Zielona Gmina by Magazyn Biomasa

WRZESIEŃ 2019

ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII W TWOJEJ GMINIE

Które gminy stawiają na fotowoltaikę?

zdj. Shutterstock

Płońsk ma ciepło z biomasy W Margoninie inwestują w wiatraki

Zielona Gmina Odnawialne

gii źródła ener

Nowość

lipi ec/s ierp ień 2019

w TwOjej gm

inie

Które gminy stawiają na fotowoltaikę? Kisielice – 100 proc. energii z OZE W Margoninie zarabiają na wiatrakach

Magazyn dla włodarzy gmin, miast i powiatów zainteresowanych „zielonymi” inwestycjami!

/ energia wiatrowa / energia słoneczna / hydroenergia / / energia z biomasy / energia z biogazu / / elektromobilność / efektywność energetyczna / ,,Troska o środowisko, czyste powietrze, bezpieczeństwo energetyczne oraz zagospodarowanie odpadów - to konkretne wyzwania, przed którymi stoją dzisiaj samorządy”. Przemysław Dębski Burmistrz Miasta i Gminy Pyzdry

Chcesz otrzymywać „Zieloną gminę” na swoje biurko?

Zadzwoń: +48 790 439 216 e-mail: redakcja@magazynbiomasa.pl

Przełączmy się na OZE

analne jest twierdzenie, że klimat się zmienia. Przecież czas płynie, a wraz z nim zmienia się wszystko. W przypadku klimatu sytuacja jest jednak znacznie poważniejsza. Bo

negatywne konsekwencje tych zmian coraz częściej będziemy odczuwać my sami. Rosnące ceny żywności czy gwałtowne zmiany pogody, których już teraz coraz częściej jesteśmy świadkami, to odczuwalne efekty globalnego ocieplenia. Wielu z nas myśli, że to sprawy, na które nie mamy wpływu. Bo kto z nas może realnie walczyć z pożarami lasów w Amazonii czy wpłynąć na ograniczenie światowego zużycie węgla, który emituje ogromne ilości CO2? No właśnie – w tych dwóch przypadkach nie możemy zrobić nic. Ale w wielu innych – bardzo, bardzo dużo. Magazyn, który trzymają Państwo w rękach, to odpowiedź na wyzwania, które czekają polskie miasta i gminy w najbliższych latach. Ochrona środowiska, walka ze smogiem, mądra gospodarka odpadami i inwestycje w odnawialne źródła energii to tematy, z którymi już dziś muszą się mierzyć samorządy. W skali makro to nasz wkład w walkę z ociepleniem klimatu. W skali mikro to elementy, które wpływają na nasze codzienne życie. „Zielona gmina” to nowa jakość na polskim rynku wydawniczym. Chcemy pokazywać dobre przykłady z zakresu wykorzystania OZE, prezentować najnowsze technologie i dać głos ludziom, którym udało się zmienić swoją gminę. Celem jest inspirowanie do działania i udowodnienie, że zmiany są możliwe. W pierwszym wydaniu „Zielonej gminy”

Maciej Roik Redaktor naczelny

przeczytają Państwo m.in. o tym, jak wybrać system solarny i dlaczego wprowadzenie paneli słonecznych może być bardzo opłacalne. Opisujemy też przykład wrocławskiego osiedla, które przestawiło się na energię słoneczną, co mieszkańcom dało niższe rachunki za energię, a miastu czystsze powietrze. To tylko część poruszanych przez nas tematów. Mam nadzieję, że wszystkie okażą się inspiracją do działania, a „Zielona gmina” na stałe zagości na Państwa biurkach. Życzę udanej lektury i zapraszam do kontaktu. spis treści 4 Aktualności 8 Czas na kolektory słoneczne 11 Wrocławska Elektrownia Słoneczna to czysty zysk 14 Pompy ciepła tak, ale z fotowoltaiką 18 Margonin: gmina, która postawiła na energię wiatrową 22 Płońsk – 80 proc. ciepła z biomasy

26 Ogrzewanie pelletowe – czyste rozwiązanie na każdą kieszeń 28 Osady ściekowe 32 Klastry nie zdały egzaminu, stawiamy na spółdzielnie 36 Mniejsze gminy szybciej mogą stać się emobilne

Redaktor naczelny: Maciej Roik m.roik@biomassmediagroup.pl Wydawca:

Redakcja: Beata Klimczak beata.klimczak@magazynbiomasa.pl Jolanta Kamińska j.kaminska@magaynbiomasa.pl

Prezes Zarządu: Maciej Roik m.roik@biomassmediagroup.pl

Rafał Wąsowicz rafal.wasowicz@magazynbiomasa.pl

Członek Zarządu: Maciej Kosiński m.kosinski@biomassmediagroup.pl

Dział sprzedaży reklam: Agnieszka Kęczkowska agnieszka.keczkowska@biomassmediagroup.pl +48 730 291 100

Biuro Zarządu: Monika Michalska biuro@biomassmediagroup.pl tel: +48 791 44 33 22 Wydawca: Biomass Media Group Sp. z o. o. ul. Polna 7, 62-006 Kobylnica NIP: 777 326 38 86, REGON: 3644 9792 6 KRS: 0000626900 tel: +48 791 44 33 22 biuro@biomassmediagroup.pl www.biomassmediagroup.pl

Michał Plutowski michal.plutowski@biomassmediagroup.pl +48 536 100 122 Łukasz Kaźmierczak kontakt@biomassmediagroup.pl +48 535 100 204 Dział prenumeraty: prenumerata@magazynbiomasa.pl +48 791 44 33 22

Korekta: Elżbieta Ignacionek Skład: Studio DoDo Adres redakcji: Magazyn Biomasa ul. Polna 7 62-006 Kobylnica k/Poznania redakcja@magazynbiomasa.pl www.magazynbiomasa.pl fb.com/magbiomasa Nakład: 2500 egzemplarzy Druk: Betmor Redakcja nie bierze odpowiedzialności za treści reklam i nie zwraca tekstów niezamówionych. Zastrzegamy sobie prawo skracania i adiustacji tekstów, zmiany ich tytułów i doboru zdjęć.

www.magazynbiomasa.pl

Aktualności zdj. Shutterstock

W Poznaniu panele słoneczne pojawią się na wieżowcach Panele słoneczne pojawią się na pięciu wieżowcach jednego z poznańskich osiedli. Taką decyzję podjęła spółdzielnia mieszkaniowa, która rocznie na prąd wydaje 1,5 mln zł. A po spodziewanym wzroście cen energii ta kwota może wzrosnąć nawet o 750 tys. zł. Stąd starania o obniżenie kosztów. Zarząd Spółdzielni od kilku lat przymierzał się do fotowoltaiki, ale było to zbyt kosztowne przedsięwzięcie. Obecnie ceny urządzeń spadły, dzięki czemu panele słoneczne pojawią się na pięciu blokach oraz na dwóch budynkach należących do PSM – m.in. na serwerowni. Podobną inwestycję zrealizowała spółdzielnia mieszkaniowa w Szczecinie oraz we

Koniec przepisów przejściowych dla wiatraków 16 lipca br. weszła w życie ustawa z maja 2016 r. dotycząca inwestycji wiatrowych. Zmienia ona

Wrocławiu.

Gostynin oszczędzi na oświetleniu ulicznym

diametralnie zasady m.in. lokalizacji wiatraków,

Gmina Miasta Gostynin (woj. mazowieckie) prze-

ustalając minimalną odległość siłowni wiatrowej

prowadzi kompleksową modernizację oświetlenia

od budynków mieszkalnych. Ta, zgodnie z wy-

ulicznego wraz z systemem redukcji mocy, sterowa-

tyczymy miejscowego planu zagospodarowania

nia i zarządzania. Na to zadanie otrzyma wsparcie

przestrzennego wynosi co najmniej dziesięcio-

z programu „Sowa” Narodowego Funduszu Ochro-

krotność wysokości wiatraka. Przy średniej wyso-

ny Środowiska i Gospodarki Wodnej w wysokości

kości pojedynczego wiatraka sięgającego 60 m,

blisko 3,5 mln zł. Przedsięwzięcie obejmie ponad

obszar objęty zakazem obejmuje ponad 100 hek-

100 ulic na terenie Gostynina. W ramach inwestycji

tarów wokół. Te rygorystyczne przepisy ograni-

zainstalowane zostaną: 1644 oprawy oświetleniowe,

czające znacznie możliwości inwestorów zostały

w tym 161 źródeł światła o łącznej mocy nieprze-

złagodzone przepisami przejściowymi: w ciągu

kraczającej 67,28 kW. W wyniku realizacji przed-

72 miesięcy od wejścia ustawy w życie ustawodaw-

sięwzięcia zużycie energii elektrycznej ograniczone

ca dopuścił uchwalenie planów miejscowych prze-

zostanie o ponad 70 proc., a wymóg „Sowy” to m.in.

widujących lokalizację budynków mieszkalnych /

50 proc. – Modernizacja oświetlenia za chwilę

mieszanych z funkcją mieszkalną/na dotychczaso-

ruszy pełną parą, jesteśmy już na etapie wyłaniania

wych zasadach. Drugi z terminów przejściowych

wykonawcy. Cieszę się, że NFOŚiGW wspomógł

pozwalający na wydanie warunków zabudowy na

w tych staraniach Gostynin. Bez tego wsparcia

budynek mieszkalny/mieszany z funkcją miesz-

inwestycja prawdopodobnie nie byłaby możliwa –

kalną w rejonie elektrowni wiatrowej (czyli bez

zaznaczył po podpisaniu

zachowania kryterium odległościowego) zakoń-

umowy z NNFOŚiGW burmistrz Gostynina Paweł

czył się 15 lipca br.

Kalinowski.

wrzesień 2019 zielona Gmina

5 zdj. Pixabay

Aktualności

Przemyśl – Zakład Opiekuńczo-Leczniczy będzie niezależny energetycznie Ponad 1,5 mln zł przeznaczy Zakład Opieki Leczniczej (ZOL) w Przemyślu na termomodernizację swojej siedziby. Inwestycja przyczyni się do zmniejszenia strat ciepła i ograniczenia emisji zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza. Termomodernizacja, która potrwa do końca 2020 r., obejmie modernizację energetyczną budynku ZOL, systemu grzewczego oraz systemu centralnej wody użytkowej, jak również wymianę oświetlenia i instalacji elektrycznej. W przedsięwzięciu przewidziano także wykonanie instalacji fotowoltaicznej, która zapewni w dużej mierze niezależność energetyczną całego Zakładu. Termomodernizacja przyniesie oszczędności energii cieplnej (o 67,8 proc.) i elektrycznej (o 74,2 proc.), łączne zmniejszenie zużycia energii końcowej (o 68,6 proc.) oraz zmniejszenie zużycia energii pierwotnej (o 69,6 proc.). Redukcja emisji CO2 sięgnie 208,68 Mg/rok.

