ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΩΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ

Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα •

• ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ ΑΡ. ΜΗΤΡΩΟΥ 12090009 ΜΑΘΗΜΑ: Διεθνές Δίκαιο της Ανάπτυξης ΈΤΟΣ: 4ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΤΣΑΛΤΑΣ ΓΡ.

Διεθνές Δίκαιο της Ανάπτυξης

1

ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

«Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα»

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή

σελίδα 3

Ορισμός της Ανάπτυξης

σελίδα 3

Η Εξέλιξη της Κατοχύρωσης του Δικαιώματος

σελίδα 4

Η Νομική Υπόσταση του Δικαιώματος

σελίδα 7



Μπορεί να επιβληθεί νομικά η ανάπτυξη;

σελίδα 7



Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα

σελίδα 7



Είναι η Ανάπτυξη Δικαίωμα;

σελίδα 8

Τα κράτη για το Διεθνές Δίκαιο της Ανάπτυξης

σελίδα 9

 Γερμανία

σελίδα 9

 Ηνωμένο Βασίλειο

σελίδα 9

 Η Αφρικανική Ένωση

σελίδα 10

 Η στάση των ΗΠΑ

σελίδα 10

 Η Ευρωπαϊκή Ένωση

σελίδα 10

 Η φιλοσοφία της ανάπτυξης

σελίδα 11

 Φταίει η αποικιοκρατία;

σελίδα 11

 Ο διάλογος μεταξύ υποστηρικτών και αρνητών της ανάπτυξης

σελίδα 12

 Η εκμετάλλευση των Δικαιωμάτων

σελίδα 13

Υποχρεώσεις ΟΗΕ – ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΧΙΛΙΕΤΙΑΣ

σελίδα 13

Επίλογος

σελίδα 15

Πηγές

σελίδα 16 ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

«Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα»

3

ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΩΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ « Το δικαίωμα της Ανάπτυξης είναι ένα αναφαίρετο δικαίωμα, δυνάμει του οποίου κάθε άνθρωπος και όλοι οι λαοί δικαιούνται να συμμετέχουν, να συμβάλλουν και να απολαμβάνουν οικονομική, κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική ανάπτυξη, ώστε όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι θεμελιώδεις ελευθερίες να μπορούν να υλοποιούνται πλήρως» σύμφωνα με το Άρθρο 1.1 της Διακήρυξης για το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη Από το 1986 μέχρι σήμερα έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στην ανάπτυξη των δικαιωμάτων, οι προκλήσεις όμως είναι ακόμα πολλές. Η ανάπτυξη είναι πλέον ένα από τα τέσσερα εμβρυακά Δικαιώματα Τρίτης Γενιάς.

ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ορίσουμε σωστά την έννοια της ανάπτυξης εφόσον, η βάση πάνω στην οποία τίθενται τα θεμέλια των στόχων, των εργασιών και των δράσεων είναι οι ορισμοί. Γενικότερα υπάρχουν πολλές διαφορετικές ορολογίες, αριθμούνται σε πάνω από εβδομήντα. Κυριολεκτικά το να διατηρείς την ανάπτυξη μέσα στο χρόνο αναφέρεται ως αειφόρος ανάπτυξη.

H Παγκόσμια Επιτροπή για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη όρισε την ως “Development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own need” Σε αυτό τον ορισμό περιλαμβάνονται καταρχάς η έννοια των αναγκών, ιδίως οι βασικές ανάγκες των φτωχότερών του κόσμου στις οποίες πρέπει να δοθεί προτεραιότητα καθώς και η ιδέα των περιορισμών που επιβάλλονται από την θέση της τεχνολογίας και της κοινωνικής οργάνωσης στην ικανότητα του περιβάλλοντος να ανταποκριθεί παρούσες και μελλοντικές ανάγκες.1 H ανάπτυξη λοιπόν δεν ταυτίζεται μόνο με την οικονομική παράμετρο αλλά «από μια μεγάλη σειρά απαραίτητων διάχυτων και έντονα αλληλοσυμπληρουμένων συντελεστών.»

H ανάπτυξη στηρίζεται στους τρείς πυλώνες, της οικονομίας, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος, καταστώντας σαφές ότι πρέπει και οι τρείς να είναι «στερεοί» για να συγκρατήσουν το οικοδόμημα. Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ενσωματώνει τις αρχές της ισότητας, των μη-διακρίσεων, της συμμετοχής, της διαφάνειας, της υποχρέωσης λογοδοσίας και της διεθνούς συνεργασίας. Στις βασικές διατάξεις της Διακήρυξης του ΟΗΕ βλέπουμε ξεκάθαρα ότι ο άνθρωπος πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο της ανάπτυξης.

1

What is Sustainable Development? Environmental, economic and social well-being for today and tomorrow, http://www.iisd.org/sd/ ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

«Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα»

4

Απαιτείται επίσης να εξασφαλιστεί η ελεύθερη, ενεργή και ουσιαστική συμμετοχή για τη δίκαιη κατανομή των κερδών από την ανάπτυξη. Επιβάλλεται , τέλος, να υπάρχει σεβασμός της κυριαρχίας επί των φυσικών πόρων.2

Η ανάπτυξη λοιπόν επικεντρώνεται στα παρακάτω: 1.

Πληθυσμός

2.

Τροφή

3.

Είδη και οικοσύστημα

4.

Ενέργεια

5.

Βιομηχανία

6.

