Nationale Schoolleiderstop PO by Magazine on the Spot

DROOM DOORBRAAK DOEN ‘Inspirerende schoolleiders kunnen een school optillen’ MINISTER-PRESIDENT MARK RUTTE

‘De kunst voor leiders is om een omgeving te creëren waar fouten maken is toegestaan’ GERARD KEMKERS

primair onderwijs

INHOUD 17

4 5

ENQUÊTE

WENNEMARS

INTERVIEW

NL2025

SFEER

DROMEN

Dit is een uitgave van:

Totdat zijn docent op het idee kwam om hem te vragen wat Jaimy zélf het liefst zou willen leren. Jaimy vertelde toen over zijn passie voor vliegtuigen. Nu, daar kon zijn docent wel wat mee. Hij regelde een Skype gesprek met een vliegtuigbouwkundige, zorgde ervoor dat Jaimy windproeven kon doen en liet hem in de werkplaats van de school een vliegtuig zagen. Jaimy bloeide op: met hervonden motivatie hield hij zich zelfs ook weer bezig met rekenen en spelling. Jaren later kreeg Annette een mailtje van de moeder van Jaimy. Haar zoon, ooit ‘een moeilijke leerling’, had inmiddels een baan gevonden – bij de Luchtmobiele Brigade.

INSPIRATIE

Op 8 oktober 2016 vond de eerste Nationale Schoolleiders Top Primair Onderwijs plaats. De Top is een initiatief van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de Algemene Vereniging Schoolleiders, het Schoolleidersregister Primair Onderwijs, de PO-Raad en NL2025. NL2025 is een platform waar nu meer dan 80 mensen uit allerlei disciplines, zoals sport, kunst, bedrijfsleven, cultuur, wetenschap en onderwijs – zich op persoonlijke titel inzetten voor een betere toekomst van Nederland. Ze ondersteunen initiatieven die daartoe bijdragen door mensen en ideeën bij elkaar te brengen en te verbinden. In samenwerking met:

HET TEAM VAN MAGAZINE ON THE SPOT

Redactie Karlijn Broekhuizen, Robin Ouwerkerk, Marloe van der Schrier Eindredactie Eric Went Vormgeving John Stelck Fotografie Edwin Weers Film Luc en Niels Busschots, Safya Rashwan

(Eind)redactie Anje Romein, Jorieke van der Geest, Marloe van der Schrier, René Lamers, Richard Post, Sonja Uittenboogaard Vormgeving Anna Lamslag Fotografie Edwin Weers Film Luc en Niels Busschots Productie Spitz congres en event Magazine on the Spot www.magazine-on-the-spot.nl

De Nationale Schoolleiders Top Primair Onderwijs was niet de eerste keer dat ik met mijn cohost Annette van Valkengoed sprak over de onmisbare rol van de schoolleider in het onderwijs. In onze eerste ontmoeting vertelde ze me een verhaal dat me is bijgebleven. Het verhaal gaat over één van haar leerlingen: Jaimy. Jaimy was wat veel mensen zouden omschrijven als ‘een moeilijke jongen’. Hij kwam van een andere school en het leek onmogelijk om hem te motiveren om zijn huiswerk te doen.

6/7

Kleine vonkjes, grote vuren

Zo zie je maar: in elk kind zit nieuwsgierigheid. Een vonkje. Een wil om te leren en zichzelf te verbazen. Het is de rol van de docent om dat vonkje aan te wakkeren. Maar dat kan alleen als de schoolleider daarvoor ruimte en inspiratie biedt. De Nationale Schoolleiders Top heeft dat nog maar eens onderstreept.

Daarom zijn jullie zo onmisbaar. Jullie dromen, drijfveren en doorbraken staan aan de basis van goed onderwijs. Waarin kleine vonkjes grote vuren worden, en zelfs de moeilijkste leerling uiteindelijk zijn droombaan vindt. Ik dank jullie hartelijk voor jullie deelname aan de Top.

Sander Dekker Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Bekijk hier de openingsfilm. Deze is mede mogelijk gemaakt door de Europese School Den Haag.

‘Altijd je droom volgen: ja of nee?’ Leerlingen van groep 7 en 8 van basisschool De Brug in Utrecht ontwikkelden speciaal voor de Top een enquête met door henzelf bedachte stellingen. En? Nog verrassende uitkomsten?

Annette van Valkengoed, mede-dagvoorzitter

De leerlingen vroegen minister-president Mark Rutte het hemd van het lijf.

Noë Fortuin Jenaplanschool De Brug, Utrecht

“Ik vind het niet echt spannend om te doen. Het is grappig om al die schooldirecteuren te spreken. We legden de stellingen ook voor aan de ministerpresident. Hij vond onze stellingen best belangrijk, hij heeft nergens ‘nee’ op gezegd!”

