Ταξιδεύω άρα υπάρχω by Elias Vrohidis

Ηλίας Βροχίδης

Tαξιδεύω

άρα υπάρχω Μια περιπέτεια 3 ετών σε 39 χώρες Κυκλώνοντας την Αφρική με μια μοτοσυκλέτα!

http://madnomad.gr

2018

τίτλος συγγράμματος Ταξιδεύω άρα υπάρχω συγγραφέας Ηλίας Βροχίδης

διεύθυνση ατελιέ Νικόλαος Κουμαρτζής συντονισμός έκδοσης Βαλάντης Ναγκολούδης senior designer Αντώνης Καραναύτης φιλολογική επιμέλεια Κωνσταντίνα Χάμου α΄ έκδοση Μάρτιος 2018 isbn 978-960-627-006-2

Εκδόσεις iWrite Θεσσαλονίκη, Ελλάδα

iWrite Publications Thessaloniki, Greece

Ιστοσελίδα: www.iWrite.gr Επικοινωνία: 2311 27 28 03 | info@iWrite.gr

ο συντονισμός της έκδοσης, η καλλιτεχνική επιμέλεια, η σχεδίαση της μακέτας εξωφύλλου έγιναν από τα ατελιέ του iWrite.gr iWrite Creative Team http: //w ww.iWrit e.gr

Για την εκτύπωση του βιβλίου έχει χρησιμοποιηθεί ανακυκλωμένο χαρτί και χαρτί που προέρχεται από ελεγχόμενα καλλιεργημένα δάση.

Copyright © Ηλίας Βροχίδης, 2018 Απαγορεύεται η δημοσίευση μέρους ή του συνόλου του βιβλίου αυτού, η αναπαραγωγή ή η μετάδοσή του με οποιοδήποτε οπτικοακουστικό μέσο, χωρίς την έγγραφη άδεια του συγγραφέα.

Αφιέρωση

έλω να αφιερώσω αυτό το βιβλίο στη Χριστίνα Πεφάνη, την κοπέλα που ταξίδευε μαζί μου επί δέκα μήνες με τη μοτοσυκλέτα της. Η ηρωίδα αυτής της αποστολής ήταν η Χριστίνα, βέβαια, και όχι εγώ. Εγώ είχα ήδη ολοκληρώσει ένα παρόμοιο εγχείρημα στην Ασία και είχα την ανάλογη εμπειρία. Η Χριστίνα ξεκίνησε εκ του μηδενός, έμαθε να οδηγεί μοτοσυκλέτα και ξαφνικά βρέθηκε στα βάθη της Αφρικής, σε κάποιες από τις δυσκολότερες συνθήκες! Τα πήγε περίφημα και μάλιστα έσωσε κι εμένα πολλές φορές... Αν δεν ήταν η Χριστίνα, η παράλογη γραφειοκρατία και τα διεφθαρμένα όργανα της «τάξης» στη Δυτική Αφρική, θα με είχαν καταρρακώσει. Η Χριστίνα αναμφισβήτητα έκανε το ταξίδι μου πολύ πιο ευχάριστο. Εξ αρχής γνωρίζαμε πως θα ταξίδευε μαζί μου σ’ ένα μεγάλο κομμάτι του ταξιδιού, αλλά όχι σε όλο. Θα μπορούσε να είχε επιστρέψει στην Ελλάδα νωρίτερα, αλλά έμεινε μαζί μου μέχρι να ολοκληρώσουμε τη διαδρομή μας στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, που έκλεινε και το δυσκολότερο κομμάτι του ταξιδιού αυτού. Γι’ αυτό, λοιπόν, την ευχαριστώ για τη γενναιότητα που έδειξε, τις θυσίες που έκανε και τις ευχάριστες στιγμές που μου χάρισε...

Περιεχόμενα

Χάρτης Διαδρομής

Πρόλογος

1. Ελλάδα

2. Βαλκάνια

2.1 - Αλβανία

2.2 - Μαυροβούνιο

2.3 - Βοσνία-Ερζεγοβίνη

2.4 - Κροατία

2.5 - Σλοβενία

2.6 - Ιταλία

3. Βορειοδυτική Αφρική

3.1 - Μαρόκο και Δυτική Σαχάρα

3.2 - Μαυριτανία

3.3 - Σενεγάλη

105

3.4 - Γουινέα-Μπισάου

119

3.5 - Γουινέα

127

3.6 - Ακτή Ελεφαντοστού

141

3.7 - Γκάνα

149

3.8 - Μπουρκίνα Φάσο

161

3.9 - Τόγκο

169

3.10 - Μπενίν

175

3.11 - Νιγηρία

181

3.12 - Καμερούν

193

4. Κεντρική Αφρική

4.1 - Κονγκό

201

4.2 - Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό 207

5. Νότια Αφρική

5.1 - Ζάμπια

229

5.2 - Ναμίμπια

233

5.3 - Νότια Αφρική

245

5.4 - Λεσότο

259

5.5 - Νότια Αφρική

263

5.6 - Σουαζιλάνδη

267

5.7 - Νότια Αφρική

271

5.8 - Μποτσουάνα

277

5.9 - Ζιμπάμπουε

281

5.10 - Μοζαμβίκη

287

5.11 - Μαλάουι

293

6. Ανατολική Αφρική

6.1 - Τανζανία

297

6.2 - Ρουάντα

309

6.3 - Ουγκάντα

317

6.4 - Κένυα

321

6.5 - Αιθιοπία

335

6.6 - Σουδάν

359

6.7 - Αίγυπτος

367

7. Μέση Ανατολή

7.1 - Ιορδανία

399

7.2 - Ισραήλ

411

7.3 - Παλαιστίνη

423

7.4 - Ισραήλ

435

8. Ελλάδα

441

Παράρτημα Συχνές ερωτήσεις

449

Βιβλιογραφία

459

Ευχαριστίες

460

Επικοινωνία με τον συγγραφέα

462

Γλωσσάριο

463

Φωτογραφίες

465

Πρόλογος

σο απίστευτο κι αν ακουγόταν, όσο μακρινό κι αν φαινόταν, ακόμη και σ’ εμένα, ξεκίνησα από την Ελλάδα με μια μικρή, παλιά μοτοσυκλέτα (Honda XR 250S 1995), για να ταξιδέψω σ’ ολόκληρη την έκταση της αφρικανικής ηπείρου... Ήμουν είκοσι εννιά χρονών, όταν στις 18 Ιουλίου 2013, μαζί με τη Χριστίνα Πεφάνη, άφησα πίσω τον Λευκό Πύργο της Θεσσαλονίκης και κίνησα προς το άγνωστο. Επί δέκα μήνες ταξίδευα με τη Χριστίνα, η οποία οδηγούσε μια δεύτερη, ίδια μοτοσυκλέτα με τη δική μου, που έφτιαξα μετά από έξι μήνες προσωπικής εργασίας. Όταν η Χριστίνα επέστρεψε στην Ελλάδα, εγώ έπιασα δουλειά στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό για δυόμισι μήνες, συγκέντρωσα τ’ απαραίτητα χρήματα και συνέχισα την περιπέτεια μόνος μου. Τρία χρόνια διήρκεσε αυτή η εξερεύνηση σε τριάντα εννιά, συνολικά, χώρες. Έχοντας καλύψει 96.000 χιλιόμετρα (πολύ περισσότερο από δύο φορές την περιφέρεια της γης στον ισημερινό!), αγκάλιασα και πάλι τους δικούς μου ανθρώπους στον Λευκό Πύργο στις 29 Ιουνίου 2016. Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια καταγραφή εμπειριών, συναισθημάτων, χρωμάτων, αρωμάτων, ακουσμάτων, γεύσεων, πολιτισμών, διαφορετικών τρόπων ζωής και σκέψης και πάνω απ’ όλα των κάθε ποιότητας ανθρώπων που συνάντησα σ’ αυτό το ταξίδι· από τους πιο υπέροχους μέχρι τους πιο ευτελείς. Δεν απευθύνεται αποκλειστικά σε μοτοσυκλετιστές, αν και βέβαια περιγράφονται οι περιπέτειες που έζησα με τη μοτοσυκλέτα μου, αφού ήταν αναπόσπαστο κομμάτι του ταξιδιού μου. Έχω συγκεντρώσει περισσότερες τεχνικές λεπτομέρειες στο παράρτημα έτσι, ώστε να μην ενοχλήσουν τον αναγνώστη που δεν ενδιαφέρεται για τον μοτοσυκλετισμό, αλλά να είναι διαθέσιμες για τους μοτοσυκλετιστές, για τους οποίους ίσως να φανούν χρήσιμες. Ξεδιπλώνοντας το ταξίδι, προσπαθώ να εξοικειώσω τον αναγνώστη με τον πολιτισμό, την ιστορία, τη θρησκεία και τα προβλήματα των κοινωνιών που συναντώ, για να κατανοήσει και να βιώσει πιο ζωντανά αυτό το πέρασμα σ’ έναν άλλον κόσμο. Ωστόσο, δεν επικεντρώνομαι σ’ αυτά τα θέματα και δεν τα αναλύω λεπτομερώς, για να μην κουράσω τον αναγνώστη με περιττές πληροφορίες. Όσα περιγράφονται εδώ είναι βασισμένα στο προσωπικό μου ημερολόγιο, που έγραφα κάθε βράδυ κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μου. Το βιβλίο αυτό γράφτηκε σ’ ένα όμορφο, απομακρυσμένο, ορεινό χωριό της Ευρυτανίας, τη Φουρνά. Εκεί είχα αποφασίσει να ξεχειμωνιάσω έτσι, ώστε ν’ απομονωθώ και να συγκεντρωθώ στην καταγραφή όσων έζησα σ’ αυτή μου την αποστολή. Αφενός ανακάλυψα πως η συγγραφή μου αρέσει κι αφετέρου θεωρώ χρέος μου να μεταδώσω τις γνώσεις και τις εμπειρίες που βίωσα κι όχι να τις κρατήσω μόνο 7

Ηλίας Βροχίδης | Ταξιδεύω άρα υπάρχω

για μένα. Σκοπός μου είναι να καταρριφθούν στερεότυπα, που όλοι έχουμε είτε λόγω της ημιμάθειάς μας είτε λόγω των προκαταλήψεών μας γι’ αυτές τις άγνωστες γωνιές του κόσμου μας. Αυτό δεν ήταν το πρώτο μου μεγάλο ταξίδι με μοτοσυκλέτα ούτε το πρώτο μου βιβλίο. Πρώτη φορά στα είκοσι τρία μου, το 2007, είχα βγει από τα σύνορα της Ελλάδας με μοτοσυκλέτα, που ήταν και τότε μια Honda XR 250S. Το πλάνο ήταν να περιηγηθώ σε δέκα μήνες τέσσερις χώρες: Τουρκία, Ιράν, Πακιστάν και Ινδία. Τα σχέδια είχαν αλλάξει πολλές φορές στην πορεία και κατέληξα να επιστρέψω στην Ελλάδα μετά από δύο χρόνια και δυόμισι μήνες, έχοντας ταξιδέψει σε δεκατέσσερις χώρες! Οι περιπέτειές μου στην Ασία περιγράφονται στο πρώτο μου βιβλίο, το «27 πανσέληνοι στην Ανατολή». Την ιστορία αυτή συνόδευαν οι πολύχρωμες φωτογραφίες του λευκώματός μου «27 πανσέληνοι στην Ανατολή: χρώματα & εικόνες». Ήμουν, λοιπόν, ήδη σεσημασμένος δράστης όταν έβγαινα στον δρόμο για την Αφρική... Περιέργως, εγώ δε διέφευγα με μοτοσυκλέτα μεγάλου κυβισμού, όπως ακούμε στις ειδήσεις για τους δράστες. Αντίθετα, με βοηθούσε πάντα ένα μικρό, ταπεινό Honda XR 250S, μια μοτοσυκλέτα ανώμαλου δρόμου, την οποία οι κάτοχοί της χρησιμοποιούν μέσα στις πόλεις και στα τριγύρω βουνά μονάχα. Κανείς δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι είναι εφικτό να ταξιδέψω με τέτοια μοτοσυκλέτα και αυτός ήταν ένας ακόμη λόγος που οι «έμπειροι» μηχανόβιοι με διαβεβαίωναν ότι είναι αδύνατο να πραγματοποιήσω ένα τόσο μεγάλο όνειρο με μοτοσυκλέτα τόσο μικρού κυβισμού. Αυτή τη φορά είχα βάλει μυαλό, όμως... Δεν έκανα κανέναν προγραμματισμό εξ αρχής, αφού ήξερα πως δε θα τον ακολουθήσω. Για να μην παρεξηγηθώ, πρέπει να διαχωρίσουμε την οργάνωση από τον προγραμματισμό. Οργανώνω στην εντέλεια τις αποστολές μου. Για καθεμιά από αυτές αφιέρωσα δύο χρόνια καθημερινής μελέτης και προετοιμασίας. Βέβαια, ούτε αυτό είναι απαραίτητο. Είναι θέμα προσωπικής επιλογής. Έχω γνωρίσει ταξιδιώτες, που χωρίς καμιά προετοιμασία, καβαλούν μια μοτοσυκλέτα κι απλώς φεύγουν. Γίνεται κι αυτό, αλλά η σωστή προετοιμασία με γλιτώνει από πολλά προβλήματα που προκύπτουν στον δρόμο, ενώ συμβάλλει και στην ασφάλειά μου. Πώς μου ήρθαν όλα αυτά τα τρελά όνειρα, θ’ αναρωτιέται κανείς... Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, ονειρευόμουν τέτοιου είδους περιπέτειες σε πυκνά δάση, απομακρυσμένες ζούγκλες κι ερήμους. Ίσως φταίνε τα παραμύθια που μου έλεγαν όταν ήμουν μικρός. Μιλούσαν πάντα για μικρούς εξερευνητές και πυκνά δάση. Από τότε έτρεχα στα δάση με τους φίλους μου, ενώ οι καλύτερες διακοπές με την οικογένειά μου ήταν όταν πηγαίναμε για κατασκήνωση με «το σακουλένιο μας το σπίτι», όπως συνήθιζα ν’ αποκαλώ το αντίσκηνό μας. Όταν είχα πια ενηλικιωθεί, η επιθυμία μου να εξερευνήσω τον κόσμο είχε γιγαντωθεί και δεν μπορούσε άλλο να παραμεληθεί. Άρχισα, λοιπόν, να εργάζομαι για τ’ όνειρό μου... Στα δεκαοχτώ μου, καθώς σπούδαζα πληροφορική στις Σέρρες, δούλευα ανιδιοτελώς για ένα χρόνο ως βοηθός σε κάποιο συνεργείο αυτοκινήτων, για ν’ αποκτήσω τις μηχανολογικές γνώσεις που απαιτούνταν. 8

Πρόλογος

Στα δεκαεννιά μου, μετά από πολύ κόπο για να συγκεντρώσω τα χρήματα, κατάφερα ν’ αγοράσω ένα παλιό αυτοκίνητο 4x4 και άρχισα να το ετοιμάζω με προσωπική μου δουλειά για το παιδικό μου όνειρο: τον γύρο της Αφρικής. Η μητέρα μου μού έλεγε πως αυτοί που κάνουν τέτοια ταξίδια είναι εισοδηματίες κι έχουν λεφτά. Εγώ έπρεπε απλώς να βγάλω απ’ το μυαλό μου τα τρελά μου όνειρα. Της απαντούσα, όμως, ότι εγώ θα ταξιδέψω όπως-όπως κι ας μην έχω πολλά λεφτά. Θα πληρώνω μόνο φαγητό και βενζίνη και θα κοιμάμαι κάτω από τ’ άστρα. Ποιος μπορεί να μ’ εμποδίσει; Ποιος μπορεί να μου στερήσει αυτή τη χαρά; Καθώς περνούσαν τα χρόνια κι εγώ αγωνιζόμουν για τα όνειρά μου, έμελλε να της αποδείξω ότι δε χρειάζεται να είναι κανείς πλούσιος για να ταξιδέψει. Αρκεί να το θέλει περισσότερο από καθετί άλλο στη ζωή του. Αυτές οι λέξεις έχουν σημασία... Το «καθετί άλλο» το υπογραμμίζω. Αν κανείς έχει άλλα πράγματα που θέλει περισσότερο στη ζωή του, τότε ίσως να μην καταφέρει κάτι τόσο ακραίο. Ίσως να βάλει παραπάνω εκείνα τα άλλα: οικογένεια, ασφάλεια, σταθερότητα, φόβους... Αν, όμως, κάποιος θέλει να βιώσει μια τέτοια περιπέτεια περισσότερο από καθετί άλλο στη ζωή του, τότε είναι σχεδόν σίγουρο πως ο καθένας θα τα καταφέρει. Άλλωστε κι εγώ ο καθένας ήμουν και είμαι... Όταν έκλεισα τα είκοσι ένα μου χρόνια, ένιωθα την ανάγκη να ταξιδέψω εδώ και τώρα. Ελλείψει χρημάτων και κατάλληλου οχήματος, πήρα το τρένο και ταξίδευα στη γειτονική Ιταλία για κάτι παραπάνω από ένα μήνα. Το πρώτο μου ταξίδι στο εξωτερικό ήταν συγκλονιστικό και καθοριστικό για όλη την υπόλοιπη ζωή μου! Ήταν ξεκάθαρο, όμως, ότι αυτός ο τρόπος ταξιδιού δε μου ταίριαζε. Στους φιδίσιους δρόμους της ορεινής Ιταλίας, ενώ ταξίδευα με λεωφορείο προς τη γραφική κωμόπολη του Urbino, ονειρεύτηκα να ήμουν εκεί με μια μοτοσυκλέτα. Μέχρι να φτάσει το λεωφορείο στον προορισμό του, είχα ήδη ονειρευτεί με κάθε λεπτομέρεια ένα ολόκληρο ταξίδι στην Ισπανία με μοτοσυκλέτα. Έως τότε δεν είχα καμιά επαφή με μοτοσυκλέτες. Πάντα τις φοβόμουν. Τις θεωρούσα τρομερά επικίνδυνες. Όταν γύρισα στην Ελλάδα, άρχισα να μελετώ στατιστικά στοιχεία κι εμπειρίες μοτοσυκλετιστών, για να ερευνήσω πόσο επικίνδυνες είναι στην πραγματικότητα οι μοτοσυκλέτες και τι μπορώ να κάνω για να μειώσω τον κίνδυνο. Είχα μπει ήδη στο λούκι και δεν μπορούσα να βγω. Η ψυχή μου το ζητούσε. Μέσα στον επόμενο χρόνο έβγαλα δίπλωμα οδήγησης και μετά από πολλή μελέτη αγόρασα τη μοτοσυκλέτα που θεωρούσα ιδανική για το ταξίδι στην Ισπανία, μια Honda Africa Twin 750 έντεκα χρονών. Το καλοκαίρι, μόλις την αγόρασα, την πήρα κι έκανα ένα «δοκιμαστικό» ταξίδι σε δέκα νησιά των Κυκλάδων για ένα μήνα. Στο τέλος κάθε ταξιδιού, αρχίζω να σκέφτομαι το επόμενο. Θέλω να έχω πάντα κάτι να ονειρεύομαι, κάτι να ποθώ, κάτι να προσμένω στη ζωή μου, ώστε να την κάνει ενδιαφέρουσα και κάτι για να αγωνιστώ. Έτσι καταφέρνω να επιβιώσω για λίγο ακόμη στη φυλακή —θέλετε να την πείτε Θεσσαλονίκη, Ελλάδα, Δυτική κοινωνία...— μέχρι που συγκεντρώνω τ’ απαραίτητα εφόδια, βγαίνω και πάλι στον δρόμο και νιώθω ότι ζω, νιώθω ότι υπάρχω... 9

