Tεύχος 1ο Φεβρουάριος 2017
EDITORIAL οίτα να δεις πώς έχουν τα πράγματα. Οκ, θα σου μεταφέρω τον τρόπο που τα βλέπω εγώ. Το ότι γεννήθηκες και μεγάλωσες με κάποιο manual δεν ήταν ακριβώς δική σου επιλογή. Το ότι έμαθες ότι πρέπει να κάνεις καριέρα, οικογένεια ήταν κατά πάσα πιθανότητα μέσα στις βασικές οδηγίες χρήσης. Το ότι προσπαθείς να αυξήσεις το προσδόκιμο της νεότητας, της ομορφιάς, να μυηθείς στα μυστικά του wellbeing, του fitness σημαίνει ότι μάλλον ανακάλυψες ότι κάπως πρέπει να δείξεις λίγη αγάπη στον εαυτό σου, να σου αφιερώσεις απόλυτα προσωπικό χρόνο (αλλά από πού θα τον κλέψεις) ή ότι επιβεβαίωσες τα «ψυχοσωματικά» σου δοκιμάζοντας τα όρια που ορκίζεσαι ότι εσύ η ίδια έθεσες. Μήπως σχεδιάζεις την επανάστασή σου κάπου ανάμεσα στους νεκρούς χρόνους της ρουτίνας με το ρολόι να σου κουνάει τους δείκτες κατάμουτρα; Μήπως την ονειρεύεσαι σε κινηματογραφικό στυλ κοιτώντας από την κλειδαρότρυπα τα φωτογραφικά στιγμιότυπα του lifestyle των άλλων; Είσαι σε καλό δρόμο. Ό,τι κι αν σου έχει πει ο αστρολόγος σου, η φλυτζανού σου, η ψυχολόγος σου, ο/η soulmate σου, το πεθερικό σου, το αγαπημένο σου βιβλίο, ο εργοδότης σου, η μάνα σου, η κομμώτριά σου, η αισθητικός σου, ο personal trainer σου, ο life coach σου, το ίδιο σου το σπλάχνο, όποια κι αν είναι η κατάστασή σου αυτή τη στιγμή, σίγουρα θα έχεις λάβει τις πρώτες ειδοποιήσεις από το εργοστασιακό σου software που αναζητά αναβάθμιση. Ω ναι, είσαι σε καλό δρόμο. Ξέρω, ξέρω, μικροδείχνεις και έχεις όλη την ζωή μπροστά σου για να κατακτήσεις τον κόσμο σου. Ναι, ναι… οι προτεραιότητες σου είναι δείκτης ωριμότητας κι έτσι έχουν τα πράγματα. Μπορείς να εφεύρεις κι άλλες σοβαρές κι αδιαπραγμάτευτες και αντικειμενικές δικαιολογίες; Είσαι σε πολύ καλό δρόμο. Δε μου λες; Συνειδητοποιείς ποια είναι η πρώτη λέξη που αντανακλά ο καθρέπτης στο μπάνιο σου όταν ξυπνάς; Είναι πραγματικά αυτός ο κόσμος που ήθελες να κατακτήσεις ή μήπως τελικά έχεις πολύ καλύτερα πράγματα να κάνεις (αλλά δεν το ξέρεις ακόμα); Μεταξύ μας, είτε τα ακούς από μακριά είτε τα διαπιστώνεις ολούθε, τα πρώτα «καμπανάκια των -άντα έρχονται και (surprise, surprise!) σε διαβεβαιώνω ότι είναι για καλό σκοπό. Τον δικό σου. Ας γίνουμε φίλες λοιπόν. Είμαι η Μαντάμ Φρικαρώ, μια γυναίκα με άγχος. Εσύ;
Γνώμη 3
Στα μονοπάτια της δια βίου μάθησης και άλλες εκπαιδευτικές ιστορίες οιος θα μου το έλεγε ότι στα 40 μου θα ξανακαθόμουν στα θρανία; Τώρα που το σκέφτομαι, μου το έλεγα πάντοτε εγώ. Για κάποιο λόγο μιλώντας για τον εαυτό μου, είτε σε φίλους είτε σε μελλοντικούς εργοδότες, πάντα κότσαρα το ότι ‘μου αρέσει να μαθαίνω συνεχώς καινούργια πράγματα’. Καλή αρχή αυτή. Βέβαια άλλο η μάθηση πάνω στη δουλειά, ή η μάθηση στα πλαίσια προσωπικών ενδιαφερόντων, και άλλο η θεσμοθετημένη μάθηση/εκπαίδευση. Αλλά και γι’ αυτήν είχα να πω: έχοντας μπει στην αγορά εργασίας αμέσως μετά από τις μεταλυκειακές μου σπουδές, είχα πάντα στα σχέδιά μου (που μέχρι και σήμερα μοιάζουν πολύ με όνειρα) να κάνω ένα μεταπτυχιακό σε ένα αντικείμενο που με ενδιαφέρει. Αλλά όταν έκανα το βήμα να ζητήσω πληροφορίες από ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα στην Ελλάδα κατάλαβα ότι με χωρίζει από το στόχο μου το στεγανό ‘δεν δεχόμαστε σπουδαστές χωρίς αναγνωρισμένο πανεπιστημιακό τίτλο’. Μα εμένα οι φίλοι μου που έχουν κάνει μεταπτυχιακά και διδακτορικά στο εξωτερικό με διαβεβαίωναν ότι οι ‘ώριμοι’ (τι ωραίος όρος!) σπουδαστές μπορούν να γίνουν δεκτοί με βάση την επαγγελματική προϋπηρεσία τους! Όχι. Εμείς είμαστε στρατιωτικοί και τα λέμε τσεκουράτα, που είπε κι ο Ξενίδης. Κώλυμα, ή κόλλημα; Πανεπιστημιακός τίτλος λοιπόν. Δηλαδή να τρία χρόνια στην καλύτερη περίπτωση. Και δηλαδή οι σπουδές που έκανα ως τώρα δεν μετράνε καθόλου; Κι όμως μετράνε! Ωραίο πράμα αυτό το ‘credit transfer’ και το ‘accreditation of prior learning’: σημαίνει ότι ακόμα και ένα μάθημα να έχεις ολοκληρώσει σε κάποιον κύκλο σπουδών, μπορεί να αναγνωριστεί η γνώση που πήρες στα πλαίσια ενός νέου κύκλου σπουδών, ακόμα και σε άλλο ιδιωτικό (το τονίζω) εκπαιδευτικό ίδρυμα. Σε συναφές αντικείμενο λέμε πάντα, έτσι; Πράκτορας σπούδασα, δεν σπούδασα μοδίστρα, για να θυμηθούμε και το Θου-Βου μας. Και να που για άλλα θρανία πήγαινα και σε άλλα βρέθηκα. Με έναν έξτρα χρόνο σπουδών στον τομέα μου θα πάρω τον πολυπόθητο τίτλο (fingers crossed, wish me luck κλπ, που λένε και οι Άγγλοι). Κι αυτό θα μου
ξεκλειδώσει την πιθανότητα ενός μεταπτυχιακού. Ρε λες να το πάω σερί και για διδακτορικό μετά; Όρεξη να’ χεις. Μπορεί να το έχω λίγο εξιδανικευμένο στο μυαλό μου το θέμα ‘σπουδές’, αλλά έχω κι αυτό το ένστικτο που τρέφω από παλιά, ότι η μάθηση με κρατάει ζωντανή. Και όντως, παρά το άγχος που μου δημιουργεί η επιστροφή στα θρανία (και μάλιστα σε πιο απαιτητικά θρανία, με εργασίες, έρευνα, βιβλιογραφικές ανασκοπήσεις, διεθνή συγγράμματα, ακαδημαϊκή γραφή, και όλα αυτά πλέον παράλληλα με την επαγγελματική μου απασχόληση), για να το πω πολύ απλά, γουστάρω! Διακατέχομαι από αυτό που ο Houellebecq είχε πολύ έξυπνα περιγράψει ως τον ιδανικό συνδυασμό αναγνώρισης και ανακάλυψης: με κολακεύει το ότι καταλαβαίνω τα βαθύτερα νοήματα πίσω αυτά που διδάσκομαι, ενώ ταυτόχρονα ενθουσιάζομαι με το πόσα καινούργια πράγματα μαθαίνω. Και μια και πιάσαμε τα βαρύγδουπα, ας