Τεύχος 629

οφορίας κλ

12.12.2019

2005

2019

λοφορίας υκ

free press

ρόνια κ υ •χ

ολα για την αθηνα! δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ κυκλοφορει καθε πεμπτη

ρόνια κ •χ

Ένα αφιέρωμα στην έκθεση για τον Christian Zervos στο Μουσείο Μπενάκη

Alexander Calder. Άτιτλο [Η αράχνη], 1946. Σινική μελάνη αραιωμένη. Musée Zervos, Vézelay, MZ 883. David Alexander Calder © Adagp, Paris/ OΣΔΕΕΤΕ 2019

ΟΙ ΒΛΆΧΟΙ ΤΗΣ ΗΠΕΊΡΟΥ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΙΛΟΎΝ ΠΙΑ ΒΛΆΧΙΚΑ, ΟΙ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΉΤΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ 2030 ΚΑΙ ΈΝΑ ΣΑΦΆΡΙ ΣΤΟ ΠΆΡΚΟ ΜΑΣΆΙ-ΜΑΡΆ ΤΗΣ ΚΈΝΥΑΣ

POSTS ΓΡAΜΜΑΤΑ E-MAILS α π ό τ η lif o t ea m

feedback628

Oι αντιδράσεις που δημιούργησαν τα άρθρα και τα posts μας την περασμένη εβδομάδα.

*Στείλτε μας Feedback: feedback@lifo.gr

☛ Το κείμενο του Κάρλος Ζουρουτούζα για τους Βλάχους της Ηπείρου που δεν μιλούν πια βλάχικα ήταν ένα από αυτά που ξεχώρισαν την περασμένη εβδομάδα στην ιστοσελίδα της LiFO. Ανάμεσα στα πολλά σχόλια που συγκέντρωσε, αξίζει να σταθούμε σε αυτό που έκανε ο χρήστης Γράφων, ο οποίος ανέφερε τα εξής: «Κάποτε η Αρβελέρ μιλούσε με έναν Σαρακατσάνο, ο οποίος της είπε “εμείς κρατάμε τις παραδόσεις μας χιλιάδες χρόνια τώρα” και η ίδια τού απάντησε “γι’ αυτό και δεν εξελιχθήκατε χιλιάδες χρόνια τώρα”. Οι λαοί, οι πολιτισμοί, τα έθνη και οι γλώσσες υπάρχουν όσο έχουν δυναμική. Δεν μπαίνουν σε μουσείο. Στην Ελλάδα, όμως, έχουμε το οξύμωρο να θαυμάζουμε τη δυναμική όλων των άλλων και τη δική μας να τη βαφτίζουμε “εθνικισμό”... Τα εθνικά κράτη που διά της ομοιογένειας έφεραν τη μείωση των πολέμων σε σχέση με τις πολυεθνικές αυτοκρατορίες, καλώς ή κακώς, έχουν κεντρομόλες δυνάμεις και όχι φυγόκεντρες. Αν θέλουμε συγκίνηση για τον αυτοστιγματισμό, ας μιλήσουμε και για την ελληνική γλώσσα που χάθηκε από τα βουνά του Πόντου ή την Αστόρια». Με αφορμή το σχόλιο αυτό, ο χρήστης Byzantine Justice έγραψε: «Οι Σαρακατσάνοι μπορεί να κράτησαν τις παραδόσεις τους, αλλά ανέπτυξαν και μια δυναμική που τους έφτασε σε όλη τη Νότια Βαλκανική, από τη Στερεά Ελλάδα μέχρι και τη Βουλγαρία, και τους έκανε να συμμετάσχουν σε όλους τους μεγάλους εθνικούς αγώνες, από την Επανάσταση έως τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατά την κ. Αρβελέρ, το να κρατάς τις παραδόσεις σου σημαίνει ότι δεν εξελίσσεσαι. Αν και αμφιβάλλω ότι στην περίπτωση του Σαρακατσάνου τού το είπε κατάμουτρα. Εξάλλου, πολλές από τις ιστορίες της είναι απλώς οχήματα για bon mots. Και αναρωτιέμαι αν θα είχε το θράσος να πει κατάμουτρα το ίδιο, δηλαδή το ότι “επειδή κρατήσατε τις παραδόσεις σας δεν εξελιχθήκατε για χιλιάδες χρόνια”, και σε άλλες εθνικές και κοινωνικές ομάδες της Ευρώπης που τηρούν πεισματικά τα ήθη και τα έθιμά τους, όπως οι Λάπωνες, οι Ιρλανδοί Travelers, οι Σκωτσέζοι των Highlands ή ακόμη και οι Εβραίοι. Εκτός κι αν όλοι αυτοί είναι “Ευρωπαίοι”, οπότε εκεί ισχύουν άλλα στάνταρ. Σε κάθε περίπτωση, θα μπορούσε να προσθέσει κανείς ότι, όπως η τήρηση των παραδόσεων δεν είναι απαραίτητα οπισθοδρόμηση, αντίστοιχα και η αλλοτρίωση δεν σημαίνει οπωσδήποτε πρόοδο». ☛ Στα ενθαρρυντικά μηνύματα όσον αφορά τις επενδύσεις στην αιολική ενέργεια

αναφέρθηκε η Μάχη Τράτσα. Ο χρήστης Peter Griffin έκανε τις ακόλουθες παρατηρήσεις: «Είκοσι χρόνια τώρα είναι η περίοδος εγγυημένης υψηλής απόδοσης από τους κατασκευαστές και οι ανεμογεννήτριες δεν αχρηστεύονται αλλά συνεχίζουν κανονικά. Τι προτιμάτε δηλαδή; Τον λιγνίτη, όπως στην Κοζάνη; Πολύ ωραία τότε! Ας πάτε εκεί να μείνετε και θα καταλάβετε τι σημαίνει καταστροφή του περιβάλλοντος και καρκίνος. Εκεί όλες οι οικογένειες έχουν 2-3 κρούσματα καρκίνου. Εκεί ο κόσμος πεθαίνει για να έχετε εσείς ρεύμα, να μπαίνετε στο Ίντερνετ και να το παίζετε οικολόγοι. Ο λιγνίτης σημαίνει θάνατο. Ακόμα καλύτερη λύση θα ήταν σε κάθε νησί να υπάρχει ένα εργοστάσιο λιγνίτη και να βγάζει το φουγάρο μαύρο καπνό μέρα-νύχτα. Για να δούμε τότε ποιος θα λέει τα βροντερά του “όχι” στις ανεμογεννήτριες! Βγαίνουν όλοι με τα πανό και διαδηλώνουν υπέρ της Γκρέτα και μετά εναντίον των ανεμογεννητριών. Αυτά τα δύο δεν ταιριάζουν: ή θα είσαι οικολόγος και υπέρ των ανανεώσιμων πηγών ή θα είσαι υπέρ του λιγνίτη. Το να το παίζεις οικολόγος όταν το ρεύμα σού έρχεται από κάπου όπου πεθαίνουν άνθρωποι εξαιτίας της διαδικασίας ή το να καις στην τοπική μονάδα πετρέλαιο και να συμβάλλεις στο φαινόμενο του θερμοκηπίου δεν είναι η λύση». ☛ Για το σαφάρι που έκανε στο εθνικό πάρκο της Κένυας, Μασάι-Μάρα, έγραψε ο Στέλιος Βαρβαρέσος. Με αφορμή αυτό το κείμενο ο Zuri2020 σημείωσε τα εξής: «Όπως σε όλα τα εθνικά πάρκα της Κένυας, έτσι και στο Μασάι-Μάρα υπάρχουν τρεις διαφορετικές τιμές εισιτηρίων, οι οποίες διαμορφώνονται με βάση το αν είσαι resident (εκπατρισμένος με άδεια παραμονής), non resident ή citizen, δηλαδή πολίτης. Επίσης, η χρέωσή τους είναι ημερήσια, δηλαδή κάθε επιπλέον μέρα παραμονής χρεώνεται έξτρα. Βέβαια, οι Κενυάτες πληρώνουν πολύ χαμηλότερο εισιτήριο εισόδου στο Μασάι-Μάρα και πολύ καλά κάνουν! Εξίσου καλό θα ήταν να διαμορφωθεί μια αντίστοιχη διαστρωμάτωση εισιτηρίων για τα δικά μας τουριστικά αξιοθέατα, προκειμένου να ενισχύεται η επισκεψιμότητά τους από τα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα. Στην Κένυα, όμως, υπάρχουν εξίσου πανέμορφα δεκάδες εθνικά πάρκα που μπορεί να επισκεφτεί κανείς. Ωστόσο, επειδή είναι τόσο πολλά και πανέμορφα (ένα εκ των οποίων, μοναδικό στο είδος του, βρίσκεται στο κέντρο της πόλης του Ναϊρόμπι), δεν τα γνωρίζουν όλα τα ταξιδιωτικά πρακτορεία, γι’ αυτό και προτείνουν το Μασάι-Μάρα, τη ναυαρχίδα των εθνικών πάρκων».

free press Eβδομαδιαίος οδηγός της Αθήνας. Κυκλοφορεί κάθε Πέμπτη.

12.12.19 – lifo

5

Index #629

www.lifo.gr

ΣΤΗΛΕΣ Το αγκάθι της ΑΟΖ και των απειλών του Ερντογάν από τh βασιλικη σιουτη

Τα φώτα των Χριστουγέννων και το τέλος του πλανήτη από τον νικολα σεβαστακη

11

«Ιστορία γάμου»: Οι χωρισμένοι δεν γιορτάζουνε ποτέ

14

Πώς το viral «Ο βιαστής είσαι εσύ» μου έφτιαξε τον μήνα!

από τον δημήτρη πολιτάκη

από τη βιβιαν στεργιου

18 18

ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

εκδοτης

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικός διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ commercial director Πηνελόπη Μουλά διευθυντής lifo.gr Θανάσης Χαραμής διευθυντής mikropragmata.lifo.gr Άρης Δημοκίδης

ΘΕΜΑΤΑ

διευθυντής εντυπης εκδοσης Τάσος Μπρεκουλάκης σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος αrt director Χρήστος Τζοβάρας

ΤΙ ΒΙΒΛΙΟ ΝΑ ΣΟΥ ΠΑΡΩ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΙΟΡΤΕΣ;

–––––– ε μπο ρικο τμημα advertising director Γιώτα Αθανασοπούλου digital advertising director Χριστίνα Γιαννοπούλου

64

direct sales director Κώστας Μαντάς chief creative officer Λευτέρης Κεφαλάς direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Κωνσταντίνα Τριανταφύλλου senior digital campaign manager Ελένη Γκοβάτσου

73 ΥΠΈΡΟΧΑ ΒΙΒΛΊΑ ΠΟΥ ΜΌΛΙΣ

digital campaign manager Αγγελική Λάζου client service coordinator Ξένια Στασινοπούλου (xenia@lifo.gr)

ΚΥΚΛΟΦΌΡΗΣΑΝ

––––––

76

ΓΙΟΡΤΕΣ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

108

ψηφιακή ανάπτυξη/προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου, Σπύρος Γκατζούνας –––––– συν ταξη αρχισυνταξία Αλέξανδρος Διακοσάββας συντακτικη ομαδα Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα (Θέατρο), Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος (Σινεμά), Τάσος Μελεμενίδης (Σινεμά), Γιάννης Κωνσταντινίδης (Εικαστικά), Τίνα Μανδηλαρά (Βιβλίο), Νίκη Μηταρέα (Γεύση), Μερόπη Κοκκίνη, Αναστασία Γαλάνη, Δημήτρης Κυριαζής, Γλυκερία Μπασδέκη, Γιάννης Πανταζόπουλος, Σταυρούλα Παπασπύρου, Γεωργία Παπαστάμου, Μαρία Παππά, Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Φιλιώ Ράγκου, Πάνος Σάκκας, Νικόλας Σεβαστάκης, Κορίνα Φαρμακόρη, Λένα Φουτσιτζή –––––– φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie f., Αναστασία Βουτυροπούλου, Γιώργος Αδάμος

100

ατελιέ αssistant art director Βανέσσα Φερλέ

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΩΡΩΝ ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Νινέττα Γιακιντζή, Μαρούσα Θωμά διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μπέτυ Σπανοπούλου –––––– λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Άλκηστις Γκούμα, Βασίλης Κοτρωνάκης διανομή Άκης Ιωάννου γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου ––––––

40 6 lifo – 12.12.19

κωδικος εντυπου 7639

παρακαλουμε

ανακυκλωστε

12.12.19 – lifo

7

TONIGHT IS THE PRESENT

516 mm x www.apolafste.ypefthina.eneap.gr

8 lifo – 12.12.19

τείτε τις Υποδεχ έρες ερές ημ π μ α λ ο πιο νου με τ abel του χρό c la B kL Walker εχωριστό ie n n h Jo το ξ λαύστε α με και απο h Whisky παρέ . c t o ω c ρόσ πα αυτό S να σας π τούς έ μ η π α γι' αυ τα αγ ό δώρο Το ιδανικ εύονται μαζί. που πορ

x 75.6mm Aπολαύστε υπεύθυνα 12.12.19 – lifo

9

No 1 ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΗ

Πρώτη στην κατηγορία των free press με τριπλάσια διαφορά από το επόμενο Το μοναδικό free press που συμπεριλαμβάνεται στα 15 πιο επιδραστικά ενημερωτικά media της Ελλάδας, σύμφωνα με τη διεθνή μέτρηση του Reuters

Το Νο 1 media brand μεταξύ όλων των free press 5.244.961 unique visitors 41.129.542 page views To lifo.gr συνεχίζει τον καλπασμό του με διπλάσια επισκεψιμότητα από τους ανταγωνιστές του Η official page της LiFO είναι η πιο ισχυρή και μοιρασμένη σελίδα των ελληνικών media με 750.000 likes

Η μεγάλη ψηφιακή επιτυχία

ΟΛΗ Η ΕΛΛΑΔΑ διαβάζει LiFO

5.244.961 UNIQUE VISITORS ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2019

ΠΟΙΟΤΗΤΑ. ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ. ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ 10 lifo – 12.12.19

talk of the town

Το αγκάθι της ΑΟΖ και των απειλών του Ερντογάν Όσα ζήσαμε την περασμένη εβδομάδα.

απ ό τh βασιλ ικη σιουτη

12-18 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2019 T. 629 βασι λ ι κη σι ου τ η — ν ι κολ α σ σ ε βα σ τα κ η σ — δ η μ η τ ρ η σ π ολι τα κ η σ — β ι β ι αν στ εργ ι ου

• Το αγκάθι της ΑΟΖ και των απειλών του Ερντογάν • Τα φώτα των Χριστουγέννων και το τέλος του πλανήτη • «Ιστορία γάμου»: Οι χωρισμένοι δεν γιορτάζουνε ποτέ • Πώς το viral «Ο βιαστής είσαι εσύ» μου έφτιαξε τον μήνα!

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης προσπαθεί με κάθε τρόπο να πάει την ατζέντα εκεί όπου θέλει, αλλά η επικαιρότητα δεν τον αφήνει. Επιχειρεί να καλλιεργήσει την εικόνα μιας κυβέρνησης που έχει πιάσει δουλειά και μεταρρυθμίζει τη χώρα, φέρνει επενδύσεις, καινοτομεί και δημιουργεί κίνητρα για να επιστρέψουν οι νέοι επιστήμονες στην Ελλάδα. Για τον λόγο αυτόν θέλησε να παραστεί ο ίδιος στην εναρκτήρια συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας και να μιλήσει για τη βούληση της κυβέρνησης να συνδεθεί η έρευνα με την οικονομία, γι’ αυτό η κυβέρνηση παρουσίασε το πρόγραμμα «Ελλάδα Ξανά» για τον επαναπατρισμό επιστημόνων του brain drain. Χειροπιαστά αποτελέσματα απ’ όλα αυτά, όμως, για την ώρα δεν υπάρχουν. Ούτε νέες μεγάλες επενδύσεις γίνονται, ούτε οι επιστήμονες επιστρέφουν, ούτε η έρευνα και οι επιστήμες στην Ελλάδα αναβαθμίστηκαν. Αντιθέτως, τα πανεπιστήμια εξακολουθούν να βρίσκονται –τα περισσότερα τουλάχιστον– σε μια κατάσταση 12.12.19 – lifo

11

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

παρακμής λόγω υποχρηματοδότησης, και όχι μόνο. Επίσης, αντί να καθιερώνονται θεσμικά κανόνες αξιοκρατίας για τις διοικητικές θέσεις του Δημοσίου, όπως είχε προεκλογικά δεσμευτεί ο πρωθυπουργός, είδαμε και πάλι να δίνονται σε αποτυχημένους πολιτευτές και πολιτικούς γυρολόγους ως προϊόν συνδιαλλαγής. Ωστόσο αυτός που δρα καταλυτικά στην ελληνική επικαιρότητα το τελευταίο διάστημα δεν είναι άλλος από τον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, καθώς, από τις φραστικές απειλές, έχει περάσει στις πράξεις μετά το μνημόνιο που υπέγραψε με τον Σαράτζ της Λιβύης. Με την παράνομη και παράλογη αυτή συμφωνία, καταπατώντας κάθε έννοια διεθνούς δικαίου, επιχειρεί τώρα να αλλάξει και τον χάρτη της ανατολικής Μεσογείου, για να αποκτήσει η Τουρκία θαλάσσια σύνορα με τη Λιβύη, «εξαφανίζοντας» τα ελληνικά νησιά και τα ελληνικά ύδατα που βρίσκονται ανάμεσα στα δύο κράτη. Η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί να αντιμετωπίσει την κατάσταση μέσω της διπλωματικής οδού και σύμφωνα με τον νόμο. Βασικός σκοπός της, άλλωστε, είναι να μη δημιουργηθεί κλίμα πανικού στη χώρα. Δεν υπάρχει αμφιβολία, ωστόσο, ότι η κοινή γνώμη μαθαίνει πολύ λιγότερα απ’ όσα συμβαίνουν, καθώς τα περισσότερα γίνονται στο παρασκήνιο και λίγα δημοσιοποιούνται, με τους πολιτικούς να λένε ελάχιστα και επιλεκτικά. Το γεγονός είναι ότι η Τουρκία αυξάνει συνεχώς τις πιέσεις τις τελευταίες μέρες, προφανώς με σκοπό είτε να φέρει την Ελλάδα προ τετελεσμένων είτε να τη σύρει ακούσια σε μια διαπραγμάτευση με τους δικούς της όρους. Η κυβέρνηση προσπαθεί να βρει συμμάχους στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, ώστε να έχει υποστήριξη. Είναι γνωστό ότι ο Ταγίπ Ερντογάν εδώ και χρόνια προσπαθεί να επιβάλει την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης, καθώς επιθυμεί να αλλάξει το νομικό καθεστώς και στο Αιγαίο και, κατά πολλούς αναλυτές, στη Θράκη. Πριν από λίγες μέρες ο Τούρκος Πρόεδρος μίλησε ξανά για αγορά τρίτου γεωτρύπανου που θα ενεργήσει στη θαλάσσια περιοχή που «μοίρασαν» με τη Λιβύη, νότια της Κρήτης (δηλαδή στα ελληνικά θαλάσσια ύδατα). Στις αρχές της εβδομάδας, μιλώντας στον κρατικό τηλεοπτικό σταθμό TRT, μπροστά σε ένα σκηνικό που είχε στηθεί ειδικά για την περίσταση (και την παράσταση), δείχνοντας έναν χάρτη της ανατολικής Μεσογείου, είπε: «Εδώ είναι η Κρήτη και τα σύνορά μας. Όπως βλέπετε, υπάρχει εδώ ένα σημείο όπου συναντάμε τη Λιβύη. Η περιοχή έως αυτό το σημείο είναι δική μας και μπορούμε να κάνουμε γεωτρήσεις…». Ανέφερε, επίσης, ότι πριν από τη συμφωνία με τον Σαράτζ δεν υπήρχε τέτοιο σύνορο με τη Λιβύη. «Τώρα, όμως, ο χώρος πάνω από αυτό μάς ανήκει» είπε προκλητικά, δηλώνοντας ότι η Τουρκία μπορεί να δραστηριοποιηθεί σε αυτές τις περιοχές. «Βεβαίως, κάποιοι θα ενοχληθούν. Αυτό είναι άλλη υπόθεση» είπε στο ίδιο προκλητικό ύφος και επανέλαβε πως η Άγκυρα θα αγοράσει άλλο ένα γεωτρύπανο. Όλα αυτά γίνονται για να εξαναγκάσει την Ελλάδα να μοιραστεί με την Τουρκία τον φυσικό της πλούτο, γιατί περί αυτού πρόκειται. Γι’ αυτό και δήλωσε ικανοποιημένος που με το μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης «δέθηκαν τα χέρια της Ελλάδας, γι’ αυτό τρελαίνονται». Η ελληνική κυβέρνηση έκανε τα ενδεδειγμένα, ζητώντας από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να καταδικάσει την παράνομη συμφωνία της Τουρκίας με τη Λιβύη και να καλέσει τα δύο κράτη να αποφύγουν ενέργειες που παραβιάζουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και κλιμακώνουν την ένταση στην περιοχή. Επίσης, συγκλήθηκε για πρώτη φορά στο υπουργείο Εξωτερικών το Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής υπό τον Νίκο Δένδια, ώστε να ενημερωθούν τα κόμματα της αντιπολίτευσης για τις

12 lifo – 12.12.19

Όλα αυτά γίνονται για να εξαναγκάσει την Ελλάδα να μοιραστεί με την Τουρκία τον φυσικό της πλούτο, γιατί περί αυτού πρόκειται. Γι’ αυτό και δήλωσε ικανοποιημένος που με το μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης «δέθηκαν τα χέρια της Ελλάδας, γι’ αυτό τρελαίνονται».

κινήσεις της ελληνικής κυβέρνησης και τις συζητήσεις με τις άλλες χώρες. Όσο για τη σύνοδο κορυφής, η μόνη προσδοκία του πρωθυπουργού εξαρχής ήταν να υπάρχει στα συμπεράσματα της συνόδου μια φραστική καταδίκη της Τουρκίας, καθώς η Γερμανία είναι αντίθετη στο να αποφασιστούν κυρώσεις για την Τουρκία, με τη δικαιολογία ότι αν πιεστεί (η Τουρκία) θα πάει στην «άλλη πλευρά». Ο Νίκος Δένδιας ενημέρωσε και τους υπουργούς Εξωτερικών της Ευρώπης, επιδιώκοντας τη ρητή καταδίκη της Τουρκίας και τη δημιουργία πλαισίου κυρώσεων. Η Ελλάδα προσπαθεί να πιέσει τις δυτικές κυβερνήσεις με τις οποίες συνομιλεί η κυβέρνηση του Φαγιέζ αλ Σαράτζ της Λιβύης, ώστε να τον πιέσουν κι εκείνες με τη σειρά τους, αν και όλοι γνωρίζουν ότι ο Σαράτζ «αναγκάστηκε» από την Τουρκία να κάνει όσα έκανε. Αυτό που δεν είναι ξεκάθαρο είναι οι θέσεις της πολιτικής ηγεσίας πάνω στο θέμα, καθώς τα τελευταία χρόνια αφενός οι κυβερνήσεις δεν έχουν προχωρήσει στο θέμα της ΑΟΖ, αφετέρου η Ελλάδα από το 2014 έχει παραχωρήσει θαλάσσια οικόπεδα νότια της Κρήτης σε κοινοπραξία στην οποία συμμετέχουν τα ΕΛ.ΠΕ., η γαλλική Total και η αμερικανική ExxonMobil, γεγονός που εξαγριώνει τον βουλιμικό Ερντογάν, που θέλει μερίδιο. ον περασμένο Μάρτιο ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς, σε ομιλία του στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών είχε υποστηρίξει, ξαφνιάζοντας τους πάντες και προκαλώντας πλήθος αντιδράσεων, ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να είναι μοναχοφάης αλλά να έχει και η Τουρκία έσοδα από τον ενεργειακό πλούτο της ανατολικής Μεσογείου. Βέβαια, η Τουρκία έχει αποδείξει επανειλημμένα ότι επιδιώκει μερίδιο από τον ενεργειακό πλούτο που βρίσκεται εντός των ελληνικών συνόρων και δεν περιορίζεται σε αυτά που δικαιούται με βάση το διεθνές δίκαιο. Ο κ. Κοτζιάς είχε αναφερθεί τότε και στο Καστελόριζο και πολλοί αναρωτήθηκαν αν προετοιμάζει την κοινή γνώμη για κάτι. «Αν νομίζετε, όπως μερικοί στην Ελλάδα, ότι η Τουρκία, με χιλιάδες μίλια, δεν έχει ΑΟΖ, δεν έχει τίποτα, και όλη η ΑΟΖ είναι, ξέρω γω, το Καστελόριζο, ότι έχει το 100%, όλη την περιοχή, κάνετε λάθος. Τα πράγματα θέλουν προσοχή, φιλική πολιτική, διεθνές δίκαιο και να τον βάζεις και τον άλλον στο παιχνίδι, για να τον κατευνάζεις». Η συγκεκριμένη πολιτική κατευνασμού, ωστόσο, που ακολούθησε τόσο η προηγούμενη κυβέρνηση όσο και αυτή, δεν φαίνεται να έχει ως τώρα τα επιθυμητά αποτελέσματα, όπως έδειξε η επιθετική κίνηση Ερντογάν με τη Λιβύη. Τα ίδια περί τουρκικών δικαιωμάτων στη Μεσόγειο είχε πει πάνω-κάτω και ο Γιώργος Κατρούγκαλος εκείνη την περίοδο, γι’ αυτό δέχτηκε και τις ευχαριστίες του Τσαβούσογλου. «Όσον αφορά το θέμα των υδρογονανθράκων, ο Γιώργος είπε ότι δεν πρέπει να αποκλειστεί η Τουρκία. Τον ευχαριστούμε για το θετικό του μήνυμα» είχε πει ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, αναφέροντας ότι «κανένα πρότζεκτ, στο οποίο δεν συμπεριλαμβάνεται η Τουρκία, δεν είναι ρεαλιστικό». Η δήλωση αυτή είχε προκαλέσει την αντίδραση της ΝΔ, με τον Γιώργο Κουμουτσάκο να δηλώνει ότι το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα ζητήσει εξηγήσεις για όσα υπονοεί ο Γ. Κατρούγκαλος με τις δηλώσεις αυτές. Σήμερα, ωστόσο, υπάρχουν πολλά στελέχη και της κυβέρνησης της ΝΔ που θολώνουν τα νερά, χωρίς να είναι καθαρό ποιες είναι οι θέσεις της σε αυτό το θέμα. Είναι βέβαιο ότι υπάρχουν στελέχη και στη ΝΔ που σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο. Πιο βέβαιο είναι, όμως, ότι ακόμα και η παραμικρή υποχώρηση από τις θέσεις που είχε η Ελλάδα ως τώρα δεν θα μπορούσε να περάσει από μι_α μονοκομματική κυβέρνηση. Σε κάθε περίπτωση, αν ο Ερντογάν κλιμακώσει περαιτέρω τις προκλήσεις του, θα χρειαστεί «εθνική συνεννόηση».

12.12.19 – lifo

13

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ

Τα φώτα των Χριστουγέννων και το τέλος του πλανήτη Η αντίδραση σαν αιφνίδια εισβολή του ανοίκειου.

Ε

α πό τον ν ι κόλα σ ε βα σ τά κη

14 lifo – 12.12.19

δώ και δεκαετίες ο στολισμός των Χριστουγέννων ανήκει στην τάξη του εξημερωμένου λαϊκού κιτς και της οικογενειακής συνήθειας. Είναι μέρος μιας ρουτίνας που δεν έχει ποτέ καλλιτεχνικές αξιώσεις, όπως δεν περιμένουμε αισθητική ανταμοιβή από ένα πάρτι γενεθλίων, από τα πανηγύρια του Δεκαπενταύγουστου και δεκάδες άλλα συμβατικά ορόσημα του χρόνου μας. Ο στολισμός των Χριστουγέννων, όπως και η ίδια η δημόσια κουλτούρα των γιορτών, είναι, κατά κανόνα, ένα κλείσιμο του ματιού στην παιδική ηλικία και στην καταναλωτική δαπάνη. Και σ’ αυτό έχουν δίκιο οι χριστιανοί με πνευματικές ανησυχίες που βλέπουν μια χριστιανική γιορτή να έχει γίνει παγανιστική, μια λαϊκή ειδωλολατρική απόλαυση. Δεν είναι, όμως, κάποιος «σκόπιμος» απo-χριστιανισμός που παίζεται σε αυτήν τη μετατροπή, όσο το γεγονός πως όλες οι ευκαιρίες μαζικής κατανάλωσης είναι, αναπόφευκτα, παγανιστικές/ειδωλολατρικές: η πνευματικότητα των όποιων εορταστικών μηνυμάτων υποχωρεί κάτω από τα λαμπιόνια, τους στολισμούς, τα αντικείμενα, τα γλυκά, τα φαγητά. Η ύλη θριαμβεύει, και μάλιστα στην εκδοχή των ειδώλων της βιτρίνας. Τα δημόσια Χριστούγεννα, τα Χριστούγεννα της μεγάλης πόλης και της περιφέρειας, είναι σε μεγάλο βαθμό ένα συντηρητικό «σύστημα» ηθών. Δεν μπορούν να προσαρμοστούν χωρίς τραύματα σε καινοτομίες οικολογικές, διατροφικές ή διακοσμητικές. Όλες οι προσπάθειες που καταβάλλονται τα τελευταία χρόνια για εναλλακτικές χρήσεις αυτών των ημερών συγκρούστηκαν με την κοινότοπη αισθητική τους. Σε αυτή την αισθητική έσμιξαν το πολυκατάστημα, η αγορά, τα καρουζέλ και οι φάτνες για να χρωματίσουν τη συμμετοχή των μαζών στο «κλίμα των ημερών». Έτσι, η οικογενειακή αισθητική των γιορτών συνεχίζει να είναι συντηρητική, παρά το γεγονός ότι στη σύγχρονη κοινωνία των πολλαπλών επιλογών υπάρχει κόσμος που απέχει ατομικά, είτε δυσφορώντας είτε, τις περισσότερες φορές, αδιαφορώντας. Έχουμε, εν τέλει, μια επινοημένη παράδοση που αντιστέκεται στις καινοτομίες του στολισμού και των φωτισμών. Ενώ η όλη σκηνογραφία των Χριστουγέννων είναι μια δυτικής προέλευσης μοντέρνα υπόθεση, περνάει η άποψη ότι δεν πρέπει να τα «πειράζουμε» ή να τα αποδομούμε: οτιδήποτε ξεπερνά τα πλαίσια τα οποία αναγνωρίζει η εμπειρία μας μοιάζει ακατανόητο και αντιπαθητικό. Ανεπαίσθητα, αντιδρούμε στην αιφνίδια εισβολή του ανοίκειου. Τα Χριστούγεννα, λοιπόν, με όλα τους τα χουλιγουντιανά, καταναλωτικά, ντικενσιανά στρώματα μνήμης, έχουν παραμέτρους που τις έχει αποθησαυρίσει η εμπειρία μας και δεν δέχεται την παραβίασή τους. Γι’ αυτό και είναι εξαιρετικά δύσκολο το άνοιγμα αυτών των γιορτών σε νέου τύπου ηθοπλαστικές προτάσεις: είτε σε μηνύματα εθελούσιας απλότητας (όπως προστάζει η σύγχρονη οικολογική ευαισθησία) είτε σε εικαστικούς μινιμαλισμούς στο όνομα μιας νέας ερμηνείας της αστικής διακόσμησης.

Θα πει κανείς πως επιμέρους στοιχεία μπορεί να προστεθούν ή να αφαιρεθούν. Καμιά παράδοση δεν είναι ένα σώμα ή ένα ενιαίο πράγμα που δεν μπορείς να το αναπροσαρμόσεις, να το αλλάξεις, να διαγράψεις ανούσιες και αναχρονιστικές του πλευρές. Τρεφόμαστε, εξάλλου, από τις μάχες που δώσαμε με καταπιεστικές παραδόσεις και έθιμα, τουλάχιστον εμείς οι μεγαλύτεροι σε ηλικία. Στα Χριστούγεννα, ωστόσο, είναι πολύ βασικό στοιχείο ο στολισμός των δρόμων και των πλατειών. Γύρω από τον στολισμό και τους φωτισμούς οργανώνονται η φαντασία και η διάθεση των πολλών που περνούν αυτούς τους δρόμους ή θα πυκνώσουν στις αντίστοιχες πλατείες. Η πόλη είναι, πριν απ’ όλα, αυτό που βλέπουμε σε αυτήν. Η νύχτα είναι τα φώτα της. Και τα Χριστούγεννα είναι τα δέντρα τους, όχι τα καραβάκια, ούτε ένας Άγιος Βασίλης σε κάδο ανακύκλωσης για να έχει και το απαραίτητο δίδαγμα. ν πιστέψω, όμως, αυτά που διαβάζω αυτές τις μέρες, τις προγνώσεις όσων στη Γαλλία ονομάζονται πια «ειδικοί της κατάρρευσης» (collapsologie η θεωρία, collapsologues οι θιασώτες της), από τη σκοπιά του 2030, όταν λέγεται πως θα ζήσουμε την κατάρρευση του βιομηχανικού μας πολιτισμού και των δικτύων ενέργειας, όλα αυτά τα σχόλια για τα Χριστούγεννα και τα λαμπάκια τους είναι αστεία. Σαν να σχολιάζουμε τα παγάκια του ψυγείου, ενώ λιώνουν οι πάγοι της Αρκτικής ή σαν να παθιαζόμαστε για τον μετα-ιμπρεσιονισμό στη ζωγραφική πλάι σε ένα πεδίο δοκιμής πυρηνικών πυραύλων. Αν το σκεφτούμε όμως καλύτερα, οι άνθρωποι δεν μπορούν να δουν το επείγον ως κάτι άμεσο και αληθινό. Γιορτάζουν όπως γιόρταζαν και πέρσι και πριν από δέκα χρόνια, επαναλαμβάνοντας τον εαυτό τους, τις στάσεις που ξέρουν και τα λόγια που τους ανακουφίζουν. Οι ευχές μας πρέπει να είναι από τα πιο σταθερά και ακίνητα στον χρόνο πράγματα. Δεν έχει τόσο σημασία αν άλλαξαν τα δώρα των παιδιών ή αν «γκατζετοποιούνται» οι Αγιοβασίληδες και οι εναέριες πτήσεις τους. Πιο σημαντικό είναι πως αναγνωριζόμαστε μέσα από τον δημόσιο χρόνο των γιορτών και πως επαναλαμβάνουμε κινήσεις και υποσχέσεις κάθε φορά που ο Δεκέμβριος ολοκληρώνει την τροχιά του. Πράγματι, αν δώσουμε βάση στην υπόθεση για την επικείμενη κατάρρευση του κόσμου –μέσα από αλλεπάλληλες αγροδιατροφικές, ενεργειακές και κοινωνικές κρίσεις–, κάθε άλλη συζήτηση και μέριμνα φαντάζει αστεία και περιττή. Μιλώντας, όμως, για τα Χριστούγεννα και τα φώτα των πόλεων, μιλάμε για ένα παρελθόν που διαρκεί και για όλα εκείνα τα αποθέματα φαντασμαγορίας, παιδικής επιθυμίας και απλής ανθρώπινης προσδοκίας που διατηρούνται ακόμα. Μέσα στη ρουτίνα του Δεκέμβρη το θαύμα συσκευάστηκε, δέθηκε με κορδέλες και τοποθετήθηκε κάτω από πλαστικό δέντρο: έμεινε όμως θαύμα και ίσως έτσι θα το βρει, αν συμβεί, η πτώση του κόσμου όπως τον γνωρίσαμε.

Τα Χριστούγεννα, με όλα τους τα χουλιγουντιανά, καταναλωτικά, ντικενσιανά στρώματα μνήμης, έχουν παραμέτρους που τις έχει αποθησαυρίσει η εμπειρία μας και δεν δέχεται την παραβίασή τους. Γι’ αυτό και είναι εξαιρετικά δύσκολο το άνοιγμα αυτών των γιορτών σε νέου τύπου ηθοπλαστικές προτάσεις: είτε σε μηνύματα εθελούσιας απλότητας είτε σε εικαστικούς μινιμαλισμούς στο όνομα μιας νέας ερμηνείας της αστικής διακόσμησης.

12.12.19 – lifo

15

Από αριστερά: ο πρόεδρος του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου κ. Ιωάννης Ν. Μπολέτης, ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση κ. Αντώνης Παπαδημητρίου και ο πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων κ. Γεώργιος Παπαθεοδωρίδης.

ΩΕΜΕΚ

Ξεκινούν οι εργασίες κατασκευής του Ωνάσειου Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου φωτογραφίες: πηνελοπη γερασιμου, ανδρεασ σιμοπουλοσ

Μ

α πό τον α λ έ ξα νδ ρ ο δ ι α κ οσ ά β βα

16 lifo – 12.12.19

ια νέα σελίδα στην ιατρική ιστορία της Ελλάδας άνοιξε τη Δευτέρα 9 Δεκεμβρίου με την εκδήλωση θεμελίωσης του Ωνάσειου Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου (ΩΕΜΕΚ), που πραγματοποιήθηκε παρουσία πλήθους εκπροσώπων της πολιτικής, πολιτειακής και θρησκευτικής ηγεσίας, αλλά και της επιστημονικής κοινότητας. Το σπουδαίο σχέδιο που ανακοινώθηκε από το Ίδρυμα Ωνάση πριν από περίπου έναν χρόνο, συνολικού προϋπολογισμού ύψους 100 εκατ. ευρώ, αρχίζει να λαμβάνει σάρκα και οστά, με χρονικό ορίζοντα περάτωσής του το 2023. Το νέο τετραώροφο κτίριο 7.000 τετραγωνικών μέτρων θα διαθέτει εξοπλισμό τεχνολογίας αιχμής αξίας άνω των 30 εκατ. ευρώ, 47 νέες κλίνες, εκ των οποίων οι 33 αποκλειστικά για παιδιά, και 12 κλίνες ΜΕΘ για παιδιά, εκ των οποίων οι 5 αποκλειστικά για βρέφη. Η τελετή έναρξης των εργασιών για το μεγαλόπνοο έργο πραγματοποιήθηκε δίπλα στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, στον χώρο όπου θα ανεγερθεί το νέο νοσοκομείο. Το «παρών» έδωσαν, μεταξύ άλλων, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος, ο πρωθυπουργός κ. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής κ. Θεόδωρος Β’, ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος Β’, ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση κ. Αντώνης Παπαδημητρίου, ο πρόεδρος του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου κ. Ιωάννης Ν. Μπολέτης, ο πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ) κ. Γεώργιος Παπαθεοδωρίδης και ο διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την Ευρώπη κ. Χανς Κλουγκ. Στην αρχή πραγματοποιήθηκε αγιασμός από τον μακαριότατο Πατριάρχη Αλεξανδρείας, που δεν μπόρεσε να κρύψει τη

συγκίνησή του, ενώ στη συνέχεια χαιρετισμό απηύθυνε ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών, χαρακτηρίζοντας τη μέρα ως «μια κορυφαία στιγμή για τη ζωή της ελληνικής κοινωνίας» και επισημαίνοντας πως «οι κορυφώσεις προκύπτουν όταν τα εξαιρετικά τεχνικά και επιστημονικά επιτεύγματα συμβαδίζουν και διακονούν τον άνθρωπο και τις ανάγκες του».

ΕΝΑ ΝΕΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ Τον συντονισμό της εκδήλωσης ανέλαβε η διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση κ. Αφροδίτη Παναγιωτάκου, που σημείωσε πως «η περηφάνια, η χαρά και η συγκίνηση δεν συνδέονται μόνο με τη συμμετοχή μας στο έργο από την πλευρά των εργαζομένων αλλά και ως πολιτών μιας χώρας που αξίζει ένα τέτοιο έργο». Από το βήμα των ομιλητών ο κ. Παπαδημητρίου έκανε μια σύντομη αναδρομή στο αποτύπωμα που έχει αφήσει εδώ και τρεις δεκαετίες στην ελληνική κοινωνία η λειτουργία του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, του πρώτου νοσοκομείου της χώρας μας που έκανε επεμβάσεις ανοιχτής καρδιάς, μεταμοσχεύσεις και άλλες πρωτοπόρες ιατρικές διαδικασίες και εγκαινιάστηκε το 1992 από τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. «Το Ωνάσειο υπηρέτησε και υπηρετεί τον σκοπό του, που είναι η παροχή υπηρεσιών υψηλού ιατρικού επιπέδου σε όλους. Ένα δημόσιο νοσοκομείο που εξακολουθεί να αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα, το οποίο ευτυχώς έπαψε να είναι το μοναδικό και δημιούργησε νέα υψηλά δεδομένα». «Ο Αριστοτέλης Ωνάσης αφιέρωσε τη μισή του περιουσία σε κοινωφελείς σκοπούς, μια ασυνήθιστη και καινοτόμα πρωτοβουλία για την εποχή του […] Το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο,

στα 27 χρόνια της λειτουργίας του, έχει σώσει στην κυριολεξία χιλιάδες ζωές. Παρείχε, όμως, και υπηρεσίες πρόνοιας και πρόληψης σε αμέτρητους Έλληνες, ασχέτως εισοδηματικής κατάστασης, από το κέντρο μέχρι την περιφέρεια. Ανέκοψε μια χρόνια αιμορραγία ασθενών προς τα νοσοκομεία του εξωτερικού αλλά και Ελλήνων γιατρών και νοσηλευτών που δεν έβρισκαν εδώ πρόσφορο έδαφος για να παρέχουν τις υπηρεσίες τους. Αλλά υπήρξε και ένα φυτώριο για εκατοντάδες νέους και νέες που ανδρώθηκαν επιστημονικά στις κλινικές του» συμπλήρωσε με τη σειρά του ο κ. Μητσοτάκης. Πιστό στη φιλοσοφία του Ιδρύματος Ωνάση, που περιλαμβάνει 4 πυλώνες (κοινωνική αλληλεγγύη, υγεία, παιδεία και πολιτισμός), το ΩΕΜΕΚ, που θα θεμελιωθεί και θα λειτουργήσει με τη νέα δωρεά εθνικής εμβέλειας του ιδρύματος, θα διαθέτει επίσης μια ολιστική προσέγγιση. Θα παρέχει τη δυνατότητα να πραγματοποιούνται μεταμοσχεύσεις συμπαγών οργάνων σε ενήλικες και παιδιά εντός συνόρων με οργάνωση και ασφάλεια, ενώ θα είναι ένα νοσοκομείο με ανοιχτή πρόσβαση σε όλους, ασφαλισμένους και ανασφάλιστους, ένα εξειδικευμένο ίδρυμα που θα συνεργαστεί με άλλα δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία, πανεπιστημιακές κλινικές και άλλους φορείς για να καλυφθεί το σύνολο των αναγκών της χώρας μας σε αυτόν τον τομέα, καθώς «η πρόσβαση στην υγεία για όλους είναι ζήτημα δημοκρατίας για το Ίδρυμα Ωνάση». Παράλληλα, ο κ. Παπαδημητρίου στάθηκε ιδιαίτερα σε «μια καρδιά μέσα στην καρδιά», το Ωνάσειο Παίδων, μια αυτόνομη μονάδα για τα παιδοκαρδιολογικά και παιδοκαρδιοχειρουργικά περιστατικά, που θα περιλαμβάνει και μονάδα μεταμόσχευσης αποκλειστικά για τα παιδιά, και δεν παρέλειψε να αναφερθεί στο πρόγραμμα για τη συνεχή και διά

Την εκδήλωση της έναρξης κατασκευής του Ωνάσειου Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου τίμησαν με την παρουσία τους ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος, ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης και ο διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στην Ευρώπη κ. Χανς Κλουγκ (πρώτος από δεξιά). Μαζί τους διακρίνονται, από αριστερά προς τα δεξιά, ο πρόεδρος του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου κ. Ιωάννης Ν. Μπολέτης και ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση κ. Αντώνης Παπαδημητρίου.

Η LiFO βρέθηκε στην τελετή θεμελίωσης του μεγαλόπνοου σχεδίου του Ιδρύματος Ωνάση, που θα αλλάξει κεφάλαιο στην πρακτική των μεταμοσχεύσεων στην Ελλάδα. βίου εκπαίδευση και απόκτηση εξειδικευμένης τεχνογνωσίας γιατρών και νοσηλευτών, αλλά και στην ανανέωση και στον εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού του υφιστάμενου νοσοκομείου. «Φιλοδοξία μας είναι το Ωνάσειο να γίνει ένα από τα πρώτα πλήρως ψηφιοποιημένα νοσοκομεία της Ελλάδας».

υγείας, αλλά και προκαταλήψεις και αντιλήψεις που μπορεί να έρχονται από μια άλλη εποχή» τόνισε με τη σειρά του ο Κυριάκος Μητσοτάκης, χαιρετίζοντας για τον λόγο αυτόν ως ιδιαίτερα σημαντική την παρουσία των δύο ιεραρχών στην τελετή.

ΜΙΑ ΘΛΙΒΕΡΗ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΘΕΣΗ

ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ

Η μεταμόσχευση αναδεικνύεται παγκοσμίως στην πλέον σύγχρονη θεραπευτική πρακτική του 21ου αιώνα, καθώς αποτελεί τη μόνη λύση για την τελικού σταδίου ανεπάρκεια καρδιάς, ήπατος και πνεύμονα και την αποτελεσματικότερη για τη νεφρική ανεπάρκεια. Στο σημείο αυτό έχει σημασία να αναφέρουμε μερικά στατιστικά στοιχεία αναφορικά με την ιατρική πρακτική των μεταμοσχεύσεων που διόλου δεν τιμούν τη χώρα μας, στα οποία δεν παρέλειψαν να αναφερθούν και οι ομιλητές της εκδήλωσης, τονίζοντας πως μεγάλο στοίχημα, παράλληλα με τη λειτουργία του ΩΕΜΕΚ, είναι να αλλάξει καταρχάς η νοοτροπία των Ελλήνων σχετικά με τη δωρεά οργάνων. «Μεταμοσχεύσεις χωρίς μοσχεύματα δεν γίνονται. Η Ελλάδα παραμένει στην τελευταία θέση των μεταμοσχεύσεων στην Ευρώπη» σημείωσε χαρακτηριστικά ο κ. Παπαδημητρίου. Πιο συγκεκριμένα, το 2018 πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα 172 μεταμοσχεύσεις και 45 δωρεές οργάνων, έναντι 1.021 μεταμοσχεύσεων και 344 δωρεών στο Βέλγιο και 783 και 344 αντίστοιχα στην Πορτογαλία, δύο χώρες πληθυσμιακά αντίστοιχες της δικής μας. Παράλληλα, όλες οι μεταμοσχεύσεις σε παιδιά από τη χώρα μας πραγματοποιούνται μόνο στο εξωτερικό, ενώ το ίδιο ίσχυε μέχρι σήμερα και για τις μεταμοσχεύσεις πνεύμονα. «Έχουμε να αντιμετωπίσουμε το κατακερματισμένο σύστημα μεταμοσχεύσεων, την έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού και υποδομών, τη μειωμένη εμπιστοσύνη των πολιτών στο σύστημα

Σε αυτό το πλαίσιο, ο κ. Παπαδημητρίου ανακοίνωσε τη στήριξη από την πλευρά του Ιδρύματος Ωνάση και την ανάθεση της εκπόνησης Εθνικού Σχεδίου Μεταμοσχεύσεων σε ομάδα επιστημόνων του London School of Economics με επικεφαλής τους διακεκριμένους καθηγητές Ηλία Μόσιαλο και Βασίλη Παπαλόη. «Η ομάδα έχει ξεκινήσει ήδη έρευνα για τη χαρτογράφηση της κατάστασης, τα συμπεράσματα της οποίας αναμένεται να δημοσιευτούν τον Ιούνιο του 2020. Η Ελλάδα, μαζί με Εθνικό Μεταμοσχευτικό Κέντρο, θα αποκτήσει και Εθνικό Στρατηγικό Μεταμοσχευτικό Σχέδιο». Από την πλευρά του, ο κ. Μητσοτάκης δεσμεύτηκε, τόσο ο ίδιος όσο και το υπουργείο Υγείας, να στηρίξει και να εφαρμόσει τις προτάσεις των επιστημόνων που θα εκπονήσουν το Εθνικό Σχέδιο Μεταμοσχεύσεων, ζητώντας να τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα του Ιουνίου 2020. Το κλείσιμο της ομιλίας του κ. Μητσοτάκη ήταν αναπάντεχο, καθώς ο ίδιος χρησιμοποίησε τα λόγια ενός πολιτικού του αντιπάλου, του πρώην υπουργού του ΣΥΡΙΖΑ και νυν στελέχους της Λαϊκής Ενότητας, κ. Δημήτρη Στρατούλη: «“Η μάνα μου με γέννησε πρώτη φορά το 1958 στο χωριό μου. Με ξαναγέννησε όμως το 1999 στην Αθήνα, όταν μου δώρισε για μεταμόσχευση το νεφρό της και μετά ξαναγεννήθηκα στο Νανσί της Γαλλίας, το 2011, όταν μια άλλη μάνα δώρισε τα όργανα της νεκρής κόρης της, σώζοντας εμένα και άλλους 7 ανθρώπους”. Επικαλούμαι (αυτά τα λόγια) γιατί περιγράφουν ανάγλυφα ένα θέμα με τόσο μεγάλες

διαστάσεις, που δεν χωρά αντιπαλότητες, διαφορές και εσωκομματικές αντιπαραθέσεις. Οι διαφορές μας μπορεί να είναι πολιτικές, αλλά δεν επιτρέπεται να είναι επιστημονικές».

ΠΝΕΥΜΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ Τη σκυτάλη πήρε ο κ. Μπολέτης, ο οποίος στάθηκε στη δικτύωση και ενίσχυση των υπόλοιπων μεταμοσχευτικών μονάδων, που θα επιτευχθεί με τη δημιουργία του ΩΕΜΕΚ: «Το Ωνάσειο Εθνικό Μεταμοσχευτικό Κέντρο δεν δημιουργείται για να αντικαταστήσει τις άλλες μονάδες μεταμόσχευσης αλλά για να τις υποστηρίξει και να συνεργαστεί στενά μαζί τους. Γι’ αυτό και η λειτουργία του βασίζεται σε κάτι ασυνήθιστο για την Ελλάδα, αλλά συχνό στις προηγμένες υγειονομικά χώρες, τη λειτουργία δικτύων για την υλοποίηση καθενός μεταμοσχευτικού προγράμματος». Στη συνέχεια, την έναρξη των εργασιών του ΩΕΜΕΚ χαιρέτισε ο κ. Παπαθεοδωρίδης: «Μεταφέροντας τα συναισθήματα όλων των ανθρώπων του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων, μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι είναι πολύ μεγάλη η ικανοποίηση και η προσμονή γι’ αυτό που σηματοδοτεί η σημερινή εκδήλωση, η τελετή έναρξης των εργασιών για την ανέγερση του ΩΕΜΕΚ, αφού το κέντρο αυτό θα αποτελέσει μια νέα, σημαντικότατη δομή στο σύστημα υγείας και θα δώσει νέα πνοή και σημαντική ώθηση στο πεδίο των μεταμοσχεύσεων στη χώρα μας». Ο επίλογος δόθηκε με μια δέσμευση: ο κ. Μητσοτάκης, ο κ. Παπαδημητρίου, ο κ. Μπολέτης και ο κ. Παπαθεοδωρίδης, ξεφεύγοντας από το παραδοσιακό τελετουργικό έναρξης κατασκευαστικών εργασιών, ανέβηκαν ξανά στη σκηνή και υπέγραψαν από κοινού ψηφιακά τη δέσμευσή τους ότι θα στηρίξουν τον τομέα των μεταμοσχεύσεων, φέρνοντας τον εθνικό αυτόν στόχο εις πέρας.

ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΩΕΜΕΚ Με τη χρηματοδότηση της κατασκευής και του εξοπλισμού και τη δωρεά του ΩΕΜΕΚ στην ελληνική πολιτεία, το Ίδρυμα Ωνάση κληροδοτεί στην κοινωνία το πρώτο εθνικό μεταμοσχευτικό κέντρο, που στοχεύει: • Στην κάλυψη των αναγκών και στην ανάπτυξη του τομέα των μεταμοσχεύσεων στην Ελλάδα.

• Στη βελτίωση του συστήματος εντοπισμού και διαχείρισης μοσχευμάτων υπό την εποπτεία του ΕΟΜ.

• Στην αναβάθμιση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών σε παιδιά, μέσω της δημιουργίας του Ωνασείου Παίδων, της πρώτης αυτόνομης μεταμοσχευτικής μονάδας αποκλειστικά για παιδιά.

• Στη δημιουργία ενός κέντρου ιατρικής καινοτομίας και αριστείας.

• Στην προσέλκυση διεθνώς καταξιωμένου στις μεταμοσχεύσεις ιατρικού προσωπικού.

• Στη μετεκπαίδευση του υπάρχοντος ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού και στην εισαγωγή καινοτόμων μεταμοσχευτικών πρακτικών στην Ελλάδα.

• Στη διασύνδεση με τις υπόλοιπες μεταμοσχευτικές μονάδες της χώρας και στη συνολική αναβάθμιση των υγειονομικών υπηρεσιών στον τομέα των μεταμοσχεύσεων.

• Στην ανάπτυξη δράσεων με τη συνεργασία του ΕΟΜ, για την εμπέδωση και διάδοση της σημασίας και της ουσίας της δωρεάς οργάνων.

12.12.19 – lifo

17

SHORTCUT

GUEST EDITOR

«Ιστορία γάμου»: Οι χωρισμένοι δεν γιορτάζουνε ποτέ

Πώς το viral «Ο βιαστής είσαι εσύ» μου έφτιαξε τον μήνα!

Και μετά την προβολή της ταινίας στο Netflix, ακολουθούν τα ερωτήματα: τελικά, ποιος είχε δίκιο και με ποιον από τους δύο είμαστε εμείς; Κι αν χωρίζουν αυτοί, που, τέλος πάντων, φαίνονται να είχαν χτίσει μια ιδανική σχέση, τι ελπίδες έχουμε εμείς οι υπόλοιποι;

Μια πράξη αλληλεγγύης που εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο.

Κ

Α

από τον δημή τρη πολι τά κη

18 lifo – 12.12.19

ν το Netflix και οι πλατφόρμες streaming είναι το νέο παγκόσμιο χωριό ή η νέα εστία που αντικατέστησε την παραδοσιακή τηλεόραση, ταινίες υψηλού κύρους και «οικουμενικής» θεματικής, όπως η Ιστορία Γάμου, ήδη φορτωμένη με έναν σκασμό υποψηφιότητες, λειτουργούν ως ένα σύγχρονο νέο πεδίο συζήτησης και διαχείρισης ζητημάτων που καίνε, σφάζουν και πονούν τους πάντες: σχέσεις, γάμος, παιδί, οικογένεια, χωρισμός, διαζύγιο. Προφανώς, ο τίτλος της ταινίας του Νόα Μπάουμπαχ με τη Σκάρλετ Γιοχάνσον και τον Άνταμ Ντράιβερ στους ρόλους των πρώην(;) ερωτευμένων και νυν αντιδίκων θα έπρεπε να είναι Ιστορία Διαζυγίου, αλλά τότε –επίσης προφανώς– πολλοί λιγότεροι άνθρωποι θα έκαναν τον κόπο να κάτσουν να τη δουν, παρότι δεν έχει τη μακρά διάρκεια του Ιρλανδού, που τόση φασαρία έκαναν κάποιοι ότι τους μονοπώλησε βάναυσα τον πολύτιμο χρόνο τους (ταινίες όπως ο Λόρενς της Αραβίας, ο Νονός ή οι Κόκκινοι δεν θα είχαν καμία τύχη στο σύγχρονο τοπίο διαρκούς διάσπασης προσοχής και ατέρμονης γκρίνιας). Και μετά την προβολή της ταινίας ακολουθούν οι συζητήσεις στο γραφείο, στο μπαρ, στο Διαδίκτυο: τελικά, με ποιον από τους δύο είναι η ταινία; Και, κατ’ επέκταση, με ποιον από τους δύο είμαστε εμείς; Κι αν χωρίζουν αυτοί οι δύο που, τέλος πάντων, φαίνονται να είχαν χτίσει μια ιδανική σχέση, τι ελπίδες έχουμε εμείς οι υπόλοιποι; «Άμα μπλέξεις με δικηγόρους, άσ’ τα να πάνε στο διάολο…» Όλοι όσοι έχουμε φτάσει σε μια κάποια ηλικία, στατιστικά, έχουμε εμπειρίες από διαζύγια με παιδιά στη μέση, είτε προσωπικές είτε από τον συγγενικό, φιλικό και κοινωνικό μας περίγυρο, που συχνά περιλαμβάνουν ιστορίες τρόμου και άγριων νομικών διενέξεων. «Είχα ανάγκη κι εγώ τον δικό μου μαλάκα (asshole)» δηλώνει σε κάποια στιγμή της ταινίας ο Τσάρλι στη Νικόλ, όταν εκείνη διαπιστώνει ότι σχόλασε τον καλό κυριούλη Άλαν Άλντα από συνήγορό του για να επιστρέψει στον καρχαρία Ρέι Λιότα, σε μια απόπειρα να ευθυγραμμιστεί η «υπερασπιστική» του γραμμή με την επιθετική ρητορική της δικής της δικηγόρου (Λόρα Ντερν). Και λίγο αργότερα, όταν βρίσκονται για πρώτη φορά ενώπιον δικαστηρίου, ξεσπά μέσω των συνηγόρων τους η καταιγίδα αλληλοκατηγοριών, ανάρμοστων αποκαλύψεων, ρουφιανιάς, χτυπημάτων κάτω από τη ζώνη και αντεγκλήσεων κωμικοτραγικά χαμηλού επιπέδου, ειδικά για τόσο έγκριτους, πολιτισμένους και προνομιούχους εν τέλει ανθρώπους της τέχνης και του θεάματος (εκείνος σκηνοθέτης, εκείνη ηθοποιός). Κάποια στιγμή, μάλιστα, σε μια φευγαλέα (και μάλλον «για το ξεκάρφωμα») σκηνή της ταινίας, ο πρόεδρος του δικαστηρίου καλεί τους δύο αφιονισμένους συνηγόρους να ολοκληρώσουν επιτέλους την προκαταρκτική διαδικασία, γιατί έχει τα ίδια και χειρότερα προβλήματα «πολύς κόσμος που δεν διαθέτει τους πόρους των δικών σας πελατών». Όχι ότι μοιάζει «ψεύτικη» η ταινία (κάθε άλλο) ή αποκλειστικά περί προβλημάτων «πρώτου κόσμου», αλλά θα προτιμούσα να περιέχει κι άλλες τέτοιες επαναφορές σε μια κοινή πραγματικότητα ή και λιγότερες ξεκούδουνες αναφορές στον Μπέργκμαν (λες και δεν μας έφταναν οι αντίστοιχες στις ταινίες του Γούντι Άλεν), όπως το άρθρο περιοδικού για την επαγγελματική σχέση του κεντρικού ζεύγους του που έχει τίτλο «Σκηνές από έναν γάμο» ή η εμφάνιση της Νικόλ που παίζει την Ηλέκτρα, όπως είχε κάνει η Λιβ Ούλμαν στην Περσόνα. Κατά την άποψή μου, πρόκειται για την καλύτερη (και τη λιγότερο χλιαρή και ασθματική) ταινία του σκηνοθέτη της, δύσκολο όμως να στριμωχτεί στο πάνθεον των αγαπημένων μου ταινιών περί χαρακωμάτων διαζυγίου (και οικόσιτης παράνοιας), εκεί όπου φιγουράρουν, μεταξύ άλλων, ο Πόλεμος των Ρόουζ και το Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα.

