De Gooische lijn 1942

Omvormen of gelijkrichten

In het onderstation aan de Loolaan in Den Haag werden in 1924 in eerste instantie twee roterende omvormers geïnstalleerd: een draaistroommotor die een gelijkstroomgenerator aandrijft. Eén omvormer was geleverd door de firma Smit, de andere door General Electric. Voor de Oude Lijn werden ook roterende omvormers besteld. Op dat moment was het echter al de vraag of nog steeds de betrouwbare roterende omvormers moesten worden toepast, met een relatief laag rendement en veel noodzakelijk onderhoud, of de nieuwe kwikdampgelijkrichters, met een hoger rendement en weinig onderhoud. Op iniatiatief van ir. Franco van de NS werden aan de Loolaan twee Brown Boverie Company (BBC) kwikdampgelijkrichters bijgeplaatst; het rendement daarvan was hoger dan van de roterende omvormers: 99 % in plaats van 93 %. Kwikdampgelijkrichters waren kleiner en lichter dan roterende omvormers, zodat de onderstations kleiner en lichter en dus goedkoper konden worden uitgevoerd. De geïnstalleerde kwikdampgelijkrichters bleken zeer betrouwbaar te zijn en van toepassing van de al bestelde roterende omvormers voor de Oude Lijn werd afgezien. De onderstations met kwikdampgelijkrichters werden op afstand vanuit een naburig seinhuis of vanuit een centrale post bediend.

Een kwikdampgelijkrichter voor grote stromen bestaat uit een vacuüm gezogen ijzeren vat met onderin vloeibaar kwik als kathode (negatieve pool). Bovenin zijn staven van grafiet of ijzer aangebracht die dienstdoen als anode (positieve pool). Keramische isolatoren maken de doorvoer van de verschillende elektrodes mogelijk. Door tussen kathode en anode een externe spanning aan te brengen ontstaat een lichtboog waarbij een zeer hoge temperatuur in het midden van de kathode ontstaat. Hierdoor worden elektronen uit het kwik vrijgemaakt, waardoor er een stroom gaat vloeien van de anode naar de kathode. Omgekeerd is niet mogelijk: de wisselstroom

Voeding van het geëlektrificeerde net van NS. UA, 1940.