Leabhar Cúrsa 2013

A chairde, Beidh an “teist chainte” sheachtainiúil bunaithe ar an ábhar mar atá leagtha amach sa leabhrán seo. Tá na cleachtaí idirghníomhacha ar fad a bhaineann leis na ceachtanna seo ar AbairLeatOIDE chomh maith le go leor ábhair eile.

Ní mór aird mhaith a thabhairt i rith am ranga agus cleachtadh leanúnach a dhéanamh taobh amuigh den rang.

Go n-éirí go geal libh!

Múinteoirí Choláiste Lurgan

Éist & Freagair Briathra Chit Chat Frásaí Ainmfhocail & Aidiachtaí Leathnú Foclóra Foraimneacha Réamhfhoclacha Bí ag Caint Saibhriú Teanga 1

TEIST

01

Íoslódáil a n Aip

Briathra Aonsiollacha 1

Béic

Bhéic

Ar bhéic?

Dúirt sé/sí...

An mbéiceann?

Dúirt sé/sí...

An mbéicfidh?

Dúirt sé/sí...

gur bhéic

Níor bhéic nár bhéic

Béiceann

Ní bhéiceann

go mbéiceann

.nach mbéiceann

Béicfidh go mbéicfidh

Ní bhéicfidh nach mbéicfidh

Caith

Ar chaith?

Chaith

Dúirt sé/sí...

gur chaith

An gcaitheann?

Caitheann

Ní chaitheann

Dúirt sé/sí...

go gcaitheann

nach gcaitheann

Caithfidh go gcaithfidh

Ní chaithfidh nach gcaithfidh

Dhoirt gur dhoirt

Níor dhoirt nár dhoirt

An gcaithfidh?

Dúirt sé/sí...

Níor chaith . nár chaith

Doirt

Ar dhoirt?

Dúirt sé/sí...

An ndoirteann?

Dúirt sé/sí...

Doirteann go ndoirteann

Ní dhoirteann nach ndoirteann

An ndoirtfidh?

Doirtfidh

Ní dhoirtfidh

Dúirt sé/sí...

go ndoirtfidh

nach ndoirtfidh

2

TEIST

01

Íoslódáil a n Aip

Briathra Aonsiollacha 1

Fáisc

Ar fháisc?

Dúirt sé/sí...

D’fháisc gur fháisc

Níor fháisc nár fháisc

An bhfáisceann?

Fáisceann

Ní fháisceann

Dúirt sé/sí...

go bhfáisceann

nach bhfáisceann

Fáiscfidh go bhfáiscfidh

Ní fháiscfidh nach bhfáiscfidh

An bhfáiscfidh?

Dúirt sé/sí...

Gléas

Ar ghléas?

Ghléas

Níor ghléas

Dúirt sé/sí...

gur ghléas

An ngléasann?

Gléasann

Ní ghléasann

Dúirt sé/sí...

go ngléasann

nach ngléasann

An ngléasfaidh?

Gléasfaidh

Ní ghléasfaidh

Dúirt sé/sí...

go ngléasfaidh

nach ngléasfaidh

nár ghléas

Pioc

Ar phioc?

Dúirt sé/sí...

An bpiocann?

Phioc

Níor phioc

gur phioc

nár phioc

Piocann

Ní phiocann

Dúirt sé/sí...

go bpiocann

nach bpiocann

An bpiocfaidh?

Piocfaidh

Ní phiocfaidh

Dúirt sé/sí...

go bpiocfaidh

nach bpiocfaidh

3

TEIST

01

Céard atá á dhéanamh aige / aici / acu?

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aige?

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aige?

Tá sé ag aclaíocht.

Tá sé á fhéin

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aici?

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aici?

Tá sí ag

Tá sí ag rith.

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aige?

Tá an xray á scrúdú aige.

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aici?

éisteacht

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) acu?

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) acu?

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) acu?

Tá siad ag

Tá siad ag breathnú ar scannán.

Tá siad ag treasnú

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) agat?

Céard(céar’‘tá)á (dhéana)

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) agat?

Tá an leaba á cóiriú agam.

Tá an t-urlár á scuabadh agam.

4

na)

TEIST

01

Céard é seo? / Céard atá ann?

Céard é seo?

Céard é seo?

Céard iad seo?

Is úll é.

Is cathaoir í.

Is fáinní iad.

Céard atá (céar’‘tá) ann?

Céard atá(céar’‘tá) ann?

Céard atá (céar’‘tá) ann?

Damhan alla atá ann.

Is damhan alla atá ann.

atá annIs

Luch atá ann.

Is luch atá ann.

Céard a bhí ann?

Céard a bhí ann?

Céard a bhí ann?

Ba chaisleán gainimh a bhí ann.

a bhí ann.

Ba chluiche rugbaí a bhí ann.

Céard a bheas ann?

Céard a bheas ann?

Cáca a bheas ann.

Is cáca a bheas ann.

Pictiúr a bhea sann.

Is pictiúr a bheas ann.

5

Céard a bheas ann?

Teach a bheas ann.

Is teach a bheas ann.

TEIST

01

Íoslódáil a n Aip

Céard atá air?

(Céar’ ‘tá air?)

Céard atá air?

(Céar’ ‘tá air?)

Tá ocras air.

Tá tart air.

Céard atá uirthi?

(Céar’ ‘tá uirthi?)

Céard atá uirthi?

(Céar’ ‘tá uirthi?)

Ta áthas uirthi.

Tá faitíos uirthi.

Céard atá ort?

Céard atá cearr?

Céard atá air?

(Céar’ ‘tá air?)

Tá díomá air.

Céard atá uirthi?(Céar’ ‘tá uirthi?)

Tá ionadh uirthi.

(Céar’ ‘tá)

Céard atá (Céar’ ‘tá) cearr leis?

Céard atá (Céar’ ‘tá) cearr leis?

Tá pian ina bholg aige.

Tá sé gortaithe.

Tá sé ag cur fola.

(Céar’ ‘tá) Tá tinneas fiacaile aici.

Céard atá (Céar’ ‘tá) cearr léi?

Céard atá (Céar’ ‘tá) cearr léi?

Tá slaghdán uirthi.

Tá tinneas cinn uirthi.

6

)

TEIST

01

Íoslódáil a n Aip

Céard atá uait?

Céard atá tú ag iarraidh?

(céar’‘tá)atá uaidh?

(céar’‘tá)atá uaidh?

Tá cookies uaidh.

Tá spinach uaidh.

Céard a theastaíonn uaidh?

Teastaíonn cúnamh uaidh.

Céard a theastaíonn uaidh?

Teastaíonn airgead uaidh.

Céard atá (céar’‘tá) sé ag iarraidh (‘g iarra’)?

Tá sé ag iarraidh dul abhaile.

Céard atá (céar’‘tá) (‘g iarra’)

Céard atá (céar’‘tá)(‘g iarra’)

Tá sé ag iarraidh an chnó.

