Ο ΓΡΑΦΙΣΤΑΣ ΣΤΑΘΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ ΣΤΟ
Χ Α ΡΤΙ
Ν ο ΔΙΑΔΊΚΤ 1 Βάσει σ τοιχείω ν Bari-Fo cus
ΣΤΟ
ΥΟ
www.li fo.gr Στοιχεία
Google Analyti cs
ολα για την αθηνα! free press δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ κυκλοφορει καθε πεμπτη
02032017
NOVA MELANCHOLIA ΣΕ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΜΙΑ ΟΡΓΙΩΔΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΤΕΛΕΤΗ
GUERRILLA IN 28 THE ART ΔΥΟ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΟΥ, ΑΚΤΙΒΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ GUERRILLA GIRLS ΣΕ ΜΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΠΕΡΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΈΧΝΗΣ, ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΕΜΦΑΝΙΣΤΟΥΝ ΣΤΗ ΣΤΕΓΗ
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ «ΕΚΘΕΤΟΥΝ» ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
4 lifo – 2.3.17
Oι αντιδράσεις που δημιούργησαν τα άρθρα και τα posts μας την περασμένη εβδομάδα. ☛ Το μεγάλο μας αφιέρωμα στο φτηνό φαγητό στην Αθήνα συζητήθηκε πολύ και απ’ ό,τι φαίνεται θα αποδειχτεί χρήσιμο για αρκετό κόσμο. «Είναι το καλύτερο πράγμα που έχετε κάνει ποτέ» έγραψε ο Μ.Μαν. «Είχα κρατήσει και το περσινό σας αντίστοιχο αφιέρωμα και με είχε βοηθήσει να ανακαλύψω ένα σωρό ωραία μέρη». «Ενδιαφέρον... Ευαγγέλιο θα το κάνω!» πρόσθεσε για το αφιέρωμα η ΓΜΜ. Η Αγγελική σχολίασε: «Πλούσιος οδηγός εστιατορίων στην Αθήνα. Οι έθνικ γεύσεις συναρπάζουν με τη φαντασία στην ανάμειξη των υλικών». Τέλος, ο oberon, συμφωνώντας με το σχετικό άρθρο της Νίκης Μηταρέα, έγραψε: «Ο Τέλης με τα μπριζολάκια του φοβερός, και καλός άνθρωπος. Δίνει φαγητό σε αρκετό κόσμο που δεν έχει χρήματα». ☛ «Είναι ταξικό το θέμα του δυστυχήματος με την Πόρσε;» αναρωτήθηκε ο Θοδωρής Αντωνόπουλος με άρθρο του στο LIFO.gr. «Σε μια χώρα με 1.500 νεκρούς τον χρόνο από τροχαία, αναρωτιόμαστε εάν είναι “ταξικό” ένα δυστύχημα» σχολίασε ο sn07. «Για το ατύχημα του τραγουδιστή, η “πλέμπα”, θυμάμαι, κατηγόρησε την Πόρσε, όχι το αλκοόλ ή τα ναρκωτικά. Προχτές η κυβέρνηση μείωσε τα πρόστιμα παράβασης ΚΟΚ, καμία διαμαρτυρία. Σήμερα ζητάμε αύξηση των προστίμων. Αύριο θα προσπαθούμε να σβήσουμε τα δικά μας…» ☛ «Χαίρομαι που ξαναδιαβάζω editorial του Τσαγκαρουσιάνου, από το “01” στο “Symbol” και στη LiFO» μας έγραψε με e-mail ο Άρης Ρ. «Μέσα στα χρόνια νομίζαμε ότι οι πολιτικοί, αυτοί οι άλλοι, δεν θα μας χαλούσαν τα μικρά δικά μας πράγματα, αλλά μιλάμε για αδηφάγα όντα». ☛ Ο ηθοποιός Άγγελος Αντωνόπουλος ήταν ο Αθηναίος της περασμένης εβδομάδας και μίλησε στον Χρήστο Παρίδη για την πλούσια σε δράση και έρωτα ζωή του. Σχολίασε ο/η ΒρεΜπας...?: «Για κάποιον αδιευκρίνιστο λόγο, η μορφή και η φωνή αυτού του ανθρώπου μού έβγαζαν πάντα ένα αίσθημα σεβασμού. Πρέπει να είναι πολύ ενδιαφέρων άνθρωπος, πέρα από καλός ηθοποιός». Και η Lohen Conan πρόσθεσε: «Ενδιαφέρων και γλυκύτατος τελικά. Τον συναντούσα κατά καιρούς στην παιδική μου ηλικία στην Αρχαία Ολυμπία. Συνήθως το Πάσχα, που ερχόταν, ή για κάποια άλλη γιορτή. Ήταν πάντα γοητευτικός και συνοδευόταν από καλλονές. Επίσης, είναι απίστευτο ότι αυτός ο άνθρωπος είναι 85 ετών! Ενεργός, μάχιμος και καλοδιατηρημένος, με πολύ βάθος. Μακάρι να μεγαλώσουμε έτσι!». ☛ Η designer Κατερίνα Ζουρίδη μας ξενάγησε στη γειτονιά της, την Καλλιθέα, και ο Charlie πρόσθεσε μερικά ενδιαφέροντα trivia: «Mια και αναφέρθηκες στη δεκαετία του ’90, να προσθέσω τον τύπο που έσκαγε στην πλατεία και τραγουδούσε ολόιδια με τον Β. Παπακωνσταντίνου. Επίσης, στην Καλλιθέα, στην οδό Σαπφούς 49, βρίσκεται το μουσείο της Έλλης Αλεξίου. Στην Καλλιθέα υπήρξαν οι πρώτες φυλακές της Αθήνας (εκεί όπου κρατούνταν και ο Μπελογιάννης), στο σημείο όπου σήμερα βρίσκεται το σχολείο του Αγίου Νικολάου. Τέλος, στην περιοχή βρίσκεται το Μουσείο Αφής και, αν δεν κάνω λάθος, πρέπει να υπάρχουν πέντε σε όλο τον κόσμο». ☛ Στην κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για την παράσταση Γενικός Γραμματεύς, που παίζεται στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, ο αναγνώστης giorgos_dermi μας έγραψε: «Από το κείμενο γίνεται σαφές ότι η κριτικός της LiFO αγνοεί τη θεατρική φόρμα, η οποία με έξυπνο και καλοδουλεμένο τρόπο μπορεί να σχολιάσει, να νοηματοδοτήσει εκ νέου τη δραματουργία ή ακόμη και να την απογειώσει. Με την επιτυχημένη εφαρμογή και απόδοση της φόρμας το ίδιο το θέατρο μπορεί να αποκαλυφθεί στον θεατή. Αυτό ακριβώς συνέβη με την εν λόγω παράσταση. Η χρήση της λειτούργησε εξαιρετικά επιτυχημένα σε ένα κείμενο χωρίς ιδιαίτερο βάθος και νόημα – παρ’ όλα αυτά, η κριτική σας αναπαράγει και επικεντρώνεται στον λόγο του κειμένου–, έτσι η σκηνοθέτις κατάφερε όχι μόνο να το αναδείξει αλλά και να το “εκμοντερνίσει”. Ούτως ή άλλως, στη χώρα που ζούμε το κείμενο δεν είχε κάτι παραπάνω να πει πέρα από αυτό που βιώνουμε όλοι καθημερινά. Όσον αφορά τα τραγούδια του έργου, κάποιοι μπορεί να τα βρουν κουραστικά και αρκετά, ενώ κάποιοι άλλοι αστεία ή ακόμη και ενδιαφέροντα. Έτσι κι αλλιώς, η χρήση του μουσικού κουτιού αποτελεί μια εξαιρετικά πρωτότυπη ιδέα. Η παράσταση όμως στο σύνολό της μπορεί να χαρακτηριστεί καλοδουλεμένη στη λεπτομέρεια και απολύτως χορογραφημένη. Οι περισσότεροι ηθοποιοί, δε, ξεχωρίζουν όχι μόνο για το προσωπικό τους ταλέντο αλλά και για την άψογη εφαρμογή της θεατρικής φόρμας επί σκηνής, με τρόπο τέτοιον ώστε το έργο να αποκτά ένα ακόμη ενδιαφέρον. Άλλωστε, τόσο “πλαδαροί” είναι οι ελληνικοί τρόποι από την επαρχία ως τα γραφεία των βουλευτών μας στην πρωτεύουσα, από τον 19ο αιώνα μέχρι και τον 21ο. Η δουλειά αυτή, βεβαίως, συνδυάζεται άψογα με τα εικαστικά. Το κλείσιμο του έργου με τη φωτισμένη, τραγική φιγούρα του Γενικού Γραμματέα στο κέντρο της σκηνής, την ξαφνική αποδόμηση των υπόλοιπων χαρακτήρων –που είμαστε όλοι εμείς– και την "αποκάλυψή" τους (αποκάλυψη του ίδιου του θεάτρου στον θεατή) δίνει άλλη διάσταση στην παράσταση».
α π ό τ ον α ρη δ η μ οκ ιδ η
ΥΠΆΡΧΕΙ ΦΤΗΝΌ ΚΑΙ ΚΑΛΌ ΦΑΓΗΤΌ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ;
feedback508
POSTS ΓΡAΜΜΑΤΑ E-MAILS
*Στείλτε μας Feedback: feedback@lifo.gr
free press Eβδομαδιαίος οδηγός της Αθήνας. Κυκλοφορεί κάθε Πέμπτη. 2.3.17 – lifo
5
Index 509
TO ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΜΙΑ ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΓΚΑΛΕΡΙ
www.lifo.gr ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr
28 έργα στον δρόμο που αξίζει να δεις. Στη φωτογραφία, έργο των Malarky & David Shillinglaw στου Ψυρρή.
σελ.
εκδότης Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικοσ διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ
22—25
διευθυντής εκδοσησ M. Hulot εμπορική διεύθυνση Δήμητρα Πασομένου υπεύθυνος ψηφιακής ανάπτυξης Νίκος Ζαφείρης art director Χρήστος Τζοβάρας συμβουλοσ σχεδιασμου Γιάννης Καρλόπουλος –––––– αρχισυντακτeσ lifo.gr Άρης Δημοκίδης Θανάσης Χαραμής προγραμματισμός lifo.gr Αγγελική Βαξάλη Σπύρος Γκατζούνας Άγγελος Παπαστεργίου –––––– συντακτική ομάδα Columnists: Νικόλας Σεβαστάκης Θοδωρής Αντωνόπουλος Ναταλί Χατζηαντωνίου Δημήτρης Πολιτάκης Δημήτρης Κυριαζής Βιβλίο: Τίνα Μανδηλαρά Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης Κινηματογράφος: Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος Τάσος Μελεμενίδης Θέατρο: Λουίζα Αρκουμανέα Γεύση: Νίκη Μηταρέα StarFax: Μαριβίκυ Καλλέργη Σύνταξη: Αλέξανδρος Διακοσάββας Μερόπη Κοκκίνη Βασίλης Καψάσκης Νινέττα Γιακιντζή Φιλιώ Ράγκου Χριστίνα Γαλανοπούλου Πάνος Μιχαήλ Φιλίππα Δημητριάδη Γιάννης Πανταζόπουλος Χρήστος Παρίδης Μαρία Παππά Λένα Φουτσιτζή Θεόφιλος Δουμάνης
φωτογραφία εξωφύλλου
Monotheist Illustration των Mouselephant.
φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης Πάρις Ταβιτιάν Freddie F. assistant art director Rinétta Κοσκινίδου διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου γραμματεία σύνταξης Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– senior direct market manager Κώστας Μαντάς direct market managers Βούλα Καραβαγγέλη Γιώργος Λυκουργιώτης Σπύρος Αποστολόπουλος υποδοχή διαφήμισης Ξένια Στασινοπούλου συντονισμοσ διαφήμισης Μάγδα Τζακώστα οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης Άλκηστις Γκούμα εξωτερικες εργασιες Άκης Ιωάννου κωδικος εντυπου 7639
6 lifo – 2.3.17
2.3.17 – lifo
7
KISS MY AIRS
Η ΜΙΚΡΉ ΟΛΛΑΝΔΈΖΑ ΕΜΠΝΈΕΤΑΙ ΑΠΌ ΤΗΝ ΚΟΥΛΤΟΎΡΑ ΤΩΝ NIKE AIR MAX ΚΑΙ ΔΙΗΓΕΊΤΑΙ ΤΗ ΔΙΚΉ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΊΑ.
8 lifo – 2.3.17
Η «Mikri Ollandeza», ή αλλιώς Δανάη Γεωργαντά, τα τελευταία χρόνια έχει κάνει τη δική της προσωπική επανάσταση, δημιουργώντας βίντεο για το προσωπικό της κανάλι στο YouTube, εμπνευσμένα από τις αγαπημένες της διαδρομές στην Αθήνα, παρέα με τα αγαπημένα της sneakers. Το πάθος της να δημιουργεί πέρα από το συνηθισμένο την κάνει μια γνήσια RevolutionAIR. Ποια είναι η ιστορία της Μικρής Ολλανδέζας; Τι σε έφερε εδώ που είσαι σήμερα; Από παιδί ήμουν πολύ δημιουργική. Ζωγράφιζα ατελείωτες ώρες και μάθαινα μουσική. Μεγαλώνοντας, πήγα σύγχρονο μπαλέτο, δοκίμασα το modeling αλλά και το DJing, αλλά τίποτε από αυτά δεν μου κράτησε το ενδιαφέρον για μεγάλο χρονικό διάστημα. Κατάλαβα όμως ότι επαγγελματικά έπρεπε να βρω μια δημιουργική δουλειά για να είμαι ευτυχισμένη. Το 2012 συνάντησα τον σωστό άνθρωπο και δημιουργήσαμε μαζί, έναν χρόνο μετά, το κανάλι που πλέον είναι η δουλειά μας. Μέσω του YouTube καναλιού σου έχεις μια σημαντική προβολή. Ποια είναι η βασική σου ανάγκη και τι διάδραση θες να έχεις με το κοινό σου; Η βασική μου ανάγκη είναι απλώς να δημιουργώ και μέσα από το βίντεό μου να λειτουργώ ως μια πολύ καλή φίλη για όσους με ακολουθούν. Μια φίλη που όχι μόνο δεν θα κρίνει τις επιλογές τους αλλά θα μοιραστεί μαζί τους τους δικούς της προβληματισμούς, σοβαρούς και μη. Κυρίως θέ-
λω να ψυχαγωγήσω τον κόσμο, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν θέλω να δημιουργώ ερεθίσματα για τη σκέψη. Πώς νιώθεις όταν δημιουργείς τα βίντεό σου και τι σε ώθησε να εκφραστείς μέσα από το vlogging; Το βασικό συναίσθημα είναι η χαρά, αλλά μέχρι να ολοκληρωθεί το κάθε πρότζεκτ περνάω απ’ όλα τα συναισθήματα, όπως το άγχος, τα νεύρα, ο ενθουσιασμός και άλλα πολλά. Ο λόγος που επέλεξα τα βίντεο είναι επειδή μέσα από αυτά μπορώ να εκφραστώ με τη μουσική, με εικόνες αλλά και με λόγια. Από πού αντλείς την έμπνευσή σου; Εμπνέομαι από τα πάντα. Από ταινίες μέχρι και μια χαλαρή συζήτηση με τη φίλη μου ή μια βόλτα στην Αθήνα. Έχεις αγαπημένα μέρη στην Αθήνα όπου σου αρέσει να βγαίνεις; Λατρεύω το κέντρο γιατί συνδυάζει το παλιό με το νέο. Το παραδοσιακό με το σύγχρονο. Μπορεί τη μία στιγμή να περπατάς στα γραφικά στενά του κέντρου με τα νεοκλασικά σπίτια ή να κάνεις βόλτα στα παλαιοπωλεία της Αβησσυνίας και να μεταφέρεσαι σε άλλη εποχή. Περπατώντας λίγο παραπέρα μπορείς να δεις την πλατεία Μοναστηρακίου και παρέες να κάνουν skate ή να χορεύουν hip hop και να νιώσεις την urban κουλτούρα της πόλης. Αγαπημένο location απ’ όλο το κέντρο της Αθήνας είναι στου Ψυρρή, στα στενά του. Βέβαια, μου αρέσει πολύ και το πάρκο του Φλοίσβου, το οποίο θυμίζει εξωτερικό, αλλά και η Κηφισιά, την οποία προτιμώ τον χειμώνα, γιατί μου αρέσει το πράσινο. Και όσον αφορά το στυλ σου; Έχεις κάτι αγαπημένο που δεν αποχωρίζεσαι ποτέ; Τα sneakers μου. Μπορώ να τα φοράω από το πρωί μέχρι το βράδυ. Τα φοράω αρχικά επειδή είναι πολύ άνετα για όλη τη μέρα αλλά και επειδή μπορούν να κάνουν mix and match σε οποιοδήποτε ντύσιμο, από ένα street look μέχρι ένα πιο εντυπωσιακό outfit. Έχεις κάποια αγαπημένα sneakers; Θεωρείς ότι με τα ρούχα που επιλέγεις μπορείς να φέρεις μια «επανάσταση» στο γυναικείο στυλ; Αγαπημένα μου sneakers είναι αυτά που είναι άνετα και έχουν στυλ, ώστε να μπορείς τα φοράς όλες τις ώρες. Δεν ξέρω αν φέρνω «επανάσταση» στο στυλ με τα ρούχα μου, αλλά σίγουρα μου αρέσει να επιλέγω ρούχα που έχουν μια ιστορία, μια άποψη. Τα Nike Air Max 90 είναι από τα sneakers που αγαπώ πολύ και επιλέγω πάντα, γιατί μου θυμίζουν full τα ’90s. Φέτος ειδικά, τα Nike Air Max 90 Flyknit πάνε την καινοτομία των υλικών τους ένα βήμα παραπέρα, γιατί, εκτός από τη γνωστή αερόσολα του Air Max, το επάνω μέρος έχει την τεχνολογία Flyknit που κάνει το παπούτσι πολύ ανάλαφρο, με μεγάλη ελαστικότητα. Αυτό το sneaker τα έχει όλα και προστάζει με θάρρος «Kiss My Airs», ανατρέποντας τα δεδομένα και δημιουργώντας νέο στυλ και τρόπο σκέψης. Είσαι ένας δημιουργικός άνθρωπος. Πώς εκφράζεις τη δημιουργικότητά σου στη συνεργασία σου με τη Nike; Μεγαλύτερη χαρά, μετά την αποδοχή του κόσμου, είναι η αποδοχή από μεγάλα brands. Το να σε εμπιστεύεται μια εταιρεία σαν τη Nike σημαίνει ότι η δουλειά σου αναγνωρίζεται. Η Nike ήταν αγαπημένο brand πολύ πριν συνεργαστούμε, για το στυλ και την καινοτομία στα ρούχα της. Γνωρίζοντας την κουλτούρα της Nike, έχω βρει ένα κίνητρο για να βάλω το τρέξιμο και την προπόνηση στη ζωή μου με έναν ευχάριστο τρόπο κι αυτό είναι κάτι νέο για μένα που μου αρέσει να μοιράζομαι και ως εμπειρία και στο κανάλι μου. Θεωρείς ότι κάνεις τη διαφορά; Επαναστατείς με τον τρόπο σου; Πώς θα περιέγραφες τον εαυτό σου; Αυτό που με χαρακτηρίζει είναι η δημιουργικότητα χωρίς περιορισμούς, αγνοώντας τα στερεότυπα της γραφειοκρατικής πλευράς της κοινωνίας και δημιουργώντας νέες συνθήκες, κατάλληλες και ελεύθερες να δεχτούν οποιαδήποτε έκφραση των ιδεών μου. Με ποιον τρόπο δίνεις κίνητρο στους followers σου, ώστε να επαναστατούν με τον δικό τους τρόπο στην καθημερινότητά τους; Θα ήθελα να δίνω κίνητρο μέσα από τα βίντεό μου, κάτι που προσπαθώ συνέχεια. Βέβαια, είναι και μέρες που δεν βρίσκω κίνητρο ούτε για μένα, αλλά ακόμα και αυτό είναι κάτι που πρέπει να το αποδεχόμαστε και να το «αγκαλιάζουμε» όταν μας συμβαίνει. Είναι κι αυτό μια επανάσταση προσωπική. Σε τι «αντιστέκεσαι» στην καθημερινότητά σου; Δεν βάφομαι κάθε μέρα. Αρνούμαι να δεχτώ ότι για να είναι μια γυναίκα περιποιημένη πρέπει να είναι βαμμένη. Μακιγιάρομαι όταν έχω όρεξη και όχι όταν «πρέπει». Ποιο μήνυμα θα ήθελες να μεταφέρεις σε όλα τα κορίτσια; Να αφήσουν τα στερεότυπα της κοινωνίας στο παρελθόν και να ζήσουν την ζωή τους όπως πραγματικά θέλουν. Περίγραψε με μια λέξη αυτό που κάνεις. Καινοτόμο. Περίγραψε με μια λέξη τον επαναστατικό εαυτό σου. Παθιασμένη.
2.3.17 – lifo
9
ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΗ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Κ. ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΟΥΡΝΑΡΑ ΣΤΗΝ 84Η ΕΤΗΣΙΑ ΤΑΚΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΕΦΙΚΤΗ Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΑΣΠΙΔΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Όρος επιβίωσης η παραμονή της Ελλάδος στη ζώνη του ευρώ Σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, η οικονομική και νομισματική σταθερότητα που προσφέρει στα μέλη της η ζώνη του ευρώ είναι για την ελληνική οικονομία ασπίδα προστασίας απέναντι σε απρόβλεπτους κινδύνους. Όπως μάλιστα έδειξε η εμπειρία του περασμένου έτους με την απροσδόκητη εμφάνιση πολλών εξωγενών διαταραχών στην πολιτική και στην οικονομία, η ευρωζώνη μπόρεσε να απορροφήσει τους κραδασμούς και να αποτρέψει τη διάχυση των αρνητικών επιπτώσεών τους στις οικονομίες των χωρών-μελών. Για την Ελλάδα, η ενεργός συμμετοχή της στη ζώνη του ευρώ είναι επιτακτικά αναγκαία για λόγους οικονομικούς, κοινωνικούς και εθνικούς. Είναι όρος επιβίωσης της χώρας σε ένα ταραγμένο ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον. Λειτουργεί ως άγκυρα όχι μόνο οικονομικής, αλλά και κοινωνικής και πολιτικής σταθερότητας. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στο διάβα της ιστορίας καμία άλλη χώρα δεν έλαβε τόσο μεγάλη οικονομική στήριξη όσο η Ελλάδα, κάτι το οποίο δεν θα ήταν δυνατόν εκτός ευρωζώνης. Η αξιόπιστη εφαρμογή του υφιστάμενου προγράμματος, το οποίο χρηματοδοτείται γενναιόδωρα από τα κράτη-μέλη της ζώνης του ευρώ και περιέχει δράσεις που βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητα και το αξιόχρεο της ελληνικής οικονομίας, διαμορφώνει τις κατάλληλες συνθήκες για την επαναφορά της χώρας σε αναπτυξιακή τροχιά και την ισότιμη συμμετοχή της στις ευρωπαϊκές διαδικασίες αντιμετώπισης των κραδασμών και βελτίωσης της αρχιτεκτονικής της ευρωζώνης. Η Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμά ότι, αν οι εταίροι, οι θεσμοί και η ελληνική κυβέρνηση επιδείξουν ευελιξία και ρεαλισμό, είναι εφικτό να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος στο αμέσως προσεχές διάστημα. Η απόφαση του Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων με τους θεσμούς δείχνει τη βούληση της ελληνικής κυβέρνησης και των εταίρων να συνεχίσουν την προσπάθεια για συναινετική υπέρβαση των διαφορών. Αν όμως οι διαπραγματεύσεις παραταθούν χωρίς προοπτική ταχείας επίτευξης συμφωνίας, η χώρα θα εισέλθει σε ένα νέο κύκλο αβεβαιότητας, επιδείνωσης των σχέσεων με τους εταίρουςδανειστές και εγκλωβισμού της οικονομίας σε στασιμότητα. ΑΝΑΚΟΠΗ ΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣ ΤΟ 2016, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟ 2017 Τα δύο τελευταία χρόνια η ελληνική οικονομία επέδειξε αξιοσημείωτες αντοχές: Το 2015, το ΑΕΠ μειώθηκε μόλις κατά 0,2% παρά τις ιδιαίτερα δυσμενείς συνθήκες που επικράτησαν κατά κύριο λόγο το πρώτο εξάμηνο, όταν κορυφώθηκε η αβεβαιότητα ως προς τη θέση της χώρας στη ζώνη του ευρώ, αλλά και το δεύτερο εξάμηνο, όταν επιβλήθηκαν οι αυστηροί – τουλάχιστον στην πρώτη φάση τους – περιορισμοί στις τραπεζικές συναλλαγές και στην κίνηση κεφαλαίων. Το 2016, η ύφεση το πρώτο εξάμηνο ήταν ηπιότερη του αναμενομένου και η οικονομία παρουσίασε θετικό ρυθμό ανάπτυξης το δεύτερο εξάμηνο του έτους. Συνολικά για το 2016, το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές έτους 2010 αυξήθηκε κατά 0,3%, οι αποπληθωριστικές πιέσεις συγκρατήθηκαν, η απασχόληση ενισχύθηκε και μειώθηκε η ανεργία, αν και παραμένει πολύ υψηλή. Η πορεία αυτή αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι υπάρχουν αποθέματα αναπτυξιακού δυναμικού, τα οποία, μετά από μια μακρά περίοδο αδράνειας και απραξίας, είναι έτοιμα να ενεργοποιηθούν όταν διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες. Εξάλλου, παρά τα λάθη και τις οπισθοδρομήσεις, παρά το σημαντικό οικονομικό και κοινωνικό κόστος της κρίσης, τα προγράμματα οικονομικής προσαρμογής που εφαρμόστηκαν τα τελευταία χρόνια επέτυχαν να θεραπεύσουν συσσωρευμένες παθογένειες και διαρθρωτικές ατέλειες, επιτρέποντας με αυτόν τον τρόπο τη βελτίωση μεσομακροπρόθεσμα των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της οικονομίας. Ειδικότερα, πρέπει να σημειωθούν: • η εξάλειψη των δίδυμων ελλειμμάτων, δηλαδή του πρωτογενούς δημοσιονομικού ελλείμματος και του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, • η ανάκτηση των μεγάλων απωλειών ανταγωνιστικότητας, • η σημαντική αύξηση, σχεδόν διπλασιασμός, των εξαγωγών ως ποσοστό του ΑΕΠ, • η ανακεφαλαιοποίηση και εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος, • οι μεταρρυθμίσεις στις αγορές εργασίας και προϊόντων. Αποτέλεσμα όλων αυτών των αλλαγών είναι η διαφαινόμενη αναδιάρθρωση της οικονομίας στην κατεύθυνση ενός νέου, εξωστρεφούς αναπτυξιακού προτύπου, με έμφαση στους τομείς των διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών. Με αυτά τα δεδομένα, είναι βάσιμο να προβλεφθεί ότι το 2017 ο ρυθμός οικονομικής ανόδου θα είναι θετικός (2,5%) και ότι η οικονομία έχει σήμερα τις δυνατότητες να περάσει σε μια νέα και πιο υγιή αναπτυξιακή φάση. Ως παράγοντες ώθησης καταγράφονται: (α) η ανοδική πορεία της ιδιωτικής κατανάλωσης, (β) η περαιτέρω ενίσχυση των επιχειρηματικών επενδύσεων και η άνοδος των ξένων άμεσων επενδύσεων μέσω τόσο των χρηματικών εισροών όσο και της επανεπένδυσης των κερδών πολυεθνικών εταιριών και (γ) η αύξηση των εξαγωγών αγαθών. Δημοσιονομική πολιτική Το 2016 χαρακτηρίστηκε από τη θεσμοθέτηση μεγάλου αριθμού δημοσιονομικών παρεμβάσεων, που αφορούσαν κυρίως τη φορολογική και την ασφαλιστική μεταρρύθμιση, καθώς και την καθιέρωση αυτόματου μηχανισμού δημοσιονομικής προσαρμογής. Η πρόοδος του νέου προγράμματος χρηματοδοτικής διευκόλυνσης αντικατοπτρίστηκε στην επιτυχή κατάληξη της πρώτης αξιολόγησης, την εκταμίευση της δεύτερης δόσης, μέρος της οποίας διοχετεύθηκε στην πραγματική οικονομία μέσω της αποπληρωμής ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου, και στην οριστικοποίηση των βραχυπρόθεσμων μέτρων για την ελάφρυνση του δημόσιου χρέους. Οι νέες φορολογικές ρυθμίσεις, σε συνδυασμό με την εκτεταμένη χρήση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, διεύρυναν τη φορολογική βάση και συνέβαλαν στη σημαντική αύξηση των δημόσιων εσόδων. Με βάση τα διαθέσιμα έως τώρα στοιχεία, το πρωτογενές πλεόνασμα του 2016 αναμένεται να κυμανθεί γύρω από το 2% του ΑΕΠ. Αντίστοιχα, ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 1,75% του ΑΕΠ το 2017 θεωρείται επιτεύξιμος. Οι όποιες επισφάλειες για το ύψος του δημοσιονομικού αποτελέσματος συνδέονται με τη διατήρηση της καλής πορείας των εσόδων, τη συγκράτηση των μη παραγωγικών δημόσιων δαπανών, κυρίως όμως με την άμεση ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης, επειδή αυτό επηρεάζει καταλυτικά τις μακροοικονομικές εξελίξεις. Συνδέονται επίσης με την αβεβαιότητα της επίτευξης των προβλεπόμενων εσόδων του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), λόγω της αλλαγής του τρόπου υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών. Τραπεζικό σύστημα και επιχειρήσεις ιδιωτικής ασφάλισης Οι πιέσεις που δέχθηκε το τραπεζικό σύστημα το 2015 υποχώρησαν το 2016. Καταγράφηκε μικρή επιστροφή καταθέσεων και αποθησαυρισμένων τραπεζογραμματίων, επαναπατρισμός κεφαλαίων και μερική αποκλιμάκωση των τραπεζικών επιτοκίων. Οι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας διατηρήθηκαν υψηλοί, μετά την επιτυχημένη ανακεφαλαιοποίηση με τη συμμετοχή κυρίως ιδιωτών στο τέλος του 2015, και οι τράπεζες διατήρησαν μια ιδιαιτέρως συντηρητική πολιτική προβλέψεων. Περαιτέρω, με βάση τα στοιχεία του β΄ και γ΄ τριμήνου του 2016, οι τράπεζες επέστρεψαν, έστω και οριακά, στην προ φόρων κερδοφορία. Παράλληλα, η τάση απομόχλευσης στα στοιχεία ενεργητικού διατηρείται, κυρίως λόγω της πώλησης θυγατρικών στο πλαίσιο της εφαρμογής σχεδίων αναδιάρθρωσης. Είναι όμως αξιοσημείωτο ότι ο ετήσιος ρυθμός χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις εμφάνισε για πρώτη φορά, μετά από μια πολυετή πτωτική πορεία, σημάδια σταθεροποίησης. Η πτωτική τάση στα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (ΜΕΑ) συνεχίστηκε και στο δ΄ τρίμηνο 2016. Στο τέλος του 2016 τα ΜΕΑ ήταν 106,3 δισεκ. ευρώ, από 107,6 δισεκ. ευρώ στο τέλος του γ΄ τριμήνου. Αυτό σημαίνει ότι το τραπεζικό σύστημα συνολικά και για το δ΄ τρίμηνο του 2016 επέτυχε το στόχο μείωσης των ΜΕΑ που είχε συμφωνήσει η Τράπεζα της Ελλάδος από κοινού με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Η μείωση αυτή επιτεύχθηκε κυρίως λόγω της εφαρμογής πιο αποτελεσματικών ρυθμίσεων που επανέφεραν ληξιπρόθεσμες οφειλές σε κατάσταση κανονικής εξυπηρέτησης, καθώς και λόγω διαγραφής μη εισπράξιμων οφειλών. Το συσσωρευμένο υπόλοιπο των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, αν και εμφάνισε τάσεις σταθεροποίησης και μικρής υποχώρησης, παραμένει ωστόσο η σημαντικότερη πηγή κινδύνου για την ευστάθεια του εγχώριου χρηματοπιστωτικού συστήματος και τροχοπέδη (μαζί με τη μεγάλη συρρίκνωση της καταθετικής βάσης) για τη χρηματοδότηση της οικονομίας και τη διαμεσολαβητική λειτουργία των τραπεζών. Είναι θετικό ότι έχουν γίνει αρκετά βήματα σε επίπεδο νομοθετικών πρωτοβουλιών, ρυθμιστικού πλαισίου αλλά και ενεργειών των τραπεζών στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης του προβλήματος. Οι πλέον πρόσφατες εξελίξεις αφορούν: το ρυθμιστικό πλαίσιο αδειοδότησης και εποπτείας των εταιριών διαχείρισης ή απόκτησης απαιτήσεων, τον εκσυγχρονισμό του πτωχευτικού δικαίου, τη στροφή των τραπεζών στη διενέργεια ρυθμίσεων μακροπρόθεσμου χαρακτήρα και την υποχρέωση των τραπεζών να επιτυγχάνουν συγκεκριμένους επιχειρησιακούς στόχους ως προς τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους. Στόχος είναι η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων σχεδόν κατά 40 δισεκ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2019. Η μεγαλύτερη συμβολή στη μείωση εκτιμάται ότι θα προέλθει από το χαρτοφυλάκιο επιχειρηματικών δανείων, ενώ συνολικά η επίτευξη του στόχου θα προσεγγιστεί αρχικά μέσω μακροπρόθεσμων ρυθμίσεων, οριστικών διευθετήσεων, επιλεκτικών διαγραφών δανείων και ρευστοποίησης εξασφαλίσεων, ενώ οι πωλήσεις δανείων εκτιμάται ότι θα αποκτήσουν μεγαλύτερη βαρύτητα ιδίως από το 2019. Επισημαίνεται ωστόσο ότι για την επίτευξη του στόχου αυτού θα πρέπει να επιλυθούν αρκετές ακόμη νομικές και άλλες εκκρεμότητες, όπως: (α) ο εξωδικαστικός συμβιβασμός, (β) η νομική προστασία στελεχών τραπεζών, δημόσιων φορέων και ειδικών εκκαθαρίσεων που εμπλέκονται σε διαδικασίες αναδιάρθρωσης εταιρικών χρεών, (γ) η λογιστική/φορολογική αντιμετώπιση των ζημιών που θα προκύψουν από πωλήσεις ή διαγραφές δανείων και (δ) η καθιέρωση ηλεκτρονικού συστήματος πλειστηριασμών. Οι εκκρεμότητες αυτές, σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα που συνδέεται με την αργή εξέλιξη των διαπραγματεύσεων με τους θεσμούς για την περάτωση της δεύτερης αξιολόγησης, θέτουν σε κίνδυνο την επίτευξη του παραπάνω στόχου. Παρά τη μείωση του όγκου των μη εξυπηρετούμενων δανείων το 2016, φαίνεται ότι τον πρώτο μήνα του 2017 υπήρξε επιτάχυνση της εισροής νέων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων και μείωση της ανταπόκρισης των οφειλετών στις προτεινόμενες ρυθμίσεις. Παράλληλα, εμφανίζεται εκ νέου ένα κλίμα πρόσφορο για τους στρατηγικούς κακοπληρωτές, αφού η εσκεμμένη αθέτηση των δανειακών υποχρεώσεων δεν επιφέρει τις προβλεπόμενες κυρώσεις. Αυτές οι εξελίξεις καθιστούν, κατά μείζονα λόγο, σημαντική την αποκλιμάκωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αφού θα επιφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη για τις τράπεζες και την πραγματική οικονομία: βελτίωση της ποιότητας του χαρτοφυλακίου των τραπεζών, αύξηση της ρευστότητας και μείωση του χρηματοοικονομικού κινδύνου των τραπεζών και επομένως του κόστους χρηματοδότησής τους, αύξηση της προσφοράς αλλά και της ζήτησης δανείων και αναδιάρθρωση του παραγωγικού προτύπου της εγχώριας οικονομίας μέσω της απελευθέρωσης πόρων που θα χρηματοδοτήσουν παραγωγικές επενδύσεις. Όσον αφορά τις επιχειρήσεις ιδιωτικής ασφάλισης, οι σημαντικότερες εξελίξεις το 2016 αφορούσαν την ενσωμάτωση στην ελληνική έννομη τάξη της Οδηγίας για τη Φερεγγυότητα ΙΙ και τη διενέργεια σε ευρωπαϊκό επίπεδο άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων. Η προσαρμογή του κλάδου κρίνεται σε γενικές γραμμές ικανοποιητική και, παρά το δυσμενές οικονομικό περιβάλλον που προφανώς έχει επηρεάσει αρνητικά τα μεγέθη παραγωγής ασφαλίστρων, η ασφαλιστική αγορά εμφανίζει επάρκεια κεφαλαίων καλής ποιότητας. Ωστόσο, δεν δικαιολογείται εφησυχασμός, αφού οι προκλήσεις από τις μακροοικονομικές εξελίξεις, τα χαμηλά επιτόκια και την αναζήτηση υψηλών αποδόσεων είναι μεγάλες. Συνεπώς, οι διοικήσεις των επιχειρήσεων ιδιωτικής ασφάλισης οφείλουν να συνεχίσουν να δίνουν έμφαση στη βελτίωση των δομών εταιρικής διακυβέρνησης, την εκπαίδευση του προσωπικού τους και τη διαφάνεια μέσω της δημοσιοποίησης, με ευθύνη των διοικητικών συμβουλίων τους, των στοιχείων για τη φερεγγυότητα και τη χρηματοοικονομική κατάσταση. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Άμεση θετική κατάληξη της δεύτερης αξιολόγησης Τόσο η Τράπεζα της Ελλάδος όσο και οι διεθνείς οργανισμοί προβλέπουν θετικό και ισχυρό ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ για το 2017. Βασική προϋπόθεση για την πραγματοποίηση των ευοίωνων αυτών προβλέψεων είναι η έγκαιρη και αποτελεσματική εφαρμογή του τρέχοντος προγράμματος χρηματοδοτικής διευκόλυνσης 2015-2018, που θα σηματοδοτήσει την επιστροφή στην κανονικότητα. Γι’ αυτό, όπως ήδη έχει αναφερθεί, επείγει η επιτυχής κατάληξη της δεύτερης αξιολόγησης, που θα έχει συγκεκριμένες θετικές επιδράσεις: • εξασφαλίζει τη χρηματοδότηση των δανειακών αναγκών του Δημοσίου και την απρόσκοπτη εκτέλεση του Προϋπολογισμού του 2017, • δρομολογεί, σε συνδυασμό με την ολοκλήρωση της ανάλυσης βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους, την ένταξη των ελληνικών κρατικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, • εξασφαλίζει με τον τρόπο αυτό την υποχώρηση του κόστους χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας, με σημαντικά οφέλη για την ανάταξη της ιδιωτικής οικονομίας, • αποκαθιστά την εμπιστοσύνη των καταθετών και επιτρέπει την περαιτέρω έως την πλήρη άρση των περιορισμών στις τραπεζικές συναλλαγές και στην κίνηση κεφαλαίων, συμβάλλοντας στην τόνωση του εξαγωγικού τομέα της οικονομίας, • βελτιώνει την εμπιστοσύνη των διεθνών αγορών και των διεθνών επενδυτών στις προοπτικές ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας και επιτρέπει την πρόσβαση των ελληνικών επιχειρήσεων στις διεθνείς κεφαλαιαγορές, • δίνει νέα ώθηση στη μεταρρυθμιστική προσπάθεια, με γνώμονα την ολοκλήρωση της διαδικασίας αναδιάρθρωσης της οικονομίας στην κατεύθυνση ενός νέου, εξωστρεφούς αναπτυξιακού προτύπου, και • ενισχύει την πολιτική και οικονομική σταθερότητα. Επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων Εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ και της Τράπεζας της Ελλάδος οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι μεταρρυθμίσεις αυξάνουν θεαματικά τις αναπτυξιακές δυνατότητες. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, οι μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα την περίοδο 2010-2016, σε συνδυασμό με αυτές που πρόκειται να εφαρμοστούν στο πλαίσιο του προγράμματος, αναμένεται, των άλλων παραγόντων τηρουμένων σταθερών, να αυξήσουν το πραγματικό ΑΕΠ κατά 13% περίπου την επόμενη δεκαετία. Την εκτίμηση αυτή του ΟΟΣΑ επιβεβαιώνουν και συναφείς αναλύσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, από τις οποίες προκύπτει ότι η κυριότερη επίδραση των μεταρρυθμίσεων αφορά την ταχύτερη άνοδο της συνολικής παραγωγικότητας των συντελεστών παραγωγής. Αναγκαία βεβαίως προϋπόθεση για να προκύψουν τα θετικά αποτελέσματα για την οικονομία είναι η αξιόπιστη και χωρίς καθυστερήσεις ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων που έχουν συμφωνηθεί. Αν εκπληρωθούν μόνο τα 2/3 των μεταρρυθμίσεων στις αγορές υπηρεσιών και εργασίας σε ορίζοντα πενταετίας, τα σωρευτικά οφέλη από τις μεταρρυθμίσεις τα τρία πρώτα χρόνια της υλοποίησής τους εκτιμάται ότι είναι κατά περίπου 4% του ΑΕΠ μικρότερα σε σύγκριση με την περίπτωση όπου το 100% των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων υλοποιείται μέσα σε ορίζοντα πενταετίας. Αντιμετώπιση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων
10 lifo – 2.3.17
Οι μεταρρυθμίσεις αναμένεται να επιταχύνουν περαιτέρω την ανάκαμψη και την αναδιάρθρωση της οικονομίας. Απαιτείται όμως παράλληλα και βελτίωση της χρηματοδότησης της οικονομίας. Κύρια προϋπόθεση είναι η αποτελεσματική διαχείριση του υψηλού αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, η οποία θα επιδράσει θετικά στην οικονομική δραστηριότητα και την παραγωγικότητα μέσα από δύο διαύλους: την αύξηση της προσφοράς τραπεζικών δανείων και την αναδιάρθρωση του παραγωγικού τομέα. Γι’ αυτό είναι επιτακτική ανάγκη να συμπληρωθεί και να ολοκληρωθεί το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο το συντομότερο δυνατόν. Όπως προκύπτει από εκτιμήσεις και μελέτες της Τράπεζας της Ελλάδος, η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα συμβάλει στη μείωση του χρηματοοικονομικού κινδύνου των τραπεζών και στην αποκλιμάκωση του κόστους χρηματοδότησής τους, καθώς και στην αύξηση της κεφαλαιακής τους επάρκειας. Ως αποτέλεσμα, θα υπάρξει σταδιακή αύξηση της προσφοράς δανείων και μείωση του περιθωρίου διαμεσολάβησης και των επιτοκίων δανεισμού για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Παράλληλα, η εξυγίανση των υπερχρεωμένων αλλά βιώσιμων επιχειρήσεων μπορεί να αποτελέσει όχημα προσέλκυσης επενδυτικών κεφαλαίων, επιτρέποντας την περαιτέρω τόνωση της επενδυτικής ζήτησης. Τέλος, κατά τη διαδικασία εξυγίανσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα απελευθερωθούν παραγωγικοί πόροι, που, εφόσον αναδιανεμηθούν προς τις πιο παραγωγικές επιχειρήσεις και κλάδους, θα οδηγήσουν σε αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας.
ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΑΜΨΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Το 2016 η ελληνική οικονομία βρέθηκε στο μεταίχμιο μεταξύ ύφεσης και ανάπτυξης. Κατά το 2017 αναμένεται να ανακάμψει, αν και εξακολουθούν να υπάρχουν κίνδυνοι για την αναπτυξιακή προοπτική της. Η πρώτη κατηγορία κινδύνων συνδέεται με την αστάθεια στο διεθνές περιβάλλον. Παράμετροι αστάθειας του διεθνούς περιβάλλοντος εντός του οποίου καλείται η ελληνική οικονομία να λειτουργήσει είναι: (α) Οι διαδοχικές κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις και η άνοδος του ευρωσκεπτικισμού στην ΕΕ. Μία ενδεχόμενη ενίσχυση των αντιευρωπαϊκών δυνάμεων θα επηρεάσει τις αποφάσεις των ηγετών πολλών χωρών της ΕΕ, με κίνδυνο την αποδυνάμωση των συλλογικών θεσμικών οργάνων της. (β) Οι αβεβαιότητες που συνδέονται με την αλλαγή της εξωτερικής και της οικονομικής πολιτικής των ΗΠΑ υπό τη νέα προεδρία και δημιουργούν ασάφεια ως προς το νέο ρόλο των ΗΠΑ στον πλανήτη. (γ) Οι διαφαινόμενες τάσεις ανόδου του εμπορικού προστατευτισμού με παράλληλη υστέρηση των ιδιωτικών παραγωγικών επενδύσεων και πτώση του διεθνούς εμπορίου. (δ) Ενδεχόμενη αρνητική εξέλιξη των προσφυγικών-μεταναστευτικών ροών και αποτυχία στη διαχείρισή τους θα μπορούσε να ενδυναμώσει περαιτέρω την ανησυχία της κοινής γνώμης σε θέματα ασφάλειας και μετανάστευσης και να αυξήσει τον κίνδυνο της κοινωνικής εσωστρέφειας. (ε) Η επιδείνωση των συνθηκών ασφάλειας διεθνώς, με σημαντικές οικονομικές απώλειες μέσω της μείωσης του εμπορίου, των μεταφορών και του τουρισμού. (στ) Η γεωπολιτική αστάθεια στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου. (ζ) Τέλος, η διαδικασία διαμόρφωσης της νέας ευρωπαϊκής οικονομικής αρχιτεκτονικής καθώς θα εξελίσσονται οι διαπραγματεύσεις ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου που θα οριστικοποιήσουν τις μεταξύ τους σχέσεις στη μετά το Βrexit εποχή. Οι αβεβαιότητες και οι κίνδυνοι στο εσωτερικό συνδέονται κυρίως με τις καθυστερήσεις στην εφαρμογή του προγράμματος, όπως αποτυπώνονται στις δυσχέρειες της δεύτερης αξιολόγησης. Αν συνεχιστούν οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση του προγράμματος, θα δημιουργηθούν σοβαρά προσκόμματα στην προσδοκώμενη ανάπτυξη: θα υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις στο κλίμα και θα ανοίξει ένας νέος κύκλος αβεβαιότητας ως προς την ολοκλήρωση του προγράμματος. Η αβεβαιότητα θα οξυνθεί αν τελικώς δεν καταστεί δυνατή η συμμετοχή των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. Τα παραπάνω θα υποσκάψουν την εμπιστοσύνη και θα λειτουργήσουν αποτρεπτικά στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων, η οποία, όπως αναφέρθηκε, αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την ανάπτυξη. Κίνδυνοι ανακύπτουν και από τις καθυστερήσεις και την αναβλητικότητα στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που έχουν αποφασιστεί ή από τις στρεβλώσεις στη λειτουργία του ανταγωνισμού που ενδέχεται να πλήξουν κρίσιμους τομείς της οικονομίας. Ενδεικτική είναι η περίπτωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, όπου, με πρόσφατα νομοθετήματα, εισήχθησαν ρυθμίσεις που στρεβλώνουν τη λειτουργία της και δημιουργούν μείζονα προβλήματα ακόμα και σε επιχειρήσεις που αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο του συστήματος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΙΣΧΥΡΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΗΡΗΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Από τις επιδόσεις του 2016 προκύπτει βάσιμα ότι η πρόβλεψη για ανάκαμψη το 2017 είναι ρεαλιστική, υπό την αυστηρή προϋπόθεση όμως ότι το πρόγραμμα προσαρμογής θα συνεχίσει να εφαρμόζεται χωρίς καθυστερήσεις. Για να περάσει ωστόσο η οικονομία από την ανάκαμψη σε ισχυρή διατηρήσιμη ανάπτυξη, απαιτούνται ενεργητικές μεσοπρόθεσμες πολιτικές με στόχο την εξάλειψη των εμποδίων που σήμερα ανακόπτουν την άνοδο και τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος σταθερότητας που θα ευνοήσει την αναζωπύρωση του επενδυτικού ενδιαφέροντος. Στα εμπόδια συγκαταλέγονται: • η υπερφορολόγηση μιας φορολογικής βάσης με μειούμενη φοροδοτική ικανότητα, • το ασταθές και ασαφές φορολογικό και γενικότερο νομικό πλαίσιο προστασίας των επενδυτών, • οι γραφειοκρατικές και διοικητικές εμπλοκές, οι οποίες καθυστερούν την πραγματοποίηση επενδύσεων που έχουν ήδη εγκριθεί, • οι μεγάλες καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης, • η χαμηλή δανειοδοτική ικανότητα του τραπεζικού συστήματος και τα υψηλά επιτόκια δανεισμού, • οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων και στις τραπεζικές συναλλαγές και, τέλος, • οι στρεβλώσεις στις αγορές και ιδιαίτερα στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας από ατελέσφορες ρυθμιστικές παρεμβάσεις. Η άρση των παραπάνω εμποδίων θα πρέπει να αποτελέσει κυρίαρχο μέλημα της στρατηγικής για την ανάπτυξη, η οποία περιγράφεται από τέσσερις συνιστώσες: αλλαγή του μίγματος δημοσιονομικής πολιτικής, ενθάρρυνση των ξένων άμεσων επενδύσεων, έμφαση στην καινοτομία και διασφάλιση της κοινωνικής προστασίας. (α) Αλλαγή του μίγματος δημοσιονομικής πολιτικής Το σοβαρότερο από τα εμπόδια που πρέπει να αρθεί σταδιακά είναι η υπέρμετρη φορολογική επιβάρυνση επιχειρήσεων και φυσικών προσώπων. Η υπερκάλυψη του δημοσιονομικού στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα κατά το 2016 κατά κύριο λόγο προσδιορίστηκε από την υπεραπόδοση των φορολογικών εσόδων και πολύ λιγότερο από τη συγκράτηση των δημόσιων δαπανών. Η ανοδική πορεία των φορολογικών εσόδων οφείλεται στην αλλαγή των συντελεστών άμεσης και έμμεσης φορολογίας, αλλά και στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης λόγω της εκτεταμένης χρήσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών, η οποία συνέβαλε στον περιορισμό της απόκρυψης εισοδημάτων. Ωστόσο, το ακολουθούμενο μίγμα δημοσιονομικής πολιτικής λειτουργεί πλέον ανασταλτικά για την ανάπτυξη, συμβάλλει στην αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του ιδιωτικού τομέα προς το Δημόσιο και ενθαρρύνει τη φοροδιαφυγή και την αδήλωτη εργασία. Η είσοδος της οικονομίας σε μια αναπτυξιακή πορεία απαιτεί αλλαγή του ακολουθούμενου “φοροκεντρικού” μίγματος δημοσιονομικής πολιτικής. Έμφαση θα πρέπει να δοθεί στη συγκράτηση και συστηματική αναδιάρθρωση των μη παραγωγικών δαπανών, στη μείωση του υπέρμετρου φορολογικού βάρους στην παραγωγική οικονομία, καθώς και των ασφαλιστικών εισφορών, και στην αποδοτικότερη αξιοποίηση και διαχείριση της δημόσιας περιουσίας. Απαιτείται δηλαδή η δημιουργία ενός “δημοσιονομικού περιβάλλοντος” κατάλληλου για τη στήριξη της αναπτυξιακής προσπάθειας. Εξάλλου, η υλοποίηση των βραχυπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης του δημόσιου χρέους, η εξειδίκευση των μεσομακροπρόθεσμων μέτρων και η ενδεχόμενη ποσοτικοποίηση ρεαλιστικών δημοσιονομικών στόχων για μετά το 2018 είναι αποφάσεις που θα συμβάλουν στη δημιουργία ενός επαρκούς “δημοσιονομικού περιβάλλοντος”. Συγκεκριμένα, η καλύτερη του αναμενόμενου επίδοση στην επίτευξη συγκεκριμένων στόχων για το πρωτογενές αποτέλεσμα, σε συνδυασμό με την υλοποίηση των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων, μπορεί να οδηγήσει σε σταδιακή μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης χωρίς να απειληθεί η δημοσιονομική ισορροπία. Επισημαίνεται ότι μεγαλύτερα συμπληρωματικά οφέλη μπορούν να εξασφαλιστούν εφόσον ο “δημοσιονομικός χώρος” που δημιουργούν είτε οι υπεραποδόσεις των φορολογικών εσόδων είτε οι μεταρρυθμίσεις χρησιμοποιηθεί για να γίνουν μειώσεις των συντελεστών της φορολογίας εισοδήματος. Παράλληλα, η δημοσιονομική πολιτική θα πρέπει να στηρίξει την ανάπτυξη με τη θέσπιση ενός σταθερού, διεθνώς ανταγωνιστικού και κοινωνικά δίκαιου φορολογικού συστήματος. (β) Ενθάρρυνση των ξένων αμέσων επενδύσεων Με δεδομένο, πρώτον, ότι οι επενδύσεις σήμερα ως ποσοστό του ΑΕΠ απέχουν πολύ από το αντίστοιχο ποσοστό που προϋπήρχε της κρίσης (11% έναντι 24% του ΑΕΠ) και, δεύτερον, ότι η χρονίως χαμηλή εγχώρια αποταμίευση δεν είναι από μόνη της αρκετή να χρηματοδοτήσει ένα ικανοποιητικό επίπεδο επενδύσεων και συνεπώς να στηρίξει ταχεία ανάπτυξη, επείγει η προσέλκυση ξένων κεφαλαίων για επενδύσεις σε συνεργασία με εγχώριες επιχειρήσεις. Εκτός του τουρισμού, υπάρχουν πολλοί κλάδοι της οικονομίας με αξιόλογα αποθέματα αναπτυξιακού δυναμικού, εξαγωγικό προσανατολισμό και υψηλής ποιότητας ανθρώπινο κεφάλαιο. Για την προσέλκυση ξένων άμεσων επενδύσεων απαιτούνται: η θέσπιση ενός σταθερού, σύγχρονου και ευνοϊκού φορολογικού συστήματος, η μείωση του μη μισθολογικού κόστους των επιχειρήσεων, η ενθάρρυνση της καινοτομίας και των εξαγωγών και η δημιουργία ενός προβλέψιμου οικονομικού περιβάλλοντος φιλικού προς την επιχειρηματικότητα. Η προσέλκυση και η διατήρηση ξένων άμεσων επενδύσεων εκτιμάται ότι θα υποστηρίξουν την έξοδο της χώρας από την κρίση και την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης. Οι ξένες άμεσες επενδύσεις συνεπάγονται σημαντικά οφέλη για την ελληνική οικονομία: εισαγωγή νέων τεχνολογιών και προώθηση της καινοτομίας, αναβάθμιση του αποθέματος κεφαλαίου (υλικού και ανθρώπινου), ανάπτυξη νέων κλάδων και προϊόντων υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, ιδιαίτερα στον τομέα των εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, ενίσχυση του ανταγωνισμού και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Ειδικότερα, οι ξένες άμεσες επενδύσεις που επιδιώκουν να αυξήσουν τις εξαγωγές συνιστούν γρήγορο και αποτελεσματικό μέσο για την αναδιάρθρωση του εγχώριου παραγωγικού προτύπου. Η ενσωμάτωση των ελληνικών επιχειρήσεων σε παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, η μεταφορά τεχνογνωσίας και πληροφοριών για τις εξωτερικές αγορές, καθώς και η αξιοποίηση πιο σύγχρονων παραγωγικών διαδικασιών ανάλογων με εκείνες που χρησιμοποιούν ξένοι ανταγωνιστές με στόχο τη στροφή προς πιο σύνθετα προϊόντα, βελτιώνουν την παραγωγικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων και κατ’ επέκταση τον εξαγωγικό δυναμισμό τους. Καθυστερήσεις, αναβλητικότητα και απροθυμία υλοποίησης των ιδιωτικοποιήσεων που έχουν ήδη εγκριθεί και δρομολογηθεί λειτουργούν ως σοβαρά αντικίνητρα προσέλκυσης παραγωγικών επενδύσεων. (γ) Καινοτομία και εκπαίδευση Η ενθάρρυνση της έρευνας, η διάχυση της τεχνολογίας και η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας αποτελούν το τρίπτυχο για να ενθαρρυνθεί μια πιο αποτελεσματική χρησιμοποίηση του ανθρώπινου κεφαλαίου, η οποία θα εστιάζει στη δημιουργία αξίας μέσω της διασύνδεσης του απομονωμένου δημόσιου ερευνητικού συστήματος με τον παραγωγικό τομέα, συμβάλλοντας έτσι στην επιστροφή της ανάπτυξης στην Ελλάδα. Γενικότερα, η δημόσια παρέμβαση μπορεί να ενθαρρύνει τόσο τη διάχυση της τεχνολογίας, δηλαδή τη στήριξη της εμπορικής αξιοποίησης της ερευνητικής δραστηριότητας που παράγεται στα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα (άδειες και δικαιώματα ευρεσιτεχνίας), όσο και την παροχή παραγωγικής διεξόδου στις φιλοδοξίες των χαρισματικών και ταλαντούχων νέων επιστημόνων. Για να επιτευχθεί αυτός ο κοινός στόχος, θα πρέπει, πρώτον, να εμπεδωθεί ευρέως στην κοινωνία μια κουλτούρα επιχειρηματικότητας και η αναγνώριση της αριστείας και, δεύτερον, να αξιοποιηθούν οι πόροι των υφιστάμενων ταμείων παροχής εγγυήσεων και χρηματοδοτήσεων. Η αξιοποίηση των χρηματοδοτικών εργαλείων που προσφέρει το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (EIF), του ομίλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, καθώς και των πόρων του ΕΣΠΑ 2014-2020, αποτελεί διέξοδο στο πρόβλημα της χρηματοδότησης μικρομεσαίων επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν νέες τεχνολογίες. (δ) Μείωση της ανισοκατανομής εισοδήματος και καταπολέμηση της φτώχειας Ο κίνδυνος σχετικής φτώχειας μειώθηκε για δεύτερο κατά σειρά έτος (για τα εισοδήματα του 2014), παραμένει ωστόσο ο έβδομος υψηλότερος στην ΕΕ-28 και σημαντικά επάνω από το μέσο όρο. Το ποσοστό του πληθυσμού της χώρας που βρίσκεται είτε σε κίνδυνο φτώχειας είτε σε κατάσταση κοινωνικού αποκλεισμού μειώθηκε ελαφρά, ενώ το ποσοστό των ατόμων με υλικές στερήσεις αυξήθηκε. Ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι τη μεγαλύτερη αύξηση κατέγραψε η ομάδα των παιδιών κάτω των 17 ετών. Παράλληλα, οι δείκτες εισοδηματικής ανισότητας στην Ελλάδα, αν και παρέμειναν αμετάβλητοι, είναι δυσμενέστεροι σε σχέση με τους αντίστοιχους για την ΕΕ-28. Ο στοχευμένος σχεδιασμός των κοινωνικών μεταβιβάσεων έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλει αποτελεσματικά στη μείωση της φτώχειας. Μέτρα στην κατεύθυνση αυτή είναι: (α) η εφαρμογή από το Φεβρουάριο του 2017 σε εθνική κλίμακα του προγράμματος Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (πρώην ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος), (β) η προστασία των ανέργων και η αντιμετώπιση της ακραίας φτώχειας και (γ) η αναβάθμιση του επιδόματος στήριξης τέκνων. Εξάλλου, η σύνθεση της ανεργίας και η αργή αποκλιμάκωσή της, σε συνδυασμό με το υψηλό ποσοστό των νέων εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης και κατάρτισης, αναδεικνύουν την ανάγκη να δοθεί έμφαση στη διά βίου εκπαίδευση και στην καλύτερη αντιστοίχιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Οι ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης και τα προγράμματα κατάρτισης του ΟΑΕΔ μπορούν να συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση με τον κατάλληλο σχεδιασμό και στόχευση και την ορθή αξιοποίηση των διαθέσιμων, κυρίως ευρωπαϊκών, πόρων. *
*
*
Σε ένα αβέβαιο διεθνές περιβάλλον με απρόβλεπτες και συνεχείς αναταράξεις, η συμμετοχή της Ελλάδος στη ζώνη του ευρώ είναι σήμερα ασπίδα προστασίας έναντι των κινδύνων που αναδύονται. Γι’ αυτό πρέπει η χώρα να ισχυροποιήσει τη θέση της ως ισότιμου εταίρου και να συμμετέχει ενεργά στις διαδικασίες για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής συνοχής. Για να γίνει όμως αυτό, η Ελλάδα πρέπει να επανέλθει στην κανονικότητα, ολοκληρώνοντας με επιτυχία το πρόγραμμα προσαρμογής. Πρέπει να οικειοποιηθεί τις αλλαγές που γίνονται, διότι γίνονται επ’ ωφελεία της. Πρέπει να προχωρήσει άμεσα στον εκσυγχρονισμό και την προσαρμογή της δημόσιας διοίκησης, των θεσμών και του κράτους δικαίου στο υψηλότερο δυνατό ευρωπαϊκό πρότυπο, πράγματα που κανένα μνημόνιο δεν μπορεί να επιτύχει. Στο τελευταίο στάδιο που διανύουμε, αυτά που πρέπει να γίνουν είναι ελάχιστα σε σχέση με το μεγάλο όγκο των αλλαγών που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί από το 2010 μέχρι σήμερα. Η διαδικασία της οικονομικής προσαρμογής έχει σε μεγάλο βαθμό ολοκληρωθεί, όπως αυτό αντανακλάται και στα τελευταία διαθέσιμα οικονομικά μεγέθη. Ειδικότερα όσον αφορά τη δημοσιονομική προσαρμογή, από το 2010 μέχρι σήμερα έχει επιτευχθεί σχεδόν το 90% της απαιτούμενης μέχρι το 2018 προσαρμογής. Η ελληνική οικονομία κατέβαλε επίπονες προσπάθειες και επέτυχε την εξάλειψη συσσωρευμένων σημαντικών διαρθρωτικών ατελειών και ανισορροπιών, επιδεικνύοντας ισχυρές αντοχές. Τα αποθέματα αναπτυξιακού δυναμικού και ιδιαιτέρως ανθρώπινου κεφαλαίου που διαθέτει είναι αξιόλογα και έτοιμα, υπό τις κατάλληλες συνθήκες, να ενεργοποιηθούν και να ωθήσουν εκ νέου την οικονομία σε έναν ενάρετο αναπτυξιακό κύκλο.
επιμελεια: the lifo team
TalkoftheTown
ΑΝΘΕΣΤΉΡΙΑ Η ΜΕΓΆΛΗ ΓΙΟΡΤΉ ΤΗΣ ΆΝΟΙΞΗΣ Κάθε χρόνο στις αρχές του Μάρτη οι αρχαίοι Έλληνες γιόρταζαν επί τρεις μέρες την αναγέννηση της φύσης προς τιμήν του Λιμναίου Διονύσου και του Χθόνιου Ερμή, κάνοντας ταυτόχρονα ανάκληση στις ψυχές των νεκρών.
Οι αρχαίοι Έλληνες την αφιέρωναν στον Διόνυσο και γινόταν τον μήνα Ανθεστηριώνα. Η γιορτή διαρκούσε τρεις ημέρες και συμβόλιζε την αναγέννηση της φύσης και το ξύπνημα των νεκρών. Ήταν ένα μεγάλο συμπόσιο στο οποίο τηρούνταν παλιά παραδοσιακά έθιμα, επικρατούσε εύθυμη ατμόσφαιρα, ενώ στο γλέντι συμμετείχαν και παιδιά.
{❖}
2–8 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016
Όπως και στο Πάσχα των ορθόδοξων χριστιανών, τα Ανθεστήρια κινούνταν ανάμεσα σε δύο άκρα: την άκρατη χαρά για τη ζωή και τη βαθιά θλίψη για τον θάνατο. Ήταν μια γιορτή αφιερωμένη στη φύση, στα λουλούδια και στο κρασί, μια ευκαιρία για γλέντι και για να πάρουν δώρα τα μικρά παιδιά. Συγχρόνως, οι αρχαίοι Αθηναίοι πίστευαν ότι τις πρώτες μέρες των Ανθεστηρίων τα πνεύματα των νεκρών επέστρεφαν και κυκλοφορούσαν μέσα στην πόλη και με το τέλος των εορτασμών έπρεπε να τα απωθήσουν πάλι στον Κάτω Κόσμο.
{❖} Η πρώτη μέρα της γιορτής ονομαζόταν Πιθοίγια, γιατί τότε άνοιγαν τους πίθους με το καινούργιο
έθιμο, στο οικογενειακό συμπόσιο λάμβαναν μέρος για πρώτη φορά τα νέα μέλη κάθε οικογένειας, τα τρίχρονα παιδιά, στα οποία οι μεγάλοι χάριζαν το δικό τους κανατάκι. Έτσι, συχνότατα αυτά τα κανατάκια διακοσμούνταν με παραστάσεις που εικονίζουν παιδιά σε διάφορες δραστηριότητες. Είναι χαρακτηριστικό, και συγκινητικό, ότι όταν ένα παιδάκι πέθαινε πριν γιορτάσει τα πρώτα του επίσημα Ανθεστήρια, οι δικοί του έβαζαν συνήθως μαζί του στον τάφο τον χουν που δεν πρόλαβε να χρησιμοποιήσει.
κρασί. Πρόσφεραν από αυτό πρώτα στον θεό Διόνυσο, στο εν Λίμναις ιερό του στην Αθήνα, που βρισκόταν κάπου νοτίως της Ακρόπολης, ίσως κοντά στον Ιλισό. Το ιερό λειτουργούσε μόνον αυτήν τη μέρα του χρόνου και καμία άλλη. Η συγκεκριμένη, όπως και η επόμενη, ήταν απόλυτη αργία για όλους τους Αθηναίους, ακόμη και για τους δούλους, και σε κάθε αθηναϊκό σπίτι οργανωνόταν από ένα μεγάλο συμπόσιο.
{❖} Η δεύτερη ήταν η κύρια μέρα της γιορτής και ονομαζόταν Χοές. Αυτήν τη μέρα οι Αθηναίοι χρησιμοποιούσαν στο εορταστικό οικογενειακό συμπόσιο ένα πολύ χαρακτηριστικό μικρό αγγείο, μια μικρή οινοχόη, που έφερε την ονομασία «χους». Καθένας είχε τον δικό του χουν και ήταν ίδιος σε μέγεθος για όλους. Επάνω στα αγγεία αυτά σώζονται παραστάσεις που προσφέρουν πολυτιμότατες πληροφορίες τόσο για τον εορτασμό των Ανθεστηρίων όσο και, κυρίως, για τη ζωή των παιδιών. Κι αυτό γιατί τη δεύτερη μέρα των Ανθεστηρίων, κατά το
{❖}
TheBuzz
Το συμπόσιο της δεύτερης μέρας των Ανθεστηρίων γινόταν σε κλίμα περίσκεψης. Υπήρχαν, βέβαια, στεφάνια με άνθη και κρασί, ενώ διοργανωνόταν πλούσιο γεύμα, ακόμη και διαγωνισμοί οινοποσίας, χωρίς όμως μουσική και χορό – το δείπνο γινόταν σιωπηλά. Το βράδυ της δεύτερης μέρας, μετά το τέλος του συμποσίου, όλοι οι Αθηναίοι κατευθύνονταν εν πομπή υπό το φως των δαυλών στο ιερό του Διονύσου εν Λίμναις για να του αφιερώσουν τα άνθινα στεφάνια και τις χοές τους – αυτό θα ήταν ένα πραγματικά
αξιοθαύμαστο θέαμα. Οι χοές και τα στεφάνια των λουλουδιών παραδίδονταν στην ιέρεια του Διονύσου, που ήταν η σύζυγος του Άρχοντα Βασιλέα της πόλης, η Βασίλισσα ή Βασιλίννα, και μαζί με δεκατέσσερις σεβάσμιες Αθηναίες λειτουργούσαν για την ημέρα εκείνη το ιερό. Η τρίτη μέρα των Ανθεστηρίων ονομαζόταν Χύτροι. Η ονομασία οφείλεται στις πήλινες χύτρες μέσα στις οποίες μαγείρευαν διάφορα δημητριακά και όσπρια, τα κόλλυβα για τις ψυχές των νεκρών, που αφιέρωναν στον Χθόνιο Ερμή την ημέρα αυτή.
{❖} Με την εορτή των Ανθεστηρίων σχετίζεται μια ενδιαφέρουσα παροιμιώδης φράση: «Θύραζε Κάρες, ουκ έτ’ Ανθεστήρια», δηλαδή «έξω από εδώ Κάρες, δεν είναι ακόμα Ανθεστήρια». Δεν είναι σαφές πώς ακριβώς προέκυψε η φράση, αν για παράδειγμα με τη λέξη Κάρες εννοούνταν οι Κάρες μέτοικοι ή οι ψυχές (κήρες) των νεκρών που έπρεπε να επιστρέψουν στον Κάτω Κόσμο με το τέλος της γιορτής. Πάντως, κατέληξε να χρησιμοποιείται σαν το νεοελληνικό «δεν είναι κάθε μέρα τ’ Αϊ-Γιαννιού».
2.3.17 – lifo
11
ΦΩΝΗ ΛΑΟΥ Εικονογράφηση: David Shrigley
Talk of the Town
ΑΜΑΛΙΑ ΖΕΠΟΥ
ΓΚΆΖΙΑ, ΘΆΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΆΞΕΙΣ
α π ό τ ο ν ν ι κ όλ α σεβαστάκ η
ΔεύτερεςΣκέψεις
Η οδηγητική παραφορά μοιάζει με ακραία στιγμή μιας κανονικότητας που δεν της λείπει η τρέλα.