ορίτσια χτυπούν ρυθμικά ένα τύμπανο. Φωνάζουν: «Η πατριαρχία μάς δικάζει». Ουρλιάζουν κατά της αστυνομικής βίας. Η βία των ανδρών τις κυνηγάει «από την κούνια», λένε. Κάποιοι άνδρες γράφουν με κιμωλία στο πεζοδρόμιο μηνύματα συμπαράστασης. Οι γυναίκες χορεύουν. Παριστάνουν συλλήψεις. Δείχνουν με το δάχτυλο. Θυμώνουν. Άλλες το νιώθουν πιο πολύ κι άλλες διστάζουν. Κάποιες κουνιούνται ρυθμικά, λυγίζουν, άλλες στέκονται γεμάτες αγριάδα. Μερικές είναι παχουλές. Μερικές ζωσμένες με κορδέλες, όπου αναγράφονται συνθήματα. Η διαμαρτυρία ξεκίνησε από τη Χιλή και έφτασε σε όλο τον κόσμο. Γυναίκες στο Παρίσι, στη Βαρκελώνη, στο Βερολίνο, το τραγούδησαν. Όχι μόνον ως πράξη αλληλεγγύης. Είναι κάτι που τις αφορά προσωπικά. Το τραγούδι μού θύμισε το φεμινιστικό παραμύθι της Φιρντάους. Η Φιρντάους (εκδόσεις Δώμα, μτφρ. Ελένη Καπετανάκη) είναι το έργο μιας μεγάλης φεμινίστριας, της Ναουάλ Αλ Σααντάουι. Αφηγείται πώς η Φιρντάους έφτασε να βλέπει άντρες και να φτύνει με αηδία. Όταν ήταν μικρή, ο μπαμπάς έτρωγε κανονικό φαγητό, οι άλλοι ξεροκόμματο. Τη δώσανε σε έναν γέρο, τον παντρεύτηκε. Έφαγε ξύλο. Έκανε να ξεφύγει και βρέθηκε να γίνει πόρνη. Ξύλο ξανά. Έψαξε δουλειές, περιέφερε το απολυτήριό της. Έψαχνε να βγάλει το ψωμί της, να γλιτώσει απ’ τον μπαμπά, τον σύζυγο, τους άντρες του δρόμου που την κοίταζαν σαν να δαγκώνουν, σαν να τρώνε το εσωτερικό της. Η Φιρντάους μαζεύτηκε. Ο κόσμος μέσα της κλείδωσε. Γνωστή τακτική σε τόσο πολλές γυναίκες. Καις αυτό που έχεις στο εσωτερικό σου για να μη βρει τίποτα δικό σου όποιος αρχίσει να μπαίνει στο κεφάλι σου, τη ζωή, το σώμα σου και να σ’ εξουσιάζει. Μια τακτική καμένης γης, για να γλιτώσεις. Το ξύλο, οι βιασμοί, η βία στο σπίτι, η απλήρωτη εργασία μες στην οικογένεια, δεν είναι ιστορία, δεν είναι παρελθόν. Είναι το παρόν των γυναικών εδώ και τώρα. Πώς να ξεφύγεις όταν σου σπάνε την αυτοπεποίθηση κάθε μέρα με κλοτσιές, κακίες και προσβλητικά αγγίγματα; Πώς να πιστέψεις ότι θα βρεις το δίκιο σου όταν νιώθεις ότι η θέση σου είναι διαλεγμένη «από την κούνια»; Αυτό τραγουδάει ο επαναστατικός ύμνος της Χιλής: όχι άλλες γυναίκες ξένες προς τους εαυτούς τους, τα όνειρά τους, τους στόχους τους, σε ματαιωμένες ζωές, σε ρόλους που επιλέχτηκαν για λογαριασμό τους απ’ την ανδροκρατία. Πολλά απ’ τα κορίτσια που βλέπω στα βίντεο του «Ο βιαστής είσαι εσύ» είναι στην ηλικία μου. Δεν ξέρω για τα κορίτσια στη Χιλή. Ούτε για τις γυναίκες του αραβικού κόσμου που εμπνέουν τη Ναουάλ Αλ Σααντάουι, όλες αυτές τις Φιρντάους που τις «δίνουν» στους άντρες τους και τις ξυλοκοπούν με το παραμικρό. Αλλά για μας εδώ, στην Ευρώπη, το τραγούδι αυτό είναι και μια έκφραση συλλογικής κατάρρευσης των ψευδαισθήσεων. Όλες όσες είμαστε τώρα στα εικοσικάτι μας πήγαμε σχολείο με την ιδέα ότι κάποια θέματα είναι λυμένα. Μπήκαμε και βγήκαμε από σχολικές αίθουσες ακούγοντας ότι η ανισότητα είναι κάτι κακό, αλλά που κάπως το παλέψαμε, το λύσαμε, το έχουμε ξεπεράσει. Έτσι κι εγώ, και πολλές γυναίκες της γενιάς μου, μάλλον νομίσαμε ότι μας περίμεναν δυσκολίες και προκλήσεις, αλλά δεν είχαμε ιδέα πόσο πολλές από αυτές θα είχαν σχέση με το φύλο μας ή με την άρνησή μας να γίνουμε θηλυκοί συμπαραστάτες της ανδροκρατίας, αφήνοντας τα πράγματα όπως είναι σε χίλιους δυο τομείς, από την έρευνα και την τέχνη μέχρι την πολιτική και την οικονομία. Το ένα σοκ διαδέχτηκε το άλλο. Στη χώρα μας, και στην Ευρώπη, πέφτει ξύλο. Πολλές γυναίκες βιάζονται απ’ τους συντρόφους τους, απ’ τους μάτσο τύπους της γειτονιάς. Αλλά υπάρχουν και πιο ύπουλες εκφράσεις εκφοβισμού. Μηνύματα στα κινητά κάθε τρεις και λίγο στα όρια της παρενόχλησης. Επικίνδυνοι δρόμοι, επιθέσεις, βρισιές. Αλλά και ακόμα πιο ύπουλες μορφές ελέγχου. Χαμηλότεροι μισθοί, επειδή «δεν προσπαθείς αρκετά», ερωτήσεις του στυλ «σκοπεύεις να κάνεις παιδί;» τη μέρα της συνέντευξης για δουλειά και μόνιμα σχόλια μπροστά ή πίσω από την πλάτη, από άντρες και από γυναίκες-στυλοβάτες της αντρικής υπεροχής. Όταν πας να μιλήσεις για φεμινισμό, σε κοιτάνε όλοι σαν να τους προσφέρεις ξινισμένο γάλα που βρομάει και φέρνει εμετό. Ακούς ότι η φάση του φεμινισμού πέρασε. Αυτά λύθηκαν. Παρωχημένα πράγματα. Κι όμως. Υπάρχουν πράγματα που δεν είναι καθόλου αυτονόητα και δεν γίνεται να μη μιλάμε γι’ αυτά. Ο σχηματισμός μιας γυναικοκρατούμενης κυβέρνησης στη Φινλανδία, τα νεανικά πρόσωπα των γυναικών που αναλαμβάνουν την ηγεσία της χώρας (όχι για πρώτη φορά), ήρθαν σαν ειδήσεις γεμάτες φρεσκάδα να μας εμπνεύσουν. Όμως, δεν είναι όλα ρόδινα, κάθε άλλο. Ας ακούσουμε τη μοναχική, σκληρή και αγριεμένη αλήθεια της Φιρντάους. Την αγριάδα των γυναικών που βγαίνουν στον δρόμο. Ας παρατηρήσουμε τι επιμονή χρειάζεται για τις γυναίκες που κρατάνε ένα μαγαζί, μια επιχείρηση, έναν όμιλο. Ο σεξισμός που αποκλείει τις γυναίκες από υψηλές θέσεις στην αγορά εργασίας είναι ενδεικτικός της λογικής των αποκλεισμών: γιατί να στερηθούν οι άντρες την υπερεξουσία τού να βγάζουν και να μοιράζουν χρηματικά ποσά; Ο viral χορός δείχνει ότι ξυπνήσαμε και διεκδικούμε αυτά που άλλοι βρίσκουν έτοιμα «από την κούνια».

Όταν πας να μιλήσεις για φεμινισμό, σε κοιτάνε όλοι σαν να τους προσφέρεις ξινισμένο γάλα που βρομάει και φέρνει εμετό. Ακούς ότι η φάση του φεμινισμού πέρασε. Αυτά λύθηκαν. Παρωχημένα πράγματα. Κι όμως. Υπάρχουν πράγματα που δεν είναι καθόλου αυτονόητα και δεν γίνεται να μη μιλάμε γι’ αυτά.

aπ ό τ η β ι β ι αν στ εργ ι ου

12.12.19 – lifo

19

ΒΙΒΛΙΑ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΞΑΝΑ ΤΟ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ ΤΗΣ

ΜΑΛΒΙΝΑΣ ΚΑΡΑΛΗ

NEA EKΔΟΣΗ ΕΠΑΥΞΗΜΕΝΗ ΜΕ ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΚΕΊΜΕΝΑ

ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ & ΣΤO www.lifoshop.gr

20 lifo – 12.12.19

CHRISTIAN ZERVOS Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς 138

H Αρχαϊκή Στροφή

Ο Christian Ζervos με το γλυπτό Ondine, του Henri Laurens, στο Παρίσι το 1938. Φωτογραφία: RogiAndré. MZ 888 217. Ευγενική παραχώρηση: Musée Zervos, Vézelay, Conseil départemental de l’Yonne.

CAHIERS D’ART

12.12.19 – lifo

21

Eπιστολή του Christian Zervos στον Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα, 1931-1932. Μουσείο Μπενάκη / Πινακοθήκη Γκίκα.

22 lifo – 12.12.19

H έκθεση «Christian Zervos & Cahiers d’Art. H Αρχαϊκή Στροφή» διοργανώνεται από το Μουσείο Μπενάκη, τη Γαλλική Σχολή Αθηνών και το Μουσείο Zervos στο Vézelay της Γαλλίας. Η έκθεση τελεί υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Γαλλίας στην Ελλάδα και πραγματοποιείται με τη συνεργασία των εκδόσεων Cahiers d’Art και χάρη στη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Η έκθεση συνοδεύεται από έναν εξαιρετικό κατάλογο 325 σελίδων

που περιλαμβάνει φωτογραφίες όλων των εκτιθέμενων έργων και εκδόθηκε από το Μουσείο Μπενάκη με την αποκλειστική υποστήριξη του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου. Ο κατάλογος περιλαμβάνει, επίσης, πρωτότυπα κείμενα των τριών επιμελητών της έκθεσης, Christian Derouet, Alexandre Farnoux και Πολύνας Κοσμαδάκη, καθώς και κείμενα της Ελένης Σταυρουλάκη και του Παναγιώτη Τουρνικιώτη.

CHRISTIAN ZERVOS

&CAHIERS D’ART H Αρχαϊκή Στροφή Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138

12.12.2019 — 01.03.2020 Μια υπέροχη περιήγηση στον κόσμο ενός σχεδόν άγνωστου στο πλατύτερο κοινό Έλληνα που διέπρεψε στον κόσμο των εκδόσεων και των τεχνών στο Παρίσι του Μεσοπολέμου και κατά την πρώτη μεταπολεμική περίοδο. του Γιάννη Κωνσταντινίδη 12.12.19 – lifo

23

Christian Zervos & Cahiers d’Art H Αρχαϊκή Στροφή ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΈΡΟΝ ΓΙΑ ΤΟΝ CHRISTIAN ZERVOS αναζωπυρώθηκε σταδιακά και χάρη σε ένα συνέδριο που οργάνωσε, το 2012, η Γαλλική (αρχαιολογική) Σχολή στην Αθήνα και είχε τίτλο «Παρίσι-Αθήνα: 1919-1939». Το κύριο αντικείμενό του ήταν οι Έλληνες που βρέθηκαν στο Παρίσι και απέκτησαν κάποιον σημαίνοντα ρόλο στην πολιτιστική ζωή της πόλης κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Διαπιστώθηκε, λοιπόν, τότε ότι ο Zervos είναι ένας από τους λησμονημένους της ιστορίας της τέχνης, παρότι υπήρξε τόσο σημαντικός. Ανήκει σ’ εκείνη την παράξενη κατηγορία προσωπικοτήτων που πέφτουν στη λήθη, αλλά και που ποτέ αυτή δεν μπορεί να τους καταπιεί για πάντα. Αποφασίστηκε, λοιπόν, το 2017 να ξεκινήσει ένα ερευνητικό πρόγραμμα της Γαλλικής Σχολής Αθηνών με τίτλο «Christian Zervos au miroir de la Grèce» («Ο Christian Zervos στον καθρέφτη της Ελλάδας»), με τη συνεργασία ομάδας ερευνητών που δραστηριοποιούνται στη Γαλλία και στην Ελλάδα, και η τωρινή έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη παρουσιάζει μερικά πρώτα αποτελέσματα αυτού του προγράμματος. Ο Zervos, ξεκινώντας το 1926, εξέδωσε στο Παρίσι το περιοδικό τέχνης «Cahiers d’Art», που υπήρξε ένα από τα μακροβιότερα μοντερνιστικά περιοδικά του είδους. Σε διάστημα περίπου 35 ετών, μέχρι το 1960, κυκλοφόρησε 97 τεύχη. Ο ομώνυμος εκδοτικός οίκος του εξέδωσε επίσης σημαντικές μονογραφίες για το έργο πολλών καλλιτεχνών. Προπαντός, όμως, και όσον αφορά την τέχνη εκείνης της εποχής, ο Zervos είναι γνωστός για τη σχέση του με τον Πικάσο και για το ότι δημοσίευσε σε 33 τόμους τον περιβόητο κατάλογο με το σύνολο του ζωγραφικού έργου του, που εξακολουθεί και σήμερα να είναι ένα θεμελιώδες έργο αναφοράς για την τέχνη του μεγάλου Ισπανού καλλιτέχνη. Πάνω απ’ όλα, όμως, ο Zervos, με την τόσο αυστηρά επιμελημένη από τον ίδιο ασπρόμαυρη εκτύπωση των εντύπων του, δημιούργησε και καλλιέργησε, σε αισθητικό επίπεδο, έναν τρόπο αντίληψης των σημαντικότερων έργων τέχνης που μας παρέδωσε ο μοντερνισμός. Και ο τρόπος αυτός είχε τεράστια επιρροή παγκοσμίως, λόγω της κυκλοφορίας

1911

των εκδόσεών του όχι μόνο στις δύο πλευρές του Ατλαντικού αλλά και σε πολύ απομακρυσμένα κέντρα ανά την υφήλιο. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τη σχέση του Zervos με τη γενέτειρά του Ελλάδα, είναι πολύ σημαντική η καταλυτική συνεισφορά του στη διοργάνωση του 4ου Διεθνούς Συνεδρίου Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής (CIAM IV - Congrès internationaux d’architecture moderne 4) το 1933, από το οποίο προέκυψε ένα πολύ σημαντικό κείμενο για την πολεοδομία, η Χάρτα των Αθηνών, του σπουδαίου Ελβετού αρχιτέκτονα Le Corbusier, που θεωρείται ότι έπαιξε διαμορφωτικό ρόλο στη μεταπολεμική ανοικοδόμηση των ευρωπαϊκών πόλεων κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960. Στην Ελλάδα, αλλά και παντού αλλού, υπήρξε τεράστιος και ο αντίκτυπος των αρχαιολογικών εκδόσεων του Zervos. Για παράδειγμα, η έκδοση, το 1934, του περίφημου βιβλίου του L’ art en Grèce θεωρείται ότι προκάλεσε την ανανοηματοδότηση της κυκλαδικής τέχνης μέσω της ανάδειξης της «μοντερνικότητας» αυτών των μικρών αρχαίων γλυπτών. Ο τίτλος της τωρινής έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη αναφέρεται ακριβώς στην «αρχαϊκή στροφή» του, που ουσιαστικά υπογραμμίζει το στίγμα που εκείνος έδωσε με το ενδιαφέρον του για την αρχαϊκή περίοδο, σε αντίθεση με την κλασική, η οποία, όπως είναι αυτονόητο, θεωρείται το αξιολογότερο δείγμα αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Η έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη ξεδιπλώνεται σε δύο παράλληλες ζώνες. Η πρώτη ζώνη περιλαμβάνει την έκθεση έργων τέχνης που προέρχονται από τη συλλογή «Zervos» και εκτίθενται μόνιμα στο μουσείο με το όνομά του στο Vézelay της Γαλλίας. Είναι η πρώτη φορά που απομακρύνονται από την έδρα τους και πρόκειται για υπέροχα έργα πολύ σημαντικών ζωγράφων, όπως ο Πικάσο, ο Joan Miro, ο Jean Hélion και πολλοί άλλοι. Είναι βέβαιο ότι η τωρινή τους έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη πολύ γρήγορα θα αναγνωριστεί ως η σημαντικότερη έκθεση ζωγραφικής που έγινε το 2019 στην Αθήνα. Σπάνια παρουσιάζονται μαζί, σε περιοδικές εκθέσεις, τόσο γοητευτικά έργα εκείνης της εποχής, για τα οποία γίνεται τόσο πολύ αισθητή, από την πρώτη κιόλας στιγμή, εκείνη η ανεξήγητη συνάφεια που τα συνδέει, ώστε να παρίστανται όλα μαζί σε έναν χώρο συνιστώντας ένα γοητευτικό όλον. Είναι σίγουρο πως δεν θα συγκινήσουν μόνο όσους αγαπούν εκείνη την περίοδο της τέχνης αλλά θα ενθουσιάσουν και θα εντυπωσιάσουν όλους τους επισκέπτες, γιατί, καθώς είναι λιγότερο γνωστά έργα σπουδαίων καλλιτεχνών, θα λειτουργήσει στο μάξιμουμ και το στοιχείο της έκπληξης.

Φωτογραφία του 1925 στους Κήπους του Λουξεμβούργου στο Παρίσι. Από αριστερά: Christian Zervos, Άγγελος Κατακουζηνός, Tériade, Γιώργος Κατσίμπαλης, Νίκος Χατζηκυριάκος- Γκίκας, Μιχάλης Τόμπρος. Συλλογή Γιώργου Γ. Κατσίμπαλη.

E. Tériade, Fernand Léger, 1928, Παρίσι, εκδόσεις Cahiers d’Art. MZ Bibl 285. Ευγενική παραχώρηση: Musée Zervos, Vézelay, Conseil départemental de l’Yonne και εκδόσεις Cahiers d’Art.

24 lifo – 12.12.19

Η δεύτερη ζώνη της έκθεσης κινείται περιφερειακά στον χώρο στον οποίο εκτίθεται η ζωγραφική. Εκεί παρουσιάζεται κυρίως το εκδοτικό έργο του Zervos. Ο θεατής βλέπει, εκτός από τα περιοδικά και τα βιβλία του, σπουδαίο υλικό τεκμηρίωσης (προσωπικά του ημερολόγια, σημειώσεις, επιστολές), εκτυπώσεις σε μεγάλο μέγεθος φωτογραφιών που χρησιμοποιήθηκαν για εικονογραφήσεις, φωτογραφικό υλικό που εκείνος είχε παραγγείλει για τις εκδόσεις του, φωτογραφικό υλικό από το προσωπικό του αρχείο, καθώς και σχέδια καλλιτεχνών, αφίσες και γκραβούρες που επίσης συνδέονταν με το εκδοτικό του έργο. Σε αυτήν τη ζώνη της έκθεσης ο θεατής αρχίζει να αντιλαμβάνεται και να παρακολουθεί τη ματιά του Zervos στο αντικείμενο που παρουσίαζε στο περιοδικό και στις άλλες εκδόσεις του. Αναγνωρίζει έτσι τη μεθοδολογία του και την προσωπική του, σταθερή, μοντερνιστική αισθητικοποίηση του υλικού του. Και, φυσικά, την «πυγμή» και την επιμονή με την οποία παράγονταν όλα αυτά, πάντα με τη δική του παρέμβαση και αυστηρότατη επιμέλεια. Συγχρόνως, στη ζώνη αυτή παρουσιάζονται, μέσα από έργα ζωγραφικής και σχέδια, οι δεσμοί που είχε ο Zervos με Έλληνες καλλιτέχνες, σαν τον Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα και τον Γεράσιμο Σκλάβο.

Wassily Kandinsky, Μαύρες μορφές σε λευκό, 1934. Ελαιογραφία σε καμβά.

Musée Zervos, Vézelay, MZ 134.

Είναι βέβαιο ότι η έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη πολύ γρήγορα θα αναγνωριστεί ως η σημαντικότερη έκθεση ζωγραφικής που έγινε το 2019 στην Αθήνα. Σπάνια παρουσιάζονται μαζί, σε περιοδικές εκθέσεις, τόσο γοητευτικά έργα εκείνης της εποχής, για τα οποία γίνεται τόσο πολύ αισθητή, από την πρώτη κιόλας στιγμή, εκείνη η ανεξήγητη συνάφεια που τα συνδέει, ώστε να παρίστανται όλα μαζί σε έναν χώρο συνιστώντας ένα γοητευτικό όλον.

1925

Δεξιά: Raoul Dufy, Ο κόλπος Juan. Λιθογραφία, 45x63,5 εκ. MZ 67.1. Ευγενική παραχώρηση: Musée Zervos, Vézelay, Conseil départemental de l’Yonne.

12.12.19 – lifo

25

26 lifo – 12.12.19

Fernand Léger, Νεκρή φύση με μήλα, 1938. Γκουάς σε χαρτί.

Musée Zervos, Vézelay, MZ 162. Fernand Léger © Adagp, Paris/ OΣΔΕΕΤΕ 2019

12.12.19 – lifo

27

Τα οπτικά δοκίμια του Christian Zervos

Πολύνα Κοσμαδάκη Eπιμελήτρια Μοντέρνας και Σύγχρονης Τέχνης και υπεύθυνη Συλλογής Ζωγραφικής, Χαρακτικών και Σχεδίων στο Μουσείο Μπενάκη

1926 Henri Matisse, Κεφαλή σε αριστερό προφίλ, 1945. Γκραβούρα σε λινόλεουμ. Musée Zervos, Vézelay, MZ 174. Matisse ©Les Héritiers Matisse/ ΟΣΔΕΕΤΕ 2019

28 lifo – 12.12.19

«O ZERVOS ΕΊΝΑΙ ΔΥΣΑΝΆΛΟΓΑ ΓΝΩΣΤΌΣ σε σχέση με τον όγκο και τη σημασία του έργου του. Η ανεξήγητη μανία του με τα περιοδικά ξεκινά από πολύ νωρίς, όταν βγάζει το περιοδικό “Σεράπιον” στην Αλεξάνδρεια, όντας έφηβος ακόμα. Η επαφή του με τους κύκλους των δημοτικιστών και τον Ψυχάρη του δίνει ένα προοδευτικό ζητούμενο, το οποίο τον θέτει στην τροχιά τού να ξεφύγει από την παράδοση και το κατεστημένο. Σημαντική επίδραση επάνω του είχε και ο εκδότης Albert Morancé, που του έδωσε την ευκαιρία να ασχοληθεί με το εκδοτικό αντικείμενο. Τότε «μολύνθηκε» με το μικρόβιο του εκδότη και της ενασχόλησης με την τυπογραφία. Τα κείμενα του Zervos δεν είναι ούτε πολύ ελκυστικά ούτε ιδιαιτέρως πρόσφορα για να ανθολογήσει κάποιος μέσα από αυτά τις ιδέες του. Γράφει δύσκολα στα γαλλικά, δεν είναι πολύ ξεκάθαρες οι ιδέες του και συχνά επαναλαμβάνεται, επειδή πρέπει να γεμίζει το περιοδικό του. Όμως, μέσα από τις σελίδες που δημιουργεί, συνδέει ανθρώπους, όπως συνδέει και εικόνες. Όσο μακρηγορεί, πλατειάζει και γίνεται κουραστικός στα γραπτά του, τόσο οξύς και συγκεκριμένος είναι στις εικόνες και στο layout. Αν δει κάποιος τις σημειώσεις του πίσω από τις φωτογραφίες ή πάνω στα δοκίμια των σελίδων του περιοδικού του, αντιλαμβάνεται πως ξέρει ακριβώς τι θέλει να συσχετιστεί οπτικά και με ποια σειρά πρέπει να έρθουν δίπλα-δίπλα τα συσχετιζόμενα. Έχει εμμονές με τα γκρο πλαν και τις μεγεθύνσεις − ειδικά στις αρχαιολογικές φωτογραφίες. Τον ενδιαφέρουν οι σκιές, τα μαύρα πεδία στην εικόνα. Μιλάει, τελικά, μέσα από τον συσχετισμό και την παράθεση εικόνων. Αυτό καθιστά κάθε τεύχος του περιοδικού του ένα οπτικό δοκίμιο. Και μέσα από αυτό το οπτικό δοκίμιο τα λέει όλα. Ο οπτικός συσχετισμός είναι κάτι που προϋπάρχει μέσα του. Εκεί γεννιέται. Από εκεί πηγάζει η ποιητική του και αυτό ήταν το ταλέντο του. Επίσης, είχε μια εμμονή με το εθνογραφικό υλικό και τη συλλογή του κατόπιν επιτόπιας έρευνας. Έπαιρνε μαζί του έναν φωτογράφο και μαζί πήγαιναν και φωτογράφιζαν τα θέματα που τον ενδιέφεραν. Ασχολούνταν, δηλαδή, με το θέμα του πάνω στο πεδίο και όχι μέσω των βιβλίων. Είχε την Ελλάδα στο μυαλό του, και τη Μεσόγειο ακόμη περισσότερο, ως μια αρχή, μια απαρχή του πολιτισμού, παρά ως μια συνείδηση ταυτό-

Δεξιά: Φωτογραφία αγνώστου. Δ’ Διεθνές Συνέδριο Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής (1933). Αριστερά ο ποιητής Gaston Bonheur, δεξιά ο Le Corbusier, σε πρώτο πλάνο με γυρισμένη πλάτη ο Fernand Léger. Μουσείο Μπενάκη / Πινακοθήκη Γκίκα.

τητας. Αισθανόταν περισσότερο Γάλλος και μιλούσε γαλλικά. Ούτε είχε πολλές επαφές εδώ. Είχε όμως μια εμμονή με τη χώρα και το αρχαϊκό στοιχείο, το οποίο δεν το συνέδεε αποκλειστικά με την Ελλάδα, αλλά το αναζητούσε σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο Ζερβός θεωρούσε ότι όλοι οι καλλιτέχνες −οι ποιητές, οι ζωγράφοι, όλοι−, όταν κατάφερναν να συνδεθούν με το αρχέγονο από το οποίο κατάγονταν, τότε μπορούσαν πραγματικά να φτάσουν στο ύψιστο σημείο του έργου τους. Τη θεωρία αυτής της αναγωγής των πάντων στην απαρχή των πραγμάτων δεν τη σχημάτισε μόνος του. Είναι κάτι που άντλησε από τον Βergson και τον Νίτσε, τους οποίους μελετούσε. Από τα έργα του μένει μια ιστορική μοντερνιστική ανάγνωση της τέχνης και της προϊστορίας, η οποία είναι λίγο βεβιασμένη μεν, αλλά δεν παύει ποτέ να είναι και η οπτική των μοντερνιστών την εποχή εκείνη. Η αισθητικοποίηση των φωτογραφιών του δίνει και πράγματα χρήσιμα για τους φοιτητές και τους αρχαιολόγους, παρότι οι αρχαιολόγοι τον κατέκριναν γι’ αυτά τα έργα, θεωρώντας ότι δεν ανταποκρίνονταν στα επιστημονικά πρότυπα. Όμως, η λεπτομέρεια που, για παράδειγμα, παρέχει το γκρο πλαν δίνει μια ανάλυση, μια υλικότητα, μια υφή, που για τους καλλιτέχνες ήταν πολύ σημαντικά στοιχεία και για τον λόγο αυτόν εκτιμούσαν πολύ εκείνες τις εκδόσεις, για την οπτική πληροφορία που τους παρέδιδαν. Δεν ήταν τυχαίο ότι αυτά τα βιβλία βρίσκονταν στις βιβλιοθήκες όλων των καλλιτεχνών, Ελλήνων και Γάλλων. Το 1960, όταν ξέκοψε από τον εικαστικό κόσμο με τη διακοπή της έκδοσης του περιοδικού “Cahiers d’Αrt” και στράφηκε αποκλειστικά στην αρχαιολογία, ήταν ένας ηλικιωμένος άνθρωπος. Είχε φτάσει 70 χρονών και τότε ήταν διαφορετικά να είσαι 70. Το περιοδικό δεν τραβούσε πια. Είχαν εμφανιστεί καινούργια ρεύματα στην τέχνη, τα οποία εκείνος δεν παρακολουθούσε και δεν συνδέθηκε μαζί τους. Ήδη, μετά το 1950 το περιοδικό του δεν κατείχε πια τα πρωτεία στον χώρο των εκδόσεων τέχνης. Ουσιαστικά, κρατιόταν στον χώρο από εκείνη τη μυθική σχέση του με τον Πικάσο. Από το γεγονός ότι εκείνος διαχειριζόταν τη φωτοθήκη του και επειδή εξακολουθούσε να είναι κάτι σαν εν γένει εκπρόσωπός του. Το περιοδικό έβγαζε μόνο ένα τεύχος τον χρόνο και όλα δήλωναν μια σταθερά φθίνουσα πορεία από το ’50 μέχρι το ’60, οπότε παύει η έκδοσή του. Ο ίδιος, όμως, είχε αυτό το μεγάλο πρόγραμμα καταγραφής της προϊστορίας της Μεσογείου και του ελληνικού πολιτισμού. Μέχρι που πέθανε είχε την πρόθεση να εκδώσει τρεις με πέντε τόμους ακόμα».

Φόρος τιμής στον Vsevolod Meyerhold (1874-1940). Φωτογραφία του Ρώσου θεατρικού συγγραφέα και παραγωγού, περιστοιχισμένη με τις υπογραφές 33 καλλιτεχνών. Δημοσιεύτηκε στο τεύχος 5 των Cahiers d’Αrt, 1930, σ. 266. MZ Doc 97. Ευγενική παραχώρηση: Musée Zervos, Vézelay, Conseil départemental de l’Yonne.

Το αίτημα του Zervos από την αρχαιολογία

Alexandre Farnoux Kαθηγητής Αρχαιολογίας και Ελληνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης, διευθυντής της Γαλλικής Σχολής Αθηνών

«Ο ZERVOS ΈΚΑΝΕ ΣΥΝΟΛΙΚΆ 15 μεγάλα βιβλία για την αρχαιολογία, με πολλές φωτογραφίες, με μεγάλα κείμενα, και αυτό ήταν μια τεράστια δουλειά. Επιπλέον, είναι απίστευτο το πώς κάποιος που ζούσε στο Παρίσι και ταξίδεψε μόνο λίγες φορές στην Ελλάδα μπόρεσε να εκδώσει όλα εκείνα τα βιβλία, με τις τόσες λεπτομέρειες και τις καταπληκτικές φωτογραφίες υλικού που έφεραν στο φως οι πιο πρόσφατες έρευνες. Αυτό, για μένα που είμαι αρχαιολόγος, αποτελεί κάτι το θαυμάσιο. Στον Zervos δεν άρεσε καθόλου το ότι οι αρχαιολόγοι δημοσιεύουν τα ευρήματα των ερευνών τους σε εξειδικευμένα περιοδικά που απευθύνονται στον κλάδο και στον ακαδημαϊκό κόσμο, δηλαδή σε ένα περιορισμένο κοινό. Επιπλέον, δεν του άρεσε ότι, όποτε δημοσιεύουν ένα εύρημα των ανασκαφών τους, δεν το παρουσιάζουν αλλά ούτε και το κοιτάζουν ως ένα έργο τέχνης, παρά το βλέπουν μόνο ως τεκμήριο για την ερμηνεία του παρελθόντος, σαν να μην έχει αισθητική αξία πλέον της αξίας που έχει ως ντοκουμέντο. Νομίζω, λοιπόν, ότι επιχείρησε να διορθώσει αυτά τα δύο “λάθη” των αρχαιολόγων μέσα από τις εκδόσεις του. Θεωρούσε ότι τα αρχαιολογικά ευρήματα πρέπει να φτάνουν στο πλατύ κοινό και όχι μόνο στους ειδικούς και ότι δεν αποτελούν μόνο τεκμήρια για τη θρησκεία ή την κοινωνία του παρελθόντος αλλά και έργα τέχνης. Αυτές οι απόψεις του και το έργο του δεν κέρδισαν καθόλου τους αρχαιολόγους, όπως προκύπτει από την αλληλογραφία του με τους ειδικούς της εποχής. Εκείνοι τον έβλεπαν ως έναν ερασιτέχνη, σαν κάποιον που βρίσκεται κάπου εκτός του πεδίου της δουλειάς τους, την οποία δεν την αφορούσε κιόλας. Κι ενώ δεν είχε σπουδαία απήχηση στον ακαδημαϊκό κόσμο της εποχής του, σήμαινε κάτι για τους φοιτητές − σαν εμένα, για παράδειγμα, που σπούδασα τη δεκαετία του ’80 στη Γαλλία και θυμάμαι ότι ο καθηγητής που μας δίδασκε ελληνική τέχνη μάς είχε πει ότι θα έπρεπε να ξεφυλλίζουμε τα βιβλία του Zervos, γιατί οι εικόνες τους είναι καταπληκτικές και γιατί περιέχουν απεικονίσεις κάποιων αντικειμένων που δεν υπάρχουν σε άλλα βιβλία. Άρα, τελικά, το έργο του έχει ένα νόημα και για τους επιστήμονες και για τους φοιτητές. Πρέπει, επίσης, να υπογραμμίσουμε ότι ο Zervos προσπαθούσε να βρίσκει πληροφορίες από καλές πηγές. Είχε, για παράδειγμα, τη βοήθεια

Henri Laurens, Όρθια γυναίκα με πτυχωτό φόρεμα. Χαλκός. Musée Zervos, Vézelay, MZ 149. Henri Laurens © Adagp, Paris/ OΣΔΕΕΤΕ 2019

της αρχαιολόγου Βάνας Χατζημιχάλη, η οποία βρισκόταν στην Ελλάδα και αναζητούσε την κατάλληλη πληροφορία στις βιβλιοθήκες. Έχουμε την αλληλογραφία όπου αναφέρεται αυτή η δική της έρευνα. Ήταν μια καλή αρχαιολόγος που διάβαζε τα βιβλία τα οποία ήθελε ο Zervos και του έστελνε περιλήψεις τους ή αναζητούσε απαντήσεις σε θέματα που τον απασχολούσαν. Ως εκ τούτου, λοιπόν, ξέρουμε πως όλα όσα έγραψε ο Zervos έχουν κάποια επιστημονική βάση. Δεν θα έλεγα, βέβαια, πως έχει προσφέρει κάτι στην επιστήμη της αρχαιολογίας, επειδή η αρχαιολογία σήμερα επιδιώκει να ανήκει στο φάσμα των θετικών επιστημών και ως εκ τούτου δεν έχει σχέση με την αρχαιολογία που επιθυμούσε ο Zervos, η οποία ήταν μια υποκειμενική αρχαιολογία. Θεωρώ συγκινητικές τις προσπάθειες που έκανε, σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, για το αρχαιολογικού χαρακτήρα εκδοτικό έργο του. Είχε μια γκαλερί στο Παρίσι, ένα καταπληκτικό περιοδικό, σχέσεις με τους σπουδαιότερους καλλιτέχνες της εποχής του, μια ζωή ευχάριστη, με πολλές κοσμικότητες, και γενικά ένα φορτωμένο πρόγραμμα που θα μπορούσε να γεμίσει τη ζωή ενός κανονικού ανθρώπου, αλλά, παρ’ όλα αυτά, ο Zervos, τακτικά, κάθε χρόνο, ήθελε να κάνει ένα βιβλίο για την αρχαιολογία για να ζωντανέψει το παρελθόν, όχι μόνο να ζει στο παρόν μαζί με τους άλλους της εποχής του. Ήθελε απλώς να φέρει στους άλλους το παρελθόν ως κάτι το παρόν, ως κάτι το καινούργιο. Για μένα, θα ήταν μεγάλη επιτυχία αυτής της έκθεσης εάν οι συνάδελφοι αρχαιολόγοι κατανοούσαν −και ξέρω μερικούς που θα το καταλάβουν αμέσως, ιδίως εδώ, στην Ελλάδα− ότι τα αντικείμενα που βρίσκουμε, πέρα από το ότι τεκμηριώνουν το παρελθόν, έχουν και κάτι ακόμα, που πρέπει να μας ευαισθητοποιεί. Ελπίζω, επίσης, ότι οι αρχαιολόγοι θα δουν και τα έργα τέχνης που έχουμε στην έκθεση και θα καταλάβουν πως η δουλειά του Zervos με το παρελθόν έχει άμεση σχέση με αυτά, καθότι, για μένα, ο πυρήνας αυτής της έκθεσης είναι τα έργα τέχνης που εκτίθενται στον διαμορφωμένο χώρο στο κέντρο της αίθουσας. Όλα τα εκθέματα που συνδέονται με την αρχαιολογία βρίσκουν τη θέση τους στην έκθεση, επειδή στο κέντρο του εκθεσιακού χώρου υπάρχουν αυτά τα έργα. Θα πρότεινα, λοιπόν, να ξεκινήσει κάποιος την επίσκεψή του από το κεντρικό δωμάτιο και στη συνέχεια να δει ό,τι εκτίθεται περιφερειακά, γύρω από αυτό, ώστε να γίνει μια σωστή σύνδεση της τέχνης της εποχής που έζησε ο Zervos με το αρχαιολογικό υλικό που τον ενδιέφερε. Αυτό πιστεύω ότι θα ήταν το ιδανικό».

Το εξώφυλλο της γερμανικής έκδοσης από το βιβλίο του Christian Zervos, Matthias Grünewald.

Le retable d’Isenheim, 1936: Βερολίνο, εκδόσεις Edwin Landau. MZ Bibl 143.1. Ευγενική παραχώρηση: Musée Zervos, Vézelay, Conseil départemental de l’Yonne.

1936 Αριστερά: Ο Léger και ο Ζervos κατά τη διάρκεια του CIAM IV. gta Archives / ETH Zurich, CIAM. Κάτω: Το εμβληματικό εξώφυλλο με τις ομόκεντρες καρδιές του Marcel Duchamp, Cœurs Volants, στο τεύχος 1-2 των Cahiers d’Αrt, 1936.

MZ Bibl 66. Ευγενική παραχώρηση: Musée Zervos, Vézelay, Conseil départemental de l’Yonne και εκδόσεις Cahiers d’Art.

12.12.19 – lifo

29

Η ασπρόμαυρη «μετάλλαξη»

Christian Derouet Conservateur général honoraire du patrimoine, ιδρυτικός διευθυντής του Μουσείου Zervos, Vézelay

ΑΝΆΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΚΡΑΤΙΚΟΎΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΎΣ του γαλλικού Δημοσίου συγκαταλέγονται οι λεγόμενοι «συντηρητές πολιτιστικής κληρονομιάς». Για την ακρίβεια, συνιστούν ένα σώμα ανώτερης κατηγορίας, που έχει ρόλο επιστημονικό και τεχνικό και δράση διυπουργική. Το αντικείμενο του σώματος των «συντηρητών» έχει ταυτόχρονα διοικητικό και επιστημονικό χαρακτήρα και είναι η μελέτη της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας, η απογραφή της, η αρχειοθέτησή της, η αξιολόγηση της κατάστασης στην οποία βρίσκεται, η φροντίδα της και η ανάδειξή της. Ιεραρχικά, υπάρχουν τρεις βαθμίδες «συντηρητών» και η υψηλότερη από αυτές είναι οι «γενικοί συντηρητές». Αυτή η μικρή εισαγωγή είναι απαραίτητη για τη σύσταση του τρίτου επιμελητή της έκθεσης, που είναι ο κύριος Christian Derouet, «επίτιμος γενικός συντηρητής πολιτιστικής κληρονομιάς» (ένας τίτλος που παραμένει αμετάφραστος στη βιβλιογραφία της έκθεσης). Ο κ. Derouet είναι επίσης ιδρυτικός διευθυντής του Μουσείου Zervos στο Vézelay της Γαλλίας. «Υπάρχει κάτι σαν “χιασμός” στην ιστορία του Zervos. Είναι ένας άνθρωπος για τον οποίο δεν ξέρουμε πολλά, σχετικά με το πώς ξεκινά αυτά που έκανε στον χώρο της σύγχρονης τέχνης της εποχής του, ενώ στις αρχές της δεκαετίας του ’50 αρχίζει να παίρνει αρκετά μεγάλες αποστάσεις από αυτήν, επειδή αφιερώνεται στην έκδοση των αρχαιολογικών του βιβλίων. Ο σχεδιασμός της έκθεσης, λοιπόν, βασίστηκε σε αυτήν τη δισυπόστατη εικόνα του Zervos. Έτσι δημιουργήθηκε κάτι που εκ πρώτης όψεως θα μπορούσε να μην είναι ελκυστικό: ένα δωμάτιο μέσα στο δωμάτιο της έκθεσης. Και ίσως να έλεγε κάποιος ότι θυμίζει ένα κουτί παπουτσιών. Αυτό αρχικά μου φαινόταν ότι περιπλέκει λίγο τα πράγματα, γιατί ποιος θέλει να δει έργα τέχνης μέσα σε ένα κουτί παπουτσιών! Παρ’ όλα αυτά, επειδή υπάρχει μια διαδρομή μέσα στην έκθεση η οποία διαγράφεται περιφερειακά αυτού του “κουτιού” μέσα στο οποίο βρίσκονται τα έργα που ήρθαν από το Vézelay, δίνεται η δυνατότητα στον επισκέπτη να μελετήσει τη δουλειά του Zervos μέσα από το περιοδικό του, τα “Cahiers d’Art”, και να συνεχίσει βλέποντας κυρίως τους Έλληνες εικαστικούς καλλιτέχνες που εκείνος αγαπούσε. Έτσι, θα έλεγα ότι πετύχαμε να συγκολλήσουμε τις δύο όψεις του Zervos. Θα έλεγα, επί-

σης, ότι πρόκειται για μια έκθεση σεμνή και ταπεινή, υπό την έννοια ότι από τη μια υπάρχει ένα μικρό μουσείο στη Γαλλία, το Μουσείο Zervos, και από την άλλη ένα μουσείο σαν το Μπενάκη, έτσι κατανοεί κάποιος ότι είναι πρακτικά αδύνατο να γίνουν εκθέσεις της κλίμακας που θα επέβαλλε το θέμα τους, όταν οι πόροι είναι περιορισμένοι. Όταν βρέθηκα υποχρεωμένος να στήσω αυτό το μικρό μουσείο στο Vézelay, ο χρόνος που χρειάστηκε για να υλοποιηθεί το πρόγραμμά του ήταν εξαιρετικά πολύς. Ξεκίνησα με τη σύνταξη μιας έκθεσης, το 1988, με αντικείμενο το κατά πόσο θα ήταν εφικτό να δημιουργηθεί το μουσείο από τη δωρεά του ζεύγους Zervos. Οι προτάσεις μου δεν έτυχαν της απαραίτητης προσοχής από τις αρμόδιες υπηρεσίες, έτσι το πλάνο δημιουργίας του μουσείου εγκαταλείφθηκε. Όμως, περίπου δέκα χρόνια μετά, εκείνη η έκθεσή μου βγήκε από το συρτάρι, επειδή η δωρεά παρέμενε σε εκκρεμότητα όλα εκείνα τα χρόνια. Με ρώτησαν εάν θα ήθελα να προχωρήσω στην υλοποίηση του προγράμματός της. Από την πλευρά μου τέθηκαν μερικοί όροι πολύ απλοί, που βασικά απαιτούσαν να προχωρήσουν τα πράγματα με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Ζητούσα, επίσης, τη δυνατότητα να προχωρήσω σε αγορές έργων τα οποία θα συμπλήρωναν τη συλλογή και θα ήταν αρκετά σημαντικά, διότι αυτό κάνει μουσείο ένα μουσείο, το να έχει έργα σημαντικά. Έτσι, λοιπόν, δόθηκε η ευκαιρία να αποκτήσουμε έργα που, κατά την κρίση μου, θα απέδιδαν ξεχωριστή και μοναδική ταυτότητα στο νέο μικρό μουσείο. Ένα από εκείνα είναι η “Ακρίδα” (1934) του Max Ernst, που εκτίθεται εδώ. Tο μουσείο στο Vézelay άνοιξε το 2006 και δεν υπήρχε τίποτα, ούτε προσωπικό ούτε κανείς. Τελικά, όταν στήθηκε, εγώ έφυγα. Διότι, αν δεν έφευγα, θα γινόταν μουσείο του ενός ανθρώπου. Εξάλλου, είχα δώσει ό,τι ήταν να δώσω σε αυτό. Παρ’ όλα αυτά, το ότι βρίσκομαι εδώ, στο Μουσείο Μπενάκη, είναι ένα είδος ανταμοιβής για όσα πέρασα μέχρι να ολοκληρωθεί το μουσείο. Και το ότι αυτή η έκθεση είναι σεμνή και ταπεινή, όπως είπα πιο πριν, ισχύει μεν, αλλά θα ήθελα να συμπληρώσω πως είναι ταυτόχρονα και “ενζενί”, επειδή ξοδέψαμε πολλή ενέργεια για να την υλοποιήσουμε. Βρίσκω, λοιπόν, ότι σ’ αυτή την έκθεση πηγαίνουν όλα καλά. Όλα λειτουργούν σωστά. Κάθε πράγμα βρήκε τη θέση του και ένα αληθινό φως φωτίζει τον Zervos και αναδεικνύει τη δική του εργασία τότε και την εργασία που έχει γίνει τώρα. Ο Zervos δεν ήταν συλλέκτης με την έννοια που αντιλαμβανόμαστε σήμερα τον όρο. Τα έργα τέχνης τού πρόσφεραν μεν ευχαρίστηση,

1937 Εξώφυλλο του τεύχους 3-4 των Cahiers d’Αrt, 1940, με μακέτα του Joan Mirό. Ευγενική παραχώρηση των εκδόσεων Cahiers d’Art.

Alexander Calder, Σύνθεση, 1946. Ακουαρέλα. Musée Zervos, Vézelay, MZ 38. David Alexander Calder © Adagp, Paris/ OΣΔΕΕΤΕ 2019

30 lifo – 12.12.19

κυρίως όμως ήταν το “καύσιμο” χάρη στο οποίο χρηματοδοτούσε το περιοδικό του, μια και οι συνδρομές δεν αρκούσαν για να καλύπτονται τα έξοδα της έκδοσης και η απουσία διαφημιστικών καταχωρίσεων μετά την οικονομική κρίση του 1930 ανάγκασε τους καλλιτέχνες και τον ίδιο να γίνουν οι στυλοβάτες της επιθεώρησης. Αν επρόκειτο για μια συλλογή έργων όπως την εννοούμε σήμερα, ο Zervos θα μπορούσε να είχε καταλήξει εκατομμυριούχος, εφόσον συνέχιζε να την οργανώνει. Από το ξεκίνημα του περιοδικού, όμως, συμβαίνει το αντίθετο: θυσίαζε έργα, σχέδια και ό,τι άλλο σχετικό βρισκόταν στα χέρια του προκειμένου να συντηρεί το εκδοτικό έργο του. Δεν θα ’πρεπε να φανταστούμε ότι πουλούσε έργα όπως θα το έκανε ένας έμπορος. Απλώς, πάντα καθυστερούσε να εξοφλήσει τα χρέη του, οι τυπογράφοι κουράζονταν να περιμένουν κι έτσι ο Zervos οργάνωνε “υποστηρικτικές πωλήσεις”, όπου οι καλλιτέχνες πουλούσαν έργα τους προκειμένου να βρεθεί οικονομική ενίσχυση για τα “Cahiers d’Art”. Από εκείνες τις “υποστηρικτικές πωλήσεις” μερικά έργα δεν πουλιόντουσαν και ξέμεναν στην γκαλερί, δημιουργώντας τη συλλογή Zervos. Για παράδειγμα, η “Σύνθεση” (1929) του Amédée Ozenfant, που εκτίθεται τώρα στο Μπενάκη, είναι μια τέτοια περίπτωση έργου που είχε κατατεθεί για υποστηρικτική πώληση το 1933. Πέρα από αυτή την πηγή συσσώρευσης έργων, η σύζυγός του Yvonne Zervos έκανε εκθέσεις στην γκαλερί της οδού Dragon και εκεί δημιουργούνταν ένα ντεπό έργων. Δεν λειτουργούσε όμως ως πραγματική γκαλερί. Το ζεύγος Zervos δεν ήταν γνήσιοι έμποροι τέχνης. Ο Zervos ήταν ξετρελαμένος με τις εκδόσεις του και θυσίαζε τα πάντα γι’ αυτές. Ένα ερώτημα είναι γιατί ο Zervos χάνει με τα χρόνια εκείνη την αύρα που είχε στον χώρο της τέχνης και στους καλλιτέχνες. Η απάντηση είναι ότι γέρασε. Επιπλέον, η αύρα του ξεθώριασε από τη μανία του να κοιτάζει την τέχνη τυπωμένη στις σελίδες του περιοδικού του, η οποία τον εξωθούσε στο να τη βλέπει πάντα ασπρόμαυρη. Αυτό συνέβαινε και με τα αρχαιολογικά ευρήματα, τα οποία επίσης τα έβλεπε φωτογραφημένα ασπρόμαυρα. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι σκεφτόταν εξ ολοκλήρου ασπρόμαυρα τα πράγματα. Αυτό, βέβαια, οφειλόταν στο ότι οι τεχνικές για την εκτύπωση έγχρωμων έργων δεν ήταν προηγμένες και δεν επέτρεπαν να δει σωστά κάποιος τα χρώματα, ούτε να αποδοθούν τα όριά τους με ακρίβεια. Ως προς αυτό είχε δίκιο, καθότι οι συνθήκες εκτύπωσης βελτιώθηκαν μετά το 1947. Με την ανάπτυξη των έγχρωμων εκτυπώσεων, όμως, ξεκινά και η προοδευτική παρακμή των “Cahiers d’Art”, επειδή εξακολουθούν

να είναι πιστά στην ασπρόμαυρη εικόνα. Nα σημειωθεί επίσης, σχετικά με τον Πικάσο, ότι τα έργα του κρίνονται και σήμερα βάσει του καταλόγου που έχει εκδώσει ο Zervos, προφανώς σε ασπρόμαυρη εκτύπωση. Αυτό ισχύει και για την περίπτωση της Γκουέρνικα. Στην πραγματικότητα, οι 33 τόμοι με τα έργα του Πικάσο που εξέδωσε είναι ψευδο-catalogues raisonnés. Πρόκειται για μεθοδικά φτιαγμένους καταλόγους έργων και σχεδίων του. Ωστόσο, εξακολουθούν να παραμένουν το βασικό έργο αναφοράς για τον Πικάσο. Για τον λόγο αυτόν ο Zervos αποτελεί και θα αποτελεί πάντα μια σημαντική προσωπικότητα που ενεπλάκη σε όλα αυτά τα θέματα. Συνέβαινε, λοιπόν, μια “μετάλλαξη” στα έργα, εξαιτίας της προσκόλλησης στο ασπρόμαυρο, ανεξάρτητα από την επιθυμία των καλλιτεχνών και του ίδιου του Zervos. Εκείνος γνώριζε ότι υπήρχε μια “μεταβολή” του έργου λόγω της ασπρόμαυρης απόδοσής του, αλλά θεωρούσε ότι επρόκειτο για κάτι αντίστοιχο –και πολύ συνηθισμένο στο παρελθόν– με αυτό που συνέβαινε κατά τη μεταγραφή ενός έργου σε γκραβούρα. Τελικά, δεν είναι άδικο που χρησιμοποιείται ο όρος “φωτογκραβούρες” γι’ αυτό που έκανε ο Zervos με τις εκτυπώσεις του, στις οποίες δεν είναι ορατές με γυμνό οφθαλμό οι χρωματικές αντιπαραθέσεις».

Σ’ αυτή την έκθεση πηγαίνουν όλα καλά. Όλα λειτουργούν σωστά. Κάθε πράγμα βρήκε τη θέση του και ένα αληθινό φως φωτίζει τον Zervos και αναδεικνύει τη δική του εργασία τότε και την εργασία που έχει γίνει τώρα.

Joan Mirό, Βοηθήστε την Ισπανία, από το τεύχος 4-5 των Cahiers d’Αrt του 1937.

Jοan Mirό © Adagp, Paris/ OΣΔΕΕΤΕ 2019

Δισέλιδο του καταλόγου Picasso.

Forty years of his Αrt, με επιμέλεια του Alfred Barr, MoMA 1939.

MoMA 1939 © Succession Picasso 2019

1940

Ο Christian Zervos με τον σκύλο του Trimm στην Γκουλότ. Φωτογραφία: Simone Herman. ΜΖ Doc 328. Ευγενική παραχώρηση: Musée Zervos, Vézelay, Conseil départemental de l’Yonne.

12.12.19 – lifo

31

Max Ernst, Η ακρίδα, 1934. Ελαιογραφία σε καμβά. Musée Zervos, Vézelay, MZ 800. Max Ernst © Adagp, Paris/ OΣΔΕΕΤΕ 2019 Δεξιά: Pablo Picasso, Κεφαλή βασιλιά ή Τυφεκιοφόρος με σπαθί, 1969. Λάδι σε χαρτόνι. Musée Zervos, Vézelay, MZ 224 © Succession Picasso 2019

32 lifo – 12.12.19

12.12.19 – lifo

33

Η μοντέρνα αρχιτεκτονική εν πλω ΈΝΑΣ ΡΟΥΜΆΝΟΣ ΑΡΧΙΤΈΚΤΩΝ, ο περίφημος Jean Badovici, που ήταν κολλητός φίλος του Zervos αλλά και κολλητός φίλος του Le Corbusier, αποτελεί τον πυρήνα μιας «παρέας» που διαμορφώνεται σιγά-σιγά διευρυνόμενη και με σημερινούς όρους θα την ονομάζαμε παρέα διανοούμενων μεταναστών στο Παρίσι. Σε αυτήν συμμετείχαν, επίσης, ο Μιρό, ο Πικάσο, ο Σαγκάλ και πολλοί ακόμα μέτοικοι στην πόλη του φωτός. Η διεξαγωγή, το 1933, του 4ου Διεθνούς Συνεδρίου Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής (CIAM) σε πλοίο που σαλπάρει από τη Μασσαλία με προορισμό την Ελλάδα προέκυψε ως αποτέλεσμα ζυμώσεων, καταιγισμού ιδεών και γνωριμιών εκείνης της παρέας. Επίσης, δεν είναι τυχαίο ότι όλα αυτά συνέβησαν σε μια εποχή κατά την οποία ο Zervos έχει δημιουργήσει στα «Cahiers d’Art» έναν κανονικό τομέα αρχιτεκτονικής, έχοντας ορίσει υπεύθυνό του τον Γερμανο-ελβετό αρχιτέκτονα Sigfried Giedion, διάσημο για τη σχέση του με τη μοντέρνα αρχιτεκτονική, αν και τότε δεν είχε διαμορφωθεί ακόμα το παγκόσμιας εμβέλειας προφίλ του που αναπτύχθηκε χάρη στο σημαντικότατο συγγραφικό του έργο που ακολούθησε. «Ωστόσο, τότε ο Giedion είναι ήδη ο γενικός γραμματέας των CIAM» λέει ο κ. Παναγιώτης Τουρνικιώτης, καθηγητής της Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, που το εξαιρετικό άρθρο του «Η αρχιτεκτονική στα “Cahiers d’Art” του Christian Zervos» περιλαμβάνεται στον κατάλογο της έκθεσης. «Ο Le Corbusier εκτιμά τον Giedion, ο Giedion τον Le Corbusier, ο Le Corbusier εκτιμά τον Zervos, ο Zervos τον Le Corbusier και κάπως έτσι προκύπτει ο Zervos να δημοσιεύει τα έργα του Le Corbusier προτού ακόμα ολοκληρωθούν και παραδοθούν στους ιδιοκτήτες των ακινήτων που του τα έχουν παραγγείλει. Οι πρώτοι που βλέπουν τα σχέδια του Le Corbusier είναι οι αναγνώστες των “Cahiers d’Art”». Την ίδια περίοδο ο Λεωνίδας Εμπειρίκος, ο πατέρας του ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκου, δραστηριοποιείται στο Παρίσι με τη ναυτιλιακή εταιρεία του υπό την επωνυμία Neptos και λανσάρει ένα τουριστικό προϊόν, το ταξίδι-κρουαζιέρα στην Ελλάδα. Το πλοίο «Πατρίς 2» ξεκινά από τη Μασσαλία και έχει προορισμό τους ελληνικούς τουριστικούς και αρχαιολογικούς τόπους. Βρισκόμαστε σε μια εποχή που στην Ελλάδα υπάρχει μια υπερ-

1941

34 lifo – 12.12.19

Το τεύχος 2 των Cahiers d’Αrt, 1954, με εξώφυλλο του Fernand Léger.

MZ Bibl 92. Ευγενική παραχώρηση: Musée Zervos, Vézelay, Conseil départemental de l’Yonne και Εκδόσεις Cahiers d’Art.

Κάτω: Φωτογραφία αγνώστου, ιδιωτική συλλογή. Ο χώρος των Cahiers d’Αrt στον αριθμό 14 της rue du Dragon. Απεικονίζονται ο κουνιάδος του Zervos, Robert Marion, και το ζεύγος Nusch και Paul Éluard (Αύγουστος 1944). Ευγενική παραχώρηση: M.& Mme. Poubelle.