Ηλίας Βροχίδης | Ταξιδεύω άρα υπάρχω

Κάποιο δειλινό του καλοκαιριού στη Σαντορίνη, λίγο πριν γυρίσω για δουλειά στους βάρβαρους ρυθμούς της πόλης, σκέφτηκα: τώρα, λοιπόν, θ’ αρχίσω να ετοιμάζομαι για την Ισπανία. Μόνο στη σκέψη ένιωσα μια απέχθεια μέσα μου. Σκέφτηκα τι θα έχει το επόμενό μου ταξίδι. Θα έβλεπα πάλι κτίσματα, πλατείες, σιντριβάνια, γκαλερί, αγάλματα και πίνακες ζωγραφικής. Τίποτε από αυτά δε μου κινούσε το ενδιαφέρον. Ήθελα κάτι συναρπαστικό. Ζητούσα περιπέτεια και η Ευρώπη δεν ήταν ό,τι πιο κατάλληλο γι’ αυτήν. Τότε πέρασε από το μυαλό μου μια εικόνα: εγώ με τη μοτοσυκλέτα μου μπροστά στο Taj Mahal. Φαινόταν τόσο άπιαστο, που, όταν με ρωτούσαν πού θα είναι το επόμενό μου ταξίδι, δεν τολμούσα ν’ αποκαλύψω τα τρελά μου όνειρα. Δεν άφησα, όμως, ούτε στιγμή να περάσει. Άρχισα αμέσως να διαβάζω στο διαδίκτυο τις ιστορίες άλλων ταξιδιωτών και να μαθαίνω για τις χώρες της Ανατολής και πάνω απ’ όλα κατά πόσο είναι εφικτό να πραγματοποιήσω ένα τέτοιο ταξίδι τη στιγμή που δεν είχα καμιά εμπειρία από κάτι παρόμοιο. Δεν είχα ταξιδέψει ούτε στην Ευρώπη με δικό μου όχημα, δεν ήμουν έμπειρος μοτοσυκλετιστής, δεν ήμουν σε θέση να επισκευάσω τη μοτοσυκλέτα μου, όταν θα χαλούσε στη μέση του πουθενά, κι ούτε ήξερα τι έπρεπε να κάνω αν η υγεία μου χειροτέρευε στον δρόμο. Παρόλ’ αυτά, ήθελα να ταξιδέψω ολομόναχος για δέκα μήνες σε τέσσερις χώρες, για τις οποίες δεν είχα ιδέα. Έκρυβα τα πλάνα μου, γιατί, όπως γίνεται κατανοητό, όσοι τ’ άκουγαν, με θεωρούσαν τρελό, με απόπαιρναν. Αντιμετώπισα και συμπεριφορές άσχημες από συγγενείς που ήθελαν να με σταματήσουν. Ήταν ψυχοφθόρο, αλλά εγώ προσπαθούσα να είμαι προσηλωμένος στον στόχο μου και να συνεχίζω την εμπεριστατωμένη έρευνα σχετικά μ’ αυτόν. Είχα πάρει κάποιες μηχανολογικές γνώσεις, εξασκούμουν στην οδήγηση της μοτοσυκλέτας σε δύσβατες διαδρομές εκτός δρόμου, μελετούσα τις γραφειοκρατικές διαδικασίες, τον πολιτισμό και τη συμπεριφορά που θα έπρεπε να υιοθετήσω σ’ αυτές τις χώρες, τα καιρικά φαινόμενα, ενώ παρακολούθησα και μαθήματα πρώτων βοηθειών. Μέχρι και να ράβω έμαθα, ιδιαίτερα χρήσιμη ικανότητα κι αυτή! Ήξερα πως όλα θα περνούσαν αποκλειστικά από τα χέρια μου. Εγώ θα έπρεπε να είμαι ο οδηγός, ο ιχνηλάτης, ο μηχανικός, ο μάγειρας, ακόμη και ο γιατρός, όσο αυτό είναι εφικτό. Εύκολο δεν ήταν σίγουρα, αλλά εκείνο το ταξίδι μού άνοιξε τα μάτια. Από τις πρώτες μέρες ένιωθα πως οι παρωπίδες που είχα, άνοιγαν σταδιακά με κάθε χιλιόμετρο που διένυα, με κάθε καινούργιο πολιτισμό που γνώριζα και με κάθε διαφορετικό φίλο που έκανα σ’ εκείνους τους άγνωστους τόπους. Ως συνήθως, προτού καν ολοκληρώσω αυτό το ταξίδι, είχα αρχίσει να σκέφτομαι το επόμενο... Ήταν ώρα να πραγματοποιήσω το μεγάλο μου παιδικό όνειρο: την εξερεύνηση της αφρικανικής ηπείρου! Το ταξίδι στην Ασία ήταν μια πολύ καλή εισαγωγή και με είχε ετοιμάσει για τη δυσκολότερη ήπειρο του πλανήτη μας. Τέσσερα χρόνια έμεινα στην Ελλάδα προτού ξαναβγώ στον δρόμο. Αφενός έπρεπε να εργαστώ για να συγκεντρώσω τα χρήματα που χρειαζόμουν κι αφετέρου έπρεπε να προετοιμάσω την αποστολή μου. Μια από τις ιδιαιτερότητες των ταξιδιών μου είναι η επαφή μου με τους ιθα10

Πρόλογος

γενείς της κάθε περιοχής. Θέλω να ελπίζω πως δεν ταξιδεύω όπως ένας τουρίστας. Δεν παραλείπω να βλέπω τα σπουδαία μνημεία του κάθε τόπου, αλλά δεν εστιάζω σε αυτά. Για μένα τα πιο μεγαλοπρεπή αξιοθέατα είναι οι άνθρωποι του κάθε τόπου. Θέλω να τους γνωρίσω, να μπω για λίγο στη ζωή τους, να μάθω κάτι από τη νοοτροπία τους, να τους κατανοήσω. Έτσι νιώθω πως έχω μια πιο σφαιρική εικόνα για τον κόσμο στον οποίο ζω. Παίρνοντας όποιο κομμάτι μού αρέσει από κάθε εικόνα, δημιουργώ το παζλ της δικής μου ψυχής, κομμένο και ραμμένο στα μέτρα μου. Θεωρώ πως, δυστυχώς, η κατανόηση είναι ένα βασικό συστατικό που λείπει από τις κοινωνίες μας και προκαλεί τόσο μίσος και τόσους πολέμους. Η τεχνολογία και αυτός ο παγκοσμιοποιημένος κόσμος μάς φέρνουν σ’ επαφή με ανθρώπους τελείως διαφορετικούς από μας. Οι περισσότεροι δεν κάνουμε τον κόπο να τους γνωρίσουμε και να τους κατανοήσουμε. Είναι πιο εύκολο να τους κατηγορήσουμε ως κάτι αλλόκοτο, να χτίσουμε τείχη γύρω τους, να τους αποκλείσουμε και να τους μισήσουμε. Αυτό είναι πρόσφορο έδαφος για πολέμους... Το σπουδαιότερο πρόβλημα που θέλω ν’ αλλάξω στον κόσμο μας είναι οι πόλεμοι. Υπάρχουν, βέβαια, πολλά προβλήματα, όπως ασθένειες και φυσικές καταστροφές. Δεν μπορούμε να τ’ αντιμετωπίσουμε όλα. Κάποια προβλήματα γεννιούνται από τη φύση. Οι πόλεμοι, όμως, δημιουργούνται από τους ανθρώπους και οι άνθρωποι είναι αυτοί που μπορούν να τους σταματήσουν. Βέβαια, τέτοια ταξίδια γίνονται όχι μόνο για να εξερευνήσει κανείς τον κόσμο γύρω του, αλλά πρώτα απ’ όλα για να εξερευνήσει τον ίδιο του τον εαυτό. Ειδικά σ’ ένα μοναχικό ταξίδι, όταν είναι κανείς αποκομμένος από τις επιρροές των φίλων του και όσων αναγκαστικά τον περιβάλλουν, βρίσκεται πρόσωπο με πρόσωπο με τον εαυτό του. Πολλές φορές αυτοί οι διαφορετικοί άνθρωποι που γνώριζα καθημερινά, καθρέφτιζαν την ψυχή μου και μέσα από αυτούς έβλεπα μια πιο καθαρή εικόνα του ίδιου μου του εαυτού. Μια ακόμη ιδιαιτερότητα των περιπετειών μου είναι ο τρόπος με τον οποίο ζω όταν είμαι στον δρόμο. Όλα ξεκινούν από την τεράστια αγάπη μου για τη φύση. Αυτό είναι το σημαντικότερο κομμάτι των ταξιδιών μου. Δεν εστιάζω στις πόλεις, αν και δεν τις αποφεύγω όταν είναι ενδιαφέρουσες. Προτιμώ, όμως, χίλιες φορές να περνώ τη ζωή μου στη φύση είτε μόνος είτε ανάμεσα σε λίγους ανθρώπους που δεν έχουν ξαναδεί ξένο και είναι αγνοί, ανεπηρέαστοι από τον τουρισμό. Έτσι στην πλειονότητα των χωρών που ταξίδεψα, όπου οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές, περνούσα πολλές νύχτες κατασκηνώνοντας σε κάποιο όμορφο μέρος. Δεν υπάρχει κανένα ξενοδοχείο που να μπορεί να μου προσφέρει τέτοια χαρά... μια νύχτα στα 4.200 μέτρα, στα Ιμαλάια, ανάμεσα σε πανύψηλες, αιώνια χιονισμένες βουνοκορφές, με το αντίσκηνό μου δίπλα σ’ ένα κρυστάλλινο, ήσυχο ρυάκι που διασχίζει την πράσινη κοιλάδα, να βουτώ το ποτήρι μου στο ρυάκι, να το σηκώνω και να πίνω και το βράδυ ν’ ακούω το νερό να κυλάει απαλά, καθώς βλέπω την πανσέληνο να ξεπροβάλλει πίσω από τις σιλουέτες των βουνών. Κάποιες φορές ταξιδεύω σε τόσο απομακρυσμένα μέρη, που, όχι μόνο από 11

Ηλίας Βροχίδης | Ταξιδεύω άρα υπάρχω

χωριά δεν περνώ, αλλά οι άνθρωποι που συναντώ είναι μετρημένοι στα δάχτυλα. Πρέπει, λοιπόν, να είμαι απολύτως ανεξάρτητος, να μπορώ να επιβιώσω βασισμένος μόνο στον εαυτό μου. Έτσι κουβαλώ όλα τ’ απαραίτητα ιατρικά εφόδια και τις βασικές γνώσεις για να τα χρησιμοποιήσω, τα εργαλεία και τα ανταλλακτικά για να επισκευάσω τη μοτοσυκλέτα μου όπου χρειαστεί, αρκετό φαγητό και νερό για μέρες, σκεύη κι ένα καμινέτο που λειτουργεί με βενζίνη, το οποίο χρησιμοποιώ καθημερινά όταν κατασκηνώνω. Πώς χωρούν όλα αυτά μέσα σε τρεις βαλίτσες, πάνω σε μια μοτοσυκλέτα; Αυτό δεν είναι απλό. Χρειάστηκε να μελετήσω το κάθε ένα αντικείμενο που θα κουβαλούσα και να σκεφτώ τι μπορώ να χρησιμοποιήσω που να είναι πιο ελαφρύ και πιο μικρό. Το κάθε γραμμάριο που κουβαλούσα ήταν απολύτως απαραίτητο. Ο μινιμαλισμός είναι βασική αρχή ενός μοτοσυκλετιστή, ειδικά όταν κινείται σε εκτός δρόμου διαδρομές: ό,τι δεν είναι απολύτως απαραίτητο, είναι απολύτως περιττό. Δεν υπάρχει χώρος για πληθώρα ρούχων. Κουβαλούσα μόνο ένα ρούχο για κάθε εποχή. Αυτό σημαίνει ότι φορούσα το ίδιο παντελόνι για χίλιες εβδομήντα οκτώ συνεχόμενες μέρες! Έχοντας ένα μικρό κουτάκι με απορρυπαντικό, μπορούσα να πλένω τα ρούχα μου κάθε λίγο κι έτσι δε χρειαζόταν να κουβαλώ πολλά. Μέσα από τις επόμενες σελίδες αυτού του βιβλίου ελπίζω να σας πάρω μαζί μου και να ταξιδέψουμε στον άγνωστο κόσμο της Αφρικής, γνωρίζοντας νέους πολιτισμούς, βιώνοντας διαφορετικούς τρόπους ζωής, ακολουθώντας αλλόκοτα ήθη κι έθιμα, απολαμβάνοντας τη φύση στην πιο αγνή της μορφή, βλέποντας τα χρώματα της αφρικανικής ηπείρου, ρουφώντας τις μυρωδιές της, ευχάριστες ή δυσάρεστες, γευόμενοι τα φαγητά της, νόστιμα ή αηδιαστικά, συναντώντας τους κάθε ποιότητας ανθρώπους της, από τους πιο υπέροχους μέχρι τους πιο ευτελείς και αντιμετωπίζοντας όλες αυτές τις περιπέτειες που συνεπάγεται ένα τέτοιο εγχείρημα. Φορέστε το κράνος σας ή απλώς ένα σάκο στην πλάτη, αν το προτιμάτε, και καλό μας ταξίδι!

Πρόλογος

Σημείωση: Τα τοπωνύμια σε όλο το βιβλίο είναι γραμμένα με λατινικούς χαρακτήρες στην πιο κοινή τους μορφή έτσι, ώστε να διευκολυνθεί όποιος θέλει να βρει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτά τα μέρη. Πολύ γνωστά μέρη των οποίων η ονομασία είναι κοινή στα ελληνικά, γράφονται στα ελληνικά. Στους χάρτες φαίνεται ολόκληρη η διαδρομή μου, αλλά παραλείπονται κάποια από τα μέρη που επισκέφτηκα, αφού δεν υπάρχει αρκετός χώρος στους χάρτες και η ανάγνωσή τους θα γινόταν ιδιαίτερα δύσκολη. Ωστόσο, αναγράφονται σχεδόν όλα τα μέρη που περιγράφονται στο βιβλίο. Οι διακεκομμένες γραμμές των συνόρων δηλώνουν αμφισβητούμενα σύνορα.

1. ΕΛΛΑΔΑ Ως τη στιγμή της αναχώρησης

...Ένιωθα πως ακόμη κι εγώ, αν και δεν τολμούσα ούτε να το διατυπώσω σε λέξεις, είχα βολευτεί σε μια καθημερινότητα που μου προσέφερε όλα όσα ήθελα. Είχα τη σχέση μου, καλούς φίλους, εκδρομές, τη μοτοσυκλέτα μου, το προσωπικό μου συνεργείο, ένα επάγγελμα που μου άρεσε... Θυμάμαι πως εκείνες τις τελευταίες μέρες δίσταζα κάπως να φύγω. Μετά απ’ όσα είχα ήδη ζήσει, δε φανταζόμουν πως θα το ένιωθα ποτέ αυτό. Όλα αυτά, βέβαια, ήταν σκέψεις καταχωνιασμένες στο υποσυνείδητο. Έδωσα ένα συμβολικό χαστούκι στον εαυτό μου για να συνέλθει! «Έι, ξύπνα! Εσύ είσαι αυτός που δεν είναι σίγουρος αν θέλει να φύγει; Τι θέλεις; Να περάσεις τη ζωή σου στην Ελλάδα με μια σίγουρη δουλειά και μια σταθερή ζωή;». Χρησιμοποίησα τη λογική μου, για να παραμερίσω τις αναστολές μου. Ήξερα καλά τι θέλω και γνώριζα τα παιχνίδια αυτά που δημιουργούν οι φοβίες που μας έχουν φυτέψει. Ήμουν σίγουρος πως μόλις θα έβγαινα στον δρόμο, θα ένιωθα και πάλι ότι βρίσκομαι στον παράδεισο! Απλώς ήξερα πως συνέβαινε αυτό που εγώ ο ίδιος έλεγα πάντα στη Χριστίνα: το δυσκολότερο κομμάτι του ταξιδιού είναι μέχρι τη στιγμή που γίνεται το πρώτο βήμα. Από κει και πέρα, δεν κοιτάς πίσω. Ό,τι πρόβλημα προκύψει, θα σκεφτείς πώς να το λύσεις για να συνεχίσεις μπροστά. Γιατί ξέρεις πως εκεί μπροστά είναι ο δρόμος σου... Ήξερα καλά τι ήθελα. Έπρεπε απλώς να διώξω το διαβολάκι απ’ τον ώμο μου, να περάσω τ’ αγκάθια των τελευταίων ημερών, ν’ αφήσω τη βολή μου και να φύγω. Ήμουν σίγουρος πως δε θα το μετάνιωνα. Είχα διαπιστώσει κι απ’ το προηγούμενο ταξίδι μου πως η δυσκολία έγκειται στην αλλαγή του τρόπου ζωής. Τις αλλαγές φοβόμαστε οι περισσότεροι. Όταν κανείς συνηθίσει τον νομαδικό τρόπο ζωής, τότε είναι ακόμη πιο δύσκολο να επιστρέψει σ’ ένα σταθερό τρόπο ζωής κι αυτό το είχα ήδη βιώσει... Έριξα μια τελευταία ματιά στο συνεργείο μου κι έφυγα, με βήματα σταθερά και σίγουρα, χωρίς να κοιτάξω πίσω. Από εκείνη τη στιγμή θα έπρεπε να πορεύομαι μ’ ένα μικρό κουτάκι εργαλεία που είχα στη μοτοσυκλέτα μου. Το συνεργείο μου θα ήταν όποιο σημείο της γης χρειαζόταν... Η ζωή μου δε θα ήταν εύκολη ούτε σίγουρη, αλλά θα ήταν αναμφισβήτητα συναρπαστική!

3. ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΗ ΑΦΡΙΚΗ Οι περιπέτειες ξεκινούν!

3.1 - Μαρόκο και Δυτική Σαχάρα ...Μετά από αυτήν τη μικρή εισαγωγή στη Σαχάρα, ήμασταν έτοιμοι για την πραγματική εξερεύνηση της ερήμου! Φορτώσαμε τις μοτοσυκλέτες μας, βάλαμε στο GPS τα στίγματα από την εκτός δρόμου διαδρομή M6 και ξεκινήσαμε να διασχίσουμε 240 χιλιόμετρα ερήμου, για να βγούμε πιο νότια, στο Tagounite. Αυτή ήταν πραγματική διάσχιση ερήμου! Επί δυο μέρες οδηγούσαμε σ’ ένα σωρό εδάφη: αμμόλοφους, χαμάντα (πετρώδης έρημος), ατελείωτες εκτάσεις σκληρού, ξεραμένου χώματος κι αυτό που αποκαλούν «φις-φις», δηλαδή πολύ μαλακή άμμος, σαν πούδρα. Αυτή ήταν μια από τις λεγόμενες «πίστες», όπως τις αποκαλούν στα γαλλικά. Ξεκίνησαν την ιστορία τους πριν χιλιάδες χρόνια, όταν προέκυψε η ανάγκη να δημιουργηθούν διαδρομές από τις οποίες τα εμπορικά καραβάνια μπορούσαν να διασχίσουν την έρημο. Οδηγούσαν από οικισμό σε οικισμό, μέσω περιοχών που διέθεταν πηγάδια. Απέφευγαν τους πολλούς και ψηλούς αμμόλοφους, τα βουνά, τις κατάξερες περιοχές, αλλά κι εκείνες όπου στήνονταν ενέδρες. Η άμμος δεν είναι παντού η ίδια. Υπάρχει τεράστια διαφορά από τόπο σε τόπο και οι διαδρομές αυτές περνούσαν από κει που η άμμος ήταν πιο βατή. Πολλές από αυτές χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα, είτε από τους παραδοσιακούς καμηλιέρηδες είτε από τους μοντέρνους νομάδες, που κινούνται με μηχανοκίνητα οχήματα. Σε κάποια κομμάτια υπάρχουν ευκρινείς χωματόδρομοι, οι οποίοι δείχνουν ξεκάθαρα πώς μπορεί κανείς ν’ ανέβει και να κατέβει ένα λόφο. Σε άλλα κομμάτια βρισκόμασταν σε αχανείς εκτάσεις με άμμο ή σκληρό, επίπεδο χώμα, όπου δεν υπήρχε ίχνος δρόμου. Αυτή ήταν και η πιο συγκλονιστική εμπειρία, αφού νιώθαμε πως εκεί κάθε ταξιδιώτης χαράζει τη δική του, μοναδική πορεία. Δεν υπήρχε τίποτε δεξιά κι αριστερά μας που να έθετε όρια. Ήμασταν ελεύθεροι! Οδηγούσαμε όπου έλεγε η καρδιά μας. Ακολουθούσαμε μια γενική κατεύθυνση, αλλά ο «δρόμος» ήταν δική μας επιλογή. Όσο για τη νύχτα στη Σαχάρα, ήταν κι αυτή μια μαγευτική εμπειρία... Λίγο πριν δύσει ο ήλιος, επιλέγαμε όποιο μέρος μας άρεσε σ’ εκείνη την αχανή έκταση και στήναμε την κατασκήνωσή μας. Ήταν ώρα για μια ανάπαυλα από την απαιτητική οδήγηση στα δύσβατα εδάφη της ερήμου. Ήταν ώρα να βγάλουμε 69

