Τεύχος 504

ολα για την αθηνα! free press δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ κυκλοφορει καθε πεμπτη

GR80s

26IANOYAΡΙΟΥ2O17

ΜΙΑ ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΤΕΥΧΟΣ

Η

Ο

ΕΛ

5Ο4

Λ

Α

Δ

Ν

Α

Α Τ ΛΗ

Ο Ν Χ Δ Γ Ν ΤΕ Η Τ Σ

Υ Ο Τ

Ο Π Ο

4 lifo – 26.1.17

☛ «Μια επικοινωνιακή στρατηγική… σαλάτα» τιτλοφορούνταν το άρθρο της Ναταλί Χατζηαντωνίου σχετικά με το image making του Κυριάκου Μητσοτάκη, όπως αυτό παρουσιάζεται απ’ τις «αυθόρμητες» φωτογραφίες του. «Εύστοχο άρθρο, αν και κάπως αφελές» σχολίασε ο Double Helix. «Οι επικοινωνιολόγοι, managers και image makers καθορίζουν την εικόνα του εκάστοτε υποψηφίου για την πρωθυπουργία με βάση τον κόσμο που θέλουν να πιάσουν. Ο Κυριάκος στοχεύει στους νεογκλάμουρ ευρωπαϊστές/ στελεχάρες, όπως αντίστοιχα ο Αλέξης στοχεύει στον 18άρη επαναστάτη/ antifa. Πλέον τίποτα δεν είναι τυχαίο». «Δεν νομίζω πως μιμείται το στυλ του ΚΛΙΚ» σχολίασε ο/η Boson σχετικά με μια αποστροφή του άρθρου. «Αυτό θα ήταν υπερβολικά παλιακό ακόμα και για τον Κυριάκο – και παντελώς άχρηστο. Περισσότερο δημιουργεί το αντίβαρο στην εικόνα που πλασάρει ο Αλέξης, χωρίς γραβάτα, με φραπέ από το κυλικείο της Βουλής και shopping χαλιών στο Ιράν, με την οποία, για να είμαστε ειλικρινείς, έχουμε αρχίσει να ξερνάμε όλοι πλέον, ακόμα και άτομα σαν εμένα, που το κυριλέ το βαριούνται». «Η αρθρογράφος έχει δίκιο σε πολλά από αυτά που λέει» έγραψε ο sn07. «Η ΝΔ, άλλωστε, είναι επικοινωνιακά καλή μόνο όταν προσεγγίζει τον λαϊκιστικό λόγο της Αριστεράς (βλ. Κώστα Καραμανλή). Χωρίς λαϊκισμό και παροχολογία δεν έχει αφήγημα, καθώς ο Έλληνας διψάει για σοσιαλισμό. Όσο για το τρίπτυχο, μου φαίνεται πταίσμα μπροστά στην εθνολαϊκιστική κυβέρνηση της Αριστεράς, όπου ο πρωθυπουργός λέει “μπούλη” τον ΥΕΘΑ, ο ΥΕΘΑ ντύνεται κομάντο παρέα με νεοναζί, ο Φίλης απολύεται από την Εκκλησία, η αστυνομία πλακώνει συνταξιούχους και όλα καλά! Ο Κυριάκος προσπαθεί να μιμηθεί τον Ομπάμα σε μια χώρα που αξίζει και θέλει τον αριστερό (καθώς αριστερόστροφη χώρα) Τραμπ. Και τον έχει! Ας μην ξεχνάμε πως το ακροατήριο είναι το ελληνικό εκλογικό σώμα με κομμουνιστές, νεοναζί, καμμένους, λεβέντες, γκεβάρες, χουντικούς και ευτυχώς πασόκους που ψηφίζουν ΝΔ! Οι περισσότεροι σιχαίνονται ό,τι εκπροσωπεί ο Μητσοτάκης, θα τον ψηφίσουν από αντίδραση σαν όλα τα πρόβατα και θα προσπαθήσουν να τον ρίξουν το επόμενο λεπτό». Τελικά, ο foodinspector συνόψισε: «Οι επικοινωνιολόγοι φοβούνται να αφήσουν τους αρχηγούς να είναι ο εαυτός τους (ίσως τότε να ήταν όλοι συμπαθέστεροι) και τους συμβουλεύουν κυριολεκτικά ό,τι να ’ναι. Αυτοί, τυφλοί από πάθος για εξουσία, ακούνε τα κουφά των επικοινωνιολόγων και τα κάνουν...». ☛ Ο μετεωρολόγος Τάσος Αρνιακός αφηγήθηκε τη ζωή του στον M. Hulot και η συνέντευξη αυτή άρεσε πολύ. «Πολύ όμορφη συνέντευξη και πληροφορίες που μπορείς να πάρεις μόνο από έναν έμπειρο μετεωρολόγο...» έγραψε ο asmilon, ενώ ο/η FIFO & LIFO σχολίασε: «Άψογος! Ευτυχώς που τον έχουμε, τον χρειαζόμαστε! Ως παλαιότερος, και ευτυχώς σοφότερος, μας διδάσκει, π.χ. λέγοντας: “Πρέπει να είμαστε παντός καιρού για να αντεπεξέλθουμε στις δυσκολίες της ζωής. Το θέμα δεν είναι αν θα αλλάζει η ζωή σου, αλλά να ξέρεις να ταξιδέψεις με κάθε άνεμο. Κάθε άνθρωπος πρέπει να βάζει κάποιους στόχους στη ζωή του και να μπορεί να γυρίζει το πανί ανάλογα με το αν φυσάει βοριάς ή νοτιάς, πάντα κατευθυνόμενος προς τον στόχο του”. Τον ευχαριστούμε θερμά!». Τέλος, η Scifimom, γνωστή του απ’ τα παλιά, ζήτησε να του μεταφέρουμε τα χαιρετίσματά της: «Προσκοπικούς χαιρετισμούς στον κ. Αρνιακό που δεν ήταν μόνο πρόσκοπος ως πάρεργο» αλλά και αρχηγός και έφορος προσκόπων της Γενικής Εφορίας. “ Έσο έτοιμος” από μια συνπρόσκοπο, κ. Αρνιακέ, που πριν από πολλά (πολλά, πολλά) χρόνια σας είχε πάρει συνέντευξη για το ραδιόφωνο». ☛ Για όλες τις ταινίες που αξίζει να δούμε το επόμενο διάστημα έγραψε ο Τάσος Μελεμενίδης στο προηγούμενο τεύχος μας και ο StratosK πρόσθεσε μία ακόμη: «Θα περιλάμβανα και το εξαιρετικό Hidden Figures που ήδη προβάλλεται στις ΗΠΑ. Οι προβολές στην Ελλάδα ξεκινούν στις 23 Φεβρουαρίου 2017. Είναι βασισμένο σε αληθινή ιστορία που αφορά μια ομάδα Αφροαμερικανών γυναικών οι οποίες τροφοδοτούν τη NASA με σημαντικά μαθηματικά δεδομένα που απαιτούνται για να ξεκινήσουν οι πρώτες επιτυχημένες διαστημικές αποστολές. Η σκηνοθεσία είναι του Theodore Melfi». ☛ Η μάχη ΗΠΑ εναντίον Ρωσίας μεταφέρθηκε στα σχόλια του άρθρου «Τα παράξενα αθηναϊκά λάθη του Ομπάμα» που έγραψε ο ιστορικός κ. Γιώργος Μαυρογορδάτος. Ο Χαρμίδης σχολίασε τη φράση του κ. Μαυρογορδάτου για τον Τραμπ («Με τον αναπάντεχο διάδοχό του, δυστυχώς, δεν θα έχουμε αφορμή για τέτοιες “υψιπετείς” απορίες...»), γράφοντας: «Εγώ, πάλι, ελπίζω ο “αναπάντεχος” διάδοχος να μη συνεχίσει την... εξαγωγή δημοκρατίας, μετατρέποντας σε μπάχαλο χώρες όπως η Λιβύη και η Συρία, στα πρότυπα του “καλλιεργημένου” και “διανοούμενου” προκατόχου του...». Του απάντησε ο Spyridon: «Κι εγώ που είχα την εντύπωση ότι η Ρωσία του Πούτιν βομβαρδίζει τη Συρία! Τι μαθαίνει κανείς από τους εν Ελλάδι αμετανόητους αντι-αμερικανούς που πιστεύουν ότι για όλα φταίνε οι κακοί Αμερικανοί, ενώ δικτάτορες του στυλ Καντάφι, Άσαντ, Πούτιν κ.λπ. είναι, προφανώς, στυλοβάτες της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων...».

α π ό τ ον α ρη δ η μ οκ ιδ η

Oι αντιδράσεις που δημιούργησαν τα άρθρα και τα posts μας την περασμένη εβδομάδα.

POSTS ΓΡAΜΜΑΤΑ E-MAILS

feedback503

ΘΑ ΜΑΣ ΆΡΕΣΑΝ Ο ΚΥΡΙΆΚΟΣ ΚΙ Ο ΑΛΈΞΗΣ ΑΝ ΉΤΑΝ Ο ΕΑΥΤΟΣ ΤΟΥΣ;

*Στείλτε μας Feedback: feedback@lifo.gr

free press Eβδομαδιαίος οδηγός της Αθήνας. Κυκλοφορεί κάθε Πέμπτη.

26.1.17 – lifo

5

Index 504

www.lifo.gr ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

εκδότης Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικοσ διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ διευθυντής εκδοσησ M. Hulot εμπορική διεύθυνση Δήμητρα Πασομένου υπεύθυνος ψηφιακής ανάπτυξης Νίκος Ζαφείρης art director Χρήστος Τζοβάρας συμβουλοσ σχεδιασμου Γιάννης Καρλόπουλος

ΑΦΙΕΡΩΜΑ EIGHTIES σελiδεσ

–––––– αρχισυντακτeσ lifo.gr Άρης Δημοκίδης Θανάσης Χαραμής προγραμματισμός lifo.gr Αγγελική Βαξάλη Σπύρος Γκατζούνας Άγγελος Παπαστεργίου

13 —32

––––––

φωτογραφία εξωφύλλου

22 Οκτωβρίου 1988: Το ιστορικό νεύμα του Ανδρέα Παπανδρέου στη Δήμητρα Λιάνη, στο αεροδρόμιο του Ελληνικού, επιστρέφοντας από το Nοσοκομείο Χέρφιλντ. Λεπτομέρεια από το διόραμα που έφτιαξε ειδικά για την έκθεση ο Dennis Vagopoulos (φωτογραφία Dennis Vagopoulos).

συντακτική ομάδα Columnists: Νικόλας Σεβαστάκης Θοδωρής Αντωνόπουλος Ναταλί Χατζηαντωνίου Δημήτρης Πολιτάκης Δημήτρης Κυριαζής Βιβλίο: Τίνα Μανδηλαρά Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης Κινηματογράφος: Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος Τάσος Μελεμενίδης Θέατρο: Λουίζα Αρκουμανέα Γεύση: Νίκη Μηταρέα StarFax: Μαριβίκυ Καλλέργη Σύνταξη: Αλέξανδρος Διακοσάββας Μερόπη Κοκκίνη Βασίλης Καψάσκης Νινέττα Γιακιντζή Φιλιώ Ράγκου Χριστίνα Γαλανοπούλου Πάνος Μιχαήλ Φιλίππα Δημητριάδη Γιάννης Πανταζόπουλος Χρήστος Παρίδης Μαρία Παππά Λένα Φουτσιτζή Θεόφιλος Δουμάνης φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης Πάρις Ταβιτιάν Freddie F. assistant art director Rinétta Κοσκινίδου διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου γραμματεία σύνταξης Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– senior direct market manager Κώστας Μαντάς direct market managers Βούλα Καραβαγγέλη Γιώργος Λυκουργιώτης Σπύρος Αποστολόπουλος υποδοχή διαφήμισης Ξένια Στασινοπούλου συντονισμοσ διαφήμισης Μάγδα Τζακώστα οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης Άλκηστις Γκούμα εξωτερικες εργασιες Άκης Ιωάννου κωδικος εντυπου 7639

6 lifo – 26.1.17

Dine ATHENS

1 ΈΩΣ 12 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ ΤΡΏΜΕ ΈΞΩ ΣΕ ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΈΣ ΤΙΜΈΣ ΧΆΡΗ ΣΤΟ DINERS CLUB

Τ

ο φαγητό θα συμφωνήσουμε όλοι ότι είναι μία από τις μεγαλύτερες απολαύσεις. Και ενώ για αρκετό κόσμο η έξοδος για φαγητό μπορεί πια να αποτελεί είδος πολυτέλειας, για πολλούς παραμένει βασική επιλογή διασκέδασης. Όταν μάλιστα ο γαστρονομικός χάρτης της Αθήνας συνεχώς επεκτείνεται και κάθε τόσο παρουσιάζει νέες ενδιαφέρουσες προτάσεις, πέρα από τα κλασικά στέκια που έχουν συνδέσει το όνομά τους με το καλό φαγητό, τότε η εξερεύνησή του είναι σκέτη πρόκληση. Αυτόν το Φεβρουάριο η Αθήνα γιορτάζει και σε προσκαλεί να γνωρίσεις τα καλύτερα εστιατόριά της, απολαμβάνοντας δημιουργίες υψηλής γαστρονομίας από κορυφαίους και ταλαντούχους σεφ, χωρίς να χρειαστεί να ξοδέψεις πολλά χρήματα. Στυλάτοι χώροι που ξεχωρίζουν για τα πρωτότυπα πιάτα τους και τις γκουρμέ προτάσεις τους, που δεν μπορείς συχνά να δοκιμάσεις. Τώρα είναι η ευκαιρία. Για δεύτερη χρονιά, η Αθήνα υποδέχεται τον θεσμό των restaurant weeks, το Dine Athens, από το Diners Club και την Alpha Bank, που ξεκίνησε πέρυσι με μεγάλη επιτυχία και αποδοχή από τους λάτρεις του καλού φαγητού. Έτσι και φέτος, από την 1η έως τις 12 Φεβρουαρίου 2017, 120 εστιατόρια ενώνουν τις δυνάμεις τους στο μεγαλύτερο γαστρονομικό γεγονός της πόλης και σε καλούν να το ρίξεις λιγάκι έξω και να φας ό,τι καλύτερο παίζει, σε προνομιακές τιμές. Ξέχνα τις τιμές που είχες ακούσει για ένα δείπνο σε κάποιο από τα κα-

λύτερα εστιατόρια της πρωτεύουσας. Για 12 ημέρες, αυτόν το Φεβρουάριο, τα εστιατόρια που θα συμμετάσχουν στη μεγαλύτερη dining-out διοργάνωση της πόλης θα προσφέρουν ειδικά διαμορφωμένα μενού στις τιμές των 15, 30 και 60 ευρώ για όλους, ενώ αποκλειστικά για τα μέλη του Diners Club θα παρέχεται επιπλέον έκπτωση 10%. Το ακόμη πιο κορυφαίο; Το Diners Club έχει τη χαρά να διοργανώσει ειδική εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του Dine Athens, με επίτιμο καλεσμένο τον Pascal Barbot στο διακεκριμένο εστιατόριο Σπονδή. Ο βραβευμένος με 3 αστέρια Michelin Γάλλος σεφ αφήνει το εστιατόριό του L’ Astrance στο Παρίσι και καταφθάνει στη Σπονδή αποκλειστικά για 2 βραδιές, με ένα ειδικό μενού έξι νέων γκουρμέ πιάτων. Όσοι παρευρεθούν θα έχουν την ευκαιρία να τον γνωρίσουν από κοντά και να πάρουν μαζί τους το μενού της βραδιάς, υπογεγραμμένο από τον ίδιο. Στο περσινό και 1ο Dine Athens ανταποκρίθηκαν περισσότεροι από 5.500 Αθηναίοι, απολαμβάνοντας υψηλή γαστρονομία, τονώνοντας την αγορά αλλά και ενισχύοντας τα ιδρύματα απόρων μέσω του ΜΠΟΡΟΥΜΕ και του προγράμματος «Καμία Μερίδα Φαγητού Χαμένη». Τσέκαρε τη λίστα των εστιατορίων που συμμετέχουν και κάνε την κράτησή σου στο site www.dineathens.gr ή τηλεφωνικά στο 211-311-5555. Δεν πιστεύουμε να θέλεις να μείνεις μέσα!

26.1.17 – lifo

7

8 lifo – 26.1.17

Άργησε να ασχοληθεί σοβαρά με το μπάσκετ, γιατί στην αρχή έπαιζε πολύ καλό ποδόσφαιρο. Μάλιστα, ο αδερφός του Φράνσις ασχολείται επαγγελματικά με το άθλημα. Ξεκίνησε, όμως, να παίζει στην ομάδα νέων του Φιλαθλητικού στου Ζωγράφου. Η ομάδα κέρδισε την άνοδό της στην Α2 κατηγορία του ελληνικού πρωταθλήματος μπάσκετ το 2011. Έχει κάνει αρκετές φορές την απόσταση ως το σπίτι του στα Σεπόλια με τα πόδια, όταν οι αγώνες τελείωναν αργά και δεν προλάβαινε το τελευταίο λεωφορείο.

Τη σεζόν 2012-13 παίζει επαγγελματικά στον Φιλαθλητικό. Τον Δεκέμβριο του 2012 υπογράφει τετραετές συμβόλαιο με τη Σαραγόσα, αξίας 250.000 ευρώ τον χρόνο με οψιόν εξαγοράς από σύλλογο του ΝΒΑ, παραμένει όμως όλη την υπόλοιπη χρονιά στον Φιλαθλητικό.

Στις 28 Απριλίου του 2013 μαθαίνει επισήμως ότι θα συμμετάσχει στο ντραφτ του ΝΒΑ και στις 27 Ιουνίου του ίδιου έτους επιλέγεται στο νούμερο 15 από τους Μιλγουόκι Μπακς. Ήταν η υψηλότερη θέση Έλληνα σε ντραφτ. Τον μεγαλύτερο ρόλο στην απόφαση αυτή των Μπακς έπαιξε ο γενικός διευθυντής της ομάδας Τζον Χάμοντ.

Οι σταθμοί στην καριέρα του από τα Σεπόλια ως το All-Star Game του NBA.

Πριν από λίγους μήνες υπέγραψε νέο 4ετές συμβόλαιο 100 εκατ. δολαρίων, γεγονός που τον κατέστησε τον πιο ακριβοπληρωμένο Ευρωπαίο παίκτη στο πρωτάθλημα μετά τον Ντιρκ Νοβίτσκι.

aπο τον δημητρη κυριαζη

TheBuzz

GIANNISΑΝΤΕΤΟΚΟΎΝΜΠΟ

επιμελεια: the lifo team

artwork: μouselephant

TalkoftheTown 26 ΙΑΝ. – 1 ΦΕΒΡ.

2017

Ο Γιάννης γεννιέται στις 6 Δεκεμβρίου του 1994 στου Ζωγράφου από Νιγηριανούς γονείς που είχαν μεταναστεύσει στη χώρα μας δύο χρόνια νωρίτερα μέσω Τουρκίας. Έχει δύο μεγαλύτερα αδέλφια, τον Φράνσις και τον Θανάση, και δύο μικρότερα, τον Κώστα και τον Αλέξη. Όλη η οικογένεια έμενε σε ένα μικρό δυάρι στα Σεπόλια, με τα παιδιά να βοηθούν τον πατέρα

τους, πουλώντας διάφορα πράγματα στον δρόμο. Σε πρόσφατη συνέντευξή του, πάντως, ο πατέρας του Γιάννη υπερηφανεύτηκε ότι ο γιος του δεν είχε χάσει καμιά μέρα στο σχολείο.

Πριν από λίγες μέρες έγινε επισήμως ο πρώτος Έλληνας που θα συμμετάσχει –ως βασικός μάλιστα– στην ομάδα της Ανατολής στο All-Star Game του ΝΒΑ. Συγκέντρωσε 1.604.463 ψήφους, ακολουθώντας τον «βασιλιά» Λεμπρόν Τζέιμς που μάζεψε 1.893.751 ψήφους και τον Κάιρι Ίρβινγκ με 1.696.769. Θα γίνει και ο νεαρότερος παίκτης στην ιστορία των Μπακς που πετυχαίνει κάτι τέτοιο, «σπάζοντας» το ρεκόρ του θρυλικού Καρίμ Αμπντούλ Τζαμπάρ (23 ετών, 271 ημερών). Θα γίνει επίσης ο νεαρότερος μη Αμερικανός παίκτης που θα συμμετάσχει σε NBA All-Star. Οι πεντάδες του All-Star Game: Δύση: Στεφ Κάρι (Γουόριορς), Κέβιν Ντουράντ (Γουόριορς), Τζέιμς Χάρντεν (Ρόκετς), Κογουάι Λέοναρντ (Σπερς),

Άντονι Ντέιβις (Πέλικανς). Ανατολή: Κάιρι Ίρβινγκ (Καβαλίερς), Λεμπρόν Τζέιμς (Καβαλίερς), Τζίμι Μπάτλερ (Μπουλς), Γιάννης Αντετοκούνμπο (Μπακς), Ντεμάρ ΝτεΡόζαν (Ράπτορς).

Η απόδοση της ελληνικής ιθαγένειας στους Γιάννη και Θανάση Αντετοκούνμπο προηγήθηκε της επιλογής του πρώτου στο Νο 15 του ντραφτ το 2013, με το υπουργείο Εσωτερικών να διευκρινίζει τότε σύμφωνα με το ΑΠΕ: «Μοναδική παρέμβαση της ελληνικής πολιτείας έγινε με στόχο να επιταχύνει τις διαδικασίες για να μπορέσει ο ένας εκ των δύο νέων Ελλήνων να συμμετάσχει στις επιλογές του αμερικανικού NBA. Η επιτάχυνση της διαδικασίας στην περίπτωση του Θανάση και του Γιάννη Αντετοκούνμπο ήταν μια πράξη που ωφέλησε την Ελλάδα και η δημόσια παρουσία τους τιμά την πατρίδα».

Σύμφωνα με το Sports Science του ESPN, ο Γιάννης, με ύψος 2,11 μ. και άνοιγμα χεριών 2,22 μ., έχει το μέγεθος σέντερ, όμως είναι ο μοναδικός παίκτης άνω των 2,08 μ. που έχει πάνω από 5 ασίστ μέσο όρο. Λόγω του ύψους του, όταν ντριμπλάρει, η μπάλα είναι μακριά από το χέρι του για 0,28 δευτερόλεπτα, ενώ ο μέσος όρος για τους γκαρντ του ΝΒΑ είναι 0,20 δευτερόλεπτα. Ο διασκελισμός του υπολογίζεται στα 2,64 μ. και μπορεί να διανύει το παρκέ με 27,3 χιλιόμετρα την ώρα και με μόλις 10 δρασκελιές, ενώ ο μέσος παίκτης του ΝΒΑ χρειάζεται 13. Το ύψος του καθιστά το σουτ του σχεδόν αδύνατο να κοπεί. Στο νικητήριο καλάθι στην εκπνοή απέναντι στους Νικς δημιούργησε απόσταση 1,22 μ. από τον προσωπικό του αντίπαλο σε μόλις 0,45 δευτερόλεπτα. Απελευθέρωσε την μπάλα από το χέρι του σε γωνία 47 μοιρών και σε ύψος 3,15 μ. από το παρκέ.

Μετά από εκείνη τη νίκη των Μπακς στο Madison Square Garden στη Νέα Υόρκη, Έλληνες φίλαθλοι τον περίμεναν έξω από το γήπεδο για αυτόγραφα. Όταν του ζητήθηκε να υπογράψει πάνω στη σημαία, αρνήθηκε ευγενικά.

Οι μέσοι όροι του ανά σεζόν: 2013-14: 6,8 πόντοι, 4,4 ριμπάουντ και 1,9 ασίστ ανά 24,6 λεπτά. 2014-15: 12,7 πόντοι, 6,7 ριμπάουντ και 2,6 ασίστ ανά 31,4 λεπτά.

2015-16: 16,9 πόντοι, 7,7 ριμπάουντ και 4,3 ασίστ ανά 35,3 λεπτά. Φέτος, με τους Μιλγουόκι Μπακς μετράει κατά μέσο όρο ανά παιχνίδι 23,7 πόντους, 8,7 ριμπάουντ και 5,6 ασίστ.

26.1.17 – lifo

9

ΦΩΝΗ ΛΑΟΥ Εικονογράφηση: David Shrigley

Talk of the Town

ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΓΕΓΗΣΙΑΝ

Η ΜΑΓΕΊΑ ΤΟΥ ΝΑ ΕΊΣΑΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΙΚΌΣ

α π ό τ ο ν ν ι κ όλ α σεβαστάκ η

ΔεύτερεςΣκέψεις

Μια παρεξηγημένη έννοια σε όλα τα παραδοσιακά λεξικά της πολιτικής. Ο όρος «αντίδραση» έχει μια μεγάλη ιστορία. Ο μακαρίτης Παναγιώτης Κονδύλης έχει αφιερώσει μερικές ωραίες σελίδες*, ανιχνεύοντας το ιστορικό του. Μετά τη Γαλλική Επανάσταση, ο όρος έδειχνε προς την πλευρά εκείνων που, ενώ ο κόσμος άλλαζε αργά προς τη δημοκρατία και τον καπιταλισμό, αναζητούσαν (κάθε λογής) εμπόδια σε αυτή την κίνηση. Φυσικά, στον εικοστό αιώνα και για πολλές δεκαετίες η αντίδραση και τα τέκνα της, οι αντιδραστικοί, έγιναν σχεδόν συνώνυμο του φασίστα στο στάνταρ λεξιλόγιο της Αριστεράς. Για παράδειγμα, τη χρυσή εποχή του σταλινισμού αντιδραστικοί αποκλήθηκαν σχεδόν οι πάντες: το σύνολο του αστικού κόσμου, οι αριστεροί που είχαν διαφωνίες, οι ανένταχτοι ή απολιτίκ λογοτέχνες, οι απλοί συντηρητικοί πολίτες κ.λπ. Και ύστερα ήρθαν οι καιροί της σύγχυσης και της ραγδαίας αποξένωσης από όλα τα παραδοσιακά λεξιλόγια της πολιτικής. Ο μέσος έφηβος και ο φοιτητής τις τελευταίες δεκαετίες ταύτιζε τον αντιδραστικό με τον εξεγερμένο ή απλώς με κάποιον που πάει γυρεύοντας για φασαρίες. Από κύρια ιδιότητα του μουχλιασμένου υπερδεξιού ανθρώπου, η αντίδραση έγινε συνώνυμο της ελευθεροφροσύνης και της αποκοτιάς. Της πεισμωμένης και ίσως τραγικά αδιέξοδης αντίστασης σε όλους τους κανόνες και τα «πρέπει». Όλα αυτά ξαφνικά σαν να ανήκουν στο παρελθόν. Και η κομμουνιστική καρικατούρα του αντιδραστικού αλλά και η εφηβική παρερμηνεία για τον αντιδραστικό ως απείθαρχο και εξεγερμένο. Η νέα αντίδραση γίνεται η ορμή κάποιου να δείξει την αηδία του με το κατεστημένο και τους κώδικές του. Είναι διάθεση για αντιλογία και σκανδαλισμό μέσα από την επιπόλαιη και άνετη χρήση ακραίων ιδεών. Ο πειρασμός που νιώθουν πολλοί να συνταχτούν με τον «κακό», όποιος και αν είναι ο κακός της συγκυρίας. Τώρα, ας πούμε, είναι ο Τραμπ και ο κόσμος του. Γι’ αυτό και οι αντιδραστικοί της στιγμής μπορεί να είναι με τον Τραμπ ή μάλλον θέλουν να εκνευρίζουν αφάνταστα τους αντι-τραμπ σαν συνήγοροι του διαβόλου. Θα μπορούσε όλο αυτό να είναι απλώς παλινδρόμηση σε έναν παιδισμό της άρνησης. Ένα, κατά βάση, ανδρικό κοινό που απελευθερώνεται από τις «προοδευτικές-ανθρωπιστικές» νόρμες της εποχής. Το να γίνεσαι αντιδραστικός, το να γίνεσαι δηλαδή ανορθόδοξα σούπερ δεξιός σε έναν κόσμο όπου επικρατεί πάντα μια τυπικά προοδευτική και ουμανιστική γλώσσα, γίνεται η νέα ανατρεπτικότητα: ένας αντικομφορμισμός, έστω και αν τα στοιχεία του είναι εθνικιστικά, αντιφεμινιστικά, αντιφιλελεύθερα. Είναι πια τέτοια η κρίση των μετριοπαθών αστικών λόγων, που το ακραίο στρατολογεί αθρόα και από κάθε δυνατό κοινό. Μόνο που αυτό το ακραίο δεν είναι δομημένο και πολιτικό. Υπάρχει κι αυτό, αλλά είναι περιορισμένο. Εδώ έχουμε να κάνουμε περισσότερο

10 lifo – 26.1.17

με το διαρκές τρολάρισμα, με την έκσταση της διακωμώδησης και ενός εφηβικού σαχλο-σαδισμού. Και μαζί με αυτό βλέπουμε την επιθυμία να εμφανιστεί κανείς απεχθής στους ιδεατούς εκπροσώπους μιας άνοστης και χλιαρής κανονικότητας. Εδώ νομίζω πως κινούμαστε πλέον. Όχι στη γοητεία που μπορεί να ασκεί ένας πραγματικός τραμπισμός όσο μπροστά στο ξεφώνημα της «γαλαρίας» εναντίον των μαθητών που πιάνουν τις πρώτες σειρές. Αυτή η γαλαρία, όμως, δεν είναι κατ’ ανάγκην εκείνο που φαντασιώνονται κάποιοι αριστεροί και ριζοσπάστες: οι αποκλεισμένοι, οι ριγμένοι και οι «ξεχασμένοι» της παγκοσμιοποίησης και του νεοφιλελευθερισμού. Το νέο αντιδραστικό πλήθος δεν εμπνέεται από την παλιά πολιτική γραμματική. Προσκαλεί, αντιθέτως, καθέναν, ακόμα και αυτούς που δεν είναι απελπισμένοι, να πάρουν τις πέτρες στα χέρια τους, αρχίζοντας το πετροβόλημα. Το ανάθεμα στον όποιον δημοσιογράφο, πολιτικό ή διανοούμενο θεωρηθεί πως αντιπροσωπεύει τον καταραμένο αστικό ελιτισμό. Με λέξεις σκληρές, με επιδεικτικό μίσος, με πόθο να πληγωθεί ο εχθρός. Το χειρότερο όμως είναι ότι πίσω από αυτή την αντιδραστική σφαίρα, την ευνοημένη και από τη λογική των νέων μέσων, ξεπροβάλλει το κεφάλι της και εκείνη η παλαιά, κλασική αντίδραση: η φασιστική περιφρόνηση στις «γυναικούλες», η νοσταλγία της φυσικής βίας, ο πρωτόγονος εθνικισμός. Ακόμα και η αντιπάθεια στη «διανόηση», η γνωστή και χιλιοπαιγμένη και στα δικά μας μέρη επίθεση στις αυταπάτες του κουλτουριάρη που δεν καταλαβαίνει πως η παγκοσμιοποίηση και ο αστικός φιλελευθερισμός πεθαίνουν. Και αυτό είναι πάντα το ατού των αντιδραστικών, έστω κι αυτού του κόσμου που θέλει τώρα να παίξει τον ρόλο του «Κακού». Έχουν το πλεονέκτημα να μη διαθέτουν ενδοιασμούς. Πάνε με το ρεύμα της συγκυρίας, αφού, όπως δήλωσε περιχαρής και ένα από τα ινδάλματά τους, ο Μπέπε Γκρίλο, η «διεθνής πολιτική χρειάζεται ισχυρούς ηγέτες σαν τον Τραμπ και τον Πούτιν». Ψάχνουν τα σημάδια της ισχύος σε έναν κόσμο ματαιώσεων και αθετημένων προσδοκιών. Και όταν αυτή η ισχύς επιβεβαιώνεται χωρίς περιφράσεις, με εβδομήντα πάνω-κάτω λέξεις, όπως έγραψε ο Φίλιπ Ροθ για τον Τραμπ, υπάρχει ένα κοινό που αποθεώνει. Και στην Ελλάδα, που δεν θα αποτελούσε εξαίρεση. Ο κόσμος αλλάζει. Και αν το 1820 η αντίδραση ήταν η απόρριψη των μεταβολών και η νοσταλγία για τα παλαιά καθεστώτα, τώρα είναι η ανενδοίαστη υποστήριξη όλων των «ανατροπών». Ας φοβηθούν οι εχθροί και ό,τι ήθελε προκύψει. Σαν να έμεινε ο κόσμος με την άγρια χαρά της άρνησης, χωρίς να σκέφτεται τις συνέπειες. * Παναγιώτης Κονδύλης, «Αντίδραση-Παλινόρθωση», εκδόσεις Ίνδικτος, 2001.