μνημονεύσω και το εξαιρετικό απόφθεγμα του Boorstin ότι η εκπαίδευση έχει να κάνει με το να μαθαίνεις αυτά που ούτε καν ήξερες ότι δεν ήξερες. Εξαιρετικό. Μακάρι όλοι οι άνθρωποι να έχουν πάντα ευκαιρίες να εξελίσσουν τις γνώσεις τους. Θέλει το κυνήγι του, θέλει και λίγη τύχη, έχει και δουλειά το όλο θέμα της συνεχιζόμενης κατάρτισης, αλλά αν το κάνεις για τους σωστούς λόγους, κρύβει και πολλές απρόσμενες ανταμοιβές. Από τότε που ξεκίνησα αυτή τη νέα φάση σπουδών ανακαλύπτω ταλέντα που δεν ήξερα ότι είχα. Διαβάζω για θέματα που πάντα με ενδιέφεραν αλλά ποτέ δεν έβρισκα το χρόνο που έπρεπε να τους αφιερώσω. Μου κατεβαίνουν περισσότερες γόνιμες ιδέες σχετικά με το μέλλον. Και όλα αυτά με κάνουν (εμένα, τη ρεαλίστρια που ζει εδώ και χρόνια στη σκιά μιας απογοήτευσης για το πού πάει ο κόσμος μας) να ελπίζω ότι τα καλύτερα έρχονται. Ε, δεν είναι αυτό από μόνο του λόγος να ξανακάτσεις στα θρανία; Αλλά να, λέω μήπως, εσείς κύριοι που κανονίζετε τα της εκπαίδευσης και διαχωρίζετε τα της ιδιωτικής και δημόσιας τριτοβάθμιας ν’ ανοίγατε λίγο τους ορίζοντές σας; Ευρώπη είμαστε, τί; Όχι;
4 Ανάλυση
Σύμβαση
οργισμένου
Η ανεργία είναι γένους θηλυκού
χρόνου
Η
καθημερινότητα στην Ελλάδα της κρίσης και των τελευταίων, ας είμαστε ρεαλιστές, τεσσάρων μνημονίων έρχεται να επαληθεύσει την ανισότητα σε βάρος του γυναικείου φύλου στο εργασιακό τοπίο. Άνεργες γυναίκες, έχουν τις λιγότερες πιθανότητες να πιάσουν δουλειά όχι μόνο στον τομέα των σπουδών τους αλλά και σε οποιοδήποτε άλλο κλάδο. Πώς γίνεται αυτό μέσα σε μία εποχή (κατά τ’ άλλα, σύγχρονη και προοδευτική) όπου η έννοια της ισότητας των δύο φύλων είναι τυπικά θεσμοθετημένη ως προς την επαγγελματική εξέλιξη, την αμοιβή και την ύπαρξη ίσων ευκαιριών στο επαγγελματικό περιβάλλον; Μήπως τελικά παραμένει μόνο τυπικά θεσμοθετημένη; Μιλώντας με νούμερα Τόσο το τέταρτο ενημερωτικό σημείωμα του Παρατηρητηρίου της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων αλλά και τα αποτελέσματα της έρευνας εργατικού δυναμικού της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής για το δεύτερο τρίμηνο του 2016 επισημαίνουν ότι το ποσοστό της ανεργίας των γυναικών (27,6%) είναι σαφέστατα υψηλότερο από εκείνο των ανδρών (19,4%). Τα τελευταία επίσημα στοιχεία του ΟΑΕΔ ακόμα πιο κραυγαλέα: το σύνολο των εγγεγραμμένων ανέργων, με κριτήριο την αναζήτηση εργασίας για το μήνα Σεπτέμβριο 2016, ανήλθε σε 871.981 άτομα με τις γυναίκες να έχουν ποσοστιαίο προβάδισμα κατά 26 μονάδες. Το εκκωφαντικό 63,01% να αντιστοιχεί σε περισσότερες από μισό εκατομμύριο άνεργες. Το ίδιο μαρτυρά και η έκθεση της Eurostat για την ανεργία στην Ευρώπη το 2016 με τον μέσο όρο ανεργίας να είναι 9,0% για τους άντρες και 9,1% για τις γυναίκες. Στην Ελλάδα τα αντίστοιχα ποσοστά βρίσκονται στο 21% (άντρες) και 28,7% (γυναίκες), καταδεικνύοντας σημαντική ανισότητα στον καταμερισμό απασχόλησης και ανεργίας στη χώρα. Η «θηλυκοποίηση της φτώχειας», όρος που υιοθέτησε η Ε.Ε. από το 2011, μέσα από την Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των φύλων περιγράφει αυτή τη «νέα» πραγματικότητα η οποία απ’ ό,τι φαίνεται δεν περιορίζεται μόνο στην περιορισμένη πρόσβαση των γυναικών στην αγορά
εργασίας. Οι αμοιβές των γυναικών έναντι των ανδρών στην Ε.Ε είναι μικρότερες κατά 16,4%, ενώ η διαφορά στις συντάξεις αγγίζει το 40%. Περί μερικής απασχόλησης Οι «ευέλικτες μορφές εργασίας», κακά τα ψέματα, δεν αποτελούν επιλογή αλλά ανάγκη. Ελλείψει άλλων εναλλακτικών, όσες είναι «τυχερές» εργάζονται σε επισφαλείς συνθήκες με εξαιρετικά χαμηλές αμοιβές με την πρόσβαση σε παροχές ή και την συνταξιοδότηση να βγαίνει με γοργούς ρυθμούς από το λεξικό των κεκτημένων δικαιωμάτων. Η επιλεκτική μνήμη των λωτοφάγων της ανάπτυξης φαίνεται ν’ αφήνει έξω και κάτι άλλο: Το χρόνο που συνεισφέρει το «ασθενές» φύλο σε φροντίδα εξαρτημένων μελών. Οι φυλετικοί διαχωρισμοί στην περίοδο ύφεσης είναι αντιληπτοί στην Ελληνική πραγματικότητα. Η υποδεέστερη θέση των Ελληνίδων στην απασχόληση, τις συνθήκες και τους όρους εργασίας τους, τις αμοιβές, τις προοπτικές εξέλιξης, αλλά και το επίπεδο κοινωνικής προστασίας και ασφάλισης αποδεικνύονται με επίσημα στοιχεία και αφορούν κυρίως γυναίκες κάτω των σαράντα με παιδιά. Ήδη από το 2012 ο Συνήγορος του Πολίτη διαπίστωνε ότι: «Οι επιπτώσεις της κρίσης έχουν επηρεάσει εμφανώς συνολικά τους εργαζόμενους, ωστόσο, παρατηρείται αναντίρρητα διαφοροποίηση στη μεταχείριση των φύλων, ιδίως σε βάρος των γυναικών, και μάλιστα σε φάσεις που συνδέονται με την εγκυμοσύνη και τη μητρότητα». Η πράξη στη θεωρία Η ύφεση της οικονομίας απαιτεί επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό και η ισότητα των φύλων αποτελεί το κλειδί για την αντιμετώπισή της. Η ενσωμάτωση της αρχής της ίσης μεταχείρισης σε όλους τους τομείς της οικονομικής και κοινωνικής ζωής είναι μέρος της απάντησης στην κρίση. Η ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία, οι συλλογικές και διεθνείς συμβάσεις εργασίας, αλλά και η βούληση των κοινωνικών εταίρων οφείλουν να δημιουργήσουν ασφαλές νομοθετικό και κοινωνικό πλαίσιο, στο οποίο θα στηρίζονται οι διεκδικήσεις με την οπτική του φύλου και ταυτόχρονα θα θεσμοθετείται η ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στην δύσκαμπτη αγορά εργασίας.