‘VERTEL VERHALEN’

INTERVIEW

Alex van den Berg

Kick van Houten

Jenaplanschool De Brug, Utrecht

“Wij leggen de mensen gelijk als ze binnenkomen onze stellingen voor. Ik heb de stelling bedacht dat je altijd je droom moet volgen. Eigenlijk is iedereen het daarmee eens, behalve één meneer. Die zei: ‘Wat nu als je, zoals ik, vannacht een nachtmerrie hebt gehad?’”

“We hebben met de bovenbouw stellingen bedacht over school en schoolleiders. Dat was leuk om te doen. Mijn stelling was dat een school een goed schoolplein moet hebben. Gelukkig was iedereen het daarmee eens.”

tijdens de Nationale Schoolleiders Top PO, is sinds 2007 directeur van de Amsterdamse school Laterna Magica. Haar droom is een school voor kinderen van 0-18 jaar met individuele doorlopende ontwikkelingslijnen. Daarmee won zij in 2016 de Amsterdamse Onderwijs Challenge. Laterna Magica heeft geen jaarklassen; wel zijn er ‘units’ van ongeveer 100 kinderen van 0 tot 3 jaar, 3 tot 8 jaar en 8 tot 12 jaar. Er zijn geen vaste lesmethoden en kinderen krijgen geen klassikale instructie. De kinderen werken vanuit hun eigen nieuwsgierigheid. Ook is er geen onderscheid tussen schooltijd en kinderopvang of crèche.

Grenzen verleggen

Verhalen vertellen

De Nederlandse kinderopvang en de scholen zijn nog vaak gericht op enerzijds het verzorgen en anderzijds het instrueren van kinderen, stelt Van Valkengoed. “Dat is echt iets anders dan kinderen stimuleren zichzelf te overstijgen. Er is een wereld te winnen als je op een spelende en onderzoekende manier, met hoogopgeleide professionals, kinderen ondersteunt om hun eigen grenzen te verleggen. In landen om ons heen leren kinderen veel meer door verbanden te leggen met de maatschappij: theatervoorstellingen maken, werken in een leerling-persbureau, meedenken bij start-ups. Dat doen we bij Laterna Magica ook.“

Wat de rol van de schoolleider daarbij is? Van Valkengoed: “Volgens mij moet een schoolleider verhalen vertellen om te inspireren. Hij – of zij – verzamelt mensen om zich heen die kunnen wat hij zelf niet kan. Eigenschappen die bij de schoolleider horen zijn visie, focus, doorzettingsvermogen en moed. Een schoolleider moet iemand zijn die dromen heeft en zich niet laat weerhouden door weerstand. Daarom is het mooi dat schoolleiders bij de Nationale Schoolleiders Top PO teruggaan naar hun drijfveren. En nadenken over hun dromen voor de toekomst. Dat collega’s en mensen van buiten de school hen daarbij bevragen, helpt om die dromen concreet te maken.”

“We hebben een nieuwtje. Voor u als schoolleiders komt er geld beschikbaar voor vervanging wanneer jullie colleges volgen. We trekken nu veertig miljoen euro uit om dat te regelen. Dat biedt jullie de kans om een master te halen.”

“Gebleken is dat kinderen die spelen op een ongeplaveid schoolplein hebben geleerd om zich te wapenen tegen tegenslagen. Tegenslag is goed, dat heb je nodig om verder te komen.”

Sander Dekker, staatssecretaris ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Tom Sligting, stand-up comedian

“Aan ons de taak om de traditie van robuust vakmanschap en creativiteit die hier in de Werkspoorkathedraal hangt, door te zetten.” Annette van Valkenburg, schoolleider en dagvoorzitter

BEKIJK HIER DE SFEERFILM

“Hier zet iedereen in op vaardig heden, maar als ik tijdens mijn stage een kind vraag waar ze goed in zijn, dan antwoorden ze ‘rekenen’ of ‘taal’. Waarom weten kinderen niet waarom ze naar school gaan?”

Anne, student Academische Pabo

“Een nieuwe inspirerende schoolleider kan de hele school optillen. Schoolleiders maken het verschil.” Minister-president Mark Rutte

IK DROOM VAN… ‘… vliegen’

De schoolleiders brachten allemaal een voorwerp mee dat hun dromen en drijfveren symboliseerde. Waar dromen deze schoolleiders van?

‘…gelijkwaardigheid’ ‘… mijn eigen school’

“Op deze foto staat mijn overleden vriend Piet. Hij staat voor mij voor het eenvoudige leven. Hij had niet veel, maar wel tijd. Voor hem deed iedereen ertoe. Dat streef ik ook na in het onderwijs.”

