004-010Wstep-pp.qxd
19/05/2006
14:41
Page 7
Spis treÊci [A]
Matura Grammar Builder ______________________________________________________________11
Czasy gramatyczne (Tenses) Czasy teraêniejsze 1. Present Simple & Present Continuous __________________________________________________________12 2. Present Perfect Simple & Present Perfect Continuous ______________________________________________14 Czasy przesz∏e 3. Past Simple & Past Continuous ________________________________________________________________16 4. Past Perfect Simple & Past Perfect Continuous ____________________________________________________17 5. Wyra˝enia used to, would, be / get used to ______________________________________________________19 Wyra˝anie przysz∏oÊci 6. Future Simple, Future Continuous & Future Perfect ________________________________________________21 7. Present Simple, Present Continuous & wyra˝enie be going to ______________________________________23 8. Future time clauses (Zdania okolicznikowe) ______________________________________________________25 9. Tense review ______________________________________________________________________________27 Czasowniki modalne i zwroty zast´pcze (Modality) 10. Czasowniki modalne: wyra˝anie teraêniejszoÊci i przysz∏oÊci (Modal auxiliaries: present and future forms) ____________________________________________________28 11. Czasowniki modalne: wyra˝anie przesz∏oÊci (Modal auxiliaries: past forms) ____________________________30 Strona bierna (Passive) 12. Strona bierna w czasach gramatycznych ________________________________________________________32 13. Strona bierna z czasownikami modalnymi, w bezokoliczniku i formie -ing (Passive voice with modal auxiliaries, the infinitive and -ing form); konstrukcja kauzatywna (Causative have) ____34 Mowa zale˝na (Reported speech) 14. Mowa zale˝na – zdania twierdzàce i pytajàce (Reported speech – statements and questions) ____________37 15. Mowa zale˝na: polecenia i proÊby w mowie zale˝nej (Reported commands and requests); inne czasowniki mowy zale˝nej (Reporting verbs) ________________________________________________39 16. Formy czasownika (Verb patterns): u˝ycie bezokolicznika oraz formy -ing czasownika (Verbs followed by -ing and the infinitive) ________________________________________________________41 17. Tryby warunkowe (Conditional clauses) ________________________________________________________43 18. Zdania wyra˝ajàce ˝yczenie lub przypuszczenie (Unreal past; wishes) ________________________________45 19. Verb construction review ____________________________________________________________________47 Rzeczownik (Noun) 20. Przedimki (Articles) __________________________________________________________________________49 21. Rzeczowniki policzalne i niepoliczalne (Countable and uncountable nouns); wyra˝anie iloÊci (Expressions of quantity) ______________________________________________________________________51 22. Zaimek (Pronouns and determiners): zaimki i okreÊlniki dzier˝awcze (Possessive pronouns and determiners); zaimki zwrotne i emfatyczne (Reflexive and emphatic pronouns); zaimki nieokreÊlone (Indefinite pronouns); zaimki wskazujàce (Demonstrative pronouns) ______________________________________________________53 23. Zdania przydawkowe (Relative clauses) ________________________________________________________55 24. Przymiotnik i przys∏ówek (Adjectives and adverbs): tworzenie przys∏ówków; stopniowanie przymiotników i przys∏ówków (Comparative and superlative forms of adjectives and adverbs) __________________________57 25. Noun phrase review ________________________________________________________________________59 26. Zdania porównawcze (Clauses of comparison) ____________________________________________________60 27. Zdania okolicznikowe (Adverbial clauses): ______________________________________________________62 w przyczyny i skutku (Adverbial clauses of reason and result) w celu (Adverbial clauses of purpose) w przyzwolenia (Adverbial clauses of concession) w sposobu (Adverbial clauses of manner) 28. Pytania poÊrednie (Indirect questions) __________________________________________________________64 29. Pytania typu „nieprawda˝” (Question tags) ______________________________________________________66 30. Inwersja stylistyczna (Stylistic inversion) ________________________________________________________68 31. Clause grammar review ______________________________________________________________________70 [B]
Matura Vocabulary Builder ____________________________________________________________71
1. 2. 3. 4.
Cz∏owiek __________________________________________________________________________________72 Dom ______________________________________________________________________________________74 Szko∏a ____________________________________________________________________________________77 Praca ________________________________________________________________________________________80
7
004-010Wstep-pp.qxd
8
19/05/2006
14:41
Page 8
5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.
