Maciej Wiśniewski TA1
Prawo wyborcze, w szerokim znaczeniu, zespół norm prawnych regulujących wszystkie aspekty procesu wyborczego (organizacja, rejestracja kandydatów, regulacja kampanii wyborczej, prawa podmiotów uczestniczących, sposób weryfikacji wyników, itd.).
W wąskim znaczeniu (częściej używanym), prawem wyborczym zespół uprawnień przysługujących obywatelowi w procesie dokonywania wyboru kandydatów do organów państwowych i samorządowych (np. prezydenta, sejmu, senatu, rad gmin) zawarty w konstytucji i ordynacjach wyborczych.
Czynne prawo wyborcze: a) w znaczeniu przedmiotowym - całokształt przepisów uprawniających obywateli do wpływania na kreowanie organów przedstawicielskich poprzez wybory b) w znaczeniu podmiotowym - prawo obywatela do głosowania w wyborach i do podejmowania innych czynności wyborczych.
Bierne prawo wyborcze - ogół norm prawnych określających warunki, jakim musi odpowiadać obywatel, by mógł kandydować i być wybranym do organu przedstawicielskiego.
§ 1. Prawo wybierania (czynne prawo wyborcze) ma: 1) w wyborach do Sejmu i do Senatu oraz w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej - obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat; 2) w wyborach do Parlamentu Europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat oraz obywatel Unii Europejskiej niebędący obywatelem polskim, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat, oraz stale zamieszkuje na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 3) w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego: a) rady gminy - obywatel polski oraz obywatel Unii Europejskiej niebędący obywatelem polskim, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat, oraz stale zamieszkuje na obszarze tej gminy, b) rady powiatu i sejmiku województwa - obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat, oraz stale zamieszkuje na obszarze, odpowiednio, tego powiatu i województwa; 4) w wyborach wójta w danej gminie - osoba mająca prawo wybierania do rady tej gminy. § 2. Nie ma prawa wybierania osoba: 1) pozbawiona praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu; 2) pozbawiona praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu; 3) ubezwłasnowolniona prawomocnym orzeczeniem sądu.
§ 1. Prawo wybieralności (bierne prawo wyborcze) ma: 1) w wyborach do Sejmu - obywatel polski mający prawo wybierania w tych wyborach, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat; 2) w wyborach do Senatu - obywatel polski mający prawo wybierania w tych wyborach, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 30 lat; 3) w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej - obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu; 4) w wyborach do Parlamentu Europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej - osoba mająca prawo wybierania w tych wyborach, która najpóźniej w dniu głosowania kończy 21 lat, i od co najmniej 5 lat stale zamieszkuje w Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej; 5) w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego - osoba mająca prawo wybierania tych organów; 6) w wyborach wójta - obywatel polski mający prawo wybierania w tych wyborach, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 25 lat, z tym że kandydat nie musi stale zamieszkiwać na obszarze gminy, w której kandyduje. § 2. Nie ma prawa wybieralności w wyborach osoba: 1) skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe; 2) wobec której wydano prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające utratę prawa wybieralności, o którym mowa w art. 21a ust. 2a ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425, z późn. zm.) § 3. Prawa wybieralności nie ma obywatel Unii Europejskiej niebędący obywatelem polskim, pozbawiony prawa wybieralności w państwie członkowskim Unii Europejskiej, którego jest obywatelem.
Do początku XX w. prawa wyborcze były ograniczane. O naszych prawach decydował nasz majątek, wykształcenie, czy pochodzenie. Współcześnie w rozwiniętych demokracjach stosuje się demokratyczne cenzus wieku .
Po drugiej wojnie światowej czynne prawo wyborcze w większości państw nabywało się w wieku 20-21 lat, dopóki w latach 70. XX w. poszczególne kraje masowo nie dokonały kolejnego obniżenia wieku wyborczego. Od tego czasu rozwiązanie polegające na przyznawaniu praw wyborczych obywatelom od 18 roku życia zaczęto stosować na całym świecie.
Wiek wyborczy poniżej granicy pełnoletniości ustanowił parlament Dolnej Saksonii w Niemczech w 1995 r. Idea głosowania 16-latków zyskiwała sobie coraz większe grono zwolenników w rozwiniętych demokracjach europejskich, w tym także przychylność instytucji międzynarodowych w rodzaju Parlamentu Europejskiego i Rady Europy, łagodzącej swoje stanowisko względem nabywania czynnego prawa wyborczego. Najbardziej spektakularnym przykładem tego trendu stało się przyznanie prawa głosu we wszystkich wyborach w Austrii w 2008 osobom, które ukończyły 16 rok życia. Pomysł głosowania 16-latków wciąż wzbudza jednak wiele kontrowersji, wywołując rozmaite dylematy.
FRAGMENTY PROJEKTU USTAWY Punkt o głosowaniu 16-latków znalazł się w symbolicznej deklaracji młodzieży, podpisanej z okazji 50-tej rocznicy Traktatów Rzymskich. Należy zauważyć, iż prawo obejmuje i traktuje 16-latków jak ludzi dojrzałych jeśli chodzi o kwestie odpowiedzialności karnej, pracy zarobkowej czy nawet zawarcie małżeństwa. Wejście w życie projektowanej ustawy ma doniosłe znaczenie społeczne, gdyż zaktywizuje udział młodych ludzi w życiu publicznym i zapewni im realny wpływ na ich przyszłość osobistą i przyszłość państwa.