Μιλήσαμε με την Ελληνοαρμένισσα κινηματογραφίστρια σχετικά με τις γεωγραφίες της μετάβασης και τη μεταμόρφωση μιας πόλης κατά τη διάρκεια καθεστωτικών αλλαγών από το παλιό στο νέο, με αφορμή τη συμμετοχή της στην έκθεση «Thickness of time» στο ειδικά διαμορφωμένο κτίριο επί της Ακαδημίας 23. α π ό τ ο ν δ η μ ή τ ρ η κ υρ ι α ζ ή

Με τι ασχολείται το My Pink City; Είναι ένα πορτρέτο του Έρεβαν (συνήθως προφέρεται Γιερεβάν στα ελληνικά), της πρωτεύουσας της Αρμενίας, το οποίο σκιαγραφεί το μετα-σοβιετικό τοπίο. Η ταινία εξετάζει τη μετάβαση από τη σοβιετική οργάνωση σε μια σύγχρονη καπιταλιστική πραγματικότητα, εστιάζοντας στην αρχιτεκτονική, στην κομμουνιστική εικονογραφία, στην καθημερινότητα της πόλης, στις σχέσεις των φύλων και στη μεταμόρφωση του αστικού τοπίου. Ποια είναι η προσωπική σου εμπλοκή στο θέμα; Η ενασχόλησή μου με το Έρεβαν ξεκίνησε όταν επισκέφτηκα την Αρμενία για πρώτη φορά το 2006 και γοητεύτηκα από τη σοβιετική αρχιτεκτονική της πόλης. Έχοντας αρμένικη καταγωγή, αλλά χωρίς απευθείας δεσμούς με τη χώρα, άρχισα να αναρωτιέμαι πώς μια πόλη που είναι αρχιτεκτονικά κατασκευασμένη ως σοβιετικός χώρος θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο σύνδεσης για τους Αρμένιους της διασποράς. Αυτή η προσωπική αναζήτηση αποτελεί και ένα από τα κεντρικά δομικά μοτίβα της ταινίας: η μετατροπή ενός ξένου χώρου σε τόπο προσωπικής αφήγησης. Γιατί επέλεξες τη συγκεκριμένη αφηγηματική πρακτική; Το My Pink City, ακολουθώντας την παράδοση του δοκιμιακού κινηματογράφου, συνδυάζει μια σειρά από τεχνικές της εικόνας, ξεκινώντας από την παρατήρηση και καταλήγοντας στον σουρεαλισμό. Δομημένη ως μια συνεχής διαστρωμάτωση και ανάμειξη εικόνων, αρχικά η ταινία προσπαθεί να χαρτογραφήσει τους χώρους της πόλης, ενώ σταδιακά αφήνει πίσω την προσέγγιση σε στυλ ντοκιμαντέρ και εστιάζει σε αρχειακό υλικό. Αυτή η κίνηση μεταξύ εικόνων, υλικών και τεχνικών σηματοδοτεί την κατασκευή του πορτρέτου της πόλης ως ενός καλειδοσκοπικού και κατακερματισμένου μείγματος αναφορών. Το My Pink City καταλήγει στην «αποσύνθεση» της σουρεαλιστικής φαντασίας, η οποία εκφράζει την αποτυχία της ταινίας να οριοθετήσει τόσο τον χώρο της πόλης όσο και τη δική της τοπογραφία. Επηρέασε καθόλου τη ζωή σου η καταγωγή σου; Έχοντας ταυτόχρονα ελληνική και αρμένικη καταγωγή και προερχόμενη από οικογένειες προσφύγων, αισθάνομαι πολύ έντονα αυτό το ενδιάμεσο, μια υβριδική ταυτότητα που σε κάνει ευέλικτο μπροστά σε εθνικιστικές ιδεολογίες, και αυτή η δημιουργία μιας συνείδησης διασποράς είναι ένα από τα κεντρικά στοιχεία της δουλειάς μου. http://locusathens.com/lcu/ https://www.facebook.com/locusathens/

Η ΚΑΣΣΆΝΔΡΑ ΚΑΙ Η ΚΕΝΤΡΟΑΡΙΣΤΕΡΆ

απ ό το ν δη μ ή τ ρη π ολ ι τάκ η

ShortCut

Η περίοδος κυνηγιού της σοσιαλδημοκρατίας φαίνεται να παρατείνεται επ’ αόριστον. Πέτυχα τις προάλλες σε συνδρομητικό κανάλι τις κινηματογραφικές Τρωάδες του Κακογιάννη και έμεινα να χαζεύω πολύ περισσότερη ώρα απ’ όση αναλογεί κανονικά σ’ ένα φευγαλέο ζάπινγκ-διάλειμμα. Παρένθεση: Ο πιο βασικός, πραγματικά, λόγος για να ξοδεύει κανείς τα υπερπολύτιμα χρήματά του για συνδρομητικού τύπου τηλεοπτική πλατφόρμα είναι για να καταφέρνει πού και πού ένα ανώδυνο διάλειμμα για τσιγάρο/γεύμα/οτιδήποτε μπροστά στην τηλεόραση, κάνοντας ανέμελο και άμυαλο ζάπινγκ, χωρίς τον κίνδυνο να του ανέβει το αίμα στο κεφάλι και να του πεταχτούν τα μάτια έξω από την τοξική ντέκα της δημόσιας και ιδιωτικής τηλεόρασης – διαφορετικών αποχρώσεων καθηλωμένης νοσηρότητας καθεμία. Δύο πράγματα, λοιπόν, για την ταινία. Η Ειρήνη Παππά είναι super hot στον ρόλο της Ελένης – ενδεχομένως να την έχουμε υποτιμήσει αισθησιακά, μπορεί και όχι, ήταν πριν από την εποχή μου, οι πρεσβύτεροι θα είχαν πιο έγκυρη άποψη επί του θέματος. Αυτή που ήταν εκπληκτική όμως και χωρίς να ψαρώνει διόλου από τις επιβλητικές σκιές της Κάθριν Χέπμπορν (Εκάβη) και της Βανέσα Ρέντγκρεϊβ (Ανδρομάχη) πλάι της ήταν η Ζενεβιέβ Μπιζόλντ, πιτσιρίκα στον ρόλο της κλονισμένης Κασσάνδρας που δεν αντέχει πια να ξερνάει προβολές συμφορών, ήττας, θανατικού, πόνου κι απόγνωσης και να μην της δίνει κανείς σημασία. Θυμήθηκα εκείνο το σημείο της Υποταγής του Ουελμπέκ, όπου ο αφηγητής ξεχνάει προς στιγμήν τις ιδέες αυτοχειρίας, τις σχέσεις που είχε και του είπαν μια ωραία πρωία «σόρι, γνώρισα κάποιον» («κι εγώ κάποιος δεν είμαι;» αναρωτιέται από μέσα του με απόγνωση) ή τις έντονες επιθυμίες του για παρά φύσει (anal ντε) σεξουαλικές εξορμήσεις, και αναφέρεται στους «δημοσιογράφους της κεντροαριστεράς», τους οποίους παρομοιάζει με τους Τρώες που συστηματικά έγραφαν στα τέτοια τους τις προφητείες της Κασσάνδρας, αιωνίως βολεμένοι στη στραβομάρα και στην αφηρημένα προοδευτική κοσμάρα τους: «Τελικά, είναι μάλλον απίθανο να κατανοήσουν οι άνθρωποι που έχουν ζήσει και ευημερήσει υπό τη σκέπη ενός δεδομένου κοινωνικού συστήματος την οπτική εκείνων που αισθάνονται ότι αυτό το σύστημα δεν τους προσφέρει απολύτως τίποτα και μπορούν να αναλογιστούν την καταστροφή του χωρίς κανένα ζόρι». Προφανώς και δεν ήταν ο πρώτος και σίγουρα όχι ο τελευταίος που θίγει το ζήτημα. Εδώ και καιρό έχει ανεπίσημα κηρυχτεί περίοδος κυνηγιού (open season, που λένε και στα αγγλικά) της κεντροαριστεράς ή της σοσιαλδημοκρατίας, η οποία ως τρόπος πολιτικής σκέψης και μοντέλο εξουσίας βάλλεται πανταχόθεν, όπως βάλλεται και η ιδέα του «ευρωπαϊκού πολιτισμού» γενικότερα. Ήταν κι αυτή μια ιδέα που επιστρατεύτηκε για να αντιπαρατεθεί στις βίαιες προκλήσεις που βίωσε η Γηραιά Ήπειρος τον περασμένο αιώνα μέχρι και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και τώρα πλέον μοιάζει με απομονωμένο μαυσωλείο στο περιθώριο μιας εύφλεκτης παγκόσμιας κατάστασης ή μπορεί να βρει τον τρόπο να επιτύχει στο μέλλον κάποιου τύπου σωτήριο comeback; Αυτά συζητάγαμε κάποια πρωινά και με κάποιους Ευρωπαίους συναδέλφους σε πρόσφατο ταξίδι στη Χαβάη για λογαριασμό αυτού εδώ του μέσου (θα ακολουθήσει εκτενές θέμα). Για τις επικείμενες εκλογές στη Γαλλία, για τον Τραμπ, για την άνοδο του εθνικισμού, για το προσφυγικό και για το αν έχουν κάποια βάση οι φήμες που θέλουν τον Κριστιάνο Ρονάλντο γκέι. Ευρωπαϊκοί διάλογοι, οι Βορειοαμερικανοί δεν συμμετείχαν, δεν το έχουν με τις καφενόβιες κουβέντες (και με τον καφέ επίσης), είναι από άλλο ύφασμα, πώς να το κάνουμε. Δεν βγάλαμε άκρη φυσικά, ήταν εξαιρετικά παρήγορη πάντως η διαπίστωση ότι υπάρχει τελικά ένα κοινό πεδίο αντίληψης μεταξύ των ανθρώπων που έχουν μεγαλώσει με την ιδέα μιας κοινής Ευρώπης (είτε είναι Ισλανδοί, είτε Έλληνες, είτε Πολωνοί) που δεν συνάδει απαραίτητα με το θολό όραμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εξακολουθεί να περιλαμβάνει όμως αδιαπραγμάτευτες αξίες που έχουν γερές βάσεις και μπορούν να λειτουργήσουν ως ισχυρό ανάχωμα στην επέλαση του κύματος ακραίου και φασίζοντος εθνολαϊκισμού που απειλεί να μας καταπιεί.

26.1.17 – lifo

11

ΓΝΩΣΤΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ο λόρδος Βύρων διέμεινε στην οικία του υποπροξένου της Αγγλίας Θεόδωρου Μακρή, όπου και γνώρισε τη Θηρεσία Μακρή, την οποία ερωτεύτηκε. Ένας από τους διασημότερους κατοίκους του Ψυρρή ήταν και ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Στη συνοικία κατοίκησε για πάνω απο 20 χρόνια και γι’ αυτό του δόθηκε το προσωνύμιο ο «Ερημίτης του Ψυρρή».

12 lifo – 26.1.17

Και κάποιες ανησυχητικές ενδείξεις gentrification.

Σύντομα θα κυκλοφορήσει το νέο της single « Ήτανε Αέρας», ενώ σε λίγο καιρό θα κυκλοφορήσει και το καινούργιο της άλμπουμ «Σε κόσμο γυάλινο».

Οι γειτονιές-νυχτερινές πιάτσες της Αθήνας πολύ συχνά μοιράζονται μια κοινή μοίρα. Κατά κανόνα ξεκινούν από ένα σημείο της πόλης σχετικά άγνωστο στο ευρύ κοινό –δεν ήξεραν και πολλοί την εκκλησία της Αγίας Ειρήνης πριν από λίγα χρόνια–, που τουλάχιστον δεν έχει συνδυαστεί με βραδινή έξοδο. Τα μαγαζιά που ξεπηδούν εκεί συγκεντρώνουν αρχικά το ενδιαφέρον μιας κάστας μυημένων, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Στην τρίτη φάση αυτής της διαδρομής η πιάτσα γίνεται γνωστή, ανοίγουν κι άλλα καταστήματα, συρρέει κόσμος, η γειτονιά γίνεται hip. Μετά, συνήθως, ακολουθεί το τέλος. Το μαζικό ενδιαφέρον μετακινείται κάπου αλλού και ξεκινά ένας νέος κύκλος.

Η πολύ όμορφη εικόνα που σχηματίζεται έχει κάνει πολλούς να ανησυχούν για μια ενδεχόμενη επανάληψη του κύκλου του gentrification που περιγράψαμε στην αρχή. Προφανώς, αυτό είναι ένα κακό υποθετικό σενάριο. Όμως το πρώτο κρούσμα καταγράφηκε. Ο ιδιοκτήτης του κτιρίου της Gallery 12 ζήτησε 50% αύξηση στο ενοίκιο και ακούγεται ότι θέλει να διώξει τους καλλιτέχνες και να το δώσει για σούπερ-μάρκετ. Ρώτησα τον Cacao Rocks, έναν από τους γνωστότερους καλλιτέχνες της street art στην Αθήνα, που ζει και εργάζεται στην γκαλερί, τι θα γίνει αν δεν βρεθεί κάποια λύση, δηλαδή τα επιπλέον χρήματα για το ενοίκιο: «Θα πάμε σε άλλη γειτονιά, θα μας την πέσουν πάλι οι πρεζέμποροι, οι Κινέζοι, οι μπράβοι και τα πρεζάκια που κάνουν τα πάντα για την πρέζα και μετά το μέρος θα γίνει κουλ. Θα πλακώσουν οι τουρίστες και θα μας διώξουν πάλι. Έτσι είναι η κατάσταση... Πάντως, είμαστε αισιόδοξοι ότι θα τα καταφέρουμε τελικά και δεν θα χρειαστεί να φύγουμε».

q Μπροστά από το σπίτι μας, όπου η αδερφή μου μένει μόνιμα πλέον, είναι ο καλύτερος περίπατος για να καθαρίσει το μυαλό, κατά μήκος της παραλίας της Γλυφάδας. Από μικρή είχα ένα σημείο όπου πήγαινα, πολλές φορές και με την κιθάρα μου, και το ονόμαζα «σαλονάκι». Είναι ένα κρυφό μέρος που σχηματίζουν τα βράχια στην αριστερή πλευρά του λόφου Καταράλα.

q Κάποιον που θα ήθελε να καταλάβει τον αληθινό χαρακτήρα της γειτονιάς, θα τον πήγαινα στην άκρη της τρίτης μαρίνας, από την οποία βλέπεις όλη τη θάλασσα αλλά και μεγάλο κομμάτι της Γλυφάδας – φύση και πόλη μαζί.

Εδώ και κάποια χρόνια, όμως, βλέπουμε να έχει δημιουργηθεί ένας νέος πυρήνας αναζωογόνησης της περιοχής. Το Τρανζίστορ είναι ένα από τα γνωστότερα μπαρ της Αθήνας, για πολλούς είναι το «νέο Circus». Λίγο πιο κάτω, στην Πρωτογένους, το Barrett κατάφερε πολύ σύντομα να γίνει πόλος έλξης ενός κοινού που αγαπά την indie/alternative μουσική. Το Death Disco συγκεντρώνει τον δικό του κόσμο με τα ιδιαίτερα live και τις θεματικές βραδιές. Ακριβώς δίπλα, στη Λεπενιώτου, εγκαταστάθηκε το ιστορικό Mo Better, μετά από 30 χρόνια στα Εξάρχεια. Λίγα μέτρα αριστερά, στον ακάλυπτο της πολυκατοικίας που βρίσκεται στο νούμερο 6 της Λεωκορίου, βρίσκουμε το Cantina Social, ένα από τα λίγα μπαρ της Αθήνας όπου θα δεις σχεδόν κάθε μέρα κόσμο να χορεύει.

Ο ιδιοκτήτης του Mo Better Δημήτρης Δαλιάνης έχει μια ενδιαφέρουσα άποψη επί του θέματος: «Παλιά, το κέντρο της πόλης ήταν το δίπολο Κολωνάκι - Εξάρχεια και ό,τι αυτό εξέφραζε πολιτικά, εμπορικά, στον χώρο της διασκέδασης κ.λπ. Πλέον, στον 21ο αι. το παλιό αυτό κέντρο σβήνει αργά και σταδιακά και αντικαθίσταται από το νέο, που ξεκινά από το Σύνταγμα και καταλήγει στο Θησείο. Το νέο δίπολο, λοιπόν, είναι ιστορικό κέντρο - Ψυρρή. Το πρώτο, πιο ακριβό, εμπορικό, κοσμοπολίτικο και mainstream, το δεύτερο, πιο εναλλακτικό και ψαγμένο. Για μένα, του Ψυρρή είναι τα νέα Εξάρχεια. Ανέβηκε απότομα πριν από κάποια χρόνια, αλλά ανέβηκε άσχημα, με αντιγραφή και στυλ “ό,τι αρπάξουμε τώρα που μπορούμε”. Γι’ αυτό δεν άντεξε. Παρ’ όλα αυτά, επανέρχεται σταδιακά. Και επανέρχεται όμορφα, διατηρώντας όσα από τα παραδοσιακά κομμάτια του αξίζουν να διατηρηθούν και αντικαθιστώντας τα άλλα, ανεξαρτήτως χρήσης, με νέα, προσεγμένα, που έχουν σκοπό να μείνουν για καιρό, πέρα από τις μόδες».

q Το βασικό χαρακτηριστικό της, λοιπόν, είναι η ατελείωτη θάλασσα και η αίσθηση ότι βρίσκεσαι εκτός πόλης.

q Ενώ η Γλυφάδα είναι ένας από τους πιο μεγάλους και εύκολα προσβάσιμους από όλους δήμους, παραμένει γειτονιά για κάποιους που μένουν εκεί. Το στέκι της παρέας είναι το Pere Ubu. Πάντα κάποιος φίλος θα είναι εκεί και σιγά-σιγά μαζευόμαστε όλοι.

Η γειτονιά του Ψυρρή, εκεί γύρω στο 2000, βρισκόταν στη δεύτερη φάση: άνοιγαν συνεχώς νέα μαγαζιά κάθε είδους και για κάθε γούστο, συνέρρεε κόσμος από όλη την Αθήνα, τα στενά σοκάκια του πλημμύριζαν με τζιπ υψηλού κυβισμού (λεφτά υπήρχαν γαρ) και όλοι ήταν ευχαριστημένοι, μέχρι που το ενδιαφέρον, λίγο αναπάντεχα για κάποιους, μετατοπίστηκε κάπου αλλού (στο Γκάζι). Τα μαγαζιά έκλεισαν το ένα μετά το άλλο και παρέμειναν κάποιες ελάχιστες ταβέρνες και μεζεδοπωλεία, που παραδοσιακά έδιναν τον τόνο στου Ψυρρή. Για περίπου μία δεκαετία η γειτονιά «κοιμόταν».

Το «νέο Ψυρρή», όμως, δεν είναι μόνο μπαρ και κλαμπ. Είναι το Tin Pan Alley, ένας πολυβραβευμένος χώρος εκδηλώσεων. Είναι το VCA και το Handlebar, το στέκι της ποδηλατικής κοινότητας της Αθήνας. Είναι το Color Skates, το αντίστοιχο στέκι των ψαγμένων σκεϊτάδων. Χώροι τέχνης όπως η Gallery 12 και το Εμπρός προσδίδουν στην περιοχή έναν σημαντικό πολιτιστικό χαρακτήρα. Με λίγα λόγια, το «νέο Ψυρρή» φαίνεται να συγκεντρώνει μερικά από τα καλύτερα νυχτερινά μαγαζιά της πόλης αλλά και αρκετές εστίες πολιτισμού, ενώ παράλληλα υπάρχουν πάντα και οι μόνιμοι κάτοικοι. Εξελίχθηκε, λοιπόν, σε μια κανονική γειτονιά μέσω μιας ήπιας ανάπτυξης.

q Κάποτε η Γλυφάδα ήταν εξοχή και την είχε επιλέξει ο παππούς μου ακριβώς γι’ αυτό. Ήταν το εξοχικό μας. Πάντα θυμάμαι συμμαθητές και φίλους να με κοροϊδεύουν που τους έλεγα ότι μένω εκεί, στο εξοχικό μου.

Τραγουδοποιός

ΓΛΥΦΑΔΑ

από τον δημήτρη κυριαζή

Η περιοχή του Ψυρή αναφέρεται πρώτη φορά το 1678 στο βιβλίο του Γάλλου γιατρού Σπον με τίτλο Ταξίδι σε Ιταλία, Δαλματία, Ελλάδα και Ανατολή, στο οποίο παρουσιάζεται ως ένα από τα οκτώ πλατώματα της Αθήνας. Η ετυμολογία της ονομασίας της συνοικίας δεν έχει απόλυτα εξακριβωθεί. Πιθανότατα η λέξη Ψυρρή(ς) σημαίνει Ψαριανός και προέρχεται από τις παλαιότερες ονομασίες της νήσου των Ψαρών.

Η νέα εποχή του Ψυρρή

ΓΙAΝΝΑ ΒΑΣΙΛΕIΟΥ

Hγειτονιάμου

✍

ΠΡΩΤΗ ΑΝΑΦΟΡΑ

ΦΩΤΟ: ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ

α π ό τ ον δ ημήτ ρ η κυρ ια ζ η

UrbanLife

Talk of the Town

q Η ζωή μου έχει χωριστεί μεταξύ Γλυφάδας και Παλαιού Φαλήρου. Σήμερα, λοιπόν, θα σας πω για τη μία μου γειτονιά, αυτήν στην παραλία της Γλυφάδας. Από τότε που γεννήθηκα, περνούσαμε τον μισό περίπου χρόνο στη Γλυφάδα μαζί με τον παππού και τη γιαγιά, τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες.

q Ένα ιδιαίτερο σημείο για μένα είναι ένα σπίτι που το ονομάζαμε «κάστρο». Αντί για κανονική σκεπή έχει κωνικές κεραμιδένιες κορυφές που θυμίζουν περασμένες εποχές της αγγλικής επαρχίας. Σε ένα άλλο μικρό σπιτάκι που μοιάζει εγκαταλελειμμένο και σε τρομάζει λίγο όταν περνάς, μένει μια γλυκύτατη γιαγιάκα με τις κότες της και χρόνια τώρα μας χαρίζει αυγά. q Για μια πρόσφατη αστεία ιστορία ευθύνομαι εγώ, που σήκωσα όλη τη γειτονιά και την αστυνομία στο πόδι. Μου είχαν φανεί κάποια αυτοκίνητα ύποπτα, το έκανα ολόκληρο θέμα από τον φόβο μου και τελικά η αστυνομία ανέκρινε ένα νεαρό ζευγαράκι, έλεγξε έναν κύριο που καθότανε με το σκυλάκι του και θεώρησε ύποπτη κι εμένα την ίδια που έκανα βόλτες με το αυτοκίνητό μου σαν ντετέκτιβ. q Είναι μια κυρία η οποία κάθε απόγευμα βάζει τα καλά της, βάφεται, φτιάχνει ένα ογκώδες μαλλί και απολαμβάνει μόνη της τη βόλτα της τραγουδώντας. Δεν της έχω μιλήσει ποτέ, αλλά θέλω πολύ. q Ομολογώ ότι δεν μου αρέσει πολύ το τραμ. Ναι μεν είναι άκρως βοηθητικό, αλλά έχει αλλοιώσει πολύ την εικόνα που είχε η Γλυφάδα παλιότερα. Και κάνει τρομακτικό θόρυβο το βράδυ, που κατά τα άλλα έχει απόλυτη ησυχία. q Το τραγούδι με το οποίο έχω συνδυάσει τη γειτονιά μου είναι ένα του παππού μου, που μας τραγουδούσε από τον κήπο όταν ήθελε να κατέβουμε οι υπόλοιποι να του κάνουμε παρέα. Δεν έχει τίτλο, ήταν κάποια δικά του λόγια που του άρεσε να μας επαναλαμβάνει μελωδικά.

ΠΕΤΡΟΣ ΚΟΥΜΠΛΗΣ

O Γ Δ Ο Ν Τ Α

GR80s

ΟΚΤΩ ΑΠΟ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΓΡΑΦΟΥΝ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΣΤΗ LIFO ΓΙΑ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ’80 ΚΑΙ Ο ΠΑΝΑΓΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΜΑΣ ΞΕΝΑΓΕΙ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΟΠΟΛΗ. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

Σ

Σ Η

Σ Α Ο Π Δ I Α A Λ K Λ 26.1.17 – lifo

13

G

0 8 R

s

ΜΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΡΙΑΜΒΟ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΑΣ ΤΑΞΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ M. HULOT

Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος, ένας εκ των δύο επιστημονικών επιμελητών της έκθεσης, μας ξεναγεί στην Τεχνόπολη και μας μιλάει για τις εμπειρίες μιας αξέχαστης δεκαετίας.

14 lifo – 26.1.17

Ο

σο και αν οι διοργανωτές της επιμένουν ότι δεν τους ενδιαφέρει η νοσταλγία με όρους επιστροφής, για όσους έχουν μεγαλώσει στα ’80s η έκθεση «GR80s, Η Ελλάδα του Ογδόντα στην Τεχνόπολη» είναι αφόρητα νοσταλγική. Μια περιπλάνηση στα παιδικά κι εφηβικά σου χρόνια, γεμάτη μνήμες τρυφερές, αθώες, αλλά και άγριες, με μυρωδιά από κολόνιες 4711, Beau Mec, Anais Anais, Azzaro και Drakkar Noir, ήχους από Νιντέντο και όψιμο πανκ, ραδιόφωνο που έπαιζε Μαντόνα, τη «Θυσία» της Άντζελας, τα Παιδιά απ’ την Πάτρα, τα «Λάτιν» του Νταλάρα, το «Γιατί τα πεντοχίλιαρα δεν είναι πετσετάκια» της Γλυκερίας και το «Χαράτσι» του Παπάζογλου, το «Thriller» του Michael Jackson, Wham!, Duran Duran και Cyndi Lauper, είχε πάρτι στη Βουλιαγμένη και Rock in Athens που μονοπωλούσαν το ενδιαφέρον (γιατί, ούτως ή άλλως, δεν υπήρχαν άλλα events), in και out του «Ταχυδρόμου», ΚΛΙΚ, «Τραπεζάκια Έξω» και MTV, ντισκοτέκ, κασέτες, φλιπεράκια, αλλά κυρίως ΠΑΣΟΚ, αλλαγή, ισότητα, ψήφο στα 18, «ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει δεξιά», θρίαμβο στο Eurobasket και γλέντια στους δρόμους, Μινιόν, Κοσκωτά, 17 Νοέμβρη, Γιακούμπ και «Δήμητρα, δεύρο έξω». Τα ’80s είναι μια δεκαετία που πραγματικά άλλαξε την Ελλάδα σε κάθε επίπεδο. «Είναι η δεκαετία της γενιάς που είναι ενεργή σήμερα», όπως εξηγεί ο Παναγής Παναγιωτόπουλος, επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και ένας εκ των δύο επιστημονικών επιμελητών την έκθεσης (μαζί με τον Βασίλη Βαμβακά). «Η νοσταλγία έχει έναν κίνδυνο για μας, τον οποίο δεν ξέρω αν έχουμε αντιμετωπίσει ικανοποιητικά. Πρόκειται για τον κίνδυνο να προκύψει ένα συναισθηματικό ανάχωμα μέσα από αυτήν, γι’ αυτό είμαστε πολέμιοι της νοσταλγίας με όρους επιστροφής. Αφενός γιατί κάτι τέτοιο το θεωρούμε βαρετό ως τρόπο οργάνωσης σκέψης, αφετέρου γιατί δεν υπάρχει επιστροφή σε αυτά τα χρόνια, για διάφορους λόγους. Ωστόσο, η νοσταλγία είναι καλό εργαλείο για να κάνουμε τους ανθρώπους να κοιτάξουν τον εαυτό τους όπως είναι σήμερα». Η περιπλάνηση στην έκθεση που εκτείνεται σε 18 περίπτερα (καθένα αντιστοιχεί σε μια θεματική ενότητα) είναι από ενδιαφέρουσα έως συναρπαστική και σίγουρα, όσοι την επισκεφτούν, θα βρουν κάτι που θα τους συγκινήσει, θα ταξιδέψουν στο παρελθόν, θα θυμηθούν γεγονότα, πρόσωπα, αντικείμενα, ήχους. Κι αν δεν πρόλαβαν να τη ζήσουν, θα τους βάλει σε μια διαδικασία γνωριμίας με μια εποχή που σήμερα μπορεί να παρουσιάζεται μέσα από ένα φίλτρο vintage ωραιοποίησης, αλλά δεν ήταν καθόλου αθώα, αντιθέτως είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για τη σημερινή μας κατάσταση. Οι κατηγορίες που καλύπτει διεξοδικά, με τα βασικά γεγονότα καθεμιάς να διατρέχουν χρονολογικά τους τοίχους των περιπτέρων, ξεκινούν από τις κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές. Αυτές ξεκινούν με την πολιτική (από την «αλλαγή» στην «κάθαρση»), την καταστολή, τη βία και την τρομοκρατία, την ιδεολογία, τις έμφυλες ταυτότητες και τα δικαιώματα, το κοινωνικό κράτος, την οικονομία, τη λαϊκότητα και τις εργατικές διεκδικήσεις, συνεχίζουν με

την κατοικία, τον δημόσιο χώρο και τις πολιτιστικές αλλαγές (τον μαζικό πολιτισμό και την κατανάλωση, τη μόδα και την ντίσκο, τον κινηματογράφο και την οπτικοακουστική κουλτούρα, τις νεανικές κουλτούρες, τα παιχνίδια, τις όψεις καλλιτεχνικής δράσης, τη βιβλιοθήκη των ’80s, την τεχνολογία, την επικοινωνία και τα ΜΜΕ) και ολοκληρώνονται με τη γλώσσα και την αυτοκίνηση. «Η έκθεση αυτή είναι μια περιήγηση σε πολλές περιοχές της κοινωνικής, πολιτιστικής και πολιτικής εμπειρίας των ανθρώπων. Αυτό θέλει να δείξει, όπως και την πρόσληψη των γεγονότων» λέει ο κ. Παναγιωτόπουλος, ξεναγώντας μας στους διαφορετικούς χώρους στους οποίους είναι μοιρασμένη. «Βεβαίως, κάποια γεγονότα μπορεί κάποιος να μην τα προσλάμβανε πολύ έντονα. Η έκθεση επικεντρώνει στις περιοχές μείζονος ιστορικής σημασίας, με κάποιες εξαιρέσεις, οι οποίες δεν συνέβησαν λόγω δικής μας αδυναμίας ή αδιαφορίας. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να θεωρήσει ότι δεν έχουμε μια συστηματική ενότητα για τη θεατρική παραγωγή ή για τον χορό που ξεκινάει τότε. Γενικά, στόχος μας είναι να μην αφήσουμε έξω άλλα πράγματα που είναι σημαντικά. Η έκθεση ξεκινάει από αυτό που είναι η μήτρα της δεκαετίας, την πολιτική, η οποία φέρει πολύ έντονα την έννοια της ταύτισης, της κομματικής εμπλοκής, της στράτευσης. Το περίπτερο που τη φιλοξενεί είναι μεγάλο και ογκώδες κι αυτός ο όγκος θέλει να δείξει τη σημασία της πολιτικής στη ζωή των ανθρώπων. Μπορεί η ιστορία των “μπλε” και “πράσινων” καφενείων να είναι κάπως υπερβολική, γιατί αυτό συνέβαινε για ένα μικρό διάστημα, παρ’ όλα αυτά η εμπλοκή των ανθρώπων στα κόμματα ήταν πολύ έντονη. Και αυτό παρουσιάζεται με μια σειρά εκθεμάτων που δεν είναι μόνο τα μπρελόκ και τα φλιτζάνια των κομμάτων αλλά και ο χάρτης που φτιάξαμε, που δεν έχει απόλυτη επιστημονική εγκυρότητα, ωστόσο αποτελεί την προσπάθειά μας να δείξουμε πού παίχτηκε το πολιτικό δράμα. Το επόμενο, δύσκολο, περίπτερο είναι αυτό με την τρομοκρατία, την κρατική καταστολή και τα όρια του εκσυγχρονισμού της αστυνομίας, που έχει δολοφονίες, τον Καλτεζά κ.ά. Υπάρχει η τρομερή άνοδος της ελληνικής τρομοκρατίας, την οποία σήμερα ξεχνάμε επειδή έχει αυξηθεί πολύ η βία. Ξεκινώντας, όμως, από τους εμπρησμούς του Μινιόν και φτάνοντας μέχρι τη δολοφονία του Μπακογιάννη, παρατηρούμε ότι κάθε έξι μήνες έχουμε και μια σκληρή δολοφονία στην Αθήνα. Ακόμα πιο ξεχασμένο γεγονός, και για μας σημαντικό, είναι η συνένοχη στάση του ελληνικού κράτους στην ανάπτυξη της διεθνούς τρομοκρατίας – και εντός Ελλάδας αλλά και διεθνώς. Το 1985 έχουμε μια αεροπειρατεία που ξεκινάει από την Αθήνα και καταλήγει στη Μάλτα και ανάμεσα στους 61 συνολικά νεκρούς έχουμε και 12 Έλληνες. Αυτοί οι νεκροί αποτελούν εν μέρει ευθύνη της ελληνικής κυβέρνησης – στα Μέσα δεν τους έκλαψε κανείς, γιατί το αεροδρόμιο του Ελληνικού ήταν “τρύπιο”, φώναζε “ελάτε να κάνετε μια αεροπειρατεία”. Το τρίτο περίπτερο αφορά την ιδεολογία. Εκεί υπάρχει ο λαϊκισμός, ο αυριανισμός, όλες οι επιθέσεις ενάντια στον Χατζιδάκι, η απάντησή του στο Ολυμπιακό Στάδιο, η οποία

