Τεύχος 502

ολα για την αθηνα! free press δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ κυκλοφορει καθε πεμπτη

DOCUMENTA 14 H MΑΡΤΑ ΜΙΝΟΥΧΙΝ ΘΑ ΧΤΙΣΕΙ ΕΝΑΝ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ ΜΕ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΑ

12012017

ΣΤΟ

Χ Α ΡΤΙ

Ν ο ΔΙΑΔΊΚΤ 1 Βάσει σ τοιχείω ν Bari-Fo cus

ΣΤΟ

ΥΟ

www.li fo.gr Στοιχεία

Google Analyti cs

2 lifo – 12.1.17

ΓΙΑΤΊ ΓΙΑ ΚΆΠΟΙΟΥΣ ΤΑ ΓΙΟΡΤΙΝΆ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΆ ΤΡΑΠΈΖΙΑ ΕΊΝΑΙ ΕΦΙΆΛΤΗΣ;

POSTS ΓΡAΜΜΑΤΑ E-MAILS

feedback501

α π ό τ ον α ρη δ η μ οκ ιδ η

Oι αντιδράσεις που δημιούργησαν τα άρθρα και τα posts μας την περασμένη εβδομάδα.

*Στείλτε μας Feedback: feedback@lifo.gr

☛ «Δεν έχουμε όλοι τόσο τοξικές οικογένειες» αντέδρασε ο αναγνώστης Vorrior στο πολυσυζητημένο άρθρο της Χριστίνας Γαλανοπούλου στο LIFO. gr σχετικά με τα οικογενειακά τραπέζια δυσλειτουργικών οικογενειών. «Κάποιοι όμως έχουμε και είναι καλό να ακούγεται και η δική μας φωνή» σχολίασε η αναγνώστρια με το ψευδώνυμο εξωγήινη. «Δεν μεγαλώσαμε όλοι σε αγαπημένες οικογένειες, των οποίων η θαλπωρή μάς σκεπάζει ακόμα. Υπάρχουμε κι εμείς που μεγαλώσαμε με ανθρώπους που μας φέρονταν όπως οι χειρότεροι εχθροί μας. Και που βλέπουμε τους άλλους να τρέχουν περιχαρείς στις οικογενειακές μαζώξεις και δεν μπορούμε να ταυτιστούμε με τίποτα, δυστυχώς». «Σ’ ευχαριστώ τόσο πολύ γι’ αυτό το άρθρο!» έγραψε η Ωραία. «Επιτέλους, δεν είμαι μόνη! Να νιώθω ότι είμαι υπερβολική, μισάνθρωπος, ότι “ο ένας μου βρoμάει και ο άλλος μου ξινίζει” και ότι “θα μείνεις μόνη σου”, όπως πρόσφατα άκουσα, γιατί απλώς δεν θέλω να συμμετέχω σε αυτό το καρναβάλι κάθε χρόνο!» ☛ Μια ομάδα κτηνιάτρων βοηθάει εθελοντικά τα ζώα σε όλη την Ελλάδα και ο πρόεδρός της Γιάννης Μπάτσας μίλησε γι’ αυτήν στον M. Hulot. «Συγχαρητήρια στους ανθρώπους της Εθελοντικής Δράσης Κτηνιάτρων Ελλάδος (ΕΔΚΕ) για το έργο τους, μπράβο και στη LiFO που αναδεικνύει την προσπάθεια. Δύο δυσάρεστες σκέψεις μού γεννήθηκαν διαβάζοντας το άρθρο: 1) Αν το κράτος φρόντιζε τα αδέσποτα, ως όφειλε, δεν θα χρειαζόταν καμία ΕΔΚΕ. Λεφτά υπάρχουν! Το να στειρωθούν όλα τα αδέσποτα της Ελλάδας κοστίζει όσο τρεις μισθοί ημετέρων. Δεν μπορούν να διορίσουν τρεις ξάδερφους/γκόμενους λιγότερους; Αν, μάλιστα, το κράτος εφάρμοζε συμπληρωματικά και τους, επίσης δικούς του, νόμους περί εγκατάλειψης και κακοποίησης ζώων, θα σταματούσε και η αύξηση του πληθυσμού. Το τελευταίο δεν κοστίζει τίποτα στο κράτος. Εκτός από κάτι ψηφαλάκια, αυτά των κυνηγών (450.000 νοματαίοι που ψηφίζουν με κριτήριο ποιο κόμμα ευνοεί το κυνήγι – συμπαγής μάζα). 2) Καταλαβαίνω την ανησυχία της ΕΔΚΕ να μην τα τσουγκρίσει με τους συναδέλφους της. Αλλά εδώ μιλάμε για καθαρή υποκρισία των συναδέλφων. Αφού οι άλλοι γιατροί δεν πρόκειται να φροντίσουν ποτέ τα αδέσποτα, τι είδους επαγγελματική ζημιά μπορεί να κάνει η ΕΔΚΕ; Για μια ακόμα φορά, στην Ελλάδα, εκείνοι που κάνουν κάτι καλό εμποδίζονται και κατηγορούνται, ενώ οι ασυνείδητοι, που είτε αδιαφορούν είτε εγκαταλείπουν τα ζώα στον δρόμο, έχουν εξασφαλισμένη την ατιμωρησία.

☛ Ο τραγουδοποιός Ρους μας μίλησε για τη γειτονιά του, του Παπάγου, κι ένας αναγνώστης έγραψε: «Κι εγώ μένω στη συνοικία αυτή πάνω από είκοσι χρόνια, μεγάλωσα δύο παιδιά και βγάζω βόλτα καθημερινά δύο σκυλιά στο πάρκο μεταξύ Κηποθεάτρου και Verde. Η περιοχή του Παπάγου είναι κυρίως προάστιο στρατιωτικών. Η μισή, προς Μεσογείων και Αναστάσεως, έγινε από βασιλικούς που τώρα, όσοι ζουν, είναι υπέργηροι και τα περισσότερα σπίτια ανήκουν σε αυτούς και στους απογόνους τους. Η άλλη μισή είναι η νέα περιοχή προς Κατεχάκη, που δημιουργήθηκε την επταετία ’67-’74, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η εκκλησία της ενορίας είναι ο Άγιος Γεώργιος και δεν είναι τυχαίο. Στου Παπάγου υπάρχει και η μοναδική πια στη χώρα πλατεία Μεταξά. Παλιά ήταν πολλές, αλλά μετονομάστηκαν οι περισσότερες σε Δημοκρατίας. Στις εκλογές η ΝΔ έπαιρνε πάντα ποσοστά πάνω από 70%, αλλά ευτυχώς η Χ.Α. δεν παίρνει πάνω από 7,5%. Ακροδεξιοί ηλικιωμένοι, βέβαια, υπάρχουν πολλοί ακόμα, μεταξύ αυτών κι ο Πλεύρης. Η κοινωνία είναι πολύ κλειστή και ως έναν βαθμό σνομπ. Αυτό που με ενοχλεί πάντα είναι το πολύ ισχυρό αίσθημα ιδιοκτησίας των κατοίκων. Μέχρι να φτάσω από το σπίτι μου στο πάρκο και να μπω σε αυτό με τα σκυλιά μου, οι μισοί βγαίνουν από τα σπίτια τους την ώρα που περνάω να μου κάνουν παρατήρηση. “Στο πεζοδρόμιό σας να βγάζετε τα σκυλιά, όχι στο δικό μας”. Μια φορά ένας κύριος άνοιξε το λάστιχο και μας κατάβρεξε. Τα τελευταία χρόνια (ο ένας σκύλος μου είναι δεκατριών) περνάω βιαστικά από τη μέση του δρόμου για να αποφεύγω τις εντάσεις. Το ίδιο αίσθημα ιδιοκτησίας υπάρχει και στο παρκάρισμα. Μην παρκάρει κανείς ασφαλώς όχι μπροστά στην γκαραζόπορτα, αλλά ούτε και παράπλευρα στο σπίτι τους, εκεί όπου δεν έχει γκαράζ. Επίσης, με έχουν βρίσει άπειρες φορές χυδαία (και όταν είχα τα παιδιά μικρά) όταν διέσχιζα τους δρόμους από τις διαβάσεις πεζών με διαγράμμιση. Μεταξύ αυτών κι ένας μουσικοσυνθέτης που τότε οδηγούσε ένα μαύρο μεγάλο SUV και τώρα κατέχει μια σημαίνουσα πολιτική θέση. Δεξιός δεν ήταν, αλλά, κατά τα άλλα, είχε αποκτήσει τη νοοτροπία της περιοχής. Κλείνοντας, να πω ένα πραγματικό συμβάν σαν ανέκδοτο. Ρωτάει μια κοπέλα μέσα από το αυτοκίνητό της έναν λίγο ηλικιωμένο κύριο “Παρακαλώ, μήπως ξέρετε την οδό Εθνικής Αντιστάσεως;” και απαντάει ο κύριος: “Εδώ είναι Παπάγου, δεσποινίς, δεν έχουμε οδούς Εθν. Αντιστάσεως, Εθνικής Αμύνης έχουμε”».

free press Eβδομαδιαίος οδηγός της Αθήνας. Κυκλοφορεί κάθε Πέμπτη.

12.1.17 – lifo

3

Index 502

www.lifo.gr ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

Η ΜΑΡΤΑ ΜΙΝΟΥΧΙΝ ΘΑ ΧΤΙΣΕΙ ΕΝΑΝ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ ΣΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΌ ΜΈΓΕΘΟΣ ΜΕ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΑ σελiδα

εκδότης Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικοσ διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ διευθυντής εκδοσησ M. Hulot εμπορική διεύθυνση Δήμητρα Πασομένου υπεύθυνος ψηφιακής ανάπτυξης Νίκος Ζαφείρης art director Χρήστος Τζοβάρας συμβουλοσ σχεδιασμου Γιάννης Καρλόπουλος –––––– αρχισυντακτeσ lifo.gr Άρης Δημοκίδης Θανάσης Χαραμής

14

προγραμματισμός lifo.gr Αγγελική Βαξάλη Σπύρος Γκατζούνας Άγγελος Παπαστεργίου –––––– συντονισμός ύλης Μαρκέλλα Ανδρικάκη συντακτική ομάδα Columnists: Νικόλας Σεβαστάκης Θοδωρής Αντωνόπουλος Ναταλί Χατζηαντωνίου Δημήτρης Πολιτάκης Δημήτρης Κυριαζής Βιβλίο: Τίνα Μανδηλαρά Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης Κινηματογράφος: Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος Τάσος Μελεμενίδης

ΘΕΙΑ ΛΕΝΑ

Γεύση: Νίκη Μηταρέα StarFax: Μαριβίκυ Καλλέργη

Η ζωή και το έργο της «Αγαπημένης Θείας Λένας» που μεγάλωσε με τις ιστορίες της γενιές παιδιών παρουσιάζεται σε μια έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη που επιμελείται η εγγονή της Μαρία Ηλιού.

σελiδα

Σύνταξη: Αλέξανδρος Διακοσάββας Μερόπη Κοκκίνη Βασίλης Καψάσκης Νινέττα Γιακιντζή Φιλιώ Ράγκου Χριστίνα Γαλανοπούλου Πάνος Μιχαήλ Γιάννης Πανταζόπουλος Χρήστος Παρίδης Μαρία Παππά Λένα Φουτσιτζή Θεόφιλος Δουμάνης

20 φωτογραφία εξωφύλλου

Monotheist Illustration των Mouselephant.

ΑΘΗΝΑΊΟΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΆΔΑΣ

ΒΑΣΊΛΕΙΟΣ ΔΡΌΛΙΑΣ

Αστροφυσικός, συγγραφέας. Γεννήθηκε στην Αθήνα. Ζει μεταξύ Λονδίνου, Αθήνας και Σαν Φρανσίσκο.

σελiδα

22

φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης Πάρις Ταβιτιάν Freddie F. assistant art director Rinétta Κοσκινίδου διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου γραμματεία σύνταξης Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– senior direct market manager Κώστας Μαντάς direct market managers Βούλα Καραβαγγέλη Γιώργος Λυκουργιώτης Σπύρος Αποστολόπουλος υποδοχή διαφήμισης Ξένια Στασινοπούλου συντονισμοσ διαφήμισης Μάγδα Τζακώστα οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης Άλκηστις Γκούμα εξωτερικες εργασιες Άκης Ιωάννου κωδικος εντυπου 7639

4 lifo – 12.1.17

12.1.17 – lifo

5

The Breeder

Εγκαίνια: 19/01, 20:00-22:00. Διάρκεια έκθεσης: 19/1-18/2. Ώρες λειτουργίας: Τρ.-Παρ. 12:00-20:00, Σάβ. 12:00-18:00, είσοδος ελεύθερη

iLoveAthens

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

laura & lizzie

Η Breeder παρουσιάζει την Πέμπτη 19 Ιανουαρίου την πρώτη ατομική έκθεση της Σοφίας Στέβη στην γκαλερί, με τίτλο «Laura & Lizzie». Η Σοφία Στέβη εμπνέεται από το ποίημα «The Goblin Market» της Christina Rossetti, πρωταγωνίστριες του οποίου είναι δύο αδελφές, η Laura και η Lizzie. Οι δυο τους επισκέπτονται κάθε βράδυ μια πηγή για να πάρουν νερό. Εκεί, καλικάντζαροι έχουν στήσει μια αγορά και διαλαλούν την πραμάτεια τους, τα πιο λαχταριστά και ζουμερά φρούτα του κόσμου. Παρά τις προσπάθειές τους να αντισταθούν στον πειρασμό που ελλοχεύει, ένα βράδυ η Laura δεν αντέχει και υποκύπτει. Η περιγραφή της σκηνής κατά την οποία απολαμβάνει τα φρούτα είναι άκρως ερωτική. Ορμώμενη από την ιστορία αυτή, η Στέβη παρουσιάζει μια αφήγηση με κεντρικό άξονα τη γυναίκα ως παρουσία σε μια κοινωνία γεμάτη ταμπού και συμβάσεις, δίνοντας έμφαση στην ερωτική και σεξουαλική της φύση. Σοφία Στέβη, «Laura & Lizzie», The Breeder, Ιάσονος 45

6 lifo – 12.1.17

12.1.17 – lifo

7

ΣΤΟ ΧΑΡΤΙ Η ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ (OΛΕΣ ΟΙ ΗΛΙΚΙΕΣ)

Αναλυτικά, οι πανελλαδικές αναγνωσιμότητες ΒARI-Focus:

LIFO

154.000

ATHENS VOICE

146.000

EΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

127.000

ΤΑ ΝΕΑ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ

122.000

ΑΓΟΡΑ

49.000

ΗΜΕΡΗΣΙΑ

41.000

ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

25.000

ΟΙ ΝΕΑΝΙΚΕΣ ΗΛΙΚΙΕΣ (13 ΕΤΏΝ - 34 ΕΤΏΝ) LIFO

81.000

ATHENS VOICE

71.000

ΤΑ NEA ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ

38.000

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

24.000

ΗΜΕΡΗΣΙΑ

17.000

ΑΓΟΡΑ

11.000

ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

Επισκεψιμότητα οδηγών πόλης μηνός Οκτωβρίου – σε μοναδικούς επισκέπτες:

8 lifo – 12.1.17

8.000

ΣΤΟ ΔΙΑΔΊΚΤΥΟ LIFO.gr Athinorama.gr Athensvoice.gr In2life.gr

3.946.986 1.464.839 1.460.940 1.244.127

aπο τον δημητρη κυριαζη

TheBuzz

TalkoftheTown

Για να καταλάβουμε τη σημασία αυτής της συσκευής στην κουλτούρα του 21ου αι. ας αναλογιστούμε απλώς ότι χωρίς το iPhone δεν θα είχαμε check-in, selfies, Instagram, Viber, WhatsApp και όλο το Ίντερνετ στην παλάμη του χεριού μας.

Στις 9 Ιανουαρίου του 2007, 9:43 τοπική ώρα, ο Στιβ Τζομπς παρουσίασε στο Moscone Center του Σαν Φρανσίσκο το πρώτο iPhone. Η πρώτη γενιά του iPhone είχε τιμή μέχρι και 599 δολάρια, ζύγιζε 136 γραμμάρια και είχε πρωτοποριακά χαρακτηριστικά για την εποχή, απαρχαιωμένα όμως για τη σημερινή: επεξεργαστή 400 MHz, 128 MB μνήμης, κάμερα 2 Megapixel, οθόνη 3,5 ιντσών με ανάλυση 320x480 και μέχρι 16 Gigabyte αποθηκευτικό χώρο. Λειτουργούσε στο δίκτυο EDGE της AT&T, αντί του ταχύτερου 3G.

ο 2008 λανσαρίστηκε το δεύτερο iPhone, το iPhone 3G, οποίο διέθετε ένα ασπρόμαυρο Τ πλαστικό κάλυμμα στο πίσω μέρος. Σε αυτό το μοντέλο έκανε την εμφάνισή του το App Store, μια εξίσου επαναστατική καινοτομία της Apple που επέτρεψε σε ανεξάρτητους προγραμματιστές να σχεδιάσουν ειδικές εφαρμογές για το iPhone. Με την ιδιοφυή αυτή κίνηση η Apple ουσιαστικά έκανε συνεργάτες της χιλιάδες πανέξυπνα μυαλά σε όλο τον κόσμο, που όχι μόνο εξέλιξαν περισσότερο την εμπειρία που πρόσφερε το προϊόν της αλλά την πλήρωναν κιόλας! Το 2009 ήταν η χρονιά του 3GS, που ήταν βελτιωμένο σε όλες τις λειτουργίες του, αλλά χωρίς κάποια ιδιαίτερη εξέλιξη. o 2010 έφερε το iPhone 4, ένα μοντέλο αρκετά διαφορετικό σχεδιαστικά, με ορθογώνιο T σχήμα και ανοξείδωτο ατσάλι στο πλαίσιο γύρω από τη συσκευή. Αυτή η έκδοση ήταν που συγκέντρωσε και τα πρώτα παράπονα. Συγκεκριμένα, πολλοί χρήστες υποστήριξαν ότι το σήμα του τηλεφώνου εξασθενούσε αρκετά όταν το κρατούσαν από τη βάση του.

Το 2011 καταλάβαμε ότι όταν το νούμερο του νέου μοντέλου συνοδεύεται από ένα S, τότε δεν θα υπάρχουν πολλές διαφοροποιήσεις σε σχέση με τον προκάτοχό του – τουλάχιστον σχεδιαστικά. Το 4S είχε δυνατότητα εγγραφής HD βίντεο και παρουσίασε στον κόσμο για πρώτη φορά τη φωνητική βοηθό Siri.

To 2012, με το 5ο μοντέλο της σειράς, είδαμε ένα μεγαλύτερο iPhone, μια ένδειξη πως η εταιρεία είχε τη ματιά της στραμμένη και στον ανταγωνισμό, που είχε ξεκινήσει να προσφέρει μεγαλύτερα μοντέλα που έβρισκαν ανταπόκριση στον κόσμο. Τα παράπονα αυτήν τη φορά συγκέντρωσαν οι χάρτες της Apple, οι οποίοι, για να το πούμε όσο πιο συνοπτικά γίνεται, δεν έκαναν τη δουλειά τους πολύ καλά. Το 2013 παρουσιάστηκαν δύο μοντέλα. Το 5S εισήγαγε για πρώτη φορά το Touch ID, ενώ το «φθηνότερο» 5C κόστιζε μόλις 99 δολάρια στις ΗΠΑ με διετές συμβόλαιο. o 2014 παρουσιάστηκε το iPhone 6 σε δύο εκδόσεις. Το «απλό» iPhone 6 με οθόνη T 4,7 ιντσών και το iPhone 6 Ρlus με οθόνη 5,5 ιντσών. Το νέο iPhone ήταν λεπτότερο από κάθε προηγούμενο, με το «απλό» iPhone 6 να έχει πάχος μόλις 6,9 χιλιοστά και το iPhone 6 Plus 7,1. Το 2015 παρουσιάστηκαν τα iPhone 6S και iPhone 6S Plus, τα οποία, στο πνεύμα της ενδιάμεσης έκδοσης με το S, δεν εισήγαγαν κάποια καινοτομία. o 2016 παρουσιάστηκε το iPhone 7, και πάλι σε δύο εκδόσεις. Οι καινοτομίες του T συγκεκριμένου μοντέλου περιλαμβάνουν τα ασύρματα ακουστικά και την ανθεκτικότητα στο νερό. Όπως είδαμε πρόσφατα και στη νέα διαφήμιση της Apple που γυρίστηκε στη Μάνη, μια ακόμα καινοτομία είναι το portrait mode, που σου δίνει τη δυνατότητα, χρησιμοποιώντας τη δεύτερη κάμερα του κινητού, να τραβήξεις φωτογραφίες με βάθος, προσδίδοντας μια πιο επαγγελματική αίσθηση στις φωτογραφίες-πορτρέτα. Αν και οι πωλήσεις των iPhones μειώθηκαν το 2016, η εταιρεία ανακοίνωσε ότι σημείωσε ένα ιστορικό ρεκόρ με πάνω από ένα δισεκατομμύριο ενεργές συσκευές Apple σε όλο τον πλανήτη (iPhone, iPad, Mac, iPod Τouch, Apple TV, Apple Watches).

12–18 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2017

1

ΧΡΌΝΙΑ

iPHONE

Θυμόμαστε τους βασικούς σταθμούς στην εξέλιξη της συσκευής που έφερε μια τεχνολογική επανάσταση με κοινωνικές προεκτάσεις.

12.1.17 – lifo

9

ΦΩΝΗ ΛΑΟΥ Εικονογράφηση: David Shrigley

Talk of the Town

ΑΡΤEΜΗΣ ΦΙΛAΤΟΒ Μιλήσαμε για το railbiking με έναν από τους ελάχιστους ανθρώπους που ασχολούνται με το άθλημα στην Ελλάδα και ανακαλύψαμε έναν υπέροχο τρόπο εκμετάλλευσης του εγκαταλελειμμένου σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας.

Ο ΉΧΟΣ ΤΩΝ ΌΠΛΩΝ

α π ό τ ο ν δ η μ ή τ ρ η κ υρ ι α ζ ή

α π ό τ ο ν ν ι κ όλ α σεβαστάκ η

ΔεύτερεςΣκέψεις

Εκεί που η αρχέγονη παράδοση του αντάρτη-κλέφτη συναντά τον αντιφασισμό των ’40s και το V for Vendetta της μεταμοντέρνας κουλτούρας.

10 lifo – 12.1.17

Με αφορμή τη σύλληψη της Πόλας Ρούπα και την περιπλοκή με το παιδί της ξανασκέφτεται κανείς τη συνέχεια στον χρόνο αυτής της στάσης από γενιά σε γενιά, εδώ και δεκαετίες. Διότι ποιος μπορεί να αρνηθεί ότι υπάρχει ένα ελληνικό μυστήριο με αυτή την επιμονή στην ένοπλη πρακτική; Βλέπουμε, ας πούμε, ανθρώπους γεννημένους το 1990 και νεότερους να περνούν στην παρανομία, να υιοθετούν το μοντέλο του κοινωνικού ληστή ή να σπεύδουν να ενταχθούν σε πυρήνες «τερορισμού» (κάποιοι, παραδόξως, δεν έχουν κανένα πρόβλημα με τον όρο «τερορισμός», αλλά όταν ακούν τη μετάφρασή του, τη λέξη τρομοκρατία, βλέπουν το μακρύ χέρι του κράτους). Το φαινόμενο υπάρχει σποραδικά σε χώρες όπως η Χιλή και το Μεξικό. Στην Ευρώπη έχει εξαφανιστεί και μόνο στην Ιταλία έχει αναδυθεί από καιρό ένας νέος εξτρεμιστικός χώρος με αναρχικές και ατομικιστικές αναφορές. Γιατί; Ποιοι λόγοι ωθούν παιδιά της ύστερης νεωτερικής κοινωνίας και του καταναλωτικού καπιταλισμού να δανειστούν την ιστορική μυθολογία του αντάρτη; Στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, όσοι είχαμε γεννηθεί σε αριστερές οικογένειες με διώξεις, συνδεόμασταν ψυχικά με τις «παλιές ιστορίες». Ήταν ζωντανό το νήμα με τη δεκαετία του ’40, τις αφηγήσεις της Κατοχής και του εμφύλιου πολέμου. Γνωρίζαμε καλά φυσιογνωμίες και σύμβολα μιας εποχής σημαδεμένης από την υλική στέρηση, την κρατική αυθαιρεσία και την πολιτική ανελευθερία. Οι γεννημένοι τη δεκαετία του ’50 και του ’60 μεγάλωσαν στον ενδιάμεσο χρόνο: ανάμεσα στα πολεμικά επίκαιρα και στα κόμικς, ανάμεσα στον αντιαμερικανισμό και στις αμερικάνικες αγορές, ανάμεσα στην επίσημη εθνικοφροσύνη και στις υπερβάσεις της από νέους τρόπους ζωής και ιδεολογίες. Ένας χορός από αφηγήσεις, εικόνες και μυθικές εντυπώσεις, ένας χορός μεταμφιεσμένων, έδωσε ώθηση και στο μεταπολιτευτικό ένοπλο. Αν δεν το γέννησε, πάντως το τροφοδότησε με παραστάσεις και φαντασιώσεις. Αλλά ο χρόνος περνάει και αλλάζουν οι τρόποι ζωής, οι ηθικοί κώδικες, η καθημερινότητα. Το διεθνές σύστημα του ’70 δεν έχει πολλά κοινά με τη σημερινή, απορρυθμισμένη παγκοσμιοποίηση. Η πολιτική βία των baby boomers νέων απέχει έτη φωτός από τους τζιχαντισμούς της νέας χιλιετίας. Και βέβαια ξεχνάμε κάτι: το έρημο το 1944 απέχει πια εβδομήντα δύο χρόνια. Είναι πολλές γενιές πίσω στον χρόνο. Αρκεί να φανταστούμε έναν χίπη του ’70 να έχει αναφορές στην Μπελ Επόκ του 1900.