Χρονογράφημα 5
Πάτησα τα 40 και ξεχνάω και ξαναθυμάμαι
με τρεις ημέρες καθυστέρηση, δύο χρόνια μετά από Γτηνεννήθηκα πτώση της Χούντας, με την
ιδιότητα του τρίτου τέκνου μιας - ας πούμε μεσοαστικής οικογένειας - που μου παρείχε εκτός από μια γαμάτη Μανιάτισσα νταντά, εξωσχολικές δραστηριότητες γαλλικών και άλλων ξένων γλωσσών, μπαλέτου, πιάνου και μπόλικης αγάπης. Παιδί προαστίων, κόρη πλοιάρχου και πρώιμα συνταξιοδοτημένης δημοσίου υπαλλήλου, περίμενα να μου συμβούν όλα αυτά που επέβαλε το εγχειρίδιο χρήσης. Δεν θυμάμαι και πολλά πράγματα από την σχολική μου καριέρα πέρα από ένα-δυο στιγμιότυπα που με στοιχειώνουν. Στο γυμνάσιο είχαμε μια “καλλιτεχνικού” πολύ προχώ για τα δεδομένα της εποχής. Πολυταλαντούχα και πληθωρική γυναίκα όπως ήταν, είχε βρει τον τρόπο να δαμάζει ένα τσούρμο ορμονόπληκτα πιτσιρίκια με τρόπο μαγικό. Σούζα όλοι στην ώρα της, ακόμα και όσοι δεν είχαν την παραμικρή ελπίδα εμφάνισης καλλιτεχνικής ευαισθησίας. Κάποια χρονιά της έλαχε ν’ αναλάβει το μάθημα του “Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού”. Έχοντας πάρει και αυτόν το ρόλο της πολύ σοβαρά μας αποκάλυψε ότι “το επάγγελμα που θα επιλέξετε να κάνετε είναι σαν να διαλέγετε σύντροφο. Κοιτάχτε λοιπόν να το(ν) γουστάρετε πολύ γιατί είναι πολύ πιθανό για τα επόμενα 35 χρόνια να ξυπνάτε και να κοιμάστε στο ίδιο κρεββάτι μαζί του”. Η δεύτερη ιστορία έχει πρωταγωνιστή τον αγαπημένο μου - για να τσακώνομαι - στο μάθημά του, καθηγητή της ιστορίας δέσμης. Κάθε φορά, μα κάθε φορά, στην ώρα του, έθετα ζητήματα κοι-
νωνικού ενδιαφέροντος για την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης ώστε να του επιβάλλω, υποτίθεται με ιστορικά ντοκουμέντα, το πόσο άχρηστος λαός είμαστε. Εκείνος ήθελε με κάθε τρόπο να κάνει το μάθημά του και να ξεμπερδεύει. Εκείνη λοιπόν την ημέρα του “εκπαιδευτικού” περιπάτου βρήκα ευκαιρία να τον ζαλίσω και εκτός μαθήματος. Η κουβέντα φούντωσε, η θεματολογία άλλαξε και η τελευταία μου βαρύγδουπη ατάκα ήταν ‘‘εμένα μια ημέρα θα με διαβάζετε στις εφημερίδες”. Ήταν η πρώτη φορά που (μάλλον) είχα εξομολογηθεί ακουσίως ότι ήθελα να γίνω δημοσιογράφος. Το συνειδητοποίησα όμως πολλά, πάρα πολλά, χρόνια αργότερα. Πού να ‘ξερα… Σύμφωνα λοιπόν με την κανονικότητα του manual των κατασκευαστών μου, θα έπρεπε να είχα περάσει σε μία σχολή, κατά προτίμηση εντός Αθηνών (όποια κι αν ήταν αυτή), να την ολοκληρώσω στο εύλογο χρονικό διάστημα, για να ξεκινήσω μια καρ-γ-ιέρα, γεγονός που θα μου χάριζε το απαιτούμενο κανονάκι για να περάσω στην επόμενη πίστα της ζωής, π.χ. να βρω έναν αντάξιο συ-ζυγό και προχωρήσω στη δημιουργία μιας (ευτυχισμένης) οικογένειας με παιδιά, σκυλιά και διακοπές στο εξοχικό. Αν εξαιρέσεις τα σκυλιά, τίποτα δεν πήγε σύμφωνα με το σχέδιο. Αντ’ αυτού, παιδεύτηκα ψυχαναγκαστικά με πανελλαδικές και άλλου είδους εξετάσεις μέχρι που η συσσωρευμένη κούραση, η απογοήτευση και ατάκες τύπου ‘‘δε γίνεσαι κομμώτρια καλύτερα’’, μου έχωσαν την ουρά βαθιά στα σκέλια. Ξεκίνησα με το ζόρι να δουλεύω
ως βύσμα ως υπάλληλος γραφείου - ανασφάλιστη και απλήρωτημε προοπτικές όμως. Ένα χάλι δηλαδή. To cut a long story short (ήτοι, για να μη μακρηγορώ) κάποια στιγμή, έχωσα τα θέλω μου για την ζωή που ήταν δική μου και ολόκληρη μπροστά μου. (Νόμιζα ότι) είχα βρει και προσπαθούσα να τυλίξω τον γκόμενο που θα έκανα σύντροφο από την αλληγορία της καλλιτεχνικού. Χώρεσα πολλές ώρες παραπάνω στο εικοσιτετράωρο και ναι, έγινα ‘‘δημοσιογράφος’’ με ταυτότητα της ΕΣΗΕΑ για δωρεάν σινεμά, με νοίκι, δάνεια, δύο σκύλους και δύο γάτες. Η ωρολογιακή βόμβα που έπρεπε να έχει σκάσει (χρόνια πριν) εντός μου, είχε το τέλειο timing με μία Ελλάδα που άρχισε απροκάλυπτα να καταρρέει. Τα δεύτερα -άντα με βρήκαν στο starting point που είχα αποχαιρετίσει πανηγυρικά, νομίζοντας ότι έχω πάρει επιτέλους τη ζωή και την ασιδέρωτη μπουγάδα στα χέρια μου. Το διαζύγιο μου με τον ‘‘σύντροφο’’ στην αλληγορία της καλλιτεχνικού δεν ήταν συναινετικό. Έγινα ‘‘αισθητικός’’ αλλά δηλώνω ‘‘μανικιουρίστα’’ δηλαδή παρά λίγο κομμώτρια και μ’ αρέσει. Κανένα σοκ και δέος. Φοράω το γυαλί της νεανικής μου πρεσβυωπίας. Λιμάρω οβάλ νύχια σε κοντά δάχτυλα. Λατρεύω το κόκκινο και το μαύρο βερνίκι. Υποφέρω από τις αναθυμιάσεις του ασετόν αλλά ξεκλέβω αφηγήσεις, ιστορίες, ανθρώπινες, κανονικές. Η «ομορφιά» ξέρεις είναι ένα είδος ψυχοθεραπείας. Κι εγώ χαίρομαι που την προσφέρω. Εμπνέομαι. Ξαναερωτεύομαι. Ναι, τον ίδιο μπαγάσα. Την άτιμη... είχε δίκιο τελικά
5 Ερευνα
Δοκιμάσαμε δίαιτες και
H
παχυσαρκία είναι συνδεδεμένη στατιστικά με αυξημένες πιθανότητες καρδιαγγειακών παθήσεων, διαβήτη, υπέρτασης, καρκίνου και εγκεφαλικών επεισοδίων, αν και υπάρχουν και κάποιες έρευνες που δείχνουν ότι -στατιστικά, πάντα- υπέρβαροι άνθρωποι έχουν λιγότερες πιθανότητες θνησιμότητας από μερικές ασθένειες. Και νεότερες έρευνες έχουν δείξει ότι -στατιστικά πάντα- πολύ μεγαλύτερο ρόλο για την αποφυγή των καρδιαγγειακών παθήσεων παίζει η άσκηση παρά το βάρος. Με λίγα λόγια, υπέρβαροι άνθρωποι που ασκούνται τακτικά έχουν στατιστικά λιγότερες πιθανότητες να νοσήσουν από καρδιαγγειακές παθήσεις από ανθρώπους με ‘‘ιδανικό βάρος’’ που όμως δεν ασκούνται. Αυτό που ‘‘παραλείπουν’’ να τονίσουν οι λάτρεις της στατιστικής, είναι ότι αντίστοιχες έρευνες έδειξαν ότι στατιστικά, η τάση προς την παχυσαρκία αποδίδεται κατά 70% στην κληρονομικότητα, στο DNA μας, με λίγα λόγια, και κατά 30% μόνο στις διατροφικές μας συνήθειες! Επίσης υπάρχουν σημαντικές έρευνες που έδειξαν πως αν υποσιτιστούμε ως βρέφη, ως ενήλι-
Έχω πάθει μια ψυχολογία
Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλο μας… Κάθε γυναίκα είναι καταδικασμένη να κουβαλάει μια ταμπέλα που την χαρακτηρίζει από πολύ αδύνατη έως χοντρή με ποικίλους εύγλωττους τρόπους. Για να μάθουμε τί κρύβεται τελικά πίσω από όλο αυτό, βάλαμε τη ζυγαριά στον καναπέ του ψυχολόγου κ. Σωκράτη Σουμέλα.