Jest wsparcie na usuwanie odpadów w gminach Aż 300 mln zł na usuwanie i zagospodarowanie

Zgierz – pierwsze ustalenia w sprawie składowiska odpadów

niewłaściwie składowanych lub magazynowa-

Fenole, cyjanki, metale ciężkie, siarczany i chlorki

samorządu terytorialnego i ich związków.

przedostają się do wód gruntowych w Zgierzu –

Możliwe jest uzyskanie wsparcia w formie:

ustalił Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy

dotacji (do 80 proc. kosztów kwalifikowanych)

Instytut Badawczy w ekspertyzie zleconej przez

lub pożyczki (do 100 proc. kosztów kwalifiko-

Najwyższą Izbę Kontroli. Instytut jednoznacznie

wanych) pod warunkiem prawidłowo złożonego

ocenia, że składowiska odpadów poprodukcyjnych

wniosku – w tym roku w terminie do 20 grud-

(niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne) z daw-

nia. Dotacje zarezerwowano dla przedsięwzięć

nych zakładów „Boruta” stanowią zagrożenie dla

realizowanych na terenach będących własnością

środowiska. Odcieki zanieczyszczają płytko wystę-

Skarbu Państwa lub JST z wyłączeniem nieru-

pujący poziom wód gruntowych i wraz z nimi mogą

chomości oddanych w użytkowanie wieczyste.

skazić wody Bzury. Dzieje się tak z powodu niepeł-

Warto wiedzieć, że pożyczka może być częścio-

nej izolacji składowiska ze strony północnej – brak

wo umorzona na warunkach określonych w „Za-

jest z tej strony uszczelnienia skarpy. Jest też dobra

sadach udzielania dofinansowania ze środków

informacja. Nie ma obawy zanieczyszczenia wód

Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska

podziemnych wykorzystywanych do zaopatrzenia

i Gospodarki Wodnej” i z pewnymi zastrzeże-

w wodę mieszkańców Zgierza i północno-zachodniej

niami, które szczegółowo wskazuje regulamin

części Łodzi.

naboru.

nych odpadów wraz z przeprowadzeniem remediacji powierzchni ziemi zarezerwował NFOŚiGW. Nabór do nowego programu rozpoczął się 8 lipca 2019 r. Skierowany jest on do jednostek

wrzesień 2019 zielona Gmina

zdj. RPO Cieszyn

Aktualności

Dofinansowanie obejmuje do 50 proc. kosztów instalacji, jednak nie więcej niż 5 tys. zł. Pieniądze otrzymać można na instalacje o 2-10 kW mocy zainstalowanej. Nabór wniosków będzie prowadzony przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Żadne inne podmioty nie są upoważnione do pozyskiwania danych potencjalnych beneficjentów programu. Jeżeli wnioskodawca otrzymał dofinansowanie lub jest w trakcie realizacji inwestycji fotowoltaicznej w ramach innego programu, nie może ubiegać się o ponowne wspar-

Cieszyn – energia ze słońca zasili szpital

cie w ramach programu „Mój prąd”. Wnioski o dofinansowanie składane będą w formie papierowej. Można je przesłać np. pocztą, kurierem lub złożyć osobiście w NFOŚiGW. Datę kwalifikacji kosztów

Na dachu i elewacji szpitala Zespołu Zakładów

ustalono na 23.07.2019 (datą poniesienia wydatku

Opieki Zdrowotnej w Cieszynie działa aż 457 paneli

jest data opłacenia faktury).

słonecznych. Dzięki tej inwestycji uda się zredukować niską emisję i poprawić efektywność energetycz-

Program Agroenergia – zachęta do inwestowania w OZE

ną budynków. Koszt realizacji projektu to 733 093,83 zł. Dofinansowanie projektu z UE: 622 972,93 zł. Szacowany roczny uzysk energii po zrealizowaniu projektu to 107,9 MWh, co pozwoli oszczędzić ok. 50 tys. zł w skali roku.

Celem programu Agroenergia jest kompleksowe wsparcie związane z ograniczeniem negatywne-

Mój prąd – wnioski już we wrześniu

go wpływu na środowisko działalności rolniczej. Dotacje i preferencyjne pożyczki pomogą rolnikom zmniejszyć zużycie chociażby wody. Poprawią też

Z początkiem września mają być przyjmowane

znacznie efektywność energetyczną w gospodar-

wnioski o dofinansowanie w programie „Mój prąd”.

stwach rolnych.

Program skierowany jest do gospodarstw domo-

Całkowity budżet programu to 200 mln zł. 120 mln

wych. Warto wiedzieć, że celem programu

przeznaczono na zwrotne formy finansowania,

„Mój prąd” jest zwiększenie produkcji energii z mi-

a 80 mln zł na wsparcie bezzwrotne. Rolnicy mogą

kroźródeł fotowoltaicznych. Budżet programu

otrzymywać wsparcie dla przedsięwzięć z zakresu

to 1 mld zł.

nowych źródeł ciepła i energii elektrycznej (w tym OZE) oraz magazynów energii. zdj. Pixabay

– Sądzę, że ta pomoc finansowa na inwestycje w gospodarstwach rolnych przełoży się na rzeczywiste podniesienie poziomu życia na polskiej wsi. Pozwoli zlikwidować ubóstwo energetyczne oraz pewne zapóźnienia względem miast. Co najważniejsze, poprzez zastosowanie alternatywnych źródeł energii rolnicy uzyskają korzyść finansową dla swoich domowych budżetów – mówił minister rolnictwa Jan Krzysztof Ardanowski. Oprac. Redakcja

wrzesień 2019 zielona Gmina

BIOGAZOWNIA Z WYKORZYSTANIEM TECHNOLOGII WESTWIND Zasadniczym celem biogazowni z systemem WestWind, jest optymalne wykorzystanie substratów przeznaczonych do wygazowania zarówno pod względem uzyskania „zielonej” energii pochodzącej z procesu fermentacji jak i wykorzystania uciążliwych substratów ze względu na wysoką zawartość związków azotu. W procesie przetwarzania oddzielane są związki azotu od pofermentu i wykorzystane do produkcji takich surowców, jak: ściółka hodowlana, nawozy, mineralne dodatki paszowe. Innym, ważnym elementem technologii jest recyrkulacja wody pochodzącej z pofermentu zawierającej substancje wspomagające fermentację - jest ona zawracana do procesu. Przewagą naszej technologii nad innymi systemami biogazowym jest wprowadzanie pomiotu kurzego nawet w udziale większym niż 70% wygazowywanych substratów oraz wspomniany proces recyrkulacji, sprawiający, że przestaje być konieczna utylizacja pofermentu (w szczególności rozlewanie go na polach). Kluczowe etapy procesowe z urządzeniami technologii WestWind: 1. Układ podawania substratu: system mieszania wraz z innymi urządzeniami. 2. Przygotowanie chemiczne substratów: reaktor hydrolizy. 3. Układ fermentacji: fermentory wraz z podgrzewaniem i systemem mieszania. 4. Wysokosprawna kogeneracja (wykorzystanie spalin do procesu). 5. Układ obróbki pofermentu: a) separacja wody procesowej od suchego pofermentu z jego dalszym suszeniem; b) obróbka wody procesowej (zatężanie, produkcja wody amoniakalnej, oczyszczanie). Technologia może być wykorzystywana albo w nowo projektowanych biogazowniach, albo w zakładach już istniejących – jako element modernizacji.

ZAKRES DZIAłALNOśCI: Promieniowanie słoneczne jest czystym i niewyczerpalnym źródłem energii, która może z łatwością być zamieniona na energię elektryczną powszechnie stosowaną i wykorzystywaną zarówno w gospodarstwach domowych jak i przemyśle. Dzięki nowoczesnym rozwiązaniom technologicznym efektywność instalacji jest bardzo wysoka, a korzystając z usług profesjonalnej firmy istnieje możliwość minimalizacji kosztów energii. Celem firmy WestWind SOLAR jest stworzenie indywidualnego produktu dla każdego klienta, dzięki czemu instalacje są najefektywniejsze. • Projektowanie farm fotowoltaicznych oraz domowych instalacji; • Przygotowanie projektów koncepcyjnych i studium wykonalności dla instalacji fotowoltaicznych; • Przygotowanie dokumentacji oraz uzyskiwanie pozwoleń administracyjnych i budowlanych; • Koordynowanie realizacji projektów wspólnie z lokalnymi urzędami i władzami oraz z partnerami; • Pomoc w pozyskaniu dofinasowania dla projektów OZE; • Doradztwo w zakresie doboru elementów instalacji fotowoltaicznych; • Wykonawstwo; • Nadzór budowlany; • Odbiór końcowy inwestycji.

Zarządza Spółkami – Prezes Felix Kurpiers

WestWind, ul. Gdańska 4a, 87-100 Toruń, e-mail: info@w-solar.pl, tel: +48 56 652 89 10

Materiał promocyjny

Czas na kolektory słoneczne Odnawialne źródła energii od kilku lat cieszą się rosnącym zainteresowaniem. Energię słoneczną można wykorzystać na wiele sposobów.

edną z ciekawszych i powszechnie stosowanych

kolektory słoneczne mogą zaspokajać potrzeby na c.w.u.

technologii są kolektory słoneczne, których głów-

nawet w 100 proc., jednak oczywiście jest to zależne

nym zadaniem w naszych warunkach klimatycznych

od warunków pogodowych oraz wielkości instalacji.

jest ogrzewanie wody użytkowej. Takie rozwiązanie

Dodatkowo, w tym okresie podgrzewacz solarny może

to świetny sposób dla gmin nie tylko na oszczęd-

wytworzyć i zmagazynować dużą ilość ciepłej wody,

ności, ale też na walkę ze smogiem i ograniczenie

która może zostać wykorzystana w dni pochmurne.

emisji zanieczyszczeń powietrza.

Przyszli użytkownicy mogą wybierać spośród dwóch typów kolektorów słonecznych: płaskich oraz próż-

Kolektory słoneczne i ciepła woda Kolektory słoneczne przydatne będą szczególnie w tych miejscach, gdzie występuje znaczne zużycie wody, np. w budynkach użyteczności publicznej, obiektach sportowych takich jak baseny czy przedsiębiorstwach. Instalacje te sprawdzą się najlepiej w sezonie wiosennym i letnim, kiedy intensywność promieniowania słonecznego jest największa. Zasada działania polega na tym, że padające na element pochłaniający (absorber) promieniowanie słoneczne rozgrzewa go, po czym ciepło przekazywane jest niezamarzającemu czynnikowi roboczemu i dalej do zasobnika ciepłej wody użytkowej.

niowo-rurowych. Kolektory płaskie charakteryzują się sprawnością na poziomie 80 proc. oraz prostą budową, która wpływa na ich niezawodność. Kolektory próżniowo-rurowe mają wyższą sprawność niż kolektory płaskie, dzięki czemu z mniejszej powierzchni jesteśmy w stanie uzyskać więcej energii. Określając zużycie c.w.u., należy również zwrócić uwagę na możliwości jej oszczędzania dzięki np. zastosowaniu wodooszczędnej armatury. Niższe zużycie pozwala zastosować mniejszą instalację solarną, ograniczając koszty inwestycyjne. Zużycie wody można zmierzyć za pomocą mierników, instalując je bezpośrednio przed zasobnikiem ciepłej wody. W przypadku instalacji w nowych budynkach, gdzie pomiar jest

Warunki montażu

niemożliwy ze względu na brak danych, należy oszaco-

Wybierając system solarny, konieczne jest oszacowanie

wać wielkość zużycia c.w.u., kierując się obserwacjami

dziennego zużycia ciepłej wody użytkowej. Umożliwi

z porównywalnych budynków o podobnym sposobie

to wstępne określenie rozmiarów oraz typu instalacji,

użytkowania oraz poziomie komfortu.

m.in. pola kolektorów słonecznych i pojemności pod-

Przy projektowaniu warto uwzględnić także inne

grzewacza solarnego. Działająca na cele c.w.u. instalacja

czynniki, które w przyszłości będą miały wpływ na

solarna może wytworzyć do 60 proc. potrzebnej w tym

zapotrzebowania na c.w.u., np. sposób wykorzysta-

celu energii. Pozostałe 40 proc., szczególnie zimą, po-

nia budynku. Dobrze też zapoznać się z planem

winno pochodzić z innego źródła. W miesiącach letnich

zagospodarowania przestrzennego, aby nie okazało

wrzesień 2019 zielona Gmina

9 zdj. Marka De Dietrich

Materiał promocyjny

// Jednym z obiektów użyteczności publicznej, w którym wykorzystano kolektory słoneczne, jest Centrum Rehabilitacji i Sportu w Sanoku

rozwiązaniu w okresie dobrego nasłonecznienia mogą

W projekcie Centrum Rehabilitacji i Sportu w Sanoku zastosowano 150 płaskich kolektorów słonecznych Inisol CH250 SLIM marki De Dietrich. • Charakteryzują się one niewielką grubością – mają tylko 46 mm, co gwarantuje ich lekkość (31 kg bez czynnika roboczego), a także łatwość montażu. • Kolektory wyposażono w przezroczystą szybę z bezpiecznego szkła o grubości 3,2 mm zapewniającą przezroczystość powyżej 91 proc. • Zamontowana na dachu basenu instalacja solarna pozwala na oszczędność energii oraz ograniczenie kosztów eksploatacyjnych, pokrywając zapotrzebowanie na ciepło w instalacji c.w.u. oraz na potrzeby wody basenowej. się, że kolektory słoneczne zostaną zasłonięte przez wysokie budynki, powstałe w sąsiedztwie.

być głównym źródłem ciepła do podgrzewania wody użytkowej, a przy słabszym nasłonecznieniu wspomagać pracę kotła, zmniejszając koszty eksploatacyjne systemu. W ten sposób ograniczamy nie tylko zużycie energii, ale uniezależniamy się od dostawców paliw, wykorzystując odnawialne źródła energii. Inwestycja w OZE charakteryzuje się wysoką sprawnością, trwałością i wydajnością, a nakłady inwestycyjne kompensowane są oszczędnościami eksploatacyjnymi. Dodatkową zachętą dla inwestorów jest także możliwość pozyskania dofinansowania, m.in. w postaci dotacji czy kredytów na preferencyjnych zasadach, o które można ubiegać się w lokalnych urzędach.

