Τεύχος 555

ολα για τη θεσσαλονικη! free press δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ κυκλοφορει καθε πεμπτη

22032018

Θεσσαλονίκη τώρα!

ΣΤΟ

Χ Α ΡΤΙ

Τ1ΥΟ ο Ν ΙΑΔΊΚ Βάσει στοιχείων Bari-Focus

ΣΤΟ

Δ

www.lifo.gr Στοιχεία s Google Analytic

2 lifo – 22.3.18

☛ Στο Πολιτικό 7ήμερο η Βασιλική Σιούτη καταπιάστηκε με το θέμα των δύο συλληφθέντων αξιωματικών του ελληνικού στρατού από τους Τούρκους. Σχολιάζει ο Harlan: «Το άρθρο είναι σε πολλά σημεία σωστό. Εκείνο που δεν επισημαίνεται είναι ότι ανεπισήμως ζητάμε βοήθεια, όχι επισήμως. Σωστά τονίζει η αρθρογράφος ότι ούτε οι ΗΠΑ, ούτε η Γερμανία μπορούν να κάνουν ζάφτι τον Ερντογάν. Αλλά ακόμα και αν μπορούσαν, τι ακριβώς θα του ζήταγαν στη δική μας περίπτωση; Να διορθώσει ένα λάθος που εμείς υποστηρίζουμε ότι κάναμε; Η επίσημη ελληνική εκδοχή για τα γεγονότα λέει ότι Έλληνες αξιωματικοί φέρθηκαν παιδαριωδώς ανεύθυνα και επιδεικνύοντας πρωτοφανή ανικανότητα βρέθηκαν κατά λάθος σε τουρκικό έδαφος. Τονίζω ότι την ανικανότητα των αξιωματικών μας την υποστηρίζει το ελληνικό υπουργείο Άμυνας, όχι εγώ. Σύσσωμη η ελληνική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία βγάζει ανίκανους τους αξιωματικούς μας, υποστηρίζοντας κυριολεκτικά ότι “χάθηκαν στο ίσιωμα”. Επαγγελματίες στρατιώτες, φορτωμένοι με πανάκριβα στρατιωτικά όργανα, περπατούσαν σε ένα επίπεδο χωράφι και δεν κατάλαβαν ότι πέρασαν τα σύνορα (ανοίξτε τα κινητά σας και ρωτήστε τα πού βρίσκεστε, θα σας απαντήσουν με ακρίβεια ενός μέτρου). Αυτή είναι

α π ό τ ον α ρη δ η μ οκ ιδ η

Oι αντιδράσεις που δημιούργησαν τα άρθρα και τα posts μας την περασμένη εβδομάδα.

POSTS ΓΡAΜΜΑΤΑ E-MAILS

feedback554

ΙΒΑΝ ΣΑΒΒΙΔΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΙΝΟΣ ΚΑΙ ΕΡΝΤΟΓΑΝ

η επίσημη εκδοχή της αλήθειας. Εγώ, αντίθετα, υποστηρίζω “θεωρίες συνωμοσίας”, οι οποίες λένε ότι οι αξιωματικοί μας είναι ικανότατοι, οξυδερκείς επαγγελματίες στρατιώτες με τριετή εκπαίδευση, προϋπηρεσία, και δεν είναι δυνατόν να φέρθηκαν τόσο ανόητα. Αλλά εμένα με απορρίπτουν ως συνωμοσιολόγο. Δηλαδή τι να ζητήσει η Μέρκελ από τον Ερντογάν; Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι ήθελε ή μπορούσε να τον πιέσει, τι περιμένουμε να του πει; Βάζουμε τη Μέρκελ να μιλήσει στον Ερντογάν για να διορθώσει ένα λάθος που εμείς οι ίδιοι λέμε ότι κάναμε; Και μετά απορούμε που η Μέρκελ δεν μας κάνει το χατίρι. Αν παραδεχτούμε ότι ο καταπληκτικός υπουργός μας της Άμυνας μας λέει ψέματα, τότε τα πράγματα αλλάζουν. Αν πετάξουμε την επίσημη αφήγηση και

*Στείλτε μας Feedback: feedback@lifo.gr

δεχτούμε τη “συνωμοσιολογική”, τότε ο Ερντογάν παραβίασε κατάφωρα το Διεθνές Δίκαιο. Σε αυτή την περίπτωση μπορούμε και οφείλουμε να ζητήσουμε βοήθεια από τους συμμάχους μας. Αλλά όσο η σημερινή επίσημη αφήγηση παραμένει, δεν μπορούμε». ☛ Ο Γιώργος Μίνος ήταν ο πρωταγωνιστής στο άρθρο του Δημήτρη Πολιτάκη. Πολλά τα σχόλια: Γράφων: «Ο Γιώργος Μίνος είναι το σύμπτωμα του συμπτώματος. Είναι αιτία και αιτιατό. Ο Γιώργος Μίνος είναι ένα κλασικό δείγμα τού πώς το σημαίνον καθίσταται εξίσου σημαντικό με το σημαινόμενο. Ο Γιώργος Μίνος δεν είναι δημοσιογράφος. Είναι δημοσιογράφος ΠΑΟΚ. Ο Γιώργος Μίνος δεν είναι ΠΑΟΚ. Είναι ο βαθύς ΠΑΟΚ. Ο Γιώργος Μίνος δεν είναι δημόσιος υπάλληλος. Είναι το Δημόσιο». Jonathan R. Mayers: «Είναι η μπρουτάλ, αν θέλεις, απάντηση του ΠΑΟΚ στο μονοπώλιο τον παοκτζήδων της ΕΡΤ. Κακό είναι να υπάρχει και ένας παοκτζής στην τηλεόραση; Ή όλοι οι υπόλοιποι είναι ντεμέκ αμερόληπτοι; Για να παραφράσω: Ελλάδα δεν είναι μόνο ΑΕΚ-ΠΑΟ-Ολυμπιακός. Ειδάλλως, να πάψουν τα κανάλια πανελλαδικής εμβέλειας και να εκπέμπουν όλα τοπικά». ☛ Το κείμενο του Νικόλα Σεβαστάκη «Η τυραννία της πλειοψηφίας και οι Ιβάν» πυροδότησε μεγάλες συζητήσεις. Έγραψε ο άτιμο αυτονόητο: «Προσυπογράφω όλο το κείμενό σας ως κάτοικος Θεσσαλονίκης. Το φαινόμενο αυτό γιγαντώνεται με κύριο άρμα του τον τυφλό οπαδισμό και την ανάγκη του μέσου Θεσσαλονικιού να νιώσει σε κάτι νικητής, πρώτος, πετυχημένος. Ένα από τα προβλήματα που προκύπτουν όμως είναι και η δυσανεξία των πιστών της νέας αυτής (σχεδόν) θρησκείας απέναντι σε οτιδήποτε θέλει να διαφοροποιηθεί, να κρατήσει αποστάσεις ή να κρίνει το φαινόμενο. Σε περίπτωση που επιχειρηθεί κάτι τέτοιο αυτομάτως βγαίνει το συμπέρασμα ότι το άτομο αυτό είναι οπαδός άλλης ομάδας-ιδεολογίας που θέλει να βλάψει το κίνημα, χωρίζοντας έτσι την πόλη σε εμάς και σε εκείνους. Το ανησυχητικό στην υπόθεση είναι η βία με την οποία επιχειρείται να εγκαθιδρυθεί όλο αυτό στην πόλη. Ένα πολύ μικρής κλίμακας παράδειγμα, αλλά ενδεικτικό, είναι ότι δεν θα δει κάποιος παιδιά σε παιδική χαρά ή αλάνα της πόλης να φορούν μπλούζες από αλλά αθλητικά σωματεία, παρά το γεγονός ότι η μισή πόλη τουλάχιστον αποτελείται από φιλάθλους άλλων ομάδων, ακόμα και αθηναϊκών. Και, ναι, ο λόγος είναι γιατί αν το έκαναν αυτό τα παιδιά, πραγματικά θα κινδύνευαν. Για κριτική στο “ιερό τέρας” του κινήματος αυτού δεν συζητάμε καν. Άλλωστε έδωσε δουλειές, αγόρασε επιχειρήσεις και στρέφεται κατά του αθηναϊκού κατεστημένου. Φρόντισε να αγγίξει όλες τις ευαίσθητες χορδές μας».

free press Eβδομαδιαίος οδηγός της Αθήνας. Κυκλοφορεί κάθε Πέμπτη.

22.3.18 – lifo

3

ΤΩΡΑ

01 ενδόμυχη πόλη

02 γιάννης μπουτάρης 03 το μετρό

8

Index 555

ΘΕSSΑΛΟΝΙΚΗ 10

06 θοδωρής χατζησπύρου

35

07 not a number architects

36

08 η μουσική της πόλης

42

09 πρόδρομος νικηφορίδης

44

10 may roosevelt

45

11

mary's flower superhead

46

13 young people

48

14 κωστής ζαφειράκης

52

15 βασίλης γκορτσιλάς

53

16 naxatras

56

17 το σπίτι του κεμάλ

57

18 «ο ισοβίτης»

60

19 τάσος ζαφειριάδης

61

20 estrella

62

21 νανοτεχνολογία

63

εμπορική διεύθυνση Δήμητρα Πασομένου (dpaso@lifo.gr) διευθυντής lifo.gr Θανάσης Χαραμής διευθυντής mikropragmata.lifo.gr Άρης Δημοκίδης

διεύθυνση διαφημισησ lifo.gr Βίκυ Καλαντζή (vkalantzi@lifo.gr) διευθυντής ελευθερησ αγορασ Κώστας Μαντάς (kmantas@lifo.gr) senior advertising manager Βάλλη Παπαϊωάννου (vpapaioannou@lifo.gr) digital advertising coordinator Ελένη Γκοβάτσου (eleni@lifo.gr) yπεύθυνoi διαφήμισης direct market Γιώργος Λυκουργιώτης (likourgiotis@lifo.gr), Ισιδώρα Γενούζου (isidora@lifo.gr), Κωνσταντίνα Τριανταφύλλου (ktriantafyllou@lifo.gr)

εικονογραφηση εξωφύλλου

design9

ΣΑΛΟΝΙΚΙΟΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗΣ σελ.

64

yποδοχή διαφήμισης & συντονισμός Ξένια Στασινοπούλου (xenia@lifo.gr) –––––– ψηφιακή ανάπτυξη/προγραμματισμός lifo.gr Αγγελική Βαξάλη, Άγγελος Παπαστεργίου, Σπύρος Γκατζούνας –––––– συν ταξη αρχισυνταξία Αλέξανδρος Διακοσάββας, Βασίλης Καψάσκης συντακτικη ομαδα Κυριάκος Αθανασιάδης, Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα, Αναστασία Γαλάνη, Δημήτρης Καβατζικλής, Ευθύμης Κάλφας, Άγγελος Κλειτσίκας, Μερόπη Κοκκίνη, Κατερίνα Κοντίνη, Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος, Μαρία Κοφού, Γιάννης Κωνσταντινίδης, Ανδρέας Λουκάκος, Τάσος Μελεμενίδης, Εύη Μαλλιαρού,Τίνα Μανδηλαρά, Νίκη Μηταρέα, Πάνος Μιχαήλ, Γλυκερία Μπασδέκη, Γιάννης Παπαϊωάννου, Γιάννης Πανταζόπουλος, Σταυρούλα Παπασπύρου, Γεωργία Παπαστάμου, Μαρία Παππά, Χρήστος Παρίδης, Μαρία Πετειναράκη, Μαρίνα Πετρίδου, Δημήτρης Πολιτάκης, Φιλιώ Ράγκου, Πάνος Σάκκας, Ειρήνη Σαρλή-Θεοφυλακτοπούλου, Νικόλας Σεβαστάκης, Βασιλική Σιούτη, Γιώργος Σπύρου, Κορίνα Φαρμακόρη, Λένα Φουτσιτζή, Ελένη Ψυχούλη, aNameToCome υπεύθυνη social media Χριστίνα Γαλανοπούλου –––––– φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie f. Αναστασία Βουτυροπούλου, Γιώργος Αδάμος ατελιέ αssistant Art Director Rinétta Koskinidou διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Νινέττα Γιακιντζή, Μαρούσα Θωμά

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

SKG NOW 16 ΜΕΡΗ ΓΙΑ ΝΑ ΠΕΡΑΣΕΙΣ ΟΜΟΡΦΑ σελ.

4 lifo – 22.3.18

γενικός διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ

αrt director Χρήστος Τζοβάρας –––––– ε μπο ρικο τμημα

43

12 πάρκο παύλου μελά

εκδοτης

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος

σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος

04 η ιστορία της εβραϊκής κοινότητας 26 34

ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

διευθυντής εντυπης εκδοσης Τάσος Μπρεκουλάκης

16

05 το ανάκτορο του γαλέριου

www.lifo.gr

67—78

διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μπέτυ Σπανοπούλου –––––– λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Άλκηστις Γκούμα, Βασίλης Κοτρωνάκης διανομή Άκης Ιωάννου γραμματεία Βιβή Ανδριανάτου –––––– κωδικος εντυπου 7639

παρακαλουμε

ανακυκλωστε

22.3.18 – lifo

5

Συναρπαστική και ολοζώντανη, η πρωτεύουσα του Βορρά είναι μια πόλη γεμάτη ενθουσιώδεις και δημιουργικούς ανθρώπους.

6 lifo – 22.3.18

ΤΩΡΑ 22.3.18 – lifo

7

ενδόμυχη πόλη

από τον νικόλα σεβαστάκη

8 lifo – 22.3.18

01

Υ

πάρχουν τόποι πο υ βλ έ πο υ ν στη θάλασσα, όμως έχουν μια ηπειρωτική καρδιά, γιατί είναι ουσιαστικά στραμμένοι προς τα μέσα. Αυτή είναι η πρώτη αίσθηση που είχα ερχόμενος στη Θεσσαλονίκη πριν από έντεκα-δώδεκα χρόνια. Μεγαλώνοντας σε νησί και μάλιστα δίπλα σε λιμάνι, ένιωσα αμέσως τη διαφορά. Αισθάνθηκα πόσο δίκιο έχει ο ποιητής Γιώργος Θέμελης (κι αυτός γεννημένος στο νησί μου, τη Σάμο), γράφοντας για μια πολιτεία «μεταφυσική, ανυπόστατη, αμφιβολία». Από τη μια, η βαρύθυμη ύλη της που θυμίζει κάποιες κρυφές, πνιγμένες στην υγρασία αυλές σε ορισμένα στενά της Άνω Πόλης. Από την άλλη, η υαλώδης αχλή του Θερμαϊκού που συντηρεί μια αίσθηση εξωπραγματικού. Αυτή η διφυής αλήθεια σώζει, νομίζω, τη Θεσσαλονίκη από τους πειρασμούς της. Από το να γίνει ένα διαρκές παράπονο για όσα της στέρησε η πολιτική και η Ιστορία ή από το να βολευτεί στον ρόλο μιας λίγο συντηρητικής, μα υπερβολικά αισθηματικής συμπρωτεύουσας. Το ποίημα του Θέμελη, παρά την τεράστια απόσταση ανάμεσα στο 1953, που είναι η ημερομηνία του, και στο σήμερα, νομίζω πως λέει ακόμα την αλήθεια. Το να περπατείς και να βουλιάζεις, όπως γράφει, είναι ένας τρόπος της Θεσσαλονίκης. Ο τρόπος που ονειρεύεται, κουβαλώντας τις πολλές κληρονομιές της. Η συγκατοίκηση της μαυρίλας και της ελπίδας στην ίδια την εμπειρία που προσφέρει στον διαβάτη της – όχι όμως και στον περιστασιακό προσκυνητή και επισκέπτη της. Ας μην υποτιμούμε τις ειδωλολατρικές, ηδονιστικές λάμψεις της πόλης και το πώς από τη μια επιβεβαιώνει και από την άλλη διαψεύδει το κυρίαρχο ύφος της. Τα παιχνίδια της ανάμεσα στο ευσεβές και στο βέβηλο. Οι άνθρωποι βλέπουν μέσα τους, λέει ο ποιητής. Η θάλασσα γνέφει προς τα υψώματα της πόλης, τα Κάστρα επιμελούνται τη συνομιλία τους με τον Όλυμπο και την Πιερία. Το λιμάνι στην άκρη είναι ένα στεριανό πράγμα δίχως τη ζωή

των πραγματικών λιμανιών. Θέλω να πω εδώ ότι έχουν μεγάλο ενδιαφέρον η κοινωνική ρυμοτομία και τα εσωτερικά σύνορα της πόλης. Έχουν σημασία οι νεανικές και οι ενήλικες και οι γεροντικές της διαστρωματώσεις και επιμειξίες. Και έχουν πάντα νόημα τα ερωτήματα που βάζουμε για τον σκοπό και τις πιθανές διεξόδους της πόλης, για την εξωστρέφεια και την πορεία της στο μέλλον. Αλλά χωρίς τη μεταφυσική της διάσταση, χωρίς το ποιητικό της σώμα, χωρίς τις παλινωδίες που τη στοιχειώνουν, η Θεσσαλονίκη μοιάζει ημιτελής. Γλώσσα τυφλή στη γεωγραφία, όπως τραγουδούσε κάποτε ο Σαββόπουλος για την Ελλάδα, μα θα ταίριαζε, πιστεύω, περισσότερο στη γενέθλια πόλη του.

Ι. Τοπίο Πολιτεία καταχωμένη σε συσσωρεύσεις, Πολιτεία διάφωτη σα μες στη νύχτα, Μεταφυσική, ανυπόστατη, αμφιβολία. Μες στην αφή, στα πράγματα, είν’ ένας ουρανός. Μες στην υπόσχεση, στα όνειρα, είν’ ένας δεύτερος. Ο άλλος μυστικός, απρόσιτος, σαν τους Αγίους. Μπορούμε να τον υποκαταστήσουμε Με κείνο το γαλάζιο στις παλιές εικόνες, Ή μ’ ένα σύμβολο διαστατό – ένα πρόσωπο, Μονάχο, ανακλώμενο σ’ ερήμους από φως. Οι άνθρωποι βλέπουν μέσα τους. Οι γυναίκες περνούν κι αφήνουν, Σα να ’σαι η εμπιστευτική τους διαμονή, Κάτι σα φέγγος μελιχρό, που σε διαπερνά, Σε συνοδεύει στις περιπλανήσεις σου, χαμηλωμένος φωτισμός. Εδώ μπορεί να υπάρχεις και να μην υπάρχεις. Να σβήνεις και να χάνεσαι. Να περπατείς και να βουλιάζεις. Μπορείς να λάμπεις, να προσεύχεσαι, ή ν’ αντηχείς σαν τις καμπάνες. Γιώργος Θέμελης, από τη συλλογή Συνομιλίες (1953)

22.3.18 – lifo

9

10 lifo – 22.3.18

02

«Δεν είναι επάγγελμα ο δήμαρχος, δεν έχεις ωράρια, ούτε προσωπική ζωή. Όμως θα ήθελα πολύ να είμαι δήμαρχος όταν γίνουν τα εγκαίνια του μετρό το 2020». Ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης στο γραφείο του 16 Μαρτίου 2018 φωτογραφια: παρισ ταβιτιαν

22.3.18 – lifo

11

02

γιάννης μπουτάρης: «αυτό το φοιτηταριό δίνει ζωή στην πόλη» από τον γιάννη πανταζόπουλο

E

λάχιστα μέτρα από τον Λευκό Πύργο, στον προαύλιο χώρο του Δημαρχείου Θεσσαλονίκης, πολλοί νέοι έπαιζαν, γυμνάζονταν, συζητούσαν και γελούσαν. Ήταν ένα μουντό απόγευμα όταν πέρασα την πόρτα του Δημαρχείου Θεσσαλονίκης για να συναντήσω τον Γιάννη Μπουτάρη. Στο τρίτο όροφο του επιβλητικού κτιρίου επικρατούσε αναβρασμός. «Αν θέλεις να μάθεις αν υπάρχει ζωή μετά θάνατον, πέρνα μέσα» έγραφε η μικρή φωτογραφία που ήταν κολλημένη έξω από την πόρτα του δημάρχου. Τολμηρός, αιρετικός, αυθεντικός, βωμολόχος, πληθωρικός, με υποδέχεται φορώντας ένα πουκάμισο στο αγαπημένο του ροζ χρώμα, θαλασσί κάλτσες και τις χαρακτηριστικές του τιράντες. Μέσα στο γραφείο του παρατηρώ ότι τον περισσότερο χώρο καταλαμβάνουν κάποια προσωπικά αντικείμενα, οικογενειακές φωτογραφίες, πίνακες ζωγραφικής, δώρα, βραβεύσεις, τιμητικές διακρίσεις, αγαλματάκια, σημαίες και, φυσικά, πολυάριθμοι φάκελοι που αφορούν ζητήματα της συμπρωτεύουσας. Βγαίνοντας στο μπαλκόνι, απολαμβάνεις την πανέμορφη θέα προς τη θάλασσα αλλά και την Άνω Πόλη, ενώ σχολιάζω το καράβι που έχει μετατραπεί σε γλυπτό και βρίσκεται στην είσοδο. «Αυτό το είχαμε στολισμένο τα Χριστούγεννα και επειδή το κόστος της αποσυναρμολόγησης ήταν υψηλό, το μετασχηματίσαμε σε γλυπτό» μου εξηγεί ο Γιάννης Μπουτάρης. Είναι ένας άνθρωπος που πολλοί εξακολουθούν να κατηγορούν ως προδότη, ανιστόρητο, άθεο, ανθέλληνα, φιλότουρκο και προσφάτως αλκοολικό, ενώ άλλοι θα σου πουν ότι η εξωστρέφεια που συναντάς στη Θεσσαλονίκη αποτελεί παρακαταθήκη της δικής του θητείας και μόνο. Στη διάρκεια της συνέντευξης μιλά ανοιχτά για όλα, χωρίς να στρογγυλεύει τις από-

12 lifo – 22.3.18

ψεις του και δίχως να χρησιμοποιεί πολιτικές ορολογίες. «Σκοπός μου είναι να λέω πάντα την αλήθεια» συνηθίζει να λέει. Όση ώρα συζητάμε, καπνίζει και όταν του επισημαίνω ότι μόλις πριν από λίγες μέρες έκανε στεφανιογραφία, μου απαντά ότι είναι η μόνη κατάχρηση που επιτρέπει στον εαυτό του, ωστόσο βρίσκεται στη διαδικασία διακοπής. Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης μιλά για το νέο πρόσωπο της πόλης, εξηγεί τι έχει αλλάξει, σχολιάζει το αν η πόλη είναι συντηρητική, το εβραϊκό θέμα, τη σύγκριση με την Αθήνα, τα μαθήματα ζωής, τον θάνατο και απαντά αν τελικά είναι εύκολο να είσαι δήμαρχος αυτή την εποχή.

— Πώς μια πόλη μετατρέπεται σε ένα ζωντανό κύτταρο της κοινωνίας; Δεν υπάρχει συνταγή παρά μόνο ένα δεδομένο κι αυτό έχει το εξής όνομα: χρόνος. Τίποτα δεν αλλάζει από τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάζεται διάρκεια και υπομονή. Το κεντρικό σκεπτικό μας ήταν να αναζητήσουμε τον πλούτο της Θεσσαλονίκης. Αναρωτηθήκαμε: «Τι διαθέτει αυτή η πόλη;». Το πανεπιστήμιο και την σπουδαία Ιστορία της. Για πολλά χρόνια οι βιομηχανίες είχαν σβήσει και ο τουρισμός είχε πεθάνει. Όταν παραλάβαμε τη δημαρχία, οι διανυκτερεύσεις ήταν ελάχιστες σε σχέση με σήμερα, που ξεπερνούν τα 2,5 εκατομμύρια. Και μη νομίζεις, αυτές αφορούσαν περισσότερο τους επισκέπτες της Διεθνούς Έκθεσης και τους γονείς των φοιτητών. Δεύτερον, ποιο είναι το παρελθόν της Θεσσαλονίκης; Πέρα από τα αρχαιολογικά μνημεία, τον Μέγα Αλέξανδρο, τη Μακεδονία, την ελληνιστική, ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο, ανασύραμε στην επιφάνεια το τρίπτυχο « Έλληνες - Τούρκοι - Εβραίοι». Αναδείξαμε την τουρκική παρουσία μέσω της Οικίας του Κεμάλ Ατατούρκ, ενώ γύρω απ’ αυτήν θα δείτε καταστήματα που έχουν τουρκικούς καταλόγους. Έρχονται πλούσιοι εξευρωπαϊσμένοι Τούρκοι που αφήνουν πολλά χρήματα στην πόλη. Επίσης, υπάρχουν πλέον δύο πτήσεις την ημέρα από την Turkish Airlines με δρομολόγιο Κωνσταντινούπολη Θεσσαλονίκη. Παράλληλα, προβάλαμε την εβραϊκή παρουσία, αυτό το ακανθώδες θέμα

που κρυβόταν τόσα χρόνια κάτω από το χαλί της πόλης. Ας μην ξεχνάμε ότι η Θεσσαλονίκη έφερε την ονομασία «Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων» κι αυτό το ζήτημα ήταν ένας κρίκος σε μια μεγάλη αλυσίδα βίας. Οι Εβραίοι ήταν άνθρωποι που εγκαταστάθηκαν και πλούτισαν εδώ, και διέθεταν τις πιο ωραίες κατοικίες. Εμείς τι κάναμε; Συντελέσαμε στη δημιουργία ενός παρελθόντος σκοτεινού και σιωπηλού. Έπρεπε εδώ και αρκετό καιρό η σιωπή να έχει μετατραπεί σε μια ισχυρή φωνή. Γι’ αυτό αποφασίσαμε να προχωρήσουμε σε διορθωτικές κινήσεις, όπως η δημιουργία της έδρας των Εβραϊκών Σπουδών στο ΑΠΘ, η τοποθέτηση του μνημείου στην πλατεία Ελευθερίας καθώς και η κατασκευή του Μουσείου Ολοκαυτώματος. Μια τεράστια επένδυση που θα λειτουργήσει ως διεθνές κέντρο μελέτης και ενδιαφέροντος σχετικά με τον εβραϊσμό για όλο τον κόσμο.

— Η ομιλία σας συζητήθηκε πολύ και έγινε viral. «Η πόλη, η κοινωνία, η χώρα ολόκληρη, αδιαφόρησαν. Κρύφτηκαν πίσω από το δάχτυλό τους» είπατε. Γιατί, κατά τη γνώμη σας; Πρώτα απ’ όλα, εξαιτίας του σοκ του Ολοκαυτώματος. Είναι κάτι που συνέβη και πανευρωπαϊκά. Απλώς εδώ συντελέστηκαν πολύ χειρότερα πράγματα. Κατασχέθηκε το σύνολο της εβραϊκής περιουσίας από το ελληνικό κράτος και μοιράστηκε, κατά πάσα πιθανότητα, σε ημετέρους. Ταφόπλακες χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή δρόμων, ενώ το Αριστοτέλειο οικοδομήθηκε πάνω σε μια νεκρόπολη. Ας μην κοροϊδευόμαστε, πρόκειται για ένα θέμα που ακόμη δεν έχουμε σκαλίσει αρκετά. Δεν έχουν ειπωθεί ακόμα όλες οι αλήθειες. Επιπρόσθετα, οι Εβραίοι που επέστρεψαν από τα στρατόπεδα ήταν ελάχιστοι, ενώ πολλοί απ’ αυτούς πήγαν στην Αθήνα, με αποτέλεσμα η κοινότητα της Θεσσαλονίκης να μην ξεπερνά τα 1.500 άτομα, όταν κάποτε ήταν 50.000. Και αυτό, βέβαια, ήταν αποτέλεσμα του αθηνοκεντρικού κράτους. Γι’ αυτό και πιστεύω ότι το Μουσείο του Ολοκαυτώματος θα λειτουργήσει ως μοχλός ανάπτυξης της πόλης όχι μόνο με την έννοια του επιστημονικού και ιστορικού κέντρου ενδιαφέροντος αλλά και της δημιουργίας πολλών θέσεων εργασίας.

— «Η μεσαία τάξη έχει βαθιά ριζωμένο τον αντισημιτισμό μέσα της» δηλώσατε πριν από λίγες μέρες σε συζήτηση στην Αθήνα. Πού βασίζετε αυτό το συμπέρασμα; Μα, το λένε ξεκάθαρα οι στατιστικές. Έχουμε έναν ακατανόητο ανταγωνισμό με τους Εβραίους. Είναι ένας καρκίνος που ενδημεί μέσα μας.

— Ακόμα κι εσείς αναφερθήκατε πριν στο αθηνοκεντρικό σύστημα εξουσίας. Μήπως, όμως, πάντα η Θεσσαλονίκη ένιωθε μειονεκτικά απέναντι στην Αθήνα; Δεν αποτελεί μια εύκολη δικαιολογία αυτό; Μην ξεχνάς ότι η Βόρεια Ελλάδα ενσωματώθηκε στο ελληνικό κράτος εκατό χρόνια μετά την απελευθέρωσή του. Επίσης, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή ένα μεγάλο μέρος των προσφύγων, είτε αυτοί λέγονταν Πόντιοι, είτε Σμυρνιοί, είτε Καππαδόκες, εγκαταστάθηκε στη Βόρεια Ελλάδα, προκειμένου να ισορροπήσει η ιστορία με τους Σλαβομακεδόνες. Όλο αυτό το χαρμάνι έπρεπε να συνυπάρξει και να τους κάνει κάποιος κουμάντο. Όμως ακόμα και σήμερα οι περισσότεροι μεταναστεύουν στην Αθήνα και όχι στη Θεσσαλονίκη, γιατί προφανώς δεν υπάρχουν ευκαιρίες. Για παράδειγμα, πρεσβείες, οργανισμοί, τράπεζες, βιομηχανίες, όλα βρίσκονται στην Αθήνα. Είναι αλήθεια ότι υπάρχει μια διαμάχη που αναζωπυρώνεται συνεχώς, το είδαμε και τελευταία. Εμάς το μόνο που μας έχει απομείνει ως θησαυρός είναι το πανεπιστήμιο, που απαριθμεί 120.000 φοιτητές. Σε ποια άλλη πόλη περπατάς στους δρό-

μους και βλέπεις συνεχώς νέους ανθρώπους; Χτες, κατά τύχη, πήγα σε ένα μαγαζί της οδού Μελενίκου, στο «Καταφύγιο», και οι τιμές ήταν πάμφθηνες, δεν ξεπερνούσαν τα τρία ευρώ. Αυτό το «φοιτηταριό» δίνει ζωή στην πόλη, ώστε να λέμε εμείς ότι η Θεσσαλονίκη δεν κοιμάται ποτέ.

— Τι σας γοητεύει και τι σας εκνευρίζει στη Θεσσαλονίκη; Στην πόλη μού αρέσουν όλα. Με γοητεύει που η Θεσσαλονίκη έχει αυτήν τη φοιτητική αντίληψη ζωής και ότι όλα εδώ κινούνται με μια χαλαρότητα. Από την άλλη πλευρά, με εκνευρίζει πολύ που προσπαθούμε να ανταγωνιστούμε την Αθήνα. Η φιλοδοξία μου δεν είναι η Θεσσαλονίκη να γίνει πρωτεύουσα αλλά να είμαστε η καλύτερη επαρχιακή πόλη. Με στενοχωρεί τo ότι επικρατεί αυτός ο ανταγωνισμός. Δεν έχουν νόημα οι συγκρίσεις. Δεν είμαστε Γερμανία, που χωρίζεται σε ισχυρά κρατίδια.

— Είναι, τελικά, ερωτική πόλη η Θεσσαλονίκη; Μαλακίες. Χαρακτηρίστηκε έτσι από τον Κωστή Μοσκώφ, με τον οποίο ήμασταν συμμαθητές. Θεωρώ, πάντως, ότι ονομάστηκε έτσι επειδή στον A’ Παγκόσμιο Πόλεμο βρίσκονταν εδώ 250.000 στρατιώτες της Αντάντ. Αυτοί, λοιπόν, οι στρατιώτες «συντροφευτήκαν» με 20.000 πόρνες που ήταν τότε στη Θεσσαλονίκη. Όλη η περιοχή του Βαρδάρη ήταν «Γη της Επαγγελίας». Από κει βγήκε ότι πρόκειται για ερωτική πόλη. Όπως και την περίοδο της Διεθνούς Έκθεσης, που ακούς πολλούς να λένε πάω στη Θεσσαλονίκη για «δουλειές» (γέλια).

— Η πόλη αντιμετωπίζει μεγάλο κυκλοφοριακό πρόβλημα. Θεωρείτε ότι το μετρό θα βοηθήσει ώστε να βελτιωθεί η κατάσταση ή τελικά δημιούργησε περισσότερα προβλήματα; Το κυκλοφοριακό είναι ένα τεράστιο πρόβλημα το οποίο ευελπιστούμε να λυθεί κατά ένα μέρος από τη λειτουργία των σταθμών του μετρό, της παράκτιας συγκοινωνίας αλλά και από τον συνδυασμό των αστικών συγκοινωνιών με το μετρό. Η έκτασή του είναι μόλις εννιά χιλιόμετρα και αποτελεί μόνο μια κουκκίδα της πόλης. Το σημαντικό με τη δημιουργία του μετρό είναι ότι δύο από τους σταθμούς θα γίνουν ζωντανά μουσεία. Το όραμά μας, λοιπόν, είναι η κατασκευή ενός ιστορικού περιπάτου που θα ξεκινά από τους σταθμούς και θα φτάνει στην πλατεία Διοικητηρίου, στα τείχη, στα κάστρα, στο Επταπύργιο, κατά μήκος των εκκλησιών, στο Γαλεριανό Συγκρότημα, στην πλατεία Ναυαρίνου και στη Ροτόντα. Όλο αυτό θα συνδυαστεί με την ανάδυση της οδού Εγνατίας. Όλες οι χρονικές περίοδοι της πόλης θα εμπεριέχονται σε αυτήν τη διαδρομή. Σκοπεύουμε, μάλιστα, να την αναδείξουμε μέσω πεζοδρομήσεων και της διευκόλυνσης της επιχειρηματικότητας. Τώρα βρισκόμαστε στη φάση της εκπόνησης του αφηγήματος.

— Όμως ακούγεται πολλή γκρίνια, κ. δήμαρχε, και πολλοί τονίζουν ότι η εξωστρέφεια ναι μεν επιτεύχθηκε, αλλά τα βασικά προβλήματα παραμένουν. Όπως, για παράδειγμα, το θέμα της Νέας Παραλίας και η τοποθέτηση των τραπεζοκαθισμάτων. Το σχέδιο για τη Νέα Παραλία που βραβεύτηκε και εφαρμόστηκε προβλέπει έξι γυάλινα μικρά κτίρια που είναι προορισμένα και φτιαγμένα για κυλικεία – σε πολλά από αυτά προβλέπονται τραπεζοκαθίσματα. Όταν είπαμε ότι αυτά θα νοικιαστούν, ξεκίνησε ένα κύμα αντιδράσεων ότι δήθεν η παραλία θα γεμίσει τραπεζοκαθίσματα. Πρόκειται για μεγάλο ψέμα. Ένα μαγαζί λαμβάνει άδεια για τραπεζοκαθίσματα με βάση τον στεγασμένο χώρο που διαθέτει. Επομένως, όταν χωράει είκοσι τραπεζοκαθίσματα, δεν θα πάρει άδεια για εκατό. Αυτό εντέχνως το αποκρύπτουν όσοι αντιτίθενται στην ενοικίαση των περιπτέρων. Είναι γελοίο να λένε ότι εγώ θέλω

22.3.18 – lifo

13

02 Μια άλλη όψη της Νέας Παραλίας. φωτογραφια: παρισ ταβιτιαν

να γεμίσω την παραλία με τραπεζοκαθίσματα και να μειώσω τον δημόσιο χώρο. Τα μέτρα που προβλέπονται για τραπεζοκαθίσματα δεν ξεπερνούν τα 300 τετραγωνικά. Η κανονιστική απόφαση που θα βγει τις επόμενες μέρες προβλέπει δύο μέτρα καθαρά για τον πεζό. Αν το πεζοδρόμιο έχει διάσταση δύο μέτρα, προβλέπεται μόνο μισό μέτρο για τραπεζοκαθίσματα. Επομένως, είναι κόκκινη γραμμή για εμάς τα δύο μέτρα ελεύθερου πεζοδρομίου, ώστε να επιτυγχάνεται η απρόσκοπτη διέλευση των πεζών.

— Πάντως, αντιδράσεις υπήρχαν και από τον αρχιτέκτονα της Νέας Παραλίας, τον κ. Νικηφορίδη. Ο Νικηφορίδης και άλλη μια παρέα θεωρούν ότι η Νέα Παραλία είναι ένα μουσειακό είδος που πρέπει μόνο να το βλέπουμε. Ο κόσμος θέλει να φάει, να πιει έναν καφέ, να καθίσει και, φυσικά, να εξυπηρετήσει τις βασικές του ανάγκες.

— Είχατε πει ότι «η Θεσσαλονίκη ήταν βουτηγμένη στη μούχλα και στη μιζέρια για πολλά χρόνια». Τώρα τι έχει αλλάξει; Πιστεύω ότι έχει ξεκινήσει να ανακτά μια δυναμική. Φύσηξε καθαρός αέρας στην πόλη. Έχει αυξηθεί ο συνεδριακός τουρισμός, ανοίγουν διαρκώς νέα ξενοδοχεία, κερδίσαμε τη διοργάνωση του Europride 2020 και σταδιακά θα προστεθούν κι άλλες πρωτοβουλίες. Θεωρώ ότι αν δεν μάθεις από το παρελθόν σου, δεν μπορείς να κατακτήσεις το μέλλον. Προφανώς και δεν επιθυμούμε για κανέναν λόγο να αντιγράψουμε το παρελθόν, αλλά πρέπει να διδασκόμαστε από αυτό, ώστε να αναδεικνύουμε την ιστορική αξία της πόλης.

— Όμως, τα συλλαλητήρια για το Μακεδονικό από δω ξεκίνησαν. Αναμφίβολα, η Θεσσαλονίκη είναι μια συντηρητική και απομονωμένη πόλη και υπάρχει εξήγηση γι’ αυτό. Αμέσως μετά τον πόλεμο είχαμε από τον Βορρά τον κίνδυνο του κομμουνισμού και από την Ανατολή αυτόν του τουρκικού επεκτατισμού, με αποτέλεσμα να αισθάνεσαι ότι έχεις εξελιχθεί σε έναν «διγενή ακρίτα» των ελληνικών συνόρων. Δημιουργείται, λοιπόν, μια εθνική συνείδηση που σου μπλοκάρει το μυαλό. Δεν σε νοιάζει τίποτε άλλο παρά μόνο αυτή η εθνική συνείδηση. Το πρόβλημα είναι ότι είμαστε προσκολλημένοι συναισθηματικά στην αρχαία Ελλάδα. Δεν σου κάνει εντύπωση πως όλα έχουν αναφορά

14 lifo – 22.3.18

στην αρχαία Ελλάδα; Τότε όμως ήταν κυρίαρχη δύναμη, όχι όπως είμαστε σήμερα, μια χώρα της μπάτσας. Σε όλες τις άλλες περιόδους, εκτός από αυτήν της αρχαίας Ελλάδας, ήμασταν υπόδουλοι και σκλαβάκια. Ακόμα και τη βυζαντινή περίοδο εδώ υπήρχε ένα μωσαϊκό πολιτισμών. Ακούς να λένε μερικοί ότι τότε ήμασταν οι καλύτεροι. Τι σημαίνει αυτό; Ότι και σήμερα ισχύει το ίδιο; Υπερβολές! Σήμερα δεν έχουμε να επιδείξουμε τίποτα σε σχέση με τα μεγαλεία του χθες. Λέμε συνεχώς «θα μας πάρουν το όνομα», «οι Τούρκοι θα μας φάνε». Όλα αυτά αποτελούν μέρος του ψυχολογικού προβλήματος που έχουμε και αφορά μια καθαρά συναισθηματική εξάρτηση. Κάθε σοβαρός άνθρωπος πρέπει να επικεντρώνεται στη λογική και στο συμφέρον της χώρας του. Οι πολιτικές δυνάμεις έχουν υποχρέωση να το καλλιεργήσουν και να το μεταδώσουν στον κόσμο αυτό. Ωραίος ο Μέγας Αλέξανδρος, αλλά σημασία έχει ποιο είναι το συμφέρον της χώρας.

— Τονίσατε ότι τα συλλαλητήρια δεν είναι η λύση. Εσείς ποια λύση θα προτείνατε σε κάποιον που επιθυμεί να αντιδράσει; Πάντως όχι το να χρησιμοποιεί λάβαρα, έφιππους και μισαλλόδοξες, εμπρηστικές ομιλίες. Διεκδικείς κοιτώντας το συμφέρον της χώρας και λες ότι κάπου ίσως χρειαστεί να υποχωρήσω ή κάπου αλλού να πάω πιο μπροστά. Η διεκδίκηση είναι απολύτως θέμα διαπραγμάτευσης. Πρέπει να μπεις στη θέση και της άλλης πλευράς. Ξέρεις τι μου είπε ο Ζάεφ όταν συναντηθήκαμε; Ότι αυτός έχει μεγαλύτερο πρόβλημα από εμάς, διότι εκείνοι μεγαλώσανε ως Μακεδόνες. Πώς θα πάει στη χώρα του, λοιπόν, να τους πει ότι ισχύει κάτι διαφορετικό; Και πώς θα μπορέσει να το επιτύχει αυτό; Αμοιβαίες υποχωρήσεις είναι η μόνη δυνατή λύση. Πρόκειται για ένα θέμα που βασίζεται μόνο στο θυμικό και των δύο λαών. Δεν αλλάζει η Ιστορία, ούτε μπορεί να σ’ την κλέψει κανείς. Εμείς, αντί να τους βοηθήσουμε να βρουν την ταυτότητά τους με τρόπο που να βολεύει κι εμάς, λέμε «όχι» σε όλα. Ένα εκατομμύριο Σκοπιανοί περνούν τα ελληνικά σύνορα κάθε χρόνο. Υπάρχουν σπίτια αγορασμένα από Βούλγαρους, Σκοπιανούς και Αλβανούς. Τριάντα χιλιάδες Βούλγαροι είναι

Είναι γελοίο να λένε ότι θέλω να γεμίσω την παραλία με τραπεζοκαθίσματα και να μειώσω τον δημόσιο χώρο. Τα μέτρα που προβλέπονται δεν ξεπερνούν τα 300 τετραγωνικά.

εγκατεστημένοι εδώ. Σε τι μας επηρέασαν όλα αυτά όσον αφορά την καθημερινή συμβίωση; — Πριν από λίγες μέρες είχατε μια περιπέτεια υγείας με την εισαγωγή σας στο νοσοκομείο για στεφανιογραφία. Σας πέρασε καθόλου από το μυαλό η ιδέα του θανάτου; Δυστυχώς, από αμέλεια δεν είχα προλάβει να κάνω τις εξετάσεις που έπρεπε να έχουν γίνει εδώ και πολύ καιρό. Υπάρχει, πράγματι, μια ψυχολογική αναμέτρηση με τον εαυτό σου. Προφανώς, αισθάνεσαι σαν να αντιμετωπίζεις τον θάνατο. Όταν βλέπεις την καρδιά σου να χτυπά, το πώς στενεύει και πώς επανέρχεται, η σκέψη που κάνει το μυαλό σου αναπάντεχα είναι πως αν εκείνη τη στιγμή σταματήσει, εσύ θα πεθάνεις. Αλλά δεν έχω σκοπό να πεθάνω εύκολα. Είμαι σίγουρος ότι θα ζήσω πολλά χρόνια ακόμη.

— Στην πορεία της ζωής σας «φτάσατε στον πάτο». Τι σας έμαθε όλη αυτή η ιστορία; Το να έχεις μια ταπεινότητα, παράλληλα με την αποκατάσταση κάποιων βασικών αρχών στον τρόπο που ζεις. Μαθαίνεις ακριβώς να είσαι ταπεινός. Αυτό είναι το ουσιαστικό κέρδος για να μπορείς να συνεχίσεις. Γι’ αυτό και το βασικό σύνθημα της ζωής μου συμπυκνώνεται στη γοητεία της τόλμης και στην αντιμετώπιση του φόβου.

— Τι είναι σημαντικό στη ζωή; Η ευτυχία, η οποία δεν έχει καμία σχέση ούτε με τα χρήματα, ούτε με την ισχύ, ούτε με την εξουσία. Έχει να κάνει μόνο με την αυτογνωσία. Όταν καταφέρεις να γνωρίσεις τα όρια του εαυτού σου, έχεις πετύχει να είσαι ευτυχισμένος. Πάντοτε πίστευα ότι, όσα χρόνια ζήσουμε, πρέπει τουλάχιστον να ευχαριστηθούμε.

— Είναι εύκολο, τελικά, να είσαι δήμαρχος; Όχι. Δεν είναι επάγγελμα ο δήμαρχος, δεν έχεις ωράρια, ούτε προσωπική ζωή. Όμως θα ήθελα πολύ να είμαι δήμαρχος όταν γίνουν τα εγκαίνια του μετρό το 2020.

— Σήμερα, θα το επιχειρούσατε ξανά; Να ξεκινούσα καριέρα στην ηλικία των εβδομήντα έξι ετών; Λες; (γέλια)

α π ό τ η l i f o t ea m

ThePowertoCreate

ΓΊΝΕ ΕΣΎ Η ΔΗΜΊΟΎΡΓΟΣ ΤΗΣ ΔΊΆΘΕΣΗΣ ΣΟΎ Φαντασία, έμπνευση, όραμα: Η Άρτεμις Δημακοπούλου μας δίνει τη δική της άποψη για το #thepowertocreate και για το πώς καταφέρνει να έχει... «epic» διάθεση όλη μέρα! Πώς εκφράζεις το moto #thepowertocreate στη ζωή, στη δουλειά και στην εμφάνισή σου; Δεν υπάρχει πιο όμορφο πράγμα από τη δύναμη της δημιουργίας. Αυτή ήταν και η σκέψη που με ώθησε να ξεκινήσω το blog μου! Ήθελα να διοχετεύσω όλη αυτή την ενέργεια, την όρεξη και το πάθος και να δημιουργήσω κάτι προσωπικό. Η όρεξη για δημιουργία υπάρχει και στην καθημερινότητά μου. Όταν επιλέγω το μακιγιάζ ή το outfit μου θέλω να παρουσιάζω κάθε φορά κάτι ιδιαίτερο και ξεχωριστό!

