Τεύχος 499

O CHEF TOY SUSHIMOU ΑΝΤΩΝΗΣ ΔΡΑΚΟΥΛΑΡΑΚΟΣ ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

ολα για την αθηνα! free press δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ κυκλοφορει καθε πεμπτη

08122016

ΡΑΪΝΕΡ ΒΕΡΝΕΡ

ΦΑΣΜΠΙΝΤΕΡ

23 ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΟΥ ΚΟΡΥΦΑΙΟΥ ΓΕΡΜΑΝΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ

5.000 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΥΚΛΑΔΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ ΤΑ 30 ΧΡΟΝIΑ TOY ΜΕ ΜΙΑ ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΕΚΘΕΣΗ

Ο ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΠΑΠΑΜΑΡΚΟΣ ΓΡΑΦΕΙ ΜΙΑ ΚΑΙ Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΟΥΣΗΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ LIFO ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΕΙ

4 lifo – 8.12.16

POSTS ΓΡAΜΜΑΤΑ E-MAILS

ΟΙ ΣΥΖΗΤΉΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΆΛΕΣΕ Η «ΙΣΤΟΡΊΑ ΜΙΑΣ ΠΌΛΗΣ»

feedback498

α π ό τ ον α ρη δ η μ οκ ιδ η

Oι αντιδράσεις που δημιούργησαν τα άρθρα και τα posts μας την περασμένη εβδομάδα.

*Στείλτε μας Feedback: feedback@lifo.gr

☛ Το νέο, επετειακό τεύχος της σειράς μας «Η ιστορία μιας πόλης» κυκλοφόρησε την περασμένη εβδομάδα και συζητήθηκε πολύ. Στην ηλεκτρονική εκδοχή του άρθρου του κ. Γιώργου Μαυρογορδάτου «Μύθοι και αλήθειες για τους πρόσφυγες του 1922» έγινε μάλιστα και ενδιαφέρουσα συζήτηση, αποσπάσματα της οποίας μεταφέρουμε εδώ. «Στη Λωζάνη συμφωνήθηκε να θεωρηθούν “ανταλλαγέντες” όλοι οι πληθυσμοί που είχαν μετακινηθεί εκατέρωθεν μεταξύ 1912 και 1922» έγραψε ο Μπ. «Οι Τούρκοι ή μουσουλμάνοι ήταν γύρω στους 140.000, που κατά 90% ήταν οι πρόσφυγες των Βαλκανικών. Οι Έλληνες ήδη μέχρι το 1920 είχαν φτάσει το μισό εκατομμύριο, δηλαδή ήταν υπερτριπλάσιοι των μουσουλμάνων που εγκατέλειψαν την Ελλάδα μέχρι την υπογραφή της συνθήκης. Μόνο το 1914 ήρθαν 200.000 (300.000, σύμφωνα με τις ελληνικές πηγές) Μικρασιάτες. Αυτή ήταν η “εθελοντική” ανταλλαγή την οποία “αποδεχόταν” ο Βενιζέλος; Γιατί εγώ βλέπω ότι και τότε η Τουρκία επιχείρησε να φέρει την Ελλάδα προ τετελεσμένων. Όσο για τη χρησιμότητα της Συνθήκης της Λωζάνης για την Τουρκία: “The Lausanne Treaty provided Turkey with a much needed degree of legitimacy, validating the expulsions of Orthodox Christians”.

(Bruce Clark, Twice a stanger)». «Ο ουσιαστικός λόγος που ο Βενιζέλος επιδίωξε (ορθά κατά τη γνώμη μου) την ανταλλαγή», απάντησε ο Γέρος, «έχει να κάνει με τον εποικισμό των πρόσφατα τότε απελευθερωμένων περιοχών της Μακεδονίας (1912) και της Θράκης (1920), όπου το ελληνικό στοιχείο ήταν εμφανώς περιορισμένο –παρά τις τεράστιες διαφορές που προκύπτουν από την ανάγνωση των ελληνικών, τουρκικών και βουλγαρικών στατιστικών–, με συνέπεια η διατήρησή τους να είναι εξαιρετικά αμφίβολη, ιδίως όταν μιλάμε για μια περίοδο επαναχάραξης των συνόρων της Ευρώπης και τεράστιων αλλαγών. Η στρατηγική του Βενιζέλου ήταν να θυσιάσει στη σκακιέρα τους πληθυσμούς της πάλαι ποτέ Μεγάλης Ελλάδας (ίσως διαβλέποντας ότι η γένεση των εθνικών κρατών που λάμβανε χώρα εκείνη την εποχή θα σήμαινε αργά ή γρήγορα την απορρόφηση ή τον αφανισμό τους) για να διασφαλίσει την εθνική ομοιογένεια και την εδαφική ακεραιότητα του στρατηγικά πολύ ωφελιμότερου κυρίως ελλαδικού χώρου». ☛ «Νοσταλγεί κανείς την προεδρική θητεία του Κωστή Στεφανόπουλου (19952005) ή την εποχή της πολιτικής σταθερότητας και της “επίπλαστης ευδαιμονίας”;» αναρωτήθηκε ο Δ. Πολιτάκης στη στήλη του ShortCut και, εκτός των άλλων, μίλησε και για τους λόγους που έκαναν τον Χρήστο Σαρτζετάκη διαφορετικό απ’ τους άλλους Προέδρους – και από τον Κωστή Στεφανόπουλο.

Ο/η ΕΛΠΟ σχολίασε: « Έκπληξη τουλάχιστον! Σύγκριση Σαρτζετάκη με Στεφανόπουλο! Κύριε Πολιτάκη, ο ΠτΔ δεν είναι θεσμός που κατ’ ανάγκη πρέπει να “είναι κάτι διαφορετικό σ’ αυτή την γκρίζα αλληλουχία πρώτων πολιτών του κράτους” (δικά σας λόγια) για να τον εκτιμoύμε. Δεν είναι διασκεδαστής! Και ναι μεν ο Στεφανόπουλος μπορεί να ανήκει σε αυτά τα “αλλαξοκωλίδια”, όπως κυνικά λέτε (άλλοι θα το χαρακτήριζαν ένδειξη πολιτικής ωριμότητας, αν τηρούνται κάποια ελάχιστα χαρακτηριστικά του ΠτΔ), αλλά ο κ. Σαρτζετάκης επελέγη και τοποθετήθηκε με πολιτικό κόλπο του Ανδρέα. Και ακριβώς αυτό δεν θα του επέτρεπε εξ ορισμού να αποτελεί παράγοντα ισορροπίας. Παρ’ όλα αυτά, δέχθηκε την τοποθέτησή του. Πάντως, δίκαια λέτε ότι δεν ήταν γκρίζος. Χρωμάτισε τον δημόσιο βίο με την αυτοπροσωπολατρία και τη δικομανία του και εξάντλησε τη δραστηριότητά του απέναντι στους πραγματικούς διασκεδαστές Λαζόπουλο και Χάρρυ Κλυνν, που έκαναν γκραν σουξέ...». ☛ Ο πολυσυζητημένος χορευτής Σεργκέι Πολούνιν μίλησε στον Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλο λίγο πριν εμφανιστεί στην Αθήνα και η αναγνώστρια Ρίκα Σ. μας έγραψε τα εξής: «Θα ήθελα να συγχαρώ το έντυπό σας αλλά και τον κύριο Κουτσογιαννόπουλο για μια απολαυστική συνέντευξη με τον 27χρονο χορευτή. Είχα δει το ντοκιμαντέρ γι’ αυτόν στις Νύχτες Πρεμιέρας και διαβάζοντας την αφήγηση της ζωής του νιώθω πως τον ξέρω πλέον ακόμα καλύτερα. Ειδικά μου άρεσε το “πινγκ-πονγκ” ερωταπαντήσεων των δύο ανδρών σχετικά με το τατουάζ που έχει ο Πολούνιν στο πόδι και απεικονίζει τον Αχιλλέα. Μου αρέσουν οι άνθρωποι που παραδέχονται πως έχουν τρωτά σημεία –αχίλλειο πτέρνα στη συγκεκριμένη περίπτωση–, τους βρίσκω αυθεντικούς και ενδιαφέροντες». ☛ Μια πρόταση προς τη LiFO είχε να κάνει ο Stam1970, διαβάζοντας τα «Ημερολόγια Κουζίνας» του Μιχάλη Μιχαήλ (και συγκεκριμένα το «Τι μου αρέσει σε όλο αυτό που λέμε φαγητό φέτος»): «Γράφετε “η ταβέρνα, τουλάχιστον.... απλή, νοικοκυρεμένη, με πέντε φαγητά θεία και (μακάρι) λίγη μουσική τα Σαββατοκύριακα”. Γιατί δεν κάνετε, λοιπόν, ένα αφιέρωμα σε αυτές τις πραγματικές ταβέρνες, εάν υπάρχουν βέβαια... Έτσι όπως τα περιγράφετε, με τα 5 φαγητά, με απλές, ελληνικές, όχι πειραγμένες γεύσεις…». ☛ Ο/η Γελαστό Νερό διάβασε το άρθρο του Νικόλα Σεβαστάκη «H χώρα της ανασφάλειας» και σχολίασε: «Το πρώτο λάθος είναι οι λίγοι πλούσιοι και οι πολλοί φτωχοί και δεν επιδέχεται διόρθωση αιώνες τώρα. Το δεύτερο είναι ότι και οι μεν και οι δε γεννιούνται και πεθαίνουν. Ούτε αυτό επιδέχεται διόρθωση. Απλά τα πράγματα».

free press Eβδομαδιαίος οδηγός της Αθήνας. Κυκλοφορεί κάθε Πέμπτη.

8.12.16 – lifo

5

www.lifo.gr

a π ο τ ον σ ταθη τ σ αγκ αρ ουσ ιανο

Editorial

ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

εκδότης Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικοσ διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ διευθυντής εκδοσησ M. Hulot εμπορική διεύθυνση Δήμητρα Πασομένου υπεύθυνος ψηφιακής ανάπτυξης Νίκος Ζαφείρης art director Χρήστος Τζοβάρας συμβουλοσ σχεδιασμου Γιάννης Καρλόπουλος ––––––

ΟΙ ΧΑΜΈΝΕΣ ΔΕΚΑΕΤΊΕΣ Υπήρξαν γενιές που έζησαν σαν να ξερνάνε...

αρχισυντακτeσ lifo.gr Άρης Δημοκίδης Θανάσης Χαραμής προγραμματισμός lifo.gr Αγγελική Βαξάλη Σπύρος Γκατζούνας Άγγελος Παπαστεργίου ––––––

Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να σε ρίξουν σήμερα στον δημόσιο λόγο. Είναι σαν να μη λέει πια κανείς αυτό που αισθάνεται, αλλά εκείνο που θεωρείται επικοινωνιακά πανούργο. Αν κάποιος ανεβάσει μια φωτό του από ένα πάρτι, ενώ πριν σου έλεγε ότι δεν θα βγει, για να σε αποφύγει, του κάνεις like και του γράφεις wow, ενώ ευχαρίστως θα του έλεγες να πάει να γαμηθεί. Και πολιτικά, ο σκοπός έχει αγιάσει τα μέσα σε τέτοιο βαθμό, που κάθε τοίχος χρειάζεται διερμηνεία, αντάξια ενός Λακλό.

— Γιατί αυτή επαινεί συστηματικά τον Τάδε; — Διότι ο Τάδε είναι ο μεγάλος κολλητός του Δείνα, που προσπαθεί να τον πλευρίσει για τη βάλει στην επιτροπή του υπουργείου και να λιγδώσει το άντερό της, ώστε να μπορέσει να… κ.ο.κ. Κάτω από τις ατέλειωτες επιφάσεις (και των Αριστερών και των Δεξιών), αν έχεις όρεξη να σκάψεις ή, μάλλον, να ξεφλουδίσεις, θα βρεις συνήθως ταπεινά κίνητρα, απλοϊκές επιθυμίες ή άσβεστα απωθημένα. Μάλλον αναμενόμενο. Ποιος είπε ότι η Εξουσία είναι κάτι υψηλόφρον; Τολμώ όμως να πω ότι αυτή η πανουργία (που διογκώνεται από τα γλωσσικά μοσχεύματα της Πολιτικής Ορθότητας σε βαθμό που να στουκάρουμε σε παραδοξολογίες, ισχυριζόμενοι π.χ. ότι ένας τυφλός «βλέπει πιο όμορφα από εμάς»!) είναι προτιμότερη από το χυμαδιό της δικής μου γενιάς. Γιατί έτσι γλυτώσαμε τουλάχιστον από το trash. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, με κορύφωση το μαρτυρικό 2000, γινόταν στην Ελλάδα του Κουτρούλη ο γάμος – κάτι μοναδικό παγκοσμίως: το trash είχε καταλάβει το επίκεντρο των media, το prime time της τηλεόρασης, σχεδόν όλα τα δημοφιλή περιοδικά και ραδιόφωνα (μιλάμε πριν από το Ίντερνετ) και η λέξη-κλειδί ήταν η φράση της Μαλβίνας (που είχε κι αυτή το μερίδιό της στη χλαπάτσα, συμπεριλαμβανομένου και εμού) «Απενοχοποιηθείτε, μωρά μου». Φαντάζομαι, κάτι παρόμοιο θα γράφει κι η μαρκίζα της στην «Κόλαση». Δεν έχει τόσο σημασία να ψάξει κανείς το κομπολόι αυτής της φάσης. Ξεκίνησε, βέβαια, από το «Κλικ» και το ακόμη χυδαιότερο «max», τα πρώτα κίτρινα δραματοποιημένα ρεπορτάζ με τραβεστί της Σεμίνας Διγενή στον ΑΝΤ1 (φουλ στην τσόντα, δίκην αλύπητης δημοσιογραφικής ματιάς), τα λούμπεν κανάλια με ποικιλώνυμα παιδιά της νύχτας

6 lifo – 8.12.16

και της βίζιτας, τον Τράγκα και τους επιγόνους του και, αφού διέγραψε έναν πλήρη κύκλο, μολύνοντας λίγο-πολύ τους πάντες και τα πάντα, κατέληξε στην Πάνια, που έκανε την έξυπνη δουλεύοντας και διασύροντας ανθρώπους με σαφή ψυχικά προβλήματα, και στον Φουρθιώτη, που άδραξε το σκατωμένο σκήπτρο με χαρά. Πιο πολλή σημασία έχει να έψαχνε κανείς, ιστορικά, γιατί ειδικά στην Ελλάδα η τρασαδούρα έγινε τόσο mainstream. Φταίει η έκλυση του θυμικού και η «εκδίκηση της γυφτιάς» επί ΠΑΣΟΚ; Η απασφάλιση κάθε ενοχής όταν επιτέλους οι «μη προνομιούχοι» μπήκαν με τις λάσπες στα θερινά ανάκτορα; Φταίνε τα ζεϊμπέκικα του Αντρέα, ο υπουργός Γιαννόπουλος που φωτογραφιζόταν στα μπουζουξίδικα φασκελώνοντας, με κιλότες στο κεφάλι; Ή ήταν ένας διεθνής πειραματισμός με το Κιτς, στο πλαίσιο της ακραίας συμφιλίωσης με το Άλλο, που ήταν της μόδας τότε και μας έκανε όλους να βλέπουμε πίσω από κάθε δολοφόνο έναν βασανισμένο Άγιο (αλά Ζενέ ή Κοεμτζή), πίσω από κάθε Απόκρια τη Φρίντα Κάλο, πίσω από κάθε κόμικ έναν Ντοστογιέφσκι εν σμικρώ; Πολύ θα ήθελα να διάβαζα μια μελέτη επ’ αυτού. Γιατί τώρα που έχω ζήσει δυο-τρεις αλλαγές των ανέμων και έχω, ας πούμε, ένα κάποιο μέτρο σύγκρισης, είμαι βέβαιος για δύο πράγματα: πρώτον, η γενιά μου μεγάλωσε και έζησε σαν να ξερνάει, κληροδοτώντας κυρίως σκουπίδια στους επόμενους. Δεύτερον, προτιμώ τις τωρινές «αρρώστιες» της Πολιτικής Ορθότητας και Επικοινωνιακής Πανουργίας – συγκριτικώς, μου φαίνονται πταίσματα. Όμως αυτά είναι ομφαλοσκοπικά ζητήματα. Αυτό που εμείς ζήσαμε ως ανακάτεμα με τα πίτουρα, ο υπόλοιπος κόσμος το έζησε ως διανοητικό ψάξιμο και πνευματική παρατολμία. Και τώρα, που μάλλον διψάμε να γυρίσουμε σε έναν κανόνα πιο μετρημένο και σοβαρό (τουλάχιστον στους τύπους), ο υπόλοιπος κόσμος ζει το λαϊκιστικό του ντελίριο, εκλέγοντας τον έναν κλόουν μετά τον άλλον… Ως προς αυτό, βέβαια, το προσπαθούμε κι εμείς, δεν λέω…

συντονισμός ύλης Μαρκέλλα Ανδρικάκη συντακτική ομάδα Columnists: Νικόλας Σεβαστάκης Θοδωρής Αντωνόπουλος Ναταλί Χατζηαντωνίου Δημήτρης Πολιτάκης Δημήτρης Κυριαζής Βιβλίο: Τίνα Μανδηλαρά Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης Κινηματογράφος: Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος Τάσος Μελεμενίδης Θέατρο: Ματίνα Καλτάκη Γεύση: Νίκη Μηταρέα StarFax: Μαριβίκυ Καλλέργη Σύνταξη: Αλέξανδρος Διακοσάββας Βασίλης Καψάσκης Νινέττα Γιακιντζή Φιλιώ Ράγκου Χριστίνα Γαλανοπούλου Πάνος Μιχαήλ Γιάννης Πανταζόπουλος Χρήστος Παρίδης Μαρία Παππά Λένα Φουτσιτζή Θεόφιλος Δουμάνης φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης Πάρις Ταβιτιάν Freddie F. assistant art director Rinétta Κοσκινίδου διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου γραμματεία σύνταξης Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– senior direct market manager Κώστας Μαντάς direct market managers Βούλα Καραβαγγέλη Γιώργος Λυκουργιώτης Σπύρος Αποστολόπουλος υποδοχή διαφήμισης Ξένια Στασινοπούλου συντονισμοσ διαφήμισης Μάγδα Τζακώστα οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης Άλκηστις Γκούμα εξωτερικες εργασιες Άκης Ιωάννου κωδικος εντυπου 7639

www.facebook.com/stathis.tsagar

8.12.16 – lifo

7

iLoveAthens

Αίθουσα Τέχνης Αθηνών

stmts, crossing the lines

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Ο καλλιτέχνης STMTS (Σταμάτης Μήτσιος) έχει συστηθεί στο κοινό κυρίως μέσω των έργων street art που έχει φιλοτεχνήσει σε κτίρια της πόλης. Αυτή είναι η πρώτη του έκθεση σε γκαλερί. Βασικό θέμα της δουλειάς του είναι τα παιδιά, η νεολαία. Ο τίτλος της έκθεσης κάνει γρήγορα σαφή τα θέματα που τον απασχολούν: τα όρια και τα σύνορα, η μετανάστευση, τα όρια μεταξύ θεσμικής τέχνης και τέχνης του δρόμου, ακαδημαϊκής και ακραίας τέχνης.

08/12/16-14/01/17, Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, Γλύκωνος 4, Δεξαμενή, Κολωνάκι, 210 7213938

8 lifo – 8.12.16

8.12.16 – lifo

9

10 lifo – 8.12.16

aπο τον δημητρη κυριαζη

TheBuzz

TalkoftheTown 8–14 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2016

TO ΙΤΑΛΙΚΌ ΔΗΜΟΨΉΦΙΣΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΣΕΝΆΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΌΜΕΝΗ ΜΈΡΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΏΠΗ Ανησυχία για τις κρίσιμες εκλογές που έρχονται το 2017 μετά τις αλλεπάλληλες νίκες των λαϊκιστικών δυνάμεων. Το ζητούμενο στο δημοψήφισμα της Ιταλίας ήταν το μέγεθος και ο ρόλος της Γερουσίας, του ενός από τα δύο νομοθετικά σώματα του ιταλικού πολιτικού συστήματος. Στην ιταλική προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία η Γερουσία, με 315 μέλη, και η Βουλή των Αντιπροσώπων, με 630 μέλη, έχουν απόλυτη ισότητα στις αρμοδιότητες. Ουσιαστικά, ο Ματέο Ρέντσι έκανε το δημοψήφισμα για να αποδυναμώσει τη Γερουσία, με στόχο τον πιο εύκολο σχηματισμό κυβερνήσεων αλλά και τον πιο γρήγορο (και ελεγχόμενο από την κυβέρνηση) ρυθμό του νομοθετικού έργου.

H Αυτό που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ότι το σχέδιο του Ρέντσι εγκρίθηκε και από τα δύο κοινοβουλευτικά σώματα, αλλά δεν συγκεντρώθηκε η ευρεία πλειοψηφία των δύο τρίτων που χρειαζόταν για να αποφευχθεί το δημοψήφισμα. Το «ναι» στήριξε η πλειοψηφία του Δημοκρατικού Κόμματος (το κόμμα του πρωθυπουργού κ. Ρέντσι), οι Δημοκράτες της Αριστεράς (πρώην Ιταλικό Κομμουνιστικό

Κόμμα) και η Νέα Κεντροδεξιά. Υπέρ του «όχι» τάχθηκε σύσσωμη η αντιπολίτευση: το Κίνημα Πέντε Αστεριών του Μπέπε Γκρίλο, η Λέγκα του Βορρά, η Φόρτσα Ιτάλια του Μπερλουσκόνι και το εθνικιστικό Αδελφοί της Ιταλίας.

H Γι’ ακόμα μία φορά οι εταιρείες δημοσκοπήσεων έπεσαν έξω. Προέβλεπαν ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα είναι ντέρμπι, κάτι που αποδείχθηκε αρκετά υπερβολικό, τη στιγμή που το «όχι» συγκέντρωσε περίπου το 60% των ψήφων. «Ζήτω η Ιταλία. Το “όχι” κέρδισε και τώρα αυτοί που το στήριξαν με την εκστρατεία τους έχουν την ευθύνη να προχωρήσουν και να φέρουν πρόταση» είπε ο Ιταλός πρωθυπουργός το βράδυ της Κυριακής, τονίζοντας πως αναλαμβάνει πλήρως την ευθύνη της ήττας. «Έχασα και το λέω δυνατά, αλλά με δυσκολία» πρόσθεσε και δήλωσε πως σκοπεύει να παραιτηθεί. Το απόγευμα της Δευτέρας ο Πρόεδρος της Ιταλίας Σέρτζιο Ματαρέλα του ζήτησε να αναβάλει την παραίτησή του μέχρι να ψηφιστεί ο προϋπολογισμός,

το νωρίτερο ως την Παρασκευή. Κάτι παρόμοιο είχε συμβεί και το 2012, όταν ο τέως Πρόεδρος της Ιταλίας Σέρτζιο Ναπολιτάνο είχε πείσει τον Μάριο Μόντι να παραμείνει στη θέση του έως την έγκριση του προϋπολογισμού. «Με αίσθημα ευθύνης» ο Ρέντσι συμφώνησε να παραμείνει για λίγες ακόμη μέρες. Όπως όλα δείχνουν, ο Πρόεδρος της Ιταλίας θα δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από το υπάρχον Κοινοβούλιο. Επικρατέστερος να ηγηθεί αυτής της κυβέρνησης είναι ο νυν υπουργός Οικονομίας, Πιερ Κάρλο Πάντοαν. Και το όνομα του προέδρου της Γερουσίας, Πιέτρο Γκράσο, βρίσκεται, πάντως, μεταξύ των επικρατέστερων για να αναλάβει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, αλλά και του υπουργού Μεταφορών, Γκρατσιάνο Ντελρίο. Οι επόμενες εκλογές είναι προγραμματισμένες για το 2018.

H Το Κίνημα Μ5S του Μπέπε Γκρίλο και η Λέγκα του Βορρά ζητούν άμεσα εκλογές. Στο Δημοκρατικό Κόμμα του Ρέντσι η εσωτερική αντιπολίτευση αισθάνεται δικαιωμένη και ζητά νέα κυβέρνηση

με κορμό το κόμμα χωρίς τον Ρέντσι. Την ίδια ώρα, η Φόρτσα Ιτάλια δεν έχει ξεκαθαρίσει τις προθέσεις της.

H Το κακό σενάριο είναι το «όχι» στο δημοψήφισμα να πανικοβάλει τις αγορές, η ιταλική οικονομία να υποβαθμιστεί, τα spreads να ανέβουν και ο κόσμος να αρχίσει να αποσύρει τις καταθέσεις του. Επόμενο βήμα σε αυτό το σενάριο είναι η επιβολή capital controls, κάτι που θα αυξήσει τη δυσαρέσκεια του κόσμου, την οποία θα σπεύσουν να εκμεταλλευτούν τα αντιευρωπαϊκά κόμματα με δημοψήφισμα για έξοδο από το ευρώ. Η Ιταλία δεν είναι Ελλάδα, διαθέτει την 8η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου με καθαρά εξαγωγικό προσανατολισμό. Οπότε το στρατόπεδο της λίρας θα έχει σοβαρά επιχειρήματα για την επιστροφή σε ένα υποτιμημένο εθνικό νόμισμα. Να σημειώσουμε ότι το 40% των δανείων των ιταλικών τραπεζών βρίσκεται στο κόκκινο. Το παθητικό της Ιταλικής Κεντρικής Τράπεζας είναι στα €350 δισ., ενώ το ποσοστό του ιταλικού χρέους θα ξεπεράσει το 133% ως το τέλος του χρόνου.

Παρά την αρχική πτώση του τη στιγμή της ανακοίνωσης του αποτελέσματος του ιταλικού δημοψηφίσματος, το ευρώ σταθεροποιήθηκε και έναντι του δολαρίου και τώρα βρίσκεται στα 1,076 δολάρια – το υψηλότερο επίπεδο στο οποίο έχει βρεθεί από τα μέσα Νοεμβρίου. Η στερλίνα «έπεσε» κατά 1% έναντι του ευρώ, στα 1,1812.

H Μετά το Brexit και την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, στο δημοψήφισμα της Ιταλίας σημειώθηκε μια ακόμα νίκη των λαϊκιστικών δυνάμεων. Βεβαίως, οι εκλογές στη Βρετανία, στις ΗΠΑ και στην Ιταλία διαφέρουν μεταξύ τους σε μεγάλο βαθμό, όμως και στις τρεις περιπτώσεις διαφαίνεται ένα κοινό νήμα. Αν προσθέσουμε στον συνδυασμό και την παρ’ ολίγον νίκη την Κυριακή του ακροδεξιού υποψήφιου Προέδρου στην Αυστρία, αλλά και τα αυξημένα ποσοστά της Λεπέν στη Γαλλία και του ξενοφοβικού AfD στη Γερμανία, το μέλλον προμηνύεται νεφελώδες. Απλώς να υπενθυμίσουμε ότι μέσα στο 2017 έχουμε εκλογές σε Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία και Νορβηγία.

8.12.16 – lifo

11

ΦΩΝΗ ΛΑΟΥ

Talk of the Town

EΛΕΝΑ ΔΑΝAΛΗ H δημοσιογράφος Joanna Rothkopf φωτογραφίζεται για τις ανάγκες ενός ρεπορτάζ στο Jezebel.

ΠΟΛΎ ΔΥΝΑΤΉ ΑΝΆΡΤΗΣΗ

α π ό τ ο ν δ η μ ή τρ η π ολ ιτάκ η

ShortCut

Η τάση να εμφανιζόμαστε εξομολογητικοί και εμφατικά ευάλωτοι στα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης διαβρώνει ό,τι έχει απομείνει από τη δημοσιογραφική αντικειμενικότητα. Πόσο περίεργο πραγματικά φαίνεται το να είσαι νεαρός δημοσιογράφος (ή οποιοσδήποτε είναι ο σωστός και «trending» όρος για τους στρατούς των κακοπληρωμένων και αιωνίως εκπαιδευόμενων συντακτών μεγάλης ελαστικότητας και περιορισμένης ειδίκευσης) σ’ αυτό το θολό και γεμάτο θόρυβο τοπίο των σύγχρονων media… Ειδικά όταν εκ των συνθηκών το ύφος και η θεματολογία σου επηρεάζονται και φιλτράρονται μέσα από τους «θαλάμους αντήχησης» («echo chambers») των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τα διαρκώς μεταβαλλόμενα ήθη και έθιμά τους και τον τερατώδη συναισθηματισμό που συχνά εκπέμπουν οι αναρτήσεις εκεί μέσα, υποβοηθούμενες από τη δυνατότητα άμεσης δημοσίευσης (και άμεσου ξεκαυλώματος) που προσφέρει το Διαδίκτυο. Προσωπικός λόγος δίκην απομνημονευμάτων που, όταν δεν φαίνεται σαν υπολογισμένη και εμφατικά ευάλωτη διατριβή εξομολογητικού ύφους που στόχο έχει να τραβήξει την προσοχή από τα μαλλιά, μοιάζει με κλήση για βοήθεια ή με κραυγή απελπισίας. Με βάση αυτό το σκεπτικό ενδεχομένως, η νεαρή Αμερικανίδα συνάδελφος (εκ της γενιάς των «millennials») Joanna Rothkopf, απόφοιτη της εγκρίτου Σχολής Δημοσιογραφίας του Columbia και με θητεία ήδη σε «Gawker», «Salon», «Huffington Post» και «New York magazine», επιχείρησε να τρολάρει αυτήν τη σύγχρονη (και ακατανίκητη) τάση, γράφοντας στην πλατφόρμα του Jezebel ένα κείμενο με τίτλο «Ζώντας με τις δικές μου αντιφάσεις» – ουσιαστικά, μια παρωδία τόσων και τόσων μακροσκελών «προσωπικών», αγρίως ναρκισσευόμενων και ελαφρά λογοτεχνιζουσών αναρτήσεων: «Αν μπορούσε να με δει ο νεαρός εαυτός μου τώρα, θα πάθαινε κρίση. Το να ζει κανείς σε μια πόλη σαν κι αυτή –γεμάτη σπασμένα μπουκάλια από επικίνδυνες, ζωντανές νύχτες, άδειες κούπες καφέ από μοναχικά, πονεμένα πρωινά, νεαρούς συγγραφείς απελπισμένους για ένα συμβόλαιο (καθένας τους σίγουρος ότι μόνο εκείνος το αξίζει, αν και εγώ το αξίζω πραγματικά)– τον απελευθερώνει από το βάρος της ταυτότητας… Κάποιες μέρες νιώθω σαν να μην είμαι κανείς, άλλες σαν να είμαι δύο γυναίκες. Όσο με διεγείρει η πόλη, άλλο τόσο με στεγνώνει.

12 lifo – 8.12.16

Ο χρόνος προχωρά, κι όμως παραμένει επίπεδος, στερεός και εντελώς ακίνητος – σαν βράχος ή σαν οποιοδήποτε έπιπλο…». «… Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι έχω φτάσει στην ηλικία που είμαι. Είμαι τόσο μεγάλη συγκριτικά με το πόσο νέα ήμουν κάποτε, αλλά και τόσο νέα σε σχέση με το πόσο μεγάλη θα γίνω μια μέρα. Αν σκεφτεί όμως κανείς τη βασανιστική έννοια της ειδικής σχετικότητας, είμαι επίσης, κατά κάποιον τρόπο, χωρίς ηλικία. (Ένας κουρασμένος καθηγητής Αστροφυσικής μού το είχε εξηγήσει αυτό το κόνσεπτ –ότι δηλαδή όσο πιο γρήγορα ταξιδεύεις, τόσο πιο αργά περνά ο χρόνος– όταν ήμουν δευτεροετής στο κολέγιο. Λίγα λεπτά αργότερα φασωθήκαμε. Ξεχνώ το όνομά του). Ίσως η πραγματική μου ηλικία ξεκινά από τη σχέση μου με τους ανθρώπους που αγαπώ. Υπάρχει ένα αρχαίο ρητό που λέει ότι “αν έχεις μια ιδέα, χώσε την σ’ ένα προσωπικό δοκίμιο σχετικά με τον εαυτό σου”. Νομίζω ότι είναι από τη Βίβλο ή μπορεί και να το έβγαλα από το μυαλό μου. Απ’ όπου κι αν προέρχεται πάντως –και μπορώ να μιλήσω μόνο από την εμπειρία της αργοκίνητης, αλλά γόνιμης ύπαρξής μου–, μοιάζει αληθινό. Κάποιοι θα έλεγαν ότι η ζωή είναι σκληρή όταν οτιδήποτε κάνεις αξίζει τόσο πολύ να απομνημονευτεί σ’ ένα προσωπικό κείμενο. Σ’ αυτό εγώ απαντώ: ας είναι. Είμαι παγιδευμένη σε μια φυλακή των δικών μου εσωτερικών αντιφάσεων. Είμαι όμορφη αναμφισβήτητα, αλλά συγχρόνως σαγηνευμένη από τη βαθιά εσωτερική ασχήμια την οποία μόνο μέσω των λέξεων μπορώ να προσεγγίσω. Είμαι ναρκισσιστικό αλλά και παθιασμένο άτομο. Πρέπει να μάθω να αναγνωρίζω τη σημασία μου και να της επιτρέπω να με συνθλίβει. Τι άλλο μπορώ να κάνω παρά να συνεχίσω;» Η πλάκα (ή η τραγωδία ίσως) είναι ότι ανάμεσα στα κλεισίματα του ματιού με νόημα και στα σχόλια του τύπου «μας δουλεύει ή τρελάθηκε;» πολλοί από τους (υψηλού μορφωτικού και ψαγμένης αντίληψης υποτίθεται) αναγνώστες του κειμένου αντέδρασαν σαν να επρόκειτο για αυθόρμητο και άξιο προσοχής εξομολογητικό παραλήρημα, το οποίο μάλιστα κατόρθωσε να τους εμπνεύσει και να τους βοηθήσει σ’ αυτήν τη δύσκολη φάση που περνάνε, όποια κι αν είναι αυτή.

Μιλήσαμε με την υπεύθυνη της Greenpeace για τη βιώσιμη γεωργία, το νέο αγροτικό και διατροφικό μοντέλο που προτείνει η οργάνωση. α π ό τ ο ν δ η μ ή τ ρ η κ υρ ι α ζ ή

Τι εννοείτε με τους όρους «βιώσιμη» και «κοινωνικά δίκαιη γεωργία»; Η βιώσιμη γεωργία τοποθετεί στο επίκεντρο τους ανθρώπους που παράγουν και καταναλώνουν την τροφή μας. Παράγει υγιεινή και ασφαλή τροφή, εξασφαλίζει το παρόν και το μέλλον της γεωργίας και της τροφής μας και προστατεύει το έδαφος, το νερό, το κλίμα και τη βιοποικιλότητα του πλανήτη. Βασίζεται στις αρχές της επιστήμης της Αγρο-οικολογίας, οι οποίες περιλαμβάνουν τόσο περιβαλλοντικά όσο και κοινωνικά κριτήρια. Μία από αυτές τις αρχές είναι η διατροφική κυριαρχία, ο έλεγχος δηλαδή της παραγωγής της τροφής από τους παραγωγούς και τους καταναλωτές και όχι από τις αγροχημικές βιομηχανίες, όπως γίνεται σήμερα. Στο ίδιο πλαίσιο, η βιώσιμη γεωργία έχει πολλαπλά οφέλη για τις αγροτικές κοινότητες, ενώ επικεντρώνεται στην παραγωγή τροφής με βάση τις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού του πλανήτη, μειώνοντας ταυτόχρονα τη σπατάλη τροφής και την κατανάλωση κρέατος. Πρόκειται για ένα όραμα βιωσιμότητας, δικαιοσύνης και διατροφικής κυριαρχίας στο πλαίσιο του οποίου παράγεται ασφαλής και υγιεινή τροφή που πληροί τις ανθρώπινες ανάγκες, και όπου ο έλεγχος της τροφής και της γεωργίας βρίσκεται στα χέρια των τοπικών κοινοτήτων και όχι των πολυεθνικών εταιρειών. Ποιοι είναι οι στόχοι του προγράμματος; Προς τα πού βλέπετε να επεκτείνεται το μοντέλο; Κύριος στόχος του προγράμματος είναι η μετάδοση της γνώσης και της εμπειρίας που θα συλλέξουμε και η συμβολή στη δημιουργία όλο και περισσότερων βιώσιμων αγροκτημάτων σε όλη τη χώρα. Γι’ αυτόν το λόγο θα φροντίσουμε να εκπαιδευτούν στις βιώσιμες πρακτικές οι αγρότες που θα εφαρμόσουν αυτό το μοντέλο αργότερα στις δικές τους εκτάσεις. Η εκπαίδευση, όμως, απευθύνεται και σε όποιον πολίτη ενδιαφέρεται να καλλιεργήσει μέρος της τροφής του στο μπαλκόνι του, στον κήπο, στην ταράτσα ή θέλει να ξεκινήσει, ή και να επεκτείνει, πρωτοβουλίες αστικών κοινοτικών λαχανόκηπων στη γειτονιά του. Καλούμε επίσης δασκάλους και μαθητές να μας επισκεφτούν και να μάθουν πώς μπορούν να δημιουργήσουν τους δικούς τους σχολικούς λαχανόκηπους. Τι ρόλο μπορούν να διαδραματίσουν οι αστικοί κήποι στη ζωή της πόλης; Η παγκόσμια τάση της συγκέντρωσης του πληθυσμού στις πόλεις σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή, που θέτουν σε κίνδυνο την παραγωγή της τροφής μας, καθιστά απαραίτητη τη συμμετοχή των κατοίκων των πόλεων στη διαδικασία παραγωγής της. Ο ίδιος ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) αναγνωρίζει αυτή την ανάγκη και υποστηρίζει τις προσπάθειες για τη μετατροπή του αστικού περιβάλλοντος σε ένα ευέλικτο σύστημα παραγωγής τροφής με τη συμμετοχή όλων. Επιπλέον, αυτοί οι λαχανόκηποι δίνουν την ευκαιρία σε ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού να έχουν πρόσβαση σε τροφή, ενώ αναμφισβήτητα ενισχύουν τους δεσμούς των ανθρώπων της πόλης.

www.support-greenpeace.gr

8.12.16 – lifo

13

14 lifo – 8.12.16

ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΕ ΤΗ ΦΩΤΙΑ Το μεγαλομανιακό αυτογκόλ του Πάνου Καμμένου.

