9 366,894.1 466,208.0 538,989.0
64
Import ASEAN Major Trading Partner Australia Canada China EU: EU-15 EU-25 Hong Kong India Japan New Zealand Pakistan Republic of Korea Russia Taiwan USA Rest of The World TOTAL
1993
65
ตารางที่ 4.14 (ตอ) Country of Destination Export ASEAN Major Trading Partner Australia Canada China EU: EU-15 EU-25 Hong Kong India Japan New Zealand Pakistan Republic of Korea Russia Taiwan USA Rest of The World TOTAL
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
43,681.1 58,571.5 70,178.9 80,973.7 85,351.8 69,312.9 74,698.9 92,910.5 81,656.9 85,393.4 112,337.6 136,098.8 156,979.7 162,956.1 188,193.3 226,517.8 242,387.6 257,318.3 247,337.9 266,368.1 341,668.8 284,985.4 294,092.5 333,496.5 402,654.2 456,201.4 3,696.5 4,511.8 5,179.1 6,106.0 6,418.4 7,120.3 7,854.1 8,882.6 8,495.5 9,587.4 11,917.7 16,170.2 19,606.1 1,958.7 2,155.1 2,239.8 1,988.2 1,881.9 2,314.7 2,248.2 2,688.7 4,328.5 3,013.3 2,679.5 3,126.1 3,026.3 4,528.7 5,303.8 6,200.9 7,474.1 9,167.9 9,202.6 9,564.1 14,117.0 14,454.9 19,486.1 28,987.2 38,552.8 49,292.1 31,391.5 35,196.4 44,285.9 46,926.0 46,086.7 48,152.2 55,651.3 62,586.9 56,148.0 53,828.9 57,548.7 68,663.7 73,160.4 31,391.5 35,196.4 44,285.9 47,310.8 46,815.4 48,730.8 56,328.9 63,035.9 56,757.3 55,470.2 59,485.0 71,352.1 75,839.1 10,571.0 20,069.2 16,162.7 16,843.2 21,749.1 20,061.8 21,861.4 28,582.8 29,667.7 13,046.4 1,484.0 1,989.5 2,821.1 3,722.8 4,473.2 5,217.9 5,577.2 6,198.8 5,861.3 8,099.0 8,134.0 10,609.2 14,503.7 30,952.2 34,299.6 42,680.7 43,150.3 42,008.6 34,716.8 37,628.6 50,484.2 48,152.7 44,411.0 52,937.8 63,611.3 68,317.4 565.3 696.8 762.2 812.5 773.8 757.4 892.2 1,212.2 985.9 1,087.6 1,488.8 2,114.1 2,632.8 810.3 1,065.9 1,048.6 1,245.9 1,755.6 1,288.0 1,161.6 3,185.5 1,098.7 1,387.6 1,643.5 1,692.8 2,102.9 6,125.9 7,005.1 8,574.4 9,446.7 10,667.8 7,813.0 10,878.3 14,435.1 14,710.6 15,676.9 16,741.9 19,769.9 24,319.0 173.7 159.0 849.3 3,169.2 876.1 472.6 223.8 326.7 382.6 525.7 902.4 1,152.6 1,464.1 6,143.6 7,394.4 8,761.0 11,316.7 12,708.3 6,799.6 8,932.5 10,289.1 8,693.5 18,556.1 15,399.4 17,526.9 8,261.9 42,008.2 49,370.7 54,993.7 59,515.5 70,030.4 64,620.0 70,003.4 72,855.5 61,594.4 60,317.4 68,381.0 73,957.0 85,697.3 33,117.3 39,045.1 48,121.1 36,557.9 29,671.8 42,121.6 38,232.1 45,208.5 39,407.7 34,632.8 36,235.4 53,341.6 88,092.3 206,637.2 246,764.7 296,696.7 323,361.3 342,670.1 316,650.8 341,067.0 407,579.3 366,642.3 379,485.9 445,833.5 538,753.0 613,181.1
65
66 หากพิ จ ารณาถึ ง มู ล ค า การส ง ออกไปยั ง ตลาดหลั ก ของอาเซี ย น (พิ จ ารณาเฉพาะ อาเซียน 6 ประเทศ) ในป 1993 - 2005 แลว จะพบวาตลาดหลักของภูมิภาคอาเซียนใน 4 อันดับ แรกจะไมมีการเปลี่ยนแปลงกลุมประเทศเลย คงมีแตการเปลี่ยนแปลงลําดับความสําคัญเทานั้น โดยตลาดสงออกสําคัญ 4 อันดับแรกของอาเซียนนั้น ไดแก อาเซียน สหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป และ ญี่ปุน (ดูตารางที่ 4.14) หากพิจารณามูลคาการสงออกของอาเซียนโดยรวม (อาเซียน 6 ประเทศ) พบวา ตั้งแตป 1998 – 2005 อาเซียนเปนตลาดสงออกหลักเปนอันดับหนึ่งของการสงออกของ ภูมิภาคอาเซียน โดยมีมูลคาการสงออกไปยังอาเซียนโดยรวม 43,681.1 และ 156,979.7 ลา น เหรียญสหรัฐ ตามลําดับ อันดับสองคือ สหรัฐอเมริกา มีมูลคาการสงออกรวมไปยังสหรัฐอเมริกาใน ป 1993 และ 2005 คิดเปน 42,008.2 และ 85,697.3 ลานเหรียญสหรัฐ ตามลําดับ อันดับสาม คือ สหภาพยุโรป มีมูลคาการสงออกรวมไปยังสหภาพยุโรป ในป 1993 และ 2005 คิดเปน 31,391.5 และ 75,839.1 ลานเหรียญสหรัฐ ตามลําดับ สวนอันดับสี่ คือ ญี่ปุน มีมูลคาการสงออกรวมไปยัง ญี่ปุนในป 1993 และ 2005 คิดเปน 30,952.2 และ 68,317.4 ลานเหรียญสหรัฐ ตามลําดับ จีนเปนตลาดสงออกหลักเปนอันดับที่หาของอาเซียน ในป 1993 และ 2005 มีมลู คาการ สงออกรวมคิดเปน 4,528.7 และ 49,292.1 ลานเหรียญสหรัฐ ซึ่งภายหลังจากที่จีนมีการเปดเสรี ทางการคามากขึ้นทําใหจีนกลายเปนตลาดสงออกที่สําคัญของอาเซียน และมีแนวโนมที่จะทวี ความสําคัญเพิ่มมากขึ้นเนื่องจากเปนประเทศที่มีขนาดใหญมีประชากรเปนจํานวนมาก หากพิจารณามูลคาการนําเขาสินคาจากประเทศตาง ๆ ของอาเซียน (พิจารณาเฉพาะ อาเซียน 6 ประเทศ) ในป 1993 - 2005 แลว จะพบวาตลาดหลักของภูมิภาคอาเซียนใน 4 อันดับ แรก เปนตลาดเดียวกันกับตลาดการสงออก ไดแก อาเซียน สหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป และญี่ปุน (ดู ตารางที่ 4.14) หากพิจารณามูลคาการนําเขาของอาเซียนโดยรวม (อาเซียน 6 ประเทศ) พบวา ตั้งแตป 1998 – 2005 อาเซียนเปนแหลงนําเขาสินคาที่สําคัญเปนอันดับหนึ่งของการนําเขาของ ภูมิภาคอาเซียน โดยมีมูลคาการนําเขาไปยังอาเซียนโดยรวม 51,604.9 และ 129,807.2 ลาน เหรียญสหรัฐ ตามลําดับ อันดับสองคือ ญี่ปุน มีมูลคาการนําเขารวมจากประเทศญี่ปุนในป 1993 และ 2005 คิ ด เป น 55,702.9 และ 76,885.2 ล า นเหรี ย ญสหรั ฐ ตามลํ า ดั บ อั น ดั บ สาม คื อ สหรัฐอเมริกา มีมูลคาการนําเขารวมจากประเทศสหรัฐอเมริกาในป 1993 และ 2005 คิดเปน 33,712.7 และ 59,749.0 ลานเหรียญสหรัฐ ตามลําดับ สวนอันดับสี่ คือ สหภาพยุโรป มีมูลคาการ นําเขารวมจากประเทศสหภาพยุโรป ในป 1993 และ 2005 คิดเปน 31,822.4 และ 56,829.2 ลาน เหรียญสหรัฐ ตามลําดับ จีนเปนแหลงนําเขาสินคาที่สําคัญเปนอันดับที่หาของอาเซียน โดยมีมูลคา การนําเขาจากจีน ในป 1993 และ 2005 คิดเปน 4,336.4 และ 54,913.2 ลานเหรียญสหรัฐ
67 ตารางที่ 4.15 ASEAN Ten Major Exports Markets in 2004-2005 2004 Country Value ASEAN 141,116.3 USA 80,157.9 EU-25 76,087.8 Japan 67,227.6 China 41,351.8 Hong Kong 30,268.7 Republic of Korea 19,810.9 Taiwan 17,540.2 Australia 16,197.2 India 10,939.4 Top-Ten Countries 500,697.9 Others 68,671.4 TOTAL 569,369.3
2005 Share Country Value 24.8 ASEAN 163,862.5 14.1 USA 92,941.9 13.4 EU-25 80,922.1 11.8 Japan 72,756.4 7.3 China 52,257.5 5.3 Republic of Korea 24,362.3 3.5 Australia 19,645.7 3.1 India 15,048.3 2.8 Hong Kong 13,868.6 1.9 Taiwan 8,267.7 87.9 Top-Ten Countries 543,932.8 12.1 Others 104,214.2 100.0 TOTAL 648,147.0
Source : ASEAN Trade Statistics Database Note :
Value is in USD Million; Share is in %
Share 25.3 14.3 12.5 11.2 8.1 3.8 3.0 2.3 2.1 1.3 83.9 16.1 100.0
68 ตารางที่ 4.16 ASEAN Ten Major Imports Origins in 2004-2005 2004 Country Value ASEAN 119,581.2 Japan 76,035.4 USA 55,706.9 EU-25 55,455.5 China 47,714.2 Republic of Korea 20,732.9 Taiwan 19,759.0 Saudi Arabia 9,758.3 Australia 9,148.5 Hong Kong 9,007.2 Top-Ten Countries 422,899.1 Others 79,579.4 TOTAL 502,478.5
2005 Share Country Value 23.8 ASEAN 141,030.7 15.1 Japan 81,077.9 11.1 China 61,136.0 11.0 USA 60,976.4 9.5 EU-25 59,611.6 4.1 Republic of Korea 23,609.5 3.9 Australia 11,593.0 1.9 Taiwan 11,532.9 1.8 India 7,952.3 1.8 Saudi Arabia 6,438.1 84.2 Top-Ten Countries 464,958.6 15.8 Others 111,783.8 100.0 TOTAL 576,742.4
Share 24.5 14.1 10.6 10.6 10.3 4.1 2.0 2.0 1.4 1.1 80.6 19.4 100.0
Source : ASEAN Trade Statistics Database Note : Value is in USD Million; Share is in % หากพิจารณามูลคาการสงออกสินคาของอาเซียนไปยังประเทศตาง ๆ พบวา อาเซียนเปน กลุมประเทศที่เปนตลาดสงออกสินคาที่สําคัญของอาเซียนเปนอันดับหนึ่ง (ดูตารางที่ 4.15) โดย มู ล ค า การส ง ออกเที ย บกั บ มู ล ค า การส ง ออกโดยรวมคิ ด เป น สั ด ส ว นร อ ยละ 25.3 ในป 2005 สหรัฐอเมริกาเปนตลาดสงออกสินคาอันดับที่สอง มีสัดสวนการสงออกในป 2005 คิดเปนรอยละ 14.3 อันดับที่สาม คือ สหภาพยุโรป มีสัดสวนการสงออกสินคาคิดเปนรอยละ 12.5 จากมูลคาการสงออก ทั้งหมด สวนญี่ปุนเปนตลาดสําคัญอันดับที่สี่ มีสัดสวนการสงออกคิดเปนรอยละ 11.2 ของมูลคาการ สงออกทั้งหมด และจีนเปนตลาดสงออกหลักเปนอันดับที่หาของอาเซียน ในป 2005 โดยมีสัดสวน การสงออกไปยังจีนคิดเปนรอยละ 8.1 ของมูลคาการสงออกรวม และเมื่อพิจารณาถึงสัดสวนการสงออกไปยังตลาดสงออกสําคัญ 10 อันดับแรกของ อาเซียนโดยรวมแลวพบวา แนวโนมสัดสวนของการสงออกไปยังตลาดสงออกหลักแตละประเทศ เพิ่มขึ้น ซึ่งสะทอนใหเห็นถึงการกระจุกตัวของการคาที่เพิ่มมากขึ้น
69 หากพิจารณามูลคาการนําเขาสินคาจากประเทศตาง ๆ ของอาเซียน พบวา อาเซียนเปน กลุมประเทศที่เปนแหลงนําเขาสินคาสําคัญของอาเซียนเปนอันดับหนึ่ง (ดูตารางที่ 4.16) โดยมูลคา การนําเขาเทียบกับมูลคาการนําเขาโดยรวมคิดเปนสัดสวนรอยละ 24.5 ในป 2005 ญี่ปุนเปนแหลง นําเขาสินคาเปนอันดับที่สอง มีสัดสวนการนําเขาในป 2005 คิดเปนรอยละ 14.1 อันดับที่สาม มี 2 ประเทศ คือประเทศจีน และสหรัฐอเมริกา มีสัดสวนการนําเขาสินคาคิดเปนรอยละ 10.6 จากมูลคา การนําเขาทั้งหมด โดยจีนมีสัดสวนที่เพิ่มขึ้น สวนสหภาพยุโรปเปนแหลงนําเขาสําคัญอันดับที่สี่ มี สัดสวนการนําเขาคิดเปนรอยละ 10.3 ของมูลคาการนําเขาทั้งหมด โดยเมื่อพิจารณาสัดสวนการนําเขาจากแหลงนําเขาสําคัญ 10 อันดับแรกโดยรวมแลว แสดงใหเห็นถึงแหลงนําเขายังคงกระจุกตัวอยูในประเทศเดิม ๆ ทั้งหมด เพียงแตสลับลําดับกันใน แตละป 4.4 การคาระหวางอาเซียน - ไทย นับแตมีการจัดตั้ง AFTA การคาระหวางไทยและอาเซียนขยายตัวเพิ่มขึ้นอยางมาก โดย เพิ่มขึ้นจาก 10,031.5 ลานดอลลารสหรัฐในป 2535 อันเปนปกอนเริ่มกอตั้ง AFTA เปน 23,860 ลานดอลลารสหรัฐในป 2543 หรือเพิ่มขึ้น 137.9% ในป 25435 โดยในป 2543 อาเซียนเปนตลาด สงออกและแหลงนําเขาอันดับ 2 ของไทย ทั้งนี้ ในป 2535 กอนการกอตั้ง AFTA ไทยเคยเสียเปรียบ ดุลการคากับอาเซียนคิดเปนมูลคา 1,051.2 ลานดอลลารสหรัฐ แตนับแตป 2536 เปนตนมา ไทย กลับเปนฝายไดเปรียบดุลการคามาโดยตลอด 4.4.1 มูลคาการสงออกของไทยไปอาเซียนเพิ่มขึ้นจาก 4,902.2 ลานดอลลารสหรัฐในป 2535 เปน 13,514 ลานเหรียญสหรัฐในป 2543 หรือเพิ่มขึ้น 175.7% โดยสินคาสงออกที่มีมูลคา สูงอันดับแรก ๆ คือ คอมพิวเตอรและอุปกรณ แผงวงจรไฟฟา น้ํามันสําเร็จรูป ยานพาหนะและ อุปกรณ / สวนประกอบ เคมีภัณฑ น้ําตาลทราย เปนตน 4.4.2 มูลคาการนําเขาของไทยจากอาเซียนเพิ่มขึ้นจาก 5,541.4 ลานดอลลารสหรัฐใน ป 2535 เปน 10,346 ลานดอลลารสหรัฐในป 2543 หรือเพิ่มขึ้น 86.7% สินคานําเขาที่มีมูลคาสูง คือ เครื่องจักรไฟฟาและสวนประกอบ เครื่องคอมพิวเตอรและอุปกรณ แผงวงจรไฟฟา เคมีภัณฑ น้ํามันดิบ หลอดภาพโทรทัศน เปนตน
5
ขอมูลจากกรมเศรษฐกิจการพาณิชย
70 4.4.3 สินคาที่ไทยจะไดรับผลกระทบจากการจัดตั้ง AFTA คือ สินคาที่ไมมีศักยภาพใน การปรับตัวเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแขงขันและสินคาที่ใชเวลาในการปรับตัวนาน เชน เหล็ก สิ่งทอ และสินคาประเภทที่มีการลดภาษีใน AFTA แลว แตเปนสินคาที่ตองใชวัตถุดิบนําเขา จากประเทศนอกอาเซี ย นซึ่ ง ไทยมีอั ต ราภาษี ศุ ล กากรอยู ใ นระดั บ สู ง เช น เครื่ อ งใช ไ ฟฟ า และ อิเล็กทรอนิกส เฟอรนิเจอร เปนตน 4.5 ผลกระทบตอเศรษฐกิจของไทย 4.5.1 ผลกระทบในระยะสั้น : AFTA อาจทําใหรัฐบาลสูญเสียรายไดสวนหนึ่งจากอัตรา ภาษีนําเขาที่ลดลง สงผลใหอุตสาหกรรมที่มีความสามารถในการผลิตต่ําและไมมีความสามารถใน เชิงแขงขันไดรับผลกระทบ อาทิ อุตสาหกรรมปโตรเคมี ซึ่งเปนอุตสาหกรรมที่เพิ่งเริ่มกอตั้ง อาจ เสียเปรียบในการแขงขันกับสิงคโปรซึ่งประกอบการมานานแลว นอกจากนี้อุตสาหกรรมน้ํามัน ปาลมซึ่งเปนอุตสาหกรรมที่ไทยเสียเปรียบดานวัตถุดิบจะมีปญหาการแขงขันกับมาเลเซียและ อินโดนีเซีย รวมทั้งสินคาสําเร็จรูปที่มีการลดภาษีใน AFTA แลวแตเปนสินคาที่ตองอาศัยวัตถุดิบ นําเขาจากนอกอาเซียน ซึ่งไทยมีอัตราภาษีนําเขาในระดับสูง เชน วัตถุดิบของเครื่องใชไฟฟาและ อิเล็กทรอนิกส วัสดุสําหรับผลิตเฟอรนิเจอร เปนตน 4.5.2 ผลประโยชนในระยะยาว : AFTA จะสงประโยชนตอ ประเทศไทยดังนี้ - การลดภาษีของอาเซียนจะทําใหสินคาที่ไทยสงออกไปอาเซียนมีราคาถูกและสามารถ แขงขันกับประเทศนอกกลุมได - การลดภาษีของไทยจะทําใหมีการนําเขาวัตถุดิบ และสินคากึ่งสําเร็จรูปจากอาเซียนใน ราคาถูก ซึ่งจะมีผลตอการลดตนทุนการผลิต และเพิ่มขีดความสามารถในการสงออก - ผูบริโภคสามารถบริโภคสินคาอุปโภคบริโภคไดในราคาถูกลง - การขยายฐานตลาดจะทําใหอาเซียนเกิดการประหยัดตอขนาด (Economics of scale) และไดรับประโยชนจากหลักการไดเปรียบอันเปนปจจัยดึงดูดการลงทุนจากตางประเทศ - การแขงขันกันภายในอาเซียนจะทําใหเกิดการปรับปรุงประสิทธิภาพและพัฒนาเทคโนโลยี - การขยายการนําเขาและการสงออกภายในอาเซียน จะทําใหประเทศไทยลดการพึ่งพา การคากับกลุมอื่นลดลง
71 ทั้งนี้ เมื่อมองภาพเศรษฐกิจโดยรวมแลว ไทยและอาเซียนตางก็จะไดรับประโยชนจาก AFTA แตจะมากนอยกวากันนั้นขึ้นอยูกับความสามารถในการปรับตัวของภาครัฐและภาคเอกชน ในแตละประเทศ ทั้งนี้ นับแตมีการกอตั้ง AFTA เปนตนมา การคาระหวางไทยและอาเซียนขยายตัว ขึ้นมากและมูลคาการสงออกสินคาจากไทยไปยังอาเซียนเพิ่มขึ้นอยางเห็นไดชัด 4.6 ผลกระทบจากการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน ตออุตสาหกรรมที่ทําการศึกษา 4.6.1 อุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ อุตสาหกรรมกระดาษมีวิวัฒนาการมากอนอุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ การผลิตกระดาษ ในระยะแรกนิยมใชเยื่อกระดาษที่นําเขาจากตางประเทศและเศษกระดาษ ในป 2516 – 2517 ซึ่ง เกิดวิกฤตการณทางการเงินและน้ํามัน สงผลใหราคาเยื่อกระดาษราคาภายในประเทศเพิ่มสูงขึ้น มาก ทําใหผูผลิตกระดาษเริ่มผลิตเยื่อกระดาษขึ้นใชเอง สําหรับการผลิตเยื่อกระดาษเพื่อจําหนาย ในประเทศนั้นเริ่มเมื่อป 2525 ในปจจุบันปริมาณการผลิตเยื่อกระดาษยังต่ํากวาปริมาณความตองการภายในประเทศ และอุตสาหกรรมเยื่ อกระดาษไม อาจขยายตัว ไดทั น ตอความตองการ จึ งตอ งมีก ารนํา เขา เยื่อ กระดาษมาใชแทน อุตสาหกรรมเยื่อกระดาษไทยมีลักษณะของผูประกอบการนอยราย กําลังการผลิตใน ปจจุบันประมาณ 300,000 ตันเทานั้น ซึ่งต่ํากวากําลังการผลิตเยื่อกระดาษของอินโดนีเซียมาก เพราะประสบปญหาขอจํากัดดานวัตถุดิบ (เนื้อไม) ขอจํากัดนี้จะทําใหอุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ ไทยไมสามารถขยายตัวไดมากในอนาคต ในขณะเดียวกันไทยก็ขาดแคลนไมเนื้อออนสําหรับการ ผลิตเยื่อกระดาษประเภทใยยาว ดังนั้นไทยจึงตองนําเขาเยื่อกระดาษใยยาวจากตางประเทศเปน มูลคาปละหลายพันลานบาท เยื่อกระดาษที่ผลิตในประเทศไทยเปนเยื่อใยสั้นประเภทเยื่อเคมีแบบ โซดา (Soda Process) หรือซัลเฟต (Sulphate Process) ปญหาที่สําคัญที่สุดของอุตสาหกรรมนี้ คือ การขาดแคลนวัตถุดิบ (เนื้อไม) และปญหา ปริมาณการใชน้ําในกระบวนการผลิต ผูประกอบการไดพยายามแกปญหาขาดแคลนไมโดยการ สงเสริมใหเกษตรกรรายยอยปลูกไมโตเร็ว เชน ยูคาลิปตัส แตก็ไมสามารถแกปญหาการขาดแคลน วัตถุดิบไดมากนัก ผูวิจัยไดพยายามคนหาวาเหตุใดเกษตรกรรายยอยจึงมิไดเปลี่ยนจากการปลูก พืชชนิดอื่นมาเปนยูคาลิปตัสการคํานวณหาผลตอบแทนของการปลูกยูคาลิปตัสเปรียบเทียบกับ
72 การปลูกมันสําปะหลัง พบวาการปลูกยูคาลิปตัสใหผลตอบแทนต่ํากวาการปลูกมันสําปะหลังใน กรณี เ กษตรกรรายย อ ยภาคอี ส าน แต ก ารปลู ก ยู ค าลิ ป ตั ส ให ผ ลตอบแทนสู ง กว า การปลู ก มั น สําปะหลังในกรณีการปลูกโดยบริษัทขนาดใหญ นี้คือเหตุผลที่บริษัทผูผลิตเยื่อกระดาษตองการได พื้นที่สัมปทานขนาดใหญเพื่อปลูกไมยูคาลิปตัส แตรัฐอาจไมสามารถตอบสนองไดเพราะการปลูก ไมยูคาลิปตัสเปนปญหาโตแยงทางการเมือง นอกจากนั้นอุตสาหกรรมเยื่อกระดาษตองใชปริมาณ น้ํามาก (การผลิตเยื่อกระดาษประเภทกึ่งเคมี 1 ตัน ตองใชน้ําประมาณ 40 – 60 ลูกบาศกเมตร) อีกทั้งยังมีปญหาน้ําเสียจํานวนมาก จนทําใหเกิดแรงตอตานทางการเมืองเปนประจํา สําหรับผลกระทบจากการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน (AFTA) คาดวาจะไมมี ผลกระทบตออุตสาหกรรมเยื่อกระดาษไทยมากนัก เพราะภาษีนําเขาเยื่อกระดาษน้ําต่ําอยูแลว (5% สําหรับการนําเขาจากประเทศในกลุมอาเซียน และ 10% สําหรับการนําเขาจากประเทศนอก กลุมอาเซียน) รวมทั้งการคาเยื่อกระดาษระหวางไทยกับกลุมอาเซียนนั้นมีมูลคานอยมาก เมื่อ เทียบกับมูลคานําเขาเยื่อกระดาษโดยรวมของไทย แตการจัดตั้ง AFTA อาจจะมีผลกระทบทางบวก ตอผูประกอบการในอุตสาหกรรมเยื่อกระดาษไทย หากรัฐบาลลดภาษีนําเขาสารเคมีและวัตถุดิบที่ ใชในการผลิตเยื่อกระดาษ 4.6.2 อุตสาหรรมปูนซีเมนต อุตสาหกรรมปูนซีเมนตในกลุมประเทศอาเซียน มีโครงสรางอุตสาหกรรมทีค่ ลายคลึงกัน กลาวคือ มีลักษณะที่มีการแขงขันนอยราย (ยกเวนประเทศที่ไมมีการผลิตปูนซีเมนต ไดแก สิงคโปร และบรู ไ น) มี ก ารควบคุ ม จากรั ฐ บาลในด า นต า ง ๆ รวมทั้ ง กํ า ลั ง การผลิ ต และการคุ ม ครอง อุตสาหกรรมจากภาษีขาเขา แตการคุมครองจะลดลงในบางครั้ง หากมีการขาดแคลนปูนซีเมนตใน ประเทศ และตองนําเขา ประเทศไทยมีความสามารถในการแขงขันสูงที่สุดในกลุมประเทศอาเซียน รองลงมา ไดแก อินโดนีเซีย การคาอุตสาหกรรมปูนซีเมนตในกลุมประเทศอาเซียนมีไมมากนัก ยกเวนระหวางประเทศมาเลเซีย สิงคโปร และอินโดนีเซีย ซึ่งเปนประเทศเพื่อนบานใกลเคียงกัน การรวมกลุมเปนเขตการคาเสรีอาเซียน จะไมมีผลกระทบตออุตสาหกรรมปูนซีเมนตของประเทศ ไทย แตจะชวยใหการนําเขาและสงออกซีเมนตเม็ด และปูนซีเมนต ทําไดงายขึ้น ในกรณีปูนซีเมนต ขาดแคลนหรือลนตลาด อุตสาหกรรมปูนซีเมนตของไทยไดเริ่ม ตนขึ้นในป พ.ศ. 2456 โดยที่มี บริษัท แรกคือ บริ ษั ท ปู น ซี เ มนต ไ ทย ซึ่ ง มี วั ต ถุ ป ระสงค ที่ จ ะทํ า การผลิ ต เพื่ อ ทดแทนการนํ า เข า และเพื่ อ ให มี อุตสาหกรรมที่ผลิตวัตถุดิบที่สําคัญในอุตสาหกรรมกอสราง อุตสาหกรรมนี้อยูภายใตการควบคุม ของรั ฐบาลมาโดยตลอดนั บตั้ ง แตเ ริ่ ม ตน ดัง นั้น นโยบายของรัฐ บาลจึง มี อิท ธิพลอยา งมากตอ