Ηλίας Βροχίδης | Ταξιδεύω άρα υπάρχω

τα μπουφάν και τις μπότες μας, να κάτσουμε στην άμμο και ν’ απολαύσουμε το μεγαλείο της φύσης! Η άμμος έπαιρνε πορτοκαλί αποχρώσεις, ενώ ο ουρανός κοκκίνιζε. Ο ήλιος βουτούσε σε μια ατελείωτη θάλασσα από αμμόλοφους... Κι ύστερα ο ουρανός ολοένα και σκοτείνιαζε, ώσπου έβγαιναν τ’ αστέρια! Τι ξελογιάστρα που είναι η ξαστεριά στην έρημο... Φαίνονται τόσα πολλά και τόσο φωτεινά άστρα, που νομίζεις πως ο ουρανός θα πέσει στο κεφάλι σου! Προτού μπούμε στο αντίσκηνο, ξαπλώναμε στην άμμο και απλώς κοιτούσαμε τον ουρανό, μακριά από τα φώτα και τη ρύπανση των αστικών κέντρων. Την ησυχία και την ερημιά της Σαχάρας πολλές φορές τις αναπόλησα στο υπόλοιπο ταξίδι μου... Όσοι συναντούσαμε στους οικισμούς της ερήμου, μας τρομοκρατούσαν για τα έξι χιλιόμετρα μαλακής άμμου που θα έπρεπε να περάσουμε μετά το χωριό Hassi Remlia. Όταν είπαμε πως είμαστε Έλληνες, μας είπαν για κάποιους Κύπριους που είχαν πάει εκεί με μοτοσυκλέτες BMW και τις έβαλαν σε φορτηγό για να περάσουν εκείνο το κομμάτι. Παρόλ’ αυτά, με τις δικές μας εκτός δρόμου, ελαφριές μοτοσυκλέτες πέρασε ακόμη κι η Χριστίνα, χωρίς να χρειαστεί να πάρω εγώ τη μοτοσυκλέτα της! Μάλιστα δεν έπεσε καν. Κόλλησε σ’ ένα σημείο μόνο, αλλά ήμουν δίπλα της, οπότε κατέβηκα γρήγορα από τη μοτοσυκλέτα μου, την έσπρωξα ενώ είχε ανοιχτό το γκάζι και βγήκε εύκολα. Ίσως ήταν μεγαλύτερο πρόβλημα για τα 4x4, γιατί είχε πολύ βαθιές ροδιές, με αποτέλεσμα τα αυτοκίνητα να βρίσκουν στο έδαφος. Για τη μοτοσυκλέτα δεν ήταν ιδιαίτερο πρόβλημα. Μπαίναμε σε μια ροδιά κι είχαμε αρκετή πρόσφυση για να κινούμαστε. Εννοείται, βέβαια, πως είχαμε ξεφουσκώσει πάλι αρκετά τα ελαστικά μας. Όταν βγαίναμε σε πετρώδες έδαφος, ξαναφούσκωνα τα λάστιχα με τη μικρή, ηλεκτρική τρόμπα που είχαμε. Ολοκληρώνοντας αυτήν τη διαδρομή στην έρημο, ξεκινήσαμε μιαν άλλη εκτός δρόμου διαδρομή στην κοιλάδα Drâa. Περνούσαμε συνεχώς οάσεις γεμάτες φοίνικες και φρούρια φτιαγμένα από πηλό. Όταν βλέπει κανείς το τοπίο από ψηλά, οι οάσεις μοιάζουν πράγματι με οφθαλμαπάτη! Όλη η εικόνα είναι ερημική, σε αποχρώσεις του καφέ και ξαφνικά βλέπει κανείς ένα καταπράσινο ποτάμι από φοίνικες. Πολλές φορές πρόκειται όντως για ποτάμι. Οι οάσεις βρίσκονται σε παλιές κοίτες ποταμών ή όπου συγκεντρώνεται νερό. Το υγρό στοιχείο δεν είναι πάντα ορατό, αλλά αν υπάρχουν υπόγεια ύδατα, είναι αρκετά για την ανάπτυξη των οάσεων. Εκεί είναι που βρίσκονται και οι περισσότεροι οικισμοί. Σταματήσαμε στο χωριό Douar Tenerden, για να μελετήσουμε τον χάρτη και ν’ αποφασίσουμε πού θα κινηθούμε. Ήμασταν ακόμη πάνω στις μοτοσυκλέτες μας. Ως συνήθως, μας περικύκλωσαν τα πιτσιρίκια και φώναζαν «bonjour». Κάποιο πείραζε τα πράγματά μου, αλλά δεν έδωσα σημασία. Νόμιζα πως απλώς έπαιζε. Είδα, όμως, πως άνοιξε την πλαϊνή μου βαλίτσα, άρπαξε το ελαιόλαδο που είχα πάνω-πάνω κι άρχισε να τρέχει! Σταμάτησα αμέσως τη μοτοσυκλέτα και κατέβηκα να το κυνηγήσω. Πέταξε το λάδι κι έτρεξε. Ήταν απλώς ένα παιχνίδι γι’ αυτό... Τότε βγήκε ένας μεσήλικας από κάποιο σπίτι, ο Μωχάμετ. Του 70

3. ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΗ ΑΦΡΙΚΗ | 3.1 - Μαρόκο και Δυτική Σαχάρα

εξήγησα τι έγινε και μάλωσε τον μικρό ταραξία, που είχε φύγει μακριά, αλλά δεν έδωσε έκταση στο θέμα. Ήταν μεγάλη γιορτή εκείνη τη μέρα, το λεγόμενο «Έιντ αλ Άντχα», η γιορτή της θυσίας. Σύμφωνα με τις Γραφές, ο Θεός ζήτησε από τον Αβραάμ να θυσιάσει τον γιο του. Παρά το γεγονός ότι ο διάβολος προσπάθησε να δελεάσει τον Αβραάμ ώστε να μην το κάνει και να σώσει τον γιο του, εκείνος ήταν έτοιμος να πραγματοποιήσει τη θυσία. Τότε ο Θεός, πεπεισμένος για τη δύναμη της πίστης του Αβραάμ, τον σταμάτησε και του έδωσε να θυσιάσει ένα κριάρι αντί του γιου του. Σήμερα σε ολόκληρο τον μουσουλμανικό κόσμο, το Έιντ αλ Άντχα θεωρείται η σπουδαιότερη γιορτή της χρονιάς. Διαρκεί τέσσερις μέρες και ξεκινά με τους πιστούς να προσεύχονται στο τζαμί, φορώντας τα καλά τους. Ύστερα θυσιάζουν ένα ζώο, που συνήθως είναι αρνί κι έχει ευλογηθεί από τον χότζα. Το χωρίζουν στα τρία: ένα μέρος προορίζεται για τους φτωχούς, το άλλο για συγγενείς και το τρίτο μένει στο σπίτι. Βέβαια, όπως και στο υπόλοιπο του χρόνου, η ελεημοσύνη είναι σημαντική προϋπόθεση για τους μουσουλμάνους. Οι ευκατάστατοι οφείλουν να δώσουν ένα ποσό σε άπορους συμπολίτες τους προκειμένου κι εκείνοι να έχουν τη δυνατότητα ν’ αγοράσουν καινούργια ρούχα και φαγητό, ώστε να συμμετέχουν στη μεγάλη γιορτή. Έτσι κανείς δε μένει περιθωριοποιημένος. Ο Μωχάμετ μας προσκάλεσε στο σπίτι του, για να γιορτάσουμε μαζί τους το Έιντ αλ Άντχα. Μας έφερε πλαστικές παντόφλες, για να πλύνουμε τα πόδια μας και να τις φορέσουμε. Κάτσαμε γύρω από το τραπέζι και μας έφεραν τσάι και χουρμάδες. Γνωρίσαμε τη σύζυγό του, που ήταν έγκυος, αλλά και τα τρία τους αγόρια και δυο κορίτσια. Χτύπησε η πόρτα κι ήρθαν εκείνοι που θα ’σφαζαν το ένα από τα δύο αρνιά της οικογένειας. Το κυνηγούσαν στην αυλή, αλλά εκείνο έτρεχε ολόγυρα, σα να ’ξερε τι θα συμβεί... Το στρίμωξαν σε μια γωνιά και το ’πιασαν από τα πόδια. Έκαναν μια ιεροτελεστία, παίρνοντας κάποιο υγρό από το κεφάλι του ζώου, το οποίο το έβαλαν σ’ ένα μικρό μπουκαλάκι και το ’δωσαν στη γυναίκα της οικογένειας. Ύστερα του ’κοψαν γρήγορα τον λαιμό και το άφησαν ένα πεντάλεπτο να ξεψυχήσει. Έκαναν μια τρύπα στο πίσω πόδι του ζώου κι από κει με το στόμα φυσούσε κάποιος, για να φουσκώσει το αρνί κάτω από το δέρμα και να το αφαιρέσουν εύκολα. Το κρέμασαν από ένα ξύλο με το κεφάλι προς τα κάτω. Άρχισαν να βγάζουν το δέρμα κι ύστερα προχώρησαν στα εντόσθια. Φυσούσαν τα έντερα, για να βγάλουν τα υγρά από την άλλη πλευρά. Σε μισή ώρα, περίπου, ήταν όλα έτοιμα. Εγώ είχα ξαναδεί σφαγή ζώου κι ήξερα τι να περιμένω, αλλά η Χριστίνα τρόμαξε λίγο. Τουλάχιστον σ’ αυτές τις χώρες τα ζώα περνούν καλύτερη ζωή, όντας σχετικά ελεύθερα κι όχι κλεισμένα σε κλουβιά με μηχανήματα συνδεδεμένα πάνω τους. Κάτσαμε όλοι μαζί στα χαλιά ενός δωματίου και μας σέρβιραν πάλι τσάι. Ένα παιδί έφερε μια κανάτα με νερό, σαπούνι και μια λεκάνη, για να πλύνουμε τα χέρια μας. Ύστερα ήρθε το φαγητό σ’ ένα μεγάλο, ανοξείδωτο δίσκο και κάτσαμε όλοι οκλαδόν τριγύρω του. Από τον ίδιο δίσκο τρώγαμε όλοι και φυσικά με τα χέρια... 71

3.4 - Γουινέα-Μπισάου ...Φτάσαμε μέχρι το Gabú, αλλά αντί να μπούμε κατευθείαν στη Γουινέα από τον κεντρικό δρόμο, προτιμήσαμε να κάνουμε μια συναρπαστική εκτός δρόμου διαδρομή στα βάθη της σαβάνας. Βλέποντας τον χάρτη, φαινόταν άκρως ενδιαφέρουσα! Αρχικά ο χωματόδρομος ήταν βατός. Σ’ ένα σημείο περάσαμε μια ξύλινη γέφυρα πάνω από ένα ποταμάκι. Ήταν καταπληκτικό μέρος για κατασκήνωση κι έτσι όπως είχαμε ιδρώσει, λαχταρούσαμε πολύ ένα μπανάκι στα δροσερά νερά! Αφήσαμε τις μοτοσυκλέτες ανάμεσα στα δέντρα και βουτήξαμε. Ήταν παραδεισένια! Ήταν η μέρα των Χριστουγέννων. Τα γιορτάσαμε, λοιπόν, εκεί, στη μέση της ζούγκλας. Αφού λουστήκαμε στο ποτάμι, πλύναμε και τα ρούχα μας και τ’ απλώσαμε στα δέντρα για να στεγνώσουν. Η Χριστίνα μαγείρεψε ένα εορταστικό γεύμα στο καμινέτο μας... Φασολάδα! Γιατί όχι; Άλλωστε είναι το αγαπημένο μου φαγητό! Είχαμε βρει και τρόπο για να μουλιάζουμε τα φασόλια καθώς ταξιδεύουμε. Τα βάζαμε σ’ ένα από τα παγούρια μας κι όσο εμείς οδηγούσαμε, εκείνα μούλιαζαν. Το βράδυ, όταν ερχόταν η ώρα για δείπνο, τα φασόλια ήταν έτοιμα για μαγείρεμα. Μάλιστα είχαμε και σαμπάνια... Μόλις ανοίγαμε το παγούρι, εκρήγνυτο από τ’ αέρια που είχαν δημιουργηθεί και χυνόταν ο αφρός! Όταν συνεχίσαμε την πορεία μας, διαπιστώσαμε πως έκοβε τον δρόμο ο ποταμός Corubal. Περιμέναμε τη μηχανοκίνητη σχεδία να έρθει από απέναντι, για να φορτώσουμε τις μοτοσυκλέτες μας και να περάσουμε στην άλλη όχθη. Φτάνοντας σε κάποιο χωριό, μας σταμάτησαν σ’ ένα μπλόκο του στρατού. Ο φιλικός, νεαρός στρατιωτικός, αφού έλεγξε λεπτομερώς τα διαβατήρια και τις βίζες μας, προσπαθούσε να μας εξηγήσει πως από κει που πηγαίναμε, μόνο οι ντόπιοι επιτρέπεται να περνούν τα σύνορα. Του έδειξα στον χάρτη πως θα πηγαίναμε από αλλού, πιο δυτικά, κι επιτέλους μας άφησε να φύγουμε. Αν και δεν υπήρχε δρόμος στη διαδρομή που θέλαμε να κάνουμε, οι καταπληκτικοί χάρτες που είχα στο GPS, έδειχναν ακόμη και τα μονοπάτια! Η διαδρομή από κει και πέρα έγινε πιο δύσβατη. Σε κάποια σημεία είχε πέτρες και το έδαφος ήταν υπερβολικά ανώμαλο. Πολλές φορές υπήρχε μόνο ένα μονοπάτι κι εκείνο ήταν στενό. Για να περάσουμε, χτυπούσαν συνεχώς τα χόρτα κι οι καλαμιές στις βαλίτσες και τον ανεμοθώρακα της μοτοσυκλέτας. Τα χόρτα ήταν πιο ψηλά από μας! Χρειάστηκε να περάσουμε αρκετά ποταμάκια και κάποιους μεγάλους νερόλακκους. Στους δύο απ’ αυτούς το νερό είχε σχεδόν ένα μέτρο βάθος και οι μοτοσυκλέτες μας πέρασαν οριακά χωρίς να πάρουν νερό στον κινητήρα. Βέβαια τα πόδια μας κολυμπούσαν μέσα στις μπότες, οι οποίες είχαν γεμίσει νερό από πάνω. Σ’ εκείνα τα κομμάτια η Χριστίνα ζοριζόταν. Μάλιστα, η μοτοσυκλέτα της έσβησε μέσα σ’ ένα ποτάμι και δεν μπορούσε να τη βάλει μπρος! Ευτυχώς, με τις οδηγίες που τις έδινα, κατάφερε να την ξεκινήσει κι είχε αρκετή πρόσφυση για να βγει σε στεγνό έδαφος. 119

Ηλίας Βροχίδης | Ταξιδεύω άρα υπάρχω

Όταν συναντούσαμε ακόμη πιο βαθιά ποτάμια, υπήρχαν ξύλινα γεφυράκια, πάνω από τα οποία περνούσαμε με προσοχή. Κάναμε γύρω στα 150 χιλιόμετρα μέσα από χωματόδρομους και μονοπάτια, που αν το GPS δε μου επιβεβαίωνε σε κάθε βήμα πως κινούμαστε σωστά, δε θα πίστευα πως βγάζουν κάπου! Ήταν τελικά πολύ καλή επιλογή να κάνουμε αυτήν τη διαδρομή, για να δούμε την αγνή επαρχία της χώρας με τους μικρούς οικισμούς στα βάθη της ζούγκλας.

120

3.5 - Γουινέα

ετά από τρεις μέρες στους χωματόδρομους και τα μονοπάτια, βγήκαμε στο τελευταίο χωριό της Γουινέας-Μπισάου, όπου ένας αστυνομικός μας σφράγισε τα διαβατήρια. Συνεχίσαμε μέσα από τα μονοπάτια και σύντομα περάσαμε τα σύνορα χωρίς να το καταλάβουμε, οπότε μπήκαμε στη γειτονική Γουινέα (πρώην Γαλλική Γουινέα). Το τοπίο ήταν ίδιο. Τίποτε δεν είχε αλλάξει που να δηλώνει πως βρισκόμασταν σε άλλη χώρα. Είχε κι εκεί αρκετούς νερόλακκους και ποταμάκια, όπου πάντα υπήρχαν γυναίκες που έπλεναν ρούχα, άλλες που έπλεναν τα παιδιά τους και μερικοί άντρες που έπλεναν τους εαυτούς τους. Όταν βλέπαμε απότομη κατηφόρα με νεροφαγώματα, ξέραμε πως στο τελείωμά της θα είχε ποταμάκι. Δε γλιτώσαμε ούτε εκείνη τη μέρα το νερό στις μπότες μας. Σα να μην έφταναν τα δύσβατα εδάφη που ζόριζαν τη Χριστίνα, είχε αρχίσει η μοτοσυκλέτα της να παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα. Είχε μέρες που μερικές φορές έσβηνε ο κινητήρας και δεν μπορούσα να βρω την αιτία. Είχα αλλάξει μπουζί και φίλτρο βενζίνης, είχα καθαρίσει το καρμπιρατέρ, είχαμε ανταλλάξει μονάδες ηλεκτρονικής ανάφλεξης και πολλαπλασιαστές με αυτούς από τη δική μου μοτοσυκλέτα... Βελτιωνόταν κάπως το πρόβλημα, αλλά μετά από λίγες μέρες εμφανιζόταν πάλι. Εκεί, στη μέση της ζούγκλας, η κατάσταση είχε φτάσει στο απροχώρητο. Η Χριστίνα δεν μπορούσε να ξεκινήσει καν! Παρατήρησα πως ο κινητήρας λειτουργούσε μια χαρά όταν είχαμε νεκρά. Μόλις βάζαμε ταχύτητα, έσβηνε. Αυτό ήταν το σημάδι που ήθελα να δω! Τότε κατάλαβα αμέσως τι φταίει... Ήταν ο διαβολεμένος αισθητήρας του πλαγιοστάτη! Είχε χαλάσει κι έδινε σήμα ότι ο πλαγιοστάτης είναι κατεβασμένος. Έτσι μόλις βάζαμε ταχύτητα, έσβηνε ο κινητήρας, για να μας προστατέψει και να μην ξεκινήσουμε. Αυτός ο άχρηστος αισθητήρας μάς δημιουργούσε όλα εκείνα τα προβλήματα τόσο καιρό! Εξαιτίας του παιδευόταν η Χριστίνα και διέσχιζε τα ποτάμια και τους βαθείς νερόλακκους με μια μοτοσυκλέτα που έσβηνε κάθε λίγο. Ειδικά όταν έσβηνε μέσα σε νερό που κάλυπτε όλο τον κινητήρα, ήταν μεγάλο πρόβλημα! Έκοψα ένα συρματάκι και βραχυκύκλωσα τις δύο επαφές του αισθητήρα, ώστε να φαίνεται πως ο πλαγιοστάτης είναι πάντα σηκωμένος. Αυτό ήταν! Η μοτοσυκλέτα έκτοτε λειτουργούσε άψογα! Μετά από ώρες που διασχίζαμε τη ζούγκλα της Γουινέας, φτάσαμε στο κεφαλοχώρι Kissomaya. Εκεί μας είχαν πει πως υπήρχε αστυνομικό τμήμα και θα μπορούσαμε να σφραγίσουμε τα διαβατήριά μας, για να φαίνεται κι επίσημα ότι μπήκαμε στη Γουινέα. Παραπέρα συναντήσαμε άλλον ένα μεγάλο ποταμό. Ένας στρατιωτικός φώναξε από απέναντι κάποιον που ήρθε μ’ ένα κανό κωπηλατώντας. Μας είπε να βάλουμε εκεί τις μοτοσυκλέτες μία-μία για να τις μεταφέρουμε απέναντι. Παζαρέψαμε την τιμή και μαζευτήκαμε πέντε άντρες για να σηκώσουμε τη μοτοσυκλέτα μου και να τη βάλουμε στην πιρόγα. Με το 127