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΦΕΡΜΕΛΗ

ακούγεται στην έκθεση σε λούπα, υπάρχει το νεο-ορθόδοξο κίνημα και η επιστροφή στην παράδοση. Υπάρχουν δύο έργα του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ και ένα του Κόντογλου, τα οποία συμβολίζουν ακριβώς αυτό το κομμάτι της Ιστορίας. Τα timelines στους τοίχους είναι για να υπάρχει ένα επίπεδο πληροφόρησης κάπως παραδοσιακό, αλλά υπάρχει και το δεύτερο επίπεδο: εκθέματα μεγάλου μεγέθους που έχουν έναν ισχυρό συμβολισμό, επειδή αρκετοί δεν είναι εξοικειωμένοι με την ανάγνωση. Και εδώ πήραμε μερικά ρίσκα, πηγαίνοντας και λίγο ενάντια στην επιστήμη μας. Για παράδειγμα, το Pony, το ελληνικό αυτοκίνητο, υπάρχει για να σε κινητοποιήσει. Κάποιοι θα καταλάβουν ότι είναι μια φαντασίωση στην πραγματικότητα της ελληνικής βιομηχανίας και όχι η αναγέννηση της Ελλάδας μέσα από ένα αυτοκινητάκι. Επίσης, υπάρχει το ενδιάμεσο επίπεδο, τα μικροαντικείμενα που μπορεί να δει κανείς στις ξύλινες προθήκες. Δυσκολευτήκαμε λίγο να αποτυπώσουμε την κοινωνική πολιτική. Πώς να δείξεις τα ΚΑΠΗ (Κέντρα Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων), το κοινωνικό κράτος; Αλλά υπάρχει όλο το κομμάτι της εξέλιξης του σχολείου, το οποίο από τη μια γίνεται ένας χώρος πιο ελεύθερος (π.χ. καταργείται η ποδιά) και από την άλλη μετατρέπεται σε έναν χώρο γνωστικής ισοπέδωσης. Στο επόμενο περίπτερο υπάρχει το gender, το φύλο. Και εκεί υπάρχουν πολλά πράγματα ανακατεμένα: από τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις που κάνει το ΠΑΣΟΚ μέχρι τα περιοδικά διαφορετικότητας, όπως το ΑΜΦΙ, ένα σπουδαίο περιοδικό γενικώς, όχι ειδικώς. Ακόμα, υπήρχε το αίτημα για αναγνώριση της διαφορετικότητας, αποδοχή και εξομάλυνση της ταυτότητας. Δεν ίσχυε το αντίστροφο, δεν ήθελε κάποιος να πάρει γαλόνια μέσα από αυτό, όπως πολλές φορές συμβαίνει τώρα. Στο περίπτερο της οικονομίας τα πράγματα είναι δύσκολα, γιατί μπορείς με μεγάλη ευκολία να ρίξεις την ευθύνη για όσα ζούμε σήμερα στα ’80s. Κινηθήκαμε όσο γίνεται πιο ουδέτερα και διακριτικά και αυτό που φαίνεται είναι ότι η ευμάρεια του ’80 είναι κυρίως αποτέλεσμα της αλλαγής, της μετατροπής μας από έθνος αποταμιευτών σε έθνος καταναλωτών. Μειώνονται οι καταθέσεις, αλλά δεν αυξάνεται ιδιαίτερα το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν και επίσης φτιάχνεται όντως μια κουλτούρα ελλειμμάτων. Το περίπτερο της κατοικίας και του δημόσιου χώρου έχει δύο σκέλη. Το πρώτο δείχνει τον δημόσιο χώρο, την αρχή των προαστίων, τα εμπορικά κέντρα, τα πολύ λίγα στην πραγματικότητα μεγάλα δημόσια έργα – βασική επιλογή του ΠΑΣΟΚ επί Τρίτση ήταν όχι τα μεγάλα δημόσια έργα, μόνο τα μικρά. Και μετά υπάρχει το διαμέρισμα που χτίστηκε από το μηδέν με υλικά και αντικείμενα των ’80s, το οποίο είναι προϊόν πολύ μεγάλης μελέτης, επιστημονικά στιβαρής, για το πώς εξελίχθηκε η κατοικία, από τις σωληνώσεις μέχρι το είδος του δαπέδου και των μαρμάρων που χρησιμοποιούνται. Το κομμάτι που αφορά την κατανάλωση και τον μαζικό πολιτισμό είναι λίγο χαοτικό, γιατί έτσι είναι ο καταναλωτικός κόσμος, είναι ο πολιτισμός της νέας μεσαίας τάξης που έχει από Τσαρούχη μέχρι ένα γιο-γιο της Κόκα-Κόλα με το οποίο έπαιζαν τα παιδιά,

αλλά και ο κόσμος της διαφήμισης. Οι οθόνες εκεί παίζουν διαφημίσεις ανά διετία και στον κάτω χώρο υπάρχει το κομμάτι που κάνει η Έφη Φαλίδα: η μόδα, η υψηλή ραπτική και η ντίσκο. Σε ένα κοντέινερ υπάρχουν παιχνίδια και ηλεκτρονικά παιχνίδια, τα μπλιμπλίκια της εποχής και μέσα στον 9.84 παρουσιάζεται η οπτικοακουστική κουλτούρα συνολικά. Εκεί δεν υπάρχουν εκθέματα, αλλά ένα πρόγραμμα προβολών διαφορετικό κάθε μέρα, το οποίο θα ξεκινάει από βιντεοκασέτες, θα πηγαίνει στον Νέο Ελληνικό Κινηματογράφο και θα συνεχίζεται με ντοκιμαντέρ και μεγάλα σημεία της ΕΡΤ, σημαδιακές και εμβληματικές εκπομπές των ’80s. Στο περίπτερο για τη λαϊκότητα και τις εργατικές διεκδικήσεις φαίνεται η μεγάλη δύναμη των αντικειμένων – μπορεί να δει κανείς ότι οι άνθρωποι που βγήκαν απ’ τη φτώχεια έχουν διατηρήσει πολύ περισσότερα αντικείμενα απ’ τους υπόλοιπους. Έχει ενδιαφέρον το ότι μας έχουν φέρει μέχρι και σφραγισμένο ουίσκι. Όλος αυτός ο κόσμος που προέρχεται απ’ το παρελθόν και τη γυναικεία κουλτούρα του σπιτιού, που δεν είναι η εργαζόμενη γυναίκα της Αφροδίτης Μάνου ή του Κηλαηδόνη, είναι ένας άλλος κόσμος, ο οποίος ακόμα κάνει κεντήματα, ράβει ρούχα, πλέκει σεμεδάκια, χρησιμοποιεί τα τάπερ, είναι ο κόσμος της λαϊκής κυρίως και μικροαστικής εργασίας. Εκεί υπάρχει και ένα ολόκληρο κομμωτήριο που ξηλώσαμε από τους Αμπελόκηπους.

Α

κολουθεί η κατηγορία που ονομάσαμε “νεανικές κουλτούρες”. Κι εκεί είχαμε πολύ μεγάλη δυσκολία, γιατί αυτοί οι χώροι έχουν έντονη μυθολογία, κάποιοι χαρακτηρίζονται από εσωστρέφεια, κάποιοι από αυτάρκεια. Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους δεν θέλουν να βγουν προς τα έξω, να κανονικοποιηθούν, να γίνουν έκθεμα. Ας πούμε, δεν είναι εύκολο να ορίσεις τα χαρακτηριστικά της ζωής των πανκ. Οι μηχανόβιοι είναι λίγο πιο εύκολοι, το ίδιο και οι μεταλάδες. Είχαμε πολύ μεγάλη δυσκολία να οργανώσουμε το περίπτερο που αφορά τους φιλάθλους και τις θύρες, γιατί δεν θέλαμε να δείξουμε κάποια προτίμηση. Η μόνη τραγική στιγμή για όλους είναι η Θύρα 7. Αυτό που είναι πιο generic είναι το ροκ. Η ροκ στην Ελλάδα έρχεται και καθιερώνεται ταυτόχρονα με τις υποκουλτούρες ή αντικουλτούρες, ενώ αλλού έχει προηγηθεί. Εδώ το μεγάλο γεγονός είναι το Rock in Athens, το οποίο είναι ένα παγκόσμιο event. Είναι ένα από τα πρώτα μεγάλα φεστιβάλ. Στην Αθήνα είναι το πρώτο και το κάνει το κράτος, η σοσιαλιστική κυβέρνηση, με πολύ μεγάλα ονόματα της εποχής και διάφορες παρεξηγήσεις. Ο Boy George έφαγε σχεδόν ξύλο από τους οπαδούς των Clash. Στον χώρο παίζει ένα βίντεο της Nina Hagen με τη Μελίνα από εκείνη τη βραδιά του 1985. Είναι οι δύο πλευρές της Ελλάδας: το ΠΑΣΟΚ κάνει το Rock in Athens και ταυτοχρόνως η ΕΡΤ προβάλλει το σίριαλ “Χαίρε Τάσο Καρατάσο” και όλο αυτό το κομμάτι σοσιαλιστικού ρεαλισμού που έκανε τους ανθρώπους να πηγαίνουν στα βιντεοκλάμπ και να παίρνουν βιντεοκασέτες με τις σακούλες σκουπιδιών,

20-20, για να φτιάξουν έναν πλουραλισμό που αντιστοιχούσε στα συναισθήματά τους και στη ζωή τους αλλά όχι στην οθόνη τους. Δίπλα βρίσκεται το περίπτερο για τις καλλιτεχνικές πρωτοπορίες, όλο αυτό που τότε στηνόταν ως conceptual art και σήμερα είναι κυρίαρχο στη σύγχρονη τέχνη. Στο περίπτερο για το βιβλίο η Κατερίνα Σχινά και ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου στήνουν μια ιδανική βιβλιοθήκη της εποχής, με σημαντικά βιβλία Ελλήνων και ξένων συγγραφέων, κυρίως πεζογράφων, που βγήκαν τότε. Εκεί θα μπορείς να κάθεσαι και να διαβάζεις τα βιβλία, να τα ξεφυλλίζεις, να τα συγκρίνεις, γιατί δεν έχει νόημα απλώς να τα βλέπεις. Τα υπόλοιπα κοντέινερ έχουν να κάνουν με την ιδεολογία της τεχνολογίας, με το πώς η χώρα προσαρμόζεται στην έννοια της τεχνολογίας, τι παίζει με τη φαντασίωση ή την πραγματικότητα μιας εθνικής τεχνολογίας που θα τη βοηθά να αντιμετωπίζει τους κινδύνους. Εκεί έχουμε ένα γιαπωνέζικο manga του 1988 με την ομάδα ΒΑΝ του Βαρώτσου ως πρωταγωνιστές. Είναι πολύ εντυπωσιακό. Στο διπλανό υπάρχει όλη η αλλαγή στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Πρόκειται για τη δεκαετία κατά την οποία ξεκινάει η μεγάλη αλλαγή. Το επίκεντρο είναι φυσικά το ΚΛΙΚ και η ιδιωτική τηλεόραση. Το 1987 συμβαίνουν πάρα πολλά πράγματα, είναι μια περίεργη και ιδιαίτερη χρονιά, κατά τη διάρκεια της οποίας η κοινωνία και η οικονομία αρχίζουν να πηγαίνουν μπροστά. Όλη αυτή η αισθητική του lifestyle έχει ξεκινήσει πολύ νωρίτερα, από τα εξώφυλλα του “Θουρίου” – δεν υπάρχει καμία αγωνιστικότητα στα εξώφυλλά του ήδη από το 1982. Είναι και η ελεύθερη ραδιοφωνία τότε, και πολλά άλλα. Το 1987 έχουμε τη νίκη στο Ευρωμπάσκετ και ταυτοχρόνως έχουμε την καρατόμηση του Σημίτη και την αντικατάστασή του από τον Τσοβόλα. Ακόμα, την αλλαγή της οικονομικής πολιτικής από ήπια λιτότητα στο “δώσ’ τα όλα”. Στα ’80s έγιναν όλα μαζί γιατί συγχρονίστηκαν πολλά πράγματα. Υπάρχει μια ανάπτυξη σε όλα τα επίπεδα και σε όλη την γκάμα των συναισθημάτων της μεσαίας τάξης. Μέχρι τότε υπήρχαν μικροαστοί, στα ’80s φτιάχνεται μια κουλτούρα μεσαίας τάξης δυτικού τύπου, γι’ αυτό η δεκαετία του ’80 είναι με κάποιον τρόπο η μήτρα της Μεταπολίτευσης κοινωνιολογικά. Πολιτικά η Μεταπολίτευση ξεκινάει το 1974, αλλά η μήτρα της σύγχρονης δημοκρατίας σε κοινωνικό επίπεδο εντοπίζεται στα ’80s. Ο στόχος της έκθεσης είναι να μπουν σε έναν απαιτητικό πολιτιστικό χώρο άνθρωποι οι οποίοι νομίζουν ότι δεν μπορούν να το κάνουν, που μένουν έξω από πράγματα τα οποία τους ενδιαφέρουν, επειδή οι φόρμες και οι θεματολογίες είναι πολύ στενές. Η φόρμα στη δική μας έκθεση έχει μια ευρύτητα και είναι εύκολο για τον κόσμο να αποδεχθεί τη θεματολογία της. Από αυτή την άποψη, είναι εύκολο αυτό που κάνουμε. Κάποιος που θα έρθει δεν πρέπει να νιώσει δέος, ότι μπήκε κάπου όπου προαπαιτείται η γνώση ορισμένων πραγμάτων. Υπάρχει όλη αυτή η φαντασίωση που δεν είναι ελληνική, ότι ok, να πάω σε ένα μουσείο, αλλά πώς να το κάνω αν δεν ξέρω τίποτα γι’ αυτό; Εμείς εδώ λέμε: “Δεν χρειάζεται να ξέρεις. Έλα και δες”».

26.1.17 – lifo

15

G

0 8 R

s

Η ΙΣΤOΡΙΚΟΠΟΊΗΣΗ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΎ

ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΊΠΤΕΡΟ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΉΣ ΣΤΗΝ ΈΚΘΕΣΗ GR80s ΔΗΜΉΤΡΗΣ Π. ΣΩΤΗΡΌΠΟΥΛΟΣ

Αναπληρωτής καθηγητής Σύγχρονης Πολιτικής Ιστορίας, διευθυντής του ΠΜΣ «Διακυβέρνηση και Επιχειρηματικότητα», αρχισυντάκτης της «Νέας Εστίας». Επιμελητής της ενότητας «Πολιτική - Από την αλλαγή στην κάθαρση».

16 lifo – 26.1.17

Γ

ια έναν κατ’ επάγγελμα ιστορικό, όπως η αφεντιά μου, η εμπλοκή μου στην έκθεση για τη δεκαετία του ’80 στην Τεχνόπολη ως επιμελητή (μαζί με τη Λαμπρινή Ρόρη) του περιπτέρου της Πολιτικής μού έθεσε ένα πρωτόγνωρο πρόβλημα. Έπρεπε τρόπον τινά να ανασυστήσω τον κόσμο μιας δεκαετίας, την οποία όμως είχα κυρίως στο μυαλό μου όχι ως ένα οποιοδήποτε ιστορικό παρελθόν αλλά μέσω των τρυφερών αναμνήσεων της παιδικής ηλικίας και της νιότης μου. Πριν απ’ όλα, βέβαια, έπρεπε να ξεπεράσω το σοκ κάθε σαραντάρη: για να έχω «αναμνήσεις» από μια περίοδο και να μου ζητά κάποιος να τις διηγηθώ, σημαίνει ότι έχω πλέον μεγαλώσει αρκετά. Ξεπερνώντας αυτό το πρώτο, υπαρξιακό σοκ, βρέθηκα ενώπιον ενός ακόμη μεγαλύτερου. Η ιστορία που έπρεπε να αφηγηθώ ήταν λάθος να επικαθοριστεί από τις όμορφες κι ανέμελες αναμνήσεις μου, έναν πραγματικό παράδεισο ο οποίος συχνά με επισκέπτεται και σήμερα ακόμη στα όνειρά μου. Θέλω να πω, μπορεί να είχα πάει κι εγώ σε πολιτικές συγκεντρώσεις μαζί με τους γονείς μου, να είχα κουνήσει πλαστικά σημαιάκια, να είχα ταυτιστεί με κόμματα και να είχα φωνάξει με φανατισμό συνθήματα, μπορεί να είχα αγαπήσει μεγαλόσχημους αρχηγούς και άλλες σοβαρές ή γραφικές περσόνες της τότε πολιτικής επικαιρότητας και η συνεχής πολιτικολογία, είτε έπαιρνε τη μορφή ομηρικών πολιτικών καβγάδων είτε υπονοουμένων στα τραπέζια των μεγάλων, να ηχούσε ακόμη σαν να ήταν χθες στ’ αυτιά μου, μπορεί να θυμόμουν τους τίτλους, τα χρώματα, τις στήλες και τις φωτογραφίες από την αγαπημένη εφημερίδα του πατέρα μου που έμπαινε καθημερινά στο σπίτι, αλλά ο δρόμος της προσωπικής νοσταλγίας δεν μπορούσε να είναι ένας ασφαλής οδηγός για μια τέτοια έκθεση. Κανονικά, έπρεπε να σκεφτώ ως ιστορικός, ως αρχειονόμος, ως πολιτικός επιστήμονας ή κοινωνιολόγος, όπως θεωρητικά θα έκανα όταν θα έγραφα μια σχετική επιστημονική μελέτη. Άλλωστε, αυτό μόνο ήξερα να κάνω. Στον δρόμο, όμως, συνειδητοποίησα γρήγορα ότι ούτε έτσι μπορείς να φτιάξεις μια «ζωντανή» έκθεση στην οποία να μπορεί κάθε επισκέπτης να αναγνωρίσει κάτι από τον εαυτό του. Ο στείρος ακαδημαϊσμός είναι ο άλλος μεγάλος εχθρός τέτοιων εγχειρημάτων. Ακόμη κι αν τα θέσεις όλα «σωστά» και με «ιστορική ακρίβεια», θα λείπει πάντα η βαθύτερη ερμηνεία του πυρήνα της εποχής που ανασυνθέτεις. Θα λείπει, δηλαδή, η αναβίωση εκείνης της αόρατης ουσίας που κάνει μια ιστορική περίοδο να διακρίνεται από τις προηγούμενες και τις επόμενες και να έχει τη δική της ιδιοσυστασία. Το μεγάλο μυστικό της επιτυχίας και την πρόκληση τα κατάλαβα αργότερα. Ούτε νοσταλγία ούτε και ακαδημαϊσμός. Το ζήτημα ήταν να μπορεί ο επιμελητής να ιστορικοποιήσει τον ίδιο τον εαυτό του, προτού ιστορικοποιήσει τη δεκαετία της εφηβείας του, τη δεκαετία δηλαδή που τον διαμόρφωσε σε υποκείμενο και πολίτη. «Πρωταγωνιστής» και «παρατηρητής» της περιόδου έπρεπε να συνυπάρξουν αρμονικά, συμπληρώνοντας ο ένας τη ματιά του άλλου. Το ίδιο πρόσωπο

Καινούργια Βουλή, παλιά καπέλα, Ανδρέας Παπανδρέου και Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, αιώνιοι αντίπαλοι.

έπρεπε να σκηνοθετεί και να παίζει ένα έργο που μπορεί μεν να γράφτηκε ερήμην του (έτσι γράφεται πάντα η Ιστορία), αλλά που τώρα εκείνος έπρεπε να το ξαναδιηγηθεί μέσα από τα σπαράγματα των κρεμασμένων τεκμηρίων και των βίντεο που παίζουν σε λούπα, λέγοντας ουσιαστικά στους επισκέπτες: φτιάξε κι εσύ το προσωπικό σου φανταστικό μουσείο της δεκαετίας, η ιστορία σου ίσως να μας αφορά όλους.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΉ ΣΤΗΝ ΙΔΕΟΛΟΓΊΑ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΊΑΣ ΤΟΥ '80 Η ΙΔΈΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ ΤΗΣ

ΝΙΚΌΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΆΚΗΣ Kαθηγητής Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ και συγγραφέας. Επιμελητής της ενότητας «Πολιτική - Ιδεολογία».

Ο

Προεκλογικές αφίσες του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας.

λα ξεκίνησαν πριν από μήνες, με την απροσδόκητη για μένα πρόταση δύο καλών συναδέλφων και φίλων, του Παναγή (Παναγιωτόπουλου) και του Βασίλη (Βαμβακά). Πολλά χρόνια τώρα, μαζί με άλλους, έχουν αναδείξει τη δεκαετία του ’80 σε έγκυρο αντικείμενο έρευνας. Από αυτήν τη συλλογική δουλειά αναγνωρίστηκε η ιδιαίτερη βαρύτητα που είχε η συγκεκριμένη περίοδος για μεγάλες μεταβολές της ελληνικής ζωής. Τώρα, όμως, όλα αυτά έπρεπε να γίνουν μια μεγάλη, πολυπρισματική έκθεση. Οι ιδέες, οι τάσεις και οι εικόνες μιας εποχής θα έπρεπε να ενσαρκωθούν σε αντικείμενα και εκθέματα. Κάθε ιδέα να αποκτήσει χωρική διάσταση. Η μόδα, η διακόσμηση, οι τεχνολογίες φυσικά. Αλλά και τα πολιτικά και ιδεολογικά πάθη της δεκαετίας. Όψεις της υλικής ζωής, οι πολιτισμικοί κώδικες, οι πολιτικοί χάρτες, όλα αυτά από κοινού στον χώρο της Τεχνόπολης. Η πρόκληση του εγχειρήματος ήταν εξαρχής μεγάλη. Διότι η συγκεκριμένη δεκαετία είχε για μένα –όπως και για άλλους από τη γενιά μου– και ένα αναντίρρητο αυτοβιογραφικό βάρος. Υπήρξε τόπος και χρόνος μιας ενηλικίωσης, διανοητικής και πολιτικής. Το προσωπικό βίωμα αλλά και μνήμες με ισχυρό συναισθηματικό αποτύπωμα μεσολαβούν ανάμεσα στο τώρα και στο μακρινό χθες. Άλλωστε, αν έχεις ζήσει εκείνη την εποχή, έχεις διαμορφώσει πεποιθήσεις για πολλά φαινόμενα της εποχής, για πρόσωπα και γεγονότα. Εκ των υστέρων, συνήθως αναθεωρείς το βλέμμα σου και, παρ’ όλα αυτά, μένουν πάντα τα υπόλοιπα διαφόρων δεσμεύσεων. Πόσο μάλλον αν αυτές διαδραματίστηκαν στην πρώτη σου νεότητα. Πολλά ήταν τα μεθοδολογικά προβλήματα επίσης. Στο πλαίσιο του GR80s, η ιδεολογία καλύπτει ένα περίπτερο παραπλεύρως του μεγάλου χώρου, το οποίο αφιερώνεται στην πολιτική. Τι θα είχε, λοιπόν, τον πρώτο λόγο σε σχέση με την ιδεολογία; Τα πολιτικά και κομματικά αφηγήματα της εποχής ή η ευρύ-

26.1.17 – lifo

17

G

0 8 R

s

τερη κουλτούρα και τα διάσπαρτα ερεθίσματα της δεκαετίας; Τέτοια ερωτήματα απαντήθηκαν και μέσα από το υλικό που βρέθηκε, όχι τόσο εύκολα όσο θα περίμενε κανείς. Είναι ευκολότερο να βρει κανείς ένα περιοδικό του 1880 από συγκεκριμένα τεύχη του 1983 ή του 1986. Όσο πιο πρόσφατη ιστορικά είναι μια εποχή, τόσο λιγότερο αναγνωρισμένη στις δημόσιες, αρχειακές συλλογές. Και ως έναν βαθμό είναι λογικό: οι δεκαετίες των πολέμων και των εμφύλιων ρηγμάτων, οι εποχές της καταστολής και της πολιτικής ανωμαλίας, προσελκύουν περισσότερο τους ερευνητές από μια περίοδο πεζής και ειρηνικής μεταμόρφωσης της ζωής. Το ’80 δεν είχε πια τον επαναστατικό λυρισμό των παλιότερων, αντιστασιακών εποχών. Στην πορεία όλων αυτών των μηνών πολύτιμη στάθηκε η πρακτική εμπλοκή των βοηθών

Στη μικρή κλίμακα του χώρου της κατοικίας οι μετασχηματισμοί της δεκαετίας του ’80 απηχούν ακόμα. Το τι είναι ένα σπίτι, πώς είναι, τι κάνουμε μέσα σε αυτό και με ποιους ρόλους ήταν δεδομένα τα οποία ανασυγκροτήθηκαν εκείνη τη δεκαετία.

18 lifo – 26.1.17

της έρευνας, δύο νέων παιδιών, του Ιάσονα και του Γιώργου. Από το Μοναστηράκι στα παλαιοβιβλιοπωλεία των Εξαρχείων και από κει στις πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες και στα αρχεία, αναζήτησαν τεκμήρια και αντικείμενα της ιδεολογικής ιστορίας. Κατά τη συλλογή του υλικού συναντήσαμε και μια ακόμα δυσκολία: το θέμα της ιεράρχησης ανάμεσα στα τεκμήρια. Θα ήταν από τις κυρίαρχες οικογένειες της πολιτικής και της ιδεολογίας ή και κείμενα που διακινήθηκαν στους εναλλακτικούς χώρους της εποχής; Πώς να παραβλέψει κανείς το γεγονός πως ο όψιμος αναβιωτισμός γύρω από τη δεκαετία του ’80 λατρεύει κατά κανόνα τις παράδοξες και έκκεντρες υποκειμενικότητες του τότε: κάθε λογής «εναλλακτικές» μικρο-κοινότητες, από τη μουσική μέχρι τους πολιτικούς εξτρεμισμούς και τους κύκλους όπου διαμορφώθη-

καν άλλοι πειραματισμοί (για παράδειγμα, οι πρώιμες new age ενασχολήσεις). Η δική μου επιλογή είναι διαφορετική, καθώς πιστεύω ότι πρέπει να εκτεθούν οι ουσιώδεις διαμάχες που καθόρισαν το πνεύμα της δεκαετίας. Δεν επιδίωξα έτσι να δοθεί προνομιακός ρόλος σε ιδέες που ενδεχομένως να φαντάζουν περισσότερο ερεθιστικές από αισθητική άποψη, αλλά δεν είχαν πραγματική απήχηση. Δεν στράφηκα στις ιδεολογικές αντι-κουλτούρες ή στις μικρο-ουτοπίες αλλά κυρίως στα χνάρια των μεγάλων τομών. Προσπάθησα να αναδείξω ιδεολογικά κρίσιμες διασταυρώσεις, πέρα από αυτά που θα κολάκευαν έναν εστέτ αναβιωτισμό ή ιδιαίτερα πολιτισμικά γούστα. Έτσι, διαμορφώθηκε το βασικό timeline και το κεντρικό κείμενο του επιμελητή. Συνοψίζοντας, λοιπόν, την ιδέα μου για

στικής» πολιτικής μνήμης. Ένας πιο βαθύς εξαμερικανισμός στα πολιτισμικά γούστα της ελληνικής κοινωνίας συνυπάρχει με τον αντιαμερικανισμό στις δημόσιες ρητορικές. Κι ακόμα, η εξοικείωση με πιο νεωτερικούς τρόπους ζωής εναλλάσσεται, στην ίδια σεκάνς, με την έξαρση των φανατικών πολώσεων ανάμεσα στις πολιτικές δυνάμεις. Η δεκαετία του ’80 φιλοξενεί εν τέλει μια διαρκή ένταση στα ήθη και τις κοινωνικές πρακτικές. Συνεχίζει την πορεία του μεταπολιτευτικού εκδημοκρατισμού, αλλά με παρεκκλίσεις και αντινομίες. Στο GR80s κάθε επιμελητής καταθέτει τη συλλογιστική του, το βλέμμα του. Από κει και πέρα όμως, η εικαστική, αρχιτεκτονική επιτέλεση και όλη η «κατασκευαστική» πλευρά της διοργάνωσης έκαναν πραγματικότητα την προσφορά του κόσμου, την ενέργεια των

εθελοντών, τις διαισθήσεις των επιμελητών. Από δω και πέρα η συζήτηση για τη δεκαετία του ’80, τη Μεταπολίτευση ή την ύστερη νεωτερική Ελλάδα θα έχει εμπλουτιστεί με την εμπειρία αυτής της διοργάνωσης. Και με όλες τις μορφές γνώσης και επικοινωνίας που θα φέρει μαζί της στο διάστημα μέχρι τον Μάρτιο.

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΌ ΔΙΑΜΈΡΙΣΜΑ TO 1987 ΚΏΣΤΑΣ ΤΣΙΑΜΠΆΟΣ

Aρχιτέκτονας, επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ. Επιμελητής της ενότητας «Κατοικία και δημόσιος χώρος».

Τ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΙΤΤΑΣ

τη δεκαετία του ’80, εκτιμώ ότι ιδεολογικά κινήθηκε σε μια διαρκή αμφιθυμία. Από τη μια ήταν χρόνος κατά τη διάρκεια του οποίου είδαμε την επέκταση του μεταπολιτευτικού προοδευτισμού στο κράτος, στους κοινωνικούς θεσμούς και στη βιωμένη καθημερινότητα των πολιτών. Από την άλλη, είναι η πρώτη δεκαετία στην οποία εμφανίστηκε η κόπωση και κάποια φαινόμενα αποξένωσης/ αποσύνδεσης από το πολιτικό σύστημα και τους ιδεολογικούς κώδικες της Αριστεράς. Άλλο χαρακτηριστικό: ιδεολογικοί αναχρονισμοί και υλικοί εκσυγχρονισμοί μεγάλης κλίμακας συνυπάρχουν, συχνά και στα ίδια πολιτικά υποκείμενα. Η ώθηση προς τον σύγχρονο ατομικισμό και η κρίση των παραδοσιακών πειθαρχικών θεσμών θα συμβαδίσουν με τη μεγάλη αντοχή του οικογενειακού προστατευτισμού και της αριστερόστροφης «αντιφασι-

ην περασμένη Παρασκευή ο πιο διάσημος κατασκευαστής της δεκαετίας του ’80 ορκίστηκε 45ος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Κατασκευαστής ενός ύφους αρχιτεκτονικής για την οποία, την εποχή που αναδυόταν, ένας νεαρός Ολλανδός αρχιτέκτονας με το όνομα Rem Koolhaas έγραφε ότι ήταν πολύ σημαντική, γιατί ήταν πολύ αδιάντροπη και πολύ δημοφιλής ταυτόχρονα. Αδιάντροπη γιατί δεν ένιωθε την ανάγκη να δικαιολογηθεί ούτε να απολογηθεί γι’ αυτό που ήταν και δημοφιλής γιατί όλοι την καταλάβαιναν, την απολάμβαναν και την αγαπούσαν. Μέσα από το περίπτερο «Κατοικία και δημόσιος χώρος» της έκθεσης GR80s θα προσπαθήσουμε να κάνουμε συνδέσεις, όπως η παραπάνω, οι οποίες θα μας επιτρέψουν να ξαναδούμε τη σημερινή εποχή μέσα από μια δεκαετία η οποία την έχει επηρεάσει πολύ περισσότερο απ’ όσο νομίζουμε. Άλλωστε, όσα έγιναν εκείνη τη δεκαετία έχουν ενδιαφέρον ακριβώς στον βαθμό που μπορούν να περιγράψουν απαντήσεις σε ερωτήματα που αναζητούν την καταγωγή της σημερινής συνθήκης. Η ιδέα γύρω από το περίπτερο, η οποία διατρέχει και όλη την έκθεση, ήταν να δημιουργηθεί ένα αναστοχαστικό-αναβιωτικό περιβάλλον το οποίο θα ήταν καταρχάς οικείο στο μεγαλύτερο δυνατό κοινό. Βλέποντας ξανά γνωστά σχέδια, μελέτες, προτάσεις και δημοσιεύματα για την πόλη και τον αστικό χώρο αλλά και μεγάλα έργα, πολεοδομικές παρεμβάσεις και ιδιωτικά κτίρια της δεκαετίας του ’80, θα διαπιστώσει κανείς ότι η σημερινή πόλη ακολούθησε, σε μεγάλο βαθμό, στρατηγικούς άξονες οι οποίοι παγιώθηκαν εκείνη την εποχή. Θα καταλάβει επίσης ότι μια ορισμένη οπτική για το τι (πρέπει να) είναι η σύγχρονη πόλη –άποψη την οποία πλέον οι περισσότεροι θα θεωρούσαμε αυτονόητη– διαμορφώθηκε τότε. Αστικές αναπλάσεις, έργα πολιτισμού, συγκροτήματα αθλητισμού, κέντρα εμπορίου και αναψυχής, υποστήριξαν το νέο, διεθνές, μετανεωτερικό προφίλ του κατοίκου της πόλης. Κατακτήσεις προηγούμενων εποχών, όπως η εξάπλωση της αυτοκίνησης, άρχισαν να θεωρούνται σοβαρά προβλήματα, ενώ εισαγόμενες αισθητικές αναφορές και μορφές ζωής άρχισαν να υιοθετούνται μαζικά.

Σύμφωνα με τα ’80s editorials μόδας των περιοδικών που κυκλοφορούν στα ελληνικά περίπτερα, ντυνόμαστε με ταγέρ εξουσίας και μιμούμαστε τις δυναμικές brokers του χρηματιστηρίου. Κάνουμε περμανάντ τα μαλλιά μας, τα κόβουμε καρέ και αποκτάμε ξανθές ανταύγειες για να παρέμβουμε με τεχνητά μέσα στον προσδιορισμό της μοίρας μας.

26.1.17 – lifo

19

G

0 8 R

s

20 lifo – 26.1.17

Το εσωτερικό ενός διαμερίσματος του 1987 που χτίστηκε για τις ανάγκες της έκθεσης. Φωτογραφίες: Πάρις Ταβιτιάν.