Αλλά και η εμπειρία από τα χρόνια της δικτατορίας είναι πια πολύ παλιά για να γεννάει αντιδράσεις, έστω από δεύτερο και τρίτο χέρι. Όλες δηλαδή οι εκδοχές πολεμικού βιώματος του εικοστού αιώνα φαίνεται απίθανο να παράγουν ακόμα «παραδείγματα». Και όμως, έτσι φαίνεται να συμβαίνει. Έστω σε πολύ μικρούς κύκλους και εκτός του κύριου ρεύματος, πράγμα που δεν συνέβαινε με την πρώιμη μεταπολιτευτική τρομοκρατία. Εκείνη ήταν ένα ακραίο κομμάτι μιας ολόκληρης πολιτικής κουλτούρας. Σήμερα, όμως, άνθρωποι που δεν έχουν κανένα ιστορικό βίωμα των αυταρχικών-πολεμικών καιρών βλέπουν το ελληνικό κράτος ως κατασταλτικό τέρας και το πολίτευμα ως μεταμφιεσμένη δικτατορία. Λογαριάζουν τον κάθε αστυνομικό ως μέλος κάποιων αιώνιων Ταγμάτων Ασφαλείας. Μέχρι και τον ελεγκτή του μετρό ως «Μνημόνιο» ή «Ολοκληρωτισμό» (ανάλογα με την τοποθέτηση). Στη θέση της υπαρκτής ελληνικής κοινωνίας προβάλλουν μια χώρα φανταστική όπου θριαμβεύουν οι καθαρές γραμμές: τα θύματα από τη μια, οι θύτες από την άλλη, οι προδομένοι και οι προδότες, οι υποτακτικοί και οι ανυπότακτοι. Όσο και αν μοιάζει απελπιστικά απλοϊκό, στη βάση αυτής της σκέψης ο πλανήτης και η ζωή του ανθρώπου χωρίζονται σε δύο ημισφαίρια, που το ένα εκπροσωπεί την αντίσταση και το άλλο την υποταγή. Η πρώτη φυσικά δικαιολογείται όσα λάθη και ανοησίες και αν κάνει. Η δεύτερη αξίζει μόνο το μίσος και την περιφρόνηση. Η πρώτη περιλαμβάνει πραγματικούς ανθρώπους, ενώ η άλλη, η υποταγή, βγάζει απλώς «σκουλήκια». Αυτό είναι το σχήμα που έχει αντέξει στον χρόνο. Και δείχνει να σκληραίνει μάλιστα και να γίνεται πιο αδιάλλακτο, όσο περισσότερο απομακρύνεται από την πραγματική ζωή. Τρεις πολύ διαφορετικοί κόσμοι έχουν συναντηθεί στη σκηνή της βίας: η αρχέγονη παράδοση του αντάρτη-κλέφτη, ο αντιφασισμός της δεκαετίας του ’40 και τα διάφορα V for Vendetta της μεταμοντέρνας κουλτούρας. Η αποθέωση της παραδοσιακής, απείθαρχης κοινότητας, τα αναρχικά είδωλα της ποπ κουλτούρας και από κοντά η γοητεία της βίας, όλα αυτά κατασκευάζουν έναν μύθο παρανομίας. Μαζί με ένα αίσθημα ηθικής ανωτερότητας και τερατώδεις βεβαιότητες για το καλό και το κακό αλλά και για την καταδίκη των ενόχων. Κάπως έτσι, έγινε έθιμο ακόμα και η ένοπλη εξέγερση. Ξεθυμασμένο, κουρασμένο, ελάχιστα ελκυστικό πια, αλλά έθιμο. Μια ακόμα ντόπια δοξασία που φαίνεται να νοσταλγεί τη μεγάλη Ιστορία και τους ρόλους της. Με καινούργια αδιέξοδα πάνω στα παλιά.

Τι είναι το railbiking; Μια κωδική ονομασία για την ποδηλασία πάνω στις ράγες του τρένου με ειδικά ποδήλατα που λέγονται δρεζίνες ή ποδηλατοδρεζίνες. Προσωπικά μου αρέσει η ονομασία «railbike» που δίνει το urban dictionary, αντί του «ποδηλατοδρεζίνα». Πόσοι άνθρωποι ασχολούνται με αυτό στην Ελλάδα; Ελάχιστοι, εγώ γνωρίζω άλλους τρεις. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχουν πάρα πολλές δυσκολίες και εμπόδια σε σχέση με το railbiking. Αν κάποιος θέλει να αγοράσει ένα τέτοιο ποδηλατάκι, θα βρει ελάχιστες επιλογές. Τα railbikes που κυκλοφορούν στην αγορά είναι πολύ βαριά, ακριβά και δεν χωρούν στο αυτοκίνητο. Θα μπορούσαμε να πούμε πως η μόνη λύση είναι να φτιάξει μόνος του κάποιος ένα ποδήλατο. Δυστυχώς, οι περισσότερες ιδέες που κυκλοφορούν στο Ίντερνετ είναι δυσλειτουργικές. Ακόμα κι αυτό που έφτιαξα εγώ χρειάζεται πολλές βελτιώσεις. Τι χρειάζεται κάποιος για να ξεκινήσει; Αν κάποιος θέλει να φτιάξει δικό του railbike, καλό θα ήταν να επικοινωνήσει μαζί μου. Έχω αρκετή τεχνογνωσία και με χαρά θα μοιραστώ τις γνώσεις μου. Επίσης, το κόστος κατασκευής ενός railbike ξεκινάει από τα 500 ευρώ περίπου. Χρόνος και χρήμα είναι δύο προαπαιτούμενα για κάθε χόμπι, πιστεύω. Εσένα τι σου αρέσει περισσότερο στο railbiking; Το railbiking είναι μια ευκαιρία να βιώσω τον σιδηρόδρομο από τη σκοπιά του μηχανοδηγού, που είναι παιδικό όνειρο. Ο ανενεργός σιδηρόδρομος είναι ο ασφαλέστερος τρόπος ποδηλασίας, καθώς είναι απαλλαγμένος από την οδική κυκλοφορία. Το railbike δεν χρειάζεται σέλα ποδηλάτου, που έχει αποδειχθεί επικίνδυνη για την υγεία. Η σέλα αντικαταστάθηκε με κάθισμα, έτσι δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος, μόνο ένας τέλειος τρόπος για άσκηση. Επίσης, τα φυσικά τοπία που συναντάς είναι καταπληκτικά. Ποιες είναι οι καλύτερες διαδρομές που έχεις κάνει; Αν και υπάρχουν αρκετά δίκτυα ανενεργού σιδηροδρόμου, η αλήθεια είναι ότι δεν έχω κάνει πολλές διαδρομές ακόμα. Μπορώ με σιγουριά να πω πως οι αγαπημένες μου διαδρομές βρίσκονται στην Ελευσίνα. Ξεκινούν από τον ιστορικό σταθμό του 18ου αι., περνούν δίπλα από την παλιά γερανογέφυρα, το ναυάγιο Mediterranean Sky και τον Ευταξία και φτάνουν μέχρι τη γνωστή Αγορά Οστράκων στο Νεράκι. Στα Μέγαρα ξεκινώ από τον παλιό σταθμό, περνάω το εγκαταλελειμμένο ασβεστοκάμινο και φτάνω μέχρι τα πολυβολεία της Κακιάς Σκάλας. https://www.facebook.com/railbiking/?pnref=lhc

ΝΕΚΡΟΛΟΓΊΑΣ ΕΓΚΏΜΙΟ

α π ό τ ο ν δ η μ ή τρ η π ολ ι τάκ η

ShortCut

«Αυτό που θρηνούμε στους νεκρούς είναι ότι έχασαν τις ελπίδες τους» είχε γράψει ο Τζον Μπέργκερ που έφυγε με την πρώτη φουρνιά RIP της νέας χρονιάς. «Σε λίγα χρόνια, όποιος δεν μετέχει στα κοινωνικά δίκτυα δεν θα θεωρείται αντικοινωνικός, θα είναι ύποπτος». Το τσιτάτο εμφανίστηκε σε επικήδεια ανάρτηση «φίλου» στο Facebook εξ αφορμής του θανάτου του Ζίγκμουντ Μπάουμαν. Δεν διασταύρωσα το αυθεντικό της ρήσης, άλλωστε είναι κάτι που άνετα θα μπορούσε να έχει πει/γράψει ο εκλιπών Πολωνός στοχαστής που τόσο είχε καυτηριάσει στο πιο πρόσφατο έργο του τα δεινά της παγκοσμιοποίησης και της «ρευστής» μετανεωτερικότητας, τονίζοντας συχνά ότι οι περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν αυτά τα μέσα όχι για να ανοίγουν τους ορίζοντές τους και να κάνουν διάλογο, αλλά για να εγκλωβίζονται με άνεση στο στοιχείο τους. Ακόμα κι όταν «νεκρολογούν» κάποιον αγαπημένο τους επώνυμο, θα μπορούσε να προσθέσει κανείς. Είναι φρέσκες οι μνήμες άλλωστε από το κακό τσουρομάδημα και την αναβίωση ακραίου ψυχροπολεμικού κλίματος που ακολούθησαν την είδηση του θανάτου του Φιντέλ Κάστρο στα social media. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι «ο αποθανών δεδικαίωται από της αμαρτίας», (αυτο)δικαιώνεται όμως πάντα ο συγγραφέας της νεκρολογίας, του επικήδειου λόγου, του εγκωμίου, της «ευλογίας» (eulogy) που λένε κι οι Αγγλοσάξονες. Την εποχή της αέναης νεκρολογίας επωνύμων στο Ίντερνετ φάνηκε ιδανικό το timing της έκδοσης προ μερικών μηνών της ανθολογίας υπό τον τίτλο Dead People που έβγαλε το ζεύγος γνωστών Αμερικανών γραφιάδων Stefany Anne Goldberg και Morgan Meis, στην οποία περιλαμβάνονται κάποιες από τις ιδιοσυγκρασιακές νεκρολογίες που έχουν γράψει τα τελευταία χρόνια για μια σειρά από διάσημα πρόσωπα, στα οποία προσδίδεται συχνά μια απροσδόκητη διάσταση, που μοιάζει όμως να αποκρυσταλλώνει την κληρονομιά, το βαθύ ίχνος που άφησαν πίσω. «Το πιο τρομακτικό πράγμα στον Οσάμα μπιν Λάντεν ήταν η σιωπή και η ηρεμία του», φέρ’ ειπείν. Ή για τον Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας: «Επιζητούσε να αντιληφθεί πώς είναι να είσαι ένα άτομο σε τούτο τον συγκεκριμένο κόσμο χωρίς να αγνοεί την απέραντη θάλασσα μαζικής, εμπορευματοποιημένης κουλτούρας στην οποία ζούμε, αλλά ούτε και να υποκρίνεται ότι δεν νιώθουμε μια βασανιστική αμηχανία κολυμπώντας σ’ αυτά τα νερά». Ή για τον Μιχαήλ Καλάσνικοφ: «Η φόρμα της εφεύρεσής του ήταν το γνωστό ΑΚ-47. Η ουσία της όμως είμαστε εμείς». Ή για τον Sun Ra: «Μόνο διαμέσου της ομορφιάς μπορούσαν να επιλυθούν οι ιδέες του Sun Ra, όπως τα μαθηματικά επιλύονται ως τραγούδι, όταν γίνουν κομμάτι της καθημερινής ζωής… Για τον Sun Ra, η ζωή δεν ήταν μόνο μια ιστορία με ηθικό δίδαγμα, αλλά κυρίως ένα παραμύθι». Ο θάνατος του Χάβελ, από την άλλη, αποτέλεσε την αφορμή μιας μίνι πραγματείας για τα αποξενωμένα υποκείμενα «που αναζητούν απελπισμένα νόημα και σκοπό και καταλήγουν να εμπιστεύονται μια ανώνυμη Εξουσία που τους προσφέρει μια ιδεολογική ασφάλεια, ακόμα κι αν αυτή η ασφάλεια είναι ένα ψέμα. Δεν είναι απαραίτητο καν να πιστεύουν πραγματικά αυτό το ψέμα, αρκεί να συμπεριφέρονται σαν να ισχύει». Το αγαπημένο μου εδάφιο του βιβλίου όμως είναι αυτό που αναφέρεται στον θάνατο του Adam «MCA» Yauch των Beastie Boys to 2012 (47 χρονών, γαμώ την τρέλα μου μέσα) και συνοψίζει το όλο «ζήτημα» του διάσημου γκρουπ ως «θεολογικό πρόβλημα»: «Πώς ενοποιείς μια τριάδα; Ανταλλάσσοντας φωνητικά, συμπληρώνοντας ο ένας τις προτάσεις του άλλου. Ο θάνατος του MCA σήμανε, εκτός των άλλων, τον θάνατο μιας τριάδας της οποίας ήταν αναπόσπαστο μέλος». Λίγες μέρες πριν από τον Ζίγκμουντ Μπάουμαν έφυγε από τη ζωή, στα 90 του επίσης, και ο Τζον Μπέργκερ, μέγας κριτικός, θεωρητικός, λογοτέχνης, καλλιτέχνης, τεράστια και πολυσύνθετη μορφή που βοήθησε τόσο κόσμο «να δει καλύτερα» την τέχνη, τη ζωή αλλά και τον θάνατο. «Ο θάνατος κι ο χρόνος ήταν πάντα σύμμαχοι» είχε γράψει. Επίσης, σ’ έναν από τους πιο εντυπωσιακούς αφορισμούς του, φαίνεται είχε πιάσει το βαθύ νόημα της ροπής μας προς τη νεκρολογία: «Αυτό που κατά βάση θρηνούμε στους νεκρούς είναι ότι έχασαν τις ελπίδες τους».

12.1.17 – lifo

11

α π ό τ ον δ ημήτ ρ η κυρ ια ζ η

UrbanLife

Talk of the Town

Είδαμε άσπρη μέρα στο κέντρο της Αθήνaς. Δεν ξέρω γιατί οι Αθηναίοι τρελαινόμαστε τόσο για το χιόνι. Ίσως είναι ότι ομορφαίνει την πόλη με το ομοιόμορφο άσπρο χρώμα που καλύπτει όλες τις ασχήμιες της, ίσως ανακουφιζόμαστε με τη λυτρωτική σιωπή που το συνοδεύει, ίσως είναι η προσμονή μιας αργίας που δεν θα μας επιτρέψει (τι κρίμα!) να πάμε στο σχολείο ή στη δουλειά μας. Ίσως είναι απλώς το γεγονός ότι δεν το βλέπουμε συχνά – τουλάχιστον στο κέντρο της Αθήνας. Σύμφωνα με μία από τις πιο αναλυτικές έρευνες, αυτήν του κ. Χρήστου Ντουντουλάκη (http://antisimvatikos. blogspot.gr/2010/06/ blog-post_10.html), στο κέντρο της πόλης έχει χιονίσει 519 μέρες από το 1900 έως και το 2012. Σε αυτά τα 113 χρόνια, λοιπόν, έχουμε κατά μέσο όρο 4,6 ημέρες χιονόπτωσης κάθε έτος. Όμως αυτές οι μέρες αφορούν απλή χιονόπτωση, χωρίς δηλαδή χιονόστρωση, και αυτό ίσως να εξηγεί τη συμπεριφορά του «στερημένου» Αθηναίου κάθε φορά που αντικρίζει νιφάδες. Οι χειμώνες με τις περισσότερες χιονοπτώσεις ήταν οι: 1991-92 (19 μέρες), 1948-49 (17 μέρες) και 1982-83 (15 μέρες), ενώ η πιο «παραγωγική» σε χιόνι δεκαετία ήταν αυτή του ’50. Αν και η χιλιετία μπήκε πολύ δυνατά με αρκετές χιονοπτώσεις στην Αθήνα, με σημαντικότερες αυτές του 2002, του 2004 και του 2008, στη δεύτερη δεκαετία του αιώνα το φαινόμενο έχει εξασθενήσει.

12 lifo – 12.1.17

ΦΩΤΟ: SOOC

12.1.17 – lifo

13

14 lifo – 12.1.17 marta minujin, el partenon de libros (ο παρθενώνας των βιβλίων, 1983), εγκατάσταση, avenida 9 de julio, buenos aires. φωτό: marta minujin archive

Η ΜΑΡΤΑ ΜIΝΟΥΧΙΝ ΘΑ ΧΤΙΣΕΙ ΕΝΑN ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ ΣΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΌ ΜΈΓΕΘΟΣ ΜΕ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΑ

ΜΙΑ ΑΠΌ ΤΙΣ ΚΟΡΥΦΑΊΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΎΣ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΉΣ ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΤΗΣ ΨΥΧΕΔΕΛΙΚΉΣ ΤΈΧΝΗΣ ΘΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΆΣΕΙ ΤΟ ΈΡΓΟ ΤΗΣ Ο ΠΑΡΘΕΝΏΝΑΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΊΩΝ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΉ ΠΛΑΤΕΊΑ FRIEDRICHSPLATZ ΣΤΟ ΚΆΣΕΛ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΣΤΟ ΠΛΑΊΣΙΟ ΤΗΣ DOCUMENTA 14.

100.000 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΈΝΑ ΒΙΒΛΊΑ ΘΑ ΧΡΕΙΑΣΤΟΎΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΉ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΚΆΛΕΣΜΑ ΓΙΑ ΔΩΡΕΈΣ ΒΙΒΛΊΩΝ ΈΧΕΙ ΉΔΗ ΞΕΚΙΝΉΣΕΙ. Η ΜΆΡΤΑ ΜΙΝΟΎΧΙΝ ΜΊΛΗΣΕ ΣΤΗ LIFO ΓΙΑ ΤΗ ΣΗΜΑΣΊΑ ΤΗΣ ΕΛΛΆΔΑΣ, ΤΗ ΖΩΉ ΚΑΙ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΆ ΤΗΣ, ΖΗΤΏΝΤΑΣ ΠΑΡΆΛΛΗΛΑ ΤΗ ΣΥΝΔΡΟΜΉ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΎ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΈΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΊΦΗΜΟΥ ΚΑΙ ΒΑΘΙΆ ΠΟΛΙΤΙΚΟΎ ΈΡΓΟΥ ΤΗΣ. ΥΠΟΣΧΈΘΗΚΕ, ΔΕ, ΝΑ ΑΠΟΠΛΗΡΏΣΕΙ ΤΟ ΧΡΈΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΆΔΑΣ ΣΕ ΕΛΙΈΣ! ΑΠΌ ΤΟΝ ΘΟΔΩΡΉ ΑΝΤΩΝΌΠΟΥΛΟ 12.1.17 – lifo

15

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Α

ν και τακτική επισκέπτρια της χώρας μας, δεν θα μπορέσει δυστυχώς να παρευρεθεί αυτοπροσώπως στην εκδήλωση που θα εστιάσει στο έργο της καθώς και στο φαινόμενο της λογοκρισίας σήμερα, στο πλαίσιο της Documenta14. Με αφορμή, ωστόσο, αφενός αυτό το γεγονός και αφετέρου την ανέγερση του πολυσυζητημένου Παρθενώνα των Βιβλίων τον προσεχή Ιούνιο στο Κάσελ, ενός ακριβούς αντιγράφου του πραγματικού, κατασκευασμένου εξ ολοκλήρου με βιβλία που είχαν κάποτε, για κάποιον λόγο, απαγορευτεί –«θα εντυπωσιαστείτε, ψάχνοντας, από τον αριθμό τους αλλά και από τις αιτίες που τα κατέστησαν απαγορευμένα», καθώς λέει η ίδια στο σχετικό βίντεο-κάλεσμα, αναζήτησα τη θρυλική δημιουργό που συγκαταλέγεται στις αντιπροσωπευτικότερες μορφές της εφήμερης, της εννοιολογικής αλλά και της ψυχεδελικής τέχνης. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που ο «Economist» θεωρεί τον Παρθενώνα των Βιβλίων ένα από τα σπουδαιότερα και πλέον αναμενόμενα καλλιτεχνικά έργα του 2017. Γνήσιο τέκνο των ’60s και προσωπική φίλη του Άντι Γουόρχολ, η 75χρονη σήμερα Μάρτα παραμένει αειθαλής, δραστήρια, αεικίνητη και ιδιαίτερα κοινωνική, εξακολουθώντας πάντοτε να λέει τα πράγματα με το όνομά τους. Ξεκινήσαμε με τον Παρθενώνα και τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, περάσαμε στη δεκαετία του ’60 και στα κληροδοτήματά της στην τέχνη και στην κουλτούρα γενικότερα, εστιάσαμε στα αγαπημένα της αναγνώσματα, στο καλλιτεχνικό της στίγμα, στο μειονέκτημα αλλά και στο προνόμιο του να διαφέρεις, συζητήσαμε για το πώς ένα δημιούργημα εφήμερο μπορεί εντούτοις να παραμένει «ζωντανό», για τη σχέση της με τις ουσίες αλλά και την ενημέρωση, της οποίας είναι πραγματικό... τζάνκι, το βραβείο Βελάσκεθ που της απονεμήθηκε πρόσφατα, για την ευτυχία, την περηφάνια, την προκατάληψη καθώς και τις αρχές που πρέπει να διακρίνουν έναν νέο καλλιτέχνη. Χρειάζονται τουλάχιστον 100.000 βιβλία προκειμένου να υλοποιηθεί ο εν λόγω Παρθενώνας, βιβλία που θα προμηθεύσει το ίδιο το κοινό σε Γερμανία και Ελλάδα. Όσοι ευαισθητοποιηθείτε στο κάλεσμα της Μάρτα, είτε επαγγελματίες είτε ιδιώτες, μπορείτε να προσκομίσετε ή να αποστείλετε υλικό στην ΑΣΚΤ (Πολυτεχνείο, αίθουσα Πρεβελάκη), στο Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων (πάρκο Ελευθερίας), στο Δημαρχείο της Αθήνας καθώς και στις εκδόσεις Μεταίχμιο και Ψυχογιός, που μαζί με τις εκδόσεις Πατάκη, Καστανιώτη και Άγρα ήταν οι πρώτες που ανταποκρίθηκαν. Υπόψη ότι η εγκατάσταση θα δεσπόζει έξω από το Fridericianum, την «καρδιά» της Documenta, που μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στέγαζε την Κρατική Βιβλιοθήκη της Έσσης, έξω από την οποία τον Μάιο του 1933 οι ναζί έκαψαν περίπου 2.000 «αντιγερμανικά» βιβλία, ενώ το 1941 έγινε στόχος συμμαχικών βομβαρδιστικών, με αποτέλεσμα τα σχεδόν 350.000 βιβλία που στέγαζε να γίνουν παρανάλωμα του πυρός.

— Πώς εμπνευστήκατε τον Παρθενώνα των Βιβλίων; Τι σημαίνει για σας ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός, αντιπροσωπευτικότερο σύμβολο του οποίου είναι ο Παρθενώνας της Ακρόπολης; Με ενδιαφέρει ο πολιτισμός της αρχαίας Ελλάδας επειδή είναι η βάση του δυτικού. Όλοι από εκεί προήλθαμε, κακά τα ψέματα. Εκείνο που με εντυπωσιάζει στους αρχαίους Έλληνες είναι οι ερευνητικές επιδόσεις τους στις ιδέες, στις σκέψεις, καθώς επίσης και ο τρόπος που οργάνωναν τις δημοκρατίες τους. Ο Πλάτωνας,

16 lifo – 12.1.17

ο Αριστοτέλης, ο Ηράκλειτος και άλλοι πρόσφεραν διαφορετικά συστήματα σκέψης, μέσω των οποίων μπορούν να οργανωθούν και να συστηματοποιηθούν όλες οι σημερινές δυτικές αξίες.

— Διαβάζετε συχνά βιβλία; Ποια θα ξεχωρίζατε; Α, ήμουν πάντα βιβλιόφιλη! Οι Κοσμικές Ψηφίδες του Ηράκλειτου, τα Μεταφυσικά του Αριστοτέλη και η Πολιτεία του Πλάτωνα είναι από τα αγαπημένα μου αναγνώσματα. Από τα πιο σύγχρονα ξεχωρίζω τη Ναυτία του Σαρτρ, την Ποιητική του Χώρου του Γκαστόν Μπασελάρ, όλο το συγγραφικό έργο του Χέρμπερτ Μαρκούζε και του Νόαμ Τσόμσκι, από τον δεύτερο ειδικά το Γλώσσα και Νους.

— Ποιες ήταν οι αντιδράσεις στο Κάσελ πέρσι τον Οκτώβριο, όταν οριοθετήσατε τον Παρθενώνα των Βιβλίων; Υπέροχες, όλοι είχαν ενθουσιαστεί. Κάτοικοι της πόλης, ακόμα και ο δήμαρχος, με βοήθησαν να οριοθετήσω τον χώρο με κόκκινο σκοινί και να ενταφιάσω στην κεντρική πλατεία Friedrichsplatz, όπου πρόκειται να ανεγερθεί, έναν κατάλογο με τα έργα μου μαζί με το Έρως και Πολιτισμός του Μαρκούζε, εν είδει θεμέλιου λίθου. Μακάρι να υπάρξει και στην Αθήνα η ίδια ανταπόκριση για τη συλλογή και αποστολή απαγορευμένων βιβλίων!

— Πόσο οικεία σάς είναι η σημερινή Ελλάδα; Έχετε καθόλου υπόψη σας σύγχρονους Έλληνες καλλιτέχνες; Έχω επισκεφθεί αρκετές φορές την Ελλάδα στο παρελθόν. Πάντοτε με μάγευε η σιωπή που βασιλεύει σε αυτήν τη χώρα, παρά την όχληση των τόσων τουριστών. Μπορείς σχεδόν να αισθανθείς το σκεπτικό που υπάρχει ακόμα στο εσωτερικό μνημείων όπως ο Παρθενώνας, το Ερέχθειο, ο Ναός του Ολυμπίου Διός, η Αγορά. Το να περιπλανιέσαι εντός τους είναι ευλογία ψυχής, ιδιαίτερα λόγω του μεγαλείου που ενέχει η σύλληψή τους. Όσον αφορά το ερώτημα για τους καλλιτέχνες, γνωρίζω αρκετά και εκτιμώ τη δουλειά του Takis, του Γιάννη Κουνέλλη και της (Ελληνοαμερικανίδας) Georgia Lale.

— Πώς αναμειχθήκατε στην Documenta 14 και ποια η γνώμη σας γι’ αυτήν τη διοργάνωση; Με προσκάλεσαν να συμμετάσχω πέρσι τον Ιανουάριο και ήταν για μένα μια ευχάριστη έκπληξη, εφόσον τη θεωρώ τη σημαντικότερη έκθεση τέχνης στον κόσμο, εκτός εμπορικών κυκλωμάτων και με ρηξικέλευθη θεματολογία. Το concept της φετινής Documenta «Μαθαίνοντας από την Αθήνα» είναι φανταστικό, εστιάζει στο αποκορύφωμα της δυτικής σκέψης αλλά και του πειραματισμού. Μου ζήτησαν να παρουσιάσω κάτι ανάλογο με το έργο που έστησα το 1983 στο Μπουένος Άιρες, χρησιμοποιώντας τριάντα χιλιάδες βιβλία, τα οποία είχε απαγορεύσει η δική μας δικτατορία.