Centrum Rehabilitacji i Sportu w Sanoku Jednym z przykładów realizacji obiektu użyteczności publicznej, w której wykorzystano kolektory słoneczne, jest Centrum Rehabilitacji i Sportu w Sanoku. Inwestycja ta znalazła się na liście 32 strategicznych inwestycji dla rozwoju polskiego sportu. W celu zminimalizowania kosztów eksploatacyjnych Miejski Ośrodek

Opłacalne inwestycje

Sportu i Rekreacji postawił na odnawialne źródła ener-

Planując w gminie instalację przyjazną środowisku,

gii. Najnowszej generacji kompleks basenów stał się

nie musimy pozbywać się obecnego ogrzewania,

wizytówką oraz przykładem dla całego województwa

wystarczy, że je rozbudujemy. Kolektory słoneczne

oraz trafił do grona najlepszych obiektów w Polsce.

z powodzeniem łączą się z konwencjonalnym źró-

Artykuł powstał przy współpracy

dłem ciepła, np. kotłem gazowym. Dzięki takiemu

z marką De Dietrich wrzesień 2019 zielona Gmina

BDR THERMEA GROUP

FOTOWOLTAIKA

Wrocławska Elektrownia Słoneczna to czysty zysk

zdj. SM Poznań-Południe

Nowatorska na skalę kraju Wrocławska Elektrownia Słoneczna – inwestycja Spółdzielni Mieszkaniowej Wrocław-Południe – dała jej członkom niższe rachunki za energię elektryczną, a miastu czystsze powietrze. W kwietniu minął pierwszy rok jej funkcjonowania. W tym okresie instalacja wyprodukowała o 10 proc. energii więcej niż zakładały prognozy.

// Dzięki energii ze słońca rocznie do atmosfery trafi o 600 t mniej CO2

półdzielnia Mieszkaniowa Wrocław Południe ma

budynków, w trakcie których przedstawiono założe-

w swym zasobie 88 budynków (blisko 11 tys. miesz-

nia projektu i spodziewane korzyści. W spotkaniach

kań). Większość z nich pochodzi z lat 60. i 70. ubiegłe-

wzięło udział ponad 500 osób, a projekt uzyskał przy-

go wieku. Na dachach 35 wieżowców zlokalizowanych

chylność mieszkańców. Co istotne, w trakcie głosowań

w centrum miasta zamontowano 2771 sztuk paneli

tylko jedna osoba była przeciw, a dwie wstrzymały się

fotowoltaicznych. – Przed przystąpieniem do przedsię-

od głosu – mówi Marek Dera, wiceprezes Spółdzielni

wzięcia na przełomie 2015/2016 roku przeprowadzone

Mieszkaniowej Wrocław-Południe, współtwórca Wro-

zostały konsultacje z mieszkańcami poszczególnych

cławskiej Elektrowni Słonecznej. wrzesień 2019 zielona Gmina

FOTOWOLTAIKA zdj. SM Poznań-Południe

// Spłata rat pożyczki z WFOŚ na inwestycję w panele rozpocznie się za 6 lat

Modernizacja spółdzielni Od niemal 20 lat spółdzielnia w różny sposób modernizowała swój zasób, by utrzymać koszty funkcjonowania na realnym poziomie, a jednocześnie poprawiać warunki mieszkaniowe jej członków. Priorytetem było m.in. poszukiwanie rozwiązań racjonalizujących zużycie energii. Przeprowadzono docieplenia budynków, modernizację systemów grzewczych i elektrycznych. Wprowadzono oświetlenie LED sterowane czujnikami ruchu i natężenia światła, falownikową regulację pracy silników wind i pomp, a we współpracy z dostawcą ciepła rozwiązania pozwalające na zdalną regulację

Założenia programu: – montaż 2771 szt. paneli fotowoltaicznych na dachach 35 wieżowców w centrum Wrocławia – 0,5 ha powierzchni dachów wykorzystano pod panele fotowoltaiczne – 739 kWp – łączna moc zainstalowanych 35 elektrowni – 700 tys. kWh rocznej produkcji energii elektrycznej – 557 t rocznie mniej emisji CO2

parametrów pracy węzłów cieplnych, w tym również w funkcji prognozy pogody. – Dzięki temu koszty energii są na relatywnie niskim poziomie. Nasi mieszkańcy w ubiegłym roku zapłacili za ogrzewanie średnio poniżej 2 zł na m2 miesięcznie. Dlatego, że już w sposób prosty coraz trudniej jest obniżać koszty, w 2015 roku podjęliśmy decyzję o poszukiwaniu innowacyjnych rozwiązań i źródeł ich finansowania, w tym poza opłatami mieszkańców – tłumaczy M. Dera i dodaje: – Skończyły się łatwe możliwości ograniczania zużycia energii, a przyszedł czas na jej wytwarzanie. wrzesień 2019 zielona Gmina

Uzyskane efekty: – 760 tys. kWh rocznie produkcji energii elektrycznej z OZE – 600 t rocznie mniej emisji CO2 – 425 tys. zł koszty roczne energii przed instalacją elektrowni – 120 tys. zł koszty energii po roku funkcjonowania elektrowni – 303 tys. zł roczna rata spłaty pożyczki wraz z odsetkami

FOTOWOLTAIKA

Inwestycja w fotowoltaikę Inwestycja Spółdzielni Mieszkaniowej Wrocław-Południe w fotowoltaikę to największa miejska rozproszo-

Tomasz Szczepański wójt gminy Grodziczno

na elektrownia fotowoltaiczna w Polsce i jednocześnie unikatowa w Europie. Została w całości sfinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu w ramach programu „Prosument” z uzyskanej dotacji 1,7 mln zł i pożyczki w kwocie 2,5 mln zł, rozłożonej na 8-9 lat w zależności od zadania. Spłata rat realizowana jest z oszczędności powstałych w wyniku umniejszenia rachunków za energię elektryczną o koszty wyprodukowanej energii z paneli fotowoltaicznych. – Po zakończeniu spłat pożyczek dla poszczególnych budynków (pierwsza nastąpi już za 6 lat) opłaty dla mieszkańców za prąd do części wspólnych obniżą się średnio o ok. 75 proc. – tłumaczy wiceprezes. – Najważniejsze, że już dziś, w związku z produkcją własnej energii, mieszkańcy nie odczują znacząco możliwego wzrostu cen energii elektrycznej. Jeżeli cena rynkowa wrośnie np. o 40 proc., to nasi mieszkańcy odczują podwyżkę o ok. 10 proc. Dla przykładu, jeżeli dla przeciętnego budynku ze 100 mieszkaniami bez instalacji fotowoltaicznej roczne koszty energii wynoszą 10 tys. zł, to po podwyżce wyniosą 14 tys. zł. Za taki sam budynek w naszej spółdzielni z elektrownią słoneczną koszty wyniosą 2,5 tys. zł, a po podwyżce 3,5 tys. zł rocznie.

Gmina Grodziczno należy do mniejszych gmin pod względem obszarowym i pod względem liczby mieszkańców. Ma powierzchnię ok. 154 km2 i nieco ponad 6 tys. mieszkańców. Jest to gmina rolnicza, w której w ostatnim czasie obserwujemy duży wzrost zainteresowania fotowoltaiką. Do urzędu wpłynęło już kilkanaście wniosków o warunki zabudowy dla farm od 1 do 3 MW, które mają powstać na powierzchniach od 1 do 3 ha. Jeśli podobna tendencja występuje w innych gminach, to jest to wyraźny dowód na to, jak bardzo, jako społeczeństwo, jesteśmy świadomi obecnych zagrożeń i konieczności walki o czyste powietrze, grunty i wodę. Podczas spotkań z mieszkańcami gminy zawsze poruszam też temat lokalizacji tego typu inwestycji. Musimy pamiętać, że najważniejsze jest zachowanie zdrowego rozsądku i zasad dobrego sąsiedztwa, bo bywa, że przepisy na coś pozwalają, a życie pokazuje, że nie dla wszystkich jest to dobre rozwiązanie.

10 proc. więcej w rok Po podsumowaniu rocznej działalności Wrocławskiej Elektrowni Słonecznej okazało się, że

wyprodukowała ona o 10 proc. energii więcej niż zakładano. Szacuje się, że dzięki energii ze słońca

W związku z produkcją własnej energii, mieszkańcy nie odczują znacząco możliwego wzrostu cen energii elektrycznej. Jeżeli cena rynkowa wrośnie np. o 40 proc., to nasi mieszkańcy odczują podwyżkę o ok. 10 proc.

rocznie do atmosfery trafi o 600 t mniej CO2, co odpowiada asymilacji gazu cieplarnianego przez ok. 150 ha lasu, czyli 50 tys. drzew. We Wrocławiu odpowiada to wielkości dwóch parków: Grabiszyńskiego i Szczytnickiego. – Planujemy rozbudowę elektrowni i kolejne projekty ekologiczne. Chcemy w budynkach uruchomić instalacje fotowoltaiczne, które oprócz zasilania części wspólnych, będą współpracować z pompami ciepła produkującymi energię cieplną dla podgrzania wody. Mieszkańcy odniosą korzyści finansowe, a wszyscy skorzystają na czystszym powietrzu – podsumowuje Marek Dera. oprac. Beata Klimczak wrzesień 2019 zielona Gmina

POMPY CIEPŁA

Pompy ciepła tak, ale z fotowoltaiką Coraz więcej gmin w Polsce decyduje się na wykorzystanie pomp ciepła – najczęściej „w parze” z instalacjami fotowoltaicznymi. Czynniki, które pomagają w upowszechnianiu takich rozwiązań, to m.in. przystępna cena, dyrektywy unijne, dofinansowania i większa świadomość ekologiczna w gminach.

edług danych statystycznych rynek pomp

i wymogi, które Polska musi spełnić – tłumaczy dy-

ciepła przyrasta o ok. 30 proc. rocznie. Po-

rektor jednej z dużych firm z południa Polski, która

nadto ceny tych urządzeń spadają, a jednocześnie

specjalizuje się w tego typu rozwiązaniach.

technologia staje się coraz bardziej zaawansowana.

Według ekspertów rynku jeszcze niedawno

To wszystko powoduje, że popularność tego typu

w gminach były montowane głównie instalacje

rozwiązań rośnie, czemu sprzyja m.in. polityka kli-

solarne i fotowoltaiczne. Obecnie coraz więcej

matyczna Unii Europejskiej oraz rozpowszechnienie

gmin przygotowuje przetargi na szersze spek-

budownictwa energooszczędnego.

trum OZE. Jednym z powodów takich działań jest głębsza znajomość rynku. Gminy ponadto

Rośnie cały rynek odnawialnych źródeł energii – Przetargów na pompy ciepła jest coraz więcej. Trzeba jednak pamiętać, że cały rynek odnawialnych źródeł energii rośnie. I ta tendencja będzie się rozwijała choćby ze względu na dyrektywy unijne

muszą redukować zanieczyszczenie powietrza, poprawiając swój współczynnik ekologiczny. – Chcą dostosowywać się do wymogów unijnych, ale i być bardziej eko. Do dyspozycji mają dwie ścieżki. Mogą stosować dofinansowania na kotły stałocieplne: pellet, ekogroszek itd. lub, jeśli idą w kierunku fotowoltaiki, korzystać z pomp ciepła. Zużycie energii jest większe, ale w połączeniu

Według ekspertów rynku jeszcze niedawno w gminach były montowane głównie instalacje solarne i fotowoltaiczne wrzesień 2019 zielona Gmina

z fotowoltaiką staje się sensownym rozwiązaniem – tłumaczy nam ekspert, którego firma wykonała już kilkanaście tego typu instalacji dla gmin na południu Polski.