βολική εξωστρέφεια προς την Ευρώπη − αυτή τυχαίνει να είναι η εποχή της απαρχής του τουρισμού. Ο Λεωνίδας Εμπειρίκος ήταν βενιζελικός και είχε χρηματίσει υπουργός σε κυβέρνηση του Βενιζέλου. Και ο Ηρακλής Ιωαννίδης, που ήταν ο διευθυντής του γραφείου της ναυτιλιακής του στο Παρίσι, ήταν παράλληλα και εντεταλμένος της ελληνικής κυβέρνησης για τον υπό ίδρυση ΕΟΤ. Δηλαδή υπήρξε και ένα ακόμα πραγματικό και κανονικό δίκτυο που κινητοποιήθηκε. Το 4ο CIAM είχε προγραμματιστεί να γίνει στη Μόσχα. Όμως τον Απρίλιο του 1933 αποφασίζεται ότι δεν θα γίνει τελικά εκεί, επειδή στη Σοβιετική Ένωση είχε μεσολαβήσει η γνωστή πολιτική στροφή προς τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό και η εγκατάλειψη του μοντέρνου κινήματος. Έπρεπε, λοιπόν, πολύ γρήγορα, μέσα σε εκείνον τον μήνα, να βρουν μια λύση σχετικά με τον τόπο διεξαγωγής του συνεδρίου. Οι σχετικές συζητήσεις γίνονταν στο σπίτι του Le Corbusier στο Παρίσι. Σύμφωνα με όλα τα τεκμήρια που μπορούμε να έχουμε, κάποιος σ’ εκείνη τη συζήτηση είπε: «Κι αν το κάναμε σε ένα πλοίο, πηγαίνοντας κρουαζιέρα στην Ελλάδα;». Οπότε, ο Le Corbusier ειδοποίησε τον Zervos, λέγοντάς του ότι ήθελαν να οργανώσει αυτό το πλάνο. Ο Zervos ειδοποίησε τον Ιωαννίδη και επειδή οι μοντερνιστές αρχιτέκτονες είχαν συναινέσει ότι θα πλήρωναν μια καλή τιμή και ότι δεν ήθελαν να πάνε τζάμπα, η πλήρης συνεννόηση έγινε και η συμφωνία κλείστηκε μέσα σε ένα 24ωρο. Από κει και πέρα, ο Zervos αποτραβήχτηκε και όλες οι συναλλαγές και συμφωνίες που ακολούθησαν έγιναν δι’ αλληλογραφίας, από τη Ζυρίχη, μεταξύ Giedion και Ιωαννίδη. Από ελληνικής πλευράς, σ’ εκείνες τις συνεννοήσεις ενεπλάκησαν το τεχνικό επιμελητήριο και ο τότε πρόεδρός του Κιτσίκης, που ήταν και πολιτικό πρόσωπο εμπλεκόμενο στις κυβερνητικές δραστηριότητες. Αλλά και η ίδια η κυβέρνηση ενεπλάκη διά της στήριξής της. Όταν κηρύσσεται, πια, η έναρξη του συνεδρίου, στην αυλή του Πολυτεχνείου στην Αθήνα, παρίσταται λίγο-πολύ το μισό κυβερνητικό επιτελείο. Αυτό συνιστούσε πράγματι αδιαμφισβήτητη στήριξη. Όμως ο Zervos αποτελεί τον κρίκο που συνδέει δύο δίκτυα και χάρη στον οποίο δένει η ιδέα «πάμε στην Ελλάδα για το συνέδριο». Είναι ο άνθρωπος-κλειδί. Επειδή εκείνη την ώρα είχε την ιδιαίτερη και μεγάλη δύναμη να σηκώσει το τηλέφωνο και να πάρει κάποιον που θα έλυνε αμέσως το ζήτημα. Ο Zervos συμμετέχει και στη συνεδριακή κρουαζιέρα. Από τα πρακτικά του συνεδρίου δεν φαίνεται να παίρνει τον λόγο για να μιλήσει για τη λειτουργική πόλη κ.λπ. Ήταν όμως ενθουσιασμένος με την Ελλάδα, που

είναι σαν να την αντικρίζει για πρώτη φορά. Και μάλλον τότε ωριμάζει μέσα του ακόμα περισσότερο η ιδέα των αρχαιολογικών εκδόσεων. Μετά το συνέδριο, που έγινε την περίοδο Ιουλίου-Αυγούστου 1933, εκείνος και η σύζυγός του Yvonne δεν παίρνουν το πλοίο της επιστροφής, παρά μένουν στην Ελλάδα σχεδόν μέχρι τον Νοέμβριο. Τότε ο Zervos ασχολήθηκε με τη συλλογή υλικού για τον μεγάλο τόμο που θα εκδώσει με τον τίτλο Η τέχνη στην Ελλάδα (L’art en Grèce). Πρόκειται για το τελευταίο πολλαπλό τεύχος των «Cahiers d’Art» το 1933. Το ίδιο εκδίδεται ως βιβλίο, ανεξάρτητα από το περιοδικό, το 1934. Είναι το πρώτο βιβλίο της σειράς των μεγάλων αρχαιολογικών εκδόσεών του. Είναι εντυπωσιακό το ότι στο πλούσιο φωτογραφικό υλικό που συγκέντρωσε γι’ αυτόν τον τόμο δεν υπάρχει ο Παρθενώνας. Έχει περιοριστεί στα προκλασικά θέματα. Υπάρχει, ωστόσο, καταγραφή βυζαντινών θεμάτων. Δηλαδή εστιάζει στο πριν και στο μετά της κλασικής περιόδου. Και θα μπορούσαμε να παραδεχτούμε ότι αναζητούσε στοιχεία που συνδέονταν με τον αντι-νεοκλασικισμό της εποχής εκείνης αλλά και με την αναζήτηση των απαρχών του πολιτισμού. Αν δει κάποιος τις φωτογραφίες που έβγαλαν οι συμμετέχοντες στο συνέδριο στη Σαντορίνη και στην Ίο αλλά και την κινηματογραφική καταγραφή του συνεδρίου, θα αντιληφθεί ότι όλα και όλοι εστιάζουν σε μια αρχιτεκτονική με κυβικούς όγκους, απλές μορφές και οριζόντιες στέγες με ανθρώπους να περπατάνε πάνω τους και όχι κεκλιμένες σκεπές με κεραμίδια. Δηλαδή βρήκαν τα στοιχεία μιας καθαρής από διακοσμητικά στοιχεία αρχιτεκτονικής. Ο Giedion βρήκε τότε αυτό που πίστευε ότι θα βρει. Και ήταν όλοι χαρούμενοι επειδή βρήκαν αυτά που έψαχναν.

Ο Γιώργος Σεφέρης για τον Christian Zervos ΤΟ 1947 Ο ZERVOS ΚΑΙ Ο ΠΟΙΗΤΉΣ RENÉ CHAR, στο πλαίσιο μιας δικής τους έκθεσης σύγχρονης τέχνης που οργάνωναν στο μεγάλο παρεκκλήσι του Παλατιού των Παπών στην Αβινιόν, ζήτησαν από τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Jean Vilar να ανεβάσει εκεί την παράστασή του Φόνος στον καθεδρικό ναό του T.S. Eliot, που υπήρξε τότε η μεγάλη του επιτυχία στο Παρίσι.

Δισέλιδο από το χειρόγραφο ταξιδιωτικό ημερολόγιο της συνεργάτιδας του Christian Zervos, Catherine Charpentier, με σημειώσεις και φωτογραφικό υλικό από το ταξίδι τους στην Ελλάδα (1960-1961). MZ Doc 320. Ευγενική παραχώρηση: Musée Zervos, Vézelay, Conseil départemental de l’Yonne.

Ο Vilar αρχικά αρνήθηκε, επειδή η αυλή του παλατιού φαινόταν πολύ μεγάλη και «αδιαμόρφωτη» σ’ εκείνον, που μέχρι τότε είχε συνηθίσει να ανεβάζει τα έργα του σε μικρές και κλειστές σκηνές. Επιπλέον, δεν είχε πια τα δικαιώματα του συγκεκριμένου θεατρικού. Όμως αντιπρότεινε να παρουσιάσει τρία έργα που ετοίμαζε και τότε θεωρούσε ότι βρίσκονταν σε στάδιο πειραματισμού και επεξεργασίας: την Τραγωδία του βασιλιά Ριχάρδου Β’ του Σαίξπηρ, την Ταράτσα του μεσημεριού του Maurice Clavel, που τότε ήταν ένας άγνωστος συγγραφέας, και την Ιστορία του Τόμπι και της Σάρα του Paul Claudel. Έτσι γεννήθηκε το Φεστιβάλ της Αβινιόν. Μετά από 23 χρόνια, το 1970, το ζεύγος Zervos, που τελικά υπήρξαν εμπνευστές του σπουδαιότερου ευρωπαϊκού φεστιβάλ των ημερών μας, διοργανώνει, στο Παλάτι των Παπών, στην Αβινιόν, μια μεγάλη έκθεση έργων του Πάμπλο Πικάσο. Τα εγκαίνιά της έγιναν στην προγραμματισμένη ημερομηνία, που ήταν η 1η Μαΐου. Όμως, μερικούς μήνες νωρίτερα, στις 20 Ιανουαρίου, η Yvonne Zervos έφυγε από τη ζωή. Συντετριμμένος ο σύζυγός της τής αφιέρωσε την έκθεση, για την οποία εκείνη είχε δουλέψει πολύ. Λίγες μέρες μετά, εκείνος κληροδότησε την εξοχική τους κατοικία και τη συλλογή έργων τέχνης τους στην πόλη του Vézelay. Ο Christian Zervos ήταν τότε 81 ετών. Δηλαδή ήταν πολύ ηλικιωμένος με βάση τα δεδομένα της εποχής του. Επιπλέον, δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή του χωρίς τη σύζυγό του. Έτσι, μη μπορώντας να αναλάβει τις δυνάμεις του μετά τον θάνατό της, πέθανε κι εκείνος λίγους μήνες αργότερα, στις 12 Σεπτεμβρίου. Τον Δεκέμβριο εκείνης της χρονιάς οργανώθηκε στο Grand Palais, στο Παρίσι, μια τιμητική έκθεση για την προσφορά του ζεύγους Zervos στον πολιτισμό. Λίγο νωρίτερα, τον Νοέμβριο του 1970, ο Γιώργος Σεφέρης έγραψε στα γαλλικά ένα κείμενο για εκείνον, για το οποίο θα έλεγε κάποιος ότι, ενώ αποτελεί ένα κομψότατο αφήγημα που υπερβαίνει τον σκοπό για τον οποίο γράφτηκε, κάθε λέξη του μοιάζει σαν να φέρει το συγκινησιακό βάρος ενός επικήδειου λόγου που δεν εκφωνήθηκε ποτέ. Το κείμενο του Σεφέρη, που απλώνεται σε δύο δακτυλογραφημένες σελίδες και εκτίθεται στην έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, δεν έτυχε να μεταφραστεί ποτέ. Για τον λόγο αυτόν η εξωφρενικά ελεύθερη απόδοσή του στα ελληνικά που ακολουθεί και έγινε ειδικά και αποκλειστικά για τη LiFO μοιάζει σαν ένας κατάλληλος επίλογος του παρόντος αφιερώματος στον Christian Zervos. «Γνώρισα τον Christian Zervos αργά στη ζωή μου, την εποχή της τελευταίας θητείας μου [ως διπλωμάτη] στο Λονδίνο. Ήταν χειμώνας. Με

1960

Δεξιά: Το εξώφυλλο του τελευταίου τεύχους των Cahiers d’Αrt, με σύνθεση του Joan Mirό. MZ Bibl 94. Ευγενική παραχώρηση: Musée Zervos, Vézelay, Conseil départemental de l’Yonne και εκδόσεις Cahiers d’Art.

12.12.19 – lifo

35

οδηγό τον Peter Norton πηγαίναμε στο Hertfordshire να επισκεφτούμε τον [γλύπτη] Henry Moore, που δεν είχα ξαναδεί μετά την επίσκεψή του στην Αθήνα, λίγο μετά την Απελευθέρωση [από τους Γερμανούς]. Από τότε είχα συνδέσει αυτόν τον καλλιτέχνη με τον D.H. Lawrence: και οι δύο γιοι ανθρακωρύχων, έλεγα μέσα μου. Και οι δύο άνθρωποι της αφής που άνθησε στο σκοτάδι. Τέλος πάντων, μέσα στο ταρακούνημα του αυτοκινήτου, εκείνη τη βροχερή Κυριακή συλλογιζόμουν τα λόγια του Μoore: “Η γλυπτική θα όφειλε, με την πρώτη ματιά, να παραδίδει κάποιες σκοτεινές πτυχές της και μερικά βαθύτερα νοήματα...”. Βασανιζόμουνα να φανταστώ, έχοντας κατά νου τον κίνδυνο της υπερβολής, πώς θα μπορούσε να εφαρμοστεί αυτό στην ποίηση. Εκείνη τη στιγμή το αυτοκίνητο σταμάτησε μπροστά σε ένα μπιστρό όπου αναζητήσαμε κάτι για να γευματίσουμε. Δεν είχε πάρα βραστές πατάτες, κι αυτές παγωμένες. Ο Ζερβός, καθόλου εξοικειωμένος με τη γαστριμαργική τέχνη της Βρετανίας, απελπίστηκε: “Γιατί φέρονται με τέτοιον τρόπο;” επαναλάμβανε. Ο γλύπτης μάς περίμενε με τη γυναίκα του στο μικρό του σπίτι που έδειχνε ακόμα μικρότερο με το μεγάλο κτήμα τριγύρω του. Η λάσπη ήταν παχιά, μας περίμεναν όμως γαλότσες και πήγαμε να δούμε τα γλυπτά που ο Moore δικαιολογημένα τα προτιμά σε υπαίθριο χώρο. Ανάμεσά τους δέσποζε η πολύ γνωστή σύνθεση του “Bασιλιά και της Bασίλισσας”. Επιστρέφοντας στο σπίτι, ο Ζερβός, που, το μικρό μέγεθος των κεφαλιών στα γλυπτά του Moore τον τσύγκλαγε, έθεσε ευθέως την ερώτηση στον γλύπτη. Ο λογισμός του έτρεχε αδιάκοπα στους όγκους των γλυπτών του Giacometti, που ο χώρος γύρω τους μοιάζει σαν να τα ροκανίζει δίχως σταματημό. Ο Moore δεν ήταν καθόλου δογματικός σε αυτά τα θέματα: “Δεν θέλω”, είπε, “να ακουστεί σαν να προτείνω κάποια οριστική απάντηση στο ζήτημα, αλλά βρίσκω πως το συνηθέστερο είναι τα κεφάλια να φτιάχνονται κάπως μεγαλύτερα από το φυσικό τους μέγεθος”. Η κουβέντα τους δεν κατέληγε κάπου, αλλά παρατηρούσα με μεγάλο ενδιαφέρον τον τρόπο που κοίταζε ο Ζερβός, την τρυφερότητα και την αυστηρότητα εκείνου του βλέμματος. Από τότε έβλεπα συχνά τον Ζερβό, είτε στο σπίτι του της οδού Bac στο Παρίσι είτε στην Ελλάδα. Το μεγαλύτερο διάστημα που περάσαμε μαζί ήταν σε κάποια θερμά λουτρά στη Θεσσαλία. Εκεί είχαμε την ευκαιρία να μιλάμε. Με αφορμή, νομίζω, έναν μέτριο καλλιτέχνη μού είχε πει:

Alberto Giacometti, Δύο μορφές, περ.

1940-45. Χαλκός.

Musée Zervos, Vézelay, MZ 83Α, 83Β.

Alberto Giacometti © Succession Alberto Giacometti (Fondation Alberto et Annette Giacometti, Paris & Adagp) 2019. ΟΣΔΕΕΤΕ 2019

36 lifo – 12.12.19

Pablo Picasso, Κεφαλή Φαύνου, 1962. Λινοτυπία σε χαρτί. Musée Zervos, Vézelay, MZ 221.11 © Succession Picasso 2019

“Επεσήμανα κάποτε στον Πικάσο: υπάρχουν φορές που χρησιμοποιείτε υλικά τόσο εύθραυστα, που μερικοί από τους πίνακές σας κινδυνεύουν να διαλυθούν και να γίνουν σκόνη” - “Αυτό δεν με απασχολεί”, απάντησε ο Πικάσο, “εγώ θα έχω ολοκληρώσει τους πειραματισμούς μου”. “Βλέπετε”, συμπέρανε ο Ζερβός, “αυτός ο τύπος, για τον οποίο συζητάμε, δεν θα μπορέσει ποτέ να αντιτείνει κανέναν πειραματισμό ως δικαιολογία του”. Συχνά κάναμε περιπάτους μαζί. Μια φορά πήγαμε μέχρι τις Θερμοπύλες, εκεί όπου υψώνεται ο φρικτός αδριάντας του βασιλιά Λεωνίδα. “Μα, τι είναι τούτο πάλι;” είπε εκείνος εμβρόντητος, σαν να είχε κουτουλήσει σε κάποιο εμπόδιο. “Το άγαλμα της εκδίκησης των Περσών” του είπα εγώ, γελώντας. “Γιατί φέρονται μ’ αυτόν τον τρόπο;” παραπονέθηκε. Είχε δάκρυα στα μάτια. Ο τόνος της φωνής του μου θύμισε την απελπισία του σ’ εκείνο το εγγλέζικο μπιστρό καθ’ οδόν προς το σπίτι του Moore. Όταν αυτός ο άνθρωπος υπέφερε, ήταν το βλέμμα του που πονούσε και όταν κάτι τον ενθουσίαζε, στο βλέμμα του έβλεπε κανείς τον ενθουσιασμό του και τον αγαπάμε για το βλέμμα του. Τα τελευταία γράμματα που ανταλλάξαμε αφορούσαν τον Σκλάβο, τον γλύπτη, που τόσο πρόωρα χάθηκε και που θαύμαζε βαθιά. Παρίσι, Αθήνα 5 Νοεμβρίου 1970 Γιώργος Σεφέρης Βραβείο Νόμπελ

[σ.σ. Το πιθανότερο είναι ότι ο «οδηγός» Peter Norton που αναφέρει ο Σεφέρης ήταν η γκαλερίστα Nöel Evelyn Hughes (1891-1972), σύζυγος του διπλωμάτη Clifford Norton και γνωστότερη σε όλους με το παρατσούκλι Peter Norton. Θεωρείται μία από τις τρεις γυναίκες γκαλερίστες που άλλαξαν τη ροή των πραγμάτων στη βρετανική τέχνη του 20ού αι. Ήταν ιδιοκτήτρια της London Gallery και «προστατευόμενός» της υπήρξε ο John Craxton, ειδικότερα από την εποχή που εκείνη έζησε στην Ελλάδα λόγω μετάθεσης του συζύγου της στην Αθήνα το 1946].

1970 Φωτογραφία του Douglas Duncan. Ο Christian Zervos με τον Pablo Picasso, 10 Σεπτεμβρίου 1960.

MZ Doc 98. Ευγενική παραχώρηση: Musée Zervos, Vézelay, Conseil départemental de l’Yonne. © Succession Picasso 2019

Επιστολή του Joan Mirό στον Christian Zervos, Varengeville sur Mer, Γαλλία, 14 Απριλίου 1940. MZ Doc 67. Ευγενική παραχώρηση: Musée Zervos, Vézelay, Conseil départemental de l’Yonne.

12.12.19 – lifo

37

Christian Zervos & Cahiers d’Art H Αρχαϊκή Στροφή Μουσείο Μπενάκη, Κτίριο Πειραιώς 138 12/12/2019 -1/3/2020 www.benaki.gr

14, RUE DU DRAGON 2014

Η πρόσοψη της γκαλερί Cahiers d’Art στoν αριθμό 14 της rue du Dragon, όπως είναι σήμερα.Ευγενική παραχώρηση εκδόσεις Cahiers d’Art.

Πρόγραμμα ξεναγήσεων

Αξίζει να ενημερωθεί κάποιος για το πολύ ενδιαφέρον πρόγραμμα ξεναγήσεων που θα πραγματοποιούνται από έναν ξεχωριστό κάθε φορά καλεσμένο και που μέχρι στιγμής έχει διαμορφωθεί ως εξής: Κυριακή 22/12/19, στις 11:00, από την επιμελήτρια της έκθεσης Πολύνα Κοσμαδάκη, επιμελήτρια Μοντέρνας και Σύγχρονης Τέχνης και υπεύθυνη Συλλογής Ζωγραφικής, Χαρακτικών και Σχεδίων του Μουσείου Μπενάκη. Κυριακή 5/1/20, στις 11:00, από την ιστορικό τέχνης και βοηθό επιμέλειας της έκθεσης Βασιλική Δανιήλ. Σάββατο 11/1/20, στις 11:00, από τον επιμελητή της έκθεσης, καθηγητή Αρχαιολογίας & Ελληνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης και τέως διευθυντή της Γαλλικής Σχολής Αθηνών, Alexandre Farnoux. Κυριακή 19/1/20, στις 11:00, από την επιμελήτρια της έκθεσης Πολύνα Κοσμαδάκη. Σάββατο 25/1/20, στις 11:00, από τον καθηγητή της Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Παναγιώτη Τουρνικιώτη. Σάββατο 1/2/20, στις 11:00, από την ιστορικό τέχνης Βασιλική Δανιήλ. Σάββατο 22/2/20, στις 11:00, από την επιμελήτρια της έκθεσης Πολύνα Κοσμαδάκη.

38 lifo – 12.12.19

ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΊ Το νέο βιβλίο του Στάθη Τσαγκαρουσιάνου

Κυρίως όμως το βιβλίο αυτό είναι ένα tour de force ως προς το ύφος του – με μια γλώσσα μεστή και δωρική, αστραφτερή σαν λάμα και γεμάτη ποιητικές αντηχήσεις.

ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ

ας φυσά τώρα

Το νέο βιβλίο του Στάθη Τσαγκαρουσιάνου είναι γραμμένο σε πρώτο πρόσωπο – δίχως αναστολές και δίχως απολογίες. Με σχεδόν εργαστηριακό βλέμμα καταγράφει την αγριότητα και την ομορφιά που ενυπάρχουν σε κάθε ζωή· τα τεχνάσματα και τα κατά συνθήκην ψεύδη που χύνονται σαν μέλι στην παντόφλα της δημοσιογραφίας και των social media.

210

ΣΤΑΘΗΣ ΤΣΑΓΚΑΡΟΥΣΙΑΝΟΣ

Είναι μια απόλαυση να το διαβάζεις: τόσο το πρώτο μέρος που συγκεφαλαιώνει τις αφηγήσεις του Νησιού, όσο και το δεύτερο μέρος που μιλά για τον ερχομό στη μεγάλη πόλη.

ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ & ΣΤO www.lifoshop.gr 12.12.19 – lifo

39

2020

Σ ΦΗ Α Ρ ΟΓ PAN Ν Ο N ΕΙΚ PA

40 lifo – 12.12.19

Η:

ΡΩΝΝΑΣ Ω Δ ΣΕΙΣΗΣ ΑΘΗ Α Τ ΡΟ ΡΑ Τ Π 0 10 Ν ΑΓΟ ΤΗ Ό Π Α

12.12.19 – lifo

41

2020 as Adid ning

run Γκρι τσι από ύ ο ς π πα γή τη υλλο μικού τη σ τη διασ αερο πέδου, επι ίας ολογ τεχν ost 20. o b a Ultr gr das. .adi w w w

Ot Ath to’s Ve rm ens ou Υπ th ευχ έροχ ο

μεσ άριστ , οκ τό α σ βερ ε γεύ ι σ μο ύτ. η

Forg

et m not e

Imis i wit ty br Αδρ acel ιανο ets. ύ 10 forg 0 Πλ etm άκα eno , tath ens. gr

Bodytalkμε

pack Bdtk back ς θήκες. λέ π α λλ πο .com Bodytalk

ΑLE Φόρεμα με παγέτες. ale.com.gr

Ca

rdh

u

Tο 12 ωρ ίμα ετού νση ς ου ς ί πάν σκι Ca malt για τα ξε rdhu χ γεμ την α ωρίζε ι άτη παλ γεύ ή κα ι ση του .

The Na Apothe xos cary Tο fresh thenax

floral ά ρωμα Chalki.

osapoth ecary. com

Marks & Spencer

Μάλλινο ερ στο πουλόβ ν ημερών. κλίμα τω -s.gr www.m

42 lifo – 12.12.19

12.12.19 – lifo

43

44 lifo – 12.12.19

12.12.19 – lifo

45

2020

eal L’Or ευτικό

τατ Προσ είανσης. mλ ή u r e s αστικ υνδυ ερο ίδ Για σ σ ο τ η με m Stea χρήσ ατος μ ιώ ισ . d o P

Αttrattivo Κορμάκι με δαντέλα. attrattivo.gr

Πλαίσι

ο

Καφετ ιέρα Espress o Krups με κάψουλ α.

Plaisio.g r

a Tequil oς g i Casam & Blanco do a Repos αι

te

u ol

A

είν migos Η Casa ium m e r p ra μια ult 0% 0 1 από τεκίλα ύη. α γ α ε μπλ

G-STAR RAW

φούτερ. Ανδρικό : διάθεση Κεντρική ion sh a F & Sport S.A, 212 Freedom 0003700

sel α Dieάκι για ρττών.

οτ γιο Μπ ι των m τ ρ .co πά sel e i d

Μονογυιός Λευκόχρυσα σκουλαρίκια με πέτρες ζιργκόν. monoyios1952.com

46 lifo – 12.12.19

ή ικ ros κτ t E εί ε u λλ sol καλ την ς συ b ε Η η A μα υμ λ on σο . ά i ι φ dit ρτά άπη E ιο αγ γ να

bs

12.12.19 – lifo

47

2020

r Jouelry ly JewHolly Jolι ένα

Το 0 είνα μένο 2 ω ιέ.

20 ρυσ ιχ ί-κολ επ ρ λ υ .Ε , γο ωφ υ 96 ε Λ έλο α θέ νιζ Βε αλλι Κ

OC τικά

R Cî

μα κα αγ βότ ε μ πρ ια έρνα ίζει ση Μ ντ ρ εύ ω γ χ μο ξε ική της, υ δ πο ονα τυλ ι σε σ μ ζε αι τη αι το ιριά ιλ κ κ ι τα κτέ η. κα ε κο τασ θ σ ί κά ερ π

Forge t me not

Happy Socks 7 days Gift Bo x: Ένα ζευγά κάλτσ ρι ες για κάθε μ της εβ έρα δομάδ ας από Happy τη Socks . Αδρια νού 10 0, Πλά forget κα, meno tathe ns.gr

rner GB Coη κούπα με

Korre

s

Ένα g ift set συνώ της λ νυμο ά Τριαν μψης: Άγρ τάφυ ιο λλο Κ Ημέρ ρέμα ας, Ε π ανορ Κρέμ θωτικ α ή Προσ Νύχτας & ώπου Λάδι με 5% Supe Vitam r in C. korre s.com

Uni te of B d Colo ene r Μπλ tton s ούζ α με πο λύχρ ωμα α.

πρό

Ben

βατ

etto

n.co

m

υπο ελάνιν λογότ Πορσ ένο το μ ισ ύ ο φ τικ ζωγρα βλημα γάλη του εμ υ «Με ίο ε χ οιχεία ο σά στ ξενοδ με χρυ » ία ό ν σ 20 ν ό χρυ Βρετα ληθιν . ν από α ίω καρατ m re.co nesto g a t re b e d gran

das Adi running

Πλα

ίσιο

Turb o Vint -X Πικά age βαλ π ίτσα καφ έ. plai sio. gr

48 lifo – 12.12.19

ρο πό Μαύ ύτσι α ς ο π τη α π ογή ού υλλ κ τη σ αστημι οδι δου, ρ ε α έ επιπ ογίας ολ ν χ 20. ε τ ost abo .gr Ultr das .adi w ww

ΚΟΣΜΗΜΑΤΟΠΩΛΕΊO

ΜΟΝΟΓΥΙΟΣ 1952 Ένα δώρο για να σε θυμάται για πάντα.

Ο

ι γιορτές πλησιάζουν και πρέπει σιγά-σιγά να σκεφτούμε όλοι τι ξεχωριστό θα πάρουμε για τους ανθρώπους που αγαπάμε αλλά και για τον εαυτό μας, που συχνά τον ξεχνάμε. Κάτι που σίγουρα θα κερδίσει τις εντυπώσεις και τις καρδιές των αγαπημένων μας είναι το κόσμημα, καθώς δεν καταλαβαίνει από μόδες και θα είναι πάντα εκεί, να ομορφαίνει και να απογειώνει την εικόνα μας. Σκεφτείτε, στο ρεβεγιόν, πώς μπορεί να αναβαθμίσει ένα κλασικό μαύρο φόρεμα ένα ζεστό κόκκινο ρουμπίνι ή ένα εντυπωσιακό μπλε ζαφείρι στον λαιμό ή ένα ζευγάρι σκουλαρίκια σε ζωηρό πράσινο σμαράγδι. Η αυθεντική ομορφιά έρχεται από τα βάθη της γης και με αυτήν οι άνθρωποι αισθάνονταν πάντα μια υποσυνείδητη έλξη και ένα ανεξήγητο δέος.

Γι’ αυτήν τη μαγική σχέση με τις πολύτιμες πέτρες μπορούν να μας μιλήσουν οι ειδικοί. Στα καταστήματα ΜΟΝΟΓΥΙΟΣ τρεις γενιές χρυσοχόων έχουν φροντίσει με την πολύχρονη εμπειρία, τις σπουδές και τις αμέτρητες ώρες εργασίας να κατασκευάζουν κοσμήματα βάσει του γούστου και των απαιτήσεων κάθε ξεχωριστού πελάτη. Οι σπουδές γεμμολογίας και αδαμαντολογίας στο Gemmological Association of Great Britain, στο HRD και IGI της Αμβέρσας σίγουρα τους το επιτρέπουν. Σκεφτείτε ότι η ενασχόληση της οικογένειας με το κόσμημα ξεκινάει από το 1952, με τον Ιωάννη και την Καίτη Μονογυιού, στο κέντρο της Αθήνας, όπου χτυπάει ακόμα η καρδιά της ελληνικής χρυσοχοΐας. Η επόμενη γενεά Μονογυιού θα αφήσει παρακαταθήκη ένα νέο κατάστημα. Συγκεκριμένα, το 1981 ο Γεώργιος θα επιλέξει να ταξιδέψει την παράδοση στο Νησί των Ιπποτών και το 2011 ο Γιάννης και η Κατερίνα, οι νεότεροι, θα διανθίσουν τις παραδοσιακές τεχνικές με ακαδημαϊκή γνώση αλλά και σύγχρονες τεχνολογίες, ανοίγοντας ένα ακόμα κατάστημα στον Πειραιά. Και επειδή τα διαμάντια είναι παντοτινά, αν αποφασίσετε να κάνετε το επόμενο βήμα, δώστε την απαραίτητη προσοχή. Τα μονόπετρα, οι ροζέτες και τα σειρέ είναι τα αγαπημένα δαχτυλίδια των γυναικών και, όπως οι γυναίκες, έτσι κι αυτά είναι εντελώς μοναδικά. Εμείς –και εσείς, που σκοπεύετε να κάνετε την κίνηση– θα πρέπει να δώσουμε προσοχή στο διαμάντι που, όπως μας συμβουλεύει ο Γιάννης Μονογυιός, χαρακτηρίζεται από τα 4 C’s, δηλαδή Clarity - Color - Carat - Cut, αλλά και από τον φθορισμό, που πρέπει να είναι μηδενικός, συμπληρώνει η Κατερίνα Μονογυιού. Γι’ αυτό

θα πρέπει να εντοπίσουμε το δαχτυλίδι που μας/της ταιριάζει και σε αυτή την όμορφη στιγμή έχουμε τους ειδικούς στο πλευρό μας. Αξίζει να σημειωθεί πως τα περισσότερα από τα διαμάντια της συλλογής υποστηρίζονται από την πιστοποίηση του GIA, κορυφαίου γεμμολογικού ινστιτούτου.

Βουλής 18, Σύνταγμα, 210 3251100, Βασ. Γεωργιου Α’ 13 & Αλκιβιάδου, Πειραιάς FB: monoyios1952 Instagram: @monoyios_1952 www.monoyios1952.com

12.12.19 – lifo

49

2020

Ode t

o sock

Mi

zu

no

Αθ πα λητικ πο ύτ ά MZ N H σια. mz ELLA n.g S r

Ο με

GB C

s

Χριστο υγεννιά τικες υψηλή ς ποιό κάλτσ τητας ες ΜΑ Σ ΤΑ ’Π από 10 ΑΝΕ 0% ελλ ηνικό βαμβά κι. Παλλά δος 24 -26 (εντός στ Ψυρρή οάς), , Αθήνα www .odeto socks .com

orn

er

γάλ Doo ος αρκο αγκ rman χω ύδος T αλιά e , μεγ ρά σε κ ddy gran άθε άλη deb και μ reta ικρή gne . stor e.co m

s rre ετ o K όσ

t ul

ου ικ ςπ δρ Αν ίηση ι το ιπο άνε σια περ ιλαμβ αλάσ ωμα θ ρ τ ε ε κ π νι μ αλά α, πού ι το γ ρισμ α σ ύ α ξ r. κ e το πη pp λάσ μετά in Pe α a ι t γ om un s.c Mo rre Ko

C

με α ύζ α. ο πλ μπ .gr Μ στά lt cu w e n

w

Ne

Puma μό και ακόμα

εδιασ S-X3 ένο σχ νέο R ισχυμ ικά, το τυλ. λ σ υ ι Με εν ά ε ρίσ θεκτικ ου χα σ α πιο αν ν ι: ωνάκ δώ για s (Κολ άλωφ, είναι ε Store κ a α σ m Τ u 0& 40Α Στα P τίου 5 ταξά ουρεσ γγέλου Με ς 36) ω Βουκ ε Α λ . Λ τροπό ores σε άδα: η: Μη Γλυφ st αλονίκ α sneaker σ σ ε έν /Θ μ . γ α ε λάδ επιλ ην Ελ και σε όλη τ

50 lifo – 12.12.19

Uni te of B d Colou ene Καπ tton rs έλο από ανά μεικ λινο το . etto n.co m

Ben

μάλ

Pa

Χει

rap

he

ιο τήρ υ η λ ίο Πω ουσε ικής Μ λαδ ς κ Κυ έχνηιατέλα ά Τ κή π ωμ

rna

ρο πο σε ίητη, μετ ευ τυπ χε α ωμ «χρ τήρ ξοτυ ένη ια π ιστ κά ία ου ρ γ τ ε α φλ αμ ννιάτ με pa ίνγ ι rap κο κο» . he rna lia .gr

μι όΘ σμ ρα Κε χεδια άννη. σ γι op σε τσι /sh Κο .gr c i lad cyc

lia

Do Ητ

nJ u 70 lio

εκ 70 ίλα D An on αι έ ejo C Julio κα να ιδι laro ιμ α απ οναδ ίτερο όσ ταγ ικό μα .

είν

ι

κ ανάφο τ ϊ α α

γ

ίγρ κών α αντ ων τό δοσι σ ι ρεί α Π αρ εωφο ζί με π α ν τω ων λ ου μ . ατ ου δίν δίπ Λον ηγό τ r του ον οδ ki.g τ na ita a g

Το

12.12.19 – lifo

51

2020

Art n e Op ry H5 Galle τη σειράία ο ό

οπ απ τα ad, η μένη άν σ Τσ cle m κευα νες έ y rec κατασ κλωμ . αι νακυ καφέ ν ί ε α ες να, y από ψουλ θή κά , Α aller 5 g υ art ίτο Ηπ open 5 H fb:

Estée Laude r

Εντατ ική περιπ οίηση που πραγμ ατοπο ιείται κατά τ η διάρ κεια της νύ χτας γ ια τη γρή γορη επανό ρθωση της ερεθισ μένης και στρεσ αρισμ ένης επιδερ μίδας.

Α ςΙΚΕ τικό φωγια το

η α σμ πάλ έζι. κο π μ ρ Δια ινη τ α άλ τινό r υ ρ γ a.g γιο Ike

d.Mo

d

Χαμη λ μοντ ό σκαμπ ό σε έρνο σχεδ ιασμ Αρισ ό. τοτέ λους 23, Καλλ ι 210 9 θέα, 2 www 22505, .dmo d.gr

ς υιό ίκια γ ο αρ ια

ν λ σ Μοσά σκουν με γνπήής

ct. ίω υ ο Χρ αρατ τια κ 0,42 ς ν κ m 18 ιαμά άρου .co δ 52 t, β 9 n s1 llia yio bri no o m

Ka Lage rl rfeld Μπλ ο

IA PH oy O S nj g - E nkin ρου ώ i Th ατικό oχmeo.

R ωμ gr m. Αρ ulia & J .co a i ph so

52 lifo – 12.12.19

ύζ που π α από τη σειρά συνε ροέκυψε ργασ από τ ία τ ο την O υ οίκ η ο livia Paler υ με Κεντ mo. ρική δ ιά & Fas θεση hion : Spo Fre rt 212 0 edom S. A, 0037 00

Joh Wa nnie Blu lker eL Το abe Joh l Blu nnie W e

ένα Label alker στο ασύγ είναι παρ ύργη κριτο μ υψ ασκευ α, το ηλή ο ά ς πο ζεται ποίο από ιότ σπά η νια τ ουί ας κα ι σκι . αρι

s ida d A κό

X ορια ψε Y-3 πρωτοπυ προέκσυία

α Το πο er υνεργ hji ak o σ sne ό τη , του Y της αι απ Υ-3 κ o του amot s. a Yam adid m .co y-3 . w ww

n

ee

r gG

r ite wa ίδι e h ν ip t παιχ ’t t on λινο ς και ρ D Το ι ξύ αξη ούπε α β είν στοί ίας, σ ό για ά! οπ αστικ αιδι ρ ρ π ισο σκεδ γάλα / δια ή με .gr n ρά ree κ ι g μ in liv

in

Liv

an wom τό.

Pink

παλ ικείο Γυνα anwom pink . w om ww ion.c fash

12.12.19 – lifo

53

2020

Kor

res

Lola pencil

σε ό στα ομψ Φού ή με κ ard, μ p μ γρα one leo αι κ t two ή μέση ές ψηλ σμητικ ο διακ φές. ρα .gr Lola

To Hilf mmy ing Τσα ντά er κι μ εχ αλυ σίδ ρυσή α. tom my .co m

Puma μό και ακόμα

Το S aff είνα ron Tob ι a άρω ένα αντ cco ρικό μα, β στο toba ασισμέ νο cco flow Kor er. res. com

X3 εδιασ ο RSένο σχ , το νέ . ισχυμ ά ν ικ υ ε τ λ ε ισ λ Μ άυ αρίσε θεκτικ σου χ α πιο αν ν ι: κ ια ά δώ γ ολων είναι ε res: (Κ ωφ, ακάλ a Sto σ m Τ u & P 0 40Α 5 Στα ά υ ξ ίο α τ τ ουρεσ γγέλου Με κ 36) υ ς ο ω Β ε Α οπόλ α: Λ. ρ δ τ ά η φ e Μ r s σε Γλυ νίκη: er sto σαλο sneak α ν έ / Θεσ . γμ λάδα επιλε ην Ελ και σε όλη τ

nie John ker Wal ck Bla l Labe

r alke ie W ό hnn κ ι o J ν α ο δ Τ ι το ι τούς είνα γι’ αυ το ο ρ δώ υν αξίζο . που ερο τ ύ λ κα

N

SOPHIA - Enjoy Thinkin g Κ ηρομπο

γιές Keit h Haring.

Na

sophia.c

om.gr

pap

ijri

Μπ ου ονο φάν σε μoβ χρώ nap μα. api jri.c om

έντ

54 lifo – 12.12.19

a

Er

αία υτ λε πιο ς ε τ ης α τ άρκ ην ό τ γή μ Απ λλο ούς ν. συ φιλ λω m .co μο απέ κ ap δη c ra we ne

ew

Flâneur SOUVENIRS & SUPPLIES

Δώρα και αντικείμενα για εξερευνητές του κόσμου.

Δ

Φλέσσα 1 & Αδριανού 110, Πλάκα, 210 3226900 Ωράριο: καθημερινά 11:00-20:30 info@flaneur-shop.gr, FΒ: flaneursouvenirsandsupplies, Instagram: flaneur_souvenirs_supplies

εν υπάρχει τίποτα πιο ενδιαφέρον από την εξερεύνηση, την ανησυχία να ανακαλύπτεις συνεχώς κάτι καινούργιο, να περπατάς κοιτώντας γύρω σου και όχι κάτω, να ταξιδεύεις βιώνοντας νέες εμπειρίες που αλλάζουν την οπτική σου. Το Flâneur Souvenirs & Supplies είναι το σημείο όπου θα βρεις ό,τι χρειάζεσαι για την εξερεύνηση του κόσμου με διαφορετικούς τρόπους: σακίδια, ταξιδιωτικά αξεσουάρ, κάρτες, σημειωματάρια και vintage πυξίδες είναι κάποια από τα ιδιαίτερα αντικείμενα που γίνονται ξεχωριστό δώρο για κάθε αστικό ταξιδιώτη. Μαζί τους θα χαζέψεις πρωτότυπες καρφίτσες, σκουφιά και τραγιάσκες Brixton, αδιάβροχα και πολλά άλλα αξεσουάρ, ενώ θα σε κερδίσει η συλλογή από βινύλια της ελληνικής σύγχρονης μουσικής σκηνής. Η λίστα της Ιnner Εar απλώνεται παρουσιάζοντας την τελευταία δουλειά του Μιχάλη Δέλτα, τους Ηχοτόπια, τους Electric Litany και μια σειρά από κυκλοφορίες που θα σε ταξιδέψουν με τους ήχους τους. Μια ανάλογη εξερεύνηση θα ζήσεις μέσα από τα ταξιδιωτικά λευκώματα και τα φωτογραφικά αφιερώματα, ενώ στο section των βιβλίων θα βρεις μια εξαιρετική σειρά για παιδιά. Επιλεγμένοι τίτλοι όχι μόνο στα ελληνικά αλλά και στα αγγλικά (όπως το Μystery of the golden wonderflower με την εξερευνήτρια αλεπού που αναζητά το μαγικό λουλούδι) για μικρούς περιπατητές που θα μεγαλώσουν αναζητώντας πάντα κάτι διαφορετικό. Αυτό το διαφορετικό υπάρχει στο Flâneur Souvenirs & Supplies όπου θα βρεις, εκτός των άλλων, έργα «προσβάσιμης» τέχνης, μεταξοτυπίες σχεδιασμένες από Έλληνες καλλιτέχνες και designers που γίνονται γιορτινά δώρα με άποψη για εκείνους που είναι (ή θα γίνουν) λάτρεις της σύγχρονης σχεδιαστικής σκηνής. Το concept store της οδού Αδριανού έχει μια ωραία ιδέα για κάθε δώρο και τη μοιράζεται μαζί σου.

Η

Ντύσιμο που μιλάει τη γλώσσα της δικής σου κουλτούρας.

ελευθερία εκφράζεται με κάθε τρόπο και το ντύσιμο είναι ένας από αυτούς. Στη New Cult αυτή η ελευθερία γίνεται τρόπος σκέψης εδώ και 30 χρόνια. Στο μέρος που αποτελεί σήμα κατατεθέν για την αγορά της Γλυφάδας από το 1989 μπορείς να εκφραστείς με το δικό σου γούστο, διαλέγοντας πώς θα ντυθείς, σαν να μιλάς μια γλώσσα αποκλειστικά δική σου, που ακούγεται στους στίχους της αγαπημένης σου μουσικής και συνθέτει το σχέδιο του τατουάζ που έχεις στο σώμα σου. Με δύο καταστήματα στην οδό Μεταξά, το New Cult προσεγγίζει τη street και casual κουλτούρα, προσφέροντας τα brands που τις αντιπροσωπεύουν. Vans, Fila, adidas, Diamond, Crooks & Castles, Homeboy, Thrasher, Sprayground και Fjallraven είναι κάποιες από τις εταιρείες που θα βρεις στο νούμερο 9 της οδού Μεταξά. Tα χαρακτηριστικά T-shirts της Santa Cruz με τα έντονα χρώματα και τις στάμπες που κάνουν το δικό τους statement αλλά και τα ρούχα της The Hundreds με υλικά και στυλ εμπνευσμένα από την κουλτούρα του skate και τη χιπ-χοπ προσφέρονται μέσα από μια μεγάλη συλλογή που αντιπροσωπεύει η New Cult στην Ελλάδα. Εξάλλου, εκείνο που κάνει τη διαφορά είναι η συνεχής αναζήτηση των νέων τάσεων και η παρουσίαση brands που μπορούν να γίνουν τρόπος έκφρασης. Το υψηλό επίπεδο ποιότητας της New Cult παραμένει αδιαπραγμάτευτη αξία κι αυτό αποτυπώνεται στις 90 και πλέον εταιρείες που θα βρεις στα δύο καταστήματα αλλά και στο e-shop (www.newcult.gr, με δωρεάν μεταφορικά για αγορές από €69 εντός Ελλάδας, δωρεάν αντικαταβολή σε όλες τις αγορές εντός Ελλάδας και άμεση παράδοση). Τι άλλο μπορεί να θέλεις από το ντύσιμό σου; Ίσως αυτό που στη New Cult αποτελεί μότο: «Δεν είμαστε μοναδικοί επειδή φοράμε αυτά τα ρούχα αλλά επειδή, φορώντας τα, τα κάνουμε μοναδικά!»

New Cult Street Store, Μεταξά 9, Γλυφάδα New Cult Premium Store, Μεταξά 11, Γλυφάδα, 2108940362 FB: NewCult Gr, Instagram: newcultgr

www.newcult.gr 12.12.19 – lifo

55

2020

Ne

Ro Co I e & Wh rish iske Πολ υτε y λές ir

wE

Απ ότ συλ ην τελ δημ λογή ευτα ί οφ ιλο της πι α ύς ο κα πέλ μάρκ new ας ων . era cap .co m

ra

και ish απα καλ blend, λό ύτε ρα ι από τα ρλα mal νδικ t κα ά whi ι grain skey s.

i ilik ou και s Va fian μαλλί So άρι απόύδο. .com λο

ιλ

βε

αξ

Μ

u

no

fia

so iki

sil

va

Es

tée

La

ud

To Be Bea lle u Lo tifu έν με α ρο ve εί l ίγμ μα να τρι α το ντικ ι ό αν υρ τά κα φ κικού ι νό βαν υλλ κεχ τες ίλιας ου φω ,μ ρι πο μπαρ τειν ε ρτο ιού ού πο καλι , άνθ λλά ού η κ άλ λα αι .

Mi

er

zu

no

Αθ πα λητικ πο ύτ ά MZ N H σια. mz ELLA n.g S r

σι κο εί σιά τα ρα . πό ά κ λάς α τε ακ Ελ .gr s έν ει dl Π πετ ς Li la el ε τη -h l lid

l id

L

Margarita Meitani

Aσημένια σκ

ουλαρίκια με κρύσταλλ α Swarovski κα ι μαργαριτάρια.

Λέκκα 30, Σύ νταγμα, www.meita ni.gr

56 lifo – 12.12.19

Lola λλινο

μά ικείο ρ. Γυνα ζε ι έ λ μπ .gr a l o L

Χειρόγραφα κοσμήματα Οι δημιουργίες της Μαργαρίτας Μεϊτάνη γίνονται ιδιαίτερα γιορτινά δώρα.

Ο

ι λέξεις, οι φράσεις, οι στίχοι, μπορεί να πάρουν ένα άλλο νόημα όταν γράφονται σε ένα πολύτιμο υλικό. Τα «Χειρόγραφα κοσμήματα» της Μαργαρίτας Μεϊτάνη είναι μια σειρά από ιδιαίτερα χειροποίητα κοσμήματα, χαραγμένα στο χέρι, με στίχους ποιητών και όχι μόνο. Η δημιουργός χρησιμοποιεί μια τεχνική εξαιρετικά δύσκολη και χρονοβόρα, με την οποία χαράζει τις λέξεις πάνω στο μέταλλο, και μάλιστα με έναν ιδιαίτερο διακοσμητικό γραφικό χαρακτήρα που έχει αναπτύξει η ίδια μετά από χρόνια δοκιμών. Μέσα στο εργαστήρι που στεγάζεται στον ίδιο χώρο με την έκθεση των κοσμημάτων, το ασήμι ή ο μπρούντζος γίνονται καμβάς πάνω στον οποίο γράφονται στίχοι από ποιήματα ή τραγούδια αλλά και μηνύματα ξεχωριστά, που δίνουν στο κάθε κόσμημα ένα ιδιαίτερο νόημα. Εκείνο που κάνει, όμως, τα «Χειρόγραφα Κοσμήματα» μοναδικά είναι ότι μπορείς να παραγγείλεις τα λόγια που εσύ θέλεις να εκφράσεις, δημιουργώντας ένα μοναδικό δώρο. Τα γούρια της Μαργαρίτας Μεϊτάνη έχουν αποκτήσει φανατικούς οπαδούς, καθώς κάθε χρόνο αποτελούν ευφάνταστες και διαφορετικές δημιουργίες που συνοδεύονται από ένα μικρό στιχάκι-ευχή για την καινούργια χρονιά. Για τον νέο χρόνο η δημιουργός προτείνει ένα φλιτζανάκι του καφέ που θα φορέσουμε κρεμαστό, για να μπορούμε να προσφέρουμε ένα... καφεδάκι, λίγη χαρά, αγάπη και ζεστασιά στους αγαπημένους μας, και μας εύχεται «σαν καφεδάκι ν’ απολαύσεις τη χρονιά!».

Λέκκα 30, Σύνταγμα, 210 3242483, 6972 301477 www.meitani.gr FΒ: Margarita Meitani, Handwritten Jewelry Instagram: meitani jewelry

12.12.19 – lifo

57

2020 ridis Nikifoh σε ασήμι

Κολιέ

Wis 925.

ιανού Λουκ άκι, ολων .gr 21, Κ welry je is id ikifor

Πλαίσιο Fujifilm Instax Mini 90 μαύρο.

n

Triu

mp

h

Καμ ισ τομ όλ με έρε ια δαν τέλ από triu α. mp h.c om λεπ

o ronnή a s i κ D εκτι

λλ σία Η συ κευα ears σ υ σ w o ronn Disa iesel.

D

Ne

Φό

wC

ult

ρεμ α blo japan ese sso m. new cul t.g r

Za Sol capa era Το 23 ρού μι Z είν

αι τ aca οα πόλ pa δώ ρ υτο ο γι συν αν οδ γεύ εύσε α τ γιο μα σα ε το ρτιν ς ό τρ στο απέ ζι.

od με M . d τικά αι

κ τισ ικά ία. Φω ταλλ οιχε 3, τ με να σ ς2 ου 10 λι λ ύ έ ξ οτ α, 2 w. w ιστ ιθέ Αρ αλλ 5, w r Κ 250 d.g 2 o 92 dm

Triu

mp

Πα ντε λόν triu ι. mp h.c om

h

ikis

Boz

ι. τάκ μπο έντ υ ο Σ gr ikis. boz

58 lifo – 12.12.19

12.12.19 – lifo

59

2020

ñ

Happy Holidays από τη Swatch Έφτασε αυτή η εποχή του χρόνου που τα δώρα είναι στο επίκεντρο της προσοχής. Μπορείτε να σκεφτείτε κάτι καλύτερο από το να χαρίσετε στα αγαπημένα σας πρόσωπα το δώρο του χρόνου; Με αμέτρητες επιλογές σε στυλ, χρώματα και σχέδια, ένα κατάστημα Swatch είναι ο τέλειος προορισμός για τα δώρα των γιορτών. Είτε ψάχνετε ένα ρολόι λαμπερό και εντυπωσιακό είτε μίνιμαλ και smart chic, είναι σίγουρο ότι θα βρείτε μοντέλα που ταιριάζουν σε κάθε προσωπικότητα. Χαρίστε, λοιπόν, στους αγαπημένους σας, ή ακόμα και στον εαυτό σας, δώρα που θα τους κάνουν να χαμογελούν και μετά τις γιορτές. swatch.com

60 lifo – 12.12.19

AF Pe utu rfe re Κά ct φτ λτσε ιά ς

afu

Planet Positive

χ π διά νου ου θε ν τη σ η re . pe rfe ct. gr

tu

Ο τρόπος σκέψης που προτείνει η Tetra Pak για ουσιαστική αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Η ιο τήρ υ η λ Πω υσείο ς Μο όπολη κη τι Ακρ ουγεννιάγερανώνπό

α α στ οτίβ ένη Χρι ά. με μ διασμ α λ βεν ε ε χ ά ρ σ π Π μ ι, ε ή r σ υ τή m.g σκε εν π seu αρα u Π m ν lis τη opo acr the

ιο Πωλητήρ υ Μουσείο ς ή Κυκλαδικ Τέχνης xes της Lunchbo Alessi. ς α εί ιρ α ετ r/shop cycladic.g

ανάπτυξη της βιομηχανίας και η προστασία του περιβάλλοντος συνήθως δεν πάνε μαζί. Τι θα γινόταν όμως αν οι επιχειρήσεις ακολουθούσαν μεθόδους με θετική συμβολή στο περιβάλλον; Και κυρίως, πώς θα μπορούσε να συμβεί αυτό; Η Tetra Pak δίνει την απάντηση μέσα από το Planet Positive, έναν νέο τρόπο σκέψης ή μάλλον έναν αναγκαίο τρόπο σκέψης, με στόχο να αντιμετωπίσουμε όλοι μαζί τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές προκλήσεις. Η κυκλική οικονομία βρίσκεται στο επίκεντρο του Planet Positive και μάλιστα με έναν τρόπο που ξεπερνά τον αρχικό ορισμό της, δηλαδή την ανακύκλωση και τη μείωση απορριμμάτων, που δεν είναι αρκετές. Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, που θεωρούνται υπεύθυνες για την καταστροφή του περιβάλλοντος, μετατρέπουν την ανάγκη της κυκλικής οικονομίας σε «κυκλική οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα».

H Tetra Pak το 2016 αποτέλεσε την πρώτη εταιρεία στον κλάδο της συσκευασίας τροφίμων της οποίας οι στόχοι για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα εγκρίθηκαν από την πρωτοβουλία Science Based Targets (SBT). Γι’ αυτό οι προτάσεις που περιλαμβάνονται στο Planet Positive πρέπει να αξιολογηθούν σοβαρά απ’ όλη την αξιακή αλυσίδα. Η ανακύκλωση παραμένει βασικό συστατικό της κυκλικής οικονομίας και ο στόχος της είναι να αυξήσει τον χρόνο ζωής των υλικών μέσα από την επαναχρησιμοποίησή τους. Στην Tetra Pak όλες οι συσκευασίες είναι πλήρως ανακυκλώσιμες, ώστε από την ανακύκλωση να προκύπτουν πρώτες ύλες για νέα προϊόντα. Στόχος της εταιρείας είναι η παραγωγική διαδικασία όχι μόνο χαμηλών αλλά μηδενικών εκπομπών άνθρακα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί όταν η ενέργεια που καταναλώνεται προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές και η παραγωγική διαδικασία λειτουργεί στον μέγιστο βαθμό αποδοτικότητας. Η Tetra Pak, μέσα από την πρωτοβουλία RE100, έχει δεσμευτεί πως μέχρι το 2030 το 100% της ενέργειάς της θα προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Στη βάση της Tetra Pak βρίσκεται η μείωση των απορριμμάτων τροφών με τη δημιουργία προϊόντων που προστατεύουν τα τρόφιμα, επιτρέπουν την εύκολη διάθεση και τη βέλτιστη διάρκεια ζωής τους, αφού μπορούν να συντηρηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι λύσεις της Tetra Pak στη γραμμή παραγωγής αλλά και η ευρεία γκάμα συσκευασιών που επιτρέπουν στους καταναλωτές να αγοράσουν την ποσότητα που πραγματικά χρειάζονται έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση των απορριμμάτων τροφίμων. Σημαντικό ρόλο παίζει στο κομμάτι αυτό η ασηπτική συσκευασία που εξασφαλίζει την προστασία των προϊόντων, χωρίς να είναι απαραίτητη η χρήση συντηρητικών. Τέλος, οι χάρτινες συσκευασίες της Tetra Pak χαμηλού βάρους επιτρέπουν, λόγω σχήματος, την εύκολη δεματοποίηση, ώστε να καταλαμβάνουν λιγότερο χώρο. Αυτό σημαίνει πως η μεταφορά τους, για την οποία χρειάζονται λιγότερα φορτηγά, μπορεί να προκαλεί έως και 5 φορές χαμηλότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα σε σύγκριση με τις γυάλινες ή μεταλλικές συσκευασίες. Το Planet Positive είναι μια καλή αφορμή για να αναλογιστούμε πόσο συμβάλλουμε στην προστασία του περιβάλλοντος ουσιαστικά και όχι επιφανειακά και να ξεκινήσουμε να κάνουμε σήμερα κάτι γι’ αυτό. Κι αυτό το κάτι ξεκινά από την αλλαγή τρόπου σκέψης, όπως προτείνει η Tetra Pak.

Οι λύσεις της Tetra Pak στη γραμμή παραγωγής αλλά και η ευρεία γκάμα συσκευασιών που επιτρέπουν στους καταναλωτές να αγοράσουν την ποσότητα που πραγματικά χρειάζονται έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση των απορριμμάτων τροφίμων.

Περισσότερες λεπτομέρειες στο site https://www. tetrapak.com/gr/ sustainability/ planet-positive

12.12.19 – lifo

61

ΕΙ Γ Ε Λ

ΒΙ

Ο Ι Λ B I B I T HΟ

Μ

Α ΑΔ

Τ

ΗΣ

Π OΕ F I L

Ι

ΑΓ Ι Λ Β

Μ ΓΑ Ο ΑΛ Ν Α

THE BOOK LOVERS

62 lifo – 12.12.19

Ρ Α Π Υ Ο Σ Α Ν ΙΑ

ΡΑ ΔΩ

,

ΟΥ Τ ΣΤΑ Υ Ο Γ Α Τ Ε

ΚΑΘ

! ΟΣ Ν Ε

ΙΟ

ΤΙΣ Γ

Τ Ρ

; Σ Ε

Α Ι Γ

Ω Ρ ΟΝ ΕΙΚ

Ο

ΦΗ ΓΡΑ

Σ

AN Η: P

PAN

12.12.19 – lifo

63

—Βιβλία με ηρωίδες γυναίκες

THE BOOK LOVERS

ΛΕΝΑ ΦΟΥΤΣΙΤΖΗ

O όρος «γυναικεία λογοτεχνία» εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται ως υποκατηγορία της κανονικής λογοτεχνίας, αυτής δηλαδή που είναι γραμμένη από άντρες. Οι αλλαγές που συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια στις κοινωνίες μας έχουν αρχίσει να έχουν αντίκτυπο και στον τρόπο που οι γυναίκες τολμούν ή θεωρούν αυτονόητο πια να εκφραστούν, γράφοντας για χαρακτήρες –γυναίκες– που δεν είναι ούτε ηρωίδες, ούτε οσιομάρτυρες, ούτε βασανισμένες, ούτε τέλειες, ούτε σκέτα κουτορνίθια. Είναι μερικές φορές

όλα αυτά μαζί. Προτείνω μια λίστα από βιβλία γραμμένα από γυναίκες με ηρωίδες γυναίκες, δηλαδή γραμμένα από ανθρώπους για ανθρώπους με ελαττώματα και προβλήματα και αδιέξοδα καθημερινά, για να τα διαβάσει όποιος θεωρεί ότι είναι άνθρωπος, χωρίς να έχει σημασία αν είναι άντρας ή γυναίκα. Το Εκεί που τραγουδάνε οι καραβίδες της Ντέλια Όουενς είναι ένα βιβλίο για την εγκατάλειψη και την ανάγκη του ανήκειν. Οι Άνθρωποι του δάσους της Άννυ Πρου είναι ένα βιβλίο-μαμούθ με αμέτρητα στρώματα ανάγνωσης, από αυτά που σε κάνουν να χάνεις τον κόσμο. Ο Πρώτος Κακός της Miranda July είναι ένα βιβλίο για τον πόθο, αλλά όχι όπως τον έχουμε συνηθίσει. Οι Μικρές φωτιές παντού της Celeste Ng είναι ένα βιβλίο για τους χίλιους τρόπους της μητρότητας. Και, τέλος, το Ευμενίδες και Ερινύες της Λόρεν Γκροφ είναι ένα βιβλίο για τη δυναμική του γάμου και την αλληλεξάρτηση που μπορεί να γίνει κολλητική ουσία.

—Βιβλία για την παιδεία των συγχρόνων

ΝΙΚOΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤAΚΗΣ

Ο Σαούλ Φριντλέντερ, ιστορικός με πολύ μεγάλο βιωματικό βάθος (οι γονείς του δολοφονήθηκαν στο Άουσβιτς, ο ίδιος πέρασε από τον δεξιό σιωνισμό, προτού τον απορρίψει), μας παραδίδει τις Σκέψεις για τον να-

02

64 lifo – 12.12.19

ζισμό (Πόλις, 2019), μια μεγάλη συνομιλία με τον Στεφάν Μπου για τη φύση του ναζιστικού αντισημιτισμού, το Ολοκαύτωμα, το έργο των ιστορικών και τις περιπέτειες της εβραϊκής μνήμης. Πλάι σε αυτό θυμίζω το μικρό κείμενο του Primo Levi, Το καθήκον της μνήμης (Άγρα, 1998), που πάλι υπό τη μορφή της συζήτησης ξαναπιάνει το θέμα του μάρτυρα και του συγγραφέα σε σχέση με το σύμπαν των στρατοπέδων εξόντωσης. Από άλλη γωνία και οπτική, στέκομαι στον τρίτο τόμο των Απαρχών του ολοκληρωτισμού της Χάνα Άρεντ (Νησίδες, 2017), όπου η φιλόσοφος εκθέτει με διαύγεια τον τρόπο σκέψης και τη λειτουργία των μεγάλων ολοκληρωτικών κινημάτων της δεξιάς και της αριστεράς. Επειδή, όμως, συχνά η θεωρία, χωρίς τη μαρτυρία και τη λογοτεχνία, δεν μπορεί να αγγίξει τον αναγνώστη, συστήνω πάντα τις Ιστορίες από την Κολιμά του Βαρλάμ Σαλάμοφ ( Ίνδικτος, 2011), ένα από τα πιο σπαρακτικά κείμενα του 20ού αιώνα. Τέλος, μια μελέτη που συμβάλλει πολύ στο τέλος των συγχύσεων και της θολούρας για την ακροδεξιά και την παρουσία της στη χώρα. Η Βασιλική Γεωργιάδου (Η άκρα δεξιά στην Ελλάδα, 19652018. Καστανιώτης) γνωρίζει σε βάθος το θέμα στο παρόν και στην καταγωγή του.

