Τεύχος 626

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

free press

ολα για την αθηνα! δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ κυκλοφορει καθε πεμπτη

21.11.2019

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

γεύση σελ. 48–82

Η ΝΑΤΑΣΣΑ ΜΠΟΦΙΛΙΟΥ ΦΕΤΟΣ ΘΑ ΣΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΗΣΕΙ ΟΣΑ ΑΓΑΠΑΣ

Free Press media brand 2019 Βάσει στοιχείων Bari-Focus

ΕΔΑ ΑΤΤΙΚΉΣ Η ΚΑΡΔΙΆ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΎ ΑΕΡΊΟΥ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΉ Η ΛΙΝΑ ΜΕΝΔΩΝΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΘΗΝΑΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΣΤΕΓΗ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΗ ΧΑΣΕΙΣ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΊ Το βιβλίο της Α,ΜΠΑ

Οι 100 καλύτερες απαντήσεις

Αυτό που ξεχωρίζει την Α,μπα είναι η μοναδική ευστροφία και ευθύτητά της. Σε αντίθεση με το κουρασμένο, ακκιζόμενο, ψευδοεπιστημονικό και συχνότατα βλακώδες ύφος των ανάλογων στηλών, η Α,μπα είναι μια έξυπνη νεαρή αρχιτέκτων (που πλέον ζει στην Αμερική), μισεί τα στερεότυπα μέσα στα οποία οι γυναίκες ασφυκτιούν, παρακολουθεί τη νέα συζήτηση γύρω από τον σεξισμό και τα φύλα και δεν μασάει καθόλου στις «ιερές» προκαταλήψεις που ορίζουν τις σχέσεις και την κοινωνία. Στο βιβλίο αυτό η Α,μπα συγκέντρωσε τις 100 καλύτερες απαντήσεις που έδωσε ποτέ. Τις αξιολόγησε σύμφωνα με τη γνώμη των αναγνωστριών της, με τις οποίες άνοιξε μια σχετική συζήτηση πριν από λίγους μήνες. Καλύπτουν ποικίλα θέματα που αφορούν τις γυναίκες: φιλία, σχέσεις, σεξ, body-shaming, γονιμότητα και παιδιά, καριέρα, διακρίσεις, σεξισμό, οικογενειακές σχέσεις κ.λπ. Με τις διαφωτιστικές, απλές και έγκυρες απαντήσεις της η Α,μπα αποδεικνύεται μια σοβαρή, ενημερωμένη, διασκεδαστική και πολύτιμη φίλη.

ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ & ΣΤO www.lifoshop.gr 2 lifo – 21.11.19

ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ

Αγαπητή Α,μπα

Η καλτ της Α,μπα είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο «αθόρυβα» φαινόμενα του ελληνικού Ίντερνετ. Πρόκειται για τη φανατική κοινότητα των Αμπαχόλικς που δημιουργήθηκε γύρω από το ομώνυμο μπλογκ της Λένας Φουτσιτζή στη LiFO και αυτονομήθηκε σε ένα δημοφιλέστατο site που απαντάει καθημερινά στα ποικίλα ερωτήματα γύρω από σχέσεις, κοινωνία, φεμινισμό, σεξουαλικότητα κ.ά.

210

ΛΕΝΑ ΦΟΥΤΣΙΤΖΗ

☛ Στο προηγούμενο τεύχος της LifO ο Νικόλας Σεβαστάκης έγραψε για τη λεπτή γραμμή της δημοκρατίας. Ο χρήστης pane σχολίασε σχετικά: «Το κακό είναι ότι συχνά εγκλωβιζόμαστε σε δίπολα, τα οποία απέχουν πολύ από την περίπλοκη πραγματικότητα. Μπορεί ένας αριστερός να λέει ότι είναι με τους κλέφτες, αλλά να μην έχει κλέψει τίποτα στη ζωή του. Επίσης, μπορεί ένας δεξιός να ωρύεται για την πατρίδα και το αρχαίο της μεγαλείο, αλλά τη νύχτα να επιδίδεται σε λαθρανασκαφές και αρχαιοκαπηλία. Ένας αριστερός να μιλά για τα δικαιώματα του εργαζόμενου και ταυτόχρονα να εκμεταλλεύεται στη δική του επιχείρηση ανθρώπους χωρίς ένσημα, ενώ, από την άλλη, ένας δεξιός να δείχνει ανθρωπιά στους υπαλλήλους του. Αυτό το δίπολο που τσουβαλιάζει τους ανθρώπους σε δύο και μόνο κατηγορίες, αριστερούς και δεξιούς, εκτός του ότι πλέον δεν σημαίνει τίποτα, είναι το πιο επικίνδυνο πράγμα για τη δημοκρατία. Βάζουμε με απλοϊκό τρόπο ταμπέλες στους ανθρώπους και δεν ακούμε τι μας λέει πραγματικά ο άλλος». Από τον διάλογο που άνοιξε στα σχόλια, ενδιαφέρον είχε αυτό του Άρη Κωνσταντινίδη, ο οποίος ανέφερε τα εξής: «Στη χώρα της ανομίας δεν νομίζω ότι μπορούμε να κρατάμε ίσες αποστάσεις. Ας ρίξει μια ματιά ο καθένας γύρω του και θα καταλάβει τι συμβαίνει: τρόπος οδήγησης, γκράφιτι και σκουπίδια παντού, παραβατικότητα στα πανεπιστήμια και στα σχολεία, καταλήψεις κ.ο.κ. Δεν υπάρχει κανένας δισταγμός! Δεν μπορούμε σε μια τέτοια κοινωνία, που προ πολλού έχει χάσει το μέτρο, να μιλάμε για λεπτές γραμμές. Η δημοκρατία έχει χρέος να αντιδράσει. Ακόμα κι αν σε ορισμένες περιπτώσεις έχει υπάρξει “υπερβάλλων ζήλος”, πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η ασυδοσία είναι αναγκαίο να υποχωρήσει. Είναι ζήτημα αξιοπρέπειας». ☛ Το άρθρο του Κωστή Παπαϊωάννου με αφορμή την έξαρση που γνωρίζει για άλλη μια φορά το προσφυγικό, που εξακολουθεί να βρίσκεται στο προσκήνιο της επικαιρότητας, προκάλεσε πληθώρα αντιδράσεων. Μεταξύ αυτών ξεχώρισαν οι εξής παρατηρήσεις του Νίκος Νικολαΐδης – ΣΦ: «Αυτό που δεν μπορώ να καταλάβω όλα αυτά τα χρόνια της προσφυγικής-μεταναστευτικής κρίσης που γνωρίζει η Ευρώπη είναι γιατί μέχρι στιγμής όλοι αναφέρονται στον χαρακτήρα και στη λογική των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δέχονται τους μετανάστες-πρόσφυγες. Κανείς δεν ρωτά κατά πόσο οι πρόσφυγες-μετανάστες σέβονται, σε τελική ανάλυση, τις αξίες και τους νόμους του “σεκιουλαριστικού” ευρωπαϊκού Συντάγματος. Με άλλα λόγια, αν συμφωνούμε ότι η τωρινή προσφυγική ροή και μετανάστευση είναι στην πλειονότητά της μουσουλμανική, γιατί να θεωρείται ρατσιστικό να ρωτήσει κανείς κατά πόσο ο μουσουλμανισμός, που αποτελεί την πλειονότητα των προσφύγων και των οικονομικών μεταναστών που δεχόμαστε στα εδάφη μας, είναι διατεθειμένος να σεβαστεί τις σεκιουλαριστικές αξίες του ευρωπαϊκού διαφωτισμού; Γνωρίζω, βέβαια, ότι το ζήτημα αυτό είναι περίπλοκο, όμως, αν κοιτάξει κανείς τι συμβαίνει σήμερα στη Δανία, που είναι πρότυπο όσον αφορά τα δικαιώματα των μειονοτήτων και όχι μόνο, τότε σίγουρα θα καταλάβει ότι το πρόβλημα σε πολιτισμικό επίπεδο είναι υπαρκτό και πολύ σοβαρό». Παράλληλα, ο boxer σημείωσε: «Εγώ ξέρω ότι μέχρι στιγμής δεν αλλοιώθηκε ο πολιτισμός μας. Δεν απαγορεύτηκε το χοιρινό ούτε και το αλκοόλ. Τα μπικίνι και οι μίνι φούστες εξακολουθούν να υπάρχουν. Δεν έκλεισαν οι εκκλησίες, ούτε γεμίσαμε με τζαμιά. Δεν έκλεισαν μπαρ και κλαμπ και σίγουρα δεν μας επιβλήθηκε το Ραμαζάνι. Δεν είμαστε αναγκασμένοι να ακούμε μουεζίνηδες. Οπότε, τι μπορεί να συμβεί; Θα είμαστε μονίμως εγκλωβισμένοι στον πιθανό φόβο του “θα”; Θα συμβεί αυτό, θα συμβεί εκείνο; Μια χαρά είναι οι άνθρωποι, έδωσαν ζωή σε άλλοτε κακόφημες συνοικίες, άνοιξαν μαγαζιά και ζουν ανάμεσά μας. Κι αν τους το επιτρέψουμε, θα δώσουν ζωή και σε άλλους εγκαταλελειμμένους τόπους όπου οι σημερινοί Ελληνάρες δεν καταδέχονται να κατοικήσουν. Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα δεν βλέπω να κινδυνεύω από τους μουσουλμάνους αλλά από τους κινδυνολόγους Ελληνάρες που διασπείρουν τον φόβο, παρκάρουν όπου θέλουν, οδηγούν σαν κάφροι, δεν υπολογίζουν τίποτα και έχουν αντικοινωνική συμπεριφορά. Είναι οι ίδιοι που πουλάνε νταηλίκι και τσαμπουκά, που πετάνε σκουπίδια και καίνε τα δάση. Αυτοί είναι που υποβαθμίζουν την καθημερινότητά μου. Τα πλήθη των προσφύγων και των μεταναστών δεν με ενοχλούν. Με ενοχλούν, όμως, αφάνταστα οι ρατσιστές που έκοψαν τις κολόνες της ΔΕΗ στη Βέροια και όλος ο συρφετός του φασισμού που υπάρχει στην Καλαμαριά και στη Νάουσα. Με ενοχλεί όταν η παραβατική συμπεριφορά ενός πρόσφυγα-μετανάστη γίνεται πρωτοσέλιδο και αναπαράγεται συνεχώς. Όταν η βία, οι καβγάδες, οι κλοπές και οι φόνοι είναι στη συντριπτική τους πλειονότητα προνόμιο των Ελληναράδων. Μέχρι στιγμής, λοιπόν, δεν έχει αλλοιωθεί ο πολιτισμός μας. Τουλάχιστον όχι από τους μουσουλμάνους. Από τους Ελληνάρες σίγουρα. Βρίστε με ελεύθερα! Ποσώς με ενδιαφέρει!».

α π ό τ η lif o t ea m

Οι αντιδράσεις που δημιούργησαν τα άρθρα και τα posts μας την περασμένη εβδομάδα.

POSTS ΓΡAΜΜΑΤΑ E-MAILS

feedback625

Η ΛΕΠΤΉ ΓΡΑΜΜΉ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑΣ ΚΑΙ ΈΝΑ ΓΡΆΜΜΑ Σ’ ΕΣΈΝΑ ΠΟΥ ΦΟΒΆΣΑΙ

*Στείλτε μας Feedback: feedback@lifo.gr

φωτογραφία εξωφύλλου

Φωτογραφία του John Μitropoulos από την παράσταση "Tom in Greece".

free press Eβδομαδιαίος οδηγός της Αθήνας. Κυκλοφορεί κάθε Πέμπτη.

21.11.19 – lifo

3

Index #626

www.lifo.gr

ΣΤΗΛΕΣ Οι πορείες και η διεκδίκηση του πολιτικού χώρου του κέντρου από τh βασιλικη σιουτη

Μικρή ελεγεία για το τέλος του καπνίσματος σε μπαρ και ταβέρνες από τον δημήτρη πολιτάκη

Πολιτικές παραστάσεις του δρόμου

9

12

από τον βασιλη βαμβακα

ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

εκδοτης

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικός διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ

12

commercial director Πηνελόπη Μουλά διευθυντής lifo.gr Θανάσης Χαραμής διευθυντής mikropragmata.lifo.gr Άρης Δημοκίδης

ΘΕΜΑΤΑ

διευθυντής εντυπης εκδοσης Τάσος Μπρεκουλάκης σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος αrt director Χρήστος Τζοβάρας

100 ΛΕΠΤΑ ΜΕ ΤΗ ΜΑΤΙΝΑ ΣΤΕΒΗ

–––––– ε μπο ρικο τμημα advertising director Γιώτα Αθανασοπούλου digital advertising director Χριστίνα Γιαννοπούλου

16

direct sales director Κώστας Μαντάς chief creative officer Λευτέρης Κεφαλάς direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Κωνσταντίνα Τριανταφύλλου

Η ΝΑΤΑΣΣΑ ΜΠΟΦΙΛΙΟΥ ΦΕΤΟΣ ΘΑ ΣΟΥ

senior digital campaign manager Ελένη Γκοβάτσου digital campaign manager Αγγελική Λάζου client service coordinator Ξένια Στασινοπούλου (xenia@lifo.gr) ––––––

ΤΡΑΓΟΥΔΗΣΕΙ ΟΛΑ ΟΣΑ ΑΓΑΠΑΣ

20

RESTAURANT GUIDE ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΞΙΖΟΥΝ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

56 ΑΘΗΝΑΊA ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΆΔΑΣ

ψηφιακή ανάπτυξη/προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου, Σπύρος Γκατζούνας –––––– συν ταξη αρχισυνταξία Αλέξανδρος Διακοσάββας συντακτικη ομαδα Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα (Θέατρο), Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος (Σινεμά), Τάσος Μελεμενίδης (Σινεμά), Γιάννης Κωνσταντινίδης (Εικαστικά), Τίνα Μανδηλαρά (Βιβλίο), Νίκη Μηταρέα (Γεύση), Μερόπη Κοκκίνη, Αναστασία Γαλάνη, Δημήτρης Κυριαζής, Γλυκερία Μπασδέκη, Γιάννης Πανταζόπουλος, Σταυρούλα Παπασπύρου, Γεωργία Παπαστάμου, Μαρία Παππά, Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Φιλιώ Ράγκου, Πάνος Σάκκας, Νικόλας Σεβαστάκης, Κορίνα Φαρμακόρη, Λένα Φουτσιτζή –––––– φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie f., Αναστασία Βουτυροπούλου, Γιώργος Αδάμος ατελιέ αssistant art director Βανέσσα Φερλέ διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Νινέττα Γιακιντζή, Μαρούσα Θωμά διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μπέτυ Σπανοπούλου –––––– λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Άλκηστις Γκούμα, Βασίλης Κοτρωνάκης

ΛΙΝΑ ΜΕΝΔΩΝΗ

29 4 lifo – 21.11.19

Η υπουργός Πολιτισμού αφηγείται τη ζωή της.

διανομή Άκης Ιωάννου γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου ––––––

26

κωδικος εντυπου 7639

παρακαλουμε

ανακυκλωστε

21.11.19 – lifo

5

ΤΕΤΑΡΤΗ

27

ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2019 8μ.μ.

Γ

ιορτάζοντας τα 15 χρόνια επιτυχημένης κυκλοφο- ένα μοντέρνο θησαυροφυλάκιο της ταυτότητάς της που ρίας της στους δρόμους της πόλης, η LiFO ετοίμασε αλλάζει ιλιγγιωδώς, παραμένοντας ταυτόχρονα ίδια: πομια μεγάλη φωτογραφική έκθεση για να τιμήσει αυ- λυμήχανη, φιλόξενη, δημιουργική, τολμηρή, εξωστρεφής. τούς που είναι ο πυρήνας του αντικειμένου Ταυτόχρονα, αποθεώνουν την Αθήνα και τους της: τους Αθηναίους. κατοίκους της αλλά και (πράγμα σπάνιο πια) την τέχνη της φωτογραφίας στα ελληνικά Με το σύνθημα «Αθηναίοι είναι όσοι την 2 005 Αθήνα αγαπούν» συγκέντρωσε τα θρυέντυπα. Η έκθεση θα συνοδευτεί από λικά πρόσωπα και τους καθημερινούς μια πολύτιμη πολυσέλιδη έκδοση ετερόκλητους ήρωες που αυτοβιογραμεγάλου τιράζ που θα διανεμηθεί δωφούνται κάθε εβδομάδα στη δημοφιρεάν σε όλη την πόλη, αρχίζοντας από λέστερη και παλιότερη στήλη της «Οι την βραδιά των εγκαινίων. Αθηναίοι» και θα τους παρουσιάσει Συμμετέχουν οι φωτογράφοι: 2019 στις αίθουσες του Μουσείου Μπενάκη Σπύρος Στάβερης, Αναστασία Βουτυ/ Πειραιώς 138, από τις 27 Νοεμβρίου ροπούλου, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie F., 2019 έως τις 2 Φεβρουαρίου 2020. Παντελής Ζερβός, Charlie Makkos, Στάθης Περισσότερα από 200 πορτρέτα κορυφαίων Μαμαλάκης, Γιάννης Μπουρνιάς, Σωκράτης ΣωκράΕλλήνων φωτογράφων που έχουν συνεργαστεί με τη τους, Ειρήνη Μιχοπούλου, Νικος Κατσαρός, Photoharrie, LiFO θα συνθέσουν την προσωπογραφία της πόλης μας ως Manteau Stam.

οφορίας λ κ

λοφορίας υκ

ρόνια κ χ •

ρόνια κ υ •χ

6 lifo – 21.11.19

ΤΗΣ

ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

ΜΠΕΝΑΚΗ Πειραιώς 138 διοργανωση

www.apolafste.ypefthina.eneap.gr

υπο την αιγιδα

με την υποστηριξη

χορηγοι

χορηγοσ επικοινωνιασ

Aπολαύστε υπεύθυνα

μονιμοι χορηγοι επικοινωνιασ μουσειου μπενακη

21.11.19 – lifo

7

No 1 ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΗ

Πρώτη στην κατηγορία των free press με μεγάλη διαφορά από το επόμενο

Το μοναδικό free press που συμπεριλαμβάνεται στα 15 πιο επιδραστικά ενημερωτικά media της Ελλάδας, σύμφωνα με τη διεθνή μέτρηση του Reuters Το Νο 1 media brand μεταξύ όλων των free press 5.097.000 unique visitors 41.129.542 page views To lifo.gr συνεχίζει τον καλπασμό του με διπλάσια επισκεψιμότητα από τους ανταγωνιστές του Η official page της LiFO είναι η πιο ισχυρή και μοιρασμένη σελίδα των ελληνικών media με 750.000 likes

Η μεγάλη ψηφιακή επιτυχία

ΟΛΗ Η ΕΛΛΑΔΑ διαβάζει LiFO

5.244.961 UNIQUE VISITORS ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2019

ΠΟΙΟΤΗΤΑ. ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ. ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ 8 lifo – 21.11.19

talk of the town

Οι πορείες και η διεκδίκηση του πολιτικού χώρου του κέντρου Όσα ζήσαμε την περασμένη εβδομάδα.

απ ό τh βασιλ ικη σιουτη

21-27 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2019 T. 626 βασι λ ι κη σι ου τ η — δημ ητ ρ η σ π ολι τα κ η σ — βα σ ι λη σ βα μ βα κ α σ

• Οι πορείες και η διεκδίκηση του πολιτικού χώρου του κέντρου • Μικρή ελεγεία για το τέλος του καπνίσματος σε μπαρ και ταβέρνες • Πολιτικές παραστάσεις του δρόμου

Επίδειξη κανονικότητας επιχειρεί να κάνει η κυβέρνηση, προσπαθώντας να πείσει ότι, με το που ανέλαβε, όλα πλέον βαίνουν καλώς ή, τουλάχιστον, μπαίνουν στις ράγες του «κανονικού». Αντιθέτως, ο ΣΥΡΙΖΑ επιχειρεί να πείσει ότι, μετά τους συμβιβασμούς χάριν της διακυβέρνησης, ξαναγίνεται ριζοσπαστική αριστερά. Αυτό θέλησε να σηματοδοτήσει ο Αλέξης Τσίπρας (κατόπιν έντονου προβληματισμού) με τη συμμετοχή του στην πορεία του Πολυτεχνείου, παρότι δεν έφτασε μέχρι τον προορισμό της, στην Αμερικανική Πρεσβεία. Η φετινή πορεία για το Πολυτεχνείο ήταν πραγματικά μαζική, με μεγάλη συμμετοχή των νέων, μεγαλύτερη από κάθε άλλη φορά τα τελευταία, πολλά χρόνια. Η κυβέρνηση επιχείρησε να την ερμηνεύσει με βάση το αφήγημα της «επιστροφής στην κανονικότητα», υποστηρίζοντας ότι ο κόσμος συμμετείχε επειδή γνώριζε ότι δεν θα γίνουν επεισόδια, λόγω της εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση. Ο ΣΥΡΙΖΑ ερμήνευσε τη μαζική συμμετοχή ως αντίδραση στην κυβερνητική πολιτική, χαρακτηρίζοντας τη φετινή πορεία αντικυβερνητικό συλλαλητήριο. Και οι δύο ερμηνείες είναι επικοινωνιακής πολιτικής σκοπιμότητας. Βεβαιότητα ότι δεν θα γίνουν επεισόδια δεν υπήρχε, καθώς, μόλις πριν από λίγες μέρες, τόσο στο φοιτητικό όσο και στο μαθητικό συλλαλη21.11.19 – lifo

9

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

τήριο που είχε προηγηθεί, υπήρξαν επεισόδια. Με την ίδια κυβέρνηση και τον ίδιο υπουργό «Προστασίας του Πολίτη». Ούτε αντικυβερνητικό συλλαλητήριο μπορεί να το χαρακτηρίσει κανείς, καθώς δεν είχε τέτοια χαρακτηριστικά, ούτε κάποιο αίτημα για παραίτηση της κυβέρνησης. Υπήρχαν τα παραδοσιακά συνθήματα για τη 17η Νοεμβρίου, τα αντιιμπεριαλιστικά, που για τους περισσότερους συμμετέχοντες παραμένουν επίκαιρα, αλλά και συνθήματα κατά της αστυνομίας και της κατάργησης του ασύλου, με τα οποία ταυτίζεται σημαντικό τμήμα της νεολαίας. Είναι γεγονός ότι, παρά την κυριαρχία της Νεολαίας της Νέας Δημοκρατίας στις φοιτητικές εκλογές, στα περισσότερα πανεπιστήμια η ΔΑΠ αυτή την περίοδο είναι απούσα. Εξίσου αδιαμφισβήτητο είναι ότι σε πολλά πανεπιστήμια τα τελευταία χρόνια (και σε αντίθεση με την υπόλοιπη κοινωνία) παρατηρείται ριζοσπαστικοποίηση των φοιτητών, με την ΚΝΕ και τα ΕΑΑΚ να πρωταγωνιστούν στις φοιτητικές συνελεύσεις αλλά και στη φοιτητική κοινότητα. Σε έναν βαθμό θυμίζει το 2008, αλλά τα βασικά χαρακτηριστικά είναι αρκετά διαφορετικά. Τότε βγαίναμε από μια μακρά περίοδο «ευμάρειας» για να μπούμε στην κρίση που ακολούθησε. Τώρα υποτίθεται ότι βγαίνουμε από την πολυετή κρίση για να μπούμε στην «κανονικότητα». Η νεολαία όμως αντιδρά, γιατί κάτι δεν πάει καλά και υπάρχουν προβλήματα. Η ποιότητα των ελληνικών πανεπιστημίων και της ελληνικής εκπαίδευσης γενικότερα είναι ένα από αυτά, που διαπιστώνουν καθημερινά. Η οικονομική παρακμή και η υποβάθμιση της χώρας τα τελευταία χρόνια έχουν σφραγίσει τα ελληνικά πανεπιστήμια ίσως περισσότερο από κάθε άλλον τομέα, με τους νέους που σπουδάζουν στην Ελλάδα να αισθάνονται παιδιά ενός κατώτερου θεού. Το επιτελείο του πρωθυπουργού, μετά την έντονη πίεση που δέχτηκε η κυβέρνηση από τους ψηφοφόρους της ΝΔ για την «κατάσταση ανομίας» στα ΑΕΙ και στο κέντρο της Αθήνας, και μετά τη σφοδρή κριτική για απραξία που ασκήθηκε στον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, έκανε όσα έκανε τις τελευταίες 2-3 εβδομάδες. Πλην όμως, όλα αυτά μοιάζουν περισσότερο με επικοινωνιακά πυροτεχνήματα, αφού αυτό που βλέπουμε είναι ένα παιχνίδι ισχύος που παίζεται και από τις δύο πλευρές. Η αστυνομία πριν από λίγο καιρό «καθάρισε» τους χώρους γύρω από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο και λίγο μετά η φρεσκοβαμμένη του πρόσοψη γέμισε μουτζούρες και μπογιές. Λίγες μέρες αργότερα μπήκε στο υπόγειο του ΟΠΑ, όπου, σύμφωνα με την αστυνομία, υπήρχαν καταγγελίες ότι κατασκευάζονταν μολότοφ, αλλά πριν περάσουν δέκα μέρες το περίφημο υπόγειο «ανακαταλήφθηκε». Πολιτικά και ιδεολογικά η κυβέρνηση, η ΝΔ και οι ψηφοφόροι της είναι πάντα υπέρ του «νόμου και της τάξης» στα πανεπιστήμια και μαζί τους συμφωνεί και ένα μεγάλο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας που ξεπερνά κατά πολύ την εκλογική τους βάση, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, πλην όμως, δέχονται κριτική για αναποτελεσματικότητα. Ο ΣΥΡΙΖΑ, στην προσπάθειά του να κερδίσει τη νεολαία, που ριζοσπαστικοποιείται, καθώς και τους αριστερούς ψηφοφόρους που τον εγκατέλειψαν −μπορεί και επειδή δεν ξέρει να κάνει αντιπολίτευση αλλιώς−, υιοθετεί τα συνθήματα και τα αιτήματα ενάντια στην κατάργηση του ασύλου, ενώ πολλοί βουλευτές και στελέχη του στρέφονται και κατά των παρεμβάσεων της αστυνομίας. Όταν έπεσε ως ιδέα στο επιτελείο του Αλέξη Τσίπρα να συμμετάσχει ο ίδιος στην πορεία και να τεθεί επικεφαλής του μπλοκ του ΣΥΡΙΖΑ, δεν ενθουσιάστηκαν όλοι. Κάποιοι επέμεναν ότι έπρεπε να το κάνει για να σηματοδοτήσει μια νέα αρχή και την επιστροφή στις ρίζες. Ο ίδιος και κάποιοι συνεργάτες του είχαν τις αμφιβολίες τους, και για τα θέματα ασφάλειας (τι θα γινόταν π.χ. αν κάποιος πετούσε ένα γιαούρτι ή πλησίαζε πολύ κοντά, φωνάζοντας υβριστικά συνθήματα;) αλλά και για τα μηνύματα που θα περνούσε (πώς θα διαδήλωνε έξω από την Πρεσβεία των ΗΠΑ, από τη στιγμή που έκανε τα πάντα για να έχει τη στενή σχέση που απέκτησε τα προηγούμενα χρόνια;). Τελικά, βρέθηκε μια συμβιβαστική λύση που θα ικανοποιούσε όλα τα μέρη. Δηλαδή και στην πορεία να κατέβει και τις ΗΠΑ να μην ενοχλήσει. Έτσι, τον είδαμε να συμμετέχει σε ένα μικρό μέρος της

10 lifo – 21.11.19

Η οικονομική παρακμή και η υποβάθμιση της χώρας τα τελευταία χρόνια έχουν σφραγίσει τα ελληνικά πανεπιστήμια ίσως περισσότερο από κάθε άλλον τομέα, με τους νέους που σπουδάζουν στην Ελλάδα να αισθάνονται παιδιά ενός κατώτερου θεού.

πορείας, αρκετό για να αποτυπωθεί σε φωτογραφίες και βίντεο, αλλά να μην την ακολουθεί μέχρι τέλους, αποφεύγοντας να βρεθεί έξω από την Αμερικανική Πρεσβεία και, φυσικά, να φωνάξει τα παραδοσιακά συνθήματα κατά του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ και του ιμπεριαλισμού. Αποτελεί μέρος της στρατηγικής του Κυριάκου Μητσοτάκη πάντως, τώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε στην αντιπολίτευση, να «στριμωχτεί όσο πιο αριστερά γίνεται», ώστε να του αφήσει ελεύθερο το κέντρο, στο οποίο θέλει να κυριαρχήσει. Ο Αλέξης Τσίπρας δεν έχει κάποια στρατηγική επ’ αυτού, καθώς κινείται πάντα με τακτικές κινήσεις, ωστόσο υπάρχει μια έκδηλη αμηχανία γύρω από αυτό το ζήτημα. Ο ίδιος θα ήθελε ο ΣΥΡΙΖΑ να αποκτήσει έναν κεντροαριστερό χαρακτήρα και να μην περιχαρακωθεί στο «αριστεροχώρι» − όπως είχε αποκαλέσει ο ίδιος περιφρονητικά τον αριστερό χώρο, σύμφωνα με συντρόφους του, όταν προσπαθούσε να δικαιολογήσει την πολιτική στροφή που έκανε κατά την κυβερνητική περίοδο. Τα περισσότερα στελέχη του κόμματος, όμως, τον πιέζουν και του ζητούν επιστροφή στις ρίζες τώρα που δεν υπάρχουν οι συμβάσεις της διακυβέρνησης. Και δεν το ζητάνε μόνο τα στελέχη της λεγόμενης «αριστερής αντιπολίτευσης» αλλά και πρώην κυβερνητικά στελέχη ακόμα και από τη δεξιά τάση, όπως ο Γιάννης Δραγασάκης. Λίγοι προεδρικοί έχουν την ίδια άποψη και οι προερχόμενοι από το ΠΑΣΟΚ. Οι τελευταίοι φαίνεται να είναι και η πραγματική αιτία για την αντίσταση του κόμματος όσον αφορά την ιδεολογική του μετακίνηση προς το κέντρο. Όσο κυβερνούσαν, ο Αλέξης Τσίπρας δικαιολογούσε τη μαζική υποδοχή πρώην στελεχών του ΠΑΣΟΚ επειδή κατείχαν το κυβερνητικό «know how» που τους έλειπε. Επιπλέον, η ισχύς του τότε ήταν πολύ μεγαλύτερη και κανείς δεν ήθελε να ρισκάρει να βρεθεί σε δυσμένεια, καθώς αυτό θα είχε συνέπειες. Τώρα, εκτός κυβέρνησης και με την προοπτική της εξουσίας να φαίνεται μακρινή, ξανάγιναν όλοι ίσοι. Ή σχεδόν ίσοι. Και δεν είναι διατεθειμένοι να μοιραστούν και την κομματική εξουσία με τους «πασόκους» που θέλει να φέρει στο κόμμα ο Αλέξης Τσίπρας. Αυτός είναι ο βασικότερος λόγος που δεν θέλουν τη στροφή προς το κέντρο, καθώς και η πεποίθηση ότι η ριζοσπαστικοποίηση θα ξέπλενε τα κυβερνητικά ανομήματα. Δηλαδή ο Τσίπρας θέλει να μετακινηθεί προς το κέντρο, αλλά το κόμμα αντιδρά και δεν τον αφήνει. Θα κάνει πάλι τα κόλπα που έκανε όταν ήταν πρωθυπουργός ή θα υποχωρήσει, όπως φαίνεται να κάνει για την ώρα (χωρίς να μπορεί να πει κανείς με βεβαιότητα αν πρόκειται για αδυναμία ή για τακτικό ελιγμό); Όλα θα ξεκαθαρίσουν στο συνέδριο. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που θέλει κι αυτός να πάει στο κέντρο, δεν έχει κανένα εμπόδιο από το κόμμα του στα δεξιά του. Ως τώρα τουλάχιστον δεν μιλάει κανείς. Αντιθέτως, βλέπει τους βουλευτές του, που τόσα χρόνια ο ΣΥΡΙΖΑ κατηγορεί ως ακροδεξιούς, ρατσιστές, ξενοφοβικούς κ.λπ., όπως ο Άδωνις Γεωργιάδης, να υποστηρίζουν τελείως διαφορετικές πολιτικές από αυτές που υποστήριζαν τόσα χρόνια. Ο Γεωργιάδης, μάλιστα, που έκανε πολιτική καριέρα με το αντι-μεταναστευτικό, έφτασε να κάνει έκκληση για αλληλεγγύη και να ζητά από τους Έλληνες όλης της χώρας να φιλοξενήσουν πρόσφυγες (προκειμένου να υποστηρίξει την κυβερνητική πολιτική του Μητσοτάκη). Εκεί που έχει πρόβλημα ο πρωθυπουργός για το μεταναστευτικό είναι στους ψηφοφόρους του. Θα επιχειρήσει κι αυτός να αμβλύνει τις αντιδράσεις με διορισμούς και «αντισταθμιστικά» οφέλη, αλλά είναι αμφίβολο αν και πόσοι θα πειστούν. Ο κίνδυνος για τη ΝΔ δεν είναι να εκδηλωθεί κάποια ανταρσία εντός της αλλά να εμφανιστεί κάποιο νέο κόμμα τύπου Όρμπαν και Σαλβίνι. Γι’ αυτό ακριβώς ο Μητσοτάκης δεν έχει πρόβλημα με την αριστερή κριτική αυτήν τη στιγμή. Αντιθέτως, πολλοί στη ΝΔ θεωρούν ότι κάθε κριτική πως είναι «πολύ δεξιός» ή οι (εντελώς αβάσιμες, όπως τις χαρακτηρίζουν) παρομοιώσεις με τον Όρμπαν αντικειμενικά τον βοηθάνε να συσπειρώσει τους δεξιούς ψηφοφόρους, αφού εκεί έχει το πρόβλημα κι αυτούς είναι που κινδυνεύει να χάσει, λόγω της απογοήτευσης από την πολιτική για το μεταναστευτικό-προσφυγικό.

ΜΑ, ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΟΠΤΙΚΗ ΙΝΑ; Ένωσε τις Σπάρτες του κόσμου!

Μ

πορεί οι Έ λ ληνες Σπαρτιάτες να απολαμβάνουν τον μύθο τους –και καλά κάνουν!–, ειδικότερα μετά και τη χολιγουντιανή υπερπαραγωγή των 300, αλ λά μήπως έχουν αποτελέσει έμπνευση και για άλλους στον πλανήτη που φέρουν το ίδιο όνομα; Και αν ναι, πόσες Σπάρτες υπάρχουν τελικά; Η απάντηση ήρθε μέσα από μια φαντασμαγορική εκδήλωση όπου οι κάτοικοι της ελληνικής Σπάρτης «ένωσαν» τις φωνές τους με εκείνες των κατοίκων από 5 «Σπάρτες» της Αμερικής, σε Nιου Τζέρζι, Τζόρτζια, Iλινόις, Mίσιγκαν και Βόρεια Καρολίνα, και φώναξαν δυνατά όλοι μαζί το χαρακτηριστικό: «THIS IS SPARTA».

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ FTTH; Με αυτόν τον τρόπο η COSMOTE έδειξε σε όλους τις απεριόριστες δυνατότητες του

FTTH, που είναι πλέον και στην πόλη της Σπάρτης! Τι ’ν’ τούτο; Είναι το Fiber To Τhe Home, τουτέστιν οπτική ίνα που φτάνει μέχρι το σπίτι, που σημαίνει το πιο γρήγορο και πιο αποτελεσματικό Ιnternet, με 100% εγγυημένες ταχύτητες. Αυτό το ψηφιακό θαύμα, λοιπόν, έφτασε στη Σπάρτη από το μεγαλύτερο δίκτυο οπτικών ινών της χώρας, το COSMOTE Fiber και πλέον περισσότερα από 2.500 νοικοκυριά και επιχειρήσεις «τρέχουν» με ταχύτητες Internet –αλά Γιουσέιν Μπολτ– 100 Mbps και 200 Mbs, που θα μπορούν να φτάσουν μελλοντικά το 1 Gbps!

ΕΝΑΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΣ «ΑΓΩΝΑΣ ΔΡΟΜΟΥ» Και μια και θυμηθήκαμε τον μεγάλο υπεραθλητή του στίβου, να πούμε ότι η COSMOTE διοργάνωσε και έναν όχι και τόσο κλασικό αγώνα δρόμου, που συνδύασε την εξερεύνηση, την ταχύτητα και το κυνήγι θησαυρού με την τεχνολογία augmented reality, το COSMOTE Fiberathlon. Οι κάτοικοι της Σπάρτης, μέσα από το mobile application, «χαρτογράφησαν» το δίκτυο Fiber To The Home, περπατώντας ή τρέχοντας σε όλο το μήκος του, και έμαθαν τα πάντα γι’ αυτό. Οι 10 πρώτοι που κάλυψαν ολόκληρο το μήκος διαδρομής και τερμάτισαν με τον καλύτερο χρόνο κέρδισαν δωρεάν σύνδεση Fiber To The Home στα 200 Mbps για έναν χρόνο!

ΠΕΡΙΟΧΈΣ ΜΕ ΔΙΑΘΈΣΙΜΟ FTTH Μέχρι στιγμής, πέρα από τη Σπάρτη, στο Fiber To The Home του Ομίλου ΟΤΕ έχουν ήδη πρόσβαση περιοχές στο Παλαιό Φάληρο, στο Μαρούσι, στο Γαλάτσι, στο Χαλάνδρι, στον Παπάγο-Χολαργό, στην Κηφισιά, στα Πατήσια, στον Άγιο Αρτέμιο, στους Αμπελόκηπους, στη Νέα Σμύρνη και στο Ψυχικό,

στην Αθήνα. Στη Βόρεια Ελλάδα, αντίστοιχα, το FTTH είναι διαθέσιμο σε περιοχές στους δήμους Θεσσαλονίκης και Καλαμαριάς, αλλά και στο Πανόραμα, στην Ευκαρπία και στο Ωραιόκαστρο. Για πρώτη φορά το FTTH έγινε διαθέσιμο και στην Κρήτη, σε περιοχές του δήμου Χανίων.

ΘΈΛΕΙΣ ΚΙ ΕΣΎ FTTH;

Χάρη στη συνεχή επέκταση του δικτύου, το Fiber To Τhe Home (FTTH) του Ομίλου ΟΤΕ έχει τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή κάλυψη στην Ελλάδα.

Χάρη στη συνεχή επέκταση του δικτύου οπτικών ινών, το FTTH του Ομίλου ΟΤΕ έχει τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή κάλυψη στην Ελλάδα, καθώς τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις με πρόσβαση σε αυτό ξεπερνούν πλέον τα 92.000. Στόχος είναι να φτάσουν τα 150.000 έως το τέλος του χρόνου και το 1 εκατομμύριο έως το 2022. Αν θες να μάθεις περισσότερα και να τσεκάρεις αν έχεις κι εσύ πρόσβαση σε εγγυημένες ταχύτητες 100 Mbps και 200 Mbps με 100% οπτική ίνα μέχρι την πρίζα του σπιτιού σου, μπες στο www.cosmote. gr/fiber. Αν ναι, τότε μπορείς να πάρεις και επιδότηση μέσα από τη δράση Superfast Broadband. Μάθε περισσότερα στο www.sfbb.gr.

21.11.19 – lifo

11

SHORTCUT

GUEST EDITOR

Μικρή ελεγεία για το τέλος του καπνίσματος σε μπαρ και ταβέρνες

Πολιτικές παραστάσεις του δρόμου Η μεταπολιτευτική ιστορία του δρόμου είναι τόσο πλούσια και τόσο σύνθετη, που οποιαδήποτε γρήγορη αποτίμησή της θα αδικούσε πτυχές και στιγμές της.

Κομμένες οι νουάρ φαντασιώσεις και η ομιχλώδης ατμόσφαιρα στις μπάρες, κομμένο και αυτό το απολαυστικό πρώτο τσιγαράκι μετά το φαγητό στο τραπέζι της ταβέρνας υπό τους ήχους κλασικών λαϊκών ασμάτων.

Ο

Α

υτό ήταν λοιπόν. Σώθηκαν τα ψέματα, τελείωσαν τα αστεία: ο αντικαπνιστικός νόμος που παρέμενε επί μία δεκαετία ανενεργός λόγω κρίσης («Δεν φτάνει που τους σκίζουμε, θα τους κόψουμε και το κάπνισμα; Θα μας φάνε») θα εφαρμοστεί είτε με το καλό είτε με το ζόρι, επειδή τα πρόστιμα και οι κυρώσεις είναι σοβαρές έως και καταστροφικές για τους καταστηματάρχες και αβάσταχτα τσουχτερές για τους «θεριακλήδες», όπως αποκαλούσε χαριτωμένα κάποτε τους μανιώδεις καπνιστές ο vintage δημοσιογραφικός λόγος. Θα εφαρμοστεί επειδή εφαρμόζεται σχεδόν παντού στον «πολιτισμένο» κόσμο («ακόμα και σε κράτη όπως η Ουγκάντα» δήλωσε σχετικά ο πρωθυπουργός, ανακαλώντας για μυριοστή φορά αυτήν τη δύσμοιρη χώρα που δεν μας έχει φταίξει σε τίποτα και τη χρησιμοποιούμε καταχρηστικά –και ρατσιστικά– μια ζωή ως απόλυτο υπόδειγμα οπισθοδρομικού χάους) και επειδή είναι για το καλό όλων μας – καπνιστών, μη καπνιστών και ελεγκτικών/εισπρακτικών μηχανισμών του κράτους. Ενεργοποιήθηκε, μάλιστα, και η τηλεφωνική γραμμή «ενημέρωσης και υποστήριξης» (και ρουφιανιάς), έτσι ώστε να βρίσκονται οι αρμόδιοι ελεγκτές σε πλήρη εγρήγορση και συνείδηση της αποστολής τους μέχρι τις πρωινές ώρες. Τελεία και παύλα – θα το καταπιούμε το μέτρο σαν μεγάλα παιδιά και θα βγαίνουμε έξω να καπνίσουμε, ευγνωμονώντας τις ήπιες χειμερινές συνθήκες μιας μεσογειακής χώρας και την κλιματική μεταστροφή του πλανήτη προς το θερμότερο. Κομμένες οι νουάρ φαντασιώσεις και η ομιχλώδης ατμόσφαιρα στις μπάρες, κομμένο και αυτό το απολαυστικό πρώτο τσιγαράκι μετά το φαγητό –ενώ παράλληλα η γλώσσα σκουπίζει νωχελικά τα ούλα– στο τραπέζι της ταβέρνας υπό τους ήχους κλασικών λαϊκών ασμάτων, κομμένη και η τελετουργία του καφέ με το τσιγάρο σε κλειστό χώρο. Θα το συνηθίσουμε κι αυτό – όλα τα συνηθίζουν άλλωστε οι Νεοέλληνες αργά (συνήθως) ή γρήγορα, παρότι είναι σχεδόν αδύνατο να φανταστεί κανείς την εικόνα (ή την ίδια την ουσία) ενός «κωλόμπαρου» ή ενός σκυλάδικου χωρίς τσιγάρο. Αυτό που βαριέμαι είναι τα προβλέψιμα στάδια που θα εκτυλιχθούν μέχρι την εποχή που θα έχει γίνει αρχαίο καθεστώς το μέτρο και μόνο νοσταλγικά και αμυδρώς θα θυμάται κανείς την εποχή που μπορούσες να καπνίζεις σε μπαρ, κλαμπ και εστιατόρια.

α π ό τον δ η μήτρη πολ ιτάκη

12 lifo – 21.11.19

Το έχουμε δει το έργο στο εξωτερικό. Στην αρχή θα παρατηρηθεί μια «αλληλέγγυα» κοινωνικοποίηση ανάμεσα σε αγνώστους που αποβάλλονται εκτός καταστήματος για να καπνίσουν, και κάποια φλερτ ίσως (το #MeToo απομακρύνει, ο αντικαπνιστικός φέρνει κοντά: «Παρντόν, φωτίτσα παίζει; Ξέχασα τον αναπτήρα μέσα… χα χα, βρε τι τραβάμε… Το ονοματάκι σας;»). Σταδιακά, όμως, οι καπνιστές που ξεροσταλιάζουν έξω θα μοιάζουν με λέσχη εξαρτημένων σε υπαίθρια εκδήλωση και στο τέλος κάποιοι θα μείνουν να καπνίζουν κατά μόνας σαν δεινόσαυροι, σαν παρίες και σαν λεπροί. Οι περισσότεροι καπνιστές απλώς θα κάθονται σπίτι να φουμάρουν με την άνεσή τους σαν συνωμότες ή σαν κατάλοιπα του περασμένου αιώνα. Όπως ακριβώς δήλωνε ότι κάνει εδώ και χρόνια ο σκηνοθέτης Ντέιβιντ Λιντς σε μια περσινή του συνέντευξη στο «New York»: «Σπανίως βγαίνω, επειδή καπνίζω και ο κόσμος πλέον είναι πολύ εχθρικός απέναντι στους καπνιστές. Τους βγάζουν έξω από τα μαγαζιά σαν τα ζώα. Το ξέρω ότι κάνει κακό, αλλά δεν πιστεύω στη βλάβη από το παθητικό κάπνισμα. Μου φαίνεται λυπηρό ότι δεν επιτρέπεται πλέον να είναι μέρος της νυχτερινής ψυχαγωγίας εκεί έξω. Σκέψου ένα παλιό, κλασικό μπαρ χωρίς καπνό και πεντακάθαρη ατμόσφαιρα. Μπορείς πλέον να δεις τα πάντα ξεκάθαρα και συγχρόνως να μυρίζεις το άρωμα από ούρα και ιδρώτα και μπίρα που έχει διαποτίσει τον χώρο και δεν υπήρχε στον αέρα όταν επιτρεπόταν το κάπνισμα…».

Ο Βασίλης Βαμβακάς είναι επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας και Επικοινωνίας στο ΑΠΘ.

απ ο τ ο ν βασί λ η βαμ βακα

δρόμος είχε τη δική του ιστορία», όπως λέει το γνωστό τραγούδι του Μάνου Λοΐζου που είναι ταυτισμένο με κάθε αντιδικτατορική επέτειο. Όμως, σήμερα, το 2019, γνωρίζουμε καλά ότι η ιστορία αυτή δεν γράφτηκε μόνο με μπογιά στους τοίχους της λογοκρισίας. Ο δρόμος και την εποχή της μεγαλύτερης και πιο εμπεδωμένης δημοκρατικής περιόδου της σύγχρονης Ελλάδας συνεχίζει να αποτελεί έναν δημόσιο χώρο εκδήλωσης ριζοσπαστικών πολιτικών απόψεων, ένα πεδίο έκφρασης μιας κοινωνικοπολιτικής δυσθυμίας απέναντι σε ό,τι θεωρείται καταπιεστικά κυρίαρχο ή εθνικά επιζήμιο. Η μεταπολιτευτική ιστορία του δρόμου είναι τόσο πλούσια και τόσο σύνθετη, που οποιαδήποτε γρήγορη αποτίμησή της θα αδικούσε πτυχές και στιγμές της. Από τις τελετουργικές πορείες του Πολυτεχνείου στην Αμερικανική Πρεσβεία και τις βίαιες ή ειρηνικές διαδηλώσεις για εκπαιδευτικά, επαγγελματικά, ασφαλιστικά ή άλλα δικαιώματα μέχρι τις πολλαπλές πολιτικές χρήσεις της παρέλασης, τα συλλαλητήρια για το Μακεδονικό και τα gay prides, η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης, η πιο πλουραλιστική Ελλάδα που υπήρξε ποτέ, αμφισβητεί τον εαυτό της, εξεγείρεται συχνά-πυκνά απέναντι στους θεσμούς της, αντιδρά (συνήθως όχι μαζικά) ενάντια στην εποχή της πολιτικής αποστράτευσης, της παγκοσμιοποίησης, της τεχνοκρατικής διαχείρισης, της καθησυχασμένης καθημερινότητας. Θα έλεγε, μάλιστα, κανείς ότι όσο η ελληνική κοινωνία έμπαινε πιο βαθιά στον εκδημοκρατισμό της, στον κόσμο της καταναλωτικής ευμάρειας, των πολύμορφων και ρευστών ταυτοτήτων, του θεσμικού εξευρωπαϊσμού και εθελοντικού εκδυτικισμού της, τόσο πιο πολύ κάποιες κοινωνικές ομάδες βρίσκανε αφορμή να διαδηλώσουν τη διαφορά τους, τη διάκρισή τους από το επαναπαυμένο σύνολο, τους «νοικοκυραίους» ή τους «ξενόδουλους» συμπολίτες τους. Η ύστερη Μεταπολίτευση, από τη δεκαετία του 1990 κι ύστερα, κάνει τον δρόμο σκηνικό πολιτικής παράστασης εκείνης της (μειοψηφικής ή πλειοψηφικής) συλλογικότητας που χάνεται, μιας πολιτικότητας που έχει κυρίως αναφορές στο παρελθόν, μιας επαναστατικότητας του φαίνεσθαι. Μια αόρατη κλωστή δένει ετερόκλητα γεγονότα, όπως το Μad Μax σκηνικό που στήνεται μετά από πορείες με τα δακρυγόνα και τις μολότοφ, το silly walk της καλλιτεχνικής ομάδας στη σχολική παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου, τους αρχαίους πολεμιστές που εκστρατεύουν εναντίον υπαρκτών και ανύπαρκτων εχθρών και τον πρώην πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα που συμμετέχει στην πορεία του Πολυτεχνείου με δερμάτινο μπουφάν. Είναι μια περφόρμανς ριζοσπαστισμού, μια επιτελεστική πράξη επαναστατικότητας που θα σπάσει εικονικά συμβατικούς κώδικες και, κυρίως, θα επικαλεστεί με θεατρικότητα που θα ζήλευε και ο Κώστας Πρέκας έναν ανύπαρκτο ολοκληρωτισμό, μια κοινωνία αποξενωμένη, μια εξουσία μόνο με αυταρχικό πρόσωπο.

Είναι σίγουρο ότι ο δρόμος ως πεδίο επιτελεστικών ασκήσεων (περφόρμανς) αντισυμβατικότητας έχει ενισχυθεί από την άνθηση των social media, ιδίως αυτό που θα αποκαλούσαμε «ειδωλολατρικό αντικομφορμισμό του Ιnstagram». Δηλαδή την παραγωγή εικόνων προσωπικής (δια)δήλωσης μιας εναλλακτικότητας άλλοτε μέσα από στιγμιότυπα εφήμερης συλλογικής κινητοποίησης (εθνικού, σεξουαλικού, πολιτικού χαρακτήρα) και άλλοτε με selfies μπροστά σε αισθητικοποιημένα ερείπια επαναστατικού (ή απλώς χουλιγκανικού) βανδαλισμού. Ο ελληνικός δρόμος ως ο δημόσιος χώρος μιας επισφαλούς σύγχρονης κοινωνίας όπως οι άλλες (και ίσως ακόμα πιο ανασφαλούς και επιθετικής λόγω της οικονομικής κρίσης) γίνεται το σκηνικό πάνω στο οποίο στήνονται προσωρινές παραστάσεις αμφισβήτησης του «κατεστημένου» και κτήσης του συναισθήματος του συνανοίκειν, που όλο και λιγότερο βιώνεται στην καθημερινή ζωή πέραν του οικογενειακού πλαισίου. Η ελληνική κοινωνία δεν έχει χωνέψει την εποχή της εξατομίκευσης στην οποία αναπόδραστα έχει μπει εδώ και δεκαετίες. Δεν την έχει χωνέψει, με την έννοια ότι ένα μικρό, αλλά δυναμικό μέρος της δεν την έχει αποδεχτεί και εκλαμβάνει τα περιθώρια ελευθερίας που αυτή δίνει όχι ως προσωπικό ρίσκο αλλά ως γενικευμένη απειλή-αλλοτρίωση. Εντούτοις, η δυσθυμία που εκδηλώνεται στους ελληνικούς δρόμους, όσο κι αν θέλει να επικαλεστεί παλιές κλειστές ταυτότητες (κομμουνισμός, εθνικισμός κ.ά.) ή να εφεύρει μια νέα οντολογία της ταυτότητας (με βάση σεξουαλικές προτιμήσεις ή την εξιδανίκευση της μετανάστευσης), δύσκολα μπορεί να κρύψει ότι έχει τις ρίζες της σε έναν κοινοτιστικό ή/και συντεχνιακό ατομικισμό. Ο σύγχρονος εξεγερμένος νάρκισσος στην Ελλάδα παρελαύνει στους δρόμους πετώντας ρομαντικά συνθήματα, αμυντικές πολεμικές κραυγές (καμιά φορά και φλογερές μολότοφ), αναζητώντας κυρίως αυθεντικότητα σε προδομένα οράματα ή σε φανταστικές πραγματικότητες, ζητώντας κατοχύρωση του δικαιώματός του σε μια προσωρινά μονοσήμαντη ταυτότητα. Από τη μια, αγχωμένος από την ελευθερία του, αναζητά μπάτσους - γουρούνια δολοφόνους, σύμβολα μιας πατριαρχικής εξουσίας που δεν βρίσκει στην οικογένεια, στο σχολείο, στην προσωπική του βιογραφία. Από την άλλη, εκτεθειμένος σε μια νέα ακαθόριστη συνθήκη (βλ. παγκοσμιοποίηση), τρώει επιδεικτικά χοιρινά σουβλάκια δίπλα σε ταλαιπωρημένους πρόσφυγες, επιζητώντας εχθρούς που δεν καταφθάνουν. Για τον έναν η χούντα δεν τελείωσε το ’73, για τον άλλον μόνο τα δικά του θεία επιδέχονται βλασφημία. Και στις δύο περιπτώσεις η παράσταση του πολιτικοποιημένου νάρκισσου θα τελειώσει, η ριζοσπαστική selfie θα μείνει. Η ζωή θα συνεχίσει, ανεξάρτητα από την παράσταση του πολιτικοποιημένου δρόμου, χωρίς επαναστατικά τσιτάτα και εθνικοπατριωτικά κλισέ, χωρίς βέβαιο τέλος.

21.11.19 – lifo

13

Με επιτυχία ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση του καινοτόμου προγράμματος για την ορθή διαχείριση του νερού που υλοποιήθηκε στην Αλεξανδρούπολη και χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα της Coca-Cola.