73 ลักษณะโครงสรางและการเจริญเติบโตของอุตสาหกรรมนี้ ซึ่งโดยแทจริงแลวสงผลกระทบไปยัง อุตสาหกรรมอื่น ๆ ที่เกี่ยวของดวย เชน อุตสาหกรรมกอสราง ประเภทปูนซีเมนต แบงเปน 1. ปูนซีเมนตพอรตแลนด (Portland Cement) ประเภทที่ 1 ใชในอุตสาหกรรมการกอสรางมากที่สุด ประเภทที่ 2 ใชในงานคอนกรีตที่มีเนื้อหนามาก ๆ หรืองานคอนกรีตในบริเวณที่มี ซัลเฟตมาก ๆ ประเภทที่ 3 ใชในงานคอนกรีตอัดแรงทุกชนิดที่ตองการใหรับน้ําหนักไดเร็ว และถอดแบบไดเร็ว ประเภทที่ 4 ใชในงานกอสรางคอนกรีตหนา เชน งานรากฐานขนาดใหญ เนื่องจาก เปนปูนซีเมนตที่คลายความรอนต่ําที่สุด แตเปนชนิดที่ยังไมมีการผลิต ในประเทศไทย ประเภทที่ 5 เหมาะสําหรับงานกอสรางในทะเล ริมทะเล หรือบนดินเค็ม 2. ปูนซีเมนตผสม (Mixed Cement) เป น ปู น ซี เ มนต ที่ ผ สมจากวั ส ดุ เ ฉื่ อ ย เช น ทราย หรื อ หิ น ปู น บดละเอี ย ด เพื่ อ ทํ า ให ปูนซีเมนตมีแรงอัดต่ํา เหมาะสําหรับงานกอสรางอาคารทั่ว ๆ ไป ที่ไมตองรับน้ําหนักมาก เชน งานหลอภาชนะคอนกรีต งานหลอทอ งานเทพื้น และยังใชเปนปูนกอ และปูนฉาบไดดวย 3. ปูนซีเมนตขาว (White Portland Cement) ใชสําหรับงานกอสรางตกแตงอาคารผนังทั้งภายในและภายนอกอาคาร การคาปูนซีเมนตในกลุมอาเซียน มีประเทศสิงคโปรเปนประเทศที่นําเขารายใหญที่สุด ในกลุมอาเซียน ทั้งนี้เพราะสิงคโปรเปนประเทศที่ไมมีอุตสาหกรรมปูนซีเมนต ประเทศนําเขาที่ สําคัญรองลงมาไดแก ประเทศมาเลเซีย สวนประเทศไทย และประเทศอินโดนิเซียนั้น มีการนําเขา บางเปนครั้งคราว สําหรับประเทศผูสงออกที่สําคัญในกลุมประเทศอาเซียนนั้น ไดแก ประเทศอินโดนิเซีย ตลาดสงออกที่สําคัญของประเทศอินโดนีเซียนั้นเปนตลาดนอกกลุมอาเซียน ประเทศมาเลเซียเปน อีกประเทศหนึ่งซึ่งมีการสงออกในกลุมประเทศอาเซียนมาก โดยเฉพาะอยางยิ่งเปนการสงออกไป ยังประเทศสิงคโปรซึ่งอยูใกลกัน สํ า หรั บ กลุ ม อุ ต สาหกรรมปู น ซี เ มนต มี ค วามคิ ด เห็ น ว า “การค า โดยทั่ ว ไปของกลุ ม อาเซียนจะเกิดขึ้นในกรณีที่ประเทศผูสงออก มีปูนซีเมนตเกินความตองการในประเทศ ซึ่งในชวงที่
74 ผานมามีบางประเทศซึ่งไมมีโรงงานผลิตปูนซีเมนตเปนของตนเอง ตองนําเขาโดยตลอด ไดแก สิงคโปร และมาเลเซียตะวันออก ซึ่งประเทศสิงคโปรจะนําเขาจากประเทศอินโดนีเซีย, มาเลเซีย (ซึ่ ง ทางบริ ษั ท ในสิ ง คโปร มี บ ริ ษั ท แม อ ยู ใ นประเทศดั ง กล า ว) ญี่ ปุ น , เกาหลี ใ ต ส ว นมาเลเซี ย ตะวันออกนําเขาจากประเทศญี่ปุนเปนหลัก” สาเหตุหนึ่งที่การคาซีเมนตในระหวางกลุมอาเซียนมีไมมากนัก ก็เพราะปูนซีเมนตเปน สินคาที่ถูกควบคุมทางดานการผลิตและไดรับการคุมครองจากรัฐบาลของประเทศในกลุมสมาชิก แตละประเทศ เชน ไทย มาเลเซีย อินโดนีเซีย และฟลปิ ปนส บางประเทศเก็บภาษีขาเขาในอัตราสูง เชน ไทย อัตราภาษีขาเขาปกติอยูในระดับ 30% มาเลเซีย อัตราภาษีขาเขาปกติอยูในระดับ 50% ฟลิปปนสก็มีอัตราภาษีขาเขาอยูในระดับสูงเชนกัน ดังนั้นในภาวะปกติที่ไมมีปญหาการขาดแคลน ปูนซีเมนตการคาระหวางประเทศในกลุมอาเซียนจะไมเกิดขึ้น แตถาหากเกิดภาวะขาดแคลนใน บางประเทศ รัฐบาลจะลดอัตราภาษีขาเขาลงมาชั่วคราวเพื่อใหมีการนําปูนเขามาแกไขภาวะขาด แคลน ดังนั้น แตละประเทศในกลุมนี้จะมีการสงออกนําเขาหรือไม ขึ้นอยูกับภาวะการผลิตและการ บริโภคของประเทศที่นําเขารวมทั้งภาวะการผลิตและการบริโภคของประเทศที่จะสงออกได เพราะ ถาความตองการบริโภคมีมากก็จะไมสามารถสงออกได นอกจากนี้แลวธรรมชาติของการผลิตปูนซีเมนตตองใชเงินลงทุนสูง เปนสิ่งที่ทําใหการ เข ามาแข ง ขัน ทําไดย าก รวมทั้ งธรรมชาติ ของซีเ มนตที่เป น Bulky การขนส ง คอนขา งยากและ คาใชจายสูงจึงไมมีการตั้งโรงงานผลิตซีเมนตเพื่อสงออกเปนการเฉพาะ แตเปนการผลิตเพื่อตลาด ภายในประเทศและสวนเกินจึงจะสงออก บางครั้งทําใหการสงออกมีราคาที่ต่ํากวาราคาขายใน ประเทศประมาณรอยละ 25 – 30 ขึ้นอยูกับภาวะราคาในตลาดโลก ดังนั้น เราจึงคาดวาเขตการคา เสรีอาเซียนจะไมมีผลกระทบตอการคาปูนซีเมนตในอาเซียน ยกเวนในภาวะขาดแคลนหรือลน ตลาด การนําเขาและสงออกจะสะดวกขึ้น ความสามารถในการแขง ขัน ในการผลิตปูน ซีเ มนต ข องประเทศในกลุ ม อาเซี ย นนั้ น สามารถที่จะวัดได โดยใชตัวประกอบหนึ่งซึ่งเปนเครื่องชี้ได คือ ราคาหนาโรงงาน (Ex – factory Price) ทั้งนี้เพราะอุตสาหกรรมการผลิตปูนซีเมนตในกลุมนั้นมีความคลายคลึงกันมากตั้งแตการใช เทคโนโลยี โครงสรางตลาด การผลิต ตลอดจนนโยบายของรัฐ ถึงแมวาราคาหนาโรงงาน อาจจะไม สะทอนตนทุนที่แทจริงนัก ทั้งนี้เพราะราคานี้จะรวมถึงตนทุนการผลิตกับอัตรากําไรและราคาที่ โรงงานสามารถตั้งใหสูงกวาควรจะเปนได และในบางประเทศ เชน มาเลเซีย และอินโดนีเซีย ราคา ปูนซีเมนตถูกควบคุมโดยรัฐบาลทั้งนี้เนื่องจากโครงสรางการผลิตที่มีผูแขงขันนอยราย ซึ่งโครงสราง ของอุตสาหกรรมนี้ของประเทศตาง ๆ ในกลุมอาเซียน มีลักษณะคลายคลึงกันคือ มีผูแขงขันนอย
75 ราย (Oligopoly) ประเทศไทยมีผูผลิตรายใหญที่มีสวนแบงตลาดกวาครึ่ง (บริษัทปูนซีเมนตไทย : SCG) ที่เหลือเปนรายยอย ๆ ประเทศอินโดนีเซีย และมาเลเซียก็เชนเดียวกัน ซึ่งการเขามาแขงขัน ในการผลิตยังถูกจํากัดโดยนโยบายของรัฐบาล ถึงแมจะมีการเปดใหมีบริษัทใหม ๆ เขามาแขงขัน บางในบางครั้ง นอกจากนี้แลวเวลาปูนซีเมนตขาดแคลนก็จะมีการลดการคุมครองลงเปนครั้งคราว คลายคลึงกันทุกประเทศ การพิจารณาวาจะมี Trade Creation เกิดขึ้นหรือไมนั้นยังตองขึ้นกับอัตราคาขนสงดวย ซึ่งหากไทยจะสงปูนซีเมนตผงไปยังประเทศฟลิปปนส ถารวมคา Freight แลวราคาใกลเคียงกับ ราคาในประเทศฟลิปปนส ซึ่งคงจะไมมีความจําเปนใด ๆ ที่ประเทศฟลิปปนสจะตองนําเขาจากไทย เพราะราคาไมจูงใจนักและยังตองรวมราคาคาขนสงอื่น ๆ อีกดวย ซึ่งอาจจะไมคุมและสําหรับ โอกาสที่จะสงออกไปประเทศมาเลเซียนั้นคงจะเปดกวางขึ้นได การศึกษาของประเทศมาเลเซีย พบวา อุตสาหกรรมนี้ในประเทศมาเลเซียอาจจะประสบกับการแขงขันจากประเทศตาง ๆ และ เสียเปรียบในการแขงขันเพราะมีตนทุนการผลิตที่สูงกวาประเทศไทยและอินโดนีเซีย สําหรับตลาด ในประเทศสิงคโปรนั้นคงจะไมมีผลกระทบอะไรเพราะเปนตลาดที่เปดอยูแลว กลาวโดยสรุป ประการแรกการรวมเขตการคาเสรีอาเซียน คงจะไมมีผลกระทบกับ อุตสาหกรรมปูนซีเมนตของไทยมากนัก เพราะไทยมีความสามารถในการแขงขันกับประเทศตาง ๆ ในกลุมอาเซียนได และคงยังไมมีประเทศใดมีกําลังการผลิตที่จะสงออกไปประเทศตาง ๆ ในกลุม อาเซี ย นมากนั ก ถึ ง แม วา ไทยอาจจะเสีย เปรี ย บประเทศอิ น โดนี เ ซีย อยู บ า งในเรื่อ งของตน ทุ น พลังงาน แตในการปรับโครงสรางภาษีของไทยก็จะทําใหถานหินและวัตถุดิบมีภาษีขาเขาลดลง เหลือ 0% ซึ่งก็จะทําใหไทยไมเสียเปรียบตอไป ประการที่สอง การคาปูนซีเมนตในกลุมอาเซียนนาจะเปนไปในลักษณะเดิม ทั้งนี้เพราะ การที่จะมีการคาเพิ่ม ขึ้นจะตองเกิดจากปจจัย สําคัญ 3 ประการ คือ ประการแรก ประเทศที่ มี ศักยภาพในการสงออกจะตองมีผลผลิตสวนเกินที่จะสงออก ประการที่สอง จะตองมีประเทศที่มี ความตองการนําเขาเพราะเกิดภาวะการขาดแคลนในประเทศ และประการที่สาม คาขนสงจะตอง ไมทําใหราคานําเขาปูนซีเมนตสูงเกินกวาราคาในประเทศมากจนเกินไป แตอยางไรก็ตามการจัดตั้ง เขตการค า เสรี อ าเซี ย นจะช ว ยให ไ ทย และประเทศสมาชิ ก อื่ น ๆ สามารถนํ า เข า หรื อ ส ง ออก ปูนซีเมนตเม็ดและปูนซีเมนตไดงายขึ้นในยามที่เกิดภาวะขาดแคลนหรือลนตลาด 4.6.3 อุตสาหกรรมเฟอรนิเจอรหวาย อุตสาหกรรมเฟอรนิเจอรหวายไดพัฒนาจากการผลิตในรูปหัตถกรรมพื้นบานมาเปน การผลิตในรูปโรงงานอุตสาหกรรม ซึ่งนําเครื่องจักรเขามาชวยในบางขั้นตอนของการผลิต โดยใช
76 หวายที่มีอยูทั่วไปตามปาในจังหวัดทางภาคใตและภาคเหนือเปนวัตถุดิบสําคัญ แตวัตถุดิบหวาย จากปาภายในประเทศมีปริมาณลดลงตามลําดับ จึงตองนําเขาหวายจากตางประเทศ เชน สิงคโปร พมา เวียดนาม ฮองกง ลาว และอินโดนีเซีย เปนตน เปนปริมาณปละกวา 10,000 ตัน แตแนวโนม ของการนําเขาหวายไดลดลงตามลําดับเชนกัน ทั้งนี้เพราะประเทศผูสงออกหวายไดประกาศหาม สงออกหวายดิบ เพื่อสงวนไวเปนวัตถุดิบภายในประเทศ หรือตองแปรรูปกอนสงออกเพื่อกอใหเกิด มูลคาเพิ่ม (Value Added) สงผลใหเกิดการขาดแคลนวัตถุดิบหวายขึ้นภายในประเทศ เฟอรนิเจอรหวายที่ผลิตเพื่อจําหนายภายในประเทศสวนใหญมีคุณภาพปานกลาง และราคาค อ นข า งถู ก เมื่ อ เปรี ย บเที ย บกั บ เฟอร นิ เ จอร ห วายที่ ส ง ออกไปจํ า หน า ยยั ง ตลาด ตางประเทศ ยังมีเฟอรนิเจอรหวายที่ใชภายในประเทศอีกจํานวนหนึ่งไดจากการนําเขา แตมีมูลคา ไมสูงมากนัก เมื่อพิจารณาถึงผลการกอตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนที่มีตออุตสาหกรรมเฟอรนิเจอร หวายแลวจะพบวา เนื่องจากหวายดิบเปนสินคาเกษตร ซึ่งเปนสินคาที่อยูนอกเหนือขอตกลงฯ การ หามสงออกหวายดิบของประเทศกลุมอาเซียนจึงสามารถใชบังคับตอไปไดอีก แตถาหากรัฐบาล ไทยลดภาษีนําเขาหวายเสนจากรอยละ 2 เหลือรอยละ 0 แลว จะทําใหตนทุนการผลิตเฟอรนิเจอร หวายลดลงร อยละ 1 ส ว นสภาพการค า ภายในประเทศจะไมถู ก กระทบ ทั้ง นี้เ พราะการสั่ง ซื้ อ เฟอรนิเจอรหวายที่ผลิตจากโรงงานภายในประเทศจะไดรับบริการหลังการขาย และเฟอรนิเจอร หวายที่ ผ ลิ ต จากโรงงานขนาดใหญ มี คุ ณ ภาพดี ส ว นตลาดระดั บ กลางและระดั บ ล า งจะซื้ อ เฟอรนิเจอรที่ผลิตจากอุตสาหกรรมครัวเรือนซึ่งมีราคาถูก สําหรับการสงออกไปยังประเทศกลุม อาเซียน จะเผชิญกับอุปสรรคของการขายแขงขัน ทั้งนี้เนื่องจากประเทศในภูมิภาคนี้ตางมีวัตถุดิบ หวายอยูภายในประเทศ และมีความสามารถในการผลิต ตลอดจนเฟอรนิเจอรหวายที่จําหนายใน คุณภาพเดียวกันมีราคาถูกกวาไทยอีกดวย ทางดานความสามารถในการแขงขันของไทยเมื่อเปรียบเทียบกับประเทศกลุมอาเซียน แล ว พบว า ข อ ได เ ปรี ย บของไทยได แ ก ( 1) ไทยได พั ฒ นาอุ ต สาหกรรมเฟอร นิ เ จอร ห วายก อ น อินโดนีเซีย จึงมีความเชี่ยวชาญในการผลิตมากกวา และผลิตเฟอรนิเจอรหวายที่มีคุณภาพ รวมทั้ง ไดพัฒนารูปแบบใหแลดูสวยงามอยูเปนประจํา จึงสามารถสงจําหนายตลาดยุโรปตั้งแตระดับกลาง ถึงระดับบน (2) ผูผลิตของไทยสามารถสงมอบผลิตภัณฑไดตรงตามกําหนดเวลา และใหบริการแก ลูกคาตางประเทศดีกวาอินโดนีเซียซึ่งเปนประเทศคูแขงที่สําคัญ จึงสามารถสรางความเชื่อถือ ทางการคาแกลูกคาตางประเทศ สวนทางขอเสียเปรียบไดแก (1) กฎหมายไทยบัญญัติใหหวายเปน ของปาหวงหาม การนําหวายออกจากปาจะตองขออนุญาตตอทางราชการเสียกอน ซึ่งมีขั้นตอนที่
77 สลับซับซอน สวนหวายที่นําเขาจากตางประเทศ จะตองมี Certificate of Origin (C/O) อันเปนการ เพิ่มขั้นตอนของการนําเขาโดยไมจําเปน และสงผลใหตนทุนการนําเขาหวายเสนสูงขึ้น (2) รัฐบาล ของฟลิปปนสโดยความรวมมือของสหรัฐอเมริกาไดจัดตั้งศูนยออกแบบเฟอรนิเจอรใหตรงกับความ ตองการในสหรัฐอเมริกา จึงทําใหเฟอรนิเจอรหวายของฟลิปปนสสามารถครองตลาดตั้งแตระดับ ลางจนถึงระดับบน (3) อินโดนีเซียเปนประเทศที่มีวัตถุดิบหวายมากที่สุด ไดปลูกสวนปาหวายที่มี คุณภาพดีเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ และมีคาจางแรงงานต่ํา ทั้งยังเปนการผลิตแบบ Mass Production จึง สามารถรับคําสั่งซื้อไดครั้งละมาก ๆ และครองตลาดสหรัฐอเมริกาตั้งแตระดับกลางถึงระดับลาง นอกจากนี้ ผูประกอบการอินโดนีเซียยังสามารถกูยืมเงินจากสถาบันการเงินในอัตราดอกเบี้ยต่ํา จึง สงผลใหตนทุนการผลิตต่ํา อยางไรก็ตาม เพื่อเพิ่มขีดความสามารถของการแขงขันในตลาดโลก จึงควรรวมมือกัน เพื่อขจัดอุปสรรคกีดขวางใหหมดสิ้นไป โดยมาตรการที่สําคัญไดแก (1) ทั้งภาครัฐและเอกชนควร ทําการปลูกสวนปาหวายกันอยางจริงจัง โดยเฉพาะภาครัฐควรใหการสงเสริมการปลูกสวนปาหวาย ดวยการลดขอจํากัดตาง ๆ (2) ควรศึกษารสนิยมของผูซื้อ แลวทําการพัฒนารูปแบบใหม ๆ ขึ้น โดยเฉพาะการลดงานสานใหนอยลง เพื่อลดตนทุนทางดานแรงงาน (3) ควรใหฝกอบรมแรงงานให มีฝมือทางดานการสานกันอยางจริงจัง (4) ควรขยายไปสูตลาดใหม ๆ เพราะตลาดหลักในปจจุบัน มีการแขงขันกันสูงมาก (5) กรณีของโครงการขยายงาน ควรพิจารณาเลือกที่ตั้งโรงงานในสวน ภู มิ ภ าคที่ อ ยู ใ กล แ หล ง วั ต ถุ ดิ บ และมี ค า จ า งแรงงานต่ํ า เพื่ อ ลดต น ทุ น การผลิ ต (6) ผู ผ ลิ ต ใน ฟลิปปนสเห็นวา ควรรวมทุนดวยการผสมผสานความไดเปรียบโดยเปรียบเทียบ (Comparative Advantage) ของแตละประเทศ
บทที่ 5 การศึกษาผลกระทบของการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน (AFTA) ที่มีตอการสงออกของประเทศอาเซียน การศึกษาในสวนนี้ จะศึกษาถึงผลกระทบของการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน (AFTA) ที่มี ตอการสงออกของประเทศภายในกลุมอาเซียน (Intra-ASEAN Trade) และการสงออกไปนอกกลุมใน ภาพรวมของประเทศที่สําคัญในอาเซียน ทั้งกอนและหลังที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน โดย ทําการศึกษาเฉพาะประเทศสมาชิกอาเซียน 5 ประเทศเดิม ไดแก ไทย อินโดนีเซีย ฟลิปปนส สิงคโปร และมาเลเซีย ในชวงป ค.ศ. 1980-2006 เนื่องจากขอมูลมีความสมบูรณมากกวา ซึ่งจะทํา ใหผลการศึกษาที่ไดมีความชัดเจนมากขึ้น 5.1 แบบจําลองที่ใชในการศึกษา การศึ ก ษาในส ว นนี้ จะใช แ บบจํ า ลอง Gravity ด ว ยวิ ธี ก ารประมาณค า แบบ OLS (Ordinary Least Squares) โดยใชขอมูลอนุกรมภาคตัดขวาง (Panel Data) ตั้งแตป ค.ศ.19802006 หลังจากนั้นจึงทดสอบความแตกตางมูลคาการสงออก ระหวางกอนและหลังการจัดตั้งเขต การคาเสรีอาเซียนโดยวิธี Chow – Test มีรายละเอียดดังนี้ 5.1.1 แบบจําลอง Gravity แบบจําลอง Gravity เปนแบบจําลองที่เปนที่นิยมนํามาประยุกตใชในการศึกษา ผลกระทบของการรวมกลุมทางเศรษฐกิจภูมิภาคที่มีตอปริมาณการคาระหวางประเทศของประเทศ สมาชิก ตามแนวคิดของ Tinbergen (1962) ซึ่งใชแบบจําลอง Gravity ในการวิเคราะหผลกระทบ ดังกลาว ตัวแปรตามคือ ขนาดของมูลคาการคาระหวางประเทศ 2 ประเทศ จะขึ้นอยูกับตัวแปร อธิบายตาง ๆ ดังนี้ รายไดของประเทศผูนําเขา รายไดของประเทศผูสงออก จํานวนประชากรของ ประเทศผูนําเขา จํานวนประชากรของประเทศผูสงออก และระยะทางระหวางประเทศทั้งสอง นอกจากนี้ยังใชตัวแปรหุน (Dummy Variable) เปนตัววัดผลกระทบทางดานการสงออกของ ประเทศสมาชิกในกลุมเศรษฐกิจภูมิภาค โดยงานศึกษานี้จะอางอิงมาจากแบบจําลอง Gravity
78
79 ของ Endoh1 โดยมีการปรับปรุงแบบจําลองใหเหมาะสมเพื่อใชในการประมาณผลกระทบของการ จัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน (AFTA) ที่มีตอการสงออกของประเทศภายในกลุมอาเซียน (Intra-ASEAN Trade) และการสงออกไปนอกกลุมในภาพรวมของประเทศที่สําคัญในอาเซียน ดังนี้
log Xij,t = log β0 + β1 log Yi,t + β2 log Yj,t + β3 log Ni,t + β4 log Nj,t + β5 log Dij + β6 AFTATRADE ij,t + β7 CRISIS ij,t + eij,t (5.1) โดย
Xij = Yi, Yj = Ni, Nj = = Dij
AFTATRADEij =
=
CRISIS ij
= = =
eij βn t
1
มูลคาการสงออกจากประเทศ i ไป j ผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศในรูปตัวเงิน (Nominal GDP) ของประเทศ i และ j ตามลําดับ จํานวนประชากรของประเทศ i และ j ตามลําดับ ระยะหางระหวางประเทศ i และ j (ระยะหางระหวางทาเรือสําคัญระหวาง 2 ประเทศ)2 ตัวแปรหุนที่สะทอนถึงผลกระทบของการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนที่มี ตอการสงออก เปน 0 ถาเปนการสงออกในชวงป ค.ศ. 1980-1992 เปน 1 ถาเปนการสงออกในชวงป ค.ศ. 1993-2006 ตัวแปรหุนที่สะทอนถึงผลกระทบจากการเกิดวิกฤตการณทางเศรษฐกิจ เปน 0 ถาเปนชวงที่ไมเกิด CRISIS เปน 1 ถาเปนชวงที่เกิด CRISIS (ในชวงป ค.ศ. 1997-1998) คาความคลาดเคลื่อน (error term) คาสัมประสิทธิ์ (n = 1,2,…,8) เวลา (ป)
Masahiro Endoh (1999). “Trade Creation and Trade Diversion in EEC, the LAFTA and the CMEA : 1960-1994”, Applied Economics 31(2), (February) : 207-16. 2 ดูรายละเอียดที่ภาคผนวก ก.