“Vaak hoor je: ‘De basisschoolperiode zit erop, de kinderen vliegen uit’. Maar is het niet onze taak om ze al tijdens hun schooltijd te laten vliegen? Op de foto zie je mijn broers en zussen, we zitten allemaal in het onderwijs. Vanuit deze gedachte.” Kees-Jan de Swart

Karin van Zutphen

CBS Instituut Coolsma, Driebergen

Wittering.nl, Rosmalen

‘…betekenisvol onderwijs’

‘… het beste onderwijs voor íeder kind’

‘… gepersonaliseerd leren’ “Elk kind zijn eigen weg. Vanwege de vele regels is dat niet altijd gemakkelijk te realiseren. Mijn man, die bij de onderwijsinspectie werkt, en ik praten er samen vaak over. Mijn voorwerp? Dat staat voor mijn creativiteit.”

“Een school waar kinderen eigenaar zijn van hun eigen leerproces. Ik heb vandaag een sleutelbos meegenomen waarop staat: ‘Ik doe ertoe’. Dat is mijn drijfveer: alle kinderen het gevoel geven dat ze ertoe doen.” Maaike Honders

Vivian Berden OBS de Graswinkel, Weert Hans van den Berg inspecteur Primair Onderwijs

OBS De Catamaran, Capelle aan den IJssel

“Ik droom ervan dat ook kinderen met een verstandelijke beperking meedoen in de maatschappij. Kijk, hier zie je ze.”

“Dat moeten we samen doen. Mijn lego-auto staat symbool voor die verbinding. Samen bereik je gewoon meer dan alleen.

Leen Koole

Yolanda Halbersma

SO ZML, cluster 3, De Eenhoorn, Hoorn

Jenaplanschool De Sterrenwachter, Loosdrecht

DROMEN & DRIJFVEREN

‘Welk woord komt er bij je boven als je aan dromen en drijfveren denkt?’

TAFEL 62 ‘Onderwijs als hefboom’

TAFEL 23 Sleutelwoorden: lef en talentverbinding

Zes Brabantse schoolleiders hebben grotendeels dezelfde droom: zoeken naar de verbinding met buurt, wijk of dorpsgemeenschap om kinderen zo de beste basis te bieden. Wat is de drijfveer om in het onderwijs te starten? Bijdragen aan de maatschappij is een gemeenschappelijke deler. Dat gebeurt voor de een door een ‘aaneenschakeling van toevalligheden en mogelijkheden’, vertelt Raymond de Haan van de basisscholen De Wildschut en Prinsenbos in Gilze. Sander Hurkmans van IKC Achterberg in Dongen werkte succesvol bij een financieel dienstverlener, maar wilde in plaats van ‘nemen’ juist ‘geven’.

Buiten de lijntjes De dromen vormden zich later. Zo wil Marie Louise Kerstens van BS de Koperakker in Rijsbergen dat het onderwijs beter aansluit bij de maatschappij. “We leiden leerlingen op als schapen, terwijl ze juist buiten de lijntjes moeten durven kleuren.” Lambert van der Ven van Het Speleon in Uden wil de wijk meer bij de school betrekken. “Als alle mensen uit de wijk zich inzetten om kinderen te laten groeien, heb-

Wat zijn de drijfveren om het onderwijs in te gaan? Wat zijn de dromen? Aan tafel bij een groep schooldirecteuren uit de Provincie Utrecht.

ben kinderen ook altijd iemand om op terug te vallen.” Daar sluit Sander Hurkmans zich graag bij aan. “Door een verbinding met de omgeving te leggen, vergroot je de mogelijkheden van kinderen.” Adri van der Loop van BS Den Dijk in Odiliapeel : “Die ambitie kan je in een dorp realiseren. Dat noemen we samen-leven.” Renate de Walle zit aan tafel namens NL2025. Zij is directeur farmaceutische logistiek bij KLM/Air France. “Mijn droom is dat wij in Nederland het beste onderwijs ter wereld hebben. Maak ik die droom kleiner, dan zou ik willen dat ons onderwijs stimuleert tot blijvend leren. Onderwijs als hefboom.”

Evita Stoop-Fiévez (werkt bij Microsoft NL), heeft in haar hand een speelgoed-stethoscoop. “Het is belangrijk dat kinderen zich bewust worden van hun eigen talent. Er verandert zoveel, dat we niet meer weten in wat voor baan we later terechtkomen; juist dat speelgoed van toen - waarmee bijvoorbeeld doktertje werd gespeeld - is niet meer relevant. Het gaat niet om wat ze willen worden, maar om wat ze kunnen.” Menke Assen (KBS ‘t Schoolhuys in Houten) vindt dat we kinderen moeten begeleiden in hun voortdurende ontwikkeling. “Ieder kind laten bloeien, op z’n eigen niveau en tempo.” Mirjam Dekker (Beurthonk in Odijk) sluit zich daar grotendeels bij aan: “Ieder kind is uniek, mooi en een individu. Didactisch kunnen we met lesmethodes het individu bereiken en kinderen de begeleiding geven om zichzelf te ontwikkelen. De toegevoegde waarde van het onderwijs ligt in het ontmoeten en de verbinding.”