14 lifo – 21.11.19

Τ

ο νερό είναι το πολυτιμότερο αγαθό της καθημερινότητάς μας και μαζί με τον αέρα συντηρούν τη ζωή. Η πρόσβαση σε καθαρό, πόσιμο νερό αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα για όλους τους ανθρώπους. Η διαθεσιμότητά του όμως για πολλούς από εμάς είναι απολύτως δεδομένη και η σπατάλη του δραματική. Η αξία του, τελικά, μπορεί να αποτιμηθεί μόνο μέσα από την έλλειψή του: σκεφτείτε τους καλοκαιρινούς μήνες στα νησιά που δεν διαθέτουν μεγάλα αποθέματα ή πόσο δυσκολεύεται η ζωή μας σε μια πολύωρη διακοπή της ΕΥΔΑΠ. Τα στατιστικά, βέβαια, κρούουν διαρκώς τον κώδωνα του κινδύνου: μέχρι το 2025 υπολογίζεται πως 1,8 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα ζουν σε χώρες όπου το νερό θα είναι δυσεύρετο. Η κλιματική αλλαγή, από την άλλη, εντείνει με γοργούς ρυθμούς το πρόβλημα. Στην Ελλάδα, η μεγάλη άντληση των υπόγειων υδάτων και η κακή διαχείρισή τους με εσφαλμένες πρακτικές, ειδικά από τη γεωργία, έχει ως αποτέλεσμα η ποσότητα νερού που καταναλώνεται να είναι πολλαπλάσια αυτής που μπορεί να αναπληρωθεί από τη φύση. Επιπλέον, η μόλυνση που προκαλούν οι αγροτικές, βιομηχανικές και αστικές πηγές υποβαθμίζει την ποιότητά του, ενώ πολλές φορές μπορεί να το καθιστά μη πόσιμο. Περιοχές της χώρας μας, όπως τα νησιά του Αιγαίου, η Κρήτη, ένα μέρος της Θεσσαλίας, η ανατολική Στερεά Ελλάδα και η ανατολική Πελοπόννησος, αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυ-

νο, όπως εξάλλου και οι υπόλοιπες χώρες της Μεσογείου. Το «Νερό στην Πόλη» είναι ένα πρωτοποριακό για τα ελληνικά δεδομένα πρόγραμμα που υλοποιήθηκε στην Αλεξανδρούπολη και χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά από το Ίδρυμα της Coca-Cola. Πρόκειται για μια δράση διαχείρισης του νερού σε αστικό περιβάλλον, με κύριο στόχο τη συγκράτησή του, την αύξηση της διαθεσιμότητάς του και τη βελτίωση των υδάτινων πόρων. Η Αλεξανδρούπολη αποτέλεσε ιδανικό παράδειγμα εφαρμογής του προγράμματος, καθώς είναι μια παραθαλάσσια πόλη με ένα φράγμα που υπερχείλιζε και με τα υπόγεια νερά κοντά στην ακτογραμμή να υφαλμυρίζονται σταδιακά. Το πρόγραμμα χωρίζεται σε δύο φάσεις, συνδυάζοντας με αποτελεσματικό τρόπο καινοτόμες τεχνικές εφαρμογές και δράσεις εκπαίδευσης. Η πρώτη φάση του ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2019, εξασφαλίζοντας αύξηση του διαθέσιμου πόσιμου νερού για την Αλεξανδρούπολη κατά 1,7 δισεκατομμύρια λίτρα ετησίως. Η αύξηση αυτή επιτεύχθηκε μέσω εγκατάστασης ειδικών θυροφραγμάτων στο φράγμα Αισύμης - Διποτάμου που εμποδίζουν την πιθανότητα υπερχείλισης, ώστε να αποθηκεύεται περισσότερο νερό. Η βελτιστοποίηση αυτή στην υπάρχουσα υποδομή εξασφαλίζει στην Αλεξανδρούπολη την κάλυψη των αναγκών σε νερό για έναν ολόκληρο χρόνο, στην περίπτωση που δεν βρέξει καθόλου για 12 μήνες. Παράλληλα,

εγκαίνια του έργου στο φράγμα της αλεξανδρούπολης (Από αριστερά προς τα δεξιά): Οι κ. Δημήτρης Πέτροβιτς, αντιπεριφερειάρχης Π.Ε. Έβρου, κ. Μιχάλης Σκούλλος, πρόεδρος GWPMed, κ. Λίλιαν Νεκταρίου, γενική διευθύντρια Coca-Cola για Ελλάδα, Κύπρο και Μάλτα, κ. Κωνσταντίνος Αραβώσης, γενικός γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, κ. Ιωάννης Ζαμπούκης, δήμαρχος Αλεξανδρούπολης και πρόεδρος ΔΕΥΑΑ

στο πλαίσιο του προγράμματος εκπαιδεύτηκαν 6.000 μαθητές, δάσκαλοι και καθηγητές στον κύκλο του νερού στις πόλεις, ενώ υλοποιήθηκαν σεμινάρια κατάρτισης ολοκληρωμένης διαχείρισης υδατικών πόρων για 66 επαγγελματίες. Στη δεύτερη φάση του προγράμματος, η οποία αναμένεται να ξεκινήσει τον Δεκέμβριο και να ολοκληρωθεί τον Μάρτιο του 2020, θα εγκατασταθούν προηγμένα συστήματα αυτοματοποιημένης μέτρησης και καταγραφής της ποιότητας και ποσότητας του νερού για τους οικισμούς Πυλαία, Μελία, Κοίλα και Κίρκη του δήμου Αλεξανδρούπολης, ώστε να εξασφαλίζονται η καλή ποιότητα του νερού και η μείωση των διαρροών. Το «Νερό στην Πόλη» σχεδιάστηκε από τον διεθνή οργανισμό Global Water PartnershipMediterranean (GWP-Med), σε συνεργασία με τον δήμο Αλεξανδρούπολης και τη Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης-Αποχέτευσης Δήμου Αλεξανδρούπολης (ΔΕΥΑΑ), με την αποκλειστική χρηματοδότηση του Ιδρύματος της Coca-Cola (The Coca-Cola Foundation), το οποίο προχώρησε σε δωρεά ύψους 1,2 εκατ. δολαρίων. Αποτελεί μία ακόμα πρωτοβουλία της Coca-Cola με στόχο την προστασία του νερού, που συντάσσεται με την παγκόσμια δέσμευση της εταιρείας να επιστρέφει στις τοπικές κοινωνίες κάθε σταγόνα νερού που χρησιμοποιεί για την παραγωγή των προϊόντων της. Η Coca-Cola αναλαμβάνει το δικό της μερίδιο ευθύνης και διαχειρίζεται το νερό με σεβασμό

και σύνεση κατά την παραγωγή των προϊόντων της. Προτεραιότητες της εταιρείας είναι η αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων που σχετίζονται με το νερό, η προστασία των παγκόσμιων αποθεμάτων και, κυρίως, η προσπάθεια το πολύτιμο αυτό αγαθό να είναι προσιτό σ’ εκείνους που το έχουν περισσότερο ανάγκη. Έτσι, επικεντρώνει συνεχώς την προσπάθειά της στο να βρίσκει νέους, καινοτόμους τρόπους να μειώσει το νερό που χρησιμοποιεί στην παραγωγή των προϊόντων της, να το αναπληρώνει, να το επαναχρησιμοποιεί και να ανακυκλώνει τα υδάτινα απόβλητά της. Από το 2015 η εταιρεία επιστρέφει σε παγκόσμιο επίπεδο το 155% του νερού που χρησιμοποιεί παγκοσμίως. Εδώ και περισσότερα από δέκα χρόνια, η Coca-Cola, σε συνεργασία με τον εμφιαλωτή της στην Ελλάδα, την CocaCola Τρία Έψιλον, και την GWP-Med υλοποιεί το πρόγραμμα «Αποστολή Νερό», με στόχο την αντιμετώπιση της λειψυδρίας στη χώρα μας, παρεμβαίνοντας σε περιοχές της Ελλάδας που αντιμετωπίζουν έντονο πρόβλημα. Μέσω του προγράμματος, η εταιρεία έχει βοηθήσει 33 ελληνικά νησιά που αντιμετωπίζουν σημαντικό πρόβλημα λειψυδρίας, ενώ έχει επηρεάσει θετικά την καθημερινότητα 112.000 κατοίκων, εξοικονομώντας πάνω από 542 εκατομμύρια λίτρα νερό σε ετήσια βάση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Σίκινος, όπου μέσω του προγράμματος καλύπτονται οι ανάγκες του νησιού σε δευτεροβάθμια χρήση νερού στο 100%.

21.11.19 – lifo

15

100 με τη

ΜΑΤΙΝΑ ΣΤΕΒΗ Η επιτυχημένη δημοσιογράφος των «New York Times» μιλά στη LiFO για τη συναρπαστική ζωή ενός ξένου ανταποκριτή.

16 lifo – 21.11.19

Η Ματίνα Στεβή είναι Ελληνίδα δημοσιογράφος και ανταποκρίτρια των «New York Times» στις Βρυξέλλες. Η ζωή της περιστρέφεται γύρω από ειδήσεις, άρθρα, ταξίδια σε όλο τον κόσμο, δύσκολες αποφάσεις, επικίνδυνες συναντήσεις και σκληρές ανθρώπινες ιστορίες. Εδώ και αρκετά χρόνια ανακαλύπτει τον κόσμο μέσα από τα δημοσιογραφικά της ταξίδια. Έχει βρεθεί σε μέρη και τόπους που δεν πρόκειται να σβήσουν ποτέ από τη μνήμη της. Τη συναντώ στο κέντρο της Αθήνας ένα ηλιόλουστο πρωινό κατά τη διάρκεια μιας σύντομης επίσκεψής της στην Ελλάδα. Λίγο πριν ξεκινήσουμε τη συνομιλία μας, μου λέει πόσο απολαμβάνει τη λιακάδα της πρωτεύουσας, κάτι που της λείπει στις Βρυξέλλες. Απέναντί μου έχω μια γυναίκα ενθουσιώδη, χαμογελαστή και ενεργητική. Ξεχωρίζει για την αναλυτική της σκέψη, τις νηφάλιες προσεγγίσεις της και, φυσικά, για το προνόμιο μιας συναρπαστικής ζωής. Στην οικογένεια της μεγαλύτερης εφημερίδας του κόσμου εντάχθηκε τον περασμένο Ιούλιο. Μέχρι τότε εργαζόταν σε ένα άλλο κορυφαίο έντυπο του πλανήτη, τη «Wall Street Journal», όπου είχε την δυνατότητα να καλύπτει προσφυγικά θέματα, παρότι η συγκεκριμένη εφημερίδα είναι οικονομικού περιεχομένου. Κάπως έτσι βρέθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα στην Αφρική και σε περιοχές που δεν μπορείς να πλησιάσεις εύκολα. Κένυα, Σομαλία, Αιθιοπία, Ακτή Ελεφαντοστού, Νότιο Σουδάν, Ερυθραία, είναι μερικές από τις επισφαλείς τοποθεσίες όπου έχει βρεθεί κατά καιρούς. Σήμερα, ως ξένη ανταποκρίτρια στις Βρυξέλλες, θεωρεί ότι κάνει ένα διάλειμμα. Πώς είναι να εργάζεσαι για τους «New York Times»; «Αναμφίβολα, αισθάνεσαι ένα δέος. Αρχικά, να πω ότι έχω την ευτυχία να μοιράζομαι ένα μικρό γραφείο στην εμβληματική πόλη του Βελγίου με δύο δημοσιογράφους που αμφότεροι έχουν κερδίσει δύο βραβεία Πούλιτζερ, τον Steven Erlanger και τον Matt Apuzzo. Ωστόσο, εκεί που αντιλαμβάνεσαι ότι δουλεύεις γι’ αυτήν τη σπουδαία εφημερίδα είναι όταν περνάς το κατώφλι του θρυλικού κτιρίου στη Νέα Υόρκη. Μπαίνοντας, έρχεσαι αντιμέτωπος με έναν άλλον κόσμο. Μιλάμε για μια κερδοφόρα επιχείρηση Τύπου που απασχολεί 1.600 άτομα και το σημαντικότερο είναι ότι δεν μιλάς με κανέναν που να είναι μέτριος, από τη γραμματέα και τη διοικητική υποστήριξη μέχρι τα διευθυντικά στελέχη. Όλα βασίζονται σε έναν υψηλού επιπέδου επαγγελματισμό. Επίσης, είναι μια εφημερίδα που επενδύει συνεχώς στην τεχνολογία. Ακόμα και οι άνθρωποι που είναι υπεύθυνοι για το lay-out διαθέτουν δημοσιογραφικό αισθητήριο και αρκετές φορές μπαίνουν στη διαδικασία να σου πουν τις ιδέες τους. Τέλος, η πλήρης συνειδητοποίηση του πού δουλεύεις έρχεται από τη συμπεριφορά των άλλων. Όταν ακούν ότι εργάζεσαι στους “New York Times”, εκφράζουν πάντοτε έναν απέραντο θαυμασμό» υποστηρίζει. Για τη Ματίνα Στεβή η μέγιστη καταξίωση για έναν δημοσιογράφο είναι να πάρει το βραβείο Πούλιτζερ. Επίσης, θεωρεί μεγάλο προσόν την αυτοκριτική, τον μοναδικό τρόπο για αυτοβελτίωση. «Χωρίς να μαστιγώνεις τον εαυτό σου, είναι πολύ θετικό, στο τέλος της ημέρας, να εστιάζεις στα λάθη, στις προκαταλήψεις και στους φόβους σου. Πρέπει να είσαι σε μια διαρκή άσκηση προσωπικής ανάπτυξης. Φέρεις τεράστια ευθύνη απέναντι στους αναγνώστες κι αυτός είναι ο κυριότερος λόγος που πιστεύω ότι χρειάζεται να θέτεις συνεχώς σε αμφισβήτηση τα δημοσιογραφικά σου αντανακλαστικά. Γνωρίζω ότι είναι δύσκολο, αλλά είναι εντελώς αναγκαίο. Κι αν έχεις την άποψη ότι σε αυτήν τη δουλειά όλα τα κάνεις σωστά, είναι σίγουρο ότι απλώς δεν κάνεις γι’ αυτό το επάγγελμα» επισημαίνει. Τι είναι για εκείνην η δημοσιογραφία; Με μια ικανοποίηση στο βλέμμα απαντά: «Θεωρώ τεράστια υποχρέωση το να αποτυπώνεις δίκαια διάφορες εκδοχές του κόσμου. Επίσης, προφανώς και είναι λειτούργημα. Όμως, δεν γίνεται να είσαι δημοσιογράφος χωρίς να επικοινωνείς με τους απλούς ανθρώπους. Προσωπικά, διαβάζω πολλά βιβλία, συνομιλώ συνεχώς με ακαδημαϊκούς, αλλά έχω μάθει ότι μόνον αν βγεις στον δρόμο θα έχεις ουσιαστικό αποτέλεσμα στο ρεπορτάζ σου. Χωρίς αμφιβολία, λοιπόν, η τριβή με την κοινωνία είναι απαραίτητη». Στο σημείο αυτό τη ρωτώ τι θα συμβούλευε έναν νέο δημοσιογράφο. «Πρώτον, να μη σπουδάσει δημοσιογραφία. Να είναι επίμονος και αν δει ότι δεν τραβά, να το αφήσει. Επιπρόσθετα, όταν ασχολείσαι με τα social media μιας εταιρείας, λυπάμαι, δεν είσαι δημοσιογράφος. Αν, λοιπόν, δεν έχεις πάθος, δεν μπορείς να πετύχεις σε αυτό το επάγγελμα» λέει κατηγορηματικά. Όσον αφορά τη διαφορά ανάμεσα στον ελληνικό και τον ξένο Τύπο, η απάντησή της είναι ξεκάθαρη: «Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν πολλά υγιή “μαγαζιά”, δεν πληρώνεται όπως θα έπρεπε το επάγγελμα. Επίσης, έχει ιδιαίτερη σημασία το ότι η κοινωνία δεν αξιολογεί θετικά τους δημοσιογράφους από πλευράς αξιοπιστίας. Τέλος, δεν υπάρχει ίχνος αντικειμενικής ενημέρωσης. Νομίζω ότι το πρόβλημα στην

Είμαι ακραία φεμινίστρια. Κάθε γυναίκα πρέπει να έχει διάθεση να “χυθεί αίμα” στους διαδρόμους και να υπερασπίζεται τα δικαιώματα της.

Ελλάδα δεν αφορά τους δημοσιογράφους αλλά τους ιδιοκτήτες. Ευτυχώς, υπάρχουν μερικές εξαιρέσεις, τις οποίες ο κόσμος επιβραβεύει». Το μέλλον των εφημερίδων πώς το βλέπει; Με ένα ελαφρό μειδίαμα λέει: «Κάθε δέκα χρόνια ακούμε το ίδιο παραμύθι. Ωστόσο, ο Τύπος είναι απαραίτητος. Αν επενδύσουμε στην τεχνολογία και στην εκμάθηση δεξιοτήτων, δεν έχουμε να φοβόμαστε τίποτα. Ζούμε στην εποχή των fake news και της ωρίμανσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αλλά ταυτόχρονα παρατηρούμε ότι εφημερίδες όπως οι “New York Times”, η “Wall Street Journal” ή η “Washington Post” θριαμβεύουν και ανταμείβονται από το αναγνωστικό κοινό. Οι πολίτες θέλουν την ποιότητα αλλά και να έχουν εμπιστοσύνη στο μέσο που επιλέγουν να διαβάσουν. Επιπλέον, επειδή στους “New York Times” διαθέτουμε ένα σύστημα που παρακολουθεί πότε σταματά να διαβάζει ένα άρθρο ο αναγνώστης, διαπιστώνουμε ότι πολύς κόσμος αφιερώνει χρόνο στην ανάγνωση κειμένων 4.000 και 5.000 λέξεων, ενώ, πριν από λίγο καιρό, επιμέναμε ότι ο κόσμος δεν διαβάζει πάνω από 600 λέξεις». Ποτέ δεν τη γοήτευσε το σταθερό ωράριο 9-5, πίσω από ένα γραφείο. Ήταν παρούσα σε ιστορικές στιγμές, έχει γράψει για σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν διάφορες χώρες του κόσμου και στο σακίδιο της δημοσιογραφικής της διαδρομής κουβαλά αμέτρητες εικόνες. Η πρώτη απ’ αυτές που ξεχωρίζει προέρχεται από ένα ταξίδι στην Ερυθραία, όταν πήγε εκεί ως η πρώτη διεθνής ανταποκρίτρια τη δεκαετία του 2010. « Έχει χαρακτηριστεί “Βόρεια Κορέα” της Αφρικής. Πρόκειται για έναν πανέμορφο και πονεμένο τόπο που “αιμορραγεί”, αφού φεύγουν διαρκώς άνθρωποι από τη χώρα. Μιλάμε για μία από τις σκληρότερες δικτατορίες στον κόσμο. Θυμάμαι, όταν περπάτησα στη λεωφόρο Ανεξαρτησίας, είχα πάθει σοκ. Όταν κοιτούσες τον φανταστικό ουρανό, ήταν υπέροχα. Όταν έστρεφες το βλέμμα σου στους ανθρώπους, διέκρινες την καταθλιπτική πραγματικότητα. Επίσης, μια άλλη δυσάρεστη ανάμνηση είναι από το Νότιο Σουδάν. Κυριολεκτικά και μεταφορικά νιώθεις σαν να βρίσκεσαι στο τέλος του κόσμου. Ανεξαρτητοποιήθηκε το 2011 και θεωρείται η νεότερη χώρα του πλανήτη. Ακολούθησε αιματηρός εμφύλιος πόλεμος, στον οποίο ο βιασμός χρησιμοποιήθηκε ως όπλο της πολεμικής διαμάχης. Όταν επισκέφτηκα τα προσφυγικά στρατόπεδα, ήταν ελάχιστες οι γυναίκες που δεν είχαν βιαστεί» αφηγείται με ζωγραφισμένη τη θλίψη στο πρόσωπό της. Η Ματίνα Στεβή επιθυμεί να βρεθεί στη Βηρυτό, στην Ινδονησία και, φυσικά, να επιστρέψει κάποια στιγμή στην Αφρική. «Η ζωή εκεί είναι αυθεντική και τη βιώνεις σε όλες τις διαστάσεις της. Η χαρά, ο πόνος, το δάκρυ, οι ανάγκες, το γέλιο, ο φόβος, τα χρώματα, η φύση, είναι όλα αληθινά» εξηγεί. Το 2014, κατά τη διάρκεια μιας πολιτικής διαδήλωσης στο Ναϊρόμπι, γνώρισε τον σύζυγό της Ιlya Gridneff, που είναι ρωσικής καταγωγής και έχει μεγαλώσει στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας. Ερωτεύτηκαν και στη συνέχεια παντρεύτηκαν σε μια μεσαιωνική εκκλησία στον Κάμπο της Χίου. Μάλιστα, πριν από μερικούς μήνες η οικογένειά τους απέκτησε νέο μέλος, τον Νικολάι, ο οποίος γεννήθηκε στην Κένυα. Το πολυπολιτισμικό παζλ της ζωής της συμπληρώθηκε όταν η βάφτιση του γιου της πραγματοποιήθηκε από μαύρο παπά στην εκκλησία των Αγίων Αναργύρων της Κένυας. Ζούμε σε έναν κόσμο ανδρών; «Είμαι ακραία φεμινίστρια. Κάθε γυναίκα πρέπει να έχει διάθεση να “χυθεί αίμα” στους διαδρόμους και να υπερασπίζεται τα δικαιώματά της». Έχει δεχτεί σεξουαλική παρενόχληση; «Εννοείται. Είτε σε ελληνικά είτε σε βρετανικά μέσα ενημέρωσης, υπάρχει η ίδια αντιμετώπιση. Βέβαια, δεν υπάρχουν χειρότεροι σεξιστές από τα upper-class αφεντικά στη Βρετανία. Υπήρχαν στιγμές που πίστευα ότι έπρεπε να είμαι ευγενική. Το χειρότερο ήταν ότι αυτό εκλαμβανόταν ως πρόκληση εκ μέρους μου. Αδιανόητο! Όχι ευγένειες λοιπόν. Πρέπει να είσαι έτοιμη για μάχη. Και, ευτυχώς, οι “New York Times” το έχουν πολύ ψηλά αυτό το θέμα. Έχουν τελειώσει καριέρες και έχουν ξηλωθεί άτομα για σεξιστικές συμπεριφορές». Θεωρεί πρόκληση τεραστίων διαστάσεων τη διαχείριση του προσφυγικού-μεταναστευτικού, ενώ από την εποχή του Τραμπ αυτό που την προβληματίζει είναι η άνοδος του μίσους προς τους ειδικούς σε όλους τους τομείς, είτε αφορούν τους εμβολιασμούς, είτε την κλιματική αλλαγή, είτε την οικονομική επιστήμη. «Μια αποδόμηση χωρίς όριο. Κι εδώ είναι που αποδεικνύεται πόσο σημαντική είναι η δουλειά των δημοσιογράφων. Ας διαψεύσουμε την άποψη ότι κι εμείς είμαστε ένας πόλος εξουσίας» επισημαίνει. Είναι μια προσωπικότητα που δεν εφησυχάζει ποτέ και θεωρεί θετικό συναίσθημα τον φόβο, το απαραίτητο εργαλείο που σε προστατεύει από την άγνοια κινδύνου. Κλείνοντας, τη ρωτώ τι είναι σημαντικό στη ζωή. «Να μη βαλτώνεις. Να εξελίσσεσαι. Συνεχώς να γίνεσαι καλύτερος ως επαγγελματίας, ως σύντροφος, ως γονιός και ως άνθρωπος» καταλήγει.

κ ει μ εν ο : γ ι άν ν ησ π αν ταζ ό π ουλοσ, φωτ ο γ ραφι εσ: π α ρ ι ς τα β ι τ ι α ν 21.11.19 – lifo

17

TOM IN GREECE ΘΕΑΤΡΟ

ΤΑ ΔΕΙΝΆ ΤΟΥ ΕΠΑΡΧΙΩΤΙΣΜΟΎ ΣΤΗ ΣΚΗΝΉ ΤΗΣ ΣΤΈΓΗΣ

ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΈΣ ΤΗΣ ΠΟΛΥΑΝΑΜΕΝΌΜΕΝΗΣ ΠΑΡΆΣΤΑΣΗΣ ΠΟΥ ΑΝΕΒΑΊΝΕΙ ΣΤΗ ΣΤΈΓΗ ΤΟΥ ΙΔΡΎΜΑΤΟΣ ΩΝΆΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΊ ΜΕΤΑΦΟΡΆ ΣΤΑ ΚΑΘ’ ΗΜΆΣ ΤΟΥ ΈΡΓΟΥ «TOM À LA FERME» ΜΙΛΟΎΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΜΟΦΟΒΊΑ, ΤΟ BULLYING ΚΑΙ ΔΙΑΧΩΡΊΖΟΥΝ ΤΗΝ «ΕΠΑΡΧΊΑ» ΑΠΌ ΤΟΝ «ΕΠΑΡΧΙΩΤΙΣΜΌ». ΑΠΌ ΤΟΝ ΑΛΈΞΑΝΔΡΟ ΔΙΑΚΟΣΆΒΒΑ

18 lifo – 21.11.19

Ε

να αγροτικό αυτοκίνητο στο κέντρο της σκηνικής δράσης, στο κέντρο της Ελλάδας. Από το ραδιο-σιντί μεταδίδεται λάιβ ένα ματσάκι του Ολυμπιακού και στο διάλειμμα διακρίνεται η ένρινη φωνή του Γιάννη Καλαντζή στο «Παραμυθάκι μου» σαν να φτάνει από το υπερπέραν – ενδεχόμενο κλείσιμο ματιού στην αντίστοιχη σκηνή από τον Εξορκιστή του Γουίλιαμ Φρίντκιν. Κατσικοκούραδα, κλαδιά και φύλλα πεταμένα, αντρικά σώβρακα UOMO στη στοίβα με τα ασιδέρωτα, παντόφλες, πόρτες που χτυπούν με κρότο, πλήξη, ραθυμία. Εικόνες γνώριμες σε όσους «είναι από χωριό», ζουν σε χωριό, πηγαίνουν στο χωριό τον Δεκαπενταύγουστο, εκτυλίσσονται μπροστά μου στην πρόβα. Η σύνθεση της ελληνικής επαρχίας επιτυγχάνεται με απλό και αποτελεσματικό τρόπο που μιλά κατευθείαν στο θυμικό. Ο Τομ έχει έρθει στο χωριό του εραστή του, που τον έχασε πρόσφατα, για να πενθήσει. Έλληνας κι εκείνος, ζει χρόνια εκτός Ελλάδας, ντελικάτος, «διεθνοποιημένος». Η μάνα του αγαπημένου του, η Αγαθή, δεν γνωρίζει, δεν θέλει να γνωρίζει. Ο αδερφός του, ο Φράγκος, είναι το αποπαίδι που

«ΕΊΝΑΙ ΒΡΆΔΥ ΣΤΗΝ ΑΥΛΉ. ΚΆΝΕΙ ΠΟΛΛΉ ΖΈΣΤΗ…» «Υπάρχουν κάποια στοιχεία στην καταγωγή του ήρωα που αιτιολογούν το φαινόμενο που περιγράφεται στο έργο. Όταν το διάβασα, έκανα σύνδεση με τα βιώματά μου στην ελληνική κοινωνία, που, σε σύγκριση με μια κοινωνία της κεντρικής Ευρώπης, μου φάνηκαν πολύ πιο ισχυρά και ως εκ τούτου θεώρησα πιο ενδιαφέρον να τοποθετηθεί εδώ το έργο. Κάπως έτσι προέκυψε και η σημαντική για την ψυχοσύνθεση των ηρώων αλλαγή του κλίματος. Το έργο διαδραματίζεται στον Καναδά τον χειμώνα, με την ακραία ψύχρα της μοναξιάς να δημιουργεί αυτήν τη διάθεση τρέλας, ενώ η αντίστοιχη συνθήκη στην Ελλάδα είναι η αφόρητη ζέστη του καλοκαιριού, εκεί που εμείς είμαστε στα high μας και τα νεύρα είναι τεταμέ-

να. Επίσης, θεωρώ ότι, ακολουθώντας μια σύγχρονη λογική, η μετάφραση ενός έργου πρέπει να αποτελεί στην ουσία μια μεταφορά. Γι’ αυτό και ο Φράνσις έγινε Φράγκος και η Αγκάθε έγινε Αγαθή, τα φαγητά εξελληνίστηκαν – όλες αυτές τις λεπτομέρειες τις συζήτησα με τον συγγραφέα. Θέλω να βλέπω θέατρο που είναι συνδεδεμένο με τον τόπο στον οποίο παίζεται και να αφορά τον κόσμο. Εν τέλει, σαφώς υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα σε έναν Έλληνα που έχει ταξιδέψει ή ζήσει στο εξωτερικό και σε κάποιον που δεν έχει φύγει ποτέ από την Ελλάδα ή το χωριό του. Είναι δύο κόσμοι που με ενέπνευσαν να δημιουργήσω αυτή την κλίμακα που στο πρωτότυπο είναι ξεκάθαρα η σχέση μεταξύ επαρχίας και πόλης. Δεν υπάρχει για μένα μεγάλη διαφορά αν μιλάμε για το τελευταίο κωλοχώρι ή για το κέντρο της Αθήνας, τον πρώτο όροφο μιας πολυκατοικίας. Το σπίτι έχει μείνει σε κάποια σημεία στο ίδιο επίπεδο και σίγουρα είναι προκλητικό να πεις ότι η ελληνική αντίληψη στο ζήτημα της ομοφοβίας είναι ακόμα “επαρχία”» λέει ο σκηνοθέτης. Η ομοφοβία και η διαφορά πόλης - επαρχίας αποτελούν φυσικά τον πυρήνα του έργου, αλλά η σκηνική μεταφορά του Ζερβουλάκου θίγει εξίσου έντονα ζητήματα, όπως η θέση της γυναίκας στην οικογένεια και στην κοινωνία, η φυλακή που αποτελεί για κάποιους ανθρώπους το πατρικό τους σπίτι, αλλά και το κοινωνικό στάτους. Πέρα από την τραγική κατάσταση που περιγράφει, το έργο, έτσι όπως το στήνει ο Ζερβουλάκος, έχει και κωμικές στιγμές – οι οποίες απουσιάζουν, τουλάχιστον από την κινηματογραφική μεταφορά του Ντολάν.

ΤΟ ΘΎΜΑ ΚΑΙ Ο ΘΎΤΗΣ, ΔΎΟ ΡΌΛΟΙ ΑΣΑΦΕΊΣ «Με ευαισθησία» απαντά ο Λευτέρης Πολυχρόνης σε ερώτηση σχετικά με τον τρόπο που προσέγγισε τον χαρακτήρα του νταή Φράγκου. «Δεν παίζω τον τραμπούκο, παίζω τον δυστυχι-

σμένο. Ο Φράγκος δεν είναι απλώς ένας νταής. Προσπαθώ να βρω τη δυστυχία του και να την πάω κάπου, έτσι ώστε στο τέλος του έργου να έχει καταλάβει ο ίδιος κάτι γι’ αυτήν του τη δυστυχία. Δεν αποστασιοποιούμαι. Θα μπορούσα να είμαι άνετα εγώ αυτός, που δεν είμαι καθόλου νταής. Φυσικά με απασχόλησε εξαρχής η σεξουαλικότητα του Φράγκου. Ήταν το πρώτο ερώτημα. Αλλά μπήκα στη διαδικασία να πω στον εαυτό μου ότι η σεξουαλικότητα δεν παίζεται στο θέατρο. Το κοινό μπορεί να αντιληφθεί, να υποψιαστεί, να απορήσει. Και τελικά δεν έχει σημασία». «Το έργο είναι αρκετά ακραίο, οπότε προσπαθώ να το προσεγγίσω έτσι ώστε να μη γίνει εντελώς δράμα, προκειμένου να είναι υποφερτό» εξηγεί από την πλευρά του ο Αντώνης Πριμηκύρης που υποδύεται τον πρωταγωνιστή Τομ. «Για κάποιους ανθρώπους αυτή είναι η πραγματικότητά τους και σίγουρα βρίσκουν τρόπους να την αντιμετωπίζουν. Το ενδιαφέρον σε όλο αυτό είναι το γεγονός ότι ο Σαράντος προσπαθεί να δείξει τις δύο όψεις. Η εξωστρέφεια του Τομ σε ένα συντηρητικό περιβάλλον μπορεί να είναι εξίσου βίαιη. Είναι ένα ξένο σώμα. Η εύκολη ανάγνωση καταδεικνύει τους “χωριάτες”, τους “βαρβάρους”, αλλά είναι δύο διαφορετικοί πολιτισμοί που συναντιούνται και ψάχνουμε τρόπους αλληλεπίδρασης. Δεν είναι θέμα καλού και κακού, αλλά επιτυχημένης ή αποτυχημένης συνύπαρξης».

«ΘΩΜΆ, ΈΛΑ ΝΑ ΦΑΣ, ΠΑΙΔΊ ΜΟΥ!» Δεν θα μπορούσε να είναι ιδανικότερη η επιλογή της Ρένιας Λουιζίδου για τον ρόλο της Αγαθής, της τυπικής Ελληνίδας μάνας, που η έμπειρη ηθοποιός, μητέρα και η ίδια ενός γιου, αποδίδει με ανατριχιαστική ειλικρίνεια. «Είναι η μάνα που περνάνε όλα από τα χέρια της και ανακατεύεται πολύ. Είναι ο άνθρωπος που συνήθως δείχνουμε όταν θέλουμε να εξηγήσουμε το γιατί σε μερικές καταστάσεις. Ως ηθοποιός, δεν ψάχνω ούτε

να κρίνω ούτε να ταυτιστώ με αυτό που κάνω. Ψάχνω να κατανοήσω. Αν κρίναμε, δεν θα παίζαμε ούτε τη Μήδεια, ούτε την Αγαύη, ούτε τον Μάκβεθ. Η μάνα πάντα, κατά κάποιον τρόπο, μέσα της ξέρει. Συνειδητά; Βαθιά υποσυνείδητα; Ανάλογα με το περιβάλλον, είναι κάτι που της επιτρέπεται ή δεν της επιτρέπεται να βγάλει προς τα έξω».

ΤΕΛΙΚΆ, Η ΕΠΑΡΧΊΑ ΈΧΕΙ ΤΟ ΘΈΜΑ; Κανείς από τους βασικούς συντελεστές της παράστασης δεν έχει εμπειρία διαβίωσης για μεγάλο χρονικό διάστημα στην επαρχία. Ενδεχομένως αυτή η απουσία βιώματος να τους κάνει να συμφωνούν ότι φαινόμενα όπως η ομοφοβία δεν εκδηλώνονται διαφορετικά στην επαρχία απ’ ό,τι στις μεγάλες πόλεις. «Εγώ γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη κι έχω ζήσει όλη μου την ενήλικη ζωή στην Αθήνα» ξεκινά η Ρένια Λουιζίδου. «Οι πρόγονοί μου ήταν πρόσφυγες από τη Σμύρνη, δεν είχαμε χωριό ποτέ, δεν έχω καμία εικόνα τού “πάω στη γιαγιά και στον παππού στο χωριό”. Η σχέση μου με την επαρχία είναι τουριστική. Είμαστε όμως μια τόσο μικρή χώρα, που είναι όλα δίπλα μας, ανοιχτό βιβλίο, η αποπάνω μου στην πολυκατοικία, η διπλανή μου, πολύ αναγνωρίσιμα πράγματα. Ακόμα και για έναν άνθρωπο σαν εμένα, που δεν έχει χωριό να ανατρέξει, οι εικόνες είναι πολύ ζωντανές. Δεν αισθάνθηκα καν ότι χρειάζεται να έχω τέτοια προσωπική αναφορά. Είναι κάπως αφελές το ότι οφείλεις να βιώσεις κάτι για να ταυτιστείς. Δεν είναι αυτή η δουλειά μας». « Έχει νόημα να ξεχωρίσει κανείς τις λέξεις “επαρχία” ως τόπο και “επαρχιωτισμό” ως αντίληψη» συνοψίζει ο Σαράντος Ζερβουλάκος. Τον επαρχιωτισμό τον βρίσκεις και σε μορφωμένες και ευκατάστατες οικογένειες, σε καλά σπίτια της Αθήνας. Δεν χρειάζεται να ταξιδέψεις στην απομακρυσμένη Ελλάδα.

ΙNFO TOM IN GREECE (Tom à la ferme) του Michel Marc Bouchard ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΈΣ

Μετάφραση: Αμαλία Κοντογιάννη Σκηνοθεσία: Σαράντος Γεώργιος Ζερβουλάκος Σκηνικά - Κοστούμια: Τίνα Τζόκα Μουσική: Amateurboyz Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος Βοηθός σκηνοθέτη: Στέλλα Ράπτη Σύμβουλος δραματουργίας: Lisiane Durand Οργάνωση παραγωγής: Ρένα Ανδρεαδάκη Μια ιδέα της Eteria Filon Παραγωγή: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση Ερμηνεύουν: Αντώνης Πριμηκύρης, Ρένια Λουιζίδου, Λευτέρης Πολυχρόνης, Eva Maria Sommersberg

john mitropoulos

έχει μείνει πίσω. Η Σάρα είναι η «βιτρίνα» από το εξωτερικό. Οι δυναμικές που θα αναπτυχθούν μεταξύ τους τις ώρες μετά την κηδεία θα είναι έντονες, εκρηκτικές, βίαιες, ενίοτε χιουμοριστικές, και είναι άγνωστο αν θα οδηγήσουν σε κάποιου είδους κάθαρση. Το έργο Ο Τομ στη φάρμα (Tom à la ferme), το συγκλονιστικό θεατρικό του Καναδού Μισέλ Μαρκ Μπουσάρ, γραμμένο το 2011, έγινε παγκοσμίως γνωστό όταν μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από το τρομερό, ασύδοτο, εγωπαθές παιδί του παγκόσμιου art cinema, τον Ξαβιέ Ντολάν, το 2013 – πρόκειται σίγουρα για μία από τις καλύτερες, αν όχι την καλύτερη, ταινία στην άνιση καριέρα του 30χρονου σκηνοθέτη, που τελευταία έχει μεγαλοπιαστεί και δείχνει να έχει χάσει τη φόρμα του. Ο Έλληνας, μεγαλωμένος στη Γερμανία σκηνοθέτης Σαράντος Γεώργιος Ζερβουλάκος φαντάζει ως ο ιδανικός άνθρωπος για να αναλάβει τη σκηνική μεταφορά του συγκεκριμένου έργου στην Ελλάδα και να παραδώσει την πρώτη παράσταση αμιγώς queer θεματικής της Στέγης.

ΣΤΈΓΗ ΙΔΡΎΜΑΤΟΣ ΩΝΆΣΗ, Μικρή Σκηνή (Συγγρού 107) 12-29/12 Παραστάσεις: Τετ.-Σάβ.

21:00, Κυρ. 18:00 Διάρκεια παράστασης: 110 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)

21.11.19 – lifo

19

ΜΟΥΣΙΚΗ

Η ___________ Νατάσσα Η ΑΓΑΠΗΜΈΝΗ ΕΡΜΗΝΕΎΤΡΙΑ ΕΠΑΝΑΣΥΝΔΈΕΤΑΙ, ΓΙΑ ΤΡΙΑ LIVE, ΕΚ ΝΈΟΥ ΜΕ ΤΟΝ «ΠΥΡΉΝΑ» ΤΗΣ, ΔΗΛΑΔΉ ΤΟΥΣ ΘΈΜΗ ΚΑΡΑΜΟΥΡΑΤΊΔΗ ΚΑΙ ΓΕΡΆΣΙΜΟ ΕΥΑΓΓΕΛΆΤΟ, ΣΥΝΘΈΤΗ ΚΑΙ ΣΤΙΧΟΥΡΓΌ ΤΩΝ ΜΕΓΆΛΩΝ ΕΠΙΤΥΧΙΏΝ ΤΗΣ, ΠΡΟΧΩΡΏΝΤΑΣ ΣΕ ΝΈΕΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΈΣ ΑΝΑΖΗΤΉΣΕΙΣ, ΑΛΛΆ ΠΑΡΑΜΈΝΟΝΤΑΣ ΠΙΣΤΉ ΣΤΗΝ ΙΔΙΟΣΥΓΚΡΑΣΊΑ ΤΗΣ. ΑΠΌ ΤΟΝ ΑΛΈΞΑΝΔΡΟ ΔΙΑΚΟΣΆΒΒΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΑ: ΠΆΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΆΝ

φέτος

θα σου τραγουδήσει όλα όσα 20 lifo – 21.11.19

Φ Μποφίλιου ΙNFO Νατάσσα Μποφίλιου - Θέμης Καραμουρατίδης - Γεράσιμος Ευαγγελάτος Εν λευκώ live Τρεις συναυλίες στο Piraeus 117 Academy 19/12, 23/1, 20/2, 21:00 *Ευχαριστούμε θερμά το six d.o.g.s (Αβραμιώτου 6-8) για τη φιλοξενία της φωτογράφισης.

αγαπάς

έτος οι live εμφανίσεις σου θα είναι πολύ περιορισμένες –μόνο τρεις– και συναυλιακού τύπου. Είναι κάπως σαν να γυρνάς πάλι πίσω στον «πυρήνα» σου, μαζί με τον Θέμη (Καραμουρατίδη) και τον Γεράσιμο (Ευαγγελάτο). Ακριβώς! Έστειλα μήνυμα σε όλους ένα βράδυ και τους είπα ότι ένιωσα την ανάγκη να ξανακάνω ένα πολύ δυνατό, πυρηνικό live με τα τραγούδια μας. Αυτό που είμαστε και αυτό που μας έδωσε την ευκαιρία να συστηθούμε στον κόσμο, δηλαδή η συνθήκη του live. Φυσικά, όταν το είπα στα παιδιά, ενθουσιάστηκαν. Το Piraeus Academy είναι ένας χώρος πιο «βρόμικος», με την καλή έννοια, αμιγώς συναυλιακός, και μπορεί να φιλοξενήσει την ενέργεια των καλοκαιρινών live, αλλά μέσα στην καρδιά του χειμώνα.

— Πού θα κινηθεί, λοιπόν, το ρεπερτόριο αυτών των συναυλιών; Θα είναι μόνο τα τραγούδια μας σε όλες τους τις φάσεις, πιο κοντά όμως στην πρώτη τους μορφή. Θα έχει την αίσθηση του best of, όμως θα υπάρχουν και δυο-τρεις πινελιές πιο b-side. Νομίζω ότι θέλουμε να δούμε τη νύχτα κι αυτό που λέγεται ψυχαγωγία σε μια άλλη της μορφή, γιατί το live σε ένα μαγαζί έχει κάποιες συνθήκες που πολλές φορές δεν μπορείς να τις αλλάξεις. Όταν ο άλλος έχει μάθει, για παράδειγμα, να σε απολαμβάνει από την άνεση του τραπεζιού, το να τον βάλεις ξαφνικά σε μια διαδικασία συναυλίας εμπεριέχει ένα ρίσκο.

— Δεν έχεις βαρεθεί να λες τραγούδια όπως το «Εν Λευκώ» ή το «Σ’ έχω βρει και σε χάνω»; Το κοινό δεν έχει βαρεθεί σίγουρα να τ’ ακούει. Όχι, ούτε ένα δευτερόλεπτο! Και ξέρεις γιατί δεν έχω βαρεθεί; Γιατί βρίσκω συνέχεια τον τρόπο να τα ξανασυστήνω μέσα μου. Γι’ αυτό κάθε χρόνο αλλάζουμε ενορχηστρωτικό ύφος. Είναι πολύ διαφορετικό το «Σ’ έχω βρει και σε χάνω» με πιο ηλεκτρικό ήχο απ’ ό,τι αν το πεις ως μια ποπ μπαλάντα ή απ’ όταν προσθέσαμε ούτια και το κάναμε πιο έθνικ. Αυτό μού δίνει την ευκαιρία να βρίσκω άλλες πτυχές του, άλλους κόσμους. Τα τραγούδια αποκτούν διαφορετική αισθητική όταν τα περνάς από ένα φίλτρο που αλλάζει. Επίσης, επειδή αυτά τα τραγούδια είναι προσωπικές μας ιστορίες, αληθινές και βγαλμένες απ’ τη ζωή, έχουν μια αξία βαθιά διαχρονική. Είναι σαν να λέω την ιστορία μου σ’ έναν φίλο. Όσες φορές κι αν πω την ίδια ιστορία σε διαφορετικούς φίλους, αυτή ξετυλίγεται ξανά μέσα μου με τον ίδιο ενθουσιασμό, γιατί είναι κάτι που το έχω βιώσει και δεν έχω αποστασιοποιηθεί απ’ αυτό. Γι’ αυτόν τον λόγο επιλέγω τραγούδια που σημαίνουν κάτι για μένα.

— Πλέον, όμως, είσαι κι εσύ σε άλλη φάση της ζωής σου. Είσαι παντρεμένη. Ναι, είναι κι αυτό, παρότι τον άντρα μου τον λέω ακόμα «αγόρι μου». Βασικά, είμαι σε διαφορετική φάση επειδή πλέον είμαι 37 ετών. Από κορίτσι, που ήμουν, έχω μπει εδώ και καιρό σε μια νέα φάση.

— Θέλω να μου πεις για τη σχέση που έχεις με τους δύο κολλητούς σου, τα αγόρια σου, τον Θέμη και τον Γεράσιμο. Πόσο έχει επηρεαστεί από τότε που δεν είσαι –και επίσημα– single; Α, γιατί πιστεύεις ότι έχει επηρεαστεί; Καθόλου! Στη δική μας την παρέα, που είμαστε σκληροπυρηνικοί, δεν επιβιώνει κανένας άνθρωπος αν δεν γίνει μέρος της. Συγγνώμη, δεν ακούγεται ωραίο, αλλά με τον Χρήστο (Κορτσέλη) είμαστε ζευγάρι εδώ και επτά χρόνια και παράλληλα είναι ο δισκογραφικός παραγωγός και των τριών μας, οπότε έχουμε, ούτως ή άλλως, απίστευτη σχέση. Άρα, δεν έχει αλλάξει τίποτα στη ζωή μου. Δεν ξέρω αν είναι καλό αυτό, μπορεί και να μην είναι... Άλλωστε, είναι μια ρηξικέλευθη πράξη το να αποφασίσεις να ενώσεις τη ζωή σου μ’ έναν άνθρωπο για πάντα, αλλά σ’ εμάς δεν έχει αλλάξει τίποτα. Συνεχίζουμε να περνάμε καταπληκτικά, με όλες τις δυσκολίες που έχει η ζωή, επειδή είμαστε ενωμένοι, μια γροθιά, έχουμε κοινά ιδανικά, κοινές αξίες, οπότε και μια αντοχή στον χρόνο και στον κόσμο. Γι’ αυτό νομίζω ότι με τα παιδιά μπορούμε να δουλεύουμε με τον τρόπο που το κάνουμε όλα αυτά τα χρόνια.

— Βάλε με στο κλίμα μιας συνάντησης των τριών σας. «Πρέπει να βρεθούμε, Παγκράτι, Αερόστατο, τώρα». Καταρχάς, κάθε φορά που συναντιόμαστε κι έχουμε αποφασίσει ότι θα μιλήσουμε για δουλειά, αν έχουμε δύο ώρες στη διάθεσή μας π.χ., επί μία ώρα και 45 λεπτά δεν θα πούμε τίποτα για δουλειά! Θα πούμε κουτσομπολιά, μαλακίες, θα κάνει αστεία ο ένας με τον άλλον, γιατί έχουμε τρελούς κώδικες επικοινωνίας μετά από τόσα χρόνια. Είναι απίστευτοι «σαχλαμάρες» και οι δύο και δεν τους φαίνεται καθόλου. Εντάξει, του Θέμη ίσως να του φαίνεται πιο πολύ, αλλά του Γεράσιμου καθόλου! Μετά θα περάσει η ώρα και θα πούμε «μαλάκες, έλεος, έχουμε μαζευτεί εδώ για άλλον λόγο». Τσακωνόμαστε, επίσης, πάρα πολλές φορές και πάντα είμαστε «κόμμα» οι δύο εναντίον του ενός, το οποίο βέβαια αλλάζει και δεν είναι ποτέ σταθερό. Έτσι είναι οι συναντήσεις μας. Έχουν πάρα πολλή πλάκα και αγάπη. Νομίζω ότι είμαστε ωραίοι τύποι ως τριάδα.

— Πρώτη φορά σε είχα δει live το 2009 στην Πάτρα, όπου σπούδαζα, σε ένα αντιρατσιστικό φεστιβάλ στο Κάστρο. Τότε συνειδητοποίησα ότι μπορείς να γίνεις και πάρα πολύ μεγάλο gay icon. Το γκέι κοινό θεωρώ ότι είναι ένα δύσκολο κοινό που, αν μια καλλιτέχνιδα καταφέρει να το κερδίσει, το έχει μαζί της για πάντα. Δηλαδή, νομίζω ότι, σε τελείως διαφορετικά ρεπερτόρια, μόνο εσύ και η Βίσση το έχετε καταφέρει αυτό σε τέτοιον βαθμό στην Ελλάδα. Πότε το είδες να συμβαίνει; Το βρίσκω εξαιρετικά συγκινητικό, αλλά θα ’θελα κάποια στιγμή να φτάσουμε σ’ ένα σημείο που να μην ξεχωρίζει κανένα γκρουπ ανθρώπων ανάμεσα στο πλήθος. Αυτό πιστεύω, αυτό οραματίζομαι και γι’ αυτό παλεύω κάθε φορά που μου δίνεται η δυνατότητα. Αν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει γκέι κοινό, το οποίο αγαπάει κάποιους ανθρώπους, τους νιώθει δικούς του, τους στηρίζει και ταυτίζεται μαζί τους, τότε χαίρομαι πάρα πολύ, γιατί μέσα στην πορεία των χρόνων έχει φανεί ότι αυτό το κοινό είναι πάρα πολύ ενεργό, δυναμικό, πιστό, και παθιάζεται με τους ανθρώπους. Συγχωρεί τα λάθη –γιατί όλοι κάνουμε λάθη και τότε μια μεγάλη μερίδα του κοινού σε εγκαταλείπει–, απογειώνει και δεν εγκαταλείπει τους καλλιτέχνες που έχει βάλει στην καρδιά του, ακόμη κι αν υπάρξει ένα στραβοπάτημα. Και πάντα οι καλλιτέχνες που αγαπούσαν και αγαπούν είναι μεγάλοι, οπότε για μένα είναι ιδιαίτερα τιμητικό να μπορούμε να πούμε ότι το γκέι κοινό αγαπάει τα τραγούδια μας και ταυτίζεται με το ρεπερτόριο και την παρουσία μου σκηνικά και καλλιτεχνικά.

— Από την άλλη, βέβαια, υπάρχει και μια μερίδα του κοινού όλα αυτά τα χρόνια που δεν σε γουστάρει καθόλου. Μεγάλη μερίδα! Μ’ αρέσει αυτό, με φτιάχνει!

— Το πιστεύω ότι σε φτιάχνει. Δεν θα ’θελα να είμαι ένας καλλιτέχνης που αρέσει σε όλους. Θέλω να αρέσω σε όσο το δυνατόν περισσότερους, αλλά είναι κάποιοι άνθρωποι που δεν τους θέλω μαζί μου. Δεν ταιριάζουμε πουθενά, ούτε αυτοί με θέλουν μαζί τους. Δηλαδή δεν έχω στόχο να τους κερδίσω όλους. Αλλά όσο περισσότεροι, τόσο καλύτερα.

— Θεωρείς ότι σε αυτό έχει συμβάλει η εξωστρέφειά σου; Ναι, η προσωπικότητά μου σίγουρα. Όχι μόνο το πώς σκέφτομαι ως πολίτης αλλά και το πώς είμαι καλλιτεχνικά. Οπότε, υπάρχουν κάποιοι που δεν τους αρέσει η πληθωρικότητά μου η καλλιτεχνική και υπάρχουν και άλλοι που δεν τους αρέσουν αυτά που πρεσβεύω. Αυτούς δεν τους θέλω μαζί μου. Δεν τους θέλω με το κοινό μας, δεν τους θέλω να ανακατεύονται. Πολλές φορές μού λένε «γιατί μιλάς και λες την άποψή σου, δεν ξέρεις ότι κάποιοι άνθρωποι σε αγαπούν για τη μουσική σου και δεν θέλουν να μάθουν τα υπόλοιπα;».

— Δεν σε ενδιαφέρουν! Δεν με ενδιαφέρουν, γιατί ένας άνθρωπος που θα έρθει να ακούσει τη μουσική μου θα ακούσει το «Κοίτα Εγώ», θα ακούσει το «Εν Λευκώ», τη «Βαβέλ», τους «Επιζώντες», κι εκεί θα τσινήσει, πώς να το κάνουμε; Γενικά, προσπαθώ να σκεφτώ τι μπορώ να κάνω ως πολίτης για να αλλάξω όλα αυτά που δεν μου αρέσουν στην κοινωνία. Δεν μπορώ να μη σχολιάσω την ΑΣΟΕΕ, δεν μπορεί να μη με βρει κάθετα αντίθετη αυτό που έγινε στο Γκάζι, δεν μπορεί να μη με βρει κάθετα αντίθετη το σκηνικό με το κορίτσι που σπάσανε στο ξύλο στα Εξάρχεια, δεν μπορώ να το πιστέψω, δεν το χωράει το μυαλό μου και όπου μπορώ θα με βρουν απέναντι.

21.11.19 – lifo

21

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

ΥΦΆΝΣΕΙΣ, ΖΩΓΡΑΦΙΚΉ ΚΑΙ ΤΑΠΙΣΕΡΊ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ ΑΠΌ ΤΟ 1960 ΈΩΣ ΣΉΜΕΡΑ Η τέχνη μεγάλων Ελλήνων ζωγράφων μέσα από ιστορικές ταπισερί στο Μουσείο Μπενάκη.

μια σημαντική, άγνωστη ως τώρα όψη της ελληνικής χειροτεχνικής παραγωγής αναδεικνύει το Μουσείο Μπενάκη. Σπάνιες, εντυπωσιακές ταπισερί και χαλιά που δημιουργήθηκαν με βάση έργα σπουδαίων Ελλήνων δημιουργών, όπως ο Γιάννης Μόραλης, ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας και ο Σπύρος Βασιλείου, παρουσιάζονται δίπλα στα πρωτότυπα ζωγραφικά έργα από τα οποία προήλθαν. Χωρισμένη σε τρεις ενότητες, η έκθεση ακολουθεί την ιστορία των ταπισερί στην Ελλάδα από το 1960 μέχρι τα έργα που δημιουργούν σύγχρονοι, νέοι καλλιτέχνες όπως η Ζωή Γαϊτανίδου και ο Μανώλης Ζαχαριουδάκης. Η ίδρυση των πρώτων εργαστηρίων με μαθήματα εξειδίκευσης στην ύφανση ταπισερί από τον ζωγράφο Γιάννη Φαϊτάκη ήταν η αρχή. Εκεί, σε οριζόντιο αργαλειό, δύο ή τρεις τεχνίτριες ταυτόχρονα δούλευαν περισσότερο από έναν χρόνο πάνω σε κάθε έργο, μεταφέροντας γνωστά ζωγραφικά έργα σε υφαντά. Το 1973 και το 1974 η γκαλερί Νέες Μορφές, σε συνεργασία με το ταπητουργικό εργαστήριο Τάπης, δημιούργησε χειροποίητα hand tufted χαλιά σε περιορισμένα αντίτυπα, πάνω σε έργα καλλιτεχνών όπως οι: Ηλίας Δεκουλάκος, Χρίστος Καράς, Δημήτρης Μυταράς, Χρόνης Μπότσογλου, Πάρις Πρέκας, Γιώργος Βακαλό, Βάσω Κατράκη. Αρκετά από αυτά παρουσιάστηκαν στη διεθνή έκθεση Art Basel το 1976. Το 1981 η γκαλερί Πολύπλανο ακολούθησε την ίδια μέθοδο, ενώ παράλληλα διάφοροι Έλληνες καλλιτέχνες που έζησαν στην Ευρώπη έδωσαν σχέδιά τους σε εργαστήρια υφαντικής, κυρίως στη Γαλλία. Στην τελευταία ενότητα της έκθεσης, δίπλα στη γνωστή κατασκευή της Βούλας Μασούρα (1984), παρουσιάζονται έργα νεότερων δημιουργών, κυρίως γυναικών, που χρησιμοποιούν τις τεχνικές της ύφανσης και κάθε μορφής νήματα.

ΙNFO 21/11-16/2, Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου, Γκάζι, εισ.: 4-8 ευρώ Μέρες & ώρες λειτουργίας: Πέμ., Κυρ. 10:00-18:00, Παρ.-Σάβ. 10:00-22:00

22 lifo – 21.11.19

νικος χατζηκυριακος - γκικας, γλέντι στην ακρογιαλιά ιι, δεκαετία 1970, ταπισερί 196 x 268 εκ., μουσείο μπενάκη/πινακοθήκη γκίκα

από τη γεωργια παπασταμου

21.11.19 – lifo

23

CITY VIBES

24 lifo – 21.11.19

ΟΛΑ ΑΛΛΑΖΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ, H ΜΟΥΣΙΚΗ, Η ΔΙΑΘΕΣΗ, ΤΑ CLUB ΠΟΥ ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΥΝ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ TΡΑΠ ΚΑΙ ΤΟ R&B ΓΙΝΟΝΤΑΙ (ΣΧΕΔΟΝ) TO NEO RAVE ΑΠΌ ΤH MAΡIA ΠΑΠΠΑ

ο r&b και το χιπ-χοπ κατακλύζουν αυτήν τη στιγμή τη mainstream διασκέδαση της πόλης. Ακόμα κι αν δεν αρέσει σε κάποιον αυτή η μουσική, πρέπει να είναι τυφλός για να μη βλέπει την αλλαγή που συντελείται σήμερα στα μεγάλα αθηναϊκά κλαμπ. Αρκετοί λένε ότι πρόκειται για επιστροφή στα μέσα των ’00s, όταν τα κλαμπ κατακλύζονταν από αυτούς τους ρυθμούς. Το σκηνικό, πάντως, ίσως θυμίζει περισσότερο εποχές rave στην Αθήνα, κι ας ακούγεται κάπως πρόωρο αυτό. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η μουσική που παλιότερα χλευαζόταν ως φτηνή και κανείς δεν τολμούσε να παίξει, πόσο μάλλον να χορέψει σε κλαμπ, ξαφνικά έχει γίνει περιζήτητη ακόμα και στα ελληνάδικα. Κι αυτό δεν είναι καθόλου υπερβολή. Σε κλαμπ και μπαρ, ανεξαρτήτως μουσικού προσανατολισμού, βλέπεις ξαφνικά να προσθέτουν μέρες αφιερωμένες αποκλειστικά σε αυτά τα είδη, ενώ μέχρι και στις πιο generic ή εξειδικευμένες χορευτικές βραδιές τους είναι αδύνατο να μη γίνει ένα πέρασμα και από αυτές τις μουσικές. Από την άλλη, τα βασικά πάρτι θυμίζουν φεστιβαλικές υπερπαραγωγές, όπου το γκλάμουρ και ο χορός κυριαρχούν. Το κοινό τους είναι ένα ένα mix διαφορετικών ανθρώπων, πιτσιρικάδες της φάσης, αθλητές, μοντέλα, τουρίστες κ.ο.κ. Οι ηλικίες που τα επισκέπτονται είναι, ως επί το πλείστον, νεαρές και κυμαίνονται από 18 έως 25 χρονών. Όλα αυτά γίνονται με ένα σημαντικό twist: εκτός από το ξένο ρεπερτόριο, οι περισσότεροι DJs αυτών των μαγαζιών εισάγουν το ελληνικό τραπ/ ραπ στα sets τους. «Τα κλαμπ έχουν αναγεννηθεί. Είμαι περήφανος για εμάς και για τα παιδιά που φτιάχνουν αυτήν τη μουσική» αναφέρει ο DJ Tune. Εδώ και τρία χρόνια βρίσκεται πίσω από τo Eargasm The Party, ένα κινητό πάρτι που περιοδεύει σε όλη την Ελλάδα, ενώ μέχρι πρότινος το πετύχαινε κανείς κάθε Σάββατο στο Dirty Blonde Loft. O Τune παίζει αυστηρά r&b και χιπ-χοπ απ’ όλο τον κόσμο. Φέτος, έφτιαξε επίσης την ομάδα Nbaneverbrokeagain με σκοπό να προμοτάρουν και να παρουσιάσουν Έλληνες ράπερ και μουσικούς που ασχολούνται με αυτά τα είδη. Το Nba The Party φιλοξενείται κάθε Πέμπτη στο Tokyo, μάλιστα έχουν φτιάξει μια Λαμποργκίνι και ένα championship ring ως logo για το πάρτι. Οι Athens Bros ήταν από τις πρώτες ομάδες που ξεκίνησαν να παίζουν ελληνικό τραπ στα sets τους «κόντρα σε όλους και σε όλα», όπως τονίζει ο William, ένας από τους ιδρυτές της ομάδας. Ξεκίνησαν να κάνουν πάρτι πριν από τέσσερα χρόνια και σήμερα η καθιερωμένη Flexzone βραδιά τους γίνεται πιο αραιά και επιλεκτικά. «Όσο ανεβαίνει η μουσική, ανεβαίνουμε κι εμείς που στήνουμε events και παίζουμε μουσική» λέει. «Τα τελευταία δύο χρόνια, κυρίως τον τελευταίο χρόνο, έχει γίνει ένα τεράστιο breakthrough στην τραπ μουσική. Ακόμα και οι αμοιβές των DJs έχουν αλλάξει πάρα πολύ. Μπορεί να είναι 5-10 φορές πιο πάνω απ’ ό,τι όταν πρωτοξεκινήσαμε. Και να σκεφτεί κανείς ότι στην αρχή οι μαγαζάτορες ήταν πάρα πολύ αρνητικοί με αυτό και υπήρχε πάρα πολύ μεγάλο hate από τον κόσμο. Μόλις οι ιδιοκτήτες κατάλαβαν ότι αυτή η μουσική έχει μεγάλη απήχηση και ξεκίνησαν να κλείνουν κάποια ονόματα, είδαν ότι τους απέφερε κέρδος λόγω μεγάλης προσέλευσης, ακόμα κι αν δεν ταίριαζε στην αισθητική του μαγαζιού τους».

