Is overgewicht het nieuwe normaal?

‘Wat leven dáár veel dikkerds.’ Een kleine twintig jaar ken de nodige dekmantels. Bij het thuiswerken zijn de koel- geleden maakten we er graag foto’s van en grapjes en voorraadkast altijd binnen handbereik. Niemand in huis over wanneer we van vakantie terugkwamen uit de Sta- die erop wijst dat je nu al voor de zesde keer die dag dat tes. Het land waaraan wij Nederlanders ons zo graag blok kaas heft in plaats van gewichten in de sportschool. spiegelen, confronteert ons inmiddels haarscherp met Bovendien missen we de sociale controle van collega’s: het evenbeeld. Meer dan de helft van de volwassenen ‘Neem je nou nóg een hand uit de droppot/stuk verjaardagin Nederland is (veel) te zwaar. Zit het antwoord in het staart/frikandel uit de kantine?’ In thuiswerkland snacken brein? Of is er iets heel anders aan de hand? de kinderen lekker mee. Ondertussen groeien overal vetrolEen dikke vrouw zit op een terras achter een extra grote letjes en moeten we na het bestellen van kleding de toch puntzak, haar lippen krullen onafgebroken om patatjes al overbelaste postdiensten retour sturen: ‘Oeps, doe toch mayo. Studenten bingen Netflixseries maar een maatje meer’. met de bijbehorende chips, zoetigheid en frisdranken. Muffintops puilen over ‘Wordt deze De start-stop knop ontbreekt te strakke broeken. Een man beweegt obesitasgolf Zijn dikke mensen dan zwak? Ontzich voort met een scootmobiel, verder dan tien meter lopen zonder veroorzaakt door breekt het ons massaal aan zelfdiscipline? Ook vanuit de medische hoek ademnood lukt niet. Overtollig vlees De Grote Boze worden allen die met de kop in het puilt over het stoeltje heen. Je kunt natuurlijk net doen alsof je daar - heel Voedselindustrie?’ zand uit hun broek groeien, voorzien van zeer plausibele, wetenscháppelijpolitiek correct - geen oordelen over ke redenen. Stuk voor stuk kloppend, hebt, maar iedereen dénkt het wel: ‘Mens, stop eens met je maar hebben we het dan over oorzaak of gevolg? In het vol te proppen! Ga gezond eten!’ Amsterdam UMC Magazine van juni vorig jaar stelt hoogleSmoesjes zijn er te kust en te keur. Een kleine greep uit het raar inwendige geneeskunde Mireille Serlie dat overgewicht arsenaal? ‘Ik ben gewoon zwaar gebouwd, heb zware bot- kan leiden tot veranderingen in de hersenen die zorgen ten,’ ‘ik werk zo hard, heb geen tijd om te koken.’ ‘Ik moet voor een bijna onstilbaar hongergevoel. In het artikel zegt van weinig rondkomen en vers fruit en groenten zijn te duur.’ ze: ‘Deze mensen zijn niet zwak, hier is bijna niet tegen te Ook vaak gehoord: ‘Gezond eten is gewoon niet lekker.’ Bij vechten.’ Dat zit zo: als een persoon met een normaal gevrouwen rondom de vijftig voorziet ook de overgang ons wicht iets eet, komt in het brein een bepaalde hoeveelheid van excuses: ‘Ik eet hetzelfde, maar kom toch aan – dat van de stofjes dopamine en serotonine vrij. Het eerste zorgt ligt uiteraard allemaal aan de veranderende hormoonhuis- voor een voldaan (beloond) gevoel na het eten. Het tweede houding.’ heeft te maken met het hongerseintje en het volgevoel. Bij Of wordt deze obesitasgolf veroorzaakt door De Grote Boze mensen met overgewicht blijken zowel de dopamine- als Voedselindustrie? Goedkope snacks en vulling schreeuwen serotonineaanmaak ontregeld, er wordt domweg veel minons toe om gekocht en gegeten te worden. En als er ‘light’, der van aangemaakt - en op de verkeerde momenten. Daar‘lactosevrij’ en ‘glutenvrij’ op de verpakking staat, kan het om moet er steeds vaker en steeds meer gegeten worden toch niet zo slecht zijn? Ook de lockdown en Covid schen- om het voldane gevoel te krijgen. En: de start-en stopknop

ontbreekt. Men eet dus terwijl men helemaal geen honger heeft, en blijft doorgaan als men allang voldaan is. Dit zou ook verklaren waarom afvallen op eigen kracht zo moeilijk is. Het verlangen naar eten blijft…