—Μουσικά βιβλία

M . HULOT

Η μουσική ενηλικίωση ενός ανθρώπου που έγινε ένας από τους μεγαλύτερους σταρ τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 και ενός από

τους πιο σπουδαίους καλλιτέχνες όλων των εποχών, του Prince, είναι μια αφήγηση σε α’ πρόσωπο της πορείας μιας ιδιοφυΐας, από τα πρώιμα χρόνια μέχρι τον ξαφνικό του θάνατο. Η αυτοβιογραφία του, The Beautiful Ones –όση πρόλαβε να γράψει μέχρι να πεθάνει–, κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Spiegel & Grau και είναι ήδη ένα από τα μπεστ σέλερ της χρονιάς. Στο ίδιο ακριβώς κλίμα, το αυτοβιογραφικό, κινείται και η συγκλονιστική ιστορία που αφηγείται ο Tricky, το πώς ένα παιδί μιας οικογένειας που είχε μόνο γκάνγκστερ κατάφερε να γίνει ένας από τους πιο ξεχωριστούς καλλιτέχνες που έβγαλε ποτέ η Βρετανία, σχολιάζοντας ταυτόχρονα την ιστορία της κοινωνίας της. Το Hell is round the corner: The unique no-holds barred autobiography κυκλοφορεί από τον εκδοτικό Blink Publishing. Στο νέο βιβλίο της Revenge of the She-Punks: A feminist music history from Poly Styrene to Pussy Riot η Vivien Goldman ανατρέχει στην ιστορία του φεμινισμού και αναζητά τη γυναικεία ταυτότητα μέσα από την πανκ μουσική. Το στόρι ενός από τα πιο πετυχημένα τρίο συνθετών και δημιουργών επιτυχιών στην ιστορία της αμερικανικής ποπ, των Brian Holland, Edward Holland και Lamont Dozier, περιγράφεται με συναρπαστικό τρόπο στο βιβλίο Come and get these memories: The story of Holland-Dozier-Holland (Omnibus Press), από τα πρώτα χρόνια της Motown μέχρι την είσοδό τους στο Rock and Roll Hall of Fame, από τον Dave Thompson και τους δύο Holland. Τέλος, το Go ahead in the rain: Notes to a tribe called quest του Hanif Abdurraqib αναλύει τους θρυλικούς Tribe Called Quest και τη μουσική τους μέσα από προσωπικές εμπειρίες και επιστολές.

12.12.19 – lifo

65

—Νέα κόμικς με —Βιβλία ελληνικά θέματα Ιστορίας

—Για τα Εξάρχεια

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΒΑΛΙΕΡΑΤΟΣ

ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

Το 2019 είχε μερικές εξαιρετικές μεταφράσεις στα ελληνικά σημαντικών βιβλίων Ιστορίας μεγάλων ονομάτων, παλιότερες σημαντικές δουλειές, αναστοχαστικά κείμενα για την Ιστορία. Μια ποικιλία που επιτρέπει σε κάθε αναγνώστη να κινηθεί σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους και διαφορετικές θεματικές ενότητες. Ο Κόκκινος Λιμός της διακεκριμένης ιστορικού Anne Applebaum όχι μόνο φέρνει στο φως ένα άγνωστο περιστατικό, τον λιμό του 1931-33 στην ΕΣΣΔ που μέτρησε 5 νεκρούς, εκ των οποίων 3 στην Ουκρανία, μετά την απόφαση του Στάλιν να μην κάνει κάτι να τον αποτρέψει, αλλά αναδεικνύει και τη μεγάλη σύγκρουση για την επικράτηση στην Ανατολική Ευρώπη που είχε πολλές και διαφορετικές πτυχές (Αλεξάνδρεια). Το Επιδιώκοντας την ισχύ του γνωστού Καναδού ιστορικού William McNeil φέρνει στην επιφάνεια μια συναρπαστική ιστορία της τεχνολογίας και της επίδρασής της στο κλείσιμο και στο άνοιγμα των ιστορικών φάσεων (Παπαδόπουλος). Η Ιστορία της Φινλανδίας του Χένρικ Μεϊνάντερ είναι μια πραγματικά ενδιαφέρουσα, σύντομη, πυκνογραμμένη ιστορία της χώρας με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και συγκλίνουσες συχνά αναλογίες με την ελληνική ιστορία στο κομμάτι της εθνογένεσης (Ασίνη). Το Πανδοχείο της Μνήμης του Tony Judt δεν θα μπορούσε να λείπει από αυτήν τη λίστα, το τελευταίο έργο του σημαντικού Βρετανού ιστορικού προς το προδιαγεγραμμένο τέλος του δίνει ένα βιβλίο γλυκόπικρο και συγκινητικά αναστοχαστικό (Αλεξάνδρεια). Τέλος, ο Δημήτρης Σωτηρόπουλος, με τις Φάσεις και αντιφάσεις του ελληνικού κράτους, παρέχει μια ολοκληρωμένη και συμπυκνωμένη ευρεία ματιά στην πορεία του ελληνικού κράτους τον 20ό αιώνα, μια πορεία που, παρά τις αντιφάσεις και τις αντινομίες της, ήταν πάντα προς τα μπροστά (Εστία). «Είμαστε φτιαγμένοι από Ιστορία» έλεγε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, κατά συνέπεια η ανάγνωσή της είναι ένα μεγάλο βήμα στην ανακάλυψη του εαυτού μας.

Η πιο εναλλακτική, πιο ανυπότακτη, πιο πολιτικοποιημένη και ταυτόχρονα πιο ταλαιπωρημένη αλλά και συκοφαντημένη αθηναϊκή συνοικία με τη διεθνή, πλέον, φήμη πρωταγωνιστεί τελευταία στην επικαιρότητα, όχι μόνο για το καθεστώς αστυνομοκρατίας που της έχει επιβληθεί αλλά και επειδή, παρά ταύτα ή διά ταύτα, αποδεικνύεται «χρυσωρυχείο» για το airbnb και το real estate αφενός, δημοφιλής τουριστικός προορισμός αφετέρου. Μια γειτονιά ιδιαίτερη, για την οποία έχουμε δει κι ακούσει τόσα, πιθανόν κιόλας συχνάζουμε ή ζούμε εκεί, πόσο στ’ αλήθεια όμως τη γνωρίζουμε; Ιδού πέντε χαρακτηριστικά βιβλία γραμμένα για ή με σημείο αναφοράς τα Εξάρχεια: Τρία φεγγάρια στην πλατεία του Τέου Ρόμβου (Βιβλιοπέλαγος, 2009), μικρά διηγήματα εμπνευσμένα από τα Εξάρχεια των δεκαετιών ’70-’80, όπως τα έζησε ο συγγραφέας, Τα Εξάρχεια δεν υπάρχουν (Τυφλόμυγα, 2009), μια έξοχη μαρτυρία-ντοκουμέντο προσώπων, πραγμάτων και καταστάσεων από τον «πάπα» του ελληνικού underground, Λεωνίδα Χρηστάκη, Σταμάτα να μιλάς για θάνατο, μωρό μου του Νίκου Σούζα (Ναυτίλος, 2015), μια ιστορική αναδρομή στο ανταγωνιστικό κίνημα στην πολιτική, στην τέχνη και στην αντικουλτούρα στην Ελλάδα μεταξύ 1974 και 1988, επίκεντρο του οποίου υπήρξαν τα Εξάρχεια, Εξαρχείων Αλφαβητάριο 1840-1975 (Εκδόσεις των Συναδέλφων, 2019), όπου ο Γιάννης Φούντας διερευνά «τα ασαφή ακόμη και δυσδιάκριτα όρια της συνοικίας, της ιστορίας αλλά και της ερμαφρόδιτης φύσης της άρτι ανατέλλουσας –στη δεκαετία του 1970– αναρχίας» και το λεύκωμα των Political Stencil, 5 χρόνια Δράσεις (Στο Περιθώριο, 2019), αρκετές δουλειές των οποίων φιλοξενήθηκαν σε τοίχους των διάσημων και για τις street art δημιουργίες τους Εξαρχείων.

M . HULOT

Το graphic novel Φεστιβάλ, που φτιάχτηκε από τον Γιώργο Γούση, τον Παναγιώτη Πανταζή και τη Γεωργία Ζάχαρη για τα 60ά γενέθλια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, είναι μια ερωτική νουβέλα που αφηγείται τη σχέση ενός σκηνοθέτη και μιας δημοσιογράφου που γνωρίζονται στο φεστιβάλ και η σχέση τους εξελίσσεται μέσα στα χρόνια παράλληλα με την ιστορία του. Εξαιρετική δουλειά έχει γίνει στον Ζητιάνο του Καρκαβίτσα από τον Canelo Cob, ο οποίος μετέτρεψε τη σκοτεινή νουβέλα του 1897 σε ένα αριστουργηματικό graphic novel που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Polaris. Πολύ υψηλού επιπέδου είναι και οι Παράξενες Ιστορίες του Γιώργου Τραγάκη, που εικονογράφησε «καταραμένες» ιστορίες και ποιήματα του Κάφκα, του Μπρετόν, του Μπάροουζ, του Γονατά, του Τζόις, του Λαπαθιώτη και του Καρυωτάκη και έφτιαξε μικρά κόμικς με τα όνειρα, τον θάνατο και τις απεγνωσμένες στιγμές του 20ού αιώνα (Bibliothèque). Το τρίτο μέρος του 1800 του Θανάση Καραμπάλιου με τίτλο «Αγιά Μαύρα» (Jemma Press) ακολουθεί τον Καραμάνο μέχρι την Αγιά Μαύρα, σε βαρύ κλίμα πένθους από την απώλεια της Ελένης και την αβεβαιότητα για τη μοίρα του Νικόλα. Η σκληρή εποχή πριν από την Επανάσταση γίνεται το μοτίβο για να ξετυλιχθεί ένα συναρπαστικό οικογενειακό στόρι. Σε πιο πρόσφατη εποχή, εκείνη της Αθήνας του ’40, διαδραματίζονται όλες οι ιστορίες της ανθολογίας Ένα γλυκό ξημέρωμα - Δεκατέσσερις ιστορίες για την Αθήνα της Κατοχής που κυκλοφορεί από την Jemma Press, με Έλληνες δημιουργούς να βοηθούν με τον δικό τους τρόπο στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης.

THE BOOK LOVERS

—Aπό τη λογοτεχνία του φανταστικού

ΜΥΡΤΩ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ

Ελληνική λογοτεχνία του φανταστικού; Κι όμως, υπάρχει! Η Κοιλάδα της λάσπης είναι το πρώτο μέρος της τριλογίας της Ιωάννας Μπουραζοπούλου (Καστανιώτη). Λεπτομερέστατο και εμπνευσμένο world building, μυστήριο, πολιτικές προεκτάσεις, μαγεύει και παρασύρει τον αναγνώστη σε ένα επικό ταξίδι γεμάτο βία και λάσπη. Οι Νάνοι-Πειρατές, οι Γιούσουροι, η Μεγάλη Αράχνη, τα Φλύαρα Κύματα, οι Σιδηρόψειρες, ο Μπύγκλωπας

66 lifo – 12.12.19

12.12.19 – lifo

67

χωρίς κεφάλι και το Κεφάλι χωρίς μπύγκλωπα, οι Βλακοβλάχοι Νομάδες, ο Αιώνιος Ανεμοστρόβιλος, ο καθηγητής με τα εφτά μυαλά, το Νησί με τις Λιχουδιές, τα φίδια της Μιντγκάρδης, οι σιχαμερές Κακαρίδες, η Κοιλάδα των αποτυχημένων ιδεών, οι Πλατυπόδαρες Μπέρτες, τα Ακουστικάκια, τα Σαλιγκάρια του Χρόνου. Είναι σαν να διαβάζεις 13 (και μισό) βιβλία σε ένα. Μια εμπειρία που μόνο αν τη ζήσεις-διαβάσεις μπορείς να την πιστέψεις (Walter Moers, Οι 13½ ζωές του Μπλε Αρκούδου, Άγρα). Όταν δύο ιδιοφυΐες αποφασίσουν να συνεργαστούν και να διασκεδάσουν με το τέλος του κόσμου, προκύπτει αυτό το βιβλίο που διαβάζεται μονοκοπανιά, με διαλείμματα μόνο για να καταλαγιάσει το γέλιο! Αφού το διαβάσετε, αναζητήστε και την ομώνυμη σειρά του Amazon Prime (Neil Gaiman & Terry Pratchett, Καλοί Οιωνοί, Selini).

—Αγαπημένοι (αληθινοί) ήρωες ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ Ένας παππούς καθισμένος σε ένα ιστορικό λεωφορείο αφηγείται στον εγγονό του πώς μια Αφροαμερικανή (Ρόζα Παρκς) τόλμησε

και διψασμένο για γνώση αγόρι, ο Γουίλιαμ Καμκγουάμπα, σώζει το χωριό του στο Μαλάουι από την πείνα και τη δίψα, ξεσηκώνοντας λύσεις από κάποια ξεχασμένα εγχειρίδια μιας επαρχιακής βιβλιοθήκης (Το αγόρι που δάμασε τον άνεμο, Παπαδόπουλος). Μερικά χρόνια μετά, καταξιωμένος και περιζήτητος για ομιλίες σε συνέδρια και πανεπιστήμια, ο Καμκγουάμπα χαρίζει τη συναρπαστική του ιστορία στο βιβλίο που έγραψε με τον Μπράιαν Μίλερ. Ο μικρός Ντέιβιντ, από την άλλη, μεγάλωσε στο Λονδίνο, λάτρευε τις ιστορίες για εξωγήινους, κουνιόταν λες κι είχε καταπιεί τρυπάνι, είχε μάτια με διαφορετικό χρώμα, μεταμορφώθηκε στον Ζίγκι Στάρνταστ και πριν από τρία χρόνια έφυγε για πάντα από αυτόν τον πλανήτη... Η σειρά «Μικρά αγόρια με μεγάλες ιδέες» εμπλουτίστηκε μόλις με την παραμυθένια βιογραφία του Ντέιβιντ Μπόουι (Αna Albero, Maria Isabel Sanchez Vegara) και ο αγαπημένος «εξωγήινος» μπήκε πλάι στις Άννα Φρανκ, Κοκό Σανέλ, Σιμόν ντε Μποβουάρ (από την αντίστοιχη κοριτσίστικη εκδοχή των εκδόσεων Παπαδόπουλος). Αϊνστάιν, Μότσαρτ, Eξιπερί, Δαρβίνος, Μέσι, Μπετόβεν, Ομπάμα, Μαντέλα, Σαίξπηρ, Νουρέγιεφ, Λούης, Λένον, Τέσλα και 38 ακόμα «ήρωες» που κάποτε ήταν αγόρια με όνειρα συγκεντρώθηκαν σε έναν τόμο (Γκ.Λ. Μάρβελ, Ιστορίες για αγόρια που ονειρεύονται να αλλάξουν τον κόσμο, εκδόσεις Ψυχογιός) και διηγούνται στα πιτσιρίκια πώς πραγματοποιούνται οι πιο απίθανες ευχές. « Ήμουν περίεργο παιδί. Ένιωθα συχνά παραμελημένο. Αυτό φαίνεται και στα πορτρέτα μου… Δεν χαμογελούσα ποτέ. Τα φωτεινά χρώματα που διάλεγα και η πηχτή μπογιά που χρησιμοποιούσα έκαναν τους πίνακές μου να δείχνουν ολοζώντανοι! Το όνομά μου είναι Βίνσεντ βαν Γκογκ...» Μια ακόμα υπέροχη σειρά βιογραφιών της Isabel Munoz (Μικρά παιδιά με μεγάλα όνειρα, εκδόσεις Διόπτρα) εμπλουτίζεται με τον κορυφαίο ιμπρεσιονιστή (μετά τους Γαλιλαίο, Πικάσο, Αϊνστάιν, Μότσαρτ). Πού θέλουμε να καταλήξουμε; Τα παιδικά βιβλία δεν έχουν μόνο πριγκίπισσες, δράκους, ανέφικτες επιθυμίες. Είναι και γεμάτα αληθινές ιστορίες, ρεαλισμό, πρόσωπα που έζησαν μυθιστορηματικές ζωές, τις οποίες συχνά καμία φαντασία δεν μπορεί να πλάσει. Κι αν μη τι άλλο, εκεί, στις τελευταίες σελίδες, που τα μάτια θα έχουν μισοκλείσει και θα έρθει η ερώτηση «μαμά, αυτά συμβαίνουν μόνο στα παραμύθια;», θα έχετε έτοιμη την απάντηση: Όχι...

—Θρίλερ, φαντάσματα, φονικά να κάνει κάτι που εκείνος δίστασε: αρνήθηκε το 1955 να παραχωρήσει τη θέση της στο λεωφορείο σε έναν λευκό άντρα, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει ο αγώνας ενάντια στους φυλετικούς διαχωρισμούς στην Αμερική (Το λεωφορείο της Ρόζας, Κόκκινο, σε συνεργασία με τη Διεθνή Αμνηστία). Ένα φιλοπερίεργο

68 lifo – 12.12.19

ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ Ευτυχώς, τα Χριστούγεννα είναι γεμάτα κλισέ: φωτάκια, δώρα, στολισμοί, χιόνια, μελομακάρονα, ζεστά ροφήματα στον καναπέ με κουβέρτα μπροστά στο τζάκι. Κόκκινο κρασί, αρωματικά κεριά. Αστυνομικά μυ-

θιστορήματα. Ατμοσφαιρικά παζλ, φρικτές δολοφονίες, σκοτεινά σοκάκια, ιατροδικαστικές εκθέσεις, μισόλογα σε πολυτελή σαλόνια, ανατροπές, αποκαλύψεις. Χριστούγεννα χωρίς αστυνομική λογοτεχνία Χριστούγεννα ουκ εισίν. Φέτος θα κινηθώ πλουραλιστικά. Τα βιβλία αστυνομικής λογοτεχνίας που θα προσφέρω ως δώρο, θα προτείνω σε φίλους και γνωστούς ή θα συζητάω με συντρόφους εγκληματοφάγους θα πηγαίνουν σαν τους Χιώτες: δυο-δυο. Ο Anthony Horowitz είναι εσχάτως ο αγαπημένος μου συγγραφέας του είδους. Στα χνάρια της Άγκαθα Κρίστι, στήνει αστυνομικούς γρίφους με μεταμοντέρνες πινελιές. Οι Φόνοι της Κίσσας και το Η λέξη είναι φόνος κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Διόπτρα (μτφρ. Χριστιάνα Σακελλαροπούλου) και αποτελούν τον ορισμό της απόλαυσης. Από το πολύβουο Λονδίνο του Horowitz στην επαρχία της μακρινής Αυστραλίας, η Ξηρασία και η Άγρια Φύση της Jane Harper, αμφότερα σε μετάφραση Χίλντας Παπαδημητρίου για τις εκδόσεις Μεταίχμιο, αποτελούν βραδυφλεγείς ιστορίες φόνων με λιγομίλητους ήρωες και πτώματα που κρύβουν παλιά μυστικά. Τα προτείνω ανεπιφύλακτα. Όσο για μένα, φέτος θα διαβάσω και πάλι το εμβληματικό The turn of the screw του Xένρι Τζέιμς (κυκλοφορεί στα ελληνικά με τίτλο Το στρίψιμο της βίδας από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Θεώνης Κοβαλένκο) για την ανατριχίλα που θα με διαπεράσει στη φράση: «No, no – there are depths, depths! The more I go over it, the more I see in it, and the more I see in it, the more I fear. I don’t know what I don’t see – what I don’t fear!”. Κλισέ, πλην όμως υπέροχο.

—Βιβλία φαντασίας ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ Η λογοτεχνία φαντασίας, επιστημονικής φαντασίας και τρόμου βρίσκεται σε σταθερή άνθηση τα τελευταία χρόνια κυρίως λόγω της μεγάλης επιτυχίας ταινιών και τηλεοπτικών σειρών που βασίζονται σε σπουδαία βιβλία του είδους. Ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας της τελευταίας δεκαετίας, που ανακαλύφθηκε εκ νέου με αυτόν τον τρόπο, είναι σίγουρα η Ιστορία της Θεραπαινίδας της Μάργκαρετ Άτγουντ (Ψυχογιός, 2018). Το βιβλίο εκδόθηκε για πρώτη φορά τo 1985, ενώ μόλις φέτος κυκλοφόρησε και η πολυαναμενόμενη συνέχεια με τίτλο Testaments, που χάρισε στη συγγραφέα το φετινό Booker. Ένα άλλο κλασικό βιβλίο φαντασίας, που μεταφέρθηκε με επιτυχία στη μικρή οθόνη φέτος, ήταν οι Καλοί Οιωνοί των Neil Gaiman και Terry Pratchett (Selini, 2016), όπου ένας άγγελος κι ένας δαίμονας ενώνουν τις δυνάμεις τους για να σώσουν τον κόσμο από την επικείμενη Αποκάλυψη. Φέτος, επέστρεψε και ο μετρ του τρόμου Στίβεν Κινγκ με καινούργια δουλειά, που μόλις μεταφράστηκε στα ελληνικά και σύντομα θα γίνει ταινία. Στο περίφημο Ινστι-

τούτο του (Κλειδάριθμος, 2019) φυλάσσονται, χωρίς τη θέλησή τους, παιδιά με υπερφυσικές δυνάμεις. Φέτος συζητήθηκε αρκετά ο Ίαν ΜακΓιούαν, κυρίως η άρνησή του να καταχωρίσει το τελευταίο του μυθιστόρημα στην κατηγορία της επιστημονικής φαντασίας. Πώς αλλιώς μπορείς να χαρακτηρίσεις, όμως, το Μηχανές σαν κι εμένα (Πατάκης, 2019), όταν η υπόθεσή του αφορά τις σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ ανδροειδών και ανθρώπων σε ένα εναλλακτικό Λονδίνο, όπου ο Άλαν Τιούρινγκ ζει και φέρνει επανάσταση στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης! Κάτι τέτοιο θα θεωρούσε την επιτομή της ειρωνείας ο Kurt Vonnegut, που στο Σφαγείο Νούμερο Πέντε (Κέδρος, 2008) περνάει το βαρύ αντιπολεμικό

στις λέξεις κρύβεται η μαγεία. Στο Υβόννη: Η ατίθαση αγελάδα των Άλπεων του Βασίλη Παπαθεοδώρου (Καστανιώτης) μια αγελάδα καταλαβαίνει πως έρχεται το τέλος της και δραπετεύει! Είναι η τέλεια, αληθινή ιστορία μιας αγελάδας από τη Γερμανία που το 2011 αναστάτωσε για μήνες όλη την περιοχή μέχρι να βρει την ησυχία της. Η πρωτοεμφανιζόμενη Μαρία Πανάγια υιοθέτησε μια άρρωστη, παρατημένη σκυλίτσα που είχε δει στο YouTube και της άλλαξε τη ζωή. Όλο αυτό μοιάζει με παραμύθι και το ωραίο είναι πως «έγινε» παραμύθι: Η Νέρα, η τύχη και μια ζωή σαν παραμύθι (Θερμαϊκός/ΙΑΝΟΣ).

—Βιβλία που μου έμαθαν την Ανατολή ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ

του μήνυμα ως μια σουρεαλιστική γλυκόπικρη σάτιρα που διαδραματίζεται στη Δρέσδη κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με τον ήρωα να βιώνει απίθανες καταστάσεις, με αποκορύφωμα την απαγωγή του από εξωγήινους.

—Παιδικά βιβλία ΑΡΗΣ ΔΗΜΟΚΙΔΗΣ Η Μάγια στο δάσος των Χριστουγέννων (Καστανιώτης) είναι το νέο βιβλίο της Γιολάντας Τσιαμπόκαλου (γνωστής ως Sadahzinia σε όσους ακούν low-bap), με εικόνες της Σοφίας Τουλιάτου. Η Μάγια ξεκινάει με τον φακό της ένα σχεδόν ψυχεδελικό ταξίδι και το βιβλίο μετατρέπεται σε έργο τέχνης. Εξαιρετικό το Μαγαζάκι με τα φιλιά (Μεταίχμιο) της Αλεξάνδρας Μητσιάλη, ένα τρυφερό παραμύθι για τη μικρή Μελίνα, η πελατεία της οποίας όλο και μεγαλώνει. Το παραμύθι ζωντανεύει ακόμα περισσότερο χάρη στις υπέροχες, όπως πάντα, εικόνες της Έφης Λαδά. Ο Γιώργος Κ. Παναγιωτάκης επιστρέφει με το Ο Ισιντόρ και το φεγγάρι (Πατάκης), ένα πανέξυπνο παραμύθι (σχεδόν φιλοσοφικό) για τον Ίσιντορ που θέλει να γίνει φύλακας του φεγγαριού, έστω για μία νύχτα. Ο Παναγιωτάκης εκπλήσσει ξανά και αποδεικνύει πως

Καταρχάς, δεν μπορώ να μην αναφέρω τη Βίβλο της πολιτικής ανάλυσης για τη Μέση Ανατολή, το Great war for civilisation / The conquest of the Middle East, του εξαιρετικού δημοσιογράφου-ανταποκριτή Ρόμπερτ Φισκ. Δεν ισχυρίζομαι ότι έχω διαβάσει και τις 1.300 σελίδες του, αλλά συχνά-πυκνά επανέρχομαι σε αυτό. Θεωρώ ότι είναι ό,τι πιο διαφωτιστικό σχετικά με την ευρύτερη περιοχή, με εκτενείς περιγραφές των εξελίξεων από το 1976 έως τις μέρες μας στο Αφγανιστάν, στον Λίβανο, στο Ιράκ, στο Ιράν και αλλού. Ισότιμης αξίας, με μεγαλύτερη πολιτιστική προσέγγιση, είναι φυσικά το πολυδιαβασμένο Ταξίδι στη σκιά του Βυζαντίου του Ουίλιαμ Νταλρίμπλ, ένα συγκλονιστικό οδοιπορικό στον χρόνο και στην Ιστορία. Με έπεισε να ταξιδέψω ολομόναχος στη Δαμασκό, στο Χαλέπι, στη Λατάκια, φυσικά στη Βηρυτό, στην κοιλάδα Μπεκάα, στη Ναμπλούς και στην Μπίμπλος. Σημαντικό βιβλίο που μου έδωσε αρκετές πληροφορίες, αλλά κυρίως εξηγήσεις για τα μέρη από τα οποία ξεκίνησε ο χριστιανισμός, αποδείχτηκε το Οδοιπορικό στις χώρες της Βίβλου του Ρεζίς Ντεμπρέ. Απολαυστικό αποδείχτηκε από κάθε άποψη και το Μικρά Ασία - Το παλίμψηστο της μνήμης του Αλέξανδρου Μασσαβέτα, μια περιπλάνηση στα μέρη όπου κάποτε κατοικούσαν Ρωμιοί, ένα εθνοτικό ψηφιδωτό γεμάτο μαρτυρίες. Τέλος, αξιόλογο είναι και το πρόσφατο Αθήνα - Δελχί - Αθήνα της Έλενας Πέγκα, ένα αφήγημα-καταβύθιση με αφορμή ένα συναρπαστικό ταξίδι στην πολύχρωμη και αντιθετική Ινδία. Τελικά, είμαστε τα ταξίδια μας!

—Βαλιτσάκι δυστοπίας* ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΜΠΑΣΔΕΚΗ Aς παίξουμε το παιχνίδι με τη μικρή βαλίτσα. Τη βαλίτσα που χωράει πέντε βιβλία

επιστημονικής φαντασίας, αν και το είδος εξαφανίζεται γιατί όλο και φλερτάρει με τη Μαρτυρία-Ημερολόγιο, μέρες που ζούμε. Εμείς, όμως, ατάραχοι πακετάρουμε, με την αφέλεια αρχαιολόγου. Πρώτα ο Θαυμαστός καινούριος κόσμος του Άλντους Χάξλεϋ (Νησίδες, στη θαυμαστή μετάφραση του Βασίλη Τομανά). Μετά το Ηλεκτρικό Πρόβατο (το Blade Runner των σινεφίλ) του Φίλιπ Ντικ (Κέδρος, σε μετάφραση Δημήτρη Αρβανίτη, που παραμένει κλασική και είχε ξαναβγεί παλιά στην Αrs Longa). Στριμώχνουμε το Σολάρις του Στάνισλαβ Λεμ ( Ποταμός,μτφρ. Γιώργος Τσακνιάς), το Φαρενάιτ 451 του Ρέι Μπράντμπερι (Άγρα, μτφρ. Βασίλης Δουβίτσας) και last but not least τα Τρία Στίγματα του Πάλμερ Έλντριτς, πάλι του λατρεμένου Φίλιπ Ντικ (Κέδρος, σε μετάφραση Δημήτρη Αρβανίτη, ειδικού φιλιπντικολόγου). Γιατί αυτά τα πέντε και όχι κάποια άλλα πέντε; Για τον Άγριο Γιάννη στον Θαυμαστό καινούριο κόσμο. Για τη θλιμμένη ρέπλικα Ρέιτσελ στο Ηλεκτρικό Πρόβατο. Για την κούκλα-ψευδαίσθηση Πέρκι Κατ στα Τρία Στίγματα του Πάλμερ ‘Ελντριτς. Για τους Ανθρώπους-Βιβλία στο Φαρενάιτ 451. Για τη νεκρή Χάρεϊ στο Σολάρις. *Για τη δυστοπία που κοιμάται ήδη στο κρεβάτι μας και τρώει από το πιάτο μας.

—Ανθολογίες για την τέχνη των graphic novels ΔΗΜHΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤAΚΗΣ An anthology of graphic fiction, cartoons, and true stories. Μια φαντασμαγορική έκδοση με την επιμέλεια του γνωστού κομίστα/ καρτουνίστα Ivan Brunetti, ο οποίος έχει συγκεντρώσει στο λεύκωμα αυτό την αφρόκρεμα των κορυφαίων δημιουργών graphic novels, από τον Robert Crumb και τον Art Spiegelman ως τον Chris Ware, τον Charles Burns, τον Seth, τον Daniel Clowes, τους αδελφούς Hernandez και πολλούς άλλους εξαίρετους δημιουργούς. An anthology of graphic fiction, cartoons, and true stories: Volume 2. Συνέχεια του προηγούμενου τόμου με άλλους τόσους σπουδαίους δημιουργούς –από τις ΗΠΑ κατά κανόνα– που έχουν αναδείξει τα κόμικς σε υψηλή αφηγηματική τέχνη. Scott McCloud, Understanding Comics: The invisible art. Με τη διπλή ιδιότητα του δημιουργού και του ιστορικού της πολυσύνθετης φόρμας των κόμικς, ο Scott McCloud παρουσιάζει την πλούσια ιστορία, την πολιτισμική σημασία αλλά και τα τεχνικά συστατικά αυτής της «αόρατης» τέχνης, αποκαλύπτοντας τα μυστικά που κρύβονται ανάμεσα στα πάνελ και πίσω από τις λέξεις.

12.12.19 – lifo

69

Scott McCloud, Making Comics: Storytelling secrets of comics, manga and graphic novels. Ο ιδανικός ίσως οδηγός για όποιον ή όποια θέλει να ξεκινήσει να σχεδιάζει κόμικς και καρτούν ή απλώς να τελειοποιήσει την τεχνική του/-ης. Art out of time: Unknown comics visionaries, 1900-1969. Εξαιρετικό λεύκωμα που παρουσιάζει τη «μυστική ιστορία» ξεχασμένων και άγνωστων δημιουργών, ο οραματισμός των οποίων αποτέλεσε εκ των υστέρων πολύτιμη πηγή έμπνευσης για πολλούς από τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες και συγγραφείς του είδους.

—Για μέρη όπου θα ήθελες να πας, αλλά μάλλον δεν γίνεται ΒIΒΙΑΝ ΣΤΕΡΓIΟΥ [...] χωρίς να ξέρω καθόλου γιατί, αγόρασα δύο χοτ ντογκ με απ’ όλα κι έναν καφέ αμφιβόλου ποιότητας, και τότε κατάλαβα γιατί – ήταν υπέροχα.[...] Νέα Υόρκη!». Ο αφηγητής στη Γενναιοδωρία της γοργόνας του Ντένις Τζόνσον (Αντίποδες) χαζεύει στη 40ή Οδό. Πατάει το αφράτο χιόνι κι εγώ τον ζηλεύω. Αναζητώ στα βιβλία μέρη που χάθηκαν προτού η αφήγηση τελειώσει τις στροφές της. Το καφέ της Patti Smith στο M Τrain (Κέδρος) κλείνει πριν το βιβλίο τελειώσει. Τίποτα, όμως, δεν μ’ εμποδίζει να απολαμβάνω στο δικό μου αγαπημένο καφέ έναν καπουτσίνο, ρουφώντας μαζί την παγωμένη Νέα Υόρκη της Patti. Για πιο hardcore ταξίδια έχω το Εκεί που τραγουδάνε οι καραβίδες της Όουενς (Δώμα). Εδώ η φύση παρηγορεί. Ο βάλτος, οι γλάροι, τα περίτεχνα κοχύλια σε αγκαλιάζουν. Όποτε παθαίνω μισανθρωπίλα πάω στις Καραβίδες. Μέρος παρηγορητικό είναι και η θάλασσα στο αριστούργημα της Μπερλίν, Οδηγίες για οικιακές βοηθούς (Στερέωμα). Γυναίκες τσακισμένες ψάχνουν τη λήθη στο ποτό. Τη βρίσκουν στο νερό, σε καταδύσεις με ψαράδες. Τέλος, αφήνομαι στην επαρχιακή Νορβηγία, στα φιόρδ του Κνάουσγκορντ (Ο αγώνας μου, Καστανιώτης). Πίσσα σκοτάδι και σκουρόχρωμη θάλασσα, ηρεμία.

—Διαχρονική ελληνική ποίηση ΤIΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡA Σε μια χώρα όπου η μικροκλίμακα γεννούσε πάντα στίχους, η ποίηση είναι κάτι σαν φυσικό επακόλουθο από τον καιρό του Ομήρου και των επιγραμματιστών μέχρι σήμερα. Είναι κάτι που αντιλήφθηκε απόλυτα ο Ελύτης, ο

70 lifo – 12.12.19

οποίος λάτρεψε την εκλεκτή αξία των πρώτων υλικών και της απλότητας της Σαπφώς και του Αλκαίου, αυτή την «ελαφράδα» που έβγαινε ακόμα και μέσα από τα βουνά. Δεν τα είδε ξέχωρα από τον τρόμο των πολέμων, γι’ αυτό αξίζει κανείς να διαβάσει, οπωσδήποτε μία φορά στη ζωή του, το αριστούργημα Άξιον Εστί, αλλά πάντα δίπλα σε αυτό που μας ορίζει και είναι ο έρωτας – βλέπε Μονόγραμμα ή Έξι και μία τύψεις για τον ουρανό. Όλα από τις εκδόσεις Ίκαρος, έναν οίκο άμεσα συνυφασμένο με τους μεγάλους ποιητές, όπως και με τον Γιώργο Σεφέρη, το νοερό μισό του ελυτικού κόσμου, βγαλμένο από τη σοφία των βροντερών όπλων του Ομήρου, τη σκοτεινιά του αίματος, την απλότητα του Μακρυγιάννη και τη βαριά σκιά της Ιστορίας, ποτισμένο στη βαθιά συνείδηση ότι τα ελληνικά κομμάτια βρίσκονται βαθιά ριζωμένα στο ασυνείδητό μας. Μετατοπισμένος σε ένα πιο αστικό περιβάλλον, όχι με την κοινωνική αλλά με την κυριολεκτική έννοια της πόλης στις πιο στιγμιαίες καταστάσεις της, στο ξάφνιασμα μιας απλής χειρονομίας και της υπαρξιακής αγωνίας του κυνηγημένου ή του μοιραίου πλάνη-

τα, ο Νίκος Καρούζος μίλησε, όπως έλεγε ο ίδιος, «από ένα υπόγειο, από το υπερώο της Ελλάδας». Όποιος θέλει να δει τι ανέτρεψε τα ελυτικά και σεφερικά δεδομένα και να έχει εικόνα από τη μεταπολιτευτική ποίηση αλλά και την αστείρευτη δύναμη της γλώσσας πρέπει να δει τα Ποιήματα του Νίκου Καρούζου, επίσης από τον Ίκαρο. Από τη σύγχρονη ποίηση, όχι με τη φιλολογική αλλά την κυριολεκτική έννοια του όρου, αυτή που φτιάχνεται σήμερα, εδώ και τώρα, από τα υλικά της απελπισίας, και βλέπει πως «εκεί που χορταριάζει το χάος πάμε και χτίζουμε σπίτια», αξίζει να δει κανείς τα γραπτά του Γιάννη Στίγκα που ακροβατεί ανάμεσα στο σπαρακτικό και στο εξομολογητικό, πάντα με το μοναδικό όπλο που μας έχει απομείνει, το υπόγειο χιούμορ. Μια ποίηση που είναι στημένη πάνω στους μεγάλους ποιητές και δείχνει πως οι στίχοι δεν βγαίνουν έτσι αδέσποτοι ούτε τυχαία στον κόσμο. Απόδειξη το Ισόπαλο Τραύμα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος και, εκτός από ένας ανεξάντλητος φόρος τιμής στα σπουδαία ονόματα του έμμετρου βίου, είναι και μια βαθιά ανασκόπησή του.

12.12.19 – lifo

71

—Μελέτες σύγχρονης πολιτικής κοινωνιολογίας και Iστορίας ΒΑΣIΛΗΣ ΒΑΜΒΑΚAΣ Δύο σημαντικά βιβλία της φετινής χρονιάς που αφορούν την πολιτικοκοινωνική ιστορία της Ελλάδας συνομιλούν, αλλά δεν επικαλύπτονται. Πρόκειται για το βιβλίο του Γιάννη Βούλγαρη, Ελλάδα, μια χώρα παραδόξως νεωτερική (Πόλις) και για το βιβλίο Φάσεις και αντιφάσεις του ελληνικού κράτους του Δημήτρη Π. Σωτηρόπουλου (Νέα Εστία). Είναι δύο βιβλία που καταφέρνουν να ισορροπήσουν μακριά από τις δύο επιστημονικές πεπατημένες στην ελληνική βιβλιογραφία, τη

μία που λέει ότι η ελληνική κοινωνία, ως μια ακόμη καπιταλιστική κοινωνία, έχει υποστεί όλα τα δεινά του δυτικού τρόπου ζωής και την άλλη που βλέπει στην Ελλάδα και στους Έλληνες ενδημικές πολιτισμικές αδυναμίες που πρέπει να ξεπεράσουν για να εκσυγχρονιστούν. Επίσης πολύ ενδιαφέρον βιβλίο είναι αυτό της Μπερενίς Λεβέ, Η θεωρία του φύλου ή ένας κόσμος αγγελικά πλασμένος (Ποικίλη Στοά), στο οποίο επιχειρείται μια προσεχτική κριτική ανάγνωση της κυρίαρχης στη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα θεωρίας που βλέπει το θηλυκό και το αρσενικό ως ιστορικές και κοινωνικές κατασκευές προς αποδόμηση. Εξίσου κρίσιμο και επίκαιρο βιβλίο, από τις ίδιες εκδόσεις, είναι το βιβλίο του Michel Foucher, H επιστροφή των συνόρων, το οποίο συζητά τη σημασία τους έξω από τις διεθνικιστικές ορίζουσές τους, επικεντρώνοντας στην προστασία που μπορούν να προσφέρουν σ’ εκείνους που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη για κατοχύρωση δικαιωμάτων και πρόνοιας. Τέλος, ένα θέμα ελάχιστα

72 lifo – 12.12.19

μελετημένο με κριτικό τρόπο στην Ελλάδα, ο κόσμος της αναρχικής κουλτούρας και δοξασίας, γίνεται αντικείμενο πραγμάτευσης στο βιβλίο του Μανούσου Μαραγκουδάκη και του Παναγιώτη Πασχαλίδη, Το βέβηλο και το ιερό στον αναρχισμό (Προπομπός).

—Βιβλία με queer ήρωες ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ Η ξενόγλωσση queer λογοτεχνία, δυστυχώς, δεν φτάνει τόσο συχνά στη χώρα μας όσο θα θέλαμε. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η μεγάλη επιτυχία κάποιων μεμονωμένων τίτλων σε ένα ευρύτερο κοινό αποδεικνύει τη δυναμική της. Πρώτο και καλύτερο στη λίστα ένα από τα πιο ευπώλητα μυθιστορήματα του φετινού καλοκαιριού, το υπέροχο Πλην του Άντριου Σων Γκρίερ (Δώμα). Στην περίπτωσή του, βέβαια, συντέλεσε και η φήμη του περσινού βραβείου Πούλιτζερ, αλλά, πέρα από αυτό, ο ήρωάς του έχει καταγραφεί στη συνείδησή μας ως ένας από τους πιο αξιολάτρευτους losers της πρόσφατης λογοτεχνικής παραγωγής, ενώ η πρόζα του Γκρίερ υπήρξε μοναδική στην καταγραφή της σύγχρονης queer πραγματικότητας. Σε εντελώς διαφορετικό κλίμα κινείται ο ομώνυμος χαρακτήρας του αυτοβιογραφικού Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ του Εντουάρ Λουί (Αντίποδες), που προσπαθεί να ξεφύγει από μια παιδική και εφηβική ζωή ανείπωτης βίας και κακοποίησης στην επαρχιακή Γαλλία. Από τη λίστα δεν θα μπορούσε να λείπει, φυσικά, ένα από τα πιο αναμενόμενα λογοτεχνικά σίκουελ των τελευταίων ετών, το Έλα να με βρεις του Αντρέ Ασιμάν (Μεταίχμιο), που εξετάζει την εξέλιξη της σχέσης του Έλιο με τον Όλιβερ σε διαφορετικές χρονικές περιόδους της ζωής τους, μετά τα γεγονότα του Να με φωνάζεις με το όνομά σου. Στην κατηγορία του memoir ανήκει η συγκινητική Ξάγρυπνη Πόλη (Ροπή), που αφηγείται τα τελευταία χρόνια της ζωής του λαμπρού νευροεπιστήμονα Όλιβερ Σακς (συγγραφέα του Ξυπνήματα), πλάι στον σύντροφό του Μπίλι Χέιζ, που υπογράφει το βιβλίο. Μέσα από τη σχέση τους σκιαγραφείται παράλληλα και η ζωή στη Νέα Υόρκη. Για το τέλος, ένα βιβλίο του οποίου ο πρωταγωνιστικής δεν είναι αμιγώς queer, αλλά ο τρόπος με τον οποίον η ιστορία του αγγίζει δύσκολα θέματα-ταμπού, όπως η παιδική κακοποίηση και το ξύπνημα της σεξουαλικότητας, είναι μοναδικός (και εξαιρετικά διφορούμενος). Πρόκειται για το ντεμπούτο της Χάνια Γιαναγκιχάρα με τίτλο Οι άνθρωποι στα δέντρα που κυκλοφόρησε πέρσι στα ελληνικά (Μεταίχμιο), εξαργυρώνοντας τη φήμη που θα αποκτούσε η συγγραφέας μερικά χρόνια αργότερα με το αριστουργηματικό «μεγάλο queer μυθιστόρημα» Λίγη Ζωή.

—Βιβλία για την αρχαία τραγωδία ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ Δύο ηγετικές φυσιογνωμίες στον χώρο των κλασικών σπουδών, οι Γάλλοι μελετητές Ζαν-Πιερ Βερνάν και Πιερ Βιντάλ-Νακέ, συνέγραψαν αυτό το βιβλίο-σταθμό το 1972, προτείνοντας μια ριζοσπαστική, αντισυμβατική ανάγνωση της αρχαίας τραγωδίας που γεφύρωσε τον αρχαίο με τον σύγχρονο κόσμο, εισάγοντας ιστορικά-ανθρωπολογικά κριτήρια [Μύθος και τραγωδία στην αρχαία Ελλάδα, (δύο τόμοι), Ι. Ζαχαρόπουλος, 1988]. Είτε παραλληλίζει τον Προμηθέα με τις Ευτυχισμένες Μέρες του Μπέκετ είτε μιλάει για τη «βαθιά φόρμα» της τραγωδίας και τη σχέση της με την τελετουργία, τη βία και τον θάνατο, ο σπουδαίος Πολωνός κριτικός Γιαν Κοτ διατυπώνει το συναρπαστικό όραμά του με καινοτόμα μέθοδο και μοντέρνα ευαισθησία. (Θεοφαγία - Δοκίμια για την αρχαία τραγωδία, Εξάντας-Νήματα, 1976). Οι συνθήκες άνθησης και μαρασμού ενός πολιτισμού, η δυσφορία του μοντέρνου ανθρώπου, η κριτική εναντίον του ρασιοναλισμού, όπως και η επαναστατική σύλληψη του δίπολου διονυσιακό - απολλώνειο, μέσω του οποίου ο Νίτσε διαβάζει την αρχαία τραγωδία, βρίσκονται στην καρδιά αυτής της μελέτης που επηρέασε όσο λίγες την οπτική των θεωρητικών αλλά και των καλλιτεχνών του 20ού αιώνα. (Η γέννηση της τραγωδίας, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2016). Πώς ένας μύθος μετατρέπεται σε υλικό τραγωδίας; Ποιον ρόλο έπαιζε η τραγωδία στη ζωή και στην εκπαίδευση των πολιτών της αρχαίας Ελλάδας; Ποιο ήταν το κοινό της; Ποιες οι σημαντικότερες διασκευές αρχαίων τραγωδιών από την Αναγέννηση ως σήμερα; Ένα πολυσυλλεκτικό βιβλίο που θα εισαγάγει τον αναγνώστη σε όλες τις βασικές πτυχές της αρχαίας τραγωδίας είναι ο Οδηγός για την αρχαία ελληνική τραγωδία από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, σε μετάφραση Λίνας Ρόζη - Κώστα Βαλάκα (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2015). Εστιάζοντας στη σημασία των γυναικείων ηρωίδων σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, η διακεκριμένη Αμερικανίδα θεωρητικός Φρόμα Ζάιτλιν εξερευνά τον ρόλο του φύλου, τη σεξουαλικότητα, τους τρόπους ενηλικίωσης, τις έννοιες της συγγένειας και της πατρότητας στην αρχαία τραγωδία.

(Playing the other: Gender and society in classical greek literature, The University of Chicago Press, 1996).

Τρεις βαθμοί μυωπίας – Χριστίνα Ο συγγραφέας Ηρακλής Γεωργαντής μας μιλά για την πρώτη του συγγραφική εμφάνιση.

Ο

Ηρακλής Γεωργαντής είναι δικηγόρος. Όχι όμως το στερεότυπο του δικηγόρου που φέρνεις στο μυαλό σου αυθόρμητα αλλά ένας άνθρωπος που εμπνέεται από τις ιστορίες που ζει και δημιουργεί τις δικές του, και μάλιστα με έναν εξαιρετικό συγγραφικό λόγο. Το πρώτο του βιβλίο, Τρεις βαθμοί μυωπίας - Χριστίνα, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος, αποτελεί το πρώτο μέρος μιας νουάρ τριλογίας, γραμμένο με την αριστοτεχνική πένα του αστυνομικού μυθιστορήματος. Ηρωίδες, πέντε γυναίκες που προσεγγίζουν, καθεμιά με τον δικό της τρόπο, την ευτυχία, τον έρωτα, την εξουσία και το μέλλον. Ο Ηρακλής Γεωργαντής απαντά στις ερωτήσεις μας για την έμπνευση και τη συγγραφή αλλά και για τη συνέχεια της τριλογίας του.

— Πόση σχέση έχει η γλώσσα του δικαστηρίου με τον λογοτεχνικό λόγο; Οι άνθρωποι αναπτύξαμε τον λόγο προκειμένου να περιγράφουμε γεγονότα ή πράγματα. Μετά είδαμε ότι με τον λόγο μπορούμε να αποδείξουμε ισχυρισμούς. Αυτός ο λόγος είναι αποδεικτικός. Στους διαλόγους οι πρωταγωνιστές μου αυτόν τον λόγο χρησιμοποιούν. Δεν αρκεί όμως αυτό για να έχουμε λογοτεχνικό κείμενο. Ο αναγνώστης του μυθιστορήματος πρέπει να ταξιδεύει συνεχώς. Πρέπει να γνωρίζει τις συσπάσεις του προσώπου του πρωταγωνιστή ενώ μιλάει, να μπαίνει στα όνειρά του όταν κοιμάται, να βρέχεται από τα δάκρυά του. Στον δικανικό λόγο τα ταξίδια απαγορεύονται. Απέναντί σου έχεις τον δικαστή. Πρέπει να τον κρατήσεις καθηλωμένο στην καρέκλα του και να τον βομβαρδίζεις με επιχειρήματα. Δεν έχει να πάει κάπου. Πρέπει να μείνει εκεί κι εσύ να συνεχίσεις να βομβαρδίζεις μέχρι να δεις την εύνοια στο βλέμμα του.

— Το επάγγελμα του δικηγόρου υπήρξε πηγή

έμπνευσης για τη συγγραφική σας έκφραση; Πριν ασκήσω τη δικηγορία είχα την τύχη να δουλέψω για πολλά χρόνια ως αγρότης αλλά και στο λιμάνι του Πειραιά. Αυτή η εμπειρία με βοήθησε να καταλάβω καλύτερα τον κόσμο, εστιάζοντας στις αντιδράσεις των ανθρώπων. Αργότερα ένιωσα ότι είχα την ανάγκη να τις οργανώσω και να τις αφηγηθώ με ένα μυθιστόρημα. Ό,τι επάγγελμα κι αν διάλεγα, πιστεύω ότι το αντικείμενο των μυθιστορημάτων μου θα ήταν οι αντιδράσεις των ανθρώπων κάτω από ακραίες συνθήκες. Όμως, αν δεν ήμουν δικηγόρος, δεν θα γνώριζα την ατμόσφαιρα που δημιουργείται γύρω από ένα έγκλημα και δεν θα μπορούσα να την περιγράψω πειστικά.

— Μιλήστε μας για τις ηρωίδες του βιβλίου σας «Τρεις βαθμοί μυωπίας - Χριστίνα». Πρωταγωνίστριά μου είναι η Χριστίνα, μια σύγχρονη γυναίκα που θέλει να ελέγχει τη ζωή της. Αποδέχεται τις εφήμερες ηδονές, αλλά τις απορρίπτει όταν την απογοητεύουν. Έχει μυωπία, αλλά επιλέγει να μη φοράει τα γυαλιά της για να φαντάζεται τα πράγματα με τη μορφή που την ικανοποιούν. Πάνω σε αυτήν στηρίζεται η αλληγορία της μυωπικής όρασης όταν επιδιώκει να χειριστεί πρόσωπα και καταστάσεις. Η Μάιρα είναι υπολογίστρια. Διατηρεί παράλληλες σχέσεις γιατί δεν θέλει να γίνει ο κομπάρσος του μεγάλου έρωτα. Θέλει να είναι η ίδια πρωταγωνίστρια στη ζωή της. Όχι ο σύντροφός της. Ούτε ο έρωτας. Στην Έμμα κυριαρχεί η θηλυκότητα. Έχει κάνει έναν γάμο συμφέροντος, αλλά νιώθει τύψεις γι’ αυτή την επιλογή. Απολαμβάνει τη ζωή, κρατώντας όσο μπορεί τα προσχήματα. Δραπετεύει για να συναντήσει τον έρωτα και επιστρέφει στη φωλιά της. Η Στεφανία είναι συντηρητική. Ζει την περιπέτεια μέσα από τις ζωές των άλλων. Προσφέρει φιλία μέχρι τη στιγμή που θα της παρουσιαστεί η ευκαιρία να γευτεί το δικό της μερίδιο στον έρωτα. Η Λυδία είναι ρομαντική

και ασυμβίβαστη. Έχει δικό της κώδικα ηθικής, τον οποίο εφαρμόζει ακόμα και στη σχέση της με την κόρη της. Δεν ζητάει τίποτα. Δεν ακολουθεί τίποτα. Ζει με το ένστικτο.

— Η συνέχεια της τριλογίας υπήρχε από την αρχή στο μυαλό σας ή είναι κάτι που γεννιέται σταδιακά, καθώς γράφετε; Και στα τρία βιβλία η πρωταγωνίστρια έχει τρεις βαθμούς μυωπίας. Στη Χριστίνα οι πέντε ηρωίδες μπλέκονται γύρω από τον μύθο και επιδιώκουν όσα θέλουν μυωπικά πάντα , όπως και οι άντρες του μυθιστορήματος. Στα άλλα δύο βιβλία σηκώνονται από τις θέσεις τους οι πρωταγωνιστές για να τις δώσουν στους επόμενους. Διαγωνίζονται προκειμένου να αποδείξουν ότι με τη δική τους ιστορία θα πείσουν τον αναγνώστη για τη μυωπική όραση με την οποία όλοι μας προγραμματίζουμε τη ζωή μας, περισσότερο από τους προηγούμενους. Και το κοινό βαθμολογεί.

— Υπάρχουν συγγραφείς που σας έχουν επηρεάσει και βιβλία που έχετε ευχηθεί να τα είχατε γράψει εσείς; Ο Σαίξπηρ και οι αρχαίοι τραγικοί ποιητές. Εκεί οι πρωταγωνιστές σκέφτονται πριν δράσουν, όπως και στη δική μου τριλογία. Ο θεατής μπορεί να καταλάβει τον τρόπο σκέψης τους. Πληροφορείται τα βιώματά τους, αφομοιώνεται και υποφέρει ή γιορτάζει μαζί τους. Για το βιβλίο που θα ήθελα να είχα γράψει, δεν νομίζω ότι χρειάζεται να σκεφτώ καθόλου, είναι η Οδύσσεια. Θεωρώ ότι έθεσε τις βάσεις του δυτικού πολιτισμού και ίδρυσε τη λογοτεχνία, ανεξαρτήτως του είδους στο οποίο εξελίχθηκε.

«Τρεις βαθμοί μυωπίας – Χριστίνα», εκδόσεις Κλειδάριθμος

12.12.19 – lifo

73

—Γι’ αυτούς που αγαπάς και νοιάζεσαι ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ Μια απίστευτα ψύχραιμη καταγραφή του αναπόδραστου άγχους που προκαλεί η «εγγραφή» στη διαφορά των φύλων είναι το Αμφίβολο Φύλο - Ανδρογυνία και ερμαφροδιτισμός στην ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα του Luc Brisson (ΜΙΕΤ). Queer προτού το queer εφεύρει τον εαυτό του. Η οκτώ εκατοστών μήκους κλειτορίδα της Μεγάρας, μονομάχου στη ρωμαϊκή αρένα, ως κατάρα και υπερδύναμη που ξεπερνούν τα εγνωσμένα όρια του σασπένς. Στα Φαντάσματα των Βαλκανίων του Robert D. Kaplan (Ροές) ξεδιπλώνεται η ιστορία καθενός βαλκανικού κρατους ως βαμπίρ που δεν σταματά να ρουφά το αίμα και τη φαιά ουσία του έθνους του. Είναι τόσες οι αναδρομές σε αυτό το βιβλίο, που δεν σκονίζεται ποτέ στη βιβλιοθήκη. Μια υπέροχη και ήπια προπαρασκευή για να γνωρίζει κάποιος τι και γιατί θα πρέπει να γιορτάσει το 2021 είναι η Πρωτόγονη Επανάσταση - Αρματολοί και Κλέφτες (18ος-19ος αι.) του Σπύρου Ασδραχά (ΕΑΠ), ενώ οι Μακεδονίες των άλλων - Το μαχαίρι της Ιστορίας και οι νομοτέλειες της γεωγραφίας (Μικρό ανθολόγιο 19121992) του Σπύρου Καράβα (Βιβλιόραμα) είναι ένα σκληρό ανθολόγιο παραπλανήσεων και αποσιωπήσεων σχετικά με το διαβόητο Μακεδονικό, που για να ξεδιψάσεις αφού το διαβάσεις, θα θέλεις να πιεις όλες τις Πρέσπες. Ένα απίστευτο έργο για την ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα, σε κάθε σελίδα του οποίου το

μαχαίρι φτάνει στο κόκαλο, ξεκινώντας ήδη από το σημείο της διάκρισης των εννοιών πόθος, ίμερος και έρως, αποτελεί το βιβλίο Οι Έλληνες και ο ελληνικός έρως του James Davidson (Αλεξάνδρεια). Σε μια πολιτισμένη κοινωνία θα θεωρούνταν ανάγνωσμα για όλη την οικογένεια, που προοδευτικά θα γινόταν σχολικό βιβλίο.

74 lifo – 12.12.19

—Αριστουργήματα που αξίζει να έχεις διαβάσει ΤΊΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ Αυτά τα ασυνάρτητα παραληρήματα στο «κορωμένο μυαλό» του σαλεμένου καπετάνιου Αχαάβ αλλά και όλου του πληρώματος στο μέσο του π ε λ άγο υ ς απ ’ ό πο υ « αναπ ηδούσαν φλόγες και αναλαμπές διχαλωτές και απαίσιοι δαίμονες» ήταν θαρρείς η άλλη γλώσσα που δεν είχε εφευρεθεί ακόμα και έμελλε να μεταφέρει τη λογοτεχνία στις άκρες της εξερεύνησης και των μακρινών κατακτήσεών της. Μιλάμε για την ασύγκριτη σύλληψη του Μόμπι Ντικ, του ανυπέρβλητου έργου του Χέρμαν Μέλβιλ, που ευτύχησε να μεταφραστεί μοναδικά στα ελληνικά από τον Α.Κ. Χριστοδούλου (Gutenberg/Orbis Literae) για να μας αποδείξει πως η Καμακισμένη Φάλαινα ή το απόλυτο τέρας κατοικεί μέσα μας, στους ίδιους μας τους φόβους, που δεν μας βοηθάνε να αντικρίσουμε στα μάτια τον Θεό. Υπάρχει, βέβαια, κι αυτός που του έδωσε υπόσταση, τον έκανε ήρωα άμεσο και αθώο, βασανιστικά ειλικρινή, αφοπλιστικό απέναντι στην υποκρισία και χωρίς συνείδηση της κοινωνικής του θέσης. Ο πρίγκιπας Μίσκιν, ένα μείγμα θεού και απροσάρμοστου Δον Κιχώτη, έδω-

σε δικαιωματικά στον Ντοστογιέφσκι την πρωτοκαθεδρία όσον αφορά τη μαεστρική απόδοση του εσωτερικού ψυχογραφήματος και τον τίτλο του πιο οξυδερκούς ανατόμου μέσα από το κλασικό αριστούργημα Ο Ηλίθιος (Α’ τόμος, Πατάκης). Ίσως, βέβαια, όταν έχει δει κανείς τον δαίμονα κατάματα, όπως ο Σελίν στις μάχες στα χαρακώματα που έζησε από κοντά, να μπορεί να ξεπεράσει την πιο ακραία έκφραση του εαυτού και να τινάξει τα πάντα στον αέρα: τη φόρμα, τη γλώσσα, τα σημεία στίξης, όλα όσα ξέραμε ότι δεν μπορεί να κάνει η λογοτεχνία και τα είδαμε να τα καταφέρνει αυτός ο αδιανόητος γιατρός στο Ταξίδι στην άκρη της νύχτας (Εστία). Κάπου εκεί κοντά, δηλαδή ανάμεσα στο ζωικό και στο ανθρώπινο, τη μισανθρωπία και την απόλυτη αγάπη, βρίσκεται και ο Κάφκα με τα μοναδικά, σπαρακτικά διαμάντια-εξομολογήσεις, τα αυτοαναφορικά κείμενα και τις λογοτεχνικές δοκιμές – αποτέλεσαν την πρώτη ύλη για τα Ημερολόγιά του (Εξάντας) και θα μας θυμίζουν γιατί τα βιβλία θα σκοτώνουν για πάντα την παγωμένη θάλασσα μέσα μας. Όπως το έκαναν και κάποια Κύματα που μας σήκωσαν και μας πήραν ψηλά, αυτά της Βιρτζίνια Γουλφ, της γυναίκας που άλλαξε τον τρόπο που βλέπουμε τη λογοτεχνία τον 20ό αιώνα, στο μοναδικά μεταφρασμένο από τον Άρη Μπερλή ( Ύψιλον/Βιβλία) διαμάντι για τα όνειρά μας που βγήκαν όλα πλάνες και τον εαυτό μας που θα έχει πάντα έναν δικό του τρόπο να αντιστέκεται στον αποσυντονισμένο κόσμο.

