A chairde, Beidh an “teist chainte” sheachtainiúil bunaithe ar an ábhar mar atá leagtha amach sa leabhrán seo. Tá na cleachtaí idirghníomhacha ar fad a bhaineann leis na ceachtanna seo ar AbairLeatOIDE chomh maith le go leor ábhair eile. Ní mór aird mhaith a thabhairt i rith am ranga agus cleachtadh leanúnach a dhéanamh taobh amuigh den rang.
Go n-éirí go geal libh! Múinteoirí Choláiste Lurgan
Éist & Freagair Briathra Chit Chat Frásaí Ainmfhocail & Aidiachtaí Leathnú Foclóra Foraimneacha Réamhfhoclacha Bí ag Caint Saibhriú Teanga 1
TEIST
01
Íoslódáil a n Aip
Briathra Aonsiollacha 1
Béic
Bhéic
Ar bhéic? Dúirt sé/sí...
An mbéiceann? Dúirt sé/sí...
An mbéicfidh? Dúirt sé/sí...
gur bhéic
Níor bhéic nár bhéic
Béiceann
Ní bhéiceann
go mbéiceann
.nach mbéiceann
Béicfidh go mbéicfidh
Ní bhéicfidh nach mbéicfidh
Caith
Ar chaith?
Chaith
Dúirt sé/sí...
gur chaith
An gcaitheann?
Caitheann
Ní chaitheann
Dúirt sé/sí...
go gcaitheann
nach gcaitheann
Caithfidh go gcaithfidh
Ní chaithfidh nach gcaithfidh
Dhoirt gur dhoirt
Níor dhoirt nár dhoirt
An gcaithfidh? Dúirt sé/sí...
Níor chaith . nár chaith
Doirt
Ar dhoirt? Dúirt sé/sí...
An ndoirteann? Dúirt sé/sí...
Doirteann go ndoirteann
Ní dhoirteann nach ndoirteann
An ndoirtfidh?
Doirtfidh
Ní dhoirtfidh
Dúirt sé/sí...
go ndoirtfidh
nach ndoirtfidh
2
TEIST
01
Íoslódáil a n Aip
Briathra Aonsiollacha 1
Fáisc
Ar fháisc? Dúirt sé/sí...
D’fháisc gur fháisc
Níor fháisc nár fháisc
An bhfáisceann?
Fáisceann
Ní fháisceann
Dúirt sé/sí...
go bhfáisceann
nach bhfáisceann
Fáiscfidh go bhfáiscfidh
Ní fháiscfidh nach bhfáiscfidh
An bhfáiscfidh? Dúirt sé/sí...
Gléas
Ar ghléas?
Ghléas
Níor ghléas
Dúirt sé/sí...
gur ghléas
An ngléasann?
Gléasann
Ní ghléasann
Dúirt sé/sí...
go ngléasann
nach ngléasann
An ngléasfaidh?
Gléasfaidh
Ní ghléasfaidh
Dúirt sé/sí...
go ngléasfaidh
nach ngléasfaidh
nár ghléas
Pioc
Ar phioc? Dúirt sé/sí...
An bpiocann?
Phioc
Níor phioc
gur phioc
nár phioc
Piocann
Ní phiocann
Dúirt sé/sí...
go bpiocann
nach bpiocann
An bpiocfaidh?
Piocfaidh
Ní phiocfaidh
Dúirt sé/sí...
go bpiocfaidh
nach bpiocfaidh
3
TEIST
01
Céard atá á dhéanamh aige / aici / acu?
Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aige?
Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aige?
Tá sé ag aclaíocht.
Tá sé á fhéin
Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aici?
Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aici?
Tá sí ag
Tá sí ag rith.
Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aige?
Tá an xray á scrúdú aige.
Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aici?
éisteacht
Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) acu?
Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) acu?
Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) acu?
Tá siad ag
Tá siad ag breathnú ar scannán.
Tá siad ag treasnú
Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) agat?
Céard(céar’‘tá)á (dhéana)
Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) agat? Tá an leaba á cóiriú agam.
Tá an t-urlár á scuabadh agam.
4
na)
TEIST
01
Céard é seo? / Céard atá ann?
Céard é seo?
Céard é seo?
Céard iad seo?
Is úll é.
Is cathaoir í.
Is fáinní iad.
Céard atá (céar’‘tá) ann?
Céard atá(céar’‘tá) ann?
Céard atá (céar’‘tá) ann?
Damhan alla atá ann. Is damhan alla atá ann.
atá annIs
Luch atá ann. Is luch atá ann.
Céard a bhí ann?
Céard a bhí ann?
Céard a bhí ann?
Ba chaisleán gainimh a bhí ann.
a bhí ann.
Ba chluiche rugbaí a bhí ann.
Céard a bheas ann?
Céard a bheas ann?
Cáca a bheas ann. Is cáca a bheas ann.
Pictiúr a bhea sann. Is pictiúr a bheas ann. 5
Céard a bheas ann? Teach a bheas ann. Is teach a bheas ann.
TEIST
01
Íoslódáil a n Aip
Céard atá air? (Céar’ ‘tá air?)
Céard atá air? (Céar’ ‘tá air?)
Tá ocras air.
Tá tart air.
Céard atá uirthi? (Céar’ ‘tá uirthi?)
Céard atá uirthi? (Céar’ ‘tá uirthi?)
Ta áthas uirthi.
Tá faitíos uirthi.
Céard atá ort? Céard atá cearr?
Céard atá air? (Céar’ ‘tá air?) Tá díomá air.
Céard atá uirthi?(Céar’ ‘tá uirthi?) Tá ionadh uirthi.
(Céar’ ‘tá)
Céard atá (Céar’ ‘tá) cearr leis?
Céard atá (Céar’ ‘tá) cearr leis?
Tá pian ina bholg aige.
Tá sé gortaithe.
Tá sé ag cur fola.
(Céar’ ‘tá) Tá tinneas fiacaile aici.
Céard atá (Céar’ ‘tá) cearr léi?
Céard atá (Céar’ ‘tá) cearr léi?
Tá slaghdán uirthi.
Tá tinneas cinn uirthi.
6
)
TEIST
01
Íoslódáil a n Aip
Céard atá uait? Céard atá tú ag iarraidh?
(céar’‘tá)atá uaidh?
(céar’‘tá)atá uaidh?
Tá cookies uaidh.
Tá spinach uaidh.
Céard a theastaíonn uaidh? Teastaíonn cúnamh uaidh.
Céard a theastaíonn uaidh? Teastaíonn airgead uaidh.
Céard atá (céar’‘tá) sé ag iarraidh (‘g iarra’)? Tá sé ag iarraidh dul abhaile.
Céard atá (céar’‘tá) (‘g iarra’)
Céard atá (céar’‘tá)(‘g iarra’)
Tá sé ag iarraidh an chnó.
Tá sé do (gu) do iarraidh
Céard ba mhaith léi?
mhaith
mhaith
(céar’‘tá)atá uaidh?
