H is for Holistic Learning Jaki jest związek między holistycznymi metodami nauki a słoniami? Właśnie wróciłam z wyprawy do Malezji, gdzie poprowadziłam dwa kursy dla nauczycieli i opiekunów z przedszkoli i szkół podstawowych. Oprócz rozważań na temat koncepcji holistycznych metod uczenia się wraz z uczestnikami kursu przeżyłam również pewne ciekawe doświadczenie, które pomogło mi lepiej zrozumieć, co naprawdę znaczy uczyć się, angażując wszystkie zmysły – w wolny weekend odwiedziłam Narodowe Centrum Ochrony Słoni w pobliżu Kuala Lumpur. Zawsze lubiłam temat słoni (głównie dlatego, że lubią go również dzieci) i często wykorzystywałam go podczas nauczania. W przypadku młodszych dzieci wiązałam ten temat z rymowankami, zajęciami plastycznymi i opowiadaniami o słoniach, a w przypadku wyższych klas szkoły podstawowej – z porównywaniem słoni afrykańskich i indyjskich oraz sporządzaniem raportów na temat słoni jako gatunku zagrożonego. Sporo wiedziałam o słoniach, ale do tamtego weekendu nigdy nie miałam z nimi kontaktu, który pozwoliłby mi doświadczyć ich obecności wszystkimi zmysłami.
Zilustruję to kilkoma przykładami. Zadziwiła mnie intensywność kontaktu wzrokowego, kiedy stoi się blisko słonia. Wydawało mi się, że mierzą mnie wzrokiem i zastanawiają się, czy nadaję się na przyjaciela, czy nie. Byłam również pod wrażeniem długości i liczby warstw pięknych słoniowych rzęs. Zaskoczyła mnie też doskonała koordynacja między ich trąbą a wzrokiem, którą wykorzystują do poszukiwania tych 100 kilogramów jedzenia, które zjadają każdego dnia. Niesamowita jest również zwinność dobrze umięśnionej trąby i precyzyjnie kontrolowana siła ssania. Sposób, w jaki z rozmysłem powalają stopami twarde pnie bananowców, aby dostać się do najbardziej soczystych kawałków przed innymi słoniami, jest bardzo pomysłowy. Włosy na głowach słoni, nawet malutkich, są spiczaste i kłujące niczym kolce jeża.
Poprzez ratowanie i relokację dzikich słoni na terenie ponad 4000 kilometrów kwadratowych chronionych lasów deszczowych malezyjski program Narodowego Centrum Ochrony Słoni przyczynia się do ocalenia zagrożonych gatunków. Edukacyjne – mimo nastawienia na turystów – doświadczenie, które program oferuje zwiedzającym, tj. możliwość znalezienia się blisko słoni, wzbudza intensywną ciekawość i zainteresowanie wszystkimi aspektami ich psychologii i sposobu życia, ich coraz bardziej ograniczonym środowiskiem życia, przyczynom działań ratowniczych, w wyniku których znalazły się w Centrum, oraz ogólnym wpływem Centrum na przetrwanie słoni jako gatunku.
Materiały pochodzą z bloga metodycznego Carol Read: www.carolread.wordpress.com © Carol Read 2014
H is for Holistic Learning Wracając autobusem z Centrum do Kuala Lumpur, nie mogłam przestać myśleć o tym, że bez bezpośredniego kontaktu ze słoniami, angażującego wiele zmysłów, moje zainteresowanie prawdopodobnie byłoby znacznie mniej intensywnie, a całe doświadczanie – nie tak niezapomniane. Czy nie jest podobnie w przypadku uczenia metodami holistycznymi? Holistyczne metody uczenia rozwijają dziecko wszystkimi dostępnymi drogami. Z założenia przez zaangażowanie uczuć, myśli i ciała w aktywną naukę poprzez doświadczenie dzieci tworzą poszerzające się sieci powiązań pozwalające im na zrozumienie relacji między sobą, innymi i otaczającym ich światem. Szczególną wagę ma wytworzenie u dziecka pozytywnych relacji z procesem uczenia się jako całością. Dzieci zachęca się do odkrywania własnych uczuć i daje im szansę reagowania na bodźce angażujące wiele zmysłów. Prowadzi to do rozwoju wyobraźni i szerokiego zakresu umiejętności poznawczych i metapoznawczych. U podstaw tego leży założenie, że uczenie jest skuteczniejsze, kiedy uczący się jest całościowo zaangażowany w ten proces. Umożliwienie dzieciom zrozumienia świata i korzystania z języka w taki sposób, w jaki ja uczyłam się tego dnia o słoniach, wydaje się celem słusznym i przynoszącym dużą satysfakcję.
PS. Holistyczne metody uczenia się to termin ogólny, który ma długą i bogatą tradycję w edukacji. Metody te propagowane były przez wiele znanych autorytetów, takich jak Rudolf Steiner, Maria Montessori, Howard Gardner czy Paulo Freire. Zdjęcia słoni zostały wykonane przez Hannah Matthews, która towarzyszyła mi w tej wyprawie – dzięki jej towarzystwu cała eskapada była jeszcze przyjemniejsza.
Materiały pochodzą z bloga metodycznego Carol Read: www.carolread.wordpress.com © Carol Read 2014