12.12.19 – lifo

75

THE BOOK LOVERS 73 υπέροχα βιβ�ία που μόλι� κυκ�οφόρησαν

επιμελεια: μαρία δρουκοπούλου

THE BOOK LOVERS 76 lifo – 12.12.19

12.12.19 – lifo

77

05 Λογοτεχνικό Ημερολόγιο

2020 – Προλεγόμενα μιας Μεγάλης Επανάστασης Ανθολόγηση κειμένων: Κώστας Σταμάτης Εκδόσεις Πατάκη Σελ.: 216

01

τσαρλς μπουκόβσκι

Για τις γάτες

Μτφρ.: Γιώργος Λαμπράκος Εκδόσεις Πατάκη Σελ.: 136 Κείμενα του Τσαρλς Μπουκόβσκι αστεία, συγκινητικά, άλλοτε σκληρά και άλλοτε τρυφερά, για τις γάτες, που το διεισδυτικό τους βλέμμα τον μάγευε, που τις θαύμαζε και στην αντίληψή τους υποκλινόταν. Μια τραχιά, μα τρυφερή και αστεία ματιά στη σχέση των ανθρώπων με τις γάτες από έναν από τους πιο αγαπημένους και οριακούς συγγραφείς του κόσμου.

01

02

φιόντορ ντοστογέφσκι

Η ρώσικη ψυχή

Μτφρ.: Αλεξάνδρα Ιωαννίδου Εκδόσεις Πατάκη Σελ.: 288 Ανατριχιαστικά προφητικό ως προς τα παγκόσμια ζητήματα του 21ου αιώνα, το Ημερολόγιο υπήρξε το δημιουργικό εργαστήρι του Ντοστογέφσκι, το έργο στο οποίο ασχολήθηκε ουσιαστικά με τον ορισμό της άπιαστης ρωσικής ψυχής. Άρχισε ως στήλη στο περιοδικό «Πολίτης» το 1873 και εξελίχθηκε σε ένα μοναδικό δημοσιογραφικό εγχείρημα που ενσωμάτωνε τέχνη και πολιτική, πρoσωπική εξομολόγηση, κριτική και διήγημα.

03

γιώργος σκαμπαρδώνης

Casa Μπιάφρα Εκδόσεις Πατάκη

Aντιήρωες που κινούνται ανάμεσα στις Συμπληγάδες του Ψυχρού Πολέμου, στη φτώχεια, στον πλούτο, στη βιομηχανοποίηση, στις ανταύγειες του Εμφυλίου, στις παλιές αντιλήψεις, στις νέες αναζητήσεις και στους σπασμούς της κρίσιμης μετάβασης, πασχίζοντας με το πείσμα και την απάτη, την περηφάνια και τον συμβιβασμό, την τόλμη και την απόκρυψη να βρουν μια διέξοδο.

04

αλάα αλ-ασουάνι

Ανεκπλήρωτη δημοκρατία

02

Mτφρ.: Γιάννης Στρίγγος Εκδόσεις Πατάκη Σελ.: 528 Τα πρόσωπα που συνθέτουν τη µεγάλη τοιχογραφία του νέου µυθιστορήµατος του Αλ-Ασουάνι ενσαρκώνουν τις διαφορετικές όψεις αυτής της επανάστασης που σηµάδεψε την Αίγυπτο. Η κοφτερή του αφήγηση ξεσκεπάζει την ανείπωτη θηριωδία και τις απάνθρωπες πρακτικές µιας «δήθεν δηµοκρατίας», που καταπατά µε τον χειρότερο τρόπο τα ανθρώπινα δικαιώµατα και την ίδια την αξία της ζωής.

04

03

THE BOOK LOVERS

78 lifo – 12.12.19

Στο Λογοτεχνικό Ηµερολόγιο 2020 κορυφαίοι δηµιουργοί της τέχνης του λόγου αφηγούνται πώς γράφτηκε αυτό το µακραίωνο απελευθερωτικό προοίµιο που τελικά εξασφάλισε µε το σπαθί του 1821 το πολυαίµατο δικαίωµα της ελευθερίας του ελληνικού λαού.

06

τoni μorrison

05

Αγαπημένη

Μτφρ.: Κατερίνα Σχινά Εκδόσεις Παπαδόπουλος Σελ.: 432 Ατενίζοντας ατρόμητα την άβυσσο της σκλαβιάς, το κλασικό αυτό μυθιστόρημα μεταμορφώνει την Ιστορία σε μια αφήγηση υποβλητική σαν έπος. Ποιητικό και σκληρό, τεντωμένο σαν σχοινί, το μυθιστόρημα εξερευνά το ανεξίτηλο τραύμα της δουλείας με τρόπο καθηλωτικό. Ένα από τα σημαντικότερα βιβλία της νομπελίστριας Τόνι Μόρισον, της πιο τολμηρής γυναικείας φωνής στην αμερικανική πεζογραφία.

07

06

μarta βreen

Γυναίκες στη μάχη Μτφρ.: Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη Εκδόσεις Παπαδόπουλος Σελ.: 128 Αυτή η εικονογραφημένη ιστορία του γυναικείου κινήματος –από τον αγώνα για το δικαίωμα ψήφου μέχρι τον αγώνα για το δικαίωμα στην έκτρωση, στη μάθηση, στον γάμο των ομοφυλοφίλων, και από την Αμερική του 19ου αιώνα μέχρι το Πακιστάν του 21ου– μας καλεί να ανακαλύψουμε τους αγώνες που έκαναν οι γυναίκες για να κατακτήσουν όσα εμείς θεωρούμε αυτονόητα.

08

07

συλλογικό

Η ψυχολογία του μ@λ@κ@ Μτφρ.: Γιώργος Καράμπελας Εκδόσεις Παπαδόπουλος Σελ.: 304 Αυτό το βιβλίο βασίζεται στην ιδέα πως ό,τι κατανοούμε καλύτερα, μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε και καλύτερα, ακόμα κι αν είμαστε χαμένοι από χέρι. Ψυχολόγοι απ’ όλο τον κόσμο, αλλά και φιλόσοφοι, κοινωνιολόγοι, συγγραφείς, επιστήμονες, νομικοί, μας προσφέρουν με γενναιοδωρία τη δική τους άποψη περί ανθρώπινης μ@λ@κίας. Σε παγκόσμια πρώτη. Οπότε, διαβάστε το!

09

08

wolfgang streeck

Πώς θα τελειώσει ο καπιταλισμός; Μτφρ.: Γιάννης Πεδιώτης Εκδόσεις Πλέθρον Σελ.: 304 Ο Wolfgang Streeck υποστηρίζει ότι ο κόσμος είναι έτοιμος να αλλάξει. O γάμος δημοκρατίας και καπιταλισμού φτάνει στο τέλος του. O κόσμος μας έχει γίνει ένας κόσμος που χαρακτηρίζεται από μειούμενους ρυθμούς ανάπτυξης, κυριαρχία των ολιγαρχών, συρρικνούμενη δημόσια σφαίρα, θεσμική διαφθορά και διεθνή αναρχία. Όμως δεν υπάρχει καμία θεραπεία γι’ αυτές τις παθογένειες.

09

12.12.19 – lifo

79

05

μαριλενα βαϊνανιδη

Think Pig 2: Ένας οδηγός για να μείνεις μόνος Εκδόσεις Key Books Σελ.: 152 Σε αυτόν τον κόσμο όπου όλοι είναι ίδιοι πιστεύοντας ότι είναι ξεχωριστοί και που ξεχνάνε ότι όλοι θα πεθάνουμε, οι Think Pig ανοίγουν γραφείο συνοικεσίων.

01

06

τζούλια κάμερον

jean-françois lyotard

Ο δρόμος του καλλιτέχνη

Το απάνθρωπο

Μτφρ.: Αναστασία Πάγια Εκδόσεις Key Books Σελ.: 312

Μτφρ.: Βασίλης Πατσογιάννης Εκδόσεις Πλέθρον Σελ.: 298

Ο Δρόμος του καλλιτέχνη ρίχνει φως στα μυστικά της δημιουργικής διαδικασίας και σου δείχνει πώς να την εντάξεις στην καθημερινότητά σου. Με την καθοδήγησή του θα μάθεις επίσης να δαμάζεις τον εσωτερικό κριτή σου και να διαλύεις τις αμφιβολίες σχετικά με τον χρόνο, τα χρήματα και την υποστήριξη που χρειάζεσαι για να κυνηγήσεις το όνειρό σου.

Οι σχέσεις νεωτερικότηταμεταμοντέρνο, σώμα-τεχνοεπιστήμες και νοημοσύνη, καντιανό υψηλόαβανγκάρντ, το γούστο στη μαζικοεπικοινωνιακή δημοκρατία, η φωτογραφία στη φάση της τεχνικής της τελειοποίησης, απασχολούν τον συγγραφέα που αναρωτιέται τι είναι τελικά το «απάνθρωπο»: γεννιόμαστε απάνθρωποι και ανθρωποποιούμαστε από τους κοινωνικούς θεσμούς ή αυτοί μας στερούν την ανθρωπιά μιας ατιθάσευτης παιδικότητας, στην οποία είμαστε διηνεκώς χρεώστες;

01

02

αdam grant

Δώσε και θα πάρεις

07

Εκδόσεις Key Books Σελ.: 400

Ανθολόγιο Ελληνικής Τυπογραφίας

Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης Σελ.: 594 Αυτή η πανοραμική επισκόπηση της ελληνικής τυπογραφίας στη διάρκεια έξι αιώνων απευθύνεται σε ένα ευρύ κοινό και φιλοδοξεί να ανοίξει τον δρόμο για μια ευρύτερη κατανόηση της αισθητικής της ελληνικής τυπογραφίας του χθες, που θα βοηθήσει τον αναγνώστη να αξιολογεί τις επιλογές του σήμερα.

03

cheryl strayed

08

Nα είσαι γενναία Μτφρ.: Βασίλης Βαρδάκας Εκδόσεις Key Books Σελ.: 152

rob houston

Απίστευτος Κόσμος!

Από το ζωικό βασίλειο και το ανθρώπινο σώμα μέχρι τα ανθρώπινα οικοδομήματα και το μακρινό Διάστημα, αυτό το μοναδικό βιβλίο, συνδυάζοντας τις πιο πρόσφατες τεχνικές απεικόνισης μέσω υπολογιστή με εντυπωσιακό φωτογραφικό υλικό και εκπληκτικές, ακριβείς πληροφορίες για τα πάντα, θα γοητεύσει κάθε αναγνώστη με την εκθαμβωτική εικονογράφηση και τις πλούσιες πληροφορίες του.

04

02

09

Μτφρ.: Ροζαλί Σινοπούλου Εκδόσεις Πλέθρον Σελ.: 384

80 lifo – 12.12.19

08

leonard mlodinow

Κάτω από το κατώφλι: Το νέο ασυνείδητο και τι μας διδάσκει

«Κατά μια έννοια, η παρούσα εργασία είναι ως επί το πλείστον μία μεθοδολογική μελέτη, της οποίας σκοπός ήταν να παρουσιάσει ένα μέσο ανάλυσης της ταξικής κυριαρχίας και της ταξικής πολιτικής εξουσίας. Προσπαθήσαμε να διευκρινίσουμε τη ριζικά διαφορετική αναλυτική προβληματική του ιστορικού υλισμού, σε σύγκριση με άλλες προσεγγίσεις του ζητήματος της πολιτικής εξουσίας. […]»

THE BOOK LOVERS

07

Mτφρ.: Αλεξάνδρα Γουργιώτη Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης Σελ.: 192

Το βιβλίο αυτό, ένα μικρό εγχειρίδιο της ψυχής, συγκεντρώνει περισσότερα από 100 αποφθέγματα και σκέψεις της Στρέιντ που μας ωθούν να ανακαλύψουμε τα ανεξάντλητα αποθέματα αγάπης, συμπόνιας, συγχώρεσης και αντοχής που έχουμε όλοι μέσα μας.

Τι κάνει η κυρίαρχη τάξη όταν κυβερνά;

06

γιώργος δ. ματθιόπουλος

Ο βραβευμένος ερευνητής και καθηγητής Adam Grant εξετάζει τις κρυφές δυνάμεις που καθορίζουν γιατί κάποιοι ανεβαίνουν τη σκάλα της επιτυχίας, ενώ άλλοι βρίσκονται καθηλωμένοι χαμηλά. Μέσα από πραγματικές ιστορίες, αποκωδικοποιεί το μεγάλο μυστικό: όσοι δίνουν χωρίς να περιμένουν τίποτα σε αντάλλαγμα καταφέρνουν να κατακτούν τη μία κορυφή μετά την άλλη!

göran therborn

05

Μτφρ.: Έλσα Βιδάλη Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

04 03

Από τις νευρολογικές έρευνες των τριών τελευταίων δεκαετιών έχει γίνει σταδιακά προφανές ότι ο τρόπος που βιώνουμε τον κόσμο καθοδηγείται σε μεγάλο βαθμό όχι από τις συνειδητές διεργασίες του νου αλλά από τις ασυνείδητες. Εδώ, o Λέοναρντ Μλοντίνοφ καταδεικνύει τις πολλές ασυνείδητες πτυχές των παρανοήσεών μας και εξηγεί πώς δημιουργούνται οι ανακριβείς αναμνήσεις για σημαντικά γεγονότα της ζωής μας.

08

09

12.12.19 – lifo

81

05

wilbur smith

Κραυγή Πολέμου

01

fabio stassi

Κάθε σύμπτωση έχει ψυχή Μτφρ.: Δήμητρα Δότση Εκδόσεις Ίκαρος Σελ.: 288 Μετά τη Χαμένη Αναγνώστρια, ο Fabio Stassi επανέρχεται με τη δεύτερη ιστορία του βιβλιοθεραπευτή Βίντσε Κόρσο. Στις απολαυστικές σελίδες του ο συγγραφέας αναμειγνύει τη νουάρ αφήγηση με την υψηλή λογοτεχνία, προσφέροντας στους αναγνώστες τη δυνατότητα να ανακαλύψουν ένα μυθιστόρημα που λειτουργεί ως ένας πολύτιμος λογοτεχνικός θησαυρός.

01

02

tara westover

Mορφωμένη

Μτφρ.: Μαρία Φακίνου Εκδόσεις Ίκαρος Σελ.: 520 «Θα μπορούσε κανείς να την πει με πολλά ονόματα αυτή την ατομικότητα. Μετασχηματισμό. Μεταμόρφωση. Αναλήθεια. Προδοσία. Εγώ την ονομάζω μόρφωση». Η Γουέστοβερ δημιούργησε μια παγκόσμια και εμπνευσμένη ιστορία –τη δική της ιστορία– για τη μόρφωση και τη δύναμή της να δίνει νέα ματιά και προοπτικές στη ζωή μας, γεμίζοντάς μας με θέληση για διαρκή εξέλιξη.

03

βασίλης παπαδόπουλος

Διπλωματία και Ποίηση, η περίπτωση του Γιώργου Σεφέρη Εκδόσεις Ίκαρος Σελ.: 448 Μια ιδιαίτερη προσωπογραφία του Γιώργου Σεφέρη που παρουσιάζει τις δύο ιδιότητές του, δηλαδή του ποιητή και του διπλωμάτη, που εμπλέκονταν συνειδητά ή ασυνείδητα σε μια συνθετική αλληλεπίδραση. Ο πρέσβης και συγγραφέας Βασίλης Παπαδόπουλος παρουσιάζει τον ποιητή από μια πρωτότυπη σκοπιά, δίνοντας έμφαση στον διπλωμάτη Σεφέρη και στον τρόπο που η καριέρα του επηρέασε τη λογοτεχνική του δημιουργία.

02

04

thomas harris

Kάρι Μόρα

Μτφρ.: Βεατρίκη Κάντζολα-Σαμπατάκου Εκδόσεις Bell Σελ.: 336 O δημιουργός του Χάνιμπαλ Λέκτερ επιστρέφει με ένα μυθιστόρημα βίαιο και βάναυσο, μια καθηλωτική ιστορία με γοργή εξέλιξη που θα ενθουσιάσει τους θαυμαστές του διάσημου συγγραφέα, ο οποίος μας προσφέρει μια αφήγηση ωμή και αληθινή, που αναστατώνει και προβληματίζει. Χωρίς κανένα ίχνος υπερβολής, το λογοτεχνικό γεγονός της χρονιάς.

03

THE BOOK LOVERS 82 lifo – 12.12.19

04

Μτφρ.: Νίκος Ιβραηνίας Εκδόσεις Bell Σελ.: 536 O Γουίλμπουρ Σμιθ, με το νέο του βιβλίο, επανέρχεται θριαμβευτικά στην αγαπημένη σειρά της φημισμένης οικογένειας Κόρτνεϊ για να μας παρουσιάσει το γενναιότερο νέο μέλος της, τη Σάφρον Κόρτνεϊ. Mια καταιγιστική περιπέτεια που ξεκινάει από την Αφρική και καλύπτει το διάστημα από το τέλος του Μεγάλου Πολέμου μέχρι τις σκοτεινές μέρες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

05

06

τρόϊ κάμινγκς

Μπορώ να γίνω ο σκύλος σου; Μτφρ.: Χρυσάνθη Καραΐσκου Eκδόσεις Διάπλαση Σελ.: 40 Ένα βιβλίο που μιλάει απευθείας στην καρδιά κάθε φιλόζωου και ευαισθητοποιεί τους μικρούς αναγνώστες στο θέμα των αδέσποτων και εγκαταλειμμένων ζώων. Μια αστεία και ταυτόχρονα συγκινητική ιστορία που θα σας κάνει να θέλετε να πάρετε αγκαλιά το πρώτο μαλλιαρό ζωάκι που θα βρεθεί μπροστά σας.

06

07

bernard villiot

Μεφίστο

Μτφρ.: Κατερίνα Σχινά Εκδόσεις στερέωμα Σελ.: 32 Η ιστορία του γάτου Μεφίστο μιλάει στα παιδιά με συγκινητικό και απλό τρόπο για την αξία του διαφορετικού και για τη σημασία της ανεκτικότητας. Είναι ταυτόχρονα ένας ύμνος στην ελευθερία του ατόμου που αδιαφορεί για την εφήμερη δόξα, αν είναι να διατηρήσει την αυτονομία του.

07

08

ζιλ μπομ

Παλμίρ

Μτφρ.: Αλέξανδρος Πανούσης Eκδόσεις Διάπλαση Σελ.: 44 Το δρακάκι Παλμίρ, ο ήρωας της ιστορίας μας, αναγκάζεται να εγκαταλείψει τον τόπο του, αφήνοντας πίσω του τα πάντα, παίρνοντας μαζί μόνο μια άδεια βαλίτσα. Μια τρυφερή προσέγγιση στο θέμα της μετανάστευσης, της προσαρμογής και της αποδοχής, που πλαισιώνει με εξαιρετική ευαισθησία η θαυμάσια, λιτή εικονογράφηση της Αμαντίν Πιου.

08

09

μιχάλης πιτένης

Μετέωρη γυναίκα Eκδόσεις Διάπλαση Σελ.: 312

Ένα μυθιστόρημα για την ενηλικίωση μιας σύγχρονης γυναίκας που από την εφηβεία της κιόλας αναγκάζεται να κουβαλάει και να συμβιώνει με τις πράξεις των άλλων, θύμα ξένων επιλογών και συμπεριφορών. Μέχρι που αποφασίζει να πάρει την κατάσταση στα χέρια της. Και τότε θα διαπιστώσει πόσο εύκολο είναι να πατήσεις ακόμα και τη σκανδάλη ενός όπλου…

09

12.12.19 – lifo

83

01

ντέϊζι τζόνσον

Κάτω από την επιφάνεια Μτφρ.: Μαρία Βαρδοπούλου Εκδόσεις Καστανιώτη Σελ.: 304

06

Η Ντέιζι Τζόνσον ανασκευάζει τον μύθο του Οιδίποδα, τοποθετώντας την ιστορία της σε ένα άγνωστο περιβάλλον της σύγχρονης Αγγλίας. Το Κάτω από την επιφάνεια είναι ένα μυθιστόρημα για την οικογένεια, την ταυτότητα, την αγάπη και το πεπρωμένο, ένα βιβλίο που αναστατώνει και συγκινεί.

frank goldammer

Το τέρας

Μτφρ.: Γιώτα Λαγουδάκου Εκδόσεις Κλειδάριθμος Σελ.: 376 Τον τελευταίο χειμώνα του πολέμου στη Δρέσδη ο επιθεωρητής Μαξ Χέλερ προσπαθεί να εξιχνιάσει ένα έγκλημα, του οποίου δράστης είναι το «Τέρας», αλλά βρίσκεται σε αδιέξοδο. Όταν τον Φεβρουάριο του 1945 η πόλη ισοπεδώνεται από έναν βομβαρδισμό, νέα στοιχεία έρχονται στο φως κι έτσι Χέλερ ξεκινά μια επικίνδυνη αναζήτηση για να ξεσκεπάσει το «Τέρας».

02

stephen king

Το Ινστιτούτο

Μτφρ.: Έφη Τσιρώνη Εκδόσεις Κλειδάριθμος Σελ.: 632 Ανείπωτα τρομακτικό, όσο και η Πύρινη Οργή, αλλά με τη δύναμη της παιδικής ματιάς του Αυτό, το Ινστιτούτο είναι μια τραγική και συγκλονιστική ιστορία όπου το Καλό αντιμάχεται το Κακό σ’ έναν κόσμο όπου οι καλοί δεν νικούν πάντα.

07

02

δρ νάνσυ μαλλέρου

01

Καλύτερα… Γίνεται Eκδόσεις Πεδίο Σελ.: 264

03

Σε αυτό το ημερολόγιο life coaching υπάρχουν ασκήσεις και δράσεις που θα μας βοηθήσουν να εξελιχθούμε ως άνθρωποι. Μαζί με τις ασκήσεις, καλούμαστε να αναζητήσουμε τις εμπνευσμένες φράσεις κάθε εβδομάδας και τις ειδικές μέρες κάθε μήνα για να βελτιώσουμε τη ζωή μας μέσα από έναν διαφορετικό, πιο θετικό τρόπο σκέψης.

graham moore

Οι τελευταίες μέρες της νύχτας Μτφρ.: Αλέξης Καλοφωλιάς Εκδόσεις Κλειδάριθμος Σελ.: 512

δρ rangan chatterjee

Οι 4 πυλώνες της ευζωίας Εκδόσεις Πεδίο Σελ.: 271 Ακολουθώντας τις αρχές του επαναστατικού προγράμματος που προτείνει ο δρ Ράνγκαν Τσάτερτζι σε αυτό το βιβλίο θα βελτιώσουμε την ψυχική μας υγεία, θα αποκτήσουμε και θα διατηρήσουμε την καλή φυσική μας κατάσταση και θα απολαύσουμε μια εξαιρετική ποιότητας υγείας και ζωής.

04

kate quinn

Η κυνηγός του Χίτλερ

σαρίτα χαΐμ

Η αδελφή μου

Η Νίνα Μάρκοβα γίνεται μέλος της μυστικής γυναικείας οργάνωσης που βομβαρδίζει αποκλειστικά τη νύχτα, προκαλώντας χάος στο ανατολικό μέτωπο του Χίτλερ. Ο Βρετανός ανταποκριτής Ίαν Γκράχαμ αποφασίζει να κυνηγήσει ναζί. Συναντά τη Νίνα, τη μοναδική που έχει ξεφύγει από την περιβόητη ναζί δολοφόνο, την «Κυνηγό». Θα μοιραστούν ένα κοινό μυστικό που θα τους δυσκολέψει στον εντοπισμό της Κυνηγού.

Εκδόσεις Μίνωας Σελ.: 448 Μια πυρκαγιά που παραλίγο να σκοτώσει την επτάχρονη Μάρθα βγάζει ανεξήγητα από τη ζωή της την αδελφή της, Κατερίνα. Χρόνια μετά, ένα μήνυμα έρχεται να ταράξει τη ζωή της Μάρθας, που μένει μόνιμα στο Τορόντο. Η συνάντηση ωθεί τις δύο γυναίκες να δουν την αλήθεια και να αποτινάξουν από πάνω τους το βάρος μιας ατελούς ταυτότητας.

03

09

10

adam kay

Αυτό θα πονέσει

πιερ λεμέτρ

Μτφρ.: Γιώργος Μαραγκός Εκδόσεις Κλειδάριθμος Σελ.: 280

Τα χρώματα της πυρκαγιάς Μτφρ.: Έφη Κορομηλά Εκδόσεις Μίνωας Σελ.: 632

Ένας διάσημος Βρετανός κωμικός που υπήρξε εκπαιδευόμενος γιατρός παραδίδει το προσωπικό του ημερολόγιο της συγκεκριμένης περιόδου, το οποίο είναι γραμμένο με πολύ χιούμορ, αν και συχνά αναφέρεται σε καταστάσεις που δεν είναι καθόλου αστείες.

84 lifo – 12.12.19

08

09

Μτφρ.: Γωγώ Αρβανίτη Εκδόσεις Κλειδάριθμος Σελ.: 750

THE BOOK LOVERS

07

08

Ένα ιστορικό μυθιστόρημα που εξιστορεί τη μετάβαση των ΗΠΑ στην εποχή του ηλεκτρισμού στα τέλη του 19ου αιώνα. Κομβικές μορφές αυτής της μετάβασης υπήρξαν τρεις διάσημοι εφευρέτες: ο χαρισματικός, αλλά κυνικός Τόμας Έντισον, ο Τζορτζ Ουέστινγκχαουζ, ο ευρηματικός και τελειομανής θιασώτης του εναλλασσόμενου ρεύματος, και ο Νίκολα Τέσλα, ο εκκεντρικός επιστήμονας από τη Σερβία.

05

06

O τραπεζίτης Μαρσέλ Περικούρ πεθαίνει επτά χρόνια μετά την αυτοκτονία του γιου του. Η κόρη του, Μαντλέν, αναλαμβάνει την αυτοκρατορία του πατέρα της σε μια εποχή που οι γυναίκες δεν είχαν κανένα δικαίωμα. Η μοίρα, όμως, έχει άλλα σχέδια. Μια αναπάντεχη χειρονομία θα αλλάξει για πάντα τη ζωή τη δική της και του γιου της.

05 04

10

12.12.19 – lifo

85

05

valeria luiselli

Το αρχείο των χαμένων παιδιών Mτφρ.: Βασιλική Κνήτου Εκδόσεις Μεταίχμιο Σελ.: 504 Ειπωμένο από διάφορες καθηλωτικές φωνές, αναμειγνύοντας κείμενα, ήχους και εικόνες, το Αρχείο των χαµένων παιδιών είναι ένα αξιοθαύμαστο λογοτεχνικό επίτευγμα. Είναι επίσης μια πολύ συγκινητική ιστορία για το πώς καταγράφουμε τις εμπειρίες μας και πώς θυμόμαστε αυτά που μετράνε περισσότερο, αλλά και για το πώς αντιλαμβανόμαστε τη δικαιοσύνη και την ισότητα στις μέρες μας.

01

01

yrsa sigurdardottir

Λύτρωση

Mτφρ.: Αλέξης Καλοφωλιάς Εκδόσεις Μεταίχμιο Σελ.: 440 Ένα έγκλημα που γίνεται γνωστό μέσω Snapchat. Ο επιθεωρητής Χούλνταρ εμπλέκεται στην έρευνα, στην οποία ζητά τη συνδρομή της παιδοψυχολόγου Φρέιγια. Ενώ η έρευνα μοιάζει να έχει πιάσει πάτο, ο Χούλνταρ και η Φρέιγια συμφωνούν σε δύο σημεία: ότι η αλήθεια δεν είναι καθόλου απλή και ότι ο δολοφόνος δεν έχει τελειώσει τη δουλειά του.

02

aλκη zέη

Ένα παιδί από το πουθενά Εκδόσεις Μεταίχμιο Σελ.: 176 Η Άλκη Ζέη γράφει µε τη φωνή ενός παιδιού και αφηγείται την περιπέτεια του να μεγαλώνεις σήμερα. Μπορεί η λύση που αναζητά ο μικρός της ήρωας να κρύβεται στα απλούστερα πράγματα; Μπορεί ο κόσμος να εξημερωθεί;

03

andré aciman

Έλα να με βρεις Mτφρ.: Νίκος Α. Μάντης Εκδόσεις Μεταίχμιο Σελ.: 312 Ξαναερωτευτείτε τον Έλιο και τον Όλιβερ, τους πρωταγωνιστές της πιο αγαπημένης σύγχρονης ιστορίας αγάπης, του εμβληματικού μυθιστορήματος Να με φωνάζεις με τ’ όνομά σου. Ένα συγκινητικό μυθιστόρημα για τις πολλές και διαφορετικές όψεις του έρωτα, που προσπαθεί να δώσει απάντηση στο αγωνιώδες ερώτημα: «Πεθαίνει ποτέ η αληθινή αγάπη;».

02

04

nίκος bατόπουλος

Όπου και να ταξιδέψω… Εκδόσεις Μεταίχμιο Σελ.: 352 Ο Νίκος Βατόπουλος επιχειρεί μια αποτύπωση του αστικού χώρου στην Ελλάδα μέσα από το ασκημένο, υποκειμενικό του βλέμμα, εστιάζοντας στην ατμόσφαιρα 24 πόλεων σε κτίρια και σε διαδρομές. Οι πόλεις που περιλαμβάνονται στο βιβλίο είναι οι εξής: Άμφισσα, Άρτα, Βόλος, Δράμα, Ερμούπολη, Ζάκυνθος, Ηράκλειο, Ιωάννινα, Καλαμάτα, Καρδίτσα, Καστοριά, Κατερίνη, Κομοτηνή κ.ά.

03

THE BOOK LOVERS 86 lifo – 12.12.19

04

05

06

nαταλί λεκάγι & kλερ λε mεγ

Περιμένοντας τα Χριστούγεννα

Μτφρ.: Κωνσταντίνα Αρμενιάκου Εκδόσεις Μίνωας Σελ.: 44 Φέτος τα παιδιά θα μάθουν να περιμένουν τα Χριστούγεννα με περισσότερη υπομονή, μέσα από μια νέα εικονογραφημένη χριστουγεννιάτικη ιστορία! Μια διαδραστική έκδοση που συνδυάζει το ημερολόγιο αντίστροφης μέτρησης με τη μυθοπλασία. Από την 1η έως τις 25 Δεκεμβρίου ανακάλυψε 25 θησαυρούς που συμβολίζουν τα Χριστούγεννα και τον ερχομό του χειμώνα.

06

07

elizabeth strout

Το όνομά μου είναι Λούσυ Μπράουν Μτφρ.: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου Εκδόσεις Άγρα Σελ.: 192 Ένα σπουδαίο σύγχρονο μυθιστόρημα για τη μοναξιά, την επιθυμία και την αγάπη, που χαρακτηρίστηκε αριστούργημα από τη λογοτεχνική κριτική στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ίδια η Strout έχει δηλώσει για το έργο της: «Ως συγγραφέας, δεν ενδιαφέρομαι για το Καλό ή το Κακό αλλά για τη σκοτεινιά της ανθρώπινης εμπειρίας και τις σταθερές ατέλειες της ζωής μας».

07

08

georges simenon

Ο Μαιγκρέ στήνει παγίδα Μτφρ.: Aργυρώ Μακάρωφ Εκδόσεις Άγρα Σελ.: 224 Μία από τις συγκλονιστικότερες και πιο λεπτές περιγραφές της συμπεριφοράς ενός σίριαλ κίλερ στο Παρίσι του 1955. Πέντε νέες γυναίκες δολοφονούνται σε ένα εξάμηνος. Πραγματικός εφιάλτης για τον επιθεωρητή Μαιγκρέ και τους συνεργάτες του στο Εγκληματολογικό. Και ο κόσμος ζει μέσα στον τρόμο, ανήσυχος με τα δημοσιεύματα και τις εικασίες του Τύπου.

08

09

james baldwin

Το κουαρτέτο του Χάρλεμ Mτφρ.: Χρήστος Οικονόμου Εκδόσεις Πόλις Σελ.: 768 O Μπόλντουιν χρησιμοποιεί ως φόντο το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων, που συντάραξε τις ΗΠΑ τη δεκαετία του ’60, για να αφηγηθεί ένα επικό άσμα αγάπης, πάθους, πένθους και οργής, όπου η δυναμική των φυλετικών και σεξουαλικών σχέσεων καθορίζει σε καταλυτικό βαθμό τον αέναο αγώνα του ανθρώπου να παραμείνει άνθρωπος.

09

12.12.19 – lifo

87

01

06

ανδρέας μήτσου

Η αστυνόμος

brian boxer wachler

Εκδόσεις Καστανιώτη Σελ.: 256

Αντιληπτική Νοημοσύνη Μτφρ.: Κώστας Λάνταβος - Κλαίρη Μπακούρα Εκδόσεις Αρμός Σελ.: 416

Η αστυνόμος Λένα Στρατήγη δεν είναι καθόλου ικανοποιημένη από τη ζωή της. Για να την αλλάξει, παρέχει υλικό από διάφορα εγκλήματα στον συγγραφέα πατέρα τη. Πιστεύει πως έτσι αλλάζει την πραγματικότητά της. Δεν έχει υπολογίσει όμως το ενδεχόμενο ο πατέρας της να την παρασύρει στην παγίδα που του έχει στήσει. Ούτε και τη σκληρή τιμωρία που θα υποστούν και οι δύο.

Εξερευνώντας την ικανότητα του εγκεφάλου να ερμηνεύει και να κατανοεί, ο δρ Brian Boxer Wachler περιγράφει πώς η αντίληψή μας μπορεί να είναι άλλες φορές κοντά στην πραγματικότητα και άλλες πιο κοντά στην ψευδαίσθηση ή στην αυταπάτη. Το πώς διακρίνουμε την κάθε περίπτωση είναι η βάση για τη βελτίωση της αντιληπτικής νοημοσύνης.

02

07

jaume cabré

Η σκιά του ευνούχου Μτφρ.: Ευρυβιάδης Σοφός Εκδόσεις Πόλις Σελ.: 528 Έργο μελαγχολικής ομορφιάς, χρονικό του τέλους του φρανκισμού, οικογενειακή σάγκα, στοχασμός για την τέχνη, η Σκιά του ευνούχου είναι γραμμένη με μοναδική δεξιοτεχνία. Προαναγγέλλονται εδώ τα θέματα που θα εξερευνήσει ο Καμπρέ στα επόμενα έργα του: το ζήτημα του Kακού, η εξιλέωση, το βάρος του παρελθόντος, η σημασία της καλλιτεχνικής δημιουργίας.

π.

χαράλαμπος παπαδόπουλος

02

Εμπιστοσύνη

01

Εκδόσεις Αρμός Σελ.: 128 Ο Θεός απλώνει τα σχέδιά του και μας καλεί να πρωταγωνιστήσουμε στη ζωή μας. Ό,τι δεν κατάφερα στο παρελθόν, δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να μου το προσφέρει το μέλλον. Άλλωστε, η χαρά δεν κρύβεται στην απουσία προβλημάτων αλλά στη μεταμόρφωσή τους.

03

εφη ζέρβα

Η ετυμηγορία

Στο ντιβάνι της κρίσης

Μτφρ.: Γιώργος Μπαρουξής Eκδόσεις Ελληνικά Γράμματα Σελ.: 778

Εκδόσεις Αρμός Σελ.: 176 Έξι ψυχίατροι και ψυχολόγοι, ένας ιερέας-ψυχίατρος και ένας ιστορικός απαντούν στα ερωτήματα αυτά, και σε άλλα πολλά, αναπτύσσουν τις απόψεις τους και φέρνουν μαζί τους τις μουσικές τους. Στο Πρώτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ και στην εκπομπή «Στο ντιβάνι της κρίσης».

Με ένα εκπληκτικό καστ χαρακτήρων, μια πλοκή γεμάτη ανατροπές και ενέργεια και απολαυστικούς και έξυπνους διαλόγους στις αίθουσες των δικαστηρίων, ο Τζον Γκρίσαμ συνθέτει ένα μυθιστόρημα που δικαιώνει τη φήμη που απέκτησε λίγο αργότερα ως Νο 1 συγγραφέας του δικαστικού θρίλερ.

09

04

Περί αρωμάτων και της δημιουργίας τους

Kαταραμένη Γη

Εκδόσεις Δίαυλος Σελ.: 416

Μτφρ.: Στράτος Ιωαννίδης Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα Σελ.: 702

Το άρωμα. Αόρατη δύναμη στη σημερινή εποχή των εικόνων, με μεγάλη επίδραση στα συναισθήματα και στις μνήμες μας. Ιστορική αναφορά στα αρώματα καθώς και στη διαχρονική σημασία τους στη ζωή μας. Η αρχιτεκτονική και τα δομικά τους στοιχεία. Το βιβλίο αποτελεί ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα και ένα ταξίδι γνώσης στην αποκάλυψη ενός καλά φυλασσόμενου μυστικού αρωματικού κόσμου.

03

05

09

10

stuart mcbride

στάθης καπογιαννόπουλος

Νεκρή Σάρκα

Γαστρονομία και έρωτας Ένστικτα, επιθυμίες, πάθη

Μτφρ.: Αγορίτσα Μπακοδήμου Eκδόσεις Ελληνικά Γράμματα Σελ.: 548

Εκδόσεις Δίαυλος Σελ.: 256

Συνθέτοντας μια ιστορία γεμάτη έντονες αντιθέσεις και ανατροπές μέσα σε ένα σκοτεινό σκηνικό, ο συγγραφέας ξέρει πώς να κρατάει σε αγωνία τον αναγνώστη από την πρώτη έως την τελευταία σελίδα.

88 lifo – 12.12.19

08

κυριάκος ζέπος

juan francisco ferrandiz

THE BOOK LOVERS

07

08

john grisham

Ένα εμπνευσμένο μυθιστόρημα, όπου η συνωμοσίες, οι προδοσίες και τα αιματηρά παιχνίδια για την εξουσία διαπλέκονται με τον έρωτα και τις φιλοδοξίες, τα ιστορικά πρόσωπα συναντούν τους φανταστικούς χαρακτήρες, όπως ο επίσκοπος Φρόδοϊ, ενώ η δύναμη της πλοκής συναγωνίζεται την ένταση και την αγωνία, διατηρώντας αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

06

05 04

To βιβλίο παρουσιάζει την ιστορία, την εξέλιξη αλλά και τον συσχετισμό της γαστρονομίας με τον έρωτα, αξιολογώντας παράλληλα ποικίλους χώρους εστίασης σε Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη και καταγράφοντας για πρώτη φορά τα μέσα μαζικής επικοινωνίας αλλά και κοινωνικής δικτύωσης που ασχολούνται με τη σύγχρονη γαστρονομία.

10

φωτό: natalia maragkou

«Τέλος»

ΑΠΌ ΤΙΣ ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΠΗΓΉ

Το μυθιστόρημα της Μυρτώς Μαραγκού, που βρίσκεται στην αρχή της συγγραφικής της πορείας

Ό

ταν περνάς μια περίοδο κατά την οποία κανένα βιβλίο δεν σε εμπνέει, μπορείς να μη διαβάσεις τίποτα ή να γράψεις το δικό σου βιβλίο. Η Μυρτώ Μαραγκού ευτυχώς επέλεξε το δεύτερο κι έτσι ξεκίνησε η συγγραφική της πορεία. «Δεν πίστευα ποτέ ότι μπορούσα να γράψω ένα ολόκληρο βιβλίο μόνη μου, αλλά, όλως περιέργως, ένιωσα ότι ήταν η πιο σωστή και αληθινή επιλογή που έκανα στη ζωή μου. Από εκείνη την ημέρα άρχισε μια καινούργια μανία που με οδήγησε αισίως στο βιβλίο μου Κυνηγός και στα πρώτα μου βήματα στον εκδοτικό χώρο. Ήταν η ανάγκη μου να αναπνεύσω μέσα από αυτό το βιβλίο, που πολλοί έχουν περιγράψει ως κλειστοφοβικό, και να περάσω στην επόμενη φάση, την ενηλικίωση, στο Τέλος». Το νέο της βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πηγή, αφορά την αναπάντεχη συνάντηση δύο αγνώστων, μιας γυναίκας κι ενός άντρα, μέσα στο τρένο. Παιχνίδια λέξεων, ψυχολογικά τρικ, μοναχικές διαδρομές αυτογνωσίας και λύτρωσης. Κι όταν ο ένας φεύγει, μένει πίσω ένα αινιγματικό αντικείμενο που θα οδηγήσει σε ένα ιδιαίτερο παιχνίδι θησαυρού. Η συγχρονικότητα που τους ένωσε θα κάνει ξανά τις πορείες τους να διασταυρωθούν; Το μυθιστόρημα αυτό είναι ένα εξαιρετικό δείγμα γραφής που εμπνέεται από την καθημερινότητα. «Πιστεύω πως πηγή έμπνευσης ήταν το γεγονός ότι έβλεπα πράγματα γύρω μου που δεν καταλάβαινα γιατί φαίνονταν τόσο φυσιολογικά σ’ εμένα αλλά τόσο δύσκολα στους άλλους, και το ανάποδο. Όπως επίσης το ότι οι άνθρωποι γύρω μου δεν μιλούσαν γι’ αυτά που ένιωθαν». Η συγγραφέας Μυρτώ Μαραγκού, όταν δεν γράφει, μελετά αρχαία κείμενα, ψυχολογία και φιλοσοφία, ζωγραφίζει με διάφορες τεχνικές και χάνεται µε τις ώρες στo ατελείωτο gaming και στο διάβασμα.

FΒ: Μυρτώ Μαραγκού/ Myrto Maragkou, Instagram: myrtomaragkou

12.12.19 – lifo

89

01

χρήστος δασκαλάκης

Γονεοτροφείο Εκδόσεις Άγκυρα Σελ.:

Ο Χρήστος Δασκαλάκης, ο συγγραφέας του best seller Η χιονονιφάδα που αγάπησε το καλοκαίρι, επιστρέφει και μοιράζεται μαζί μας μια ανατρεπτική ιστορία για τη δύναμη της οικογένειας, της αγάπης, της αποδοχής και της ασφάλειας. Ένα ενήλικο παραμύθι για παιδιά και ένα παιδικό παραμύθι για ενήλικες. Μια ιστορία γεμάτη χιούμορ, τρυφερότητα και αισιοδοξία.

02

01

02

Καλή κοινωνία Μτφρ.: Ρηγούλα Γεωργιάδου Εκδόσεις Διόπτρα Σελ.: 488 Ο συγγραφέας ανασυνθέτει με εξαιρετικό τρόπο την ατμόσφαιρα της Νέας Υόρκης της εποχής, στήνοντας με μαεστρία και λεπτό χιούμορ το σκηνικό της πλοκής σε όλους τους χώρους, σε μπαρ, εστιατόρια, μουσικές σκηνές, εξοχικά, αλλά και σε εκδόσεις και περιοδικά. Ταυτόχρονα, αναδίδεται με μια γλυκόπικρη τρυφερότητα η νοσταλγία του έρωτα και της νεότητας.

04

steve cavanagh

13

Μτφρ.: Χρήστος Καψάλης Εκδόσεις Διόπτρα Σελ.: 584 Ο φόνος δεν ήταν το δύσκολο κομμάτι. Ήταν απλώς η αρχή του παιχνιδιού. Υπάρχει κάποιος που θα σκότωνε για την καλύτερη θέση στην αίθουσα. Ένα δικαστικό θρίλερ με ανατριχιαστική πλοκή και έντονο σασπένς που έχει γίνει ήδη best seller σε Ιρλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο, ενθουσιάζοντας τόσο τους αναγνώστες όσο και τους κριτικούς και τους συγγραφείς.

05

stina jackson

Ασημένιος δρόμος Μτφρ.: Βαγγέλης Γιαννίσης Εκδόσεις Διόπτρα Σελ.: 344

90 lifo – 12.12.19

Παράξενες γλώσσες, πανάρχαιες θρησκείες και σύγχρονες ανακαλύψεις, η τέχνη της περφόρμανς και ο κινηματογράφος, οικολογικές απειλές, η φρίκη της τρομοκρατίας και τα δεινά της ανθρωπότητας εμπνέουν μια καθηλωτική αφήγηση με φόντο τη σπάνια σχέση αφοσίωσης ενός άντρα προς μια γυναίκα και τη δύσκολη σχέση ενός γιου με τον πατέρα του.

Εδώ και τρία χρόνια, κάθε βράδυ ο Λελ διασχίζει τον αυτοκινητόδρομο 95, όπου εξαφανίστηκε η κόρη του. Στο χωριό εμφανίζονται δύο νεαρές κοπέλες στην ίδια ηλικία με εκείνη. Η λύση του μυστηρίου και η λύτρωση ίσως είναι κοντά...

06

07

Επιμέλεια: Λίζυ Τσιριμώκου Εκδόσεις Βιβλιοπωλείο της Εστίας Σελ.: 91

αmor τowles

THE BOOK LOVERS

Μτφρ.: Λαμπρινή Κουζέλη Εκδόσεις Βιβλιοπωλείο της Εστίας Σελ.: 310

Εκδόσεις Διόπτρα Σελ.: 432

03

05

Zero K

αλληλογραφία δύο ερωτευμένων

Ο Πάνος Αμυράς επιστρέφει με την ιστορία του υπαστυνόμου Νίκου Αγραφιώτη και μας δίνει ακόμη μία φορά τις άγνωστες πτυχές της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, συνδυάζοντας τα μυθοπλαστικά στοιχεία με πραγματικά γεγονότα που συντάραξαν την Αθήνα και συνθέτουν τη μοναδική ατμόσφαιρα της εποχής.

04

ντον ντελίλλο

πάνος αμυράς

Τα λύτρα

03

06

Δεν θεωρώ ότι ο βίος ξεκλειδώνει το έργο (…) Τούτη η μικρή συζυγικήοικογενειακή επιστολογραφία του Καραγάτση (γράμματα χαριτωμένα, ευτράπελα, γουστόζικα, μα και απελπισμένα, σκοτεινά και μελαγχολικά) μας ανοίγει ένα παραθυράκι στη θέα της εργοβιογραφίας του, απ’ όπου μπορούμε να δούμε εποπτικότερα και καλειδοσκοπικά το σύνολο των κειμένων του.

07

08

εντουάρ λουί

Ιστορία της βίας Μτφρ.: Στέλα Ζουμπουλάκη Εκδόσεις Αντίποδες Σελ.: 212 Το δεύτερο μυθιστόρημα του Εντουάρ Λουί διαδραματίζεται με επίκεντρο ένα γεγονός που συμβαίνει τις πρώτες ώρες της 25ης Δεκεμβρίου. Ο πρωτοπρόσωπος αφηγητής, που μας διηγείται την ιστορία εκ των υστέρων, με ένα εκπληκτικό προφορικό ύφος, είναι ο ίδιος με το πρώτο μυθιστόρημα του Λουί, που υπήρξε εξαιρετικά επιτυχημένο και στην Ελλάδα.

08

09

γκαϊτό γκαζντάνοφ

Μια βραδιά με την Κλαιρ Μτφρ.: Ελένη Μπακοπούλου Εκδόσεις Αντίποδες Σελ.: 195 Στο πρώτο αυτό βιβλίο του, όπου είναι έντονο το αυτοβιογραφικό στοιχείο, ο Γκαϊτό Γκαζντάνοφ ανασυνθέτει ολόκληρη την εποχή της Ρωσικής Επανάστασης από τη σκοπιά ενός ήρωα που μοιάζει αποστασιοποιημένος, αποδεικνύεται όμως στοχαστικός και ευαίσθητος παρατηρητής των γεγονότων και των ανθρώπων.

09

10

guillaume musso

Το κορίτσι και η νύχτα Μτφρ.: Παρασκευή Γεροκώστα Εκδόσεις Διόπτρα Σελ.: 368 1992. H Βίνκα εξαφανίζεται μαζί με τον καθηγητή φιλοσοφίας. Δεν θα τους ξαναδεί ποτέ κανείς. Είκοσι πέντε χρόνια μετά, οι τρεις καλύτεροί τους φίλοι θα επισκεφτούν το παλιό τους σχολείο για μια τελευταία φορά... Υπάρχει ένα πτώμα θαμμένο σε αυτό το και οι τρεις τους το γνωρίζουν καλύτερα από όλους.

10

12.12.19 – lifo

91

04

aντριου σων γκρίερ

Πλην

Μτφρ.: Παλμύρα Ισμυρίδου Εκδόσεις Δώμα Σελ.: 318

01

01

simon jenkins

Μια σύντομη ιστορία της Ευρώπης Μτφρ.: Δημήτρης Σταυρόπουλος Εκδόσεις Ψυχογιός Σελ.: 400 Ο Τζένκινς αφηγείται την ιστορία της εξέλιξης της Ευρώπης από ένα πεδίο μάχης πολεμοχαρών φυλών σε έναν χώρο ειρήνης, πλούτου και ελευθερίας – μια ιστορία που ξεκινάει από την αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη, περνάει από τον Μεσαίωνα, την Αναγέννηση και τη Γαλλική Επανάσταση, φτάνει στους δύο παγκόσμιους πολέμους και καταλήγει στο σήμερα.

02

THE BOOK LOVERS

03

02

εliyahu μ. goldratt

O στόχος

Μτφρ.: Χρήστος Μπαρουξής Εκδόσεις Ψυχογιός Σελ.: 432 Ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα, μέσα από το οποίο ο Γκόλντρατ, ο «γκουρού των επιχειρήσεων», αναλύει με απλό τρόπο τη θεωρία του και μπορεί να σας μάθει να θέτετε στόχους συνεχούς βελτίωσης, κατανοώντας σε βάθος τα όρια του περιβάλλοντός σας. Είναι το βιβλίο που πρέπει να συστήσετε στους συναδέλφους σας και στους προϊσταμένους σας!

03

bίκι bριντ

Ζήσε με λιγότερα, ζήσε καλύτερα Μτφρ.: Έρρικα Πάλλη Εκδόσεις Ψυχογιός Σελ.: 160 Γεμάτο πρακτικές συμβουλές και ιδέες, το μικρό αυτό βιβλίο θα σε οδηγήσει σε έναν απλούστερο τρόπο ζωής, ώστε να αγχώνεσαι λιγότερο, να μειώσεις τον χρόνο που περνάς μπροστά σε μια οθόνη, να πετάξεις ό,τι σου είναι άχρηστο, να ψωνίζεις μόνο ό,τι σου χρειάζεται, να εκμεταλλευτείς τον χρόνο που αφιερώνεις στον εαυτό σου.

92 lifo – 12.12.19

Ο Άρθουρ Πλην είναι ένας αποτυχημένος συγγραφέας. Λίγο πριν κλείσει τα πενήντα, φτάνει με το ταχυδρομείο μια πρόσκληση σε γάμο: ο πρώην του παντρεύεται – και θα κάνει τα πάντα για να τον αποφύγει. Μια πνευματώδης κωμωδία γεμάτη παρεξηγήσεις, σπαρταριστές εκπλήξεις και απρόσμενους στοχασμούς για την κοινή ανθρώπινη μοίρα μας.

05

04

aν kάρσον

Έρως ο γλυκόπικρος Μτφρ.: Ανδρονίκη Μελετλίδου Εκδόσεις Δώμα Σελ.: 230 Σ’ έναν αληθινά σπάνιο συνδυασμό φιλολογικής εμβρίθειας, φιλοσοφικής οξυδέρκειας και ποιητικής ευαισθησίας, η Κάρσον ξεκινά από τη λυρική ποίηση για να καταλήξει, περνώντας από την τραγωδία και το αρχαίο μυθιστόρημα, στον Πλάτωνα, όπου ο έρωτας φανερώνεται ως «η θεμελιώδης δομή της ανθρώπινης σκέψης».

06

05

patrick hamilton

Πλατεία Χανγκόβερ Mτφρ.: Κατερίνα Σχινά Εκδόσεις στερέωμα Σελ.: 432 Μαύρη κωμωδία και ταυτόχρονα μητροπολιτικό δράμα, η Πλατεία Χανγκόβερ είναι το αριστούργημα του συγγραφέα, που ανασυνθέτει τον εξαθλιωμένο, πνιγμένο στην ομίχλη κόσμο των μπαρ, των φτηνών ξενοδοχείων και των μέθυσων φιλοσόφων, απαθανατίζοντας το ήθος μιας ολόκληρης γενιάς και συλλαμβάνοντας τα προμηνύματα της καταστροφής που βάραιναν πάνω στη λονδρέζικη ζωή λίγο πριν ξεσπάσει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.

06

07

τάκης καμπύλης

Γίγαντες και φασόλια Εκδόσεις Καστανιώτη Σελ.: 704 Η μνήμη, η βία, η ιστορική αλήθεια, η παρακμή, η ήττα των λέξεων, η υπερκατανάλωση αγώνων και αγωνιστών αλλά και οι στρεβλώσεις των ιδεολογιών της αλλαγής είναι μερικές από τις αναζητήσεις αυτού του μυθιστορήματος. Κυρίως, όμως, είναι η αναζήτηση της διαχωριστικής γραμμής ανάμεσα στους γίγαντες και στα φασόλια…

07

2 XEΙΜΕΡΙΝΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΙΣΛΑΝΔΊΑ– ΒΑΡΣΟΒΊΑ

The good LiFO

Μέσα στο ατελιέ του

Άγγελου Μπράτη στο Κολωνάκι Ο νέος χώρος του δημοφιλούς σχεδιαστή μόδας είναι το πρώην γραφείο του μοντέρνου αρχιτέκτονα Δεσποτόπουλου. ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΡΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ

12.12.19 – lifo

93

Μέσα στο ατελιέ του Άγγελου Μπράτη The good LiFO

ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΡΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ

Fashion

Έ

94 lifo – 12.12.19

χω πια ως βάση μου την Αθήνα, το αποφάσισα. Καιρός ήταν, άλλωστε. Τόσα χρόνια ήμουν με τις βαλίτσες πάνω-κάτω. Ρώμη, Μιλάνο, Αγγλία. Ωρίμασα ξαφνικά στα 41 μου χρόνια» λέει ο σχεδιαστής μόδας Άγγελος Μπράτης, καθώς με υποδέχεται στον καινούργιο του ατελιέ στο Κολωνάκι που είχε εγκαινιάσει την προηγούμενη μέρα, καλώντας φίλους και γνωστούς για να το γιορτάσει. Στον χώρο της μόδας ο Μπράτης είναι γνωστός εδώ και χρόνια. Με σπουδές στο περιβόητο Ινστιτούτο Μόδας Arnhem της Ολλανδίας, συνεργασίες με τους οίκους Gattinoni και Vionnet και έχοντας κερδίσει το πρώτο βραβείο στην κατηγορία «ready-to-wear» της Vogue Italia, «Who is οn next», ζούσε και δημιουργούσε για αρκετά χρόνια τις κολεξιόν του μεταξύ Αθήνας και εξωτερικού. Όμως, μετά την παρουσία του ως κριτή στο τηλεοπτικό «Greece’s Next Top Model», τον έμαθε όλη η Ελλάδα και μάλλον τώρα ήταν η πιο κατάλληλη στιγμή για να αποκτήσει τον δικό του χώρο εδώ. Από το πρωί το θέμα των εγκαινίων παίζει στα τηλεοπτικά κανάλια, τα οποία έσπευσαν να καλύψουν το γεγονός, κάνοντάς του τις γνωστές ερωτήσεις σχετικά με τα φαβορί και τις προβλέψεις του για το GNTM και παραβλέποντας την πλακέτα που εσκεμμένα διατήρησε έξω από τον χώρο, όπου αναγράφεται το όνομα του διεθνούς φήμης αρχιτέκτονα Ιωάννη

Δεσποτόπουλου, του ανθρώπου που υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του μοντερνισμού στην Ελλάδα – ο μοναδικός μοντέρνος αρχιτέκτονας που σπούδασε στη σχολή του Bauhaus και σχεδίασε, μεταξύ άλλων, το κτίριο του Ωδείου Αθηνών. Το ατελιέ του Μπράτη, λοιπόν, που βρίσκεται στην οδό Σουηδίας, πολύ κοντά στη Γεννάδειο Bιβλιοθήκη, είναι το πρώην γραφείο του μεγάλου αρχιτέκτονα. Μάλιστα, στο ρετιρέ της ίδιας πολυκατοικίας, που σχεδίασε εξ ολοκλήρου ο Δεσποτόπουλος, βρίσκεται και η πρώην οικία του. «Το βρήκα σε μια αγγελία, γυρνώντας από τις καλοκαιρινές μου διακοπές. Μέσα από τις σκοτεινές φωτογραφίες που ήταν αναρτημένες, σαν να διέκρινα κάτι. Όμως, όταν ήρθα και το είδα από κοντά, μαγεύτηκα ακαριαία» λέει καθισμένος στο γραφείο του, ακριβώς εκεί όπου καθόταν και ο Δεσποτόπουλος πριν από πολλά χρόνια. Ο σχεδιαστής είχε την ευαισθησία να μην πειράξει τίποτα στον χώρο. Όλα τα έπιπλα, τα φωτιστικά και γενικώς η διαρρύθμιση του χώρου είναι ακριβώς όπως τα βρήκε. Όλα λιτά, τακτοποιημένα και άψογα σχεδιασμένα, στο πνεύμα ενός διαχρονικού μοντερνισμού. «Εκτός από μια καρέκλα, δύο φωτιστικά, τις κρεμάστρες με τα ρούχα μου και ελάχιστα προσωπικά αντικείμενα, δεν έχω προσθέσει τίποτε άλλο» λέει ο ίδιος.