απ ό τh ναταλ ι χατζη α ν τω ν ι ου

Talk of the Town

ΠλαγιοΜετωπικά

Στο ποδόσφαιρο θα μίλαγαν για αυτογκόλ. Η ομάδα θα επέβαλλε ενδεχομένως κάποια ποινή στον ένοχο ποδοσφαιριστή της. Και θα πήγαινε στο επόμενο ματς. Όμως στην πολιτική, και δη των εθνικών ζητημάτων, δεν χωρούν αυτογκόλ. Είναι θανατηφόρα. Περιπλέκουν ασυγχώρητα μια ήδη κρίσιμη κατάσταση. Και κοστίζουν στους πολίτες μια γκάμα συναισθημάτων μεταξύ δίκαιης οργής, διχασμού και απόλυτης ανασφάλειας (ειδικά όταν διαπιστώνει κάποιος ότι σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή για τη χώρα ένας από τους καθ’ ύλην αρμόδιους υπουργούς αντιδρά επιπόλαια, προκαλώντας ζημιά στο γήπεδο των εθνικών ζητημάτων). Το πρόβλημα με το επικίνδυνο αυτογκόλ που έβαλε ο Πάνος Καμμένος στην κυβέρνηση λόγω του περιβόητου ταξιδιού στο Καστελόριζο και της εμμονής του να αντιμετωπίζει τα καθήκοντά του με μεγαλομανιακές παράτες κατέδειξε ωστόσο και ένα επιπλέον πρόβλημα διαρκείας: ότι ολόκληρο το πολιτικό προσωπικό αντιμετωπίζει ακόμα και τα σοβαρότερα ζητήματα με όρους μικροπολιτικού παιχνιδιού. Ακόμα χειρότερα: ο μόνος που ωφελήθηκε απ’ αυτή την απερίγραπτη τραγικωμωδία του Καστελόριζου ήταν, δυστυχώς, η Χρυσή Αυγή. Κι αυτό που σίγουρα δεν ωφελήθηκε ήταν η εθνική ενότητα. Τα δεδομένα; Η τουρκική επιθετικότητα κλιμακώνεται και θα κλιμακωθεί ακόμα περισσότερο όσο ο Ερντογάν παίζει το δικό του επιθετικό παιχνίδι με όρους που συμπεριλαμβάνουν την τροποποίηση του τουρκικού Συντάγματος, την πιθανολογούμενη δημιουργία κουρδικού κράτους στη νότια Τουρκία και τα «ανταλλάγματα», τον ρόλο που θέλει να παίξει η Τουρκία στην αποσταθεροποιημένη Μέση Ανατολή κ.λπ. Και καθώς η Ελλάδα είναι το ιδανικό πεδίο άσκησης βολών με προειδοποιητικά πυρά που απευθύνονται στη Δύση, ο Ερντογάν γίνεται όλο και προκλητικότερος, και από κοντά βέβαια τον ανταγωνίζεται ο αρχηγός του αντιπολιτευόμενου κεμαλικού κόμματος. Απέναντι στο επιδεινούμενο κλίμα, η σύγκληση στην Ελλάδα συμβουλίου πολιτικών αρχηγών (όπως ζήτησε ο Βασίλης Λεβέντης) ίσως και να λειτουργούσε αντιστρόφως, «νομιμοποιώντας» την εσωτερική ανασφάλεια σε μια εποχή που είναι σαφές ότι η κυβέρνηση προσπαθεί με νύχια και με δόντια να αντιμετωπίσει το θέμα της τουρκικής προκλητικότητας ως γενικότερο «ευρωπαϊκό» πρόβλημα. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα μπορούσε να επιδιώξει μια off the record συνεννόηση με τα άλλα κόμματα. Εκείνα, πάντως, δρουν κατά αντιπολιτευτική βούληση. Η ΝΔ εκφράζει κάθε τόσο την ανησυχία της για την τουρκική προκλητικότητα και την ανικανότητα της κυβέρνησης να ανταποκριθεί. Στο ΠΑΣΟΚ, ο Ανδρέας Λοβέρδος χρέωσε προ ημερών την τουρκική προκλητικότητα στον πρωθυπουργό που «με τις πράξεις του απομόνωσε τη χώρα και έπαψε να προκαλεί και να αξιώνει τον σεβασμό των γειτόνων»! Σε αυτή την αβέβαιη ατμόσφαιρα, ο Π. Καμμένος είχε τη φαεινή ιδέα να προσκαλέσει σύσσωμη την Επιτροπή Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής για «ενημέρωση επί των εθνικών ζητημάτων» στο Καστελόριζο. Δεν προέβλεψε την εξέλιξη; Πάντως, ο πρώτος που επιχείρησε να υπερβεί διπλωματικά τον σκόπελο ήταν ο προέδρος της επιτροπής και βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Κ. Δουζίνας, ο οποίος ξεκαθάρισε ότι ανάλογες ενημερώσεις δεν μπορούν να γίνονται εκτός Βουλής. Ακολούθησαν οι αρνήσεις των κομμάτων να συμμετάσχουν, πλην των βουλευτών των ΑΝ.ΕΛ., του ΣΥΡΙΖΑ, που αυτοπαγιδεύτηκε, και φυσικά των βουλευτών της Χρυσής Αυγής, που άδραξαν την ευκαιρία. Το αποτέλεσμα ήταν το γνωστό και απαθανατίστηκε με ντροπιαστικά ενσταντανέ της βουλευτικής «συνύπαρξης» που έριξε νερό στον μύλο όσων υποστηρίζουν ότι οι κυβερνητικές διαθέσεις απέναντι στη Χρυσή Αυγή δεν είναι όσο αρνητικές θα όφειλαν. Εξυπακούεται ότι ο πρώτος που εξοργίστηκε κι αισθάνθηκε προδομένος ήταν ο κόσμος της Αριστεράς – με κόστος ασφαλώς για την κυβέρνηση. Ακολούθησε η αντίδραση των κομμάτων, που είχαν έναν άσο στο μανίκι της αντιπολίτευσής τους: «Κύριε Τσίπρα, η ευθύνη βαρύνει εσάς. Η πατριωτική πολιτική δεν έχει ανάγκη από πολιτικούς με στολές παραλλαγής και χρυσαυγίτες με πολιτικά. Μαζευτείτε» δήλωσε χαρακτηριστικά το Ποτάμι. Αλλά ουδείς ανέλαβε τις ευθύνες του. Ούτε η κυβέρνηση, ούτε, αλίμονο, ο υπουργός Άμυνας, ούτε τα κόμματα που παίζουν-με τη φωτιά-το χαρτί της Χρυσής Αυγής. Να θυμίσω ότι η Χρυσή Αυγή συστάθηκε επισήμως ως κόμμα (γιατί ως δράκα προϋπήρχε) το 1993 επί Ανδρέα Παπανδρέου. Μπήκε στη Βουλή το 2012, στις εκλογές που διενήργησε η Οικουμενική υπό τον Παναγιώτη Πικραμμένο, πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας. Τότε κάποια κόμματα είχαν εκφράσει ανησυχία για την είσοδό της στη Βουλή, αλλά ήταν ήδη πολύ αργά για να εξετάσει κανείς διά του Συντάγματος και της νομικής οδού τον «χαρακτήρα» της και το δικαίωμά της να εκπροσωπείται κοινοβουλευτικά. Μέχρι τη δολοφονία του Φύσσα, το 2014, ουδέποτε τέθηκε επισήμως τέτοιο θέμα. Η δίκη της πάει από αναβολή σε αναβολή. Και, βέβαια, έχοντας εκλεγεί στη Βουλή, έχει το δικαίωμα να εκπροσωπείται δυστυχέστατα και στη Διαρκή Επιτροπή Εθνικής Άμυνας και οπουδήποτε αλλού. Συνεπώς, δεν θα μπορούσε να την αποκλείσει κάποιος από το ταξίδι στο Καστελόριζο… Συμπέρασμα; Ό υπουργός Άμυνας επέδειξε (στην καλύτερη περίπτωση) θανατηφόρα επιπολαιότητα. Ο πρωθυπουργός και το επιτελείο του φάνηκαν ξανά αδύναμοι να αναχαιτίσουν την ορμή του. Οι υπόλοιποι, που φυσικά επιδεικνύουν ταλέντο κυρίως στους τακτικισμούς, αναλώθηκαν σε μικροπολιτικά παιχνίδια. Και όλοι μαζί δεν πείθουν ότι βλέπουν σοβαρά και καθαρά πέρα από τη μύτη τους, στην άλλη πλευρά του Αιγαίου ή, έστω, στο διπλανό τους έδρανο…

8.12.16 – lifo

15

α π ό τ ον δ ημήτ ρ η κυρ ια ζ η

UrbanLife

Talk of the Town

ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΚΑΝΑΡΑΚΗΣ Hθοποιός Ο Παντελής Καναράκης σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί στην παράσταση Μάθημα Ιστορίας κάθε Πέμπτη στο Shamone.

Αρχαία γλυκά Η «σησαμίς» (είτε με τη μορφή που έχει το σημερινό παστέλι είτε σε σφαιροειδή μορφή), οι «πλακούντες», η «άμμιλος» (τούρτα), η «μελιττούτα» (είδος γαλατόπιτας) καθώς και τα «αρτοκρέατα» (κρεατόπιτες), οι «τηγανίτες» ή τα «τήγανα» (τηγανίτες ή λουκουμάδες).

16 lifo – 8.12.16

Αφετηρία του περιπάτου η οδός Τριπόδων, όπου ο υπεύθυνος του προγράμματος, δημοσιογράφος-συγγραφέας Κώστας Στοφόρος μίλησε για τις πιο δημοφιλείς τροφές της αρχαιότητας, από τις φακές μέχρι και τα... τζιτζίκια. Στη διαδρομή ως τη Στοά του Αττάλου περιηγηθήκαμε στις πιο ιστορικές ταβέρνες της Πλάκας, το γαστρονομικό κέντρο της παλιάς Αθήνας, όπως θα λέγαμε με σύγχρονους όρους. Πρώτη στάση, η Ταβέρνα του Ψαρρά. Από τις πιο παλιές της Πλάκας (έτος υδρύσεως το 1898), έγινε διάσημη στις αρχές της δεκαετίας του ’50, όταν αναφέρθηκε σε αυτήν ο Rex Warner στο βιβλίο του Views of Attica and its surroundings. Ο Warner υπήρξε συγγραφέας, μεταφραστής, διευθυντής του Βρετανικού Ινστιτούτου στην Αθήνα από το 1945 έως το 1947 και φίλος του Γιώργου Σεφέρη. Στο συγκεκριμένο βιβλίο έκανε εκτενή αναφορά στον ιδιοκτήτη της ταβέρνας, Γιώργη Ψαρρά, και στη ρετσίνα του, κάτι που έκανε πολλούς διάσημους απ’ όλο τον κόσμο να την επισκεφθούν, όπως ο Λόρενς Ολίβιε και η Βίβιαν Λι, η Μαργκότ Φοντέιν, ο Γκράχαμ Γκριν κ.ά. Ακολούθησε ο Πλάτανος. Η ταβέρνα φτιάχτηκε το 1932 από τον Θ. Καρυανό και έχει συνδέσει την ιστορία της με το καλλιτεχνικό ατελιέ που στήθηκε εκεί –στον πάνω όροφο της ταβέρνας– στις αρχές της δεκαετίας του 1920 από τους ζωγράφους Περικλή Βυζάντιο και Παύλο Καλλιγά και τον γλύπτη Φωκίωνα Ρωκ. Για μία εικοσαετία υπήρξε το επίκεντρο της πρωτοποριακής καλλιτεχνικής ζωής της Αθήνας. Οι γνωστότεροι θαμώνες του «ατελιέ» και της ταβέρνας ήταν οι: Κωστής Παλαμάς, Δημήτρης Καμπούρογλου, Γρηγόρης Ξενόπουλος, Σπύρος Μελάς, Δημήτρης Μητρόπουλος, Τίμος Μωραϊτίνης, Ναπολέων Λαμπελέτ, Γιώργος Βλάχος, Γεώργιος Παπανδρέου, Μαρίκα Κοτοπούλη, Κυβέλη, Δανάη Τσουκαλά, Κώστας Ουράνης, Οδυσσέας Ελύτης, Γιώργος Σεφέρης, Γιώργος Θεοτοκάς, Στρατής Μυριβήλης, Ηλίας Βενέζης, Λόρενς Ντάρελ, Χένρι Μίλερ, Πάτρικ Λι Φέρμορ κ.ά. Γράφει η Λητώ Κατακουζηνού στο βιβλίο της Άγγελος Κατακουζηνός - Ο Βαλής μου: «… πηγαίναμε μεγάλη παρέα στην Πλάκα, στον Πλάτανο. Το καλοκαίρι έξω, κάτω από τον μεγάλο πλάτανο, τον χειμώνα στο πατάρι. Ο Σεφέρης, ο Θεοτοκάς, ο Παπανούτσος, ο Κατσίμπαλης, ο Καραντώνης, ο Πικιώνης… Με την ξανθιά ρετσίνα, τι κέφια, τι γέλια, τι πειράγματα, τι όμορφες και έξυπνες κουβέντες… Μετά παίρναμε τα σοκάκια της Πλάκας, τραγουδώντας και απαγγέλλοντας…». Επόμενη στάση η «Ταβέρνα αδελφών Σιγάλα», ο γνωστός «Μπαϊρακτάρης», όπως λέγεται σήμερα. Τα αδέρφια Αντώνης και Γιάννης Σιγάλας άνοιξαν την ομώνυμη ταβέρνα τους το 1879. Το μαγαζί τους, το οποίο επισκεπτόταν συχνά ο Ελευθέριος Βενιζέλος, έγινε στέκι διανοουμένων και καλλιτεχνών τις πρώτες δεκαετίες του 1900, με μικρά διαλείμματα στη λειτουργία του κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Ο Σπύρος Μπαϊρακτάρης ανέλαβε την επιχείρηση όταν συμπλήρωσε 100 έτη λειτουργίας, το 1979 δηλαδή, και πρόσθεσε ένα ακόμη λαμπρό κεφάλαιο στην ιστορία της. Το τέλος της διαδρομής ήταν η οδός Άρεως με τα περίφημα τζιερτζίδικα. Εκεί, στον αριθμό 1 του δρόμου, λειτουργούσε ένα από τα πιο γραφικά τζιερτζίδικα της παλιάς Αθήνας, η Οικονομία του Χαράλαμπου Τασούλα. Τα τζιερτζίδικα ήταν μικρά μαγειρεία σαν τα σημερινά σουβλατζίδικα. Τα τζιέρια είναι τα εντόσθια που τηγανίζονταν παρουσία του πελάτη. Το τηγάνι δούλευε από το πρωί έως το βράδυ, με μόνες διακοπές λίγες ώρες το πρωί και νωρίς το απόγευμα, όταν έβραζε στο τσουκάλι η ημερήσια φασολάδα με μπόλικες πιπεριές και κρεμμύδι. Το μαγαζί ήταν μικροσκοπικό και οι πελάτες τρώγανε όρθιοι μπροστά στο τηγάνι ή, για μεγαλύτερη άνεση, έξω, σε ένα ξύλινο πεζούλι, δεξιά και αριστερά από την πόρτα του μαγαζιού.

ΠΑΛΑΙΌ ΦΆΛΗΡΟ

από τον δημήτρη κυριαζή

Για τους αρχαίους Έλληνες τα γεύματα της ημέρας ήταν τρία στον αριθμό. Το πρώτο από αυτά (ἀκρατισμός) αποτελούνταν από κριθαρένιο ψωμί βουτηγμένο σε κρασί (ἄκρατος), συνοδευόμενο από σύκα ή ελιές. Το δεύτερο (ἄριστον) λάμβανε χώρα το μεσημέρι ή νωρίς το απόγευμα. Το τρίτο (δεῖπνον), το οποίο ήταν και το σημαντικότερο της ημέρας, σε γενικές γραμμές καταναλωνόταν αφού η νύχτα είχε πλέον πέσει. Σε αυτά μπορεί να προστεθεί ένα επιπλέον ελαφρύ γεύμα (ἑσπέρισμα) αργά το απόγευμα. Τέλος, το ἀριστόδειπνον ήταν ένα κανονικό γεύμα που μπορούσε να σερβιριστεί αργά το απόγευμα στη θέση του δείπνου.

Την Κυριακή που μας πέρασε διοργανώθηκε ένας γευστικός περίπατος στην Πλάκα από το Greek Cultural Institute και το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης με θέμα την αρχαία ελληνική κουζίνα. Το ταξίδι στον χρόνο και στις διατροφικές συνήθειες των προγόνων μας έφτασε ως και τις παραδοσιακές ταβέρνες της Πλάκας.

Hγειτονιάμου

✍

q Είναι μια περιοχή όμορφη και συγχρόνως κοντά στο κέντρο της Αθήνας, όπου συνήθως βρίσκονται τα θέατρα και τα μαγαζιά στα οποία δουλεύω. Δεν είναι πυκνοκατοικημένη και έχει εύκολη πρόσβαση στην εθνική οδό. Ο ουρανός φαίνεται από τα περισσότερα σημεία της, κάτι που θεωρώ πολύ σημαντικό, γιατί από παιδάκι πάντα εκτιμούσα τη φράση «ανοίγει το μάτι σου». q Είμαι ποδηλάτης και καθημερινά κάνω βόλτες σε όλη την περιοχή. Με ξεκουράζει, με ανανεώνει και με αποφορτίζει να βλέπω τα ίδια κτίρια, τα ίδια μαγαζιά και συγχρόνως τις αλλαγές που γίνονται. Μια βόλτα στους ωραίους δρόμους της περιοχής θα έκανε τον καθένα να καταλάβει πόσο όμορφο είναι να ζεις σ’ αυτό το κομμάτι της πρωτεύουσας. Και είναι από τις πιο καθαρές που έχω συναντήσει. Στο μεγαλύτερο μέρος της υπάρχει τάξη και καθαριότητα που την κάνουν να ξεχωρίζει.

Μια βόλτα στις ιστορικές ταβέρνες της Πλάκας Ταξίδι στο «γαστρονομικό κέντρο» της παλιάς Αθήνας και κάποιοι παραλληλισμοί με το σήμερα.

Αρχαία γεύματα

q Μένω στο Παλαιό Φάληρο, σ’ έναν μεγάλο δρόμο, που παραδόξως, για το μέγεθός του, είναι πολύ ήσυχος. Και παρ’ ότι ακούγοντας Παλαιό Φάληρο κάποιος φαντάζεται θάλασσα, εγώ είμαι στη βόρεια πλευρά του και έχω θέα τον Υμηττό. Μένω εδώ από το 2008, σ’ ένα σπίτι όπου μπήκα πρώτος και το διαμόρφωσα όπως εγώ ήθελα, με το φως να μπαίνει διάχυτο την ημέρα. Κοντά μου υπάρχει ένα σχολείο και μ’ αρέσει πάρα πολύ όταν από το μπαλκόνι μου κάποια μεσημέρια βλέπω τους μαθητές να σχολάνε. Με τα γέλια τους, τη φασαρία τους, τον παιδικό τους ενθουσιασμό.

q Το αγαπημένο μου μαγαζί είναι ο φούρνος του Γιάκα στην πλατεία Ντάβαρη, ένας παλιός φούρνος που οι μυρωδιές του φτάνουν μέχρι το πεζοδρόμιο. Έχει υπέροχα ψωμιά και γλυκά και πολλές φορές χαζεύω τα προϊόντα του, μπαίνοντας. Έχει κάτι από τους φούρνους όπου πήγαινα πιτσιρικάς στη Θεσσαλονίκη κι αυτό με τρελαίνει. Τα ψώνια του σπιτιού τα κάνω από την Προμηθευτική της γειτονιάς. Με εντυπωσιάζουν η ευγένεια και το ενδιαφέρουν που δείχνουν οι κοπέλες που δουλεύουν εκεί. Έχουμε ξεφύγει από τη σχέση πελάτη-εργαζόμενου, πλέον είναι φίλες μου. q Αυτό που μ’ αρέσει και συγχρόνως με εντυπωσιάζει είναι ότι υπάρχουν πολλά μικρά παρκάκια. Παντού, ανά δύο-τρία τετράγωνα, κάποιο μικρό πάρκο ξεφυτρώνει και είναι όλα περιποιημένα. Με τα δεντράκια τους, τα παγκάκια τους, με όμορφους, μικρούς φράχτες, που συχνά οι περίοικοι επισκέπτονται είτε με τα παιδιά τους είτε για να αράξουν οι ίδιοι. q Ένα δυσάρεστο περιστατικό συνέβη έναν χρόνο αφότου ήρθα. Σε μια βόλτα με το ποδήλατο δεν είδα μια μικρή λακκουβίτσα και έπεσα. Δεν θυμάμαι τι έγινε γιατί λιποθύμησα και όταν ξύπνησα ήμουν στο νοσοκομείο. Ταλαιπωρήθηκα μήνες με το χέρι μου, που είχε πρόβλημα, και είχα μελανιές στο πρόσωπο για λίγες εβδομάδες. Αλλά πάει, πέρασε. Και, φυσικά, το περιστατικό δεν ήταν ικανό να μου δημιουργήσει φοβία σε σχέση με το ποδήλατο. Οπότε συνεχίζουμε κανονικά. q Παρ’ ότι ζούμε σε μια τρέλα, όπως όλοι πολύ καλά ξέρουμε, μπορώ να πω πως εδώ έχει μια ασυνήθιστη ηρεμία και σπάνια βλέπω ανθρώπους με ένταση. Κορναρίσματα, καβγάδες με οδηγούς αυτοκινήτων και θορυβώδεις εξατμίσεις από μηχανές είναι πολύ σπάνιο ν’ ακούσεις. q Όταν κάνω βόλτες με το ποδήλατο, μου ταιριάζει το μουσικό θέμα από την ταινία του Μπενίνι La vita è bella. Έχει κάτι το κινηματογραφικό αυτή η περιοχή. Πολλά σημεία της μου φαίνονται σαν σκηνικό ταινίας. Δεν ξέρω, μπορεί να φταίει και η επαγγελματική μου διαστροφή.

8.12.16 – lifo

17

ΘΕΑΤΡΟ

Κύριε Mαστοράκη, τι είναι τελικά η αγάπη;

Σ

ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΥΣ ΜΑΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΣ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΖΟΕΛ ΠΟΜΕΡΑ «Η ΕΠΑΝΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΜΕ ΤΗ ΝΟΤΙΑ ΚΟΡΕΑ», ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΠΟΥ ΜΙΛΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΡΙΑΜΒΟ Ή ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ.

καμιά φορά μου λένε φίλοι: “Νίκο, πρέπει να ξαναερωτευτείς”, τους απαντώ: “Ό,τι δώσαμε, δώσαμε”. Με κούρασαν τα ποτά, τα ξενύχτια, τα ναρκωτικά, το σεξ». Ωστόσο, από τα θεατρικά δρώμενα δεν έλειψε ποτέ. Φέτος αναμετριέται στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης με ένα κείμενο –ίσως και με τον εαυτό του– που τον φέρνει αντιμέτωπο με αδυσώπητα ερωτήματα που αφορούν την αγάπη. Στην Eπανένωση της Βόρειας με τη Νότια Κορέα, το σύγχρονο σπονδυλωτό έργο του Ζοέλ Πομερά, δεδομένα δεν υπάρχουν: η αγάπη στις έντεκα ιστορίες της παράστασης είναι άπιαστη, κυνική, υποκριτική, δραματική και σπανίως ανταποδοτική. Ενώ το τέλος λύτρωση δεν σου εξασφαλίζει. Μόνο μια πικρή υποψία ότι ο Πομερά και ο Μαστοράκης, σε απόλυτη σύμπνοια, σου ψιθυρίζουν: τελικά, η αγάπη δεν υπάρχει.

— Η παράσταση μιλά για την αγάπη ή για το τι συμβαίνει όταν τη χάνουμε; Εγώ από το έργο ήθελα να μένει ένα ερωτηματικό, διότι και ο Πομερά είναι σαν να μας κλείνει το μάτι ήδη από την πρώτη σκηνή, την οποία έχει πάρει αυτούσια από το Σκηνές από έναν γάμο του Μπέργκμαν. Εκεί η ηρωίδα λέει: «Δεν ξέρω τι σημαίνει αγάπη, γιατί δεν την έχω νιώσει». Μήπως, τελικά, αυτό είναι όλο το νόημα του έργου; Μήπως, τελικά, για να μιλήσουμε για κάτι πρέπει να δούμε τι σημαίνει η έλλειψή του; — Δηλαδή την πιθανότητα ευτυχισμένης αγάπης να την αποκλείσω; Αν είναι ευτυχισμένη μια κατάσταση, εκτός από το να την υμνήσεις, δεν μπορείς να τη συζητήσεις, γιατί δεν υπάρχει η εστία του προβλήματος. Στο θέατρο, όπου συνήθως δείχνουμε μια αιχμή των πραγμάτων, η ευτυχία δεν έχει καμία δράση.

— Εγώ πάντα είχα την αίσθηση ότι ποτέ δεν θα πάψετε να ερωτεύεστε. Κάποτε ο έρωτας ήταν για μένα καύσιμο. Πάντα μου άρεσε να ερωτεύομαι: ανθρώπους, πόλεις, βιβλία. Αλλά πλέον, καθώς δεν θεωρώ πια τον εαυτό μου επιθυμητό, κατεβάζω αυτόματα ρολά. Ο έρωτας δεν είναι ιδέα. Είναι κάτι σωματικό, είναι ένστικτο που μεγαλώνοντας το έχω εκλογικεύσει, όπως κάνουν όλοι εκείνοι που αδυνατούν να ανταποκριθούν σε κάτι. Έχω επιλέξει για τον εαυτό μου τον ρόλο του στραβού ζώου που βγαίνει από την αγέλη.

— Εσείς να ερωτευτείτε ή να αγαπήσετε αναζητούσατε; Είναι τελείως διαφορετικά πράγματα. Η αγάπη καλλιεργείται και θέλει δουλίτσα. Ο έρωτας σου συμβαίνει. Είναι το μοναδικό συναίσθημα που σε καταλαμβάνει. Ούτε το προκαλείς ούτε οι συνθήκες το πυροδοτούν. Σου συμβαίνει χωρίς να κουνάς καν το μικρό σου δαχτυλάκι.

— Αν ήσασταν σε διαφορετική φάση, θα ήταν αλλιώς οι παραστάσεις σας; Φοβάστε τις προβολές που κάνετε όταν σκηνοθετείτε; Δεν ξεκινάω με στόχο να μιλήσω για τον εαυτό μου. Αλλά είναι αναπόφευκτο. Για παράδειγμα, στην Eπανένωση της Βόρειας με τη Νότια Κορέα, επειδή είναι μια σπονδυλωτή παράσταση, κατά καιρούς ταυτίζομαι με διαφορετικό κομμάτι. Αλλά, δυστυχώς, σε όλα συναντώ τον εαυτό μου: και σε αυτόν που δεν αγαπήθηκε, και σε αυτόν που προδόθηκε οικτρά, και σε εκείνον που εκλιπαρεί τον άλλον να του δώσει κάτι, και σε αυτούς που διαπιστώνουν ότι η αγάπη δεν υπάρχει, ότι είναι μια επινόηση, ένα είδος αρρώστιας. Γενικά, δεν είμαι αισιόδοξος άνθρωπος, παρόλο που χαίρομαι τη ζωή, και με τον καιρό διαπιστώνω ότι οι παραστάσεις μου αφήνουν κάτι σκοτεινό.

φωτο: παρισ ταβιτιαν

ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ

τα έργα που επιλέγει, αν τον ιντριγκάρουν η γραφή και ο προβληματισμός, σχεδόν αυτόματα τα φαντάζεται ως θεατρική πράξη. Οι ηθοποιοί με τους οποίους δουλεύει θέλει να δονούνται από την περιέργεια. Οντισιόν δεν κάνει ποτέ, τις κριτικές τις μετράει, στις δημόσιες σχέσεις έχει αλλεργία, στα μακρινά ταξίδια αναζητά την προσωπική του γαλήνη. Σήμερα έχει επιλέξει για τον εαυτό του μια μοναχική ζωή. Βγαίνει ελάχιστα, περνά μεγάλα διαστήματα κλεισμένος στο σπίτι με τις δυο γάτες του, τη Δραχμή και τον Μήτσο, συνεντεύξεις δίνει ελάχιστες γιατί «δεν έχει τίποτα να πει», ενώ το όφελος από μια λαμπρή πορεία στο θέατρο είναι «μόνο η βασανιστική αναζήτηση». Ο σκηνοθέτης Νίκος Μαστοράκης, δεινός εξερευνητής της ανθρώπινης ψυχής, των μάταιων συναισθημάτων, των πιο σκληρών ζητημάτων που αντιμετωπίζει η κοινωνία, του υπαρξιακού μας μαραθωνίου, φαίνεται πως τα έχει βρει με τον εαυτό του: ξέρει ποιο κομμάτι από το εγώ του «ταΐζει» με το θέατρο, παραδέχεται ότι ποτέ δεν κατάφερε να γίνει πρακτικός άνθρωπος, δεν μασάει με τον χρόνο που τρέχει και δεν κρύβει πως το μόνο που τον λυγίζει είναι η απώλεια των πιο δικών του ανθρώπων, σαν αυτήν του Λευτέρη Βογιατζή ή του ηθοποιού Κωνσταντίνου Παπαχρόνη.

«Mέχρι τα 45 μου είχα μια λύσσα για ζωή. Ήταν η δύναμη των νιάτων, σε συνδυασμό με μια προσωπική μου τρέλα. Ένιωθα ότι αν έλειπα από κάπου ή αν δεν διαπίστωνα ιδίοις όμμασι κάτι, τότε το έχανα. Έπρεπε να τα ελέγξω όλα. Αυτός ο ίλιγγος και το ξόδεμα μου προκάλεσαν μια τρομερή εξάντληση. Σήμερα δεν αντέχω τίποτε από όλα αυτά. Όταν

18 lifo – 8.12.16

8.12.16 – lifo

19

ΘΕΑΤΡΟ

η επανένωση τησ βορειασ με τη νοτια κορεα Στιγμιότυπα από την παράσταση. Φωτογραφίες: Σταύρος Χαμπάκης.

Οι άνθρωποι γίνονται όλο και πιο αδιάφοροι, πιο σκληροί, πιο συμφεροντολόγοι, αδιαπέραστοι. Από την άλλη, πλέον η λέξη, ως λέξη, χωρίς να κουβαλά τίποτα ουσιώδες, χρησιμοποιείται όλο και πιο συχνά. Την έχουμε ξεφτιλίσει, γιατί χρειαζόμαστε να κάνουμε ότι αγαπάμε.

ΙNFO Στο έργο του Ζοέλ Πομερά «Η Eπανένωση της Βόρειας με τη Νότια Κορέα» πρωταγωνιστούν οι Χάρης Φραγκούλης, Κωνσταντίνα Τάκαλου, Μαρία Καλλιμάνη, Κλέων Γρηγοριάδης, Κατερίνα Λυπηρίδου, Ιωάννα Μαυρέα, Δημήτρης Πασσάς. Η παράσταση ανεβαίνει στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης: Πεσμαζόγλου 5, Αθήνα. Έως τις 15 Ιανουαρίου 2017, κάθε Τετάρτη 20:00, Πέμπτη, Παρασκευή & Σάββατο 21:15, Κυριακή 19:00.

20 lifo – 8.12.16

— Αγαπάμε με τον τρόπο που αγαπηθήκαμε; Δεν νομίζω. Αν το δεχτώ αυτό, τότε είναι σαν να παραδέχομαι ότι η αγάπη διδάσκεται. Και ότι μπορούν να αγαπήσουν μόνο όσοι έχουν αγαπηθεί. Αλλά εγώ πιστεύω ότι κανείς δεν μπορεί να μας μάθει να αγαπάμε. Η μόνη μάθηση είναι η εμπειρία.

— Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν στιγμές στην παράσταση που το κοινό γελάει. Σας ενοχλεί; Το θέλω πολύ να γελάει το κοινό. Το γέλιο είναι μια εμφανής συμμετοχή. Ενώ, αντιθέτως, το κλάμα είναι σιωπηλό, δεν το ακούς, και πάντα αναρωτιέσαι σε τι βαθμό άγγιξες τον θεατή.

— Από την κοινωνία μας λείπει η αγάπη; Αυτό που συμβαίνει στις σύγχρονες κοινωνίες είναι πως η αγάπη είναι ή απαγορευτική ή εξιδανικευμένη. Οι άνθρωποι γίνονται όλο και πιο αδιάφοροι, πιο σκληροί, πιο συμφεροντολόγοι, αδιαπέραστοι. Από την άλλη, πλέον η λέξη, ως λέξη, χωρίς να κουβαλά τίποτα ουσιώδες, χρησιμοποιείται όλο και πιο συχνά. Την έχουμε ξεφτιλίσει, γιατί χρειαζόμαστε να κάνουμε ότι αγαπάμε. Αλλιώς, δεν μπορούμε να επιβιώσουμε κοινωνικά και να δημιουργήσουμε μακροχρόνιες σχέσεις. Είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο. Όμως οι δυνατότητες ύπαρξης ενός ανθρώπου είναι άπειρες και δεν απαιτούν πάντα μόνο τη συνθήκη της αγάπης. Αν θέλετε, για μένα μεγαλύτερο ζητούμενο στην κοινωνία μας είναι η κοινή λογική.

— Εσάς δεν σας έτυχε ποτέ να παραμυθιαστείτε; Έχω καψουρευτεί. Αυτό είναι το παραμύθι που σηκώνω.

— Είναι αυτό που ζούμε τώρα η χειρότερη στιγμή μας; Ναι. Ανακαλύπτουμε μία από τις πιο δυσάρεστες πτυχές της κοινωνίας μας. Είμαστε αντιμέτωποι, για άλλη μια φορά, με την ταυτότητά μας, καθώς δεν έχουμε καμία σχέση με αυτό που λέμε «Ευρωπαίοι». Δεν έχουμε ένα συγκροτημένο αστικό κράτος με τις δομές και την παθογένειά του. Αυτό που συμβαίνει εδώ είναι ένα αλαλούμ που πολύ δύσκολα αντιμετωπίζεται πια. Είναι σαν αυτό που έλεγε η γιαγιά μου: «Σκεπάζεις το κεφάλι σου, ξεσκεπάζεις τον κώλο σου». Δεν χωράμε ολόκληροι κάτω από το πάπλωμα. Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα που να τους ευεργετεί όλους.

— Πότε διαπιστώσατε για πρώτη φορά αυτό που έρχεται; Όταν έφυγα για το εξωτερικό, στην Ελλάδα ζούσαμε την απαρχή του ΠΑΣΟΚ. Όταν επέστρεψα, μετά από δέκα χρόνια παραμονής στη Βιέννη, είχε γίνει ήδη αυτοκρατορία. Είχαμε εγκαταλείψει κάθε ίχνος αθωότητας και αίσθησης πραγματικού. Εκεί τα είδα όλα. Τότε είπα για πρώτη φορά: «Δεν θέλω να ξαναβγώ ποτέ από το σπίτι μου. Δεν θέλω να συμμετέχω σε αυτό το πανηγυράκι. Δεν θέλω να υπάρχω σε αυτήν τη χώρα». Θα μου πεις, γιατί δεν ξαναέφυγα; Για τον ουρανό, όσο γραφικό κι αν ακούγεται. Δεν ήθελα να ξανανάψω το φως στις

9 το πρωί. Είχα να επιλέξω ανάμεσα σε μια χώρα και μια ζωή που δεν άντεχα. Eπέλεξα αυτήν εδώ την ελαττωματική ομορφιά.

— Επιστρέφοντας, θελήσατε να μεταφέρετε στο θέατρο όλη αυτήν τη θεατρική γνώση που πήρατε από το εξωτερικό; Τα χρόνια της Βιέννης είχα την τύχη να ζήσω τη μεγάλη αναλαμπή των σπουδαίων δασκάλων του θεάτρου. Έτσι, από τις πρόβες του Στρέλερ βρέθηκα στην Ελλάδα και διαπίστωσα πόσο λίγο ήταν αυτό που γινόταν. Από τους γερμανικούς οργανισμούς που εγώ θεωρώ το Χόλιγουντ του θεάτρου, καθώς λαμβάνουν τις υψηλότερες επιχορηγήσεις στην Ευρώπη, βρέθηκα σε μια χώρα που επί δεκαετίες προσπαθεί να κάνει θέατρο μιμούμενη ό,τι υπάρχει έξω. Ήταν ένα τεράστιο πολιτισμικό σοκ. Δεν είναι ότι δεν έχουμε θεατρική παράδοση, στην οποία θα μπορούσαμε να πατήσουμε. Είναι ότι η παράδοσή μας δεν μας αρέσει. Ότι τη θεωρούμε κατώτερη των προσδοκιών. Δεν καταφέραμε να ενσωματώσουμε τη λαϊκότητα στη σκέψη. Στο εξωτερικό τα έχουν λύσει αυτά τα θέματα. Θα θυμίσω πως όταν ο Καρλ Ντράγιερ έκανε το Πάθος της Ζαν Ντ’ Αρκ, πήρε τη Ρενέ Φαλκονετί, η οποία ως τότε έπαιζε μπουλβάρ. Και όταν ο Βισκόντι γύρισε την Μπελίσιμα, κάλεσε την Άννα Μανιάνι από την επιθεώρηση. Ο Φασμπίντερ το ίδιο, δούλεψε με όλους τους λαϊκούς ηθοποιούς της Γερμανίας.

— Πώς πήρατε την απόφαση να φύγετε; Λόγω έρωτα. Έζησα δέκα μαγικά χρόνια, μάλλον τα καλύτερα της ζωής μου. Τότε, ως ηθοποιός, ήμουν φέρελπις και όλοι μου έλεγαν: «Μα, πώς μπορείς να παρατάς τέτοιες προοπτικές;». Αλλά εγώ σκεφτόμουν ότι το θέατρο μπορώ να το ζήσω και σε δέκα ή δεκαπέντε χρόνια, ο έρωτας, όμως, δεν μπορούσε να περιμένει. Έφυγα στα 25 και ουσιαστικά επέστρεψα όταν ο έρωτας τελείωσε.

— Στην υποκριτική δεν σκεφτήκατε να επιστρέψετε ποτέ; Την εγκατέλειψα γιατί ήταν μια πολύ βασανιστική διαδικασία για μένα. Δεν άντεχα την έκθεση, όπως δεν την αντέχω και τώρα. Περισσότερο έβλεπα τα λάθη που έκανα επί σκηνής παρά τα θετικά. Ήταν σαν να χτυπούσα κάρτα κάθε βράδυ. Ακόμα κι αυτό το καθημερινό πρόγραμμα που άλλοι βαφτίζουν τελετουργία εγώ το έβλεπα ως μια φρικτή υποχρέωση. Προτιμώ να με στήσουν στα δέκα μέτρα και να με εκτελέσουν στο Σύνταγμα παρά να με ξαναδώ στη σκηνή.

— Έτσι στραφήκατε στη σκηνοθεσία; Δεν ήταν επιλογή. Ήταν μια πρόταση της φίλης μου Μπέτυς Αρβανίτη, η οποία με πήγε μια μέρα να μου δείξει το καινούργιο της θέατρο και μου ζήτησε να σκηνοθετήσω. Αρχικά της είπα ένα μεγαλοπρεπές «αποκλείεται», αλλά σιγά-σιγά με έπεισε. Για χρόνια δεν είχα καμία συνείδηση του ότι ήμουν σκηνοθέτης, ότι

έκανα κάτι που ήξερα. Σήμερα μόνο μπορώ να πω ότι το θέατρο το αγαπώ.

— Η εμπειρία που έρχεται με τον χρόνο δεν ήταν ένα σημαντικό δεκανίκι; Όχι. Σας πληροφορώ ότι κάθε φορά που καταπιάνομαι με ένα έργο νιώθω σαν να με έχουν ρίξει στη μέση του Ειρηνικού. Πανικός απόλυτος. Με τον καιρό το μόνο που κατέκτησα είναι μια αθωότητα με την οποία προσεγγίζω τους ηθοποιούς. Τους λέω ότι η ερμηνεία είναι δική τους αλλά η σκηνοθεσία είναι κάτι που θα κάνουμε μαζί. Θέλω τον ηθοποιό σύμμαχο και συνδημιουργό. Όχι από φόβο ή ευθυνοφοβία, αλλά γιατί το θέατρο είναι ρεφενές.

— Στο ταλέντο σας πότε πιστέψατε; Γενικά, δεν είμαι άνθρωπος που τα πάει καλά με αυτό που αποκαλούμε ταλέντο. Ποτέ δεν το θεώρησα το μεγαλύτερο προσόν ενός ανθρώπου. Αναγνωρίζω μια κλίση, μια προδιάθεση, αλλά αν αυτό δεν καλλιεργηθεί, δεν σημαίνει απολύτως τίποτα. Βλέπει κανείς ανθρώπους με θεϊκά χαρίσματα που ποτέ δεν ξεχώρισαν. Και από την άλλη, συναντάς κόσμο με πολύ λιγότερα προσόντα να φτάνει σε αξιοζήλευτο σημείο μόνο και μόνο γιατί εργάστηκε σκληρά. Γι’ αυτό και δεν ψάχνω τους τέλειους ηθοποιούς, αλλά τους πιο περίεργους και αντιρρησίες.

— Με τα χρόνια εμπιστεύεστε ή αμφιβάλλετε περισσότερο; Από παιδί αμφέβαλλα. Δεν ήμουν και δεν με ενδιέφερε να είμαι σίγουρος για κάτι. Πάντα είχε ερωτηματικά και αμφιβολίες.