➜

Τι ρόλο παίζουν τα χρώματα στην καθημερινότητά σου; Μπορεί ένα χρώμα να επηρεάσει τη διάθεσή σου; Τα χρώματα μπορούν να αλλάξουν όλη μου τη διάθεση! Ακόμα και τον χειμώνα επιλέγω να φοράω έντονα χρώματα γιατί θεωρώ ότι προσθέτουν περισσότερο ενδιαφέρον μέχρι και σε ένα απλό outfit!

➜

Ποια είναι τα αγαπημένα σου χρώματα; Το φούξια είναι ένα χρώμα που φοράω πολύ χειμώνα-καλοκαίρι. Μου αρέσει γιατί είναι πολύ φωτεινό και girly, εξίσου όμως αγαπώ και το κόκκινο κοραλλί. Αν, πάλι, θέλω ένα πιο γήινο αποτέλεσμα, επιλέγω το καφέ, που είναι πιο κοντά στα χρώματά μου και εξίσου ενδιαφέρον! Το Be Loud, το Coral Burst και το Chocolate Treat είναι οι τρεις υπέροχες αποχρώσεις του Epic Lipstick που ξεχωρίζω και δεν έχω σκοπό να αποχωριστώ.

➜

Γιατί ξεχωρίζεις το Epic Lipstick και τι διαφορετικό θεωρείς ότι θα προσφέρει στις followers σου; Το Εpic Lipstick θα δώσει σε όλα τα κορίτσια αυτό ακριβώς που ζητάνε από ένα κραγιόν: σταθερότητα, λάμψη, τέλεια υφή και υπέροχες αποχρώσεις! Το έχω λατρέψει!

➜

Τι epic tip θα έδινες στις followers σου; Το πιο σημαντικό που θα έλεγα στις φίλες που με ακολουθούν είναι να ξυπνούν κάθε μέρα με έναν νέο στόχο, να μη σταματήσουν να ονειρεύονται και να δημιουργούν! #thepowertocreate

➜

ποια είσαι και τι κάνεις; Είμαι η Άρτεμις από το Artforfashion! Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου πάντα αγαπούσα οτιδήποτε σχετικό με τη μόδα. Το πάθος μου αυτό με οδήγησε στο να δημιουργήσω κάτι δικό μου! Έτσι, τον ελεύθερό μου χρόνο ασχολούμαι κυρίως με το blog μου! Είναι αυτό που με γεμίζει και μου δημιουργεί συνεχώς την ανάγκη να δοκιμάζω καινούργια πράγματα και να εξελίσσομαι. Θέλω μέσα από αυτό να εμπνέω τα νέα κορίτσια όχι μόνο να φτιάχνουν όμορφα outfits αλλά και να δημιουργούν και να κυνηγούν τα όνειρά τους, όπως κι εγώ!

Θέλεις ζουμερά χείλη, με πλούσιο χρώμα που διαρκεί; Το νέο Epic Lipstick της Avon με τεχνολογία magnet-lock μαγνητίζει το χρώμα στα χείλη με ένα μόλις πέρασμα, ενώ, χάρη στο ενσωματωμένo primer, τα αναδεικνύει μοναδικά βελούδινα, διατηρώντας τα απόλυτα ενυδατωμένα. Σε 24 εντυπωσιακές αποχρώσεις extra long διάρκειας, θα γίνει η νέα σου εμμονή!

BE LOUD CORAL BURST CHOCOLATE TREAT

22.3.18 – lifo

15

03

16 lifo – 22.3.18

Η σήραγγα του μετρό στον σταθμό Σιντριβάνι που συνδέει τους σταθμούς Αγία Σοφία και Πανεπιστήμιο. φωτογραφια: παρισ ταβιτιαν

22.3.18 – lifo

17

ΤΈΛΟΣ 2018 ΕΝΑΡΞΗ ΕΠΕΚΤΆΣΕΩΝ ΔΥΤ. ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ

03

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2020 ΝΕΑ ΕΛΒΕΤΙΑ - ΣΙΝΤΡΙΒΑΝΙ

ΑΡΧΈΣ 2021 ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΠΡΟΣ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ - ΜΙΚΡΑ

2

ΤΕΛΗ 2021 / ΑΡΧΈΣ 2022 Ν. ΣΙΔ. ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΙΝΤΡΙΒΑΝΙ

πο

να

λή

ψ

γκ μι

ρι ατ Π

εά Ν

εω

ς

δη εί

λέ

Ευ

Φ

ου

λη

ρβ Βα α γί

κί

α άρ

ρο αυ

Α

ολ ύπ

Π

Α

ο

Στ

μι

λο υ

οκ ρα τί ας

ιδ .Σ

ος

θμ

φ

τα

λο

ός

εμ η

ς

έν

μο

18 lifo – 22.3.18

τή

α ζέ ημ

.Σ

τά εν

οσ

1. Σταθμός Φλέμινγκ, τμήμα νεκροταφείου ρωμαϊκών χρόνων. (Αρχείο ΕΦΑΠΟΘ) 2. Σταθμός Βενιζέλου_ αεροφωτογραφία, η διασταύρωση της οθωμανικής περιόδου. (Αρχείο ΕΦΑΠΟΘ. Φωτ. Κ. Ξενικάκης) 3. Σταθμός Σιντριβάνι. Βασιλική και τετράπλευρο κτίσμα. (Αρχείο ΕΦΑΠΟΘ. Φωτ. Κ. Ξενικάκης) 4. Σταθμός Νέου Σιδηροδρομικού Σταθμού. Κτερίσματα (ειδώλια, κοσμήματα, πήλινα και χάλκινα αγγεία) ελληνιστικής ταφής. (Αρχείο ΕΦΑΠΟΘ. Φωτ. Κ. Ξενικάκης) 5. Αμαξοστάσιο Πυλαίας, τμήμα της προκασσάνδρειας πόλης, 5ος-4ος αι. π.Χ. (Αρχείο ΕΦΑΠΟΘ. Φωτ. Κ. Ξενικάκης)

ισ

γί νι

Δ Ν

Επ Μ

Εύ

9

νι βά ρι ση ία ντ ε φ Σι Εκθ Σο /

Α Βε

1

Κορδελιό

επ

ολ

η

αν

ίχ

Ευ

Π

νη

κα

κλ

ρπ

Π

ία

απ

άφ

η

Παπαγεωργίου

3

6. Σταθμός Αγίας Σοφίας _μπουκαλάκια φαρμακείου από το στρώμα της πυρκαγιάς του 1917. (Αρχείο ΕΦΑΠΟΘ. Φωτ. Ο. Κουράκης) 7. Σταθμός Δημοκρατίας, Βόρεια και Νότια Είσοδος, Αεροφωτογραφία. Ερείπια αποθηκών και εργαστηρίων της ύστερης αρχαιότητας, εκατέρωθεν του δρόμου που οδηγούσε στη Χρυσή Πύλη. (Αρχείο ΕΦΑΠΟΘ. Φωτ. Α. Σαμουρκασίδης) 8. Σταθμός Δημοκρατίας, Βόρειο και Νότιο Ήμισυ. Γενική άποψη. Ο ναός του 5ου αι. με τα προσκτίσματα και τις βοηθητικές εγκαταστάσεις του και στα δυτικά ταφικά σύνολα σε πυκνή διάταξη. (Αρχείο ΕΦΑΠΟΘ. Φωτ. Κ. Ξενικάκης) 9. Σταθμός Σιντριβάνι. Χρυσό στεφάνι από τάφο, τέλη 4ου-αρχές 3ου αι. π.Χ. (Αρχείο ΕΦΑΠΟΘ )

4

5

Ν

Αμαξοστάσιο

έα τί

ύλ

βε

Βο

Ελ

Μίκρα

α

γα

Νέα Κρήνη

ρη ού τσ ρε Α

Κα

λα

μα

ρι

ά

Ν

ομ

αρ

χί

α

Αεροδρόμιο

6

7

8

22.3.18 – lifo

19

20 lifo – 22.3.18

03

Λεπτομέρεια ψηφιδωτού δαπέδου που βρέθηκε στον σταθμό Αγίας Σοφίας του μετρό Θεσσαλονίκης. Διακρίνουμε το πρόσωπο του Έρωτα. φωτογραφια: παρισ ταβιτιαν

22.3.18 – lifo

21

03

το μετρό της Θεσσαλονίκης στην τελική ευθεία από τον γιάννη πανταζόπουλο

Τ

ο μετρό της Θεσσαλονίκης αποτελεί το μεγαλύτερο συγκοινωνιακό έργο της πόλης. Ένα υπόγειο σύστημα μεταφοράς σταθερής τροχιάς που προβλέπεται ότι θα μεταβάλει πλήρως την εικόνα της συμπρωτεύουσας. Για πάρα πολλά χρόνια προέκυπταν αντιδράσεις, εμπόδια, συγκρούσεις, διαφωνίες, αστοχίες, υπερκοστολογήσεις και μια ατελείωτη ταλαιπωρία του εμπορικού κόσμου αλλά και των πολιτών της Θεσσαλονίκης, με αποτέλεσμα τις συνεχείς αναβολές και καθυστερήσεις. Σε τέτοιον βαθμό, που το συγκεκριμένο έργο εξελίχθηκε σε ανέκδοτο που ταυτίστηκε με την ίδια την πόλη, ενώ κανείς δεν περίμενε ότι θα γίνει πραγματικότητα. Γιατί καθυστερούσε όμως τόσα χρόνια η κατασκευή του; Ποια ήταν τα εμπόδια που προέκυψαν; Ποια λύση δόθηκε στο δίλημμα «αρχαία ή μετρό»; Γι’ αυτά αλλά και για όλες τις λεπτομέρειες που αφορούν την πορεία του έργου, τις επεκτάσεις αλλά και τη Θεσσαλονίκη συνομιλήσαμε με τον πρόεδρο της Αττικό Μετρό Α.Ε. Γιάννη Μυλόπουλο.

— Γιατί, κατά τη γνώμη σας, καρκινοβατούσε τόσα χρόνια η πορεία ενός τόσου μεγάλου έργου; Μέχρι πρόσφατα η Θεσσαλονίκη είχε τρεις θλιβερές πρωτιές: 1 δισ. ευρώ εγκεκριμένο από ευρωπαϊκά ταμεία, αλλά παγωμένο στις τράπεζες, και μάλιστα σε περίοδο οικονομικής κρίσης, αφού το έργο είχε σταματήσει. Αρχαιολογικό πλούτο με μεγάλη προστιθέμενη αξία για την πόλη στον οποίο δεν επένδυσε ποτέ σοβαρά, ενώ ήταν μια μεγαλούπολη με πληθυσμό περισσότερο από ένα εκατομμύριο κατοίκους. Ένα μεγάλο έργο υποδομής που θα έλυνε οριστικά το σοβαρό συγκοινωνιακό πρόβλημα της πόλης, το οποίο,

22 lifo – 22.3.18

σαν το γεφύρι της Άρτας, σερνόταν επί δεκαετίες. Η κατασκευή του μετρό Θεσσαλονίκης δεν έλειπε ποτέ από τις προγραμματικές δεσμεύσεις όλων των προηγούμενων κυβερνήσεων κι έτσι το έργο κατέληξε να γίνει ανέκδοτο, και όχι άδικα. Τη δεκαετία του 1980 προκηρύχθηκε όχι ως δημόσιο έργο αλλά, κατά παγκόσμια πρωτοτυπία, ως έργο που θα χρηματοδοτούνταν από το δημοτικό ραδιόφωνο της πόλης. Σχεδόν είκοσι χρόνια αργότερα και αφού η Αθήνα, λόγω Ολυμπιακών Αγώνων, απέκτησε μετρό, τραμ και προαστιακό σιδηρόδρομο, δημοπρατήθηκε το 2006 η βασική γραμμή του μετρό της Θεσσαλονίκης με την ορθόδοξη διαδικασία του δημόσιου και συγχρόνως συγχρηματοδοτούμενου από τα ευρωπαϊκά ταμεία έργου. Το έργο, ωστόσο, ήταν εξαρχής «ναρκοθετημένο». Η βιαστική δημοπράτησή του, για προφανείς λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, μια και το 2007 ήταν χρονιά εκλογών, οδήγησε σε μια σειρά από προβλήματα, τα οποία πληρώσαμε ακριβά και τα οποία ακόμη αντιμετωπίζουμε. Το 2012, οπότε έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί, σύμφωνα με τη σύμβαση που είχε υπογραφεί, ήδη κουβαλούσε στην πλάτη πέντε έτη καθυστέρησης. Δηλαδή το έργο ήδη από το 2012 και πριν ακόμα αποκαλυφθούν τα αρχαία της Βενιζέλου, και εφόσον δεν σταματούσε, θα τέλειωνε σε διπλάσιο από τον προβλεπόμενο χρόνο. Το ανέκδοτο της Θεσσαλονίκης άρχισε να σκορπά θλίψη στην πόλη και το γέλιο που προκαλούσε άρχισε να γίνεται πικρό. Δεν ήταν όμως αυτή η μοναδική κακοδαιμονία. Η χάραξη της βασικής γραμμής μέσα από την καρδιά της πάλαι ποτέ ρωμαϊκής και μετέπειτα βυζαντινής Θεσσαλονίκης, χωρίς καμία πρόβλεψη για τη διαχείριση των αρχαιολογικών ευρημάτων που ήταν εξαρχής δεδομένο ότι θα βρίσκονταν, οδήγησε γρήγορα το έργο σε μεγάλα αδιέξοδα. Μόλις, λοιπόν, αποκαλύφθηκε σε όλο του το μεγαλείο ο Decumanus Maximus στον σταθμό Βενιζέλου, επιστρατεύτηκε με μια ατεκμηρίωτη επιστημονικά επιχειρηματολογία το τεχνητό όσο και ανιστόρητο δίλημμα «αρχαία ή μετρό», για να καλύψει έντεχνα όλες τις πολιτικές αστοχίες και τα προηγούμενα λάθη. Ήταν ένα χρή-

Το συνολικό εκτελεσθέν ποσοστό ανέρχεται σήμερα σε 60%. Αυτό σημαίνει ότι ο ρυθμός προόδου του έργου είναι σχεδόν τριπλάσιος σε σχέση με το παρελθόν.

σιμο και βολικό δίλημμα για να ξεμπερδεύουν με τα αρχαία και συγχρόνως να αποποιηθούν τις ευθύνες για τις καθυστερήσεις. Είχαν φτάσει, μάλιστα, στο σημείο να ισχυρίζονται δημόσια ότι ο μόνος τρόπος συνύπαρξης των αρχαίων με το μετρό ήταν να γκρεμιστούν οι πολυκατοικίες της οδού Εγνατίας. Έτσι, το έργο συνέχισε να «σέρνεται» εν μέσω διχαστικού κλίματος, διαμάχης και δικαστικών προσφυγών, μέχρι που το 2014 σταμάτησε ολοκληρωτικά η εκτέλεσή του. Οι αντιφάσεις της πολιτικής «ή αρχαία ή μετρό» οδήγησαν σε μια εξέλιξη που δεν ήθελε «ούτε αρχαία ούτε μετρό». Ξεκίνησε, δηλαδή, το πρώτο κομμάτι του έργου με εγκεκριμένη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, που σταμάτησε όμως – δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπήρχε 1 δισ. εγκεκριμένο, το οποίο βρισκόταν «παγωμένο» στις τράπεζες. Δηλαδή, σε εποχή οικονομικής κρίσης και μεγάλης ανάγκης τόσο για επενδύσεις όσο και για δημιουργία θέσεων εργασίας, στη Θεσσαλονίκη σταμάτησε να εκτελείται το μεγαλύτερο έργο υποδομής που έγινε ποτέ στην πόλη, αφήνοντας εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ «παγωμένα» στις τράπεζες, με ό,τι σήμαινε αυτό για την ύφεση στην οποία βυθίζονταν η πόλη και η χώρα. Επίσης, έμειναν χιλιάδες εργαζόμενοι άνεργοι και οι καταστηματάρχες και οι έμποροι στις περιοχές των εργοταξίων κατεστραμμένοι οικονομικά. Η πόλη, εγκαταλελειμμένη, αργοπέθαινε πνιγμένη στις λαμαρίνες των εργοταξιακών καταλήψεων που έμειναν να χάσκουν στη μέση των δρόμων. Η κατάληξη αυτής της πολιτικής ήταν η Θεσσαλονίκη να ζήσει το «ούτε αρχαία ούτε μετρό».

— Πρακτικά, σε τι ποσοστό είναι έτοιμο το μετρό; Πότε θα παραδοθούν και ποιοι σταθμοί; Σήμερα, η βασική γραμμή από τον Ν. Σιδηροδρομικό Σταθμό έως τη Νέα Ελβετία, η οποία έχει μήκος 9,6 χλμ., 13 σταθμούς και θα εξυπηρετεί 250.000 επιβάτες καθημερινά, κατασκευάζεται με ταχείς ρυθμούς. Έχει ολοκληρωθεί ήδη το 100% των δίδυμων σηράγγων, το 95% των αρχαιολογικών εργασιών, το 84% των έργων σε επίπεδο πολιτικών μηχανικών, το 45% των αρχιτεκτονικών εργασιών και το 7% των έργων Η/Μ. Το συνολικό εκτελεσθέν ποσοστό της βασικής γραμμής ανέρχεται σήμερα σε 60%, από 40% που ήταν εκτελεσμένο τον Μάρτιο του 2016, όταν και αναλάβαμε ως νέα διοίκηση της Αττικό Μετρό Α.Ε. Αυτό σημαίνει ότι ο ρυθμός προόδου του έργου σήμερα είναι σχεδόν τριπλάσιος σε σχέση με το παρελθόν, αφού σε δύο μόλις χρόνια εκτελέστηκε το μισό φυσικό και οικονομικό αντικείμενο (20% του συνόλου) σε σχέση με αυτό που εκτελέστηκε σε 10 χρόνια (40%), δηλαδή το διάστημα 20062016. Στο τέλος του 2018 θα ξεκινήσει η προμήθεια των συρμών που θα εγκατασταθούν στο αμαξοστάσιο, το οποίο επίσης στον ίδιο χρόνο θα έχει ολοκληρωθεί. Σήμερα το αμαξοστάσιο, ένα τεράστιο σύμπλεγμα κτιρίων με δομημένη επιφάνεια 80.000 τετραγωνικών μέτρων που αποτελείται από μεικτές κατασκευές σίδερου και τσιμέντου και έχει ανεγερθεί σε μια έκταση 50.000 τετραγωνικών μέτρων, έχει ολοκληρωθεί κατασκευαστικά σχεδόν κατά 95%. Οι συρμοί του μετρό της Θεσσαλονίκης θα αποτελούνται από νέας τεχνολογίας υπερσύγχρονα βαγόνια, τα οποία θα είναι αυτόματα, δηλαδή δεν θα έχουν μηχανοδηγό (driverless), αλλά θα ελέγχονται ηλεκτρονικά από απόσταση από το κέντρο λειτουργίας τους, που θα βρίσκεται στο αμαξοστάσιο. Θα κινούνται σε μονή σήραγγα ανά κατεύθυνση και στις αποβάθρες των σταθμών θα υπάρχουν θύρες οι οποίες θα ανοιγοκλείνουν ταυτόχρονα με τις πόρτες των βαγονιών. Από τα παραπάνω αντιλαμβάνεται κανείς ότι οι συρμοί του μετρό της Θεσσαλονίκης είναι ό,τι πιο καινούργιο, ασφαλές και προηγμένο τεχνολογικά υπάρχει αυτήν τη στιγμή στην Ευρώπη. Το 2019 θα έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή των σταθμών

22.3.18 – lifo

23

και η προμήθεια και εγκατάσταση του εξοπλισμού και του τροχαίου υλικού και θα ξεκινήσουν οι δοκιμαστικές λειτουργίες των συρμών, που θα κρατήσουν περίπου έναν χρόνο. Σύμφωνα με το αυστηρό χρονοδιάγραμμα της Αττικό Μετρό Α.Ε., τον Νοέμβριο του 2020 θα παραδοθεί σε εμπορική λειτουργία το 75% της βασικής γραμμής, το τμήμα δηλαδή της βασικής γραμμής από τη Ν. Ελβετία μέχρι το Σιντριβάνι, και αρχές του 2021 θα παραδοθεί και η επέκταση προς Καλαμαριά, ενώνοντας τη Μίκρα με το Σιντριβάνι, ώστε να συνδεθεί με μέσον σταθερής τροχιάς η ανατολική Θεσσαλονίκη με το κέντρο της πόλης. Τέλη 2021 με αρχές 2022, με την ολοκλήρωση των δύο ταλαιπωρημένων αλλά και καινοτόμων σταθμών της Βενιζέλου και της Αγίας Σοφίας, η κατασκευή των οποίων καθυστέρησε πολύ να ξεκινήσει για τους λόγους που προαναφέρθηκαν και όπου σήμερα πλέον τα έργα έχουν ξεκινήσει μετά την επιτυχή αντιμετώπιση όλων των ζητημάτων που εκκρεμούσαν, θα παραδοθεί και η υπόλοιπη γραμμή. Επιπλέον, ήδη μέσα στο 2018 άρχισαν να απομακρύνονται οι εργοταξιακές καταλήψεις και να παραδίδονται σε κανονική κυκλοφορία δρόμοι μετά από πολλά χρόνια ταλαιπωρίας της πόλης και των πολιτών. Η αρχή έγινε με την οδό Δελφών που παραδόθηκε περίπου προ 3,5 μηνών μετά από 6 χρόνια εργοταξιακής κατάληψης, συνεχίστηκε πριν από 1,5 μήνα, με την οδό Μοναστηρίου, μετά από 11 χρόνια κατάληψης, και συμπληρώθηκε λίγο αργότερα με την επαναφορά της λεωφόρου Κωνσταντίνου Καραμανλή, στο ύψος της Παπάφη. Παράλληλα, πολύ σύντομα θα δοθεί στην κυκλοφορία ακόμα μια λωρίδα στην οδό Αγίας Σοφίας κάτω από την Εγνατία, ώστε ο δρόμος να γίνει και πάλι διπλής κατεύθυνσης και να αποσυμφορήσει έτσι τον φόρτο της οδού Βενιζέλου, η οποία περιορίστηκε σε μία λωρίδα εξαιτίας των έργων. Έπεται συνέχεια εντός του 2018, με την επαναφορά της Εγνατίας στο ύψος του Σιντριβανίου το ερχόμενο καλοκαίρι.

— Πότε προβλέπεται να γίνουν περαιτέρω επεκτάσεις; Εντός του 2018 ξεκινούν οι πρόδρομες εργασίες για την επέκταση του μετρό στη δυτική Θεσσαλονίκη, δηλαδή οι αρχαιολογικές εργασίες και οι μετακινήσεις των δικτύων κοινής ωφέλειας, προκειμένου να εξοικονομηθεί χρόνος και να απελευθερωθεί ο χώρος για να ξεκινήσουν οι εργασίες του κανονικού έργου. Για τον σκοπό αυτό (και λόγω της τεράστιας απορροφητικότητας των κονδυλίων του ΕΣΠΑ το έτος 2017) υπάρχει ήδη εξασφαλισμένη χρηματοδότηση ποσού 30.000.000 ευρώ. Η επέκταση του μετρό στις δυτικές συνοικίες θα αποτελείται από δύο γραμμές. Η πρώτη, μήκους 4,4 χλμ., θα έχει 4 σταθμούς (Αμπελόκηποι, Μενεμένη, Εύοσμος και Κορδελιό) και η δεύτερη, μήκους 5 χλμ., θα έχει 5 σταθμούς (Νεάπολη, Παύλου Μελά, Σταυρούπολη, Πολίχνη και Ευκαρπία). Η γραμμή θα καταλήγει στο Νοσοκομείο Παπαγεωργίου. Σήμερα γίνεται από την Αττικό Μετρό Α.Ε. μια προσπάθεια οι δύο γραμμές να συνδεθούν μεταξύ τους σε μια κυκλική γραμμή μετρό, μια λύση που θα εξυπηρετήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό τους κατοίκους της δυτικής Θεσσαλονίκης, καθώς θα τους δώσει την επιπλέον δυνατότητα της εσωτερικής μετακίνησης εντός και μεταξύ αυτών των δήμων. Το νέο σχέδιο αναμένεται να ανακοινωθεί από τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών Χρήστο Σπίρτζη στο Αναπτυξιακό Συνέδριο Κ. Μακεδονίας. Έτσι, για πρώτη φορά, οι πολύπαθες, αδικημένες και πολυπληθείς δυτικές συνοικίες θα αναπτυχθούν ισότιμα και δίκαια σε σχέση με το υπόλοιπο πολεοδομικό συγκρότημα. Η πολυετής τους υποβάθμιση, η

24 lifo – 22.3.18

άνιση μεταχείριση των πολιτών τους ως πολιτών «δεύτερης κατηγορίας» αίρεται με την επέκταση των γραμμών του μετρό. Η άμεση, ανθρώπινη και οικονομική πρόσβαση στο κέντρο και προς ανατολικά θα αναβαθμίσει τη ζωή των κατοίκων της δυτικής Θεσσαλονίκης, οι οποίοι πλέον δεν θα είναι υποχρεωμένοι να αλλάζουν δύο και τρία λεωφορεία για να μπορέσουν να πάνε στις δουλειές τους, χάνοντας έτσι χρόνο και χρήμα. Επιπλέον, οι ίδιες υποβαθμισμένες αστικά περιοχές της δυτικής Θεσσαλονίκης θα αλλάξουν μορφή, θα αποκτήσουν υπεραξίες στην κτηματαγορά, τις οποίες αυτόματα απέκτησαν γειτονιές της Αθήνας από τις οποίες διέρχεται το μετρό. Η περίπτωση της Δάφνης, του Αγίου Δημητρίου και του Περιστερίου είναι χαρακτηριστικές. Οι λαϊκές γειτονιές αλλάζουν όταν γίνονται σταθμοί της πορείας του μετρό.

03

οι ανασκαφές του μετρό φέρνουν στο φως αριστουργήματα από τον γιάννη πανταζόπουλο

Τ

ο μετρό στη Θεσσαλονίκη αναμένεται να επηρεάσει ριζικά την κοινωνική ζωή της πόλης. Κατά τη διάρκεια της κατασκευής του αναδείχτηκε ο σημαντικός πολιτιστικός πλούτος της πόλης του Θερμαϊκού. Μια ενιαία και τεράστια αρχαιολογική ανασκαφή που υπολογίζεται ότι θα καλύπτει μια συνολική έκταση περίπου 20.000 τ.μ. Η κίνηση στους δρόμους πυκνή και η καθημερινότητα στην πόλη είχε τους δικούς της ρυθμούς. Επισκέπτομαι τους σταθμούς Βενιζέλου και Αγία Σοφία, οι οποίοι θεωρούνται υψηλού αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Εκεί βρίσκονται για να με ξεναγήσουν η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, Πολυξένη Αδάμ-Βελένη, και οι αρχαιολόγοι Στέλλα Βασιλειάδου, Κρινιώ Κωνσταντινίδου, Ελένη Λαμπροθανάση, Τάνια Πρωτοψάλτη και Σταυρούλα Τζεβρένη. Οι πρώτες εικόνες είναι εντυπωσιακές. Αμέσως βιώνεις σε μεγάλο βαθμό ένα ταξίδι στον χρόνο, στη Θεσσαλονίκη του χτες, της ρωμαϊκής και βυζαντινής περιόδου. Και στους δύο σταθμούς είναι ιδιαίτερα ξεχωριστό το πόσο πολύ μοιάζει η υπόγεια πόλη με τη σημερινή Θεσσαλονίκη. Μια έκταση που συνδέει την ιστορία της αρχαίας πόλης με αυτήν της σύγχρονης. Αντιλαμβάνεσαι ότι οι ανάγκες και η διαχείριση της καθημερινότητας παραμένουν ίδιες και πως αυτό που μεταβάλλει την κατάσταση είναι η τεχνογνωσία, οι πρακτικές και η τεχνολογία. Καταπάτηση ιδιοκτησίας, απαλλοτριώσεις κατοικιών ή καταστημάτων προκειμένου να δημιουργηθούν πλατείες, χρηματικές συναλλαγές και αποζημιώσεις οικοπέδων καταδεικνύουν την ομοιότητα μεταξύ των πρακτικών της αρχαίας Ελλάδας και των αντίστοιχων σημερινών. Για πολλά χρόνια προέκυπταν εμπόδια, λάθη, φραγμοί και εκτιμήσεις που αποτέλεσαν την αιτία των καθυστερήσεων, λέει η κ. Βελένη. «Καταφέραμε κάτι πολύ σημαντικό, παρά τις διαρκείς αντιδράσεις που αντιμετωπίσαμε. Η Αττικό Μετρό πραγματοποίησε τις απαραίτητες

αλλαγές στον τεχνικό σχεδιασμό του μετρό της Θεσσαλονίκης και πλέον, στη νέα μελέτη του έργου, βύθισε τις σήραγγες σε βάθος πολύ χαμηλότερο από αυτό των αρχαιολογικών στρωμάτων. Η αρχική εκτίμηση προέβλεπε βάθος 7-9 μέτρων, ενώ τώρα το βάθος των σηράγγων θα κυμαίνεται από -14 έως -31 μέτρα, προκειμένου να αποφευχθούν δυσάρεστες επιπλοκές κατά τη διάρκεια της κατασκευής» υποστηρίζει. Οι συγκεκριμένοι σταθμοί θα μετατραπούν σε αρχαιολογικούς χώρους οι οποίοι θα είναι προσβάσιμοι στο κοινό είτε με ξεχωριστή είσοδο είτε μέσω της πεζογέφυρας. Καθώς προχωράμε κατά μήκος του σταθμού Βενιζέλου πλησιάζουμε τους αρχαιολογικούς θησαυρούς και η κ. Βελένη μου λέει: «Πρόκειται για τον κεντρικό οδικό άξονα της βυζαντινής πόλης, ο οποίος ήταν στρωμένος με χωμάτινα και χαλικόστρωτα καταστρώματα. Είναι ενδεικτικό ότι γύρω από τους δρόμους εκτείνονται πυκνοδομημένα οικοδομικά τετράγωνα, τα οποία συνιστούν γειτονιές της βυζαντινής αγοράς της πόλης. Καταστήματα και εργαστήρια προσανατολίζονται με ανοιχτούς προς τον δρόμο χώρους για την έκθεση των προς πώληση προϊόντων. Πληθώρα μικροαντικειμένων και κοσμημάτων, όπως επιστήθιοι σταυροί, γυάλινα και χάλκινα βραχιόλια, χάλκινα κυρίως και σπανιότερα ασημένια δαχτυλίδια, μαρτυρά τον διαχρονικά εμπορικό χαρακτήρα της περιοχής, με έμφαση κυρίως στον τομέα της αργυροχρυσοχοΐας». Δίπλα μας, ο αρχαιολόγος Σωτήρης Σουλούκος μιλά για τη μοναδική εμπειρία τού να εργάζεσαι στο κέντρο της πόλης, λέγοντας ότι αισθάνεται πολύ τυχερός που είναι παρών στις καθημερινές εργασίες που ενώνουν το χθες με το σήμερα. Την ίδια στιγμή, ελάχιστα μέτρα πιο μακριά, στον σταθμό Αγία Σοφία, με περιμένει η κ. Βασιλειάδου. «Στο κέντρο της σύγχρονης πόλης και κάτω από τον άξονα της Εγνατίας Οδού εντοπίστηκε τμήμα του πολεοδομικού ιστού της αρχαίας πόλης. Χαρακτηριστικό δείγμα αποτελεί, όπως διακρίνετε, ο μαρμάρινος δρόμος ρωμαϊκών χρόνων που αποκαλύφθηκε σε πλάτος 4 μ. και μήκος 82,50 μ. Είναι στρωμένος με μαρμάρινες πλάκες και στα νότια οριοθετείται από μαρμάρινο κράσπεδο και στυλοβάτη, πάνω στον οποίο εδράζονται οι κίονες μιας στοάς που αναπτύσσεται επίσης νότια, παράλληλα προς τον δρόμο. Επίσης, ήρθαν στο φως οικιστικά και οικοδομικά κατάλοιπα, όπως αποχετευτικοί αγωγοί, απορριμματικοί λάκκοι, κατάλοιπα τοίχων και κτιστές κατασκευές, που μαρτυρούν την αδιάλειπτη χρήση του χώρου ήδη από τους πρώιμους ελληνιστικούς χρόνους. Παράλληλα, αποκαλύφθηκαν οι διαδοχικές επιστρώσεις ενός κατά πολύ πλατύτερου από τον μαρμαρόστρωτο χωμάτινου δρόμου, που κατά την ελληνιστική περίοδο καταλάμβανε όλο το πλάτος του βόρειου μισού του σταθμού. Αξίζει να αναφέρουμε ότι η κεντρική αυτή οδική αρτηρία της Θεσσαλονίκης χρονολογείται από τον 3ο αι. π.Χ μέχρι τις αρχές της Αυτοκρατορικής Περιόδου (1ος αι. π.Χ. - 1ος αι. μ.Χ.)». Όση ώρα βρίσκομαι στους δύο σταθμούς, αρχαιολόγοι αλλά και άτομα όλων των ειδικοτήτων εργάζονται προσεκτικά, σκαλίζουν το έδαφος, μεταφέρουν αντικείμενα και σκεπάζουν αρχαιολογικά ευρήματα. Ταυτόχρονα, διαπιστώνω από τις διαδρομές που κάνω την οργάνωση του αστικού χώρου από την ίδρυση της Θεσσαλονίκης έως το τέλος της όψιμης αρχαιότητας. Οι αρχαιολόγοι που με ξεναγούν υπογραμμίζουν: «Οι ανασκαφές που διεξάγονται στους δύο σταθμούς εντός του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης, σε αυτόν της Αγίας Σοφίας και στου Βενιζέλου, συμπληρώνουν τον τοπογραφικό χάρτη της πόλης στο ύψος της διαχρονικά κύριας οδικής αρτηρίας, της σημερινής Οδού Εγνατίας. Επιπρόσθετα, τα ευρήματα σκιαγραφούν την πολεοδομική οργάνωση του αστικού χώρου της

Θεσσαλονίκης, το πώς σχεδιάστηκε η πόλη στα πεδινά της τμήματα με το ιπποδάμειο πολεοδομικό σύστημα. Δρόμοι κάθετοι μεταξύ τους διαμορφώνουν οικοδομικές νησίδες με κτίσματα οικιστικής και εργαστηριακής χρήσης. Ο ίδιος σχεδιασμός διατηρείται και στους ρωμαϊκούς χρόνους, με μετασκευές μικρής κλίμακας στην κάτοψη των κτισμάτων. Στον 4ο αι. μ.Χ. οι μαρμαρόστρωτοι πλέον δρόμοι πλαισιώνονται από κιονοστήρικτες στοές και εκατέρωθεν αυτών ανεγείρονται μεγάλα κτιριακά συγκροτήματα με πολυτελή ψηφιδωτά δάπεδα, εντοίχιο γραπτό διάκοσμο, ορθομαρμαρώσεις και opus sectile». «Την ίδια εποχή, βορείως του Decumanus, στη συμβολή με τον Cardo της οδού της Αγίας Σοφίας, κατασκευάζεται κρηναίο οικοδόμημα/ νυμφαίο που εμφανίζει επάλληλες οικοδομικές φάσεις. Δραστική επέμβαση στον πολεοδομικό σχεδιασμό της πόλης συντελείται τον 6ο αιώνα: ο μαρμαρόστρωτος Decumanus διαπλατύνεται, τα παλαιότερα οικοδομήματα ισοπεδώνονται και στη θέση τους διαμορφώνονται πλακόστρωτες πλατείες στα κεντρικά σταυροδρόμια της πόλης. Οι επιβλητικές αυτές αρχιτεκτονικές διαμορφώσεις του δημόσιου χώρου, π.χ. πλατείες, στοές και κρήνες/νυμφαία, στην πορεία των κεντρικών οδών αποτελούν την τελευταία μνημειακή εικόνα της ύστερης αρχαιότητας» αναφέρει η κ. Βασιλειάδου. Στους ίδιους σταθμούς διακρίνεις και τη χρονική περίοδο από τις βυζαντινές αγορές έως την πυρκαγιά του 1917. Η ανασκαφική έρευνα στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης αποκάλυψε τμήματα της βυζαντινής αγοράς κατά μήκος της κεντρικής οδού, της λεγόμενης Λεωφόρου ή Μέσης των Βυζαντινών. Επίσης, αποκαλύφθηκε η κεντρική χαλικόστρωτη οδός των βυζαντινών χρόνων στο ίχνος του παλαιότερου Decumanus Maximus με μέσο πλάτος 5,5 έως 6,5 μ. Νέοι δρόμοι με ευθύγραμμη, ελικοειδή και διαγώνια πορεία χαράσσονται ή υφιστάμενοι αλλάζουν πορεία, ορίζοντας παράλληλα και την έκταση των οικοδομικών νησίδων. Οι νησίδες από λασπόκτιστα κτίρια κατέλαβαν τον δημόσιο χώρο, τα πεζοδρόμια και τις στοές της ύστερης αρχαιότητας. Πρόκειται για εργαστήρια και καταστήματα μιας αγοράς όπου παράγονταν κοσμήματα, είδη μεταλλοτεχνίας, υαλουργίας, κεραμικά. Πλινθόκτιστες κατασκευές, κλίβανοι, πάγκοι εργασίας, μαζί με εργαλεία, μήτρες κατασκευής κοσμημάτων, ημιτελή κεραμικά και τριποδίσκους πιστοποιούν την παραγωγική χρήση των χώρων σε όλη τη διάρκεια της βυζαντινής περιόδου. Οι πολεοδομικές αλλαγές που διαπιστώθηκαν κατά την οθωμανική περίοδο δεν φαίνεται να είναι ριζικές. Άλλωστε, τα οικοδομικά κατάλοιπα βρέθηκαν διαταραγμένα στα υπόγεια των κτιρίων των νεότερων χρόνων. Το ανώτερο στρώμα που εντοπίστηκε και στους δύο σταθμούς έδωσε στοιχεία για την πολεοδομική οργάνωση της Θεσσαλονίκης κατά την τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας, που σηματοδοτείται από αλλαγές με στόχο τη δημιουργία μιας πόλης σχεδιασμένης σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Τα κτίρια που ανεσκάφησαν, κυρίως υπόγεια, βρέθηκαν κατεστραμμένα από την πυρκαγιά του 1917 που κατέκαψε το κέντρο της Θεσσαλονίκης και αποτέλεσε το εφαλτήριο για τον σχεδιασμό της σύγχρονης πόλης. «Το δίλημμα “αρχαία ή μετρό” έχει ξεπεραστεί πλέον. Ένα σύγχρονο τεχνικό έργο δεν μπορεί να καταστρέψει ένα αντίστοιχο της αρχαιότητας. Σκοπός μας είναι να αναδείξουμε και να συμπληρώσουμε τη λειτουργία του μετρό με τις αρχαιολογικές ανασκαφές. Προφανώς, αν δεν είχε γίνει το μετρό, δεν θα μπορούσαμε να έρθουμε σε επαφή με τόσα σημαντικά ευρήματα, ούτε με τις περιόδους της πολεοδομικής ανασυγκρότησης της πόλης» καταλήγει η κ. Βελένη την ώρα που βγαίνουμε και πάλι στην επιφάνεια και στη Θεσσαλονίκη του 2018.

22.3.18 – lifo

25

Μακέτα του Μουσείου Ολοκαυτώματος.

26 lifo – 22.3.18

04

22.3.18 – lifo

27

04

μουσείο Ολοκαυτώματος η Θεσσαλονίκη επανορθώνει για τα λάθη της από τον γιάννη πανταζόπουλο

Σ

τη Θεσσαλονίκη άκμαζε προπολεμικά μία από τις πιο δραστήριες εβραϊκές κοινότητες της χώρας. Το 1941 αριθμούσε 52.000 ανθρώπους και αποτελούσε το ένα έκτο του συνολικού πληθυσμού της πόλης, καθώς και το ένα πέμπτο της οικονομίας της, ενώ υπήρχαν συνολικά 16 συναγωγές και 20 δημοτικά σχολεία. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έμελλε όμως να τα αλλάξει όλα ριζικά. Το 97% των Εβραίων της Θεσσαλονίκης εξοντώθηκε στους θαλάμους αερίων του Άουσβιτς. Πρόσφατα ο δήμαρχος της πόλης Γιάννης Μπουτάρης, μιλώντας στην ειδική τελετή για την τοποθέτηση του θεμέλιου λίθου του Μουσείου του Ολοκαυτώματος που θα κατασκευαστεί στη Θεσσαλονίκη, αναρωτήθηκε: «Ποιοι θρήνησαν το 1945 τους εξαφανισμένους γείτονές τους; Ποια μνημεία στήθηκαν; Ποιες τελετές έγιναν; Μόνη η κοινότητα, καθημαγμένη και ρακένδυτη, πάλευε να ανασυστήσει την ύπαρξή της και να θρηνήσει τους νεκρούς της». Φτάνοντας ένα ηλιόλουστο μεσημέρι στα γραφεία της ισραηλιτικής κοινότητας της Θεσσαλονίκης, κοντά στην πλατεία Αριστοτέλους, για να συναντήσω τον πρόεδρο Δαυίδ Σαλτιέλ, μια μαρμάρινη επιγραφή αναγράφει: «Κάποτε 67.000 Έλληνες Εβραίοι ζούσαν στην πόλη, 50.000 από αυτούς ήταν θύματα του Ολοκαυτώματος». Κάθε αντικείμενο ή φωτογραφία στα γραφεία της κοινότητας ανασύρει στη μνήμη τα σκοτεινά χρόνια της γερμανικής κατοχής, της μεταπολεμικής Ελλάδας, τη σιωπή, την αρπαγή των περιουσιών και το δηλητήριο του αντισημιτισμού. Η δημιουργία του Μουσείου Ολοκαυτώματος ήταν ιδέα του κ. Σαλτιέλ. Εδώ και περίπου μία εικοσαετία από τη θέση του προέδρου της κοινότητας έχει αλλάξει πολλές κυβερνήσεις και έχει

28 lifo – 22.3.18

αντιμετωπίσει διαφορετικές κατηγορίες πολιτικών. Ο ίδιος είναι Εβραίος δεύτερης γενιάς, με τους γονείς του να συμπληρώνουν το μωσαϊκό που κάποτε ανθούσε στη συμπρωτεύουσα, αφού ο πατέρας του γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και η μητέρα του ήταν πρόσφυγας από την Κωνσταντινούπολη. «Σκοπός μας ήταν να δημιουργήσουμε έναν τόπο μνήμης και μαρτυρίας, ένα διεθνές σύμβολο ενάντια στον ρατσισμό και στις διακρίσεις κάθε είδους. Παράλληλα, επιδιώκουμε, μέσω του μουσείου, να αποκτήσουν φωνή τα εκατομμύρια των Εβραίων που εκτοπίστηκαν, ταπεινώθηκαν και εξοντώθηκαν. Είναι ο ήχος των Ελλήνων Εβραίων στο θρήσκευμα, της ιστορίας τους, που φυσικά είναι ταυτόσημη με την ιστορία της Θεσσαλονίκης» λέει ο κ. Σαλτιέλ. Του υπενθυμίζω ότι το θέμα ανασύρθηκε τα τελευταία χρόνια στην επικαιρότητα και πως για πολλά χρόνια επικρατούσε σιωπή, όπως τόνισε πρόσφατα και ο δήμαρχος. «Αναμφίβολα το μουσείο θα είναι μια διαρκής υπενθύμιση για τους 50.000 Έλληνες Εβραίους οι οποίοι οδηγήθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ξέρετε, για πολλά χρόνια το εβραϊκό στοιχείο ανθούσε στην πολιτιστική ιστορία της πόλης και υπήρξαν πρωταγωνιστές της οικονομικής ευρωστίας. Γι’ αυτό και το μουσείο της πόλης μάς ικανοποιεί και έρχεται να αναδείξει την ιστορία της. Σε μια πόλη που ήταν συντηρητική και κανείς δεν μιλούσε. Και, άλλωστε, να θυμίσουμε ότι ελάχιστοι κατάφεραν να επιστρέψουν. Μπορείτε να αντιληφθείτε τι σημαίνει να έχεις χάσει τους πάντες και, παρ’ όλα αυτά, να θες ακόμη να επιστρέψεις στη Θεσσαλονίκη; Σε μια πόλη που σου θυμίζει τα χειρότερα βιώματα. Τι αγάπη, λοιπόν, είχαν αυτοί οι άνθρωποι για να αποφασίσουν μια τέτοια κίνηση, ξεκινώντας μια δεύτερη ζωή σε μια κοινωνία που δεν ήθελε ούτε να σε ακούσει και περισσότερο απ’ όλα δεν επιθυμούσε να σε πιστέψει» σημειώνει ο πρόεδρος. Και επισημαίνει: «Υπάρχουν πολλές πρωτοβουλίες που έγιναν σταδιακά από το 2000 έως σήμερα. Η πόλη δεν άλλαξε ως διά μαγείας. Εκ μέρους της κοινότητας έγιναν συντονισμένες

Eπιδιώκουμε, μέσω του μουσείου, να αποκτήσουν φωνή τα εκατομμύρια των Εβραίων που εκτοπίστηκαν, ταπεινώθηκαν και εξοντώθηκαν. Είναι ο ήχος των Ελλήνων Εβραίων στο θρήσκευμα, της ιστορίας τους.