12 lifo – 2.3.17
«Τσίτα τα γκάζια», κατά τη γνωστή έκφραση. Και ο άλλος, βέβαια, το σανίδωνε, έσπαζε το κοντέρ και όποιον πάρει ο χάρος. Πόσοι πέθαναν έτσι; Πόσοι έμειναν μισοί; Χιλιάδες, δεκάδες χιλιάδες τις τελευταίες δεκαετίες. Στις λεωφόρους των μεγαλουπόλεων και σε αγροτικούς δρόμους, στη βαθιά επαρχία και στην Ποσειδώνος. Ένας μεγάλος διαταξικός χορός του θανάτου, μια κανονική σφαγή όπου ανάμεσα στους θύτες μπορούσες να βρεις τον υπάλληλο του μηχανουργείου, τον φρέσκο ανθυπολοχαγό με τo κόκκινο Corolla ή και τον γιο του μεγαλοεπιχειρηματία με τη Ferrari ή την Porsche. Μέσα σε δύο δεκαετίες γρήγορης κοινωνικής ανόδου και με πολλές, διάσπαρτες εικόνες ευμάρειας είδαμε μια μαζική σχεδόν πρόσβαση Ελλήνων από τα μεσαία στρώματα σε αυτοκίνητα πολυτελείας μεγάλου κυβισμού και προστιθέμενου κύρους. Περνούσαν καμαρωτές οι μαύρες BMW με ύφος αγέρωχο και οι Μερσεντές με τα σταυρουδάκια και τις χάντρες στον καθρέφτη. Τα φιμέ τζάμια και η δυνατή μουσική που θέλει να ξεσηκώσει τους πάντες έγιναν κομμάτι του θεάτρου της καθημερινότητας. Ο μανάβης, ο μικροεργολάβος της γειτονιάς που ανοίχτηκε, ο ανθοπώλης από τις δυτικές συνοικίες, πολλοί μπορούσαν πια να κάνουν το κομμάτι τους. Και ανάμεσά τους υπήρξαν και λαϊκά παιδιά που ανέρχονταν ή που φαντάζονταν πως σκαρφάλωσαν στον Όλυμπο της ελληνικής «υπερταξικής» μεσαίας τάξης. Πέρα, όμως, από αυτές τις εικόνες και την αλήθεια τους, ξεχνάμε, νομίζω, τη νεότητα. Αυτήν τη συνθήκη του ανθρώπου που τον κάνει να θέλει να «επιταχύνει», αγνοώντας τους κανόνες και τις κουραστικές, αποτρεπτικές οδηγίες – όταν κάποιος θέλει να κάνει το δικό του, αδιαφορώντας για τις τυχόν συνέπειες. Αυτός είναι ένας τερατώδης, φυσικός εγωισμός που δεν ξέρω αν έχει σχέση με τη συμβατική κοινωνική μας ανάλυση. Μπορεί το στερεότυπο του ανατρεπτικού νέου να έχει καταρρεύσει στις ιδεολογικές του εκδοχές, αλλά οι λόγοι της αποκοτιάς και του παιχνιδιού με τον κίνδυνο ζουν και βασιλεύουν. Σε λιγότερους, ίσως, από παλιά, αλλά εξακολουθούν. Μέχρι και οι κόντρες στην παραλιακή ήταν στην επικαιρότητα πριν από λίγο καιρό, με τρόπο που σε μερικούς από εμάς θύμιζε τη δεκαετία του ’80. Πώς μπορούν, λοιπόν, όλες αυτές οι όψεις να χωρέσουν στο σχήμα για τα πλουσιόπαιδα και τα κακομαθημένα των κολεγίων; Πώς γίνεται να ξεπροβάλει η ίδια αυτάρεσκη «ταξική» γραμμή που κυκλοφορεί, δεκαετίες τώρα, ως διαγνωστική πανάκεια; Για την ακρίβεια, πρόκειται για ένα μείγμα κοινωνικού κατηγορώ και παραδοσιακών ηθικών κατακρίσεων. Και αυτό το χαρμάνι το συναντάμε ήδη (στην πιο μελοδραματική του εκδοχή) στις παλιές ελληνικές ταινίες, όπου το ανεύθυνο, άχρηστο και τυχοδιωκτικό πλουσιόπαιδο έπαιρνε στον λαιμό του αθώα κορίτσια και φιλότιμους νέους. Με αυτό τον τρόπο, φυσικά, δεν αγγίζεις το θέμα με τους δεκάδες χιλιάδες νεκρούς των δρόμων μας. Δεν
πας να εξηγήσεις κάτι. Απλώς επιδιώκεις να φτιάξεις ένα βολικό σχήμα και το κάδρο για να κρεμάσεις τους εχθρούς σου. Από μια τέτοια μανιώδη αναζήτηση του εχθρού ξεκινάει η πρόχειρη κοινωνιολογία της ενοχής και της αθώωσης. Διότι καθετί μπορεί, με λίγη προσπάθεια, να συνδεθεί με ένα γενικό πλαίσιο, με το σύστημα, τις κοινωνικές τάξεις, τον καπιταλισμό ή και με την ελληνική ψυχή. Ανάλογα με το αν το σχόλιο θέλει να φτάσει στον νεοφιλελεύθερο εφιάλτη ή σε αυτή την έρημη «νοοτροπία του Έλληνα που δεν αλλάζει». Ως γνωστόν, τα δράματα αυτής της χώρας έχουν αριστερές ή δεξιές απολήξεις: μικρά και μεγάλα δεινά της ζωής προσφέρουν την πρώτη ύλη για να επαναλάβουν κάποιοι το «είναι ο καπιταλισμός, ηλίθιε» και για να απαντήσουν οι άλλοι, με τα ανίατα ελαττώματα της φυλής και τις εθνικές μας κακοδαιμονίες. Τι λέμε, λοιπόν, για τα τερατώδη δυστυχήματα; Είναι απλώς η εκάστοτε κακή στιγμή και μια ατομική αποκοτιά; Είναι η τραγικά κακή τύχη όσων βρέθηκαν στο λάθος μέρος; Αν όμως οι περισσότεροι θάνατοι στην άσφαλτο οφείλονται στην υπερβολική ταχύτητα –που σε ορισμένα αυτοκίνητα έχει τεράστιες δυνατότητες–, το θέμα μπορεί και να αγγίζει μια ευρύτερη διάσταση. Γιατί πάνω στις υψηλές ταχύτητες στηρίζεται ένας ολόκληρος πολιτισμός. Η σμίκρυνση των αποστάσεων και το προσπέρασμα των νεκρών χρόνων είναι ο τρόπος μας να υπάρχουμε και να επιθυμούμε ως σύγχρονοι άνθρωποι. Δεν είναι πλέον ζήτημα «κοινωνικού συστήματος» αλλά ανθρωπολογικό πρόβλημα. Αν εξαιρέσει κανείς την εξαναγκαστική επιτάχυνση (λ.χ. του παιδιού του delivery ή άλλων εργαζόμενων στις ταχυμεταφορές), το να ανεβάζουμε στροφές και να αφήνουμε πίσω μας τους άλλους έχει γίνει αυτόματη επιλογή: είναι πια ο τρόπος να προσαρμοζόμαστε σε αυτό που καμιά φορά ονομάζουμε σύγχρονη τρέλα. Με μια έννοια, η οδηγητική παραφορά μοιάζει με ακραία στιγμή μιας κανονικότητας που δεν της λείπει η τρέλα. Μιας «κανονικότητας» που έχει, δηλαδή, πρόβλημα με τα όρια και κυρίως με τον αυτοπεριορισμό και το ήθος της αυτοσυγκράτησης. Ωστόσο, νηφάλια και αυτοσυγκρατημένη κοινωνική και ψυχική πραγματικότητα δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο στη φαντασία κάποιων πολύ φιλόδοξων ορθολογιστών. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως παραιτούμαστε από τα όρια και την αναζήτηση ενός μέτρου. Ούτε ότι παύουμε να αναζητάμε τις ευθύνες των προσώπων και τη μάθηση των τυπικών και άτυπων κανόνων που κάνουν τη ζωή μας λιγότερο ευάλωτη στην αυθαίρετη βία του ενός και του άλλου. Αυτό που δεν χρειαζόμαστε πια είναι οι ιδεολογικές ηθογραφίες και η γραφική παραφορά που παίρνουν στα σόσιαλ μίντια. Η «ταξική» εγκληματολογία ή «αταξική» ψυχολογία του Έλληνα που κονταροχτυπιούνται στη σκηνή της κρίσης μας. Ελπίζω, μόνο, όχι μέχρι τελικής πτώσεως.
Με αφορμή τη συμπλήρωση των τριών χρόνων του συνΑθηνά μιλήσαμε με την αντιδήμαρχο Κοινωνίας Πολιτών του Δήμου Αθηναίων για την άνθηση του κοινωνικού ακτιβισμού στην πόλη. α π ό τ ο ν δ η μ ή τ ρ η κ υρ ι α ζ ή
Πώς ξεκίνησε το συνΑθηνά; Το 2008, όταν καθάρισα το άδειο οικόπεδο απέναντι απ’ το σπίτι μου, είδα ότι δεν υπήρχε παραλήπτης στον δήμο που να ενδιαφέρεται για τέτοιες πράξεις ή για περαιτέρω ανάπτυξη μικρών, αλλά σημαντικών λύσεων που βρίσκουν οι πολίτες από μόνοι τους για την πόλη. Τέτοιες δράσεις άρχισαν να αυξάνονται και να αποκτούν πολύ ενδιαφέροντα και προκλητικά χαρακτηριστικά. Λέω «προκλητικά», γιατί ανατρέπουν την περιρρέουσα αντίληψη ότι «οι Έλληνες δεν ενδιαφέρονται για τον δημόσιο χώρο», «οι Έλληνες είναι τεμπέληδες» κ.λπ. Το 2013 ο Καμίνης ο ίδιος ήταν που θέλησε να φτιάξει έναν τρόπο ώστε ο Δήμος Αθηναίων να βλέπει και να πλησιάζει αυτές τις δράσεις. Ξεκινώντας, λοιπόν, ήθελε να δώσει στις διάφορες ομάδες την επιλογή να ανεβάζουν τις δράσεις τους σε έναν χάρτη της πόλης. Το συνΑθηνά ήταν, αρχικά, ένα ημερολόγιο δράσεων με θετικό κοινωνικό αντίκτυπο. Ποια θεωρείς τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της πλατφόρμας αυτά τα 3 χρόνια; Το πρώτο ήταν ότι δόθηκε πολιτικός χώρος σε μια νέα αντιδημαρχία Κοινωνίας των Πολιτών. Λίγες είναι οι πόλεις σε όλο τον κόσμο που έχουν ξεχωριστό τομέα ο οποίος στηρίζει τόσο επίσημα τη συμμετοχικότητα των πολιτών στα θέματα τοπικής αυτοδιοίκησης. Το δεύτερο μεγάλο επίτευγμα είναι το βραβείο από το Ίδρυμα Bloomberg Philanthropies, που ανάμεσα σε 155 ευρωπαϊκές πόλεις επέλεξε την Αθήνα για την καινοτομία του συνΑθηνά, στηρίζοντας την ανάπτυξή του με 1 εκατ. ευρώ. Κι αυτό είναι σημαντικό, γιατί το βραβείο δεν αναγνώρισε μόνο την ιδέα αλλά και τους ίδιους τους πολίτες της Αθήνας που ενεργούν θετικά και συνεργατικά σε ζητήματα κοινωφελούς σκοπού. Ξέρετε, η κινητοποίηση που συμβαίνει στην Αθήνα τα τελευταία χρόνια είναι μοναδικό φαινόμενο. Έχει εμπνεύσει ενεργούς πολίτες απ’ όλο τον κόσμο. Το τρίτο επίτευγμα είναι μια ακόμα πρωτοβουλία του Καμίνη, ο οποίος έχει συστήσει στον νέο οργανισμό της διοίκησης ένα αυτοτελές τμήμα Κοινωνικής Καινοτομίας. Αυτό εκπληρώνει τον απώτερο σκοπό του συνΑθηνά να αποτελέσουν οι δράσεις πολιτών με μεγαλύτερο κοινωνικό αντίκτυπο την ευκαιρία αναβάθμισης των υπηρεσιών του ίδιου του δήμου. Έτσι κάπως βγήκε το νέο μοντέλο διαχείρισης για τη Δημοτική Αγορά Κυψέλης, που έχει να αντιμετωπίσει πολλές αντιστάσεις ακόμα σε όλα τα επίπεδα των διαδικασιών μέχρι να το δούμε να λειτουργεί έτσι όπως ορίστηκε από την ίδια την τοπική κοινότητα. Αυτό είναι η κοινωνική καινοτομία, συμπεριλαμβάνει την αλλαγή συστημικού μοντέλου και έρχεται με ιδέες που ταρακουνούν τα εκάστοτε δεδομένα – όχι για κανέναν άλλο λόγο, απλώς επειδή φέρνει ορατό αποτέλεσμα στην πράξη. Εκεί έχουμε καταντήσει, να θεωρείται «καινοτομία» όταν δουλεύει το σύστημα! www.synathina.gr
2.3.17 – lifo
13
μ Εγκαταλελειμμένο κτίριο στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, 28 Ιανουαρίου 2017.
Ο Γιώργος Καββαθάς σχολιάζει τα ανησυχητικά ευρήματα της ετήσιας έρευνας της ΓΣΕΒΕΕ. Τα στοιχεία της τελευταίας έρευνας που διενήργησε το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΓΣΕΒΕΕ) είναι αποκαλυπτικά. Οι νέοι εγκαταλείπουν τη χώρα, οικογένειες επιβιώνουν από τη σύνταξη των γονιών και τα νοικοκυριά βλέπουν το εισόδημά τους να μειώνεται μέρα με τη μέρα. Ταυτόχρονα, η κατάρρευση της κατανάλωσης, η διεύρυνση των ανισοτήτων και η οικονομική ασφυξία βουλιάζουν την αγορά και οδηγούν στη διαρκή συρρίκνωση της μεσαίας τάξης. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 75% των ελληνικών νοικοκυριών ζει όλη αυτή την περίοδο της ύφεσης σε πολύ κακές, ποιοτικά και ποσοτικά, συνθήκες. Το 53% προχώρησε σε μείωση της δαπάνης για είδη ένδυσης και υπόδησης, το 48% έκοψε τις εξόδους, ενώ το 40% αγγίζει το ποσοστό αυτών που έκαναν περικοπές σε είδη διατροφής, στρεφόμενοι σε χαμηλότερης ποιότητας αγαθά. Παράλληλα, 3 στις 10 οικογένειες πλήττονται από την ανεργία, το 21% των νοικοκυριών έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την εφορία και το 27% διατηρεί δανειακές υποχρεώσεις στην τράπεζα, ενώ 1 στα 4 νοικοκυριά εκφράζει τον φόβο ότι θα χάσει το σπίτι του εξαιτίας των συσσωρευμένων υποχρεώσεων και των οικονομικών επιβαρύνσεων. Για να σχολιάσουμε τα ευρήματα της έρευνας αλλά και την πολιτική και κοινωνική κατάσταση
που επικρατεί στη χώρα συζητήσαμε με τον πρόεδρο της ΓΣΕΒΕΕ, Γιώργο Καββαθά. — Κύριε Καββαθά, θα ήθελα να σχολιάσετε τα κυριότερα ευρήματα της ετήσιας έρευνας της ΓΣΕΒΕΕ αναφορικά με την οικονομική κατάσταση των ελληνικών νοικοκυριών. Η συγκεκριμένη έρευνα του Ινστιτούτου της ΓΣΕΒΕΕ είναι η πέμπτη ετήσια που πραγματοποιείται σε ένα δείγμα 1.000 νοικοκυριών της χώρας. Τα στοιχεία είναι συνταρακτικά και πρέπει να προβληματίσουν όλους τους εμπλεκόμενους, είτε πρόκειται για τους πολίτες είτε γι’ αυτούς που βρίσκονται σε διοικητικές θέσεις. Το κύριο χαρακτηριστικό είναι ότι το 75,3% των νοικοκυριών παρουσίασε μείωση των εισοδημάτων του το 2016 σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Επίσης, το 37% ζει με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα χαμηλότερο των 10.000 ευρώ, ενώ το 49,2% δηλώνει ως κύρια πηγή εισοδήματος τη σύνταξη. Βέβαια, το πιο ανησυχητικό εύρημα της έρευνας εντοπίζεται στο ερώτημα «θα μεταναστεύατε για λόγους ανεύρεσης εργασίας;», καθώς το 42% δήλωσε ότι θα το σκεφτόταν σοβαρά, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις ηλικίες 18-35 αγγίζει το 67,7%. Σε συνδυασμό με το δημογραφικό ζήτημα και το πρόβλημα της υπογεννητικότητας, πρέπει να μας ανησυχήσει ιδιαίτερα, αφού οι προβλέψεις για το 2050 ανα-
φέρουν ότι ο πληθυσμός της Ελλάδας θα έχει μειωθεί στα 7.500.000 εκατομμύρια. Οι άνθρωποι που έχουν ήδη φύγει από τη χώρα, λοιπόν, αλλά και αυτοί που θα ακολουθήσουν, δεν πρόκειται να επιστρέψουν, αν δεν δουν κάποια βελτίωση. Δυστυχώς, το πολιτικό σύστημα δεν κάνει τίποτα για τη νέα γενιά. Χωρίς μέλλον και χωρίς προοπτική για ένα καλύτερο αύριο, φτάνουμε στο σημείο να καταστρέφουμε μία από τις πιο προικισμένες γενιές. — Πιστεύετε ότι οδηγούμαστε σε μια κοινωνία συνταξιούχων; Στις προηγούμενες έρευνες το ποσοστό αυτών που δήλωναν ως κύρια πηγή εισοδήματος τη σύνταξη ήταν αυξημένο σε σχέση με την τελευταία. Αυτό δείχνει ότι συρρικνώνεται και η σύνταξη. Από την άλλη πλευρά, γίνεται εμφανές ότι το ασφαλιστικό σύστημα δεν είναι βιώσιμο. Η ανεργία και οι ελαστικές μορφές απασχόλησης –το 60% των νέων προσλήψεων, πλέον, πραγματοποιείται σε ελαστικές μορφές εργασίας– εμποδίζουν τη νέα γενιά να δημιουργήσει οικογένεια. Πώς θα ανοίξεις σπιτικό με 300 και 400 ευρώ; Επομένως, πρέπει να δοθούν κίνητρα ώστε να αυξηθούν οι γεννήσεις στη χώρα και να μη βλέπουμε το φαινόμενο ακόμη και παντρεμένα ζευγάρια να εξαρτώνται από τη σύνταξη των γονιών τους. — Εντυπωσιακό είναι και το γεγονός ότι μέσα σε δύο μέρες έγιναν πάνω από 56.000 αιτήσεις για το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης. Τα
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΒΒΑΘΑΣ
aπ ό το ν γ ι άν νη π αν τα ζ ό π ουλο
ΤώραΤώρα 14 lifo – 2.3.17
«ΤΑ ΜΝΗΜΌΝΙΑ ΦΤΩΧΟΠΟΊΗΣΑΝ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΚΟΙΝΩΝΊΑ»
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΒΙΟΤΕΧΝΩΝ ΕΜΠΟΡΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ (ΓΣΕΒΕΕ)
Φωτό: Κωνσταντίνος Τσακαλίδης / SOOC
Talk of the Town
τρία μνημόνια, και ειδικά το τελευταίο, ήρθαν σε μια περίοδο κατά την οποία η ελληνική κοινωνία ήταν εξαντλημένη, φοροδοτικά και ψυχολογικά. Ξεκάθαρα, πέτυχαν τη φτωχοποίηση των ελληνικών νοικοκυριών, αφού το 1/3 ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Το ποσοστό που αναφέρατε δεν καταδεικνύει τίποτε άλλο παρά την ανάγκη των πολιτών για είσπραξη ενός επιδόματος ελεημοσύνης, αφού δεν θα λυθεί κανένα πρόβλημά τους με το συγκεκριμένο ποσό. Ναι μεν αποτελεί ένα μικρό στήριγμα, αλλά αποδεικνύει ότι έχουμε γυρίσει εξήντα χρόνια πίσω. — Πού εντοπίζονται τα περισσότερα προβλήματα στον κλάδο των Επαγγελματιών, Βιοτεχνών, Εμπόρων; Ιεραρχικά, στην πρώτη θέση συναντάμε την υπερφορολόγηση, με ταυτόχρονη μείωση εργασιών. Δηλαδή, με μηδενικά κέρδη καλείσαι να πληρώσεις υψηλότατους φορολογικούς συντελεστές. Ειδικά σε συνδυασμό με τον υπολογισμό των νέων ασφαλιστικών εισφορών, ένας επαγγελματίας εμποροβιοτέχνης καλείται να δίνει το 70% των κερδών του. Ένα άλλο πρόβλημα είναι η μεγάλη έλλειψη τραπεζικού συστήματος. Οι τέσσερις μεγάλες τράπεζες είναι απούσες, αφού δεν έχουν τη δυνατότητα να δώσουν χορηγήσεις. Κι αυτό συμβαίνει παράλληλα με τη μείωση της κατανάλωσης και το εχθρικό περιβάλλον ή τη γραφειοκρατία που αντιμετωπίζουμε από τη δημόσια διοίκηση. Αναμφισβήτητα, μετά τη Μεταπολίτευση η νοοτροπία του ελληνικού κράτους έκανε πιο ελκυστικό τον δημόσιο τομέα και δεν έβλεπε καθόλου θετικά την οποιαδήποτε επιχειρηματική δραστηριότητα. Δημιουργήθηκε ένα βαρύ, σοβιετικού τύπου κράτος. Ας δούμε την περίπτωση του Costa Navarino, που χρειάστηκε 18 χρόνια για να μπορέσει να λάβει την άδεια της επιχείρησης, ή μιας απλής επιχείρησης εστίασης που χρειάζεσαι τρεις μήνες για να αδειοδοτηθεί. Η δημόσια διοίκηση συμπεριφέρεται τιμωρητικά απέναντι στον ιδιωτικό τομέα και όχι ως συμπαραστάτης, είτε από κόμπλεξ είτε από ιδεολογία. Πλούτο παράγει μόνο ο ιδιωτικός τομέας και ο δημόσιος τον καταναλώνει. — Πολλές επιχειρήσεις αναγκάζονται να αλλάξουν έδρα εργασίας, προτιμώντας φθηνές χώρες των Βαλκανίων. Η επιχείρηση δεν είναι κοινωφελές ίδρυμα. Προσδοκά το κέρδος. Η νομοθεσία, φορολογική και ασφαλιστική, η έλλειψη ρευστότητας από το τραπεζικό σύστημα και ο τρόπος αδειοδότησης λειτουργούν αποτρεπτικά και σε αναγκάζουν να αναζητήσεις αλλού διέξοδο. Στη γειτονική μας Βουλγαρία οι συντελεστές φορολόγησης κινούνται στο 1/3 αυτών που υπάρχουν στην Ελλάδα και ανοίγεις επιχείρηση σε μια μέρα. Άρα, υπάρχει η δυνατότητα να μεταφέρεις την επιχείρησή σου εκεί. Βέβαια, δεν επικροτώ μια τέτοια κίνηση, διότι έχει ως αποτέλεσμα την ελαστικοποίηση των μορφών εργασίας και τη μείωση του μισθολογικού κόστους. — Σύμφωνα με έρευνα που έγινε τελευταία στην Ελλάδα, ανοίγουν καφετέριες, μπαρ και σουβλατζίδικα και κλείνουν εργοστάσια. Πού οφείλεται αυτό; Η επιχειρηματικότητα στη χώρα τον καιρό των μνημονίων εξαντλείται στο 90% σε επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος. Μιλάμε για μικρές επενδύσεις, που αποτυπώνουν την επιχειρηματικότητα της ανάγκης και όχι της ευκαιρίας. Είναι δύσκολος ο κλάδος της εστίασης. Οι περισσότεροι μπορεί να βλέπουν μια καφετέρια γεμάτη κόσμο, αλλά δεν σκέφτονται ότι κάθε πελάτης που κάθεται δύο και τρεις ώρες εκεί αφήνει από τρία έως πέντε ευρώ. Αν θες να είσαι τυπικός στις υποχρεώσεις σου και νόμιμος την περίοδο αυτή στον κλάδο της εστίασης, για ένα ευρώ καθαρού κέρδους που εισπράττεις θα πρέπει να βάλεις και 19 λεπτά επιπλέον από την τσέπη σου, αν θες να έχεις ισοσκελισμένο προϋπολογισμό. — Περπατώντας στην Πατησίων, έναν από τους πιο εμπορικούς δρόμους, τα πωλητήρια που παρατηρεί κανείς συνεχώς δεν νομίζω ότι δημιουργούν μεγάλη αισιοδοξία για το μέλλον. Τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας, εν αντιθέσει με αυτά που διακηρύττει η κυβέρνηση, δείχνουν ότι η κρίση θα βαθαίνει όλο και περισσότερο. Πώς θα έρθει η ανάπτυξη, όταν οι οφειλές προς το Δημόσιο, τα ασφαλιστικά ταμεία και τις
τράπεζες αυξάνονται συνεχώς; Αν δεν υπάρξουν εθνικές πολιτικές έναντι των δανειστών, η ανάκαμψη δεν θα μπορέσει να έρθει στη χώρα μας. Το πρωτογενές πλεόνασμα είναι αποτέλεσμα μείωσης δαπανών και υπερφορολόγησης. Για πόσα χρόνια θα υπερφολογείς; Επίσης, χρειάζεται άμεση αλλαγή του παραγωγικού μας μοντέλου και του προτύπου ανάπτυξης. Η χώρα έχει δυνατότητες, αρκεί να υπάρξει εθνική συναίνεση στα κρίσιμα θέματα. Πιστεύω ότι η Ελλάδα έχει προοπτικές, εφόσον στηριχτεί στις δικές της δυνάμεις. — Πιστεύετε ότι το ενδεχόμενο μείωσης του αφορολόγητου θα δώσει το τελειωτικό χτύπημα στα ελληνικά νοικοκυριά; Θα αυξήσει το φορολογικό κόστος και σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη μείωση των συντάξεων θα επιβαρύνει
ακόμα περισσότερο την ήδη καταβαραθρωμένη οικονομία. Επτά χρόνια κρίσης με συνεχή μέτρα και χωρίς προοπτική είναι πολλά. Η αγορά μετά τον Οκτώβρη έχει πάρει την κατιούσα και η κατάσταση έχει βαρύνει και ψυχολογικά. Γνωρίζετε ότι η παρουσία των Θεσμών στη χώρα μας επηρεάζει τις πωλήσεις των επιχειρήσεων με πτωτική τάση; Ο καταναλωτής, επηρεαζόμενος ψυχολογικά, αντιλαμβάνεται ότι για να έρχονται οι Θεσμοί θα υπάρξουν νέα μέτρα, άρα λειτουργεί αμυντικά. Πάντως, ούτε οι εκλογές είναι η λύση. Έχουμε περάσει πολλές συμπληγάδες τα τελευταία χρόνια και η οικονομία δεν αντέχει άλλες.
2.3.17 – lifo
15
ΣΕΞ, ΨΈΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΤΡΕΒΛΉ «ΟΡΘΌΤΗΤΑ»
Talk of the Town
Όλα τα λεφτά της τελετής των Όσκαρ ήταν το βλοσυρό ύφος του Ντένζελ Ουάσινγκτον την ώρα που τον εκθείαζε από το βήμα ο Κέισι Άφλεκ.
α π ό τ h νατα λι χ ατ ζη αν τω νι ου
Το μπάχαλο με τον λάθος φάκελο (ή οτιδήποτε κουλό, γεροπαραλυμένο, σκιώδες και συνωμοτικό παίχτηκε τελικά) που συνέβη στον απροσδόκητο έξτρα χρόνο της φετινής τελετής των Όσκαρ επισκίασε διάφορες άλλες αμήχανες, αλλά πλούσιες σε παραδοξότητα και σημειολογία στιγμές της μεγάλης (σε διάρκεια) βραδιάς. Κακά τα ψέματα, εδώ και πολλά χρόνια το κοινό παρακολουθεί (νυσταγμένο, συνήθως ακόμα και σε κοντινές στο Λος Άντζελες χρονικές ζώνες) αυτό το μη αναστρέψιμα παλιομοδίτικο πανηγύρι ματαιοδοξίας, είτε από συνήθεια μιας άλλης, πιο αθώας εποχής είτε με τη νοσηρή προσδοκία να πετύχει «ζωντανά» κάποιο περιστατικό που εκθέτει το όλο χολιγουντιανό σύστημα ή απλώς κάποια πολιτικής φύσεως δήλωση που αναστατώνει τη ροή του προγράμματος πριν εμφανιστεί την επόμενη μέρα σε εκατοντάδες χιλιάδες άρθρα, posts και memes στο Διαδίκτυο. Συχνά, δε, πρόκειται ενδεχομένως για κάποια παρεξήγηση: κάποιο μη κολακευτικό πλάνο, μια μη κολακευτική γκριμάτσα, μια ατυχής, αλλά μη κακόβουλη ατάκα που δεν υπάρχει η δυνατότητα να κοπεί από μια ζωντανή μετάδοση. Φέτος, λόγω της περσινής κατακραυγής περί «αμιγώς λευκών Όσκαρ», των υποψηφιοτήτων του Moonlight σε όλα τα σημαντικά βραβεία και του φάσματος Τραμπ να απλώνει τη σκιά του στην εκδήλωση, οι προσδοκίες για ανεξέλεγκτη πολιτικοποίηση του θεσμού ήταν μεγάλες. Λίγα πράγματα τελικά, κι αυτά προβλέψιμα και μισόκωλα. Προσωπικά, η μόνη σκηνή που μου έκανε εντύπωση και άξιζε ίσως κάποια περαιτέρω ανάλυση ήταν το εναλλαγή πλάνων μεταξύ Κέισι Άφλεκ και Ντένζελ Ουάσινγκτον (επίσης υποψήφιου για το βραβείο Α’ ανδρικού ρόλου) κατά την ομιλία του πρώτου με το Όσκαρ στο χέρι. Ενώ ο πρωταγωνιστής του Manchester by the Sea –το οποίο κέρδισε επάξια, αν μπορούμε να χρησιμοποιούμε αυτόν το χαρακτηρισμό για τα Όσκαρ, τα βραβεία πρωτότυπου σεναρίου και Α’ Ανδρικού, ενώ θα μπορούσε να έχει πάρει και τα πιο μεγάλα ακόμα– αναγνώριζε με όση ταπεινότητα του επιτρέπει η επιμελώς ατημέλητη εικόνα του το χρέος του σε κάποιον σαν τον Ντένζελ Ουάσινγκτον, η κάμερα ζούμαρε στον επιφανή συνάδελφό του και συνέλαβε μια έκφραση βαθιάς περιφρόνησης ή/και συγκαλυμμένης απέχθειας. Έψαξα την επομένη σε έγκυρα και μη μέσα για να βρω κάποιο σχετικό σχόλιο και τελικά μόνο ο Hilton Als στο «New Yorker» δήλωνε επίσης πληγωμένος και προβληματισμένος από το περιστατικό. Ή μάλλον μόνο αυτός το παραδέχτηκε, αφού είναι μαύρος, οπότε ενδεχομένως δεν φοβήθηκε μην μπλέξει σε κάποιον κυκεώνα ατέρμονης φυλετικής/πολιτικής αντιπαράθεσης: «Εκείνη τη στιγμή, μια σιωπηλή οργή επιστρατεύτηκε για να βάλει στη θέση της την προνομιακή, υποτίθεται, μεταχείριση που απολαμβάνει η (νεαρότερη) “λευκότητα”. (Στο πίσω μέρος του μυαλού μου άκουγα τη μάνα μου να κρίνει τα μαλλιά, τα μούσια και την έλλειψη φινέτσας του Άφλεκ). Όταν η κάμερα επέστρεψε στον Άφλεκ, εκείνος έμοιαζε σαστισμένος και πληγωμένος από την αντίδραση του Ουάσινγκτον. Ας πρόσεχε. Αυτό είναι το Χόλιγουντ, μια κοινότητα που συχνά ορίζεται από μικροπρέπεια και οργή σχετικά με το ποιος πήρε τι και γιατί δεν το πήρα εγώ». Εικασίες κάνουμε εννοείται, αλλά μπορεί και να σκέφτηκε ο Ντένζελ κάτι στο πλαίσιο του «κοίτα το τσογλάνι, πήρε το Όσκαρ, τη στιγμή που εκκρεμούν κατηγορίες εναντίον του για σεξουαλική παρενόχληση, ενώ τον “δικό μου” τον Νέιτ Πάρκερ τον σταυρώσανε για κάτι που είχε κάνει στο κολέγιο». Ο Νέιτ Πάρκερ είναι ο δημιουργός της Γέννησης ενός έθνους που, αντίθετα από την κλασική (και ρατσιστική) ταινία του Γκρίφιθ με το ίδιο όνομα, παρουσιάζει μία από τις μεγαλύτερες εξεγέρσεις σκλάβων, και λίγους μόνο μήνες πριν θεωρούνταν ένα από τα φαβορί των φετινών Όσκαρ. Τότε μαθεύτηκε ότι είχε κατηγορηθεί (μαζί με τον κολλητό του και συν-σεναριογράφο της ταινίας) για βιασμό προ εικοσαετίας. Έκτοτε, η ταινία (που είχε πάρει διθυραμβικές κριτικές πριν από την αποκάλυψη της υπόθεσης βιασμού) κυριολεκτικά θάφτηκε, μαζί με την καριέρα των δημιουργών της. Άλλο βιασμός όμως κι άλλο καταγγελίες για σκληρό (και σίγουρα λιωμένο) πέσιμο, σαν αυτές που δέχτηκε ο Άφλεκ από δύο συνεργάτιδές του (η υπόθεση τελικά συμβιβάστηκε εκτός δικαστηρίου) στα γυρίσματα της ταινίας I ’m not here με τον Χοακίν Φίνιξ. Όλη εκείνη η ταινία, άλλωστε, ήταν μια καμένη (και αριστουργηματική, κατά την άποψή μου) παρενόχληση στις κλισέ ευαισθησίες του κοινού. Τέλος καλό, όλα καλά. Το Moonlight πήρε τελικά το μεγάλο βραβείο, δικαιώνοντας τις ευαισθησίες και τον προοδευτισμό όσων πίστεψαν ότι αυτό έπρεπε να το πάρει επειδή ήταν η πιο «ορθή» πολιτικά ταινία (και μαύροι και γκέι ήρωες). Το Moonlight είναι εξαιρετική ταινία και πολύ ορθώς κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, όχι λόγω ατζέντας αλλά επειδή έφερε ξανά στο προσκήνιο τις απεριόριστες δυνατότητες ενός indie δράματος χαμηλού προϋπολογισμού και υψηλού ταλέντου σαν τα εκατοντάδες που βγαίνουν κάθε χρόνο και δεν περνάνε ούτε έξω από την πόρτα της Ακαδημίας.
Μια παιδική επιπολαιότητα που έγινε εμπειρία ζωής.
ΠλαγιοΜετωπικά
απ ό το ν δημ ήτ ρ η π ολι τά κη
ShortCut 16 lifo – 2.3.17
… ΚΑΙ ΠΑΡ’ ΟΛΊΓΟΝ ΜΕΤΩΠΙΚΆ!