80 ตารางที่ 5.1 สรุปความสัมพันธระหวางตัวแปรตามและตัวแปรอธิบายที่คาดการณไว ตัวแปรตาม : Xij ตัวแปรอธิบาย เครื่องหมายทีค่ าดการณไว Yi, Yj เปนบวก : เนื่องจากรายไดของประเทศผูสงออก สะทอนใหเห็นถึงผลผลิตที่มีเพิ่มขึ้น สําหรับการสงออก สวนรายไดของประเทศผูนําเขาสะทอนถึงกําลังซื้อของผูบริโภคใน ประเทศผูนําเขา Ni, Nj สรุปไมได : เนื่องจากขนาดของประชากรเปนตัวที่สามารถสงเสริมปริมาณการคา หรืออาจจะเปนตัวกีดขวางการคาก็ได 1) จํานวนประชากรที่มากอาจจะสะทอนถึง การมีแหลงทรัพยากรขนาดใหญ จึงทําใหความจําเปนในการพึ่งพาการคาระหวาง ประเทศลดลง 2) หากมองอี ก ด า นหนึ่ ง เป น ไปได ที่ ว า ตลาดในประเทศที่ ใ หญ สนับสนุนใหเกิดการแบงงานกันทํา และทําใหเกิดการผลิตสินคาที่เพิ่มขึ้น ถาเปนใน กรณีหลัง จะมีคาคาดการณในเครื่องหมายเปนบวก Dij เปนลบ : เนื่องจากระยะทางเปนตัวแปรที่สะทอนถึงอุปสรรคทางการคา โดยสะทอน ถึงตนทุนคาขนสง ตนทุนการเนาเสียของสินคา ดังนั้นยิ่งระยะทางระหวางประเทศคู คาหางกันมากเทาไร ขนาดการคาก็จะยิ่งนอยลง AFTATRADEij เปนบวก : เนื่องจากการรวมกลุมทางเศรษฐกิจโดยการเปดเสรีทางการคา ประเทศ สมาชิกในเขตการคาเสรีจะมีขอตกลงรวมกันในการลดกําแพงภาษีระหวางประเทศ ในกลุมดวยกัน ดังนั้นจึงชวยสนับสนุนใหเกิดการสรางเสริมการคาระหวางประเทศ สมาชิกภายในกลุม (Export Increased) CRISISij สรุปไมได : เนื่องจากในชวงป ค.ศ. 1997-1998 ที่เกิดวิกฤตการณทางเศรษฐกิจนั้น ทุกประเทศในแถบเอเชีย ไดรับผลกระทบเหมือนกันทุกประเทศ ดังนั้นจึงไมอาจสรุป ไดวาจะมีคาคาดการณในเครื่องหมายเปนเชนไร แตหากมีเครื่องหมายเปนลบแสดง วาการเกิดวิกฤตการณทางเศรษฐกิจ กอใหเกิดผลกระทบทางการคาโดยจะมีการ สงออกไปยังไปประเทศในกลุม และนอกกลุมลดลง
81 5.1.2 ทดสอบความแตกตางมูลคาการสงออก ระหวางกอนและหลังการจัดตั้งเขตการคา เสรีอาเซียนโดยวิธี Chow – Test การศึกษาในวิทยานิพนธฉบับนี้ ไดประยุกตมาจากทฤษฎี Trade Creation และ Trade Diversion ของ Balassa3 โดยวิธีการศึกษาดังกลาวจะทําการแบงขอมูลที่นํามาใชศึกษาออกเปน 2 ชุด คื อ ข อ มูล ในช ว งก อนที่ จ ะมี ก ารรวมกลุ ม ทางเศรษฐกิ จ และข อมู ล ในช ว งหลั ง จากที่มี ก าร รวมกลุมทางเศรษฐกิจ จากแบบจําลองที่นํามาใชทําการศึกษาในวิทยานิพนธฉบับนี้ สมการที่ (5.1) โดยตัดตัว แปรที่เปนตัวแปรหุน (Dummy Variable) ออก ซึ่งอยูในรูปของ X ij,t = β0 Yi,t β1 Yj,t β2 Ni,t β3 Nj,t β4 Dij β5 eij,t
(5.2)
นอกจากจะมีการแบงขอมูลที่นํามาใชศึกษาออกเปน 2 ชุด คือขอมูลในชวงกอนที่จะมี การจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน (AFTA) : ป ค.ศ. 1980-1992 และขอมูลในชวงหลังจากที่มีการ จัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน : ป ค.ศ.1993-2006 แลว ยังมีการแยกแบบจําลองออกเปนอีก 2 สวน คือ การสงออกภายในกลุม (Intra-ASEAN Trade) และการสงออกไปยังนอกกลุม ดังนี้ ก. แบบจําลองแสดงแนวโนมการสงออกภายในกลุม (Intra-ASEAN Trade) ในชวงกอน และหลังที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน (AFTA) log Xij,t = log α0 + α1 log Yi,t + α2 log Yj,t + α3 log Ni,t + α4 log Nj,t + α5 log Dij + eij,t โดย
= Xij Yi, Yj = Ni, Nj = Dij = eij = 3
(5.3)
มูลคาการสงออกภายในกลุมอาเซียนจากประเทศ i ไป j ผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศในรูปตัวเงิน (Nominal GDP) ของประเทศ i และ j ตามลําดับ จํานวนประชากรของประเทศ i และ j ตามลําดับ ระยะหางระหวางประเทศ i และ j (ระยะหางระหวางทาเรือสําคัญระหวาง 2 ประเทศ) คาความคลาดเคลื่อน (error term)
Balassa Bella. “Trade Creation and Trade Diversion in te European Common Market”., Economic Journal 77 (1967) : 1-21
82 αn = t =
คาสัมประสิทธิ์ (n = 1,2,…,8) เวลา (ป)
การประมาณผลสามารถทําไดโดยนําสมการที่ (5.3) มาวิเคราะหสมการถดถอยดวยวิธี กําลังสองนอยที่สุด (OLS) โดยใชขอมูล 2 ชุด ที่ไดทําการแบงไวแลว (1980-1992) : log Xij,t = log α0 + α1 log Yi,t + α2 log Yj,t + α3 log Ni,t + α4 log Nj,t + α5 log Dij + eij,t (1993-2006) : log Xij,t = log α0 + α1 log Yi,t + α2 log Yj,t + α3 log Ni,t + α4 log Nj,t + α5 log Dij + eij,t
(5.4) (5.5)
ข. แบบจําลองแสดงแนวโนมการสงออกไปยังนอกกลุม ในชวงกอนและหลังที่มีการ จัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน (AFTA) log Xij,t = log γ0 + γ1 log Yi,t + γ2 log Yj,t + γ3 log Ni,t + γ4 log Nj,t + γ5 log Dij + eij,t โดย
= Xij Yi, Yj = Ni, Nj = = Dij eij αn t
= = =
(5.6)
มูลคาการสงออกไปยังภายนอกกลุมอาเซียนจากประเทศ i ไป j ผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศในรูปตัวเงิน (Nominal GDP) ของประเทศ i และ j ตามลําดับ จํานวนประชากรของประเทศ i และ j ตามลําดับ ระยะหางระหวางประเทศ i และ j (ระยะหางระหวางทาเรือสําคัญระหวาง 2 ประเทศ) คาความคลาดเคลื่อน (error term) คาสัมประสิทธิ์ (n = 1,2,…,8) เวลา (ป)
การประมาณผลสามารถทําไดโดยนําสมการที่ (5.6) มาวิเคราะหสมการถดถอยดวยวิธี กําลังสองนอยที่สุด (OLS) โดยใชขอมูล 2 ชุด ที่ไดทําการแบงไวแลว
83 (1980-1992) : log Xij,t = log γ0 + γ1 log Yi,t + γ2 log Yj,t + γ3 log Ni,t + γ4 log Nj,t (5.7) + γ5 log Dij + eij,t (1993-2006) : log Xij,t = log γ0 + γ1 log Yi,t + γ2 log Yj,t + γ3 log Ni,t + γ4 log Nj,t (5.8) + γ5 log Dij + eij,t จากสมการที่ (5.2), (5.3) และ (5.6) แสดงถึงปจจัยที่มีผลกระทบตอมูลคาการสงออก ทั้งกอนและหลังที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน ดังนั้นในการศึกษาปจจัยที่มีอิทธิพลกําหนด ความแตกตางมูลคาการสงออกของสองชวงเวลาดังกลาว จะใชวิธีการทดสอบความแตกตางแบบ Chow Test ซึ่งมีขอสมมติภายใตการทดสอบความแตกตางมูลคาการสงออกดังนี้ 1. eij ∼ N (0,σij 2) คือ Error Term มีการกระจายแบบปกติ (normal distribution) และมีความแปรปรวนคงที่ (homoscedastic) 2. eij ในสมการที่ (5.3) และ (5.6) มีการกระจายที่เปนอิสระตอกัน (Independent distribution) Σ eij eij = 0 สมมติฐานและขั้นตอนในการทดสอบความแตกตางของมูลคาการสงออก ทั้งกอนและ หลังที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน ภายหลังการสรางแบบจําลองมูลคาการสงออกภายในกลุม (Intra-ASEAN Trade) และ การสงออกไปยังนอกกลุม แลว จึงนําแบบจําลองขางตนมาทดสอบความแตกตาง โดยมีขั้นตอนใน การทดสอบความแตกตางมูลคาการสงออกภายในกลุมและนอกกลุมกอนที่มีการจัดตั้งเขตการคา เสรีอาเซียน ในป ค.ศ. 1980 -1992 กับชวงที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนแลวในป ค.ศ. 1993-2006 โดยใชวิธีการทดสอบแบบ Chow Test นั้นมีขั้นตอนในการทดสอบ ดังนี้ ขั้นตอนที่ 1 ตั้งสมมติฐานการทดสอบความแตกตางของมูลคาการสงออก กอนและ หลังมีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน คือ α0 = α0, α1=α1,…, α5=α5 H0 : γ0 = γ0, γ1=γ1,…, γ5=γ5 H0 : (คาสัมประสิทธิ์ของตัวแปรที่อธิบายในสมการมูลคาการสงออก กอนที่มีการจัดตั้งเขต การคาเสรีอาเซียน เทากับ คาสัมประสิทธิ์ของตัวแปรที่อธิบายในสมการมูลคาการสงออกในชวงที่มี การจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนแลว) α0 ≠ α0, α1 ≠ α1,…, α5 ≠ α5 H1 : γ0 ≠ γ0, γ1 ≠ γ1,…, γ5 ≠ γ5 H1 :
84 (คาสัมประสิทธิ์ของตัวแปรที่อธิบายในสมการมูลคาการสงออก กอนที่มีการจัดตั้งเขต การคาเสรีอาเซียน ไมเทากับ คาสัมประสิทธิ์ของตัวแปรที่อธิบายในสมการมูลคาการสงออกในชวง ที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนแลว) ขั้นตอนที่ 2 ของการวิเคราะหในแนวทางที่1 คือ ตรวจสอบความแตกตางระหวาง คาพารามิเตอรดังกลาว โดยใชวิธี Chow Test ของ Gregory Chow4 เพื่อพิจารณานัยสําคัญทาง สถิติของความแตกตางระหวางคาพารามิเตอรดังกลาว ซึ่งจากขอสมมติของ Chow Test จะได F
=
(SSR_u-(SSR_r1980-1992 + SSR_r1993-2006))/k (SSR_r1980-1992 + SSR_r1993-2006)/(T - 2k)
โดยที่ SSR_u = SSR_r1980-1992 = SSR_ r1993-2006 = T K
= =
residual sum of squares ของขอมูลทั้งหมด residual sum of squares ของขอมูลในชวงกอนที่จะมีการจัดตั้ง เขตการคาเสรีอาเซียน residual sum of squares ของขอมูลในชวงหลังที่มีการจัดตั้ง เขตการคาเสรีอาเซียนแลว จํานวนของขอมูลทั้งหมด จํานวนของพารามิเตอรทั้งหมดในแบบจําลองที่ทําการศึกษา
ขั้นตอนสุดทาย เงื่อนไขในการทดสอบความแตกตางของมูลคาการสงออก กอนและ หลังมีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน คือ ถา F – Statistic ที่คํานวณไดมีมากกวาคา F – Statistic ที่ไดจากการเปดตาราง F ที่มี องศาความเปนอิสระ K, (T – 2K) โดยใชขอบเขตระดับความเชื่อมั่น 95% ซึ่งมีคาเทากับ 2.11 (ใน กรณีที่ขนาดของตัวอยางมีจํานวนมาก การแจกแจงแบบ F จะมีคาเขาใกลการแจกแจงแบบปกติ) จะปฏิเสธสมมติฐาน H0 แสดงวา มูลคาการสงออกกอนที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน แตกตางอยางมีนัยสําคัญจากมูลคาการสงออกในชวงหลังที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน
4
D. N. Gujarati, Basic Econometrics (McGraw-Hill, 1995) pp. 244-248.
85 5.2 ผลการศึกษา ผลจากการประมาณคาแบบจําลอง Gravity ในสมการที่ (5.1) ดวยวิธีการประมาณคา แบบ OLS (Ordinary Least Squares) โดยใชขอมูลอนุกรมภาคตัดขวาง (Panel Data) ตั้งแตป ค.ศ.1980-2006 ซึ่งผลจากการประมาณคาแบบจําลอง สามารถสรุปไดเปน 2 กลุม ดังนี้ กลุมที่ 1 : มูลคาการคาภายในกลุมอาเซียนทางดานการสงออก (Intra-ASEAN Export) ln Xij,t = 28.58230 + 0.134109 * ln Yi,t + 0.141160 * ln Yj,t – 0.369800 * ln Ni,t – 0.324637 * ln Nj,t (44.63277) *** (3.329320) *** (3.286500)*** (-11.75689) *** (-10.15431) *** – 1.121391 * ln Dij,t + 0.952108 * AFTA TRADE ij,t (5.9) (-13.33114) *** (3.388176) *** Adj. R2 = 0.765511 วงเล็บขางลางคาสัมประสิทธิ์ คือ คา t-statistic *** หมายถึง มีนัยสําคัญ ณ ระดับความเชื่อมั่น 99% ผลจากการประมาณคาแบบจําลอง Gravity พบวา ตัวแปรผลิตภัณฑมวลรวม ภายในประเทศของประเทศผูสงออก (Yi) ผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศผูนําเขา (Yj) จํานวนประชากรของประเทศผูสงออก (Ni) จํานวนประชากรของประเทศผูนําเขา (Nj) และ ระยะทางระหวางประเทศคูคา (Dij) มีเครื่องหมายเปนไปตามทฤษฎีและมีนัยสําคัญทางสถิติที่ ระดับความเชื่อมั่น 99 เปอรเซ็นต โดยสามารถอธิบายผลกระทบของตัวแปรอธิบายตาง ๆ จากคา สัมประสิท ธิ์หนา ตัวแปรอธิ บาย ซึ่งคาสัมประสิทธิ์ดังกลาวจะสะทอนถึง ผลกระทบของตัวแปร อธิบายตาง ๆ ที่มีตอการสงออกระหวางประเทศคูคา 2 ประเทศในรูปแบบของคาความยืดหยุน ซึ่ง สามารถอธิบายความหมายไดดังนี้ ตัว แปรผลิตภัณฑมวลรวมประชาชาติภายในประเทศของ ประเทศผูสงออก (Yi) เปนตัวแปรที่สะทอนถึงกําลังการผลิตของประเทศผูสงออก ซึ่งผลจากการ ประมาณคาแบบจําลองสามารถอธิบายไดวา หากผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศผู สงออกเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหมูลคาการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไปใน ทิศทางเดียวกัน 0.134 เปอรเซ็นต ตัวแปรผลิตภัณฑมวลรวมประชาชาติภายในประเทศของ ประเทศผูนําเขา (Yj) เปนตัวแปรที่สะทอนถึงกําลังซื้อของประเทศผูนําเขา ซึ่งผลจากการประมาณ คาแบบจําลองสามารถอธิบายไดวา หากผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศผูนําเขา เปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหมูลคาการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไปในทิศทาง เดียวกัน 0.141 เปอรเซ็นต
86 ตั ว แปรขนาดของประชากรของประเทศผูส ง ออก (i) และผู นํ า เข า (j) เปน ตั ว แปรที่ สะทอนถึงปจจัยการผลิตและการบริโภคภายในประเทศ โดยผลจากการประมาณคาแบบจําลอง อธิบายไดวา หากจํานวนประชากรของประเทศผูสงออกเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําให ปริมาณการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงในทิศทางตรงกันขาม 0.369 เปอรเซ็นต และ หากจํานวนประชากรในประเทศผูนําเขา (j) เปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นตจะทําใหการสงออกของ ประเทศผู ส ง ออก (i) ที่ ไ ปประเทศผู นํ า เข า (j) เปลี่ ย นแปลงไปในทิ ศ ทางตรงกั น ข า ม 0.324 เปอรเซ็นต ตัวแปรระยะทางระหวางประเทศคูคา เปนตัวแปรที่สะทอนถึงตนทุนทางการคาระหวาง ประเทศ อธิบายไดวา หากระยะทางระหวางประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําให มูลคาการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงในทิศทางตรงกันขาม 1.121 เปอรเซ็นต สวนผลของการศึกษาผลกระทบทางดานการคาจากการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนมี เครื่องหมายเปนไปตามทฤษฎีและมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับความเชื่อมั่น 99 เปอรเซ็นต โดย สามารถอธิบายไดวา การจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน ทําใหมีมูลคาการคากันภายในกลุม AFTA มากขึ้น (Export Increased) และเมื่อมีการเพิ่มตัวแปรหุน CRISIS ij ในป ค.ศ. 1997-1998 พบวา มีเครื่องหมาย เปนไปตามทฤษฎีแตไมมีนัยสําคัญทางสถิติ กลุมที่ 2 : มูลคาการคาระหวางประเทศในภูมิภาคอาเซียนกับประเทศภายนอก ln Xij,t = 10.89802 + 0.215245 * ln Yi,t + 0.404527 * ln Yj,t – 0.154704 * ln Ni,t + 0.134677 * ln Nj,t (22.79361) *** (5.507874) *** (11.76020)*** (-5.755201) *** (4.639477) *** + 0.727567 * ln Dij,t - 0.192750 * AFTA TRADE ij,t (5.10) (9.940400) *** (-0.981377) ** Adj. R2 = 0.672506 วงเล็บขางลางคาสัมประสิทธิ์ คือ คา t-statistic *** หมายถึง มีนัยสําคัญ ณ ระดับความเชื่อมั่น 99% ** ไมมีนัยสําคัญทางสถิติ ผลจากการประมาณคาแบบจําลอง Gravity พบวา ตัวแปรผลิตภัณฑมวลรวม ภายในประเทศของประเทศผูสงออก (Yi) ผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศผูนําเขา (Yj) จํานวนประชากรของประเทศผูสงออก (Ni) จํานวนประชากรของประเทศผูนําเขา (Nj) และ ระยะทางระหวางประเทศคูคา (Dij) มีเครื่องหมายเปนไปตามทฤษฎีและมีนัยสําคัญทางสถิติที่ ระดับความเชื่อมั่น 99 เปอรเซ็นต โดยสามารถอธิบายผลกระทบของตัวแปรอธิบายตาง ๆ จากคา
87 สัมประสิท ธิ์หนา ตัวแปรอธิบาย ซึ่งคาสัมประสิ ทธิ์ดังกลาวจะสะทอนถึง ผลกระทบของตั วแปร อธิบายตาง ๆ ที่มีตอการสงออกระหวางประเทศคูคา 2 ประเทศในรูปแบบของคาความยืดหยุน ซึ่ง สามารถอธิบายความหมายไดดังนี้ ตัว แปรผลิตภัณฑมวลรวมประชาชาติภายในประเทศของ ประเทศผูสงออก (Yi) เปนตัวแปรที่สะทอนถึงกําลังการผลิตของประเทศผูสงออก ซึ่งผลจากการ ประมาณคาแบบจําลองสามารถอธิบายไดวา หากผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศผู สงออกเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหมูลคาการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไปใน ทิศทางเดียวกัน 0.215 เปอรเซ็นต ตัวแปรผลิตภัณฑมวลรวมประชาชาติภายในประเทศของ ประเทศผูนําเขา (Yj) เปนตัวแปรที่สะทอนถึงกําลังซื้อของประเทศผูนําเขา ซึ่งผลจากการประมาณ คาแบบจําลองสามารถอธิบายไดวา หากผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศผูนําเขา เปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหมูลคาการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไปในทิศทาง เดียวกัน 0.404 เปอรเซ็นต ตั ว แปรขนาดของประชากรของประเทศผูส ง ออก (i) และผูนํ า เข า (j) เป น ตั ว แปรที่ สะทอนถึงปจจัยการผลิตและการบริโภคภายในประเทศ โดยผลจากการประมาณคาแบบจําลอง อธิบายไดวา หากจํานวนประชากรของประเทศผูสงออกเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําให ปริมาณการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงในทิศทางตรงกันขาม 0.154 เปอรเซ็นต และ หากจํานวนประชากรในประเทศผูนําเขา (j) เปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นตจะทําใหการสงออกของ ประเทศผูสงออก (i) ที่ไปประเทศผูนําเขา (j) เปลี่ยนแปลงไปในทิศทางเดียวกัน 0.134 เปอรเซ็นต ตัวแปรระยะทางระหวางประเทศคูคา เปนตัวแปรที่สะทอนถึงตนทุนทางการคาระหวางประเทศ อธิบายไดวา หากระยะทางระหวางประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหมูลคาการ สงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงในทิศทางเดียวกัน 0.727 เปอรเซ็นต สวนผลของการศึกษาผลกระทบทางดานการคาจากการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนมี เครื่องหมายเปนไปตามทฤษฎีแตไมมีนัยสําคัญทางสถิติ ดังนั้น ไมสามารถสรุปไดวา การจัดตั้งเขต การคาเสรีอาเซียน ทําใหมีมูลคาการคาระหวางประเทศในภูมิภาคอาเซียนกับประเทศภายนอกกลุม AFTA นอยลง และ/หรือ มากขึ้น และเมื่อมีการเพิ่มตัวแปรหุน CRISIS ij ในป ค.ศ. 1997-1998 พบวา มีเครื่องหมาย เปนไปตามทฤษฎีแตไมมีนัยสําคัญทางสถิติเชนเดียวกัน นอกจากนี้ยังมีการทดสอบความแตกตางมูลคาการสงออกภายในกลุม (Intra-ASEAN Trade) และนอกกลุม ระหวางกอนและหลังการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนโดยวิธี Chow – Test สามารถสรุปไดดังนี้
88 ชวงกอนและหลังที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน : ป ค.ศ. 1980 – 2006 กลุมที่ 1 : มูลคาการคาภายในกลุมอาเซียนทางดานการสงออก (Intra-ASEAN Export) ln Xij,t = 27.29254 + 0.236617 * ln Yi,t + 0.253002 * ln Yj,t – 0.354716 * ln Ni,t – 0.305413 * ln Nj,t (52.45927) *** (8.806806) *** (9.112845)*** (-11.27607) *** (-9.608307) *** – 1.065399 * ln Dij,t (5.11) (-12.78577) *** Adj. R2 = 0.760664 วงเล็บขางลางคาสัมประสิทธิ์ คือ คา t-statistic *** หมายถึง มีนัยสําคัญ ณ ระดับความเชื่อมั่น 99% ผลจากการประมาณคาแบบจําลอง Gravity พบวา ตัวแปรผลิตภัณฑมวลรวม ภายในประเทศของประเทศผูสงออก (Yi) ผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศผูนําเขา (Yj) จํานวนประชากรของประเทศผูสงออก (Ni) จํานวนประชากรของประเทศผูนําเขา (Nj) และ ระยะทางระหวางประเทศคูคา (Dij) มีเครื่องหมายเปนไปตามทฤษฎีและมีนัยสําคัญทางสถิติที่ ระดับความเชื่อมั่น 99 เปอรเซ็นต โดยสามารถอธิบายผลกระทบของตัวแปรอธิบายตาง ๆ จากคา สัมประสิท ธิ์หนา ตัวแปรอธิ บาย ซึ่งคาสัมประสิทธิ์ดังกลาวจะสะทอนถึง ผลกระทบของตัวแปร อธิบายตาง ๆ ที่มีตอการสงออกระหวางประเทศคูคา 2 ประเทศในรูปแบบของคาความยืดหยุน ซึ่ง สามารถอธิบายความหมายไดดังนี้ ตัว แปรผลิตภัณฑมวลรวมประชาชาติภายในประเทศของ ประเทศผูสงออก (Yi) เปนตัวแปรที่สะทอนถึงกําลังการผลิตของประเทศผูสงออก ซึ่งผลจากการ ประมาณคาแบบจําลองสามารถอธิบายไดวา หากผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศผู สงออกเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหมูลคาการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไปใน ทิศทางเดียวกัน 0.237 เปอรเซ็นต ตัวแปรผลิตภัณฑมวลรวมประชาชาติภายในประเทศของ ประเทศผูนําเขา (Yj) เปนตัวแปรที่สะทอนถึงกําลังซื้อของประเทศผูนําเขา ซึ่งผลจากการประมาณ คาแบบจําลองสามารถอธิบายไดวา หากผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศผูนําเขา เปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหมูลคาการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไปในทิศทาง เดียวกัน 0.253 เปอรเซ็นต ตั ว แปรขนาดของประชากรของประเทศผูส ง ออก (i) และผูนํ า เข า (j) เป น ตั ว แปรที่ สะทอนถึงปจจัยการผลิตและการบริโภคภายในประเทศ โดยผลจากการประมาณคาแบบจําลอง อธิบายไดวา หากจํานวนประชากรของประเทศผูสงออกเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําให ปริมาณการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงในทิศทางตรงกันขาม 0.355 เปอรเซ็นต และ
89 หากจํานวนประชากรในประเทศผูนําเขา (j) เปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นตจะทําใหการสงออกของ ประเทศผู ส ง ออก (i) ที่ ไ ปประเทศผู นํ า เข า (j) เปลี่ ย นแปลงไปในทิ ศ ทางตรงกั น ข า ม 0.305 เปอรเซ็นต สวนตัวแปรระยะทางระหวางประเทศคูคา เปนตัวแปรที่สะทอนถึงตนทุนทางการคา ระหวางประเทศ อธิบายไดวา หากระยะทางระหวางประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะ ทําใหมูลคาการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงในทิศทางตรงกันขามกัน 1.065 เปอรเซ็นต กลุมที่ 2 : มูลคาการคาระหวางประเทศในภูมิภาคอาเซียนกับประเทศภายนอก ln Xij,t = 11.04400 + 0.182499 * ln Yi,t + 0.390290 * ln Yj,t – 0.163706 * ln Ni,t + 0.128428 * ln Nj,t (23.57490) *** (8.692579) *** (12.33310)*** (-6.405553) *** (4.518122) *** + 0.743829* ln Dij,t (5.12) (10.58942) *** 2 Adj. R = 0.672398 วงเล็บขางลางคาสัมประสิทธิ์ คือ คา t-statistic *** หมายถึง มีนัยสําคัญ ณ ระดับความเชื่อมั่น 99% ผลจากการประมาณคาแบบจําลอง Gravity พบวา ตัวแปรผลิตภัณฑมวลรวม ภายในประเทศของประเทศผูสงออก (Yi) ผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศผูนําเขา (Yj) จํานวนประชากรของประเทศผูสงออก (Ni) จํานวนประชากรของประเทศผูนําเขา (Nj) และ ระยะทางระหวางประเทศคูคา (Dij) มีเครื่องหมายเปนไปตามทฤษฎีและมีนัยสําคัญทางสถิติที่ ระดับความเชื่อมั่น 99 เปอรเซ็นต โดยสามารถอธิบายผลกระทบของตัวแปรอธิบายตาง ๆ จากคา สัมประสิท ธิ์หนา ตัวแปรอธิ บาย ซึ่งคาสัมประสิทธิ์ดังกลาวจะสะทอนถึง ผลกระทบของตัวแปร อธิบายตาง ๆ ที่มีตอการสงออกระหวางประเทศคูคา 2 ประเทศในรูปแบบของคาความยืดหยุน ซึ่ง สามารถอธิบายความหมายไดดังนี้ ตัว แปรผลิตภัณฑมวลรวมประชาชาติภายในประเทศของ ประเทศผูสงออก (Yi) เปนตัวแปรที่สะทอนถึงกําลังการผลิตของประเทศผูสงออก ซึ่งผลจากการ ประมาณคาแบบจําลองสามารถอธิบายไดวา หากผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศผู สงออกเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหมูลคาการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไปใน ทิศทางเดียวกัน 0.182 เปอรเซ็นต ตัวแปรผลิตภัณฑมวลรวมประชาชาติภายในประเทศของ ประเทศผูนําเขา (Yj) เปนตัวแปรที่สะทอนถึงกําลังซื้อของประเทศผูนําเขา ซึ่งผลจากการประมาณ คาแบบจําลองสามารถอธิบายไดวา หากผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศผูนําเขา เปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหมูลคาการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไปในทิศทาง เดียวกัน 0.390 เปอรเซ็นต
90 ตั ว แปรขนาดของประชากรของประเทศผูส ง ออก (i) และผู นํ า เข า (j) เปน ตั ว แปรที่ สะทอนถึงปจจัยการผลิตและการบริโภคภายในประเทศ โดยผลจากการประมาณคาแบบจําลอง อธิบายไดวา หากจํานวนประชากรของประเทศผูสงออกเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําให ปริมาณการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงในทิศทางตรงกันขาม 0.164 เปอรเซ็นต และ หากจํานวนประชากรในประเทศผูนําเขา (j) เปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นตจะทําใหการสงออกของ ประเทศผูสงออก (i) ที่ไปประเทศผูนําเขา (j) เปลี่ยนแปลงไปในทิศทางเดียวกัน 0.128 เปอรเซ็นต สว นตั ว แปรระยะทางระหว า งประเทศคูค า เปน ตั ว แปรที่ส ะท อ นถึ ง ต น ทุน ทางการค า ระหว า ง ประเทศ อธิบายไดวา หากระยะทางระหวางประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําให มูลคาการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงในทิศทางเดียวกัน 0.744 เปอรเซ็นต ชวงกอนมีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน : ป ค.ศ. 1980 - 1992 กลุมที่ 1 : มูลคาการคาภายในกลุมอาเซียนทางดานการสงออก (Intra-ASEAN Export) ln Xij,t = 23.16913 + 1.391851 * ln Yi,t + 0.559977 * ln Yj,t – 1.042566 * ln Ni,t – 0.661836 * ln Nj,t (24.67046) *** (10.48392) *** (4.174263)*** (-15.78244) *** (-9.993635) *** – 0.754959 * ln Dij,t (5.13) (-6.536668) *** Adj. R2 = 0.771685 วงเล็บขางลางคาสัมประสิทธิ์ คือ คา t-statistic *** หมายถึง มีนัยสําคัญ ณ ระดับความเชื่อมั่น 99% ผลจากการประมาณคาแบบจําลองการสงออกภายในกลุมกอนที่มีการจัดตั้งเขตการคา เสรีอาเซียน พบวา ผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศผูสงออก (Yi) ผลิตภัณฑมวลรวม ภายในประเทศของประเทศผูนําเขา (Yj) จํานวนประชากรของประเทศผูสงออก (Ni) จํานวน ประชากรของประเทศผูนําเขา (Nj) และระยะทางระหวางประเทศคูคา (Dij) เปนปจจัยที่กําหนดการ สงออกอยางมีนัยสําคัญทางสถิติดวยระดับความเชื่อมั่นรอยละ 99 และมีเครื่องหมายเปนไปตาม ทฤษฎี โดยสามารถอธิบายผลกระทบของตัวแปรอธิบายตาง ๆ จากคาสัมประสิทธิ์หนาตัวแปร อธิบาย ซึ่งคาสัมประสิทธิ์ดังกลาวจะสะทอนถึงผลกระทบของตัวแปรอธิบายตาง ๆ ที่มีตอการ สงออกระหวางประเทศคูคา 2 ประเทศในรูปแบบของคาความยืดหยุน ซึ่งสามารถอธิบาย ความหมายไดดังนี้ ตัวแปรผลิตภัณฑมวลรวมประชาชาติภายในประเทศของประเทศผูสงออก (Yi) เปนตัวแปรที่สะทอนถึงกําลังการผลิตของประเทศผูสงออก ซึ่งผลจากการประมาณคาแบบจําลอง
91 สามารถอธิบายไดวา หากผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศผูสงออกเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหมูลคาการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางเดียวกัน 1.391 เปอรเซ็นต ตัวแปรผลิตภัณฑมวลรวมประชาชาติภายในประเทศของประเทศผูนําเขา (Yj) เปนตัว แปรที่ สะทอนถึ งกํา ลังซื้ อของประเทศผูนําเขา ซึ่งผลจากการประมาณคาแบบจําลองสามารถ อธิ บ ายได ว า หากผลิ ต ภั ณ ฑ ม วลรวมภายในประเทศของประเทศผู นํ า เข า เปลี่ ย นแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหมูลคาการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางเดียวกัน 0.560 เปอรเซ็นต ตั ว แปรขนาดของประชากรของประเทศผูส ง ออก (i) และผูนํ า เข า (j) เปน ตัว แปรที่ สะทอนถึงปจจัยการผลิตและการบริโภคภายในประเทศ โดยผลจากการประมาณคาแบบจําลอง อธิบายไดวา หากจํานวนประชากรของประเทศผูสงออกเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําให ปริมาณการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงในทิศทางตรงกันขาม 1.043 เปอรเซ็นต และ หากจํานวนประชากรในประเทศผูนําเขา (j) เปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นตจะทําใหการสงออกของ ประเทศผู ส ง ออก (i) ที่ ไ ปประเทศผู นํ า เข า (j) เปลี่ ย นแปลงไปในทิ ศ ทางตรงกั น ข า ม 0.662 เปอรเซ็นต ตัวแปรระยะทางระหวางประเทศคูคา เปนตัวแปรที่สะทอนถึงตนทุนทางการคาระหวาง ประเทศ อธิบายไดวา หากระยะทางระหวางประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําให มูลคาการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงในทิศทางตรงกันขามกัน 0.755 เปอรเซ็นต กลุมที่ 2 : มูลคาการคาระหวางประเทศในภูมิภาคอาเซียนกับประเทศภายนอก ln Xij,t = 15.27779 + 0.319951 * ln Yi,t + 0.949876 * ln Yj,t – 0.312179 * ln Ni,t – 0.213615 * ln Nj,t (19.95511) *** (4.295602) *** (15.19132)*** (-7.686286) *** (-6.418903) *** – 0.043412 * ln Dij,t (5.14) (-0.350629) ** 2 Adj. R = 0.725523 วงเล็บขางลางคาสัมประสิทธิ์ คือ คา t-statistic *** หมายถึง มีนัยสําคัญ ณ ระดับความเชื่อมั่น 99% ** ไมมีนัยสําคัญทางสถิติ ผลจากการประมาณคาแบบจําลองการสงออกภายในกลุมกอนที่มีการจัดตั้งเขตการคา เสรีอาเซียน พบวา ผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศผูสงออก (Yi) ผลิตภัณฑมวลรวม ภายในประเทศของประเทศผูนําเขา (Yj) จํานวนประชากรของประเทศผูสงออก (Ni) และจํานวน ประชากรของประเทศผูนําเขา (Nj) เปนปจจัยที่กําหนดการสงออกอยางมีนัยสําคัญทางสถิติดวย
92 ระดับความเชื่อมั่นรอยละ 99 และมีเครื่องหมายเปนไปตามทฤษฎี โดยสามารถอธิบายผลกระทบ ของตัวแปรอธิบายตาง ๆ จากคาสัมประสิทธิ์หนาตัวแปรอธิบาย ซึ่งคาสัมประสิทธิ์ดังกลาวจะ สะทอนถึงผลกระทบของตัวแปรอธิบายตาง ๆ ที่มีตอการสงออกระหวางประเทศคูคา 2 ประเทศใน รูปแบบของคาความยืดหยุน ซึ่งสามารถอธิบายความหมายไดดังนี้ ตัวแปรผลิตภัณฑมวลรวม ประชาชาติภายในประเทศของประเทศผูสงออก (Yi) เปนตัวแปรที่สะทอนถึงกําลังการผลิตของ ประเทศผูสงออก ซึ่งผลจากการประมาณคาแบบจําลองสามารถอธิบายไดวา หากผลิตภัณฑมวล รวมภายในประเทศของประเทศผูสงออกเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหมูลคาการสงออกไป ยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางเดียวกัน 0.320 เปอรเซ็นต ตัวแปรผลิตภัณฑมวลรวม ประชาชาติภายในประเทศของประเทศผูนําเขา (Yj) เปนตัวแปรที่สะทอนถึงกําลังซื้อของประเทศผู นํ า เข า ซึ่ ง ผลจากการประมาณค า แบบจํ า ลองสามารถอธิ บ ายได ว า หากผลิ ต ภั ณ ฑ ม วลรวม ภายในประเทศของประเทศผูนําเขาเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหมูลคาการสงออกไปยัง ประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางเดียวกัน 0.950 เปอรเซ็นต ตัว แปรขนาดของประชากรของประเทศผูส ง ออก (i) และผูนํ า เข า (j) เป น ตัว แปรที่ สะทอนถึงปจจัยการผลิตและการบริโภคภายในประเทศ โดยผลจากการประมาณคาแบบจําลอง อธิบายไดวา หากจํานวนประชากรของประเทศผูสงออกเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําให ปริมาณการสงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงในทิศทางตรงกันขาม 0.312 เปอรเซ็นต และ หากจํานวนประชากรในประเทศผูนําเขา (j) เปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นตจะทําใหการสงออกของ ประเทศผู ส ง ออก (i) ที่ ไ ปประเทศผู นํ า เข า (j) เปลี่ ย นแปลงไปในทิ ศ ทางตรงกั น ข า ม 0.214 เปอรเซ็นต สวนตัวแปรระยะทางระหวางประเทศคูคา ไมมีนัยสําคัญทางสถิติ คือ เปนปจจัยที่ไมมี อิ ท ธิ พ ลต อ การส ง ออก ดั ง นั้ น ระยะทางอาจไม เ ป น อุ ป สรรคทางการค า เนื่ อ งจากป จ จุ บั น มี Transportation ที่ดี ทําใหไมมีปญหาในการขนสงสินคาระหวางกัน ชวงหลังที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน : ป ค.ศ. 1993 - 2006 กลุมที่ 1 : มูลคาการคาภายในกลุมอาเซียนทางดานการสงออก (Intra-ASEAN Export) ln Xij,t = 9.427373 + 1.214371 * ln Yi,t + 0.519744 * ln Yj,t + 0.566326 * ln Ni,t + 0.012979 * ln Nj,t (5.268126) *** (12.21858) *** (5.395356)*** (6.894992) *** (0.160992) ** – 0.572753 * ln Dij,t (5.15) (-6.624904) ***
93 Adj. R2 = 0.792158 วงเล็บขางลางคาสัมประสิทธิ์ คือ คา t-statistic *** หมายถึง มีนัยสําคัญ ณ ระดับความเชื่อมั่น 99% ** ไมมีนัยสําคัญทางสถิติ ผลจากการประมาณคาแบบจําลองการสงออกภายในกลุมกอนที่มีการจัดตั้งเขตการคา เสรีอาเซียน พบวา ผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศผูสงออก (Yi) ผลิตภัณฑมวลรวม ภายในประเทศของประเทศผูนําเขา (Yj) จํานวนประชากรของประเทศผูสงออก (Ni) และระยะทาง ระหวางประเทศคูคา (Dij) เปนปจจัยที่กําหนดการสงออกอยางมีนัยสําคัญทางสถิติดวยระดับความ เชื่อมั่นรอยละ 99 และมีเครื่องหมายเปนไปตามทฤษฎี โดยสามารถอธิบายผลกระทบของตัวแปร อธิบายต าง ๆ จากคา สัมประสิ ทธิ์ หนา ตัวแปรอธิบาย ซึ่ง คาสัมประสิทธิ์ดังกลาวจะสะทอนถึง ผลกระทบของตัวแปรอธิบายตาง ๆ ที่มีตอการสงออกระหวางประเทศคูคา 2 ประเทศในรูปแบบ ของคาความยืดหยุน ซึ่งสามารถอธิบายความหมายไดดังนี้ ตัวแปรผลิตภัณฑมวลรวมประชาชาติ ภายในประเทศของประเทศผูสงออก (Yi) เปนตัวแปรที่สะทอนถึงกําลังการผลิตของประเทศผู สง ออก ซึ่ ง ผลจากการประมาณคา แบบจํา ลองสามารถอธิ บ ายไดว า หากผลิต ภัณ ฑ ม วลรวม ภายในประเทศของประเทศผูสงออกเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหมูลคาการสงออกไปยัง ประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางเดียวกัน 1.214 เปอรเซ็นต ตัวแปรผลิตภัณฑมวลรวม ประชาชาติภายในประเทศของประเทศผูนําเขา (Yj) เปนตัวแปรที่สะทอนถึงกําลังซื้อของประเทศผู นํ า เข า ซึ่ ง ผลจากการประมาณค า แบบจํ า ลองสามารถอธิ บ ายได ว า หากผลิ ต ภั ณ ฑ ม วลรวม ภายในประเทศของประเทศผูนําเขาเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหมูลคาการสงออกไปยัง ประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางเดียวกัน 0.520 เปอรเซ็นต ตัวแปรขนาดของประชากรของประเทศผูสงออก (i) เปนตัวแปรที่สะทอนถึงปจจัยการ ผลิตและการบริโภคภายในประเทศ โดยผลจากการประมาณคาแบบจําลองอธิบายไดวา หาก จํานวนประชากรของประเทศผูสงออกเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหปริมาณการสงออกไป ยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงในทิศทางเดียวกัน 0.566 เปอรเซ็นต และตัวแปรระยะทางระหวาง ประเทศคูคา เปนตัวแปรที่สะทอนถึงตนทุนทางการคาระหวางประเทศ อธิบายไดวา หากระยะทาง ระหวางประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหมูลคาการสงออกไปยังประเทศคูคา เปลี่ยนแปลงในทิศทางตรงกันขามกัน 0.573 เปอรเซ็นต ตัวแปรขนาดของประชากรของประเทศผูนําเขา (j) ไมมีนัยสําคัญทางสถิติ คือ เปน ปจจัยที่ไมมีอิทธิพลตอการสงออกภายในกลุมอาเซียน
94 กลุมที่ 2 : มูลคาการคาระหวางประเทศในภูมิภาคอาเซียนกับประเทศภายนอก ln Xij,t = 8.275823 + 0.254471 * ln Yi,t + 0.660361 * ln Yj,t – 0.029970 * ln Ni,t + 0.635979 * ln Nj,t (12.39936) *** (4.910402) *** (15.60451)*** (-0.621123) ** (15.17610) *** + 0.312302 * ln Dij,t (5.16) (4.429657) *** Adj. R2 = 0.739882 วงเล็บขางลางคาสัมประสิทธิ์ คือ คา t-statistic *** หมายถึง มีนัยสําคัญ ณ ระดับความเชื่อมั่น 99% ** ไมมีนัยสําคัญทางสถิติ ผลจากการประมาณคาแบบจําลองการสงออกายในกลุมกอนที่มีการจัดตั้งเขตการคา เสรีอาเซียน พบวา ผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศผูสงออก (Yi) ผลิตภัณฑมวลรวม ภายในประเทศของประเทศผูนําเขา (Yj) จํานวนประชากรของประเทศผูนําเขา (Nj) และระยะทาง ระหวางประเทศคูคา (Dij) เปนปจจัยที่กําหนดการสงออกอยางมีนัยสําคัญทางสถิติดวยระดับความ เชื่อมั่นรอยละ 99 และมีเครื่องหมายเปนไปตามทฤษฎี โดยสามารถอธิบายผลกระทบของตัวแปร อธิบายต าง ๆ จากคา สัมประสิ ทธิ์ หนา ตัวแปรอธิบาย ซึ่ง คาสัมประสิทธิ์ดังกลาวจะสะทอนถึง ผลกระทบของตัวแปรอธิบายตาง ๆ ที่มีตอการสงออกระหวางประเทศคูคา 2 ประเทศในรูปแบบ ของคาความยืดหยุน ซึ่งสามารถอธิบายความหมายไดดังนี้ ตัวแปรผลิตภัณฑมวลรวมประชาชาติ ภายในประเทศของประเทศผูสงออก (Yi) เปนตัวแปรที่สะทอนถึงกําลังการผลิตของประเทศผู สง ออก ซึ่ ง ผลจากการประมาณคา แบบจํา ลองสามารถอธิ บ ายไดว า หากผลิต ภัณ ฑ ม วลรวม ภายในประเทศของประเทศผูสงออกเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหมูลคาการสงออกไปยัง ประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางเดียวกัน 0.254 เปอรเซ็นต ตัวแปรผลิตภัณฑมวลรวม ประชาชาติภายในประเทศของประเทศผูนําเขา (Yj) เปนตัวแปรที่สะทอนถึงกําลังซื้อของประเทศผู นํ า เข า ซึ่ ง ผลจากการประมาณค า แบบจํ า ลองสามารถอธิ บ ายได ว า หากผลิ ต ภั ณ ฑ ม วลรวม ภายในประเทศของประเทศผูนําเขาเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหมูลคาการสงออกไปยัง ประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางเดียวกัน 0.660 เปอรเซ็นต ตัวแปรขนาดของประชากรของประเทศผูนําเขา (j) เปนตัวแปรที่สะทอนถึงปจจัยการ ผลิตและการบริโภคภายในประเทศ โดยผลจากการประมาณคาแบบจําลองอธิบายไดวา หาก จํานวนประชากรในประเทศผูนําเขา (j) เปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นตจะทําใหการสงออกของ ประเทศผูสงออก (i) ที่ไปประเทศผูนําเขา (j) เปลี่ยนแปลงไปในทิศทางเดียวกัน 0.636 เปอรเซ็นต
95 และตัวแปรระยะทางระหวางประเทศคูคา เปนตัวแปรที่สะทอนถึงตนทุนทางการคาระหวางประเทศ อธิบายไดวา หากระยะทางระหวางประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงไป 1 เปอรเซ็นต จะทําใหมูลคาการ สงออกไปยังประเทศคูคาเปลี่ยนแปลงในทิศทางเดียวกัน 0.312 เปอรเซ็นต สวนขนาดของประชากรของประเทศผูสงออก (i) ไมมีนัยสําคัญทางสถิติ คือ เปนปจจัย ที่ไมมีอิทธิพลตอการสงออกไปยังประเทศคูคานอกกลุมอาเซียน สรุปปจจัยที่มีอิทธิพลตอมูลคาการสงออกภายในกลุม (Intra-ASEAN Trade) และนอกกลุม พบวา ทั้งกอนและหลังการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน ปจจัยผลิตภัณฑมวลรวมประชาชาติ ภายในประเทศของประเทศผูสงออกและประเทศผูนําเขา เปนปจจัยที่กําหนดมูลคาการสงออก อย า งมี นั ย สํ า คั ญ และมี ความสั ม พั น ธ เ ป น บวกสอดคล อ งกั บ สมมติ ฐ าน เนื่อ งจากรายได ข อง ประเทศผูสงออก สะทอนใหเห็นถึงผลผลิตที่มีเพิ่มขึ้นสําหรับการสงออก สวนรายไดของประเทศผู นําเขาสะทอนถึงกําลังซื้อของผูบริโภคในประเทศผูนําเขา จากสมการที่ (5.11) – (5.16) แทนคาตัวแปรลงในสมการ Chow – Test ทดสอบความ แตกตางมูลคาการสงออกกอนและหลังที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน จะไดคา F – Statistic ดังนี้ กลุมที่ 1 : มูลคาการคาภายในกลุมอาเซียนทางดานการสงออก (Intra-ASEAN Export) F6,501
=
67.085
จากตาราง F – Statistic คา F6,501 ที่ระดับความเชื่อมั่น 95% มีคาเทากับ 2.11 ดังนั้น คา F6,501 ที่คํานวณได มีคาเทากับ 67.08 จึงพบวา F – Statistic ที่คํานวณไดมีคามากกวา F – Statistic ที่องศาแหงความอิสระ 6,501 ดวยความเชื่อมั่น 95% จึงปฏิเสธสมมติฐาน H0 แสดงวา มูลคาการสงออกภายในกลุมกอนที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน แตกตางจากมูลคาการ สงออกภายในกลุมในชวงหลังที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน อยางมีนัยสําคัญ กลุมที่ 2 : มูลคาการคาระหวางประเทศในภูมิภาคอาเซียนกับประเทศภายนอก F6,663
5 6
=
85.446
ดูรายละเอียดที่ภาคผนวก ค. ดูรายละเอียดที่ภาคผนวก ค.
