J is for Jazz chants Piosenki jazzowe stanowią wyjątkową metodę łączenia naturalnego rytmu języka mówionego z rytmem muzyki. Jazz chants – piosenki jazzowe stosowane do nauki języka – zostały stworzone po raz pierwszy przez Carolyn Graham, niekwestionowaną królową gatunku, ponad 30 lat temu. Za dnia Carolyn uczyła języka angielskiego jako obcego na Uniwersytecie w Nowym Jorku, a wieczorem pracowała jako śpiewaczka i pianistka. Wówczas wpadła na błyskotliwy pomysł połączenia naturalnego rytmu mówionego amerykańskiego angielskiego z rytmem tradycyjnej amerykańskiej muzyki jazzowej, aby pomóc uczniom w rozwijaniu umiejętności mówienia. O piosenkach jazzowych dowiedziałam się na wczesnym etapie swojej kariery nauczyciela i szybko odkryłam, że jest to wspaniały sposób na ćwiczenie mówienia zarówno z dorosłymi, których wtedy również uczyłam, jak i z dziećmi. Zainspirowana pracą Carolyn Graham szybko zaczęłam tworzyć własne piosenki, aby odzwierciedlić naturalny rytm odmiany języka angielskiego, którą sama się posługuję, tj. odmiany brytyjskiej, nie amerykańskiej. Od tego czasu regularnie tworzę takie piosenki i używam ich podczas swoich zajęć. Główną cechą odróżniającą piosenki jazzowe od wierszy czy rymowanek jest to, że nie ma tam tyle poetyckiej swobody twórczej i sztucznych zmian we wzorach akcentów wyrazowych i intonacji względem mowy naturalnej. Piosenki jazzowe często mają też formę rozmowy lub dialogu, która odzwierciedla dwukierunkowy charakter codziennego języka mówionego. Poniżej przedstawiam bardzo prostą piosenkę typu jazz chant, dzięki której można ćwiczyć powitania. Pierwsza osoba idzie ulicą i spotyka jednego znajomego w pierwszej zwrotce i kolejnego w drugiej; pomiędzy każdą zwrotką mamy cztery rytmiczne uderzenia lub „kroki”. Spróbujcie pstrykać palcami lub uderzać nimi o stół i rytmicznie powtarzać tekst piosenki na głos lub w myślach z naturalnym akcentem wyrazowym i intonacją: Hello. Hi. How are you? I’m fine, thanks. And me too.
Good morning. Good morning. How are you? I’m OK. And what about you? Me? I’m fine. I’m fine. I’m fine.
Piosenki jazzowe można również z powodzeniem wykorzystywać do ćwiczenia słownictwa i gramatyki. Na przykład zdania o narastającej długości pozwolą ćwiczyć z małymi dziećmi słownictwo związane ze zwierzętami gospodarskimi, zanim wysłuchają one opowiadania na ten sam temat. Dzieci mogą słuchać i powtarzać tekst piosenki i wykonywać czynności przedstawiające poszczególne zwierzęta: owca – okrężne ruchy rękami przedstawiające wełnę, kaczka – dziób z dłoni, krowa – pokazywanie rogów palcami, koń – dłonie jako uszy, kura – pokazywanie skrzydeł rękami, kot – dłonie w formie łap. On the farm by the river, there’s a sheep. On the farm by the river, there’s a sheep and a duck. On the farm by the river, there’s a sheep and a duck and a cow. On the farm by the river, there’s a sheep and a duck and a cow and a hen. On the farm by the river, there’s a sheep and a duck and a cow and a hen and a horse. On the farm by the river, there’s a sheep and a duck and a cow and a hen and a horse. And a cat. And that is that!
Materiały pochodzą z bloga metodycznego Carol Read: www.carolread.wordpress.com © Carol Read 2014
J is for Jazz chants Przykładem piosenki poświęconej zagadnieniom gramatycznym może być poniższy utwór odnoszący się do form trzeciej osoby w czasie Present Simple. Jest ona przeznaczona dla nieco starszych dzieci i nawiązuje do postaci znanych im z opowiadania. Davina likes lettuce but she doesn’t like peas. Does Davina like lettuce? Yes, she does. Does Davina like peas? No, she doesn’t. Davina likes lettuce but she doesn’t like peas.