Céard a theastaíonn uaidh? Teastaíonn scíth uaidh.
Ba mhaith léi deoch uisce.
Ba mhaith leis breith ar iasc. 7
Ba mhaith leis fanacht ar an leaba.
TEIST
01
Íoslódáil a n Aip
Dia dhuit!
Inis dom fút fhéin?
Dia ‘s Muire dhuit!
Cén chaoi a bhfuil tú?
Tá mé go maith go raibh maith agat.
An bhfuil tú neirbhíseach?
Tá. Tá mé beagáinín neirbhíseach.
Cén t-ainm atá ort?
Sinéad Ní Chonghaile an t-ainm atá a orm.
Céard is ainm dhuit?
Sinéad Ní Chonghaile is ainm dhom.
Cé as thú?
As Co. na Gaillimhe mé.
Cá bhfuil cónaí ort?
Tá cónaí orm i dTuaim.
Cén aois thú?
Tá mé sé bliana déag d’aois.
8
TEIST
01
Inis faoi do mhuintir?
Íoslódáil a n Aip
Cé mhéad deartháir agus deirfiúr agat?
Tá beirt deartháireacha agam agus níl aon deirfiúr agam.
An tusa an duine is sine sa chlann?
An bhfuil peata agaibh sa mbaile?
Cén obair a dhéanann do thuismitheoirí?
Cá ndeachaigh sibh ar laethanta saoire anuraidh?
Mise atá i lár báire.
Tá mada againn. Níl aon pheata againn.
Is bainisteoir é m’athair agus is gruagaire í mo mháthair.
Chuaigh muid go Sasana. / Ní dheachaigh muid ar laethanta saoire anuraidh.
9
TEIST
01 1
Ag déanamh aithrise
5
An bhfuil tú i ndáiríre?
9
Thar mholadh beirte
13
Gabh i dtigh diabhail
Frásaí le híomhanna 1
Íoslódáil a n Aip
2
3
D’aon turas
4
Ag déanamh gaisce
6
7
Ag snámh in aghaidh easa
10
8
Ar tí
11
Fág an bealach
14
Gabh i leith
15
Ag déanamh an diabhail
10
Dallamullóg
Idir óg agus aosta
I bhfostú
12
In ainm a bheith
16
Ar nós na gaoithe
TEIST
01 1.
Líon na bearnaí 1
Íoslódáil a n Aip
tú fhéin agus do chuid tuairimí craiceáilte.
2.
Bíonn mo chara i gcónaí
3.
Bhí na páistí
4.
D’imigh sé tharam
5.
Tá gach duine ar chúrsa Gaeilge
6.
Ní
7.
Beidh
8.
Bíonn daoine óga
9.
An bhfuil tú ag magadh fúm nó an bhfuil tú
10.
Níl aon mhaith ann. Is
11.
12.
Níor thaitin an béile liom – ní raibh sé
13.
14.
Chuaigh mo gheansaí
15.
Bhí mé
16.
Ní éireoidh leat an
• Idir
óg agus aosta
• Téigh •Ag •
i dtigh diabhail
déanamh aithrise
Ag déanamh gaisce
as chomh maith is atá sé ag imirt peile. ar an múinteoir nua.
ina charr nua. ag caint as Gaeilge
a rinne mé é. Ba thimpiste a bhí ann. i láthair ag an gceiliúradh. ar réalta ceoil agus spóirt. faoi? atá muid.
anseo nóiméad, ba mhaith liom focal leat.
le do thoil – teastaíonn uaim dul tharat! i ndoras an chairr.
titim i mo chodladh nuair a thosaigh an srannadh. a chur orm don darna huair.
•Ag déanamh an diabhail • Ar nós na gaoithe •
•Ag
snámh in aghaidh easa • An bhfuil tú i ndáiríre? • Dallamullóg
In ainm a bheith
• D’aon
turas
•
11
Ar tí
•I
bhfostú
• Gabh • Fág
i Leith
an bealach
• Thar
mholadh beirte
TEIST
01
Íoslódáil a n Aip
An tAinm Briathra
é/í
Tá sé á pógadh - Tá sí á phógadh
mé
Tá sé do (gu) mo phógadh.
tú
Tá sé do (gu) do phógadh.
é/í
Tá siad á leanacht
mé
Tá sé do (gu) mo leanacht.
tú
Tá sé do (gu) do leanacht.
é/í
Tá sí á bhualadh - Tá sé á bualadh
mé
Tá sé do (gu) mo bhualadh.
tú
Tá sé do (gu) do bhualadh.
é
Tá sé á thachtadh
mé
Tá sé do (gu) mo thachtadh.
tú
Tá sé do (gu) do thachtadh.
siad
Tá siad á mholadh
mé
Tá siad do (gu) mo mholadh.
tú
Tá siad do (gu) do mholadh.
é/í
Tá sé á ghléasadh fhéin. Tá sí á gléasadh féin
mé
Tá mé do (gu) mo ghléasadh fhéin.
tú
Tá tú do (gu) do ghléasadh fhéin. 12
TEIST
01
Íoslódáil a n Aip
An tAinm Briathra
é/í
Tá sé á ardú - Tá sí á hardú
mé
Tá sé do (gu) m’ardú.
tú
Tá sé do (gu) d’ardú.
é/í
Tá sé á tharraingt - Tá sí á tarraingt
mé
Tá sé do (gu) mo tharraingt.
tú
Tá sé do (gu) do tharraingt.
é/í
Tá sé á iarraidh - Tá sí á hiarraidh
mé
Tá sé do (gu) m’iarraidh.
tú
Tá sé do (gu) d’iarraidh.
é/í
Tá sé á bhodhrú - Tá sí á bodhrú
mé
Tá sé do (gu) mo bhodhrú.
tú
Tá sé do (gu) do bhodhrú
siad
Tá siad á fhreagairt -Tá siad á freagairt
mé
Tá sé do (gu) mo fhreagairt.
tú
Tá sé do (gu) do fhreagairt.
13
TEIST
01 Cathaoir - faoin gcathaoir
Urú Roimh Ainmfhocal
Íoslódáil a n Aip
Gairdín - as an ngairdín
Clann - ón gclann
Pluais - tríd an bpluais
Gealach - chuig an ngealach
Garda - roimh an ngárda
Farraige - thar an bhfarraige
Páirc spraoi - ag an bpáircspraoi
Bláth -
ar an mbláth
Siúlóid - ag an tsiúlóid
Seilf -
ón tseilf
Súil -
faoin tsúil
An tSín - chuig an tSín
Sráid -
ar an tsráid
ón bhfoireann
Baile -
chuig an mbaile
Geata - thar an ngeata
Bearna - tríd an mbearna
Féar -
ar an bhféar
Cóisir - chuig an gcóisir
Fáinne - tríd an bhfáinne
14
TEIST
01 Capall - ar an gcapall
Bearna - thar an mbearna
Coill -
tríd an gcoill
Fiaclóir - chuig an bhfiaclóir
Faisean - as an bhfaisean
Fuinneog - tríd an bhfuinneog
Béile -
roimh an mbéile
Urú Roimh Ainmfhocal
Íoslódáil a n Aip
Pluid -
faoin bpluid
Portach - ón bportach
Cluiche - roimh an gcluiche
Gaeilge - ón nGaeilge
Fuacht - leis an bhfuacht
Bosca - ón mbosca
Bord -
faoin mbord
Gruaig - ar an ngruaig
Grian -
ag an ngrian
Crann - faoin gcrann
15
Buidéal - ón mbuidéal
Pictiúrlann - chuig an bpict.