Tá sé do (gu) do iarraidh

Céard ba mhaith léi?

mhaith

mhaith

(céar’‘tá)atá uaidh?

Céard a theastaíonn uaidh?

Teastaíonn scíth uaidh.

Ba mhaith léi deoch uisce.

Ba mhaith leis breith ar iasc.

7

Ba mhaith leis fanacht ar an leaba.

TEIST

01

Íoslódáil a n Aip

Dia dhuit!

Inis dom fút fhéin?

Dia ‘s Muire dhuit!

Cén chaoi a bhfuil tú?

Tá mé go maith go raibh maith agat.

An bhfuil tú neirbhíseach?

Tá. Tá mé beagáinín neirbhíseach.

Cén t-ainm atá ort?

Sinéad Ní Chonghaile an t-ainm atá a orm.

Céard is ainm dhuit?

Sinéad Ní Chonghaile is ainm dhom.

Cé as thú?

As Co. na Gaillimhe mé.

Cá bhfuil cónaí ort?

Tá cónaí orm i dTuaim.

Cén aois thú?

Tá mé sé bliana déag d’aois.

8

TEIST

01

Inis faoi do mhuintir?

Íoslódáil a n Aip

Cé mhéad deartháir agus deirfiúr agat?

Tá beirt deartháireacha agam agus níl aon deirfiúr agam.

An tusa an duine is sine sa chlann?

An bhfuil peata agaibh sa mbaile?

Cén obair a dhéanann do thuismitheoirí?

Cá ndeachaigh sibh ar laethanta saoire anuraidh?

Mise atá i lár báire.

Tá mada againn. Níl aon pheata againn.

Is bainisteoir é m’athair agus is gruagaire í mo mháthair.

Chuaigh muid go Sasana. / Ní dheachaigh muid ar laethanta saoire anuraidh.

9

TEIST

01 1

Ag déanamh aithrise

5

An bhfuil tú i ndáiríre?

9

Thar mholadh beirte

13

Gabh i dtigh diabhail

Frásaí le híomhanna 1

Íoslódáil a n Aip

2

3

D’aon turas

4

Ag déanamh gaisce

6

7

Ag snámh in aghaidh easa

10

8

Ar tí

11

Fág an bealach

14

Gabh i leith

15

Ag déanamh an diabhail

10

Dallamullóg

Idir óg agus aosta

I bhfostú

12

In ainm a bheith

16

Ar nós na gaoithe

TEIST

01 1.

Líon na bearnaí 1

Íoslódáil a n Aip

tú fhéin agus do chuid tuairimí craiceáilte.

2.

Bíonn mo chara i gcónaí

3.

Bhí na páistí

4.

D’imigh sé tharam

5.

Tá gach duine ar chúrsa Gaeilge

6.

Ní

7.

Beidh

8.

Bíonn daoine óga

9.

An bhfuil tú ag magadh fúm nó an bhfuil tú

10.

Níl aon mhaith ann. Is

11.

12.

Níor thaitin an béile liom – ní raibh sé

13.

14.

Chuaigh mo gheansaí

15.

Bhí mé

16.

Ní éireoidh leat an

• Idir

óg agus aosta

• Téigh •Ag •

i dtigh diabhail

déanamh aithrise

Ag déanamh gaisce

as chomh maith is atá sé ag imirt peile. ar an múinteoir nua.

ina charr nua. ag caint as Gaeilge

a rinne mé é. Ba thimpiste a bhí ann. i láthair ag an gceiliúradh. ar réalta ceoil agus spóirt. faoi? atá muid.

anseo nóiméad, ba mhaith liom focal leat.

le do thoil – teastaíonn uaim dul tharat! i ndoras an chairr.

titim i mo chodladh nuair a thosaigh an srannadh. a chur orm don darna huair.

•Ag déanamh an diabhail • Ar nós na gaoithe •

•Ag

snámh in aghaidh easa • An bhfuil tú i ndáiríre?

• Dallamullóg

In ainm a bheith

• D’aon

turas

•

11

Ar tí

•I

bhfostú

• Gabh • Fág

i Leith

an bealach

• Thar

mholadh beirte

TEIST

01

Íoslódáil a n Aip

An tAinm Briathra

é/í

Tá sé á pógadh - Tá sí á phógadh

mé

Tá sé do (gu) mo phógadh.

tú

Tá sé do (gu) do phógadh.

é/í

Tá siad á leanacht

mé

Tá sé do (gu) mo leanacht.

tú

Tá sé do (gu) do leanacht.

é/í

Tá sí á bhualadh - Tá sé á bualadh

mé

Tá sé do (gu) mo bhualadh.

tú

Tá sé do (gu) do bhualadh.

é

Tá sé á thachtadh

mé

Tá sé do (gu) mo thachtadh.

tú

Tá sé do (gu) do thachtadh.

siad

Tá siad á mholadh

mé

Tá siad do (gu) mo mholadh.

tú

Tá siad do (gu) do mholadh.

é/í

Tá sé á ghléasadh fhéin. Tá sí á gléasadh féin

mé

Tá mé do (gu) mo ghléasadh fhéin.

tú

Tá tú do (gu) do ghléasadh fhéin.

12

TEIST

01

Íoslódáil a n Aip

An tAinm Briathra

é/í

Tá sé á ardú - Tá sí á hardú

mé

Tá sé do (gu) m’ardú.

tú

Tá sé do (gu) d’ardú.

é/í

Tá sé á tharraingt - Tá sí á tarraingt

mé

Tá sé do (gu) mo tharraingt.

tú

Tá sé do (gu) do tharraingt.

é/í

Tá sé á iarraidh - Tá sí á hiarraidh

mé

Tá sé do (gu) m’iarraidh.

tú

Tá sé do (gu) d’iarraidh.

é/í

Tá sé á bhodhrú - Tá sí á bodhrú

mé

Tá sé do (gu) mo bhodhrú.

tú

Tá sé do (gu) do bhodhrú

siad

Tá siad á fhreagairt -Tá siad á freagairt

mé

Tá sé do (gu) mo fhreagairt.

tú

Tá sé do (gu) do fhreagairt.

13

TEIST

01 Cathaoir - faoin gcathaoir

Urú Roimh Ainmfhocal

Íoslódáil a n Aip

Gairdín - as an ngairdín

Clann - ón gclann

Pluais - tríd an bpluais

Gealach - chuig an ngealach

Garda - roimh an ngárda

Farraige - thar an bhfarraige

Páirc spraoi - ag an bpáircspraoi

Bláth -

ar an mbláth

Siúlóid - ag an tsiúlóid

Seilf -

ón tseilf

Súil -

faoin tsúil

An tSín - chuig an tSín

Sráid -

ar an tsráid

ón bhfoireann

Baile -

chuig an mbaile

Geata - thar an ngeata

Bearna - tríd an mbearna

Féar -

ar an bhféar

Cóisir - chuig an gcóisir

Fáinne - tríd an bhfáinne

14

TEIST

01 Capall - ar an gcapall

Bearna - thar an mbearna

Coill -

tríd an gcoill

Fiaclóir - chuig an bhfiaclóir

Faisean - as an bhfaisean

Fuinneog - tríd an bhfuinneog

Béile -

roimh an mbéile

Urú Roimh Ainmfhocal

Íoslódáil a n Aip

Pluid -

faoin bpluid

Portach - ón bportach

Cluiche - roimh an gcluiche

Gaeilge - ón nGaeilge

Fuacht - leis an bhfuacht

Bosca - ón mbosca

Bord -

faoin mbord

Gruaig - ar an ngruaig

Grian -

ag an ngrian

Crann - faoin gcrann

15

Buidéal - ón mbuidéal

Pictiúrlann - chuig an bpict.