O DJ Stephan, που διοργανώνει το πάρτι Spicy κάθε Τετάρτη στο Dirty Blonde, τοποθετεί χρονικά αυτή την αλλαγή στη νοοτροπία της διασκέδασης την περίοδο που παίχτηκαν τα βραβεία MAD στην τηλεόραση. «Πριν από δύο χρόνια, αν πήγαινες να ζητήσεις από έναν DJ ελληνικό τραπ κομμάτι, σε κορόιδευε. Σου έλεγε “σιγά μη βάλω μουσική για 13χρονα, που δεν την ξέρει κανείς”. Τώρα τους βλέπεις

όλους αυτούς να παίζουν ελληνικό τραπ από 40 λεπτά μέχρι 1 ώρα ακόμα και στα σκυλάδικα» αναφέρει. «Για μένα, αυτή η κατάσταση οφείλεται στους Έλληνες τραγουδιστές και μουσικούς. Χάρη σε αυτούς έχει περάσει και το ξένο στην Ελλάδα και είναι πλέον αποδεκτό και κάτι σαν lifestyle. Μετά τα βραβεία άρχισαν να τους βλέπουν περισσότερο ως τραγουδιστές πάρα ως ράπερ. Ειδικά μετά το καλοκαίρι που πέρασε, η φάση είναι εντελώς διαφορετική». Και ενώ η πιο αλτέρνατιβ διασκέδαση ζει την πιο αμήχανη στιγμή της και φαίνεται να παρακμάζει όσο περνάει ο καιρός, ένα άλλο σημαντικό φαινόμενο που παρατηρείται είναι ότι ξεπροβάλλουν συνέχεια καινούργια μαγαζιά, π.χ. η πρόσφατη άφιξη του EnVogue, που άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό στα τέλη Σεπτεμβρίου στην Ιερά Οδό – απ’ ό,τι φαίνεται, το Γκάζι ξαναγίνεται the place to be. Το συγκεκριμένο κλαμπ προέρχεται από τους δημιουργούς του Dream City που δρούσαν στη νυχτερινή Αθήνα από το 2010 έως το 2016 και είναι συνολικής χωρητικότητας 1.500 ατόμων με 2 επίπεδα. Η Ruby, παράλληλα με τις σπουδές της στις πολιτικές επιστήμες και στις διεθνείς σχέσεις στο Πάντειο, παίζει κάθε Πέμπτη και Παρασκευή στο Showtime Ρarty (το πιο παλιό r&b πάρτι της Αθήνας, που συνεχίζει από το 2009). Με τη μουσική ασχολείται επαγγελματικά τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. «Είμαι απόλυτη στη μουσική. Αγαπώ το r&b και τη χιπ-χοπ από πολύ μικρή, οπότε οι μόνες εναλλαγές στο set μου αφορούν αποκλειστικά το ύφος, που άλλοτε είναι πιο old school/new school, άλλοτε πιο επιθετικό, άλλοτε πιο χαλαρό. Tο κοινό στο οποίο απευθύνονται τα πάρτι είναι πιο απαιτητικό» λέει. «Παλιότερα υπήρχε η οικονομική άνεση να πας σε 4-5 μαγαζιά μέσα σε ένα βράδυ και έβγαινε περισσότερο ο κόσμος. Τώρα, λόγω της κρίσης, πηγαίνουν σε ένα μαγαζί, οπότε, για να είναι επιτυχημένο ένα event και να διατηρεί το κοινό του, πρέπει να συνδυάζει ποιοτική μουσική, καλό show και καλό αλκοόλ. Έχουν αλλάξει, επίσης, και τα μουσικά ακούσματα του κόσμου. Το r&b και το χιπ-χοπ έχουν γίνει Νο1 τρόπος διασκέδασης και υπάρχει παντού, σε καθημερινή βάση, όμως αυτό που κάνει τη διαφορά και πάλι είναι η ποιότητα. Ο κόσμος αντιδράει θετικότερα σε κάτι που του ακούγεται πιο οικείο. Εκεί θα χορέψει πιο εύκολα, όμως πολλές φορές αρκεί μόνο το beat ενός κομματιού, κι ας μην το έχει ξανακούσει. Η μουσική πάντα θα είναι ο καλύτερος τρόπος διαφυγής από τα προβλήματά μας, έστω και για λίγο». Τι γίνεται όμως με τον χορό; Συνεχίζει ο Έλληνας να χορεύει; Μερικοί θεωρούν ότι δεν χόρευε και ποτέ, ήταν πάντοτε συγκρατημένος σε σχέση με ό,τι συμβαίνει στο εξωτερικό. Η νέα γενιά, απ’ ό,τι φαίνεται, ξεσαλώνει, όπως μου τονίζουν όλοι χαρακτηριστικά. Πιο συγκεκριμένα, την απορία μού λύνουν τα παιδιά που είναι στα decks του Studio 24, οι Display, Robin και March. Το Studio 24 είναι ίσως το πρώτο κλαμπ που από τον Δεκέμβρη του 2015 άρχισε να οσμίζεται τη συγκεκριμένη φάση και να παρουσιάζει ανάλογες βραδιές. Στην αρχή με πιο underground χαρακτήρα, που μάθαινες για την ύπαρξή του από το feed του Ιnstagram και τoυ Facebook. Το Athens Ghetto πάρτι, που γίνεται κάθε Παρασκευή, συζητιέται ήδη εδώ και δύο χρόνια ως το πιο αντιπροσωπευτικό της σκηνής. Και είναι αναμφισβήτητο πια ότι υπάρχει σκηνή που συνεχίζει να εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς. Ο κόσμος στο Studio 24 συμμετέχει ενεργά στο dancefloor. Τόσο ενεργά, μου λένε τα παιδιά, που «σκέψου ότι οι θαμώνες του μαγαζιού έχουν δημιουργήσει ένα νέο ρεύμα από μόνοι τους. Τις πρωινές ώρες κάνουν κύκλους με χορευτικά battles. Αυτό ξεκίνησε από άτομα που ασχολούνταν με τον χορό και ξαφνικά φέρανε την κουλτούρα τους μέσα στο μαγαζί. Όλο αυτό μάς δείχνει ότι όντως έρχονται για να διασκεδάσουν και όχι για το φαίνεσθαι μόνο».

NA ΕΙΣΑΙ ΧΡΟΝΩΝ KAI NA XΟΡΕΥΕΙΣ

21.11.19 – lifo

25

τμημάτων Κλασικής Φιλολογίας, Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς και διδάκτωρ του ίδιου πανεπιστημίου. Ο πατέρας μου καταγόταν από τη Χίο, ενώ η μητέρα μου είχε ρίζες από το Ηράκλειο της Κρήτης και το Αίγιο. Ως μοναχοπαίδι, οι γονείς μου φρόντισαν να μου παρέχουν τα πάντα. Θεωρούσαν πολύ σημαντική την προσωπική καλλιέργεια, γι’ αυτό έδιναν ιδιαίτερο βάρος στην εκπαίδευση, στην παιδεία και στη μόρφωσή μου. Επένδυσαν πολύ σε αυτό.

q Ήταν δημόσιοι υπάλληλοι, στερήθηκαν πολλά και θυσίασαν ακόμη περισσότερα, προκειμένου να δώσουν προτεραιότητα στη δική μου διαπαιδαγώγηση. Στην οικογένειά μου υπήρχε πολλή αγάπη. Έζησα με πολλή αγάπη. Ευτύχησα να μεγαλώσω σε ένα ελεύθερο περιβάλλον, ειδικά για τα δεδομένα της εποχής, και να διδαχτώ έναν κώδικα θεμελιωδών αξιών. Οι γονείς μου απαιτούσαν πειθαρχία και συνέπεια από μένα, συγχρόνως όμως γνώριζαν εκ των προτέρων τη βαρύτητα που είχε η παροχή ελευθερίας και ανεξαρτησίας. Από τα παιδικά μου χρόνια μού έχουν εντυπωθεί πολύ έντονα οι καθημερινές μας βόλτες στον Εθνικό Κήπο, στο Ζάππειο και στο Καλλιμάρμαρο. Ίσως γι’ αυτό μου αρέσει πολύ και τώρα να περπατώ και να διασχίζω τον Κήπο και το Ζάππειο. Ανέμελα χρόνια, κυριακάτικα απογεύματα στον Διόνυσο, ανοιχτές πόρτες, διάθεση για επικοινωνία και εκδρομές.

q Οι στόχοι στη ζωή μας είναι καθοριστικοί για την εξέλιξή μας. Με εργατικότητα, εντιμότητα και γνώμονα την αλήθεια μπορείς να πετύχεις τη διαρκή ανανέωση και εξέλιξή σου και την επίτευξη των στόχων σου. Κι αυτό είναι κάτι που χρωστώ στους γονείς μου. Όταν ήμουν σε νεαρή ηλικία, ο επαγγελματικός μου προσανατολισμός κινούνταν ανάμεσα στην ιατρική και στην αρχαιολογία, η οποία τελικά και με κέρδισε. Δεν είχα σκεφτεί ποτέ ότι θα ασχοληθώ με τα κοινά. Στην πορεία, όμως, διαφοροποιείσαι. Τα πρότυπά μας, οι άνθρωποι που συνάντησα και γνώρισα και η επιθυμία για προσφορά επηρέασαν καταλυτικά την απόφασή μου να αποδεχτώ θέσεις ευθύνης. Από τότε, με το πολιτικό μου αισθητήριο και με τεχνοκρατική προσέγγιση προσπαθώ να είμαι αποτελεσματική για τους πολίτες και την πατρίδα μου.

q Το θετικό στην πολιτική είναι ότι έχεις τη δυνατότητα να πραγματοποιήσεις σκέψεις, προθέσεις και ιδέες. Το αρνητικό έρχεται όταν χάσεις το μέτρο. Από μικρό παιδί γαλουχήθηκα να πορεύομαι με μέτρο. Αν χαθεί το μέτρο, τότε χάνουμε πολλαπλώς, σε προσωπικό αλλά και σε συλλογικό επίπεδο. Πάντως, αυτό που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι ότι από τότε που πέρασα για πρώτη φορά το κατώφλι του υπουργείου Πολιτισμού, σε μια διαδρομή που ξεκινά το 1999 και συνεχίζεται ως σήμερα, έχω αποκτήσει περισσότερους φίλους απ’ όσους είχα πριν. Και είναι κάτι που εύχομαι να συμβαίνει και στα επόμενα χρόνια.

Υπουργός Πολιτισμού. Γεννήθηκε στο Παγκράτι, ζει στο κέντρο.

ΜΕΝΔΏΝΗ

q Γεννήθηκα στο Παγκράτι και μεγάλωσα στον Χολαργό. Είμαι απόφοιτος του Αρσακείου Ψυχικού, πτυχιούχος των

q Όσον αφορά τον τίτλο που μου αποδίδουν ορισμένοι, «σιδηρά κυρία του υπουργείου», αναρωτιέμαι τι εννοούν. Μήπως, να είσαι συνεπής στις αρχές σου; Να υπηρετείς τους στόχους που έχεις θέσει; Να δουλεύεις ατελείωτες ώρες και να απαιτείς να προσαρμόζονται και οι υπόλοιποι σε αυτούς τους ρυθμούς; Αν συναποτελείται απ’ όλα αυτά, τότε δέχομαι τον τίτλο. Η κρίση ήταν απόρροια λανθασμένων χειρισμών. Όλοι ανεξαιρέτως, πολιτικοί και κοινωνία, φέρουμε ευθύνη γι’ αυτό που συνέβη, φυσικά όχι στον ίδιο βαθμό. Καθένας έχει το μερίδιό του, λιγότερο ή περισσότερο. Επίσης, το αν μάθαμε κάτι ως λαός από τη δεκαετή κρίση θα φανεί τα επόμενα χρόνια. Τώρα βγαίνουμε στο ξέφωτο και ακόμη δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε πόσο τελικά διδαχτήκαμε από τα λάθη μας. Το σίγουρο είναι ότι κατά τη διάρκεια της οικονομικής δυσπραγίας γίναμε πιο αλληλέγγυοι και συνειδητοποιήσαμε ο καθένας μας τα δικά του πλεονεκτήματα. Το βαθύτερο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας είναι η έλλειψη συνοχής και πολλές φορές αποδοχής του άλλου.

q Ήταν τιμή για μένα όταν με κάλεσε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, να αναλάβω την ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού. Γνωριζόμαστε από την εποχή που εκείνος ήταν υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης κι εγώ γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού. Από τότε δημιουργήθηκε μεταξύ μας μια ειλικρινής σχέση που τη διατηρήσαμε στην πορεία των ετών. Επέλεξα να απαντήσω θετικά σε αυτή την πρόκληση, παρότι προέρχομαι από διαφορετικό πολιτικό χώρο. Έκρινα ότι οφείλουμε όλοι τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή να προσφέρουμε με όλες μας τις δυνάμεις για το κοινό καλό και το δημόσιο συμφέρον της χώρας μας.

q Πιστεύω ότι στην προσπάθεια που κάνουμε για να ξεπεράσουμε ως χώρα τα προβλήματα που συσσωρεύτηκαν από το παρελθόν, όπου κι αν στέκεται πολιτικά ο καθένας, οφείλει να μετέχει στις σύγχρονες προκλήσεις. Γι’ αυτό αισθάνθηκα την ανάγκη να συμβάλω με όλες μου τις δυνάμεις και να συμμετάσχω στην κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Και να στηρίξω τις μεταρρυθμίσεις που θα καταστήσουν την κοινωνία μας βιώσιμη. Για να υπηρετήσεις τις επιτακτικές ανάγκες της πατρίδας μας χρειάζεται να κάνεις προσωπικές υπερβάσεις, γιατί μόνον κατ’ αυτόν τον τρόπο συνεισφέρεις.

AΘΗΝΑΊΟΙ

q Δεν θεωρώ ότι αυτή η κυβέρνηση έχει χαρακτηριστικά νεο-συντηρητισμού. Η εξασφάλιση της απρόσκοπτης κίνησης

26 lifo – 21.11.19

των πολιτών σε «άβατες» περιοχές της Αθήνας δεν έχει καμία σχέση με το «νόμος και τάξη». Ανήκει στα στοιχειώδη που απαιτεί ο φορολογούμενος πολίτης: να αισθάνεται ασφαλής. Το υπουργείο σε πάρα πολλούς τομείς βρίσκεται τέσσερα χρόνια πίσω. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι ο οδικός χάρτης των έργων πολιτισμού στη Θεσσαλία και η ένταξή τους στο ΕΣΠΑ. Βρισκόμαστε στη μέση του χρηματοδοτικού προγράμματος και το μόνο έργο που είχε ενταχθεί ήταν το Αρχαίο Θέατρο της Λάρισας. Επομένως, όχι μόνο μείναμε πίσω στην απορρόφηση των κονδυλίων αλλά χάθηκαν και θέσεις εργασίας. Η εξήγηση που δίνω στην καλύτερη περίπτωση; Αδιαφορία.

q Εθνική Πινακοθήκη, Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Ακροπόλ, θα είχαν ολοκληρωθεί ήδη ή θα ήταν έτοιμα να παραδοθούν στο κοινό αν δεν είχε μεσολαβήσει η αρρυθμία των τελευταίων ετών. Κάνουμε έναν τεράστιο αγώνα προκειμένου τα έργα να ολοκληρωθούν, διότι είναι αδιανόητο για την πρωτεύουσα να υπάρχουν για χρόνια εργοτάξια, όπως αυτό της Εθνικής Πινακοθήκης. Πρέπει να ανοίξει το ΕΜΣΤ, αλλά και να λειτουργήσει το Ακροπόλ. Εργάζομαι εντατικά ώστε η Εθνική Πινακοθήκη να εγκαινιαστεί στις 25 Μαρτίου του 2021. Στο τέλος Φεβρουαρίου του 2020 το ΕΜΣΤ να υποδεχτεί τους πρώτους επισκέπτες του. Αισιοδοξώ ότι το Ακροπόλ τους πρώτους μήνες του 2020 θα έχει έτοιμο το θεσμικό πλαίσιο, προκειμένου να αρχίσει να φιλοξενεί γεγονότα και θεσμούς του σύγχρονου πολιτισμού. Επιθυμία μας είναι να φιλοξενήσει εκθέσεις σύγχρονης δημιουργίας. Στο Ακροπόλ θέλουμε να δημιουργήσουμε και τη «γωνιά του συλλέκτη». Να καλέσουμε τους συλλέκτες να εκθέσουν τις προσωπικές τους συλλογές, να μοιραστούν τη χαρά του «συλλέγειν» με τους άλλους.

q Παράλληλα, επενδύουμε στην αναβάθμιση της περιοχής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Με τη συνέργεια όλων των φορέων θα συμβάλουμε στην αναγέννηση της εμβληματικής και ιστορικής περιοχής της πρωτεύουσας. Κάποτε ήταν μοναδικό προνόμιο να κατοικείς πέριξ του Πεδίου του Άρεως. Εξακολουθούμε να βλέπουμε δυσάρεστες εικόνες. Σκοπός της κυβέρνησης είναι να εξασφαλίσει το πλαίσιο στο οποίο ο πολίτης ή ο επισκέπτης της Αθήνας θα αισθάνεται απόλυτα ασφαλής. Πρόθεσή μας είναι οι δύο ιστορικοί θεσμοί, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, να συλλειτουργήσουν, δημιουργώντας έναν υπερτοπικό πολιτιστικό πόλο. Έχουμε το σημαντικότερο μουσείο

απο τον γιάννη πανταζόπουλο φωτογραφιeσ παρισ ταβιτιαν

με αξιοκρατικα κριτηρια Ανεξαρτήτως φύλου, πρέπει να αντιμετωπίζεσαι με κριτήριο την αξία σου. Δεν είναι δυνατόν, ως χώρα, να διατηρούμε οπισθοδρομικές απόψεις και στερεοτυπικά κατάλοιπα που συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να προκαλούν δυσαρμονία ως προς την ισότητα των φύλων.

21.11.19 – lifo

27

q Το σχέδιό μας προβλέπει ότι το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο θα επεκταθεί υπογείως, εξασφαλίζοντας τους απαραίτητους και αναγκαίους χώρους, προκειμένου να προχωρήσει στη σωστή έκθεση των συλλογών του. Το σχέδιό μας προβλέπει την υπόγεια σύνδεσή του με το Ακροπόλ. Οι πόροι για τις μελέτες έχουν εξασφαλιστεί ήδη από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Η περιοχή αυτή της Πατησίων, ορθότερα από την Ομόνοια ως τη Φωκίωνος Νέγρη, ανήκει σε εκείνες που στο παρελθόν έχουν διαμορφώσει το αστικό τοπίο της πρωτεύουσας. Η αναγέννηση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και του Μετσόβιου Πολυτεχνείου αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για να ξαναβρεί την παλιά της αίγλη. Φυσικά, δεν γίνονται όλα από τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάζεται συνεπής και σταθερός προσανατολισμός. Αναλογιστείτε πόσα χρόνια πέρασαν για να γίνει πράξη η ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων της Αθήνας, που σήμερα αποτελεί μία από τις πλέον σημαντικές παρεμβάσεις, που αναβάθμισαν το ιστορικό κέντρο της πόλης. Και τότε είχαν δημιουργηθεί αντιδράσεις, αλλά αποδείχτηκε ένα εξαιρετικό σχέδιο που βελτίωσε σημαντικά την ποιότητα ζωής των πολιτών και την καθημερινότητά μας.

Λίνα Μενδώνη

στο είδος του και την παλαιότερη και ιστορική αρχιτεκτονική σχολή. Όπως έχω δηλώσει επανειλημμένα, δεν επιθυμούμε να απομακρυνθεί το Πολυτεχνείο. Η Αρχιτεκτονική Σχολή θέλουμε να παραμείνει στον χώρο του Πολυτεχνείου και να παράγει υψηλής ποιότητας και δυναμικής πολιτισμό.

q Δεν αντιλαμβάνομαι τι σημαίνει η θέση ορισμένων ότι το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο θα πρέπει να ορθώνει το ανάστημά του στις επενδύσεις. Πρόκειται για ένα Συμβούλιο που συγκροτείται από επιφανείς επιστήμονες. Η πολυεπιστημονική σύνθεση του ΚΑΣ μπορεί να διασφαλίσει την αναπτυξιακή δυναμική με την προστασία των αρχαιολογικών μνημείων. Δεν υπάρχει υπουργός που να επιβάλλει στα μέλη των συμβουλίων τη βούλησή του. Οι γνωμοδοτήσεις των δύο Κεντρικών Συμβουλίων τον περασμένο Αύγουστο για το Ελληνικό ήταν ομόφωνες και σε αυτές συμμετείχαν μέλη που ήταν ex officio και στην προηγούμενη σύνθεση. Είναι σαφές ότι δεν υπήρξε καμία παρέκκλιση στην απόλυτη προστασία του πολιτιστικού αποθέματος. Τα πολιτιστικά αγαθά δημιουργούν προστιθέμενη αξία και δεν νοείται να αντιμετωπίζονται ως τροχοπέδη στην ανάπτυξη. Συγχρόνως, όμως, δεν μπορεί να εργαλειοποιείται το πολιτιστικό απόθεμα, προκειμένου να εμποδίζονται οι επενδύσεις.

q Όταν έρχεσαι αντιμέτωπος με καταστάσεις όπως το να μη λειτουργεί ο ανελκυστήρας στην Ακρόπολη, προφανώς, ως υπουργός, βρίσκεσαι σε πολύ δύσκολη θέση, κυρίως γιατί η κατάσταση είναι απογοητευτική για τους επισκέπτες. Πολλοί εξ αυτών έχουν προβλήματα υγείας και έχουν έρθει από διάφορα μέρη του κόσμου για να δουν από κοντά τον Παρθενώνα. Γι’ αυτό προσπαθήσαμε να βρούμε άμεσα λύση. Χάρη στη χορηγία του Ιδρύματος Ωνάση προχωρούμε στην εγκατάσταση σύγχρονου ανελκυστήρα πλαγιάς (αντί του αναβατορίου), καθώς και στην ανανέωση-αναβάθμιση του νυχτερινού φωτισμού των μνημείων και του βράχου της Ακρόπολης.

q Η Αμφίπολη ανήκει στα σπουδαιότερα μνημεία της ελληνικής επικράτειας. Οφείλουμε να το αναδείξουμε, γιατί είναι ένα πολιτιστικό αγαθό που μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην αναπτυξιακή προοπτική του τόπου. Δεν θεωρώ ότι το 2014 έγινε λανθασμένη επικοινωνιακή διαχείριση, αντιθέτως. Το υπουργείο Πολιτισμού αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει την τεράστια παραφιλολογία ποικίλων πλευρών που συνέδεαν το μνημείο αυθαιρέτως με τον ίδιον τον Μ. Αλέξανδρο, δημιουργώντας διάφορα προβλήματα. Η πάγια θέση της ελληνικής κυβέρνησης είναι η οριστική επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα, για να αποκατασταθεί η αρτιότητα του μνημείου. Είμαι αισιόδοξη ότι θα βρεθεί το κατάλληλο momentum, ώστε οι Βρετανοί να αναγκαστούν να επιστρέψουν στη χώρα μας τα Γλυπτά. Δεν μπορεί συνεχώς είτε να προσπερνούν είτε να αδιαφορούν με την εντεινόμενη πίεση της κοινής γνώμης, ακόμα και της βρετανικής.

q Ανήκω σε αυτούς που αγαπούν πολύ την Αθήνα. Δεν μπορώ να σκεφτώ τη ζωή μου κάπου αλλού, σε κάποιον άλλον τόπο. Παρ’ όλα τα αρνητικά που ακούμε για την Αθήνα, παραμένει η αγαπημένη μας πόλη. Αυτό που μου χαλάει την αισθητική στην πρωτεύουσα είναι ο διαρκής εκνευρισμός, η ένταση, η χυδαιολογία, η επιθετική συμπεριφορά και ο βανδαλισμός στους τοίχους. Ο πολιτισμός είναι τα πάντα, η καθημερινή μας συμπεριφορά, ο αλληλοσεβασμός, η ανεκτικότητα, η ανάπτυξη, η ποιότητα ζωής και η κοινωνική ευαισθησία.

q Ανεξαρτήτως φύλου, πρέπει να αντιμετωπίζεσαι με κριτήριο την αξία σου. Δεν είναι δυνατόν, ως χώρα, να διατηρούμε οπισθοδρομικές απόψεις και στερεοτυπικά κατάλοιπα που συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να προκαλούν δυσαρμονία ως προς την ισότητα των φύλων. Γι’ αυτό και θεωρώ αναχρονιστική την άποψη περί ποσόστωσης των γυναικών. Κατά τη γνώμη μου, δεν είναι κάτι που τιμά τις γυναίκες. Σε κάθε τομέα οι γυναίκες επιβάλλεται να ακολουθούν με συνέπεια την πορεία και τα όνειρά τους και να υπερασπίζονται με σθένος τα δικαιώματά τους.

q Με τρομάζει, όπως κάθε άνθρωπο, ακόμα και τους αρχαιολόγους, η φθορά του χρόνου. Φοβάμαι την αλαζονεία, τον φθόνο και την έπαρση, απ’ όπου και αν προέρχονται. Η πιο δύσκολη στιγμή που έχω ζήσει προσωπικά ήταν οι απώλειες αγαπημένων προσώπων. Ο χρόνος απαλύνει τις πληγές, αλλά η μνήμη είναι εκείνη που διατηρεί μέσα μας τους αγαπημένους μας. Επαγγελματικά, δύσκολη στιγμή ήταν η περίοδος που χρειάστηκε να υπογράψω απολύσεις που βασίστηκαν σε οριζόντια λογική. Ευτυχία είναι να βλέπεις τους δικούς σου ανθρώπους να είναι υγιείς και να προοδεύουν. Αντλώ δύναμη από τα πρόσωπα του περιβάλλοντός μου, από την επίτευξη των στόχων μου, και παραμένω πάντοτε αισιόδοξη. Σε κάθε περίπτωση, αναζητώ τις θετικές πλευρές στους ανθρώπους και στη ζωή. Τα λάθη μας μάς εξελίσσουν και μας διδάσκουν. Αλίμονο αν στο τέλος της ημέρας δεν κάνεις την αυτοκριτική σου!

q Για μένα, επαναστατικό είναι να είσαι αληθινός και ειλικρινής. Έχω πάρει ρίσκα, ακόμα και στην καθημερινότητά μου. Μετανιώνω πολλές φορές για κάτι που κάνω και δεν έχω κανένα πρόβλημα να ζητήσω συγγνώμη, όταν κρίνω ότι ευθύνομαι για κάτι. Πιστεύω ότι είμαστε ατελή όντα, γι’ αυτό δεν θεωρώ ότι μπορείς να αγγίξεις εύκολα την πληρότητα. Υπήρξαν στιγμές που σκέφτηκα να τα παρατήσω, αλλά, ευτυχώς, δεν διήρκεσαν περισσότερο από λίγα λεπτά αδυναμίας. Είναι αυτά τα ασήμαντα χρονικά διαστήματα που βιώνουμε όλοι μας. Αγαπημένος αρχαιολογικός χώρος είναι τα επιβλητικά κατάλοιπα της Καρθαίας στην Κέα, στις ανασκαφικές εργασίες της οποίας συμμετείχα στο παρελθόν. Αγαπώ πολύ τις Κυκλάδες λόγω των επιστημονικών μου ενδιαφερόντων, όπως και τη θάλασσα. Αλλά καταφύγιο αναζητώ πάντα στο βουνό. Το υδάτινο στοιχείο μού δίνει δύναμη, το βουνό με ηρεμεί.

Δεν θεωρώ ότι αυτή η κυβέρνηση έχει χαρακτηριστικά νεο-συντηρητισμού. Η εξασφάλιση της απρόσκοπτης κίνησης των πολιτών σε «άβατες» περιοχές της Αθήνας δεν έχει καμία σχέση με το «νόμος και τάξη».

q Ο ρόλος της οικογένειας παραμένει καθοριστικός. Για μένα, το πιο ουσιαστικό είναι να καταφέρω να δω τον γιο μου, τον Νικόλα, να πετυχαίνει και να δημιουργεί όλα όσα εκείνος επιθυμεί για τον εαυτό του και τη ζωή του. Ανήκει στους νέους που τα τελευταία χρόνια έχουν φύγει στο εξωτερικό. Τώρα μένει στον Καναδά και εργάζεται ως νομικός. Θα ήθελα να γυρίσει πίσω, υπό τον όρο, βέβαια, ότι με αυτήν του την απόφαση θα αισθανόταν και ο ίδιος χαρούμενος και ικανοποιημένος στον επαγγελματικό του τομέα. Το σημαντικό είναι να είμαστε υγιείς, για να μπορούμε να κάνουμε τα όνειρά μας πραγματικότητα. Μια συμβουλή που ακολουθώ σταθερά είναι να λέω την αλήθεια με οποιοδήποτε κόστος. Και η ζωή με έχει διδάξει ότι, πέρα από την υπομονή και την επιμονή που πρέπει να έχει κανείς –κι εγώ έχω–, πρέπει να ακούμε περισσότερο και να μιλάμε λιγότερο.

28 lifo – 21.11.19

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ: ΜΑΧΗ ΤΡΑΤΣΑ

αφιέρωμα ενέργεια

OΛΑ ΟΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΤΟΜΕΑ ΠΟΥ ΑΛΛΑΖΕΙ ΔΙΑΡΚΩΣ ΚΑΙ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΜΑΣ

21.11.19 – lifo

29

Η ΔΕΗ, οι ιδιώτες και το… μοίρασμα της αγοράς ρεύματος φάκελος αγορά ενέργειας - προμηθευτές

αφιέρωμαενέργεια

Νέα δεδομένα στον χώρο της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας

30 lifo – 21.11.19

μ

ε πυξίδα το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), το οποίο αναμένεται ότι θα έχει υποβληθεί προς έγκριση στην Κομισιόν έως το τέλος του έτους, θα βαδίσει η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας τα επόμενα χρόνια. Και σε αυτόν τον δρόμο θα πρέπει να προχωρήσουν μαζί ΔΕΗ και ιδιώτες προμηθευτές, σε μια αγορά που θα τους χωράει όλους. Ωστόσο, καθώς ο ενεργειακός τομέας λειτουργεί βάσει της θεωρίας των συγκοινωνούντων δοχείων, οι ισορροπίες είναι λεπτές και η μετακίνηση ενός παίκτη επηρεάζει τους υπόλοιπους. Αυτό συμβαίνει και με το σχέδιο διάσωσης της ΔΕΗ, το οποίο επηρεάζει τη λειτουργία των ανεξάρτητων εταιρειών παροχής ρεύματος, όπως και τον οδικό χάρτη απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Tο τελευταίο διάστημα εφαρμογής των νέων μέτρων για τη στήριξη της ΔΕΗ σημειώνεται μια αύξηση στη μετακίνηση οικιακών καταναλωτών από τη δεσπόζουσα εταιρεία στον χώρο του λιανεμπορίου ρεύματος προς τους ιδιώτες παρόχους, ιδίως καλών πελατών που επιβαρύνθηκαν περισσότερο διότι, εκτός από την αύξηση στην τιμή της κιλοβατώρας, έχασαν και τη μισή από την έκπτωση συνέπειας (μειώθηκε από το 10% στο 5%). Απώλειες καταγράφει η ΔΕΗ και στη Μέση Τάση. Δεν είναι όμως μόνο η αύξηση των τιμολογίων της ΔΕΗ, που αποφασίστηκε από την κυβέρνηση (παρά τα μέτρα αντιστάθμισης που συγκρατούν την… ανιούσα των τιμολογίων σε χαμηλά επίπεδα), που σπρώχνει τους πελάτες της στους ανταγωνιστές της. Είναι και η επιθετική εμπορική πολιτική των ιδιωτών παρόχων, οι οποίοι, βάσει της λογικής που θέλει στη βράση να κολλάει το σίδερο, επιχειρούν να προσελκύσουν σήμερα όσο περισσότερους πελάτες μπορούν. Ωστόσο, στο πλαίσιο της αναδιοργάνωσης της ενεργειακής αγοράς υπό το ευρωπαϊκό Μοντέλο Στόχο (Target Model), οι δημοπρασίες ρεύματος (ΝΟΜΕ), με τις οποίες οι ανεξάρτητοι προμηθευτές είχαν πρόσβαση σε ρεύμα φθηνότερο από εκείνο της χονδρεμπορικής αγοράς, θα αντικατασταθούν από την ενεργειακή αγορά χρηματοπιστωτικών προϊόντων, η οποία αναμένεται να τεθεί σε αρχική λειτουργία το πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους, ώστε να επιτευχθεί η ομαλή μετάβαση στο νέο πλαίσιο αγορών και να μην επιβραδυνθεί η ενίσχυση του ανταγωνισμού.

Έντονος ο ανταγωνισμός

Προσοχή στα ψιλά γράμματα

Παράλληλα, και η Διοίκηση της ΔΕΗ δεν μένει με δεμένα χέρια. Ο νέος πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της επιχείρησης κ. Γιώργος Στάσσης σχεδιάζει μια προωθημένη εμπορική πολιτική για τη ΔΕΗ, η οποία από τις αρχές του 2020 θα μπορεί να προσφέρει ανταγωνιστικά εξειδικευμένα πακέτα ανάλογα με τις ανάγκες κάθε πελάτη, αντίστοιχα μ’ εκείνα των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας. Πάντως, ο ανταγωνισμός στη λιανική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, όπου δραστηριοποιούνται περισσότεροι από 20 πάροχοι, έχει ενταθεί σε τέτοιον βαθμό, ώστε έχει προκαλέσει ανησυχία τόσο σε στελέχη της αγοράς όσο και στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας που ελέγχει τον χώρο για τυχόν αθέμιτες πρακτικές και φαινόμενα παραπλάνησης των καταναλωτών, καθώς είναι ακόμα νωπές οι μνήμες από παλιότερα «κανόνια» στην αγορά. Η κατάργηση των ΝΟΜΕ έχει ανατρέψει τα δεδομένα και δεν αποκλείεται να οδηγήσει τους πιο αδύναμους παίκτες είτε σε λουκέτο είτε σε συγχώνευση ή εξαγορά από τις μεγάλες καθετοποιημένες εταιρείες του χώρου (Εlpedison, Protergia-Mυτιληναίος και ΗΡΩΝΓΕΚ Τέρνα) και όχι μόνο. Οι καθετοποιημένοι παίκτες έχουν δική τους παραγωγή ρεύματος, οπότε δεν στρεσάρονται ιδιαίτερα από τις αλλαγές που φέρνει η κατάργηση των ΝΟΜΕ, όπως οι μικρότερες εταιρείες. Παρούσες στο «αύριο» του κλάδου αναμένεται ότι θα είναι και η ΖeniΘ, η οποία ανήκει στη μεγάλη οικογένεια της ιταλικής ΕΝΙ και η NRG, που εξαγοράστηκε (90%) από τη Motor Oil, αλλά και η «Φυσικό Αέριο» (πρώην ΕΠΑ Αττικής), η οποία για την ώρα ανήκει στην υπό ιδιωτικοποίηση ΔΕΠΑ και έχει μπει δυναμικά και στην αγορά ρεύματος. Όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, πλησιάζει η μέρα που η αγορά θα ρυθμιστεί και δεν θα παραμείνουν στον χώρο παρά 7-8 εταιρείες. Προσφάτως, πάντως, κλείδωσε η εξαγορά του 100% του μετοχικού κεφαλαίου της ΚΕΝ από τη Volton έναντι 14,1 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με τη ΡΑΕ, το α’ εξάμηνο του 2019 250.000 καταναλωτές της χαμηλής και μέσης τάσης άλλαξαν προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας, αριθμός που καταδεικνύει μια δυναμική τάση ανόδου, δεδομένου ότι το 2018 συνολικά άλλαξαν πάροχο 350.000 καταναλωτές. Το τελευταίο διάστημα ο ρυθμός έχει αυξηθεί κατά τι.

Ο καταναλωτής σήμερα βομβαρδίζεται από εταιρείες παροχής ρεύματος προκειμένου να αλλάξει το συμβόλαιό του. Ωστόσο, το να επιλέξει κάποιος σήμερα τον πάροχο που τον συμφέρει περισσότερο δεν είναι απλή υπόθεση. Οι όροι στα «ψιλά γράμματα» συχνά είναι δυσδιάκριτοι, με συνέπεια πολλοί που πηγαίνουν για μαλλί να βγαίνουν τελικά κουρεμένοι. Δεν είναι τυχαίο ότι σε αρκετές περιπτώσεις τα σταθερά τιμολόγια ρεύματος, αν και με την πρώτη ματιά φαίνονται ακριβότερα, τελικά μπορεί να είναι πιο οικονομικά, καθώς οι κυμαινόμενες χρεώσεις δεν αποκλείεται να κρύβουν παγίδες. Καταρχάς, τα ποσοστά των εκπτώσεων που διαφημίζονται αφορούν μόνο τις ανταγωνιστικές χρεώσεις (την πάγια χρέωση, την κατανάλωση και την κυμαινόμενη χρέωση λόγω ρήτρας) και όχι τις ρυθμιζόμενες, οι οποίες αφορούν περίπου το μισό του λογαριασμού. Επίσης, η παροχή εκπτώσεων συνήθως συνοδεύεται από όρους που έχουν σχέση π.χ. με την εμπρόθεσμη εξόφληση του τιμολογίου, την κατανάλωση για συγκεκριμένες κιλοβατώρες ή κάποιο χρονικό διάστημα. Η σύγκριση είναι προτιμότερο να γίνεται βάσει της ετήσιας κατανάλωσης ρεύματος (όχι του τελευταίου τιμολογίου), καθώς η κατανάλωση ποικίλλει ανάλογα με την εποχή του έτους. Η μέση οικιακή κατανάλωση στην Ελλάδα είναι 3.600-3.800 κιλοβατώρες τον χρόνο. Έτσι, ο καταναλωτής, πριν αλλάξει πάροχο, πρέπει να ενημερωθεί για το πάγιο, αν αυτό διαφοροποιείται με την κατανάλωση και αν η χρέωση του ρεύματος ισχύει ανεξαρτήτως κατανάλωσης (ή αν προσαυξάνεται βάσει κάποιας κλίμακας). Επίσης, πρέπει να διερευνήσει εάν το τιμολόγιο που του προσφέρεται περιέχει κάποια πρόσθετη, κυμαινόμενη χρέωση, τη λεγόμενη ρήτρα προσαρμογής ή ρήτρα Οριακής Τιμής Συστήματος (η ΟΤΣ είναι η τιμή της χονδρεμπορικής αγοράς του ρεύματος), η οποία μπορεί να αυξήσει σημαντικά την ανταγωνιστική χρέωση. Η ρήτρα εφαρμόζεται ανάλογα με τις διακυμάνσεις του κόστους αγοράς ρεύματος στην χονδρεμπορική αγορά, ώστε, όταν αυξάνεται, να μετακυλίεται στους καταναλωτές και οι πάροχοι να μετριάζουν τις ζημίες τους. Έτσι, στην περίπτωση που περιλαμβάνεται τέτοια ρήτρα, ο καταναλωτής θα πρέπει να διερευνήσει από ποια τιμή και πάνω ενεργοποιείται και αναλόγως ποια θα είναι η επιβάρυνση για την κατανάλωση ρεύματος.

21.11.19 – lifo

31

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

αφιέρωμαενέργεια

Στο… φουλ οι ανεμογεννήτριες για το 2030 φάκελος πράσινη ενέργεια

δ

εν πάνε πολλά χρόνια που όσοι τολμούσαν να μιλήσουν για καθαρή πράσινη ενέργεια, για το βρόμικο κάρβουνο και για την αποθήκευση ενέργειας αντιμετωπίζονταν τουλάχιστον ως γραφικοί. Ήταν η εποχή που λίγοι αναφέρονταν στην κλιματική αλλαγή και ακόμη λιγότεροι γνώριζαν τις συνέπειές της στο περιβάλλον και στον άνθρωπο. Κι ας φώναζαν οι επιστήμονες, οι οικολόγοι και οι φτωχές αναπτυσσόμενες χώρες που υφίστανται τις επιπτώσεις εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες. Όταν όμως στο παιχνίδι μπήκαν οι οικονομολόγοι, όλοι άνοιξαν διάπλατα τ’ αυτιά τους και τα μάτια τους. Η κλιματική αλλαγή έχει επίπτωση στην παγκόσμια οικονομία, είπαν. Πρώτος ο σερ Nicholas Stern δημοσίευσε την έκθεση για τα οικονομικά της κλιματικής αλλαγής τον Οκτώβριο του 2006. Ακολούθησαν κι άλλοι. Λίγα χρόνια αργότερα, το 2011, ήρθε και η έκθεση της διεπιστημονικής Επιτροπής Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ) της Τράπεζας της Ελλάδος που προβλέπει ότι το συνολικό κόστος για την ελληνική οικονομία λόγω της αλλαγής του κλίματος θα φτάσει, σωρευτικά έως το 2100, τα 701 δισ. ευρώ. Και, όπως διαφαίνεται, είναι ήδη αργά για δραστική ανάσχεση αυτής της πορείας, καθώς, με δεδομένη την αδράνεια της πολιτείας τα προηγούμενα χρόνια, ακόμα και αν αρχίσουν να λαμβάνονται από σήμερα δραστικά μέτρα, το κονδύλι, σύμφωνα με την ΕΜΕΚΑ, δεν πρόκειται να περιοριστεί πάνω από 30%. Κανείς δεν αμφισβητεί πλέον ότι ο τομέας των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) αποτελεί έναν από τους βασικούς τομείς στους οποίους θα πρέπει να στηριχτεί η ελληνική οικονομία στην προσπάθειά της να κερδίσει, στο μέτρο που της αναλογεί, το στοίχημα της ανάσχεσης της κλιματικής αλλαγής αλλά και της ανάπτυξης. Το υπό αναθεώρηση Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) θα θέτει δεσμευτικό στόχο για μερίδιο 35% των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας έως το 2030. Όσο για την παραγωγή ενέργειας από τον ρυπογόνο λιγνίτη, ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης έχει θέσει τον φιλόδοξο στόχο της απολιγνιτοποίησης έως το 2028.

Αναγκαίες επενδύσεις 12 δισ. ευρώ σε ΑΠΕ Τι σημαίνει ο συγκεκριμένος στόχος ως προς τις αναγκαίες επενδύσεις; Θα πρέπει έως το 2030 να εγκατασταθούν 14,5 GW σε ΑΠΕ, ισχύς που μεταφράζεται σε επενδύσεις μεγαλύτερες των 12 δισ. ευρώ. Την απάντηση στο ερώτημα πώς θα βρεθούν τα λεφτά σε μια χώρα που εξέρχεται από τη χειρότερη οικονομική κρίση των τελευταίων δεκαετιών έχει δώσει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Διαχειριστή ΑΠΕ και Εγγυήσεων Προέλευσης κ. Γιάννης Γιαρέντης, μιλώντας πριν από λίγο καιρό στο Athens Investment Forum. Σύμφωνα με όσα ανέφερε, κάθε χρόνο αυξάνονται τα επενδυτικά

32 lifo – 21.11.19

κεφάλαια που καθορίζουν το πού και το πώς θα επενδυθούν τα χρήματα που διαθέτουν με βάση τα κριτήρια ESG (Environmental, Social, Governance criteria). «Με απλά λόγια, το χρήμα σήμερα θέτει όρους περιβαλλοντικής, κοινωνικής και εταιρικής ευθύνης. Εάν μια επένδυση είναι πράσινη, αφήνει οφέλη στις τοπικές κοινωνίες και γίνεται από εταιρείες που έχουν σύγχρονη εταιρική διακυβέρνηση, τότε τα μεγάλα επενδυτικά funds δίνουν το πράσινο φως» σημειώνει. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Citibank, τα funds που αποφασίζουν να επενδύσουν σε εταιρείες με βάση τους δείκτες ESG έχουν αυξηθεί την τελευταία πενταετία από τα 5 στα 20 δισ. δολάρια. «Αυτό το νούμερο ίσχυε μέχρι το 2018. Φέτος εικάζεται ότι υπάρχει ακόμα μεγαλύτερη άνοδος» ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Γιαρέντης, τονίζοντας ότι πλέον δεν γεννάται ερώτημα ως προς το εάν υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια αλλά ως προς το πώς αυτά θα επενδυθούν στην Ελλάδα. Σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg, την τελευταία δεκαετία επενδύθηκαν στις ΑΠΕ 2,6 τρισ. δολάρια παγκοσμίως. Όλοι οι μεγάλοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί διαθέτουν ένα σημαντικό χαρτοφυλάκιο πράσινων ενεργειακών έργων, ενώ οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν διαμηνύσει ότι σταματούν τη στήριξη σε επενδύσεις άνθρακα. Πέρα, όμως, από τις χρηματοδοτικές ροές που έχουν ανοίξει προς την πράσινη ενέργεια, σημαντικό ρόλο στις επενδύσεις ΑΠΕ παίζει η προηγμένη και κατά πολύ φθηνότερη, συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια, τεχνολογία τόσο για τα αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα όσο και για την αποθήκευση ενέργειας. Διότι με δεδομένη τη στοχαστικότητα των ΑΠΕ –δίνουν ενέργεια μόνο όταν φυσά ή όταν έχει ηλιοφάνεια–, η αποθήκευση ενέργειας κρίνεται απαραίτητη για την ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας. Γι’ αυτό η κυβέρνηση ετοιμάζει θεσμικό πλαίσιο για την ανάπτυξη έργων αποθήκευσης ενέργειας με επίκεντρο την αντλησιοταμίευση, η οποία αποτελεί, μέχρι στιγμής, το φθηνότερο και τεχνολογικά πιο δοκιμασμένο σύστημα αποθήκευσης. Η ανάπτυξη της αντλησιοταμίευσης μπορεί να γίνει είτε μέσω νέων έργων (έχουν δρομολογηθεί ήδη δύο, σε Αμάρι Κρήτης και Αμφιλοχία) είτε με τη μετατροπή των υφιστάμενων υδροηλεκτρικών σε αναστρέψιμες μονάδες. Όσον αφορά τους υβριδικούς σταθμούς (σύστημα παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ σε συνδυασμό με αποθήκευση) που αναμένεται να παίξουν σημαντικό ρόλο στην ενεργειακή αυτονομία των μη διασυνδεδεμένων νησιών, ορισμένα εκκρεμή ζητήματα ρυθμίζονται με διατάξεις που περιλαμβάνονται στο ενεργειακό νομοσχέδιο που εισήχθη την περασμένη Παρασκευή προς συζήτηση και ψήφιση στη Βουλή, στις οποίες επιπλέον προβλέπεται ότι με απόφαση του υπουργού θα καθοριστεί το καθεστώς στήριξής τους.

Διεθνείς παίκτες στην εγχώρια αγορά ΑΠΕ Πάντως, τα μηνύματα για επενδύσεις σε αιολική ενέργεια στην Ελλάδα είναι εδώ και καιρό ενθαρρυντικά, παρά το περίπλοκο ρυθμιστικό περιβάλλον, το οποίο η παρούσα κυβέρνηση έχει δεσμευτεί ότι θα αλλάξει, απλοποιώντας τις αδειοδοτικές διαδικασίες. Ήδη, άλλωστε, το νέο ενεργειακό νομοσχέδιο προβλέπει απλούστευση των διαδικασιών για προέγκριση και έκδοση οικοδομικών αδειών παλιών αιολικών σταθμών που εγκαταστάθηκαν προ του 2006, οι κάτοχοι των οποίων προβαίνουν σε αποξήλωση και αντικατάσταση του εξοπλισμού τους. Επίσης, προβλέπονται ρυθμίσεις για τη διευκόλυνση ένταξης των σταθμών ΑΠΕ στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και χορήγησης μεμονωμένων ενισχύσεων (με κοινοποίηση στη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ε.Ε.) για σύνθετους σταθμούς ΑΠΕ μεγάλης ισχύος (άνω των 250 μεγαβάτ). Μάλιστα, η κυβερνητική δέσμευση για μερίδιο 35% ΑΠΕ έως το 2030 στο ενεργειακό μείγμα της χώρας έχει προσελκύσει μεγάλους διεθνείς παίκτες, όπως η ιταλική Enel και η γερμανική RWE, οι οποίες φαίνεται ότι ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη αιολικών πάρκων στη χώρα μας. Παράλληλα, στο συνέδριο Wind Mission Greece, το οποίο συνδιοργανώθηκε πρόσφατα στην Αθήνα από την Parity Platform (μια ψηφιακή πλατφόρμα που συνδέει επενδυτές με έργα ΑΠΕ), έδωσαν το «παρών» ανώτατα στελέχη της Innogy (του ομίλου RWE που δραστηριοποιείται στις ΑΠΕ), της IDEOL, της αμερικανικής Principle Power και της πορτογαλικής EDP Renovaveis – πρόκειται για εταιρείες που πρωταγωνιστούν διεθνώς στον τομέα των υπεράκτιων αιολικών πάρκων. Αμείωτο παραμένει και το ενδιαφέρον της νορβηγικής Equinor, της οποίας στελέχη συναντήθηκαν πρόσφατα με τον κ. Χατζηδάκη. Ανάπτυξη χαρτοφυλακίου ΑΠΕ σχεδιάζει και η ΔΕΗ, με στόχο να φτάσει το ένα γιγαβάτ εντός της επόμενης πενταετίας, είτε μόνη της είτε σε συμπράξεις με ιδιώτες. Σύμφωνα με την Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ), το πρώτο εξάμηνο του 2019 η συνολική αιολική ισχύς έφτασε τα 3.025,1 MW (μεγαβάτ). Στους βασικούς παίκτες του Top 5 των ΑΠΕ στην Ελλάδα κατατάσσονται η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή με 554,1 MW (18,3%), η ΕΛ.ΤΕΧ. ΑΝΕΜΟΣ με 292 MW (9,7%), η Iberdrola Rokas με 250,7 MW (8,3%), η EREN με 242,7 MW (8%) και η EDF ΕΝ Hellas με 238,2 MW (7,9%). Όσον αφορά την πράσινη ενέργεια από τον ήλιο, το 2018 τα φωτοβολταϊκά κάλυψαν περίπου το 7% των αναγκών της χώρας σε ηλεκτρική ενέργεια. Στην Ελλάδα είναι εγκατεστημένα 2.665 μεγαβάτ φωτοβολταϊκών, εκ των οποίων τα 2.106 επί εδάφους και τα υπόλοιπα σε στέγες κτιρίων.

21.11.19 – lifo

33

34 lifo – 21.11.19

21.11.19 – lifo

35

Οι πρωταγωνιστές, το περιβάλλον και οι αναπτυξιακές προοπτικές

αφιέρωμαενέργεια

Έρευνες για υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα φάκελος υδρογονάνθρακες

η

Ελλάδα, με καθυστέρηση πολλών ετών, μπήκε στο «παιχνίδι» της έρευνας για παραγωγή υδρογονανθράκων και, όπως συμβαίνει συνήθως, όταν σε έναν κλάδο κάποιος εισέρχεται τελευταίος, εξέρχεται επίσης τελευταίος. Έτσι, παρά το γεγονός ότι σε αρκετές χώρες εγκαταλείπεται η ιδέα της εξάρτησης από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, και στο πλαίσιο της διεθνούς Συμφωνίας του Παρισιού για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής, στην Ελλάδα μόλις τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις προκειμένου η χώρα να «γευτεί» καταρχάς τα δυνητικά πλεονεκτήματα ενδεχόμενων ανακαλύψεων. Ακόμη και αν η χώρα μας δεν γίνει ποτέ «Eldorado», μια ενδεχόμενη εγχώρια παραγωγή θεωρείται ύψιστης σημασίας για την ενεργειακή μας ασφάλεια. Άλλωστε, η χώρα μας, στην πορεία της προς μια εποχή με κυρίαρχη την πράσινη ενέργεια –δεδομένου του φιλόδοξου για την προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ)–, το φυσικό αέριο θα χρησιμεύσει ως «μεταβατικό» καύσιμο.

Οι πρωταγωνιστές Δεν είναι, λοιπόν, διόλου τυχαίο ότι εγχώριες επιχειρήσεις, όπως τα ΕΛ.ΠΕ. και η Energean Oil & Gas, και διεθνείς όμιλοι, όπως η Total, η ExxonMobil, η Repsol και η Edison, έχουν αναλάβει να ερευνήσουν περιοχές στη δυτική Ελλάδα και στην Κρήτη. Από την πλευρά του ελληνικού Δημοσίου, αρμόδια για τη διαχείριση των ερευνών είναι η Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ), μια εταιρεία που υπάγεται στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), αλλά λειτουργεί με δικό της προϋπολογισμό και είναι στελεχωμένη με εξειδικευμένους επιστήμονες, οι οποίοι αναλαμβάνουν τις απαιτούμενες μελέτες, διαχειρίζονται τους διαγωνισμούς και ελέγχουν την τήρηση των κανόνων ασφαλείας. Μεταξύ άλλων, η επιχείρηση προωθεί τους ελληνικούς υδρογονάνθρακες στο εξωτερικό με σκοπό την προσέλκυση επενδύσεων από ξένους ομίλους, μια προσπάθεια η οποία έχει αποδώσει ήδη καρπούς.

Πού γίνονται έρευνες για υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα Έρευνες για υδρογονάνθρακες διεξάγονται αυτήν τη στιγμή σε επτά μπλοκ (θαλάσσια και χερσαία), συγκεκριμένα στο μπλοκ 2 δυτικά της Κέρκυρας μέχρι τα σύνορα με την Ιταλία (Total - ΕΛ.ΠΕ. - Edison), στο μπλοκ του Πατραϊκού, όπου επίκειται γεώτρηση (ΕΛ.ΠΕ.- Edison), στο μπλοκ του Κατάκολου, με επικείμενη γεώτρηση (Energean Oil & Gas), και στα τέσσερα χερσαία μπλοκ, δηλαδή των Ιωαννίνων (Repsol - Energean Oil & Gas), της Άρτας-Πρέβεζας (ΕΛ.ΠΕ.), της Αιτωλοακαρνανίας (Repsol Energean Oil & Gas ) και Βορειοδυτικής Πελοποννήσου (ΕΛ.ΠΕ.), όπου εξελίσσονται προο-

36 lifo – 21.11.19

δευτικά οι γεωφυσικές έρευνες από Βορρά προς Νότο. Να σημειωθεί ότι, μετά την πρόσφατη μεταβίβαση του 100% των μετοχών της ιταλικής Edison στην Energean Oil & Gas, η ελληνικών συμφερόντων εταιρεία θα πάρει τον έλεγχο στα μπλοκ 2 και στον Πατραϊκό Κόλπο.

Πού παράγεται πετρέλαιο στην Ελλάδα σήμερα Σήμερα, οι μόνες περιοχές στις οποίες παράγεται πετρέλαιο και φυσικό αέριο στην ελληνική επικράτεια είναι στον Πρίνο και στη νότια Καβάλα, όπου δραστηριοποιείται η Energean Oil & Gas. To πιο πρόσφατο παραγωγικό κοίτασμα που ανακαλύφθηκε στην περιοχή είναι το « Έψιλον». Τα βεβαιωμένα αποθέματα του Πρίνου είχαν ξεπεράσει τα 41 εκατ. βαρέλια το 2017 και τα μη βεβαιωμένα φτάνουν τα 65 εκατ. βαρέλια.

Οι περιοχές που παρουσιάζουν ενδιαφέρον μελλοντικά Η ΕΔΕΥ προωθεί νέες περιοχές (ουσιαστικά νέα τεμάχια που απαρτίζουν μεγαλύτερα μπλοκ σε σχέση με αυτά που είχαν βγει σε διαγωνισμούς παλαιότερα). Πρόκειται για περιοχές νότια της Κρήτης, καθώς και στο κεντρικό Ιόνιο, για τις οποίες έχουν γίνει ήδη μελέτες που θα συνοδεύσουν τα υπάρχοντα γεωφυσικά δεδομένα.