κινήσεις ώστε η πόλη να μιλήσει, να αλλάξει και να γνωρίσει το παρελθόν της. Η ημέρα μνήμης δεν είναι ένα απλό καθήκον. Ο κόσμος παλαιότερα θεωρούσε ότι οι Εβραίοι δεν είναι Έλληνες. Ήταν καθ’ όλα Έλληνες, απλώς είχαν διαφορετικό θρήσκευμα. Τέλος πάντων, βήματα έχουν πραγματοποιηθεί. Τα παιδιά διδάσκονται στα σχολεία το Ολοκαύτωμα και όλα αυτά συνεργούν για ένα καλύτερο αύριο, απαλλαγμένο από τον ρατσισμό και τον αντισημιτισμό». Ο ίδιος γεννήθηκε το 1947. «Ο φόβος και ο θάνατος είναι συναισθήματα που έχουν διαπεράσει και τις επόμενες γενιές των Εβραίων της πόλης» ισχυρίζεται.«Πάντοτε περπατούσαμε και είχαμε για όλα ένα αναπάντητο γιατί. Σήμερα στη Θεσσαλονίκη ζουν 1.500 Εβραίοι και περίπου 5.000 σε όλη την Ελλάδα. Το 97% χάθηκε. Επομένως το μουσείο θα αποτελέσει έναν μάρτυρα υποχρέωσης ώστε να γίνει πράξη το σύνθημα “Ποτέ ξανά”. Η γνώση είναι το πρωταρχικό μας καθήκον. Ευτυχώς, δημιουργείται μια υποδομή ώστε να υπάρχει μια Ελλάδα ανεκτική στο διαφορετικό» τονίζει και όταν τον ρωτώ για την άποψη του κ. Μπουτάρη ότι η μεσαία τάξη έχει βαθιά ριζωμένο τον αντισημιτισμό μέσα της απαντά: «Ο αντισημιτισμός υπήρχε, υπάρχει και θα εξακολουθεί να υπάρχει. Όμως οφείλουμε να πούμε ότι δεν είναι τόσο αναπτυγμένος όσο σε άλλα κράτη. Αντιδράσεις και γεγονότα μικρής κλίμακας παρατηρούνται, αλλά πιθανόν από νέους που παρασύρονται και δεν γνωρίζουν και οι οποίοι ακολουθούν κάποια στερεότυπα. Σημασία έχει ότι οι σχέσεις της Ελλάδας με το Ισραήλ βρίσκονται στο καλύτερό τους σημείο». Οι οικοδομικές εργασίες αναμένεται να ξεκινήσουν φέτος το καλοκαίρι και πιθανολογείται ότι θα είναι έτοιμο το 2020. Η ανέγερσή του θα πραγματοποιηθεί στην περιοχή του Σιδηροδρομικού Σταθμού, ένα σημείο που δεν επιλέχθηκε τυχαία, αφού από κει, στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, αναχωρούσαν τα «βαγόνια του θανάτου» για τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το κόστος του έργου θα πλησιάσει τα 30 εκατ. ευρώ. Από τα σχέδια της μελέτης διαπιστώνω ότι θα είναι ένα εξαώροφο κυκλικό κτίριο από μέταλλο και γυαλί και η έκτασή του θα αγγίζει τα 7.000 τ.μ. «Θα χρησιμοποιηθεί το ιστορικό αρχείο της κοινότητας της πόλης, περίπου 100.000 έγγραφα, που φυλάσσεται στη Μόσχα, θα υπάρχουν εκθέσεις που θα ενώνουν το χθες με το σήμερα, ενώ θα λειτουργήσει και ως κέντρο διδασκαλίας. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να τοποθετηθεί στον χάρτη με τα μεγάλα μουσεία Ολοκαυτώματος σε όλο τον κόσμο» αναφέρει ο κ. Σαλτιέλ. «Είμαστε εδώ όχι ως παθητικοί αλλά ως ενεργοί πολίτες. Εξηγούμε αυτό που έγινε, γιατί έγινε, και δεν βάζουμε ταφόπλακα σε ό,τι συντελέστηκε. Λέμε την αλήθεια, για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε. Τίποτα πιο σημαντικό από τη μνήμη» προσθέτει. Λίγο πριν τον αποχαιρετήσω, τον ρωτώ ποια είναι η πιο ισχυρή του ανάμνηση. Ο ίδιος θα διηγηθεί: «Είναι από τα σχολικά μου χρόνια στο δημοτικό σχολείο. Ήταν μια κανονική μέρα και παρακολουθούσαμε το μάθημα των Θρησκευτικών. Τότε, θυμάμαι πάρα πολύ έντονα, ήταν σαφές ότι οι Εβραίοι ήταν υπεύθυνοι για ό,τι έγινε απέναντι στον Χριστό, και όχι μόνο εκείνοι αλλά και οι επόμενες γενιές. Μια μαθήτρια, λοιπόν, σηκώθηκε και ρώτησε τη δασκάλα: “Κυρία, ο Σαλτιέλ έχει κι αυτός την ευθύνη;”. Το μόνο που θυμάμαι είναι ότι έσκυψα το κεφάλι. Δεν θυμάμαι ούτε την απάντηση της δασκάλας ούτε την αντίδραση της συμμαθήτριάς μου. Ένιωσα ένα τραγικό συναίσθημα. Ήμουν ένα παιδάκι που πίστευε ότι συμμετείχε σ’ ένα έγκλημα». Και θα καταλήξει: «Το μουσείο έρχεται να λειτουργήσει ως μια ψηφίδα για να γίνουμε καλύτερη και πιο ανοιχτή κοινωνία. Να διώξουμε τα τείχη και να συνυπάρξουμε δημοκρατικά, χωρίς τον φόβο των παλιών πληγών».

22.3.18 – lifo

29

Η θριαμβική αψίδα του Γαλέριου. φωτογραφια: παρισ ταβιτιαν

30 lifo – 22.3.18

05

22.3.18 – lifo

31

32 lifo – 22.3.18

06

Ο παρκουρίστας Θοδωρής Χατζησπύρου/ τμήμα των ανακτόρων του Γαλέριου, όπως φαίνονται από την πλατεία Ναυαρίνου. φωτογραφικο κολαζ με φωτογραφιες του παρι ταβιτιαν και τησ εφορειας αρχαιοτητων θεσσαλονίκης

22.3.18 – lifo

33

06

05 το ανάκτορο του γαλέριου είναι πάλι επισκέψιμο από τον ιστορικό και ξεναγό ρωμύλο μαντζούρα

Σ

την ανατολική πλευρά του κέντρου της Θεσσαλονίκης διατηρείται ατόφια σχεδόν όλη η μακραίωνη ιστορία της πόλης. Περπατώντας στον πεζόδρομο της Δημητρίου Γούναρη μπορεί κανείς να το καταλάβει εύκολα. Ψηλά, η βυζαντινή ακρόπολη του Επταπυργίου, σκαρφαλωμένη πάνω από τις στέγες της Άνω Πόλης. Στη μέση κυριαρχεί ο όγκος της ρωμαϊκής Ροτόντας με τον οθωμανικό της μιναρέ, στο όριο της Εγνατίας δεσπόζει η «καμάρα» με τα ανάγλυφα που αφηγούνται με ελληνορωμαϊκή περηφάνια τη νίκη του Καίσαρα Γαλέριου επί των Περσών. Κατηφορίζοντας, ανάμεσα σε κτίρια του Μεσοπολέμου και «μυρμηγκοφωλιές» της αντιπαροχής, διασχίζοντας μπουγατσατζίδικα και κρεπερί, το μάτι θα ξεκουραστεί στο γαλάζιο του Θερμαϊκού, αυλακωμένο από πλεούμενα κάθε μεγέθους, για να καταλήξει στις πελώριες χιονοσκεπείς κορυφές του Ολύμπου. Είναι η θέα που ο E. Herbrar, o κύριος υπεύθυνος του πολεοδομικού σχεδιασμού της πόλης μετά την πυρκαγιά του 1917, θεωρούσε την ωραιότερη του κόσμου… Ο σχεδιασμός των δρόμων της πυρίκαυστης ζώνης δεν είναι καθόλου τυχαίος. Αφήνουν το μάτι να συνομιλήσει με όλα τα μνημεία του παλίμψηστου του κέντρου της πόλης. Μιας πόλης που από την ίδρυσή της από τον Μακεδόνα βασιλιά Κάσσανδρο μέχρι σήμερα δεν έπαψε ποτέ να έχει τον αστικό χαρακτήρα μιας μεγαλούπολης. Στον άξονα της Δημητρίου Γούναρη, στην πολύβουη και ζωντανή πλατεία Ναυαρίνου, δεσπόζει ένας ολόκληρος κόσμος. Τα ορατά του κατάλοιπα αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα μνημεία αυτού του είδους της ύστερης αρχαιότητας σε όλη την Ευρώπη. Είναι το ανακτορικό συγκρότημα του Γάιου Γαλέριου Μαξιμιανού. Χτισμένο στις αρχές του 4ου αιώνα μ.Χ., αποτέλεσε το διοικητικό κέντρο της πρωτεύουσας του ενός τετάρτου της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μετά τις διοικητικές μεταρρυθμίσεις και τον θεσμό της τετραρχίας, του οξυδερκούς αυτοκράτορα Διοκλητιανού, ο οποίος αντιλήφθηκε τις ικανότητες του κατά τ’ άλλα

34 lifo – 22.3.18

ταπεινής καταγωγής πρώην ποιμένα των ιλλυρικών βουνών Γαλέριου, κάνοντάς τον βοηθό του, δίνοντάς του τον τίτλο του Καίσαρα, τις μισές ανατολικές επαρχίες για να διοικήσει και την κόρη του, Βαλέρια, για γυναίκα. Ο περιχαρής Γαλέριος, όπως και οι υπόλοιποι τρεις τετράρχες, αποφασίζουν να θεσπίσουν πρωτεύουσες των επαρχιών τους προϋπάρχουσες κομβικές πόλεις. Έτσι, η Θεσσαλονίκη αποτελεί την εποχή εκείνη ένα πραγματικό εργοτάξιο μεγαλοπρεπών κτισμάτων, καθώς ο Γαλέριος αποφασίζει να καταστήσει την πόλη μια αυτοκρατορική πρωτεύουσα αντάξιά του. Η πόλη αποκτά μεγάλα και επιβλητικά κτίρια, ορισμένα από τα οποία είναι ακόμη ορατά. Στον χώρο μεταξύ των ανατολικών τειχών και της πυκνοκατοικημένης περιοχής που οριοθετεί το θέατρο-στάδιο της πόλης ανεγείρονται πολλά μεγαλοπρεπή κτίρια. Με πρόσβαση από τη θάλασσα, που τότε βρισκόταν στο επίπεδο της οδού Μητροπόλεως, υπήρχε μια περίστυλη αυλή που οδηγούσε σε μεγάλο και πολυτελές οκταγωνικό κτίριο βασιλικών ακροάσεων εμβαδού 875 μέτρων και ύψους 29 μέτρων. Δίπλα του υπήρχε συγκρότημα πολυτελών λουτρών για τους ενοίκους του ανακτόρου, του οποίου οι λειτουργικοί χώροι αναπτύσσονταν γύρω από μια περίστυλη αυλή με περίτεχνα ψηφιδωτά δάπεδα, σε άμεση γειτνίαση με μια τεραστίων διαστάσεων (67x20x30 μ.) βασιλική αίθουσα με δίριχτη στέγη. Λίγο βορειότερα, μια αίθουσα συμποσίων με υποδαπέδιο σύστημα θέρμανσης – γιατί τη Θεσσαλονίκη πολλοί αγάπησαν, την υγρασία της κανένας… Ο χώρος των συμποσίων έχει διαχρονική χρήση, με τους γύρους από τα τριγύρω γυράδικα να καταλήγουν πολλές φορές στον ίδιο χώρο. Βορειότερα δεσπόζει η επιβλητική τετράπλευρη αψίδα του θριάμβου του νικητή των Περσών (μετά την πρώτη του παντελώς αποτυχημένη εκστρατεία) Καίσαρα Γαλέριου, στολισμένη με επιβλητικά ανάγλυφα που εξυμνούν τον νικηφόρο στρατηγό ως μετεμψυχωμένο Αλέξανδρο, απόγονο του Άρη και νέου Ρωμύλου. Βορειότερα και μνημειακά τοποθετημένη εκατέρωθεν περίστυλων οδών χτίζεται η Ρο-

τόντα, ένα μεγαλειώδες περίκεντρο θολοσκεπές κτίριο που χρησιμοποιούνταν κατά πάσα πιθανότητα ως πάνθεο, δηλαδή ιερό όλων των θεών της Αυτοκρατορίας. Τέλος, σε μια έκταση ανατολικά, δίπλα στα τείχη, βοά το μεγαλοπρεπέστερο οικοδόμημα όλων, εκεί όπου η εξουσία συναντούσε τον λαό, ο μεγάλος Ιππόδρομος. Με μήκος πάνω από 450 μέτρα και πλάτος 95 μ., κατατάσσει τη Θεσσαλονίκη ως μία από τις σπουδαιότερες πόλεις της Αυτοκρατορίας. Μετά τον θάνατο του Γαλέριου το 311 μ.Χ. είναι ο Μεγάλος Κωνσταντίνος που συνεχίζει το οικοδομικό πρόγραμμα του προκατόχου του κατά τα μεγάλα χρονικά διαστήματα που μένει στην πόλη. Μάλιστα, λέγεται πως είχε σκεφτεί να καταστήσει τη Θεσσαλονίκη τη νέα πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας, τον κέρδισαν όμως ο Βόσπορος και η πολίτικη κουζίνα. Στο τέλος του 4ου αιώνα μ.Χ., με τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο έρχονται και εποχές μεγάλων αλλαγών και αναταράξεων. Τα μεγάλα ιερά γίνονται ναοί της νέας θρησκείας, ενώ ο Ιππόδρομος βάφεται με το αίμα 7.000 Θεσσαλονικέων ως δείγμα της μηδενικής ανοχής του Θεοδόσιου σε οποιαδήποτε εξέγερση, όπως αυτή η αψυχολόγητη των Θεσσαλονικέων με αφορμή έναν δημοφιλή ηνίοχο των αρματοδρομιών. Οι καιροί αλλάζουν και η οκτάγωνη αίθουσα μετατρέπεται σε εκκλησία, μέχρι να καταρρεύσει μάλλον από σεισμό τον 7ο αιώνα μ.Χ. Ο Ιππόδρομος σταδιακά εγκαταλείπεται και μένει ως στοιχειωμένος τόπος μέχρι που θα θαφτεί στα επάλληλα στρώματα της πόλης. Η Καμάρα στέκει ακόμα αγέρωχη, αλλά ακρωτηριασμένη. Μόνο η Ροτόντα παραμένει το μοναδικό ρωμαϊκό ιερό που σώζεται από τα θεμέλια ως τη στέγη, στολισμένη με παλαιοχριστιανικά ψηφιδωτά και οθωμανικά αραβουργήματα. Τα υπόλοιπα κτίρια χάθηκαν στην αχλή του χρόνου, μέχρι που οι πολεοδομικές αλλαγές και οι ανασκαφές του 20ού αιώνα άρχισαν να φέρνουν ξανά στο φως την αυτοκρατορική αίγλη που βρέθηκε θαμμένη κάτω από το μουσουλμανικό τέμενος Ακτσέ Μετζίτ και απαλλοτριωμένα προσφυγικά σπιτάκια. Μετά τις ανασκαφές της δεκαετίας του ’60 και παρά την ανέγερση πολυώροφων οικοδομών σχεδόν μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, τα υπολείμματα της μεγαλοπρεπούς και μαρμαροστρωμένης οκτάγωνης αίθουσας, των πολυτελών λουτρών, του κεντρικού ανακτόρου με την αυλή και της βασιλικής αίθουσας ανασκάπτονται και συντηρούνται μαζί με τα πολύχρωμα περίτεχνα ψηφιδωτά τους. Η αποκατάσταση του οριοθετημένου στην καρδιά της πόλης αρχαιολογικού χώρου αποσπά το 2008 το μεγάλο βραβείο της Europa Νostra. Δυστυχώς, όμως, τα τελευταία τέσσερα χρόνια ο χώρος παρέμεινε κλειστός για το κοινό και αφύλακτος, με αποτέλεσμα να υποστεί βανδαλισμούς και να απαξιωθεί, τα δε υπέροχα ψηφιδωτά καλύφθηκαν με χώμα για να προστατευτούν από τις καταστροφές. Πριν από περίπου έναν μήνα, μετά από κινήσεις μεμονωμένων ατόμων, όπως η αρχιτέκτων και αναστηλώτρια του μνημείου κ. Φανή Αθανασίου, σε συνεργασία με διαδικτυακές ομάδες και συλλόγους, σαν αυτήν των Φίλων του Ιστορικού Κέντρου, τους φίλους των μνημείων και της ΕΛΕΤ, συγκεντρώθηκαν υπογραφές και οι υπεύθυνοι διέθεσαν φύλακες, καθιστώντας τον χώρο πάλι επισκέψιμο. Ο αγώνας αυτός θα συνεχιστεί μέχρι ο χώρος να γίνει και πάλι φυλασσόμενος 24 ώρες το 24ωρο, ούτως ώστε να είναι ασφαλές να αποκαλυφθούν ξανά τα πολύχρωμα ψηφιδωτά και να λάμψουν στο φως του ήλιου.

ο θοδωρής χατζησπύρου δεν καταλαβαίνει από εμπόδια από τον βασίλη καψάσκη

Κ

άνω parkour και free running. Ξεκίνησα από πολύ μικρός. Πάντα σκαρφάλωνα, έκανα υπερπηδήσεις και γενικώς ήμουν πολύ δραστήριο παιδί. Άρχισα να το παίρνω λίγο πιο σοβαρά και να εκπαιδεύομαι, σε μορφή αθλήματος δηλαδή, κάπου στο λύκειο. Στην αρχή με φίλους, εκεί, από τη γειτονιά. Λίγο μετά μόνος και με βίντεο από το YouTube. Με τα χρόνια, το άθλημα αυτό έχει εξελιχθεί. Παλιά έπρεπε ο ίδιος ο αθλούμενος να μάθει μόνος του τις κινήσεις. Σήμερα υπάρχουν οργανωμένες σχολές, κυρίως στο εξωτερικό. Μπορεί κανείς να πάρει πτυχίο και να διδάσκει κανονικά parkour και free running. Στο εξωτερικό υπάρχουν υποδομές. Πλήρως εξοπλισμένα γυμναστήρια με στρώματα ασφαλείας, μαξιλαράκια και μπάρες. Εγκαταστάσεις που είναι φτιαγμένες ειδικά γι’ αυτόν το σκοπό. Δυστυχώς, στην Ελλάδα δεν υπάρχουν τέτοιες υποδομές. Είχε γίνει μια προσπάθεια εδώ στη Θεσσαλονίκη, στο πάρκο What’s Up, με καλές προοπτικές. Ξεκίνησε καλά, αλλά μετά αφέθηκε στη μοίρα του. Κάνουμε την προπόνησή μας όπου βρούμε μέσα στην πόλη. Αυτός είναι και ο σκοπός, η ουσία του free running. Η ελεύθερη μετακίνηση μέσα στην πόλη. Πολύς κόσμος νομίζει πως το parkour είναι κάτι επικίνδυνο. Εγώ νομίζω ότι είναι εξίσου επικίνδυνο με οποιοδήποτε άλλο άθλημα, αν δεν προπονηθείς σωστά. Από την άλλη, το free running είναι σαν το parkour, αλλά με κινήσεις ενόργανης, τούμπες κ.λπ., τα οποία χρησιμεύουν πιο πολύ ως ένας τρόπος έκφρασης. Δεν είναι κάτι πρακτικό. Μοιάζει περισσότερο με μορφή τέχνης. Τουλάχιστον έτσι το βλέπω εγώ. Υπάρχουν πολλές απόψεις, που διίστανται. Ο κόσμος μπερδεύει τα δύο αυτά είδη. Η πρώτη αντίδραση όταν λέω ότι κάνω parkour και free running είναι συνήθως η έκπληξη και ο ενθουσιασμός. Είναι ένα άθλημα που, ευτυχώς ή δυστυχώς, δεν γίνεται να το κάνεις με την ίδια δύναμη και τον ίδιο ζήλο για πάρα πολλά χρόνια. Θα μπορούσα να κάνω free running μέχρι τα 40 και τα 50 αν το πήγαινα μεθοδικά, σωστά, σε συνδυασμό με καλή γυμναστική και conditioning του σώματος. Σίγουρα θα ήθελα να το κάνω επαγγελματικά. Και ποιος δεν θα ήθελε να βγάζει το ψωμί του από κάτι που αγαπά! Αλλά ασχολούμαι με πάρα πολλά πράγματα, δεν θέλω να αφιερωθώ 100% σε κάτι συγκεκριμένο. Όσον αφορά τους καλύτερους παρκουρίστες, από τη Θεσσαλονίκη έχει βγει ο Δημήτρης Κυρσανίδης, που είναι παγκόσμιος πρωταθλητής και από τους top free runners αυτήν τη στιγμή στον κόσμο. Από την Αθήνα δεν ξέρω κάποιον που να έχει κάνει κάτι αντίστοιχο.

04

η θεσσαλονίκη ήταν κάποτε οι εβραίοι της από την τίνα μανδηλαρά

Α

ν υπάρχει ένα μελανό σημείο στον χάρτη της ελληνικής Ιστορίας, αυτό βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη και αφορά τη μαζική εξόντωση των Εβραίων της πόλης κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ένα θέμα ταμπού, μια μαύρη σελίδα που παρέμενε κρυμμένη στο αμαρτωλό ασυνείδητο των ελληνικών αφηγήσεων, αλλά πλέον αριθμεί κάποια σημαντικά επιστημονικά βιβλία και πολύτιμες μαρτυρίες που βρίσκουν διαρκώς τον δρόμο τους προς το φως. Ειδικά αυτό το διάστημα, και χάρη σε σημαντικές πρωτοβουλίες των φορέων της πόλης, είναι πολλές οι εκδηλώσεις μνήμης που πραγματοποιούνται στη Θεσσαλονίκη, αλλά και οι νέοι τίτλοι που κυκλοφορούν για το ζήτημα της μαζικής εξόντωσης των Εβραίων της πόλης. Αρκεί να αναφερθεί ότι πριν από το 2000 ελάχιστοι ιστορικοί είχαν τολμήσει να μιλήσουν για το θέμα, οι σχετικές εκδόσεις σπάνιζαν και η μεγάλη βιβλιογραφία στοιχειοθετήθηκε μόλις την τελευταία εικοσαετία. Όταν κυκλοφόρησε το βιβλίο του διάσημου ιστορικού Μαζάουερ Θεσσαλονίκη - Η πόλη των φαντασμάτων, όπου καθίσταται ευρύτερα γνωστή η συνενοχή και η αδιαφορία των τοπικών Αρχών απέναντι στους Εβραίους αλλά και η σύληση του μοναδικού τους νεκροταφείου, οι αντιδράσεις ήταν μαζικές. Έκτοτε, όμως, μια σειρά από Εβραίους ιστορικούς, και όχι μόνο, έσπευσαν να προσφέρουν τη δική τους επιστημονική συνεισφορά. Ειδικά οι εκδόσεις Αλεξάνδρεια έχουν επιδείξει μεγάλη ευαισθησία, διαθέτοντας ολόκληρη σειρά με θέματα εβραϊκής Ιστορίας, η οποία φέτος εμπλουτίζεται δυναμικά με νέους τίτλους. Τον Απρίλιο αναμένεται να εκδοθεί η συγκλονιστική μαρτυρία Μη με ξεχάσετε σε επιμέλεια Λεόν Σαλτιέλ για τρεις Εβραίες μητέρες που γράφουν στους γιους τους από το γκέτο της Θεσσαλονίκης, ενώ από τις ίδιες εκδόσεις μόλις κυκλοφόρησαν δύο πολύ αξιόλογα βιβλία: τα Χειρόγραφα του Μαρσέλ Νατζαρή και η μαρτυρία του Ισαάκ Ματαράσσο, το πρώτο κείμενο που δημοσιεύτηκε στην ελληνική γλώσσα για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, με τον τίτλο Κι όμως όλοι τους πέθαναν. Μόλις στις αρχές του 20ού αιώνα οι Εβραίοι αποτελούσαν πάνω από τον μισό πληθυσμό της πόλης, ο οποίος αφανίστηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου – το μεγαλύτερο ποσοστό, μαζί με την κοινότητα των Ιωαννίνων. Οι λόγοι έχουν αναλυθεί διεξοδικά στις ιστορικές μαρτυρίες και σαφέστατα αποκαλύπτεται συνεργασία των τοπικών Αρχών με τους Γερμανούς. Τα νούμερα μιλούν από μόνα τους και πολλοί ιστορικοί φροντίζουν να αντιπαραβάλουν την περίπτωση της Θεσσαλονίκης με άλλες κοινότητες, όπως αυτή της Ζακύνθου, από την οποία δεν χάθηκε ούτε ένας Εβραίος, επειδή εκεί μητροπολίτης και πρόεδρος αρνήθηκαν να δώσουν τις καταστάσεις και να καταδώσουν Εβραίους. Σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες, όπως αυτές που παρατίθενται στη Διάσωση της Καρίνας Λάμψα και του Ιακώβ Σιμπή (εκδόσεις Καπόν), αντίστοιχα

προβληματική ήταν η στάση των διορισμένων προέδρων του Εβραϊκού Συμβουλίου, οι οποίοι αποδείχτηκαν ανίκανοι να προστατέψουν τον πληθυσμό τους. Όπως και να ’χει, η καταστροφή της κοινότητας ήταν σχεδόν ολοσχερής από τη στιγμή που οι Γερμανοί, καθοδηγούμενοι από τον Αλόις Μπρούνερ, προχώρησαν στην υλοποίηση του σχεδίου αποεβραιοποίησης της πόλης, με τις ευλογίες φυσικά των τοπικών Αρχών: οι ελάχιστες μαρτυρίες των ζώντων φέρνουν στο φως σημεία συγκλονιστικά για τον τρόπο που εξοντώθηκαν οι Εβραίοι. Σύμφωνα με το βιβλίο-μαρτυρία του γιατρού Ισαάκ Ματαράσσο Κι όμως όλοι τους πέθαναν, τα νέα της εξόντωσης άργησαν να φτάσουν στην Ελλάδα: «Στις 15 Μαρτίου 1945 έφθασε ο πρώτος μάρτυς που ξέφυγε από το στρατόπεδο συγκεντρώσεως του Άουσβιτς. Ονομάζεται Λεών Μπατήν και είναι Εβραίος των Αθηνών. Το νέο μεταδόθηκε από στόμα σε στόμα και οι λίγες εκατοντάδες Εβραίων που απέμειναν στην πόλη συγκινήθηκαν βαθιά με την ιδέα πως ίσως μπορούσαν να μάθουν νέα για τους εκτοπισθέντας πριν από δυο χρόνια συγγενείς τους». Είναι ο πρώτος που παραθέτει λεπτομέρειες για «την αίθουσα ασφυξιογόνων αερίων», για τα «πτώματα που μεταφέρονταν σε καροτσάκια», οι οποίες έμελλαν να αποδειχτούν ανατριχιαστικά ακριβείς. Είναι τόσο συγκλονιστικές οι περιγραφές που καταθέτει ο διασωθείς γιατρός Ματαράσσο, που καθιστούν το βιβλίο ένα μνημείο λογοτεχνικής αρτιότητας, εκεί όπου η πραγματικότητα ξεπερνά τη φαντασία. Πολύτιμη η εισαγωγή της απογόνου του και ιστορικού Πολίν Ματαράσσο, η οποία αφηγείται την ιστορία του επιφανούς γιατρού –σημειωτέον πως είναι ο πρώτος που ανακάλυψε αποτελεσματική θεραπεία για τις φακίδες, καθώς, όπως εξηγεί η Πολίν, ήταν μεγάλος ο αριθμός των σεφαραδιτών της Θεσσαλονίκης που υπέφεραν από αυτές– αλλά και ο πρόλογος της ιστορικού Φραγκίσκης Αμπατζοπούλου, η οποία έχει και την επιμέλεια του βιβλίου. Εκεί μας καθιστά γνωστό ότι το βιβλίο του Ματαράσσο ήταν το πρώτο που «εκδόθηκε στα ελληνικά το 1948 για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης» στο τυπογραφείο του ομόθρησκού του Μπεζέ – μετά τον θάνατό του έγινε δυσεύρετο. Τώρα επανεκδίδεται εμπλουτισμένο με ανέκδοτο υλικό που συνέλεξε η γνωστή για την επιστημονική της αφοσίωση στο θέμα του Ολοκαυτώματος Αμπατζοπούλου. Είναι, μάλιστα, η τελευταία που εξιστορεί αναλυτικά την περίπτωση του ιδεολόγου Εβραίου γιατρού ως η «μόνη από την οικογένειά του εν ζωή. Μπήκα σ’ αυτήν όταν παντρεύτηκα τον μοναχογιό του και με δέχτηκε σαν κόρη του». Ο γαλλοτραφείς και σπουδασμένος στην Τουλούζη Ισαάκ Ματαράσσο παντρεύτηκε Γαλλίδα, κάτι σπάνιο για τα ήθη της εποχής, καθώς δεν γίνονταν εύκολα δεκτοί στους Εβραίους οι μεικτοί γάμοι. Ο ευτυχισμένος έγγαμος βίος όμως δεν έμελλε να έχει τη συνέχεια που το ζεύγος φανταζόταν και σύντομα βρέθηκαν αντιμέτωποι με την κόλαση της μαζικής εξόντωσης. Ο Ματαράσσο κατάφερε να γλιτώσει, όπως τουλάχιστον εικάζει η Πολίν και όπως μαρτυρεί ο γιος του Ρομπέρτο, λόγω της γνωριμίας του με μία από τις γυναίκες ελευθέρων ηθών που παρακολουθούσε και φρόντιζε ως γιατρός – η ίδια φαίνεται ότι είχε στενή σχέση με τους Γερμανούς αξιωματικούς της Κομαντατούρ. Ακολούθησαν ωστόσο κι άλλες διώξεις, καταδόσεις, διωγμοί. Ο ίδιος φρόντισε, ως επιζών, να συλλέξει τις μαρτυρίες των ελαχίστων που κατάφεραν να γυρίσουν από το Άουσβιτς, να φτιάξει ειδικές λίστες με αριθμούς και πίνακες και να τις εκδώσει σε βιβλίο. Όπως επιμένει η Πολίν ως ιστορικός, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκλάβουμε τη μαρτυρία του ως απολογία, αλλά ως μια «εσωτερική συντριβή στη σκέψη

Πριν από το 2000 ελάχιστοι ιστορικοί είχαν μιλήσει για το θέμα και η μεγάλη βιβλιογραφία στοιχειοθετήθηκε μόλις κυκλοφόρησε το βιβλίο του διάσημου ιστορικού Μαζάουερ Θεσσαλονίκη - Η πόλη των φαντασμάτων.

ότι δεν υπάρχουν γύρω του οι εκλιπόντες και δεν μοιράστηκε τη συμφορά τους». Αντίστοιχα συγκλονιστική είναι και η μαρτυρία του Θεσσαλονικιού Εβραίου Μαρσέλ Νατζαρή στο έτερο βιβλίο που μόλις εκδόθηκε από την Αλεξάνδρεια με τον τίτλο Χειρόγραφα 1944-1947, Από τη Θεσσαλονίκη στο Ζοντερκομάντο του Άουσβιτς, με προλογικά σημειώματα των παιδιών του Νέλλης Νατζαρή και Αλμπέρτο Νατζαρή και της ιστορικού Φραγκίσκης Αμπατζοπούλου, η οποία έχει την επιμέλεια και αυτού του βιβλίου. Ο γεννημένος το 1917 σεφαραδίτης που είχε συμμετάσχει και στον Ελληνοαλβανικό Πόλεμο, εστάλη από τους ναζί αρχικά σε καταναγκαστικά έργα στη Μενεμένη και κατόπιν στη φυλακή-κρατητήρια της οδού Μέρλιν, στις φυλακές Αβέρωφ, στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου. Όταν αποκαλύφθηκε η εβραϊκή του καταγωγή, ο επόμενος σταθμός ήταν αναπόφευκτα το Άουσβιτς. Εκεί υποχρεώθηκε να δουλέψει στη διαβόητη ομάδα Ζόντερκομαντο και είδε την καταστροφή των Εβραίων της Ευρώπης με τα μάτια του. Οι περιγραφές του στο βιβλίο είναι λεπτομερείς: «Η πείνα και η αθλιότης είχε αρχίσει να μας κυριεύη, η αδυναμία μας όλο και μεγάλωνε. Μυρίζαμε καμιά φορά κρέας ψημένο, εφανταζόμασταν ωραία ψητά που τρώγαν οι Blockaltester μας. Πού να σκεφτούμε ότι η μυρωδιά αυτή προερχόταν από κάπου αλλού. Τέλος πάντων, αφού περάσαμε κάνα δυο τρεις φορές από επιθεώρηση του Γερμανού ιατρού και βγάλαν αρκετούς (τους πήραν διά άγνωστον κατεύθυνσιν), ένα βράδυ, στο προσκλητήριο, ο Γερμανός SS αρχηγός μας μάς συγκέντρωσε και μας είπε ότι την επομένη θα βγούμε από την καραντίνα και θα πάμε να εργαστούμε σε ένα καλό μέρος (πολλή δουλειά λέει αλλά πολύ φαΐ). Όλοι ήμασταν όλο χαρά». Τα γλυκά όμως και το φαγητό πολύ σύντομα θα αποδειχτούν κόλαση με έναν Πολωνό θαλαμάρχη «που μας χτυπούσε μέχρι σκοτωμού» και τους ίδιους τους Έλληνες Εβραίους να καταλήγουν να εργάζονται στα κρεματόρια. «Εκείνο το βράδυ φέραν στο μπούνκερ περίπου 4.000 άτομα Ούγγρους Εβραίους τους οποίους, αφού τους δηλητηρίασαν καθ’ ομάδας, τους ρίχναμε μετά από την πίσω πόρτα στους λάκκους» γράφει σε μία από τις ανατριχιαστικές περιγραφές του ο Νατζαρή. «Η δουλειά μας των Ελλήνων συνίστατο στο να τους βγάζουμε από το δωμάτιο του Γκάζι, να τους σύρωμεν εις τους λάκκους, όπου τους παραλάμβαναν άλλοι 4, και με το ένα, δυο, τρία τους ρίχναν στους λάκκους». Ιδιαίτερα κατατοπιστικό και το κείμενο του Αντρέα Κίλιαν στο τέλος του βιβλίου, όπου εξηγεί αναλυτικά την ιστορία του Ζόντερκομαντο, κάνοντας αναφορά στις σύγχρονες μαρτυρίες, ακόμα και στη συγκλονιστική ταινία Ο γιος του Σαούλ. Έχει κανείς την αίσθηση ότι τίποτα δεν μοιάζει το ίδιο μετά την ανάγνωση αυτού του βιβλίου και τη συνειδητοποίηση του τεράστιου αυτού εγκλήματος στην ιστορία της ανθρωπότητας, το οποίο ωστόσο συνιστά μια πολύτιμη συνεισφορά στη σύγχρονη βιβλιογραφία για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης.

22.3.18 – lifo

35

07

not a number architects από τη Θεσσαλονίκη σε όλο τον κόσμο από τον m. hulot

Ο

Ερμής Αδαμαντίδης και η Δομινίκη Δαδάτση, που αποτελούν τους Not a Number Architects, εκτός από όμορφα ονόματα έχουν τόσο πλούσια βιογραφικά, που απορείς πότε πρόλαβαν αυτά τα δύο νέα παιδιά να κάνουν τόσο πολλά πράγματα. «Είμαστε Θεσσαλονικείς και οι δύο» λένε την ώρα που καθόμαστε σε ένα από τα πιο εντυπωσιακά καφέ του κέντρου. «Ξεκινήσαμε εδώ το 2010 και άτυπα στο Λονδίνο, όταν ο Ερμής δούλευε στον Norman Foster και εγώ στη Zaha Hadid. Γυρίσαμε το 2010, πάνω στην κρίση, παρ’ όλα αυτά ξεκινήσαμε προσπαθώντας να εφαρμόσουμε αυτά που είχαμε μάθει σε επίπεδο σπουδών – είχαμε επικεντρωθεί στην ψηφιακή και ρομποτική αρχιτεκτονική». Την κουβέντα μας διακόπτουν τρεις μουσικοί που εισβάλλουν στο καφέ και αρχίζουν να παίζουν το «It’s now or never» σε μια βαλκανική εκδοχή με κλαρίνο και νταούλι για 9 ατελείωτα λεπτά. «Η πόλη μας είναι μείξη Ανατολής και Δύσης. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό της που πρέπει να το αποδεχτούμε και να το απολαμβάνουμε» λέει η Δομινίκη γελώντας. « Έχει φοβερό χρώμα χάρη σε αυτό το μείγμα που δημιουργεί μια πολύ ενδιαφέρουσα κλίμακα για να ζεις, να δουλεύεις, αλλά και να χορεύεις». Μετά ο Ερμής συνεχίζει την αφήγηση: «Φέραμε στη Θεσσαλονίκη τις γνώσεις μας και ανοίξαμε ένα γραφείο γιατί θέλαμε όσα μάθαμε να τα εφαρμόσουμε εδώ. Ουσιαστικά, θέλαμε να συνεχίσουμε την έρευνά μας, γιατί όλα αυτά είναι ακόμη σε πολύ ερευνητικό επίπεδο στο εξωτερικό και εδώ ακόμη περισσότερο. Ξεκινήσαμε με κάποια μικρότερα πρότζεκτ, όπως η ανακατασκευή του ΕΛΕΠΑΠ, ενός ιδρύματος για παιδάκια, κάναμε κάποιες κατοικίες, βίλες, παράλληλα είχαμε μια κολεκτίβα οχτώ

36 lifo – 22.3.18

ατόμων με τους οποίους κάναμε installations, παρουσιάσαμε δουλειά μας στην Biennale της Μεσογείου και μετά ήρθε το πρώτο μας μεγάλο πρότζεκτ στο εξωτερικό, το 2012, με την BVLGARI στο Άμπου Ντάμπι, όπου κάναμε ένα installation για το Άμπου Ντάμπι Art Fair, ένα pavilion για τους επισκέπτες της έκθεσης. Το installation αυτό είχε πολύ μεγάλη επιτυχία και κέρδισε διεθνή βραβεία. Χρησιμοποιήσαμε πειραματικά υλικά και εξεζητημένες τεχνικές και κατασκευές, συνεργαζόμενοι με έναν πολιτικό μηχανικό του Λονδίνου. Ήταν ένα στοίχημα, γιατί ήταν το πρώτο pavilion από ακρυλικό που είχε φτιαχτεί ποτέ. Μετά συνεργαστήκαμε με κάποια μαγαζιά στο Ντουμπάι, όπου κάναμε διάφορα pop-up shops. Η τελευταία μας συνεργασία ήταν στο Μιλάνο, στο BVLGARI Ηotel, όπου και πάλι διοργάνωναν ένα πάρτι για τους επισκέπτες. Στη Θεσσαλονίκη συνεργαστήκαμε με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και την Parallaxi για τα εκατό χρόνια από τον θάνατο του Κωνσταντίνου Καβάφη, κάνοντας ένα πολύ ωραίο ηχητικό installation». Μιλάμε για την καλλιτεχνική σκηνή της Θεσσαλονίκης και την άνθηση της γραφιστικής. «Η γραφιστική σκηνή είναι σε πολύ δημιουργική φάση στη Θεσσαλονίκη, ίσως γιατί το κόστος της δεν είναι τόσο μεγάλο όσο της αρχιτεκτονικής» λέει η Δομινίκη. «Οι γραφίστες είναι πιο ευέλικτοι, μπορούν να κάνουν δουλειές από απόσταση. Γενικά, η Θεσσαλονίκη είχε πάντα αρκετά ανεπτυγμένη καλλιτεχνική σκηνή και κάθε εποχή όλο και κάποια ομάδα έκανε το “μπαμ”. Η αρχιτεκτονική έπεσε πολύ τελευταία, γιατί πάει ανάλογα με τις επενδύσεις, που πέσανε κι αυτές πολύ». « Έχει ένα χαρακτηριστικό στυλ η Θεσσαλονίκη;» «Ναι, το εκλεκτικιστικό» λέει ο Ερμής. « Έπαιρναν διάφορα κομμάτια κι έκαναν ένα patchwork. Είναι ένα ιδιότυπο στυλ αυτό και το βλέπεις προς την περιοχή των Εξοχών, σε διάφορες βίλες παλιές, κυρίως εβραϊκές, που έχουν μια πολύ ιδιότυπη τεχνοτροπία. Δεν είναι νεοκλασικά τα κτίσματα ή κάτι άλλο συγκεκριμένο. Έχουν τρούλους, έχουν παράξενα ρωσικά στοιχεία. Ήταν και το ύφος της πόλης

την εποχή εκείνη, που ήταν ένα συνονθύλευμα πολιτισμών, μια συνύπαρξη Εβραίων, Τούρκων, Γάλλων, Άγγλων και αυτό φαίνεται παντού, στο φαγητό, στην αρχιτεκτονική, στη διασκέδαση και στον τρόπο ζωής μας, που είναι πιο εξωστρεφής και δίνει μια ελευθερία στον τρόπο της έκφρασης. Στην Αθήνα, π.χ., πέφτει πιο βαριά η Ιστορία, το νεοκλασικό και το κλασικό. Η Θεσσαλονίκη μαζί με την Κωνσταντινούπολη είναι οι μόνες πόλεις όπου σώζονται βυζαντινά μνημεία. Δεν έχουμε, βέβαια, φροντίσει καθόλου να τα συντηρήσουμε, να τα αναδείξουμε και να τα διαφημίσουμε. Τώρα τελευταία, όμως, η Θεσσαλονίκη έχει φοβερή κίνηση στον τουρισμό. Είχαμε πέσει σε πολύ σκοτεινούς χρόνους πριν από την κρίση και παραδόξως η άνθηση που συμβαίνει τώρα ξεκίνησε εκείνα τα χρόνια. Ίσως έχει να κάνει με τη διοίκηση, πάντως αεροπορικές εταιρείες έκαναν τη Θεσσαλονίκη τουριστικό προορισμό, γεγονός που αλλάζει το τοπίο. Η κρίση κινητοποίησε όλο τον κόσμο στη χώρα, χωρίς να περιμένει το κράτος και τα υπουργεία για χρηματοδοτήσεις. Οι γειτονικές χώρες βελτίωσαν το βιοτικό τους επίπεδο και έγιναν μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης κι έτσι οι κάτοικοί τους άρχισαν να έρχονται στην πόλη ως τουρίστες. Όσο περισσότεροι άνθρωποι επισκέπτονται την πόλη, τόσο περισσότερο την ανακαλύπτουν, την ξεχωριστή γεωγραφική της θέση, τη θέα της. Έχει μοναδικά προτερήματα η Θεσσαλονίκη: αμφιθεατρικό φόντο, τον Όλυμπο στον ορίζοντα, άμεση επαφή με το νερό, ένα πολύ ιδιαίτερο φως, τα πολλά χιλιόμετρα του Δέλτα του Αξιού, που είναι ένας απίστευτος υδροβιότοπος. Κατά καιρούς ακούγονται και σενάρια, όπως η σύνδεση του Δούναβη με τον Αξιό που θα συνδέει το Ρότερνταμ με τη Θεσσαλονίκη με πλωτό πλοίο». «Μόνο πλεονεκτήματα;» « Έχει και τα μειονεκτήματα της μικρής πόλης, όπως πολύ συγκεκριμένες ομάδες που ακούγονται και φαίνονται μόνο μεταξύ τους» λέει η Δομινίκη. «Η πόλη πάντα είχε να δείξει κάτι, αλλά ίσως ήταν λίγο πιο πολύ στο δήθεν, στο περίπου, και με την κρίση αυτό ταρακουνήθηκε αρκετά. Είναι κάποιοι τομείς που αναπτύσσονται σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα. Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη που μπορεί να αναδείξει και να συντηρήσει καλλιτεχνικά λίγους. Από ένα σημείο και μετά πολλοί αναγκάζονται να φύγουν στην Αθήνα. Έχεις ανάγκη από μεγαλύτερη δυναμική. Πολλές ομάδες εκκολάπτονται στη Θεσσαλονίκη και πολύ πιθανόν αργότερα να κατέβουν στην Αθήνα και να κάνουν ακόμα μεγαλύτερη καριέρα. Γυρίσαμε στην πόλη μας πολύ ρομαντικά, με την ιδέα ότι θέλαμε να φέρουμε στον τόπο μας τη γνώση που πήραμε στο εξωτερικό – ήμασταν πολλοί αυτοί που γυρίσαμε τότε με όρεξη. Πολύ γρήγορα, όμως, σκεφτήκαμε να γυρίσουμε πίσω στο Λονδίνο κι αν δεν μας επηρέαζε το Βrexit, ίσως και να το είχαμε κάνει. Πάντα, όμως, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι υπάρχει ακόμα ελπίδα στη Θεσσαλονίκη. Όταν ξεκινάς από την αρχή, έχεις πολύ δρόμο μέχρι να φτάσεις κάπου. Τώρα τα πράγματα πάνε πολύ καλύτερα, στην αρχή της κρίσης υπήρχε σκοταδισμός, κλείσανε τα πάντα, υπήρχε μια απίστευτη κατήφεια και γκρίνια, είχε ερημώσει το κέντρο. Και ξαφνικά άρχισε να ανθεί, σαν να έγινε ένα ξεκαθάρισμα και άρχισαν να αναδεικνύονται αυτοί που άξιζαν. Έφυγαν πάρα πολλοί και όσοι έμειναν έμειναν, αλλά με πολύ κόπο και πολλά αποθέματα αντοχής. Είμαι αισιόδοξη και νομίζω ότι θα πάει πολύ καλά η πόλη – για τη χώρα δεν ξέρω. Μια κρίση έχει πάντα δύο πλευρές, ή θα τη δεις ως το τέλος του κόσμου και θα πέσεις

στο απόλυτο σκοτάδι ή θα τη δεις ως μια ευκαιρία για να κάνεις κάτι πιο καινοτόμο, πιο ιδιαίτερο. Η οικονομική ευρωστία σε οδηγεί και σε μια τεμπελιά. Είναι πολύ καλό το γεγονός ότι μπορούν να μας βρουν από το εξωτερικό και να μας αναθέσουν δουλειές και σε αυτό βοηθάει πολύ το Ίντερνετ. Έχουμε κάνει πρότζεκτ που έχει κάνει αίσθηση σε παγκόσμιο επίπεδο, με πάνω από πενήντα δημοσιεύσεις στον διεθνή Τύπο, αλλά στην Ελλάδα δεν υπάρχουν τα χρήματα για να γίνει κάτι τέτοιο. Η αισθητική στην πόλη αλλά και στη χώρα είναι αρκετά πίσω, έχει μείνει πολλές δεκαετίες πίσω. Είναι απαίδευτος ο κόσμος και αισθητικά και καλλιτεχνικά, το ευρύτερο κοινό τουλάχιστον, και πολλές φορές είναι αυτοί που αποφασίζουν ποια πρότζεκτ θα πάρουν χρηματοδότηση. Εμείς δεν θα είχαμε επιβιώσει εάν δεν υπήρχε το Ίντερνετ». «Πριν από κάνα δυο χρόνια σχεδιάσαμε μια χριστιανική εκκλησία για την Κίνα και μετά μας έψαχναν στο Μιλάνο και στο Τόκιο για να μας κάνουν συνέντευξη και θέμα στην τηλεόραση» λέει ο Ερμής. « Έξω πάμε πολύ καλά και αν ήταν άλλες εποχές σίγουρα θα είχαμε φύγει. Τώρα είναι πολύ σημαντικό το ότι μπορείς να προωθήσεις τη δουλειά σου ηλεκτρονικά και χωρίς πολλούς μεσάζοντες. Στη Θεσσαλονίκη ακόμα μπορείς να επιβιώσεις ως ελεύθερος επαγγελματίας, γιατί το κόστος ζωής είναι αρκετά χαμηλό. Στην Αθήνα είναι πιο δύσκολο και στο Λονδίνο απλώς αδύνατο. Αναγκαστικά, θα πρέπει να δουλεύεις για μεγάλες εταιρείες και γραφεία. Μάλλον προς τα εκεί πάει και η Ελλάδα. Δημιουργήσαμε ένα πρότζεκτ για τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό του Δήμου Θεσσαλονίκης για την ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας, τo “Thessaloniki’s wet dream”, την αναβίωση των Λουτρών της Θεσσαλονίκης. Μπορεί να μην πήρε το βραβείο εξαιτίας της κλίκας που υπάρχει στην πόλη, αλλά είχε τόσο μεγάλη απήχηση στο Ίντερνετ, που αν πατήσεις «thermal spa» στο Google είναι το πρώτο που βγαίνει και δεν είναι καν ένα πραγματικό πρότζεκτ. Γυρίσαμε στη Θεσσαλονίκη για να προσφέρουμε τη δουλειά μας εδώ, αλλά η αλήθεια είναι ότι το εξωτερικό δείχνει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Πιστεύουμε ότι σύντομα θα γίνει το ίδιο και στη Θεσσαλονίκη».

info: http://nan-a.eu/

07

Ερμής Αδαμαντίδης και Δομινίκη Δαδάτση φωτογραφικο κολαζ με φωτογραφιες του παρι ταβιτιαν

22.3.18 – lifo

37

38 lifo – 22.3.18

08

Από αριστερά, πάνω: DJ Silence, Light, FY, Efta, Mad Clip, Ortiz. Κάτω: Yποχθόνιος και Skive. φωτογραφικο κολαζ με φωτογραφιες των γιαννη τομτση και παρι ταβιτιαν

22.3.18 – lifo

39

Πρόδρομος Νικηφορίδης: «Θέλουμε να οδηγήσουμε τη φύση μέσα στην πόλη». φωτογραφια: παρισ ταβιτιαν

09 40 lifo – 22.3.18

10

May Roosevelt: «Δεν χρειάζεται η κριτική πλέον για να ενημερωθείς, αλλά δεν μπορείς να αναπτύξεις τη σχέση που είχες με έναν δίσκο παλιότερα, που τον αγόραζες και μετά είχες να τον ακούς καιρό». φωτογραφιa: παρισ ταβιτιαν

22.3.18 – lifo

41

09

πρόδρομος νικηφορίδης: «δεν χρειαζόμαστε άλλα μουσεία» από τον βασίλη καψάσκη

Ε

ίναι μάλ λον ο πιο σημαντικός αρχιτέκτονας της πόλης. Μαζί με τον συνεργάτη του Μπερνάρ Κουόμο είναι υπεύθυνοι για μερικά από τα πιο φιλόδοξα α ρχ ιτ ε κτ ο ν ι κά πρ ότ ζε κτ πο υ έχουν γίνει στη συμπρωτεύουσα (και όχι μόνο), ενώ πολλές από τις προτάσεις τους έχουν αποσπάσει δεκάδες βραβεία και τιμητικές διακρίσεις σε διεθνείς διαγωνισμούς. Αναμφίβολα, όμως, η κορυφαία στιγμή τους ήταν η ανάπλαση της Νέας Παραλίας. Κι αυτό γιατί, ανεξάρτητα από τις διαφορετικές απόψεις περί του τελικού αποτελέσματος, είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι η συγκεκριμένη αρχιτεκτονική παρέμβαση μεταμόρφωσε ριζικά το παραλιακό μέτωπο της πόλης, αναβάθμισε τον δημόσιο χώρο και προσέδωσε στη Νύμφη του Θερμαϊκού μια ευρωπαϊκή ταυτότητα. Το επόμενο μεγάλο στοίχημα των Νικηφορίδη-Κουόμο δεν είναι άλλο από τη δημιουργία του μητροπολιτικού πάρκου στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά, στον ομώνυμο δήμο. Πρόκειται για έναν χώρο έκτασης 350 στρεμμάτων που φιλοδοξεί, όπως λέει ο ίδιος ο Πρόδρομος Νικηφορίδης, να μετατρέψει τις αποκομμένες από τον αστικό ιστό δυτικές συνοικίες της Θεσσαλονίκης σε «περιοχές ευλογίας». Με αφορμή, λοιπόν, το συγκεκριμένο πρότζεκτ συναντηθήκαμε σε ένα μικρό καφέ ακριβώς δίπλα στη Ρωμαϊκή Αγορά, όπου έπαιζε ασταμάτητα κλασική μουσική, και μιλήσαμε για όλα. Για το βαρύ ιστορικό αποτύπωμα της Θεσσαλονίκης, τα χαρακτηριστικά της Άνω Πόλης που εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια στην πιο περιζήτητη συνοικία της συμπρωτεύουσας, την ενσωμάτωση της Νέας Παραλίας στην καθημερινότητα των κατοίκων

42 lifo – 22.3.18

αλλά και την «κόντρα» του με τον δήμαρχο Γιάννη Μπουτάρη.