Ηλίας Βροχίδης | Ταξιδεύω άρα υπάρχω

φορτίο που είχε, δεν ήταν εύκολη δουλειά. Την πλαγιάσαμε στη μικρή, ξύλινη πιρόγα και ίσα που χώρεσε. Αφού μεταφέρθηκε η δική μου μοτοσυκλέτα στην απέναντι όχθη, ο βαρκάρης γύρισε να πάρει και τη μοτοσυκλέτα της Χριστίνας. Ακολουθώντας κάποιο μονοπάτι, βρήκαμε μια αλάνα και κατασκηνώσαμε σ’ ένα μέρος που το είχαν κάψει πρόσφατα κι είχε ακόμη στάχτη στο έδαφος. Στην Αφρική πολλές φορές βλέπαμε καμένες εκτάσεις ή ανθρώπους που έκαιγαν τα χόρτα εκείνη την ώρα. Κάποιες φορές τα καίνε για να μη θεριέψουν ή για ν’ αποφύγουν μια μεγάλη, ανεξέλεγκτη πυρκαγιά. Πολλές φορές, όμως, τα καίνε είτε για να δημιουργήσουν καλλιεργήσιμες εκτάσεις είτε για να φυτρώσουν φρέσκα χόρτα, τα οποία τα προτιμούν οι αγελάδες. Αυτή είναι μια αρχαία τακτική που γινόταν με μέτρο και πολλές φορές βοηθούσε τη φύση. Τώρα, όμως, μερικοί το παρακάνουν και καταστρέφουν το περιβάλλον. Την επόμενη μέρα ξύπνησα μ’ έναν ελαφρύ πονοκέφαλο. Ήταν επειδή δεν μπόρεσα να κοιμηθώ καλά με τις τόσες έννοιες που ’χα σχετικά με τη μοτοσυκλέτα της Χριστίνας. Σα να μην έφταναν όλα τα υπόλοιπα, το πρωί βρήκα το πίσω της λάστιχο σκασμένο. Μερικές φορές το ένα πρόβλημα ακολουθεί το άλλο και συμβαίνουν όλα μαζί στις δυσκολότερες συνθήκες... Δεν πρέπει, όμως, να πελαγώνουμε. Αν βλέπει κανείς όλα τα προβλήματα μαζί, φαίνονται βουνό! Σε τέτοιες περιπτώσεις ασχολούμαι με το κάθε πρόβλημα μεμονωμένα, ώσπου να δώσω λύση σε όλα. Άλλωστε, όπου και να βρισκόμασταν, είχαμε τον εξοπλισμό για να λύσουμε τα περισσότερα τεχνικά προβλήματα που θα μπορούσαν να προκύψουν. Έκανα κουράγιο, λοιπόν, και άλλαξα με αργό ρυθμό τη σαμπρέλα της Χριστίνας. Όταν έβαζα δύναμη στους λεβιέδες για να βγάλω το λάστιχο, ο πονοκέφαλος γινόταν τόσο έντονος, που με χτυπούσε ο πόνος στα μηνίγγια. Ένιωθα, θαρρείς, την καρδιά μου να χτυπά στο κεφάλι μου, λες και το αίμα είχε μαζευτεί όλο εκεί. Πέρασε ένας χωρικός από το μονοπάτι κι ήρθε να με βοηθήσει. Στο τέλος του έδωσα την παλιά σαμπρέλα κι εκείνος μ’ ευχαριστούσε ξανά και ξανά. Ακόμη και τις τρύπιες σαμπρέλες, τις μπαλώνουν αμέτρητες φορές ή τις κόβουν και τις μετατρέπουν σ’ ελαστικούς ιμάντες. Ύστερα μοιραστήκαμε μαζί του το πρωινό μας κι ο άνθρωπος είχε ένα χαμόγελο μέχρι τ’ αυτιά! Όπως έμελλε να διαπιστώσουμε κι αργότερα, οι κάτοικοι της Γουινέας ήταν ο δεύτερος φιλικότερος λαός που συναντήσαμε στην Αφρική, μετά τους Σουδανούς, βέβαια. Ήταν πάντα φιλικοί και γελαστοί. Σε κάθε μας βήμα ήταν έτοιμοι να μας βοηθήσουν σε οτιδήποτε και δεν το έκαναν για τα χρήματα, πράγμα σπάνιο στην Αφρική. Σαν τους ανθρώπους που βγήκαν από τη ζούγκλα, σκονισμένοι από πάνω μέχρι κάτω μετά από τέσσερις μέρες σ’ εκείνους τους απομακρυσμένους τόπους, φτάσαμε στην πρώτη πόλη της Γουινέας, το Boké. Η πρώτη μας προτεραιότητα ήταν να κάνουμε συνάλλαγμα, αφού δεν είχαμε φράγκα Γουινέας και δεν μπορούσαμε ν’ αγοράσουμε ούτε μια ντομάτα! Πήγα σε μια τράπεζα, αλλά ήταν κλειστή. Ευτυχώς, με είδε κάποιος Γάλλος που ζούσε εκεί και με ρώτησε τι χρειάζομαι. Με πήρε γρήγορα από κει και μου εξήγησε πως στη Γουινέα κανείς δεν αλλάζει χρήματα στην τράπεζα, αφού στη μαύρη αγορά προσφέρουν πολύ 128

3. ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΗ ΑΦΡΙΚΗ | 3.5 - Γουινέα

καλύτερη ισοτιμία! Το μεγαλύτερο χαρτονόμισμα που είχαν στη Γουινέα άξιζε 10.000 φράγκα, λίγο παραπάνω από ένα ευρώ δηλαδή. Κέρματα δεν είχαν. Στα μαγαζιά είχαν όλοι έτοιμα πακέτα χαρτονομισμάτων σαν τούβλα! Πρώτη φορά έκανα συνάλλαγμα και μου έδωσαν σακούλα για να βάλω τα χρήματα! Μου πήρε αρκετή ώρα μέχρι να τα μετρήσω όλα... Μόλις πιάσαμε λεφτά στα χέρια μας, πήγαμε αμέσως να φάμε ένα σωστό γεύμα. Ψωνίσαμε τρόφιμα για τη συνέχεια της διαδρομής μας, ήπιαμε τους χυμούς μας και πήγαμε να δούμε το φρούριο της πόλης, που είχαν χτίσει οι Γάλλοι. Αφού είχαμε εφοδιαστεί, χωθήκαμε πάλι στους χωματόδρομους και τα μονοπάτια της ζούγκλας. Ψάχναμε μέρος να κατασκηνώσουμε, αλλά όπου δεν είχε πυκνή βλάστηση, είχε μόνο πέτρες. Τελικά αφού είχε δύσει ο ήλιος, περάσαμε τις μοτοσυκλέτες από ένα στενό μονοπάτι ανοίγοντας τα κλαδιά και φτάσαμε σ’ ένα χώρο που είχα βρει ερευνώντας την περιοχή πεζός. Ίσα που χωρούσαν το αντίσκηνο και οι μοτοσυκλέτες μας! Ξυπνήσαμε μέσα σε ομίχλη. Η υγρασία ήταν τόση, που φαίνονταν τα σταγονίδια στην ατμόσφαιρα! Ευτυχώς μέχρι να μαζέψουμε τα πράγματά μας, η ομίχλη είχε διαλυθεί και φάνηκε ο ήλιος. Ο χωματόδρομος μέχρι το Télimélé ήταν συνήθως βατός. Μόνο σε λίγα κομμάτια είχε πέτρες, βράχια ή νεροφαγώματα. Το τοπίο έγινε πολύ όμορφο! Βλέπαμε, επιτέλους, καταπράσινους λόφους! Οι ορεινές περιοχές στη Δυτική Αφρική σπανίζουν και μας είχαν λείψει ιδιαίτερα. Σε κάποια σημεία τεράστιοι βράχοι ορθώνονταν απότομα μπροστά μας. Οδηγούσαμε ανάμεσα σε πυκνή βλάστηση και δίπλα μας κυλούσε το ποτάμι, το οποίο δεν το έβλεπε ήλιος. Εκείνο ήταν το πιο όμορφο κομμάτι της διαδρομής! Σταματούσαμε σε μερικά ποταμάκια και πλενόμασταν, για να φύγει από πάνω μας η κόκκινη σκόνη από το χώμα. Έβρεχα και τη μπλούζα μου, ώστε να με κρατά για λίγο δροσερό. Στους χωματόδρομους του Télimélé είχε παζάρι, οπότε ψωνίσαμε. Ρώτησα κάποιον που είχε μηχανάκι, πώς πάνε στο χωριό Kousi. Στον χάρτη βλέπαμε πως ο κεντρικός χωματόδρομος έκανε κύκλο, αλλά αυτός που ρωτήσαμε μας πήγε μέχρι ένα σημείο και μας έδειξε ένα χωματόδρομο που πήγαινε απευθείας στο χωριό. Παρακάτω, όμως, ο χωματόδρομος έγινε μονοπάτι και σε πολλά κομμάτια ήταν δύσβατο. Είχε ιδιαίτερα ανώμαλο, πετρώδες έδαφος. Έπρεπε να κατεβάσουμε τις μοτοσυκλέτες από κάποια βράχια. Ευτυχώς η Χριστίνα τα κατάφερε χωρίς να πέσει. Λίγο πριν το χωριό, βγήκαμε στον κεντρικό χωματόδρομο. Συνεχίσαμε από κει, αλλά συναντήσαμε πάλι ένα μεγάλο ποτάμι, όπου έπρεπε να φορτώσουμε τις μοτοσυκλέτες μας σε σχεδία. Μας ζήτησαν αρχικά μια ακριβή τιμή, αλλά το παζάρεψα πάλι με χαμόγελο. Μου έλεγαν πως είναι δύσκολο να τραβούν τη σχεδία με τα χέρια κι άλλες τέτοιες δικαιολογίες. Τους έδωσα ένα λογικό ποσό και τους είπα χαμογελώντας πως θα βοηθήσω κι εγώ στο σπρώξιμο! Είχαν κάποια μακριά κλαδιά με διχάλα στην άκρη, την οποία τη σφήνωναν στο συρματόσχοινο που ήταν τεντωμένο ψηλά και πήγαινε από τη μια όχθη μέχρι την άλλη. Τραβούσαμε το κλαδί κι η σχεδία έπλεε σιγά-σιγά... 129

4. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΦΡΙΚΗ Το δυσκολότερο κομμάτι...

4.1 - Κονγκό ...9 Ιουνίου 2014: Κλείναμε σχεδόν έντεκα μήνες στον δρόμο, όταν φτάσαμε στην κωμόπολη Makoua, την οποία διασχίζει ο ισημερινός! Δεν υπήρχε καμιά πινακίδα που να το ανακοινώνει, αφού τουρίστες δεν πάνε εκεί. Έβλεπα τις συντεταγμένες στο GPS και κάποια στιγμή το γεωγραφικό πλάτος μηδενίστηκε! Για να το γιορτάσουμε, βγάλαμε μια αναμνηστική φωτογραφία με τη μοτοσυκλέτα της Χριστίνας στο βόρειο ημισφαίριο και τη δική μου στο νότιο! Για μας ο ισημερινός δεν ήταν απλώς ένα σημείο στον χάρτη. Το σημαντικότερο ήταν πως σηματοδοτούσε την απόδρασή μας από τη βροχερή περίοδο, που είχε ξεκινήσει στις αφρικανικές χώρες βόρεια του ισημερινού και μας ταλαιπωρούσε κάπως τους τελευταίους δυο μήνες. Καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού μας ακολουθούσαμε την ξηρή περίοδο. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό, αφού την περίοδο των βροχών οι χωματόδρομοι μετατρέπονται σε ποτάμια, τα περισσότερα εθνικά πάρκα κλείνουν, οι απομακρυσμένες γωνιές της φύσης γίνονται απροσπέλαστες, ενώ η ελονοσία οργιάζει. Φυσικά δεν ήταν δυνατόν να βρισκόμαστε σε κάθε μέρος την ιδανική εποχή. Κάπου έπρεπε να κάνουμε μια υποχώρηση, αφού ο ισημερινός είναι εκείνος που ρυθμίζει τις εποχές κι εμείς έπρεπε να τον διασχίσουμε. Έτσι προτιμήσαμε ν’ αντιμετωπίσουμε τις βροχές και τις λάσπες στο μικρότερο κομμάτι, που ανήκει στο βόρειο ημισφαίριο. Νότια του ισημερινού ξεκινούσε η ξηρή περίοδος, αυτή που τόσο μας είχε λείψει... Δεν μπορούσαμε, όμως, να φανταστούμε πόσο απότομα θ’ άλλαζε ο καιρός. Μέχρι να φτάσουμε στον ισημερινό έβρεχε κάθε μέρα, ενώ από τη μέρα που τον διασχίσαμε, δεν είδαμε ούτε σταγόνα για τους επόμενους μήνες! Φυσικά, λοιπόν, λατρέψαμε το νότιο ημισφαίριο απ’ την πρώτη στιγμή! Περνούσαμε συνεχώς από μικρούς, συμπαθητικούς οικισμούς. Το Κονγκό είναι αραιοκατοικημένο κι αυτό μας άρεσε ιδιαίτερα! Όσο απομακρυνόμασταν από τον ισημερινό, βλέπαμε το τοπίο ν’ αλλάζει σταδιακά. Η κατάφυτη ζούγκλα έδινε τη θέση της σ’ εκτάσεις με πιο αραιή βλάστηση, που ήταν πλημμυρισμένες και βαλτώδεις. Πιο νότια, τα ψηλά δέντρα άρχιζαν να σπανίζουν. Οι λόφοι βάφονταν καταπράσινοι από ψηλά χόρτα και χαμηλούς θάμνους. Πριν το Oyo είχε κάποιες αχανείς φάρμες με περιποιημένους, ξύλινους φράκτες, που φιλοξενούσαν χιλιάδες αγελάδες!... 201

4.2 - Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό ...Η Kinshasa απέχει περίπου 2.500 χιλιόμετρα από το Lubumbashi, τη συμπρωτεύουσα της χώρας. Οι περισσότεροι θεωρούν πως αυτές οι δυο πόλεις δε συνδέονται οδικώς και μετακινούνται μόνο αεροπορικώς ανάμεσά τους. Ούτως ή άλλως, αυτοί οι ελάχιστοι που κυκλώνουν την Αφρική με τ’ όχημά τους, το κάνουν μέσω της Αγκόλας. Η βίζα, όμως, για την Αγκόλα είναι η δυσκολότερη στην Αφρική. Απαιτεί πολύ χρόνο και χρήμα. Άλλωστε, προτιμούσαμε να διασχίσουμε τ’ ανεξερεύνητα τροπικά δάση της Λ. Δ. του Κονγκό κι ας ξέραμε πως η διαδρομή είναι μακριά και δύσβατη... Η Λ. Δ. του Κονγκό είναι από τα κράτη με τους λιγότερους δρόμους στον κόσμο. Σ’ ολόκληρη τη χώρα υπάρχουν μοναχά 2.250 χιλιόμετρα ασφαλτοστρωμένων δρόμων. Η χώρα, βέβαια, από τη μια άκρη ως την άλλη είναι μεγαλύτερη! Αντιστοιχούν 35 χιλιόμετρα ασφαλτοστρωμένων οδών σε ένα εκατομμύριο κατοίκους. Ως μέτρο σύγκρισης, ας αναλογιστεί κανείς πως το αντίστοιχο νούμερο για τη Ζάμπια ανέρχεται στα 721 χιλιόμετρα, ενώ για τη Μποτσουάνα είναι 3.427 χιλιόμετρα! Τα στατιστικά, λοιπόν, προμήνυαν άκρως ενδιαφέρουσες περιπέτειες... Υπάρχει ένα δίκτυο από χωματόδρομους που διασχίζουν τη ζούγκλα και συνδέουν τις δυο πόλεις, αλλά ελάχιστοι ξένοι ταξιδιώτες το έχουν δοκιμάσει. Ακόμη λιγότεροι έχουν φτάσει στον προορισμό τους με το όχημά τους σε λειτουργία... Κάποιοι που επιχείρησαν τη διάσχιση με 4x4, τους πήρε περίπου ένα μήνα και το αυτοκίνητο είχε διαλυθεί στο τέλος. Μερικοί Κονγκολέζοι φορτηγατζήδες που οδηγούν ανάμεσα στις δυο πόλεις, χρειάζονται γύρω στους τρεις μήνες για να ολοκληρώσουν τη διαδρομή, αν δεν αντιμετωπίσουν σοβαρή βλάβη στ’ όχημά τους. Ευτυχώς η διαδρομή δεν είναι το ίδιο δύσβατη για μια κατάλληλη μοτοσυκλέτα ανώμαλου δρόμου. Μερικοί μοτοσυκλετιστές που την είχαν δοκιμάσει, την είχαν ολοκληρώσει σε μόλις δυο βδομάδες. Έκανα, λοιπόν, ένα καλό σέρβις στις μοτοσυκλέτες μας κι έλεγξα όλες τις βίδες που πιθανόν να είχαν χαλαρώσει από την εκτεταμένη εκτός δρόμου οδήγηση. Ψωνίσαμε από το παζάρι όσα τρόφιμα μπορούσαμε να κουβαλήσουμε, αφού έπρεπε να είμαστε αυτάρκεις τις επόμενες εβδομάδες. Πήραμε ρύζι, φασόλια και φακές, που δε χαλάνε, ενώ για τις πρώτες μέρες αγοράσαμε μερικά λαχανικά. Έτσι αφήσαμε πίσω μας τα παρανοϊκά μποτιλιαρίσματα της πρωτεύουσας. Τα πρώτα 620 χιλιόμετρα ήταν σε άσφαλτο. Σε μερικά κομμάτια ανεβοκατεβαίναμε καταπράσινους λόφους και περνούσαμε ποτάμια. Το τοπίο φαινόταν τροπικό και μας άρεσε. Σε κάποια χωριά είχε ένα σωρό κότες, κατσίκια και γουρούνια, που φυσικά περνούσαν τον δρόμο όποτε ήθελαν. Εκτός απ’ αυτό, έπρεπε να προσέχουμε γιατί σε μερικά σημεία είχε λάδια απ’ τα φορτηγά. Είδαμε ένα σωρό που είχαν πάθει βλάβη και οι οδηγοί επισκεύαζαν στην άκρη του δρόμου ακόμη και τον κινητήρα τους ή τα διαφορικά τους. 207

Ηλίας Βροχίδης | Ταξιδεύω άρα υπάρχω

Σε κάποιο σημείο περίπου εκατό χιλιόμετρα μετά το Kikwit, η άσφαλτος σταματούσε οριστικά. Από κει και πέρα ξεκινούσε το δυσκολότερο κομμάτι ολόκληρης της διαδρομής... Η Χριστίνα αντίκρισε ξανά το στοιχείο που μισούσε περισσότερο: την άμμο! Στη Σαχάρα είχε κάνει μια αρκετά εκτεταμένη προπόνηση εκατοντάδων χιλιομέτρων, αλλά εκεί δεν ήταν τόσο δύσκολη η οδήγηση, αφού συνήθως δεν υπήρχαν ροδιές, οπότε μπορούσαμε ν’ αυξήσουμε την ταχύτητά μας και να οδηγούμε σχετικά άνετα. Ο δρόμος προς την Tshikapa, όμως, ήταν γεμάτος παράλληλες ροδιές από τα φορτηγά. Είχαν πάνω από μισό μέτρο βάθος, οπότε, όταν χωνόμασταν στις ροδιές, χτυπούσαν συνεχώς οι βαλίτσες της μοτοσυκλέτας μου στα τοιχώματα! Εκείνες τις μέρες πέφταμε γύρω στις πέντε φορές ο καθένας μας. Όπως ήταν αναμενόμενο, η Χριστίνα ζοριζόταν ιδιαίτερα και σε κάποια κομμάτια έπρεπε να παίρνω εγώ τη μοτοσυκλέτα της. Αυτή ήταν και η συμφωνία άλλωστε: εγώ θ’ αναλάμβανα την οδήγηση και τα μηχανολογικά προβλήματα και η Χριστίνα τα όργανα της «τάξης». Έτσι ήμασταν αχτύπητο δίδυμο! Τα πράγματα δεν ήταν ευκολότερα για μένα, αφού στη δική μου μοτοσυκλέτα κουβαλούσα το μεγαλύτερο μέρος του φορτίου μας. Για κανέναν δεν είναι εύκολο να ισορροπεί διακόσια είκοσι κιλά σε τόσο δύσβατα εδάφη... Εκείνες τις μέρες, μέχρι να βραδιάσει, πάνω από 70 χιλιόμετρα δεν μπορούσαμε να καλύψουμε. Έως την Tshikapa, που ήταν και το δυσκολότερο κομμάτι της διαδρομής, η μέση ταχύτητά μας ήταν μόλις 12 χιλιόμετρα την ώρα, χωρίς να υπολογίζονται, βέβαια, οι στάσεις και οι ώρες που αφιερώναμε στα «λατρεμένα» μας όργανα της «τάξης»! Διαπιστώσαμε πως μερικές φορές στην άκρη του δρόμου είχε ένα στενό, επίπεδο κομμάτι με λίγη άμμο, όπου μπορούσαμε να οδηγούμε αρκετά άνετα. Όλη μέρα προσπαθούσαμε να βρούμε τα μονοπάτια που χρησιμοποιούν οι ποδηλάτες. Πολλοί αχθοφόροι ταξιδεύουν για μέρες από χωριό σε χωριό και κουβαλούν ένα σωρό αγαθά πάνω σε ποδήλατα τα οποία είναι τόσο φορτωμένα, που δεν τα καβαλούν, αλλά τα σπρώχνουν. Βενζίνη, φαγώσιμα, μπύρες, νερό, κάρβουνα κι ένα σωρό άλλα προϊόντα μεταφέρονται κατ’ αυτόν τον τρόπο και γι’ αυτό πωλούνται τόσο ακριβά. Πολλές φορές δύο ή τρία άτομα σπρώχνουν ένα ποδήλατο πιάνοντάς το από ξύλα που δένουν στο τιμόνι και τη σχάρα. Τόσο βαριά φορτωμένα είναι! Σ’ αυτά τα μονοπάτια οδηγούσαμε με ικανοποιητική ταχύτητα και μάλιστα σε κάποια κομμάτια το απολαμβάναμε! Αναζητούσα συνεχώς τα ίχνη των ποδηλάτων, για να καταλάβω πού έπρεπε να πάμε. Δυστυχώς, όμως, τα μονοπάτια αυτά δε διαρκούσαν πολύ. Σε κάποιο σημείο έβγαιναν στον κυρίως χωματόδρομο κι έπρεπε να παλεύουμε πάλι μέσα στις βαθιές ροδιές. Όπου ήταν εφικτό, προσπαθούσαμε να πηγαίνουμε στο επίπεδο κομμάτι ανάμεσα στις ροδιές. Εκεί είχαμε καλύτερη πρόσφυση, αφού βέβαια είχαμε μειώσει και την πίεση των ελαστικών μας. Μερικές φορές κολλούσαμε στην άμμο κι έπρεπε να σπρώχνουμε τις μοτοσυκλέτες καθώς ο κινητήρας δούλευε συγχρόνως σε υψηλές στροφές. Ήταν 208

4. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΦΡΙΚΗ | 4.2 - Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό

πολύ απαιτητική κατάσταση τόσο για εμάς, όσο και για τις μοτοσυκλέτες μας. Είχαμε εξουθενωθεί... Ήμασταν μούσκεμα στον ιδρώτα και δεν μπορούσαμε να πάρουμε τα πόδια μας! Παραπέρα είδαμε ένα ρυάκι με νερό που δεν ήταν λασπωμένο. Χρησιμοποιήσαμε το φίλτρο μας για να πιούμε απευθείας από κει, ενώ γεμίσαμε και τα παγούρια μας. Μερικές φορές το μονοπάτι για τα ποδήλατα ήταν μέχρι και πέντε μέτρα ψηλότερα από τον δρόμο. Ήταν επικίνδυνο, γιατί οδηγούσαμε στην άκρη του γκρεμού και σε κάποια κομμάτια ίσα που χωρούσε η μοτοσυκλέτα! Αν πέφταμε από πέντε μέτρα ύψος, τ’ αποτελέσματα θα ’ταν καταστροφικά τόσο για εμάς, όσο και για τις μοτοσυκλέτες βέβαια. Έλεγα στη Χριστίνα να περιμένει να της περάσω εγώ τη μοτοσυκλέτα της από εκεί, αλλά τελικά την περνούσε πάντα μόνη της. Πάνω που βγήκαμε από κάποιες βαθιές ροδιές, άρχισα να νιώθω το τιμόνι ασταθές. Έλεγξα το λάστιχο κι ήταν αυτό που φοβόμουν... Είχε τρυπήσει η μπροστινή σαμπρέλα. Έγειρα τη μοτοσυκλέτα στο έδαφος έτσι, ώστε η μπροστινή ρόδα να βρίσκεται στο κενό, πάνω από μια ροδιά. Διαπίστωσα πως είχε κοπεί η βαλβίδα. Προφανώς η σαμπρέλα έφυγε απ’ τη θέση της από τα φρεναρίσματα, επειδή είχε χαμηλή πίεση. Άλλαξα εύκολα τη σαμπρέλα, αλλά διαπίστωσα κάτι πολύ ανησυχητικό... Η αφαιρούμενη, μεταλλική βάση που κρατά τον άξονα της μπροστινής ρόδας στη θέση του, είχε ραγίσει! Έβαλα το ραγισμένο κομμάτι στη μοτοσυκλέτα της Χριστίνας, αφού ήταν πιο ελαφριά κι εκεί είχε περισσότερες πιθανότητες ν’ αντέξει. Το τοποθέτησα ανάποδα, με το ράγισμα προς τα κάτω έτσι, ώστε το γερό κομμάτι να είναι αυτό που στηρίζει το βάρος της μοτοσυκλέτας. Ελπίζαμε να μη μας αναγκάσει αυτό να εγκαταλείψουμε το ταξίδι προς το Lubumbashi... Αν έσπαγε ολοκληρωτικά, θα ήταν καταστροφικό, αφού δε θα μπορούσε να στηριχτεί η μπροστινή ρόδα. Η δεύτερη μέρα στους χωματόδρομους και τα μονοπάτια της ζούγκλας ήταν και η δυσκολότερη... Αντιμετωπίσαμε βαθιά άμμο, αλλά και λάσπη. Μερικές φορές φαινόταν στον ορίζοντα ο χωματόδρομος που διέσχιζε τους κατάφυτους λόφους. Ήταν σα να περπατάμε, αφού βλέπαμε εκείνο το σημείο του ορίζοντα γι’ αρκετή ώρα μέχρι να φτάσουμε εκεί. Όταν φτάναμε, βλέπαμε από κει ένα άλλο μακρινό σημείο, που ήταν πια ο νέος μας στόχος. Ποτέ δεν άλλαζε η εικόνα. Ποτέ δε βλέπαμε το τέλος... Επί δεκατρείς μέρες αντικρίζαμε μόνο καταπράσινα οροπέδια, χαμηλούς λόφους, ποτάμια και μικρούς οικισμούς. Βέβαια, αυτή είναι η μαγεία μιας τέτοιας διαδρομής! Την ημέρα που γιόρταζαν την ανεξαρτησία της χώρας, συναντούσαμε ένα ευχάριστο, εορταστικό κλίμα στους οικισμούς απ’ όπου περνούσαμε.. Ο κόσμος χόρευε και χοροπηδούσε στους δρόμους, ενώ κάποιοι έπαιζαν ωραία μουσική με φλάουτα και τύμπανα...

209

Ηλίας Βροχίδης | Ταξιδεύω άρα υπάρχω

...Η άφιξή μας στο Lubumbashi σήμαινε για μας και το κλείσιμο ενός μεγάλου κεφαλαίου, του δυσκολότερου σ’ αυτό το ταξίδι. Από κει και πέρα όλα άλλαζαν... Η Χριστίνα θα έφευγε, οπότε το ταξίδι μου θα γινόταν και πάλι μοναχικό, ενώ εγώ θα έπιανα δουλειά στην ελληνική κοινότητα του Lubumbashi. Στη συνέχεια του ταξιδιού μου, θα ξεκινούσε ένα άλλο κεφάλαιο, εκείνο της τουριστικής Αφρικής, με τα ενδιαφέροντα εθνικά πάρκα, τα εντυπωσιακά τοπία, τ’ άγρια ζώα και τις συνθήκες που θα έκαναν το ταξίδι λιγότερο πιεστικό και περισσότερο ευχάριστο. Το πώς θα εξελισσόταν η πορεία μου, δεν μπορούσα να το φανταστώ, αλλά ούτε και ήθελα. Προτιμούσα να το κρατήσω για έκπληξη... Μόλις είχαν τελειώσει, λοιπόν, τα δύσκολα, είχε έρθει η ώρα για τη Χριστίνα να επιστρέψει στην Ελλάδα. Εξ αρχής είχαμε προγραμματίσει πως θα κάναμε μαζί ένα μεγάλο κομμάτι του ταξιδιού, αλλά όχι όλο, αφού ο οικονομικός παράγοντας έθετε τα όρια. Τελικά υπήρξαν διάφοροι λόγοι για τους οποίους η Χριστίνα αποφάσισε πως είχε έρθει η ώρα να πετάξει στην Ελλάδα μαζί με τη μοτοσυκλέτα της, αλλά οι βασικότεροι ήταν προσωπικοί λόγοι. Δέκα μήνες ταξιδεύαμε μαζί, στο δυσκολότερο κομμάτι της Αφρικής, συμπληρώνοντας ο ένας τον άλλον. Μπορεί η Χριστίνα να μην είχε ούτε μοτοσυκλετιστική ούτε ταξιδιωτική εμπειρία, αλλά ξεκίνησε από το μηδέν κι έκανε κάτι που καμιά άλλη Ελληνίδα δεν είχε καταφέρει ποτέ! Φάνηκε πως είχε τεράστια δύναμη και πάνω απ’ όλα ανεξάντλητη θέληση για να φέρει εις πέρας αυτόν τον άθλο. Μάλιστα, πολλές φορές η Χριστίνα ήταν εκείνη που μ’ έσωζε και μου ’δινε κουράγιο να συνεχίσω στις δύσκολες καταστάσεις που αντιμετωπίζαμε στη Δυτική και Κεντρική Αφρική. Πολλές φορές δέχομαι την ερώτηση αν τελικά προτιμώ να ταξιδεύω μόνος μου. Παραμένω σταθερός στην άποψη που είχα κι όταν ταξίδευα μονάχος στην Ασία. Προτιμώ να ταξιδεύω με τη σύντροφό μου. Σίγουρα είχα περισσότερες ευθύνες και περισσότερες έγνοιες, αλλά αυτό το κομμάτι του ταξιδιού έγινε αναμφισβήτητα πολύ πιο ευχάριστο κι ενδιαφέρον λόγω της Χριστίνας. Από κει και πέρα, έπρεπε να προσαρμοστώ ξανά στο μοναχικό ταξίδι... Είναι σπουδαίο για έναν ταξιδευτή, αλλά και για έναν άνθρωπο γενικότερα, να είναι ευπροσάρμοστος, όπως το νερό του ποταμού, το οποίο προσαρμόζεται στις όχθες που το περιβάλλουν και κινείται ανάλογα. Κι όταν βρει βράχια μέσα στην κοίτη, δε βλαστημά τη μοίρα του που βρέθηκαν στην πορεία του ούτε και ψάχνει να βρει ποιος φταίει για να ρίξει κάπου αλλού τις ευθύνες. Ήσυχα κι αγόγγυστα, το νερό προσαρμόζεται και ρυθμίζει την πορεία του γύρω από τα βράχια. Όταν περάσουν χρόνια πολλά, ποιος άραγε βγαίνει νικητής: το απαλό νερό ή τα σκληρά βράχια; Το νερό φτάνει εκεί που θέλει. Τα βράχια, όμως, η υπομονή και η επιμονή του νερού τα λιώνει, τα κάνει άμμο... Κάθε σημαντική αλλαγή στον τρόπο ζωής μας, φαντάζει τρομακτική στην αρχή. Ακόμη και σ’ εμένα, φαινόταν παράξενο πως θα έπρεπε έκτοτε να ταξιδεύω μόνος στην Αφρική. Έπρεπε να ξεβολευτώ από τον τρόπο με τον οποίο είχαμε συνηθίσει να λειτουργούμε ως δίδυμο μαζί με τη Χριστίνα. Κάποιες φο221

4. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΦΡΙΚΗ | 4.2 - Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό

ρές η σκέψη και μόνο μου φαινόταν τόσο δύσκολη, που έπρεπε πάλι να βάλω μπροστά τη λογική και να θυμίσω στον εαυτό μου πως ολομόναχος ταξίδευα επί δύο χρόνια και δυόμισι μήνες στην Ασία. Το είχα ξανακάνει κι αφού το είχα καταφέρει τότε, θα το κατάφερνα και πάλι. Στο Lubumbashi υπάρχει μια μεγάλη ελληνική κοινότητα, ίσως η πιο καλά οργανωμένη στην Αφρική, με ιστορία που ξεκινά από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Αρκετοί, κυρίως νησιώτες, είχαν μεταναστεύσει στη Λ. Δ. του Κονγκό εκείνα τα δύσκολα χρόνια, αφού ο τόπος τους μαστιζόταν από φτώχεια και πολέμους. Κάμποσοι Έλληνες στην Αφρική είχαν ανοίξει φούρνους. Άλλοι ασχολούνταν με την αλιεία ή το εμπόριο καφέ, κακάο, ορυκτών και όποιων άλλων προϊόντων έβγαζε η αφρικανική γη. Έτσι αυτοί οι άνθρωποι έκαναν περιουσίες κι αρκετοί επέστρεφαν στην Ελλάδα. Οι ελληνικές κοινότητες στην Αφρική είχαν συρρικνωθεί πολύ μέχρι τη δεκαετία του ’90, τότε που η οικονομία της Ελλάδας ανθούσε και πολλοί γύριζαν στην πολυπόθητη πατρίδα τους. Οι περίπου διακόσιοι Έλληνες που έχουν απομείνει τώρα στο Lubumbashi ασχολούνται με επιχειρήσεις κυρίως στον τομέα των μεταφορών, αφού σχεδόν τα πάντα εισάγονται εκεί μέσω της Νότιας Αφρικής. Κάποιοι ασχολούνται με το εμπόριο, ειδικά για να εφοδιαστούν τα τεράστια ορυχεία της περιοχής, ενώ κι ο κατασκευαστικός τομέας είναι ιδιαίτερα κερδοφόρος. Ο Νίκος Τσάβαλος, ένας μοτοσυκλετιστής που έχει γεννηθεί στο Lubumbashi, ήταν ο μόνος άνθρωπος που μας είχε βρει μέσω της ιστοσελίδας μας και μας είχε προσκαλέσει στους τόπους του πριν ακόμη ξεκινήσουμε το ταξίδι μας. Ήμασταν σ’ επαφή και μας βοηθούσε συνεχώς σ’ ό,τι αφορούσε στη διάσχιση αυτής της αχανούς χώρας. Όταν φτάσαμε στην πόλη, κατευθυνθήκαμε αμέσως στον όμορφο χώρο της ελληνικής κοινότητας, που καταλαμβάνει ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο. Εκεί δεσπόζει το πολυτελές εστιατόριο, που έχει γίνει ένα απ’ τα πιο πολυσύχναστα σημεία της πόλης, με επιφανείς Κονγκολέζους, Έλληνες κι άλλους Ευρωπαίους που συρρέουν για ν’ απολαύσουν την ελληνική κουζίνα. Δίπλα βρίσκεται το άρτια εξοπλισμένο ελληνικό σχολείο, στο οποίο φοιτούν γύρω στους εβδομήντα μαθητές από το νηπιαγωγείο μέχρι το λύκειο. Στον ίδιο χώρο υπάρχουν γήπεδα, παιδική χαρά, αλλά και μερικά όμορφα σπιτάκια, τα οποία παραχωρούνται στους εκπαιδευτικούς. Κάποιοι απ’ αυτούς στέλνονται από το ελληνικό δημόσιο, ενώ άλλοι προσλαμβάνονται ιδιωτικά από την ελληνική κοινότητα. Πριν ακόμη ξεκινήσει το «mad about Africa», ήθελα να ζήσω για κάποιο διάστημα στην Αφρική, όπως είχα κάνει και στην Ασία. Όσο ενδελεχώς κι αν ταξιδέψει κανείς σ’ έναν τόπο, σίγουρα βιώνει διαφορετικές καταστάσεις όταν ζήσει για ένα διάστημα εκεί. Έτσι αποφάσισα πως αυτή ήταν η ιδανική στιγμή για να κάνω μια στάση και να εργαστώ. Έγινα, λοιπόν, ο νέος σερβιτόρος στο εστιατόριο της ελληνικής κοινότητας του Lubumbashi! Παλιά μου τέχνη κόσκινο...

222

6. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΦΡΙΚΗ Όμορφη και ξελογιάστρα!

6.1 - Τανζανία ...Μετά από ώρες οδήγησης, σε κάποιον μικρό κι ασήμαντο οικισμό, έπιασα την κουβέντα με κάποιους ντόπιους και τους ρώτησα για τους Χατζάμπε. Μου είπαν πως ζουν κάποιοι στην περιοχή τους, αλλά είναι δύσκολο να τους βρει κανείς. Εκείνοι είναι πραγματικά αποκομμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο. Μάλιστα, ένας γέροντας προσφέρθηκε να με οδηγήσει σ’ αυτούς! Αυτό ακριβώς έψαχνα, τους αυθεντικούς Χατζάμπε, μερικούς από τους τελευταίους κυνηγούς και τροφοσυλλέκτες, που είναι ανεπηρέαστοι από τον τουρισμό! Καθώς μου εξηγούσαν πώς μπορούμε να βρούμε τους Χατζάμπε μέσα στο δάσος, άρχισα να σκέφτομαι τι θα σήμαινε αυτό... Αναρωτιόμουν τι θα έκανα ακόμη κι αν πήγαινα και κατάφερνα να τους συναντήσω. Θα τους έβλεπα να ζουν με τον δικό τους τρόπο, έναν τρόπο που ελάχιστοι ανά τον κόσμο έχουν δει, αφού έχει σχεδόν εξαλειφθεί. Θα τους κοιτούσα καθώς θ’ ασχολούνταν με τον καθημερινό αγώνα για επιβίωση, έναν αγώνα που γι’ αυτούς δεν έχει αλλάξει μορφή εδώ και χιλιάδες χρόνια. Μονάχα έχει γίνει πιο δύσκολος, αφού τους παίρνουν τη γη και τ’ άγρια ζώα κι έτσι τους οδηγούν στον αφανισμό. Θα με κοιτούσαν κι εκείνοι σαν εξωγήινο, ίσως με περισσότερη έκπληξη από τη δική μου. Θα έπαιρνα μια μοναδική εμπειρία κι ένα σπουδαίο μάθημα, αλλά τι θα τους έδινα; Ο δικός μου πολιτισμός είναι μολυσματικός γι’ αυτούς... Μόνο ζημιά μπορεί να τους κάνει και να βοηθήσει να εξαλειφθεί ο τρόπος ζωής τους μια ώρα αρχύτερα. Θα πήγαινα εκεί και θα μ’ έβλεπαν ντυμένο με ρούχα, με παπούτσια στα πόδια, με παράξενες συσκευές, να μην μπορώ να κυνηγήσω και να φάω τα ζώα που κυνηγούν εκείνοι. Τι θα νόμιζαν για μένα; Τι θα έπαιρναν από μένα; Σίγουρα όχι κάτι ωφέλιμο γι’ αυτούς... Αποφάσισα, λοιπόν, να τους αφήσω στην ησυχία τους. Οι ανθρωπολόγοι τους έχουν επισκεφτεί, τους έχουν μελετήσει κι έτσι μπορούμε να μάθουμε ό,τι θέλουμε γι’ αυτούς. Δε χρειαζόταν να τους επισκεφτώ κι εγώ για να ικανοποιήσω τη ματαιοδοξία μου και να παινεύομαι πως συνάντησα στην Αφρική μια πρωτόγονη φυλή κυνηγών και τροφοσυλλεκτών... Αν τους επισκεπτόμαστε όλοι, διψασμένοι για εντυπωσιακές φωτογραφίες, θα γίνουν κι αυτοί σαν τους Μασάι και τόσες άλλες φυλές, που έχουν καταντήσει τουριστικά αξιοθέατα. Θ’ αφήσουν το κυνήγι και θα κάνουν παραστάσεις για τους τουρίστες, όπως οι Χατζάμπε γύρω από τη λίμνη Eyasi... 297

6.5 - Αιθιοπία ...Την επομένη μας περίμενε ένα αλλόκοτο τοπίο: η λίμνη Dallol... Τα πλούσια ορυκτά της περιοχής δημιουργούν μια πολύχρωμη παλέτα της φύσης! Το θειάφι δίνει το κίτρινο χρώμα, ο χαλκός δίνει τις κοκκινωπές αποχρώσεις, το μαγγάνιο δίνει το μωβ και το αλάτι στολίζει το τοπίο σα χιόνι με κατάλευκους, παράξενους σχηματισμούς, που άλλοτε θυμίζουν γιγάντεια μανιτάρια κι άλλοτε απολιθωμένους κορμούς δέντρων που τους έκοψαν απολύτως επίπεδους με το πριόνι. Όλα αυτά βρίσκονταν γύρω από πρασινωπά, λιμνάζοντα ύδατα, όπου δε βάζαμε ούτε το δαχτυλάκι μας, αφού έχουν μετατραπεί σε πανίσχυρα οξέα! Το νερό ακούγεται να κοχλάζει μέσα στη γη, ενώ από το έδαφος βγαίνουν ατμοί. Ποιος να περίμενε πως ένας τέτοιος θησαυρός θα βρισκόταν στην εσχατιά της Αιθιοπίας, κοντά στην Ερυθραία, σε μέρη τόσο απομακρυσμένα, που, αν δεν ήταν τόσο μοναδικά, κανείς δε θα έκανε τον κόπο να τα επισκεφτεί... ...Ξεκουραστήκαμε για καμιά ώρα, ήπιαμε ένα τσάι κι ετοιμαστήκαμε για την πεζοπορία προς το ηφαίστειο. Κάναμε τρεις ώρες ν’ ανέβουμε. Την τελευταία ώρα περπατούσαμε προσεκτικά με τους φακούς μας, αφού είχε βραδιάσει. Η επίσκεψη στο ηφαίστειο γίνεται πάντα το βράδυ, αφενός επειδή η θερμοκρασία είναι πιο ευχάριστη για πεζοπορία κι αφετέρου επειδή η λάβα φαίνεται πολύ πιο εντυπωσιακή τη νύχτα! Δυστυχώς, λιγότερο από ένα μήνα πριν, το ηφαίστειο είχε ξεχειλίσει, οπότε η λάβα είχε αρχίσει να κυλά αργά γύρω από τον κρατήρα. Ο κόσμος είχε χρόνο να φύγει και κανείς δεν κινδύνεψε. Έκτοτε, όμως, η στάθμη της λάβας ήταν πολύ ψηλά κι έτσι όταν αναπηδούσε, αρκετές φορές πεταγόταν έξω από τον κρατήρα. Μάλιστα, είδαμε τη μαύρη, ξεραμένη λάβα που είχε κυλήσει έξω από το ηφαίστειο. Περιέργως, θύμιζε ανθρακονήματα, αλλά έσπαγε εύκολα. Τα νήματα ήταν τόσο μικρά, που σα ρινίσματα τρύπησαν τα χέρια όσων έκαναν το λάθος να την πιάσουν. Το ηφαίστειο έβγαζε πολύ καπνό κι έπρεπε να περπατήσουμε μέσα σ’ αυτόν. Το θειάφι μάς έκανε να μην μπορούμε ν’ ανασάνουμε και να βήχουμε, ενώ μας έτσουζαν τα μάτια. Ευτυχώς φυσούσε, οπότε ο αέρας έπαιρνε γρήγορα τον δηλητηριώδη καπνό. Όταν ξεδιάλυνε το τοπίο, σταθήκαμε απέναντι από τον κρατήρα κι αντικρίσαμε κάτι, που ελάχιστοι έχουν την ευκαιρία να δουν! Μπορούσαμε να δούμε τις μετακινήσεις και τις εκρήξεις της φλεγόμενης λάβας. Ποτέ δεν είχα δει κάτι τέτοιο! Έβλεπα το μάγμα που έβγαινε από τα έγκατα της γης. Προσπαθούσα να συνειδητοποιήσω ότι αυτό το υλικό είχε θερμοκρασία από 700 έως 1.200 βαθμούς Κελσίου! Όπως πεταγόταν μέσα στο απόλυτο σκοτάδι η κοκκινωπή, καυτή λάβα έμοιαζε με ατελείωτα πυροτεχνήματα! Ακούγαμε συνεχώς τους βρυχηθμούς του ηφαιστείου κι ήταν σα ν’ ακούμε τη φωνή της γης... Κάτσαμε σχεδόν μια ώρα και το χαζεύαμε. Ποτέ δε φανταζόμουν πως θα μπορούσα να βρεθώ τόσο κοντά στον κρατήρα ενός ηφαιστείου, που μάλιστα είναι ένα από τα πιο ενεργά στον κόσμο!... 335