Balla -
thar an mballa
Pointe - ar an bpointe
TEIST
01 Ard Cé acu is Is Tá
níos
an níos
Go deas Cé acu is Is Tá
níos
liom níos
Mór Is Tá
níos
Is
níos
Tá
Go maith Cé acu is Is Tá
fearr saoire
Trom Cé acu is Is Tá
níos
troime aer
Fuar
asal
Tá
is
deise
Te
mó volvo mó
brocailí
Tá
is
mó
Beag
sciobtha
an níos
níos
fearr liom níos
níos
troime an níos
ná
is
Cé acu is
Tá
sciobtha
Mall Cé acu is
giorria sciobtha fearr
Is ná
is
toirtís
Tá
fearr
Go dona Cé acu is
leat scoil nó saoire ?
saoire fearr troime
Is ná
is
Tá
troime
Láidir Cé acu is
uisce nó aer ?
t-aer troime
Is ná
uisce
Tá
16
láidre tarbh
níos
leac oighir fuaire teo
ná
is
uisce teo
Ghréig teo lú
ná
Éire
is
lú
luch nó cat? an níos
níos
moille an níos
níos
measa
measa báisteach
scoil
an
lú
moille seilmide
fuaire
An Ghréig nó Éire ?
níos
lú luch
mini
toirtís nó giorria ?
níos
is
leac oighir nó uisce ?
teo
teo an Ghréig
ná
Is
an
níos
Cé acu is Is
fuaire
fuaire
fuaire leac oighir
ná
leat pizza nó brocaií ?
pizza deise
níos
Cé acu is Is
deise
sciobtha
sciobtha giorria
airde
volvo nó mini ? an
Sciobtha Cé acu is
sioráf airde
mó
mó volvo
is
sioráf nó asal ?
deise
deise pizza
Cé acu is
airde
airde
airde sioráf
Aidiachtaí - Céimeanna Comparáide
Íoslódáil a n Aip
liom níos
níos
láidre an níos
luch lú moille
ná
is
cat moille
seilmide nó beach ?
seilmide moille measa
ná
is
beach measa
leat báisteach nó sioc ?
báisteach measa láidre
ná
is
sioc láidre
tarbh nó bó?
tarbh láidre
ná
bó
TEIST
01 1
Aidiachtaí - Samhlacha
Íoslódáil a n Aip
2
Chomh lag le héinín gé
5
3 Chomh salach le cró muice
Chomh hard leis an mballa
6
7
Chomh mór le teach
Chomh cam le corrán
10
11
Chomh glan le huisce
Chomh beag le fríd
Chomh bocht le bacach sráide
13
14
15
Chomh te le tine
9
Chomh hóg le naíonán
Chomh sciobtha le gaoth Mhárt
Chomh híseal leis an talamh
17
4
Chomh díreach le dorú
8 Chomh héadrom le cleite
12
Chomh láidir le stail
16
Chomh saibhir le rí
TEIST
01 1
Tá faitíos air. Tá sé ag crith le heagla.
5
Tá ocras orthu. Tá siad stiúgtha.
9
Tá ionadh uirthi. Tá ionadh an domhain uirthi.
13
Tá díocas air. Fág an bealach.
Íoslódáil a n Aip
2
Mothúcháin
3
Tá díomá air Tá sé dubh dóite ag an díomá.
6
Tá tuirse uirthi. Tá sí traochta.
10
Tá amhras air. Níl sé cinnte faoi.
14
Tá éad air. Tá sé éadmhar.
18
Tá tart air. Tá sé spalptha leis an tart.
4
Ta fearg orthu. Tá siad le ceangal.
7
8
Tá sceitimíní air. Tá sé ar bís.
Tá imní air. Tá sé ciaptha leis an imní.
11
12
Tá buairt uirthi. Tá sí thíos inti féin.
Tá déistin uirthi. Ní thaitníonn sé ar chor ar bith léi.
15
16
Tá aiféala air. Tá brón air faoina ndearna sé.
Tá sceitimíní air. Tá sé ar bís.
TEIST
01 1
2
3
Tá sí ag dul isteach
5
7
Tá sí ag teacht anuas
Tá sí thall
13
8
11
Tá sí ag dul amach
15
Tá sí thíos
Tá sí ag teacht amach
19
Tá sí istigh
12
Tá sí ag dul suas
14
Tá sí ag dul sall
Tá sí ag teacht anall
Tá sí thuas
10
Tá sí amuigh
4
Tá sí ag dul síos
6
9
Ag Gluiseacht
Íoslódáil a n Aip
Tá sí ag teacht isteach
16
Tá sí ag teacht aníos
TEIST
01
Forainm Réamhfhoclach - Le
Íoslódáil a n Aip
Cé leis an cóta / na cótaí? Is linne iad. Sin iad ár gcóta.
Is liomsa é. Sin é mo chóta.
Is leatsa é. Sin é do chóta
Is libhse iad. Sin iad bhur gcótaí.
Is leisean é. Sin é a chóta.
Is leosan iad Sin iad á gcótaí.
Is léise é. Sin é a cóta.
I don’t care.
Is cuma liom.
It occurred to me.
Rith sé liom.
I like / enjoy it.
Taitníonn se liom
Get lost!
Gread leat!
I accept it.
Glacaim leis
I agree with you.
Tagaim leat
Do you prefer?
An fearr leat?
Whose is it?
Cé leis é?
I am looking forward to it.
Tá me ag tnúth leis.
Did you succeed?
Ar éirigh leat? 20
TEIST
01
Íoslódáil a n Aip
Forainm Réamhfhoclach - Ag
Cé aige a bhfuil an freagra? Is agamsa atá sé.
Is againne atá sé.
Is agatsa atá sé.
Is agaibhse atá sé.
Is aigesean atá sé.
Is acusan atá sé.
Is aicese atá sé.
Do you know him?
An bhfuil aithne agat air?
Do you know Gaillimh?
An bhfuil eolas agat ar Ghaillimh?
Do you know the answer?
An bhfuil a fhios agat an freagra?
Can you swim?
An bhfuil snámh agat?
Have you enough?
An bhfuil do dhóthain agat?
Do you speak French?