Άνοιξα προσεκτικά το παράθυρο. Ούτε καν έτριξε. Πήδηξα έξω. Όμορφη καλοκαιρινή νύχτα στη Ραφήνα, όλη δική μου στα 17 μου χρόνια, σκαστή από το σπίτι, με τη γιαγιά μου και τον μικρό μου αδελφό βυθισμένους στον ύπνο. Δεν ήταν η πρώτη φορά που το έσκαγα έτσι για μια μεταμεσονύκτια βόλτα με τη χαρά της απόλυτης ελευθερίας και την ηδονή της «παρανομίας»: καληνύχτιζα, πήγαινα στο κρεβάτι, όταν όλοι κοιμόντουσαν το έσκαγα από το παράθυρο, έτρεχα στο ραντεβού με την παρέα, επέστρεφα μερικές ώρες αργότερα με τον ίδιο τρόπο και ούτε γάτα ούτε ζημιά. Μπα; Αυτήν τη φορά η περίσταση ήταν ειδική. Ο φίλος μας και συνομήλικός μου θα έφερνε το αυτοκίνητο του πατέρα του. Ολοκαίνουριο, είχε μόλις προ τριημέρου παραδοθεί στον ιδιοκτήτη του, ένα όχημα της σειράς για «μέτρια» εισοδήματα. Εξυπακούεται ότι ο πατέρας δεν υπέκυπτε στις ικεσίες του γιου του να του παραχωρήσει το αυτοκίνητο για βολτίτσα στους ήσυχους εξοχικούς δρόμους. Ο μικρός άλλωστε δεν είχε ακόμα δίπλωμα. Χα! Και λοιπόν; Ο φίλος μας κατέφθασε στο ραντεβού οδηγώντας καμαρωτός το καινούργιο αυτοκίνητο. Το είχε βγάλει ήσυχο και σκοτεινό από την πιλοτή, το είχε αφήσει να κυλήσει και όταν πια είχε απομακρυνθεί αρκετά, άνοιξε τα φώτα και ήρθε να μαζέψει και τους υπόλοιπους τρεις της παρέας από το προκαθορισμένο σημείο. Πού πάμε; Εννοείται προς κάποιον μεγάλο και πλατύ δρόμο, κατάλληλο για την εφαρμογή του εφηβικού στερεοτύπου: ανοιχτή διαδρομή, ανοιχτά παράθυρα, τέρμα γκάζια, τέρμα μουσική, η ζωή είναι ωραία και δική μας. Ήταν βέβαιο; Έτσι κατευθυνθήκαμε προς τον παραλιακό δρόμο της Λούτσας, που τέτοια ώρα ήταν σχεδόν άδειος, άρα ιδανικός για να δοκιμάσει κάποιος την ιπποδύναμη και μέχρι πόσο… πατιέται το πεντάλ στο γκάζι. Ναι, ε; Οι πρώτες, απότομες στροφές βρήκαν το κοντέρ πάνω από τα 100 χιλιόμετρα και τον φίλο μας άπειρο στον χειρισμό των ταχυτήτων. Ο έλεγχος χάθηκε. Πάνω από τη δυνατή μουσική, πρόλαβα ν’ ακούσω κάποιον να προειδοποιεί, παραδόξως ήσυχα: «Παιδιά, σκοτωνόμαστε». Κανείς μας δεν φορούσε ζώνη, ούτε καν ο συνοδηγός, που, απλώς, έσπευσε να κρατηθεί από το χερούλι της οροφής, λες και ήταν λύση. Το αυτοκίνητο πέρασε εκτροχιασμένο στο αντίθετο ρεύμα, όπου από τύχη δεν πέρναγε άλλο, ανυποψίαστο όχημα. Βρεθήκαμε να παίρνουμε τούμπες στο χωράφι απέναντι, σε μια απολύτως ανεξέλεγκτη τροχιά, ανάμεσα σε δέντρα – αλλά και πάλι από τύχη δεν καρφωθήκαμε σε κάποιο από αυτά. Σε αυτή την εφιαλτική πορεία θυμάμαι τζάμια να σπάνε, ομίχλη από χώματα και νεκρική σιωπή μέσα στην καμπίνα. Και, ναι, ισχύει αυτό που λένε ότι σε τέτοιες περιστάσεις ανακαλείς σε κλάσματα δευτερολέπτου όλη σου τη ζωή και τους δικούς σου. Μετά από 4-5 τούμπες, το αυτοκίνητο στάθηκε. Όρθιο! Δεν ήταν βέβαια πια παρά ένα άχρηστο, στραπατσαρισμένο κουτί, του οποίου από θαύμα είχε διασωθεί η καμπίνα. «Ζούμε όλοι;» ρώτησε σχεδόν ψιθυριστά ο συνοδηγός. Δεν μπορούσαμε να απαντήσουμε, ούτε να κουνηθούμε από το σοκ. Πρώτο έφτασε ένα ζευγάρι. «Ήμασταν σίγουροι ότι θα βρούμε νεκρούς» μας είπαν σοκαρισμένοι κι αυτοί. Κόσμος άρχισε να συγκεντρώνεται. Με τη βοήθειά τους καταφέραμε να βγούμε από τα παράθυρα, προτού να φτάσει και ο ειδοποιημένος πια πατέρας του οδηγού, που όταν βεβαιώθηκε ότι είμαστε καλά, έκατσε εκεί στο χώμα, στη μέση των συγκεντρωμένων περίεργων και άρχισε να κλαίει με λυγμούς. Μέσα σ’ αυτό το πανδαιμόνιο συνεχίστηκαν οι τραγικά επιπόλαιες επιλογές: κάποιοι γνωστοί μας ανέλαβαν να επιστρέψουν τους τρεις μας στο σπίτι, χωρίς να δώσουμε κατάθεση στην Τροχαία, χωρίς να πάμε προληπτικά σε νοσοκομείο. Επέστρεψα, ξαναμπήκα από το παράθυρο και κοιμήθηκα. Μέχρι σήμερα οι δικοί μου δεν θα ήξεραν τίποτα εάν, το επόμενο πρωί, δεν είχα αναγκαστεί, φοβισμένη από συμπτώματα ελαφράς διάσεισης, να τους εξομολογηθώ τι συνέβη και να υποστώ σοβαρές συνέπειες. Έκανα χρόνια να συνέλθω. Πήρα δίπλωμα καταπολεμώντας με τεράστια προσπάθεια τον φόβο μου και ως οδηγός παραμένω συντηρητική και επιφυλακτική. Διηγήθηκα στην κόρη μου την εμπειρία που ελπίζω να της έχει χρησιμεύσει αρκετά ως μακάβριο μεν, μάθημα δε, περιορισμού της εφηβικής παρόρμησης και κυρίως μάθημα οδηγικής συμπεριφοράς, μια που τόσα χρόνια και παρά το μόνιμα αρνητικό ρεκόρ μας σε αυτοκινητικά ατυχήματα τίποτα δεν άλλαξε. Όχι, το πρόβλημα με το τρομαχτικό τωρινό δυστύχημα στην Αθηνών-Λαμίας δεν είναι ταξικό. Είναι, πριν απ’ όλα, ελληνικό. Το γνωστό ελληνικό πρόβλημα που τα ατομικά παθήματα δεν γίνονται ποτέ συλλογικά μαθήματα και τα δράματα είναι χρήσιμα για εφήμερα ή κουτσομπολίστικα και «ηδονοβλεπτικά» δημοσιεύματα και μεγαλοστομίες. Και που όλα αυτά μαζί δεν χρησιμεύουν ποτέ για τη λήψη μέτρων, την απόκτηση αγωγής και συνείδησης. Έστω της ελάχιστης συνείδησης και του αισθήματος, αν μη τι άλλο, της αυτοσυντήρησης που υπαγορεύει π.χ. να μην οδηγείς μεθυσμένος και να αφήνεις ελεύθερη τη Λωρίδα Έκτακτης Ανάγκης…
2.3.17 – lifo
17
1. Βιέννη 2. Ζυρίχη 3. Όκλαντ 4. Μόναχο 5. Βανκούβερ 6. Ντίσελντορφ 7. Φρανκφούρτη 8. Γενεύη 9. Κοπεγχάγη 10. Σίδνεϊ
Μουσικός
Πώς επηρεάζουν την υγεία των κατοίκων τους οι διαφορετικές γειτονιές της πόλης; Οι παράμετροι που διαφοροποιούν τη Φιλοθέη και το Ψυχικό από το Γεράνι και το Μεταξουργείο. Ολοένα και περισσότερες μελέτες εστιάζουν στη σχέση μεταξύ του αστικού σχεδιασμού και της υγείας των κατοίκων των πόλεων. Παχυσαρκία, μορφές κατάθλιψης, υψηλά επίπεδα στρες, ακόμα και χρόνιες ασθένειες έχουν συνδεθεί άμεσα με το αστικό περιβάλλον. Διαφορετικές γειτονιές στην ίδια πόλη επηρεάζουν με διαφορετικό τρόπο την υγεία των κατοίκων τους. Ποιοι είναι όμως οι παράγοντες που κάνουν μια γειτονιά καλύτερη; Ποιοι παράγοντες βοηθούν στην ευεξία των ανθρώπων του Κολωνακίου και ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι του Γερανίου; Περσινή έρευνα του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν έδειξε ότι πάνω από το 40% των παραγόντων που συμβάλλουν στη διάρκεια και στην ποιότητα της ζωής των ανθρώπων προέρχονται άμεσα από το κοινωνικό και οικονομικό τους περιβάλλον, ενώ το 30% προέρχεται από συμπεριφορές που σχετίζονται με κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες. Χρησιμοποιήσαμε το παράδειγμα του Κολωνακίου και του Μεταξουργείου για να περιγράψουμε δύο διαφορετικούς κόσμους, όμως, αν θέλουμε να το εξειδικεύσουμε, θα πρέπει να αναφερθούμε στον γενικό κανόνα, ο οποίος λέει ότι όσοι ζουν σε λιγότερο προνομιούχες γειτονιές αντιμετωπίζουν περισσότερα προβλήματα υγείας από αυτούς που ζουν στις καλές περιοχές. Μια ακόμα έρευνα έδειξε ότι οι οικονομικά ασθενέστεροι πολίτες, καθώς και μέλη μειονοτήτων, έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε πάρκα και άλλα σημεία στα οποία μπορεί κανείς να ασκηθεί, καθώς επίσης και σε υγιεινή διατροφή. Τέλος, οι δρόμοι στις γειτονιές τους έχουν κακοσυντηρημένα πεζοδρόμια και γενικά δεν προάγουν το περπάτημα. Επίσης, οι ηλικιωμένοι κάτοικοι συχνά αποτελούν την πιο εκτεθειμένη κατηγορία ανάμεσα στους κατοίκους μιας γειτονιάς, καθώς είναι περισσότερο ευάλωτοι, σωματικά και ψυχικά, από τους νεαρότερους συμπολίτες τους. Χρόνο με τον χρόνο, καθώς η δυνατότητα για μετακίνηση περιορίζεται ολοένα και περισσότερο, ο κόσμος τους μικραίνει σε μεγάλο βαθμό και συχνά αναγκάζονται να βασίζονται στη γειτονιά για όλα τα απαραίτητα. Σύμφωνα με τον διδάκτορα Πολεοδομίας στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Ευθύμιο Μπακογιάννη: «Οι παράμετροι που επηρεάζουν την υγεία των κατοίκων μιας πόλης είναι συνδεδεμένες κυρίως με ζητήματα πολεοδομίας και μεταφορών. Τα μηχανοκίνητα μέσα σημαίνουν ρύπανση, θόρυβο και συνεπώς προβλήματα στην υγεία. Επιπλέον, ο ανθυγιεινός τρόπος της καθιστικής ζωής στη δουλειά και στο σπίτι συνεχίζεται και στον δρόμο. Ο αστικός σχεδιασμός σε μια πόλη αποτελεί βασικό στοιχείο οργάνωσης και διαχείρισης του οδικού και γενικά του δημόσιου χώρου. Πόλεις που έχουν ιεραρχήσει την κυκλοφορία κι έχουν πάρει χώρο από τη στάθμευση και την κυκλοφορία για να τη διαθέσουν σε μεγαλύτερα πεζοδρόμια, ποδηλατόδρομους, φύτευση και αστικό εξοπλισμό συμβάλλουν στον περιορισμό της ρύπανσης και του θορύβου, ενώ ενθαρρύνουν τους πολίτες να χρησιμοποιούν τον δημόσιο χώρο για άθληση και αναψυχή». Ποιες, όμως, είναι αυτές οι πόλεις στην Ελλάδα, ποια είναι τα «καλά» παραδείγματα; Όπως μας εξηγεί ο κ. Μπακογιάννης: «Υπάρχουν πόλεις, όπως η Λάρισα, η Καρδίτσα, αλλά και περιοχές στην Αθήνα, όπως η Ν. Ερυθραία, η Κηφισιά, το Ψυχικό, η Φιλοθέη, η Βούλα και η Βουλιαγμένη, που έχουν πάρει σοβαρά μέτρα για την προστασία των κέντρων τους και των γειτονιών από τη διαμπερή κυκλοφορία, έχουν κάνει αστικές αναπλάσεις με διαπλάτυνση των πεζοδρομίων, δημιουργία ποδηλατοδρόμων, ενίσχυση της φύτευσης και γενικότερα έχουν επενδύσει στην ανακατασκευή του οδικού χώρου. Αυτό φαίνεται να έχει αναβαθμίσει την ποιότητα ζωής, αφού έρευνες του εργαστηρίου μας δείχνουν ότι υπάρχει πλέον αρκετός κόσμος που για λόγους άσκησης και αναψυχής περπατάει καθημερινά, κάνει ποδήλατο και χρησιμοποιεί τα υπαίθρια γυμναστήρια, ενώ παρατηρείται ότι κάποιες καθημερινές, μικρού μήκους μετακινήσεις έχουν αντικατασταθεί με περπάτημα ή ποδήλατο, σε συνδυασμό με ήπια γυμναστική. Τέλος, στις πόλεις αυτές υπάρχουν οδικά τμήματα που είναι γνωστά στους πολίτες ως λεωφόροι “bypass” και χρησιμοποιούνται καθημερινά για περπάτημα για λόγους υγείας». Στον αντίποδα βρίσκονται οι πόλεις «που απλώνονται ακατάπαυστα προς την περιφέρεια σε αραιές πυκνότητες και είναι δομικά δέσμιες του αυτοκινήτου. Η συνεχής αύξηση των αποστάσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων και η οικονομική αδυναμία της δημόσιας συγκοινωνίας να καλύπτει περιοχές αραιής δόμησης αποθαρρύνουν το περπάτημα, το ποδήλατο και απομακρύνουν από τη δημόσια συγκοινωνία».
18 lifo – 2.3.17
Ο Βασίλης αυτό τον καιρό δουλεύει με τους No Clear Mind (Melentini, Theodore και Nalyssa Green). Ετοιμάζεται για την περιοδεία των No Clear Mind στην Τουρκία και την παρουσίαση του τρίτου τους δίσκου στην Αθήνα στις 11 Απριλίου.
q Κάποια σημεία της είναι αφάνταστα ήρεμα και γραφικά, αλλά σε κάποια άλλα κατά τη διάρκεια της ημέρας επικρατεί μόνιμος πανικός. Είναι μια μικρή γειτονιά έντονων αντιθέσεων με σαφή χαρακτήρα και ένα γενικότερο καλλιτεχνικό άρωμα, θα έλεγα. Μάθαμε με τους φίλους εδώ στις καθημερινές βόλτες στην Πλάκα και στο κέντρο και αυτό είναι κάτι που δύσκολα αλλάζει. q Επισκέπτομαι καθημερινά το πάρκο Λογγίνου ή τον λόφο του Αρδηττού. Είναι μεγάλη πολυτέλεια να έχεις δύο πάρκα κοντά σου στην Αθήνα, αρκεί να τα χαίρεσαι. q Ο δρόμος που ανεβαίνει παράλληλα με τον λόφο του Αρδηττού είναι ενδεχομένως από τους πιο όμορφους της Αθήνας, με απίστευτα νεοκλασικά κτίρια. Αρκετά από αυτά είναι άδεια και εγκαταλελειμμένα, γεγονός που σε κάνει να αναρωτιέσαι πώς γίνεται τόσο ωραία κτίρια να έχουν αφεθεί να ρημάζουν. Επίσης, το ίδιο το νεκροταφείο έχει πολύ ενδιαφέρον, π.χ. η πύλη του με τις δύο τεράστιες μεταλλικές μορφές αριστερά και δεξιά και αρκετά από τα μνημεία. q Το καφενείο Ολύμπιον στην Αναπαύσεως είναι από τα κλασικά μέρη για φαγητό στην Αθήνα και δίπλα του ακριβώς βρίσκεται και το Κολίμπρι – και τα δύο τα δουλεύουν ωραίοι άνθρωποι. Το αγαπημένο μου μπαρ είναι σίγουρα το Odeon. Από κει περνάω σχεδόν κάθε φορά που βγαίνω και τις περισσότερες φορές απλώς μένω εκεί. q Κάποιον που δεν έχει ξανάρθει εδώ θα τον έφερνα στην ταράτσα του σπιτιού μου, απ’ όπου παίρνεις μια πολύ καλή εικόνα. Βλέπεις Ακρόπολη, Φιλοπάππου, Λυκαβηττό, το πάρκο Λογγίνου και τον Αρδηττό, μέχρι κάτω τον Πειραιά και τη θάλασσα.
ΜΕΤΣ
από τον δημήτρη κυριαζή
✍
Δέκα ιδανικές πόλεις για να ζήσεις:
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΤΟΚΑΚΗΣ
Hγειτονιάμου
α π ό τ ον δ ημήτ ρ η κυρ ια ζ η
UrbanLife
Talk of the Town
q Μένω στη γειτονιά του Μετς, συγκεκριμένα στην πλατεία του Α’ Νεκροταφείου, που έχει εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα από την υπόλοιπη γειτονιά. Σε όλο το Μετς επικρατεί μια ήπια αστική ατμόσφαιρα, με χαλαρό κλίμα και ανθρώπους, αλλά η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική στην πλατεία, πολύ πιο σουρεάλ και λαϊκή. Μεγάλωσα εδώ και εκτός από 3-4 διαλείμματα, το Μετς ήταν πάντα το σπίτι μου, όπου και επέστρεφα.
q Το Μετς έχει την ικανότητα να σε εξαφανίσει από τον υπόλοιπο κόσμο. Γνωρίζω ανθρώπους που πραγματικά μπορεί να περάσουν και μήνες χωρίς ν’ αφήσουν τη γειτονιά, ειδικά αν δουλεύουν εδώ. Αυτό από τη μια σε θρέφει, σε ηρεμεί, σε «προστατεύει» από την καθημερινότητα, από την άλλη απλώς σε κάνει να χάνεσαι. Έχει συμβεί και σ’ εμένα αυτό αρκετές φορές. Έχουμε γράψει δύο δίσκους με τους No Clear Mind εδώ και κάθε φορά ήταν σαν να υπήρχε μόνο το Μετς και τίποτε άλλο για μήνες ολόκληρους. Τον δεύτερο δίσκο τον ονομάσαμε «Mets», έτσι, ως φόρο τιμής στη γειτονιά. q Κυκλοφορούν πολλές φιγούρες που έχουν ενδιαφέρον, είναι χρόνια εδώ και κανένας δεν ξέρει τι κάνουν και πού μένουν. Έρχονται λόγω της πλατείας και του χρήματος που κυκλοφορεί εδώ, καθένας να αρπάξει ό,τι μπορεί. q Θα ήταν πολύ καλό για την περιοχή αν σταματούσε η λειτουργία του νεκροταφείου, που έτσι κι αλλιώς δεν μπορεί να δεχτεί άλλο κόσμο. Θα γινόταν κατευθείαν πιο ήρεμη η περιοχή, με λιγότερα κακώς κείμενα. Ακούγεται χρόνια τώρα πως θα μετατραπεί σε μουσείο και πως κάποια σημεία θα πεζοδρομηθούν, αλλά δεν το βλέπω. Εδώ ακόμα συζητάνε να κόψουν 150 δέντρα για να κάνουν άλλο ένα από αυτά τα «υπέροχα» υπόγεια πάρκινγκ.
2.3.17 – lifo
19
20 lifo – 2.3.17
ΤΑΧΡΌΝΙΑTHΣΑ
Τ
α Χρόνια της Αθωότητας, ένα κεφάλαιο από το εξεζητημένο μυθιστόρημα του Δούκα Καπάνταη Η Αυτοκράτειρα, μεταφέρεται στη Μικρή Σκηνή της Στέγης από την ομάδα Nova Melancholia και γίνεται μια περφόρμανς σπαρακτική, μια παράσταση που βουτάει στο πορνογραφικό σύμπαν του συγγραφέα και ξετυλίγεται με μια δομή που αποκαλύπτει τις πολλές πτυχές της ερωτικής επιθυμίας και των κοινωνικών συμβάσεων. Τρεις γυναίκες κι ένας άντρας συγκεντρώνονται στο σαλόνι για να παρακολουθήσουν ένα ακραίο τηλεοπτικό σόου σε απευθείας μετάδοση, μια οργιώδη σεξουαλική τελετή, ποινή που ένας γιος επιβάλλει στην ακόλαστη μητέρα του. «Δεν είναι φανερό αν είναι παρόν, παρελθόν ή μέλλον» λέει ο Κώστας Κουτσολέλος, ο μοναδικός άντρας ηθοποιός της παράστασης. «Το ηθικό πλαίσιο του κόσμου αυτού είναι σοκαριστικό για μας. Σε αυτό τον κόσμο, σε αυτό τον πλανήτη, “ο έρωτας μπορεί να προσφέρει χαρά μόνο στους διεστραμμένους στο έπακρον κατοίκους τoυ”, όπου “ό,τι σ’ εμάς φαντάζει βίαιο και αποτρόπαιο αποτελεί απλή καθημερινότητα”». Ενώ οι μεγάλοι παρακολουθούν την εκπομπή του αιμομικτικού ειδυλλίου, τα παιδιά, που κρυφοκοιτάζουν σιωπηλά από την κλειδαρότρυπα, μυούνται ακούσια σε μια γιορτή πρωτόγνωρης ηδονής… Αυτό που παρακολουθούν είναι το «Σφράγισμα», ένας παράξενος νόμος της «Νέας Γης»: «Το Σφράγισμα, λοιπόν, κύριοι, ήταν η προβλεπόμενη ποινή για παντρεμένες μητέρες αγοριών 17 ετών και άνω που έχουν βρεθεί ένοχες για τη “Λειψή Πρακτική”, όπως αποκαλούσαν τότε τα λεσβιακά, ή αλλιώς, εν συντομία, για τα “λειψά”. Προέβλεπε δε ο… “φιλάνθρωπος” αυτός θεσμός πως αν μια μητέρα καταδικαζόταν για εφαρμογή των “λειψών”, θα έπρεπε να βιαστεί από τον γιο της (αν υπήρχαν περισσότεροι του ενός, από τον πρωτότοκο) μπροστά σε ολόκληρη την εκκλησία των ενηλίκων. Τουτέστιν, ενώπιον όλων των ανδρών άνω των δεκαεπτά, και των γυναικών άνω των δεκατεσσάρων ετών. Το να “βιαστεί” βέβαια μια κουβέντα ήταν. Ο θεσμός, και ο μετέπειτα νόμος, προέβλεπε ότι (παραθέτω τον νόμο) “κατά τη διάρκεια της συνουσίας, η ένοχος οφείλει να ηδονιστεί αληθώς και πλήρως, και περατωθείσης της σφραγίσεώς της, εξορίζεται οριστικά από τη φυλή. Σε περίπτωση δε που συλληφθεί έκτοτε εντός της Επικρατείας, θανατούται άνευ δίκης και επί τόπου”». «Είναι περφόρμανς, αλλά υπάρχει στόρι» εξηγεί ο Βασίλης Νούλας που σκηνοθετεί το έργο. «Στην ουσία, έχω κάνει μια δραματουργία μέσα από τα υγρά: δηλαδή το πρώτο μέρος είναι του “τσαγιού”, ένα απογευματινό τσάι, το δεύτερο μέρος είναι το “βραδινό ουίσκι” και το τρίτο, το “μεταμεσονύκτιο γάλα”, το οποίο είναι άσπρο και μαύρο μαζί, όπως και η δραματουργία του έργου». Και τα τρία μέρη ξεκινούν με μια σκηνή αυνανισμού. « Ήταν έγνοια μου να τονίσω τον αυνανισμό ως αστικό, αλλά και το μη πολιτικό στοιχείο» λέει. «Με εκνευρίζει πάρα πολύ που τελευταία γίνεται τόσο πολιτικό θέατρο, οπότε σκεφτόμουν “να η ευκαιρία για μια κόντρα”. Τα Χρόνια της Αθωότητας είναι ένα έργο φτιαγμένο από αστόπαιδα και παρουσιάζεται σε αστικό κοινό, σαν ένα γαλλικό βουλεβάρτο με πιο σύγχρονη ματιά. Και, όπως και στο γαλλικό βουλεβάρτο, τελικά δεν τρέχει τίποτα, δεν διακυβεύεται τίποτα. Αυτά που λένε δεν είναι προβοκατόρικα. Οι σκηνές του αυνανισμού έχουν να κάνουν με το τι σημαίνει ερωτική λογοτεχνία, με το πώς σε οδηγεί σε μία κατά μόνας απόλαυση. Γιατί με την ερωτική λογοτεχνία, όταν είναι πετυχημένη, αυνανίζεσαι κιόλας». Ο αυνανισμός είναι μεγαλύτερο ταμπού από το σεξ και οι αντίστοιχες σκηνές στο έργο σε
κάνουν να αισθάνεσαι πιο άβολα απ’ ό,τι το γυμνό και οι σεξουαλικές περιπτύξεις. «Γιατί δεν λέμε λέξη για τον αυνανισμό, σε αντίθεση με το σεξ; Είναι κάτι που γίνεται συχνά απ’ όλους και κάνουμε ότι δεν υπάρχει» λέει ο Κώστας Κουτσολέλος. «Την πρώτη φορά που διάβασα το κείμενο με σόκαρε που είναι τόσο αντρικά γραμμένο, σε σημείο που ως γυναίκα μου δημιουργούσε αποστροφή. Είναι μια πολύ “μάτσο” κατάσταση – παρόλο που ο ίδιος ο Δούκας δεν είναι έτσι» λέει η Αλέξια Σαραντοπούλου, μία από τις τρεις γυναίκες του έργου (οι άλλες δύο είναι η Βίκυ Κυριακουλάκου και η Δέσποινα Χατζηπαυλίδου). «Αυτό το μάτσο, όμως, μπορεί να προέλθει από παντού, ακόμα και από μια γυναίκα που έχει υιοθετήσει μια τέτοια συμπεριφορά, και γι’ αυτό προσπαθήσαμε να είμαστε πολύ προσεκτικοί ως προς αυτό. Υπάρχει μόνο μία αντρική εικόνα στο έργο, του Κώστα. Το κείμενο στην παράσταση, όμως, το βλέπουμε βάσει αυτού που δουλεύουμε εμείς – έχω ξεχάσει πώς το είδα στην αρχή». «Είναι αντρικό έργο, με την έννοια ότι άντρας το έγραψε», προσθέτει ο Κώστας, «αλλά νομίζω ότι εστιάζει ξεκάθαρα στη γυναίκα και στο πόσο καταπιέζεται προκειμένου να αντλήσει ελεύθερα ηδονή». Τον ρωτάω πώς αισθάνεται ως ο μόνος άντρας της παράστασης. «Ρωτάς πώς αισθάνομαι που είμαι ο μόνος άντρας της παράστασης εμένα, που ποτέ δεν ένιωθα αρσενικό; Και η μάτσο συμπεριφορά είναι απλώς υποκριτική. Είναι διασκέδαση για μένα να κάνω κάτι από το οποίο στην πραγματική μου ζωή απέχω έτη φωτός». Τα γεγονότα που συμβαίνουν στη Νέα Γη τα αφηγούνται οι τέσσερις πρωταγωνιστές σε μια περφόρμανς που μεταφέρει στη σκηνή το κείμενο του βιβλίου με πιο «σκληρό» τρόπο. «Όπως έχει πει κι ο Bob Wilson, “καλό είναι να παραιτούμαστε από το αίτημα της κατανόησης συνέχεια, αυτό το μην τυχόν και δεν καταλάβουμε μας στερεί άλλο είδος απόλαυσης”» λέει ο Βασίλης Νούλας. «Εντέλει, αυτού του είδους τα θεάματα απευθύνονται σε ένα κοινό που έχει εξασκηθεί κι έχει αφήσει πίσω του το αίτημα κατανόησης και της αριστοτελικής αφήγησης (που είναι τα αριστερίστικα mainstream). Είναι βλακεία αυτό που λένε ότι η τέχνη συνδέεται πιο πολύ με τα “άνω” στρώματα, με την ελίτ, παρά με τα “κάτω”. Είναι και λίγο ψυχολογικό όλο αυτό. Βέβαια, τα άκρα –το underground, το περιθωριακό και η ελίτ– κάποτε συναντιούνται και χαρακτηριστική περίπτωση είναι η Nova Melancholia, η οποία κινείται στα κατώγια και στα ανώγια».
ΘΩΌΤΗΤΑΣ
ΘΕΑΤΡΟ
ΙNFO Nova Melancholia, «Τα χρόνια της αθωότητας» Παράσταση βασισμένη στην Αυτοκράτειρα του Δούκα Καπάνταη, 11-26/3, 21:00. Τα Σαββατοκύριακα 18-19 και 25-26 Μαρτίου με αγγλικούς υπέρτιτλους (μετάφραση στα αγγλικά Μέμη Κατσώνη). Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Μικρή Σκηνή, αυστηρώς ακατάλληλο για ανηλίκους. Εισ.: €7-15 (κανονικό), €12 [μειωμένο, φίλος ή μικρή παρέα (5-9 άτομα)], €11 [μεγάλη παρέα (10+ άτομα)], €5 (ΑμεΑ & άνεργοι), €10 (συνοδός ΑμεΑ )
ΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΠΟ ΤΟ ΤΟΛΜΗΡΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΤΟΥ ΔΟΥΚΑ ΚΑΠΑΝΤΑΗ, «Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΕΙΡΑ», ΜΕΤΑΦΕΡΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ NOVA MELANC HOLIA ΣΤΗ ΜΙΚΡΗ ΣΚΗΝΗ ΤΗΣ ΣΤΕΓΗΣ. ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΑΠΟ ΤΟ ΣΑΛΟΝΙ ΤΟΥΣ ΣΕ ΑΠΕYΘΕΙΑΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΜΙΑ ΟΡΓΙΩΔΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΤΕΛΕΤΗ. ΑΠΌ ΤΟΝ M. HULOT, ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ 2.3.17 – lifo
21
URBAN
ΤΟ ΚΈΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ
ΜΙΑ ΤΕΡΆΣΤΙΑ
22 lifo – 2.3.17
2.3.17 – lifo
23
ΥΠΑΊΘΡΙΑ ΓΚΑΛΕΡΊ
URBAN
Ξεχωριστά, όμορφα, ενοχλητικά, όπως και να τα χαρακτηρίσει κανείς, τα έργα τέχνης στους δρόμους της πόλης είναι μέρος της φυσιογνωμίας της, είναι εξαιρετικά δημοφιλή και αποτελούν μία από τις συνιστώσες της σύγχρονης Ιστορίας της. Ο τοίχος ως καμβάς και χώρος έκφρασης δεν είναι κάτι καινούργιο, στην Αθήνα ήταν και είναι βασικό χαρακτηριστικό του κέντρου και τα έργα της street art είναι τόσο πολλά, που για κάποιον ξένο η βόλτα στο κέντρο είναι σαν περιήγηση σε μια τεράστια, υπαίθρια γκαλερί. Το περασμένο Σάββατο κάναμε μια μεγάλη βόλτα από τα Εξάρχεια μέχρι τον Κεραμεικό με τον Cacao Rocks για οδηγό και σημειώσαμε μερικά από τα πιο σημαντικά «ιστορικά» έργα τέχνης του δρόμου. Αυτά είναι 28 από τα καλύτερα.
28
1
6
12
WD
WD
BORIS HOPER
Σάμου & Κων/νου Παλαιολόγου, Μεταξουργείο Η Κουκουβάγια του Wild Drawing που έγινε πολύ γρήγορα viral, εμπνευσμένη από ένα απόφθεγμα του Jimi Hendrix για τη σοφία. Πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της διοργάνωσης «Το Μικρό Παρίσι» και ξανάγινε viral όταν κάποιος με κακό χιούμορ έγραψε πάνω της τη λέξη viral με ροζ γράμματα. Η ομάδα συντηρητών staco ανέλαβε την αποκατάσταση του έργου.
Αραχώβης & Μπενάκη, Εξάρχεια Άλλο ένα viral του Μπαλινέζου WD. Είμαστε πολύ τυχεροί που ζει στην Αθήνα αυτό το ταλέντο. Η τοιχογραφία είναι ένα σχόλιο στην αδιαφορία μας για τους άστεγους.
Σαλαμίνος 72, Κεραμεικός Ο πρωτοπόρος Ισπανός street artist, όταν επισκέφτηκε τη χώρα μας για την έκθεσή του στην γκαλερί ATOPOS, έκανε αυτή την τοιχογραφία με τις φιγούρες των γυμνών γυναικών να αιωρούνται στον ακάλυπτο χώρο της οδού Σαλαμίνος.
2
OBEY Φαβιέρου 45, Μεταξουργείο Ο γνωστός Seperd Pherey ή ΟBEY από τις ΗΠΑ, σε συνεργασία με μια παλιά εταιρεία ρούχων, έχει αφήσει το αποτύπωμά του στην Αθήνα.
3
1UP Πάρκινγκ οδού Μάνης, Εξάρχεια Η ομάδα γκραφιτάδων 1UP από το Βερολίνο έκανε το πρώτο βάψιμο top to bottom σε παράνομο κτίριο στο κέντρο της Αθήνας, όταν επισκέφτηκαν την πόλη μας για την πρεμιέρα της ταινίας τους.
4
INO Πάρκινγκ Κωλέττη & Μπενάκη, Εξάρχεια Ο παγκοσμίου φήμης Έλληνας INO, απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών και γνωστός για τη δράση του ως γκραφιτάς, σε μια μεγάλων διαστάσεων τοιχογραφία.
5
MARTINEZ Σουλτάνη & Σολωμού, Εξάρχεια Ο Ελληνοαμερικανός Alex Martinez κατάφερε να μετατρέψει το αστικό τοπίο σε ζούγκλα και είναι θαύμα που τόσα χρόνια δεν το έχει βανδαλίσει κανείς.
24 lifo – 2.3.17
ΑΠΌ ΤΑ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΆ ΈΡΓΑ ΤΈΧΝΗΣ ΤΟΥ ΔΡΌΜΟΥ ΑΠΌ ΤΑ ΕΞΆΡΧΕΙΑ ΜΈΧΡΙ ΤΟΝ ΚΕΡΑΜΕΙΚΌ, ΜΕ ΟΔΗΓΌ ΤΟΝ ΤΟΝ M. HULOT ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ CACAO ROCKS ΑΠΌ
7
ΒORONDO Αραχώβης 61, Εξάρχεια Ο Ισπανός street artist Borondo, γνωστός από τη διακόσμηση στην πρόσοψη του Κ44, έχει κάνει και πολλά παράνομα κομμάτια, όπως αυτό στο σχολείο στα Εξάρχεια.
8
DREYK & LINTS Μυλλέρου 19, Κεραμεικός Ο Dreyk με τους γνωστούς Αθηναίους ναύτες του, παρέα με τον φίλο του Lints από την Κοπεγχάγη, σε ένα από τα κοινά έργα τους στο κέντρο.
9
INO Λεωνίδου 71, Κεραμεικός Ο ΙΝΟ φιλοτέχνησε αυτή την τοιχογραφία στo πλαίσιo του ReMap και πίσω από τα σιδερένια κάγκελα μπορείτε να δείτε τοιχογραφίες άλλων σημαντικών καλλιτεχνών, όπως oι Vasmoulakis, Λεωνίδας Γιαννακόπουλος, Β., Τaxis κ.ά.
10
EXIT Πλαταιών 46, Κεραμεικός Ένας από τους πιο γνωστούς street artists της Αθήνας σε ένα από τα πιο χαρακτηριστικά του κομμάτια.
11
ΟS GEMEOS Μυκάλης 54, Κεραμεικός Ένα από τα πιο δυνατά ονόματα στον παγκόσμιο χάρτη του street art. Οι δίδυμοι από τη Βραζιλία, εκτός απ’ τη μεγάλη τοιχογραφία της οδού Πειραιώς, έκαναν και μερικά παράνομα κομμάτια, όπως αυτό στον μικρό ακάλυπτο χώρο της οδού Μυκάλης.
13
BLAQ Μυκηνών 1, Κεραμεικός Ένα από τα παλιότερα κομμάτια του διεθνούς φήμης διδύμου των Blaq, δηλαδή του Simek και του Γρηγόρη Παπαγρηγορίου, πολύ κοντά στα γνωστά στέκια του Κεραμεικού.
14
B.
Κεραμεικού 105 Άλλο ένα μεγάλο κεφάλαιο του ελληνικού street art. Ο κοσμογυρισμένος καλλιτέχνης Β., γνωστός για τα κίτρινα characters.
15
TAXIS Κεραμεικού 5 Εδώ έχει χρησιμοποιήσει την τεχνική του paste up και αυτό είναι από τα χαρακτηριστικά έργα του με πολιτικό θέμα.
16
SENOR Σαλαμίνος 28, Κεραμεικός Αυτή είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση συνδυασμού του γκράφιτι με τη γλυπτική απ’ τον ταλαντούχο Ελληνογάλλο καλλιτέχνη Senor.
17
ATH 1281 Αγησιλάου 26, Κεραμεικός Ίσως ένας από τους πιο ενεργούς μπόμπερ της Αθήνας που με τα ιδιαίτερά του characters έχει γεμίσει την Αθήνα και τα rooftops.
18
STELIOS FAITAKIS Κορίνης 6, Ψυρρή Ένας από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους Έλληνες ζωγράφους, που
πριν ασχοληθεί με την αγιογραφία έκανε γκράφιτι με το ψευδώνυμο Bizzar. Αυτό είναι ένα από τα τελευταία παράνομα κομμάτια στο κέντρο της Αθήνας.
19
MALARKY & DAVID SHILLINGLAW Επικούρου & Ευμορφοπούλου, Ψυρρή Όταν ο David Shillinglaw και ο Malarky απ’ το Λονδίνο επισκέφτηκαν την πόλη μας για την έκθεσή τους στην γκαλερί Σαρρή 12, έκαναν αυτή την τοιχογραφία σε όλη την επιφάνεια του κτιρίου της οδού Επικούρου με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική.
20
B. & ZOE ZILLION Ευμορφοπούλου, Ψυρρή Πίσω από τις μπανανιές, ένα πολύ χαρακτηριστικό δείγμα της δουλειάς του street artist B. μαζί με τη Zoe Zillion.
21
RIMON Ευριπίδου 82, Ψυρρή Ο Βραζιλιάνος Rimon Guimaraes, μέλος των Cosmic Boys, κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα φιλοτέχνησε αυτό το κομμάτι στην οδό Ευριπίδου, απέναντι απ’ το ξενοδοχείο «Ευριπίδης».
22
CACAO ROCKS Ρήγα Παλαμήδου 9, Ψυρρή Ένα χαρακτηριστικό δείγμα της «μπλε περιόδου» του καλλιτέχνη Cacao Rocks.
23
VASMOULAKIS Πλατεία Ηρώων, Ψυρρή Μια μεγάλη τοιχογραφία του διεθνούς φήμης street artist Alexandros Vasmoulakis. Η ιδιαιτερότητά της είναι ότι στον ίδιο τοίχο είχε φιλοτεχνήσει ένα έργο της πρώτης του περιόδου, το οποίο πάτησε ο ίδιος, κάνοντας αυτό το πρωτοποριακό έργο.
24
WOOZY Μιαούλη 2-4, Μοναστηράκι Ένας από τους πρώτους graffiti artists, o Woozy, σε μία από τις φανταχτερές top to bottom τοιχογραφίες του ακριβώς δίπλα από την έξοδο του μετρό.
25
YIAKOU Μιαούλη 5, Μοναστηράκι Ένα ιδιαίτερο έργο του ρομαντικού της street art Yiakou.
26
BARNS Επικούρου 14, Ψυρρή Σεβασμός στον θρύλο του γκράφιτι Barns, που έφυγε επί το έργον το 2008, λίγο καιρό πριν από τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Πολύ σημαντικός ήρωας της ελληνικής γκράφιτι, και όχι μόνο, σκηνής.
27
RTM & NADIA STASINOU Οδός Πειραιώς, απέναντι από την είσοδο του 9,84 Ο RTM των θρυλικών Υakouza από τον Βορρά μαζί με τη Νάντια Στασινού έχουν δημιουργήσει την Imaginary Rooms, στην οποία, εκτός από διακοσμήσεις τοίχων, κάνουν και μαθήματα ζωγραφικής και τεχνικής του γκράφιτι. Στα παράνομα κομμάτια τους χρησιμοποιούν κυρίως άσπρο και μαύρο χρώμα. Το συγκεκριμένο βρίσκεται δίπλα στη μεγάλη τοιχογραφία των Gemeos, που δυστυχώς σαπίζει.
28
STMTS Τζαβέλλα & Εμμανουήλ Μπενάκη, Εξάρχεια Ο Σταμάτης, φοιτητής στη Σχολή Καλών Τεχνών, είναι από τους νεότερους στον χώρο του street art και ασχολείται κυρίως με το paste up. Κολλάει, δηλαδή, τα σχέδιά του, που είναι σε χαρτί μεγάλων διαστάσεων, στους τοίχους. Πρόσφατα έκανε και την πρώτη του ατομική έκθεση.
1
2 7
5
6 28 4 3
12
15 8
11 10
9 13
16
17
18 19
14 21
26 20 22
27
23
25 24 ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙ
2.3.17 – lifo
25
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
GUERRILL
H FRIDA KAHLO KAI H ZUBEIDA AGHA, ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟΥ, ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΟΥ, ΑΚΤΙΒΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ GUERRILLA GIRLS, ΣΕ ΜΙΑ ΑΠΟΛΑΥΣΤΙΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΠΕΡΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΈΧΝΗΣ, ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΕΜΦΑΝΙΣΤΟΥΝ ΣΤΗ ΣΤΕΓΗ.