Balla -

thar an mballa

Pointe - ar an bpointe

TEIST

01 Ard Cé acu is Is Tá

níos

an níos

Go deas Cé acu is Is Tá

níos

liom níos

Mór Is Tá

níos

Is

níos

Tá

Go maith Cé acu is Is Tá

fearr saoire

Trom Cé acu is Is Tá

níos

troime aer

Fuar

asal

Tá

is

deise

Te

mó volvo mó

brocailí

Tá

is

mó

Beag

sciobtha

an níos

níos

fearr liom níos

níos

troime an níos

ná

is

Cé acu is

Tá

sciobtha

Mall Cé acu is

giorria sciobtha fearr

Is ná

is

toirtís

Tá

fearr

Go dona Cé acu is

leat scoil nó saoire ?

saoire fearr troime

Is ná

is

Tá

troime

Láidir Cé acu is

uisce nó aer ?

t-aer troime

Is ná

uisce

Tá

16

láidre tarbh

níos

leac oighir fuaire teo

ná

is

uisce teo

Ghréig teo lú

ná

Éire

is

lú

luch nó cat? an níos

níos

moille an níos

níos

measa

measa báisteach

scoil

an

lú

moille seilmide

fuaire

An Ghréig nó Éire ?

níos

lú luch

mini

toirtís nó giorria ?

níos

is

leac oighir nó uisce ?

teo

teo an Ghréig

ná

Is

an

níos

Cé acu is Is

fuaire

fuaire

fuaire leac oighir

ná

leat pizza nó brocaií ?

pizza deise

níos

Cé acu is Is

deise

sciobtha

sciobtha giorria

airde

volvo nó mini ? an

Sciobtha Cé acu is

sioráf airde

mó

mó volvo

is

sioráf nó asal ?

deise

deise pizza

Cé acu is

airde

airde

airde sioráf

Aidiachtaí - Céimeanna Comparáide

Íoslódáil a n Aip

liom níos

níos

láidre an níos

luch lú moille

ná

is

cat moille

seilmide nó beach ?

seilmide moille measa

ná

is

beach measa

leat báisteach nó sioc ?

báisteach measa láidre

ná

is

sioc láidre

tarbh nó bó?

tarbh láidre

ná

bó

TEIST

01 1

Aidiachtaí - Samhlacha

Íoslódáil a n Aip

2

Chomh lag le héinín gé

5

3 Chomh salach le cró muice

Chomh hard leis an mballa

6

7

Chomh mór le teach

Chomh cam le corrán

10

11

Chomh glan le huisce

Chomh beag le fríd

Chomh bocht le bacach sráide

13

14

15

Chomh te le tine

9

Chomh hóg le naíonán

Chomh sciobtha le gaoth Mhárt

Chomh híseal leis an talamh

17

4

Chomh díreach le dorú

8 Chomh héadrom le cleite

12

Chomh láidir le stail

16

Chomh saibhir le rí

TEIST

01 1

Tá faitíos air.

Tá sé ag crith le heagla.

5

Tá ocras orthu.

Tá siad stiúgtha.

9

Tá ionadh uirthi.

Tá ionadh an domhain uirthi.

13

Tá díocas air.

Fág an bealach.

Íoslódáil a n Aip

2

Mothúcháin

3

Tá díomá air Tá sé dubh dóite ag an díomá.

6

Tá tuirse uirthi.

Tá sí traochta.

10

Tá amhras air.

Níl sé cinnte faoi.

14

Tá éad air.

Tá sé éadmhar.

18

Tá tart air.

Tá sé spalptha leis an tart.

4

Ta fearg orthu.

Tá siad le ceangal.

7

8

Tá sceitimíní air.

Tá sé ar bís.

Tá imní air.

Tá sé ciaptha leis an imní.

11

12

Tá buairt uirthi.

Tá sí thíos inti féin.

Tá déistin uirthi.

Ní thaitníonn sé ar chor ar bith léi.

15

16

Tá aiféala air.

Tá brón air faoina ndearna sé.

Tá sceitimíní air.

Tá sé ar bís.

TEIST

01 1

2

3

Tá sí ag dul isteach

5

7

Tá sí ag teacht anuas

Tá sí thall

13

8

11

Tá sí ag dul amach

15

Tá sí thíos

Tá sí ag teacht amach

19

Tá sí istigh

12

Tá sí ag dul suas

14

Tá sí ag dul sall

Tá sí ag teacht anall

Tá sí thuas

10

Tá sí amuigh

4

Tá sí ag dul síos

6

9

Ag Gluiseacht

Íoslódáil a n Aip

Tá sí ag teacht isteach

16

Tá sí ag teacht aníos

TEIST

01

Forainm Réamhfhoclach - Le

Íoslódáil a n Aip

Cé leis an cóta / na cótaí?

Is linne iad.

Sin iad ár gcóta.

Is liomsa é.

Sin é mo chóta.

Is leatsa é.

Sin é do chóta

Is libhse iad.

Sin iad bhur gcótaí.

Is leisean é.

Sin é a chóta.

Is leosan iad Sin iad á gcótaí.

Is léise é.

Sin é a cóta.

I don’t care.

Is cuma liom.

It occurred to me.

Rith sé liom.

I like / enjoy it.

Taitníonn se liom

Get lost!

Gread leat!

I accept it.

Glacaim leis

I agree with you.

Tagaim leat

Do you prefer?

An fearr leat?

Whose is it?

Cé leis é?

I am looking forward to it.

Tá me ag tnúth leis.

Did you succeed?

Ar éirigh leat?

20

TEIST

01

Íoslódáil a n Aip

Forainm Réamhfhoclach - Ag

Cé aige a bhfuil an freagra?

Is agamsa atá sé.

Is againne atá sé.

Is agatsa atá sé.

Is agaibhse atá sé.

Is aigesean atá sé.

Is acusan atá sé.

Is aicese atá sé.

Do you know him?

An bhfuil aithne agat air?

Do you know Gaillimh?

An bhfuil eolas agat ar Ghaillimh?

Do you know the answer?

An bhfuil a fhios agat an freagra?

Can you swim?

An bhfuil snámh agat?

Have you enough?

An bhfuil do dhóthain agat?