Η αστική πρόκληση

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ Η ιδέα της ανάπτυξης εντάσσεται στον παγκόσμιο διάλογο τις δεκαετίες 1950 και 1960 από τις υποανάπτυκτες χώρες του Νότου που τότε βρίσκονταν στη διαδικασία της αποαποικιοποίησης. Σημαντικό ρόλο κατείχε ο Raul Prebisch διευθυντής του CEPAL ο οποίος έφερε προς συζήτηση σε παγκόσμιο επίπεδο τη μειονεκτική θέση των υποανάπτυκτων χωρών. Πέρασαν περισσότερο από δύο δεκαετίες για να υιοθετηθεί το κείμενο της Διακήρυξης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ψήφησαν κατά της Διακήρυξης φοβούμενοι τη δημιουργία κομμουνιστικών κρατών. Μόνο μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου η Διεθνής Κοινότητα αποδέχτηκε το αδιαίρετο των ανθρώπινων δικαιωμάτων καθώς και την αλληλεξάρτηση τους. Η αυξημένη αισιοδοξία για το ρόλο των Ηνωμένων Εθνών κατάφερε να προωθήσει την ιδέα της ανάπτυξης. Το 1977 η Επιτροπή Ανθρώπινων Δικαιωμάτων συστήνει στο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο, να καταστήσει μια μελέτη πάνω στο δικαίωμα της Ανάπτυξης ενώ το 1978 η UNESCO μέσα από τη «Διακήρυξη για τη Φυλή και τις Φυλετικές Διακρίσεις και Προκαταλήψεις» απαγορεύει ρητά τη λήψη οποιοδήποτε μέτρου που θα έθετε περιορισμούς στο καθολικό δικαίωμα στην ανάπτυξη.3 Αναφορά στο δικαίωμα της Ανάπτυξης γίνεται στον «Αφρικανικό Χάρτη των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων και Δικαιωμάτων των Λαών» ο οποίος συντάχτηκε το 1981 από την Οργάνωση της Αφρικανικής Ενότητας στο Ναϊρόμπι της Κένυας. Στο άρθρο 22 της Διακήρυξης αναφέρετε ότι: 2

Γιαννέλος, Α., Κοινωνικό Επιχειρείν και Αειφόρος Ανάπτυξη, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Απρίλιος 2013 http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=360660 3 Τσάλτας Γρ., Ι., Αναπτυξιακό Φαινόμενο και Τρίτος Κόσμος, Πολιτικές και Διεθνές Δίκαιο της Ανάπτυξης, Εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2010 ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

«Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα»

5

« Όλοι οι λαοί έχουν δικαίωμα στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική τους ανάπτυξη, μέσα στα πλαίσια του σεβασμού της ελευθερίας, της ταυτότητας και της ισότιμης συμμετοχής τους στην Κοινή Κληρονομιά της Ανθρωπότητας.» Αναφορά θα γίνει επίσης και στην Ισλαμική Παγκόσμια Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων η οποία υιοθετήθηκε την ίδια χρονιά, 1981, από το Ισλαμικό Συμβούλιο. Το 1986 υιοθετήθηκε η Διακήρυξη για το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη χωρίς όμως να έχουν εξαλειφθεί οι αντιδράσεις και οι διαφωνίες. Στο κείμενο γίνεται ξεκάθαρο πως όλοι δικαιούνται να συμμετέχουν, να συμβάλλουν και να απολαμβάνουν την οικονομική, κοινωνική, πολιτιστική ανάπτυξη. Η Διακήρυξη η δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την απόλαυση των άλλων αστικών, πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων χαρακτηρίστηκε από ατολμία αφού περιορίστηκε σε συστάσεις. Η δήλωση για το δικαίωμα στην ανάπτυξη, ορίζει ως «ένα αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωμα, δυνάμει του οποίου κάθε άνθρωπος και όλοι οι λαοί έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν, να συμβάλλουν και να απολαμβάνουν την οικονομική, κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική ανάπτυξη, μέσο της οποίας όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες μπορούν να υλοποιηθούν πλήρως. "(Άρθρο 1) Το δικαίωμα στην ανάπτυξη περιλαμβάνει:    

πλήρη κυριαρχία επί των φυσικών πόρων αυτοδιάθεση λαϊκή συμμετοχή στην ανάπτυξη ισότητα των ευκαιριών

Ο άνθρωπος προσδιορίζεται ως δικαιούχος του δικαιώματος στην ανάπτυξη, όπως όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το δικαίωμα στην ανάπτυξη μπορούν να επικαλεστούν τόσο ιδιώτες όσο και λαοί. Επιβάλλει υποχρεώσεις τόσο στα επιμέρους κράτη - να εξασφαλιστεί η ισότιμη και επαρκής πρόσβαση σε βασικούς πόρους - όσο και στη διεθνή κοινότητα - για την προώθηση δίκαιης ανάπτυξης. Το 1993 στη Παγκόσμια Διάσκεψη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, 171 κράτη υιοθέτησαν ανώνυμα τη Διακήρυξη της Βιέννης και το Πρόγραμμα Δράσης τα οποία αναφέρονταν στο δικαίωμα της Ανάπτυξης καθώς και στο αδιαίρετο αλλά και στην αλληλεξάρτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το 1992 η Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών η οποία έλαβε χώρα στο Ρίο είχε ως κεντρικό στόχο να ανιχνεύσει τις βασικές αρχές πάνω στις οποίες θα στηριζόταν μελλοντικά η «αειφόρος ανάπτυξη». Στη συνδιάσκεψη πήραν μέρος 109 αρχηγοί κρατών και η μεγάλη πρόκληση ήταν να επιτευχθεί συμφωνία. Η Παγκόσμια Συνδιάσκεψη της Βιέννης του 1993 ασχολήθηκε εκτενώς με το δικαίωμα στην ανάπτυξη. Υιοθέτησε τη Διακήρυξη και το Πρόγραμμα Δράσης αναγνωρίζοντας ότι η δημοκρατία, η ανάπτυξη και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι θεμελιώδεις αρχές, οι οποίες αλληλοεξαρτώνται και αλληλοενισχύονται.

ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

«Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα»

6

Ακολούθησαν και άλλες Διακηρύξεις όπως αυτές του Πεκίνου , του Καιρου αλλά και η Διακήρυξη για το Βιότοπο οι οποίες ορίζουν: "We are deeply convinced that economic development, social development and environmental protection are interdependent and mutually reinforcing components of sustainable development, which is the framework for our efforts to achieve a higher quality of life for all people. Equitable social development that recognizes empowering the poor, particularly women living in poverty, to utilize environmental resources sustainably is a necessary foundation for sustainable development."

--Beijing Declaration, para. 36, para. 36 The objective [of development] is to raise the quality of life for all people through ... population and development policies and programmes aimed at achieving poverty eradication, sustained economic growth in the context of sustainable development and sustainable patterns of consumption and production, human resource development and the guarantee of all human rights...."