Τα μεγάλα βάθη, τα διεθνή πρότζεκτ καιοι προοπτικές της έρευνας Η έρευνα υδρογονανθράκων εξελίσσεται τεχνολογικά και στην Ελλάδα, με το εγχώριο ανθρώπινο δυναμικό να εφαρμόζει νέες μεθόδους που έρχονται από το εξωτερικό. Καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσουν οι τεχνολογικές εξελίξεις για τις έρευνες σε μεγάλα βάθη (άνω των 3.000 μέτρων). Αναφερόμενος στις προοπτικές του κλάδου στην Ελλάδα και στις καινοτόμες εφαρμογές που προωθούνται, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΕΔΕΥ, κ. Γιάννης Μπασιάς, αναφέρει ότι: «Tα θέματα που θα απασχολήσουν την ΕΔΕΥ τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να είναι, πρώτον, η γεωθερμία υψηλής ενθαλπίας, διότι απαιτεί τεχνολογίες γεωτρήσεων υδρογονανθράκων για βάθη μεγαλύτερα από 1.000 μέτρα, ώστε να αντιμετωπιστούν συνθήκες πίεσης και πιθανής παρουσίας υδρογονανθράκων και διοξειδίου του άνθρακα. Επίσης, η εκμετάλλευση γεωλογικών δομών που εγκλείουν υδρογονάνθρακες ή προσφέρονται προς δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα στο υπέδαφος θα αποτελέσουν ένα ιδιαίτερο αντικείμενο έρευνας και παρακολούθησης. Υπό αυτό το πρίσμα, θα πρέπει να ασχοληθούμε με την χαρτογράφηση υδριτών σε περιοχές διενέργειας υποθαλάσσιων γεωτρήσεων και παρουσίας μελλοντικών εγκαταστάσεων, πάντα στο πλαίσιο της εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για την ασφάλεια των υπεράκτιων εγκαταστάσεων». Η γνώση των τεχνικών και νομικών θεμάτων

για τα μεγάλα θαλάσσια βάθη λόγω των δραστηριοτήτων της ΕΔΕΥ (γεωλογία, γεωφυσική, γεώτρηση), όπως και η αρμοδιότητά της για την ασφάλεια των υπεράκτιων εγκαταστάσεων, όπως υποστηρίζει ο κ. Μπασιάς, «την καθιστούν ικανή να έχει άποψη όχι μόνο για τα εξαντλημένα κοιτάσματα, όπως αυτό της νότιας Καβάλας, αλλά και για το γεωμορφολογικό υποθαλάσσιο περιβάλλον στο οποίο θα τοποθετηθεί ένας αγωγός μεταφοράς αερίου». Επιπλέον, η συνεργασία της ΕΔΕΥ με την εταιρεία γεωτρήσεων Saipem για τα θέματα τεχνολογίας γεωτρήσεων σε μεγάλα βάθη και με την ABS (American Board of Shipping) για τα νομικά-ρυθμιστικά θέματα που άπτονται των υποθαλάσσιων γεωτρήσεων αποτελεί, όπως τονίζει ο επικεφαλής της ΕΔΕΥ, «σημαντικό εφόδιο για τη συμβολή της ΕΔΕΥ σε προγράμματα που σχετίζονται με τα διεθνή πρότζεκτ». Με βάση αυτές τις προοπτικές, όπως επισημαίνει ο κ. Μπασιάς, η ΕΔΕΥ έχει γίνει ενεργό μέλος του δικτύου ENeRG (European Network for Research in Geo), στο οποίο μετέχουν ευρωπαϊκοί οργανισμοί (κρατικές αρχές, ερευνητικά ιδρύματα, εταιρείες κ.λπ.) που διεξάγουν βασική και εφαρμοσμένη έρευνα και αναπτύσσουν τεχνολογικές δραστηριότητες οι οποίες σχετίζονται με την εξερεύνηση και παραγωγή πηγών ενέργειας προερχόμενων από τον φλοιό της Γης.

Η περιβαλλοντική διάσταση των ερευνών Η περιβαλλοντική διάσταση των ερευνών έχει απασχολήσει τους φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης και τις τοπικές κοινωνίες, καθώς περιστατικά ρύπανσης που έχουν καταγραφεί στο εξωτερικό στο παρελθόν δημιουργούν φόβους σχετικά με τις διαδικασίες των γεωτρήσεων. Η ΕΔΕΥ είναι επιφορτισμένη με την ευθύνη τήρησης όλων των κανονισμών ασφαλείας, ενώ εκπονεί και τη Στρατηγική Μελέτη των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, η οποία κατόπιν εγκρίνεται από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Σχολιάζοντας το θέμα της ασφάλειας και της περιβαλλοντικής διάστασης των ερευνών, ο κ. Μπασιάς αναφέρει ότι «η ασφάλεια περιλαμβάνει θέματα υγείας των εργαζομένων, πρόληψης μολύνσεων, κοινωνικά, εθνικά και αμυντικά θέματα, αλλά και περιβαλλοντικά. Δηλαδή, το περιβάλλον αποτελεί μέρος της ασφάλειας». Σε κάθε περίπτωση, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις δεν έχουν πειστεί για την ασφάλεια του περιβάλλοντος, με το WWF και την Greenpeace (και πολλούς τοπικούς φορείς στις περιοχές όπου θα ξεκινήσουν οι έρευνες) να κάνουν έκκληση στον πρωθυπουργό να αποτρέψει τις εξορύξεις υδρογονανθράκων, καθώς εμπεριέχουν επιστημονική αβεβαιότητα και εγκυμονούν σοβαρότατους κινδύνους για το περιβάλλον, την υγεία και την ασφάλεια των πολιτών.

21.11.19 – lifo

37

Πώς κινείται η αγορά αερίου

φάκελος φυσικό αέριο

αφιέρωμαενέργεια

Δύο οι βασικοί παίκτες στο λιανεμπόριο αερίου

38 lifo – 21.11.19

α

νοίγει, αλλά με πολύ αργούς ρυθμούς, η λιανική αγορά φυσικού αερίου. Το επίπεδο του ανταγωνισμού παραμένει χαμηλό, παρότι διανύει ήδη το δεύτερο έτος πλήρους απελευθέρωσής της. Έτσι, αν και οι ενεργοί προμηθευτές αερίου έφτασαν τους 24, μόνο δύο εκπροσωπούν (βάσει στοιχείων του Ιουλίου 2019) το 69% και το 26% του συνολικού αριθμού συνδέσεων (κεντρικών ή μεμονωμένων), τάση παρόμοια με εκείνη του 2018. Η εικόνα στο λιανεμπόριο αερίου θυμίζει την αντίστοιχη στην αγορά ηλεκτρισμού, όπου χρειάστηκαν τρία μνημόνια και ιδιότυπες δεσμεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης, που οδήγησαν και σε στρέβλωση της αγοράς, για να πέσει το μερίδιο της ΔΕΗ περίπου στο 72%. Γενικότερα, η μετακίνηση των πελατών φυσικού αερίου που άλλαξαν προμηθευτή κατά το α’ εξάμηνο του 2019 ήταν μόνο 2,25%, εκπροσωπώντας το 2,62% του συνολικού όγκου κατανάλωσης. Οι δύο βασικοί παίκτες εξακολουθούν να είναι η ZeniΘ (πρώην ΕΠΑ Θεσσαλονίκης-Θεσσαλίας) με 69% και η «Φυσικό Αέριο» (πρώην ΕΠΑ Αττικής) με 26%. Ένα μικρό ποσοστό διατηρούν η Μυτιληναίος (2%), η Elpedison (1%) και η NRG Trading (1%). Ενδιαφέρον είναι πως, παρότι δεν υπάρχουν πλέον γεωγραφικοί περιορισμοί για τη δραστηριοποίησή τους στην αγορά όπως στο παρελθόν, στην Αττική βασικός παίκτης παραμένει η «Φυσικό Αέριο», τόσο στα νοικοκυριά όσο και στους βιομηχανικούς πελάτες, με ποσοστά 92% και 76% αντίστοιχα. Σε Θεσσαλονίκη και Θεσσαλία η ZeniΘ διατηρεί στους οικιακούς καταναλωτές 95% και 93% αντίστοιχα και στους βιομηχανικούς 81%. Όσον αφορά τους βιομηχανικούς πελάτες, στην Αττική, σημαντική παρουσία έχουν επίσης οι ΔΕΠΑ (8%), Μυτιληναίος (5%), Ήρων Θερμοηλεκτρική (3%), ZeniΘ (3%) και από 1% έχουν οι ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ, Elpedison και ΒΑ ΥΑΛΟΥΡΓΙΑ. Στην ίδια κατηγορία πελατών στις περιοχές της Θεσσαλονίκης και της Θεσσαλίας (πέρα από την κυρίαρχη ZeniΘ) ο Μυτιληναίος διατηρεί 8% και 9% αντιστοίχως, η ΔΕΠΑ 6% και στις δύο περιοχές, η Ήρων Θερμοηλεκτρική 2%

και 6% αντίστοιχα και η ΕΦΑ Ενεργειακή 2% και 3% αντίστοιχα. Περιγράφοντας την εικόνα της αγοράς, η προϊσταμένη του Τμήματος Δικτύων Φυσικού Αερίου της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας, κ. Ειρήνη Ιακωβίδου, μιλώντας σε εσπερίδα τον περασμένο Σεπτέμβριο, ανέφερε ότι «διανύουµε μόλις το δεύτερο έτος πλήρους απελευθέρωσης της λιανικής αγοράς φυσικού αερίου, επομένως ακόμα διερευνάται η εξέλιξη και η συμπεριφορά του νέου μοντέλου της αγοράς και όχι η αποτύπωση προβλημάτων και στρεβλώσεων. Η έκταση των επερχόμενων αλλαγών δεν έχει προλάβει ακόμα να φανεί στο σύνολό της». Σε κάθε περίπτωση, όπως επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς, σημασία έχει η γενικότερη ανάπτυξη της αγοράς και όχι η μεταπήδηση πελατών από τον έναν προμηθευτή στον άλλον. Όσον αφορά τη ΖeniΘ (από το 2000 δραστηριοποιείται στην αγορά φυσικού αέριου και από το 2017 στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας), στόχος της είναι να σπάσει το φράγμα των 500.000 συνδέσεων ενέργειας εντός της επόμενης τετραετίας, ενώ τη βεντάλια των πρόσθετων παροχών της εταιρείας συμπληρώνουν πλέον η συντήρηση λέβητα, η παροχή ηλεκτρολογικού σχεδίου και η έκδοση πιστοποιητικού ενέργειας. Όσο για την «πολύφερνη νύφη» της ΔΕΠΑ, την εταιρεία «Φυσικό Αέριο», το α’ τρίμηνο του 2019 κατέγραψε τον υψηλότερο κύκλο εργασιών στα χρόνια λειτουργίας της, σημειώνοντας αύξηση 54% και αγγίζοντας τα 105,2 εκατ. ευρώ (με στόχο τα 219,4 εκατ. ευρώ στο τέλος του έτους). Είναι αξιοσημείωτο ότι για το πετράδι του στέμματος της ΔΕΠΑ δείχνουν ενδιαφέρον πολλοί εγχώριοι και ξένοι παίκτες. Έτσι, ο ανταγωνισμός στον διαγωνισμό για την πώληση της ΔΕΠΑ Εμπορίας που θα πάρει προίκα και τη «Φυσικό Αέριο» αναμένεται να είναι μεγάλος. Το «παρών» στον διαγωνισμό, ο οποίος θα τρέξει εντός του 2020, αναμένεται ότι θα δώσουν η Mυτιληναίος, η οποία δραστηριοποιείται ήδη δυναμικά στην εισαγωγή LNG, με δεδομένες άλλωστε και τις μεγάλες ανάγκες σε φυσικό αέριο των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής που διαθέτει και της νέας που κατασκευάζει. Έντονο φαίνεται ότι είναι και το ενδιαφέρον της Motor Oil,

ιδιαίτερα μετά την εξαγορά του παρόχου ενέργειας NRG. Στο παιχνίδι παραμένουν τα ΕΛ.ΠΕ., ενώ με ενδιαφέρον παρακολουθεί τις εξελίξεις και ο έτερος μεγάλος παίκτης στο λιανεμπόριο αερίου, η ΖeniΘ. Βεβαίως, οι εξελίξεις θα καθοριστούν μετά τη δημοσιοποίηση του διαγωνισμού για την πώληση της ΔΕΠΑ Εμπορίας.

Στο παιχνίδι και η ΔΕΗ Στην αγορά φυσικού αερίου μπαίνει και η ΔΕΗ, η οποία είχε πάρει από την περασμένη άνοιξη τη σχετική άδεια από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ). Η εταιρεία έχει αγοράσει ήδη μεγάλες ποσότητες αερίου, τόσο για την κάλυψη των αναγκών των μονάδων της όσο και για τη λιανική. Έχει ανακοινώσει ήδη πολλά πακέτα για οικιακή και εμπορική χρήση, τα οποία έχει αρχίσει να προωθεί στο πλούσιο πελατολόγιο που διαθέτει ως κυρίαρχος παίκτης στο ηλεκτρικό ρεύμα. Τα πακέτα είναι ιδιαιτέρως ελκυστικά, καθώς στόχος της εταιρείας είναι να ρεφάρει από τις απώλειες που καταγράφει στο λιανεμπόριο ρεύματος. Οι καταναλωτές μπορούν να πληροφορηθούν για τις προσφορές της εταιρείας σε ειδική ιστοσελίδα (https:// fysikoaerio.dei.gr/). Έως το τέλος του Ιανουαρίου 2020 προβλέπεται ειδική έκπτωση 15% για τους νέους πελάτες στα οικιακά προγράμματα και 10% στα επαγγελματικά. Τα προγράμματα είναι ετήσια χωρίς ρήτρα αποχώρησης ή διετή με τέλος πρόωρης αποχώρησης. Προβλέπεται εγγύηση η οποία καταβάλλεται στον πρώτο λογαριασμό, αλλά σε περίπτωση ενεργοποίησης της αυτόματης εξόφλησης του λογαριασμού μέσω πάγιας εντολής τραπέζης θα επιστρέφεται το 50% σε δύο δόσεις. Συνολικά, προσφέρονται από τη ΔΕΗ οκτώ πακέτα: τρία για οικιακούς πελάτες με αυτονομία, τρία για οικιακούς πελάτες με κεντρική θέρμανση και δύο για εμπορικούς πελάτες. Για τη διευκόλυνση των καταναλωτών σύντομα αναμένεται να είναι έτοιμο από τη ΡΑΕ το πολυαναμενόμενο ηλεκτρονικό «εργαλείο» που θα προσφέρει σύγκριση τιμών λιανικής τόσο για το ρεύμα όσο και για το φυσικό αέριο.

Οι δραματικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, που πλέον γίνονται αισθητές σε κάθε γωνιά του πλανήτη, έχουν πείσει ακόμα και τους πιο δύσπιστους για την αναγκαιότητα της μετάβασης σε πιο «καθαρές» πηγές ενέργειας.

Δ

Κωνσταντίνος Ξιφαράς, Διευθύνων Σύμβουλος ΔΕΠΑ

ηλαδή πηγές που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον με νέες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου, οι οποίες αυξάνουν ακόμα περισσότερο τη μέση θερμοκρασία του πλανήτη. Πώς, όμως, πρέπει να κινηθούμε μέχρι να δημιουργηθούν οι οικονομικές και τεχνολογικές προϋποθέσεις για την πλήρη απανθρακοποίηση των ενεργειακών συστημάτων μας; Ποιες είναι οι μεταβατικές λύσεις που θα μας επιτρέψουν να μειώσουμε δραστικά τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου, δίχως να διαταράξουμε την οικονομική και κοινωνική ισορροπία; Την απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα έρχεται να δώσει το φυσικό αέριο. Συγκρινόμενο με όλα τα υπόλοιπα ορυκτά καύσιμα, το φυσικό αέριο αποτελεί μια σημαντικά καθαρότερη μορφή ενέργειας, με υψηλότερη απόδοση και ανταγωνιστικό κόστος. Ταυτόχρονα, λειτουργεί ως το απαραίτητο συμπλήρωμα για τις ΑΠΕ, αφού, χάρη στην τεχνική ευελιξία που χαρακτηρίζει τις μονάδες του, μπορεί να αντισταθμίζει τις διακυμάνσεις στην παραγωγή τους. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που η Ευρωπαϊκή Ένωση το επέλεξε ως τη γέφυρα μετάβασης από τις συμβατικές στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η Εταιρεία που έφερε το φυσικό αέριο στην Ελλάδα δεν είναι άλλη από τη ΔΕΠΑ. Από το 1988, που ξεκίνησε τη λειτουργία της, έχει δημιουργήσει από το μηδέν τις βασικές υποδομές για το φυσικό αέριο στη χώρα μας (1.000 χλμ. δικτύου υψηλής πίεσης μεταφοράς, 5.000 χλμ. δικτύου μέσης πίεσης, εκτεταμένο δίκτυο χαμηλής πίεσης σε όλη τη χώρα). Επιπρόσθετα, εδώ και 30 χρόνια είναι ο βασικός προμηθευτής φυσικού αερίου στη χώρα, έχοντας συνάψει μακροχρόνιες συμβάσεις με τη ρωσική Gazprom, την τουρκική BOTAS, την αλγερινή Sonatrach και την αζέρικη SOCAR μέσω του αγωγού TAP, αλλά και προχωρώντας σε ανταγωνιστικές αγορές LNG (υγροποιημένο φυσικό αέριο) από την παγκόσμια ευκαιριακή αγορά (spot). Την ίδια στιγμή, με την πλούσια ενεργειακή διπλωματία που αναπτύσσει και τη συμμετοχή της σε μεγάλα διεθνή πρότζεκτ, καθιστά την Ελλάδα περιφερειακό ενεργειακό κόμβο, αναβαθμίζοντας την οικονομική και

γεωστρατηγική της σημασία. Πιο συγκεκριμένα, η Εταιρεία συμμετέχει στην ενεργειακή σύνδεση Ελλάδας-Ιταλίας, μέσω του αγωγού IGI Poseidon, στον αγωγό IGB που συνδέει την Ελλάδα με τη Βουλγαρία, στον Διαδριατικό Αγωγό ΤΑΡ, που θα μεταφέρει το φυσικό αέριο της Κασπίας στην Ευρώπη, στον αγωγό EastMed, που θα συνδέει την Ελλάδα με τα πλούσια κοιτάσματα αερίου της ανατολικής Μεσογείου, αλλά και στο πολύ σημαντικό πρόγραμμα CYNERGY για τη δημιουργία εφοδιαστικής αλυσίδας φυσικού αερίου στην Κύπρο, που σπάει την ενεργειακή απομόνωση της χώρας. Κρίσιμος, ωστόσο, είναι ο ρόλος της στην οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας μας. Η ΔΕΠΑ τροφοδοτεί την ελληνική βιομηχανία με φυσικό αέριο, ενώ αναπτύσσει και την αεριοκίνηση με στόχο να φτάσει σύντομα σε κάθε γωνιά της χώρας. Παράλληλα, συμβάλλει στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, καθιστώντας προσιτό σε όλο και περισσότερους πολίτες το οικονομικό αυτό καύσιμο. Επιπλέον, πηγαίνει το φυσικό αέριο στις μη προνομιούχες περιοχές της Ελλάδας (νησιά, ορεινά σημεία κ.λπ.), αξιοποιώντας καινοτόμες τεχνολογίες, όπως το CNG (compressed natural gas) και το μικρής κλίμακας LNG. Αλλά και στη ναυτιλία, η ΔΕΠΑ είναι η εταιρεία που εισάγει τις θαλάσσιες μεταφορές της ανατολικής Μεσογείου στην εποχή του φυσικού αερίου. Ως συντονιστής του προγράμματος Poseidon Med II, προετοιμάζει τόσο τα λιμάνια της νοτιοανατολικής Μεσογείου (Πειραιάς, Πάτρα, Ηράκλειο, Ηγουμενίτσα, Λεμεσός, Βενετία) όσο και τα πλοία για το καύσιμο του μέλλοντος. Σε αυτή την κατεύθυνση, δρομολογεί την κατασκευή ενός νέου πλοίου ανεφοδιασμού με LNG (πρόγραμμα BLUE HUBS) και προχωρά στην απόκτηση δύο βυτιοφόρων φορτηγών μεταφοράς και ανεφοδιασμού LNG για το λιμάνι του Πειραιά. Με αυτά τα πολύ σημαντικά κεκτημένα στο ενεργητικό της, η ΔΕΠΑ μπαίνει τώρα πιο δυναμικά στο παιχνίδι της ενεργειακής μετάβασης. Προχωρά ήδη σε σημαντικές επενδύσεις σε ΑΠΕ και, κυρίως, σε εναλλακτικούς τρόπους ενέργειας, όπως το υδρογόνο και το βιομεθάνιο, δύο καύσιμα με ουδέτερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Άλλωστε ο νέος Διευθύνων Σύμβουλος της επιχείρησης, Κωνσταντίνος Ξιφαράς, είναι από τους ανθρώπους που δείχνουν να έχουν κατανοήσει πλήρως τους κινδύνους που εγκυμονεί η κλιματική αλλαγή και γι’ αυτό έχει θέ-

σει την ενεργειακή μετάβαση ψηλά στην ατζέντα της ΔΕΠΑ. Όπως τονίζει χαρακτηριστικά: «Κάθε εποχή έρχεται αργά ή γρήγορα αντιμέτωπη με κορυφαίες προκλήσεις που σημαδεύουν την πορεία της. Στη δική μας έλαχε η πρόκληση της ενεργειακής μετάβασης. Ένα αναμφίβολα μεγάλο και σύνθετο στοίχημα, που όμως είμαστε υποχρεωμένοι να το κερδίσουμε, αν θέλουμε να δώσουμε στις μελλοντικές γενιές τις ίδιες ευκαιρίες που είχαμε εμείς, αποτρέποντας τις βίαιες μεταβολές στη θερμοκρασία του πλανήτη. Σε αυτή την προσπάθεια η ΔΕΠΑ δίνει δυναμικά το “παρών”. Όντας η εταιρεία που έφερε το φυσικό αέριο, το καύσιμο-γέφυρα μεταξύ των συμβατικών και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στην Ελλάδα και με τις μεγάλες επενδύσεις που υλοποιεί για την επέκταση της χρήσης του, αλλά και απευθείας στις ΑΠΕ, καθώς και σε μια σειρά από “πράσινες” εναλλακτικές, όπως το υδρογόνο και το βιομεθάνιο, συμβάλλει αποφασιστικά στη μετάβαση της χώρας μας στην “καθαρή” ενέργεια. Χάρη στο φιλόδοξο σχέδιο που συστηματικά υλοποιεί και τις τολμηρές πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει, η ΔΕΠΑ παραμένει διαχρονικά ο σταθερός εγγυητής της ενεργειακής ασφάλειας της Ελλάδας».

21.11.19 – lifo

39

Το φυσικό αέριο σε πρώτο πλάνο

αφιέρωμαενέργεια

«Πυρετός» σε επενδύσεις υποδομών φυσικού αερίου φάκελος φυσικό αέριο

σ

40 lifo – 21.11.19

ε ένα επενδυτικό ράλι με όχημα το φυσικό αέριο έχουν αποδυθεί τα εγχώρια ενεργειακά «τζάκια». Ο στόχος για απολιγνιτοποίηση της ενέργειας έως το 2028 που έθεσε η κυβέρνηση έχει φέρει σε πρώτο πλάνο στα επενδυτικά σχέδια των ηλεκτροπαραγωγών της χώρας, εκτός από τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, και το φυσικό αέριο. Άλλωστε, είχαν ενεργοποιηθεί λίγο μετά το 2015 και τη Συμφωνία του Παρισιού για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής. Έτσι, πολλοί μεγάλοι παίκτες έχουν πάρει ήδη ή έχουν υποβάλει αίτηση για να πάρουν άδεια για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με φυσικό αέριο. Η νέα μονάδα των 826 MW της Μυτιληναίος στη Βοιωτία, μια επένδυση 350 εκατ. ευρώ, θεμελιώθηκε στις 2 Οκτωβρίου από τον πρωθυπουργό και αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το 2022. Ανάλογη επένδυση ετοιμάζει και η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ στην Κομοτηνή, η οποία σχεδιάζει να ξεκινήσει την κατασκευή της τρίτης της μονάδας συνδυασμένου κύκλου με φυσικό αέριο, ισχύος 660 MW, εντός του 2021 και εκτιμάται ότι θα τεθεί σε εμπορική λειτουργία το 2023. Σε τροχιά επενδύσεων στο φυσικό αέριο έχει μπει η Damco Energy του ομίλου Κοπελούζου για κατασκευή μονάδας 660 MW στην Αλεξανδρούπολη (πρόκειται για παλιότερο σχέδιο που βρήκε πρόσφορο έδαφος και «ξεπάγωσε»), η Elpedison (ΕΛ.ΠΕ. και ιταλική Edison) για μονάδα 826 MW, η ElvalHalcor του ομίλου Στασινόπουλου για 566 MW στη Θίσβη Βοιωτίας και ο όμιλος Καράτζη (πρώην ιδιοκτήτης της εταιρείας προμήθειας ρεύματος ΚΕΝ που προσφάτως εξαγοράστηκε από τη Volton) για 660 MW στη Λάρισα. Ζητούμενο αποτελεί ακόμη ο ρόλος που θα διεκδικήσει η ΔΕΗ στο συγκεκριμένο τοπίο, καθώς ακόμα δεν έχει αποφασιστεί το μέλλον της νέας λιγνιτικής μονάδας της Πτολεμαΐδας V, η οποία αναμένεται ότι θα λειτουργήσει το 2021. Η απάντηση θα δοθεί από το νέο business plan της επιχείρησης, το οποίο πρόκειται να ολοκληρωθεί σύντομα. Σε κάθε περίπτωση, οι νέες επενδύσεις στον τομέα του φυσικού αερίου, σύμφωνα με πληροφορίες, προωθούνται και από το υπό αναθεώρηση Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, το οποίο του δίνει και τον ρόλο του ενδιάμεσου καυσίμου για την απανθρακοποίηση του ενεργειακού συστήματος, διότι, αν και πρόκειται για ένα ορυκτό καύσιμο, είναι λιγότερο ρυπογόνο και σίγουρα φθηνότερο από τον λιγνίτη. Ωστόσο παραμένει εξαρτώμενο από τις διεθνείς

τιμές των καυσίμων και δημιουργεί εξάρτηση της χώρας από εισαγωγές, γεγονός που εγείρει ζητήματα ασφάλειας αλλά και κόστους. Την ίδια ώρα προχωρούν και τα πρότζεκτ Κοπελούζου και Βαρδινογιάννη για κατασκευή μονάδων Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου σε Αλεξανδρούπολη και Αγίους Θεοδώρους αντίστοιχα. Το πιο ώριμο έργο αποτελεί ο πλωτός τερματικός σταθμός επαναεριοποίησης LNG στην Αλεξανδρούπολη (Floating Storage Regasification Unit-FSRU). Το έργο προωθείται από την εταιρεία Gastrade του ομίλου Κοπελούζου, στη μετοχική βάση της οποίας συμμετέχει με 20% η GasLog και με 20% η Bulgartransgaz (διαχειριστής του βουλγαρικού Συστήματος Φυσικού Αερίου). Επίσης, υπάρχει απόφαση της Δημόσιας Επιχείρησης Αερίου (ΔΕΠΑ) να συμμετάσχει στο έργο, ενώ εκκρεμεί η επιλογή πέμπτου μετόχου.

H Gastrade φιλοδοξεί να έχει ολοκληρωθεί η δεύτερη δεσμευτική φάση του market test έως το τέλος του έτους, ώστε η τελική επενδυτική απόφαση να ληφθεί στα μέσα του 2020 προκειμένου η εμπορική λειτουργία να ξεκινήσει το 2022. Ο προϋπολογισμός των 380 εκατ. ευρώ για την κατασκευή των υποδομών του FSRU εξασφαλίζεται από ίδια κεφάλαια των μετόχων, τραπεζικό δανεισμό και ευρωπαϊκούς πόρους. Η πρώτη φάση του market test ολοκληρώθηκε με εκδήλωση ενδιαφέροντος από 20 εταιρείες για την απόκτηση ποσότητας υπερδιπλάσιας της τεχνικής δυναμικότητας της μονάδας (η ζήτηση έφτασε έως τα 12,2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως). Ένα ακόμα πρότζεκτ για πλωτό τερματικό σταθμό επαναεριοποίησης LNG ετοιμάζει και η εταιρεία «Διώρυγα Gas», συμφερόντων Βαρδινογιάννη. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, αναμένεται να ολοκληρωθεί στα τέλη του 2022, αν και για την ώρα η εταιρεία τηρεί σιγήν ιχθύος. Ο πλωτός σταθμός θα είναι αγκυροβολημένος σε απόσταση περίπου 1,5 χλμ. από την υφιστάμενη προβλήτα παραλαβής πετρελαϊκών προϊόντων της Motor Oil. Επίσης, πλήθος ενδιαφερομένων (ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Socar, Power Globe Qatar και ENI) για επενδύσεις σε μονάδες αποθήκευσης, επαναεριοποίησης LNG και παραγωγής ρεύματος στην Κρήτη έχουν περάσει το κατώφλι της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας.

Οι αγωγοί και ο γεωστρατηγικός χαρακτήρας της χώρας Οι αναβαθμισμένες εγκαταστάσεις του ΔΕΣΦΑ (Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου) στη Ρεβυθούσα, τα δύο FSRU σε Αλεξανδρούπολη και Αγίους Θεοδώρους και οι υπό κατασκευή (ή σχεδιαζόμενοι) αγωγοί μεταφοράς φυσικού αερίου αναμένεται να προσφέρουν διαφοροποιημένες πηγές αερίου προς τα Βαλκάνια και την Ευρώπη, αναβαθμίζοντας παράλληλα τον γεωστρατηγικό χαρακτήρα της Ελλάδας. Άλλωστε, είναι κοντά η λειτουργία του διαδριατικού αγωγού TAP, ο οποίος, μέσω Ελλάδας και Ιταλίας, θα φέρει αζέρικο αέριο στην Κεντρική Ευρώπη. Ήδη έχει ολοκληρωθεί περίπου το 90% του έργου, ενώ η πρώτη φάση του market test για τη διερεύνηση των αναγκών της αγοράς, ώστε να αυξηθεί η δυναμικότητα του αγωγού, ήταν επιτυχής, καθώς υπήρξε ενδιαφέρον που υπερκαλύπτει την τεχνική δυνατότητα επέκτασής του από τα 10 δισ. κυβικά μέτρα αερίου ανά έτος (bcma) στα 20 δισ. Στις αρχές Οκτωβρίου υπεγράφησαν και τα πρώτα συμβόλαια για την κατασκευή του ελληνοβουλγαρικού αγωγού IGB, μήκους 182 χλμ. και συνολικού κόστους 250 εκατ. ευρώ, ο οποίος θα ξεκινά από την Κομοτηνή (όπου προβλέπεται να διασυνδεθεί με τον TAP) και θα καταλήγει στη Στάρα Ζαγόρα στη Βουλγαρία. Η αρχική δυναμικότητα προσδιορίζεται στα τρία bcma, με δυνατότητα επέκτασης στα πέντε. Οι εργασίες σχεδιάζεται να ξεκινήσουν άμεσα και να ολοκληρωθούν εντός 18μήνου. Η έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του αναμένεται να γίνει τον Ιούλιο του 2021. Όσο για το έργο του EastMed, του διασυνδετήριου αγωγού που έχει ως στόχο την απευθείας μεταφορά φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της ανατολικής Μεσογείου στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Φυσικού Αερίου μέσω της Ελλάδας, η αρχική του δυναμικότητα έχει οριστεί στα 10 bcma και έχει κριθεί οικονομικά και τεχνικά βιώσιμο. Ο EastMed θα μπορούσε να συνδεθεί με τον ελληνοϊταλικό αγωγό IGI-Ποσειδών (θα ξεκινά από τα ελληνοτουρκικά σύνορα στους Κήπους του Έβρου για να φτάσει στο Οτράντο της Ιταλίας), ο οποίος θα έχει δυναμικότητα 12 bcma με δυνατότητα αναβάθμισης έως και σε 20 bcma, ενισχύοντας περαιτέρω την ολοκλήρωση της αγοράς ενέργειας της Ε.Ε. Η τελική επενδυτική απόφαση, σύμφωνα με τη ΔΕΠΑ, για την υλοποίηση του IGI αναμένεται να ληφθεί εντός του έτους, ώστε να έχει τεθεί σε λειτουργία έως τις αρχές του 2023.

INTRAKAT

ΜΕΑ Νομού Σερρών - Ένα έργο με σημαντικά οφέλη για την κοινωνία Ολοκλήρωση κατασκευαστικών εργασιών και έναρξη κανονικής λειτουργίας της Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων του Νομού Σερρών.

Π

ριν από λίγο καιρό ολοκληρώθηκαν οι κατασκευαστικές εργασίες της Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) του Νομού Σερρών. Και ίσως αυτή η φράση από μόνη της να μην εκφράζει τη σημαντικότητα του έργου, το οποίο πιστοποιήθηκε από τον Ανεξάρτητο Ελεγκτή, γεγονός που σηματοδοτεί την έναρξη της περιόδου κανονικής λειτουργίας της ΜΕΑ Σερρών για διάστημα 25 ετών. Ωστόσο πρόκειται για μια εξέλιξη που αφορά ολόκληρο τον Νομό Σερρών και όχι μόνο, αφού η μονάδα θα δέχεται τα απορρίμματα όλων των δήμων του νομού καθώς και του Δήμου Κιλκίς και αποτελεί μια τεχνική λύση που περιλαμβάνει τις τεχνολογίες της μηχανικής διαλογής και της κομποστοποίησης. Αυτό σημαίνει πως επιτυγχάνονται οι στόχοι που έχουν τεθεί από τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) και τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΕΣΔΑ Κ. Μακεδονίας), όπως έχουν εγκριθεί από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, με πολλαπλά οφέλη για την ευρύτερη περιοχή των Σερρών, της Κεντρικής Μακεδονίας αλλά και για την εθνική οικονομία. Περισσότερες από 40 νέες άμεσες μόνιμες θέσεις εργασίας σε βάθος 25ετίας δημιουργήθηκαν και καλύφθηκαν κυρίως από κατοί-

κους της περιοχής. Η λειτουργία μίας ακόμα βιομηχανικής μονάδας στην περιοχή των Σερρών ενισχύει την τοπική οικονομία, ενώ δίνει τονωτική ένεση στην εμπορική δραστηριότητα που θα αναπτυχθεί με την πώληση των ανακυκλώσιμων προϊόντων. Η μονάδα αποτελεί πρότυπο για την τοπική κοινωνία και μπορεί να λειτουργήσει ως εκπαιδευτικό κέντρο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης για τους κατοίκους της περιοχής και κυρίως για τις επόμενες γενιές, μέσα από εκπαιδευτικές σχολικές επισκέψεις. Το υπόλειμμα που παραμένει προς ταφή μειώνεται σε ποσοστό χαμηλότερο του 40% των παραγόμενων αποβλήτων, μετατρέποντας έτσι τον υφιστάμενο ΧΥΤΑ σε ΧΥΤΥ, που σημαίνει ότι παρατείνεται ο χρόνος ζωής του. Επίσης, μειώνεται η ταφή του βιοαποδομήσιμου κλάσματος των απορριμμάτων που ευθύνεται για την παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου και στραγγισμάτων, με αποτέλεσμα την προστασία του περιβάλλοντος. Με τη ΜΕΑ επιτυγχάνεται η ανάκτηση ανακυκλώσιμων υλικών που θα κατέληγαν στον ΧΥΤΑ, έτσι η μονάδα συνεισφέρει κυρίως στους εθνικούς στόχους διαχείρισης αποβλήτων, βελτιώνοντας την απόδοση της Ελλάδας σε ευρωπαϊκή κλίμακα στον τομέα διαχείρισης αποβλήτων. Το έργο «Υλοποίηση μονάδας επεξεργασίας απορριμμάτων Νομού Σερρών» υλοποιήθηκε με τη συμμετοχή του ελληνικού Δημοσίου,

του Περιφερειακού ΦοΔΣΑ Κεντρικής Μακεδονίας και της Ανώνυμης Εταιρείας Ειδικού Σκοπού ΣΙΡΡΑ Α.Ε., την οποία αποτελούν οι εταιρείες INTRAKAT (45%) - ARCHIRODON, GROUP NV (45%) - ENVITEC AE (10%). Η κατασκευή της ΜΕΑ Σερρών χρηματοδοτήθηκε από πόρους του ΕΣΠΑ 2014-2020 στο πλαίσιο του επιχειρησιακού προγράμματος «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη», ενώ το υπόλοιπο ποσό της επένδυσης καλύφθηκε από ίδια και δανειακά κεφάλαια που εξασφάλισε η ΣΙΡΡΑ Α.Ε.

21.11.19 – lifo

41

Ο ΑΔΜΗΕ διασυνδέει κάθε γωνιά της Ελλάδας.

Τ

ην ηλεκτρική ενέργεια τη χρησιμοποιούμε πάντα και παντού – δύσκολα, όμως, φανταζόμαστε πώς φτάνει σε κάθε γωνιά της χώρας. Αυτήν τη «δουλειά» κάνει ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) με τις γραμμές μεταφοράς υψηλής και υπερυψηλής τάσης – δηλαδή τους πυλώνες που βλέπουμε στην άκρη του δρόμου ή στις εθνικές οδούς. Το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας περιλαμβάνει 11.000 χιλιόμετρα εναέριων γραμμών και 800 χιλιόμετρα υποθαλάσσιων. Κι αυτό γιατί η Ελλάδα έχει μια σπουδαία ιδιαιτερότητα, τα νησιά της. Στο 10ετές πλάνο που υλοποιεί ο ΑΔΜΗΕ σχεδιάζει τη διασύνδεση σχεδόν όλων των νησιών του Αιγαίου με το ηπειρωτικό σύστημα μέσω ενός τεράστιου δικτύου υποβρύχιων καλωδίων.

Πώς μπαίνει ένα νησί στην «πρίζα»; Πολλά από τα νησιά είναι αποκλεισμένα ενεργειακά από την ηπειρωτική Ελλάδα, το οποίο σημαίνει ότι για την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών χρησιμοποιούνται ρυπογόνες μονάδες που καίνε μαζούτ ή πετρέλαιο, εκπέμποντας ρύπους. Με βάση

42 lifo – 21.11.19

την ευρωπαϊκή νομοθεσία, όμως, η εκπομπή ρύπων τιμωρείται με πρόστιμα, κάτι που σημαίνει διπλή ζημιά για τους Έλληνες: περιβαλλοντική ρύπανση και «φουσκωμένους» λογαριασμούς ρεύματος. Εκτός αυτού, συχνά το σύστημα δεν είναι σταθερό ή η τροφοδοσία με ηλεκτρική ενέργεια δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών ενός νησιού – ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες που η ζήτηση χτυπάει «κόκκινο» λόγω του τουρισμού. Οι διακοπές ρεύματος τον Αύγουστο δεν είναι σπάνιο φαινόμενο στα δημοφιλή νησιά, όπως η Σκιάθος, η Κρήτη ή η Μύκονος.

Διασυνδέονται τα κυκλαδίτικα νησιά Ο ΑΔΜΗΕ λύνει οριστικά αυτό το πρόβλημα με επενδυτικό πρόγραμμα-μαμούθ ύψους 5 δισ. ευρώ που υλοποιεί σε βάθος δεκαετίας. Με βάση τον σχεδιασμό, φιλοδοξεί να «καλωδιώσει» τα νησιά των Κυκλάδων, τα Δωδεκάνησα, τα νησιά Βορείου Αιγαίου, τις Σποράδες και, φυσικά, την Κρήτη. Ήδη, η πρώτη φάση της διασύνδεσης των Κυκλάδων έχει υλοποιηθεί, με τη Σύρο και την Πάρο να έχουν διασυνδεθεί με υποβρύχιο καλώδιο υψηλής τάσης μέσω του Λαυρίου. Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται η δεύτερη φάση των Κυ-

κλάδων για τη διασύνδεση της Άνδρου και της Τήνου και την ενίσχυση του Συστήματος σε Πάρο, Νάξο και Μύκονο. Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, ο ΑΔΜΗΕ «άπλωσε» υπερσύγχρονα υποβρύχια καλώδια 150 kV στα θαλάσσια στενά Εύβοιας-Άνδρου και Άνδρου-Τήνου. Η υποβρύχια διασύνδεση μήκους 17,5 χλμ. ξεπερνά σε βάθος τα 500 μέτρα και αυτός ήταν ο λόγος που χρησιμοποιήθηκαν, πρώτη φορά παγκοσμίως, καλώδια υψηλής τάσης με συνθετικό οπλισμό, τα οποία σταθεροποιούν την τάση του δικτύου και ελαχιστοποιούν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Το έργο θα ολοκληρωθεί με την υποθαλάσσια διασύνδεση της Νάξου με την Πάρο και τη Μύκονο και την κατασκευή νέου υποσταθμού στη Νάξο στις αρχές του 2020. Στην επόμενη (τρίτη) φάση θα ποντιστεί δεύτερο υποβρύχιο καλώδιο μεταξύ Λαυρίου και Σύρου για ενίσχυση της μεταφορικής ικανότητας. Έτσι, οδηγούμαστε στην τέταρτη φάση των Κυκλάδων, που βάζει στην «πρίζα» τη Σέριφο, τη Μήλο, τη Φολέγανδρο και τη Σαντορίνη. Σειρά παίρνουν οι Σποράδες, με τη διασύνδεση της Σκιάθου μέσω του Μαντουδίου Ευβοίας, καθώς και τα Δωδεκάνησα

και τα νησιά του βορειανατολικού Αιγαίου. Πρώτες έρχονται οι Σποράδες, που θα έχουν ηλεκτριστεί έως το 2022, ενώ η διασύνδεση των Δωδεκανήσων και του βορείου Αιγαίου σχεδιάζεται για το 2027-2030.

Τα καλώδια του ΑΔΜΗΕ φτάνουν ως την Κρήτη Ακόμα πιο σπουδαία, όμως, σε υλοποίηση, χρηματοδότηση και επιτακτικότητα είναι η ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης. Το μεγαλύτερο ελληνικό νησί θα συνδεθεί με το ηπειρωτικό σύστημα με δύο καλώδια: το καλώδιο «Κρήτης-Πελοποννήσου» και το καλώδιο «Κρήτης-Αττικής»: Η πρώτη διασύνδεση βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη με την εγκατάσταση καλωδίων στην Κρήτη και την αναβάθμιση και επέκταση των γραμμών μεταφοράς στην Πελοπόννησο από τα συνεργεία του ΑΔΜΗΕ. Το επόμενο καλοκαίρι θα ξεκινήσει και η πόντιση του καλωδίου μήκους 130 χλμ., του μεγαλύτερου υποβρύχιου καλωδίου ηλεκτρικού ρεύματος παγκοσμίως! Η διασύνδεση Κρήτης-Αττικής είναι η μεγαλύτερη ενεργειακή επένδυση σήμερα στην Ελλάδα και υλοποιείται από τη θυγατρική του ΑΔΜΗΕ, Αριάδνη Interconnection.

Πριν από λίγες ημέρες, η «Αριάδνη» ανακοίνωσε τους αναδόχους για το πρώτο τμήμα του έργου που αφορά τις καλωδιακές συνδέσεις. Το δεύτερο τμήμα, που αφορά τους σταθμούς μετατροπής σε Αττική και Κρήτη, θα ολοκληρωθεί έως το τέλος του χρόνου και τον Φεβρουάριο θα υπογραφούν όλες οι συμβάσεις με τις ανάδοχες εταιρείες, ώστε το 2023 η Κρήτη να ηλεκτρίζεται αποκλειστικά από το ηπειρωτικό σύστημα και τις ΑΠΕ. Σημειώνεται ότι σημαντικό θα είναι το οικονομικό όφελος από τη διασύνδεση της Κρήτης και για τα ελληνικά νοικοκυριά, αφού από τη μείωση των λογαριασμών Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας θα εξοικονομήσουν 400 εκατ. ευρώ ετησίως. «Η τεχνολογία συνεχούς ρεύματος που ενσωματώνει το εμβληματικό αυτό έργο αποτελεί σταθμό για το Ελληνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, καθώς θέτει πρότυπα state of the art όχι μόνο για τις εγχώριες αλλά και για τις διεθνείς διασυνδέσεις. Τις τεχνολογίες αυτές, σε συνδυασμό με τις νέες απαιτήσεις που διαμορφώνονται στο ενεργειακό τοπίο της χώρας στο πλαίσιο της διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο 35% του συστήματος έως το 2030 και της ανάπτυξης, για πρώτη φορά,

συστημάτων αποθήκευσης, σκοπεύει να αξιοποιήσει ο ΑΔΜΗΕ τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων» αναφέρει σχετικά ο κ. Μάνος Μανουσάκης, πρόεδρος και CEO του ΑΔΜΗΕ. Εκτός, όμως, από τα νησιά, ο ΑΔΜΗΕ αναβαθμίζει τις υποδομές μεταφοράς ενέργειας και στην ηπειρωτική χώρα. Στο τέλος του καλοκαιριού το ειδικό πλοίο του αναδόχου πόντισε το πρώτο καλώδιο Υπερυψηλής Τάσης (400 kV) στην Ελλάδα πλάι στη γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου, με τη βοήθεια φουσκωτών σκαφών, τεχνολογίας GPS, και δυτών. Η ενισχυμένη υποθαλάσσια γραμμή θα συνδέσει το Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης της Μεγαλόπολης με τη γραμμή μεταφοράς Αχελώου-Διστόμου. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα κρίσιμο έργο, το οποίο θα αυξήσει τη μεταφορική ικανότητα από και προς την Πελοπόννησο και θα ανοίξει τον δρόμο για ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας με στόχο ένα πιο ασφαλές αλλά και «καθαρό» σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας σε όλη τη χώρα. Πολλές από τις διασυνδέσεις αυτές, όπως οι Κυκλάδες και η Κρήτη, υλοποιούνται με συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω των προγραμμάτων ΕΣΠΑ.

21.11.19 – lifo

43

Πώς γίνεται πράξη η εξοικονόμηση

φάκελος εξοικονόμηση

αφιέρωμαενέργεια

Στην εξοικονόμηση το μέλλον της ενέργειας

σ

το νέο ενεργειακό περιβάλλον που δημιουργείται πανευρωπαϊκά με επίκεντρο την απομάκρυνση από τον άνθρακα και τη στροφή στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) καταλυτικός αναμένεται να είναι ο ρόλος της εξοικονόμησης ενέργειας και της βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας. Ωστόσο, όπως ανέφερε ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Γεράσιμος Θωμάς, μιλώντας από το βήμα του συνεδρίου «Renewable & Storage Forum» που πραγματοποιήθηκε προ ημερών στην Αθήνα, για να γίνει πράξη η εξοικονόμηση χρειάζονται χρηματοδοτικά εργαλεία. «Βλέπουμε ότι υπάρχει μεγάλη ζήτηση για προγράμματα όπως το “Εξοικονόμηση κατ’ οίκον”. Το βλέπουμε στα προϊόντα που προσφέρουν οι τράπεζες». Για τα δημόσια κτίρια προωθούνται αλλαγές στο πρόγραμμα Ηλέκτρα. Σύμφωνα με ρύθμιση η οποία περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο για τη ΔΕΗ και τη ΔΕΠΑ που συζητείται αυτές τις μέρες στη Βουλή, προβλέπονται χρηματοδοτήσεις μέρους των επενδύσεων μέσω επενδυτικών δανείων αλλά και παρεμβάσεων από εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών (ESCO), οι οποίες θα βασίζονται στην εγγυοδοσία του Ταμείου

44 lifo – 21.11.19

Παρακαταθηκών και Δανείων. Ο κτιριακός τομέας θεωρείται ο πιο ενεργοβόρος, καθώς καταναλώνει το 40% της συνολικής ενέργειας. Παρ’ όλα αυτά, από το 1980 έως σήμερα μόλις το 3% των κτιρίων στην Ελλάδα έχει κατασκευαστεί βάσει του ΚΕΝΑΚ (Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων). Κι όμως, η εξοικονόμηση ενέργειας μπορεί να αλλάξει την κτηματαγορά, όπως έχει επισημάνει πολλάκις ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, κ. Γιώργος Στασινός, «καθώς, όσοι επενδύουν σε ακίνητα υψηλής ενεργειακής απόδοσης και χαμηλής κατανάλωσης, βγαίνουν κερδισμένοι, τόσο από την εξοικονόμηση ενέργειας όσο και από την αύξηση της αξίας του ακινήτου». Στη λογική της δέσμευσης του πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη για παροχή φορολογικών κινήτρων με στόχο την ενίσχυση των επενδύσεων ενεργειακής αναβάθμισης του κτιριακού αποθέματος προωθήθηκε η πρόταση του υπουργείου Οικονομικών για έκπτωση φόρου. Σε ό,τι αφορά τον κτιριακό τομέα στην Ελλάδα, από τα περίπου 4,1 εκατομμύρια κτίρια το 79% είναι κατοικίες. Από αυτά το 85% μπορεί να ανακαινιστεί, ενώ το 15% δεν επιδέχεται ενεργειακή αναβάθμιση. Οι ρυθμοί

ανακαίνισης των κτιρίων στην Ευρώπη ποικίλλουν από χώρα σε χώρα, αλλά, συνολικά, είναι σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο (από 0,4 έως 1,5%). Δεν είναι τυχαίο ότι το 75% των κτισμάτων στην Ε.Ε. έχει μη αποδεκτή κατανάλωση ενέργειας. Πάντως, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, μετά τα επιτυχημένα προγράμματα «Εξοικονόμηση κατ’ οίκον» Ι και ΙΙ, αναζητά πόρους για ένα νέο, τρίτο πρόγραμμα. Παράλληλα, καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων εξοικονόμησης έως το 2030 θα παίξουν και τα κτίρια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας (Nearly Zero Energy Buildings-nZEB). Από τις αρχές του 2021 όλα τα νέα κτίρια πρέπει να είναι nZEB, ενώ για τα νέα κτίρια που στεγάζουν υπηρεσίες του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα η υποχρέωση αυτή έπρεπε να έχει εκπληρωθεί ήδη.

Πώς επιτυγχάνεται η εξοικονόμηση Γενικότερα, η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης, σύμφωνα με τον σύμβουλο Εξοικονόμησης Ενέργειας και Ενεργειακών Αγορών κ. Βασίλη Ράλλη, επιτυγχάνεται όταν με το ίδιο

επίπεδο κατανάλωσης ενέργειας επιτυγχάνεται μεγαλύτερη απόδοση ενέργειας ή όταν επιτυγχάνεται η ίδια απόδοση με μικρότερη κατανάλωση ενέργειας. Για να γίνει κατανοητή η σημασία της εξοικονόμησης, ο κ. Ράλλης δίνει ένα παράδειγμα για μια επιχείρηση, όπου το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας είναι η τιμή P (π.χ. 100 ευρώ) επί την καταναλωμένη ποσότητα Q (π.χ. 1.000 κιλοβατώρες-KWh). Σε αυτή την περίπτωση το συνολικό κόστος είναι 100.000 ευρώ (100x1.000). Έως σήμερα η έμφαση δίνεται στην τιμή: οι πάροχοι ρεύματος προσφέρουν συνήθως φθηνότερη τιμή και οι πελάτες προσπαθούν να αξιολογήσουν ποια είναι η καλύτερη προσφορά, ώστε να περιορίσουν τη δαπάνη τους. «Όμως το κρίσιμο στοιχείο στην εξίσωση είναι η κατανάλωση κι αυτό γιατί αν μειωθεί η ποσότητα κατανάλωσης (ας πούμε 15%), θα μειωθεί άμεσα και το συνολικό κόστος (σε 85.000 ευρώ). Συνεπώς, η επίδραση της τιμής αναλογικά δεν είναι τόσο σημαντική» εξηγεί ο κ. Ράλλης. Πώς επιτυγχάνεται η εξοικονόμηση; Με νέα τεχνολογία αλλά και αλλαγή νοοτροπίας. Οι τεχνολογικές λύσεις αφορούν π.χ. τον φωτισμό, τη θέρμανση-ψύξη, την αυτοπαραγωγή

ενέργειας, το λεγόμενο και net-metering (π.χ. εγκατάσταση φωτοβολταϊκών), την αναβάθμιση του εξοπλισμού, την εγκατάσταση μηχανογραφικών συστημάτων για τη μέτρηση και παρακολούθηση της κατανάλωσης κ.λπ. «Καθεμία από τις παραπάνω λύσεις ή, ακόμα καλύτερα, ο συνδυασμός τους οδηγεί σε μείωση της κατανάλωσης, επιτυγχάνοντας τον ίδιο βαθμό ενεργειακής απόδοσης. Ιδιαίτερα, δε, σε κτίρια μεγάλης ηλικίας, ο βαθμός εξοικονόμησης που δύναται να επιτευχθεί είναι εξαιρετικά σημαντικός» αναφέρει ο σύμβουλος Εξοικονόμησης Ενέργειας. Οι συγκεκριμένες επεμβάσεις και αλλαγές, για να υλοποιηθούν, απαιτούν κεφάλαια, τα οποία, ανάλογα με την περίπτωση, διαφέρουν. «Και στο σημείο αυτό όμως η εξοικονόμηση υπερτερεί σε σχέση με τον κλασικό τρόπο χρηματοδότησης: η υλοποίηση της τεχνικής λύσης προσφέρει μείωση της κατανάλωσης και συνεπώς εξοικονόμηση κεφαλαίων, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση της επένδυσης. Τέλος, η εξοικονόμηση ενέργειας είναι και θέμα νοοτροπίας. Η πιο καθαρή και φτηνή μορφή ενέργειας είναι αυτή που εξοικονομούμε κάνοντας σωστή χρήση της τεχνολογίας, καλύπτοντας τις πραγματικές

μας ανάγκες χωρίς σπατάλες, με σεβασμό προς το περιβάλλον» σημειώνει ο κ. Ράλλης.

Στο «παιχνίδι» μεταφορές και βιομηχανία Εκτός από τον κτιριακό τομέα, σημαντικά μέτρα πολιτικής για την εξοικονόμηση πρέπει να ληφθούν και στον τομέα των μεταφορών. Σε εξέλιξη βρίσκονται χρηματοδοτήσεις με στόχο την ανανέωση σημαντικού ποσοστού του στόλου των αστικών λεωφορείων, καθώς και η επέκταση σε μετρό και τραμ. Η ανάπτυξη σχεδίων βιώσιμης αστικής κινητικότητας αποτελεί ένα επιπρόσθετο μέτρο για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στον τομέα των μεταφορών. Επίσης, στις σκέψεις της κυβέρνησης βρίσκεται η παροχή φορολογικών και οικονομικών κινήτρων για την αντικατάσταση επιβατικών οχημάτων και ελαφριών φορτηγών με νέα, ενεργειακά αποδοτικότερα οχήματα ή ακόμα και ηλεκτροκίνητα, παρότι η ηλεκτροκίνηση έχει μέλλον μπροστά της έως ότου καταστεί βιώσιμη. Όσο για τον βιομηχανικό τομέα, έχουν σχεδιαστεί χρηματοδοτικά προγράμματα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης στο πλαίσιο και του τρέχοντος ΕΣΠΑ 2014-2020.