IN
ΑΠΌ ΤHΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΝΕΣΤΗ
THE ART 26 lifo – 2.3.17
LA
N
Σ
υνδέομαι μέσω Skype με Νέα Υόρκη και κοιτάζω πίσω από την πλάτη μου να δω αν με ακούει κάποιος. «Γεια σου, Frida Kahlo, χαίρομαι που σε ακούω». Δεν θα ήθελα να με περάσει για τρελή. Δευτερόλεπτα μετά εγώ και η Frida (Kahlo…) συνδεόμαστε και με τη Zubeida Agha – ναι, το όνομα ανήκει στην πρώτη καλλιτέχνιδα που έκανε έκθεση στην Παλαιστίνη αμέσως μετά την ίδρυσή της, το 1947. Συνομιλώ με δύο από τις προσωπικότητες που απαρτίζουν το επαναστατικό, ακτιβιστικό, φεμινιστικό κίνημα των Guerrilla Girls. Τις φεμινίστριες της τέχνης που κανείς δεν ξέρει το πραγματικό τους όνομα, ούτε το πραγματικό τους πρόσωπο, καθώς φορούν πάντα αυτές τις υπέροχες δασύτριχες μάσκες γορίλλα. Και, ναι, «είναι εξαιρετικά δύσκολο σήμερα να βρεις καλής ποιότητας μάσκες. Όλο και πιο δύσκολο…». Και οι δυο τους θα έρθουν στην Αθήνα για τη μεγάλη τους παρουσίαση στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση. Όλο το 2016 τάραξαν τα νερά όσο ποτέ πριν σε όλο τον κόσμο, σε μουσεία και πανεπιστημιακά ιδρύματα, αλλά κυρίως στο Λονδίνο. Εκεί, με διπλή παρουσία, στην Τate Modern και στη Whitechapel Gallery κατά την περίοδο της Frieze, έγιναν ο φόβος και ο τρόμος ξανά όχι μόνο των σεξιστών αλλά και των ολιγαρχών της τέχνης, των δισεκατομμυριούχων μεγαλοσυλλεκτών που την ελέγχουν, επιβάλλοντας το γούστο τους σε αυτό που θεωρούμε κυρίαρχη τέχνη. Στην Ελλάδα επιστρέφουν με ανυπομονησία δέκα χρόνια μετά την τελευταία τους επίσκεψη στην Αrt Athina – για τη Zubeida είναι η πρώτη φορά όμως. Aνυπομονούν. «Στην πραγματικότητα, αυτό είναι για εμάς ένα ταξίδι έρευνας. Θέλουμε να δούμε πώς διαχειρίστηκε την κρίση η κοινότητα της τέχνης, πώς προσαρμόστηκε σε αυτήν. Ελπίζουμε να δούμε ανθρώπους με τους οποίους συνεργαστήκαμε στο παρελθόν και να επισκεφθούμε το νέο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης που ακούσαμε ότι άνοιξε. Πες μας, τι πρέπει να ξέρουμε γι’ αυτό;» με ρωτάνε. Και η αλήθεια είναι ότι σε αυτήν τη μισής ώρας σχεδόν συνέντευξη δεν ήταν λίγες οι ερωτήσεις που μου έκαναν. Για την κρίση, για το ΕΜΣΤ, για τον ρόλο της Στέγης στον πολιτισμό, για το αν φροντίζουμε τα άγρια σκυλιά στους δρόμους της Αθήνας που θυμόταν η Frida από την προηγούμενη επίσκεψή της. Και ενθουσιάζονται όταν τους λέω ότι η Documenta φέτος θα φιλοξενηθεί και στην Αθήνα εκτός από το Κάσελ. «Αυτό είναι υπέροχο, πολύ ελπιδοφόρο. Πες μας…» λένε. Μιλάνε γρήγορα, με κοριτσίστικη χροιά, κελαρυστή φωνή, ξεσπούν σε γέλια, νοιά-
2.3.17 – lifo
27
28 lifo – 2.3.17
λάνια, οι αντίπαλοι του Τραμπ φτάσαμε στο άλλο άκρο, με τις αναφορές στις γυμνές φωτογραφίες και στο παρελθόν της; «Οπωσδήποτε και αυτό είναι προβληματικό. Πιστεύουμε στη συλλογικότητα, όμως δεν παύουμε να είμαστε ανεξάρτητοι άνθρωποι, οντότητες ξεχωριστές. Αυτό το slut shaming είναι προβληματικό. Όμως νομίζω ότι ο γάμος τους βρίσκεται σε μεταβατική φάση και αυτό έχει ενδιαφέρον να το μελετήσουμε. Είναι ένα deal πλέον». Αλήθεια, τη Χίλαρι Κλίντον την έχουν γνωρίσει; «Ω, μακάρι να την είχα γνωρίσει» λέει η Zubeida. «Ναι, μια φορά τη γνώρισα» απαντά η Frida και, πριν ολοκληρώσει, επεμβαίνει η Zubeida: «Τι; Σοβαρά; Την έχεις γνωρίσει;». Πολύ cool, η Frida μας εξηγεί: «Τη γνώρισα στη Νέα Υόρκη όταν ήταν υποψήφια γερουσιαστής. Τη ρώτησα αν είναι φεμινίστρια. Με κοίταξε στα μάτια και έγνεψε “ναι”. Χωρίς να βγει ούτε μια λέξη από το στόμα της. Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι θα υποστήριζε τα θέματα των γυναικών. Έχει αποδείξει πόσο έχει παλέψει για τις γυναίκες, τα κορίτσια και τα παιδιά, τόσο στη δικηγορική όσο και στην πολιτική της καριέρα». Όχι, δεν φορούσε guerrilla mask όταν τη συνάντησε, ούτε αποκάλυψε την ταυτότητά της η Frida ως ιδρυτικού μέλους των Guerrilla Girls σε αυτήν τη συνάντηση. Γιατί, κυρίως τον τελευταίο χρόνο, έχουν προσθέσει στην αποστολή τους το κυνήγι των δισεκατομμυριούχων συλλεκτών; «Γιατί η συμπεριφορά τους είναι προβληματική. Οι περισσότεροι χρησιμοποιούν τα έργα τέχνης ως επενδυτικά εργαλεία, ανοίγουν μουσεία κι έχουν τεράστιες φοροαπαλλαγές. Εν τω μεταξύ, όλες οι συλλογές είναι ίδιες, γιατί θέλουν να συλλέγουν έργα των πιο ακριβών καλλιτεχνών. Έτσι, ακόμα και η συζήτηση για την τέχνη γίνεται βαρετή. Βεβαίως, δημιουργείται μια ψευδή ιδέα για το τι είναι τέχνη. Αυτή είναι η τέχνη σύμφωνα με τους πλούσιους και διάσημους και όχι η τέχνη σύμφωνα με την ίδια την τέχνη… Κάποτε η συλλογή έργων τέχνης ήταν μια περιπέτεια, το έκανες για να είσαι διαφορετικός. Είχαν προσωπικότητα οι συλλογές». Για τις ανάγκες της παρουσίας τους στο Λονδίνο έκαναν μια μεγάλη έρευνα σε ιδιωτικές συλλογές και μουσεία ανά την Ευρώπη. Αναζητούσαν στοιχεία για τα έργα τέχνης των συλλογών που έχουν δημιουργηθεί από γυναίκες. Συμπεριέλαβαν και την Ελλάδα στην έρευνα. «Δεν έχουμε κάνει ειδική έρευνα για τη χώρα, αλλά στείλαμε σε κάποιους ερωτηματολόγια». Το Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ ήταν ανάμεσά τους. «Ναι, και νομίζω η απάντηση ήταν “το φύλο δεν μετρά και οι συλλέκτες κοιτούν μόνο το ταλέντο”. Η απάντησή μας ήταν “σε ποιον πλανήτη ζείτε;”». Γέλια. Ξανά. Η συζήτηση κλείνει με πολλά γέλια και με διάθεση για περισσότερη κουβέντα και ερωτήσεις (δικές τους) για το σύντομο διάστημα που θα βρεθούν στην Αθήνα.
9 Μαρτίου 2017, 19:00 Κεντρική Σκηνή, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
ΗΠΑ – και οι δυο ζουν στη Νέα Υόρκη. Υπάρχει περιορισμός της ελευθερίας έκφρασης; «Δεν υπάρχει έλλειψη ελευθερίας αλλά απειλή. Και η αλήθεια είναι ότι αυτό κάνει όλους μας, κυρίως τους καλλιτέχνες, ακόμα πιο τολμηρούς. Δεν αυτολογοκρινόμαστε. Χαιρόμαστε που βλέπουμε ότι υπάρχει ισχυρή αντίσταση». Όμως η τέχνη χάνει στηρίγματα στη νέα εποχή Τραμπ. «Πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα αν είχε εκλεγεί Πρόεδρος η Χίλαρι Κλίντον;» ρωτώ. Και είναι η στιγμή που ο δημοσιογράφος δεν αναμένει αυτό που θα ακολουθήσει. Ένας τυφώνας πάθους, ειλικρινούς πάθους. «Ω, τα πάντα θα ήταν διαφορετικά. Τα πάντα. Δεν θα μιλούσαμε για τείχη με το Μεξικό, για απαγόρευση στις μετακινήσεις πολιτών επτά χωρών. Δεν θα υπήρχε φόβος. Θα υπήρχε ελπίδα και πίεση για να προωθηθεί ακόμα περισσότερο η προοδευτική ατζέντα της Χίλαρι». Αντιλαμβάνομαι ότι θα υποστήριζαν τη Χίλαρι Κλίντον ούτως ή άλλως, όποιος και αν ήταν ο αντίπαλός της. Ανεξαρτήτως Τραμπ. Έχω δίκιο; «Ναι, απολύτως. Υποστηρίζαμε απόλυτα τη Χίλαρι. Αν ήταν Πρόεδρος, δεν θα συζητούσαμε για μειώσεις στις επιχορηγήσεις στην τέχνη και αποκλεισμό μουσουλμάνων. Και πιστεύω ότι η κυβέρνησή της θα αποτελούνταν από εντελώς διαφορετικά πρόσωπα από αυτά που βλέπουμε στην κυβέρνηση Τραμπ. Θα υπήρχαν πρόσωπα που μοιάζουν μ’ εμάς. Τώρα, στου Τραμπ, όλοι είναι ίδιοι μεταξύ τους: λευκοί άνδρες, συντηρητικοί, με αίσθημα ανωτερότητας, πλούσιοι, υπερπατριώτες, προσπαθούν να αρπάξουν όσο περισσότερη εξουσία μπορούν». Όπως τα Guerrilla Girls φορούν μάσκες και είναι ίδια, έτσι και τα μέλη της κυβέρνησης Τραμπ, στον αντίποδα, φοράνε τις δικές τους μάσκες και είναι κι αυτοί ίδιοι, τους λέω. «Αλλά αυτοί δεν κρύβονται πίσω από μια μάσκα, κρύβονται πίσω από τα συμφέροντά τους» λένε. Έχει ενδιαφέρον πώς ο Τραμπ χρησιμοποιεί τις γυναίκες στο περιβάλλον του ως σύμβολα για να δηλώσει κάτι – η περίπτωση της Ιβάνκα και η περίπτωση της Μελάνια. «Είναι προβληματικό αυτό που κάνει. Κυρίως στην περίπτωση της Ιβάνκα, που είναι στη διοίκηση ουσιαστικά και η οποία γράφει βιβλία με συμβουλές προς τις γυναίκες – αυτή που δεν έχει περάσει ποτέ από συνέντευξη για μια θέση εργασίας! Είναι υποκριτικό να λέει ότι υπερασπίζεται τις γυναίκες, ενώ υπάρχουν αναφορές ότι στις εταιρείες της είναι εξαιρετικά δύσκολο να πάρει μια γυναίκα άδεια μητρότητας. Την ίδια ώρα γράφει βιβλία με συμβουλές για εργαζόμενες μητέρες. Όμως κι εκεί περιγράφει μόνο στερεοτυπικούς ρόλους. Αναφέρεται σε γυναίκες παντρεμένες με άνδρες που έχουν γεννήσει οι ίδιες, δεν έχουν υιοθετήσει. Ούτε λόγος, φυσικά, για ανύπαντρες μητέρες ή ζευγάρια του ίδιου φύλου». Όμως, μήπως στην περίπτωση της Με-
INFO
ζονται ν’ ακούσουν τη γνώμη του συνομιλητή τους. Αυτές είναι ο φόβος και ο τρόμος των θεσμικών της τέχνης, οι γυναίκες που μάχονται εναντίον του σεξισμού, του ρατσισμού, της ολιγαρχίας, της αδικίας. Και είναι η χαρά της ζωής. «Ανυπομονούμε να έρθουμε στη Στέγη. Ξέρουμε ότι εκεί θα έχουμε το μεγαλύτερο δυνατό κοινό για να μιλήσουμε. Θέλουμε αρχικά να συστηθούμε, να πούμε τι ακριβώς κάνουμε τα τελευταία τριάντα χρόνια, γιατί το κάνουμε, ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η παγκόσμια τέχνη σήμερα. Και θέλουμε να σας ακούσουμε» μου λένε. «Μας απασχολεί ιδιαιτέρως ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης σήμερα και η θέση της Ελλάδας σε αυτήν, τη συγκεκριμένη στιγμή, είναι πιο κομβική από ποτέ» υποστηρίζουν. Με ρωτάνε αν οι εκατομμυριούχοι Έλληνες συλλέκτες επιμένουν να μη συλλέγουν έργα σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών – θέλουν να μάθουν τα πάντα σε αυτό το Skype… Τους ρωτάω, γελώντας, αν έχουν συνειδητοποιήσει ότι στον τίτλο του χώρου που τους προσκάλεσε να μιλήσουν στις 9 Μαρτίου υπάρχει το όνομα ενός από τους μυθικούς μεγιστάνες της σύγχρονης εποχής. «Ωνάσης» (και ψελλίζουν μαζί μου «Stegi», καθώς τους λέω και την ελληνική εκδοχή του τίτλου, πώς την αποκαλούμε εμείς εδώ). Ξεσπούν σε γέλια, συνδέοντάς το με όσα λέγανε νωρίτερα για τους ολιγάρχες, και αστειεύονται, πάντα με αυτή την κοριτσίστικη φωνή: «Λοιπόν, για εμάς ο Ωνάσης είναι ένας διάσημος άνδρας που παντρεύτηκε τη χήρα ενός πρώην Προέδρου μας». Αυτό που θα κάνουν στην Αθήνα θα είναι ταυτόχρονα ομιλία, περφόρμανς, δήλωση. «Θα είναι αυτό που εμείς ονομάζουμε “gigs”, μια καθόλου βαρετή ομιλία με στοιχεία περφόρμανς». Αναρωτιέμαι πώς αντιμετωπίζουν το γεγονός ότι τους τελευταίους μήνες, εξαιτίας του Τραμπ, κάποιοι ανακάλυψαν ξανά τον φεμινισμό, ότι έγινε ξανά της μόδας, μέχρι και στα t-shirts των πολυτελών οίκων μόδας. Έχει χαρακτηριστικά «τάσης» όλο αυτό; Και εκεί αντιλαμβάνομαι για μια ακόμα φορά, ξεκάθαρα, πώς είναι να αγωνίζεσαι για κάτι, να ταυτίζεσαι μαζί του, χωρίς ιδεοληψίες και φαντασιακές επενδύσεις περί ανόθευτου. «Είναι ok! Aς δούμε πόσοι απ’ όλους αυτούς είναι πραγματικά φεμινιστές. Δεν θα ασκήσουμε όμως κριτική σε κανέναν που λέει ότι υποστηρίζει τον φεμινισμό. Δεν υπάρχει τεστ αποδοχής, μόνο οι πράξεις» λέει η Frida. «Μμμμ, είμαι πραγματικά αισιόδοξη. Νομίζω ότι δεν είναι τάση. Το κοινό αίσθημα κινητοποιήθηκε, κατάλαβαν όλοι ότι πρέπει να δεσμευτούν στις αρχές του φεμινισμού» υποστηρίζει η Zubeida. «Κοίτα να δεις που αυτό που συμβαίνει με τον Τραμπ μπορεί να δώσει μια αληθινή ευκαιρία στον φεμινισμό» αστειεύομαι και ξεσπούν σε γέλια: «Ναι, για φαντάσου». Ρωτώ για το κλίμα αυτήν τη στιγμή στις
Guerrilla Girls
Πιστεύουμε στη συλλογικότητα, όμως δεν παύουμε να είμαστε ανεξάρτητοι άνθρωποι, οντότητες ξεχωριστές. Αυτό το slut shaming είναι προβληματικό.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
2.3.17 – lifo
29
q Μεγάλωσα στα Άνω Ιλίσια. Όταν γεννήθηκα, ο παππούς μου φύτεψε ένα δέντρο, μια ελιά, όπως είχε κάνει και για τα υπόλοιπα εγγόνια. Απέναντι από το πατρικό μου, λοιπόν, υπάρχουν πέντε ελιές και μία από αυτές είναι ο Στάθης. Πολύ συγκινητική κίνηση, ιδιαίτερα επειδή προέρχεται από έναν άνθρωπο που ήταν από χωριό. Μόνο ένας πολύ ευαίσθητος γονιός θα το έκανε αυτό σήμερα.
q Είχα ξαδέλφια λίγο μεγαλύτερα σε ηλικία από μένα που ήταν πολύ μέσα στη φάση με τα πάρτι και όλα αυτά, και κάποια στιγμή με έβγαλαν έξω. Την πρώτη φορά που βρέθηκα σε κλαμπ, γύρω στα 15 μου, έπαθα υστερία, λύσσαξα. Σε αυτή την πρώτη επαφή με την ενήλικη διασκέδαση μου εμφανίστηκε ένας ολόκληρος μαγικός κόσμος. Μόνο αυτό με ενδιέφερε στη ζωή μου μετά. Ένιωσα σαν να βρήκα επιτέλους πού ανήκω και πως εκεί μέσα μπορούσα επιτέλους να είμαι ο εαυτός μου.
απο τη mεροπη κοκκινη. φωτογραφιεσ: παρις ταβιτιαν.
ΟΙAΘΗΝΑΊΟΙ
q Όταν τελείωσα το σχολείο, λόγω της κλίσης μου στο σκίτσο και στις χειροτεχνίες, αποφάσισα να ακολουθήσω τον δρόμο της Γραφιστικής. Το ανακοίνωσα στους γονείς μου κι εκείνοι μόνο για λίγο ψέλλισαν: «Μα, παιδί μου, δεν θες να γίνεις λογιστής;». «Όχι, θέλω να γίνω γραφίστας» τους απάντησα και έληξε εκεί η ιστορία. Με στήριξαν απολύτως. Έτσι πήγα στην ΑΚΤΟ, μια και το εκπαιδευτικό σύστημα δεν με βοήθησε να μπω σε κάποιο πανεπιστημιακό τμήμα.
q Την πρώτη μου μέρα στο πανεπιστήμιο στο Λονδίνο αποφάσισα να βάψω τα μαλλιά μου κατακόκκινα, ντομάτα, και να εμφανιστώ με ένα τζιν μακρύ φόρεμα, τύπου κελεμπία. Δεν ξέρω τι σκεφτόμουν, αλλά νομίζω ότι ήταν για μένα η ευκαιρία να συστήσω τον εαυτό μου με έναν καινούργιο τρόπο. Μία από τις πιο συγκλονιστικές εμπειρίες που έζησα στο Λονδίνο τότε ήταν η επαφή μου με την γκέι ζωή που ούτε που φανταζόμουνα πως υπήρχε. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση πόσο αποδεκτό ήταν όλο αυτό από την κοινωνία. Επίσης, είδα φανταστικά drag shows και νομίζω πως από τότε κόλλησα αυτό το «μικρόβιο» και μου αρέσει τόσο πολύ όλος αυτός ο κόσμος. Με συγκλονίζει το ότι οι περσόνες που υποδύονται είναι πραγματικά πρόσωπα που τους κυριεύουν. Κάποια στιγμή τέθηκε το θέμα της επιστροφής στην Αθήνα. Δεν είχα βρει καμιά φοβερή δουλειά και δεν είχα ξεμπερδέψει και με το στρατιωτικό μου, οπότε επέστρεψα. Θυμάμαι ότι την πρώτη μέρα που γύρισα είχα πει στον εαυτό μου πως αν δεν ξαναγύριζα στο Λονδίνο μέχρι τα 30 δεν θα ξαναγύριζα ποτέ, κι αυτό γιατί το ήθελα πολύ – κυρίως δεν ήθελα να αφεθώ στη ζωή της Αθήνας. Τελικά δεν επέστρεψα ποτέ. Δεν θα ήθελα να ζω στο Λονδίνο, ούτε κάπου αλλού στο εξωτερικό. Μου αρέσει η ζωή εδώ, παρ’ όλες τις δυσκολίες.
q Δούλευα γύρω στον ένα χρόνο στο «Status», όταν βρέθηκε στον δρόμο μου ο Γιάννης Καρλόπουλος και μου πρότεινε να πάω να δουλέψω πλάι του στη LiFΟ. Αν και αποφάσισα να κάνω τη μεγάλη αλλαγή, θυμάμαι ότι έκλαιγα στο αποχαιρετιστήριο πάρτι που μου έκαναν οι συνάδελφοί μου εκεί. Μου έλεγαν «καλά, είσαι τρελός; Θα φύγεις από τις εκδόσεις Λυμπέρη;». Ήταν μια σίγουρη δουλειά, σε ένα κυριλέ περιβάλλον. Στο ασανσέρ είχαμε τη Ναόμι Κάμπελ, είχε πορτιέρη στην είσοδο. Για ένα παιδί, όπως εγώ, όλα αυτά ήταν μεγάλη υπόθεση. Ένιωθα ότι εργαζόμουν σε έναν φοβερό κολοσσό. Ωστόσο, δεν ξέρω τι ήταν αυτό που με έτρωγε μέσα μου και μ’ έκανε να φύγω για να βρεθώ σε ένα εντελώς νέο και αβέβαιο περιβάλλον. Βέβαια, είναι τρομερό αν σκεφτείς ότι τελικά η LiFO είναι η μόνη που επιβίωσε, ενώ όλος εκείνος ο κολοσσός γκρεμίστηκε, μαζί με τα έντυπά του.
q Αν κάτι με έπεισε απ’ αυτά που μου είπε ο Καρλόπουλος, ήταν μια λέξη που χρησιμοποίησε. Μου είπε: «Αυτή η εφημερίδα τώρα ξεκινάει και αν καταφέρεις να έχεις μια συνέχεια εκεί μέσα, θα είναι πολύ σημαντικό για σένα, γιατί θα το έχεις ξεκινήσει από τα “χαρακώματα”». Κι έτσι ξεκίνησα από τα χαρακώματα της LiFO. Έλα όμως που μέχρι να πάω είχαν προλάβει να πλακωθούν μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να αποχωρήσει ο Καρλόπουλος και να μείνω εγώ, μόνος, πλάι στο ιερό τέρας που ονομάζεται Στάθης Τσαγκαρουσιάνος για να βγάλουμε μαζί ένα περιοδικό! Δεν ξέρω πώς έγινε αυτό. Δεν ξέρω πώς με ανέχτηκε, πώς βγήκε η δουλειά. Σημειωτέον ότι εγώ πήγα στο τεύχος 33 και είχε ήδη αλλάξει μέχρι τότε τρεις γραφίστες. Τα χρόνια στη LiFO με διαμόρφωσαν όσο τίποτε άλλο πάνω στη δουλειά μου. Ο Στάθης είναι τόσο απαιτητικός και σκληρός, αλλά την ίδια στιγμή είναι και ο άνθρωπος που μου έδωσε τη μεγαλύτερη ελευθερία. Με πάτησε σαν την οδοντόκρεμα, αλλά αισθάνομαι ότι έβγαλα κάτι πολύ ωραίο τότε. Με έκανε να νιώθω περήφανος για τη δουλειά μου και να καμαρώνω γι’ αυτό που κάνω. Θυμάμαι που ξενυχτάγαμε την Τρίτη στο κλείσιμο του τεύχους και την επόμενη μέρα γέμιζε όλη η πόλη με αυτό που είχαμε σχεδιάσει το προηγούμενο βράδυ. Απλώς συγκλονιστική αίσθηση! Επίσης, μου άρεσε που ήμασταν τολμηροί. Δεν θα ξεχάσω το τεύχος που στο εξώφυλλο είχαμε βάλει έναν τύπο που έκανε γλειφομούνι. Το γλεντούσαμε πολύ, τώρα που το σκέφτομαι.
q Αν χρωστάω σε κάποιον την αγάπη μου για τα περιοδικά, είναι στον περιπτερά της γειτονιάς μου, τον κύριο Μιχάλη. Του χρωστάω, λοιπόν, ένα μεγάλο «ευχαριστώ». Είχαμε κάνει ένα σύστημα και μπορούσα να παίρνω οποιοδήποτε περιοδικό, από «Μίκι Μάους», «Βαβούρα», «Λούκι Λουκ», μέχρι «01», «Κλικ», «Diva», «Men» και όλα τα lifestyle. Κάθε μήνα διάβαζα μια ντάνα περιοδικά και μετά του τα επέστρεφα και τα πουλούσε. Λίγο αργότερα, που κατάλαβα πόσο πολύ μου άρεσαν τα περιοδικά, αποφάσισα ότι ήθελα να αγοράζω κάποια για να έχω συλλογή. Με το «01» είχα μια άλλη σχέση. Ένιωθα άνετα να παίρνω ένα ψαλίδι και να το πετσοκόβω για να φτιάχνω δικά μου κολάζ. Τα έχω φυλάξει όλα τα τεύχη, αλλά λείπουν από τις εικόνες κεφάλια κ.ά.
q Βλέπω ότι τα έντυπα δεν με τραβάνε πια, όχι τόσο ως σχεδιαστή περιοδικών όσο ως καταναλωτή. Δεν ξέρω γιατί, αλλά είναι κάτι που συνέβη από μόνο του. Ίσως διότι υπάρχει τόση πληροφορία εκεί έξω, η οποία είναι πια εύκολα προ-
30 lifo – 2.3.17
ΓΡΑΦΊΣΤΑΣ. ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ ΣΤΑ ΑΝΩ ΙΛΙΣΙΑ, ΖΕΙ ΣΤΟ ΓΕΡΑΝΙ ΤΗΣ ΟΜΟΝΟΙΑΣ.
ριόμουν να γδυθώ για να ντυθώ για το σχολείο, όπου πήγαινα τελικά με τις πιτζάμες, και δήθεν, για να μην καταλάβουν τα άλλα παιδάκια ότι ήμουν με τις πιτζάμες, φορούσα μια καρφίτσα της μαμάς μου. Ή μπορεί να φορούσα ένα τεράστιο φουσκωτό μπουφάν και από κάτω ένα πολύ στενό και μικροσκοπικό σορτσάκι – σχεδόν γυμνός. Φυσικά και έχω δεχτεί τον χλευασμό από τα άλλα παιδάκια, κυρίως αγόρια. Θυμάμαι μια φορά που είχαν βγάλει το προστατευτικό συρματόπλεγμα από ένα δέντρο, με είχαν τυλίξει με αυτό και με έκαναν κωλοτούμπες στον δρόμο. Εντάξει, με πείραξε τότε, αλλά δεν μπορώ να πω ότι ήμουν ένα βασανισμένο πλάσμα, διότι ήμουν πολύ ανοιχτός και διαχειριζόμουν τη διαφορετικότητά μου με ειλικρίνεια. Οι γονείς μου φυσικά και το έβλεπαν όλο αυτό, αλλά την όποια ανησυχία τους την καθησύχαζαν οι δάσκαλοί μου που τους έλεγαν πόσο δημιουργικός ήμουν και πόσο πρόσφερα. Να φανταστείς ότι στο Δημοτικό η δασκάλα με έβαζε να κάνω το μάθημα της χειροτεχνίας. Κάποια στιγμή θεώρησα πολύ μοντέρνο το να έχω μακριά μαλλιά κι έτσι τα μάκρυνα. Για κάποια χρόνια ο λυκειάρχης στο σχολείο δεν είχε αντιληφθεί ότι ήμουν αγόρι, τον απέφευγα λίγο κιόλας. Μέχρι κάποια στιγμή που έγινε κάτι και χρειάστηκε να πάω στο γραφείο του, νόμιζε ότι ήμουν κορίτσι.
ΣΤΆΘΗΣ ΜΗΤΡΌΠΟΥΛΟΣ
q Υπήρξα κάπως εκκεντρικό παιδάκι. Για παράδειγμα, θυμάμαι που όταν ήταν χειμώνας κι έκανε κρύο το πρωί, βα-
2.3.17 – lifo
31
σβάσιμη. Δεν με ενοχλεί καθόλου η αλλαγή από το χαρτί στο digital. Είμαι υπέρ της εξέλιξης και της προόδου. Θα συμβεί άλλωστε και χωρίς εμάς. Είναι κάτι που δεν μπορούμε ούτε να σταματήσουμε ούτε να ελέγξουμε. Απλώς καβαλάς το κανό και πας κι εσύ μαζί του.
q Αν έχω ένα ταλέντο, αυτό είναι να επαναπροσδιορίζω την ποπ κουλτούρα μέσα στην οποία έχω μεγαλώσει. Ρουφάω εικόνες για να δημιουργήσω καινούργιες. Κάπως έτσι αντιλαμβάνομαι το design. Και κάτι άλλο, μου αρέσει η δυναμική της αντίθεσης. Αν κάτι με χαρακτηρίζει ως designer είναι ότι μπορώ να συνδυάσω πράγματα τα οποία είναι «αχώνευτα» μεταξύ τους. Το juxtaposition με διεγείρει σχεδιαστικά. Γενικά, πιστεύω πως το πιο ενδιαφέρον design είναι αυτό που είναι και λίγο άσχημο, γιατί είναι αυτό που ερεθίζει το μάτι. Δηλαδή βρίσκω πολύ πιο ενδιαφέροντα τον συνδυασμό του κόκκινου με το πράσινο πάρα του κόκκινου με το μαύρο, που είναι πιο κλασικός. Δεν μου αρέσει η καλαισθησία. Δεν μου αρέσει όταν τα πράγματα είναι στη σειρά τους, ωραία δομημένα. Θέλω να εντείνω τις αισθήσεις, να «τρίζω» λίγο τα μάτια. Και νομίζω ότι είναι καθήκον των designers να ξεβολεύουν το κοινό και να το εκπαιδεύουν.
q Είμαι ένας άνθρωπος που δεν σταμάτησα ποτέ να βγαίνω και να διασκεδάζω, από τότε που πρωτοξεκίνησα να το κάνω. Μου τη σπάει να συναντώ παλιούς γνωστούς και να μου λένε: «Θυμάσαι τότε που βγαίναμε και περνάγαμε τέλεια;». Ναι, θυμάμαι, αλλά είναι ακόμα τέλεια, απλώς εσύ δεν βγαίνεις πια με την ίδια διάθεση που έβγαινες παλιότερα.
q Τελευταία παίζω μουσική σε μαγαζιά. Συνέβη τυχαία. Είχε ανοίξει η φίλη μου η Σκεύη το Blue Bird και κάποια βράδια ξεκίνησα να διαλέγω μουσική απ’ το YouTube και το iTunes. Δεν τολμώ να αποκαλέσω τον εαυτό μου DJ. Υπάρχουν άνθρωποι που το κάνουν αυτό με τρομερή σοβαρότητα και συνέπεια και θα είναι ντροπή να βάλω τον εαυτό μου δίπλα τους. Αυτό που κάνω εγώ είναι να σερβίρω τη mainstream μουσική με έναν πολύ προσωπικό τρόπο. Δεν παίζω ψαγμένα, δεν ξέρω καν ποιες είναι οι νέες κυκλοφορίες. Χρησιμοποιώ τις μουσικές μου αναφορές και τις ανακυκλώνω, δημιουργώντας μια συνειρμική αφήγηση.
q Ναι, είμαι πολύ συνειρμικός στις μουσικές μου επιλογές και αυτό είναι που με κάνει να ταιριάζω τη Μαρινέλλα
ΟΙAΘΗΝΑΊΟΙ
ΣΤΆΘΗΣ ΜΗΤΡΌΠΟΥΛΟΣ
με τους Nirvana, χωρίς να το κάνω επί τούτου. Προσπαθώ να διηγηθώ μια ιστορία, τουλάχιστον στο δικό μου το κεφάλι. Όλα αυτά που πολλοί θεωρούν trash ή κιτς έχουν χώρο στο δικό μου σύμπαν κι έτσι δίνω το άλλοθι και στους άλλους να τα απενοχοποιήσουν. Παίζω μουσική δίχως ακουστικά, όπως θα έπαιζα και στο σπίτι μου.
q Αισθάνομαι πολύ περήφανος που διοργανώνω το φετινό Athens DJs for Athens Ρride. Πήγα στους διορ-
Για εμάς τα μοναχοπαίδια οι φίλοι μας είναι πολύ σημαντικοί στη ζωή μας. Είναι τ’ αδέλφια μου. Έχω στηρίξει τη ζωή μου όλη στη συνεργασία με τους ανθρώπους που επιλέγω να είναι δίπλα μου. Οι δικοί μου φίλοι είναι οι σκαλωσιές μου για να γίνω το οικοδόμημα που θέλω να είμαι.
γανωτές και τους είπα ότι ήθελα να το διοργανώσω εγώ, χωρίς αμοιβή, ούτε για μένα αλλά ούτε και για τους υπόλοιπους ανθρώπους που θα δουλέψουν γι’ αυτό (DJs, περφόρμερ κ.λπ.), και όλα τα έσοδα να πάνε στη διοργάνωση. Αν μπορώ να συνεισφέρω με κάποιον τρόπο στην γκέι κοινότητα της Αθήνας, είναι αυτός. Η αντίφαση έγκειται στο ότι ενώ υποτίθεται ότι οι γκέι είναι αποδεκτοί σήμερα από την κοινωνία, και ως εκ τούτου δεν χρειάζονται τα γκέι πάρτι, στην πραγματικότητα δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Υπάρχουν ακόμα παιδάκια που τα μαλώνουν επειδή κάνουν παρέα μόνο με κορίτσια στο σχολείο.
q Για εμάς τα μοναχοπαίδια οι φίλοι μας είναι πολύ σημαντικοί στη ζωή μας. Είναι τ’ αδέλφια μου. Έχω στηρίξει τη ζωή μου όλη στη συνεργασία με τους ανθρώπους που επιλέγω να είναι δίπλα μου. Οι δικοί μου φίλοι είναι οι σκαλωσιές μου για να γίνω το οικοδόμημα που θέλω να είμαι.
q Γιατί μου αρέσει το trash; Κοίτα, νομίζω ότι ως λαός έχουμε μια τάση να βλέπουμε ωραιοποιημένη την εικόνα του εαυτού μας. Μπορεί τα πρότυπά μας να είναι ευρωπαϊκά, αλλά όταν κοιτάμε μέσα μας, βλέπουμε κάτι άλλο. Αυτή η σαπίλα του trash στην τηλεόραση, στις παλιές βιντεοταινίες ή στα ποπ βιντεοκλίπ με ερεθίζει πάρα πολύ και βρίσκω μια ομορφιά σε αυτό. Τον τελευταίο καιρό δεν μπορώ να κοιμηθώ το βράδυ αν δεν ακούγονται κάπου στο δωμάτιο οι «Τρεις Χάριτες». Είναι το δικό μου comfort zone.
q Το πιο ριψοκίνδυνο πράγμα που έχω κάνει μέχρι στιγμής είναι να μετακομίσω στο Γεράνι, ακριβώς πίσω απ’ την πλατεία Κουμουνδούρου. Πιο πριν έμενα στο Μετς, όπου όλα φάνταζαν ιδανικά. Τα σπίτια, τα όμορφα κορίτσια που έβγαζαν τα σκυλιά τους για βόλτα, τα αγόρια με τα μούσια, τα χίπστερ μαγαζιά. Σε αυτή την περιοχή ήρθα αντιμέτωπος με μια άθλια κατάσταση. Ήταν στέκι ναρκομανών και πολύ δύσκολο να το βιώνω στην καθημερινότητά μου. Σιγά-σιγά, βέβαια, αυτό άλλαξε και, όπως έχει συμβεί και στο παρελθόν, η διακίνηση μετακόμισε σε άλλη περιοχή. Πάντως, εδώ έχουμε αναβαθμιστεί. Ωστόσο, μετά από τρία χρόνια στην περιοχή, αισθάνομαι ότι έχω αλλάξει κι εγώ ο ίδιος και πια αυτή η γειτονιά είναι δική μου.
q Θα ακουστεί λίγο φοβικό αυτό που θα πω, αλλά όταν είχα πρωτομετακομίσει εδώ, περνούσα κάτι αφραγκίες, οπότε αποφάσισα να πάω στο κομμωτήριο όπου κουρεύεσαι με 5 ευρώ και το έχουν κάτι παιδιά απ’ το Μπανγκλαντές. Καθώς καθόμουν εκεί μέσα και περίμενα τη σειρά μου, άρχισαν να με κυριεύουν διάφορα περίεργα συναισθήματα, οπότε αυτομάτως λέω στον εαυτό μου: «Στάσου! Τι κακό μπορεί να συμβεί; Να κλείσουν τα ρολά και να σε πλακώσουν στο ξύλο;». Φυσικά και όχι, εννοείται πως δεν έγινε τίποτα τέτοιο. Αντιθέτως, έχω αναπτύξει δεσμούς με αυτούς τους ανθρώπους και πλέον εδώ κουρεύομαι και εδώ θα έρχομαι ακόμα κι αν μετακομίσω κάποτε σε άλλη περιοχή της Αθήνας. Οι τύποι είναι υπέροχοι. Με 5 ευρώ με κουρεύουν, μου κάνουν μασάζ στο κεφάλι, στην πλάτη, μου τριμάρουν τα φρύδια και γενικώς με περιποιούνται όσο πουθενά αλλού.
q Για μένα η Αθήνα έχει μια γοητεία. Με συγκλονίζει το γεγονός ότι κάτω από κάποια πολυκατοικία μπορεί να βρίσκονται αρχαία τείχη. Μου αρέσει να πηγαίνω μόνος μου σε αρχαιολογικούς χώρους, κυρίως εξωτερικούς, και να παρακολουθώ ξεναγήσεις. Δεν το κάνω για να εμπλουτίσω τις γνώσεις μου, είναι καθαρά θέμα απόλαυσης. Η κακή αισθητική είναι κομμάτι της Αθήνας και μέρος της ταυτότητάς της. Η αντίθεση της κακής αισθητικής με την τελειότητα των αρχαιοτήτων είναι το άλλο της μισό. Έχοντας μεγαλώσει στους πρόποδες του Υμηττού, έχω περάσει πολλές ώρες στο δάσος και, παρ’ ότι παιδί της πόλης, έχω πολύ βαθιά ριζωμένη μέσα μου την επαφή με τη φύση, τις βόλτες με τα σκυλιά. Είναι κάτι που αγαπώ και αναζητώ.
q Ο πατέρας μου ήταν ορθολογιστής. Πίστευε μόνο τους επιστήμονες, τους γιατρούς, δεν είχε καμία μεταφυσική ανησυχία. Μου έλεγε: «Τι γίνεται όταν πεθαίνεις; Απλώς δεν υπάρχεις πια». Ήμασταν πολύ ανοιχτοί, τα συζητούσαμε όλα αυτά και κατά τη διάρκεια της ασθένειάς του και κατά κάποιον τρόπο μου μετέδωσε αυτή του την κοσμοθεωρία. Ότι δηλαδή είμαστε μονάδες και διαδεχόμαστε η μία την άλλη. Οπότε, όταν τον έχασα, προφανώς στενοχωρήθηκα πολύ, αλλά καταλαβαίνω ότι είμαι η συνέχειά του πάνω στη γη.
q Τι μου έχει μάθει η ζωή; Να μην κωλώνω, αλλά, πού και πού, ν’ ακούω τη μάνα μου.