Goede sleutel vinden “Ik ben het onderwijs ingegaan uit frustratie”, zegt Paul Bruijn (OBS De Magneet in Amersfoort). “’Waar heb jij onderwijs genoten’, vroeg een van mijn docenten altijd als een kind een fout antwoord gaf. Ik wilde nooit meer zo’n leerkracht. Op de pabo realiseerde ik me later dat ik juist dankzij hem doe wat ik nu doe.” In zijn hand heeft Bruijn een sleutel: “Soms moeten we nog teveel wrikken en lijkt de sleutel tot het kind nog niet te werken. Mijn droom is dat we de goede sleutel vinden.” Hanneke Vermunt (CBS Coolsma) zet in op lef. “Stop dreaming, start doing. Zo ben ik na jaren werken bij een bank in het onderwijs terechtgekomen. Ik heb de stap durven maken. Ik gun kinderen ook dat ze hun hart volgen.” Ed Booms (OBS De Veldrakker) ziet het liefst een school waar alle puzzelstukjes in elkaar schuiven. “Een leraar is geen solist, maar onderdeel van een groter geheel. Alle stukjes moeten bij elkaar komen.” Zijn ideaalbeeld is dat niet iedere klas een eigen leraar heeft, maar de beste kwaliteiten schoolbreed worden ingezet. Hoe wordt dat één droom namens de hele tafel? Annemieke Verweij (Daltonschool De Meander), Bruijn en Vermunt: “Onze droom is dat de school een gemeenschap is waar ruimte is voor eigenaarschap, doelgerichtheid en intrinsieke motivatie.” Booms, Dekker, Stoop en Assen: “Het durven loslaten van het oude systeem en het talent van de leraar koppelen aan het kind.” Daarmee worden de sleutelwoorden van de tafel: lef en talentverbinding.

DOORBRAKEN

‘Wijs vaker de weg met complimenten’

Wat is de rol van leiders bij het realiseren van verandering? DANIEL ROPERS CEO van Bol.com en ex-schaatscoach en manager Topsport en Talent ontwikkeling GERARD KEMKERS over hun ervaringen. “Als je gaat afrekenen op resultaat, willen medewerkers het risico niet meer nemen.”

als leider het verschil maken in het faciliteren van medewerkers. Risico nemen is eng. Als je gaat afrekenen op resultaat, willen medewerkers het risico niet meer nemen. Ook moet je voorkomen dat er te veel energie gaat naar het bedenken van het beste idee. Hoe meer energie daarin zit, hoe langer het duurt voordat iets gerealiseerd wordt. Bepaal de veranderrichting en ga samen aan de slag. Onze basisfilosofie is: continu verbeteren door gestructureerd te leren.”

‘Verbeteren door gestructureerd te leren’ “Bol.com startte twintig jaar geleden, in de tijd dat heel veel internetbedrijven begonnen. We hadden alleen een droom. Als je met niets begint, dan móet je wel experimenteren. Er waren meer partijen: velen gingen er met grote vastomlijnde plannen in. Wij kozen een andere route: die van uitproberen. Als iets niet werkte, stopten we ermee. We schaalden op wat succesvol was. Als leider kan je niet alles centraal bedenken en besturen. Wij kozen ervoor om autonome teams van vijf tot tien mensen zelfstandig aan kleine veranderingen te laten werken. Je haalt het beste uit professionals als ze zich onmisbaar voelen en zelf ruimte hebben om uit te vinden wat werkt en wat niet. Dat was onze doorbraak in resultaat en klant- en medewerkersenthousiasme. Je kunt in tijden van verandering

Daniel Ropers, CEO Bol.com en aanjager NL2025.

relatie binnen het team, dan kom je er doorheen. Topsport is werken met cijfers en ranglijsten. Bij voetbal kijken ze van week naar week. Dat is een moeizame basis om te komen tot verandering. Verandering is een zaak van langere termijn. Een paar jaar. Daar ligt de uitdaging voor de schoolleider: mensen in processen laten durven denken. En vraag je mij wat leiders dan beter kunnen doen, dan zeg ik: durf mensen wat vaker de weg te wijzen met complimenten. Te vaak tikken we mensen op de vingers met verwijten.”

‘Creëer een veilige omgeving‘

Gerard Kemkers, oud-schaatser en schaatscoach. Nu manager Topsport & Talentontwikkeling bij FC Groningen.