--Cairo Programme of Action, Principle 3 and para. 3.16, Ch. III Sustainable development is essential for human settlements development, and gives full consideration to the needs and necessities of achieving economic growth, social development and environmental protection.... Human settlements shall be planned, developed and improved in a manner that takes full account of sustainable development principles.... We ... commit ourselves to ... creating an enabling international and domestic environment for economic development, social development and environmental protection, as interdependent and mutually reinforcing components of sustainable development, that will attract investments, generate employment, contribute to the eradication of poverty and provide revenues for sustainable human settlements development...."

--Habitat Agenda, paras. 2.29 and 3.43 Η Διάσκεψη Κορυφής για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη που πραγματοποιήθηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ το 2002, αναμενόταν από μεγάλο τμήμα της διεθνούς κοινότητας σαν μία μοναδική ευκαιρία για απολογισμό, και για να πραγματοποιηθεί ένα βήμα πέρα των κεκτημένων της δεκαετίας που μεσολάβησε από τη Διάσκεψη του Ρίο για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη.4 Δέκα χρόνια αργότερα το 2012 η Συνδιάσκεψη για την Αειφόρο Ανάπτυξη πλέον έλαβε χώρα για άλλη μια φορά στο Ρίο. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του Jan Egeland «Ενώ οι Αναπτυξιακοί Στόχοι της Χιλιετίας είχαν τεράστιο θετικό αντίκτυπο, απογοήτευσαν επίσης εκατομμύρια ανθρώπους , επειδή εστίασαν μόνο στα επιτεύγματα ολόκληρων πληθυσμών»

4

Παπαιωαννου, Μ., Μαυροειδής, Η., Βιώσιμη Ανάπτυξη. Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Εξελίξεις και Προοπτικές, Αθήνα, http://library.tee.gr/digital/m2045/m2045_papaioannou.pdf ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

«Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα»

7

Η ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΟΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ

Μπορεί να επιβληθεί νομικά η ανάπτυξη; Το δικαίωμα στην Ανάπτυξη ανήκει στην Τρίτη Γενιά Δικαιωμάτων η εμβρυακή τους ηλικία δείχνει ότι έχουν ακόμα μακρύ δρόμο να διανύσουν. Ως εκ τούτου το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη μαζί με το Δικαίωμα στην Ειρήνη, το Δικαίωμα σε ένα υγιές περιβάλλον και το Δικαίωμα στην Κοινή Κληρονομιά κατατάσσεται στο ήπιο δίκαιο, “soft-law”δεν έχει δηλαδή τη δυνατότητα να «δέσει» νομικά αποφάσεις κρατών και επιβάλλει δεσμευτικές αποφάσεις. Σαφέστατα όμως μέσα από τις πηγές του Δικαίου της Ανάπτυξης, δηλαδή το γενικό διεθνές δίκαιο, τις διεργασίες των θεσμών του ΟΗΕ αλλά και τις σχετικές αποφάσεις, τα κράτη εκφράζουν την βούληση τους να δεσμευτούν τοιουτοτρόπως εκτός από ένα απλό ευχολόγιο βάζει τα θεμέλια για το μέλλον. Οι υπανάπτυκτες χώρες θεωρούν ότι υπάρχον κοινωνικό-οικονομικό σύστημα είναι αυτό που τις εμποδίζει από την απόλαυση του δικαιώματος της ανάπτυξης και προσανατολίζονται μέσα από τη συλλογική τους δράση στην ανατροπή του.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Οι πρόδρομες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έννοιες, απαντώνται στους κλασσικούς Έλληνες φιλοσόφους, όπως ο Αριστοτέλης, οι οποίοι αναφέρθηκαν πρώτοι στα «φυσικά δικαιώματα» Στα «φυσικά δικαιώματα» αναφέρθηκε ο Immanuel Kant, τον 17ο αιώνα, ως μια απάντηση στο έργο του Hobbes. Κατά την άποψή του Kant , η κοινότητα των ανθρώπων δηλαδή η δομημένη κοινωνία προέκυψε από μια λογική ανάγκη για προστασία από τη «φυσική» βία των άλλων. Η πνευματική και πολιτιστική κίνηση του δέκατου όγδοου αιώνα, γνωστή ως Διαφωτισμός, συνέβαλε στη διαμόρφωση του «διαλόγου της ανάπτυξης», και αντιτάχτηκε στην προσπάθεια των δυτικών κοινωνιών να εξισώσουν την εξουσία με την αλήθεια. Οι στοχαστές του Διαφωτισμού καταδίκασαν τις προ-νεωτερικές κοινωνίες για την εναπόθεση της εξουσία τους στους μύθους και τη διατήρηση της κοινωνικής τάξης μέσω υποσχέσεων για προστασία από βίαιο θάνατο και για την ικανοποίηση απλών αναγκών. Στις τελευταίες δεκαετίες η υπανάπτυξη των τριτοκοσμικών χωρών ήταν εκείνη που έδωσε το έναυσμα για ένα νέο καθολικό και ολοκληρωμένο δικαίωμα, το οποίο θα έβαζε τέλος σε αποικιοκρατικές πολιτικές εκμετάλλευσης. ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

«Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα»

8

Το δικαίωμα της Ανάπτυξης βασιζόμενο στο δικαίωμα της ισότητας αλλά και στην αρχή της αλληλεγγύης αρχίζει να αποκτά υπόσταση μόλις το 1970. Στη δεκαετία που θα ακολουθήσει θα γίνουν προσπάθειες να καταγραφούν τα προβλήματα που προκάλεσε η νέο-αποικιοκρατία στο Νότο ενώ ταυτόχρονα θα γίνουν προσπάθειες να καταχωρηθεί η ανάπτυξη ως ένα ακόμη Ανθρώπινο Δικαίωμα. Πολύτιμος αρωγός στο έργο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών θα σταθεί καταρχάς η Καθολική Εκκλησία. Την πανανθρώπινη και ηθική υπόσταση του δικαιώματος της ανάπτυξης θα την θέσει ο Jean Marie Domenach στο έργο του “Aide au Developpement,Obligation Morale!”θα υποστηρίξει τις ηθικές καταβολές του δικαιώματος και θα το απομακρύνει από την ευρεία πεποίθηση ότι αποτελεί μια ιδέα που αφορά αποκλειστικά και μόνο τις τριτοκοσμικές χώρες. Πιο συγκεκριμένα θα υποστηρίξει ότι οι ανεπτυγμένες χώρες πρέπει να βοηθήσουν τις υπανάπτυκτες χώρες, να τις αποζημιώσουν αλλά και να επαναπροσδιορίσουν την έννοια της ισότητας5 Στο σύγχρονο κόσμο το δικαίωμα αναφέρεται και στην αναζήτηση της ευημερίας πάντα σε συνάρτηση με την ευημερία των άλλων.