— Αλήθεια, παρόλο που για μεγάλα διαστήματα συνεργάζεστε με έναν συγκεκριμένο πυρήνα ηθοποιών, δεν έχετε αυτό που ονομάζουμε δική σας ομάδα. Κοιτάξτε, είμαι κατά της οικογένειας και, εκτός από τη ζωή, το εφαρμόζω και στο θέατρο. Δεν μου αρέσει η παθογένεια που δημιουργείται στους κόλπους μιας οικογένειας. Δεν θέλω να είμαι μπαμπάς κανενός. Άλλωστε, εγώ πάντα θέλω να φεύγω. Τα πράγματα που με εγκλωβίζουν με απωθούν. Ο πατέρας μου, μέχρι που έφυγε από τη ζωή, μου έλεγε: «Γεννήθηκες και θα πεθάνεις τυχοδιώκτης». Εγώ, πάλι, στον τάφο μου θέλω να γράφει: « Ήταν ένας καλός επαγγελματίας».

— Αν σας πρότειναν να αναλάβετε το ΥΠ.ΠΟ., θα το κάνατε; Αστειεύεστε; Ούτε με σφαίρες. Μπορεί να ακούγεται ευθυνόφοβο, αλλά εγώ την ευθύνη τέτοιων πραγμάτων δεν τη σηκώνω. Τη Λυδία (Κονιόρδου), για παράδειγμα, την καταλαβαίνω που τόλμησε, διότι είναι μαχήτρια. Εγώ δεν έχω δώσει ποτέ καμία μάχη. Απεχθάνομαι τη βία και δεν θέλω να αντιπαρατεθώ με κανέναν. Πιστεύω βαθιά ότι ο κόσμος αλλάζει μόνο με βία, αλλά από τότε που κατάλαβα ότι μπορώ να πολεμήσω με τις λέξεις, παραιτήθηκα από όλους τους άλλους τρόπους.

— Τελικά, αν όχι η αγάπη, τότε τι μπορεί να ενώσει τη Βόρεια με τη Νότια Κορέα; Ο χρόνος που περνά. Μόνο που μαζί του περνάμε κι εμείς.¶

8.12.16 – lifo

21

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ

Η ΖΩΉ ΣΤΙΣ

ΚΥΚΛΆΔΕΣ

5.000 XΡONIA ΠΡΙΝ

ΤΟ ΜΟΥΣΕΊΟ ΚΥΚΛΑΔΙΚΉΣ ΤΈΧΝΗΣ ΓΙΟΡΤΆΖΕΙ ΤΑ 30ΧΡΟΝΆ ΤΟΥ ΜΕ ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΕΙΏΔΗ ΈΚΘΕΣΗ ΑΦΙΕΡΩΜΈΝΗ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΊΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΌ ΤΩΝ ΚΥΚΛΆΔΩΝ. Ο ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΊΟΥ, ΚΑΘΗΓΗΤΉΣ ΝΊΚΟΣ ΣΤΑΜΠΟΛΊΔΗΣ, ΞΕΝΑΓΕΊ ΤΗ LIFO ΣΤΗΝ ΈΚΘΕΣΗ. ΑΠΌ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΊΝΑ Ι. ΑΝΈΣΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΕΣ: ΠΆΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΆΝ 22 lifo – 8.12.16

πολυτιμα εκθεματα Προθήκες με εκθέματα που δημιουργούν τη σαφή αίσθηση μιας φωτογραφίας που έχει παγώσει τον χρόνο σε αυτή την περίοδο και συγκροτούν την αφήγηση της έκθεσης. Στην απέναντι σελίδα ο καθηγητής Νίκος Σταμπολίδης επιθεωρεί το στήσιμο.

8.12.16 – lifo

23

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ

E

να ειδώλιο γυναίκας (3.200-2.800 π.Χ.) με φαρδιά λεκάνη, που μοιάζει να φοράει τακούνια. Το «σκοτωμένο» όπλο σε τάφο. Δρώντα ειδώλια σε μια συνάθροιση που θυμίζει πανηγύρι τη δεκαετία του ’50. Οι ραγάδες στην κοιλιά σε ειδώλιο γυναίκας που μόλις γέννησε. Ένα από τα ελάχιστα μαρμάρινα τηγανόσχημα σκεύη στον κόσμο. Αγκαλιές θραύσματα, χέρια που απλώνονται για να χορέψουν ή να κρατήσουν παιδιά. Όπλα, εργαλεία, χρώματα – ο αζουρίτης ακόμα εκτυφλωτικός… Μέσα στην αίθουσα του Μεγάρου Σταθάτου δημιουργήθηκε μια διαδρομή κατάμαυρη, σαν το σπηλαιώδες βάθος του χρόνου που εκπέμπει φως μόνο μέσα από τις μεγάλες προθήκες με την ιστορία του πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού. Προθήκες με εκθέματα που δημιουργούν τη σαφή αίσθηση μιας φωτογραφίας που έχει παγώσει τον χρόνο σε αυτή την περίοδο και συγκροτούν την αφήγηση της έκθεσης «Κυκλαδική κοινωνία 5.000 χρόνια πριν» που παρουσιάζει το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης από τις 8 Δεκεμβρίου 2016 ως τις 31 Μαρτίου 2017. Ο διευθυντής του μουσείου, καθηγητής Νίκος Σταμπολίδης, ξεναγεί τη LiFO στην έκθε-

αριστουργηματα 5.000 ετων Πάνω: Μαρμάρινο ειδώλιο «κυνηγού ή πολεμιστή» με ανάγλυφο τελαμώνα και εγχάρακτο τριγωνικό εγχειρίδιο. Αποδίδεται στον καλλιτέχνη «Goulandris Hunter/ Warrior Master». Μετακανονικός τύπος (περ.

2400-2300 π.Χ.). Στις υπόλοιπες φωτογραφίες στιγμιότυπα από το στήσιμο της έκθεσης

24 lifo – 8.12.16

ση και περιγράφει πως νιώθει «σαν ένα άδειο σακί από έρωτα. Κάθε φορά έτσι νιώθω μόλις ολοκληρωθεί μια έκθεση». Αυτήν τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά, αφορούν ένα μεταίχμιο. Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης συμπλήρωσε 30 χρόνια ζωής, ο κ. Σταμπολίδης είναι διευθυντής του 20 χρόνια και τώρα είναι η ώρα να φέρει μια νέα εκθεσιακή πρόταση. Στη ραχοκοκαλιά της βρίσκεται η λιτότητα, η στροφή στα λίγα και εύγλωττα και όχι στο καθηλωτικό πλήθος. Επέλεξε να μιλήσει για την πρωτοκυκλαδική κοινωνία για την οποία δεν υπάρχουν γραφές μέσα από τα τέχνεργα των ανθρώπων, τις δημιουργίες τους. «Μέχρι τώρα, δυστυχώς, δεν έχουμε γραπτά στοιχεία γι’ αυτό τον πολιτισμό. Έτσι, δεν θέλη-

σα να κάνω αυτό που έκανα πριν από 15 χρόνια με την έκθεση “Πλόες” και να φέρω ξανά όσο το δυνατόν περισσότερα αντικείμενα για να αποδείξω κάτι. Τώρα έφερα όσο το δυνατόν λιγότερα, στηρίχθηκα στην αφαιρετικότητα για να διαβάσω μια γραφή που δεν είναι γραφή» εξηγεί ο κ. Σταμπολίδης. Αυτή η γραφή που δεν είναι γραφή είναι τα υλικά ανθρωποειδή κατάλοιπα, αυτά που έφτιαξε ο άνθρωπος και μόνο, χωρίς οστά, σπόρους, κέρατα. Η αίθουσα είναι κατάμαυρη, αφού «το φαντάζομαι με ένα βάθος χρόνου και συνήθως τα βάθη είναι σκοτεινά. Σε αυτό το βάθος ανοίγουμε παράθυρα σαν φωτογραφίες αποκρυσταλλωμένων καταστάσεων και χρόνου». Η διαδρομή αρχίζει με ένα μεγάλο επεξηγηματικό κείμενο στον τοίχο, έναν χάρτη, μια οθόνη που προβάλλει ένα συνονθύλευμα από έργα και ένα χρονολόγιο. Αυτό μαρτυρά τι συνέβαινε την εποχή του πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού στον υπόλοιπο κόσμο, στη Μικρά Ασία, στην Αίγυπτο. Να, για παράδειγμα, η πρώτη πυραμίδα χτίστηκε στην Αίγυπτο στην κορύφωση του πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού, το 2500 π.Χ. Στην πρώτη προθήκη συναντά ο επισκέπτης 13 ειδώλια στημένα με μοναδικό τρόπο, ώστε να μπορείς να δεις κάθε πτυχή τους, κάθε όψη. «Οι πυρήνες μιας κοινωνίας είναι το άρρεν και το θήλυ, το ζευγάρι που αναπαράγει τη ζωή. Αυτό βλέπουμε εδώ. Βλέπουμε έναν άνδρα και μια γυναίκα που είναι από τα πρώτα-πρώτα ειδώλια που έχουμε». Στην ίδια προθήκη βλέπουμε πως ανάλογα με το περιβάλλον και τη δυσκολία της ζωής αλλάζουν και τα υλικά, το σχήμα γίνεται πλέον πάνω σε πλάκες, βότσαλα… Και η τέχνη εξελίσσεται. Συναντάμε μια στεατοπυγική γυναίκα που κάθεται οκλαδόν και είναι βιολόσχημο ειδώλιο. «Κοιτάξτε, έχει αφαιρετικότητα. Σιγά-σιγά, η κοινωνία αυτή προσδιορίζει τον κώδικα με τον οποίο θα μιλήσει». Στο απέναντι παράθυρο, ο επίμονος, συστηματικός επισκέπτης θα αναγνώσει πλήθος ιστοριών, αποκαλυπτικών για την καθημερινή ζωή της εποχής. Άλλωστε ο κ. Σταμπολίδης επιμένει ότι αυτή είναι μια έκθεση με διδακτικό, εκπαιδευτικό χαρακτήρα, γι’ αυτό υπάρχουν στον χώρο και τρεις μεγάλες οθόνες με μικρά αμφιθέατρα γύρω τους για ειδικές προβολές. Στην προθήκη αυτή έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον το ότι χωρίς να υπάρχει η πρόθεση του δημιουργού, βλέπουμε και το αποτύπωμα της φύσης πάνω στα αντικείμενα. Όπως στο κωνικό κύπελλο που το ακούμπησαν να στεγνώσει πάνω σε φύλλο λεύκας και αυτό αποτυπώθηκε στο κάτω μέρος του. Ή μικρά αγγεία που έχουν σχήμα σκαντζόχοιρου, γουρουνιού, βοδιού, αλόγου, τα οποία «δεν τα βλέπουμε σαν αγγεία τελετουργικά αλλά σαν φωτογραφία της πανίδας της εποχής, 5.000 χρόνια πριν». Δεν υπάρχει γραφή, ναι, όμως τα αντικείμενα αυτά αφηγούνται όλη την ιστορία τους. Εδώ συναντάμε και τα εργαλεία με τις μήτρες τους. Λάμες, λεπίδες κοπής, πριόνια αλλά και ένα τσεκούρι που μπορεί να ήταν και όπλο, δόρατα, εγχειρίδια. Ακολουθεί η προθήκη με την κεραμική, αριστουργηματικά σχήματα, φρουτιέρες, τηγανόσχημα σκεύη, ποτήρια, κύλικες, μοναδικά κεραμικά με πλοία, κύματα και ψάρια πάνω, άλλα με ήλιους και αστέρια. Η ναυσιπλοΐα και η ναυπηγική της εποχής μαρτυρούνται εδώ. «Φέραμε και αγγεία που δεν δημιουργήθηκαν στις Κυκλάδες αλλά προέρχονται από το εξωτερικό, την περιοχή της βορειοανατολικής Μικράς Ασί-

ας, την Τρωάδα. Θέλουμε να δείξουμε έτσι το εμπόριο και τις σχέσεις που σχηματίστηκαν με τις γειτονικές περιοχές». Τρία μεγάλα ειδώλια στέκουν παραδίπλα για να οδηγηθεί μετά ο επισκέπτης σε αυτό που έβλεπε σαν φωτεινό μαγνήτη απέναντί του από τη στιγμή που μπήκε στη σκοτεινή αίθουσα. «Επειδή οι αρχαιολόγοι αρεσκόμαστε να χωρίζουμε τα ειδώλια σε ενότητες και υποενότητες, σε αυτή την προθήκη τα βάλαμε ακριβώς με τη σειρά των γνωστών τύπων, ενώ απέναντι η οθόνη δείχνει πώς κατασκευάζεται ένα ειδώλιο. Πώς με πέτρα διαμόρφωναν την πέτρα…» Και κάπως έτσι φτάνουμε μπροστά στην προθήκη που παρουσιάζει τα εκθέματα που ουσιαστικά έδωσαν στον κ. Σταμπολίδη την αρχική σύλληψη για την έκθεση: τα δρώντα ειδώλια. Μορφές καθιστές, η μία σταυροπόδι καθώς αναπαύεται και τέρπεται από αυτό που βλέπει, άλλες την ώρα που πίνουν, ένας αρπιστής, ένας όρθιος αυλητής (ήρθε από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο) και μορφές-θραύσματα, κορμοί, χέρια και πόδια που παραπέμπουν σε χορό. «Σαν μια φωτογραφία συνάθροισης θρησκευτικού ή κοσμικού γεγονότος. Αλήθεια, δεν σας θυμίζει πανηγύρι της δεκαετίας του ’50;» αναρωτιέται ο καθηγητής. Και μετά, η γραφή που δεν είναι γραφή αφηγείται στους επισκέπτες τα μυστικά της κοινωνικής ιεραρχίας της εποχής. Μια γυναίκα που κάθεται σε περίτεχνο θρόνο –πόσο διαφορετική από αυτήν που είδαμε νωρίτερα να κάθεται οκλαδόν στο χώμα–, κοσμήματα και διαδήματα που φυσικά βρέθηκαν μόνο σε τάφους αρχόντων και ηγετών. Ένα κρανίο με κόμμωση που πίσω, πάνω από τον αυχένα, αναδιπλώνεται σε στυλ τσάρλεστον. Ειδώλια με προσωπογραφικά χαρακτηριστικά – παρατηρήστε αυτό με τα φαρδιά φρύδια και τα έντονα μάτια… Ακολουθεί η ενότητα με τις πίστεις και τις δοξασίες. Διπλωμένα όπλα, «σκοτωμένα», όπως τα λένε οι αρχαιολόγοι, για να μην τα χρησιμοποιήσει ποτέ ξανά κανείς, τιμή στον ένδοξο νεκρό πρόγονο που τα κατείχε. Δυσερμήνευτα αγγεία με πτηνά που θεωρείται ότι έχουν τελετουργικό χαρακτήρα. Καπελόσχημα αγγεία που βρέθηκαν σπασμένα σε νεκροταφεία – «ό,τι κι αν περιείχαν, η θραύση τους παραπέμπει σε ένα τελετουργικό τυπικό». Τα μεγάλο ειδώλιο από τον εκθεσιακό χώρο του μουσείου θα κατέβει στην έκθεση, μαζί με ένα ακόμα. Μεγάλα, τόσο ώστε να δηλώνουν πως η μορφή έχει ανέβει πλέον σε θεϊκό επίπεδο. Είναι η εποχή που και οι θεοί έχουν ανθρώπινη μορφή. « Έτσι εξηγώ το γεγονός ότι ενώ έχουμε υφάσματα αυτή την εποχή, τα ειδώλια δεν αποδίδονται ντυμένα. Αυτή η γυμνότητα σημαίνει έναν αφηρωισμό. Όπως γίνεται αργότερα με τους κούρους. Η γυμνότητα αυτή είναι ένα σήμα κατατεθέν, ένας συμβολισμός» υπογραμμίζει ο κ. Σταμπολίδης. Στο τέλος της έκθεσης συναντάμε ένα video poem που έγραψε ο καθηγητής και που καταλήγει ακριβώς στο ζητούμενο της γυμνότητας. Υπάρχει ένα φιλμάκι με στοιχεία fiction που ετοίμασαν η Haos Film και η Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη, καθώς και μια σειρά φωτογραφιών. «Αυτό είναι το λιτό περίγραμμα της έκθεσής μας. Αφήνουμε τα κατάλοιπα της κοινωνίας, τα τέχνεργα να μιλήσουν γι’ αυτήν. Για να καταλάβει ο επισκέπτης πως ο τεχνίτης ή ο καλλιτέχνης που έφτιαξε αυτά τα αντικείμενα ήταν η κεραία με την οποία αποτυπώνεται το κοσμοόραμα μιας εποχής, μιας κοινωνίας. Καθένα από αυτά περιγράφει ένα κομμάτι της ζωής. Μια πραγματικότητα χαμένη». ¶

Στη ραχοκοκαλιά της έκθεσης βρίσκεται η λιτότητα, η στροφή στα λίγα και εύγλωττα και όχι στο καθηλωτικό πλήθος. Αποκαλύπτει την πρωτοκυκλαδική κοινωνία για την οποία δεν υπάρχουν γραφές μέσα από τα τέχνεργα των ανθρώπων, τις δημιουργίες τους.

ΙNFO «Κυκλαδική κοινωνία 5.000 χρόνια πριν» 8/12/2016-31/03/2017 Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Νεοφύτου Δούκα 4 www.cycladic.gr

8.12.16 – lifo

25

ΣΙΝΕΜΑ

ΡΆΙΝΕΡΒΈΡΝΕΡ

η αγάπη είναι πιο κρύα από τον θάνατο Ο Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ με τη Χάνα Σιγκούλα.

26 lifo – 8.12.16

Ο ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ ΤΟΥ «Ο ΦΟΒΟΣ ΤΡΩΕΙ ΤΑ ΣΩΘΙΚΑ» ΣΚΙΑΓΡΑΦΕΙΤΑΙ ΑΨΟΓΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΕΡΠΛΗΡΕΣ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΠΟΥ ΞΕΚΙΝΑ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ.

ΦΑΣΜΠΊΝΤΕΡ ΑΠΌ ΤΟΝ M. HULOT

ΣΙΝΕΜΑ τα πικρά δάκρυα της πέτρα φον καντ

Κ ¶ Ο Φασμπίντερ προστατεύει τους χαρακτήρες του από τις μεταδοτικές ασθένειες του ιδεαλισμού και της κλάψας. Υπάρχουν μόνο ανθρώπινες σχέσεις, δοσμένες με μια εντυπωσιακή ένταση, ανύψωση και πλούτο.

¶ 28 lifo – 8.12.16

άποτε ο Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ (Rainer Werner Fassbinder) είπε το περίφημο “προσπαθώ να κατασκευάσω ένα σπίτι με τις ταινίες μου, κάτι που είναι σκληρή δουλειά”» γράφει ο Kent Jones, εξωτερικός συνεργάτης του περιοδικού «Film Comment» στο box για την τριλογία BRD της Criterion. «Πολλοί κινηματογραφιστές έχουν αφήσει τα σπίτια τους μισοτελειωμένα. Αλλά με τις πιθανές εξαιρέσεις του Γιασουχίρο Όζου και του Τζον Φορντ, ο Φασμπίντερ ήταν ο μοναδικός που άφησε όμορφα, κατοικήσιμα σπίτια, στα οποία οι άλλοι ίσως μπουν και εμπνευστούν για να χτίσουν τα δικά τους. Εάν είχε ζήσει, σίγουρα θα είχε κάνει τροποποιήσεις και θα είχε χτίσει προεκτάσεις, αλλά το γεγονός ότι μας άφησε ένα τελειωμένο προϊόν είναι από μόνο του εκπληκτικό, αν λάβεις υπόψη το σύντομο διάστημα που είχε για να το ολοκληρώσει. Δεν είναι κάθε μέρος του σπιτιού το ίδιο ενδιαφέρον – σκέψου το Satan’s Brew (1976) σαν τα υδραυλικά και το Chinese Roulette (1976) σαν τα ηλεκτρικά. Και οι τρεις ταινίες που αποτελούν την περίφημη BRD τριλογία, όπως έγινε γνωστή [Ο γάμος της Μαρία Μπράουν (1979), Λόλα (1981) και Βερόνικα Φος (1982)], είναι τα στέρεα θεμέλια ή ίσως η κεντρική σκάλα. Ο Φασμπίντερ κατάλαβε ότι έπρεπε να χτίσει το σπίτι του γρήγορα για να έχει κάποιο νόημα, που σημαίνει ότι έκανε κάτι σχεδόν αδύνατο: έδρασε με την ταχύτητα των συναισθημάτων και των σκέψεών του. Ήθελε, και κατάφερε, να πετύχει μια άμεση συσχέτιση ανάμεσα στη ζωή του και στη μυθοπλασία. “Θα πρέπει να περιμένεις μέχρι κάτι να γίνει παράδοση”, είπε κάποτε, “ή να γυρίσεις τα μανίκια σου και να στρωθείς στη δουλειά για να δημιουργήσεις τη δική σου;” Αντίθετα με το τι πιστεύουν μερικοί, ο Φασμπίντερ δεν έκανε βάναυσες ταινίες. Οι δραματικά ωμές ιστορίες του μιλούν για τις Μαρίες Μπράουν, τις Βερόνικες και τις Λόλες αυτού του κόσμου. Κατά μία έννοια, οι ταινίες του είναι αιχμηρά εργαλεία, αλλά αυτό που είναι πιο σημαντικό είναι ότι δίνει στις συνηθισμένες ψυχές τη φροντίδα και την προσοχή που τους αξίζουν. Ο Φασμπίντερ προστατεύει τους χαρακτήρες του από τις μεταδοτικές ασθένειες του ιδεαλισμού και της κλάψας. Υπάρχουν μόνο ανθρώπινες σχέσεις, δοσμένες με μια εντυπωσιακή ένταση, ανύψωση και πλούτο. Κανείς δεν απολαμβάνει μια κατάσταση χάριτος, όλοι είναι εξευγενισμένοι». Ο Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ ήταν Γερμανός σκηνοθέτης, σεναριογράφος και ηθοποιός. Γεννήθηκε το 1945 στο Μόναχο. Η ζωή του ήταν σύντομη, αλλά ταραχώδης, καθώς η ροπή του στα ναρκωτικά και η δυσκολία αποδοχής της σεξουαλικής του ταυτότητας ήταν παράγοντες που του προκάλεσαν διαταραχές και δυστυχία. Πέθανε από υπερβολική δόση το 1982 στο Μόναχο και δίπλα του βρέθηκε το σενάριο με θέμα τη ζωή της Ρόζας Λούξεμπουργκ, που προόριζε για τη Ρόμι Σνάιντερ. Είναι ο πιο παραγωγικός σκηνοθέτης στην ιστορία του κινηματογράφου,

καθώς μέσα σε 13 χρόνια κατάφερε να δημιουργήσει 41 ταινίες μεγάλου μήκους. Στα έργα του πραγματευόταν ζητήματα όπως η ηθική κατάπτωση της μεταπολεμικής Γερμανίας, η βία, οι διαπροσωπικές σχέσεις, τα ναρκωτικά, η ομοφυλοφιλία, η προδοσία και η ζωή στο περιθώριο. Πολλοί άσκησαν κριτική στις ταινίες του και τον κατηγόρησαν για αντισημιτισμό, αντικομμουνισμό και μισογυνισμό. To 1982 κέρδισε τη Χρυσή Άρκτο για την ταινία Βερόνικα Φος. Θεωρείται ένας από τους εκπροσώπους του ρεύματος του Νέου Γερμανικού Κινηματογράφου.

Σ

το αφιέρωμα που ξεκινάει στις 8 του μήνα στο Ινστιτούτο Goethe και στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος η νέα γενιά κινηματογραφόφιλων θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει τον σπουδαίο σκηνοθέτη και 23 κορυφαίες δημιουργίες της φιλμογραφίας του, οι οποίες θα προβληθούν για πρώτη φορά σε μεγάλη οθόνη, έπειτα από πολλά χρόνια, ψηφιακά αποκατεστημένες και σε σπάνιες κόπιες αρχείου 35 mm. Τρεις από τις ταινίες αυτές (ο Ενσύρματος Κόσμος και τα αποκαλυπτικά ντοκιμαντέρ Ο Άλι στον Παράδεισο και Φασμπίντερ) θα προβληθούν σε πανελλήνια πρεμιέρα, ενώ ανάμεσα στα φιλμ που φιλοξενεί το αφιέρωμα βρίσκεται και το σχεδόν 15ωρο έπος Βερολίνο Αλεξάντερπλατς, για πολλούς η καλλιτεχνική κορωνίδα του σκηνοθέτη. Σε όλη τη μέχρι τώρα ιστορία του σινεμά δεν έχει υπάρξει άλλος σκηνοθέτης σαν τον Φασμπίντερ. Μέσα σε 15 μόλις χρόνια, και μέχρι τον πρόωρο θάνατό του, ο ασταμάτητα παραγωγικός δημιουργός κατόρθωσε να γυρίσει 41 μεγάλου μήκους ταινίες, 3 μικρού μήκους και 3 τηλεοπτικές σειρές, δουλεύοντας παράλληλα ως θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης, ηθοποιός, παραγωγός, οπερατέρ, συνθέτης, μοντέρ και σκηνογράφος, αφήνοντας πίσω του ένα έργο πολυσχιδές, θαρραλέο και ολότελα μοντέρνο. Το έργο του Φασμπίντερ είναι πλούσιο, σύνθετο και γεμάτο αντιφάσεις και δεν μοιάζει με κανένα άλλο στα χρονικά του παγκόσμιου κινηματογράφου. Κατόρθωσε να μεταμορφώσει τα ανοιχτά τραύματα της μεταπολεμικής Γερμανίας και ολόκληρης της Ευρώπης σε μερικές από τις πιο συνταρακτικές και ανθρώπινες κινηματογραφικές αφηγήσεις, να εισχωρήσει βαθιά στον ψυχισμό μιας χώρας και να ενώσει εκπληκτικά τη συλλογική Ιστορία με τις αφοπλιστικές ιστορίες μιας χούφτας απλών και καθημερινών ηρώων, έτσι απεγνωσμένα όπως ζητούν μια θέση σε έναν σκληρό και ελάχιστα φιλόξενο κόσμο. «Ο Φασμπίντερ κατάλαβε ότι ως Γερμανός στα ’70s έπρεπε να κάνει πραγματικά ιστορική δουλειά», γράφει ο Kent Jones, «να αναδημιουργήσει όχι μόνο τις εικόνες αλλά και το πνευματικό πλαίσιο του παρελθόντος». Ήταν ιδιοφυΐα όσον αφορά τον ρυθμό και σε κάθε ταινία του υπάρχουν κομμάτια τρομερής δύναμης και έντασης. Όλες οι ταινίες του έχουν μια τρυφερότητα, ακόμα κι όταν γίνονται σκληρές και προκλητικές. Ο Φασμπίντερ, όπως και

ο Ντάγκλας Σερκ, που τον επηρέασε βαθιά, αγαπούσε πολύ τους ήρωες και τις ηρωίδες του. Πριν από κάθε προβολή ένας επώνυμος (και συχνά απρόσμενος) καλεσμένος, που έχει μια ιδιαίτερη σχέση με το έργο του Φασμπίντερ, θα αναλάβει να ταξιδέψει το κοινό στο μοναδικό σύμπαν του σκηνοθέτη, ενώ το αφιέρωμα θα τιμήσουν με την παρουσία τους και δύο από τις πιο εμβληματικές φιγούρες των ταινιών του: ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Χάρι Μπέαρ, συνάδελφος του Φασμπίντερ από το ξεκίνημα της καριέρας του μέχρι το τέλος της, και η Μάργκιτ Κάρστενσεν, η θρυλική πρωταγωνίστρια της ταινίας Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ. Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, ότι το κοινό θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει συζήτηση αφιερωμένη στην καλλιτεχνική κληρονομιά και στον αντίκτυπο που άφησε πίσω του ο Γερμανός σκηνοθέτης, στο πάνελ της οποίας θα συμμετάσχουν όχι μόνο οι πρωταγωνιστές του αλλά και πανεπιστημιακοί, κριτικοί κινηματογράφου και σκηνοθέτες. «Κάθε σκηνοθέτης ασχολείται με ένα και μόνο θέμα και γυρίζει την ίδια ταινία ξανά και ξανά» είχε δηλώσει κάποτε σε συνέντευξή του ο Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ. «Το δικό μου είναι η εκμετάλλευση των συναισθημάτων, όποιος και αν είναι ο δυνάστης. Δεν τελειώνει ποτέ η εκμετάλλευση. Είτε πρόκειται για το κράτος που επικαλείται τον πατριωτισμό είτε πρόκειται για ένα ζευγάρι, ο ένας άνθρωπος μπορεί να καταστρέψει τον άλλο». Αυτά τα λόγια συμπυκνώνουν με κάποιον τρόπο την αξία της κληρονομιάς του Φασμπίντερ και εξηγούν γιατί ένα αναδρομικό αφιέρωμα στο έργο του, στην Ελλάδα του 2016, μοιάζει πιο επίκαιρο από ποτέ. Οι ταινίες του αφιερώματος: Η αγάπη είναι πιο κρύα από τον θάνατο (Liebe ist kälter als der Τod, 1969), Ο Έλληνας γείτονας (Katzelmacher, 1969), Οι θεοί της πανούκλας (Götter der Ρest, 1970), Ο έμπορος των τεσσάρων εποχών (Händler der vier Jahreszeiten, 1971), Φυλαχτείτε από την ιερή πόρνη (Warnung von einen heiligen Νutte, 1971), Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ (Die bitteren tränen der Petra von Kant, 1972), Ενσύρματος Κόσμος (Welt am Dracht, 1973)*, Έφι Μπριστ (Fontane Effi Briest, 1974), Ο φόβος τρώει τα σωθικά (Angst essen Seele auf, 1974), Μάρθα (Martha, 1974), Το παιχνίδι της τύχης (Fraustrecht der Freiheit, 1975), Η Μάνα Κιούστερς ανεβαίνει στον ουρανό (Mutter Küsters fahrt zum Ηimmel, 1975), Το μόνο που θέλω είναι να με αγαπάτε (Ich will doch nur, dass ihr mich liebt, 1976), Κινέζικη Ρουλέτα (Chinesisches Roulette, 1976), Η χρονιά με τα 13 φεγγάρια (In einem Jahr mit 13 Monden, 1978), Απόγνωση (Despair, 1978), Η τρίτη γενιά (Die dritte Generation, 1979), Ο γάμος της Μαρία Μπράουν (Die Ehe der Maria Braun, 1979), Βερολίνο Αλεξάντερπλατς (Berlin Alexanderplatz, 1980) Λόλα (Lola, 1981), Ο καβγατζής (Querelle, 1982), Ο Άλι στον παράδεισο (Ali im Paradies, 2011)*, Φασμπίντερ (Fassbinder, 2015)*.

Οι ταινίες με αστερίσκο προβάλλονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

ΙNFO Το Ινστιτούτο Goethe της Αθήνας, το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας - Νύχτες Πρεμιέρας και η Ταινιοθήκη της Ελλάδος παρουσιάζουν: Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ και ξερό ψωμί!

08 -21 Δεκεμβρίου 2016 Ταινιοθήκη της Ελλάδος & Ινστιτούτο Goethe Δείτε στο www.lifo.gr το πλήρες πρόγραμμα του αφιερώματος.

8.12.16 – lifo

29

PERFORMANCE

ΜΙR FESTIVAL 2016 ΤΟ ΔΙΕΤΈΣ ΔΙΕΘΝΈΣ ΦΕΣΤΙΒΆΛ ΠΟΥ ΔΙΟΡΓΑΝΏΝΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ ΑΠΌ ΤΟ 2008 ΜΕ ΣΚΟΠΌ ΝΑ ΠΑΡΟΥΣΙΆΣΕΙ Ό,ΤΙ ΠΙΟ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΌ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΊ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΌ ΣΕ ΣΧΈΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΈΣ ΤΈΧΝΕΣ ΕΠΙΣΤΡΈΦΕΙ ΓΙΑ 5η ΧΡΟΝΙΆ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ. ΑΠΌ ΤΗ ΜΑΡΊΑ ΠΑΠΠΆ

cosmesi (it) _ periodonero Laura Arlotti

30 lifo – 8.12.16

8.12.16 – lifo

31

PERFORMANCE

Αριστερά: Someone Who Isn’t Me (GR) Swim For MIR© Evgenia Bourzoukou. Δεξιά: Αγνή Παπαδέλη Ρωσσέτου (GR) Το βλέμμα και το τέρας.

ΜΙR FESTIVAL 2016 Δεν θα είχε νόημα να κάνω ένα φεστιβάλ, να έρθει ο κόσμος και να μην το ευχαριστηθεί. Και σίγουρα θέλουμε να τον ευαισθητοποιήσουμε σε ορισμένα ζητήματα που μας απασχολούν κι έχουν να κάνουν με το πώς οραματιζόμαστε το μέλλον και τι μπορούμε να κάνουμε για να έχουμε μέλλον.

32 lifo – 8.12.16

Φ

έτος το ΜΙR υπόσχεται να είναι πιο πρωτότυπο, πιο επαναστατικό και πιο ευρηματικό. Γι’ αυτόν το λόγο διαλέγει ως θεματική του την έννοια της ουτοπίας και προσκαλεί Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες να προσπαθήσουν να οραματιστούν το μέλλον μέσα από τα έργα τους. Έτσι, στο πλαίσιο του προγράμματός του θα παρουσιαστούν επτά διαφορετικά καλλιτεχνικά πρότζεκτ που στόχο έχουν να θέσουν ερωτήματα για τη σχέση ανάμεσα στην πραγματικότητα, στην ιστορία και στην πίστη σε ένα καλύτερο μέλλον. Όπως λέει η Χριστιάνα Γαλανοπούλου, καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ, «έχει μεγάλη σημασία να βλέπουμε πράγματα με νόημα. Και πιστεύω ότι τα έργα που θα παρουσιάσουμε έχουν πολύ νόημα στις σημερινές συνθήκες, αφορούν το τώρα με έναν τρόπο πολύ επίκαιρο. Τα περισσότερα διαχειρίζονται όλο αυτό που συμβαίνει γύρω μας και θεωρώ πολύ σημαντικό ο κόσμος να μη νιώθει ότι η τέχνη είναι κάτι μακρινό και αφηρημένο αλλά κάτι που τον αφορά άμεσα. Βέβαια, τα έργα που θα δει δεν κατατάσσονται εύκολα, επειδή είναι πολύ καινούργιος ο τρόπος που χρησιμοποιούν οι καλλιτέχνες. Μπορείς να πεις ότι ανήκουν στις παραστατικές τέχνες, αλλά δεν είναι σαφώς θέατρο ή χορός ή περφόρμανς. Είναι κάπου στο όριο αυτών των πραγμάτων και εκεί που συναντιούνται αυτές οι τέχνες». Και το κοινό, όμως, καλείται φέτος να συμμετάσχει πιο ενεργά, αφού ορισμένα πρότζεκτ έχουν έναν πιο διαδραστικό χαρακτήρα. «Καθένα προσεγγίζει την πραγματικότητα με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο και ταυτόχρονα σου δείχνει έναν δημιουργικό τρόπο να τη δεις και να μπορέσεις να αντιδράσεις. Είναι πολύ προσβάσιμα έργα και πολύ ανοιχτά στην επικοινωνία τους με το κοινό. Δεν θα είχε νόημα να κάνω ένα φεστιβάλ, να έρθει ο κόσμος και να μην το ευχαριστηθεί. Και σίγουρα θέλουμε να τον ευαισθητοποιήσουμε σε ορισμένα ζητήματα που μας απασχολούν κι έχουν να κάνουν με το πώς οραματιζόμαστε το μέλλον και τι μπορούμε να κάνουμε για να έχουμε μέλλον» λέει. Ένα άλλο αξιοσημείωτο στοιχείο είναι ότι το φεστιβάλ παραδοσιακά διεξάγεται σε διαφορετικά σημεία της πόλης, σε ιδιωτικούς ή δη-

μόσιους χώρους, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε παράστασης.

TΙ ΘΑ ΔΟΎΜΕ ΦΈΤΟΣ; Τα εγκαίνια θα γίνουν στις 8 Δεκεμβρίου, στον κινηματογράφο Τριανόν, με ένα πάρτι και μια συναυλία γεμάτη κινηματογραφικές αναφορές από το νεοσύστατο γυναικείο σχήμα Someone Who Isn’t Me. Μαζί τους στη σκηνή θα είναι η Σtella και ο Coti. Στις 9 και 10 Δεκεμβρίου, στο Τριανόν, η ισπανική θεατρική ομάδα El Conde de Torrefiel, που έχει την έδρα της στη Βαρκελώνη, θα παρουσιάσει το Guerrilla. Πρόκειται για μια μαύρη κωμωδία σχετικά με μια Ευρώπη που αλλάζει ραγδαία, της οποίας οι κάτοικοι, παρά τη φαινομενική ειρήνη και ηρεμία, ζουν σε έναν συνεχή εσωτερικό πόλεμο. Τα κείμενα της παράστασης προσαρμόζονται κάθε φορά ανάλογα με τη χώρα και την πόλη όπου παίζεται και αφορούν αληθινές ιστορίες των πολιτών της, ενώ φωτίζουν αθέατες πτυχές διάφορων ιστορικών γεγονότων. Για τις ανάγκες της αθηναϊκής εκδοχής της, οι El Conde συνεργάστηκαν με 80 Αθηναίους. Στις 13 Δεκεμβρίου, στον ίδιο χώρο, η ιταλική ομάδα Cosmesi της περφόρμερ Eva Geatti και του εικαστικού Nicola Toffolini ανεβάζει το Periodonero. Πρόκειται για ένα πρότζεκτ που είναι κάτι ανάμεσα σε σκηνική περφόρμανς, κινούμενα σχέδια, θέατρο σκιών και videogame. Η πρωταγωνίστρια μοιάζει με ηρωίδα κόμικς που μπαινοβγαίνει σαν σκιά ή σαν φάντασμα μέσα σε μια λευκή οθόνη στην οποία παρεμβάλλονται ασπρόμαυρες εικόνες και μετατρέπεται σε έναν τρισδιάστατο σύμπαν. Στις 10 και 11 Δεκεμβρίου, στο 14ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών «Δημήτρης Πικιώνης», η Παναγιώτα Καλλιμάνη παρουσιάζει την Παγωμένη Εικόνα, μια περφόρμανς που έγινε ειδικά για το MIRfestival και ερμηνεύουν παιδιά 8-14 ετών. Η κίνηση των παιδιών, που συνήθως σφύζει από ενεργητικότητα, γίνεται ένας πολύ αργός χορός, σαν να βρίσκονται σε ακινησία ή σαν να μιμούνται παγωμένες εικόνες της οθόνης. Παράλληλα, στις 11 Δεκεμβρίου, στο Studio Griffon, η χορογράφος Ίρις Καραγιάν

απομακρύνεται για λίγο από τις μεγάλες σκηνές και επιχειρεί με το Moving Parts κάτι τελείως διαφορετικό. Το έργο αφορά ένα κινητικό σόλο που συμβαίνει μέσα σε μια ηχητική εγκατάσταση, όπου ο θεατής καλείται να ανασυνθέσει στοιχεία που λειτουργούν ανεξάρτητα μεταξύ τους, όπως ο λόγος, ο ήχος ή η εικόνα, και να ακολουθήσει ή να αγνοήσει κανόνες, όπως γίνεται στην πραγματική ζωή. Έμπνευση για την παράσταση αποτέλεσαν τα εγχειρίδια οδηγιών. Για τρεις ημέρες, από τις 14 μέχρι τις 16 Δεκεμβρίου, η οικία Σπητέρη/Προβελέγγιου θα φιλοξενήσει το «Βλέμμα και το τέρας» της Αγνής Παπαδέλη Ρωσσέτου. Η περφόρμανς σχεδιάστηκε ειδικά για να παιχτεί στο συγκεκριμένο κτίριο, που θεωρείται ένα από τα αρχιτεκτονικά ορόσημα του αθηναϊκού μοντερνισμού της δεκαετίας του ’50. Στην παράσταση, οι τρεις ερμηνευτές, που έχουν καλυμμένα τα πρόσωπά τους, λειτουργούν σαν φιγούρες των ονείρων με μόνο εκφραστικό μέσο το σώμα. Τέλος, το φεστιβάλ κλείνει με την ομάδα J&J. Η Jessica Huber και ο James Leadbitter (aka The vacuum cleaner) με το Η τέχνη μιας κουλτούρας της ελπίδας, ταξιδεύουν από πόλη σε πόλη σε όλη την Ευρώπη και συζητούν για τον φόβο ενός ζοφερού πολιτικού και πολιτιστικού μέλλοντος και την ελπίδα που γεννιέται μέσα του. Το πρότζεκτ τους χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο είναι ένα community project με τίτλο «Χώρος για την ελπίδα» κι έχει σκοπό τη δημιουργία ενός αρχείου του φόβου και της ελπίδας. Έτσι, από τις 11 έως τις 15 Δεκεμβρίου οι δυο δημιουργοί θα διοργανώσουν μια σειρά από συζητήσεις και εργαστήρια με πολίτες της Αθήνας. Οι συζητήσεις θα διεξαχθούν σε διάφορους δημόσιους χώρους αλλά και στον χώρο τέχνης «-ισμός». Το αποτέλεσμα των συζητήσεων θα παρουσιαστεί στις 16 Δεκεμβρίου στον «-ισμό», με τίτλο «Τρυφερές προκλήσεις του φόβου και της ελπίδας». Μέσα σε μια εγκατάσταση που θα φτιαχτεί με τη βοήθεια των πολιτών που θα λάβουν μέρος και του Βασίλη Γεροδήμου το κοινό θα παρακολουθήσει μια σειρά από περφόρμανς από τους Τhe vacuum cleaner, Jeremy Wade, Τζένη Αργυρίου, Άρτεμη Λαμπίρη, Ελπίδα Ορφανίδου, Κώστα Τσιούκα και Nikos & Luca.

