Céard .......?

ÉIST & FREAGAIR The who?/ what ?/ when ?/ where? / why?and how?

5

The Éist & Taifead section focuses on the most commonly posed questions in everyday dialogue and how to deal with them.

The who?/ what ?/ when ?/ where? / why? and how?

Many conversations are about exchanging simple information.

This section focuses on the most commonly posed questions in everyday dialogue and how to deal with them. Being comfortable with the materials in this section will be a great help to you in inquiring about and exchanging information with your fellow learners.

Lessons are arranged in a question-answer format with the content further reinforced by the use of associated images.The grammatical constructions are repeated a number of times using different examples leading to better retention.

Céard ?

Cén uair?

Cár?

Cé?

Cén chaoi?

Cén fáth ?

Cén áit?

Cá bhfuil?

Cé mhéad?

6

Céard é seo ? Céard iad seo?

Céard é seo ? Céard iad seo? / What is this? What are these?

When identifying things the construction “ Is _______ é” is used.

Nouns in Gaeilge are either masculine or feminine and are referred to as being “he” or “she”.

There is no word in Gaeilge for “it”

Is úll é Is bróg í

–

It (he) is an apple –

Is fáinní iad

1

It (she) is a shoe – They are rings

2

3 Céard é seo?

1

2

3 Céard é seo?

1

2

3 Céard iad seo?

1

2

3 Céard iad seo?

7

Céard atá /a bhí / a bheas ann?

Céard atá (Céar’ ‘tá*) / a bhí / a bheas ann?

What is it? What was it? What will it be?

(Is) traein atá ann. It is a train (Ba) c(h)luiche a bhí ann – It was a game (Is) cáca a bheas ann – It will be a cake

* Spoken Gaeilge in Conamara differs in some instances from the standard form.

AbairLeat! highlights the most frequently used discrepancies.

1

2

3 Céard atá ann?

Céar’ ‘tá ann?

1

2

3 Céard atá ann?

Céar’ ‘tá ann?

1

2

3 Céard a bhí ann?

1

2

3 Céard a bheas ann?

8

Céard a bhíodh/ a bhí / a bhíonn / a bheas ann?

Céard a bhíodh/ a bhí / a bhíonn / a bheas ann?

What used it be? What was it? What “does it be”(habitual present) ? What will it be?

(Is) droichead a bhíodh ann – It used to be a bridge.

(Ba) f(h)ear sneachta a bhí ann – It was a snowman Bíonn tíogar ann – A tiger “does be”( habitual present) in the Zoo. Surprise a bheas ann – It will be a surprise.

1

2

3 Céard a bhíodh ann?

1

2

3 Céard a bhí ann?

1

2

3 Céard a bhíonn ann?

1

2

3 Céard a bheas ann?

9

Céard atá á dhéanamh aige / aici / acu ?

Céard atá (Céar’ ‘tá*) á dhéanamh (á dhéana’) aige/aici/acu ?

What is he/she/they doing?

This is an important construction and really needs to be nailed down.

Tá Tá Tá Tá

sé ag aclaíocht – He is exercising sé á ghléasadh féin – He is dressing (himself) sé á scrúdú – He is examining it an leaba á cóiriú aici – She is making the bed.

* Spoken Gaeilge in Conamara differs in some instances from the standard form.

AbairLeat! highlights the most frequently used discrepancies.

1

2

3 Céard atá á dhéanamh aige?

Céar’ ‘tá á dhéana’ aige?

1

2

3 Céard atá á dhéanamh aici?

Céar’ ‘tá á dhéana’ aici?

8/ 1

2

3 Céard atá á dhéanamh acu?

Céar’ ‘tá á dhéana’ acu?

1

2

3 Céard atá á dhéanamh agat?

Céar’ ‘tá á dhéana’ ‘ad?

10

Céard a bhíodh/ a bhí / a bhíonn / a bheas á dhéanamh .....?

Céard a bhíodh/a bhí /a bhíonn/a bheas á dhéanamh .....?

What used / did / does / will he-she-they do?

Bhíodh sí ag obair le gasúir sráide i gCalcutta – She used to work with street children in Calcutta Bhí sé ag srannadh – He was snoring Bíonn sí ag aisteoireacht - She acts Beidh scrúdú á dhéanamh aige – He will be undertaking an exam

1

2

3 Céard a bhíodh á dhéanamh

1

2

3 Céard a bhí á dhéanamh ..?

1

2

3 Céard a bhíonn á dhéanamh

1

2

3 Céard a bheas á dhéanamh

11

Céard atá air/uirthi? Céard atá cearr leis/léi?

Céard atá (Céar’ ‘tá*) air/uirthi? Céard atá cearr leis/léi?

What is the matter with him / her? What is wrong with him / her?

Tá Tá Tá Tá

tart air - He is thirsty (There is a thirst on him) imní uirthi – She is worried (There is worry on her) pian ina bholg aige – He has a pain in his tummy. pian ina fiacail aici – She has a toothache.