96 จากตาราง F – Statistic คา F6,663 ที่ระดับความเชื่อมั่น 95% มีคาเทากับ 2.11 ดังนั้น คาF6,663 ที่คํานวณได มีคาเทากับ 85.44 จึงพบวา F – Statistic ที่คํานวณไดมีคามากกวา F – Statistic ที่องศาแหงความอิสระ 6,663 ดวยความเชื่อมั่น 95% จึงปฏิเสธสมมติฐาน H0 แสดงวา มูลคาการสงออกไปยังภายนอกกลุมกอนที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน แตกตางจากมูลคา การสงออกไปยังภายนอกกลุมในชวงหลังที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน อยางมีนัยสําคัญ 5.3 ขอสรุป จากการประมาณคาที่กลาวมาทั้งหมด สามารถสรุปไดวา ไมวาจะเปนการประมาณคา แบบ OLS (Ordinary Least Squares) หรือแยกการทดสอบความแตกตางในชวงกอนและหลัง การจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนโดยวิธี Chow – Test พบวา ใหผลการศึกษาที่คลาย ๆ กัน คือ การ จัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน ทําใหมีมูลคาการคากันภายในกลุม AFTA มากขึ้น กลาวคือ มีการ สงออกมากขึ้น (Export Increased) แตผลการศึกษาการคาภายนอกกลุม พบวา ไมมีผลที่ชัดเจน กล า วคื อ ไม ส ามารถสรุ ป ได ว า การจั ดตั้ ง เขตการค า เสรี อ าเซี ย น ทํ า ใหมี มู ล คา การคา กั น กั บ ภายนอกกลุม AFTA มากขึ้น และ/หรือ นอยลง • สวนในชวงป ค.ศ. 1997-1998 ที่เกิดวิกฤตการณทางเศรษฐกิจนั้น ทุกประเทศใน แถบเอเชีย ไดรับผลกระทบเหมือนกันทุกประเทศ ดังนั้นจึงไมสามารถสรุปไดวา วิกฤตการณทางเศรษฐกิจ มีผลกระทบทางการสงออกของประเทศในกลุมอาเซียน ไมวาจะเปนการสงออกไปยังไปประเทศในกลุม และนอกกลุม
บทที่ 6 การศึกษาผลกระทบของการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน (AFTA) ที่มีตอสวัสดิการของประเทศอาเซียน การศึกษาในสวนนี้ เปนการศึกษาผลกระทบของการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนที่มีตอ การเปลี่ยนแปลงสวัสดิการของผูบริโภคในระดับอุตสาหกรรม โดยการคํานวณหามูลคาสวนเกินของ ผูบริโภคที่เปลี่ยนแปลงไป ภายใตแนวคิดการหาสวนเกินของผูบริโภคแบบ Hicks จากนั้นทําการ วิเคราะหโดยเปรียบเทียบผลที่ไดจากการคํานวณดังกลาววาในแตละประเทศมีการเปลี่ยนแปลง สวัสดิการอยางไร โดยทําการศึกษาเฉพาะกลุมสินคา Fast Track ที่ไทยเสนอ ทั้งหมด 3 รายการ ที่ จําแนกตามรหัส SITC ในระดับ 3 หลัก ซึ่งประกอบดวย SITC 251 : PULP AND WASTE PAPER (เยื่อกระดาษ) SITC 661 : LIME, CEMENT, CONSTR.MATRL (ปูนซีเมนต) และ SITC 821 : FURNITURE, CUSHIONS, ETC. (เฟอรนิเจอรไมและหวาย) และทําการศึกษาเฉพาะประเทศ สมาชิกอาเซียน 5 ประเทศเดิม เชนเดียวกับสวนแรก ไดแก ไทย อินโดนีเซีย ฟลิปปนส สิงคโปร และมาเลเซีย ในชวงป ค.ศ. 1988-2006 สาเหตุที่เลือกทําการศึกษากลุมสินคาดังกลาว เนื่องจากเปนสินคาที่ไทยเสนอใหปรับ ลดภาษี และเปนสินคาที่ไมมีความหลากหลายมากนัก ซึ่งนาจะทําใหผลการศึกษาที่ชัดเจน และ เชื่อถือได เนื่องจากการศึกษาในสวนนี้ตองใชราคาสินคา ในการคํานวณหามูลคาของสวัสดิการ ดังนั้น ถาเราเลือกใชกลุมสินคาที่มีความหลากหลาย เชน ในเรื่องของคุณภาพ จะทําใหราคาสินคา แตกตางกันมาก ซึ่งจะสงผลใหมูลคาสวัสดิการที่ไดอาจไมสอดคลองกับความเปนจริงได 6.1 แบบจําลองที่ใชในการศึกษา การศึ กษาในสวนนี้ จะใชแนวคิดการวัดมู ลคา สวนเกิน ของผูบริ โภคที่เ ปลี่ย นแปลง ภายใตเสนอุปสงคแบบ Hicks และขอมูลที่ใชในการศึกษา จะเปนขอมูลอนุกรมเวลา (Time-Series Data) ตั้งแตป ค.ศ.1988-2006
97
98 6.1.1 การวัดมูลคาสวนเกินผูบริโภคตามแนวคิดอุปสงคแบบ Hicks แบบจําลองที่ใชในการศึกษาถึงผลกระทบของการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน ที่มีตอ มู ล ค า สวั ส ดิ ก ารสุ ท ธิ ข องผู บ ริ โ ภคในการบริ โ ภคสิ น ค า ต า ง ๆ นั้ น จะทํ า การศึ ก ษาโดยอ า งอิ ง แบบจําลองมาจาก Nicholls1 (1998) โดยมีแนวคิดที่วา การจัดตั้งกลุมความรวมมือทางเศรษฐกิจ กอใหเกิดการเปลี่ยนแปลงตอสวัสดิการของผูบริโภค เนื่องมาจากการไดรับสิทธิประโยชนทางภาษี ในสินคานําเขากอใหเกิดการสรางเสริมการคาและการเปลี่ยนวิถีการคาแกประเทศผูนําเขาโดยการ สรางเสริมการคาเกิดจากการที่ระดับราคาสินคานําเขามีระดับราคาลดลงเนื่องจากสิทธิประโยชน ทางภาษีที่ประเทศสมาชิกในกลุมไดรับ ดังนั้นจึงทําใหผูบริโภคสามารถบริโภคสินคาไดเพิ่มขึ้นซึ่ง ผลของระดับราคาสินคานําเขาที่ลดลง กอใหเกิดสวัสดิการที่เพิ่มขึ้นแกผูบริโภค แตจากการที่ระดับ ราคาสินค านําเขา มีระดับราคาที่ต่ํากวาระดับราคาของประเทศนอกกลุมทําใหผูบริ โภคหันมา บริ โ ภคสิ น ค า จากประเทศภายในกลุ ม แทนที่ จ ะบริ โ ภคสิ น ค า จากประเทศนอกกลุ ม ซึ่ ง อาจมี ประสิ ท ธิ ภ าพการผลิ ต ที่ สู ง กว า ซึ่ ง ก อ ให เ กิ ด ผลทางด า นการเปลี่ ย นวิ ถี ก ารค า ซึ่ ง ส ว นนี้ ทํ า ให สวัสดิการของผูบริโภคลดลง ผลตางระหวางสวัสดิการที่เพิ่มขึ้นจากการสรางเสริมการคา และ สวัสดิการที่ลดลงจากการเปลี่ยนวิถีการคา สะทอนใหเห็นถึงสวัสดิการสุทธิที่เปลี่ยนแปลงของ ผูบริโภคอันเปนผลจากการจัดตั้งกลุมความรวมมือทางเศรษฐกิจ ซึ่งในการประมาณคาสวัสดิการที่ เปลี่ยนแปลงไปของผูบริโภคดังกลาว จะทําการประมาณอาศัยการวัดมูลคาสวนเกินของผูบริโภค (Consumer Surplus) ภายใตเสนอุปสงคสินคานําเขาแบบ Hicks ซึ่งสามารถอธิบายไดดังนี้
1
Shelton M.A. NichollsZ (1998). “Measuring Trade Creation and Trade Diversion in the Central American Common Market : A Hicksian Alternative”. World Development, 26(2) : 323-335
99 ภาพที่ 6.1 Hicksian Compensated Import Demand Curve P
Pm1w(1+t)
A B
Pm1b
C
Pm1w
h( Pm1,U0) M1 M2
โดย
Pm1w (1+ t)
=
Pm1b
=
Pm1w h(Pm1 , U0)
= =
M3
Q
ราคาสินคานําเขารวมภาษีกอนมีการจัดตั้ง เขตการคาเสรีอาเซียน ราคาสินคานําเขาของประเทศคูคาที่ไมมีภาษี หลังมีการจัดตั้ง เขตการคาเสรีอาเซียน ราคาตลาดโลก (ในการศึกษานี้ใชราคา F.O.B.) Hicksian Import demand curve
จากภาพที่ 6.1 อธิบายไดวา เดิมกอนที่จะมีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนระดับราคา สินคานําเขา1 อยูที่ Pm1w (1+ t) แตเมื่อมีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนแลวทําใหระดับราคา สินคานําเขาลดลงจาก Pm1w (1+ t) เปน Pm1b ผูบริโภคไดรับสวนเกินของผูบริโภคเพิ่มขึ้นเทากับ พื้นที่สี่เหลี่ยม Pm1w (1+ t) A B Pm1b แตการใหสิทธิพิเศษทางภาษีกอใหเกิดการบิดเบือนราคาทําให มีการนําเขาจากประเทศในกลุม แทนที่จะนําเขาจากประเทศนอกกลุม (ซึ่งอาจมีประสิทธิภาพการ ผลิตที่สูงกวา) ซึ่งสะทอนโดยระดับราคา ณ ราคาตลาดโลก Pm1w ผูบริโภคไดรับสวนเกินของ ผูบริโภคที่ลดลงจากการนําเขาสินคาจากประเทศในกลุมแทนที่จะนําเขาสินคาจากประเทศนอก กลุมเทากับพื้นที่สี่เหลี่ยม Pm1b B C Pm1w
100 ในการหาคาผลกระทบทางสวัสดิการสุทธิ (Net Welfare Effect : NWE) เพื่อหามูลคา สวัสดิการที่เปลี่ยนแปลงไปของผูบริโภคนั้นวัดไดโดยการเปรียบเทียบขนาดของพื้น ที่สี่เ หลี่ย ม Pm1w (1+ t) A B Pm1b และขนาดของพื้นที่สี่เหลี่ยม Pm1b B C Pm1w ซึ่งในการ คํานวณมูลคาสวัสดิการสุทธินั้น สามารถคํานวณไดจาก2 NWECV = CVTC – CVTD
โดย
⎡ (P (1 + t )) ⎛ CVTC = ⎢(1 − β)⎜ U0 + m1w α+1 ⎝ ⎣
α +1
1 ⎞⎤ 1−β
⎟⎥ ⎠⎦
(6.1) α +1
1 ⎞⎤ 1−β
⎡ (P ) ⎛ − ⎢(1 − β)⎜ U0 + m1b ⎟⎥ 1 α + ⎝ ⎠⎦ ⎣
(6.2)
= พื้นที่สี่เหลี่ยม Pm1w(1+t) A B Pm1b
( Y 0 )1− β (Pm 1w (1 + t )) α + 1 U = − 1− β α +1 0
α +1
1 ⎞⎤ 1−β
⎡ (Pm1b) ⎛ CVTD = ⎢(1 − β)⎜ U0 + ⎟⎥ 1 α + ⎝ ⎠⎦ ⎣
α +1
1 ⎞⎤ 1−β
⎡ (P ) ⎛ − ⎢(1 − β)⎜ U0 + m1w ⎟⎥ 1 α + ⎠⎦ ⎝ ⎣
(6.3)
= พื้นที่สี่เหลี่ยม Pm1b Pm1w CB
( Y 0 ) 1 − β ( Pm 1b ) α + 1 U = − 1− β α+1 0
โดย
CVTC
2
=
เปนการวัดมูลคาสวัสดิการสวนเพิ่มของผูบริโภคภายใตเสนอุปสงคแบบ Hicks อันเปนผลมาจากการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน ซึ่งทําใหระดับ ราคาสินคานําเขาลดลงจาก Pm1w (1+ t) เปน Pm1b
ดูรายละเอียดที่ภาคผนวก ข. แนวคิดการวัดมูลคาสวัสดิการของผูบริโภค
101 CVTD
=
U0 Yij0 β α
= = = =
เปนการวัดมูลคาสวัสดิการที่ลดลงของผูบริโภคภายใตเสนอุปสงคแบบ Hicks อันเปนผลมาจากการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน ทําใหผูบริโภค แทนที่การนําเขาจากประเทศนอกกลุมมานําเขาจากประเทศในกลุม ระดับความพอใจ (Utility) ระดับรายไดที่ใชในการบริโภคสินคานําเขา i ณ ปฐาน คาความยืดหยุนของอุปสงคสินคานําเขาตอรายได คาความยืดหยุนของอุปสงคสินคานําเขาตอราคาสินคานําเขา
ตัวแปร Yij0 (ระดับรายไดที่ใชในการบริโภคสินคานําเขา i ณ ปฐาน) เปนระดับรายได ของผูบริโภคที่ใชในการบริโภคสินคาในแตละอุตสาหกรรม ซึ่งจากความจํากัดของขอมูลจึงใช สัดสวนของรายไดที่ใชในการบริโภคสินคานําเขาแตละชนิดเปนตัวแทน โดยมีสมมติฐานวาผูบ ริโภค มีการบริโภคสินคาภายในประเทศในสัดสวนเดียวกับการบริโภคสินคาจากตางประเทศ คา α และ β ประมาณไดจากสมการอุปสงคสินคานําเขาเปนฟงกชั่นของราคาสินคา นําเขาและรายไดของประเทศผูนําเขา สามารถเขียนไดดังนี้
Ln Mij = α0 + α1Ln Pmij + β LnYj โดย
Mij Pmij
= =
Yj =
(6.4)
ปริมาณการนําเขาสินคา i จากประเทศผูนําเขา j ราคาสินคานําเขา (ราคาตอหนวย : Unit Value) ของสินคา i ในประเทศผูนําเขา j ระดับรายไดของประเทศผูนําเขา j
ในการประมาณขนาดของ NWE จะตองทําการประมาณคาความยืดหยุนของอุปสงค สินคานําเขาตอราคาและคาความยืดหยุนของสินคานําเขาตอรายไดจากแบบจําลองในสมการที่ 4.14 กอนโดยใชวิธีประมาณคา OLS (Ordinary Least Square) จากนั้นจึงนําคาความยืดหยุนที่ ไดแทนคาลงในสมการ 6.2 และ 6.3 เพื่อหาขนาดของ CVTC และ CVTD แลวนําคา CVTC และ CVTD ที่คํานวณไดมาหักลบกันดังในสมการ 4.4 เพื่อหาขนาดของมูลคาสวัสดิการสุทธิของผูบริโภคที่ เปลี่ยนแปลงไป ถาผลตางระหวาง CVTC และ CVTD มีคาเปนบวก สะทอนใหเห็นวาผูบริโภคใน อุตสาหกรรมนั้นมีสวัสดิการสุทธิเพิ่มขึ้นอันเปนผลจากการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน แตหาก
102 ผลตางระหวาง CVTC และ CVTD มีคาเปนลบ สะทอนใหเห็นวาผูบริโภคในอุตสาหกรรมนั้นมี สวัสดิการสุทธิลดลงอันเปนผลจากการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน 6.2 ผลการศึกษาสวัสดิการสุทธิ (Net Welfare effect) ผลจากการประมาณคาความยืดหยุนของอุปสงคตอราคาและอุปสงคตอรายไดดวย วิธีการประมาณคาแบบ OLS จากแบบจําลองอุปสงคสินคานําเขาในสมการที่ (6.4) พบวา คา สัมประสิทธิ์หนาตัวแปรราคาสินคานําเขาและรายไดของประเทศผูนําเขาซึ่งใชอธิบายความยืดหยุน ที่ประมาณไดนั้น มีเครื่องหมายถูกตองตามทฤษฎี และมีนัยสําคัญทางสถิติ โดยผลจากการ ประมาณคาความยืดหยุนของอุปสงคสินคานําเขาตอราคาและคาความยืดหยุนของอุปสงคสินคา นําเขาตอรายไดในอุตสาหกรรมตาง ๆ ที่ทําการศึกษาเปนดังนี้
103 ตารางที่ 6.1 แสดงคาประมาณความยืดหยุนของอุปสงคสินคานําเขาตอราคา และความยืดหยุน ของอุปสงคสินคานําเขาตอรายได ประเทศ ไทย
ความยืดหยุน α1 β
อินโดนีเซีย
α1 β
มาเลเซีย
α1 β
ฟลิปปนส
α1 β
SITC 251 -0.480374 (-2.270383)*** 0.122464 (5.658067)**** -2.100206 (-1.800909)** 3.414013 (0.550643)* -0.884981 (-3.534404)**** 0.163118 (1.173830)* -0.455839 (-0.529404)* 0.401273 (3.684417)****
SITC 661 -0.186260 (-5.137057)**** 0.186438 (0.106803)* -1.754537 (-7.849140)**** 1.771820 (1.819384)** -1.347164 (-5.476469)**** 2.921856 (6.328639)**** -2.634141 (-5.752564)**** 1.769418 (1.148691)*
ที่มา : จากการประมาณคา คาในวงเล็บคือ คา t-statistic **** หมายถึง มีนัยสําคัญ ณ ระดับความเชื่อมั่น 99% *** หมายถึง มีนัยสําคัญ ณ ระดับความเชื่อมั่น 95% ** หมายถึง มีนัยสําคัญ ณ ระดับความเชื่อมั่น 90% * ไมมีนัยสําคัญทางสถิติ
SITC 821 -0.877036 (-1.235098)*** 0.316389 (5.839180)**** 0.895391 (0.870879)* 0.535176 (3.894104)**** -0.824812 (-1.107173)* 0.485880 (7.486671)**** -0.455876 (-5.958593)**** 0.401216 (4.607903)****
104 เมื่อนําคาความยืดหยุนที่ประมาณไดไปแทนคาในสมการที่ 6.2 และ 6.3 เพื่อ คํานวณหามูลคาของสวัสดิการของผูบริโภคที่เพิ่มขึ้น (CVTC) และมูลคาสวัสดิการของผูบริโภคที่ ลดลง (CVTD) และจากนั้นทําการหามูลคาสวัสดิการสุทธิ (NWE) ของผูบริโภคในการบริโภคสินคา ตาง ๆ ในประเทศสมาชิกของสําคัญอาเซียนแตละประเทศ3 โดยผลที่ไดจากการคํานวณ CVTC, CVTD และ NWE เปนดังนี้
3
ในการคํานวณหามูลคาการเปลี่ยนแปลงสวัสดิการจะไมพิจารณาประเทศสิงคโปร เนื่องจากเปน ประเทศที่เดิมมีการเปดเสรีทางการคา (อัตราภาษีสินคานําเขาเปน 0) อยูแลว ดังนั้นผลของการจัดตั้งเขตการคา เสรีอาเซียน จึงไมสงผลกระทบตอการเปลี่ยนแปลงในระดับราคาสินคานําเขาของประเทศ
105 ตารางที่ 6.2 แสดงมูลคา CVTC, CVTD และNWE ของกลุมสินคาตาง ๆ ในแตละประเทศสมาชิกอาเซียน หนวย : USD / PERSON SITC 3-DIGIT สินคา ไทย 251 PULP AND WASTE PAPER 661 LIME, CEMENT, CONSTR.MATRL 821 FURNITURE, CUSHIONS, ETC. ผลกระทบทางสวัสดิการโดยรวมของ 3 สินคา อินโดนีเซีย 251 PULP AND WASTE PAPER 661 LIME, CEMENT, CONSTR.MATRL 821 FURNITURE, CUSHIONS, ETC. ผลกระทบทางสวัสดิการโดยรวมของ 3 สินคา มาเลเซีย 251 PULP AND WASTE PAPER 661 LIME, CEMENT, CONSTR.MATRL 821 FURNITURE, CUSHIONS, ETC. ผลกระทบทางสวัสดิการโดยรวมของ 3 สินคา ฟลิปปนส 251 PULP AND WASTE PAPER 661 LIME, CEMENT, CONSTR.MATRL 821 FURNITURE, CUSHIONS, ETC. ผลกระทบทางสวัสดิการโดยรวมของ 3 สินคา
หมายเหตุ :
CVTC
CVTD
NWE
0.1235185 0.1552797 6.7960239
0.061654 0.1144602 0.2961673
0.0618645 0.0408195 6.4998566
7.0748221
0.4722815
6.6025406
725.939239 725.55033 0.388909 726.94359 727.800891 -0.857301 5.2169254 6.6741593 -1.4572339 1,458.099754 1,460.02538 -1.9256259 0.06339069 0.103636 -0.04024531 2,516.37833 2,516.43187 -0.05354 11.356886 1.296995 10.059891 2,527.798607 2,517.832501 9.96610569 0.130732 0.1853708 -0.0546388 770.996472 770.955147 0.041325 1.1442134 2.7121601 -1.5679467 772.2714174 773.8526779 -1.5812605
SITC 251 : PULP AND WASTE PAPER (เยื่อกระดาษ) SITC 661 : LIME, CEMENT, CONSTR.MATRL (ปูนซีเมนต) SITC 821 : FURNITURE, CUSHIONS, ETC. (เฟอรนิเจอรไมและหวาย) NWE : ผลกระทบตอสวัสดิการโดยสุทธิ (Net Welfare Effect)
106 จากการศึกษามูลคาสวัสดิการสุทธิโดยรวมใน 3 กลุมสินคาที่ทําการศึกษา (ดูตารางที่ 6.2 ประกอบ) พบวา ประเทศมาเลเซีย เปนประเทศที่มีมูลคาสวัสดิการสุทธิโดยรวมสูงสุด โดยมี มูลคาคิดเปน 9.97 เหรียญสหรัฐตอคน รองลงมาคือ ประเทศไทย มีมูลคาสวัสดิการสุทธิโดยรวม คิดเปน 6.60 เหรียญสหรัฐตอคน สวนประเทศอินโดนีเซีย และฟลิปปนส เปนประเทศที่มีมูลคา สวัสดิการสุทธิโดยรวมลดลง โดยมีมูลคาสวัสดิการลดลงคิดเปน 1.92 และ 1.58 เหรียญสหรัฐตอ คน ตามลําดับ และเมื่อพิจารณาเปนในรายกลุมสินคาที่ทําการศึกษาแลวพบวา ประเทศไทยมีมูลคา สวัสดิการที่เพิ่มขึ้นสูงสุด ในหมวดสินคา SITC 821 คิดเปนมูลคาสวัสดิการเพิ่มขึ้น 6.50 เหรียญ สหรัฐตอคน รองลงมา คือ หมวดสินคา SITC 251 คิดเปนมูลคาสวัสดิการเพิ่มขึ้น 0.06 เหรียญ สหรัฐตอคน สวนหมวดสินคา SITC 661 มีมูลคาสวัสดิการเพิ่มขึ้นนอยที่สุด คิดเปน 0.04 เหรียญ สหรัฐตอคน ประเทศอินโดนีเซีย ในหมวดสินคา SITC 251 มีมูลคาสวัสดิการที่เพิ่มขึ้นเพียงหมวด สินคาเดียว คิดเปนมูลคาสวัสดิการเพิ่มขึ้น 0.39 เหรียญสหรัฐตอคน สวนหมวดสินคา SITC 661 และ SITC 821 มีมูลคาสวัสดิการลดลงคิดเปน 0.86 และ 1.46 เหรียญสหรัฐตอคน ตามลําดับ ประเทศมาเลเซีย ในหมวดสินคา SITC 821 มีมูลคาสวัสดิการที่เพิ่มขึ้นเพียงหมวด สินคาเดียว คิดเปนมูลคาสวัสดิการเพิ่มขึ้นถึง 10.06 เหรียญสหรัฐตอคน โดยเปนประเทศที่มีมูลคา สวัสดิการในสินคานี้สูงที่สุด สวนในหมวดสินคาอื่น ๆ มีสวัสดิการที่ลดลง โดยในหมวดสินคา SITC 251 มีมูลคาสวัสดิการลดลง 0.04 เหรียญสหรัฐตอคน และหมวดสินคา SITC 661 มีมูลคา สวัสดิการลดลง คิดเปน 0.05 เหรียญสหรัฐตอคน ประเทศฟลิปปนส มีมูลคาสวัสดิการที่เพิ่มขึ้นในหมวดสินคา SITC 661 คิดเปนมูลคา สวัสดิการเพิ่มขึ้นเพียง 0.04 เหรียญสหรัฐตอคน แตสินคาในหมวดอื่น ๆ ที่ทําการศึกษา มีมูลคา สวัสดิการที่แยลง โดยหมวดสินคา SITC 251 มีมูลคาสวัสดิการลดลง 0.05 เหรียญสหรัฐตอคน สวนหมวดสินคา SITC 821 มีมูลคาสวัสดิการลดลงถึง 1.57 เหรียญสหรัฐตอคน