˚ycie rodzinne i towarzyskie __________________________________________________________________82 ˚ywienie __________________________________________________________________________________84 Zakupy i us∏ugi ______________________________________________________________________________87 Podró˝owanie i turystyka ____________________________________________________________________89 Kultura ____________________________________________________________________________________92 Sport ______________________________________________________________________________________94 Zdrowie __________________________________________________________________________________96 Nauka, technika ____________________________________________________________________________99 Âwiat przyrody ______________________________________________________________________________101 Paƒstwo i spo∏eczeƒstwo ____________________________________________________________________104 Elementy wiedzy o krajach angielskiego obszaru j´zykowego ________________________________________107
[C]
Matura Skills Builder __________________________________________________________________110
w w w w w w w w
S∏uchanie S∏uchanie Czytanie Czytanie Pisanie Pisanie Mówienie Mówienie
– poziom podstawowy – poziom rozszerzony – poziom podstawowy – poziom rozszerzony – poziom podstawowy – poziom rozszerzony – poziom podstawowy – poziom rozszerzony
____________________________________________________________111 ____________________________________________________________126 ____________________________________________________________136 ____________________________________________________________160 ____________________________________________________________179 ____________________________________________________________206 ____________________________________________________________238 ____________________________________________________________270
Struktura rozdzia∏ów
P O Z I O M P O D S TA W O W Y Rozumienie ze s∏uchu
Rozumienie tekstu czytanego Wypowiedê pisemna
Rozdzia∏ Uk∏adanie w kolejnoÊci Rozdzia∏ Dobieranie 1.1 (chronologia wydarzeƒ) 13.1 (nag∏ówek do str. w An Easter story str. paragrafu) 113 139 w Spring and love w Australian Christmas
Wypowiedê ustna
Temat z Informatora
˚ycie Rozdzia∏ Krótka forma u˝ytkowa: Rozdzia∏ Uzyskiwanie, wiadomoÊç / e-mail 24.1 39.1 udzielanie informacji rodzinne w E-mail of introduction wkolega / kolega i towarzyskie str. str. (getting a pen-friend) (telefonowanie, 182 240 powitania i po˝egnania, wskazywanie drogi) wzaproszony / gospodarz (potrawy, przepisy kulinarne, radzenie sobie w sytuacjach, kiedy nie znamy s∏owa)
Nauka, Rozdzia∏ Uk∏adanie w kolejnoÊci Rozdzia∏ Dobieranie Rozdzia∏ Krótka forma u˝ytkowa: Rozdzia∏ Negocjowanie (˝yciorys) technika 1.2 wiadomoÊç / instrukcja 13.2 (pytanie do odpowiedzi) 24.2 39.2 wkolega / kolega w Leonardo da Vinci (sk∏adanie propozycji, str. w Giving instructions str. w Computer viruses str. str. przyjmowanie i odrzu113 140 184 243 canie propozycji, wyra˝anie zaciekawienia) wuczestnik kursu / osoba odpowiedzialna (uzyskiwanie i udzielanie pozwolenia, wyra˝anie opinii) Rozdzia∏ Uk∏adanie w kolejnoÊci Rozdzia∏ Dobieranie (kolejnoÊç w nagraniu) 1.3 13.3 (identyfikacja tekstu) w Travelling by bicycle str. str. w Explorers abroad 114 141 w Ireland
Rozdzia∏ Krótka forma u˝ytkowa: Rozdzia∏ Relacjonowanie wpasa˝er / konduktor pocztówka 25 39.3 (relacjonowanie w Holiday postcard str. str. wydarzeƒ, opis 185 246 przedmiotów) wpasa˝er / pasa˝er (relacjonowanie wydarzeƒ, opis pogody, opis miejsc)