* Spoken Gaeilge in Conamara differs in some instances from the standard form.

AbairLeat! highlights the most frequently used discrepancies.

1

2

3 Céard atá air?

Céar’ ‘tá air?

1

2

3 Céard atá uirthi?

Céar’ ‘tá uirthi?

1

2

3 Céard atá cearr leis?

Céar’ ‘tá cearr leis?

1

2

3 Céard ata cearr leí?

Céar’ ‘tá cearr leí?

12

Céard atá uaidh? Céard a theastaíonn uaidh?

Céard atá (Céar’ ‘tá*) uaidh? Céard a theastaíonn uaidh?

Céard atá (Céar’ ‘tá*) sé ag iarraidh ( ‘g iarra’ *)?

What does he want / require ? What is he looking for?

Tá mil uaidh – He wants honey Teastaíonn cúnamh uaidh – He wants / requires help Tá sé ag iarraidh ( ‘g iarra’ *) dul abhaile – He wants to go home.

* Spoken Gaeilge in Conamara differs in some instances from the standard form.

AbairLeat! highlights the most frequently used discrepancies.

1

2

3 Céard atá uaidh?

Céar’ ‘tá uaidh?

1

2

3 Céard a theastaíonn uaidh?

1

2

3 Céard atá se ag iarraidh?

Céar’ ‘tá sé ‘g iarra’?

1

2

3 Céard is maith leis/ leí?

13

Céard é seo? / Céard atá ann?

Céard é seo?

Céard é seo?

Céard iad seo?

Is úll é.

Is cathaoir í.

Is fáinní iad.

Céard atá (céar’‘tá) ann?

Céard atá(céar’‘tá) ann?

Céard atá (céar’‘tá) ann?

Damhan alla atá ann.

Is damhan alla atá ann.

atá annIs

Luch atá ann.

Is luch atá ann.

Céard a bhí ann?

Céard a bhí ann?

Céard a bhí ann?

Ba chaisleán gainimh a bhí ann.

a bhí ann.

Ba chluiche rugbaí a bhí ann.

Céard a bheas ann?

Céard a bheas ann?

Cáca a bheas ann.

Is cáca a bheas ann.

Pictiúr a bhea sann.

Is pictiúr a bheas ann.

5

Céard a bheas ann?

Teach a bheas ann.

Is teach a bheas ann.

Céard atá á dhéanamh aige / aici / acu?

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aige?

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aige?

Tá sé ag aclaíocht.

Tá sé á fhéin

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aici?

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aici?

Tá sí ag

Tá sí ag rith.

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aige?

Tá an xray á scrúdú aige.

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aici?

éisteacht

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) acu?

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) acu?

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) acu?

Tá siad ag

Tá siad ag breathnú ar scannán.

Tá siad ag treasnú

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) agat?

Tá an leaba á cóiriú agam.

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) agat?

Tá an t-urlár á scuabadh agam.

4

Céard(céar’‘tá)á (dhéana)

Íoslódáil an Aip

Céard atá air?

(Céar’ ‘tá air?)

Céard atá air?

(Céar’ ‘tá air?)

Tá ocras air.

Tá tart air.

Céard atá uirthi?

(Céar’ ‘tá uirthi?)

Céard atá uirthi?

(Céar’ ‘tá uirthi?)

Ta áthas uirthi.

Tá faitíos uirthi.

Céard atá ort?

Céard atá cearr?

Céard atá air?

(Céar’ ‘tá air?)

Tá díomá air.

Céard atá uirthi?(Céar’ ‘tá uirthi?)

Tá ionadh uirthi.

(Céar’ ‘tá)

Céard atá (Céar’ ‘tá) cearr leis?

Céard atá (Céar’ ‘tá) cearr leis?

Tá pian ina bholg aige.

Tá sé gortaithe.

Tá sé ag cur fola.

(Céar’ ‘tá) Tá tinneas fiacaile aici.

Céard atá (Céar’ ‘tá) cearr léi?

Céard atá (Céar’ ‘tá) cearr léi?

Tá slaghdán uirthi.

Tá tinneas cinn uirthi.

6

Céard atá uait?

Céard atá tú ag iarraidh?

Íoslódáil an Aip

(céar’‘tá)atá uaidh?

(céar’‘tá)atá uaidh?

Tá cookies uaidh.

Tá spinach uaidh.

Céard a theastaíonn uaidh?

Teastaíonn cúnamh uaidh.

Céard a theastaíonn uaidh?

Teastaíonn airgead uaidh.

Céard atá (céar’‘tá) sé ag iarraidh (‘g iarra’)?

Tá sé ag iarraidh dul abhaile.

Céard atá (céar’‘tá) (‘g iarra’)

Céard atá (céar’‘tá)(‘g iarra’)

Tá sé ag iarraidh an chnó.

