BĂ? AG CAINT This section offers sample interviews to help preparation for the oral exams of the junior cert and leaving cert syllabi.
193
This section offers sample interviews to help preparation for the oral exams of the junior cert and leaving cert syllabi. Bí ag caint na sóisear- Junior - has 11 lessons based on a series of interview type questions about oneself. Parlez Vous is a French language version of the junior Bí ag caint, where the translation support is given as Gaeilge. Practice your French while reinforcing the Irish language content. Bí ag caint na sinsear - Senior - is based on three sample interviews of pre-leaving cert students partaking in a mock oral exam. All of the audios are recordable and you too can undertake your own mock oral exam.
Also in this section Topical issues – views and opinions outlined. Giving your own opinion Giving advice Personality traits
194
Agallamh na Sóisear – Junior Cert Sample Interview The materials presented in “Agallamh na Sóisear” focuses on basic conversations about you, yourself. The content will provide a varying level of challenge to learners within a range of competency levels. However, everyone can benefit from spending quality time working on their pronunciation skills. The themed lessons follow a question-answer format between a teacher and a young student under the topics Fút Féin / Do Mhuintir / Do Scoil / Ábhar Scoile / Caithimh Aimsire / An Ghaeltacht etc. Each lesson has a number of accompanying recording tasks.
Cén chaoi a bhfuil tú? How are you?
Tá mé togha, go raibh maith agat. I’m fine, thanks.
Cá bhfuil cónaí ort? Where do you live?
Tá cónaí orm i nGaillimh. I live in Galway.
Cé mhéad deartháir agus deirfiúr agat? How many brothers and sisters have you got?
An tusa an duine is sine / is óige sa gclann? Are you the eldest / youngest in the family?
Tá beirt deartháireacha agus deirfiúr amháin agam. I have two brothers and one sister
Mise atá lár báire. I’m the one in the middle.
An dtaitníonn ceol leat?
Taitníonn go mór. Tá mo chroí sa gceol
Do you like / enjoy music?
I really like/enjoy it. My heart is in music.
195
Parlez Vous? This section replicates the exact same material as “ Agallamh na Sóisear” but with a difference. The target language is French while the support language is Gaeilge. Info panels are available in both Gaeilge and French.
Developing good efficient skill sets in learning Gaeilge will enhance your ability to learn other languages.
Bonjour / Salut
Bonjour / Salut
Dia dhuit
Dia ‘s Muire dhuit
Comment vas-tu? Comment allez-vous? Ça va?
(Je vais) bien, merci Ça va bien, merci
Cén chaoi a bhfuil tú?
Où travaillent tes parents ? Quel travail font tes parents ? Cén obair a dhéanann do thuismitheoirí?
Dans quel collège/ lycée es-tu?/êtes-vous?
Tá mé go maith, go raibh maith agat.
Mon père est gérant et ma mère est coiffeuse. Is bainisteoir é m’athair agus is gruagaire í mo mháthair.
Je vais au collège/lycée de Tuaim. Tá mé ag freastal ar Chlochar na Trócaire i dTuaim
Cén scoil ar bhfuil tú ag freastal?
Quelles sont les matières que tu aimes / que vous aimez ?
J’aime le commerce. Is maith liom staidéar gnó.
Cé na hábhair is maith leat?
196
Agallamh na Sinsear – Leaving Cert Sample Interviews This section introduces three sample mock interviews and covers Fáiltiú /Fút Féin / Do Mhuintir / Do Cheantar /Do Scoil / Ábhar Scoile / Caithimh Aimsire / An Ghaeltacht / Taisteal / Tar éis na hArdteiste / Obair etc.. Students can use the sample interviews as a basis to prepare and record their own answers.
Inis dom fút féin
Tá mé i rang na hardteiste i mbliana. Is breá liom chuile chineál spóirt.
Cáit Ní Lúing is ainm dom. Tá mé ocht mbliana déag d’aois. Cónaim cois fharraige i gCinn Mhara, i gContae na Gaillimhe.
Is mise Seán Ó Gríofa. As Sligeach mé. Tá mé seacht mbliana déag d’aois.
Tá cúigear againn sa chlann, beirt bhuachaillí agus triúr cailíní. Is mise an dara duine is óige.
