9 minute read
Tot de dood ons scheidt
from MAGGS Winter 2022
by MAGGS Media
MAGGS Wetenschap
TOT DE DOOD ONS SCHEIDT?
Waar in 1947 Nederland nog 285 duizend alleenwonenden telde, daar is dit aantal nu al opgelopen tot 3,2 miljoen. Ofwel van 5% naar 22% van alle meerderjarige Nederlanders. En, zo verwacht het CBS, over vijfentwintig jaar zullen dit er 3,6 miljoen zijn, dat betekent één op de vier volwassenen voor wie evenzoveel woningen nodig zijn. Een van de oorzaken is het hoge percentage scheidingen waarbij daarna vooral de veertigplussers onder de vrouwen het rijk liever voor zich alleen houden.
Waar zit ‘m dat in? Is de afdronk van hun eerdere, vastgelopen huwelijk dan zo slecht dat ze nooit meer willen samenwonen? Waarop strandde het? Had dat voorkomen kunnen worden? Neem Eline (54) en Astrid (55): bevriend vanaf de kleuterschool, opgegroeid in dezelfde buurt, Eline al dertig jaar plezierig getrouwd terwijl Astrid inmiddels drie relaties verder is. Onderzoeken naar risicofactoren voor een tot mislukking gedoemde relatie laten al snel zien dat Astrid ook weinig kans maakte: 1. Ze stapte te jong in het huwelijksbootje. 2. Ze kwam uit een gebroken gezin waardoor ze het voorbeeld miste van ou-ders die hun confl ict hadden opgelost. 3. Als gevolg van de spanningen en de fi nanciële problemen die de scheiding van haar ouders meebracht, vluchtte ze min of meer het huis uit naar haar vriend. 4. Zij en haar partner waren tegenpolen waarbij hun achtergronden op alle fronten van elkaar verschilden. Twee andere risicofactoren zijn fi nanciële afhankelijkheid, waardoor veel vrouwen in de jaren 70 gevangen zaten in een slecht huwelijk, en samenwonen zien als een testhuwelijk. Van deze koppels gaat na acht jaar 32,3% uit elkaar tegen 22,2% van de gehuwden. Ondanks de verschillen tussen de twee vriendinnen, zegt ook Eline net als Astrid niet meer te willen samenwonen als haar relatie alsnog onverhoopt ten einde loopt. Volgens Jan Latten, hoogleraar sociale demografi e, kiezen zij hier gemakkelijker voor omdat zij de ervaring van een gezin al hebben gehad. Daarnaast, zo verklaart een Vlaams onderzoeksteam, hebben vrouwen boven de veertig een ‘enorm’ wensenpakket: ze zoeken een partner van dezelfde leeftijd, hij moet langer zijn dan 1,81 meter, het liefst nog in het bezit van een kop met haar, en ze willen vooral het leven blijven leiden wat ze nu hebben. Mannen neigen daarentegen eerder tot samenwonen. Net als jonge mensen die het single zijn zien als tijdelijke status. ‘Maar,’ zegt Latten, ‘ook voor hen geldt: zijn ze niet gelukkig met hun partner, voldoet hij niet aan de >
verwachtingen, dan zoeken ze verder.’ Onder de jonge generatie mannen doet zich echter een zekere ontwikkeling voor waarin zij de groeiende kansen voor vrouwen zien als bedreiging voor hun eigen positie. Zij zijn, zo blijkt, minder geëmancipeerd dan vrouwen. Hoogleraar Mieke van Heagendoren: ‘Vrouwen zijn te verdelen in drie categorieën - de huismoeder, de geëmancipeerde en de flexibele vrouw - terwijl de mannen alleen werk-georiënteerd zijn.’ Denkend aan de gelijke beloningen die laten zien dat de emancipatie nog steeds niet overal is doorgedrongen, daar worden de rechten van de vrouw in de VS zelfs weer teruggedraaid. In dit licht bezien, is dat wensenpakket waar het Vlaamse onderzoek over spreekt, een leeftijdgenoot die er leuk uitziet en de behoefte om je eigen leven te leiden, dan echt zo enorm? Of normaal? Astrid vindt van wel. ‘Mannen zoeken hun geluk vaak bij een jongere vrouw die niet langer mag zijn dan zij. Wat is het verschil? Maar ik denk helemaal niet dat het daarover gaat. Zolang we nog steeds niet begrijpen dat vrouwen er niet alleen zijn als plezierverschaffers van mannen in bed – sla Ellen Laan (hoogleraar bio-psychosociale determinanten van seksuele gezondheid) er maar op na – en als het even tegenzit ook in de taakverdeling, wonen vrouwen liever alleen. Het vanzelfsprekende zou ervan af moeten. Zo moet seks geen verplicht nummer zijn, maar een wederzijds genoegen. En als het niet lekker zit tussen jou en de ander, lost seks dat zeker niet op. Dan zul je eerst moeten praten.’