“Topsporters zijn supergemotiveerd. Die hebben de droom en ambitie om iets bijzonders met hun leven te gaan doen. Voor mij is het belangrijk geweest om van pure individuele sporters een team te maken. Die teamgeest moet je ook als leider zelf laten zien. Ik ben onderdeel van mijn staf. Je doet het samen. Als je deel uitmaakt van een hecht team, dan kan je de grootste tegenslagen verwerken. Tegenslagen kan je dan omzetten in uitdagingen. Die werken motiverend. De kunst voor leiders is om een omgeving te creëren die veilig voelt, een omgeving waar fouten maken is toegestaan. Fouten geven iedereen een kans om verder te groeien. Als dat gepaard gaat met een ijzersterke

Bekijk hier het filmpje van Gerard Kemkers dat hij speciaal maakte voor de Top.

TAFEL 49 ‘Ga het avontuur maar aan’ Wat is een doorbraak in het onderwijs? Wat willen de ZuidHollandse schoolleiders aan tafel 49 de komende tijd bereiken?

gaat eromheen.” Adelheid Bierman (RK Basisschool De Kinderburg in Sassenheim) is het eens met Kuiper. “We zijn nou eenmaal gebonden aan regels.” Maar passie, dat helpt een hoop, voegt ze daar meteen aan toe.

Zonder directeur Marion van der Helm (De Schapendel in Noordwijk) hoopt op een doorbraak als ze weer terugkomt op school: “Ik ben vier weken niet aanwezig geweest en heb mijn taken verdeeld onder de teamleden. Ik zou

Theo Bosgieter (OBS De Sleutel in Rotterdam) werkte voorheen op een andere school, die zeer zwak was. “De directrice zei: ‘We gaan nu kiezen. We worden een eliteschool of een school die zich richt op hoogbegaafdheid’. Ze meende het serieus, en dat maakte dat we anders gingen kijken naar de kinderen. We werden de eerste school in de omgeving met een hoogbegaafdheidsprofiel.” Francis Das (marketing bij Philips): ‘Ik vind het goed dat je een groot doel creëert en dat bereikt door er met z’n allen veel energie in te stoppen. Dat is denken in kansen.”

Passie helpt Yfke Kuiper (Delftse Montessorischool) zou de komende jaren nog graag een doorbraak willen bereiken. “Ik zou graag het cultuurverschil tussen de opvang en het onderwijs op willen lossen. Soms is het door de regels en andere cao’s lastig te matchen. Ik zou graag willen dat dat makkelijker gaat.” “Ga het avontuur maar aan”, adviseert Janneke Oudshoorn (Zalmplaatschool in Rotterdam). “Je loopt tegen dingen aan, maar er komen vanzelf oplossingen of je

het een enorm compliment vinden als blijkt dat ze zonder directeur kunnen werken. En eerlijk gezegd denk ik ook dat ze dat heel goed kunnen.”

DOORBRAKEN

TAFEL 41 ‘Schoolleiders: ga op je handen zitten’ Tafel 41 is de tafel die te omschrijven valt als betrokken, coöperatief en open. De deelnemers delen hun successen, maar stellen zich ook kwetsbaar op.

ANSICHTKAARTEN

D R O

J T

W U O

R W B T A R W O

A A

? K

O D

“Ik kwam op een school waar van alles aan de hand was. Een eerste baggersessie was nodig”, vertelt Guillermo Holman. “We gingen door keihard te werken van een zwakke school naar een voldoende. Ik wilde door, maar het team was moe. Ik heb mijn leiderschapsstijl daarop veranderd. Bescheidenheid siert je als schoolleider. De anderen knikken instemmend. “Als je een bepaalde cultuur wilt bewerkstelligen is het belangrijk de structuur in je school te veranderen. Een andere schoolcultuur moet vanuit inhoudelijke thema’s ontstaan”, vult onderwijsadviseur Alfons Flik aan.

Advies Schooldirecteur Aemile Roos kan dat alleen maar beamen. “Ik ben nu op een aantal scholen directeur geweest. Wat voor mij een doorbraak was? Op mijn laatste school - waar een onveilige sfeer heerste – heb ik er bewust voor gekozen mijn eigen leiderschap aan te passen, in plaats van de school. Ik heb mijn teamleden uitgelegd dat ik het saamhorigheidsgevoel miste, en vervolgens bewust een stapje achteruit gedaan. Ik geef nu vooral complimenten, laat mensen beseffen dat ze het waard zijn. Dat werkt.” Schoolleider Marleen de Goeij herkent dit. “Samen een droombeeld van de school vormen, dat werkte bij ons team. Maar in hoeverre is mijn eigen ambitie nu nog leidend? De ambitie staat, maar het team is vaak nog terughoudend. ” Jaap Versfelt van stichting leerKRACHT heeft maar één advies: “Schoolleiders, ga op je handen zitten. Coach je team en zoek naar een ambitie die door iedereen gedragen wordt.”