— Η Νέα Παραλία παραδόθηκε εξ ολοκλήρου στο κοινό το 2013. Μετά από περίπου μία πενταετία, πώς κρίνετε την ενσωμάτωσή της στην καθημερινότητα των κατοίκων; Θα έλεγα ότι έχει ενσωματωθεί σε τέτοιον βαθμό, που πολλές φορές υπάρχουν άνθρωποι που μου λένε ότι δεν κατεβαίνουν τα Σαββατοκύριακα στην παραλία, γιατί έχει πάρα πολύ κόσμο. Κι αυτό είναι κάτι που το αντιλαμβάνομαι κι εγώ, αν και συνήθως πηγαίνω πολύ νωρίς το πρωί. Το ξημέρωμα έχει για μένα μια αισιοδοξία γι’ αυτό το καινούργιο που ξεκινά. Το γεγονός ακριβώς ότι έχει ενσωματωθεί σε τέτοιον βαθμό δείχνει και την αναγκαιότητα να συνεχιστεί η ανάπλαση της Νέας Παραλίας προς την πλευρά του Μεγάρου Μουσικής. Η επιφάνεια εκεί είναι πολύ μεγάλη και μπορούν να γίνουν πολλά πράγματα. Μετά, βέβαια, υπάρχει και το κομμάτι της Καλαμαριάς. Γενικώς, πάντως, η επιτυχία της ανάπλασης δείχνει πόσο σημαντικό είναι οι πόλεις να φροντίζουν τα παραλιακά τους μέτωπα.

— Θα λέγατε ότι η Νέα Παραλία εξελίχθηκε όπως ακριβώς την είχατε φανταστεί; Ναι. Βέβαια, εκείνη την εποχή ούτε που συνειδητοποιούσαμε το μέγεθος του πρότζεκτ ούτε πιστεύαμε ότι θα είχε αυτή την αποδοχή από τον κόσμο. Ίσως και επειδή οι υπηρεσίες του δήμου μάς προδιέθεταν από αρνητικά έως και πολύ αρνητικά. Μας έλεγαν: «Θα σας στήσουν στα έξι μέτρα, θα σας κάνουν, θα σας δείξουν». Ήταν, επίσης, μια εποχή που ο κόσμος, ίσως επειδή δεν υπήρχε ακόμη οικονομική κρίση, ήθελε απλώς να γυρίζει το βράδυ στο σπίτι του και τα Σαββατοκύριακα να δραπετεύει από την πόλη. Δεν ζούσε εδώ. Πλέον, όμως, νομίζω ότι έχει αρχίσει να ζει πολύ περισσότερο μέσα στην πόλη. Έχει αρχίσει να εκτιμά πιο πολύ τον δημόσιο χώρο. Θα πάει για πικνίκ, θα αθληθεί, δηλαδή θα κάνει πράγματα που πριν από δέκα χρόνια δεν τα σκεφτόταν καν.

— Πρόσφατα εγκρίθηκε η αξιοποίηση των νέων περιπτέρων της Νέας Παραλίας για την τοποθέ-

Θέλουμε να οδηγήσουμε τη φύση μέσα στην πόλη, γι’ αυτό και δεν θα κάνουμε συναρπαστικές αλλαγές. Δεν θέλουμε ένα πάρκο όπως αυτά που μπορεί να συναντήσει κανείς στη Γερμανία, στην Αγγλία ή κάπου αλλού.

τηση τραπεζοκαθισμάτων. Η άποψή σας; Θα πω το εξής: στην αρχιτεκτονική σχεδιάζουμε με συγκεκριμένες προδιαγραφές. Όταν σχεδιάζουμε ένα αναψυκτήριο για να εξυπηρετεί 50 ανθρώπους καθήμενους, δεν μπορεί αυτό μετά να εξυπηρετεί 500. Εμείς σχεδιάσαμε κάτι συγκεκριμένο, υπερυψωμένο, με καθορισμένες προοπτικές, για να μπορεί να «ξεχειλώνει». Εδώ και δέκα χρόνια για κάποια (σ.σ. ένα κομμάτι της Νέας Παραλίας παραδόθηκε το 2008) και τέσσερα για κάποια άλλα, ο δήμος δεν τα λειτουργεί με τη συγκεκριμένη μορφή. Έρχεται τώρα και προσπαθεί να τα λειτουργήσει υπερεκμεταλλευόμενος την υπόστασή τους, προσθέτοντας πολλά τραπεζοκαθίσματα. Ταυτόχρονα, ομολογεί ότι δεν μπορεί να ελέγξει την εξάπλωση. Ε, εμείς τι μπορούμε να περιμένουμε από αυτό; Μερικές φορές, μάλιστα, αναρωτιέμαι αν αυτοί που ψηφίζουν ή λένε κάποια πράγματα ή αυτοί που αποφασίζουν, τέλος πάντων, γνωρίζουν το θέμα. Πραγματικά, αναρωτιέμαι!

— Υπάρχει μία «κόντρα» με τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης; «Κόντρα», σε εισαγωγικά πάντα, υπάρχει, παρ’ ότι μέχρι πριν από έναν χρόνο προσπαθούσα με κάθε τρόπο να έχουμε κάποια συνεργασία. Αποδείχτηκε, όμως, ότι δεν μπορείς να βασιστείς σε αυτά που σου λέει. Όταν τη μία μέρα λέει κάτι και την επομένη το αντίθετο, και όταν αυτό έχει επίπτωση στη δική σου ύπαρξη –μιλάω για τους Φίλους της Νέας Παραλίας–, πρέπει κάποτε να αποφασίσεις ότι με αυτό τον άνθρωπο δεν θα υπάρξει καμία δυνατότητα συνεργασίας.

— Τι έχει πει δηλαδή; Έχει πει πολλά πράγματα. Επί δέκα χρόνια, όσο ήταν αντιπολίτευση, ψήφιζε κατά της ανάπλασης στο δημοτικό συμβούλιο. Στην πρώτη του προεκλογική ομιλία, όταν βγήκε στην Αποθήκη Δ του λιμανιού για να ανακοινώσει ότι θα είναι υποψήφιος στις δημοτικές εκλογές, είπε «τι σαχλαμάρες είναι αυτή η ανάπλαση της Νέας Παραλίας, μερικές ομπρέλες για τους ψαράδες πρέπει να βάλουμε». Εμένα αυτό με θορύβησε. Μετά κατάλαβα σιγά-σιγά ότι όσα είπε είχαν στόχο να αλλάξουν τη μελέτη για τη Νέα Παραλία. Ευτυχώς, όμως, αυτή ήταν ήδη ενταγμένη στο ΕΣΠΑ και το ΕΣΠΑ δεν αστειεύεται.

— Ας αφήσουμε τη Νέα Παραλία και ας πάμε στα καινούργια πράγματα. Θα μου πείτε δυο λόγια για το πρότζεκτ του μητροπολιτικού πάρκου του «Παύλου Μελά»; Την ιστορία με την περιοχή του πρώην στρατοπέδου την ακούγαμε, εντατικά τουλάχιστον, τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια. Κάθε λίγο και λιγάκι διαβάζαμε ότι «σε λίγο παραδίδεται». Δεν γινόταν ποτέ τίποτα. Τώρα υπήρξε μια απόφαση, πιστεύω σε επίπεδο πρωθυπουργού, ότι πρέπει να προχωρήσει αυτό το πράγμα, όπως και προχωράει. Είναι δεδομένο, υπογεγραμμένο, υπάρχουν συμβάσεις, υπάρχουν τα πάντα. Νομίζω ότι το να αποδώσει ο στρατός 350 στρέμματα στην πόλη, στις δυτικές συνοικίες, που είναι περιοχές που για πολλές δεκαετίες, έχοντας πολλά στρατόπεδα, ζούσαν έναν εφιάλτη επειδή ήταν αποκομμένες από τον αστικό ιστό, είναι κάτι πάρα πολύ σημαντικό. Οι περιοχές αυτές θα γίνουν σχεδόν «περιοχές ευλογίας».

— Τι ακριβώς θέλετε να φτιάξετε εκεί; Από την πρώτη στιγμή, η δική μας προτροπή ήταν να βασιστούμε πολύ στο πράσινο και ουσιαστικά να οικοδομήσουμε το πράσινο μέσα από το πράσινο – το λέω με οικοδομικούς όρους. Να φροντίσουμε να έχει αυτά τα στοιχεία που θα καθιστούν τον χώρο φιλικό και προσβάσιμο. Εξετάσαμε πολλές πλευρές. Το βασικό είναι να το οριοθετήσουμε. Προγραμματίζουμε να φυτέψουμε γύρω στα 2.500 δέντρα, να δημιουργήσουμε βασικούς ποδηλατοδρόμους και πεζοδρόμους, για να κυκλοφορεί ο κόσμος ελεύθερα. Απαραίτητο κομμάτι είναι επίσης ο φωτισμός, γιατί σήμερα δεν έχει καθόλου

και αν πάει κανείς τη νύχτα εκεί, είναι σαν να βρίσκεται στο πουθενά. Σχεδιάζουμε, επίσης, κάποια σημεία ενδιαφέροντος, όπως τα ονομάζουμε, που θα επιτρέπουν στον κόσμο να παίξει, να καθίσει, να κάνει πικνίκ. Θα υπάρχουν ακόμη τρία πολύ μικρά αναψυκτήρια, τα οποία προέκυψαν κυρίως από την ανάγκη να υπάρχουν WC στο πάρκο, για να μπορεί ο κόσμος να εξυπηρετείται. Δεν θα υπάρχουν γήπεδα. Είπαμε από την πρώτη στιγμή ότι δεν θέλουμε γήπεδα. Είναι ένας τεράστιος χώρος πρασίνου, όποιος θέλει να παίξει μπάλα, ας παίξει μπάλα. Για όποιον θέλει να παίξει μπάσκετ θα βάλουμε κάπου και μια μπασκέτα, αλλά δεν θα υπάρχουν περιφραγμένοι χώροι, ούτε παιδικές χαρές. Γενικά, θέλουμε να οδηγήσουμε τη φύση μέσα στην πόλη, βασιζόμενοι στο σχέδιο του πρώην στρατοπέδου, γι’ αυτό και δεν θα κάνουμε συναρπαστικές αλλαγές. Δεν θέλουμε ένα πάρκο όπως αυτά που μπορεί να συναντήσει κανείς στη Γερμανία, στην Αγγλία ή κάπου αλλού. Θέλουμε κάτι που να έχει στοιχεία αυλής, αλλά να είναι προσβάσιμο και σε ανθρώπους όπως οι τυφλοί. Μελετούμε πώς θα μπορούσαν και αυτοί να βιώσουν τον χώρο.

— Πότε θα είναι έτοιμο; Σε 2-2,5 χρόνια από τώρα. Είναι πολύ σύντομο το χρονικό διάστημα. Η χρηματοδότηση είναι 12,5 εκατ. ευρώ. Δεν είναι και τόσο μικρή, αλλά είναι λίγη για έναν χώρο 350 στρεμμάτων, όταν π.χ. η πλατεία Ελευθερίας έχει προϋπολογισμό 5,5 εκατ. Στον χώρο υπάρχουν επίσης δύο κτίρια, το καθένα έχει 150 μέτρα μήκος. Ήταν οι παλιοί οθωμανικοί στρατώνες, τους οποίους βρίσκει κανείς και σε περιγραφές περιηγητών. Σήμερα αυτά τα κτίρια έχουν καταστραφεί σε μεγάλο βαθμό, αλλά σκέφτονται να τα κάνουν μουσεία. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι δεν χρειαζόμαστε άλλα μουσεία.

— Εννοείτε στο συγκεκριμένο πάρκο ή στην πόλη γενικά; Όλες οι πόλεις έχουν πολλά μουσεία. Νομίζω πως δεν χρειαζόμαστε περισσότερα. Αποδεικνύεται κιόλας ότι δεν μπορούμε να τα διαχειριστούμε. Κοιτάξτε, το ότι το πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά είναι ένας χώρος μαρτυρίου όπου εκτελέστηκαν κάποιοι άνθρωποι είναι γεγονός. Αλλά αυτό μπορείς να το σηματοδοτήσεις με 500 άλλους τρόπους, χωρίς να φτιάξεις σώνει και καλά ένα μουσείο. Εμείς, ας πούμε, σε κάποια σημεία δημιουργήσαμε αυτό που ονομάσαμε «κυψέλες μνήμης». Μικρές, κυκλικές μαρμάρινες μορφές, όπως είναι οι κυψέλες των μελισσών, που θα βρίσκονται σκορπισμένες στο έδαφος και θα γράφουν κάποια πράγματα, τα οποία ο περιπατητής θα μπορεί, αν θέλει, να διαβάζει. Πάντως, θα πέφτει επάνω τους ούτως ή άλλως. Προσωπικά, θα ήθελα, σε έναν από τους δύο αυτούς μεγάλους χώρους, να γίνει ένα χώρος πολιτισμού, αλλά με ενεργή συμμετοχή όλων των πολιτών. Γενικά, προβλέπονται πολλών ειδών χρήσεις – και χρήσεις αναψυχής. Υπάρχουν αυτά τα δύο μεγάλα κτίρια που αναφέραμε πριν, αλλά υπάρχουν κι άλλα, πολύ μικρότερα και χαμηλά, τα οποία είναι πιο φτωχά. Πολλά μπορεί να γίνουν, δυστυχώς όμως σε αυτήν τη φάση δεν θα γίνει τίποτα.

— Σε μια ξενάγηση που κάναμε στα ανάκτορα του Γαλέριου συζητούσαμε για το ιστορικό αποτύπωμα της Θεσσαλονίκης, που είναι πολύ πιο βαρύ σε σχέση, ας πούμε, με αυτό της Αθήνας. Από αρχιτεκτονική άποψη, πόσο εύκολο είναι να παρέμβεις στον αστικό ιστό μιας τέτοιας πόλης, σεβόμενος ταυτόχρονα την ιστορία της; Εγώ νομίζω ότι είναι εύκολο. Θέλει, όμως, γενναιότητα. Θα σας πω ένα παράδειγμα. Πριν από είκοσι χρόνια είχαμε κερδίσει το πρώτο βραβείο για τον ανασχεδιασμό του άξονα της Αριστοτέλους, ξεκινώντας από τη θάλασσα και φτάνοντας στον Άγιο Δημήτριο. Η μελέτη μας ουσιαστικά αναδείκνυε τον αρχαιολογικό πλούτο της

περιοχής. Προτείναμε τη δημιουργία ενός μεγάλου αρχαιολογικού πάρκου. Αυτήν τη μελέτη οι αρχαιολογικές υπηρεσίες θα μπορούσαν να την έχουν εκμεταλλευτεί σε μεγάλο βαθμό. Για λόγους που δεν γνωρίζω, ποτέ δεν θέλησαν να τη χρησιμοποιήσουν. Η πόλη ποτέ δεν αντιμετώπισε τα πράγματα με σχεδιασμό και προοπτική. Στη Θεσσαλονίκη τα πράγματα προκύπτουν, σαν να μην μπορούμε να τα προβλέψουμε ή να τα σχεδιάσουμε από πριν. Πάρτε παράδειγμα το μετρό. Τώρα τα πράγματα πάνε καλύτερα, αλλά πριν από μερικά χρόνια η κατάσταση ήταν εφιαλτική. Δηλαδή, γιατί πέσαμε από τα σύννεφα, αφού ξέραμε ότι όπου και να σκάψουμε θα βρούμε αρχαία; — Αν είχατε στη διάθεσή σας απεριόριστο μπάτζετ και απεριόριστη ελευθερία, ποιο είναι το πρώτο πράγμα που θα αλλάζατε στη Θεσσαλονίκη αυτήν τη στιγμή; Τα προβλήματα πρέπει να τα λύνουμε χωρίς απεριόριστο μπάτζετ και χωρίς απεριόριστες ελευθερίες. Οι δύσκολες λύσεις είναι αυτές που έχουν βιωσιμότητα. Όταν χτίζανε την Μπραζίλια, είχαν τη δυνατότητα να κάνουν ό,τι ήθελαν. Αυτό που έκαναν τελικά δεν είχε ζωή. Θέλω να πω πως ό,τι είναι να γίνεται πρέπει να γίνεται με βάση τα υπάρχοντα προβλήματα. Εγώ θα προσπαθούσα να ελαχιστοποιήσω τα αυτοκίνητα και να αναβαθμίσω τον δημόσιο χώρο, γιατί αυτός είναι που χαρακτηρίζει μια πόλη, άρα η ποιότητά του είναι σημαντική.

— Τι έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια στην πόλη; Αυτό που αλλάζει στην καθημερινότητά μας είναι πως έρχονται όλο και περισσότεροι τουρίστες. Υπάρχει μια εξωστρέφεια. Και αυτό πρέπει να το αναγνωρίσουμε στον Μπουτάρη. Το μόνο που έχει πετύχει είναι αυτό το άνοιγμα. Όσο δεν γιγαντώνεται αυτή η προσέλευση των τουριστών –και δεν βλέπω να γιγαντώνεται στη Θεσσαλονίκη ένα τέτοιο φαινόμενο–, εγώ την κρίνω θετικά. Αν γιγαντωθεί –γιατί έχω ζήσει σε τέτοια περιβάλλοντα–, θα είναι πολύ αρνητικό και πολύ δύσκολο να το βιώσει κανείς.

— Ξέρω ότι εργάζεστε στην Άνω Πόλη. Τελευταία, ακόμη και ξένα περιοδικά αφιερώνουν μεγάλα κομμάτια στη συγκεκριμένη συνοικία. Διαθέτει μοναδικά χαρακτηριστικά και τρομερή ιστορία, έτσι δεν είναι; Η Άνω Πόλη ήταν η μοναδική περιοχή που δεν καταστράφηκε στη μεγάλη πυρκαγιά του 1917, γιατί οι άνεμοι που επικρατούσαν ήταν βορειοδυτικοί, με αποτέλεσμα οι φλόγες να κινηθούν προς το κέντρο και τα ανατολικά. Τότε θεωρούνταν η φτωχή συνοικία της Θεσσαλονίκης. Είχε χαμόσπιτα και διάφορα κτίρια όπως τεκέδες κ.λπ. Ήταν περιοχή των μουσουλμάνων, εδώ υπήρχαν και τα γκέτο. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών, εκ των πραγμάτων ήταν οι πρόσφυγες που πήγαν να κατοικήσουν στην Άνω Πόλη. Η αρχιτεκτονική της είναι, ας πούμε, οθωμανο-βαλκανική. Σήμερα σώζονται αρκετά κτίρια από εκείνη την εποχή, αλλά πολλά έχουν καταστραφεί. Το καλό είναι ότι σε κάποια φάση μπήκαν κάποιες προδιαγραφές για να μην μπορούν να ψηλώσουν πολύ τα κτίρια και ευτυχώς έχουμε μια «ανθρώπινη» κλίμακα. Και, βέβαια, παρ’ ότι βρίσκεται πολύ κοντά στο κέντρο, η Άνω Πόλη έχει μια μοναδική ατμόσφαιρα, με πολλούς κήπους και στενά σοκάκια. Η πολεοδομία της Άνω Πόλης προέκυψε αυτοσχέδια. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη δομή. Πάντα κάτι καινούργιο θα ανακαλύψεις στη στροφή ενός δρόμου. Μάλιστα, επειδή οι άνθρωποι εκεί κατοικούν πιο κοντά στο έδαφος, έχουν και καλύτερη σχέση με τη γη. Πάντα υπάρχει μια γλάστρα, ένα αναρριχώμενο φυτό, κάτι που ανθίζει στο σπίτι τους. Είναι αυτή η σχέση με το έδαφος που χάνει μια πόλη όταν γίνεται πολυώροφη.

— Στην Αθήνα παρατηρείται συχνά το πολυσυζητημένο φαινόμενο του gentrification σε διάφορες γειτονιές. Πιάτσες δημιουργούνται, ακμάζουν και έπειτα από μερικά χρόνια ο κόσμος μεταφέρεται αλ-

λού, ακόμη και στον αποκάτω δρόμο. Συμβαίνει κάτι αντίστοιχο και με την Άνω Πόλη; Παρατηρείται, ας πούμε, έντονη οικιστική ανάπτυξη; Στην Άνω Πόλη δεν έχει υπάρξει και δεν θα υπάρξει αυτή η ραγδαία ανάπτυξη. Παρατηρείται, βέβαια, μια τάση εδώ και αρκετά χρόνια σύμφωνα με την οποία διάφοροι άνθρωποι που θεωρούνται ευκατάστατοι εγκαθίστανται εδώ. Από αυτή την άποψη, σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια μια σταδιακή φυγή των φτωχών, καθώς αρκετοί ηλικιωμένοι ή οι κληρονόμοι τους πούλησαν τα σπίτια τους σε όσους μπορούσαν να χτίσουν. Το καλό με την Άνω Πόλη είναι πως δεν υπάρχουν πολλά καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, και δεν μπορούν να υπάρξουν. Δεν το επιτρέπει η δομή της.

— Επομένως, λέτε ότι δεν απειλούνται τα χαρακτηριστικά της. Όχι. Δεν θα γίνει ποτέ Πλάκα. www.nikiforidis-cuomo.com

τo κοσμικό διερευνητικό darkwave της may roosevelt

10

από τον m. hulot

Η

ρεμη δύναμη»: είναι η ιδανική φράση που θα μπορούσε να χαρακτηρίσει τη May Roosevelt, μια καλλιτέχνιδα (μουσικό και γραφίστρια) χαμηλών τόνων που δύσκολα καταλαβαίνεις τη δυναμική της, αν δεν γνωρίζεις το έργο της. Το τελευταίο άλμπουμ της, το «Junea», που κυκλοφόρησε λίγο πριν από το τέλος του 2017, ήταν από τους καλύτερους δίσκους της χρονιάς και προκάλεσε ενθουσιώδη σχόλια σε κάθε μέσο που το παρουσίασε, ένα «κοσμικό διερευνητικό darkwave», όπως το χαρακτήρισε το Fader, όπου έκανε την πρεμιέρα του. Η αλήθεια είναι ότι δύσκολα ασχολείται πλέον κανείς με ολόκληρο έργο (ένα άλμπουμ από την αρχή μέχρι το τέλος), έχουμε μάθει να ακούμε μουσική αποσπασματικά από το YouTube, κυρίως κομμάτια, αλλά το «Junea» είναι από τους δίσκους που είναι αδύνατο να σταματήσεις αν αρχίσουν να παίζουν, και κομμάτια όπως το «Air», το «Pa», το «Flowers» και το «In Your Eyes» (τραγουδισμένα στα γιαπωνέζικα) σε μεταφέρουν σε άλλες εποχές, τότε που η μουσική ήταν προτεραιότητα για πολλούς. «Στο σπίτι μου ακούω από το YouTube και το Spotify» λέει. «Προσπαθούσα, όσο έφτιαχνα το άλμπουμ, να ακούω άσχετα πράγματα και παλιά, δηλαδή Beach Boys, πολύ Elvis, Beatles και Ντέμη Ρούσσο – έφαγα κόλλημα μεγάλο με τον Ντέμη Ρούσσο, άκουσα τα άπαντα. Φαντάσου, πήραν το Grammy οι Daft Punk πρόπερσι, αλλά εγώ φέτος ανακάλυψα αυτόν το δίσκο. Δεν χρειάζεται η κριτική πλέον για να ενημερωθείς, αλλά δεν μπορείς να αναπτύξεις τη σχέση που είχες με έναν δίσκο παλιότερα, που τον αγόραζες και μετά είχες να τον ακούς καιρό. Πλέον, αυτοί που κάνουμε μουσική κοιτάμε να φτιάξουμε ένα ή δύο κομμάτια, singles, και δεν το βλέπουμε ως άλμπουμ, ως ένα σύνολο που θα το πάρεις και θα το ακούσεις από την αρχή μέχρι το τέλος. Εμένα δεν με ενδιαφέρει αυτό. Τον δίσκο τον λένε “Junea”, “Ιουνία”: το όνο-

μα προέρχεται από τον μήνα Ιούνιο, τον πρώτο μήνα του καλοκαιριού. Δεν τον έγραψα καλοκαίρι, αλλά η ιδέα για τον τίτλο μού ήρθε τον μήνα Ιούνιο. Είναι ένας δίσκος αλλιώτικος από τον προηγούμενο (σ.σ. στον οποίο είχε μελοποιήσει ποιήματα του Χριστιανόπουλου), πολύ απλά γιατί ήταν άλλα αυτά που με απασχολούσαν όταν έκανα το “Junea” και άλλα αυτά που με απασχολούσαν όταν έκανα το “Haunted” ή του Χριστιανόπουλου. Και, όσο να ’ναι, το concept, κατά κάποιον τρόπο, επηρεάζει και τις μουσικές επιλογές που έκανα, επηρέασε τον ήχο στην ουσία. Γιατί δεν μπορείς να κάνεις ένα πωγωνίσιο με καμπανάκια, όπως δεν μπορείς να μελοποιήσεις τον Χριστιανόπουλο με συνθεσάιζερ. Δεν ήθελα να το κάνω. Προσπάθησα να έρθω πιο κοντά σε αυτό που εγώ αισθανόμουν ως δικό μου ήχο και που ίσως είχα αφήσει πίσω, επιλέγοντας να δουλέψω με concept στους προηγούμενους». Τη ρωτάω αν βγάζει καινούργια μουσική η Θεσσαλονίκη, εκτός από χιπ-χοπ. «Γιατί έχω την εντύπωση ότι είναι όλα στάσιμα;» «Μπορεί και να βγάζει και να μην το βλέπουμε εμείς, αυτό νομίζω έχει να κάνει περισσότερο με την ηλικία σου παρά με το τι γίνεται ακριβώς. Ακόμα και αυτά που σε εντυπωσιάζουν ή σε ενθουσιάζουν ή δεν σε ενθουσιάζουν σχετίζονται περισσότερο μ’ εσένα, τη θέση από την οποία τα κρίνεις, και όχι με το αν υπάρχει πραγματικά κάτι ενθουσιώδες σε αυτά. Βλέπω αυτή την γκρίνια πολύ συχνά, την ακούω και τη διαβάζω, ότι δεν γίνεται τίποτα, αλλά συνήθως προέρχεται από ανθρώπους λίγο μεγαλύτερης ηλικίας, εκείνοι την εντοπίζουν». «Γενικά πώς είναι η Θεσσαλονίκη αυτήν τη στιγμή;» «Είναι αρκετά μικρή, και επειδή κινείσαι στο κέντρο, βλέπεις ότι είναι πιο συμπυκνωμένα τα πράγματα. Είναι και τα πανεπιστήμια εκεί, γι’ αυτό κινείται εκεί πολύς κόσμος. Όλοι πάνω-κάτω βρίσκονται στην ίδια περιοχή, δεν είναι διασκορπισμένοι, όπως στην Αθήνα. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι έχει αυξηθεί ο τουρισμός, δηλαδή έχουμε τουρίστες και από Τουρκία και από τα Βαλκάνια». «Γιατί δεν υπάρχουν πολλές γυναίκες που να κάνουν ηλεκτρονική μουσική στην Ελλάδα;» «Επειδή δεν βλέπουν άλλες να κάνουν το ίδιο. Όσο περισσότερες παίζουν μουσική, τόσο οι άλλες θα παίρνουν θάρρος. Δεν γνωρίζω αν είναι πιο ευνοϊκή η αντιμετώπιση ή αν σε αδικούν αν είσαι γυναίκα μουσικός, γιατί δεν έχω βρεθεί από την άλλη μεριά για να συγκρίνω, αλλά σίγουρα υπάρχουν παρέες στις οποίες ίσως θα μπορούσα να μπω πιο εύκολα αν ήμουν αγόρι. Πάντως, δεν μεγάλωσα ως ένα κοριτσάκι που έπρεπε να κάνει κάτι συγκεκριμένο, ήμουν ελεύθερη να αποφασίσω. Γενικά, είμαι αισιόδοξη, δεν τα βλέπω τόσο άσχημα τα πράγματα. Δεν μιλάω για τις επιχειρήσεις, αναφέρομαι στον συντηρητισμό και στις γυναίκες. Θεωρώ ότι το να ζητάμε το καλύτερο είναι θεμιτό και είναι αυτό που πρέπει να κάνουμε, αλλά πρέπει να βλέπουμε και τη μεγάλη εικόνα, ότι αντικειμενικά τα πράγματα πάνε καλύτερα. Το ότι η κοινωνία θα μπορούσε να πάει πολύ πιο μπροστά δεν σημαίνει ότι πάει προς τα πίσω. Δεν λέω ότι είναι όλα καλά, αλλά πιστεύω ότι θα πάνε καλύτερα. Πριν από 15 χρόνια δεν ξέρω αν θα συζητούσαμε για τον Αμβρόσιο και για το ότι αθωώθηκε επειδή είπε αυτή την κουβέντα. Το ότι το συζητάμε αυτήν τη στιγμή ή το ότι συζητάμε για τις γυναίκες βρίσκω ότι είναι πρόοδος».

Το Junea κυκλοφορεί από την Inner Ear. mayroosevelt.com

22.3.18 – lifo

43

08

capital music: αυτή είναι η πιο επιτυχημένη μουσική στην ελλάδα τώρα από τον m. hulot

Η

επιτυχία στην Ελλάδα του 2018 είναι κάτι ασαφές και μη μετρήσιμο, γιατί δεν υπάρχει ούτε επίσημο τσαρτ (που να περιλαμβάνει τα πάντα, ακόμα και όσα βρίσκονται εκτός της «κλίκας» των μεγάλων εταιρειών) ούτε κάποιος τρόπος που να υπολογίζονται τα plays στο YouTube και όλα τα streamings στις μουσικές πλατφόρμες (χωρίς εξαιρέσεις). Αν υπήρχε ένας τρόπος να μετρηθούν τα πραγματικά δημοφιλή κομμάτια των τελευταίων χρόνων, οι καλλιτέχνες της Capital Music θα έπρεπε να έχουν απανωτά Νο1 και να είναι καρφωμένοι στην κορυφή. Την τελευταία πενταετία η Capital Music παράγει την πιο πετυχημένη μουσική στην Ελλάδα, τα κομμάτια της μετρούν εκατομμύρια views στο YouTube (κάποια έχουν ξεπεράσει τα 14 εκατομμύρια!) και με μεθοδευμένες και πολύ προσεκτικές κινήσεις κατάφερε να γίνει το πιο απίστευτο success story ανεξάρτητης εταιρείας των χρόνων της κρίσης, με νούμερα που μοιάζουν εξωπραγματικά: αν αθροίσεις τα views που έχουν κάνει τα κομμάτια τους συνολικά, κοντεύουν τα 100 εκατομμύρια! Επίσης, το κοινό που τους ακολουθεί πιστά είναι το όνειρο κάθε ποπ καλλιτέχνη: «Το πιο μεγάλο μέρος του κοινού μας, το 50%, είναι 18-24 χρονών», λένε, «και άλλο ένα 25% είναι 25-34, στην πιο active ηλικία. Ξοδεύει, βγαίνει έξω, στριμάρει μουσική – παίζει να μην έχουν δει CD στη ζωή τους, γι’ αυτό κι εμείς είμαστε τόσο selective. Δεν βγάζουμε CD, ούτε πρόκειται να βγάλουμε ποτέ. Το CD είναι νεκρό και ο επόμενος στόχος μας είναι να δυναμώσουμε πολύ το streaming, να φύγουμε ακόμα και από το YouTube».

44 lifo – 22.3.18

Η Capital Music κάνει αυτήν τη στιγμή τη Θεσσαλονίκη κυρίαρχη πόλη για το χιπ-χοπ και τα ονόματα που έχει είναι από τα πιο δυνατά στο είδος – κάποια είναι πραγματικά τα πιο δυνατά στην Ελλάδα. Ο DJ Silence, ο Light, ο Mad Clip, ο έφηβος ακόμα FY, ο Efta, ο Ortiz και, φυσικά, oι πρωτεργάτες Ύπο και Skive έχουν δημιουργήσει μια κατάσταση που θα ζήλευαν ακόμα και τα μεγάλα rap labels του εξωτερικού και κυριολεκτικά μονοπωλούν το μουσικό ενδιαφέρον των πιτσιρικάδων. Το χιπχοπ σαρώνει και όποιος δεν το βλέπει απλώς εθελοτυφλεί. Σε μια σπάνια στιγμή, που είναι όλοι μαζεμένοι στο ίδιο μέρος για το γύρισμα του νέου βίντεο του Light, είχα την ευκαιρία να μιλήσω μαζί τους για τη σκηνή της Θεσσαλονίκης και την κατάσταση του χιπ-χοπ στη βόρεια Ελλάδα – έχει αντικαταστήσει και το ροκ και το λαϊκό στις προτιμήσεις του νεανικού κοινού. Ζητούν να μιλήσουν ως εταιρεία και δεν θέλουν να ξεχωρίζουν τα πρόσωπα στη συνέντευξη. «Γιατί έχει τόσο δυνατή χιπ-χοπ σκηνή η Θεσσαλονίκη; Τι δημιούργησε αυτή την έκρηξη τα τελευταία χρόνια;» « Ίσως οφείλεται στο ότι η πόλη είναι μικρή, το ίδιο και οι αποστάσεις. Οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν πολύ πιο εύκολα link up ο ένας με τον άλλον, γνωρίζονται και βρίσκονται πολύ πιο εύκολα, είναι έξω. Είχε γίνει και παλιότερα κάτι παρόμοιο με τη ροκ σκηνή, με τις Τρύπες και τα Ξύλινα Σπαθιά – είναι κάτι που δεν έγινε ποτέ στην Αθήνα. Ένας άλλος λόγος είναι ότι η trap μουσική που κάνουμε εμείς είναι μουσική της καλοπέρασης, είναι μουσική που δεν κάνει preaching, όπως έκανε το ραπ τα προηγούμενα χρόνια, πόσο μάλλον το ραπ της Αθήνας. Εμείς δεν είμαστε οχυρωμένοι σε αυτά τα κλειστά πλαίσια του “όλοι οι γκρίζοι τοίχοι μάς έχουν φάει”, “το κράτος μάς κάνει, μας ράνει”. Εδώ ο κόσμος ζει μια διαφορετική ζωή σε σχέση με την Αθήνα. Η Αθήνα είναι πολύ αγχώδης και όλοι είναι πολύ στρεσαρισμένοι, είναι πολύ κλεισμένοι στον εαυτό τους. Επίσης, θέλουν να πουλήσουν τον εαυτό τους έξω ως κάτι, ενώ εδώ οι άνθρωποι είναι πιο απλοί, η ζωή είναι πιο απλή, κι έτσι μπορούμε και μιλάμε για τα γούστα και για τη

Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβει κάποιος ότι υπάρχουν ορισμένοι κώδικες στο χιπ-χοπ που είναι εσωτερικοί και οι λέξεις σημαίνουν διαφορετικά πράγματα απ’ ό,τι στην κυριολεκτική τους έννοια.