21.11.19 – lifo

45

Αποτελεσματικά μέτρα καταπολέμησης της λαθρεμπορίας

αφιέρωμαενέργεια

Τι «θρέφει» το λαθρεμπόριο καυσίμων φάκελος καύσιμα

α

46 lifo – 21.11.19

πό τα κυριότερα προβλήματα του κλάδου των καυσίμων συνεχίζουν να είναι η παραβατικότητα, το λαθρεμπόριο, η νοθεία και οι πειραγμένες αντλίες, χωρίς τίποτα να έχει αλλάξει εδώ και χρόνια. Το αντίκτυπο στην εθνική οικονομία, στους Έλληνες καταναλωτές, στους εργαζόμενους στην αγορά καυσίμων και στις υγιείς επιχειρήσεις του κλάδου είναι μεγάλο. Αν και το τελευταίο διάστημα, με τη δραστηριοποίηση της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), έχουν γίνει κάποια βήματα προόδου, υπάρχουν ακόμα πολλές εκκρεμότητες, οι οποίες επιτρέπουν σε επιτήδειους να συνεχίζουν ανεμπόδιστα να κερδοσκοπούν. «Είναι επιτακτική ανάγκη να ολοκληρωθεί η εφαρμογή όλων των μέτρων που έχουν νομοθετηθεί, αλλά δεν έχουν υλοποιηθεί ακόμα, και παράλληλα να ενισχυθούν κατάλληλα οι αρμόδιες ελεγκτικές υπηρεσίες, ώστε να προχωρήσουν σε ουσιαστικούς ελέγχους της αγοράς» επισημαίνουν τα στελέχη του Συνδέσμου Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδος (ΣΕΕΠΕ). Για να εφαρμοστούν και να λειτουργήσουν αποτελεσματικά τα μέτρα για την καταπολέμηση της λαθρεμπορίας στα καύσιμα θεωρείται απαραίτητο να οριστεί ένας φορέας που θα έχει όλη την ευθύνη για την ολοκλήρωση του έργου. Σύμφωνα με τα μέλη του ΣΕΕΠΕ, η καταπολέμηση του λαθρεμπορίου και γενικά της παρανομίας στην αγορά καυσίμων δεν είναι υπόθεση μόνο μίας υπηρεσίας, της ΑΑΔΕ, αλλά όλων των αρμόδιων υπηρεσιών και ελεγκτικών μηχανισμών. Δεν είναι τυχαίο ότι η πιστοποίηση των ογκομετρήσεων στα διαμερίσματα των βυτιοφόρων αναβάλλεται για μετά τα πέντε έως και τα δέκα χρόνια. Όσο για την εγκατάσταση των συστημάτων εισροών-εκροών στα πρατήρια (παρακολούθηση και ηλεκτρονική μετάδοση δεδομένων εισροών και εκροών καυσίμων στο σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας), η πρώτη απόφαση είχε

εκδοθεί ήδη από το 2010. Ωστόσο, ο στόχος για την πλήρη λειτουργία των συστημάτων στα πρατήρια έχει μετατεθεί από το τέλος του 2018 στο τέλος του 2021. Η υπουργική απόφαση σχετικά με τον τρόπο, τον χρόνο και τη συχνότητα αποστολής των στοιχείων των πρατηρίων στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων για διασταύρωση ακόμα εκκρεμεί. Με την υφιστάμενη διαδικασία, οι πρατηριούχοι καταχωρίζουν οι ίδιοι τα στοιχεία της προμηθεύτριας εταιρείας στο σύστημα και δεν υπάρχει τρόπος διασταύρωσης της ορθότητας αυτών των στοιχείων (το σύστημα δεν είναι αυτοματοποιημένο). Κρίσιμο σημείο ουσιαστικής πίεσης ώστε να επιβληθούν τα συστήματα εισροών-εκροών είναι η εφαρμογή της διάταξης που απαγορεύει στις εταιρείες εμπορίας πετρελαιοειδών να εφοδιάζουν δεξαμενές που δεν διαθέτουν τον οριστικό μοναδικό αριθμό ΑΜΔΙΚΑ, τον οποίο αποκτά κάθε δεξαμενή διασυνδεδεμένη με σύστημα εισροών-εκροών στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων. Όπως καταγγέλλει ο ΣΕΕΠΕ, με βάση τις ισχύουσες διατάξεις, σήμερα, κατά τις παραδόσεις καυσίμων στο πρατήριο, αναγνωρίζεται μόνο η μέτρηση με τη βέργα επί βυτίο και όχι η μέτρηση του συστήματος εισροών-εκροών. Ουσιαστικά, δηλαδή, δεν αναγνωρίζονται οι ενδείξεις του συστήματος εισροών-εκροών. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΕΕΠΕ, κ. Γιάννη Αλιγιζάκη, ο σύνδεσμος επιθυμεί να συνεργαστεί με την πολιτεία και μάλιστα να συνεισφέρει οικονομικά ώστε να χρηματοδοτηθεί η ταχεία και πλήρης εφαρμογή στην αγορά καυσίμων των συστημάτων εισροών-εκροών και άλλες δράσεις πάταξης της παραβατικότητας. Το ελληνικό Δημόσιο εκτιμάται ότι χάνει ετησίως περί τα 300 εκατ. ευρώ εξαιτίας του λαθρεμπορίου καυσίμων. Ωστόσο, το πρόβλημα του κλάδου δεν περιορίζεται στη μερική εφαρμογή του συστήματος εισροών-εκροών. Ακόμα εκκρεμεί η τροποποίηση της απόφασης για τον καθορισμό των

προδιαγραφών, της διαδικασίας και των λεπτομερειών για την εγκατάσταση συστήματος GPS σε βυτιοφόρα, η οποία ήταν ουσιαστικά ανεφάρμοστη. Επίσης, επείγει η εντατικοποίηση των ελέγχων στην αγορά καυσίμων και ο συντονισμός των ελεγκτικών υπηρεσιών για την καταπολέμηση φαινομένων όπως: Παράνομες παρεμβάσεις στη λειτουργία των αντλιών στα πρατήρια. Πρέπει, σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες των περιφερειών, να προβαίνουν σε άμεση αφαίρεση της άδειας λειτουργίας του πρατηρίου που παρανομεί. Λαθρεμπορία στο πετρέλαιο κίνησης, στο υγραέριο κίνησης, στα ναυτιλιακά καύσιμα. Νόθευση καυσίμων με χημικά και άλλες ουσίες. Επίσης, πρέπει να ενισχυθεί και να εκσυγχρονιστεί η λειτουργία των ΚΕΔΑΚ (Κλιμάκια Ελέγχου Διακίνησης και Αποθήκευσης Καυσίμων), ώστε να επεκταθεί ο έλεγχος σε όλη την επικράτεια (συμπεριλαμβανομένων και των νησιών), να πραγματοποιείται έλεγχος και στις υπόλοιπες (πλην των πρατηρίων) δραστηριότητες εμπορίας καυσίμων, να μην ισχύουν οι ίδιες κυρώσεις για την αμέλεια/αστοχία και τον δόλο και να έχουν πιστοποιημένο εξοπλισμό τα αυτοκίνητα των ΚΕΔΑΚ, ώστε να διενεργείται οριστικός έλεγχος των δειγμάτων. Πάντως, είναι αξιοσημείωτο ότι η αγορά στα νησιά, σύμφωνα με τον ΣΕΕΠΕ, είναι πιο υγιής λόγω ανυπαρξίας λαθρεμπορίου και παραβατικών συμπεριφορών εκ μέρους των πρατηριούχων, όσον αφορά τη διάθεση μειωμένων ποσοτήτων και νοθευμένης ποιότητας στον τελικό καταναλωτή. Αντίθετα, σύμφωνα και με τα στοιχεία των ερευνών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), τα φαινόμενα λαθρεμπορίου και παραβατικότητας παρατηρούνται στα μεγάλα αστικά κέντρα της ηπειρωτικής Ελλάδας, εξαιτίας της εύκολης πρόσβασης των πρατηρίων σε πηγές που ευνοούν την παραβατικότητα.

21.11.19 – lifo

47

LiFO 48 lifo – 21.11.19

Η ΠΙΤΣΑ, ΤΑ VEGAN ΓΛΥΚΑ, ΤΑ VEGAN ΤΥΡΙΑ, ΤΑ ΚΟΚΤΕÏΛ ΜΕ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΠΟΣΤΑΓΜΑΤΑ, ΟΙ ROTISSERIES ΚΑΙ ΤΑ GRILL HOUSES, TA HI-TECH VEGAN ΜΠΙΦΤΕΚΙΑ, ΤΑ ΠΟΤΑ ΧΩΡΙΣ ΑΛΚΟΟΛ, ΤΑ CRUFFINS ΚΑΙ ΟΛΑ ΤΑ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΑ ΝΕΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ. ΑΠΌ TH LIFO TEAM

21.11.19 – lifo

49

OXI

Η ράμεν στην Αθήνα

N E M A R

Η αλήθεια είναι ότι η ράμεν είναι μια σούπα που έχει ταλαιπωρηθεί πολύ στην Αθήνα. Η γιαπωνέζικη σούπα, που συνδυάζει πλούσιο ζωμό και noodles με μια ποικιλία από υλικά και γεύσεις, δεν είναι καθόλου εύκολη να τη φτιάξεις, χρειάζεται προεργασία, τεχνική και εμπειρία και δεν έχει καμία σχέση με τις σούπες που έχεις συνηθίσει. Πριν από μερικούς μήνες άνοιξε το πρώτο μαγαζί που σερβίρει αποκλειστικά ράμεν, το So So So στην Απόλλωνος 1-5, στο Σύνταγμα, με τρεις εκδοχές της σούπας –pork belly, μοσχαρίσιο κιμά και μία χορτοφαγική με μανιτάρι– που προστέθηκαν δίπλα στη ράμεν του Mama Roux, ενώ πρόσφατα έβαλε στο μενού του μια καταπληκτική ράμεν και το Birdman. Το Wagyu Shoyu Ramen είναι ένα από τα πιο ωραία πιάτα που μπορείς να βρεις αυτήν τη στιγμή στην Αθήνα.

Νέα τάση στη ζαχαροπλαστική είναι τα vegan γλυκά που δεν περιέχουν καθόλου ζάχαρη Μέχρι και πριν από λίγα χρόνια ούτε που θα μπορούσαμε να φανταστούμε ότι θα ξεγελούσαμε τις υπογλυκαιμίες μας αποζητώ-

50 lifo – 21.11.19

H P A X ZA

IA P Y T N A G E V ντας γλυκά που δεν περιέχουν ζάχαρη, αυγά, βούτυρο και κρέμα γάλακτος. Κι όμως, να που οι καιροί αλλάζουν, όπως και τα ήθη μας. Η vegan διατροφή γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής, καθώς οι αρνητικές επιπτώσεις της κακής διατροφής, όπως και τα περιβαλλοντικά και ηθικά ζητήματα, γίνονται διαρκώς αντικείμενο συζήτησης και προβληματισμού. Ακόμα και αυτοί που δεν ακολουθούν ένα ολοκληρωτικά vegan διαιτολόγιο συχνά προτιμούν τις vegan επιλογές, ειδικά στα γλυκά, μια και είναι πιο υγιεινά και λιγότερο επιβαρυντικά για τον οργανισμό. «Αν μου ζητήσεις να φτιάξω ένα κέικ με αυγά, βούτυρο και άσπρη ζάχαρη, δεν ξέρω πώς να το κάνω και ούτε θα μάθω ποτέ» λέει η vegan μαγείρισσα και ζαχαροπλάστρια Δήμητρα Μαγλάρα, η οποία στο εργαστήριό της παρασκευάζει, ανάμεσα σε άλλα, vegan και raw vegan γλυκά. «Το να φτιάχνω vegan γλυκά σε επαγγελματικό επίπεδο που να καλύπτουν γευστικά όσους, vegan και μη, τα γεύονται είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόκληση. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν είναι εξοικειωμένοι με τη vegan ορολογία, τη σάλτσα μήλου, το υποκατάστατο αυγού από λιναρόσπορο ή chia, το αγάρ αγάρ και όλα τα υλικά που χρησιμοποιούνται σε μια vegan κουζίνα. Σε κάποιους μπορεί να φαίνονται κινέζικα όλα αυτά, αλλά ένα νόστιμο και καλοφτιαγμένο γλυκό μπορούν να το καταλάβουν όλοι, όταν το δοκιμάσουν. Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, λόγω των νηστειών, υπάρχει μια αρκετά μεγάλη παράδοση σε νηστίσιμα γλυκά. Λιπαρές ουσίες υπάρχουν αρκετές, το ελαιόλαδο και τα σπορέλαια (ηλιέλαιο, σησαμέλαιο), το παρθένο λάδι καρύδας ψυχρής έκθλιψης, τα βούτυρα καρπών (ταχίνι, αμυγδαλοβούτυρο) και κάποιες φορές βιολογική, vegan μαργαρίνη. Στις λιπαρές ουσίες χρησιμοποιώ πάντα βιολογικές πρώτες ύλες, γιατί θέλω να είναι εξαιρετικής ποιότητας, αλλιώς το αποτέλεσμα είναι κατώτερο των προσδοκιών κι επίσης όχι ιδιαίτερα καλό για την υγεία. Για τα αυγά, μετά από πολλά πειράματα, έχω φτιάξει ένα δικό μου υποκατάστατο που έχει ως βάση τον λιναρόσπορο μαζί με κάποια άλλα συστατικά, τα οποία δίνουν το αποτέλεσμα που θέλω. Κάποιος που θέλει να δοκιμάσει να φτιάξει vegan γλυκά στο σπίτι του μπορεί να χρησιμοποιήσει λιναρόσπορο, chia seeds και σάλτσα μήλου και να έχει ένα πολύ καλό αποτέλεσμα. Επίσης, δεν χρησιμοποιώ καθόλου λευκή ζάχαρη. Ως εναλλακτικά γλυκαντικά χρησιμοποιώ τη ζάχαρη καρύδας και το σιρόπι αγαύης πιο περιορισμένα, ενώ “παίζω” αρκετά με χουρμάδες, σταφίδες, βερίκοκα και καρύδα. Επίσης, όταν πρέπει να χρησιμοποιήσω αλεύρι, βάζω αλεύρι ζέας και ελάχιστο χωριάτικο και ολικής. Επίσης, χρησιμοποιώ βρόμη, φαγόπυρο, ρυζάλευρο, ρεβιθάλευρο, άλευρα ξηρών καρπών (αμύγδαλο, φουντούκι) και τελευταία αλεύρι από σουσάμι και φιστίκι» προσθέτει. Η γκάμα των γλυκών της περιλαμβάνει μηλόπιτα με κανέλα, τάρτα σοκολάτα και τάρτα πορτοκάλι με ταχίνι και χαλβά, μάφιν και cupcakes σε διάφορες γεύσεις, κέικ, πάστες, κορμούς σοκολατένιους, ρυζόγαλα, τιραμισού, τούρτες με παντεσπάνι, μπισκότα και γκρανόλα, ενώ τα ωμοφαγικά της γλυκά,

δηλαδή εκείνα που δεν έχουν υποστεί θερμική επεξεργασία (ψήσιμο ή βράσιμο), περιλαμβάνουν τούρτες από ξηρούς καρπούς, μπάρες και τρούφες, διάφορες πουτίγκες και ωμοφαγικές μαρμελάδες. Τώρα σχεδιάζει να βγάλει μια σειρά από vegan ελληνικά παραδοσιακά γλυκά, όπως το γαλακτομπούρεκο ή το ραβανί. Ωμοφαγικά γλυκά χωρίς ζάχαρη και με βάση τους βασιλικούς χουρμάδες, τα σύκα Κύμης κι ένα σωρό ξηρούς καρπούς παρασκευάζει και η Λίζα Βαβούρη του Yum Guilt Free. Ένα από τα πιο πετυχημένα vegan γλυκά της είναι ένα ωμοφαγικό cheesecake με κρέμα από κάσιους. «Στην ουσία, αφήνεις τα κάσιους να μουλιάσουν για 24 ώρες για να μαλακώσουν και να αφρατέψουν και, χτυπώντας τα αρκετή ώρα, γίνονται κρέμα. Επίσης, μπορείς να “παίξεις” κι άλλο. Μπορείς να φτιάξεις φουντουκόκρεμα πoυ, αν της προσθέσεις κακάο, είναι σαν να τρως Nutella. Τα φουντούκια δεν χρειάζονται καθόλου μούλιασμα. Τα χτυπάς κατευθείαν και γίνονται κρέμα, προσθέτεις και λίγο μέλι ή σφένδαμο για τη γλύκα και έχεις μια τέλεια γεύση» λέει. Η κ. Βαβούρη φτιάχνει κι άλλα ωραία. Κάτι φανταστικά Twix bars με αλεύρι καρύδας, σιρόπι σφενδάμου, βασιλικούς χουρμάδες, αμυγδαλοβούτυρο και ωμό κακάο ή ένα απίστευτο cheesecake με βάση τα αμύγδαλα και τους βασιλικούς χουρμάδες, σιρόπι σφενδάμου και γέμιση μακαντέμια με χυμό από lime. «Υπάρχουν πολλά πράγματα με τα οποία μπορείς να πειραματιστείς. Χρειάζεται ανοιχτό μυαλό και διάθεση να δοκιμάζεις. Πολλοί μού λένε: “Mα, θέλω να φάω γλυκό, δεν θέλω να φάω κάτι που να έχει γεύση σαν χώμα”. Δεν τους αδικώ. Υπάρχουν πολλά τέτοια γλυκά που κυκλοφορούν στο εμπόριο και έχουν χάλια γεύση. Τρελαίνομαι όταν βλέπω κάτι μπάρες που τις πουλάνε για υγιεινές και αν δεις τα συστατικά τους θα φρίξεις. Κι όμως, πολύς κόσμος δεν τα κοιτάζει αυτά και καταναλώνει χωρίς να το ψάχνει» καταλήγει η κ. Βαβούρη.

Τα vegan τυριά κάνουν θραύση, είναι νόστιμα και μπορεί να τα φτιάξει ο καθένας, εύκολα, στην κουζίνα του Μέχρι τώρα η γευστική μας εμπειρία από vegan τυριά ήταν μάλλον απογοητευτική. Άνοστα τόφου ή λαστιχένια τυριά τύπου γκούντα ήταν οι πιο συνηθισμένες επιλογές. Όμως, ψάχνοντας κανείς λίγο στο Διαδίκτυο, μπορεί να βρει εύκολους τρόπους παρασκευής vegan υποκατάστατων τυριού, που μπορούν να γίνουν από 100% φυτικές πρώτες ύλες, χωρίς λακτόζη, καζεΐνη και οποιοδήποτε άλλο συστατικό ζωικής προέλευσης: «φέτα» με βάση το αμύγδαλο, καπνιστό «τσένταρ» από ρεβίθια ή «παρμεζάνα» από κάσιους. Ουσιαστικά, μπορεί κανείς να εφαρμόσει διάφορες μεθόδους, όπως ζύμωση, αφύγρανση ή παλαίωση, αλλά και πιο απλές τεχνικές. Η παραγωγή vegan

τυριών ακολουθεί πάνω-κάτω την ίδια διαδικασία με αυτήν της παραδοσιακής τυροκομίας. Δηλαδή ένα γάλα μετατρέπεται σε τυρί μέσω ζύμωσης. Για τα τυριά του vegan εργαστηρίου Plan Vita στον Γέρακα χρησιμοποιούνται ξηροί καρποί (αμύγδαλα, ηλιόσποροι, κάσιους και μακαντέμια), ενώ από τη μεγάλη γκάμα τους δοκιμάσαμε μοτσαρέλα από κάσιους, ξινομυζήθρα από αμύγδαλο, φέτα αμυγδάλου και άλλα τυριά, των οποίων η γεύση και η υφή θυμίζουν λαδοτύρι, μυζήθρα ξερή, ροκφόρ, cottage και ρικότα. Όλα πεντανόστιμα!

Τα εναλλακτικά αλεύρια Στα αλεύρια δημητριακών από κριθάρι, βρόμη, σίκαλη ή ρύζι, που έβρισκες στην αγορά δίπλα στα σταρένια και από καλαμπόκι, έχει προστεθεί μια μεγάλη ποικιλία από αλεύρια «εναλλακτικά», που προσθέτουν γευστικό ενδιαφέρον στα διάφορα φαγητά κι έχουν χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη (λιγότερους υδατάνθρακες). Φαγόπυρο, ζέας, σόργο, λιναρόσπορος, κεχρί, χαρούπι, κινόα, αλλά και αλεύρι αμυγδάλου, χωρίς γλουτένη, καρύδας, ρεβιθιού και άμυλο πατάτας (που είναι διαφορετικό από το αλεύρι πατάτας) είναι οι νέες επιλογές για πειραματισμούς και new age διατροφή, που απαιτεί προσοχή στα υλικά και στη διατροφική τους αξία. Όρεξη να ’χεις να δοκιμάζεις.

Η άνοδος του ποτού χωρίς αλκοόλ Τα μενού των μπαρ γεμίζουν σιγά-σιγά με ποτά χωρίς αλκοόλ. Και δεν μιλάμε πια για τα συνηθισμένα «μοκτέιλ» και τα «βέρτζιν κοκτέιλ» που προέκυπταν ως λύση ανάγκης όταν έπαιρνες π.χ. αντιβίωση, αλλά για ποτά με ένταση και ισορροπία στη γεύση που απλώς δεν περιλαμβάνουν αλκοόλ. Η τάση, στενά συνδεδεμένη με το κύμα του wellness, έχει αναδιαμορφώσει τα μενού των καφέ/μπαρ και όσοι δεν επιθυμούν, για οποιονδήποτε λόγο, να πιουν αλκοόλ δεν μένουν πλέον με ένα ανθρακούχο νερό ή αναψυκτικό φουλ στη ζάχαρη στο χέρι. Νόστιμες μπίρες χωρίς αλκοόλ, τονωτικά ροφήματα, όπως το Holy Ginger, και αποστάγματα, όπως το Seedlip (με γεύσεις από κάρδαμο, λεμόνι, δρυ κ.ά.), εμφανίζονται σε όλο και περισσότερους καταλόγους.

L A V I T FES

Έκρηξη των θεματικών φεστιβάλ φαγητού

Κάποτε, όταν στην Αθήνα άκουγες τη λέξη «φεστιβάλ», στο μυαλό σου έρχονταν κυρίως η μουσική, ο χορός ή το σινεμά, τέλος πάντων αποκλειστικά κάτι πολιτιστικό. Τα τελευταία χρόνια η έννοια του φεστιβάλ έχει γίνει ευρεία και από τη στιγμή που άρχισε να περιλαμβάνει και το φαγητό η ανταπόκριση του κόσμου σε αντίστοιχες διοργανώσεις ήταν τόσο μεγάλη, ώστε κατάφερε να τις κάνει τρομερά δημοφιλείς. Χιλιάδες κόσμος επισκέφτηκε το Athens Street Food 21.11.19 – lifo

51

H NB C E T Hi_ VEGA

S R E URG

Festival, που έχει γίνει πλέον μια μεγάλη γιορτή για την πόλη, το ίδιο και το Burger Festival, το Taste of Athens Festival είχε τρομερή επιτυχία, ενώ πλέον μπορείς να βρεις στην Αθήνα φεστιβάλ με φαγητό και ποτό όλο τον χρόνο, για όλα τα γούστα. Εκτός από τα παραπάνω, μπορείς να βρεις, μεταξύ άλλων, Αιθιοπικό Φεστιβάλ με γεύσεις από την Αιθιοπία, Φεστιβάλ Ελληνικού Μελιού και Προϊόντων Μέλισσας, Umami Festival, Chocolate Festival, Vegan Life Festival, Athens Coffee Festival, Athens Rum and Whiskey Festival, Γεύσεις καθ’ οδόν, DeFoot Festival, Athens Beer Festival και Athens Food Market. Κι αυτή είναι μόνο η αρχή.

NE W A Z Z I P

52 lifo – 21.11.19

Η νέα πίτσα του κέντρου Ήταν μάλλον η ώρα να γίνει: ξαφνικά, το κέντρο της Αθήνας γέμισε πιτσαρίες, που μάλιστα έχουν πίτσα που είναι από πολύ καλή μέχρι εξαιρετική, κάτι που μέχρι πριν από μερικά χρόνια έπρεπε να ψάξεις πολύ για να πετύχεις. Στη Στοά Μπολάνη, το Pizza Dal Professore (Κολοκοτρώνη 3 & Βουλής 7) προσφέρει Pizza non Pizza με αγνό προζύμι που ωριμάζει για δύο 24ωρα, σε συνταγή του Νίκου Δημητροκάλη. Η πίτσα και τα πεϊνιρλί του Smak (Ρόμβης 21) είναι σίγουρη λύση για πρόχειρο φαγητό, ενώ το Granello (Περικλέους 18) χρησιμοποιεί ένα από τα καλύτερα αλεύρια του κόσμου, το caputo, για να φτιάξει εκλεκτή ναπολιτάνικη πίτσα (αυτή με το τσίλι και το μέλι είναι εξαιρετική) – σερβίρει και με το κομμάτι. Στον πεζόδρομο της Χρυσοσπηλιωτίσσης, στην ολοκαίνουρια Mozzart, φτιάχνουν ιταλική πίτσα με αυθεντικά ιταλικά υλικά. H Crust (Πρωτογένους 13) στου Ψυρρή σερβίρει μέχρι αργά το βράδυ πίτσα μετά μουσικής. New entry η Τζάιαντ στο Κουκάκι (Γεωρ. Ολυμπίου 21), με ελληνικές γεύσεις και χορταστική ζύμη, το Tre Sorelle (Αρχελάου 19) επιμένει ιταλικά και σερβίρει πίτσα μαζί με κοκτέιλ, ενώ νέες στάσεις για πίτσα είναι η Tua Piazza (Aθηνάς 6 & Αγίας Ειρήνης 43) και η Pizzetta (Αιόλου 56).

Delivery γλυκά

Η ροζ σοκολάτα

Δεν είναι ακριβώς τάση. Το delivery γλυκού υπάρχει εδώ και καιρό και το εφάρμοσαν όλα τα μαγαζιά που κάνουν διανομή φαγητού, γιατί, μαζί με την παραγγελία, μπορούσες να παραγγείλεις και επιδόρπιο. Το delivery αποκλειστικά γλυκών, όμως, είναι κάτι που εμφανίστηκε πρόσφατα στα νότια προάστια (στο «Γλυκοπωλείο του προφιτερόλ» και στο «Μια γλυκιά ιστορία» κάνουν ήδη delivery γλυκίσματα) αλλά και στον Paul, όπου έχει κανείς πρόσβαση σε όλα τα γλυκά από το σπίτι του, μέσω Wolt.

Από τη νέα Kit Kat μέχρι τις δημιουργίες των γνωστών pastry chefs, η ροζ σοκολάτα, που αρχικά έκανε μια συγκρατημένη εμφάνιση στον γαστρονομικό χάρτη, είναι πια παντού και τη συναντάς σε όλο και περισσότερα γλυκά. Το ροζ χρώμα της Ruby (όπως βαφτίστηκε όταν πρωτοεμφανίστηκε, πριν από δυόμισι χρόνια) δεν οφείλεται σε κάποια χρωστική, είναι το χρώμα των κόκκων κακάο ruby που καλλιεργούνται στη Βραζιλία, στο Εκουαδόρ και στην Ακτή Ελεφαντοστού. Το τέταρτο είδος σοκολάτας, μετά τη μαύρη, τη λευκή και τη γάλακτος, έγινε εξαιρετικά δημοφιλές, ειδικά την περίοδο του Αγίου Βαλεντίνου.

POZ OKO

Τα ταπεινά όσπρια στο επίκεντρο Για την ελληνική κουζίνα τα όσπρια, φυσικά, δεν είναι κάτι νέο. Φτηνά και γνωστά για την υψηλή διατροφική τους αξία, βρίσκονται στη βάση της μεσογειακής διατροφής και έχουν πάντα μια θέση στο τραπέζι μας. Παρ’ όλα αυτά, ο τρόπος που τα αντιμετωπίζουμε έχει αλλάξει. Από ταπεινό υλικό ευκολίας και ανάγκης για τη μέση της εβδομάδας, τα όσπρια έχουν έρθει πια στο επίκεντρο. Οι ποικιλίες επιλέγονται με προσοχή (βλ. βανίλιες Φενεού, φακές Εγκλουβής, μαύρα ρεβίθια) και τα όσπρια μαγειρεύονται με φροντίδα και σερβίρονται περήφανα στις μοντέρνες σπιτικές κουζίνες και στα εστιατόρια.

Τα νέα «hi-tech» vegan μπιφτέκια που μοιάζουν απίστευτα με κρέας

Bάφλα σουβλάκι

A T A O

Το είδαμε κι αυτό. Βάφλα σε σουβλάκι (στην πραγματικότητα, ένα γλυκό που σερβίρεται με παγωτό). Είναι στην ίδια λογική με τα «συνδυασμένα» γλυκά: δεν είναι σουβλάκι με την αθηναϊκή έννοια αλλά με τη θεσσαλονικιώτικη, είναι βάφλα σε καλαμάκι με διάφορα γαρνιρίσματα. Εμφανίστηκε στο Bufala Gelato στη Γλυφάδα, αλλά υπήρχε και σε ένα μαγαζί της Χαλκιδικής (το Stefan’s). Δεν ξέρουμε ποιος το επινόησε και πού εντοπίζονται οι ρίζες του – το όνομα υπονοεί Βορρά, και προβλέπεται trend.

Η σοκοφρέτα και το Caotonic σε άλειμμα Τα αλείμματα (soft creams) με γεύση σοκολάτας ήταν πάντα δημοφιλή, από τη διαχρονική Μερέντα (σε όλες της τις εκδοχές) και την κλασική Nutella μέχρι το new entry της Σοκοφρέτας σε κρέμα που έγινε γεγονός στο Twitter και στο Facebook (το #sokofreta είναι ένα από τα πιο δημοφιλή tags των τελευταίων ημερών) και το Caotonic, επίσης σε άλειμμα, μεταφέρουν τη νοσταλγία για την παιδική ηλικία σε βαζάκι και εξαφανίζονται από τα ράφια των σούπερ-μάρκετ.

Μέχρι πριν από λίγα χρόνια τα «εναλλακτικά» vegetarian μπιφτέκια ήταν μπιφτέκια μόνο κατ’ όνομα και η ομοιότητά τους με τα πραγματικά ήταν, στ’ αλήθεια, αποκλειστικά το σχήμα. Συνήθως αποτελούνταν από όσπρια (μαύρα φασόλια, σόγια ή ρεβίθια), λαχανικά ή κάποιον συνδυασμό των προηγουμένων, αλλά, ενώ σε πολλές περιπτώσεις ήταν και νόστιμα και χορταστικά, δεν είχαν καμία σχέση με κρέας. Αντιθέτως, τα καινούργια «hi-tech» φυτικά μπιφτέκια (βλ.

Impossible Burger, Beyond Meat, Quorn κ.ά.) συζητιούνται όλο και περισσότερο, γιατί επιχειρούν κάτι τελείως διαφορετικό: όχι απλώς να υποκαταστήσουν το κρέας αλλά να το μιμηθούν και να το «επανεφεύρουν». Να «φτιάξουν» κρέας, χρησιμοποιώντας υλικά μόνο φυτικής προέλευσης όπως πρωτεΐνη πατάτας, λάδι καρύδας, πεπόνι κ.ά. Οι συνδυασμοί μπορεί να μοιάζουν απρόβλεπτοι, αλλά δεν είναι καθόλου τυχαίοι, καθώς το αποτέλεσμα καταλήγει να μοιάζει απίστευτα σε όψη, γεύση και υφή με μοσχαρίσιο μπιφτέκι. Τα προϊόντα κάποιων εταιρειών έχουν αναπτυχθεί με τέτοιον τρόπο ώστε αναπαράγουν ακόμη πιο ολοκληρωμένα την εμπειρία του μπέργκερ: τα μπιφτέκια τους τσιτσιρίζουν στο τηγάνι, ενώ κάποια φαίνονται ακόμα και κάπως «ματωμένα» όταν τα κόβεις. Στο εξωτερικό, γίγαντες όπως το Burger King έχουν περιλάβει ήδη τα φυτικά μπιφτέκια στις επιλογές των μενού τους και τα περισσότερα σούπερ-μάρκετ τα φιλοξενούν στα ράφια τους δίπλα στο τμήμα κρεάτων. Στην Αθήνα μπορεί κανείς να τα βρει σε επιλεγμένα σούπερ-μάρκετ και σε καταστήματα με βιολογικά προϊόντα.

Κουζίνα από ακόμα πιο μακρινά μέρη του κόσμου Τα φαλάφελ, τα μπάο-μπαν και τα τάκος, στα οποία έχουμε εθιστεί, μας άνοιξαν την όρεξη για ακόμα περισσότερα φαγητά από

21.11.19 – lifo

53

V

χώρες που απέχουν πολύ από την Ελλάδα. Τα νέα μαγαζιά του κέντρου, ευτυχώς, είναι τολμηρά και μας συστήνουν κουζίνες που μέχρι πρόσφατα έμεναν ανεξερεύνητες από τους περισσότερους. Το πρώτο θιβετιανό street food εστιατόριο της Αθήνας, για παράδειγμα, το ChomoLungMa, βρίσκεται εδώ και λίγους μήνες στη πλατεία Καρύτση, στον αριθμό 10, και ειδικεύεται στα momos, ζυμαρένιες μπουκιές που θυμίζουν ντάμπλινγκ και έρχονται στον ατμό, τηγανητά ή σοτέ. Η πιο δημοφιλής επιλογή γεμίζεται με πικάντικο χοιρινό και συνοδεύεται με τσάτνεϊ μάνγκο. Τα τσιπς από ρίζα λωτού αξίζουν κι αυτά μια δοκιμή, ενώ οι σαλάτες του είναι χορταστικές και οικονομικές. Στο κέντρο έχουμε πλέον και βιετναμέζικο. Στο Madame Phu Man Chu μπορείς να δοκιμάσεις τα αρωματικά φαγητά της Νοτιοανατολικής Ασίας: από ντοματόσουπα με μύδια, άνηθο και τζίντζερ και λεπτοκομμένα πικάντικα «καλαμάκια» μοσχαριού μαριναρισμένα σε λεμονόχορτο μέχρι χειροποίητο, τηγανητό τόφου. Τα κλασικά σοκολατένια τρουφάκια «brigadeiros», κέικ με passion fruit και δεκάδες πιτούλες και μικρά σνακ από ζυμάρι που τρώνε καθημερινά οι Βραζιλιάνοι είναι διαθέσιμα και στη Ναυάρχου Νικοδήμου, στο Cobe.

Οι σεφ ελέγχουν τις γραμμές παραγωγής και τα υλικά που χρησιμοποιούν στο εστιατόριό τους

K E H C CH E F

54 lifo – 21.11.19

Είναι κάτι που συμβαίνει εδώ και καιρό σε κάποια εστιατόρια, αλλά τελευταία έχει αρχίσει να επεκτείνεται σε ακόμα περισσότερα, έτσι μπορούμε να μιλάμε πια για τάση: οι σεφ ελέγχουν την ποιότητα των υλικών που χρησιμοποιούν στο εστιατόριό τους, επεμβαίνοντας στις γραμμές παραγωγής. Αυτό σημαίνει ότι συνεργάζονται με συγκεκριμένους παραγωγούς, δεσμεύοντας τα ζώα που εκτρέφουν ή τις πρώτες ύλες που καλλιεργούν. «Αυτό που συμβαίνει στα εστιατόρια του εξωτερικού δεν γίνεται ακόμα εδώ, δηλαδή να παράγουμε οι ίδιοι τα υλικά που μαγειρεύουμε» λέει ο Περικλής Κοσκινάς, συνιδιοκτήτης της Cookoovaya, ενός εστιατορίου που ελέγχει την ποιότητα των υλικών που χρησιμοποιεί, συνεργαζόμενο με τους παραγωγούς. «Συμβαίνει σε περιοχές της επαρχίας και σε κάποια νησιά, όπου όντως ένα μικρό εστιατόριο ή μια ταβέρνα μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί, να έχει τον δικό του κήπο, το δικό του λάδι, ίσως και κάποια ζώα, κότες, κατσίκια, αρνιά, γουρούνια – όχι μοσχάρια, γιατί δεν γίνεται. Ξέρω στην Κέρκυρα και στην Κρήτη ταβέρνες που έχουν τα δικά τους προϊόντα, αλλά αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνει στην Αθήνα. Μπορεί κάποιος να έχει το δικό του λάδι ή αυγά, ακόμα κι ένα μικρό μποστάνι, αλλά στην Αθήνα δεν μπορεί να γίνει σε μεγάλη κλίμακα. Το Based Grill και η Cookoovaya δεσμεύουν τον παραγωγό, έχουμε κάποιους στάβλους με τους οποίους συνεργαζόμαστε και διαλέγουμε τα ζώα, αλλά, απ’ όσο ξέρω, στην Αθήνα δεν εκτρέφει κανείς μόνος του

τα ζώα. Μπορείς να πεις στον εκτροφέα “μην τα ταΐσεις τόσο πολύ, γιατί τα λιπαρά που είχε η προηγούμενη παρτίδα ήταν πιο πολλά από αυτά που θέλω” ή “ήταν στεγνά και θέλουν κι άλλο τάισμα”, αλλά δεν έχουμε προσλάβει έναν βοσκό που να βόσκει ζώα. Έχουμε αποκλειστικές συνεργασίες με εκτροφείς και μπορούμε να ελέγξουμε την ποιότητα του ζώου. Αυτό γίνεται και με τους ψαράδες με τους οποίους συνεργαζόμαστε ή με τους παραγωγούς για τα λαχανικά. Μιλάμε συνέχεια μαζί τους και τους λέμε τι παρατηρούμε στις παρτίδες που μας φέρνουν κι έτσι κάπως αλληλοβοηθιόμαστε. Μαθαίνει ο ένας απ’ τον άλλον». Εκτός από την Cookoovaya, το Based Grill και το Travolta Athens, υπάρχουν αρκετοί που το κάνουν πλέον αυτό: ο Σωτήρης ο Κοντιζάς στο Nolan, ο Λαζάρου με τον Παρίκο, ο Παναγιώτης Γιακαλής στη Φάρμα του Margi Hotel, ο Γκίκας Ξενάκης στο Aleria Restaurant, ο Διοματάρης στα Πετράλωνα, η Φάρμα Μπράλου, το GB Roof Garden στο Μεγάλη Βρετάνια, ο Πάνος Τσίκας, ο Αλέξανδρος Κοσκινάς στο Tudor Hall…

Τα κοκτέιλ με ελληνικά αποστάγματα Για δεκαετίες η έννοια του κοκτέιλ ήταν συνώνυμη οινοπνευματωδών όπως το τζιν, η βότκα, η τεκίλα και το ουίσκι. Πλέον, όμως, αυτό αλλάζει και η φαντασία των Ελλήνων mixologists και bartenders οδεύει προς νέους δρόμους που περιλαμβάνουν, αν δεν τοποθετούν στο επίκεντρο, και τα ελληνικά ποτά και αποστάγματα, σαν το ούζο, το τσίπουρο και διάφορα λικέρ – και μάλιστα διαφορετικές ετικέτες και είδη αυτών. Αγαπημένα μπαρ της Αθήνας, όπως τα Gin Joint, Clumsies, Baba au rum, Senios, Noel, Ipitou the bar και πολλά ακόμη περιλαμβάνουν κατά καιρούς στους καταλόγους τους κοκτέιλ με ελληνικό twist ή εντελώς ελληνικό χαρακτήρα, ενώ στις αρχές του περασμένου καλοκαιριού διοργανώθηκε στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος το δεύτερο Aegean Cocktails & Spirits Festival, μια μεγάλη γιορτή αφιερωμένη

S L I A K CKT REE

E I R E S S I T RO

N I F F CRU σε αυτό ακριβώς το concept της τάσης του localization στην τέχνη της παρασκευής κοκτέιλ.

Η έκρηξη των rotisseries και των grill houses Ως αντίθετη δύναμη στον βιγκανισμό και γενικότερα σε κάθε τάση που αποφεύγει την κατανάλωση ζωικών προϊόντων, η κρεατοφαγία βρίσκεται στην καλύτερή της φάση στην Αθήνα. Καθώς το κοινό εξοικειώνεται ολοένα και περισσότερο με τα κρέατα με ονομασία, με διαφορετικές κοπές και τρόπους ωρίμανσης και ψησίματος, μέρη όπως το Spitjack στο Σύνταγμα, το Ventiri Grill House στο Χίλτον και η ιστορική Villa Dioskouri στο Νέο Ψυχικό, που πλέον συνεργάζεται με τους Wolves of Kitchen, εξειδικεύονται στο καλό κρέας και ικανοποιούν ακόμα και τους πιο απαιτητικούς.

Το cruffin Είναι νέα μόδα, όπως και τα «υβριδικά επιδόρπια» των τελευταίων χρόνων που ορίζουν την (hipster) αισθητική στα γλυκά, ένα νέο, «συνδυασμένο» γλυκό από κρουασάν και μάφιν, του οποίου η εικόνα παραπέμπει πιο πολύ σε στρογγυλό κρουασάν ή κουίν αμάν. Οι Αμερικανοί ισχυρίζονται ότι εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε έναν φούρνο στο Σαν Φρανσίσκο, τον Mr. Holmes Bakehouse, οι Άγγλοι ότι εμφανίστηκε σε φούρνο του Λονδίνου, αλλά σημασία έχει ότι έγινε trend και σήμερα το βρίσκεις παντού, και στην Αθήνα. Η κλασική ζύμη για κρουασάν ψήνεται σε καλούπι για μάφιν, αποκτά μια περισσότερο σπογγώδη υφή και μετά γεμίζει με κρέμα διαφόρων γεύσεων. Το cruffin που δοκιμάσαμε στο Pavlov’s Lab με γέμιση πικρής σοκολάτας ήταν εξαιρετικό, το ίδιο και το Pink Delight στο Choco Jungle (crème patisserie, χειροποίητη μαρμελάδα φράουλα, ροζ σοκολάτα και crumble από φιστίκι Αιγίνης!).

21.11.19 – lifo

55

56 lifo – 21.11.19

Φωτογραφία από το βιβλίο Μαγειρική (Le dîners de Gala) με εικονογράφηση του Σαλβαδόρ Νταλί, εκδόσεις Taschen

The good LiFO

26

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΦΑΣ ΚΑΛΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

21.11.19 – lifo

57

COOKOOVAYA WISE CUISINE

Η σοφία κρύβεται στην αυθεντική απόλαυση

Γεύση

Επιστροφή σε ένα από τα πιο ζωντανά εστιατόρια του κέντρου.

58 lifo – 21.11.19

The good LiFO

— Ποια είναι εκείνα τα στοιχεία που ορίζουν μια «σοφή» κουζίνα; Σοφή είναι η κουζίνα που χρησιμοποιεί τα υλικά στην εποχή τους. Φροντίζει να είναι άριστης ποιότητας και, βέβαια, τα διαχειρίζεται με τρόπο που υπαγορεύεται καθολικά από τη φύση. Μια σοφή κουζίνα όμως φροντίζει να ικανοποιεί την απόλαυση και τη γεύση εξίσου με τη θρέψη. Δηλαδή να μη δίνει πιάτα μόνο νόστιμα αλλά και ωφέλιμα για τον οργανισμό μας.

— Ποια είναι η φιλοσοφία της γευστικής εμπειρίας στην Cookοοvaya; Πρωταγωνιστής στην Cookoovaya δεν είναι μόνο η γεύση αλλά και η συνολική απόλαυση του φαγητού, δηλαδή η φιλοξενία διαμέσου του φαγητού. Η Cookoovaya δεν απαιτεί οδηγίες λειτουργίας. Ο καθένας τη ζει όπως επιθυμεί. Η φιλοσοφία της θέλει τα πιάτα να μοιράζονται στην παρέα. Να δοκιμάζεις, να γεύεσαι, να απολαμβάνεις.

— Πόσο δύσκολο είναι το πρότζεκτ της ανοιχτής κουζίνας; Τι είναι εκείνο που προσθέτει στην εμπειρία του πελάτη; Για εμάς δεν είναι δύσκολο. Ένας μάγειρας που σέβεται τον εαυτό του και τη δουλειά του, ό,τι θα έκανε σε μια κλειστή, υπόγεια κουζίνα, θα το κάνει και σε μια ανοιχτή. Ωστόσο, η μεγάλη διαφορά έγκειται σε αυτό που δίνει στον πελάτη. Από τη μια δημιουργεί μια βαθιά σχέση εμπιστοσύνης μαζί του και από την άλλη οι άνθρωποι που δουλεύουν σε μια τέτοια κουζίνα είναι περισσότερο χαρούμενοι και δημιουργικοί, ως εκ τούτου ο πελάτης απολαμβάνει κάτι καλύτερο.

— Τι μενού θα προτείνατε σε κάποιον που επισκέπτεται για πρώτη φορά τον χώρο σας; Αφού τον καλωσορίσουμε και τον υποδεχτούμε στον χώρο μας, τα υπόλοιπα θα τα βρούμε μαζί του κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο εστιατόριο. Αυτό σημαίνει ότι η Cookoovaya προσαρμόζεται στις ανάγκες και στη σχέση που δημιουργείται εκείνη την ώρα με τους πελάτες της. Το ζητούμενο για εμάς είναι να προσφέρουμε απόλαυση, που για τον καθέναν μπορεί να είναι κάτι διαφορετικό. Μάλιστα, είμαστε διατεθειμένοι να του την προσφέρουμε, γιατί, σε τελική ανάλυση, αυτό ακριβώς είναι η φιλοξενία: ευελιξία, διάθεση και νοιάξιμο.

— Ποιο είναι το αγαπημένο σας υλικό; Το φρέσκο.

Cookoovaya, Χατζηγιάννη Μέξη 2Α, 210 7235 005 FΒ: Cookoovaya, Instagram: cookoovaya www.cookoovaya.gr

Γεύση

Τ

ο φαγητό είναι μια γιορτή και στην Cookoovaya αυτή η φιλοσοφία διαπερνά όλη τη γευστική εμπειρία που θα βιώσεις από την πρώτη στιγμή και θα σε συνοδεύει ώρες μετά. Γιατί η απόλαυση είναι ένα συναίσθημα που δημιουργείται διαμέσου του φαγητού, γι’ αυτό είναι ουσιαστική. Eπ’ αυτών και άλλων «σοφών» συμπερασμάτων μάς μιλά ο σεφ Σπύρος Λιάκος, ιδιοκτήτης της Cookoovaya, καθώς και των Τραβόλτα, Basegrill και Hoocut. Χρειάζονται άλλες συστάσεις;

21.11.19 – lifo

59

ΤΡΑΒΌΛΤΑ ΨΑΡΟΤΑΒΈΡΝΑ

Σπάνιες πρώτες ύλες, εμπνευσμένες συναντήσεις

Γεύση

Η γεύση του ψαριού ζει στο αστικό περιβάλλον της Αθήνας.

60 lifo – 21.11.19

The good LiFO

— Ποια είναι η ιδιαιτερότητα του ψαριού ως πρώτης ύλης; Η μικρή χρονική διάρκεια που έχεις για να το διατηρήσεις φρέσκο και κατάλληλο για κατανάλωση. Το ψάρι είναι μαγικό προϊόν, γιατί σε σπρώχνει, σε αναγκάζει να κινείσαι πολύ γρήγορα, να σκέφτεσαι πολύ γρήγορα, κι αυτή είναι η ιδιαιτερότητα αλλά και η σπουδαιότητά του.

— Πώς αποφασίσατε να δημιουργήσετε μια ψαροταβέρνα στο Περιστέρι και ποια είναι η σχέση σας με τη μαγειρική αυτού του είδους; Η σκέψη μας ήταν να δημιουργήσουμε ένα εστιατόριο για το ψάρι με τους ίδιους ακριβώς κανόνες που ακολουθήσαμε και στο Basegrill, και με την ίδια επιτυχία. Άλλωστε, η σχέση μας με τη θάλασσα κρατάει χρόνια λόγω εντοπιότητας, παιδικών αναμνήσεων και ιστοριών. Το ψάρι, λοιπόν, είναι συνυφασμένο με την ίδια μας την ύπαρξη.

— Τι σχέση έχει ο Τραβόλτα με μια ψαροταβέρνα; Για να καταφέρει κανείς να σεβαστεί την ιδιαιτερότητα του ψαριού, θα πρέπει να έχει χορευτικό ταλέντο, να είναι συντονισμένος στον ρυθμό και στην ταχύτητα και να βρίσκει την κατάλληλη μουσική, δηλαδή την κατάλληλη συνταγή. Το Τραβόλτα είναι ένα εστιατόριο που προσφέρει πιάτα με βάση το ψάρι και όλα όσα βγάζει η θάλασσα με μαγειρική τεχνική, σκέψη και πολλή πολλή δουλειά. Εδώ θα δοκιμάσεις πιάτα που έχουν μια φιλοσοφία, μια ιστορία.

— Τι μενού θα προτείνατε σε κάποιον που επισκέπτεται για πρώτη φορά το μαγαζί; Θα πρότεινα να φτιάξει κανείς ένα μενού προσαρμοσμένο στα γούστα του, λαμβάνοντας υπόψη τα κομβικά χαρακτηριστικά της κουζίνας του Τραβόλτα, το τηγάνι, τη σχάρα, τα μαγειρευτά και, βέβαια, τα ωμά του.

— Ποια είναι η θέση που κατέχει το ψάρι στην ελληνική γαστρονομία; Περίοπτη. Ο αριθμός των ελληνικών νησιών και το μήκος της ακτογραμμής της χώρας πιστοποιούν την υψηλή θέση που κατέχει το ψάρι στην ελληνική γαστρονομία.

Τραβόλτα, Ψαροταβέρνα Αγίου Παύλου 33, Περιστέρι, 210 5719222 FΒ: travolta Athens, Instagram: travoltaathens

Γεύση

Λ

ένε ότι το ψάρι δεν ζει στη στεριά… Ψέμα! Γιατί στο Τραβόλτα το ψάρι ζει και βασιλεύει σε μια ψαροταβέρνα τοποθετημένη σε urban περιβάλλον που καταφέρνει να σε κάνει να νιώσεις πως ακούς τον ήχο των κυμάτων, πως αισθάνεσαι την αλμύρα της θάλασσας σε κάθε πιάτο που ετοιμάζεται με «χορευτικό τρόπο». Ο σεφ Βαγγέλης Λιάκος, ιδιοκτήτης και γνωστός από τα Cookoovaya, Basegrill και Hoocut, απαντά στα ερωτήματα που σου έρχονται αυθόρμητα την πρώτη φορά που επισκέπτεσαι το Τραβόλτα (και σίγουρα δεν θα είναι η τελευταία).

21.11.19 – lifo

61

Γεύση

fine dining

62 lifo – 21.11.19

The good LiFO Τι είναι αυτό που κάνει την Ελλάδα να ξεχωρίζει; Η Ιστορία, η γεύση, η ιδιοσυγκρασία των ανθρώπων. Όλα αυτά τα στοιχεία συγκεντρώνονται και αναδεικνύονται στην καλύτερη εκδοχή τους στο Sense Restaurant. Τοποθετημένο στο Roof - Top του ξενοδοχείου AthensWas, αυτό το κορυφαίο roof garden προσφέρει συγκλονιστική θέα στην Ακρόπολη, ένα γαστρονομικό concept βασισμένο στην ελληνική κουζίνα και μια αίσθηση φιλοξενίας που αντιπροσωπεύει τη χώρα μας. Ο σεφ Αλέξανδρος Χαραλαμπόπουλος και η ομάδα του εμπνέονται ένα μενού που αναδεικνύει την αγάπη αλλά και τη γνώση πάνω στη γαστρονομική παράδοση της Ελλάδας, παρουσιάζοντας εντυπωσιακά πιάτα μέσα από μια σύγχρονη και elegant προσέγγιση. Βασικό ρόλο σε κάθε συνταγή παίζει η ποιότητα των υλικών, τα οποία επιλέγονται με ιδιαίτερη προσοχή και συνδυάζονται με δημιουργικούς τρόπους για να σερβιριστούν αριστοτεχνικά. Η ανοιχτή κουζίνα σού επιτρέπει να δεις (ή μάλλον να χαζέψεις) τις τελευταίες πινελιές του σεφ πριν ολοκληρωθεί το πιάτο και να νιώ-

σεις πως αυτό που θα γευτείς δημιουργήθηκε μόνο για σένα. Το πατατόψωμο με μπακαλιάρο πανέ, ο κόκορας με χυλοπιτάκι και το λαβράκι φρικασέ είναι κάποια από τα comfort πιάτα που θα δοκιμάσεις στο μεσημεριανό σου lunch break, ενώ ο βραδινός κατάλογος θα σε οδηγήσει σε μια γαστρονομική εμπειρία με συνταγές όπως η σφυρίδα μπιάνκο, ο λαχανοντολμάς μανιταριών και το αρνάκι με ιμάμ. Η εκλεκτή λίστα με ετικέτες από τον ελληνικό και διεθνή αμπελώνα θα συνοδεύσει το πιάτο σου ιδανικά, ενώ ο σομελιέ του Sense θα σου προτείνει το απόλυτο pairing για το γεύμα σου ή κάποια από τα signature cocktails που θα ολοκληρώσουν την εμπειρία σου. Ο χώρος, με τη χαλαρωτική ατμόσφαιρα στο εσωτερικό και τη μοναδική βεράντα, είναι σχεδιασμένος για να ταιριάζει στη φιλοσοφία του Sense, που δεν είναι άλλη από την ουσιαστική απόλαυση της γεύσης, με την οικειότητα της φιλοξενίας και τη μεταφυσική ενέργεια της Ιστορίας στο φόντο να σου παρουσιάζουν την ελληνική κουλτούρα στην πιο ολοκληρωμένη της μορφή.

Διονυσίου Αρεοπαγίτου 5, στο Roof - Top του ξενοδοχείου AthensWas, 210 9200240. www.senserestaurants.com, FΒ: Sense Restaurants, Instagram: sense_restaurants

Γεύση

Sense Restaurant

Μια εμπειρία γεύσης που αναδεικνύει στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού.

21.11.19 – lifo

63

ΜΟΝΟ wine restaurant

Gastroart δίπλα στη Μητρόπολη! Το wine restaurant του Μυτιληνιού σεφ Βασίλη Βασιλείου και της Γιαννιώτισσας γυναίκας του, της σομελιέ Γιώτας Βαμβακά, ερμηνεύει δημιουργικά την ελληνική μαγειρική παράδοση, εστιάζοντας στη γεύση. Η εποχικότητα της πρώτης ύλης και η διαχείρισή της είναι η πεμπτουσία του καλού φαγητού που έχει ένταση, αρμονία και ποιότητα. Στο ΜΟΝΟ πρωταγωνιστούν πιάτα με ταυτότητα, πειραγμένα και πολυσυλλεκτικά, στηριγμένα σε τοπικά προϊόντα από επιλεγμένες μικρές φάρμες που μιλάνε στον ουρανίσκο. Η σύγχρονη κουζίνα του λατρεύει την Ελλάδα και αγκαλιάζει την πολυπολιτισμικότητα, με εξωτικά στοιχεία. Εδώ θα βρείτε ευφάνταστα πιάτα με συστάσεις, αξιολογήσεις από καταξιωμένους οδηγούς και πολλαπλές βραβεύσεις που ενώνουν παρελθόν και παρόν, με αφετηρία τη Μεσόγειο. Με τη μαγειρική κληρονομιά του νησιού του και τις μνήμες από το οικογενειακό φαγητό του τόπου του, ο σεφ Βασίλης Βασιλείου πατάει σε ιστορικές συνταγές και τις πηγαίνει πάντα ένα βήμα παρακάτω, έχοντας ταξιδέψει και εκπαιδευτεί στη Λατινική Αμερική. Για το signature καλοκαιρινό του ριζότο, άλλωστε, έχουν γράψει και οι «New York Times»! Στη wine list του ΜΟΝΟ, που μπορείτε να διαβάσετε σαν ταξιδιωτικό κατάλογο, θα βρείτε 160 ελληνικά κρασιά διαλεγμένα ένα-ένα απ’ όλες τις οινικές ζώνες της Ελλάδας και θα μάθετε τον παγκόσμιο αμπελώνα με ξεναγό τη Γιώτα. Θα σας τα εξηγήσει και θα σας τα ταιριάξει θαυμαστά με τα πιάτα, για αυθεντική εμπειρία.

Αγαθά ελληνικά, κοπανιστή και καρίκι από την Τήνο, σαλάμι από τη Λευκάδα, φέτα από τη Λέσβο, χιώτικο μανταρίνι, τρυφερά κρέατα ωρίμανσης παραδοσιακής κτηνοτροφίας, Black Angus, ολόφρεσκοι αχινοί και ψάρια συνδυάζονται με την καινοτομία στις νέες τεχνικές και στις ύλες σε ένα μενού που αλλάζει δύο φορές τον χρόνο. Φέτος κάθε γεύμα μοιάζει με οικογενειακό τραπέζι. Τα πληθωρικά φαγητά του Βασίλη στήνονται στη μέση για να τα μοιράζονται όλοι. Χαλαρό, φιλικό και προσιτό, με προσωποποιημένη, σπιτική περιποίηση και αισθητική ’60s, το ΜΟΝΟ είναι έρωτας. Επίσης, είναι ιδανικό για εταιρικά γεύματα ή δείπνα στην πέτρινη σάλα με την πλακιώτικη αύρα που εξασφαλίζει ιδιωτικότητα, καθώς και για μεσημεριανές λύσεις στην καρδιά της Αθήνας, με ελαφρύ και πλήρες γεύμα.

Extra Tip: Τα μισά και πλέον από τα 33 πιάτα του μενού είναι vegetarian και gluten-free.

Γεύση

Ventiri Roast House

Μπ. Παλαιολόγου 4Γ, πλατεία Μητρόπολης, 210 3226711, Τρ.-Κυρ. 13:00-1:00 www.monorestaurant.gr, info@monorestaurant.gr, FΒ: Mono Restaurant, Instagram: monorestaurant

64 lifo – 21.11.19

Νέα φιλoσοφία, νέο μενού, ίδια εμμονή στην ποιότητα. Το Ventiri το γνωρίζεις ως στέκι που απογειώνει τη γεύση του κρέατος. Οι κορυφαίες πρώτες ύλες, τα αριστοτεχνικά ψησίματα και οι πλούσιες μερίδες σε έχουν τραβήξει στην περιοχή του Χίλτον ουκ ολίγες φορές για οικογενειακές συναντήσεις, φιλικές εξόδους ή επαγγελματικά γεύματα. Τώρα, το γνωστό spot εμπλουτίζει την meat oriented φιλοσοφία για να προσφέρει με την ίδια εξαιρετική ποιότητα μια σειρά από πιάτα βασισμένα στην ελληνική

κουζίνα και να σε εντυπωσιάσει με τις γευστικές δημιουργίες του. Ο χώρος, άνετος και φιλόξενος, είναι ιδανικός για κάθε σημαντική επαγγελματική ή προσωπική εκδήλωση που θέλετε να θυμάστε, σε ένα περιβάλλον που θυμίζει κήπο. Το εντυπωσιακό κελάρι με τα κρασιά στον κάτω χώρο αποτυπώνεται στην ενημερωμένη λίστα που θα συνοδεύσει το γευστικό ταξίδι στα διαφορετικά μέρη της Ελλάδας.