An bhfuil Fraincis agat?
Leave it to me!
Fág agamsa é.
You know best!
Is agat is fearr atá a fhios.
I hope.
Ta súil agam
Good enough for you!
Sách maith agat. 21
TEIST
02
Briathra Neamhrialta
Íoslódáil a n Aip
Clois
Ar chuala?
Chuala
Níor chuala
Bí
An* raibh?
Bhí
Ní* raibh
Beir
Ar rug?
Rug
Níor rug
Tar
Ar tháinig?
Tháinig
Níor tháinig
Feic
An* bhfaca?
Chonaic
Ní* fhaca
Faigh
An* bhfuair
Fuair
Ní* bhfuair
Téigh
An* ndeachaigh?
Chuaigh
Ní* dheachaigh
Tabhair
Ar thug?
Thug
Níor thug
Abair
An* ndúirt?
Dúirt
Ní* dúirt
Ith
Ar ith?
D’ith
Níor ith
Déan
An* ndearna?
Rinne
Ní* dhearna
Clois
An gcloiseann?
Cloiseann
Ní chloiseann
Bí
An mbíonn?
Bíonn
Ní bhíonn
Beir
An mbeireann?
Beireann
Ní bheireann
Tar
An dtagann?
Tagann
Ní thagann
Feic
An bhfeiceann?
Feiceann
Ní fheiceann
Faigh
An bhfaigheann?
Faigheann
Ní fhaigheann
Téigh
An dtéann?
Téann
Ní théann
Tabhair
An dtugann?
Tugann
Ní thugann
Abair
An ndeireann?
Deireann
Ní deireann
Ith
An itheann?
Itheann
Ní itheann
Déan
An ndéanann?
Déanann
Ní dhéanann
22
h
TEIST
02
Briathra Neamhrialta
Íoslódáil a n Aip
Clois
An gcloisfidh?
Cloisfidh
Ní chloisfidh
Bí
An mbeidh?
Beidh
Ní bheidh
Beir
An mbéarfaidh?
Béarfaidh
Ní bhéarfaidh
Tar
An dtiocfaidh?
Tiocfaidh
Ní thiocfaidh
Feic
An bhfeicfidh?
Feicfidh
Ní fheicfidh
Faigh
An bhfaighidh?
Gheobhaidh
Ní bhfaighidh
Téigh
An rachaidh?
Rachaidh
Ní rachaidh
Tabhair
An dtabharfaidh?
Tabharfaidh
Ní thabharfaidh
Abair
An ndéarfaidh?
Déarfaidh
Ní déarfaidh
Ith
An íosfaidh
Íosfaidh
Ní íosfaidh
Déan
An ndéanfaidh
Déanfaidh
Ní dhéanfaidh
23
2
TEIST
02
Íoslódáil a n Aip
Cén chaoi a bhfuil tú? (Ce’chaoi ‘bhfuil tú?)
Cén chaoi a bhfuil tú? (Ce’chaoi ‘bhfuil tú?)
Tá mé togha
Tá mé thar cionn.
Cén chaoi an airíonn tú? (Ce’ chaoi a’ nairíonn tú?) Airím thar cionn.
Cén chaoi a bhfuil an chraic? (Ce’ chaoi ‘il a’ chraic) Tá an chraic thar cionn.
Cén (ce’) chaoi ar éirigh leis? D’éirigh thar cionn leis.
Cén chaoi ....? 1
Cén chaoi a bhfuil tú? (Ce’chaoi ‘bhfuil tú?) Níl aon chaill orm.
Cén chaoi an airíonn tú? Cén chaoi an airíonn tú? (Ce’ chaoi a’ nairíonn tú?) (Ce’ chaoi a’ nairíonn tú?) Airím tuirseach.
Airím tinn.
Cén chaoi a bhfuil an chraic? (Ce’ chaoi ‘il a’ chraic)
Cén chaoi a bhfuil an chraic? (Ce’ chaoi ‘il a’ chraic)
Diabhal craic ar bith anseo.
Tá sí mighty.
Cén (ce’) chaoi ar éirigh léi? Níor éirigh go maith léi. 24
Cén (ce’) chaoi ar éirigh leat? Theip orm
TEIST
02
Íoslódáil a n Aip
Cén (ce’) chaoi a mblaiseann sé?
Cén (ce’) chaoi a mblaiseann sé?
Blaiseann sé difriúil
Blaiseann sé milis
Cén (ce’) chaoi a ndeachaigh sé ann?
Cén (ce’) chaoi a ndeachaigh sé ann?
Shiúil sé ann.
Scátáil sé ann.
Cén (ce’) chaoi a n-oibríonn sé ? Brúitear an lasc.
Cén (ce’) chaoi a seasann tú air? Seasann tú mar seo air.
Cén chaoi .....? 2
Cén (ce’) chaoi a mblaiseann sé? Blaiseann sé searbh
Cén (ce’) chaoi a ndeachaigh sé ann? D’eitil sé ann.
Cén (ce’) chaoi a n-oibríonn sé ?
Cén (ce’) chaoi a n-oibríonn sé ?
Seastar air.
Cuirtrear i bpoll an doirtil é.
Cén (ce’) chaoi a gcasann tú é? Casann tú mar seo é. 25
Cén (ce’) chaoi a dtarraingíonn tú é? Tarraingíonn tú mar seo é.
TEIST
02
Íoslódáil a n Aip
Cé hé / hí / hiad / mhéad?
Cé hiad seo?
Cé hé seo?
Cé hí seo?
Sin é Paul O’Connell.
Sin í Katie Taylor.
Cé hé seo?
Cé hí seo?
Sin é Barack Obama
Sin í Saoirse Ronan
Sin iad foireann Fr. Ted
Cé mhéad an ceann atá orthu?
Cé mhéad atá orthu?
Cé mhéad a chosnaíonn sé?
Euro amháin an ceann atá orthu.
Dhá euro ar dhá ceann déag atá orthu.
Cosnaíonn sé dhá euro.
Cé mhéad a chosnaíonn sé? Cosnaíonn sé €4 euro 99 cent.
Cé mhéad duine atá ann? Tá beirt ann. 26
Sin iad U2.
Cé hiad seo?
Cé mhéad cos atá aige? Cúig chos atá aige.
ge?
TEIST
02
Cé as? / Cé dhó? / Cé leis?/ Cé aige?
Íoslódáil a n Aip
Cé as é?
Cé as é?
Cé as é?
As an Tuirc é.
As an Iodáil é.
As Sasana é.
Cé leis é seo? Is le Indiana Jones é.
Cé leis é seo?
Cé leis é seo?
Is le Batman é.
Is le Mr Bean é.
Cé dó (dhó) é seo ?
Cé dó (dhó) é seo ?
Cé dó (dhó) é seo ?
Is don Phápa é.
Is d’Uachtarán Mheiriceá é.
Is do Desperate Dan é.
Cé aige a bhfuil freagra?
