D is for Development „Rozwój” oznacza wzrost i zmiany, jakie zachodzą w dzieciach od momentu poprzedzającego ich przyjście na świat, przez okres niemowlęcy i dzieciństwo, aż do okresu dojrzewania i stawania się osobą dorosłą. Rozwój dziecięcy, będący złożonym i fascynującym obszarem nauki, ma długą i bogatą historię, obejmującą prace takich psychologów i filozofów, jak Piaget, Vygotsky, Bruner, Erikson i Donaldson.* W poprzedniej sekcji odnosiłam się do centralnej pozycji dziecka w kreowaniu optymalnych warunków do nauki, nie wspominałam jednak o poważnych zmianach rozwojowych, przez które przechodzi dziecko w okresie przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Zmiany te obejmują m.in. zmiany fizyczne, rozwój małych i dużych umiejętności motorycznych, rozwój języka ojczystego, ale też rozwój psychiczny, społeczny, emocjonalny i intelektualny. Dla nas, nauczycieli, wszystkie te obszary rozwoju mają istotny wpływ na to, jak organizujemy lekcje, jaki rodzaj zadań wybieramy i jakie osiągamy rezultaty. Dlatego też ogromnie ważna jest świadomość tego, czego możemy się spodziewać po dzieciach, jeśli chodzi o ich rozwój w okresie przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Rozwój wiąże się z wiekiem, choć należy tu jasno zastrzec, że jest on kontinuum, które nie daje się łatwo podzielić na etapy. Istnieje również wiele całkowicie typowych różnic pomiędzy poszczególnymi dziećmi w zakresie tego, jak się rozwijają, różnic wynikających z czynników takich, jak kultura, środowisko, rodzina i edukacja. W chwili gdy dzieci trafiają na nasze zajęcia (zakładając, że dzieje się to nie wcześniej niż w wieku trzech lat), mają one już za sobą kilka rozwojowych kamieni milowych, takich jak umiejętność chodzenia i posługiwania się językiem ojczystym (bądź językami ojczystymi). W pewnym uproszczeniu i uogólnieniu poniższa tabela** wskazuje na inne ważne zmiany i różnice rozwojowe, które musimy wziąć pod uwagę, ucząc dzieci w różnym wieku. Wiek
3–5
Rozwój fizyczny i motoryczny
Rozwój społeczny i emocjonalny
Rozwój intelektualny
potrafi biegać, skakać, kopać i rzucać piłkę; potrafi posługiwać się ołówkiem; potrafi ciąć papier nożyczkami; potrafi obrysowywać kształty; ma ograniczoną orientację przestrzenną; nie potrafi długo siedzieć bez ruchu później: potrafi podskakiwać na jednej nodze, potrafi wejść na zjeżdżalnię, huśtawkę, kierować rowerem trójkołowym lub dwukołowym; potrafi rysować ołówkiem po śladzie; potrafi odtwarzać litery i lepić figurki z plasteliny; potrafi przepisywać; potrafi rysować ludzi i kształty; potrafi uważnie kolorować; odnajduje się w środowisku sali lekcyjnej
silne przywiązanie do rodziców/ opiekunów; chce spełniać oczekiwania; zabawy ruchowe i początki zabaw symbolicznych; często ma wymyślonych przyjaciół; wykazuje oznaki empatii i troski; może wpadać w złość lub histerię; jest egocentryczne i nie zawsze chętnie się dzieli; potrzebuje stałej aprobaty i zachęcania później: chce być niezależne; zaczyna mieć „najlepszych” przyjaciół; zaczyna przejawiać poczucie humoru; może być apodyktyczne i kłótliwe; zaczyna bawić się na zasadach współpracy; chce się uczyć i wykonywać „prawdziwą” pracę; silnie rozwinięta fantazja; postrzega dobro i zło jako absoluty; rozwija się sumienie
nie potrafi na długo się skoncentrować; umie aktywnie słuchać, jeżeli coś je interesuje; potrafi dzielić przedmioty na proste kategorie; potrafi skupić się na „tu i teraz”; ma ograniczone możliwości pamięciowe później: rozumie pojęcie następstwa; potrafi rozpoznać brakujące elementy w układance lub na obrazku; rysuje i maluje, dążąc do konkretnego celu; potrafi rozpoznawać elementy identyczne i różniące się od siebie; rozumie pojęcie względności rozmiaru
Materiały pochodzą z bloga metodycznego Carol Read: www.carolread.wordpress.com © Carol Read 2014