Κωνσταντίνου Βεντήρη 5, Αθήνα, 210 7295491 FB: Ventiri Grill House, Instagram: ventirigrillhouse

The good LiFO Το Spit Jack είναι ένα όνομα πίσω από το οποίο κρύβονται διάφορες εικασίες (έως και αστικοί μύθοι). Όταν όμως βρεθείς εκεί, όλοι οι μύθοι καταρρέουν μπροστά στη θέα της σούβλας που γυρίζει και μαζί της παρασέρνει τις πάπιες ή τις πορκέτες που σε προσκαλούν σε μια έκρηξη καλής διάθεσης, σαν να ακούς από κάπου να σου φωνάζουν «surprise!». Αυτή η έκπληξη ξεδιπλώνεται step by step στη ροτισερί του Συντάγματος, καθώς οι γεύσεις παραβγαίνουν η μία την άλλη σε νοστιμιά και παρουσιάζονται σε ένα μενού που εντυπωσιάζει για τους δημιουργικούς συνδυασμούς των υλικών. Στο Spit Jack η μαστοριά του σουβλίσματος μετατρέπεται στην πιο εντυπωσιακή λούπα που δεν θα σε κάνει να βαρεθείς ποτέ! Η πάπια με Jack Daniel’s, το ζουμερό κοτόπουλο και η πορκέτα με την τραγανή πέτσα αποτελούν τους πρωταγωνιστές του μενού (και της σούβλας),

που συνδυάζονται με ιδιαίτερες σαλάτες και συνοδευτικά. Κάθε τόσο θα βρεις σιγομαγειρεμένο μοσχαρίσιο short rib που τελειώνει πολύ γρήγορα, γι’ αυτό μην το χάσεις! Ζουμερές υφές, δυνατές γεύσεις, δημιουργικές συνταγές, συναντιούνται σε έναν χώρο όπου όλη η διαδικασία είναι ανοιχτή για να χαζέψεις, να λιγουρευτείς και να αποφασίσεις (με δυσκολία) τι θα διαλέξεις. Κι αφού διαλέξεις, οι γεμάτες γεύσεις θα σε καλωσορίσουν σε μια νέα φιλοσοφία της elegant rotisserie. Ο σχεδιασμός, που συνδυάζει urban στοιχεία Νέας Υόρκης με ρομαντικές λεπτομέρειες κεντρικής Ευρώπης, θα σε κερδίσει από την πρώτη στιγμή, ενώ η φιλική διάθεση των ανθρώπων θα σε κάνει να νιώσεις πως είσαι εκεί ακριβώς όπου θα ήθελες. All-day προορισμός για φανατικούς του είδους, το Spit Jack δημιουργεί τον δικό του αστικό μύθο στη γευστική σκηνή της Αθήνας!

Σκούφου 10, Αθήνα, 210 3316003 FΒ: Spitjack, Instagram: spitjack_rotisserie

Γεύση

Spit Jack Rotisserie

Απόλαυση που γίνεται αστικός μύθος.

21.11.19 – lifo

65

Γεύση

ALL DAY

66 lifo – 21.11.19

Agora Select Restaurant

Η ελληνική κουζίνα γίνεται μια γευστική έκπληξη. Η ελληνική κουζίνα γίνεται πηγή έμπνευσης και τρόπος δημιουργίας σε μια γαστρονομική εμπειρία που έχει κατατάξει το Agora Select ως τόπο συνάντησης όσων αναζητούν ουσιαστικές γεύσεις στο κέντρο της Αθήνας. Ο χώρος ανακαινίστηκε πρόσφατα και φιλοξενεί κάθε στιγμή, στην οποία πρωταγωνιστεί σταθερά το καλό φαγητό. Η κασερόπιτα σε φύλλο καταΐφι και το μιλφέιγ μελιτζάνας με φρέσκια ντομάτα αποτελούν ιδανική εισαγωγή. Όσο για

τις προτάσεις του κυρίως μενού, οι μπουκιές από στήθος κοτόπουλου με σάλτσα μουστάρδας και μέλι Κυθήρων, το ψητό φιλέτο σολομού σε σάλτσα αστακού με γαριδούλες και το T-bone γάλακτος σβησμένο με Jack Daniel’s είναι στις must επιλογές. Καθημερινά τα πιάτα ημέρας αποτελούν μικρές γευστικές εκπλήξεις που θα σε ενθουσιάσουν. Άλλωστε, αυτό δεν είναι η ελληνική κουζίνα; Μια γευστική έκπληξη που το Agora Select γνωρίζει να στήνει πολύ καλά!

Αξέχαστες ιδιωτικές και κοινωνικές στιγμές με θέα τη θάλασσα. Η γαστρονομία αποκτά κυκλαδίτικη αισθητική και συναντά στο Agora Riviera την ελληνική ψαροφαγική κουζίνα, παρουσιάζοντας εξαιρετικές γευστικές δημιουργίες. Φρέσκα αιγαιοπελαγίτικα ψάρια, γαρίδες Αμβρακικού, πολλές θαλασσινές σπεσιαλιτέ, προτάσεις vegetarian και vegan, αλλά και μια σειρά από επιλογές για όσους προτιμούν το κρέας είναι κάποια από τα πιάτα που θα απολαύσεις ακριβώς δίπλα στη θάλασσα, με τις ετικέτες κρασιών και ηδύποτων να συνοδεύουν το γεύμα σου. Στην καρδιά της αθηναϊκής Ριβιέρας, η ομάδα του Agora Riviera θα φιλοξενήσει κάθε στιγμή σου, μια χαλαρή έξοδο, ένα ρομαντικό δεί-

πνο, μια επαγγελματική συνάντηση ή εταιρική εκδήλωση. Ο χώρος με τη θέα στο απέραντο γαλάζιο και στο υπέροχο ηλιοβασίλεμα είναι ιδανικός για να υποδεχτείς τους καλεσμένους σου στις πιο ξεχωριστές κοινωνικές στιγμές που θα γίνουν αξέχαστες προσωπικές αναμνήσεις. Η κυκλαδίτικη ατμόσφαιρα και η lounge μουσική ολοκληρώνουν την εμπειρία στο Agora Riviera που γίνεται προορισμός γεύσης όχι μόνο το καλοκαίρι αλλά και τον χειμώνα, προσφέροντας όλη τη νησιώτικη αισθητική σε ένα κλίμα θαλπωρής και ζεστασιάς γύρω από το τζάκι όλους τους χειμωνιάτικους μήνες.

Ηλίου & Ιούς, Βουλιαγμένη, 210 8961191 FΒ: Agora Riviera Restaurant, Instagram: agorariviera

Γεύση

Agora Riviera

Κωνσταντίνου Βεντήρη 9, Αθήνα, 210 7252252 FΒ: Agora Select Restaurant, Instagram: agoraselect

21.11.19 – lifo

67

Italus

Αναπάντεχες γεύσεις, όπου το γκουρμέ συναντά το street food. Όταν ακούς street food, σου έρχονται στο μυαλό συγκεκριμένες γευστικές προτάσεις. Στο Italus θα αλλάξεις γνώμη για όσα ήξερες και ο κόσμος της γευστικής σου εμπειρίας θα καταρρεύσει, για να δώσει τη θέση του σε μια νέα, πρωτόγνωρη άποψη πάνω στο street food. Η φαντασία, η δημιουργικότητα και κυρίως τα ποιοτικά υλικά συνδυάζονται σε ένα μενού που έχει επιμεληθεί ο food blogger Γαβριήλ Νικολαΐδης. Από τον καφέ που σερβίρεται σε choco cup (πλέον και σε γεύση ruby σοκολάτας) και τα λαχταριστά πανίνι, με πρωταγωνιστές υλικά όπως το παστράμι, μέχρι τα ξεχωριστά μπέργκερ, το Italus είναι ο χώρος όπου θα φας βασιλικά, όπως προδίδει το όνομά του, που είναι εμπνευσμένο από τον βασιλιά της Σικελίας. Σε ένα τέτοιο concept street food spot θα βρεις gluten free χειροποίητα ψωμάκια με χούμους και ψητά λαχανικά, pizzetta σε διαφορετικές συνταγές αλλά

και δροσερές σαλάτες, όπως αυτήν με κινόα με τηγανητό αυγό. Έπειτα, είναι τα μπέργκερ, που ξεφεύγουν από κάθε στερεότυπο και γράφουν τη δική τους ιστορία, όπως το Ρulled Βeef Βurger, βασισμένο στο αργομαγειρεμένο κρέας, και το Beyond Μeat, με ένα 100% plant based μπιφτέκι που θα λατρέψουν όχι μόνο οι vegan αλλά και οι κρεατοφάγοι. Στο Italus όχι μόνο θα φας καλά αλλά θα πιεις κιόλας, αφού εδώ το apperitivo τιμάται δεόντως με τα apperitivo sessions κάθε Πέμπτη και Παρασκευή, όπου από τις 8 και μετά, μαζί με το κοκτέιλ σου, θα γευτείς πεντανόστιμη pizzetta, κέρασμα του Italus, και θα απολαύσεις τα DJ sets από γνωστούς ραδιοφωνικούς παραγωγούς. Ένας χώρος γαστρονομικών εκπλήξεων αλλά και φιλόξενης απλότητας σε τραβάει κάθε στιγμή της ημέρας στην Καλλιθέα.

Γεύση

Villa Dioskouri

Ελευθερίου Βενιζέλου 104, Καλλιθέα, 210 9512341 www.italus.gr, FB: ItalusKingMythPlace, Instagram: italus_kingmythplace

68 lifo – 21.11.19

Η γεύση επιστρέφει ξανά στο Ψυχικό. Το Villa Dioskouri επιστρέφει στον φυσικό του χώρο, στο Νέο Ψυχικό, συνδυάζοντας τη γαστρονομική ιστορία του με την εξειδίκευση της meat cuisine του Wolves of Kitchen, και γράφει ένα νέο κεφάλαιο (προσιτό σε όλους) στη γευστική σκηνή της Αθήνας. Ο σεφ Βασίλης Τσουκαλάς αλλά και μια ομάδα που αποτελείται από παλιά και νέα μέλη προτείνουν επιλογές ανάμεσα σε κρέατα ωρίμανσης, ψάρι και ζυμαρικά, πλούσιες σαλάτες και ιδιαίτερα και νόστιμα ορεκτικά, ενώ τα μεσημέρια θα βρεις μια σειρά από μαγειρευτά. Η δημιουργικότητα

και τα ποιοτικά υλικά ξεχωρίζουν σε κάθε συνταγή, με την ενημερωμένη λίστα κρασιών να συνοδεύει κάθε πιάτο. Το bar-restaurant που απλώνεται σε δύο επίπεδα διαθέτει τζάκι σε καθένα από αυτά για να φιλοξενήσει τις χειμωνιάτικες βόλτες της οικογένειας ή της παρέας, ενώ οι πριβέ χώροι φιλοξενούν τις πιο ιδιωτικές στιγμές σου. All-day spot, με καφέ και σνακ από νωρίς το πρωί, το Villa Dioskouri θα σε καλωσορίσει σε ένα σημείο που δίκαια αποτελεί και πάλι σημείο αναφοράς στη γεύση.

Δημ. Βασιλείου 16, N. Ψυχικό, 210 6713997 FB: Villa Dioskouri, Instagram: villadioskouri

The good LiFO Μπορεί το όνομά του να σημαίνει «νεοφερμένο», αλλά το Novak, που μας κατέκτησε την προηγούμενη χρονιά, δεν είναι πια νέο. Βεβαίως, παραμένει εντυπωσιακό και, κυρίως, εξακολουθεί να μας προτείνει πάντα κάτι καινούργιο, δικαιολογώντας το όνομά του με έναν τρόπο ουσιαστικό. Αφοσιωμένο στη δημιουργική εκδοχή της μεσογειακής κουζίνας με στοιχεία από τη διεθνή γαστρονομία, το μενού του, που επιμελείται για μια ακόμη χρονιά ο βραβευμένος σεφ Γιάννης Κουτσώνης, αποτελεί μια all-day συνήθεια ή, μάλλον, μια all-day έκπληξη. Στα πιάτα του brunch που σερβίρεται καθημερινά θα βρεις εξαιρετικές συνταγές με αυγά (must try τα αυγά Benedict με μπέικον, σπαράγγια και σπανάκι σε μπριός) αλλά και πεντανόστιμα pancakes για να συνοδεύσουν τον καφέ σου.

Στις επιλογές πιάτων, η ταλιάτα από μοσχαρίσιο Tri-Tip, το φιλέτο τόνου με σάλτσα μανταρίνι και τα κοχύλια rigati είναι κάποιες ενδεικτικές γεύσεις που επιβεβαιώνουν αυτό που έχει δηλώσει ήδη το Novak στον πρώτο χρόνο λειτουργίας του: ήρθε για να προχωρήσει τη γεύση ένα βήμα πιο πέρα! Σε αυτήν τη λογική, τα live sessions κάθε Πέμπτη βράδυ με τον Νικόλα Ραπτάκη και Κυριακή από νωρίς το βράδυ με τη Στεφανία Ρίζου δημιουργούν μια ατμόσφαιρα πάρτι στο ήδη χαρούμενο περιβάλλον του Novak. Όσο για το κυριακάτικο brunch, οι jazzy ήχοι της Σοφίας Μπράιλα παίζουν και φέτος στο stage για να θυμίζουν πως οι καλές συνήθειες γίνονται θεσμός, όπως άλλωστε έγινε το Novak στη γαστρονομική σκηνή της Αθήνας.

Άγγελου Πύρρη 5, Αθήνα, 210 7481446 FΒ: Novak Athens Towers, Instagram: Novak Athens

Γεύση

Novak

Ήρθε για να παρουσιάζει πάντα κάτι καινούργιο στη γαστρονομία.

21.11.19 – lifo

69

Café Boheme

«Περνάμε καλά κι αυτό βγαίνει προς τα έξω». Μεγάλο πράγμα το στέκι. Τόσο μεγάλο όσο η ανάγκη να νιώθεις ότι κάπου ανήκεις. Και συνήθως ανήκεις εκεί όπου μπορείς να είσαι ο εαυτός σου, να περνάς καλά και να απολαμβάνεις τη στιγμή χωρίς περιορισμούς. Το Café Boheme σου δίνει αυτήν τη δυνατότητα και γι’ αυτό ξεχωρίζει εδώ και χρόνια ως το σημείο εκείνο όπου μπορείς να πας ακόμα και μόνος και να βρεις (ή να αποκτήσεις) την παρέα που θα σε κάνει να νιώσεις όμορφα. Το μενού, προσεγμένο και περιεκτικό, έρχεται να κάνει ακόμα πιο ενδιαφέρουσες τις στιγμές σου, αφού η μεσογειακή παράδοση περνά μέσα από μικρές, δημιουργικές παρεμβάσεις και καταλήγει σε αγαπημένα πιάτα. Τα λινγκουίνι σε διάφορες εκδοχές, η πίτσα, τα ριζότι και το μπέργκερ είναι από τα must του Café Boheme, ενώ τα πιάτα ημέρας καθημερινά αποτελούν μια νέα πρόταση, φτιαγμένη πάντα με ολόφρεσκα υλικά, όπως ολόφρεσκα είναι και τα ψάρια που περιλαμβάνονται στην πρόταση αυτή, με τον σολομό, τη σαρδέλα και το λαβράκι να πρωταγωνιστούν σε ευφάνταστες συνταγές.

Κι επειδή κάποιες φορές δεν έχεις τον χρόνο να πας στο αγαπημένο σου στέκι, έρχεται εκείνο σ’ εσένα με την υπηρεσία delivery που λειτουργεί καθημερινά 12:00-17:00 για να νοστιμίσει το lunch break στη δουλειά ή να προσφέρει το γεύμα που θα σου φτιάξει τη διάθεση στο σπίτι. Κλασικό σημείο αναφοράς πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά το γραφείο, το Café Boheme θα σου προσφέρει πρωινό καφέ και πεντανόστιμο brunch, ενώ πιο αργά θα μεταμορφωθεί σε ατμοσφαιρικό μπιστρό που θα σε χαλαρώσει με κάποιο από τα κρασιά της ενημερωμένης λίστας ή ένα δροσιστικό κοκτέιλ. Η μεγάλη μπάρα στο εσωτερικό γίνεται μια ευθεία γραμμή συνάντησης και διασκέδασης, με τις μουσικές των DJs να παίζουν (κυριολεκτικά) τον δικό τους ρόλο. Τι άλλο μπορεί να ζητήσει κανείς από την καθημερινότητα, εκτός από ένα σημείο στο κέντρο της πόλης που κάνει αυτή την καθημερινότητα λίγο καλύτερη; Το Café Boheme αναβιώνει περίφημα το «περνάμε καλά κι αυτό βγαίνει προς τα έξω».

Γεύση

Frankie Gastro Bar

Ομήρου 36, Κολωνάκι, 210 3608018 FΒ: CafeBohemeAthens, Instagram: café_boheme_athens

70 lifo – 21.11.19

Γεύσεις και κοκτέιλ σε απόλυτη αρμονία. Πόσες φορές έχεις αναρωτηθεί τι να πιεις με το φαγητό σου; Και πόσες φορές έχεις προσέξει ώστε αυτό που θα πιεις να ταιριάζει με το πιάτο σου; Στο Frankie Gastro Bar ο συνδυασμός αυτός είναι στα highlights του χώρου, που θα σε κερδίσει για τη συνολική εμπειρία της απόλαυσης. Ένα εστιατορικό μενού, βασισμένο στη μεσογειακή κουζίνα, με fusion τεχνικές από διάφορες χώρες, θα σε ενθουσιάσει με τα λαχταριστά πιάτα αλλά και την ιδιαίτερη παρουσίασή τους. Ο Άγγελος Γκιώκας, που επιμελείται τις γευστικές προτάσεις, σας προτείνει να δοκιμάσετε το rib ξηράς ωρίμανσης, το secretto μαύρου χοίρου ή, οι πιο τολμηροί, το μοσχαρίσιο rib ξηράς ωρίμανσης στα 1.500 γρ. (για ένα ή δύο άτομα). Ακόμα, συνταγές για brunch καταφθάνουν από τη Νέα Υόρκη για να εξυπηρετήσουν το πιο απαιτητικό κοινό στο κομμάτι του πρωινού. Τέλος, την παράσταση κλέβει η σούπα

σοκολάτας με brownies και παγωτό cookies, όπως και το cheesecake με αλμυρή καραμέλα και κάσιους. Όσο για την κάρτα των κοκτέιλ που υπογράφει ο Δημήτρης Βασιλάκης, βρίσκεται σε απόλυτο pairing με κάθε γεύση που προσφέρεται στο Frankie και με κάθε στιγμή της ημέρας. Από τα ιδιαίτερα spritz, apperitivo και digestivo μέχρι τα άκρως βραδινά Med Sour με τζιν και γιαούρτι, Bloody Valentine με βότκα και χειροποίητο νερό ντομάτας και το Por la Mer με τζαμαϊκανό ρούμι. Η μουσική κινείται σε ήχους τζαζ και σουίνγκ, ενώ Παρασκευές και Σάββατα μπορείς να απολαύσεις ιδιαίτερα live που ταιριάζουν απόλυτα με τη νεοϋορκέζικη ατμόσφαιρα από τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 που αναβιώνει στο Frankie Gastro Bar. To στέκι του Frank Sinatra (απ’ όπου και το όνομα) βρίσκεται στο Δάσος Χαϊδαρίου.

Γεωργίου Παπανδρέου 57, Δάσος Χαϊδαρίου, 210 5321882 FB: Frankie, Gastro Bar, Instagram: frankiegastrobar

αποκλειστικά στο κατάστημα του Golden Hall.

Eggs Royale με σολομό, λαχταριστά Scrambled Eggs ή χορταστικά Steak & Eggs με ένα Fridays twist είναι κάποιες από τις επιλογές που θα σε ενθουσιάσουν, ενώ οι λάτρεις των γλυκών δεν θα αντισταθούν στα αφράτα Chocolate & Banana Pancakes και Strawberry Cream Cheese Pancakes. Στις exclusive επιλογές ανήκουν και τα extreme shakes, όπως το Chocolate Dream Shake ή το μεγαλειώδες S’mores Shake. Όλα όσα έχεις αγαπήσει στα TGI Fridays™ σε περιμένουν στο Golden Hall, προτείνοντας μια άλλη εμπειρία γεύσης ανάμεσα στο shopping.

The good LiFO

H αυθεντική αμερικανική ατμόσφαιρα και το χαλαρό περιβάλλον του TGI Fridays™ έρχονται από τις 12 Δεκεμβρίου στο ανανεωμένο Golden Hall για να προσφέρουν ένα απολαυστικό brunch, ένα διάλειμμα από το shopping ή μια πρόταση γεύματος στο εμπορικό κέντρο. Όλα τα κλασικά πιάτα, όπως τα μοναδικά tacos, τα quesadillas και τα χορταστικά burritos, βρίσκονται εδώ και σου κλείνουν το μάτι, ενώ η φημισμένη Jack Daniel’s sauce με μυστική συνταγή από το Tενεσί συνοδεύει τις συνταγές-ορόσημο. Όμως εκείνο που θα σε φέρει στο νέο TGI Fridays™ είναι το brunch που θα απολαύσεις

Golden Hall, λεωφ. Κηφισίας 37Α, Μαρούσι FB: TGI Fridays, Instagram: tgifridaysgr

Ένα στέκι στο Περιστέρι για όλα τα γούστα. Το West Side Story του Περιστερίου είναι ένα μαγαζί με ζεστή ατμόσφαιρα και για κάθε γούστο. Θέλεις αλμυρή ή γλυκιά κρέπα; Φυσικά, την έχει. Θέλεις αλμυρά ή γλυκά pancakes; Τα έχει. Θέλεις αλμυρούς ή γλυκούς λουκουμάδες; Τους έχει. Και μάλιστα με επιλογές σε toppings που θα σου γυαλίσει το μάτι: bueno, ferrero, lila pause, είναι μερικά για να περιλούσεις τους λουκουμάδες σου. Αφού, βέβαια, θα έχεις δοκιμάσει πρώτα τους αλμυρούς με φέτα, μέλι και σουσάμι ή Φιλαδέλφεια. Αυτό που επίσης ξεχωρίζει το μαγαζί είναι οι γενναίες ποσότητες, η σοκολάτα που ρέει από τα pancakes και οι καλές τιμές! Μια ματιά στον κατάλογο και στις φωτογραφίες φτάνει για να καταλάβεις. Το πρόσφατα ανακαινισμένο West Side σε περιμένει για

πρωινό (από τις… 6:00!), για brunch και, φυσικά, για ό,τι άλλο θες μέχρι το βράδυ. Αυτό σημαίνει ότι παίρνεις την παρέα σου και πας να συνδυάσεις τον καφέ, κάποιο milkshake ή smoothie με κάτι απ’ όλα αυτά και, γιατί όχι, να το βάλετε στη μέση και να γίνει χαμούλης. Αν περνάς από κει και δεν προλαβαίνεις, υπάρχει take away, ενώ, αν είσαι κάτοικος της περιοχής, μπορείς να παραγγείλεις και να τα γευτείς στον καναπέ σου. Εμείς προτείνουμε να πας από κει, να χαρείς τη vintage διακόσμηση, να χαζέψεις τα όμορφα παλιά αντικείμενα, όση ώρα θα φτιάχνεται η κρέπα σου, και να δοκιμάσεις και τα μοναδικά sweet burgers. Τι είναι αυτά; Απολαυστικά μπριος με νουτέλες και παγωτό. Σλουρπ!

Δωδεκανήσου 1, Περιστέρι, 210 5781695, 210 5767895

Γεύση

West Side Story

TGI FridaysTM στο ανανεωμένο Golden Hall

Enter the Fridays state of life.

21.11.19 – lifo

71

Γεύση

ΜΕΖΕΔΟΠΩΛΕΙΑ

72 lifo – 21.11.19

The good LiFO Όπως η Κυβέλη και η Κυψέλη διαφέρουν για ένα γράμμα, το ίδιο μικρή μπορεί να είναι η απόσταση ανάμεσα στην έννοια του εστιατορίου και αυτήν του μεζεδοπωλείου. Αυτές οι δύο μορφές απόλαυσης συναντιούνται στην Κυβέλη και σου δημιουργούν την αίσθηση πως μπορείς να περάσεις καλά, χωρίς να σε ενδιαφέρουν οι ταμπέλες ή οι τυπικοί κανόνες του savoir vivre. Σε ένα μενού εμπνευσμένο από την ελληνική παράδοση, τα πιάτα αναβιώνουν συνταγές από διάφορα μέρη του τόπου και δημιουργούνται με φρέσκα υλικά που επιλέγονται καθημερινά και με πολλή προσοχή. Ο ρομαντισμός της ελληνικής κουζίνας συνδυάζεται με την αριστοτεχνία των σύγχρονων τεχνικών σε πιάτα που σε κάνουν φανατικό, όπως οι μοσχομυριστοί κολοκυθοκεφτέδες ή το εξαιρετικό μοσχαρίσιο συκώτι (μια γεύση που δύσκολα σε ικανοποιεί καταφέρνει να σε κάνει να αναθεωρήσεις όσα ήξερες), αλλά και η χειροποίητη τυροκαυτερή, που σου δίνει την αίσθηση πως η γιαγιά της οικογένειας, που έδωσε τη συνταγή, βρίσκεται σε κάποια γωνιά της Κυβέλης και σου κλείνει το μάτι. Κι έπειτα είναι το γευστικό κεφάλαιο που γράφουν τα

πιάτα ημέρας. Καθημερινές εκπλήξεις που θυμίζουν κυριακάτικο τραπέζι και σε ζεσταίνουν σε κάθε χειμωνιάτικη βόλτα σου με τα αρώματα και την πληθωρική νοστιμιά τους. Αρνάκι φούρνου, μοσχαράκι κοκκινιστό, κεμπάπ με πιτούλες, γιαούρτι και σάλτσα που ετοιμάζεται στην κουζίνα ολόφρεσκη για να συνοδεύσει αυτό το μοναδικό πιάτο. Είτε επιλέξεις να παραγγείλεις διαφορετικά πιάτα για τη μέση του τραπεζιού είτε αποφασίσεις με σιγουριά αυτό που θέλεις για να το απολαύσεις μόνος, η Κυβέλη θα σε γεμίσει με μια αίσθηση σπιτικής φροντίδας. Ο φωτεινός εσωτερικός χώρος έχει σχεδιαστεί για να υποστηρίζει απόλυτα αυτήν τη φιλοσοφία, ενώ οι σόμπες στα εξωτερικά τραπέζια δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να μη στερηθούν τίποτα από αυτή την εμπειρία οι καπνίζοντες. Η μουσική υπόκρουση με ρεμπέτικα και έντεχνα λαϊκά είναι τέτοια που θα σε αφήσει να μιλήσεις, να γελάσεις και να έρθεις κοντά με την παρέα σου. Άλλωστε, αυτό δεν είναι το νόημα της γευστικής τελετουργίας στη χώρα μας; Η Κυβέλη γνωρίζει πολύ καλά πώς να μας το υπενθυμίζει σε κάθε ευκαιρία.

Επτανήσου 15, πλ. Αγ. Γεωργίου, Κυψέλη, Delivery: 210 8219406 FΒ: Κυβέλη, Instagram: kyveli_kypseli

Γεύση

Κυβέλη

Σου θυμίζει πώς είναι να περνάς καλά γύρω από το στρωμένο τραπέζι.

21.11.19 – lifo

73

Εστιατόριο ο Καλοφαγάς

Γεύση 74 lifo – 21.11.19

Γεύση που σε κάνει να αναρωτηθείς για την τέχνη που κρύβει πίσω της. Όταν απολαμβάνεις ένα καλό φαγητό, σπανίως θα μπεις στη διαδικασία να σκεφτείς τι κρύβεται πίσω από το άρωμα, τη γεύση και την τρυφερή αίσθηση που σου αφήνει. Κι όμως, υπάρχουν ορισμένες τεχνικές που μοιάζουν με τελετουργίες και καθορίζουν τη νοστιμιά του πιάτου σου. Στον Καλοφαγά θα φας κρέας, και μάλιστα έτσι όπως δεν το έχεις ξαναγευτεί, και θα εκπλαγείς με την πρωτόγνωρη εμπειρία που σου δημιουργεί ένα είδος που θεωρούσες γνώριμο. Κι όμως, εδώ η τέχνη του σιτέματος είναι αυτή που κάνει τη διαφορά και πάει γενιές πίσω, για να καταλήξει να εξειδικευτεί. Από το 1970, ο παππούς της οικογένειας, επιστρέφοντας από τον Καναδά, έφερε μαζί του τη γνώση για την ωρίμανση του κρέατος αλλά και την κοπή, το δεύτερο σημαντικό στοιχείο που κάνει τον Καλογαφά σημείο αναφοράς για τους κρεατοφάγους. Η σταβλίσια μπριζόλα, το μοσχαρίσιο T-bone,

το Rib-eye, αλλά και η Tomahawk που φτάνει από 1.200 έως 1.800 γραμμάρια, είναι κάποια από τα πιάτα που θα δοκιμάσεις οπωσδήποτε, και μάλιστα περισσότερες από μία φορές. Στα must είναι το ζουμερό μοσχαρίσιο συκώτι, το μοσχαρίσιο λουκάνικο, αλλά και τα μάγουλα που ετοιμάζονται με μια εξαιρετική συνταγή. Μετά το σίτεμα, που μπορεί να διαρκέσει από 25 έως και 85 μέρες, ανάλογα με το κομμάτι του κρέατος, ακολουθεί η σωστή κοπή και, τέλος, το αριστοτεχνικό ψήσιμο, για να φτάσει στο πιάτο σου ένα από τα πιο νόστιμα κομμάτια κρέας που έχεις φάει ποτέ. Σχεδόν όλα τα κρέατα είναι ελληνικά, ενώ οι πιο ψαγμένοι θα βρουν κάθε τόσο την εξαιρετική ποιότητα του Rib-eye Wagu Αυστραλίας. Η ατμόσφαιρα στον Καλοφαγά είναι ο ιδανικός συνδυασμός σύγχρονης αισθητικής και παράδοσης και σε καλωσορίζει σε έναν χώρο που εξυψώνει τη γεύση του κρέατος και τιμά όσους το αγαπούν.

Πλατεία 28ης Οκτωβρίου & Π.Π. Γερμανού 1, Βριλήσσια, 210 8040380 www.o-kalofagas.gr, FΒ: O Kalofagas, Instagram: okalofagas

The good LiFO Η Κρήτη. Αυτό το όνομα που σου φέρνει στο μυαλό εικόνες φύσης, τον ήχο της θάλασσας και γεύσεις ιδιαίτερες, όπως ακριβώς ιδιαίτερος είναι αυτός ο τόπος. Το Καπλάνι αποτελεί εκείνο το σημείο όπου όλη η παράδοση, ο πολιτισμός και η ιστορία του νησιού συνδυάζονται σε μια φιλοσοφία που διαπνέει κάθε λεπτομέρεια του χώρου. Από το όνομα, που κρύβει έναν οικογενειακό μύθο, μέχρι την ατμόσφαιρα, που σε καλωσορίζει με την ευγένεια της αυθεντικής φιλοξενίας, το εστιατόριο που βρίσκεται δίπλα στο ξενοδοχείο Caravel έχει να σου αφηγηθεί γαστρονομικές ιστορίες από φρέσκα υλικά και πολλή αφοσίωση στην κουζίνα της μεσογειακής Κρήτης. Οι σύγχρονες τεχνικές, η δημιουργικότητα και η παράδοση συνδυάζονται σε ένα μενού όπου αναδεικνύονται η ποιότητα και η υψηλή αισθητική. Η μυζηθροκαλιτσούνα, η φαβέτα και η στάκα είναι κάποιες από τις επιλογές που θα σε εισαγάγουν ιδανικά στα κυρίως πιάτα, όπου θα επιλέξεις ανάμεσα σε ψάρι ή κρέας (με δυσκολία). Το λαβράκι σερβίρεται με ρεβιθόριζο, οι ψητές σαρδέλες γεμίζονται με μεσογειακά λαχανικά και το κοτόπουλο μπούτι μαρινάρεται σε σπό-

ρους σιναπιού και συνοδεύεται με πατάτες, μανιτάρια και κρεμμύδι σε μαρινάδα από στακοβούτυρο. Αυτά είναι αρκετά για να φανταστείς τη γευστική εμπειρία που θα ζήσεις στο Καπλάνι του Μανώλη Ρωμανάκη, ο οποίος εμπνεύστηκε έναν χώρο που τιμά την κρητική κουζίνα και τον δημιούργησε στην πιο σύγχρονη εκδοχή του. Τα υλικά, πρωταγωνιστές στην κουζίνα, προέρχονται από την Κρήτη ή από επιλεγμένους παραγωγούς της υπόλοιπης Ελλάδας, ενώ η τσικουδιά και το ρακόμελο ρέουν άφθονα, για να σου θυμίσουν πώς είναι να απολαμβάνεις ένα αυθεντικό γεύμα ελληνικής παράδοσης. Στα επιδόρπια θα βρεις προτάσεις όπως η σφακιανόπιτα με θυμαρίσο μέλι και παγωτό μαστίχα, η καρυδόπιτα της Χρυσής, αλλά και αυθεντική κηρήθρα. Κάθε μπουκιά, κάθε στιγμή, κάθε λεπτομέρεια στο Καπλάνι έχει φτιαχτεί για να σου θυμίσει πως πίσω από την απλότητα κρύβεται ένας θησαυρός που οδηγεί στην ουσιαστική ευχαρίστηση. Είτε επιλέξεις να μοιραστείς αυτή την ευχαρίστηση με μια μεγάλη παρέα είτε πιο ιδιωτικά, σε μια συνάντηση για δύο, αυτός ο χώρος θα σε ταξιδέψει στην Κρήτη, αποκαλύπτοντας την πιο όμορφη εκδοχή που κάνει αυτόν τον τόπο ξεχωριστό.

Ευφρονίου 47, περιοχή Caravel, 210 7211161 FΒ: To Kaplani, Instagram: tokaplani

Γεύση

Καπλάνι, Μεσόγειος Κρήτη

Η κρητική διάλεκτος έχει τη δική της γεύση.

21.11.19 – lifo

75

Ella Greek Cooking

Ένα όνομα μύθος με γεύσεις αληθινής παράδοσης. Το όνομα του Ella προέρχεται από την ελληνική μυθολογία και την Έλλα, κόρη του Αθάμα και της Νεφέλης. Οι γεύσεις είναι εμπνευσμένες από τις συνταγές της παραδοσιακής κουζίνας (εξού και το Greek Cooking). Το πιο σημαντικό όμως είναι πως εδώ τίποτα δεν μένει στον τίτλο και η γεύση αποκτά ουσία και νόημα. Το μενού αποπνέει το πάθος για την ελληνική κουζίνα αλλά και τη ζεστασιά του σπιτικού και φροντισμένου φαγητού που θα ετοίμαζε η παλιά νοικοκυρά. Το όνομα της Νένας Ισμυρνόγλου πίσω από τις συνταγές σε προϊδεάζει για τη νοστιμιά αλλά και την ποιότητα των πιάτων που θα δοκιμάσεις, κι αυτά είναι πολλά… Από τα μαγειρευτά ή τις σούπες ημέρας και τα χειροποίητα ντολμαδάκια μέχρι το γιουβέτσι με μοσχαράκι, τη μοσχαρίσια ταλιάτα με σαγανάκι γραβιέρας και αβοκάντο, το κοτόπουλο φούρνου και το φρικασέ με ζυγούρι, οι επιλογές

στο Ella είναι πολλές και όλες πεντανόστιμες. Οι λάτρεις των θαλασσινών αλλά και οι vegetarians θα βρουν συνταγές που ταιριάζουν στα γούστα τους, ενώ δεν λείπουν οι gluten-free επιλογές και τα sugar-free γλυκά όπως η πανακότα πορτοκάλι. Αν, πάλι, η ζάχαρη δεν σε προβληματίζει, τα επιδόρπια που σου προτείνει το Ella Greek Cooking είναι μια αποκάλυψη! Κι αν θέλεις να γλείψεις τα δάχτυλά σου, μπορείς να το κάνεις άφοβα, αφού ο χώρος είναι χαλαρός και σε παρακινεί να περάσεις καλά, απολαμβάνοντας είτε τον πρωινό σου καφέ, με συνοδεία εξαιρετικού brunch που σερβίρεται 10:00-13:00, είτε το lunch break, είτε τη βραδινή σου συνάντηση. Στο παντοπωλείο που λειτουργεί στον χώρο θα βρεις εκλεκτά προϊόντα από Έλληνες παραγωγούς, για να πάρεις μαζί σου λίγη από τη νοστιμιά αλλά και όλη την αγάπη και το μεράκι που κρύβονται πίσω από το όλο concept.

76 lifo – 21.11.19

Καραμανλίδικα του Φάνη, Το Εργαστήρι

Γεύση

Μητροπόλεως 26, Σύνταγμα, 210 3315547 Facebook: EllaGreekCooking, Instagram: ellagreekcooking

Μια νέα προσθήκη στην κουλτούρα του βυζαντινού παστομαγειρείου. Τα Καραμανλίδικα είναι ένα όνομα που φέρει μια ολόκληρη ιστορία η οποία σε ταξιδεύει σε άλλες εποχές, σε τόπους μακρινούς, μέσα από μια κουλτούρα οικεία, που αναβιώνει αυθεντικά στο κέντρο της Αθήνας. Το Παστιρματζίδικο και το Μεζετζίδικο που βρίσκονται στην οδό Ευριπίδου μοιάζουν σαν να προσγειώθηκαν σ’ εκείνο το σημείο από σκηνικό ταινίας που ζωντάνεψε και έγινε ένα με την καθημερινότητά μας. Γιατί τα Καραμανλίδικα του Φάνη είναι μέρος αυτής της καθημερινότητας, και την κάνουν ακόμα πιο ενδιαφέρουσα με το νέο στέκι, το Εργαστήρι, στην οδό Ερμού. Η παράδοση του βυζαντινού «παστομαγειρείου» αναβιώνει για μία ακόμη φορά στον καινούργιο αυτόν χώρο, όπου θα βρεις αυθεντικά προσφούρνια, φτιαγμένα με πρώτες ύλες από τα Καραμανλίδικα του Φάνη, αλλά και θα δημιουργήσεις τη δική

σου συνταγή που θα ψηθεί στον πετρόκτιστο φούρνο. Όπως και στα υπόλοιπα Καραμανλίδικα, θα δοκιμάσεις (και είναι σίγουρο πως θα αγοράσεις για το σπίτι) χειροποίητο σουτζούκι, τους αυθεντικούς καραμανλίδικους παστουρμάδες ωρίμανσης και σπάνια τυριά απ’ όλη την Ελλάδα, αλλά και τους περίφημους μεζέδες των Καραμανλίδικων. Το αγνό βούτυρο μοσχοβολά στις γλυκές προτάσεις, όπως το κιουνεφέ και οι μπακλαβάδες, ενώ και εδώ ξεχωριστή θέση κατέχουν το παστέλι, το ρυζόγαλο και οι σπιτικές μαρμελάδες. Προσοχή όμως! Μόνο στο Εργαστήρι θα βρεις το αρωματικό γλυκό καζάν ντιπί αλλά και το μοναδικό μαντί με αυθεντική συνταγή. Το Εργαστήρι ήρθε για να προστεθεί στη μακρά παράδοση των Καραμανλίδικων του Φάνη που δημιουργούν τη δική τους ξεχωριστή κουλτούρα στο κέντρο της Αθήνας.

Παστιρματζίδικο, Ευριπίδου 41, 210 3217238. Πώληση: 08:00-17:00 Μεζετζίδικο, Σωκράτους 1 & Ευριπίδου, 210 3254184. Πώληση-εστίαση: 08:00-23:00 Εργαστήριο, Ερμού 119, 210 3219119. Πώληση-εστίαση: 13:00-23:00

The good LiFO To «Ρίξε Δόλωμα» είναι μία από τις πιο νόστιμες προστακτικές που μπορεί να συναντήσεις στη γευστική σκηνή της Αθήνας. Και μάλιστα μια προστακτική στην οποία υπακούς ευχαρίστως, αφού από την πρώτη κιόλας στιγμή καταλαβαίνεις πως αυτό το ψαρομεζεδοπωλείο είναι μια διαφορετική πρόταση στον Πειραιά, εκεί όπου παλιά βρισκόταν το Lola’s. Διαφορετική κι όμως τόσο οικεία. Το περιβάλλον, άνετο, με μια διάθεση αυτοσαρκασμού που σου δημιουργεί η ίδια η μασκότ, αυτή η σύγχρονη stylish γοργόνα του λογότυπου. Ιδανικό περιβάλλον για παρεΐστικες συναντήσεις με στοιχεία από τον παλιό καλό ελληνικό κινηματογράφο του Φίνου, τα οποία συνδυάζονται με στένσιλ ηρώων από αγαπημένες ταινίες και μουσικές από τα σάουντρακ των πιο αγαπημένων σου ταινιών. Κάθε Παρασκευή και Σάββατο βράδυ, αλλά και τα μεσημέρια της Κυριακής, το μουσικό σκηνικό του ελληνικού κινηματογράφου στήνεται σε ένα live πάλκο με ένα μπουζούκι, μία κιθάρα και δύο φωνές που συνοδεύουν τα πιάτα αλλά και τα αποστάγματα. Κι αυτό μας φέρνει στην ουσία του «Ρίξε Δόλωμα», στο μενού που έχει επιμεληθεί ο πολυβραβευμένος

σεφ Χρήστος Τζιέρας και υλοποιεί ο chef de cuisine Nikos Krastanski, με πιάτα που βασίζονται στο φρέσκο ψάρι και στα θαλασσινά μέσα από δημιουργικές συνταγές. Προσοχή όμως! Εδώ δεν θα χάσεις την ντελικάτη γεύση των υλικών που μυρίζουν θάλασσα και εξυμνούν τον πλούτο του ελληνικού βυθού. Γιουβετσάκι κακαβιάς, λαβράκι ή τσιπούρα με χόρτα, ντομάτα και κρόκο Κοζάνης, σολομός σχάρας με φάβα και yuzu sauce είναι στα must-try πιάτα. Επίσης, θα βρεις συνταγές όπως το λουκάνικο θαλασσινών, το ταρτάρ από σολομό τσιπούρα ή λαβράκι και το σεβίτσε τσιπούρας με λάιμ, κρεμμύδι και ανθό αλατιού σε προκαλούν να αφεθείς σε μια εμπειρία γεύσης που μάλλον σού είναι πρωτόγνωρη. Στην εμπειρία αυτή παίζουν τον δικό τους (πρωταγωνιστικό) ρόλο οι ετικέτες από κρασιά του ελληνικού αμπελώνα που έχουν επιλεγεί προσεκτικά, αλλά και μια σειρά από τις μεγαλύτερες συλλογές σε ούζο, τσίπουρο και ελληνικά αποστάγματα που συνοδεύουν την αρμύρα της θάλασσας ιδανικά. Το «Ρίξε Δόλωμα» ήρθε για να σε τραβήξει στα δίχτυα του και στην πιο απολαυστική ωδή θαλασσινής γεύσης. Μην αντισταθείς!

2ας Μεραρχίας 14, Πειραιάς, 210 4529722. Κυρ.-Δευτ. 13:00-19:00. Τρ.-Σάβ.

13:00-01:00. FΒ: RixeDoloma, Instagram: @rixe_doloma.

Γεύση

Ρίξε Δόλωμα, Μουσικό Ψαρομεζεδοπωλείο

Μια ωδή στις θαλασσινές γεύσεις με σάουντρακ από παλιό σινεμά.

21.11.19 – lifo

77

Γεύση

ETHNIC FOOD

78 lifo – 21.11.19

The good LiFO Ένας υπέροχος χώρος που στεγάζεται σε ένα κτίριο του 1870 είναι η νέα πρωτοποριακή πρόταση για να ξεκουραστούμε μετά από ένα δύσκολο οκτάωρο ή ένα εξοντωτικό shopping therapy στο κέντρο της Αθήνας. Ο λόγος για το all-day bar-restaurant Gypsy Jungle στο απόλυτο meeting point της αθηναϊκής διασκέδασης, την πλατεία Αγίας Ειρήνης. Μια πραγματική ζούγκλα ζωγραφισμένη στο χέρι, με εντυπωσιακούς παπαγάλους, κοκοφοίνικες, πουλιά παραδεισένια, ελέφαντες ακροβάτες, νωχελικές τίγρεις, παγόνια και ιπτάμενες μαϊμούδες! Η ψυχή του concept, o επιχειρηματίας Αλέξανδρος Συρόπουλος, γνωστός για τα επιτυχημένα concepts στον χώρο της εστίασης, έρχεται να εμπλουτίσει μοναδικά τις γαστρονομικές προτάσεις μιας πόλης που πλέον τα έχει όλα, προτείνοντας κάτι διαφορετικό και μοναδικό: το ελληνικό σούσι! Όσοι αρέσκονται σε νέες γεύσεις και τολμηρούς συνδυασμούς αυτό είναι κάτι που πρέπει να δοκιμάσουν. Σκεφτείτε όλα τα καλούδια της πλούσιας ελληνικής γης σε μορφή και λογική σούσι. Σκεφτείτε, πάλι, ότι αυτό είναι κάτι που θα βρείτε αποκλειστικά και μόνο σε αυτή την ιδιαίτερη τσιγγάνικη ζούγκλα. Αλλά δεν είναι μόνο αυτός ο λόγος που πρέπει να την επισκεφτείτε. Βολτάροντας στην πλακόστρωτη Αιόλου, με φόντο τον μαγευτικό Παρθενώνα, εκεί όπου βρίσκεται αυτός ο μοναδικός προορισμός που μεταμορφώνεται καθημερινά σε ένα street style stage διασκέδασης, θα ανακαλύψετε και πολλά άλλα που θα σας γαργαλίσουν τον ουρανίσκο, όπως περίεργα tropical signature cocktails που

σερβίρονται όλη μέρα, αλλά και πολλές ακόμα γευστικές προτάσεις. Το Gypsy Jungle, όμως, έχει κι άλλους άσους στο μανίκι του, τα περίεργα εξωτικά signature cocktails που σερβίρονται όλη μέρα, μεταμορφώνοντας τον πεζόδρομο της Αιόλου σε ένα street style stage διασκέδασης με θέα στον ιερό βράχο της Ακρόπολης. Αυτή η fusion κατάσταση, με όλο το hype που τη χαρακτηρίζει, έρχεται να… ταράξει και τις νύχτες μας. DJs, special nights με live μουσικούς, street parties και όρεξη να υπάρχει να λιώσουμε τα dancing shoes που αδημονούν να βγουν βόλτα.

Αιόλου 27Α, Μοναστηράκι, 210 3252335 & 6987 454777, Δευτ.-Κυρ. 9:00 - μέχρι αργά. FΒ & Instagram: gypsyjungleathens

Γεύση

Gypsy Jungle

Ελληνικό σούσι και εξωτικά signature cocktails στο νέο talk of the town.

21.11.19 – lifo

79

MENO MALE italian bistro

Αυθεντική ιταλική γεύση στο κέντρο της Αθήνας. Πάλι καλά… Η ιταλική γλώσσα σού αφήνει από μόνη της μια γεύση ιδιαίτερη, που σε κάνει να χαμογελάς. Στο άκουσμα του Meno male αυτή η γεύση παίρνει τη μορφή της ιταλικής παράδοσης μέσα από πιάτα που θα σε ενθουσιάσουν με την απλότητα και την αυθεντική νοστιμιά τους. Το ιταλικό μπιστρό που βρίσκεται δίπλα στην Ακρόπολη μεταφέρει στον χώρο αλλά και στην κουζίνα του την ιστορία της κλασικής ιταλικής πίτσας και pasta μέσα από ένα μικρό, αλλά περιεκτικό μενού που επιμελείται ο σεφ Γιώργος Γαλάνης. Το ζυμάρι 48ωρης ωρίμανσης, συνταγής Meno male, καθορίζει το αποτέλεσμα σε όποια πίτσα κι αν επιλέξεις, ενώ τα ζυμαρικά αναδεικνύουν την ποιότητα των υλικών, όπως άλλωστε όλες οι επιλογές του μενού, που βασίζονται σε φρέσκες πρώτες ύλες ιταλικής καταγωγής. Πρέπει οπωσδήποτε να δοκιμάσεις το

κατσικίσιο τυρί με μέλι τρούφας και το ταρτάρ μανιταριών στα ορεκτικά, αλλά και την υπέροχη μακαρονάδα με ραγού μοσχαριού. Στα επιδόρπια, το λαχταριστό τιραμισού με μασκαρπόνε και η παραδοσιακή πανακότα φέρουν όλη την αυθεντικότητα της ιταλικής κουλτούρας, ενώ στην επιλογή των ποτών θα βρεις, εκτός από μια ενημερωμένη λίστα κρασιών από ιταλικούς αμπελώνες, κάποιες επιλεγμένες ιταλικές ετικέτες μπίρας, αλλά και μια κάρτα με ιδιαίτερα κοκτέιλ. Το Meno male υπηρετεί την έννοια του μπιστρό, ανοίγοντας από το πρωί για καφέ και brunch και φιλοξενώντας οποιαδήποτε στιγμή σου μέχρι το βράδυ, όπου θα βρεθείς να συνοδεύεις το ποτό σου με κάποιο από τα πιάτα του μενού. Ένα all-day ιταλικό στέκι που δίνει στην έκφραση «πάλι καλά» την έννοια της αυθεντικής γεύσης.

Γεύση

Peking Duck

Βεΐκου 10, Αθήνα, 210 9231350 FΒ: Meno Male, Instagram: menomale.athens

80 lifo – 21.11.19

Η πάπια Πεκίνου σε εκδοχή street food. Αν, περνώντας από Αμπελόκηπους, νιώσεις πως βρίσκεσαι σε κάποια γειτονιά της Chinatown, τότε βρίσκεσαι έξω από το Peking Duck. Τα κόκκινα φανάρια της ασιατικής κουλτούρας θα σε τραβήξουν σε ένα σημείο όπου το street food αποκτά κάτι από την αυτοκρατορική κουζίνα της Κίνας. Με βάση την κλασική συνταγή της πάπιας Πεκίνου, το Peking Duck θα σου προτείνει εξαιρετικά μπέργκερ, bao και νουντλς,

αλλά και μια σειρά από γεύσεις φτιαγμένες με αυθεντικά ασιατικά υλικά. Εκτός από την επιλογή του take away, εδώ μπορείς να απολαύσεις το «αυτοκρατορικό γεύμα» σου σε έναν χώρο αντίστοιχο της γαστρονομικής φιλοσοφίας με κυρίαρχο το στοιχείο του μπαμπού. Το Peking Duck και οι συνταγές του θα σε κάνουν να γνωρίσεις απ’ την αρχή την κατηγορία asian food.

Πανόρμου 105, Αθήνα, 210 6921344. www. pekingduck.gr, FB: pekingduckstreetfood, Instagram: pekingduck.gr

The good LiFO Τη δεκαετία του ’40, στη Βουλής 29 υπήρχε το πρώτο delicatessen της εποχής, το παλιό μπακάλικο των αδελφών Βασιλόπουλου, ως μέρος μιας εικόνας ρομαντικής με την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα της παλιάς Αθήνας. Η Αθήνα εκείνη δεν υπάρχει πια, αλλά το V1935 Mediterranean Tastes δημιουργήθηκε στο ίδιο σημείο για να θυμίζει κάτι από εκείνες τις εποχές που το «εκλεκτόν» ήταν ζητούμενο της καθημερινής γεύσης. Κι επειδή αυτό είναι το ζητούμενο όσα χρόνια κι αν περάσουν, στο V1935 Mediterranean Tastes θα βρεις ένα ιδιαίτερο μενού που βασίζεται στην ελληνική κουζίνα και στις δημιουργικές παρεμβάσεις του πολυβραβευμένου σεφ Γιάννη Στανίτσα. Στον μικρό, αλλά ουσιαστικό κατάλογο θα βρεις τον αυθεντικό μουσακά, που θα σε κάνει να θυμηθείς γιατί έχει παραμείνει σήμα κατατεθέν της ελληνικής γαστρονομίας, χωριάτικη σαλάτα με τηγανητή φέτα αλλά και αρνίσιο κότσι μαγειρευτό με πουρέ σελινόριζας. Τα γλυκά, επίσης εκλεκτά και ολόφρεσκα, θα ολοκληρώσουν το γεύμα ή θα συνοδεύσουν τον καφέ σου, ενώ η οινική λίστα αποτελείται από κρασιά που έχουν επιλεγεί προσεκτικά ώστε να ταιριάζουν με τις γευστικές επιλογές. Στο V1935 Mediterranean Tastes οι πρώτες ύλες καταφθάνουν ολόφρεσκες από μικρούς παραγωγούς για να αναδειχθούν μέσα από τις σύγχρονες τεχνικές, διατηρώντας πάντα τη μοναδικότητα της υψηλής τους ποιότητας. Εξαιρετικό και το πρωινό με βιολογικά προϊόντα που προσφέρεται σε μπουφέ καθημερινά από τις 8 έως τις 11, που θα σου δώσει την ενέργεια αλλά και τη διάθεση να ξεκινήσεις την ημέρα σου με

τον καλύτερο τρόπο. Οι γεύσεις φιγουράρουν στη βιτρίνα του εστιατορίου, η οποία ανακαινίστηκε για να αποκτήσει την αρχική της μορφή, επαναφέροντας τη ρομαντική διάθεση της παλιάς ιστορικής Αθήνας. Ο χώρος με στοιχεία art deco σε καλωσορίζει σε ένα περιβάλλον όπου μπορείς να χαλαρώσεις και να ζήσεις μια εμπειρία γεύσης με την αυθεντικότητα του παρελθόντος, μακριά από τους ρυθμούς της πόλης, ενώ ο πριβέ χώρος είναι σχεδιασμένος ιδανικά για επαγγελματικές συναντήσεις. Όλο το concept του V1935 Mediterranean Tastes είναι μια αναφορά στην belle époque και σε αγγίζει τόσο βαθιά, που νιώθεις πως μπαίνοντας σε αυτό θα ανταλλάξεις καλημέρες και κουβέντες με τους διπλανούς σου.

Βουλής 29Α, 210 4100603, www.v1935-mediterranean-tastes.gr FΒ: V1935 Mediterranean Tastes, Instagram: v1935_mediterranean_tastes

Γεύση

V1935 Mediterranean Tastes

Η παλιά Αθήνα αναβιώνει μέσα από τις γεύσεις και την ατμόσφαιρά του.

21.11.19 – lifo

81

Sakura

Γεύση 82 lifo – 21.11.19

Εκεί όπου η Ιαπωνία συναντάει την Αργεντινή. Όταν ακούς ότι σε ένα μαγαζί σερβίρεται αυθεντικό και παραδοσιακό σούσι από τη μια και Βlack Αngus steaks από επιλεγμένες φάρμες της Αργεντινής από την άλλη, σου φαίνεται περίεργο. Αλλά αυτό το πρότζεκτ έχει πετύχει ήδη εδώ και πολλά χρόνια σε Μύκονο και Σαντορίνη, επιλέγοντας φέτος για πρώτη φορά το κοινό της Αθήνας σε έναν πολύ όμορφο χώρο του 1927. Ο λόγος για το Sakura, που φέρει την υπογραφή του μάστερ του είδους Γιάννη Κοντοτάσιου, που κάποιοι θα τον γνωρίζουν και ως την ψυχή του Sushi Academy. Ο πολυταξιδεμένος σεφ, με σπουδές στις ακαδημίες σούσι της Ιαπωνίας, θα κερδίσει και τους πιο απαιτητικούς. Δοκιμάσαμε το καταπληκτικό Red Dragon με χέλι, τα υπέροχα maki με σολοµό και αβοκάντο, γευτήκαμε αυθεντικά sashimi τόνου και σολοµού, gunkan

με χαβιάρι αλλά και γλυκιά και ψητή γαρίδα, όπως και καλαμάρι. Όλα αυτά συνοδεία σάκε, αφήνοντας την ενημερωμένη λίστα κρασιών και τις γιαπωνέζικες μπίρες για την επόμενη φορά. Το Sakura χρησιμοποιεί τη λεπτεπίλεπτη τεχνική edomae και kaizeki, προσφέροντας nigiri τέτοιας ποιότητας και παρουσίασης, που θα κάνει τη βραδιά σας μια άριστη value for money επιλογή. Όπως χαρακτηριστικά μας είπε ο σεφ, «το σούσι δεν συγχωρεί λάθη» και αυτό φαίνεται. Θέλει πολύ καλά υλικά και άψογη τεχνική. Αν επιλέξετε τον πάγκο για το δείπνο σας, θα μπορέσετε να απολαύσετε και τον Γιάννη επί το έργον. Όσο για τους λάτρεις του καλού κρέατος, στον κατάλογο θα βρείτε μια χορταστική επιλογή «meet the grill». Περισσότερα στο http:// sakurasushi.gr.

Δουκίσσης Πλακεντίας 73, Αμπελόκηποι, 211 0131680, 211 0131681

η χορογραφοσ εμιρα γκορο. φωτό: παρισ ταβιτιαν

theweek

84

ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΠΡΕΜΙΕΡΕΣ Τι καινούργιο ξεκινάει αυτή την εβδομάδα

88 ΣΙΝΕΜΑ Ο Ιρλανδός Μια επική ιστορία για το οργανωμένο έγκλημα στη μεταπολεμική Αμερική που παίρνει 5 αστέρια! απο τον θοδωρη κουτσογιαννοπουλο

86

ΣΙΝΕΜΑ Ο Σύλλας Τζουμέρκας και το «Θαύμα της θάλασσας των Σαργασσών»

90

ΒΙΒΛΙΟ Η άγρια, τρομακτική ομορφιά του Τόμας Μπέρνχαρντ

91

ΘΕΑΤΡΟ Η Λουίζα Αρκουμανέα γράφει για το «Πριν την αποχώρηση» σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Οι Αθηναίοι της LiFO στο Μουσείο Μπενάκη Η LiFO γιορτάζει τα 15 χρόνια συνεχούς κυκλοφορίας της, τιμώντας αυτό που είναι ο πυρήνας του αντικειμένου της, τους Αθηναίους. Πάνω από 150 πορτρέτα κορυφαίων Ελλήνων φωτογράφων που έχουν συνεργαστεί με τη LiFO εκτίθενται στο Μουσείο Μπενάκη, συνθέτοντας μια μοναδική προσωπογραφία της Αθήνας. Συμμετέχουν οι φωτογράφοι: Σπύρος Στάβερης, Αναστασία Βουτυροπούλου, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie F., Παντελής Ζερβός, Charlie Makkos, Στάθης Μαμαλάκης, Γιάννης Μπουρνιάς, Νικος Κατσαρός, Photoharrie, Σπύρος Σιμωτάς. ä 27/11-2/2, Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου, Γκάζι, 210 3453111, Πέμ., Κυρ. 10:00-18:00, Παρ.-Σάβ. 10:00-22:00, εισ.: 3,5-7 ευρώ

topevents

talk

8 week

2 1 - 27 νο ε μ β ρ ιου 2019

απο τη γεωργια παπασταμου

Do Not Trust Robots Το νέο μουσικό πρότζεκτ των Μonsieur Μinimal και Ηiras μας συστήνεται.