Cé aige a bhfuil an cnó?
Cé aige a raibh an bua?
Is ag an Slumdog atá sé.
Is ag Éirinnnn a bhí sé. 27
TEIST
02
Inis dom faoi do scoil?
Cén scoil a bhfuil tú ag freastal uirthi?
Tá mé ag freastal ar Chlochar na Trócaire
An scoil mheascaithe í?
Ní hea, cailíní ar fad ata inti.
An scoil mhór í?
Is scoil mhór í. Tá trí cheád go leith scoláire inti
Cén bhliain ina bhfuil tú?
Tá mé sa gceathrú bliain.
Cén dath atá ar an éide scoile?
Dath gorm.
An bhfuil tú ar aon fhoireann?
Tá mé ar fhoireann sacair na scoile.
Cén chaoi a dtéann tú ar scoil?
Téim ar scoil ar bhus.
Cé na hábhair is maith leat?
Is maith liom staidéar gnó.
Cé na hábhair a thaitníonn leat?
Taitníonn mata liom.
Cé na hábhair nach maith leat? Cé na hábhair nach dtaitníonn leat?
Ní maith liom ealaín na eolaíocht. Ní thaitníonn eacnamaíocht bhaile ná stair liom. 28
TEIST
02
Inis dom faoi do chaitheamh aimsire?
An imríonn tú aon spórt?
Cén spórt a imríonn tú?
An léann tú?
An dtaitníonn leitheoireacht leat?
An bhfuil spéis i gceol agat?
Cén cineál ceoil is maith leat?
Imríonn, is breá liom spórt
Imríonn mé leadóg agus sacar.
Léann me go leor. / Ní léann mé mórán
Ní thaitníonn léamh leabhar liom ach léighim nuachtáin agus irisí. Tá an-spéis i gceol agam. Tá mo chroí sa gceol.
Is breá liom popcheol agus ceol tíre
An seinneann tú gleéas ceoil?
Seinnim an giotár.
An gcasann tú gleas ceoil?
Casaim an fheadóg.
Cén caitheamh aimsire is fearr leat?
Is breá liom a bheith ag féachaint ar shobaldrámaí ar an teilifís. 29
TEIST
02 1
2
Ar fhaitíos na bhfaitíos
5
Sáimhín só
Frásaí le híomhánna 2
Íoslódáil a n Aip
3
Beo bocht
Ní mar a shíltear a bítear
6
7
Te teolaí
Rí rá agus ruaille buaille
9
10
Mór mílteach
Clú agus cáil
13
14
Ar mhuin na muice
4
11
Fial flaithiúil
15
Rogha agus togha
Beag bídeach
30
Ceannann céanna
8
Fite fuaite
12
Go deo na ndeor
16
Anois ‘s arís
TEIST
02
Líon na bearnaí 2
Íoslódáil a n Aip
1.
Bhí an fear
2.
Bhí
3.
Tá cuma
4.
Is ainmhí
5.
Bíonn an bhanríon í féin ag piocadh a sróine
6.
Caitheann scoláirí a gcuid airgid go
7.
Tá an chuma ar an mbéirín beag go bhfuil sé ar
8.
Chlúdaigh an póilín baill phríobháideacha an fhir
9.
Tá an t-iasc seo mór millteach
10.
.... agus mairfidh siad go sona sásta lena chéile
11.
Ní mar a bhítear.
12.
Ní ar chapall atá an marcach seo ach
13.
Tá na gúnaí
14.
Bhí
15.
Tá
16.
Tá na céadta milliún duine sa tríú domhan
• Fite • Te
fuaite
teolaí
• Beag • Beo
bídeach
bocht
aille
sa suíochán mar gur theastaigh uaidh a bheith i bhfolach. ar na sráideanna le linn na hagóide ar an mbeirt saighdiúirí é an luch.
i Siopa n hAfrice.
íos na bhfaitíos go bhfeicfí iad.
á gcaitheamh acu.
an bheatha ar fáil ag an bhféasta ar Einstein ar fud an domhain
• Sáimhín
só
Ar fhaitíos na bhfaitíos • Ní mar a shíltear a bhítear • Ceannann céanna •
•Go
deo na ndeor
• Clú
• Ar
mhuin na muice
• Anois ‘s
• Fial
flaithiúil
• Rogha
31
agus togha
agus cáil
• Mór • Rí
arís
millteach
rá agus ruaille buaille
TEIST
02
Frásaí Coitianta 1
Íoslódáil a n Aip
Chit Chat-amach ABAIRLEAT! Abair é!
Rang:
Say it out!
An bhfuil tú ag iarraidh ceann?
Do you want one?
Tabhair dom (toram) ceann!
Give me one
Ní dóigh liom é
I don’t think so
Ceist agam ort
Answer me this
Fág mé!
Let me be!
Go sábhála Dia sinn!
God save us!
Feicfidh mé ar ball thú.
I’ll see you later
Thaitin sé go mór liom.
I liked it/him/very much.
Go bhfóire Dia orainn!
God help us!
Cén t-am é?
What time is it?
A Mhaighdean!
Holy Mary!
Airím uaim mo chairde
I miss my friends
Céard a cheapann tú faoi?
What do you think/make/ of it?
D’éirigh liom.
I succeeded.
Go n-éirí leat!
Good luck!
Tabhair dom é.
Give it to me.
Abair leat!
Say it!
Abair as Gaeilge é seo. Cén Ghaeilge a chuirfeá air seo? An bhfuil tú in ann é seo a rá as Gaeilge? Cuir Gaeilge air seo. Cén chaoi a ndéarfá seo as Gaeilge? 32
TEIST
02
Íoslódáil a n Aip
Where are you going?
Cá bhfuil tú ag dul? Cé mhéad atá air?
Frásaí Coitianta 2
How much is it?
Lean ort!
Keep going!
Fág an bealach !
Get out of the way!
Ar aghaidh leat!
Go ahead!
Cá bhfuil (cáil) do dheifir?
Where is your hurry?
Fág seo!
Come on!
Bailigh leat / gread leat!
Get lost! / Clear off!
Céard a chosnaíonn sé?
How much does it cost?
Déan deifir.
Hurry up!
Fan nóiméad!
Wait a minute!
Gabh i leith anseo!
Come over here!
Oíche mhaith, codladh sámh!
Good night, sleep well!
Éirigh as!
Give it up / Stop it!
Is mise an chéad duine eile.
I’m next!
Téigh i dtigh diabhail!
Go to hell!
Tóg d’am!
Take your time!
Éirigh as an tseafóid!
Don’t be silly!
