FRĂ SAĂ? If you want your Gaeilge to sound natural, a good way to start is to work with authentic sentences. Set phrases and figures of speech are a central component of any language. In this section focus is placed on common phrases as Gaeilge that are frequently used and heard. Most set phrases, and especially figures of speech are unique to Gaeilge and cannot be translated literally. They are varied, some can be quite rude and can be a source of fun and amusement, as you make progress with your language learning. One highly recommended approach is to learn the new words as part of an entire phrase. If you want your Gaeilge to sound natural, a good way to start is to work with authentic sentences. This ensures that the Gaeilge you are learning is really used and not something just out of a textbook.
18
Nathanna Cainte le pictiúir 1
Ag déanamh an diabhail
Ag déanamh aithrise
Ag déanamh gaisce
Tá sé ag déanamh an diabhail ar an rothaí.
Tá na páistí ag déanamh aithrise ar shiúl an fhir.
Tá sé ag déanamh gaisce ar chomh láidir is atá sé.
Ar nós na gaoithe
Dallamullóg
Tá an marcach agus an capall ag imeacht ar nós na gaoithe.
Tá sí ag cur an dallamullóg ar an mbeirt acu.
Téigh i dtigh diabhail
I bhfostú
Idir óg agus aosta
In ainm a bheith
Tá an carr i bhfostú idir an dá bhus
Bhí idir óg agus aosta ag an gcóisir
Íomhá d’éadan Chríost atá in ainm a bheith sa Turin Shroud.
8
Sin é a chiallaíonn an gheaitse seo.
Nathanna Cainte le pictiúir 1
Is annamh
An bhfuil tú i ndáiríre?
Ag snámh in aghaidh easa
An bhfuil tú ag magadh fúm nó an bhfuil tú i ndáiríre faoi?
Níl sé éasca ag an mbradán snámh in aghaidh easa.
Go tobann
Ar tí
Gabh i Leith
Las an spéir go tobann le lasair tintrí.
Tá an liathróid ar tí titim isteach sa bpoll.
Gabh i leith anseo nóiméad- tá me ag iarraidh focal leat.
D’aon turas
Thar mholadh beirte
Fág an bealach
Is annamh a bhíonn cat agus luch cairdiúil
Is d’aon turas a chaith sé an t-uisce ar an bhfear
Níl obair na beirte seo thar mholadh beirte.
9
Fágaigí an bealach tá muid ag teacht.
FRÁSAÍ - ABAIRLEAT!
Ainm:
Rang:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
• Idir óg agus aosta
•Ag déanamh an diabhail
•Ag snámh in aghaidh easa
• I bhfostú
• Téigh i dtigh diabhail
• Ar nós na gaoithe
• An bhfuil tú i ndáiríre?
• Gabh i Leith
•Ag déanamh aithrise
• In ainm a bheith
• Dallamullóg
• Fág an bealach
• Ag déanamh gaisce
• D’aon turas
• Ar tí
• Thar mholadh beirte
Líon na bearnaí 1
Íoslódáil an Aip
1.
tú fhéin agus do chuid tuairimí craiceáilte.
2.
Bíonn mo chara i gcónaí
3.
Bhí na páistí
4.
D’imigh sé tharam
5.
Tá gach duine ar chúrsa Gaeilge
6.
Ní
7.
Beidh
8.
Bíonn daoine óga
9.
An bhfuil tú ag magadh fúm nó an bhfuil tú
10.
Níl aon mhaith ann. Is
11.
12.
Níor thaitin an béile liom – ní raibh sé
13.
14.
Chuaigh mo gheansaí
15.
Bhí mé
16.
Ní éireoidh leat an
as chomh maith is atá sé ag imirt peile. ar an múinteoir nua.
ina charr nua. ag caint as Gaeilge
a rinne mé é. Ba thimpiste a bhí ann. i láthair ag an gceiliúradh. ar réalta ceoil agus spóirt. faoi? atá muid.
anseo nóiméad, ba mhaith liom focal leat.
le do thoil – teastaíonn uaim dul tharat! i ndoras an chairr.
titim i mo chodladh nuair a thosaigh an srannadh. a chur orm don darna huair.