1 ΜΟΥΣΙΚΗ Larry Gus

Πώς διαλέξατε το όνομά σας; Τον τίτλο τον εμπνευστήκαμε από μια νέον επιγραφή της Eve de Haan που υπάρχει σε μαγαζί του Σόχο στο Λονδίνο. Αποφασίσαμε ότι ταίριαζε τέλεια στο νέο σχήμα που ετοιμάζαμε από άποψη αισθητικής αλλά και σημασιολογικώς. Είμαστε φαν του αναλογικού ’60s και ’70s ήχου, χρησιμοποιούμε φυσικά όργανα, κιθάρες, βίντατζ αναλογικά συνθεσάιζερ, φλάουτο, κρουστά και, φυσικά, χρησιμοποιούμε και την τεχνολογία (computers, drum machines κ.λπ.) για να βγάλουμε το αποτέλεσμα που θέλουμε, χωρίς όμως να την εμπιστευόμαστε απόλυτα.

3 ΧΟΡΟΣ Elenit

Λίγο μετά την επίσημη κυκλοφορία του «Subservient» (Υποτακτικός), του πρώτου σχεδόν εξ ολοκλήρου ελληνόφωνου άλμπουμ του, o Larry Gus επιστρέφει στο Ρομάντσο για ένα εκρηκτικό live με επιλογές από ολόκληρη τη δισκογραφία του και special guest εμφανίσεις από τον Άγγελο Κυρίου, την Anna Vs June αλλά και τον χορευτή/χορογράφο Κώστα Τσιούκα. 22/11, Bios. Ρομάντσο, Αναξαγόρα 3-5, Αθήνα, 21:00, εισ.: 8 ευρώ

STOEP TH S PR ES DANCE Roman Flugel Στο πρώτο Pre-ADD event για τη φετινή σεζόν το six d.o.g.s υποδέχεται τον «σταρ» Γερμανό DJ και παραγωγό Roman Flugel. Μαζί του οι Nikolas Gale και Chevy.

2 ΘΕΑΤΡΟ Αγώνες

23/11, 6 d.o.g.s, Αβραμιώτου 6-8, Μοναστηράκι, 24:00, εισ.: 8 ευρώ

Το νέο θεατρικό έργο του Χένρι Νέιλορ, γραμμένο μόλις το 2018 και βραβευμένο ήδη στο διεθνούς φήμης Φεστιβάλ του Εδιμβούργου, ανεβαίνει στην Αθήνα σε σκηνοθεσία Μιχάλη Βιρβιδάκη. Οι Αγώνες, βασισμένοι σε πραγματικά γεγονότα, διαδραματίζονται στη ναζιστική Γερμανία και αφηγούνται την ιστορία δύο κορυφαίων Γερμανοεβραίων αθλητριών, της ξιφομάχου Έλεν Μάγιερ και της αθλήτριας στίβου Γκρέτελ Μπέρκμαν, οι οποίες επιχειρούν να κατακτήσουν χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 στο Βερολίνο. 22-24/1, Σφενδόνη, Μακρή 4, Μακρυγιάννη, Παρ.-Σάβ.

19:00, Κυρ. 21:15, εισ.: 10-12 ευρώ

84 lifo – 21.11.19

Δύο χρόνια μετά την τελευταία παραγωγή του στην Αθήνα, ο Ευριπίδης Λασκαρίδης επιστρέφει στην Ελλάδα έπειτα από μια μεγάλη περιοδεία στο εξωτερικό και παρουσιάζει το Elenit, μια τραγική κωμωδία με ανατρεπτικό και εξωφρενικό χιούμορ. Ο κεντρικός χαρακτήρας περιβάλλεται από έναν θίασο ετερόκλητων πλασμάτων που κινούνται σε έναν κόσμο εμπνευσμένο από την ιστορία του υπερθεάματος. 28/11-7/12, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, λεωφ. Συγγρού 107-109, 20:30, εισ.: 7-18 ευρώ

4 ΣΥΝΑΥΛΙΑ Echo Collective Σε μια συναυλία αφιερωμένη στον συνθέτη Johann Johannsson οι Echo Collective ερμηνεύουν με τον δικό τους ιδιαίτερο τρόπο το έργο του «12 Conversations with Thilo Heinzmann», ένα από τα

Τι συνδέει τον Monsieur Minimal με τον Hiras και πώς αποφασίσατε να συνεργαστείτε, για ένα ολοκληρωμένο πρότζεκτ αυτήν τη φορά; Μια συνεργασία και μια σχέση ετών πλέον. Είμαστε και οι δύο βόρειοι και άρρωστοι με τη μουσική. Η ιδέα προέκυψε μετά τη σύμπραξή μας στη διασκευή του «Σ’ αγαπώ» με την Ανδριάνα Μπάμπαλη. Από κει και πέρα, μιλάμε καθημερινά στο τηλέφωνο, ανταλλάσσουμε ιδέες διαδικτυακά και προσπαθούμε να γεφυρώσουμε τη μεταξύ μας απόσταση Αθήνα - Σέρρες. Ποιες είναι οι βασικές επιρροές (μουσικές και μη) των Do Not Trust Robots; Οι ’70s και ’60s αναφορές είναι αυτές που αποτέλεσαν κοινό τόπο και αφετηρία έμπνευσης και δημιουργίας. Τρέλα για τα αναλογικά συνθεσάιζερ και τον βίντατζ ήχο, τη ’60s garage pscychedelic rock σκηνή και ειδικά της περιόδου 1967-69 (Elecrtric Prunes, The Seeds, The 13th Floor Elevators), τη ’70s turkish psychedelic anatolial rock folk σκηνή καθώς τους ’70s και ’80s ηλεκτρονικούς ήχους των Tangerine Dream. Ποια είναι τα τρία άλμπουμ που θα βάζατε σε μια πρώιμη λίστα με τα καλύτερα του 2019; Ακούσαμε και μας έκαναν κλικ τα εξής άλμπουμ: Michael Kiwanuka – «Kiwanuka», Ribbons – «Bibio» και το πρόσφατο «Lahs» των Allah Las. Είστε όντως καχύποπτοι απέναντι στην ευρεία επικράτηση των ρομπότ και της τεχνητής νοημοσύνης; Πώς τη φαντάζεστε; Είμαστε καχύποπτοι απέναντι σε ό,τι δεν φαντάζει ανθρώπινο!

Info: Το πρώτο σινγκλ των Do Not Trust Robots, «Σταγόνα», είναι διαθέσιμο για downloading και streaming σε iTunes, Spotify και όλα τα ψηφιακά καταστήματα από τη Mo.Mi. Records.

τελευταία έργα του βραβευμένου με Χρυσή Σφαίρα και υποψήφιου για Όσκαρ συνθέτη της Θεωρίας των πάντων και της Άφιξης. 25/11, Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, λεωφ. Συγγρού 364, 20:30, εισ.: 5-10 ευρώ

DANCE

5 DANCE Stellar: Dr. Rubinstein

Vault 88: DJ Rush Στη μουσική του DJ Rush δένουν αρμονικά τζαζ, ντίσκο, φανκ και σόουλ στοιχεία. Μαζί του εμφανίζονται ο resident του Vault 88, Cirkle, ο συνιδρυτής των analogue a.metz και οι Desmond Kind και Bio από την Athens Rave Culture.

6 ΣΥΝΑΥΛΙΑ City of the sun

8 ΣΥΝΑΥΛΙΑ Deerhunter

Ξεκίνησαν παίζοντας σε πλατείες και βρέθηκαν να δίνουν συναυλία στη σκηνή ενός TED Conference το 2013. Αυτή ήταν η αφετηρία για το τρίο που, συνδυάζοντας indie, rock, flamenco και post-rock ήχους, συνέχισε την πορεία του με sold-out εμφανίσεις σε σημαντικά venues της Νέας Υόρκης και σε φεστιβάλ όπως το SXSW. 23/11, Gagarin, Λιοσίων 205, 21:00, εισ.: 10-15 ευρώ

7 ΜΟΥΣΙΚΗ Mechanimal / The Man & His Failures / Οδυσσέας Τζιρίτας

22/11, 6 d.o.g.s, Αβραμιώτου 6-8, Μοναστηράκι, 24:00, εισ.: από 10 ευρώ

Génération Égoïste Bad Boy Baader, Chris Kontos, Anatolian Weapons και Roman & Saradis αναλαμβάνουν τα decks στο Ρομάντσο.

23/11, Bios. Ρομάντσο, Αναξαγόρα 3-5, Αθήνα, 23:30, είσοδος ελεύθερη

H Dr. Rubinstein μετράει εμφανίσεις στο ://about blank και στο Berghain του Βερολίνου, ενώ η μουσική της κυμαίνεται μεταξύ του hypnotic acid και του rave των ’90s. 29/11, 6 d.o.g.s, Αβραμιώτου 6-8, Μοναστηράκι, 24:00, εισ.: 7 ευρώ

Οι Μechanimal παίζουν, για πρώτη φορά ζωντανά, κομμάτια από τον καινούργιο τους δίσκο «Crux» που θα κυκλοφορήσει από την Inner Ear. Τους συνοδεύει ο Οδυσσέας Τζιρίτας, ο οποίος με το φετινό self-released άλμπουμ του «Butterflies» κερδίζει συνεχώς θετικές κριτικές, ενώ θα ακολουθήσουν οι The Man & His Failures, το πρότζεκτ του Μάνου Καρακατσάνη (Mani Deum). 22/11, Temple Athens, Ιάκχου 17, 20:30, εισ.: 8-10 ευρώ

ΜΟΥΣΙΚΗ

Monty Alexander Trio Από τότε που τον ανακάλυψε ο Φρανκ Σινάτρα τυχαία σε ένα κλαμπ στο Mαϊάμι έως τον θρυλικό δίσκο «Harlem-Kingston Express», που τάραξε τα νερά της τζαζ σκηνής, ο Monty Alexander ξεχώριζε πάντα. Με περισσότερες από πέντε δεκαετίες στη μουσική και παραπάνω από 75 προσωπικές κυκλοφορίες, ο σπουδαίος πιανίστας της τζαζ έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

24/11, Gazarte, Βουτάδων 32-34, Γκάζι, 21:00, εισ.: 20-45 ευρώ

Αυτό που οι ίδιοι ονομάζουν «ambient punk» θα παρουσιάσουν οι Deerhunter για πρώτη φορά στην Αθήνα, την Πέμπτη στο Fuzz. Το αμερικανικό συγκρότημα, ήδη από το ξεκίνημά του το 2001 στην Aτλάντα, δεν εγκλωβίστηκε ποτέ σε μόδες και στενά ειδολογικά πλαίσια και συνεχίζει να φτιάχνει μουσική που εκτείνεται από τη psych-pop και το alt-rock έως την experimental lo-fi και το noise rock, εξερευνώντας ταυτόχρονα το garage rock και το shoegaze. 21/11, Fuzz Club, Πατριάρχου Ιωακείμ 1, Ταύρος (Πειραιώς & Χαμοστέρνας), 20:00, εισ.: 23-28 ευρώ

Μ

Μυστικές μουσικές, υπέροχες γυναίκες Μια μοναδική συναυλία για τα 96 χρόνια της Μαρίας Κάλλας.

Ολύμπια Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας» Ακαδημίας 59 Αθήνα, 6972 440669, 6972 102602, 6981 055 282 email: mariacallasgreeksociety@ gmail.com, www. mariacallasgreeksociety.com 22/11/19, 20:00

αρία Κάλλας: Ένα όνομα που γεννά συναισθήματα, εικόνες και ήχους από άριες τις οποίες εκείνη ερμήνευσε με τη μοναδική της εκφραστικότητα. Μια Ελληνίδα που σχεδόν 100 χρόνια μετά τη γέννησή της παραμένει η αθάνατη ντίβα που συγκίνησε ολόκληρο τον κόσμο. Ο Ελληνικός Σύλλογος «Μαρία Κάλλας» που ιδρύθηκε το 2012 ως μη κερδοσκοπικό σωματείο από μια ομάδα μελετητών και θαυμαστών της Κάλλας έχει ως στόχο την προβολή της ελληνικότητάς της μέσα από τη δημιουργία του πρώτου Μουσείου «Μαρία Κάλλας» στον κόσμο, στην Αθήνα. Με αφορμή τα 96 χρόνια από τη γέννησή της, ο Ελληνικός Σύλλογος «Μαρία Κάλλας» διοργανώνει την Παρασκευή 22 Νοεμβρίου μια μοναδική συναυλία με τίτλο «Μυστικές μουσικές, υπέροχες γυναίκες» στο Ολύμπια Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας». Το μπαρόκ φωνητικό σύνολο Canto Soave θα παρουσιάσει ένα εξαιρετικό ρεπερτόριο, αναδεικνύοντας τη σπουδαία παράδοση της ιταλικής όπερας, την οποία η Μαρία Κάλλας απογείωσε ως ύψιστη μορφή τέχνης. Μουσικά έργα διάσημων τραγουδιστριών από τις ιταλικές αυλές του 17ου αιώνα αλλά και συνθέσεις από χαρισματικές γυναίκες δημιουργούς θα συγκινήσουν το κοινό, προτείνοντάς του ένα ταξίδι στις απαρχές του bel canto, του «όμορφου τραγουδιού», που τους επόμενους αιώνες κατέκτησε την Ευρώπη. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης αριέτες των Paisiello, Rossini, Donizetti και Bellini, φωτίζοντας τη μουσική και αισθητική συγγένεια ανάμεσα στην περίοδο της Αναγέννησης και τον Ρομαντισμό. Την εκδήλωση θα προλογίσει ο πιανίστας Τίτος Γουβέλης, ενώ μετά τη συναυλία θα ακολουθήσει δεξίωση στο φουαγέ του θεάτρου, όπου βρίσκεται και η μόνιμη συλλογή αντικειμένων της Μαρίας Κάλλας. Τα έσοδα θα διατεθούν για τις ανάγκες του Ολύμπια Δημοτικού Μουσικού Θεάτρου «Μαρία Κάλλας» και για την αποπεράτωση του ομώνυμου μουσείου στην οδό Μητροπόλεως 44.

21.11.19 – lifo

85

σινεμά

H ΤΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Ο Ιρλανδός The Irishman Σκηνοθεσία: Μάρτιν Σκορσέζε Πρωταγωνιστούν: Ρόμπερτ ντε Νίρο, Αλ Πατσίνο, Τζο Πέσι

week

Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο p

Κακό

α πο τον θ οδ ω ρ η κο υτ σογ ιαν νοπου λο

86 lifo – 21.11.19

Ε

ίναι δυνατόν ένας 77χρονος σκηνοθέτης, παρέα με τρεις συνομήλικούς του θρύλους της υποκριτικής, να γυρίζει μια ταινία 3,5 ωρών για λογαριασμό ψηφιακής πλατφόρμας, συνολικού προϋπολογισμού 160 εκατομμυρίων δολαρίων, σε μια εποχή κατά την οποία η διάσπαση προσοχής προελαύνει και ο μέσος όρος αυτοσυγκέντρωσης σε «θέαμα δεν ξεπερνά τα λίγα λεπτά της ώρας», με όρο να παιχτεί πρώτα στις αίθουσες που περιμένουν πώς και πώς τους ανήλικους για να καταναλώσουν έπη υπερηρώων, τα οποία, διόλου τυχαία, ο Μάρτιν Σκορσέζε αποκήρυξε πολύ πρόσφατα ως μη-σινεμά; Όχι μόνο είναι αλλά ο ίδιος άνθρωπος που αξιοποίησε υπέρ του την τρισδιάστατη τεχνολογία στο Hugo χρησιμοποιεί προχωρημένα εφέ για να καθηλώσει, επιδεικνύοντας ολύμπια και μαεστρικά το χάρισμά του στην αφήγηση, στην πολυθρύλητη πολιτεία του Τζίμι Χόφα, μέσα από τα μάτια του προστατευόμενού του «Ιρλανδού», Φρανκ Σίραν. Το πρόβλημα για τον Σίραν, έτσι όπως ξετυλίγεται σε ένα χρονικό του εγκλήματος για παραπάνω από 40 χρόνια, είναι πως βρίσκεται καίρια και αδόκητα στριμωγμένος ανάμεσα στον Ράσελ Μπουφαλίνο, άτεκνο νονό του εγκλήματος που τον έχει σαν γιο του, και τον εργατοπατέρα Τζέιμς Ριντλ «Τζίμι»

Χόφα, τον αρχισυνδικαλιστή που δρούσε εκ μέρους των οδηγών φορτηγών τη δεκαετία του ’60 (ώσπου απέκτησε δύναμη, πλούτο και εξουσία δυσανάλογα των συμφερόντων που εξυπηρετούσε και απώλεσε τα δυσθεώρητα προνόμιά του) και που τον θεωρούσε κι αυτός ισότιμο μέλος της οικογένειάς του. Ο Φρανκ Σίραν ξεκίνησε ταπεινά και συνέχισε το ίδιο σιωπηλά, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη του δύσκολου, μειλίχιου αλλά πρακτικά σκληρού και άτεγκτου Μπουφαλίνο, ενός μικρόσωμου γκάνγκστερ που ποτέ δεν ψέλλισε τη διαταγή «σκότωσε», αν και όποτε έδινε εντολή, την εννοούσε απαρέγκλιτα. Ο Σίραν αναλάμβανε με ψυχρή αποτελεσματικότητα όλες τις βρόμικες δουλειές χωρίς να ζητά χρήματα, διότι γνώριζε πως ο μόνος δρόμος για να εδραιωθεί είναι να μη ρωτά πολλά και να μην αποσκοπεί στο βραχυπρόθεσμο όφελος – είχε μια ενστικτώδη διαίσθηση του καθήκοντος που εξέλιξε σε συνειδητή γνώση της πυραμίδας μέσα στον χρόνο. Το κέρδος του έγινε πολλαπλάσιο, καθώς απέκτησε τη φήμη του σταθερού και ευπειθή εκτελεστή στην «κοινότητα» των Ιταλών, έστω κι αν η ιρλανδική καταγωγή του ήταν μειονέκτημα στο ξεκίνημα. Ο Τζίμι Χόφα, αντίθετα, άλλος ένας μη Ιταλός χωμένος βαθιά στη φωλιά τους, υπήρξε ανέκαθεν φασαριόζος, εγωκεντρικός και δημαγωγός,

Μια επική ιστορία για το οργανωμένο έγκλημα στη μεταπολεμική Αμερική μέσα από τα μάτια του βετεράνου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου Φρανκ Σίραν, ενός απατεώνα και εκτελεστή που συνεργάστηκε με διαβόητες μορφές του 20ού αιώνα.

ένας σταρ των media που έδειχνε ανάγλυφα ποιους απεχθανόταν, μοίραζε απλόχερα αντιπάθειες και εγκάρδιες χειρονομίες, αντιμετώπιζε εριστικά και υποτιμητικά τους εχθρούς του και χειριζόταν τις υποθέσεις και τα πορτοφόλια πολλών χιλιάδων εργατών με εξωστρεφείς και πολιτικάντικους ελιγμούς, φτάνοντας να τα βάλει ανοιχτά με τους Κένεντι και τη μαφία. Ο Μάρτιν Σκορσέζε είχε από καιρό εκδηλώσει την πρόθεσή του να αποδώσει κινηματογραφικά (με τη συνδρομή του πεπειραμένου Στίβεν Ζαΐλιαν στο σενάριο) το μακρύ και λεπτομερές βιβλίο του Τσαρλς Μπραντ, I heard you paint houses, ενός συνθηματικού, που μάλιστα ενισχύεται ειρωνικά και εύγλωττα με το «φτιάχνω και τα φέρετρα, εκτός από το μπογιάτισμα των σπιτιών», στηριγμένο στους βασικά αναπόδεικτους, συνεπώς ανυπόληπτους ισχυρισμούς του Φρανκ Σίραν γύρω από την πιθανή δολοφονία και τη διαβόητη εξαφάνιση του Χόφα από προσώπου γης το 1975. Η οπτική του Ιρλανδού είναι απ’ άκρη σ’ άκρη στην ταινία, σεβαστή, άξια του τίτλου: η ταινία παρακολουθεί βήμα προς βήμα την ανέλιξη και την αναγκαιότητά του σε ένα ερμητικό σύστημα αμφίβολων, αλλά ισχυρών αξιών. Το πρώτο ενδιαφέρον στοιχείο, και κερδισμένο στοίχημα, στον Ιρλανδό είναι ο ρυθμός, που ξεφοδράρει το τυπικό, φρενήρες τέμπο του Σκορσέζε, ακριβώς για να φτάσει στην αντιστροφή της απόλαυσης της βίας που χαρακτήριζε το Καλά Παιδιά και το Καζίνο. Αρχίζοντας με ένα περίτεχνο μονοπλάνο, με υπόκρουση το υπέροχο «In the still of the night» των Five Satins (ο Ρόμπι Ρόμπερτσον των Band συνεπιμελείται και πάλι τις μουσικές επιλογές μαζί με τον σκηνοθέτη), για να σταματήσει κυριολεκτικά στη νεκρική σιγαλιά της νύχτας, ξεκινώντας ουσιαστικά από το τέλος, με τον γηραιό Σίραν/Ντε Νίρο στον οίκο ευγηρίας που φιλοξένησε τις μνήμες και τις ενοχές στο λυκόφως της βεβαρημένης του ζωής. Με απανωτά φλασμπάκ, έξοχα ραμμένα στο πνεύμα μιας ελεγείας για την κοινωνία της βίας, ο Σκορσέζε επισκέπτεται μια πολυπρόσωπη χορωδία πρωταγωνιστών και κομπάρσων του εγκλήματος που μοιάζουν με φαντάσματα του ηδονικού, δαιμονιώδους παρελθόντος – του δικού τους αλλά και του αποτυπώματος που είχε επιλέξει ο σκηνοθέτης σε προηγούμενες ταινίες του. Μάλιστα, ο Σκορσέζε φροντίζει, άσπλαχνα, χωρίς ίχνος ηρωικού επικήδειας συμπάθειας, να παγώνει συχνά την εικόνα στα πρόσωπά τους με τη σύντομη, ξερή σημείωση της ημερομηνίας και του τρόπου του (συνήθως βίαιου) θανάτου τους – μια δραματική αποκαθήλωση του πάλαι ποτέ ιλουστρασιόν στίγματός τους στη φιλμική μυθολογία. Παρά τη μεγάλη διάρκειά της, η ταινία πλοηγείται με τρομερή άνεση στις δεκαετίες, μπαίνοντας και βγαίνοντας σε επεισόδια που συνδέονται οργανικά και εμπλουτίζουν την πλοκή, εμβαθύνοντας με κάθε τους βήμα τους κεντρικούς χαρακτήρες και τις γενεσιουργές αιτίες πίσω από τις πράξεις τους. Ογκόλιθος, φυσικά, ο Ιρλανδός, ο Ρόμπερτ ντε Νίρο, σε μια ερμηνεία που την ίδια στιγμή που παγώνει την ψυχή συγκινεί για την απέραντη μοναξιά που αναδίδει. Ο Φρανκ Σίραν του είναι το τσιράκι, ο πρόδρομος των σύγχρονων μπράβων, αλλά με αυξημένες αρμοδιότητες και υψηλό δείκτη αντίληψης της περίφημης ομερτά, που εμφανίζεται την κατάλληλη στιγμή, ένας οικογενειάρχης, απαίδευτος, λαϊκός και μπρούτος στην επεξεργασία του βασικού συναισθήματος άντρας που αδυνατεί να αντιληφθεί την έννοια της προστασίας, παίρνοντας πικρό

μάθημα από τη μικρή του κόρη (Άνα Πάκουιν), η οποία, χωρίς να γνωρίζει τίποτα συγκεκριμένο, έχει καταλάβει από νωρίς τι ακριβώς κάνει έξω από το σπίτι. Ο Ντε Νίρο, άφθαστος στο λακωνικό παίξιμο, γνήσιος reactor (η σκηνή του τηλεφωνήματος στη χήρα του Χόφα ανήκει αυτόματα στην ανθολογία) και ζωώδης, όποτε καλείται να χτυπήσει, καταπίνει τόμους ανείπωτων μυστικών και στάζει ελάχιστα σώψυχα, συσσωρεύοντας τόνους ασχήμιας, ωσότου το πρόσωπό του αποκτά μια μάσκα απωθημένου πόνου και το βλέμμα του εκλιπαρεί για συγχώρεση. Επινοώντας αποχρώσεις σε ένα άκαμπτο delivery θανάτου, με την κατακτημένη ευχέρειά του να καιροφυλακτεί, ενώ παραμένει ακίνητος, ο βασιλιάς των σκορσεζικών ηρώων είναι καταπληκτικός, και για τη μοναδική αδυναμία της ερμηνείας του δεν ευθύνεται ο ίδιος: η τεχνολογία απογήρανσης των προσώπων που εφαρμόζεται για πρώτη φορά σε τέτοια έκταση, και μάλιστα σε διαφορετικές ηλικίες, δεν τον βοηθά στη νεαρότερη φάση του χαρακτήρα του, μειώνοντας δραστικά την έκφραση – σχεδόν την απενεργοποιεί, και είναι κρίμα. Αντίθετα, στους άλλους δύο πρωταγωνιστές λειτουργεί πιο αρμονικά και τους βοηθά να διασχίσουν τα χρόνια αβίαστα, κάνοντάς τους να μοιάζουν στις νεότερες εκδοχές των ρόλων καθώς και των ίδιων, όπως τους θυμόμαστε από τις εμφανίσεις τους. Ο Τζο Πέσι ευτυχώς ανακάλεσε τη συνταξιοδότησή του για να πλάσει τον Ράσελ Μπουφαλίνο ως διακριτικό διάβολο, ένα μεσαίο στέλεχος της ευρύτερης συμμορίας των Ιταλοαμερικανών αφεντικών. Ψιθυρίζει με νόημα και επιβάλλεται αθόρυβα, τελεσίδικα. Ξεχάστε τον Τζόι και τον Τόμι που τον ανέδειξαν. Ο Ράσελ του εξανθρωπίζει ένα στερεότυπο με μίνιμαλ μέσα και αξιοθαύμαστο κοντρόλ. Με το που εισβάλλει ο Χόφα του Πατσίνο, προσδίδει όχι μόνο γοητεία σε έναν τραμπούκο αλλά και ενέργεια και κρισιμότητα στο έργο, αναβαθμίζοντας τη βιογραφία σε τοιχογραφία. Ο ρόλος ταιριάζει γάντι στην εξωστρέφεια και στην υπερβολή του, και ο Σκορσέζε ελέγχει το μέτρο του στην πρώτη συνεργασία τους. Οι τρεις τους παίζουν διαφορετικά, αλλά δένουν μοναδικά σε μια συμφωνία υπόγειου τρόμου και εσωτερικού σασπένς, λύπης και ανθρωπιάς. Ο Ιρλανδός θίγει τα οικεία θέματα του σινεμά του Σκορσέζε, την πίστη και την προδοσία, τις ενοχές και την κάθαρση, το έγκλημα και την τιμωρία. Κάτω από αυτά ο μεγάλος σκηνοθέτης εξετάζει κυρίως τον ρόλο του πατέρα μέσα από τις πολλαπλές δυναμικές του μέντορα με τον γιο και τις πλανημένες σχέσεις του πάτερ φαμίλια με τις γυναίκες της ζωής του, κόρες και συζύγους, και του εξουσιαστή αφέντη με τους πιστούς υπηκόους, ως την ψυχική κατάρρευση, όταν δεν την προλαβαίνει το πρόωρο τέλος. Στη χρυσή του ωριμότητα ο Σκορσέζε εκθέτει τον σκελετό της τεχνικής του μέσα από την τέχνη του, την απέριττη αρχιτεκτονική των χαρακτήρων μέσα στον χωροχρόνο που διεκδικεί με υπομονή και θαυμαστή επιδεξιότητα, τοποθετώντας τον Ιρλανδό, αυτόν τον συναρπαστικό μαίανδρο στο ημίφως της σύγχρονης ιστορίας της βίας, στην πρώτη τριάδα, ίσως μαζί με τον Ταξιτζή και το Οργισμένο Είδωλο, μιας φιλμογραφίας με τουλάχιστον άλλα τόσα αριστουργήματα.

VILLAGE RENTI 4,7,9,10,18-VILLAGE MALL 1,2,3,5,7,9,10,11,13,14-VILLAGE PAGRATI 4,5-VILLAGE FALIRO 1,2,7,8,9-VILLAGE AG.DIMITRIOS 1,5-ODEON GLYFADA 1,2-ODEON MAROUSI 1,2,3-ODEON ESCAPE 1,2,4,5-ODEON OPERA 1,2-ΑΒΑΝΑΑΕΛΛΩ 1,2,4-CINERAMA-WEST CITY 1,2-ΕΜΠΑΣΣΥΚΙΝΗΜΑΤΟΘΕΑΤΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ-ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ 1,2-ΝΑΝΑ 2,4,5-ΝΙΡΒΑΝΑ 1,2-ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 1,2-ΑΛΙΚΗΣΙΝΕΑΚ

Το θαύμα της Θάλασσας των Σαργασσών

RBG: Μια ζωή για τη δικαιοσύνη RBG

Σκηνοθεσία: Σύλλας Τζουμέρκας Πρωταγωνιστούν: Αγγελική Παπούλια, Γιούλα Μπούνταλη, Χρήστος Πασσαλής Οι ζωές δύο γυναικών που μέχρι χθες αγνοούσαν η μία την ύπαρξη της άλλης θα αρχίσουν να συγκλίνουν μετά από μια μυστηριώδη αυτοκτονία που θα φέρει τα πάνω κάτω σε μια μικρή πόλη στη δυτική Ελλάδα και θα πυροδοτήσει έναν άγριο κύκλο βίας.

Σκηνοθεσία: Τζούλι Κόεν, Μπέτσι Γουέστ Η συναρπαστική ζωή και καριέρα της Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ, της δεύτερης γυναίκας αντιπροέδρου του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, που άλλαξε τη θέση της γυναίκας στις ΗΠΑ και έφτασε να γίνει ένα φαινόμενο της ποπ κουλτούρας.

γίζουν οι απόψεις για την ισότητα των φύλων, η ιστορία της Πετρούνια και της βλασφημίας της εμμένει από την αρχή ως το τέλος στη λογική της ηρωίδας που εναντιώνεται στους πάντες και στα πάντα. Με μια κραυγή που μέσα της φωλιάζουν χρόνια αδικιών, η πρωταγωνίστρια κάνει την αργοπορημένη επανάστασή της, κρατώντας με νεύρο τον σταυρό που έπιασε πρώτη την ημέρα των Θεοφανίων, και αρνείται να τον παραδώσει, νιώθοντας δίπλα του για πρώτη φορά σημαντική. Το θάρρος της απέναντι στους εξοργισμένους συγχωριανούς της δημιουργεί μια ιστορία που ως κινηματογραφική αφήγηση χάνεται σε κύκλους (ειδικά στο δεύτερο μισό της ταινίας) και δείχνει να κολλάει, όμως πείθει τον θεατή ότι περιγράφει αληθοφανείς καταστάσεις, κάτι που, σε τελική ανάλυση, ίσως είναι σημαντικότερο. * Κριτική από τον Τάσο Μελεμενίδη ΠΤΙ ΠΑΛΑΙ

Βουτηγμένο στην κορεσμένη, εκτυφλωτική σήψη του Μεσολογγίου, το Θαύμα της Θάλασσας των Σαργασσών έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα του στο εμβληματικό Zoo Palast του πάλαι ποτέ Δυτικού Βερολίνου. Αστυνομικό δράμα στο ξεκίνημα και στο φινάλε του, περικλείει το πορτρέτο μιας δυναμικής, ασυμβίβαστης, ασταθούς, αθυρόστομης, εκτροχιασμένης από αλκοόλ και ουσίες αστυνομικού, της Ελισάβετ, η οποία διαμένει με τον έφηβο γιο της στην πρωτεύουσα του αυγοτάραχου. Δέκα χρόνια νωρίτερα είχε δεχτεί μια αυθαίρετη, δυσμενή μετάθεση από την Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία όπου υπηρετούσε και πλέον καταριέται την ώρα και τη στιγμή, και μαζί όποιον βρεθεί μπροστά της, σε έναν τόπο που δεν τη χωράει και, φυσικά, δεν τη χωνεύει. Ο θίασος που την περιβάλλει χτυπάει τα τύμπανα ενός ψυχεδελικού δράματος: οι συνάδελφοί της την τρέμουν και την υφίστανται οριακά, ο παντρεμένος γιατρός διατηρεί περιστασιακή σχέση μαζί της, ο αντιεισαγγελέας φαίνεται από την αρχή πως κρύβει πολλά πίσω από τη βιτρίνα του αξιοπρεπούς, μάτσο παράγοντα. Μυστικά εμπλέκουν τον μοναχικό και αμίλητο αγρότη αδελφό του, μια μπαργούμαν με την απογοήτευση στην άκρη των ματιών της και, κυρίως, έναν επιδειξιομανή, φαντασμένο λαϊκό σταρ και διακινητή πάσης φύσεως ναρκωτικών και την αδελφή του, τη Ρίτα, μια πικραμένη γυναίκα που δουλεύει στην επεξεργασία των χελιών και καθαρίζει στο ρεπό της. Η Ελισάβετ και η Ρίτα ονειρεύονται βιβλικά και υποφέρουν από διαφορετικό σημείο εκκίνησης και συναντιούνται δυναμικά, υπερβατικά και λυτρωτικά σε ένα ιδιόμορφο θρίλερ. Οι φαντασίες τους σκάνε σαν υπέρλαμπρο, παζολινικό εκκλησίασμα στο καθημερινό ανάθεμα της ράθυμης επαρχιακής πόλης που βαλτώνει κάτω από το βάρος της ιστορίας και της παθογένειάς της. Ο Σύλλας Τζουμέρκας μετατρέπει το γραφικό σε graphic, ανασύρει από την κόλαση δύο ασυνήθιστους για την ελληνική κινηματογραφία γυναικείους χαρακτήρες, με δυνατές, θαρραλέες ερμηνείες από την Αγγελική Παπούλια και τη Γιούλα Μπούνταλη, αναδεύει με συνεχή ένταση το πολυεπίπεδο υλικό του, συνθέτει έναν δημιουργικό διάλογο ανάμεσα στη φύση και το θείο, αφήνει κάποια αναμμένα φιτίλια και φτιάχνει συνολικά την καλύτερη ταινία του, έντονη όπως και οι προηγούμενες, αλλά πιο στιλπνή και ελεγχόμενη στα πάθη της.

Το υποψήφιο για Όσκαρ ντοκιμαντέρ των Κόεν και Γουέστ δεν διατρέχει μόνο τις νομικές κατακτήσεις της αφοσιωμένης, προσηλωμένης στο δίκαιο και στα δικαιώματα των γυναικών, προοδευτικής φεμινίστριας Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ, αλλά φιλοτεχνεί χωρίς σοβαροφάνεια το πορτρέτο μιας σοβαρής, ευαίσθητης και συμπαθέστατης γυναίκας/ λειτουργού, η οποία υπηρετεί ακόμα στο πόστο της στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ (θέση που ανέλαβε μετά από εισήγηση του Μπιλ Κλίντον και είναι πλέον η μοναδική γυναίκα στο Σώμα) και που στα 85 της χρόνια έχει καταφέρει, άθελά της, αλλά καθόλου τυχαία, να γίνει είδωλο της ψαγμένης, φιλελεύθερης νεολαίας παγκοσμίως, meme, μπλουζάκι και σουβενίρ, ένα κανονικό pop icon με το παρατσούκλι Notorious RBG, ευθεία αναφορά στον ράπερ – με τον οποίον, έχει πολλά κοινά, όπως λέει η ίδια, με την ανατροφή στο Μπρούκλιν να ξεχωρίζει και τα υπόλοιπα να εννοούνται. Πέρα από τα χαριτωμένα κομμάτια, η ταινία συνδυάζει το background της με τους αγώνες που δίνει εδώ και δεκαετίες για ισονομία και ισοπολιτεία, χρησιμοποιώντας πανέξυπνα επιχειρήματα για να τα περάσει, έστω και με δυσκολία, και φιλοξενεί απόψεις φίλων και αντιπάλων της. Η μικροκαμωμένη, γλυκομίλητη Ρουθ Γκίνσμπεργκ αποτελεί έμβλημα νηφάλιας σκέψης και, το κυριότερο, μια ακράδαντη φωνή λογικής απέναντι σε επικίνδυνα στερεότυπα. ΔΙΑΝΑ

Υπάρχει θεός, το όνομά της είναι Πετρούνια Σκηνοθεσία: Τεόνα Στρούγκαρ Μιτέβσκα Πρωταγωνιστούν: Ζόρικα Νούσεβα, Λαμπίνα Μιτέβσκα Σε μια μικρή πόλη ο αγιασμός των υδάτων είναι από τις πιο σημαντικές στιγμές για την κοινότητα και, κόντρα σε ό,τι ορίζει η παράδοση, μια άνεργη ανύπαντρη γυναίκα βουτάει στο νερό και πιάνει τον σταυρό. Εξοργισμένοι που έμειναν με άδεια χέρια, οι άντρες την κατηγορούν για ασέβεια.

ΔΑΝΑΟΣ 1-ΙΝΤΕΑΛ

Βάζοντας σοβαρή υποψηφιότητα για να μπει στη μακριά πλέον λίστα των ταινιών που καταγγέλλουν την αδιάκοπη εξουσία της πατριαρχίας σε μέρη που δεν φαίνεται να τα αγ-

Οι Άγγελοι του Τσάρλι Charlie’s Angels Σκηνοθεσία: Ελίζαμπεθ Μπανκς Πρωταγωνιστούν: Κρίστεν Στιούαρτ, Ναόμι Σκοτ, Έλα Μπαλίνσκα Ο μυστηριώδης κύριος Τσαρλς Τάουνσεντ έχει εξαπλώσει τις έρευνές του παγκοσμίως και, συγκεντρώνοντας εκπαιδευμένες γυναίκες απ’ όλο τον κόσμο, δημιουργεί διάφορες ομάδες Αγγέλων, καθοδηγούμενων από διαφορετικά αφεντικά.

Μια καθαρόαιμη τηλεοπτική μπούρδα από τη δεκαετία του ’70, που αναστήθηκε με δύο μπριόζικες, εντελώς ανώδυνες κινηματογραφικές μεταφορές πριν από μερικά χρόνια, ξανασυστήνεται σε ένα κοινό που πλέον αγνοεί την ύπαρξη της Φάρα Φόσετ, της Τζάκλιν Σμιθ και των icons ομορφιάς που τις αντικαθιστούσαν σχεδόν ετησίως, με reboot που επιχειρεί να δώσει νόημα σε ασπόνδυλους χαρακτήρες και ενέργεια με το στανιό σε μια βεβιασμένη, μεταφεμινιστική περιπετειώδη κομεντί. Οι Άγγελοι του αόρατου Τσάρλι Τάουνσεντ είναι δύο, με άλλα ονόματα, και προστίθεται μια τρίτη στην παρέα, ενώ ο Μπόσλι είναι απλώς ένας κωδικός για τον προϊστάμενό τους και εντολοδόχο του αρχιπράκτορα, και μετουσιώνεται σε γυναίκα, που την υποδύεται η Ελίζαμπεθ Μπανκς, σκηνοθέτις της ταινίας! Η κοσμοπολίτικη αίσθηση στερείται στίγματος και χρώματος, ο κακός είναι τόσο σχηματικός που ξεχνιέται αμέσως, η Κρίστεν Στιούαρτ μοιάζει χαμένη στα αστειάκια που καλείται να προφέρει, οι άλλες δύο «Άγγελοι» δεν διαθέτουν προσωπικότητα και η πλοκή, δυστυχώς, δεν είναι ούτε για γέλια. Το εμφατικό point των νεο-Αγγέλων γυρίζει μπούμερανγκ και τα κορίτσια του πάλαι ποτέ σεξιστή Τσάρλι βυθίζονται αύτανδρα σε μια τζετ σετ σύγχυση ακτιβισμού και πολεμικών τεχνών, με τους υποτιμημένους άνδρες της ταινίας, από τον Πάτρικ Στιούαρτ ως τον Τζιμόν Χούνσου, να παρακολουθούν με αμηχανία – και, γιατί όχι, χαιρέκακα.

VILLAGE RENTI 6,14-VILLAGE MALL 8-VILLAGE PAGRATI 3,4-VILLAGE FALIRO 5-VILLAGE AG.DIMITRIOS 3-ODEON ESCAPE 6-ΑΕΛΛΩ 2-ΑΝΟΙΞΗ 2-ΚΙΝΗΜΑΤΟΘΕΑΤΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ 2-ΝΑΝΑ 3,6-ΟΣΚΑΡ-TOWN CINEMAS 2-ΜΑΡΙΑ ΕΛΕΝΑ ΟΝΑΡ

21.11.19 – lifo

87

σινεμά

PULPFICTION

week

Οι ηρωίδες του Σύλλα Τζουμέρκα πρέπει να παλέψουν με τον εαυτό τους Ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Σύλλας Τζουμέρκας εξηγεί ποιες είναι οι προθέσεις και επιδιώξεις του με το «Θαύμα της Θάλασσας των Σαργασσών», αναλύει, χωρίς σπόιλερ, τους δύο γυναικείους πρωταγωνιστικούς ρόλους και αποκαλύπτει τη φύση και το ύφος της τρίτης μεγάλου μήκους ταινίας του.

απ ο τον θο δ ω ρ η κουτσογ ιαν νο που λο

88 lifo – 21.11.19

— Το «Θαύμα», πολύ απλά, γιατί το έκανες; Η έναρξη της ταινίας αυτής είναι το τοπίο στο Μεσολόγγι, που η Γιούλα Μπούνταλη (σ.σ. η συνσεναριογράφος και πρωταγωνίστρια στην ταινία) κι εγώ το γνωρίζαμε από παλιά, καθώς η μητέρα της ήταν από κει και πηγαίναμε συχνά από τα φοιτητικά μας χρόνια, καθώς και η ιστορία των χελιών, δηλαδή η διαδρομή τους από το Μεσολόγγι στη Θάλασσα των Σαργασσών, κατά τη σεξουαλική τους ωριμότητα και τη φάση της αναπαραγωγής, και η μεταμόρφωσή τους από πλάσματα του γλυκού νερού σε πλάσματα του θαλάσσιου, με το σώμα τους να αλλάζει και να ανοίγεται στον ωκεανό πλέον. Αυτό μάς φάνηκε μια συναρπαστική εκκίνηση. Μετά γεννήθηκαν οι δύο γυναικείοι χαρακτήρες, η Ρίτα και η Ελισάβετ. Με το που συλλάβαμε αυτές τις δύο, προσωπικά ήξερα πως ήθελα να γυρίσω μια ταινία πάνω τους. Κάτι που για μένα είναι πολύ σημαντικό είναι πως αυτή η ταινία εμπεριέχει τις σκηνές των χριστολογικών οραμάτων, κάτι που πολύ οργανικά μού έδινε το δικαίωμα να γυρίσω τη δική μου Γέννηση, τη δική μου Ανάσταση, στην ουσία να γίνω μέρος αυτού που λέμε «Christ Film» – αυτό που πάντα επιθυμούσα.

— Οι χριστολογικές «εμφανίσεις» πώς προέκυψαν; Δεν είναι εμβόλιμες. Γεννήθηκαν από τον χαρακτήρα της Ρίτας, η οποία είναι σιωπηλή, πιστή, εκκλησιάζεται, μιλάει με τον παπά της ενορίας της και βλέπει οράματα. Στον ονειροχώρο της ταινίας (αυτό το ασταθές dreamspace) τα συγκεκριμένα οράματα τα μοιράζονται οι δύο

γυναίκες. Γενικότερα, τα ερωτικά όνειρα, τα όνειρα της φύσης και τα όνειρα χριστολογικού χαρακτήρα επικοινωνούν με τις γυναίκες και σταδιακά και με άλλους χαρακτήρες μέσα στο φιλμ, εν τέλει και μ’ εμένα, αλλά και με το οπτικό σύμπαν που συνθέτει το Θαύμα.

— Σε ανύποπτο χρόνο, πριν από την επίσημη πρεμιέρα της ταινίας στο Φεστιβάλ Βερολίνου, μου είχες πει πως το σενάριο αυτό είναι ιδιαιτέρως σφιχτό, αεροστεγές σχεδόν. Έτσι είναι όλα τα σενάριά σου; Σε ρωτώ γιατί η σκηνοθεσία σου είναι πάντα έντονη. Είναι έτσι επειδή τα σενάριά σου σού επιτρέπουν να ξανοιχτείς οπτικά; Γενικότερα, φτιάχνω μια σκληρή σπονδυλική στήλη στο στόρι και τους διαλόγους και αφήνω μια μεγάλη ελευθερία. Για παράδειγμα, στην Έκρηξη, επειδή ο γυναικείος χαρακτήρας τοποθετούνταν σε διαφορετικά χρονικά σημεία, η ελευθερία στο γύρισμα, στο μοντάζ και στην υποκριτική ήταν δεδομένη. Η Χώρα Προέλευσης είχε να κάνει με την καλειδοσκοπική διαπλοκή πάρα πολλών προσώπων. Το στοιχείο του θρίλερ στο Θαύμα μού άνοιξε πολλούς δρόμους στη σύνθεση, και στο οπτικό κομμάτι αλλά και στις ερμηνείες. Κάπως έτσι στήνω τις ταινίες μου: σκληρός αρμός αρχικά και στη συνέχεια χώρος για μεγάλη έρευνα και ελευθερία.

— Με τόσο ανάγλυφο το πνεύμα της έκρηξης που διαπνέει τις ταινίες σου, μοιάζεις με closeted λάτρης της περιπέτειας. Καθόλου closeted, δηλωμένος!

— Τι εννοώ; Θα μπορούσες κάλλιστα να κάνεις genre ταινίες, αν και τελικά γυρίζεις υπαρξιακά δράματα με μεγάλη ανάγκη έκφρασης δράσης και περιπέτει-

ας. Αν μου έλεγες πως στην αγαπημένη δεκάδα των ταινιών σου οι περισσότερες είναι περιπέτειες, δεν θα μου φαινόταν παράξενο. Σίγουρα, μία από τις αγαπημένες μου είναι το Sorcerer του Γουίλιαμ Φρίντκιν. Κοίτα, προσπαθώ, και στη ζωή και στο σινεμά, και στο σώμα και στο πνεύμα, να μην υπάρχει η θεωρία χωρίς την πράξη. Γι’ αυτό και στις ταινίες μου υπάρχει πάντα ο διάλογος ανάμεσα στο πνεύμα και τη δράση. Στην επιφάνειά τους οι ταινίες μου έχουν κάτι αδρεναλινικό που προέρχεται από το σινεμά είδους. Ακόμα περισσότερο στο Θαύμα, όπου το ψυχικό ταξίδι των ηρωίδων είναι πολύ μεγάλο, η βάση είναι το θρίλερ. Εμένα αυτός ο συνδυασμός μού αρέσει. Το λέει πολύ ωραία ο Ρεμπό, πως, αν κάτι δεν περάσει από το σώμα, δεν υπάρχει.

— Πώς ερμηνεύεις τις δικές σου ηρωίδες που συναντήθηκαν μετά από πολλά βάσανα σε αυτήν τη μετα-metoo περίοδο, που δεν είμαι σίγουρος πόσο έχει ακουμπήσει την ελληνική κοινωνία; Στην ταινία, όπου δηλώνονται έντονα πολλά πατριαρχικά συνθήματα, η δυνατότητα να πετύχουν αυτό που πραγματικά θέλουν και μπορούν να κάνουν οι δυο ηρωίδες, δηλαδή να ζουν στον κόσμο που επιθυμούν, βάλλεται αλύπητα. Βρίσκονται κολλημένες και με τα δυο πόδια σε έναν βούρκο. Αυτές, αλλά και αντρικοί και queer χαρακτήρες της ταινίας, αδυνατούν να φτάσουν σε ένα μέρος όπου θα ήθελαν να ζουν και θα μπορούσαν να αναπνέουν καλύτερα, επειδή κάποιοι τούς κρατούν πίσω. Για να καταφέρουν να βγουν από κει, παλεύουν και συγκρούονται μέχρι να τρέξει αίμα. Ωστόσο, δεν χάνουν ποτέ και σε καμία κατάσταση την έννοια της ελεύθερης βούλησης. Ουσιαστικά, βρίσκονται σε τραγωδίες της ελεύθερης βούλησης, μέσα σε αυτά τα συστήματα. Συνεπώς, πρέπει να παλέψουν πολύ και με τον εαυτό τους, όχι μόνο με το έξω. Σε αυτήν, όπως και σε όλο το έργο μου, υπάρχει κάτι με έναν τύπο άντρα άνω των 55, ο οποίος δρα ανεξέλεγκτος σε όλα τα επίπεδα, και με τον οποίο οι ταινίες μου τα έχουν βάλει από πολύ νωρίς – ήδη από τη Χώρα Προέλευσης. Έχω βία μέσα μου γι’ αυτά τα πρόσωπα που αισθάνονται το είδος του δικαιωματισμού που μου είναι απόλυτα απεχθές.

— Άντρες εξουσιαστικοί; Δεν είπα αυτό. Ανέφερα τον δικαιωματισμό (entitlement). Και όλοι γνωρίζουμε για ποιο πράγμα μιλώ. Είναι οι χαρακτήρες που εμφανώς συμπαθώ λιγότερο στις ταινίες μου, και στις ταινίες γενικά. Είναι πολύ δύσκολο για έναν άντρα να μεγαλώνει κομψά.

— Μάλιστα. Είναι μήπως αυτός ο λόγος που προσδίδεις οργή στους γυναικείους χαρακτήρες των ταινιών σου; Δεν σκέφτομαι ποτέ τους γυναικείους χαρακτήρες των ταινιών μου αποκλειστικά ως γυναικείους όταν τους γράφω. Θα μπορούσαν να παίζονται από άντρες. Για μένα το φύλο δεν έχει τόση σημασία σε αυτό το επίπεδο. Νομίζω πως γι’ αυτό οι γυναίκες στις ταινίες μου διακατέχονται απ’ όλα τα συναισθήματα, από την οργή και τη σύγκρουση μέχρι την απελπισία και τη χαρά, διατηρώντας πάντα τον έλεγχο της σεξουαλικότητάς τους.

— Για να μην αποκαλύψω πολλά, η κλιμάκωση στο «Θαύμα» δεν φλερτάρει ακριβώς με την τρυφερότητα. Τι ρόλο παίζει το σεξ στην ταινία σου; Σε όλες τις ταινίες μου πάντα υπάρχει το στοιχείο του σεξ, που, μαζί με τη θρησκευτικότητα και τη φύση, είναι από τα αγαπημένα μου, γι’ αυτό και καταλαμβάνουν πολύ χώρο. Ειδικά σ’ αυτήν η φύση, που έμεινε πίσω στις προηγούμενες ταινίες, και επειδή ήμουν στενοχωρημένος – τώρα το διόρθωσα! Αυτές οι τρεις δυνάμεις χτυπάνε εμένα, τον θεατή και όλους τους συμμετέχοντες, χαμηλά. Διαθέτουν εκφραστική δύναμη αμιγώς κινηματογραφική. Δίνω χώρο σε αυτές τις περιοχές για να περάσουν από εκεί οι χαρα-

κτήρες και να δείξουν αυτό που είναι ή το πώς αλλάζουν. Το χαρακτηριστικό στο Θαύμα της Θάλασσας των Σαργασσών είναι η μεγάλη σεξουαλική ρευστότητα των προσώπων, που, μαζί με την κοινωνική και την πνευματική αστάθεια, κάνει τους χαρακτήρες πολύ πλούσιους.

— Η Ελισάβετ, που ενσαρκώνει η Αγγελική Παπούλια, ένστολη αντιτρομοκρατικής υπηρεσίας που μετατίθεται δυσμενώς και το φέρει βαρέως, μοιάζει ασυνήθιστη για την ελληνική πραγματικότητα. Βασίζεται σε πραγματικό πρόσωπο, αν και την τοποθετούμε σε άλλο σώμα. Είναι μια γυναίκα λιγότερο εξωτική απ’ όσο νομίζουμε, έχει πάρα πολύ χιούμορ, μεγάλη μοναξιά, μεγαλώνει άλλοτε με τρόπο πεταμένο στο πάτωμα κι άλλοτε υπερ-περήφανο, είναι φοβερή single μαμά με τον έφηβο γιο της, πολύ κυνική και εξίσου αστεία, κι επίσης ένα πρόσωπο πολύ ικανό με τον τρόπο του. Προσωπικά, τη λατρεύω και τη θαυμάζω. Μου αρέσει η βία, το χιούμορ της, η γκρίζα ζώνη και η αίσθηση δικαίου που έχει και δεν συμπίπτει καθόλου με τη δημόσια ή του γράμματος του νόμου, δηλαδή πράγματα ανέφικτα ή εφιαλτικά, αλλά με ένα πιο ενστικτώδες, αληθινό και βαθύ αίσθημα μέσα της, το οποίο δεν χάνει ποτέ στην ταινία. Η Αγγελική Παπούλια έχει ένα απαράμιλλο θάρρος με το οποίο μπαίνει στους ρόλους – και στη Μαρία, στην Έκρηξη, και εδώ. Βγάζει το χιούμορ και όλη την τρέλα του χαρακτήρα. Αυτό που έχει πετύχει με την Ελισάβετ είναι πως μέσα στη σκληρότητα και το white trash του χαρακτήρα, κάτω από τη στολή, κυριολεκτικά και μεταφορικά, που σχεδιάσαμε με τη Μάρλα Αλιφέρη, το στοιχείο του ευάλωτου δεν χάνεται ποτέ, κάτι πολύ δύσκολο υποκριτικά.

— Ενώ ο χαρακτήρας της Ρίτας ανήκει περισσότερο στη Γιούλα Μπούνταλη, που τον υποδύεται; Μαζί τον γράψαμε. Και οι δύο βάζουμε δικά μας πράγματα σε όλους τους χαρακτήρες. Ανακατεύουμε βιώματα, προσωπικά στοιχεία ή εντελώς ξένα κομμάτια, και διαχωρίζουμε τους χρόνους και τις αρμοδιότητες – ποτέ δεν μπλέκουμε τη λειτουργία του ηθοποιού με αυτήν του σεναριογράφου και του σκηνοθέτη. Μετά, μπορούμε να αφήνουμε πίσω το σενάριο και να ξανασυναντιόμαστε με έναν φρέσκο τρόπο, άλλη δυναμική. Με τα χρόνια αποκτήσαμε μεγάλη ευκολία και απολαμβάνουμε τη συνεργασία μας. Ως ηθοποιός έφερε πολύ φυσική δύναμη και εμπλούτισε τη Ρίτα.

— Το Μεσολόγγι το απέδωσες εξωγήινα και κορεσμένα, απλωμένο και αγνώριστο, τουλάχιστον στους περαστικούς από αυτόν τον τόπο. Χωρίς να το προδώσεις νομίζω, διατηρώντας τα στοιχεία της κοινωνίας, τις γωνιές της γοητείας, αλλά και τη νύχτα και την παθογένειά της, ενδεχομένως… Το Μεσολόγγι έχει τα χαρακτηριστικά όλων των μικρών πόλεων παγκοσμίως. Έχει τα θέματά του. Η ιστορική ιδιαιτερότητα υπάρχει μέσα από τον χαρακτήρα του Χρήστου Πασσαλή, του Μανώλη του τραγουδιστή, ημιδιασημότητας τύπου Eurovision στις αρχές του 2000, που ξεπέφτει λίγο πριν από τα 40 του, μένει μαζί με τη μάνα του και τραγουδά στο τοπικό σκυλάδικο ως ντόπιο demi celebrity. Ωστόσο, στο Μεσολόγγι με τράβηξε περισσότερο η φύση γύρω από την πόλη. Έχει έναν μυστικισμό σπάνιο για ελληνικό τοπίο, περνώντας από βάλτους σε έρημο, επιστρέφοντας στους βάλτους, στον Αχελώο,

σε παράκτια παραπήγματα, σε περιοχές με ελεύθερα ζώα… Μιλάμε για ονειρική έκρηξη, ένα μείγμα μεγάλης βρομιάς και παραδείσιας ομορφιάς. Υπάρχει μια υποσυνειδησιακή έκρηξη στη γύρω φύση. Έτσι, μπορείς να φτιάξεις ονειροχώρο, χωρίς εφέ ή βεβιασμένες κινήσεις.

— Ως δειγματοληψία της Ελλάδας, αν μας ζητηθεί να την περιγράψουμε σε ψαγμένους ταξιδιώτες ή αφοσιωμένους μελετητές: ποτέ αυθεντικά ειδυλλιακή ή αμιγώς βρόμικη. Εκεί που βλέπεις μια ασχήμια, ανοίγεται μπροστά σου κάτι άμωμο που σε αφήνει έκπληκτο. Συμφωνώ απόλυτα. Και οτιδήποτε είναι αμιγώς ειδυλλιακό είναι κατά βάση αφόρητο. Ούτε στη Σκανδιναβία είναι έτσι τα πράγματα, εκτός αν βρίσκεσαι στο midsummer. Τι να πω, εγώ έχω μεγαλώσει μεταξύ Νισύρου και Θεσσαλονίκης και αγαπώ πραγματικά το λούμπεν στη φύση, το οποίο και γνωρίζω από μικρός. Ό,τι πιο όμορφο.