107 เนื่ อ งจากผลการศึ ก ษาผลกระทบของการจั ด ตั้ ง เขตการค า เสรี อ าเซี ย นที่ มี ต อ การ เปลี่ยนแปลงสวัสดิการของผูบริโภคในระดับอุตสาหกรรมสินคาทั้ง 3 รายการ มีผลที่ไมคอยชัดเจน ทั้งนี้เพราะมูลคาการนําเขาของสินคาแตละตัวมีมูลคาคอนขางต่ํา ซึ่งอาจไมมีนัยสําคัญสําหรับ ประเทศนั้น ๆ ถามีการปรับลดอัตราภาษีนําเขา ดังนั้น ในครั้งนี้ จึงมีการเพิ่มขอมูลมูลคาการสงออก ของสินคาดังกลาวดวย เพื่อเปรียบเทียบมูลคาการนําเขาและการสงออกของสินคาภายในประเทศ อาเซียนที่สําคัญ 4 ประเทศ มีรายละเอียดดังนี้ จากขอมูลตารางที่ 6.3-6.4 และภาพที่ 6.2-6.3 แสดงถึงมูลคาการสงออกและนําเขา สินคาเยื่อกระดาษภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ พบวา หลังจากที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรี อาเซี ย น ส ง ผลให มี มู ล ค า การส ง ออกเพิ่ ม ขึ้ น ในช ว งแรก และมี แ นวโน ม ลดลงหลั ง จากที่ เ กิ ด วิ ก ฤตการณ ท างเศรษฐกิ จ ในป 1998 โดยประเทศที่ มี มูล ค า การส ง ออกสู ง สุ ด ไดแ ก ประเทศ อินโดนีเซีย รองลงมา ไดแก ประเทศมาเลเซีย ประเทศไทย และประเทศฟลิปปนส ตามลําดับ สวน มูลคาการนําเขา มีแนวโนมไมแนนอน คอนขางผันผวน โดยประเทศที่มีมูลคาการนําเขาสูงสุด ไดแก ประเทศไทย รองลงมา ไดแก ประเทศอินโดนีเซียประเทศฟลิปปนส และประเทศมาเลเซีย ตามลําดับ ซึ่งสอดคลองกับผลการศึกษาทางดานสวัสดิการจากการนําเขาสินคา โดยประเทศที่ ได รั บ สวั ส ดิ ก ารสู ง สุ ด ได แ ก ประเทศอิ น โดนี เ ซี ย รองลงมา ได แ ก ประเทศไทย ส ว นประเทศ ฟลิปปนส และประเทศมาเลเซีย ไมไดรับประโยชนจากการปรับลดภาษีสินคาดังกลาว และจากขอมูลตารางที่ 6.5-6.6 และภาพที่ 6.4-6.5 ไดแสดงถึงมูลคาการสงออกและ นําเขาสินคาปูนซีเมนซภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ พบวา หลังจากที่มีการจัดตั้งเขตการคา เสรีอาเซียน สงผลใหมูลคาการสงออกและนําเขาสินคามีแนวโนมที่ไมแนนอน มีมูลคาขึ้น ๆ ลง ๆ โดยตลอด โดยมีมู ลค าเพิ่ม ขึ้น ในชวงแรก และมีแนวโนมลดลงหลังจากที่เ กิดวิกฤตการณทาง เศรษฐกิจในป 1998 และจากผลการศึกษาผลกระทบทางดานสวัสดิการจากการนําเขาสินคา พบวา ทุกประเทศมีผลกระทบไมมากนัก เนื่องจากทุกประเทศสามารถผลิตสินคาชนิดนี้ไดเพียงพอ กับความตองการภายในประเทศ ดังนั้น เมื่อมีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน จึงทําใหมูลคาการ นําเขาและการสงออกไมเพิ่มมากขึ้นเทาที่ควร และจากขอมูลตารางที่ 6.7-6.8 และภาพที่ 6.6-6.7 ไดแสดงถึงมูลคาการสงออกและ นําเขาสินคาเฟอรนิเจอรไมและเฟอรนิเจอรหวายภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ พบวา หลังจาก ที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน สงผลใหมีมูลคาการสงออกและนําเขาสินคาที่เพิ่มมากขึ้น โดย ประเทศที่มีมูลคาการสงออกสูงสุด ไดแก ประเทศไทย รองลงมา ไดแก ประเทศมาเลเซีย ประเทศ อิ น โดนี เ ซี ย และประเทศฟ ลิ ป ป น ส ตามลํ า ดั บ ส ว นประเทศที่ มี มู ล ค า การนํ า เข า สู ง สุ ด ได แ ก
108 ประเทศมาเลเซี ย รองลงมา ได แ ก ประเทศไทย ประเทศฟ ลิ ป ป น ส และประเทศอิ น โดนี เ ซี ย ตามลําดับ ซึ่งสอดคลองกับผลการศึกษาทางดานสวัสดิการจากการนําเขาสินคา โดยประเทศที่ ไดรับสวัสดิการสูงสุด ไดแก ประเทศมาเลเซีย รองลงมา ไดแก ประเทศไทย สวนประเทศฟลิปปนส และประเทศอินโดนีเซีย ไมไดรับประโยชนจากการปรับลดภาษีสินคาดังกลาว
109 ตารางที่ 6.3 มูลคาการสงออกสินคาเยื่อกระดาษภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ หนวย : USD ประเทศ ไทย อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลิปปนส
1989 342,339 7,909,000 97,267 -
1990 973,716 7,254,719 -
1991 94,179 8,513,540 140,918 -
1992 193,207 8,791,128 389,997 91,785
1993 1994 1995 1996 1,551,563 3,638,627 7,550,375 8,592,058 9,439,964 20,968,854 43,540,620 26,119,271 14,126 373,979 8,546,465 1,132,264 11,897 23,039
1997 4,908,648 29,877,524 1,037,951 854,358
ตารางที่ 6.3 (ตอ) ประเทศ ไทย อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลิปปนส
1998 1999 2000 2001 4,499,839 3,328,393 15,466,331 11,598,924 15,881,203 10,501,863 6,802,538 1,942,517 245,652 206,152 347,655 29,598 197,224 76,379 153,547 161,500
2002 2003 2004 2005 11,911,806 17,101,647 17,045,221 11,657,345 3,851,067 6,678,051 9,095,311 14,013,028 77,365 214,343 740,888 7,421,136 84,164 906,776 185,834 103,247
2006 6,368,077 7,412,512 7,766,709 320,058
109
110 ตารางที่ 6.4 มูลคาการนําเขาสินคาเยื่อกระดาษภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ หนวย : USD ประเทศ ไทย อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลิปปนส
1989 3,089,897 819 6,313,266 -
1990 5,811,565 925,003 4,715,753 -
1991 5,164,900 23,438 5,087,603 215,736
1992 6,880,619 349,474 1,351,801 1,114,461
1993 7,715,594 1,077,482 2,711,325 3,065,387
1994 1995 6,850,657 29,942,948 3,049,923 8,781,408 4,042,080 12,724,864 6,663,339 11,144,858
1996 6,815,664 8,228,324 5,138,506 22,354,601
1997 8,392,289 851,628 5,507,637 19,120,779
2002 2003 2004 2005 4,584,130 6,252,002 7,693,454 10,742,253 11,105,300 10,904,705 10,126,510 10,553,378 2,989,905 5,581,514 12,797,428 13,502,749 1,691,293 2,368,403 3,797,380 5,436,523
2006 9,222,121 6,398,246 4,072,045 5,044,683
ตารางที่ 6.4 (ตอ) ประเทศ ไทย อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลิปปนส
1998 5,925,008 3,988,449 1,799,369 15,558,434
1999 2000 4,244,593 7,354,347 2,476,307 15,071,187 1,238,486 994,931 5,972,707 2,353,890
2001 1,588,404 7,996,541 3,216,982 1,519,926
110
111 ภาพที่ 6.2 มูลคาการสงออกสินคาเยื่อกระดาษภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ
50,000,000 45,000,000 40,000,000 35,000,000
USD
30,000,000
ไทย
25,000,000
อินโดนีเซีย
20,000,000
มาเลเซีย
15,000,000
ฟลิปปนส
10,000,000 5,000,000 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
หมายเหตุ : ป 1989 - 1992 เปนปกอนที่มีการจัดตั้งกลุมเขตการคาเสรีอาเซียน
ป
ป 1993 - 2006 เปนปหลังที่มีการจัดตั้งกลุมเขตการคาเสรีอาเซียน
111
112 ภาพที่ 6.3 มูลคาการนําเขาสินคาเยื่อกระดาษภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ 35,000,000 30,000,000 25,000,000 20,000,000
USD
ไทย อินโดนีเซีย
15,000,000
มาเลเซีย 10,000,000
ฟลิปปนส
5,000,000 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
หมายเหตุ : ป 1989 - 1992 เปนปกอนที่มีการจัดตั้งกลุมเขตการคาเสรีอาเซียน
ป
ป 1993 - 2006 เปนปหลังที่มีการจัดตั้งกลุมเขตการคาเสรีอาเซียน
112
113 ตารางที่ 6.5 มูลคาการสงออกสินคาปูนซีเมนตภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ หนวย : USD ประเทศ ไทย อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลิปปนส
1989 1990 1991 1992 399,606 790,750 4,515,343 1,473,992 15,459,000 17,843,904 10,779,263 35,415,006 6,771,743 18,953,526 28,121,907 216,305 37,636
1993 1994 1995 1996 13,092,204 24,194,420 35,023,691 39,796,211 6,721,306 4,572,756 1,996,552 3,443,206 528,326 7,829,099 3,735,459 3,757,532 800,083 475,841 3,603,421 -
1997 93,205,822 14,265,274 1,631,345 646,601
ตารางที่ 6.5 (ตอ) ประเทศ ไทย อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลิปปนส
1998 1999 2000 2001 13,610,334 11,242,347 10,422,005 10,673,419 1,015,208 1,043,310 13,671,329 37,266,014 2,597,218 4,362,920 2,823,380 1,996,682 7,766 18,962 938,820 684,933
2002 2003 2004 2005 9,645,980 6,192,994 2,078,198 2,128,425 20,740,015 12,054,812 11,362,934 6,398,463 8,618,911 7,183,396 6,817,706 35,007,167 2,224,236 551,083 1,970,468 11,349,545
2006 4,099,955 20,051,350 60,443,151 14,858,623
113
114 ตารางที่ 6.6 มูลคาการนําเขาสินคาปูนซีเมนตภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ หนวย : USD ประเทศ ไทย อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลิปปนส
1989 9,387,015 809,844 2,532,992 -
1990 26,680,797 313,227 1,501,157 -
1991 27,770,672 333,400 5,665,807 4,526,642
1992 11,890,538 385,104 14,072,532 20,002,612
1993 9,609 1,468,250 23,058,883 2,383,702
1994 2,866,663 24,401,338 14,044,241 3,290,011
1995 1,729,464 15,220,737 30,299,350 1,525,757
1996 142,548 13,817,468 34,361,631 4,000,963
1997 107,161 30,552,863 68,649,200 7,372,340
2003 364,267 1,584,443 23,310,373 4,005,585
2004 673,793 2,380,346 33,449,744 2,267,212
2005 595,791 28,258,716 32,193,665 3,175,342
2006 342,383 43,909,938 31,175,461 2,780,840
ตารางที่ 6.6 (ตอ) ประเทศ ไทย อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลิปปนส
1998 30,929 9,721,126 19,468,220 5,753,071
1999 409,513 2,823,906 10,018,975 9,076,409
2000 208,529 1,572,993 21,959,615 20,932,832
2001 132,375 2,983,862 30,641,096 58,298,133
2002 515,966 4,973,563 33,408,148 16,947,992
114
115 ภาพที่ 6.4 มูลคาการสงออกสินคาปูนซีเมนตภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ 100,000,000 90,000,000 80,000,000 70,000,000
USD
60,000,000
ไทย
50,000,000
อินโดนีเซีย
40,000,000
มาเลเซีย
30,000,000
ฟลิ ปปนส
20,000,000 10,000,000 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
หมายเหตุ : ป 1989 - 1992 เปนปกอนที่มีการจัดตั้งกลุ มเขตการคาเสรีอาเซียน
ป
ป 1993 - 2006 เปนปหลั งที่มีการจัดตั้งกลุ มเขตการคาเสรีอาเซียน
115
116 ภาพที่ 6.5 มูลคาการนําเขาสินคาปูนซีเมนตภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ 80,000,000 70,000,000 60,000,000
USD
50,000,000
ไทย
40,000,000
อินโดนีเซีย
30,000,000
มาเลเซีย
20,000,000
ฟลิ ปปนส
10,000,000 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
หมายเหตุ : ป 1989 - 1992 เปนปกอนที่มีการจัดตั้งกลุ มเขตการคาเสรีอาเซียน
ป
ป 1993 - 2006 เปนปหลั งที่มีการจัดตั้งกลุ มเขตการคาเสรีอาเซียน
116
117 ตารางที่ 6.7 มูลคาการสงออกสินคาเฟอรนิเจอรไมและเฟอรนิเจอรหวาย ภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ หนวย : USD ประเทศ ไทย อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลิปปนส
1989 766,630 1,473,000 284,244 -
1990 861,835 763,062 534,570 -
1991 1,221,848 973,796 423,899 39,184
1992 936,819 1,529,514 875,377 143,638
1993 1,770,628 2,816,761 1,356,834 206,977
1994 1995 3,244,487 5,802,853 1,136,989 11,871,703 2,490,149 4,723,992 609,764 514,237
1996 8,154,283 9,363,632 7,797,220 897,872
1997 7,422,258 19,180,623 12,783,534 1,308,712
2002 2003 2004 2005 14,884,240 15,121,771 29,841,717 48,882,473 26,168,226 28,415,691 28,208,767 29,137,134 26,401,158 24,843,883 36,345,445 32,854,895 4,176,411 7,378,801 7,398,435 8,942,843
2006 49,336,510 33,995,817 37,765,196 6,319,589
ตารางที่ 6.7 (ตอ) ประเทศ ไทย อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลิปปนส
1998 1999 2000 2001 5,191,236 8,369,835 13,241,420 14,881,594 7,461,817 15,820,717 21,545,445 23,009,003 11,062,983 15,116,192 22,716,344 22,655,254 1,003,120 1,895,674 2,233,558 3,060,019
117
118 ตารางที่ 6.8 มูลคาการนําเขาสินคาเฟอรนิเจอรไมและเฟอรนิเจอรหวาย ภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ หนวย : USD ประเทศ ไทย อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลิปปนส
1989 11,660 255,913 1,024,807 -
1990 147,903 212,891 822,967 -
1991 563,832 184,414 1,373,739 139,814
1992 842,521 245,296 1,588,769 294,793
1993 1,411,453 256,450 2,499,330 1,274,804
1994 953,224 1,490,717 3,556,731 3,137,469
1995 1996 2,935,363 4,253,861 1,650,578 1,503,877 3,605,998 5,420,700 7,656,800 11,386,086
1997 3,611,022 1,796,402 7,146,725 16,821,819
2002 2003 2004 2005 8,343,064 17,717,703 31,575,057 22,564,737 2,658,755 3,231,112 5,615,407 8,303,787 26,211,879 24,788,344 30,014,650 43,423,309 11,064,634 10,085,264 12,084,133 15,424,842
2006 20,959,745 14,768,465 39,969,735 20,684,757
ตารางที่ 6.8 (ตอ) ประเทศ ไทย อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลิปปนส
1998 1999 2000 2001 1,813,946 2,328,691 3,625,842 3,661,042 1,277,423 1,749,508 3,421,733 1,669,153 5,397,300 10,142,093 15,360,438 18,090,760 13,936,372 16,363,804 24,906,074 11,285,121
118
119 ภาพที่ 6.6 มูลคาการสงออกสินคาเฟอรนิเจอรไมและเฟอรนิเจอรหวายภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ 60,000,000 50,000,000
USD
40,000,000
ไทย
30,000,000
อินโดนีเซีย 20,000,000
มาเลเซีย ฟลิ ปปนส
10,000,000 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
หมายเหตุ : ป 1989 - 1992 เปนปกอนที่มีการจัดตั้งกลุ มเขตการคาเสรีอาเซียน
ป
ป 1993 - 2006 เปนปหลั งที่มีการจัดตั้งกลุ มเขตการคาเสรีอาเซียน
119
120 ภาพที่ 6.7 มูลคาการนําเขาสินคาเฟอรนิเจอรไมและเฟอรนิเจอรหวายภายในประเทศอาเซียน 4 ประเทศ 50,000,000 45,000,000 40,000,000 35,000,000
USD
30,000,000
ไทย
25,000,000
อินโดนีเซีย
20,000,000
มาเลเซีย
15,000,000
ฟลิ ปปนส
10,000,000 5,000,000 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
หมายเหตุ : ป 1989 - 1992 เปนปกอนที่มีการจัดตั้งกลุ มเขตการคาเสรีอาเซียน
ป
ป 1993 - 2006 เปนปหลั งที่มีการจัดตั้งกลุ มเขตการคาเสรีอาเซียน
120
121 6.3 ขอสรุป โดยสรุปแลว กลุมสินคาในหมวด SITC 821 (เฟอรนิเจอรไม และเฟอรนิเจอรหวาย) เปนกลุมสินคาที่ไดรับผลประโยชนมากที่สุด โดยมีมูลคาสวัสดิการสุทธิโดยรวมสูงที่สุด เนื่องจาก เปนกลุมสินคาที่มีการลดอัตราภาษีมากที่สุด โดยมีเพียงประเทศมาเลเซีย และประเทศไทยเทานั้น ที่มีสวัสดิการที่ดีขึ้น สวนกลุมสินคาในหมวด SITC 251 (เยื่อกระดาษ) มีมูลคาสวัสดิการสุทธิ โดยรวมเพิ่มขึ้นเพียงสองประเทศเชนกัน คือ ประเทศอินโดนีเซีย และประเทศไทย สวนประเทศ มาเลเซีย และประเทศฟลิปปนส มีสวัสดิการที่แยลงเล็กนอย เนื่องจากอัตราภาษีระหวางกอนและ หลังที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน มีคาที่แตกตางกันไมมากนัก สวนกลุมสินคาในหมวด SITC 661 (ปูนซีเมนต) มีมูลคาสวัสดิการสุทธิโดยรวมเพิ่มขึ้นเพียงสองประเทศเชนกัน คือ ประเทศ ไทย และประเทศฟลิปปนส สวนประเทศมาเลเซีย และประเทศอินโดนีเซีย มีสวัสดิการที่แยลง เปน กลุมประเทศไมไดรับผลประโยชน กลาวโดยสรุป ในการศึกษามูลคาสวัสดิการของประเทศสมาชิกในกลุม AFTA (อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลิปปนส และไทย) ในกลุมสินคาที่จําแนกตามรหัส SITC 3 กลุม พบวา ประเทศมาเลเซี ย เป น ประเทศที่ มี มู ลค า สวั สดิ ก ารสุ ท ธิ โ ดยรวมเพิ่ม ขึ้ น สู ง สุ ด รองลงมา ได แ ก ประเทศไทย และประเทศฟลิปปนส สวนประเทศอินโดนีเซียเปนประเทศที่มีมูลคาสวัสดิการสุทธิ โดยรวมแยลงที่สุด การศึกษาผลกระทบของการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนที่มีตอสวัสดิการของผูบริโภค ไมไดศึกษาประเทศสิงคโปร เนื่องจากเปนประเทศที่ไมมีการเปลี่ยนแปลงในมูลคาสวัสดิการสุทธิ เนื่องจากสิงคโปรเปนประเทศที่มีการเปดเสรีทางการคาอยูแลว ดังนั้นการลดอัตราภาษีจากการ จั ด ตั้ง เขตการค า เสรี อาเซี ย น จึ ง ไม กอ ให เ กิ ด การเปลี่ ย นแปลงในระดั บ ราคาสิน คา นํา เข า ของ ผูบริโภค ดังนั้นจึงไมกระทบตอการเปลี่ยนแปลงในมูลคาสวัสดิการของผูบริโภค