32 lifo – 2.3.17
ΙNFO
Τo Athens DJs for Athens Pride θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 4 Μαρτίου στο Ρομάντσο. Συμμετέχουν οι DJs και ομάδες party Βanana Boys, Bête Noire, Drama Queers, Jacob of Cappadocia, Kŷ, Lockbird, Molly//Bolt, NineBob, Roubi Roubi Roubi, Strap On Unicorns, The Dreamer και οι περφόρμερ A man to pet, Chraja, Darla, ΔούKISSα, Fabulous Russella, Filothei, Hollywood Volta, Natalie Geographic και Max Allen.
509 H
ΑΓΟΡΑ
ΤheGOODLIFO
τησ δασ α εβδομ
ΜΟΔΑ
Ο κόσμος του Pharrell Williams και της G-Star RAW Η G-Star RAW εξυψώνει το denim, συνδυάζοντας τη μοντέρνα αισθητική σχεδιασμού του brand με τη δημιουργικότητα του Head of Imagination, Pharrell Williams. Για την καμπάνια S/S ’17 η μάρκα παρουσιάζει το νέο τζιν πρότζεκτ «G-Star Elwood X25», το οποίο αποτελεί μια από κοινού δέσμευση στην καινοτομία, στη δημιουργικότητα και στην προσωπική έκφραση. Λανσαρισμένη ως μια νέα εκδοχή του εμβληματικού 3D τζιν της G-Star, το οποίο γιόρτασε την 20ή του επέτειο το 2016, η συλλογή G-Star Elwood X25 αποτελεί ένα καλλιτεχνικό πρότζεκτ προσωπικής έκφρασης χωρίς περιορισμούς που αποτυπώνεται σε 25 prints υπό την επιμέλεια του Pharrell Williams. Εμπνευσμένα από αυθεντικά καρό, καμουφλάζ σχέδια και παραδοσιακά μοτίβα απ’ όλο τον κόσμο, αυτά τα 25 prints χαρίζουν μια νέα διάσταση στην ανεξαρτησία. Τα παντελόνια Elwood με τα συγκεκριμένα prints φωτογραφήθηκαν φορεμένα από τον Pharrell Williams και την Ολλανδή καλλιτέχνιδα και μοντέλο Marte Mei van Haaster.
2.3.17 – lifo
33
GUCCI
Dirty Vegan
Ανδρικός μάλλινος τρίχρωμος σκούφος με τον χαρακτηριστικό πάνθηρα του Gucci. www.gucci.com
NAL O S R E P ER SHOPP
[Ένα βιβλίο για το vegan φαγητό δρόμου]
Τι είναι το Dirty Vegan; H αγάπη μου για το γρήγορο φαγητό, κάτι που λατρεύω από μικρό παιδί, μεταφρασμένη σε vegan συνταγές. Όταν σταμάτησα να τρώω φαγητά ζωικής προέλευσης, ξεκίνησα μια προσπάθεια να μετατρέψω όλες αυτές τις συνταγές που αγαπούσα σε φυτικές. Αυτό το βιβλίο, λοιπόν, είναι το απόσταγμα της προσπάθειας όλων αυτών των χρόνων. Οι vegan συνταγές είναι ευφάνταστες, απλές και πολύ μελετημένες.
ASTIER DE VILLATE
Δείτε τη συλλογή του εξαιρετικού γαλλικού οίκου στο κατάστημα της γκαλερί Ζουμπουλάκη. www.zoumboulakis.gr
SALTY BAG
Η κυλινδρική τσάντα Cassiopi είναι φτιαγμένη από ανακυκλωμένο τρίγωνο ιστίο σε υπέροχο μπλε χρώμα. www.saltybag.com
Δηλαδή, τι είδους προτάσεις θα βρούμε στο βιβλίο; Συνταγές για ινδικές σαμόσες, αυτά τα τηγανητά πιτάκια που έχουν για γέμιση ένα μείγμα πουρέ από βραστή πατάτα, κρεμμύδι, πράσινα μπιζέλια, μπαχαρικά και πράσινο τσίλι, λουκάνικα από μανιτάρια, φαλάφελ, σούπες, όπως η αιγυπτιακή μολοχία από κουκιά και η χαρίρα, η εθνική σούπα του Μαρόκου, που γίνεται με φακές ή ρεβίθια, ακόμα κι εκείνα τα πεντανόστιμα Ακάρα, τα τηγανητά πιτάκια που συνηθίζουν να φτιάχνουν στη Νιγηρία με έναν πολτό από μαυρομάτικα φασόλια. Πώς συλλέξατε όλες αυτές τις συνταγές; Άλλες προέκυψαν από τα ταξίδια μου στο εξωτερικό και άλλες μέσα από τις συναντήσεις που είχα κατά καιρούς με σεφ που ειδικεύονται σε έθνικ κουζίνες. Συνθέτοντας όλα αυτά, έστησα το συνταγολόγιο που υπάρχει μέσα στο βιβλίο.
ΤheGOODLIFO
UNITED COLORS OF BENETTON
Πλεκτό βαμβακερό τζάκετ σε έντονο πορτοκαλί χρώμα.
ZARA HOME
Φλοράλ κάλυμμα κρεβατιού και μαξιλαροθήκες. www.zarahome.com
Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να ασχοληθείτε με τη χορτοφαγική και vegan μαγειρική; Όλα ξεκίνησαν από την αγάπη μου και τον σεβασμό μου προς τα ζώα. Μου αρέσει η φυτική διατροφή, όπως και η πρόκληση να μαγειρεύω με φυτικές πρώτες ύλες. Αυτός ο συνδυασμός, παράλληλα με την αγάπη μου για τη μαγειρική, με έφερε εδώ που βρίσκομαι σήμερα. Είστε ο ίδιος vegan; Όχι, ακολουθώ φυτοφαγική διατροφή όμως. Το να είσαι vegan είναι κάτι πολύ πιο σύνθετο, είναι τρόπος ζωής, δεν αφορά μόνο το τι τρως.
Ο Νίκος Γαϊτάνος είναι αποκλειστικά σεφ vegan και χορτοφαγικής διατροφής. Πήρε την απόφαση να μην ξαναμαγειρέψει με ζωικά προϊόντα πριν από 15 χρόνια και από τότε μαγειρεύει αποκλειστικά και μόνο με φυτικά. Σε λίγες μέρες κυκλοφορεί το βιβλίο «Dirty Vegan - Street Food» συνταγές απ’ όλο τον κόσμο από τις εκδόσεις Arigata, στο οποίο περιέχονται πάνω από 100 συνταγές από πέντε ηπείρους και 23 προορισμούς.
ΡΩΤΗΣΑΜΕ ΤΟΝ ΕΙΔΙΚΟ
kειμενο μεροπη κοκκινη
φωτογραφια παρισ ταβιτιαν
ΙΩΆΝΝΗΣ ΜΕΚΙΆΜΗΣ ΚΑΙ ΑΠΌΣΤΟΛΟΣ ΑΡΣΈΝΙΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΊΔΗΣ
EXEIΣ ΓΟΥΣΤΟ
FASHION BLOGGERS
Πώς συναντηθήκατε εσείς οι δυο; Η γνωριμία μας ξεκινάει στα μέσα των ’90s, όταν γεννηθήκαμε, καθώς είμαστε ξαδέλφια. Οι περισσότεροι μας περνούν είτε για αδέλφια είτε για ζευγάρι. Τι είναι το Fire meet Gasoline; Αρχικά ξεκίνησε ως fashion blog, αλλά σήμερα θα μπορούσαμε να πούμε πως έχει και πολλά lifestyle στοιχεία. Σε μια εποχή κατά την οποία οι περισσότεροι επικεντρώνουν στην αρνητική πλευρά των πραγμάτων, εμείς θέλουμε να δείχνουμε όλα αυτά που θεωρούμε όμορφα. Πείτε μου δύο πράγματα που σας αρέσουν τον τελευταίο καιρό. Θα πούμε σίγουρα το κόκκινο (οπουδήποτε και σε οτιδήποτε) και τα puffer jackets. Και δύο που σιχαίνεστε. Όταν μας μπερδεύουν και όταν μας λένε όλοι να σταματήσουμε να μαλώνουμε. Θεσσαλονίκη ή Αθήνα; Η Θεσσαλονίκη είναι η πόλη μας και την αγαπάμε πολύ. Στην Αθήνα, όμως, έχουμε δει να πραγματοποιούνται όλα αυτά που επιθυμούσαμε. Πώς χαρακτηρίζετε στο στυλ σας; Θα λέγαμε πως έχουμε αρκετά σύγχρονο στυλ. Λατρεύουμε να φοράμε τζιν και sneakers, όμως πιστεύουμε πως βρίσκουμε τον τρόπο να βγαίνει ένα αρκετά ιδιαίτερο αποτέλεσμα. Συνδυάζουμε τα πιο δύσκολα κομμάτια με τα πιο basic. Δεν φοβόμαστε να γίνουμε λίγο πιο τολμηροί, ενώ τα αξεσουάρ μπορούν να σε μετατρέψουν σε street style star. Τι φοράτε σήμερα και πόσο κοστίζει; Σχεδόν όλα τα κομμάτια είναι από την ιταλική εταιρεία Diesel. Αφού φορέσαμε τα δερμάτινα jackets μας και τα μαύρα denim παντελόνια μας, προσθέσαμε μερικά αξεσουάρ, όπως ζώνη και καπέλο. Τα jackets και των δύο κοστίζουν 300 περίπου ευρώ και τα τζιν 150. Παρ’ όλα αυτά, πιστεύουμε ότι η τιμή δεν έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία για εμάς. Θα φορέσουμε τα πιο ακριβά και designer κομμάτια μας μαζί με αλλά που βρήκαμε σε κάποιο vintage shop. Τη μόδα και το στυλ, άλλωστε, μπορείς να τα βρεις παντού.
Απόστολος Αρσένιος Παναγιωτίδης Ιnstagram: @apostolospanagiotidis Ιωάννης Μεκιάμης Ιnstagram: @mekiamis
2.3.17 – lifo
35
KET H MARA RC RESE
ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΉ ΔΩΡΕΆ ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΊΑ Σ. ΜΕΝΤΕΚΊΔΗΣ Α.Ε.
Επίσημα εγκαίνια του πρώτου πανευρωπαϊκού Πάρκου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης & Ανακύκλωσης Την Παρασκευή 24 Φεβρουαρίου 2017, στον ευρύτερο χώρο του Δημαρχείου Αγίων Αναργύρων - Καματερού, πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του πρώτου Πάρκου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης & Ανακύκλωσης στην Ευρώπη, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Παυλόπουλου και προσωπικοτήτων κύρους, από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Το Πάρκο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης & Ανακύκλωσης δημιουργήθηκε από το εθνικό Συλλογικό Σύστημα Ανταποδοτική Ανακύκλωση σε συνεργασία με τον Δήμο Αγίων Αναργύρων - Καματερού και αποτελεί το πρώτο στην Ευρώπη. Το Πάρκο Ανακύκλωσης έχει ως στόχο να ενισχύσει την περιβαλλοντική εκπαίδευση και συνείδηση των νέων ανθρώπων, καθώς και να αυξηθεί η συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία της ανακύκλωσης.
Με κοινωνική ευαισθησία και υπευθυνότητα η εταιρεία Σ. Μεντεκίδης Α.Ε. στέκεται για άλλη μια φορά αρωγός στο σημαντικό έργο του Συλλόγου Γονέων, Κηδεμόνων και Φίλων ΑμεΑ Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Κατανοώντας τις αντίξοες συνθήκες μέσα στις οποίες ο σύλλογος αγωνίζεται για την προβολή και προώθηση ζητημάτων που αφορούν κυρίως παιδιά με αναπηρία, ενισχύει τον αγώνα τους με δωρεά 12.000 ευρώ. Η δωρεά αυτή γίνεται στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης της εταιρείας Σ. Μεντεκίδης Α.Ε., στην οποία ανήκουν τα φυσικά μεταλλικά νερά ΣΕΛΙ και ΔΙΟΣ, από το Βέρμιο και τον Όλυμπο αντίστοιχα.
Ελληνικά Πετρέλαια: Ιστορικό υψηλών καθαρών κερδών Ο Όμιλος Ελληνικά Πετρέλαια ανακοίνωσε τα οικονομικά αποτελέσματα για το 2016, σύμφωνα με ΔΠΧΠ. Το 2016, για δεύτερη συνεχή χρονιά, μετά τις ζημιογόνες χρήσεις 2013 και 2014, ο Όμιλος πέτυχε ιδιαίτερα υψηλή κερδοφορία παρά την υποχώρηση κατά 25% των διεθνών περιθωρίων διύλισης, σημειώνοντας την υψηλότερη επίδοση δημοσιευμένων αποτελεσμάτων στην ιστορία του, με τα κέρδη EBITDA να ανέρχονται σε €836 εκατ. και τα καθαρά κέρδη σε €329 εκατ. έναντι καθαρών κερδών €45 εκατ. το 2015 και ζημιών €369 εκατ. το 2014. Τα συγκρίσιμα αποτελέσματα, μετά την αφαίρεση των κερδών αποτίμησης αποθεμάτων ύψους €102 εκατ., λόγω της ανάκαμψης των διεθνών τιμών αργού πετρελαίου, διατηρήθηκαν για δεύτερη χρονιά στα ιστορικά υψηλότερα επίπεδα για τον Όμιλο, με συγκρίσιμα κέρδη EBITDA €731 εκατ. και συγκρίσιμα καθαρά κέρδη €265 εκατ. έναντι ζημιών €117 εκατ. το 2013 και οριακών κερδών €2 εκατ. το 2014.
Ολοκληρωμένη φροντίδα για την περιοχή των ματιών από τη La Roche-Posay!
ΤheGOODLIFO
Τα μάτια μας αποτελούν μία από τις πιο ευαίσθητες περιοχές του προσώπου. Η λεπτή επιδερμίδα της περιοχής, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα μάτια εκτίθενται καθημερινά σε πολλούς εξωτερικούς επιβαρυντικούς παράγοντες, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, οι φακοί επαφής ή η εκτεταμένη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή, καθιστά απαραίτητη την περιποίηση και τη φροντίδα τους. Η La Roche-Posay φροντίζει και σέβεται τις ανάγκες της επιδερμίδας γύρω από τα μάτια με μοναδικά προϊόντα που εξασφαλίζουν 24ωρη εντατική ενυδάτωση, υψηλή ανοχή και ελαχιστοποιούν τον κίνδυνο εμφάνισης δερματικών και οφθαλμικών αντιδράσεων. Για την περιποίηση και φροντίδα των ματιών μας η La Roche-Posay προτείνει την ενυδατική φροντίδα ματιών Hydraphase Intense Eyes, τη Respectissime Volume Mascara για ανεπανάληπτο όγκο με άνεση και τη διφασική λοσιόν για αφαίρεση του αδιάβροχου μακιγιάζ, Respectissime Waterproof Eye Make-up Remover.
Κερδίστε πέντε Samsung Galaxy A5 και 1 GB δώρο με τη Wind! Ο νέος διαγωνισμός στo YouΤube κανάλι της WIND (https://www.youtube. com/WINDnetwork) για πέντε Samsung Galaxy A5 και 1 GB δώρο ξεκίνησε! Οι ενδιαφερόμενοι απλώς χρειάζεται να κάνουν εγγραφή στο κανάλι της WIND στο YouΤube (http://bit.ly/WIND_Eggrafi) και να γράψουν σε comment κάτω από το video WIND Network Challenge (http://bit.ly/ WIND_NetworkChallenge) στο YouΤube «Σε ποιο σημείο θα δοκιμάσουν το δίκτυο της WIND». Ο διαγωνισμός θα διαρκέσει έως τις 12/03/17 (23:59), η κλήρωση θα πραγματοποιηθεί στις 13/03/17 και τα ονόματα των νικητών θα αναρτηθούν στη σελίδα της WIND στο Facebook, στο YouΤube και στο www.wind.gr. Δείτε τον διαγωνισμό εδώ: http://bit.ly/WIND_NetworkChallenge.
Ο ΟΠΑΠ κοντά στα παιδιά των δύο παιδιατρικών νοσοκομείων – Σημαντικά έργα ανακαίνισης και επίσκεψη-έκπληξη με αποκριάτικο «χρώμα» Μια μικρή γιορτή για τα παιδιά που νοσηλεύονται αυτές τις ημέρες στα δύο παιδιατρικά νοσοκομεία «Αγία Σοφία» και «Παναγιώτη & Αγλαΐας Κυριακού» έστησε ο ΟΠΑΠ την Πέμπτη 23 Φεβρουαρίου 2017. Η εταιρεία, που από το 2014 υλοποιεί σημαντικά έργα ανακαίνισης και στα δύο νοσοκομεία, θέλησε να βάλει τα παιδιά στο πνεύμα των ημερών και να τους προσφέρει στιγμές ξεγνοιασιάς, καθώς η βελτίωση της ψυχολογίας τους είναι καθοριστική για την ανάρρωσή τους. Ο ΟΠΑΠ, σε συνεργασία με το νοσηλευτικό προσωπικό που βάφτηκε αποκριάτικα, μοίρασε δώρα και χαμόγελα στα παιδιά, μετατρέποντας τους θαλάμους νοσηλείας σε παιδότοπους. Πολύχρωμα ντυμένοι ανιματέρ έκαναν ζογκλερικά και κατασκευές με μπαλόνι και ζωγράφισαν σχέδια στα πρόσωπα και στα χέρια των παιδιών, προσφέροντάς τους μια μαγική εμπειρία. Τόσο τα παιδιά όσο και οι γονείς τους πέρασαν ευχάριστες στιγμές μαζί με τους εργαζόμενους στα νοσοκομεία, που ευχαρίστησαν τον ΟΠΑΠ για τη συνεχή στήριξή του και την προσπάθεια να βελτιώσει την ψυχολογία των μικρών ασθενών.
ΤheWeek
ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΠΡΕΜΙΕΡΕΣ Τι καινούργιο ξεκινάει αυτή την εβδομάδα. σελιδα
ΒΙΒΛΙΟ
ΘΕΑΤΡΟ
CITY LAB
Η Τίνα Μανδηλαρά γράφει για τον Κάφκα.
Η Λουίζα Αρκουμανέα για τη Δύναμη του Σκότους.
Όσα ζήσαμε την προηγούμενη εβδομάδα.
σελιδα
42
σελιδα
44
38
σελιδα
46
ΣΙΝΕΜΑ Logan Στο κοντινό μέλλον, ο κουρασμένος Λόγκαν φροντίζει τον αδύναμο καθηγητή Ξαβιέ σε ένα κρησφύγετο στα σύνορα του Μεξικού, όταν μια νεαρή μεταλλαγμένη καταφθάνει, κυνηγημένη από σκοτεινές δυνάμεις. Κριτική από τον Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλο.
σελιδα
ΣΙΝΕΜΑ T2, Trainspotting
40
Μετά από 20 χρόνια στο εξωτερικό, ο Μαρκ Ρέντον επιστρέφει στη Σκωτία και ξαναβρίσκει τους παλιούς του φίλους. Βρίσκει τον Σπαντ ερείπιο, να δίνει άνιση μάχη εξαρτημένος από την ηρωίνη, και τον Sick Boy να ασχολείται με εκβιασμούς και άλλες βρομοδουλειές, για να συντηρηθεί όπως-όπως, την ίδια στιγμή που ο Φρανκ ο τρελός εκτίνει ποινή κάθειρξης 20 ετών, αφρίζοντας στην είδηση πως ο μισητός του φιλαράκος τούς τίμησε μετά από τόσο καιρό. ä Κριτική από τον Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλο στη σελ. 40
2.3.17 – lifo
37
EVENTS ΓΙ' ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
17 χρόνια Rock & Roll Circus Δεκαεπτά χρόνια Rock & Roll Circus με 4ήμερο Super Dynamic Sale για πρώτη φορά! Την Κυριακή, μαζί με χιλιάδες δίσκους, CDs και περιοδικά σε τιμές από 1 ευρώ, το Rock & Roll Circus γεμίζει τα ράφια του με χιλιάδες 7’’ singles για μία μέρα μόνο, στην τιμή του 1 ευρώ. Από την Πέμπτη 2 Μαρτίου όλα τα καινούργια και όλα τα μεταχειρισμένα βινύλια και CDs θα έχουν έκπτωση 30% και 50% αντίστοιχα. 02-05/03, «17 Years Rock & Roll Circus / Super Dynamic Sale / 2-5 Μαρτίου», Rock & Roll Circus, Σίνα 21, από τις 10:00, είσοδος ελεύθερη
38 lifo – 2.3.17
4. ΠΑΡΤΙ
SWANS
Lena Willikens
Oι Swans είναι ένα από τα μεγαλύτερα «δημιουργήματα» στην ιστορία της σύγχρονης μουσικής και επιστρέφουν ξανά στην Ελλάδα. Ο Ψαραντώνης, που έμελλε να γίνει ένας ζωντανός θρύλος της μουσικής, θα είναι μαζί τους στη σκηνή σε μια φαινομενικά παράδοξη, αλλά πολλά υποσχόμενη συνάντηση. ä 03/03, «Swans w/ Ψαραντώνης», Gagarin 205, Λιοσίων 205, 20:30, είσοδος: €20-28
Top
ΒΑΖΑΑR
1. ΣΥΝΑΥΛΙΑ
11
Clarity
Μιθριδάτης
3. ΠΑΡΤΙ Athens DJs for Athens Pride To Σάββατο 4 Μαρτίου, για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά, 16 αγαπημένοι/ες DJs της Αθήνας και 8 μοναδικοί περφόρμερ ενώνουν τις δυνάμεις σε ένα μεγάλο πάρτι που θα διαρκέσει μέχρι το πρωί, στα δύο stages του «Ρομάντσο». Όλοι συμμετέχουν αφιλοκερδώς με στόχο την ενίσχυση του Αthens Pride, που φέτος θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 10 Ιουνίου. ä 04/03, Ρομάντσο, Αναξαγόρα 3-5, 22:30, είσοδος: €5
Το default ξεκινάει τη νέα χρονιά με το τέταρτο your:fault και έχει την τιμή να φιλοξενεί την κολεκτίβα Alternadiva από τη Λευκωσία. Μαζί της οι resident DJs του default (i:Diom, Mackenzie). ä 04/03, «your:fault series 04: default x alternadiva», Owl Athens, Λέκκα 23-25, 23:00, είσοδος ελεύθερη
7. EIKAΣΤΙΚΑ
2. ΜΟΥΣΙΚΗ Ο Μιθριδάτης επιστρέφει με την κυκλοφορία του καινούργιου του κομματιού «Γλυκιά Ολντ’Σκουλιά» και το συνδυάζει με μια ιδιαίτερη ζωντανή εμφάνιση, σε ένα ανανεωμένο πρόγραμμα. Ένα μοναδικό hip hop live show με τραγούδια από την προσωπική του δισκογραφία αλλά και από το γνωστό ρεπερτόριο που έχουν τα Ημισκούμπρια. Μαζί του στη σκηνή θα βρίσκεται ο Σέξπυρ αλλά και ο hip-hop DJ QB MIX. ä 02/03, Faust, Καλαμιώτου 11 & Αθηναϊδος 12, Μοναστηράκι, 22:30, είσοδος: €5
6. ΠΑΡΤΙ your:fault series 04
Kormoranos και Needless επιστρέφουν στο six d.o.g.s με κεντρική καλεσμένη τη Γερμανίδα Lena Willikens, για πολλούς μία από τις πιο εκλεκτικές, ενδιαφέρουσες και περιπετειώδεις DJs αυτήν τη στιγμή στην Ευρώπη. Μαζί της ο Blue Lagoon (Kormoranos), back to back οι Chevy (Needless) και Bad Spencer (Yes It Does!! Sure It Does!!) και o Morah (Phormix).
5. ΜΟΥΣΙΚΗ J.S.BACH Ο Γιώργος Καλούδης ερμηνεύει στην τετράχορδη κρητική λύρα επιλεγμένα μέρη ενός από τα σημαντικότερα έργα του Γ.Σ. Μπαχ, τις Σουίτες για σόλο βιολοντσέλο. ä 02/03, «Παλαιά Μουσική - Johann Sebastian Bach», Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Βασ. Σοφίας & Κόκκαλη, 20:30, είσοδος: €4-15
2–8
MAΡΤ.
Η Ζωή Γαϊτανίδου παρουσιάζει, για πρώτη φορά στην γκαλερί The Breeder, την ατομική έκθεση «Clarity», που αποτελείται από νέα της έργα με κέντημα και παστέλ σε καμβά, συνοδευόμενα από οπτική και ακουστική εγκατάσταση. Η καλλιτέχνις χρησιμοποιεί το κέντημα για να δημιουργήσει περίτεχνες ταπισερί που συνδυάζουν αφηρημένα μοτίβα με μορφές, έχοντας ως αποτέλεσμα μια ένταση που θυμίζει αφρικανική τέχνη. ä 07/03, The Breeder, Iάσονος 45, Μεταξουργείο, Τρ.-Παρ. 12:00-20:00, Σάβ. 12:0018:00, είσοδος ελεύθερη
8. ΜΟΥΣΙΚΗ Hindi Zahra
Την αποκαλούν «Patti Smith της Β. Αφρικής» και το 2ο άλμπουμ της, το «Handmade», είναι γεμάτο αφροαμερικάνικες επιρροές. Έρχεται για πρώτη φορά στη χώρα μας με πλήρες συγκρότημα στο Παλλάς. ä 03/03, Θέατρο Παλλάς, Βουκουρεστίου 5, City Link, 21:00, είσοδος: €20-45
STOP THE S PRES
9. ΜΟΥΣΙΚΗ Παύλος Παυλίδης
ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Keep on Keeping on Η έκθεση Keep on Keeping on αποτελείται από μια επιλογή ιστορικών έργων και αντικειμένων της συλλογής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, τα οποία συνομιλούν με πρόσφατα έργα νέων καλλιτεχνών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Η έκθεση περιλαμβάνει νέες παραγωγές και ενσωματώνει συνεργασίες με τελειόφοιτους φοιτητές της Σχολής Καλών και Παραστατικών Τεχνών Frances Rich. ACG Gallery, Γραβιάς 6, Δευτ.-Παρ. 14:0018:00, Σάβ. 12:00-16:00, ελεύθερη είσοδος
Team Challenge! SKINOS Mediterranean Cocktails Challenge 2017.
Μ
Ένα ατμοσφαιρικό live που θα μας ταξιδέψει στον ονειρικό κόσμο του Παυλίδη. Αγαπημένα του κομμάτια σε νέες ενορχηστρώσεις αλλά και κάποια ανέκδοτα τα οποία θα έχουμε την ευκαιρία να ακούσουμε για πρώτη φορά με 11 άτομα επί σκηνής, σε μια νέα μουσική πρόταση του Παύλου. ä 03/03, «Παύλος Παυλίδης “Strings & Voices”», Gazarte Main Stage, Βουτάδων 34, Γκάζι, 21:00, είσοδος: €10-23
10. ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Two Islands
Το Beton7 Gallery παρουσιάζει την έκθεση των εικαστικών Maria & Natalia Petschatnikov. Στο επίκεντρο του καλλιτεχνικού έργου του βρίσκεται η διερεύνηση της ευρωπαϊκής ταυτότητας και διαφορετικότητας. ä 02/03, «Maria & Natalia Petschatnikov - Two Islands, “Το Ελληνικό Νησί”», Beton 7, Πύδνας 7, Βοτανικός, 20:00, είσοδος ελεύθερη
11. ΜΟΥΣΙΚΗ Τα Νυχτερινά του Chopin από solo κιθάρα Ο Αλέξανδρος Δανδουλάκης (Alex Dante) μεταφέρει τα «Νυχτερινά» του Frédéric Chopin στην ηλεκτρική κιθάρα, επαναπροσδιορίζοντας την αισθητική και τον ήχο τους, περιγράφοντας μια διαδρομή από τον Wes Montgomerry και τον Joe Pass μέχρι τον Pat Metheny και τον Kurt Rosenwinkel. H χρήση των κιθαριστικών εφέ και δύο ενισχυτών, που παίζουν Stereo, δημιουργεί σε αυτό το solo project ένα ογκώδες ηχοπεδίο το οποίο, σε συνδυασμό με τη θεμελιώδη μουσική των «Νυχτερινών» του F. Chopin, δημιουργεί ερώτηματα για την ύπαρξη ή μη διακριτών μουσικών στυλ. Λάτρης της κιθάρας, ο Chopin τη θεωρούσε, μαζί με το πιάνο, το πιο ολοκληρωμένο όργανο. ä 10/03, Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων, Κύπρου 91Α & Σικίνου 35Α, 21:30, είσοδος: €5
ΘΕΑΤΡΟ Όλα αυτά τα υπέροχα πράγματα Το πολυβραβευμένο Every Brilliant Thing του Duncan Macmillan (1984, Πνεύμονες) και του Johnny Donahoe ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Ένα έργο για την κατάθλιψη ή για το τι είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε γι’ αυτούς που αγαπάμε. Σε μετάφραση Αντώνη Γαλέου και ελεύθερη προσαρμογή από την Ιόλη Ανδρεάδη και τον Άρη Ασπρούλη (Οικογένεια Τσέντσι, Young Lear). Θέατρο του Νέου Κόσμου, Αντισθένους 7 & Θαρύπου, Φιξ, 210 9212900. Τετ.-Σάβ. 21:15 & Κυρ. 19:00 Είσοδος: €8-13 10/03-09/04
ετά την επιτυχία και το έντονο ενδιαφέρον που προκάλεσε πέρσι η ομαδική συμμετοχή, ο SKINOS καλεί και πάλι τους bartenders στο Team Challenge!
Ο διαγωνισμός αφορά την ομάδα, την κοινή προσπάθεια, το fun, την αλληλοστήριξη και τον συναγωνισμό και η έμπνευση αυτήν τη χρονιά έχει άρωμα Μεσογείου. Παροτρύνουμε, λοιπόν, όλους τους bartenders σε Ελλάδα, Κύπρο, Τουρκία, Λίβανο, Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ να βρουν το «ταίρι» τους, έναν ή μία bartender, και μαζί να μελετήσουν, να δοκιμάσουν, να μυρίσουν, να πιουν, να ξενυχτήσουν και να αναμείξουν το «τέλειο» μεσογειακό κοκτέιλ που θα παρουσιάσουν στην κριτική επιτροπή του SKINOS Mediterranean Cocktails Challenge 2017. Ο διαγωνισμός διοργανώνεται από το Skinos Mastiha Spirit και στο 7ο έτος του έχει γίνει πια θεσμός, μεγαλώνοντας κάθε χρόνο σε συμμετοχές και αποκτώντας μια ξεχωριστή θέση στη συνείδηση των bartenders αλλά και της διεθνούς σκηνής των spirits. Οι νικητές του Mediterranean Cocktails Challenge 2017 θα ταξιδέψουν στο Βερολίνο και στο BCB (Bar Convent Berlin) για να εκπροσωπήσουν το νικητήριο κοκτέιλ τους στο περίπτερο που o SKINOS θα έχει στο κορυφαίο αυτό Φεστιβάλ για τον χώρο του μπαρ. Κριτές του διαγωνισμού είναι δύο από τους γνωστότερους Έλληνες bartenders: ο Δημήτρης Κιάκος, ιδιοκτήτης του θρυλικού Gin Joint, και ο Αλέξανδρος Σουρμπάτης, βραβευμένος bartender και bar manager του Spinte Bar στη Θεσσαλονίκη. Η συμμετοχή στο στο Mediterranean Cocktails Challenge είναι για ομάδες των 2 bartenders αποκλειστικά, οι οποίοι θα πρέπει να καταχωρίσουν ηλεκτρονικά τη συνταγή τους στο www.myskinos.com/mcc από τις 20 Φεβρουαρίου και μέχρι τις 12 Απριλίου. Όλες οι συμμετοχές που τηρούν τους όρους του διαγωνισμού θα διαγωνιστούν στους προκριματικούς γύρους που θα διεξαχθούν πανελλαδικά σε 5 πόλεις. Τα πέντε «δίδυμα» bartenders με τις υψηλότερες βαθμολογίες θα προκριθούν στον τελικό γύρο που θα διεξαχθεί στην Αθήνα τον Ιούνιο. Μια «γεύση» από τον περσινό διαγωνισμό θα πάρετε στο https://www.youtube.com/ watch?v=vaBKNSyNk_4.
Για περισσότερες πληροφορίες και για τους όρους συμμετοχής επισκεφθείτε το επίσημο site του διαγωνισμού www.myskinos.com/mcc. Για νέα, ανακοινώσεις και για να εμπνευστείτε για τη συνταγή σας μπείτε στη σελίδα μας στο facebook www.facebook.com/SkinosMastihaSpirit.
2.3.17 – lifo
39
H ΤΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ Logan
Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο p
T2, TRAINSPOTTING Σκηνοθεσία: Ντάνι Μπόιλ Πρωταγωνιστούν: Γιούαν ΜακΓκρέγκορ, Ρόμπερτ Καρλάιλ, Τζον Λι Μίλερ
Κακό
Μετά από 20 χρόνια στο εξωτερικό, ο Μαρκ Ρέντον επιστρέφει στη Σκωτία και ξαναβρίσκει τους παλιούς του φίλους.