Detaliści najpierw instalują fotowoltaikę Zdaniem specjalisty sprzedaż tego typu asortymentu odzwierciedla całą strukturę sprzedażową

15 zdj. pixabay

POMPY CIEPŁA

// Pompami ciepła zainteresowane są zarówno samorządy, firmy, jak i klienci indywidualni

w Polsce. – Aż 95 proc. sprzedaży naszych urządzeń trafia do gmin. Natomiast sprzedaż

tych dwóch elementów jest wtedy najbardziej racjonalnym działaniem – tłumaczy ekspert.

bezpośrednia do klienta detalicznego wynika najczęściej nabywca montuje wcześniej instalację

Pompy ciepła to bardzo niskie koszty eksploatacji

fotowoltaiczną. Naturalnym połączeniem w tym

Zgoła odmienny model sprzedaży przyjęła z kolei

momencie jest pompa ciepła, która generuje

firma z Grudziądza. – Nie można określić jedno-

większe zużycie energii elektrycznej. Połączenie

znacznie, kto inwestuje najczęściej w pompy ciepła.

najczęściej z jego oczekiwań. Wygląda to tak, że

Według Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła obecnie co piąty dom w Polsce budowany jest z wykorzystaniem pomp ciepła. W najbliższych latach ta liczba ma sięgnąć nawet 25 proc. Według PORT PC główne zalety pomp ciepła to: – pompa ciepła jest jedną z najbardziej niezawodnych technologii grzewczych (żywotność sprężarki to ok. 20-25 lat); – pompa ciepła zasilana prądem to bezpieczeństwo dostaw (analizy pokazują stabilny i przewidywalny wzrost cen prądu w ostatnich 40 latach w stosunku do gazu i oleju); – pompa ciepła obniża koszty ogrzewania (nawet ponad 50 proc. w stosunku do spalania gazu lub oleju opałowego; – pompa ciepła to opłacalna inwestycja (amortyzuje się po kilku latach w stosunku do ogrzewania propanem, olejem, po ok. 10 latach przy ogrzewaniu gazem ziemnym; – pompa ciepła nie wymaga podłączenia komina; – pompa ciepła obniża emisję CO2, zużycie energii pierwotnej; –p ompa ciepła korzysta z dużego udziału energii odnawialnej (ok. 70-75 proc.); –p ompa ciepła, jako rozwiązanie technologiczne, jest wspierana przez Unię Europejską. wrzesień 2019 zielona Gmina

POMPY CIEPŁA

Mieczysław Warszada zastępca wójta gminy Wola Krzysztoporska Swego czasu staraliśmy się pozyskać środki z RPO Województwa Łódzkiego, aby wymienić stare piece na nowoczesne i ekolo-

Gminy muszą redukować zanieczyszczenie powietrza, poprawiając swój współczynnik ekologiczny

giczne powietrzne pompy ciepła. Okazało się jednak, że województwo łódzkie nie uwzględniło możliwości wsparcia finansowego przedsięwzięć wykorzystujących energię aerotermalną, a taka właśnie jest przetwarzana w powietrznych pompach ciepła. Obecnie w naszym województwie jest już dopuszczone wsparcie źródeł ciepła wykorzystujących energię aerotermalną, tyle tylko, że nie ma ogłoszonego żadnego konkursu, w którym można by aplikować o takie środki. Jakiś czas temu pojawiła się informacja o możliwości uzyskania wsparcia na wymianę starych źródeł ciepła w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, ale nabór trwał tak krótko, że wiele gmin (w tym i nasza) nie zdążyło złożyć wniosków, a taki sposób pomocy gminom i ich mieszkańcom zamieniono na program

potrzeby. Dział handlowy oraz marketing zapewniają nam pracę na cały rok. Część zleceń musimy wykonywać, posiłkując się zaufanymi firmami podwykonawczymi, zapewniając nadzór naszej firmy – zaznacza Godlewski i dodaje, że z roku na rok widać tendencję wzrostową w ilościach sprzedawanych instalacji pompy ciepła. Według niego pompa ciepła to idealne rozwiązanie dla osób planujących budowę, które diametralnie obniża wszystkie wydatki związane z ogrzewaniem. – Dzięki pompie ciepła uzyskujemy wiele wymiernych korzyści, choćby bardzo niskie koszty eksploatacji. Przykładowo ogrzanie domu o powierzchni ok. 150 m² kosztuje średnio 9 zł na dobę. Przy 210 dniach sezonu grzewczego w Polsce daje to roczne koszty ogrzewania w wysokości zaledwie ok. 1900 zł – wylicza Patryk Godlewski.

„Czyste Powietrze”. W tym momencie nie realizujemy więc żadnego własnego projektu,

Jesteśmy „odporni” na wzrost cen paliw

ale odsyłamy do Wojewódzkiego Funduszu

Dodatkowe korzyści z posiadania pompy ciepła to

Ochrony Środowiska, gdzie realizowany jest

wyeliminowanie pomieszczenia przeznaczonego

rządowy program „Czyste Powietrze”, który

na kotłownię. Ponadto warto pamiętać, że za ciepło

– jak zdążyliśmy zaobserwować – cieszy się

pochodzące z ziemi czy wody gruntowej płacimy

u nas dużym zainteresowaniem. Aby ułatwić

nawet czterokrotnie mniej niż za ciepło powsta-

mieszkańcom aplikowanie o środki z tego

jące w wyniku spalania gazu czy oleju opałowego.

programu, analizujemy możliwość podpi-

– Dzięki takim urządzeniom uniezależniamy się od

sania porozumienia z WFOŚiGW w Łodzi,

ciągłych wzrostu cen oraz dostaw paliw (olej, gaz).

na mocy którego możliwe byłoby składanie

Nie zanieczyszczamy środowiska, no i nie traci-

wniosków do programu w Urzędzie Gminy.

my czasu na doglądanie i codzienne prace przy naszym systemie grzewczym (nad całością czuwa

Zarówno firmy, jak i osoby indywidualne. Z naszej

w pełni zautomatyzowany, elektroniczny sterow-

perspektywy jednak przeważają instalacje prywatne,

nik) – wylicza zalety pomp ciepła przedstawiciel

na domkach jednorodzinnych. Są to pompy o mocy

firmy Clima Komfort.

do 15 kW – wyjaśnia Patryk Godlewski z firmy Clima

Pompa ciepła może być wykorzystywana zarówno

Komfort, odpowiadający właśnie za pompy ciepła.

do ogrzewania, jak też do komfortowego chłodzenia

– Nie uczestniczymy w przetargach. Nie mamy takiej

pomieszczeń. Z powodzeniem można ją stosować

wrzesień 2019 zielona Gmina

Edwin Gortat wójt gminy Wólka Przedmiotem projektu „OZE w Gminie Wólka – montaż pomp ciepła i ogniw fotowoltaicznych” jest zakup i montaż 117 szt. instalacji fotowoltaicznych oraz 53 szt. pomp ciepła aerotermalnych. Instalacje zamontowane zostaną na obiektach prywatnych. Łączna moc zainstalowana instalacji fotowoltaicznych wynosi 342 kW, zaś pomp ciepła – 108 kW. Zainteresowanie udziałem w projekcie było dość duże, jednak nie aż tak, jak to miało miejsce w przypadku projektu dotyczącego montażu instalacji solarnych. Stawianie na tego typu rozwiązania jest niezmiernie ważne ze względu na poprawę jakości powietrza w gminie, co może zapewnić wykorzystanie zasobów energii odnawialnej jako alternatywnego źródła wytwarzania ciepła czy energii elektrycznej.

w budynkach nowo powstałych, jak też remontowanych (termomodernizowanych).

O tym warto pamiętać Warto jednak mieć świadomość, że pompy ciepła nie są uniwersalnymi urządzeniami. Nie da się zainstalować ich we wszystkich pomieszczeniach – np. nie powinny być montowane tam, gdzie są grzejniki żeliwne. Dlatego najlepiej takie rozwiązania uwzględnić już na etapie projektu. Pojawiają się też głosy, że pompy ciepła to idealne rozwiązanie dla budynków w łagodniejszym klimacie. Co na to eksperci? – Pompy ciepła działają w pewnych zakresach temperatur. Przy niskich temperaturach ich wydajność maleje, a w pewnych warunkach nawet przestają funkcjonować. Jeśli będzie za zimno, to po prostu przestaną działać. Teraz mamy łagodniejsze zimy, ale czy to się szybko nie zmieni? – zastanawia się przedstawiciel dużego dystrybutora pomp ciepła z Podkarpacia. Rafał Wąsowicz

Energia wiatrowa

Margonin: gmina, która postawiła na energię wiatrową Położona w północno-wschodniej części Wielkopolski gmina Margonin jako jedna z pierwszych w kraju zainwestowała w odnawialne źródła energii. To właśnie tam powstała farma wiatrowa będąca największą inwestycją tego typu w Polsce i 8. na świecie.

nwestycję zrealizowano w 2009 roku, a koszt budo-

Dlaczego gmina zainwestowała w farmę wiatrową?

wy wyniósł 166 mln euro. Farmę tworzy 60 wiatra-

Położenie gminy nie było atrakcyjne inwestycyjnie

ków o łącznej mocy 120 MW, co pozwala zabezpie-

dla podmiotów gospodarczych. Decydowała o tym

czyć energię dla 90 tys. gospodarstw domowych. Do

przede wszystkim odległość od dużych miast – po-

budowy jednego wiatraka zużyto 60 t stali oraz

łożenie 80 km od Poznania, 70 km od Bydgoszczy

600 m betonu. Wysokość słupa wiatraka wynosi

i 45 km od Piły. Przez gminę nie przebiega i nie jest

100 m, a rozpiętość śmigieł 90 m. Wiatraki rozmiesz-

planowana autostrada, problemem jest również śred-

czone są na dwóch obszarach wielkości ok. 50 km .

nie uprzemysłowienie terenu i słaby rozwój infra-

Farma wiatrowa w Margoninie jest strategiczną

struktury technicznej. Gmina, by móc się rozwijać,

inwestycją ekologiczną w Polsce, ponieważ wytwa-

potrzebuje odpowiednich nakładów finansowych.

rzana tam energia stanowi 50 proc. mocy wszystkich

Gdy planowano budowę farmy oraz liczbę turbin

działających w kraju elektrowni wiatrowych.

wiatrowych, na 10 mln zł oszacowano wpływy z tytu-

Zgodnie z rekomendacjami „Polityki klimatycznej”

łu podatków, a ówczesny budżet gminy wynosił

przyjętej przez Polskę, energia wiatrowa uważana jest

20 mln zł. Wzrost dochodu gminy był główną przy-

za najbardziej perspektywiczną technologię wyko-

czyną zgody na lokalizację inwestycji na jej terenie.

rzystywaną w przeciwdziałaniu zmianom klimatu. Polska zajęła 10. miejsce w rankingu państw najbar-

Jak wyglądała realizacja inwestycji?

dziej atrakcyjnych dla inwestycji w energię wiatro-

Początek inwestycji to koniec lat 90. Na tym etapie

wą. Sprzyjają temu między innymi bardzo dobre

nie był jeszcze ustalony układ farmy, a pierwsze

warunki naturalne. Celem sektora energetycznego

działania polegały na podpisywaniu umów dzierżawy

jest zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, by

z rolnikami. Społeczność gminy pozytywnie odniosła

to osiągnąć, w większym stopniu należy korzystać

się do planów budowy farmy wiatrowej. Za projekt

z odnawialnych źródeł energii.

odpowiedzialny był wówczas Marek Wardach z firmy

O korzyściach płynących z inwestycji w farmy wia-

Geo Watt Polska. Po roku 2000 projekt sprzedano

trowe w rozmowie z Lidią Cielewicz opowiada pan

firmie Relax Wind Sp. z o.o., która przystąpiła do

Janusz Piechocki — burmistrz Margonina.

jego realizacji. Farmę podzielono na dwa sektory

wrzesień 2019 zielona Gmina

Energia wiatrowa

i ostatecznie wybrano lokalizację dla 60 turbin

wpływy podatków do gminnej kasy to 2010 rok.

Inwestycja przyczyniła się do promocji gminy oraz rozwoju turystyki – nagrywane są programy naukowe, prasa lokalna i ogólnopolska publikuje artykuły poświęcone Farmie Wiatrowej Margonin.

Jakie korzyści farma wiatrowa przynosi gminie?

kościół parafialny i Ochotniczą Straż Pożarną).