κες θα έχουμε την τάση πάντα να είμαστε υπέρβαροι, ανεξάρτητα από τις διατροφικές μας συνήθειες. Το γεγονός αυτό όμως, αν το δούμε από την σκοπιά της υγείας, οδηγεί αυτούς που καταπιάνονται με διαρκείς δίαιτες αλλά διαρκώς (και μοιραία, μιας και δεν εξαρτάται από τις διατροφικές συνήθειες τους) αποτυγχάνουν, σε άλλα προβλήματα υγείας: κατάθλιψη, νευρική ανορεξία, χαμηλή αυτοεκτίμηση, λάθος εικόνα σώματος. Και μένει σε εμάς να συνειδητοποιήσουμε, να αποδεχθούμε και να προσπαθήσουμε στην τελική ανάλυση να βρούμε την χρυσή τομή μεταξύ της σωματικής και ψυχικής υγείας μας. Και μην νομίσετε πως αυτοί που αποτυγχάνουν να χάσουν κιλά και κυρίως να διατηρήσουν το χαμηλό τους βάρος μετά το τέλος της δίαιτας αποτελούν μειοψηφία: Μακροχρόνιες έρευνες έχουν δείξει πως όποιον τρόπο δίαιτας κι αν ακολουθήσει κανείς έχει ένα ποσοστό 35%-65% να ξαναπάρει (ή και να ξεπεράσει) όλα τα κιλά που έχασε, μέσα στα επόμενα 5 χρόνια! Αυτό ισχύει και για τους ανθρώπους που υποβάλλονται σε εγχειρήσεις διαμερισματοποίησης του στομάχου.
περιόδους των γιορτών, που ο κόσμος συνήθως έχει περισσότερο διαθέσιμο εισόδημα, και βρίσκεται και σε διάθεση κατανάλωσης. Προσθέστε σε αυτό και το γεγονός ότι όλοι τις γιορτές θέλουμε να είμαστε στα καλύτερα μας, να λάμψουμε, να θαμπώσουμε τον περίγυρό μας, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να χωρέσουμε στο ρούχο που είδαμε να φοράει ο τάδε σταρ του Hollywood στο Comfort food είναι το φαγητό υποκατά- εξώφυλλο του τάδε περιοδικού μόδας… στατο της ψυχικής μας ηρεμίας; Αδυνατίζουμε για να αρέσουμε σε εμάς, Οι ψυχολόγοι κυρίως της ψυχοδυνα- ή για να αρέσουμε στους άλλους; μικής σχολής αποδίδουν στο φαγητό και μια συμβολική ιδιότητα: αυτή της Η επιθυμία μας να έχουμε το τέλειο βά“αγάπης”. Η πρώτη πράξη που κάνει ρος, και κατ’ επέκταση την τέλεια εικόμια μητέρα προς το βρέφος της είναι να να, αφορά κατά κύριο λόγο την προσωτου προσφέρει το στήθος της για να θη- πική μας εικόνα σώματος (Body Image). λάσει. Με βάση αυτόν τον συμβολισμό Από εκεί ξεκινούν όλα: από το τι εικόνα λοιπόν, τροφή και αγκαλιά είναι ανα- έχουμε εμείς οι ίδιοι για το σώμα μας. πόσπαστα δεμένα. Αν θέλεις να το δεις Και η εικόνα αυτή, ας μην ξεγελιόμαστε, μεταφορικά, λοιπόν, όσοι αισθάνονται δεν είναι κάποια αντικειμενική εικόνα, ότι τους λείπει αγάπη καταφεύγουν στο αλλά μια νοητική εικόνα που συντίθεται φαγητό για να την αναπληρώσουν… από τις προσωπικές μας εμπειρίες από τα πολύ νεανικά μας χρόνια, από τις φαΠώς εξηγείτε το “χάστε κιλά πριν τις ντασιώσεις μας, και από τις πιέσεις που γιορτές ή τις διακοπές”; δεχόμαστε από τον κοινωνικό μας περίγυρο. Με λίγα λόγια, η εικόνα σώματος Το “χάστε κιλά πριν τις γιορτές” έχει που έχουμε δεν ανταποκρίνεται στην να κάνει περισσότερο με το marketing πραγματική εικόνα του σώματος μας, και λιγότερο με κάποια εσωτερική μας αλλά στην δική μας εκτίμηση του πώς ανάγκη, πιστεύω. Η βιομηχανία του μας βλέπουν οι άλλοι και πώς θα έπρεαδυνατίσματος κάνει έναν τζίρο πε- πε να είμαστε “ιδανικά”. Αν ως παιδί ρίπου 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων ήσασταν υπέρβαρος και δεχόσασταν διετησίως, 1.5 δισεκατομμύριο από τα αρκώς επικριτικά σχόλια από τους συγοποία ξοδεύεται για μόνιμες χειρουργι- γενείς, τους δασκάλους και τους συμκές επεμβάσεις στο στομάχι, ελπίζοντας μαθητές σας, όσα κιλά και αν χάσετε ως (μάταια, δυστυχώς...) σε κάποια μόνιμη έφηβος ή ενήλικας εσείς πάντα θα θελύση. Κάποια από αυτά τα δισεκατομ- ωρείτε τον εαυτό σας ως υπέρβαρο και μύρια, λοιπόν, πρέπει να ξοδευτούν τις πάντα θα αγωνιάτε να χάσετε (ή να μην
ξαναπάρετε) αυτά τα λίγα κιλά που σας χωρίζουν από το -κατά την φαντασίωση σας- ιδανικό σώμα. Το πώς ακριβώς όμως είναι το σώμα σας στην πραγματικότητα δεν παίζει δυστυχώς κανέναν ρόλο σε αυτήν την εξίσωση. Γιατί όμως η ζυγαριά καταδιώκει κυρίως το γυναικείο φύλο; Για πολλούς λόγους, φαίνεται πως οι γυναίκες (και κατά μερικές έρευνες, οι νεαροί ομοφυλόφιλοι άντρες) είναι πιο ευπαθείς στις κοινωνικές επιταγές και τα πρότυπα τελειότητας που επιβάλλουν διαρκώς τα ΜΜΕ και ο κοινωνικός περίγυρος. Ένας πιθανός λόγος είναι το γεγονός ότι οι γυναίκες βρίσκονται σε μεγαλύτερη πίεση από την κοινωνία μας να γίνουν αποδεκτές, να γίνουν αρεστές. Παρόλα τα βήματα που έχουν γίνει για την ισότητα, δυστυχώς η πραγματική ισότητα βρίσκεται ακόμη μακριά, και η κοινωνία διαρκώς ανεβάζει τον πήχη διαρκώς (και αδίκως) ψηλότερα για τις γυναίκες από ό,τι για τους άντρες… Ένας άντρας με λίγη κοιλίτσα είναι γοητευτικός, αρχοντικός, εμπνέει σταθερότητα, μια γυναίκα με λίγα παραπάνω κιλά “έχει πάρει τον κατήφορο”… Και αυτό βέβαια εκτός από εντελώς άδικο είναι και εντελώς παράλογο. Πόσο τελικά μας επηρεάζει αυτό; Μια αρνητική εικόνα σώματος μας βάζει διαρκώς σε ένα καθοδικό σπιράλ: έχουμε μια μόνιμη αγωνία για την εξωτερική μας εμφάνιση, πασχίζουμε διαρκώς να χάσουμε κιλά προκειμένου να αποκτήσουμε το τέλειο σώμα, βεβαίως εφό-
Έρευνα 6
χάσαμε •
σον το “τέλειο σώμα” βρίσκεται μόνο στην φαντασία μας, όπως άλλωστε και οι ατέλειές μας, είναι εντελώς αδύνατο να αποκτήσουμε το “ιδανικό” σώμα αυτό, πράγμα που μας οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερα συναισθήματα απογοήτευσης, κατάθλιψης, χαμηλής αυτοεκτίμησης, και τελικά παραίτησης… με αποτέλεσμα να πάρουμε πολλές φορές ακόμη περισσότερα κιλά, και να ανατροφοδοτήσουμε το ίδιο γνωστό καθοδικό σπιράλ. Με ποιο τρόπο επηρεάζουν τα media την εικόνα μας; Ο ρόλος των ΜΜΕ και η ολοένα και σημαντικότερη επιρροή τους στην καθημερινότητα μας, ασφαλώς έχει κεντρική σημασία! Διαρκώς πυροβολούμαστε από πρότυπα ομορφιάς, από “ιδανικά” πρόσωπα και “τέλεια” σώματα, παραβλέποντας όμως το γεγονός πως αφενός τα μοντέλα είναι εξαιρετικές περιπτώσεις εξωτερικής εμφάνισης, που απέχουν από τον μέσο όρο των ανθρώπων, και αφετέρου πως οι εικόνες που βλέπουμε τις συντριπτικά περισσότερες φορές έχουν υποστεί ψηφιακή επεξεργασία για να μοιάζουν “τέλειες”.