Σκηνοθεσία: Τζέιμς Μάνγκολντ Πρωταγωνιστούν: Χιου Τζάκμαν, Πάτρικ Στιούαρτ
Στην πρώτη σκηνή του δεύτερου μέρους του Trainspotting ο Ρέντον σωριάζεται στον διάδρομο ενός γυμναστηρίου. Επιστρέφοντας στο Εδιμβούργο, βρίσκει τον Σπαντ ερείπιο, να παλεύει στην άνιση μάχη του με την εξάρτηση από την ηρωίνη, και τον Sick Boy να ασχολείται με εκβιασμούς και άλλες βρομοδουλειές, για να συντηρηθεί όπως-όπως, την ίδια στιγμή που ο Φρανκ ο τρελός εκτίνει ποινή 20 ετών κάθειρξης, αφρίζοντας στην είδηση πως ο μισητός του φιλαράκος τους τίμησε μετά από τόσον καιρό. Με τον Sick Boy σε πιο ήπια κατάσταση, όλοι πληρώνουν, με διαφορετικό τρόπο, το τίμημα της άγριας νεότητας και ο Rent Boy λειτουργεί ως το φάντασμα που γύρισε στον τόπο του εγκλήματος για να αναμοχλεύσει τις αναμνήσεις της πιο ένδοξης εποχής μιας βαρετής ζωής σε μια βαρετή πόλη, αλλά και για να ξεσκονίσει τη δράση. Ποντάροντας περισσότερο στο τοξικό και όχι στο ταξικό περιβάλλον, ο Μπόιλ τραβάει από τα μαλλιά την πλοκή για να δικαιολογηθεί η συνάθροιση της παρέας, αλλά το κάνει με γούστο και τη γνώριμη επιδεξιότητά του, με πολλή μουσική και την επίγνωση πως, ακριβώς δύο δεκαετίες μετά, τα κουρασμένα παλικάρια του δεν έβαλαν μυαλό, ούτε απέκτησαν ξαφνικά συνείδηση (αφού τους λείπει η υποδομή και η ραχοκοκαλιά), αλλά γνωρίζουν πως τα περιθώρια είναι πλέον στενά και κάθε στραβοτιμονιά μπορεί να είναι η τελευταία. VILLAGE RENTI 1,10,20 - VILLAGE MALL 5,13 - VILLAGE PAGRATI 1 - VILLAGE FALIRO 6,9 - VILLAGE AG.DIMITRIOS 5 ODEON MAROUSI 3 - ODEON ESCAPE 4,5 - ODEON STARCITY 3,4,6,10 - ΑΕΛΛΩ 2 - ΑΘΗΝΑΙΟΝ 1,2 - ΑΘΗΝΑΙΟΝ CINEPOLIS 3 - ΑΙΓΛΗ 1 - ΑΝΟΙΞΗ 2 - ΚΗΦΙΣΙΑ 2 - ΝΑΝΑ 4,6 - ΣΠΟΡΤΙΓΚ 1 ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 1 - ΜΑΡΙΑ ΕΛΕΝΑ-ΟΝΑΡ
40 lifo – 2.3.17
γυναίκα που ζητάει επίμονα βοήθεια από τον Γουλβερίν, τάζοντάς του ένα γενναίο χρηματικό ποσό για να βοηθήσει το μικρό κορίτσι που τη συνοδεύει. Ο Λόγκαν είναι αρχικά απρόθυμος, αλλά στην πρώτη της μάχη με τους σκοτεινούς της διώκτες η μικρή αποδεικνύει πως είναι φτιαγμένη από την ίδια στόφα: μεταλλαγμένη και θανατηφόρα, προικισμένη με τις ίδιες ειδικές δυνάμεις που χρόνια ταλαιπωρούν τον Λόγκαν, αντιστέκεται στις προσπάθειες μυστικών αστυνομικών να τη συλλάβουν, και μαζί με αυτή την παρέα της, το μέλλον του είδους, τους νέους X-Men, που μάλλον κρύβονται, αν αποδειχτεί πως όσα ισχυρίζεται η γυναίκα είναι αλήθεια και δεν τα έχει βγάλει από το μυαλό της για να προστατέψει το περιζήτητο, ακατέργαστο παιδί/όπλο που καλύπτει. Βλοσυρός, παραιτημένος και ενίοτε οργίλος, ο Λόγκαν/Γουλβερίν έχει συμβιβαστεί με το τέλος και έχει αποδεχτεί αδιαμαρτύρητα τη φθορά. Η σχέση του με τον καθηγητή παρουσιάζει πάντα ενδιαφέρον στο ζόρι του συναισθήματος, σαν ένας διανοούμενος να έχει εξημερώσει ένα άγριο ζώο και να απαιτεί να τον αποκαλεί πατέρα και να του χρωστά ευγνωμοσύνη. Όταν όμως το κορίτσι, επίσης ατίθασο και ακοινώνητο, μπαίνει γρυλίζοντας στην εξίσωση, η σπίθα της συνέχειας τον τριβελίζει και ο Μάνγκολντ, στην καλύτερή του στιγμή (και όχι στο Cop Land, που είχε επαινεθεί υπερβολικά, κυρίως λόγω της θεαματικής, αλλά αμφίβολης «μεταμόρφωσης» του Σιλβέστερ Σταλόνε), παίζει συνεχώς με την αντίστιξη, σαν μια βελτιωμένη, πιο ζουμερή και θεαματική εκδοχή του Leon, χωρίς να χαϊδεύει τον αγιάτρευτο μισανθρωπισμό του Λόγκαν. Είναι η πρώτη φορά που ο κόσμος της Marvel δραπετεύει από τη φρενίτιδα και κάνει μια στάση για να αναλογιστεί πού βαδίζει και ποιος είναι ο απώτερος σκοπός των ηρώων του. Αποδέχεται το τρωτό του ήμισυ, το Logan δείχνει ωριμότητα και δραματική πολυπλοκότητα, έστω κι αν στην πορεία υστερεί, φυσιολογικά, σε νέες εικόνες. Βέβαια, αν οι Marvel-ous το θελήσουν, και νεκρούς ανασταίνουν (αντί spoiler…). ΦΟΙΒΟΣ
Κινηματογράφος
Πάνε 17 χρόνια από τότε που ο Γουλβερίν έδειξε για πρώτη φορά τα δόντια του και ακόνισε τις κοφτερές του οπλές στο σινεμά, γεμάτος οργή και μίσος, ως φονικό freak εργαλείο στα χέρια των X-Men, ένα αλλόκοτο και τρομακτικό υβρίδιο με μια καλά κρυμμένη ευαίσθητη πλευρά που δεν συνθηκολόγησε ποτέ με τη φύση, την αποστολή και τη λειτουργία του σε έναν κόσμο ξένων και εχθρών. Οι δύο φορές που πρωταγωνίστησε δεν τον προβίβασαν ουσιαστικά ούτε ανέδειξαν εκφάνσεις του χαρακτήρα του που δεν γνωρίζαμε. Μάλλον πρόφαση για σαματά ήταν, με αμηχανία και μια αίσθηση διεκπεραίωσης. Σε ένα περιβάλλον που έχει εξελιχθεί, και με δεδομένη την απογοήτευση των τελευταίων X-Men, παρά τη γνώριμη σβελτάδα του Μπράιαν Σίνγκερ, το Logan μοιάζει το ιδανικό αντίδοτο για το Legion, το νέο πόνημα περί μεταλλαγμένων της Marvel – ένα ταχύτατο, εξελιγμένο, τεχνοψυχεδελικό θέαμα που συμβαίνει περισσότερο στο μυαλό και προκαλεί ενδιαφέρουσα σύγχυση ανάμεσα στην πραγματικότητα και στη φαντασία. Η ταινία του Τζέιμς Μάνγκολντ είναι περισσότερο δράμα, μια ελεγεία για έναν γερασμένο ήρωα που σέρνεται χωρίς σκοπό και, κυρίως, δεν έχει καμία διάθεση να επουλώσει τα τραύματά του, επιλέγοντας συστηματικά την εθελούσια ευθανασία παρά την αυτόματη, θαυματουργή αυτοΐαση που επιτρέπει η επίκτητη δύναμή του. Η δράση συμπληρώνει, αλλά δεν καθορίζει το φιλμ που σηματοδοτεί την τελευταία εμφάνιση του Λόγκαν, ο οποίος εδώ οδηγεί ευσυνείδητα, αλλά απαθώς, μια λιμουζίνα για να μαζέψει χρήματα για την ιατρική υποστήριξη του καθηγητή Εξέβιερ. Ο Πάτρικ Στιούαρτ επιστρέφει στον ρόλο του πατριάρχη των X-Men, καταβεβλημένος και παροπλισμένος, κρυμμένος σε μια αποθήκη στη μέση του πουθενά. Πού και πού ανακτά τα λογικά και τις (πλούσιες) αισθήσεις του, αλλά όταν τις χάνει, όλοι γύρω του απειλούνται από τις αυξανόμενες κρίσεις του, καθώς ο τρομερός εγκέφαλός του καταρρέει και ο ίδιος χάνει τον έλεγχο, κινδυνεύοντας να υποκύψει και να σκοτώσει. Ώσπου εμφανίζεται μια απελπισμένη, κυνηγημένη
απο τον θοδωρη κουτσογιαννοπουλο, συνοψεις ταινιών: τασοσ μελεμενιδησ
Στο κοντινό μέλλον, ο κουρασμένος Λόγκαν φροντίζει τον αδύναμο καθηγητή Ξαβιέ σε ένα κρησφύγετο στα σύνορα του Μεξικού. Οι προσπάθειες, όμως, του Λόγκαν να μείνει μακριά από τα μάτια του κόσμου και την ίδια του την κληρονομιά θα τερματιστούν όταν μια νεαρή μεταλλαγμένη καταφθάνει, κυνηγημένη από σκοτεινές δυνάμεις.
GLORY Σκηνοθεσία: Κριστίνα Γκορτσέβα, Πέταρ Βαλτσάνοφ Πρωταγωνιστούν: Μαργαρίτα Γκόσεβα, Στεφάν Ντενιλίμποφ Ο Τσάνκο Πετρόφ βρίσκει εκατομμύρια λέβα στις γραμμές του τρένου. Αποφασίζει να τα παραδώσει στην αστυνομία και το κράτος τον επιβραβεύει με ένα ρολόι χεριού που σύντομα σταματάει να δουλεύει. Στο μεταξύ, η Τζούλια Στάκοβα, υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων του υπουργείου Μεταφορών, χάνει το παλιό του ρολόι που ήταν οικογενειακό κειμήλιο. Έτσι, ξεκινά η απεγνωσμένη προσπάθεια του Τσάνκο να ανακτήσει το ρολόι του, μαζί με τη χαμένη του αξιοπρέπεια.
Στην τρίτη ταινία των Βούλγαρων σκηνοθετών Γκορτσέβα και Βαλτσάνοφ ο ήρωας είναι ένας Καλός Σαμαρείτης με βαρύ πρόβλημα τραυλισμού, ο εργάτης Τσάνκο, που βρίσκει πολλά χρήματα στις γραμμές του τρένου, αποφασίζει να τα παραδώσει στις Αρχές και ως άλλος John Doe βρίσκει κακό μπελά στον κυκεώνα της δημοσιότητας που ακολουθεί, καθώς μια διψασμένη για κυβερνητική προπαγάνδα υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων τον μοστράρει με ιδιοτελή κίνητρα. Μια συγκεκριμένη κίνηση αυτής της γυναίκας, να πάρει το παλιό ρολόι που φοράει ο Τσάνκο, με το οποίο είναι συναισθηματικά δεμένος, και να του κάνει δώρο ένα καινούργιο, ψηφιακό, αμφίβολης ποιότητας, συμβολίζει την αντίθεση που υπάρχει στη σύγχρονη βουλγαρική κοινωνία, την έλλειψη σεβασμού, την υποκρισία, απέναντι στις παραδοσιακές αξίες. Ωστόσο, με νατουραλισμό και απλότητα, το Glory κινείται χωρίς επιδεικτικές χειρονομίες και εμβαθύνει στους δύο χαρακτήρες, ξεπερνώντας το στενό βαλκανικό πλαίσιο. Βραβείο Κριτικών στο περσινό Φεστιβάλ του Λοκάρνο. ΑΤΛΑΝΤΙΣ 2 - ΙΝΤΕΑΛ - ΝΙΡΒΑΝΑ
2.3.17 – lifo
41
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Γιατί ο Κάφκα παραμένει αδυσώπητα επίκαιρος
Δύο πολύ φροντισμένες και εμπλουτισμένες εκδόσεις, η πρόσφατη συλλογή «Έρευνες ενός σκύλου» από τις εκδόσεις Πατάκη και η «Σωφρονιστική Αποικία» που μόλις κυκλοφόρησε από την Κίχλη, επιβεβαιώνουν τη διαχρονικότητα και τον άκρως μοντέρνο χαρακτήρα των κειμένων του Φραντς Κάφκα.
από την τίνα μανδηλαρά
Βιβλίο
Ο
42 lifo – 2.3.17
παραμορφωτικός καθρέφτης μέσα από τον οποίο ο Κάφκα έβλεπε τον εαυτό του και το σύμπαν θα παραμείνει για πολλά χρόνια αόρατος στους πιο πολλούς. Απέραντες οι ερμηνείες και τα είδωλα, ελάχιστα ωστόσο τα βέβαια συμπεράσματα για τον συγγραφέα που πάντα ήξερε να κρύβεται και να ξεφεύγει. Για τους περισσότερους παραμένει μια σκιά κρυμμένη πίσω από το ρόπτρο, για τους πραγματικούς αναγνώστες όμως είναι ο τολμηρός συγγραφέας που σήκωσε το λογοτεχνικό του τσεκούρι για να συντρίψει την παγωμένη θάλασσα μέσα μας. Είναι ο δηκτικός σατιρολόγος που αγάπησε ο Κούντερα και ο ευαίσθητος προφήτης που επικαλέστηκε ο Στάινερ για να περιγράψει τις μεγάλες «πηγές διανοητικής και αισθητικής ενέργειας», της εντοπισμένης στην καρδιά της Κεντρικής Ευρώπης. Μονίμως ανέστιος και ανίκανος να χωρέσει την ανεξάντλητη και οργιώδη φαντασία του στις πνευματικές μόδες της εποχής, ο Κάφκα έμεινε από νωρίς μακριά από την παρέα του περίφημου café «Continental» στην Πράγα, παρασυρμένος από πιο συμβολικά και παράφορα μονοπάτια: η εικονοπλαστική του δύναμη τον έκανε, για παράδειγμα, όχι μόνο να ανυψώσει τα ζώα σε σχέση με τους ανθρώπους για να
απαντήσει στον ηθικό τους ξεπεσμό αλλά και να περιγράψει τις δικές του ψυχικές αντοχές μέσα από αντίστοιχες ζωικές αντιδράσεις – άλλοτε ως ένας επιβλητικός μαύρος πάνθηρας (Καλλιτέχνης της πείνας) και άλλοτε ως απεχθές ζωύφιο (Μεταμόρφωση). Προσφεύγοντας στο ζωικό βασίλειο πολύ πριν τον Τζορτζ Όργουελ ή τους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας, μας πρόσφερε μια σειρά από ονειρικά, δυστοπικά αφηγήματα, ακολουθώντας κατά γράμμα όσα ο Νίτσε υπαγόρευε στην ψυχή του: κατάφερε έτσι να συσχετίσει την κατάπτωση στις κοινωνικές σχέσεις με τη σήψη του δυτικού πολιτισμού. Αυτό είναι παραπάνω από εμφανές στη Σωφρονιστική Αποικία, όπου οι ανθρωπιστικές θεωρίες γρήγορα εξαντλούνται στον άδικο τρόπο απόδοσης και εκτέλεσης των ποινών. Το σύστημα που «σύμφωνα με τις βαθύτερες αντιλήψεις σας το θεωρείτε ανθρώπινο, και μάλιστα ανταποκρινόμενο απόλυτα στην ανθρώπινη κατάσταση» υπάρχει, όπως και το περίφημο μηχάνημα που πρωταγωνιστεί στο διήγημα, αποκλειστικά για να τιμωρεί. Στην ιστορία αυτή ο απείθαρχος στρατιώτης που καταδικάζεται σε θάνατο βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα τεράστιο μηχάνημα για το οποίο υπεύθυνος είναι ένας αξιωματικός, έχοντας ως παρατηρητή
φρanτσ kaφka Έρευνες ενός σκύλου
Μτφρ.: Αλεξάνδρα Ρασιδάκη Εκδόσεις Πατάκη Σελ.: 304
franz kafka
Στη σωφρονιστική αποικία Μτφρ.: Βασίλης Τσαλής Εκδόσεις Κίχλη Σελ.: 192
σε όσα συμβαίνουν έναν ταξιδιώτη. Παρά τη διαφαινόμενη έκφραση δυσαρέσκειας του τελευταίου απέναντι στην άδικη ποινή και στα βασανιστήρια του άμοιρου στρατιώτη, τελικά προτιμά να παραμείνει ουδέτερος και να αναζητήσει καταφύγιο στη φυγή. Όλες αυτές οι παράμετροι των διαφορετικών αντιδράσεων και της ανάδειξης ενός υποτιθέμενου ανθρωπισμού που είτε υπάρχει για να εξοντώνει είτε παραμένει στα χαρτιά εξετάζονται αναλυτικά στα κατατοπιστικότατα κείμενα που συνοδεύουν τη φροντισμένη έκδοση Στη σωφρονιστική αποικία από την Κίχλη, σε μετάφραση Βασίλη Τσαλή και επιμέλεια επιμέτρου Γιώτας Κριτσέλη. Σύμφωνα με το επίμετρο που γράφει ο Ζimmermann εν προκειμένω: «Τίθεται σε δοκιμασία ο ανθρωπισμός του Ευρωπαίου ως συμβατική συμπεριφορά, η οποία λειτουργεί μεν ανάμεσα σε καλλιεργημένους ανθρώπους γύρω από ένα τραπέζι τσαγιού, όμως έξω από αυτούς τους πολιτισμένους κύκλους ακυρώνεται. Στη σωφρονιστική αποικία προσκρούει πάνω στα όρια του ευρωπαϊκού πολιτισμού, ο οποίος στα όρια αυτά μάλλον παρά στον πυρήνα του αποδεικνύεται εξαιρετικά εύθραυστος». Χαραγμένη επομένως με ακίδες πάνω στο σώμα του κατάδικου της Σωφρονιστικής Αποικίας, η άδικη ετυμηγορία ενός αδυσώπητου συστήματος φέρνει εύλογα στον νου τα ανεξίτηλα σημάδια που χαράζονται πάνω στο κοινωνικό σώμα της Ευρώπης του τότε αλλά και του σήμερα. Αδιανόητα μοντέρνος και αέναα επίκαιρος, ο Κάφκα κληροδότησε στους σημερινούς αναγνώστες τη χαμηλή του φωνή που σύντομα μετατράπηκε σε κραυγή απελπισίας για τον αδύναμο και τον καταφρονεμένο. Ίσως γι’ αυτό να φάνηκε ότι δεν συμπορεύεται πάντα και απόλυτα με τους συγκαιρινούς του. Λαμβάνοντας για πάντα τον ρόλο του άγρυπνου παρατηρητή, δεν αφέθηκε ούτε στιγμή να «τον παρασύρουν τα άλογα εκεί κάτω, με τις άμαξές τους και τον θόρυβό τους» που θα τον οδηγούσαν «επιτέλους προς την ανθρώπινη συνύπαρξη», όπως γράφει με ειρωνική πικρία στο άκρως αυτοαναφορικό και πανέμορφο διήγημά του Το παράθυρο στο σοκάκι που περιλαμβάνεται στη συλλογή με τον τίτλο Έρευνες ενός σκύλου και άλλα διηγήματα (από τις εκδόσεις Πατάκη). Εκτός από την εξαιρετικά ακριβή απόδοση, η Αλεξάνδρα Ρασιδάκη έχει φροντίσει να συμπληρώσει την έκδοση με ένα κατατοπιστικότατο επίμετρο και έναν πρόλογο, όπου μας πληροφορεί ότι η μετάφρασή της βασίστηκε –επιτέλους!– στην πλήρη και μη λογοκριμένη από τον Μαξ Μπροντ έκδοση της Φρανκφούρτης. Εξού και η προφανέστατη ειρωνική διάθεση που διαφαίνεται σε φράσεις που εσκεμμένα παρέλειπε ο Μπροντ και διέπει τα περισσότερα από τα διηγήματα της συλλογής. Αυτή μάλλον έχει να κάνει με τη μετατροπή των ζώων σε υπόγειους κριτές των ανθρώπινων πράξεων, είτε πρόκειται για τη στρεβλή άποψη που έχουν για την τέχνη είτε για την παράλογη και εντελώς ανελεύθερη αντίληψή τους περί κοινωνικών σχέσεων. Τα ζώα υποκαθιστούν τους ανθρώπους, αποδίδοντας γλαφυρά το πλήρες μέγεθος της αποξένωσης του ανθρώπινου είδους από τη φύση του. Όπως ομολογεί ο πίθηκος στη σχετική του Αναφορά προς μια Ακαδημία: «Οι άνθρωποι εκείνοι δεν είχαν πάνω τους τίποτα που να με θέλγει ιδιαίτερα. Αν ήμουν οπαδός της προαναφερθείσας ελευθερίας, θα είχα προτιμήσει σίγουρα τη μεγάλη θάλασσα από τη διέξοδο που αντίκριζα στο θολό βλέμμα αυτών των ανθρώπων».
RADIO BOOKSPOTTING από τον γιώργο-ίκαρο μπαμπασάκη Για παράδειγμα, οι εναέριοι σκύλοι από το τεχνολογία «φτιάχνουν πορτοφόλια από διήγημα Έρευνες ενός σκύλου έχουν πολλές ανθρώπινο δέρμα». Ίσως νωρίτερα από αναλογίες, αλλά και πάλι δεν μπορούν να κάθε λογοτέχνη, και επηρεασμένος σε φτάσουν, όσον αφορά τον παμεγάλο βαθμό από τον Ντοραλογισμό, τους «ανώτερους» στογιέφσκι, εντόπισε και καανθρώπους του πνεύματος, οι τέγραψε την παθογένεια που οποίοι: «Ασταμάτητα διηγούστον εσωτερικό κόΔεν αφέθηκε προκαλεί νται είτε τους φιλοσοφικούς σμο η φαινομενική πρόοδος. στοχασμούς στους οποίους ούτε στιγμή Σάμπως να έβλεπε το αυγό μπορούν να επιδίδονται διαρτου φιδιού που είχε αρχίσει να να «τον πακώς, καθώς έχουν αποφύγει επωάζεται από τότε, μετατρέκάθε σωματική κόπωση, είτε ρασύρουν τα ποντας τον εαυτό του σε έναν τις παρατηρήσεις που κάνουν παράδοξο προφήτη στο λυκόαπό την υπερυψωμένη τους φως του δυτικού πολιτισμού. άλογα εκεί θέση. Και παρά το γεγονός ότι, Γιατί μπορεί η αυτοσυνείδηση κάτω, με τις του σοφού να συνοδευόταν όπως είναι άλλωστε αναμενόμενο, δεν διακρίνονται ιδιαίτεάμαξές τους από γενναίες δόσεις ανασφάρα για την οξυδέρκειά τους και λειας και φόβου, αλλά αυτό και τον θόρυ- δεν σήμαινε ότι ο ίδιος δεν η φιλοσοφία τους είναι τόσο άχρηστη όσο και οι παρατηρήτολμούσε να σηκώσει ψηλά, βό τους» που σαν παντιέρα, την πένα του, σεις τους και η επιστήμη δεν μπορεί να αξιοποιήσει τίποτε θα τον οδη- έχοντας ενδυθεί ψυχικά με από αυτά, και ούτως ή άλλως μια απαράμιλλη συναίσθηση δεν βασίζεται σε τόσο πενι- γούσαν «επιτέ- ευθύνης. Όπως γράφει στη χρές συνδρομές, παρ’ όλα αυκαι υπέροχη Νύχτα του: λους προς την μικρή τά, αν ρωτήσει κανείς ποιο το «Κι εσύ ξαγρυπνάς, είσαι ένας όφελος των εναέριων σκύλων, από τους φύλακες, βρίσκεις ανθρώπινη θα πάρει επανειλημμένα την τον διπλανό σου κουνώντας συνύπαρξη» ένα αναμμένο ξύλο από τον απάντηση ότι συνεισφέρουν πολλά στην επιστήμη». σωρό τα προσανάμματα κοΩς γνωστόν, ο Κάφκα είδε ντά σου. Γιατί ξαγρυπνάς; με καχυποψία τα επιστημονιΈνας πρέπει να παραφυλά, κά επιτεύγματα της εποχής του, γνωρίέτσι λένε. Ένας πρέπει να είναι εκεί». ζοντας, όπως ο αγαπημένος του μέντο- Κι αυτός ήταν σίγουρα εκεί, περισσότερο ρας Καρλ Κράους, πως η επιστήμη και η από όλους.
Οι Σαλοί του Διαφωτισμού Ο «Αλλόκοτος Ελληνισμός» του Νικήτα Σινιόσογλου. Το μεγαλύτερο κάθαρμα που γέννησε η Ελλάδα. Ο αδιανόητος τύπος που άκουγε στο όνομα Κωνσταντίνος Συμωνίδης και που ουδείς γνωρίζει πότε και πού ακριβώς γεννήθηκε −στα 1823 ή στα 1824, σε ένα πολεμικό πλοίο εν πλω για τη Σύμη ή στην Ύδρα− και πώς και πότε και πού ακριβώς πέθανε −το 1867 από λέπρα στην Αλεξάνδρεια, ή σε μια μικρή πόλη της Αλβανίας το 1890, ή σ’ ένα κελί της Μονής του Αγίου Σάββα από φοβερή δυσεντερία το 1887− χαρακτηρίστηκε, μεταξύ άλλων, όπως απατεώνας και πλαστογράφος, «το μεγαλύτερο κάθαρμα που γέννησε η Ελλάδα». Και μάλιστα από κάποιον σοβαρότατο καθηγητή του Χάρβαρντ, ονόματι Κορνήλιους Κόνγουεϊ Φέλτον (Cornelius Conway Felton, 1807-1862). Σύμφωνα με φήμες και μαρτυρίες, εν πολλοίς εκπορευόμενες από τον ίδιον, ο Συμωνίδης, σαν άλλος Αρθούρος Κραβάν, ήταν βαφτισιμιός του ναυάρχου Ανδρέα Μιαούλη, απέκτησε πτυχία Φιλοσοφίας από πανεπιστήμια στη Μόσχα και στην Οδησσό, ήταν ιππότης, ο πατέρας του ήταν ευνοούμενος του Ιωάννη Καποδίστρια, καταγόταν από τα Στάγειρα και μακρινότατος πρόγονός του ήταν ο Αριστοτέλης! Τον βίο και την πολιτεία του Συμωνίδη θα τη ζήλευε και ο πιο ακραίος αναρχοντανταϊστής, ενώ την εργασία του, μια «εργασία του αρνητικού», θα την είχαν κάλλιστα πρότυπο οι καταστασιακοί (situationnistes), ήτοι ο Γκι Ντεμπόρ και οι φίλοι του, ανάμεσά τους και ένας άλλος περιλάλητος «πλαστογράφος», ο Gianfranco Sanguinetti. Θα τη ζήλευε, πιο πολύ απ’ όλους, ο Φερνάντο Πεσσόα, μια και ο Συμωνίδης έσπειρε παντού ετερώνυμους, όπως ο Πορτογάλος πολυλογοτέχνης. Μάλιστα, εικάζεται ότι πλαστογράφησε τον ίδιο του τον βιογράφο, κάποιον Charles Stewart, ο οποίος κυκλοφόρησε στα 1859 τη βιογραφία του Συμωνίδη!
νικήτας σινιόσογλου Αλλόκοτος Ελληνισμός Εκδόσεις Κίχλη Σελίδες: 360
Βασιλεύς μιας κόλλας χαρτίου. Λίγο νεότερος του Συμωνίδη είναι ο εξίσου εξωφρενικός πρωτοπόρος ιατροφιλόσοφος Παναγιώτης Σοφιανόπουλος (1786-1856), μετρ στην παραγωγή νέων λέξεων και στη χρήση μιας προντανταϊστικής υπερλεξιστικής, για να θυμηθούμε τον Ελευθέριο Δούγια που έπλασε ο Αλέξανδρος Σχινάς, γλώσσας και σύνταξης. Ο Σοφιανόπουλος καταδικάστηκε το 1844 ως εχθρός του χριστιανισμού, όντας «σεσημασμένος αντικληρικαλικός συγγραφέας», όπως μας πληροφορεί ο Νικήτας Σινιόσογλου (Αθήνα, 1976) που υπογράφει το πολύτιμο πόνημα Αλλόκοτος Ελληνισμός − Δοκίμιο για την οριακή εμπειρία των ιδεών (εκδ. Κίχλη). Ο Σοφιανόπουλος «είναι ο εισηγητής ουτοπικών ιδεών του Σαιν-Σιμόν και του Φουριέ στην Ελλάδα, αυτοπροσδιορίζεται ως “νέων κοινωνιών διδάσκαλος” και προκρίνει την άμεση, μη συστηματική και απροϋπόθετη “αναθώρησιν όλων των ουρανίων και επιγείων φαινομένων: πασών των ιδεών και γνώσεων” […] Καθόλου τυχαία, ο Σοφιανόπουλος είναι ο άνθρωπος που ήδη το 1815 εισάγει τους νεολογισμούς Νεοέλληνες και νεοελληνισμός στο πλαίσιο προωθημένων εννοιολογικών πειραματισμών» γράφει ο Σινιόσογλου. Ανέστιοι και ουτοπιστές. Μπορείς να πεις ότι η ιστορία αρχίζει με τον εξίσου εξωφρενικό τύπο Κυριακό Αγκωνιάτη που έδρασε ως κατάσκοπος του πάπα Ευγενίου Δ’, που γύρισε τον κόσμο επιδιδόμενος στην ερειπιογραφία και στην αστυγραφία, πρόδρομος και αυτός των situationnistes, ένας flâneur πριν από τον Ρόμπερτ Βάλζερ (Robert Walser) και τον περιβόητο Ιβάν Στσεγκλόφ (Ivan Chtcheglov), ένας ψυχογεωγράφος πεντακόσια χρόνια πριν από την επινόηση της πειραματικής επιστήμης της ψυχογεωγραφίας από τον Γκι Ντεμπόρ. Η ιστορία, την οποία γλαφυρά και με λογοτεχνική ενάργεια αφηγείται ο Σινιόσογλου, συνεχίζεται με τον πληθωρικό ουτοπιστή Γεώργιο Γεμιστό Πλήθωνα (1355-1452) που «κινήθηκε ενάντια στα φαινόμενα των καιρών και απαίτησε δυνάμεις εκεί που αυτές έμοιαζαν να έχουν ολότελα στερέψει» και με τον ανέστιο πλάνητα πολεμιστή ποιητή Μάρουλλο Ταρχανιώτη (1453-1500), έναν απίστευτο «μισθοφόρο στις λέξεις και στα όπλα, που βιώνει συνεχώς τη βία μιας κοσμοϊστορικής μεταβολής». Και περνάμε στον εξ Ακαρνανίας Χριστόδουλο Παμπλέκη (1733-1793), που γεννιέται στο Ξηρόμερο και πεθαίνει στη Λειψία, αφού προηγουμένως έχει ταράξει τα σύμπαντα με το έργο του Περί Θεοκρατίας και έχει υποστεί κάθε λογής διώξεις, συνεχίζοντας να «θρέφει τη μνήμη και μήνιν της Εκκλησίας τουλάχιστον ως τα 1844», όπως σημειώνει ο Σινιόσογλου. Δεν λείπει από την παρέα των Σαλών του Διαφωτισμού ο Θεόφιλος Καΐρης (1784-1853), εισηγητής του πειράματος της «Θεοσέβειας», ο οποίος άφησε την τελευταία του πνοή φυλακισμένος στη Σύρο, ενώ τον Μάρτιο του 1850 έγινε απόπειρα λιθοβολισμού του στην Άνδρο. Αυτοί είναι οι ήρωες του Αλλόκοτου Ελληνισμού, αυτού του βιβλίου που διαβάζεται σαν περιπετειώδες μυθιστόρημα και μας ωθεί να επαναλάβουμε τη διερώτηση «από τι μακελειό κατάγομαι» καθώς και να συναντηθούμε με τα υπόγεια ρεύματα της σκέψης και της δράσης που είναι γόνιμα και ζωογόνα. radiobookspotting.blogspot.gr/ 2.3.17 – lifo
43
Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΣΚΟΤΟΥΣ
Θέλουν προσοχή τα αντικείμενα – μπορεί να σε συνθλίψουν «Η δύναμη του σκότους» του Λέοντος Τολστόι από την ομάδα Νάμα, στο Σύγχρονο Θέατρο, σε σκηνοθεσία Ελένης Σκότη - Γιώργου Χατζηνικολάου.