Złożony do Sejmu RP projekt uchwały nr 2110 dot. głosowania szesnastolatków w wyborach do Parlamentu Europejskiego został odrzucony już w pierwszym czytaniu.
WYNIKI GŁOSOWANIA: 374 posłów było za odrzuceniem wniosku, 59 było przeciw, a jeden poseł wstrzymał się od głosu. Na sali obecnych było 434 na 460 posłów.
.
W dniu wyborów lokale wyborcze będą czynne od godz. 7 do 21, zaś w dniu referendum w godz. 6-22. Aby oddać głos musimy posiadać dokument potwierdzający tożsamość.
WYBORY Aby oddać ważny głos należy na karcie do głosowania postawić dwie przecinające się linie przy nazwisku danego kandydata UWAGA: książeczka jest traktowana jako jedna karta!
REFERENDUM Aby oddać ważny głos należy na karcie do głosowania postawić dwie przecinające się linie przy odpowiedzi na dana pytanie
Wyborcy niepełnosprawni o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności mogą zgłosić zamiar głosowania korespondencyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych. Zamiar takiego głosowania można zgłosić: ustnie, pisemnie, telefaksem lub w formie elektroniczne. Natomiast osoby niewidome i niedowidzące – zamiar głosowania przy użyciu nakładki do głosowania, sporządzonej w alfabecie Braille’a. Zgłoszenie powinno zawierać: nazwisko i imię (imiona), imię ojca, datę urodzenia, numer ewidencyjny PESEL wyborcy niepełnosprawnego, oświadczenie o wpisaniu wyborcy do rejestru wyborców w danej gminie, oznaczenie wyborów, których dotyczy zgłoszenie, a także wskazanie adresu stałego zamieszkania, na który ma być wysłany pakiet wyborczy. Do zgłoszenia, należy dołączyć kopię aktualnego orzeczenia właściwego organu orzekającego o ustaleniu stopnia niepełnosprawności (w tym żądanie przesłania wraz z pakietem wyborczych nakładek na karty do głosowania sporządzonych w alfabecie Braille’a). Głosować korespondencyjnie nie mogą wyborcy niepełnosprawni umieszczeni w spisach wyborców w: obwodach głosowania utworzonych w zakładach opieki zdrowotnej, domach pomocy społecznej, zakładach karnych i aresztach śledczych, a także wyborcy, którzy udzielili pełnomocnictwa do głosowania.
Wyborca niepełnosprawny może także ustanowić pełnomocnika, który w jego imieniu odda głos.
Jeżeli natomiast wyborca niepełnosprawny zdecydował się przyjść do odpowiedniego lokalu wyborczego, może liczyć na pomoc innej osoby w trakcie głosowania.
Obywatele polscy, którzy chcą oddać swój głos w wyborach lub referendum w jednym z obwodów wyborczych za granicą, muszą zarejestrować się poprzez stronę ewybory.msz.gov.pl. Dla wyborców, którzy chcą oddać głos osobiście, termin rejestracji w spisie wyborców upływa na 3 dni przed dniem wyborów. Wyborcy znajdujący się poza granicami kraju, głosują na kandydatów w Warszawie.
Oprócz danych z dokumentu tożsamości, podczas rejestracji należy wybrać typ głosowania (osobiście lub korespondencyjnie), kraj oraz komisję, w której zamierza się oddać swój głos. Potwierdzenie przesłane zostanie też na adres e-mail podany w formularzu zgłoszeniowym. Głosowanie korespondencyjne jest możliwe w wybranych komisjach wyborczych. Zgłoszenie - ustne, pisemne, przesłane faksem lub w formie elektronicznej - powinno zawierać nazwisko i imię (imiona), imię ojca, datę urodzenia, numer ewidencyjny PESEL wyborcy, oznaczenie miejsca pobytu za granicą, numer ważnego polskiego paszportu, miejsce i datę jego wydania, a w przypadku obywateli polskich czasowo przebywających za granicą – miejsce wpisania wyborcy do rejestru wyborców. Należy też wskazać adres, na który ma zostać wysłany pakiet wyborczy albo zadeklarować jego osobisty odbiór. Na podstawie takiego zgłoszenia konsul wpisuje osobę do spisu wyborców i wysyła pakiet wyborczy, zawierający m. in. karty do głosowania, kopertę zwrotną i instrukcję.
1. 2. 3. 4.
5.
6. 7. 8.
Kodeks wyborczy Konstytucja RP https://pl.wikibooks.org/wiki/Pomocnik_olimpijczyka__Elementy_wiedzy_obywatelskiej_i_ekonomicznej/Wybory Propozycja obniżenia wieku czynnego prawa wyborczego do lat 16. Wybrane zagadnienia, Marcin Waszak i Jarosław Zbieranek, Warszawa 2010 http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/agent.xsp? symbol=glosowania&nrkadencji=7&nrposiedzenia=61&nrglos owania=32 Projekt ustawy nr 2110 http://portalwiedzy.onet.pl/88383,,,,prawo_wyborcze,haslo.h tml http://www.cotojest.info/prawo_wyborcze_476.html