•
Οι δίαιτες που χαρακτηρίζονται ως «εξπρές» υπόσχονται μεγάλη απώλεια βάρους σε σύντομο χρονικό διάστημα. Το μόνο θετικό χαρακτηριστικό τους είναι ο γρήγορος ρυθμός απώλειας βάρους. Ωστόσο προκαλούν έλλειψη σε θρεπτικά συστατικά, δημιουργούν αίσθημα αδυναμίας και κόπωσης ενώ δημιουργούν σοβαρό κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων υγείας όταν εφαρμόζονται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επιστημονικές μελέτες αποδεικνύουν στατιστικά την επαναπρόσληψη του βάρους μετά τη διακοπή της δίαιτας. Οι «χημικές» δίαιτες που τόσο ανεύθυνα διαφημίζονται σε περιοδικά και ιστοσελίδες, είναι τροποποιημένα διατροφικά σχήματα που αγγίζουν τα όρια της επικινδυνότητας. Αυτό που προτείνουν συνήθως αυτά τα διατροφικά σχήματα είναι είτε πολύ μικρή θερμιδική πρόσληψη με αποτέλεσμα να μην καλύπτονται οι ενεργειακές ανάγκες του ατόμου ώστε να μπορεί να ανταπεξέλθει στις καθημερινές του ανάγκες, είτε αφαίρεση μιας κατηγορίας θρεπτικών συστατικών ( πρωτεΐνη, λίπος, υδατάνθρακες) από το καθημερινό διαιτολόγιο με επικίνδυνα αποτελέσματα. Ένας άνθρωπος που ακολουθεί μια «χημική» δίαιτα είναι δυνατόν να εμφανίσει από συμπτώματα έντονης τριχόπτωσης και δερματοπάθειες μέχρι αναιμίες και λιποθυμικά επεισόδια. Ιουλιέτα Κολιού - Κλινική Διατροφολόγος
Και φυσικά δεν είναι μόνο οι εικόνες που μας προβάλλουν τα ΜΜΕ… Σκεφτείτε τα κοριτσάκια που από μικρές ηλικίες παίζουν με κούκλες, και τον σάλο που έγινε πρόσφατα με την γνωστή κούκλα Barbie όταν καταναλωτικές οργανώσεις άρχισαν να διαμαρτύρονται ότι οι σωματικές αναλογίες αυτής της κούκλας είναι εντελώς εξωπραγματικές και δεν υπάρχει απολύτως καμία πιθανότητα να δεις μια γυναίκα με τόσο αφύσικα ψηλά και λιγνά πόδια ή τόσο στενούς γοφούς ή τόσο ψηλό λαιμό στην πραγματικότητα. Τα λίγα κιλά δε φέρνουν την ευτυχία; Για να είμαστε πιο “ευτυχισμένοι”, λοιπόν, θα πρότεινα αφενός να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι οι εικόνες των “τέλειων” ανθρώπων που βλέπουμε στα ΜΜΕ είναι πρώτον εξαιρετικές περιπτώσεις και δεύτερον εικόνες που έχουν υποστεί μεγάλη τεχνητή επεξεργασία ώστε να δείχνουν εξωπραγματικά “τέλειοι” και αφετέρου να αποδεχθούμε τον εαυτό μας όπως είναι. Να αποφεύγουμε, ασφαλώς τις υπερβολές, μιας και τα υπερβολικά πολλά κιλά επιβαρύνουν την υγεία, αλλά να μην ξεχνάμε πως και η υπερβολική ανησυχία για τα κιλά μας είναι εξίσου επιβλαβής για την υγεία μας. Και όσον αφορά την “ευτυχία”, δεν γνωρίζω καμία έρευνα που να δείχνει ότι οι πιο αδύνατοι άνθρωποι είναι τελικά και πιο ευτυχισμένοι…
Οι γυναίκες στην συντριπτική τους πλειοψηφία δηλώνουν πως πιστεύουν ότι αρέσει στους άντρες ένας σωματότυπος που στην πραγματικότητα είναι δυο βαθμούς χαμηλότερου ΔΜΣ από αυτόν που οι ίδιοι οι άντρες δηλώνουν πως θεωρούν ως τον ιδανικό σωματότυπο γυναίκας. Κατά τους άντρες, ο ιδανικός σωματότυπος αντιστοιχεί περίπου σε ΔΜΣ λίγο πάνω από το 19, ο οποίος αντιστοιχεί στη μέση Playmate. Oι γυναίκες πάλι πιστεύουν ότι οι άντρες τρελαίνονται για γυναίκες με Δείκτη Σωματικής Μάζας λίγο πιο κάτω από 17, ο οποίος αντιστοιχεί στον σωματότυπο ενός σούπερ-μόντελ πασαρέλας τα οποία αφενός είναι ψηλότερες από το… 99% των γυναικών του πλανήτη (!) και αφετέρου επιλέγονται από τους μόδιστρους ώστε να είναι επί τούτου υπερβολικά αδύνατες επειδή πιστεύουν ότι τα ρούχα τους αναδεικνύονται καλύτερα. Η τυπική σούπερ-μόντελ πασαρέλας, έχει περιφέρεια που αντιστοιχεί στο 46% του ύψους της, σε αντίθεση με την τυπική Playmate, που έχει περιφέρεια ίση με το 53% του ύψους της, και η τυπική Playmate έχει 35% περισσότερες καμπύλες σε στήθος, γοφούς, πόδια και περιφέρεια, σε σχέση με την μέση γυναίκα σούπερ-μόντελ πασαρέλας!