teveel en de verkeerde dingen? Daarop blijkt maar één juist antwoord: omdat we ons rot of leeg voelen! Bij het gros van mensen met overgewicht kunnen we rustig stellen: men heeft helemaal geen fysieke problemen, maar emotionele. We zijn boos, verdrietig, gespannen, gestrest of Deksel erop gefrustreerd. Of alles tegelijk. Mensen verliezen dierbaren. Dik worden en dik blijven zou volgens deze medische the- Relaties lopen op de klippen. Kinderen hebben problemen orie aangeboren kunnen zijn. Maar hoe zat het dan vroeger, op school. Mensen krijgen ruzie, raken werkloos. Hebben toen de meeste Nederlanders nog gewoon een normaal financiële- en slaapproblemen. En dan Covid! postuur hadden? Toen er hooguit Al die gebeurtenissen worden niet één koekje bij de koffie kwam. En goed verwerkt. We rennen maar op zaterdagavond tijdens de Wiekent-kwis een klein bakje chips bij De start- en stopknop door en dat veroorzaakt grote stress in onze systemen. Dan helpt maar dat ene glaasje cola. Het was een ontbreekt. Dit zou één ding: het onkruid bij de wortels traktatie! Dik worden blijkt ook veel te maken te hebben met familiair en cultureel erfgoed: wat was - en ook verklaren waarom afvallen op eigen aanpakken en er rigoureus uittrekken. Hoe? Allereerst door eerlijk te zijn naar onszelf. Wanneer zijn we is - gangbaar in jouw gezin? Hoe kracht zo moeilijk is. geneigd om naar de koelkast te gaat men in jouw cultuur met eten om? In slanke gezinnen zat er een Men blijft naar eten lopen? Waarom willen we die mond steeds vullen? Willen er soms eerst deksel op de koekjestrommel die verlangen. wat (harde) woorden uit? Welke pijn ook weer dicht ging. In gezinnen druk je liever weg, wat eet je liever met obesitas staat de boel perma- van je af? Wie heeft je zodanig pijn nent open: je hoeft je hand maar uit te steken. Ook in cul- gedaan dat je een vetlaagje kweekt als buffer? turen waar eten vooral als sociaal gebeuren wordt ervaren, heerst meer obesitas. ’Eet je niet mee? Joh, doe niet zo Emotioneel volwassen worden ongezellig! Hier, neem nog een extra portie roti, heeft mama We leven in een bijzondere tijd. Alle narigheid op de wereld gemaakt!’ valt te volgen via de media. We worden continu gebombardeerd met veelal slecht nieuws. En we hebben niet in de Het duo schuld & schaamte voorbij gaten dat dit een enorme hoeveelheid stress oplevert. Of Moeten mensen met obesitas dan onder het mes voor een we willen of niet: wat er gebeurt in ons leven en op onze gezond gewicht, gaan we nu massaal die maagverkleining planeet raakt ons midden in het hart. Is het dan zo gek dat of gastric bypass halen? Hoogleraar Serlie volgde een aan- velen het alleen kunnen aanzien terwijl ze zich tussen de tal proefpersonen met ernstig overgewicht na een maag- journaals door afleiden door het leegeten van die familiezak verkleining. Haar conclusie: pas na heel veel gewichts- Dorito’s? Op een goede manier omgaan met ‘ongewenste’ verlies herstelde hun dopaminesysteem zich enigszins. emoties vergt introspectie. Wat voel ik precies? Waar komt Kortom: zowel smoesjes als operatieve ingrepen helpen het vandaan? Hoe uit ik dat op een goede manier, zonder niet. Degenen die het aandurven, kijken liever lang in de het op mijn omgeving te projecteren of op mezelf af te reaspiegel. Het is confronterend maar: dik worden, dik zijn en geren door te veel te eten? Velen zijn aan de beantwoording dik blijven begint en eindigt in veruit de meeste gevallen bij van die vragen toe. Wij mensen zijn gevoelige wezens. De jezelf. Nu is het uiteraard niet de bedoeling dat men zich omgang met onze gewoonte- en denkpatronen staat nog over die extra kilo’s moet gaan schamen. Het duo schuld & in de kinderschoenen. Maar velen van ons staan ook open schaamte helpt mensen met overgewicht juist nóg verder om te leren en in emotioneel opzicht volwassen te worden. in de put. Vindt men zichzelf lelijk (en dom omdat men dik Retraites zijn in een oogwenk volgeboekt. We bezoeken is geworden), dan is men – bij wijze van troost – juist weer massaal coaches en therapeuten. Hulp wordt geboden. En geneigd om dat sixpack donuts achter elkaar op te eten. is die goed, dan voelt het ook veilig om dat (vet)jasje uit te Hamvraag is en blijft: waaróm eten de meesten van ons doen. En lekker slank te gaan leven. <