6.7 - Αίγυπτος ...Μέχρι να επιστρέψω στη μοτοσυκλέτα μου, είχε βραδιάσει. Είδα ότι με περίμεναν εκεί κάποιοι ασφαλίτες και σκέφτηκα αμέσως ότι πάλι θα φοβούνται πως είμαι τρομοκράτης. Αυτή η κατάσταση με τις αιγυπτιακές αρχές με είχε κουράσει. Τους έδωσα ανυποψίαστος το διαβατήριό μου χωρίς να φαντάζομαι την έκταση που είχε πάρει το θέμα... Όταν ξεκλείδωσα τις βαλίτσες της μοτοσυκλέτας μου, διαπίστωσα πως όλα ήταν ακατάστατα και μερικά πράγματα έλειπαν! Τότε παρατήρησα ότι μου είχαν διαρρήξει τις βαλίτσες χτυπώντας το άγκιστρο στο ένα μάνταλο της κάθε βαλίτσας. Οι ασφαλίτες προσπαθούσαν να με καθησυχάσουν λέγοντάς μου πως εκείνοι το έκαναν, γιατί ανησυχούσαν μήπως κρύβεται καμιά βόμβα εκεί! Ο τηλεφακός της φωτογραφικής μου μηχανής, η βιντεοκάμερα, τ’ αξεσουάρ της και ο τρίποδας ήταν στο αστυνομικό τμήμα. Σύντομα ήρθε ένα ολόκληρο φορτηγάκι με ασφαλίτες και μου τα έφεραν. Ποτέ δε μου είχαν διαρρήξει τις βαλίτσες κι έμελλε να το κάνουν οι μπάτσοι της Αιγύπτου. Το χειρότερο το πρόσεξα αργότερα... Είχα κλειδώσει το κράνος μου μέσα στο ατσάλινο δίχτυ, το οποίο χρησιμοποιώ για να κλειδώνω τα μπαγκάζια που δε χωρούν στις αλουμινένιες βαλίτσες. Οι ασφαλίτες βλέποντας το σύστημα ενδοεπικοινωνίας με τα καλώδια, που ήταν βιδωμένο στο πλάι του κράνους, ήταν πια σίγουροι ότι βρήκαν τη βόμβα μέσα σ’ αυτό το παράξενο, ατσάλινο δίχτυ! Ο πιο εξειδικευμένος απ’ αυτούς, που ήξερε κάτι από ηλεκτρολογικά, αφού και στο σπίτι του μόνος του αλλάζει λάμπες, ανέλαβε να εξουδετερώσει τη βόμβα. Οι υπόλοιποι απομάκρυναν τον κόσμο και ο ειδικός πλησίασε προσεκτικά με τους σφυγμούς του ν’ ανεβαίνουν... Πήρε τον κόφτη, τον έβαλε αργά και βασανιστικά στο ένα από τα δύο καλώδια, όταν εικόνες απ’ όλη του τη ζωή περνούσαν γρήγορα απ’ το μυαλό του. Σκέφτηκε τα παιδιά του, τη γυναίκα του... Σκέφτηκε, όμως, και τα μικρά παιδιά της γειτονιάς που κάθε μέρα παίζουν χαρούμενα στο σοκάκι αυτό. Έπρεπε να το κάνει για το καλό της ανθρωπότητας... Έσφιξε τα δόντια του, έκλεισε τα μάτια και πάτησε αποφασιστικά τον κόφτη, κόβοντας με αυτοθυσία το καλώδιο! Μπαμ δεν ακούστηκε. Αυτό ήταν! Η βόμβα είχε εξουδετερωθεί. Ο ειδικός έμεινε ξαφνικά ν’ απορεί τι είναι αυτό το ακουστικό με το καλώδιο που κρεμόταν απ’ το χέρι του! Ήταν γεγονός... Μόλις είχαν καταστρέψει το πανάκριβο σύστημα ενδοεπικοινωνίας της Sena!...

367

7. ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ Αρχαίοι μπελάδες και αρχαιότερη φιλοξενία

7.3 - Παλαιστίνη ...Οι Παλαιστίνιοι είδαν τι συνέβη και μας έδωσαν μερικές συμβουλές. Η Στέλλα έβγαλε το κράνος της κι άρχισε να περπατά με τα χέρια ψηλά προς τους στρατιώτες. Κρατούσε το βυσσινί διαβατήριό της, για να καταλάβουν πως είμαστε Ευρωπαίοι. Όπως είναι λογικό, η Στέλλα ήταν ιδιαίτερα αγχωμένη, αλλά όπως μας είπαν οι Παλαιστίνιοι, εκείνη έπρεπε να το κάνει, αφού εγώ, ως άντρας, θα ήμουν πολύ πιο ύποπτος. Έδειξε ιδιαίτερο θάρρος και συνέχισε... Ο Ισραηλινός στρατιώτης φώναζε πάλι από τα μεγάφωνα στα εβραϊκά. Η Στέλλα από απόσταση φώναξε όσο πιο δυνατά μπορούσε: «αγγλικά, σας παρακαλώ». Ο στρατιώτης τη σημάδευε με το αυτόματό του όπλο και της φώναζε να φύγει πίσω! Έπρεπε να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί... Μια λάθος κίνηση των χεριών μας εκείνη τη στιγμή, θα μπορούσε να οδηγήσει στον θάνατό μας! Αν, για παράδειγμα, προσπαθούσα να βάλω το χέρι μου στην τσέπη για να βγάλω το διαβατήριό μου, θα με πυροβολούσαν αμέσως νομίζοντας πως είμαι Παλαιστίνιος τρομοκράτης που προσπαθεί να ενεργοποιήσει τη βόμβα αυτοκτονίας. Έχουν την εξουσιοδότηση και την εντολή να πυροβολούν και το χτύπημά τους δεν πρέπει να είναι για εκφοβισμό, αλλά για να σωριάσει τον εχθρό μονομιάς, προτού προλάβει να επιτεθεί εκείνος. Απ’ ό,τι φαίνεται, όταν σκοτώνουν κάποιον που δεν έπρεπε, βρίσκουν μια δικαιολογία πάντα για να τον ενοχοποιήσουν. Η Στέλλα σταμάτησε να περπατά και φώναξε πως είμαστε τουρίστες. Ο στρατιώτης από τον πύργο ελέγχου ενημέρωσε τους ανωτέρους του κι επιτέλους δυο άλλοι οπλισμένοι στρατιωτικοί άρχισαν να πλησιάζουν από το έδαφος προς τη Στέλλα. Έλεγξαν το διαβατήριό της και η Στέλλα τους εξήγησε πως είμαστε απλώς τουρίστες που ταξιδεύουμε στο «Ισραήλ». Της έκαναν μερικές ερωτήσεις κι ύστερα μου ’γνεψαν να πλησιάσω κι εγώ με τη μοτοσυκλέτα. Μου έκαναν κι εμένα τις ίδιες ερωτήσεις, για να διασταυρώσουν αυτά που τους είπε η Στέλλα. Όταν πείστηκαν, μας άφησαν επιτέλους να περάσουμε τον έλεγχο... Αυτή ήταν, σίγουρα, η πιο τρομακτική διάσχιση συνόρων που είχαμε βιώσει!...

423

8. ΕΛΛΑΔΑ Η επιστροφή...

...Οι ρόδες του αεροσκάφους πάτησαν βίαια στον αεροδιάδρομο κι εγώ μετά από τρία χρόνια βρισκόμουν ξαφνικά σ’ ελληνικό έδαφος. Προσπαθούσα να χωνέψω όσα μου συνέβαιναν... Τα τελευταία τρία χρόνια εξερευνούσα ολόκληρη την Αφρική με τη μικρή μου μοτοσυκλέτα. Διέσχισα αφιλόξενες ερήμους, χώθηκα σε πυκνές ζούγκλες, ανέβηκα ψηλά βουνά, πέρασα ατελείωτες, αφρικανικές σαβάνες και τώρα πια πατούσα το πόδι μου στην Ελλάδα. Μερικές φορές όλα αυτά που έζησα, φαντάζουν απίστευτα ακόμη και σ’ εμένα τον ίδιο. Ένιωθα σα να με χαστούκισαν και να με ξύπνησαν απότομα από το όνειρο! Εγώ, όμως, ξέρω πως δεν ήταν απλώς ένα όνειρο... Το έζησα! Το νιώθω! Είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ψυχής μου... ...Αφού επισκεφτήκαμε κάθε δυσπρόσιτο χωριό με νηπιαγωγείο, αποφασίσαμε να μείνουμε στην όμορφη Φουρνά! Περιβαλλόμαστε από το δεύτερο μεγαλύτερο ελατοδάσος της Ελλάδας και η περιοχή θυμίζει Άλπεις! Φυσικά, υπάρχουν αμέτρητοι χωματόδρομοι και μονοπάτια που χώνονται στα δάση. Για να πούμε την αλήθεια, υπάρχουν περισσότεροι χωματόδρομοι παρά ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι! Εκτός αυτού, η Ευρυτανία είναι μια από τις πιο ανεξερεύνητες περιοχές της Ελλάδας, αν όχι η πιο ανεξερεύνητη. Αυτό είναι το ιδανικότερο περιβάλλον για μας! Τα Σαββατοκύριακα φορτώνουμε τις μοτοσυκλέτες μας κι εκδράμουμε! Υπάρχουν τόσες όμορφες διαδρομές και πεζοπορικά μονοπάτια γύρω μας… Περνάμε τη νύχτα στο αντίσκηνό μας, βαθιά μέσα στο δάσος κι όταν επιστρέφουμε στο σπίτι μας, είναι σα να επισκεπτόμαστε κάποιο σαλέ στις Άλπεις! Νοικιάζουμε ένα ζεστό, συμπαθητικό σπιτάκι μ’ έναν ωραίο κήπο και πανέμορφη θέα στα βουνά. Και για τους δυο μας αυτή φαίνεται να είναι η καλύτερη περίοδος που έχουμε περάσει στην Ελλάδα! Ζούμε απλοϊκά, μ’ έναν ικανοποιητικό βαθμό ανεξαρτησίας. Δεν υπάρχουν φούρνοι ή μανάβικα στο χωριό μας, οπότε πρέπει πάντα να διατηρούμε αποθέματα στο σπίτι μας. Ψήνουμε ψωμί μόνοι μας, μαθαίνουμε πώς να μαζεύουμε και να χρησιμοποιούμε χόρτα, μανιτάρια και καρπούς του δάσους, φτιάχνουμε τις δικές μας μαρμελάδες και τελικά νιώθουμε ότι ποτέ δεν είχαμε περισσότερα! Εδώ, λοιπόν, στη μαγευτική Φουρνά, γράφονται οι γραμμές του βιβλίου αυτού, κατά τη διάρκεια ενός υπέροχου χειμώνα, με εβδομήντα πόντους χιόνι έξω από τα παράθυρά μας! Μέχρι την ανασυγκρότηση και τη χάραξη νέας πορείας σε άλλη ήπειρο, ας πούμε: «εις το επανιδείν»... 441

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Συχνές ερωτήσεις

Σ’ αυτή την ενότητα απαντώνται κάποιες από τις συχνότερες ερωτήσεις που μου κάνουν όσοι μαθαίνουν για το ταξίδι μου. Για περισσότερες λεπτομέρειες, στατιστικά και τεχνικές πληροφορίες, μπορείτε να ανατρέξετε στην ιστοσελίδα μου: http://madnomad.gr

Πώς τα βγάζεις πέρα οικονομικά; Αυτή είναι η πιο εύλογη και μακράν η πιο συνηθισμένη ερώτηση που δέχομαι! Οι περισσότεροι που μαθαίνουν για το ταξίδι μου, εύχονται να είχαν κι αυτοί χρόνο και χρήμα για να το κάνουν. Νομίζουν ότι εγώ έχω τον χρόνο και το χρήμα κατά κάποιον μαγικό τρόπο. Όχι, ο πατέρας μου δεν είναι εφοπλιστής ούτε και μου ’λαχε κληρονομιά. Η οικονομική μου κατάσταση είναι χειρότερη από αυτή του μέσου Έλληνα. Πρώτα απ’ όλα, πιστεύω ότι, για να μπορέσει κανείς να εκτιμήσει ένα τέτοιο ταξίδι, πρέπει να μοχθήσει ο ίδιος. Έτσι, όταν απολαμβάνει τις χαρές αυτού του εγχειρήματος, ξέρει ότι κόπιασε γι’ αυτό και οι χαρές αυτές είναι η ανταμοιβή. Δε θα το εκτιμούσα το ίδιο, αν τα έβρισκα όλα έτοιμα. Σε αντίθεση με το πρώτο μου ταξίδι στην Ασία, σ’ αυτό μου το οδοιπορικό είχα την υποστήριξη αρκετών εταιρειών, τόσο από την Ελλάδα, όσο και από το εξωτερικό. Ωστόσο, για να μην παρεξηγηθώ, πρέπει να γίνει ξεκάθαρο πως αυτή η υποστήριξη δεν ήταν οικονομική, αλλά υλική. Συνήθως, η προετοιμασία ενός τέτοιου ταξιδιού είναι πιο δαπανηρή από το ίδιο το ταξίδι. Πρέπει ν’ αγοραστούν μοτοσυκλέτες, να ανακατασκευαστούν, να τροποποιηθούν, ν’ αγοραστεί προστατευτικός εξοπλισμός για τους αναβάτες (κράνη, μπότες κ.λ.π.), αντίσκηνο, υπνόσακοι, είδη μαγειρέματος κι ένα σωρό άλλα. Σ’ αυτούς τους τομείς, λοιπόν, είκοσι εταιρείες του χώρου μάς προσέφεραν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες τους, που ήταν ήδη μια τεράστια βοήθεια για μας! Μπορεί να μην πήραμε λεφτά στα χέρια μας από χορηγούς, αλλά τουλάχιστον γλιτώσαμε ένα μεγάλο κομμάτι των εξόδων που έπρεπε να κάνουμε. Στην ενότητα με τις ευχαριστίες (βλέπε σελίδα 460), αναφέρονται συγκεκριμένα οι προσφορές κάθε εταιρείας που μας υποστήριζε. Όλα τα χρήματα, λοιπόν, που χρειαστήκαμε σ’ αυτό το ταξίδι προέρχονταν από τους προσωπικούς μας πόρους. Συγκεντρώθηκαν μετά από σκληρή δουλειά χρόνων. Η Χριστίνα είναι πολιτικός μηχανικός και τα τελευταία χρόνια 449

Ηλίας Βροχίδης | Ταξιδεύω άρα υπάρχω

προτού ξεκινήσουμε το ταξίδι μας, εργαζόταν ατελείωτες ώρες σε εργαστήριο σχεδίου. Εγώ έχω εξασκήσει πολλά και διάφορα επαγγέλματα κατά καιρούς: σερβιτόρος, ψήστης, τεχνικός ηλεκτρονικών υπολογιστών, προγραμματιστής, μηχανικός, αρθρογράφος, συγγραφέας και τέλος skipper (καπετάνιος) σε ιστιοφόρα σκάφη. Ωστόσο, τα περισσότερα χρήματα γι’ αυτό το ταξίδι τα συγκέντρωσα εργαζόμενος σε ιστιοφόρα στην Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μου, εργάστηκα για δυόμισι μήνες, ως σερβιτόρος πάλι, στο εστιατόριο της ελληνικής κοινότητας στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Φυσικά, στις εργασίες αυτές αντιμετώπισα αντιξοότητες, άσχημες συμπεριφορές, ατελείωτες ώρες εργασίας, αλλά συνήθως ασχολούμουν με κάτι που μου άρεσε. Άλλωστε, είχα πάντα κατά νου πως αυτός ήταν ο δρόμος για να επιτύχω τον στόχο μου, το ταξίδι! Για να μένουν τόσα χρήματα στην άκρη κάθε μήνα, σημαίνει ότι δε ζούσα όπως ο μέσος Έλληνας. Δεν έμενα ποτέ μόνος μου. Έμενα είτε με τους γονείς μου, όταν ήμουν στη Θεσσαλονίκη είτε με συγκάτοικο, όταν ήμουν αλλού. Τα καλοκαίρια σπίτι μου ήταν τα ιστιοφόρα όπου εργαζόμουν. Πολύ σπάνια έβγαινα σε κλαμπ, καφετέριες ή εστιατόρια· όχι επειδή ήθελα να εξοικονομήσω χρήματα, αλλά επειδή αυτός ο τρόπος ζωής με κάνει δυστυχισμένο. Όλη μου η περιουσία ήταν η μοτοσυκλέτα με την οποία ταξίδευα και λίγα πράγματα πέρα από αυτά που χωρούσαν πάνω της. Έτσι τα έξοδά μου ήταν ελάχιστα και μπορούσα τα περισσότερα χρήματα που κέρδιζα, να τα βάζω στην άκρη για το μεγάλο μου όνειρο. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, είχα πάντα στο μυαλό μου ότι το πορτοφόλι μου δε γεννά λεφτά. Σε αντίθεση με ό,τι πιστεύει ο περισσότερος κόσμος, η Αφρική είναι ένα από τ’ ακριβότερα μέρη του κόσμου για να ταξιδέψει κανείς. Κάποια μεγάλα έξοδα, όπως οι βίζες και οι δασμοί για τη μοτοσυκλέτα μου, δε δέχονταν περικοπές. Κατά τα άλλα, προσπαθούσα να ζω λίγο έως πολύ όπως οι Αφρικανοί κι έτσι γλίτωνα πολλά έξοδα. Όταν δεν κοιμόμουν στο αντίσκηνό μου, κοιμόμουν σε ξενώνες που κόστιζαν από 0,50 έως 6 ευρώ. Υψηλότερες τιμές ήταν σπάνια εξαίρεση. Μερικά από αυτά τα ξενοδοχεία, ωστόσο, ήταν τόσο βρόμικα, που οι περισσότεροι δε θα ήθελαν ούτε να τα δουν. Για τη διατροφή μου έκανα κάτι ανάλογο. Δεν έτρωγα ποτέ σε πολυτελή, τουριστικά εστιατόρια. Όταν δε μαγείρευα, πήγαινα στα φτηνά μαγειρεία, όπου τρώνε και οι ντόπιοι, ενώ πολλές φορές έπαιρνα φαγητό από πλανόδιους. Πλήρωνα συνήθως από 1 έως 2 ευρώ για ένα πλήρες γεύμα. Σ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού μου ο μέσος όρος των χρημάτων που ξόδευα μια ολόκληρη μέρα για τη διατροφή μου ήταν 2,87 ευρώ. Σε κάθε χώρα έπινα νερό από βρύσες, πηγές ή ποτάμια. Αν, όμως, είχα αμφιβολίες για την ποιότητα του νερού, ρωτούσα τους ντόπιους και είτε μου επιβεβαίωναν πως το νερό που ήθελα να πιω ήταν πόσιμο είτε μου έδιναν νερό από αλλού. Μετρημένα στα δάχτυλα ήταν τα μπουκάλια εμφιαλωμένου νερού που αγόρασα. Αυτό δεν το έκανα μόνο για να εξοικονομήσω χρήματα, αλλά και για να μειώσω τους τόνους πλαστικού που πετιούνται καθημερινά στον πλανήτη μας. 450