8
Οι φυλές των ΜΜΜ:
Δαρβινισμός και (νέα) είδη επιβατών στα μέσα μαζικής μεταφοράς
Homo Smartphonicus
Homo Acousticus
Homo Vivliophilicus
Θα τον βρείτε σε κάθε είδος μέσου μαζικής μεταφοράς (αλλά κι εκτός). Αναγνωρίζεται εύκολα και από την οπίσθια όψη λόγω της χαρακτηριστικής προβολικής κάμψης του αυχένα προς τα έμπροσθεν και κάτω. Αμφότερες όψεις (μπροστινή – οπίσθια) ποικίλουν ανάλογα με το φύλο, τη φυλή, την ηλικία καθώς και το μέγεθος συσκευής που είθισται να κρατάει τουλάχιστον με το ένα χέρι. Χαρακτηριστικό δε είναι το βλέμμα «απουσίας» καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής που συχνά συνοδεύεται από αμυδρά ανταποδοτικά χαμόγελα προς τη συσκευή. Πρόκειται για ένα φαινομενικά ήρεμο είδος το οποίο σε γενικές γραμμές δεν δημιουργεί προβλήματα στους συνεπιβάτες του εκτός αν παίζει Candy Crash Saga. Μπορεί να εμφανιστεί σε ποικίλους συνδυασμούς που δεν αποκλείουν την υποένταξή του σε άλλα είδη. Το πιο χαρακτηριστικό του γνώρισμα είναι ότι απαντά σε τηλεφωνικές κλήσεις μετά από πολλούς κουδουνισμούς κρατώντας τη συσκευή σαν κομμάτι πίτσας
Είναι ένα είδος το οποίο συγχέεται συχνά με το Homo Smartphonicus. Αν και τυπικά ανήκει σε αυτή την συνομοταξία, αποτελεί εντελώς ξεχωριστό είδος. Θα το αναγνωρίσετε από τα χαρακτηριστικά καλώδια που βγαίνουν από τα αυτιά του. Αν και δεν πρόκειται για νέο είδος η συχνότητα εμφάνισής του είναι τυπική σε νεαρότερες ηλικίες, ανεξαρτήτως φύλου, φυλής και προσανατολισμού όσον αφορά το μουσικό γούστο. Το αυθεντικό είδος χρησιμοποιεί ακουστικά κλειστού τύπου τα οποία αφ’ ενός ηχομονώνουν με επιτυχία τον Homo Acousticus από το περιβάλλον και τούμπαλιν, αφ’ ετέρου φαίνεται να χρησιμεύουν και ως προστασία από τις χαμηλές θερμοκρασίες τις κρύες ημέρες του χειμώνα. Το μη αυθεντικό είδος χρησιμοποιεί ακουστικά τύπου hands-free που συχνά απαντώνται στον τον Homo Smartphonicus τύπο. Θα το αναγνωρίσετε εύκολα από την ηχορύπαντική του δράση ιδιαίτερα δε στα μέσα μεταφοράς σταθερής τροχιάς εν ώρα αιχμής. Μετά από εμπειρική παρατήρηση, συμπεραίνεται ότι η μουσική γκάμα του Homo Acousticus Type II (τάιπ του) αποτελείται κυρίως από τρείς βασικές κατηγορίες : Ντάπα ντούπα, κάτι ακατάληπτα ουρλιαχτά με τη συνοδεία ηλεκτρικής κιθάρας και τέλος Μαζωνάκη
Πρόκειται για ένα νέο είδος επιβατών που συχνάζει κυρίως σε μέσα σταθερής τροχιάς και συγκεκριμένα στην γραμμή 1 (από Ελληνικό έως Πανεπιστήμιο), στην γραμμή 2 (από Σύνταγμα έως Δουκίσσης Πλακεντίας) του μετρό και πιο αραιά στην γραμμή Βούλα–Σύνταγμα του Τραμ. Εμφανίζεται συχνότερα με τη μορφή γυναικών, ηλικίας άνω των 27 ετών χαρακτηριστικής αισθητικής αλλά εξίσου αισθητή γίνεται και η παρουσία ανδρών στο συγκεκριμένο είδος. Αυξάνεται με γοργούς ρυθμούς δημιουργώντας ελπίδες για το μέλλον τούτης της χώρας. Θα το αναγνωρίσετε από το βιβλίο που κρατούν στα χέρια τους σε καθιστή ή όρθια θέση και από το άκρως απορροφημένο ύφος τους. Αποτελεί το πιο ήσυχο, απορροφημένο, και αφηρημένο είδος επιβάτη καθώς πολύ συχνά εκτινάσσεται πανικόβλητο για να κατέβει στην επόμενη στάση. Προσοχή: Σε αυτή την κατηγορία ΔΕΝ εντάσσονται άτομα τα οποία κρατούν βιβλία της Χρυσηίδος Δημουλίδου
Homo Vivliophilicus λίγο πριν το Σύνταγμα στη γραμμή 1
Homo Smartphonicus παίζει Candy Crash Saga Homo Acousticus
9
: Updated Version Ο Δαρβινισμός είναι η θεωρία της εξέλιξης και της διαδοχικής αλληλοπροέλευσης των μορφών του ενόργανου και του ζώντος κόσμου όπως αναπτύχθηκε από το Δαρβίνο στο έργο του «Η καταγωγή των ειδών μέσω της φυσικής επιλογής». Κατ’ αυτόν τα άτομα ενός είδους εμφανίζουν ποικιλία, παράγονται δε κατά μέσο όρο περισσότεροι απόγονοι από όσους χρειάζεται να αντικαταστήσουν τους γονείς. Η εξέλιξη συμβαίνει μέσω της φυσικής επιλογής που δρα σε ατομική παραλλαγή και έχει ως αποτέλεσμα την επιβίωση των καταλληλότερων.
Homo Picolus
Homo Tyranopurus
Πρόκειται για ένα ξεχωριστό είδος ανηλίκων επιβατών μικρού μεγέθους που επιβιβάζονται κατά κανόνα συνοδευόμενα από ενήλικες συνοδούς (γονείς) στους συρμούς τα Σαββατοκύριακα. Λόγω μεγέθους δεν γίνονται εύκολα αντιληπτοί αλλά μπορεί κανείς να τους αναγνωρίσει από τη φασαρία που προκαλούν όταν μιλούν μια ακατάληπτη διάλεκτο που μόνο οι συνοδοί τους μπορούν ν αντιληφθούν. Σε άλλες περιπτώσεις, όταν και οι υπόλοιποι επιβάτες μπορούν ν’ αντιληφθούν τη γλώσσα είναι πολύ εύκολο να τα αναγνωρίσετε από επαναλαμβανόμενες φράσεις όπως «πού πάει το τρένο;», «πού θα κατέβουμε;» και «επόμενος σταθμός Σύνταγμα» γεγονός που μπορεί εύκολα να προκαλέσει σύγχυση σε συνεπιβάτες του είδους Homo Vivliophilicus ιδιαίτερα δε αν ο συρμός βρίσκεται στο σταθμό «Μέγαρο Μουσικής»
Πρόκειται για μία πολύ μεγάλη κατηγορία επιβατών, συνήθως μεγάλης ηλικίας. Ακόμα κι αν υπάρχουν δεκάδες άδειες θέσεις, θα έρθει να κάτσει δίπλα σου για να σου πιάσει την κουβέντα. Θα σου μιλήσει αρχικά για τα παιδιά και τα εγγόνια του και πριν προχωρήσει στην επόμενη πίστα θα πρέπει να αποφύγεις να απαντήσεις σε ερωτήσεις όπως «πόσο χρονών είσαι», «έχεις παιδιά» και καπάκι «γιατί δεν έχεις παντρευτεί ακόμα», «πού δουλεύεις». Μετά την στάση «Ευαγγελισμός» θα μάθεις (και όσοι βρίσκονται στο βαγόνι) όλο το ιατρικό ιστορικό της οικογένειας με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες. Η κοινωνική προσφορά του Homo Tyranopurus είναι ανεκτίμητη καθώς η παρουσία του σε κάνει πιο ευγενικό άνθρωπο αφού παραχωρείς τη θέση σου στον οποιοδήποτε προκειμένου να «κατέβεις» στην επόμενη στάση π.χ Κόρινθο.