Eoin Ó Néill an t-ainm atá orm. As contae Laoise mé. Páiste aonair is ea mé ach tá go leor cairde agam.
Tá cónaí orm ar fheirm deich míle as Portlaoise. Taitníonn peil go mór liom agus tá súil agam geanasí an chontae a chaitheamh lá éicint.
197
Tuairim a nochtadh – giving an opinion Expressing an opinion is just as important in Gaeilge as it is in every other language. Tuairim a nochtadh comprises of four lessons that will help you give or defend your own opinion with confidence.
Céard é do thuairim faoi ? ……. Is é mo thuairim go /gur……. Níl aon tuairim agam faoi ……. Níl tuairim faoin spéir agam faoi !....... Braitheann sé……. Déarfainn go /gur /nach /nár…….
Céard a cheapann tú? An gceapann tú? Céard a cheapfá faoi?.......
Ceapaim go / cheapfainn go ….. Ceapaim gur /cheapfainn gur……. Ceapaim nach / cheapfainn nach ……. Ceapaim nár / cheapfainn nár……. Ní cheapaim go/ gur / ní cheapfainn go /gur…
198
Ar intinn agam .. –
I intend to ......
To be able to explain your intention or what it was you intended is central to communicating with others. The aim of this lesson is to equip you with the necessary language to do just that.
Céard atá fút a dhéanamh ag an deireadh seachtaine? Tá fúm bualadh le mo chairde ag an deireadh seachtaine. Tá fúm féin agus mo chairde dul chuig cluiche peile/iománaíochta.
Céard atá ar intinn agat a dhéanamh tráthnóna? Tá sé ar intinn agam dul amach le mo chairde. Tá sé ar intinn agam dul ag siúl agus ansin dul ag obair.
Céard atá i gceist agat a dhéanamh tar éis na hArdteiste? Tá sé i gceist agam dul ar aghaidh go dtí an tríú leibhéal. Tá sé i gceist agam dul ag obair ar feadh bliana ar dtús.
199
Comhairle a thabhairt – Giving advice Giving and receiving advice is part and parcel of everyday dialogue. This lesson gives very good advice on how to advise as Gaeilge.
Comhairle a chur..... Glac le comhairle... Mo chomhairle duit ná ... ‘Sí an chomhairle a chuirfinn ort ná .... Mholfainn duit ..... B’fhearr duit ...... Ní mór duit ..... Ar chraiceann do chluaise ...... Ar a bhfaca tú riamh ...... Tabhair faoi deara .... Glac foighid - Foighid ort - Bíodh foighid agat. Coinnigh ort - Lean ort! Ná luigh ar na maidí Coinnigh do mhisneach Coinnigh an cloigeann Ná caill an block. Seachain - Fainic thú féin Seachain / Fainic a ndéarfá/ a ndéanfá / a rachfá Tabhair aird ar a ndeirim leat ...
200
Pearsantachtaí agus tréithe – Personalities and characteristics This section has three lessons about describing people’s personalities, characteristics and traits.
Tréithe a thaitníonn leis /léi: Fírinneacht Cairdiúlacht Measarthacht Oscailteacht Freagracht Prionsabáltacht Spraíúlacht Dáiríreacht Macántacht
Truthfulness Friendliness Moderatiom Open / frank Responsibility Moral Principles Playfulness Earnestness Honesty
Iompar nach dtaitníonn leis /léi: Cur i gcéill Bréaga Foréigean Éagóir Fimínteacht Ciníochas Maistíneacht Aineolas Mímhacántacht
Pretentiousness Lying Violence Injustice Hypocrisy Racism Bullying Ignorance Dishonesty
201
Cur síos ar rud – Describing things Describing things / events / happenings is another “must have” ability so as to communicate effectively as Gaeilge.