Ponaddziesięcioletni okres eksploatacji farm wia-

Przy stacji transformatorowej odbierającej wytworzony

trowych pokazał, że inwestycja przynosi gminie

w elektrowni prąd ENEA Operator wybudował własną

szereg korzyści. Obecność wiatraków na jej terenie

stację – Główny Punkt Zasilania (GPZ), umożliwiający

to przede wszystkim wzrost wpływów do budżetu

poprawę warunków zasilania gminy Margonin, jak

z tytułu podatku od nieruchomości (5,49 mln zł

i gmin ościennych (budowa i przebudowa linii energe-

w 2018 r.) oraz z tytułu opodatkowania gruntu zwią-

tycznych). Ponadto wybudowanie stacji GPZ umożli-

zanego z prowadzeniem działalności gospodarczej

wiło wydanie warunków zasilania dla zakładu pro-

(m.in. 70 tys. zł w 2012 r. i 98 tys. zł w 2014 r.).

dukcyjnego – Fabryki Papieru Kaczory o docelowym

Dzięki wybudowaniu farmy polepszyła się infrastruk-

zatrudnieniu ok. 150 osób. Warto dodać, że budowa

tura komunikacyjna – zmodernizowano i przebudo-

i eksploatacja elektrowni wiatrowej nie wpłynęła ne-

wano drogi dojazdowe do turbin wiatrowych. Farma

gatywnie na ceny nieruchomości (zarówno parceli, jak

ma również wpływ na wzrost zamożności miesz-

i budynków) leżących na terenie gminy — ich wartość

kańców – siłownie zlokalizowane są w całości na

wzrasta zgodnie z ogólnopolskim trendem. Nie odno-

gruntach prywatnych. Inwestycja przyczyniła się do

towano również szkodliwego wpływu na uprawy, plony

promocji gminy oraz rozwoju turystyki – nagrywane

rolnicze, zwierzęta gospodarskie i dziko żyjące (w tym

wiatrowych na terenie gminy. Kolejnym etapem było przystąpienie do budowy Farmy Wiatrowej Margonin 20 MW (10 siłowni Radwanki, Studźce-Adolfowo). Tę część farmy docelowo zwiększono do 11 siłowni i 22 MW w 2007 roku. Połączenie sił z portugalskim inwestorem EDP Renovaveis umożliwiło wystąpienie o decyzję w sprawie lokalizacji Farmy Wiatrowej Margonin Wschód 98 MW, która zaczęła działać na przełomie 2007/2008 roku. Sukcesywny rozwój farmy rozpoczął się od 2009 roku, pierwsze

są programy naukowe, prasa lokalna i ogólnopolska publikuje artykuły poświęcone Farmie Wiatrowej Margonin. Istnieje możliwość zwiedzania terenu

ptaki oraz nietoperze). Mieszkańcy gminy Margonin nie protestują i nie zgłaszają uwag w związku

inwestycji – przyjeżdżają uczniowie, studenci, pracownicy firm, radni i włodarze gmin oraz wszyscy zainteresowani tematyką pozyskiwania energii za pomocą siłowni wiatrowych. Inwestor bierze czynny udział w życiu gminy: dofinansowuje klub sportowy i lokalne imprezy; wyposaża szkoły w sprzęt elektroniczny, organizuje konkursy i funduje stypendia dla uczniów; wybudował place zabaw, kryte lodowisko o powierzchni 500 m2, boisko sportowe, a także plac zabaw w Próchnowie; dofinansowuje instytucje pożytku publicznego (m.in.

wrzesień 2019 zielona Gmina

Energia wiatrowa

z eksploatacją farm wiatrowych. W nieruchomościach

pieniądze pozwalają na uzupełnienie wkładu własne-

położonych najbliżej elektrowni odnotowano zakłó-

go, bez konieczności zaciągania kredytów.

cenia w odbiorze analogowego sygnału telewizyjnego. Z pomocą przyszedł inwestor – zainstalował poszko-

Jakie były problemy z inwestycją na etapie budowy

dowanym cyfrowe odbiorniki i opłaca abonament.

i eksploatacji?

Sygnał analogowy został wyłączony, obecnie nadawany

W trakcie realizowania inwestycji znalazły się osoby,

jest tylko sygnał cyfrowy, którego nie zakłóca praca si-

które przekazywały nam swoje uwagi. Dotyczyły one:

łowni wiatrowych. Działanie farm w żaden sposób nie

wysuszania gruntu, zacieniania pól uprawnych, drgań

przeszkadza w odbiorze sygnału telefonii komórkowej,

ziemi. Wszystkie te zarzuty zostały odrzucone przez

sygnału radiowego czy Internetu radiowego.

ograny sądownicze i nadzorcze. Podczas budowy

Siłownie są zlokalizowane tak, by nie powodować

mieszkańcy gminy zgłaszali: przeszkody w pracach żniw-

efektu stroboskopowego, migotania cienia oraz by

nych (budowa dróg dojazdowych, wykopów pod kable

dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku zostały

energetyczne); przypadki niszczenia upraw (np. wjazd na

zachowane. Dzięki wpływom z tytułu podatków opła-

pole sprzętem budowlanym, tymczasowe składowanie

ty za wodę, ścieki, przedszkole, a także podatek rolny

wykopanej ziemi, tłucznia drogowego). Wszyscy po-

są w naszej gminie jednymi z najniższych w powie-

szkodowani otrzymali od inwestora odszkodowania. Po

cie. Podatki zasilające budżet umożliwiają gminie

uruchomieniu siłowni wiatrowych pojawiły się zarzuty

skuteczne aplikowanie o środki zewnętrzne z pro-

związane z nadmiernym hałasem (badania przeprowa-

gramów pomocowych Unii Europejskiej. Pozyskane

dzone przez organy ochrony środowiska potwierdziły, że

wrzesień 2019 zielona Gmina

zdj. UG Margonin

Energia wiatrowa

Obecnie wydane są trzy decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach dla potrzeb budowy na terenie gminy farm fotowoltaicznych o mocy 1 MW każda. Uważam, że budowa kolejnych elektrowni wiatrowych będzie znacząco przyhamowana. Określona w ustawie zasada wyznaczania odległości od turbin do istniejącej lub planowanej zabudowy oraz miejsc ochrony przyrody oznacza, że siłownie mogą być zlokalizowane w odległości minimalnej wynoszącej przeciętnie 1500-2000 metrów. Inwestycja w farmę wiatrową to również drogi dojazdowe i okablowanie, więc znalezienie miejsca pod budowę z zachowaniem przewidzianych w ustawie wytycznych wpłynie na znaczny wzrost kosztów inwestycji. Na terenie gminy moglibyśmy wybudować dodatkowe turbiny, ale rozporządzenie w obecnym kształcie powoduje, że jest to niemożliwe z przyczyn ekonomicznych. Tzw. ustawa odległościowa utrudnia lokalizację nowej zabudowy mieszkalnej, gdyż ta musi być oddalona przynajmniej 1500 metrów od turbin wiatrowych. Jest to duży problem dla mieszkańców, liczę, że przepisy prawa w tym zakresie zostaną złagodzone. Czy według pana inne gminy powinny brać przykład z Margonina? Uważam, że inwestycja w elektrownię wiatrową jest opłacalna i godna naśladowania. Nie bójmy się innowacji i postępu technicznego. Na to, co nieznane, często patrzymy z dystansem, ale warto pamiętać, że

nie ma przekroczeń obowiązujących norm) oraz infor-

nowatorskie przedsięwzięcia często przyczyniają się

macje o zakłóceniach w odbiorze analogowego sygnału

do rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalne-

telewizyjnego. Urząd gminy już na etapie przygotowań

go. Budowa farmy wiatrowej niesie ze sobą zarówno

szczegółowo informował społeczeństwo o planowanej

szanse, jak i zagrożenia, dlatego trzeba do niej podejść

inwestycji i związanych z nią korzyściach, a także wystą-

indywidualnie. Dzięki lokalizacji turbin na terenie

pieniu czasowych utrudnień w trakcie jej budowy. Dzię-

gminy nakłady na inwestycje wzrosły pięciokrotnie.

ki szerokiej akcji informacyjnej mieszkańcy pozytywnie

Staliśmy się liderem regionu w rozwoju infrastruktury

odnosili się do całego przedsięwzięcia.

technicznej, społecznej oraz życia kulturalnego.

Czy na terenie gminy Margonin planowane są in-

Jak władze odnoszą się do argumentów przeciwników

westycje w kolejne farmy wiatrowe lub inne OZE?

wiatraków (choroba wiatrakowa, zabijanie ptaków)?

Gmina Margonin nie jest właścicielem farmy wiatrowej.

Farma wiatrowa na terenie gminy Margonin pra-

Budowa OZE wiąże się z dużymi nakładami finansowymi

cuje nieprzerwanie od 2010 roku. Jej działanie nie

i nie jest działaniem, do którego gminy zostały powołane.

spowodowało spadku dzietności, zaniżania warto-

Jeżeli chodzi o lokalizację turbin, uważam, że obowiązują-

ści gruntów, zaprzestania produkcji zwierzęcej czy

ca ustawa o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatro-

ucieczki zwierzyny łownej z lasów. Inwestor prowa-

wych uniemożliwi ich rozwój. Kontynuowana będzie

dzi szczegółowe badania związane z oddziaływaniem

budowa tych inwestycji, dla których uzyskano wszystkie

wiatraków na ptaki i nietoperze. Uzyskane wyniki nie

wymagane pozwolenia przed wejściem ustawy w życie.

potwierdzają wzrostu śmiertelności tych zwierząt. wrzesień 2019 zielona Gmina

BIOMASA

Płońsk – 80 proc. ciepła z biomasy Elektrociepłownia w Płońsku to przykład nowoczesnego przedsiębiorstwa, które już kilkanaście lat temu postawiło na odnawialne źródło energii, jakim jest biomasa. Dostarczana jest ona przez kilka firm z terenu do 100 km od miasta. Obecnie 80 proc. mieszkańców Płońska korzysta z „zielonego” ciepła. NR 6 (57) czerwiec 2019 wrzesień 2019 zielona Gmina

zdj. B. Klimczak, BMG

BIOMASA

EC w Płońsku do 1997 roku funkcjonował jako przedsiębiorstwo państwowe. 31 grudnia tego roku gmina miasta

Płońsk powołała do życia spółkę prawa handlowego. W 2005 r. zarząd spółki podjął decyzję o gruntownej modernizacji systemu ciepłowniczego miasta. Postanowiono wybudować układ, który w skojarzeniu produkowałby energię elektryczną i cieplną w oparciu o spalanie biomasy, oraz zmodernizować układ przesyłania i dystrybucji energii cieplnej.

Pierwsza zmiana z laurem Rewolucja ciepłownicza w Płońsku zaczęła się więc w 2007 roku, kiedy ciepłownia została zamieniona na elektrociepłownię opalaną ekologiczną biomasą. Całkowity koszt tej inwestycji (bez kosztów obsługi inwestycyjnej oraz kosztów likwidacji środków trwałych) wyniósł 33 625 000 zł. Skorzystano wówczas z dotacji z Eko Funduszu. Sięgała ona 33,5 proc. (11 300 000 zł). Kredytu udzielił także Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jego wysokość to 53 proc. (17 825 000 zł). Pozostałe środki pokrywające 13,5 proc. kosztów (4 618 000 zł) to środki własne miasta. Za tę inwestycję w 2007 roku EC Płońsk została wyróżniona światową nagrodą Energy Globe.

Poprawa sprawności i efektywne wykorzystanie ciepła W latach 2017-2018 przeprowadzona została dwuetapowa modernizacja systemu ciepłowniczego Płońska w celu podniesienia jego sprawności oraz efektywnego wykorzystania energii cieplnej i elektrycznej. Wartość inwestycji wyniosła: 13 830 354 zł. Wykonanie jej możliwe było dzięki pożyczce z WFOŚiGW w Warszawie w wysokości 10 059 200 zł. Resztę stanowiły środki własne. W ramach inwestycji wybudowano pierwszy w Polsce kocioł wodny WR – 7 EM opalany miałem węglowym. Wybudowano wówczas również nowatorską (jedną z pierwszych tego typu w Polsce) instalację odsiarczania spalin dla kotłów węglowych. (Proces redukcji siarki następuje na filtrach workowych instalacji odpylania spalin. Reagentem jest kwaśny węglan sodu.) Instalacja pozwala na dotrzymanie norm emisji dwutlenku siarki (400 mg/Nm3), które w Polsce będą obowiązywać od 2025 r. – Kocioł wykorzystywany jest rezerwowo w celu produkcji ciepłej wody użytkowej latem i w szczytowym okresie zimowym – mówi Dariusz Marczewski, prezes zarządu PEC Płońsk. Do lipca 2017 w PEC Płońsk jedną z instalacji zamontowanych i pracujących był zespół kogeneracyjny oparty o kocioł parowy OS-14 (12,5 MWt) opalany biomasą i turbinę parową ok. 2,1 MWel. Turbina wybudowana została jako dwustopniowa upustowo-przeciwprężna. W latach 2008-2013 wytwarzana wrzesień 2019 zielona Gmina

BIOMASA zdj. B. Klimczak, BMG (3)

przez kocioł para przeznaczana była na cele technologiczne oraz potrzeby c.w.u. Jednak po rezygnacji odbiorcy pary technologicznej, aby ograniczyć spalanie miału węglowego, postanowiono wybudować kogenerację „letnią” opartą o spalanie biomasy. Efekt ekologiczny tych działań to poprawa czystości powietrza w Płońsku i okolicy oraz znaczne ograniczenie smogu. Udało się ograniczyć roczną emisję: – dwutlenku siarki o 28,5 t, – dwutlenku węgla o 4850 t, – tlenków azotu o 8,2 t, – pyłów o 10,5 t. Wybudowano również instalację ograniczającą emisję tlenków azotu dla kotła spalającego biomasę. – Emisja przed modernizacją – 550 mg/Nm3. – Emisja po modernizacji – 350 mg/Nm3. – Redukcja emisji ok. 35 proc. – Przy spaleniu 25 tys. t biomasy rocznie ograniczenie emisji tlenków azotu wynosi ponad 6,7 t.