DOEN

Van doorbraak naar doen “Ik hoorde deze week een kleuter roepen: ‘Ik ben klaááár’. Nu sta ik naast de ministerpresident. Die hele scope, maakt dit de mooiste baan van de wereld.” Ron de Bruijn

‘Heb je een droom, laat je niet vastzetten door regels’ Ex-schaatser en aanjager NL2025 Erben Wennemars dacht terug aan de droom die hij als klein jongetje had: een vol Thialf-stadion. Op een dag zou hij daar rijden, dat wist hij zeker. Een rondje maar

“Dat het werk wat we doen, ertoe doet, geeft ontzettend veel energie.’ Valentine de Ruyter

Ron de Bruijn

Valentine de Ruyter

directeur OBS De Venen in Reeuwijk

directrice OBS De Horst in De Wijk

“Kinderen leren niet tussen negen uur ’s ochtends en drie uur ’s middags. Ze leren in het weekend, ze leren nu, ze leren de hele dag door. Als een meisje onder schooltijd bij de geboorte van een lammetje wil zijn op de boerderij, dan kan dat natuurlijk niet. Dat is helemaal dichtgetimmerd. Wij zeggen juist: ‘Ga maar, want we vinden dat belangrijk’. Dat knelde bij mij, want officieel mag het niet. Gelukkig hebben we de wet erop nagekeken, en nu mag het wel onder de noemer ‘Educatief verlof’. Doe ook mee aan het experiment ‘Regelluwe scholen’, want het onderwijs wordt zo een stuk mooier.”

“Mijn school had vierhonderd kinderen, op dit moment zijn het er maar 230. Langzaamaan worden er minder kinderen geboren in De Wijk (Drenthe) en komen er dus minder kinderen. We hebben een prachtig gebouw, waar maar negen van de vijftien lokalen gevuld zijn. Daarom zijn we gestart met een IKC (Integraal Kind Centrum), waar we opvang en onderwijs aanbieden in hetzelfde gebouw. Volgens mij is het een geweldig concept waarbij goed onderwijs wordt gekoppeld aan een interessant opvangaanbod. Ik denk dat er daardoor meer kinderen komen en geloof dat we zo een regiofunctie kunnen vervullen.”

“Het ultieme moment in mijn droom was dat op een dag Hein Vergeer het stadion in kwam, en dat hij ontdekte dat hij zijn schaatsen was vergeten. Er zou door de omroeper gevraagd worden wie wel schaatsen mee had, wie hem zou kunnen vervangen. Ik stak mijn hand op. Een rondje maar. Ik deed er alles aan om dat te bereiken. Winnen. Een vol Thialf.”

25 Keer een staande ovatie “En toen werd ik vlak voor de Olympische Spelen uit het team gezet. Ik was volledig in de war. Gerard Kemkers stak zijn nek uit en nam mij op in zijn team. Ik mocht toch naar de Olympische Spelen. Het was een warm bad en het was goed, maar het zette me ook aan het denken. ‘Wie ben ik eigenlijk?’ Ik had altijd gedroomd Hein Vergeer te zijn. Maar wat was mijn eigen droom? Die kon ik niet loslaten, dat was de tien kilometer schaatsen in Thialf. Iedereen verklaarde me voor gek, ik was toch geen langeafstandsschaatser, maar een sprintkam pioen? Maar Kemkers, weer, gaf me de vrijheid om het te proberen. En na heel veel bloed, zweet en tranen schaatste ik uiteindelijk in Thialf 25 rondjes. Natuurlijk won ik niet. Maar het waren de beste 25 rondjes uit mijn leven. Ik kreeg 25 keer een staande ovatie. Wat ik hier maar mee wil zeggen: jaag je eigen dromen na.”

Zelf de verantwoordelijkheid “Ik moest denken aan mijn schooltijd. Toen had je nog geen speciale onderwijsprogramma’s voor topsporters, dus ik moest samen met mijn studiebegeleider van NSC-NSF naar mijn conrector. Met de gevaarlijke boodschap dat ik vanwege mijn deelname in Jong Oranje

zestig procent van de tijd niet op school kon zijn. ‘Ik heb eigenlijk niets met sport’, stak de goede man van wal. Een verloren zaak. Maar hij vervolgde met: ‘Ik ben hier op school om talent te ontwikkelen. Dat heb je, blijkbaar. Jongen, mijn zegen heb je.’ Ik liep al himmelhoch jauchzend naar buiten toen hij me terugriep: ‘Maar wel allemaal voldoendes, hè Erben?’ Die laatste toevoeging maakte dat hij me zelf de verantwoordelijkheid gaf. Dat was wat ik nodig had en het was juist die opmerking die ervoor zorgde dat ik mijn VWO haalde.”