απο τη λουίζα αρκουμανέα
Θέατρο
Α
44 lifo – 2.3.17
κόμη και ο σπουδαίος Στανισλάφσκι έπεσε θύμα τους, όταν ανέβασε στο Θέατρο Τέχνης της Μόσχας, το 1902, το απαγορευμένο ως τότε έργο του Τολστόι: «Ο εξωτερικός ρεαλισμός της παράστασης Η δύναμη του σκότους αποκάλυψε σ’ εμάς τους ηθοποιούς που συμμετείχαμε την απουσία εσωτερικής αιτιολόγησης. Τη σκηνή κατέλαβαν τα πράγματα, τα αντικείμενα, μπανάλ εξωτερικά γεγονότα [...] που συνέτριψαν το βαθύτερο νόημα του έργου και των ηρώων του». Αυτό το οποίο εντόπισε, δηλαδή, ως αδυναμία της παράστασης εκείνης ο δημιουργός της, μερικά χρόνια αργότερα, ήταν η έμφαση που δόθηκε στη σκηνική αληθοφάνεια, στην προσπάθεια να αναπαραχθεί όσο το δυνατόν πιστότερα η εντύπωση ενός ρεαλιστικού, τρισδιάστατου περιβάλλοντος, η οποία λειτούργησε εις βάρος της εσωτερικής, πνευματικής διάστασης της σκηνικής εμπειρίας. Ο Αντρέ Αντουάν, σημαντικός εκπρόσωπος του νατουραλιστικού κινήματος και ιδρυτής του περίφημου Théâtre Libre, το 1887, στο Παρίσι, έθεσε δεκάδες «αληθινά» αντικείμενα στην υπηρεσία του νέου είδους θεάτρου που επιδίωκε να δώσει τέλος όχι μόνο στο επιτηδευμένο παίξιμο των ηθοποιών αλλά και στην «ψευτιά» των ζωγραφισμένων σκηνικών. Λέγεται, μάλιστα, ότι για τον σκοπό αυτό δανείστηκε έπιπλα από το σαλόνι της μητέρας του και τα μετέφερε ο ίδιος στο θέατρό του, εντυπωσιάζοντας ιδιαίτερα τον Εμίλ Ζολά, πρωτεργάτη του κινήματος, που πέρασε λίγο αργότερα για να παρακολουθήσει μια πρόβα. Το έργο του Τολστόι πληρούσε θριαμβευτικά τις βασικές προϋποθέσεις των νατουραλιστών για το νέο επαναστατικό είδος θεάτρου που ευαγγελίζονταν, στρέφοντας την πλάτη τους στη feel-good νοοτροπία της εποχής: η Δύναμη του Σκότους ανταποκρινόταν θριαμβευτικά στο κάλεσμα για διερεύνηση της κοινωνίας και του κόσμου «όπως πραγματικά είναι», με όλα τα ελαττώματα, τις δυσάρεστες ή άσχημες πλευρές που μέχρι τότε έστεκαν
παραγκωνισμένες ως ακατάλληλες για παρουσίαση ενώπιον του ευπρεπούς κοινού. H φτώχεια, η άγνοια, η αδυναμία ευγλωττίας και οι θλιβερές συνθήκες ζωής των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων, η κατάρα της κληρονομικότητας και του περιβάλλοντος: αυτές είναι οι ρίζες του κακού (για να δανειστούμε τον τίτλο ενός άλλου έργου του Ρώσου συγγραφέα) που εγκλωβίζουν τους αγρότες του έργου σε ένα σύμπαν ανελέητο. Οι ήρωες του Τολστόι γεννιούνται, ζούνε και πεθαίνουν μέσα σε πυκνό σκοτάδι που ρουφάει την ανθρωπιά τους. Η απληστία μεταδίδεται σαν ασθένεια. Ψέματα, κλεψιές, απιστίες, δολοφονίες: αυτή είναι η σταθερή σοδειά μιας κακής καλλιέργειας. Ένα μωρό θάβεται μόλις γεννηθεί – από τον ίδιο τον πατέρα του, σε μία από τις πιο σοκαριστικές σκηνές της παγκόσμιας δραματουργίας. Μονάχα ο γηραιότερος και αγνός Ακίμ, σταθερά προσηλωμένος στη χριστιανική πίστη του, κομίζει λίγο φως με την παρουσία του. Ούτε αυτός, όμως, καταφέρνει να σώσει τον γιο του από τον χαμό. Ο Αντουάν ανέβασε τη Δύναμη του Σκότους το 1888. Η παράσταση του Παρισιού θεωρήθηκε σημαδιακή και ταξίδεψε στην Ευρώπη, ενώ υμνήθηκε ως αξιοθαύμαστη δουλειά συνόλου. Όπως ήταν αναμενόμενο, στην αυλή του χωριατόσπιτου ο Αντουάν έβαλε αληθινό γρασίδι και αληθινές μπάλες άχυρου (τα δέντρα μόνο ήταν χειροποίητα). Το 1923 το έργο σκηνοθέτησε στο Βερολίνο ο Έρβιν Πισκάτορ, πατέρας του επικού θεάτρου μαζί με τον Μπρεχτ. Η προσπάθεια του Πισκάτορ να καταστήσει ένα θέατρο αξιώσεων προσιτό στους θεατές της εργατικής τάξης εκτιμήθηκε δεόντως, αν και η έμφαση στη νατουραλιστική λεπτομέρεια υπονόμευσε εν μέρει, σύμφωνα με τους κριτικούς, τον πυρήνα του κειμένου. Εν έτει 2017, η Ελένη Σκότη αποφάσισε να αποφύγει την παγίδα των αντικειμένων. Δεν έχει άχυρα εδώ, ούτε γρασίδι. Ούτε καν ζωγραφισμένα δέντρα. Μόνο το πιο ταπεινό των υλικών, το φελιζόλ. Κομμένο σε παραλληλόγραμμα ποικίλων μεγεθών, βαμμένα μαύρα
i Η δύναμη του σκότους του Λέοντος Τολστόι από την ομάδα Νάμα ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΘΕΑΤΡΟ Ευμολπιδών 45, Γκάζι Δευτ. 19:30, Σάβ. 17:00 Κυρ. & Τρ. 21:00
και «φαγωμένα» γύρω γύρω από τη φθορά της χρήσης, γίνονται στα χέρια των ηθοποιών «τουβλάκια» με τα οποία οριοθετούν το μέσα και το έξω, χτίζουν έναν τάφο που καταπίνει σταδιακά τον ετοιμοθάνατο αφέντη και μεταμορφώνουν διαρκώς τη δυναμική του χώρου (φρόνιμο θα ήταν, νομίζω, το καμουφλάρισμα της σιδερένιας σκάλας που δεν χρησιμοποιείται ποτέ). Η σκηνοθεσία επιχειρεί να απελευθερώσει το έργο από τη βαριά νατουραλιστική κληρονομιά του, όχι μόνο σε σκηνογραφικό επίπεδο αλλά και συνολικότερα. Του δίνει αέρα, το «τσιγκλάει» με τρυφερότητα, χωρίς εξυπνακίστικη διάθεση, ενώ με λεπτότητα εγχέει μικρές δόσεις χιούμορ που ασκούν απρόσμενη γοητεία χωρίς να παραβιάζουν την οντότητα των νοημάτων. Το καθαρό αφηγηματικό νήμα, η διαυγής παρουσίαση των χαρακτήρων και των σχέσεων συνοδεύονται ενίοτε από διάθεση παιχνιδιάρικη –βλ. τη σκηνή σεξ των παράνομων εραστών που κάνουν τα δοκάρια να τρίζουν– ή από μπρεχτικές πινελιές – οι «οδηγίες» των ηθοποιών προς τους οργανοπαίκτες, ένα ντουέτο ακορντεόν και μπαλαλάικας που συνοδεύει ζωντανά μεγάλο μέρος της δράσης με απλές, ζωηρές μελωδίες. Δεν αποδεικνύονται όλες οι Πράξεις εξίσου στέρεα δουλεμένες. Η μάχη που διαδραματίζεται για την ψυχή του νεαρού Νικήτα πρέπει να δημιουργεί την αίσθηση της κλιμάκωσης, της δύναμης του σκότους που τον διεκδικεί όλο και πιο επιθετικά. Κι ενώ το πρώτο μέρος κυλάει αρμονικά, ζεσταίνοντας το ενδιαφέρον μας, το δεύτερο, εκεί όπου η ηθική αποχαλίνωση του κεντρικού ήρωα οφείλει να γίνει ιδιαίτερα αισθητή, εκτυλίσσεται αντιθέτως άνευρα – σαν αργόσυρτο σκαμπίλι και όχι σαν χαστούκι. Μεσολαβεί η συμπαγής, λιτή και ζοφερή σκηνή της βρεφοκτονίας, με όλους τους ηθοποιούς να συντονίζονται σταματώντας κάθε αστείο, ακριβώς επειδή η δραματική σοβαρότητα των τεκταινομένων δεν επιτρέπει παρά την υπέρτατη συγκέντρωση. Η μετάνοια του Νικήτα για τις φρικτές πράξεις του, στην τελευταία Πράξη, έρχεται γρήγορα και δεν προλαβαίνουμε να την αφομοιώσουμε – ίσως επειδή έχει κοπεί μέρος του κειμένου. Το αβαθές ξέσπασμα του συμπαθούς Γιώργου Παπαγεωργίου αδυνατεί να μεταδώσει πειστικά τον σπαραγμό μιας κατεστραμμένης συνείδησης. Οι άνισες ερμηνείες συνιστούν, πράγματι, ένα αδύναμο στοιχείο της παράστασης. Η Πέγκυ Τρικαλιώτη ενδίδει σε δραματικά τρεμουλιάσματα και άλλες περιττές εντάσεις (όχι, ευτυχώς, στη σκηνή της βρεφοκτονίας). Η Αθανασία Κουρκάκη, ως έφηβη ξελογιάστρα, δεν εντοπίζει καθόλου την τρομακτική πλευρά της ηρωίδας της, ούτε συνδέεται με τους συναδέλφους της ή τη δράση. Αξιοπρεπής αναδύεται ο Χρήστος Σαπουντζής ως γέρος υπηρέτης και αχνός ο Θανάσης Χαλκιάς ως Ακίμ. Η Αγορίτσα Οικονόμου, τέλος, ερμηνεύει εξαιρετικά τη Ματριόνα, φοβερή μάνα μακιαβελικής σαγήνης, που χορηγεί δηλητηριώδεις σκόνες, υποκινεί φόνους, κανονίζει γάμους, όλα με το αζημίωτο και όλα για το καλό του γιου της. Κοφτερή σαν μαχαίρι, με ζηλευτή αίσθηση του μέτρου και κυρίαρχη της τεχνικής της, η ηθοποιός πλάθει μια ηρωίδα κυνική και καπάτσα, θεατρίνα της ζωής και της σκηνής, με κωμική φλέβα που χτυπάει αβίαστα δίπλα στη δολοπλόκα καρδιά της.
και ξεκούραστους και καθώς παραμένει ο Άρης στο ζώδιό σας, η ζωτικότητα και ο παρορμητισμός σας είναι σε υψηλά επίπεδα. Ιδανική εποχή για θέματα σπουδών, προετοιμασία της δικής σας επιχείρησης καθώς και για τακτοποίηση οφειλών. Πάρτε πρωτοβουλίες στη δουλειά σας και δείξτε περισσότερο ενδιαφέρον οι γεννημένοι το δεύτερο δεκαήμερο. Τα οικονομικά σας ενισχύονται, όμως θα πρέπει να αποφύγετε τις σπατάλες αν σκοπεύετε να κάνετε μια επένδυση ή μια ακριβή αγορά. Το Σάββατο η Αφροδίτη γυρίζει σε ανάδρομη πορεία, δηλαδή αρχίζουν να στενεύουν τα περιθώρια για όσους θέλουν να βελτιώσουν τη σχέση τους. Αξιοποιήστε αυτή την ευκαιρία τώρα που είστε πιο ευαισθητοποιημένοι και μπορεί να βλέπετε με περισσότερη κατανόηση τις ανάγκες του συντρόφου σας και προσπαθήστε να περνάτε ποιοτικό χρόνο μέσα από κοινές δραστηριότητες που σας ευχαριστούν. Ένας νέος έρωτας έρχεται στο προσκήνιο.
ΛΕΩΝ Περιορίστε μέσα στις επόμενες μέρες τις ευθύνες σας και δώστε έμφαση στα μελλοντικά σας σχέδια. Η εποχή ευνοεί την αναζήτηση νέων ή παράλληλων κατευθύνσεων, τις διαπραγματεύσεις και τα ταξίδια. Αν είστε καλλιτεχνική φύση, η έμπνευσή σας θα ανέβει κατακόρυφα τώρα που αρχίζει να γίνεται πιο ανοιξιάτικο το περιβάλλον γύρω σας και όλη αυτή η πανδαισία χρωμάτων θα σας δώσει πολλά ερεθίσματα. Τακτοποιήστε εκκρεμότητες που σας αποσυντονίζουν και βάλτε τάξη σε οφειλές. Το Σάββατο η Αφροδίτη γυρίζει ανάδρομη και καθώς είστε ήδη αγανακτισμένοι με τις διαπροσωπικές σας σχέσεις, υπάρχει κίνδυνος να ανταλλάξετε σκληρά λόγια με ένα οικείο σας πρόσωπο. Μπορεί να έχετε όλα τα δίκια του κόσμου με το μέρος σας, όμως θα πρέπει να φανείτε ψύχραιμοι, ειδάλλως θα σας γυρίσει μπούμερανγκ μια έντονη αντιπαράθεση. Βάλτε σε προτεραιότητα την προσωπική σας ζωή που μπάζει από πολλές μεριές και μην εξαρτάστε από την αποδοχή των άλλων.
ΤΑΥΡΟΣ Για εσάς τους Ταύρους είναι μια επο-
ΠΑΡΘΕΝΟΣ Το τελευταίο διάστημα εστιάζετε
χή όπου δυσκολεύεστε πολύ να προσαρμοστείτε στις νέες συνθήκες της δουλειάς σας – η σκέψη σας ταξιδεύει σε παρελθοντικές καταστάσεις που δεν αποκλείεται να εξιδανικεύονται στο μυαλό σας και αναζητάτε καινούργιες κατευθύνσεις για να αυξήσετε το εισόδημά σας. Αποφύγετε τη ρήξη με τους συνεργάτες σας και επιλύστε οικονομικές διαφορές πριν από το Σάββατο που γυρίζει η Αφροδίτη ανάδρομη. Θέματα σπουδών θα σας προβληματίσουν. Οι ανασφάλειές σας στέκονται εμπόδιο στην ερωτική σας ζωή και αν δεν θέλετε να κοιτάτε μέσω κοινωνικών δικτύων πώς καλοπερνάει ο πρώην σας, θα πρέπει να ενισχύσετε την αυτοπεποίθησή σας μέσω της βελτίωσης της εμφάνισής σας. Ξεκινήστε διατροφή και άσκηση και μην ασχολείστε με το τι κάνει ο καθένας. Όσο σας απασχολούν γνώμες και λόγια, θα χάνετε τον δυναμισμό σας.
συνεχώς στα αρνητικά της ζωής σας και δεν βλέπετε τα θετικά που σας συμβαίνουν, με αποτέλεσμα να είστε διαρκώς κακόκεφοι και εριστικοί. Μέσα στις επόμενες μέρες θα γίνουν κάποια βήματα προς την ολοκλήρωση ενός στόχου σας και καθώς δεν θα έχετε τόσο πολλές ευθύνες, θα μπορέσετε να σκεφτείτε διεξοδικά σχετικά με τη ζωή σας. Μην επηρεάζεστε από αυτά που βλέπετε με μια πρώτη ματιά. Η ανάδρομη Αφροδίτη από το Σάββατο και μετά σας κάνει πιο σκληρούς και καθώς υπερισχύει η λογική έναντι του συναισθήματος είναι πολύ πιθανό να λήξει μια σχέση που προμηνύει προβλήματα. Μερικοί μπορεί να σας χαρακτηρίσουν κερδοσκόπους και δεν θα λείψουν οι εντάσεις με άτομα από το περιβάλλον του πρώην σας. Οι ελεύθεροι έχετε τη δυνατότητα να ενισχύσετε την ερωτική σας ζωή, αρκεί να μην έχετε τρελές προσδοκίες.
ΔΙΔΥΜΟΣ Οι επόμενες μέρες θα είναι σημαντι-
ΖΥΓΟΣ Πολλά θα σας απασχολήσουν μέσα στις
κές, καθώς μέσα από πολλές επαφές και συζητήσεις θα σας δοθούν ευκαιρίες για να αυξήσετε το εισόδημά σας, μπορεί όμως να μπλοκάρετε λόγω των πολλών υποχρεώσεων και να μην είστε σε θέση να πάρετε κάποια απόφαση. Ιδανική εποχή για αναζήτηση εποχικής εργασίας σε κάποιο τουριστικό θέρετρο καθώς και για επέκταση της επιχείρησής σας. Αν έχετε απογοητευτεί από μία συνεργασία, θα πρέπει να επανεξετάσετε κατά πόσο σας εξυπηρετεί η άμεση λήξη της. Φανείτε προνοητικοί και μην κάνετε σπασμωδικές κινήσεις. Μέχρι το Σάββατο που γυρίζει η Αφροδίτη ανάδρομη μπορείτε να επιλύσετε με περισσότερη ευκολία αισθηματικά θέματα που σας απασχολούν. Από κει κι έπειτα μπορεί να συναντήσετε αντιστάσεις, καθώς το κλίμα που θα επικρατεί μπορεί να επαναφέρει στο προσκήνιο παρελθοντικές ιστορίες που θα σας κάνουν να αναθεωρήσετε κάποια πράγματα, αλλά δεν θα έχετε τη διάθεση να ασχοληθείτε με αυτές.
επόμενες μέρες, το πιο σημαντικό όμως θα είναι η επαγγελματική σας αποκατάσταση. Ακόμα κι αν έχετε μια σίγουρη δουλειά, μπορεί να σας πιάσει έντονη ανησυχία και να μπείτε σε διαδικασίες αναζήτησης μιας παράλληλης κατεύθυνσης για να διασφαλίσετε τη συνεχή ροή των οικονομικών σας. Επειδή είναι μια εποχή που ξυπνούν μέσα σας ανάγκες και επιθυμίες, είναι πολύ εύκολο να εξιδανικεύσετε μια κατάσταση που μελλοντικά θα αποβεί ασύμφορη. Παρεξηγήσεις με φιλικά σας πρόσωπα μπορούν να επιλυθούν με ευκολία μέχρι το Σάββατο που γυρίζει η Αφροδίτη ανάδρομη. Έπειτα ξεκινά ένα διάστημα κατά το οποίο θα υπερισχύσει ο εγωισμός και εξαιτίας της ακαμψίας σας μπορεί να διαλυθούν μακροχρόνιες σχέσεις. Η ανάγκη σας να πείτε τα πράγματα με το όνομά τους μπορεί να σας κάνει να χάσετε τον έλεγχο και να θίξετε ευαίσθητα ζητήματα που θα πληγώσουν τους άλλους.
η ενίσχυση του εισοδήματός σας θα σας κάνει να νιώσετε περισσότερη σιγουριά για τον εαυτό σας, οπότε είναι ιδανική εποχή για να προωθήσετε τα ταλέντα και τις υπηρεσίες σας. Θετικά μπορούν να εξελιχθούν κάποιες προσπάθειες που έμειναν στη μέση λόγω έλλειψης χρημάτων, αλλά δεν θα πρέπει να επαναπαυτείτε. Τα δεδομένα αλλάζουν συνεχώς κι εσείς πρέπει να προσαρμόζεστε στις νέες συνθήκες προκειμένου να μην υστερείτε συγκριτικά με τους ανταγωνιστές σας. Ιδανική εποχή για να ασχοληθείτε με την ανανέωση του χώρου σας. Πετάξτε ή μεταποιήστε παλιά αντικείμενα που είναι παρατημένα σε διάφορες γωνιές και διώξτε τη στάσιμη ενέργεια του χώρου, βάζοντας μερικές έξυπνες πινελιές με καινούργια διακοσμητικά αντικείμενα, φωτεινά υφάσματα κ.λπ. Η αταξία προκαλεί αρνητικά συναισθήματα άσχετα με το αν δεν το καταλαβαίνετε εκείνες τις στιγμές. Τη διαφορά θα τη νιώσετε αφού δείτε το σπίτι σας περιποιημένο.
ΣΚΟΡΠΙΟΣ Η εβδομάδα μπορεί να σας φανεί
ΙΧΘΥΣ
ήρεμη εβδομάδα και αυτό είναι σημαντικό ειδικά για εσάς που είστε γεννημένοι το τρίτο δεκαήμερο κι έχετε περάσει μέσα από χίλια κύματα το τελευταίο διάστημα. Τώρα που έχετε πιο ξεκάθαρη σκέψη και το ψυχικό σθένος να ασχοληθείτε εντατικά με τη δουλειά σας, είναι ιδανική εποχή για κατάστρωση νέων σχεδίων. Προτάσεις συνεργασίας που μπορεί να προκύψουν θα σας βάλουν σε σκέψη, αν σας φανούν πολύ καλές για να είναι αληθινές. Μην κάνετε τίποτα προτού τις μελετήσετε. Έρωτες που έρχονται και φεύγουν από τη ζωή σας μπορεί να σας δίνουν μια σχετική ικανοποίηση, δεν είναι όμως ικανοί να σας πείσουν για κάτι μόνιμο. Ορισμένοι από εσάς ενδεχομένως να κρατάτε και κάποιες άμυνες αν σκοπεύετε να φύγετε για σπουδές ή δουλειά στο εξωτερικό και δεν προτίθεστε να δεσμευτείτε. Από το Σάββατο (που γυρίζει η Αφροδίτη ανάδρομη) και μετά θα είστε ακόμα πιο συγκρατημένοι.
Starfax
ΚΑΡΚΙΝΟΣ Για τους Καρκίνους προβλέπεται μια
από τη μαριβίκυ καλλέργη (starfax@lifo.gr)
ΚΡΙΟΣ Ο Μάρτιος σας βρίσκει ανανεωμένους
ατελείωτη εξαιτίας οικονομικών ζητημάτων που θα ρίξουν το ηθικό σας, όμως θα υπάρξουν ευκαιρίες βελτίωσης του εισοδήματός σας, οπότε θα πρέπει να έχετε αυτιά και μάτια ορθάνοιχτα. Ιδανική εποχή για να πάρετε ρίσκα, δοκιμάζοντας τις ικανότητές σας σε διαφορετικούς τομείς, και να ταξιδέψετε προωθώντας τις υπηρεσίες σας, δεν είναι όμως κατάλληλη για επενδύσεις. Ιδιαίτερη προσοχή εσείς που ασχολείστε με επενδύσεις μέσω Διαδικτύου, καθώς υπάρχει μεγάλος κίνδυνος εξαπάτησης. Ερευνήστε προτού ρισκάρετε τα χρήματά σας. Θέματα εξωτερικής εμφάνισης που σας απασχολούν μπορεί να σας κάνουν υπερβολικούς στο θέμα της δίαιτας και τελικά τα αποτελέσματα θα είναι εις βάρος σας. Πηγαίνετε σε έναν ειδικό που θα σας προτείνει ένα διατροφικό πρόγραμμα ανάλογα με τις ανάγκες σας και φροντίστε να το τηρείτε. Ερωτικά είστε σε καλή διάθεση και αποπνέετε έναν αισθησιασμό που σας κάνει ακαταμάχητους.
ΤΟΞΟΤΗΣ
Οι Τοξότες θα πρέπει να δείτε πιο σοβαρά την επαγγελματικές σας υποχρεώσεις και να σκεφτείτε με πους τρόπους μπορείτε να έχετε μακροπρόθεσμα οφέλη. Ενδεχομένως να έχετε βολευτεί με μια προσωρινή εργασία, όμως θα πρέπει να κάνετε ένα ολοκληρωμένο πλάνο σχετικά με το μέλλον σας. Μη βασίζεστε σε λόγια και υποσχέσεις τρίτων και στηριχτείτε στις δικές σας δυνάμεις, χωρίς να αποκλείετε το ενδεχόμενο μιας καινούργιας συνεργασίας. Η δημιουργία οικογένειας δεν σας απασχολεί στην προκειμένη φάση της ζωής σας, απασχολεί όμως οικεία σας πρόσωπα που σας ζαλίζουν κάθε φορά με την αδιακρισία τους και θα πρέπει να θέσετε κάποια όρια ή να κρατήσετε αποστάσεις. Μην πέφτετε στην παγίδα του άγχους που προσπαθούν να σας προκαλέσουν άγχος. Νέοι έρωτες μπορούν να δώσουν περισσότερο νόημα στην καθημερινότητά σας, μην κάνετε όμως υπερβολές που θα προκαλέσουν αρνητικές εντυπώσεις.
ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ Θέματα σπουδών χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. Πολλές οι αλλαγές στη ζωή σας – εσείς που είστε ενθουσιασμένοι και ταυτόχρονα αγχωμένοι μπορεί να πέσετε εύκολα στην παγίδα της εξιδανίκευσης. Στον επαγγελματικό τομέα ανοίγουν νέοι δρόμοι, όμως θα πρέπει να είστε διατεθειμένοι να δουλέψετε εντατικά για να πιάσετε τους στόχους σας. Αν σκοπεύετε να ανοίξετε τη δική σας επιχείρηση, ενδεχομένως να χρειαστείτε κάποιο συνέταιρο. Προσέξτε με ποιους θα συνεργαστείτε. Το Σάββατο η Αφροδίτη γυρίζει σε ανάδρομη πορεία και μπορεί να προκαλέσει μια αναστάτωση. Η κτητικότητα και η ζήλια σας μπορεί να αποβούν καταστροφικές για τη σχέση σας και είναι αμφίβολο κατά πόσο θα καταφέρετε να κοντρολάρετε τον θυμό σας. Εκτονώστε την ένταση μέσω της εκγύμνασης του σώματος σας και θα έχετε διπλά οφέλη, τόσο στην εμφάνιση όσο και στον ψυχισμό σας. Μην παρεκτρέπεστε.
ΥΔΡΟΧΟΟΣ Η εβδομάδα είναι αρκετά βατή και
Σας έχει πιάσει η άνοιξη και θέλετε να κάνετε πράγματα για τον εαυτό σας που θα αλλάξουν τη ζωή σας, καθώς όμως δεν έχετε κάτι συγκεκριμένο στο μυαλό σας, βρίσκεστε σε μια φάση συνεχούς αναζήτησης. Επαφές και συζητήσεις με διαφορετικά πρόσωπα θα σας δώσουν κάποιες ιδέες, αλλά θα χρειαστεί χρόνος για την υλοποίησή τους. Παρ’ όλα αυτά, είναι μια εποχή κατά την οποία βελτιώνονται τα οικονομικά σας και έχετε την ευχέρεια να σκεφτείτε ψύχραιμα τι θα εξυπηρετούσε τα συμφέροντά σας. Το Σάββατο γυρίζει η Αφροδίτη σε ανάδρομη πορεία και μπορεί να σας κάνει να εστιάσετε στα μελανά σημεία του γάμου σας, κάτι που θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο την ήδη βεβαρημένη ατμόσφαιρα. Αν μπορέσατε να επιλύσετε τα θέματά σας μέσα στις προηγούμενες μέρες, θα αποφύγετε τις εντάσεις και θα περάσει πιο ανώδυνα αυτό το δύσκολο για τη σχέσης σας διάστημα. Φανείτε συγκαταβατικοί και μην έχετε παράλογες απαιτήσεις.
SUDOKU No 502 4 7 9 6
2 4 1
1
7
2
6 5 7 7
3
8
7 6 5 3 8
8
7
9 2
Η λύση του προηγούμενου 9 7 5 1 2 4
6 2 3 5 8 7
1 4 8 6 9 3
5 6 7 9 4 8
4 9 1 3 6 2
3 8 2 7 5 1
8 1 4 2 3 5
2 3 6 8 7 9
7 5 9 4 1 6
3 9 2 1 5 6 7 4 8 8 4 5 3 7 9 6 1 2 6 1 7 2 8 4 9 5 3
2.3.17 – lifo
45
ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΑΠΌ ΌΣΑ ΖΉΣΑΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΎΜΕΝΗ ΕΒΔΟΜΆΔΑ
Μου πήρε έξι κύκλους για να εκτιμήσω και το «Girls» και τη δημιουργό του, την αμφιλεγόμενη Lena Dunham. Στο επεισόδιο που μόλις προβλήθηκε, η Dunham εκθέτει με τρόπο αριστοτεχνικό όσα της προσάπτουν για τον ψευδοφεμινισμό της εποχής μας. Το φινάλε του επεισοδίου σε πείθει για το μέγεθος της δημιουργού και για τις προθέσεις της. Υπέροχο! Μιχάλης Μιχαήλ
46 lifo – 2.3.17
O Sjon είναι μέλος μιας παρέας underground καλλιτεχνών και μουσικών της Ισλανδίας που γέννησαν τους Sugarcubes, το συγκρότημα στο οποίο τραγουδούσε η Björk το δεύτερο μισό των ’80s. Όλοι μαζί σημάδεψαν την αισθητική της σύγχρονης Ισλανδίας, ένα μείγμα μοντερνιστικών πειραματισμών και της ανάλαφρης πλευράς της παράδοσης που περιέχει ξωτικά, το τραγούδι της φάλαινας και παιδικά κουτιά με χρυσόμυγες. Ο Sjon είναι συγγραφέας και το νέο του βιβλίο είναι απολαυστικό: η ιστορία ενός 16χρονου παιδιού που κάνει σεξ με κυρίους επί πληρωμή σε μια κοινωνία συντηρητική, όπου η ομοφυλοφιλία είναι πέρα από τα όρια της λογικής. Στο Ρέικιαβικ του 1918, με την ισπανική γρίπη να θερίζει και το νεοφερμένο σινεμά να είναι ο μόνος τρόπος διαφυγής του καταπιεσμένου πιτσιρικά, έστω και προσωρινά. Ο φανταστικός κόσμος που δημιουργεί αναπληρώνει την πραγματικότητα που τον απορρίπτει βάναυσα και χωρίς έλεος. Έχει τίτλο Moonshine και υπότιτλο The boy that never was… M. Hulot
Μου άρεσε αυτό που έγραψε ο Στρατής Μπουρνάζος στο Facebook με αφορμή την απόφαση της οικογένειας του Κούνδουρου να μη δεχτεί να γίνει η κηδεία δημοσία δαπάνη:
«Ανέλαβαν τα έξοδα, για να μην επιβαρυνθεί το δημόσιο ταμείο αυτούς τους δύσκολους καιρούς. Προφανώς, το δημόσιο ταμείο δεν “σώθηκε” από αυτήν τη χειρονομία. Ωστόσο, αυτή η απόφαση σώζει πολλά: ένα ήθος που σπανίζει στον δημόσιο βίο, ένα ήθος αριστερής αρχοντιάς (χρησιμοποιώ και τις δύο λέξεις μαζί, γιατί νομίζω ότι αυτό ήταν ο Κούνδουρος οικογενειακά: αρχοντάνθρωπος και αριστερός). Και νομίζω ακόμα ότι πολλοί, πάρα πολλοί άνθρωποι, μαθαίνοντάς το, χαμογέλασαν, καθώς αισθάνθηκαν μια ζεστασιά, ένα νοιάξιμο. Όχι επειδή η απόφαση αυτή επηρέασε την τύχη τους στο ελάχιστο, αλλά επειδή είναι μια κίνηση με μεγάλο συμβολισμό, τόσο μεγάλο, που παύει να είναι συμβολική και γίνεται πράξη: άγγιγμα και συμπαράσταση». Άρης Δημοκίδης
Το φιάσκο στο φινάλε των φετινών Όσκαρ άφησε εμβρόντητους όλους όσοι παρακολουθούσαμε ζωντανά εκείνη την ώρα την τελετή. Η αντίδραση του Τζόρνταν Χόροβιτς, του παραγωγού του La La Land που έβγαλε το φίδι από την τρύπα, βγήκε μπροστά και παρέδωσε το βραβείο που κρατούσε, τη στιγμή που όλοι τρέκλιζαν και κανείς δεν αναλάμβανε την πρωτοβουλία να μιλήσει στο μικρόφωνο για το επικό λάθος, είναι μάλλον η πιο αξιομνημόνευτη στιγμή του θεσμού εδώ και πολλά χρόνια. Αλέξανδρος Διακοσάββας
Η ανακάλυψη επτά νέων εξωπλανητών παρόμοιων με τη Γη στον σχετικά γειτονικό αστερισμό του Υδροχόου, του οποίου την εποχή ήδη διανύουμε κατά τους μυστικιστές, ίσως επιβεβαιώσει κάτι που μοιάζει οντολογικά αναπόφευκτο, αν όχι αυτονόητο, ότι δηλαδή η ζωή στο Σύμπαν δεν είναι η εξαίρεση. Μένει να αποδείξει ότι, εν τέλει, αξίζει τον τόσο κοσμικό κόπο για τη δημιουργία της, τουλάχιστον στο μόνο
μέρος όπου γνωρίζουμε ως τώρα με βεβαιότητα ότι ευδοκιμεί. Θοδωρής Αντωνόπουλος
Το γεγονός ότι έλκω την καταγωγή μου από κει, δεν μου αφαιρεί το δικαίωμα να θεωρώ ότι η Άρνα Λακωνίας είναι ένα από τα πιο όμορφα ορεινά χωριά της Ελλάδας. Δημήτρης Κυριαζής
Οι φωνές, τα ουρλιαχτά, το στριμωξίδι και η ένταση στις ουρές που δημιουργήθηκαν την Καθαρά Δευτέρα έξω από το Πολιτιστικό Κέντρο της Τούμπας από πολίτες που περίμεναν για να πάρουν ένα πιάτο φασολάδα. Τα τελευταία χρόνια όλο και πληθαίνουν παρόμοιες εικόνες, οι οποίες πρέπει να προβληματίσουν τους κυβερνώντες, για να μην ακούγεται ως βλακώδες αστείο το πανηγύρι για το τέλος της λιτότητας. Γιάννης Πανταζόπουλος
Ένα τριήμερο Αποκριάς το οποίο συνειδητά απείχε από κάθε καρναβαλική διάθεση και διασκέδαση αποδείχτηκε πολύ ενδιαφέρον και ψυχαγωγικό με τον τρόπο του. Μια όμορφη εκδρομή, ένα καινούργιο μωρό, μια επεισοδιακή απονομή Όσκαρ, ένα χαρούμενο, αν και πρωινό, κυριακάτικο ξύπνημα κι ένα καταπληκτικό κριθαρώτο με γαρίδες από τον καλύτερο σεφ, που ισοφάρισε την έλλειψη ύπνου. Και του χρόνου! Μαρία Δρουκοπούλου
Τα τελευταία βράδια παρακολουθώ μια ολόφρεσκη σειρά ντοκιμαντέρ για το design στο Netflix. Ονομάζεται «Abstract, The art of design» και μέσα απ’ αυτήν παρουσιάζονται διάφοροι τομείς: από αρχιτεκτονική, γραφιστική και illustration μέχρι design αθλητικών παπουτσιών και αυτοκινήτων. Οκτώ επεισόδια για οκτώ ξεχωριστές περιπτώσεις ανθρώπων. Ένας από αυτούς είναι και ο ελληνικής καταγωγής φωτογράφος Πλάτων Αντωνίου, ο αποκαλούμενος και «βασιλιάς των πορτρέτων». Ακόμη δεν έχω δει το δικό του επεισόδιο, αλλά όσα έχω παρακολουθήσει μέχρι τώρα είναι σκέτη έμπνευση. Εγγύηση αποτελεί το ότι ο δημιουργός τους είναι ο Scott Dadish, που είναι και ο διευθυντής του περιοδικού «Wired». Μερόπη Κοκκίνη
Έχω σταματήσει να παρακολουθώ εδώ και χρόνια τα Όσκαρ. Είναι μια βαρετή τελετή και βεβιασμένα προσπαθεί να έχει λάμψη. Μου τη σπάει και η ματαιοδοξία του πράγματος και τα τόσα πλαστικά χαμόγελα. Χάρηκα φέτος με το Moonlight, αλλά δεν κάνει ένα βραβείο σπουδαία μια ταινία. Φέτος εκπληρώθηκε και μια κρυφή, σατανική μου επιθυμία. Πάντοτε αναρωτιόμουν τι θα συνέβαινε αν μπέρδευαν τους φακέλους σε μια τόσο τέλεια και στον πόντο οργανωμένη τελετή. Τώρα, πλέον, ξέρουμε. Μεταξύ μας, ο κατά τα άλλα συμπαθής Μπίτι δεν σας φάνηκε λίγο ξεμωραμένος; Μαρία Παππά
(Μου ’κανε εντύπωση που) επιτέλους κάποιος βρέθηκε να συνδυάσει τη θεολογία με την κωμωδία, τους ύμνους και την παλιά μουσική με το stand up comedy. Ο stand up comedian (και
λιμπρετίστας) Δημήτρης Δημόπουλος, μαζί με τον Δημήτρη Κούντουρα στη μουσική διεύθυνση, φέρνουν στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΚΠΙΣΝ) τη stand up… λειτουργία Διά Χριστόν Σαλοί. Εν ολίγοις, όργανα εποχής –μάλλον 15ου, 16ου αιώνα, δεν λένε πολλά από το ΚΠΙΣΝ–, μπαλαφαρτζίδικες καταστάσεις για μια stand up λειτουργία που πρακτικά θα εγκαινιάσει έναν νέο ναό τέχνης. Και θα γελάσουμε και θα ψιλο-κατανυχθούμε! Χριστίνα Γαλανοπούλου
Ο δηλητηριώδης σχολιασμός για το πλουσιόπαιδο με την Πόρσε και οι πολεμικές πάνω στο δυστύχημα. Οι εικόνες φτώχειας και εγκατάλειψης σε ορισμένα μέρη της συνοικιακής Θεσσαλονίκης. Πολλαπλασιάζονται. Οι παλικαρισμοί Καμμένου και οι απειλές του Μπαχτσελί και των άλλων επαγγελματιών του τουρκικού εθνικισμού. Το αριστουργηματικό διήγημα Η Καφετερία στο βιβλίο του Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ, Ένας φίλος του Κάφκα και άλλες ιστορίες. Μια βόλτα με την κόρη μου στο Σέιχ Σου, όπου μισοκοιμήθηκα κάτω απ’ το πεύκο. Νικόλας Σεβαστάκης
Καταπληκτική εντύπωση μου έκανε ο μέγιστος πολυντράμερ Jim White παρέα με τον υπέροχο Γιώργο Ξυλούρη, σε μια εκστατική και εκστασιασμένη εμφάνιση. Τρεις ώρες έπαιζαν απνευστί και με πνοή μεγάλη, στο Ίλιον, ακάματοι, τίγκα στην έμπνευση. Παίκτες/ ρέκτες αμφότεροι. Αυτά συμβαίνουν και μας απογειώνουν, έστω για λίγο, έστω για λίγους. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
Η ευκολία με την οποία σπεύδουμε πάντα να κρίνουμε,
να καταγγείλουμε ή να καταδικάσουμε κάτι στα social media. Η λύσσα μας να υποκαταστήσουμε τη Δικαιοσύνη ή να λειτουργήσουμε ως αυτόκλητοι υπερασπιστές της ηθικής. Ξεχνάμε, όμως, πως όσα γράφουμε μένουν και πληγώνουν, γιατί δεν αφορούν άψυχα ρομπότ αλλά ανθρώπους που γεννήθηκαν, μεγάλωσαν, ανθρώπους που αγάπησαν και αγαπήθηκαν, ανθρώπους που αγωνίζονται, ανθρώπους που κάνουν λάθη και ενίοτε το πληρώνουν ακριβά. Λάθη σαν κι αυτά που κάνουμε κι εμείς. Βασίλης Καψάσκης
Η συνταγή του Gâteau de Crêpes έχει 6 βήματα. Το πρώτο βήμα σε βάζει ν’ αρχίσεις να μαγειρεύεις από την προηγούμενη μέρα. Εξαιρετικά αύθαδες. Φτιάχνεις μείγμα για κρέπες με brown butter (να μην το πω καμένο βούτυρο, γιατί ακούγεται σιχαμένο, αλλά, πραγματικά, ποιος είναι ο σωστός όρος;) και κρέμα ζαχαροπλαστικής με μπράντι. Μετά, για μία ώρα ιδρώνεις πάνω απ’ το τηγάνι και αν είσαι τυχερός, έχεις 20 ελαφρώς καραμελωμένες, ημιδιάφανες κρέπες. Τέλος, συναρμολογείς τις 40 στρώσεις κρέπας-κρέμας και σε ημιλιπόθυμη κατάσταση πασπαλίζεις με ζάχαρη άχνη. Αυτό που με εντυπωσίασε, λοιπόν, και αυτή την εβδομάδα ήταν η υπομονή μου. Γεωργία Παπαστάμου
Τα γενέθλια είναι μια μέρα που ποτέ δεν συμπάθησα. Σιχαίνομαι, για παράδειγμα, να σβήνω κεράκια. Το βρίσκω εντελώς καταθλιπτικό. Αν όμως περνάς αυτήν τη μέρα με τους παιδικούς σου φίλους, στο αγαπημένο σας νησί, τότε όλα μοιάζουν υπέροχα, γιατί όταν είσαι μαζί τους, νιώθεις πάντα 16 χρονών. Νινέττα Γιακιντζή
2.3.17 – lifo
47