— Όλο αυτό το φυσικό σκηνικό και η σύγκρουση, όπως εξελίσσονται στην πλοκή, μας παραπέμπουν στο γουέστερν, ένα αγαπημένο υποείδος που συμβολικά εκφράζεται στο σύγχρονο σινεμά με πολλές μορφές. Η βάση της ταινίας είναι το νεο-γουέστερν, όπως το Chase του Άρθουρ Πεν με τον Μάρλον Μπράντο, με τον τρόπο που μια κοινότητα χορεύει γύρω από έναν δραπέτη. Ή ακόμα και το Nashville του Ρόμπερτ Άλτμαν – δηλαδή ταινίες που φέρνουν το σύγχρονο community πόλεων. Θα έλεγα πως βρίσκεται πιο κοντά στο πνεύμα των ταινιών του Κλιντ Ίστγουντ.

— Έχω την εντύπωση πως το ελληνικό σινεμά εξακολουθεί να είναι το άθροισμα των ξεχωριστών περιπτώσεών του. Έτσι είναι η κινηματογραφία παγκοσμίως.

— Ωστόσο, αν υπάρχει μια πιο ανθηρή, και οικονομικά υποστηριζόμενη βιομηχανία, είναι πιο εύκολο να παρατηρήσεις ρεύματα και συμπαγές ύφος σε γενιές κινηματογραφιστών. Συμφωνώ, βασικά. Και σ’ εμένα και στο σινεμά γενικότερα παρατηρώ μόνο προσωπικές διαδρομές. Αυτές μού είναι πιο σαφείς. Οπωσδήποτε υπάρχει μια γενιά Ελλήνων κινηματογραφιστών που μετά το 2008-10 κάναμε τις πρώτες ή δεύτερες ταινίες μας, οι οποίες άνοιξαν με έναν συγκεκριμένο τρόπο στο εξωτερικό. Αυτό το καταλαβαίνω χρονολογικά περισσότερο. Τα στοιχεία του κοινού ύφους έχουν ίσως να κάνουν με τη χώρα, τη συνθήκη ή την ανταλλαγή μεταξύ των ανθρώπων. Αλλά και στην ποίηση συμβαίνει κάτι παρόμοιο. Για μένα οι τέχνες είναι πεδία μεγάλης προσωπικής ελευθερίας, αλλιώς δεν έχουν νόημα, μιλάμε για άλλα πράγματα, που με κάνουν να πλήττω κιόλας. Ενώ για τη δημιουργική ελευθερία του καθενός «ψήνομαι» πολύ.

— Σου έχουν πει στο εξωτερικό, με αφορμή την προβολή των ταινιών σου σε φεστιβάλ, πράγματα για τις ταινίες σου που διαφέρουν από τα εδώ σχόλια και ενδεχομένως σου έχουν φανεί διαφωτιστικά για τις προθέσεις και το έργο σου; Δεν θα διαχώριζα το κοινό τόσο πολύ σε ελληνικό και ξένο. Καταλαβαίνω ότι για έναν θεατή η ταινία που μιλά τη δική του γλώσσα δημιουργεί μια μεγαλύτερη ένταση. Από κει και πέρα, η Έκρηξη άρεσε περισσότερο έξω, ενώ η Χώρα Προέλευσης περισσότερο στην Ελλάδα, ίσως γιατί δεν προβλήθηκε εκτός της χώρας μας όσο η Έκρηξη. Στην Κορέα, οι ταινίες μου περνάνε ζάχαρη. Αυτό το σινεμά τούς φαίνεται οικείο.

Σε όλες τις ταινίες μου πάντα υπάρχει το στοιχείο του σεξ, που, μαζί με τη θρησκευτικότητα και τη φύση, είναι από τα αγαπημένα μου, γι’ αυτό και καταλαμβάνουν πολύ χώρο.

21.11.19 – lifo

89

βιβλίο week

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Α

υτός ο αιώνιος υπέρμαχος της απελπισίας –ένας περήφανος και απείθαρχος στοχαστής ανάμεσα στα ευρωπαϊκά χαλάσματα– δεν έπαψε στιγμή να μας απασχολεί: προκαλεί μάλιστα εντύπωση πόσα έργα του Τόμας Μπέρνχαρντ έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, πόσα θεατρικά του ανεβάσματα έχουν αφήσει εποχή και πόσο τυγχάνει γενικότερης εκτίμησης ένας συγγραφέας που δεν έκανε τίποτε άλλο από το να συνταράσσει παρά να εξωραΐζει. Επιβιώνοντας από κάθε καταστροφή για να μας θυμίσει την κάπνα που καίει ακόμα από τις μεγάλες φωτιές των ναζί ή των Συμμάχων στην καρδιά της Δύσης, ήπιε ακριβώς όπως ο Τσέλαν «το μαύρο γάλα της αυγής / σκάβοντας έναν τάφο στον αέρα όπου κείτεται κανείς ευρύχωρα». Θαρρείς πως η έλλειψη ανθρωπισμού έπρεπε να καταγραφεί σε κάθε απτή ή φαντασιακή λεπτομέρεια από αυτόν τον αλλόκοτο πλην όμως μέγιστο Αυστριακό, ο οποίος τριγυρίζει σαν σαλός προφήτης στην καρδιά της δυτικής Ευρώπης και βλέπει ανθρώπους να ξεβράζονται σε παγωμένες λίμνες, μεγαλογαιοκτήμονες να ξεθάβουν πτώματα που έχουν σκοτώσει οι ίδιοι και καλύπτουν κάθε πλευρά του κτήματός τους, ελαιοχρωματιστές να βουτάνε στο κενό με την μπογιά να τους καλύπτει το ξεχασμένο από καιρό όνομά τους, κεφάλια να κόβονται περιγράφοντας μια παρωδία φρίκης –«την τερατωδία σαν ομορφιά»– μέσα από μικρά στιγμιότυπα που μοιάζουν με φωτογραφικά αποτυπώματα από πολαρόιντ, τα οποία κρέμονται πάνω από τα κεφάλια μας ακόμα και τώρα. Δεν πρόκειται για αποσπάσματα από εφιάλτες που περιγράφει με ενάργεια ο Μπέρνχαρντ αλλά για ιστορίες που έχουν γραφτεί με τρόπο ανάγλυφο και μπεκετικό, πάντοτε όμως με τη σιγουριά μιας πένας

βουτηγμένης στο ζεστό αίμα, και περιλαμβάνονται στα άρτι εκδοθέντα Γεγονότα σε μετάφραση Αλέξανδρου Κυπριώτη από την κλασική σειρά του Εξάντα. Εδώ ο θάνατος, όπως και σε τόσες άλλες στιγμές της ευλογημένης Δύσης, είναι ακαριαίος ή μάλλον μας περιμένει στην άκρη του δρόμου ως μοναδική απάντηση σε ένα ερώτημα που δεν έχουμε καν θέσει. Ο Μπέρνχαρντ δεν χαρίζεται στιγμή και, το κυριότερο, η γραφή του φροντίζει διαρκώς να μας υπενθυμίζει ότι η ζωή είναι ένα ακόμα ενσταντανέ σε ένα εργαστήρι του Φρανκενστάιν, όπου ακόμα και σήμερα εξακολουθούν να «φτιάχνονται ο Μορφωμένος και ο Ανώτερος και ο Διακεκριμένος και ο Εξαιρετικός και ο Ασυνήθιστος», όπως μας αποκαλύπτει ειρωνικά στη συγκλονιστική Αυτοβιογραφία του που κυκλοφόρησε αυτές τις μέρες σε αναθεωρημένη μετάφραση από τον Βασίλη Τομανά. Ο ίδιος παραδέχεται πως ο λόγος που παραμένει ανηλεώς ακριβής ως προς την τραγικότητα της θνητής μας φύσης και γοητευτικά μισανθρωπικός είναι επειδή «ο άνθρωπος αρνείται να αφήσει να τον ταράξει ο ταραξίας. Τέτοιος ταραξίας ήμουν σε όλη μου τη ζωή και θα είμαι και θα μένω πάντοτε ο ταραξίας, όπως με χαρακτηρίζουν πάντοτε οι συγγενείς μου, ήδη η μητέρα μου, απ’ όσο παλιά μπορώ να θυμηθώ, με αποκαλούσε ταραξία, το ίδιο και ο κηδεμόνας μου, τ’ αδέλφια μου, έμεινα πάντοτε ο ταραξίας σε κάθε ανάσα, σε κάθε αράδα που γράφω». Έχοντας, επομένως, ως αποστολή να «χτυπάει» εκεί όπου οι άλλοι παραμένουν πνευματικά ασάλευτοι, ο Μπέρνχαρντ γίνεται ο αγκιτάτορας στην αρχή κάθε ψευδαίσθησης με βαθιά συνείδηση πως το σαθρό ευρωπαϊκό οικοδόμημα δεν έχει αλλάξει και πως κάθε προσπάθεια εξωραϊ-

τόμας μπέρνχαρντ

Αυτοβιογραφία Μτφρ.: Βασίλης Τομανάς Εκδόσεις Εξάντας Σελ.: 748

σμού –εκτός από την αυταξία της μουσικής και της υψηλής λογοτεχνίας– είναι απλώς άσκοπη. Κάτω από τον όμορφο διάκοσμο της δυτικής διανόησης ο ίδιος διέβλεπε τη μανία της παλινόρθωσης μορφών βγαλμένων από το αποτυχημένο μοντέλο του ναζισμού, του σοσιαλισμού ή της θρησκείας. Τα έζησε όλα από μικρός και, καθώς τα είδε να μετατρέπονται σε απόλυτες ιδέες, τα κράτησε μακριά. «Δεν είχα ποτέ ένα πρότυπο και δεν ήθελα ποτέ να έχω» παραδεχόταν, φτιάχνοντας ένα εντελώς δικό του μυθοπλαστικό σύμπαν όπου συναντούσες ταυτόχρονα την κραυγή του Μουνκ, την τρυφερή απόγνωση και ακρίβεια του Κάφκα, την ευφυΐα και την ειρωνεία του αγαπημένου του Βιτγκενστάιν, τα ρητορικά σχήματα του Μοντέν και την καταβύθιση στην άβυσσο του Ντοστογιέφσκι, απ’ όπου απελευθερωνόταν ένα ρεύμα που ηλεκτρίζει κάθε λέξη στη σπειροειδή έλικα της εντελώς ιδιόμορφης αφήγησης. Αν η γλώσσα είναι το όχημα που κατευθύνει τον κόσμο του ευφυούς Αυστριακού, φτιάχνοντας ανοιχτά σχήματα που πολλές φορές δεν συνδέονται άμεσα μεταξύ τους, αλλά ξανασυναντιούνται αργότερα μέσα από επαναλήψεις, η αφήγηση είναι αυτή που μας αποκαλύπτει τη βαθιά μουσικότητα των κειμένων του (ίσως γι’ αυτό και ο μεταφραστής του Βασίλης Τομανάς επιμένει ότι πρέπει να διαβάζονται φωναχτά). Εξού και ότι τα πέντε κεφάλαια της Αυτοβιογραφίας του, τα οποία γράφτηκαν από το 1975 έως το 1982, μοιάζουν μάλλον με μέρη μιας παρτιτούρας, με το κάθε κεφάλαιο να συνιστά και μια αυτόνομη μελέτη θανάτου που άλλοτε φανερώνει το ταμπλό βιβάν της φρικωδίας των πολέμων και άλλοτε την άβυσσο μιας τραυματικής παιδικής ηλικίας, στιγματισμένης από ένα καταπιεστικό εκπαιδευτικό σύστημα.

Ε

απ ό τη ν τ ίν α μα ν δ η λαρ ά

Η άγρια, τρομακτική ομορφιά του Τόμας Μπέρνχαρντ Η αναθεωρημένη μετάφραση της «Αυτοβιογραφίας» από τον Βασίλη Τομανά και η έκδοση των «Γεγονότων» σε μετάφραση Αλέξανδρου Κυπριώτη από την κλασική σειρά του Εξάντα μάς θυμίζουν γιατί ο Τόμας Μπέρνχαρντ παραμένει ο πιο τρομακτικά και τραγικά ακριβής αφηγητής της κεντρικής Ευρώπης.

90 lifo – 21.11.19

γκλωβισμένος, λοιπόν, είτε στην ασφυχτική αίθουσα του εθνικοσοσιαλιστικού και κατόπιν καθολικού οικοτροφείου με αυταρχικούς δασκάλους είτε στα υπόγεια των ρημαγμένων από τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς πόλεων, ο νεαρός Αυστριακός διδάχτηκε από μικρός το νόημα της φρίκης. Με έντονες τάσεις αυτοκτονίας και μοναδική παρηγοριά τις ιστορίες που του έλεγε ο αναρχικός παππούς του Γιοχάνες Φροϊμπίχλερ –ο οποίος φρόντισε ο εγγονός του να μάθει βιολί και ξένες γλώσσες–, ο Μπέρνχαρντ έμαθε από νωρίς τι σημαίνει «η πιο αξιολύπητη κακομοιριά των ανθρώπων», νιώθοντας, όπως έγραφε, «στο πετσί του πόσο τρομερές είναι η ζωή και η ύπαρξη». Κουβαλώντας διαρκώς τη φρίκη της καμένης σάρκας –μια μυρωδιά που δεν τον άφησε ποτέ– από τις βομβαρδισμένες πόλεις, ανέλαβε το απαράμιλλο καθήκον να μελετήσει τα «πνευματικά σωθικά ολόκληρου του σώματος της πόλης του Ζάλτσμπουργκ», την οποία μίσησε βαθιά. Είδε, παρατήρησε, έμαθε και αυτήν τη δυνατότητα τη μεταστοιχείωσε σε καταιγιστική αφήγηση, πάντοτε de profundis και πάντοτε στα όρια: «Είναι σπουδαίο να ξέρεις τι βλέπεις. Πρέπει, σιγά-σιγά, να μπορείς όλα τουλάχιστον να τα περιγράφεις. Πρέπει να ξέρεις από πού προέρχεται το καθετί, τι είναι», αν και την ίδια στιγμή δηλώνει πως οι πιο επικίνδυνοι άνθρωποι είναι «αυτοί που ήξεραν ή που ήθελαν να ξέρουν τα πάντα». Ακροβατώντας μοναδικά ανάμεσα στην απόγνωση και στην επίμονη αναζήτηση της αλήθειας, ο Τόμας Μπέρνχαρντ μας χάρισε τα πιο γοητευτικά, απογυμνωμένα από κάθε διάθεση εξωραϊσμού κείμενα, θυμίζοντάς μας συνάμα ότι πρέπει να τολμάμε να τραγουδάμε –δηλαδή να κάνουμε τέχνη– την πιο ακραία στιγμή του ολέθρου. Δηλαδή περίπου όπως εκείνος.

Μπορούμε να γελάσουμε με τον ναζισμό; «Πριν την αποχώρηση» του Τόμας Μπέρνχαρντ στο Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας, σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη.

Ο

Μπέρνχαρντ ξεγυμνώνει το κτήνος και το παρουσιάζει σε όλη την τρομακτική γελοιότητά του. Το γεγονός ότι υπερισχύει η γελοιότητα δεν αναιρεί τον

τρόμο. Έτσι δεν ορίζεται, άλλωστε, το γκροτέσκο; Εγκλωβισμένοι στο πατρικό τους, ένα παλιό γκρίζο σπίτι γεμάτο ρωγμές, τα τρία αδέλφια του έργου, η Βέρα, η Κλάρα και ο Ρούντολφ, ετοιμάζονται να γιορτάσουν τα γενέθλια του Χάινριχ Χίμλερ, αρχηγού των SS. Δεν είναι η πρώτη φορά που το κάνουν αυτό. Βρισκόμαστε στη Γερμανία, στα τέλη του 1970. Έχουν περάσει δεκαετίες από το τέλος του πολέμου, στο μυαλό των ηρώων όμως, ειδικά της Βέρας και του Ρούντολφ, ο χρόνος έχει παγώσει. Για την ακρίβεια, έχουν επινοήσει αυτή την αρρωστημένη ετήσια τελετή ακριβώς επειδή επιθυμούν να διατηρήσουν το παρελθόν άσβεστο στο παρόν. Κάθε 7η Οκτωβρίου –τότε ήταν τα γενέθλια του Χίμλερ– επαναλαμβάνουν την ίδια τελετουργία, τις ίδιες χειρονομίες, τις ίδιες συμβολικές πράξεις. Κακόγουστη φάρσα ή θέατρο τρομολάγνου φετιχισμού; Ο Ρούντολφ φοράει τη στολή των SS, η Βέρα βάζει τις βουκολικές πλεξούδες και το μάξι μπροκάρ φόρεμά της, ενώ η δύσμοιρη Κλάρα, η ανάπηρη αδελφή που συμμετέχει ενάντια στη θέλησή της σε αυτή την τερατωδία, αναγκάζεται να ενδυθεί τη στολή των αιχμαλώτων του Άουσβιτς με το κίτρινο αστέρι. Θα ετοιμάσουν το επίσημο δείπνο, θα δοξάσουν τον Χίμλερ, θα θαυμάσουν την εικόνα του, θα ανασύρουν όλες τις αναμνήσεις του πολέμου ξεφυλλίζοντας με περισσή νοσταλγία και πολλή σαμπάνια το οικογενειακό φωτογραφικό άλμπουμ. Έτσι, θα μάθουμε για τη θητεία του Ρούντολφ ως υποδιευθυντή σε κάποιο στρατόπεδο συγκέντρωσης (όχι στο Άουσβιτς, δεν ήταν τόσο τυχερός), τα χαρτιά με το ψεύτικο όνομα που του έδωσε ο Χίμλερ το 1945, τα χρόνια που έμεινε κρυμμένος στο υπόγειο, την επανεμφάνισή του στην κοινωνία δέκα χρόνια μετά καθώς και την αβίαστη επανένταξή του στο δικαστικό σύστημα, όπου κατέκτησε το ανώτατο αξίωμα του Προέδρου του Δικαστηρίου,

το οποίο διατηρεί ως σήμερα, λίγους μήνες προτού βγει στη σύνταξη. Από τη μια, όλες αυτές οι ιστορικά πιστευτές λεπτομέρειες προσδίδουν στο έργο μια αναγνωρίσιμη διάσταση «ρεαλισμού», με την οποία το κοινό μπορεί να συνδεθεί, τότε όπως και τώρα, χάρη στη δική του γνώση της Ιστορίας. Από την άλλη, η παράδοξη τελετή επιχειρεί να μεταδώσει μια αίσθηση εξω-ιστορική, να επιστρέψει στον μυθικό χρόνο της απαρχής των πραγμάτων για τους ήρωες, δηλαδή τότε που δημιουργήθηκε το ναζιστικό σύμπαν, τα σύμβολα, η ιδεολογία, και οι πρωτεργάτες του.1 Αφενός η Ιστορία, αφετέρου ο μύθος: πώς μπορούν να συνυπάρξουν αυτά τα δύο; Είναι η ειρωνεία αυτή που καλείται να ενώσει τα ασυμβίβαστα και να εκθέσει τη βαθιά παράνοια της εν λόγω μείξης. Έχουμε μια τελετή η οποία αποτίει φόρο τιμής όχι σε κάτι ιερό και αξιομνημόνευτο αλλά σε κάτι εγκληματικό και διεστραμμένο, ενώ αυτοί που τη φέρουν εις πέρας συμπεριφέρονται λες και επιτελούν την πιο φυσιολογική πράξη στον κόσμο. Αυτός ο «διπλός προσανατολισμός» –για να δανειστούμε έναν όρο από την ψυχιατρική– συνιστά τον πυρήνα του έργου. Οι ήρωες είναι αιμομίκτες, σαδιστές, αντισημίτες και ταυτόχρονα είναι κανονικοί άνθρωποι που σιδερώνουν, μαγειρεύουν, τσακώνονται, μιλούν για τους γονείς τους, αγαπούν την τέχνη, τη μουσική και τη φύση, ονειρεύονται ταξίδια στην Αίγυπτο και βόλτες στο πάρκο. Καμία υφολογική προσέγγιση δεν θα μπορούσε να αποδώσει το μέγεθος αυτής της παράνοιας εκτός από την ειρωνεία, και ο συγγραφέας αγγίζει, από αυτή την άποψη, την τελειότητα. Αλλάζει οπτικές διαρκώς, στέκεται «ταυτόχρονα από μέσα και απέξω», επιτυγχάνοντας «περιφρονητική αποστασιοποίηση και απελπιστική εγγύτητα».2 Δολοφόνοι που έχουν γίνει ευυπόληπτοι πολίτες, διοικητές ναζιστικών στρατοπέδων που έχουν καταλάβει τα ανώτατα αξιώματα της χώρας, πανταχού παρόν αντισημιτικό μένος που ποτέ δεν θα κοπάσει («ακόμα και μετά από χίλια χρόνια οι Εβραίοι θα είναι μισητοί στη Γερμανία»), ένα έθνος υποκριτών, φασίστες που κρύβουν τις ενοχές τους στο υπόγειο, αλ-

λά ταυτόχρονα οραματίζονται ένα «καλύτερο» αύριο, όταν θα είναι πάλι «στα πράγματα» και θα μπορούν ανενόχλητοι να δείχνουν στον κόσμο το αληθινό τους πρόσωπο. Ο Νίκος Μαστοράκης αφουγκράστηκε και συνέλαβε τη διττή υπόσταση του έργου: διατήρησε το ρεαλιστικό περίβλημα (το σπίτι, τα αντικείμενα-φετίχ, τη σιδερώστρα, το άλμπουμ κ.ά.), ενώ φρόντισε να αποδώσει τη ζωτική διαμάχη της παράνοιας με την κανονικότητα μέσα από τις ερμηνείες, τις επίμονα δουλεμένες εναλλαγές του ρυθμού και του λόγου. Οι συνειρμικοί μονόλογοι των ηρώων μετατρέπονται σε δίνες εμμονών, απωθημένων και αναμνήσεων που ρουφούν τον θεατή σε αέναους κύκλους επανάληψης – κι αυτή είναι και η βασική αρχή που διέπει τη ζωή τους. Ο σκηνοθέτης έστησε μια παράσταση πυκνή και απέριττη μεν, βουτηγμένη στους χυμούς μιας συναρπαστικής ειρωνείας δε, η οποία καλεί τον θεατή να γελάσει αβίαστα με αυτή την «κωμωδία της γερμανικής ψυχής» που προφανώς δεν περιορίζεται γεωγραφικά στην εν λόγω χώρα αλλά απλώνει τα πλοκάμια της παντού. Μας έδειξε, όπως υποστηρίζει ο Κλάους Πάιμαν, κορυφαίος συνομιλητής του Αυστριακού συγγραφέα, «ότι ο Μπέρνχαρντ δεν είναι ούτε τραγωδός ούτε κωμωδός, είναι πάντα και τα δύο μαζί».

θέατρο

ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΠΟΧΏΡΗΣΗ

week

Ι Τόμας Μπέρνχαρντ Πριν την αποχώρηση Σκηνοθεσία: Νίκος Μαστοράκης Μετάφραση: Βασίλης Πουλαντζάς Σκηνικά : Eλένη Μανωλοπούλου Kοστούμια : Eλένη Μανωλοπούλου Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου Παίζουν: Μπέττυ Αρβανίτη, Περικλής Μουστάκης, Σμαράγδα Σμυρναίου ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΟΔΟΥ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ Κεφαλληνίας 18, Κυψέλη

1. Jeanette R. Malkin 2. Benjamin Heinrichs

δανική ενσάρκωση του μπερνχαρντικού πνεύματος αποδεικνύεται η Μπέττυ Αρβανίτη ως Βέρα. Σε αυτή την εξαιρετική και υποδειγματική ειρωνική ερμηνεία, η ηθοποιός βρίσκεται «μέσα» και «έξω» ανά πάσα στιγμή, ενορχηστρώνοντας άγρυπνη τη ζοφερή τελετή τόσο σε θεατρικό όσο και σε μεταθεατρικό επίπεδο. Με πείσμα και μπρίο «σκηνοθετεί» τα αδέλφια της, η δύναμη της δικής της θέλησης συντηρεί όλη αυτή την ανατριχιαστική φάρσα ζωντανή, ενώ ταυτόχρονα μοιάζει να έχει πλήρη συναίσθηση ότι παίζει έναν ρόλο, ότι όλοι παίζουν έναν ρόλο, και είναι ζήτημα ζωής και θανάτου να μείνουν πιστοί στο «σενάριο». Μια θαυμαστή ισορροπία που απαιτεί τεράστια δεξιοτεχνία και θάρρος, όταν το πιο μικρό παραπάτημα απειλεί να τα τινάξει όλα στον αέρα. Ο Περικλής Μουστάκης ως δικαστής Ρούντολφ επιδίδεται με πάθος στην περιπέτεια του ρόλου του, συλλαμβάνει τον τρικυμιώδη ψυχισμό του, την αδυναμία της φαύλης συνείδησης να συμφιλιωθεί με τον εαυτό της και να διατηρήσει την αυτοκυριαρχία της. Οι τονισμοί του διαρκώς αυξομειώνονται, το σώμα του βιώνει την υπερένταση, τα χέρια του τρέμουν. Η ερμηνεία του είναι σαφώς απολαυστική, αλλά ενίοτε ο ηθοποιός ανεβάζει υπερβολικά την ένταση, προσδίδοντας στον ήρωα μια αίσθηση καρικατούρας και κατά συνέπεια μειώνοντας μοιραία την αναγκαία «αληθοφάνεια» που θα καθιστούσε το πρόσωπο αυτό αληθινά ανατριχιαστικό. Τέλος, η Σμαράγδα Σμυρναίου ως Κλάρα τα λέει όλα μέσα από τη βλοσυρή, οργισμένη σιωπή της. Η Κλάρα είμαστε εμείς, οι «παράλυτοι» θεατές που παρακολουθούμε ανήμποροι τη φρίκη να εκτυλίσσεται μπροστά μας, χωρίς να μπορούμε να την εμποδίσουμε, παρά μόνο να την καταδικάσουμε μέσα από το βλέμμα μας. Η μόνη διαφορά είναι πως, ενώ εκείνη δεν μπορεί ούτε καν να μειδιάσει, εμείς έχουμε την πολυτέλεια ενός απελευθερωτικού γέλιου που μόνον η απόσταση από τα πράγματα μπορεί να εξασφαλίσει. Μια απόσταση πλασματική, φυσικά, εφόσον κατά βάθος ξέρουμε πως όλα αυτά τα τέρατα ζουν πράγματι ανάμεσά μας, ενδεχομένως ακόμα και στη διπλανή μας πόρτα.

α πο τη λο υιζα α ρκο υμα νεα

21.11.19 – lifo

91

starfax

ΣΚΟΡΠΙΟΣ [23.10/22.11]

ΙΧΘΥΣ [20.2/20.3]

ΚΑΡΚΙΝΟΣ [22.6/22.7]

ΚΡΙΟΣ [21.3/20.4] Τα οικονομικά, θέματα

ΛΕΩΝ [23.7/23.8] Στον επαγγελματικό

καριέρας και κληρονομικές υποθέσεις θα απασχολήσουν τους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο. Την Παρασκευή εισέρχεται ο Ήλιος στον Τοξότη και η διάθεσή σας για ταξίδια και γνώση θα είναι αυξημένη, οπότε είναι μια πολύ καλή εποχή για να δώσετε έμφαση στις σπουδές σας. Την Τρίτη, η Νέα Σελήνη, επίσης στον Τοξότη, ευνοεί νέα ξεκινήματα που μπορεί να αφορούν ένα ταξίδι, ένα σεμινάριο και ό,τι έχει να κάνει με την πνευματική σας ανάπτυξη, ενώ την ίδια μέρα εισέρχεται η Αφροδίτη στον Αιγόκερω, δίνοντας ευκαιρίες για επαγγελματική ή κοινωνική καταξίωση ακόμα και μέσω ενός επιτυχημένου γάμου. Οι γεννημένοι το 2ο δεκαήμερο μπορείτε να προωθήσετε τις ιδέες σας με επιτυχία και να αυξήσετε τη φήμη σας. Την Τετάρτη γυρίζει ο Ποσειδώνας σε ορθή πορεία και αρχίζει να ξεκαθαρίζει το τοπίο στα αισθηματικά σας. Προσέξτε σχέσεις και συνεργασίες εσείς του 3ου δεκαημέρου.

τομέα γίνονται κάποια θετικά βήματα και είστε αρκετά αισιόδοξοι οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο, κάτι που σας δίνει την απαραίτητη διάθεση να ασχοληθείτε με την ερωτική σας ζωή και οι γονείς με τα παιδιά. Την Τρίτη, η Νέα Σελήνη στον Τοξότη ευνοεί το ξεκίνημα μιας ερωτικής σχέσης και την απόκτηση ενός παιδιού, ενώ η είσοδος της Αφροδίτης στον Αιγόκερω δίνει ευκαιρίες για βελτίωση των εργασιακών σας σχέσεων. Κατάλληλη εποχή για να κάνετε ένα τσεκ-απ και να βελτιώσετε τη διατροφή σας. Αποφύγετε την καθιστική ζωή και φροντίστε να κινείστε όσο το δυνατό περισσότερο. Με την επιστροφή του Ποσειδώνα σε ορθόδρομη πορεία σάς δίνεται η ευκαιρία να ξεκαθαρίσετε κάποια θέματα με το ταίρι σας και να βάλετε γερά θεμέλια στη σχέση σας. Εσείς του 3ου δεκαημέρου αναζητάτε τη δύναμη για πλήρη αναγέννηση και πρέπει να το δουλέψετε αρκετά.

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ [22.12/19.1]

ΤΑΥΡΟΣ [21.4/20.5]

ΠΑΡΘΕΝΟΣ [24.8/22.9]

ΥΔΡΟΧΟΟΣ [20.1/19.2] Έντονη κοινωνική

ΔΙΔΥΜΟΣ [21.5/21.6]

ΖΥΓΟΣ [23.9/22.10]

Οι αντοχές σας είναι αυξημένες με την είσοδο του Ήλιου στον Τοξότη και μπορείτε να πετύχετε πολλά σε οικονομικές διαπραγματεύσεις και συμφωνίες οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο. Η ανάγκη σας για απόκτηση αγαθών μπορεί να σας οδηγήσει σε σπατάλες και πρέπει να είστε προνοητικοί. Με τη Νέα Σελήνη της Τρίτης θα ευνοηθούν οι υπογραφές συμβολαίων και οι επενδύσεις και θα μπορέσετε να αυξήσετε το εισόδημά σας σε σύντομο χρονικό διάστημα. Την Τρίτη, επίσης, εισέρχεται η Αφροδίτη στον Αιγόκερω και η επικοινωνία με οικείους θα είναι πιο ευχάριστη, ενώ θα ευνοηθεί το εμπόριο και ό,τι αφορά τη γνώση. Με την επιστροφή του Ποσειδώνα σε ορθή πορεία οι γεννημένοι το 2ο δεκαήμερο θα είστε οι ευνοημένοι του ζωδίου και θα είναι ιδανική εποχή για φλερτ και ερωτικό παιχνίδι. Οι Σκορπιοί του 3ου δεκαημέρου πρέπει να είστε πάρα πολύ προσεχτικοί στις μετακινήσεις και τις εμπορικές συμφωνίες.

ΤΟΞΟΤΗΣ [23.11/21.12]

week

Με την είσοδο του Ήλιου στο ζώδιό σας την Παρασκευή ξεκινά ο μήνας των γενεθλίων σας, μια πολύ σημαντική φάση της ζωής σας, καθώς πέφτει και η Νέα Σελήνη στο ζώδιό σας, που σημαίνει πως είναι ιδανική περίοδος για να αναγεννηθείτε, αφήνοντας πίσω οτιδήποτε προκαλεί στασιμότητα. Κάθε είδους νέα ξεκινήματα θα ευνοηθούν, οπότε θέστε στόχους, βάζοντας σε προτεραιότητα τις προσωπικές σας ανάγκες και επιθυμίες. Από την Τρίτη, που εισέρχεται η Αφροδίτη στον Αιγόκερω, αλλάζει σημαντικά η πορεία των οικονομικών σας και θα δείτε προσπάθειες προηγούμενων μηνών να καρποφορούν. Την Τετάρτη επιστρέφει ο Ποσειδώνας σε ορθή πορεία και έπειτα από πολλούς μήνες παρεξηγήσεων και ασυνεννοησίας με κάποια μέλη της οικογένειας θα είναι πιο εύκολη η επίλυση των προβλημάτων. Οι Τοξότες που είστε γεννημένοι το 3ο δεκαήμερο είστε αγχωμένοι με τα οικονομικά σας και μπορεί να κάνετε σπασμωδικές ενέργειες που δεν θα σας ωφελήσουν. Για τους Αιγόκερους του 1ου δεκαημέρου ξεκινά μια φάση εσωστρέφειας, κατά την οποία θα ρίξετε το βάρος στη βελτίωση του ψυχισμού σας, επουλώνοντας πληγές του παρελθόντος. Η Νέα Σελήνη της Τρίτης στον Τοξότη ευνοεί την έναρξη συνεδριών με έναν σύμβουλο ψυχικής υγείας και την ενασχόληση με πράγματα που θα ενδυναμώσουν την πίστη στον εαυτό σας. Την Τρίτη εισέρχεται η Αφροδίτη στο ζώδιό σας και θα ασχοληθείτε περισσότερο με την εμφάνισή σας, προκειμένου να ανακτήσετε την αυτοπεποίθησή σας. Με την επιστροφή του Ποσειδώνα σε ορθόδρομη πορεία οι γεννημένοι το 2ο δεκαήμερο μπορείτε να βάλετε μια τάξη στις σκέψεις σας και να προωθήσετε τις ιδέες σας με επιτυχία. Μπερδεμένοι είστε εσείς του 3ου δεκαημέρου με τα αισθηματικά σας και δεν μπορείτε να πάρετε αποφάσεις που θα αλλάξουν τη ζωή σας. Κάτι σας κρατά στάσιμους και πρέπει να δουλέψετε με τον εαυτό σας.

από τη μα ρ ιβ ίκυ καλλέ ρ γ η (s tar f ax@ li f o. g r )

92 lifo – 21.11.19

ζωή, κοινοί στόχοι και εφαρμογή σχεδίων υπό τη θετική επιρροή του Ήλιου, που περνά την Παρασκευή στον Τοξότη, θα ικανοποιήσουν τις προσδοκίες των γεννημένων το 1ο δεκαήμερο. Η Νέα Σελήνη της Τρίτης, επίσης στον Τοξότη, αποτελεί ιδανική στιγμή για να ξεκινήσετε ένα εγχείρημα που έχετε στα σκαριά και οποιαδήποτε ομαδική δραστηριότητα. Οι Υδροχόοι του 2ου δεκαημέρου θα ευνοηθείτε με την επιστροφή του Ποσειδώνα σε ορθόδρομη πορεία σε οικονομικό επίπεδο, καθώς οι διαπραγματεύσεις σας θα είναι σαφείς. Μυστικά και αποκαλύψεις θα κλονίσουν την εμπιστοσύνη των γεννημένων το 3ο δεκαήμερο και θα είναι ένα διάστημα μοναχικότητας. Επαναπροσδιορίστε τις σχέσεις σας και αποφύγετε όσους έχουν μοναδικό στόχο να επωφεληθούν από εσάς. Μπορεί η διαδικασία να είναι αρκετά ψυχοφθόρα, είναι όμως ο μόνος τρόπος να απαλλαγείτε από το όποιο βάρος.

Η καριέρα και οι φιλοδοξίες σας θα αποτελέσουν προτεραιότητα το προσεχές διάστημα, καθώς την Παρασκευή εισέρχεται ο Ήλιος στον Τοξότη, φωτίζοντας τον τομέα της φήμης. Την Τρίτη, η Νέα Σελήνη, επίσης στον Τοξότη, δίνει ευκαιρίες για επιτυχίες και αν προωθήσετε τα προσόντα σας στις σωστές κατευθύνσεις θα βγείτε κερδισμένοι. Ιδανική στιγμή για το ξεκίνημα μιας διαφημιστικής καμπάνιας ή για μια ερωτική σχέση με πρόσωπο ισχύος. Οι γεννημένοι το 2ο δεκαήμερο θα έχετε μια πιο σαφή εικόνα όσον αφορά τις ανάγκες και τις προσδοκίες σας, οπότε θα μπορέσετε να κυνηγήσετε συγκεκριμένους στόχους. Η κοινωνική σας ζωή θα είναι αρκετά καλή, ενώ θα γνωρίσετε νέα πρόσωπα που θα προσελκύσουν το ενδιαφέρον σας. Οι Ιχθύες του 3ου δεκαημέρου, στην προσπάθειά σας να ικανοποιήσετε τις επιθυμίες τρίτων, έχετε αφήσει στην άκρη τις δικές σας και αυτό πρέπει να το κοιτάξετε εγκαίρως, ώστε να αποφευχθούν έντονα ξεσπάσματα.

Σχέσεις και συνεργασίες στο επίκεντρο της προσοχής των γεννημένων το 1ο δεκαήμερο και θα έχετε κάποια θετικά νέα από την Τρίτη που εισέρχεται η Αφροδίτη στον Αιγόκερω. Ιδανική εποχή για να δώσετε έμφαση στον γάμο σας ή σε μια μακροχρόνια σχέση, καθώς και για να λύσετε παρεξηγήσεις με συνεργάτες ή οικεία πρόσωπα. Την Τρίτη, επίσης, πραγματοποιείται η Νέα Σελήνη στον Τοξότη και, καθώς κυβερνά τον επαγγελματικό τομέα, όσοι ξεκινήσετε τη δική σας επιχείρηση ή όσοι βάλετε σε εφαρμογή ένα σημαντικό εγχείρημα θα ευνοηθείτε αρκετά. Επίσης, μπορείτε να ασχοληθείτε με τη φυσική σας κατάσταση. Με την επιστροφή του Ποσειδώνα σε ορθή πορεία αρχίζουν να υποχωρούν τα εμπόδια σε ταξίδια, σπουδές και προώθηση ιδεών για εσάς του 2ου δεκαημέρου. Οι Καρκίνοι του 3ου δεκαημέρου μπορεί να δώσετε τέλος σε μια συνεργασία ή ακόμα και στη σχέση σας, αν νιώσετε πιεσμένοι.

Ένα ταξίδι που προκύπτει θα σας δώσει την ευκαιρία να προβάλετε τις δεξιότητες ή τις υπηρεσίες σας και θα ικανοποιήσει τις προσδοκίες των γεννημένων το 1ο και 3ο δεκαήμερο. Την Τρίτη εισέρχεται η Αφροδίτη στον Αιγόκερω και καθώς θα διανύει τον τομέα της γνώσης, θα είναι μια καλή εποχή για όσους ασχολείστε με νομικές υποθέσεις, σπουδές και επιχειρηματικές υποθέσεις. Την ίδια μέρα πραγματοποιείται η Νέα Σελήνη στον Τοξότη και αποτελεί μια καλή στιγμή για να ξεκινήσετε μια ερωτική σχέση ή να ανακαλύψετε μια νέα πηγή εσόδων. Αποφύγετε τις εντάσεις με οικείους, ώστε μην αποπροσανατολιστείτε από τον στόχο σας. Οι Ταύροι του 2ου δεκαημέρου, μέσω της συλλογικής προσπάθειας, θα καταφέρετε να υλοποιήσετε ένα πλάνο που το μελετάτε εδώ και αρκετό καιρό και από την Τετάρτη, που επιστρέφει ο Ποσειδώνας σε ορθή πορεία, θα δώσετε έμφαση στις σχέσεις με φιλικά σας πρόσωπα. Μυστικοί έρωτες, κοινοί πόροι και συνεργασίες θα είναι το βασικό μέλημα των γεννημένων το 1ο δεκαήμερο και κάποιες εξελίξεις θα σας δώσουν ώθηση για την υλοποίηση ενός σχεδίου. Με την είσοδο της Αφροδίτης στον Αιγόκερω την Τρίτη, τα οικονομικά σας μπορεί να βελτιωθούν μέσω μιας ασφάλειας ή μιας κληρονομιάς, ενώ την ίδια μέρα η Νέα Σελήνη στον Τοξότη θα ευνοήσει την έναρξη μιας συνεργασίας. Ιδανική στιγμή για γάμο ή επισημοποίηση της σχέσης σας. Με την επιστροφή του Ποσειδώνα σε ορθόδρομη πορεία οι στόχοι των γεννημένων το 2ο δεκαήμερο γίνονται πιο ξεκάθαροι και θα μπορείτε πλέον να διακρίνετε όσους έχουν ειλικρινείς βλέψεις από αυτούς που θα προσπαθήσουν να σας εξαπατήσουν σε επαγγελματικό ή προσωπικό επίπεδο. Οι Δίδυμοι του 3ου δεκαημέρου είστε απασχολημένοι με τα ερωτικά σας, όμως κάποια οικονομικά προβλήματα επηρεάζουν τη διάθεση και συνεπώς τη σχέση σας.

Με την οικογένεια και το σπίτι θα ασχοληθείτε οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο με την είσοδο του Ήλιου στον Τοξότη την Παρασκευή και θα έχετε την ευκαιρία να έρθετε πιο κοντά στα αγαπημένα σας πρόσωπα. Τώρα είναι η εποχή για να γίνουν κάποιες αλλαγές στον χώρο σας που θα τον κάνουν πιο cozy και θα του προσδώσουν θαλπωρή. Την Τρίτη, η Νέα Σελήνη στον Τοξότη δίνει ευκαιρίες για νέα ξεκινήματα και είναι μια καλή στιγμή για αγορά κατοικίας ή έναρξη μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας. Την Τρίτη, επίσης, εισέρχεται η Αφροδίτη στον Αιγόκερω, που σημαίνει πως η ερωτική σας διάθεση θα είναι αυξημένη, όπως και η ανάγκη σας για ψυχαγωγία. Οι Παρθένοι του 2ου δεκαημέρου δώστε έμφαση στην προώθηση των υπηρεσιών ή των προϊόντων σας, καθώς την Τετάρτη επανέρχεται και ο Ποσειδώνας σε ορθή πορεία, οπότε θα είναι πιο ξεκάθαρες οι συνεννοήσεις σας.

Sudoku No 613 9

6 3 2 7 2 1 5 6 4 1

4 8 4

3 7

5 1 4 5 9 8

3

Η λύση του προηγούμενου 2 1 5 8 7 9

6 9 4 3 5 2

7 8 3 6 4 1

5 6 7 4 1 3

4 3 9 7 2 8

1 2 8 5 9 6

9 4 2 1 3 7

3 7 6 2 8 5

8 5 1 9 6 4

6 1 2 9 5 7 8 4 3 4 8 9 2 6 3 5 1 7 3 7 5 8 1 4 6 9 2

Τις επόμενες μέρες η αισιοδοξία σε συνδυασμό με τις επικοινωνιακές δεξιότητες θα δώσουν το προβάδισμα τους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο, καθώς την Παρασκευή εισέρχεται ο Ήλιος στον Τοξότη και θα είναι μια καλή εποχή για εμπορικές συναλλαγές και μετακινήσεις. Η Νέα Σελήνη της Τρίτης, επίσης στον Τοξότη, σηματοδοτεί την έναρξη ενός νέου κύκλου που μπορεί να αφορά σπουδές ή μια καινούργια επαγγελματική συμφωνία. Την Τρίτη, με την είσοδο της Αφροδίτης στον Αιγόκερω, θα γίνετε πιο τρυφεροί με τα αγαπημένα σας πρόσωπα, ενώ θα αφοσιωθείτε στην οικογένεια. Οι Ζυγοί του 2ου δεκαημέρου, έπειτα από πολλούς μήνες ασάφειας στα επαγγελματικά, μπορείτε να προωθήσετε τις ιδέες και τα ταλέντα σας με επιτυχία από την Τετάρτη που επιστρέφει ο Ποσειδώνας σε ορθόδρομη πορεία. Η επαναστατικότητα των γεννημένων το 3ο δεκαήμερο θα δημιουργήσει εντάσεις στην οικογένεια.

21.11.19 – lifo

93

α΄ πρόσωπο week

M.Hulot: Ενώ αναμένεται το φετινό χριστουγεννιάτικο «Christmas Corkers», αναρωτιέμαι πόσα επεισόδια θα επέτρεπαν να παίξουν στην ελληνική τηλεόραση από ένα σόου όπως το βρετανικό «Mrs Brown’s Boys», με την ιδιαιτέρως «πικάντικη» γλώσσα και τα real time αστεία που ξεφεύγουν αρκετά από τα όρια του politically correct. Αν κρίνεις από αυτά που μπορεί να δεις, τσεκάροντας το εβδομαδιαίο πρόγραμμα, δύσκολα θα άφηναν να γυριστεί δεύτερο επεισόδιο.

Γεωργία Παπαστάμου: Κάτω από ποια πέτρα ήμουν ακριβώς και δεν είχα πάρει χαμπάρι τα βίντεο από την κουζίνα του Bon Appétit; Την Claire να φτιάχνει «γκουρμέ» oreo και σπιτικά twix, τον Brad να κάνει εκνευριστικά σχόλια, τον Chris Morocco να επικροτεί σταθερά την ποσότητα αλατιού στα μπισκότα! Το κανάλι του Bon Appétit στο YouTube είχε γίνει στα μουλωχτά το καλύτερο ριάλιτι της χρονιάς και δεν μου το είχε πει κανείς.

Αλέξανδρος Διακοσάββας: Περιμένω με ανυπομονησία την ταινία Το θαύμα της θάλασσας των Σαργασσών του Σύλλα Τζουμέρκα. Για κάποιον λόγο το τρέιλερ μού έχει κινήσει τρομερά την περιέργεια για τη νέα ταινία του Έλληνα σκηνοθέτη − ειδικά η πάντα εξαιρετική Αγγελική Παπούλια σε ρόλο badass αστυνομικού. Για να δούμε...

Θοδωρής Αντωνόπουλος: Δεν υπήρξε καμία εξαναγκαστική επαφή μεταξύ του φερόμενου ως δράστη και του φερόμενου ως θύματος, ούτε και ναρκωτικές ουσίες ανιχνεύθηκαν στο αίμα τους, δήλωσε ο ειδικός πραγματογνώμονας και διευθυντής των Διαπιστευμένων Εργαστηρίων Δικανικής Γενετικής DNAlogy δρ. Γιώργος Φιτσιάλος. Η εν λόγω έκθεση θα κατατεθεί στο δικαστήριο τις αμέσως επόμενες μέρες. Εφόσον αληθεύουν τα νέα δεδομένα που αφορούν την καταγγελία περί βιασμού οδηγού ταξί από τον ηθοποιό Γιώργο Καρκά −υπόθεση για την οποία παραμένει προφυλακισμένος έναν ολόκληρο χρόνο−, δημιουργούνται εύλογα ερωτήματα για τη σπουδή με την οποία αποφασίστηκε ο εγκλεισμός του, και μάλιστα με αιτιολογίες που ελέγχονται όχι μόνο ως αστήρικτες αλλά και ως ευθέως ομοφοβικές.

Χρήστος Παρίδης Το 2017 η Σρι Λάνκα έχασε το λιμάνι της Χαμπάντοτα λόγω χρεών δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Κίνα. Τώρα ήρθε η σειρά της Κένυας, καθώς, επίσης λόγω χρεών απέναντι στην Κίνα, κινδυνεύει να χάσει το σημαντικότερο και στρατηγικής σημασίας λιμάνι της Μομπάσα. Στην Ελλάδα, ως γνωστόν, αφεντικά στον Πειραιά είναι οι Κινέζοι. Στα ’70s, όταν είχε ανακοινωθεί ότι ο κινεζικός πληθυσμός είχε ξεπεράσει τα 800 εκατ., παιζόταν μια γαλλική κωμωδία στην οποία ορδές χαμογελαστών, άκακων Κινέζων στρατιωτών παρέλαυναν ειρηνικά στο Παρίσι, ενώ η μορφή του Μάο αντιπαραβαλλόταν με τον Πύργο του Άιφελ. Τελικά, η κυριαρχία τους έρχεται μέσω θαλάσσης. Όσο εμείς διαδηλώνουμε εναντίον των Αμερικανών, εκείνοι κάνουν το κουμάντο τους χωρίς να δίνουν (πολιτικό) λογαριασμό σε κανέναν.

μικρές εξομολογήσεισ από τους συντάκτες της lifo

94 lifo – 21.11.19

Άρης Δημοκίδης: Πράγματα που μου άρεσαν αυτές τις μέρες: Η νίκη Τσιτσιπά / Το πρώτο solo τραγούδι της Me///o (της Μαριάνθης απ’ τις Marsheaux), σε συνεργασία με τον Nikonn, το «Red Light» / Η νέα ταινία του Ζαχαρία Μαυροειδή Απόστρατος / Το κόμικ του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης: ο Γιώργος Γούσης, ο Παναγιώτης Πανταζής/ Pan Pan και η Γεωργία Ζάχαρη δημιούργησαν ένα πρωτότυπο graphic novel 180 σελίδων που κλείνει μέσα του όλη την ιστορία του φεστιβάλ, των ανθρώπων του και της ίδιας της Θεσσαλονίκης. (Περισσότερα στο σάιτ Μικροπράγματα)

ρώτα την απο τη λενα φουτσιτζη

Αγαπητή «Α,μπα»: Πότε σταματάει να είναι ένα άθλιο χιουμοράκι όλο αυτό; Η μητέρα μου με προσέβαλε. Είχαμε μια συζήτηση με τη μάνα μου κυριολεκτικά πριν από 10 λεπτά και είπε κάτι που με ενόχλησε σε βαθμό προσβολής. Είδε ένα ωραίο μελαχρινό παιδί στην τηλεόραση και μου είπε: «Να, ένα τέτοιο παιδί δεν μπορείς να μου φέρεις; Μου φέρνεις ό,τι να ’ναι, ρε κορίτσι μου». Μένω σαν παγωτίνι ξεχασμένο στην κατάψυξη για χρόνια. Της απαντάω: «Ε, βρίσκω, αλλά τελειώνει στον έναν μήνα γιατί δεν ταιριάζουμε και χωρίζουμε». Και γυρνάει και μου λέει επί λέξει: «Αφού τους κάθεσαι νωρίς, λογικό είναι». Και μένω σαν οικογενειακό τρίλιτρο παγωτό με γεύση πίκρας, απογοήτευσης και μπόλικη ντροπή που η ίδια μου η μάνα μού μίλησε με τέτοιον τρόπο. Δεν της απάντησα όπως θα ήθελα. Σκάλωσα και της είπα κάτι αόριστο τύπου: «Αυτό που λες είναι σεξιστικό και άσχημο. Δεν έχει να κάνει με το ότι τους κάθομαι πολύ νωρίς». Θέλω, λοιπόν, να σε ρωτήσω γιατί μου μίλησε έτσι. Θεωρείς ότι οι σεξουαλικοί σύντροφοι που μπορεί να έχει μια κοπέλα είναι θέμα στο οποίο πρέπει να ανακατεύεται μια μάνα; Έχω μπερδευτεί πολύ με τη δίλεπτη αυτή συζήτηση που είχα και ένιωσα πολύ άσχημα για τον εαυτό μου. Να σημειωθεί ότι είμαι 22 χρονών, φοιτήτρια, και έχω καλές σχέσεις με τη μητέρα μου. Να προσθέσω ότι ο τόνος στη φωνή της ήταν χιουμοριστικός. Όμως δεν γίνεται προσβλητικό γενικά για μια γυναίκα όλο αυτό και δεν είναι ακόμα χειρότερο όταν κάτι τέτοια σχόλια τα κάνει μια μάνα στην κόρη της; -Μπερδεμένο οικογενειακό παγωτάκι. απαντηση α,μπα

Αν μαζεύαμε όλες οι κόρες τις τεράστιες και ανέμελες προσβολάρες σε μέγεθος παγόβουνου που έχουμε ακούσει από τις μητέρες μας όλα αυτά τα χρόνια, από αυτές που χτυπάνε κατευθείαν εκεί όπου πονάει, θα είχαμε λύσει το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Οπότε, η ερώτηση είναι «γιατί οι μάνες κάνουν αναίσθητα σχόλια που προσβάλλουν τις κόρες τους», και δεν ξέρω αν υπάρχει μια απάντηση που καλύπτει όλες τις περιπτώσεις. Ξέρω μόνο ότι είναι πολύ κοινό. Υποψιάζομαι ότι η απάντηση είναι αρκετά απλή: επειδή μπορούν. Νιώθουν ότι το δικαιούνται. Ίσως τίθεται θέμα εξουσίας. Ίσως θέμα ανταγωνισμού. Ίσως και ταύτισης. Περισσότερο μου φαίνεται θέμα προνομίου πάντως. Νομίζουν ότι μετά από τόσες αποφάσεις που έχουν πάρει για εμάς, είναι σαν να τους ανήκουμε, δεν είμαστε ακριβώς άνθρωποι αλλά κάτι που μοιάζει με ένα πολύ έξυπνο κατοικίδιο. Θα στενοχωριόταν μια πολύ έξυπνη γατούλα αν έκανες αστείο ότι κάθεται σε όλους τους γάτους της γειτονιάς με την πρώτη; Συνδέεται τόσο πολύ η ύπαρξή τους με τη μητρότητα, που δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν τον εαυτό τους από τα παιδιά τους. Δεν είναι άνθρωποι που έτυχε να κάνουν παιδιά (κάτι καθόλου, μα καθόλου πρωτότυπο), είναι μάνες και τα παιδιά τους είναι δικά τους με έναν ελαφρώς ανθυγιεινό τρόπο.

Αγαπητή «Α,μπα»: Ο σύντροφός μου έρχεται σε οργασμό μόνο όταν αυτοϊκανοποιείται. Σκέφτομαι ότι δεν είμαι αρκετά καλή. Θα είμαι αρκετά σύντομη στην ερώτησή μου, μια και είναι σεξουαλικού περιεχομένου. Ο σύντροφός μου δεν μπορεί να έρθει σε οργασμό με τη σεξουαλική επαφή και γενικά με οποιαδήποτε πράξη πέρα από την αυτοϊκανοποίηση, παρά τους πειραματισμούς και την πρόθεση και των δυο μας να δοκιμάσουμε πράγματα. Και σε προηγούμενες σχέσεις του υπήρχε αυτό το θέμα. Ο ίδιος επιμένει ότι περνάει υπέροχα και δεν καταλαβαίνει γιατί με απασχολεί, εφόσον ικανοποιείται σε αυτόν τον τομέα, αλλά εγώ σκέφτομαι είτε ότι δεν είμαι αρκετά καλή είτε ότι χάνει ένα τόσο όμορφο συναίσθημα που, ακριβώς επειδή δεν το έχει βιώσει, αγνοεί πόσο δυνατό είναι, γι’ αυτό και δηλώνει πως δεν τον πειράζει. Ειλικρινά, δεν ξέρω πώς να το διαχειριστώ.

-Ανώνυμη απαντηση α,μπα

Εσύ περνάς καλά στο σεξ μαζί του; Αυτό μόνο μπορείς να διαχειριστείς. Φυσικά, το ένα εξαρτάται από το άλλο, αλλά, αν σου λέει ότι είναι εντάξει, δεν είναι δική σου δουλειά να το αμφισβητείς. Άλλο να μην μπορεί να κάνει σεξ, άλλο να μην έρχεται σε οργασμό και άλλο να επιμένεις εσύ στο πώς πρέπει να έρχεται κάποιος άλλος σε οργασμό. Δεν μπορείς εσύ να αποφασίσεις τι χάνει ο άλλος και τι όχι και να τον πιέζεις να κάνει αυτό που πιστεύεις ότι χάνει. Κι αυτό το «δεν είμαι καλή»… ρε παιδιά. Τι καλή να είσαι; Είσαι καλή ανάλογα με το αν αρέσεις στον άλλον; Στον κάθε τυχαίο άλλον; Τι είναι ο κάθε άλλος για να βάζει βαθμολογία; Δεν είναι τριγωνομετρία. Είσαι καλή στην αναπνοή; Στο μάσημα; Στη λεκάνη της τουαλέτας; Ανθρώπινη έκφραση είναι, όπως κάνεις τις άλλες, κάνεις κι αυτήν. Με τον χαρακτήρα και τα κυβικά σου. Αν αρέσει στον άλλον, οk, αλλιώς θα βρεις παράλλον, που θα του αρέσει και μάλιστα πολύ.

στειλτε τισ δικεσ σας ερωτησεις και διαβαστε περισσοτερεσ απαντησεισ στο ampa.lifo.gr

ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΊ Το νέο βιβλίο του Στάθη Τσαγκαρουσιάνου

Κυρίως όμως το βιβλίο αυτό είναι ένα tour de force ως προς το ύφος του – με μια γλώσσα μεστή και δωρική, αστραφτερή σαν λάμα και γεμάτη ποιητικές αντηχήσεις.

ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ

ας φυσά τώρα

Το νέο βιβλίο του Στάθη Τσαγκαρουσιάνου είναι γραμμένο σε πρώτο πρόσωπο – δίχως αναστολές και δίχως απολογίες. Με σχεδόν εργαστηριακό βλέμμα καταγράφει την αγριότητα και την ομορφιά που ενυπάρχουν σε κάθε ζωή· τα τεχνάσματα και τα κατά συνθήκην ψεύδη που χύνονται σαν μέλι στην παντόφλα της δημοσιογραφίας και των social media.

210

ΣΤΑΘΗΣ ΤΣΑΓΚΑΡΟΥΣΙΑΝΟΣ

Είναι μια απόλαυση να το διαβάζεις: τόσο το πρώτο μέρος που συγκεφαλαιώνει τις αφηγήσεις του Νησιού, όσο και το δεύτερο μέρος που μιλά για τον ερχομό στη μεγάλη πόλη.

ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ & ΣΤO www.lifoshop.gr 21.11.19 – lifo

95