STUDIA SOCJOLOGICZNE 2008, 3 (190) ISSN 0039−3371
Łukasz Dominiak* Uniwersytet Mikołaja Kopernika
MIĘDZY NAUKĄ I AUTOBIOGRAFIĄ. SAMOBÓJSTWO ÉMILE’A DURKHEIMA
W artykule podejmuję debatę nad jednym z najważniejszych tekstów kanonicznych socjologii – Samobójstwem Émile’a Durkheima. Po wyeksponowaniu elementów autobiograficznych obecnych w tej pracy i porównaniu ich z biografią Durkheima omawiam jej kontekst kulturowy, społeczny i naukowy. Następnie rozważam ukryte w Samobójstwie elementy durkheimowskiej teorii kultury. W podsumowaniu poruszam dyskusję nad znaczeniem określeń „klasyk” i „klasyczny”. Główne pojęcia: historia socjologii, Durkheim, Samobójstwo, socjologia twórczości naukowej, neurastenia, prądy społeczne, kulturalizm w socjologii durkheimowskiej.
Wprowadzenie Samobójstwo, tak jak i cała twórczość Émile’a Durkheima, jest od ponad stu lat nieustannie komentowane i odczytywane na nowo i nic nie wskazuje na to, że praca egzegetyczna na tym polu klasycznej teorii socjologicznej w najbliższym czasie ustanie. Wydarzeniem, które w znacznym stopniu przyczyniło się do zapoczątkowania debaty nad znaczeniem prac francuskiego socjologa w socjologii światowej, było wydanie w roku 1951 angielskiego tłumaczenia Le suicide. Ówcześni badacze amerykańscy, którzy tworzyli podstawy metodologiczne socjologii empirycznej, uznali to dzieło za godne uwagi nie tylko dla historyków tej dziedziny, ale również za pouczające dla empiryków. Wartości tej książki upatrywano w przykładzie efektywnego przetestowania teorii za pomocą danych ilościowych (Selvin 1958). W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku
*
Instytut Socjologii UMK, ul. Fosa Staromiejska 1a, 87–100 Toruń, e-mail: lukasz@umk.pl