— Αναφέρεστε, προφανώς, στον Παρθενώνα των Απαγορευμένων Βιβλίων. Πώς, αλήθεια, σχετίζεται αυτό το έργο με τη Βαβέλ των Βιβλίων που υψώσατε το 2011 πάλι στην πρωτεύουσα της Αργεντινής αλλά και με τον Παρθενώνα των Βιβλίων που πρόκειται να ανεγερθεί στο Κάσελ; Το συνδετικό τους υλικό είναι βέβαια τα βιβλία, αυτά τα οχήματα της σκέψης. Δημοκρατία και λογοκρισία είναι έννοιες ασυμβίβαστες. Η Βαβέλ των Βιβλίων υλοποιήθηκε χάρη σε βιβλία που στάλθηκαν απ’ όλο τον κόσμο, σε πολλές διαφορετικές γλώσσες, με ποικίλη θεματολογία – ποίηση, φιλοσοφία, λογοτεχνία, ιστορία, γεωγραφία, τέχνη... Ήταν ένα έργο που συνένωσε πολλές κουλτούρες, οι οποίες ενοποιήθηκαν μέσω της γλώσσας. Όταν η Βαβέλ αποσυναρμολογήθηκε, τα βιβλία κατέληξαν σε βιβλιοθήκες για μετανάστες.

— Πώς όμως και γιατί αφοσιωθήκατε στην τέχνη; Υπήρξα καλλιτέχνις από τη μέρα που γεννήθηκα. Απλώς με κάποιον τρόπο γνώριζα εξαρχής ότι αυτή είναι η κλίση και ο προορισμός μου. Το μεγαλύτερό μου «είδωλο» υπήρξε

ο Βίνσεντ βαν Γκογκ. Η μανία του να δημιουργεί, η ακούραστη επιμονή και το πείσμα του στη δουλειά του μέχρι τον θάνατό του.

— Είχατε πει κάποτε ότι προτού γίνετε διάσημη, όλοι στην πατρίδα σας έλεγαν ότι είστε τρελή – θυμίζει το ελληνικό «κανείς προφήτης στον τόπο του». Ισχύει, πιστεύετε, αυτό; Πιστεύω ότι όταν νιώθεις διαφορετικός οφείλεις να δημιουργείς τη δική σου γλώσσα, τις δικές σου δράσεις. Ο πολύς κόσμος τείνει να σε απορρίπτει ακριβώς επειδή δεν κατανοεί τους κανόνες που φτιάχνει κάποιος «αλλιώτικος». Ακόμα περισσότερο αν πρόκειται για το οικείο σου περιβάλλον. Όμως είναι οι εξαιρέσεις που κάνουν παντού και πάντα τη διαφορά, ωθώντας την ανθρωπότητα λίγο παραπέρα.

— Είστε λάτρης της εφήμερης τέχνης. Διακηρύσσετε ότι ένας καλλιτέχνης οφείλει να καταστρέφει το έργο του μόλις το ολοκληρώσει και να κρατά αποστάσεις από το εμπόριο της τέχνης. Δεν είναι όμως η τέχνη ένας τρόπος να προσεγγίσει κανείς την αιωνιότητα; Η εφήμερη τέχνη εδράζεται στην ιδέα ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι να παραμείνει ένα αξιόλογο καλλιτεχνικό έργο στη συλλογική μνήμη – η ανάμνησή του είναι εξίσου ισχυρή με τη θέασή του σε πραγματικό χρόνο. Το δεύτερο δεν είναι καν απαραίτητο – ανακαλώντας κάτι στη μνήμη σου, αυτόματα το καθιστάς υπαρκτό. Κάνω έργα σε μαζική κλίμακα επειδή ο κόσμος μπορεί να συμμετάσχει στη δημιουργία τους. Παράδειγμα, ο Οβελίσκος του Γλυκόψωμου (El Obelisco de Pan Dulce, 1979), αντίγραφο του πραγματικού που υπάρχει στη λεωφόρο Avenida: έχει αποτυπωθεί ήδη στη συλλογική μνήμη, δεν χρειάζεται πια να υπάρχει στην υλική του διάσταση, δεν ήταν άλλωστε καν εφικτό να διατηρηθεί το γλυκόψωμο, το οποίο κατέληξε στο κοινό. Γενικά, τα περισσότερα έργα μου προορίζονται για το κοινό, που τα αποτελειώνει, με εξαίρεση κάποια ψυχεδελικά έργα και γλυπτά που διατηρώ.

— «Το δελτίο ειδήσεων είναι η μουσική μου», διάβασα κάπου να λέτε. Ακούγεται παράξενο ακόμα και για έναν δημοσιογράφο! Όντας πολίτης του κόσμου, θέλω να είμαι διαρκώς ενήμερη για οτιδήποτε συμβαίνει εκεί έξω, έτσι οι ειδήσεις με εμπνέουν περισσότερο από τη μουσική. Αυτό συμβαίνει επειδή η μουσική με κατευθύνει προς έναν συγκεκριμένο δημιουργό, ενώ τα νέα δημιουργούνται απ’ όλους και ανήκουν σε όλους, είναι παγκόσμια.

— Ανήκετε στη γενιά του ’60. Τι εκτιμάτε ότι έκανε τόσο σημαντική εκείνη τη δεκαετία; Άνοιξαν πράγματι τότε οι «Θύρες της Ενόρασης»; Τι αποκάλυψαν; Τη δεκαετία εκείνη άνοιξαν διάπλατα όλες οι θύρες κι αυτή ακριβώς ήταν η ιδιαίτερη προσφορά της! Αυτό συνέβη σε όλους τους τομείς, στις ιδέες, στις αντιλήψεις, στα δικαιώματα, στις δράσεις, στον τρόπο ζωής, στις τέχνες, στα εικαστικά: η video art, η τέχνη του σώματος, η εννοιολογική τέχνη, η μινιμαλιστική, η pop art, ο αφηρημένος εξπρεσιονισμός, οι εγκαταστάσεις, οι περφόρμανς, τα χάπενινγκ, η ζωγραφική δράσης, το site specific, όλα τούτα τα «ανακαλύψαμε» στα ’60s και πολλοί νέοι δημιουργοί εξακολουθούν να εμπνέονται από μας.

— H γνωριμία σας με τον Άντι Γουόρχολ; Τι εκτιμήσατε περισσότερο σ’ εκείνον; Ο Άντι ήταν ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πρόσωπα που συνάντησα στη Νέα Υόρκη τη δεκαετία του ’60. Είχε βαθιά αίσθηση του χιούμορ και ήταν ένας χαρακτήρας ήσυχος, χαμηλών τόνων, αλλά ταυτόχρονα πολύ δημιουργικός. Έκανε ταινίες, πίνακες, φωτογραφίες, ημερολόγια – και τι δεν έκανε. Μέχρι κι ένα γλυπτό από κουτιά απορρυπαντικού (Brillo, 1964). Σκεπτόταν διαφορετικά από τους άλλους καλλιτέχνες και εξακολουθεί να είναι

απολύτως σύγχρονος. Όταν του ξεπλήρωσα συμβολικά το χρέος της Αργεντινής σε καλαμπόκι (1985), εκείνος έπιασε το νόημα αμέσως, ακριβώς επειδή διέθετε εξαιρετικό χιούμορ. Κάτι αντίστοιχο σκέφτομαι, μάλιστα, να κάνω και για την Ελλάδα τον Απρίλιο, να αποπειραθώ να αποπληρώσω το χρέος της σε ελιές!

— Ως νέα, ανήσυχη και δραστήρια δημιουργός την ψυχεδελική εποχή, χρησιμοποιήσατε ποτέ ουσίες και τι εμπειρίες αποκομίσατε από αυτές; Θα συμφωνούσατε με την ελεύθερη χρήση τους; Βεβαίως και θα συμφωνούσα – κάθε ενήλικας οφείλει να είναι ελεύθερος να αποφασίσει υπεύθυνα αν και ποιες ουσίες θα καταναλώσει. Για μένα, η χρήση ψυχεδελικών υπήρξε μια πραγματικά αποκαλυπτική εμπειρία. Μου διεύρυναν τη συνείδηση, μου καλλιέργησαν μια ιδιαίτερη κατανόηση για τους ανθρώπους και τα πράγματα, μια ενσυναίσθηση τρόπον τινά.

— Ποια από τις μέχρι τώρα δουλειές σας θεωρείτε σημαντικότερη και γιατί; Σας «λείπει» κάποια; Όχι, δεν νοσταλγώ καμία, θεωρώ ωστόσο ότι το Άγαλμα της Ελευθερίας που πέφτει καλυμμένο με χάμπουργκερ ήταν μία από τις σημαντικότερες παραγωγές μου ως τώρα. Ξεχωρίζω ακόμα τον «Φλεγόμενο Carlos Gardel» (1981), το «Communication with Land» και τον «Οβελίσκο».

— Σας απονεμήθηκε πέρσι στη Μαδρίτη το βραβείο Βελάσκεθ. Τι σημαίνει για σας αυτή η διάκριση; Την αγάπησα γιατί αποτελεί μια συνολική αναγνώριση της μέχρι τώρα καλλιτεχνικής μου καριέρας, η οποία ήταν ανέκαθεν ρέμπελη, στον αντίποδα του καλλιτεχνικού κατεστημένου. Είπαν πως μου το απένειμαν για το σλόγκαν μου «τα πάντα είναι τέχνη», για το ότι υπήρξα πρωτοπόρος στις νέες καλλιτεχνικές κατευθύνσεις, υπερβαίνοντας τα θεσμικά πλαίσια στην τέχνη και στα νέα μέσα. Η αντικουλτούρα που πρεσβεύω και τα πολιτικά μου σχόλια σε καιρούς αρκετά δύσκολους συνδέονται, είπαν, με την τρέχουσα διεθνή συγκυρία, ενώ το ότι «αποαγιοποίησα» δημοφιλείς μύθους και ενεργοποίησα πραγματικούς κοινωνικούς δεσμούς με κατέστησε πρόδρομο των εφήμερων καλλιτεχνικών πρακτικών.

— Πώς θα ορίζατε την ενίοτε παρεξηγημένη εννοιολογική τέχνη; Παραμένει επίκαιρη; Πιστεύω, αγαπητέ, ότι όλη η τέχνη είναι εννοιολογική, όμως η παρουσίασή της και η εμβάθυνση σε αυτήν εξαρτάται από το ταλέντο και τον τρόπο εργασίας του εκάστοτε δημιουργού.

— Αλλά τι είναι, τελικά, για σας η τέχνη; Δημιουργία, διέξοδος, ταξίδι, τρόπος έκφρασης, θρησκεία, παιχνίδι; Για μένα είναι, καταρχάς, ένας καλός λόγος για να ζω. Κάτι που μπορεί να αντιληφθεί μόνο όποιος καταφέρνει να κατανοήσει έναν καλλιτέχνη. Η τέχνη υπερβαίνει κάθε επάγγελμα και δεξιότητα, είναι ένα καθήκον που απαιτεί απόλυτη αφοσίωση.

— Καταφέρατε, αλήθεια, να ευτυχήσετε; Και είναι, άραγε, η ευτυχία ο προορισμός μας ή κάτι παραπέρα; Νομίζω ότι η ευτυχία είναι η υψηλότερη προσδοκία κάθε ανθρώπου και αναπληρώνει τον ρόλο του Θεού. Η μεγαλύτερη προσδοκία μου είναι ότι η ειρήνη θα θριαμβεύσει στο τέλος και ο σκοτεινότερος φόβος μου ότι δεν θα τα καταφέρει.

— Για ποιο πράγμα είστε περισσότερο περήφανη και τι εξακολουθεί να σας ενοχλεί; Νιώθω περήφανη που κατάφερα να παραμείνω επαναστάτρια και ασυμβίβαστη μέσα στα χρόνια και αν κάτι εξακολουθεί να με ενοχλεί αφόρητα, είναι η προκατάληψη. Γι’ αυτό και πάντα συμβουλεύω τους νέους καλλιτέχνες να παραμένουν αυθεντικοί και να εστιάζουν στο μέσα τους, δίχως να επηρεάζονται από τα έργα ή τις απόψεις των άλλων. ¶

el partenon de libros Marta Minujin, El Partenon de libros (Ο Παρθενώνας των βιβλίων, 1983), εγκατάσταση, Avenida 9 de Julio, Buenos Aires. Φωτό: Marta Minujin Archive

ΙNFO

η documenta 14 στη διεθνή έκθεση βιβλίου της φρανκφούρτης, marta minujin, adam szymczyk φωτο: mathias völzke

Τον επόμενο μήνα προγραμματίζεται εκδήλωση στο Κέντρο Τεχνών του πάρκου Ελευθερίας. Εκεί ο επιμελητής της Documenta 14 Pierre BalBlanc θα παρουσιάσει το έργο «Ο Παρθενώνας των βιβλίων», ενώ συγγραφείς και εκδότες θα αναφερθούν στο φαινόμενο της λογοκρισίας σημερα.

12.1.17 – lifo

17

10 ΕΠΙΛΟΓΈΣ ΑΠΟ ΤΗ ΘΛΙΒΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, ΒΙΒΛΊΑ ΠΟΥ ΚΥΚΛΟΦΌΡΗΣΑΝ ΜΕ ΕΜΠΌΔΙΑ ΣΤΗ ΧΏΡΑ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ 90 ΧΡΌΝΙΑ ΚΑΙ ΓΝΏΡΙΣΑΝ, ΣΕ ΜΕΓΆΛΟ Ή ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΟ ΒΑΘΜΌ, ΤΗΝ ΜΉΝΙΝ ΤΩΝ ΕΛΈΩ ΘΕΟΎ «ΠΡΟΣΤΑΤΏΝ» ΜΑΣ. ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΏΝΤΑ ΤΡΟΎΣΑ ___________________ 1 — ΘΕΜΟΣ ΚΟΡΝΑΡΟΣ ΆΓΙΟΝ ΌΡΟΣ / ΟΙ ΆΓΙΟΙ ΧΩΡΊΣ ΜΆΣΚΑ (Χ.Ε., ΑΘΉΝΑ, 1933)

ΔΕΚΑ

Ένας από τους λίγους «αγίους» των νεότερων ελληνικών γραμμάτων, ο Θέμος Κορνάρος (1907-1970), υπήρξε από τους λογοτέχνες που γνώρισαν από νωρίς τη βία της εξουσίας (και στο σώμα του και στο έργο του). Γράφει για κείνον ο Μάρκος Αυγέρης (από το βιβλίο του Λεωνίδα Χρηστάκη Θέμος Κορνάρος, Χειρόγραφα και άλλα τεκμήρια στις εκδόσεις Χρόνος, το 1974): «Ο Κορνάρος ήταν ένας κοινωνικός αγωνιστής, που από πολύ νωρίς είχε ενταχθεί στην προοδευτική κοινωνική κίνηση και είχε προσφέρει σ’ αυτήν όλη του τη δραστηριότητα, όχι μόνο με την πνευματική εργασία του και τα συγγράμματά του αλλά και την πολιτική δράση του, γνωρίζοντας όλους τους διωγμούς, εξορίες και φυλακίσεις πολυχρόνιες. Καταδιώχτηκε όχι μόνο από τον φασιστικό καταχτητή, που τον έκλεισε στο Χαϊδάρι, παρά και από τις ελληνικές αρχές, προσφέροντας πάντα τη θυσία του αδίσταχτα κι αδιαμαρτύρητα, πάντα με σεμνότητα, χωρίς καύχηση και χωρίς ιδιοτέλεια. Πρόσφερε τα πάντα χωρίς να λυγίσει ποτέ στην πίστη του και χωρίς να φειδωλευτεί τις ταλαιπωρίες και την προσωπική του άνεση, την προσωπική του ασφάλεια και την οικογενειακή του ειρήνη. Αλλά ποιος θα βρεθεί να δικαιώσει αυτή την αδέκαστη και όλο συνέπεια ζωή του; Στο πρόσωπό του, απάνω και από τον συγγραφέα, τιμούμε εδώ την ανδρική αρετή του». Το Άγιον Όρος / Οι Άγιοι χωρίς μάσκα κυκλοφόρησε τον Οκτώβρη του 1933 και είχε ως αποτέλεσμα την καταδίκη και τη φυλάκιση του Θέμου Κορνάρου για… προσβολή του θρησκευτικού αισθήματος. Ο Κορνάρος περιγράφει με σκληρό ρεαλισμό τη ζωή στο Άγιον Όρος (την καταπιεσμένη και λιγότερο καταπιεσμένη ερωτική διάθεση των μοναχών, τις δολοπλοκίες, την κατάχρηση του αλκοόλ, το μίσος προς τον συνάνθρωπο, τα βασανιστήρια και την άσκηση εξουσίας προς τους νεότερους κ.λπ.), συναντώντας την οργή των «ενάρετων» κύκλων της εποχής. Το βιβλίο εξαφανίζεται από προσώπου γης, για να κάνει κάποιες σποραδικές εκδόσεις χρόνια αργότερα. Την ίδια τύχη είχε και ένα άλλο βιβλίο τού Κορνάρου, το Αγύρτες και κλέφτες στην εξουσία (1946), το οποίο επίσης διώχθηκε.

2 — ΜΠΟΧΟΥΜΙΛ ΧΡΑΜΠΑΛ ΤΑ ΤΡΑΊΝΑ (ΚΆΛΒΟΣ, ΑΘΉΝΑ, 1968) Την ελληνική εκδοτική περιπέτεια των Τραίνων του μεγάλου Τσέχου συγγραφέα Μποχούμιλ Χράμπαλ (1914-1997) επί δικτατορίας την είχε αναδείξει πριν από κάποια χρόνια ο «Ιός» («Ελευθεροτυπία», 22/4/2006). Ήταν η περίο-

18 lifo – 12.1.17

δος πριν από την κατάργηση της προληπτικής λογοκρισίας για τα έντυπα, που συνέβη το φθινόπωρο του 1969, όταν οι εκδότες ήταν υποχρεωμένοι να καταθέτουν στις επιτροπές ελέγχου του υπουργείου Προεδρίας όλα τα κείμενα που επρόκειτο να τυπώσουν. Έτσι συνέβη και με τα Τραίνα του Χράμπαλ, που θα κυκλοφορούσαν από τις εκδόσεις Κάλβος του Γιώργου Χατζόπουλου τον Οκτώβριο του ’68. Το βιβλίο, που είχε μεταφερθεί και στον κινηματογράφο από τον Jiří Menzel το 1966 (Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τραίνα να περνούν), πήγε στη λογοκρισία, η οποία το σακάτεψε, με τον εκδότη στη συνέχεια να αδιαφορεί, πράττοντας το σωστό. Όπως διαβάζουμε και στον «Ιό»: «Το 1968 οι εκδόσεις Κάλβος κατέθεσαν στη Γενική Διεύθυνση Τύπου του υπουργείου Προεδρίας τη μετάφραση των Τραίνων (71 δακτυλογραφημένες σελίδες). Η λογοκρισία επέστρεψε το κείμενο έχοντας διαγράψει τα σημεία, τις διατυπώσεις ή ακόμη και τις λέξεις που έπρεπε να απαλειφθούν. Όπως διαπιστώνουμε, ξεφυλλίζοντας τη λογοκριμένη μετάφραση, ο λογοκριτής έχει κάνει προσεκτικά τη δουλειά του: κάθε ελεγμένη σελίδα φέρει τη σφραγίδα της υπηρεσίας με την υπογραφή του, ενώ οι περικοπές του διαθέτουν εσωτερική λογική και συνέπεια. Ως εδώ, ουδεμία έκπληξη: ο εκδότης έκανε το χρέος του και οι λογοκριτές το δικό τους. Με τη διαφορά ότι οι εκδόσεις Κάλβος πήραν πίσω τα λογοκριμένα δακτυλόγραφα, αλλά έστειλαν στο τυπογραφείο τη μετάφραση του Χράμπαλ χωρίς την παραμικρή περικοπή. Το κείμενο δηλαδή λογοκρίθηκε, αλλά εκδόθηκε αλογόκριτο. Εκτός αυτού, στην ίδια έκδοση προστέθηκαν δύο σύντομα διηγήματα του Χράμπαλ, Τ’ αγγελικά μάτια και Ο βαρόνος Πράσιλ (και τα δύο από τη συλλογή Ο κόσμος το Αυτόματο), χωρίς προηγουμένως να έχουν περάσει από την υπηρεσία “προληπτικού ελέγχου” (σελίδες 93-138 του τυπωμένου βιβλίου)».

3 — ΧΕΝΡΥ ΜΙΛΛΕΡ ΤΡΟΠΙΚΌΣ ΤΟΥ ΑΙΓΌΚΕΡΩ (ΒΑΣ. ΔΕΛΒΕΝΑΚΙΏΤΗΣ, ΑΘΉΝΑ, 1967) ΤΡΟΠΙΚΌΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΊΝΟΥ (ΒΑΣ. ΔΕΛΒΕΝΑΚΙΏΤΗΣ, ΑΘΉΝΑ, 1970) Η ιστορία με τις πρώτες ελληνικές εκδόσεις των δύο Τροπικών του Χένρυ Μίλλερ (1891-1980) είναι λίγο μπερδεμένη – παρά ταύτα θα προσπαθήσουμε κάπως να την ξεκαθαρίσουμε. Το πρώτο βιβλίο, ο Τροπικός του Αιγόκερω, κυκλοφορεί κανονικά, από το 1967, ξαφνικά όμως, το 1970, κι ενώ η προληπτική λογοκρισία (για τα έντυπα) έχει καταργηθεί, ο εκδότης του Βασίλης Δελβενακιώτης σύρεται στα δικαστήρια. Όπως διαβάζουμε στην εφημερίδα «Μακεδονία» της εποχής (6/3/1970): «Δικάζεται σήμερον ο εκδότης βιβλίου του συγγραφέως Χένρυ Μίλλερ. Αθήναι, 5. – Ενώπιον του τριμελούς πλημμελειοδικείου θα εισαχθεί αύριον (σήμερον) προς εκδίκασιν η υπόθεσις του Βασιλείου Δελβενακιώτη, εκδότου, κατηγορουμένου ότι έθεσεν εις κυκλοφορίαν το έργον του Αμερικανού συγγραφέως Χένρυ Μίλλερ “Τροπικός του Καρκίνου”, εις το οποίον περιγράφονται ερωτικαί σκηναί και άλλα περιστατικά, προκαλούντα διέγερσιν. Ως μάρτυρες εκλήθησαν όπως εξεταστούν οι κ.κ. Κ. Τσάτσος ακαδημαϊκός, Αλέξης Μινωτής, Κατίνα Παξινού, Δημήτρης Μυράτ, Δημήτρης Χορν ηθοποιοί, Άλκης Θρύλος (Ελένη Ουράνη), Ανδρέας Καραντώνης, Άγγελος Τερζάκης συγγραφείς, Ιωάννης Μόραλης καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών, Μιχαήλ Τόμπρος γλύπτης ομότιμος καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών, Ιωάννης Λιάπης καθηγητής του Πολυτεχνείου, Γ. Κατσίμπαλης συγγραφεύς και άλλοι». Σ’ αυτό το άρθρο είναι φανερό πως το «πρό-

βλημα» αφορά τον Τροπικό του Καρκίνου, αλλά στα αμέσως επόμενα (άρθρα) διαβάζουμε πως η δίκη είχε να κάνει με τον πρώτο Τροπικό και πως, κατόπιν απόφασης του δικαστηρίου, «εδημεύθησαν τα αντίτυπα», ενώ συγχρόνως «έπαυσεν η δίωξις του εκδότου λόγω παραγραφής του αδικήματος». Πιο συγκεκριμένα (από το φύλλο στις 8/3/1970): «Το δικαστήριον εδέχθη την ένστασιν των συνηγόρων της υπερασπίσεως του κατηγορουμένου εκδότου Β. Δελβενακιώτη περί παραγραφής του αδικήματος, διότι από της εποχής που ετέθη τούτο εις κυκλοφορίαν εν Ελλάδι είχε παρέλθη το δεκαοκτάμηνον, εντός του οποίου, κατά τον νόμον, έπρεπε να είχεν ασκηθή η δίωξις. Έπαυσε δε κατόπιν τούτου πάσα δίωξις κατά του κατηγορουμένου. Διέταξεν, όμως, το δικαστήριον την δήμευσιν των κατασχεθέντων εις την αποθήκην του εκδότου 603 αντιτύπων του έργου του Μίλλερ». Τι έγινε, τελικά, με τον δεύτερο Τροπικό; Κυκλοφόρησε το 1970 ή όχι; Όσο και αν το έψαξα το θέμα, δεν βρήκα οριστική απάντηση. Πάντως, το βιβλίο δεν υπάρχει ούτε στην Εθνική Βιβλιοθήκη – αν αυτό λέει κάτι. Πιθανώς ο Δελβενακιώτης, μετά τη δίκη για τον Αιγόκερω, απέφυγε να τυπώσει και τον Καρκίνο. Ίσως, πάλι, να πρόλαβε να τον τυπώσει πριν από τη δίκη, αλλά το βιβλίο, τελικώς, να καταστράφηκε μαζικά. Τέλος, μπορεί να το έδωσε στον Μπουκουμάνη (το πιο πιθανό), ο οποίος τυπώνει τελικά τον Τροπικό του Καρκίνου το 1973 (μετάφραση Βαγγέλης Κατσάνης), την εποχή της λεγόμενης «φιλελευθεροποίησης». Υποθέσεις κάνουμε…

4 — ΗΛΙΑΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΛΙΑΡΝΤΆ (ΔΊΓΑΜΜΑ, ΑΘΉΝΑΙ, 1971) « Ήτοι, το γλωσσικόν ιδίωμα των κιναίδων, όπερ παρ’ αυτοίς είναι γνωστόν και ως καλιαρντή ή καλιάρντω, και ως τζιναβωτά, και ως λιάρντω ή ντούρα λιάρντα, και ως λατινικά ή βαθιά λατινικά, ή, απλώς, ετρούσκα, και ως λουμπινίστικα ή φραγκολουμπινίστικα». (από την πρώτη σελίδα του βιβλίου) «Αθήναι, 25. – Ο κ. Ηλίας Πετρόπουλος, συγγραφεύς του λεξικού των ομοφυλοφίλων, το οποίον εκυκλοφόρησε προ καιρού υπό τον τίτλο “Καλιαρντά”, εδιώχθη υπό του προϊσταμένου της εισαγγελίας πλημμελειοδικών κ. Τζαβούλη και η υπόθεσις ανετέθη υπό του ιδίου εις την Γενικήν Ασφάλειαν Αθηνών. Υπ’ αυτής εκλήθησαν και εξητάσθησαν διάφορα άτομα, τα οποία εχαρακτήρισαν τα “Καλιαρντά” ως προσβάλλοντα την δημοσίαν αιδώ. Η σχηματισθείσα δικογραφία απεστάλη εις τον εισαγγελέα και ήδη η υπόθεσις θα προχωρήση δια την παραπομπήν αυτής ενώπιον του πλημμελειοδικείου. Εν τω μεταξύ, κατόπιν διαταγής του εισαγγελέως κατεσχέθησαν όσα βιβλία ευρέθησαν εις τα κεντρικά βιβλιοπωλεία των Αθηνών. Τα “Kαλιαρντά” είναι λεξικόν του ιδιώματος των ομοφυλοφίλων, περιέχει δε 3.000 λέξεις, είναι ερμηνευτικόν και ετυμολογικόν. Ο συγγραφεύς υποστηρίζει ότι πρόκειται περί φιλολογικής και λογοτεχνικής εργασίας. Ο κ. Πετρόπουλος την 23ην Απριλίου 1969 είχε καταδικασθή εις φυλάκισιν 5½ μηνών δι’ εν άλλο έργον του, τα “Ρεμπέτικα Τραγούδια”, που είχε χαρακτηρισθή και αυτό ως άσεμνον». («Μακεδονία», 26/2/1972) Το κατηγορητήριο: 1) Περιύβριση δημοσίας αρχής και συγκεκριμένα του πρωθυπουργού, του υπουργείου Δημοσίας Τάξης, των αστυνομικών και δικαστικών αρχών, 2) Περιύβριση του εμβλήματος των τότε βασιλέων, 3) Δημόσια κακόβουλη καθύβριση της ορθόδοξης Εκκλησίας. Τον Μάιο του ’72 ο Ηλίας Πετρόπουλος καταδικάζεται σε πεντάμηνη φυλάκιση από το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών.

ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΑ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Το βιβλίο του Βραζιλιάνου συγγραφέα, πολιτικού και αντάρτη πόλης Κάρλος Μαριγκέλα (Carlos Marighella, 1911-1969) Για την απελευθέρωση της Βραζιλίας / Εγχειρίδιο του αντάρτη των πόλεων είναι από τα λίγα που διώχθηκαν μετά μανίας επί δικτατορίας. Διαβάζουμε από τη «Μακεδονία» της περιόδου (5/6/1973) το απίστευτα βαρύ κατηγορητήριο (αναφορικά με μια έκδοση βιβλίου): «Ξένου Συγγραφέως/ Παραπέμπεται διότι εξέδωσε βιβλίον αναφερόμενον εις την Βραζιλίαν/ Διά παράβαση του Νόμου 509. Αθήναι, 4. – Υπό του συμβουλίου πλημμελειοδικών Αθηνών εδημοσιεύθη το σχετικόν βούλευμα διά του οποίου παραπέμπεται διά να δικασθή εις το πενταμελές εφετείον Αθηνών ο δημοσιογράφος κ. Πέτρος Α. Γαβαλάς ετών 50, κατηγορούμενος διά παράβασιν του νόμου 509/47. Συγκεκριμένως ο Γαβαλάς κατηγορείται ότι κατά την χρονικήν περίοδον Ιανουαρίου-Μαρτίου 1973 μετέφρασεν, εξέδωσε και εκυκλοφόρησε το βιβλίον του ξένου συγγραφέως Κάρλος Μαριγκέλα, το οποίον αναφέρεται εις την απελευθέρωσιν της Βραζιλίας. Το περιεχόμενον του βιβλίου τούτου, κατά την κατηγορίαν, αποβλέπει “εις την πρόκλησιν στασιαστικών ενεργειών, σκοπεί εις την ανατροπήν της συνταγματικής τάξεως και του κοινωνικού καθεστώτος, καθώς και την διάπραξιν εγκλήματος εσχάτης προδοσίας». Από τον Γαβαλά είχε διαχωρίσει τη θέση της, τότε, και η ΕΣΗΕΑ. Όπως διαβάζουμε στο φύλλο στις 6/6/1973: «Εκ της Ενώσεως Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών ανεκοινώθη ότι ο παραπεμφθείς εις το πενταμελές εφετείον όπως δικασθή δι’ ανατροπήν της καθεστηκυίας συνταγματικής τάξεως και του κρατούντος κοινωνικού καθεστώτος, καθώς και διά διέγερσιν προς διάπραξιν εγκλήματος εσχάτης προδοσίας και φερόμενος ως δημοσιογράφος, Πέτρος Γαβαλάς, είναι άγνωστος εις την επαγγελματικήν, δημοσιογραφικήν οργάνωσιν των Αθηνών και εις άλλας επαγγελματικάς οργανώσεις της χώρας και ουδέποτε ήσκησε το επάγγελμα του δημοσιογράφου». Ο Γαβαλάς, μετά απ’ όλα αυτά, θα οδηγηθεί μέχρι και σε εξορία (Θανάσης Σκαμνάκης, εφημερίδα ΠΡΙΝ, 13/2/2011). Το δε βιβλίο του Μαριγκέλα θα το ξανατυπώσει τις επόμενες δεκαετίες, τουλάχιστον δύο φορές, ο Γιώργος Γαρμπής για τον «Ελεύθερο Τύπο».

6 — ΘΩΜΑΣ ΜΑΡΑΣ ΟΙ ΑΝΤΙΦΆΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΑΙΝΉΣ ΔΙΑΘΉΚΗΣ (ΔΊΒΡΗΣ, ΑΘΉΝΑ, 1979) «Κυκλοφόρησε το βιβλίο του Θωμά Μάρα “Οι αντιφάσεις της Καινής Διαθήκης”. Με το βιβλίο του αυτό ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι δεν υπήρξε ο Ιησούς Χριστός – είναι “ένας μύθος γεννημένος μέσα στον ιουδαϊκό περίγυρο, όπου οι ταξικοί αγώνες δεν είχαν άλλο μανδύα εκτός από τον θρησκευτικό. Η θρησκευτικοθεωρητική του αυτή υποστασιοποίηση απόκτησε την οριστική και ολοκληρωμένη μορφή της εκατό μ’ εκατό πενήντα χρόνια περίπου μετά απ’ την υποτιθέμενη γέννηση και δράση του μέσα στον χώρο της Ιουδαίας”». («Τα Νέα», 21 Ιουλίου 1979) «Οι “αντιφάσεις της Καινής Διαθήκης” είναι το έργο ζωής ενός αριστερού διαφωτιστή κι ενός ακούραστου ερευνητή που εντόπισε όλες τις αντιφάσεις των ευαγγελικών κειμένων και επεσήμανε τη σχετικότητα των ισχυρισμών του

κλήρου περί της “αγιότητας” των συντακτών τους. Το βιβλίο πρωτοδημοσιεύτηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και ο συγγραφέας του καταδικάστηκε το 1980 σε 10μηνη φυλάκιση (σ.σ. άσκησε έφεση και αφέθηκε ελεύθερος) για “προσβολή της θρησκείας”. Στην ουσία ωστόσο και παρά τη δικαστική απόφαση “Οι αντιφάσεις της Καινής Διαθήκης” είναι μια εξαίρετη μελέτη του χριστολογικού ζητήματος, ιδωμένου από άθεη-μαρξιστική σκοπιά, βασισμένη σε μια πλούσια βιβλιογραφία. Το πλήθος των αντιφάσεων της Καινής Διαθήκης υποδεικνύει ότι τα ευαγγελικά κείμενα συντάχθηκαν για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων θρησκο-πολιτικών σκοπών και η “ιεροποίησή” τους αποτελεί απλώς το πρόσχημα για τη διατήρηση των ταξικών και οικονομικών προνομίων του κλήρου. Έτσι η άδικη καταδίκη του Θωμά Μάρα αποτέλεσε τιμή για τον συγγραφέα και όνειδος για τους διώκτες του...». (Από το biblionet.gr/ Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, στην επανέκδοση του Βερέττα το 2012) «Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, οι Μάρας και Πετρακόπουλος (σ.σ. ο εκδότης)… εκ προθέσεως καθύβριζαν την ανατολική ορθόδοξη του Χριστού εκκλησία και δη “διά της εμφανίσεως του ιδρυτή ταύτης ως ομοφυλοφίλου, ως εραστού παίδων και γενικότερον ως ανηθίκου και αισχράς προσωπικότητας”… Ο κατηγορούμενος κ. Μάρας διευκρίνισε ότι με το βιβλίο του αυτό έκανε μια επιστημονική, ιστορική έρευνα της Καινής Διαθήκης, από την οποία προκύπτει ότι ο Ιησούς Χριστός είναι φανταστικό πρόσωπο. “Τα περί ομοφυλοφιλίας κ.λπ.”, πρόσθεσε, “τα αναφέρουν στα βιβλία τους… ξένοι συγγραφείς και φιλόσοφοι. Σαν ερευνητής”, πρόσθεσε, “δεν μπορώ να αδιαφορήσω στη σχετική βιβλιογραφία”. Η δίκη συνεχιζόταν αργά τη νύχτα…». («Μακεδονία», 24/1/1980)

7 — ΜΑΡΚΗΣΙΟΣ ΝΤΕ ΣΑΝΤ Η ΦΙΛΟΣΟΦΊΑ ΣΤΟ ΜΠΟΥΝΤΟΥΆΡ (ΕΞΆΝΤΑΣ, ΑΘΉΝΑ, 1979) Οι κάπως παλαιότεροι σίγουρα θα θυμούνται τις περιπέτειες που είχε με τη Δικαιοσύνη το βιβλίο του Μαρκήσιου ντε Σαντ Η φιλοσοφία στο μπουντουάρ, αρχές της δεκαετίας του ’80. Τον Φλεβάρη του ’81 η υπόθεση είχε φτάσει στο τριμελές πλημμελειοδικείο της Αθήνας, καθώς το βιβλίο είχε χαρακτηριστεί «άσεμνο». Το αποτέλεσμα; Το δικαστήριο είχε κρίνει «ενόχους» τους κατηγορουμένους Μάγδα Κοτζιά (εκδότρια του Εξάντα) και Βασίλη Καλλιπολίτη (μεταφραστής), επιβάλλοντάς τους ποινή φυλάκισης 7 μηνών! Όπως διαβάζουμε στον «Ριζοσπάστη» της εποχής (21/2/1981)… μαζί με τους εκδότες ήταν κατηγορούμενοι και δώδεκα βιβλιοπώλες, που τελικά αθωώθηκαν λόγω «αμφιβολιών». Τέλος, με την απόφασή του το δικαστήριο είχε διατάξει να δημευθεί και να καταστραφεί το βιβλίο.

8 — ΑΜΠΝΤΟΥΛ ΑΛΧΑΖΡΕΝΤ ΝΕΚΡΟΝΟΜΙΚΌΝ (ΚΆΚΤΟΣ, ΑΘΉΝΑ, 1985) Το Νεκρονομικόν δεν είναι υπαρκτό βιβλίο αλλά επινόημα του διάσημου συγγραφέα του φανταστικού H.P. Lovecraft (1890-1937). Παρά ταύτα, οι λάτρεις των ιστοριών του «ερημίτη του Πρόβιντενς» θέλουν να πιστεύουν ότι υπάρχει και ότι φυλάσσεται ως κόρη οφθαλμού σε πέντε αληθινά (ή φανταστικά) μέρη (Βρετανικό Μουσείο, Εθνική Γαλλική Βιβλιοθήκη, Βιβλιοθήκη Widener στο Χάρβαρντ, Πανεπιστήμιο του Μπουένος Άιρες, Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Μισκατόνικ, στο Άρκαμ της

Μασαχουσέτης). Το βιβλίο είναι γραμμένο από τον «Τρελό Άραβα» Αμπντούλ Αλχαζρέντ περί το 700 μ.Χ. και περιγράφει την ιστορία και τους τρόπους επίκλησης των Μεγάλων Παλαιών. Οι φύλακες της «λαβκράφτιας» λογοτεχνίας μιλάνε επίσης για τις κατά καιρούς απαγορεύσεις του βιβλίου, καθώς η μυστική γνώση του, αν ξεφύγει από κει… «θα φέρει στην επιφάνεια απίστευτα πράγματα στην ορατή τους μορφή, όντα και τέρατα που κατοίκησαν στην Άβυσσο και στον Έξω Κόσμο της ανθρώπινης ψυχής». Το 1985 ο Κάκτος τύπωσε και στην Ελλάδα ένα Νεκρονομικόν κι έτσι όλοι οι φίλοι της «μυθολογίας Κθούλου» οφείλουμε να λέμε πως και αυτή η έκδοση υπήρξε… απαγορευμένη.

9 — GERHARD HADERER Η ΖΩΉ ΤΟΥ ΙΗΣΟΎ (ΟΞΎ, ΑΘΉΝΑ, 2002) Οι περιπέτειες του βιβλίου αυτού, που ήταν κόμικ, είναι σχετικά πρόσφατες και πολλοί μπορεί να τις θυμούνται. Ο Αυστριακός εικονογράφος Haderer αποφασίζει ν’ ασχοληθεί με τη ζωή του Χριστού, κεντράροντας σε μια σατιρική αναμόχλευση των περιστατικών των Ευαγγελίων. Έτσι, από τη μια μεριά έχουμε τα θαύματα, που μπορεί να μην είναι και τόσο θαύματα, και από την άλλη την ανθρώπινη φύση του Ιησού, που δεν τον εμποδίζει να πράττει και άλλα ανθρώπινα, από το να ερωτεύεται μέχρι να μαστουρώνει. Στην αρχή το βιβλίο κυλάει, αλλά κάποια στιγμή, μέσα στο ’03, η Ζωή του Ιησού ανακαλύπτεται από διαφόρους «τιμητές» και το πράγμα αρχίζει να φουντώνει. Το αποτέλεσμα ήταν να κατασχεθούν αντίτυπα του κόμικ κατόπιν εισαγγελικής διαταγής, με τον Haderer να δικάζεται και να καταδικάζεται ερήμην από (ελληνικό) δικαστήριο! Στην έφεση που ασκήθηκε αθωώνεται (2005) και κάπως έτσι περισώζεται ό,τι μπορούσε να περισωθεί τέλος πάντων από μια ολοκληρωτική γελοιοποίηση.

10 — HEINZ A. RICHTER Η ΜΆΧΗ ΤΗΣ ΚΡΉΤΗΣ (ΓΚΟΒΌΣΤΗΣ, ΑΘΉΝΑ, 2011) Και εδώ με καθυστέρηση συνέβη ό,τι συνέβη. Αν και το βιβλίο του Γερμανού ιστορικού Χάιντς Ρίχτερ κυκλοφόρησε το ’11, ήταν προς το τέλος του 2014 που ξέσπασε ο πρώτος θόρυβος για τη Μάχη της Κρήτης. Αφορμή, η αναγόρευση του Ρίχτερ σε επίτιμο διδάκτορα του εκεί πανεπιστημίου. Οι αντιδράσεις, καταρχάς από την τοπική κοινωνία, υπήρξαν σφοδρές, επειδή στο βιβλίο του ο Ρίχτερ αναθεωρούσε την κρατούσα άποψη περί της γενικότερης σημασίας της Μάχης της Κρήτης (δίχως να είναι ναζιστής), αποδίδοντας στους Γερμανούς κατακτητές «πολεμικό ήθος». Ενώ δεν αρνούνταν, δηλαδή, τις μαζικές εκτελέσεις, τις απέδιδε σε μια συμπεριφορά «πλιάτσικου» από τη μεριά των Κρητικών, οι οποίοι, κατ’ εκείνον, δεν τηρούσαν τους κανόνες μιας οργανωμένης στρατιωτικής αντίστασης. Και όπως έγραψε ο «Ιός» στην «Εφημερίδα των Συντακτών» (19/4/2015): «Τελική κατάληξη της όλης διαδικασίας υπήρξε η δίωξη του συγγραφέα για “άρνηση των εγκλημάτων του ναζισμού και των εγκλημάτων πολέμου”, η οποία “στρέφεται κατά του κρητικού λαού και ενέχει υβριστικό χαρακτήρα”, και η έκδοση ειδικής εισαγγελικής απόφασης για τη δημοσιοποίησή της “προς κατασίγαση της γενικής κατακραυγής που προκλήθηκε στην τοπική κοινωνία της Κρήτης, για την αντιμετώπιση της κοινωνικής αναστατώσεως και προς αποσόβηση κάθε ενδεχόμενης ακραίας αντίδρασης”». Τον Φλεβάρη του ’16 ο Ρίχτερ, που είχε διωχθεί βάσει του νόμου 4285/14 (του λεγόμενου και «αντιρατσιστικού»), θα κριθεί «αθώος», τελικά, από το Μονομελές Πλημμελειοδικείο Ρεθύμνου.

ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΒΙΒΛΙΑ

5 — ΚΑΡΛΟΣ ΜΑΡΙΓΚΕΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΈΡΩΣΗ ΤΗΣ ΒΡΑΖΙΛΊΑΣ / ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΤΆΡΤΗ ΤΩΝ ΠΌΛΕΩΝ (Π. ΓΑΒΑΛΆΣ, ΑΘΉΝΑ, 1973)

12.1.17 – lifo

19

ΕΚΘΕΣΗ

E

INFO «Αγαπημένη Θεία Λένα. Η ζωή και το έργο της Αντιγόνης Μεταξά» Ένα ντοκιμαντέρ και μία έκθεση 20/01/2017 12/03/2017 Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη Κεντρικό Κτίριο

να χαμένο κλειδί στάθηκε η αφορμή για την πραγματοποίηση της έκθεσης «Αγαπημένη Θεία Λένα» που θα φιλοξενηθεί στο Μουσείο Μπενάκη και ασχολείται με τη ζωή και το έργο της Αντιγόνης Μεταξά, της πιο σημαντικής παιδαγωγού στην Ελλάδα. Η έκθεση θα συνοδεύεται από ένα ντοκιμαντέρ αλλά και από την επανέκδοση δύο από τα πιο γνωστά της βιβλία, Η ώρα του παιδιού και Άκουσέ με, Μαρία μου. Η Μαρία του τίτλου δεν είναι άλλη από την εγγονή της Αντιγόνης Μεταξά και επιμελήτρια της έκθεσης, Μαρία Ηλιού, η οποία ανακάλυψε ένα μέρος από το υλικό που πρόκειται να παρουσιαστεί σε ντουλαπάκι κλειδωμένο για 55 ολόκληρα χρόνια. «Ταξιδεύω τουλάχιστον δέκα χρόνια σε όλη τη γη και μοιράζω τον χρόνο μου μεταξύ Αθήνας και Νέας Υόρκης για να βρω το υλικό για τις ταινίες μου, όλες αυτές τις χαμένες εικόνες. Ωστόσο, δεν είχα βρει ακόμα τις χαμένες εικόνες της δικής μου οικογένειας στο ντουλαπάκι του σπιτιού μου. Όλοι είχαμε μπει στον πειρασμό να το ανοίξουμε, μια και το κλειδί είχε χαθεί από το 1960. Η σκέψη που μας έκανε να το αναβάλλουμε συνεχώς ήταν ότι αν κάποιος είχε πετάξει το κλειδί, ίσως το έκανε επειδή έκρυβε ερωτική αλληλογραφία» αφηγείται η ίδια. «Το 2015 αποφάσισα να το σπάσω μετά από μια μεγάλη γιορτή Πρωτομαγιάς που ήμασταν όλοι πολύ χαρούμενοι. Βρήκα φωτογραφίες και αρνητικά που η μητέρα μου Λήδα Κροντηρά, η οποία είχε ταξινομήσει το αρχείο της γιαγιάς μου σε 370 κούτες, αναζητούσε για χρόνια. Μετά από αυτή την ανακάλυψη άρχισα να ανοίγω τις κούτες» συμπληρώνει. Η Αντιγόνη Μεταξά ήταν μια πολύ τολμηρή και δυναμική γυναίκα, που είχε μέσα της τη χαρά της ζωής. Αν και σπούδασε Παιδαγωγικά στο Παρίσι για να αναλάβει τη διεύθυνση της Σχολής Μεταξά, επιστρέφοντας δήλωσε στον πατέρα της ότι ήθελε να ασχοληθεί με την υποκριτική. Αφού δούλεψε στο θέατρο δίπλα στον Αιμίλιο Βεάκη, συνεργάστηκε με το παιδικό περιοδικό «Θεατρικός Κόσμος» και ανέβασε την πρώτη της θεατρική παράσταση. Έφτιαξε τον πρώτο μόνιμο θεατρικό οργανισμό για παιδιά και τον λειτούργησε για εννιά χρόνια. Το 1941 οι Γερμανοί τής έκλεισαν το θέατρο, ενώ ήδη από το 1939 είχε ανεβάσει μια παράσταση για παιδιά στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας. Ξεκίνησε τη συνεργασία της με τη ραδιοφωνία και έκανε μια εκπομπή με τραγούδια και παραμύθια. Ανέλαβε προϊσταμένη της «Ώρας του Παιδιού» και ακολούθησε μια σειρά από δημοφιλείς εκπομπές. Συγχρόνως, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, με τη συνεργασία του συζύγου της και ραδιοσκηνοθέτη Κώστα Κροντηρά, παρουσίασε την Οδύσσεια και την Ιλιάδα σε συνέχειες, με σπουδαίους ηθοποιούς του ελληνικού θεάτρου και μουσική του Δημήτρη Λεβίδη. Σύμφωνα με τον ιστορικό της ραδιοφωνίας Γιώργο Χατζηδάκη, οι κατοχικές εκπομπές είχαν μια αντιστασιακή χροιά, καθώς οι Γερμανοί δεν σκεφτόντουσαν να

τις ελέγξουν. Για τριάντα χρόνια έκανε εκπομπές στην ελληνική ραδιοφωνία, οι οποίες διασώζονται κυρίως στο προσωπικό της αρχείο. Τη δεκαετία του ’50 σκέφτηκε να δημιουργήσει τις «Χαρούμενες Κυριακές» στο Ζάππειο και οργανώνει διάφορες δραστηριότητες για παιδιά – θέατρο, κουκλοθέατρο, σινεμά, μαθήματα μουσικής. Έβγαλε δίσκους βινυλίου και το 1965 η Ακαδημία Αθηνών της έδωσε βραβείο για το σύνολο του έργου της – είχε τυπώσει ήδη πενήντα βιβλία, ανάμεσά τους η Εγκυκλοπαίδεια του Παιδιού και η Μυθολογική Εγκυκλοπαίδεια, ενώ είχε διευθύνει και τις εκδόσεις Αλικιώτη, επιλέγοντας και εκδίδοντας διακόσια πενήντα βιβλία με αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας για παιδιά, εικονογραφημένα από σημαντικούς Έλληνες ζωγράφους. Στη συνέχεια, έκανε τις πρώτες τηλεοπτικές εκπομπές για παιδιά. Μέσα σε σαράντα χρόνια δημιουργίας ασχολήθηκε με όλα τα μέσα –και μάλιστα στο ξεκίνημά τους–, στο ίδιο πάντα πνεύμα: δεν αρκεί απλώς να ψυχαγωγείς τα παιδιά, πρέπει να τους μαθαίνεις και κάτι σημαντικό για τη ζωή, χωρίς όμως να τους κάνεις μάθημα. Η Αντιγόνη Μεταξά πέθανε το 1971 και την ανατύπωση των βιβλίων της ανέλαβε ο Κώστας Κροντηράς, ενώ η κόρη της Λήδα Κροντηρά συνέχισε το έργο της, γράφοντας και δικά της βιβλία. «Θυμάμαι πάρα πολύ καλά τη γιαγιά μου» λέει η Μαρία Ηλιού. «Από τη στιγμή που γεννήθηκα μέχρι τα δεκατρία μου χρόνια δεν πήγαινε πουθενά το βράδυ αν δεν μου έλεγε ένα παραμύθι. Όλα αυτά τα παραμύθια πρώτα τα είπε σ’ εμένα και μετά τα έγραψε – τα δοκίμαζε για να δει ποια μου άρεσαν και ποια όχι. Ήταν πολύ τρυφερή γιαγιά και όταν ήρθαν με τον παππού μου να ζήσουν μαζί μας για τρία χρόνια, επειδή χάθηκε ξαφνικά ο πατέρας μου, ήταν υπέροχα. Τότε ήταν που με άρπαξε και με πήρε μαζί της στη Ραδιοφωνία, με ανέβασε σε ένα σκαμνί και μου είπε να πω ένα παραμύθι». Σήμερα η κ. Ηλιού επιμελείται μια έκθεση στην οποία ο επισκέπτης θα δει φωτογραφίες που βρέθηκαν στο ντουλαπάκι του οικογενειακού εξοχικού στην Κινέττα, φωτογραφίες από το προσωπικό αρχείο της αγαπημένης Θείας Λένας και του Μουσείου Μπενάκη αλλά και τα βιβλία της, γραμμένα σε εξαιρετική δημοτική, την εποχή που στα σχολεία ακόμα διδασκόταν η καθαρεύουσα. Παράλληλα, θα προβάλλεται ντοκιμαντέρ για τη ζωή της γυναίκας που όταν ήταν πέντε χρονών και ο πατέρας της Γεώργιος Μεταξάς της ζήτησε να φωτογραφηθεί την 25η Μαρτίου με κοριτσίστικη στολή, δήλωσε θυμωμένη ότι θα ντυνόταν «περήφανος τσολιάς», όπως και έκανε. Αυτό, ωστόσο, που δεν κατάφερε ήταν να ασχοληθεί με την εκπαίδευση: μπορεί να μην μπήκε στις τάξεις της Σχολής Μεταξά, με το έργο της όμως δίδαξε γενιές ελληνόπουλων κι έρχεται σήμερα να μας κάνει να αναστοχαστούμε πάνω στην εκπαίδευση των παιδιών μας.