Abair as Gaeilge é seo. Cén Ghaeilge a chuirfeá air seo? An bhfuil tú in ann é seo a rá as Gaeilge? Cuir Gaeilge air seo. Cén chaoi a ndéarfá seo as Gaeilge? 33
TEIST
02 tú
d’fheadóg
Aidiachtaí Sealbhacha
Íoslódáil a n Aip
mé
sé
a chathaoir
mo bhróg
sibh
bhur dteach
siad
a gcontae
siad
a breithlá
a mbéile
sé
mé
mo chroí
a mhadra
sí
muid
ár dtír
mé
mo mhuigín
a pheann
a mála
siad
muid
ár nAthair
a mbua 34
sí
a cóta
muid
ár mbus
tú
d’fháinne
sibh
bhur bhfocal
tú
do sheans
TEIST
02 mé
i mo chodladh
sibh
in bhur gcónaí
mé
i mo sheasamh
sé
ina dhiaidh
siad
...a ndícheall
Aidiachtaí Sealbhacha
Íoslódáil a n Aip
siad
sé
ina gcodladh
ina dhúiseacht
tú
muid
inár gcónaí
i do chónaí
sé
sibh
ina shuí
in bhur seasamh
sí
tú
ina diaidh
i d’amadán
tú
mé
do dhóthain 35
mo dheis
sí
ina dúiseacht
sí
ina cónaí
í
ina suí
mé
i m’amadán
muid
ár dteanga
TEIST
02 1
2
An firín barrúil
5
3
9
An firín dingliseach
An firín glórach
An firín cantalach
8
An firín faoi dheifir
11
An firín leisciúil
15
An firín scaipthe
An firín sona sásta
36
An firín fiosrach
12
An firín láidir
14
An firín santach
An firín brúite
7
10
13
4
An firín beag bídeach
6
An firín dearmadach
Ag cur síos ar dhuine
Íoslódáil a n Aip
An firín liobarnach
16
An firín sraothfairt
TEIST
02 1
Ag cur síos ar dhuine
Íoslódáil a n Aip
2
3
Scaipthe
5
Fiosrach
Dingliseach
6
Faoi dheifir
9
7
Cantalach
Glórach
Sona sásta
Dearmadach
8
Láidir
10
13
4
11
Barrúil
12
Brúite
14
15
Sraothfairt
Liobarnach
16
Santach
37
Leisciúil
Beag bídeach
TEIST
02 tine an
Alt Roimh Ainmfhocal
brionglóid an
an
gaoth an
doras an tír an feoil an uisce an bliain an slí an urlár an cóta an solas an
braon an
an
cloigín an
stopaire an
stoirm
póg an
comhartha an
sliabh an
súil an
sláinte an
bóthar an
ubh an
úll an
domhan an
gruaig an
oíche an
siopa an
sreangán an
liathróid an
eas an
anlann an
cáis
spéir an
sionnach an
38
iora rua an
TEIST
02
Alt Roimh Ainmfhocal
obair
cathaoir an
an asal
crann an
an
an
an
an
an
an
an
an
an
an
an
an
an
an
an
an iasc
fuinneog
Seapáin
feadóg an
Sín
oileán
biorrán an
cistin
farraige
abhainn an
eochair
slabhra
seomra an
duilleog
aimsir
páirc an
scoil
lasc
airgead an
duais
arán
fadhb an
staighre
bróg
éan
an
an
an
an
gealach
anraith an
báisteach an
trá an
39
TEIST
02
Forainm Réamhfhoclach - Ar
Cé air a bhfuil an locht? Is ormsa atá sé.
Is orainne atá sé.
Is ortsa atá sé.
Is oraibhse atá sé.
Is airsean atá sé.
Is orthusan atá sé.
Is uirthise atá sé.
You pretend.
Lig ort féin
You’re lucky.
Tá an t-ádh ort.
I was mistaken
Bhí dul amú orm.
I failed.
Theip orm
Call me.
Glaoigh orm.
We have to ...
Tá orainn ....
God help us!
Go bhfóire Dia orainn.
Keep it up
Lean ort.
Excellent
Ar fheabhas
Missing
Ar iarraidh 40
TEIST
02
Forainm Réamhfhoclach - Do
Cé d(h)ó an litir? Is d(h)omsa é.
Is d(h)úinne é.
Is d(h)uitse é.
Is d(h)aoibhse é.
Is d(h)ósan é.
Is d(h)óibhsean é.
Is dise é.
He allowed me. / Let me be.
Lig sé d(h)om. Lig d(h)om
He promised me.
Gheall se d(h)om.
It’s none of your business
Nach cuma d(h)uit!
True for you!
Is fíor d(h)uit!
It’s worth your while.
Is fiú d(h)uit é.
I had to ...
B’éigean d(h)om
It seems to me ...
Feictear d(h)om ....
As far as I know ...
Go bhfios d(h)om...
Forgive me.
Maith d(h)om é.
You deserve it.
Tá sé ag dul d(h)uit. 41
TEIST
03
Briathra Aonsiollacha 2
Íoslódáil a n Aip
Brúigh
Ar bhrúigh? Dúirt sé/sí...
An mbrúnn? Dúirt sé/sí...
An mbrúfaidh? Dúirt sé/sí...
Bhrúigh gur bhrúigh
Níor bhrúigh nár bhrúigh
Brúnn
Ní bhrúnn
go mbrúnn
.nach mbrúnn
Brúfaidh
Ní bhrúfaidh
go mbrúfaidh
nach mbrúfaidh
Caoin
Ar chaoin?
Chaoin
Dúirt sé/sí...
gur chaoin
An gcaoineann?
Caoineann
Ní chaoineann
Dúirt sé/sí...
go gcaoineann
nach gcaoineann
An gcaoinfidh?
Caoinfidh go gcaoinfidh
Ní chaoinfidh nach gcaoinfidh
Dhreap gur dhreap
Níor dhreap nár dhreap
Dúirt sé/sí...
Níor chaoin . nár chaoin
Dreap
Ar dhreap? Dúirt sé/sí...
An ndreapann? Dúirt sé/sí...
An ndreapfaidh? Dúirt sé/sí...
Dreapann go ndreapann
Ní dhreapann nach ndreapann
Dreapfaidh go ndreapfaidh
Ní dhreapfaidh nach ndreapfaidh
42
TEIST
03
Briathra Aonsiollacha 2
Íoslódáil a n Aip
Fill
Ar fhill? Dúirt sé/sí...
D’fhill gur fhill
Níor fhill nár fhill
An bhfilleann?
Filleann
Dúirt sé/sí...
go bhfilleann
Ní fhilleann nach bhfilleann
Fillfidh go bhfillfidh
Ní fhillfidh nach bhfillfidh
An bhfillfidh? Dúirt sé/sí...
Goid
Ar ghoid? Dúirt sé/sí...
An ngoideann?
Ghoid gur ghoid
Níor ghoid nár ghoid
Dúirt sé/sí...
Goideann go ngoideann
An ngoidfidh?
Goidfidh
Ní ghoidfidh
Dúirt sé/sí...
go ngoidfidh
nach ngoidfidh
Ní ghoideann nach ngoideann
Preab
Ar phreab? Dúirt sé/sí...