26.1.17 – lifo

21

G

0 8 R

s

Βιώσαμε αρχικά τη «μεγάλη ανατριχίλα» της νοσταλγίας, σκαλίσαμε τις κοινές μας μνήμες, αποστασιοποιηθήκαμε και χωρίς να αφήσουμε στην άκρη το ατομικό, αγκαλιάσαμε το συλλογικό και το μαζικό, με τη βαθιά πίστη πως «all those moments will not be lost in time, like tears in rain».

22 lifo – 26.1.17

Αλλά και στη μικρή κλίμακα του χώρου της κατοικίας οι μετασχηματισμοί της δεκαετίας του ’80 απηχούν ακόμα. Το τι είναι ένα σπίτι, πώς είναι, τι κάνουμε μέσα σε αυτό και με ποιους ρόλους ήταν δεδομένα τα οποία ανασυγκροτήθηκαν εκείνη τη δεκαετία. Θα δει κανείς τυπικά δωμάτια να «μετακινούνται», νέες λειτουργίες να αναπτύσσονται, καθημερινές δράσεις να επεκτείνονται, εσωτερικούς τοίχους να «πέφτουν», άκαμπτα όρια να σπάνε, εξωτερικά ανοίγματα να διευρύνονται, μπαλκόνια να μεγαλώνουν, καινούργια έπιπλα και συσκευές να εμφανίζονται. Θα αντιληφθεί, επίσης, μια άλλη σχέση με τα αντικείμενα, πιο «μαλακή» και φιλική, άρα και μια άλλη σχέση με το σώμα, πιο άμεση και απενοχοποιημένη. Στο περίπτερο, το οποίο αναπτύσσεται μέσα στο κτίριο «Αποθήκη» της Τεχνόπολης, ο επισκέπτης θα αναγνωρίσει δύο διακριτές ενότητες. Από τη μια πλευρά ένα γραμμικό χρονολόγιο παρουσιάζει κάποια από τα σημαντικά γεγονότα της δεκαετίας σε σχέση με τον δημόσιο χώρο και την αρχιτεκτονική. Από την άλλη πλευρά μια ξύλινη πόρτα οδηγεί σε ένα διαμέρισμα του 1987, δηλαδή σε μια πιστή ανακατασκευή ενός τυπικού διαμερίσματος της εποχής. Πρέπει να υπογραμμίσω εδώ τη δυσκολία του εγχειρήματος αλλά και την εξαιρετική συνέργεια που απαιτήθηκε για να ανακληθούν από την αφάνεια τα εκατοντάδες τεκμήρια, αντικείμενα και έπιπλα της δεκαετίας του ’80 που έκαναν όλη την έκθεση και ιδιαίτερα το συγκεκριμένο περίπτερο πραγματικότητα. Δεκάδες άνθρωποι μας δάνεισαν κομμάτια από τα σπίτια τους, ενώ άλλα εντοπίστηκαν από τους επιμελητές, αγοράστηκαν ή ανακατασκευάστηκαν. Τελικά, στους ίδιους χώρους συνυπάρχουν αντικείμενα με τελείως διαφορετικές αξίες και αφετηρίες: από δυσεύρετα εκθέματα μουσειακού χαρακτήρα, ετερόκλητα αντικείμενα καθημερινής χρήσης και καλά φυλαγμένα φετίχ μέχρι μπανάλ σκεύη ξεχασμένα σε οικιακές αποθήκες, συσκευές που ανασύρθηκαν κυριολεκτικά από τα σκουπίδια, οικοδομικά υλικά και κατασκευές που αποσπάστηκαν προσεκτικά από πρόσφατες ανακαινίσεις. Σε κάθε περίπτωση, η έμφαση δόθηκε σε όσα αποτέλεσαν συλλογικές εμπειρίες και αναπαραστάσεις, στην ανάδειξη των διακριτικών στοιχείων που ήταν προσωπικά και συλλογικά ταυτόχρονα, οικεία σε όλους μας κομμάτια μιας ρευστής και πληθωρικής εποχής. Με άλλα λόγια, η λειτουργία που επιτελούν τα αντικείμενα του περιπτέρου έχει να κάνει με την ενεργοποίηση μιας μνήμης, η οποία είναι σημαντική ακριβώς γιατί είναι κοινότοπη, ακριβώς γιατί είναι δική μας. Μακριά από μια ασύμμετρη διδακτική προσέγγιση που αναδεικνύει το μοναδικό και το ιδιαίτερο, προσπαθήσαμε να τοποθετήσουμε έναν «καθρέφτη» ο οποίος να επιτρέπει στον καθένα να μπορεί να σταθεί απέναντί του και να αναγνωρίσει μέσα σε αυτό το διαμέρισμα κάτι δικό του, όσο μικρό και αν είναι αυτό. Αν αναλογιστούμε ότι η δεκαετία του ’80 ήταν η δεκαετία που για πρώτη φορά διευρυμένα μεσοστρώματα είχαν τόσο πρωταγωνιστικό ρόλο, η υποτίμησή της από το ευρύ κοινό μοιάζει παράδοξη. Είναι σαν ο ιδιοκτήτης ενός διαμερίσματος να μιλάει κοροϊδευτικά για τα έπιπλα του σπιτιού του, «ξεχνώντας» ότι ο ίδιος τα επέλεξε. Ίσως ένα ταξίδι πίσω

στον χρόνο να μην αρκεί. Χρειάζεται να γίνει κι ένα ταξίδι στον χώρο εκείνης της μακρινής εποχής, η οποία καθόρισε όσο καμία άλλη αυτό που είμαστε σήμερα. Περίπτερο «Κατοικία και δημόσιος χώρος» Επιμελητής: Κώστας Τσιαμπάος / Σχεδιασμός διαμερίσματος: Γιάννης Καραχάλιος - Ελισάβετ Πλαΐνη / Κατασκευή διαμερίσματος: Επίκυκλος Τεχνική Κατασκευαστική / Βοηθοί έρευνας: Σοφία Ιατρού, Χρήστος-Γεώργιος Κρητικός, Άρτεμις Παπαδοπούλου, Ναταλία Βλαχοπούλου

ΝΤΙΣΚO ΚΑΙ ΜΌΔΑ: ΤΑ «GREATEST HITS» ΤΟΥ ΑΝΟΊΚΕΙΟΥ ΣΏΜΑΤΟΣ ΈΦΗ ΦΑΛΊΔΑ

Δημοσιογράφος στα «Νέα». Επιμελήτρια της ενότητας «Ένδυση, μόδα, ντίσκο».

Α

νοίκειο δεν είναι κάτι νέο ή ξένο αλλά κάτι παλαιόθεν οικείο στην ψυχική ζωή που η απώθηση αποξένωσε από αυτήν». Ζίγκμουντ Φρόιντ, Το Ανοίκειο, μτφρ. Έμη Βαϊκούση, Πλέθρον, 2009 Τα ’80s υπήρξαν η δεκαετία του «εγώ». Ο χώρος της ντίσκο εκείνης της εποχής σηματοδότησε την αναζήτηση τρόπων επίδειξης και ικανοποίησης των υπερβολικών επιθυμιών. Η ντίσκο έγινε ο χώρος ικανοποίησης των ανεκπλήρωτων επιθυμιών των νεαρών αλλά και των μεγαλύτερης ηλικίας θαμώνων. Χάρη στο αλλόκοτο της διακόσμησής της και στην επιβεβλημένη αλλοίωση που προκαλούσαν στα πρόσωπα οι αντανακλάσεις των φωτορρυθμικών πάνω στις μπάλες-καθρέφτες της οροφής ή στους καθρέφτες των τοίχων, η ντίσκο διαμορφώθηκε σε χώρο εκτόνωσης ενός χορευτικού ηδονισμού. Πρόκειται, βέβαια, για τη συνέχεια της εκκωφαντικής διασκέδασης, όπως είχε ξεκινήσει τη δεκαετία του ’70. Όμως στα ’80s το τελετουργικό της προετοιμασίας για νυχτερινή έξοδο στην ντίσκο είχε στόχο την αναζήτηση και μιας εμπειρίας ερωτικής. Έγινε η περιοχή όπου οι μετασχηματισμοί του σώματος, του φύλου και των κοινωνικών ομάδων βρήκαν θερμή υποδοχή. Επομένως, η μόδα που παραπέμπει στη συγκεκριμένη ατμόσφαιρα παρέχει σύμβολα και εργαλεία, μοιράζοντας ρόλους ανδρόγυνου, disco queens, club kids, φλώρων και καρεκλάδων και προσφέροντας πολύχρωμες παραλλαγές εορτασμού του σώματος και της σεξουαλικότητάς του. Ο ρυθμός δόθηκε με το ντουέτο του Μάικλ Τζάκσον και της Ντόνα Σάμερ στο «Upside Down», τις queer εμφανίσεις του Μπόι Τζορτζ στα βιντεοκλίπ των Culture Club και τον χορευτικό οίστρο της Μαντόνα. Οι παραπάνω «ντίσκο-σαμάνοι» προσκαλούσαν τα

πλήθη για χορό καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας. Οι παγέτες, το ασημένιο και χρυσό γκλίτερ στα ρούχα και στο μακιγιάζ, οι φλούο αποχρώσεις στα αξεσουάρ, οι έντονες μονοχρωμίες σε ολόσωμες φόρμες και φορέματα αλλά και η επίσκεψη της δεκαετίας του ’40 με την εγκατάσταση της τετράγωνης βάτας στους ώμους διαμόρφωσαν ένα είδος στολής για κάθε ντίσκο αφορμή. Ήταν το disco glamour σε όλη του την υπερβολή και την επίφαση. Ήταν το στυλ της συναισθηματικής δαπάνης και των ερωτικών εμπειριών. Ήταν το πάρτι μιας γενιάς της μόδας με θανάσιμα ένστικτα, που διεκδικούσε την ελευθερία των πειραματισμών της, τους οποίους άλλωστε πλήρωσε, προσφέροντας σε αυτή την τελετουργία της απόλαυσης πολλά θύματα από τον θανατηφόρο ιό του AIDS. Ωστόσο, σε αυτή την υπόγεια ντίσκο του εκθεσιακού αφηγήματος που φιλοξενεί η Τεχνόπολη θα πρέπει να δούμε τη μόδα ως συνολικό φαινόμενο πάνω στο οποίο καταγράφονται πληροφορίες και αλληλεπιδράσεις από διαφορετικά πεδία καλλιτεχνικής πρακτικής, κοινωνικών μεταβολών, αισθητικών απόψεων, ιστορικών αλλαγών. Με άλλα λόγια, τα ρούχα που παρουσιάζονται γίνονται τα κείμενα που περιγράφουν πάνω στο σώμα τη θεωρία του post-modern. Γι’ αυτό και στην κυρίαρχη μόδα της συγκεκριμένης δεκαετίας το σώμα είναι ο φορέας των τολμηρών εκφράσεων της κοινωνικής αλλαγής που συντελείται και βρίσκει τη μεταπολιτευτική Ελλάδα τη στιγμή της καταναλωτικής της αθωότητας που εξελίσσεται στη βουλιμία του κιτς. Η ελληνική ντίσκο των ’80s επέβαλε, λοιπόν, στο κοινό της τους γκλάμουρ κανόνες που κατέφθαναν με κάποια χρονοκαθυστέρηση κυρίως από το Παρίσι και το Μιλάνο, λιγότερο από το Λονδίνο, αλλά άμεσα από το τηλεοπτικό τοπίο των αμερικανικών επικών σειρών. Η αλήθεια είναι πως το γκλάμουρ που μαζικά δοξάσαμε στην ελληνική επικράτεια οφείλεται περισσότερο στην επίδραση των πρωταγωνιστριών του «Ντάλας» και της «Δυναστείας». Σε αντίθεση με τη χρυσή γκλάμουρ παράδοση του Χόλιγουντ, την οποία και τίμησαν οι πρωταγωνίστριες των παραπάνω σειρών (Βικτόρια Πρίνσιπαλ, Λίντα Γκρέι, Τζόαν Κόλινς και Λίντα Έβανς), η ξεπεσμένη αισθητική της σαπουνόπερας «Τόλμη και Γοητεία» βρήκε πρόσφορο έδαφος στα ελληνικά νοικοκυριά. Η καθημερινή προβολή της σειράς χαμηλού κόστους παραγωγής διέκοψε τη μεσημεριανή σιέστα της Ελληνίδας συζύγου και την ώθησε να υιοθετήσει το πρότυπο της ξανθιάς χαίτης κομμωτηρίου και της ενδυματολογικής εξτραβαγκάντσας των σατέν μεγάλων φιόγκων σε μπλούζες και φορέματα με έναν ώμο. Σύμμαχό της στη διαμόρφωση αυτού του ελληνικού D(o)I(t)Y(ourself) γκλάμουρ βρήκε τις μπουτίκ στις συνοικίες της Αθήνας που προμηθεύονταν τις επιλογές τους από μεγάλες βιοτεχνίες της Βόρειας Ελλάδας ή από στοκ αποθήκες prêt-à-porter της Ιταλίας. Στα τέλη, ωστόσο, της δεκαετίας, το άνοιγμα της ιδιωτικής τηλεόρασης επέδρασε στη στυλιστική ομογενοποίηση με την εγχώρια σαπουνόπερα «Η Λάμψη». Ενώ το φαινόμενο της παρουσιάστριας σε πρωινές εκπομπές και τηλεπαιχνίδια του είδους του «Πρωινού Καφέ» και του «Τροχού της τύχης» δημιούργησε τις στρατιές Ελληνίδων οπαδών της ξαν-

ΣΠΥΡΟΣ ΣΤΑΒΕΡΗΣ

Σελίδες από τον «Ταχυδρόμο», η αρχή του lifestyle πριν από το ΚΛΙΚ. Κάτω, διαφήμιση από καλλιστεία τραβεστί.

26.1.17 – lifo

23

s

ΣΠΥΡΟΣ ΣΤΑΒΕΡΗΣ

G

0 8 R

24 lifo – 26.1.17

θιάς απόχρωσης και των στενών εφαρμοστών ρούχων. Στα μέσα των ’80s η αίγλη των σχεδιαστών της υψηλής δημιουργικότητας (Yves Saint Laurent, Gianni Versace, Azzedine Alaia, Claude Montana, Thierry Mugler) καθώς και των αναζωογονητικών αμφισβητιών της πολυτέλειας Vivienne Westwood, Issey Miyake και Martin Margiela δεν αφορούσε την ελληνική κοινωνία της κατανάλωσης. Εκείνη την εποχή, άλλωστε, μεγάλο τμήμα της ελληνικής οικονομίας βασιζόταν στις εγχώριες βιομηχανικές μονάδες υφαντουργίας και στις μικρότερες μονάδες βιοτεχνίας ενδυμάτων και πλεκτηρίων. Η μεγάλη παραγωγή μάλλινων πλεκτών και βαμβακερών ρούχων αποτελούσε σημαντικό τμήμα των εξαγωγών της χώρας. Όλα καλής ποιότητας, στερημένα όμως από την ετικέτα με την υπογραφή ενός διάσημου δημιουργού ή την απογειωτική γραμμή ενός πρωτοποριακού ντιζάιν, δηλαδή στοιχεία που προσδιόρισαν τη μόδα της δεκαετίας του ’80 ως εποχή του σταρ-σχεδιαστή. Στην ελληνική πλευρά της μόδας, οι αναγνωρισμένοι και στο εξωτερικό, με εξαγωγές σε Ευρώπη και Αμερική, ήταν ο Γιάννης Τσεκλένης και ο Παρθένης, και οι δύο σχεδιαστές με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για συλλογές prêt-à-porter. Ο πρώτος εξερευνούσε τις δυνατότητες του αρχαιοελληνικού πολιτισμού με τυπωμένα υφάσματα δικής του σύνθεσης και παραγωγής, με τις ανάλογες βιτρίνες σε πολυκατάστημα της 5ης Λεωφόρου στη Νέα Υόρκη. Ο Παρθένης ακολουθούσε το ρεύμα της γεωμετρικής πρωτοπορίας στο ντιζάιν, το οποίο είχε εντάξει άλλοτε στις ασπρόμαυρες αντιθέσεις των ριχτών μοναστηριακής αυστηρότητας κομματιών του και άλλοτε στα σπορ βαμβακερά κομμάτια που προσείλκυαν αγοραστές στα καταστήματά του στο Λονδίνο, στο Κολωνάκι, στη Μύκονο, στη Νέα Υόρκη. Στην αθηναϊκή επικράτεια, τα σαλόνια των οίκων του Φιλήμονα, του Λούη Γεράρδου και του Ασλάνη έραβαν κατά παραγγελία. Αργότερα, η Λουκία, με τον μαύρο ρομαντισμό της, θα δείξει συλλογές σε αθηναϊκό ξενοδοχείο. Θα συμφωνήσουν σε αυτό τον «ανοιχτό» τρόπο παρουσίασης ο Billy Bo και ο Πολατώφ, που θα δημιουργήσουν τις δικές τους μπουτίκ με πρόσοψη σε δρόμους του Κολωνακίου, δηλώνοντας τη ρήξη τους με τη λογική των ατελιέ ραπτικής. Καθένας τους πρόσφερε στις γυναίκες το όνειρο του prêt-à-porter πολυτελείας ελληνικής ραφής πάνω σε εισαγόμενη αλλά και εγχώρια πρώτη ύλη. Ωστόσο, από την ελληνική μόδα απουσίαζε η σύνδεση της μαζικής παραγωγής με τη σχεδιαστική δημιουργία. Οι όποιες απόπειρες διαλόγου που προκάλεσαν οι επιδείξεις μόδας των Textilia1 και οι διαγωνισμοί για νέους σχεδιαστές σε συνδιοργάνωση της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης και του ΕΟΜΜΕΧ (Ελληνικός Οργανισμός Μικρών-Μεσαίων Επιχειρήσεων και Χειροτεχνίας) ναυάγησαν λόγω της «μετριότητας του ταλέντου» των σχεδιαστών, όπως δήλωσαν στα «Νέα» τα μέλη της κριτικής επιτροπής, σχεδιαστές και δημιουργοί, Γιάννης Τσεκλένης, Λουκία, Γιάννης Γαΐτης. «Υπάρχει μια θολή εικόνα στο μυαλό του καταναλωτή για το τι είναι μόδα. Παρόμοια σύγχυση υπάρχει και σε αυτούς που ασχολούνται με τη μόδα. Μια σύγχυση ανάμεσα στους σχεδιαστές μόδας και σε αυ-

τούς που ράβουν ή πουλάνε ωραία ρούχα» δηλώνει στα «Νέα» ο Γιάννης Τσεκλένης, απαντώντας στην έρευνα του Γιώργου Λιάνη για την ελληνική μόδα με τίτλο «Παρδαλή Ανυπαρξία»2. Ακόμη και η διοργάνωση μιας Εβδομάδας Μόδας Νέων Δημιουργών του περιοδικού «Γυναίκα» δεν κράτησε πολύ. Ωστόσο, αναδείχτηκαν οι νεότεροι σχεδιαστές που η δουλειά τους κυκλοφόρησε την επόμενη δεκαετία. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους Λένα Νάιτ, Δάφνη Βαλέντε, Γιώργο Ελευθεριάδη, Deux Hommes. Παράλληλα με τις νέες συνήθειες, το πεδίο των επιδράσεων ανοίγει προς άλλες κατευθύνσεις. Το σινεμά του Χόλιγουντ με τις εμβληματικές(;) για την εποχή ταινίες Working Girl, Wall Street, E.T., Flashdance, Fame και American Zigolo δημιουργεί ένα είδος τράπεζας εικόνων προς έμπνευση και κατανάλωση στοιχείων του νέου, δημοκρατικού τρόπου ζωής. Επίσης, το άνοιγμα του περιοδικού Τύπου και η προσθήκη ξένων τίτλων («Seventeen», «Elle», «Marie Claire») στα υπάρχοντα εξειδικευμένα έντυπα γυναικείας μόδας («Γυναίκα», «Μόδα», «Πάνθεον») και lifestyle (ΚΛΙΚ) προετοιμάζουν την επιδημία της υπερβολικής χλιδής και δαπάνης, από τα τραύματα της οποίας ακόμα υποφέρουν πολλές πληθυσμιακές ομάδες. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα ’80s editorials μόδας των περιοδικών που κυκλοφορούν στα ελληνικά περίπτερα, ντυνόμαστε με ταγέρ εξουσίας και μιμούμαστε τις δυναμικές brokers του χρηματιστηρίου. Κάνουμε περμανάντ τα μαλλιά μας, τα κόβουμε καρέ και αποκτάμε ξανθές ανταύγειες για να παρέμβουμε με τεχνητά μέσα στον προσδιορισμό της μοίρας μας. Αρνούμαστε τη συμμετρία των αναλογιών του σώματός μας και οργανώνουμε μια νέα σιλουέτα με αλλόκοτους όγκους από φουσκωμένα μανίκια, υπερβολικούς φιόγκους στον λαιμό ή γύρω από τη μέση. Επικαλούμαστε την ανάγκη για εκτόνωση από τα βαριά ωράρια της αγχώδους επαγγελματικής μας υπόστασης κάνοντας ασκήσεις αεροβικής με τις βιντεοταινίες της Τζέιν Φόντα. Και ελαχιστοποιούμε τον κόπο, κρατώντας μόνο τα εργαλεία της προσπάθειας και της άσκησης ναρκισσισμού, όπως τα κορμάκια με το βαθύ κόψιμο στους μηρούς, η πετσετέ κορδέλα στο μέτωπο (που σκούπιζε τον ιδρώτα της αεροβικής εξάντλησης) και οι πολύχρωμες μάλλινες γκέτες. Στο πρώτο μισό αυτής της δεκαετίας, πάντα σύμφωνα με τις συμβουλές των ειδικών που οι συνεντεύξεις τους γεμίζουν τις σελίδες των περιοδικών, τα παραπάνω αξεσουάρ φοριούνται με τζιν-μπάγκι παντελόνια και ακολουθούν τον γενικό κανόνα ντυσίματος που επιβάλλει τη μετατόπιση από το πεζό και καθημερινό προς τη στυλιστική κατεύθυνση του τεχνητού και ανεξήγητα ηδονικού. Αυτό θα το υπηρετήσουμε και με τις πρώτες απόπειρες προσωπικής ενδυματολογικής άποψης και DIY παρεμβάσεων στα ρούχα. Είναι η στιγμή εισόδου στο μυστηριώδες, υποφωτισμένο περιβάλλον της ντίσκο. Ο προθάλαμος ελέγχου, η λεγόμενη «πόρτα», είναι το πρώτο στάδιο δοκιμασίας για τη συμμετοχή σε αυτό το ιδεώδες της νύχτας. Η εμφάνιση, το στυλ των ρούχων, η πόζα του σώματος, η έκφραση του βλέμματος, είναι καθοριστικά για την πρόσβαση σε αυτήν τη σφαίρα του ανεστραμμένου βίου. Εκεί όπου συχνάζουν πρόσωπα με εκστατικά από το

αλκοόλ (ίσως και τις χημικές ουσίες) και τον λικνιστικό χορό βλέμματα. Βλέμματα που έπεφταν πάνω σε γυμνούς ώμους που γυάλιζαν από τη χρυσόσκονη του μέικ-απ. Και χέρια που γλιστρούσαν στη διάρκεια του στροβιλίσματος στην πίστα για να χαϊδέψουν μια εξώπλατη φιγούρα που δήλωνε την ερωτική της διαθεσιμότητα με μαύρα στενά τοπ και δαντελένια καλσόν, σηκώνοντας εκστασιασμένη ψηλά τα χέρια και χορεύοντας στον ρυθμό του «Into the Groove» της Mαντόνα. «Το κέρδος περισσότερων χρημάτων, η επιθυμία ανόδου κοινωνικής κλίμακας, η προσέλκυση του θαυμασμού και η θέληση να κερδίσεις την εκτίμηση των άλλων δίνουν στον ρόλο της εργασίας χαρακτηριστικά ενός μέσου αυτοπραγμάτωσης αλλά και κινήτρου καθοριστικού της ύπαρξης» επισημαίνει ο Γάλλος κοινωνιολόγος Gilles Lipovetsky3 στη μελέτη του Η αυτοκρατορία του εφήμερου, περιγράφοντας την κυριαρχία της ναρκισσιστικής πλευράς του εγώ. Από τη μια πλευρά στόχος είναι η απόκτηση χρημάτων, ώστε να αποκτήσεις στοιχεία της μοντέρνας ζωής. Από την άλλη, η έξαρση της περιπέτειας και του ρίσκου. Από αυτή την περιπέτεια του ρίσκου αναδύεται η φυλή των μάνατζερ, με αρχηγό τον εμβληματικό Μάικλ Ντάγκλας στον ρόλο του κυριαρχικού Γκόρντον Γκέκο στην ταινία του Όλιβερ Στόουν Wall Street. Τα ριγέ γαλάζια πουκάμισά του με τον λευκό κολλαριστό γιακά θα σηματοδοτούν στο εξής την εικόνα της αγέλης των κυνικών της νέας οικονομίας και της post-modern κοινωνίας. Ο ίδιος τύπος θα εξελιχθεί σε κυρίαρχο στον ελληνικό τρόπο ζωής και θα αναζητήσει εκτόνωση του άγχους του ή επέκταση της περιπέτειας του ρίσκου στα προνομιούχα τραπέζια της ντίσκο. Με ρεζερβέ μπουκάλι ουίσκι και βότκα, εναλλάσσοντας τις εξόδους του από τις ντίσκο στα πρώτα τραπέζια-πίστα των νυχτερινών λαϊκών κέντρων ψυχαγωγίας, δηλαδή τα μπουζούκια. Εκεί θα συνεχίσει τον επιδειξιομανή αγώνα με τον θιασώτη των μπουζουκιών «Άλλον», σπάζοντας πιάτα και πετώντας γαρίφαλα στο μαγαζί της Ρίτας Σακελλαρίου και της Δούκισσας. Ή λύνοντας τη γραβάτα για να χορέψει ζεϊμπέκικο στη συναισθηματική κρίση που του προκαλούσε το μίνι φόρεμα Versace της Άντζελας Δημητρίου όταν τραγουδούσε τη «Θυσία». Οι κυρίες της πίστας, όπως μας ενημερώνει τότε το αφιέρωμα του ελληνικού τεύχους «Marie Claire», έχουν ένα οπλοστάσιο εντυπωσιασμού, την γκαρνταρόμπα τους (4). Ντύνονται με βραδινές δημιουργίες Γάλλων και Ιταλών σχεδιαστών, γιατί αν επέλεγαν κάποιον Έλληνα πιθανόν να παρεξηγούνταν οι υπόλοιποι που θα έχαναν μια ευκαιρία προβολής του ονόματός τους κυρίως, παρά της σχεδιαστικής τους πρακτικής. Πολύ συχνά, μάλιστα, οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές των ελληνικών σαλονιών υψηλής ραπτικής κατέφευγαν στην κριτική αλλήλων και όχι στη συνεργασία. Ο μηχανισμός των επικριτικών σχολίων και της αμφισβήτησης του άλλου ως ισότιμου δημιουργού στο κοινό πεδίο της δημιουργίας ή του σχεδιασμού συλλογών περισσότερο διαφήμισε έναν τρόπο ζωής παρά πρόβαλε ένα ύφος σχεδιαστικής γραμμής. Καθώς, λοιπόν, στα μέσα της δεκαετίας του ’80 ο κύκλος των επιχειρηματιών του

Θεωρώ τη δεκαετία του ’80 ευτελή και αντιπνευματική, προσανατολισμένη σε ένα lifestyle θηριωδώς διψασμένο για «γκλαμουριά» και «χαϊλίκι», την ώρα που φούντωναν τα πολιτικά σκάνδαλα και η διαφθορά έβγαζε ρίζες.

26.1.17 – lifo

25

G

0 8 R

s

Τέσσερις σημαντικοί χορογράφοι με τις ομάδες και τους συνεργάτες τους θα πειραματιστούν μαζί μας, έξω στον δρόμο, σε πολυσύχναστα σημεία του ιστορικού κέντρου της πόλης, (εξ) ερευνώντας τη σχέση σώματος, κίνησης και χώρου.

26 lifo – 26.1.17

ενδύματος και των επενδύσεων προσπάθησε να συναντήσει τους «δημιουργούς κατόπιν παραγγελίας», ξεκίνησαν οι απόπειρες οργάνωσης επιδείξεων μόδας νέων Ελλήνων σχεδιαστών όπως ο Billy Bo σε μεγάλα αθηναϊκά ξενοδοχεία. Η επιτυχία των επιδείξεών του με μοντέλα από το εξωτερικό που δούλευαν με τον Yves Saint Laurent οδήγησε τις κυρίες στην μπουτίκ του στο Κολωνάκι. Ο ωραίος Βασίλης Κουρκουμέλης γίνεται το μήλον της έριδος σε μια διαμάχη μεταξύ «παλιών» (υπερασπιστών της παράδοσης couture) και νέων δυνάμεων της εμπορικής, έτοιμης και μαζικότερης μόδας του καθημερινού ενδύματος. Ο Billy Bo βρίσκεται στη μέση. Ράβει ενδύματα και αναλαμβάνει παραγγελίες από τις πελάτισσές του, ξεκινώντας ταυτόχρονα να γοητεύει στο εξωτερικό ένα κοινό που κατανοεί τα εργαλεία της προσωπικής του προβολής. Ο ευειδής Έλληνας χρησιμοποιεί την όψη του, κινητοποιεί τις φιλίες του με τους στυλίστες και τους φωτογράφους μόδας των ελληνικών εντύπων. Και από τη Μύκονο των καλοκαιρινών διακοπών ή τη Νέα Υόρκη των άμετρων λεωφόρων της υπερβολής και της συναισθηματικής δαπάνης εκπέμπει σήματα θριάμβου, συνδέοντας τη μόδα με τα φαινόμενα υπεροχής μιας αβάσταχτης ελαφρότητας του είναι που εκείνα τα χρόνια μαγευόταν από την ανακάλυψη της μυθιστορηματικής γραφής του λυρικού Μίλαν Κούντερα και αγωνιούσε με τις μαύρες σκιές που άρχιζαν να κρύβουν τη λάμψη της παγέτας στα θλιβερά πατώματα της ντίσκο. Ο θάνατος του Billy Bo από AIDS μετέφερε, με τις σχετικές μιντιακές υπερβολές, μια νέα αλήθεια στην ελληνική κοινωνία. Στο εξής ο χορός του ερωτικού καλέσματος στην ντίσκο ήταν μια συνάντηση με το επικίνδυνο άγνωστο. Και οι προετοιμασίες εξόδου ήταν κενές αποτελέσματος. Η προσδοκία εκπλήρωσης της ερωτικής επιθυμίας δεν ξέφευγε από κάποια μικρά βήματα προς την πίστα. Η αλήθεια του θανάτου απώθησε την απόλαυση. Κι έτσι η σημερινή διεγερτική επιστροφή στην GR80s Disco δεν είναι παρά η ανοίκεια αίσθηση εκείνου που κάποτε ζήσαμε. Εκείνου του παράξενου κόσμου που συνηθίσαμε να βυθιζόμαστε μέσα του, φορώντας τα ρούχα κάποιου σωσία του εαυτού μας, χορεύοντας με το ωραίο, νέο, απροσδιόριστο αύριο. Τα φώτα της ντίσκο ανάβουν πάλι. Τρεμοσβήνουν και μας καλούν να αναμετρηθούμε με το παρόν μας. Η μόδα είναι η αφορμή για μια πιθανή νέα συγκατοίκηση όσων επιθυμούν να δουν, πέρα από τον υλισμό, τις δυνατότητες μιας κοινής εμπειρίας. Το κεντρικό στοιχείο των GR80s που διατρέχει όλα τα περίπτερα και τις ενότητες είναι το timeline. Οι τοίχοι των περιπτέρων παρουσιάζουν, λοιπόν, γραμμικά τη χρονική διαδρομή των γεγονότων που αφήνουν το στίγμα τους στη δεκαετία. Κάθε περίπτερο περιγράφει, λοιπόν, τη δεκαετία μέσα από το ειδικό πρίσμα των γεγονότων που αυτό προβάλλει. Σε αυτή την κεντρική ιδέα η ενότητα της μόδας συμβιώνει με τη μουσική μέσα σε μια συνθήκη ντίσκο. Προσπαθούμε να αναδείξουμε το ύφος εκείνης της εποχής δίνοντας έμφαση στη βραδινή εμφάνιση με κομμάτια Ελλήνων αλλά και ξένων σχεδιαστών, χάρη στη συμβολή του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος Ναυπλίου και του προσωπικού αρχείο του Άγγελου Φρέντζου. Επίσης, η Λουκία και ο Παρθένης έχουν κάνει τη δική

τους επιλογή, ξεχωρίζοντας αντιπροσωπευτικά κομμάτια από το αρχείο των συλλόγων τους εκείνης της εποχής. Παράλληλα, στον χώρο της ντίσκο τα έργα των τριών σύγχρονων Ελληνίδων καλλιτεχνών, της Μαρίας Παπαδημητρίου, της Ειρήνης Καραγιαννοπούλου και της Όλγας Μηλιαρέση-Φωκά, συμπληρώνουν την ιδέα μιας παράξενα οικείας βραδιάς στην ντίσκο των ’80s. Σημειώσεις 1) Κώστας Λατίφης, «Τextilia ’83. To εμπόρευμα της επικαιρότητας», «Οικονομικός Ταχυδρόμος», 9/2/1984 2) Γιώργος Λιάνης, «Ελληνική μόδα - Η παρδαλή ανυπαρξία», ΤΑ ΝΕΑ, 23-25/1/1984 3) Gilles Lipovetsky, «L’ empire de l ’éphémère. La mode et son destin dans les sociétés modernes», Folio, Paris, 1999, p. 300 4) Γιάννης Νένες, «Κυρίες της νύχτας και η γκαρνταρόμπα τους», «Marie Claire», Ιούλιος 1989, σ. 28

Ο ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΌΣ ΠΛΟΎΤΟΣ ΣΤΟ ΣΎΜΠΑΝ ΤΩΝ EIGHTIES ΜΕΛΈΝΙΑ ΓΙΑΝΝΟΎΣΗ

Mεταφράστρια. Επιμελήτρια της ενότητας «Κινηματογράφος, βιντεοταινίες, οπτικοακουστική κουλτούρα».