Do you speak French?

An bhfuil Fraincis agat?

Leave it to me!

Fág agamsa é.

You know best!

Is agat is fearr atá a fhios.

I hope.

Ta súil agam

Good enough for you!

Sách maith agat.

21

TEIST

02

Briathra Neamhrialta

Íoslódáil a n Aip

Clois

Ar chuala?

Chuala

Níor chuala

Bí

An* raibh?

Bhí

Ní* raibh

Beir

Ar rug?

Rug

Níor rug

Tar

Ar tháinig?

Tháinig

Níor tháinig

Feic

An* bhfaca?

Chonaic

Ní* fhaca

Faigh

An* bhfuair

Fuair

Ní* bhfuair

Téigh

An* ndeachaigh?

Chuaigh

Ní* dheachaigh

Tabhair

Ar thug?

Thug

Níor thug

Abair

An* ndúirt?

Dúirt

Ní* dúirt

Ith

Ar ith?

D’ith

Níor ith

Déan

An* ndearna?

Rinne

Ní* dhearna

Clois

An gcloiseann?

Cloiseann

Ní chloiseann

Bí

An mbíonn?

Bíonn

Ní bhíonn

Beir

An mbeireann?

Beireann

Ní bheireann

Tar

An dtagann?

Tagann

Ní thagann

Feic

An bhfeiceann?

Feiceann

Ní fheiceann

Faigh

An bhfaigheann?

Faigheann

Ní fhaigheann

Téigh

An dtéann?

Téann

Ní théann

Tabhair

An dtugann?

Tugann

Ní thugann

Abair

An ndeireann?

Deireann

Ní deireann

Ith

An itheann?

Itheann

Ní itheann

Déan

An ndéanann?

Déanann

Ní dhéanann

22

h

TEIST

02

Briathra Neamhrialta

Íoslódáil a n Aip

Clois

An gcloisfidh?

Cloisfidh

Ní chloisfidh

Bí

An mbeidh?

Beidh

Ní bheidh

Beir

An mbéarfaidh?

Béarfaidh

Ní bhéarfaidh

Tar

An dtiocfaidh?

Tiocfaidh

Ní thiocfaidh

Feic

An bhfeicfidh?

Feicfidh

Ní fheicfidh

Faigh

An bhfaighidh?

Gheobhaidh

Ní bhfaighidh

Téigh

An rachaidh?

Rachaidh

Ní rachaidh

Tabhair

An dtabharfaidh?

Tabharfaidh

Ní thabharfaidh

Abair

An ndéarfaidh?

Déarfaidh

Ní déarfaidh

Ith

An íosfaidh

Íosfaidh

Ní íosfaidh

Déan

An ndéanfaidh

Déanfaidh

Ní dhéanfaidh

23

2

TEIST

02

Íoslódáil a n Aip

Cén chaoi a bhfuil tú?

(Ce’chaoi ‘bhfuil tú?)

Cén chaoi a bhfuil tú?

(Ce’chaoi ‘bhfuil tú?)

Tá mé togha

Tá mé thar cionn.

Cén chaoi an airíonn tú?

(Ce’ chaoi a’ nairíonn tú?)

Airím thar cionn.

Cén chaoi a bhfuil an chraic?

(Ce’ chaoi ‘il a’ chraic) Tá an chraic thar cionn.

Cén (ce’) chaoi ar éirigh leis?

D’éirigh thar cionn leis.

Cén chaoi ....? 1

Cén chaoi a bhfuil tú?

(Ce’chaoi ‘bhfuil tú?)

Níl aon chaill orm.

Cén chaoi an airíonn tú?

Cén chaoi an airíonn tú?

(Ce’ chaoi a’ nairíonn tú?) (Ce’ chaoi a’ nairíonn tú?)

Airím tuirseach.

Airím tinn.

Cén chaoi a bhfuil an chraic?

(Ce’ chaoi ‘il a’ chraic)

Cén chaoi a bhfuil an chraic?

(Ce’ chaoi ‘il a’ chraic)

Diabhal craic ar bith anseo.

Tá sí mighty.

Cén (ce’) chaoi ar éirigh léi?

Níor éirigh go maith léi.

24

Cén (ce’) chaoi ar éirigh leat?

Theip orm

TEIST

02

Íoslódáil a n Aip

Cén (ce’) chaoi a mblaiseann sé?

Cén (ce’) chaoi a mblaiseann sé?

Blaiseann sé difriúil

Blaiseann sé milis

Cén (ce’) chaoi a ndeachaigh sé ann?

Cén (ce’) chaoi a ndeachaigh sé ann?

Shiúil sé ann.

Scátáil sé ann.

Cén (ce’) chaoi a n-oibríonn sé ?

Brúitear an lasc.

Cén (ce’) chaoi a seasann tú air?

Seasann tú mar seo air.

Cén chaoi .....? 2

Cén (ce’) chaoi a mblaiseann sé?

Blaiseann sé searbh

Cén (ce’) chaoi a ndeachaigh sé ann?

D’eitil sé ann.

Cén (ce’) chaoi a n-oibríonn sé ?

Cén (ce’) chaoi a n-oibríonn sé ?

Seastar air.

Cuirtrear i bpoll an doirtil é.

Cén (ce’) chaoi a gcasann tú é?

Casann tú mar seo é.

25

Cén (ce’) chaoi a dtarraingíonn tú é?

Tarraingíonn tú mar seo é.

TEIST

02

Íoslódáil a n Aip

Cé hé / hí / hiad / mhéad?

Cé hiad seo?

Cé hé seo?

Cé hí seo?

Sin é Paul O’Connell.

Sin í Katie Taylor.

Cé hé seo?

Cé hí seo?

Sin é Barack Obama

Sin í Saoirse Ronan

Sin iad foireann Fr. Ted

Cé mhéad an ceann atá orthu?

Cé mhéad atá orthu?

Cé mhéad a chosnaíonn sé?

Euro amháin an ceann atá orthu.

Dhá euro ar dhá ceann déag atá orthu.

Cosnaíonn sé dhá euro.

Cé mhéad a chosnaíonn sé?

Cosnaíonn sé €4 euro 99 cent.

Cé mhéad duine atá ann?

Tá beirt ann.

26

Sin iad U2.

Cé hiad seo?

Cé mhéad cos atá aige?

Cúig chos atá aige.

ge?

TEIST

02

Cé as? / Cé dhó? / Cé leis?/ Cé aige?

Íoslódáil a n Aip

Cé as é?

Cé as é?

Cé as é?

As an Tuirc é.

As an Iodáil é.

As Sasana é.

Cé leis é seo?

Is le Indiana Jones é.

Cé leis é seo?

Cé leis é seo?

Is le Batman é.

Is le Mr Bean é.

Cé dó (dhó) é seo ?

Cé dó (dhó) é seo ?

Cé dó (dhó) é seo ?

Is don Phápa é.

Is d’Uachtarán Mheiriceá é.