ζωή πολύ πιο εύκολα, κι έχουμε κάτι που δεν υπάρχει στην Αθήνα, ξεκάθαρα. Ακόμα ένας λόγος είναι ότι εμείς, οι άνθρωποι που ήρθαμε και προσπαθήσαμε να βάλουμε τα θεμέλια, αντέξαμε. Δηλαδή, παρά τις κακουχίες, παρά τις διαφορές που κάποιες φορές μπορεί να είχαμε μεταξύ μας, καταλάβαμε ότι ο ένας έχει ανάγκη τον άλλον και νομίζω ότι ήμασταν και έξυπνοι, γιατί όταν βλέπαμε πού έχει πάει το ραπ στο εξωτερικό, όλοι οι άλλοι κοιμόντουσαν. Πιστέψαμε ότι μπορούμε να κάνουμε κι εμείς αυτού του είδους το ραπ στην Ελλάδα, και το κάναμε. Στην Αθήνα ακόμα και σήμερα είναι κομπλεξικοί, δεν θέλουν να δεχτούν πώς είναι το ραπ σήμερα, θεωρούν ότι είναι κάτι άλλο. Εμείς είμαστε στο edge όσον αφορά το πού πάει το ραπ σε όλο τον κόσμο, είμαστε κοντά στις εξελίξεις. Αυτοί είναι οι λόγοι που η Θεσσαλονίκη αυτήν τη στιγμή έχει τόσο μεγάλη σκηνή. Γενικά, ο κόσμος ξέρει να περνάει καλά, ακομπλεξάριστα, σε σχέση με την Αθήνα. Ένας από τους λόγους επιτυχίας της Capital Music είναι το ότι έχει τη βάση της στη Θεσσαλονίκη. Αν είχαμε τη βάση μας στην Αθήνα, σίγουρα δεν θα είχε γίνει αυτό που γίνεται σήμερα. Έχει σημασία ο χώρος κι έχουν σημασία τα vibes. Ο Υποχθόνιος και ο Skive μεγάλωσαν σε επαρχιακά μέρη. Στην επαρχία μαθαίνεις και βλέπεις άλλου είδους ανθρώπους, δεν είναι όλοι σαν τους Αθηναίους, που είναι κλειστοί και προσπαθούν να το παίξουν κάπως. Η επαρχία έχει χαβαλέ, έχει άτομα true, ό,τι να ’ναι, που όλη μέρα πίνουν ξίδια κι έχουν χίλια άλλα πάθη. Αυτό το πράγμα μάς έκανε να μπορούμε να βλέπουμε το ραπ στην Αμερική και να γουστάρουμε τον τύπο που σκάει με την αλυσίδα και θέλει τη Σεβρολέτ με την 26άρα τη ζάντα. Μπορεί να μη θέλουμε κι εμείς σώνει και καλά το ίδιο, αλλά μπορούμε να το γουστάρουμε, να το αγαπάμε, να το εκπροσωπούμε και να το σεβόμαστε. Στη βόρεια Ελλάδα είμαστε κοντά και σε άλλα πράγματα, σε άλλες μουσικές, ενώ στην Αθήνα ο κόσμος είναι κλειστός, κολλημένος σε ένα πράγμα. Δεν είναι τόσο ανεκτικός, επειδή δεν έχει δει τόσο πολλά. Όταν φτιάξαμε την εταιρεία, αποφασίσαμε να μείνουμε στη Θεσσαλονίκη, δεν είπαμε “πάμε στην Αθήνα για να είμαστε κοντά στις εταιρείες”. Εδώ νιώθαμε άνετα, γιατί σε 20 λεπτά είμαστε 15 άτομα στο στούντιο. Απλά, μπαμ. Ούτε σε μία ώρα, ούτε σε μιάμιση, ούτε σε δύο». Εξηγούν ότι το ραπ στο οποίο πατάνε είναι το αμερικανικό, σαράντα χρόνια τώρα. «Όποιος φαντάζεται ότι μπορεί να κάνει ραπ και να είναι μακριά από το αμερικανικό είναι βαθιά νυχτωμένος» λένε. «Το ραπ είναι καρα-αμερικανικό, κωλο-αμερικανικό, μέχρι εκεί που δεν πάει. Όλα τα άλλα είναι άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε». Τους ρωτάω ποια είναι η βασική σύνθεση της εταιρείας, επειδή από τα βίντεο έχουν περάσει κατά καιρούς πολλά πρόσωπα της εγχώριας ραπ σκηνής. «Αυτήν τη στιγμή είμαστε 9 άτομα» λένε. «Τα κριτήρια για να ανήκει κάποιος στην εταιρεία –για να τα λέμε όπως είναι τα πράγματα– αλλάζουν με τα χρόνια. Στην αρχή, επειδή έπρεπε από κάπου να ξεκινήσουμε, πήραμε διάφορους ανθρώπους τους οποίους έπρεπε απλώς να τους έχουμε για να φαίνεται ότι είμαστε κάποιοι, δεν μπορούσαμε να είμαστε δύο άτομα. Από κει και πέρα, καθώς προχωράει ο καιρός, κάποιοι μένουν πίσω, κάποιοι σταματάνε, κάποιοι συνεχίζουν, κι αυτοί που συνεχίζουν είναι συνήθως αυτοί που πετυχαίνουν. Ένα κριτήριο με το οποίο επιλέγουμε κάποιον σήμερα είναι σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό η προσωπικότητα, η περσόνα που έχει. Σίγουρα πρέπει να μπορεί να μπει στο στούντιο και να γράψει τραγούδια, αλλά το personality είναι πολύ σημαντικό. Όπως και το να δεις αν κάποιος έχει όραμα, ότι μπορείς να τον πουλήσεις προς τα έξω, πως ό,τι λέει το λέει με έναν τρόπο που είναι μοναδικός, ακόμα και αν λέει τα ίδια

ένα προϊόν το οποίο είναι συνέχεια πετυχημένο». «Όσο περνάει ο καιρός, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να επιλέξω κομμάτια, γιατί μεγαλώνω και είναι δύσκολο σήμερα να είμαι όσο κοντά ήμουν κάποτε στο τι είναι hot και τι όχι, αλλά γι’ αυτό έχω τους πιτσιρικάδες στο στούντιο. Ο James Brown, όταν έπιασε ταβάνι, απέλυσε όλη την μπάντα, πήρε τον Bootsie Collins και τον αδερφό του κι έκανε άλλα 10 χρόνια καριέρα. Γι’ αυτόν το λόγο έχουμε τους πιτσιρικάδες στο στούντιο. Το ραπ, καλώς ή κακώς, είναι young man’s game, αλλιώς το ακούει ένας 19άρης, και δεν μπορείς να περιμένεις τον 50άρη να σου κάνει ραπ όπως σου κάνει ένας 19χρονος. Ο 19χρονος είναι παθιασμένος, θα βγει και θα δαγκώσει τα πάντα – έτσι θα έπρεπε να είναι. Ζούμε αποκλειστικά από τη μουσική, κανονικότατα και με το παραπάνω. Εμείς θα συνεχίσουμε μέχρι έναν μεγάλο βαθμό να δουλεύουμε ως small family business, γιατί πολύ απλά αυτός είναι ο τρόπος να κρατάς ψηλά την ποιότητα, δεν γίνεται αλλιώς. Θα μπορούσαμε αυτήν τη στιγμή να κάνουμε fit με λαϊκούς, με ποπ καλλιτέχνες, αλλά δεν το κάνουμε, γιατί απλώς δεν μας εκφράζει τίποτε από όλα αυτά. Δεν δίνουμε κώλο για 1.000 και 2.000 ευρώ παραπάνω, ξεκινήσαμε από το τίποτα και φτάσαμε εδώ και τίποτα δεν μας φοβίζει. Οι δικοί μας οι ράπερ έχουν καταλάβει ότι το στούντιο είναι το money maker, το στούντιο βγάζει λεφτά, το στούντιο σε ζει, μας ζει όλους μας. Όταν κάτι που φτιάχνουμε είναι καλό, σε 6 μήνες μάς φέρνει πίσω αρκετά λεφτά. Αυτό που θέλω να αλλάξει είναι το κόμπλεξ που έχουμε στην Ελλάδα, δεν το γουστάρω, και το αντιαμερικανιλίκι το σιχαίνομαι. Το έζησα στο πετσί μου και το σιχαίνομαι. Με ενοχλεί που άνθρωποι ενός συγκεκριμένου πολιτικού φάσματος έχουν φτάσει αυτήν τη χώρα στο σημείο που βρίσκεται σήμερα, να είμαστε αντι-Αμερικανοί, όταν οι Αμερικανοί τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργήσει απίστευτο πολιτισμό. Θέλω τα πιτσιρίκια να ζούνε όπως θέλουν και να γουστάρουν, να γουστάρουν τη φάση τους, όχι να είναι εδώ με τα στεγανά».

oι mary’s flower superhead έκαναν επανεκκίνηση με το «wealth»

11 γιαννησ ιωακειμιδησ

πράγματα με άλλους πέντε. Αν έχουμε πέντε τύπους να μιλάνε για χρυσές αλυσίδες και αμάξια και αυτοί οι τύποι τα λένε με διαφορετικό τρόπο, είμαστε cool. Και δεν σημαίνει ότι εμείς σώνει και καλά πρέπει να συμφωνούμε σε όλα, σίγουρα όμως πρέπει να υπάρχουν κάποια όρια τα οποία δεν τα ξεπερνάμε. Δηλαδή, δεν μπορεί να έρθει κάποιος και να πει “γαμώ τους μαύρους” ή “είμαστε Έλληνες και έχουμε ελληνικό DNA”, ή “θέλω να σκοτώσω τους γκέι”. Προσωπικά, δεν θα τον γούσταρα και δεν θα ήθελα να μπω στο στούντιο μαζί του. Υπάρχουν κάποια όρια, όσο τα όρια αυτά δεν ξεπερνιούνται είμαστε οk και καθένας μπορεί να έχει την προσωπικότητά του και τη φιλοδοξία του. Όσον αφορά τον σεξιστικό στίχο, υπάρχει, για να λέμε την αλήθεια, αλλά ομοφοβικός όχι. Ο σεξιστικός στίχος είναι για χαβαλέ, δεν είναι επιθετικός, δεν έχει κακία, και είναι πολύ σημαντικό να καταλάβει κάποιος ότι υπάρχουν ορισμένοι κώδικες στο χιπ-χοπ που είναι εσωτερικοί και οι λέξεις σημαίνουν διαφορετικά πράγματα απ’ ό,τι στην κυριολεκτική τους έννοια. Όσον αφορά το πώς βρίσκουμε τους καλλιτέχνες μας, έχουμε φτάσει σε ένα σημείο που έρχονται αυτοί σ’ εμάς. Έχουμε ένα στούντιο απ’ όπου περνάει ένα τεράστιο ποσοστό αυτών που κάνουν ραπ στη Θεσσαλονίκη. Ξέρουμε όλους τους πιτσιρικάδες που έχουν potential και μια μέρα θα αξίζει να δισκογραφούν. Ο σκοπός μας είναι να είμαστε απέναντί τους όσο πιο ξηγημένοι γίνεται, και από πλευράς μπίζνες αλλά και σε προσωπικό επίπεδο. Βοηθάμε όσους αξίζουν με χίλιους τρόπους, είτε μπουν είτε δεν μπουν στην Capital. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που κάνουμε ό,τι κάνουμε: για να μπορούν οι πιτσιρικάδες να κάνουν ραπ ακομπλεξάριστα και να γουστάρουν, όχι όπως κάποτε που ήταν όλα κομπλεξικά. Ο FY, που είναι το τελευταίο μας sign, ήρθε στο στούντιο στα 15 του για να ηχογραφήσει (σήμερα είναι 18), άρα ήξερε από τότε πού ήθελε να φτάσει και όταν ήρθε η κατάλληλη στιγμή τον βάλαμε στην ομάδα. Όταν βλέπεις την πείνα και τη θέληση σε ένα παιδί, τότε πληροί τα κριτήρια και με το παραπάνω. Υπάρχουν άνθρωποι που περιμένουν όλη τους τη ζωή να γίνουν ράπερ, DJs ή παραγωγοί». Τους ρωτάω πού οφείλονται τα τόσο πολλά views στο YouTube για τα κομμάτια τους. «Τα views είναι καθαρά θέμα τού τι γαργαλάει το αυτάκι του κόσμου» λένε. «Και του τρόπου που αυτοί οι artists παρουσιάζουν τον εαυτό τους, πώς πουλάνε τον εαυτό τους στον κόσμο. Ξεκινώντας από το ηχητικό μέρος: βγάζουμε δέκα τραγούδια τον χρόνο, δεν βγάζουμε σαράντα. Πετάμε πολλά, γιατί δεν πληρούν κάποια στάνταρ. Τα στάνταρ στο στούντιο πλέον τα βάζω όσο πιο ψηλά γίνεται, δεν με ενδιαφέρει ποιος είσαι, δεν γλείφω κανέναν. Κρατάμε αυτά που πιστεύουμε ότι είναι groundbreaking, αυτά που είναι sharp, αυτά που θα τα ακούσεις και στα πρώτα 15 δευτερόλεπτα θα σε πιάσουν. Τα κομμάτια ηχητικά τα τεντώνουμε μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια. Ξαναγράφουμε και αλλάζουμε μέρη συνέχεια, τα πιο πολλά τραγούδια τα κάνουμε polished ξανά και ξανά. Και το κοινό μας έρχεται και δεν φεύγει. Και ξανάρχεται, και ξανάρχεται. Ο πιτσιρικάς που βλέπει τον Mad Clip να βγαίνει κάθε βράδυ να κάνει ραπ και να περνάει άνετα θέλει να γίνει σαν κι αυτόν, γιατί αυτή, καλώς ή κακώς, είναι μια καλή ζωή. Φεράρι δεν υπάρχει, αλλά δεν υπάρχει και αφεντικό πάνω από το κεφάλι μας. Κάνω τρεις-τέσσερις δουλειές για να ζω όπως θέλω. Πρόσφατα κλείσαμε και κάναμε το βιντεοκλίπ στο Λονδίνο χωρίς να χρειαστούμε έγκριση από κανέναν. Αυτός ήταν ο πρώτος στόχος που θέλαμε να πετύχουμε, να είμαστε οικονομικά ανεξάρτητοι. Άμα είσαι οικονομικά ανεξάρτητος, είσαι μέχρι ένα σημείο και ελεύθερος, κι όλα αυτά μας επιτρέπουν να έχουμε

φορήσει τέσσερα άλμπουμ. Το πιο πρόσφατο, το «Wealth», κυκλοφόρησε από την Inner Ear πριν από έναν μήνα. Είχαν έξι χρόνια να βγάλουν δίσκο, αλλά όλο αυτό το διάστημα ήταν δραστήριοι μέσα από το πενάκι του Σταύρου Κιουτσούκη, του δημιουργού του κόμικ MSF Across the Universe που έχει πρωταγωνιστές τους Mary’s Flower Superhead. Χαρακτηρίζουν το «Wealth» σημείο επανεκκίνησής τους. Στον νέο αυτό δίσκο ακούγονται αλλαγμένοι, με πιο ατμοσφαιρικό και ώριμο ήχο, που θυμίζει τα ’90s. Κάνουν μια επιστροφή στη μουσική που άκουγαν μικρότεροι. «Αρκετά στιχουργικά μέρη των τραγουδιών περιγράφουν βιώματα και των τριών μας το διάστημα που πέρασε» λέει ο Ηλίας που παίζει κιθάρα και κάνει τα φωνητικά. «Άργησε να βγει επειδή τίποτε απ’ ό,τι γράφαμε δεν μας ικανοποιούσε. Μία το ’να, μία τ’ άλλο, πέρασε ο καιρός». Παρά το γεγονός ότι στην Αθήνα γίνονται περισσότερα μουσικά πράγματα απ’ ό,τι στη

Θεσσαλονίκη, δεν θεωρεί ότι είναι απαραίτητα αρνητικό να έχεις ένα συγκρότημα εκεί. «Τώρα μπορείς να κάνεις ευκολότερα επιτυχία σε σχέση με παλιότερα, λόγω της εύκολης και γρήγορης προβολής μέσω Διαδικτύου. Το δύσκολο είναι να μην είσαι απλώς ένα πυροτέχνημα αλλά να έχεις διάρκεια. Δεν έχει σημασία πού βρίσκεσαι. Αυτό που θεωρούμε επιτυχία είναι να συνεχίζουμε να παίζουμε τη μουσική που θέλουμε, όποτε θέλουμε εμείς» αναφέρει. Αγαπάει τη Θεσσαλονίκη για τον ρυθμό της, την παραλία της και την αγνότητά της. «Η Θεσσαλονίκη έχει αλλάξει αρκετά» λέει. «Όλες οι πόλεις αλλάζουν με τα χρόνια. Για καλύτερα ή χειρότερα, δεν μπορώ να σου πω. Όσο μεγαλώνεις, τα παλιότερα χρόνια τα βλέπεις καλύτερα, πιο ρομαντικά, και τα νοσταλγείς. Το ίδιο και την πόλη. Κατά τ’ άλλα, περιμένουμε ακόμα το μετρό. Κάποια πράγματα λειτουργούν σε περιορισμένο βαθμό, ειδικά ο ΟΑΣΘ. Και το συλλαλητήριο για τη Μακεδονία ήταν εκτός τόπου και χρόνου». «Ποια είναι η άποψή σου για όσα έγιναν πρόσφατα με τον ΠΑΟΚ;» «Προσωπικά, λόγω οικογενειακής παράδοσης, υποστηρίζω τον Ηρακλή που παίζει στη Γ’ Εθνική, ο Θάνος τον Απόλλωνα Καλαμαριάς, που δεν ξέρω σε ποια κατηγορία παίζει, και ο Νίκος δεν ξέρω καν τι ομάδα είναι. Όπως καταλαβαίνεις, δεν ασχολούμαστε με τον ΠΑΟΚ».

Το «Wealth» των Mary’s Flower Superhead κυκλοφορεί από την Inner Ear.

11

από τη μαρία παππά

Ο

ι Mary’s Flower Superhead είναι από τα πιο γνωστά αγγλόφωνα κιθαριστικά συγκροτήματα της Θεσσαλονίκης. Ο Ηλίας, ο Θάνος και ο Νίκος, τα μέλη του γκρουπ, είναι φίλοι εδώ και είκοσι χρόνια και παίζουν μαζί μουσική τα δεκαπέντε από αυτά. Επίσημα είναι γκρουπ από το 2003. Το όνομά τους το έχουν πάρει από τη λαϊκή τραγουδίστρια-θρύλο της πόλης, τη Μαριάνθη Κεφάλα – ένας ηχολήπτης τούς το πρότεινε μια βραδιά στο στούντιο και ήταν το πιο περίεργο πράγμα που είχαν ακούσει ποτέ. Όταν τους εξήγησε τι σημαίνει, έγινε το προσωπικό τους αστείο. Θεωρούν τη Μαριάνθη νονά τους, κατά κάποιον τρόπο. Οι Mary’s Flower Superhead έχουν κυκλο22.3.18 – lifo

45

Φωτογραφικό κολάζ με διαφορετικές όψεις του πάρκου στο στρατόπεδο Παύλου Μελά.

46 lifo – 22.3.18

12

22.3.18 – lifo

47

5

13

1. Βασίλης Μπαραχάνος, φωτογράφος, κινηματογραφιστής Ασχολούμαι με τη φωτογραφία και τον κινηματογράφο, συνδυάζοντάς τα με τη skate κουλτούρα και το snowboard. Θα μπορούσα να πω ότι η Θεσσαλονίκη είναι ένα αστικό τοπίο που εμπνέει κόσμο να δημιουργήσει, η επαφή των δημιουργικών ανθρώπων με τα στοιχεία της πόλης σίγουρα τους τονώνει πνευματικά και δημιουργικά.

2

6

2. Στέλιος Κρητικός, rap artist Το καλλιτεχνικό μου όνομα είναι Estilo, είμαι φοιτητής Ψυχολογίας και ταυτόχρονα ασχολούμαι με το χιπ-χοπ. Είμαι μέλος του μουσικού σχήματος Loco Musik και δραστηριοποιούμαστε σε διάφορα events και μουσικές σκηνές, τόσο εντός όσο και εκτός της πόλης. Σίγουρα, για μένα το πιο δυνατό χαρακτηριστικό της πόλης είναι η νυχτερινή της ζωή. Νομίζω πως έχει από τα καλύτερα νυχτερινά lifestyles πανευρωπαϊκώς. Δημιουργικά, η πόλη ανέκαθεν είχε θετική πορεία. Ειδικά λόγω της Διεθνούς Έκθεσης έχουν έρθει στην πόλη μας πολύ ενδιαφέρουσες διοργανώσεις και events.

3

1

3. Θεανώ Γιαννέζη, εικαστικός Είμαι εικαστικός και μουσικός. Δυνατά χαρακτηριστικά της πόλης είναι ότι όλα βρίσκονται κοντά, υπάρχει ποικιλία στις επιλογές της διασκέδασης και των δραστηριοτήτων και η ενέργεια των ανθρώπων είναι μονίμως θετική. Η Θεσσαλονίκη είναι μια έντονα δραστήρια και καλλιτεχνική πόλη. Ένας άνθρωπος με καλλιτεχνικές ανησυχίες σίγουρα θα έβρισκε γόνιμο έδαφος για έμπνευση και πειραματισμούς. Γίνονται συνεχώς καινούργια πράγματα και, παρά τα εμπόδια, υπάρχει διάθεση για εξέλιξη.

6. Ζινέτα Kαμινή, χορογράφος

7

4

4. Beats Pliz, μουσικός παραγωγός Είμαι μουσικός παραγωγός και DJ με το alias «Beats Pliz». Γράφω κυρίως EDM μουσική με αρκετές trap επιρροές με κύριο χαρακτηριστικό τα αμερικανικά rap vocals και τις ανατολίτικες και βαλκανικές μελωδίες. Η Θεσσαλονίκη έχει πολύ δυνατή σκηνή στο είδος της μουσικής που προτιμώ. Είναι πλέον ο πυρήνας της χιπ-χοπ σκηνής. Επίσης, το είδος της EDM σκηνής που προσπαθώ να πετύχω κι εγώ αποκτά συνεχώς φανατικούς θαυμαστές αλλά και νέους καλλιτέχνες. Τα μαγαζιά το βράδυ είναι γεμάτα και ο κόσμος δείχνει να περνάει καλά. Όσο περνάει ο καιρός, η σκηνή δυναμώνει και ο κόσμος ζητάει περισσότερα, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να κάνουμε πιο πολλά και μεγαλύτερα πράγματα.

το νέο αίμα της πόλης

5. Αλέξανδρος Χαλκίδης, μπάρμαν, PR promoter Είμαι 23 ετών, γεννημένος και μεγαλωμένος στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, στην περιοχή Ν.Σ. Σταθμός. Σπούδασα Μαγειρική, δουλεύω σε δύο μαγαζιά, σε τρία διαφορετικά πόστα, μάγειρας, μπάρμαν, event planner και ό,τι άλλο προκύψει που με ευχαριστεί και θα το θεωρήσω προσωπική εξέλιξη. Πιστεύω πως το μέγεθος της Θεσσαλονίκης είναι τέτοιο που σου παρέχει συνεχή εξέλιξη. Όλα είναι οικεία, αλλά ταυτόχρονα ξένα. Αυτήν τη στιγμή γίνονται νέα πράγματα, η πόλη είναι ενεργή σε πολλούς τομείς, συμβαίνουν πράγματα για όλες τις ηλικίες και όλα τα γούστα. Είναι μια πόλη δυνατή, με πολλές ευκαιρίες, αρκεί να είσαι αυτός που είσαι και να το κάνεις με αγάπη.

48 lifo – 22.3.18

από τον m. hulot

13

Είμαι από τη Μυτιλήνη και ασχολούμαι με τον χορό, συγκεκριμένα με το street dance. Διδάσκω σε διάφορες σχολές στην πόλη, οπότε καθημερινά βρίσκομαι σε διαφορετικές περιοχές και συναναστρέφομαι με μαθητές διαφόρων επιπέδων και ηλικιών! Επίσης, αφιερώνω πολύ χρόνο στην προετοιμασία χορογραφιών και πρότζεκτ που αφορούν το αντικείμενό μου. Για μένα, πολύ δυνατό χαρακτηριστικό της Θεσσαλονίκης είναι το ότι βρίσκεται δίπλα στη θάλασσα. Θεωρώ ότι επιχειρούνται νέα πράγματα, υπάρχουν δημιουργικοί άνθρωποι, απλώς οι προσπάθειές τους δεν είναι πάντα ορατές και αναγνωρίσιμες.

7. Όλγα Μαρία Μάγγελ, tattoo artist Έχω αποφοιτήσει από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και ασχολούμαι επαγγελματικά με την τέχνη της δερματοστιξίας εδώ και πέντε χρόνια. Υπάρχουν τόσο πολλά που μπορείς να δεις και να ζήσεις σ’ αυτή την πόλη. Εκτός από την ιστορική και πολιτιστική ψυχή της, σημαντικό χαρακτηριστικό της είναι η ζωντάνια της, τα ιδιαίτερα στέκια της και το καταπληκτικό φαγητό της. Η καρδιά της πόλης αυτής χτυπά δυνατά και περιμένει να την εξερευνήσεις. Υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν μου αρέσουν και μ’ ενοχλούν, καθώς δηλητηριάζουν την καθημερινότητά μας.

22.3.18 – lifo

49

14

«Ξέρεις όμως τι παρηγορητικό είναι που κάποιοι κλείνουν ακόμα τα μαγαζιά τους το μεσημέρι για ένα διάλειμμα, για φαγητό και λίγο ύπνο; Θρίαμβος!» Κωστής Ζαφειράκης φωτογραφια: παρισ ταβιτιαν

50 lifo – 22.3.18

15

«Δεν ντρέπομαι για τις επιλογές μου». Βασίλης Γκορτσιλάς φωτογραφια: παρισ ταβιτιαν

22.3.18 – lifo

51

κωστής ζαφειράκης «χρειαζόμαστε ένα γενναίο σχέδιο για τη Θεσσαλονίκη»

14

από τον m. hulot

Α

πό τις πιο χαρακτηριστικές μορφές της Θεσσαλονίκης, δημοσιογράφος και ξεναγός, ο Κωστής Ζαφειράκης φτιάχνει αυτήν τη στιγμή μία από τις πιο αισιόδοξες και κεφάτες εκπομπές στην ελληνική τηλεόραση, στην ΕΡΤ3 συγκεκριμένα. « Ένα ανατρεπτικό, ψυχαγωγικό talk show μετά μουσικής», έτσι το ’χει βαφτίσει. «Στην ουσία του, είναι ένα παιχνίδι» λέει. « Ένα διανοητικό-ψυχολογικό παιχνίδι όλο καρδιά, χιούμορ και τραγούδια. Πώς ρέει όμορφα ένα βράδυ με φίλους στο σπίτι; Αγκαλιαζόμαστε, συζητάμε, γελάμε, σαχλαμαρίζουμε, σοβαρεύουμε, τραγουδάμε κι άμα θέλουμε παίζουμε. π.χ. “Σκέψου Γρήγορα” ή “Μπες στον ρόλο” ή “Βρες το πρόσωπο” ή “Μαζί του θα ήθελα” κ.λπ. Παίζοντας, όλα μπερδεύονται γλυκά, ησυχάζεις, ασφαλίζεσαι και αφήνεσαι στη ροή και στις εκπλήξεις... Αυτή είναι η ιδέα του “Μπαμ”. Κάθε Κυριακή κουβεντιάζω με ωραίους ανθρώπους, όλο ενέργεια, χωρίς πόζες. Και όλα αυτά τυλιγμένα με ωραία ελληνικά, κυρίως, τραγούδια. Γιατί να τη δει κάποιος; Το πρώτο πράγμα που μου ’ρχεται στο μυαλό είναι το σχόλιο μιας φίλης, που είναι πολύ spiritual τύπος, αερικό και πολύ αυστηρή μαζί μου. Σκέψου πως μετά την προβολή της πρώτης εκπομπής με τσεκούρωσε κανονικά... Τις προάλλες, όμως, μου τηλεφώνησε και μου είπε: “Σε είδα χθες βράδυ, γέλασα, ηρέμησα, τραγούδησα... Σαν να έκανα ψυχοθεραπεία ένα πράγμα. Έχει κάτι το θεραπευτικό αυτό που κάνεις με τους καλεσμένους σου. Σου ανοίγονται, παίζουν μαζί σου. Tέτοια παιχνίδια πρέπει να παίζουμε όλοι με τις παρέες μας, για να νιώθουμε καλύτερα ο ένας τον άλλον”. Δεν είμαι παρουσιαστής πρώτης τηλεοπτι-

52 lifo – 22.3.18

κής γραμμής, με τον τρόπο που λειτουργεί το ελληνικό σύστημα τουλάχιστον. Δεν αντέχω τη φασαρία στο βλέμμα και τριγύρω. Ανήκω στην τηλεοπτική παραμεθόριο, έχει καλύτερο κλίμα εδώ, λιγότερες πόζες. Γκρίνιες ίσως, επαρχιωτισμούς ναι, αλλά βγαίνεις μια βόλτα στη θάλασσα ή στην Άνω Πόλη και γίνεσαι αλφάδι. Η Αθήνα σού εξασφαλίζει μια άνεση στην επιλογή των προσκεκλημένων, κακά τα ψέματα. Υπάρχει, όμως, και στη Θεσσαλονίκη μια αστείρευτη δεξαμενή ταλαντούχων δημιουργών, τους οποίους σπανίως βλέπουμε στα κανάλια τα λεγόμενα “αθηναϊκά”. Κι αυτό για μένα είναι το στοίχημα: να προτείνεις νέα πρόσωπα, προβάλλοντας παράλληλα και τους καταξιωμένους, μέσα από ένα αλλιώτικο πρίσμα. Η σχεδόν παιδική αθωότητα που έχει το “Μπαμ” είναι, νομίζω, παράσημο της Θεσσαλονίκης. Στην Αθήνα μπορεί και να είχα χάσει τη φυσικότητά μου, δεν ξέρω. Μην ξεχνάς πως είμαι και παιδί της ΕΡΤ3, ενός “βιότοπου” ταιριαστού με τα κυβικά μου. Στην ΕΡΤ3 ξεκίνησα κι εδώ έχω κάνει τις πιο σημαντικές μου εκπομπές, αφού... Τι είναι αυτό που κάνει τη Θεσσαλονίκη αυτό που είναι; Η οδός Ολύμπου, όπου πρωτοπερπάτησα, και ο Όλυμπος απέναντι; Οι αστικοί της μύθοι, που ’ναι άπειροι; Οι πόλεις κάτω από πεζοδρόμια που πατάμε; Η βρόμικη αλμύρα του Θερμαϊκού; Το τραγούδι του Παπάζογλου “Φύσηξε ο Βαρδάρης και καθάρισε”; Η αγωνία της να διώξει από πάνω της τον συντηρητισμό περασμένων δεκαετιών και να βγει μπροστά; Τα φιλαράκια μας, το αιώνιο άλλοθί μας; Το ενεργειακό πεδίο στην πλατεία Ναυαρίνου; Τα σούπερ κοσμικά της κορίτσια; Έχει κάτι αλλοπαρμένο αυτή η πόλη, είναι μάγισσα, φως και σκοτάδι, ισοδύναμα. Οι νύχτες της είναι λογοτεχνία. Τα απρογραμμάτιστα ραντεβού με φίλους και γνωστούς είναι κάτι σαν δροσιά. Εκεί που τρέχεις να προλάβεις τις δουλειές σου, πέφτεις πάνω στον πολυαγαπημένο μου Θωμά Κοροβίνη κι αλλάζει τελείως η συνταγή της μέρας. Η Θεσσαλονίκη κουβαλάει μέσα της και τον σπόρο του Ρασούλη, είναι “πότε Βούδας, πότε Κούδας”. Είναι και πόλη και χωριό. Μπορεί να λειτουργεί 24 ώρες το 24ώρο ως μια σούπερ ντούπερ μεγαλούπολη.

Ξέρεις όμως τι παρηγορητικό είναι που κάποιοι κλείνουν ακόμα τα μαγαζιά τους το μεσημέρι για ένα διάλειμμα, για φαγητό και λίγο ύπνο; Θρίαμβος! Αν έπρεπε να ξεναγήσω κάποιον στην πόλη, θα του έδινα ραντεβού στην εκκλησία των Δώδεκα Αποστόλων και μετά τραβάμε ίσια για τη Ροτόντα, διασχίζοντας την οδό Ολύμπου. Είναι αρχαίος δρόμος, μυθιστορηματικός, που έχει τα πάντα: πάρκα, πλατείες, αρχαιολογικούς χώρους, εργατικές μνήμες, φοιτητές, ρεμπέτες και γιάπηδες, ουζερί κι εστιατόρια, κλασικά μπαρ και καφέ, μοντερνισμούς και ρετρό ανησυχίες, φινετσάτα κτίρια και φρικτές πολυκατοικίες, ξενοδοχεία, ταξιδιώτες και ντόπιους σ’ ένα γόνιμο, καθημερινό σουλάτσο. Μια ακόμα απίθανη γειτονιά είναι και ο Φραγκομαχαλάς: ραντεβού στη στοά Μαλακοπή, κάτω απ’ το ρολόι που δείχνει πάντα 11.07, 20 Ιουνίου 1978, τη νύχτα που ο σεισμός τρόμαξε την πόλη. Θα τον έβαζα μέσα στην καθημερινότητά μου, χωρίς να ωραιοποιώ τίποτα. Έχει τόσα σχέδια σε εξέλιξη αυτή η πόλη, που κινδυνεύει να γίνει σενάριο επιστημονικής φαντασίας και τρόμου. Θα μπορούσε να είναι μια ποδηλατούπολη η Θεσσαλονίκη και όλο της το ιστορικό κέντρο ένας απίθανος πεζόδρομος – δεν είναι! Είμαστε, νομίζω, στο σημείο όπου χρειαζόμαστε ένα γενναίο σχέδιο για τη Θεσσαλονίκη της επόμενης μέρας. Μεγαλόπνοο, φιλικό προς τον άνθρωπο, ρηξικέλευθο, τσαχπίνικο, μακριά από μικροσυμφέροντα και επαρχιωτισμούς, κουτσές πολιτικές, συντηρητισμούς και φλυαρίες. Μακάρι!

Από δημιουργικής άποψης, αυτήν τη στιγμή οι μηχανές δουλεύουν στο φουλ, θαρρώ, κι ας υπερβάλλω ο αισιόδοξος, δεν με απασχολεί. Νέα παιδιά και παλιές καραβάνες δίνουν και ξαναδίνουν την ψυχή τους και χαίρομαι που συνυπάρχουμε στην ίδια πόλη. Τηλεόραση δεν έχω, μου λείπει ο αποκωδικοποιητής. Βλέπω όμως σίριαλ, ξένα εννοείται, με τη σέσουλα, “Black Mirror”, “This is us”, “Stranger Things”, “Handmaid’s Tale”, “Unbreakable Kimmy Schmidt” κ.λπ. κ.λπ., αλλά και κάργα ρετρό πράγματα, όπως οι “Άγγελοι του Τσάρλι”. Βλέπω και ταινίες αβέρτα, μακάρι να τις προλάβαινα όλες. Σε μια ιδανική εκπομπή ποιους θα ’θελα; Να σου πω ονόματα; Αλέξης Τσίπρας, Τζέιμς Κορντέν, Γούντι Άλεν, Έλεν ΝτιΤζένερις, Κική Δημουλά, Ραλφ Μάτσιο, Τζορτζ Λούκας, Χάρισον Φορντ, Ράιαν Γκόσλινγκ, Σκάρλετ Τζοχάνσον, Τζιμ Τζάρμους, Τιμοτέ Σαλαμέ, Έμα Στόουν, Ρίκι Τζερβές κ.ά. Σου λέω ονόματα, ξένους κυρίως, γιατί τους Έλληνες που αγαπώ είμαι σίγουρος πως κάποια στιγμή θα τους έχω στην εκπομπή. Το ιδανικό “Απόψε κάνεις μπαμ” είναι ένα χαρμάνι από βετεράνους και ολοκαίνουριους, ανήσυχους και δημιουργικούς ανθρώπους, είτε κατοικούν στη Θεσσαλονίκη, είτε στο Λονδίνο, είτε στη Νέα Υόρκη, είτε στο Τυχερό Έβρου».

Η εκπομπή του Κώστα Ζαφειράκη «Απόψε κάνεις μπαμ» μεταδίδεται κάθε Κυριακή στις 23:00 από την ΕΡΤ3.

15

βασίλης γκορτσιλάς έσπασε το «άβατο» της συγχρονισμένης κολύμβησης από τον βασίλη καψάσκη

Ε

ί ν α ι Σ ά β β ατ ο πρωί και ο ουρανός της Θεσσαλονίκης είναι γκρίζος και κάπως βαρύς. Δεν έβρεξε τελικά – μάλιστα σύντομα βγήκε ήλιος, διώχνοντας τα σύννεφα από τον ορίζοντα. Ωστόσο, κανείς δεν μπορούσε να είναι σίγουρος κι έτσι στους δρόμους της

Καλαμαριάς δεν κυκλοφορούσε ψυχή. Όμως από το ανοιχτό δημοτικό κολυμβητήριο της περιοχής ακούγονται φωνές, δυνατή μουσική και πλατσουρίσματα. Εδώ έχω δώσει ραντεβού με τον 16χρονο Βασίλη Γκορτσιλά, τον νεαρό Θεσσαλονικιό αθλητή που το περασμένο καλοκαίρι έγινε ο πρώτος Έλληνας που έσπασε το «άβατο» της συγχρονισμένης κολύμβησης, παίρνοντας μέρος στο μεικτό ντουέτο του 17ου Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Υγρού Στίβου της Βουδαπέστης. Την ώρα που μπαίνω στο κολυμβητήριο ο Βασίλης έχει μόλις τελειώσει το πρόγραμμά του και συζητά με την προπονήτριά του. Για την ακρίβεια, διαφωνούν για κάτι, αλλά δεν καταλαβαίνω πολλά από αυτά που λένε. Ο Βασίλης είναι αρκετά γεροδεμένος για την ηλικία του, χαρακτηριστικό που πιθανότατα απέκτησε χάρη στην ενασχόλησή του με το πόλο στο παρελθόν. « Ήμουν πολίστας για έξι χρόνια. Ξεκίνησα στην Ε’ Δημοτικού επειδή μου το είχε προτείνει ο ξάδερφός μου. Ήταν απίστευτα χρόνια, γεμάτα εμπειρίες. Με τα παιδιά αυτά μεγαλώσαμε μαζί και δεθήκαμε, είμαστε κυριολεκτικά σαν οικογένεια» λέει καθώς θυμάται την πρώτη του επαφή με το νερό της πισίνας. Τον Ιούλιο του 2016, όμως, η ομάδα της Θέρμης, όπου αγωνιζόταν, σταμάτησε τη δραστηριότητά της. Παρ’ ότι υπήρχαν κι άλλοι σύλλογοι στην πόλη για να συνεχίσει την ενασχόλησή του με το πόλο, π.χ. ο ΠΑΟΚ ή ο Ηρακλής, ήταν η μητέρα του αυτή που του πρότεινε να δοκιμάσει τις δυνάμεις του στη συγχρονισμένη κολύμβηση. «Η πρώτη μου επαφή με το άθλημα ήταν το 2015, στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του Καζάν. Τότε το μεικτό μού είχε φανεί απλώς πολύ ενδιαφέρον ως ιδέα. Έτσι, όταν η μητέρα μου, η οποία γνώριζε την προπονήτρια της αδερφής μου στη συγχρονισμένη κολύμβηση, με ρώτησε μια μέρα αν ήθελα να ξεκινήσω κι εγώ, είπα “ναι” χωρίς δεύτερη σκέψη». Μου κάνει εντύπωση που πήρε τόσο γρήγορα την απόφαση να κάνει στροφή 180 μοιρών και τον ρωτάω τι ήταν αυτό που τον τράβηξε στη συγχρονισμένη κολύμβηση, πέρα από την προτροπή της μητέρας του. «Με ενδιαφέρει το καλλιτεχνικό κομμάτι. Μου αρέσει πολύ που συνεργάζονται ένας άντρας και μια γυναίκα. Είναι κάτι ξεχωριστό και πολύ όμορφο να το βλέπεις. Την πρώτη φορά που το είδα μου δημιούργησε όμορφα συναισθήματα και τώρα θέλω να μεταδώσω τα ίδια συναισθήματα και σε όσους παρακολουθούν εμένα». Οι απαντήσεις που δίνει όση ώρα καθόμαστε σε ένα ξύλινο παγκάκι έξω από το κολυμβητήριο μου δημιουργούν την εντύπωση ότι, παρά το νεαρό της ηλικίας του, είναι αρκετά συνειδητοποιημένος και μάλλον δυνατός ως χαρακτήρας. Αναρωτιέμαι, βέβαια, αν αυτά τα χαρακτηριστικά αρκούν από μόνα τους για να τον «ατσαλώσουν» ώστε να ασχοληθεί με ένα (τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα) αμιγώς γυναικοκρατούμενο άθλημα σε μια βαθιά συντηρητική χώρα, όπως η Ελλάδα. «Δεν ντρέπομαι για τις επιλογές μου» απαντά κοφτά στην ερώτησή μου. «Είπα ότι “ναι”, το ξεκίνησα, τώρα δεν υπάρχει λόγος να το κρύβω. Εντάξει, δεν το φώναζα κιόλας. Κοίτα, πάντα υπάρχουν “καλοθελητές”. Άνθρωποι που θέλουν να σε κρίνουν γι’ αυτό που κάνεις. Ο κοινωνικός μου περίγυρος, όμως, οι φίλοι μου, η οικογένειά μου, με υποστήριξαν πάρα πολύ και με βοήθησαν να ξεπεράσω όλα αυτά τα ταμπού και τα κακόβουλα σχόλια. Τα άκουγα και απλώς τα άφηνα να περάσουν». Μέσα σε αυτά τα σχόλια και τις αντιδράσεις που αντιμετώπισε δεν υπήρξε κάτι που να τον πλήγωσε; «Υπήρξε μια συμπεριφορά που με εκνεύρισε πάρα πολύ και τη θυμάμαι μέχρι και σήμερα. Ήταν ένας άνθρωπος που για

πολύ καιρό θεωρούσα πατέρα μου, ο οποίος, όταν έμαθε ότι ξεκίνησα συγχρονισμένη κολύμβηση, δεν ήθελε να με χαιρετήσει καν. Πήγα να του δώσω το χέρι και μου είπε “όχι”. Του απάντησα “καλώς” και έφυγα. Με έριξε λίγο ψυχολογικά αυτό, αλλά με πείσμωσε κιόλας». Λίγο νωρίτερα, όταν βρισκόμασταν ακόμη στο κολυμβητήριο, διαπίστωσα ότι το νερό της πισίνας ήταν παγωμένο. Ευτυχώς, σήμερα δεν κάνει πολύ κρύο, αλλά τις χειμωνιάτικες μέρες, όταν η πισίνα δεν θερμαίνεται, όλα αυτά τα παιδιά που έρχονται εδώ πρέπει να υποφέρουν. Κλισέ ή όχι, δεν μπορώ παρά να τον ρωτήσω για τις συνθήκες που επικρατούν στην Ελλάδα όσον αφορά τις αθλητικές εγκαταστάσεις και αν θα ήταν πιο εύκολο να ασχολείται με το συγκεκριμένο άθλημα σε μια άλλη χώρα. «Ναι, πιστεύω ότι θα ήταν πιο εύκολο. Στα ταξίδια που έκανα στο εξωτερικό έτυχε να βρεθώ σε χώρους με άψογες πισίνες και τέλειες εγκαταστάσεις. Όχι πως παραπονιέμαι για την Ελλάδα, αλλά κι εγώ, όπως οι υπόλοιποι Έλληνες αθλητές, αρκούμαστε σε αυτά που έχουμε και προσπαθούμε για το καλύτερο δυνατό». Ο Βασίλης πηγαίνει φέτος στη Β’ Λυκείου. Η καθημερινότητά του είναι κάτι παραπάνω από φορτωμένη. Το πρόγραμμά του περιλαμβάνει πρωινές προπονήσεις έξι φορές την εβδομάδα, 6-8 το πρωί, μετά σχολείο και ύστερα διάβασμα. Το Σαββατοκύριακο οι προπονήσεις διαρκούν περισσότερες ώρες. Όπως λέει, είναι καλός μαθητής, αλλά δεν ξέρει για πόσο ακόμα θα μπορεί να αντεπεξέρχεται εξίσου καλά και στα δύο, τουλάχιστον στον βαθμό που θα έπρεπε. Και αυτό τόσο από άποψη χρόνου όσο και από άποψη κούρασης. Βρίσκεται, δηλαδή, σ’ εκείνη τη μεταιχμιακή φάση που σύντομα θα κληθεί να επιλέξει μεταξύ του αθλητισμού και των πανεπιστημιακών σπουδών. Μια δύσκολη απόφαση που σίγουρα εμπεριέχει ρίσκο – υπάρχουν, άραγε, εύκολες αποφάσεις σε αυτή την ηλικία; «Ειλικρινά, είναι λίγο δύσκολο να αποφασίσεις τι θα κάνεις. Είμαι λίγο πριν από το πανεπιστήμιο και απλώς αναρωτιέμαι αν πρέπει να τα δώσω όλα στον αθλητισμό, μήπως μπορέσω και φτάσω ψηλά, ή να επικεντρωθώ στο διάβασμα. Επειδή είμαι μέλος της εθνικής ομάδας, δεν θέλω να την αφήσω. Βρίσκομαι σε μια πολύ πλεονεκτική θέση και θέλω να παραμείνω έτσι». «Και η οικογένειά σου τι λέει γι’ αυτό;» ρωτάω. «Η οικογένειά μου ήταν πάντα της άποψης ότι θα πρέπει να είμαι ένας καλλιεργημένος άνθρωπος, να έχω γνώσεις, γιατί αυτές είναι που θα μου μείνουν και θα με βοηθήσουν να εξελιχθώ. Συμφωνώ μαζί τους, αλλά τώρα είναι μια περίοδος κατά την οποία ο αθλητισμός θα κρίνει το υπόλοιπο της ζωής μου» λέει και καταλαβαίνω ότι ήδη έχει πάρει την απόφασή του για το μέλλον. Δεν θα μπορούσα να φύγω χωρίς να τον ρωτήσω τι είναι αυτό που του αρέσει στη Θεσσαλονίκη. «Είναι η πόλη όπου έχω μεγαλώσει, έχω προπονηθεί κι έχω περάσει πολλές όμορφες στιγμές, με πολλούς και ξεχωριστούς ανθρώπους. Θα μπορούσα εύκολα να περάσω όλη μου τη ζωή εδώ. Μου αρέσει να κατεβαίνω στο κέντρο της πόλης, στην παραλία, ειδικά όταν έχει ήλιο». «Άρα, τι προτιμάς; Θάλασσα ή πισίνα;» «Ε, θάλασσα, πισίνα έχω αρκετή».

22.3.18 – lifo

53

«Μας ενδιαφέρουν οι πολιτισμοί και οι κουλτούρες, αλλά δεν διαλέξαμε το όνομά μας επειδή σημαίνει κάτι σημαντικό για εμάς. Απλώς μας έκανε κλικ».

Naxatras φωτογραφια: κωνσταντινοσ τσακαλιδησ/sooc

54 lifo – 22.3.18

16

22.3.18 – lifo

55

16

οι naxatras είναι το πιο δημοφιλές νέο ροκ συγκρότημα της πόλης από τη μαρία παππά

O

ταν οι Naxatras κυκλοφόρησαν πριν από περίπου τρία χρόνια το πρώτο τους άλμπουμ, ονομάζοντάς το απλώς «Ι», δεν περίμεναν ότι θα συγκέντρωνε γύρω στα 4 εκατομμύρια views στο YouTube. Είναι εντυπωσιακό νούμερο για ένα ψυχεδελικό άλμπουμ γεμάτο αργόσυρτα, βαριά ριφ, ελάχιστα φωνητικά, κιθαριστικά σόλο και κομμάτια που διαρκούν πάνω από 6 λεπτά. Την εποχή που σχεδόν όλοι ακούνε κομμάτια στο YouTube, είναι πολύ δύσκολο ένα ολόκληρο άλμπουμ να έχει τόσο μεγάλη ανταπόκριση. Παρά το νεαρό της ηλικίας τους, αυτό το τρίο από τη Θεσσαλονίκη έχει μια δυναμική κι έναν χαρακτήρα που σπάνια συναντάς σε ελληνικό γκρουπ, ανεξαρτήτως είδους. Σήμερα, στα 24 τους, ο Γιάννης Βαγενάς (μπάσο και φωνητικά), ο άλλος Γιάννης, ο Δελιάς (κιθάρα), και ο Κώστας Χαριζάνης (ντραμς) έχουν ήδη τρία άλμπουμ στο ενεργητικό τους, το ένα καλύτερο από το άλλο. Το συγκρότημα δημιουργήθηκε το 2012, όταν οι δύο Γιάννηδες γνωρίστηκαν στο Τμήμα Κινηματογράφου της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Συζητώντας μεταξύ τους, ανακάλυψαν ότι άκουγαν την ίδια μουσική και τα ίδια συγκροτήματα. Ο Κώστας σπουδάζει φυσιοθεραπεία και ασχολείται ημιεπαγγελματικά με το ποδόσφαιρο. «Το “Naxatras” είναι μια παραλλαγή του Nakshatra της ινδικής αστρολογίας που αναφέρεται στις 27 ή 28 φάσεις της Σελήνης» εξηγεί ο Γιάννης Βαγενάς. «Μας ενδιαφέρουν οι πολιτισμοί και οι κουλτούρες, αλλά δεν το διαλέξαμε επειδή σημαίνει κάτι σημαντικό για εμάς. Απλώς μας έκανε κλικ». Ένα άλλο στοιχείο του γκρουπ που σου κινεί το ενδιαφέρον είναι τα εντυπωσιακά εξώφυλλά τους. Απεικονίζουν ένα tribal πρόσωπο «με εκστατικό ύφος», όπως τονίζει ο Γιάννης. Πίσω από το artwork όλων των κυκλοφοριών κρύβεται ο Chris RW, το πραγματικό όνομα του οποίου είναι Χριστόφορος Τουμαζάκος. Ο Γιάννης πιστεύει ότι το εξώφυλλο ήταν ένας από τους βασικούς λόγους που έγινε viral το άλμπουμ. «Κάνει μπαμ» αναφέρει. «Βλέπεις τα χρώματά του και θέλεις να πατήσεις πάνω του για να δεις τι είναι. Γενικά, δεν το περιμέναμε με τίποτα ότι θα γίνει τόσο μεγάλο viral. Ήταν μεγάλη έκπληξη. Νομίζω ότι πέσαμε σε μια πολύ καλή συγκυρία, αυτήν της ανόδου του stoner rock γενικότερα στο εξωτερικό». «Σημαίνει κάτι αυτό το viral σε πρακτικό επίπεδο;» « Έχεις με τη μία ακροατές από πολλά μέρη του κόσμου. Βέβαια, όταν μπαίνεις κανονικά στον χώρο της μουσι-

56 lifo – 22.3.18

17 κής και αρχίζεις να κάνεις συναυλίες και να περιοδεύεις, καταλαβαίνεις ότι δεν μετρούν μόνο τα views, επειδή αρκετοί διοργανωτές συναυλιών και φεστιβάλ δεν κοιτάνε μόνο αυτό. Σίγουρα είναι ένα μαξιλαράκι ασφαλείας, αλλά, από κει και πέρα, θα κερδίσεις την αναγνωρισιμότητα με συναυλίες και με άλλα άλμπουμ. Συνέχεια πρέπει να κάνεις ένα βήμα παραπέρα για να παραμείνεις σε αυτόν το χώρο. Δεν αρκεί το ότι πήγε καλά το πρώτο άλμπουμ και τελείωσε η υπόθεση». Το YouTube έχει βοηθήσει πολύ την εγχώρια stoner σκηνή, κυρίως κανάλια όπως το Stoned Meadows of Doom, το πιο δημοφιλές αυτήν τη στιγμή στη συγκεκριμένη πλατφόρμα, ή το 666MrDoom, που το έχει Έλληνας. Ωστόσο, ο Γιάννης πιστεύει ότι το stoner έχει κάνει τον κύκλο του. « Έγινε το μπαμ με τους 1000mods και κάποια στιγμή όσοι έπαιζαν μουσική που βασιζόταν σε ριφ τη βάφτιζαν stoner. Αυτές οι μπάντες τράβηξαν τη σκηνή προς τα πάνω και υπήρξε χώρος για κάτι διαφορετικό, όπως αυτό που παίζουμε εμείς. Τώρα κάπως περάσε αυτή η μανία και αυτό το θεωρώ θετικό». Ο περισσότερος κόσμος μπορεί να συνδέει τη Θεσσαλονίκη με πιο λαϊκές καταστάσεις. Από τα σπάργανά της όμως έχουν βγει μερικά από τα πιο σημαντικά ροκ συγκροτήματα της χώρας, όπως τα Μωρά στη Φωτιά και οι Τρύπες, και θα περίμενε κανείς ότι θα υπήρχε ανάλογη συνέχεια. «Δεν υπάρχει μεγάλη σκηνή, αν και το κλίμα της τραβάει το stoner και την ψυχεδέλεια» τονίζει ο Γιάννης. «Είναι μετρημένες οι μπάντες που είναι ενεργές στον χώρο, αλλά υπάρχει κοινό. Τα τελευταία χρόνια ο κόσμος εδώ πέρα ακούει πολλά πράγματα, metal, hip hop, ψυχεδέλεια. Είναι ανοιχτός σε πολλές και διαφορετικές μουσικές». «Και σε σχέση με την Αθήνα;» «Η αλήθεια είναι ότι στην Αθήνα έχετε μια τσίτα με τη μουσική. Εδώ πέρα προχωράμε πιο αργά, αλλά γίνονται πράγματα». Λίγο πριν κλείσει η κουβέντα μας, σχολιάζει την επικαιρότητα: «Είναι ένα χάος. Προσπαθώ να διατηρώ μια σφαιρική ματιά. Ήταν και γελοία η όλη κατάσταση που προέκυψε με το μακεδονικό ζήτημα τις προάλλες. Το ξέχασαν όμως ήδη, οπότε, ποιος νοιάζεται; Εμείς λείπαμε για live. Βλέπαμε από το Ίντερνετ τις φωτογραφίες και λέγαμε “πώς γίνεται αυτό;”. “Τι φάση;”».