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ | Συχνές ερωτήσεις

Το μεγαλύτερό μου έξοδο ήταν η βενζίνη, αφού σ’ αυτό το ταξίδι διένυσα 96.000 χιλιόμετρα με τη μοτοσυκλέτα μου, δηλαδή πολύ περισσότερο από δύο φορές την περιφέρεια της γης στον ισημερινό! Ευτυχώς, είχα μια μικρή μοτοσυκλέτα, που ήταν ιδιαίτερα οικονομική. Διαφορετικά, η κατανάλωση βενζίνης θα μπορούσε να είναι διπλάσια! Τα έξοδα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μου συνολικά ήταν 13.292 ευρώ κι αυτό περιλαμβάνει τα πάντα εκείνα τα τρία χρόνια που ήμουν στον δρόμο, ακόμη και ό,τι μου κλάπηκε! Αυτό σημαίνει 408 ευρώ τον μήνα, έχοντας ήδη αφαιρέσει το διάστημα των δυόμισι μηνών που εργαζόμουν στη Λ. Δ. του Κονγκό. Το ποσό, δηλαδή, δεν είναι μεγαλύτερο από αυτό που ξοδεύουν οι περισσότεροι Έλληνες ακόμη κι όταν κάθονται στο σπίτι τους και δεν ταξιδεύουν. Η κατανομή των εξόδων φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα:

Για την προετοιμασία του ταξιδιού στην Ελλάδα χρειάστηκα 6.367 ευρώ συμπεριλαμβανομένων των πάντων, από τη μοτοσυκλέτα, την ανακατασκευή και τα αξεσουάρ της, μέχρι τα ρούχα που φορούσα. Όταν προετοίμαζα το ταξίδι μου στην Ασία, αυτό το ποσό ήταν σχεδόν διπλάσιο. Αυτή τη φορά μειώθηκε αισθητά χάρη στις εταιρείες που μας υποστήριζαν προσφέροντάς μας τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους. Ούτως ή άλλως, αν κανείς έχει ήδη τη μοτοσυκλέτα, τον προστατευτικό εξοπλισμό ή και εξοπλισμό κατασκήνωσης, το ποσό αυτό μειώνεται σημαντικά. Τα λεφτά τα έπαιρνα από τις πόλεις μέσω μηχανημάτων ανάληψης χρημάτων (ATMs) και κρατούσα ένα επαρκές ποσό μετρητών σε δολάρια και ευρώ για ώρα 451

Ηλίας Βροχίδης | Ταξιδεύω άρα υπάρχω

ανάγκης. Στο Σουδάν, τα μηχανήματα ανάληψης χρημάτων δε συνεργάζονταν με τις τράπεζες του εξωτερικού, οπότε δεν μπορούσα να τα χρησιμοποιήσω. Αναγκαστικά, όσα χρήματα χρειάστηκα, τα πήρα από μηχάνημα της προηγούμενης χώρας, λίγο πριν μπω στο Σουδάν και τα είχα μαζί μου σε μετρητά. Σίγουρα, λοιπόν, κάνω ωραία πράγματα στη ζωή μου, αλλά όλα έχουν το τίμημά τους. Αλλιώς, θα ζούσαν όλοι τη ζωή που ζω. Οι περισσότεροι, όμως, θεωρούν κατάντια να κοιμούνται στο πάτωμα σε βρόμικα ξενοδοχεία και να τριγυρνούν δίπλα τους ποντίκια και σαύρες, να τρώνε με τα χέρια δίπλα σε Αφρικανούς που μυρίζουν και να βγάζουν και κανένα έντομο από το φαγητό. Εγώ διαλέγω να ζω με αυτόν τον τρόπο, επειδή τέτοιες συνθήκες διαβίωσης δε με ενοχλούν καθόλου και δε μου προκάλεσαν ποτέ κανένα πρόβλημα υγείας.

Τι προβλήματα υγείας είχες; Προτού ξεκινήσω, έπρεπε να πληροφορηθώ πολύ καλά για θέματα υγείας. Μελέτησα τόσο, που όταν συζητούσα με γιατρούς, νόμιζαν πως είμαι συνάδελφός τους! Παρακολούθησα τα μαθήματα πρώτων βοηθειών του Ερυθρού Σταυρού κι έκανα όλα τα απαραίτητα εμβόλια, για να προφυλαχτώ από δεκατέσσερις ασθένειες ενδημικές στις χώρες όπου θα ταξίδευα. Αν και είχαμε μαζί μας ένα πλήρες φαρμακείο, που διέθετε μέχρι κι ενέσεις αδρεναλίνης, δεν παίρναμε χάπια για να προφυλαχτούμε από την ελονοσία. Όταν ταξίδευα στην Ασία, έπαιρνα μεφλοκίνη επί ένα χρόνο συνεχόμενα. Δεν είχα διαπιστώσει εμφανείς παρενέργειες, αλλά παρόλ’ αυτά, δε θα ήταν καθόλου καλό να ξαναπάρω τέτοια δυνατά χάπια για τόσα χρόνια. Όλα τα φάρμακα κατά της ελονοσίας έχουν σοβαρές παρενέργειες. Έτσι όσοι βρίσκονται σε μολυσμένες περιοχές επί χρόνια, προτιμούν να μην παίρνουν όλο εκείνο το διάστημα χάπια για πρόληψη, αλλά να έχουν έτοιμα τα χάπια για θεραπεία, σε περίπτωση που προσβληθούν από την ασθένεια. Αυτήν την τακτική είχαμε υιοθετήσει κι εμείς εξ αρχής. Τελικά, πάθαμε και οι δυο ελονοσία στην αρχή του ταξιδιού, όταν βρισκόμασταν στη Σενεγάλη (βλέπε σελίδα 115). Ευτυχώς, ήταν ελαφριάς μορφής κι έτσι παίρνοντας για τρεις μέρες τα χάπια που μας είχε συνταγογραφήσει ένας Σενεγαλέζος γιατρός (40 mg Artemether + 240 mg Lumefantrine), συνήλθαμε άμεσα χωρίς να χρειαστεί να μείνουμε καθόλου στο κρεβάτι ή να επισκεφτούμε νοσοκομείο. Έκτοτε δεν προσβληθήκαμε ξανά από ελονοσία. Βέβαια, λαμβάναμε τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης. Φροντίζαμε να κοιμόμαστε μέσα στο αντίσκηνό μας ή κάτω από κουνουπιέρες, αν βρισκόμασταν σε σπίτι. Όταν δε μαγειρεύαμε, τρώγαμε στα φτηνά μαγειρεία ή στους πλανόδιους, όπου τρώνε και οι ντόπιοι και οι συνθήκες υγιεινής είναι απαράδεκτες. Σε κάθε χώρα έπινα νερό από βρύσες, πηγές ή ποτάμια. Τα ανωτέρω δε συστήνονται, αφού οι περισσότεροι ξένοι, όντας πολύ πιο προσεκτικοί, αρρωσταίνουν

452

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ | Συχνές ερωτήσεις

έχοντας διάρροιες, εμετούς και άλλα σοβαρά συμπτώματα. Η διάρροια είναι η πιο συνηθισμένη ασθένεια για τους ταξιδιώτες. Λίγοι τη γλιτώνουν σ’ αυτές τις χώρες. Ως εκ θαύματος, δεν αντιμετώπισα ούτε μια σοβαρή διάρροια! Δεν έμεινα στο κρεβάτι ούτε μια μέρα. Μετά από τρία χρόνια σε τέτοιες συνθήκες, δεν μπορεί να είναι θέμα τύχης το ότι δεν έπαθα το παραμικρό. Φαντάζομαι ότι έπαιζε ρόλο το γεγονός πως ήμουν νέος, υγιής και προπάντων ευτυχής! Σημαντικό είναι το γεγονός πως οι συνθήκες υγιεινής χειροτέρευαν προοδευτικά, όσο κατευθυνόμασταν προς τα βάθη της Αφρικής. Ένα αργό ταξίδι δίνει στον οργανισμό τον χρόνο να προσαρμοστεί. Σίγουρα, αν τη μια μέρα βρίσκεται κανείς στην Αθήνα και την άλλη προσγειωθεί στο Κονγκό, ο οργανισμός του θα δυσκολευτεί να προσαρμοστεί στο τελείως διαφορετικό περιβάλλον. Ο οργανισμός της Χριστίνας είχε περισσότερες δυσκολίες να προσαρμοστεί κι έτσι αντιμετώπισε και μια περίπτωση σοβαρής διάρροιας, που οφειλόταν σε αμοιβαδική δυσεντερία. Την ξεπέρασε σε λίγες μέρες με τα κατάλληλα φάρμακα.

Είχες κανένα μοτοσυκλετιστικό ατύχημα; Ευτυχώς, δεν έχω τραυματιστεί ποτέ μέχρι τώρα οδηγώντας μοτοσυκλέτα. Οδηγώ πάντα αργά κι έτσι εκτός από τα δικά μου λάθη, μπορώ να γλιτώνω ακόμη κι από τα λάθη των άλλων οδηγών. Φυσικά, οι συνθήκες οδήγησης στην Αφρική είναι αρκετά επικίνδυνες, με αποκορύφωμα την Αίγυπτο, που φτάνει το επίπεδο της Ινδίας. Σε ολόκληρη την ήπειρο, τα μέτρα ασφαλείας αγνοούνται, ορισμένα οχήματα κυκλοφορούν σε άθλια κατάσταση, ενώ τον ίδιο, υποτυπώδη δρόμο μοιράζονται φορτηγά, αυτοκίνητα, μοτοσυκλέτες, ποδήλατα, κάρα, πεζοί και ζώα. Είδα, βέβαια, αμέτρητα σοβαρά ατυχήματα. Από αυτά δε γλιτώνουν ούτε οι ξένοι μοτοσυκλετιστές ταξιδιώτες. Συνάντησα αρκετούς που είχαν σοβαρά ατυχήματα, παρόλο που είχαν διανύσει μόνο λίγες χιλιάδες χιλιόμετρα στην Αφρική. Τα περισσότερα απ’ αυτά τα ατυχήματα, ωστόσο, οφείλονταν σε υπερβολική ταχύτητα. Εμείς ταξιδεύαμε με μέση ταχύτητα γύρω στα 40 έως 50 χιλιόμετρα ανά ώρα στους επαρχιακούς δρόμους. Σε αυτοκινητόδρομους οδηγήσαμε λίγες φορές, αφού μας φαίνονταν πολύ βαρετοί και δεν τους απολαμβάναμε καθόλου. Μόνο εκεί, κάποιες φορές, μπορούσαμε να πιάσουμε την ιλιγγιώδη ταχύτητα των 80 χιλιομέτρων ανά ώρα! Ευτυχώς, σ’ αυτό το ταξίδι δεν είχα καμιά σύγκρουση. Βέβαια, σε δύσβατες εκτός δρόμου διαδρομές, η μοτοσυκλέτα μου έπεσε αρκετές φορές, όπως ήταν αναμενόμενο. Συνήθως οδηγούσα αργά, οπότε απλώς έπεφτε η μοτοσυκλέτα, επειδή ήταν αδύνατο να κρατήσω το βάρος της στο ανώμαλο έδαφος. Εγώ πατούσα κάτω με τα πόδια και δε χτυπούσα. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις

453

Ηλίας Βροχίδης | Ταξιδεύω άρα υπάρχω

έτυχε να πέσω κι εγώ στο έδαφος, αλλά ήταν πάντα στα μαλακά κι έτσι δε χτύπησα ποτέ. Η Χριστίνα είχε κάποιες πιο σοβαρές πτώσεις, αλλά ο προστατευτικός εξοπλισμός της REV’IT! έκανε καλά τη δουλειά του κι έτσι δεν τραυματίστηκε ποτέ.

Γιατί επέλεξες μοτοσυκλέτα τόσο μικρού κυβισμού; Αρχικά, όταν ξεκίνησα να μαθαίνω για τις μοτοσυκλέτες, αγόρασα μια Honda Africa Twin 750 κυβικών εκατοστών έντεκα ετών. Μελέτησα πολύ για να διαλέξω την ιδανική μοτοσυκλέτα για το πρώτο μου ταξίδι στην Ασία. Φυσικά, όλοι μου πρότειναν μια μοτοσυκλέτα μεγάλου κυβισμού, που να είναι γρήγορη και άνετη στον δρόμο και συγχρόνως να μπορεί να χρησιμοποιηθεί εκτός δρόμου, μια από τις μοτοσυκλέτες της δημοφιλούς κατηγορίας on–off, δηλαδή. Επί ένα χρόνο την οδηγούσα εντατικά σε κάθε είδος εδάφους έτσι, ώστε να μάθω να την οδηγώ σε δύσκολες συνθήκες. Την οδήγησα με καύσωνες και με παγωνιές, σε πέτρες, χαλίκια, λάσπες, άμμο, ακόμη και σε χιόνια. Πλέον μπορούσα να την οδηγήσω σε κάθε έδαφος που θα συναντούσα στο ταξίδι μου. Παρόλ’ αυτά, το υπερβολικό της βάρος (207,5 κιλά χωρίς καύσιμα, αξεσουάρ και φορτίο) έκανε τουλάχιστον δυσάρεστη την οδήγηση εκτός δρόμου, όταν η κατάσταση σ’ αυτόν άρχιζε να γίνεται άσχημη. Τα ταξίδια μου εστιάζονται πάντα στη φύση, τη μεγάλη μου αγάπη. Η οδήγηση εκτός δρόμου σε απομονωμένα και παρθένα μέρη είναι ό,τι απολαμβάνω περισσότερο. Δεν ήθελα, λοιπόν, να χάσω αυτή την απόλαυση. Μετά από αρκετή μελέτη, αποφάσισα να χρησιμοποιήσω μια πολύ πιο ελαφριά μοτοσυκλέτα, με πολύ περισσότερες ικανότητες εκτός δρόμου. Αυτή είναι η Honda XR 250S (122 κιλά χωρίς καύσιμα, αξεσουάρ και φορτίο), διακοσίων πενήντα κυβικών εκατοστών, τρεις φορές μικρότερη, δηλαδή, από αυτήν που είχα και που όλοι μου πρότειναν. Πολλοί πίστευαν ότι ο κινητήρας της είναι υπερβολικά μικρός. Σε ένα τέτοιο ταξίδι, όμως, δε με ενδιέφεραν οι επιδόσεις της μοτοσυκλέτας. Δεν ήθελα να τρέχω με αυτήν, άλλωστε δεν μπορούσα κιόλας στους δρόμους των κρατών που επισκέφτηκα. Απολαμβάνω περισσότερο το ταξίδι σε αργούς ρυθμούς. Το μοναδικό προσόν που απαιτείται από τη μοτοσυκλέτα για ένα τέτοιο ταξίδι είναι η αξιοπιστία της και η XR βρίσκεται αναμφισβήτητα ανάμεσα στις πιο αξιόπιστες μοτοσυκλέτες που έχουν κυκλοφορήσει. Τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της επιλογής μιας τέτοιας μοτοσυκλέτας έναντι μιας πολύ μεγαλύτερης είναι τα εξής: Πλεονεκτήματα: • Πολύ απλούστερη κατασκευή, οπότε και πολύ απλούστερη επισκευή, όταν αυτό χρειάζεται καθ’ οδόν. Χρησιμοποιούνται πολύ λιγότερα εξαρτήματα

454

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ | Συχνές ερωτήσεις

από όσα χρησιμοποιούνται σε μια πολύ μεγαλύτερη μοτοσυκλέτα, επομένως υπάρχουν πολύ λιγότερα εξαρτήματα που μπορεί να καταστραφούν. • Πολύ πιο ελαφριά, που σημαίνει ότι έχει τη δυνατότητα να περάσει πιο δύσβατα εδάφη και να κινηθεί πιο άνετα στην εξωφρενική κίνηση της Αιγύπτου και των μεγάλων πόλεων. • Περίπου μισή κατανάλωση καυσίμου σε σχέση με τις μεγάλες μοτοσυκλέτες, που εκτός από το οικονομικό πλεονέκτημα, σημαίνει ότι στη μοτοσυκλέτα μεταφέρεται η μισή ποσότητα καυσίμων απ’ όσα θα απαιτούνταν από μια πολύ μεγαλύτερη μοτοσυκλέτα. Τα υγρά είναι το βαρύτερο φορτίο που μεταφέρεται κι έτσι μειώνεται σημαντικά το βάρος. • Πιο ασφαλής και νόμιμη, αφού αναγκαστικά κινούμαι με χαμηλές ταχύτητες εντός των νόμιμων ορίων. • Σ’ ένα ταξίδι μέσα σε τόπους τόσο διαφορετικούς, που ποτέ δεν έχω ξαναδεί, μου αρέσει να κινούμαι με χαμηλή ταχύτητα, για να απολαμβάνω τα γύρω τοπία. • Πολύ πιο φθηνή, οπότε υπάρχει η δυνατότητα σε μια ανάγκη να παρατήσω τη μοτοσυκλέτα και να επιστρέψω αεροπορικώς. • Λιγότερο εντυπωσιακή για τους ντόπιους κατοίκους, που σημαίνει ότι δε γίνεται τόσο προκλητικός στόχος κλοπής. Επίσης, δεν είναι τόσο απομακρυσμένη η συμπεριφορά των ντόπιων προς εμένα, αφού οδηγώ ένα όχημα που πλησιάζει περισσότερο στα οχήματα που χρησιμοποιούν οι ίδιοι. Ταξιδεύοντας κάποιος με μια τεράστια, αστραφτερή μοτοσυκλέτα σ’ αυτές τις χώρες, κινείται μ’ ένα θησαυρό ανάμεσα σ’ εκατομμύρια κόσμου που αγωνίζεται κάθε μέρα για να βρει κάτι να φάει. Μειονεκτήματα: • Σε περίπτωση που απαιτηθεί ταχύτητα στη μετακίνηση, η μοτοσυκλέτα πιθανόν να μην μπορεί να την προσφέρει. Αυτό, όμως, δεν μπορεί να το προσφέρει ούτε η μεγαλύτερη μοτοσυκλέτα, εάν οι δρόμοι είναι ακατάλληλοι, γεγονός που είναι κανόνας στα περισσότερα από αυτά τα κράτη. • Μείωση της ιπποδύναμης, όταν το υψόμετρο ανεβαίνει πάνω από 4.000 μέτρα, λόγω αραιότερης ατμόσφαιρας. Έκανα αρκετά χιλιόμετρα σε τέτοιο υψόμετρο και κατά τη διάρκεια του προηγούμενου ταξιδιού μου στην Ασία, ανέβηκα στον ψηλότερο δρόμο του κόσμου, στα 5.602 μέτρα. Οι δρόμοι εκεί δε μου επέτρεπαν ούτως ή άλλως να τρέξω, οπότε δε με προβλημάτισε το παραμικρό. Γίνεται κατανοητό ότι τα πλεονεκτήματα είναι πολύ πιο σημαντικά από τα μειονεκτήματα και γι’ αυτόν τον λόγο επιλέχθηκε η Honda XR 250S. Έμεινα απόλυτα ευχαριστημένος από την επιλογή που είχα κάνει για το ταξίδι μου στην Ασία. Το μόνο που είχα μετανιώσει ήταν η έλλειψη μανιβέλας για την εκκίνηση του κινητήρα. Για την Αφρική, λοιπόν, έψαξα εξονυχιστικά και βρήκα δύο από τα πολύ σπάνια XR 250 που έχουν και μίζα και μανιβέλα. Η οδήγηση εκτός δρόμου ήταν παιχνίδι που το χαιρόμουν απροβλημάτιστα. 455

Ηλίας Βροχίδης | Ταξιδεύω άρα υπάρχω

Σε περιπτώσεις όπως κάποιες φορές που κόλλησα στη μέση της ερήμου, μπορούσα να σηκώσω τη ρόδα ή να σπρώξω και να βγάλω τη μοτοσυκλέτα μόνος μου, αφού το βάρος της δεν είναι υπερβολικό. Αυτό είναι κρίσιμο σ’ ένα μοναχικό ταξίδι. Οι μοτοσυκλέτες που χρησιμοποιήσαμε, αγοράστηκαν μεταχειρισμένες και ήταν ήδη σχεδόν είκοσι ετών. Μια καινούργια μοτοσυκλέτα θα ήταν μεγάλη σπατάλη χρημάτων, αφού πρέπει να γίνουν αρκετές παρεμβάσεις σε αυτήν είτε είναι καινούργια είτε μεταχειρισμένη. Στην Ελλάδα δεν εισήχθη επίσημα XR 250 με μίζα, εκτός από τα πιο καινούργια μοντέλα Super Motard. Για μας, όμως, η μίζα ήταν πολύ σημαντική για ένα τόσο μακρύ ταξίδι, όπως και το ηλεκτρικό σύστημα που μας επέτρεπε να φορτίζουμε τις συσκευές μας. Έτσι έψαξα και βρήκα δύο μόνο μοντέλα παρεισαγωγής με μίζα και μανιβέλα, ανάμεσα τους και κάποια Honda Baja. Τα πήραμε και τα δυο, παρόλο που ήθελαν πολλή δουλειά για να τα συνεφέρουμε. Τα συγκεκριμένα κατασκευάστηκαν το 1995 και είναι η έκδοση που κυκλοφορούσε στην Αμερική και την Ιαπωνία. Ο αριθμός των χιλιομέτρων που είχαν διανύσει είναι άγνωστος, αφού το κοντέρ τους δε δούλευε. Φυσικά, προτού ξεκινήσουμε, έγινε λεπτομερέστατη ανακατασκευή. Επί έξι μήνες ασχολούμουν καθημερινά με τις δύο αυτές μοτοσυκλέτες. Όποια εξαρτήματα εκτιμήθηκαν ότι δε θα άντεχαν στο σύνολο του ταξιδιού, αντικαταστάθηκαν. Τέλος, προστέθηκε μια σειρά από αξεσουάρ, όπως βαλίτσες, μεγάλο ντεπόζιτο βενζίνης, ντεπόζιτα νερού, φώτα LED και πολλά άλλα, που έκαναν τη μετακίνησή μας εφικτή και τη ζωή μας στον δρόμο απολαυστική.