Είναι η Ανάπτυξη Δικαίωμα; Μπορεί κάποιος να αρνηθεί τη ζωή σε εκατομμύρια ανθρώπους; Μπορεί κάποιος να κρύψει την πραγματικότητα, ότι οι ανεπτυγμένες χώρες στήριξαν την ανάπτυξη τους πάνω στις χώρες που σήμερα μαστίζονται από τη φτώχεια την πείνα και τις ασθένειες; Μπορεί άραγε κάποιος να αποκρύψει το γεγονός ότι χώρες χωρίς τεχνολογική ανάπτυξη κινδυνεύουν από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που προκάλεσαν οι τεχνολογικά ανεπτυγμένες χώρες; Το δικαίωμα της Ανάπτυξης έχει τις καταβολές του στη Παγκόσμια Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών και στις δύο Παγκόσμιες Συμβάσεις για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Η Παγκόσμια Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ορίζει τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Τα δικαιώματα Πρώτης Γενιάς αυτά έχουν αποκτήσει νομική υποχρέωση, σιγά σιγά εδραιώνονται και τα Δικαιώματα Δεύτερης Γενιάς. Η Τρίτη Γενιά όμως βρίσκεται ακόμα στην αρχή. Ωστόσο το δικαίωμα της ανάπτυξης φαίνεται να περικλείει όλα τα υπόλοιπα δικαιώματα ατομικά, πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά και να τα ενισχύει. Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη είναι η ριζοσπαστική συνειδητοποίηση της ενότητας του κόσμου. Τα προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουν χώρες αλλά και άτομα, είναι αλληλένδετα. Η 5

Τσάλτας Γρ., Ι., Αναπτυξιακό Φαινόμενο και Τρίτος Κόσμος, Πολιτικές και Διεθνές Δίκαιο της Ανάπτυξης, Εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2010 ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

«Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα»

9

πρόσφατη οικονομική κρίση απέδειξε για μια ακόμα φορά ότι δεν αφορά μία μόνο χώρα ή μια περιοχή του πλανήτη, αντίθετα εξαπλώνεται σαν ντόμινο. Μπορείς λοιπόν να παραμελήσεις ένα μέρος του κόσμου χωρίς οι επικείμενες επιπτώσεις να σε πλήξουν; Μπορείς να αφοσιωθείς σε μόνο ένα ανθρώπινο δικαίωμα; Η ιστορία έχει αποδείξει ότι μάλλον κάτι τέτοιο είναι αδύνατο. Με αυτό το νέο δικαίωμα η έννοια της ανθρωπότητας έρχεται στο προσκήνιο.

ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 6

Γερμανία Η Γερμανία ενώ υποστηρίζει την ιδέα της Ανάπτυξης διαφωνεί ριζικά στο ότι αυτή θα επιτευχθεί μέσα από τη διεθνή συνεργασία. Αντίθετα υποστηρίζει πως το ανεπτυγμένα κράτη έχουν πρωταρχικό καθήκον να δημιουργήσουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη. Στόχος της Γερμανίας είναι καταρχάς η ισότητα στην ανάπτυξη και δευτερευόντως να προωθήσει το συντονισμένο εμπόριο, και τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, έτσι ώστε να δρομολογηθεί μια ευρύτερη πολιτική η οποία θα ενισχύσει το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη.

Ηνωμένο Βασίλειο Το Ηνωμένο Βασίλειο σε έκθεση του επισημαίνει πως πρέπει να βρεθεί η ισορροπία ανάμεσα στις δράσεις του εθνικού και του διεθνούς επίπεδου, ενώ υποστηρίζει πως πρέπει να δοθεί έμφαση στα βασικά κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα. Κατά τη διάρκεια της προεδρίας του στην Ευρωπαϊκή Ένωση το Ηνωμένο Βασίλειο υποστήριξε την ιδέα “Rethinking Conditionality” σκοπός της οποίας είναι να η απομάκρυνση από τις κλασσικές έννοιες προς χάριν μιας πιο ευρείας συνεργασίας και συνεννόησης η οποία επιθυμεί να αφήνει τις αποφάσεις στις συνεργάτιδες χώρες. Πιο συγκεκριμένα “The UK is committed to supporting partner governments to fulfill their human rights obligations and will agree with governments how to assess progress in this area.” Η άποψη του Ηνωμένου Βασιλείου συμβαδίζει απόλυτα με την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία επιθυμεί να προστατευτεί από τυχόν απαιτήσεις των υπανάπτυκτων χωρών και επιζητεί ένα πιο «εθελοντικό» ρόλο.

6

Kirchmeier, F., The Right to Development- Where do we stand?, Friedrich Ebert Dtiftung, July 2006 http://www.fes-globalization.org/publicationsGeneva/FESOccPapers23.pdf ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

«Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα»

10

Η Αφρικανική Ένωση Το 1981 η Αφρικανική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων των Λαών αναφέρει την ανάπτυξη ως

συλλογικό και όχι ως ατομικό δικαίωμα. Δικαίωμα το οποίο οι ανεπτυγμένες χώρες δεν φαίνεται να επιθυμούν να το μοιραστούν. Οι A.U. και N.A.Μ. αντιδρούν στην απουσία κοινών δράσεων αλλά και στο γεγονός ότι οι αναπτυξιακές πολιτικές συγκεντρώνονται περισσότερο σε εθνικό επίπεδο παρά σε διεθνές. Επιθυμία τους είναι να συντονιστούν οι εθνικές δράσεις στα πλαίσια μιας διεθνούς συνεργασίας.