Το γραφείο είχε μείνει κλειστό από το 1992, οπότε πέθανε ο Δεσποτόπουλος, και μέσα στον χώρο ο Μπράτης βρήκε όλα τα αρχεία και τις μακέτες του, ακόμα κι αυτές που αφορούσαν ένα πολιτιστικό κέντρο που δεν χτίστηκε ποτέ. «Όλα τα συρτάρια ήταν γεμάτα χαρτιά και αρχιτεκτονικά περιοδικά από το ’53 μέχρι το ’85, αρχειοθετημένα με τρομερή επιμέλεια. Ο Δεσποτόπουλος ήταν πιθανότατα OCD. Όλα του τα αρχεία τα βρήκα φωτοτυπημένα τέσσερις φορές, κάθε αντίγραφο τοποθετημένο σε διαφορετικά ντουλάπια, με την ίδια σειρά. Κι εγώ είμαι κάπως έτσι. Φαίνεται και από τον τρόπο που σχεδιάζω τα ρούχα μου. Είμαι μανιακός» λέει. Ενώ ο χώρος και τα έπιπλα με μια πρώτη ματιά φαίνονται πολύ απλά και λιτά, αν ξεκινήσεις να παρατηρείς τις λεπτομέρειες, μένεις άφωνος: τα ξύλα στις ντουλάπες, οι βιβλιοθήκες, η γεωμετρία των σιδερένιων κατασκευών και της ξύλινης σκάλας που οδηγεί στον υπόγειο χώρο του σχεδιαστηρίου, τα μάρμαρα στο δάπεδο, που είναι όμοια με εκείνα στο Ωδείο. Αν και το κτίριο δεν είναι Bauhaus, το πρώην γραφείο του Δεσποτόπουλου είναι βασισμένο εξ ολοκλήρου στις αρχές του κινήματος. «Χρειάστηκαν περίπου έξι μήνες ώστε οι άνθρωποι του Μουσείου Μπενάκη να μεταφέρουν όλα τα σημαντικά σχέδια και τις μακέτες του, ενώ ολόκληρο το αρχείο με τα περιοδικά το πήρε η Αρχιτεκτονική της Κρήτης» λέει ο

στο Κολωνάκι

Μπράτης, δείχνοντάς μου μερικά βιβλία του Le Corbusier που καταλογοποιήθηκαν μεν, αλλά έμειναν στον χώρο, για να θυμίζουν τον πρώτο του ιδιοκτήτη. Αυτό που κάνει εντύπωση είναι πώς ένας χώρος σαν κι αυτόν, που έχει σχεδιαστεί με σκέψη και ποιότητα υλικών, παραμένει αναλλοίωτος στον χρόνο και μοιάζει και σήμερα τόσο σύγχρονος. «Μου έλεγαν χθες κάποιοι στα εγκαίνια: “Τι ωραία που όλα είναι τόσο vintage εδώ”. Εγώ όμως δεν τα βλέπω καθόλου vintage. Στα δικά μου τα μάτια αυτός ο χώρος είναι πολύ μοντέρνος». Σε μία από τις βιβλιοθήκες έχει τοποθετήσει ένα γύψινο αντικείμενο που βρήκε στην αποθήκη και απεικονίζει γυναίκες που χορεύουν γυμνές, ενώ ένας άντρας τούς παίζει άρπα. Στο ίδιο έπιπλο διακρίνω ένα βάζο από τα κεραμικά του Φίλιππου Θεοδωρίδη, κοσμήματα της Μαρίας Μάστορη που έγιναν ειδικά για τις επιδείξεις του Μπράτη και λευκώματα μόδας. Σε κάποια από τα ράφια του παρατηρώ και τις υπέροχες δερμάτινες ζώνες του σχεδιαστή Justin Capp. «Θέλησα να ξαναφέρω τον χώρο στην αρχική του μορφή και να σεβαστώ τον άνθρωπο που τον σχεδίασε. Νομίζω ότι τα κατάφερα. Θεωρώ πως αυτός ο χώρος είναι ένα ιστορικό κομμάτι της Αθήνας που πρέπει να διατηρηθεί» λέει ο σχεδιαστής. Στον πρώτο χώρο του ατελιέ του, με το που

μπαίνεις, υπάρχει η σειρά «Bratis Blue», «η πιο δημοκρατική σειρά», όπως λέει ο ίδιος, μια και είναι η πιο οικονομική του σειρά, με τις τιμές να κυμαίνονται από 75 έως 435 ευρώ. «Αυτή η κολεξιόν παράγεται από την Omega Fashion στη Θεσσαλονίκη και βρίσκεται ήδη σε πολλά καταστήματα αλλά και online. Η βασική σχεδιαστική γραμμή της σειράς βασίζεται στην ιδέα του άπειρου αλλά και στο τρίγωνο Penrose – στην ουσία πρόκειται για το ανέφικτο τρίγωνο, ένα τρίγωνο με τρεις ορθές γωνίες. Τα σχήματα που προκύπτουν από αυτό μοιάζουν να μην έχουν αρχή και τέλος» εξηγεί ο σχεδιαστής. Παρατηρώ και αγγίζω επιτέλους τα ελαφριά σαν πούπουλο ρούχα του. «Σίγουρα, σ' εμένα δεν θα έρθεις για να πάρεις ρούχα που θα σε ζεστάνουν. Θέλω τα ρούχα μου να είναι πανάλαφρα. Αρκετά βάρη σηκώνουν οι γυναίκες σήμερα» λέει με παιχνιδιάρικο τόνο. «Πάντα μου άρεσε να παίρνω τετράγωνα κομμάτια υφάσματος και να προσπαθώ να βρίσκω έναν fluid τρόπο να τα ενώσω» λέει δείχνοντάς μου τη δεύτερη, και πιο πολυτελή, συλλογή που έχει δημιουργήσει με μεταξωτά πολύχρωμα υφάσματα τα οποία έχουν τυπωθεί σε μετάξι στο Σουφλί από τον Γιώργο Τσιακίρη. Είχε ξεκινήσει να σχεδιάζει τη συλλογή αυτή πριν από το καλοκαίρι, βασιζόμενος στο περίφημο «Homage to the Square» του Josef Albers, καλλιτέχνη και θεωρητικό του Bauhaus. «Είναι απίστευτο πώς ήρθε και ταίριαξε έτσι ο χώρος.

Τον αισθάνθηκα ως συνέχεια της δουλειάς μου» λέει, θυμίζοντάς μου κάτι που μου είχε πει και στο παρελθόν, ότι δουλεύει τα ρούχα του περισσότερο ως γλύπτης και ως αρχιτέκτονας, παρά ως σχεδιαστής. «Δουλεύω πάντα και στις τρεις διαστάσεις. Γι’ αυτό και δεν έχουν ποτέ ραφές στο πλάι. Θέλω να είναι καθαρά, χωρίς στολίδια». Έτσι, η συλλογή Albers περιέχει πολλή γεωμετρία και μαθηματικά, ενώ ο ίδιος ακολουθεί την τεχνική του moulage, του σήματος κατατεθέν του, κατά την οποία σχεδιάζει το πατρόν πάνω στο σώμα, δημιουργώντας τρισδιάστατες πτυχώσεις. «Έτσι όπως βλέπεις τα ρούχα στις κρεμάστρες δεν θα καταλάβεις τίποτα. Πρέπει να τα δεις φορεμένα για να καταλάβεις τη μορφή τους. Το σώμα και η κίνηση είναι αυτά που δίνουν στα ρούχα μου το σχήμα τους» λέει. Καθώς είμαστε καθισμένοι και πίνουμε καφέ που έχει φέρει από το Nora’s Deli το οποίο έχει ανοίξει ακριβώς απέναντι, μυρίζω τα κεριά που έχουν την επωνυμία του και αρωματίζουν τον χώρο. «Είναι ένα κερί που έγινε κατά παραγγελία στον οίκο Commucci. Για να μου το φτιάξουν έδωσα το εξής brief: “Σκεφτείτε ένα κορίτσι που βρίσκεται σε κυκλαδίτικο νησί. Έχει μείνει όλη μέρα κάτω απ’ τον ήλιο, γυρνάει στο δωμάτιό του, κάνει μπάνιο και ξαναβγαίνει, περνώντας από έναν κήπο με εσπεριδοειδή, πριν καταλήξει μπροστά από μια εκκλησία!”. Ίσως κάποια στιγμή δημιουργήσω και το δικό μου άρωμα».

Angelos Bratis Atelier Σουηδίας & Αναπήρων Πολέμου 7, Κολωνάκι, 210 7218838. Κατόπιν ραντεβού angelosbratis.com

12.12.19 – lifo

95

The good LiFO

Δύο χειμερινοί προορισμοί που αξίζει ΙΣΛΑΝΔΊΑ:

Χιόνια, παγετώνες και εξωγήινα τοπία Η ΠΑΓΩΜΈΝΗ ΕΣΧΑΤΙΆ ΤΗΣ ΕΥΡΏΠΗΣ ΕΊΝΑΙ ΠΟΛΎ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΑ ΑΠΌ ΒΌΡΕΙΟ ΣΈΛΑΣ ΚΑΙ ΞΩΤΙΚΆ.

Travel

απ ό ton m. hu l ot

96 lifo – 12.12.19

Το Βόρειο Σέλας είναι απόκοσμο και συγκλονιστικό, με επουράνια μάτριξ να σχηματίζονται μπροστά στα μάτια σου και έντονες λευκές λάμψεις που μέσα από τον φακό της φωτογραφικής μηχανής παίρνουν όλες τις αποχρώσεις του πράσινου. Ωστόσο, δεν είναι η μόνη συγκλονιστική εμπειρία που μπορείς να ζήσεις στη χειμωνιάτικη Ισλανδία. Η Ισλανδία είναι μια χώρα που δεν μοιάζει με καμία απ’ όσες έχω επισκεφτεί. Το σύντομο ταξίδι στα νότια και ανατολικά και γύρω από το Ρέικιαβικ είναι ίσως το καλύτερο που έχω κάνει ποτέ, μαζί με τα Χάιλαντς της Σκωτίας. Είναι περίεργα όμορφη, είναι άγρια, έχει σεληνιακά τοπία και τοπία από τον Άρη, λάβα και θερμές πηγές, θερμοπίδακες και καταρράκτες, παγόβουνα, παγωμένες λίμνες και παγετώνες, ενεργά ηφαίστεια, ολόκληρες εκτάσεις σκεπασμένες από βρύα και λειχήνες, γρασίδι που τον χειμώνα είναι καμένο και ξερό, όπως στη Μεσόγειο το καλοκαίρι, άγονη γη και ερημιές ατελείωτες. Έχει κι έναν ωκεανό τρομακτικό και απειλητικό, που κάθε στιγμή κινδυνεύεις να σε καταπιεί. Μια χώρα με ανθρώπους πολύ φιλικούς, που στη συμπεριφορά τους δεν μοιάζουν

καθόλου με Βορειοευρωπαίους, είναι ανοιχτοί με κάθε έννοια. Έχουν από τα υψηλότερα ποσοστά γεννήσεων στην Ευρώπη και αγαπούν την οικογένεια, της οποίας η δομή αρκετές φορές δημιουργεί ένα περίεργο patchwork, καθώς τα παιδιά μπορεί να προέρχονται από μία μαμά και διαφορετικούς μπαμπάδες ή έναν μπαμπά και διαφορετικές μαμάδες. Έχει το μικρότερο ποσοστό αναλφάβητων στον κόσμο, λιγότερο από 1%, τους περισσότερους συγγραφείς απ’ οπουδήποτε αλλού –αναλογικά με τον πληθυσμό της–, έναν νομπελίστα και τις πιο πολλές εφημερίδες στην Ευρώπη, διεθνείς χορευτές μπαλέτου, τραγουδιστές όπερας και ένα σωρό μουσικούς που κάποτε είχαν φτιάξει ολόκληρη σκηνή: τους Sigur Rοs, τους Kaleo, τους Gus Gus, τους Mum και, πάνω απ’ όλα, την Björk – μετά το ταξίδι στην Ισλανδία καταλαβαίνεις γιατί μοιάζει τόσο εξωτική και ξεχωριστή. Ο συνδυασμός κέλτικου αίματος και Βίκινγκ στο πιο εχθρικό περιβάλλον της Ευρώπης είναι ακαταμάχητος, γιατί ανάγκασε τους ιδιαίτερους αυτούς ανθρώπους να βρουν τρόπους να επιβιώσουν. Πέρα από την καλλιτεχνική φύση που έχουν αναπτύξει, αυτό είναι το πιο μεγάλο ταλέντο τους, η επιβίωση. Επιβίωσαν από σεισμούς, λιμούς, εκρήξεις ηφαιστείων, κρύο και ακραία καιρικά φαινόμενα. Υπάρχουν, μάλιστα, περιοχές όπου η διαμονή είναι προσωρινή, γιατί τα ενεργά ηφαίστεια αναγκάζουν τους κατοίκους να παρατούν τα σπίτια τους και να μετακομίζουν κάθε 50 χρόνια. Παράδειγμα αποτελεί το Vic, όπου από μέρα σε μέρα περιμένουν να εμφανιστεί η λάβα που θα το σκεπάσει.

Γι’ αυτό δεν έχουν πολυτελή σπίτια και ακριβές κατασκευές. Σχεδόν όλα είναι φτιαγμένα από ξύλο και ένα είδος ενισχυμένου αλουμινίου με πτυχώσεις, σαν λυόμενα – ακόμα και τα ξενοδοχεία και τα μαγαζιά σε ολόκληρη την επαρχία έτσι είναι. Η Ισλανδία είναι η χώρα των θρύλων και των ξωτικών, όχι τόσο επειδή οι άνθρωποι στ’ αλήθεια πιστεύουν σε αυτά (δεν ισχύει) αλλά επειδή έχει εκπληκτικούς θρύλους. Ακόμα και σύγχρονους, όπως αυτός του Νόελ, ενός Αμερικανού τουρίστα που η ανοησία του τον έκανε διάσημο και έξω από την Ισλανδία. Ο Νόελ επισκέφτηκε πρώτη φορά την Ισλανδία τον Φεβρουάριο του 2016. Νοίκιασε ένα αυτοκίνητο στο αεροδρόμιο του Κέφλαβικ και ξεκίνησε για το ξενοδοχείο Fron στο Laugavegur στο Ρέικιαβικ, περίπου μία ώρα από το αεροδρόμιο, όπου είχε κλείσει δωμάτιο. Ωστόσο, όταν έγραψε τη διεύθυνση του ξενοδοχείου στο GPS, έβαλε κατά λάθος ένα έξτρα R στο Laugavegur, γράφοντάς το LaugaRvegur. Αυτό είναι το όνομα ενός δρόμου στη μικρή πόλη Siglufjördur στον Βορρά, τέρμα Θεού, ώρες δρόμος από το Ρέικιαβικ. Ο 28χρονος Νόελ θεώρησε ότι η τεχνολογία ήξερε την Ισλανδία καλύτερα από τον ίδιο, έτσι ακολούθησε κατά γράμμα τις οδηγίες του GPS και οδηγούσε ατελείωτες ώρες απολαμβάνοντας το τοπίο, μέχρι που το σκηνικό έγινε παγωμένο και ο δρόμος επικίνδυνος για ένα μικρό αυτοκίνητο. Παρ’ όλα αυτά, συνέχισε, αφού το GPS συνέχισε να τον κατευθύνει προς Βορρά. Όταν, τελικά, έφτασε, πεντέμισι ώρες αργότερα, στη διεύθυνση που είχε βάλει, χτύπησε την πόρτα

ΒΑΡΣΟΒΊΑ: Μια πόλη που δεν ξεχνά το κομμουνιστικό παρελθόν, αλλά κοιτάζει στο μέλλον Η ΠΡΩΤΕΎΟΥΣΑ ΤΗΣ ΠΟΛΩΝΊΑΣ ΖΕΙ ΜΙΑ ΙΛΙΓΓΙΏΔΗ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΠΟΥ ΦΑΊΝΕΤΑΙ ΣΕ ΚΆΘΕ ΓΩΝΙΆ ΤΗΣ.

να επισκεφτείς του σπιτιού στον αριθμό που έγραφε το χαρτί του και ρώτησε τη γυναίκα που του άνοιξε αν ήταν στο σωστό κτίριο. «Νόμιζα ότι μου έκανε πλάκα» λέει η Sigurlina Karadottir, η οποία του εξήγησε ότι είναι όντως στο Laugarvegur, αλλά όχι στο Ρέικιαβικ. «Είναι μακριά;» ρώτησε ο Νόελ. Η Sigurlina τηλεφώνησε στο ξενοδοχείο Fron για να τους πληροφορήσει ότι ο Νόελ δεν θα πήγαινε εκεί εκείνη την ημέρα, όπως είχαν κανονίσει, και ότι θα πέρναγε τη νύχτα στο ξενοδοχείο Siglufjördur. Έτσι κι έγινε. Το επόμενο πρωί, μόλις ξύπνησε, ο Νόελ είδε ότι ήταν παντού στις ειδήσεις και ότι ήταν ήδη διάσημος στην Ισλανδία. Ήταν τέτοια η διασημότητά του, που ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου τού πρόσφερε και μια έξτρα δωρεάν διαμονή, την οποία εκείνος δέχτηκε με χαρά. Δύο μέρες μετά, φτάνοντας στο ξενοδοχείο Fron στο Ρέικιαβικ, τον υποδέχτηκαν με βασιλικές τιμές, δίνοντάς του τη σουίτα επισήμων, και του πρόσφεραν ένα δωρεάν δείπνο και όσα ποτά ήθελε στο εστιατόριο του ξενοδοχείου. Την ώρα που έτρωγε, ο υπεύθυνος της Blue Lagoon τηλεφώνησε για να τον καλέσει στην πισίνα δωρεάν, ενώ δεν υπήρχε μέσο της χώρας που να μην του ζήτησε συνέντευξη. Βγαίνοντας λίγο αργότερα στον δρόμο, ο κόσμος τον πλησίαζε και ζητούσε να βγάλουν μαζί selfie, ενώ η περιπέτειά του έγινε θέμα ακόμα και στο site του BBC. Και όλα αυτά για ένα επιπλέον R. Μόλις ο Νόελ έφυγε από την Ισλανδία, το ξενοδοχείο Siglufjördur έφτιαξε ένα διαφημιστικό για την τηλεόραση που έγινε τρελό viral για ολόκληρες εβδομάδες. Πρωταγωνιστής ήταν ο αξιαγάπητος, αφελής κύριος Νόελ!

Η Ισλανδία έχει το μικρότερο ποσοστό αναλφάβητων στον κόσμο, λιγότερο από 1%, τους περισσότερους συγγραφείς απ’ οπουδήποτε αλλού και έναν νομπελίστα.

Η Βαρσοβία είναι μια πόλη όπου το μπαρόκ συνυπάρχει με την αισθητική του κομμουνιστικού καθεστώτος αλλά και τους ουρανοξύστες. Διατηρεί ακόμα έντονη την ατμόσφαιρα του ανατολικού μπλοκ, αλλά από τα ’90s και μετά ζει μια ιλιγγιώδη ανάπτυξη που φαίνεται σε κάθε γωνιά της. Αυτό το εισπράττεις ως δύο διαφορετικούς κόσμους, γιατί συναντάς και τα δύο άκρα, πάμφτωχους ανθρώπους που πάνε με το μπολάκι τους να πάρουν φαγητό από τα milkbars και ακριβώς δίπλα χλιδάτα εστιατόρια και ξενοδοχεία με πλούσιους, τα οποία, ως Έλληνας τουρίστας με ευρώ (που είναι τέσσερις φορές πιο ισχυρό ως νόμισμα από το ζλότι), μπορείς άνετα να επισκεφτείς, ενώ τα ανάλογα στην Αθήνα είναι απαγορευτικά για την τσέπη σου. Βλέπεις διαμερίσματα-κουτιά σε μπλοκ εργατικών πολυκατοικιών αλλά και λεωφόρους με πανάκριβα μαγαζιά σχεδιαστών και ακόμα πιο ακριβά αυτοκίνητα, απόηχο κομμουνισμού και καπιταλισμό στο έπακρο – δεν υπάρχει δυτική φίρμα που να μην έχει ανοίξει μαγαζί στη Βαρσοβία. Δεν είναι η πιο όμορφη πόλη όπου έχω πάει, αλλά έχει μια παράξενη γοητεία που ξεκινάει από τη λύσσα των ανθρώπων να την ξαναφτιάξουν από τις στάχτες της και συνεχίζεται στη διαδρομή από το παλάτι της Παλιάς Πόλης μέχρι το πάρκο Lazienki και το Wilanοw, περνάει από τη βόλτα στις όχθες του ποταμού Βιστούλα και καταλήγει στην Πράγα, στην αναγεννημένη χιπστερογειτονιά, που αυτήν τη στιγμή έχει τη μεγαλύτερη ανάπτυξη. Έχει επίσης τεράστιες λεωφόρους, απίθανα καφέ και εστιατόρια (που έχουν πολύ καλύτερο φαγητό απ’ ό,τι περιμένεις), μαγαζιά με ζωντανή τζαζ, κλάμπινγκ, παγκάκια στα πεζοδρόμια όπου παίζουν έργα του Σοπέν, εκπληκτική γραφιστική και murals, ωραία μουσεία, φεστιβάλ, όμορφο κόσμο. Δεν περίμενα να μου αρέσει τόσο πολύ, είναι μια ζωντανή πόλη που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις άλλες ευρωπαϊκές, π.χ. τις γερμανικές. Βέβαια, έπαιξε ρόλο σε αυτό και η εποχή, γιατί τα Χριστούγεννα η Βαρσοβία είναι μια άλλη πόλη, πολύ πιο εντυπωσιακή λόγω του καλλιτεχνικού φωτισμού που υπάρχει παντού, μιας παράδοσης δεκαετιών που τα τελευταία χρόνια έχει καταντήσει μανία. Πάνω από 1.300 καλλιτέχνες συνεργάζονται κάθε

χρόνο για να διακοσμήσουν τον Βασιλικό Δρόμο, μια διαδρομή περίπου 20 χιλιομέτρων που ξεκινάει από την Παλιά Πόλη και φτάνει μέχρι το παλάτι Wilanοw, γεμάτη φωτεινά installations και φωτεινά σχέδια. Φυσικά, τα γιορτινά φώτα δεν περιορίζονται σε αυτήν τη διαδρομή, απλώνονται παντού, σε πλατείες, σε κτίρια, ακόμα και μέσα σε πάρκα και πάνω απ’ το ποτάμι (με μόνη παραφωνία τα φωτεινά logos των χορηγών που κρέμονται πάνω από τα installations). Η Παλιά Πόλη, που είναι και το πιο γραφικό κομμάτι της Βαρσοβίας, είναι κυριολεκτικά ένα αρχιτεκτονικό θαύμα, γιατί και το Βασιλικό Κάστρο και τα πολυφωτογραφημένα πολύχρωμα κτίρια της πλατείας όπου βρίσκεται η Γοργόνα της Βαρσοβίας είναι ρεπλίκες των παλιών (από τον 13ο αιώνα), επειδή στην Εξέγερση της Βαρσοβίας καταστράφηκε το 90% των κτιρίων της. Όλη η πόλη ξαναχτίστηκε ακριβώς όπως ήταν πριν, με τα κτίρια τόσο πιστά στα πρωτότυπα (με τη βοήθεια παλιών φωτογραφιών, πινάκων και αρχείων), που δυσκολεύεσαι να πιστέψεις ότι είναι σύγχρονες κατασκευές. Η Πολωνία έχασε τον περισσότερο πληθυσμό από κάθε άλλη χώρα στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (το 17% των κατοίκων της) και η Βαρσοβία, από 1,3 εκατομμύρια κατοίκους που είχε πριν από τον πόλεμο, κατέληξε το 1944 να έχει μόνο 162.000. Σήμερα έχει 1,8 εκατομμύρια, αλλά σου δημιουργεί την εντύπωση ότι είναι πολύ μεγαλύτερη. Και επειδή καταστράφηκε ολοσχερώς και ξαναχτίστηκε από την αρχή, ονομάζεται και «Φοίνικας», κάτι που και να μην το ξέρεις το υποψιάζεσαι από τις ταμπέλες «phoenix» που βλέπεις σε ονόματα μαγαζιών και τοπικών εταιρειών. Το Βασιλικό Κάστρο (ένα κόκκινο ανάκτορο με 32 πολύχρωμα δωμάτια και τη συλλογή Lanckorononski με δύο πίνακες του Ρέμπραντ, των οποίων η ανακατασκευή μετά την καταστροφή τους από τους ναζί είναι έργο για μελέτη) και η Παλιά Πόλη (Stari Miasto) είναι μνημεία προστατευόμενα από την UNESCO και η αφετηρία για όλες τις βόλτες, με μικρομάγαζα με κεχριμπαρένια μπιμπελό και φαγάδικα με πολωνική κουζίνα, παγοδρόμιο και υπαίθρια αγορά με street food και ζεστό κρασί με μπαχαρικά και ίσως τους περισσότερους τουρίστες από κάθε άλλη περιοχή. Το ίδιο εντυπωσιακή είναι και η Νέα Πόλη, η οποία είναι επίσης γραφική και ακόμα πιο όμορφη, κι αυτή ξαναχτισμένη τη δεκαετία του ’50, με έναν κεντρικό δρόμο που θυμίζει σκηνή από ταινία εποχής. Εκεί βρίσκεται μία από τις πιο όμορφες σοκολατερί της πόλης, η E. Wedel, της πολωνικής εταιρείας ζαχαροπλαστικής που φτιάχνει τις πιο γνωστές καραμέλες. Ο απόγονος του Jan Wedel, που ήταν το τελευταίο μέλος της οικογένειας Wedel που ανέλαβε την κυριότητα της εταιρείας (μετά πωλήθηκε στην Cadbury), ήταν κάτι σαν τον Willy Wonka της προπολεμικής Πολωνίας…

12.12.19 – lifo

97

The good LiFO

Επιτέλους, μπορείς να χαμογελάσεις στη σκέψη ότι πρέπει να επισκεφτείς τον οδοντίατρο! ΠΑΛΙΌΤΕΡΑ, ΓΙΑ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΊΣ ΤΟΝ ΟΔΟΝΤΊΑΤΡΟ, ΈΠΡΕΠΕ ΝΑ ΜΑΖΈΨΕΙΣ ΘΆΡΡΟΣ ΚΑΙ ΔΎΝΑΜΗ ΏΣΤΕ ΝΑ ΞΕΠΕΡΆΣΕΙΣ ΤΙΣ ΦΟΒΊΕΣ ΣΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΒΡΕΘΕΊΣ ΣΤΗΝ ΑΊΘΟΥΣΑ ΑΝΑΜΟΝΉΣ, ΠΕΡΙΜΈΝΟΝΤΑΣ ΜΕ ΑΓΩΝΊΑ ΤΗ ΣΕΙΡΆ ΣΟΥ.

Ο Health

Άδωνις Αντωνίου, που διατηρεί το οδοντιατρείο του στο Ν. Ψυχικό, επανασυστήνει την ειδικότητα του οδοντιάτρου μέσα από έναν ιδιαίτερο χώρο όπου προσφέρει, με εξαιρετική επιτυχία, μια σειρά από υπηρεσίες θεραπευτικής και αισθητικής οδοντιατρικής. Ο κ. Αντωνίου μας μιλά για την εξέλιξη στον χώρο αλλά και για το δικό του μυστικό επιτυχίας που χαρίζει εκατοντάδες χαμόγελα στους ασθενείς τους.

98 lifo – 12.12.19

— Κύριε Αντωνίου, το ιατρείο σας δεν θυμίζει καθόλου το κλασικό οδοντιατρείο που έχουμε στο μυαλό μας. Πώς επιδρά το περιβάλλον στους ασθενείς; Αναντίρρητα, η επίσκεψη στον οδοντίατρο για τη συντριπτική πλειονότητα των ασθενών αποτελεί μια αγχωτική διαδικασία. Αυτό ήταν κάτι που έλαβα πολύ σοβαρά υπόψη μου, καθώς ήθελα να ξεφύγω από το κλασικό ιατρείο με τους άσπρους τοίχους και τους μαύρους δερμάτινους καναπέδες. Αυτό που θέλησα, και θεωρώ ότι πέτυχα, ήταν οι ασθενείς, με την είσοδό τους στο ιατρείο, να νιώσουν ότι μπαίνουν σε έναν ζεστό και οικείο χώρο. Έτσι, όταν έρθει πια η ώρα για τη θεραπεία τους, να έχουν το λιγότερο δυνατό άγχος, κάτι που συμβάλλει τα μέγιστα

στην επιτυχή πραγματοποίησή της.

— Πώς η σύγχρονη τεχνολογίας βοηθάει ώστε οι θεραπείες σε ένα οδοντιατρείο να γίνονται πιο εύκολα και άνετα για τους ασθενείς; Μέσω των σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων μάς δίνεται η δυνατότητα να σχεδιάσουμε και να εκτελέσουμε τις εργασίες μας σε λιγότερο χρόνο, με μέγιστη ακρίβεια και μεγαλύτερη άνεση για τον ασθενή. Για παράδειγμα, στην εμφυτευματολογία, με τη χρήση ειδικού λογισμικού μπορούμε εκ των προτέρων να επιλέξουμε τη θέση των εμφυτευμάτων, να σχεδιάσουμε την τελική αποκατάσταση και να εκτυπώσουμε σε τρισδιάστατους εκτυπωτές ειδικούς νάρθηκες που με τη χρήση τους έχουμε ακρίβεια στην τοποθέτηση των εμφυτευμάτων, δραστική μείωση του χρόνου της επέμβασης και σχεδόν εξάλειψη του μετεπεμβατικού πόνου και οιδήματος.

— Σε ποιους τομείς εξειδικεύεστε; Ασχολούμαι με όλο το φάσμα της οδοντιατρικής, με ειδικό ενδιαφέρον στην τοποθέτηση και αποκατάσταση οδοντικών εμφυτευμάτων και

Κατεχάκη 66, Ν. Ψυχικό, 210 6747341, www.antonioudentalcare.com Ραντεβού και μέσω του doctoranytime.gr

στην αισθητική οδοντιατρική. Στόχος μου είναι να παρέχω ολοκληρωμένη οδοντιατρική φροντίδα στους ασθενείς μου, χωρίς να πρέπει να περιφέρονται από ιατρείο σε ιατρείο για να λύσουν τα προβλήματά τους.

— Πιστεύετε ότι υπάρχει αρκετή ενημέρωση για την πρόληψη των οδοντικών ασθενειών; Η κατάσταση είναι βελτιωμένη σε σχέση με το παρελθόν, αλλά θα πρέπει να γίνουν στοχευμένες ενέργειες ενημέρωσης και εκπαίδευσης του κοινού, ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες. Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα το μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού δεν γνωρίζει τα οφέλη της προληπτικής οδοντιατρικής στη γενική του υγεία και ότι οι συστηματικές επισκέψεις στον οδοντίατρο μπορεί να αποβεί σωτήρια όχι μόνο για τα δόντια του αλλά και για την ίδια του τη ζωή, καθότι γνωρίζουμε πια πως σοβαρές ασθένειες μπορεί να έχουν πρώιμη συμπτωματολογία στη στοματική κοιλότητα. Αλλά και η ίδια η στοματική υγεία μπορεί να επηρεάσει είτε θετικά είτε αρνητικά την εξέλιξη συστηματικών νοσημάτων, όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις.

— Η αισθητική οδοντιατρική έχει κοινό στην Ελλάδα; Θεραπείες όπως η λεύκανση δοντιών και η όψη ρητίνης ή πορσελάνης είναι στις πρώτες θέσεις προτιμήσεων των ασθενών μας. Ο κόσμος αρχίζει να αντιλαμβάνεται τη σημασία ενός όμορφου χαμόγελου και τον ρόλο που μπορεί αυτό να παίξει σε πολλούς τομείς της ζωής μας.

— Εργαστήκατε για χρόνια στη Μεγάλη Βρετανία. Πώς αποφασίσατε να επιστρέψετε στην Ελλάδα, και μάλιστα σε μια δύσκολη περίοδο για τη χώρα; Το έχετε μετανιώσει καθόλου; Πράγματι, το 2016, όταν η Ελλάδα βρισκόταν σε μία από τις δυσκολότερες φάσεις της, έλαβα μια απόφαση που ξένισε την οικογένεια και τους φίλους μου. Αποφάσισα να εγκαταλείψω μια καλή επαγγελματική σταδιοδρομία σε κλινική της Οξφόρδης και να επενδύσω τις οικονομίες μου σε δικό μου ιατρείο στην Αθήνα. Μάλιστα, δεν επέλεξα να γυρίσω στη γενέτειρά μου, την Κύπρο, που τότε ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση απ’ ό,τι η Ελλάδα. Όσο επιτυχημένος και να ήμουν επαγγελματικά, ποτέ δεν έφευγε από τη σκέψη μου η ιδέα της επιστροφής. Η αγάπη μου για την πατρίδα και για τους ανθρώπους της δεν με άφηναν να ησυχάσω. Επέστρεψα και έστησα ξανά τη ζωή μου από το μηδέν. Ευτυχώς, έχω δικαιωθεί πλήρως για την απόφαση μου αυτή και κάθε άλλο παρά μετανιωμένος νιώθω.

— Σε τι πιστεύετε πως οφείλεται η επιτυχία του ιατρείου σας αλλά και η δική σας, προσωπική επιτυχία στον χώρο της οδοντιατρικής; Η επιτυχία του ιατρείου οφείλεται κυρίως στη σκληρή δουλειά και τον σεβασμό μου απέναντι στους ασθενείς μου. Μπορώ να πω ότι είμαι από τους τυχερούς ανθρώπους που αγαπούν το επάγγελμά τους, το κάνω με απόλυτη ευχαρίστηση και αυτό βγαίνει προς τα έξω. Τέλος, βασικό συστατικό της επιτυχίας είναι η δίψα μου για μάθηση και ο καθημερινός αγώνας για βελτίωση και εξέλιξη.

Ο ΦΌΒΟΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΎ ΣΤΊΓΜΑΤΟΣ ΠΟΛΛΈΣ ΦΟΡΈΣ ΕΊΝΑΙ ΧΕΙΡΌΤΕΡΟΣ ΑΠΌ ΤΗΝ ΊΔΙΑ ΤΗΝ ΑΣΘΈΝΕΙΑ.

ΣΆΒΒΑΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΊΔΗΣ, ΓΕΝΙΚΌΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ ΤΗΣ GILEAD HELLAS

Π

ριν από σχεδόν τέσσερις δεκαετίες γνωρίσαμε το AIDS μέσα από την Τέχνη, από τις προσωπικές ιστορίες διάσημων ηθοποιών, τραγουδιστών και χορευτών που νόσησαν από τον διαβόητο ιό HIV. Ο Ροκ Χάντσον, ο Φρέντι Μέρκιουρι, ο Ρούντολφ Nουρέγιεφ από την Ακαδημία των Μπαλέτων Μπαλσόι και άλλα «ιερά τέρατα» της καλλιτεχνικής σκηνής τάραξαν τα νερά τότε μιλώντας για τη χρόνια λοίμωξη που κόντεψε να «καταδικάσει» τον έρωτα. Σήμερα, που η επιστήμη έχει καταφέρει να κερδίσει τη μάχη με τον ιό HIV και να μετατρέψει τη λοίμωξη HIV σε χρόνιο νόσημα χάρη στα καινοτόμα φάρμακα, η βιοφαρμακευτική εταιρεία Gilead Sciences Hellas, μαζί με μια ομάδα καλλιτεχνών γκράφιτι, επιστρατεύει την Τέχνη για να κερδίσει έναν πολύ πιο δύσκολο αγώνα. Συγκεκριμένα, ρίχνει το γκράφιτι στη μάχη ενάντια στο βαρύ κοινωνικό στίγμα που εξακολουθεί να συνοδεύει και να σημαδεύει όσους ζουν με τον ιό HIV. Η εναλλακτική εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, που εστιάζει στην καταπολέμηση του κοινωνικού στίγματος που βιώνουν όσοι ζουν με τον ιό HIV, έκανε πρεμιέρα ταυτόχρονα σε τρεις πόλεις της Ελλάδας, την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και την Πάτρα, την 1η Δεκεμβρίου, η οποία έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS. Μέσα από μια πρωτότυπη δράση, που υλοποιήθηκε στις τρεις μεγαλουπόλεις, η Gilead Sciences Hellas, με την υποστήριξη της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS, του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδος «Θετική

Health

Με σύμμαχο την τέχνη του γκράφιτι νικάμε το στίγμα του ιού HIV

O γενικός διευθυντής της Gilead Hellas, Σάββας Χαραλαμπίδης, τόνισε: «Η Gilead είναι εδώ για να στηρίξει την ενημέρωση για την HIV λοίμωξη και κυρίως για να συμβάλει στην εξάλειψη του στίγματος αλλά και όλων των προκαταλήψεων που βιώνουν οι άνθρωποι που ζουν με τον ιό HIV. Η λοίμωξη HIV, σήμερα, λόγω των διαθέσιμων θεραπειών, έχει καταστεί χρόνια νόσος. Ωστόσο, δεν πρόκειται να δούμε το τέλος της αν δεν αντιμετωπίσουμε την άγνοια και τις προκαταλήψεις γύρω από το θέμα. Ο φόβος του κοινωνικού στίγματος είναι πολλές φορές χειρότερος από την ίδια την ασθένεια. Γι’ αυτό και το μήνυμά μας για την Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS είναι #zerostigma!». Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε το μήνυμα του προέδρου της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS, Μάριου Λαζανά, που, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, υπογράμμισε: «Νικήσαμε τον ιό HIV με καινοτόμα φάρμακα, αλλά όχι το στίγμα που τον συνοδεύει. Έχουμε ακόμα δρόμο μπροστά μας και όταν το πετύχουμε, τότε θα έχουμε πραγματικά νικήσει το AIDS». Τη δράση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της Gilead Sciences Hellas τίμησε με την παρουσία της σύσσωμη η τοπική αυτοδιοίκηση. Συγκεκριμένα, στις εκδηλώσεις παρέστησαν ο περιφερειάρχης Αττικής, Γιώργος Πατούλης, ο αντιπεριφερειάρχης Δυτικής Ελλάδας, Χαράλαμπος Μπονάνος, ο δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Μπακογιάννης, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Κώστας Ζέρβας, ο αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής Θεσσαλονίκης, Χάρης Αηδονόπουλος, και ο πρόεδρος του Δ.Σ. του δήμου Θεσσαλονίκης, Δρόσος Τσαβλής.

α πό την α λεξία σβώλο υ

O γενικός διευθυντής της Gilead Hellas, Σάββας Χαραλαμπίδης

Φωνή» και υπό την αιγίδα των δήμων Αθήνας και Θεσσαλονίκης, μίλησε στο κοινό, χρησιμοποιώντας μια διαφορετική γλώσσα, εκείνη της τέχνης του δρόμου (γκράφιτι), και δημιούργησε έναν νέο τρόπο έκφρασης και επικοινωνίας με πολλαπλούς αποδέκτες. Με κεντρικό μήνυμα #ZeroStigma, η Gilead, σε συνεργασία με τους καλλιτέχνες Kez και Same84 της ομάδας UrbanAct, μεταμόρφωσε σε έργα τέχνης την είσοδο του σταθμού μετρό στο Μοναστηράκι, το παλιό αμαξοστάσιο του ΟΣΥ στο Γκάζι, την Αντιδημαρχία Κοινωνικής Πολιτικής στη Θεσσαλονίκη και την πλατεία Τριών Συμμάχων στην Πάτρα, προσπαθώντας να συμβάλει στην εξάλειψη της άγνοιας και των προκαταλήψεων. Για τη Gilead η επιλογή των γκράφιτι ήταν συμβολική, καθώς στόχος ήταν να αποτυπωθούν η συνύπαρξη, η κοινωνική συνοχή και ο σεβασμός στη διαφορετικότητα. Μέσα από μια σουρεαλιστική χρήση χρωμάτων και σχεδίων, οι καλλιτέχνες επιθυμούν να εκφράσουν ότι ο HIV αφορά όλους, ανεξάρτητα από το φύλο, την ηλικία, τη σεξουαλικότητα, τις επιλογές. Παράλληλα, σκοπός της δράσης ήταν η άμεση επαφή με τους πολίτες για την αποτελεσματικότερη ενημέρωση σχετικά με το φαινόμενο του στίγματος, τις διάφορες μορφές του και κυρίως τους τρόπους αντιμετώπισής του. Και στις τρεις πόλεις δεκάδες πολίτες φόρεσαν το κόκκινο κορδελάκι της εκστρατείας και είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν και να λάβουν συμβουλές τόσο προφορικά όσο και μέσω του έντυπου υλικού που μοιράστηκε από υπαλλήλους της Gilead, διακεκριμένα μέλη της ιατρικής κοινότητας, ασθενείς και εθελοντές.

12.12.19 – lifo

99

The good LiFO

Παγκόσμια πρωτιά για την ελληνική αποστολή στην Ολυμπιάδα Εκπαιδευτικής Ρομποτικής 2019

Τεχνολογία

Η LIFO ΒΡΈΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΟΥΓΓΑΡΊΑ ΚΑΙ ΚΑΤΈΓΡΑΨΕ ΌΛΑ ΌΣΑ ΈΖΗΣΕ.

Τ

ο Γκιορ είναι μια πανέμορφη πόλη στη βορειοδυτική Ουγγαρία, περίπου στο μέσο της απόστασης ανάμεσα στη Βιέννη και στη Βουδαπέστη. Θεωρείται ένα από τα επτά κύρια περιφερειακά κέντρα της Ουγγαρίας και είναι χτισμένο στον νότιο βραχίονα του Δούναβη, συγκεκριμένα στη διασταύρωση με τους ποταμούς Ράμπα και Ράμπκα. Αυτή η γραφική «πόλη των ποταμών» φιλοξένησε φέτος τον Παγκόσμιο Τελικό της Ολυμπιάδας Εκπαιδευτικής Ρομποτικής. Στο κορυφαίο διεθνές γεγονός συμμετείχαν 423 ομάδες από 73 χώρες, ενώ από τη χώρα μας βρέθηκαν εκεί 10 ομάδες από σχολεία όλης της Ελλάδας και 28 μαθητές, 11 κορίτσια και 17 αγόρια. Η LiFO ταξίδεψε με την ελληνική αποστολή στην Ουγγαρία και έζησε από κοντά όλη αυτήν τη συναρπαστική εμπειρία. Βασικό θέμα της Ολυμπιάδας ήταν η ανοικοδόμηση των πόλεων του μέλλοντος. Μάλιστα, οι ελληνικές ομάδες σημείωσαν την καλύτερη επίδοση της φετινής διοργάνωσης, συγκεντρώνοντας τα περισσότερα μετάλλια, μαζί με τη Ρωσία. Συγκεκριμένα, λαμβάνοντας τέσσερα μετάλλια (τρία αργυρά, ένα χάλκινο) και τρεις διακρίσεις (τέταρτη, έβδομη και ένατη θέση), σημείωσαν μια παγκόσμια διάκριση εξαιρετικής σημασίας για την Ελλάδα.

Η Ολυμπιάδα Εκπαιδευτικής Ρομποτικής (World Robot Olympiad-WRO) είναι ένα πολύ σημαντικό παγκόσμιο γεγονός που αφορά την επιστήμη, την τεχνολογία και την εκπαίδευση. Ο μη κερδοσκοπικός Οργανισμός Εκπαιδευτικής Ρομποτικής & Επιστήμης WRO Hellas είναι ο κύριος φορέας διεξαγωγής διαγωνισμών εκπαιδευτικής ρομποτικής στην Ελλάδα και στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Παράλληλα, η COSMOTE, ως στρατηγικός συνεργάτης του WRO Hellas, επενδύει στο μέλλον των παιδιών με δράσεις στον τομέα του STEM και της εκπαιδευτικής ρομποτικής και έχει αποφασίσει την έμπρακτη υποστήριξη αυτής της προσπάθειας, στοχεύοντας στην ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων των παιδιών και των νέων σε όλη τη χώρα. «Οι διαγωνισμοί που διοργανώνει ο WRO Hellas με τη στρατηγική συνεργασία της COSMOTE είναι ένας μοναδικός τρόπος για να κατανοήσουν τα παιδιά τις φυσικές επιστήμες, τον προγραμματισμό και τους αυτοματισμούς, να μάθουν να σκέφτονται ως μηχανικοί, να αναπτύξουν την ικανότητά τους στην επίλυση προβλημάτων, να διευρύνουν τη δημιουργικότητά τους – προσόντα που είναι απαραίτητα για την επιτυχή πορεία τους στον 21ο αιώνα» είπε ο πρόεδρος του WRO Hellas, Γιάννης Σομαλακίδης.

https://wrohellas.gr/

100 lifo – 12.12.19

Κάθε χρόνο η COSMOTE και ο WRO Hellas διοργανώνουν τον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Εκπαιδευτικής Ρομποτικής για παιδιά νηπιαγωγείου, δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου, καθώς και τον Εθνικό Διαγωνισμό για μαθητές, οι νικητές του οποίου αποτελούν την ελληνική αποστολή στην Ολυμπιάδα Εκπαιδευτικής Ρομποτικής. Πέρα από το διαγωνιστικό μέρος, προσφέρονται δωρεάν ειδικά workshops και webinars ρομποτικής, τα οποία παρακολουθούν πάνω από 2.000 εκπαιδευτικοί απ' όλη τη χώρα. «Συγχαρητήρια σε όλες τις ομάδες της ελληνικής αποστολής. Μέσα από τη συμμετοχή τους αλλά και τις σημαντικές διακρίσεις που κατέκτησαν απέναντι στις παραδοσιακά “μεγάλες δυνάμεις” της εκπαιδευτικής ρομποτικής, τα παιδιά αποδεικνύουν τις δυνατότητες της χώρας μας στον τομέα του STEM και την εξέλιξη που σημειώνεται τα τελευταία χρόνια. Νιώθουμε περήφανοι που είμαστε από τους πρώτους ιδιωτικούς φορείς που επένδυσαν στο STEM και στην ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων των νέων, συμπράττοντας με τον εκπαιδευτικό φορέα WRO Hellas. Τα τελευταία έξι χρόνια, μέσα από τις δράσεις μας, έχουμε βοηθήσει χιλιάδες παιδιά να ασχοληθούν με την εκπαιδευτική ρομποτική, καλλιεργώντας την ομαδικότητα και τη δημιουργικότητά τους» δήλωσε ο Παναγιώτης Γαβριηλίδης, Chief Marketing Officer Οικιακών Πελατών του Ομίλου ΟΤΕ. Ο παγκόσμιος τελικός ολοκληρώθηκε με τη φαντασμαγορική τελετή λήξης στο Πανεπιστήμιο του Γκιορ. Εκεί, όλα τα κινητά τηλέφωνα υψώθηκαν προκειμένου να αποτυπώσουν τα καρέ της βραδιάς, τα χορευτικά events που ενθουσίασαν το πολυφυλετικό κοινό, ένα μωσαϊκό ανθρώπων που απλωνόταν μπροστά μας ως μια προβολή από το μέλλον. Στο ασφυκτικά γεμάτο στάδιο όλοι αισθάνονταν μέρος μιας παγκόσμιας γιορτής σκέψης, οράματος και προόδου. Και μοιράζονταν τη χαρά και την αισιοδοξία τους για ένα μέλλον στο οποίο πολλαπλές πτυχές της καθημερινότητας θα έχουν βελτιωθεί σημαντικά μέσω της εκπαιδευτικής ρομποτικής.

week ΑΦΙΕΡΩΜΑ Η γιορτινή Αθήνα 21 μέρη στην Αθήνα για να περάσεις ωραία τα φετινά Χριστούγεννα. από τη lifo team

108

102

ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΠΡΕΜΙΕΡΕΣ Τι καινούργιο ξεκινάει αυτή την εβδομάδα

106 ΒΙΒΛΙΟ

Η Τίνα Μανδηλαρά γράφει για το βιβλίο «Σε ποιον ανήκει η κόλαση» του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη

107 ΒΙΒΛΙΟ

Η Σαρίτα Χαΐμ μιλάει στον Αλέξανδρο Διακοσάββα

EIKAΣΤΙΚΑ

Farida El Gazzar, Night Garden Ένας ονειρικός κόσμος με έντονες επιρροές από το Κάιρο ξεδιπλώνεται στην ατομική έκθεση της Ελληνο-αιγύπτιας Farida El Gazzar που παρουσιάζουν από την Πέμπτη 19 Δεκεμβρίου οι Kalfayan Galleries. Αντλώντας έμπνευση από την Αίγυπτο, τις βυζαντινές εικόνες και την αραβική λογοτεχνία και από εικαστικούς όπως ο David Hockney και η Karen Kilimnik, η καλλιτέχνις εστιάζει στις πολύτιμες στιγμές περισυλλογής που χαρίζει το σκοτάδι. ä 19/12/19-1/2/20, Kalfayan Galleries, Χάριτος, Κολωνάκι, Αθήνα, Δευτ. 11:00-15:00, Τρ.-Παρ. 11:00-19:00, Σάβ. 11:0015:00, είσοδος ελεύθερη. Εγκαίνια: 19/12, 20:00-22:00

topevents

6 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ 6 Εξη

Οι Barba Dee, Λεωνίδας Γιαννακόπουλος, Γιώργος Π. Καβούνης, KEZ, Taxis και WD (Wild Drawing), με κοινό σημείο αναφοράς τη δράση τους στον δημόσιο χώρο, παρουσιάζουν in situ εικαστικές εγκαταστάσεις (τοιχογραφίες, ζωγραφικά έργα και γλυπτά) στο Ατελιέ του Κτιρίου 1, έναν χώρο της Πινακοθήκης Γ.Ν. Βογιατζόγλου που ανοίγει για πρώτη φορά τις πόρτες του στο κοινό. 16/12/1929/2/20, Πινακοθήκη Γ.Ν. Βογιατζόγλου, Ελ. Βενιζέλου 63-71, Νέα Ιωνία, Πέμ.-Παρ. 11:0019:00, Σάβ. 11:00-15:00, είσοδος ελεύθερη

11

1 ΜΟΥΣΙΚΗ Bicep

week

12- 1 8 δεκε μ β ρ ιου 2019

Το πιο πολυσυζητημένο δίδυμο της ηλεκτρονικής dance σκηνής αυτήν τη στιγμή παίζει για πρώτη φορά στην Αθήνα. Οι Bicep κυκλοφόρησαν το ομώνυμο, ντεμπούτο άλμπουμ τους από τη Ninja Tune πριν από δύο χρόνια, με τα singles «Glue», «Rain» και «Vale», μαζί με το remix του «Opal» από τον Four Tet, να ξεχωρίζουν. Έχουν εμφανιστεί σε μερικά από τα μεγαλύτερα φεστιβάλ του κόσμου, όπως το Coachella, το Glastonbury, το Sonar, το Pitchfork Festival και το Primavera. 14/12, Κτίριο 56 στον «Ελληνικό Κόσμο», Πολυκράτους 16, Μοσχάτο, 23:00, εισ.: 20-24 ευρώ

7 ΔΙΑΛΕΞΗ Alain Badiou

5 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Γιάννης Τσαρούχης, Ερριμμένες Σκιές

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Λένα Κιτσοπούλου, «Between my legs» Στην γκαλερί The Breeder θα παρουσιάσει την πρώτη της έκθεση η Λένα Κιτσοπούλου. Η πολυτάλαντη δημιουργός του θεάτρου, γνωστή για την προσωπική, ιδιοσυγκρασιακή, τρυφερή και ταυτόχρονα σκληρή γλώσσα της, εκθέτει από τις 12 Δεκεμβρίου μια σειρά έργων υπό τον τίτλο «Between my legs».

2 DANCE Alex Kapranos Frontman των Franz Ferdinand, o ελληνικής καταγωγής Alex Kapranos σε ένα DJ set που ισορροπεί ανάμεσα στις κιθάρες και τα electronics. 14/12, Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, λεωφ. Συγγρού 364, 21:00, είσοδος ελεύθερη

3 DANCE Analogue: Airod Με κυκλοφορίες στη δισκογραφική της Amelie Lens και εκρηκτικές εμφανίσεις σε φεστιβάλ όπως το Awakenings και το Sonar, ο Airod είναι ένα από τα πιο δυνατά χαρτιά της γαλλικής techno.

13/12, 6 d.o.g.s, Αβραμιώτου 6-8, Μοναστηράκι, 24:00, εισ.: 8 ευρώ

4 DANCE En Lefko Xmas party To καθιερωμένο χριστουγεννιάτικο πάρτι του En Lefko 87.7 καταλαμβάνει και πάλι το Ρομάντσο.

13/12, Bios. Ρομάντσο, Αναξαγόρα 3-5, Αθήνα, 22:00, εισ.: 8-10 ευρώ

102 lifo – 12.12.19

STOEP TH PR ES S

Τον μοναδικό τρόπο με τον οποίο ο Γιάννης Τσαρούχης αποτύπωνε το φως και τις σκιές αναδεικνύει η έκθεση που εγκαινιάζεται στο Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη στο Μαρούσι το Σάββατο 14 Δεκεμβρίου. Μέσα από έργα και σπουδές που ανήκουν στη συλλογή του ιδρύματος, καθώς και μέσα από γραπτές προσωπικές μαρτυρίες του, παρουσιάζεται η μελέτη του καλλιτέχνη για το φως και ειδικά για τις ερριμμένες σκιές, με τις οποίες αρχίζει να ασχολείται τη δεκαετία του ’50, δουλεύοντας τη σειρά έργων με τα καφενεία. 14/12/19-15/3/20, Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη, Πλουτάρχου 28, Μαρούσι, Δευτ.-Παρ. 9:00-14:00, Σάβ.-Κυρ. 10:00-15:00

Ένας από τους πιο αναγνωρισμένους διεθνώς Γάλλους φιλοσόφους και σφοδρός επικριτής των «τερατωδών μορφών ανισοτήτων» που δημιουργεί ο καπιταλισμός επισκέπτεται την Αθήνα και μοιράζεται τις σκέψεις του με το κοινό σε μια διάλεξη στο Γαλλικό Ινστιτούτο. 12/12, Γαλλικό Ινστιτούτο Αθήνας, οδός Σίνα 31, 19:00, είσοδος ελεύθερη

8 ΘΕΑΤΡΟ Tom in Greece

12/12/19-1/2/20, The Breeder, Ιάσονος 45, Μεταξουργείο, Τρ.Παρ. 12:00-20:00, Σάβ.

12:00-18:00. Εγκαίνια: 12/12, 20:00-22:00

Ο Τομ ταξιδεύει στην ελληνική επαρχία, στο χωριό του εραστή του που έχασε πρόσφατα, για να παραστεί στην κηδεία του. Συντετριμμένος από το πένθος, γνωρίζει για πρώτη φορά την οικογένεια του εκλιπόντος: τη μητέρα του, που δεν έχει ιδέα ποιος είναι ο Τομ και τι έχει ζήσει με τον γιο της, και τον αδερφό του, που θέλει να κρύψει την αλήθεια με κάθε κόστος. Παρά το τοξικό περιβάλλον, ο Τομ μοιάζει να αδυνατεί να φύγει. 12-29/12, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, λεωφ. Συγγρού 107-109, Αθήνα, Τετ.-Σάβ. 21:00, Κυρ. 18:00

9 ΘΕΑΤΡΟ Μαρίκα

ΜΟΥΣΙΚΗ

33 στροφές με τη Λίνα Και φέτος η Λίνα Νικολακοπούλου επιλέγει τα αγαπημένα της τραγούδια από τα 39 χρόνια πορείας της στην ελληνική δισκογραφία. Ερμηνεύουν οι Θοδωρής Βουτσικάκης, Γιώργος Περρής, Δήμητρα Σελεμίδου, Μυρτώ Βασιλείου και πέντε σολίστες.

Η αυλαία ανοίγει με τη Μαρίκα Κοτοπούλη να εγκαινιάζει το σημερινό θέατρο Ρεξ το 1937. Σταδιακά αποκαλύπτεται η σαρωτική προσωπικότητα της «δασκάλας» που το 1941, στην καρδιά της Κατοχής, ιδρύει τη θεατρική της σχολή. Η Νένα Μεντή και ο Πέτρος Ζούλιας, μετά την Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου και τις Γυναίκες του Παπαδιαμάντη, εξερευνούν τον πολυδιάσταστο και αντιφατικό κόσμο της σπουδαίας καλλιτέχνιδας. 13/12/1931/1/20, Θέατρο Χώρα, Αμοργού 20, Κυψέλη, Τετ. 18:00, Παρ.-Σάβ. 21:00, Κυρ. 20:30, εισ.: 16-18 ευρώ

10 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Γιώργος Ζογγολόπουλος, «Έργα οικεία, του εργαστηρίου και του σπιτιού»

13, 20 & 27/12, Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός», πλ. Αγίου Γεωργίου, Καρύτση 8, 21:00, εισ.: 13-30 ευρώ

DANCE Άγνωστα γλυπτά του Ζογγολόπουλου, έργα μεσαίων και μικρών διαστάσεων, τα οποία συντρόφευαν πάντοτε τον καλλιτέχνη στο σπίτι του στο Ψυχικό, εκτίθενται για πρώτη φορά στην γκαλερί Roma. Ορείχαλκος, ανοξείδωτος χάλυβας, πλεξιγκλάς, είναι οι πρώτες ύλες των γλυπτών που φιλοτεχνήθηκαν στη διάρκεια περίπου 50 χρόνων και καλύπτουν διαφορετικές περιόδους δημιουργίας του σημαντικού Έλληνα γλύπτη. Πρόκειται για έργα ολοκληρωμένα στα οποία «επέστρεφε», άλλοτε για να τα συμπληρώσει με νέα στοιχεία και άλλοτε για να τα μεγεθύνει ή να δανειστεί στοιχεία τους για να φτιάξει καινούργια. 12/12/19-29/2/20, Roma Gallery, Ρώμα 5, Κολωνάκι. Κυρ., Δευτ. κλειστά, Τετ., Σάβ. 10:00-16:00, Τρ., Πέμ., Παρ. 10:00-20:00, είσοδος ελεύθερη. Εγκαίνια: 12/12, 19:00

Deep Phase: Stiv Hey Ο Μιλανέζος ανερχόμενος DJ και παραγωγός της techno σκηνής Stiv Hey έρχεται στην Αθήνα. Μαζί του οι: Mikee, Tech1ne και St. M. 14/12, Steam Athens, Ευρυμέδοντος 3, Αθήνα, 24:00, εισ.: 10 ευρώ

11 ΜΟΥΣΙΚΗ Mikael Delta

O Mikael Delta σε μια live παρουσίαση του άλμπουμ «Circuit Theory» που κυκλοφόρησε στη Modular Expansion Records. Τη βραδιά θα πλαισιώσουν ο ιδιοκτήτης της Modular Expansion, George Apergis, σε ένα vinyl techno DJ set, ο NUEΛ, resident της Modular Expansion, και ο ανερχόμενος, ατμοσφαιρικός GRΞTA. 14/12, Temple Athens, Ιάκχου 17, 24:00, εισ.: 6 ευρώ 12.12.19 – lifo

103

σινεμά

H ΤΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Οι δύο Πάπες The two Popes Σκηνοθεσία: Φερνάντο Μεϊρέγιες Πρωταγωνιστούν: Τζόναθαν Πράις, Άντονι Χόπκινς

Ραντεβού στο Belle Époque

Πίσω από τα τείχη του Βατικανού ο συντηρητικός Πάπας Βενέδικτος και ο φιλελεύθερος μελλοντικός Πάπας Φραγκίσκος πρέπει να βρουν κοινό έδαφος για να διασφαλίσουν την πορεία της Καθολικής Εκκλησίας.