Οι Naxatras μόλις κυκλοφόρησαν το τρίτο τους άλμπουμ «ΙΙΙ». Θα εμφανιστούν στο Gagarin205 στις 21 Απριλίου.

μπήκαμε στο σπίτι του μουσταφά κεμάλ ατατούρκ από τον γιάννη πανταζόπουλο

17

Σ

ε μια ήσυχη γειτονιά της Θεσσαλονίκης, στην οδό Αποστόλου Παύλου, κάποιες κλούβες της αστυνομίας, παραταγμένα ΜΑΤ και τα αυστηρά μέτρα ασφαλείας στην είσοδο διαταράσσουν την ηρεμία που επικρατεί και σε προϊδεάζουν ότι έχεις φτάσει στο Τουρκικό Προξενείο. Ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ γεννήθηκε το 1881 στο σπίτι της οδού Αποστόλου Παύλου που βρίσκεται πίσω ακριβώς από το Προξενείο. Το 1935 το Δημοτικό Συμβούλιο της Θεσσαλονίκης αποφάσισε να παραχωρήσει την οικία στην Τουρκία και πλέον έχει μετατραπεί σε μουσείο αφιερωμένο στη ζωή του ιδρυτή του σύγχρονου τουρκικού κοσμικού κράτους αλλά και στα επιτεύγματά του. Το κτίριο, εκτός από την ιστορική του αξία, διακρίνεται και για την αρχιτεκτονική του αισθητική ως ένα αυθεντικό σωζόμενο οθωμανικό μνημείο. Ήταν μια εποχή που στην πόλη της Θεσσαλονίκης επικρατούσε το συγκεκριμένο αρχιτεκτονικό ύφος. Η οικία του Κεμάλ, μίας από τις πιο αξιοσημείωτες προσωπικότητες του 20ού αιώνα, κατασκευάστηκε με την τεχνική της επικόλλησης ξύλου στον βασικό οικοδομικό σκελετό σε όλους τους ορόφους και διαθέτει ορθογώνιο σχήμα. Μετά το 2012 ξεκίνησαν οι εργασίες ανακαίνισης με μια μοντέρνα αντίληψη της μουσειολογίας: αφαιρέθηκαν οι οικοδομικές προσθήκες που είχε κάνει η ελληνική οικογένεια που είχε μετακομίσει σε αυτό, καθώς και τα μη αυθεντικά έπιπλα. Αναμφίβολα, πρόκειται για έναν ιστορικό χώρο στο κέντρο της πόλης που ταυτόχρονα έχει εξελιχθεί σε τουριστικό προορισμό. Συγκαταλέγεται στα κτίρια που πολλοί Τούρκοι επισκέπτες επιθυμούν να δουν από κοντά. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το Τουρκικό Προξενείο μάς ανακοίνωσαν ότι στον συγκεκριμένο χώρο, εκτός από τις χιλιάδες επισκέψεις, τελούνται περίπου 100.000 γάμοι ετησίως, ενώ γειτονικά καταστήματα διαθέτουν τουρκικούς καταλόγους. Μπαίνοντας στο σπίτι, αντιλαμβάνομαι ότι διατηρείται σε εξαιρετική κατάσταση και ότι αποτελείται από τρία πατώματα και μία

αυλή. Στους τοίχους μπορείς να δεις πολλές φωτογραφίες από διάφορες σημαντικές περιόδους της ζωής του Ατατούρκ. Στον πρώτο όροφο βρίσκεται το σαλόνι για τους ξένους, το δωμάτιο της μητέρας του Κεμάλ, το καθιστικό και η κουζίνα. Ο δεύτερος όροφος περιλαμβάνει το δωμάτιο στο οποίο γεννήθηκε, ενώ υπάρχουν πολυάριθμα προσωπικά αντικείμενα, έγγραφα και, φυσικά, φωτογραφικά καρέ από συναντήσεις με ηγέτες σε όλο τον κόσμο αλλά και από στιγμές της ζωής του. Βέβαια, τα βλέμματα και τις περισσότερες φωτογραφίσεις προσελκύει το κέρινο ομοίωμα του Κεμάλ. Επίσης, έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον κάποια αποσπάσματα από συνεντεύξεις και κείμενα του Κεμάλ, η σχέση που είχε με τα παιδιά και η μεγάλη βαρύτητα που έδινε στην παιδεία. Υποστήριζε ότι η ανατροφή των παιδιών πρέπει να βασίζεται στην αρχή της ελεύθερης σκέψης και της ελεύθερης συνείδησης. Στη συνέχεια διαβάζω τα λόγια του ίδιου: «Οι περισσότερες οικογένειες έχουν από παλιά μια πολύ κακή συνήθεια. Δεν αφήνουν τα παιδιά τους να μιλήσουν και δεν τα ακούν. Πόσο εσφαλμένη, θα έλεγα, και επιβλαβής ενέργεια. Θα έπρεπε να παροτρύνουν τα παιδιά να μιλούν ελεύθερα και να εκφράζουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους. Πρέπει να αναθρέψουμε τα παιδιά μας ώστε να εκφράζονται ανοιχτά και χωρίς δισταγμούς, να υπερασπίζονται αυθόρμητα τα πιστεύω τους και αντίστοιχα να σέβονται τις ειλικρινείς απόψεις των άλλων». Λίγο πριν από την έξοδο στέκομαι σε μια επιγραφή που διαβάζουν οι περισσότεροι όση ώρα βρίσκομαι εκεί, στην οποία αναγράφεται: «Αυτό το σπίτι, παρόλο που δεν συμπεριλαμβάνεται εντός των συνόρων, βρίσκεται εντός της εδαφικής έκτασης του Γενικού Προξενείου της Τουρκίας που μας ανήκει, θεωρείται εδαφικό τμήμα ανήκον στο Κράτος της Δημοκρατίας της Τουρκίας, διατηρεί μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά του κάθε Τούρκου. Είναι το πρώτο μέρος που επισκέπτεται ο κάθε Τούρκος που πηγαίνει στη Θεσσαλονίκη και για την Τουρκία είναι ένας χώρος επιφορτισμένος με άκρως υψηλή πνευματική αξία».

22.3.18 – lifo

57

58 lifo – 22.3.18

22.3.18 – lifo

59

18

«ισοβίτης» «δεν μπορεί η κοινωνία να μη σοκάρεται από ένα όπλο στο γήπεδο» από τον βασίλη καψάσκη

Π

18

60 lifo – 22.3.18

αρά το γεγονός ότι είχαν περάσει αρκετές ημέρες από την εισβολή Σαββίδη στον αγωνιστικό χώρο, από την πρώτη στιγμή που προσγειωθήκαμε στη Θεσσαλονίκη όλοι μιλούσαν ακόμα για τα γεγονότα στην Τούμπα, στο ματς με την ΑΕΚ. Από τον ταξιτζή που μας πήρε από το αεροδρόμιο μέχρι τον μπαρμπέρη όπου πήγε ένας από εμάς να κουρευτεί και από τα ραδιόφωνα που ακούγονταν αποσπασματικά από τα ανοιχτά παράθυρα των αυτοκινήτων μέχρι τους μπάρμεν που μας σέρβιραν ποτά το βράδυ, έμοιαζε να μην υπάρχει κανένα άλλο θέμα συζήτησης. Ψάχνοντας ένα πρόσωπο για να μιλήσουμε σχετικά με όσα συνέβησαν και έπειτα από την πρόταση ενός καλού φίλου, έπεσε στο τραπέζι το όνομα του «Ισοβίτη», κατά κόσμον Νίκου Ιωαννίδη. Αυθεντικός παοκτζής, αθεράπευτα ρομαντικός με την μπάλα, καλλιεργημένος και βαθιά πολιτικοποιημένος, ήρθε να με συναντήσει ένα βροχερό πρωινό σε ένα καφέ λίγο πιο κάτω από το γήπεδο της Τούμπας, φορώντας ένα μαύρο μπουφάν και από μέσα ένα t-shirt των «System of Down».

— Το «Ισοβίτης» πώς προέκυψε; Έχουμε έρθει με τον φίλο μου τον Φώτη στον αγώνα ΠΑΟΚ Σεβίλλη το 1990. Αποκλειστήκαμε στα πέναλτι.

Ήμασταν 15 χρονών. Ήταν η πρώτη φορά που μπαίναμε στη Θύρα 4. Στάζαμε από τον ιδρώτα. Δεν μας ενδιέφερε που χάσαμε και το μόνο που συζητούσαμε ήταν πόσο ωραία νιώθαμε, λέγοντας «ρε μαλάκα, όλοι μας τη ζωή εδώ μέσα θα τη φάμε». Κουβέντα στην κουβέντα, μας ήρθε η ιδέα κι έτσι φτιάξαμε το πανί «Ισοβίτες». Και επειδή το κουβαλούσα εγώ, ήμουν και ο «Ισοβίτης». Δεν το επέλεξα δηλαδή. Ακόμη και τη σελίδα μού την έφτιαξε ένας φίλος από την Αθήνα, ο Σωτήρης. Ήξερε ότι γράφω, πήγε και αγόρασε το isovitis.gr, το έστησε, μου έδωσε τους κωδικούς και μου είπε «μπες και γράφε».

— Πόσα χρόνια παρακολουθείς τον ΠΑΟΚ; Από το 1989. Από 14 ετών. Τριάντα χρόνια μέσα στα γήπεδα.

— Μπορείς να μου σχολιάσεις όσα συνέβησαν στον αγώνα ΠΑΟΚ - ΑΕΚ; Καταρχάς, ήσουν μέσα; Όχι, ήταν η σειρά της γυναίκας μου να πάει. Πηγαίνουμε εναλλάξ. Ο ένας κρατάει τα παιδιά και ο άλλος πάει στο γήπεδο. Αλλά δεν χρειάζεται να έχεις δει τον αγώνα. Είναι μια ιστορία που κάνει κύκλο. Είναι ο παοκτζής που αδικείται και μετά από τρία δευτερόλεπτα χάνει το δίκιο του λόγω της αντίδρασής του.

— Δηλαδή ο Ιβάν Σαββίδης αντέδρασε ως παοκτζής; Δεν ξέρω πώς αντέδρασε o Ιβάν. Θα έπρεπε να ξέρω πιο πολλά για τον ίδιο για να μπορέσω να το απαντήσω. Αλλά όταν ένας άνθρωπος έχει τόσα λεφτά και ασχολείται με κάτι τόσο λαϊκό όσο το ποδόσφαιρο, μου αφήνει μια υποψία ότι μπορεί και να έχει ερωτευτεί αυτή την κατάσταση. Δεν είμαι σίγουρος. Μου φαίνεται δύσκολο να συμβαίνει, αλλά μπορεί.

— Θεωρείς ότι μπήκε στο γήπεδο επειδή ένιωσε ότι αδικήθηκε από τον διαιτητή ή επειδή είπε από μέσα του «κοίτα να δεις, μου ακυρώνουν γκολ μέσα στο γήπεδό μου στο 90’»; Μπήκε στο γήπεδο επειδή ένιωσε απογοητευμένος. Σε πρώτη φάση μπήκε για να πάρει την ομάδα και να φύγει. Έχει δηλώσει και στο παρελθόν ότι δεν θέλει να ρίχνει τα λεφτά του στη λεκάνη. Δεν ξέρω αν τον επηρέασαν ή αν ήταν δική του αντίδραση. Όλη η ιστορία είναι το πιστόλι, αν δεν υπήρχε το πιστόλι, το αφήγημα θα ήταν διαφορετικό.

— Δεν θα έπρεπε να μας σοκάρει ως κοινωνία η εικόνα ενός όπλου μέσα στο γήπεδο; Δεν μπορεί, ρε συ, η κοινωνία να μη σοκάρεται από την εικόνα ενός όπλου. Μια κοινωνία που δεν σοκάρεται στη θέα ενός όπλου είναι άρρωστη. Τουλάχιστον, όσοι δεν είναι υποκριτές απέδειξαν ότι ως

κοινωνία έχουμε αντανακλαστικά. Δεν αφήνουμε να μας τρομάξει αυτή η εικόνα. Αντιδρούμε. Κάποιοι άλλοι νιώθουν ηττημένοι και το δείχνουν. Λένε «εντάξει, ένα όπλο είναι». Αυτό, όμως, μπορεί να είναι η αρχή για να δεχτείς κι άλλα πράγματα μετά. Ή να είναι ένας κρίκος σε αυτά που έχουν γίνει ήδη. Εγώ μεγάλωσα σε σπίτι με όπλα. Ο πατέρας μου είναι κυνηγός. Σοκάρομαι πάντα στη θέα ενός όπλου.

— Το επιχείρημα ότι όλοι αυτοί οι τύποι κουβαλάνε όπλα ή τις αναφορές σε παλαιότερα περιστατικά οπλοκατοχής που έχουν παρατηρηθεί στο ελληνικό ποδόσφαιρο πώς τα βλέπεις; Tέτοιου είδους επιχειρήματα τα έχουν ξεπεράσει μέχρι και οι κόρες μου. Η μία είναι οκτώ ετών, η άλλη τεσσάρων. Γι’ αυτό αναφέρθηκα σε όσους δεν είναι υποκριτές. Επικοινωνιακό είναι το παιχνίδι. Όποιος έχει να κερδίσει κάτι από την κουβέντα θα βασιστεί σε άλλα κίνητρα για να εκφράσει την άποψή του.

— Συμφωνείς ότι υπάρχει μια μεγάλη μερίδα κόσμου εδώ στη Θεσσαλονίκη που συσπειρώνεται γύρω από τον Σαββίδη; Μια «ιδεολογία Σαββίδη» ας πούμε; Υπάρχει μία πάρα πολύ μικρή ομάδα που πλέον δεν συσπειρώνεται γύρω από τον Σαββίδη στη Θεσσαλονίκη. Δηλαδή υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που συσπειρώνονται γύρω από τον ΠΑΟΚ.

— Και αυτοί που συσπειρώνονται γύρω από τον Σαββίδη; Έχει να κάνει με την κουλτούρα του υπερ-ήρωα. Όλοι ψάχνουν τον σούπερμαν που θα τους σώσει από τα κακά του κόσμου και τον βρήκαν. Είναι αυτοί που δεν μπορούν να κάνουν κάτι με τον εαυτό τους ή με τον κοινωνικό τους κύκλο, και είναι λίγοι. Οι περισσότεροι βλέπουν έναν επιχειρηματία που ρίχνει χρήματα στην πόλη, στην ουσία εκεί είναι το ζήτημα. Το πρόβλημα της ανεργίας και της κακοπληρωμένης ή απλήρωτης εργασίας είναι μεγαλύτερο στη Θεσσαλονίκη απ’ ό,τι στην Αθήνα. Και σ’ το λέω επειδή έχω ζήσει και στις δύο πόλεις. Ο Σαββίδης είναι ο πρώτος που «αιμοδοτεί» την πόλη και το κάνει με πολλούς τρόπους. Αυτό είναι κάτι που δεν θέλουμε να χάσουμε ως κάτοικοι της Θεσσαλονίκης. Φοβούνται όλοι ότι αν στενοχωρηθεί ο μεγάλος μας ηγέτης, θα πάρει τις επενδύσεις του και θα φύγει. Οπότε τους παρακινούν πολλά πράγματα να κρατήσουν τον Σαββίδη εδώ. Δεν είναι μόνο ο ΠΑΟΚ.

— Σε πρόσφατο κείμενό του στη LiFO ο Νικόλας Σεβαστάκης έγραψε: «Αυτό που σκοτεινιάζει τον ουρανό της Θεσσαλονίκης είναι ένας οπαδικός μεσσιανισμός που ενώνεται με τον τοπικισμό του παράπονου και μια διάχυτη ρωσόφιλη δεισιδαιμονία». Συμφωνείς με την άποψή του; Ο οπαδικός μεσσιανισμός και η κουλτούρα του σούπερ ήρωα δεν απέχουν πολύ. Η διαφορά είναι ότι δεν πρόκειται να τον ακολουθήσουν μέχρι το τέλος, έτσι, τυφλά.

— Για να το συμπληρώσω: πόσο κοντά είμαστε στο να μετατραπεί αυτή η πλειοψηφία σε ένα είδος «τυραννίας» που δεν θα δέχεται διαφορετική άποψη; Επικοινωνιακά, ισχύει αυτό. Ήδη γίνεται. Δεν υπάρχουν πολλές φωνές στις οποίες να επιτρέπεται η αντίθετη άποψη. Εντάξει, σ’ εμένα επιτρέπεται επειδή είμαι ΠΑΟΚ-ΠΑΟΚ. Αν δεν ήμουν, θα υπήρχε πρόβλημα.

— Πότε θα πεις «δεν θέλω ο Σαββίδης να είναι πρόεδρος της ομάδας μου»; Την πρώτη μέρα που θα καταλάβω ότι θέλει να με χρησιμοποιήσει. Δεν το έχει κάνει ακόμα. Όσοι τον υπερασπίζονται, δεν τους έχει ζητηθεί να το κάνουν. Είναι αυτόκλητοι όλοι. Ακόμα και όλοι αυτοί οι σύνδεσμοι οπαδών που βγάζουν ανακοινώσεις δεν έχουν πάρει εντολή από κανέναν. Την πρώτη μέρα που θα καταλάβω ότι αυτός ο άνθρωπος θέλει να με χρησιμοποιήσει για κάτι, είτε ως ασπίδα είτε ως εκτελεστικό όργανο, τελείωσε!

— Το ποδόσφαιρο μπορεί να γίνει ιδεολογία; Η μπάλα είναι Τέχνη, ρε συ, δεν μπορεί να γίνει ιδεολογία. ασψασψασψασψαΣΨΑΣΨΑΣΨΑΣΨΑΣΨΨΑΨΣΑΨΣΑΣΨΑΣΨΑΣΨΑΣΨαχχ

Το βιβλίο του Νίκου Ιωαννίδη «Μια εποχή στο τσιμέντο» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος. Κείμενά του μπορείτε να διαβάσετε στο isovitis.gr.

ο τάσος ζαφειριάδης ξέρει πολύ καλά την πόλη του

19

από τον m. hulot

Η

κύρια ιδιότητα του Τάσου Ζαφειριάδη είναι ορθοδοντικός, διδάκτωρ Οδοντιατρικής του ΑΠΘ, παράλληλα όμως ασχολείται με τα κόμικς ως «δημιουργός μερικής απασχόλησης». Έχει φτιάξει σκίτσα, έχει γράψει σενάρια και κείμενα, έχει δημοσιεύσει αρκετά κόμικ-στριπ σε έντυπα, εφημερίδες και ιστοσελίδες, έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, έχει κερδίσει βραβεία. Η τελευταία του δουλειά, το Γρα Γρου, που δημιούργησε μαζί με τον Γιάννη Παλαβό σε σκίτσα του Θανάση Πέτρου, είναι ένα από τα καλύτερα graphic novels που έχουν γίνει ποτέ στην Ελλάδα. Με αυτή την αφορμή συναντηθήκαμε στη Θεσσαλονίκη, την πόλη του, την ιστορία της οποίας μελετάει σχολαστικά εδώ και χρόνια και γνωρίζει όσο λίγοι. Στην πορεία της κουβέντας μας συνειδητοποίησα ότι όταν αρχίσει να διηγείται ιστορίες χάνεις την αίσθηση του χρόνου και ότι μιλώντας μαζί του πέρασε τόσο γρήγορα η ώρα, που κόντεψα να χάσω το αεροπλάνο. «Το Γρα Γρου έχει πάει αρκετά καλά, έχει φτάσει στα 2.000 αντίτυπα και τώρα ετοιμάζεται δεύτερη έκδοση» λέει με χαρά. «Είναι καθαρά βορειοελλαδίτικα και το στόρι και η τοποθεσία. Ήταν ένα εστιατόριο το οποίο είχε ανοίξει το 1925 και υπήρχε μέχρι το 2004, στο πλάι του παλιού δρόμου της Καστανιάς και του Βερμίου, που ένωνε τη Βέροια με την Κοζάνη. Ήταν ο μόνος δρόμος, αν ήθελες να πας δυτικά. Ήταν μια εκδρομή μίας ώρας κανονικά, αλλά ποτέ δεν έκανες μία ώρα, γιατί ή θα είχε πολλά αυτοκίνητα, ή θα έβρισκες μια νταλίκα που θα μετέφερε χημικά και θα πήγαινε με 30, ή θα είχε ομίχλη, χιόνι ή βροχή και κάποιος θα ντελαπάριζε, κάποιος θα πήγαινε αργά και θα γλιστρούσε, οπότε έκλεινε ο δρόμος και έκαναν ουρές τα αυτοκίνητα. Έχω κάνει και πεντάωρο να φτάσω μέχρι εκεί. Σήμερα, με την Εγνατία, πας σε ένα μισάωρο. Σε μια στροφή, λοιπόν, στο χωριό Καστανιά, έβρισκες ένα μικρό εστιατόριο, ένα χαμηλό προσφυγικό κτίσμα στην ουσία, που ανήκε σε οικογένειες Ποντίων – οι Καστανιές είναι ένα καθαρά ποντιακό χωριό. Εκεί έβρισκες το άρωμα της παλιάς Ελλάδας που δεν υπάρχει πια ή, αν έχει παραμείνει κάτι, συντηρείται με τον αέρα του μυθικού, δεν είναι πια απροσποίητο. Ήταν ένα χαρακτηριστικό κτίσμα, άλλο ένα τοπόσημο που για μένα ήταν ένα μεταβατικό στάδιο. Το περίμενα να περάσει από το παράθυρο γιατί σήμαινε ότι ήμουν ένα βήμα ακόμα πιο κοντά για το σπίτι μου, ενώ υπήρχε και μια ιδέα στα όρια του φανταστικού με τη γέφυρα που χάνεται στην ομίχλη, μια εικόνα ταρκοφσκική. Κι επειδή εκείνη η περιοχή έχει πολλή ομίχλη τον χειμώνα, κάπως ήθελα να συνδυάσω αυτά τα δύο. Η τελευταία στάση πριν από αυτό το πέρασμα είναι το Γρα Γρου. Στο βιβλίο υπάρχει μια σειρά χαρακτήρων που έχουν αυτό το δίλημμα: το να περάσουν ή όχι τη γέφυρα, χωρίς να ξέρουν τι είναι απέναντι. Η Εγνατία και όλο αυτό το τεράστιο έργο με τις γέφυρες είναι η σύγχρονη εκδοχή του έργου των μαστόρων και υπάρχει παραλληλισμός

της ιδέας της θυσίας για να χτιστεί το γεφύρι με την ιδέα της θυσίας για την πρόοδο γενικά. Η τοπική κοινωνία έχει νεκρώσει εξαιτίας της Εγνατίας Οδού – εξαιτίας της προόδου. Οι άνθρωποι ζούσαν για χρόνια πουλώντας ζώα, φρούτα, μαρμελάδες. Το ίδιο έγινε και με το Γρα Γρου, που έκλεισε και μετά από λίγο κατεδαφίστηκε από τους ιδιοκτήτες του».

— Θα συνεχίσεις να ασχολείσαι με την ιστορία της περιοχής στα επόμενα έργα σου; Αυτό που σκοπεύω να κάνω είναι μια συλλογή που να φωτογραφίζει, λίγο-πολύ, τον 20ό αιώνα, λίγο πριν και λίγο μετά. Πρακτικά θέλω να καταγράψω αυτή την ατέλειωτη γραφή του αίματος, όπως λέει ο Μπακόλας, τη μόνιμη δυστυχία του ανθρώπου με φόντο την ιστορία του τόπου αλλά και την επίδραση που έχει στην προσωπική ιστορία του καθενός. Νομίζω πως γι’ αυτό με γοητεύουν αυτές οι ιστορίες. Μου φαίνεται συγκλονιστικό, για παράδειγμα, το ότι η γιαγιά μου είδε τρεις φορές το σπίτι της να καίγεται. Τη μία από Ιταλούς, την άλλη από Γερμανούς, την άλλη από κομμουνιστές, και ότι οι άνθρωποι μπορούσαν ανά πάσα στιγμή να σκοτωθούν, να εκτελεστούν. Ο παππούς μου απ’ τη μεριά του πατέρα μου ήρθε έξι χρονών στη Θεσσαλονίκη, πρόσφυγας. Το ’23 η γιαγιά μου ήρθε μωρό εδώ, επίσης πρόσφυγας. Στο καραβάνι, όπως έρχονταν, έπεσε το μωρό απ’ το κάρο. Ήταν όλοι ζαλισμένοι, ψόφιοι απ’ την κούραση και το μωρό τούς έπεσε. Λίγο μετά, ευτυχώς, περνούσε η θεία και άκουσε το μωρό να κλαίει και το βρήκε πεταμένο, μέσα στη λάσπη. Από τύχη σώθηκε και κάπως έτσι υπάρχω κι εγώ. Τώρα κάνω μια ιστορία, ένα δισέλιδο κόμικ με αυτό. Μιλάμε για βιβλική μετακίνηση πληθυσμών που ήρθαν εδώ, δεν ήταν απλώς πρόσφυγες. Το νούμερο είναι εξαιρετικά μεγάλο, μια ολόκληρη χώρα. Εγώ, ένα παιδί που γεννήθηκε το ’81, πάντα την έβρισκα αδιανόητη αυτή την ιστορία. Ήταν σαν να μου έλεγαν παραμύθια. Και από μικρός αυτά ρωτούσα πάντα, για τους Γερμανούς, τις εκτελέσεις, τέτοια γεγονότα. Η γιαγιά μου δεν μου έλεγε παραμύθια, την έβαζα να μου διηγείται αληθινές ιστορίες.

— Τι κάνει τη Θεσσαλονίκη αυτό που είναι; Η Θεσσαλονίκη είναι πιο ανθρώπινη πόλη από την Αθήνα. Ένας βασικός λόγος είναι το μέγεθός της, που είναι πιο διαχειρίσιμο. Μένω στο κέντρο και μετακινούμαι με τα πόδια. Στην Αθήνα πρέπει να γίνει ολόκληρος αλγόριθμος για να βρεθείς με φίλους, εδώ παίρνεις τηλέφωνο και σε είκοσι λεπτά μπορείς να βρεθείς με την παρέα. Είναι μια πόλη που δεν είναι ούτε μικρή ούτε μεγάλη. Σε σχέση με την Αθήνα έχεις την αίσθηση του χωριού, αλλά το καλό είναι ότι είναι διαχειρίσιμη. Το κλισέ των τελευταίων χρόνων είναι αυτό το πολυπολιτισμικό, που στην ουσία είναι μια επανεξέταση και τώρα απασχολεί τη δημόσια σφαίρα πιο πολύ απ’ ό,τι παλιά. Διαβάζω τώρα για τα οθωμανικά μνημεία, για το οθωμανικό παρελθόν, για όλα αυτά για τα οποία δεν είχα ιδέα όταν ήμουν παιδί. Για να μάθω για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης έψαξα μόνος μου και διάβασα. Υπήρχε μια ασαφής ιδέα για το τι είχε συμβεί, ξέραμε ότι κάποτε υπήρχαν και μετά έπαψαν να υπάρχουν. Ως φοιτητής επισκέφτηκα το Άουσβιτς και εκεί είδα ένα εισιτήριο του ΟΣΕ Θεσσαλονίκης και τότε το θεώρησα μάλλον τυχαίο. Αργότερα, που διάβασα για το θέμα, συνειδητοποίησα πως ο άνθρωπος που το είχε χρησιμοποιήσει ήταν Θεσσαλονικιός. Έχουν διατηρηθεί πολλά χαμάμ στη Θεσσαλονίκη. Τώρα γίνονται αναβαθμίσεις σε αρκετές παλιές γειτονιές. Η γειτονιά των Δώδεκα Αποστόλων έχει αναδείξει ένα βυζαντινό μνημείο που πιο παλιά δεν θα πρότεινες σε κάποιον να πάει να το δει. Υπάρχουν κι άλλα μνημεία που είναι σε αναμονή, αλλά σιγά-σιγά κάτι γίνεται. Άνοιξε το βυζαντινό λουτρό πρόπερσι, αλλά πλέον ανοί-

γει μόνο για συγκεκριμένες εκδηλώσεις, έχει πρόβλημα στελέχωσης. Τελευταία τοποθετήθηκαν έξω από κάποια μνημεία πληροφοριακές πινακίδες, τις οποίες βέβαια τις καταστρέφουν συνεχώς. Στη Γούναρη οι μισές πινακίδες που έβαλαν καταστράφηκαν την πρώτη εβδομάδα. Αυτό που λένε “Βυζαντινή Θεσσαλονίκη” έχεις την αίσθηση ότι όντως υπάρχει γύρω σου. Και έχουν μείνει και πολλά σπίτια και αστικά κτίρια που είναι τα τελευταία οθωμανικά κτίσματα της περιόδου ’30-’40 και ’50 σε γειτονιές που έχουν διατηρηθεί και είναι ακόμη όμορφες. Το “κόκκινο σπίτι” είναι από τα πολύ ιδιαίτερα του εκλεκτικιστικού στυλ, με στοιχεία δανεισμένα από διάφορα άλλα στυλ, και τώρα είναι ένα θέμα που “καίει”. Ευτυχώς, πάντως, που το αγόρασε κάποιος και τώρα το χτίζει, γιατί είχε αφεθεί στη μοίρα του για αρκετό καιρό. Ήταν να το απαλλοτριώσουν όταν ήταν ο Σαμαράς

Γενικά, είναι προβληματική η σκηνή των κόμικς στην Ελλάδα, γίνονται αρκετές δουλειές, αλλά οι περισσότεροι βιοπορίζονται από κάπου αλλού.

υπουργός Πολιτισμού, αλλά για καλή του τύχη το πήρε κάποιος ιδιώτης – το θέμα είναι να μείνει όρθιο.

— Τι δεν έχει η πόλη; Κάτι που ίσως λείπει είναι η εύκολη μετάβαση στο εξωτερικό, αν και έχει βελτιωθεί αρκετά τελευταία. Χωρίς να θέλω να πω ότι είναι τέλεια η Θεσσαλονίκη, δεν μπορώ να πω ότι μου λείπει και κάτι συγκεκριμένο από την καθημερινότητά μου. Είναι όσο ανθρώπινη θέλω, φεστιβάλ γίνονται, συναυλίες γίνονται. Έχει δύο events κόμικς που πάνε αρκετά καλά. Γενικά, είναι προβληματική η σκηνή των κόμικς στην Ελλάδα, γίνονται αρκετές δουλειές, αλλά οι περισσότεροι βιοπορίζονται από κάπου αλλού. Η παραγωγή των κόμικς απαιτεί πολλές εργατοώρες, οι οποίες πρακτικά είναι απλήρωτες – πρέπει να το κάνεις από τον ελεύθερό σου χρόνο ή να παρακάμψεις κάτι άλλο.

— Από πότε σχεδιάζεις; Από παιδί, από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Νομίζω ότι στην αρχή απλώς αντέγραφα ό,τι κόμικ έπεφτε στα χέρια μου, τα Μίκι Μάους. Τα αντιγράφαμε με φίλους. Όταν είχε βγει το Κόμικς, το 1988, ήμουν 7 χρονών και όλη η παρέα είχε σοκαριστεί. Θυμάμαι, βλέπαμε διαφορά στην ποιότητα των ιστοριών και στο σχέδιο. Υπήρχε περίοδος που κάθε μήνα που έβγαινε το καινούργιο τεύχος, αφού το διαβάζαμε, αντιγράφαμε το εξώφυλλο. Όταν έβγαινε το τρίτο τεύχος, διαβάζαμε ξανά και το πρώτο και το δεύτερο. Τώρα το έχω εγκαταλείψει το σχέδιο, γιατί δεν προλαβαίνω. Η κύρια απασχόλησή μου είναι ορθοδοντικός. Τα κόμικς θέλουν εργατοώρες και δεν γίνονται τόσο εύκολα, θέλουν χρόνο. Η επίσημη εκδοτική μου πορεία ξεκίνησε το 2005, μαζί με το μεταπτυχιακό μου. Είχε βγει ένα άλμπουμ, το Σπιπ και Σπαφ, το 2005. Το 2007 βγήκε ο ΚυρΚονγκ και άλλες ιστορίες – το καλοκαίρι τα έστηνα και κυκλοφορούσαν τον χειμώνα. Προς το τέλος του μεταπτυχιακού ξεκίνησα το Intra Muros μαζί με τον Πέτρο Χριστούλια, αναγκαστικά με συνεργασία, γιατί δεν υπήρχε πια καθόλου χρόνος να κάνω και το σχέδιο. Τώρα δεν το σκέφτομαι πια έτσι, αλλά αν με ρωτούσε κάποιος τότε, θα έλεγα ότι δεν υπάρχει περίπτωση να κάνει άλλος τα σχέδια για τα σενάριά μου. Ο τρόπος που κάνω τα σχέδιά μου σε συνδυασμό με τα σενάρια διαφέρει από δουλειά σε δουλειά, από το μέγεθος του έργου και το στυλ. Αν είναι να κάνεις τριπάκια των τριών καρέ, ο ρυθμός λίγο-πολύ είναι αυτόματα προκαθορισμένος. Είναι δυο-τρία βήματα και γράφονται μαζί με το σκίτσο. Το Γρα Γρου είναι μια μεγάλη παραγωγή. Υπήρχε μια κεντρική ιδέα, ο πυρήνας μιας ιστορίας, μια δική μου ιδέα που τη μοιράστηκα στη συνέχεια με τον Γιάννη Παλαβό, με τον οποίο είχαμε δουλέψει ξανά μαζί στο Πτώμα. Υπάρχουν φορές που μπορεί να μη συμφωνούμε σε όλα, αλλά βρίσκουμε τη λύση κάπου στη μέση.

— Γράφεις και κείμενα, εκτός από τα κόμικς; Έχω βγάλει μια ποιητική συλλογή με χαϊκού απ’ όταν υπηρετούσα τη θητεία μου κι έχω γράψει διηγήματα. Τελικά, όμως, διαλέγω το κόμικ. Η λογοτεχνία χρειάζεται μεγαλύτερο σεβασμό. Το Γρα Γρου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος.

19 22.3.18 – lifo

61

20 estrella: η επιτυχία συνεχίζεται

από τη lifo team

Σ

ε μια εποχή κατά την οποία τα περισσότερα franchises ακολουθούν τη διαδρομή Αθήνα Θεσσαλονίκη, ένα από τα πιο επιτυχημένα πρότζεκτ των τελευταίων ετών στον χώρο της εστίασης και από τα πρώτα που καθιέρωσαν την κουλτούρα του brunch στη χώρα μας, το Estrella, ακολουθεί τον αντίθετο δρόμο και επεκτείνει το δίκτυό του τόσο στην Αθήνα και στην υπόλοιπη Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό! Έτσι, εκτός από τα ήδη υπάρχοντα καταστήματα σε Θεσσαλονίκη, κέντρο Αθήνας, Κηφισιά, Χανιά, Λεμεσό και Λάρισα, μέσα στο επόμενο δίμηνο ετοιμάζονται να ανοίξουν νέα σε Ιωάννινα, Ηράκλειο, Ρέθυμνο, Πάφο, Λάρνακα, Γλυφάδα και Πειραιά. Επίσης, σιγά-σιγά ολοκληρώνονται οι συμφωνίες για καινούργια καταστήματα σε δύο από τις σημαντικότερες μητροπόλεις της Ευρώπης, το Λονδίνο και το Βερολίνο, τα οποία θα μυήσουν τους Ευρωπαίους στο bugatsan, στα pancakes και στα λαχταριστά μπέργκερ. Σε άλλα νέα, και επειδή στο Estrella, ως γνωστόν, αγαπούν πολύ τα κρουασάν, παρουσιάζουν στο κοινό τους το νέο τους προϊόν, που δεν είναι άλλο από το #jezebel. Η νέα προσθήκη στο ήδη πλούσιο μενού είναι ένα αφράτο, κατακόκκινο κρουασάν, γεμισμένο με κρέμα μασκαρπόνε, μαρμελάδα τριαντάφυλλο και γλάσο σοκολάτα-φράουλα.

φωτο: παρισ ταβιτιαν

www.estrella.gr

20 62 lifo – 22.3.18

21

Στο εργαστήριο νανοτεχνολογίας LTFN

από τον m. hulot

Α

φωτο: παρισ ταβιτιαν

υτό που γίνεται στο Εργαστήριο Νανοτεχνολογίας του Τμήματος Φυσικής του Αριστοτελείου είναι κάτι που δεν το βλέπεις (ακόμα) παντού. Η ομάδα των μεταπτυχιακών και διδακτορικών φοιτητών που δουλεύουν σκληρά στα εργαστήρια για να πάνε την επιστήμη πολλά βήματα μπροστά δεν γίνεται εύκολα θέμα, δεν έχει την προβολή που της αξίζει, αλλά αυτήν τη στιγμή φτιάχνει το μέλλον της Ελλάδας πάνω σε κομμάτια διάφανου πλαστικού και δημιουργεί οργανικά ηλεκτρονικά φωτοβολταϊκά με εκτύπωση νανοστρώσεων. Ένα μέρος αυτής της ομάδας μαζί με τον δρα Σπύρο Κασσαβέτη, μεταδιδακτορικό ερευνητή - ΕΔΙΠ, μέλος του Εργαστηρίου Λεπτών Υμενίων, Νανοσυστημάτων & Νανομετρολογίας (LTFN), συναντήσαμε στη Νέα Παραλία, για να μας εξηγήσουν πώς ακριβώς δημιουργούν αυτό το τεχνολογικό θαύμα. «Είμαστε μέλη του Εργαστηρίου Νανοτεχνολογίας», λέει την ώρα που τα παιδιά βάζουν τις ποδιές και τις μάσκες για τη φωτογράφιση, «και βασικά ασχολούμαστε με νέα, προηγμένα υλικά, εφαρμογές στη νανοτεχνολογία, οργανικά φωτοβολταϊκά τα οποία παράγονται με εκτυπώσιμες τεχνολογίες (όπως παλιά εκτύπωναν μελάνι πάνω στο χαρτί, τώρα μπορούμε και εκτυπώνουμε υλικά κι αυτά βοηθούν να φτιάξουμε φωτοβολταϊκά) και με τη νανοϊατρική (δηλαδή φτιάχνουμε ειδικά υλικά τα οποία μπορούν να αποδεσμεύσουν το φάρμακο στοχευμένα στους ιστούς που θέλουμε). Ουσιαστικά κάνουμε από τη βασική έρευνα μέχρι την παραγωγή πρωτότυπων προϊόντων. Το εργαστήριό μας ίδρυθηκε το 1991 και διευθύνεται από τον καθηγητή Στέργιο Λογοθετίδη (Τμ. Φυσικής, ΑΠΘ). Ανάλογα με την εποχή, στο εργαστήριο είμαστε από 20 μέχρι 30 άτομα, μεταδιδακτορικοί ερευνητές, μεταπτυχιακοί και διαδακτορικοί φοιτητές. Ο καθηγητής διευθύνει και το διατμηματικό μεταπτυχιακό “Νανοεπιστήμες και Νανοτεχνολογίες”. Κάθε καλοκαίρι διοργανώνουμε ένα διεθνές συνέδριο στη Θεσσαλονίκη, το οποίο λέγεται “Νanotexnology” (με το ελληνικό “χ” αντί του “ch”). Διεξάγεται τα τελευταία 15 χρόνια και σε αυτό συγκεντρώνονται περισσότεροι από 500 ερευνητές απ’ όλο τον κόσμο, οι οποίοι παρουσιάζουν τις τάσεις της εποχής στη νανοτεχνολογία, στα οργανικά και εκτυπώσιμα ηλεκτρονικά και φωτοβολταϊκά, στη νανοϊατρική.

Η νανοτεχνολογία στην Ελλάδα καλύπτει διάφορους τομείς. Σε κάποια κομμάτια βρισκόμαστε πολύ μπροστά και σε κάποια άλλα αρκετά πίσω σε σχέση με άλλες χώρες. Η νανοτεχνολογία δεν είναι κάτι πολύ μακρινό, τη χρησιμοποιούμε καθημερινά. Π.χ. το smartphone έχει πάνω του νανοτεχνολογία: τα λεντάκια (LEDs) που καταναλώνουν πολύ χαμηλή ενέργεια αποτελούνται από υλικά που ανήκουν στη νανοκλίμακα. Τα φωτοβολταϊκά είναι πρωτότυπα προϊόντα που φτιάχνουμε στο εργαστήριο, οργανικά και εκτυπώσιμα, τα οποία προσπαθούμε σιγά-σιγά να περάσουμε στην αγορά, να τα εκμεταλλευτούμε και να φέρουμε περισσότερο πλούτο στο πανεπιστήμιο και στο εργαστήριο. Όσον αφορά τα φωτοβολταϊκά, προσπαθούμε να βρούμε διάφορες εφαρμογές: Έχουν φορητότητα, είναι ελαφριά, μπορείς εύκολα να τα τοποθετήσεις – σε ένα πρόγραμμα που τελειώσαμε πρόσφατα, συνεργαζόμενοι με partners από όλη την Ευρώπη, τα προσαρμόσαμε στο Cinquecento της Fiat. Μπορούν να τοποθετηθούν ακόμα σε κάποια τσάντα και να δώσουν ενέργεια σε ένα κινητό, που δεν χρειάζεται πολύ ρεύμα – δεν είναι ακόμα για μεγαλύτερες εφαρμογές. Οι τεχνολογίες αυτές είναι αρκετά φτηνές. Όπως τυπώναμε πάνω στο χαρτί την εφημερίδα, τώρα τυπώνουμε νανοστρώματα και ελέγχουμε τι συμβαίνει. Αυτήν τη στιγμή συντονίζουμε την έρευνα σε δύο μεγάλα ευρωπαϊκά ερευνητικά κέντρα, τα Smart line και Cornet. Η γνώση που παράγεται παραμένει στο πανεπιστήμιο, οπότε μπορούμε να την εκμεταλλευτούμε και να προχωρήσουμε περισσότερο. Το εργαστήριο είναι χωρισμένο σε πέντε ομάδες. Αυτή των Οργανικών Εκτυπώσιμων Ηλεκτρονικών και Φωτοβολταϊκών με επικεφαλής τον δρα Αργύρη Λασκαράκη, την ομάδα nanoengineering της νανοϊατρικής με επικεφαλής τη γιατρό Βαρβάρα Καραγκιοζάκη (σε αυτή την ομάδα δημιουργούν δομές υλικών στις οποίες μπορούν να ενσωματώσουν φάρμακα και έτσι να τα εισάγουν οργανισμό – το φάρμακο μπορεί να αποδεσμεύεται με τους ρυθμούς που θα επιλέξουμε εμείς, πρόκειται για στοχευμένη ιατρική). Επίσης, υπάρχει η ομάδα Νανομετρολογίας με επικεφαλής την επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Φυσικής δρα Μ. Γιώτη και η ομάδα που κάνει νανοσωματίδια με επικεφαλής τον δρα Χριστόφορο Γραβαλίδη, η οποία φτιάχνει νανοσωματίδια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε φωτονικές εφαρμογές, δηλαδή εφαρμογές που “μεταχειρίζονται” το φως. Τέλος, υπάρχει και η ομάδα τεχνικής υποστήριξης, η οποία με επικεφαλής τον Μιχάλη Χατζίδη συντηρεί τον ειδικό εξοπλισμό του εργαστηρίου και επιμελείται τις ιστοσελίδες του (Στ. Καραμανίδης). Το μέλλον θα είναι σίγουρα πολύ διαφορετικό απ’ ό,τι σήμερα, αρκεί να μη μεγαλώσουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Δεν υπάρχει ευελιξία λόγω γραφειοκρατίας, αυτό και κάποια άλλα θέματα μας κρατάνε λίγο πίσω. Τα υπερνικάμε, όμως. Δυστυχώς, θα υπάρχουν πάντα και γι’ αυτό πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτά».