Podró˝owanie i turystyka
Rozdzia∏ Prawda / Fa∏sz w Teenagers 2.1 str. 115
Rozdzia∏ 13.4 str. 143
Rozdzia∏ Krótka forma u˝ytkowa: Rozdzia∏ Opis ilustracji notatka + odpowiedê 26 40 w Describing a stranger na pytania str. str. wThe power of clothes 186 249
Cz∏owiek
Rozdzia∏ Prawda / Fa∏sz w Water sports 2.2 str. 116
Rozdzia∏ Dobieranie 13.5 (brakujàce zdania) str. w Cricket 144
Dobieranie (identyfikacja osoby) w Fashion w Adults sucking their thumbs
Rozdzia∏ 27.1 str. 187
Sport Krótka forma u˝ytkowa: Rozdzia∏ Uzyskiwanie, ankieta udzielanie informacji 41.1 w Sports club wklient / pracownik str. questionnaire obs∏ugi (uzyskiwanie, 251 udzielanie informacji: ceny, zni˝ki, zasady) wposzukujàcy / udzielajàcy informacji (porady, instrukcje; proÊba o powtórzenie)
004-010Wstep-pp.qxd
19/05/2006
14:41
Page 9
9 Rozumienie ze s∏uchu
Rozumienie tekstu czytanego Wypowiedê pisemna
Rozdzia∏ Prawda / Fa∏sz / 2.3 Brak informacji str. w Working in a circus 117
Rozdzia∏ Dobieranie 13.6 (brakujàce zdania) str. w Summer jobs 146
Rozdzia∏ 3 str. 118
OkreÊlenie, czy Rozdzia∏ Prawda / Fa∏sz informacja pojawia si´ 14.1 w Chewing gum w nagraniu str. w Fast food in Britain w English breakfast 146
Wypowiedê ustna
Temat z Informatora
Rozdzia∏ Krótka forma u˝ytkowa: Rozdzia∏ Relacjonowanie Praca 27.2 ankieta 41.2 wuczeƒ / nauczyciel str. w Temporary job str. (relacjonowanie, 189 questionnaire 254 udzielanie wyjaÊnieƒ, wyra˝anie odczuç) wposzukujàcy / udzielajàcy informacji (relacjonowanie, warunki bytowe) Rozdzia∏ Krótka forma u˝ytkowa: Rozdzia∏ Negocjowanie ˚ywienie 28 zaproszenie 41.3 wklient / kelner (wyra˝anie skarg, str. w Invitation to a World str. przepraszanie, 190 Cuisine Evening 256 wyra˝anie próÊb) wzaproszony/ gospodarz (zach´canie, wyra˝anie opinii, wyra˝anie zgody)
Rozdzia∏ Test wielokrotnego wyboru Rozdzia∏ Prawda / Fa∏sz / w 3 short reports 4.1 14.2 Brak informacji on education w Cheating in school str. str. w Exams 119 148 w Home schooling
Rozdzia∏ Krótka forma u˝ytkowa: Rozdzia∏ Opis ilustracji Szko∏a + odpowiedê na pytania 29.1 og∏oszenie 42 wDoes school make str. w A lost item str. children too tired? 191 258
Rozdzia∏ Test wielokrotnego wyboru 4.2 w A programme about str. the climate and 120 animals of Iceland
Rozdzia∏ Prawda / fa∏sz / 14.3 Brak informacji str. w Alligators 150
Âwiat Rozdzia∏ Krótka forma u˝ytkowa: Rozdzia∏ Relacjonowanie wÊwiadek wypadku / przyrody 29.2 og∏oszenie 43 policjant (relacjonostr. w A lost pet str. wanie, wyra˝anie 193 259 odczuç, wyjaÊnianie) wkolega / kolega (relacjonowanie, wyra˝anie odczuç, podawanie przyczyny)
Rozdzia∏ Test wielokrotnego wyboru 4.3 str. 121 w Houses used in films
Dom Rozdzia∏ Test wielokrotnego Rozdzia∏ D∏u˝sza forma Rozdzia∏ Opis ilustracji + odpowiedê na pytania 15.1 wyboru 30.1 u˝ytkowa: list prywatny 44 str. 151 w Keeping pets in houses str. 194 w A new house str. 261 wMessy rooms
Rozdzia∏ Dobieranie (streszczenia) 5.1 w Health checks str. that save your life 122
Zdrowie Rozdzia∏ Test wielokrotnego Rozdzia∏ D∏u˝sza forma Rozdzia∏ Uzyskiwanie, wyboru udzielanie informacji u˝ytkowa: list prywatny 45.1 15.2 30.2 w Housework workout wpacjent / lekarz w Letter of apology str. str. str. (dolegliwoÊci, proÊba 153 196 262 o informacje: regu∏y i zasady) wpieszy / kierowca (dane osobowe)
Rozdzia∏ Dobieranie (okreÊlanie miejsca) 5.2 w Mini-dialogues str. in different shops 123