Homo Picolus με κηδεμόνα και Pop Corn μετά από σινεμά
Homo Tyranopurus εν δράσει «κοπελιά μήπως έχεις ώρες;»
Homo Somnius
Πρόκειται ένα καταπληκτικό είδος επιβατών, πραγματικά έργα τέχνης. Θα τους εντοπίσετε κατά κανόνα καθήμενους και γλυκαμένους από την αγκαλιά του Μορφέα. Δεν φαίνεται να επηρεάζονται ούτε από τα παραπάνω είδη και είναι πραγματικά άξιο μελέτης το πώς καταφέρνουν με τη στάση τους να κάνουν ακόμα και τους Homo Tyranopurus να σιωπούν ή έστω να μην ασχολούνται μαζί τους. Μετριόφρονες στο σύνολό τους, αν και δεν έχω καταφέρει να αποσπάσω δήλωση από κανέναν μέχρι στιγμής, δεν παραδέχονται το μοναδικό τους ταλέντο να αποκοιμιούνται καθ’ όλη τη διάρκεια της μετάβασής τους με τα ΜΜΜ. Ένα λόγος παραπάνω που καθιστούν αυτό το είδος επιβατών μοναδικό, είναι η ικανότητα τους να καταφέρνουν με μαθηματική ακρίβεια να ανοίγουν τα μάτια τους λίγο πριν την αναγγελία του σταθμού όπου προτίθενται να κατέβουν
Homo Insomnius προσποιείται ότι ακούει Metallica
10 Συνέντευξη
Έ
νας καλλιτέχνης που δίνει όλο του το είναι σε κάθετι που καταπιάνεται. Εκτός από τις πιο σημαντικές «ρυθμομηχανές» που έχει να επιδείξει η μουσική του τα τελευταία 20 χρόνια, είναι κι ένας πολυσχιδής άνθρωπος που καταφέρνει με ένα σχεδόν μαγικό τρόπο να εφαρμόσει και να διδάξει τις μουσικές του γνώσεις ακόμα και σε φαινομενικά «εξωκαλλιτεχνικούς» τομείς της ζωής του. Ο σημαντικότερος όμως ρόλος του Πέτρου Κούρτη είναι εκείνος του μπαμπά. Κι απ’ ό,τι φαίνεται, είναι ένας μπαμπάς πραγματικός μαέστρος.
Πέτρο, πώς συνδυάζεται η έννοια της μουσικής με την έννοια της οικογένειας; Πολύ συχνά μέσα από τη μουσική συναντώ στοιχεία που βρίσκω πολύ ενδιαφέροντα σε σχέση με τον άνθρωπο και τη συμπεριφορά του και τα οποία μπορώ να τα χρησιμοποιήσω στο ρόλο μου ως γονέας, δίνοντάς μου μία σιγουριά ότι κάποιες αρχές όπως είναι η έννοια της αρμονίας, ο συγχρονισμός, όλα αυτά τα πράγματα που χρειάζονται για να λειτουργήσει η μουσική, είναι οι ίδιοι απαραίτητοι κανόνες για να λειτουργήσει και μια οικογένεια. Για να λειτουργήσει μια οικογένεια - όπως σε μία ορχήστρα - είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει ένας μαέστρος. Ο γονέας μαέστρος είναι πολύ σημαντικός. Ποιος είναι ο ρόλος του μαέστρου γονέα; Ουσιαστικά αυτό που κάνει τόσο ο μαέστρος όσο και ο γονέας είναι να διευθύνει τα βήματα των παιδιών ή να διαχειρίζεται πολύ σωστά τις καταστάσεις. Πέρα από το να διευθύνει, ο μαέστρος πρέπει και να εμπνέει. Έχει σημασία το φύλο; Σε καμία περίπτωση ο μαέστρος δεν έχει φύλο. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι ο άνθρωπος οδηγός, εκείνος που θα είναι εμπνευστής και θα δίνει το καλό παράδειγμα είτε είναι άντρας είτε είναι γυναίκα. Όποια κι αν είναι η δομή της ορχήστρας-οικογένειας ουσιαστικά διέπεται από τους ίδιους κανόνες Ποιο είναι το ταλέντο του μαέστρου γονέα; Ο μαέστρος γονέας εμπνέεται από τα μέλη της ορχήστρας και της οικογένειας αλλά αυτό που είναι πάρα πολύ βασικό είναι ότι αναγνωρίζει πάρα πολύ γρήγορα και πάρα πολύ άμεσα την ποιότητα του δυναμικού του, την διαφορετικότητά του. Αυτό σημαίνει ότι έχω δύο πολύ διαφορετικά παιδιά αλλά και τα δύο είναι πολύ δυνατά μέσα από τη διαφορετικότητά τους. Δηλαδή ο ένας μπορεί να έχει καλλιτεχνική προδιάθεση και ο άλλος αθλητική προδιά-
θεση, δεν σημαίνει ότι ο ένας είναι καλύτερος από τον άλλο. Κάποιο παιδί μπορεί να μαθαίνει πολύ εύκολα γλώσσες και κάποιο άλλο μπορεί να κάνει πολύ εύκολα κατασκευές. Πώς θα όριζες την έννοια της ευθύνης; Είναι τεράστια ευθύνη να είσαι γονέας, και το ίδιο συμβαίνει όταν κάθεσαι μπροστά από ένα αναλόγιο για να διευθύνεις μια ορχήστρα. Σημασία βέβαια έχει ότι ως μπαμπάς ή μαμά έχεις απέναντί σου παιδιά και δεν πρέπει να ξεχνάς ότι είναι πολύ καλοί μιμητές και είσαι το παράδειγμα για το τί θα αντιγράψουν από εσένα. Είναι αποδέκτες και φίλτρα μιας κατάστασης την οποία θα ορίσεις εσύ. Μέσα σε αυτό αρχή Μι α β ασ ικ ή τ η ς τ ζ αζ λέ ε ι ότ ι σ τ ον αυ τ οσ χ ε δ ια σ μ ό ε π ι τρ έ πο ν τ α ι όλ α εκ τό ς απ ό αυ τ ά π ου απ α γ ο ρε ύο ν τ αι
το πλαίσιο θα πρέπει επίσης να ενισχύεις με κάθε τρόπο την διάθεση του παιδιού να πειραματιστεί. Είναι βέβαια θεμιτό να υπάρχουν όρια, όπως είναι πολύ σημαντικό όπως και στη μουσική. Μια βασική αρχή της τζαζ λέει ότι στον αυτοσχεδιασμό επιτρέπονται όλα εκτός από αυτά που απαγορεύονται. Είναι μια πρόταση που καλύπτει όλη την αλήθεια. Σου λέω ότι μπορείς να αφήνεσαι, να χάνεσαι μέσα στα θέλω σου αλλά αν ξεφύγεις το αποτέλεσμα θα είναι αντιαισθητικό. Άρα πρέπει να ζεις μέσα στα όρια που μπορούν να διασφαλίσουν μια υγεία μέσα στην κοινωνία που ζεις. Αν δεν βάλουμε κάποια στάνταρ στην οικογένεια μας ή στη μουσική μας, μετά είναι ένα σκορποχώρι το οποίο τελικά θα είναι πολύ αφηρημένο και το πού απευθύνεται και τί συναισθήματα προκαλεί. Όταν προκύπτει φάλτσο πώς το διαχειριζόμαστε; Αυτό που βιώνουμε όλοι, και οι γονείς και οι μουσικοί και γενικότερα οι καλλιτέχνες
είναι ότι δεν είναι κακό να κάνουμε λάθη. Πρέπει να μαθαίνουμε μέσα από τα λάθη. Αν τα παιδιά μας κάνουν ένα λάθος, ένα φάλτσο, αυτό δε σημαίνει ότι ήρθε η καταστροφή διότι είναι ο μοναδικός τρόπος για να αποκτήσουν εμπειρία. Αν δεν συμβεί το φάλτσο σημαίνει ότι παίζεις σαν ένα cd. Έχεις μάθει αυτιστικά να κάνεις αυτό και δεν μπορείς να κάνεις τίποτε άλλο. Συνήθως το φάλτσο έρχεται όταν ο άνθρωπος τολμάει να πάει σε άλλα μονοπάτια. Δεν είναι ευχαριστημένος εκεί που ζει και πάει να ανακαλύψει κάτι καινούριο. Το φάλτσο στο παιδί είναι για παράδειγμα η στιγμή που μπορεί να σπάσει ένα ποτήρι. Αν δεν το σπάσει δεν μπορεί να καταλάβει ούτε τι θόρυβο κάνει ούτε τι έχει προκαλέσει για να προσέξει την επόμενη φορά. Μέσα σε μία οικογένεια το φάλτσο που κάνει ένα μέλος της, αφού πρώτα εντοπιστεί, πρέπει να επισημανθεί αλλά και να κατανοηθεί από όλα τα μέλη της οικογένειας. Έκανε λάθος το πρώτο βιολί, παρέσυρε και τα υπόλοιπα βιολιά, χάλασε όλη η αρμονία στην πρόβα. Ο μαέστρος πρέπει να είναι ψύχραιμος ώστε να διορθώσει τα βιολιά και να καθησυχάσει όλες της μουσικές οικογένειες δηλαδή όλα τα μέλη της οικογένειας και μάλιστα με τεκμηριωμένα επιχειρήματα. Τα παιδιά έχουν ανάγκη από επιχειρήματα. Και οι γονείς δεν κάνουν λάθη; Είναι πολύ σημαντικό ότι τόσο ο μαέστρος, ο μουσικός όσο κι ο γονιός να μην ξεχνάει ποτέ την ανθρώπινή του διάσταση και τη σχέση του με το λάθος του. Έχει μεγάλη σημασία να δέχεται τα λάθη του και να μαθαίνει μέσα από αυτά και να μην έχει ενοχές. Αυτό μου έχει διδάξει και η μουσική αλλά και η σχέση μου ως γονέας με τα παιδιά μου.