La Belle Époque Σκηνοθεσία: Νικολά Μπεντός Πρωταγωνιστούν: Ντανιέλ Οτέιγ, Γκιγιόμ Κανέ, Φανί Αρντάν

week

Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο p

Κακό

α πο τον θ οδ ω ρ η κο υτ σογ ιαν νοπου λο

104 lifo – 12.12.19

Π

ιο κοντά στο Truman Show του Πίτερ Γουίαρ και στο Game του Ντέιβιντ Φίντσερ απ’ ό,τι προοιωνίζεται η θολή ερωτική μνήμη της μέσης ηλικίας, η δραματική κομεντί του Νικολά Μπεντός δίνει ραντεβού στη χρυσή εποχή της νοσταλγίας και λυτρώνεται από την παγίδα της γλυκόπικρης αναμνησιολογίας, εκτός από τη σβελτάδα της εναλλαγής του χιούμορ με τη συγκίνηση, με γοργό σενάριο και εφευρετική σκηνοθεσία. Ο Νικολά Μπεντός, συν-σκηνοθέτης του Κύριος και Κυρία Αντελμάν, μαζί με την Ντοριά Τιλιέ, η οποία κρατά έναν βασικό ρόλο και εδώ, σκαρώνει ένα περίπλοκο γράμμα αγάπης και τρυφερότητας σε όλους τους γονείς, προφανώς εμπνεόμενος από τους δικούς του, με αφορμή μια πραγματική εταιρεία που διοργανώνει ενορχηστρωμένα θεματικά events στο Παρίσι, ταξιδεύοντας τους συμμετέχοντες στην ιστορική περίοδο της επιλογής τους – κάτι σαν το Midnight in Paris, αλλά με ρεαλιστικούς όρους και πλήρη απουσία του αγγίγματος της γουντιαλενικής διαλεκτικής. Στη συνθήκη της καλοστημένης εκδρομής στο παρελθόν, ο βασικός διοργανωτής (Γκιγιόμ Κανέ) πληρώνει τα έξοδα στον πάλαι ποτέ μέντορά του και πατέρα του καλού του φίλου (Μπεντός), επιτρέποντάς του έτσι να ξαναζήσει τις κρίσιμες ημέρες της πρώτης του γνωριμίας με τη σύζυγο και γυναίκα της ζωής του, η

οποία μόλις τον έδιωξε από το σπίτι, επειδή βαρέθηκε την αδράνεια και τον κυνισμό του, μετά από χρόνια στείρας συμβίωσης. Ο υπέροχος Ντανιέλ Οτέιγ προσγειώνεται στο αγαπημένο του 1974, ένα χρυσό εισιτήριο σε μια ροκ, χύμα προοπτική άπειρων ευκαιριών και ασταμάτητων λαθών, γνωρίζοντας ωστόσο πως το παιχνίδι είναι αληθοφανές στην αναπαράστασή του, αν και όχι εντελώς αληθινό, και η γυναίκα του (η Φανί Αρντάν στην πιο μεστή και νόστιμη ερμηνεία της καριέρας της), όταν πλέον βαριέται τις συνάξεις των βαρετών φίλων της που μιλάνε για καινούργιες τεχνολογίες και επί παντός επιστητού, αλλά και το σεξ με τον εραστή της, αποφασίζει να δοκιμάσει κι εκείνη τη γεύση της νιότης, με τα ίδια λόγια και τις κινήσεις που κάποτε τους έφεραν κοντά. Το Ραντεβού στο Belle Époque ανατρέπει συνεχώς τις προσδοκίες ενός φαρσικού ή μελιστάλαχτου ρομάντσου, χωρίς να υπονομεύει τη βασική ραχοκοκαλιά της θετικότητας στις προθέσεις, και ζογκλάρει με επιτυχία πολλά θέματα, από την αναγέννηση και την επανεκκίνηση σε όλους τους τομείς μέχρι το πινγκ-πονγκ της καρδιάς και του μυαλού στη σκακιέρα του έρωτα και την ουσία της ανθρώπινης σχέσης, απογυμνωμένη από τα κοινωνικά αξεσουάρ και τα βαρίδια της τριβής. ΑΙΓΛΗ 2 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ - ΑΤΛΑΝΤΙΣ 1 - ΒΑΡΚΙΖΑ 1 - ΔΑΝΑΟΣ 1 - ΔΙΑΝΑ - ΕΛΛΗ - ΚΗΦΙΣΙΑ CINEMAX CLASS 3 - ΣΠΟΡΤΙΓΚ 2

Ένας άνδρας ταξιδεύει πίσω στο παρελθόν για να ζήσει τη στιγμή που του άλλαξε τη ζωή και να θυμηθεί πώς είναι να ζεις πραγματικά.

Πιο αντίθετο στις απαιτήσεις της αστραπιαίας εναλλαγής θεμάτων σε ψυχαγωγική κλίμακα για μια γενιά θεατών με οξεία απόσπαση προσοχής δεν θα μπορούσε να είναι το θέαμα δύο γηραιών αντρών που κοντράρουν την πίστη τους, διαφωνούν για θεολογικά ζητήματα και παραπονιούνται για το αν ο Ύψιστος τους ξέχασε, ή τον ξέχασαν εκείνοι. Μια τέτοια ιστορία, όπως οι Δύο Πάπες, επιρρεπή στην αντικινηματογραφική στατικότητα, χρειαζόταν έναν κινητικό σκηνοθέτη, όπως ο Βραζιλιάνος Φερνάντο Μεϊρέγιες, για να φέρει βόλτα τον πολύ ενδιαφέροντα διάλογο ανάμεσα στον απερχόμενο και στον νυν Πάπα, σε μια σειρά από συναντήσεις πέριξ της παράδοξης παράδοσης του θώκου – είχε να αποσυρθεί Πάπας από τον 13ο αιώνα, πριν ο δογματικός Γερμανός Ράτσινγκερ, αποκαλούμενος και «Ροτβάιλερ», πάρει τη γενναία και συμφέρουσα για την υστεροφημία του απόφαση να κληροδοτήσει τα σκάνδαλα του ανάλγητου επί της «βασιλείας» του Βατικανού στον φιλάνθρωπο και ανθρωπιστή Μπρεγκόλιο από την Αργεντινή. Σαν τα αγέρωχα φυσικά υλικά που κρατούν την υγρασία και αγκαλιάζουν τον χρόνο ως αξιοσέβαστο φίλο, ο Τζόναθαν Πράις και ο Άντονι Χόπκινς συναρπάζουν, απλώς συνομιλώντας. Παραλαμβάνουν τους χαρακτήρες τους με μια καταπιεσμένη εχθρότητα, καλυμμένη από την ευγένεια της υψηλής θέσης τους, και τους εξελίσσουν, συγκλίνοντας με τις σοβαρές κουβέντες και τους πιο ελαφρείς, αν και τόσο σημαντικούς αστεϊσμούς, με φόντο το πιάνο, τους Beatles, το ποδόσφαιρο και το χιούμορ, με τον Ράτσινγκερ να λέει ένα ανέκδοτο, γερμανικό, γι’ αυτό και καθόλου αστείο. Ο Μεϊρέγιες επιλέγει να αποδώσει εν συντομία τη συγκάλυψη του Ράτσινγκερ/Βενέδικτου όσον αφορά το φριχτό ζήτημα των παιδεραστών ιερέων, ίσως ερμηνεύοντας κυριολεκτικά χωρίς λόγια το «ανείπωτο», και αφιερώνει αρκετό χρόνο στη δράση του Μπρεγκόλιο ως νέου Ιησουίτη στη χουντική Αργεντινή, επιχειρώντας να αναλύσει το κίνητρο της εξιλέωσης που επιδιώκει και την απαρχή της αποστολής του, τη σκιά από το παρελθόν και την πηγή της προσευχής. Τα φλασμπάκ δίνουν προβάδισμα πρωταγωνιστή στον Τζόναθαν Πράις και απομακρύνονται ηθελημένα και ευεργετικά από την πνευματική αντισφαίριση των δύο ανδρών, ακριβώς για να ολοκληρωθεί το πορτρέτο. Μπορεί να κάνω λάθος, αλλά δεν νομίζω να άκουσα κανέναν από τους δύο Πάπες να προφέρουν τη λέξη «αμαρτία» στην ταινία. Αυτό είναι ενδεικτικό ενός έξυπνου σεναρίου που μιλά για όλα, κυρίως για τις αδυναμίες και τη συγχώρεση, χωρίς να χρειάζεται να καταφύγει στην αναμενόμενη ευκολία.

ODEON GLYFADA 2 - ODEON MAROUSI 2,3 - ODEON ESCAPE 7 - ABANA - ΑΕΛΛΩ CINEMAX 2,4 - CINERAMA - WEST CITY 1,4 - ΕΜΠΑΣΣΥ - ΚΙΝΗΜΑΤΟΘΕΑΤΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ-ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ 2 - ΝΑΝΑ CINEMAX 2 ΝΙΡΒΑΝΑ CINEMAX 1 - ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 2 - ΑΛΙΚΗ - ΣΙΝΕΑΚ

Marianne & Leonard: Λόγια Αγάπης Marianne & Leonard: Words of Love Σκηνοθεσία: Νικ Μπρούμφιλντ Μια λεπτομερής ματιά στη σχέση του Λέοναρντ Κόεν και της Μαριάνε Ίλεν, από τις πρώτες μέρες του μεγάλου έρωτα στην Ύδρα, την εσωτερική πάλη του Λέναρντ, καθώς δημιουργεί, το σεξ και τα ναρκωτικά

ως κομμάτι της δημιουργικής διαδικασίας, μέχρι τον ανοιχτό γάμο και την εξέλιξή του μέσα στα χρόνια, καθώς ο Κόεν γνώριζε την παγκόσμια καταξίωση.

Με τη διαδρομή του Λέναρντ Κόεν, όπως προφέρεται σωστά, δεδομένη και αγαπημένη από τα εκατομμύρια των πιστών του, το τρυφερό ντοκιμαντέρ του Νικ Μπρούμφιλντ εστιάζει στον κρίσιμο για τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του έρωτα του Καναδού τροβαδούρου με τη Νορβηγή Μαριάνε Ίλεν τη δεκαετία του ’60 στην Ύδρα. Ήδη, η επιστολή που έστειλε ο Κόεν στη συμβία του λίγο πριν εκείνη πεθάνει στο νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν, γνωστή και σπαραξικάρδια, χωρίς ίχνος κλισέ, είναι ένα ταπεινό, σταράτο μνημείο ποιητικού αποχαιρετισμού του αιώνιου πνεύματος στο φθαρμένο σώμα που εγκαταλείπει τα εγκόσμια. Το ενδιαφέρον point στα Λόγια Αγάπης ανάμεσα στους δύο εραστές είναι η ρευστότητα των ρόλων τους: εκείνος ήταν ένας ωραίος, αρκούντως μυστηριώδης, οριακά εγωκεντρικός άνδρας που ετοιμαζόταν να πλεύσει προς τη δόξα του, γοητευτικός στους πειραματισμούς και την πνευματική του αναζήτηση, αν και ανίκανος να παραδοθεί οριστικά σε έναν και μόνο άνθρωπο. Εκείνη ήταν η απόλυτη μούσα, φτιαγμένη από τη σπάνια στόφα της γυναίκας που δεν αυτοθαυμάζεται, δεν σαλπάρει για μεγάλα ταξίδια προς τη δόξα της, αλλά εμπνέει και δεν ζητά αναγνώριση – ούτε καν ένα πανάκριβο ρεγάλο, όπως η μούσα/Σάρον Στόουν στη νόστιμη χολιγουντιανή σάτιρα του Άλμπερτ Μπρουκς. Όταν ο Κόεν κάποια στιγμή αποφάσισε να ταξιδέψει για να ανταποκριθεί σε μια καριέρα που ανέτελλε, η Ίλεν ήξερε πως καταστρεφόταν, η ίδια και η σχέση τους. Το αντίδωρο που λαχταρούσε θα ήταν η ad infinitum ηλιόλουστη ουτοπία της Ύδρας, ένας παράδεισος που, ωστόσο, όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια, δεν ήταν και τόσο ανέφελα τέλειος για τους ξένους καλλιτέχνες που την αποχωρίστηκαν αναγκαστικά, για οικονομικούς κυρίως λόγους, μετά τη χρυσή και ανέμελη διαμονή τους κατά τη διάρκεια της beat και hippie εποχής. Στις μέρες της βεβιασμένης, σχεδόν εκβιαστικής αυτοπροβολής, με το αντίτιμο να ξεπερνά κατά πολύ την προσφορά, η αισθηματική αυταπάρνηση της τραγουδισμένης και ταπεινής Ίλεν αγγίζει τη σοκαριστική έκπληξη – και πρωταγωνιστεί διά της διακριτικής της παρουσίας στο ντοκιμαντέρ. ΔΑΝΑΟΣ 1,2 - ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ - ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΛΑΪΣ 2

Ζίζοτεκ Σκηνοθεσία: Βαρδής Μαρινάκης Πρωταγωνιστούν: Αύγουστος ΛάμπρουΝεγρεπόντης, Δημήτρης Ξανθόπουλος, Πηνελόπη Τσιλίκα Ένα 9χρονο παιδί προσπαθεί μάταια να φροντίσει την καταθλιπτική μητέρα του, όταν μια μέρα εκείνη αποφασίζει να τον εγκαταλείψει σε ένα πανηγύρι στη Βόρεια Ελλάδα. Ο φοβισμένος μικρός βρίσκει καταφύγιο σε μια καλύβα στο δάσος, όπου ζει ένας μοναχικός άνδρας που κρύβει τα δικά του σκοτεινά μυστικά, όπως το «Ζίζοτεκ», και μαζί θα ζήσουν το δικό τους παραμύθι.

Ο Βαρδής Μαρινάκης επιστρέφει με τη δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του, το Ζίζοτεκ, που διαγωνίστηκε για τον Χρυσό Αλέξανδρο

στο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, τη μοναχική περιπέτεια του 9χρονου Ιάσονα (Αύγουστος Λάμπρου-Νεγρεπόντης, σε μια συγκινητική και επίπονη ερμηνεία), ο οποίος βρίσκει καταφύγιο στα βουνά και σανίδα σωτηρίας έναν ιδιότροπο, απομονωμένο, σιωπηλό μεσήλικα, αφότου η μητέρα του κυριολεκτικά τον εγκατέλειψε. Με εμπιστοσύνη στη visual αφήγηση, ο Μαρινάκης υπηρετεί το concept του, τη δημιουργία μιας ασυνήθιστης οικογένειας, με τελικό προορισμό την κατάκτηση της πολυπόθητης οικειότητας, την αγκαλιά που κάθε παιδί λαχταρά, μέσα από οριακές καταστάσεις κινδύνου και ενστίκτων, σε μια μακρινή παραλλαγή του Road, σπάζοντας σταδιακά την ψυχρότητα της κατασκευής του με τρυφερές στιγμές. Η φιλοδοξία του είναι να αντιπαραθέσει το αστικό τοπίο στο φυσικό, τη ρεαλιστική σκληρότητα της εγκατάλειψης σε ένα ονειρικό όσο και επικίνδυνο πέρασμα στην ενηλικίωση, στα κρυμμένα τραύματα με έναν αχνό αποκρυφισμό, όσο η περιπλάνηση βαθαίνει. Αυτό που λείπει είναι η ένταση στο μακρύ denouement.

THE BLENDER GALLERY

ΤΡΙΑΝΟΝ

Η Ναυμαχία του Μίντγουεϊ Midway Σκηνοθεσία: Ρόλαντ Έμεριχ Πρωταγωνιστούν: Εντ Σκράιν, Πάτρικ Γουίλσον, Λουκ Έβανς, Άαρον Έκχαρτ Μία από τις πιο φημισμένες μάχες μεταξύ του αμερικανικού και ιαπωνικού στόλου, που έδωσε στις αμερικανικές δυνάμεις το προβάδισμα στο μέτωπο του Ειρηνικού στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η απόκλιση των εσχατολογικών περιπετειών του Ρόλαντ Έμεριχ, στο ύφος της επιστημονικής (Ημέρα Ανεξαρτησίας, Γκοτζίλα, Stargate) ή σκέτης φαντασίας (2012, Day after tomorrow), τελικά δεν είναι και τόσο μεγάλη σε σχέση με τα ιστορικά του δράματα, όπως ο Πατριώτης και τώρα η Ναυμαχία του Μίντγουεϊ. Διότι οι κορυφώσεις δράσης, με ατελείωτες μονομαχίες και άφθονο μπαρούτι, ξεκινούν ή διακόπτονται από διδακτικές πολυλογίες και μεγαλοστομίες σε σενάρια που ποτέ δεν υπήρξαν το φόρτε του Γερμανού σκηνοθέτη, ο οποίος έχει χειριστεί μερικά από τις δαπανηρότερα σινε-θεάματα όλων των εποχών. Τα μακροσκελή προεόρτια καθώς και η υλοποίηση της αναπαράστασης της πιο κρίσιμης ναυμαχίας για την έκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στον Ειρηνικό στοίχισαν πάνω από 100 εκατομμύρια δολάρια, που συγκεντρώθηκαν ανεξάρτητα και όχι μέσα στην αγκαλιά ενός στούντιο, και ξοδεύονται σωστά, αν μη τι άλλο, στις πολύπλοκες αερομαχίες και στα υποβρύχια χτυπήματα που σπέρνουν καταστροφή εκατέρωθεν – η πλοκή ξεκινά με τον βομβαρδισμό του Pearl Harbour. Αν και ο Έμεριχ επιδιώκει την ισορροπία στις προθέσεις των δύο πλευρών, σε μια πιο ψύχραιμη ανάγνωση των ιστορικών γεγονότων, ο ηρωισμός ξεχειλίζει και εν τέλει η ταινία σκαλώνει σε διαλόγους που απλώς προηγούνται των εκρήξεων, εγκυμονώντας τες μονοδιάστατα. Τουλάχιστον στις φανταστικές του εξτραβαγκάντζες ο Έμεριχ δικαιολογείται πανηγυρικά.

VILLAGE RENTI 4,6,8,10,18 - VILLAGE MALL 4,6,7,10,11,12,14 - VILLAGE PAGRATI 1,5 - VILLAGE FALIRO 1,4,7,9 - VILLAGE AG.DIMITRIOS 5 ODEON GLYFADA 1 - ODEON MAROUSI 2 - ODEON ESCAPE 2,4,5,7 - ODEON OPERA 1 - ΑΕΛΛΩ CINEMAX 1 - WEST CITY 3 - NANA CINEMAX 3,4 TOWN CINEMAS 2 - ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 1,2

Γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ πολιτισμού και ψυχαγωγίας.

Κ

Ζησιμοπούλου 4, Γλυφάδα, 213 0280597

www.theblendergallery.com, FΒ: TheBlenderGallery, Instagram: theblendergallery Ημέρες & ώρες λειτουργίας: Δευτ.-Τρ. 10:00-18:00, Tετ.-Παρ.

10:00-20:00, Σάβ. 12:00-16:00 Για αιτήματα διοργάνωσης εκδηλώσεων επικοινωνήστε στο info@theblendergallery.com.

ανένας άλλος συνδυασμός λέξεων δεν θα μπορούσε να εκφράσει καλύτερα αυτό που είναι η Blender Gallery, μια μείξη τέχνης και εκδηλώσεων που φέρνει κοντά καλλιτέχνες, ανθρώπους της διαφήμισης, της μόδας, της μουσικής αλλά και του επιχειρηματικού κόσμου, δημιουργώντας έναν ζωντανό οργανισμό στα νότια προάστια της Αθήνας, που συνεχώς έχει κάτι να πει. Με συνεχείς εκθέσεις που αλλάζουν κάθε έξι μήνες και έναν πολυμορφικό χαρακτήρα που δίνει τη δυνατότητα να φιλοξενούνται, παράλληλα με αυτές, live, εταιρικές εκδηλώσεις αλλά και προϊοντικές παρουσιάσεις ή press releases (π.χ. των Chanel, La Prairie, P&G, adidas, Royal Canin και πολλών άλλων brands). Ταυτόχρονα, έχει αποτελέσει ιδανικό σημείο για fashion pop-ups, με πιο χαρακτηριστικά τα Mirror, The Christmas Experience, Bubbleit Up!, The Pop Up Project. Ο εντυπωσιακός σχεδιασμός του χώρου, που έγινε από την ομάδα Stoa Architecture (www.stoarch. com), βασίζεται σε φουτουριστικές αλλά και μίνιμαλ επιρροές με αναδιπλώσεις στους τοίχους αλλά και έντονα τεθλασμένες γραμμές που χαρακτηρίζουν την αρχιτεκτονική σύνθεση, ακολουθώντας τις αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού. Εντυπωσιακή η εικαστική παρέμβαση των 26 street artists που δημιούργησαν τις τοιχογραφίες τους περιμετρικά της πίσω αυλής της γκαλερί την άνοιξη του 2019 με την αφορμή του Street Αrt Group Show 45x45. Από τότε, αυτός ο industrial «μυστικός» κήπος-backyard φιλοξενεί κάθε είδους δράσεις, προσφέροντας ένα ιδιαίτερο σημείο συνάντησης. Άλλωστε, αυτός είναι ο στόχος της Blender Gallery: να διατηρήσει την ταυτότητα ενός high-end σημείου συνάντησης, που όμως παραμένει προσιτό στον κόσμο. Μέσα από τις συνεχείς αναμορφώσεις δημιουργεί έναν ουσιαστικό διάλογο ανάμεσα σε διαφορετικές και απροσδόκητες μορφές έκφρασης, φέρνοντας κοντά την τέχνη και τον πολιτισμό με την ψυχαγωγία και τα events. Κι αυτό από μόνο του αποτελεί ένα κοινωνικό ζητούμενο.

12.12.19 – lifo

105

βιβλίο week

απ ό τη ν τ ίν α μα ν δ η λαρ ά

ΔΙΗΓΗΜΑ

Τ

ο πρώτο μήνυμα έρχεται ήδη από το εξώφυλλο-φωτογραφικό στιγμιότυπο από την περίφημη σκηνή της ταβέρνας στην Ευδοκία του Αλέξη Δαμιανού, με τους πιο ασυνείδητους συνειρμούς καταχωνιασμένους για πάντα σε αυτά τα πλάνα: τον αέρα ελευθερίας και παραφοράς, έναν έρωτα που έχει μυρωδιά από καμένη βενζίνη και θυμάρι, χώμα και αίμα, σκηνές παρμένες από πίνακες του Τσαρούχη και την ατελείωτη αίσθηση ότι το ελληνικό ταμπεραμέντο ίσως να χωράει περισσότερο στις σιωπές παρά στον λόγο. Αυτές είναι που αφήνει να ακουστούν στο πιο δωρικό και μεστό σε νοήματα βιβλίο του ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης, ένα χρονικό της Ελλάδας που μας στοιχειώνει, με αυτόνομες, σύντομες αλληγορικές αλλά και απολύτως ρεαλιστικές ιστορίες, παρμένες, θαρρείς, κατευθείαν από τον ατελείωτο καμβά του πολύχρωμου και άκρως αντιφατικού ελληνικού κόσμου. Άνθρωποι λειψοί, ξακουστοί ήρωες, καρμίρηδες, αδέξιες ερωμένες, επίδοξοι ποιητές και καταξιωμένοι λογοτέχνες, ψυχίατροι και εργάτες, κανείς δεν μένει έξω από την εξεταστική ματιά του ανατόμου συγγραφέα. Έντονος και ο ρυθμός της εναλλαγής ανάμεσα στην κωμωδία και το δράμα–-όπως άλλωστε συμβαίνει και στην ίδια τη ζωή–, με το μεγαλύτερο βάρος να δίνεται στη σάτιρα. Ίσως γιατί η ειρωνική απόσταση φωτίζει ακόμα περισσότερο το έργο, ίσως γιατί δεν ωφελεί να ρίχνεις κι άλλο αλάτι στις ανοιχτές πληγές. Αρκεί να τις ποτίζεις με το ιώδιο της γλώσσας, καυτηριάζοντας ό,τι φαντάζει αποκλειστικά δραματικό σε έναν τόπο σπαραγμένο από πολέμους και έριδες και από μια κρίση που ακόμα σοβεί έντονη. Επομένως, όπλο –και για πρώτη φορά σε τέτοιον βαθμό– του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη είναι, εν προκειμένω, το χιούμορ, εντοπισμένο στο ελληνικό modus vivendi, ακριβώς γιατί η «αιχμή της σάτιρας είναι το τοπικό», όπως έγραφε με περισσή ακρίβεια ο Τζορτζ Στάινερ. Αν, λοιπόν, στα πρώτα του μυθιστορήματα πρωταγωνιστούσε η μεταμορφωτική δύναμη της παραβολής, στα τελευταία κυρίαρχη είναι η ελληνική πραγματικότητα. Συγκεράζοντας ιδανικά τα δύο αυτά στοιχεία της μυθοπλασίας, την παραβολή και το ιστορικό συγκείμενο, και διερωτώμενος ρητορικά «σε ποιον ανήκει η

κόλαση;», ο Τζαμιώτης υψώνει με τόλμη έναν τεράστιο καθρέφτη ενώπιόν μας. Η συνύφανση της νύξης και των διαρκών παραπομπών σε πράγματα που μας είναι ήδη γνωστά δεν επιτρέπει σε κανέναν από εμάς να πει ότι δεν εμπλέκεται ή ότι δεν βλέπει στις ιστορίες αυτές ένα κομμάτι από τον εαυτό του. Στο ίδιο καζάνι βράζουμε όλοι, απόδειξη ότι οι τόσο ετερόκλητοι ήρωες των ιστοριών, επώνυμοι ή μη, μπορούν να κυκλοφορούν ανάμεσά μας σαν τις καμηλοπαρδάλεις του Μαρκ Τουέιν, που θα έλεγε και ο συγγραφέας. Όλοι οι χαρακτήρες μάς καλούν, με τον τρόπο τους ο καθείς, σε μια νοερή επιστροφή στο παρελθόν, γιατί, όπως αναφέρεται στην ιστορία με τίτλο Χωρίς Ρίζες, που παραπέμπει στις ζωγραφιές ψυχιάτρων που αναπαριστούσαν τέτοιου είδους δέντρα, «τίποτα δεν είναι πιο δύσκολο για μια πολιτισμικά υποταγμένη κοινωνία απ’ το να ομολογήσει ανοιχτά ότι θεωρεί τους γεννήτορές της αδύναμους, ανάξιους και χαμερπείς, σε σημείο ώστε να επιθυμεί οριστική αποκοπή από εκείνους». Επομένως, χωρίς να εξωραΐζει ή να δραματοποιεί, ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης δείχνει. Οι πρωταγωνιστές στις ιστορίες του, οι οποίοι προέρχονται απ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη της ελληνικής επικράτειας, και κυρίως από διαφορετικές χρονικές περιόδους, τρώνε μαζί πακούντα, παραδοσιακό γλυκό της Γαύδου, και γαλατόπιτα, τσακώνονται για ένα χαλασμένο ρολόι ή σκοτώνονται για ψύλλου πήδημα, συχνάζουν σε καφενεία της επαρχίας ή στα Εξάρχεια, βγαίνουν από τις αιματηρές μάχες της Αντίστασης και σκαρφαλώνουν στους βράχους των Μετεώρων. Είναι, ταυτόχρονα, άνθρωποι πασίγνωστοι –από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή μέχρι τον Κορνήλιο Καστοριάδη– αλλά και εντελώς άγνωστοι, έως και ύποπτοι, οι οποίοι, ωστόσο, στην αφήγηση αποκτούν χαρακτηριστικά ισότιμα με των ηρώων της Παλατινής Ανθολογίας. Τίποτα δεν περισσεύει και κυρίως τίποτα δεν αναφέρεται τυχαία – πόση φλυαρία μπορεί να χωράει στην ούτως ή άλλως υπερβολική νεοελληνική πραγματικότητα; Ο Σολωμός προφανώς και δεν μπαίνει σε σούπερ-μάρκετ και εδώ τα εκφραστικά μέσα είναι λιτά και απλά, σχεδόν εσκεμμένα παλιομοδίτικα: ακούγονται σαν στίχοι από την ποίηση του Μπράβου ή σαν

κωνσταντίνος τζαμιώτης Σε ποιον ανήκει η κόλαση

Εκδόσεις Mεταίχμιο Σελ.: 440

Η κόλαση ανήκει στους Έλληνες Το «Σε ποιον ανήκει η κόλαση» του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη από τις εκδόσεις Μεταίχμιο είναι μια ανατομία στην άβυσσο της ελληνικής ψυχής, με μικρές απροσδόκητες ιστορίες γεμάτες πόνο και σαρκασμό.

106 lifo – 12.12.19

αποσπάσματα από τη λογοτεχνία του Φραγκιά. Πρωτίστως, όμως, είναι αυθεντικά και λαγαρά ελληνικά. Στην εξιστόρηση επικρατεί ο τριτοπρόσωπος λόγος, όταν όμως τα πράγματα δυσκολεύουν υπάρχει το α’ πληθυντικό και όταν κάποια ιστορία έχει αυτοαναφορικές προεκτάσεις, όπως το συγκινητικό Μυστικό, επιστρατεύεται το β’ ενικό. Απ’ όλα τα πρόσωπα, όμως, είναι ο συγγραφέας που πάσχει εσωτερικά, βλέποντας τα ξέφτια του εξωραϊσμού να φεύγουν σαν τις τούφες από τα μαλλιά ενός ψεύτικου προσωπείου σαν κι αυτά που φοράνε κάποιοι από τους πρωταγωνιστές του, από τους δήθεν διανοούμενους αρχιτέκτονες που θέλουν να καταστρέψουν τον τηλεοπτικό αναμεταδότη του χωριού, γιατί οι «αγνοί εκείνοι άνθρωποι είχαν χάσει την ταυτότητά τους», έως τη συγγραφέα με τα τρία ονόματα και το εξοχικό στην Πάρο, που καταγγέλλει τη «συντονισμένη γενοκτονία» των τζιτζικιών στο νησί. Όλες οι όψεις καταγράφονται όχι με την απόσταση ενός διανοούμενου –άλλωστε ο Τζαμιώτης ταυτίζεται μάλλον με τον Ελισσαίο Περιβολάρη, ο οποίος προτίμησε τη σοφία των ανθρώπων του καφενείου από την ψυχρή επιβολή του Βιτγκενστάιν– αλλά με τη θέρμη του στενού παρατηρητή που εισβάλλει στις πιο κωμικοτραγικές εκφάνσεις της ύπαρξης προκειμένου να καταδείξει το μεγαλείο και κυρίως την τρωτότητά της. Υπάρχει έτσι ο αδέξιος φαφλατάς ή η ζηλιάρα ερωμένη, αλλά υπάρχει και η συνάντηση του Γερμανού στρατηγού με τον πρώην Κρητικό αντίπαλό του πάνω από τους τάφους των παιδιών τους που παραπέμπει άμεσα στη σκηνή της συνάντησης Αχιλλέα και Πριάμου στην Ιλιάδα. Δεν είναι η θεωρία που γεννά την πράξη αλλά η ίδια η ζωή. Αντίστοιχα, ούτε ο θάνατος μετριέται με το μέγεθος του θανόντος αλλά είναι παντού εξίσου οδυνηρός. Ένας από τους πρωταγωνιστές του αναφέρει πως οι σφαγές του Μεγαλέξανδρου είναι ελάχιστες μπροστά σε αυτές των νεκρών από τις ανώφελες βεντέτες. Ή μπροστά στους θανάτους στην άσφαλτο ή πάνω στο καθήκον, οπότε οι μεσίστιες σημαίες, όπως αναφέρει η ομώνυμη ιστορία, μοιάζουν μάλλον περιττές. Το μόνο που μένει τελικά είναι η ίδια η ζωή, μαζί και κάποιες στιγμές κρίσης, ειλικρίνειας και αλήθειας, ένδοξες και ανώφελες, αξέχαστες ή φευγαλέες, αλλά πάντα ανθρώπινες. Αρκεί να μπορεί κανείς να τις χαρεί πραγματικά, σαν τις αυτοσχέδιες διονυσιακές γιορτές που στήνουν οι Γυναίκες του Καλοκαιριού, όπου ο «ήλιος άρχιζε να μαλακώνει, μόλις όλοι καταλάβαιναν πως πάει πέρασε και το σημερινό κακό και όπου να ’ναι πλησιάζει η δροσιά της νύχτας, το τραγούδι πύκνωνε ξανά. Και ο παππούς του, που περνιόταν για βιολιστής τρανός, επειδή με το βιολί του έζησε την οικογένεια στην Κατοχή, έβγαινε με το τσαΐρι και τις ακολουθούσε με το δοξάρι του μέχρι που δεν υπήρχε πια φως κι έπρεπε να τελειώνουν». Ή να μπορεί να χαρεί τον έρωτα όπως οι Δυο φανατικοί, δηλαδή τα δυο νέα παιδιά που, καθώς βαρέθηκαν από τις πληκτικές εισηγήσεις ενός συνεδρίου για τον Ανδρέα Εμπειρίκο, προτίμησαν να τιμήσουν τον Μεγάλο Ανατολικό και τον αγαπημένο τους ποιητή στην πράξη, κλεισμένοι στο δωμάτιο. Άλλωστε, τα μόνα που φαίνονται ικανά να σώσουν τον κόσμο είναι ο έρωτας και η ομορφιά, απόδειξη ότι ο αρχιτέκτων Νίκος Αλιφραγκής προτίμησε, αντί για το σχέδιο της καταστροφής του Παρθενώνα, να εφαρμόσει το σχέδιο κατάκτησης μιας ωραίας ύπαρξης. Δεν είναι τυχαίο ότι τελικά η ομορφιά, δηλαδή ο Παρθενώνας, παραμένει πάντα στη θέση του.

βιβλίο

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

week

Σαρίτα Χαΐμ: «Όταν περιμένω την έμπνευση, εκείνη με περιφρονεί» Με το νέο της μυθιστόρημα, με τίτλο «Η αδελφή μου», η συγγραφέας εστιάζει εκ νέου στο κουκούλι της οικογένειας, δηλώνοντας ότι έχει εμμονή με την αυθεντικότητα των χαρακτήρων της.

— Βασικό χαρακτηριστικό των βιβλίων σας είναι οι ολοκληρωμένοι και προσεκτικά δομημένοι χαρακτήρες. Ποια διαδικασία ακολουθείτε όταν τους πλάθετε στο μυαλό σας και πώς τους αποδίδετε στο χαρτί; Συνήθως προηγείται η ιστορία στο μυαλό μου. Θα πρέπει να έχω κάτι ενδιαφέρον να αφηγηθώ, κάτι που να με προκαλεί σε πολλά επίπεδα. Στη συνέχεια οι χαρακτήρες έρχονται για να υπηρετήσουν το αφήγημα. Η αλήθεια είναι πως έχω μια εμμονή με την αυθεντικότητά τους. Στις σημειώσεις μου υπάρχουν πάντα το παρελθόν τους, τα σωματικά τους χαρακτηριστικά, τα τραγούδια που αγαπούν, οι αδυναμίες τους. Στην πορεία της συγγραφής η λίστα με τα χαρακτηριστικά τους διαρκώς μεγαλώνει και ολοκληρώνεται περίπου στα μέσα του μυθιστορήματος. Στο σημείο αυτό λογικά όλα έχουν πάρει τον δρόμο τους.

— Στον πυρήνα του νέου σας μυθιστορήματος βρίσκεται μια οικογενειακή σχέση. Γιατί επιλέξατε να εστιάσετε ξανά στην οικογένεια; Η αλήθεια είναι πως στα δύο τελευταία μου βιβλία επικεντρώθηκα στις οικογενειακές σχέσεις. Ωστόσο, αυτό δεν είναι κάτι ασυνήθιστο για τα κοινωνικά μυθιστορήματα. Η οικογένεια είναι το κουκούλι μέσα στο οποίο παίρνουμε το μάθημα της αναπνοής. Συχνά είναι ασφυκτικό και καταλήγουμε ασθματικοί, ακόμα κι όταν το εγκαταλείπουμε. Στην περίπτωση του βιβλίου, οι δύο

γυναίκες έχουν να διαχειριστούν μια παράλογη απουσία που τις έχει στοιχειώσει. Αναγκάστηκαν να αποχωριστούν η μία την άλλη ύστερα από ένα τραγικό ατύχημα που συνέβη στην παιδική τους ηλικία, χωρίς να τους δοθεί καμία λογική εξήγηση. Ο διαφορετικός τρόπος που αντιμετώπισαν η Μάρθα και η Κατερίνα αυτό το τραυματικό γεγονός δηλώνει πως τη δεδομένη στιγμή καθένας μας πράττει ανάλογα με το ψυχικό απόθεμα που διαθέτει, την παιδεία, τη διανοητική του κατάσταση, αλλά και τον χαρακτήρα του. Η νοσηρή οικογενειακή σχέση που βίωσαν τις φέρνει, ύστερα από χρόνια, αντιμέτωπες με τα προσωπικά λάθη, τις επιλογές και τις αδυναμίες τους. Η συγχώρεση τώρα θα αποδειχτεί περισσότερο δύσκολη και πιο επίπονη από ποτέ.

— Σε ποιον βαθμό ενθέτετε στοιχεία από τη δική σας προσωπικότητα και τις εμπειρίες σας στους χαρακτήρες σας; Η Μάρθα από το «Η αδελφή μου», για παράδειγμα, ζει στο Τορόντο, όπου έχετε βρεθεί κι εσείς στο παρελθόν. Όταν γράφω, προσπαθώ να αποφεύγω την αυτοαναφορικότητα και τις ευκολίες της. Έχω την αίσθηση ότι έτσι αδικείται η ιστορία, συγκρατείται και περιορίζεται σε έναν πολύ συγκεκριμένο ορίζοντα, που αφορά συνήθως λίγους. Ωστόσο, η δουλειά του συγγραφέα είναι ακριβώς η παρατήρηση και η λεκτική αποτύπωση, οπότε είναι βέβαιο πως

σαρίτα χαΐμ

Η αδελφή μου Εκδόσεις Μίνωας Σελίδες: 448

ψήγματα της προσωπικότητας και των εμπειριών μου θα υπάρχουν διάσπαρτα στις ιστορίες μου. Το Τορόντο, που αναφέρατε, είναι μια πόλη οικεία σ’ εμένα, στην οποία έζησα για χρόνια, οπότε, σε αυτή την περίπτωση, η εμπειρία μου στάθηκε χρήσιμη.

— Ποια στοιχεία καθιστούν, κατά τη γνώμη σας, ένα μυθιστόρημα πραγματικά αξιόλογο; Ένα βιβλίο πιστεύω πως πρέπει να έχει μια ενδιαφέρουσα ιστορία να αφηγηθεί, που να αφορά τον αναγνώστη. Επίσης, ιδιαίτερα σημαντικό είναι να προσφέρει το έναυσμα μιας πιο προσωπικής αναζήτησης. Να εξακολουθούν να γίνονται σκέψεις πάνω στο βιβλίο ύστερα από την ανάγνωση της τελευταίας σελίδας.

— Πείτε μας έναν λογοτεχνικό ήρωα που σας στοίχειωσε στο παρελθόν. Ο Χανς Κάστορπ από το «Μαγικό Βουνό» του Τόμας Μαν, ένα μυθιστόρημα που αναφέρω συχνά στο βιβλίο. Ο ίδιος ξεκινά με μια νεανική, θα έλεγα, αφέλεια ένα ταξίδι ενηλικίωσης που θα διαρκέσει χρόνια. Αντιμέτωπος καθημερινά με τον θάνατο στο σανατόριο του Μπέργκχοφ, ακολουθεί μια υπνωτιστική ρουτίνα ασθενούς με ατελείωτο ελεύθερο χρόνο. Στην αρχή δείχνει απλοϊκός κι αδούλευτος, κι αυτή ακριβώς είναι η γοητεία του, καθώς διδάσκεται με έναν τόσο παράδοξο τρόπο τη βαρυσήμαντη φιλοσοφία της ζωής.

— Τι περιλαμβάνει μια ιδανική, από άποψη συγγραφικής έμπνευσης, ημέρα; Συνήθως χρειάζομαι πολύ καφέ και ησυχία στον χώρο όπου εργάζομαι. Σημαντικό θεωρώ επίσης το να έχω κοιμηθεί καλά το προηγούμενο βράδυ, για να μπορώ να δουλέψω απερίσπαστη για οκτώ με δέκα ώρες, κάτι που σημαίνει πως δεν θα χτυπούν τα τηλέφωνα και δεν θα απαντώ σε e-mail. Η έμπνευση είναι κάτι που δεν σου δίνει ραντεβού. Εμένα μου κάνει τη χάρη να έρχεται όταν περπατώ ή κάνω κάτι εντελώς άσχετο. Όταν κάθομαι και την περιμένω, με περιφρονεί.

α πό το ν α λέξα ν δ ρο δ ια κο σά ββα

12.12.19 – lifo

107

γιορτές

ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ

choice

Aθήνας 108 lifo – 12.12.19

21

ΜΕΡΗ

ΨΩΝΙΑ, ΦΑΓΗΤΟ ΚΑΙ ΠΟΤΟ ΣΤΗΝ ΠΙΟ ΓΙΟΡΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

choice

ΓΙΑ ΝΑ ΠΕΡΑΣΕΙΣ ΑΞΕΧΑΣΤΑ ΤΑ ΦΕΤΙΝΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

από τη lifo team

12.12.19 – lifo

109

Forget Me Not

Αντικείμενα που εκπροσωπούν το σύγχρονο ελληνικό design σε έναν «επαναστατικό» χώρο. Η επανάσταση βρίσκεται εκεί όπου βρίσκονται οι επαναστατικές ιδέες. Το Forget Me Nοt άνοιξε τον Μάρτιο του 2014 στο πρώτο σπίτι όπου έμεινε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στην Αθήνα, αλλάζοντας με τη revolutionary ματιά του την εικόνα που έχουμε για το ελληνικό design. Ο εντυπωσιακός χώρος σε κάνει να τον προσέξεις από μακριά και οδηγεί τα βήματά σου στο εσωτερικό, που αποτελείται από δύο χώρους, το πετρόλ και το λευκό δωμάτιο. Εκεί θα βρεις συγκεντρωμένα τα καλύτερα δείγματα του σύγχρονου design με δημιουργίες από καταξιωμένους αλλά και ανερχόμενους Έλληνες και ξένους σχεδιαστές που με τον τρόπο τους διαμορφώνουν μια πολύ ενδιαφέρουσα σκηνή στον χώρο του αντικειμένου. Οι προτάσεις του Forget Me Nοt περιλαμβάνουν από αξεσουάρ για το σπίτι μέχρι T-shirts και από stationery

αντικείμενα μέχρι παιδικά φορμάκια που δεν μοιάζουν με τίποτε απ’ όσα ξέρεις. Δώρα πρωτότυπα και με ιδιαίτερη αισθητική (που θα θέλεις πρώτα να κάνεις στον εαυτό σου) για τις γιορτές αλλά και για κάθε περίσταση, με κοινό χαρακτηριστικό την αυθεντικότητα και την υψηλή ποιότητα. Όλες τις δημιουργίες μπορείς να τις βρεις και online στο www.ForgetMeNotAthens.gr, ώστε να επιλέξεις ακόμα και από μακριά αυτό που θέλεις. Για τα γενέθλιά του το Forget Me Nοt σού χαρίζει ένα φανταστικό τρισδιάστατο μηνιαίο ημερολόγιο γραφείου που έχει τη μορφή βάζου με δώδεκα μοναδικά πολύχρωμα ημερολόγια σε σχήμα λουλουδιών, ένα για κάθε μήνα του χρόνου. Κάθε λουλούδι ξεδιπλώνει για να γεμίσει τη νέα χρονιά με χρώμα, ξεχωριστό στυλ και υψηλή αισθητική. Θα μπορούσες να ευχηθείς κάτι περισσότερο για το 2020;

choice

H5

Open Art Gallery

Αδριανού 100, Πλάκα, 210 3253740, www.ForgetMeNotAthens.gr FB: ForgetMeNotAthens, Instagram: forgetmenotathens

Η Τέχνη μπαίνει στη ζωή μας μέσα από χρηστικά αντικείμενα. Τι πιο σημαντικό οφείλει να κάνει η Τέχνη από το να προάγει τον πολιτισμό; Κι αυτό σημαίνει να μπορεί να εκφράζει την άποψή της για σημαντικά ζητήματα μέσα από αυθεντικές δημιουργίες. Το H5 Open Art Gallery είναι ένας χώρος που εκπληρώνει αυτό που λέει το όνομά του, ανοιχτός σε κάθε μορφή Τέχνης που μετουσιώνεται σε χρηστικά αντικείμενα, κοσμήματα ή αξεσουάρ, όλα φτιαγμένα από Έλληνες καλλιτέχνες. Η εικαστικός Μαρία Ρούσσου, που βρίσκεται πίσω από το εγχείρημα του H5 Open Art Gallery, παρουσιάζει αυτό το διάστημα μια σειρά από δερμάτινες τσάντες υπό το brand Recycle Mad, φτιαγμένες από κάψουλες καφέ οι οποίες μέσα από την Τέχνη βρίσκουν έναν νέο ρόλο, που ακολουθεί τη φιλοσοφία της ανακύκλωσης. Ανάμεσα στις κάψουλες που χρησιμοποιούνται, κάποιες είναι συλλεκτικές από ιδιαίτερες ποικιλίες καφέ, το οποίο σημαίνει πως οι τσάντες που δημιουργούνται είναι κι αυτές συλλεκτικές. Οι τεχνικές που ακολουθεί

η δημιουργός δεν περιλαμβάνουν κανένα μηχανικό μέσο, αφού όλη η κατασκευή γίνεται με το χέρι. Κάθε έργο φέρει το δικό του πιστοποιητικό μοναδικότητας και την ημερομηνία δημιουργίας, αφού καμία από τις τσάντες δεν επαναλαμβάνεται, όπως άλλωστε δεν επαναλαμβάνονται ούτε η έμπνευση ούτε η δημιουργικότητα. Εξαιρετικές επιλογές για εορταστικό δώρο, oι Recycle Mad, οι οποίες συμμετέχουν στον διαγωνισμό του ELLE Fashion Young Talent Awards, εκφράζουν αυτή την τρέλα για ανακύκλωση που μπορεί να πάρει κι άλλες μορφές, με δημιουργίες που θα παρουσιαστούν στο μέλλον. Εξάλλου, στο H5 Open Art Gallery, θα βρεις πάντα κάποια ενδιαφέρουσα έκθεση που θα φέρει την Τέχνη στην καθημερινότητά σου και θα την κάνει κομμάτι της ζωής σου μέσα από δημιουργίες που απευθύνονται σε όλους. Δημιουργίες που φέρουν μηνύματα πολιτισμού και κοινωνικής συνείδησης, όπως το Recycle Mad.

Ηπίτου 5, Αθήνα, 6932 305428 FΒ: H5 Open Art Gallery, Instagram: h5__open_art_gallery

110 lifo – 12.12.19

Όπως ακριβώς όλα εξαρτώνται από το αν βλέπεις το ποτήρι μισοάδειο ή μισογεμάτο, έτσι και η Αθήνα αποκτά άλλα χαρακτηριστικά, ανάλογα με την οπτική σου. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η οπτική είναι κυριολεκτική έννοια, αφού η θέα της πόλης που σoυ προσφέρει το roof garden του Zillers αλλάζει την εικόνα της πόλης, με την Ακρόπολη να κλέβει τη ματιά σου όπου κι αν πας να κοιτάξεις. Αυτή η ατμόσφαιρα από μόνη της κάνει αυτό το σημείο του κέντρου να ξεχωρίζει, δημιουργώντας το κατάλληλο σκηνικό για να αφεθείς στις γεύσεις που θα σε ενθουσιάσουν. Η συνεργασία με τον νέο, ταλαντούχο και βραβευμένο σεφ Παύλο Κυριάκη είναι η καινούργια πρόταση του Zillers στη γαστρονομική σκηνή της πόλης. Το μενού, που χωρίζεται σε πιο casual μεσημεριανές επιλογές και σε πιο δημιουργικά πιάτα για fine dining, περιλαμβάνει συνταγές εμπνευσμένες από τη σύγχρονη κουζίνα με επιρροές, φυσικά, από την ελληνική παράδοση, που παραμένει παρούσα στις γευστικές προτάσεις με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Στα πιάτα που θα συνοδεύσουν το καθημερινό σου lunch break θα πρέπει να δοκιμάσεις τον τάκο με χοιρινή πανσέτα, τομάτα και τζατζίκι, ενώ πολύ ιδιαίτερο και ελαφρύ επιδόρπιο είναι η κρέμα γιαούρτι με καραμέλα μελιού και καρύδι. Στις βραδινές επιλογές θα βρεις ένα ξεχωριστό ραβιόλι αστακού, ζουμερή μοσχαρίσια στηθοπλευρά και το λαχταριστό σαραγλί με φιστίκι, φράουλες και παγωτό ανθόνερο που θα κλείσει ιδανικά το δείπνο σου, αφήνοντας την κατάλ-

ληλη επίγευση. Οι bartenders Φώτης Κουλέτος και Γιάννης Γεωργουλόπουλος δημιουργούν πίσω από το μπαρ (αυτό και μόνο είναι αρκετό για να αφεθείς στις προτάσεις αυτού του διδύμου) προτάσεις κλασικών cocktails with a twist για κάθε στιγμή της ημέρας. Κι επειδή είναι δύσκολο να αντισταθείς στις μείξεις τους, το Zillers προσφέρει πλέον εκλεκτό bar food για να τις συνοδεύσεις. Όποια στιγμή κι αν βρεθείς στο roof top του ξενοδοχείου Zillers, μπορείς να ζήσεις μια εμπειρία που τα έχει όλα: θέα, ατμόσφαιρα, γεύση και creative mixology. Μια εμπειρία που σε κάνει σίγουρα να βλέπεις το ποτήρι μισογεμάτο!

choice

roof garden

Zillers

Μια εμπειρία γεύσης και ατμόσφαιρας που αλλάζει την καθημερινή οπτική σου.

Μητροπόλεως 54, Αθήνα, 210 3222277 thezillersathenshotel.com, FB: TheZillersAthens, Instagram: thezillersathens 12.12.19 – lifo

111

Art and Hospitality

Eleon Loft

Δημιουργεί μια δική του πραγματικότητα στο κέντρο της Αθήνας. Λένε πως η πραγματικότητα αλλάζει ανάλογα με την πλευρά από την οποία θα τη δεις. Η πραγματικότητα της Αθήνας αποκτά μια εντελώς διαφορετική μορφή όταν τη βλέπεις από το Eleon Loft. Ο χώρος, που βρίσκεται στην είσοδο της πόλης, στον ιστορικό Ελαιώνα, αναδεικνύει μέσα από την περιμετρική τζαμαρία όλη την ομορφιά που ξεχνάς κατά την καθημερινότητα, μεταφέροντας τους επισκέπτες σε ένα μαγευτικό σκηνικό με φόντο την Ακρόπολη και τον Λυκαβηττό. Μια ανάσα από τον λόφο του Φιλοπάππου, οι γενναιόδωροι και πολυμορφικοί χώροι του Eleon Loft προσαρμόζονται ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε εκδήλωσης για να φιλοξενήσουν από 100 έως 1.000 καλεσμένους σε κάθε είδους event. Από cocktail parties, gala dinners και casual lunches μέχρι εταιρικά meetings και γαμήλιες δεξιώσεις, η υψηλή αισθητική του Eleon Loft δημιουργεί μια αξέχαστη εμπειρία φιλοξενίας. Οι γεύσεις της κουζίνας που επιμελείται ο executive chef

Jean Yves Carattoni προτείνονται σε διαφορετικά μενού που ταιριάζουν σε κάθε περίσταση και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της εμπειρίας σου. Οι επιλεγμένες πρώτες ύλες, οι σύγχρονες τεχνικές και η stylish παρουσίαση συνδυάζονται με το art de la table και δημιουργούν μια εικόνα υψηλής αισθητικής. Το προφιτερόλ που δημιουργείται μπροστά σου με φρεσκοψημένα σου και επιλογή από 3 διαφορετικές σοκολάτες ολοκληρώνει τη γευστική απόλαυση με εικόνες υψηλής ζαχαροπλαστικής. Το κτίριο, που αποτελεί υπόδειγμα για τις βιοκλιματικές εφαρμογές και τον αρχιτεκτονικό του σχεδιασμό, θα φιλοξενήσει ιδανικά κάθε γιορτινό event κοινωνικού ή επαγγελματικού χαρακτήρα, την κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας αλλά και το εταιρικό πάρτι που θέλεις να μείνει αξέχαστο, με φόντο τη φωτισμένη Αθήνα. Στο Εleon Loft θα ζήσεις μιαν άλλη πλευρά της πραγματικότητας, που μπλέκεται με τη φαντασία και βασίζεται στην υψηλή ποιότητα.

choice

Ella

Greek Cooking

Ναυτικού 17, Βοτανικός, 210 3219600 FΒ: Eleon Loft, Instagram: eleonloft

Η ελληνική παράδοση σε καλεί σε γεύμα. Το Ella ακούγεται σαν πρόσκληση. Μια πρόσκληση σε γεύμα με πιάτα της ελληνικής κουζίνας που εμπνέεται η Νένα Ισμυρνόγλου και υλοποιεί με αριστοτεχνία η ομάδα που βρίσκεται στην κουζίνα. Η εικόνα της νοικοκυράς που μαγειρεύει με αγάπη για την οικογένεια ή τους καλεσμένους της αποτυπώνεται σε κάθε πιάτο και μάλιστα συνδυάζεται με τις σύγχρονες τεχνικές που αναδεικνύουν ακόμα περισσότερο τα ολόφρεσκα υλικά τα οποία διαλέγονται με προσοχή καθημερινά. Τα μαγειρευτά και οι σούπες ημέρας θα νοστιμίσουν τις χειμωνιάτικες μέρες και νύχτες, ενώ στις συνταγές θα βρεις παραδοσιακές γεύσεις της ελληνικής Κυριακής, όπως τα ντολμαδάκια, το γιουβέτσι με μοσχαράκι ή το φρικασέ με ζυγούρι. Από το μενού δεν λείπουν οι συνταγές με θαλασσινά αλλά και προτάσεις για vegetarians, που θα βρουν τα δικά

τους αγαπημένα πιάτα. Όσο για τα πρωινά, αυτά κατέχουν τη δική τους ξεχωριστή θέση στο Ella, αφού εδώ μπορείς να απολαύσεις τον πρωινό σου καφέ και να τον συνοδεύσεις με προτάσεις brunch που θα σε γεμίσουν με την αίσθηση της αυθεντικής φροντίδας. Στα γλυκά φιγουράρουν το παραδοσιακό εκμέκ κανταΐφι και το λαχταριστό προφιτερόλ, ενώ δεν λείπουν οι gluten free επιλογές αλλά και επιδόρπια χωρίς ζάχαρη, όπως η πανακότα πορτοκάλι. Ό,τι κι αν επιλέξεις, το Ella, που πήρε το όνομά του από την Έλλα, κόρη του Αθάμα και της Νεφέλης, δημιουργεί μια ατμόσφαιρα άνεσης και οικειότητας για να μπορέσεις να το απολαύσεις με όλες σου τις αισθήσεις. Το παντοπωλείο που λειτουργεί στον χώρο ολοκληρώνει το concept, προσφέροντας μια σειρά από προϊόντα που αναδεικνύουν τον πλούτο της ελληνικής γαστρονομίας.

Μητροπόλεως 26, Σύνταγμα, 210 3315547 Facebook: EllaGreekCooking, Instagram: ellagreekcooking

112 lifo – 12.12.19

Το αν θα βάλεις εσύ αυθαίρετα μια ετικέτα σε ό,τι κάνεις ή αν θα υπηρετήσεις την επιλογή σου και η ταμπέλα θα έρθει να επιβεβαιώσει αυτή την αφοσίωση είναι κάτι που έχει να κάνει με μια ολόκληρη στάση ζωής. Στην περίπτωση του By the Glass ο τίτλος «wine bar bistro» έρχεται ως φυσική συνέχεια της φιλοσοφίας του χώρου. Και ο χώρος έρχεται ως φυσική συνέχεια της Φωτεινής Παντζιά και της αγάπης της για το κρασί. Εν μέσω μιας περιόδου αδράνειας, κρίσης και φόβου, η ιδιοκτήτρια του By the Glass μετουσίωσε το 2012 όλο της το πάθος για τον οίνο σε έναν χώρο πραγματικά ξεχωριστό, που τιμά τον τίτλο του με κάθε τρόπο. Τοποθετημένο στη στοά Ράλλη, που χρονολογείται από το 1925, αυτό το wine bar σε μαγνητίζει με την πρώτη ματιά. «Καταφύγιο να κρυφτείς, να απομονωθείς από το βουητό της πόλης, να πάρεις δυο ανάσες και να ξαναριχτείς στους αθηναϊκούς καθημερινούς ρυθμούς», όπως λέει η κ. Παντζιά και τα λόγια της γίνονται η ατμόσφαιρα που σε κερδίζει στο By the Glass. Γύρω στις 500 ετικέτες κρασιού από τον ελληνικό και τον παγκόσμιο αμπελώνα, παλιές ελληνικές σοδειές, fine wines, μια σειρά από σαμπάνιες και αφρώ-

δεις οίνους καθώς και από αποστάγματα και dessert wines φιγουράρουν περήφανα στην κάρτα που έχει επιμεληθεί η ιδιοκτήτρια και τιμήθηκε ως Best Wine List για το 2017. Εξάλλου, περίπου 200 ετικέτες μπορείς να τις απολαύσεις σε ποτήρι χάρη στο σύστημα Coravin και το dispenser 36 θέσεων. Μαζί με τις σταθερές επιλογές κρασιού, θα βρεις ενδιαφέρουσες προτάσεις που αλλάζουν κάθε εβδομάδα, για να μπορείς να γευτείς το κρασί σε όλο του το μεγαλείο. Στην κουζίνα του By the Glass θα βρεις πιάτα βασισμένα στις καλύτερες πρώτες ύλες, σχεδιασμένα για να ταιριάζουν απόλυτα με την οινική εμπειρία, με τη νέα σεφ Κυριακή Φωτοπούλου από το νέο έτος να θέλει να αναδείξει το πάντρεμα φαγητού-κρασιού, που τόσο καλά γνωρίζει. Οι τζαζ και σόουλ μουσικές ολοκληρώνουν την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα του wine bistrot που ψηφίζεται επί τέσσερα χρόνια ως το καλύτερο wine bar της Αθήνας και βρίσκεται σταθερά στα 100 καλύτερα εστιατόρια της Ελλάδας (Restaurant 100 Awards). Το By the Glass είναι εκείνο το καταφύγιο στο κέντρο της Αθήνας που θα σε υποδεχθεί για να σε παρασύρει σε αυθεντικά χαλαρωτικές στιγμές.

choice

wine bistrot

By the Glass

Ένας χώρος που τιμά το κρασί σε όλο του το μεγαλείο.