Is do Desperate Dan é.

Cé aige a bhfuil freagra?

Cé aige a bhfuil an cnó?

Cé aige a raibh an bua?

Is ag an Slumdog atá sé.

Is ag Éirinnnn a bhí sé.

27

TEIST

02

Inis dom faoi do scoil?

Cén scoil a bhfuil tú ag freastal uirthi?

Tá mé ag freastal ar Chlochar na Trócaire

An scoil mheascaithe í?

Ní hea, cailíní ar fad ata inti.

An scoil mhór í?

Is scoil mhór í. Tá trí cheád go leith scoláire inti

Cén bhliain ina bhfuil tú?

Tá mé sa gceathrú bliain.

Cén dath atá ar an éide scoile?

Dath gorm.

An bhfuil tú ar aon fhoireann?

Tá mé ar fhoireann sacair na scoile.

Cén chaoi a dtéann tú ar scoil?

Téim ar scoil ar bhus.

Cé na hábhair is maith leat?

Is maith liom staidéar gnó.

Cé na hábhair a thaitníonn leat?

Taitníonn mata liom.

Cé na hábhair nach maith leat?

Cé na hábhair nach dtaitníonn leat?

Ní maith liom ealaín na eolaíocht.

Ní thaitníonn eacnamaíocht bhaile ná stair liom.

28

TEIST

02

Inis dom faoi do chaitheamh aimsire?

An imríonn tú aon spórt?

Cén spórt a imríonn tú?

An léann tú?

An dtaitníonn leitheoireacht leat?

An bhfuil spéis i gceol agat?

Cén cineál ceoil is maith leat?

Imríonn, is breá liom spórt

Imríonn mé leadóg agus sacar.

Léann me go leor. / Ní léann mé mórán

Ní thaitníonn léamh leabhar liom ach léighim nuachtáin agus irisí.

Tá an-spéis i gceol agam.

Tá mo chroí sa gceol.

Is breá liom popcheol agus ceol tíre

An seinneann tú gleéas ceoil?

Seinnim an giotár.

An gcasann tú gleas ceoil?

Casaim an fheadóg.

Cén caitheamh aimsire is fearr leat?

Is breá liom a bheith ag féachaint ar shobaldrámaí ar an teilifís.

29

TEIST

02 1

2

Ar fhaitíos na bhfaitíos

5

Sáimhín só

Frásaí le híomhánna 2

Íoslódáil a n Aip

3

Beo bocht

Ní mar a shíltear a bítear

6

7

Te teolaí

Rí rá agus ruaille buaille

9

10

Mór mílteach

Clú agus cáil

13

14

Ar mhuin na muice

4

11

Fial flaithiúil

15

Rogha agus togha

Beag bídeach

30

Ceannann céanna

8

Fite fuaite

12

Go deo na ndeor

16

Anois ‘s arís

TEIST

02

Líon na bearnaí 2

Íoslódáil a n Aip

1.

Bhí an fear

2.

Bhí

3.

Tá cuma

4.

Is ainmhí

5.

Bíonn an bhanríon í féin ag piocadh a sróine

6.

Caitheann scoláirí a gcuid airgid go

7.

Tá an chuma ar an mbéirín beag go bhfuil sé ar

8.

Chlúdaigh an póilín baill phríobháideacha an fhir

9.

Tá an t-iasc seo mór millteach

10.

.... agus mairfidh siad go sona sásta lena chéile

11.

Ní mar a bhítear.

12.

Ní ar chapall atá an marcach seo ach

13.

Tá na gúnaí

14.

Bhí

15.

Tá

16.

Tá na céadta milliún duine sa tríú domhan

• Fite • Te

fuaite

teolaí

• Beag • Beo

bídeach

bocht

aille

sa suíochán mar gur theastaigh uaidh a bheith i bhfolach. ar na sráideanna le linn na hagóide ar an mbeirt saighdiúirí é an luch.

i Siopa n hAfrice.

íos na bhfaitíos go bhfeicfí iad.

á gcaitheamh acu.

an bheatha ar fáil ag an bhféasta ar Einstein ar fud an domhain

• Sáimhín

só

Ar fhaitíos na bhfaitíos • Ní mar a shíltear a bhítear • Ceannann céanna •

•Go

deo na ndeor

• Clú

• Ar

mhuin na muice

• Anois ‘s

• Fial

flaithiúil

• Rogha

31

agus togha

agus cáil

• Mór • Rí

arís

millteach

rá agus ruaille buaille

TEIST

02

Frásaí Coitianta 1

Íoslódáil a n Aip

Chit Chat-amach ABAIRLEAT! Abair é!

Rang:

Say it out!

An bhfuil tú ag iarraidh ceann?

Do you want one?

Tabhair dom (toram) ceann!

Give me one

Ní dóigh liom é

I don’t think so

Ceist agam ort

Answer me this

Fág mé!

Let me be!

Go sábhála Dia sinn!

God save us!

Feicfidh mé ar ball thú.

I’ll see you later

Thaitin sé go mór liom.

I liked it/him/very much.

Go bhfóire Dia orainn!

God help us!

Cén t-am é?

What time is it?

A Mhaighdean!

Holy Mary!

Airím uaim mo chairde

I miss my friends

Céard a cheapann tú faoi?

What do you think/make/ of it?

D’éirigh liom.

I succeeded.

Go n-éirí leat!

Good luck!

Tabhair dom é.

Give it to me.

Abair leat!

Say it!

Abair as Gaeilge é seo.

Cén Ghaeilge a chuirfeá air seo?

An bhfuil tú in ann é seo a rá as Gaeilge?

Cuir Gaeilge air seo.

Cén chaoi a ndéarfá seo as Gaeilge?

32

TEIST

02

Íoslódáil a n Aip

Where are you going?

Cá bhfuil tú ag dul?

Cé mhéad atá air?

Frásaí Coitianta 2

How much is it?

Lean ort!

Keep going!

Fág an bealach !

Get out of the way!

Ar aghaidh leat!

Go ahead!

Cá bhfuil (cáil) do dheifir?

Where is your hurry?

Fág seo!

Come on!

Bailigh leat / gread leat!

Get lost! / Clear off!

Céard a chosnaíonn sé?

How much does it cost?

Déan deifir.

Hurry up!

Fan nóiméad!

Wait a minute!

Gabh i leith anseo!

Come over here!

Oíche mhaith, codladh sámh!

Good night, sleep well!

Éirigh as!

Give it up / Stop it!

Is mise an chéad duine eile.

I’m next!

Téigh i dtigh diabhail!

Go to hell!

Tóg d’am!

Take your time!

Éirigh as an tseafóid!

Don’t be silly!

Abair as Gaeilge é seo.

Cén Ghaeilge a chuirfeá air seo?

An bhfuil tú in ann é seo a rá as Gaeilge?

Cuir Gaeilge air seo.

Cén chaoi a ndéarfá seo as Gaeilge?