Dostawy biomasy Początkowo rozliczenia za dostarczoną do elektrociepłowni biomasę następowały na podstawie obmiaru samochodu i przeliczenia dostarczonego paliwa. Nie było to jednak korzystne dla zakładu, do którego zaczął trafiać towar niskiej jakości, z dużą ilością igieł i zanieczyszczeń. Zmieniono więc system rozliczania, doposażono laboratorium, ażeby można było oznaczać ciepło, spalanie, popiół, wilgotność i wartość opałową dostarczanej biomasy. W umowach zawarto też kary za przekroczenia wskazań dla popiołu i wilgotności. – Z każdego wjeżdżającego na teren zakładu samochodu, a jest ich ponad 800 rocznie, pobierana była próbka biomasy i wykonywana jej analiza pod względem jakości. Taki system rozliczenia

wrzesień 2019 zielona Gmina

System ciepłowniczy Płońska Jedno źródło ciepła, w którym zainstalowano: – kocioł parowy OS-14 opalany biomasą o mocy 12,5 MWt – kocioł WRm-15 opalany miałem węglowym – kocioł WR-7EM opalany miałem węglowym – turbinę przeciwprężną synchroniczną o mocy 2,08 MWe (zima) – turbinę przeciwprężną asynchroniczną o mocy 200 kWe (lato) Sieci cieplne i przyłącza o długości 20 250 mb. Węzły ciepłownicze w ilości 156 szt.

BIOMASA

zdecydowanie zniechęcił dostawców do dostarczania biomasy złej jakości – jest przekonany Dariusz Marczewski, prezes zarządu PEC w Płońsku. Obecnie zaopatrzeniem w biomasę dla elektrociepłowni w Płońsku zajmuje się dział logistyki paliwa w drodze postępowania przetargowego. Umowy podpisywane są na 3 lata. Średnio rocznie w elektrociepłowni zużywa się ok. 25 tys. Mg biomasy o średniorocznej wartości opałowej 10,5 GJ/ Mg, z czego produkuje się ok. 240 tys. GJ energii cieplnej. W strukturach dostaw 85 proc. stanowi zrębka leśna, 13 proc. zrębka z zakładów przeróbki drewna oraz 2 proc. pozostała biomasa. W sezonie grzewczym trwającym od października do kwietnia miesięcznie spalane jest ok. 3500 Mg biomasy, z czego produkowane jest ponad 30 tys. GJ energii cieplnej. Z tej ilości energii 75 proc. zasila miejski system ciepłowniczy, natomiast 25 proc. przetwarzane jest na energię elektryczną, której produkuje się ok. 1300 MWh. Najczęściej dostarczana biomasa ma wilgotność w przedziale od 30 proc. do 55 proc. Spółka przez cały rok przyjmuje biomasę w postaci drobnych gałęzi z przecinek pielęgnacyjnych drzew, jak również choinek świątecznych w styczniu. Rocznie pozyskuje w ten sposób ok. 100 Mg biomasy. Składowana jest ona w magazynie zadaszonym oraz na utwardzonym placu.

Andrzej Pietrasik burmistrz Płońska Płońsk jest miastem nowoczesnym i ekologicznym. W latach 2004-2005 dzięki zaciągniętemu kredytowi w wysokości ok. 18 mln zł udało się nam wybudować ponad 40 km kanalizacji z przyłączami. Biogaz pościekowy wykorzystywany jest do produkcji energii elektrycznej i cieplnej, z której korzysta m.in. oczyszczalnia. Mamy nowoczesną stację uzdatniania wody. Zorganizowaliśmy i monitorujemy system odbioru odpadów. Zbudowaliśmy obwodnicę wschodnią, dzięki której udało się po części wyeliminować ruch z miasta. Jesteśmy w trakcie budowy dwóch obwodnic – zachodniej i centrum miasta. Tworzymy komunikację miejską, która do 2021 r. ma być w pełni elektryczna. Wybudowaliśmy 15 km dróg rowerowych. Przeprowadziliśmy modernizację PEC i systemu dystrybucji ciepła. Już teraz jesteśmy najmniejszym miastem w Polsce, które sprzedaje prawa do emisji CO2 na giełdzie. Oczywiście to nie wszystko, co zrobiono w Płońsku, by jego mieszkańcom żyło się lepiej, wygodniej i zdrowiej. Bierzemy przykład z najnowocześniejszych miast w Europie – Wiednia i Sztokholmu.

Ostatnie zadanie modernizacyjne Do września 2020 roku elektrociepłownia zrealizuje także kolejne zadanie związane z likwidacją niskiej emisji. Polegać ono będzie m.in. na zwiększeniu długości sieci cieplnej i liczby przyłączy, modernizacji istniejących i budowie nowych węzłów cieplnych. Koszt tych inwestycji to ok. 8 mln zł. Środki własne spółki to niecałe 1,5 mln zł. Łącznie w latach 2006-2019 z Fundacji EKOFUNDUSZ, NFOŚiGW i WFOŚiGW w Warszawie Spółka pozyskała dofinansowanie w wysokości 45 626 700 zł (16 772 975 zł w formie dotacji, 28 853 725 zł – pożyczek).

Dariusz Marczewski prezes zarządu PEC Płońsk Modernizacja systemu ciepłowniczego naszego miasta została wykonana w latach 2006-2007 za ok. 40 mln zł. Obecnie na bazie biomasy produkujemy energię elektryczną i energię cieplną. Posiadamy efektywny system ciepłowniczy. Do miasta dostarczamy ciepło w 80 proc. pochodzące ze źródeł odnawialnych. Produkowana energia

Oprac. B. Klimczak Materiał powstał w trakcie wyjazdu studyjnego

elektryczna zużywana jest na potrzeby własne PEC, natomiast nadwyżkę sprzedajemy do sieci.

organizowanego przez NFOŚiGW. wrzesień 2019 zielona Gmina

Rozmowa

Ogrzewanie pelletowe – czyste rozwiązanie na każdą kieszeń Z Robertem Rogoszem, dyrektorem handlowym w Centrum Ogrzewania Pelletowego, o spalaniu pelletu, kosztach eksploatacji i wymiarze ekologicznym modernizacji kotłowni rozmawia Beata Klimczak. Wiele osób słysząc o ogrzewaniu pelletowym,

ok. 95 proc. Te trzy czynniki powodują, iż pellet jest

wskazuje na wysokie koszty takiego rozwiązania.

tak atrakcyjną alternatywą dla węgla. Podsumowując:

Czy to prawda, że palenie pelletem jest zawsze

kupując 1 t dobrego pelletu, mamy do dyspozycji

droższe od wykorzystania węgla?

93,95 proc. paliwa, z którego uzyskujemy energię

To są stereotypy, z którymi należy się zmierzyć. Po-

cieplną, a w przypadku ekogroszku, przy założeniu,

mimo tego, iż kaloryczność węgla jest znacznie wyż-

że popiołu mamy 10 proc. i wilgotność jest na pozio-

sza od kaloryczności pelletu, to koszty ogrzewania

mie 10 proc., mamy do dyspozycji tylko 80 proc. pa-

są porównywalne. Użytkownicy kotłów pelletowych,

liwa, które możemy spalić! Muszę zaznaczyć jednak,

którzy skończyli przygodę z ekogroszkiem, podkre-

że wartości, jakie podałem, są wartościami, jakimi

ślają najczęściej ze zdziwieniem, że koszt eksploata-

chwalą się producenci czy też dystrybutorzy węgla.

cji kotła pelletowego pozostał na poziomie węgla.

Każdy użytkownik kotła na ekogroszek wie dosko-

Wartość kaloryczna ekogroszku to ok. 26 Mj/kg,

nale, że te wartości mogą być zdecydowanie większe.

a pelletu to 18 Mj/kg. Różnica bardzo duża, ale

Bez problemu możemy sobie wyobrazić popiół na

musimy mieć świadomość, jakie paliwo kupujemy.

poziomie 15-20 proc. i wilgotność też na poziomie

Są trzy powody, dzięki którym koszty ogrzewania

15-20 proc. W takiej sytuacji w 1 t węgla, licząc tylko

węglem i pelletem są podobne. Pellet certyfikowany

dolne wartości, mamy 150 kg wody i 150 kg popiołu.

to paliwo, które jest suche, bo ma ok. 6 proc. wilgot-

Zostaje do dyspozycji tylko 700 kg paliwa do efek-

ności, i bardzo efektywne energetycznie – tylko ok.

tywnego wykorzystania.

0,5 proc. popiołu. To oznacza, że z każdej tony spalonego pelletu mamy tylko ok. 5 kg popiołu. Węgiel

Czy można zatem powiedzieć, że pellet ma prze-

takimi parametrami nie może się wykazać. Każdy

wagę nad innymi paliwami stałymi? Jeśli tak, na

użytkownik kotła na węgiel ma swoje doświadczenia

czym ona polega?

z ilością popiołu i wilgotnością paliwa. Jest jeszcze

Pellet ma ogromną przewagę. Oprócz wysokiej efek-

jeden czynnik, który wpływa na ekonomię – spraw-

tywności energetycznej, jest paliwem ekologicznym,

ność sprawność kotłów. W przypadku kotłów wę-

zaliczanym do paliw tzw. zeroemisyjnych. Jest pali-

glowych to średnio ok. 85 do 88 proc., a sprawność

wem czystym, które nie jest uciążliwe dla użytkow-

najlepszych kotłów pelletowych to poziom

nika. I na końcu, dzięki nowoczesnym kotłom jest

wrzesień 2019 zielona Gmina

zdj. archiwum COP

Rozmowa

miejscu muszę poruszyć temat instalatorów. Jest to grupa zawodowa, która wykonuje ciężki i odpowiedzialny zawód. Niemniej jednak są instalatorzy, którzy czy to poprzez swoje przyzwyczajenia, czy też brak wiedzy wprowadzają inwestorów – mówiąc delikatnie – w błąd. W tej samej kotłowni dwóch różnych fachowców potrafi zaproponować rozwiązania wzajemnie się wykluczające. I każdy będzie bronił swojego zdania jak niepodległości. Nagminne są przypadki proponowania rozwiązań bardzo drogich, które mogą być zastąpione innymi, tańszymi systemami. Są też sytuacje odwrotne: w instalacjach nie ma elementów, które dbają o kocioł. Wniosek z tego jeden: pamiętajmy, inwestujemy w system, który może być wykorzystywany przez kilkadziesiąt lat. Podejmujmy decyzję rozsądnie. Decydując się na pellet, wiele osób ma na uwadze nie tylko wymiar finansowy, ale przede wszystkim ekologiczny. Jak możemy mieć pewność, że wykorzystywany przez nas pellet jest w pełni bezpieczny dla środowiska?

paliwem, które wymaga minimalnego nakładu pracy. Ten ostatni czynnik użytkownicy doceniają dopiero po pierwszym roku eksploatacji, gdy okazuje się, że do kotłowni wchodzi się tylko raz w tygodniu lub rzadziej. Czy decydując się na palenie pelletem, musimy wymieniać całą instalację c.o.? Nie, bo nawet stare instalacje z kaloryferami żeliwnymi dobrze współpracują z kotłami pelletowymi. Jest nawet lepiej, gdy w obiegu mamy troszkę więcej czynnika grzejnego, zwiększa to efektywność ogrzewania. Jakie mogą być koszty modernizacji kotłowni z węglowej na pelletową? To bardzo ogólne pytanie. Trudno na nie odpowiedzieć w sposób jednoznaczny. Kotłownie są w różnym stanie zaawansowania technologicznego. W każdej kotłowni występują inne wyzwania. Biorąc jednak pod uwagę to, że nie musimy wymieniać całej instalacji, to koszty zmiany kotła pozostają na rozsądnym poziomie. Każda kotłownia, każda wymiana kotła podlega indywidualnej wycenie. W tym

Ekologia to argument, który powinien być wymieniany jako jeden z pierwszych przy wymianie kotła na pelletowy. Jednak aby ten był ekologiczny, należy pamiętać o jednej podstawowej zasadzie – nawet najlepszy kocioł na pellet będzie tak ekologiczny jak paliwo, które do niego wsypiemy. Każdy nowy użytkownik kotła ma za sobą doświadczenie „oszczędzania na paliwie” i kupowania pelletu z niepewnego źródła. Pellet taki może zawierać „uszlachetniacze” w postaci np. płyty MDF, które powodują wydzielanie do atmosfery szkodliwych substancji. Co więcej, przyczyniają się one do niszczenia kotła i mogą doprowadzić da awarii. Można tego uniknąć, kupując pellet z certyfikatem DINplus lub ENplus. Ponadto warto zasięgnąć rady u sprzedawcy kotła, jakie paliwo rekomenduje. Robert Rogosz jest dyrektorem handlowym i doradcą klienta w Centrum Ogrzewania Pelletowego. Jako specjalista w zakresie ogrzewania pelletowego na swoim koncie ma wiele modernizacji kotłów z węglowych na pelletowe, zarówno dużych, jak i małych mocy. Robert Rogosz tel. 530 245 751; e-mail: biuro@cop360.pl wrzesień 2019 zielona Gmina

Materiał promocyjny

Osady ściekowe – źródłem własnej energii gminy Małe i średnie, gminne lub miejskie oczyszczalnie ścieków komunalnych mogą wykorzystywać fermentację metanową do wytwarzania energii i efektywnego zagospodarowania osadów ściekowych.