Rozdzia∏ Test wielokrotnego wyboru 15.3 w Buying Christmas str. presents 154
Rozdzia∏ 31.1 str. 198
Zakupy D∏u˝sza forma Rozdzia∏ Negocjowanie wklient / sprzedawca i us∏ugi u˝ytkowa: list oficjalny 45.2 (proÊba o porad´, (letter of complaint) str. akceptowanie i odrzuw Faulty item 263 canie, dzi´kowanie) wkuzyn / kuzyn (proponowanie, proÊba o pomoc, planowanie przysz∏ych wydarzeƒ)
Rozdzia∏ Dobieranie (nag∏ówki) Rozdzia∏ Uk∏adanie w kolejnoÊci Rozdzia∏ D∏u˝sza forma Rozdzia∏ Relacjonowanie wosoba cywilna / (wydarzenia; w People describe 5.3 16.1 31.2 u˝ytkowa: list oficjalny 45.3 policjant (relacjonoorganizacja tekstu) crimes they str. str. str. (letter of application) str. wanie, opis przedw Women jogging witnessed 123 154 200 w Application for 265 miotów, opis ludzi) alone attacked a temporary job wsàsiad / sàsiad w German-speaking (przedstawianie America? powodów, relacjonowanie, wyra˝anie postrzegania poprzez zmys∏y)
Paƒstwo i spo∏eczeƒstwo
Kultura Rozdzia∏ Dobieranie Rozdzia∏ Uk∏adanie w kolejnoÊci Rozdzia∏ D∏u˝sza forma Rozdzia∏ Opis ilustracji + odpowiedê na pytania (wydarzenia) (okreÊlanie mówiàcego) 16.2 5.4 31.3 u˝ytkowa: list oficjalny 46 wAppreciating w Oscar Wilde w People working on str. str. str. (letter to the editor) str. modern art a film 123 156 202 w Reacting to 267 a newspaper article Rozdzia∏ Sprawdê si´! Rozdzia∏ Sprawdê si´! Rozdzia∏ Sprawdê si´! w Prawda / Fa∏sz: w Dobieranie w krótka forma 6 17 32 Australian animals (identyfikacja tekstu): u˝ytkowa: str. str. str. w Uk∏adanie w kolejnoÊci Welsh pioneers zaproszenie (wieczór 124 157 205 (kolejnoÊç w nagraniu): w Prawda / Fa∏sz: Benches poezji angloj´zycznej) of Britain and Ireland Thanksgiving recipe w d∏u˝sza forma w Test wielokrotnego w Test wielokrotnego u˝ytkowa: wyboru: Are the wyboru: Memorabilia list prywatny (list do English eccentric? przyjaciela)
Rozdzia∏ Sprawdê si´! wUzyskiwanie, 47 udzielanie informacji str. w relacjonowanie 268 wydarzeƒ wnegocjowanie wopis ilustracji i odpowiedê na pytania: Shopping American style
Elementy wiedzy o krajach angielskiego obszaru j´zykowego
004-010Wstep-pp.qxd
19/05/2006
14:41
Page 10
10 POZIOM ROZSZERZONY Rozumienie ze s∏uchu
Rozumienie tekstu czytanego
Rozdzia∏ Uk∏adanie w kolejnoÊci Rozdzia∏ Dobieranie (kolejnoÊç w nagraniu) 7.1 18.1 (brakujàce zdania) wTips for renting a str. str. wBuying a house on house 126 161 credit
Wypowiedê pisemna
Wypowiedê ustna
Temat z Informatora
Rozdzia∏ Wypowiedê pisemna: Rozdzia∏ Materia∏ stymulujàcy: Cz∏owiek; opis / prezentacja 33.1 (opis osoby) 48.1 Dom materia∏u str. wA neighbour I admire str. wKeeping fit (1) 208 271
Rozdzia∏ Uk∏adanie w kolejnoÊci Rozdzia∏ Dobieranie (brakujàce Rozdzia∏ Wypowiedê pisemna: Rozdzia∏ Materia∏ stymulujàcy: ˚ywienie; Zakupy (kolejnoÊç w nagraniu) interpretacja treÊci 7.2 18.2 fragmenty tekstów) 33.2 (opis miejsca) 48.2 wGM food zawartych w materiale i us∏ugi str. str. wDrinking tea str. wA cafe / restaurant / str. wKeeping fit (2) 126 162 w urope now 210 pub / shop we often 272 go back to Rozdzia∏ Test wielokrotnego wyboru 8.1 wComplementary str. medicine 127
Rozdzia∏ Prawda / Fa∏sz 19.1 wExtreme winter str. sports 164 wNHS in crisis
Rozdzia∏ 34.1 str. 211
Wypowiedê pisemna: Rozdzia∏ Materia∏ stymulujàcy: Sport; Zdrowie wyra˝anie rozprawka 48.3 i uzasadnianie (a for and against essay) str. w∏asnej opinii wPros and cons of 274 wKeeping fit (3) paying for medical services