33

TEIST

02 tú

d’fheadóg

Aidiachtaí Sealbhacha

Íoslódáil a n Aip

mé

sé

a chathaoir

mo bhróg

sibh

bhur dteach

siad

a gcontae

siad

a breithlá

a mbéile

sé

mé

mo chroí

a mhadra

sí

muid

ár dtír

mé

mo mhuigín

a pheann

a mála

siad

muid

ár nAthair

a mbua 34

sí

a cóta

muid

ár mbus

tú

d’fháinne

sibh

bhur bhfocal

tú

do sheans

TEIST

02 mé

i mo chodladh

sibh

in bhur gcónaí

mé

i mo sheasamh

sé

ina dhiaidh

siad

...a ndícheall

Aidiachtaí Sealbhacha

Íoslódáil a n Aip

siad

sé

ina gcodladh

ina dhúiseacht

tú

muid

inár gcónaí

i do chónaí

sé

sibh

ina shuí

in bhur seasamh

sí

tú

ina diaidh

i d’amadán

tú

mé

do dhóthain 35

mo dheis

sí

ina dúiseacht

sí

ina cónaí

í

ina suí

mé

i m’amadán

muid

ár dteanga

TEIST

02 1

2

An firín barrúil

5

3

9

An firín dingliseach

An firín glórach

An firín cantalach

8

An firín faoi dheifir

11

An firín leisciúil

15

An firín scaipthe

An firín sona sásta

36

An firín fiosrach

12

An firín láidir

14

An firín santach

An firín brúite

7

10

13

4

An firín beag bídeach

6

An firín dearmadach

Ag cur síos ar dhuine

Íoslódáil a n Aip

An firín liobarnach

16

An firín sraothfairt

TEIST

02 1

Ag cur síos ar dhuine

Íoslódáil a n Aip

2

3

Scaipthe

5

Fiosrach

Dingliseach

6

Faoi dheifir

9

7

Cantalach

Glórach

Sona sásta

Dearmadach

8

Láidir

10

13

4

11

Barrúil

12

Brúite

14

15

Sraothfairt

Liobarnach

16

Santach

37

Leisciúil

Beag bídeach

TEIST

02 tine an

Alt Roimh Ainmfhocal

brionglóid an

an

gaoth an

doras an tír an feoil an uisce an bliain an slí an urlár an cóta an solas an

braon an

an

cloigín an

stopaire an

stoirm

póg an

comhartha an

sliabh an

súil an

sláinte an

bóthar an

ubh an

úll an

domhan an

gruaig an

oíche an

siopa an

sreangán an

liathróid an

eas an

anlann an

cáis

spéir an

sionnach an

38

iora rua an

TEIST

02

Alt Roimh Ainmfhocal

obair

cathaoir an

an asal

crann an

an

an

an

an

an

an

an

an

an

an

an

an

an

an

an

an iasc

fuinneog

Seapáin

feadóg an

Sín

oileán

biorrán an

cistin

farraige

abhainn an

eochair

slabhra

seomra an

duilleog

aimsir

páirc an

scoil

lasc

airgead an

duais

arán

fadhb an

staighre

bróg

éan

an

an

an

an

gealach

anraith an

báisteach an

trá an

39

TEIST

02

Forainm Réamhfhoclach - Ar

Cé air a bhfuil an locht?

Is ormsa atá sé.

Is orainne atá sé.

Is ortsa atá sé.

Is oraibhse atá sé.

Is airsean atá sé.

Is orthusan atá sé.

Is uirthise atá sé.

You pretend.

Lig ort féin

You’re lucky.

Tá an t-ádh ort.

I was mistaken

Bhí dul amú orm.

I failed.

Theip orm

Call me.

Glaoigh orm.

We have to ...

Tá orainn ....

God help us!

Go bhfóire Dia orainn.

Keep it up

Lean ort.

Excellent

Ar fheabhas

Missing

Ar iarraidh 40

TEIST

02

Forainm Réamhfhoclach - Do

Cé d(h)ó an litir?

Is d(h)omsa é.

Is d(h)úinne é.

Is d(h)uitse é.

Is d(h)aoibhse é.

Is d(h)ósan é.

Is d(h)óibhsean é.

Is dise é.

He allowed me. / Let me be.

Lig sé d(h)om. Lig d(h)om

He promised me.

Gheall se d(h)om.

It’s none of your business

Nach cuma d(h)uit!

True for you!

Is fíor d(h)uit!

It’s worth your while.

Is fiú d(h)uit é.

I had to ...

B’éigean d(h)om

It seems to me ...

Feictear d(h)om ....

As far as I know ...

Go bhfios d(h)om...

Forgive me.

Maith d(h)om é.

You deserve it.

Tá sé ag dul d(h)uit.

41

TEIST

03

Briathra Aonsiollacha 2

Íoslódáil a n Aip

Brúigh

Ar bhrúigh?

Dúirt sé/sí...

An mbrúnn?

Dúirt sé/sí...

An mbrúfaidh?

Dúirt sé/sí...

Bhrúigh gur bhrúigh

Níor bhrúigh nár bhrúigh

Brúnn

Ní bhrúnn

go mbrúnn

.nach mbrúnn

Brúfaidh

Ní bhrúfaidh

go mbrúfaidh

nach mbrúfaidh

Caoin

Ar chaoin?

Chaoin

Dúirt sé/sí...

gur chaoin

An gcaoineann?

Caoineann

Ní chaoineann

Dúirt sé/sí...

go gcaoineann

nach gcaoineann

An gcaoinfidh?

Caoinfidh go gcaoinfidh

Ní chaoinfidh nach gcaoinfidh

Dhreap gur dhreap

Níor dhreap nár dhreap

Dúirt sé/sí...

Níor chaoin . nár chaoin

Dreap

Ar dhreap?

Dúirt sé/sí...

An ndreapann?

Dúirt sé/sí...

An ndreapfaidh?

Dúirt sé/sí...

Dreapann go ndreapann

Ní dhreapann nach ndreapann

Dreapfaidh go ndreapfaidh

Ní dhreapfaidh nach ndreapfaidh

42

TEIST

03

Briathra Aonsiollacha 2

Íoslódáil a n Aip

Fill

Ar fhill?

Dúirt sé/sí...

D’fhill gur fhill

Níor fhill nár fhill

An bhfilleann?

Filleann

Dúirt sé/sí...

go bhfilleann

Ní fhilleann nach bhfilleann

Fillfidh go bhfillfidh

Ní fhillfidh nach bhfillfidh

An bhfillfidh?

Dúirt sé/sí...

Goid

Ar ghoid?

Dúirt sé/sí...

An ngoideann?

Ghoid gur ghoid

Níor ghoid nár ghoid

Dúirt sé/sí...

Goideann go ngoideann

An ngoidfidh?

Goidfidh

Ní ghoidfidh

Dúirt sé/sí...

go ngoidfidh

nach ngoidfidh

Ní ghoideann nach ngoideann

Preab

Ar phreab?