Π

ροχθές, κάνοντας μια μικρή περιήγηση στην Τεχνόπολη καθώς στηνόταν η έκθεση, σκεφτόμουν τα περίπτερα γεμάτα κόσμο και προσπαθούσα να φανταστώ τα πρόσωπα των επισκεπτών. Νεαρές παρέες που έρχονται για την καλτίλα, μεγαλύτεροι άνθρωποι με μια νοσταλγία έκδηλη στο πρόσωπό τους, μόνοι ή δυο-δυο, με την περιέργεια να δουν πώς είναι μια συμμετοχική έκθεση τόσο μεγάλης κλίμακας, νεαροί γονείς για να θυμηθούν και παιδιά για να μάθουν «τι μας ενώνει και τι μας δονεί» με τα χρόνια του ’80. Κι εμείς, η δική μου γενιά, εκεί γύρω στα 40, οι πιο τυχεροί επισκέπτες, θα βρεθούμε ξανά στο comfort zone των παιδικών μας χρόνων ή θα θυμηθούμε τα άγρια εφηβικά μας ξεσπάσματα. Συλλέκτες ορισμένοι, μα και άλλοι, που απλώς ανταποκρίθηκαν στην έκκλησή μας, άνοιξαν συρτάρια, κατέβασαν κούτες από πατάρια και έρχονται τώρα να δουν στοιχεία της ζωής τους να εκτίθενται σε ένα πρωτότυπο και θελκτικό εγχείρημα για τους λίγους που δεν έχουν ζήσει τα GR80s και για τους πολλούς που θέλουν να τα ξαναζήσουν. Φτάνοντας, όμως, στο περίπτερο του «Κινηματογράφου και της οπτικοακουστικής κουλ-

τούρας», οι μη υποψιασμένοι προς στιγμήν θα απορήσουν. Εδώ δεν θα βρουν κινηματογραφικές αφίσες και προγράμματα, αποκόμματα εισιτηρίων ή memorabilia, ούτε ιδιόχειρες σημειώσεις σκηνοθετών που θα απαντούσαν στις αναζητήσεις μόνο των σινεφίλ. Η προσέγγισή μας είναι κατά κάποιον τρόπο παράδοξη και διαφοροποιημένη από αυτήν των άλλων περιπτέρων της έκθεσης. Οι δικοί μας «θησαυροφύλακες» είναι οι ίδιοι οι δημιουργοί της οπτικοακουστικής κουλτούρας του ’80. Είχαμε από πολύ νωρίς βάλει στοίχημα για τη δημιουργία ενός υβριδίου μικρής και μεγάλης οθόνης μέσα στο αμφιθέατρο του 9.84, όπου θα προβάλλεται ο οπτικοακουστικός πλούτος της δεκαετίας. O επισκέπτης θα βυθίζεται για όσο επιθυμεί στο σύμπαν των GR80s, θα συνεχίζει την περιήγησή του στα άλλα περίπτερα και θα μπορεί να επιστρέφει για να δει κάτι που τον ενδιαφέρει από το πρόγραμμα μιας πολυσχιδούς και πρωτότυπης ταινιοθήκης-βιντεοθήκης: από ταινίες του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, εμπορικές ταινίες και βιντεοταινίες μέχρι επιλογές από το αρχείο της ΕΡΤ, video-art, καλλιστεία, το Πάρτι στη Βουλιαγμένη, Rock in Athens, τον τελικό του Ευρωμπάσκετ, αλλά και την ταινία των ταινιών του ’80 που έχουν επιμεληθεί ο καλλιτεχνικός διευθυντής των Νυχτών Πρεμιέρας Λουκάς Κατσίκας και ο σκηνοθέτης του Tungsten Γιώργος Γεωργόπουλος. Κι όλα αυτά, με προβολές που δεν ανταποκρίνονται τόσο σε φεστιβαλικά κριτήρια όσο στις ανάγκες μιας αναβιωτικής και συλλογικής εμπειρίας, όπως ακριβώς γινόταν και τότε, τη δεκαετία του ’80, όταν συναντιούνταν στους ίδιους χώρους ετερόκλητοι άνθρωποι. Και ο επισκέπτης, μόλις προσπεράσει την αναπόφευκτη διαγενεακή νοσταλγία, θα μπορέσει –μέσω μιας ανάδρομης πορείας– να ξετυλίξει το κουβάρι της Ιστορίας, να θέσει ερωτήματα και να προβληματιστεί για το σήμερα. Δύσκολη και πολλές φορές αμήχανη και άβολη η κατάδυση στο παρελθόν. Μα και λυτρωτική. Όπως ήταν και για εμάς, όλους αυτούς τους μήνες της προετοιμασίας. Βιώσαμε αρχικά τη «μεγάλη ανατριχίλα» της νοσταλγίας, σκαλίσαμε τις κοινές μας μνήμες, αποστασιοποιηθήκαμε και χωρίς να αφήσουμε στην άκρη το ατομικό, αγκαλιάσαμε το συλλογικό και το μαζικό, με τη βαθιά πίστη πως «all those moments will not be lost in time, like tears in rain»*… * Παράφραση από τον μονόλογο του Roy Batty στο «Blade Runner».

ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ

Ένα «αντισεισμικό» γιαπωνέζικο manga με ήρωα τον καθηγητή Παναγιώτη Βαρώτσο και την ομάδα ΒΑΝ.

(Σ)ΤΟ ΝΑΡΚΟΠΈΔΙΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΊΑΣ ΚΏΣΤΑΣ ΚΑΤΣΆΠΗΣ

Iστορικός, Πάντειο Πανεπιστήμιο. Επιμελητής της ενότητας «Λαϊκότητα και εργατικές διεκδικήσεις».

Ο

Μπροντέλ έλεγε ότι «ο μυστικός σκοπός της Ιστορίας, το βαθύ της κίνητρο, είναι η ερμηνεία της συγχρονικότητας». Επομένως, κάθε ψηλάφηση του ιστορικού παρελθόντος δεν μπορεί παρά να σχετίζεται με ερωτήματα που θέτει το παρόν, αμφιβολίες και ανασφάλειες που πλάθονται στον παρόντα χρόνο. Η δεκαετία του ’80 όχι απλώς δεν αποτελεί εξαίρεση αλλά συνιστά την επιτομή της παραπάνω διαπίστωσης. Πολλώ δε μάλλον που τα ’80s υποδεικνύονται στη συγκυρία της οικονομικής κρίσης ως η μήτρα «του κακού» αλλά ταυτόχρονα και η τελευταία εποχή που αξίζει κάποιος να αναπολεί ως «χρόνια της αθωότητας». Η αντίφαση αυτή δεν θα πρέπει να προκαλεί απορίες, δεδομένου ότι το ’80 συντίθεται έτσι κι αλλιώς από τόσο αντιφατικές εξελίξεις όσο πιθανόν καμία

άλλη εποχή που προϋπήρξε ή ακολούθησε (η ίδια η πλέον χαρισματική πολιτική προσωπικότητα της περιόδου, ο κοσμοπολίτης διανοούμενος και συνάμα ανεπεξέργαστα λαϊκός Ανδρέας Παπανδρέου, υπήρξε ο Μεγάλος Αντιφατικός). Βλέπει την πολιτικοποίηση να φτάνει στο απόγειό της και την κομματική ένταξη να οργανώνει τον ατομικό βίο και τις κοινωνικές σχέσεις με εξωφρενικό για τα σημερινά δεδομένα τρόπο (βλ. λόγου χάριν την περίπτωση των «μπλε και πράσινων καφενείων»), επωάζει ωστόσο τον πλουραλισμό και την έκρηξη του ατομικισμού που θα επικρατήσει από την επόμενη δεκαετία. Δικαιώνει πολιτικούς αγώνες δεκαετιών, καθιστά επομένως κυρίαρχο, νόμιμο και νομιμοποιημένο το καταπιεσμένο αριστερό αφήγημα, πριονίζει ωστόσο την ίδια στιγμή τα θεμέλιά του, επιτρέποντας σε αποκλεισμένα έως τότε από την ευμάρεια στρώματα να μπουν μαζικά στην κατανάλωση και στον δυτικό τρόπο ζωής. Ως εκ τούτου, για τον ιστορικό η δεκαετία του ’80 είναι το απόλυτο ναρκοπέδιο, γεγονός που οφείλεται όχι μόνο στις αποσπασματικές μελέτες που έως τα τώρα έχουν πραγματοποιηθεί γι’ αυτήν και την καθιστούν επί της ουσίας γαία αχαρτογράφητη, αλλά και σε αυτή την περίεργη ιδιοτυπία της εποχής που επιτρέπει διαφορετικού τύπου (και συχνά εκ διαμέτρου αντίθετες) προσεγγίσεις, αξιολογήσεις και (δυστυχώς) βεβαιότητες. Εδώ ακριβώς εντοπίζεται και η μείζων δυσκολία που έπρεπε να ξεπεραστεί προκειμένου να στηθεί το περίπτερο της «Λαϊκότητας και (των) εργατικών διεκδικήσεων». Εν αρχή, ως είθισται, ένα ερώτημα: τι είναι λαϊκό και

τι λαϊκότητα στα ’80s; Η απάντηση πιθανόν φαντάζει εύκολη, τα φαινόμενα ωστόσο απατούν. Ήδη από τη δεκαετία του ’80 η έννοια της λαϊκότητας έχει αποτελέσει προνομιακό πεδίο σύγκρουσης ανάμεσα σε όσους αναπολούν ή φαντασιώνονται μια χαμένη καθαρότητά της και σε όσους βλέπουν την αυθεντικότητα της λαϊκής ψυχής σε περιθωριακές, αιρετικές, προκλητικές για τη mainstream διανόηση εκφάνσεις του λαϊκού βίου (π.χ. στα σκυλάδικα). Στο πλαίσιο αυτό κρίναμε ότι το περίπτερο θα έπρεπε να λάβει υπόψη όχι μόνο τις περί λαϊκότητας προσεγγίσεις που πραγματοποιούνται στη συγχρονία και εκκινούν από ακαδημαϊκά περιβάλλοντα, καλλιτέχνες ή εν γένει από τη διανόηση (π.χ. η ταινία Ρεμπέτικο ή η τηλεοπτική σειρά «Το Μινόρε της Αυγής») αλλά και εκείνη την πολλαπλώς απαξιωμένη και εξαφανισμένη από τη δημόσια συζήτηση λαϊκότητα, η οποία «ενοχλεί». Και ενοχλεί ακριβώς γιατί αποτυπώνει εν τη εξελίξει της την πορεία που πραγματοποιούν τα (έως τότε) λαϊκά στρώματα προς τον πολιτισμό της ευμάρειας, ενσωματώνοντας, ενίοτε με άκομψο στα δικά μας μάτια τρόπο, άγαρμπα ή και εμφανώς κακόγουστα, σύμβολα ενός πολιτισμού ο οποίος υπήρξε γι’ αυτά μια γοητευτικά ελκυστική terra incognita. Επομένως, η αυθεντικότητα του λαϊκού πολιτισμού (αν ποτέ υπήρξε) επιχειρείται να εντοπιστεί όχι στο σύμπαν των διανοουμένων, πολλοί εκ των οποίων ουδεμία ή οριακή σχέση είχαν με τις λαϊκές γειτονιές και τις πραγματικότητές τους, αλλά ούτε και στις συχνά υπερβολικές και εξίσου κατασκευασμένες, θα έλεγα, εμμονές των εραστών της περιθωριακής κουλτούρας.

Ήδη από τη δεκαετία του ’80 η έννοια της λαϊκότητας έχει αποτελέσει προνομιακό πεδίο σύγκρουσης ανάμεσα σε όσους αναπολούν ή φαντασιώνονται μια χαμένη καθαρότητά της και σε όσους βλέπουν την αυθεντικότητα της λαϊκής ψυχής σε περιθωριακές, αιρετικές, προκλητικές για τη mainstream διανόηση εκφάνσεις του λαϊκού βίου (π.χ. στα σκυλάδικα).

26.1.17 – lifo

27

G

0 8 R

s

28 lifo – 26.1.17

To «Pony» ήταν ένα ελληνικό αυτοκίνητο που χαρακτηρίστηκε «εθνικό». Παρουσιάστηκε το 1972 στην Έκθεση της Θεσσαλονίκης και ολοκλήρωσε τον κύκλο του το 1983, λόγω αλλαγής του νόμου που επέτρεπε σε τέτοια αυτοκίνητα να απολαμβάνουν τα προνόμια «επαγγελματικών αυτοκινήτων». Φωτογραφίες: Πάρις Ταβιτιάν.

26.1.17 – lifo

29

G

0 8 R

s Στο Rock in Athens τον Ιούνιο του 1985 στο Καλλιμάρμαρο. Φωτογραφία: Νίκος Αποστολόπουλος.

Αντιθέτως, εάν υπάρχει κάποια «λαϊκότητα» ικανή να αποτελέσει ένα παραδειγματικό μοντέλο για την κατανόηση των λαϊκών ανθρώπων και του πολιτισμού τους στα ’80s, αυτή πιθανόν να μπορεί να επισημανθεί εκεί όπου διαμορφώνεται μέρα με την ημέρα μια υβριδική πραγματικότητα, στην οποία συνυπάρχει το παρελθόν με το παρόν∙ εκεί όπου οι βαριές λαϊκές ταυτότητες νιώθουν αρκετά ασφαλείς για να απομακρυνθούν από τον πολιτισμό της ανάγκης και τις συχνά προνεωτερικές αξίες του και να ενσωματώσουν νέα πρότυπα κατανάλωσης, στρατηγικές επιβίωσης αλλά και συμπεριφορές. Συμπεριφορές για τις οποίες με αρκετή δόση κακεντρέχειας θα κατηγορηθούν από τους «κουλτουριάρηδες» ως όχημα επιβολής του κιτς και της κακογουστιάς με την οποία (υποτίθεται πως) είναι ταυτόσημη η δεκαετία του ’80. Για να λυθεί ο γρίφος, επιλέξαμε να εστιάσουμε, άτυπα μεν, αλλά εμφανώς, σε ένα προάστιο του οποίου η εξέλιξη αποτυπώνει σε μεγάλο βαθμό την πορεία των λαϊκών στρωμάτων προς την ευμάρεια ή, με όρους κοινωνιολογικούς, την «ανοδική κινητικότητα» που χαρακτήρισε το ’80 τους, κατά την παπανδρεϊκή έκφραση, «μη προνομιούχους»: ο Γέρακας, που αποτελεί ένα είδος άρρητου case study για το περίπτερο της «Λαϊκότητας και (των) εργατικών διεκδικήσεων», την υπό εξέταση περίοδο πράγματι υπήρξε ένα προάστιο με «τίμιους βιοπαλαιστές», όπως θα έλεγαν οι αθεράπευτα ρομαντικοί, τουτέστιν πρώην εσωτερικούς μετανάστες, δημόσιους και ιδιωτικούς υπαλλήλους, εργάτες και αυτοαπασχολούμενους. Πολλοί εξ αυτών με συγκινητικό τρόπο διατήρησαν τεκμήρια της τότε καθημερινότητάς τους και με ακόμη πιο συγκινητικό τρόπο και περισσή ευγένεια ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του GR80s για συνεργασία. Χωρίς αυτούς δεν θα μπορούσε να στηθεί το περίπτερο. Το ελάχιστο που μπορώ να κάνω είναι να ευχαριστήσω δημόσια τις κυρίες Δέσποινα Δαλιάνη και Αθηνά Μαντζάνα, καθώς και τα μέλη του συλλόγου «Η πηγή του Γέρακα» για την εμπιστοσύνη και την πολύτιμη βοήθειά τους.

Η ΖΩΉ ΜΟΥ ΩΣ GR80s ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

Δημοσιογράφος, διευθυντής και μουσικός παραγωγός του Kosmos 93,6. Επιμελητής της ενότητας «Νεανικές κουλτούρες».

Ε

ίμαι ένα ώριμο τέκνο της δεκαετίας του ’80 και θα μπορούσα να βρίσκομαι ανάμεσα στα εκθέματα. Να μου ρίχνεις ένα κέρμα ή να με κερνάς μια Löwenbräu, αν βρεις, και να σου λέω ιστορίες: τι κάναμε, πού πηγαίναμε, πού ντυνόμασταν, για τις κοπάνες και τους έρωτες, τα πάρτι και τις κασέτες που γράφαμε, τις συναυλίες, τα μηχανάκια, το γήπεδο και την πολιτική. Πώς μιλούσαμε, πώς επικοινωνούσαμε, πώς κλείναμε τα ραντεβού, πώς τα φτιάχναμε και πώς τα χαλάγαμε, όλα με μια αθώα σάχλα, αλλά την ίδια στιγμή σαν να πρόκειται για το

30 lifo – 26.1.17

τέλος του κόσμου. Ήμουν νέος τη δεκαετία του ’80, από την αρχή ως το τέλος της. Μπήκα στα ’80s μαθητής και βγήκα εργαζόμενος και με μεταπτυχιακό. Μια δεκαετία fast forward, αλλά πλήρης, με τον τρόπο που μπορεί να νιώσει πληρότητα κάποιος τόσο νέος. Δηλαδή με μια προσμονή, εσωτερική, ότι τα πράγματα θα έρθουν όπως τα θέλω γιατί, κακά τα ψέματα, μέχρι τότε τα πράγματα πήγαιναν καλύτερα απ’ ό,τι τα περίμενα. Οι νέοι του ’80 ήμασταν, κυριολεκτικά, τα χαϊδεμένα παιδιά της Μεταπολίτευσης, η γενιά στην οποία όφειλαν όλες οι προηγούμενες να μην περάσει πόλεμο, εμφύλιο, καταστροφή, φτώχεια, διχασμό, δικτατορία. Ήμασταν η πρώτη αληθινή γενιά της ειρήνης, απλώς δεν το ξέραμε. Και είχαμε χρόνο. Ίσως για πρώτη φορά στη σύγχρονη Ιστορία της Ελλάδας οι νέοι είχαμε χρόνο καταδικό μας να αποφασίσουμε ποιοι είμαστε. Δεν χρειαζόταν να ανήκουμε κάπου πριν ακόμη βγάλουμε μουστάκι. Η ανεργία μάς τρόμαζε λιγότερο από την προοπτική να γίνουμε δημόσιοι υπάλληλοι, ασχέτως του εάν πίσω από τις κλειστές πόρτες η μικροαστική οικογένεια ασκούσε τις δικές της δυνάμεις. Κατ’ επίφασιν ή πραγματική, η αυτονόμησή μας ήταν αναπόφευκτη. Ίσως και δεδομένη, καθώς οι μεγαλύτεροι είχαν τη δυνατότητα να

αγοράσουν, για πρώτη φορά στην ιστορία της μικροαστικής ελληνικής οικογένειας, χρόνο για τον εαυτό τους και τα παιδιά τους. Πώς ακούγονται, άραγε, όλα αυτά σήμερα; Μετά τα όσα έχουν ειπωθεί για τα «καταραμένα» ’80s που τάχα μου ευθύνονται για τη σημερινή, πολυεπίπεδη χρεοκοπία μας; Ξέρω, όλοι έχουμε την τάση να φέρνουμε το παρελθόν στα μέτρα μας για να του φορτώνουμε όσα δεν μπορούμε να εξηγήσουμε ή να ομολογήσουμε. Αλλά το κακό με τα ’80s παράγινε, είμαστε υπερβολικά μικρή χώρα για να χωρέσουμε τόσους αθώους. Και θα ήμουν από τους τελευταίους που θα έβγαιναν να υπερασπιστούν αυτήν τη δεκαετία, που άλλωστε την αντιπαθούσα ήδη από το 1989, εάν η δαιμονοποίηση δεν ξεπερνούσε το όριο της παραχάραξης. Το ξεπέρασε όμως. Παλιότερα θα χλεύαζα όποιον πασπάλιζε με χρυσόσκονη το παρελθόν και τοποθετούσε ζώνη αγνότητας σε μια εποχή κατά την οποία, ναι, συμμετείχαμε μαζικά στην πολιτική και στα κοινά· ναι, οι άστεγοι και οι εξαθλιωμένοι στους δρόμους ήταν αποκλειστικά αφηγήσεις εκείνων, των λίγων, που επέστρεφαν από ταξίδια στην Ευρώπη· ναι, τρώγαμε κυρίως σπιτικό φαγητό και δεν υπήρχαν μεταλλαγμένα στο τραπέζι μας· ναι, ακούγαμε πειρατικούς σταθμούς, τον Γιάννη Πετρίδη και τη «Φωνή της Αμερι-

Ορισμένα απ’ όσα έζησα μίκρυναν, άλλα μεγεθύνθηκαν. Η εμπειρία των ελληνικών ’80s ήταν για μένα αδιαμεσολάβητη. Εμπειρία από πρώτο χέρι. Δεν ήταν η Ελλάδα που άλλαζε, οι νέες εξελίξεις, τα μεγάλα γεγονότα, οι τομές, οι κρίσεις, ο θαυμαστός τεχνολογικός κόσμος. Ήταν η ζωή μου. Η απόλυτα φυσιολογική ζωή μου. Ένα απομυθοποιημένο παρόν που δέχομαι την πρόκληση να το ανασυστήσω για να καλύψω κενά, να κλείσω λογαριασμούς, να μάθω κάτι περισσότερο για μένα. Γιατί πάντοτε με συγκινούσαν τα συλλογικά, ηρωικά εγχειρήματα – κατάλοιπο των ’80s πιθανότατα.

Η ΒΙΒΛΙΟΘΉΚΗ ΜΙΑΣ ΑΝΤΙΠΝΕΥΜΑΤΙΚΉΣ ΔΕΚΑΕΤΊΑΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΧΙΝΑ

Δημοσιογράφος-μεταφράστριασυγγραφέας. Επιμελήτρια της ενότητας «Βιβλιοθήκη και αναγνωστήριο του ’80».

Υ κής» για να μαθαίνουμε τι συμβαίνει εκεί έξω· ναι, κοροϊδεύαμε την τηλεόραση· ναι, ζήσαμε την Πλάκα με το Jazz Club του Μπαράκου, το Mad, τη Λήδρα, τη Σοφίτα και ύστερα τον Πήγασο, το Αν και το Ρόδον και δανείζαμε την κασέτα των Μουσικών Ταξιαρχιών χέρι με χέρι κάτω από το θρανίο. Και ποτέ μου δεν βρήκα κάτι το μαγικό, κάτι το ηρωικό, σε όλα τούτα. Αλλά, σήμερα πια, είναι αλλιώς. Και αυτή η έκθεση, χωρίς να είχε ποτέ την πρόθεση να αποκαταστήσει την αλήθεια, λειτουργεί τελικά ως «mythbuster», προσφέροντας ανοιχτά και με ειλικρίνεια, χωρίς εξωραϊσμούς, νοσταλγίες ή ειρωνείες, πάρα πολλές όψεις της ζωής μας τη δεκαετία του ’80. Έτσι όπως περίπου ήταν, αφού η ανάμνηση δεν αποτυπώνεται ποτέ αρκετά πειστικά. Η GR80s είναι, λοιπόν, μια πρόκληση για όσους μονάχα άκουσαν για τη δεκαετία του ’80 ή τη γνώρισαν μέσα από φωτογραφίες, πλάνα αρχείου και βιντεοταινίες, ώστε να πάρουν μια γερή δόση πραγματικότητας. Και για όσους την έζησαν, μια πρόκληση να επαληθεύσουν τις αναμνήσεις τους. Ως επιμελητής της ενότητας «Νεανικές Κουλτούρες», δεν είμαι αφηγητής της ζωής μου αλλά κάποιος που τεκμηριώνει τις αναμνήσεις του. Αναζητώ την επιβεβαίωση όχι όσων συνέβησαν αλλά της σημασίας που έχουν σήμερα – και για μένα.

πάρχει ένα ερώτημα που θέτουν οι διοργανωτές της έκθεσης στο διαφημιστικό τους σλόγκαν: «Εσύ πόση εϊτίλα αντέχεις;» Ε, ας πω, επιτέλους, ότι δεν αντέχω πολλή εϊτίλα. Μολονότι είναι μια εποχή που τη θυμάμαι με νοσταλγία, γιατί ήταν, για μένα, πολύ πλούσια (έρωτες, πολλά ταξίδια, πρώτη δουλειά, πρώτος γάμος, πρώτο διαζύγιο, όλα πρώτα), θεωρώ τη δεκαετία του ’80 ευτελή και αντιπνευματική, προσανατολισμένη σε ένα lifestyle θηριωδώς διψασμένο για «γκλαμουριά» και «χαϊλίκι», την ώρα που φούντωναν τα πολιτικά σκάνδαλα και η διαφθορά έβγαζε ρίζες· μια παράξενη, θολή, μετέωρη ανάμεσα στο άλλοτε και στο επείγον «τώρα» δεκαετία, που κόβει βιαίως τους δεσμούς με τα ρομαντικά seventies και ορμάει ακάθεκτη προς τα πραγματιστικά, άκρως καταναλωτικά και άψυχα nineties. Δεν μου αρέσει ούτε η μόδα, ούτε η μουσική, ούτε το εν γένει στυλ αυτής της δεκαετίας. Όμως καταλαβαίνω τη σημασία της, κυρίως ως σημείου καμπής, ως απαρχής της κοινωνικής μετάλλαξης που κορυφώθηκε τις επόμενες δεκαετίες, και το γιατί επιλέχθηκε αυτή, και όχι άλλη, για να αποτελέσει το αντικείμενο μιας τόσο σημαντικής και πολυδιάστατης διοργάνωσης. Μαζί με τον Βαγγέλη Χατζηβασιλείου φτιάξαμε τη βιβλιοθήκη της δεκαετίας του ’80 –ή, πιο συγκεκριμένα, φτιάξαμε μια βιβλιοθήκη με τις εκδοτικές επιλογές της δεκαετίας και όχι μια βιβλιοθήκη με όσα διαβάζαμε εκείνη την εποχή– γιατί είχαμε ήδη πολύ υλικό προς ανάγνωση, μέσα στο οποίο περιπλανιόμασταν, αφού από τη δικτατορία ακόμα, και κυρίως τα χρόνια της Μεταπολίτευσης, ο εκδοτικός χώρος είχε δείξει σπάνια αντανακλαστικά, εκδίδοντας, έστω και περιορισμένα, και σημει-

ωτική και ψυχανάλυση και θεωρία της λογοτεχνίας και σύγχρονη φιλοσοφία, και κυρίως νέους, νεότατους Έλληνες συγγραφείς που πρωτοεμφανίζονταν δυναμικά, με το «ιδιωτικό τους όραμα» να παραμερίζει το συλλογικό της πρώτης και της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς ή το «αντιστασιακό» της γενιάς του ’70. Φτιάξαμε αυτήν τη βιβλιοθήκη δανείζοντας τα φθαρμένα μας, χιλιοδιαβασμένα και σπανίως άκοπα αντίτυπα, πολλά με αφιερώσεις ή σημειώσεις προσωπικές, ελπίζοντας πως οι επισκέπτες της έκθεσης που θα τα κατεβάσουν από τα ράφια θα τα αντιμετωπίσουν με κάποια διακριτικότητα. Κατατάξαμε τα βιβλία σαν να ανακεφαλαιώνουμε, τα οργανώσαμε σαν να συνοψίζουμε, και επιλέξαμε ό,τι διατηρεί τη λάμψη του ανάμεσα στη φερτή ύλη εκείνης της βιβλιοπλημμυρίδας που άλλαξε το εκδοτικό τοπίο για πάντα. Βουτηγμένοι στη σκόνη, φτιάξαμε τις στοίβες προς δανεισμό, ανακαλώντας τις ασθματικές μας αναγνώσεις, κι ήταν σαν να ακούγαμε το λαχανιασμένο μουρμουρητό του Κην, του αρχετυπικού βιβλιομανούς επιστήμονα που γέννησε η φαντασία του Ελίας Κανέτι: «Σύμφωνοι, τα βιβλία είναι άψυχα, δεν έχουν αισθήματα. Αλλά ποιος έχει αποδείξει ατράνταχτα την αναισθησία του ανόργανου;». Άλλωστε, και τον Κανέτι τη δεκαετία του ’80 τον διαβάσαμε. Η Τύφλωση, η ιστορία της απομόνωσης του σινολόγου Κην μέσα στην τεράστια βιβλιοθήκη του, κυκλοφόρησε το 1985 από τις εκδόσεις Γράμματα, σε μια έξοχη μετάφραση της Τζένης Μαστοράκη. Βεβαίως, από την άποψη της κίνησης των ιδεών, η Βιβλιοθήκη του 1980 θα είναι κυρίως μια βιβλιοθήκη των ελλείψεων της εποχής και της νιότης μας. Επειδή, όμως, μεγαλώσαμε πολύ και η μεμψιμοιρία δεν είναι καλός σύμβουλος, ιδίως όταν προσπαθούμε να ανασυστήσουμε το νεανικό μας παρελθόν, η Βιβλιοθήκη του 1980 θα δοκιμάσει να υπενθυμίσει τη δυναμική του καιρού και να αναδείξει τους μεγάλους αγώνες της: τις μεμονωμένες προσπάθειες, τα τολμηρά βήματα (που έμοιαζαν με απονενοημένα διαβήματα), τους σπάνιους πρωτοπόρους, όλα όσα με άλλα λόγια έβαλαν ένα πρώτο λιθαράκι για την κατοπινή εκδοτική έκρηξη, όλα όσα, είτε ήταν γραμμένα στα ελληνικά είτε προέρχονταν από γλώσσες που δεν γνωρίζαμε, ήρθαν να σημαδέψουν τη σκέψη και να οργανώσουν τη θεωρητική αγωγή μας. Μια ευκαιρία για να πιάσουν οι νεότεροι επαφή με τις προ τριακονταετίας αναγνώσεις μας, που ήταν αναγνώσεις και πολλών άλλων, αλλά και για να ανασκοπήσουμε οι ίδιοι έναν κόσμο που μένει ακόμη ολοζώντανος στα μάτια μας. ¶

Ο δρόμος για το «βρώμικο ’89». Η υπόθεση του Γιώργου Κοσκωτά απασχόλησε τη χώρα από τα μέσα του 1988 και έγινε γνωστή ως «σκάνδαλο Πάμπερς» από τις φήμες ότι ο ίδιος έστελνε χρήματα μέσα σε κουτιά από πάνες. Ο Γιώργος Κοσκωτάς ήταν ένας νεαρός τραπεζίτης που κατάφερε να γίνει ιδιοκτήτης της Τράπεζας Κρήτης, κυριάρχησε στις τραπεζικές και εκδοτικές επιχειρήσεις και κατηγορήθηκε για υπεξαίρεση δισεκατομμυρίων δραχμών.

26.1.17 – lifo

31

G

0 8 R

s 18 ΠΕΡΊΠΤΕΡΑ, 4.000 ΕΚΘΈΜΑΤΑ, 1.000 ΣΠΆΝΙΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΕΣ, 400 ΏΡΕΣ ΠΡΟΒΟΛΏΝ, ΠΆΝΩ ΑΠΌ 30 ΠΑΡΆΛΛΗΛΕΣ ΕΚΔΗΛΏΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΜΈΤΡΗΤΕΣ ΑΝΑΜΝΉΣΕΙΣ

Επιστημονικοί επιμελητές: Βασίλης Βαμβακάς, επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας της Επικοινωνίας στο Τμήμα Δημοσιογραφίας & ΜΜΕ, ΑΠΘ

Παναγής Παναγιωτόπουλος, επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, ΕΚΠΑ

Ειδικοί επιμελητές των επιμέρους περιπτέρων: Λεωνίδας Αντωνόπουλος, Βασίλης Βλασταράς, Μελένια Γιαννούση, Φοίβος Δεληβοριάς, Ορσαλία Ελένη Κασσαβέτη, Κώστας Κατσάπης, Λουκάς Κατσίκας, Κωστής Κορνέτης, Αλέξανδρος Ανδρέας Κύρτσης, Διονύσης Νοταράκης, Γρηγόρης Πασχαλίδης, Κυριάκος Πιερρακάκης, Λαμπρινή Ρόρη, Κώστας Ρουμανιάς, Νικόλας Σεβαστάκης, Κωστής Σταφυλάκης, Κατερίνα Σχινά, Δημήτρης Σωτηρόπουλος, Μαρία Τοπάλη, Κώστας Τσιαμπάος, Έφη Φαλίδα, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου Φωτογραφική υποστήριξη- αρχείο: Νίκος Αποστολόπουλος Τάσος Βρεττός Πέτρος Κουμπλής Νίκος Μάρκου Γιώργος Νικολαΐδης Κωνσταντίνος Πίττας Σπύρος Στάβερης Υπεύθυνος Συλλογών, Έρευνας και Τεκμηρίωσης: Γιώργος Μαρκατάς

INFO «GR80s, η Ελλάδα του Ογδόντα στην Τεχνόπολη» Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων: Πειραιώς 100, Γκάζι, τηλ.: 213 0109300, 213 0109324 Διάρκεια έκθεσης: 25 Ιανουαρίου - 12 Μαρτίου 2017 Ωράριο λειτουργίας: Τρίτη έως Παρασκευή 12.00 20.00, Σάββατο και Κυριακή 10.00 - 22.00 Γενική είσοδος: 5 ευρώ •Μειωμένο εισιτήριο (φοιτητικό/ανέργων): 2,5 ευρώ (απαραίτητη επίδειξη πάσου, κάρτας ανεργίας) •Ελεύθερη είσοδος για παιδιά και εφήβους έως 18 ετών & ΑμεΑ •Πάσο πολλαπλών επισκέψεων: (προσωπικό πάσο - απαιραίτητη η επίδειξη ταυτότητας στην είσοδο).