21 22.3.18 – lifo

63

q Οι αναμνήσεις από την παιδική ηλικία είναι άπειρες. Είχα το προνόμιο να μεγαλώσω σε μια φτωχογειτονιά δίπλα στο άλσος της Νέας Ελβετίας. Όλη μέρα παίζαμε, ενώ συνέβαιναν διάφορα, κι έχω χαρούμενες αλλά και τραυματικές μνήμες. Η πιο μοιραία όλων ήταν την ημέρα που, καθώς επέστρεφα από το σχολείο, μου ανακοίνωσαν ότι ο πατέρας μου πέθανε από ανακοπή καρδιάς. Ήταν κάτι συγκλονιστικό που άλλαξε τη δική μου ζωή και της οικογένειάς μου. Ένα κομβικό και αναπάντεχο γεγονός, οδυνηρό, αλλά ταυτόχρονα απελευθερωτικό. Υπήρχε πάντα η σκιά του πατέρα μέσα στο σπίτι και όταν εκείνος πέθανε, από τη μια ένιωσα βαθύ πόνο και από την άλλη αισθανόμουν ότι πλέον δεν μπορούσε να ασκεί έλεγχο πάνω μου. Είχα καλλιτεχνικές τάσεις από μικρή ηλικία, αλλά ο εκείνος ήθελε να γίνω γιατρός. Κατά έναν περίεργο τρόπο, λοιπόν, ένιωσα για πρώτη φορά ότι μπορούσα να κάνω αυτό που ήθελα.

απο τον γιαννη πανταζοπουλο. φωτογραφιεσ: παρις ταβιτιαν.

ΟΣΑΛΟΝΙΚΙΟΣ

q Η απώλεια ξεπερνιέται καθώς η μία μέρα διαδέχεται την άλλη, με έναν σιωπηλό τρόπο, και νομίζω ότι πιο αβάσταχτη είναι η απώλεια της μητέρας παρά του πατέρα. Όταν πέθανε η μητέρα μου, με την οποία είχα καλή σχέση, αλλά τα τελευταία χρόνια όχι τόσο στενή, σωματικά τη σκεφτόμουν νυχθημερόν, χωρίς να τη σκέφτομαι με το μυαλό. Ένιωθα μέσα μου αυτή την αποκοπή. Γλυκά-γλυκά, όμως, η ανάμνηση χάθηκε και εξαφανίστηκε. Ο χρόνος επικαλύπτει, επιχωματώνει και έρχεται να σε λυτρώσει από τα πάντα. Ο χρόνος αλλοιώνει τα πάντα, τα αισθήματα και τις αναμνήσεις. Ευτυχώς, διότι αλλιώς δεν θα μπορούσε να ζήσει ο άνθρωπος. Η «αισιοδοξία της μνήμης» εξωραΐζει, αλλοιώνει και διαστρέφει κάθε σκέψη ή γεγονός. Δεν υπάρχει αντικειμενική ανάμνηση, όλα έχουν μια προσωπική πρόσληψη.

q Η ενασχόλησή μου με τη δημοσιογραφία άρχισε στην ηλικία των 28 ετών, στην εφημερίδα «Θεσσαλονίκη». Έγινα διευθυντής της εφημερίδας, διετέλεσα πρόεδρος της ΕΡΤ3, συνεργάστηκα με την «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» και εξέδωσα επτά περιοδικά. Όμως η δημοσιογραφία και η λογοτεχνία είναι ένας τρόπος ζωής, ένα ασίγαστο πάθος, είναι επιλογή, ταλέντο και μια διαδρομή αέναης αγρύπνιας και εγρήγορσης. Προϋποθέτει σταθερό διάβασμα, να μη σου ξεφεύγει τίποτα, να έχεις τη θέληση να βρίσκεσαι συνεχώς μέσα στα γεγονότα, στη γραμμή του πυρός, να μετέχεις στην κοινωνία, να έχεις πλήρη συναίσθηση του τι γίνεται στη χώρα σου και στον κόσμο και φυσικά να έχεις ένα ευρύτερο όραμα. Μακριά από τις σκοτεινές διαδρομές, τα μικροσυμφέροντα και τις φθηνές ιδεολογίες, διότι τότε χάνεις τον προορισμό και το μεγάλο παιχνίδι.

q Η συμβουλή που θα έδινα σήμερα στους νέους δημοσιογράφους είναι να διαβάζουν τις αληθινές πηγές, να εγκύπτουν δηλαδή στις πηγές των υδάτων, να μην περιορίζονται στην ενημέρωση του Διαδικτύου, να μην αφήνουν βιβλίο, ταινία ή μουσική χωρίς να εισχωρούν σε αυτά. Με σοβαρότητα και δυσπιστία και δίχως να παρασύρονται από το lifestyle και την προκατάληψη. Κυρίως, να μη γίνονται ευκαιριακοί κλεφτοκοτάδες. Ο Τύπος, όπως και η Τέχνη, έχει μέσα του κάτι το ιερό. Όταν χαθεί αυτή η ιερότητα, τότε ξεπέφτεις σε μια πολεμική ιδιοτελούς διαδρομής. Χάνεται η βαθιά ανάσα και σβήνει το ευανάπνευστο.

q Για την οικονομική κρίση ευθύνες έχουμε όλοι, σε μεγαλύτερο βαθμό όμως οι πολιτικοί. Έλειψαν οι πολιτικές ηγεσίες, αλλά και όπου υπήρχαν κάποιοι ξεχωριστοί άνθρωποι με άλλες ποιότητες παραγκωνίστηκαν. Να θυμίσω τι συνέβη στον Ράλλη και τι επέλεξαν οι πολίτες στην ψηφοφορία ανάμεσα σε Βενιζέλο και Παπανδρέου. Ήταν μια ψηφοφορία κρίσιμη για το μέλλον της χώρας και από σύμπλεγμα κατωτερότητας επέλεξαν τον Γιώργο Παπανδρέου. Από τότε άρχισε να διολισθαίνει η χώρα.

q Αριστερά δεν μπορεί να υπάρξει σήμερα. Γι’ αυτό και δεν συναντάμε μια επαγγελία που να μπορεί να αναλύσει τη σύγχρονη δομή του κράτους αλλά και να μπορεί να προβλέψει το επερχόμενο. Δεν υπάρχει, λοιπόν, αριστερά, παρά μόνο κομμουνισμός και σοσιαλδημοκρατία. Ο όρος «αριστερά» κακοποιήθηκε, τον καταχράστηκαν πολλοί. Και τον οικειοποιήθηκαν με έναν ύποπτο τρόπο.

q Το χειρότερο χαρακτηριστικό του Έλληνα είναι ο διχασμός. Μας γοητεύουν τα δίπολα γιατί είμαστε γεννημένοι αναρχικοί. Ο Έλληνας είναι ατομιστής κι έχει μια προσωποκεντρική και εγωιστική αντίληψη του κόσμου. Ποτέ μια κοινωνία δεν μπορεί να είναι σε αδιέξοδο. Δυσκολίες και περικυκλώσεις θα βρούμε αρκετές μπροστά μας, αλλά ιστορικά οι κοινωνίες πάντοτε επιβίωναν.

q Ένα τεράστιο ποσοστό των Ελλήνων ασχολείται κατ’ ελάχιστον με τις τέχνες και τα υψηλά, τα οποία θεωρεί ασήμαντα. Και επιλέγει να ξοδεύει τον χρόνο του στο Facebook, στο κινητό και στην τηλεόραση, τα οποία κρίνει πιο σημαντικά. Στην ίδια λογική κινείται και η εκάστοτε νεότητα. Κάποιοι, λοιπόν, θα αγωνίζονται για να επιβιώσουν, έχοντας μια βαθύτατη αδιαφορία για την «υπαρξιακή παραμυθία» όπως είναι το διάβασμα, ο συλλογισμός, η φιλοσοφία, η φωτογραφία. Και μερικοί θα εξακολουθούν να συνεχίζουν την παράδοση των ολίγων. Πιστεύω ότι σε κάθε γενιά γεννιούνται υπέροχα παιδιά, μεγάλοι συγγραφείς και σπουδαίοι ζωγράφοι, διανοούμενοι, σκηνοθέτες.

q Τα social media πράγματι άλλαξαν την καθημερινότητά μας. Αλλά το άγγιγμα ή τον προορισμό δεν μπορεί να τον σταματήσει κανένα Facebook. Το πάθος, η όραση, ο στόχος, ο ίλιγγος της δημιουργίας, ο σπινθήρας, θα εξακολουθούν να εφευρίσκονται μέσα από την ανοιχτή βεντάλια πιθανοτήτων της ζωής. Οι μέτριοι ή οι χαλαροί θα περιπλανηθούν ή θα χαθούν.

q Η λογοτεχνία λειτουργεί ως μια βαθύτερη ανάγκη να βυθιστείς, να κατανοήσεις και να αποδώσεις με νέους τρόπους την ανθρώπινη κατάσταση: τη φαιδρότητα, το μεγαλείο, την τραγωδία, την χθαμαλότητα, το θεϊκό στοιχείο και την ποταπότητα, το κωμικό, το απρόβλεπτο, την ποίηση, το θάμβος. Όλα εκείνα που σε κάνουν να νιώθεις ότι υπάρχουν κόσμοι

64 lifo – 22.3.18

ΣΥΓΓΡΑΦΈΑΣ. ΓΕΝΝΉΘΗΚΕ ΣΤΗ ΧΑΡΙΛΆΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΟΙΚΕΊ ΣΤΟ ΠΑΝΌΡΑΜΑ. ΠΙΣΤΕΎΕΙ ΌΤΙ ΤΟ ΧΕΙΡΌΤΕΡΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΌ ΤΟΥ ΈΛΛΗΝΑ ΕΊΝΑΙ Ο ΔΙΧΑΣΜΌΣ.

κομμουνιστή, που ως κυνηγημένος δεν μπορούσε να βρει εύκολα δουλειά, και μητέρα βασιλόφρονα. Μέσα στο σπίτι επικρατούσε ένας μετεμφυλιακός σπαραγμός. Ήταν μια περίοδος που τριγυρνούσαμε σε χωράφια, παίζαμε σε χωματόδρομους και υπήρχε αλητεία στις γειτονιές. Μια γλυκιά φτώχεια με γλέντια σε παράγκες, με ρετσίνα και ήχους από τραγούδια του Τσιτσάνη. Τον πατέρα μου τον έχασα σε πολύ μικρή ηλικία, όταν εκείνος ήταν 49 ετών κι εγώ μόλις 13. Η μητέρα μου είχε ένα μπακάλικο, το οποίο και μας έζησε. Εκείνη μου εμφύσησε την αγάπη για το διάβασμα και το γράψιμο. Τελείωσα ιδιωτικό δημοτικό γιατί ο πατέρας μου πάντοτε ήθελε να με σπουδάσει, με αποτέλεσμα να πάει στη δασκάλα και να την παρακαλέσει να μην πληρώνει δίδακτρα. Τελικά, πλήρωνε τα μισά και στη συνέχεια με έγραψε παράνομα στο 5ο Γυμνάσιο Αρρένων, που ήταν το καλύτερο της εποχής. Αργότερα έδωσα εξετάσεις και σπούδασα Γαλλική Φιλολογία στο Αριστοτέλειο και ξεκίνησα να εργάζομαι ως μεταφραστής γαλλικών.

ΓΙΏΡΓΟΣ ΣΚΑΜΠΑΡΔΏΝΗΣ

q Γεννήθηκα το 1953 στην περιοχή Χαριλάου της Θεσσαλονίκης. Μεγάλωσα σε ένα φτωχό περιβάλλον με πατέρα

22.3.18 – lifo

65

και σύμπαντα πέραν του καθημερινού και στα οποία όταν καταφύγεις αισθάνεσαι ανάερος, ευτυχής και ισορροπημένος. Εκεί όπου το μυαλό ανακαλύπτει την υπεραξία των πραγμάτων.

q Μέσα από τη συγγραφή βρήκα νέα χαρακτηριστικά του εαυτού μου αλλά και των άλλων. Οι άλλοι είμαι εγώ κι εγώ είμαι οι άλλοι. Γι’ αυτό πρέπει να ταξιδεύεις συνεχώς, για να συναντάς τον σπινθηρισμό και την έμπνευση της νέας αφήγησης. Με αυτό τον τρόπο βιώνεις την ανύψωση και τη διεύρυνση της αυτοσυνείδησης. Όλα αυτά τα επιτυγχάνεις με την απόλαυση του διαβάσματος και της συγγραφής.

q Ζούμε εν ροή και μέσα στη φθορά. Με συγκινούν τα απρόβλεπτα. Μια χειρονομία, μια φράση, ένα πρόσωπο, ένα ζώο, ένα τοπίο, ένας συσχετισμός πραγμάτων που θα λαμπυρίσει και ο φωσφορισμός αυτός θα μου προκαλέσει την πυροδότηση της έμπνευσης. Εκεί είναι όπου ενυπάρχει η ανέλιξη της αφήγησης. Αποφεύγω τα κεκτημένα πεδία και πάντα επιλέγω τις μεταβλητές και όχι τις σταθερές της ζωής.

q Γράφοντας το σενάριο της ταινίας

Όλα είναι δρόμος, διέκρινα ότι όλα στη ζωή μας είναι δρόμοι που διανοίγονται μπροστά μας. Ο καθένας έχει το δικό του μυστικό μονοπάτι και λειτουργούμε ως παγοθραυστικά σε πορείες μη διασφαλισμένες. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει τι θα συμβεί αύριο. Μια αέναη περιπέτεια χωρίς τελειωμό, όπου κατοικεί ο συγκλονισμός.

q Η μαγκιά, η αλητεία και ο υπόκοσμος είναι μια γκρίζα περιοχή. Μια διασύνδεση που κινείται στο περιθώριο, το οποίο δεν μπορεί να επιζήσει αν δεν στηρίζεται στο καθωσπρέπει. Καμία ισχυρή συμμορία δεν μπορεί να επιβιώσει αν δεν στηρίζεται στην αστυνομία και στο κράτος. Εκεί διακρίνεις το αυθεντικό αλλά και τα Ημισκούμπρια. Βέβαια, η έννοια του μυθικού και θρυλικού παλικαρά έχει παρέλθει. Οι σύγχρονες μαφίες είναι πολύ πιο φονικές, αλλά ακόμη κι εκεί υπάρχουν άτομα με τιμή. Ο υπόγειος κόσμος είναι εκείνος που βιώνει με βιαιότητα τα συμβαίνοντα και ζει την περιπέτεια της ζωής με έναν πιο οδυνηρό τρόπο.

ΟΣΑΛΟΝΙΚΙΟΣ

ΓΙΏΡΓΟΣ ΣΚΑΜΠΑΡΔΏΝΗΣ

q Η Θεσσαλονίκη είναι μια υπέροχη πόλη. Αυτό που τη διαχωρίζει είναι το πλούσιο παρελθόν της σε εποχές όπως η μακεδονική, η ρωμαϊκή, η βυζαντινή, η οθωμανική και η νεότερη. Έχει πολλά μνημεία, εκκλησίες και αρχιτεκτονικά κτίρια. Έχει ένα βάθος κι ένα βάρος. Είναι περίπλοκη, πολυπρόσωπη, μυστηριώδης και αινιγματική, με συντηρητικά χαρακτηριστικά αλλά και στοιχεία πρωτοπορίας. Όμως, χωρίς τη συντήρηση, δεν εμφανίζονται οι πρωτοπορίες. Όπως συνέβη και με τους Beatles, που πέτυχαν στο Λίβερπουλ και όχι στο Λονδίνο. Όσο πιέζεις το καπάκι, τόσο θα υπάρχουν από κάτω άνθρωποι που θα το σπρώχνουν προς τα πάνω.

Δεν φοβήθηκα ποτέ στη ζωή μου. Όμως φόβο νιώθω μόνο ως προς την απώλεια του άλλου, ως προς το σωματικό τέλος όσων αγαπώ. Φοβάμαι για τα ζώα που έχω, τα σκυλιά και τις γάτες μου.

q Τη μοναξιά τη βρίσκει κανείς και τη δημιουργεί. Αν την επιλέξεις, όπως και τη μοναχικότητα, είσαι ευτυχισμένος. Ευτυχής είναι αυτός που μπορεί να μείνει μόνος. Βέβαια, υπάρχουν και στιγμές που η μοναξιά γίνεται αφόρητη. Ο έρωτας έχει άπειρες εκδοχές, είτε είναι σωματικός, είτε εγκεφαλικός, είτε πνευματικός. Η ομορφιά έχει πολλές ποικιλίες και υπακούει στις προδιαγραφές του κάλλους. Αλλά υπάρχουν και ποικιλίες που βρίσκονται εκτός αυτού του τυπικού κάλλους κι έχουν μια μοναδική προσωπικότητα, ανεξαγόραστη και ξεχωριστή. Η διάρκεια του έρωτα κρατά περίπου δύο χρόνια και στη συνέχεια είτε χωρίζεις είτε πηγαίνεις σε άλλα επίπεδα, αγάπης, αλληλεγγύης και ευγενικής συνύπαρξης. Ο έρωτας είναι ατάσθαλος. Η αγάπη είναι η δυναμική και όμορφη ισορροπία μέσα στη συγκατάβαση.

q Δεν φοβήθηκα ποτέ στη ζωή μου. Όμως φόβο νιώθω μόνο ως προς την απώλεια του άλλου, ως προς το σωματικό τέλος όσων αγαπώ. Φοβάμαι για τα ζώα που έχω, τα σκυλιά και τις γάτες μου. Πριν από δώδεκα χρόνια έχασα μια γάτα στο εξοχικό μου στη Χαλκιδική και πηγαίνω ακόμη και την ψάχνω. Ξέρω ότι έχει πεθάνει, αλλά δεν μπορώ να την ξεχάσω. Τα ζώα έχουν κάτι πολύ περίεργο μέσα τους, κάτι το αδιαμεσολάβητο. Στοιχεία που μας υπερβαίνουν και δεν μπορούμε να τα καταλάβουμε. Δεν συλλογιούνται και οι μόνες τους ιδιοτέλειες είναι το φαγητό και η προστασία τους. Οι γάτες έχουν κάτι το μεγαλειώδες και τα σκυλιά διακρίνονται για την πίστη τους. Διδάσκομαι από τα ζώα. Μένω έκθαμβος από μια κίνηση, όπως όταν βάζω στο σκυλί μου φαγητό και δεν τρώει, αν πρώτα δεν το χαϊδέψεις. Παρόλο που πεινάει, δεν τρώει αν δεν του προσφέρεις το χάδι. Ακόμη και το πώς τρέμει μερικές φορές είναι ένας τρόπος για να συνειδητοποιήσεις ότι εκεί κατοικεί το ανερμήνευτο.

q Η φθορά του σώματος είναι αναπόφευκτη. Το μυαλό είναι μια εκδοχή της σάρκας. Χωρίς τη σωματική ακεραιότητα δεν μπορείς να υπάρξεις ως πνεύμα. Αν δεν έχεις την αίσθηση της φθοράς και του τέλους, οδηγείσαι στην ύβρη. Τόσο οι νίκες όσο και οι ήττες είναι σημαντικές. Απλώς ο άνθρωπος θέλει πάντα τη νίκη, η ήττα όμως είναι διδακτική. Το χρήσιμο είναι να μπορείς να μετατρέψεις την ήττα σε συγκριτικό πλεονέκτημα, μακριά από την αυταρέσκεια και τις ιδέες μεγαλείου.

q Έχω μετανιώσει για πολλά πράγματα, όπως για το ότι δεν εκτίμησα ορισμένους ανθρώπους όσο θα έπρεπε. Δεν αντιλήφθηκα πόσο σημαντικοί μπορεί να ήταν. Είχα την αλαζονεία της ευμορφίας και της νεότητας και μου έλειπαν η σοβαρότητα, η διάθεση και τα κριτήρια. Όταν είσαι νέος, παρασύρεσαι από την αποδοχή που έχεις από τους άλλους και το βίαιο πάθος να ζήσεις. Προτιμάς να γλεντήσεις από το να σταθμεύσεις σε μια γνωριμία με έναν ωραίο άνθρωπο. Ακόμα μετανιώνω για το ότι πολλές φορές δεν ήμουν τόσο αδιάλλακτος όσο θα έπρεπε. Δεν μπορείς να λειτουργείς πάντα με τα ίδια ρεφλέξ. Λάθη θα κάνεις, αρκεί να μην πράξεις παραπάνω από τρία μεγάλα κατά τη διάρκεια της ζωής σου.

q Τα σημαντικά κρύβονται σε αυτά που χάθηκαν αλλά και σε αυτά που έμειναν δίπλα μας. Θεωρώ όμως ότι αυτά που χάθηκαν σε κινητοποιούν. Μπορείς να χάσεις κάτι και από πείσμα να φτιάξεις κάτι άλλο, για να το αντιρροπίσεις. Κι αυτό είναι μια νίκη. Πιστεύω ότι είμαι πολύ τυχερός άνθρωπος, γιατί δεν μου έτυχαν μεγάλες ασθένειες, μεγάλα τροχαία και η χώρα μου ζει ειρηνικά εδώ και πολλές δεκαετίες.

q Η πληρότητα είναι η ισορροπία. Η ευτυχία είναι έξαρση μικρού χρόνου. Αν και η λέξη «ευτυχία» μου φαίνεται «ψευδομεσοαστική», ελαφρώς Άρλεκιν, πιστεύω ότι η φωτεινή ισορροπία που εμπεριέχει μικρές εξάρσεις είναι η απόλυτη ευτυχία. Την ίδια στιγμή μια βαθιά πληγή μπορεί να αποδειχτεί και αυταπάτη. Η ζωή με έχει μάθει ότι πρέπει να πιστεύεις στις μεγάλες ιδέες και στα μεγάλα οράματα. Να αγαπάς τη γλώσσα και τη χώρα σου. Να είσαι αφοσιωμένος σε ό,τι κι αν κάνεις. Να βυθίζεσαι με έναν πυρετικό τρόπο σε πράγματα που έχεις επιλέξει κι αγαπάς. Τότε κάπου θα φτάσεις. Αντίθετα, αν αλλάζεις ρότα και κατευθύνεσαι στην επιπολαιότητα, είναι βέβαιο ότι δεν θα πας πουθενά. Επομένως, μόνο αφοσίωση. Διότι η λέξη «ελπίδα» δεν σημαίνει για μένα τίποτα. Είναι ένας συνδυασμός παραγόντων και ενεργειών που έχει σχέση με τη βουλησιαρχία. Η βούληση αντλεί από τα δεδομένα και το πάθος συνδυάζει αυτά τα δεδομένα και δημιουργεί το ρήγμα της ελπίδας.

66 lifo – 22.3.18

ΙNFO

Σε λίγες μέρες κυκλοφορεί το νέο βιβλίο του Γιώργου Σκαμπαρδώνη Λεωφορείο – Δεκαεννιά Στάσεις από τις εκδόσεις Πατάκη. Κάθε Σάββατο αρθρογραφεί στην εφημερίδα «Τα Νέα».

SKGNOW

Θήτα design από τους Red Creative για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (2012).

ΩΜΑ

νικη

16

ΜΑΓΑΖΙΑ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΟΠΟΥ ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙΣ ΟΜΟΡΦΑ

ΑΠΟ ΤΗ LIFO TEAM

AΦΙΕΡΩ

Θεσσαλον 22.3.18 – lifo

67

Basilico

Μια πιτσαρία που είναι από μόνη της λόγος να επισκεφτείς τη Θεσσαλονίκη μανιταριών, παρμεζάνα και λάδι τρούφας αλλά και την ελληνική πίτσα με σάλτσα ντομάτας, φέτα, κεφαλοτύρι, γραβιέρα και κασέρι. Και αν είσαι vegan, δεν σημαίνει ότι πρέπει να στερηθείς κάτι σε γεύση ή απόλαυση, γι’ αυτό και το Basilico προσφέρει ένα νοστιμότατο vegan μενού και ένα νηστίσιμο για όσους νηστεύουν. Ένας ακόμη λόγος που ξεχωρίζει το Basilico είναι η οικολογική του συνείδηση. Καθημερινά ανακυκλώνουν το 100% των πλαστικών, γυάλινων και χάρτινων συσκευασιών, γι’ αυτό βραβεύτηκαν από τον Δήμο Θεσσαλονίκης.

Extra Tip: Όσοι έχουν δυσανεξία στη γλουτένη στο Basilico θα βρουν νοστιμότατη glouten free πίτσα μαργαρίτα και πίτα κοτόπουλο.

Λεωφόρος Νίκης 49, Θεσσαλονίκη, 2310 252272 www.basilico.com.gr, FB: basilico

Η κρητική κουλτούρα και γεύση στη Θεσσαλονίκη.

Χαρούπι

SKGNOW

Στη λεωφόρο Νίκης ένας μεγάλος, άνετος και ζεστός χώρος με υπέροχη θέα στη θάλασσα σε περιμένει για να απολαύσεις μία από τις καλύτερες πίτσες της συμπρωτεύουσας. Το μυστικό που κρύβεται πίσω από τη μεγάλη επιτυχία του Basilico είναι οι πάντα φρέσκες και αγνές πρώτες ύλες που χρησιμοποιούν για τα πιάτα. Τα πάντα παρασκευάζονται μέσα στο ίδιο το μαγαζί, όπως και το ζυμάρι, που ετοιμάζεται καθημερινά και κατόπιν ψήνεται σε πέτρινο φούρνο, χαρίζοντάς μας μοναδικά απολαυστικές πίτσες. Στο μενού του θα βρεις, πέρα από τις φημισμένες πίτσες του, και υπέροχα ζυμαρικά, γευστικά ριζότι, σαλάτες και ολόφρεσκες σούπες. Δοκίμασε οπωσδήποτε την πίτσα pesto με φρέσκο βασιλικό, το εξαιρετικό ριζότο μανιταριών με 5 είδη άγριων

Η Κρήτη φημίζεται, μεταξύ άλλων, για τη θεσπέσια κουζίνα και τη θερμή φιλοξενία της. Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά θα τα βρεις στο Χαρούπι, ένα μίνιμαλ παραδοσιακό και ταυτόχρονα σύγχρονο εστιατόριο στα Λαδάδικα. Εκεί ο σεφ patron Μανώλης Παπουτσάκης έχει δημιουργήσει ένα μενού με πρώτες ύλες που έρχονται απευθείας από την Κρήτη και συνδυάζει την παράδοση με τη δημιουργικότητα στη μαγειρική. Το χαρούπι, ένα από τα συστατικά της κρητικής κουζίνας, απ’ όπου πήρε και το όνομά του το εστιατόριο, έχει εδώ την τιμητική του, συνδυάζοντας γεύση και διατροφική αξία. Στο μενού του σε περιμένουν όλες οι αγαπημένες κρητικές γεύσεις. Εξαιρετικό, παραδοσιακό γαμοπίλαφο, αρνί τσιγαριαστό (σφακιανό γιαχνί) με σκιουφιχτά χαρουπιού, γραβιέρα και κρέμα στάκας, χοιρινή καπνιστή Χανίων στη σχάρα με

μωροπατάτες θρουμπάτες και σπαράγγια, νόστιμα ορεκτικά, φρέσκες και δροσερές σαλάτες με προϊόντα από την κρητική γη και πολλά ακόμη υπέροχα πιάτα. Ακόμα, θα βρεις υπέροχο ψωμάκι παράγωγης τους και τυριά από επιλεγμένα κρητικά τυροκομεία. Όμως στο Χαρούπι δεν θα πας μόνο για τα πεντανόστιμα πιάτα του αλλά και γιατί σε ταξιδεύει στην Κρήτη. Με άφθονη τσικουδιά και επιλεγμένες μουσικές από το νησί, νιώθεις σαν να είσαι εκεί. Και επειδή το έθιμο το προστάζει και στο Χαρούπι τα τηρούν αυτά, η πρώτη ρακή είναι κερασμένη για να τσουγκρίσεις πριν αφεθείς στις γαστρονομικές απολαύσεις που σου προσφέρονται.

Extra Tip: Στο Χαρούπι θα βρεις μια πλούσια ποικιλία εξαιρετικών κρασιών από τον κρητικό αμπελώνα.

Δόξης 4, Λαδάδικα, Θεσσαλονίκη, 2310 526262, FB: xaroupi.gr, www.xaroupi.gr

68 lifo – 22.3.18

22.3.18 – lifo

69

Στη Θεσσαλονίκη υπάρχει ένα ιδιαίτερο ζαχαροπλαστείο, που ξεχωρίζει για το ολόφρεσκο χειροποίητο προφιτερόλ του, το Choureal. Στο πρωτότυπο concept του ο επισκέπτης συμμετέχει στη διαδικασία παρασκευής του προφιτερόλ à la minute. Πρόκειται για μια διαδικασία κατά την οποία το προφιτερόλ ετοιμάζεται τη στιγμή που το ζητάς και τα φρέσκα και τραγανά choux γεμίζονται με παραδοσιακή crème pâtissière ή παγωτό μπροστά στα μάτια σου. Επιπλέον, εσύ είσαι αυτός που θα επιλέξεις την επικάλυψη που προτιμάς από σοκολάτες Valrhona. Οι επιλογές πολλές: κλασικές bitter ή γάλακτος, λευκή, καραμέλα, πραλίνα φουντουκιού ζεστή, καθώς και πιο ιδιαίτερες, όπως με γλυκόριζα ή φράουλα. Τέλος, για να ολοκληρωθεί η διαδικασία ετοιμασίας του προφιτε-

ρόλ μένει να επιλέξεις μία από τις γαρνιτούρες, όπως η χειροποίητη σαντιγί, οι ξηροί καρποί, το μπισκότο ή τα φρέσκα φρούτα. Εκτός όμως από αυτή του την πρωτοτυπία, το Choureal ξεχωρίζει και για έναν ακόμη λόγο, τις κορυφαίες πρώτες ύλες του. Χρησιμοποιώντας τα καλύτερα και πάντα φρέσκα υλικά, δημιουργούν για σένα ένα προφιτερόλ που θα σου μείνει αξέχαστο χάρη στην ποιότητα και στη γεύση του. Στο μαγαζί θα βρεις επίσης φρεσκότατα εκλέρ που παρασκευάζονται καθημερινά, τα κλασικά choux au caramel και εξαιρετικό χειροποίητο παγωτό από φρέσκο γάλα και φρούτα.

Extra Τip: Το ξεχωριστό concept του Choureal βραβεύτηκε το 2017 στα βραβεία επιχειρηματικότητας Stelios Awards ανάμεσα σε 90 επιχειρήσεις.

Παλαιών Πατρών Γερμανού 7, Θεσσαλονίκη, 2310 252766, FB: choureal.profiterole

Μια καφετέρια διαφορετική από τις άλλες.

Coffice Books&Coffee

SKGNOW

Choureál

Εκεί θα βρεις λαχταριστό προφιτερόλ που ετοιμάζεται μπροστά στα μάτια σου.

Στη Θεσσαλονίκη υπάρχει ένας ήσυχος πολυχώρος, το Coffice - Books & Coffee, όπου μπορείς να συνδυάσεις τον καφέ με το διάβασμα. Εκεί θα απολαύσεις υπέροχο, φινετσάτο, ιταλικό espresso και θα διαβάσεις ένα βιβλίο από τη βιβλιοθήκη του. Κι αν δεν προλάβεις να το τελειώσεις, μη σκας, μπορείς να το δανειστείς και να το πάρεις σπίτι σου. Στους δύο ειδικά διαμορφωμένους χώρους του θα βρεις την ησυχία που ζητάς για τη μελέτη ή τα επαγγελματικά σου ραντεβού, αλλά και πρίζες και WiFi για το λάπτοπ σου. Στο αναγνωστήριο του επάνω ορόφου θα βρεις μεγάλα τραπέζια, γραφική ύλη και πολλή ησυχία, ενώ στον δεύτερο χώρο, πέρα από το αναγνωστήριο, λειτουργεί και χώρος έκθεσης, φιλοξενώντας όλα τα είδη τέχνης, από πίνακες μέχρι κοσμήματα. Το Coffice όμως φροντίζει και

για την απογευματινή και βραδινή μας διασκέδαση, γι’ αυτό προσφέρει βραδιές πιάνου, παρουσιάσεις βιβλίων, διαλέξεις επιστημονικού, και όχι μόνο, περιεχομένου, ενώ διοργανώνει και τμήματα με ποικίλες δραστηριότητες. Όλα αυτά μπορείς να τα συνδυάσεις με ποιοτικό καφέ ή να επιλέξεις κάποιο ρόφημα από μια μεγάλη γκάμα με εκλεκτές ποικιλίες τσαγιού με υπέροχα αρώματα και γεύσεις, πρωτότυπους χυμούς κ.λπ. Αν πάλι πεινάσεις, θα βρεις νόστιμα σάντουιτς, κρύα ή ζεστά, και υπέροχες βάφλες σε 4 διαφορετικές γεύσεις. Για το βράδυ θα σε περιμένει μια ποικιλία από εκλεκτές μπίρες και κρασιά.

Extra Tip: Στο Coffice θα απολαύσεις ένα καθαρό, άκαπνο περιβάλλον, ενώ οι βιβλιοφάγοι θα ενθουσιαστούν με τη δανειστική του βιβλιοθήκη.

Αιγαίου 62, Καλαμαριά, 2310 403550, FB: cofficebooksandcoffee coffice-books-coffee.business.site

70 lifo – 22.3.18

22.3.18 – lifo

71

Roots

Το αγαπημένο spot των vegetarians στη Θεσσαλονίκη. Σημείο αναφοράς για τους χορτοφάγους και vegans που κινούνται στη Θεσσαλονίκη, το Roots είναι το πρώτο αμιγώς χορτοφαγικό εστιατόριο στην πόλη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι απευθύνεται μόνο σε όσους δεν τρώνε κρέας. Με έμφαση στα καλύτερα υλικά της εποχής, το μενού του Roots προσαρμόζεται σε αυτά κι έτσι αλλάζει τουλάχιστον δυο-τρεις φορές τον χρόνο, ώστε το γευστικό αποτέλεσμα κάθε πιάτου να είναι στο μάξιμουμ. Αν τύχει να το επισκεφτείς, πάντως, αυτή την περίοδο, μην παραλείψεις να δοκιμάσεις την γκιόζα, τους μπροκολοκεφτέδες ή τη vegan εκδοχή της σαλάτας του Καίσαρα, με το jack fruit να προσδίδει στο πιάτο τη γεύση κοτόπουλου.

Must επιλογή, όμως, απ’ αυτές που δεν συναντάς εύκολα και σίγουρα όχι αλλού στη Θεσσαλονίκη, είναι η vegan πίτα-γύρος, ενώ θα βρεις και vegan μπουρίτο. Όλα αυτά θα τα συνοδεύσεις ιδανικά με κάποιo απ’ τα κοκτέιλ μιας αρκετά ενδιαφέρουσας λίστας, όπως το Roots Colada με λευκό και μαύρο ρούμι, amaretto, ανανά, γάλα καρύδας και σιρόπι ζάχαρης. Το Roots θα το βρεις ανοιχτό απ’ τις 10 το πρωί με καφέ, smoothies και φυσικούς χυμούς, και ειδικά τώρα που ο καιρός το επιτρέπει πιάστε θέση σε ένα απ’ τα τραπεζάκια στον πεζόδρομο, μια ανάσα απ’ την πλατεία Αριστοτέλους.

Η «Pizza Please» φέρνει τη ναπολιτάνικη πίτσα στη Θεσσαλονίκη!

PizzaPlease

SKGNOW

Μπαλάνου 4, πλ. Άθωνος, Θεσσαλονίκη, 2310 268063 FB: roots.vegan, Instagram: @roots_vegan

Από το 2015, στον πανέμορφο πεζόδρομο της Αγίας Σοφίας, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, μια αυθεντική ναπολιτάνικη πιτσαρία περιμένει τους λάτρεις της πίτσας. Στον μικρό, κουκλίστικο χώρο της το ζυμάρι φτιάχνεται κάθε μέρα χειροποίητα, ακολουθώντας πιστά την παραδοσιακή συνταγή της Νάπολης και ωριμάζει φυσικά για πάνω από 12 ώρες. Οι έμπειροι pizzaiolοs της «Pizza Please» έχουν εκπαιδευτεί από τον κορυφαίο maestro pizzaiolo της Νάπολης Antonio Petricciulo και δουλεύουν κάθε ζυμάρι σε ανοιχτή κουζίνα με τέχνη και μεράκι, το στολίζουν με αυθεντικά υλικά και το βάζουν στον ξυλόφουρνο για μερικά μόνο δευτερόλεπτα, όπου ψήνεται η λαχταριστή πίτσα σε θερμοκρασίες άνω των 600°C. Στον κατάλογό της θα βρεις κλασικές πίτσες, όπως η πίτσα Margherita με σάλτσα από ντομάτες San Marzano και μοτσαρέλα που εισάγουν οι ίδιοι από τη Νάπολη ή η καυτερή Diavola

με σαλάμι Νάπολης και μοτσαρέλα, ενώ οι πιο τολμηροί θα ξετρελαθούν με προτάσεις όπως η πίτσα Napoli με salciccia, friarielli και μοτσαρέλα ή η Tartufo με grana padano, φρέσκα μανιτάρια, πάστα μαύρης τρούφας, λάδι λευκής τρούφας και φρεσκοτριμμένο πιπεράκι! Στην «Pizza Please» αγαπούν την παράδοση και εκτελούν τόσο πιστά την αυθεντική συνταγή της ναπολιτάνικης πίτσας που τον Δεκέμβριο του 2016 τους αποδόθηκε η επίσημη ναπολιτάνικη πιστοποίηση από την ένωση γαστρονομίας «Arte Bianca».

Extra Tip: Στην «Pizza Please» μάθαμε ότι η τέχνη της παρασκευής της ναπολιτάνικης πίτσας εντάχθηκε τον Δεκέμβριο του 2017 στον κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας από την UNESCO, γεγονός το οποίο γιόρτασε όλη η Ιταλία, ειδικά η Νάπολη και, φυσικά, η «Pizza Please»!

Γεωργίου Σταύρου 9, Αγίας Σοφίας- Θεσσαλονίκη, 231 027 8777 FB: pizzapleasepizza, Instagram: @pizzaplease_official

72 lifo – 22.3.18

Κούκος Τυροπιτάκι

Ένας κούκος φέρνει γεύσεις και μυρωδιές που μας γυρνάνε πίσω σε όσα αγαπήσαμε. Για τους Θεσσαλονικείς ο Κούκος δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις, γιατί είναι πλέον συνυφασμένος με την ιστορία της πόλης. Όλα ξεκίνησαν από ένα ζαχαροπλαστείο στο Ασβεστοχώρι το 1953. Ο Γιώργος Κούκος πλάι στα ονομαστά σιροπιαστά, τα λαχταριστά γαλακτομπούρεκα και τους φρέσκους λουκουμάδες του δημιούργησε και ένα τυροπιτάκι που σύντομα έγινε ξακουστό σε ολόκληρη τη Θεσσαλονίκη, το τυροπιτάκι Κούκος. Τα χρόνια πέρασαν και το 1971 ήρθε η ώρα για ένα διαφορετικό βήμα. Στην παραλία της Περαίας δημιουργήθηκε ένα μικρό μαγαζάκι που πουλούσε αποκλειστικά τα φημισμένα πλέον τυροπιτάκια. Από τότε έγιναν παράδοση και αγαπημένη συνήθεια για τους Θεσσαλονικείς, που σχημάτιζαν ουρές για να τα γευτούν. Εκεί η ιστορία συνεχίζεται από τον Κωνσταντίνο Κούκο. Η τρίτη γενιά, μένοντας πιστή στην παράδοση αλλά και με διάθεση ανανέωσης, περνάει στο επόμενο επίπεδο. Πέρα από τα θρυλικά τυροπιτάκια, προσφέρει πλέον και νέα προϊόντα ζύμης με αγνά και φρέσκα υλικά. Σε ένα ανοιχτό εργαστήριο στο κέντρο της Θεσσαλονίκης μπορείς να παρακολουθήσεις το πάντρεμα της

παράδοσης με τις πιο σύγχρονες μεθόδους αρτοζαχαροπλαστικής. Όλα τα προϊόντα παρασκευάζονται με τις ποιοτικότερες πρώτες ύλες σε έναν παντακάθαρο χώρο σε κοινή θέα, που δεν έχει τίποτα να κρύψει. Εκεί γίνονται όλες οι δοκιμές και δημιουργούνται πρωτότυπες συνταγές. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που οι Θεσσαλονικείς που γνώριζαν τον Κούκο από την Περαία ενθουσιάστηκαν με την άφιξή του στην πόλη. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία συγκινούνται βρίσκοντας τις γεύσεις και τις μυρωδιές που τους μεγάλωσαν και οι νεότερες ηλικίες μαθαίνουν ταχύτατα την ιστορία του ονόματος και βιώνουν έμπρακτα τη σύνδεσή του με την ποιότητα. Καθημερινά στη Βογατσικού σε περιμένει φρέσκος, ευωδιαστός καφές, επιλεγμένα και εκλεκτά προϊόντα, το καλύτερο κατά πολλούς κουλούρι Θεσσαλονίκης και, φυσικά, το θρυλικό τυροπιτάκι του.

Extra Tip: Αν δεν μπορείς να πας ως εκεί, μη σκας. Το ξακουστό τυροπιτάκι αλλά και ό,τι άλλο τραβά η όρεξή σου από τα εκλεκτά προϊόντα Κούκος έρχονται στο σπίτι σου με ένα τηλεφώνημα.

Βογατσικού 10, Θεσσαλονίκη, 2310 242403 FB: koukos1953, Ιnstagram: @koukos.tiropitaki 22.3.18 – lifo

73

Αν επισκεφτείς τη Θεσσαλονίκη, φρόντισε να περάσεις και μια βόλτα από το From Thessaloniki, το πρώτο Greek design souvenir shop που άνοιξε στην πόλη. Κατεβαίνοντας τον πεζόδρομο της Ναυαρίνου από Καμάρα προς παραλία, στη Δημητρίου Γούναρη, θα δεις να ξεχωρίζει η λεύκη του πρόσοψη. Σε ένα μαγαζί-update του μεσοπολεμικού κοσμοπολίτικου souvenir de Salonique, θα βρεις αντικείμενα σχεδιασμένα από ταλαντούχους Έλληνες δημουργούς, που κατασκευάζουν με μεράκι τα καλύτερα αναμνηστικά δώρα, με το καθένα να αφηγείται και από μία ιστορία από τη Θεσσαλονίκη. Δεν είναι τυχαίο που μέσα σε μόλις 16 μήνες λειτουργίας έχει καταφέρει να αγαπηθεί τόσο από Θεσσαλονικείς όσο και από επισκέπτες και έχει γίνει ένα brand από μόνο του. Πίσω από το From Thessaloniki βρίσκονται

δύο γυναίκες, μία αρχιτέκτονας και μία σκηνογράφος. Έχοντας ασχοληθεί με το αντικείμενο ήδη τρία χρόνια ως Heavy Baggage Design, έχουν επιμεληθεί με ιδιαίτερο μεράκι τα πάντα μέσα στο μαγαζί, από το λογότυπο, το οποίο είναι εμπνευσμένο από το στέγαστρο του σιδηροδρομικού σταθμού της πόλης, και τη διακόσμηση μέχρι πολλά από τα αντικείμενα που παρουσιάζουν στον επισκέπτη. Η συλλογή του καταστήματος ανανεώνεται συνεχώς, για να προσφέρει προϊόντα που αναδεικνύουν την αυθεντικότητα και την ποιότητα του εγχώριου design, σε προσιτές τιμές.

Extra Tip: Πλέον μπορείς να αποκτήσεις τις υπέροχες δημιουργίες του From Thessaloniki και από το ηλεκτρονικό του κατάστημα.

Δ. Γούναρη 21, Θεσσαλονίκη, 2310 272298, FB: fromthessaloniki www.fromthessaloniki.com

Ένας χώρος έκφρασης και δημιουργίας στη Θεσσαλονίκη.

SpaceLab

SKGNOW

FromThessaloniki

Εδώ θα βρεις ένα χειροπιαστό κομμάτι της εμπειρίας σου στην πόλη.

Το Space Lab είναι ένας καινούργιος, με ιδιαίτερη αισθητική πολυ-λειτουργικός χώρος έκφρασης και δημιουργίας, ένας «λευκός» καμβάς, ιδανικός για κάθε κοινωνική περίσταση. Ένα μέρος για να δημιουργήσεις, να εμπνευστείς, να μορφωθείς, να επικοινωνήσεις, να γιορτάσεις και να ονειρευτείς. Εκεί, τέχνη, πολιτισμός, τεχνολογία και διασκέδαση συναντιούνται με τον κόσμο της Θεσσαλονίκης. Δημιουργήθηκε τον Δεκέμβριο του 2016 από μια ομάδα νέων ανθρώπων που αγαπούν τη μουσική, την τεχνολογία και τις τέχνες, είχαν το όραμα να παρουσιάσουν στη Θεσσαλονίκη μια σειρά από τα πιο καινοτόμα και ενδιαφέροντα δρώμενα και τα κατάφεραν. Έκτοτε έχουν φιλοξενήσει μερικά από τα πιο φρέσκα και εμπνευσμένα πρότζεκτ της πόλης και έχουν συνεργαστεί με πολλές εταιρείες, οργανισμούς αλλά και ιδιώτες. Μεταξύ άλλων, στον χώρο

έχουν πραγματοποιηθεί workshops, εκθέσεις φωτογραφίας, πάρτι και DJ sets, καθώς και όλων των ειδών πολιτιστικά events. Εξοπλισμένος με την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή και ικανός να αναδιαμορφωθεί ανάλογα με τις ανάγκες σου, αποτελεί το πλέον κατάλληλο σημείο για τη διεξαγωγή οποιασδήποτε εκδήλωσης, έκθεσης, σεμιναρίου, προβολής ή άλλου γεγονότος. Στο Space Lab θα βρεις έναν καθαρό, λειτουργικό χώρο, όπου η δημιουργικότητά σου θα μπορέσει να εκφραστεί και οποιοδήποτε event έχεις κατά νου θα βρει τον ιδανικό χώρο για να διεξαχθεί. Άλλωστε, στόχος της ομάδας πίσω από το Space Lab είναι η συνεργασία με δημιουργικούς ανθρώπους και ομάδες που θα χαρίσουν νέες εμπειρίες στους ίδιους και νέα πνοή στην πόλη.