‘Als je jezelf de vraag stelt ‘waar zijn we eigenlijk voor?’ en daar integer mee omgaat, dan kom je een heel eind.’ ‘Ga het doen’ “Als je jezelf als schoolleider de belangrijkste vraag stelt ‘waar zijn we eigenlijk voor?’ en daar integer mee omgaat, dan kom je een heel eind. Je moet het gewoon doen. Ik ontmoette onlangs een schoolleider in Schotland en zij geloofde in meer beweging in het onderwijs. Natuurlijk, zij moest veel bezwaren weerleggen, maar nu zijn er driehonderd scholen in Schotland waar leerlingen elke dag anderhalve kilometer lopen. Dat vind ik gaaf. Ik heb dus vandaag een verborgen agenda: schoolleiders, ga het doen. Laat leerlingen in beweging komen. Het kan. Ik wil jullie oproepen: heb je een droom, laat je niet vastzetten door regels, maar pak het op! Ik wens jullie alle succes.”

PARTNERS AAN HET WOORD De Nationale Schoolleiders Top PO kon natuurlijk niet tot stand komen zonder de inzet en betrokkenheid van deze partners. Wie zijn zij? ‘Kracht in verbinding’

‘Vertrouwen en loslaten’

‘Beweging op gang brengen’

‘Beste voor het kind’

“Er zijn hier vandaag ruim zestig leden van NL2025. Puur omdat we het zo belangrijk vinden wat jullie doen. Ik heb veel geïnspireerde mensen gesproken, maar velen zagen ook nog beren op de weg. Zoek het in je eigen sterkte, in de verbinding schuilt meer kracht. Eén verzoek: zoek ons op, we staan achter jullie.”

“Vandaag ging het over vertrouwen geven en loslaten. Maar ook over professionaliseren. Zo vertelden twee schoolleiders dat ze in de zomer schoolleiders in landen waar het onderwijs minder ontwikkeld is, helpen. Fantastisch! Dan denk ik direct: hoe kunnen wij dit soort initiatieven ook waarderen in het kader van de herregistratie?”

“Het is belangrijk dat we de inspiratie van een dag als vandaag verduurzamen. We moetenmet elkaar een beweging op gang brengen. Daarom gaat AVS regionale bijeenkomsten organiseren voor schoolleiders en externe partners. Ik ben trots op deze omkering, deze sterkere relatie met de buitenwereld.De toekomst maken we immers met elkaar.”

“De droom van de schoolleiders is: het beste voor het kind. Ze zeggen: wij met het team willen het beste voor het kind. Die dromen zijn nooit in de ik-vorm. We komen alleen met elkaar verder, als schoolbestuur, schoolleider en team samen optrekken. De schoolleider is daarbij de verbindende schakel tussen de teams en het schoolbestuur.”

Frans van Houten bestuursvoorzitter Philips en aanjager van NL2025

Marja Creemers directeur Schoolleidersregister PO

Petra van Haren voorzitter AVS

Simone Walvisch vicevoorzitter PO Raad

‘Belangrijk om verbinding te leggen’ Cathelijne Broers is directeur van de musea Hermitage Amsterdam en De Nieuwe Kerk in Amsterdam. Naast haar drukke baan is zij verbonden aan NL2025, een initiatief waarin bestuurders en leiders uit de culturele en wetenschappe-

‘We gaan regionaal verder!’ Speciaal voor schoolleiders ontwikkelt het AVS Centrum Educatief Leiderschap in de komende maanden een innovatief leiderschapsprogramma. Vera Ruitenberg, programmamanager Centrum Educatief Leiderschap: “Maatschappelijke ontwikkelingen zorgen voor grote veranderingen.

‘Causaal verband’ Negentig procent van de schoolleiders in het primair onderwijs is inmiddels aangesloten bij het Schoolleidersregister. In 2018 moet dat honderd procent zijn, stelt Marja Creemers, directeur van het Schoolleidersregister PO: “Het is helder dat schoolleiders

‘We komen alleen met elkaar verder’ “Als je schoolleiders vraagt naar hun dromen, stellen ze zonder uitzondering allemaal het kind centraal. Goed onderwijs voor elk kind – dát is hun ambitie. Dat stemt me trots”, zegt Simone Walvisch, vicevoorzitter van de PO-Raad. “En de tweede zin van elke schoolleider is

lijke wereld, kunstenaars, CEO’s en sporters zich inzetten voor een betere toekomst van Nederland. NL2025 richt zich op de thema’s onderwijs, duurzame groei en vitale samenleving. Broers: “Ik werk graag vanuit dingen die goed gaan. We hebben in Nederland een sterke economie, goed onderwijs. Maar het kan beter. Dat kan alleen door ons te verbinden met elkaar. Je hoeft niet steeds zelf het wiel uit te vinden, je kunt zoveel leren van andere scholen. Betrek ook het bedrijfsleven en andere sectoren bij je onderwijs. Haal de inspiratie van buiten naar binnen, zorg dat je van elkaar leert. Daar draag ik met mijn kennis en ervaring graag aan bij.”