บทที่ 7 ขอสรุป และขอจํากัดและขอเสนอแนะของการศึกษา 7.1 ขอสรุป ภายหลังจากที่มีการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนแลวประเทศสมาชิกตาง ๆ ภายใน ภูมิภาคอาเซียนตางก็มีการขยายตัวทางเศรษฐกิจอยางตอเนื่อง โดยมีการคาระหวางประเทศ ภายในภูมิภาคที่เพิ่มขึ้น และมีการคาระหวางประเทศในภูมิภาคกับประเทศนอกกลุมที่เพิ่มขึ้น เชนกัน เมื่อพิจารณาจากขอมูลการคาระหวางประเทศในเบื้องตนของอาเซียน ซึ่งผลของการคา ระหวางประเทศที่เพิ่มขึ้นของประเทศสมาชิกภายในเขตการคาเสรีอาเซียน อาจเกิดจากการสราง เสริมการคาหรือการเปลี่ยนวิถีการคาก็ได ซึ่งจากผลการศึกษาดังกลาวขางตน สามารถสรุปไดวา การจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน กอใหเกิดประโยชนตอประเทศสมาชิกในเขตการคาเสรีอาเซียน กลาวคือ ไมวาจะเปนการประมาณ คาแบบ OLS (Ordinary Least Squares) หรือแยกการทดสอบความแตกตางในชวงกอนและหลัง การจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนโดยวิธี Chow – Test พบวา ใหผลการศึกษาที่คลาย ๆ กัน คือ การ จัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน ทําใหมีมูลคาการคากันภายในกลุม AFTA มากขึ้น มีการสงออกมาก ขึ้น (Export Increased) แตผลการศึกษาการคาภายนอกกลุม พบวา ไมมีผลที่ชัดเจน กลาวคือ ไม สามารถสรุปไดวา การจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน ทําใหมีมูลคาการคากันกับภายนอกกลุม AFTA มากขึ้น และ/หรือ นอยลง สวนในชวงป ค.ศ. 1997-1998 ที่เกิดวิกฤตการณทางเศรษฐกิจนั้น ทุกประเทศในแถบ เอเชี ย ได รับ ผลกระทบเหมื อ นกั น ทุ ก ประเทศ ดัง นั้น จึ ง ไมส ามารถสรุ ป ได ว า วิ ก ฤตการณ ท าง เศรษฐกิจ มีผลกระทบตอการสงออกของประเทศในกลุมอาเซียน ไมวาจะเปนการสงออกไปยัง ประเทศภายในกลุม และการสงออกไปนอกกลุม ในสวนของการพิจารณาถึงการเปลี่ยนแปลงมูลคาสวัสดิการสังคมของผูบริโภค จาก การคํานวณหามูลคาสวนเกินของผูบริโภคภายใตแนวคิดแบบ Hicks ในอุตสาหกรรมสินคา 3 กลุม ที่ทําการศึกษา พบวา ในกลุมสินคาทั้ง 3 กลุมที่ทําการศึกษานั้น เมื่อพิจารณาโดยรวมแลว ประเทศ ที่มีมูลคารวมของสวัสดิการสุทธิเพิ่มขึ้นสูงสุด คือ ประเทศมาเลเซีย รองลงมาคือ ประเทศไทย สวนประเทศฟลิปปนส และประเทศอินโดนีเซีย เปนประเทศที่มีมูลคาสวัสดิการสุทธิโดยรวมแยลง 122
123 การศึกษาผลกระทบของการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนที่มีตอสวัสดิการของผูบริโภค ไมไดศึกษาประเทศสิงคโปร เนื่องจากเปนประเทศที่ไมมีการเปลี่ยนแปลงในมูลคาสวัสดิการสุทธิ เนื่องจากสิงคโปรเปนประเทศที่มีการเปดเสรีทางการคาอยูแลว ดังนั้นการลดอัตราภาษีจากการ จั ด ตั้ ง เขตการค า เสรี อาเซี ย น จึ ง ไม กอ ให เ กิ ด การเปลี่ ย นแปลงในระดั บ ราคาสิ น ค า นํ า เข า ของ ผูบริโภค ดังนั้นจึงไมกระทบตอการเปลี่ยนแปลงในมูลคาสวัสดิการของผูบริโภค 7.2 ขอจํากัดของการศึกษา และขอเสนอแนะ การศึกษาถึงผลกระทบของการจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียนที่มีตอการสงออกภายในกลุม (Intra-ASEAN Trade) และการสงออกไปนอกกลุมของประเทศอาเซียนที่สําคัญ ควรมีการศึกษาถึงขนาด ของผลกระทบในรายอุตสาหกรรมเพื่อใหเห็นภาพที่ชัดเจนของผลของการจัดตั้งเขตการคาเสรี อาเซียนไดดียิ่งขึ้น รวมถึงการวิเคราะหถึงตนทุน เนื่องจากผลทางดานการคาที่เพิ่มขึ้น อาจเปนผล จาก Trade Creation หรือ Trade Diversion ก็ได นอกจากนี้อาจมีการศึกษาเพิ่มเติมวา การจัดตั้ง เขตการคาเสรีอาเซียน ทําใหมี Comparative Advantage มากขึ้นหรือไม สวนการศึ กษาถึ งผลกระทบของการจั ดตั้งเขตการค าเสรี อาเซียนที่ มี ต อสวัส ดิ ก ารของ ผูบริโภค จากการใชวิธีการศึกษาโดยการวัดสวนเกินของผูบริโภคนั้น มูลคาสวัสดิการของผูบริโภค นั้นจะมีคามากหรือนอยขึ้นอยูกับคาความยืดหยุนของอุปสงคสินคานําเขาตอราคาและรายไดและ อัตราภาษีสินคานําเขา ซึ่งถือเปนขอจํากัดของวิธีการศึกษานี้ เนื่องจากความไมสมบูรณของขอมูล ทางดานราคาสินคา ดังนั้น ในงานศึกษาครั้งตอไป จึงควรหาวิธีการศึกษาที่สามารถวัดผลกระทบ ทางสวัสดิการในแนวทางอื่นซึ่งอาจจะไดผลการศึกษาที่ดีกวา และควรมีการศึกษาในขอบเขตของ สินคาที่มากขึ้น เพื่อจะทําใหเห็นถึงภาพรวมที่แทจริงของการเปลี่ยนแปลงของสวัสดิการสังคมของ ประเทศสมาชิกในแตละประเทศ
123
ภาคผนวก
126 ภาคผนวก ก. ข้ อมูลระยะทางระหว่างท่าเรื อต้ นทางไปยังท่าเรื อปลายทาง ประเทศ ไทย ไทย ไทย ไทย ไทย ไทย ไทย ไทย ไทย อินโดนีเซีย อินโดนีเซีย อินโดนีเซีย อินโดนีเซีย อินโดนีเซีย อินโดนีเซีย อินโดนีเซีย อินโดนีเซีย ฟิ ลิปปิ นส์ ฟิ ลิปปิ นส์ ฟิ ลิปปิ นส์ ฟิ ลิปปิ นส์ ฟิ ลิปปิ นส์ ฟิ ลิปปิ นส์ ฟิ ลิปปิ นส์
ประเทศ อินโดนีเซีย ฟิ ลิปปิ นส์ สิงคโปร์ มาเลเซีย สหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป ญี่ปนุ่ จีน ออสเตรเลีย ฟิ ลิปปิ นส์ สิงคโปร์ มาเลเซีย สหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป ญี่ปนุ่ จีน ออสเตรเลีย สิงคโปร์ มาเลเซีย สหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป ญี่ปนุ่ จีน ออสเตรเลีย
ท่าเรื อต้ นทาง Bangkok Bangkok Bangkok Bangkok Bangkok Bangkok Bangkok Bangkok Bangkok Jakarta Jakarta Jakarta Jakarta Jakarta Jakarta Jakarta Jakarta Malila Malila Malila Malila Malila Malila Malila
125
ท่าเรื อปลายทาง Jakarta Malila Singapore Port Kelang Seattle Amsterdam Tokyo Shanghai Port Darwin Malila Singapore Port Kelang Seattle Amsterdam Tokyo Shanghai Port Darwin Singapore Port Kelang Seattle Amsterdam Tokyo Shanghai Port Darwin
ระยะทาง (Nautical Miles) 1,291 1,465 831 1,041 7,160 9,141 2,991 2,251 2,612 1,562 525 700 7,399 8,574 3,234 2,523 1,532 1,341 1,551 5,932 9,651 1,770 1,128 1,807
126 ภาคผนวก ก. (ต่อ) ประเทศ สิงคโปร์ สิงคโปร์ สิงคโปร์ สิงคโปร์ สิงคโปร์ สิงคโปร์ มาเลเซีย มาเลเซีย มาเลเซีย มาเลเซีย มาเลเซีย สหรัฐอเมริกา สหรัฐอเมริกา สหรัฐอเมริกา สหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป สหภาพยุโรป สหภาพยุโรป ญี่ปนุ่ ญี่ปนุ่ จีน
ประเทศ มาเลเซีย สหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป ญี่ปนุ่ จีน ออสเตรเลีย สหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป ญี่ปนุ่ จีน ออสเตรเลีย สหภาพยุโรป ญี่ปนุ่ จีน ออสเตรเลีย ญี่ปนุ่ จีน ออสเตรเลีย จีน ออสเตรเลีย ออสเตรเลีย
ท่าเรื อต้ นทาง Singapore Singapore Singapore Singapore Singapore Singapore Port Kelang Port Kelang Port Kelang Port Kelang Port Kelang Seattle Seattle Seattle Seattle Amsterdam Amsterdam Amsterdam Tokyo Tokyo Shanghai
126
ท่าเรื อปลายทาง Port Kelang Seattle Amsterdam Tokyo Shanghai Port Darwin Seattle Amsterdam Tokyo Shanghai Port Darwin Amsterdam Tokyo Shanghai Port Darwin Tokyo Shanghai Port Darwin Shanghai Port Darwin Port Darwin
ระยะทาง (Nautical Miles) 210 7,064 8,316 2,904 2,237 1,887 7,274 8,117 3,114 2,447 2,092 8,875 4,258 5,096 6,900 11,214 10,547 10,042 1,048 3,033 2,765
ภาคผนวก ข. แนวคิดการวัดมูลค่าสวัสดิการของผู้บริโภค แนวคิดในการประมาณผลกระทบทางสวัสดิการที่แท้ จริ ง ทําได้ โดยการประมาณมูลค่า ส่วนเกินของผู้บริ โภค (Consumer’s Surplus) ซึ่งก็คือพืนที่ใต้ กราฟเส้ นอุปสงค์เหนือเส้ นราคา นัน่ เอง แต่เส้ นอุปสงค์ของสินค้ านําเข้ าที่ใช้ ในการประมาณนันจะไม่ใช่เส้ นอุปสงค์ของ Marshall เนื่องจากมูลค่าส่วนเกินของผู้บริ โภคที่ได้ จากพืนที่ใต้ กราฟเส้ นอุปสงค์ของ Marshall เป็ นการ ประมาณค่าที่แท้ จริ งของการเปลี่ยนแปลงมูลค่าสวัสดิการเท่านัน ดังนันในการคํานวณหามูลค่า สวัสดิการที่แท้ จริ งที่ เปลี่ยนแปลงไปจะต้ องใช้ เส้ นอุปสงค์ทดแทน (Compensated Demand Curve) แบบ Hicks ในการคํานวณหามูลค่าส่วนเกินของผู้บริ โภค ซึ่งจะทําการวัดในรู ปของ Compensated Variation (CV) และ Equivalent Variation (EV) เนื่องจากข้ อมูลที่สามารถสํารวจได้ นนเป็ ั นข้ อมูลในการหาเส้ นอุปสงค์ของ Marshall (ข้ อมูลราคาและรายได้ ) แต่ข้อมูลที่จะนํามาสร้ างเส้ นอุปสงค์ทดแทนแบบ Hicks ดังนันในการ คํานวณการเปลี่ยนแปลงของมูลค่าสวัสดิการที่ แท้ จริ ง จึงต้ องอาศัยความสัมพันธ์ ระหว่างเส้ น อุปสงค์แบบMarshall และเส้ นอุปสงค์ทดแทนแบบ Hicks เพื่อใช้ ในการคํานวณมูลค่าสวัสดิการ แท้ จริ งที่เปลี่ยนแปลง Hausman (1981) ได้ แสดงแนวคิดในการหาเส้ นอุปสงค์ทดแทนแบบ Hick และการวัด การเปลี่ยนแปลงมูลค่าทางสวัสดิการที่แท้ จริงไว้ โดยทําตามลําดับขันตอนดังนี 1) ประมาณค่าอุปสงค์ของสินค้ านําเข้ าโดยใช้ วิธีการทางเศรษฐมิติ 2) อินทิเกรต (Integral) อุปสงค์ของการนําเข้ า และใช้ Roy’s Identity เพื่อหา Indirect Utility 3) แปลงจาก Indirect Utility ให้ เป็ นสมการฟั งก์ชนั่ การใช้ จ่าย (Expenditure Function) ในสินค้ านําเข้ า 4) หาอนุพนั ธ์ของสมการฟั งก์ชนั่ การใช้ จ่ายในสินค้ านําเข้ า จะได้ เส้ นอุปสงค์แบบ Hicks 5) ประมาณค่าพืนที่ใต้ กราฟเส้ นอุปสงค์ทดแทนแบบ Hicks กับระดับราคาดังเดิม (Base Price) และระดับราคาใหม่ (New Price) เพื่อหามูลค่าผลกระทบต่อสวัสดิการที่แท้ จริง โดยการประมาณค่า CV และ EV
127
128 ในการศึก ษาผลกระทบของการจัด ตังกลุ่ม ความร่ ว มมื อ ทางเศรษฐกิ จ ที่ มี ต่ อ การ เปลี่ยนแปลงสวัสดิการของผู้บริ โภค อันเนื่องมาจากการเปลี่ยนแปลงระดับราคาสินค้ านําเข้ าภาย หลังจากมีการจัดตังกลุ่ม จะทําการประยุกต์ใช้ แนวคิดในการวัดสวัสดิการของ Hausman โดย เริ่มต้ นจากสมการอุปสงค์ตอ่ สินค้ านําเข้ า
x 1 ( Pm 1 , Y ) = Pmα1 Y β
1)
โดยที่ X1 = ปริมาณของสินค้ านําเข้ า (สินค้ า 1) ที่นําเข้ าจากประเทศภายในกลุม่ Pm1 = ระดับราคาสินค้ านําเข้ าของสินค้ า 1 Y = ระดับรายได้ ของผู้บริโภคของประเทศต่าง ๆ ภายในกลุม่ จาก Roy’s Identity และ Implicit Function Theorem จะได้ ฟังก์ชนั่ ของ Indirect Utility ∂v(Pm1 ( t ), Y( t )) / ∂Pm1 dY ( t ) / dt = X1 =− ∂v(Pm1 ( t ), Y( t )) / ∂Y dPm1 ( t ) / dt
จะได้
2)
dY = X 1 = Pmα1 Y β dP m 1
3)
1 1−β 1 α +1 Y = Pm1 + C 1− β α+1
4)
อินทิเกรตสมการที่ (3) จะได้
โดย C เป็ นค่าคงที่ หา indirect Utility ซึง่ ขึนอยู่กบั ระดับความพึงพอใจแรกเริ่ ม (Initial Utility) โดย กําหนดให้ C=U0 โดย U0 คือระดับความพึงพอใจแรกเริ่ ม Y 1−β Pmα1+1 5) v(Pm1, Y ) = C = U = − 1− β α + 1 จากความสัมพันธ์ระหว่าง Indirect Utility function และ Expenditure function 0
จะได้
α +1 m1
P ⎡ ⎤ em (Pm1,U0 ) = ⎢(1 − β)(U0 + )]⎥ α +1 ⎦ ⎣
1 1−β
6)
129 หาค่าอนุพนั ธ์ สมการที่ 6) เทียบกับระดับราคาสินค้ า 1 เพื่อหาอุปสงค์ทดแทนการนําเข้ า (จาก Shepard’s Lemma) ∂em (Pm1,U0 ) 0 h1 (Pm1,U ) = 7) ∂Pm1 0 โดย h1(Pm1,U ) คือ เส้ นอุปสงค์ทดแทนแบบ Hicks แทนค่าสมการที่ 6) ในสมการที่ 7) จะได้ β ⎞ ⎛ α +1 Pm1 ⎤ 1−β ⎟ ⎜ α⎡ 0 0 8) h1 (Pm1 ,U ) = ⎜ Pm1 ⎢(1 − β)(U + )] α + 1 ⎥⎦ ⎟⎟ ⎜ ⎣ ⎠ ⎝ จากวิธีการประมาณประมาณของ Hausman นี มีข้อสมมติว่าผลกระทบทางสวัสดิการ ของผู้บริ โภคทางด้ านการสร้ างเสริ มการค้ าและการเปลี่ยนวิถีการค้ าสามารถวัดได้ โดยการหาพืนที่ ใต้ กราฟของเส้ นอุปสงค์ทดแทนแบบ Hicks
ภาพที่ 1 Hicksian Compensated Import Demand Curve P
Pm1w(1+t)
A B
Pm1b
C
Pm1w
h( Pm1,U0) M1 M2
M3
Q
โดยผลกระทบของสวัสดิการผู้บริโภคทางด้ านการสร้ างเสริมการค้ าสามารถอธิบายได้ โดย พืนที่สี่เหลี่ยม P1w(1+t)ABPm1b ซึง่ อธิบายถึงสวัสดิการของผู้บริโภคที่เพิ่มขึนอันเป็ นผลจากการ จัดตังกลุม่ ความร่วมมือทางเศรษฐกิจ ทําให้ ระดับราคาสินค้ านําเข้ าลดลงเนื่องมาจากผลของ ข้ อตกลงทางด้ านภาษี ภายในกลุม่ ส่วนผลกระทบทางด้ านการเปลี่ยนวิถีการค้ าสามารถอธิบายได้ โดยพืนที่สี่เหลีย่ ม Pm1bBCP1w ซึง่ อธิบายถึงสวัสดิการของผู้บริโภคที่ลดลงอันเป็ นผลจากการจัดตัง
130 กลุม่ ความร่วมมือเศรษฐกิจก่อให้ เกิดการบิดเบือนทางด้ านราคา ทําให้ ผ้ บู ริโภคแทนที่จะบริโภค สินค้ าจากประเทศที่มีต้นทุนการผลิตตํ่าสุด (จากประเทศนอกกลุม่ ) ต้ องหันมาบริโภคสินค้ าที่มี ต้ นทุนการผลิตสูงกว่า (จากประเทศในกลุม่ ) ดังนันผลดังกล่าวจึงก่อให้ เกิดผลเสียต่อสวัสดิการ ผู้บริ โภค โดยผลกระทบที่มีตอ่ สวัสดิการสุทธิ (Net Welfare Effect : NWE) ที่เกิดจากการจัดตัง กลุม่ ความร่วมมือทางเศรษฐกิจสามารถวัดได้ ดงั นี NWE = พืนที่สี่เหลี่ยม Pm1w (1+t) ABPm1b – พืนที่สี่เหลีย่ ม Pm1b BCPm1w โดยพืนที่ที่วดั มูลค่าผลกระทบทางด้ านการสร้ างเสริ มการค้ าสามารถวัดได้ โดยการอินทิ เกรตเส้ นอุปสงค์ทดแทนแบบ Hicks ภายในขอบเขตราคา Pm1w (1+t) และ Pm1b จะได้ Pm1w(1+t ) CVTC = ∫Pm h1(Pm1,U0 )dPm1 1b
โดย
CVTC = Pm1w(1+t) = Pm1b =
9)
ผลกระทบทางการสร้ างเสริมการค้ าซึง่ วัดโดย Compensating Variation ระดับราคาสินค้ านําเข้ าก่อนที่จะมีการจัดตังกลุม่ (Base Period Price) ระดับราคาสินค้ านําเข้ าภายหลังจากการจัดตังกลุม่ (New Period Price)
แทนค่าสมการที่ 8) ในสมการที่ 9) จะได้ α+1 ⎛ α⎡ 1−β ⎞ P 0 m ⎜Pm1 (1−β)(U + 1 ⎤ ⎟* dPm1 ⎜ ⎢⎣ α+1⎥⎦ ⎟⎠ ⎝ β
Pm1w(1+t )
CVTC = ∫Pm1b
โดย
10)
( Y 0 ) 1 − β (Pm1w (1 + t )) α + 1 U = − 1− β α+1 0
⎡ (P (1 + t )) ⎛ CVTC = ⎢(1 − β)⎜ U0 + m1w α+1 ⎝ ⎣
α +1
1 ⎞⎤ 1−β
⎟⎥ ⎠⎦
11)
α +1
1 ⎞⎤ 1−β
⎡ (P ) ⎛ − ⎢(1 − β)⎜ U0 + m1b ⎟ α + 1 ⎠⎥⎦ ⎝ ⎣
12)
131 ส่วนพืนที่ที่วดั มูลค่าผลกระทบทางด้ านการเปลี่ยนวิถีการค้ าสามารถวัดได้ โดยการ อินทิเกรตเส้ นอุปสงค์ทดแทนแบบ Hicks ภายในขอบเขตราคา Pm1b และ Pm1w จะได้ Pmb CVTD = ∫Pm 1wh1(Pm1,U0 )dPm1
โดย
13)
CVTD = ผลกระทบทางการเปลี่ยนวิถีการค้ าซึง่ วัดโดย Compensating Variation Pm1b = ระดับราคาสินค้ านําเข้ าภายหลังจากการจัดตังกลุม่ (New Period Price) Pm1w = ระดับราคาสินค้ านําเข้ า ณ ราคาตลาดโลก (World Price)
แทนค่าสมการที่ 8) ในสมการที่ 13) จะได้ β ⎞ α+1 Pm1 ⎤1−β ⎟
Pm1b ⎛
⎜ ⎡ CVTD = ∫Pm1w ⎜Pmα1 ⎢(1−β)(U0 + * dPm1 ⎥ ⎟ α+1⎦ ⎟ ⎜ ⎣ ⎝ ⎠ โดย
14)
( Y 0 ) 1−β (Pm1b ) α +1 − U = 1− β α +1 0
α +1
1 ⎞⎤ 1−β
⎡ (Pm1b) ⎛ CVTD = ⎢(1 − β)⎜ U0 + ⎟ α + 1 ⎠⎥⎦ ⎝ ⎣
15)
α +1
1 ⎞⎤ 1−β
⎡ (P ) ⎛ − ⎢(1 − β)⎜ U0 + m1w ⎟ α + 1 ⎠⎥⎦ ⎝ ⎣
16)
จากสมการที่12) และ 14) ส่วนต่างระหว่างมูลค่าสวัสดิการของผู้บริ โภคทางด้ านการ สร้ างเสริ มการค้ าและการเปลี่ยนวิถีการค้ าที่วดั โดย Compensating Variation คือมูลค่าสวัสดิการ สุทธิที่เกิดขึนจากการบริ โภคสินค้ าในอุตสาหกรรมนัน ๆ NWE = CVTC - CVTD
17)
ภาคผนวก ค. ผลการ RUN สมการสวนที่ 1 ผลการ Run Intra & Extra-Export Dependent Variable: EXP? Method: Pooled Least Squares Date: 02/21/08 Time: 16:28 Sample: 1980 2006 Included observations: 27 Cross-sections included: 45 Total pool (balanced) observations: 1215 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C GDPI? GDPJ? POPI? POPJ? DIS? AFTATRADE?