32 lifo – 26.1.17

504 H

ΑΓΟΡΑ

ΤheGOODLIFO

τησ δασ α εβδομ

ΖΕΣΤΆ ΠΟΤΆ

Το απόλυτο ποτό του χειμώνα Υπάρχουν σε όλα τα cocktail bars της πόλης και είναι η ιδανική επιλογή γι’ αυτές τις κρύες μέρες. Συνήθως πρωταγωνιστούν το ουίσκι, το ρούμι, ο καφές, αρώματα βανίλιας, κανέλας και εσπεριδοειδών. Τα ζεστά κοκτέιλ είναι μια διαχρονική τάση που αξίζει να απολαμβάνετε και στο σπίτι σας. Στην επόμενη σελίδα ένας ειδικός προτείνει τρεις συνταγές για ζεστά κοκτέιλ. Enjoy!

26.1.17 – lifo

33

Τρεις προτάσεις για ζεστά ποτά

BW JULIANE

Bάζο του σχεδιαστή Bjo /rn Wiinblad. www.myran.gr

NAL O S R E P ER SHOPP

[θοδωρής αναγνώστου, head bartender στο cv distiller]

Glühwein Το Glühwein είναι ουσιαστικά ένα ζεστό κόκκινο κρασί με μπαχαρικά, ιδιαίτερα διαδεδομένο στην Κεντρική Ευρώπη, καθώς τους χειμερινούς μήνες πωλείται και υπαίθρια. Η συνταγή που χρησιμοποιώ έχει: • 100 ml κόκκινο κρασί • 25 ml σιρόπι κανέλας • 15 ml Metaxa 5 • 10 ml Crème de Cassis • 1 ml all spice λικέρ Όλα τα παραπάνω ζεσταίνονται μαζί και προστίθενται σε ποτήρι που ήδη περιέχει 20 ml φρέσκο χυμό γκρέιπφρουτ.

Scottish Tea

CACTI TRES

Μια άλλη πρόταση για ζεστό ποτό είναι το Scottish Tea και η συνταγή είναι η εξής:

H σχεδιάστρια Lina Cofan σχεδίασε για λογαριασμό της HAY μια σειρά από κεραμικά κακτάκια. www.designshop.gr

• 45 ml Monkey Shoulder Whisky αρωματισμένο με φιστικοβούτυρο • 20 ml homemade σιρόπι μοσχοκάρυδο • 5 ml φρέσκος χυμός λεμόνι • 50 ml ζεστό μαύρο τσάι Απλώς προσθέτουμε τα συστατικά στην κούπα και αναδεύουμε ελαφρά. Ο συνδυασμός σκωτσέζικου ουίσκι με τσάι σπάνια αποτυγχάνει!

TOM ROSSAU

Φωτιστικό για οροφή με κυματιστές, ξύλινες λεπτομέρειες. www.boxarchitects.gr

Irish Coffee Τέλος, έχουμε το κλασικό Irish Coffee. Η συνταγή που χρησιμοποιώ είναι: • 40 ml Jameson • 20 ml απλό σιρόπι καστανής ζάχαρης • 100 ml ζεστός καφές φίλτρου • Top up με κρύο αφρόγαλα που έχει λίγο σιρόπι κάστανο μέσα • Λίγο τριμμένο μοσχοκάρυδο από πάνω

ΤheGOODLIFO

Είναι το αγαπημένο μου ζεστό κοκτέιλ, καθώς, όσο πιο απλή είναι η παρασκευή του, τόσο καλύτερο είναι γευστικά. Επίσης, νομίζω ότι είναι εξαιρετική επιλογή για κρύα απογεύματα ή μετά από ένα καλό δείπνο.

CV DISTILLER: Χατζηγιάννη Μέξη 7, Περιοχή Χίλτον

ZANOTTA

Η πολυθρόνα Gilda 888, με πλαίσιο από βελανιδιά ή σκουρόχρωμα βαμμένη καρυδιά Canaletto και μπρούντζινα στοιχεία, διατίθεται σε αυτό το υπέροχο παστέλ χρώμα. www.elgrecogallery.gr

34 lifo – 26.1.17

ΡΩΤΗΣΑΜΕ ΤΟΝ ΕΙΔΙΚΟ

kειμενο μεροπη κοκκινη

φωτογραφια παρισ ταβιτιαν

ΒΑΣΙΛΙΚΉ ΡΟΎΣΣΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΌΣ ΤΟΥ BRAND MARIVEE ΚΑΙ ΜΟΝΤΈΛΟ

EXEIΣ ΓΟΥΣΤΟ

Πώς θα περιέγραφες το στυλ σου, Βασιλική; Έχω πηγαία και έντονα έναν πολύ bohemian χαρακτήρα, ο οποίος προσαρμόζεται ανάλογα με τις περιστάσεις και τις διαθέσεις: έντονα χρώματα, patterns, εντυπωσιακά αξεσουάρ και αναπάντεχοι συνδυασμοί. Προτιμάς τις φούστες ή τα παντελόνια; Θα έλεγα ότι προτιμώ τις μακριές, αέρινες φούστες για μια ιδιαίτερη εμφάνιση, όμως η καθημερινότητα με κάνει να επιλέγω παντελόνια, για ευνόητους λόγους ευκολίας και άνεσης. Ξοδεύεις περισσότερα λεφτά στα παπούτσια ή τις τσάντες; Τα τελευταία χρόνια, αφότου δημιούργησα τη δική μου εταιρεία, τη Marivee, οι τσάντες μου είναι κυρίως από τις συλλογές μου. Άρα, επιλέγω να ξοδεύω περισσότερα λεφτά σε καλά και ποιοτικά παπούτσια, μια και πιστεύω ότι το παπούτσι είναι η αρχή και το τέλος ενός σωστού στυλ και ντυσίματος. Ποιο ήταν το πιο πρόσφατο κομμάτι που δημιούργησες για το brand σου; Σήμερα έφτιαξα ένα κολιέ με ένα μεγάλο επιμεταλλωμένο vintage κοχύλι και μαργαριτάρια – είναι η τελευταία προσθήκη στην συλλογή μου Άνοιξη-Καλοκαίρι 2017! Τι περιλαμβάνει η τελευταία σου συλλογή; Η τελευταία μου συλλογή για το καλοκαίρι ονομάζεται «Safari» και είναι μια συλλογή περιπλάνησης, με σκέψεις από ταξίδια, εξωτικά μέρη και μακρινούς προορισμούς, με όμορφες εικόνες από ροζ ηλιοβασιλέματα και άμμο. Έχει κρόσσι βαμβακερό, δέρμα, καστόρι, μπροκάρ, india υφάσματα με έντονα χρώματα, φτερά, μετάξι, ασήμι και πολύτιμες πέτρες. Σακίδιο oversized για περιπέτεια και clutches μοναδικά για βραδινές εμφανίσεις. Επίσης, καπέλα και κοσμήματα για να ξεχωρίσεις! Τι φοράς σήμερα και πόσο κοστίζει; Σακάκι Monaco Ρrincess (€85), ένα ελληνικό brand με το οποίο συνεργάζομαι ως μοντέλο και φοράω τα τελευταία χρόνια, πουκάμισο some days lovin (€40 στις εκπτώσεις), τζιν παντελόνι καμπάνα ZARA (€30), δερμάτινο μποτάκι Sixty seven (€180), ναυτικό καπέλο, ελληνικότατο και υπέροχο από το Giorgio Hatter (€20) και τα φτερωτά σκουλαρίκια μου από την περασμένη Marivee συλλογή μου.

Βρείτε τις συλλογές της Βασιλικής εδώ: www.marivee.com

26.1.17 – lifo

35

KET H MARA RC RESE

επαγγελματικών προδιαγραφών ημιμόνιμο μανικιούρ με το νέο, limited edition nail gel system της κορρες

«Original is never finished»: Η ταινία μικρού μήκους που σηματοδοτεί τη νέα καμπάνια των adidas Originals Τα adidas Originals παρουσιάζουν τη νέα καμπάνια «Original» μέσα από την ταινία μικρού μήκους Original is never finished, στην οποία συμμετέχουν διεθνείς προσωπικότητες από τον χώρο της μουσικής, του σκέιτ, της μόδας και της τέχνης. Επαληθεύοντας ότι η αυθεντικότητα είναι ανεξάντλητη, το τραγούδι που «ντύνει» μουσικά την ταινία που πλαισιώνει την καμπάνια είναι ένα remix του iconic «My Way» του Frank Sinatra, σε νέα, σύγχρονη έκδοση. Με πρωταγωνιστές της ταινίας τους Snoop Dogg, Dev Hynes, Stormzy, Mabel, Kareem Abdul-Jabbar, Brandon Ingram, Petra Collins, Gonz και Lucas Puig, τα adidas Originals δίνουν νέα ερμηνεία στην έννοια του κλασικού, εμπνέοντας μια νέα γενιά δημιουργών να επαναπροσδιορίσει την έννοια της αυθεντικότητας. Το λανσάρισμα της καμπάνιας σηματοδοτεί και την επανέκδοσή του θρυλικού EQT sneaker από τα ’90s, που επιστρέφει ανασχεδιασμένο και προσαρμοσμένο στη νέα γενιά και στη σύγχρονη κουλτούρα, ξεκινώντας το επόμενο κεφάλαιο στην ιστορία του.

ΤheGOODLIFO

διακρίσεις για τον όμιλο «μυτιληναίος» σε διεθνείς πρωτοβουλίες βιώσιμης ανάπτυξης Ο Όμιλος Μυτιληναίος αποδεικνύει για μια ακόμη χρονιά τη σταθερή του δέσμευση για εφαρμογή των αρχών της εταιρικής υπευθυνότητας, συμμετέχοντας σε διεθνείς δείκτες και πρωτοβουλίες βιώσιμης ανάπτυξης, με διακρίσεις και συνεχή βελτίωση. Βρέθηκε στην 1η θέση μεταξύ των ελληνικών επιχειρήσεων και στη 2η σε διεθνές επίπεδο στην έρευνα Περιβαλλοντικών και Κοινωνικών Κριτηρίων καθώς και Κριτηρίων Διακυβέρνησης (ESG) του οργανισμού Bloomberg.

Τα Ευχοστολίδια του ΟΠΑΠ έκαναν πραγματικότητα 4.444 χριστουγεννιάτικες παιδικές ευχές Ο ΟΠΑΠ μοίρασε και φέτος χαμόγελα σε χιλιάδες παιδιά που υποστηρίζονται από σωματεία της ένωσης «Μαζί για το Παιδί» και τα «Παιδικά Χωριά SOS», μέσω της πρωτοβουλίας Ευχοστολίδια που υλοποιήθηκε για τρίτη συνεχή χρονιά. Συγκεκριμένα, 4.444 χριστουγεννιάτικες ευχές έγιναν πραγματικότητα με τη συμβολή χιλιάδων πολιτών σε όλη την Ελλάδα, εργαζομένων και πρακτόρων του ΟΠΑΠ, οι οποίοι αγκάλιασαν τη δράση εταιρικής υπευθυνότητας και έσπευσαν να προσφέρουν χαρά στα παιδιά. Παράλληλα, ο ΟΠΑΠ υλοποιεί έργα υποδομής στους φορείς και τα ιδρύματα που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, με στόχο την ουσιαστική βελτίωση της ποιότητας ζωής των παιδιών.

Το χρώμα υψηλής απόδοσης «ενώνεται» με μοναδικό τρόπο με το εξειδικευμένο top coat –τα 2 βήματα του συστήματος–, μεγιστοποιώντας την ένταση της απόχρωσης, τη λάμψη, τη διάρκεια του αποτελέσματος. Άψογο μανικιούρ που διαρκεί έως και 10 ημέρες, ενώ τα νύχια παραμένουν υγιή, ενυδατωμένα, ελαστικά και ανθεκτικά, χάρη στο εκχύλισμα μύρου. Η εκτενής negative list 7x συνθετικών συστατικών –συνήθη σε αντίστοιχες φόρμουλες, αλλά με αμφιλεγόμενες ιδιότητες– καθιστά το νέο Nail Gel System της ΚΟΡΡΕΣ μια φιλική προς τα νύχια, το δέρμα και το περιβάλλον εκδοχή του ημιμόνιμου μανικιούρ επαγγελματικών προδιαγραφών.

Η Reebok και η Les Mills Greece ξεκίνησαν το 2017 με το πιο δυνατό workout Η Les Mills γιόρτασε πανηγυρικά την επετειακή έκδοση του πιο δημοφιλούς προγράμματός της, του Bodypump 100, με τον καλύτερο τρόπο. Σε όλο τον κόσμο, χιλιάδες άνθρωποι προπονήθηκαν ταυτόχρονα με το πιο έντονο και συναρπαστικό workout! Ο λόγος για το Bodypump 100, το πιο γνωστό και αγαπητό ομαδικό πρόγραμμα αντιστάσεων, το οποίο εδώ και περισσότερα από 25 χρόνια πρωταγωνιστεί στις πιο δυνατές, αποτελεσματικές και ασφαλείς προπονήσεις. Στην Ελλάδα, περίπου 700 fans του fitness μαζεύτηκαν στο Ποδηλατοδρόμιο του ΟΑΚΑ και απελευθέρωσαν όλη τους την ενέργεια, τη χαρά και το πάθος για άσκηση!

Ενημέρωση των σπουδαστών των ΙΙΕΚ ΔΕΛΤΑ για τη βρετανική πιστοποίηση NCFE Σπουδαστές απ’ όλους τους εκπαιδευτικούς τομείς των σχολών ΔΕΛΤΑ έλαβαν πληροφορίες αναφορικά με έναν νέο διεθνή τίτλο σπουδών. Συγκεκριμένα, το ΙΙΕΚ ΔΕΛΤΑ εγκαινιάζει τη συνεργασία του με τον Διεθνή Οργανισμό Πιστοποιήσεων NCFE, μεγιστοποιώντας με αυτό τον τρόπο την αξία των σπουδών του. Η κορυφαία πιστοποίηση NCFE δίνει «προστιθέμενη αξία» στο επίπεδο της εκπαίδευσης των σπουδαστών, συμβάλλοντας έτσι σημαντικά στη μετέπειτα επαγγελματική τους πορεία.

ΤheWeek

ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΠΡΕΜΙΕΡΕΣ Τι καινούργιο ξεκινάει αυτή την εβδομάδα. σελιδα

38

ΒΙΒΛΙΟ

ΘΕΑΤΡΟ

POETRY

Η Τίνα Μανδηλαρά για τη βιογραφία του Τζερόνιμο που μόλις κυκλοφόρησε.

Η Λουίζα Αρκουμανέα για την παράσταση Η Δίκη του Κ.

H Eλένη Bεργέτη επιλέγει Έμιλυ Ντίκινσον.

σελιδα

42

σελιδα

44

σελιδα

46

ΣΙΝΕΜΑ Split H επιστροφή του Μ. Νάιτ Σιάμαλαν γίνεται με μια ιστορία διαταραχής διασχιστικής (πολλαπλής) προσωπικότητας που δίνει την ευκαιρία στον Τζέιμς Μακαβόι να υποδυθεί 24 χαρακτήρες που κρύβονται σε έναν άνθρωπο. Κριτική από τον Θ. Κουτσογιαννόπουλο σελιδα

41

ΣΙΝΕΜΑ Η Νάταλι Πόρτμαν είναι η Τζάκι Κένεντι

Όπως όλα δείχνουν, η ταινία του Πάμπλο Λαραΐν με κεντρικό πρόσωπο την Τζάκι Κένεντι δεν είναι άλλη μια ταινία για την Τζάκι αλλά ένα σοβαρό φιλμ που καταφέρνει να φωτίσει τις πιο σκοτεινές πτυχές αυτής της προσωπικότητας και να δώσει στο κοινό μία από τις πιο διάσημες ιστορίες της εποχής μας με έναν άλλο τρόπο. Η Νάταλι Πόρτμαν ως Τζάκι δίνει την ερμηνεία της ζωής της και είναι φυσικά φαβορί για το Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου. ä Διαβάστε την κριτική του Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλου στη σελ. 40 26.1.17 – lifo

37

EVENTS ΓΙ' ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Jaimeo Brown

ΦΕΣΤΙΒΑΛ GenderFest 2017

Το GenderFest είναι ένα τριήμερο φεστιβάλ με ομιλίες, περφόρμανς, συζητήσεις, προβολές ταινιών, εκθέσεις φωτογραφίας, DJ sets και συναυλίες γύρω από το φύλο, την τρανς και ίντερσεξ κοινότητα αλλά και τις γυναίκες των μη δυτικών κοινωνιών.

27-29/01, Βooze Cooperativa, Κολοκοτρώνη 57, 19:00, είσοδος ελεύθερη

Ο Νεοϋορκέζος συνθέτης, ντράμερ, ακαδημαϊκός και ακτιβιστής Jaimeo Brown έρχεται στη Στέγη με το ιστορικο-καλλιτεχνικό σχήμα Jaimeo Brown Transendence για να παρουσιάσουν τα Work Songs, τραγούδια βγαλμένα από τον εγκλεισμό και το κάτεργο που αποκτούν κοινωνικές διαστάσεις, καθώς το σήμερα αντανακλάται στο ζοφερό χθες. ä 27/01, Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών Ιδρύματος Ωνάση, Συγγρού 107, 21:00, είσοδος: €10-20

2. ΠΑΡΤΙ Diskotekken Ο Παναγιώτης Μένεγος (Laternative, Εν Λευκώ) και ο Χρήστος Αγγελόπουλος (Best 92,6) επιστρέφουν στο stage του Φουάρ και διαλέγουν indie anthems, σκοτεινά synths, μεταλλαγμένη disco και acid δυναμίτες. ä 28/01, Φουάρ, Μητροπόλεως 72 & Χριστοπούλου 6, 22:30, είσοδος ελεύθερη

Το πρώτο Skrow Concert του 2017 ανήκει στη Nalyssa Green και στην μπάντα της που θα πει τραγούδια ήδη γνωστά στο κοινό αλλά και κομμάτια από τον καινούργιο της δίσκο «Μπλουμ». ä 27/01, «Nalyssa Green Quartet - Skrow Concert», Skrow Theater, Αρχελάου 5, Παγκράτι, 21:00, είσοδος: €8

4. ΜΟΥΣΙΚΗ Κ. Βήτα Ο Κωνσταντίνος Βήτα ανεβαίνει στη σκηνή του six d.o.g.s και φέρνει μαζί του υλικό που ποτέ ως τώρα δεν έχει ακουστεί σε άλλη συναυλία του αλλά και αγαπημένες μελωδίες σε μια αποκαλυπτική, δίωρη συναυλία. ä 26/01, six d.o.g.s, Αβραμιώτου 6-8, 21:00, είσοδος: €12-14

Top

1. ΜΟΥΣΙΚΗ

17

6. ΜΟΥΣΙΚΗ

The man from managra

5. ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Δημήτρης Γέρος Ο Coti K. επιστρέφει ως The Man From Managra με το δεύτερο άλμπουμ του «Half a century sun». Στη μοναδική συναυλία στην Αθήνα θα παρουσιαστούν τα τραγούδια από τον καινούργιο καθώς και από τον πρώτο του δίσκο. ä 27/01, «Half a century sun» album live presentation, Underflow record store and Art Gallery, Καλλιρρόης 39, 21:00, είσοδος: €6

3. ΜΟΥΣΙΚΗ Nalyssa Green

26

Μονόχρωμα έργα σε καμβά, κυρίως μαύρα και λίγα κόκκινα, που θα μπορούσαν να θεωρηθούν συνέχεια των ασπρόμαυρων μορφών των μέσων του 18ου αι. αλλά και των ελληνικών μελανόμορφων αγγείων του 7ου αι. π.Χ, και είναι επηρεασμένα από τα πρόσφατα, θλιβερά πολιτικά γεγονότα και το μεταναστευτικό ζή-

38 lifo – 26.1.17

τημα που ο καλλιτέχνης έχει ζήσει από πολύ κοντά, αφού περνάει μεγάλα χρονικά διαστήματα στη Μυτιλήνη. ä 26/01, Γκαλερί Σκουφά, Σκουφά 4, Κολωνάκι, είσοδος ελεύθερη

ΙΑΝ.–

1

ΦΕΒΡ.

7. ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Consanguinity Η Πόπη Τσουκάτου οικειοποιείται φωτογραφίες του οικογενειακού και ευρύτερου συγγενικού και φιλικού της κύκλου από περασμένες δεκαετίες, κυρίως του ’50 και του ’60, επεμβαίνοντας χρωστικά κατά τόπους, προκειμένου να δημιουργήσει μια αυτούσια memory lane. ä 31/1, Γκαλερί 7, Σόλωνος 20, είσοδος ελεύθερη

10. ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

8. ΜΟΥΣΙΚΗ

MYami

Serafim Tsotsonis

STOP THE S PRES ΠΑΡΤΙ Athens Dub Conference Μια μοναδική βραδιά για τους λάτρεις της roots reggae/dub μουσικής και όχι μόνο, με τη συμμετοχή και των 3 soundsystem της χώρας: Dubwise Hi-Fi, IRIE Action Sound System και Origins Sound System

By Systematic.

12. ΜΟΥΣΙΚΗ Human Tetris Οι Ρώσοι underground πρωτοπόροι της post-punk σκηνής επανενώθηκαν και εμφανίζονται για πρώτη φορά στην Αθήνα στην Death Disco. Supporting act οι Daphne & The Fuzz. ä 28/01, Death Disco, Ωγύγου 16 & Λεπενιώτου, Ψυρρή, 21:00, είσοδος: €15-18

Στον ιδιαίτερο χώρο της Αγγλικανικής Εκκλησίας του Αγίου Παύλου στο Σύνταγμα, ο Serafim Tsotsonis θα παρουσιάσει αποσπάσματα από τη νέα του δουλειά, παλιότερα κομμάτια, καθώς και πρωτότυπες δημιουργίες του. ä 28/1, Serafim Tsotsonis Live performance | St Paul’s Sessions, St Paul’s Anglican Church, Φιλελλήνων 27, 21:00, είσοδος: €12-24

13. ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Ευγένιος Τριβιζάς

9. ΠΑΡΤΙ Fortuna Records

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ What’s the time in Istanbul Η Nitra Gallery υποδέχεται την ατομική έκθεση της Ardan Özmenoglu. Με σημείο αναφοράς τις πρόσφατες αναταραχές στην Τουρκία, η δουλειά της Özmenoglu αναφέρεται στη συνεχώς μεταβαλλόμενη πραγματικότητα που βιώνουν οι κάτοικοι της χώρας.

28/01, Χυτήριο Theatre & ART Cafe, Ιερά Οδός 44, 22:00, είσοδος: €10-12 (συν μπίρα)

Γνωστοί για τα ψυχεδελικά, ανατολίτικα grooves και την ενέργειά τους, οι Fortuna Records, το δημιουργικό label από το Τελ Αβίβ και παλιοί γνώριμοι της αθηναϊκής σκηνής, επιστρέφουν για ένα αξέχαστο πάρτι στο club του Ρομάντσου. Θα τους συνοδεύσουν μουσικά η Katerina Karali και ο Anatolian Weapons. ä 27/1, Athens Exotica presents Fortuna Records, Ρομάντσο, Αναξαγόρα 3-5, 21:00, είσοδος ελεύθερη

26/01, Nitra Gallery Athens, Αλωπεκής 34, 20:00, είσοδος ελεύθερη

Η Chiana Coronis, στη δεύτερη ατομική της έκθεση, εμπνέεται από τον έντονο ρυθμό του Mαϊάμι. Πρόκειται για μια σύνθεση από ’80s neon φώτα, φοίνικες και παραλίες, συνδεδεμένη με τη βαθιά πολιτισμική ιστορία της glam art deco σκηνής της περιόδου 1920-30. Χρησιμοποιώντας μόνο το iPhone και mobile applications, απαθανατίζει την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα του Μαϊάμι. ä 27/01, «MYami/Chiana Coronis/ Photography Exhibition», Pirée, Κάστορος 78, Πειραιάς, 20:00, είσοδος ελεύθερη

11. ΜΟΥΣΙΚΗ Kormoranos Special Το Velvet Room πήγε στην Ομόνοια, συγκεκριμένα στο ξενοδοχείο «Μπάγκειον», όπου και θα φιλοξενηθεί από την Biennale. Αυτό το Σάββατο θα μας προσφέρει μια «βελούδινη» βραδιά σε επιμέλεια του Kormoranos. To line up περιλαμβάνει τους: Eleanor Friedberger, Sean Nicholas Savage και Άγγελο Κυρίου.

DJ sets: Molly Nilsson, Blue Lagoon (o Kormoranos) και The Prudence Tapes. ä 28/01, Ξενοδοχείο «Μπάγκειον», πλ. Ομόνοιας 18, 21:30, είσοδος με donation: €3

Το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης παρουσιάζει την έκθεση «Από τη Φρουτοπία στο Νησί των Πυροτεχνημάτων», αφιερωμένη στο έργο του συγγραφέα Ευγένιου Τριβιζά. Η έκθεση περιλαμβάνει εικαστικά και άλλα έργα τέχνης εμπνευσμένα από βιβλία του και πλαισιώνεται με μουσείο φαντασίας και παράλληλες δράσεις ηθοποιών, ποιητών, συνθετών, δημοσιογράφων και άλλων ανθρώπων του πνεύματος. ä 26/01, «Από τη Φρουτοπία στο Νησί των Πυροτεχνημάτων», Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Πειραιώς 206, Ταύρος, 19:00, είσοδος ελεύθερη

14. ΜΟΥΣΙΚΗ Ανυπόφορη εϊτίλα Στο πλαίσιο της έκθεσης GR80s «Η Ελλάδα του Ογδόντα στην Τεχνόπολη», o Φοίβος Δεληβοριάς θα παρουσιάσει ήχους, διαφημίσεις και μουσικές από βιντεοταινίες και τηλεοπτικές σειρές που τον «τραυμάτισαν ανεπανόρθωτα». ä 28/01, Τεχνόπολις Δήμου Αθηναίων, Πειραιώς 100, 18:00, είσοδος: €5

26.1.17 – lifo

39

H ΤΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο

Moonlight

p

Κακό

40 lifo – 26.1.17

ΙΝΤΕΑΛ - ΝΙΡΒΑΝΑ

απο τον θοδωρη κουτσογιαννοπουλο, συνοψεις ταινιών: τασοσ μελεμενιδησ

κής ανατροφής που συνοδεύουν τον Σαϊρόν. Μπορεί η έλλειψη πατέρα, η εύρεση ενός μέντορα που υποκαθιστά την πατρική φιγούρα, η αδύναμη μητέρα και το εκτενές bullying να μην είναι ακριβώς πρωτότυπο ή ανατρεπτικό υλικό, αλλά ένας ποιητικός μανδύας τυλίγει με δύναμη και ορμή την κεντρική ιδέα, τη σταδιακή, μοναχική και επώδυνη διαδρομή ενός παιδιού προς την αυτοδιάθεση. Αυτή η μοναχικότητα μεταφράζεται με μια μεγάλης αυτοπεποίθησης εμπιστοσύνη στους ερμηνευτές και την εύγλωττη σιωπή ανάμεσα στις γραμμές του λακωνικού διαλόγου, τη σπουδαγμένη αναπαραγωγή της chopped and screwed hip hop από τα ’90s, το κυμαινόμενο (από το saturated μέχρι το μπλαβί) φως, όπως το οραματίστηκε ο Τζέιμς Λάξτον, τη γενικότερη καλλιτεχνική απόδοση μιας «μικρής» πλοκής που εξελίσσεται σε ένα πολιτιστικό γεγονός. Το Moonlight είναι από εκείνα τα σπάνια δείγματα σινεμά που οδηγούν, αντί να εκβιάζουν, τον θεατή σε μια συναισθηματική ταύτιση, όση απόσταση κι αν έχει από την κατάσταση και τα πρόσωπα που πραγματεύεται η ταινία. Όσο για τους ηθοποιούς, δεν υπάρχουν λόγια για να περιγραφεί η αφοσίωση και η υπέρβαση που κατάφεραν, από τον αποκαλυπτικό Μαχέρσαλα Άλι, που ως Χουάν βαφτίζει ένα παιδί στον πόλεμο της ζωής του, και την αγνώριστη Νεϊόμι Χάρις, που δηλώνει την αδυναμία της σπαρακτικά, ως τους τρεις νέους ηθοποιούς στον ρόλο του Σαϊρόν. Όπως και στην περίπτωση του Λος Άντζελες Εμπιστευτικό, που το 1998 έπεσε πάνω στο κινηματογραφικό παγόβουνο του Τιτανικού που σάρωσε στα Όσκαρ, το Moonlight θα αποτελούσε το ακλόνητο φαβορί για ταινία της χρονιάς, αν δεν βρισκόταν στον δρόμο του το μεγάλο La La Land – άδικη η σύγκριση, τουλάχιστον για όσους προσέχουν μόνο τα βραβεία και δεν βλέπουν τη μεγάλη εικόνα.

Κινηματογράφος

Από το πουθενά έρχεται μια μεγάλη ταινία που δίνει νέο, ουσιαστικό, θεαματικό νόημα στο ευρύχωρο σινεμά της ενηλικίωσης – μια πανάκεια για κάθε πικραμένο που καθαγιάζει τα συναισθηματικά κλισέ στην κολυμβήθρα της άδικης κοινωνίας. Βασισμένο στο θεατρικό Στο φως του φεγγαριού τα μαύρα αγόρια φαίνονται μπλε του Άλβιν Μακρέινι, το δράμα του Μπάρι Τζένκινς (Medicine for Melancholy) εφάπτεται με προσωπικά του βιώματα, εκτυλίσσεται στο Μαϊάμι, όπου μεγάλωσε, και απογειώνεται, από το ντόπιο μέγεθος, σε μια ιστορία οικουμενική, σύγχρονη, σκληρή και τρυφερή μαζί. Ο πρωταγωνιστής είναι ένα μικρό μαύρο αγόρι, ο Σαϊρόν, που υφίσταται εκφοβισμό σε μια τραχιά γειτονιά, ώσπου τον περιμαζεύει τυχαία ένας έμπορος ναρκωτικών, ο Αφροκουβανός Χουάν, και του δίνει απαντήσεις εκεί που η μητέρα του (εξαρτημένη από κρακ) αδυνατεί να δώσει συνεπώς το «παρών». Τα τρία κεφάλαια της ταινίας, με ενδιάμεσους τίτλους «Μικρός», «Σαϊρόν» και «Μαύρος», διατυπώνουν τη μετάβαση του ήρωα από την απορία στη συνειδητοποίηση και στη νοσταλγία, χωρίς να τον απομακρύνουν από το βασικό του κενό, την προσπάθειά του να βρει τη θέση του στον κόσμο. Χτίζοντας τις άμυνές του σε μια μικρή, εξαιρετικά εχθρική κοινωνία, ο Σαϊρόν αλλάζει παρουσιαστικό, αλλά παραμένει σχεδόν ανέπαφος, ένας συναισθηματικός παρίας, ένα gay αγόρι που οι συμμαθητές του τον μυρίστηκαν πριν αυτός καν καταλάβει τι πραγματικά γίνεται και τον ανάγκασαν να ταμπουρωθεί πίσω από μια εσπευσμένη αλήθεια. Αλλάζοντας μαγικά την υφή της εικόνας στα τρία μέρη της ιστορίας, ο Τζένκινς διατηρεί μια στιλπνή ποιότητα που δεν έχουμε δει ποτέ μέχρι τώρα στα παραληρηματικά πορτρέτα του Μαϊάμι και ενώνει τα κομμάτια του ήρωα, χωρίς το άγχος της λεπτομερούς καταγραφής των ενδιάμεσων γεγονότων, ακυρώνοντας ταυτόχρονα όλα τα κλισέ της προβληματι-

Σκηνοθεσία: Πάμπλο Λαραΐν Πρωταγωνιστούν: Νάταλι Πόρτμαν, Μπίλι Κράνταπ Στις 22 Νοεμβρίου του 1963, κατά τη διάρκεια μιας περιοδείας στο Ντάλας, ο Τζον Κένεντι δολοφονείται και το ροζ ταγέρ της Τζάκι ποτίζεται από το αίμα του συζύγου της. Ο κόσμος και η πίστη της θρυμματίζονται. Παρά το τραύμα της, μία εβδομάδα μετά καλείται να αντιμετωπίσει το αδιανόητο: να παρηγορήσει τα δυο μικρά παιδιά της, να αδειάσει το σπίτι που ανακαίνισε με πολύ κόπο και να οργανώσει την κηδεία του άνδρα της.