De kern van het probleem waar Astrid op doelt, is de verschillende beleving van intimiteit tussen mannen en vrouwen. Mannen tonen hun liefde en behoefte aan intimiteit vaak via seks, vrouwen zoeken in eerste instantie emotionele intimiteit en een gevoel van verbondenheid. Omdat daarover praten, jezelf blootgeven, kwetsbaar ligt als je elkaar nog niet echt kent, is seks niet de beste start voor een relatie concludeerden onderzoekers aan de universiteit van Cornelli. ‘Andere belangrijke elementen als toewijding, wederzijds begrip of het delen van dezelfde waarden, kan hierdoor worden verstoord. Door seks uit te stellen, kunnen koppels elkaar beter leren kennen en ontdekken hoe compatibel ze zijn. Ze behouden zo een zekere objectiviteit waardoor ze minder kans lopen een langdurige relatie aan te gaan waarin ze niet gelukkig zijn. Bovendien geeft het ruimte om eerst intimiteit op te bouwen, beslissingen te nemen over belangrijke zaken.’
Een ander aspect dat hieraan raakt, is dat veel mensen de oplossing voor hun angsten zoeken bij de ander. In zijn boek Verslaafd aan Liefde legt Jan Geurtz uit hoe verliefdheid je even in contact brengt met een diepere laag in jezelf waardoor je meer durft, opeens over jezelf kunt heen springen en je gevoelens gemakkelijker uit. Als je dit vrije gevoel ophangt aan de ander in plaats van dat je het ziet als iets van jou, ben je geneigd je aan de ander vast te klampen en jezelf in de steek te laten. Je wringt je in bochten om de ander niet te verliezen, of je zet de ander on-der druk om jouw zekerheden te garanderen. Want net als met een alcohol- of andere verslaving heb je iets vanbuiten nodig om je vanbinnen niet ellendig te voelen. Geurtz: ‘Loopt de relatie stuk, is de ander er niet meer om jouw diepe gevoel van onvolkomenheid met zijn of haar liefde toe te dekken, dan slaat de angst toe en zie je mensen als een gek op zoek gaan naar een nieuwe partner om die eenzaamheid op te vullen. Maar in plaats van weg te lopen, zou je juist bij dat gevoel moeten stilstaan, zien wat het in jou is en het oplossen om een heel mens te worden.’ Of zoals Harry Jekkers het in de jaren 90 treffend verwoordde in het nummer Ik hou van mij:
Want ik hou van jou betekent meestal Schat hier heb je m’n problemen los maar op ‘k Leef in een hel en verwacht van jou de hemel Je geeft de hel weg, dankjewel zeg Rot lekker op. … Want ik hou van jou is niet de sleutel tot de ander maar ik hou van mij al klinkt het bot en slecht want wie van zichzelf houdt die geeft pas echt iets kostbaars als hij ik hou van jou tegen een ander zegt.
Hoe zit dat met Eline en Astrid? Heeft Eline zich vastgeklampt en Astrid zichzelf gevonden? Of ligt het niet zo zwart-wit? Eline: ‘Ik heb me bij Chris altijd vrij gevoeld, juist vanuit de wetenschap dat hij mijn vangnet is. Hij steunt me in alles: toen de kinderen klein waren, toen ik een baantje nam, toen ik daar toch maar weer vanaf zag, of later alleen op reis ging…. Nu helpt het wel dat hij geniet van zijn werk en dat geld voor ons nooit een probleem is geweest. En natuurlijk zou ik liegen als ik zeg dat ik nooit heb getwijfeld, niet aan een carrière zou hebben gedacht zoals Astrid, maar met vier kinderen was dat voor mij geen optie.’ En andersom? Droomde Astrid van eenzelfde veilig bestaan als Eline? Het antwoord is nee. ‘Ik houd niet van voorspelbare mannen, van een voorspelbaar leven. Ik ben niet meer de vrouw die ik dertig jaar geleden was, of dezelfde van vijftien jaar geleden. Voor mijn eerdere twee partners zou ik toen wel, maar nu niet meer hebben gekozen. Mijn ervaringen met hen hebben me wel geleerd mijn eigen vangnet te zijn. De vriend met wie ik momenteel alweer vier jaar samen ben, past als een jas omdat
JA, IK WIL!
Elkaar trouw beloven tot de dood je scheidt, is wellicht lastig omdat het een zeer vooruitziende blik vereist. Maar zou je hier ja tegen kunnen zeggen?
1. Ik heb je lief, maar niet liever dan mijzelf 2. Ik zal je op geen enkele manier in de weg staan om je leven te leiden 3. Ik heb respect voor het punt waarop je je bevindt 4. Ik zal respect hebben voor de weg die jij moet gaan 5. Ik ben je dankbaar voor de spiegel die je me voorhoudt 6. Ik ben je dankbaar voor alles wat je met me deelt 7. Ik zal je nooit verantwoordelijk houden voor mijn leven 8. Ik zal je stimuleren je hoogste doel te bereiken.
ik hem niet aantrek. Solo solo samen is ons credo. Ik vind hem inspirerend, aantrekkelijk, ondernemend en zeker ook ondersteunend, we kunnen prima samen reizen, maar daarnaast is hij een enorme controlefreak, iemand met wie ik niet in een huis zou kunnen leven. Dus waar we elkaar in vinden, delen we op momenten dat we zin hebben om bij elkaar te zijn, en waar we elkaar in de weg zitten, delen we niet. Zo krijgt het woord sleur bij ons geen kans.’ <