Τι βλάβες αντιμετώπισες στη μοτοσυκλέτα; Μέσα σε 96.000 χιλιόμετρα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αντιμετώπισα μόνο λίγες, όχι τόσο σημαντικές και σχετικά εύκολα επισκευάσιμες μηχανικές βλάβες. Η μοτοσυκλέτα δε με άφησε ποτέ στον δρόμο και η μανιβέλα, που αυτή τη φορά είχα, μ’ έσωσε αρκετές φορές. Η χειρότερη βλάβη που αντιμετώπισα, ήταν όταν καταστράφηκαν τα πηνία του εναλλακτήρα προς το τέλος του ταξιδιού, στην Κένυα (βλέπε σελίδα 332). Ακόμη κι αυτό, όμως, δε μου δημιούργησε ιδιαίτερο πρόβλημα, αφού μπορούσα να βάζω μπρος τον κινητήρα με τη μανιβέλα για τον επόμενο μήνα, έως ότου έρθει κάποιος από την Ελλάδα να μου φέρει ανακατασκευασμένα πηνία. Τα ελαστικά της μοτοσυκλέτας μου τρύπησαν δεκαέξι φορές. Οι υπόλοιπες βλάβες που αντιμετώπισα φαίνονται συγκεντρωμένες στον παρακάτω πίνακα:

456

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ | Συχνές ερωτήσεις

Χλμ. από έναρξη ταξιδιού

Βλάβη

Αιτία

Λύση

Βλ. σελ.

730

Κόμπλερ μίζας

Φθορά

Αντικατάσταση στην Ελλάδα

9.485

Ρουλεμάν μπροστινού τροχού

Ελαττωματικό

Αντικατάσταση

32.990

Ράγισε η βάση που κρατά τον άξονα της μπροστινής ρόδας

Παρατεταμένη, σκληρή οδήγηση εκτός δρόμου με υπερβολικό φορτίο

Αντικατάσταση 1.800 χλμ. αργότερα

212

41.030

Διακοπές στον κινητήρα

Κακή επαφή πολλαπλασιαστή

Καθάρισα και στένεψα το βύσμα

240

48.924

Σάπισε το ένα καλώδιο του κεντρικού διακόπτη

Φθορά

Κόψιμο κι ένωμα των καλών κομματιών των καλωδίων

73.780

Πηνία εναλλακτήρα

Φθορά

Αντικατάσταση 2.200 χλμ. αργότερα

332

Ασία ή Αφρική; Οι συγκρίσεις ταξιδιών ή χωρών δε μου αρέσουν, αφού καθετί είναι διαφορετικό κι έχει κάτι άλλο να προσφέρει. Ωστόσο, κάποιες φορές με ρωτούν αν προτιμώ το ταξίδι στην Ασία ή την Αφρική. Περιέργως, η απάντησή μου στη συγκεκριμένη ερώτηση είναι ξεκάθαρη: προτιμώ την Ασία! Η Αφρική μπορεί να προσφέρει πιο σκληρή και αυθεντική περιπέτεια, ενώ μπορεί να δει κανείς φυλές να ζουν μέχρι σήμερα σχεδόν όπως ζούσαν οι πρόγονοι όλων μας πριν χιλιάδες χρόνια. Βέβαια, καμιά ήπειρος δεν μπορεί να ξεπεράσει την αφρικανική, όταν πρόκειται για φωτογραφικό σαφάρι άγριων ζώων. Δυστυχώς, η ασυναγώνιστη αγριότητα των ανθρώπων έχει εξοντώσει τα περισσότερα άγρια ζώα ανά τον κόσμο. Κάποια ζώα σώζονται σε ορισμένα εθνικά πάρκα της Αφρικής, που αποτελούν τα τελευταία τους καταφύγια. Αυτό που βάζει την Ασία στην πρώτη θέση της καρδιάς μου, είναι οι κάτοικοί 457

Ηλίας Βροχίδης | Ταξιδεύω άρα υπάρχω

της. Η φιλοξενία της Ανατολής δε συναντάται εύκολα αλλού. Η αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους κάθε περιοχής είναι για μένα ό,τι πιο ενδιαφέρον. Στο μεγαλύτερο μέρος της Αφρικής, οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, ειδικά μεταξύ ντόπιων και ξένων, στηρίζονται στο οικονομικό όφελος. Πέρα απ’ αυτό, ο ρατσισμός αφήνει έντονα τα σημάδια του στους ιθαγενείς. Ακόμη κι αν ένας λευκός δεν έχει ίχνος ρατσισμού και νιώθει ισάξιος με τους μαύρους, εκείνοι σπάνια θα τον αφήσουν να νιώσει έτσι. Αυτομάτως θα τον βάλουν σε μια ανώτερη θέση. Έτσι στις περισσότερες περιπτώσεις, η αλληλεπίδραση με τους ιθαγενείς δεν έχει βάθος. Σπάνια θ’ αφήσει κανείς τον ξένο να μπει για λίγο στη ζωή του. Συνήθως θα υπάρχει μια απόσταση. Αυτό, βέβαια, οφείλεται και στο γεγονός πως η ζωή ενός λευκού απέχει πραγματικά πολύ από τη ζωή ενός μαύρου στην Αφρική. Στην Ασία, όμως, αυτό δεν είναι τόσο έντονο. Οι άνθρωποι σε βάζουν στη ζωή τους, γίνονται φίλοι σου, δένεσαι μαζί τους... Κάτι άλλο σαγηνευτικό στην Ασία είναι ο πλούσιος πολιτισμός. Όχι ότι η Αφρική δεν έχει αρχαία ιστορία. Μπορεί να δει κανείς προϊστορικές βραχογραφίες και μνημεία χιλιάδων ετών. Στην Ασία, όμως, σχεδόν κάθε χώρα έχει κι ένα διαφορετικό, αρχαίο πολιτισμό, που διατηρείται μέχρι σήμερα. Η ποικιλομορφία εκεί είναι πολύ πιο έντονη απ’ ό,τι στην Αφρική. Στην Ασία κάθε φορά που άλλαζα χώρα, έπρεπε να ‘χω τα μάτια μου ανοιχτά, αφού άλλαζαν τα πάντα γύρω μου! Στην Αφρική, αντιθέτως, αυτό δεν είναι τόσο έντονο, αν και φυσικά υπάρχουν διαφορές στις εκτάσεις της τεράστιας αυτής ηπείρου. Βέβαια, όλα αυτά δε σημαίνουν πως δε μου άρεσε η Αφρική ή το ταξίδι μου εκεί. Κάθε ταξίδι είναι μοναδικό και σχεδόν όλα είναι μαγευτικά. Άλλωστε, το είχα γράψει από νεαρή ηλικία στο ημερολόγιό μου: εγώ πάντως στην Αφρική θα πάω! Πράγματι, οι εμπειρίες που μου προσέφερε το «mad about Africa» είναι ανεκτίμητες και φυσικά με τίποτα δε θ’ αντάλλαζα αυτό το ταξίδι! Αν βρισκόμουν πίσω στο 2013, την ίδια απόφαση θα έπαιρνα ξανά. Η εξερεύνηση της αφρικανικής ηπείρου είναι αναμφισβήτητα μια εμπειρία ζωής!

458

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ | Βιβλιογραφία

Βιβλιογραφία • Into Africa, Yale Richmond & Phyllis Gestrin, Intercultural Press, Boston, 2009 • Africa Betrayed, George B. N. Ayittey, St. Martin’s Press, New York, 1992 Ντοκιμαντέρ • Κλέβοντας απ’ τους φτωχούς, Γιώργος Αυγερόπουλος, Small Planet, Αθήνα, 2011 • The Dark Side Of Chocolate, Miki Mistrati & U. Roberto Romano, Bastard Film & TV, Δανία, 2010 • Δέλτα, Οι βρόμικες δουλειές του πετρελαίου, Γιώργος Αυγερόπουλος, Small Planet, Αθήνα, 2006 • Γάζα ερχόμαστε, Γιώργος Αυγερόπουλος & Γιάννης Καρυπίδης, Small Planet, Αθήνα, 2010 • Palestine Is Still the Issue, John Pilger, Carlton Television, Λονδίνο, 2002

459

Ηλίας Βροχίδης | Ταξιδεύω άρα υπάρχω

Ευχαριστίες Πρώτα απ’ όλα, θέλω να ευχαριστήσω τη Χριστίνα Πεφάνη, που ταξίδευε μαζί μου επί δέκα μήνες με τη μοτοσυκλέτα της. Ήταν ένα ιδιαίτερα δύσκολο εγχείρημα για ‘κείνη, αλλά παρόλ’ αυτά, τα κατάφερε και μάλιστα έσωσε κι εμένα πολλές φορές από τα δόντια των διεφθαρμένων αρχών! Οφείλω να την ευχαριστήσω για όσα έκανε για μένα, καθώς και για τη συνεισφορά της σ’ αυτήν την αποστολή. Ένα μεγάλο «ευχαριστώ» χρωστώ στους γονείς μου, Θεοδοσία Κάντζιου και Θεοφάνη Βροχίδη, που, όσο και να με αγαπούν, όσο και να με θέλουν κοντά τους, με αφήνουν ελεύθερο να πετάξω και να κυνηγήσω τα όνειρά μου! Εκτός των άλλων, έσπευδαν σε βοήθειά μου για ό,τι χρειαζόμουν στην Ελλάδα, όσο εγώ ταξίδευα. Θα ήθελα, επίσης, να ευχαριστήσω την Κωνσταντίνα Χάμου, για την άριστη φιλολογική επιμέλεια που έκανε στο βιβλίο αυτό. Οφείλω, ακόμη, να ευχαριστήσω την κυρία Ελπινίκη Βασιλειάδου, που πάντα μας βοηθούσε στα ιατρικά θέματα. Ευχαριστώ τις εταιρείες που έκαναν αυτό το ταξίδι πιο προσιτό και ασφαλές για μας, χάρη στην υποστήριξή τους. Το Motoraid, όντας μέγας χορηγός του «mad about Africa», μας προσέφερε τον ταξιδιωτικό εξοπλισμό τόσο για τις μοτοσυκλέτες, όσο και για εμάς. Η REV’IT! ήταν η εταιρεία που μας έντυσε με τον κατάλληλο προστατευτικό εξοπλισμό, ενώ η 3P Racing μας εφοδίασε με τ’ απαραίτητα ανταλλακτικά. Η ΕΛΠΑ μας χορήγησε τα απαιτούμενα έγγραφα γι’ αυτό το ταξίδι και η eXTra Products ήταν η εταιρεία που ανέλαβε να ανακατασκευάσει τις αναρτήσεις των μοτοσυκλετών μας και να μας παρέχει τα αναλώσιμα: λάδι κινητήρα, αλυσίδες και γρανάζια κίνησης, τακάκια φρένων και δισκόπλακες! Η PlanetSim μας κάλυπτε τις σημαντικές, τηλεπικοινωνιακές μας ανάγκες, ενώ η Baja Designs μας εφοδίασε με τους καταπληκτικούς της προβολείς για τις μοτοσυκλέτες μας! Το Travel Bookstore μας προσέφερε όλους τους ταξιδιωτικούς οδηγούς και τους χάρτες που χρειαζόμασταν. Το συνεργείο NRG του Δημήτρη Κατηγιάννη ήταν εκείνο που ανέλαβε την ανακατασκευή των κινητήρων μας, ενώ το ρεκτιφιέ έγινε στο μηχανουργείο του Κουρνούτη στη Λάρισα. Η Sena μας προσέφερε τα καταπληκτικά της συστήματα ενδοεπικοινωνίας. Το Motomax μας προστάτεψε με τα κράνη και τις μπότες που μας έδωσε. Οι Flipped Horizons και το Xasou.gr είναι εκείνοι που κατασκεύασαν, υποστηρίζουν και φιλοξενούν την ιστοσελίδα του ταξιδιού. Η Οικονομική Μακεδονίας ήταν ο μόνος χορηγός μας που ενίσχυσε οικονομικά την αποστολή μας. Το Moto Market μας προσέφερε τ’ αξεσουάρ της Acerbis σε προνομιακές τιμές, ενώ η Cobrra μας εφοδίασε με τα συστήματα αυτόματης λίπανσης για την αλυσίδα κίνησης. Η πρώην Atlas Panniers μας προσέφερε την εργασία για την κατασκευή των αλουμινένιων βαλιτσών και των δεξαμενών νερού στις μοτοσυκλέτες μας. Η Fifth Element μας έδωσε τον απαραίτητο εξοπλισμό κα460

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ | Ευχαριστίες

τασκήνωσης σε προνομιακές τιμές. Η ΑΝΕΚ προσφέρθηκε να μεταφέρει με το πλοίο της τη Χριστίνα και τη μοτοσυκλέτα της από την Πάτρα στην Ανκόνα της Ιταλίας και τέλος, το Bike Gear μας δώρισε τρία ζευγάρια ωτοασπίδες nonoise. Να ευχαριστήσω, επίσης, την ελληνική κοινότητα του Lubumbashi, στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, που μας έβαλε στην οικογένειά της και μου προσέφερε μια θέση εργασίας και μια ανάπαυλα προτού συνεχίσω το ταξίδι μου μονάχος. Ένα «ευχαριστώ» είναι το λιγότερο που μπορώ να πω σε όσα άτομα ήρθαν στην Αφρική και μαζί τους κουβάλησαν πολύτιμο εξοπλισμό, που μου χρειαζόταν: τον Στέργιο Γκόγκο, την Κωνσταντίνα Χάμου, την Ελένη Φουλιρά και την Κατερίνα Φλάκα. Ένα ιδιαίτερο «ευχαριστώ» χρωστώ στη Στέλλα Φωτακάκη, αφενός επειδή ήρθε τόσες φορές στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή, φέρνοντας κάθε φορά κιλά εξοπλισμού (και φέτας!) και αφετέρου για την υπομονή της όσο διάστημα ήμουν αφοσιωμένος στη συγγραφή αυτού του βιβλίου! Οφείλω, βέβαια, να ευχαριστήσω και όλους εκείνους τους ανθρώπους που με φιλοξένησαν και με βοήθησαν στις τριάντα εννιά αυτές χώρες που επισκέφτηκα. Πρόκειται για εκατοντάδες ανθρώπους, οι οποίοι μπορεί να μη χωρούν στις σελίδες αυτού του βιβλίου, αλλά πάντα έχουν χώρο στην καρδιά μου. Τέλος, ευχαριστώ και όλους εσάς, τους αναγνώστες μου, που ταξιδεύετε μαζί μου νοερά και με συντροφεύετε με την υποστήριξή σας και τα μηνύματά σας. Κάποιες φορές οι συνθήκες σ’ ένα μακρύ, μοναχικό οδοιπορικό είναι τέτοιες, που οι δυνάμεις εξαντλούνται. Όλοι εσείς, όμως, με βοηθάτε να πετύχω τον στόχο μου. Μου δίνετε κουράγιο για να συνεχίζω... Σας ευχαριστώ όλους μέσα από την καρδιά μου κι ελπίζω να μπορέσω να σας το ανταποδώσω!

461

Ηλίας Βροχίδης | Ταξιδεύω άρα υπάρχω

Επικοινωνία με τον συγγραφέα Θα χαρώ πολύ να επικοινωνήσω μαζί σας για οποιαδήποτε ερώτηση, ένσταση ή ακόμη και για μια απλή κουβέντα δίχως συγκεκριμένο λόγο. Εάν χρειάζεστε συμβουλές για ένα παρόμοιο ταξίδι, μη διστάσετε καθόλου να επικοινωνήσετε μαζί μου. Το θεωρώ χρέος μου και είναι μεγάλη μου ευχαρίστηση να βοηθώ σε ό,τι γνωρίζω. Ο πιο σίγουρος τρόπος για να επικοινωνήσετε μαζί μου είναι μέσω e–mail στη διεύθυνση: elias@madnomad.gr

Πληροφορίες για το ταξίδι αυτό θα βρείτε και στην προσωπική μου ιστοσελίδα: http://madnomad.gr 462

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ | Γλωσσάριο

Γλωσσάριο Αφρικάνερς (Νότια Αφρική) = απόγονοι των Ολλανδών αποικιοκρατών (βλέπε σελίδα 248).

Μπαομπάμπης = τ’ όνομα που έδωσα στη μοτοσυκλέτα μου χάρη στα μπαομπάμπ (βλέπε σελίδα 111)!

ιντζέρα (Αιθιοπία) = κάτι σα φύλλο κρέπας, που αποτελεί τη βάση κάθε γεύματος. Είναι το ψωμί ενός Αιθίοπα και φτιάχνεται συνήθως από τεφ, ένα είδος σιτηρών της Αιθιοπίας (βλέπε σελίδα 336).

μπισάπ (Δυτική Αφρική) = σπιτικός, γευστικός χυμός από ιβίσκο, που πωλείται παγωμένος από πλανόδιους σε κάθε γωνιά, ειδικά στη Δυτική Αφρική (βλέπε σελίδα 107).

κάλαμπας = ένα είδος κολοκύθας, που είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο στις τροπικές ζώνες (βλέπε σελίδα 109). κάσμπα (Μαρόκο) = παλιά, μεσαιωνικά κάστρα, που είναι φτιαγμένα από λάσπη (βλέπε σελίδα 82). κόρα (Δυτική Αφρική) = σύνθετο μουσικό όργανο, που συνδυάζει το λαούτο με την άρπα (βλέπε σελίδα 109). μασένκο (Αιθιοπία) = μουσικό όργανο, που μοιάζει με απλοϊκό, μονόχορδο βιολί (βλέπε σελίδα 344). μεντίνα (Μαρόκο) = παλιές, οχυρωμένες πόλεις, που έχτιζαν οι Άραβες στη Βόρεια Αφρική από τον 9ο αιώνα (βλέπε σελίδα 71). μοτο-ταξί = κινέζικα μηχανάκια, που βρίσκονται παντού στην Αφρική και σε πολλές χώρες χρησιμοποιούνται ως επίσημα ή ανεπίσημα ταξί (βλέπε σελίδα 132). μπαομπάμπ = χαρακτηριστικά δέντρα της Αφρικής με τεράστιο, χοντρό κορμό και σχετικά μικρή φυλλωσιά (βλέπε σελίδα 111).

Μπόερς (Νότια Αφρική) = (ολλανδική λέξη που σημαίνει «αγρότες») έτσι ονομάστηκαν οι πρώτοι Ολλανδοί αγρότες που αποίκησαν τη Νότια Αφρική (βλέπε σελίδα 247). ταμπότ (Αιθιοπία) = ομοίωμα της Κιβωτού της Διαθήκης (βλέπε σελίδα 348). τσαντόρ = (αραβική λέξη που σημαίνει «αντίσκηνο») μεγάλο, συνήθως μαύρο ύφασμα, που καλύπτει τη γυναίκα από πάνω μέχρι κάτω, αφήνοντας σε κοινή θέα μόνο τις παλάμες, τα πέλματα και το πρόσωπό της (βλέπε σελίδα 327). φαλάφελ = φαγητό της Μέσης Ανατολής, που ουσιαστικά είναι ρεβιθοκεφτέδες (βλέπε σελίδα 360). φις-φις = πολύ μαλακή άμμος, σαν πούδρα, που συναντάται στη Σαχάρα και αλλού (βλέπε σελίδα 80). χαμάντα = αχανείς, επίπεδες εκτάσεις με σκληρό χώμα και πέτρες, που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της Σαχάρας (βλέπε σελίδα 92).

463

Η Ουγκάντα και ειδικά τα δυτικά της χώρας, με τις ορεινές λίμνες και τα καταπράσινα δάση, είναι από τις περιοχές που δε θα ξεχάσω (σελ. 317)...

Μια από τις δέκα φορές που διέσχισα τον ισημερινό κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αυτού, του «mad about Africa» (σελ. 318)!

Είχα την ευκαιρία να διασχίσω το εθνικό πάρκο της βασίλισσας Ελισάβετ απολαμβάνοντας ένα σπάνιο σαφάρι με τη μοτοσυκλέτα μου! Εκτός από βουβάλια, συνάντησα διάφορες αντιλόπες, ενώ πέρασα δίπλα από ελέφαντα (σελ. 318)! 62

Ένα από τα ομορφότερα παραθαλάσσια μέρη όπου έχω κατασκηνώσει ποτέ ήταν στην παραλία Tiwi της Κένυας (σελ. 325)!

Η φυλή των Σαμπούρου είναι κυρίως κτηνοτρόφοι, που ζουν στις απομακρυσμένες περιοχές της Βόρειας Κένυας (σελ. 329).

485