WHAT IS

RAW? ΑΠΌ ΤΟΝ ΑΛΈΞΑΝΔΡΟ ΔΙΑΚΟΣΆΒΒΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΑ: ΑΠΟΣΤΌΛΗΣ ΚΟΥΚΟΥΣΆΣ

Η

οπτική του Λάρι Κλαρκ, του Γκασπάρ Νοέ και του Γιώργου Λάνθιμου. Όλες οι διαφορετικές εκφάνσεις της βίας που αποτυπώνονται στις ταινίες του Μίκαελ Χάνεκε. Οι περιγραφές στα θεατρικά και στα διηγήματα της Λένας Κιτσοπούλου, στα μυθιστορήματα του Χρήστου Τσιόλκα και του Μπρετ Ίστον Έλις. Το ζοφερό μέλλον (ή μήπως ήδη παρόν;), έτσι όπως παρουσιάζεται στο«Black Mirror». Ένα πάρτι με techno. Η μουσική και τα βιντεοκλίπ της M.I.A. Το σωστό ταρτάρ κάθε είδους, ειδικά εκείνο το black angus ταρτάρ που δοκίμασα πριν από λίγο καιρό στη Μύκονο. Η Ανάφη, το Βερολίνο, η Κωνσταντινούπολη, κάθε προορισμός που ανακαλύπτεις πραγματικά, αν καταφέρεις να ξύσεις κάτω από την τουριστική του επιφάνεια. Ο τρόπος με τον οποίο τα social media κανιβαλίζουν καθημερινά την πραγματικότητα. Οι διαπροσωπικές σχέσεις που γεννιούνται και αναπτύσσονται μέσα σε αυτά, η πρωτόγνωρη αμεσότητα που παρέχουν την τελευταία δεκαετία σε κάθε είδους επικοινωνία και η αλλοίωση που επέφεραν σε έννοιες όπως η φιλία, οι οποίες παρέμεναν σχετικά παγιωμένες για αιώνες. Το ανακάτεμα στο στομάχι όταν κάτι, κάποιος, κάπως σε ερεθίζει. Το πρώτο άγγιγμα. Το να σηκώνεις τα μανίκια σε οτιδήποτε φοράς, πουκάμισο, φούτερ, μπουφάν, ακόμα και μες στο καταχείμωνο, επειδή σε ενοχλεί να καλύπτονται τα χέρια σου. Ο πανικός. Οι φοβίες. Η εργασιακή ανασφάλεια. Οι νέες αντικαπνιστικές προειδοποιήσεις πάνω στα πακέτα τσιγάρων, ενοχλητικές για τους καπνιστές, αστεία γκροτέσκ για όλους τους υπόλοιπους. Η μοναξιά την περίοδο των γιορτών. Η δυσφορία του καλοκαιριού. Η ειλικρίνεια. Η δουλειά μας στη LiFO και το LIFO.gr. Οτιδήποτε δεν ενέχει ίχνος λυρισμού και αποτυπώνει την πραγματικότητα με τρόπο αφτιασίδωτο. Το αντίθετο του «γυαλισμένου». Ο ρεαλισμός. Ο 21ος αιώνας. Αυτό είναι για μένα ένας γενικός ορισμός του raw, του ωμού, και έτσι τον αντιλαμβάνομαι μέσα από τη λίστα των παραδειγμάτων που παρέθεσα πιο πάνω. Η ίδια η λέξη, τόσο στην αγγλική της βερσιόν όσο και στην ελληνική απόδοσή της, «ωμός», με κάνει να φτιάχνω εικόνες. Βρίσκω απόλυτα ευχάριστο το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια γενικότερη τάση μετατόπισης προς το raw. Το βλέπεις παντού, στη μόδα, στο ανδρικό grooming, στην τέχνη. Το clean cut έχει πεθάνει. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που η G-Star είναι η αγαπημένη μάρκα όλων όσοι αγαπούν το raw, μια έννοια που άλλωστε αποτελεί συνώνυμο του brand από την ίδρυσή του, το 1989, και την κυριαρχία του στο urban lifestyle τις δεκαετίες που ακολούθησαν. Ούτε το ότι για πρόσωπο της νέας καμπάνιας #WhatisRaw η εταιρεία επιλέγει ξανά τον απόλυτο πρεσβευτή της raw φιλοσοφίας, ο οποίος είναι πλέον και νέος της συνιδιοκτήτης, καθώς και head of imagination. Ο Φάρελ Γουίλιαμς, εκτός από τον σημαντικότερο, ίσως, αυτήν τη στιγμή μουσικό παραγωγό στο είδος του, αποτελεί και ένα από τα μεγαλύτερα style icons της εποχής, καθώς με τις εμφανίσεις του αλλά και τις σειρές που επιμελείται ο ίδιος έχει δώσει νέα διάσταση στην έννοια του raw. Παράλληλα, η νέα καμπάνια Φ/Χ 2016 της G-Star εξιστορεί τι υπάρχει πίσω από το ίδιο το brand, επιχειρώντας να εξερευνήσει το DNA του. Παρουσιάζει τους ανθρώπους που δημιουργούν γι’ αυτό, την τέχνη τους και τους χώρους όπου οι ίδιοι απασχολούνται. Αυτή η ιστορία και το φανταστικό ταξίδι που ακολουθεί μέσα από τον κόσμο της G-Star απεικονίζεται στο οικογενειακό πορτρέτο του brand, το RAW Family Portrait. Η διαμόρφωση του πορτρέτου δίνει έμφαση στις αξίες του

brand περί ισότητας και ομαδικής προσπάθειας, απογυμνώνει το εξωτερικό περίβλημα και αναδεικνύει τι κρύβεται από κάτω: αυτό σημαίνει RAW για την G-Star. Το Family Portrait αποτελεί ένα μόνο μέρος αυτής της πολυεπίπεδης καμπάνιας, η οποία περιλαμβάνει επίσης ένα φιλμ, το οποίο ρίχνει φως στη σχεδιαστική διαδικασία όπως αυτή πραγματοποιείται στα κεντρικά γραφεία της G-Star στο Άμστερνταμ, καθώς και μια σειρά από μικρού μήκους φιλμ, στα οποία εξιστορούνται οι διαδικασίες κατασκευής των προϊόντων, η χαρακτηριστική δημιουργία των 3D denim, η δέσμευση για βιώσιμη καινοτομία και πολλά άλλα. Μέσα από όλα τα κομμάτια που συνθέτουν την καμπάνια αυτής της σεζόν γίνεται απόλυτα σαφές ότι το πραγματικό νόημα της λέξης «raw» αποτελεί ένα προσωπικό συναίσθημα, το οποίο μπορεί να γίνει κατανοητό μόνο όταν το αισθανθεί κανείς.

# GSTARRAW # GSTAR # GSTARRAWATHENS # WHATISRAW 8.12.16 – lifo

33

ΙΣΤΟΡΙΑ

ΠΛΆΝΗΤΑΣ ΛΊΘΟΣ Η ΙΣΤΟΡΊΑ ΤΩΝ ΑΥΤΟΜΌΛΩΝ, ΜΙΑΣ ΆΓΝΩΣΤΗΣ ΚΟΙΝΌΤΗΤΑΣ ΕΛΛΉΝΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΏΝ ΠΟΥ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΌΤΗΤΑ ΦΡΟΥΡΟΎΣΑΝ ΤΑ ΣΎΝΟΡΑ ΤΗΣ ΝΌΤΙΑΣ ΑΙΓΎΠΤΟΥ, ΑΠΟΚΑΛΎΠΤΕΤΑΙ ΜΈΣΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΈΡΕΥΝΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΈΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΎ ΔΗΜΟΣΘΈΝΗ ΠΑΠΑΜΆΡΚΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΩΓΉ ΜΙΑΣ ΑΡΧΑΊΑΣ ΕΠΙΓΡΑΦΉΣ ΠΟΥ ΒΡΈΘΗΚΕ ΣΤΗ ΧΊΟ. ΠΏΣ ΣΥΝΔΈΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΥΤΌΜΟΛΟΙ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΒΆΦΗ, ΤΟΥΣ ΑΙΓΥΠΤΙΏΤΕΣ ΠΡΌΣΦΥΓΕΣ ΠΟΥ ΒΡΈΘΗΚΑΝ ΣΤΗ ΧΊΟ ΚΑΙ ΈΝΑ ΣΠΆΝΙΟ ΥΠΟΕΊΔΟΣ ΤΗΣ ΤΖΑΖ ΜΟΥΣΙΚΉΣ ΠΟΥ ΆΝΔΡΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΑΣΦΆΛΕΙΑΣ ΉΘΕΛΑΝ ΝΑ ΕΞΑΦΑΝΊΣΟΥΝ ΤΟ 1965; ΑΥΤΉ ΕΊΝΑΙ Η ΣΥΝΑΡΠΑΣΤΙΚΉ ΙΣΤΟΡΊΑ ΤΗΣ ΑΝΑΚΆΛΥΨΗΣ ΜΙΑΣ ΚΟΙΝΌΤΗΤΑΣ ΠΟΥ ΧΆΘΗΚΕ ΣΤΟΝ ΧΡΌΝΟ.

34 lifo – 8.12.16

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΟΥΣΗΣ

Στον καθηγητή μου Άγγελο Χανιώτη, για την έμπνευση

Υ

πάρχουν περίοδοι στη ζωή του καθενός μας όπου συγκεκριμένες συνθήκες δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για να ανθίσει μια ηττοπαθής θέαση του κόσμου. Είναι εκείνες οι περίοδοι που το άτομο, υποταγμένο σε κάποια προσωπική ρουτίνα, καταλήγει να αμφισβητεί ακόμα και την ίδια τη γραμμική εξέλιξη του χρόνου και αγανακτεί με την αυθαίρετη διαπίστωση πως η δική του ζωή έχει πάψει να την ακολουθεί, εγκλωβισμένη σε μια άγονη επανάληψη. Ένα παρόμοιο συναίσθημα είχε κυριαρχήσει στην καθημερινότητά μου κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου των σπουδών μου στην Οξφόρδη. Η ψευδαίσθηση της ολοκληρωτικής απουσίας προσωπικής πρωτοβουλίας στον καθορισμό του χρόνου και του είδους των δραστηριοτήτων μου, και η αντικατάστασή της από ένα πρόγραμμα σχεδόν υπερβατικό στην αδιατάρακτη φύση του, με είχαν οδηγήσει στη βεβαιότητα πως αυτή θα ήταν στο εξής η ζωή μου. Ωστόσο, η διάψευση αυτής της προφητείας πλήξης δεν άργησε να έρθει. Ήταν ένα πρωινό Τετάρτης, της πιο συμβολικής ημέρας της εβδομαδιαίας ρουτίνας μου, αφού κάθε Τετάρτη, στις δέκα ακριβώς, συναντούσα τον επόπτη μου για να συζητήσουμε την εργασία που μου είχε αναθέσει την προηγούμενη Τετάρτη, κι έτσι να κλείσει ο κύκλος που κάθε φορά άρχιζε από το ίδιο ακριβώς σημείο για να καταλήξει και πάλι σε αυτό. Αν θυμάμαι καλά, ήταν προς τα τέλη του

δεύτερου τριμήνου, δηλαδή κάπου στις αρχές Μαρτίου. Είχα φτάσει βρεγμένος ως το κόκαλο, γιατί μόλις είχα βγει από το σπίτι έπιασε βροχή, αλλά, από φόβο μην αργήσω στη συνάντηση, δεν επέστρεψα σπίτι για να πάρω ομπρέλα. Ο επόπτης μου αντί άλλου σχολίου περιορίστηκε σε μερικές συμβουλές για την αποφυγή πιθανού κρυολογήματος και αρχίσαμε να συζητάμε την επιγραφή που είχα μεταγράψει, μεταφράσει και σχολιάσει. Η δουλειά που είχα κάνει τον ικανοποίησε, με την εξαίρεση κάποιων προβλημάτων στην παρουσίαση του γραπτού μου, αλλά καθώς έκρινε πως ήταν μάλλον επουσιώδη, δεν μου την επέστρεψε με την παραίνεση να τα διορθώσω και να του την ξαναδείξω. Αντίθετα, και με μια μάλλον παιγνιώδη διάθεση, μου είπε πως εκείνη τη φορά είχε για μένα «something special». Πριν προλάβω να απαντήσω με κάποιο αμήχανο αστείο, έβγαλε από ένα χάρτινο κουτί αρχειοθέτησης, που ήταν μόνιμα πάνω στο γραφείο του, ένα έκτυπο. Το τύλιξε προσεκτικά σε ρολό και αφού το έβαλε σε έναν κύλινδρο, από εκείνους που χρησιμοποιούν οι αρχιτέκτονες για τα σχέδιά τους, μου το έδωσε λέγοντάς μου χαμογελαστά «ελπίζω να σου αρέσουν τα αινίγματα». Μου εξήγησε πως το έκτυπο αντιστοιχούσε σε μια pierre errante, έναν πλάνητα λίθο. Με άλλα λόγια, η επιγραφή αυτή δεν είχε βρεθεί στον τόπο ανάθεσής της, αλλά είχε ταξιδέψει και ανακαλυφθεί αλλού. Εγώ θα έπρεπε να βρω την αφετηρία αυτού του ταξιδιού, βασιζόμενος στα στοιχεία που μου

παρείχε ο λίθος και το κείμενο που έφερε. Λίγο η υπέρμετρη αυτοπεποίθησή μου, λίγο το γεγονός ότι μετά από μήνες δουλειάς με επιγραφές ψηφισμάτων πολιτογράφησης ξένων στρατιωτών μού δινόταν τώρα η ευκαιρία να παραδοθώ στη φαντασίωση μιας ντετεκτιβικής έρευνας , σχεδόν πανηγύρισα – για να μην υπερβάλλω, χαμογέλασα ειλικρινά και όσο πιο πλατιά μπορούσα. Τη χαρά μου δεν μετρίασε ούτε καν η πληροφορία πως η επιγραφή ήταν, φυσικά, ήδη δημοσιευμένη και πως μεγάλοι επιγραφικοί, όπως ο Louis Robert, είχαν καταπιαστεί με αυτήν και είχαν προτείνει θεωρίες για τον τόπο καταγωγής της. Ο επόπτης μου με παρέπεμψε στη σχετική βιβλιογραφία, εγώ τον ευχαρίστησα για το αναπάντεχο δώρο και χωρίσαμε. Μέχρι την Τετάρτη της επόμενης εβδομάδας. Η άσκησή μου πάνω σε αυτή την επιγραφή έμελλε να γίνει κάτι περισσότερο από μια ευχάριστη ανάμνηση από τα ακαδημαϊκά μου χρόνια. Ήταν μία από τις τρεις τελικές εργασίες μου για το πτυχίο κι εκείνη που ανέβασε τον μέσο όρο του βαθμού μου έτσι ώστε να καταφέρω να εξασφαλίσω υποτροφία για το διδακτορικό μου την επόμενη χρονιά. Αλλά η συνεισφορά της δεν περιορίστηκε εκεί. Μερικά χρόνια αργότερα, την άνοιξη του 2012, διοργανώθηκε στην Αττάλεια της Τουρκίας το 2ο Ελληνοτουρκικό Συμπόσιο Επιγραφικής. Ένας παλιός μου καθηγητής, μέλος της οργανωτικής επιτροπής, με προσκάλεσε να συμμετάσχω ως

Σκοπός επί υδάτων

8.12.16 – lifo

35

ΙΣΤΟΡΙΑ

Ένας από τους πρώτους εραστές του Καβάφη ήταν Αιγύπτιος, οι περισσότεροι μελετητές του ποιητή συμφωνούσαν πως η στροφή των έργων του Καβάφη σε θεματικές βασισμένες στην ιστορία της ελληνιστικής περιόδου οφειλόταν στη σχέση του με τον συγκεκριμένο άνδρα.

36 lifo – 8.12.16

ομιλητής. Η επιστημονική μου φιλοδοξία παρέμενε ακόμη ισχυρή και μετρούσα ήδη πέντε χρόνια διαμονής στην Αγγλία. Έτσι, από τη μια το κολακευμένο μου εγώ κι από την άλλη η ευκαιρία να βρεθώ σε έναν τόπο όπου ο ήλιος έλαμπε με τον τρόπο που νοσταλγούσα, δεν μου άφησαν περιθώριο για δεύτερες σκέψεις. Ετοίμασα την πρόταση της εισήγησής μου, η οποία θα στηριζόταν στα συμπεράσματα της έρευνάς μου πάνω στον πλάνητα λίθο, και η επιγραφή ταξίδεψε ξανά, αυτήν τη φορά όμως κουβαλώντας κι εμένα μαζί της. Η παρουσίασή μου όμως δεν πήγε καθόλου όπως περίμενα. Η προσδοκία μου πως τα σχόλια του έμπειρου και κατηρτισμένου κοινού μου θα με βοηθούσαν να βελτιώσω τα τελικά μου συμπεράσματα και να παραγάγω κάποιο άρθρο άξιο προς δημοσίευση διαψεύστηκε. Μίλησα ακριβώς πριν από το μεσημεριανό διάλειμμα και, ασφαλώς, ξέφυγα από το χρονικό περιθώριο, με αποτέλεσμα στο τέλος να μη δεχθώ ούτε μία ερώτηση ή παρατήρηση. Οι παρευρισκόμενοι προτίμησαν να κινηθούν βιαστικά προς τον μπουφέ έξω από την αίθουσα. Τους ακολούθησα κι εγώ, ελπίζοντας να καλύψω τη γεύση της απογοήτευσης με την πικράδα του τούρκικου τσαγιού. Ερμηνεύοντας κάπως διασταλτικά αυτό που μόλις είχε συμβεί ως δημόσιο εξευτελισμό, είχα αποτραβηχτεί σε μια άκρη του διαδρόμου και κάπνιζα το ένα τσιγάρο μετά το άλλο, απολαμβάνοντας δήθεν ανέμελα το τοπίο έξω από το παράθυρο. Ακόμα και όταν άκουσα βήματα να σταματούν δίπλα μου δεν γύρισα να δω ποιος με είχε πλησιάσει. Ήμουν αποφασισμένος να παίξω τον ρόλο του ρεμβάζοντος λογίου ως το τέλος. Ο άνθρωπος όμως που βρισκόταν δίπλα μου είχε βρεθεί εκεί για να μου μιλήσει κι όχι για να αποφύγει κι εκείνος το πλήθος των υπολοίπων, γιατί, αφού έβηξε λίγο ψεύτικα, μου ζήτησε κάπως νευρικά συγγνώμη για την ενόχληση. Γύρισα λίγο πιο απότομα απ’ ό,τι θα επέβαλλε η προσποίησή μου και στο πρόσωπο του υπερήλικα που στεκόταν απέναντί μου αναγνώρισα τον καθηγητή Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Αρκαμσεχίρ, Ασλάν Μπαρίς. Συστηθήκαμε και τυπικά, αφού μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν μας είχε δοθεί η ευκαιρία να γνωριστούμε προσωπικά, και αμέσως μου είπε πως είχε βρει ιδιαίτερα αξιόλογη την εισήγησή μου και πως, εν γένει, η μεθοδολογία που είχα ακολουθήσει στην έρευνά μου πρόδιδε άνθρωπο με στέρεες βάσεις στην επιστήμη του, αλλά και με τη δυνατότητα να σκέφτεται έξω από στεγανά, ιδιότητα εξαιρετικά χρήσιμη για όποιον θέλει να καταπιαστεί με την επιγραφική. Εκείνη τη στιγμή ένιωσα πως μέσα στην αίθουσα είχα τελικά καταφέρει όχι μόνο να περισώσω την υπόληψή μου αλλά ίσως και να αποσπάσω μια μικρή νίκη. Βέβαια, συνέχισε, διαφωνούσε με τα τελικά μου συμπεράσματα. Παρόλο που τα επιχειρήματά μου υπέρ της ταύτισης του τόπου καταγωγής του λίθου με την Απολλωνία στον Ρύνδακο συγκροτούσαν μία εξαιρετικά ελκυστική και πειστική υπόθεση, η δική του γνώμη ήταν πως η προέλευση του λίθου θα έπρεπε να αναζητηθεί πολύ νοτιότερα, έξω από τα γεωγραφικά όρια της Μικράς Ασίας. Σ’ αυτό το σημείο φάνηκε σαν να κομπιάζει, μάλλον αιφνιδιασμένος από τον κάπως έντονο μορφασμό απορίας μου. Τον παρότρυνα ευγενικά να συνεχίσει. Μου

εξήγησε πως καταλάβαινε γιατί αυτά που μου έλεγε μπορεί να μου ακούγονταν εξωφρενικά, μια και η παρουσία στεφανηφόρου ως επωνύμου άρχοντα της πόλης και οι διάσπαρτοι ιωνικοί τύποι στη γλώσσα της επιγραφής συνηγορούσαν με τη θεωρία που είχα αναπτύξει. Ωστόσο, το πέτρωμα του λίθου δεν απαντούσε πουθενά στη Μικρά Ασία και από τις διαστάσεις και το σχήμα του δεν προέκυπτε πως ήταν μέρος ενός μεγαλύτερου συνόλου, κάποιου μνημείου για παράδειγμα, ούτως ώστε να δικαιολογείται ίσως η εισαγωγή του συγκεκριμένου πετρώματος για χρήση οικοδομική. Η άποψή μου πως ο λίθος είχε καταλήξει στη Χίο, όπου ανακαλύφθηκε, ως αποβληθέν υλικό έρματος ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση. μως, σε αντίθεση με τη δική μου υπόθεση ότι τον είχε αποθέσει εκεί το πλήρωμα κάποιου γενοβέζικου πλοίου την εποχή που το νησί και το εμπόριο αλουνίτη από τη Μυγδονία βρίσκονταν στα χέρια των Γενουατών, ο καθηγητής Μπαρίς ήταν βέβαιος πως ο λίθος προερχόταν από το αμπάρι ενός από εκείνα τα αιγυπτιώτικα προσφυγικά πλοιάρια που στα τέλη του 1959 βρέθηκαν για κάποιον ανεξήγητο λόγο στη Χίο. Ένευσα συγκαταβατικά, αφού όλα αυτά ταίριαζαν περισσότερο σε τηλεπωλητή βιβλίων που αποκαλύπτει δήθεν απαγορευμένες αλήθειες για την ιστορία της ανθρωπότητας παρά σε καθηγητή πανεπιστημίου.

τα βράδια που είχα αποφασίσει να τα περάσω μακριά από τη βιβλιοθήκη, συναντηθήκαμε με τον Χόρχε για μια χαλαρή μπίρα. Το κανονικό του όνομα ήταν Γιώργος Λεβέτης, αλλά μια που η Ισπανίδα γκόμενά του τον φώναζε «Χόρχε», το υιοθέτησα κι εγώ. Όπως συνήθως, η κουβέντα άρχισε με την τελετουργική γκρίνια για το πόσο αγχωμένοι ήμασταν με τα διδακτορικά μας –έγραφε κι εκείνος τη διατριβή του με θέμα τον τρόμο ως genre στη νεοελληνική ποίηση των αρχών του 20ού αιώνα– για να καταλήξει σε αστεία περιστατικά από συνέδρια. Ο Χόρχε είχε φυσικό ταλέντο στην αφήγηση και κατάφερνε να παρουσιάζει ως αλλόκοτα ακόμα και τα πιο κοινότοπα επεισόδια. Ήμουν σίγουρος όμως πως τίποτε απ’ όσα μου είχε πει εκείνο το βράδυ δεν θα μπορούσε να συγκριθεί με την περίπτωση Ασλάν Μπαρίς. Του τη διηγήθηκα λεπτομερώς, αλλά η αντίδρασή του ήταν πολύ διαφορετική από αυτήν που περίμενα. «Εκτός από μαλάκας είσαι και παντελώς άσχετος. Απορώ πώς βρέθηκες εσύ σε πανεπιστήμιο» μου είπε. «Δεν ξέρω να σου πω για τα υπόλοιπα, αλλά ότι υπήρχε αυτή η ιστορική κοινότητα Αιγυπτιωτών στη νότια Αίγυπτο είναι γνωστό». Δεν ήξερε πολλές λεπτομέρειες για την ιστορία της, παρά μόνο ότι ένας από τους πρώτους εραστές του Καβάφη είχε τέτοια καταγωγή. Μάλιστα, οι περισσότεροι μελετητές του ποιητή συμφωνούσαν πως η στροφή των έργων του Καβάφη σε θεματικές βασισμένες στην ιστορία της ελληνιστικής

Καταλάβαινα πια πως ο καθηγητής Μπαρίς δεν με είχε πλησιάσει γιατί είχε εκτιμήσει την ομιλία μου αλλά επειδή διαισθάνθηκε σ’ εμένα μια αδυναμία που με καθιστούσε τον ιδανικότερο ακροατή του ανοιακού του παραληρήματος. Κάποιο ασαφές καθήκον οίκτου όμως με εμπόδισε να τον διακόψω και να αποχωρήσω, κι έτσι έμεινα υποκρινόμενος ενδιαφέρον. Ως τότε είχε προλάβει να μου πει ότι ο λίθος ήταν συηνίτης, πέτρωμα πυριγενές της οικογένειας των πλουτωνιτών, γεγονός που υποδείκνυε με βεβαιότητα ως τόπο προέλευσής του το λατομείο στο οποίο είχε βρεθεί και ο ημιτελής οβελίσκος της Ελεφαντίνης, τον οποίο, μου τόνισε, δεν έπρεπε να μπερδεύω με τον άλλο, γνωστότερο οβελίσκο του Ασσουάν. Αναφέρθηκε επίσης σε κάποια άγνωστη κοινότητα Ελλήνων στρατιωτών που κατά την αρχαιότητα φρουρούσαν τα νότια σύνορα της Αιγύπτου τα οποία ορίζονταν από τον πρώτο καταρράκτη του Νείλου. Κατά την άποψή του, εκείνοι ήταν που είχαν εκδώσει το ψήφισμα της επιγραφής μου. Σκέφτηκα να τον διακόψω και να εκφράσω τις ενστάσεις μου, αλλά η σύμβαση της ευγένειας με εμπόδισε. Μετανιώνω ακόμη για την ατολμία μου να τον εμποδίσω, γιατί στη συνέχεια είπε κάτι που έμελλε να με σημαδέψει με τρόπο απροσδόκητο. Υποστήριξε πως απόγονοι αυτών των στρατιωτών ήταν οι Αιγυπτιώτες πρόσφυγες που βρέθηκαν στη Χίο, και πως, μολονότι δεν γνώριζε πολλές λεπτομέρειες για τη μετέπειτα πορεία τους, το ελληνικό κράτος φρόντισε να τους περιθάλψει και να τους μετεγκαταστήσει στην Αθήνα. Ομολογώ πως κάπου εκεί σταμάτησα να τον παρακολουθώ κι ευτυχώς, όχι πολύ αργότερα, μας κάλεσαν να ξαναμπούμε στην αίθουσα. Μέχρι την αναχώρησή μου δεν δυσκολεύτηκα καθόλου να αποφύγω τον Ασλάν Μπαρίς. Περίπου έναν μήνα μετά, ένα από εκείνα

περιόδου οφειλόταν στη σχέση του με τον συγκεκριμένο άνδρα. Τον ρώτησα αν με κορόιδευε. Ξεφύσηξε δυσανασχετώντας θεατρικά με την άγνοιά μου και μου είπε «καλά, αγόρι μου, δεν έχεις ακούσει για το πρώτο σχεδίασμα του ποιήματος “Ποσειδωνιάται”; Είναι από τα Κρυμμένα. Αυτό που πάει Την γλώσσα την ελληνική οι Ποσειδωνιάται / εξέχασαν τόσους αιώνας ανακατευμένοι / με Τυρρηνούς, και με Λατίνους, κι άλλους ξένους, και λοιπά και λοιπά; Ε, αυτό στην πρώτη του γραφή δεν αναφερόταν στους Ποσειδωνιάτες αλλά στους Αυτομόλους, έτσι τους λέγανε αυτούς, κι αντί για Τυρρηνούς και Λατίνους έλεγε για Χωράσμιους και Αραμαίους. Γενικά, το πλαίσιο δεν αφορούσε την Ιταλία αλλά την Αίγυπτο». «Και τι σχέση έχει με τους πρόσφυγες και τη δική μου επιγραφή;» του λέω. «Αυτό δεν το ξέρω. Εσύ είσαι ο ιστορικός. Απλά σου λέω ότι αυτοί οι άνθρωποι υπήρχαν και όχι μόνο υπήρχαν, απ’ ό,τι φαίνεται είχαν και σοβαρή ιστορία για να επηρεαστεί τόσο πολύ ο Καβάφης». Δεν μπορώ να πω πως το θέμα με απασχόλησε ιδιαίτερα τότε. Μόνο πολύ καιρό μετά, σε μία από εκείνες τις περιόδους που οι σκέψεις για το μάταιο της ακαδημαϊκής δραστηριότητας με είχαν βυθίσει σε διαλυτική απραγία, αποφάσισα να καταπιαστώ και πάλι με την αινιγματική καταγωγή της επιγραφής μου. Ίσως περισσότερο για να μπορέσω να αφουγκραστώ και πάλι, έστω και για μια στιγμή, τις φωνές εκείνες που χρόνια πριν με είχαν καλέσει να ασχοληθώ με την Ιστορία. Αυτήν τη φορά δεν ξεκίνησα από το κείμενο στον λίθο. Ζήτησα από τον Χόρχε να μου προτείνει ενδεικτικά κάποιες μελέτες για το έργο του Καβάφη, κι ήταν στη μονογραφία «Voix de la rivière: La poésie de Cavafy et la première cascade» του Γάλλου φιλολόγου JeanSébastien Masson που βρήκα την αρχή του

O

νήματος. Εκεί γινόταν αναφορά σε μια πληθυσμιακή ομάδα τα μέλη της οποίας κατοικούσαν σε κώμες παρακείμενες του πρώτου καταρράκτη του Νείλου, στην περιοχή του Ασσουάν, και που το αιγυπτιακό κράτος αναγνώριζε ως μέρος της ελληνικής μειονότητας. Σύμφωνα με τον Γάλλο μελετητή όμως, τόσο τα ήθη και τα έθιμά της όσο και η γλώσσα παρέπεμπαν σε μια διαφορετική καταγωγή. Για τη γλώσσα συγκεκριμένα παρατηρούσε πως ενώ δανειζόταν το λεξιλόγιό της σχεδόν εξ ολοκλήρου από την ελληνική και την περσική, στη σύνταξή της ακολουθούσε τους κανόνες των δυτικών σημιτικών διαλέκτων. Διατύπωνε, λοιπόν, τη θεωρία πως η επαφή του Καβάφη με εκείνη τη γλώσσα μέσω του εραστή του που καταγόταν από τη συγκεκριμένη κοινότητα τον σημάδεψε σε τέτοιον βαθμό, που επιχείρησε να γράψει σε αυτήν. Κατά τον Καβάφη, συγκέντρωνε τα χαρακτηριστικά μιας ποιητικής Ursprache, που η πρωτεϊκή της αρχαϊκότητα θα του επέτρεπε να υπερβεί τα όποια εκφραστικά του αδιέξοδα. Διαπιστώνοντας, ωστόσο, την αδυναμία του να την κατακτήσει στο επίπεδο που έκρινε πως ήταν απαραίτητο για να εξυπηρετήσει την ποιητική του φιλοδοξία, αποφάσισε να την παρακάμψει, καταφεύγοντας στη λύση μιας νέας ποιητικής θεματικής. Επέλεξε, δηλαδή, να αντλήσει από το ιστορικό υλικό της ελληνιστικής εποχής, το πνεύμα της οποίας, κατά την άποψή του, «comme cette langue, était le miroir sur lequel la face caléidoscopique du

νοδευτική ή μέρος της ιεροπραξίας, όπως για παράδειγμα οι χριστιανικοί ψαλμοί. Αντίθετα, όλη η τελετουργία ταυτιζόταν με το εκάστοτε μουσικό θέμα. Ο Αμερικανός μουσικολόγος υποστήριζε επίσης πως η βενθοφωνική μουσική δεν γνώρισε καμία σημαντική εξέλιξη από την ανακάλυψή της κι έπειτα, με τις μοναδικές καινοτομίες να περιορίζονται στην εκτέλεσή της εκτός θρησκευτικού πλαισίου. Ο λόγος της αποτυχίας εισαγωγής νέων στοιχείων οφειλόταν τόσο στο γεγονός ότι η ερμηνεία των βενθοφωνικών κομματιών ήταν αδύνατη με μη παραδοσιακά όργανα όσο και στο ότι, σε αντίθεση με άλλες θρησκευτικές μουσικές παραδόσεις, η συγκεκριμένη ήταν αδύνατον να συνδυαστεί με τον λόγο. Όσες προσπάθειες έγιναν για την εισαγωγή στίχων σε βενθοφωνικά θέματα κατέληξαν σε τόσο μεγάλη αποτυχία, που το αποτέλεσμά τους περιγραφόταν ως «σωματικά ανυπόφορο». Το άρθρο κατέληγε στο συμπέρασμα πως ακριβώς αυτός ήταν και ο λόγος που το πείραμα της εριζαννικής τζαζ είχε λειτουργήσει. Όσες ηχογραφήσεις είχαν καταφέρει, εντασσόμενες εμβόλιμα σε δίσκους άλλων μουσικών ειδών, να ξεφύγουν την καταστροφή τους από τους άνδρες της Ελληνικής Ασφάλειας, που το 1965 εξαπέλυσαν πογκρόμ εναντίον της μουσικής αυτής και των κύριων αντιπροσώπων της, ήταν άκρως διαφωτιστικές. Οι πρωτεργάτες της εριζαννικής τζαζ, προερχόμενοι από τις τάξεις της πρώτης γενιάς προσφύγων Αυτομόλων, γνώριζαν σε

γές του Νείλου και την περιοχή γύρω από τον πρώτο καταρράκτη, ανέφερε: ἐπὶ Ψαμμητίχου βασιλέος φυλακαὶ κατέστασαν ἔν τε Ἐλεφαντίνῃ πόλι πρὸς Αἰθιόπων [...] καὶ γὰρ ἐν Ἐλεφαντίνῃ Πέρσαι καὶ Ἴωνες φρουρέουσι (2.30.3). Η Ελεφαντίνη, το νησί που βάσταζαν πάνω από τα νερά του Νείλου οι ράχες βράχων όμοιων με τα αφρικανικά κτήνη, αναδυόταν στο μέσον του ποταμού λίγο βορειότερα από τον πρώτο καταρράκτη. Η πόλη που φιλοξενούσε, μαζί με εκείνη της Συήνης στη δυτική όχθη, ήταν γνωστές στην αρχαιότητα τόσο ως κέντρα διαμετακομιστικού εμπορίου από την Αιθιοπία προς την Αίγυπτο –και το ανάποδο– όσο και ως συνοριακά φρούρια της τελευταίας. Θυμήθηκα πως κάποτε, ανάμεσα στα graffiti που είχαν χαράξει Έλληνες μισθοφόροι στα αγάλματα του Ραμσή Γ’ στο Αμπού Σιμπέλ, είχα συναντήσει και μια επιγραφή με αναθέτη κάποιον Νεσχώρ, Αιγύπτιο «Επιστάτη της Πύλης των Νοτίων Χωρών» την περίοδο της Σαϊτικής Δυναστείας. Σε αυτήν εξιστορούσε πώς κατέπνιξε τη στάση των Ελλήνων, Αραμαίων και Εβραίων στρατιωτών που στάθμευαν στα «δίδυμα οχυρά» της Ελεφαντίνης και της Συήνης. Δεν μπορούσα να εμπιστευτώ τη μνήμη μου και γι’ αυτό ανέτρεξα στις σημειώσεις μου για να το επιβεβαιώσω. «Στην άβυσσο του Κνουμ», έλεγε η επιγραφή, «πόντισα τα σώματά τους και με τον ήχο των παφλασμών και τον τριγμό των οστών ανάμεσα στις σιαγόνες των κροκοδείλων έφτιαξα μουσική και έτερψα τον Κύριο

monde pouvait se refléter avec clarté» (μτφρ.: όπως κι εκείνη η γλώσσα, ήταν ο καθρέφτης πάνω στον οποίο αντανακλώνταν με καθαρότητα το καλειδοσκοπικό πρόσωπο του κόσμου). Το έργο του Masson υπήρξε καθοριστικό για την έρευνά μου, δεδομένου όμως πως το ενδιαφέρον του ήταν καθαρά φιλολογικό και δη επικεντρωμένο στον Καβάφη, δεν μπορούσε να με καλύψει. Για καλή μου τύχη, σε ένα από τα σχόλιά του παρέθετε ορισμένα άρθρα στα οποία μπορούσε να καταφύγει κάποιος που ήθελε να μάθει περισσότερα γι’ αυτούς τους «Grecs singuliers». Ανάμεσά τους ξεχώρισα για τον παράξενο τίτλο του το «Erizannian music and its benthophonic origins: Α weird tale from Aswan».

βάθος τους περιορισμούς του βενθοφωνικού μέλους κι έτσι ακολούθησαν στις συνθέσεις τους τούς δρόμους της δυτικής μουσικής παράδοσης, εισάγοντας απλώς στην ορχήστρα κάποια βενθοφωνικά όργανα, όπως για παράδειγμα τον φλόβιο. Όταν πια τα έργα αυτά επανεμφανίστηκαν πρώτα ως κομμάτια επίδειξης δεξιοτεχνίας ανάμεσα στους μουσικούς της πειραματικής σκηνής του Μαίην, κι έπειτα ως αντικείμενα διαλέξεων στις αίθουσες μουσικών πανεπιστημίων της Αμερικής, έθεσαν τους κανόνες και τα όρια του νέου αυτού είδους. Συνειδητοποίησα πως ό,τι είχα διαβάσει μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν με είχε βοηθήσει στο ελάχιστο να σχηματίσω μια καλύτερη άποψη για τους Αυτομόλους. Αντίθετα, ήταν σαν να άκουγα τη συνέχεια του μονολόγου του Ασλάν Μπαρίς, ασυνάρτητου και γεμάτου εξωφρενικούς υπαινιγμούς με παραλειπόμενα τόσο σκοτεινά, που καταντούσαν σχεδόν απόκρυφα. Ψέγοντας τον εαυτό μου που στη βιασύνη του να δώσει μια απάντηση στο ερώτημα της ταυτότητας των Αυτομόλων είχε παραβλέψει τη βασικότερη μεθοδολογική αρχή της ιστοριογραφίας, αποφάσισα να καταφύγω στις πηγές. Από τα μέχρι στιγμής δεδομένα το μόνο πράγμα για το οποίο μπορούσα να είμαι σίγουρος ήταν πως η κοινότητα των Αυτομόλων συγκέντρωνε χαρακτηριστικά τα οποία τη διαχώριζαν από τις υπόλοιπες ελληνικές κοινότητες της Αιγύπτου και πως το κέντρο κατοίκησής της εντοπιζόταν πέριξ του πρώτου καταρράκτη του Νείλου. Με αυτό ως αφετηρία ξεκίνησα να αποδελτιώνω αναφορές αρχαίων συγγραφέων σε ομάδες Ελλήνων που είχαν κάποτε είτε δραστηριοποιηθεί είτε εγκατασταθεί σε εκείνη την περιοχή. Η άκρη του νήματος δεν αποκαλύφθηκε στο σχόλιο κάποιου σκοτεινού Αλεξανδρινού φιλολόγου αλλά σε ένα χωρίο του Ηροδότου, ο οποίος, μιλώντας για τις πη-

γης και υδάτων».