18.08083 0.244198 0.467831 -0.296199 -0.022793 -0.038333 -0.684502
0.339544 0.036262 0.024519 0.025539 0.025371 0.055783 0.186299
53.25038 6.734213 19.08064 -11.59775 -0.898380 -0.687178 -3.674213
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.3692 0.4921 0.0002
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
0.564827 0.562666 1.114599 1500.735 -1852.321 0.121667
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic) 132
21.14199 1.685435 3.060611 3.090008 261.3184 0.000000
133 เพิ่ม CRISIS Dependent Variable: EXP? Method: Pooled Least Squares Date: 02/21/08 Time: 16:29 Sample: 1980 2006 Included observations: 27 Cross-sections included: 45 Total pool (balanced) observations: 1215 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C GDPI? GDPJ? POPI? POPJ? DIS? AFTATRADE? CRISIS?
18.08321 0.243269 0.467334 -0.296617 -0.023036 -0.037486 -0.662412 -0.115194
0.339579 0.036279 0.024527 0.025545 0.025375 0.055795 0.187897 0.126998
53.25188 6.705420 19.05421 -11.61138 -0.907821 -0.671862 -3.525393 -0.907058
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.3642 0.5018 0.0004 0.3646
0.565124 0.562602 1.114681 1499.713 -1851.907 0.124285
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
21.14199 1.685435 3.061576 3.095172 224.0719 0.000000
134 ผลการ RUN Intra-Export Dependent Variable: EXP? Method: Pooled Least Squares Date: 02/21/08 Time: 16:09 Sample: 1980 2006 Included observations: 27 Cross-sections included: 19 Total pool (balanced) observations: 513 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C GDPI? GDPJ? POPI? POPJ? DIS? AFTATRADE?
28.58230 0.134109 0.141160 -0.369800 -0.324637 -1.121391 0.952108
0.640388 0.040281 0.042951 0.031454 0.031970 0.084118 0.281009
44.63277 3.329320 3.286500 -11.75689 -10.15431 -13.33114 3.388176
0.0000 0.0009 0.0011 0.0000 0.0000 0.0000 0.0008
0.768259 0.765511 0.788584 314.6632 -602.5452 0.345841
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
20.48069 1.628496 2.376395 2.434254 279.5787 0.000000
135 เพิ่ม CRISIS Dependent Variable: EXP? Method: Pooled Least Squares Date: 02/25/08 Time: 13:26 Sample: 1980 2006 Included observations: 27 Cross-sections included: 19 Total pool (balanced) observations: 513 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C GDPI? GDPJ? POPI? POPJ? DIS? AFTATRADE? CRISIS?
28.59913 0.132742 0.139598 -0.370248 -0.325168 -1.121724 0.983631 -0.134238
0.640660 0.040308 0.042984 0.031459 0.031977 0.084124 0.282897 0.138341
44.64011 3.293160 3.247669 -11.76918 -10.16884 -13.33423 3.476998 -0.970344
0.0000 0.0011 0.0012 0.0000 0.0000 0.0000 0.0006 0.3323
0.768690 0.765484 0.788629 314.0776 -602.07 0.354523
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
20.48069 1.628496 2.378430 2.444556 239.7458 0.000000
136 เพิ่ม CRISIS แตตัดตัวแปร Dummy Variable AFTATRADE ออก Dependent Variable: EXP? Method: Pooled Least Squares Date: 04/26/08 Time: 21:16 Sample: 1980 2006 Included observations: 27 Cross-sections included: 19 Total pool (balanced) observations: 513 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C GDPI? GDPJ? POPI? POPJ? DIS? CRISIS?
27.27731 0.237810 0.254262 -0.354686 -0.305351 -1.064504 -0.079000
0.521297 0.026967 0.027870 0.031478 0.031808 0.083397 0.138923
52.32583 8.818498 9.123146 -11.26756 -9.599885 -12.76423 -0.568662
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.5698
0.763153 0.760344 0.797224 321.5965 -608.1356 0.298667
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
20.48069 1.628496 2.398189 2.456049 271.7332 0.000000
137 ผลการ RUN Extra-Export Dependent Variable: EXP? Method: Pooled Least Squares Date: 02/21/08 Time: 21:22 Sample: 1980 2006 Included observations: 27 Cross-sections included: 25 Total pool (balanced) observations: 675 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C GDPI? GDPJ? POPI? POPJ? DIS? AFTATRADE?
10.95531 0.213812 0.402828 -0.155747 0.133877 0.724049 -0.186351
0.477727 0.039107 0.034295 0.026899 0.029001 0.073274 0.196340
22.93218 5.467391 11.74611 -5.790033 4.616269 9.881353 -0.949124
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.3429
0.675266 0.672349 0.895250 535.3833 -879.5747 0.165517
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
21.57108 1.564006 2.626888 2.673707 231.5112 0.000000
138 เพิ่ม CRISIS Dependent Variable: EXP? Method: Pooled Least Squares Date: 03/09/08 Time: 13:21 Sample: 1980 2006 Included observations: 27 Cross-sections included: 25 Total pool (balanced) observations: 675 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C GDPI? GDPJ? POPI? POPJ? DIS? AFTATRADE? CRISIS?
10.93888 0.217000 0.401059 -0.155410 0.133027 0.726521 -0.161695 -0.237713
0.477100 0.039091 0.034258 0.026859 0.028961 0.073178 0.196557 0.136794
22.92786 5.551166 11.70702 -5.786090 4.593248 9.928198 -0.822639 -1.737746
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.4110 0.0827
0.676729 0.673337 0.893899 532.9703 -878.0502 0.174157
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
21.57108 1.564006 2.625334 2.678842 199.4695 0.000000
139 เพิ่ม CRISIS แตตัดตัวแปร Dummy Variable AFTATRADE ออก Dependent Variable: EXP? Method: Pooled Least Squares Date: 03/09/08 Time: 21:25 Sample: 1980 2006 Included observations: 27 Cross-sections included: 25 Total pool (balanced) observations: 675 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C GDPI? GDPJ? POPI? POPJ? DIS? CRISIS?
11.01487 0.190080 0.390176 -0.162269 0.128295 0.743680 -0.245836
0.467959 0.021378 0.031593 0.025526 0.028378 0.070125 0.136404
23.53813 8.891576 12.35017 -6.356870 4.521001 10.60506 -1.802265
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0720
0.676401 0.673495 0.893683 533.5111 -878.3924 0.178970
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
21.57108 1.564006 2.623385 2.670204 232.7143 0.000000
140 ผลการทดสอบวิธี Chow – Test Intra ตัดตัวแปร AFTATRADE และ CRISIS Dependent Variable: EXP? Method: Pooled Least Squares Date: 02/25/08 Time: 13:32 Sample: 1980 2006 Included observations: 27 Cross-sections included: 19 Total pool (balanced) observations: 513 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C GDPI? GDPJ? POPI? POPJ? DIS?
27.29254 0.236617 0.253002 -0.354716 -0.305413 -1.065399
0.520261 0.026868 0.027763 0.031457 0.031786 0.083327
52.45927 8.806806 9.112845 -11.27607 -9.608307 -12.78577
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
0.763001 0.760664 0.796692 321.8021 -608.2995 0.295103
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
20.48069 1.628496 2.394930 2.444524 326.4508 0.000000
141 Intra 1980 – 1992 Dependent Variable: EXP? Method: Pooled Least Squares Date: 02/25/08 Time: 13:35 Sample: 1980 1992 Included observations: 13 Cross-sections included: 19 Total pool (balanced) observations: 247 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C GDPI? GDPJ? POPI? POPJ? DIS?
23.16913 1.391851 0.559977 -1.042566 -0.661836 -0.754959
0.939145 0.132760 0.134150 0.066059 0.066226 0.115496
24.67046 10.48392 4.174263 -15.78244 -9.993635 -6.536668
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
0.776325 0.771685 0.702400 118.9013 -260.1876 0.322300
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
19.49528 1.470000 2.155365 2.240613 167.2915 0.000000
142 Intra 1993 – 2006 Dependent Variable: EXP? Method: Pooled Least Squares Date: 02/25/08 Time: 13:37 Sample: 1993 2006 Included observations: 14 Cross-sections included: 19 Total pool (balanced) observations: 266 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C GDPI? GDPJ? POPI? POPJ? DIS?
9.427373 1.214371 0.519744 0.566326 0.012979 -0.572753
1.789512 0.099387 0.096332 0.082136 0.080621 0.086455
5.268126 12.21858 5.395356 6.894992 0.160992 -6.624904
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.8722 0.0000
0.796080 0.792158 0.534074 74.16101 -207.5624 0.263719
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
21.39573 1.171479 1.605732 1.686563 203.0014 0.000000
143 Chow Test F=
(SSR_u-(SSR_r1980-1992 + SSR_r1993-2006))/k (SSR_r1980-1992 + SSR_r1993-2006)/(T- 2k)
=
(321.8021-(118.9013+74.16101))/6
=
(118.9013+74.16101)/(513-12) 55.68
144 Extra ตัดตัวแปร AFTATRADE และ CRISIS ออก Dependent Variable: EXP? Method: Pooled Least Squares Date: 03/09/08 Time: 13:15 Sample: 1980 2006 Included observations: 27 Cross-sections included: 25 Total pool (balanced) observations: 675 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C GDPI? GDPJ? POPI? POPJ? DIS?
11.04400 0.182499 0.390290 -0.163706 0.128428 0.743829
0.468464 0.020995 0.031646 0.025557 0.028425 0.070243
23.57490 8.692579 12.33310 -6.405553 4.518122 10.58942
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
0.674828 0.672398 0.895183 536.1053 -880.0295 0.170028
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
21.57108 1.564006 2.625273 2.665403 277.6744 0.000000
145 Extra 1980-1992 Dependent Variable: EXP? Method: Pooled Least Squares Date: 03/09/08 Time: 13:17 Sample: 1980 1992 Included observations: 13 Cross-sections included: 25 Total pool (balanced) observations: 325 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C GDPI? GDPJ? POPI? POPJ? DIS?
15.27779 0.319951 0.949876 -0.312179 -0.213615 -0.043412
0.765608 0.074483 0.062528 0.040615 0.033279 0.123811
19.95511 4.295602 15.19132 -7.686286 -6.418903 -0.350629
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.7261
0.729759 0.725523 0.797932 203.1056 -384.7639 0.311934
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
20.75625 1.523044 2.404701 2.474556 172.2852 0.000000
146 Extra 1993 – 2006 Dependent Variable: EXP? Method: Pooled Least Squares Date: 03/09/08 Time: 13:18 Sample: 1993 2006 Included observations: 14 Cross-sections included: 25 Total pool (balanced) observations: 350 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C GDPI? GDPJ? POPI? POPJ? DIS?
8.275823 0.254471 0.660361 -0.029970 0.635979 0.312302
0.667439 0.051823 0.042319 0.048252 0.041907 0.070502
12.39936 4.910402 15.60451 -0.621123 15.17610 4.429657
0.0000 0.0000 0.0000 0.5349 0.0000 0.0000
0.743609 0.739882 0.598719 123.3119 -314.0656 0.274169
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
22.32771 1.173919 1.828946 1.895082 199.5399 0.000000
147 Chow Test F=
(SSR_u-(SSR_r1980-1992 + SSR_r1993-2006))/k (SSR_r1980-1992 + SSR_r1993-2006)/(T- 2k)
=
(536.1053-(203.1056+123.3119))/6
=
(203.1056+123.3119)/(675-12) 70.98
ภาคผนวก ง. ผลการ RUN สมการส่วนที 2 251-Thai Dependent Variable: LNX Method: Least Squares Date: 03/01/08 Time: 11:50 Sample: 1988 2006 Included observations: 19 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
LNP LNY C
-0.480374 0.122464 -0.062056
0.211583 0.375122 2.836217
-2.270383 5.658067 -0.021880
0.0374 0.0000 0.9828
0.726727 0.692568 0.430945 2.971421 -9.333545 2.639916
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
148
16.65617 0.777226 1.298268 1.447390 21.27475 0.000031
149 251-Indo Dependent Variable: LNX Method: Least Squares Date: 03/01/08 Time: 14:32 Sample: 1989 2006 Included observations: 18 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
LNP LNY C
-2.100206 3.414013 5.303246
1.263338 2.018213 13.58343
-1.800909 0.550643 0.390420
0.0919 0.5900 0.7017
0.217760 0.113461 2.392029 85.82701 -39.59855 1.869025
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
15.26928 2.540490 4.733172 4.881568 2.087850 0.158508
150 251-Malay Dependent Variable: LNX Method: Least Squares Date: 03/01/08 Time: 13:30 Sample: 1988 2006 Included observations: 19 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
LNP LNY C
-0.884981 0.163118 5.714149
0.250391 0.678666 5.508264
-3.534404 1.713830 1.037377
0.0028 0.1059 0.3150
0.560776 0.505874 0.766140 9.391520 -20.26583 1.175687
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
15.96570 1.089906 2.449035 2.598157 10.21396 0.001385
151 251-Philip Dependent Variable: LNX Method: Least Squares Date: 03/01/08 Time: 13:43 Sample: 1991 2006 Included observations: 16 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
LNP LNY C
-0.455839 0.401273 -21.65979
0.861042 1.465978 10.00812
-0.529404 3.684417 -2.164221
0.6054 0.0028 0.0496
0.539320 0.468446 0.895820 10.43241 -19.28164 0.881694
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
16.00434 1.228703 2.785205 2.930066 7.609566 0.006488
152 661 Thai Dependent Variable: LNX Method: Least Squares Date: 03/01/08 Time: 15:27 Sample: 1988 2006 Included observations: 19 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
LNP LNY C
-0.186260 0.186438 9.320237
0.425586 1.745626 13.69891
-5.137057 0.106803 0.680363
0.0001 0.9163 0.5060
0.653958 0.610703 1.884917 56.84662 -37.37105 1.410490
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
15.43583 3.021008 4.249584 4.398706 15.11861 0.000206
153 661 Indo Dependent Variable: LNX Method: Least Squares Date: 03/01/08 Time: 15:55 Sample: 1989 2006 Included observations: 18 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
LNP LNY C
-1.754537 1.771820 1.195955
0.223532 0.973857 6.420237
-7.849140 1.819384 0.186279
0.0000 0.0889 0.8547
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
0.871746 0.854645 1.038267 16.16997 -24.57595 1.012141
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
17.56658 2.723294 3.063994 3.212390 50.97765 0.000000
154 661 Malay Dependent Variable: LNX Method: Least Squares Date: 03/01/08 Time: 16:01 Sample: 1988 2006 Included observations: 19 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
LNP LNY C
-1.347164 2.921856 -8.406622
0.245991 0.461688 3.477766
-5.476469 6.328639 -2.417248
0.0001 0.0000 0.0279
0.895015 0.881892 0.473835 3.592308 -11.13621 1.497598
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
19.66739 1.378753 1.488022 1.637144 68.20123 0.000000
155 661 Philip Dependent Variable: LNX Method: Least Squares Date: 03/01/08 Time: 16:05 Sample: 1991 2006 Included observations: 16 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
LNP LNY C
-2.634141 1.769418 -0.744369
0.457907 1.540378 11.42569
-5.752564 1.148691 -0.065149
0.0001 0.2714 0.9490
0.775445 0.740898 0.727790 6.885810 -15.95801 1.915565
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
18.13609 1.429783 2.369751 2.514611 22.44608 0.000061
156 821-Thai Dependent Variable: LNX Method: Least Squares Date: 03/01/08 Time: 14:24 Sample: 1988 2006 Included observations: 19 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
LNP LNY C
-0.877036 0.316389 -35.32548
0.629129 1.112552 8.515785
-1.235098 5.839180 -4.148235
0.2346 0.0000 0.0008
0.690778 0.652125 1.295743 26.86318 -30.24985 0.506076
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
13.63649 2.196884 3.499984 3.649106 17.87136 0.000084
157 821-Indo Dependent Variable: LNX Method: Least Squares Date: 03/01/08 Time: 14:29 Sample: 1989 2006 Included observations: 18 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
LNP LNY C
-0.895391 0.535176 -6.990662
0.683667 0.753749 5.195457
0.870879 3.894104 -1.345534
0.3975 0.0014 0.1984
0.511008 0.445809 0.914549 12.54599 -22.29216 0.703228
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
13.47077 1.228506 2.810240 2.958635 7.837676 0.004675
158 821-Malay Dependent Variable: LNX Method: Least Squares Date: 03/01/08 Time: 14:39 Sample: 1988 2006 Included observations: 19 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
LNP LNY C
-0.824812 0.485880 -15.93570
0.203050 0.500702 4.071803
-1.107173 7.486671 -3.913673
0.2846 0.0000 0.0012
0.778011 0.750263 0.580367 5.389218 -14.98946 1.182910
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
14.52249 1.161345 1.893628 2.042750 28.03787 0.000006
159 821-Philip Dependent Variable: LNX Method: Least Squares Date: 03/01/08 Time: 15:06 Sample: 1991 2006 Included observations: 16 Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
LNP LNY C
-0.455876 0.401216 -34.54776
0.215382 1.580940 10.91940
-5.958593 4.607903 -3.163888
0.0000 0.0005 0.0075
0.817327 0.789223 0.985162 12.61706 -20.80271 0.689693
Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)
R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat
15.35935 2.145832 2.975338 3.120199 29.08261 0.000016
บรรณานุกรม หนังสือและบทความในหนังสือ นราทิพย ชุติวงศ. ทฤษฎีเศรษฐศาสตรจุลภาค. กรุงเทพมหานคร : คณะเศรษฐศาสตร จุฬาลงกรณ มหาวิทยาลัย, 1996. พัตเนตร รามางกูร. การวิเคราะหแนวโนมของการสรางปริมาณการคาและการหันเหทิศทางการคาจาก การจัดตั้งเขตการคาเสรีอาเซียน (กรณีศึกษา : ประเทศไทย). วิทยานิพนธปริญญา เศรษฐศาสตรมหาบัณฑิต คณะเศรษฐศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2001. เยาวเรศ ทัพพันธุ. การรวมกลุมทางเศรษฐกิจ. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, 1999.
กรุงเทพมหานคร :
คณะเศรษฐศาสตร
สมนึก แตงเจริญ. ทฤษฎีวาดวยการรวมกลุมทางเศรษฐกิจ. กรุงเทพมหานคร : โครงการสงเสริม เอกสารวิชาการ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร, 1994. ศัพทเศรษฐศาสตร อังกฤษ-ไทย ไทย-อังกฤษ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพมหานคร ราชบัณฑิตยสถาน, 2003
:
สัมภาษณ สุเมธ สันกะธรรม. นักเดินเรือ กรมพาณิชยนาวี สัมภาษณ. 24 ตุลาคม 2550 Books & Articles Anderson, James E. “A Theoretical Foundation for Gravity Equation,” American Economic Review, (March 1997) :106-16. 160
161 Balassa Bella. “Trade Creation and Trade Diversion in te European Common Market”., Economic Journal 77 (1967) : 1-21 Bartholomew, Ann. “Trade Creation and Trade Diversion: The Welfare Impact of MERCOSUR on Argentina and Brazil,” Working Paper CBS-25-2002. (2002). Bergstrand, Jeffrey H.“The Gravity Equation in International Trade : Some Microeconomic Foundations and Empirical Evidence,” The Review of Economics and Statistics Vol.67(1985 issue 3) : 474-81. D. N. Gujarati, Basic Econometrics (McGraw-Hill, 1995) pp. 244-248. Endoh, Masahiro. “Trade Creation and Trade Diversion in EEC, the LAFTA and the CMEA : 1960-1994,” Applied Economics Vol.31(2), (February 1999) : 207-16. Evenett, Simon J. and Keller, Wolfgang. “On Theories Explaining the Success of the Gravity Equation,” NBER Working Paper No. 6529. (1998). Karemera, David and Koo, Won W. “Trade Creation and Diversion Effects of the U.S.Cannadian Free Trade Agreement,” Contemporary Economic PolicyVol.12(1994) : 12-23. Karemera, David and Ojah, Kalu .“An Industrial Analysis of Trade Creation and Diversion Effects of NAFTA,” Journal of Economic Integration Vol.13(3), (September 1998) : 400-425. Karemera, David , Smith, Wilbur I. , Ojah, Kula , Cole, John A. ”A Gravity Model Analysis of the Benefits of Economic Integration in the Pacific Rim,” Journal of Economic Integration 14(3), (September 1999) : 347-67.
162 Kelegama, Saman .“Risks to the Sri Lankan Garment Industry from Trade Diversion Effects of Nafta,” Development Policy Review Vol.15 (1997) : 227-249 Kruger, Anne O. “Trade Creation and Trade Diversion Under NAFTA,” NBER Working Paper No. 7429 . (1999). Lalith Prasanna Perera.“Trade Creation and Diversion in the ASEAN Economic Integration,” A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Masters of Economics (English Language Program), Faculty of Economics, Thammasat University.(1998). Nicholls, Shelton M.A. “Measuring Trade Creation and Trade Diversion in the Central American Common Market : A Hicksian Alternative,” World Development Vol.26(2), (February 1996) : 323-35. Oguledo, Victor Iwuagwu and Macphee, Craig R. ”Gravity Models : a reformulation and an application to discriminatory trade arrangements,” Applied Economics Vol. 26(1994) :107-20. Pomfret, Richard. “The Economics of Regional Trading Arrangement,” Oxford University Press. (2001) Sawyer, W. Charles and Spinkle, Richard L. “Alternative Empirical Estimates of Trade Creation and Trade Diversion : A Comparison of the Baldwin-Murray and Verdoorn Models,” Weltwirtschaftliches Archiv Vol. 125(1) (1989) : 61-73.
163 Sayan, Serdar.”Could Regional Economic Cooperation Generate Trade Creation and Trade Diversion Effects without Altering Trade Policies of Member? Preliminary Results from a Gravity Application to BSEC,” (1998). Available from : http://www.bilkent.edu.tr/~sayan/DiscussionPapers/DP98-10+Cvr.pdf Winters, L. Alan and Won Chang, “How Regional Blocs Affect Excluded Countries: The Price Effects of MERCOSUR,” American Economic Review Vol. 92 (4) (2002) : 889-904 เอกสารอิเล็กทรอนิกส http://www.comtrade.un.org/ http://www.wto.org/ http://www.imf.org/