An bpreabann?
Phreab
Níor phreab
gur phreab
nár phreab
Preabann
Ní phreabann
Dúirt sé/sí...
go bpreabann
nach bpreabann
An bpreabfaidh?
Preabfaidh
Ní phreabfaidh
Dúirt sé/sí...
go bpreabfaidh
nach bpreabfaidh
43
TEIST
03
Íoslódáil a n Aip
Cá bhfuil (cá ‘il) an bheach?
Cá bhfuil (cá ‘il) na gárdaí?
Tá sí ar an mbláth.
Tá siad ar chúl an chairr
Cá bhfuil (cá ‘il) an réiteoir?
Cá bhfuil (cá ‘il) an fear?
Tá an réiteoir idir an bheirt imreoirí.
Tá sé thuas sa gcrann.
Cá bhfuil?
Cá bhfuil (cá ‘il) sé ag rothaíocht? Tá sé ag rothaíocht faoin uisce.
Cá bhfuil (cá ‘il) an cúl báire? Tá sé i lár na páirce.
Cá bhfuil (cá ‘il) an zebra?
Cá bhfuil (cá ‘il) na daoine?
Cá bhfuil (cá ‘il) an teach?
Tá sé i measc na wildebeest.
Tá siad ar bharr an tsléibhe.
Tá an teach in aice na trá.
Cá bhfuil (cá ‘il) na daoine?
Cá bhfuil (cá ‘il) an comhartha?
Tá siad os comhair an tséipéil.
Tá an comhartha os cionn an dorais. 44
Cá bhfuil (cá ‘il) an beidhsicil? Tá an beidhsicil i gcoinne an bhalla.
TEIST
03
Cá bhfaca? / Cá ndeachaigh / Cá ndearna?
Cá bhfaca tú an cluiche?
Cá bhfaca tú an fógra?
Cá bhfaca tú iad?
Chonaic mé i bpáirc an Chrocaigh é
Chonaic mé ar chlár na bhfógraí é
Chonaic mé ar an trá iad.
Cá ndearna tú é?
Cá ndearna sí iad?
Cá ndearna siad é?
Rinne mé sa rang adhmadóireachta é.
Rinne sí sa mbaile iad.
Rinne siad thuas sa gcrann é.
Ca ndeachaigh tú ar do laethanta saoire? Chuaigh me chuig an Spáinn.
Cá ndeachaigh tú aréir? Chuaigh mé chuig an bpictiúrlann.
Cá ndeachaigh siad ar maidin? Chuaigh siad chuig an scoil.
Ca bhfaighfeá casúr?
Cá bhfaighfeá stampaí?
Gheofá i siopa crua-earraí é
Gheofá in oifig an phoist iad. 45
Cá bhfaighfeá ollóga? Gheofá ar an margadh iad.
TEIST
03 1
Fuaimeanna Daoine 1
Íoslódáil a n Aip
2
Ag broimeanaí
5
3
Ag feadaíl
Ag cogarnaíl Ag sioscadh
6
Ag sciotaíl
9
Ag méanfach
13
Ag brúchtáil
4
7
8
Ag béiceach
Ag gáire
10
11
Ag srannadh
Ag caoineadh
Ag líochán
12
Ag tochas
14
15
Ag sraothfairt
46
Ag séideadh
Ag sú
16
Ag cogaint
TEIST
03 1
Fuaimeanna Daoine 2
Íoslódáil a n Aip
2
Ag screadach
5
3
Ag casacht
Ag plaiceadh
6
Ag diúil
9
Ag análú
10
Cuisle croí
13
Fail (a bheith ort) / Ag snagaíl
4
Ag sloigeadh
7
8
Ag fual / Ag mún Ag déanamh múin Streall a scaoileadh
Coiscéimeanna
11
12
Ag cnagadh
14
15
Ag sioscadh ag cogarnaíl
Ag bualadh bos
47
Ag múisceadh
Ag pógadh
16
Ag osnaíl
TEIST
03
Frásaí le híomhánna 3
Íoslódáil a n Aip
1
2
Go bhfóire Dia orainn
Ag cur as (do)
5
6
I sáinn / i bponc
9
3
Mór lena chéile
14
In ann
8
Éirigh as sin/ leag as sin
11
Is mise an chéad A’ bhfaca tú sin? duine eile / Breathnaigh
48
Seachain tú fhéin / fainic
12
I ndán
I bhfolach
15
Ag caochadh súile.
Fiosrach
Ar bís
7
10
13
4
De ló is d’oíche
16
Bunoscionn
TEIST
03
Líón na Bearnaí 3
Íoslódáil a n Aip
1.
Tá an racún seo
2.
Creideann daoine gur féidir a bhfuil
3.
Bhí sí
4.
Bíonn buachaillí ag
5.
G
6.
Ceithre uaire fichead, seacht lá na seachtaine - bíonn gardaí i mbun oibre
. Níl i ndán dó ach titim san uisce.
tar éis di tar éis di an rás a bhuachaint. ar chailíní.
- ní chreidim é.
7.
sin, níl cead lámh a leagan ar na dealbha.
8.
An bhfuil tú
9.
Tá siad an-
10.
Bhí an fear
11.
Bhí sé ag crochadh
12.
nn
13.
Is
eile sa scuaine.
14.
tú féin ar an mada (leon) seo.
15.
Ní bealach an-chliste é seo dul
16.
Tá sí chomh
• Seachain
é seo a dhéanamh le do theanga? lena chéile.
don chailín. den chrann nuair a thit sé.
ar sin a réiteoir! – a’ bhfaca tú é?
(tú féin)
/ fainic • Éirigh as sin / leag as sin •Mór lena chéile •Ag
dóibh a léamh ó bhos na láimhe.
Caochadh súl
, agus tá sí sách dána chomh maith. •
Fiosrach
• In
• Go
ann
bhfóire Dia orainn! • Bunoscionn
• De
• Is
• A’
•I
mise an chéad duine eile 49
•I
bhfolach
ló is d’óiche
•
Ag cur as (dom)
sáinn / i bponc
•
I ndán
•
Ar bís
bhfaca tú sin?
TEIST
03
Ag Casadh Le Daoine
Íoslódáil a n Aip
Chit ChatABAIRLEAT! Cén (ce’) chaoi a bhfuil tú?
Rang:
How are you?
Tá mé togha go raibh maith agat (ad).
I’m fine, thank you.
Tá mé thar cionn, go raibh maith agat (ad).
I am excellent, thank you.
Cén (ce’) chaoi a bhfuil an chraic?
How is the craic?
Níl aon chaill uirthi.
Not bad! / OK
Aon scéal agat (ad)? / Cén scéal agat (ad)?
Any news ? / Whats up?
Diabhal scéal!
Nothing’s up / No news
Cá bhfuil (cá’il) tú ag dul (goil)?
Where are you off to?
An dtiocfaidh tú in éineacht liom?
Will you come with me|?