Tá sé do (gu) do iarraidh

Céard ba mhaith léi?

mhaith

mhaith

(céar’‘tá)atá uaidh?

Céard a theastaíonn uaidh?

Teastaíonn scíth uaidh.

Ba mhaith léi deoch uisce.

Ba mhaith leis breith ar iasc.

7

Ba mhaith leis fanacht ar an leaba.

ÉIST & FREAGAIR- ABAIRLEAT!

Ainm:

Rang:

_____ _ __

úll

seo?

_.

Céard

__

_

___?

cathaoir _ .

_____ ___ ___? __

fáinní _ _ _ .

_____ ___ (céar’‘tá) ann?

Céard _ _ _ (céar’‘tá) ___?

_____ ___ (céar’‘tá) _ _ _ ?

Damhan alla _ _ _ _ _ _ . _ _ damhan alla atá ann.

Traein _ _ _ _ _ _ . _ _ traein atá ann.

Luch _ _ _ _ _ _ . _ _ luch atá ann.

_____ _ __

chaisleán gainimh a

___

_____ Cáca

__

bhí _ _ _ ?

_

___

a bheas _ _ _ ?

_____

ann. cáca a bheas ann.

Céard

_ ___ ___?

Oráiste _ _ _ _ _ _ _ . _’ oráiste a bhí ann

Céard _

_____ ___?

Pictiúr

__

_ _____ ___. pictiúr a bheas ann.

_____

a___

___?

Ba chluiche rugbaí _ _ _ _ ann.

_____ _ _____ ___? _ _ _ _ _ a bheas ann. _ _ teach a bheas ann.

_ _ _ _ _ atá (céar’‘tá) _ dhéanamh(dhéana) aige? __ __ __

aclaíocht.

_____

atá (céar’‘tá) _ dhéanamh(dhéana) _ _ _ _ ?

__ __ __

Tá _ _

_ ghléasadh _____

_____ ___

(céar’‘tá) _ dhéanamh(dhéana) _ _ _ _ ?

__ __ __

canadh.

_____ ___

(céar’‘tá) _ dhéanamh(dhéana) _ _ _ ?

__ ____ __ argóint.

Céard atá(céar’‘tá) _ _ _ _ _ _ _ _ _ (dhéana’) agat (a’d)?

__

Céard _ _ _ (céar’‘tá) _ dhéanamh(dhéana) _ _ _ _ ?

an leaba _ cóiriú ____.

rith.

Céard atá (céar’‘tá) _ _ _ _ _ _ _ _ _ (dhéana) acu?

__

siad ag _ _ _ _ _ _ _ _ ar scannán.

_ _ _ _ _ _ _ _ (céar’‘tá) _ dhéanamh(dhéana’) agat (a’d)?

Tá _ _ t-urlár _ _ _ _ _ _ _ _ _ agam.

Céard atá (céar’‘tá) _ _ _ _ _ _ _ _ _ (dhéana) aige?

__

an xray _ scrúdú

____.

Céard atá (céar’‘tá) _ _ _ _ _ _ _ _ _ (dhéana) aici?

Tá sí ag _ _ _ _ _ _ _ _ _ le ceol.

_ _ _ _ _ atá (céar’‘tá) _ dhéanamh(dhéana) _ _ _ ?

Tá _ _ _ _ ag _ _ _ _ _ _ _ an droichid.

Céard atá(céar’‘tá) _ _ _ _ _ _ _ _ _ (dhéana’) agat (a’d)?

Tá m’obair bhaile _

________ ____.

ÉIST & FREAGAIR- ABAIRLEAT!

Ainm:

Rang:

Céard (céar’‘tá) _ _ _ _____?

_ _ _ _ _ (céar’‘tá) atá _____?

Tá mil uaidh.

Tá cookies uaidh.

Tá spinnach uaidh.

_ _ _ _ _ a theastaíonn _____? _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ scíth _____.

Céard a

___________

_____ a ___________

__________

__________ airgead _ _ _ _ _ .

_____

(céar’‘tá) _ _ _ uaidh?

uaidh?

cúnamh _ _ _ _ _ .

uaidh?

Céard atá (céar’‘tá) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ (‘g iarra’)?

(céar’‘tá) sé ag iarraidh (‘g iarra’)?

_____ ___

_ _ _ _ _ atá (céar’‘tá) sé ag _ _ _ _ _ _ _ _ (‘g iarra’)?

Tá sé _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ dul abhaile.

__ __ __ _ _ _ _ _ _ _ _ an chnó.

Tá sé do (gu) _ _

Céard ba _ _ _ _ _ _ léi?

Céard _ _ _ _ _ _ _ _ leis?

__ ______ deoch uisce.

léi

Ba _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ breith ar iasc.

________.

_____ __

mhaith leis?

__ ______ ____ fanacht ar an leaba.