Σ

το μεγαλύτερο μέρος του το άρθρο μού ήταν ακατανόητο, γιατί καταπιανόταν με τα χαρακτηριστικά ενός υποείδους της τζαζ μουσικής και υπεισερχόταν σε λεπτομέρειες που λόγω ελλιπών γνώσεων ήταν αδύνατον να παρακολουθήσω. Λίγο προτού εγκαταλείψω την ανάγνωση απορώντας τι σχέση είχε αυτό το άρθρο με την έρευνά μου, το μάτι μου έπεσε πάνω στη λέξη «Ασσουάν» κάπου στην ενότητα για τη βενθοφωνική μουσική. Έπιασα να διαβάζω πιο προσεκτικά και διαπίστωσα πως στο συγκεκριμένο κομμάτι γινόταν εκτεταμένη μνεία στην κοινότητα των «Αυτομόλων» –το όνομα με το οποίο είχε αποκαλέσει ο Μπαρίς τους «παράξενους Έλληνες» του Masson– και στη μοναδικότητα της μουσικής τους παράδοσης. Για την ακρίβεια, ο συγγραφέας του, καθηγητής μουσικολογίας στο πανεπιστήμιο του Berklee, κάνοντας μια αναδρομή στην ιστορία της βενθοφωνικής μουσικής, εντόπιζε τις απαρχές της στη λειτουργική μουσική των Αυτομόλων. Η μουσική αυτή δεν ήταν συ-

Σ

ίγουρα η ευφάνταστη περιγραφή της εκτέλεσης των στασιαστών είχε κι αυτή τη δική της αξία, ωστόσο εκείνο που με ενδιέφερε ήταν πως, εκτός από Έλληνες και Πέρσες, τα οχυρά της Συήνης και της Ελεφαντίνης επανδρώνονταν επίσης με Εβραίους και Αραμαίους – κάτι που έως τότε αγνοούσα. Επεκτείνοντας την έρευνά μου, διαπίστωσα πως η παρουσία τους ήταν κατά πολύ παλαιότερη της ελληνοπερσικής φρουράς και είχε τον χαρακτήρα μόνιμης εγκατάστασης, όπως μαρτυρεί η ύπαρξη εβραϊκού ναού του YHWH στην Ελεφαντίνη, και των αραμαϊκών θεών Ναμπού, Μπανίτ, Βεθήλ και Ανάθ στη Συήνη. Μάλιστα, η εβραϊκή κοινότητα της Ελεφαντίνης ήταν τόσο σημαντική, που στον Ησαΐα (49.1213) χρήζει ξεχωριστής αναφοράς (ἄλλοι δὲ ἐκ νήσου Ἐλεφαντίνης), ενώ το «Ἀραμαῖος ἐκ Συήνης» ως όρος υποδήλωνε τους κατοίκους και των δύο πόλεων, ανεξαρτήτως εθνικής καταγωγής. Κινούμενος προς χρόνους πιο γνώριμους, παρατηρούσα τις κοινότητες της Ελεφαντίνης και της Συήνης να ορίζουν την ιστορία της περιοχής με τον ίδιο τρόπο που τα δίδυμα οχυρά τους όριζαν τα νότια σύνορα της Αιγύπτου. Γιατί όταν οι Πέρσες του Καμβύση κατέκτησαν την Αίγυπτο στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ., όχι μόνο σεβάστηκαν αυτές τις στρατιωτικές κοινότητες αλλά διεύρυναν τα προνόμιά τους, ενισχύοντάς τες παράλληλα με πληθυσμούς Περσών, Μήδων, Βαβυλωνίων, Κασπίων και Χωρασμίων. Την ίδια πολιτική ακολούθησαν και οι Μακεδόνες Πτολεμαίοι, οι οποίοι με τη σειρά τους εγκατέστησαν στην περιοχή Καρχηδονίους, όπως αντίστοιχα έκαναν και οι Ρωμαίοι αργότερα με Θράκες, Γαλάτες και Ναβαταίους.

H κοινότητα των Αυτομόλων συγκέντρωνε χαρακτηριστικά τα οποία τη διαχώριζαν από τις υπόλοιπες ελληνικές κοινότητες της Αιγύπτου και το κέντρο κατοίκησής της εντοπιζόταν πέριξ του πρώτου καταρράκτη του Νείλου.

8.12.16 – lifo

37

ΙΣΤΟΡΙΑ

Τ Οι Αυτόμολοι, λοιπόν, ήταν λιποτάκτες όχι μόνο της εβραϊκής θρησκείας αλλά και όλων των υπόλοιπων θρησκειών των λαών που κατοίκησαν τις δίδυμες πόλεις. Όσον αφορά την αποδιδόμενη σε αυτούς ελληνική καταγωγή, μάλλον οφειλόταν στην ιδιότυπη υβριδική γλώσσα που ανέπτυξαν για τη συνεννόησή τους οι διάφορες αυτές εθνότητες υπό τη σκιά της ελληνιστικής κοινής.

38 lifo – 8.12.16

ο υλικό που είχα συγκεντρώσει έπλαθε μια εικόνα τόσο πολυπρισματική, που η λύση στο ερώτημα της ταυτότητας των Αυτομόλων διαθλώνταν σε ένα πλήθος από πιθανές απαντήσεις. Αποφάσισα να εγκαταλείψω την προσπάθεια. Άρχισα να σκέφτομαι πως όλο αυτό δεν είχε πια τίποτα το υγιές. Ήταν μια αρρώστια που μου είχε μεταδώσει ο Ασλάν Μπαρίς και με την οποία είχα προσπαθήσει να αντικαταστήσω την κατάθλιψη που καιρό τώρα με πολιορκούσε. Ηθελημένα είχα αγνοήσει το γεγονός ότι η μανία είναι το άλλο της πρόσωπο. Άρχισα να μαζεύω βιαστικά τις σημειώσεις μου για να τις καταχωνιάσω μαζί με τα υπόλοιπα πράγματα που τόσα χρόνια σώρευα στο δωμάτιό μου. Όπως κάθε εμμονικός με την τάξη όμως, δεν μπόρεσα να αντισταθώ στον πειρασμό να τις αρχειοθετήσω βάσει συστήματος κι έτσι αναγκαστικά άρχισα να τις διαβάζω και πάλι μία-μία. Τότε ήταν που στο περιθώριο μιας σελίδας εντόπισα ένα σύμβολο που χρησιμοποιούσα στα γραπτά μου για να σημάνω όσα έκρινα ότι έχρηζαν ιδιαίτερης προσοχής. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν ένα χωρίο από τον Δανιήλ: καὶ δώσω γῆν Αἰγύπτου εἰς ἔρημον καὶ ῥομφαίαν καὶ ἀπώλειαν ἀπὸ Μαγδώλου καὶ Συήνης, γῆς αὐτομόλου ὑπὸ ὀφθαλμὸν Κυρίου (29.10-11). Κατάλαβα τότε τη σημαντική παρανόηση πάνω στην οποία είχα βασίσει την απόπειρα ερμηνείας μου. Στο κεφάλαιο όπου είχα βρει την αναφορά για την ελληνοπερσική φρουρά στην Ελεφαντίνη, ο Ηρόδοτος μιλούσε και για αυτομόλους Αιγύπτιους στρατιώτες που είχαν αφήσει το οχυρό και είχαν καταφύγει στην Αιθιοπία (2.30.1 κ.ε.). Το συγκεκριμένο στοιχείο με είχε κατευθύνει προς την αναζήτηση της ταυτότητας των Αυτομόλων στους στρατιώτες που ανά περιόδους −η ιστορία της Ελεφαντίνης έβριθε από τέτοια περιστατικά– είχαν εγκαταλείψει τα στρατιωτικά τους καθήκοντα ως συνοριοφύλακες και είχαν αποδράσει στους βαλτότοπους της Νουβίας. Ωστόσο, αν ίσχυε κάτι τέτοιο τότε, ήταν πολύ δύσκολο να δικαιολογηθεί η μετέπειτα παρουσία της κοινότητας των Αυτομόλων πολύ βορειότερα, στην περιοχή του Ασσουάν, μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα. Ο χαρακτηρισμός «αυτόμολος» όμως δεν είχε αποκλειστικά στρατιωτικό σημαινόμενο. Σε ορισμένες περιπτώσεις είχε θρησκευτικό, όπως μαρτυρούσε το απόσπασμα του Δανιήλ. Άπλωσα ξανά τις σημειώσεις μου κι αυτήν τη φορά τις διάβασα σαν να ήταν η πρώτη. Λεπτομέρειες που είχα παραβλέψει ως μη σχετικές με το θέμα μου άρχισαν να δομούν σιγά-σιγά μια άλλη αφήγηση. Κομβικής σημασίας ήταν η αναφορά στην καταστροφή του εβραϊκού ναού της Ελεφαντίνης εξαιτίας των ραδιουργιών του Αιγύπτιου ιερέα Βιδράνγα, στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ., έπειτα από την οποία οι Αραμαίοι της Συήνης πρότειναν στους Εβραίους να ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα στους δικούς τους ναούς. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τη διαρκή εισροή νέων πληθυσμών δημιούργησε τις συνθήκες για την ανάδυση μιας νέας συγκρητιστικής θρησκείας που αντλούσε από τις ιερές παραδόσεις όλων των εθνοτήτων που είχαν εγκατασταθεί στις δύο πόλεις. Δεδομένης της θέσης τους στην περιοχή όπου σύμφωνα με τις δοξασίες βρί-

σκονταν οι πηγές του Νείλου και το βαθύτερο σημείο του ποταμού (Ηροδ. 2.28.1-18), το νέο δόγμα αναγνώριζε ως κορυφαία και μοναδική θεότητα τον Κνουμ, θεό του Νείλου και δημιουργό του κόσμου κατά τους Αιγυπτίους. Υπό την επιρροή της εβραϊκής πίστης αρχικά και της χριστιανικής αργότερα, ο θεός αυτός έπαψε να κατονομάζεται κι απέκτησε χαρακτηριστικά αντίστοιχα με εκείνα του υπερβατικού θεού των βιβλικών θρησκειών. Βιβλικής επιρροής κρίνεται και η παρουσία προφητειών στα θρησκευτικά πιστεύω των Αυτομόλων, με κεντρική ανάμεσά τους τη γνωστή και ως «παραβολή των σκοπών». Σε αυτήν, μια φυλή διαπιστώνει κάποια μέρα ότι ακριβώς απέναντι από τον οικισμό της έχει αρχίσει η ανοικοδόμηση ενός κολοσσιαίου οχυρού. Τα μέλη της γνωρίζουν ότι με την αποπεράτωσή του θα έρθει το τέλος του κόσμου, αλλά δεν κάνουν καμία προσπάθεια να την εμποδίσουν. Αποφασίζουν μόνο από εκείνη τη μέρα κι έπειτα να καταγράφουν το πέρασμα του χρόνου, χρησιμοποιώντας ως μονάδα μέτρησής του τα στάδια οικοδόμησης του οχυρού.

Ο

ι Αυτόμολοι, λοιπόν, ήταν λιποτάκτες όχι μόνο της εβραϊκής θρησκείας αλλά και όλων των υπόλοιπων θρησκειών των λαών που κατοίκησαν τις δίδυμες πόλεις. Όσον αφορά την αποδιδόμενη σε αυτούς ελληνική καταγωγή, μάλλον οφειλόταν στην ιδιότυπη υβριδική γλώσσα που ανέπτυξαν για τη συνεννόησή τους οι διάφορες αυτές εθνότητες υπό τη σκιά της ελληνιστικής κοινής. Οι μεταχριστιανικές πηγές σχεδόν σιωπούν για το θέμα των Αυτομόλων. Ελάχιστες αναφο-

ρές μόνο διασώζονται διάσπαρτες σε αφορισμούς του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Ευτύχιου και σε βίους Αιγυπτίων αγίων. Μιλούν για μια αίρεση στη νότια Αίγυπτο που αναφέρεται στον θεό ως «θεῷ τῷ ὀφθέντι ἐν τῷ ποταμίῳ βένθει» αντί «τῷ ὀφθέντι ἐν τῷ βάτῳ» και οι ιερείς της τελούν τη θεία λειτουργία κάνοντας χρήση παράξενων μουσικών οργάνων τα οποία δρουν –σύμφωνα με την πίστη τους– ως αγωγοί του θείου λόγου «ἀπὸ τὴν ὑπὸ τοῦ θεοῦ ἐμπλησθεῖσα ἄβυσσον εἰς πᾶσαν κτίσιν, ἥ ὑπὸ ναμάτων ἀρδεύεται και μεταποιείται». Οι μουσουλμάνοι περιηγητές στο σύνολό τους κατατάσσουν τους Αυτομόλους στους ειδωλολάτρες νομάδες της ερήμου και μόλις το 1902 επανεμφανίζονται στην επίσημη έκθεση μελέτης για την κατασκευή του φράγματος στο Ασσουάν από τον Αιγυπτιώτη πολιτικό μηχανικό Αδριανό Δανίνο. Ο τελευταίος κάνει λόγο για την απροκάλυπτη εχθρότητα με την οποία τον αντιμετώπισαν όταν πληροφορήθηκαν τη φύση της εργασίας του. Ήταν σαφές ότι ο πλάνητας λίθος μου δεν έφερε το κείμενο κάποιου ψηφίσματος αλλά το επιτάφιο επίγραμμα ενός ολόκληρου λαού. Όταν επί Νάσερ αποφασίστηκε τελικά η κατασκευή του φράγματος, οι Αυτόμολοι κλήθηκαν να επιλέξουν ανάμεσα στη μετεγκατάστασή τους σε κάποια άλλη τοποθεσία και στον αφανισμό. Αφού τροποποίησαν βιαστικά τα ποτάμια πλοιάριά τους, βαθαίνοντας τις καρίνες τους και φορτώνοντας για έρμα λίθους από τη γη τους, διάλεξαν το δεύτερο. Το 1959 ένας στολίσκος ξεκίνησε από τον πρώτο καταρράκτη του Νείλου κι αφού τον διέπλευσε σε όλο του το μήκος, αποχαιρέτησε τον θεό ξανοιγόμενος στη θάλασσα.¶

Εξώφυλλο του δίσκου με συλλογή κομματιών του δεξιοτέχνη Biri Haudi, έτσι όπως κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το 1966 (Reprise Records).

ΤΑ ADIDAS ORIGINALS ΣΤΟ ΠΙΟ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΌ FESTIVALΜΟΥΣΙΚΉΣ To sneaker Tubular Shadow ξεχώρισε στο Plisskën.

PLISSKËN, ΣΆΒΒΑΤΟ ΒΡΆΔΥ. Ήταν μια γιορτή της μουσικής, όπου οι ηλεκτρονικοί ήχοι του σήμερα και το street style συναντήθηκαν, δίνοντας το στίγμα γι’ αυτά που έρχονται στο μέλλον. Τα adidas Originals ήταν εκεί και έκαναν έντονη την παρουσία σε όλους τους χώρους του φεστιβάλ, με το Tubular Shadow να ξεχωρίζει, ένα sneaker που ήρθε για να εκφράσει τον τρόπο που η μόδα ανήκει σε όλους, αφού γεννιέται στους δρόμους της πόλης, εκεί όπου ο καθένας μπορεί να εκφράσει το προσωπικό του fashion statement. Το ψιλόβροχο και το κρύο έκαναν την αίσθηση ακόμα πιο ευρωπαϊκή στο έτσι κι αλλιώς πιο «ευρωπαϊκό» φεστιβάλ που διαθέτει η Αθήνα. Οι εκπλήξεις στο φετινό Plisskën ήρθαν από τους «μικρούς», από ονόματα που δεν είναι ακόμα τόσο γνωστά, αλλά είναι πραγματικά πρωτοπόρα και δίνουν δείγματα από τη μουσική του μέλλοντος. Από τη μικρή σκηνή του Tunnel πέρασαν μερικοί από τους πιο σημαντικούς αντιπροσώπους της urban μουσικής, Έλληνες και ξένοι, οι οποίοι αυτήν τη στιγμή φτιάχνουν την καινούργια αστική electronica. Οι ΑΤΗ Kids, ο Craven, o Flokosh, η εκπληκτική εμφάνιση του Νέγρου του Μοριά, που κάνει περφόρμανς και ξεσηκώνει (ο «Παίχτης» έβαλε φωτιά στην αίθουσα), και τα χορευτικά beats των Black Athena σε κάνουν να αισθάνεσαι ότι ανήκεις σε μια παγκόσμια κοινότητα και ότι η μουσική σε αυτή την πόλη είναι πραγματικά σε υψηλό επίπεδο.

Τη δεύτερη μέρα στο Πειραιώς Academy ο Vatican Shadow έκανε ένα ’90s revival, παίζοντας ευρωπαϊκή techno μπροστά σε ένα κοινό που στην πλειονότητά του δεν το έζησε την εποχή που ήταν στις δόξες του. Έχει αφήσει πίσω του και

τις εποχές του Prurient και τους αβανγκάρντ πειραματισμούς των τελευταίων χρόνων. Οι αναμνήσεις από τον χώρο, τότε που ήταν ένα από τα κλαμπ-ορόσημα της Αθήνας, μπερδεύονταν με το παρόν και τα glow sticks με το σημερινό στυλ και τις χαρακτηριστικές τρεις ρίγες της adidas που φώτιζαν τον δρόμο στην είσοδο του κλαμπ. Οι Forest Swords δημιούργησαν την ίδια ψυχεδελική ατμόσφαιρα όπως στην προηγούμενη επίσκεψή τους στην Αθήνα, έδειχναν να το χαίρονται και να διασκεδά-

ζουν, αλλά μάλλον λειτουργούν καλύτερα σε μικρότερο χώρο. Οι La Femme ήταν για τους περισσότερους η πιο αναμενόμενη εμφάνιση του Σαββατόβραδου και σίγουρα οι Death in Vegas ήταν το μεγαλύτερο όνομα της ημέρας, αλλά κανένα από τα δύο δεν έκανε την έκπληξη. Ακόμα προσπαθώ να καταλάβω γιατί οι La Femme δημιούργησαν τέτοιο hype και τέτοια προσμονή. Την ώρα που έπαιζαν μπροστά σε ένα κοινό που τους έβρισκε απολαυστικούς, η Klein δίπλα, στον χώρο του Tunnel, έκανε μία από τις καλύτερες εμφανίσεις της βραδιάς, με ένα είδος που είναι ακόμα αχαρακτήριστο, εξωφρενικά πρωτοπόρο και πραγματικά νέο, κάτι σαν noise soul, δύσκολο, αλλά καθηλωτικό. Η καλύτερη στιγμή της βραδιάς ήταν με διαφορά η εμφάνιση του James Blunt, που ως Babyfather έκανε μια εξαιρετική εμφάνιση κυριολεκτικά μέσα σε καπνούς (που είχαν μηδενίσει την ορατότητα στον χώρο, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα μυσταγωγική: χαμένος μέσα στην ομίχλη, αναγκαζόσουν να προσέξεις την κάθε νότα και να τη ζήσεις). Μέσα στο χάος έπαιξε το ιδιότροπο χιπ χοπ του και απέδειξε ότι είναι πολύ σημαντικός δημιουργός. Είναι πολύ σπουδαίο να αποδεικνύεις ότι γίνεσαι όλο και καλύτερος. Φεύγοντας, είχες την ευκαιρία να χαλαρώσεις στο ξεχωριστό lounge area των adidas Originals στον χώρο του Μεταλλουργείου, όπου σου δινόταν η δυνατότητα να γνωρίσεις τη νέα ταλαντούχα γενιά Ελλήνων καλλιτεχνών μέσα από μια artistic φωτογράφιση που αποτυπώθηκε στο lookbook του Tubular Shadow.

Το πάρτι συνεχίστηκε μέχρι το ξημέρωμα της Κυριακής, με Optimo και Aurora Halal στο Aquarium. Το Tubular Shadow των adidas Originals ήταν ο πρωταγωνιστής του Plisskën Festival, ενώνοντας με μοναδικό τρόπο την κουλτούρα της μουσικής με την τέχνη της μόδας. Οι φίλοι του brand και της μουσικής μεταμόρφωσαν με το Tubular Shadow τους την πόλη της Αθήνας σε μια μουσική γιορτή που ξεχώρισε σε στυλ και υποσχέθηκε πολλές ξεχωριστές εμπειρίες για το μέλλον του street style μέσα από τη ματιά των adidas Originals.

8.12.16 – lifo

39

q Το ταξίδι στην Ιαπωνία το δούλευα δύο χρόνια. Γράφτηκα και σε ένα φροντιστήριο στη Νέα Σμύρνη και μάθαινα ιαπωνικά, βρήκα και μια σχολή μαγειρικής, την οποία για δύο χρόνια παρακολουθούσα φανατικά μέσα από το Ίντερνετ. Είχε πολύ λίγες πληροφορίες κι έψαχνα τα πάντα – βρήκα και κάνα δυο ανθρώπους που είχαν αποφοιτήσει και τους είπα ότι ήθελα να πάω και τελικά πείστηκα ότι ήταν καλή. Τις νύχτες που ξύπναγα έλεγα: «Τι πας να κάνεις, πας καλά;». Ο φόβος έβραζε μέσα μου. Πίστεψα ότι θα πάω πραγματικά όταν έδωσα τα εννιά χιλιάρικα για τα δίδακτρα.

απο τον μ.hulot. φωτογραφια: παρις ταβιτιαν.

ΟΙAΘΗΝΑΊΟΙ

q Στο ξενοδοχείο όπου δούλευα ήταν κακό το κλίμα, όλα ήταν χάλια, αλλά έπαιρνα έναν καλό μισθό και αυτό με κράταγε. Πήγαινα όμως με πολύ κακή διάθεση, κάθε βράδυ σκεφτόμουν: «Πο πο, ποιος πάει αύριο για δουλειά;». Κι αυτό ήθελα να το αλλάξω, να βάλω στόχους στη ζωή μου, ήθελα να πηγαίνω στη δουλειά με όρεξη και με άγχος δικό μου, που γουστάρω. Δεν ήθελα να ξαναπάω στη δουλειά και να σκέφτομαι «ποιον θα δω πάλι;», να έχω τον κάθε μαλάκα πάνω από το κεφάλι μου. Και τότε ακριβώς με απέλυσαν. Ήταν κάτι «θεόσταλτο», οπότε πάνω εκεί είπα: «Εντάξει, το ’χουμε». Πήρα αποζημίωση και τους μισθούς που μου χρωστάγανε και πλήρωσα τα δίδακτρα. Ήμουν και σε ωραία φάση στη ζωή μου, γιατί δεν είχα υποχρεώσεις κι έτσι μπορούσα να φύγω. Ταυτόχρονα, άνοιξα και ένα μπλογκ, το sushimou. gr, στο οποίο έγραψα: «Θα πάω να μάθω να κάνω sushi για να ανοίξω ένα εστιατόριο». Βοήθησε πάρα πολύ να πάρει δημοσιότητα το εστιατόριο. Ακόμα έρχεται κόσμος και λέει ότι διαβάζει το μπλογκ μου.

q Στην Ιαπωνία έκατσα περίπου τρεις μήνες. Έκλεισα αεροπορικά εισιτήρια και το πιο φτηνό Airbnb της Ιαπωνίας: 30 ευρώ την ημέρα σε ένα δωματιάκι ενός διαμερίσματος, αλλά έβλεπες κάθε μέρα καινούργιο κόσμο, κάτι που για μένα είχε πλάκα. Έφτασα Σάββατο και Κυριακή ήταν τα γενέθλιά μου. Μόνος στο Τόκιο, βόλταρα κι έτρωγα χαζομαρίτσες. Μετά ξεκίνησα τη σχολή. Την πρώτη μέρα μας είπαν τι θα έκανε ο καθένας μας τους επόμενους μήνες και τι ώρα. Η σχολή διαρκεί δύο μήνες, αλλά είναι σαν δύο ελληνικά χρόνια.

q Η μεγάλη διαφορά μεταξύ Ιαπωνίας και Ελλάδας είναι ότι στην Ιαπωνία οι άνθρωποι αγαπιούνται. Εμείς μισιόμαστε. Επειδή αυτοί οι άνθρωποι μεγάλωσαν ο ένας πάνω στον άλλο, σε 20 τετραγωνικά μέτρα –είναι και δύο εκατομμύρια–, θα γίνουν δύο πράγματα: ή θα σκοτωθούν μεταξύ τους ή θα είναι όλοι cool και θα τα βρίσκουν. Έμαθαν την ευγένεια, έμαθαν να μεγαλώνουν σε ένα μικρό σπίτι με χάρτινο τοίχο να τους χωρίζει απ’ το διπλανό, οπότε έμαθαν να κάνουν ησυχία και να σέβονται. Βλέπεις εκατομμύρια ανθρώπους να περνάνε βιαστικοί και να μη χτυπάνε ο ένας πάνω στον άλλο. Δεν σκουντάει κανείς κανέναν, το μόνο σκούντημα που επιτρέπεται είναι το πρωί, μέσα στο τρένο, όταν πας στη δουλειά σου.

q Αν και στην Ελλάδα ήμουν τυχερός, γιατί στη σχολή έτυχα σε τμήμα με καλούς δασκάλους, που έλεγα ότι ήθελα να γίνω σαν κι αυτούς, στην Ιαπωνία αυτό ήταν δέκα φορές πιο δυνατό. Έβλεπες τον δάσκαλο κι αναρωτιόσουν «πόσο καλός είναι αυτός ο τύπος;». Δεν ήταν απλώς καλοί, οι κινήσεις τους ήταν μετρημένες, σου έδειχναν δέκα φορές πώς να κόψεις και ο τρόπος που δούλευαν είχε κάτι το θεατρικό, ήταν σαν να έκαναν ταυτόχρονα μια χορευτική πολεμική τέχνη.

q Είναι διαφορετική η αντίληψη που έχουν οι Γιαπωνέζοι για το φαγητό. Καταρχάς, είναι πιο κοντά στη φύση. Στο φαγητό τους έχουν κι ένα λουλουδάκι, το οποίο δεν είναι διακοσμητικό, αλλά εκείνο που ανθεί τη συγκεκριμένη περίοδο. Οπότε, έχουν συνδυάσει τα ψάρια με κάποια λουλούδια. Π.χ. το χρυσάνθεμο με το φαγκρί, το οποίο εκείνη την περίοδο είναι σε αφθονία, το πορτοκαλί φύλλο με τα όστρακα, κάποιο άλλο λουλούδι με τις γαρίδες. Αυτή η διαδικασία σε εκπαιδεύει ταυτόχρονα. Δεν κρύβονται στις γεύσεις, σου δείχνουν ένα-ένα τα υλικά, λίγα και όμορφα. Υπάρχουν μαγαζάκια που κάνουν ένα μόνο πράγμα. Ας πούμε, μπορεί ένας να κάνει μόνο χέλι, αλλά να το κάνει γαμάτα, άλλος να έχει μόνο σούπα, άλλος μόνο μοσχαράκι στη σχάρα. Από ένα κοτόπουλο βγάζουν 15 διαφορετικά σουβλάκια: από τον λαιμό, τον σβέρκο, την πέτσα, τις φτερούγες, το κωλαράκι, από κάποια κόκαλα που τρώγονται. Φαντάσου αυτό πόσο πολύ σε εκπαιδεύει. Εμείς έχουμε μόνο στήθος και μπούτι. Αυτοί δεν πετάνε τίποτα. Δεν βαριούνται να κάνουν το ίδιο, να παραδίδουν την τέχνη από τον πατέρα στον γιο: κάποιο μαγαζί φτιάχνει 200 χρόνια λουκουμάκι, άλλο κοτόπουλο σούπα, άλλο χέλι, άλλος φτιάχνει μαχαίρια. Και είναι όλα τα μαγαζιά σαν το δικό μου, 10-15 άτομα στην μπάρα, σε βλέπει ο άλλος, προσέχει τι θέλεις, συμμετέχεις κι εσύ, βλέπεις. Είναι έτσι ο τρόπος ζωής τους, τρώνε πιο συχνά μόνοι τους, ενώ εμείς δεν βγαίνουμε εύκολα να φάμε μόνοι μας. Μένουμε στο σπίτι μας να φάμε. Δεν υπάρχει περίπτωση να μπεις σε ένα μαγαζί και να μην ουρλιάξουν το «καλώς ήρθατε», δεν θα σου πουν ένα ξεψυχισμένο «καλησπέρα», είναι θέμα αρχής. Και είναι δύσκολο να φας άσχημα στην Ιαπωνία. Ακόμα και στα 24ωρα σούπερ μάρκετ έχουν έτοιμες σούπες, τηγανητά, κανονικά stands με φαγητά, έχουν και πολύ δυνατό street food. Στην Ελλάδα δεν έχουμε ποικιλία γιατί δεν υπάρχει το νομικό πλαίσιο για καντίνες και food trucks.

q Καλό φαγητό είναι το γκουρμέ, κι όταν λέμε γκουρμέ, εννοούμε φαγητό περιποιημένο. Πάντα λέω στους μάγειρες «φτιάξ’ το σαν να έχουν έρθει οι δικοί σου άνθρωποι να τους περιποιηθείς». Το σουβλάκι π.χ. πρέπει να το ρίξουν στη σχάρα την ώρα που θα το ζητήσεις. Όταν βλέπεις προψημένα σουβλάκια είναι σαν να τα έχουν ξεπετάξει. Το γκουρμέ σουβλάκι είναι το φρεσκοψημένο, δεν είναι αυτό με τις πολλές σάλτσες, πρέπει να περιμένεις. Η ευθύνη για το πρόχειρο δεν είναι μόνο του μαγαζάτορα. Πρέπει να είναι σωστά κομμένη και χωρίς πράσινα μέρη η ντομάτα, το κρεμμύδι ψιλοκομμένο, να είναι περιποιημένο. Μαγείρεψε όπως θα το έκανες για κάποιον που αγαπάς, μην τον ξεπετάς τον άλλον.

40 lifo – 8.12.16

ΣΕΦ. ΓΕΝΝΉΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ, ΖΕΙ ΣΤΟΝ ΧΟΛΑΡΓΌ. ΣΤΟ CHEFS WORLD SUMMIT 2016 ΑΝΑΚΗΡΥΧΘΗΚΕ ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ 100 ΚΑΛΥΤΕΡOΥΣ ΣΕΦ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ.

δύο φορές την εβδομάδα, σε άσχημο το κλίμα, όμως έμαθα τη δουλειά του μάγειρα, έκανα πράγματα και ένιωσα ότι το ’χω, ότι μπορώ να κάνω κάτι περισσότερο. Τελειώνοντας τη σχολή, άρχισα να βολοδέρνω σε διάφορα μαγαζιά. Δεν μπορώ να πω ότι υπήρξε κάποιο μαγαζί που με σημάδεψε. Ήμουν αυτό που λέμε line cook, έκανα αυτό που έπρεπε, έβγαζα δουλειά. Έγινα και sous chef, αλλά δεν έκανα τα πράγματα που ήθελα. Ταυτόχρονα, έβραζε μέσα μου αυτό, δηλαδή να κάνω αυτό που ήθελα. Το πρώτο ερέθισμα για το Sushimou δεν ήταν το sushi – όλα αυτά τα χρόνια ονειρευόμουν ένα εστιατόριο που να έχει τη μορφή του μπαρ. Δηλαδή να κάθεται ο πελάτης και να βλέπει τον μάγειρα, να μην υψώνεται ένα τείχος ανάμεσα στα πιο σημαντικά μέρη ενός εστιατορίου. Αυτό ήταν το πρώτο ερέθισμα. Στην πραγματικότητα, ήταν ο ορισμός του bar restaurant, ένα εστιατόριο στην μπάρα. Δουλεύοντας σε ένα ψαρομάγαζο στο Γκάζι, στη Ρεσπέντζα, αρκετά με ψάρια και μετά σε ένα ξενοδοχείο πάλι με ψάρια, όπου δούλευα σχάρα, αλλά και τα καθάριζα και τα φιλετάριζα και καμιά φορά κάναμε και κανένα sushi, σκέφτηκα ότι εάν μάθαινα τη γιαπωνέζικη τεχνική με τα ελληνικά υλικά, που είναι πολύ καλά, θα μπορούσα να κάνω το μαγαζί που είχα στο μυαλό μου. Ανέκαθεν ήθελα να κάνω ένα ελληνικό μαγαζί.

ΑΝΤΏΝΗΣ ΔΡΑΚΟΥΛΑΡΆΚΟΣ

q Το 2005 πήγα στη σχολή μαγειρικής. Από τότε ξεκινάει επίσημα η καριέρα μου. Δούλευα παράλληλα σε ένα μαγαζί

8.12.16 – lifo

41

q Sushi σημαίνει «ξιδάτο ρύζι» και sashimi, «λεπτές φέτες από κάτι ωμό», συνήθως από ψάρι. Οι

Έλληνες δεν το ξέρουν αυτό, λένε «πάμε να φάμε sushi» και τρώνε sashimi. Νομίζω ότι γενικά ο Έλληνας δεν ξέρει να φάει, αλλά θέλει να του λες ότι ξέρει. Βλέπεις κόσμο που πραγματικά ξέρει, κόσμο που ταξιδεύει, αλλά ταυτόχρονα βλέπεις κόσμο που επιβραβεύει μαγαζιά με τα ίδια και τα ίδια. Η αλήθεια είναι ότι και με μέτριο φαγητό, αν έχεις καλή παρέα, καλά θα περάσεις. Είμαστε τυχεροί πάντως, έχουμε πολύ καλά υλικά.

ΟΙAΘΗΝΑΊΟΙ

ΑΝΤΏΝΗΣ ΔΡΑΚΟΥΛΑΡΆΚΟΣ

q Ο πετυχημένος σεφ είναι αυτός που κρατάει οικονομικά υγιές ένα εστιατόριο. Αν καταφέρει να μαγειρεύει και ωραία, μπράβο του, αλλά αυτός που μπορεί με τη δουλειά του να πληρώνει όλα τα έξοδα του μαγαζιού και μαγειρεύει και ωραία είναι για μένα, τουλάχιστον στην Ελλάδα, πετυχημένος σεφ. Γιατί βλέπω εδώ και πολύ καιρό δημιουργίες από σεφ, κυρίως μπάρμεν, που κάνουν ένα μαγαζί να κλείσει. Άμα μπορέσεις με τις δημιουργίες σου να στηρίξεις το μαγαζί, είσαι μάγκας. Όλοι κάνουμε ένα μικρό peak, αλλά αυτό που έχει σημασία είναι η διάρκεια. Αυτό μπορείς να το κρατήσεις; Ο άλλος έχει ένα αστέρι Michelin δέκα χρόνια, ξέρεις τι σημαίνει αυτό; Ότι συνολικά επί 3.650 ημέρες δεν είπε μία φορά «σήμερα άσε να αράξουμε και λίγο». Έχω τρέξει αρκετούς μαραθώνιους στον κλασικό της Αθήνας, τα 42 χιλιόμετρα, και αυτό με έχει βοηθήσει στη ζωή μου και στη δουλειά μου, γιατί λέω «κάνε υπομονή, ηρέμησε, θα τα καταφέρεις», έχω μάθει να έχω επιμονή σε αυτό που μου αρέσει. Πολλές φορές βαριέμαι λίγο, αλλά λέω «σήμερα θα είναι μια μέρα δυνατή» και πιέζω τον εαυτό μου. Από την άλλη, έχω φάει μερικά φαγητά που θυμάμαι για χρόνια. Είχα φάει το 2009 στο Σαν Σεμπαστιάν, που είναι ο γαστρονομικός παράδεισος του πλανήτη, στο Βerasategui, ένα πιάτο που είχε αφρό λευκής σοκολάτας, ένα μπαρμπούνι τηγανισμένο με τα λέπια του και μια γουρουνοουρά σαν βαρύ λουκάνικο, εξαιρετικό. Το ένα σε έστελνε στο άλλο, έκανες έναν κύκλο. Αυτό το θυμάμαι ακόμα. Πέρσι είχα πάει στο Fragen και στο τραπέζι στο οποίο καθόμουν υπήρχε μια γυάλα όπου φούσκωνε ζυμάρι, που το έπαιρναν, το έψηναν και έφερναν μετά από λίγο το ψωμί. Δίπλα μου είχε κάποιος αυτό στο οποίο χτύπαγαν το γάλα στα χωριά για να το κάνουν βούτυρο και άρχισε και φτιάχνει μπροστά μας φρέσκο βούτυρο, το οποίο άλειψε πάνω στο ψωμί, και μετά πρόσθεσε χοντρό αλάτι. Υπέροχο! Ταυτόχρονα, με έχει επηρεάσει ο Βρετανός Heston Blumenthal, που είχε πει «it’s all about the experience». Όταν είχαμε πάει εκεί, μας είχαν φέρει ένα πιάτο με δύο ζελεδάκια. Ένα ζελέ πορτοκάλι κι ένα παντζάρι, ένα πορτοκαλί κι ένα μοβ. Το μοβ ήταν το πορτοκάλι και το πορτοκαλί το παντζάρι και όλο αυτό γινόταν για να ξαφνιαστείς.

q Αγαπημένα μου υλικά είναι τρία ψάρια που μου αρέσουν πολύ: το σαφρίδι, το μπαρμπούνι και η παλαμίδα.

Η μεγάλη διαφορά μεταξύ Ιαπωνίας και Ελλάδας είναι ότι στην Ιαπωνία οι άνθρωποι αγαπιούνται. Εμείς μισιόμαστε. Έμαθαν την ευγένεια, έμαθαν να μεγαλώνουν σε ένα μικρό σπίτι με χάρτινο τοίχο να τους χωρίζει απ’ το διπλανό, οπότε έμαθαν να κάνουν ησυχία και να σέβονται.