Dúirt sé/sí...

An bpreabann?

Phreab

Níor phreab

gur phreab

nár phreab

Preabann

Ní phreabann

Dúirt sé/sí...

go bpreabann

nach bpreabann

An bpreabfaidh?

Preabfaidh

Ní phreabfaidh

Dúirt sé/sí...

go bpreabfaidh

nach bpreabfaidh

43

TEIST

03

Íoslódáil a n Aip

Cá bhfuil (cá ‘il) an bheach?

Cá bhfuil (cá ‘il) na gárdaí?

Tá sí ar an mbláth.

Tá siad ar chúl an chairr

Cá bhfuil (cá ‘il) an réiteoir?

Cá bhfuil (cá ‘il) an fear?

Tá an réiteoir idir an bheirt imreoirí.

Tá sé thuas sa gcrann.

Cá bhfuil?

Cá bhfuil (cá ‘il) sé ag rothaíocht?

Tá sé ag rothaíocht faoin uisce.

Cá bhfuil (cá ‘il) an cúl báire?

Tá sé i lár na páirce.

Cá bhfuil (cá ‘il) an zebra?

Cá bhfuil (cá ‘il) na daoine?

Cá bhfuil (cá ‘il) an teach?

Tá sé i measc na wildebeest.

Tá siad ar bharr an tsléibhe.

Tá an teach in aice na trá.

Cá bhfuil (cá ‘il) na daoine?

Cá bhfuil (cá ‘il) an comhartha?

Tá siad os comhair an tséipéil.

Tá an comhartha os cionn an dorais.

44

Cá bhfuil (cá ‘il) an beidhsicil?

Tá an beidhsicil i gcoinne an bhalla.

TEIST

03

Cá bhfaca? / Cá ndeachaigh / Cá ndearna?

Cá bhfaca tú an cluiche?

Cá bhfaca tú an fógra?

Cá bhfaca tú iad?

Chonaic mé i bpáirc an Chrocaigh é

Chonaic mé ar chlár na bhfógraí é

Chonaic mé ar an trá iad.

Cá ndearna tú é?

Cá ndearna sí iad?

Cá ndearna siad é?

Rinne mé sa rang adhmadóireachta é.

Rinne sí sa mbaile iad.

Rinne siad thuas sa gcrann é.

Ca ndeachaigh tú ar do laethanta saoire?

Chuaigh me chuig an Spáinn.

Cá ndeachaigh tú aréir?

Chuaigh mé chuig an bpictiúrlann.

Cá ndeachaigh siad ar maidin?

Chuaigh siad chuig an scoil.

Ca bhfaighfeá casúr?

Cá bhfaighfeá stampaí?

Gheofá i siopa crua-earraí é

Gheofá in oifig an phoist iad.

45

Cá bhfaighfeá ollóga?

Gheofá ar an margadh iad.

TEIST

03 1

Fuaimeanna Daoine 1

Íoslódáil a n Aip

2

Ag broimeanaí

5

3

Ag feadaíl

Ag cogarnaíl Ag sioscadh

6

Ag sciotaíl

9

Ag méanfach

13

Ag brúchtáil

4

7

8

Ag béiceach

Ag gáire

10

11

Ag srannadh

Ag caoineadh

Ag líochán

12

Ag tochas

14

15

Ag sraothfairt

46

Ag séideadh

Ag sú

16

Ag cogaint

TEIST

03 1

Fuaimeanna Daoine 2

Íoslódáil a n Aip

2

Ag screadach

5

3

Ag casacht

Ag plaiceadh

6

Ag diúil

9

Ag análú

10

Cuisle croí

13

Fail (a bheith ort) / Ag snagaíl

4

Ag sloigeadh

7

8

Ag fual / Ag mún Ag déanamh múin Streall a scaoileadh

Coiscéimeanna

11

12

Ag cnagadh

14

15

Ag sioscadh ag cogarnaíl

Ag bualadh bos

47

Ag múisceadh

Ag pógadh

16

Ag osnaíl

TEIST

03

Frásaí le híomhánna 3

Íoslódáil a n Aip

1

2

Go bhfóire Dia orainn

Ag cur as (do)

5

6

I sáinn / i bponc

9

3

Mór lena chéile

14

In ann

8

Éirigh as sin/ leag as sin

11

Is mise an chéad A’ bhfaca tú sin? duine eile / Breathnaigh

48

Seachain tú fhéin / fainic

12

I ndán

I bhfolach

15

Ag caochadh súile.

Fiosrach

Ar bís

7

10

13

4

De ló is d’oíche

16

Bunoscionn

TEIST

03

Líón na Bearnaí 3

Íoslódáil a n Aip

1.

Tá an racún seo

2.

Creideann daoine gur féidir a bhfuil

3.

Bhí sí

4.

Bíonn buachaillí ag

5.

G

6.

Ceithre uaire fichead, seacht lá na seachtaine - bíonn gardaí i mbun oibre

. Níl i ndán dó ach titim san uisce.

tar éis di tar éis di an rás a bhuachaint. ar chailíní.

- ní chreidim é.

7.

sin, níl cead lámh a leagan ar na dealbha.

8.

An bhfuil tú

9.

Tá siad an-

10.

Bhí an fear

11.

Bhí sé ag crochadh

12.

nn

13.

Is

eile sa scuaine.

14.

tú féin ar an mada (leon) seo.

15.

Ní bealach an-chliste é seo dul

16.

Tá sí chomh

• Seachain

é seo a dhéanamh le do theanga? lena chéile.

don chailín. den chrann nuair a thit sé.

ar sin a réiteoir! – a’ bhfaca tú é?

(tú féin)

/ fainic • Éirigh as sin / leag as sin •Mór lena chéile •Ag

dóibh a léamh ó bhos na láimhe.

Caochadh súl

, agus tá sí sách dána chomh maith.

•

Fiosrach

• In

• Go

ann

bhfóire Dia orainn!

• Bunoscionn

• De

• Is

• A’

•I

mise an chéad duine eile 49

•I

bhfolach

ló is d’óiche

•

Ag cur as (dom)

sáinn / i bponc

•

I ndán

•

Ar bís

bhfaca tú sin?

TEIST

03

Ag Casadh Le Daoine

Íoslódáil a n Aip

Chit ChatABAIRLEAT! Cén (ce’) chaoi a bhfuil tú?

Rang:

How are you?

Tá mé togha go raibh maith agat (ad).

I’m fine, thank you.

Tá mé thar cionn, go raibh maith agat (ad).

I am excellent, thank you.

Cén (ce’) chaoi a bhfuil an chraic?

How is the craic?

Níl aon chaill uirthi.

Not bad! / OK

Aon scéal agat (ad)? / Cén scéal agat (ad)?

Any news ? / Whats up?

Diabhal scéal!

Nothing’s up / No news

Cá bhfuil (cá’il) tú ag dul (goil)?

Where are you off to?

An dtiocfaidh tú in éineacht liom?