Tá sé sin ....... Ta sé áiféiseach Tá sé áisiúil Tá sé aisteach Tá sé fiúntach Tá sé éifeachtach Tá sé tairbheach
It is ridiculous / outlandish It is convenient / handy It is peculiar / weird It is worthwhile / has merit It is efficient / effective / capable It is beneficial
Tá sé tubaisteach Tá sé tromchúiseach Tá sé truamhéalach
It is tragic / disastrous It is a grave / serious matter It is pityful / pathetic
Tá sé ina phraiseach / chac. Tá sé ina chnámh spáirne Tá sé ina shamhradh
It is (the situation ) a mess / shite It is a bone of contention It is (the weather) summer like
Tá sé dochreidte Tá sé domhaite Tá sé dodhéanta
It is unbelievable It is unforgivable It is undoable
Tá sé barrúil It is funny Ta sé uaillmhianach It is ambitious Tá sé coitianta / neamhchoitianta It is common / uncom.
202
Topaicí Comhaimseartha – Topical issues Contemporary topical issues such as Drink Culture / Obesity / Fashion / Drug Abuse / Peer Pressure / Human Rights / The Environment / Music are thoroughly addressed as Gaeilge. Audio versions of these articles are available for rerecording etc ...
Cúrsaí Ólacháin Cloistear go leor faoi chúrsaí ólacháin i saol an lae inniu. Is beag lá nach mbíonn cur síos nó tuairisc, de shórt éigin, faoi chúrsaí ólacháin ar na páipéir, ar an raidió nó ar an teilifís. Deirtear gur ól is cúis le go leor timpistí bóthair. Deirtear gurbh é is cúis le go leor de na hionsaithe agus den troid a tharlaíonn sa tír seo, go speisialta ag an deireadh seachtaine. Tá níos mó airgid ag daoine anois ná bhí riamh le caitheamh ar ól. Is féidir ól a cheannach saor in ollmhargaí agus i siopaí eischeadúnais (offlicence). An toradh atá ar seo ná go bhfuil fáil ag daoine faoi aois ar alcól. De réir dlí, níl cead ól a dhíol le daoine faoi ocht mbliana déag d’aois. Bíonn ócáidí, ag cur óil chun cinn, eagraithe ag comhlachtaí óil sna coláistí tríú leibhéal. Bíonn fáil ar ól ar phraghas laghdaithe ag na hócáidí seo. Cuireann seo brú ar dhaoine óga níos mó deochanna alcólacha ná mar is maith dóibh a ól. Bíonn daoine ag gearán faoin méid fógraíochta a dhéantar ar ól ar an teilifís agus sna meáin. Is cosúil go mbíonn tionchar ag an bhfógraíocht seo ar dhaoine óga go speisialta. Tá mórán den phobal míshásta faoin urraíocht a dhéanann comhlachtaí óil ar chúrsaí spóirt. Deir mórán gur cheart an ceangal idir spórt agus ól a bhriseadh. De réir an tseanfhocail tá trí rud ag baint le hól i.e. é a ól, é a íoc agus é a iompar. Is maith an chomhairle í!
Nóta - ar nós gur fiú go mór na leaganacha cainte atá léirithe i mbuí a fhoghlaim agus a chleachtadh. Is féidir iad a athúsáid agus ailt eile á réiteach.
203
Díospóireachtaí – Debates Debate is an excellent activity for language learning and is also highly effective for developing argumentation skills Class debates can be a great motivational tool for creating meaningful interactions and discussions with language learners. At present there are 6 partly prepared debates available on AbairLeat!
Is fearr an tsláinte ná na táinte Ar son an rúin: Is fíor an seanfhocal é! Cén mhaith airgead mura bhfuil tú in ann sásamh a bhaint as? Ní dhéanfaidh tú sin mura bhfuil an tsláinte agat. Má tá do shláinte agat, tá tú in ann dul amach agus lá oibre a dhéanamh agus airgead a shaothrú. Tá ar do chumas dul ag siúl, cluichí a imirt, dul ag taisteal, bualadh le do chairde agus spraoi agus spórt a bheith agat.
In aghaidh an rúin: Ní ghabhfaidh tú i bhfad i saol an lae inniu gan airgead. Ní féidir teach ná carr a cheannach gan airgead. Ní bheidh mórán de shaol sóisialta agat ar phócaí folmha! Tá an costas maireachtála anard sa tír seo faoi láthair. Tá praghas bia agus ola ardaithe go mór le cúpla bliain. Is cúnamh an t-airgead chuige seo. Má tá gasúir agat beidh airgead ag teastáil le hiad a thógáil agus oideachas a chur orthu.
204