Η στάση των ΗΠΑ Οι Ηνωμένες Πολιτείες κρατούν ακόμα αμφιλεγόμενη στάση. Ενώ έχει αποδεχτεί την Ανάπτυξη ως Δικαίωμα και τις σχετικές Διακηρύξεις και αποφάσεις απορρίπτει οποιαδήποτε επιβάρυνση όπως αυτή θα μπορούσε να προκύψει από τις σχετικές διατάξεις. Αρκετές φορές δε έχει ψηφίσει ενάντια στις αποφάσεις που ενδυναμώνουν την ανάπτυξη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες βλέπουν το δικαίωμα στην ανάπτυξη όχι ως ένα συλλογικό δικαίωμα αλλά ως ένα ατομικό, αυτή είναι και η αιτία για την οποία διαφωνούν με τις περισσότερες αποφάσεις των διαφόρων θεσμών. Μόνο ο Πρόεδρος Bush έχει δηλώσει την επιθυμία του να αντικατασταθεί η σχέση δωρητή πελάτη μεταξύ ανεπτυγμένων και υποανάπτυκτων χωρών και να προχωρήσουν σε μια ειλικρινή συνεργασία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση 7 Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά την θέση που κράτησε στην Διάσκεψη του Γιοχάνεσμπουργκ, έχοντας αναλάβει ένα ρόλο πρωτοπόρου σε παγκόσμιο επίπεδο και έχοντας ασκήσει μεγάλη πίεση για την υιοθέτηση συγκεκριμένων και φιλόδοξων στόχων, καλείται πλέον αφενός να υλοποιήσει άμεσα τους στόχους που έχουν τεθεί και συγχρόνως να κινηθεί πέραν αυτών (π.χ. σε θέματα όπως η κλιματική αλλαγή), αποδεικνύοντας εμπράκτως ότι αποτελεί μία δυναμική, φιλοπεριβαλλοντική κοινότητα, ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένη σε θέματα περιβάλλοντος και βιώσιμης ανάπτυξης. Για να το επιτύχει αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να προσέξει ιδιαίτερα δύο παραμέτρους: ● Τις δράσεις που πραγματοποιούνται στο εσωτερικό της ΕΕ, καθώς πολλά χρειάζονται ακόμα να γίνουν για την υλοποίηση των στόχων και δεσμεύσεων και την θέσπιση και υλοποίηση μίας συνεκτικής πολιτικής για το περιβάλλον και τη 7

Παπαιωαννου, Μ., Μαυροειδής, Η., Βιώσιμη Ανάπτυξη. Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Εξελίξεις και Προοπτικές, Αθήνα, ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

«Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα»

11

βιώσιμη ανάπτυξη για την Ευρώπη των 25 με έμφαση στην ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών παραμέτρων στις τομεακές προτεραιότητες, ιδίως μετά και την πρόσφατη διεύρυνση. ● Να μην αποξενωθεί και απομονωθεί από την υπόλοιπη διεθνή κοινότητα, κρατώντας έναν ρόλο καθαρά "ελιτίστικο" και αποξενωμένο από τα ιδιαίτερα σημαντικά, καθημερινά προβλήματα της παγκόσμιας κοινότητας έξω από αυτήν, και ιδίως τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο αναπτυσσόμενος κόσμος, όπως ο υποσιτισμός, η εξάπλωση των ασθενειών, οι πολύ χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης κ.ο.κ

Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Φταίει η αποικιοκρατία; Το δικαίωμα της ανάπτυξης για πολλούς είναι μια τριτοκοσμική εφεύρεση, μια προσπάθεια του τρίτου κόσμου να αναδυθεί στη σημερινή διεθνή κοινότητα. Η υπανάπτυξη του τρίτου κόσμου για πολλούς είναι ένα φαινόμενο αρκετά προγενέστερο της αποικιοκρατίας. Οι ίδιοι θέτουν και το ερώτημα σε μια προσπάθεια υπεράσπισης της αποικιοκρατίας: Εφόσον το αποικιοκρατικό σύστημα κατέρρευσε, γιατί δεν επήλθε η ανάπτυξη στα συγκεκριμένα κράτη; Το βιβλίο «Αναπτυξιακό Φαινόμενο και Τρίτος Κόσμος» αναφέρει ότι αρκετοί θεωρούν τη διατήρηση της φτώχειας θεμιτό και αναγκαίο γεγονός. Η πραγματικότητα είναι πως η αποικιοκρατία εκμεταλλεύτηκε και υποδούλωσε τους λαούς με μοναδικό στόχο την ανάπτυξη των μητροπόλεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το δουλεμπόριο και οι 180.000.000 άνθρωποι οι οποίοι μεταφέρθηκαν στη Δύση ως απόρροια της ανάγκης για εργατικό δυναμικό στις φυτείες της Αμερικανικής ηπείρου και έθεσε τις βάσεις για τη δημιουργία παγκόσμιων εμπορικών δικτύων. Στηριζόμενοι λοιπόν στην ιστορία δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι οι αποικιοκράτες έχοντας πλήρη κυριαρχία επί των αποικιών εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο τις πλουτοπαραγωγικές πηγές και τους ανθρώπους αυτών, αφήνοντας τους σε συνθήκες πλήρους εξαθλίωσης. Το αποικιοκρατικό σύστημα μπορεί να κατέρρευσε στις δεκαετίες μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, σήμερα όμως έχουμε την επανεμφάνιση της. Η νέο-αποικιοκρατία απαντά στο ερώτημα γιατί συνεχίζεται η υπανάπτυξη στον τρίτο κόσμο ενώ αυτός ανεξαρτητοποιήθηκε; H γεωπολιτική πρακτική της χρησιμοποίησης του καπιταλισμού, της παγκοσμιοποίησης των επιχειρήσεων καθώς και του πολιτιστικού ιμπεριαλισμού για τον ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

«Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα»

12

έλεγχο μιας χώρας αποδεικνύουν ότι ο Τρίτος Κόσμος, δεν είναι απολύτως ανεξάρτητος ώστε να στηριχθεί στις δικές του δυνάμεις αλλά συνεχίζει να καθοδηγείται από τα συμφέροντα των Δυτικών.