ΗΘΕΊΑΛΈΝΑ ΞΈΡΕΙ

20 lifo – 12.1.17

Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ «ΑΓΑΠΗΜΈΝΗΣ ΘΕΊΑΣ ΛΈΝΑΣ» ΠΟΥ ΜΕΓΑΛΩΣΕ ΜΕ ΤΙΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΕΣ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΣΕ ΜΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΊΟ ΜΠΕΝΆΚΗ, ΠΟΥ ΕΠΙΜΕΛΕΙΤΑΙ Η ΕΓΓΟΝΗ ΤΗΣ ΜΑΡΊΑ ΗΛΙΟΎ. ΑΠΌ ΤΗΝ ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ 12.1.17 – lifo

21

q Ήθελα να γίνω αστρονόμος από πολύ μικρός, από τότε που ήμουν στο δημοτικό. Καθώς μπήκα στο γυμνάσιο και κατάλαβα τι ήταν η Φυσική, αποφάσισα να γίνω αστροφυσικός. Από το γυμνάσιο το κόλλημά μου ήταν τέτοιο, που αγόραζα απ’ τον παλιό Παπασωτηρίου πανεπιστημιακά βιβλία Αστροφυσικής, Κβαντομηχανικής και Μαθηματικών. Τα κουτσοδιάβαζα με πολλή προσπάθεια, αλλά φυσικά καταλάβαινα το 20% αυτών που περιείχαν. Ήταν λίγο σαν πρόκληση το να μπορέσω να τα αποκρυπτογραφήσω. Νομίζω ότι είμαι πολύ τυχερός που κατάφερα να κάνω το παιδικό μου όνειρο πραγματικότητα. Λίγοι το καταφέρνουν τελικά.

q Αναζητώ την πρόκληση στην εργασία μου, όπου είναι δυνατόν. Πρότζεκτ και δουλειές που στηρίζονται στην επανάληψη δεν μπορώ να πω ότι με ευχαριστούν και προσπαθώ να τα αποφεύγω. Εδώ και τρία χρόνια δουλεύω ως Chief Operating Officer σε μια startup που δραστηριοποιείται στο Λονδίνο και στη Σιγκαπούρη. Το καλό με μια startup είναι πως δεν υπάρχει τίποτε βαρετό στη διαδικασία ανάπτυξής της. Αν μη τι άλλο, πρόκειται για μια δουλειά που εξασκεί, πάνω απ’ όλα, τη δημιουργικότητα.

απο τον μ.hulot. φωτογραφια: μενελαοσ μυριλλασ.

ΟΙAΘΗΝΑΊΟΙ

q Επειδή από μικρός είχα μάθει να είμαι εντελώς αυτόνομος στον τρόπο που διάβαζα ή εργαζόμουν, δεν υπήρξε κάποιο πρόσωπο που να άλλαξε ριζικά τον τρόπο που σκέφτομαι ή ζω. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν είχα ανθρώπους που με επηρέασαν. Είχα την ευτυχία να συνεργαστώ με πολύ σημαντικές προσωπικότητες. Απ’ τους καθηγητές μου στο πανεπιστήμιο ξεχωρίζω τον Κώστα Γαβρόγλου, τον σημερινό υπουργό Παιδείας, που για πρώτη φορά το 1990 έκανε μάθημα Ιστορίας της Επιστήμης στο Φυσικό Αθηνών. Για αρκετά χρόνια μετά το Φυσικό, είχαμε πολύ καλή σχέση και συνεργαζόμασταν όταν βρισκόμουν στην Αγγλία. Στο Imperial είχα καθηγητή τον «τεράστιο» Tom Kibble, που, αν και δεν είναι πολύ γνωστός, είχε εργαστεί και με τον Higgs στον μηχανισμό απόκτησης μάζας των μποζονίων (που οδηγεί στην πρόβλεψη για το σωματίδιο Higgs). Στο Imperial ονομάζαμε τον συγκεκριμένο μηχανισμό Higgs-Kibble και όχι μόνο Higgs – και δικαίως. Η σεμνότητα του Kibble ήταν πραγματικά μάθημα ζωής για όλους μας. Στο άλλο άκρο είναι ο Ronald DeKoven, με τον οποίο συνεργάζομαι στενά τα τελευταία χρόνια. Πρόκειται για έναν πανέξυπνο Αμερικανό δικηγόρο και νομοθέτη που έχει εργαστεί για τις μεγαλύτερες παγκόσμιες εταιρείες, τράπεζες και κυβερνήσεις, για τον οποίο θα έλεγα πως η σεμνότητα είναι το τελευταίο πράγμα που τον ενδιαφέρει. Είναι μάλλον μάθημα ζωής να ξέρεις πότε πρέπει να είσαι σεμνός και μετριόφρων και πότε όχι.

q Γράφω από έφηβος. Ίσως κι αυτό να είναι τμήμα της αναζήτησής μου σε σχέση με τον κόσμο ή τον εαυτό μου. Είχα πάντα τη λογική ότι αυτά που έγραφα ήταν «γυμνάσματα» που προετοίμαζαν κάτι που θα έγραφα αργότερα, έτσι δεν προσπάθησα ποτέ να τα εκδώσω. Νομίζω ότι είναι σημάδι ωριμότητας να ξέρεις πότε έχεις γράψει κάτι που θ’ άξιζε να εκδοθεί. Οι μεταφράσεις και το ένα βιβλίο Πληροφορικής που έχω γράψει έγιναν κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής μου θητείας, για να μην κάθομαι άπραγος.

q Το ZONE είναι περιοδικό που ασχολείται κυρίως με το έργο του Thomas Pynchon και κατά προέκταση της μεταμοντέρνας λογοτεχνίας. Προέκυψε ως μια συνέχεια των συζητήσεων που είχαμε με φίλους που αγαπούν το έργο του. Κάποια στιγμή αποφάσισα να μαζέψω όλες αυτές τις κατ’ ιδίαν κουβέντες και να ζητήσω απ’ τους συμμετέχοντες να τις κάνουμε λίγο πιο formal. Έτσι εμφανίστηκε το ZONE, για το οποίο είμαι πραγματικά περήφανος, μια που πρόκειται καθαρά γι’ αυτό που ονομάζεται labour of love. Συνολικά, βγήκαν πέντε τεύχη. Σήμερα το περιοδικό βρίσκεται σε μια παύση, αφού δεν έχω πολύ χρόνο για να οργανώσω τις διαδικασίες έκδοσης ενός νέου τεύχους. Ελπίζω σύντομα να καταφέρουμε να μαζέψουμε υλικό για κάτι νέο.

q Αν είναι πιο εύκολη η λογοτεχνία ή η Αστροφυσική; Τι ερώτημα! Αν και ακούγεται περίεργο σε πολύ κόσμο όταν το λέω, προσωπικά δεν βρήκα ποτέ κάποια δυσκολία στη Φυσική και στην Αστροφυσική. Μπορεί κάποιες φορές να παρανοούσα πράγματα τα οποία μπήκαν στη θέση τους αργότερα, αλλά όλα όσα έκανα στο πρώτο μου πτυχίο και στο διδακτορικό μου αλλά και μετά ως ερευνητής μού φαίνονταν σχετικά απλά. Τίποτε δεν μου φαίνεται απλό στη λογοτεχνία. Οι ελεύθερες παράμετροι είναι τόσο πολλές και η επικοινωνία μέσα απ’ το κείμενο (χωρίς τη χρήση Μαθηματικών, όπως στη Φυσική) κάνει τα πράγματα πολυεπίπεδα και δύσκολα. Ταυτόχρονα, όμως, τόσο ενδιαφέροντα! Σίγουρα και η Αστροφυσική και η λογοτεχνία χρειάζονται τεράστιο υπόβαθρο και σκληρή δουλειά.

q Έχω αρκετά πράγματα στο παρελθόν μου για τα οποία είμαι περήφανος. Τέλειωσα π.χ. το πτυχίο μου στο Φυσικό της Αθήνας μέσα σε 3½ χρόνια, ενώ ολοκλήρωσα το διδακτορικό μου σε 2½ χρόνια, σε ηλικία 24 χρονών. Στα 28 μου ήμουν μέλος της πρώτης επιτροπής που συμβούλευε τη βρετανική κυβέρνηση και τον αγγλικό δικηγορικό σύλλογο για θέματα Ίντερνετ και υψηλής τεχνολογίας. Σήμερα είμαι περήφανος και για το καινούργιο μου βιβλίο και για την εταιρεία στην οποία συμμετέχω.

q Πηγαινοέρχομαι από το 1990 στο Λονδίνο κι έχει αλλάξει πολύ πλέον. Είναι οι άνθρωποι διαφορετικοί. Δηλαδή, ακόμα και όταν πας σε περιοχές οι οποίες θεωρητικά είναι πλούσιες, βλέπεις μια μιζέρια την οποία δεν έβλεπες πιο παλιά. Βλέπεις τη φθορά, π.χ. δεν βλέπεις το αστράπτον που υπήρχε παλιά στα ρούχα του Εγγλέζου, που πήγαινε στη δουλειά του το πρωί και ήταν ντυμένος με κοστούμι και γραβάτα. Αυτό το look έχει χαθεί. Έχουν αποκτήσει το look του Τσίπρα, χωρίς τη γραβάτα, πιο χύμα, και δεν αγοράζουν καινούργιο κοστούμι κάθε χρόνο, φοράνε το ίδιο ίσως και πέντε χρόνια. Είναι παγκόσμιο φαινόμενο η κρίση και το Brexit ήταν αναμενόμενο, όπως έγιναν τα πράγματα στο Λονδίνο. Είναι μια πανάκριβη πόλη όπου δεν μπορείς να ζήσεις. Το πιο φτηνό σπίτι –και μιλάμε για μια τρύπα, ένα δωμάτιο κι ένα χολ– κάνει 350.000 λίρες. Ένας βουλευτής που ζει στο Λονδίνο και παίρνει έναν αρκετά καλό μισθό δεν μπορεί να

22 lifo – 12.1.17

ΒΑΣΊΛΕΙΟΣ ΔΡΌΛΙΑΣ

τα ίδια πράγματα. Με ενοχλεί η επανάληψη που καταλήγει σε πνευματική σκουριά. Στο πανεπιστήμιο –και στην Ελλάδα και στο Imperial– είχαμε καθηγητές που έκαναν μαθήματα επιλογής τα οποία ήταν βασικά επέκταση του διδακτορικού τους. Είκοσι χρόνια αργότερα, δηλαδή, ασχολούνταν με το ίδιο θέμα. Δεν θα το άντεχα αυτό. Όταν στα 24 μου πήρα το διδακτορικό μου στο Imperial, το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να ψάξω για postdoc σε άλλον τομέα. Άφησα την Αστροφυσική και για ενάμιση χρόνο δούλεψα στο τμήμα Αεροναυπηγικής του Imperial, πρακτικά εφαρμόζοντας τεχνικές που είχα μάθει απ’ την Αστροφυσική στην πτήση υπερηχητικών αεροπλάνων. Όταν το πρότζεκτ άλλαξε και επικεντρώθηκε στην πτητική βλημάτων, παραιτήθηκα και ξαναγύρισα στην Αστροφυσική. Πριν γυρίσω στην Ελλάδα, δούλεψα για έναν χρόνο εκτός πανεπιστημίου, με σκοπό να πάρω μια διαφορετικού είδους εργασιακή εμπειρία, η οποία τελικά με κέρδισε.

ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΌΣ, ΣΥΓΓΡΑΦΈΑΣ. ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ. ΖΕΙ ΜΕΤΑΞΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ, ΑΘΗΝΑΣ ΚΑΙ ΣΑΝ ΦΡΑΝΣΙΣΚΟ.

q Ίσως το πιο έντονο χαρακτηριστικό μου είναι πως δεν μπορώ να καθίσω ήσυχος. Δεν μπορώ να ασχολούμαι με

12.1.17 – lifo

23

πάρει δάνειο από την τράπεζα για να αγοράσει σπίτι γιατί δεν φτάνει το εισόδημά του. Λεφτά για ωραία σπίτια και ακριβά αυτοκίνητα έχουν μόνο οι Άραβες, οι Ρώσοι και οι Κινέζοι. Στο Waterstones, στο Πικαντίλι, στο κεντρικό βιβλιοπωλείο, ο πάνω όροφος έχει μεγάλο τμήμα με ρωσικά βιβλία. Από κει καταλαβαίνεις πόσο έχει αλλάξει και το κοινό που ψωνίζει στο κεντρικό Λονδίνο.

q Η Αθήνα είναι η πόλη όπου γεννήθηκα και η πόλη στην οποία ζω τα τελευταία 18 χρόνια. Αυτό που λατρεύω στην πόλη είναι πως μπορεί να έχει τόσο μεγάλη σύνδεση με το αρχαίο της παρελθόν και ταυτόχρονα να αλλάζει συνεχώς. Η Αθήνα του 1970 που θυμάμαι ως παιδί δεν έχει καμιά σχέση με την Αθήνα του 1980, του ’90 ή του 2000. Κάθε δεκαετία που περνά τη μορφοποιεί με έναν ενδιαφέροντα τρόπο. Η αλλαγή αυτή στην πόλη, δυστυχώς, δεν είναι πάντα προς το καλύτερο. Ταυτόχρονα, η αλλαγή κάνει πολύ δύσκολο το να γραφτεί ένα αντιπροσωπευτικό μυθιστόρημα σε αθηναϊκό πλαίσιο. Το υπόβαθρο ενός μυθιστορήματος είναι συνήθως σταθερό, ενώ η Αθήνα δεν είναι μια σταθερή πόλη.

q Με ενοχλεί η αγένεια. Με ενοχλεί η έλλειψη παιδείας. Με ενοχλεί η δηθενιά. Με ενοχλεί η τεμπελιά. Με ενοχλεί η γκρίνια. Με προσβάλλει η ιλουστρασιόν ψεύτικη γκλαμουριά που προβάλλεται ως πρότυπο για όλα όσα θα πρέπει να κάνουμε στη ζωή μας. Και αυτή η ψεύτικη γκλαμουριά έχει μπει ακόμα και στα βιβλία που προτιμάμε να διαβάζουμε. Δεν εκνευρίζομαι ακριβώς, απλώς στενοχωριέμαι όταν βλέπω πως οι πολιτικοί μας προτιμούν να τονίσουν τις διαφορές και να πολώσουν το κλίμα και όχι να προσπαθήσουν να κινηθούν με ρεαλιστικό και δίκαιο τρόπο στο πλαίσιο της κρίσης.

q Αν και τα τελευταία χρόνια ήταν πολύ δύσκολα για όλους μας, η αλήθεια είναι πως ευτυχώς πάμε μπροστά. Η εποχή που ζούμε είναι η καλύτερη που θα μπορούσαμε να ζήσουμε και στ’ αλήθεια απολαμβάνουμε τόσες ανέσεις και τόσες ελευθερίες, που στο παρελθόν δεν υπήρχαν ποτέ. Η επιστήμη, η τεχνολογία και η δημοκρατία έχουν προσφέρει τόσο πολλά στην καθημερινότητα όλων μας, που φτάνουμε να τα θεωρούμε δεδομένα. Φυσικά και φαίνεται να υπάρχει ένα πισωγύρισμα στα τελευταία δέκα χρόνια που οφείλεται στο ότι κάποια τμήματα του παραμυθιού στο οποίο ζούσαμε όλοι τον 20ό αιώνα φαίνεται να τελειώνουν (χωρίς χάπι εντ για όλους). Τα επόμενα χρόνια θα δείξουν αν πρόκειται για το τέλος μιας περιόδου χάριτος ή για ένα προσωρινό πισωγύρισμα. Θέλω να πιστεύω το δεύτερο...

ΟΙAΘΗΝΑΊΟΙ

ΒΑΣΊΛΕΙΟΣ ΔΡΌΛΙΑΣ

q Η ευτυχία υπάρχει πάντα αγκαλιά με τη δυστυχία και από μόνη της δεν σημαίνει τίποτε. Υπάρχει μια σκηνή στο τέλος του Στάλκερ του Ταρκόφσκι, όπου σε έναν μονόλογο η γυναίκα του Στάλκερ λέει πως αν η ζωή δεν είχε δυστυχίες, δεν θα ήταν καλύτερη, θα ήταν χειρότερη. Όταν τρέχω τα πρωινά στην παραλία της Γλυφάδας, συναντάω κάποιες φορές πρόχειρα τσαντίρια Ρομά που κοιμούνται μέσα στα ημιφορτηγά τους ή σε προσωρινές σκηνές. Αν και τα παιδιά τους παίζουν ξυπόλυτα και βρόμικα στον δρόμο, θαρρώ πως δύσκολα βρίσκω πιο όμορφα και πιο ευτυχισμένα χαμόγελα απ’ τα δικά τους.

q Η λίμνη Nyos στο Καμερούν είναι στον κρατήρα ενός ηφαιστείου και επειδή βρίσκεται στην Αφρική η θερμοκρασία

Όταν ζεις σε μια περίοδο που όσα συμβαίνουν είναι καλά, όταν όλοι πλουτίζουν και είναι ευχαριστημένοι, δεν έχεις αλλαγές. Αυτήν τη στιγμή η πρόοδος εντοπίζεται σε επίπεδο λύσης προβλημάτων, δεν έρχεται με τη μορφή της επιστημονικής επανάστασης. Κάθε μέρα γίνεται κάτι καινούργιο που βοηθάει, αλλά πατάμε σε ό,τι υπήρχε μέχρι το 1920.

από μέρα σε νύχτα και από χειμώνα σε καλοκαίρι δεν αλλάζει πολύ, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν κατακόρυφα ρεύματα μέσα στη λίμνη. Επομένως, η λίμνη είναι σαν διαστρωματωμένη, κι επειδή είναι κρατήρας ηφαιστείου, το κάτω μέρος της είχε κάποιες χαραμάδες που έβγαζαν και βγάζουν ακόμα διοξείδιο του άνθρακα – είναι σαν ένα μπουκάλι Περιέ ή ένα κουτάκι σόδας. Το 1986 έγινε κάποια κατολίσθηση και όλο το νερό που ήταν στο βάθος της ανέβηκε στην επιφάνεια και επειδή υπήρχε διαφορά στην πίεση, το διοξείδιο του άνθρακα που υπήρχε στο νερό βγήκε στην ατμόσφαιρα ελευθερώνοντας περίπου ένα κυβικό χιλιόμετρο διοξειδίου του άνθρακα στη γύρω περιοχή που σκότωσε 2.000 ανθρώπους και 20.000 ζώα. Έγινε μεγάλη καταστροφή, το ζήτημα είναι ότι κανείς δεν ήξερε εκείνη τη στιγμή τι είχε γίνει, ήταν κάτι πρωτόγνωρο, κανείς δεν το είχε παρατηρήσει πουθενά αλλού στον πλανήτη. Όταν τελικά κατάλαβαν τι είχε συμβεί στη Nyos, πήγε μια ομάδα επιστημόνων να κάνει την απαέρωση της λίμνης, βάζοντας έναν σωλήνα 80 μέτρων να φτάσει μέχρι το βαθύτερο σημείο για να απελευθερώνεται λίγο-λίγο το διοξείδιο του άνθρακα.

q Το Nyos είναι για πιο ευρύ κοινό και ίσως να το επεδίωξα αυτό, δεν είναι όπως η Τυχαία Είσοδος, που ήταν πιο εξειδικευμένη ως θέμα. Όλα τα θέματα που αγγίζει το Nyos είναι πράγματα τα οποία πάντα με ενδιέφεραν. Η λογική του πώς σκέφτεται ένας επιστήμονας, το πώς αντιμετωπίζει τον κόσμο, έναν κόσμο ο οποίος δεν είναι επιστημονικός. Υπάρχουν τόσο πολλές ελεύθερες μεταβλητές στον χώρο γύρω σου, που δεν μπορείς να προβλέψεις τίποτα. Έχω δει πολλούς ανθρώπους, επιστήμονες, συναδέλφους, γνωστούς, οι οποίοι προσπαθούσαν να «τρέξουν» τα ερωτικά τους με τη λογική, ως μαθηματικό πρόβλημα, και, φυσικά, πάντα αποτύγχαναν. Δεν υπάρχει περίπτωση να προβλέψεις τι θα κάνεις στη σχέση ή στη ζωή σου κάνοντας μαθηματική ανάλυση των πιθανοτήτων, των διαφόρων ενδεχομένων. Κι ούτε μπορείς να προβλέψεις ποιος θα είναι ο τρόπος με τον οποίο θα αντιδράσει ένας άνθρωπος επειδή έκανες το χι ή το ψι. Δεν μιλάμε για καραμπινάτα πράγματα που είναι δεδομένα: αν απατήσεις τον άλλο, θα χωρίσεις, αλλά στις πιο γκρίζες περιοχές είναι πολύ πιο δύσκολο να προβλέψεις ακριβώς τι γίνεται. Κι αυτό ακριβώς είναι ένας κλονισμός στη λογική της σκέψης του επιστήμονα. Επίσης, με ενδιέφερε το κομμάτι που αφορά την τέχνη και τον τρόπο με τον οποίο ο σύγχρονος άνθρωπος την αντιλαμβάνεται. Προσπάθησα να συνδέσω αυτά τα δύο, γι’ αυτό και το βιβλίο είναι ένα δίπολο μεταξύ τέχνης και επιστήμης και αυτό αφορά και τον τρόπο με τον οποίο συντελείται η πρόοδος.

q Πρόοδος δεν σημαίνει καλύτερη επιστήμη και πιο σύγχρονη τέχνη. Δεν έχει σχέση με το τι είναι η τέχνη και τι η επιστήμη. Έχει σχέση με το πώς αλλάζει η οπτική σου πάνω στα πράγματα, οδηγώντας σε έναν διαφορετικό τρόπο με τον οποίο κάνεις τέχνη και επιστήμη. Όταν έγινε η μεγάλη επιστημονική επανάσταση στις αρχές του 20ού αιώνα, του Αϊνστάιν και της Κβαντομηχανικής, την ίδια στιγμή ο Νταλί με τον Μπουνιουέλ έκοβαν μάτια στο σινεμά. Και ταυτόχρονα έγινε και η πολιτική επανάσταση στη Ρωσία. Πρέπει να είναι κατάλληλες οι συνθήκες για να μπορέσει να αλλάξει το μυαλό του ανθρώπου με τον κατάλληλο τρόπο. Όταν ζεις σε μια περίοδο που όσα συμβαίνουν είναι καλά, όταν όλοι πλουτίζουν και είναι ευχαριστημένοι, δεν έχεις αλλαγές. Αυτήν τη στιγμή η πρόοδος εντοπίζεται σε επίπεδο λύσης προβλημάτων, δεν έρχεται με τη μορφή της επιστημονικής επανάστασης. Κάθε μέρα γίνεται κάτι νέο που βοηθάει, αλλά πατάμε σε ό,τι υπήρχε μέχρι το 1920.

q Keep cool, but care. Είναι φράση από το V. του Thomas Pynchon. Προσπαθώ να την τηρώ, αλλά κάποιες φορές είναι δύσκολο (ειδικά όσον αφορά το «Κeep cool»). Αυτό που με έχει μάθει η ζωή είναι ότι κάθε μέρα μαθαίνω κάτι καινούργιο.

24 lifo – 12.1.17

ΙNFO

Το βιβλίο Nyos - Η τελετή της αθωότητας κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.

502 H

ΑΓΟΡΑ τησ δασ α εβδομ

ΧΑΡΤΙ

Το ημερολόγιο της K2 design για το 2017

ΤheGOODLIFO

O Γιάννης Κουρούδης και η ομάδα του οραματίζονται ένα χρωματιστό έτος.

Όπως κάθε χρόνο τέτοια εποχή, έτσι και φέτος ο Γιάννης Κουρούδης και η k2design κυκλοφόρησαν το νέο τους ημερολόγιο για το 2017. «Σκεφτόμουν πάντα γιατί στο καλό οι σημειώσεις μας στα ημερολόγια δεν ακολουθούν την ευθεία των γραμμών αλλά πάνε πότε προς τα πάνω και πότε προς τα κάτω. Έτσι, είπα φέτος να κάνουμε τις γραμμές του ημερολογίου στραβές για να δούμε τι θα συμβεί» εξηγεί ο κ. Κουρούδης σχετικά με την παιχνιδιάρικη διάθεση που φαίνεται ακόμα και στην επιλογή των φωσφοριζέ, ατόφιων χρωμάτων που χρησιμοποιήθηκαν στις εικονογραφήσεις κάθε μήνα. Ωραίο σε μέγεθος, αφιερώνει μια σελίδα σε κάθε μέρα και μια εικόνα σε κάθε μήνα: ο Πινόκιο πάει παρέα με τον Απρίλη, ένας κολιός ταιριάζει με τον Αύγουστο και ούτω καθεξής. Έξτρα μπόνους η τεχνολογία Flexbook, μια παγκόσμια βιβλιοδετική πατέντα που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα και επιτρέπει το άνοιγμα των σελίδων σε 360 μοίρες. http://www.k2design.gr

12.1.17 – lifo

25

Χάρης Ιωαννίδης

ALESSI

H εμβληματική εταιρεία design εμπνέεται από τις φιγούρες και τις προσωπικότητες του τσίρκου για τη νέα της σειρά. Αlessi, Πατριάρχου Ιωακείμ 11, Κολωνάκι

NAL O S R E P ER SHOPP

ADIDAS

Φέρτε το χρώμα στον χειμώνα με αυτή την εντυπωσιακή μπλούζα με το πολύχρωμο print του L.A. www.adidas.gr

[personal trainer]

PHILIPPOS THEODORIDES

Οι μεταξοτυπίες έργων του ταλαντούχου καλλιτέχνη είναι το αντίδοτο στην αρνητική ενέργεια. www. printsin.com

RDESIGN

Κρεμάστρα τοίχου-μάτι από μέταλλο για μέσα και έξω από το σπίτι ή το γραφείο σας. Διαστάσεις: 19,5 cm x 12,5 cm. www.rdesign.gr

Δώσε μου τρεις λόγους για να ξεκινήσω να γυμνάζομαι. Θα σου δώσω τους εξής πέντε: Η άσκηση τονώνει την αυτοπεποίθησή σου, καθώς βελτιώνει την εικόνα που έχεις για τον εαυτό σου. Αποτελεί πηγή ευεξίας, ενέργειας και χαράς κι αυτό είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο. Οχυρώνει τη σωματική υγεία, καθώς, ενισχύοντας το μυϊκό ιστό, προστατεύεις τις αρθρώσεις και ρυθμίζεις το βάρος και το ποσοστό λίπους στο σώμα σου. Αποτελεί την πιο πραγματική ψυχική εκτόνωση, κάτι που ακούω συνεχώς τα τελευταία χρόνια από τους ασκούμενούς μου, ενώ παράλληλα βελτιώνει την ποιότητα ύπνου. Πώς μπορώ να βρω τον τρόπο εκγύμνασης που μου ταιριάζει; Καλό είναι να απευθυνθείς σε κάποιον γυμναστή-personal trainer και αφού του δώσεις το ιστορικό σχετικά με την υγεία και την κατάσταση του σώματός σου, να διαλέξετε από κοινού ένα πρόγραμμα που να ξυπνάει πρώτα τη διάθεση και μετά τον μυϊκό ιστό σου. Υπάρχουν πραγματικά πολλά είδη γυμναστικής, ατομικά και ομαδικά, εκ των οποίων κάποια συνδέονται και με κοινωνικές δραστηριότητες, γι’ αυτό πρέπει να δώσεις βαρύτητα στην επιθυμία και στη χαρά που θα σου δώσει αυτό που θα επιλέξεις. Υπάρχει κάποιο καινούργιο είδος γυμναστικής που δεν γνωρίζω; Βγαίνουν συνεχώς νέοι τρόποι άσκησης, οι οποίοι συνήθως αποτελούν παραλλαγές των ήδη υπαρχόντων. Το ενδιαφέρον είναι να προσαρμόζονται οι φρέσκες ιδέες στα προγράμματα των ασκουμένων, με σκοπό την ανανέωση και τη βελτίωσή τους. Ως επί το πλείστον, σώμα και μυαλό αντιδρούν θετικά σε τέτοιες αλλαγές. Πόσες ώρες πρέπει να αφιερώνω εβδομαδιαίως στη γυμναστική; Θεωρώ ότι για έναν μέσο ασκούμενο, 2-3 φορές την εβδομάδα, από 45 ως 60 λεπτά τη φορά, είναι αρκετά. Από κει και πέρα, συνυπολογίζεις τον χρόνο που μπορείς με συνέπεια να διαθέσεις, τον στόχο σου, τον ενθουσιασμό και την οικονομική σου δυνατότητα. Σημαντικό ρόλο παίζει και η ηλικία, γιατί καθορίζει τις αντοχές σου. Είναι καλό να κάνεις υπεύθυνα την επιλογή σου, για να μην απογοητεύσεις τον εαυτό σου στην πορεία.