• Idir óg agus aosta
•Ag déanamh an diabhail • Téigh i dtigh diabhail • Ar nós na gaoithe
•Ag snámh in
•Ag déanamh aithrise
• In ainm a bheith
aghaidh easa • An bhfuil tú i ndáiríre? • Dallamullóg
• Ag déanamh gaisce
• D’aon turas
• Ar tí
11
• I bhfostú • Gabh i Leith • Fág an bealach • Thar mholadh beirte
Nathanna Cainte le pictiúir 3
Go bhfóire Dia orainn!
Ag cur as (dom)
Ar bís
Bhí an fear ag cur as don chailín.
Bhí sí ar bís tar éis di an rás a bhuachaint
Fiosrach
I sáinn / i bponc
Tá sí chomh fiosrach, agus tá sí sách dána chomh maith.
Tá an racoon seo i bponc / i sáinn. Níl in ndán dó ach titim san uisce.
Éirigh as sin Leag as sin
I bhfolach
In áireach a chéile
Go bhfóire Dia orainn ! - ní chreidim é.
Ní bealach an-chliste é seo dul i bhfolach.
Tá na himreoirí in áireach a chéile.
12
Éirigh as sin, níl cead lámh a leagan ar na deilbh.
Breathnaigh air sin – a’ bhfaca tú é sin Breathnaigh air sin a réiteoir! – a’ bhfaca tú é?
Nathanna Cainte le pictiúir 3
I ndán
In ann
Mór lena chéile
Creideann daoine gur féidir a bhfuil i ndán dóibh a léamh ó bhos na láimhe.
An bhfuil tú in ann é seo a dhéanamh le do theanga?
Tá siad an-mhór lena chéile.
Is mise an chéad duine eile
Bunoscionn
Seachain (tú féin) / fainic
Is mise an chead duine eile sa scuaine
Tá an fear bunoscionn.
Seachain tú féin ar an mada (leon) seo.
Tá scaill air
De ló is d’óiche
Ag caochadh súl
Tá scaill ar an bhfear seo.
Ceithre uaire fichead, seacht lá na seachtaine - bíonn gardaí i mbun oibre de ló is d’oíche.
Tá sé ag caochadh súl orm.
13
FRÁSAÍ - ABAIRLEAT!
Ainm:
Rang:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
• Seachain (tú féin) / fainic
•Fiosrach
• In ann
• I bhfolach
• Éirigh as sin /leag as sin
• Go bhfóire Dia orainn!
• De ló is d’óiche
• Ag cur as (dom)
•Mór lena chéile
• Bunoscionn
• I sáinn / i bponc
• I ndán
• Is mise an chéad duine eile
• Breathnaigh air sin – a’ bhfaca tú é sin?
• Ar bís
• Ag caochadh súl
Líón na Bearnaí 3
Íoslódáil an Aip
1.
Tá an racún seo
2.
Creideann daoine gur féidir a bhfuil
3.
Bhí sí
4.
Bíonn buachaillí ag
5.
G
6.
Ceithre uaire fichead, seacht lá na seachtaine - bíonn gardaí i mbun oibre
7.
. Níl i ndán dó ach titim san uisce.
dóibh a léamh ó bhos na lái
tar éis di tar éis di an rás a bhuachaint. ar chailíní.
- ní chreidim é.
sin, níl cead lámh a leagan ar na dealbha.
8.
An bhfuil tú
9.
Tá siad an-
lena chéile.
10.
Bhí an fear
don chailín.
11.
Bhí sé ag crochadh
12.
nn
13.
Is
eile sa scuaine.
14.
tú féin ar an mada (leon) seo.
15.
Ní bealach an-chliste é seo dul
16.
Tá sí chomh
• Seachain
é seo a dhéanamh le do theanga?
den chrann nuair a thit sé.
ar sin a réiteoir! – a’ bhfaca tú é?
(tú féin)
/ fainic • Éirigh as sin / leag as sin •Mór lena chéile
•Ag Caochadh súl
, agus tá sí sách dána chomh maith.
• Fiosrach
• In ann
• I bhfolach
• Go bhfóire
• De ló is d’óiche
• Ag cur as (dom)
• I sáinn / i bponc
• I ndán
• A’ bhfaca tú sin?
• Ar bís
Dia orainn! • Bunoscionn • Is mise an chéad
duine eile
49