// Knokke-Heist – instalacja mikrobiogazowa 22 kWe produkująca 130 MWhe/rok wrzesień 2019 zielona Gmina

Materiał promocyjny

ozwój i coraz tańsze technologie pozwalają na

Te instalacje, o mocach od 10 do 50 kWe, nie wymagają

przesunięcie „w dół” umownego progu, czyli skali

dodawania żadnych ko-substratów, a co najważniejsze

oczyszczalni, przy której zachowana jest opłacalność

– gnojowica swoją charakterystyką w zakresie uzysku

inwestycji. Teraz ów próg to poziom przepustowości

biogazu jest zbliżona do osadów z oczyszczalni komu-

od 0,5 do 3 tys. m ścieków na dobę, a nie jak uważa-

nalnych.

no wcześniej minimum 5 tys. m /dobę. 3

Dzisiaj także w gminnej oczyszczalni ścieków Kiedyś tylko w rolnictwie

Technologię efektywnej fermentacji gnojowicy i osa-

Z podobną sytuacją spotykaliśmy się jeszcze trzy lata

dów ściekowych w mikrobiogazowniach opracował

temu w sektorze rolniczym. Wówczas dominowały

BIOLECTRIC NV w Belgii, natomiast w Polsce roz-

poglądy, że wymagany jest areał upraw powyżej

wiązania te wdraża i serwisuje NATURALNA ENER-

300 ha i obsada bydła minimum kilkaset sztuk. Men-

GIA.plus Sp. z o.o. Pierwsza instalacja pracująca na

talnie nie dopuszczano także możliwości eksploatacji

bazie zagęszczonych osadów z małej oczyszczalni

małej biogazowni zasilanej jedynie gnojowicą. Tym-

ścieków funkcjonuje w Knokke-Heist w Belgii.

czasem, dzięki zastosowaniu dostępnych technologii,

Kolejne instalacje są w trakcie przygotowania, a na-

już 19 użytkowników w Polsce i ponad 220 w Europie

sze doświadczenie pokazuje, że:

eksploatuje mikrobiogazownie BIOLECTRIC zasilane

– nie ma dwóch identycznych oczyszczalni ścieków:

gnojowicą pochodzącą od 60 do 300 krów mlecznych.

różnią się konstrukcją, wyposażeniem, składem

zdj. Naturalna Energia

ścieków i ładunkiem przyjmowanych zanieczyszczeń oraz sposobem zagospodarowania osadu; – każdorazowo zastosowanie w mikrobiogazowni osadów będzie wymagało przeprowadzenia audytu; – mikrobiogazownia BIOLECTRIC® nie wymaga żadnych zmian konstrukcyjnych, a jedynie odpowiedniego skonfigurowania seryjnie wytwarzanych komponentów: • dobrania wielkości komory fermentacyjnej do dostępnej jakości i ilości zagęszczonych osadów, • dobrania mocy układu kogeneracyjnego do ilości i jakości wytwarzanego biogazu, • skonfigurowania oprogramowania zapewniającego optymalne warunki fermentacji mezofilowej osadu; – zakres zmian adaptacyjnych po stronie oczyszczalni uzależniony jest od stosowanych w niej technologii oraz oczekiwań inwestora: • maksymalizacji uzysków energetycznych i korzyści finansowych – osobne pozyskanie osadu wstępnego (świeżego) oraz nadmiernego i osobne ich zagęszczenie oraz zmieszanie przed poddaniem fermentacji w mikrobiogazowni, • minimalizacji nakładów inwestycyjnych – jednak przy zachowaniu satysfakcjonujących uzysków energetycznych i ekonomicznych: wykorzystanie dostępnego potencjału energetycznego zawartego tylko w zagęszczonym osadzie nadmiernym (przykład Knokke-Heist). wrzesień 2019 zielona Gmina

Materiał promocyjny zdj. Naturalna Energia

// Mikrobiogazowni 33 kWe produkującej do 200 MWhe/rok

Podstawowe parametry mikrobiogazowni BIOLECTRIC® – Układ kogeneracyjny o mocy od 11 do 50 kWe – Komora fermentacyjna o pojemności od 100 do 600 m3 – Powierzchnia zabudowy od 180 do 460 m2 – Minimalna ilość zagęszczonego osadu na dobę: 10 t – Automatyczne zasilenie substratem i opróżnianie fermentatora – Zdalny monitoring i sterowanie: możliwość przyłączenia do nadrzędnych układów zarządzania/scada – Ilość wytworzonej energii: od 80 do 360 MWhe/rok +60 do 450 MWhth/rok Wielkość nakładów inwestycyjnych gwarantujących poprawną pracę mikrobiogazowni uzależniona jest od stopnia wyposażenia i stanu technicznego gminnej oczyszczalni oraz od wyboru zakresu inwestycji. Okres zwrotu nakładów powiązany jest natomiast

mikrobiogazowej. W ramach kalkulacji oszczędności uwzględniono wartość unikniętego lub ograniczonego kosztu zakupu energii elektrycznej i ciepła oraz wywozu częściowo odwodnionego osadu do utylizacji. Nie wolno zapomnieć o możliwości suszenia i higienizacji osadu, np. przy użyciu ciepła z kogeneracji. Czy zawarte w przykładzie nakłady inwestycyjne są w zasięgu możliwości finansowych gminy? Przy zauważalnym wzroście cen energii elektrycznej i dostępnych dla gmin form wsparcia odpowiedź powinna być twierdząca. Należy bowiem do katalogu korzyści dodać możliwość zredukowania odorów i zagospodarowania metodą R10 przefermentowanych osadów. Rozproszone gospodarstwa hodowlane te możliwości już wykorzystują. Teraz kolej na rozproszone oczyszczalnie gminne, których liczba i łączny potencjał w Polsce jest także imponujący. Adam Orzech i Witold Woroszyłło

z energochłonnością procesów oczyszczania oraz ponoszonych kosztów zagospodarowania osadów. Nakłady inwestycyjne zawierają pełne koszty wyposażenia oraz prac projektowych i wykonawczych poniesionych zarówno po stronie oczyszczalni, jak i instalacji

W celu zobrazowania tych zależności posłużymy się przykładem oczyszczalni o przepływie 2000 m3 ścieków na dobę. Wybrany wariant inwestycji: Pozycja analizy

Maksymalizacji uzysków energetycznych

Minimalizacji nakładów inwestycyjnych

44 kWe i 90 kWth

22 kWe i 45 kWth

Wielkość komory fermentacyjnej [m3]

600

500

Łączny nakład inwestycyjny [tys. PLN netto]

2450

1570

123

352 MWhe + 430 MWhth

128 MWhe + 140 MWhth

430

249

Układ kogeneracyjny

Roczne koszty eksploatacyjne [tys. PLN netto] Produkcja energii elektrycznej i ciepła/rok Uniknięty koszt w skali roku [tys. PLN netto] wrzesień 2019 zielona Gmina

Sposób na uciążliwe zapachy z kanalizacji Norweska firma Yara, z przedstawicielstwem w Polsce, posiada sprawdzone od ponad 30 lat technologie w usuwaniu siarkowodoru i innych toksycznych gazów z: • kanalizacji – Technologia NUTRIOX® – usuwania siarkowodoru i zabezpieczania sieci przed jego powstawaniem • oczyszczania gazów pochodzących ze ścieków w przepompowniach, oczyszczalniach ścieków i zakładów przemysłowych (systemy oczyszczania gazów wylotowych, YaraEvodor i YaraVP zapewniają bezpieczne i niezawodne usuwanie uciążliwych zapachów bez stosowania niebezpiecznych chemikaliów) • w procesie produkcji biogazu, posiadamy technologie, zapewniającą zwiększenie wydajności, zwiększając ilość wytwarzanego metanu przy redukcji siarkowodoru (H2S) (Yara BPO- Optymalizacja Produkcji Biogazu) Nasze wszystkie technologie bazują na procesach biologiczno-chemicznych, preparatach przyjaznych i bezpiecznych, ulegających biodegradacji w środowisku! Technologia NUTRIOX® – usuwania siarkowodoru i zabezpieczania sieci przed jego powstawaniem obejmu-

Kontakt: Yara Poland Sp. z o.o. ul. Jacka Malczewskiego 26 71-612 Szczecin

www.yara.pl

je: pomiary stężenia siarkowodoru, przeprowadzenie testów technicznych sprawdzających skuteczność preparatu oraz monitoring całego procesu dozowania. NUTRIOX® może być stosowany: - w miejskiej sieci kanalizacyjnej w przepompowniach ścieków - w punktach zlewnych ścieków - w szambach - w oczyszczalniach ścieków. Nasza technologia eliminuje uciążliwe zapachy z kanalizacji (siarkowodór i inne toksyczne gazy). Zwiększa bezpieczeństwo pracowników. Chroni przed korozją części metalowe i betonowe kanalizacji, poprawia sprawność oczyszczalni ścieków. Cały proces dozowania i kontroli jest monitorowany i archiwizowany. Jeżeli mają Państwo problemy z odorami w kanalizacji lub inne problemy z siarkowodorem, skargi mieszkańców, korozję w studniach, korozję w szafach sterowniczych; inne preparaty zawiodły lub były mało skuteczne – skontaktujcie się z nami, wspólnie rozwiążemy problem!

Przedstawiciel: Piotr Wons tel. +48 609 700 741 e-mail: piotr.wons@yara.com

PRAWO

Klastry nie zdały egzaminu, stawiamy na spółdzielnie Przez ostatnie trzy lata Ministerstwo Energii zapewniało, że rozwój klastrów energetycznych to jeden z priorytetowych tematów. Tym większe było zdziwienie, kiedy wiceminister Grzegorz Tobiszewski zapowiedział, że resort zacznie wdrażać mechanizmy wsparcia, ale dla spółdzielni energetycznych.

2016 roku w nowelizację ustawy o OZE

na to, że zanim na dobre tworzenie klastrów się

wpisano definicję klastrów energii. Zna-

rozpoczęło, pomysł został zarzucony. – Klastry

lazła się tam również definicja spółdzielni

to porozumienia cywilnoprawne, a spółdzielnie są

energetycznych. Promowane były jednak tylko

osobami prawnymi. Łączy je jedno – wiek embrio-

te pierwsze. Ministerstwo zapewniało od tamte-

nalny z szansami na przejście do wieku schyłkowego

go czasu, że pomysł klastrów będzie rozwijany,

z pominięciem etapu wzrostu i dojrzałości – obrazo-

więc zainteresowanie zarówno inwestorów, jak

wo tłumaczy Marek Pituła z Polskiego Stowarzysze-

i samorządowców było spore. Wygląda jednak

nia Biometanu.

wrzesień 2019 zielona Gmina

33 zdj. Shutterstock

PRAWO

Według Pituły pomysł klastrów nie był zły – po-

przychodów, a tzw. taryfa „k” stanowiła potencjalne

dzielenie się marżą dystrybucyjną energii pomiędzy

zagrożenie dla całego systemu dystrybucji przez

wytwórcami a odbiorcami w strategii win-win, czyli

z pozoru niewinne określenie „rzeczywiste koszty”

producent dostaje więcej za energię niż dzisiaj,

dystrybucji – wyjaśnia Marek Pituła.

a odbiorca mniej – wszystko kosztem zmniejszenia

Wydaje się, że po trzech latach do podobnego wnio-

przychodów właścicieli sieci dystrybucyjnych. – Jest

sku doszedł resort energii. Podczas sejmowej Komisji

tylko jeden zasadniczy problem – ten ostatni nie

ds. Energii i Skarbu Państwa (rozpoczęto na niej pro-

miał i nie bardzo ma zamiar rezygnować ze swoich

cedowanie zgłoszonego przez Ministerstwo Energii wrzesień 2019 zielona Gmina

PRAWO

W mechanizm wsparcia, który ma dotyczyć spółdzielni energetycznych, wpisuje się m.in. program Energia Plus projektu nowelizacji ustawy o OZE – przyp. red.), wiceminister Grzegorz Tobiszowski zapowiedział bowiem wdrożenie nowego mechanizmu wsparcia

Marek Pituła Polskie Stowarzyszenie Biometanu Dobrze by było, aby regulatorzy wypełnili swoje obowiązki wynikające chociażby z istniejących ustaw (np. z art. 62 ustawy o OZE), tworzenie modeli biznesowych typu klaster vs spółdzielnia pozostawiając praktyce dnia codziennego.