ΤheGOODLIFO

Μπορώ να γυμνάζομαι στο σπίτι ή πρέπει να τρέχω στα γυμναστήρια; Πιστεύω ότι μπορείς να γυμναστείς οπουδήποτε, ίσως και χωρίς ειδικό εξοπλισμό – αλλά θα το κάνεις;

NIKE

To Air Force 1 κυκλοφορεί σε νέα χρώματα και με ωραίες λεπτομέρειες, όπως η καρό κόκκινη - μαύρη φόδρα στο κίτρινο μοντέλο. www.nike.com

Προλαβαίνω να γίνω κορμάρα μέχρι το καλοκαίρι; Αυτό καλό είναι να το βάλεις στοίχημα με τον εαυτό σου. Το πείσμα και η αφοσίωση είναι όπλα που μπορούν να κάνουν θαύματα. Προσωπικά, πιστεύω στα θαύματα, γιατί κάνουν λίγο πιο μαγική τη ζωή. Καλό είναι όμως να θέτεις μικρότερους και ρεαλιστικότερους στόχους. Αυτό θα σου δώσει δύναμη να συνεχίσεις. instagram #charisyourpersonaltrainer fb page charis YOUR personal trainer

ΡΩΤΗΣΑΜΕ ΤΟΝ ΕΙΔΙΚΟ

kειμενο μεροπη κοκκινη

φωτογραφια παρισ ταβιτιαν

ΔΉΜΗΤΡΑ ΜΑΡΟΥΣΆΚΗ

ASSISΤANT ART DIRECTOR ΣΤΟ «MARIE CLAIRE»

EXEIΣ ΓΟΥΣΤΟ

Πώς θα περιέγραφες το στυλ σου; Μάλλον vintage inspired. Παλιότερα είχα εμμονή με το total vintage look. Πλέον έχω καταλήξει (φαντάζομαι!) σε αυτά που μου αρέσουν και μου ταιριάζουν, έτσι το στυλ μου έχει κατά βάση επιρροές από τη δεκαετία του ’50 (αν και έχω περάσει από διάφορες φάσεις και δεκαετίες) αλλά και από σύγχρονα στοιχεία που τελικά φτιάχνουν ένα vintage inspired mix & match. Γιατί έχεις κολλήσει με τα ρετρό; Είναι τρόπος ζωής εδώ και πολλά χρόνια για μένα. Όλα όμως ξεκινάνε και τελειώνουν στη μουσική. Νομίζω πως αυτή ευθύνεται για το κόλλημά μου. Ήταν η αιτία που άρχισα να την ψάχνω με το ντύσιμο, τα μαλλιά, το μακιγιάζ. Είναι ο πυρήνας μου. Από πού ψωνίζεις τα ρούχα σου; Το 80% των ρούχων μου είναι από δεύτερο χέρι. Αγαπώ το Yesterday’s Bread στην Καλλιδρομίου και αρκετά ρούχα μου είναι από κει. Πολλά vintage φορέματά μου τα έχω βρει online, αλλά και πολλά τα έχω ράψει. Για custom made vintage inspired φορέματα συνιστώ ανεπιφύλακτα τις La Cocotte και Lazy D – τα κορίτσια ξέρουν! Τι έχεις αγοράσει τελευταία; Τα τελευταία μου ψώνια ήταν στο Rockabilly Rave τον Ιούνιο (το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό φεστιβάλ rockabilly). Εκτός από το μεγάλο market βινυλίων, εκεί είναι συγκεντρωμένα τα καλύτερα vintage ρούχα αλλά και τα πιο γνωστά reproduction brands. Έφυγα από κει με τρία ζευγάρια παπούτσια, ένα κόκκινο φόρεμα, μερικά μπλουζάκια, ένα παντελόνι και μερικά αξεσουάρ (σκουλαρίκια, βραχιόλια, γυαλιά, ξέρεις τώρα…). Τι φοράς σήμερα και πόσο κοστίζει; Τα παπούτσια μου τα είχα βρει online περίπου 15 δολάρια. Καλσόν δίχτυ με γραμμή πίσω, ε, εντάξει, εύκολο να το βρεις. Η φούστα είναι ’50s και την είχα πάρει σε vintage market στην Ιταλία πριν από πολύ καιρό, νομίζω 20 ευρώ. Λεοπάρ κασμιρένια μπλούζα που δεν θυμάμαι καν από πού την έχω πάρει, αλλά είναι περσινή. Το περφέκτο μου είναι ZARA και το είχα πάρει για 30 ευρώ νομίζω. Το σιφόν φουλάρι μου είναι deadstock ’50s και το είχα βρει online. Το καλό με τα vintage είναι ότι έχεις ιδιαίτερο στυλ και μοναδικά ρούχα ξοδεύοντας λίγα χρήματα. Δοκιμάστε το!

12.1.17 – lifo

27

KET H MARA RC RESE

otto’s athens vermouth

XBYO: Η πρώτη αποκλειστική σειρά ρούχων για γυναίκες και άνδρες από τα adidas Originals Τα adidas Originals παρουσιάζουν τη νέα γενιά του streetwear με τη συλλογή ρούχων ΧΒΥΟ, εμπνευσμένη από τις 3 χαρακτηριστικές ρίγες του brand και την ιστορική κληρονομιά των adidas Originals, σε συνεργασία με κορυφαίους ανθρώπους του χώρου. Στην πρώτη αυτή έκδοσή τους, τα XBYO κάνουν μια αναδρομή στο παρελθόν των adidas Originals και το στοιχείο που ξεχωρίζει είναι το χαρακτηριστικό σύμβολο Χ που πρωτοσυναντάμε στο adidas Italia sneaker το 1959. Το Χ, που αναβιώνει στη νέα συλλογή ρούχων XBYO, συνδυάζεται με καθαρές γραμμές και premium μοτίβα από τη δημιουργό Satomi Nakamura, που συνθέτει το πρωτοποριακό, minimal design της νέας συλλογής, επαναπροσδιορίζοντας τους κανόνες του streetwear, ενώ ξεχωριστά premium υλικά από τη Yamayo Textiles χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή της σειράς, συνεχίζοντας μια πολυετή συνεργασία που μετράει πάνω από μισό αιώνα.

ΤheGOODLIFO

to «emerald city» έρχεται στην cosmote tv Το «Emerald City» βασίζεται στους χαρακτήρες που δημιούργησε ο Λ. Φρανκ Μπάουμ για τη θρυλική ιστορία του Μάγου του Οζ. Η νέα σειρά φαντασίας έκανε πρεμιέρα στην COSMOTE TV το Σάββατο 7/1/2017, αμέσως μετά την παγκόσμια πρεμιέρα της στην Αμερική. Ο Tarsem Singh έχει σκηνοθετήσει και τα 10 επεισόδια της σειράς. H Ντόροθι Γκέιλ, μια νεαρή κοπέλα, μεταφέρεται σε έναν μυστηριακό νέο τόπο τον οποίο κυβερνά ένας πανίσχυρος ηγεμόνας. Έχοντας απαγορεύσει τη μαγεία, ο ηγεμόνας αυτός αντιμετωπίζει την οργή μιας μεγάλης ομάδας μαγισσών, ενώ απειλείται με καταστροφή από μια μυθική δύναμη.

Swatch: Έρχεται η νέα συλλογή Άνοιξη/ Καλοκαίρι 2017 Επιρροές από λάτρεις της περιπέτειας και της περιπλάνησης, διαχρονικό στυλ και έντονο color blocking κατακλύζουν τις θεματικές ενότητες της νέας ανοιξιάτικης συλλογής της Swatch. Με γνώμονα τις πιο πρόσφατες τάσεις της μόδας, αποτυπωμένες μέσα από το πρίσμα του καλλιτεχνικού σχεδιασμού, η συλλογή Spring-Summer 2017 φρεσκάρει μοναδικά την έμπνευσή μας και φέρνει αέρα ανανέωσης στο στυλ μας, πάντα με την αδιαμφισβήτητη ποιότητα που προσδίδει η ελβετική υπογραφή.

Υψηλής ποιότητας κρασί αρωματίζεται με μυρωδάτα ροδοπέταλα, Αρτεμισία, εσπεριδοειδή, φύλλα ελιάς αλλά και βότανα που ευδοκιμούν στην ελληνική φύση. Αυτό είναι το Αθηναϊκό Βερμούτ, ένα ιστορικό ποτό που έχει τις ρίζες του στην Ελλάδα του Όθωνα και οφείλει τη δημιουργία του στον πολυμήχανο Ιωάννη Βούχερ, τον πρώτο αποσταγματοποιό της σύγχρονης Αθήνας. Τώρα μπορείτε να το ξαναγευτείτε στα μπαρ της πόλης έτσι όπως το απολάμβαναν οι εκλεκτές και διάσημες παρέες μιας άλλης εποχής. Απολαύστε το σε ψηλό ποτήρι, με τη συνοδεία πάγου, tonic ή σόδας.

Οι Gadjo Dilo και ο Λουμίδης Παπαγάλος Κουπάτος δημιουργούν τη δική τους παράδοση Ο Λουμίδης Παπαγάλος Κουπάτος έρχεται με τη νέα, δυνατή υπογραφή «Παράδοση με τη δική μας υπογραφή, καφές, αλλά με το δικό μας χαρμάνι», ακολουθώντας τη νέα γενιά που δημιουργεί τη δική της παράδοση και παίρνοντας στοιχεία από τις προηγούμενες. Στη μουσική, στη μαγειρική, στην τέχνη... σε κάθε πυλώνα της καθημερινότητάς μας. Σε μια σειρά μίνι ντοκιμαντέρ εκπρόσωποι των διάφορων αυτών θεματικών θα μιλήσουν για το πώς οι ίδιοι ταυτίζονται με το μήνυμα του Λουμίδης Παπαγάλος Κουπάτος και πώς εμπνέονται από την παράδοση για να αφήσουν το δικό τους σημάδι στον χώρο όπου δραστηριοποιούνται. Οι πρώτοι που τα λένε με τον Λουμίδης Κουπάτος είναι οι Gadjo Dilo, το γνωστό συγκρότημα που διασκευάζει παλιά ρεμπέτικα τραγούδια, μια παρέα έξι ταλαντούχων μουσικών με όρεξη να δημιουργήσουν, να πειραματιστούν και να συστήσουν την gypsy jazz στο ευρύτερο ελληνικό κοινό, παντρεύοντάς την με τους ήχους του παλιού ελληνικού τραγουδιού.

ΤheWeek

ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΠΡΕΜΙΕΡΕΣ

ΣΙΝΕΜΑ Ο Εμποράκος

σελιδα

30

ΒΙΒΛΙΟ

POETRY

Η Λουίζα Αρκουμανέα γράφει για τον Ριχάρδο Β’.

Ο Ίκαρος Μπαμπασάκης γράφει για το Καρτέλ του Ντον Γουίνσλοου.

H Μαρίζα Κωχ επιλέγει Βάρναλη.

σελιδα

34

σελιδα

35

σελιδα

38

ΜΟΥΣΙΚΗ

Η νέα ταινία του Ασγκάρ Φαραντί: Ο Εμάντ και η Ράνα αναγκάζονται να μεταφερθούν σε ένα διαμέρισμα στην Τεχεράνη. Η σχέση τους αρχίζει να αλλάζει, ενώ η παράσταση που ανεβάζουν, Ο θάνατος του εμποράκου, συνεχίζεται. Κριτική από τον Θ. Κουτσογιαννόπουλο.

σελιδα

Τι καινούργιο ξεκινάει αυτή την εβδομάδα.

ΘΕΑΤΡΟ

32

Κρατική Ορχήστρα Αθηνών: Metropolis

Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών δίνει το πρώτο ραντεβού της νέας χρονιάς την Κυριακή 15 Ιανουαρίου (19:30), στην αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, με την προβολή του κινηματογραφικού αριστουργήματος του βωβού γερμανικού εξπρεσιονισμού Metropolis του Φριτς Λανγκ, συνοδευόμενη από την πρωτότυπη μουσική που είχε γράψει γι’ αυτό ο συνθέτης, λυρικός τραγουδιστής και ηθοποιός Γκότφριντ Χούπερτς. Η ορχήστρα, σε συνεργασία με το European Film Philarmonic Institute, φροντίζει να παρουσιάσει το Metropolis στην αρχική του εκδοχή, μετά τον εντοπισμό και την πρόσφατη ανασύσταση της αρχικής κόπιας, που περιλαμβάνει ένα επιπλέον 25λεπτο, και να ερμηνεύσει τη μουσική του Χούπερτς με μαέστρο τον μετρ στη διεύθυνση κινηματογραφικής μουσικής και γνώριμο πλέον στο αθηναϊκό κοινό Φρανκ Στρόμπελ. ä 15/1, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη», Βασ. Σοφίας & Κόκκαλη, Χίλτον 12.1.17 – lifo

29

ΜΟΥΣΙΚΉ Friday Nights with Yury Revich Έξι νέοι σολίστ από ένα ευρύ φάσμα τεχνών και διαφορετικές κουλτούρες ενώνουν τις δυνάμεις τους με ένα πολυπολιτισμικό οκταμελές σύνολο και ως «ένα» επιδιώκουν να καταρρίψουν τα παγιωμένα κλασικά σχήματα και τις ιεραρχήσεις, τα στεγανά και τους αποκλεισμούς.

13/01, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Βασιλίσσης Σοφίας & Κόκκαλη, 20:30, είσοδος: €5-20

4. ΜΟΥΣΙΚΉ YINKA & the Fuzics Live

τή νοημοσύνη, την τεχνολογία που κρύβεται πίσω από αυτήν και τα φιλοσοφικά ερωτήματα που προκύπτουν σχετικά με τη μάθηση και τη νοημοσύνη. ä 12/01, «Ο Έλληνας καθηγητής του ΜΙΤ Κωνσταντίνος Δασκαλάκης στη Στέγη», Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Ιδρύματος Ωνάση, 19:00, Συγγρού 107, είσοδος ελεύθερη

6. ΕΙΚΑΣΤΙΚΆ The Show Must Go On

2. ΘΈΑΤΡΟ Κακή Πίστη Το one man show Κακή Πίστη του κωμικού Μιχάλη Μαθιουδάκη θα παρουσιαστεί στο θέατρο Άβατον για τελευταία φορά. Κεντρικός άξονας της παράστασης είναι ο θλιβερός μικροαστισμός μέσα στον οποίο μεγαλώσαμε. Πρόκειται για πειραματισμό στα όρια του stand-up που μπορεί να συγκινήσει. Η παράσταση θα κινηματογραφηθεί. ä 12/01, «Κακή Πίστη for the last time», Θέατρο Άβατον, Ευπατριδών 3 Γκάζι, 21:00, είσοδος: €6

3. ΕΙΚΑΣΤΙΚΆ Κατσαδιώτης & Κωδωνίδου Διπλή εικαστική έκθεση από χαρακτικά και ζωγραφικά έργα των δύο δημιουργών. Η νέα δουλειά του Χριστόφορου Κατσαδιώτη με τίτλο «Ποιητικά Περιστατικά» περιλαμβάνει έργα φτιαγμένα με τις παραδοσιακές τεχνικές της οξυγραφίας πάνω σε μήτρες από τσίγκο που στη συνέχεια τυπώνονται σε χαρτί. Η Τζένη Κωδωνίδου, στη νέα σειρά έργων με τίτλο «Notes on

30 lifo – 12.1.17

Nicolas Grenier, Going For It (II) (2016)

EVENTS ΓΙ' ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

A tribute to David Bowie Αφιέρωμα στον ένα χρόνο χωρίς τον David Bowie στον πολυχώρο The White Rabbit. Στις 21:30 θα προβληθεί η ταινία Merry Christmas, Mr. Lawrence, με ελεύθερη είσοδο. Μετά την προβολή της θα ακολουθήσει special DJ set από τη Philippa Dimitriadi. Θα ακουστούν κομμάτια από το σύνολο της καριέρας του, διασκευές αλλά και κομμάτια καλλιτεχνών που επηρέασε ο Bowie, αλλά επηρέασαν και τον ίδιο. Παράλληλα, θα σερβίρονται, ειδικά για την ημέρα, κοκτέιλ εμπνευσμένα από τα τραγούδια του. ä 13/01, «A tribute to David Bowie»,The White Rabbit, Σολωμού 12 & Στουρνάρη 11, 21:00, είσοδος ελεύθερη

ambiguity», εφαρμόζει πλήθος εικαστικών πρακτικών, όπως το κολάζ, η επιζωγράφιση, το σχέδιο και η οικειοποίηση. ä 12/01, «Χριστόφορος Κατσαδιώτης & Τζένη Κωδωνίδου», γκαλερί Ζουμπουλάκη, πλ. Κολωνακίου 20, Τρ., Πέμπ. & Παρ. 11:00-15:00 & 17:00-20:00, Τετ. 11:00-15:00 & Σάβ. 11:0014:00, Κυρ. & Δευτ. κλειστά, είσοδος ελεύθερη

Top

1. ΜΟΥΣΙΚΉ

10

Ο Yinka, παρέα με την ομάδα ταλαντούχων μουσικών, τους Fuzics, θα βρεθεί μετά από απουσία δύο χρόνων στη σκηνή της Αfrikana για να δώσει μια μεστή μουσική παράσταση. Ένα ασταμάτητο show στο οποίο θα παρουσιαστούν με ουσιαστικό τρόπο τα μουσικά ιδιώματα με τα οποία έχει καταπιαστεί ο Yinka όλα αυτά τα χρόνια, όπως το hip hop, η reggae, το funk και το afrobeat. ä 12/01, Afrikana, Ιεροφαντών 13, Γκάζι, 22:00, είσοδος ελεύθερη

5. ΔΙΆΛΕΞΗ Κωνσταντίνος Δασκαλάκης Ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, καθηγητής στο MIT, έρχεται ως προσκεκλημένος της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση στο πλαίσιο της έκθεσης «Υβρίδια» για να μας μιλήσει για την εξελισσόμενη επανάσταση στην τεχνη-

12–18 IAN.

Στην πρώτη του ατομική έκθεση στην γκαλερί CAN με τίτλο «The show must go on» ο Σωτήρης Πανουσάκης παρουσιάζει μια σειρά από ζωγραφικά έργα μικρών και μεγάλων διαστάσεων που δημιούργησε τα τελευταία 13 χρόνια. H ζωγραφική του φλερτάρει με την αφηρημένη τέχνη, αλλά στηρίζεται στη διαμεσολαβημένη φωτορεαλιστική απόδοση λεπτομερειών από εσωτερικά και από σκηνές που συναντά στον δρόμο. ä 12/01, Σωτήρης Πανουσάκης, «The show must go on», CAN Christina Androulidaki Gallery, Αναγνωστοπούλου 42, Κολωνάκι, 20:00, είσοδος ελεύθερη

7. ΜΟΥΣΙΚΉ Hidden in the Βasement

Με αφορμή την κυκλοφορία της δεύτερης δισκογραφικής τους δουλειάς με τίτλο «Behind the shadow», οι Λαρισαίοι heavy rock-metallers Hidden in the Basement έρχονται το Σάββατο 14 Ιανουαρίου στο An Club, στην Αθήνα, με σκοπό τη ζωντανή παρουσίασή της. ä 14/01, «Hidden in the Basement / Breath After Coma / Loud Silence», An Club, Σολωμού 13, Εξάρχεια, 20:30, είσοδος: €5-7

8. ΕΙΚΑΣΤΙΚΆ Με το βλέμμα στην Ελλάδα

STOP THE S PRES ΘΈΑΤΡΟ Η Ωραία Ελένη H Αθηναία Ωραία Ελένη, η ξεκαρδιστική οπερέτα-έκπληξη, επιστρέφει για τρίτη συνεχή χρονιά σε σκηνοθεσία Παναγιώτη Αδάμ και μουσική διεύθυνση Χρύσας Γρένδα. Η γνωστότερη φάρσα του Όφενμπαχ είναι μια σάτιρα που δεν χαρίζεται σε κανέναν, ένα έργο με μελωδίες που δημιούργησαν σχολή, μια μουσική κωμωδία που, από τις πρώτες νότες ως το φινάλε, συνδυάζει ευρηματικά υπέροχες μουσικές ερμηνείες με σκηνές αυθεντικής αίσθησης του χιούμορ.

15/01, «Η Ωραία Ελένη» - Ζακ Όφενμπαχ, Γυάλινο Μουσικό Θέατρο, λεωφόρος Συγγρού 143, 21:30, είσοδος: €10-12

Η Φινλανδία του Βορρά και η Ελλάδα του Νότου μοιάζουν να είναι μακριά, αλλά είναι κοντά. Η έκθεση «Φινλανδοί Αρχιτέκτονες, Με το βλέμμα στην Ελλάδα» παρουσιάζει σχέδια και φωτογραφίες Φινλανδών αρχιτεκτόνων από την Ελλάδα. Το οπτικό υλικό συνοδεύουν αποσπάσματα των κειμένων τους. Οι αρχιτέκτονες αυτοί ταξίδεψαν στην Ελλάδα με σκοπό να μελετήσουν από κοντά τα επιτεύγματα της κλασικής αρχιτεκτονικής, την οποία χρησιμοποίησαν ως πρότυπο στα δικά τους έργα. ä 13/01, «Φινλανδοί Αρχιτέκτονες, Με το βλέμμα στην Ελλάδα», Μουσείο Μπενάκη - κτίριο οδού Πειραιώς, Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου, είσοδος ελεύθερη

9. ΜΟΥΣΙΚΉ Γιάννης Παπαϊωάννου

ΜΟΥΣΙΚΉ The Callas: Music Escapades

Για την ημέρα των γενεθλίων του θρύλου του ρεμπέτικου το Γυάλινο Μουσικό Θέατρο ετοίμασε ένα μεγάλο αφιέρωμα. Τον μοναδικό ερμηνευτή θα τιμήσουν με τη συμμετοχή τους πλειάδα Ελλήνων ερμηνευτών καθώς και δεξιοτέχνες μπουζουξήδες. ä 18/01, «Αφιέρωμα στον Γιάννη Παπαϊωάννου», Γυάλινο Μουσικό Θέατρο, λεωφόρος Συγγρού 143, 21:30, είσοδος: €10-5

Οι Callas θα εμφανιστούν live στο πλαίσιο του Music Escapades του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Οι Callas είναι η κορυφή ενός καλλιτεχνικού «εργοστασίου» που παράγει έργα τέχνης, μουσική, ταινίες, περιοδικά, εκδηλώσεις, εκθέσεις και ξεκίνησε από τους αδελφούς Λάκη και Άρη Ιωνά.

14/01, ΚΠΙΣΝ, Συγγρού 364, Πύργος Βιβλίων, 21:00, είσοδος ελεύθερη

10. ΠΆΡΤΙ The kids are alright w/ Red Axes Στo πλαίσιo της νέας βραδιάς clubbing του six d.o.g.s «Perestroika», το The kids are alright επιστρέφει με σπέσιαλ καλεσμένους τους περιζήτητους Red Axes από το Τελ Αβίβ. Τη βραδιά θα ανοίξει ο Scot Dech των It’s Raw και Outer Walls. Θα συνεχίσει ο resident του six d.o.g.s Chevy και θα κλείσουν οι δύο πλέον residents του Κορμοράνου, Blue Lagoon και Body Double σε ένα σπάνιο back to back set. ä 14/01, «Perestroika: The Kids Are Alright w/ Red Axes», six d.o.g.s, Αβραμιώτου 6-8, 24:00, είσοδος: είσοδος: €10

12.1.17 – lifo

31

H ΤΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ Ο Εμποράκος

Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο p

Κακό

The Salesman

ODEON ΑΤΛΑΝΤΙΣ 2 - ΑΤΤΑΛΟΣ - ΔΙΑΝΑ - ΙΝΤΕΑΛ - ΝΙΡΒΑΝΑ - ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΛΑΪΣ 1

32 lifo – 12.1.17

απο τον θοδωρη κουτσογιαννοπουλο, συνοψεις ταινιών: τασοσ μελεμενιδησ

Κινηματογράφος

Με τον Εμποράκο, ο Ιρανός δημιουργός Ασγκάρ Φαραντί επιχειρεί μια αναλογία που του βγαίνει απόλυτα, διακριτικά και ευαίσθητα: δυο ηθοποιοί που πρωταγωνιστούν σε θεατρική παράσταση του σπουδαιότερου ίσως έργου του αμερικανικού ρεπερτορίου, του Θανάτου του Εμποράκου του Άρθουρ Μίλερ, δοκιμάζονται στον γάμο τους όταν ένας άγνωστος παραβιάζει το διαμέρισμά τους και, απόντος του συζύγου, χτυπάει τη γυναίκα στο μπάνιο – μην ξεχνάμε το Ιράν με τις μαντίλες και τον θρησκευτικό σεξισμό. Ο Φαραντί παρατηρεί την εξέλιξη, τις συνέπειες, τις επιπτώσεις μιας πράξης που θολώνει όσο περνά η ώρα και θίγει αθόρυβα μια κοινωνία που κρίνει, ακόμη κι όταν δεν «μιλά», με καίριες σκηνοθετικές τοποθετήσεις και, όπως σε όλες τις ταινίες του, εκτός από την ελαφρά προσποίηση στο Παρελθόν, αποφεύγει την υπερβολή και την έμφαση ως άλλος Νέστωρ με άποψη για την κοινωνία του, τον προβληματισμό και τη δυναμική στις σχέσεις που επισείει η ανδροκρατούμενη και θεοκεντρική δομή της, ποντάροντας σε έναν αβίαστο (νεο)ρεαλισμό. Ο δικός του Εμποράκος, με αυτήν τη διαλογική mise en scène επιχειρημάτων, παραπέμπει στο οικουμενικό μέγεθος του απεγνωσμένου γίγαντα, του μιλερικού Γουίλι Λόμαν, στη δοσοληψία του ήθους, στον ένοχο συμβιβασμό και στην ηθική της εκδίκησης. Η ταινία τιμήθηκε με τα βραβεία καλύτερου ηθοποιού και σεναρίου στο περσινό Φεστιβάλ Καννών και προκρίθηκε στην εννιάδα των ξενόγλωσσων ταινιών για τα επερχόμενα Όσκαρ.