Will you come with me|?

Céard atá ( cear’ ‘tá) ort? Céard ‘ta cearr leat?

What’s wrong?

Céard atá ( cear’ ‘tá) uait?

What do you want?

Céard atá ( cear’ ‘tá) tú ag déanamh (a dhéana)?

What are you doing?

Céard atá ( cear’ ‘tá) ar siúl agat (ad)?

What are you up to?

Céard a tharla dhuit?

What happened you?

Céard a cheapann tú faoi?

What do you think about it?

Céard sa diabhal atá ort?

What the devil is wrong with you?

Céard faoi?

What about it?

Abair as Gaeilge é seo.

Cén Ghaeilge a chuirfeá air seo?

An bhfuil tú in ann é seo a rá as Gaeilge Cuir Gaeilge air seo.

Cén chaoi a ndéarfá seo as Gaeilge?

50

TEIST

03

6 Chás Thábhachtacha

Íoslódáil a n Aip

Did you see him/it?

An (a’) bhfaca tú é?

Chonaic mé é.

I saw him / it.

Ní fhaca mé é

I didn’t see him/it.

An (a’) ndeachaigh tú ann?

Did you go there?

Chuaigh mé ann.

I went there

Ní dheachaigh mé ann.

I didn’t go there

An (a’) ndearna tú é?

Did you do it?

Rinne mé é.

I did it.

Ní dhearna mé é.

I didn’t do it

An (a’) raibh tú sásta?

Were you happy/ satisfied?

Bhí me sásta.

I was happy / satisfied.

Ní raibh me sásta.

I was’nt happy / satisfied.

An bhfuil tú in ann feadaíl?

Can you / Are you able to whistle?

Tá mé in ann.

I can / I am able to.

Níl mé in ann.

I can’t. I am unable to.

An bhfaighidh tú litir?

Will you get / receive a letter?

Gheobhaidh mé litir.

I will get / receive a letter.

Ní bhfaighidh mé litir.

I will not get / receive a lettter.

Abair as Gaeilge é seo.

Cén Ghaeilge a chuirfeá air seo?

An bhfuil tú in ann é seo a rá as Gaeilge Cuir Gaeilge air seo.

Cén chaoi a ndéarfá seo as Gaeilge?

51

TEIST

03

Cúig bharraicín

ceithre thráta

Ocht bpeiteal

Deich bpionna

Aon mhéar amháin

Ag Comhaireamh Rudaí

Íoslódáil a n Aip

Seacht bpeann luaidhe

Cúig chos

Aon bhuidéal amháin

deich n-aitheanta

naoi n-uimhir

Ocht gcos

Trí choinneal

Dhá fháinne

Trí bhorróg

Sé thaobh

Naoi mbliana

Ceithre chárta

Dhá ghloine

Seacht ndath

Sé shliogán

52

TEIST

03 6

Íoslódáil a n Aip

Ag Comhaireamh Rudaí

8

1

4

Ocht gcathaoir

Aon bhróg amháin

Ceithre chóta

7

4

2

Seacht dteach

Ceithre chúige

4

3

Sé fheadóg

Ceithre bhosca

Aon ghloine amháin

1

10

Aon bhrat amháin

10

Deich n-iasc

Dhá mhadra

9

Naoi ndeoch

6

Deich bpeann

Sé mhála

5

2

Cúig pháirc

Dhá shúil 53

11

Aon bhus déag

10

Deich n-eochair

9

Naoi n-úll

3

Trí thrá

TEIST

03 1

Íoslódáil a n Aip

2

Baithis An bhaithis

5

3

6

9

Fiacail Na fiacla

10

Leiceann Na leicne

13

Mala Na malaí

8

Gruaig chatach

Gruaig dhíreach

11

12

15

Srón An tsrón

Muineál An muineál

16

Súil An tsúil Na súile

54

Fabhra Na fabhraí

7

Cloigeann maol

14

Smig An smig

4

Cluas An chluas Na cluasa

Beola Na beola

Féasóg An Fhéasóg Na Féasóga

An tÉadan

Teanga An teanga

TEIST

03 1

2

Glúin An ghlúin Na glúine

5

3

Cos An chos Na cosa

7

Dorn Doirne

13

Gualainn Na guaillí

11

Matáin

15

Tóin

Scamhóga

55

Imleacán

12

Lámh An lámh Na lámha

14

Rúitín

Croí An croí

8

Droim An droim

10

Ionga Ingne

4

Barraicín Na barraicíní

6

9

Na Baill Bheatha

Íoslódáil a n Aip

Ordóg An t-ordóg

16

Uillinn Na huillinneacha

TEIST

03 1

Droichead ar loch gan mhaide gan chloch.

5

Tá sé ann ó thús ama agus níl sé ach mí d’aois.

9

Chaith mé suas é chomh bán le bainne agus tháinig sé anuas chomh buí le h-ór.

13

Dá mhéad a bhaintear as is ea is mó a éiríonn sé.

Tomhais Agam Ort?

Íoslódáil a n Aip

2

3

Chomh hard le balla, Cén rud a bhíonn ag Chomh dearg le fuil, corraí agus ag corraí Chomh bán le sneachta, agus nár chorraigh Chomh milis le mil. riamh as an áit.

6

4

Filleann sé ón sliabh de ló ‘s d’oíche ach ón machaire mín ní fhilleann sé choíche.

7

8

Dá aosta a bheadh sé is ea is lú a éireoidh sé.

Tá súil mór amháin aige ach ní fheiceann sé aon rud léi.

10

11

12

Deatach sa ngleann agus gan aon splanc ann.

Cén rud is mó a ritheann gan cosa ?

Céard nach foláir duit a choinneáil tar éis é a thabhairt uait.

Chomh bán le sneachta, chomh glas le féar, chomh dearg le fuil agus chomh dubh le simléar.

15

14

Tá sé ort agus ní trom leat é?

56

Cén tsúil nach bhfeiceann agus cé teanga nach labhraíonn?

16

Trí chois nach siúlann.

Clab mór nach ndúnann.

TEIST

03 1

Stór Seanfhocal 1

Íoslódáil a n Aip

2

Ní neart go cur le chéile.

3

Briseann an

4

Cuir síoda ar ghabhar ach is gabhar i gcónaí é.

dúchas trí shúile an chait.

Is fearr rith maith na drochsheasamh

5

6

7

8

Mol an óige agus tiocfaidh sí.

Na fág an sionnach i mbun na ngéanna

Níl aon tinteán mar do thinteán fhéin

Ní neart go cur le chéile.

10

11

12

9

Aithníonn ciaróg ciaróg eile

13

An rud nach féidir ní feidir é.

Múineann gá seift.

14

Is maith an scéalaí an aimsir

15

Níl uasal na íseal ach thuas seal is thíos seal.

Is maith an t-anlann an t-ocras.

57

Is trom an t-ualach an leisce.

16

Bíonn siúlach scéalach.

58

59

60

61

62

63

64