Σκηνοθεσία: Μπάρι Τζένκινς Πρωταγωνιστούν: Τρεβάντε Ρόουντς, Αντρέ Χόλαντ, Νεϊόμι Χάρις, Τζανέλ Μοναέ, Μαχέρσαλα Άλι

Η ζωή ενός νεαρού από την παιδική του ηλικία έως και την ενηλικίωση, καθώς παλεύει να βρει τη θέση του στον κόσμο. Ένα ζωτικό πορτρέτο της σύγχρονης ζωής ενός Αφροαμερικανού κι ένας ποιητικός διαλογισμός για την ταυτότητα, την οικογένεια, τη φιλία και την αγάπη, πλημμυρισμένος με βαθιά συμπόνια και καθολικές αλήθειες.

JACKIE

Όταν ο Ντάρεν Αρονόφσκι είδε το El Club στο Φεστιβάλ Βερολίνου πλησίασε τον δημιουργό Πάμπλο Λαραΐν, του δήλωσε τον θαυμασμό του και του ζήτησε να σκηνοθετήσει τη βιογραφία της Τζάκι Κένεντι σε σενάριο του Νόα Οπενχάιμ. «Ετοιμαζόμουν να γυρίσω το Νερούδα και μου ζητήθηκε να ξεκινήσω γυρίσματα αμέσως μετά. Στα 39 μου χρόνια δεν γινόταν να προσπεράσω τέτοια ευκαιρία» δήλωσε ο Χιλιανός, που δέχτηκε την πρόκληση για το αγγλόφωνο ντεμπούτο του. Ο Αρονόφσκι έψαχνε έναν μη Αμερικανό για να δώσει τη δική του ματιά σε ένα πρόσωπο οικείο, σχεδόν μπανάλ, προτιμώντας κάποιον με μεγάλο ταλέντο, χωρίς τις προκαταλήψεις και τις κοινότοπες προσλαμβάνουσες που έχουν αποκτήσει οι Αμερικανοί με τα χρόνια. Είχε απόλυτο δίκιο! Η Τζάκι του Λαραΐν, υποβοηθούμενη από το στοιχειωτικό μουσικό σκορ της Μίκα Λέβι κι ένα καθηλωτικό μοντάζ, δεν είναι απλώς απαλλαγμένη από τους βαρετούς πλατειασμούς και τις συνηθισμένες πρακτικές των σύγχρονων βιογραφιών αλλά ακολουθεί τη μύχια προσέγγιση που τόσο πρωτότυπα εφάρμοσε ο σκηνοθέτης στο επερχόμενο Νερούδα και αποκαλύπτει, αντί να περιγράφει, πράγματα που ήδη γνωρίζουμε. Καλύπτοντας τα γεγονότα που ακολούθησαν τη δολοφονία του Κένεντι στο Ντάλας, το φιλμ δεν απομακρύνεται από το τραγικό συμβάν αλλά ενώνει το αρχειακό υλικό της πρωτοφανούς και δημοφιλέστατης ξενάγησης/ παρουσίασης που έκανε η Πρώτη Κυρία στον άρτι ανακαινισθέντα Λευκό Οίκο μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες με μια συνέντευξη που έδωσε σε έναν μάλλον πιεστικό δημοσιογράφο, στο Hyannis Port, μόνη και ασυνόδευτη, χωρίς προσωπικό και παρατρεχάμενους. Στο προεδρικό μέγαρο φαίνεται το τρακ της περφόρμανς, το άγχος της να αρέσει, η επιθυμία της να παρουσιάσει άρτια τη «διακοσμητική» πλευρά της και η ανάγκη της να σταθεί σωστά ως νεαρή και κομψή σύζυγος του δυνατού άνδρα, δείχνοντας προς τα έξω τη βιτρίνα που καλλιέργησε με επιστημονική ευλάβεια. Στη συνέντευξη της ξεφεύγουν η οργή, η πίκρα και ο πόνος, αλλά επανέρχεται αστραπιαία και σχεδόν απαγορεύει στον ρεπόρτερ να δημοσιεύσει αυτά που δεν εννοεί πραγματικά, από τα πολλά που του λέει. Στο ενδιάμεσο στάδιο, που αποτελεί και τον κύριο όγκο του Τζάκι, η αντίφαση εγκράτειας και συντριβής είναι αυτό που χαρακτηρίζει μια αποφασιστική γυναίκα, που μόνο πολύ αργότερα έπαψε να θεωρείται μια «ελαφρόμυαλη debutante». Η παρουσία του Τζον Κένεντι δηλώνεται ως η επίδραση ενός ανθρώπου με αδυναμίες και αρετές και όχι ως η σκιά ενός γίγαντα που στις μέχρι τώρα αναφορές κυμαινόταν από την πολιτική παντοδυναμία ως την τερατώδη απιστία, χωρίς μεσαία στάδια. Εδώ είναι

κοντά, δίπλα, μέσα στην ψυχή της Τζάκι και η ταινία τον υπολογίζει στο μέγεθος της απόγνωσης και της απώλειας που εκείνη νιώθει, βίαια και εσπευσμένα, καθώς υποχρεώνεται να τον αποχαιρετήσει δημόσια και να αλλάξει ζωή μέσα σε λίγες ημέρες. Κατά κανόνα, οι ταινίες με θέμα τον –ή τους– Κένεντι επικεντρώνονται στο τέλος της πολιτικής αθωότητας για την Αμερική, σε μια απότομα ματαιωμένη, εξιδανικευμένη θητεία, και ιχνογραφούν την επιμελημένη φιγούρα της Τζάκι και όχι ακριβώς την ίδια, τις σκέψεις και τα συναισθήματά της. Ο Λαραΐν αναζητά την μπερδεμένη ψυχή της, την κυριολεκτικά ματωμένη της εμφάνιση, τον επιθετικό εκνευρισμό της, τη ρήξη και το άδοξο τέλος του οικογενειακού Κάμελοτ – σαν το μιούζικαλ που τόσο αγαπούσε ο Κένεντι και ακούμε σε σκηνές-κλειδιά, που στήθηκε σαν παραμύθι και έληξε σαν αδόκητος εφιάλτης, μέσα σε αναπάντητα ερωτήματα και βεβιασμένες κινήσεις. Τα πλάνα της διαδρομής του μοιραίου αυτοκινήτου και της κηδείας είναι γυρισμένα από γωνίες που δεν έχουμε ξαναδεί και διαθλούν το déjà vu που γεννιέται με την επανάληψη. Επιπρόσθετα, η αποχώρηση της μητέρας με τα δυο παιδιά από το μέγαρο, οι συζητήσεις με τους δικούς της ανθρώπους και κυρίως με τον Μπόμπι Κένεντι, οι διαφωνίες με τον Τζακ Βαλέντι, οι γεμάτες νόημα, κλεφτές ματιές στην εγκατάσταση των Τζόνσον στον Λευκό Οίκο ενισχύουν την έξτρα διάσταση της Τζάκι, μιας γυναίκας σίγουρα όχι ζεστής, αγαπητής για τον αέρα και το στήσιμό της και παρεξηγημένης για τους λάθος λόγους. Στο Νερούδα ο Χιλιανός αναρωτήθηκε τι πραγματικά απασχολούσε τον εμβληματικό ποιητή της χώρας του και κινήθηκε γύρω από τον αληθινό χαρακτήρα του, ενσωματώνοντας αφήγηση μέσα στην αφήγηση. Αποφεύγει τη γραμμική διαδρομή, αλλά δεν γίνεται ποτέ ανακόλουθος. Ίσα ίσα, το στυλ του είναι απαιτητικό και αποζημιώνει. Το δύσκολο εγχείρημα λειτούργησε περίφημα, αλλά ευτυχώς στο Τζάκι δεν επαναλαμβάνει το ίδιο ιμπρεσιονιστικό πείραμα. Το κατατμημένο παζλ μιας προσωπικότητας πολυφωτογραφημένης και ταυτόχρονα αινιγματικής αποκτά ζωή πέρα από τα όρια του εγκεκριμένου μύθου. Για να το θέσω διαφορετικά, αν ζούσε η Τζάκι Κένεντι, μάλλον δεν θα ενέκρινε τέτοιου τύπου βιογραφική ταινία. Όχι γιατί βγάζει στη φόρα απόρρητες συνομιλίες ή απαγορευμένα μυστικά αλλά γιατί διαπερνά αποτελεσματικά, σαν έργο ενός pointilliste με κρυφή κάμερα, το τείχος μιας ντελικάτης ιδιωτικής στιγμής και ξεγυμνώνει μια γυναίκα που υπερασπίστηκε σφοδρά τα κίνητρα πίσω από τις επιλογές της, προβάλλοντας μια αντισηπτική εικόνα τελειότητας «υψηλής ραπτικής».

VILLAGE RENTI 14 - VILLAGE MALL 5,14 - VILLAGE PAGRATI 4 - VILLAGE FALIRO 1,9 - ODEON STARCITY 10 - ΑΕΛΛΩ 4 - ΑΘΗΝΑΙΟΝ CINEPOLIS 1,2 - ΑΙΓΛΗ 1 ΑΝΟΙΞΗ 2 - ΒΑΡΚΙΖΑ 1 - CINERAMA - ΔΑΝΑΟΣ 1,2 - ΕΛΛΗ - ΚΗΦΙΣΙΑ CLASS - ΝΑΝΑ 2,5 - ΟΣΚΑΡ - ΣΙΝΕ ΧΟΛΑΡΓΟΣ - ΣΠΟΡΤΙΓΚ 1,2 - ΣΙΝΕΑΚ

ΔΙΧΑΣΜΕΝΟΣ Split Σκηνοθεσία: Μ. Νάιτ Σιάμαλαν Πρωταγωνιστούν: Τζέιμς Μακαβόι, Μπέτι Μπάκλεϊ Ένας άνδρας με 24 διαφορετικές προσωπικότητες απάγει τρεις γυναίκες οι οποίες πρέπει να βρουν ποιες από αυτές τις προσωπικότητες μπορούν να τις βοηθήσουν και ποιες τις απειλούν θανάσιμα.

Ο βασιλιάς της ανατροπής, ο Μ. Νάιτ Σιάμαλαν, επιστρέφει ορεξάτος, με μια ιστορία διαταραχής διασχιστικής (πολλαπλής) προσωπικότητας που δίνει την ευκαιρία στον Τζέιμς Μακαβόι να υποδυθεί 24 χαρακτήρες που κρύβονται

σε έναν άνθρωπο. Ξεκινά με την απαγωγή τριών έφηβων κοριτσιών, που έντρομα ανακαλύπτουν κάθε φορά κι έναν άλλον στη θέση του άνδρα που τα έχει κλεισμένα σε ένα υπόγειο. Ένας από αυτούς επισκέπτεται συστηματικά μια ψυχίατρο, η οποία προσπαθεί να εντοπίσει την κεντρική προσωπικότητα και να τη φέρει στην επιφάνεια, πριν αναδυθεί μια φαντασιακή εκδοχή, το Τέρας, που απειλεί με καθαρτήριους, εξαγνιστικούς φόνους. Η ανιμαλιστική προβολή του διαταραγμένου θα πρέπει να βάλει σε υποψίες τους θεατές (δεν λέω τίποτε περισσότερο), που είναι σίγουρο πως δεν θα καταλάβουν πολλά, κατά την προσφιλή συνήθεια του Αμερικανού σκηνοθέτη για μυστήριο και συνεχή αμφιβολία – ο οποίος μάλιστα δήλωσε πως για τη συγκεκριμένη ταινία τον επηρέασε στυλιστικά ο Κυνόδοντας του Γιώργου Λάνθιμου. Αμφιβολία δεν υπάρχει καμία πως ο Διχασμένος κρατάει το ενδιαφέρον, ακόμη κι αν η σύλληψη του ανθρώπου με τα σπαράγματα ψυχής, που κυμαίνονται από την ενοχική αφέλεια ενός 9χρονου μέχρι την καλλιτεχνική ευαισθησία ενός στερεότυπα gay σχεδιαστή, είναι εξωφρενική, διότι παραείναι τακτοποιημένη και καθαρή στην έκφραση της δεξιοτεχνικής παρέλασης μεταμορφώσεων. Το φινάλε αφήνει ανοιχτούς λογαριασμούς για τη συνέχεια.

VILLAGE RENTI 2,8,16,20 - VILLAGE MALL 5,7,8,12,14 - VILLAGE PAGRATI 5 - VILLAGE FALIRO 7,8 - VILLAGE AG.DIMITRIOS 1,3 - ODEON ESCAPE 1 - ODEON STARCITY 1 - ΑΕΛΛΩ 2,3 - ΑΘΗΝΑΙΟΝ 1,2 - ΑΘΗΝΑΙΟΝ CINEPOLIS 1,2 - ΑΝΟΙΞΗ 1 - ΒΑΡΚΙΖΑ 2 - ΚΙΝΗΜΑΤΟΘΕΑΤΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ-ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ 1 - ΝΑΝΑ 1,4 ΣΠΟΡΤΙΓΚ 2 - ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 1

Ο ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΦΙΛΟΣ ΜΟΥ A dog’s purpose Σκηνοθεσία: Λάσε Χάλστρομ Πρωταγωνιστούν: Ντένις Κουέιντ, Κέι Τζέι Άπα Ένας σκύλος προσπαθεί να ανακαλύψει τον σκοπό της ύπαρξής του μέσα από μια πορεία που περιλαμβάνει πολλές ζωές και ιδιοκτήτες.

Ο Λάσε Χάλστρομ, που κατά σύμπτωση έγινε γνωστός σε όλο τον κόσμο με την καλύτερη, σουηδική ταινία του Σαν αδέσποτο σκυλί, επεκτείνει τις δυνατότητες του dog porn, της υποκατηγορίας όπου οι δακρυγόνοι αδένες καλοπροαίρετων, πρόθυμων κυνόφιλων θεατών, ως άλλα σκυλιά του Παβλόφ, εκβιάζονται σε φουλ ενεργοποίηση, και μετά το Χάτσικο, το πιστό σκυλί του Ρίτσαρντ Γκιρ, πάει ένα βήμα παραπέρα, αφού ο τετράποδος ήρωας της ταινίας Ο καλύτερος φίλος μου αλλάζει πολλές ζωές και ράτσες σε μια επική κομεντί μετεμψύχωσης. Ναι, ο Μπέιλι, ο σύντροφος του αγροτόπαιδου Νέιθαν, έχει φωνή και συνείδηση και με μια βουδιστική υπέρβαση (ή αυθαιρεσία, ανάλογα με την πίστη καθενός) καταλαβαίνει τα πάντα στο μικρό σκυλένιο του μυαλό και διανύει τις ειδικότητές του με ξεχωριστή αφοσίωση, που ξεπερνάει τη γνωστή όρεξη για παιχνίδι ή τη διατεταγμένη εκτέλεση των εντολών της εκπαίδευσης. Αν θεωρείτε πως ο χαρακτηριστικός λυγμός επιβεβαίωσης της Λάσι στο τέλος κάθε επεισοδίου ή το κλάμα που σφράγισε το χαριτωμένο, άτσαλο πέρασμα του Μάρλεϊ από τον μάταιο κόσμο αποτελούν το φτασμένο του κλάματος, δεν φαντάζεστε τι σας περιμένει στον Καλύτερο φίλο μου. Ευτυχώς, μαθαίνουμε πως ο Ηρακλής, ο γερμανικός ποιμενικός που φάνηκε να υποφέρει στο βίντεο που διέρρευσε από τα γυρίσματα, είναι καλά, αφού πρώτα κόντεψε να πνιγεί στα τεχνητά κύματα και να πάθει εξάρθρωση από το σπρωξίδι για να πέσει στο νερό…

VILLAGE MALL 6 - VILLAGE FALIRO 3 - VILLAGE AG.DIMITRIOS 2 - VILLAGE RENTI 5 - ODEON GLYFADA 2 - ODEON MAROUSI 1 - ODEON ESCAPE 7 - ODEON OPERA 2 - ODEON STARCITY 2 - ΑΕΛΛΩ 3 - ΚΙΝΗΜΑΤΟΘΕΑΤΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ-ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ 2 - ΑΘΗΝΑ - ΖΕΑ

26.1.17 – lifo

41

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Τζερόνιμο: Ο τελευταίος διάσημος αρχηγός των Απάτσι

Σήμερα, μετά τα ρατσιστικά μηνύματα του Τραμπ και την εγκατάλειψη της φύσης, τα μηνύματα που φέρει η αυτοβιογραφία του Τζερόνιμο είναι πιο σημαντικά από ποτέ.

από την τίνα μανδηλαρά

Βιβλίο

Β

42 lifo – 26.1.17

γαλμένος από τη μήτρα του κόσμου, όπου βρισκόταν η καρδιά κάθε Ινδιάνου, και ποτισμένος με το περήφανο σθένος του αετού ήρθε στον κόσμο ο Τζερόνιμο, ο ατρόμητος αρχηγός της φυλής Τσιρικάουα των Απάτσι που έμεινε στη μνήμη για τις μάχες που έδωσε κόντρα στους χλωμούς λευκούς και στους Μεξικανούς τον 19ο αιώνα, ξεσηκώνοντας κάθε λογής ανένταχτους, πολεμιστές και στρατηλάτες. Από αυτόν εμπνεύστηκε τις αιφνίδιες επιθέσεις του αντάρτικου ο Τσε Γκεβάρα και την εικόνα του αγέρωχου πολεμιστή και σαμάνου είχαν κρεμασμένη στα δωμάτιά τους οι πλήθος ανυπότακτοι και παράξενοι ποιητές. Στο βιβλίο Τζερόνιμο - Η Αυτοβιογραφία, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Άγρα σε μετάφραση Παλμύρας Ισμυρίδου, ο αναγνώστης ανιχνεύει τα δωρικά σπέρματα της τιμής του πολεμιστή, ο οποίος μιλάει όλο περηφάνια για την ξακουστή και αγέρωχη φυλή του. Σήμερα, τόσα χρόνια μετά τον θάνατο του περίφημου αρχηγού των Απάτσι, οι λόγοι που επαναφέρουν στο προσκήνιο το όνομα του Τζερόνιμο είναι περισσότεροι από ποτέ: η φύση εγκαταλείπεται στο έλεός της και στα ίδια μέρη όπου οι Ινδιάνοι ανέπνεαν αέρα ελευθερίας ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ απειλεί να υψώσει ένα τείχος διαχωρισμού και μίσους. Λίγες ώρες μετά την ορκωμοσία του Τραμπ και μετά τις εξαγγελίες του για το τείχος που προτίθεται να χτίσει στα σύνορα με το Μεξικό, ο αναγνώστης έχει κάθε λόγο να ανατριχιάζει με τις αφηγήσεις του Τζερόνιμο για τις σφαγές που έλαβαν χώρα στην περιοχή γύρω από τα σύνορα και στην έρημο της Αριζόνα, από τους

λευκούς, για τις προδοσίες και τις παραβιάσεις των συμφωνιών ειρήνης –όπως μετά από εκείνη που είχε αποπειραθεί να κλείσει ο αρχηγός της φυλής Μάνγκους-Κολοράδο το 1863, ο οποίος δολοφονήθηκε από τον στρατηγό Ουέστ, παρ’ ότι είχε διαμηνύσει ότι προσέρχεται στις συζητήσεις ως ειρηνοποιός–, για τις άνανδρες επιθέσεις στα γυναικόπαιδα, για τα στρατόπεδα υποχρεωτικής διαμονής, για τα καλαμποκάλευρα που τους έδιναν ποτισμένα με στρυχνίνη. Αλλά ο Τζερόνιμο είχε ήδη βιώσει από νεαρός την αδικία: μια αιφνιδιαστική επίθεση στο χωριό του από τους Μεξικανούς τον άφησε πολύ νωρίς ορφανό από μητέρα, χωρίς σύζυγο και με σκοτωμένα τα δυο του παιδιά. Έκτοτε μετατράπηκε από γενναίος πολεμιστής των Απάτσι Τσιρικάουα στον αιμοχαρή Ινδιάνο που αρνιόταν διαρκώς να παραδώσει τα όπλα. Σύμφωνα με τις αυτοβιογραφικές περιγραφές του, ο ίδιος πήρε τα ηνία όταν του παρέδωσε την αρχηγία ο Μάνγκους-Κολοράδο και οδήγησε πεζή τους έξι ακολούθους του σε μια σειρά από πετυχημένες επιδρομές στα βουνά της Σιέρρα δε Σαουρίπα. Έκτοτε, θα είναι ο πετυχημένος αρχηγός και θα αποδειχθεί ότι είχε δίκιο να μην υποχωρήσει, τότε τη δεκαετία του 1860, παρά τις υποδείξεις του πεθερού του Κοτσίσε (ο Τζερόνιμο ξαναπαντρεύτηκε αρκετές φορές, ενώ μας πληροφορεί ότι οι Ινδιάνοι μπορούσαν να συντηρούν παράλληλα μέχρι δύο γυναίκες). Για μια εικοσαετία, από το 1860 έως το 1880, θα επιμείνει στο αντάρτικο, παρασέρνοντας μαζί του αρκετούς πολεμιστές. Ωστόσο, οι απώλειες είναι τραγικές: μια επίθεση των Μεξικανών στα βουνά του Κάσα

τζeρonimo H αυτοβιογραφία Μτφρ.: Παλμύρα Ισμυρίδου Εκδόσεις Άγρα Σελ.: 224

Γκράντε και στο «Σκο-λάτα» τον αναγκάζει να υποχωρήσει, αλλά δεν το βάζει κάτω. Το 1884 καταφέρνει, για μια ακόμα φορά, και παρά τη συμφωνία ειρήνης που είχαν υπογράψει οι Τσιρικάουα, αναγκαζόμενοι να ζήσουν ως αιχμάλωτοι σε στρατόπεδο, να παρασύρει μαζί του πολλούς Απάτσι, πείθοντάς τους ότι το άρωμα της ελευθερίας ταιριάζει καλύτερα σε ανθρώπους που θεωρούσαν ατιμωτικό το να βρίσκονται μακριά από την πατρίδα. Οι περιοχές υποχρεωτικής εγκατάστασης, όπως αυτή που τους είχαν ορίσει μετά την τελευταία τους ήττα το 1881, δεν ήταν γι’ αυτούς μόνο μια φυλακή αλλά οριστικός θάνατος, καθώς κάθε απομάκρυνση από την πατρίδα ισοδυναμούσε με αφανισμό: «Για τον Ινδιάνο, η προσκόλληση του ανθρώπου στη γενέθλια γη του δεν αποτελούσε ρομαντική πανάκεια αλλά ζωτική ανάγκη. Ο άνθρωπος αρρώσταινε και στο τέλος πέθαινε –το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί σε έναν ολόκληρο λαό– αν αποκοβόταν από τη γη του, που ήταν γι’ αυτόν η πηγή της ζωής» σημειώνει ο Φρέντερικ Τέρνερ στην κατατοπιστικότατη εισαγωγή του. Ενδεικτικό είναι ότι ο κύκλος της ζωής αρχίζει και τελειώνει για τον Τζερόνιμο στη γενέθλια γη της Αριζόνα. Από κει ξεκινά την ιστορία του, μετά την επική και άκρως ποιητική κοσμογονία που παραθέτει στην αυτοβιογραφία του, και εκεί καταλήγει με την επιστολή που στέλνει στον Πρόεδρο Ρούσβελτ, παρακαλώντας τον να τον αφήσει να επιστρέψει στη Μάνα Γη: «Η Αριζόνα είναι η γη μου, η γενέτειρά μου, η γη των προγόνων μου, και ζητώ τώρα την άδεια να επιστρέψω στα βουνά της. Αν αυτό συμβεί, θα πεθάνω ήσυχος, νιώ-

RADIO BOOKSPOTTING από τον γιώργο-ίκαρο μπαμπασάκη θοντας ότι ο λαός μου, ζώντας στα πάτρια εδάφη του, θα πλήθαινε, αντί να λιγοστεύει, όπως συμβαίνει τώρα, κι ότι το όνομά μας δεν θα σβήσει». Οι Τσιρικάουα, μέλος των οποίων ήταν ο Τζερόνιμο, ήταν δεμένοι κυριολεκτικά με δεσμούς αίματος με τη γη τους και τη φύση, χωρίς τις μετέπειτα εμμονές του ιδεαλισμού και του πατριωτισμού, κι αυτό φαίνεται από τη στιγμή που έρχονταν στον κόσμο. Όταν γεννιούνταν, η μητέρα φρόντιζε να τυλίξει τον πλακούντα τους γύρω από ένα δέντρο, δηλώνοντας έτσι την αιώνια σύνδεση με τον τόπο. Αυτός ήταν ιερός για πάντα τόσο για τους ίδιους όσο και για τους απογόνους τους. Η γη έφτιαχνε τους δεσμούς και η ινδιάνικη κουλτούρα εμφυσούσε την ελευθερία. Γι’ αυτό και οι μάχες των Ινδιάνων κατά των λευκών αποκαλύπτουν τη συμβολοποιημένη δύναμη που είχε γι’ αυτούς η Γη και όχι την επεκτατική τους τάση: αδιαφορώντας παντελώς για τα καπιταλιστικά αγαθά, παρά μόνο όσο τα χρειάζονταν για την επιβίωσή τους, οι «ερυθρόδερμοι» πάλευαν πρωτίστως για την περηφάνια και την αξιοπρέπεια. Ασφαλώς και επιδόθηκαν κι αυτοί σε λεηλασίες, τις οποίες δεν αρνείται ο Τζερόνιμο στη βιογραφία του, αλλά το έκαναν με σεβασμό στους άγραφους κανόνες του πολέμου και του ιερού. «Ο πόλεμος είναι υπόθεση ιερή και θρησκευτική» λέει σε κάποιο σημείο της βιογραφίας του και τέτοια σημασία έχει κάθε κίνηση, από τον πολεμικό χορό μέχρι τις ιαχές, «συνοδευό-

μενες από τουφεκιές», γύρω από τη φωτιά. Αποφεύγει, ωστόσο, να παραθέσει περιττές κομπορρημοσύνες στις περιγραφές που να εξηγούν γιατί και πώς η φυλή τον αναγόρευσε σε σαμάνο. Ο Φρέντερικ Τέρνερ, ο οποίος έγραψε την εισαγωγή, επισημαίνει σε σχετική υποσημείωση πως ένας αρχηγός όπως ήταν ο Τζερόνιμο «φρόντιζε να περιορίζεται στα γεγονότα, ειδάλλως κινδύνευε να τον αντικρούσουν και να τον γελοιοποιήσουν οι αυτόπτες μάρτυρες». Πάντως, ο ίδιος ο Τζερόνιμο, στο τέλος της αυτοβιογραφίας, παραδέχεται το λάθος του να συμβιβαστεί και να παραδώσει οριστικά τα όπλα το 1886 στον υπολοχαγό Τσαρλς Γκέιτγουντ, μην μπορώντας να βλέπει άλλο τους πολεμιστές του να ζουν στην ανέχεια. Δεν κατάφερε ποτέ να ταυτιστεί με τη ζωή των λευκών, παρ’ ότι κατέληξε να βαπτιστεί χριστιανός, να υπογράφει αυτόγραφα έναντι αμοιβής, να εμφανιστεί στην Παγκόσμια Έκθεση του 1904 στο Σεν Λιούις και να γίνει μια καρικατούρα προς καπιταλιστική εκμετάλλευση και τέρψη των θεατών. Παρ’ όλα αυτά, η αυτοβιογραφία του, όπως επισημαίνει και ο Τέρνερ, είναι «η φωνή ενός ανθρώπου που έχει τα πόδια του ριζωμένα στο χώμα της Μητέρας Γης του, τα χέρια του ορθάνοιχτα για να δέχεται την εποχική ευλογία του ανέμου, του ήλιου και της βροχής, την καρδιά του ταπεινή μπροστά σε μια άγρια φύση την οποία θεωρεί απροσμέτρητη επειδή είναι, πράγματι, απροσμέτρητη».

Φαρμακείον Εκστρατείας Το νέο μυθιστόρημα του Μάνου Ελευθερίου. Όνειρο και πραγματικότητα. Εκεί όπου η πραγματικότητα χωλαίνει, έρχεται το όνειρο αρωγός και λυτρωτής. Άλλοτε πάλι, όταν το όνειρο είναι κακό, άσχημο, σκληρό, λαχταρούμε διακαώς η πραγματικότητα να μας βγάλει απ’ αυτό, να μας φέρει ξανά στο επιθυμητό θάλπος, κι ας έχουμε να αντιμετωπίσουμε έτσι αντιξοότητες και ζόρια. Ο Ηλ, ο ήρωας του θαυμάσιου και θαυμαστού μυθιστορήματος Φαρμακείον Εκστρατείας (εκδ. Μεταίχμιο) που μας δωρίζει γενναιόψυχα ο ποιητής Μάνος Ελευθερίου (Ερμούπολη Σύρου, 12/03/1938), κινείται διαρκώς ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα για να συναντήσει όσους αγάπησε, για να θυμηθεί όσα λησμονούμε μες στη φούρια της καθημερινότητας, για να μιλήσει για εκείνα που ορίζουν και λαμπρύνουν την Τέχνη, για εκείνα που ορίζει και λαμπρύνει η Τέχνη. Αλλά και για να αποκαλύψει πράγματα που κρατούσε φυλαγμένα στο σεντούκι με τα τιμαλφή που είναι η ψυχή κάθε ακραία, και πολύτιμα, ευαίσθητου ανθρώπου. Τα μάτια των άλλων διαπερνούν, μέσα στο όνειρό του, τον παλλόμενο από ευαισθησία Ηλ κι εκείνος αρχίζει να φανερώνει πρόσωπα και πράγματα, σκέψεις και καταστάσεις, μνήμες και ιστορίες. Αυτό το κράμα ηδονής και οδύνης, που είναι όλων μας η ζωή, αρχίζει να ξετυλίγεται και να οδοιπορεί στη μεθόριο ονείρου και πραγματικότητας. «Η οικογένειά του κοιτάζει τον Ηλ εξεταστικά», γράφει ο Ελευθερίου, «και τα μάτια τους, χωρίς να το θέλουν, ανοίγουν τρύπες στο σώμα του. Κάθε τρύπα κι ένα μυστικό, λένε. Τι μυστικά; Η δική του ζωή είναι διάφανη και λάμπει. Δεν έχει να κρύψει τίποτα κι από κανέναν. Τα μόνα μυστικά που κρύβει είναι οι ήρωες των βιβλίων του». Πάθη και πόθοι. Ένας φύλακας-κηπουρός θ’ αρχίσει να μιλάει στο όνειρο που Ηλ, που τον ονειρεύεται ο Μάνος Ελευθερίου, και θα του μιλήσει για αλλόκοτες κηδείες που είναι γιορτές του απονενοημένου έρωτος, θα του μιλήσει για φέρετρα που είναι θήκες αντικειμένων, τα οποία συμβολίζουν μια μοιραία έλξη δίχως ανταπόκριση. Πρόκειται για φαινομενικά ασήμαντα πραγματάκια, για ένα κουτάκι σπίρτα, για ένα άδειο πακέτο τσιγάρων, για μια απόδειξη αγοράς μιας λεμονάδας ή ενός κονιάκ, παρατημένη στο σταχτοδοχείο ενός καφενείου. Ας θυμηθούμε εδώ την περιλάλητη «Στήλη» του Γερμανού ζωγράφου και ντανταϊστή Kurt Schwitters, μια πολυεπίπεδη ξύλινη κατασκευή που αναπτυσσόταν με τα χρόνια και μέσα της ο δημιουργός της έκρυβε μικροαντικείμενα φίλων του, ένα καθρεφτάκι, μια γόπα, το απομεινάρι από ένα μολύβι. Ο κηπουρός-φύλακας θυμίζει στον Ηλ ότι ο θάνατος ελλοχεύει παντού και πάντα, αλλά και ότι η ζωή είναι ένα γλέντι. Θυμίζει τον ήχο του θανάτου, έναν ήχο που είναι αδυσώπητος και φριχτός μέσα στη βουβαμάρα των ζωντανών. «Ο χειρότερος ήχος που ακούγεται στον κόσμο δεν είναι μήτε από κανόνι μήτε του σεισμού. Είναι ο ήχος απ’ τα ελάχιστα χώματα και τα χαλίκια που ρίχνουν οι συγγενείς κι οι φίλοι πάνω στο φέρετρο του αγαπημένου προσώπου καθώς το κατεβάζουν στον τάφο». Ο κηπουρός-φύλακας, αμέσως μετά, μιλάει για τους χρυσούς κήπους της θάλασσας, για τους ήχους και τη μουσική της σιωπής των υδάτων, θυμίζοντας τον Νίκο Καρούζο όταν έγραφε: «Αφηγήθηκα βάσανα σαν κήπους να αφηγήθηκα». Ο κηπουρός-φύλακας μιλάει στον Ηλ για τα ανθρώπινα πάθη, για τις φιλοδοξίες και τους φθόνους, για τις ματαιοδοξίες και τα μίση, για τραγικούς τραβεστί και τραγωδούς τρανσέξουαλ, για κακόμοιρα κορίτσια που πια κανείς δεν τα θυμάται και κανείς ποτέ δεν εκθείασε, για κοπέλες που εργάστηκαν σε κομμωτήρια και εμπορικά καταστήματα μια ζωή για να χαθούν στης λήθης τη λίμνη.