Σκηνοθεσία: Μπεν Άφλεκ Πρωταγωνιστούν: Μπεν Άφλεκ, Ζόι Σαλντάνα Η ποτοαπαγόρευση έχει ως αποτέλεσμα την άνθηση ενός ολόκληρου δικτύου παράνομων αποστακτηρίων, υπόγειων μπαρ, γκάνγκστερ και διεφθαρμένων αστυνομικών. Ο Τζο Κάφλιν, ο μικρότερος γιος ενός διακεκριμένου αστυνόμου της Βοστώνης, έχει επιλέξει έναν τρόπο ζωής που διαφέρει από την αυστηρή και καθωσπρέπει ανατροφή του. Έχοντας στο ενεργητικό του πολλές μικροκλοπές, εργάζεται πλέον για έναν διαβόητο μαφιόζο της περιοχής. Ο Τζο απολαμβάνει τη χλιδή, την ένταση και την κακή φήμη του παρανόμου. Όμως η ζωή στη σκοτεινή πλευρά έχει το τίμημά της.

Σκηνοθεσία: Ασγκάρ Φαραντί Πρωταγωνιστούν: Ταρανέ Αλιντουστί, Σαχάρ Χοσεϊνί

Ο Εμάντ και η Ράνα αναγκάζονται να αφήσουν το ετοιμόρροπο διαμέρισμά τους και να μεταφερθούν σε ένα διαμέρισμα στην Τεχεράνη. Η σχέση τους αρχίζει να αλλάζει, ενώ η παράσταση που ανεβάζουν, «Ο θάνατος του εμποράκου», συνεχίζεται.

Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ Live by night

Ενώ ο μικρός αδελφός Άφλεκ, ο Κέισι, οδεύει στα Όσκαρ ως φαβορί στην πεντάδα του πρώτου ανδρικού ρόλου για το Manchester by the sea, ο γνωστός Μπεν, δις κάτοχος του βραβείου της Ακαδημίας, ως παραγωγός στο Argo και σεναριογράφος στον Ξεχωριστό Γουίλ Χάντινγκ, τα βρήκε σκούρα στις κύριες εργασίες του τη χρονιά που πέρασε: ως Batman μπορεί να βλέπει τις επιδόσεις στα ύψη (850.000.000 δολάρια σε εισπράξεις διεθνώς), αλλά η μονομαχία του με τον Superman δεν ικανοποίησε ούτε τους ουδέτερους παρατηρητές ούτε τους φανατικούς, που τον πολέμησαν από την αρχή, χωρίς λόγο, μόνο και μόνο επειδή δεν ενέκριναν τη «φάτσα» του. Επενδύοντας έγκαιρα στη σκηνοθεσία, ο Άφλεκ έδειξε την επάρκειά του στην αφήγηση ιστοριών με σασπένς και γούστο. Ο Νόμος της νύχτας είναι μια άνιση και αρκετά παράξενη περίπτωση ταινίας. Η τέταρτη σκηνοθετική του απόπειρα βασίζεται σε πρωτότυπο υλικό του Ντένις Λαχέιν και στήνεται ως σκληροτράχηλο νουάρ της κλασικής περιόδου του Χόλιγουντ, αλλά με σύγχρονες, εμβόλιμες απόψεις – έναν κυμαινόμενο ηθικό άξονα που εκφέρεται από τον κεντρικό χαρακτήρα, τον Τζο Κάφλιν, γιο επιθεωρητή της αστυνομίας της Βοστώνης τη δεκαετία του ’20, που θέλγεται από την παρανομία και γίνεται γκάνγκστερ, δουλεύοντας για κακοποιούς και ντροπιάζοντας την οικογένειά του. Ο έρωτάς του για τη λάθος γυναίκα τον οδηγεί ακόμη μακρύτερα, στην αγκαλιά της ιταλικής Μαφίας, με απόσπαση στην Τάμπα της Φλόριντα, όπου εποπτεύει τις βρόμικες δουλειές του αρχηγού Τζιανφράνκο Τερίν επί ποτοαπαγόρευσης. Αποκτώντας σταδιακά, με την τριβή και τις εμπειρίες, τη συνείδηση που έλειπε από την κρίση του, ο σκληρός ξεδιπλώνει τη ρομαντική του πλευρά και ο Άφλεκ δοκιμάζει να εκφράσει τις απόψεις του για τον άνθρωπο και την κοινωνία, με δραματικούς αναχρονισμούς. Εδώ βρίσκεται το παράδοξο του Νόμου της νύχτας, ότι δηλαδή μιλάει με τον νόμο του είδους που πραγματεύεται, αλλά εννοεί κάτι πιο σύγχρονο

από τη μονή διάσταση εκείνης της εποχής για τις διαφυλετικές σχέσεις, τον ρόλο της οικογένειας, την ανάκτηση μιας σταθερής προσωπικής ραχοκοκαλιάς μέσα από τα εμπόδια. Κι ενώ το ύφος του φιλμ γενικεύει την ατμόσφαιρα, η πλοκή πληθαίνει τους χαρακτήρες και το σασπένς καταλήγει σε φορεμένες λύσεις, χωρίς έμπνευση, ο δημιουργός παλεύει με τον εκτελεστή και στη μονομαχία των δύο Άφλεκ το αποτέλεσμα είναι ισόπαλο, χωρίς να είναι εντελώς απογοητευτικό. Συμβαίνει, ενίοτε, να ικανοποιήσεις την ψυχή σου και το στούντιο ταυτόχρονα, αλλά όχι στον Νόμο της νύχτας, που υπακούει στους κανόνες του genre και χάνει ένα κομμάτι της ψυχής του στη διαδρομή.

VILLAGE RENTI 2,4,6,9,20 - VILLAGE MALL 3,4,7,9,11,14 - VILLAGE PAGRATI 5 - VILLAGE FALIRO 2,7,8 - VILLAGE AG.DIMIRIOS 2,5 - ODEON STARCITY 6 - STER ILION 5 - ΑΕΛΛΩ 3 - ΑΘΗΝΑΙΟΝ 1 - ΑΘΗΝΑΙΟΝ CINEPOLIS 1 - ΑΙΓΛΗ 2 ΑΝΟΙΞΗ 1 - ΒΑΡΚΙΖΑ 2 - ΚΙΦΗΣΙΑ 1 - ΚΙΝΗΜΑΤΟΘΕΑΤΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ 2 - ΝΑΝΑ 1,5 - ΣΠΟΡΤΙΓΚ 2 - ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 1,2

THE BYE BYE MAN Σκηνοθεσία: Στέισι Τάιτλ Πρωταγωνιστούν: Νταγκ Τζόουνς, Ντάγκλας Σμιθ, Φέι Ντάναγουεϊ, Κάρι-Αν Μος Τρεις φοιτητές μετακομίζουν σε ένα παλιό σπίτι, όπου συνειδητοποιούν ότι έχουν γίνει στόχος της υπερφυσικής οντότητας The Bye Bye Man. Προσπαθώντας να τον απωθήσουν, οι τρεις νεαροί θα πρέπει να βρουν έναν τρόπο να σωθούν, ενώ ταυτόχρονα πρέπει να κρατήσουν μυστική τη μάχη τους για επιβίωση – όποιος μάθει την ύπαρξη της οντότητας, θα είναι και το επόμενο θύμα της.

Μια κατάρα ταλαιπωρεί τρία νέα παιδιά που έχουν νοικιάσει κάτι που έμοιαζε αρχικά με ιδανικό σπίτι, ξεκινώντας με όνειρα τις σπουδές τους, και η οποία είναι περισσότερο σοβαρή απ’ όσο δείχνει στην αρχή. Το κακό πνεύμα της ταινίας, ο Bye Bye Man, είναι μια μορφή διαβολική, σαν προσωποποίηση της αμαρτίας, που για να γλιτώσεις από αυτήν θα πρέπει να τη βγάλεις από το μυαλό σου και να μη μιλήσεις γι’ αυτήν, όπως πιθανόν θα μας έλεγε κι ένας αυστηρός πνευματικός του χριστιανισμού. Δύσκολα συμπεραίνεις κάτι άλλο για την ιδεολογία του φιλμ, καθώς δεν υπάρχει καμιά πρόβλεψη για στοιχειώδες υπόβαθρο στους χαρακτήρες, τον τόπο και την αιτία όσων συμβαίνουν. Η περιβόητη κατάρα συντηρεί την υπόθεση, κάνοντας ένα μεγάλο μέρος της ταινίας να μοιάζει περισσότερο μυστηρίου παρά horror, μέχρι να αναλάβουν τα jump scares, ως συνήθως, και να ολοκληρώσουν μια αναλώσιμη δουλειά που δύσκολα θα θυμάται κάποιος μετά από λίγο καιρό. * Κριτική από τον Τάσο Μελεμενίδη VILLAGE RENTI 11,12 - VILLAGE MALL 12 - VILLAGE FALIRO 3 - ODEON STARCITY 10 - STER ILION 3 - ΑΕΛΛΩ 2

Η Sky Express ανοίγει φτερά για νέους προορισμούς Η κρητική αερογραμμή συνδέει πια 25 περιοχές σε όλη τη χώρα.

Μ

ετρώντας πια κάτι παραπάνω από 11 χρόνια στους ελληνικούς αιθέρες και με περισσότερες από 70.000 πτήσεις στο ιστορικό της, η Sky Express έχει πατήσει για τα καλά το πόδι της στα περισσότερα αεροδρόμια της χώρας και συνεχίζει να συνδέει διάφορες πόλεις και νησιά με τα μεγαλύτερα κέντρα, αυτά της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Με μότο «fly sky, fly with style», η αεροπορική εταιρεία που ξεκίνησε από την Κρήτη επιχειρεί συνολικά πια σε 25 δημοφιλείς προορισμούς, καθιστώντας άνετη, γρήγορη και προσιτή την πρόσβαση σε πολλές απομακρυσμένες περιοχές της Ελλάδας. Από τον Οκτώβριο του 2016 η Sky Express ανακοίνωσε νέους προορισμούς και πραγματοποιεί νέα δρομολόγια από και προς την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Ειδικότερα, από τη Θεσσαλονίκη πραγματοποιεί πλέον πτήσεις προς Χίο και Σάμο, ενώ συνδέει την Αθήνα με την

Πάρο, τη Ζάκυνθο, τη Σκιάθο, την Ικαρία, την Κάρπαθο, τα Κύθηρα, τη Χίο, τη Σύρο, την Αστυπάλαια, τη Νάξο, τη Μήλο και τη Σητεία. Παράλληλα, συνεχίζει τις πτήσεις από και προς την Αθήνα για τη Σαντορίνη και τα δρομολόγια από και προς Ηράκλειο για Αθήνα, Κω και Ρόδο. Επίσης, συνεχίζει να εξυπηρετεί τα δρομολόγια από και προς Σητεία, Αλεξανδρούπολη και Άκτιο, καθώς και Κέρκυρα, Άκτιο, Κεφαλονιά και Ζάκυνθο. Ο στόλος της Sky Express απαρτίζεται από αεροσκάφη JS41 καθώς και ATR42 των 46 και 48 θέσεων, τα οποία ανήκουν στην οικογένεια της Airbus και όχι μόνο προσφέρουν ένα άνετο και ευχάριστο ταξίδι στους επιβάτες αλλά είναι και φιλικά προς το περιβάλλον, εκπέμποντας χαμηλούς ρύπους και χαμηλό θόρυβο. Η Sky Express έχει βραβευτεί με το Ασημένιο Βραβείο της χρονιάς 2014/2015 από τον Σύνδεσμο Ευρωπαϊκών

Περιφερειακών Αεροπορικών Εταιρειών (European Regions Airlines) αλλά και από τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών ως η «ταχύτερα αναπτυσσόμενη αεροπορική εταιρεία για το 2015». Ένα από τα προνόμια που παρέχει στους επιβάτες της και την κάνουν να ξεχωρίζει είναι ότι οι ναύλοι συμπεριλαμβάνουν αποσκευή και χειραποσκευή, την ώρα που όλο και περισσότερες εταιρείες χρεώνουν επιπλέον την αποσκευή. Όσοι, μάλιστα, αναχωρούν από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη έχουν πρόσβαση στα πολύ άνετα lounges της εταιρείας για μια πιο ευχάριστη αναμονή στους χώρους του αεροδρομίου. Μείνετε συντονισμένοι στη σελίδα της Sky Express στο Facebook (www.facebook.com/SkyExpressAirlinesGreece) για να μαθαίνετε όλα τα νέα γύρω από τις δραστηριότητές της, τις προσφορές της και όλα όσα ενδιαφέρουν το επιβατικό κοινό.

Ήδη έχουν ανακοινωθεί τα θερινά δρομολόγια για όσους θέλουν να προγραμματίσουν από τώρα τις διακοπές και μετακινήσεις τους, ενώ διαθέσιμοι για κρατήσεις είναι οι ναύλοι για όλες τις πτήσεις του χειμώνα.

12.1.17 – lifo

33

ΡΙΧΆΡΔΟΣ Β'

Κλάψε, βασιλιά! «Ριχάρδος Β'», βασισμένος στο έργο του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, στο θέατρο Ροές, σε σκηνοθεσία Έφης Μπίρμπα.

απο τη λουίζα αρκουμανέα

Θέατρο

Μ

34 lifo – 12.1.17

ια ψιλόλιγνη ανδρική φιγούρα ανεβαίνει αργά τον λόφο. Η αγέρωχη πόζα του σώματος, το στητό περήφανο κεφάλι, αναδύονται μέσα από την ομίχλη που τυλίγει τα πάντα. Η χρυσή πανοπλία λαμπυρίζει στο φως του προβολέα. Στο προτεταμένο χέρι, μια μικρή σφαίρα. Ξαφνικά, ο άνδρας αρχίζει να γρονθοκοπά το στομάχι του. Η σφαίρα πέφτει με γδούπο και κυλάει στη βάση του λόφου. Μπλακ άουτ. Μπορεί ένας βασιλιάς να ξαναγίνει κοινός θνητός; «Ούτε όλο το νερό της θάλασσας δεν φτάνει για να βγάλει/ το άγιο μύρο από το μέτωπο θεόσταλτου ηγεμόνα» λέει ο Ριχάρδος, μόλις πληροφορείται ότι η δύναμη του αντιπάλου του έχει αυξηθεί επικίνδυνα. Θα πρέπει εδώ να φανταστούμε έναν κόσμο όπου η εξουσία έφερε θεϊκό χρίσμα και οι ηγεμόνες εκπροσωπούσαν τη βούληση του Θεού επί της γης. Ήταν σχεδόν ημίθεοι. Όταν ο ήρωας λέει «έχει προβλέψει ο Θεός ουράνιο στρατό να προστατέψει τον Ριχάρδο του», το πιστεύει. Πιστεύει στην ιερότητα και στην παντοδυναμία του. Η συνειδητοποίηση της αλήθειας, ότι δηλαδή είναι κι αυτός εξίσου ευάλωτος με τον τελευταίο χωρικό που ζει στην επικράτειά του, θα τον συνθλίψει. Τις στιγμές αυτές της απόγνωσης, όμως, ο Ριχάρδος θα φανερώσει το πραγματικό μεγαλείο του. Ο μανδύας της αλαζονείας θα λιώσει από τα καυτά δάκρυα της επίγνωσης. Ο έκπτωτος μονάρχης θα καταλάβει ότι δεν υπάρχει πλέον χώρος γι’ αυτόν πάνω στη γη – δεν μπορεί να γίνει ένας κανονικός άνθρωπος που «ζει με ψωμί όπως κι εσείς», κι ας λέει το αντίθετο. Και τότε, έχοντας χάσει τα πάντα, και τολμώντας να αποκαλύψει ενώπιον όλων το μέγεθος της συντριβής του, τότε μόνο θα βασιλέψει στην εκτίμησή μας και θα στεφθεί από τον θαυμασμό μας. Στην αρχή του κειμένου ο Ριχάρδος είναι ο καθαγιασμένος ηγέτης που κάθεται μεγαλόπρεπα στον θρόνο και κρίνει τους υποτελείς

του, τους τιμωρεί, τους εξορίζει ή τους δίνει άφεση. Επιδεικνύει όλο το επιτηδευμένο στυλ που αρμόζει στη θέση του. Είναι ο Μεγάλος Υποκριτής, που γνωρίζει ακριβώς πώς να στηθεί, πώς να μιλήσει, πώς να ταράξει ένα έθνος με μια απλή κίνηση του χεριού. Στη Γ’ Πράξη χάνει τις εξουσίες του μία-μία. Ο διαχωρισμός του «βασιλιά» από τον «άνθρωπο» επέρχεται βίαια, απρόβλεπτα. Ο Σαίξπηρ γλιστράει στο μυαλό του Ριχάρδου την ώρα που ο ήρωας καλείται να απαρνηθεί όχι μόνο το στέμμα αλλά την ίδια την ταυτότητά του – όλα όσα θεωρούσε δεδομένα, όλους τους τρόπους με τους οποίους είχε μάθει να ορίζει την ύπαρξή του. Αυτή η ενδοσκόπηση τον μαγνητίζει, η έκφραση του πένθους μπροστά στην απώλεια του εγώ: «Δεν έχω όνομα, δεν έχω τίτλο. Δεν έχω καν τ’ όνομα που μου ’δωσαν στη βάφτιση, γιατί όλα μου έχουν αφαιρεθεί. Ω, άθλια μέρα: να έχω γνωρίσει τόσους χειμώνες και τώρα να μην ξέρω πώς ν’ αποκαλέσω τον εαυτό μου!». Αντιμέτωπος με την προοπτική του τέλους, ο Ριχάρδος επιστρατεύει όλη τη δύναμη της ποίησης για να αποχαιρετήσει τον εαυτό του που χάνεται. Όσο σκοτεινιάζει η ψυχή του, τόσο ανθίζει η ευγλωττία του. Ο εστέτ υποκριτής γίνεται λυρικός ποιητής που αντιλαμβάνεται πλήρως τη θλιβερή μοίρα του. «Τραγωδία της επίγνωσης» κατά τον Γιαν Κοτ, αλλά ταυτόχρονα και «τραγωδία της θνητότητας», όπως παρατηρεί η Ντοροτέα Κέλερ στο δοκίμιό της «King of Tears: Mortality in Richard II»: «Παροπλισμένος από την προοπτική του θανάτου, ο Ριχάρδος κλαίει σαν μικρό παιδί… Τα δάκρυα που κυλούν, ενώ ο βασιλιάς πέφτει, αφυπνίζουν μέσα μας τη συναίσθηση του θανάτου… Όλοι περιμένουμε την πτώση μας δίνοντας καταδικασμένες μάχες ενάντια στον Χρόνο». Η εναρκτήρια σκηνή της τρέχουσας αθηναϊκής παράστασης, όπως την περιέγραψα στην πρώτη παράγραφο, απεικονίζει συνοπτικά την αέναη ανοδική και πτωτική πορεία κάθε μο-

i Ριχάρδος Β' Θέατρο Ροές Ιάκχου 16, Αθήνα 25/11/16-29/1/17, Τετ.-Κυρ. 21:00. Είσοδος: €10-17.

Σημείωση: Τα αποσπάσματα που παρατίθενται από το κείμενο Ριχάρδος Β’ του Σαίξπηρ ανήκουν στη μετάφραση του Ερρίκου Μπελιέ (εκδ. Κέδρος). Το βιβλίο Σαίξπηρ, ο σύγχρονός μας του Γιαν Κοτ έχει μεταφράσει ο Αλέξανδρος Κοτζιάς (εκδ. Ηριδανός).

νάρχη που σκαρφαλώνει τη σκάλα της εξουσίας μόνο και μόνο για να γκρεμιστεί σύντομα στην άβυσσο (βλ. την υπέροχη περιγραφή του Γιαν Κοτ στο εμβληματικό Σαίξπηρ, ο σύγχρονός μας). Εγείρει θετικές προσδοκίες, τις οποίες όμως αδυνατεί να υπηρετήσει, όπως διαπιστώνουμε σύντομα. Βασικό μέλημα της σκηνοθέτιδας, που υπογράφει και τη σκηνογραφία και τα κοστούμια, αποδεικνύεται η εικονοπλασία και η κίνηση. Ο Ριχάρδος-Σερβετάλης είναι ο Ήλιος γύρω από τον οποίο περιστρέφονται οι αυλικοί-δορυφόροι: όταν δεν χειρίζονται σαν ζωντανές κούκλες ο ένας τον άλλο, υποκλίνονται δίχως σταματημό σε μια μηχανική επιβεβαίωση της υποταγής τους. Ένας λόφος, μερικά χαλιά και πολλές σειρήνες που αιωρούνται πάνω από έναν τάφοφούρνο(;) στο βάθος δεξιά. Όσο περνά η ώρα, τα χαλιά σηκώνονται και το έδαφος από πηλό φανερώνεται, δίνοντας την ευκαιρία στους ερμηνευτές να κυλιστούν και να βρομιστούν ποικιλοτρόπως, καθώς παίζουν με την εξουσία. Καλά όλα αυτά κι ωραία, πόση ώρα όμως μπορεί να παρηγορηθεί κανείς βλέποντας τα περίτεχνα κυλίσματα στη λάσπη, όταν δεν καταλαβαίνει την ιστορία του Ριχάρδου; Όταν ο λόγος παραμένει άκαμπτος, άχρωμος και προπαντός άψυχος σε όλη τη διάρκεια της παράστασης; Κανένας από τους πέντε ερμηνευτές, ούτε καν ο έμπειρος πρωταγωνιστής, δεν καταφέρνουν να αρθρώσουν μια φράση που να φτάσει ως τους θεατές και να τους αγγίξει σε οποιοδήποτε μέρος του μυαλού ή του θυμικού τους. Χιλιάδες λέξεις που χάνονται στο κενό. Ρόλοι, φυσικά, δεν υπάρχουν με την κλασική έννοια του όρου: για να λειτουργήσει αυτό, εφόσον διασκευάζει κανείς ένα πολυπρόσωπο ιστορικό δράμα, οφείλει να δημιουργήσει έξυπνες και καθαρές συμβάσεις – πράγμα που εδώ δεν συμβαίνει. Ο θεατής δεν είναι υποχρεωμένος π.χ. να γνωρίζει ποιος είναι ο Μόμπρεϊ και ο Μπόλινμπροουκ και γιατί βρίσκονται σε αντιδικία. Όταν η παράσταση δεν το καθιστά κατανοητό, τότε τον κάνει να αισθάνεται άβολα για τους λάθος λόγους. Αυτά, βέβαια, είναι λεπτομέρειες και θα ήμασταν διατεθειμένοι να τα παραβλέψουμε, αν καταφέρναμε να εισπράξουμε έστω λίγες στιγμές ποίησης, από αυτές που τόσο απλόχερα το κείμενο προσφέρει. Όχι. Τίποτα. Στην κρίσιμη σκηνή, όπου ο Μπόλινμπροουκ, ο σφετεριστής του θρόνου, λέει στον Ριχάρδο «Το παραδίδεις με τη θέλησή σου το στέμμα;», θα μπορούσε κάλλιστα να τον ρωτάει: «Είσαι σίγουρος πως το πράσινο είναι το αγαπημένο σου χρώμα;». Η εκφορά του λόγου, τόσο απόλυτα ακατέργαστη, σοκάρει με την αναισθησία της: οι ζωτικές έννοιες της αντίθεσης, της διακύμανσης και του ρυθμού απουσιάζουν εκκωφαντικά. Αδιάκοπη μονοτονία δεν σημαίνει εσωτερικότητα: η πρώτη προδίδει μάλλον έλλειψη θεατρικής γνώσης και αντίληψης. Οι υπέροχες σκέψεις, τα φαντάσματα της θλίψης που στοιχειώνουν το μυαλό του ήρωα, δεν μεταδίδονται ποτέ. Το μαρτύριό του γίνεται αντιληπτό μονάχα φευγαλέα, στο τέλος, όταν βλέπουμε να του ποδοπατούν το στήθος. Οι ωραίες εικόνες, όμως, δεν αρκούν για να αναπληρώσουν τον περιφρονημένο και «αμάσητο» σαιξπηρικό λόγο. Καλώς ή κακώς, υπάρχει στο θέατρο ένα πράγμα που λέγεται κείμενο. Αν δεν σε ενδιαφέρει και το βλέπεις μόνο ως «αφορμή» για να δημιουργήσεις «περιβάλλοντα» και «δράσεις» με σώματα, μουσική και χώματα, ή αν σου προκαλεί αμηχανία και δεν ξέρεις πώς να το διαχειριστείς, τότε πρέπει να αναλογιστείς σοβαρά το νόημα της προσπάθειάς σου.