Extra tip: Το Space Lab διαθέτει χώρο 200 τ.μ. που μπορεί να φιλοξενήσει έως 200 άτομα.

Μοναστηρίου 18, Θεσσαλονίκη, 2310 541040, space-lab.gr FB: spacelabSKG, Instagram: @spacelabskg

74 lifo – 22.3.18

TheBlueCup

CoffeeRoasters&CocktailBar

Εκεί όπου ο καφές είναι επιστήμη και τα κοκτέιλ τέχνη. Αν υπάρχουν μαγαζιά στη Θεσσαλονίκη που ξέρουν πραγματικά από καλό καφέ, τότε ανάμεσα σε αυτά είναι σίγουρα το The Blue Cup. Μοναδική, προσεγμένη εμπειρία με μονοποικιλιακούς speciality καφέδες και χειροποίητες μεθόδους παραγωγής καφέ φίλτρου. Χωρίς υπερβολές, όμως, το ίδιο ισχύει και για τα κοκτέιλ του, αφού οι άνθρωποι εδώ το έχουν εξελίξει πραγματικά σε τέχνη το όλο θέμα.

All-day προορισμός, απ’ αυτούς που συγκεντρώνουν όλα τα καλά για να τους κάνεις στέκι σου, το The Blue Cup το βρίσκεις σε ένα πολύ ιδιαίτερο κτίριο στα Λαδάδικα, εκεί ακριβώς όπου χτυπά η καρδιά της πόλης, σε έναν χώρο μοντέρνο και ζεστό, με έντονα τα στοιχεία του ξύλου και της πέτρας. Εδώ η μέρα ξεκινάει φυσικά με single origins άψογα εκτελεσμένους απ’ τους εξειδικευμένους barista, αφού, εκτός των άλλων, το The Blue Cup έχει ιδρύσει τη δική του ακαδημία καφέ. Επίσης, εδώ θα γευτείς έναν απ’ τους κορυφαίους καφέδες στην Ελλάδα, τον Mokka Speciality Coffee, που απ’ το 2008 εμπορεύονται κατ’ αποκλειστικότητα σε Θεσσαλονίκη και Χαλκιδική οι άνθρωποι του The Blue Cup. Δοκίμασε μοναδικό espresso, aeropress filter, V60, chemex, cappuccino, americano, flat white και άλλα εξαιρετικά ή κάποια απ’ τις μοναδικές γεύσεις τσάι της Suki Tea που προσφέρει, όπως το εξωτικό White Tea Pear, λευκό με αχλάδι, ή το Goji Berry συνδυασμένο με ρόδι.

Κι αν θες πραγματικά να μυηθείς στην «τέχνη» του καφέ, δεν έχεις παρά να παρακολουθήσεις τα ειδικά σεμινάρια Barista & Latte Art που διοργανώνει το The Blue Cup school of coffee. Εκτός του ότι μπορείς να γευτείς μονοποικιλιακούς καφέδες από την Κολομβία, την Αιθιοπία, την Ονδούρα, την Κόστα Ρίκα, το Ελ Σαλβαδόρ, την Κένυα και τον Παναμά, μπορείς να τους προμηθευτείς και για το σπίτι, και μαζί με αυτούς όλα τα αναγκαία αξεσουάρ για την παρασκευή του καφέ. Όσο η ώρα προχωράει, όμως, τα φώτα χαμηλώνουν και στο παιχνίδι μπαίνουν τα εξίσου δυνατά κοκτέιλ. Εδώ έχει γίνει τεράστια δουλειά τα τελευταία χρόνια, γεγονός που το κάνει αληθινό προορισμό για τους γνώστες ή για όσους θέλουν να μυηθούν στην απόλαυση ενός μοναδικού κοκτέιλ, φτιαγμένου για εκείνους.

Kατά καιρούς, σε αυτήν βάζουν τη δημιουργική τους πινελιά κορυφαίοι mixologists, όπως ο Πάνος Κανατσούλης, o μεγάλος νικητής του World Class. Πλάι σε αυτά φιγουράρει ένα εξίσου ενδιαφέρον μενού με την υπογραφή του Γιώργου Παλισίδη, με πιάτα ιδανικά για τσιμπολόγημα συντροφιά με το ποτό και όχι μόνο. Αφράτες τσιαπάτες, φρεσκοφουρνισμένα κροστίνι, επιλεγμένα αλλαντικά και τυριά από διάφορες γωνιές της Ελλάδας, χειροποίητες σος, ρολάκια τσάτνεϊ με καψαλισμένο τυρί και το φημισμένο του Chicken Club είναι μερικά μόνο απ’ τα απίθανα amuse bouche των κοκτέιλ.

Σαλαμίνος 8, Θεσσαλονίκη, 2310 900666, thebluecup.gr, FB: thebluecup.gr 22.3.18 – lifo

75

Περπατώντας στα Άνω Λαδάδικα στη Βίκτωρος Ουγκό θα συναντήσεις το Olicatessen, ένα σύγχρονο παντοπωλείο με προϊόντα μικρών παραγωγών απ’ όλη την Ελλάδα αλλά και υπερτροφές από το εξωτερικό. Η μεγάλη ποικιλία σε βραβευμένα προϊόντα από κάθε γωνιά της Ελλάδας, προϊόντα βιολογικά ή συμβατικά χωρίς γλουτένη και ωμοφαγικά ή χωρίς ζάχαρη που βρίσκεις στα ράφια του είναι ο λόγος που ξεχωρίζει. Ελιές βιολογικές, παραδοσιακά γλυκά, γλυκοπικάντικες μαρμελάδες, αλεύρια μικρών παραγωγών, βότανα, μπαχαρικά, ροφήματα, μπισκότα, δημητριακά, αλλαντικά και πολλά άλλα σε περιμένουν να τα ανακαλύψεις. Στα must try του μαγαζιού είναι οι νοστιμότατες τραγανές μπαγκέτες του, οι εξαιρετικές μπάρες δημητριακών και το φρέσκο γιαούρτι με υπέροχες μαρμελάδες. Στο Olicatessen το 90% των

τροφίμων είναι νηστίσιμα με μια μεγάλη γκάμα από χαλβάδες, ντολμαδάκια, λαχταριστούς μεζέδες και πολλές άλλες πεντανόστιμες επιλογές. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που εκεί οι vegans, οι vegetarians αλλά και όσοι νηστεύουν την περίοδο της Σαρακοστής βρίσκουν τον μικρό, γευστικό τους παράδεισο. Πέρα, όμως, από τα τρόφιμα και τα ντελικατέσεν, στο Olicatessen μας περιμένει και μια σειρά από φυτικά καλλυντικά αλλά και χειροποίητα κουζινικά. Παράλληλα, σε συνεργασία με παραγωγούς, διοργανώνονται συχνά γευσιγνωσίες και σεμινάρια για όσους θέλουν να γνωρίσουν καλύτερα τα προϊόντα τους.

Extra Tip: Στο Olicatessen θα βρεις και κατάλογο με δώρα και καλάθια για τους αγαπημένους σου ή για κάποια επαγγελματική υποχρέωση.

Βίκτωρος Ουγκό 4, Άνω Λαδάδικα, Θεσσαλονίκη, 2313 030286 www.olicatessen.gr/el, FB: olicatessenskg, Instagram: @olicatessen_skg

ΣτουΜήτσου

Ένας καφενές, όπου παράδοση και σύγχρονη μαγειρική συναντιούνται.

ΠαραδοσιακόνΚαφενείον...

SKGNOW

Olicatessen

Όλος ο πλούτος της ελληνικής γης στην καρδιά της Θεσσαλονίκης.

Προχωρώντας στο Καπάνι, την παλαιότερη αγορά της Θεσσαλονίκης, τα αρώματα και οι μυρωδιές των πρώτων υλών θα σε ταξιδέψουν σε μια άλλη εποχή. Εκεί, στο γραφικό πλακόστρωτο της οδού Βλάλη, θα βρεις και το «Παραδοσιακόν καφενείον... Στου Μήτσου». Ένας καφενές με νοοτροπία από τα παλιά αλλά και με μια σύγχρονη ματιά στη μαγειρική, που σε κερδίζει με τη φιλική ατμόσφαιρα που αποπνέει, κάνοντας με έναν τρόπο μαγικό όλους τους θαμώνες του μια μεγάλη παρέα. Θα πας εκεί από το πρωί για τον μυρωδάτο καφέ του και θα μείνεις ως το βράδυ για τους εξαιρετικούς μεζέδες και τα υπέροχα κυρίως πιάτα του, με υλικά επιλεγμένα από όλη την Ελλάδα, που συνδυάζονται με κρητική τσικουδιά, βιολογικό οίνο από το Παγγαίον

Κιλκίς, καθώς και με μια μεγάλη ποικιλία ούζου-τσίπουρου. Στυλοβάτης του καφενέ είναι ο ιδιοκτήτης του Μήτσος, που κάθε μέρα, από τα ξημερώματα ακόμα, πού τον χάνεις πού τον βρίσκεις, πάνω από κάποιον πάγκο της αγοράς θα είναι, επιλέγοντας ό,τι πιο φρέσκο υπάρχει, από κρέας, ψαρικά, μπαχαρικά και οπωροκηπευτικά, για να ευχαριστήσει την πελατεία του, η οποία του ανταποδίδει αυτή του την αφοσίωση με την εμπιστοσύνη που δείχνει στο πεντανόστιμο φαΐ του.

Extra Tip: Ένα από τα πολλά μυστικά της υπέροχης κουζίνας του Μήτσου είναι το μείγμα ελαιολάδου με αιθέριο έλαιο ρίγανης του Μιχάλη Γεωργάρα, προϊόν βιολογικής καλλιέργειας, που απογειώνει τα πιάτα.

Βλάλη 11, Αγορά Καπάνι, Θεσσαλονίκη, 2315 515504 FB: Παραδοσιακό Καφενείο «Στου Μήτσου»

76 lifo – 22.3.18

TGI Fridays

Το αγαπημένο μας στέκι κάνει την κάθε μέρα Παρασκευή και στη Θεσσαλονίκη. Τα TGI Fridays™ με την επιβλητική μπάρα, την αυθεντική αμερικανική αισθητική και τη μοναδική ατμόσφαιρα μας χαρίζουν μοναδικές εμπειρίες. Τώρα, πλάι στις αγαπημένες signature επιλογές και την πλούσια cocktail list, έρχονται ολοκαίνουριες γεύσεις και ανανεωμένες προτάσεις που θα ικανοποιήσουν και τους πιο απαιτητικούς. Ξεκίνα τη Fridays εμπειρία σου με μια Margarita ή ένα κοκτέιλ και συνέχισε με πεντανόστιμα και ποιοτικά πιάτα. Λαχταριστά ορεκτικά, όπως οι Potato Twisters, TexMex πειρασμοί, εξαιρετικά steaks και, φυσικά, Handcrafted Burgers με μπιφτέκι από 100% φρέσκο μοσχαρίσιο κιμά και τα πιο αγνά υλικά. Μία ακόμη αγαπημένη κατηγορία είναι οι living-well επιλογές που συνδυάζουν λαχανικά, υπερτροφές και θρεπτικούς συνδυασμούς. Με μια διαφορετική καθημερινή έκπληξη και με το πιο κεφάτο προσωπικό της πόλης, τα TGI Fridays™ είναι το αγαπημένο στέκι της πόλης.

Πλατεία Αριστοτέλους 3, 2310 242914, Mediterranean Cosmos, 11ο χλμ. Θεσσαλονίκης - Ν. Μουδανιών, Πυλαία, Θεσσαλονίκη, 2310 473760, www.fridays.gr

Pax HomemadeBurgers

Νέο burger spot στο κέντρο της πόλης! Πριν από λίγο καιρό στην καρδιά της Θεσσαλονίκης άνοιξε ένα ακόμα Pax Homemade Burgers. Η αλυσίδα με τα φρέσκα σπιτικά burgers, τον 100% μοσχαρίσιο κιμά, τις φρέσκες τηγανητές πατάτες, τη γνώση και την εμπειρία από την κοσμοπολίτικη και απαιτητική γαστρονομική σκηνή της Νέας Υόρκης έχει ήδη αγαπηθεί από τους λάτρεις των burgers της πόλης. Στο τρίτο Pax, στην Κούσκουρα, σε έναν χώρο με industrial αισθητική, άκρως νεοϋορκέζικη ατμόσφαιρα και γρήγορο on the go service, θα βρεις μεγάλη ποικιλία από burgers που ικανοποιούν και τους πιο απαιτητικούς, όπως το Bourbon Bacon Jam Burger με bacon omelet, το New Yorker Double Burger με διπλό μπιφτέκι, αλλά και burger με κοτόπουλο ή vegetarian. Εκτός από τα burgers, μην ξεχάσεις να δοκιμάσεις και τα λαχταριστά burritos, τα απολαυστικά sandwiches και τις ολόφρεσκες σαλάτες του μαγαζιού.

(ΝΕΟ) Κούσκουρα 3, Κέντρο, 2310 256389, Καλαποθάκη & Βενιζέλου 8, Κέντρο, 2310 221852, Mediterranean Cosmos, Πυλαία, 2310 028650, Delivery: 2310 221970, www.paxburgers.gr FB: PaxBurgers, Twitter: @PaxBurgers, Instagram: @paxburgers 22.3.18 – lifo

77

Παπαρούνα

SKGNOW 78 lifo – 22.3.18

Η αγαπημένη Παπαρούνα της Θεσσαλονίκης ανανεώνεται. Η Παπαρούνα είναι ένα εστιατόριο που εδώ και 14 χρόνια ταξιδεύει τους Θεσσαλονικείς σε μουσικές, γεύσεις και κρασιά από τις γειτονιές της Μεσογείου και του κόσμου. Έχει αγαπηθεί για τη μίνιμαλ αισθητική και κυρίως για τις ψαγμένες γεύσεις που προσφέρει. Φέτος, μετά από χρόνια εμπειρίας, αποφάσισε να αλλάξει και βάζει πλώρη για νέο ταξίδι. Προορισμός, αυτήν τη φορά, η νέα και μοντέρνα Ελλάδα, τις γεύσεις της οποίας μας καλούν να απολαύσουμε. Γι’ αυτό η Παπαρούνα ανανεώνεται ριζικά και στην κουζίνα τα ελληνικά προϊόντα και η θάλασσα κάνουν δυναμικά την εμφάνισή τους. Η μοντέρνα Ελλάδα βρίσκει την έκφρασή της μέσα από παραδοσιακές γεύσεις, «πειραγμένες» από τον δημιουργικό χαρακτήρα της Παπαρού-

νας. Πέρα, όμως, από την κουζίνα ανανεώνεται και η διακόσμηση, με το λευκό και το μπλε, χρώματα που το άκουσμά τους και μόνο σου φέρνει στον νου Ελλάδα, να κυριαρχούν. Πλέον το #nu_modern_greek_cuisine_by_paparouna, παρέα με το concept store #nu_modern_greek, που ανοίγει τις πόρτες του σε λίγες ημέρες δίπλα στο εστιατόριο, θα πραγματεύεται όσα έχουν να κάνουν με τη νέα, μοντέρνα Ελλάδα. Και τα δύο μαζί υπόσχονται να μας ταξιδέψουν απ’ άκρη σ’ άκρη της χώρας με στυλ, άποψη και πάνω απ’ όλα γεύση, πάντα με τον μοναδικό τρόπο της Παπαρούνας.

Extra Tip: Μείνετε συντονισμένοι και ενημερωθείτε για περισσότερες λεπτομέρειες μέσα στις επόμενες μέρες.

Παγγαίου 4 & Δόξης, Λαδάδικα, Θεσσαλονίκη, 2310 510852, www.paparouna.com FB: PaparounaWineRestaurant, Instagram: Paparouna.Restaurant

ΚΡΙΟΣ [21.3/20.4] Αύξηση των ευθυνών προβλέπεται μέσα στις επόμενες μέρες, καθώς την Παρασκευή γυρίζει ο Ερμής ανάδρομος στο ζώδιό σας μέχρι τις 16/4 και θα επηρεάσει κυρίως τους γεννημένους το πρώτο και δεύτερο δεκαήμερο. Θα επικρατεί αρκετή σύγχυση, ενδεχομένως στην ανάγκη σας να διασφαλίσετε την περιουσία σας να σκέφτεστε ανορθόδοξους τρόπους αύξησης τους εισοδήματός σας, δεν θα λείψουν οι καθυστερήσεις και γενικά θα είναι ένα διάστημα κατά το οποίο θα πρέπει να αποφύγετε τις βιαστικές αποφάσεις. Στον τομέα της καριέρας θα συναντήσετε εμπόδια που θα έχουν να κάνουν με τις συνεννοήσεις και καλό είναι αυτή την εποχή να αποφύγετε τις συμφωνίες και τις νέες συνεργασίες. Μελετήστε διεξοδικά τα επόμενά σας βήματα και τον τρόπο που προσεγγίζετε τους άλλους. Στον ερωτικό τομέα υπάρχει έντονο ενδιαφέρον και κερδίζετε τις εντυπώσεις, όμως πρέπει να είστε προσεχτικοί, καθώς υπάρχει κίνδυνος εξαπάτησης.

χή εσωστρέφειας, καθώς την Παρασκευή γυρίζει ο Ερμής ανάδρομος στον Κριό μέχρι τις 16/4 και θα νιώθετε έντονα την ανάγκη να απομονωθείτε, ώστε να δουλέψετε περισσότερο με τον εαυτό σας και να ξεκαθαρίσετε τις σκέψεις σας. Θέματα που έχουν κάνουν με το εξωτερικό, όπως ταξίδια, μπορεί να σας προκαλέσουν κούραση και εκνευρισμό λόγω αντιξοοτήτων, ενώ δεν αποκλείεται να αναβληθεί μια δικαστική σας υπόθεση. Ωστόσο είναι ένα καλό διάστημα για τα οικονομικά σας και σας δίνεται η ευκαιρία να ρίξετε λίγο τους ρυθμούς, ώστε να σκεφτείτε ψύχραιμα τι θέλετε να κάνετε, αποφεύγοντας τις παρορμητικές ενέργειες. Στον οικογενειακό τομέα υπάρχουν εντάσεις που έχουν να κάνουν με την απόσταση των συντρόφων (αν ζει ο ένας από τους δύο μακριά για επαγγελματικούς σκοπούς) και είναι πολύ πιθανό να επέλθει ρήξη στη σχέση σας, αν δεν αντέχετε υπό τις παρούσες συνθήκες.

α πό τη μ αρι βίκυ κα λλέρ γη (starf a x@lif o.g r)

StarFax

γυρίζει ο Ερμής ανάδρομος στον Κριό και καθώς θα διανύει τον τομέα της καριέρας και των φιλοδοξιών θα σας δοθούν ευκαιρίες για να επανασυνδεθείτε με άτομα από το παρελθόν και ενδεχομένως να ολοκληρώσετε μια συνεργασία που είχε μείνει στα σκαριά, να αναθεωρήσετε τις μεθόδους σας και να ασχοληθείτε περισσότερο με τον εαυτό σας. Ωστόσο, δεν θα λείψουν οι αναβολές και τα απρόοπτα στην επικοινωνία. Ειδικά το Σάββατο που θα έχουμε και το τετράγωνο του Ήλιου με τον Άρη θα πρέπει να είστε πολύ προσεχτικοί, καθώς μπορεί να παρεξηγηθούν τα λόγια σας από πρόσωπα εξουσίας ή να προκληθούν εντάσεις με ένα ηλικιωμένο μέλος της οικογένειας. Από την Τρίτη και μετά θα επιβραβευτείτε για τις προσπάθειές σας. Στον ερωτικό τομέα υπάρχει κίνδυνος εξαπάτησης από ένα πρόσωπο με το οποίο νομίζετε πως είστε αδελφές ψυχές. Βγείτε από το απατηλό όνειρο που σας ταλαιπωρεί.

ΠΑΡΘΕΝΟΣ [24.8/22.9] Ο ανάδρομος

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ [22.12/19.1] Η ανάδρομη πορεία του Ερμή από το ζώδιο του Κριού μέχρι τις 16/4 θα σας δώσει την ευκαιρία να ασχοληθείτε με την οικογένεια και θέματα του σπιτιού. Ίσως κάποιοι αποφασίσετε να αλλάξετε τη διακόσμηση του χώρου σας, βάζοντας μια ανοιξιάτικη πινελιά με φωτεινά υφάσματα και διακοσμητικά αντικείμενα, ενώ κάποιοι άλλοι θα αναθεωρήσετε τη στάση σας απέναντι στα αγαπημένα σας πρόσωπα. Επειδή αυτό το διάστημα δεν θα λείψουν οι παρεξηγήσεις, πρέπει να αποφύγετε τις κόντρες και να δείξετε περισσότερη κατανόηση σε τυχόν παράπονα. Στον επαγγελματικό τομέα πρέπει να προσέξετε τις συμμαχίες σας, καθώς υπάρχει έντονο παρασκήνιο και μπορεί να βρεθείτε αντιμέτωποι με δυσάρεστα γεγονότα. Ακατάλληλη εποχή για συνεταιρισμούς και υπογραφές συμβολαίων. Όσον αφορά την ερωτική σας ζωή, η ανάγκη σας για τρυφερότητα δεν ικανοποιείται και αυτό είναι κάτι που σας προκαλεί απογοήτευση, όμως δεν είναι ώρα για να πάρετε σημαντικές αποφάσεις.

ΖΥΓΟΣ [23.9/22.10] Κάτι θετικό ξεκινά για

ΔΙΔΥΜΟΣ [21.5/21.6] Την Παρασκευή έχουμε

ΚΑΡΚΙΝΟΣ [22.6/22.7] Την Παρασκευή

ΤΟΞΟΤΗΣ [23.11/21.12] Η δημιουργική σας

Ερμής στον Κριό από την Παρασκευή μέχρι τις 16/4 θα σας δώσει την ευκαιρία να ασχοληθείτε με θέματα που έχουν να κάνουν με δάνεια, εφορίες κ.λπ., όμως αυτό δεν σημαίνει πως θα λείψουν οι καθυστερήσεις και τα εμπόδια. Ακατάλληλη εποχή για επενδύσεις και αγοραπωλησίες ακινήτων καθώς και για δανεισμό χρημάτων. Όσον αφορά μια πρόσφατη συνεργασία με την οποία έχετε ενθουσιαστεί, κρατήστε μικρό καλάθι, μια και πολύ σύντομα θα διαπιστώσετε πως είναι φούσκα. Στον τομέα της φιλίας υπάρχουν σύννεφα εξαιτίας ενός νέου προσώπου που έχει εισβάλει στη ζωή σας και δημιουργεί ίντριγκες, είναι όμως φρόνιμο να παραμείνετε πιστοί στις μακροχρόνιες σχέσεις που έχουν δοκιμαστεί στο πέρασμα του χρόνου. Στον ερωτικό τομέα μπορεί να βελτιωθεί η κατάσταση μέσα από ένα ταξίδι, οι ελεύθεροι όμως πρέπει να ρίξετε τον πήχη και να πειραματιστείτε με νέα πρόσωπα.

ΤΑΥΡΟΣ [21.4/20.5] Για εσάς ξεκινά μια επο-

την επιστροφή του Ερμή σε ανάδρομη πορεία στον Κριό και μέχρι τις 16/4 θα έχετε την ευκαιρία να ανακαλύψετε ποιοι είναι οι πραγματικοί σας φίλοι. Τώρα θα πρέπει να είστε προσεχτικοί στο πώς εκφράζετε τις θέσεις και τις πεποιθήσεις σας, καθώς θα υπάρχει πρόσφορο έδαφος για παρεξηγήσεις, ενώ είναι πολύ πιθανό να έχετε απροσδόκητες συναντήσεις με άτομα από το παρελθόν. Θέματα καριέρας που σας απασχολούν σας κάνουν να αμφιταλαντεύεστε εξαιτίας του Ποσειδώνα που διανύει τον συγκεκριμένο τομέα και είναι ακατάλληλη εποχή για διαπραγματεύσεις και κλείσιμο συμφωνιών. Οι γεννημένοι τον Μάιο μπορεί να πέσετε από τα σύννεφα, καθώς υπάρχει έντονο παρασκήνιο και αποκαλύψεις σχετικά με φιλικά σας πρόσωπα θα σας απογοητεύσουν. Ιδιαίτερη προσοχή εσείς του δεύτερου δεκαημέρου που παθιάζεστε με νέους έρωτες και δεν βλέπετε τα μελανά σημεία στις σχέσεις. Μην είστε ευκολόπιστοι.

ΛΕΩΝ [23.7/23.8] Για εσάς ο ανάδρομος Ερμής στον Κριό από την Παρασκευή μέχρι τις 16/4 σηματοδοτεί την έναρξη μιας εποχής κατά την οποία σας δίνεται η ευκαιρία να επανεξετάσετε τα σχέδιά σας, να σκεφτείτε σοβαρά αν είστε ικανοποιημένοι από τη ζωή σας, ώστε να αλλάξετε καθετί που σας δυσαρεστεί και να ασχοληθείτε και πάλι με ένα εγχείρημα που είχε μείνει ημιτελές. Όμως, επειδή ο Ερμής έχει να κάνει με την επικοινωνία και τα ταξίδια, δεν θα λείψουν οι καθυστερήσεις και τα απρόοπτα, οπότε πρέπει να είστε προσεχτικοί και να ελέγχετε ξανά και ξανά θέματα που αφορούν εισιτήρια, αποσκευές κ.λπ. Για εσάς που σας απασχολούν θέματα σπουδών θα είναι μια φάση έντονης αναζήτησης. Ενδεχομένως να μην μπορείτε να κατασταλάξετε σχετικά με την κατεύθυνση που έχετε πάρει και θα είστε προβληματισμένοι. Στον ερωτικό τομέα είναι θολό το κλίμα και πρέπει να είστε προσεχτικοί με αυτούς που σας πολιορκούν.

εσάς στον τομέα των διαπροσωπικών σας σχέσεων. Μπορεί να είναι μια καινούργια συνεργασία με το εξωτερικό ή ένα ταξίδι που θα επισφραγίσει τη σχέση σας. Ωστόσο, επειδή την Παρασκευή ο Ερμής γίνεται ανάδρομος στον Κριό μέχρι τις 16/4 δεν θα λείψουν κάποια εμπόδια στις συνεννοήσεις σας. Ενδεχομένως να βρεθείτε αντιμέτωποι με καθυστερήσεις, οπότε θα πρέπει να φανείτε ψύχραιμοι. Στον οικογενειακό τομέα κάνει την επανεμφάνισή του κάποιο πρόβλημα που θα δοκιμάσει τις σχέσεις σας και θα είναι ένα δύσκολο διάστημα. Αποφύγετε συνεργασίες με φιλικά σας πρόσωπα καθώς δεν ευνοούνται και δώστε έμφαση στην ερωτική σας ζωή, που την έχετε παραμελήσει. Οι γεννημένοι το δεύτερο δεκαήμερο ενδεχομένως να περνάτε μια φάση που δεν σας ικανοποιεί ο γάμος ή η σχέση σας και ζείτε με τη φαντασίωση ενός νέου έρωτα. Ωστόσο δεν αποκλείεται να έχετε μια αναπάντεχη συνάντηση με πρόσωπο από το παρελθόν.

διάθεση είναι πεσμένη εξαιτίας μιας αποτυχημένης συνεργασίας που σας πήγε πίσω και δεν έχετε το ψυχικό σθένος να κυνηγήσετε καινούργιες ευκαιρίες. Την Τρίτη γυρνάει ο Ερμής ανάδρομος στον Κριό και μέχρι τις 16/4 θα έχετε την ευκαιρία να ανασυντάξετε τις δυνάμεις σας και να αναλύσετε τις ενέργειες που σας οδήγησαν σε αδιέξοδο. Είναι μια καλή εποχή για να αναζητήσετε νέες πηγές έμπνευσης, δίνοντας έμφαση στις κοινωνικές επαφές και στην ενασχόληση με δραστηριότητες που μπορούν να ενεργοποιήσουν τα ταλέντα σας, καθώς και για να περάσετε περισσότερο χρόνο με τα παιδιά. Στον ερωτικό τομέα, σχέσεις που μπορεί να ξεκινούν με πολύ θετικούς οιωνούς είναι απίθανο να αντέξουν στον χρόνο και καλό είναι να αποφύγετε την επισημοποίησή τους αυτό το διάστημα. Ακατάλληλη εποχή, λοιπόν, για γάμο και δεσμεύσεις. Βιώστε το παρόν απολαμβάνοντας τις στιγμές.

ΥΔΡΟΧΟΟΣ [20.1/19.2] Την Παρασκευή γυρίζει ο Ερμής σε ανάδρομη πορεία στον Κριό και μέχρι τις 16/4 θα επηρεάζει κυρίως την επικοινωνία και τις μετακινήσεις σας. Τώρα οι ιδέες σας θα είναι μεν πολλές, αλλά δεν θα είστε σε θέση να τις βάλετε σε μια σειρά, κάτι που θα σας προκαλεί κούραση και ψυχική φόρτιση. Είναι πολύ σημαντικό να ελέγχετε τακτικά το μεταφορικό σας μέσο για τυχόν βλάβες προτού ξεκινήσετε ένα ταξίδι, την ηλεκτρονική αλληλογραφία σας που μπορεί να πέρασε κατά λάθος στα άχρηστα αρχεία, με κίνδυνο να χάσετε κάποια σημαντική επικοινωνία και γενικά να είστε προσεχτικοί στην έκφραση του λόγου σας. Στον οικονομικό τομέα δεν είναι σταθεροποιημένη η κατάσταση και μπορεί να αναβάλετε τον γάμο σας, κάτι που δεν είναι απαραίτητα κακό. Σχέσεις που ξεκινούν τώρα μπορεί να εμπεριέχουν και κάποιο κίνδυνο εξαπάτησης και πρέπει να είστε πιο δύσπιστοι, ώστε να αποφύγετε τις απογοητεύσεις.

ΣΚΟΡΠΙΟΣ [23.10/22.11] Με τον Ερμή ανά-

ΙΧΘΥΣ [20.2/20.3] Με τον Ερμή ανάδρομο

δρομο στον Κριό μέχρι τις 16/4 θα έχετε την ευκαιρία να επανεξετάσετε σχέσεις και συνεργασίες και να βάλετε μια τάξη σε θέματα της καθημερινότητας ή της δουλειάς σας. Επικοινωνιακά προβλήματα και εμπόδια στη συλλογική εργασία θα σας κάνουν να επανεξετάσετε τις αποφάσεις και τις ενέργειές σας και ίσως θελήσετε να διορθώσετε τα κακώς κείμενα, όμως η ψυχική σας αστάθεια θα είναι κακός σύμβουλος. Πρόσωπο του γυναικείου φύλου ανατρέπει τα σχέδιά σας και επειδή είναι ένα διάστημα κατά το οποίο σας απασχολούν πολλά θέματα, η αφηρημάδα σας μπορεί να προκαλέσει απώλεια χρημάτων ή εγγράφων, οπότε πρέπει να είστε πολύ προσεχτικοί στις συναλλαγές σας. Ασχοληθείτε με θέματα υγείας που κάνουν την εμφάνισή τους και πάρτε και μια δεύτερη γνώμη, καθώς υπάρχει περίπτωση να λάβετε λάθος αποτελέσματα. Στον ερωτικό τομέα η κατάσταση είναι ασταθής και μπορεί να φάτε τα μούτρα σας.

πλέον από το ζώδιο του Κριού μέχρι τις 16/4, θα σας δοθεί η ευκαιρία να επανεξετάσετε τον προϋπολογισμό σας, να σκεφτείτε κατά πόσο είστε ικανοποιημένοι από τη δουλειά σας και από τη ζωή σας γενικότερα και να αναζητήσετε νέες κατευθύνσεις που θα σας δώσουν ικανοποίηση. Επειδή είναι μια εποχή κατά την οποία επικρατεί αρκετή σύγχυση, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στις συναλλαγές σας. Καλύτερα να αποφύγετε τις νέες συμφωνίες και τις υπογραφές συμβολαίων και να δώσετε έμφαση στην επίλυση θεμάτων που μπορεί να αφορούν την περιουσία σας. Οι γεννημένοι το δεύτερο δεκαήμερο μπορεί να παρεξηγηθείτε με φιλικά σας πρόσωπα λόγω της αδυναμίας τους να κατανοήσουν τις ανάγκες σας, ενώ οι υπόλοιποι θα ζήσετε ένα ερωτικό ειδύλλιο που θα αλλάξει τον τρόπο ζωής σας ριζικά. Τα οικονομικά σας βελτιώνονται και μπορείτε να οργανώσετε ένα ταξίδι με το ταίρι σας, που θα αναθερμάνει τη σχέση σας.

Sudoku No 547 7

2 4 8 3

7 8

3 3 1

4 3

5

1 9 6

5

2

4 3

7 8 4

6 8

Η λύση του προηγούμενου 7 8 4 2 3 6

1 3 6 5 9 4

2 5 9 1 7 8

6 1 2 7 4 3

4 9 5 8 1 2

8 7 3 6 5 9

5 2 7 3 8 1

3 4 1 9 6 7

9 6 8 4 2 5

9 7 4 8 3 2 6 5 1 1 2 6 5 7 4 9 8 3 5 8 3 9 6 1 4 2 7

22.3.18 – lifo

79

22—28.03.2018

TheLiFOTeamPicks

aπό ό σα ζήσα μ ε την προηγ ο ύμεν η ε βδομάδ α

!

80 lifo – 22.3.18

Είμαι πολύ χαρούμενη που έχω την τύχη να συνεργάζομαι με δύο πολύ νέα παιδιά που έχουν έρθει στην ομάδα της LifΟ, την Άννα Κόκορη και τον Άκη Κατσούδα. Εκτός από τη φρεσκάδα που φέρνουν τα κείμενά τους τους, αισθάνομαι πως είναι προνόμιο να έχεις κοντά σου ικανούς και ορεξάτους ανθρώπους.

Ένα βιβλίο που είχα βάλει εδώ και καιρό στο μάτι διαβάζω αυτές τις μέρες, τα Πορφυρά Πανιά του Αλεξάντρ Γκριν, σε μια υπέροχη έκδοση από τις εκδόσεις Κίχλη. Εν μέσω μιας τοξικής εβδομάδας με μητροπολίτες που φτύνουν, Τούρκους που απειλούν και μπόλικη αφρικανική σκόνη, αυτό το γοητευτικό ρομαντικό παραμύθι που γράφτηκε το 1923 ήταν ό,τι ακριβώς χρειαζόμουν.

Πρώτη φορά στη ζωή μου βρέθηκα στη Θεσσαλονίκη πριν από λίγες μέρες. Είναι η πόλη που οι μισοί που γνωρίζω απεχθάνονται και οι άλλοι μισοί λατρεύουν. Δεν ξέρω αν έπαιξαν ρόλο οι ιδανικές καιρικές συνθήκες, αλλά εμένα μου άρεσε πολύ. Η νέα παραλία αλλά και οι πλατείες, οι φαρδιοί δρόμοι και οι αρχαιολογικοί υπαίθριοι χώροι που συναντάς της δίνουν έναν αέρα ευρωπαϊκής πόλης που η Αθήνα σίγουρα δεν διαθέτει. Ανυπομονώ να ανέβω ξανά να την γνωρίσω καλύτερα.

Βλέποντας την ευγενική φιγούρα της Καπετανέα σε έναν παράταιρο για εκείνη χώρο, αυτόν του υπουργείου Πολιτισμού, να μιλάει με πάθος και χωρίς ξύλινα λόγια για τους χορευτές που θα κατέβουν στην Καλαμάτα –μια πόλη που έχω την αίσθηση ότι ανθεί τελευταία– για το φετινό Φεστιβάλ Χορού, σκέφτηκα ότι αρκούν, τελικά, δυοτρεις άνθρωποι που απλώς επιμένουν στην τέχνη τους μέσα στη γενικότερη ασχήμια. Αν στρέψεις το βλέμμα στο καλό, κάτι θα βγει. Πολλές φορές μπορείς να παίρνεις την ομορφιά στα γονατά σου, χωρίς να βλαστημάς.

Μετά τον Αμβρόσιο αθωώθηκε και ο Πάνος Καμμένος που είχε προτρέψει (κυριολεκτικά, όχι μεταφορικά) ανθρώπους στον δρόμο να λιντσάρουν έναν πολιτικό του αντίπαλο. Και αναρωτιέμαι: «Τι στην ευχή πρέπει να κάνει κάποιος για να καταδικαστεί για υποκίνηση μίσους και προτροπή σε βία; Να πάει να βάλει όπλα στα χέρια των ανθρώπων και να πιέσει και τη σκανδάλη;».

Καλά: Η θέα της χιονισμένης κορυφής του Ολύμπου τις μέρες της αστραφτερής διαφάνειας. Τα Δέντρα, πολλά δέντρα της Ρούλας Γεωργακοπούλου (εκδόσεις Πόλις) που είναι μια τρυφερή, αλλά καθόλου αισθηματολογική συνομιλία με τη μάνα, τις μνήμες και τον τόπο καταγωγής ενός παράξενου δεσμού.

H κασετίνα των Felt («Τhe splendour of fear») με την επιμέλεια του Laurence ως δώρο της εβδομάδας. Κακά: Η τεράστια πληγή και ντροπή του Αφρίν. Τα πελατειακά παιχνίδια στην ανώτατη εκπαίδευση με αύξηση του αριθμού εισακτέων, ίδρυση νέων τμημάτων κ.λπ. Το 76% υπέρ του Πούτιν.

Μερόπη Κοκκίνη

Κορίνα Φαρμακόρη

Νινέττα Γιακιντζή

Τίνα Μανδηλαρά

Άρης Δημοκίδης

Νικόλας Σεβαστάκης

Μαρία Παππά

Βαγγέλης Λιακόγκονας

Χρήστος Παρίδης Δύο σπουδαίοι υπερήλικες, αλλά ενεργοί καλλιτέχνες με έκαναν να νιώσω μεγάλη πληρότητα αυτές τις μέρες. Ο Βλαντίμιρ Ασκενάζι, με το απόλυτο σφρίγος που διέθετε καθώς διηύθυνε τη 10η Συμφωνία του Σοστακόβιτς, και η Ανιές Βαρντά, με την ταινία της Πρόσωπα και Ιστορίες. Ο διάσημος πιανίστας και μαέστρος, αφού αποθεώθηκε και αποχώρησε μαζί με την ορχήστρα, επέστρεψε στη σκηνή μόνος του, σαν μαθητούδι, να πάρει την μπαγκέτα που είχε ξεχάσει, και εισέπραξε από τους τελευταίους θεατές που είχαμε ξεμείνει ένα ακόμα αυθόρμητο χειροκρότημα. Χαμογέλασε και μας έστειλε ένα φιλί. Η υπέροχη σκηνοθέτις, στην τόσο τρυφερή ταινία που έκανε σε συνεργασία με τον κατά πολύ νεότερό της εικαστικό JR, φτάνει έξω από το σπίτι του Ζαν Λικ Γκοντάρ και περιμένοντας τον συνεργάτη της, ο οποίος την έχει στήσει, καταρρέει συναισθηματικά. Δακρύζει και χάνει προς στιγμήν την ισορροπία της. Σαν ένας μικρός θάνατος.

Θοδωρής Αντωνόπουλος

Χριστίνα Γαλανοπούλου

Γιάννης Κωνσταντινίδης

Γιάννης Παπαϊωάννου

Θα ήταν παρήγορο, σε συνέχεια της επαίσχυντης απόφασης που πάρθηκε πριν από μία εβδομάδα για την αθώωση του Αμβρόσιου, να σκεφτόμουν ότι τουλάχιστον ο ίδιος δεν κουβαλά τη μέση αντίληψη του ποίμνιού του. Κι όμως, μια ανάμνηση δεν με αφήνει να παρηγορηθώ. Πάνε κάπου δέκα χρόνια από τότε που, παρ’ ότι δεν είμαι θρησκευόμενος, συνήθιζα να ξαποσταίνω από ποδηλατική βόλτα σ’ ένα ξωκλήσι, ανάβοντας ένα κερί. Μια μέρα το έκανα χωρίς να αφήσω ψιλά στο παγκάρι, ενώπιον μιας νεωκόρισσας. Καβάλησα το ποδήλατο για να φύγω, αλλά την άκουσα να μου φωνάζει ότι τσάμπα πίστη δεν υπάρχει. Δεν σταμάτησα να κάνω πετάλι. Διότι διαφαινόταν από τότε: λάθος πρότυπα και αντιλήψεις έχουν μπολιάσει μεγάλη μερίδα των πιστών. Άραγε, υπάρχει επιστροφή;

Γιάννης Πανταζόπουλος

«Η αγάπη μακροθυμεί, χρηστεύεται, η αγάπη ου ζηλοί, η αγάπη ου περπερεύεται, ου φυσιούται, ουκ ασχημονεί, ου ζητεί τα εαυτής, ου παροξύνεται, ου λογίζεται το κακόν, ου χαίρει επί τη αδικία, συγχαίρει δε τη αληθεία, πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει. Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει». Αποστόλου Παύλου, Προς Κορινθίους Επιστολή Α’. Forward to μητροπολίτη Αιγιαλείας και Καλαβρύτων Αμβρόσιο, ενταύθα.

Το προηγούμενο Σάββατο, για πρώτη φορά μετά από χρόνια παρακολούθησα ολόκληρη Θεία Λειτουργία. Βρέθηκα εκεί γιατί θα ακολουθούσε το μνημόσυνο του παρ’ ολίγον πεθερού μου, ενός ανθρώπου που αγαπούσα και σεβόμουν πολύ για την καλοσύνη και την καθαρότητα του χαρακτήρα του. Στο τέλος της λειτουργίας, άκουσα τον ιερέα να λέει: «Να θυμάστε ότι εμείς σας αγαπάμε όλους, από τα άκακα βρέφη μέχρι τους βαθιά αμαρτωλούς. Και σας μνημονεύουμε όλους στις προσευχές μας». Θα ’θελα να πιστεύω ότι αυτό ειπώθηκε από καρδιάς και ως αντίδραση στην απερίγραπτη κακότητα και στη ρητορική μίσους του Αμβρόσιου. Αλλά δεν μου αρκεί. Αν αυτό ήταν, ας πούμε, αντίσταση, δεν μου αρκεί. Και μοιραία αναρωτήθηκα: «Όντως μας αγαπάτε όλους; Όλους - όλους;». Βλέπετε, πλέον κολάζεσαι, χωρίς να θες…

Από το κωμικό 76,65% της επανεκλογής Πούτιν συνήλθαμε σχετικά εύκολα, χάρη σε τρία αποσπάσματα από την Άννα Καρένινα του Λέοντος Τολστόι, που χρησίμευσαν ως βαρβιτουρικά: α) «Ο σεβασμός εφευρέθηκε για να συγκαλύπτει το κενό που χάσκει λόγω απουσίας αγάπης», β) «Ας είσαι κακός… Όμως, τουλάχιστον, μην είσαι ψεύτης, μη γίνεσαι απατεώνας». Το δε τελευταίο διακρίνει κάτι στο έρεβος της διαφοράς των φύλων: γ) «Όλα τα κορίτσια του κόσμου χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Στην πρώτη περιλαμβάνονται όλα τα κορίτσια του κόσμου, εκτός από αυτήν. Νιώθουν τα ίδια συναισθήματα και είναι απλά, συνηθισμένα κορίτσια. Στη δεύτερη κατηγορία –δηλαδή, στην κατηγορία που περιλαμβάνει μόνο εκείνην μόνη της– δεν υπάρχουν αδυναμίες, γιατί αυτή είναι ανώτερη από οτιδήποτε άλλο στην ανθρωπότητα». Μπράβο, κοριτσάρα μου!

Οι προγραμματιστές, όπως και το Facebook, αγαπούν τα δεδομένα. Όσο περισσότερο γνωρίζουν τους χρήστες τους, τόσο πιο αποτελεσματικά μπορούν να τους στείλουν διαφημίσεις ή να μάθουν πώς να τους κάνουν να ξοδεύουν περισσότερο χρόνο στις εφαρμογές τους. Αυτό θα ήταν αδύνατο να γίνει χωρίς να γνωρίζουν την πραγματική τους ταυτότητα. Η λειτουργία της «Ανώνυμης Σύνδεσης» μέσω Facebook σε μια εφαρμογή τρίτων θα μπορούσε να έχει αλλάξει πραγματικά την πολιτική του κοινωνικού δικτύου σε μια πιο ανθρώπινη βάση, αλλά, παρ’ ότι σχεδιάστηκε το 2014 και παρουσιάστηκε επίσημα από τον Zuckerberg, δεν λανσαρίστηκε ποτέ για να μη χαλάσει το χατίρι των προγραμματιστών και των διαφημιστών.

Για φαντάσου, στη Γαλλία συνέλαβαν τον Σαρκοζί και εδώ πέρα κοιμόμαστε τον ύπνο του δικαίου. Μερικές σκέψεις μετά τη σύλληψη: Θα συλλάβουν και την Κάρλα; Σε άλλα νέα, ένα από τα καλύτερα πράγματα που είδα τελευταία ήταν το ανεπανάληπτο Mirror της Vicki Bennett στην Ταινιοθήκη, στο πλαίσιο του φεστιβάλ Shadow Libraries που διοργάνωνε η Στέγη. Το έργο της βασίζεται στο κινηματογραφικό και μουσικό κολάζ και υπογράφει ως People like Us. Απίστευτη ψυχεδελική εμπειρία για 35 λεπτά που απλώς δεν ήθελες να τελειώσουν.

Από το ταξίδι στη Θεσσαλονίκη διαπίστωσα ότι στη συμπρωτεύουσα φυσάει πλέον καθαρός αέρας. Ανακτά μια νέα δυναμική και διαφαίνεται ότι έχει αφήσει πίσω της τα κλειστοφοβικά, οπισθοδρομικά και συντηρητικά αντανακλαστικά της. Το κυριότερο χαρακτηριστικό που κρατώ όμως από την πόλη του Θερμαϊκού είναι οι νέοι άνθρωποι που κατέκλυζαν την παραλία σε όλη της την έκταση. Νεαρά άτομα που απλώς κάθονταν, συζητούσαν, γελούσαν, χάζευαν, ερωτεύονταν και απολάμβαναν τις απλές, καθημερινές στιγμές. Είναι κάτι που ζήλεψα σε σχέση με την Αθήνα. Τη ζωντάνια και το μεγαλείο της απλότητας. Μάλλον λίγη χαλαρότητα είναι απαραίτητη.