Όνειρό μου είναι να βγάλω τελείως το λαβράκι, τον τόνο και τον σολομό, που είναι τα στάνταρ πιάτα, από το μενού και να έχουμε καθαρά ελληνικά υλικά. Πολλές φορές λέω ότι είμαστε ψαρομάγαζο, και το λέω ως κομπλιμέντο. Είμαστε μια ψαροταβέρνα που φτιάχνει τα ψάρια διαφορετικά. Το Sushimou έχει δώδεκα θέσεις και πολλές φορές με ρωτάνε αν θα το επεκτείνω, αν θα το μεγαλώσω ή αν θα κάνω κι άλλο μαγαζί. Η αλήθεια είναι ότι αν νιώσω πως κάνω καλύτερο sushi, θα ήθελα να έχω λιγότερα καθίσματα. Να κάνω πιο καλή την εμπειρία, να τους κρατάω λίγο περισσότερο, να κάνω το προϊόν μου καλύτερο. Πίστεψέ με, το μαγαζί μου το θεωρώ μεγάλο που έχει 12 θέσεις. Για καλό ψάρι το θεωρώ μεγάλο.

q Το πρωί ξυπνάω κάθε μέρα στις 8:30 με ένα τραγούδι του William Shatner που λέει ότι μια μέρα όλοι θα πεθάνουμε. Πάει κάπως έτσι: «Live life like you’re gonna die because you’re gonna/ I hate to be the bearer of bad news/ but you’re gonna die/ Maybe not today or even next year/ But before you know it you’ll be saying/ “Is this all there was? What was all the fuss? Why did I bother?”». Αυτό είναι το ξυπνητήρι μου. Το έχω λίγο αυτό με τον θάνατο, λέω «ζήσε το σήμερα». Στις 10:30 φεύγω απ’ το σπίτι, 11 είμαι στα ψάρια, στη μία είμαι στο μαγαζί, εξήμισι μπαίνουν οι πρώτοι πελάτες. Αν δεν γίνουν όλα ακριβώς στην ώρα τους, δεν χάλασε κι ο κόσμος, αλλά με πιάνει ένας κόμπος. Κι επειδή ακούω συνέχεια ραδιόφωνο, ξέρω πού με βρίσκει η κάθε εκπομπή. Είναι τα check points μου. Από τις 18:30 μέχρι τις 12:30-1:00 πρέπει να είμαι μπροστά στον πελάτη. Και πρέπει να είμαι εκεί 100%. Είναι σαν θεατρικό. Στο σπίτι πάω πολύ αργά, αλλά έχω στόχο να έχω κοιμηθεί μέχρι τις 3-3:30. Τον ύπνο που μου λείπει τον συμπληρώνω τα Σαββατοκύριακα. Το Sushimou είναι κλειστό τα Σαββατοκύριακα, γιατί έτσι έχω καλύτερη ζωή και φτιάχνω καλύτερο sushi.

q Συνέχεια παραμιλάω, κάνω διαλόγους με τον εαυτό μου και γελάω και μόνος μου. Μου αρέσει να παρατηρώ τον κόσμο. Κρυφακούω τι λένε οι πελάτες, θέλοντας και μη. Μερικές φορές ντρέπομαι κιόλας γι’ αυτά που ακούω, αλλά δεν μπορώ να πω «σταματήστε», συνεχίζω τη δουλειά μου. Δεν επεμβαίνω ποτέ για να πω «μιλήστε λίγο πιο σιγά», γιατί θα το κάνω χειρότερο. Όταν ξεκινάω τη δουλειά μου, κόβω το πρώτο ψάρι και βλέπω ότι έχω ακονίσει καλά το μαχαίρι μου, ή πιάνω το ρύζι και είναι ωραίο, λέω «εντάξει, το έχουμε». Πώς καμιά φορά ο τερματοφύλακας κάνει μια πρώτη καλή απόκρουση και παίρνει τα πάνω του, ε, αυτό, έχει φτιάξει η ψυχολογία μου.

q Στόχος μου είναι να ζήσω μια καλή ζωή, δεν έχω βλέψεις για παραπάνω, τώρα έχω τα βασικά και κάτι παραπάνω. Μπορώ να σου πω ότι είμαι πολύ ευχαριστημένος αυτήν τη στιγμή από τη ζωή μου. Το 2009 είχα περάσει ένα μεγάλο πρόβλημα υγείας. Κι από τότε λέω κάθε μέρα «όσο είμαι υγιής, δεν φοβάμαι τίποτα». Έχω πηδήξει τρεις φορές από αεροπλάνο με αλεξίπτωτο, το οποίο με έχει δυναμώσει πάρα πολύ. Όταν πέρασε μία πενταετία από την αρρώστια μου και ήμουν καλά, πήγα με έναν φίλο μου και πετάξαμε στην Κωπαΐδα με αλεξίπτωτα. Όχι αυτό που είσαι δεμένος με τον δάσκαλο, σε κρατάει μέχρι να ανοίξει το αλεξίπτωτο και μετά σε αφήνει.

q Είμαι λίγο κομπάρσος σε όλα αυτά και μοναχικός. Μιλάμε με συναδέλφους που έχω γνωρίσει τώρα και μου λένε για ονόματα που έκαναν το ένα και πήραν το άλλο και δεν ξέρω κανέναν. Όταν μου ανακοίνωσαν ότι ήμουν στους 100 καλύτερους σεφ, βρισκόμουν στην είσοδο και σφουγγάριζα τα νερά της βροχής. Δεν ήταν και τόσο γκλάμορους, ούτε ανοίξαμε σαμπάνιες. Το βραβείο είναι στην ουσία μια λίστα που έκανε ένα γαλλικό περιοδικό. Αυτό δεν είναι κάτι τρομερό, το τρομερό είναι ότι ψήφισαν μόνο δυάστεροι και τριάστεροι σεφ. Δεν έχω ιδέα πώς βρέθηκα εκεί και όταν μου το έστειλε ένας φίλος μου, νόμισα ότι με τρόλαρε. Και η φωτογραφία μου ήταν λίγο ό,τι να ’ναι. Το ευχαριστιέμαι – φαντάζομαι ότι κάποιοι που έχουν περάσει από μένα έφαγαν και τους άρεσε. Η αλήθεια, όμως, είναι ότι αυτά είναι για να χαίρεται η μαμά σου…

42 lifo – 8.12.16

ΙNFO

Ο Αντώνης Δρακουλαράκος είναι ιδιοκτήτης και head chef τoυ Sushimou. Σκούφου 6, 211 4078457

Performance by

H

εταιρεία Hirsch, συνώνυμο του καλού δερμάτινου λουριού από το 1765, μας καλεί να φορέσουμε στα πολύτιμα ρολόγια μας τα «καλά» τους, με προτάσεις για κάθε απαίτηση και στυλ. Τα λουράκια Hirsch της σειράς «Performance» συνδυάζουν άψογα την παράδοση στην επεξεργασία δέρματος και στην προηγμένη τεχνολογία. Είναι εξαιρετικά ανθεκτικά και συνοδεύονται από εγγύηση 30 μηνών. Η μεγάλη ποικιλία σε σχέδια και χρώματα είναι σίγουρο πως θα καλύψει τις ανάγκες και των πιο απαιτητικών. http://lourakiahirsch.gr/

8.12.16 – lifo

43

Η όραση είναι η πολυτιμότερη αίσθηση και η καθαρή όραση, δίχως τσούξιμο, ενοχλήσεις ή φαγούρα στα μάτια, είναι απαραίτητη στις ώρες της δουλειάς και στις προσωπικές μας στιγμές. Όταν όμως φοράς φακούς επαφής για να διορθώσεις ένα διαθλαστικό πρόβλημα, όπως είναι η μυωπία ή η υπερμετρωπία, και είσαι όλη μέρα «καλωδιωμένος» στον υπολογιστή, το tablet και το κινητό τηλέφωνο, η καθαρή όραση γίνεται μετά από κάποιες ώρες απαγορευμένη πολυτέλεια. Εκτός κι αν φοράς τους σωστούς φακούς επαφής που προσέχουν τα μάτια σου, σαν τα μάτια σου! Από την Αλεξία Σβώλου

ΦΡΈΣΚΙΑ ΜΑΤΙΆ ΣΤΟΥΣ ΦΑΚΟΎΣ ΕΠΑΦΉΣ, ΚΑΘΑΡΌΤΕΡΗ ΜΑΤΙΆ ΣΤΗ ΖΩΉ ΌΛΗ ΜΈΡΑ

Ν

τριιιν! Πρωινό ξυπνητήρι. Σηκώνεσαι από το κρεβάτι, πλένεις το πρόσωπό σου, βουρτσίζεις τα δόντια σου, αφήνεις τα γυαλιά και το look του Χάρι Πότερ στο σπίτι, φοράς τους φακούς επαφής –γιατί η μυωπία δεν είναι ίωση να περάσει– και φεύγεις για το γραφείο, έχοντας πιει μόνο έναν καφέ. Δουλεύεις ασταμάτητα στο κομπιούτερ και όταν έρχεται η ώρα να φύγεις, σερφάρεις στο Διαδίκτυο ή στο tablet, ψάχνοντας τι ώρα αρχίζει το ματς ή σε ποιο σινεμά θα πάτε με την παρέα. Και συνεχώς τρίβεις τα μάτια σου γιατί τα νιώθεις να τσούζουν ή νιώθεις ξένους τους φακούς ή θολώνει η όρασή σου. Δεν λένε ότι αν δεν σου αρέσει η πραγματικότητα πρέπει να αλλάζεις τα μάτια με τα οποία τη βλέπεις; Ε, λοιπόν, στην προκειμένη περίπτωση πρέπει να αλλάξεις τους φακούς επαφής. Η απώλεια του αισθήματος της άνεσης και η θολή όραση είναι προβλήματα που οφείλονται στην προοδευτική αφυδάτωση την οποία υφίστανται πολλοί φακοί επαφής. Τα προβλήματα εντείνονται από τη μικρή απόσταση από την οθόνη, καθώς τότε ξεχνάς να βλεφαρίσεις κι έτσι επιτείνεται η ξηροφθαλμία, αφού το βλεφάρισμα είναι το φυσικό «λιπαντικό» του ματιού. Δεν μπορείς όμως να δουλέψεις και να αθληθείς χωρίς τους φακούς επαφής, ούτε να ζήσεις χωρίς τα τεχνολογικά gadgets που αποτελούν πλέον προέκταση του εαυτού σου. Αυτό που μπορείς να κάνεις είναι να επιλέξεις φακούς επαφής που διατηρούνται μακροπρόθεσμα ενυδατωμένοι, ώστε να προσφέρουν εξαιρετική όραση από το πρωί μέχρι τα χαράματα.

ΟΙ ΝΈΟΙ ΦΑΚΟΊ ΕΠΑΦΉΣ ΜΑΚΡΆΣ ΕΝΥΔΆΤΩΣΗΣ ΑΠΌ ΤΗ BAUSCH + LOMB Εφαρμόζοντας την προηγμένη τεχνολογία Moisture Seal, που σφραγίζει την υγρασία, η ηγέτιδα εταιρεία στον τομέα των οπτικών Bausch + Lomb δημιουργεί και παρουσιάζει τους νέους μηνιαίους φακούς επαφής σιλικόνης-υδρογέλης ULTRA. Το νέο προϊόν της Bausch + Lomb διαθέτει υψηλή περιεκτικότητα σε υγρασία, ώστε να καλύπτει τις ανάγκες των ατόμων που περνούν πολλές ώρες μπροστά σε μια οθόνη και ταλαιπωρούνται ιδιαίτερα από την ξηροφθαλμία και τη χαρακτηριστική απώλεια του αισθήματος άνεσης την οποία πυροδοτούν οι αφυδατωμένοι φακοί επαφής. Οι φακοί επαφής νέας γενιάς ULTRA της Bausch + Lomb διατηρούν την ενυδάτωσή τους έως και 16 ώρες καθώς έχουν 46% περιεκτικότητα σε νερό,

44 lifo – 8.12.16

ενώ καλύπτουν μια ευρεία γκάμα βαθμών μυωπίας και υπερμετρωπίας. Αυτά τους τα χαρακτηριστικά τούς καθιστούν πολύτιμους σύμμαχους σε κάθε επαγγελματική, αθλητική και ψυχαγωγική δραστηριότητα και σε όλες τις προσωπικές μας στιγμές.

INFO:

Το νέο προϊόν της Bausch + Lomb διατίθεται στα καταστήματα οπτικών, σε συσκευασίες των 3 και των 6 φακών επαφής.

ΝΥΧΤΕΡΙΝΈΣ ΣΥΜΒΟΥΛΈΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΑΝΑΤΙΚΟΎΣ ΟΠΑΔΟΎΣ ΤΩΝ ΦΑΚΏΝ ΕΠΑΦΉΣ Αποφύγετε να κοιμάστε με τους φακούς επαφής, κυρίως αν δεν φοράτε τους ειδικούς μαλακούς φακούς επαφής που ενδείκνυνται για χρήση και το βράδυ. Οι οφθαλμίατροι προειδοποιούν ότι ο ύπνος με φακούς επαφής που δεν είναι εγκεκριμένοι για ολονύχτια χρήση αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης των ματιών. Οι μολύνσεις αυτές ενδέχεται να οδηγήσουν σε βλάβη του κερατοειδή χιτώνα, έντονο πόνο και φωτοευαισθησία. Γιατί όμως συμβαίνουν αυτά; Οι ειδικοί εξηγούν πως τα μάτια –όπως και κάθε άλλο όργανο του σώματος– χρειάζονται οξυγόνο για να παραμείνουν υγιή. Επειδή ο κερατοειδής δεν διαθέτει δικά του αιμοφόρα αγγεία, τροφοδοτείται με το οξυγόνο που χρειάζεται από τα δάκρυα και τον αέρα. Όταν φοράμε κοινούς φακούς επαφής, το οξυγόνο που φθάνει στον κερατοειδή μειώνεται και όσο περισσότερες ώρες φοράμε τους φακούς επαφής τόσο μεγαλύτερη γίνεται η έλλειψη οξυγόνου. Ένας άλλος κίνδυνος με τη χρήση μη ενδεδειγμένων φακών επαφής για όλο το βράδυ είναι τα έλκη του κερατοειδή χιτών. Πρόκειται για πληγές στην επιφάνειά του, οι οποίες στη συνέχεια μπορεί να επιμολυνθούν. Τα έλκη μπορεί να προκληθούν όταν, π.χ. οι φακοί επαφής γδάρουν την επιφάνεια του κερατοειδή, ενώ η επιμόλυνση συμβαίνει όταν παγιδευτούν βακτήρια στις εκδορές – πράγμα που είναι πιθανότερο όταν οι φακοί επαφής δεν αφαιρούνται τακτικά, δεν συντηρούνται σωστά και δεν αντικαθίστανται όσο συχνά συνιστά ο οφθαλμίατρος. Τα έλκη μπορεί να προκαλέσουν πόνο και βλάβη της όρασης και γι’ αυτό, όταν χρησιμοποιούμε φακούς επαφής, πρέπει να τηρούμε σχολαστικά τους κανόνες ατομικής υγιεινή σε ό,τι αφορά τον τρόπο που τους χειριζόμαστε.

ΞΈΡΕΤΕ ΌΤΙ: r 5 στους 10 ανθρώπους που φορούν καθημερινά φακούς επαφής ξεχνούν να τους βγάλουν κατά τη διάρκεια της νύχτας. r Μόνο 1 στα 10 άτομα που φορούν φακούς επαφής χρησιμοποιεί ενδεδειγμένη ποιότητα φακών επαφής για ολονύχτια χρήση. r Το κόλλημα με τον υπολογιστή και τις οθόνες εν γένει (σε tablets ή smartphones) και οι υπερβολικές ώρες «κοντινής όρασης» έχουν προκαλέσει τα τελευταία χρόνια επιδημία μυωπίας σε παιδιά και έφηβους, που «φλερτάρει» με ολοένα και μικρότερες ηλικίες, ξεκινώντας πριν από την ηλικία των 8 ετών. Ως αντίδοτο, οι ειδικοί συνιστούν να αφιερώνουμε χρόνο σε «μακρινή όραση», μετά από κάθε μία ώρα δουλειάς ή διαβάσματος στο κομπιούτερ να καρφώνουμε το βλέμμα μας για λίγα λεπτά κάπου μακριά και να περνάμε αρκετό ελεύθερο χρόνο στο ύπαιθρο, ώστε αφενός τα μάτια μας να ξεκουράζονται, κοιτώντας μακριά, αφετέρου το οπτικό μας πεδίο να γεμίζει με χρώματα. Ας μην ξεχνάμε πως η οθόνη του υπολογιστή –όταν γράφουμε ή διαβάζουμε– είναι μονότονα μαυρόασπρη.

8.12.16 – lifo

45

KET H MARA RC RESE

H Amita Motion γεμίζει αισιοδοξία και χρώμα το κέντρο της Αθήνας, σε συνεργασία με την ομάδα street art Urbanact

ΤheGOODLIFO

Η Amita Motion, σε συνεργασία με την ομάδα Urbanact και τον Δήμο Αθηναίων, θα μεταμορφώσει σημεία της Αθήνας και θα μεταδώσει θετική ενέργεια στους κατοίκους της μέσα από τη νέα δράση «Θετική Ενέργεια στο Χρώμα». Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας ο γνωστός street artist Same84 δημιούργησε τον Νοέμβριο δύο μεγάλες τοιχογραφίες σε κεντρικούς τοίχους κτιρίων της πόλης, στις οδούς Λένορμαν 77 και Ηλία Ηλιού 58 & Φραντζή. Παράλληλα, ταλαντούχοι νέοι καλλιτέχνες που θα αναδειχθούν από ανοιχτό διαγωνισμό θα έχουν την ευκαιρία να δημιουργήσουν δικές τους τοιχογραφίες στο κέντρο της πόλης, με την τεχνική υποστήριξη της Urbanact. Περισσότερες πληροφορίες στο www.thetikienergeiastoxroma.gr

46 lifo – 8.12.16

λουμίδης παπαγάλος σκούρος: τόνωση και απόλαυση για μια απαιτητική καθημερινότητα! Ο Λουμίδης Παπαγάλος Σκούρος, ο αγαπημένος ελληνικός καφές με το εκλεκτό χαρμάνι, την αυθεντική τέχνη της άλεσης και το έντονο καβούρδισμα, μετατρέπει κάθε φλιτζάνι σε πλούσια αρωματική και γευστική εμπειρία καφέ! Παράλληλα, αποτελεί την ιδανική πρόταση για να αποκτήσουμε την τόνωση και την ενέργεια που χρειαζόμαστε μέσα σε μια απαιτητική ημέρα.

Η adidas Athletics αποκαλύπτει το Z.N.E. Travel hoodie Για κάθε αθλητή οι μετακινήσεις είναι μέρος του παιχνιδιού, είτε πρόκειται για κάποιον μεγάλο αγώνα είτε για φιλική αναμέτρηση. Είτε στην άλλη πλευρά της πόλης είτε σε άλλη χώρα ή στην άκρη του κόσμου, το ταξίδι προς τον αγώνα παίζει σημαντικό ρόλο για την προετοιμασία πριν από τη μεγάλη στιγμή. Η συγκέντρωση στον στόχο σε αυτήν τη φάση είναι μια πρόκληση για τους αθλητές και αυτός είναι και ο λόγος που η adidas Athletics, σε συνεργασία με αυτούς, δημιούργησε και λανσάρει το νέο Z.N.E. Travel hoodie. Το Z.N.E. Travel hoodie διαθέτει oversized κουκούλα που παρέχει άνεση και μπλοκάρει τον εξωτερικό θόρυβο, ώστε ο αθλητής να μπορεί να κοιμηθεί και να ξεκουραστεί, ενώ ταξιδεύει. Κατασκευασμένο από έναν συνδυασμό premium υλικών, βαμβάκι, πολυεστέρα και ελαστάνη, το Z.N.E. Travel hoodie διαθέτει κρυφές τσέπες σχεδιασμένες έτσι ώστε να φυλάσσουν και να παρέχουν εύκολη πρόσβαση στα απαραίτητα αντικείμενα για το ταξίδι. Η ασύγκριτη άνεση του αρχικού Z.N.E. έχει εξελιχθεί και επανασχεδιαστεί με ακόμα πιο απαλά υλικά, ιδανικά για τον αθλητή που βρίσκεται εν κινήσει.

ΤheWeek

ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΠΡΕΜΙΕΡΕΣ Τι καινούργιο ξεκινάει αυτή την εβδομάδα. σελιδα

48

ΒΙΒΛΙΟ

STARFAX

POETRY

Νέες κυκλοφορίες λίγο πριν από τα Χριστούγεννα.

Τι λένε τα άστρα γι’ αυτή την εβδομάδα;

Ο Μάνος Ελευθερίου επιλέγει Τέλλο Άγρα.

σελιδα

52

σελιδα

60

σελιδα

62

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Γιάννα Ανδρεάδη, «Αθήνα Θέα»

Το συμμετοχικό φωτογραφικό έργο της Γιάννας Ανδρεάδη «Αθήνα Θέα» παρουσιάζει μια ανέκδοτη αλλά και οικεία όψη της Αθήνας μέσα από τα παράθυρα και τα διαφορετικά βλέμματα των κατοίκων της. Το έργο ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2013, μέσω του Facebook, καλώντας τους Αθηναίους να φωτογραφίσουν τη θέα της πόλης μέσα από το παράθυρό τους. Βασική προϋπόθεση, το παράθυρο ή έστω τμήμα του να πλαισιώνει την εικόνα, έτσι ώστε η σχέση εσωτερικού και εξωτερικού χώρου, ιδιωτικού και δημόσιου, να είναι πάντα εμφανής. ä 08/12/16-29/01/17, Μουσείο Μπενάκη - Κτίριο οδού Πειραιώς, Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου, Γκάζι, 210 3453111

ΣINEMA Arrival

Δώδεκα μυστηριώδη διαστημόπλοια με εξωγήινους επιβάτες προσγειώνονται σε διάφορα σημεία του πλανήτη μας. Μια ομάδα ειδικών επιστημόνων συστήνεται για να ερευνήσει το συμβάν. Κριτική του Θ. Κουτσογιαννόπουλου

σελιδα

50

8.12.16 – lifo

47

EVENTS ΓΙ' ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

STOP THE S PRES ΧΟΡΟΣ Khaos Ο βραβευμένος Laurent Chétouane χορογραφεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Μετά την πρεμιέρα της στο Βερολίνο, η διεθνής συμπαραγωγή της Στέγης, Khaos, έρχεται στην Αθήνα.

H παράσταση χορογραφείται με μουσική του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ. Πώς μεταφράζεται το χάος στη χορογραφία; Υπάρχει τρόπος να είναι πραγματικά χαώδης μια χορογραφία, δηλαδή να μην επαναλαμβάνει κανένα μοτίβο ή φράση και να ανοίγεται στο άγνωστο; Μένει να το διαπιστώσουμε αυτή την εβδομάδα.

9-11/12, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση (Κεντρική Σκηνή), λεωφ. Συγγρού 107109, Αθήνα, 219 9005800, 20:30, εισ.: €5-35, www.sgt.gr

48 lifo – 8.12.16

Αλέξης Κυριτσόπουλος Ο γνωστός καλλιτέχνης παρουσιάζει μια σειρά έργων εμπνευσμένων από το λογοτεχνικό έργο του Αντουάν ντε Σεντ-Εξιπερί Ο Μικρός Πρίγκιπας. Ο Αλέξης Κυριτσόπουλος περιγράφει το τρυφερό αυτό εικαστικό εγχείρημα με τις δικές του λέξεις: «Τόλμησα να εικονογραφήσω τον Μικρό Πρίγκιπα. Μου είχε μείνει από αυτό το βιβλίο μια συγκίνηση από ευαίσθητα επεισόδια με ήρωα ένα γλυκό παιδάκι που έκτοτε μας καταδυναστεύει ή απλώς συντροφεύει τη ζωή μας, κοιτώντας μας τυπωμένος πάνω σε φλιτζάνια, πιάτα, γραβάτες κ.λπ. σαν μπιμπελό (πότε ένα νόστιμο παιδάκι, πότε ως Μικρός Πρίγκιπας)». 11-20/12, Γκαλερί Σκουφά, Σκουφά 4, Κολωνάκι, 210 3643025

Χρησιμοποιώντας το μοτίβο, τον γραφισμό, τη γεωμετρία, «διακοσμούν», «στολίζουν», «κεντούν» τις εικόνες τους. Γραμμές, χρώματα, χαρτιά και υφάσματα υπηρετούν το κυρίως θέμα του έργου, ενώ ταυτόχρονα αποκτούν μια τόσο ισχυρή παρουσία μέσα στην εικόνα, ώστε αυτονομούνται, δημιουργώντας εικαστικούς διαλόγους ανάμεσα στο περιεχόμενο της σύνθεσης και στο στοιχείο του διάκοσμου.

11/12/16-14/01/17, Γκαλερί Σκουφά, Σκουφά 4, Κολωνάκι, 210 3643025

Top

1. ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

8

4. ΜΟΥΣΙΚΗ Chinawoman Το θρυλικό βρετανικό rock‘n’roll γκρουπ των Godfathers σχηματίστηκε το 1985 από τα αδέρφια Peter Coyne (φωνή) και Chris Coyne (μπάσο/φωνή), μέσα από τις στάχτες του προηγούμενου σχήματός τους, των Sid Presley Experience. Για να γιορτάσουν την 30ή επέτειό τους, κάνουν παγκόσμια περιοδεία και μια στάση στην Ελλάδα με εμφανίσεις σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Σέρρες, Πάτρα και Λάρισα. Σε αυτές θα παρουσιάσουν ένα best-of set-list για τους παλιούς και νεότερους fans τους. 08/12, Death Disco, Ωγύγου 16 & Λεπενιώτου, Ψυρρή, 210 0006666, 20:00, εισ.: €15-20

2. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Robert McCabe, Αναμνήσεις & μνημεία του Αιγαίου Παράλληλα με την κεντρική αρχαιολογική έκθεση που εγκαινιάζεται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να δουν και φωτογραφίες του φωτογράφου που αγάπησε την Ελλάδα Robert McCabe. Στις 40 φωτογραφίες που εκτίθενται κεντρικό θέμα είναι οι ελληνικές θάλασσες, η ζωή στο Αιγαίο και οι παραθαλάσσιοι αρχαιολογικοί χώροι της Ελλάδας κατά τις δεκαετίες του ’50 και του ’60. 08/12/1619/03/17, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Νεοφύτου Δούκα 4, Κολωνάκι, 210 7228321-3

3. ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Ornament Δεκατέσσερις καλλιτέχνες αναδεικνύουν τον ρόλο του διάκοσμου (ornament) στο έργο τους, παρουσιάζοντας μια κεφαλαιώδη πτυχή της τέχνης, από την παραστατική ζωγραφική έως την αφαίρεση.

5. ΜΟΥΣΙΚΗ The Godfathers

Η Michelle Gurevich, γνωστή σε όλους μας ως Chinawoman, έρχεται στην Αθήνα για μία μοναδική εμφάνιση, την Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου, στο Fuzz Live Music Club! Η Καναδή τραγουδοποιός με τις ρωσικές ρίζες επιστρέφει στη χώρα μας, έχοντας μόλις κυκλοφορήσει το τέταρτο άλμπουμ της καριέρας της, με τίτλο «New Decadence» (Σεπτέμβριος 2016), χρησιμοποιώντας πλέον το αληθινό της όνομα αλλά διατηρώντας ταυτόχρονα το γνώριμο μουσικό της ύφος και την ιδιαίτερη – σκοτεινή, μελοδραματική, μεγαλόπρεπη – ατμόσφαιρα των προηγούμενων δίσκων της. 09/12, Fuzz Club, Πατριάρχου Ιωακείμ 1, Ταύρος (Πειραιώς & Χαμοστέρνας), 210 3450817, 20:00, εισ.: €23-35

6. ΜΟΥΣΙΚΗ Dub Pistols

8–14

ΔΕΚ.

To εκρηκτικό βρετανικό dub/big beat/ska-punk σχήμα του Barry Ashworth, το οποίο φέτος συμπληρώνει 20 χρόνια δυναμικής παρουσίας στην παγκόσμια μουσική σκηνή, θα βρίσκεται για μία και μοναδική εμφάνιση, την Πέμπτη 15 Δεκεμβρίου, στο Fuzz Live Music Club! Οι Dub Pistols, από τις μεγαλύτερες dub και big beat μπάντες της Μεγάλης Βρετανίας, ιδρύθηκαν το 1996 από τον Barry Ashworth και πρωτοεμφανίστηκαν στο μου-

σικό στερέωμα στα τέλη του 1998 με τα singles «There’s gonna be a riot» και «Best got better». 15/12, Fuzz Club, Πατριάρχου Ιωακείμ 1, Ταύρος (Πειραιώς & Χαμοστέρνας), 20:00, 210 3450817, εισ.: €17-30

7. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Photography Never Lies

ΒΙΒΛΙΟ Τζόναθαν Κόου Ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της εποχής μας θα βρίσκεται αυτή την εβδομάδα στην Αθήνα. Οι αναγνώστες του θα έχουν την ευκαιρία να τον ακούσουν σε μια συζήτηση με τη δημοσιογράφο Μαριλένα Αστραπέλλου.

14/12, Κινηματογράφος Τριανόν, Κοδριγκτώνος 21, 19:00

Η φωτογραφία λέει ψέματα; Και εάν η φωτογραφία δεν λέει, μήπως λένε ψέματα οι φωτογράφοι; Σε αυτή την έκθεση τέσσερις φωτογράφοι ανταγωνίζονται την ιδέα της αναγνώρισης της λεπτής γκρίζας ή έγχρωμης γραμμής που χωρίζει την απεικόνιση της πραγματικότητας από την αναπαράστασή της. Τι είναι, τελικά, πραγματικότητα; Μπορούμε να την περιγράψουμε με δικά μας λόγια, με δικές μας φράσεις; Υπάρχει πιθανότητα όλες οι περιγραφές να είναι ίδιες; 10/12/16-08/01/17, Booze Cooperativa, Κολοκοτρώνη 57, Αθήνα, 210 3240944

8. ΘΕΑΤΡΟ Άνεμος Στη νέα παράσταση του Κωνσταντίνου Ρήγου για το Εθνικό Θέατρο μια ομάδα ανθρώπων, που συναντιούνται τυχαία, με αφορμή την εναλλαγή των τεσσάρων εποχών του χρόνου εκφράζουν τις σκέψεις τους και τα συναισθήματά τους μέσα από τον λόγο, τη μουσική και τον χορό. Μιλούν για τον έρωτα, την τέχνη, τη δημιουργία, τη σχέση τους με τον υλικό κόσμο, τον θάνατο. 08/12/16-09/04/17, Εθνικό Κοτοπούλη-Ρεξ, Πανεπιστημίου 48, 210 3305074

ΜΟΥΣΙΚΗ Οι πόλεις της μουσικής Βιέννη Στη Βιέννη και στην ατμόσφαιρά της εστιάζει η συναυλία που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. To πρόγραμμα κρύβει μια έκπληξη, την πρώτη πανελλήνια εκτέλεση του έργου «Εορταστικοί Χαιρετισμοί» του Θεμιστοκλή Μεταξά. Στη συναυλία, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, υπό τη μουσική διεύθυνση του Στέφανου Τσιαλή, θα ερμηνεύσει ακόμα την Εισαγωγή από την όπερα «Ντον Τζοβάννι» του Μότσαρτ, το Πέμπτο κοντσέρτο του για βιολί με σολίστ μία από τις πιο ταλαντούχες και πολλά υποσχόμενες μουσικούς της νεότερης γενιάς, τη Δανάη ΠαπαματθαίουΜάτσκε, καθώς και το Adagio από τη Δέκατη Συμφωνία του Μάλερ.

09/12, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, Βασ. Σοφίας & Κόκκαλη, Χίλτον, 20:30

8.12.16 – lifo

49

H ΤΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο

Arrival

p

Κακό

Σκηνοθεσία: Ντενί Βιλνέβ Πρωταγωνιστούν: Έιμι Άνταμς, Τζέρεμι Ρένερ, Φόρεστ Γουίτακερ

50 lifo – 8.12.16

VILLAGE RENTI 2,4,10,15 - VILLAGE MALL 7,9,12,14 - VILLAGE PAGRATI 5 - VILLAGE FALIRO 2,7,9 - VILLAGE AG.DIMITRIOS 5 - ODEON STARCITY 5,9,10 - STER ILION 2 - ABANA - ΑΘΗΝΑΙΟΝ CINEPOLIS 1,4 - ΓΑΛΑΞΙΑΣ 1 - ΙΛΙΟΝ - ΚΗΦΙΣΙΑ 1,2 - ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ - ΝΑΝΑ 1,5 - ΣΙΝΕ ΧΟΛΑΡΓΟΣ ΣΠΟΡΤΙΓΚ 1

απο τον θοδωρη κουτσογιαννοπουλο, συνοψεις ταινιών: τασοσ μελεμενιδησ

Κινηματογράφος

ψουν με την Ημέρα Ανεξαρτησίας. Το ζητούμενο εδώ είναι ο χρόνος, η μη γραμμική εφαρμογή του και ο συσχετισμός του μηχανισμού της μνήμης με τη γέννηση και τον θάνατο. Ωστόσο, μετά τα πρώτα τρία τέταρτα κλιμάκωσης (την τεχνική του ατμοσφαιρικού χτισίματος που έχουμε δει σε όλες τις ταινίες του), ο Βιλνέβ φαίνεται να έχει αποφασίσει να ασχοληθεί με την αυτογνωσία και όχι με μια εντυπωσιακή απάντηση στο αν υπάρχει ζωή έξω από δω, δίνοντας μια ανακουφιστικά τελεολογική λύση. Μπορεί η ανάβαση των γήινων εθελοντών στη μελανή άκατο, όπως και το θέμα της γλωσσικής επικοινωνίας, να θυμίζει το Στενές επαφές τρίτου τύπου, ο μονόλιθος να κλείνει το μάτι στην Οδύσσεια του Κιούμπρικ, αλλά ο λώρος συνδέεται μέσω της νουβέλας του Τεντ Τσιανγκ Story of your life, στην οποία βασίζεται, με το σύμπαν των αιτίων ως απάντηση στα βασικά ερωτήματα του Τέρενς Μάλικ και την υπολογισμένη, μονοχρωμική επιφάνεια του Κρίστοφερ Νόλαν. Μόνο που το Arrival στο τέλος (της γραφής) εν μέρει απογοητεύει, γιατί δεν έχει ούτε την ποιητική στόφα του Μάλικ, στις εμπνευσμένες του στιγμές, ούτε την καθηλωτική, αναρριχητική αφήγηση του Νόλαν. Ας μην ξεχνάμε πως πριν ο Μάλικ καταλήξει στο Δέντρο της Ζωής και ο Νόλαν στο Interstellar, είχαν κάνει εξαντλητικές πρόβες για να βρουν και να τελειοποιήσουν τον ιδιότυπο λόγο και τη διακριτή εικόνα τους. Το Arrival πιστοποιεί το βαθύ χάσμα μεταξύ της επιστημονικής φαντασίας για σκεπτόμενους και των επιστημονικοφανών περιπετειών για παιδιά. Ο Πόλεμος των Άστρων και οι Στενές Επαφές, που βγήκαν στις αίθουσες την ίδια χρονιά, προέβλεψαν την εξέλιξη, με διαφορετικό εισπρακτικό σκορ – ο Λούκας απόρησε γιατί θριάμβευσε τόσο καθαρά, ενώ ο Σπίλμπεργκ αναρωτήθηκε γιατί ηττήθηκε στα ταμεία. Έκτοτε, η φαντασία που προσφέρει τη δράση στο πιάτο και δεν καίγεται για απαντήσεις κυριαρχεί, ενώ τα διαστημικά διανοήματα τώρα αρχίζουν να πληθαίνουν, αξιοποιώντας την τεχνολογία, με την εικαστική αρτιότητα να συνοδεύει τον προβληματισμό. Ο Ντενί Βιλνέβ αναφέρεται ευπειθώς στους ανήσυχους προκατόχους του, διατηρεί τη στιλπνότητα και τα εργαλεία του και επαναλαμβάνει με καλό γούστο θέματα και εικόνες που ήδη γνωρίζουμε.

Σκηνοθεσία: Ζερόμ Σαλ Πρωταγωνιστούν: Λαμπέρ Γουίλσον, Πιερ Νινέ, Όντρεϊ Τοτού Ο Ζακ Κουστώ συστήνει για πρώτη φορά στον γιο του, Φιλίπ, έναν μυθικό, υπέροχο κόσμο, γεμάτο πολύχρωμα ψάρια και άλλα πλάσματα του βυθού. Δέκα χρόνια αργότερα, ο Φιλίπ φτάνει στο «Καλυψώ» και βρίσκει τον πατέρα του αλλαγμένο. Οι δυο αυτοί άνδρες, εκπρόσωποι δύο εντελώς διαφορετικών γενιών, θα συγκρουστούν, αλλά η αμοιβαία αγάπη και ο αμοιβαίος θαυμασμός θα τους φέρουν κοντά για ένα μεγάλο ταξίδι και μια συγκινητική ανακάλυψη.

Δώδεκα μυστηριώδη διαστημόπλοια με εξωγήινους επιβάτες προσγειώνονται σε διάφορα σημεία του πλανήτη μας. Μια ομάδα ειδικών επιστημόνων συστήνεται για να ερευνήσει το συμβάν. Ανάμεσά τους η Λουίζ Μπανκς, μια γλωσσολόγος που καλείται να βοηθήσει στην επικοινωνία με τους εξωγήινους, ενώ ο χρόνος πιέζει και ο κόσμος απειλείται με έναν παγκόσμιο πόλεμο. Η Λουίζ θα πρέπει να πάρει μια απόφαση που θα θέσει σε κίνδυνο όχι μόνο τη ζωή της αλλά και ολόκληρη την ανθρωπότητα.