Céard atá ( cear’ ‘tá) ort? Céard ‘ta cearr leat?
What’s wrong?
Céard atá ( cear’ ‘tá) uait?
What do you want?
Céard atá ( cear’ ‘tá) tú ag déanamh (a dhéana)?
What are you doing?
Céard atá ( cear’ ‘tá) ar siúl agat (ad)?
What are you up to?
Céard a tharla dhuit?
What happened you?
Céard a cheapann tú faoi?
What do you think about it?
Céard sa diabhal atá ort?
What the devil is wrong with you?
Céard faoi?
What about it?
Abair as Gaeilge é seo. Cén Ghaeilge a chuirfeá air seo? An bhfuil tú in ann é seo a rá as Gaeilge Cuir Gaeilge air seo. Cén chaoi a ndéarfá seo as Gaeilge? 50
TEIST
03
6 Chás Thábhachtacha
Íoslódáil a n Aip
Did you see him/it?
An (a’) bhfaca tú é? Chonaic mé é.
I saw him / it.
Ní fhaca mé é
I didn’t see him/it.
An (a’) ndeachaigh tú ann?
Did you go there?
Chuaigh mé ann.
I went there
Ní dheachaigh mé ann.
I didn’t go there
An (a’) ndearna tú é?
Did you do it?
Rinne mé é.
I did it.
Ní dhearna mé é.
I didn’t do it
An (a’) raibh tú sásta?
Were you happy/ satisfied?
Bhí me sásta.
I was happy / satisfied.
Ní raibh me sásta.
I was’nt happy / satisfied.
An bhfuil tú in ann feadaíl?
Can you / Are you able to whistle?
Tá mé in ann.
I can / I am able to.
Níl mé in ann.
I can’t. I am unable to.
An bhfaighidh tú litir?
Will you get / receive a letter?
Gheobhaidh mé litir.
I will get / receive a letter.
Ní bhfaighidh mé litir.
I will not get / receive a lettter.
Abair as Gaeilge é seo. Cén Ghaeilge a chuirfeá air seo? An bhfuil tú in ann é seo a rá as Gaeilge Cuir Gaeilge air seo. Cén chaoi a ndéarfá seo as Gaeilge? 51
TEIST
03
Cúig bharraicín
ceithre thráta
Ocht bpeiteal
Deich bpionna
Aon mhéar amháin
Ag Comhaireamh Rudaí
Íoslódáil a n Aip
Seacht bpeann luaidhe
Cúig chos
Aon bhuidéal amháin
deich n-aitheanta
naoi n-uimhir
Ocht gcos
Trí choinneal
Dhá fháinne
Trí bhorróg
Sé thaobh
Naoi mbliana
Ceithre chárta
Dhá ghloine
Seacht ndath
Sé shliogán
52
TEIST
03 6
Íoslódáil a n Aip
Ag Comhaireamh Rudaí
8
1
4
Ocht gcathaoir
Aon bhróg amháin
Ceithre chóta
7
4
2
Seacht dteach
Ceithre chúige
4
3
Sé fheadóg
Ceithre bhosca
Aon ghloine amháin
1
10
Aon bhrat amháin
10
Deich n-iasc
Dhá mhadra
9
Naoi ndeoch
6
Deich bpeann
Sé mhála
5
2
Cúig pháirc
Dhá shúil 53
11
Aon bhus déag
10
Deich n-eochair
9
Naoi n-úll
3
Trí thrá
TEIST
03 1
Íoslódáil a n Aip
2
Baithis An bhaithis
5
3
6
9
Fiacail Na fiacla
10
Leiceann Na leicne
13
Mala Na malaí
8
Gruaig chatach
Gruaig dhíreach
11
12
15
Srón An tsrón
Muineál An muineál
16
Súil An tsúil Na súile
54
Fabhra Na fabhraí
7
Cloigeann maol
14
Smig An smig
4
Cluas An chluas Na cluasa
Beola Na beola
Féasóg An Fhéasóg Na Féasóga
An tÉadan
Teanga An teanga
TEIST
03 1
2
Glúin An ghlúin Na glúine
5
3
Cos An chos Na cosa
7
Dorn Doirne
13
Gualainn Na guaillí
11
Matáin
15
Tóin
Scamhóga
55
Imleacán
12
Lámh An lámh Na lámha
14
Rúitín
Croí An croí
8
Droim An droim
10
Ionga Ingne
4
Barraicín Na barraicíní
6
9
Na Baill Bheatha
Íoslódáil a n Aip
Ordóg An t-ordóg
16
Uillinn Na huillinneacha
TEIST
03 1
Droichead ar loch gan mhaide gan chloch.
5
Tá sé ann ó thús ama agus níl sé ach mí d’aois.
9
Chaith mé suas é chomh bán le bainne agus tháinig sé anuas chomh buí le h-ór.
13
Dá mhéad a bhaintear as is ea is mó a éiríonn sé.
Tomhais Agam Ort?
Íoslódáil a n Aip
2
3
Chomh hard le balla, Cén rud a bhíonn ag Chomh dearg le fuil, corraí agus ag corraí Chomh bán le sneachta, agus nár chorraigh Chomh milis le mil. riamh as an áit.
6
4
Filleann sé ón sliabh de ló ‘s d’oíche ach ón machaire mín ní fhilleann sé choíche.
7
8
Dá aosta a bheadh sé is ea is lú a éireoidh sé.
Tá súil mór amháin aige ach ní fheiceann sé aon rud léi.
10
11
12
Deatach sa ngleann agus gan aon splanc ann.
Cén rud is mó a ritheann gan cosa ?
Céard nach foláir duit a choinneáil tar éis é a thabhairt uait.
Chomh bán le sneachta, chomh glas le féar, chomh dearg le fuil agus chomh dubh le simléar.
15
14
Tá sé ort agus ní trom leat é?
56
Cén tsúil nach bhfeiceann agus cé teanga nach labhraíonn?
16
Trí chois nach siúlann. Clab mór nach ndúnann.
TEIST
03 1
Stór Seanfhocal 1
Íoslódáil a n Aip
2
Ní neart go cur le chéile.
3
Briseann an
4
Cuir síoda ar ghabhar ach is gabhar i gcónaí é.
dúchas trí shúile an chait.
Is fearr rith maith na drochsheasamh
5
6
7
8
Mol an óige agus tiocfaidh sí.
Na fág an sionnach i mbun na ngéanna
Níl aon tinteán mar do thinteán fhéin
Ní neart go cur le chéile.
10
11
12
9
Aithníonn ciaróg ciaróg eile
13
An rud nach féidir ní feidir é.
Múineann gá seift.
14
Is maith an scéalaí an aimsir
15
Níl uasal na íseal ach thuas seal is thíos seal.
Is maith an t-anlann an t-ocras.
57
Is trom an t-ualach an leisce.
16
Bíonn siúlach scéalach.
58
59
60
61
62
63
64