Ο διάλογος μεταξύ υποστηρικτών και αρνητών της ανάπτυξης Στο βιβλίο ‘Development and anti-development Debate : Critical Reflections on the Philosophical Foundations” η Martha Jalali Rabbani, υποστηρίζει ότι τα τελευταία 60 χρόνια οι πολιτικές ανάπτυξης ανθίζουν χωρίς όμως να προσφέρουν κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα. Για τη Jalali Rabbani η θεωρία και η πρακτική έχουν αποτελέσει αντικείμενα εκτεταμένης μελέτης τόσο από τους επικριτές όσο και τους υποστηρικτές της ανάπτυξης οι οποίοι σιωπούν όταν πρέπει να αναφερθούν στις ιδεολογικές τους ομοιότητες . Η συζήτηση είναι χτισμένη στις αυτό-αντιφατικές έννοιες που προσφέρουν μια κατακερματισμένη αντίληψη της ανθρώπινης κατάστασης και υπονομεύει τη δυνατότητα ενός ολοκληρωμένου οράματος το οποίο στη σύγχρονη εποχή θα μπορούσε να καθορίσει τους όρους μια πιο δίκαιης κοινωνία. Οι οπαδοί του συλλογικού δικαιώματος της ανάπτυξης στηρίζουν την επιχειρηματολογία τους στα ατομικά δικαιώματα, στα οποία στηρίζονται για να αποδείξουν το αντίθετο όσοι κατακρίνουν την ιδέα της ανάπτυξης. Όσοι είναι αντίθετοι με την ανάπτυξη την καταγγέλλουν ως καταπιεστική για τις ατομικές αξίες και στηρίζουν το δικαιώματος της κοινότητας για αυτοδιάθεση, αντίθετα οι υποστηρικτές της ανάπτυξης πιστεύουν στην αξία των ατομικών ελευθεριών. Ωστόσο και οι δύο έχουν μια κοινή απαίτηση: καμία εξωτερική παρέμβασης στις συλλογικές ή ατομικές επιλογές του άλλου. Οι επικριτές της ανάπτυξης συνήθως επιχειρηματολογούν εναντίον της διότι πιστεύουν πως πίσω από αύτη την έννοια κρύβονται τα δυτικά ανεπτυγμένα κράτη και τα συμφέροντά τους για στρατιωτική και οικονομική εξάπλωση. «It cannot be automatically assumed that modern rationalism is so clearly the charms, like lost sailors hearing the Sirens’ call. Nor should the finest product of rationality, the plenitude of modern life, with its high mass consumption, its ability to match even the most trivial (consumptive) whim, be seen as capable of satisfying all with its seductive, sedative, selfish appeal.» Η ομοιότητα των δύο αντιπάλων έγκειται στο ότι και οι δύο πιστεύουν πως για να επιτευχθεί οποιοσδήποτε στόχος πρέπει να αναγνωριστούν και να γίνουν αποδεκτές οι διαφορετικές κουλτούρες και οι διαφορετικοί τρόποι ζωής και να απελευθερωθούν από την θεωρητική και πρακτική καταδυνάστευση από τις Δυτικές Δυνάμεις. Εκείνοι που επικρίνουν την ανάπτυξη δεν είναι σε θέση να προχωρήσουν πέρα από αυτή την περιορισμένη κατανόηση και περιορίζουν τις ατομικές και συλλογικές δυνατότητες. Το πρόβλημα δηλαδή με τους επικριτές είναι ότι δεν μπορούν να προτείνουν μια άλλη λύση εκτός αυτής της ανάπτυξης. ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

«Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα»

13

Υποστηρίζει λοιπόν η Martha Jalali Rabbani πως στις μέρες μας η «φιλανθρωπία» έχει αντικατασταθεί με την «ελεύθερη αγορά»

Η εκμετάλλευση των Δικαιωμάτων Ο Andrew Heard στο “HUMAN RIGHTS: CHIMERAS IN SHEEP'S CLOTHING?” πιστεύει πως τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι σχεδόν μια μορφή θρησκείας για τους σημερινούς ανθρώπους. Τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ρητορική τους χρησιμοποιούνται παντού, από το να ασκούν έλεγχο στο έργο της κυβέρνησης μέχρι και στον ευρύτερο δημόσιο διάλογο. Χαρακτηρίστηκα αναφέρει πως ακόμη και στις δημοκρατικές χώρες που ευημερούν, χώρες όπως ο Καναδάς, ο δημόσιος διάλογος βασίζεται τη ρητορική των δικαιωμάτων. Στο έργο του έχει σκοπό να αποδείξει την κατάχρηση της έννοιας του δικαιώματος και την αναγκαιότητα να στραφούμε σε ουσιαστικές δράσεις. Οι περισσότεροι πολιτικοί ακτιβιστές και οι σχολιαστές είναι ικανοποιημένοι με την αύξηση των συμβάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών, ως απόδειξη ότι τα δικαιώματα αυτά υπάρχουν παγκοσμίως και συνεπώς, πρέπει να γίνονται σεβαστές από όλους. Επίσης η εγχώρια νομοθεσία για τα ανθρώπινα δικαιώματα αντιπροσωπεύει την τοπική εφαρμογή των διεθνώς αναγνωρισμένων δικαιωμάτων που είναι καθολικά και αναπαλλοτρίωτα. Δυστυχώς όμως η εδραίωση των δικαιωμάτων δεν μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από τη σύνταξη συμβάσεων.

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΟΗΕ – ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΧΙΛΙΕΤΙΑΣ

Οι Αναπτυξιακοί Στόχοι της Χιλιετίας που έχει θέσει ο ΟΗΕ (UN Millenium Development Goals) και επιβάλλεται να υλοποιηθούν έως το 2015 παγκοσμίως είναι οι ακόλουθοι οκτώ: Η εξάλειψη της απόλυτης ένδειας και της πείνας Η επίτευξη καθολικής πρόσβασης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση Η προώθηση της ισότητας των φύλων και η κατοχύρωση της θέσης της γυναίκας Η μείωση της παιδικής θνησιμότητας Η βελτίωση της μητρικής υγείας Η καταπολέμηση του AIDS, της ελονοσίας και άλλων νοσημάτων

Το Ρίο σε αριθμούς • 0,9 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε νερό για τις βασικές ανάγκες ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

«Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα»

14

• 2,6 δις άνθρωποι στερούνται πρόσβαση σε ασφαλείς εγκαταστάσεις υγιεινής και 1δις υποσιτίζονται.