Η επιστημονική φαντασία του Καναδού σκηνοθέτη Ντενί Βιλνέβ ξεκινά με αισθηματική διάθεση και παίρνει φιλοσοφική τροπή στο Arrival, την προθέρμανσή του στο sci-fi πριν αναμετρηθεί με ένα ιερό τέρας του είδους στο sequel του Blade Runner. Η πρωταγωνίστρια, μια γλωσσολόγος (καταπληκτική η Έιμι Άνταμς, επείγουσα, ανεπιτήδευτη, χωρίς ίχνος επίδειξης) που έχει χάσει τη μονάκριβη κόρη της, καλείται να μεταφράσει τους ακαταλαβίστικους ήχους που εκπέμπουν οι εξωγήινοι, μια μικρή ομάδα ντροπαλών επτάποδων (φτυστά χταπόδια, αλλά με ένα πλοκάμι λιγότερο, ικανά να πετάξουν το μαύρο ζουμί τους με νόημα, σαν σπουδαγμένες σουπιές) που πάρκαραν λίγο πάνω από το έδαφος τα κατάμαυρα, σαν ωοειδείς μονόλιθους, διαστημόπλοιά τους, σε 12, φαινομενικά τυχαία επιλεγμένα, σημεία της Γης. Μετά τους πρώτους αναγνωριστικούς γύρους, η Λουίζ, με τη μικρή βοήθεια ενός στρατολογημένου επιστήμονα, του μαθηματικού Ίαν, ο οποίος θα αποκαλυφθεί προς το φινάλε, θα αποσπάσει σημεία γραφής από τα πλάσματα, μια μελάνη, που ως άλλο μελάνι θα την οδηγήσει σε μια σειρά από οράματα που σχετίζονται με θραύσματα της δικής της ζωής και θα την παραπέμψουν σε μια, πώς να το πω, ετεροχρονισμένη συνειδητοποίηση – με τη γραφή να ισορροπεί την ηχητική ερμηνεία και να αποστομώνει τους πολεμοχαρείς γήινους που βλέπουν μόνο εχθρούς. Η δραματική παρεξήγηση της ταινίας κινείται γύρω από το αν τα μυστηριώδη όντα είναι φιλικά ή όχι, εξού και οι στρατιωτικές μονάδες ανά τον κόσμο που βρίσκονται επί ποδός και με το χέρι στη σκανδάλη, αλλά και γύρω από το αν αυτό που επιθυμούν να προσφέρουν είναι δώρο (εργαλείο) ή όπλο, ανάλογα με τη λεπτή ερμηνεία των συμβόλων που αποκωδικοποιούνται με πολύ κόπο μέσα στην ασάφειά τους. Πρόφαση είναι η δράση στην ταινία και ως πρόσχημα λειτουργεί με έναν βαθμό αφαίρεσης που δεν πείθει, ένα «σαν να μην έγινε και τίποτα συνταρακτικό», που κοντράρει τον πυρετώδη πανικό που σπέρνουν τα περιπετειώδη science fiction του σωρού. Την έξυπνη χρήση της εισβολής των εξωγήινων στο ξεκίνημα, που η Λουίζ αντιμετωπίζει σαν είδηση της σειράς στην τηλεόραση, μια και η απώλεια του παιδιού την έχει νεκρώσει εσωτερικά, διαδέχεται μια συνεχιζόμενη αδιαφορία ως προς το πρόδηλο μέγεθος του φαινομένου: άλλο το ότι δεν υπάρχει μείζον γεγονός (που υπάρχει φυσικά), κι άλλο να κάνουμε σαν να μην υπάρχει, για να μη μας μπερδέ-

Η ΟΔΎΣΣΕΙΑ L’ Odyssée

Μοιάζει περίεργο το πώς για μια τόσο επιδραστική προσωπικότητα όπως ήταν ο Ζακ Κουστώ δεν είχε γίνει ως τώρα μια μεγάλη παραγωγή που θα ασχολούνταν με τη ζωή του. Ο άνθρωπος που εξερεύνησε και, κυρίως, διέδωσε τον υποθαλάσσιο κόσμο και έγινε ήρωας για μια ολόκληρη γενιά νέων παιδιών θα μπορούσε να γεννήσει διαφόρων τύπων βιογραφικά φιλμ, ανάλογα με τη σκοπιά από την οποία θα κοιτούσε κάθε δημιουργός το έργο του. Ο Ζερόμ Σαλ, διαπιστώνοντας αυτή την έλλειψη, αναλαμβάνει ένα δύσκολο εγχείρημα, να πάρει τους διαφορετικούς τύπους ταινιών που θα μπορούσαν να γυριστούν και να τις συμπτύξει σε μία. Ο Κουστώ του αναλύεται και κρίνεται ως επιστήμονας, σύζυγος, πατέρας, επιχειρηματίας και οικολόγος, κάτι που μοιραία γεννά υποπλοκές που δύσκολα μπορούν να αναπτυχθούν ορθά και δημιουργεί την αίσθηση της αποσπασματικής ματιάς στη ζωή του ήρωα. Όμως στην εξέλιξη του φιλμ αυτή η απόφαση φαίνεται να μετατρέπεται από ελάττωμα σε όπλο της ιστορίας. Ο Σαλ αντιπαραθέτει εκπληκτικά υποθαλάσσια πλάνα, όπου τονίζει τον θαυμασμό ενός επιστήμονα για έναν καινούργιο κόσμο, αλλά και πολλές στιγμές ανεμελιάς και μιας σχεδόν ουτοπικής ευφορίας, με τα ατοπήματα του ανθρώπου Κουστώ στην ξηρά που τον φέρνουν απέναντι στη σύζυγο και τον γιο του, χρησιμοποιώντας έτσι τη σύγκρουση των υποϊστοριών του ως δραματουργικό μέσο. Για τον Σαλ, τα όνειρα του Κουστώ για υποθαλάσσιες πόλεις αντικατοπτρίζουν τη θέληση του ήρωά του να βρει για πάντα εκεί κάτω τη δική του Ιθάκη, έναν ιδανικό κόσμο που θα έκανε και τον ίδιο καλύτερο άνθρωπο, μια διαφορετική, χωρίς εκδικητικές τάσεις, μορφή του Νέμο από τις 20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα, βιβλίο που τονίζεται σε καίριες στιγμές του φιλμ. * Κριτική από τον Τάσο Μελεμενίδη VILLAGE RENTI 19 - VILLAGE MALL 1 - ΑΕΛΛΩ 2,4 - ΑΘΗΝΑΙΟΝ CINEPOLIS 3 - ΑΝΟΙΞΗ2 - ΑΤΤΑΛΟΣ - ΒΑΡΚΙΖΑ 2 - ΔΙΑΝΑ - ΙΝΤΕΑΛ - ΚΗΦΙΣΙΑ CLASS NANA 2,3 - ΝΙΡΒΑΝΑ - ΟΣΚΑΡ - ΣΙΝΕΑΚ

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΕΙΔΥΛΛΙΟ American Ρastoral Σκηνοθεσία: Γιούαν Μαγκρέγκορ Πρωταγωνιστούν: Γιούαν Μαγκρέγκορ, Τζένιφερ Κόνελι Η ιστορία του Σίμουρ «Σουέντ» Λιβόβ, ενός θρυλικού αθλητή τα γυμνασιακά του χρόνια, που, μεγαλώνοντας, θα παντρευτεί μια πρώην καλλονή και θα κληρονομήσει την περιουσία του πατέρα του. Η φαινομενικά τέλεια ζωή του θα καταρρεύσει όταν η κόρη του θα κάνει την επανάστασή της και θα προβεί σε μια θανάσιμη πράξη πολιτικής τρομοκρατίας.

Πέφτουμε πάντα έξω με τους ανθρώπους, είτε τους ξέρουμε καλά είτε τους συναντάμε για πρώτη φορά. Αυτό σημαίνει ότι είμαστε ζωντανοί. Και κάνουμε λάθος. Έτσι πιστεύει ο Φίλιπ Ροθ. Κι έχει απόλυτο δίκιο. Το Αμερικανικό Ειδύλλιο, ένα από τα σπουδαιότερα μυθιστορήματά του, δεν μιλά μόνο για τη σχέση ενός πατέρα με τη μονάκριβη κόρη του που επαναστάτησε στα ’60s, στράφηκε εναντίον εκείνου, της μητέρας της και ολόκληρης της κοινωνίας που έβραζε, συμμετέχοντας ενεργά σε ριζοσπαστικές δράσεις, αλλά και για την ανημπόρια της παλιάς Αμερικής να κοιτάξει το πρόσωπό της στον καθρέφτη, λίγο πριν από το εκρηκτικό αναποδογύρισμα των αξιών. Η μικρή Μέρι (από το Merry, που σημαίνει ευτυχία, και όχι το κλασικό Mary) τραυλίζει βαριά και όταν η ψυχαναλύτρια που επισκέπτονται ο Σουέντ Λιβόβ, ένας όμορφος, πρώην αστέρας του μπέιζμπολ και εργατικός γιoς ενός αυτοδημιούργητου εμπόρου και κατασκευαστή δερμάτων, και η εκθαμβωτική, πρώην βασίλισσα της ομορφιάς σύζυγός του, που τώρα εκτρέφει αγελάδες στο κουκλίστικο αγρόκτημά τους στο Νιούαρκ, τους λέει πως η κόρη τους χρησιμοποιεί το κεκέδισμα ως στρατηγική για να αποσπάσει την προσοχή του πατέρα και να ανταγωνιστεί το κάλλος της μάνας της, η επισήμανσή της πέφτει στο κενό: το ζευγάρι, ευχαριστημένο στη σχέση και στη ζωή του, προβάλλει το συνταίριασμά του πάνω στην τελειότητα που ποθούν από το κοριτσάκι τους, έχοντας ήδη γεφυρώσει τη λευκή αμερικανική καθαρότητα εκείνης με την εβραϊκή καταγωγή εκείνου. Η Μέρι θα εξελιχθεί σε ένα οργισμένο πλάσμα που αντιδρά στα πάντα με έντονη πολιτική σκέψη, ένα προϊόν των καιρών της, που θα αντιγυρίσει βίαια την προοδευτική απάθεια των γονιών της. Παραβλέποντας όλα τα σημάδια, ο Σουέντ θα βρεθεί να τρέχει πίσω από ένα φάντασμα του παρελθόντος, την ίδια στιγμή που η γυναίκα του θα επιστρέψει με άτσαλες κινήσεις και αναδρομική πικρία στην ομορφιά που κάποτε είχε και στη νιότη που αισθάνεται

πως της έκλεψαν. Οι δύο γυναίκες της ταινίας αριστεύουν, με την Ντακότα Φάνινγκ να περνάει από το επιθετικό στάδιο στον στωικό συμβιβασμό του δεύτερου μέρους και την Τζένιφερ Κόνελι σε συνταρακτική μεταμόρφωση, ειδικά στον προσωπικό απολογισμό μετά την ψυχική κατάρρευση. Η άγκυρα του έργου είναι ο Σουέντ, ένας ήρωας που μοιάζει WASP, αλλά κρύβει μια ευάλωτη καρδιά πίσω από την αίσθηση του καθήκοντος. Δυστυχώς, ο Γιούαν Μαγκρέγκορ, που αντικατέστησε την τελευταία στιγμή τον Φίλιπ Νόις στη σκηνοθεσία, εξακολουθεί να είναι ανεπαρκής, συνήθως επίπεδος, γενικά ευχάριστος και οριακά ανεκτός, καθότι χαριτωμένος ηθοποιός, ίσως ένας από τους τυχερότερους στο επάγγελμα, με τις καλές του στιγμές βασικά χορογραφημένες από ικανότατους δημιουργούς, και εκπέμπει ελάχιστες αποχρώσεις σε έναν χαρακτήρα που δεν του μοιάζει εμφανισιακά και δεν υπηρετείται στα δύσκολα περάσματα – ειρωνικό, αλλά ο Μαγκρέγκορ, ως λύση στο παρά πέντε, κάνει λάθος κάστινγκ στον εαυτό του! Ως σκηνοθέτης λειτουργεί καλύτερα όταν αφήνει τους ηθοποιούς του να δείξουν αναπόσπαστοι τι σημαίνει ο λόγος τους, και πολύ χειρότερα όταν καλείται να ενορχηστρώσει πολύπλοκες σκηνές, όπως οι ταραχές, ή να εμβαθύνει στην αμερικανική κοινωνία. Όσο περνάει η ώρα και αθροίζονται καταστάσεις, είναι φανερό πως η ταινία ξεφεύγει από τα κυβικά του. Έστω κι έτσι, το Αμερικανικό Ειδύλλιο παραμένει μια σπουδαία ιστορία που δεν καταστρέφεται εύκολα. Η δύναμη των νοημάτων της ξεπερνά την ολιγωρία του χειρισμού. Μπορεί η ανάρια ταινία να μην κατάφερε την ώσμωση με την πυκνότητα του λόγου του Ροθ, αλλά το απόσταγμά της συναντήθηκε με τη βασική προβληματική των ιδεών και τη συγκινητική ιστορία ενός σκληρού απογαλακτισμού, κυριολεκτικά και συμβολικά.

VILLAGE MALL 3 - VILLAGE FALIRO 3 - ODEON STARCITY 3 - ΑΕΛΛΩ 1 - ΑΘΗΝΑΙΟΝ 1 - ΑΘΗΝΑΙΟΝ CINEPOLIS 2 ΑΙΓΛΗ 2 - ΑΝΟΙΞΗ 1 - ΚΙΝΗΜΑΤΟΘΕΑΤΡΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ-ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ 2 - ΝΑΝΑ 6 - ΣΠΟΡΤΙΓΚ 2 - ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 1 - ΜΑΡΙΑ ΕΛΕΝΑ-ΟΝΑΡ

CREEPY

Πρωταγωνιστούν: Τζέισον Μπέιτμαν, Τζένιφερ Άνιστον, Ολίβια Μαν

Σκηνοθεσία: Κιγιόσι Κουροσάουα Πρωταγωνιστούν: Χιντετόσι Νισιτζίμα, Γιούκο Τακεούτσι, Τερουγιούκι Καγκάουα

Όταν η επικεφαλής μιας εταιρείας αποφασίζει να κλείσει το τμήμα του αδελφού της, εκείνος πρέπει να ενώσει τις δυνάμεις του με τους συναδέλφους του για να εντυπωσιάσουν έναν υποψήφιο πελάτη και να κλείσουν μια μεγάλη συμφωνία που μπορεί να σώσει τις δουλειές τους.

Ο πρώην ιδιωτικός ντετέκτιβ Τακακούρα δέχεται τηλεφώνημα από έναν παλιό του συνάδελφο που του ζητά να εξετάσει την άλυτη υπόθεση μιας αγνοούμενης οικογένειας, που συνέβη έξι χρόνια πριν.

Από τις σπάνιες φορές που μια ταινία του Κιγιόσι Κουροσάουα εμφανίζεται στην ελληνική διανομή, κάτι που οφείλεται και στο είδος, το οποίο, αρχικά τουλάχιστον, εξυπηρετεί την αστυνομική ιστορία μυστηρίου. Στην πορεία, πάντως, επιστρέφει στα πιο γνώριμα μονοπάτια του horror, πολύ μακριά ωστόσο από τις δυτικές συνήθειες, όπως τα jump scares, αλλά με ένα περισσότερο υποβλητικό και συχνά σουρεαλιστικό ύφος. Τοποθετημένο σε ένα φαινομενικά ήσυχο προάστιο, που χρησιμοποιείται μαζί με στοιχεία της πλοκής πάνω σε μια μεγαλύτερη ιδέα που αφορά τη διάλυση της οικογένειας, εξυπηρετώντας την περίφημα, χάνει σε πρώτο αφηγηματικό επίπεδο από τα πολλαπλά twists και την αδυναμία ισορροπίας μεταξύ των δύο ειδών στα οποία πατά, είναι όμως μια καλή ευκαιρία γνωριμίας με το έργο του σκηνοθέτη, πριν κάποιος ψάξει παλιότερες και πιο ενδιαφέρουσες δουλειές του. * Κριτική από τον Τάσο Μελεμενίδη ODEON OPERA 1 - - ΜΕΤΑΜΕΣΟΝΥΧΤΙΕΣ PRE-PREVIEW ΓΙΑ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΚΟΙΝΟ (ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΑΠΟ ΤΗ FEELGOOD)

OFFICE CHRISTMAS PARTY Σκηνοθεσία: Τζος Γκόρντον, Ουίλ Σπεκ

Έρχονται γιορτές και μια ταινία με θέμα τη διεξαγωγή ενός πάρτι γίνεται ευκολότερα ελκυστική για το κοινό, ακόμη και αν αυτό το πάρτι δεν είναι χριστουγεννιάτικο. Πόσο μάλλον όταν είναι, αφού βοηθά στη διατήρηση του υπερθετικού βαθμού σε όσα συμβαίνουν, που μπορεί να μοιάζουν εξωπραγματικά, αλλά έχουν τη βάση τους στο πόσο συνηθίζεται το ξεφάντωμα σε αντίστοιχα πάρτι μεγάλων εταιρειών μετά από ατέλειωτες ώρες επαγγελματισμού και πολιτικής ορθότητας. Αυτό υποτίθεται πως σκοπεύει να σατιρίσει η ταινία, αλλά, βέβαια, για να υπάρχει και ένα δραματουργικό ενδιαφέρον, το πάρτι γίνεται με σκοπό να σώσει μια εταιρεία και τις δουλειές πολλών ανθρώπων. Μέσα στη βραδιά θα συμβούν πολλά απρόοπτα που θα αλλάξουν τη σημασία του, πάντως ο συνδυασμός χορού, ουσιών, εξομολογήσεων, τεχνολογικής καινοτομίας (γιατί όχι;) και λαμπερού καστ, κάθε μέλος του οποίου θέλει να έχει έναν ικανό αριθμό δικών του στιγμών άσχετα με το αν δεν κολλούν στην πλοκή, δίνει τις περισσότερες φορές ένα κουραστικό αποτέλεσμα, κάνοντας την όλη ιδέα να φαίνεται ως μια χαμένη ευκαιρία για κάτι καλύτερο. * Κριτική από τον Τάσο Μελεμενίδη VILLAGE RENTI 8,11,12 - VILLAGE MALL 4 - VILLAGE PAGRATI 4 - VILLAGE FALIRO 5,6 - VILLAGE AG.DIMITRIOS 1 - ODEON GLYFADA 1 - ODEON MAROUSI 2,3 - ODEON STARCITY 1,4,6 - STER ILION 1,3 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ - ΕΜΠΑΣΣΥ - ZEA

8.12.16 – lifo

51

ΕΠΙΛΟΓΕΣ

5 βιβλία που προτείνουμε ανεπιφύλακτα

Debord, Αλεξίεβιτς, Τουργκένιεφ, θα σας θυμίσουν γιατί το βιβλίο και η ανάγνωση παραμένουν τα πιο πολύτιμα αγαθά στη ζωή μας.

GUY DEBORD Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΟΥ ΘΕΑΜΑΤΟΣ Μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Μεταίχμιο ο βιβλίο που λειτούργησε ως μανιφέστο και ορόσημο της γενιάς του γαλλικού Μάη σήμερα μοιάζει περισσότερο επίκαιρο από ποτέ. Η κοινωνία του θεάματος εξακολουθεί να παρασύρει, να πείθει και να καταγράφει αδήριτες σχεδόν αλήθειες: είναι πια εκκωφαντική η κατίσχυση των εικόνων που μας απομακρύνουν ακόμα και από την ίδια μας την επιθυμία, αναγκάζοντάς μας να μην ελέγχουμε ούτε τις πιο στοιχειώδεις αντιδράσεις. Όλα αυτά τα κατέγραψε με εκλεκτή διορατικότητα και πυρακτωμένη γλώσσα που ακροβατούσε ανάμεσα σε διαφορετικά είδη –κοινωνιολογία, φιλοσοφία, ποίηση– το αγαπημένο τέκνο-πρότυπο του Μάη του ’68, ο Γκυ Ντεμπόρ. Όχι τυχαία, η Κοινωνία εκδόθηκε μόλις έναν χρόνο πριν από την Εξέγερση, από το ιδρυτικό μέλος και θεμελιωτή της Καταστασιακής Διεθνούς και εν τέλει στοχαστή που πλήρωσε τις ιδέες του με τη ζωή του. Προτού, όμως, αυτοκτονήσει με μια σφαίρα στην καρδιά, ο Ντεμπόρ κατάφερε να δώσει όλο του το είναι στις επαναστατικές προκηρύξεις που μοιάζουν σαν να γράφονται σήμερα,

από την τίνα μανδηλαρά

Βιβλίο

Τ

52 lifo – 8.12.16

κάπου στην άκρη του δρόμου. Επηρεασμένος τα μάλα από τον Μαρξ και τον Έγελο, μπόρεσε να αναγνωρίσει στην Κοινωνία του θεάματος τα φαινόμενα της αλλοτρίωσης και της υπεραξίας, αναζητώντας τον δικό μας ρόλο σε ένα παραδεδομένο και ψευδεπίγραφο σύστημα. Ήξερε, άλλωστε, ότι τα πράγματα τελειώνουν όταν το βίωμα ξεπέφτει στη λογική της αναπαράστασης και η αλήθεια και το αληθινό δεν είναι παρά μια στιγμή του ψεύδους.

ΙΒΑΝ ΤΟΥΡΓΚΕΝΙΕΦ ΠΑΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΓΙΟΙ Μτφρ. Ελένη Μπακοπούλου, επίμετρο: Prosper Merimée-Virginia Wolf, Άγρα ριστούργημα! Αυτή είναι η μόνη λέξη που μπορεί να χαρακτηρίσει ένα από τα κλασικότερα βιβλία της ρωσικής Ιστορίας, το βιβλίο που έκανε γνωστό τον συγγραφέα του αλλά και τον καταδίκασε για πάντα. Στο πρόσωπο του Μπαζάροφ, του κεντρικού μηδενιστή ήρωά του, ο οποίος από πραγματικός ριζοσπάστης καταλήγει ηττημένος από τον έρωτα και τελικά κωμική εκδοχή του εαυτού του, οι Ρώσοι είδαν τον αιώνιο αντίπαλό τους πολύ προτού ξεσπάσει η επανάσταση και έρθουν στο φως οι αιώνιες ιδεολογικές αντιθέσεις. Ο ισοπεδωτικός μηδενισμός δεν άρεσε στους σλαβόφιλους της

Α

ορθόδοξης πλευράς ούτε όμως και οι αρνητές των παραδεδομένων αξιών και αντιλήψεων μπορούσαν να νιώσουν ότι τους εκφράζει η ισοπεδωτική άρνηση των πάντων. Κάπου εκεί όλοι συνασπίστηκαν από κοινού ενάντια στον εμφανώς φιλοδυτικό συγγραφέα του βιβλίου, αναγκάζοντάς τον να εκπατριστεί και να αναζητήσει κατανόηση ανάμεσα στους Βρετανούς και Γάλλους φίλους του. Στην πραγματικότητα, αυτό που διατράνωνε με κάθε εκφραστικό μέσο ο Τουργκένιεφ στο Πατέρες και Γιοι (1862) είναι η άρνησή του να πάρει θέση ως συγγραφέας, καταθέτοντας τον πρώτο εμβληματικό αντι-ήρωα σε μια εποχή γεμάτη ιδεολογικές αντιθέσεις. Κάθε ήρωάς του, άλλωστε, εμφορείται ταυτόχρονα από υψηλά ιδανικά και ανθρώπινες αδυναμίες: ο ανθρωπιστής και συμφοιτητής του Μπαζάροφ, Αρκάντι, θέλγεται αρχικά από τη γοητεία των λόγων του φίλου του, αλλά σύντομα αλλάζει γνώμη, όπως αντίστοιχα ευμετάβλητοι απέναντι στις μεγάλες αποφάσεις φαίνονται οι πατέρες των δύο φίλων: τόσο ο ορθόδοξος και συντηρητικός πατέρας του Μπαζάροφ όσο και ο πιο δημοκρατικός και ανθρωπιστής πατέρα του Αρκάντι. Οι χαρακτηριστικές εσωτερικές συγκρούσεις και εκπληκτικές περιγραφές αναδεικνύουν τον Τουργκένιεφ σε πρώτης τάξεως συγγραφέα, ο οποίος τελικά δείχνει να αποδίδει πρωτεύοντα ρόλο στον έρωτα, ικανό να διαρρήξει κάθε άτεγκτη πνευματική εμμονή και ιδέα.

8.12.16 – lifo

53

ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΑΡΗΣ ΜΑΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΣ ΠΟΛ ΚΑΙ ΛΟΡΑ - ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΕΚ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ Τόπος

Δ

ιακαώς μοντέρνος και καινοτόμος ως προς τα ευρήματα, ο Άρης Μαραγκόπουλος προσεγγίζει το υπάρχον με συγκινητική ευρηματικότητα και φαινομενική ταύτιση: ξεκινώντας δηλαδή από κάτι απτό, όπως η ιστορία δύο πολύπαθων ερωτευμένων, ακροβατεί διαρκώς ανάμεσα στο πραγματικό –ή, μάλλον, στην προφάνειά του– και σε αυτό που η μυθοπλασία ήθελε διαρκώς να αποτινάξει. Ξένες λέξεις, ειρωνικές καταστάσεις, εναλλαγές στο ύφος, είναι μερικά μόνο από τα διαφορετικά «κουστούμια» που αλλάζει ο συγγραφέας σε ένα μυθιστόρημα που εν πρώτοις θα αποκαλούσε κανείς επικό, ανατρεπτικό αλλά και συμβολικό για τους καιρούς που άλλαξαν ή μάλλον δημιούργησαν τον κόσμο. Αλλά το μυθιστόρημα είναι πολλά πέρα από αυτό. Η ιστορία του Πολ Λαφάργκ, του συγγραφέα του πονήματος Δικαίωμα στην τεμπελιά, και της κόρης του Καρλ Μαρξ, Λόρα, δεν είναι μόνο συγκινητική αλλά και ενδεικτική τού πώς θα ήταν σήμερα η πραγματικότητα αν οι πρωταγωνιστές της την έραιναν με δόσεις επαναστατικότητας. Ενδεικτικό σε αυτό το σημείο είναι το παράδειγμα του Μανέ, του οποίου ο πίνακας κοσμεί το εξώφυλλο του βιβλίου –ένα αδιάφορο γεύμα στη χλόη–, σε ένα φαινομενικά παραστατικό έργο που κατάφερε να βάλει φωτιά στα καλλιτεχνικά δεδομένα. Και αυτό, ωστόσο, έγινε με τρόπο φυσικό, με την απαραίτητη ειρωνεία, όπως ακριβώς στήνει το μυθιστόρημά του ο Μαραγκόπουλος γύρω από μια απολύτως πραγματική ιστορία, αλλά με ρομαντικές δόσεις ανατροπής. Οι «ασυμμόρφωτοι αγίοι» του, όπως αποκαλεί τον Πολ και τη Λόρα σε προηγούμενα βιβλία του ο συγγραφέας, είναι η αφορμή να ξαναγραφεί η ιστορία ενός ζευγαριού που, αντί για γράμμα αποχαιρετισμού, όταν αυτοκτονούσε, άφησε ένα μανιφέστο-ύμνο στην αναγκαιότητα της ουτοπίας.

ΣΒΕΤΛΑΝΑ ΑΛΕΞΙΕΒΙΤΣ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Μτφρ. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, Πατάκης κόκκινος άνθρωπος ή, αλ λιώς, Homo Sovieticus, δεν ήταν απλό αποτέλεσμα κάποιας συγκυρίας, καθώς είχε επιβληθεί ως εσωτερικό πρότυπο σε κάθε κάτοικο της παλιάς κομμουνιστικής αυτοκρατορίας και είχε κατευθύνει, με τρόπο διαβρωτικό, επιλογές και συνειδήσεις. Απόδειξη ότι κανείς δεν κατάφερε να μετατρέψει το άτεγκτο αυτό πρότυπο σε ελεύθερη συνείδηση, ούτε τον καιρό της περεστρόικα, ούτε και μετά τη διάλυση της άλλοτε κραταιάς ΕΣΣΔ. Αντίθετα, ο παλιός «κόκκινος άνθρωπος» μεταλλάχθηκε από απηνή γραφειοκράτη σε δεινό καπιταλιστή, διαθέτοντας την ίδια εξοντωτική μανία όπως τα προηγούμενα χρόνια. Αυτές οι διαπιστώσεις δεν είναι αποτέλεσμα μιας στρεψόδικης διάθεσης κάποιου Δυτικού

O

54 lifo – 8.12.16

αλλά συνιστούν προϊόν χρόνιας επεξεργασίας ενός βλέμματος που ήξερε να παρατηρεί και να καταγράφει τα πάντα: κυρίως τις ανθρώπινες ψυχές που τις άφησε εσκεμμένα να βυθιστούν σε απύθμενα σκοτάδια για να βγάλουν αλήθειες που άγγιζαν το πανανθρώπινο αίσθημα. Ίσως γι αυτό, ακόμα και αν διαφωνεί κανείς με τα συμπεράσματα της Αλεξίεβιτς και με την επιλογή της Σουηδικής Ακαδημίας να την αναδείξει σε νομπελίστρια, δεν μπορεί να μείνει ασυγκίνητος και ανεπηρέαστος από τη δύναμη της γραφής της στο συγκλονιστικό αυτό βιβλίο. Όπως τόνισαν στο σκεπτικό τους οι σοφοί, το Νόμπελ απονεμήθηκε στη Λευκορωσίδα δημοσιογράφο και όψιμα λογοτέχνη «για τα πολυφωνικά της γραπτά, ένα μνημείο στον πόνο και το κουράγιο στην εποχή μας». Οι προφορικές μαρτυρίες που χρησιμοποιεί στο βιβλίο της ταράζουν ακόμα και τον πιο ουδέτερο αναγνώστη και η γραφή της κάνει ακόμα βαθύτερο το ιστορικό τραύμα που μας πληγώνει από καιρό, μετατρέποντας τη δημοσιογραφική μαρτυρία σε λογοτεχνικό τρόπο.

ΣΠΥΡΟΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΣ, ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΤΣΙ ΑΓΑΠΑΜΕ ΕΜΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. ΠΛΗΡΗ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΩΝ ΔΙΚΩΝ ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗ - ΤΑ ΣΗΜΑΤΑ ΒΑΒΟΥΔΗ Τόπος

Γ

ια πρώτη φορά έρχονται στο φως, χάρη σε αυτή την έκδοση που επιμελήθηκε ο πανεπιστημιακός Σπύρος Σακελλαρόπουλος (ενώ την έρευνα την είχε ξεκινήσει ο πατέρας του Γρηγόρης) τα πλήρη πρακτικά των δικών του Ν. Μπελογιάννη και των συντρόφων του (1951 και 1952) καθώς και τα λεγόμενα «σήματα» Βαβούδη, δηλαδή τα αποκρυπτογραφημένα ραδιοτηλεγραφήματα στα οποία στηρίχτηκε το κατηγορητήριο περί κατασκοπείας. Ο Βαβούδης αυτοκτόνησε κατά τη σύλληψή του και οι υπόλοιποι καταδικάστηκαν με τον γνωστό τρόπο που τότε είχε ξεσηκώσει φωνές διαμαρτυρίας και συμπαράστασης απ’ όλο τον πλανήτη. Τα πρακτικά είναι σημαντικά όχι μόνο γιατί καταγράφουν ένα ολόκληρο κλίμα και περιγράφουν ανάγλυφα τον ιστορικό περίγυρο αλλά και γιατί φέρνουν στο φως πλήθος σκοτεινά σημεία, τόσο για τον ρόλο των ΗΠΑ όσο και του ίδιου του Κομμουνιστικού Κόμματος. Πολλά καταλαβαίνει ο αναγνώστης για τη στάση του Νίκου Ζαχαριάδη –όχι τυχαία είχε προηγηθεί η μεγάλη εμφυλιακή ήττα–, ενώ σημαντικές φαίνονται να είναι οι ευθύνες που βαραίνουν τα κόμματα του Κέντρου και της κυβέρνησης Πλαστήρα. Έκπληξη επίσης προκαλεί το γεγονός ότι η πλειονότητα των κομμουνιστών που καταθέτουν στη δίκη σπεύδουν να αρνηθούν την πίστη τους στο Κόμμα, κάτι που σκόπιμα αποσιωπούσε το ΚΚΕ όλα αυτά τα χρόνια. Όλοι μέχρι σήμερα γνώριζαν την απολογία του Μπελογιάννη, της Έλλης Παππά και του Τάκη Λαζαρίδη, αλλά λίγοι ήξεραν πόσοι ήταν οι σύντροφοι που λιποτάκτησαν και τι έλεγαν. Ωστόσο από την παρούσα έκδοση δεν λείπει το χιούμορ, τα ευτράπελα ενσταντανέ και διάφορες λεπτομέρειες που μετατρέπουν τα πρακτικά από ιστορική μαρτυρία σε απολαυστικό ανάγνωσμα.

8.12.16 – lifo

55

RADIO BOOKSPOTTING Μenelaos Myrillas / SOOC

από τον γιώργο-ίκαρο μπαμπασάκη

Κική Δημουλά Για τον χρόνο και τις λέξεις. Στοχασμοί σχετικά με τον χρόνο και τις λέξεις. Γιατί καλά το ξέρουν οι ποιητές: καμωμένοι είμαστε από το υλικό, το άυλο, του χρόνου και των λέξεων. Κι αν έχουμε μια καλή δουλειά να κάνουμε, αυτή είναι να στοχαστούμε σχετικά με το τι είναι και πώς μας δυναστεύει ο χρόνος, τι είναι και πώς μας απελευθερώνουν οι λέξεις. Αυτή είναι η διαλεκτική της ζωής, αυτή είναι η διαλεκτική της Δημουλά: Χρόνε, εσύ μας οδηγείς στον όλεθρο, μα με τις λέξεις τον όλεθρο ας τον κάνουμε γλέντι, έστω κι αν ξέρουμε πώς τελειώνουν τα γλέντια που θέλουν να είναι κεράκια στο σκότος του χρόνου. Από το 1952 παλεύει η Κική Δημουλά να βάλει τα δέοντα σημεία στίξεως στο αχανές χειρόγραφο του χρόνου και των λέξεων, πάει να πει να επινοεί, ξανά και ξανά, τη ζωή την ίδια, τη μελαγχολία της αντίστασης στο αδυσώπητο κύλισμα των δευτερολέπτων, στο κενό των ημερών και των νυχτών που μας κλέβει τον καπνό των πολύτιμων σιγαρέττων μας (και τα σιγαρέττα μας είναι τα μισοϋλικά μισοάυλα κομπολόγια και κομποσκοίνια μας). «Πάλι μνήμη πάλι λήθη./ Διαρκώς τις ίδιες λέξεις χρησιμοποιώ.// Κι ο βίος ο πολυλογάς/ σ’ αυτές τις δύο λέξεις αρκείται/ εν τέλει, μνήμη και λήθη» ψάλλει/προσεύχεται η Δημουλά στο τελευταίο της έργο με τίτλο Άνω τελεία (εκδ. Ίκαρος). Και είναι ψαλμωδία, είναι προσευχή, αυτή η επανάληψη του «πάλι». Και αλλού, πάντα επιμένοντας στον χρόνο και στις λέξεις, στοχάζεται η ποιήτρια για το Άλλοτε και το Τότε, για τα δύο βήματα που χωρίζουν το «έχω» από το «έχασα», για τη διαρκή διελκυστίνδα ανάμεσα στην Αλήθεια και το Ψέμα, στην αγάπη και στην απώλεια, στο νόημα των λέξεων και στη συντριβή αυτού του νοήματος – μια συντριβή που το αντίδοτό της αποτελεί η ποίηση.

ΠEΤΡΟΣ ΤΑΤΣOΠΟΥΛΟΣ

«Δεν μπορώ καν να προσποιηθώ τον κομφορμιστή καριερίστα» Ο συγγραφέας και πρώην βουλευτής μιλά στη LiFO για το νέο του βιβλίο Γκαγκάριν και το μέλλον του στην πολιτική.

Π

ώς μπορεί να συνδέεται ο Γιούρι Αλεξέγιεβιτς Γκαγκάριν, ο πρώτος κοσμοναύτης στην ιστορία της ανθρωπότητας, με τη μεταπολεμική Ελλάδα, το ιστορικό Gagarin 205 και τη σύγχρονη κουλτούρα αλλά και ψευτοκουλτούρα; Ο Πέτρος Τατσόπουλος τα μπλέκει σε ένα non fiction novel με τίτλο Γκαγκάριν που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Οξύ και μίλησε στη LiFΟ για το νέο του βιβλίο, τον πολιτισμό αλλά και το μέλλον του στην πολιτική.

– Τι θα διαβάσουμε στο νέο σας βιβλίο; Την ιστορία της μεταπολεμικής Ελλάδας από ανορθόδοξη οπτική γωνία. Όχι από πάνω προς τα κάτω, ως συνήθως, αλλά από κάτω προς τα πάνω. Την ιστορία που εντυπώθηκε στη λαϊκή μνήμη, έστω και αν δεν καταγράφηκε στα εγκεκριμένα ιστορικά βιβλία, έστω και αν επέζησε μονάχα στις προφορικές αφηγήσεις ή βρίσκεται διάσπαρτη και αποσπασματική στα λαϊκά περιοδικά της εποχής. Παράλληλα, ο αναγνώστης θα κληθεί να παρακολουθήσει μια απόπειρα εθνικής αυτογνωσίας. Πώς αυτά τα εβδομήντα χρόνια μάς έχουν διαμορφώσει. Ποιοι είμαστε πραγματικά. Όχι ποιοι νομίζουμε ότι είμαστε, ούτε ποιοι νομίζουν οι ξένοι ότι είμαστε.

– Πώς σας ενέπνευσε ο Γιούρι Γκαγκάριν και ποιος ο ρόλος του στην υπόθεση του βιβλίου; Ο κοσμοναύτης Γιούρι Γκαγκάριν ήταν μια ασυνήθιστη περίπτωση στην καρδιά του Ψυχρού Πολέμου, μιας επικίνδυνα παρανοϊκής εποχής. Είχε περάσει και από την Ελλάδα, το 1962, για να μας καθησυχάσει ότι ο Νικίτα Χρουστσόφ δεν σκόπευε να ρίξει πυρηνική βόμβα πάνω στην Ακρόπολη, όπως είχε απειλήσει ότι θα κάνει. Με τον ερχομό του έγινε ο κακός χαμός. Πυροδότησε μια σειρά από αλυσιδωτές αντιδράσεις εν αγνοία του κι ερήμην των αγαθών προθέσεών του. Από αυτή την άποψη είναι ο ιδανικός πυροκροτητής αν θέλεις ν’ αφηγηθείς μια ιστορία όπου το ορθολογικό και το προβλεπόμενο παίζουν μάλλον περιθωριακό ρόλο, την ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας.

– Πώς συνδέεται η ιστορία του βιβλίου με το Gagarin 205 και τον Νίκο Τριανταφυλλίδη; Ποιες οι σχέσεις σας; Ξεκίνησα με εντελώς διαφορετική επιδίωξη από το αποτέλεσμα που προέκυψε. Ήθελα να γράψω ένα μυθιστόρημα που να εκτυλίσσεται στον χώρο του πορνό σινεμά. Η έρευνα με οδήγησε στον Νίκο Τριανταφυλλίδη που όχι μόνο είχε συνεργαστεί με τον Γκουσγκούνη, τον αρχετυπικό Έλληνα πορνοστάρ (μολονότι έχει παίξει μονάχα σε μία hardcore πορνό ταινία), αλλά ο Γκουσγκούνης τού είχε βαφτίσει και την κόρη. Εκτός από ιστορίες με τον Γκουσγκούνη, ο Τριανταφυλλίδης άρχισε να μου μιλάει και για το μαγαζί του, το Gagarin 205 στη Λιοσίων, έναν χώρο συναυλιών που παλιότερα ήταν και τσοντάδικο, και σινεμά για ταινίες καράτε, και αστικό θερινό σινεμά, και χώρος κράτησης των ομήρων της ΟΠΛΑ. Έτσι, η μία ιστορία με οδηγούσε στην άλλη, καθεμιά πιο συναρπαστική από την προηγούμενη, ένα γαϊτανάκι αφηγήσεων και προσώπων συνδεδεμένων με αόρατα νήματα. Κάπου εκεί συνειδητοποίησα ότι κανένα μυθιστόρημα δεν θα μπορούσε να υποκαταστήσει μια τόσο «μυθιστορηματική» πραγματικότητα.

– Στην περιγραφή του βιβλίου γίνεται αναφορά σε μια εποχή όπου ο πολιτισμός δεν είχε μπει σε κουτάκια. Θεωρείτε ότι σήμερα ο πολιτισμός είναι σε κουτάκια; Ως πρόθεση, ασφαλώς και είναι σε κουτάκια σήμερα. Όχι μόνο ο πολιτισμός αλλά και η πολιτική. Ζούμε φρικτές μέρες δυσανεξίας – ό,τι δεν χωράει στο κουτάκι μας, το απορρίπτουμε μετά βδελυγμίας. Κατά τη δική μου εφηβεία (κλείνω όπου να ’ναι τα 57 μου χρόνια), τα πάντα ήταν πιο χύμα, όχι από άποψη, από άγνοια, από αφέλεια, από αθωότητα. Τότε, ακόμα και οι τσόντες ήταν αθώες, πρόσχαρες, ξέγνοιαστες. Κι εκείνο τον κόσμο, ναι, έχω κάθε λόγο να τον νοσταλγώ.

– Θα σας ξαναδούμε υποψήφιο στις επόμενες εκλογές, όποτε και αν γίνουν; Αν ναι, με ποιο κόμμα; Έζησα 52 χρόνια χωρίς ανάμειξη στην ενεργό πολιτική. Μια χαρά μπορώ να ζήσω έτσι και τα υπόλοιπα. Εάν είχα ως αυτοσκοπό την κάθοδό μου στις εκλογές και προφανώς την εκλογή μου (δύσκολα μπορώ να φανταστώ πιο μίζερο σκοπό ζωής), θα ήμουν φρόνιμο αγόρι, δεν θα αντιμιλούσα στον δάσκαλό μου και θα έτρωγα όλο το φαγητό μου. Είμαι ανεπίδεκτος μαθήσεως. Δεν μπορώ καν να προσποιηθώ τον κομφορμιστή καριερίστα. Μην το ψάχνετε. Δεν το «έχω» απλώς. Δεν είναι το σκαρί μου.

