Marcel Levi

Marcel Levi, spreker op het BTG Business Event: ‘Wetenschap hoort middenin de maatschappij’

Op 7 december staat hij op het podium van ons BTG Business Event in Grand Hotel Huis ter Duin: Marcel Levi. Marcel is internist en hoogleraar geneeskunde. In 2021 maakte hij de overstap naar de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). De NWO is één van de belangrijkste wetenschapsfinanciers in Nederland. Petra Claessen CEO van BTG, gaat in gesprek met Marcel over zijn keuze, zijn nieuwe rol en het belang van de samenwerking tussen het bedrijfsleven en de wetenschap.

Hoe was de overstap van de ziekenhuiswereld naar de NWO? “Nou, ik heb altijd wetenschappelijk onderzoek gedaan en ik heb me ook altijd beziggehouden met het management van wetenschappelijk onderzoek. Dus die overstap was voor mijn gevoel niet heel groot.”

Bij de NWO gaat het over álle soorten wetenschap, van natuurkunde tot sociale wetenschappen. Zou je iets kunnen vertellen over jullie nieuwe strategie? “We zijn erg ambitieus. We hebben onszelf een enorm aantal opdrachten gegeven. Daarnaast vinden we het het beleid van de nieuwe minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Robbert Dijkgraaf erg belangrijk. We willen ervoor zorgen dat onderzoek impact heeft. Onderzoek is eigenlijk het verschuiven van de grens tussen wat we wél weten en wat niet. En wij willen nog een stapje verdergaan en antwoord op de vraag geven: waar dient dat dan voor?”

Bij BTG hebben we aandacht voor trends als AI, blockchain en robotisering. Hoe kijkt de NWO naar dit soort ontwikkelingen? “Kijk, we hebben een budget van, als je alles meetelt, tegen de twee miljard euro per jaar. Een deel geven we uit aan onderzoeken die worden bedacht door onderzoekers, dat noemen we een open competitie. Dan gaat het over talent, om mensen verder te brengen in hun academische loopbaan. En we hebben twee heel grote programma’s, die zijn minder ‘open’ en meer top-down. Het kennis- en innovatie-convenant is er één van. Het andere grote programma is de Nationale Wetenschapsagenda. Wetenschappers, universiteiten, hogescholen en het bedrijfsleven bepalen samen met maatschappelijke organisaties de Nationale Wetenschapsagenda. Dat zijn thema’s waar de wetenschap zich de komende jaren op moet gaan richten. Nederlands onderzoek is heel relevant voor onze maatschappij.”

BTG haakt aan bij een aantal werkgroepen en stuurprogramma’s van Electronic Commerce Platform, waaronder ook aantal nationale programma’s. “Dat klopt. Het kickprogramma wordt gefinancierd door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Onderwijs en economische zaken hebben altijd een beetje spanning onderling, maar dat is nu over. Ze werken heel goed samen.”

Wat kunnen de wetenschap en het bedrijfsleven beter doen? “Het bedrijfsleven moet leren een beetje geduld te hebben met wetenschap. Met wetenschap geef je morgen géén antwoord op de vraag van vandaag. We zien daarnaast dat bedrijven meer belang hebben bij fundamenteel onderzoek. Aan de andere kant moeten de NWO en de wetenschap leren dat het allemaal niet zo lang hoeft te duren. En dan heb ik het vooral over procedures. Daarnaast denk ik dat de drempel voor het midden- en kleinbedrijf te hoog is om met ons samen te werken. Terwijl grote bedrijven als ASML en Philips de weg wel weten, maar prima uit de voeten zou kunnen met eigen research en investeerders.”

Dat zien wij ook. Als BTG slaan wij de brug tussen wetenschap en het bedrijfsleven. “Dat is verstandig, want soms gaat het te langzaam of helemaal niet. Dan raakt iedereen gefrustreerd.”

Hoe zie jij jouw rol als voorzitter van de NWO? “Ik vind het heel belangrijk dat we wetenschap middenin de maatschappij plaatsen. Onze rol is om vanuit de wetenschap de hand te reiken. Daarnaast vind ik toepassingsonderzoek een belangrijke ontwikkeling. De volgende fase is het ene onderzoek koppelen aan het andere onderzoek. Dat is nu nog te vroeg, want ze zijn nog bezig met zichzelf te ontwikkelen. Maar in de toekomst moet het natuurlijk onderdeel worden van onze hele keten.