• 1 δισ. υποσιτίζονται • Το 2050, ο παγκόσμιος πληθυσμός μπορεί να αυξηθεί από 7 δισεκατομμύρια σε 11 δισεκατομμύρια.

• 30% αυξήθηκε ο πληθυσμός από το 1992 μέχρι σήμερα, κυρίως σε Ασία και Αφρική.

• 3 με 6 χρόνια έχει αυξηθεί το προσδόκιμο ζωής με πρώτη στη σχετική κατάταξη την Ιαπωνία με πάνω από 80 χρόνια μέσο όρο ζωής και τελευταία τη Σιέρα Λεόνε με 40 χρόνια ζωής.

• Κατά 5% έχει αυξηθεί η θνησιμότητα των παιδιών που χάνουν τη ζωή τους πριν τα 5 τους χρόνια σε παγκόσμιο επίπεδο.8 Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών η χώρα που γνωρίζει τη μεγαλύτερη ανάπτυξη είναι η Νορβηγία, τις επόμενες θέσεις κατέχουν η Αυστραλία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ολλανδία, στον αντίποδα στις τελευταίες θέσεις βρίσκονται το Τσαντ, η Μοζαμβίκη το Κογκό και η Νιγηρία. Η τελευταία έκθεση του ΟΗΕ έδειξε μια σημαντική πρόοδο σε μικρότερες οικονομίες, όπως του Μπαγκλαντές, της Χιλής, της Γκάνα, του Μαυρίκιου, της Ρουάντα και της Τυνησίας. Η ταχεία άνοδος του Νότου είναι το θετικό συμπέρασμα από την έκθεση η οποία έδειξε ότι γνώρισαν σημαντική ανάπτυξη δημιουργώντας σημαντικές ευκαιρίες και προοπτικές. Η μεσαία τάξη του Νότου αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς σε μέγεθος όπως και το εισόδημα και οι προσδοκίες. Για πρώτη φορά σε 150 χρόνια, η συνολική παραγωγή των τριών κορυφαίων στον αναπτυσσόμενο κόσμο οικονομιών- Βραζιλία, Κίνα και Ινδία-είναι περίπου ίση με το συνολικό ΑΕΠ των μακροχρόνια βιομηχανικών εξουσιών του ΒορράΚαναδά, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό αντιπροσωπεύει μια δραματική εξισορρόπηση της παγκόσμιας οικονομικής ισχύος: Το 1950, η Βραζιλία, η Κίνα και η Ινδία αντιπροσώπευαν μαζί το 10% της παγκόσμιας οικονομίας, ενώ οι έξι παραδοσιακοί οικονομικοί ηγέτες του Βόρειου ημισφαιρίου αντιπροσώπευαν πάνω από το μισό. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της έκθεσης, από το 2050, η Βραζιλία, η Κίνα και η Ινδία θα αντιπροσωπεύουν συνολικά το 40% της παγκόσμιας. . Όταν δεκάδες χώρες και δισεκατομμύρια άνθρωποι ανεβαίνουν την σκάλα ανάπτυξης, όπως κάνουν σήμερα, θα έχει άμεσο αντίκτυπο στη δημιουργία πλούτου όπως επίσης και την ευρύτερη ανθρώπινη πρόοδο σε όλες τις χώρες και περιοχές του κόσμου. Το μέλλον όμως δεν είναι εγγυημένο, η έκθεση του ΟΗΕ προτείνει τέσσερις σημαντικούς τομείς που πρέπει να ενισχυθούν για να διευκολυνθεί η ανάπτυξη: την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών , την ελευθερία του λόγου και τη συμμετοχή στα κοινά, την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων και τη διαχείριση της δημογραφικής

8

Ζαχαριάδης, Κ., Νέος ορισμός της υποκρισίας» η Σύνοδος του ΟΗΕ για την βιώσιμη ανάπτυξη στο Ρίο, 2012 ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

«Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα»

15

αλλαγής. Η έκθεση επισημαίνει το υψηλό κόστος της αδράνειας της πολιτικής και διατείνεται για μια ταχύτερη πολιτική κινητικότητα. Η έκθεση καταλήγει ότι η επένδυση στην ανθρώπινη ανάπτυξη δικαιολογείται όχι μόνο για λόγους ηθικής, αλλά και επειδή οι βελτιώσεις στον τομέα της υγείας, της εκπαίδευσης και της κοινωνικής πρόνοιας είναι το κλειδί για την επιτυχία για μια πιο ανταγωνιστική και δυναμική οικονομία στον κόσμο. Συγκεκριμένα, οι επενδύσεις αυτές θα πρέπει να στοχεύουν στους φτωχούς. Η φτώχεια είναι μια αδικία που μπορεί και πρέπει να αντιμετωπιστεί με αποφασιστική δράση. Πολλές χώρες του Νότου έχουν ήδη δείξει το δρόμο για την εξασφάλιση της ανάπτυξης. Απαιτείται όμως και μια παγκόσμια αντίδραση. Εάν μέχρι το 2015 οι στόχοι που έχει θέσει ο ΟΗΕ επιτευχθούν η φτώχεια θα μειωθεί στο ήμισυ παγκοσμίως και τα οφέλη θα είναι τεράστια για εκατομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο ενώ θα δώσει τη δυνατότητα ενός καλύτερου μέλλοντος στις επόμενες γενιές. Η επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που έχει θέσει μέχρι σήμερα ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών. Ωστόσο, σε πολλούς τομείς, η διεθνής συνεργασία εξακολουθεί να είναι αργή και μερικές φορές επικίνδυνα διστακτική. Η άνοδος του Νότου παρουσιάζει νέες ευκαιρίες για την δικαιότερη διανομή δημόσιων αγαθών στον πλανήτη και για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της υπανάπτυξης.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο ΟΗΕ στην τελευταία του έκθεση κράτησε μια αισιόδοξη άποψη για την πρόοδο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πιο συγκεκριμένα του δικαιώματος της ανάπτυξης. Όμως δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η ανάπτυξη ως έννοια εμπεριέχει και την αλληλεξάρτηση. Ως εκ τούτου η πρόσφατη κρίση με την οποία έρχεται αντιμέτωπη η Ευρωπαϊκή Ένωση και κυρίως τα κράτη της Νότιας Ευρώπης δε θα πρέπει να μας αφήνει αδιάφορους, αποδεικνύει δε ότι η οικονομία, η κοινωνία και το περιβάλλον αλληλοεξαρτώνται και οποιαδήποτε υποβάθμιση στο ένα φέρει αυτόματα επιπτώσεις και στα άλλα δύο. Είναι θετικό ότι μετά από 150 χρόνια βλέπουμε βελτίωση των συνθηκών στις χώρες του Νότου όπως επίσης είναι θεμιτή η εξισορρόπηση της παγκόσμιας οικονομικής ισχύος. Η Διεθνής Κοινότητα πρέπει να συνεχίζει την πορεία της για τη δημιουργία μιας πιο δίκαιης και ίσης κοινωνίας. Η μείωση της φτώχειας προάγει την ελευθερία και δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να αναπτύξουν τις ικανότητές τους ενώ ενισχύει την κατανόηση και την ισότητα. Ταυτόχρονα πρέπει να στραφούμε σε μια ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων και των πλουτοπαραγωγικών πηγών πάντα με γνώμονα το σεβασμό στο περιβάλλον. Κάθε κράτος επιδιώκει την ανάπτυξη του ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

«Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα»

16

αλλά επικεντρώνεται κυρίως στην επίτευξη οικονομικών στόχων αδιαφορώντας για την ανάπτυξη των δύο άλλων πυλώνων. Η ιστορία έχει αποδείξει ότι τέτοιες πολιτικές έχουν τα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα σε βάθος χρόνου. Ως εκ τούτου θα πρέπει να τις εγκαταλείψουν αλλά ταυτόχρονα είναι σημαντικό να αποδεχτούμε και τις δύο όψεις της αναπτυξιακής προσπάθειας, την εθνική και την παγκόσμια. Είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι η προσπάθεια για ανάπτυξη δεν παίρνει παράταση, τα Ηνωμένα Έθνη δείχνουν την κατεύθυνση και οι λαοί πρέπει να ακολουθήσουν.

ΠΗΓΕΣ      

  

Δημάδη, Ζ., Οικονομία Ανάπτυξη Περιβάλλον Θεωρητικές Προσεγγίσεις και Πολιτικές της Αειφόρου Ανάπτυξης, Εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2008 Σαμιώτης, Γ., Τσάλτας, Γρ.,Ι., Διεθνής Προστασία του Περιβάλλοντος, Τόμος 1, Εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1990 Τσάλτας Γρ., Ι., Αναπτυξιακό Φαινόμενο και Τρίτος Κόσμος, Πολιτικές και Διεθνές Δίκαιο της Ανάπτυξης, Εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2010 Τσάλτας., Γρ., Ι., Κλάδη-Ευασταθοπούλου, Μ., Το Διεθνές Καθεστώς των Θαλασσών και των Ωκεανών, Τόμος Α’ , Εκδ. Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2003 Elliot, J. A., An Introduction to Sustainable Development, 2nd Edition, Routledge Publications, London 1999 Jalali R. M., The Development and Antidevelopment Debate : Critical Reflections on the Philosophical Foundations, Ashgate Publications, Kansas 2011 Ziegler, M., Institutions, Inequality and Development, Peter Lang. 2011 La Grandville, Olivier de, In Frontiers of Economics and Globalization. Bingley: Emerald Publishing, 2011 Si ha, Savit , Gopal, D., Chatter i, M., Governance, Development and Conflict, Emerald Publishing, 2011

Πηγές από το Ιντερνέτ 





Γιαννέλος, Α., Κοινωνικό Επιχειρείν και Αειφόρος Ανάπτυξη, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Απρίλιος 2013 http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=360660 Ζαχαριάδης, Κ., Νέος ορισμός της υποκρισίας η Σύνοδος του ΟΗΕ για την βιώσιμη ανάπτυξη στο Ρίο, 2012 http://left.gr/news/neos-orismos-tis-ypokrisias-i-synodos-toy-oie-gia-tinviosimi-anaptyxi-sto-rio Παπαιωαννου, Μ., Μαυροειδής, Η., Βιώσιμη Ανάπτυξη. Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Εξελίξεις και Προοπτικές, Αθήνα,

ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

«Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα»

17





 



 

http://library.tee.gr/digital/m2045/m2045_papaioannou.pdf Alston, P., Robinson M., Human Rights and Development Towards Mutual Reinforcement, Oxford University Press, 2005 http://www.realizingrights.org/pdf/Human_Rights_and_Development.pdf Kirchmeier, F., The Right to Development- Where do we stand?, Friedrich Ebert Dtiftung, July 2006 http://www.fes-globalization.org/publicationsGeneva/FESOccPapers23.pdf Heard, A., Human Rights: Chimeras in Sheep’s Clothing?, 1997, http://www.sfu.ca/~aheard/intro.html Mark, S., The Human Right to Development Between Rhetoric and Reality, Harvard Human Rights Journal/ Vol17,2004, http://www.idepi.hsph.harvard.edu/faculty/stephenmarks/files/spm_the_human_right_development.pdf Shestack, J., The Philosophic Foundations of Human Rights, The Johns Hopkins University Press, 1998 http://www.princeton.edu/~bsimpson/Human%20Rights/articles/Shestack,% 20Philosophical%20Foundation%20of%20Human%20Rights.htm Human Development Reports, United Nations Development Program http://hdr.undp.org/en/statistics/ What is Sustainable Development? Environmental, economic and social well-being for today and tomorrow, http://www.iisd.org/sd/

ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

«Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα»

18

ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

«Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα»

19

ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ

«Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως Ανθρώπινο Δικαίωμα»