κική δημουλά Άνω τελεία

Εκδόσεις Ίκαρος Σελίδες: 48

Σχολαστικότητες. «Άλλοτε και Τότε./ Και τα δύο χρόνος/ μια αλήθεια σαν ψέμα.// Κανένα ελαφρυντικό/ πολύ γοργά μας απομάκρυναν/ από το μόλις πριν λίγο.// Ωστόσο βρίσκω πιο ένοχο το Άλλοτε./ Μας οδήγησε/ σε πιο χαώδη ακόμα μακρινή αοριστία/ τόσο που η μια ζωή στερήθηκε/ ν’ αγναντεύει την άλλη// άσε που απομακρύνθηκα κι εγώ/ τόσο που δε βλέπω αν είμαι κανενός/ ούτε καν του σώματός μου/ μια ζεστή ανάμνηση.// Απαρνούμαι το Άλλοτε/ στο Τότε αφοσιώνομαι γελιέμαι// πως κάθε Τότε/ είναι πολύ κοντά στα τωρινά μου/ σαν δυο βήματα μόνο ν’ απέχει/ το έχω από το έχασα.// Όμως αν είναι έτσι/ εάν εφάπτονται τόσο θερμά οι διαφορές/ αν αγαπιέται ακόμα το έχω με το έχασα// τότε λοιπόν εσύ/ γιατί δεν μου κρατάς πια το χέρι;// Και συ Αλήθεια γιατί λες τόσα ψέματα;/ Κι εσύ Ψέμα γιατί δεν αληθεύεις ποτέ;» (Όπου θαυμάζουμε την εσκεμμένη ανάσα ανάμεσα στο «και» και στο «συ», όταν έχουμε απεύθυνση στην Αλήθεια, ενώ ένα λαχάνιασμα φουριόζο υπάρχει στο «κι εσύ» όταν η ποιήτρια ρωτάει το Ψέμα). Αίνος στο ίσως. Η Δημουλά, σοφή και σαφής όσο ποτέ, ξέρει ότι δύναμή μας είναι η αδυναμία μας, ότι το ψέλλισμα είναι το ουρλιαχτό μας, ότι δίχως σιγαστήρα η κραυγή μας είναι άσφαιρο μελόδραμα, ότι υπονομεύοντας την ποιητικότητα διακονείς την Ποίηση, ότι το πνεύμα ενοικεί στην ύλη, ότι το Τίποτα εμπεριέχει το Παν, ότι αν δεν στέργεις να απουσιάζεις δεν έχεις παρουσία. Παίζει (και τι μεγαλείο είναι το παιχνίδι όταν μετράς έξι δεκαετίες στη γραφή!) με τις αντιφάσεις, δεν τις φοβάται, τις κανακεύει, μας τις προσφέρει. Αμφιθυμία, αμφισημία, αμφιβολία, ιδού τα όπλα της ποιήτριας στη μάχη κατά των δουλικών που είναι οι άκαμπτες πεποιθήσεις και υπέρ της πιο ποιητικής υλικότητας που είναι το γεγονός. Ποντάρει στο «ίσως» η Δημουλά, στη μικροκαμωμένη, στη μια σταλιά λέξη «ίσως» που είναι το όχημα του στοχασμού. «Δυο συλλαβές λέξη είσαι και τρέμει/ η μάνα σου η γλώσσα/ μη σε τσαλαπατήσουν οι πολυσύλλαβες/ δυνάμεις […] Τα ναι και τα όχι δειλή σε θεωρούν/ πως είσαι τσιράκι της υπεκφυγής». Ξέρει καλά η Δημουλά να ανθίσταται στην παντογνωσία, να εμμένει στο διαζευκτικό, να ελίσσεται ανάμεσα στα πολύβουα στερεότυπα, να προκρίνει το έμμεσο. Μέσευση, μεσολάβηση, ένας go-between, ένας ενδιάμεσος είναι η ποίηση ανάμεσα στην αμετάκλητη φθορά και στη σοφία, ανάμεσα στο αγχώδες αίτημα και στη μαγεία της μη διεκδίκησης, όπως θύμιζε και ένας άλλος ποιητής. Η Δημουλά ανήκει στον χώρο του «αλλιώς», στον χώρο όπου τα πράγματα και τα συναισθήματα συντίθενται, σμίγουν ξανά, αποκτούν την όντως διάστασή τους, αν και πάντα μένει μια ανησυχητική απορία, ένα ακόμα ερωτηματικό. Σε ένα από τα πιο συγκινητικά ποιήματα του βιβλίου Άνω τελεία επιμένει: «Θα ήθελα/ κάπως αλλιώς ν’ αγαπιούνται τα πράγματα// στριμωγμένα/ σ’ ένα μικρό δωμάτιο που να είναι/ μπάνιο κουζίνα μαζί κι υπνοδωμάτιο/ εντός και το καθιστικό/ η μία χρήση να νίβει την άλλη// χώρισμα να μην υπάρχει/ ούτε χώρος – σπιθαμή/ για τον χωρισμό.// Θα ήθελα;/ Και πού θα κοιμάται η προσποίηση;/ αγκαλιά με την αγάπη;». radiobookspotting.blogspot.gr/

56 lifo – 8.12.16

¶

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ από τη μαρια δρουκοπουλου

ΚΑΥΤΌ ΜΕΛΆΝΙ 16 νέες εκδόσεις που αξίζουν την προσοχή μας.

1

1

ΕΛΕΝΑ ΦΕΡΡΑΝΤΕ

3

ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΛΕΞΑΚΗΣ

Το νέο όνομα

Κλαρινέτο

Μτφρ.: Δήμητρα Δότση Εκδόσεις Πατάκη Σελ.: 581

Εκδόσεις Μεταίχμιο Σελ.: 464

Η Έλενα Φερράντε συνεχίζει τη συγκλονιστική αφηγηματική ανατομία της ζωής των δύο κοριτσιών που ξεκίνησε με την «Υπέροχη φίλη μου». Στον δρόμο τους προς την ωριμότητα, δυο φίλες απομακρύνονται, ξανασμίγουν και μέσα από τον σαρωτικό ρυθμό της σχέσης τους συμπληρώνουν το παζλ της ζωής τους, καθεμιά με τα δικά της κομμάτια.

Ο συγγραφέας ταξιδεύει από το Παρίσι, όπου αντιμετωπίζει τη μοιραία ασθένεια του φίλου και εκδότη του, στην Ελλάδα της κρίσης, όπου γνωρίζεται με ανθρώπους τσακισμένους από την οικονομική ανέχεια. Ανάμεσα στη ζεστασιά των ημερών και στη θλίψη της απουσίας· ανάμεσα στη μητρική γλώσσα και στη γραφή ξεφυτρώνει αναπάντεχα το ερώτημα: Γιατί ξεχνάμε;

4

2

ΒΥΡΩΝΑΣ ΚΡΙΤΖΑΣ

Bob Dylan - 100 τραγούδια Εκδόσεις Πατάκη

Γραμμένο από έναν ένθερμο φαν του καλλιτέχνη, περιλαμβάνει κείμενα πάνω στα 100 κορυφαία δείγματα του έργου του. Στο φόντο διακρίνονται οι μεταβολές στα κοινωνικά και καλλιτεχνικά ρεύματα, μαζί με κάποια βασικά δεδομένα από την προσωπική ζωή του δημιουργού. Επιπλέον, άνθρωποι από τον χώρο της μουσικής επιλέγουν ένα αγαπημένο τους κομμάτι και μιλούν γι’ αυτό.

2

3

IAN RANKIN Ακόμα και τα άγρια σκυλιά Μτφρ.: Νάντη Σακκά Εκδόσεις Μεταίχμιο Σελ.: 512

Η αποστρατεία δεν ταιριάζει στον Τζον Ρέμπους. Έτσι, όταν η επιθεωρήτρια Σιβόν Κλαρκ ζητά τη βοήθειά του σε μια υπόθεση, δεν του παίρνει πολύ χρόνο να αποφασίσει. Ο Ian Rankin επαναφέρει τους σπουδαιότερους χαρακτήρες του σε μια ιστορία που διερευνά τις πιο σκοτεινές γωνιές των ενστίκτων και των επιθυμιών μας.

5

ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΜΑΡΑΣΛΗΣ

Ο κύκλος του πάθους Εκδόσεις Α.Α.Μαρασλής Σελ.: 268

4

6

ΝΤΕΪΒΙΝΤ ΚΡΟΝΕΜΠΕΡΓΚ

8

TED CHIANG

Αναλωμένοι

Ιστορίες της ζωής σου

Μτφρ.: Γιώργος Μπέτσος Εκδόσεις Τόπος Σελ.: 336

Μτφρ.: Δημήτρης Αρβανίτης Εκδόσεις Κέδρος Σελ.: 376

Ένας ιστός από παράλληλες αφηγήσεις που συνθέτει μια σαγηνευτική, ονειρική πλοκή, όπου η γεωπολιτική συναντά τις τρισδιάστατες εκτυπώσεις, τη Βόρεια Κορέα, το Φεστιβάλ των Καννών, τον καρκίνο και το σεξ, σε εκδοχές που υπερβαίνουν κάθε φαντασία. Ένανα πληθωρικό, προκλητικό βιβλίο, το παρθενικό μυθιστόρημα του παγκοσμίως γνωστού σκηνοθέτη Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ.

Το διήγημα περιγράφει την άφιξη στη γη μιας ομάδας εξωγήινων που αναγκάζουν έναν Αμερικανό φυσικό και μια Αμερικανίδα γλωσσολόγο να ασχοληθούν με τη μελέτη και την αποκωδικοποίηση της γλώσσας τους, βοηθώντας τους δύο επιστήμονες να διερευνήσουν τα όρια της ανθρώπινης γλώσσας και την έννοια του χρόνου. Έχει γίνει ταινία με τον τίτλο «Άφιξη».

6

9

ΧΟΥΑΝ ΠΑΜΠΛΟ ΕΣΚΟΜΠΑΡ

7

MICHEL BUSSI

Τρία μαύρα νούφαρα Μτφρ.: Κατερίνα Γούλα Εκδόσεις Κέδρος Σελ.: 488

Στο επίκεντρο της ιστορίας, τρεις γυναίκες: ένα κοριτσάκι έντεκα χρονών με ταλέντο στη ζωγραφική, μια ιδιαίτερα γοητευτική νεαρή δασκάλα και μια ηλικιωμένη με μάτια κουκουβάγιας, που παρακολουθεί τα πάντα. Και ένα θανάσιμο πάθος. Με φόντο φήμες για πίνακες χαμένους ή κλεμμένους, θολές εικόνες δημιουργούνται καθώς μπερδεύεται το παρελθόν με το παρόν.

Με το τελευταίο του έργο, ο συγγραφέας μάς επιβεβαιώνει τους πνευματικούς και λογοτεχνικούς του προσανατολισμούς. Σε αυτή την ανατρεπτική ιστορία μυστηρίου και πάθους ο συγγραφέας παίζει έντεχνα με ζωντανούς χαρακτήρες και φυτεύει τον σπόρο της αμφιβολίας για το πραγματικό και ουσιώδες, ώστε να επενεργήσει τελικά και αναπότρεπτα στον άγνωστο ψυχισμό μας.

Πάμπλο Εσκομπάρ, ο πατέρας μου Μτφρ.: Μαρία Παλαιολόγου Εκδόσεις Μίνωας Σελ.: 400

Είκοσι τρία χρόνια μετά τον θάνατο του αρχηγού του καρτέλ του Μεδεγίν, ο γιος του Εσκομπάρ ταξιδεύει σε ένα παρελθόν, για να δείξει το άγνωστο πρόσωπο του πατέρα του. Ένας άντρας διψασμένος για εξουσία, χωρίς ενδοιασμούς και χωρίς οίκτο για κανέναν, που την ίδια στιγμή εκδήλωνε απέραντη αγάπη για την οικογένειά του.

7

8

9

5

8.12.16 – lifo

57

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ 10

10

ΤΖΟΡΤΖ ΧΟΡΤΟΝ

Η μάστιγα της Ασίας Μτφρ.: Γιώργος Μπαρουξής Εκδόσεις Μίνωας Σελ.: 232

Η Μάστιγα της Ασίας αποτελεί μια συγκλονιστική προσωπική μαρτυρία του διπλωμάτη Τζορτζ Χόρτον που υπηρετούσε ως γενικός πρόξενος των ΗΠΑ στη Σμύρνη τα χρόνια της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ως αυτόπτης μάρτυρας καταδεικνύει τις οργανωμένες σφαγές των Ελλήνων και των Αρμενίων από τους Τούρκους και την παθητική στάση που κράτησαν οι Μεγάλες Δυνάμεις.

11

ΣΤΕΛΛΑ ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ 11

Ιζαντόρα Ντακ Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο Σελ.: 40

12

Η κεντρική ηρωίδα της ιστορίας, η πάπια Ιζαντόρα, ακολουθεί τα βήματα της διάσημης χορεύτριας Ισιδώρας Ντάνκαν. Κύκνοι, πάπιες, γλάροι, κότσυφες κι αηδόνια μάς αφηγούνται μια τρυφερή και ταυτόχρονα σκληρή περιπέτεια αυτογνωσίας και αυτο-αποδοχής, όπου το μπαλέτο και ο μοντέρνος χορός έχουν την τιμητική τους.

12

14

ΕΛΕΝΑ ΑΡΤΖΑΝΙΔΟΥ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝOΣ ΡΕΓΚΟΣ

Το καράβι της γιορτής

Αυτοβιογραφική αναφορά στον ζωγράφο Πολύκλειτο Ρέγκο

Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο Σελ.: 40

«Πλησιάζουν Χριστούγεννα και οι είκοσι καλά διατηρημένοι πέτρινοι φάροι ξαφνικά ξυπνούν, αναβοσβήνοντας τις λυχνίες τους. Ή μπορεί και να νομίζω πως εκπέμπουν πολύ δυνατό φως για να μηνύσουν στα καράβια πως πλησιάζουν τη στεριά και πως, αν θέλουν για λίγες μέρες να γιορτάσουν μαζί με τους στεριανούς τον ερχομό του Χριστού, δεν έχουν παρά να δέσουν».

Εκδόσεις Ianos Σελ.: 176

«Με πήρε για μια βόλτα με πανί με το Ασπροπούλι, ένα σκιαθίτικο πασσαρέλι που παράγγειλε ο Νίκος στα ναυπηγεία του Λεμονή στη Σκιάθο, το 1946, τη χρονιά που γεννήθηκα. Η βολτούλα με το πανί ήταν καλή και μου άρεσε, όμως έτσι, με το ήρεμο αεράκι, απομακρυνθήκαμε αρκετά από τα καφενεία της παραλίας της Αγίας Τριάδας…»

MAHI BINEBINE

Το βιβλίο του πόθου

Τα αστέρια του Σιντί Μουμέν

Μτφρ.: Ιωάννα Αβραμίδου Εκδόσεις Ianos Σελ.: 272

Ένα αποκαλυπτικό βιβλίο, καθώς στα ποιήματα που καταθέτει ο μεγάλος Καναδός τραγουδιστής και συνθέτης αποτυπώνεται ο εσωτερικός του κόσμος με εξαιρετικό τρόπο, κάνοντας την ποιητική του τέχνη γοητευτική. Άνθρωποι, ζώα, φύση, γυναίκες, άντρες και παιδιά που παρελαύνουν σε πραγματικό χρόνο αποτυπώνονται με την πένα του και μας αναγκάζουν να σταθούμε δίπλα στην αφήγησή του.

Μτφρ.: Μ. Κάλμπαρη, Ανδρ. Στάικος, Δ. Κονδυλάκη Εκδόσεις Άγρα Σελ.: 208

Οι εκδόσεις Άγρα, σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδας, δημοσιεύουν έργα των πλέον καταξιωμένων σύγχρονων θεατρικών συγγραφέων της Γαλλίας, με σκοπό να εμπλουτίσουν τη σύγχρονη θεατρική βιβλιογραφία και το ρεπερτόριο των ελληνικών θεάτρων. Πολλά από τα έργα αυτά έχουν ήδη ανέβει στην ελληνική σκηνή. Ο παρών τόμος περιέχει έργα των Πομερά, Μινιανά και Κορμάν.

Μτφρ.: Έλγκα Καββαδία Εκδόσεις Άγρα Σελ.: 160

Ο Γιασίν αφηγείται πώς μεγάλωσε γρήγορα και πέθανε ακόμη πιο γρήγορα στο Σιντί Μουμέν, στην άκρη της πόλης της Καζαμπλάνκα. Μυθιστόρημα τραγικό που ρίχνει φως στο συγκλονιστικό παρόν μας, γεμάτο άσχημες φάρσες και σιωπηλά δράματα, περιπλανήσεις και σκόνη, αδελφότητες και προδοσίες.

15

58 lifo – 8.12.16

13

Νέο γαλλικό θέατρο

15

13

ΛΕΟΝΑΡΝΤ ΚΟΕΝ

16

ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ

14

16

8.12.16 – lifo

59

ΛΕΩΝ Ήλιος και Κρόνος σας καλούν να δείτε μέσα

ΤΟΞΟΤΗΣ Ανανεωμένοι και αισιόδοξοι είστε οι

δας, καθώς παρουσιάζονται κάποιες επαγγελματικές ευκαιρίες που θα συμβάλουν στην αύξηση του εισοδήματός σας και όσοι είστε αποφασισμένοι να δουλέψετε σκληρά, θα πετύχετε τα καλύτερα των αποτελεσμάτων. Οι ευνοϊκές όψεις του Άρη με Ήλιο και Σελήνη εξυπηρετούν τα συμφέροντά σας και μπορείτε να εξοικονομήσετε κάποια χρήματα για ανάγκες που βρίσκονται καθ’ οδόν. Ακολουθήστε καινούργιες κατευθύνσεις, συνδυάστε την τρέχουσα εργασία σας με μια παράλληλη και έχετε τα μάτια και τα αυτιά σας ορθάνοιχτα. Στον ερωτικό τομέα εξομαλύνονται καταστάσεις που σας είχαν απομακρύνει από το ταίρι σας και αποφασίζετε να αφήσετε πίσω σας κάποιες ατυχείς στιγμές. Ευχάριστες ανατροπές προβλέπονται για εσάς τους ελεύθερους που είστε πρόθυμοι για νέες γνωριμίες και δεν πρόκειται να λείψει το ερωτικό παιχνίδι από την καθημερινότητά σας. Η φροντίδα της εμφάνισής σας γίνεται βασικό σας μέλημα.

από μια ρεαλιστική σκοπιά τις καταστάσεις, όμως δεν αποκλείεται ορισμένα θέματα να διογκωθούν στο μυαλό σας, προκαλώντας σας πανικό. Μια αγωνία την έχετε σχετικά με τα επαγγελματικά σας και εξαιτίας αυτού δεν έχετε το μπρίο των προηγούμενων ημερών, με αποτέλεσμα να πέφτουν οι ρυθμοί σας. Μια ευχάριστη ανατροπή την Τετάρτη με την Πανσέληνο είναι μια καλή ένεση αυτοπεποίθησης και θα καταφέρετε να αναπληρώσετε τυχόν κενά που δημιουργήθηκαν στη δουλειά σας. Στην προσπάθειά σας να σώσετε τους άλλους, κινδυνεύετε να πέσετε κι εσείς μαζί τους, είναι όμως μονόδρομος για εσάς η στήριξη που παρέχετε. Θέματα ηλικιωμένων μελών θα σας απασχολήσουν καθώς και των παιδιών, για τα οποία θα πρέπει να βρείτε εποικοδομητικούς τρόπους ώστε να αφοσιώνονται στα καθήκοντά τους. Η ερωτική σας ζωή (η ποια;).. είναι σε λήθαργο, μέσα στο Σαββατοκύριακο όμως προβλέπονται έντονες και συναρπαστικές στιγμές.

Τοξότες μέσα στις επόμενες μέρες, κάτι που διευκολύνει τις επαφές σας καθώς εκπέμπετε μια σιγουριά που κάνει τους άλλους να σας εμπιστεύονται και να μην αμφιβάλλουν για τα λεγόμενά σας. Προωθήστε τις υπηρεσίες και τα προϊόντα σας ακόμα πιο εντατικά και ξεκαθαρίστε προηγούμενες υποθέσεις ώστε να μη σας αποσυντονίζουν. Είναι μια εποχή που βλέπετε την οικονομική σας κατάσταση να βελτιώνεται και μπορείτε να σχεδιάσετε με περισσότερη σιγουριά το μέλλον. Έντονη κοινωνική ζωή και επαφές με καινούργια πρόσωπα φέρνουν έναν αέρα ανανέωσης στη ζωή σας και σας δίνεται η ευκαιρία να δοκιμάσετε νέες εμπειρίες που θα σας συναρπάσουν. Η ερωτική σας ζωή είναι ασταθής και δεν έχει να κάνει με το ότι δεν υπάρχουν επιλογές αλλά με την ανάγκη σας να παραμείνετε για κάποιο χρονικό διάστημα ελεύθεροι.

ΤΑΥΡΟΣ Οι Ταύροι βλέπετε πολύ ρομαντικά τις

ΠΑΡΘΕΝΟΣ Με μελαγχολική διάθεση σας βρί-

καταστάσεις, επιβάλλεται όμως μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση που θα σας προφυλάξει από πιθανές κακοτοπιές και σφάλματα. Η εβδομάδα που ακολουθεί είναι αρκετά απαιτητική, οι επαγγελματικές σας υποχρεώσεις αυξάνονται και δεν θα λείψουν οι στιγμές που θα αισθανθείτε μπλοκαρισμένοι. Οργανώστε εγκαίρως το πρόγραμμά σας και φροντίστε να το τηρείτε. Μικρές και έξυπνες επενδύσεις ευνοούνται, αρκεί να έχετε μελετήσει και την παραμικρή λεπτομέρεια. Αποφύγετε τις υπερβολές με τα χρήματά σας. Έχετε αφήσει στην άκρη τις προσωπικές σας ανάγκες, προσπαθώντας να συνδυάσετε τις επαγγελματικές με τις οικογενειακές σας υποχρεώσεις, με αποτέλεσμα να μένει πίσω η ερωτική σας ζωή, και έχετε αρχίσει να ανησυχείτε για τη σχέση σας. Κανονίστε να φύγετε για ένα διήμερο με το ταίρι σας και προσπαθήστε να απολαμβάνετε περισσότερο τον χρόνο που περνάτε μαζί. Μια πρόσφατη σχέση αρχίζει να σας προκαλεί ασφυξία.

σκει η εβδομάδα (προφανώς επειδή είναι ο μήνας των γιορτών) και προσπαθείτε να είστε σε συνεχή εγρήγορση, ώστε να μην απασχολείτε το μυαλό σας με οτιδήποτε σας προκαλεί θλίψη. Μέσα σε όλες σας τις επαγγελματικές υποχρεώσεις μπορεί να προστεθούν και άλλων που δεν δείχνουν την ίδια υπευθυνότητα μ' εσάς, μπορείτε όμως να το αποφύγετε, αν φερθείτε με διπλωματία. Μην ασχολείστε με πολλά θέματα ταυτόχρονα, ώστε να αποφύγετε λάθη και, τέλος, τακτοποιήστε οφειλές τώρα που ενισχύονται τα οικονομικά σας, ώστε να είστε πιο ήσυχοι αργότερα. Προσπαθείτε μέσω τρίτων να πικάρετε τον πρώην σας και δεν καταλαβαίνετε ότι έτσι διαιωνίζετε μια κατάσταση που στην ουσία είναι ανώφελη, μια και δεν προβλέπεται επανασύνδεση. Αφήστε το παρελθόν στην ησυχία του και αναζητήστε τρόπους για να διευρύνετε τον κύκλο των γνωριμιών σας. Αν συναναστρέφεστε με τα ίδια άτομα συνεχώς, δύσκολα θα γνωρίσετε κάποιο καινούργιο πρόσωπο.

ΔΙΔΥΜΟΣ Η Πανσέληνος της Τετάρτης στο ζώδιό

ΖΥΓΟΣ Έχετε πολλές ιδέες που θα θέλατε να υλο-

σας αυξάνει τον προβληματισμό σας σχετικά με τα οικονομικά σας και αναζητάτε τρόπους για να βγείτε από το αδιέξοδο. Επανεξετάστε τις μεθόδους σας, γιατί, απ’ ό,τι φαίνεται, κάτι δεν κάνετε σωστά. Σίγουρα σας έχουν τύχει πολλές αναποδιές, κάπου όμως έχετε χάσει τον έλεγχο και θα πρέπει να ξαναπάρετε τα ηνία της επιχείρησής σας στα χέρια σας. Εποχικά επαγγέλματα μπορούν να ενισχύσουν το εισόδημα όσων αναζητούν μια θέση εργασίας. Έντονη κοινωνική ζωή και αλλαγή παραστάσεων σας βοηθούν να γεμίσετε τις μπαταρίες σας και προβλέπονται καινούργιες γνωριμίες που θα σας ενθουσιάσουν. Ενδεχομένως να μην κεντρίσουν το ερωτικό σας ενδιαφέρον, οι φιλίες όμως που θα δημιουργηθούν θα σας δώσουν ικανοποίηση. Εσείς που διανύετε μια φάση μοναχικότητας, αρχίζετε να αναζητάτε περισσότερο την επικοινωνία με κόσμο και είναι κάτι που θα σας ωφελήσει σε μεγάλο βαθμό.

ποιήσετε, όμως φρενάρουν οι ενέργειες σας λόγω οικονομικής στενότητας – ωστόσο δεν σας ενδιαφέρει το ενδεχόμενο ενός συνεταιρισμού. Προτιμάτε να βασιστείτε αποκλειστικά στις δικές σας δυνάμεις κι ας καθυστερήσει η εφαρμογή των επαγγελματικών σας πλάνων. Η νέα εβδομάδα σας βρίσκει πρόθυμους να δουλέψετε σκληρά, θυσιάζοντας αρκετό από τον προσωπικό σας χρόνο για να πετύχετε τους στόχους σας, που μπορεί να είναι κάποια σημαντική αγορά, ένα ταξίδι με το ταίρι σας ή την οικογένεια. Η συσσωρευμένη κούραση σας έχει αποξενώσει από τα οικεία σας πρόσωπα, μπορείτε όμως μέσα στο επόμενο διάστημα να αναθερμάνετε τις σχέσεις σας, βελτιώνοντας την κοινωνική σας ζωή. Δεχτείτε τις προσκλήσεις που σας γίνονται κατά καιρούς και προσπαθήστε να δίνετε το παρών σε κοινωνικές εκδηλώσεις, όσο κι αν σας φαίνονται βαρετές. Μια καινούργια σχέση ξεκινά με θετικές προοπτικές.

ώσεις που προκύπτουν και είστε γεμάτοι ενθουσιασμό με τις εξελίξεις της δουλειάς σας, κάτι που μπορεί να ενισχύσει τη διάθεσή σας για ξόδεμα χρημάτων. Μην παρασύρεστε και κοιτάξτε πρώτα να τακτοποιήσετε τις οφειλές σας προς τρίτους. Περιορίστε τα έξοδά σας αν σκέφτεστε να εκσυγχρονίσετε τον εξοπλισμό σας και μη δίνετε υποσχέσεις σε συνεργάτες που δεν μπορείτε να τις τηρήσετε. Είναι μια εποχή που δεν θα λείψουν τα απρόοπτα, γι αυτό θα πρέπει να είστε σε συνεχή εγρήγορση. Στον οικογενειακό τομέα υπάρχει μια υποβόσκουσα κατάσταση που μπορεί να εκτονωθεί την Τετάρτη με την Πανσέληνο, καθώς επηρεάζεστε άμεσα οι Καρκίνοι, και οι συνέπειες θα είναι δυσάρεστες. Δείξτε κατανόηση στις ανάγκες των αγαπημένων σας προσώπων, αφιερώνοντάς τους περισσότερη χρόνο. Η ερωτική σας ζωή χρήζει άμεσης βελτίωσης, ώστε να μη σας γίνει συνήθεια η μοναχικότητα.

60 lifo – 8.12.16

Starfax

ΚΑΡΚΙΝΟΣ Πολλές οι επαγγελματικές υποχρε-

από τη μαριβίκυ καλλέργη (starfax@lifo.gr)

ΚΡΙΟΣ Θετικές οι προβλέψεις αυτής της εβδομά-

ΣΚΟΡΠΙΟΣ Οι Σκορπιοί βρίσκεστε σε ένα μεταβατικό στάδιο, οι συνεχείς αλλαγές σάς αποπροσανατολίζουν και θα πρέπει να ολοκληρώσετε έναν κύκλο που πλησιάζει στο τέλος του για να υποδεχθείτε καινούργια και πιο ευχάριστα γεγονότα στη ζωή σας. Αν καταφέρετε να ξεπεράσετε ορισμένες ανασφάλειες και δοκιμάσετε την τύχη σας σε νέες κατευθύνσεις, μπορείτε να ενισχύσετε τα οικονομικά σας. Η πίστη στον εαυτό σας θα υπερβεί κάθε εμπόδιο. Εστιάστε στην προσωπική σας ζωή και μη σπαταλάτε το χρόνο σας προσπαθώντας να επαναφέρετε τις ισορροπίες με φιλικά σας πρόσωπα, ενώ γνωρίζετε εκ των προτέρων πως είναι χάσιμο χρόνου και ενέργειας. Ένα καινούργιο πρόσωπο που σας πολιορκεί σίγουρα τονώνει την αυτοπεποίθησή σας, αλλά δεν συμβαδίζουν οι απόψεις σας και αποφασίζετε να μην ανταποκριθείτε. Όπως και να έχει, είναι μια εποχή που γίνεται αισθητή η παρουσία σας.

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ Κρόνος και Δίας αυξάνουν τις επικοινωνιακές σας ικανότητες και είναι ιδανική εποχή για να κάνετε επαφές με εργοδότες και ανώτερα στελέχη, ώστε να ξεκαθαριστούν οικονομικά ζητήματα που σας απασχολούν. Αν έχετε δική σας επιχείρηση, διακοσμήστε τον χώρο σας, δίνοντας μια πιο ευχάριστη και γιορτινή νότα, ώστε να προσελκύσετε περισσότερο κόσμο, δημιουργώντας όμορφα συναισθήματα. Τα οικονομικά σας είναι σε άνθηση, θα πρέπει όμως να τακτοποιήσετε τις οφειλές σας προτού αρχίσετε τις αγορές για τον εαυτό σας. Μη δράτε παρορμητικά σε σχέσεις που είναι έτοιμες να λυγίσουν κάτω από πιέσεις και δώστε περισσότερο χρόνο στους άλλους. Η δική σας εξωστρέφεια δεν θα πρέπει να σας παρασύρει, απαιτώντας και από τους άλλους να αντιδράσουν παρόμοια. Την Τετάρτη με την Πανσέληνο πρέπει να προσέξετε λίγο, όντας υπομονετικοί με το ταίρι σας και δείχνοντας περισσότερη κατανόηση στους προβληματισμούς του.

ΥΔΡΟΧΟΟΣ Η ενίσχυση των οικονομικών σας έρχεται την κατάλληλη στιγμή για να διεκπεραιώσετε τις υποχρεώσεις σας και ατενίζετε με περισσότερη αισιοδοξία το μέλλον. Κάποιες επενδύσεις αρχίζουν να αποδίδουν και σκέφτεστε σοβαρά το ενδεχόμενο να επεκτείνετε τις δραστηριότητές σας, όμως θα πρέπει να εξετάσετε προσεχτικά κατά πόσο υπάρχουν περιθώρια να αναλάβετε περισσότερες ευθύνες. Είναι μακρύς ο δρόμος από τη σκέψη μέχρι την υλοποίηση ενός εγχειρήματος και μπορεί να κρύβει εμπόδια και παγίδες. Αποφύγετε τις παρορμητικές ενέργειες λόγω ενθουσιασμού. Πιθανή επανασύνδεση με έναν πρώην έρωτα σας προκαλεί ανάμεικτα συναισθήματα και ενώ το θέλατε με όλη τη δύναμη της ψυχής σας, αρχίζετε να ξενερώνετε, διαπιστώνοντας πως δεν έχει βελτιωθεί ούτε στο ελάχιστο το συγκεκριμένο πρόσωπο. Θέματα γάμου μπορούν να κλονιστούν εξαιτίας μιας παράλληλης σχέσης που πάει να δημιουργηθεί. ΙΧΘΥΣ Έχετε όλους τους καλούς οιωνούς για να βελτιώσετε την οικονομική σας κατάσταση κι αν ξεπεράσετε ορισμένες ανασφάλειες που είναι αποτέλεσμα προηγούμενων ατυχιών, θα αξιοποιήσετε στο έπακρο τις ευκαιρίες που θα σας δοθούν. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες προσπαθήσετε να αποβάλετε το άγχος που μπλοκάρει τις ενέργειές σας και εστιάσετε σε στόχους που μπορούν να υλοποιηθούν άμεσα. Ανακτήστε τις δυνάμεις σας εγκαίρως, καθώς προβλέπεται αύξηση των ευθυνών σας μέσα στο επόμενο διάστημα. Ξεκινάτε κάθε τρεις και λίγο διαφορετική δίαιτα, χάνετε κάνα-δυο κιλά που στην ουσία είναι υγρά και μετά κολλάει ο δείκτης της ζυγαριάς και τα παρατάτε. Συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό που θα σας δώσει ένα διατροφικό πρόγραμμα ανάλογα με τις ανάγκες σας, βάλτε τη σωματική άσκηση στην καθημερινότητά σας και θα βρείτε τη φόρμα σας πολύ σύντομα. Ένας νέος έρωτας αυξάνει την ανάγκη σας να βελτιωθείτε, κάντε το όμως σωστά.

SUDOKU No 492 8 5 1 6

7 3 8 9

5 8 4 1 2 6 3 5 1 2 4

5 3

4 9

5

2

Η λύση του προηγούμενου 4 7 9 8 1 6

6 1 3 9 2 5

8 2 5 7 4 3

3 8 1 2 7 9

7 4 6 1 5 8

9 5 2 6 3 4

1 6 8 5 9 7

2 9 4 3 6 1

5 3 7 4 8 2

2 7 9 6 3 8 4 5 1 3 4 1 5 9 7 2 8 6 5 8 6 4 2 1 3 7 9

3

MUST VISIT ΜΑΓΑΖΙΑ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ Σας παρουσιάζουμε τρία μαγαζιά που ξεχωρίζουν στο κέντρο για καφέ και φαγητό, μέχρι after office ποτό.

Wabi Sabi, Οι πίτες της πεθεράς, Glorybox: Το καθένα στο είδος του...

THE GLORYBOX

Ένα funky all day café-bar που ξεχωριζει στην Ομονοια Εμμανουήλ Μπενάκη 7-9, Αθήνα, 210 3834324 https://el-gr.facebook.com/theglorybox

Π

ερνώντας από την Εμμανουήλ Μπενάκη, κοντά στην Ομόνοια, είναι δύσκολο να μην πέσει το βλέμμα σου πάνω του. Η κόκκινη πρόσοψη του Glorybox το κάνει να ξεχωρίζει στην περιοχή. Μικρός, αλλά ζεστός χώρος, με playful διακόσμηση, ιδανικός για κάθε ώρα της ημέρας, για διάλειμμα ή μετά τη δουλειά, για μια μικρή στάση για καφέ με τους θαμώνες του να το χαρακτηρίζουν εξαιρετικό. Και αν σας έχει ανοίξει η όρεξη, εδώ θα βρείτε χειροποίητες πίτσες και χορταστικές μπαγκέτες που φτιάχνονται μπροστά σας, με προσεκτικά επιλεγμένα υλικά. Όσο η ώρα προχωράει, στο παιχνίδι μπαίνουν funky και electronica μουσικές με κλασικά κοκτέιλ που κάνουν και delivery στο γραφείο ή στο σπίτι, αν δεν είστε σε mood να βγείτε έξω.

THE GLORYBOX

WABI SABI

ΟΙ ΠΙΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΘΕΡΑΣ

Αυθεντικές γεύσεις της ιαπωνικής κουζίνας.

Ο «ναός» της πίτας στο Κολωνάκι

Πανεπιστημίου & Εμμ. Μπενάκη 9, 210 3306562, http://wabisabi.gr, www.facebook. com/WabiSabiAthens

Πινδάρου 26, Κολωνάκι, 210 3616835, www. milfpies.gr, www.facebook.com/Mothers-inLaw-Fresh-Pies

Τ

α τελευταία χρόνια το sushi αποκτά ολοένα και περισσότερους λάτρεις και στην Αθήνα. Το να βρεις όμως αυθεντικό, καλοφτιαγμένο sushi είναι μια υπόθεση που θέλει ψάξιμο για τους απαιτητικούς του είδους. Το Wabi Sabi είναι ένα asian restaurant που απευθύνεται ακριβώς σε αυτούς. O μεγαλωμένος στο Βιετνάμ Κινέζος σεφ, με μακρόχρονη εμπειρία στο sushi, έχει δημιουργήσει ένα multiasian menu που υπόσχεται να σε μυήσει στα μυστικά της ασιατικής κουζίνας. Εκτός από εξαιρετικό sushi, θα βρεις μια σειρά άλλων asian πιάτων, όπως Ρad Τhai, Τom Yam soup, noodles soups, Mango Salad, Vietnamese Chicken Salad, Wakame Salad και η φοβερή πάπια Πεκίνου, φτιαγμένα με φρέσκα υλικά και σε πολύ προσιτές τιμές. Στον όμορφο, λιτό χώρο του με ασιατικές πινελιές οργανώνονται και κοινωνικές εκδηλώσεις με μενού ή μπουφέ. Λειτουργεί καθημερινά από τις 8 το πρωί για καφέ και τσάι και από τις 12 το μεσημέρι έως τα μεσάνυχτα για φαγητό. Μη χάσετε τις μοναδικές του προσφορές κάθε Τρίτη και Πέμπτη, 13:00-16:00, απολαμβάνοντας τις επιλογές του μπουφέ με μόνο 10 ευρώ το άτομο, τα sushi nights κάθε Παρασκευή με 15 ευρώ (20:00-23:00) αλλά και τον σαββατιάτικο μεσημεριανό μπουφέ, όπου μπορείτε να δοκιμάσετε 22 διαφορετικά πιάτα με μόλις 15 ευρώ.

O

ταν η αγάπη για αγνό φαγητό στο χέρι συναντά την παράδοση δημιουργούνται χώροι όπως οι «Πίτες της πεθεράς» στο Κολωνάκι. Ένα μαγαζί, που, όπως μαρτυρά και το όνομά του, έχει στο μενού κυρίως πίτες… απ’ τα χεράκια της πεθεράς. Με καταβολές από την Ήπειρο και γνώση της παραδοσιακής τοπικής κουζίνας, η οικογενειακή αυτή επιχείρηση δημιουργεί καθημερινά ολόφρεσκες πίτες, βασισμένες σε κλασικές συνταγές και όχι μόνο, φτιαγμένες με χειροποίητο φύλλο και αγνά υλικά. Στον μικρό και όμορφα διακοσμημένο χώρο του θα βρείτε κλασικές παραδοσιακές πίτες, αλλά και πιο ιδιαίτερες, όπως η μοναδική σολομόπιτα, η ρεβιθόπιτα, η πίτα ψητών λαχανικών με μετσοβόνε και πολλές άλλες. Οι «Πίτες της πεθεράς», που γρήγορα αγάπησε ο κόσμος είναι μέλος της Slow Food International, ενός διεθνούς οργανισμού που προωθεί το «αργό φαγητό», αυτό δηλαδή που φτιάχνεται με μεράκι, από αγνά υλικά μικρών παραγωγών.

Extra tip: Μπορείτε να παραγγείλετε έτοιμα ή ταψί για να ψήσετε στο σπίτι. Καθημερνά και delivery στον μικρό δακτύλιο.

ΟΙ ΠΙΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΘΕΡΑΣ

WABI SABI

8.12.16 – lifo

61

OMάνοςΕλευθερίουδιαλέγειέναποίημα

ΤΈΛΛΟΣ ΆΓΡΑΣ HΤΑΝ, ΜΕΣ ΣΤΟΝ ΚOΣΜΟ Ήταν, μες στον κόσμο, ένα παιδί όλο δείλια κι όλο ανορεξιά ∙ τα παλιά τα σπίτια, τη σπουδή αγαπούσε, και τη μοναξιά.

Αγαπούσε οι άλλοι ν’ αγαπούν, τα όργανα αγαπούσε, από μακρυά, και τα μάτια που θαμποκοπούν μια κρυφή, βαθειά παρηγοριά.

Τα κατάρτια επρόσεχε πολύ, κάθε που έπιανε, ώρες, να φυσά και μακρυά, στο τζάμι, στην αχλύ, «Το ποίημα αυτό μου αρέσει πολύ γιατί είναι η εικόνα ενός άλλου κόσμου. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Τέλλος Άγρας ήταν ο σημαντικότερος κριτικός λογοτεχνίας, μαζί με τον Κωστή Παλαμά, μέχρι τώρα».

— mάνος eλευθερίου, συγγραφέας

χόρευαν, κομμένα τα μισά.

Μες στου κόσμου την οχλαγωγή, τι ν’ απόγινε τ’ ωχρό παιδί, δίχως μοναξιά και συλλογή, όνειρα, ταξίδια, ούτε σπουδή;

[Συλλογή Καθημερινές 1923-1930, εκδόσεις Πέτρου Δημητράκου (1939)]

62 lifo – 8.12.16

επιμελεια: μαρκελλα ανδρικακη

8.12.16 – lifo

63

64 lifo – 8.12.16