μάνος ελευθερίου Φαρμακείον Εκστρατείας

Εκδόσεις Μεταίχμιο Σελίδες: 220

Ένα σκοτάδι που δεν λέγεται. Ο Ηλ θα στοχαστεί, στο γέρμα της ζωής, για το νόημα του εφήμερου, για τη δόξα που είναι κάθε δευτερόλεπτο, για την περιπέτεια της συγγραφής, για το μεγαλείο της δημιουργικότητας, έστω κι αν όλα ναυαγούν στο Μέγα Τίποτα. Θα απαθανατίσει τις «κόκκινες σκιές των λησμονημένων», γιατί καθήκον του δημιουργού είναι να παλεύει με τη λησμοσύνη, να δίνει φωνή στους αφανείς, να σαμποτάρει τη δουλειά και την επέλαση της φθοράς. Επιμένει, έστω με ένα τόσο ταπεινό κεράκι, όπως είναι ένα ποίημα, ένα τραγούδι, ένα θεατρικό έργο, ένα μυθιστόρημα, να ρίχνει φως στο σκότος. «Υπάρχει στους ανθρώπους ένα σκοτάδι που δεν λέγεται» γράφει στη σελίδα 89 ο Ελευθερίου. Και επανέρχεται στη σελίδα 170: «Πράγματι, υπάρχει μέσα μας ένα σκοτάδι που δεν λέγεται». Και η γραφή, από τα φαντάσματα των ονείρων, περνάει, ανεπαισθήτως, στους πραγματικά πραγματικούς ανθρώπους, στη συγκλονιστική τραγουδίστρια Μαρία Δημητριάδη, στην ποιήτρια Αγγελική Ελευθερίου, στον ποιητή Κωστή Παλαμά, στον «άνθρωπο με το γαρίφαλο», τον Νίκο Μπελογιάννη, στον επαναστάτη Λέοντα Τρότσκι, στον αγωνιστή Μπόμπι Σαντς και σ’ εκείνον τον φοιτητή που στάθηκε όρθιος και σταμάτησε τα άρματα μάχης στην πλατεία Τιεν Αν Μεν. Και ο Ηλ γίνεται, στη σελίδα 202, Εμμανουήλ και ακούμε τότε καθαρά τη μελωδική φωνή του Μάνου. Ναι, του Μάνου Ελευθερίου. radiobookspotting.blogspot.gr/ 26.1.17 – lifo

43

Έξω από τη γυάλα Η «Δίκη του Κ.», βασισμένη στο μυθιστόρημα του Φραντς Κάφκα, στο θέατρο Πόρτα, σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου.

απο τη λουίζα αρκουμανέα

Θέατρο

Ο

44 lifo – 26.1.17

ταν ο Κάφκα διάβασε το πρώτο κεφάλαιο της Δίκης στους φίλους του, έβαλαν όλοι μαζί τα γέλια. «Μα, πώς γίνεται να έχω συλληφθεί; Και ιδίως μ’ αυτόν το γελοίο τρόπο;» αναρωτιέται ο ήρωας του μυθιστορήματος, λίγο μετά την εισβολή δύο αγνώστων στο υπνοδωμάτιό του. Πράγματι, μπορούμε να εντοπίσουμε πολλά γελοία χαρακτηριστικά στην ανορθόδοξη σύλληψη του Τζόζεφ Κ. Η λαίμαργη εξαφάνιση του πρωινού του γεύματος από τους δεσμοφύλακες, οι διαφωνίες για το χρώμα του σακακιού που πρέπει να φορέσει ενώπιον του Επιθεωρητή, η γριά κουτσομπόλα που παραμονεύει στο απέναντι παράθυρο, η μια λεπτομέρεια μετά την άλλη οικοδομούν αριστοτεχνικά την αίσθηση του παράξενου, του αντιφατικού: ενώ θεωρητικά κάτι σοβαρό συμβαίνει (η ξαφνική σύλληψη ενός ανθρώπου μέσα στο σπίτι του), ο τρόπος με τον οποίο συμβαίνει μοιάζει να στερείται της πρέπουσας σοβαρότητας. Η αίσθηση αυτή συνεχίζεται στην πρώτη Ανάκριση του Τζόζεφ Κ., όπου η λάγνα καθαρίστρια χαϊδεύεται παθιασμένα με τον Σπουδαστή, διαταράσσοντας το κύρος της συνεδριάσεως και προκαλώντας τον γέλωτα των γερόντων με τις μακριές γενειάδες. Στην αποθήκη, όπου ο ημίγυμνος Μαστιγωτής τιμωρεί τους κλαψιάρηδες φύλακες. Στη λιλιπούτεια σοφίτα του Ζωγράφου, όπου τα τσιριχτά κοριτσάκια κατασκοπεύουν από τις χαραμάδες. Στο σπίτι του Συνηγόρου, με την ερωτιάρα βοηθό του να ρίχνεται σε κάθε νέο πελάτη, επειδή την ερεθίζουν οι κατηγορούμενοι. Όσο περισσότερο ο Τζόζεφ Κ. βυθίζεται στην περιπέτεια της επικείμενης δίκης του, τόσο σκληραίνει ο σουρεαλισμός της καθημερινότητας που τον καταπίνει. Χωρίς να γνωρίζει το αδίκημά του, χωρίς να είναι σε θέση να υπερασπιστεί τον εαυτό του, ακόμη κι αν προσλάβει τον καλύτερο δικηγόρο, χωρίς να μπορεί να απαλλαγεί από τη σκιά του Δικαστηρίου και των εκπροσώπων του που καραδοκούν σε κάθε γωνιά, ο Κ. αρχίζει να αισθάνεται ένοχος προτού καν καταδικαστεί. Ματαίως αναζητά στο παρελθόν του ένα σφάλμα, ένα παράπτωμα, για το οποίο θα άξιζε να παραστεί ενώπιον των Αρχών. Δεν το βρίσκει

πουθενά. Η σκέψη του, η ενέργειά του, η ψυχή του, όλα τα αποθέματα αισιοδοξίας κι ελπίδας στεγνώνουν. Κάθε μέρα ξεκινάει να βρει μια λύση, να οργανώσει την άμυνά του, να εντοπίσει τους συμμάχους του. Και κάθε μέρα συνειδητοποιεί ότι ο Οργανισμός είναι ανίκητος και η αθώωση ένα όνειρο απατηλό. Οι μέρες, οι μήνες, τα χρόνια θα σπαταληθούν στον αγώνα διάψευσης μιας ακαθόριστης ενοχής που κυριεύει το σώμα και το μυαλό σαν ασθένεια δίχως θεραπεία. Όσο κι αν πασχίσει, θα παραμείνει κατηγορούμενος μέχρι να πεθάνει. Τη σουρεαλιστική διάσταση του κειμένου επιχειρεί να αναδείξει η σκηνοθετική προσέγγιση του Θωμά Μοσχόπουλου στη Δίκη του Κ.: η αλλόκοτη περιπέτεια του ήρωα, ιδωμένη μέσα από το πρίσμα του Θεάτρου του Παραλόγου. Υλικό υπάρχει πλούσιο για να τροφοδοτηθεί μια τέτοια ενδιαφέρουσα ανάγνωση, όπως προανέφερα. Πολλές φλέβες παράνοιας διατρέχουν το σύμπαν του Τζόζεφ Κ. Η λογική έχει πεθάνει και η αυθαιρεσία βασιλεύει. Το Σύστημα είναι ο νέος θεός. Ο μηχανισμός ποινικοποίησης της ύπαρξης (για να δανειστώ μια καταπληκτική φράση του Μισέλ Φουκώ) λειτουργεί άψογα. «Μα, δεν είμαι ένοχος», λέει ο Κ., «πρόκειται περί πλάνης. Πώς μπορεί ένας άνθρωπος να είναι ένοχος; Όλοι μας είμαστε άνθρωποι, όλοι είμαστε ίδιοι». «Αυτό είναι αλήθεια», λέει ο ιερέας, «αλλά έτσι μιλάνε όλοι οι ένοχοι». Το σκηνικό επιχειρεί να μεταδώσει αυτή την εντύπωση του μη-κανονικού. Οι πειραγμένες γεωμετρικές μορφές των κατασκευών –φανταστείτε ένα τραπέζι με διαφορετικού ύψους πόδια που όμως στέκεται– παραπέμπουν στα αδρά, μινιμαλιστικά σκίτσα του ίδιου του Κάφκα. Όλα είναι ασπρόμαυρα και «μυτερά», με πολλές γωνίες. Ο τοίχος στο βάθος της σκηνής ορθώνεται γυμνός, φαγωμένος, χαρίζοντας μια ωραία ανάσα ύψους. Το κυλιόμενο υπνοδωμάτιο με τους λοξούς τοίχους και το χαμηλό ταβάνι γίνεται αποθήκη και μετά σοφίτα εν ριπή οφθαλμού. Με απλά ευρήματα σκιαγραφούνται οι «σκάλες» που ανεβαίνει ο ήρωας, οι υπάλληλοι που «δακτυλογραφούν» ή το «ταξί» που παίρνει με τον θείο του. Η τριτοπρόσωπη αφήγηση της δράσης (πήγε, είδε, έκανε κ.λπ.) μοιράζεται σε διάφορα

i Η Δίκη του Κ. Θέατρο Πόρτα Μεσογείων 59, Αθήνα Παρ.-Κυρ. 21:15

©HABAKIS STAVROS

Η ΔΊΚΗ ΤΟΥ Κ. πρόσωπα, σαν τεθλασμένη γραμμή. Τα πάντα τρέχουν και ο ήρωας στροβιλίζεται. Το κωμικό στοιχείο κυριαρχεί: στη γοργή εκφορά του λόγου, στο συνεχές τρέξιμο, στην ελαφρότητα του ύφους, στη συχνά «καρτουνίστικη» κίνηση, στις ερμηνείες των ηθοποιών. Η αρχή θυμίζει παρωδία ή κωμωδία παρεξηγήσεων: «Α! Ποιος είστε; Α! Πώς γίνεται να έχω συλληφθεί;» αναφωνεί ο πρωταγωνιστής, ο οποίος προσθέτει διαρκώς αυτό το έκπληκτο «Α!» στην αρχή κάθε φράσης του. Οι υπέροχες λευκές μάσκες-γλυπτά που φορούν οι «διώκτες» –μια συνάντηση κυκλαδικών ειδωλίων με τα ανίψια του Ντόναλντ Ντακ– συνθέτουν το πιο πρωτότυπο στοιχείο της όψης. Σιγά σιγά, όμως, νιώθουμε να χανόμαστε μέσα σε τόση ελαφράδα. Όλα μοιάζουν περιέργως χαριτωμένα. Οι σκιές στον τοίχο δεν έχουν τίποτα απειλητικό – περισσότερο διακοσμητικές φαντάζουν. Τα τακούνια που καρφώνουν δυνατά το πάτωμα ή ο μετρονόμος που χτυπά επίμονα στην άκρη της σκηνής δεν συνεργούν στη δημιουργία μιας εγκυμονούσας ατμόσφαιρας. Μερικά επεισόδια γεννούν ευθυμία (η σκηνή με τον Μαστιγωτή ή τον Ζωγράφο), ενώ άλλα ηχούν κούφια, προκαλώντας απλώς αμηχανία (η πρώτη Ανάκριση, η «αγόρευση» του Συνηγόρου κ.λπ.). «Ο ήρωας βρίσκεται παγιδευμένος στο ανέκδοτο της ίδιας του της ζωής, σαν ένα ψάρι στη γυάλα του» γράφει ο Μίλαν Κούντερα στο εξαιρετικό δοκίμιο Kafka’s World (1988). «Ο ίδιος όμως δεν το βρίσκει αστείο: ένα ανέκδοτο είναι αστείο μόνο όταν στέκεσαι έξω από τη γυάλα». Αντιθέτως, «η καφκική ειρωνεία μας πηγαίνει στο εσωτερικό, στα σωθικά του αστείου, στον τρόμο του κωμικού». Ειρωνική αποστασιοποίηση δεν σημαίνει επιδερμικότητα: σημαίνει ουσιαστική αναγνώριση της διττής όψης των πραγμάτων. Θέατρο του Παραλόγου δεν σημαίνει διαζύγιο από το συναίσθημα, σημαίνει την έκφραση του τελευταίου μέσα από την αντίφαση. Τα κοριτσάκια που σε υποδέχονται έχουν παραμορφωμένη ραχοκοκαλιά, ενώ οι γενειάδες των γερόντων που σε δικάζουν γδέρνουν σαν νύχια αρπακτικών. Ακόμη κι ο εκπρόσωπος του Θεού, ο ιερέας που συναντάει ο Κ. στη Μητρόπολη, αποδεικνύεται κι αυτός υπάλληλος του Δικαστηρίου. Μπορεί στη Δίκη το συναίσθημα της απόγνωσης να αποτυπώνεται έμμεσα, σίγουρα όμως διαθέτει τρομερή ισχύ και διαβρώνει τα πάντα. Εγκλωβισμένος σε έναν λαβύρινθο δίχως έξοδο, ο ήρωας δεν συναντά παρηγοριά πουθενά. Τα επεισόδια ολοένα σκοτεινιάζουν. Το τελευταίο κεφάλαιο τον δείχνει να οδεύει σχεδόν οικειοθελώς προς τη σφαγή του, συνοδεία δύο ανεξιχνίαστων εκτελεστών. Η ειρωνεία κορυφώνεται σπαρακτικά: «Πάντοτε ήθελα να γαντζωθώ από τον κόσμο με είκοσι χέρια και όχι για κανέναν πολύ αξιέπαινο λόγο. Λάθος...». Από την παράσταση απουσιάζει οποιαδήποτε αίσθηση ανημπόριας του ήρωα. Ό,τι κι αν συμβεί, εκείνος προχωρά ανέμελος. Όσο απολαυστικός κι αν διαγράφεται ο Μιχάλης Συριόπουλος στο πρώτο μέρος, χάρη στη σπιρτάδα του, δεν καταφέρνει να μας μεταδώσει ούτε καν ως υποψία την πιθανότητα ότι μπορεί κάτι να πεθαίνει μέσα του. Στη σκηνή της Μητρόπολης μένει απλώς ανέκφραστος. Όσο για τη σκηνή του θανάτου του –μια σκηνή που παραδίδεται σχεδόν διεκπεραιωτικά στο κοινό–, ο νεαρός ηθοποιός στέκεται και μας κοιτάει σαν παιδί που είπε το τελευταίο αστείο και τώρα η παράσταση μπορεί να τελειώσει. Στον Κάφκα, όμως, πίσω από κάθε γέλιο κρύβεται ένας σπασμός – «ο τρόμος του κωμικού». Στην παράσταση δεν υπάρχει κανένας σπασμός...

ΚΡΙΟΣ

Η τελευταία εβδομάδα του μήνα είναι αρκετά ζόρικη για τα οικονομικά σας και είναι απαραίτητο να κρατήσετε αμυντική στάση μέχρι να σταθεροποιηθεί η κατάσταση στον συγκεκριμένο τομέα. Εστιάστε σε προτάσεις και άτομα από το εξωτερικό και μη σκέφτεστε αρνητικά. Αφήστε το ένστικτό σας να σας οδηγήσει, επιδιώξτε να βρείτε λύσεις σε επαγγελματικά θέματα που σας απασχολούν και μην κλείνετε πόρτες. Η Νέα Σελήνη το Σάββατο σηματοδοτεί την έναρξη ενός νέου κύκλου. Σκεφτείτε διεξοδικά τα σχέδιά σας. Αποκτήστε πιο ενεργό ρόλο στη ζωή των φίλων σας και μη μένετε κλεισμένοι στο καβούκι σας επειδή μπορεί να σας έχουν απογοητεύσει ορισμένοι από αυτούς. Αν αισθάνεστε πως δεν ταιριάζετε πλέον σαν παρέα, αναζητήστε νέα πρόσωπα και διευρύνετε τον κοινωνικό σας κύκλο. Για όλα τα προβλήματα υπάρχουν λύσεις, αρκεί να είστε διατεθειμένοι να αλλάξετε ορισμένες συνήθειες.

ΤΑΥΡΟΣ Ασχοληθείτε με οικονομικά ζητήματα

ΔΙΔΥΜΟΣ Η εβδομάδα που ακολουθεί μπορεί να παρουσιάσει κάποιες έντονες αυξομειώσεις στα οικονομικά σας, όμως θα καταφέρετε να βάλετε μια τάξη σε θέματα που σας έχουν κάνει να χάσετε τον ύπνο σας. Η Νέα Σελήνη του Σαββάτου σας προκαλεί έντονα την ανάγκη να αλλάξετε επαγγελματική κατεύθυνση και τη ζωή σας γενικότερα, προσέξτε όμως μην κάνετε βεβιασμένες ενέργειες που θα σας κοστίσουν. Ακούστε προσεχτικά κάποιες καινούργιες ιδέες και εξασκήστε τα ταλέντα σας, καθώς μπορούν να γίνουν μια καλή πηγή εσόδων. Ενώ ασχολείστε εντατικά με την οικογένεια και κάθε είδους προβλήματα που μπορεί να παρουσιαστούν, δεν συμβουλεύεστε τα κατάλληλα άτομα για να σας κατευθύνουν όπως πρέπει και τελικά κάνετε μια τρύπα στο νερό, καθώς παραμένουν ανεπίλυτα σημαντικά ζητήματα που μπορεί να έχουν σχέση ακόμα και με την υγεία ενός μέλους της οικογένειας. Η ερωτική σας ζωή παραμένει αδρανής, εξαιτίας της άρνησής σας να κοινωνικοποιηθείτε.

λές προς τρίτους σάς αναγκάζουν να πάρετε αποφάσεις που μπορεί να αλλάξουν την καθημερινότητά σας, αν όμως βελτιώνουν τη ζωή σας, δεν θα πρέπει να το σκέφτεστε καν. Η Νέα Σελήνη του Σαββάτου φέρνει κάποια ευχάριστα γεγονότα και σας προκαλεί έντονα τη διάθεση να πάρετε την κατάσταση στα χέρια σας, χωρίς να εξαρτάστε από τρίτους. Ξεκαθαρίστε τα μελλοντικά σας σχέδια και μην παρασύρεστε από διάφορες γνώμες που ακούτε γύρω σας. Εσείς που έχετε χάσει πρόσφατα την εργασία σας, στραφείτε αρχικά στις επαφές σας. Μια αντιδικία με έναν πρώην έρωτα θα σας προκαλέσει έντονη ταραχή και θα αναζητήσετε παρηγοριά σε ένα άτομο που μπορεί να είναι φίλος σας. Συναισθηματικά είστε σε σύγχυση και δεν θα πρέπει να βασίζεστε σε συναισθήματα που μπορεί να είναι παροδικά. Αποφύγετε τις δεσμεύσεις με υποσχέσεις των οποίων η τήρηση είναι αμφίβολη.

ΠΑΡΘΕΝΟΣ

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ Οι επόμενες μέρες είναι καθορι-

ΖΥΓΟΣ Τομείς της ζωής σας που παρουσιάζουν

από τη μαριβίκυ καλλέργη (starfax@lifo.gr)

στασιμότητα θα πρέπει να αναμορφωθούν ώστε να μη σπαταλάτε αδίκως τον χρόνο σας. Για παράδειγμα, αν δεν είστε ικανοποιημένοι από τη δουλειά σας, αναζητήστε εναλλακτικές λύσεις σε διαφορετική κατεύθυνση και ας μην είναι το αντικείμενό σας. Η εποχή απαιτεί ευελιξία και εγρήγορση, ώστε να βγείτε αλώβητοι από καταστάσεις που φρενάρουν τα σχέδιά σας. Μπορείτε να πετύχετε τα βέλτιστα των αποτελεσμάτων, αρκεί να αρπάξετε τις ευκαιρίες που θα σας δοθούν, χωρίς να φοβάστε πιθανή αποτυχία. Η Νέα Σελήνη του Σαββάτου επαναφέρει στο προσκήνιο ένα πρόβλημα της σχέση σας που είχε μείνει στο πίσω μέρος του μυαλού σας και θα θέλετε να το επιλύσετε με κάθε τρόπο, προσέξτε όμως μη γίνεστε πολύ πιεστικοί, για να μην τα τινάξετε όλα στον αέρα. Με καβγάδες και ανταλλαγή κατηγοριών δεν θα οδηγηθείτε πουθενά, εκτός κι αν ψάχνετε αφορμές για να δώσετε τέλος στη σχέση.

Starfax

Το Σάββατο η Νέα Σελήνη στον Υδροχόο ευνοεί την κατάστρωση νέων πλάνων και είναι μια καλή στιγμή για να επανεξετάσετε τους στόχους και τις συνεργασίες σας, ώστε να αφήσετε πίσω σας ό,τι δεν σας εξυπηρετεί πλέον. Επαφές με το εξωτερικό μπορούν να βελτιώσουν την οικονομική σας κατάσταση και ίσως χρειαστεί να κάνετε ένα σύντομο ταξίδι για να επισφραγίσετε μια καινούργια συμφωνία. Οι αλλαγές που συμβαίνουν είναι μέσα στο πρόγραμμα και δεν θα πρέπει να σας τρομάζουν. Η συμβίωση με έναν καινούργιο έρωτα θα σας δυσκολέψει στην αρχή, είναι όμως μέχρι να συντονιστείτε και να βρείτε τους ρυθμούς σας, οπότε μη βιάζεστε να βγάλετε συμπεράσματα για την εξέλιξη της σχέσης σας. Οι ελεύθεροι, ενώ έχετε πολλές δυνατότητες να βρείτε ερωτικό σύντροφο, μένετε προσκολλημένοι σε κάποιο άτομο που συνεχίζει τη ζωή του σε αντίθεση μ’ εσάς που είναι κρίμα να χαραμίζεστε άδικα.

ΤΟΞΟΤΗΣ Περιουσιακά θέματα, δάνεια και οφει-

ποιους τρόπους μπορείτε να τα αξιοποιήσετε, ώστε να κάνετε κάτι που θα σας δίνει ικανοποίηση και θα σας φέρει περισσότερα έσοδα. Εσείς ειδικά που προσπαθείτε αρκετό καιρό να βρείτε μια θέση εργασίας και δεν τα καταφέρνετε θα πρέπει να δημιουργήσετε κάτι που θα σας παρέχει τα προς το ζην. Μην πτοείστε απ’ όσους σας κλείνουν την πόρτα. Σας δίνεται η ευκαιρία να δημιουργήσετε κάτι δικό σας. Κάντε το δίχως ενδοιασμούς. Παιδιά και οικογένεια θα σας ζορίσουν αρκετά και θα πρέπει να παραμείνετε ψύχραιμοι ώστε να αποφύγετε τις εντάσεις και να επιλύσετε τα όποια προβλήματά σας εγκαίρως. Το γεγονός ότι είστε υπερπροστατευτικοί προκαλεί ασφυξία στα παιδιά και θα πρέπει να τους δώσετε περισσότερη ελευθερία κινήσεων, ώστε να αποκτήσουν υπευθυνότητα. Η ερωτική σας ζωή αρχίζει να βελτιώνεται, χρειάζεται όμως περισσότερη προσπάθεια για να τελειοποιηθεί. Είστε λίγο απογοητευμένοι οι Παρθένοι σχετικά με τα οικονομικά σας και αναζητάτε παράλληλες κατευθύνσεις για να αυξήσετε το εισόδημά σας, ενδεχομένως όμως να ψάχνεστε σε τομείς που δεν έχουν προοπτικές. Ενημερωθείτε για τις τάσεις των αγορών, συζητήστε με έμπειρα άτομα και μην καθηλώνεστε αναμασώντας τα προβλήματά σας. Η Νέα Σελήνη του Σαββάτου ευνοεί την επίλυση θεμάτων που σας απασχολούν, δημιουργώντας πρόσφορο έδαφος για να φυτέψετε τους σπόρους που θα σας βοηθήσουν στο μέλλον σε σχέση πάντα με τα επαγγελματικά σας. Τα συναισθήματά σας για ένα φιλικό σας πρόσωπο αρχίζουν να αποκτούν ερωτική διάσταση και αυτό είναι κάτι που σας προβληματίζει έντονα, καθώς υπάρχει ήδη μια μακρόχρονη σχέση, και μάλιστα με φιλικό σας πρόσωπο. Κοντρολάρετε εγκαίρως αυτά που αισθάνεστε, προτού ξεφύγει η κατάσταση με αποτέλεσμα να πληγωθούν άτομα που δεν πρέπει. Σε αυτήν τη φάση της ζωής σας πρέπει να κυριαρχήσει η λογική, όπως και να ’χει.

που αφορούν το σπίτι και κλείστε εκκρεμότητες που είναι άσκοπο να παραμένουν ανοιχτές. Περιορίστε τις δαπάνες για δευτερεύουσες ανάγκες, ώστε να μπορέσετε να βάλετε μια τάξη σε σημαντικά ζητήματα που πρέπει να τακτοποιηθούν άμεσα. Στον επαγγελματικό τομέα υπάρχουν ευκαιρίες για όσους είστε αποφασισμένοι να αλλάξετε αντικείμενο και δεν θα πρέπει να σας κρατούν στάσιμους στερεότυπα που δεν εξυπηρετούν τα συμφέροντά σας. Η Νέα Σελήνη το Σάββατο ευνοεί την κατάστρωση σχεδίων, αρκεί να είναι συγκεκριμένα. Οι πολλές ώρες απουσίας από το σπίτι σάς έχουν απομακρύνει από τα αγαπημένα σας πρόσωπα και θα πρέπει να αναπληρώσετε τα κενά προτού γίνει αγεφύρωτο τα χάσμα ανάμεσά σας. Στον ερωτικό τομέα επικρατεί αρμονία και είναι μια καλή στιγμή για να επισημοποιήσετε τη σχέση σας. Οι ελεύθεροι αρχίζετε να ανακτάτε την αυτοπεποίθηση σας και μπορείτε να απολαύσετε το ερωτικό παιχνίδι δίχως αναστολές.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ

ΛΕΩΝ Προωθήστε τα ταλέντα σας και δείτε με

ΣΚΟΡΠΙΟΣ Η επαναστατική σας διάθεση μπορεί να είναι αποτέλεσμα των πιέσεων που δέχεστε στη δουλειά σας, όμως δεν θα σας εξυπηρετήσει πουθενά. Επιστρατεύστε τις επικοινωνιακές σας δεξιότητες για να πετύχετε τον σκοπό σας, δίχως να πιέζετε καταστάσεις. Η Νέα Σελήνη του Σαββάτου ευνοεί την επίλυση προβλημάτων, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν θα πρέπει να δουλέψετε σκληρά για να αποκτήσετε αυτά που θέλετε. Επιμείνετε όσοι αναζητάτε μια θέση εργασίας και δοκιμάστε την τύχη σας άφοβα. Τα έχετε βάλει με όλους, έχετε την αίσθηση πως είναι εναντίον σας οι πάντες και αρχίζετε σταδιακά να χάνετε άτομα από τον περίγυρό σας, εξαιτίας της στενοκεφαλιάς σας. Τουλάχιστον φροντίστε να ενδυναμώσετε τη σχέση σας, ειδάλλως προβλέπεται ένα δύσκολο διάστημα που θα σας οδηγεί ολοένα και περισσότερο στην απομόνωση. Μη βλέπετε τα πράγματα μόνο από τη δική σας πλευρά και φανείτε πιο πρόθυμοι να εξομαλύνετε τις σχέσεις σας.

στικής σημασίας για την εξέλιξη της επαγγελματικής σας κατάστασης και θα πρέπει να κάνετε προσεχτικές κινήσεις, ώστε να αποδώσουν σίγουρα οι προσπάθειές σας. Περιορίστε τα έξοδά σας μέχρι να σταθεροποιηθεί η οικονομική σας κατάσταση και βάλτε νέους στόχους, καθώς η Νέα Σελήνη το Σάββατο δίνει πολλά περιθώρια για πειραματισμούς και αναζήτηση νέων κατευθύνσεων, αρκεί να είναι έπειτα από ώριμη σκέψη. Θέματα σπουδών ευνοούνται πολύ και τα αποτελέσματα εξαρτώνται από τις προσπάθειές σας. Ιδανική εποχή για να ξεκινήσετε διατροφή και άσκηση, προκειμένου να πάψετε να αισθάνεστε ανασφαλείς. Στο χέρι σας είναι να αποκτήσετε την εμφάνιση που θέλετε και με τη σωστή κατεύθυνση ενός ειδικού μπορείτε πραγματικά να μεταμορφωθείτε. Οικογένεια και σπίτι ενδεχομένως να δυσκολεύουν λίγο τις προσπάθειές σας, είναι όμως θέμα προγραμματισμού το να καταφέρετε να τα συνδυάσετε όλα. Η ερωτική σας ζωή αρχίζει να παίρνει την ανιούσα και είστε γεμάτοι ικανοποίηση.

ΥΔΡΟΧΟΟΣ Πάρτε την κατάσταση στα χέρια σας, ώστε να επωφεληθείτε από τις ευκαιρίες που σας δίνονται το επόμενο διάστημα. Η Νέα Σελήνη στο ζώδιό σας το Σάββατο σας προκαλεί έντονα την ανάγκη να αντιμετωπίσετε με αποφασιστικότητα όσους στέκονται εμπόδιο και είναι ιδανική εποχή να αφήσετε πίσω σας τακτικές και άτομα που δεν εξυπηρετούν τα συμφέροντά σας. Με τις κατάλληλες συμμαχίες μπορείτε να βελτιώσετε την οικονομική σας κατάσταση και να βάλετε σε τάξη σημαντικά ζητήματα. Η δημιουργία οικογένειας είναι κάτι που σας τρομάζει, καθώς δεν είστε σίγουροι κατά πόσο θα μπορέσετε να αντεπεξέλθετε στις ευθύνες, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται εντάσεις στη σχέση σας. Οι ελεύθεροι έχετε αυξημένη ερωτική διάθεση και υπάρχει κίνδυνος να συνάψετε σχέσεις με ακατάλληλα άτομα που μόνο προβληματισμό θα σας γεμίσουν. Φροντίστε να είστε πιο επιλεκτικοί, ώστε να αποφύγετε τις περιπέτειες.

ΙΧΘΥΣ Εστιάστε στην αποκρυστάλλωση ζητημάτων επαγγελματικής φύσεως και μην καταπιέζετε την ανάγκη σας να βελτιώσετε τη ζωή σας. Μπορεί η τρέχουσα εργασία σας να είναι η ασφαλής λύση για εσάς, όμως, επειδή δεν αρκούν τα χρήματα που βγάζετε, θα πρέπει να στραφείτε σε νέους τομείς που υπόσχονται περισσότερα κέρδη. Η Νέα Σελήνη του Σαββάτου προκαλεί πρόσφορο έδαφος για να βάλετε σε μια τάξη τις σκέψεις σας και να δείτε με ξεκάθαρο νου πώς πρέπει να δράσετε. Αποφύγετε τα περιττά έξοδα. Μην είστε τόσο αυστηροί με το ταίρι σας και προσπαθήστε να του δώσετε να καταλάβει τι σας ενοχλεί με τακτ και ευγένεια. Το γεγονός ότι έχετε το πάνω χέρι στη σχέση σας δεν σημαίνει τίποτα και πολλά μπορούν να αλλάξουν από τη μια στιγμή στην άλλη αν φέρετε τον άνθρωπό σας στα όριά του. Οι ελεύθεροι διεκδικείτε με λάθος τρόπο το πρόσωπο που σας έχει γοητεύσει.

SUDOKU No 497 7

4 8

5 3 7 4

9 9 6 2 3 1 9 7 8 1

1 2 4

3

3 8 1

7

Η λύση του προηγούμενου 6 9 5 2 3 7

2 8 7 5 1 4

1 4 3 8 6 9

3 2 6 7 5 1

8 1 9 4 2 6

5 7 4 9 8 3

4 6 2 1 9 5

7 5 8 3 4 2

9 3 1 6 7 8

8 9 5 4 7 1 3 6 2 1 3 2 8 5 6 7 9 4 4 6 7 9 3 2 8 1 5

26.1.17 – lifo

45

HΕλένηΒεργέτηδιαλέγειέναποίημα

ΈΜΙΛΥ ΝΤΊΚΙΝΣΟΝ ΠΟΊΗΜΑ 995

Που έχασα τα Πάντα, μ’ εμπόδισε Να χάσω Πράγματα μικρότερα. Αν δεν φαίνονταν κάτι μεγαλύτερο Από την Εκτροπή ενός Κόσμου από έναν Άξονα Τόσο μεγάλο δε θα ήταν βέβαια Που να σηκώσω εγώ το Βλέμμα απ’ τη δουλειά μου Για Περιέργεια.

www.gwarlingo.com / The Gorgeous Nothings: The Envelope Poems of Emily Dickinson

Σκέφτομαι την Έμιλυ Ντίκινσον (1830-1886) περισσότερο σαν ένα φάντασμα ή μια σκιά. Την αγαπώ γιατί αναμετριέται με τις δυνάμεις μιας νέας αναλογίας, επινοεί καινούργιους τρόπους, είναι διαρκώς ερωτευμένη. Κλείστηκε στο δωμάτιο του πατρικού της κι έζησε εκεί το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της, μιλώντας πίσω από την κλειστή πόρτα. Γράφει κάπου: «Στέκω ολομόναχη σε ανταρσία».

— ελένη βεργέτη, ηθοποιός

[Έμιλυ Ντίκινσον, 44 Ποιήματα & 3 Γράμματα, μτφρ. Ερρίκος Σοφράς, εκδόσεις Το Ροδακιό]

46 lifo – 26.1.17

26.1.17 – lifo

47