Επιφυλλίδα 11
Στερεότυπα είναι μαύρος Τα στερεότυπα είναι οι ετικέτες, δηλαδή τα προκατασκευασμένα σχήματα αντίληψης, που παρεμβάλλονται στην πραγματικότητα και την αντίληψη που πάμε να σχηματίσουμε γι’ αυτή την πραγματικότητα, προκαλώντας απλοποιήσεις και γενικεύσεις που τη διαστρεβλώνουν. Ο όρος στερεότυπο που καθιερώθηκε από τον κοινωνιολόγο Walter Lipmann περιγράφει αυτές ‘‘τις ιδέες, τις εικόνες, που είναι έτοιμες μέσα στο κεφάλι μας και παρεμποδίζουν τη λειτουργία της κρίσης, γιατί υπάρχει μια εκ των προτέρων διαμορφωμένη κρίση’’. Οι τυποποιημένες, είτε θετικές είτε αρνητικές, αυτές κρίσεις προσδίδουν στον άνθρωπο που έχουμε απέναντί μας συγκεκριμένα χαρακτηριστικά κατατάσσοντάς τον σε μία συγκεκριμένη ομάδα. Πιο απλά, οδηγούμαστε σε γενικεύσεις και βγάζουμε τα συμπεράσματά μας για έναν άνθρωπο που βλέπουμε με βάση παράγοντες όπως π.χ. το χρώμα του δέρματος, ο τρόπος ένδυσης, το φύλο κ.ά Η θεωρία της ετικετοποίησης (Labeling Theory) είναι η βασική θεωρία στην οποία ενυπάρχουν τα στερεότυπα και η αυτοεκπληρούμενη προφητεία, ενώ άρρηκτα συνδεδεμένα ακολουθούν το στίγμα και οι προκαταλήψεις. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, η αποκλίνουσα συμπεριφορά δεν είναι απαραίτητα άσχημη ή μεμπτή. Ωστόσο, η διαφοροποίηση από το σύνολο και η τάση της πλειοψηφίας να καταδεικνύει αρνητικά τη μειοψηφία, είναι τα χαρακτηριστικά που καθορίζουν το αποκλίνον ως κάτι που δεν συμβαδίζει με τις πολιτισμικές και πολιτιστικές νόρμες. Συνέπεια όλων αυτών είναι οι διακρίσεις και η περιθωριοποίηση. Ο Καναδός κοινωνιολόγος Έρβινγκ Γκόφμαν, υποστήριζε ότι οι αποκλίνοντες χωρίζουν τον κόσμο σε απαγορευμένα μέρη, όπου η ανακάλυψη προϋποθέτει έκθεση και κίνδυνο, σε μέρη όπου γίνονται επώδυνα ανεκτοί ή μέρη όπου μπορούν να εκτίθενται χωρίς να υποκρίνονται ή να αποκρύπτουν τη ταυτότητά τους. Η εξελιγμένη (και κυρίως ανθρωπιστική) κοινωνία οφείλει να σέβεται και αποδέχεται την ποικιλομορφία. Όταν η ανθρώπινη σκέψη φιλτράρεται μέσα από στερεοτυπικές αξίες δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια να αναπτυχθεί το διαφορετικό κι όταν αυτό καταφέρει να εμφανιστεί, πρέπει πάντα να μάχεται, να αποδείξει την αξία της ύπαρξής του. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πόσο επηρεάζεται η συμπεριφορά μας, όταν λειτουργούμε βάσει στερεοτύπων ή προκαταλήψεων, καθώς έχει ως συνέπεια την υπονόμευση της ικανότητάς μας να αναπτύξουμε και να συντηρήσουμε τις σχέσεις μας. Αν αντιληφθούμε ποιες είναι οι νοοτροπίες και οι τύποι της συμπεριφοράς μας, θα μπορέσουμε αυτόματα να καταλάβουμε ότι και οι άλλοι άνθρωποι, ανεξάρτητα από τα χαρακτηριστικά που τους στιγματίζουν, μπορεί να νιώθουν ή να σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο. Αν θέλουμε να μιλάμε για αποτελεσματική ή ουσιαστική επικοινωνία τότε αυτός είναι ο τρόπος. Αν μη τι άλλο, ας αποφεύγουμε να πούμε ή να κάνουμε πράγματα που προσβάλλουν τον άλλο και διαιωνίζουν απαρχαιωμένα ρατσιστικά και σεξιστικά στερεότυπα.
είναι gay
είναι μουσουλμάνος
είναι χοντρή
12 Βιβλίο «Μία από τις θεωρίες μου είναι πως όταν οι άνθρωποι σου προσφέρουν συμβουλές, στην ουσία απλώς μιλάνε για τον εαυτό τους στο παρελθόν. Σε αυτό το βιβλίο, εγώ, μιλάω σε μια παλιότερη εκδοχή του εαυτού μου». Με αυτό τον τρόπο προλογίζει το βιβλίο «Κλέψε σαν καλλιτέχνης» ο Austin Kleon ο οποίος λίγες σελίδες αργότερα ξεκαθαρίζει με μεγάλα κεφαλαία γράμματα πως «τίποτα δεν είναι πρωτότυπο». Δεν χρειάζεται να είσαι ιδιοφυΐα. Απλά να είσαι ο εαυτός σου. Ο συγγραφέας και καλλιτέχνης υποστηρίζει ότι η δημιουργικότητα ανήκει σε όλους. Πρόκειται για ένα εγχειρίδιο θετικών μηνυμάτων που θα σε τσιγκλίσει όσο χρειάζεται για να κινητοποιηθείς να αλλάξεις σελίδα στη ζωή σου. Έμπνευση αλλά και αφορμή για τη συγγραφή αυτού του πολύτιμου οδηγού ήταν η ομιλία του Austin Kleon σε φοιτητές στη Νέα Υόρκη, η οποία επικεντρώθηκε στα δέκα πράγματα που θα ήθελε να του είχε πει κάποιος όταν ξεκινούσε. Η μεγάλη ανταπόκριση κινητοποίησε τον ταλαντούχο συγγραφέα να αποτυπώσει τις σκέψεις του στο χαρτί δίνοντας με εξαιρετικά διασκεδαστικό τρόπο ένα εμπνευσμένο και απόλυτα εμψυχωτικό αποτέλεσμα. «Εξασκήσου στη δημουργική τεμπελιά» μάζεψε ιδέες, κάνε το ρεμίξ και άφησε πάλι τη φαντασία σου ελεύθερη προκειμένου να ανακαλύψεις το δικό σου μονοπάτι», συμβουλεύει το βιβλίο best seller των New York Times που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Key Books.
The Bookworm Troll
Δύο χρόνια ΣΥΡΙΖΑ: Όσα θέλετε να μάθετε και ντρέπεστε να ρωτήσετε
Ένας πρώην αρχηγός του ΠΑΣΟΚ ξυπνά εκτός Βουλής χωρίς να έχει την παραμικρή ιδέα πώς βρέθηκε εκεί...
Ηλία ρίχ’το
C U
CREEPY UNITY COLLEGE - ΠΑΡΑΓΝΩΡΙΣΜΕΝΟ ΚΟΛΕΓΙΟ
ΜΠΑΜΠΑΤΣΕΛΟΡΣ
ΜΑΜΑΣΤΕΡΣ
49 ειδικότητες και όσο αλεύρι πάρει
Και για ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ στην Ελλάδα ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ στο CREEPY UNITY COLLEGE