dla zdefiniowanych w tym projekcie spółdzielni energetycznych. Pytana o sprawę szefowa MPiT Jadwiga Emilewicz potwierdziła, że właśnie spółdzielnie energetyczne mają być teraz promowane. – W styczniu ogłosiliśmy program Energia Plus. Jego celem jest m.in. to, by mali i średni przedsiębiorcy mogli być prosumentami. Wpisuje się w mechanizm wsparcia, który ma dotyczyć spółdzielni energetycznych, które będą mogły powstawać na wsiach i w gminach miejsko-wiejskich. Projekt to jedna z dróg do zmniejszenia emisyjności naszej energetyki bez szkody dla polskiej gospodarki – przyznała Emilewicz. – Jako Polskie Stowarzyszenie Biometanu widzimy rolę spółdzielni w zarządzaniu lokalnymi sieciami dystrybucyjnymi biometanu – szczególnie na

obszarach wiejskich. Zbudowana przez spółdzielnię (a przynajmniej zarządzana) sieć lokalna może połączyć wytwórcę biometanu z odbiorcą przy pomocy spółdzielni, której członkami byliby konsumenci tegoż biometanu. Spółdzielnia socjalna (bo o takiej mowa) jest organizacją non-profit, a w tym przypadku interes spółdzielców jest priorytetowy – jak najniższe koszty dystrybucji. Do najważniejszych warunków powodzenia należy jednak inicjatywa oddolna (stymulowana przez wytwórców biometanu), ograniczenie członkostwa wyłącznie do konsumentów i producentów – wylicza Marek Pituła. Liczba członków spółdzielni ma być nie mniejsza niż 1000. Łączna moc zainstalowana elektryczna wszystkich instalacji odnawialnego źródła należących do członków spółdzielni ma umożliwiać pokrycie nie

W myśl proponowanej nowelizacji jako spółdzielnię energetyczną należy rozumieć: „spółdzielnię w rozumieniu ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (Dz.U. z 2017 r. poz. 1560 i 1596), której przedmiotem działalności jest wytwarzanie energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, w instalacjach odnawialnego źródła energii i równoważenie zapotrzebowania, dystrybucji lub obrotu energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni energetycznej i jej członków, przyłączonych do zdefiniowanej obszarowo sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub sieci dystrybucyjnej gazowej, lub sieci ciepłowniczej”.

wrzesień 2019 zielona Gmina

mniej niż 70 proc. rocznego zapotrzebowania na energię elektryczną wszystkich jej członków. W zakresie energii elektrycznej maksymalna moc instalacji będzie mogła wynosić 10 MW. W zakresie produkcji biogazu przewiduje się maksymalną wydajność rzędu 40 mln m3, a w przypadku produkcji ciepła w instalacjach OZE w skojarzeniu ich maksymalna moc nie powinna przekraczać 30 MW. Cały pakiet systemu wsparcia dla spółdzielni już jest, ale w kolejnej nowelizacji ustawy o OZE planowana jest jego dalsza część. Wszyscy zainteresowani sektorem OZE powtarzają też jedno słowo – stabilizacja. Jej brak w temacie ustaw i rozporządzeń powoduje bowiem chaos w sektorze i brak możliwości stworzenia długofalowego i bezpiecznego planu inwestycji w zieloną energię, dla przedsiębiorców. Rafał Wąsowicz

DOTACJA! FOTOWOLTAIKA dla rolników indywidualnych oraz prowadzących działalność gospodarczą

elektromobilność

Mniejsze gminy szybciej mogą stać się emobilne

Od 1 stycznia 2020 r. gminy i powiaty powyżej 50 tys. mieszkańców muszą zapewnić minimum 10 proc. udział pojazdów elektrycznych w użytkowanej flocie. To jeden z wymogów, które mają zachęcić do przechodzenia na zeroemisyjny transport.

wrzesień 2019 zielona Gmina

zdj. Solaris Bus&Coach

elektromobilność

ak wynika z analiz, w Polsce najlepiej elektromobilność rozwija się w obszarze transportu miej-

skiego. Pod tym względem jesteśmy w europejskiej czołówce. Nowe autobusy elektryczne kupuje coraz więcej miast. Ma je w swojej flocie Warszawa, Poznań, Kraków i Wrocław. Ale nie tylko duże aglomeracje sięgają po elektryki. Coraz chętniej takie rozwiązania stosują mniejsze gminy. Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych ma za sobą już 24 szkolenia zrealizowane w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców. – Po wakacjach rusza kolejna sesja. Chcemy przeszkolić wszystkie gminy powyżej 100 tys. mieszkańców. Ruszamy także ze szkoleniami dla gmin 50 tys. plus – opowiada Maciej Mazur, dyrektor generalny PSPA. Jednym z celów szkoleń jest chęć pokazania, że elektromobilność to nie tylko domena dużych miast. – Każde miasto jest bardzo indywidualnym organizmem. Miasta 50 tys. plus mają zupełnie inne potrzeby i inną skalę. Naturalne więc, że nie ma jednego sznytu, na wzór którego można zrobić strategię dla wszystkich – tłumaczy Mazur. Największą różnicą jest skala. Inne potrzeby i uwarunkowania ma Warszawa, która ma flotę ok. tysiąca autobusów, a inne rozwiązania są potrzebne dla mniejszych gmin, gdzie autobusy są liczone w dziesiątkach czy setkach. – To naturalne. Trzeba pamiętać, że w mniejszych gminach jeden autobus kursuje na różnych trasach. Często te trasy są zmieniane. W mniejszych aglomeracjach jest też ważny aspekt zasięgowy. Tu trasy są krótsze, mniej kilometrów do przejechania niż w Warszawie, Krakowie czy Poznaniu. W takich

Maciej Mazur dyrektor zarządzający Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych To, co najbardziej nas cieszy w projekcie rozporządzenia Ministerstwa Energii dot. warunków wsparcia z Funduszu Niskoemisyjnego Transportu, to nowość, czyli podział na poszczególne segmenty pojazdów, na które można uzyskać dofinansowania (chodzi m.in. o samochody dostawcze i ciężarowe). Nie zmienia się za to kwota dopłaty dla osób prywatnych. Dopłata może sięgnąć 37,5 tys. zł. Zakupiony pojazd musi być nowy, przy czym kupowany samochód nie może być droższy niż 125 tys. zł. Kwoty brzegowe powodują, że będziemy zmuszeni do kupowania samochodów z poza tzw. listy TOP10. Na większy wybór wśród możliwych do nabycia „elektryków” mogą liczyć przedsiębiorcy. W ich przypadku mowa jest o kwotach netto. Według projektowanych przepisów, wsparcie obejmie więcej modeli pojazdów elektrycznych. Ciekawostką jest fakt pojawienia się także propozycji wsparcia dla pojazdów kategorii L (motorowery, motocykle, czterokołowce) w wysokości 30 proc. kosztów kwalifikujących się do objęcia wsparciem, nie więcej niż 5 tys. zł. Głównym problemem jest jednak czas, w jakim proponowane przepisy wejdą w życie. Przecież mija już ponad rok, jak czekamy na uruchomienie pieniędzy z FNT. A końca tego procesu nie widać. To na pewno niepokoi.

warunkach autobusy czy samochody elektryczne są dużo bardziej uniwersalne. W mniejszych aglome-

W Świnoujściu jeżdżą między innymi elektryczne

racjach się po prostu lepiej sprawdzają – wyjaśnia

taksówki, wprowadzany jest też projekt carsheringu,

Maciej Mazur.

gdzie można wypożyczyć samochód elektryczny.

Co ciekawe, coraz więcej miast 50 tys. plus decyduje

Funkcjonują także punkty ładownia samochodów

się na zeroemisyjne rozwiązania komunikacyjne ze

elektrycznych, z których skwapliwie korzystają

względu na swój charakter. – Tak jest choćby z mia-

zwłaszcza niemieccy turyści.

stami o charakterze kurortu – przyznaje Maciej Ma-

Jak przyznają władze miasta: „problem zanieczyszczo-

zur. – Fajnym przykładem jest Świnoujście czy nieco

nego powietrza w Świnoujściu nie występuje, ale miasto

większe Zakopane, które stara się zmieniać wizeru-

zdaje sobie sprawę, że utrata statusu uzdrowiska wiąże

nek miasta, gdzie „oddycha się smogiem”. Elektro-

się z utratą środków z opłaty uzdrowiskowej, stąd wy-

mobilność musi się rozwijać tam, gdzie ekologia jest

siłki i realizacja przedsięwzięć proekologicznych”.

elementem krajobrazu. Bo to się w układzie ekselo-

Zdają sobie z tego sprawę także władze Zakopane-

wym zaczyna opłacać – dodaje.

go, które chciałyby wymienić autobusy miejskie na wrzesień 2019 zielona Gmina

elektromobilność zdj. Solaris Bus&Coach

// Solaris Urbino electric można spotkać na ulicach 17 europejskich państw w kilkudziesięciu miastach, a w Polsce ostatnio zakupiło je PKM Katowice

mniejsze gminy. Główne źródła finansowania to te

Na początku lutego br. zakończył się nabór wniosków do programu „GEPARD II – transport niskoemisyjny”. Złożonych zostało 240 wniosków na łączną kwotę 13 mln zł

związane z Unią Europejską – jeśli chodzi o komunikację zbiorową. Niebawem ruszają też dofinansowania w ramach Narodowego Funduszu Transportu, które mają zacząć działać już w czwartym kwartale 2019 r. – W trakcie szkoleń pokazujemy, że myśląc o zeroemisyjnym transporcie czy Strefach Czystego Transportu, warto korzystać ze zdobyczy najnowszych technologii. Należy badać przepływy osób. To, skąd mieszkańcy podróżują, gdzie spędzają najwięcej czasu, gdzie są najbardziej obciążone węzły przesiadkowe – wylicza Maciej Mazur z PSPA. Dopiero na takiej podstawie metodologicznej gminy

elektryczne. Tu od decyzji do realizacji nie powinno

powinny określać, jak pod względem technicz-

upłynąć dużo czasu (pierwsze eautobusy już jeżdżą –

no-logistycznym poprowadzić ruch samochodów

przyp. red.). W mniejszych gminach łatwiej o szybkie

elektrycznych czy elektryczny transport zbiorowy.

decyzje. Swoją flotę na elektryczną wymieniają m.in.

– Punkty ładowania budowane są obecnie trochę na

Włocławek czy Szczecinek, gdzie inwestycja w elek-

chybił trafił. Ale powoli trzeba zacząć świadomie

tryki jest rekordowa w historii gminy.

rozwijać sieć ładowania. Podobnie na przykład, jak

Zarówno w przypadku większych aglomeracji, jak

to jest z lampami i oświetleniem w gminach. To

i tych mniejszych, pieniądze na tego typu inwesty-

wszystko jest robione według szerszego planu. Tak

cje pozyskuje się z podobnych źródeł. Oczywiście,

musi być też z punktami ładowania – przekonuje

większe miasta mają szanse na większe pieniądze, ale

Maciej Mazur.

trzeba też pamiętać, że mają one większe potrzeby niż wrzesień 2019 zielona Gmina

Rafał Wąsowicz

NAJWIĘKSZE SPOTKANIE BRANŻY W EUROPIE ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ

IV Kongres Biogazu 16–17 września 2019 Hotel Mercure

Poznań

Branżowe spotkanie dla: inwestorów planujących budowę biogazowni właścicieli działających instalacji technologów i zarządców biogazowni odpadowych i oczyszczalnianych właścicieli dużych gospodarstw rolnych przetwórców rolno-spożywczych kierowników ubojni i ferm drobiu dostawców technologii i urządzeń doradców finansowych i ubezpieczeniowych polskich i europejskich stowarzyszeń przedstawicieli administracji rządowej i samorządów

uj Zarezerw la miejsce d siebie!

Zarezerwuj miejsce dla siebie! Kontakt: Biuro organizacyjne, +48 507 786 173, e-mail: biogaz@biomassmediagroup.pl Formularz zgłoszeniowy: www.magazynbiomasa.pl/kongres-biogazu organizator:

patronat medialny:

PIECE, KOMINKI

I NAGRZEWNICE PELLETOWE

WYBIERZ EKO-LOGICZNIE: OSZCZĘDZAJ I DBAJ O ŚRODOWISKO

Pomożemy Ci dofinansować zakup!

OFERUJEMY: • kotły i nagrzewnice pelletowe renomowanych polskich producentów, • kotły biomasowe, • certyﬁkowany pellet drzewny, • doradztwo w zakresie wymiany starych kotłów na ekologiczne urządzenia pelletowe, • pomoc w uzyskaniu ﬁnansowania.

Najlepsze ceny + Bezpłatne doradztwo

Dofinansowanie aż do 90%

Ul. Polna 7 62-006 Kobylnica Tel. +48 530 245 751 biuro@cop360.pl www.cop360.pl