Rozdzia∏ Test wielokrotnego wyboru 8.2 wRacism in Britain str. 128
Rozdzia∏ Prawda / Fa∏sz / 19.2 Brak informacji str. wTeenagers allowed 166 to vote
Rozdzia∏ 34.2 str. 214
Wypowiedê pisemna: Rozdzia∏ Materia∏ stymulujàcy: Paƒstwo i spo∏eczeƒstwo 49 ca∏oÊç rozprawka str. wSocial issues (a discursive essay) 275 wMonarchy
Rozdzia∏ Prawda / Fa∏sz wAn unfortunate 9.1 adventure str. 129
Rozdzia∏ Uk∏adanie w kolejnoÊci Rozdzia∏ Wypowiedê pisemna: Rozdzia∏ Wybrany temat: (organizacja tekstu) 20.1 35.1 50.1 przygotowanie recenzja wThe Valley of Death str. str. str. i prezentacja wA film in which 167 216 276 Is travel really a journey transforms educational? (1) people ('Thelma and Louise')
Podró˝owanie i turystyka
Rozdzia∏ Prawda / Fa∏sz / Brak informacji 9.2 wMary Ellis str. 130
Rozdzia∏ Uk∏adanie w kolejnoÊci Rozdzia∏ Wypowiedê pisemna: Rozdzia∏ Wybrany temat: (organizacja tekstu) 20.2 35.2 50.2 dyskusja recenzja wWas Shakespeare str. str. str. z egzaminujàcym wA contemporary real? 168 218 278 Is travel really Polish novel educational? (2) recommended for the EU European Heritage List ('The Beautiful Mrs Seidenmann' – „Poczàtek”)
Kultura
Rozdzia∏ 10 str. 131
OkreÊlenie, czy Rozdzia∏ Test wielokrotnego informacja pojawia si´ wyboru 21.1 w nagraniu wThe missing link str. wLife in other galaxies wLife on planet Earth 169
Rozdzia∏ Dobieranie Rozdzia∏ Test wielokrotnego (streszczenia) wyboru 11.1 21.2 wFive people talk wWhen one job str. str. about how they felt is not enough 132 172 when they were fired Rozdzia∏ 11.2 str. 133
Dobieranie (uczucia / odczucia; fakt vs. opinia) wPeople's reactions to family news
Rozdzia∏ Test luk sterowanych wHousewives to be 22 paid by their str. husbands? 173 wTattoo is not taboo
Rozdzia∏ Sprawdê si´! Rozdzia∏ Sprawdê si´! wDobieranie (odczucia): wDobieranie 12 23 Being British (fragmenty str. str. wOkreÊlanie czy paragrafów): 133 176 informacja pojawia The metric system si´ w nagraniu: wTest wielokrotnego Early Britons wyboru: wTest wielokrotnego British comedy wyboru: wTest luk: Irish fairies Australia's curiosities: didgeridoo
[D]
Rozdzia∏ Wypowiedê pisemna: Rozdzia∏ Wybrany temat: ca∏oÊç Nauka, wModern technology technika; 36.1 51 opowiadanie wKeeping pets Âwiat przyrody str. str. wAn unfortunate 219 279 meeting with a wild animal Rozdzia∏ Wypowiedê pisemna: Rozdzia∏ Materia∏ stymulujàcy: Szko∏a; Praca ca∏oÊç 36.2 52 opowiadanie wDoes school prepare str. str. wA school trip story us for life? 222 280 Rozdzia∏ 37 str. 223
Stosowanie struktur leksykalno-gramatycznych: wtransformacje ws∏owotwórstwo wformy gramatyczne wt∏umaczenie wtest luk
Rozdzia∏ Wybrany temat: ca∏oÊç ˚ycie wLiving longer rodzinne 53 wBeing a teenager i towarzyskie str. 280
Rozdzia∏ Sprawdê si´! Rozdzia∏ Sprawdê si´! wMateria∏ stymulujàcy: 38 54 wWypowiedê pisemna: Environmental issues str. str. opowiadanie, wPrezentacja tematu 237 282 recenzja, rozprawka + dyskusja: wStosowanie struktur 1. Does comparison leksykalnomake people -gramatycznych: miserable? transformacje, test luk 2. Living in an English-speaking country
Elementy wiedzy o krajach angielskiego obszaru j´zykowego; Âwiat przyrody
Matura Practice Test __________________________________________________________________284
Teksty nagraƒ ____________________________________________________________________________________294 Materia∏ stymulujàcy ____________________________________________________________________________305