Freddie likes potatoes but he doesn’t like rice. Does Freddie like potatoes? Yes, he does. Does Freddie like rice? No, he doesn’t. Freddie likes potatoes but he doesn’t like rice.
Zanim zaczniemy korzystać z piosenek typu jazz chants w klasie, musimy zapewnić kontekst i wprowadzić nowe słownictwo. Zazwyczaj dobrze też wprowadzić jedno lub dwa pytania wstępne (np. „What does Davina like? What does Freddie like?” w przypadku powyższej piosenki) oraz przeprowadzić wstępne ćwiczenie ze słuchu, w którym dzieci wykażą się zrozumieniem tekstu piosenki. W przypadku piosenki poświęconej zwierzętom gospodarskim, kiedy dzieci będą powtarzać piosenkę i pokazywać zwierzęta, przydatne mogą być kukiełki na palce lub długopis albo karty obrazkowe jako ułatwienie dla uczniów. Na początku możemy podzielić klasę na pół, a każda grupa będzie raz zadawać pytania, a raz na nie odpowiadać (jeżeli struktura piosenki na to pozwala). Następnie dzieci mogą poćwiczyć powtarzanie piosenki w parach lub grupach, przygotowując się do „wykonania” jej przed całą klasą. W przypadku niektórych piosenek dzieci mogą tworzyć swoje własne ich wersje. Gdy korzystam z piosenek jazzowych do uczenia dzieci, zabieram na zajęcia mój zestaw instrumentów perkusyjnych (zob. zdjęcie powyżej). Dzieci na przemian proszą o instrumenty (np. „Can I have the tambourine, please?”) i używają ich do nadawania piosence odpowiedniego rytmu i tempa. Zwiększa to ich zaangażowanie i pozwala stworzyć wspólne, spontaniczne przedstawienie muzyczne. Jeżeli używamy instrumentów perkusyjnych, najlepiej ustalić rytm wcześniej, a następnie policzyć do czterech, dając sygnał do rozpoczęcia powtarzania słów piosenki. Główne korzyści płynące ze stosowania jazz chants przy nauczaniu dzieci: ●
Jest to motywujące, zapadające w pamięć i przyjemne doświadczenie.
●
Piosenki jazzowe stanowią urozmaicenie technik stosowanych w klasie.
●
Dzięki nim dzieci powtarzają tekst wielokrotnie bez znużenia.
●
Piosenki pozwalają na wprowadzenie aktywności ruchowej.
●
Nie budzą w uczniach strachu.
●
Utrwalają słownictwo i gramatykę.
●
Poprawiają wszystkie aspekty wymowy.
●
Pozwalają na ćwiczenie płynności i naturalnego tempa wymawiania całych wyrażeń.
●
●
Zapewniają możliwość przeprowadzenia „próby”, dzięki czemu dzieciom łatwiej jest później wykorzystać wyuczone wyrażenia w innych kontekstach. Zwiększają poczucie pewności siebie u dzieci i pomagają im uzyskać poczucie sukcesu.
_______________________________________________________________________________________ Carolyn Graham opublikowała wiele książek na temat piosenek jazzowych. Jako przykład podam dwa tytuły: Jazz Chants for Children oraz Creating Chants and Songs (OUP). Na kanale YouTube można zobaczyć Carolyn Graham i posłuchać, co mówi na temat nauczania piosenek jazzowych. Piosenka z powitaniami pochodzi z książki English Club autorstwa Carol Read i Sagrario Salaberri, opublikowanej przez wydawnictwo Macmillan. Piosenkę o zwierzętach gospodarskich zaczerpnięto z podręcznika Little Bugs 2 autorstwa Carol Read i Any Soberow, opublikowanego przez wydawnictwo Macmillan. Piosenka poświęcona zagadnieniom gramatycznym pochodzi z podręcznika Footprints 2 autorstwa Carol Read, opublikowanego przez wydawnictwo Macmillan.
Materiały pochodzą z bloga metodycznego Carol Read: www.carolread.wordpress.com © Carol Read 2014