Welke rol speelt digitalisering in de waardeketen van zorg? “Corona heeft ervoor gezorgd dat dingen waar we al jaren over praten van de ene op de andere dag plotseling wél kon. ICT heeft hier een glansrol in gespeeld. In bredere zin valt erop het gebied van ICT veel te doen. ICT-systemen communiceren in het algemeen ontzettend slecht met elkaar. Er

‘Onderzoek is eigenlijk het verschuiven van de grens tussen wat we wél weten en wat niet. En wij willen nog een stapje verdergaan’

bestaat discussie over de oorzaak daarvan. De één denkt dat het de techniek is en de ander de bedrijven zelf. En dan is er ook nog ingewikkelde privacywetgeving die daar tussendoor loopt. Als je die systemen met de kennis van nu opnieuw zou mogen inrichten, zou je het heel anders neerzetten.”

BTG tekende onlangs een convenant met zeventig partijen rondom digitalisering en duurzaamheid. Daar kunnen nog stappen in gemaakt worden. “Dat staat ook bij ons op de agenda. We zitten nog in de bewustwordingsfase. Er is wel een enorme drive vanuit de zorg zelf, vooral vanuit de medewerkers, om daar iets aan te doen. Medewerkers komen zelf met plannen en acties. Dat is geweldig.” Is dat op dit moment dan wel een thema binnen de NWO? “Als je een call for proposals doet voor projecten op dit gebied, word je 10 keer overtekend. Dat geeft natuurlijk niet en is alleen maar leuk. Waar we mee worstelen is dat mensen een projecten doen wat vaak heel erg succesvol is, maar de implementatie is altijd een gevecht.”

Is er iets niet ter tafel gekomen wat je wél graag zou willen bespreken? “In de wetenschap gaat het eigenlijk op alle gebieden goed. En écht goed gaat het als twee wetenschapsgebieden elkaar raken. Als bijvoorbeeld de wereld van techniek en ICT gaat samenwerken met de medische wereld. Die samenwerking opzoeken werkt enorm versnellend, dat is mooi om te zien.”

‘We zien dat bedrijven meer belang hebben bij fundamenteel onderzoek’

Over de Nederlandse Organisatie van Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)

De NWO zorgt voor kwaliteit en vernieuwing in de wetenschap. Op basis van adviezen van deskundige wetenschappers en experts uit binnen- en buitenland selecteert en financiert de NWO onderzoeksvoorstellen. Daarnaast kent de NWO negen eigen onderzoeksinstituten waar internationaal toonaangevend onderzoek wordt verricht. De NWO stimuleert nationale en internationale samenwerking, investeert in grote onderzoeksfaciliteiten en bevordert kennisbenutting. De NWO financiert iets meer dan zevenduizend onderzoeksprojecten aan universiteiten en andere kennisinstellingen. De NWO is een zelfstandig bestuursorgaan onder auspiciën van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Over Marcel Levi

Marcel Levi werd bekend als internist en hoogleraar geneeskunde. Na zijn middelbare school ging hij begin jaren tachtig geneeskunde studeren aan de Universiteit van Amsterdam, waar hij in 1991 promoveerde. In 1997 werd hij internist in het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. In 1998-1999 was hij postdoc aan het Center for Transgene Technology and Gene Therapy van de Katholieke Universiteit Leuven. Enkele jaren later werd Marcel hoogleraar in Amsterdam, en in 2010 werd hij decaan van de geneeskunde-faculteit van de Universiteit van Amsterdam, en leidde hij het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. In 2016 werd Marcel door Elsevier Weekblad uitgeroepen tot Nederlander van het Jaar, vanwege de manier waarop hij het AMC bestuurd had. In 2017 vertrok Marcel naar Londen, waar hij Chief Executive van de University College London Hospitals werd. Hij is sinds 1 april 2021 voorzitter van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Daarnaast schrijft hij sinds enkele jaren columns voor Het Parool en HP/De Tijd en daarvoor ook al voor Medisch Contact.