RADIO BOOKSPOTTING από τον γιώργο-ίκαρο μπαμπασάκη

Βεντέτα, κόλαση και ίντριγκα

Βιβλίο

Για το «Καρτέλ» του Ντον Γουίνσλοου. Μακιαβελισμός με οπλοπολυβόλα. Εκεί που σταματάει η λογική, αρχίζει η παράνοια των οπλοπολυβόλων. Η κόλαση είναι εδώ: στην παράνοια, στη γενικευμένη βία, στην ΚΔΩΑ (Κτηνώδης Δύναμη Ωγκώδης Άγνοια, με ωμέγα λόγω άγνοιας), στα αλλεπάλληλα φονικά σε οποιοδήποτε μέρος, οποιαδήποτε στιγμή, στον αδυσώπητο πόλεμο ανάμεσα όχι πια στους Καλούς και στους Κακούς, αλλά στους Κακούς και στους Κακούς με θύματα τους Καλούς. Ο Ντον Γουίνσλοου (Don Winslow, Νέα Υόρκη, 1953) συνθέτει το ματωμένο συναξάρι των θυμάτων ενός απόλυτα ανορθόδοξου πολέμου εναντίον, πρωτίστως, της λογικής. Συμμορίες εξολοθρεύουν μέλη άλλων συμμοριών, οι πάντες είναι βαφτισμένοι στα δηλητήρια της διαφθοράς, οι σφαίρες και οι βόμβες και τα οδοντωτά μαχαίρια και οι γκαρότες και οι σιδερογροθιές συνθέτουν ένα κακόφωνο αποτρόπαιο κονσέρτο βδελυρότητας. Το Μεξικό γίνεται ο τάφος των ονείρων για γαλήνη και ηρεμία, ενώ τα συναισθήματα είναι εφιαλτικές παραμορφώσεις συναισθημάτων. Το Καρτέλ (μτφρ. Ιλάειρα Διονυσοπούλου, Καστανιώτης) είναι ένα κορυφαίο μυθιστόρημα-διαβατήριο για την επικράτεια του Κακού, για τον θάνατο της λογικής, για τη διεστραμμένη στρατηγική του ελέγχου και της εξουσίας. Οι ναρκέμποροι είναι εκατομμυριούχοι που ζούνε σαν ελεεινοί φτωχοί, πανίσχυρα τομάρια που φοβούνται και τον ίσκιο τους, καθώς ζούνε σε ένα μολυσμένο περιβάλλον τίγκα στους προδότες, στους τυχάρπαστους, στους τυχοδιώκτες, στους ανενδοίαστους κήρυκες του εκτροχιασμένου κυνισμού. Μέσα στα οχτώ χρόνια που αποτελούν τον αφηγηματικό χρόνο διαπράττονται όλα τα ειδεχθή εγκλήματα που μπορεί να βάλει ο νους του ανθρώπου και πολλά που δεν μπορεί, και διαπράττονται εν ονόματι του καταμερισμού του χώρου ελέγχου από την εκάστοτε μεγαλοσυμμορία. Οι αριθμοί τα λένε όλα: ογδόντα χιλιάδες νεκροί σε μια οκταετία. Και υπήρξαν εκατοντάδες χιλιάδες τραυματισμένοι σωματικά αλλά και ψυχικά. «Όλοι σακάτηδες είμαστε», σκέφτεται συντετριμμένος ο Αρτ Κέλερ, ο (τρόπον τινά) καλός του βιβλίου, «και μαζί σερνόμαστε στον σακατεμένο μας κόσμο». Το μικρό ξαδερφάκι του Τζέιμς Έλροϊ. Ο Γουίνσλοου ξέρει να γράφει

δυνατά. Σίγουρα έχει καταβροχθίσει, και αφομοιώσει δημιουργικά, τον αρχαιολόγο της φρίκης, τον μάστορα Τζέιμς Έλροϊ. Σίγουρα έχει κάνει πολυετή έρευνα, παίζοντας με τον κίνδυνο και την τρέλα που ελλοχεύουν όταν περιπολείς στις ναρκοθετημένες εκτάσεις των ναρκεμπόρων. Αλλά έχει καταβροχθίσει και τον μέγιστο Ρομπέρτο Μπολάνιο, το πεντάτομο έπος του, το 2666 (μτφρ. Κρίτων Ηλιόπουλος, Άγρα), ιδίως τον τέταρτο τόμο, τα Εγκλήματα. Άλλωστε φροντίζει να τιμήσει τον Χιλιανό ποιητή και μυθιστοριογράφο στη σελίδα 580, όταν βάζει τον Αρτ Κέλερ να τον αναφέρει ως αγαπημένο του συγγραφέα, μαζί με τον Έλμερ Μεντόσα και τον Λουίς Ουρέα. Έχει, φυσικά, καταβροχθίσει τον Ρέιμοντ Τσάντλερ και του κλείνει το μάτι στη σελίδα 600, αλλά ξέρει ότι δεν μπορεί να υπάρχει χαρακτήρας σαν τον επίμονα ρομαντικό Φίλιπ Μάρλοου, καθώς οι αρχές του 20ού αιώνα δεν έχουν τίποτα κοινό με τις δεκαετίες του 1940 και του 1950. Τώρα, επισημαίνει ο Γουίνσλοου, η στρατηγική της βαναυσότητας δεν είναι να την κρύβεις αλλά, απεναντίας, να τη διαλαλείς. Ο ένοχος δεν αρνείται την ενοχή, αντίθετα τη βροντοφωνάζει για να σπείρει τον τρόμο. Μουσική, κινηματογράφος, λογοτεχνία. Όπως πολλά αστυνομικά, έτσι και το Καρτέλ έχει πλούσιο σάουντρακ. Στις σελίδες του «ακούμε» Γκούσταβ Μάλερ και Pearl Jam, ακούμε Μπρους Σπρίνγκστιν και Eagles, ακούμε Ράντι Νιούμαν και Στιβ Ερλ. Ο Γουίνσλοου κάνει μνεία και σε κινηματογραφικές ταινίες όπως ο Νονός, το Καζίνο, το Goodfellas, ο Σημαδεμένος. Για να δείξει από τι μακελειό κατάγεται το μυθιστόρημά του, ποια είναι η φιλμική αρχαιολογία του. Αλλά και για να ειρωνευτεί, όχι δίχως να φρικιά, τη σημερινή παρανοϊκή βαναυσότητα και την αγράμματη βλακεία των συμμοριτών, φονιάδων, νταήδων και τραμπούκων που παρελαύνουν στο βιβλίο του. Κοσμεί το Καρτέλ με λογοτεχνικά αποσπάσματα (Σαίξπηρ, Χέμινγουεϊ, Αριστοφάνης κ.λπ.). Ίσως γιατί η Τέχνη διασώζει τη λογική και την ευαισθησία. Παντού αλλού δεσπόζει το χάος: «Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχουν γραμμές μάχης […] Πάνε, λοιπόν, και σκοτώνουν και μετά σκοτώνονται οι ίδιοι, και μετά ακολουθούν αντίποινα, και ο σκοτωμός αποκτά δική του υπόσταση, και η πικρή αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχουν στρατηγοί στα στρατηγεία τους που μετακινούν πολύχρωμες πινέζες πάνω στον χάρτη, τροποποιώντας την τρομερή στρατηγική τους. Η αλήθεια είναι ότι οι los chacalosos, τα μεγάλα αφεντικά, έχασαν τον έλεγχο». radiobookspotting.blogspot.gr/

ντον γουίνσλοου Το Καρτέλ

Μτφρ.: Ιλάειρα Διονυσοπούλου Εκδόσεις Καστανιώτη Σελίδες: 844

12.1.17 – lifo

35

ΚΡΙΟΣ Τα φαινόμενα της εβδομάδας που θα μας

ΛΕΩΝ Οι Λέοντες είστε σε μεταβατικό στάδιο, παρ’

ΤΟΞΟΤΗΣ Ξεκαθαρίστε εγκαίρως οικονομικά

απασχολήσουν είναι η πανσέληνος στον Kαρκίνο την Πέμπτη καθώς και η ορθόδρομη πορεία του Ερμή που ξεκινά επίσης την ίδια μέρα, κάτι που διευκολύνει πολύ τις όποιες ενέργειες, τις μετακινήσεις και, το κυριότερο, τις συνεννοήσεις που θα κάνετε. Οφειλές προς οργανισμούς είναι το βασικό σας μέλημα και εκεί μπορεί να χάσετε τη διάθεσή σας να κυνηγήσετε τους στόχους σας, είναι όμως απαραίτητη η διευθέτησή τους προκειμένου να αποφύγετε τα εμπόδια. Θέματα σπουδών που μπορεί να σας έχουν απογοητεύσει μην τα παρατάτε. Ξεκινήστε από την αρχή, βήμα-βήμα, εσείς που χάσατε την επαφή με το αντικείμενο και θα βρείτε ξανά τους ρυθμούς σας. Ιδιαίτερη προσοχή την Πέμπτη στον τρόπο που θα εκφράσετε τυχόν παράπονα στο ταίρι σας. Υπάρχει κίνδυνος εντάσεων.

όλα αυτά δεν πτοείστε από τις συνεχείς αλλαγές με τις οποίες έρχεστε αντιμέτωποι και είναι πολύ πιθανό μέσα στην εβδομάδα να εκτιμηθούν οι ικανότητες και τα ταλέντα σας από κάποιο σημαντικό άτομο. Προωθήστε με ζέση τις υπηρεσίες σας και τακτοποιήστε άμεσα οφειλές που μπορούν να φρενάρουν τις προσπάθειες σας. Είναι μια εποχή που υπάρχουν πολλές ανάγκες οι οποίες πρέπει να καλυφθούν και εκεί θα πρέπει να φανείτε ψύχραιμοι. Στον οικογενειακό τομέα υπάρχουν ανεπίλυτα θέματα και κρατάτε κάποιες αποστάσεις για να αποφύγετε τη δημιουργία παρεξηγήσεων, μέσα στις επόμενες μέρες όμως μπορεί να γίνει μια θετική ανατροπή και να εξομαλυνθούν οι σχέσεις σας. Η προσωπική σας ζωή είναι σε σύγχυση, καθώς αισθάνεστε πως δεν είστε έτοιμοι για δεσμεύσεις και, όσο να ’ναι, μια στασιμότητα στη σχέση σας υπάρχει. Ξεκαθαρίστε τα συναισθήματά σας εγκαίρως.

ζητήματα με τους συνεργάτες σας ώστε να ξέρετε πώς θα κινηθείτε από δω και στο εξής. Η εβδομάδα που ακολουθεί είναι σχετικά εύκολη για τις συνεννοήσεις σας λόγω της ορθής πορείας του Ερμή και μπορείτε να επιλύσετε σημαντικά θέματα δίχως να δοκιμαστούν οι σχέσεις σας. Θέματα Δημοσίου δεν σηκώνουν καμία αναβολή και εκεί μπορεί να νιώσετε πιεσμένοι, όμως θα βρείτε τους πόρους για να τα διευθετήσετε. Μην αγχώνεστε προσπαθώντας να τα βάλετε όλα σε τάξη ταυτόχρονα. Θέματα παιδιών ενδεχομένως να σας προκαλέσουν κάποια ανησυχία, αλλά θα είναι αντιμετωπίσιμα. Προσπαθήστε να μην τα απομακρύνετε από κοντά σας, αλλά να κερδίσετε την εμπιστοσύνη τους ώστε να αισθάνονται άνετα για να επικοινωνήσουν μαζί σας. Σχέση/γάμος έχει μπει σε δεύτερη μοίρα, την Πέμπτη όμως με την πανσέληνο θα αυξηθεί η ερωτική σας διάθεση και θα στρέψετε την προσοχή σας στο ταίρι σας.

ΠΑΡΘΕΝΟΣ Ενδεχομένως οι Παρθένοι να έχετε

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ Περιορίστε τις ευθύνες σας οι Αιγό-

κουραστεί από τις συνεχείς καθυστερήσεις με τα οικονομικά σας και να θέλετε να αναζητήσετε την τύχη σας σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Η πανσέληνος της Πέμπτης θα διογκώσει την αίσθηση ανασφάλειας που έχετε και υπάρχει κίνδυνος ξεσπάσματος στη δουλειά σας. Πολύ σημαντικό είναι να τακτοποιήσετε τις οφειλές σας προς τρίτους (συνεργάτες κ.λπ.), ώστε να μην προκληθούν παρεξηγήσεις και δράματα. Μετακινήσεις και ταξίδια ευνοούνται καθώς και η αποστολή βιογραφικών, αν αναζητάτε μια θέση εργασίας. Περισσότερο σας ενδιαφέρει η γνώμη του κόσμου παρά των δικών σας ανθρώπων, με αποτέλεσμα πολλές φορές να αντιδράτε υπερβολικά και μετά να μην ξέρετε πώς να τα μπαλώσετε. Μην αναλώνεστε στο τι θα πει ο ένας και ο άλλος και φροντίστε για την ευημερία των αγαπημένων σας προσώπων, που χρειάζονται αρχικά τη δική σας στήριξη. Η ερωτική σας ζωή τείνει να γίνει μια μακρινή ανάμνηση. Μεριμνήστε.

κεροι, ώστε να μη βρεθείτε εκτεθειμένοι. Η ανάγκη σας να βελτιώσετε την οικονομική σας κατάσταση μπορεί να σας κάνει επιπόλαιους και να έχετε περισσότερη χασούρα παρά κάποιο όφελος. Η ορθή πορεία του Ερμή από την Πέμπτη κι έπειτα διευκολύνει τις συνεννοήσεις και τα ταξίδια και είναι ιδανική εποχή για προώθηση υπηρεσιών ή προϊόντων. Τέλος, προγραμματίστε τα έξοδά σας με προσοχή, λαμβάνοντας πάντα υπόψη και τον αστάθμητο παράγοντα. Πιθανή επανασύνδεση με έναν πρώην έρωτα θα σας προκαλέσει ανάμεικτα συναισθήματα και επειδή θα παραμείνει κάποια πίκρα μέσα σας, είναι αμφίβολη η εξέλιξη της σχέσης. Οι ελεύθεροι έχετε βάλει σκοπό να βελτιώσετε την εμφάνισή σας αρχικά και έπειτα την ερωτική σας ζωή – και μόνο που υπάρχει ένας στόχος για να τον προσεγγίσετε, είστε γεμάτοι προσμονή. Δώστε έμφαση στην κοινωνική σας ζωή και αρπάξτε τις ευκαιρίες που σας δίνονται.

ΤΑΥΡΟΣ Ο προβληματισμός σας σχετικά με τα οικονομικά σας είναι έντονος, κάτι που, σε συνδυασμό με τις πιέσεις που δέχεστε, μπορεί να σας οδηγήσει σε παρακινδυνευμένες ενέργειες που θα προκαλέσουν απώλειες στα οικονομικά σας. Η εβδομάδα που ακολουθεί απαιτεί προσεχτικές κινήσεις, ταυτόχρονα όμως ευνοεί καινούργια ξεκινήματα και είναι στο χέρι σας να πετύχετε τα καλύτερα αποτελέσματα. Ο Ερμής μπαίνει σε ορθή πορεία την Πέμπτη, διευκολύνοντας αισθητά τις προσπάθειές σας, και είναι μια καλή εποχή για να υλοποιήσετε σημαντικούς στόχους. Η τεταμένη ατμόσφαιρα που υπάρχει στο οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να εκτονωθεί προς την Πέμπτη με την πανσέληνο και για να αποφύγετε τα δράματα, καλύτερα να κρατήσετε κάποιες αποστάσεις και να μη συμμετάσχετε σε συζητήσεις που δεν σας αφορούν. Μερικές φορές, αντί να διορθωθεί μια κατάσταση, μπορεί να επιδεινωθεί όταν μπλέκονται τρίτοι. Αντιμετωπίστε με ψυχραιμία τα γεγονότα. ΔΙΔΥΜΟΣ Για εσάς ξεκινά μια εποχή με πολλές υποχρεώσεις, αλλά καθώς υπάρχει η θετική επιρροή του κυβερνήτη σας Ερμή, που γίνεται ορθόδρομος την Πέμπτη, οι υποθέσεις σας μπορούν να δρομολογηθούν σχετικά εύκολα. Με τα χρήματά σας υπάρχει ένα θέμα και εκεί χρειάζεται να φανείτε προνοητικοί, ώστε να μην έρθετε αντιμέτωποι με νομικά ζητήματα. Ιδανική εποχή για όσους θέλουν να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους μέσω ενός σεμιναρίου, μιας ξένης γλώσσας κ.λπ., καθώς και για επιχειρηματικά ξεκινήματα. Ο αποχωρισμός αγαπημένων προσώπων για όσους αναχωρούν για το εξωτερικό είναι δυσβάσταχτος, αλλά θα είναι παροδικός. Σχέση/γάμος μπορεί να βελτιωθεί αν καταφέρετε να επικοινωνήσετε εις βάθος με το ταίρι σας, ώστε να βρείτε από πού πηγάζουν τα προβλήματα που σας κρατούν αγκιστρωμένους και δεν σας αφήνουν να προχωρήσετε. Η πανσέληνος της Πέμπτης αυξάνει την ερωτική σας διάθεση και είναι ιδανική στιγμή για αναθέρμανση της σχέσης σας.

ΖΥΓΟΣ Απωθημένα που βγαίνουν στην επιφάνεια υπό την επιρροή της πανσελήνου μπορούν να σας οδηγήσουν σε αδιέξοδο. Καταρχάς, μη συγκρίνετε τον εαυτό σας με κανέναν. Η εξέλιξη του καθενός είναι απόρροια πολλών και διαφορετικών παραγόντων και είναι άσκοπο να ασχολείστε με κάτι τέτοιο και να απογοητεύεστε. Στρέψτε την προσοχή σας στους στόχους σας και αν αισθάνεστε πως είστε σε τέλμα, αναζητήστε καινούργια πλάνα που θα σας δώσουν την απαραίτητη ώθηση για να δραστηριοποιηθείτε. Μην αφήνετε τα πράγματα στην τύχη τους. Θέματα εμφάνισης που σας απασχολούν δεν θα πρέπει να γίνουν αιτία να κλειστείτε στο καβούκι σας. Η εποχή είναι ιδανική για να ξεκινήσετε ένα ισορροπημένο διατροφικό πρόγραμμα σε συνδυασμό με άσκηση καθώς και για να κόψετε βλαβερές για τον οργανισμό σας συνήθειες. Η ευεξία που θα νιώσετε θα αλλάξει ριζικά τη ζωή σας.

ΣΚΟΡΠΙΟΣ Οι Σκορπιοί είστε σε μια φάση εσωτε-

ζώδιό σας ευνοεί την επανεξέταση των στόχων σας καθώς και την ολοκλήρωση ενός σημαντικού εγχειρήματος. Περιορίστε τα έξοδά σας αν σκοπεύετε να ανοίξετε τη δική σας επιχείρηση ή αν θέλετε να επεκτείνετε τις δραστηριότητές σας. Η εβδομάδα μπορεί να αποβεί αρκετά αποδοτική κι έτσι θα καταφέρετε να καλύψετε τις όποιες ανάγκες σας. Επαφές με το εξωτερικό ευνοούνται πολύ, καθώς και διαπραγματεύσεις. Αποφύγετε τον δανεισμό από τράπεζες και κινηθείτε όσο σας επιτρέπουν οι δυνάμεις σας. Μέσα στις επόμενες μέρες μπορείτε να βελτιώσετε τις σχέσεις σας με γονείς, αδέλφια, φίλους κ.λπ. Κατευνάστε τα πνεύματα επιστρατεύοντας τις επικοινωνιακές σας ικανότητες και αποστασιοποιηθείτε για λίγο από τα γεγονότα, ώστε να αποκτήσετε μια πιο αντικειμενική ματιά. Η ερωτική σας ζωή είναι σε αδράνεια, επειδή έχετε χάσει το ενδιαφέρον σας. Άπαξ και το πάρετε ζεστά, θα βρείτε το ταίρι σας πολύ σύντομα.

ρικής αναζήτησης, δεν ικανοποιήστε εύκολα με τις υπάρχουσες επιλογές και δεν είναι λίγες οι στιγμές που αισθάνεστε απογοητευμένοι. Τα οικονομικά σας παρουσιάζουν έντονη αστάθεια και δεν μπορείτε να είστε πλέον για τίποτα σίγουροι, με αποτέλεσμα να τρενάρετε επαγγελματικά ξεκινήματα λόγω αμφιβολιών. Η εποχή ευνοεί καινούργια ανοίγματα, αρκεί να έχετε το οικονομικό υπόβαθρο για να τα στηρίξετε, ειδάλλως θα πρέπει να στραφείτε στην αναζήτηση συνεταίρου. Ό,τι κι αν αποφασίσετε, φροντίστε να είναι έπειτα από ώριμη σκέψη. Κάποιος που εμπιστευτήκατε με κλειστά μάτια σάς έχει προδώσει και πλέον αντιμετωπίζετε τους πάντες με καχυποψία. Είναι λάθος να τους θεωρείτε όλους σκάρτους. Το τείχος που έχετε σηκώσει είναι απροσπέλαστο για όποιον προσπαθεί να σας πλησιάσει και στέκεστε εμπόδιο οι ίδιοι στην τύχη σας. Μέσα στις επόμενες μέρες σας δίνεται η ευκαιρία να ξεπεράσετε τις ανασφάλειες σας με μια νέα γνωριμία.

36 lifo – 12.1.17

Starfax

από τη μαριβίκυ καλλέργη (starfax@lifo.gr)

ΚΑΡΚΙΝΟΣ Η πανσέληνος της Πέμπτης στο

ΥΔΡΟΧΟΟΣ Αντιμετωπίζετε ρομαντικά τις καταστάσεις, κάτι που σας καθιστά ευάλωτους σε πιθανή εξαπάτηση. Η τάση που έχετε να σπαταλάτε τον χρόνο σας σε πειραματισμούς για γρήγορο κέρδος μόνο πίσω σας πηγαίνει και πρέπει να βάλετε νέους στόχους με μακροπρόθεσμα οφέλη. Αν αναζητάτε μια θέση εργασίας, στείλτε βιογραφικά και μην το βάζετε κάτω με την πρώτη δυσκολία. Επιστρατεύστε την αποφασιστικότητα και την ευελιξία σας για να βγείτε κερδισμένοι. Επενδύσεις και ακριβές αγορές καλύτερα να αποφευχθούν τις επόμενες μέρες. Έχετε μέσα σας πολλά κρατημένα και υπάρχει κίνδυνος ανεξέλεγκτης εκτόνωσης την Πέμπτη με την πανσέληνο. Μην προσπαθείτε να επιλύσετε τις όποιες διαφορές σας, ενώ είστε σε σύγχυση. Προτιμήστε έναν ήρεμο διάλογο, όταν όμως θα είστε σε θέση να τον κάνετε, ώστε να αποφύγετε τα χειρότερα. Η ανάγκη σας για στήριξη από φιλικά πρόσωπα μπορεί να διογκώνει τα γεγονότα στο μυαλό σας και να αδικήσετε κάποιον.

ΙΧΘΥΣ Προσπαθήστε να απαγκιστρωθείτε από στερεότυπα και κυνηγήστε την τύχη σας σε νέες κατευθύνσεις, εφόσον δεν βλέπετε πολύ μέλλον στο αντικείμενό σας. Μην περιορίζετε τις κινήσεις σας σε συγκεκριμένους τομείς και φανείτε πρόθυμοι να δοκιμάσετε νέα πράγματα. Η πανσέληνος της Πέμπτης φέρνει μια σχετική αναστάτωση στις διαπροσωπικές σας σχέσεις, κάτι που μπορεί να επηρεάσει την επαγγελματική σας ανέλιξη. Μην αφήνετε την πίεση που αισθάνεστε να εκτονωθεί σε λάθος άτομα και προσπαθήστε να βρείτε ισορροπήσετε. Η φιλία σας με ένα άτομο του αντίθετοι φύλου μπορεί να εξελιχθεί σε ερωτική σχέση, κάτι που δεν θα πρέπει να σας τρομάζει, καθώς υπάρχουν πολύ καλές προοπτικές για να έχετε διάρκεια. Στον οικογενειακό τομέα ενδεχομένως να υπάρχουν ορισμένα κενά λόγω φόρτου εργασίας, μπορείτε όμως να αφιερώσετε περισσότερο χρόνο στα αγαπημένα σας πρόσωπα, αν οργανώσετε το πρόγραμμά σας σωστά.

SUDOKU No 495 3 7 6

4 5

5 9

7 4 7

9 5 3

8 6

2 8

7 4

3 8 4

2 6

Η λύση του προηγούμενου 3 8 6 5 2 1

9 4 5 3 7 8

7 1 2 4 6 9

2 3 8 1 5 7

6 7 1 9 4 2

5 9 4 6 8 3

1 5 7 2 3 6

4 6 9 8 1 5

8 2 3 7 9 4

4 6 5 9 3 7 8 2 1 7 1 8 4 5 2 9 3 6 9 2 3 6 8 1 4 7 5

12.1.17 – lifo

37

ΗΜαρίζαΚωχδιαλέγειέναποίημα

ΚΏΣΤΑΣ ΒΆΡΝΑΛΗΣ ΟΡΈΣΤΗΣ Σέλινα τα μαλλιά σου μυρωμένα, λύσε τα να φανείς, ως είσαι, ωραίος και διώξε από το νου σου πια το χρέος του μεγάλου χρησμού, μια και κανένα τρόπο δεν έχεις άλλονε! Και μ’ ένα χαμόγελον ιδές πώς σ’ έφερ’ έως στου Άργους την πύλη ο δρόμος σου ο μοιραίος το σπλάχνο ν’ αφανίσεις που σ’ εγέννα.

«Μέσα σε ελάχιστο χρόνο, όσο διαρκεί η ανάγνωση του ποιήματος, στήνεται μπροστά μου ολόκληρος ο κόσμος που εκφράζει η ευριπίδεια τραγωδία. Κάθε σκηνοθέτης μπορεί να δώσει άλλο αισθητικό αποτέλεσμα, ο τρόπος όμως του ποιητή Βάρναλη σού δίνει την ελευθερία να φτιάξεις εσύ τον κόσμο που αντιπροσωπεύει το ποίημα». Καρδαμύλη, 10/1/2017

Κανείς δε σε θυμάτ’ εδώ. Κι εσύ όμοια τον εαυτό σου ξέχανέ τον κι άμε στης χρυσής πολιτείας τα σταυροδρόμια και το έργο σου σα να ’ταν άλλος κάμε. Έτσι κι αλλιώς θα παίρνει σε από πίσου για το αίμα της μητρός σου για η ντροπή σου.

— mαριζα κωχ, τραγουδιστρια

Η Μαρίζα Κωχ ετοιμάζει την έκδοση ενός βιβλίου-CD σε συμπαραγωγή του Ιονίου Πανεπιστημίου (τμήμα Μουσικών Σπουδών) για τα 20 χρόνια του Κέντρου Βιωματικής Μουσικής «Μαρίζα Κωχ», ενώ το κρασί Σαντορίνης «Fata Morgana», μια δική της ιδέα, διανέμεται σε όλα τα διεθνή αεροδρόμια.

[Κώστας Βάρναλης, Ποιητικά, Κέδρος]

38 lifo – 12.1.17

12.1.17 – lifo

39