Het maatschappelijk speelveld wordt groter en complexer; ook voor de schoolleider. Het onderwijs moet zich dus sterk verbinden met de samenleving en maatschappelijke partners. Dit leiderschapstraject, dat wordt gekoppeld aan het traject van formeel leren, helpt daarbij.” Belangrijk onderdeel van het programma zijn de regionale communities, waarin lokale, regionale, maatschappelijke en culturele instellingen én het bedrijfsleven zijn betrokken. “Delen van kennis en ervaring is belangrijk”, licht Vera toe. “Ook zijn er inspirerende professionaliseringsessies met andere schoolleiders. Met experts verkennen we samen met u de nieuwste maatschappelijke ontwikkelingen en vertalen deze naar uw eigen praktijk.”

voor een groot deel de schoolresultaten beïnvloeden. Een goede schoolleider leidt tot goede resultaten bij leerlingen. Er is een causaal verband tussen beide blijkt uit onderzoek.” Naast de invloed van een schoolleider op de kwaliteit, merkt Creemers dat de ontwikkelingen rondom een school in steeds hoger tempo plaatsvinden. “We willen de professionaliteit stimuleren met het oog op die ontwikkeling van het onderwijs en de invloed van een schoolleider. Het register biedt een kennisbasis die de schoolleiders helpt om de kwaliteit te waarborgen.”

dat ze dat samen met hun team willen realiseren.” De PO-Raad vindt het van belang dat schoolbesturen de ruimte geven aan schoolleiders om dat mogelijk te maken. “We komen alleen met elkaar verder, als schoolbestuur, schoolleider en team samen optrekken. Dat ze dezelfde kant op gaan bij schoolontwikkeling. Dat maakt scholen sterker.” De belangstelling van de politiek voor het onderwijs neemt toe, constateert Walvisch: “Dat de minister-president op deze Schoolleiders Top was, is uniek. Ik zie het als een teken dat de politiek het belang van het primair onderwijs ziet. Dat stemt hoopvol voor de kabinetsformatie.”

RONDJE REACTIES

De Top zit erop. Helaas. De deelnemers zijn op weg naar hun jas. Maar niet voordat ze deze vraag beantwoorden: wat neem je mee naar huis?

‘Gelijkwaardige uitwisseling’

‘Echt samen’

‘Denk in mogelijkheden’

Wie Joop Stas Van OBS de Meander, Amersfoort Vindt de combinatie met het bedrijfsleven heel waardevol. “Er was echt sprake van een gelijkwaardige uitwisseling vandaag. Het was mooi dat onze inspirator van NL2025 ook iets van ons leerde.” Wat? “Dat we zo gepassioneerd met ons vak bezig zijn.”

Wie Dorien Kok Van Omniumschool (in oprichting) Vindt dat we het echt samen moeten doen. “Natuurlijk moet je als schoolleider in je team investeren, maar het is minstens zo belangrijk om ouders, bedrijfsleven en maatschappelijke partners erbij te betrekken. Alleen zo kun je maatwerk leveren in het onderwijs.”

Wie Jacques van den Broek Van NL2025 en CEO Randstad Vindt veel in het onderwijs en bedrijfsleven vergelijkbaar. “Ik waardeer de moed van schoolleiders om hun eigen plan te trekken. En eigenlijk wordt er ook meer getolereerd dan van tevoren is gedacht.Onderwijs en de regels houden elkaar vaak in een houtgreep. Mijn advies? Denk in mogelijkheden.”

‘Maak fouten’

‘Iedereen meedenken’

‘Geen druk zetten’

Wie Niels Verbaas Van CBS Koningin Wilhelmina, Leerdam Vindt het goed om ervaringen uit te wisselen met andere schoolleiders. “Iets dat ik meeneem, is dat je niet hoeft te beginnen met een uitgewerkt plan maar dat je ook tevreden moet zijn als iets niet lukt. Zoals Gerard Kemkers het mooi verwoordde: ‘Ook van fouten leer je veel’.”

Wie Jeannette Noordman Van CBS Ichthus, Lemele Vindt dat de hele school kan meedenken. “Uiteindelijk heeft iedereen hetzelfde ideaal: we willen allemaal het beste voor de kinderen. Ik ga de vragen die we vandaag moesten beantwoorden ook voorleggen aan mijn team en de leerlingen, zodat iedereen meedenkt, we draagvlak creëren en we het onderwijs kunnen laten aansluiten op de behoeftes en dromen.”

Wie Leo Regoord Van Prins Willem Alexanderschool, Rotterdam Vindt het zeer de moeite waard om collega’s te spreken. “Ook het verhaal van Ropers vond ik inspirerend: geen druk zetten op het resultaat, want dan dood je nieuwe initiatieven. Ik zit veertig jaar in het onderwijs en ga vaak naar evenementen met vakgenoten. Dat vind ik belangrijk.”