Γ. Σουρή 3 & Φιλελλήνων, Στοά Ράλλη, 210 3232560, 210 3249988 FΒ: By the glass, Instagram: bytheglass.gr, www.bytheglass.gr 12.12.19 – lifo

113

eatery + coffee bar

ZAF

Το γνωστό στέκι της Αγίας Ειρήνης συστήνει μια νέα εκδοχή της διασκέδασης. Πώς γίνεται να ξανασχεδιάσεις κάτι πραγματικά καλό; Είναι μια ερώτηση τόσο δύσκολη όσο και η επανεφεύρεση του εαυτού σου. Το ZAF ξαναγράφει τη δική του ιστορία, κρατώντας το όνομα του κολλητού από το σχολείο και φυσικά όλες εκείνες τις στιγμές που το έκαναν σημείο αναφοράς στην πλατεία της Αγίας Ειρήνης εδώ και επτά χρόνια. Φανταστικός καφές, πάρτι που κράτησαν μέχρι το πρωί, 20 διαφορετικές λίστες κοκτέιλ και μουσικές από επώνυμους ραδιοφωνικούς παραγωγούς και γνωστούς DJs στα decks. Το ZAF eatery + coffee bar ήρθε να συστηθεί εκ νέου, παραμένοντας όμως το λατρεμένο στέκι σου. Ο χώρος ξανασχεδιάστηκε, ο καφές απέκτησε το δικό του micro roaster και το μενού ανανεώθηκε με την υπογραφή της ομάδας food gang. Όσο για τη διασκέδαση, αυτή έγινε ακόμα πιο εκλεκτή, με events όπως το Wine Thursdays κάθε Πέμπτη, με έναν μπουφέ finger food που προσφέρεται δωρεάν 18:00-21:00 με κάθε πο-

τήρι κρασί από εκλεκτές ετικέτες ανερχόμενων Ελλήνων οινοποιών σε ένα ιδιαίτερο wine party. Ειδικά για τις γιορτές το ZAF ετοιμάζει μοναδικά events που θα σε φέρουν ξανά και ξανά στην πλατεία της Αγίας Ειρήνης. Wine Thursdays στις 19/12 με τη Ραφαέλλα Ράλλη στα decks, Κυριακή 22/12 απογευματινό shopping party με τη ραδιοφωνική παραγωγό του Pepper Glaoudia Mattola, παραμονή Χριστουγέννων με μουσικές από τη Μαρία Παπιδάκη και την τελευταία Κυριακή του χρόνου απογευματινό party με την Άννα Αναστασίου. Όσο για το κομμάτι eatery, το εορταστικό μενού στο ZAF περιλαμβάνει μοναδικές προτάσεις από 4 πιάτα που θα συνοδεύσεις με κάποια επιλογή κρασιού από την ενημερωμένη κάρτα στην τιμή των 24 ευρώ. Μια εμπειρία διασκέδασης και απόλαυσης σε περιμένει τις γιορτές στο στέκι που κρατά ως σταθερή αξία αυτό που λέει το μότο στην είσοδο: «Nothing is ever really lost».

choice

Barreldier

Αγίας Ειρήνης 8, 210 3236711 FΒ: ZAF eatery + coffee bar, Instagram: zaf_eaterycoffeebar

All-day απόλαυση που ωριμάζει σε δρύινα βαρέλια. Το όνομα του Barreldier περιλαμβάνει δύο λέξεις που λειτουργούν ως hint για το τι θα συναντήσεις εκεί, το «bar» και το «barrel. Και, ναι, θα τα βρεις και τα δύο στο all-day στέκι του κέντρου με την classic chic ατμόσφαιρα και τον ζεστό φωτισμό. Η μεγάλη μπάρα (6 μέτρα!) και τα ημίψηλα σκαμπό σού δίνουν αμέσως την αίσθηση της άνεσης και της ελευθερίας. Άλλωστε, αυτό δεν είναι η ουσία ενός μπαρ; Η διαδραστικότητα με τον bartender, η επικοινωνία με τον διπλανό σου και η απόλαυση της παρασκευής ενός ιδιαίτερου κοκτέιλ. Τα κοκτέιλ του Barreldier κρύβουν το δεύτερο στοιχείο κατατεθέν, αφού στον χώρο υπάρχουν δρύινα βαρέλια όπου παλαιώνονται για 2 έως 4 μήνες spirits μέσα από μια διαδικασία που διεγείρει τα χαρακτηριστικά τους για να καταλήξουν στις κλασικές συνταγές, που όμως διαφέρουν στη γεύση και, φυσικά, στην απόλαυση. Αυτή

η καινοτομία του Barreldier σε φέρνει εδώ για να απολαύσεις ένα Νegroni που δεν μοιάζει με τίποτε απ’ όσα έχεις δοκιμάσει μέχρι σήμερα, και μάλιστα με τη συνοδεία της πιο κατάλληλης μουσικής, που κινείται σε ήχους jazz, soul και funk, με κάποιες πιο mainstream εξάρσεις τα βράδια της Παρασκευής και του Σαββάτου. Όσο για την all-day πλευρά, αυτή προκύπτει δικαίως με τον εκλεκτό καφέ που περιλαμβάνει και επιλογές από specialty coffees (με διαφορετικές ποικιλίες ανά εβδομάδα) αλλά και το καθημερινό brunch που μετατρέπεται σε εύκολο lunch break ή το bar food που συνοδεύει το ποτό σου οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας. Όπως και να το κάνεις, εδώ και πέντε χρόνια το Barreldier φέρνει στο κέντρο της Αθήνας την επιλογή να περάσεις καλά και το γιορτάζει με ένα μεγάλο πάρτι το Σάββατο 14/12!

Βουλής 7, Στοά Μπολάνη, 210 3254711 FΒ: Barreldier, Instagram: barreldier

114 lifo – 12.12.19

Εκείνο που κάνει έναν χώρο να ξεχωρίζει δεν είναι απλώς η αισθητική αλλά και η αίσθηση που αποπνέει. Γιατί αυτή παραμένει πάντα αυθεντική κι έχει να κάνει με την έμπνευση των δημιουργών που κρύβονται πίσω από κάθε ιδέα. Πίσω από το Cardinale, όμως, δεν κρύβονται αλλά αποκαλύπτονται δύο ονόματα. Η Φωτεινή Παντζιά του By the Glass και ο Κωστής Βλασόπουλος του Διά Ταύτα δημιούργησαν ένα «πανιταλικό» γαστρονομικό σημείο με συνταγές και υλικά από τη βόρεια, την κεντρική και τη νότια Ιταλία, που παρουσιάζει ο έμπειρος international σεφ Κώστας Τσίγκας. Η all-day φιλοσοφία του Cardinale σε φέρνει στο νεοκλασικό κτίριο από το πρωί για καφέ και brunch και σε κρατάει μέχρι το βράδυ για ένα afteroffice drink από την ενημερωμένη wine list που έχει σχολαστικά επιμεληθεί η Φωτεινή με ετικέτες κατεξοχήν από τον ιταλικό αμπελώνα, αλλά και ελληνικές, με πολλές από αυτές στο ποτήρι.

Antipasti, γνήσια ιταλικά τυριά και αλλαντικά και μια σειρά από εξαιρετικές συνταγές πάστα και ριζότο βρίσκονται ανάμεσα στις επιλογές του Cardinale. Must-try πιά-

τα, το carpaccio di manzo από μοσχαράκι γάλακτος με τυρί ταλέτζιο, τα μύδια με λουκάνικο από τη Σικελία και φασόλια ή το ριζότο με τις γαρίδες, τα μανιτάρια και το σαφράν. Στις άκρως χειμωνιάτικες προτάσεις θα βρεις κολοκυθόσουπα, με farro όμως, φουντούκια και τρούφα ή ραβιόλια Mantovana, με κολοκύθα και μανιτάρια σιτάκε. Στο μενού υπάρχουν ασφαλώς και πίτσες, χωρισμένες σε λευκές και κόκκινες. Μη χάσεις την Diavola με σοπρεσάτα και ίνες τσίλι −καυτερής κόκκινης πιπεριάς− ή τη λευκή Salsiccia με το φρέσκο λουκάνικο. Σε ένα ιστορικό, εκ βάθρων ανακαινισμένο νεοκλασικό με χαρακτήρα μιλανέζικο, θα χαρείς και την ιταλική παράδοση του aperitivo νωρίς το απόγευμα, στο έτσι κι αλλιώς υπέροχο mozzarella bar, που τώρα θα το βρεις και καταστόλιστο για τις γιορτές, για μια στάση από το shopping therapy των ημερών. Στο Cardinale, που είναι διαμπερές, με δύο εισόδους, μία από τη Μητροπόλεως και μία από τον γραφικό πεζόδρομο της Πετράκη, σε κερδίζουν η αισθητική αλλά κυρίως η αίσθηση της ιταλικής κουλτούρας στην πιο αυθεντική εκδοχή τους.

choice

all-day italian restaurant

Cardinale

Η αίσθηση της ιταλικής κουλτούρας στην πιο αυθεντική, γευστική εκδοχή της.

Μητροπόλεως 38, Σύνταγμα, 210 3314397 FΒ: Cardinale Athens, Instagram: cardinale.athens 12.12.19 – lifo

115

The Bank Job

Αυθεντικό παιδί της νύχτας που κλέβει τις εντυπώσεις. Στη μακρά πορεία του bar hopping ανακαλύπτεις χώρους που έχουν προσαρμοστεί πολύ επιτυχημένα στην ιδέα των δημιουργών. Κάποιες φορές, δε, ανακαλύπτεις και ιδέες που διαμορφώθηκαν με βάση τον χώρο. Σε αυτή την περίπτωση έχεις να κάνεις με την έννοια του concept στην πιο ολοκληρωμένη της μορφή και με ένα success story που δύσκολα αντιγράφεται. Αυτή είναι η περίπτωση του The Bank Job, του μπαρ που εδώ και επτά χρόνια γράφει τη δική του ιστορία στη νύχτα του κέντρου, κλέβοντας τις εντυπώσεις με τον πιο νόμιμο τρόπο. Ο χαρακτηρισμός «μπαρ» δεν προκύπτει τυχαία αλλά είναι η ακριβής περιγραφή του είδους που αντιπροσωπεύει το The Bank Job. Ίσως ένα από τα λίγα (τελευταία;) νυχτερινά μαγαζιά που ανοίγουν στις 6 το απόγευμα για να προσφέρουν την μπάρα και την ενημερωμένη κάβα τους στους λάτρεις του είδους. Στημένο στο ιστορικό σημείο όπου στεγαζόταν ο θησαυρός του Μετοχικού Ταμείου Στρατού, το στέκι αυτό θυμίζει

αστυνομικό φιλμ νουάρ με ληστές και αστυνόμους, παλιά χρηματοκιβώτια, κάγκελα φυλακής και μια λίστα κοκτέιλ που αντιπροσωπεύει την απόλυτη ελευθερία. Η κάρτα με τίτλο «Notes of a gentleman thief» είναι το σημειωματάριο με τις συνταγές του bartender. Τα κοκτέιλ που θα βρεις τιμούν διαβόητους απατεώνες αλλά και την τέχνη του mixology, αφού, ό,τι κι αν δοκιμάσεις, θα σε ενθουσιάσει. Κάθε βράδυ ένας διαφορετικός DJ αναλαμβάνει τα decks, παίζοντας μουσικές funky, soul και r‘n’b. Που σημαίνει πως, ανάλογα με την ημέρα, μπορεί να συνοδεύει την κουβέντα με τους φίλους, να σε σπρώξει σε ένα light ρυθμικό κούνημα ή να σε βάλει να χορεύεις ασταμάτητα μέχρι νωρίς το πρωί. Άλλωστε, αυτό δεν είναι που κάνει ένα μπαρ να ξεχωρίζει; Η δυνατότητα να σε διασκεδάσει, αφήνοντας ταυτόχρονα χώρο για αρκετή επικοινωνία. Α, κι όλα αυτά κρατώντας στο χέρι ένα από τα πιο ψαγμένα κοκτέιλ της Αθήνας.

choice

MONO

wine restaurant

Κολοκοτρώνη 13, 6940 634363 FΒ: The-Bank Job, Instagram: thebankjob, thebankjob.gr

Μια εμπειρία γεύσης που προσφέρεται σε διαφορετικές εκδοχές απόλαυσης. Μόνο απόλαυση εμπνευσμένη από την παραδοσιακή κουζίνα. Αυτό θα βρεις στο MONO restaurant, το δημιούργημα του chefpatron Βασίλη Βασιλείου και της γυναίκας του, της σομελιέ Γιώτας Βαμβακά. Η ελληνική γαστρονομία βασίζεται στα φρέσκα υλικά, στο ελαφρύ μαγείρεμα και στις fusion τεχνικές και μετουσιώνεται σε πιάτα που σε καλούν σε μια γιορτή γεύσης. Το νέο χειμερινό à la carte μενού αποπνέει την ουσία της ελληνικής φιλοξενίας με πιάτα που στήνονται στη μέση του τραπεζιού, αποτελώντας σημείο συνάντησης με την παρέα σου. Δώδεκα ορεκτικά, τρεις σαλάτες, τέσσερις πάστες και ριζότι, οκτώ κυρίως πιάτα και πέντε γλυκά. Αυτή η πανδαισία υλικών, αρωμάτων και νοστιμιάς συνδυάζει την ελληνική παράδοση με πινελιές από εξωτικές κουζίνες και περιλαμβάνει προτάσεις όπως ταρτάρ σολομού με αγκινάρες, σεβίτσε μυλοκόπι, μεξικάνικα τάκος με κεμπάπ, τηγανητούς γίγαντες καθώς και μια σειρά από vegetarian γεύσεις. Πέρα από το à la carte, το

ΜΟΝΟ προσφέρει πέντε πληθωρικά μενού τριών πιάτων το καθένα, όλα με κρέας ή ψάρι, πρώτο, κυρίως και γλυκό, μαζί με ένα ποτήρι κρασί, σε φιξ τιμή 24 ή 29 ευρώ, για το καθημερινό σου lunch break. Στη συνοδεία των πιάτων ένα ποτήρι κρασί από τη λίστα που έχει επιμεληθεί η Γιώτα (160 ετικέτες από τον ελληνικό και ξένο αμπελώνα) ολοκληρώνει τη χειμωνιάτικη γευστική εμπειρία. Όσο για τα εορταστικά ρεβεγιόν, το χριστουγεννιάτικο μενού του MONO περιλαμβάνει ταρτάρ χτένια και τόνο, βελουτέ καπνιστής γλυκοπατάτας, φουά γκρα σωτέ, ριζότο με δαμάσκηνα, μοσχάρι Black Angus μπουργκινιόν και ναμελάκα λευκής σοκολάτας στην τιμή των 50 ευρώ. Ενώ την Πρωτοχρονιά θα αποχαιρετήσεις το 2019 με ταρτάρ σφυρίδας, βελουτέ αγκινάρας με αστακό, καρπάτσιο μοσχαρίσιο με βασιλικό καβούρι, φιλέτο αγριογούρουνου και μπάρα πικρής σοκολάτας (τιμή μενού: 60 ευρώ). Μια εορταστική πανδαισία γεύσεων που θα ζήσεις ΜΟΝΟ εδώ!

Μπ. Παλαιολόγου 4Γ, πλ. Μητρόπολης, 210 3226711 www.monorestaurant.gr, FΒ: Mono Restaurant, Instagram: monorestaurant

116 lifo – 12.12.19

Τι σχέση μπορεί να έχει ένας ελέφαντας με την όπερα του Βέρντι; Η ερώτηση είναι ουσιαστική και όχι ρητορική και η απάντηση βρίσκεται στο Boccanegra, το νέο δημιούργημα της Φωτεινής Παντζιά, την οποία ήδη γνωρίζουμε καλά από το By the Glass. Στον χώρο που έχει πάρει το όνομά του από τον ήρωα της όπερας του Βέρντι συναντιόμαστε όλοι όσοι αναζητάμε εκείνο το all-day σημείο που θα μας ενθουσιάσει για την ατμόσφαιρα, τις γεύσεις και τη φρεσκάδα του και φυσικά για τη λίστα κρασιών που έχει επιμεληθεί η ιδιοκτήτρια Φωτεινή Παντζιά. Το café-restaurant-bar with a twist της Βουκουρεστίου, που φιγουράρει ανάμεσα στα 100 καλύτερα της χώρας (Restaurant 100), καταφέρνει να σε γεμίσει με μια ανεξήγητη χαρά από την πρώτη στιγμή που θα περάσεις την πόρτα του. Ο βραβευμένος chef de cuisine Στέργιος Τσαγκαδόπουλος δημιουργεί εποχικά πιάτα, στα οποία τα φρέσκα υλικά συναντούν τις σύγχρονες τεχνικές, προσφέροντας μια comfort κουζίνα με στοιχεία fine dining που απαντά στη θεωρία πως το πιο δύσκολο πράγμα είναι να μαγειρέψεις απλά. Στο μενού, που έχει σχεδιαστεί με βάση τη φιλοσοφία της μπιστρό κουζίνας, θα συναντήσεις εξαιρετικές επιλογές, όπως οι τραγανές γαρίδες τηγανητές με wasabi, μαγιονέζα και

μέλι, η δροσιστική JC σαλάτα με baby μαρούλι, τραγανό κοτόπουλο, τραγανή πανσέτα και αυγό μελάτο και το ποδαράκι 1.200 γρ. από αρνί γάλακτος με λαχανικά, baby πατάτες και καπνιστό γιαούρτι, που σερβίρεται για δύο. Στις προτάσεις pasta ξεχωρίζει το πιάτο Bucatini με pecorino romano αλλά και το ριζότο με χτένια, ενώ must-try για κάθε στιγμή της ημέρας είναι τα mini burgers με μοσχαρίσιο μπιφτέκι, καμαμπέρ, μαγιονέζα τρούφας και μαρμελάδα κρεμμύδι. Είτε επιλέξεις ένα από τα ιδιαίτερα πιάτα, είτε ένα εκλεκτό πλατό αλλαντικών ή τυριών, θα το απολαύσεις σε εξαιρετικό pairing με κάποια από τις 75 ετικέτες που έχει επιλέξει για την οινική λίστα η Φωτεινή, εκ των οποίων οι μισές προσφέρονται σε ποτήρι με το σύστημα Coravin. Το Boccanegra ανοίγει στις 10, σερβίροντας καθημερινά προτάσεις πρωινού και brunch, και είναι εκεί μέχρι το βράδυ, για να υποδεχτεί την ανάγκη σου να ξεφύγεις από το πολύβουο κέντρο και να βρεθείς σε μια colonial chic ατμόσφαιρα με art-deco αέρα που θυμίζει ευρωπαϊκό μπιστρό, την οποία έχει επιμεληθεί η Αλεξάνδρα Νικολάου. Όσο για τον ελέφαντα, αυτός φιγουράρει σε μια αναπάντεχη τοιχογραφία στο κέντρο του χώρου για να αποδείξει πως, όταν η φαντασία συνδυάζεται με την αισθητική, όλα δένουν αρμονικά.

choice

refined restaurant-bar

Boccanegra

Ένας chic colonial χώρος που δικαίως εκπροσωπεί τη φιλοσοφία της μπιστρό κουζίνας.

Βουκουρεστίου 4, Αθήνα, 210 3210007 FΒ: Boccanegra, Instagram: boccanegra.athens 12.12.19 – lifo

117

Heteroclito

Καθημερινά το κρασί αποτελεί ξεχωριστή εμπειρία. Το Heteroclito αποτελεί από το 2012 έναν οινικό προορισμό στο κέντρο της Αθήνας. Ένα σημείο που τιμά τη φιλοσοφία του bar à vin, προσφέροντας επιλεγμένες ετικέτες με επίκεντρο τον ελληνικό αμπελώνα, δημιουργώντας μια ξεχωριστή ατμόσφαιρα σε μια γοητευτική γωνιά του ιστορικού κέντρου, στη συμβολή των οδών Φωκίωνος & Πετράκη. Κι επειδή η ομάδα που βρίσκεται πίσω από το Heteroclito δεν ησυχάζει ποτέ, παρουσιάζει κάτι νέο στον διπλανό χώρο. Κρασιά ήπιας, φυσικής οινοποίησης σε μια κάρτα με 150 ετικέτες οι οποίες ανανεώνονται συνεχώς και εμπλουτίζονται κάθε φορά που υπάρχει κάποια νέα πρόταση. Οι περισσότερες από τις επιλογές του καταλόγου εμφανίζονται για πρώτη φορά στην ελληνική αγορά και παίρνουν τη θέση τους στο Heteroclito, που πάντα έχει να μας παρουσιάσει κάτι καινούργιο. Η προέλευση των κρασιών είναι από χώρες της

Μεσογείου και αποτελούν γηγενείς ποικιλίες αμπέλου. Η πανέμορφη μπάρα προσφέρεται για να απολαύσεις το κρασί που επιθυμείς και να συνοδεύσεις την επιλογή σου με τις γεύσεις που ετοιμάζονται καθημερινά στο Feyrouz της οδού Καρόρη. Το pairing πιάτων και οίνου αναβιώνει τη σύνδεση μεταξύ της γαστρονομίας και του οίνου των λαών της ανατολικής Μεσογείου, οδηγώντας την εμπειρία σου σε αυτό το διαχρονικό σταυροδρόμι πολιτισμών. Εξάλλου, η κάβα του Heteroclito είναι ανοιχτή και σου δίνει τη δυνατότητα να αγοράσεις όποια ετικέτα επιθυμείς για να την απολαύσεις στον χώρο σου, προσφέροντας σε κάθε στιγμή σου το πλήθος συναισθημάτων που ξυπνά το κρασί με το άρωμα και τη γεύση του. Στο Heteroclito αυτό το ιδιαίτερο προϊόν βρίσκει τον χώρο που το αναδεικνύει έτσι όπως του αξίζει.

Ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία

Winter Garden

choice

Φωκίωνος 2 & Πετράκη, 210 3239406 FΒ: heteroclito cave & bar a vin, Instagram: heteroclitoathens

Χριστούγεννα στο Winter Garden του ξενοδοχείου Μεγάλη Βρεταννία: H Μεγάλη Βρεταννία δημιουργεί μια αυθεντική εμπειρία γεύσεων που ξεπερνά κάθε φαντασία. Λένε ότι η φαντασία είναι πάντα πιο δυνατή από την πραγματικότητα. Κάποιες φορές, όμως, η πραγματικότητα ξεπερνά οτιδήποτε φαντάζεσαι. Το Winter Garden της Μεγάλης Βρεταννίας είναι μια εμπειρία μοναδική, που σε καλωσορίζει στον πιο elegant χώρο του κέντρου για brunch κάθε Σαββατοκύριακο από τις 11:00 έως τις 14:00. Η lounge μουσική και η υπέροχη ατμόσφαιρα συνοδεύουν τις γεύσεις του ανανεωμένου μενού με αλμυρές και γλυκές γεύσεις που επιμελούνται ο executive chef Αστέριος Κουστούδης και η ταλαντούχα ομάδα του, ενώ ο pastry chef Ευγένιος Βαρδακαστάνης δημιουργεί κάποιες από τις επιλογές που θα συνδυαστούν ιδανικά με τον καφέ, τον χυμό ή το τσάι σου. Κάθε Πέμπτη του Δεκεμβρίου ο χώρος αποκτά τη μαγεία από τους ήχους της Όπερας και διαμορφώνεται ειδικά για να φιλοξενήσει αυτές τις ξεχωριστές βραδιές που θα απολαύσεις με ένα ποτήρι σαμπάνια ή ένα κοκτέιλ και τη συνοδεία γεύσεων από το ειδικό μενού. Οι Opera Nights σε οδηγούν στην εορταστική περίοδο όπου το Winter Garden παρουσιάζει το μενού Christmas Flavors με γιορτινά γλυκά, όπως ιταλικό panettone, stolen αμυγδάλου ή λαχταριστό κέικ κάστανο με βατόμουρο, που προσφέρονται καθημερινά 16:00-22:00, από τις 30 Νοεμβρίου 2019 έως τις 7 Ιανουαρίου 2020. Την ίδια περίοδο το Christmas Afternoon

Tea σε περιμένει καθημερινά 12:00-20:00 για να σε ταξιδέψει από την Ινδία στη Βρετανία με δεκάδες διαφορετικά είδη τσαγιού που τιμούν τη συνήθεια του περίφημου 5 o’clock tea και συνοδεύονται από κέικ, σκόουνς ή σνακ. Και αυτά τα Χριστούγεννα οι στιγμές στο Winter Garden μοιάζουν με φαντασία, αλλά είναι τόσο αληθινές όσο η ανάγκη σου για κάτι αυθεντικά εκλεκτό.

Βασ. Γεωργίου Α’ 1, 210 3330000 grandebretagne.gr, Instagram: @hotelgrandebretagne

118 lifo – 12.12.19

Δύσκολο πράγμα να ανταγωνίζεσαι τον εαυτό σου. Δύσκολο αλλά και δημιουργικό. Στο 42, αυτό το κλασικό στέκι του κέντρου που δεν αντιγράφεται εύκολα, η δημιουργικότητα μετουσιώνεται σε αριστοκρατική ατμόσφαιρα, δημιουργικές γεύσεις για κάθε στιγμή της ημέρας και μια νέα εμπειρία service που δεν έχεις ζήσει ποτέ ως τώρα. Για να ξεκινήσουμε από τα γνωστά στοιχεία, το μενού του 42 ανανεώθηκε και παρουσιάζει εδώ και 15 μέρες τις νέες του προτάσεις. Εκτός, όμως, από τις εξαιρετικές επιλογές πιάτων, πλέον θα βρεις και ένα νέο concept brunch που επιμελείται ο σεφ Μιχάλης Noυρλόγλου το οποίο σερβίρεται κάθε Κυριακή από τις 12 έως τις 6 το απόγευμα με έναν τρόπο που δένει αρμονικά με τον χώρο. Το set menu (€25) περιλαμβάνει 2 πιάτα (ορεκτικό και κυρίως), ένα γλυκό και τον καφέ, μαζί με μια σειρά από continental επιλογές που φιγουράρουν σε ένα τρόλεϊ. Με τον ίδιο ευφάνταστο τρόπο θα επιλέξεις και το γλυκό από τις προτάσεις που επιμελείται ο chef pâtissier Βασίλης Παπαματθαίου (Paraxenes Yles) και τις οποίες ανανεώνει κάθε εβδομάδα, ώστε να εμπλουτίζεται συνεχώς η γευστική σου διαδρομή. Ο ειδικός κατάλογος με τα κοκτέιλ που μπορούν να συνοδεύσουν τις γεύσεις είναι στη διάθεσή σου, παρουσιάζοντας εκλεκτές μείξεις στη λογική του aperitivo. Στις νέες προτάσεις του 42 βρίσκεται η ιδέα του privé χώρου, που πλέον λειτουργεί στο κάτω επίπεδο με το όνομα Angus Hudson. Αν η σκέψη σου πήγε στον Gordon Jackson που υποδύεται τον μπάτλερ στη σειρά «Upstairs Downstairs»,

στις αρχές των ’80s, μπορείς να φανταστείς τι σε περιμένει σε αυτό το lounge space. Υπηρεσίες μπάτλερ από επαγγελματία που αναλαμβάνει να παρασκευάσει και σερβίρει ό,τι επιθυμήσεις, δημιουργώντας μια πρωτόγνωρη εμπειρία στο κέντρο της Αθήνας για σένα και τους καλεσμένους σου. Ο χώρος μπορεί να φιλοξενήσει από 12 έως 22 άτομα στην περίπτωση της privé κράτησης και είναι σίγουρο πως θα σε μεταφέρει σε άλλες εποχές. Tempting; Τουλάχιστον… Εξάλλου, το 42 δεν θα μπορούσε παρά να προτείνει κάτι που ανεβάζει το bar experience ένα level πιο πάνω.

choice

42 Barstronomy Athens

Το κλασικό στέκι του κέντρου παρουσιάζει μια νέα εμπειρία γεύσης και service.

Κολοκοτρώνη 3, Αθήνα, 213 0052153 FΒ: 42 Barstronomy.Athens, Instagram: 42_bar.athens 12.12.19 – lifo

119

Οinoscent

Στη Βίβλο του κρασιού δηλώστε Οinoscent! Αν είστε λάτρης του κρασιού και δεν έχετε επισκεφτεί ακόμα τον απόλυτο οινο-προορισμό στο κέντρο της πόλης, ήρθε η ώρα! Το Οinoscent, που μόνο αθώο δεν είναι με τις 1.000 ετικέτες κρασιών στο κελάρι του, θα φροντίσει για μια οινο-εμπειρία που σίγουρα θα θέλετε να ξαναζήσετε. Γι’ αυτό έχει επιστρατεύσει μια ομάδα οινοχόων που βρίσκονται εκεί για να σας μυήσουν στον μαγικό κόσμο του νέκταρ των θεών και, ανάλογα με την περίσταση ή το πιάτο, να σας προτείνουν κάποιους δυνατούς συνδυασμούς. Η παρέα αυτή των πολύ εξειδικευμένων και πολύ φιλικών σομελιέ θα φροντίσει για το καλύτερο food pairing με το κρασί σας, καθότι και η κουζίνα έχει πάρει τα πάνω της πλέον με προτάσεις που θα γαργαλίσουν τη φαντασία και σίγουρα τον ουρανίσκο σας. Δοκιμάστε υπέροχο σεβίτσε λαβράκι με shisho, ακτινίδιο και μάν-

γκο, καλαμάρι με σπανάκι, αβγό και… μπέικον(!), αλλά και νοστιμότατο κατσικάκι γάλακτος με φάβα Φενεού. Όσο για τις ετικέτες, αν και τα ελληνικά κρασιά πρωταγωνιστούν, υπάρχουν εκατοντάδες επιλογές απ' όλο τον κόσμο που θα ικανοποιήσουν και τους πιο απαιτητικούς. Αυτό το μπορντό Mouton Rothschild του 1996 συνέχεια μας κλείνει το μάτι… Σημειώστε ότι ο πρόσφατα ανακαινισμένος χώρος του Οinoscent, που οδεύει προς τον 12ο επιτυχημένο χρόνο λειτουργίας του, μπορεί να φιλοξενήσει ιδανικά εταιρικά events, ενώ πραγματοποιεί και βραδιές γευσιγνωσίας με πρωταγωνιστή πάντα το κρασί. Σημειώστε, επίσης, ότι αν σκοπεύετε να πάτε με την παρέα σας σε μέρα και ώρα αιχμής, καλό είναι να έχετε κάνει κράτηση προηγουμένως.

choice

Granello

Βουλής 45-47, Σύνταγμα, Πλάκα, 210 3229374 www.oinoscent.com

Η αυθεντική ιταλική γεύση ζυμώνεται με φυσικό προζύμι και ωριμάζει για 48 ώρες. Η ιταλική κουζίνα έχει χαρακτηριστικά που χάνονται μέσα στις mainstream συνταγές και όταν τα ανακαλύπτεις νιώθεις ότι γνωρίζεις για πρώτη φορά τη γαστρονομία αυτής της χώρας. Μια γαστρονομία που παίρνει τη μορφή street food και σερβίρεται στην πιο αυθεντική εκδοχή της στο Granello. Εδώ η ναπολιτάνικη πίτσα προτείνεται σε διαφορετικές συνταγές, με κοινό στοιχείο πάντα την ιδιαίτερη ζύμη που παρασκευάζεται με φυσική προζύμη και ωριμάζει για 48 ώρες πριν γίνει βάση για τα φρέσκα υλικά. Άλλωστε, στο Granello όλες οι πρώτες ύλες επιλέγονται προσεκτικά (αλλαντικά και τυριά από την Ιταλία, λάδι από τη Μάνη, λαχανικά από μικρό παραγωγό της γειτονιάς) και συνδυάζονται μοναδικά σε κάθε συνταγή. Ο Κυριάκος Λιοδάκης, που βρίσκεται πίσω από την ιδέα αλλά και την κουζίνα του Granello, έχει φροντίσει ώστε η μαγειρική να γίνεται αφορμή επικοινωνίας μέσα από το ανοιχτό παρασκευαστήριο, απ’ όπου μπορείς να χαζέψεις την εντυ-

πωσιακή παρασκευή της ζύμης που ανοίγεται στον αέρα. Κι έπειτα, ο εντυπωσιακός χειροποίητος ξυλόφουρνος, ειδική παραγγελία που έχει κατασκευαστεί στη Νάπολη, θα σου επιβεβαιώσει αυτό που υποψιάζεσαι ήδη: εδώ η ιταλική γεύση απογειώνεται χάρη στη φωτιά αλλά και στην ιδιαιτερότητα της ζύμης. Όταν έρθει η ώρα να δοκιμάσεις, νιώθεις την αυθεντικότητα και την ουσία της ιταλικής κουζίνας σε κάθε υλικό, που αναδεικνύεται όπως πρέπει. Στις χειμωνιάτικες προτάσεις δεν πρέπει να παραλείψεις την πίτσα με κολοκύθα, καπνιστή πανσέτα, μοτσαρέλα, ρικότα και φρέσκια ρίγανη, ενώ, αν είσαι τυχερός, θα γευτείς τα λαζάνια ή κανελόνια που ετοιμάζονται καθημερινά σε περιορισμένες μερίδες, για όποιον προλάβει. Και, φυσικά, όλες οι προτάσεις μπορούν να σε βρουν όπου κι αν βρίσκεσαι, αφού το Granello κάνει delivery καθημερινά σε όλο το κέντρο. Γιατί αυτές οι ιταλικές γεύσεις φτιάχνονται για να κυκλοφορούν όσο περισσότερο γίνεται.

Περικλέους 18, Αθήνα, 210 3226542 FB: granellopizza, Instagram: granellopizza

120 lifo – 12.12.19

Gypsy Jungle

ΜΙΑ ΖΟΥΓΚΛΑ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ Ελληνικό σούσι, brunch και εξωτικά signature cocktails στο νέο talk of the town. Ένας υπέροχος χώρος που στεγάζεται σε ένα κτίριο του 1870 είναι η νέα πρωτοποριακή πρόταση για να ξεκουραστούμε μετά από ένα δύσκολο οκτάωρο ή ένα εξοντωτικό shopping therapy στο κέντρο της Αθήνας. Ο λόγος για το all-day bar-restaurant Gypsy Jungle στο απόλυτο meeting point της αθηναϊκής διασκέδασης, την πλατεία Αγίας Ειρήνης. Μια πραγματική ζούγκλα ζωγραφισμένη στο χέρι, με εντυπωσιακούς παπαγάλους, κοκοφοίνικες, πουλιά παραδεισένια, ελέφαντες, ακροβάτες, νωχελικές τίγρεις, παγόνια και ιπτάμενες μαϊμούδες! Η ψυχή του concept, o επιχειρηματίας Αλέξανδρος Συρόπουλος, έρχεται να εμπλουτίσει μοναδικά τις γαστρονομικές προτάσεις της πόλης με κάτι διαφορετικό και μοναδικό: το ελληνικό σούσι!

Στην άγρια ομορφιά αυτής της ζούγκλας θα δοκιμάσεις nigiri με φαγκρί και γαύρο μαρινάτο, ρολάκια γαρίδες σαγανάκι ή με φάβα και χταπόδι, ελληνική paella rolls και χωριάτικη σαλάτα rolls! Θα βρεις ακόμα πεντανόστιμα tapas και από τις 10 το πρωί έως τις 3 το μεσημέρι, καθημερινά, brunch. Με τροπικό χαρακτήρα, ονόματα από ζώα της ζούγκλας και διάθεση άκρως εξωτική, ο κατάλογος brunch του Gypsy Jungle είναι γεμάτος εκπλήξεις, με πολλά χρώματα, βρώσιμα λουλούδια και μοναδικές γεύσεις! Και επειδή έφτασαν τα Χριστούγεννα και στη ζούγκλα κάθε μέρα είναι γιορτή, τα signature cocktails σερβίρονται από νωρίς σε συνδυασμό με τις ταξιδιάρικες μουσικές του Gypsy Jungle και θέα τη μοναδική Ακρόπολη. Μerry Exotic & Gypsy Jungle Xmas!

Ένας αλλιώτικος κόσμος πίσω από τις μάσκες. Και ξαφνικά, εκεί που βρίσκεσαι στο κέντρο της Αθήνας, έρχεται μια μάσκα και σου αλλάζει το οπτικό πεδίο. Σταρ μαϊμούδες ποζάρουν όλο χάρη στον φακό για το πορτρέτο τους, στεφανωμένες με πολύχρωμα ανθισμένα μπουκέτα. Από το πιο ψηλό σημείο της οροφής, το κορίτσι των λουλουδιών αγναντεύει όλο αυτό το ετερόκλητο πλήθος, καβαλικεύοντας με χάρη τη ράχη ενός ψαριού. Μέσα σε αυτό το υπέροχα δομημένο σουρεάλ σκηνικό νιώθεις διαρκώς ένα διαπεραστικό βλέμμα να σε ακολουθεί. Είναι το βλέμμα του Κιθ Ρίτσαρντς που ξεπροβάλλει ανάμεσα από σκιές ώχρας και σύννεφα γαλάζιου καπνού για να συναντήσει το βαθύ πράσινο ενός εξωτικού κήπου πάνω από την κεντρική μπάρα, που τα βράδια γίνεται το κέντρο της διασκέδασης. Σημείο αναφοράς τα εντυπωσιακά κοκτέιλ, σερβιρισμένα με μια νότα περιπέτειας και μια

διάθεση φυγής από τα καθημερινά και τα τετριμμένα. Η κουζίνα του Mask προσφέρει εκπληκτικές γεύσεις από τη μεσογειακή κουζίνα, και για τους λάτρεις του brunch, το πρωινό στο Mask δεν είναι μόνο η πολυτέλεια του Σαββατοκύριακου. Σερβίρεται καθημερινά 10:00-18:00 και έχει φανατικούς followers! Στo top 10 των πολλών επιλογών σε αλμυρές και γλυκές γεύσεις φιγουράρουν μοναδικά προϊόντα, όπως το ελληνικό καλάθι, η αυθεντική λαδένια (pizza breakfast) και ο σιδηρόδρομος, με γλυκά και αλμυρά pancakes. Αυτό είναι το Μask και ο ονειρικός κόσμος του πίσω από τις μάσκες. Γιατί είναι ωραίο να φοράς τη μάσκα σου και να νιώθεις τη δύναμη της μαγείας. Γιατί η μαγεία υπάρχει παντού. Ακολούθησέ την...

choice

Mask

bar-restaurant

Αιόλου 27Α, Μοναστηράκι, 210 3252335 & 6987 454777, Δευτ.-Κυρ. 9:00 μέχρι αργά, FΒ & Instagram: gypsyjungleathens

Mask bar-restaurant, Kαλαμιώτου 16-18, πλ. Αγίας Ειρήνης, Σύνταγμα, 210 3314676, 6987 454777 12.12.19 – lifo

121

Chomolungma

Γευστικό ταξίδι στο Θιβέτ.

Chomolungma, όπως λέμε «κορυφή των Ιμαλαΐων». Βέβαια, για τους σοφούς Θιβετιανούς που έχουν μια καρμική σχέση με το βουνό τους αυτό σηματοδοτεί και την αρχή του σύμπαντος. Για όλους εμάς, πάλι, που δεν είναι εύκολο να ταξιδέψουμε μέχρι τη «στέγη του κόσμου», φρόντισε ο σεφ Γιάννης Δημητρίου και μας πάει μέχρι εκεί νοητά, μέσω των γευστικών του προτάσεων, που είναι όλες εμπνευσμένες από τα δικά του ταξίδια στο Θιβέτ. Η χαρά, δε, όλων μας, Αθηναίων και εν γένει των εραστών της πόλης, που μπορούμε να γευτούμε εν είδει street food κουζίνες απ' όλα τα μήκη και πλάτη της γης γίνεται πραγματικότητα από ανθρώπους που τολμούν να διαφοροποιηθούν. Γι’ αυτό, αν σας αρέσει να δοκιμάζετε νέες κουζίνες, αν έχετε αγαπήσει τις ασιατικές γεύσεις που φιλοξενούνται στην ευρύτερη περιοχή του

Συντάγματος, τότε αυτή είναι μια ακόμα στάση που πρέπει να κάνετε σίγουρα. Μιλάμε για το πρώτο θιβετιανό street food της Αθήνας, με υλικά που μαρτυρούν τις επιρροές από Κίνα, Ινδία και Νεπάλ, δημιουργώντας συνταγές ξεχωριστού χαρακτήρα. Σε αυτό το πολύχρωμο και ζεστό στέκι δοκιμάστε ζυμαρένια momos, δηλαδή μπουκίτσες με γέμιση από ψιλοκομμένα λαχανικά, αν είστε vegetarian, διαφορετικά με κότοπουλο curry, ή χοιρινό με chutney mango, ή μοσχάρι με sweet chilli, και όλα αυτά μαγειρεμένα στον ατμό, σοτέ ή τηγανητά – η γεύση τους δεν υπάρχει. Επίσης, μη φύγετε αν δεν παραγγείλετε την πίτα των μοναχών. Όταν τη φάτε, θα καταλάβετε τι εννοούμε. Δοκιμάστε σίγουρα τις ιδιαίτερες σαλάτες Tangtse και Tibetan, συνοδεία τσαγιού Ιμαλαΐων, για να ζήσετε όλη την εμπειρία.

choice

Πέρα

πολίτικη κουζίνα

Καρύτση 10, 216 8006539 FB: Chomolungmagr, Instagram: @Chomolungmagr

Εδώ θα γευτείς το αυθεντικό κιουνεφέ αλλά και μια σειρά από παραδοσιακά πιάτα της Ανατολής. Και μόνο στη σκέψη της Κωνσταντινούπολης ένας κόμπος ανεβαίνει στον λαιμό σου για τον πληθωρικό πολιτισμό που άφησε το στίγμα του στην Iστορία. Αυτός ο κόμπος λύνεται μόλις δοκιμάσεις τις γεύσεις της πολίτικης κουζίνας. Γεύσεις που δεν συγκρίνονται, δεν αντιγράφονται και παραμένουν αυθεντικές, παίρνοντας τον ρόλο του οδηγού στην παγκόσμια γαστρονομία. Στο Πέρα του Γιώργου και της Μαίρης, ανάμεσα σε αυτές τις γεύσεις, θα βρεις το αυθεντικό κιουνεφέ. Αυτό το ιδιαίτερο γλυκό με τη μακρά ιστορία, η οποία, έχοντας ως βάση το φύλλο, ξεκίνησε από τους Άραβες στη Συρία, στον Λίβανο και στην Παλαιστίνη, και πέρασε στους Τούρκους, οι οποίοι εφηύραν το κανταΐφι. Από τον 18ο αιώνα μέχρι σήμερα, το κιουνεφέ ακολούθησε μια πορεία στα βάθη της Ανατολής για να καταλήξει στη σημερινή του μορφή, όπου κανταΐφι, σιρόπι και τυρί συνδυάζονται αρμονικά. Στο Πέρα θα γευτείς την πιο ντελικά-

Αιόλου 57, Αθήνα, 210 323 2368 FΒ: Pera

122 lifo – 12.12.19

τη συνταγή που θα σε ταξιδέψει στην ιστορία του, αναδεικνύοντας όλη τη μαεστρία και τη γνώση που χρειάζονται γι’ αυτό το σιροπιαστό γλυκό που δεν μοιάζει με τίποτε απ’ όσα έχεις δοκιμάσει μέχρι σήμερα. Στον κατάλογο φιγουράρουν κι άλλες εξαιρετικές γεύσεις, όπως το πολίτικο προφιτερόλ, ενώ, πριν από τα γλυκά, θα δοκιμάσεις συνταγές που έρχονται από διάφορα σημεία της Ανατολής και αντιπροσωπεύουν την πολίτικη κουζίνα στην πιο νόστιμη αλλά και ελαφριά εκδοχή της. Το λαχματζούν και το κεμπάπ είναι από τις επιλογές που πρέπει να γευτείς, ενώ τα μπουρεκάκια και το πεϊνιρλί προσφέρονται σε διαφορετικές προτάσεις, με must-try την περίφημη εκδοχή με τα ανατολίτικα σουτζούκ και παστουρμά. Ό,τι κι αν επιλέξεις, το Πέρα θα σου προσφέρει μια γευστική εμπειρία που έρχεται από το παρελθόν και γίνεται σήμα κατατεθέν ενός μοναδικού πολιτισμού.

Πέμπτης στους Διδύμους πραγματοποιείται στον άξονα σχέσεις-προσωπικότητα και θα επηρεάσει κυρίως τους γεννημένους το 2ο και 3ο δεκαήμερο. Είναι η τελευταία Πανσέληνος της χρονιάς και ουσιαστικά κλείνει ένας κύκλος σχέσεων και συνεργασιών που άλλους σάς ικανοποίησαν και σε κάποιους άλλους άφησαν πικρή γεύση. Παρ’ όλα αυτά, πρέπει να οραματιστείτε θετικά το μέλλον, καθώς έρχονται νέα γεγονότα στη ζωή σας και θα μπορέσετε να βρείτε τον δρόμο σας σε επαγγελματικό και προσωπικό επίπεδο. Την Πέμπτη πραγματοποιείται και η σύνοδος Αφροδίτης, Κρόνου και Πλούτωνα, η οποία μπορεί να βγάλει στην επιφάνεια τις ελλείψεις σας, ωστόσο δεν θα πρέπει να πάρετε ρίσκα που θα σας φέρουν αντιμέτωπους με τον νόμο. Αποφύγετε τις επενδύσεις και τις ακριβές αγορές. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο έχετε την τύχη με το μέρος σας όσον αφορά τα οικονομικά με το τρίγωνο Δία-Ουρανού.

ΚΡΙΟΣ [21.3/20.4] Η Πανσέληνος της Πέμπτης στους Διδύμους πραγματοποιείται στον άξονα επικοινωνία-ταξίδια και θα επηρεάσει κυρίως τους γεννημένους το 2ο και 3ο δεκαήμερο. Ιδιαίτερη προσοχή στις μετακινήσεις σας, σε εμπορικές συμφωνίες και νομικά θέματα. Αρκετοί από εσάς μπορεί να ολοκληρώσετε έναν κύκλο σπουδών ή να τελεσφορήσει μια νομική σας υπόθεση, έτσι θα χαλαρώσετε λίγο. Όσον αφορά το αισθηματικό κομμάτι, η Αφροδίτη σε σύνοδο με τον Κρόνο και τον Πλούτωνα μπορεί να δημιουργήσει χαμηλή αυτοεκτίμηση και να οδηγηθείτε σε καταστροφικές σχέσεις. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο, με το τρίγωνο Δία-Ουρανού, που επηρεάζει θετικά τα οικονομικά σας, θα έχετε αναπάντεχα κέρδη και θα βάλετε σε εφαρμογή ένα νέο εγχείρημα με επιτυχία. Και οι γεννημένοι το 2ο δεκαήμερο θα έχετε θετικές εξελίξεις που θα αφορούν κοινούς πόρους, ενώ θα ευνοηθεί και η ερωτική σας ζωή.

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ [22.12/19.1] Η Πανσέληνος της

ΤΑΥΡΟΣ [21.4/20.5] Η τελευταία Πανσέ-

Πέμπτης στους Διδύμους πραγματοποιείται στον τομέα της εργασίας και της υγείας και βγάζει στην επιφάνεια τις ανησυχίες ή τις αμφιβολίες που μπορεί να έχετε όσον αφορά τα επαγγελματικά σας οι γεννημένοι το 2ο και 3ο δεκαήμερο. Ενδεχομένως να αναθεωρήσετε τις συνθήκες εργασίας και αν είναι στρεσογόνες, θα αναζητήσετε μια νέα κατεύθυνση. Αποφύγετε τη λήψη αποφάσεων και μην κάνετε κάτι που θα μετανιώσετε αργότερα. Την Πέμπτη, επίσης, η σύνοδος της Αφροδίτης με τον Κρόνο και τον Πλούτωνα στο ζώδιό σας θα εντείνει την ανάγκη σας να αλλάξετε τη ζωή σας και δεν αποκλείεται να απογοητευτείτε αν δεν έχετε τη δυνατότητα για άμεσες αλλαγές. Απολαύσεις, δημιουργικότητα και ένας νέος έρωτας πληρούν τις ανάγκες και τις επιθυμίες σας και, καθώς έχετε τον Δία στο ζώδιό σας, η τύχη είναι με το μέρος σας. Αγοράστε ένα λαχείο.

ληνος της χρονιάς στους Διδύμους την Πέμπτη πραγματοποιείται στον άξονα οικονομικά-κοινοί πόροι και οι γεννημένοι το 2ο και 3ο δεκαήμερο πρέπει να προσέξετε τα οικονομικά σας και θέματα Δημοσίου. Αποφύγετε ριψοκίνδυνες ενέργειες και κλείστε εκκρεμότητες που μπορούν να φρενάρουν μελλοντικές σας ενέργειες. Επίσης, μη βιαστείτε να δεσμευτείτε με καινούργιες συνεργασίες ή ερωτικές σχέσεις. Η Αφροδίτη, σε σύνοδο με τον Κρόνο και τον Πλούτωνα, προκαλεί εμπόδια, ενώ αυξάνει την ανάγκη σας για συντροφικότητα και μπορεί να επιλέξετε λάθος πρόσωπο. Για τους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο είναι ένα διάστημα κατά το οποίο μπορείτε να πετύχετε σε θέματα σπουδών και νομικές υποθέσεις, καθώς σας επηρεάζει το τρίγωνο Δία-Ουρανού. Προωθήστε τις ιδέες σας και διευρύνετε το δίκτυο των συνεργατών σας. Μέσω κοινωνικών επαφών θα κάνετε μια ενδιαφέρουσα γνωριμία.

ΥΔΡΟΧΟΟΣ [20.1/19.2] Η τελευταία Παν-

ΔΙΔΥΜΟΣ [21.5/21.6] Η Πανσέληνος της Πέ-

σέληνος της χρονιάς την Πέμπτη πραγματοποιείται στους Διδύμους, ενεργοποιεί τον άξονα έρωτας-μελλοντικοί στόχοι και θα επηρεάσει κυρίως τους γεννημένους το 2ο και 3ο δεκαήμερο. Αν έχετε ολοκληρώσει ένα εγχείρημα, θα δώσετε έμφαση στην προσωπική σας ζωή και στις σχέσεις με τα παιδιά ή και το αντίστροφο. Μπορεί δηλαδή να βάλετε ως προτεραιότητα τους στόχους σας, εφόσον τα παιδιά έχουν φτάσει σε ηλικία που μπορούν να λειτουργήσουν αυτόνομα. Μη βιάζεστε να βάλετε σε εφαρμογή τα όποια σχέδιά σας. Η σύνοδος Αφροδίτης, Κρόνου και Πλούτωνα στον Αιγόκερω δημιουργεί εμπόδια και απογοητεύσεις, συνεπώς δεν είναι κατάλληλη στιγμή για νέα ξεκινήματα. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο, που ευνοείστε με το τρίγωνο Δία-Ουρανού, να αναμένετε κάποια καλά νέα που θα αφορούν την ακίνητη περιουσία σας και την οικογένεια. Αρπάξτε ευκαιρίες, αν ασχολείστε με αγοραπωλησίες ακινήτων.

μπτης στο ζώδιό σας πραγματοποιείται στον άξονα ατομικότητα-συλλογικότητα, κάτι που μπορεί να προκαλέσει εσωτερικές συγκρούσεις στους γεννημένους το 2ο και 3ο δεκαήμερο. Προσέξτε πώς θα διαχειριστείτε την ανάγκη σας για ικανοποίηση προσωπικών επιθυμιών και τις σχέσεις με άτομα του αντίθετου φύλου. Ενδεχομένως μια συνεργασία ή ακόμη και ο γάμος σας να σας προκαλέσουν ασφυξία, ωστόσο δεν είναι κατάλληλη στιγμή για λήψη αποφάσεων. Την ίδια μέρα πραγματοποιείται η σύνοδος της Αφροδίτης με τον Κρόνο και τον Πλούτωνα που βγάζει στην επιφάνεια απωθημένα, οπότε θα πρέπει να αποφύγετε τις σκηνές ζηλοτυπίας, που θα είναι αποτέλεσμα της κτητικής σας διάθεσης, και το ρίσκο με τους πόρους σας. Το τρίγωνο Δία-Ουρανού θα επηρεάσει τους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο και θα έχετε κάποια ευχάριστα νέα που θα αφορούν το εισόδημά σας. Ενδεχομένως να κερδίσετε χρήματα.

ΙΧΘΥΣ [20.2/20.3] Οικογένεια και καριέρα θα σας απασχολήσουν με την Πανσέληνο της Πέμπτης στους Διδύμους, που σηματοδοτεί την ολοκλήρωση ενός σχεδίου σε επαγγελματικό ή προσωπικό επίπεδο και επηρεάζει τους γεννημένους το 2ο και 3ο δεκαήμερο. Επειδή την ίδια μέρα είναι και η σύνοδος της Αφροδίτης με τον Κρόνο και τον Πλούτωνα, μπορεί να σας πιάσει απογοήτευση αν νιώσετε πως ένας τομέας υστερεί εξαιτίας του άλλου και θα νομίζετε πως δεν θα καταφέρετε να αντεπεξέλθετε επάξια στις ευθύνες σας. Αν και θα είναι παροδική η φάση, προτιμήστε εκείνες τις μέρες να μη σκέφτεστε πόσα θα μπορούσατε να είχατε πετύχει αν δεν κάνατε το τάδε ή το δείνα πράγμα. Για τους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο είναι μια εποχή έντονης κοινωνικής ζωής και από την ερχόμενη Δευτέρα μπορεί να έχετε κάποιες θετικές εξελίξεις που θα αφορούν την υλοποίηση μιας ιδέας. Το τρίγωνο Δία-Ουρανού υπόσχεται ευχάριστες αλλαγές.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ [22.6/22.7] Η Πανσέληνος

Sudoku No 616 7

4

8 9 4

2 1

4 3 8 9

5 2

1 4

7

6

3 6

7 6 1 3

3 8

5

Η λύση του προηγούμενου 6 1 9 5 8 4

4 3 8 7 9 2

5 2 7 1 6 3

2 7 3 4 5 1

8 4 5 9 3 6

9 6 1 2 7 8

3 9 4 8 2 7

7 5 6 3 1 9

1 8 2 6 4 5

7 1 4 9 2 5 6 8 3 3 6 9 8 1 4 5 2 7 2 5 8 6 7 3 1 4 9

πραγματοποιείται στον άξονα ψυχισμός-υγεία, συνεπώς θα πρέπει να προσέξετε ώστε να μην το παρακάνετε με τα επαγγελματικά σας οι γεννημένοι το 2ο και 3ο δεκαήμερο. Στην προσπάθεια να απαλλαγείτε από αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα θα δώσετε έμφαση στην εργασία με κίνδυνο να καταπονήσετε τον οργανισμό σας. Την ίδια μέρα η Αφροδίτη, σε σύνοδο με τον Κρόνο και τον Πλούτωνα, μπορεί να προκαλέσει απογοήτευση και εμπόδια σε σχέσεις και συνεργασίες και θα πρέπει να προσέξετε πώς θα διαχειριστείτε τα συναισθήματά σας. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο, υπό τη θετική επιρροή του τριγώνου Δία-Ουρανού, μπορείτε να βρείτε ικανοποίηση μέσω της συλλογικής δράσης, ενώ δεν αποκλείεται να κλείσετε μια πολλά υποσχόμενη συνεργασία. Η κοινωνική σας ζωή είναι καλή και οι φίλοι σάς βοηθούν να ξεπεράσετε έναν πρόσφατο χωρισμό. Μέσω του φλερτ θα αναπτερωθεί το ηθικό σας.

ΛΕΩΝ [23.7/23.8] Ένας κύκλος γεγονότων που αφορούν τη δημιουργία και τους στόχους σας κλείνει με την τελευταία Πανσέληνο της χρονιάς στους Διδύμους και αφήνει χώρο για να έρθουν νέες ευκαιρίες. Οι γεννημένοι το 2ο και 3ο δεκαήμερο πρέπει να προσέξετε το ρίσκο και τις σχέσεις με τα παιδιά ή τον σύντροφό σας. Η ανάγκη σας για κοινωνική ζωή είναι έντονη και μπορεί να νιώσετε καταπίεση αν αποτελέσει εμπόδιο η φροντίδα των παιδιών ή το ταίρι σας. Την Πέμπτη η σύνοδος Αφροδίτης, Κρόνου και Πλούτωνα μπορεί να προκαλέσει αύξηση ευθυνών στη δουλειά και το άγχος θα έχει αντίκτυπο στην υγεία σας. Διαχειριστείτε τον χρόνο σας έτσι ώστε να εξοικονομήσετε στιγμές για τον εαυτό σας. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο θα έχετε ευχάριστες ανατροπές στα επαγγελματικά σας και θα αυξήσετε τη δημοτικότητά σας. Το τρίγωνο του Δία με τον Ουρανό φέρνει τύχη και επιτυχίες.

starfax

ΤΟΞΟΤΗΣ [23.11/21.12] Η Πανσέληνος της

ΠΑΡΘΕΝΟΣ [24.8/22.9] Η Πανσέληνος της Πέμπτης στους Διδύμους πραγματοποιείται στον άξονα καριέρα-οικογένεια και φέρνει τις φιλοδοξίες σας σε κόντρα με τις ανάγκες του σπιτιού. Ενδεχομένως η φροντίδα ηλικιωμένων μελών να καθιστά δύσκολη την υλοποίηση ενός έργου ή ακόμα και την ικανοποίηση των επιθυμιών σας. Οι γεννημένοι το 2ο και 3ο δεκαήμερο πρέπει να προσέξετε πώς θα διαχειριστείτε την ένταση. Αν πρόκειται να αγοράσετε ένα ακίνητο, καλό θα είναι να αποφύγετε τη λήψη αποφάσεων. Την ίδια μέρα η σύνοδος Αφροδίτης, Κρόνου και Πλούτωνα μπορεί να σας προκαλέσει αίσθημα κατωτερότητας και η σύναψη μιας ερωτικής σχέσης δεν θα ικανοποιήσει τις προσδοκίες σας. Αποφύγετε το ρίσκο σε προσωπικό και οικονομικό επίπεδο. Για τους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο είναι πολύ καλή εποχή για τα ερωτικά και για θέματα παιδιών. Το τρίγωνο Δία-Ουρανού φέρνει θετικές αλλαγές στη ζωή σας.

week

ΖΥΓΟΣ [23.9/22.10] Η Πανσέληνος την Πέμπτη στους Διδύμους ενεργοποιεί τον άξονα ταξίδια-επικοινωνία και σηματοδοτεί την ολοκλήρωση ενός κύκλου που μπορεί να αφορά τις σπουδές σας στο εξωτερικό. Προσέξτε οι γεννημένοι το 2ο και 3ο δεκαήμερο για πιθανή ένταση με οικείους και τις μετακινήσεις σας. Την ίδια μέρα η σύνοδος Αφροδίτης, Κρόνου και Πλούτωνα μπορεί να προκαλέσει πιέσεις σχετικά με θέματα ακίνητης περιουσίας ή την οικογένεια. Αποφύγετε τις αγοραπωλησίες ακινήτων και τις υπογραφές συμβολαίων, καθώς είναι ακατάλληλη στιγμή για ρίσκο. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο θα ευνοηθείτε με το τρίγωνο Δία-Ουρανού και μπορεί να έχετε ευχάριστα νέα που θα αφορούν κοινούς πόρους ή την ακίνητη περιουσία σας. Τα οικονομικά σας θα βελτιωθούν και θα καλύψετε ανάγκες και επιθυμίες. Στον ερωτικό τομέα υπάρχει στασιμότητα, επειδή δυσκολεύεστε να εκφράσετε τα συναισθήματά σας.

ΣΚΟΡΠΙΟΣ [23.10/22.11] Φόροι, κοινόχρηστοι πόροι και θέματα Δημοσίου ενεργοποιούνται με την Πανσέληνο της Πέμπτης στους Διδύμους, ενώ μπορεί να δοκιμαστεί η σχέση σας για οικονομικούς λόγους. Προσέξτε τις σπατάλες οι γεννημένοι το 2ο και 3ο δεκαήμερο και μην αφήνετε οφειλές να συσσωρεύονται. Με τη σύνοδο Αφροδίτης, Κρόνου και Πλούτωνα που πραγματοποιείται επίσης την Πέμπτη μπορεί να σας πιάσουν αμφιβολίες ή απογοήτευση σχετικά με εμπορικές υποθέσεις και θα θέλετε να πειραματιστείτε. Ωστόσο δεν ενδείκνυται η εποχή για κλείσιμο νέων συμφωνιών. Προσέξτε τις μετακινήσεις σας και σχέσεις με οικείους που μπορεί να σας απογοητεύσουν. Επίσης, προσπαθήστε να αποβάλετε το άγχος σχετικά με δώρα και αγορές για αγαπημένα πρόσωπα. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο ευνοείστε με το τρίγωνο Δία-Ουρανού και οι εξελίξεις στα επαγγελματικά σας θα είναι πέραν των προσδοκιών σας. Ο Δίας φέρνει τύχη και ο Ουρανός δίνει ευκαιρίες για σημαντικές αλλαγές σε επαγγελματικό και προσωπικό επίπεδο.

α πό τη μα ριβίκυ κα λλέργ η (sta rfa x@ lifo .gr)

12.12.19 – lifo

123

α΄ πρόσωπο week

Θοδωρής Αντωνόπουλος Ούτε ακριβώς εμπνευσμένο και πετυχημένο βρίσκω τον χριστουγεννιάτικο στολισμό της πόλης, ούτε όμως και του πεταματού. Έχει, αν μη τι άλλο, μια psy εσάνς και θυμίζει κάτι και από την ταινία επιστημονικής φαντασίας Η αυτοκρατορία αντεπιτίθεται. Το τελευταίο, μάλιστα, είναι to the point και καθόλου προϊόν φαντασίας, καθώς το ζούμε καθημερινά εδώ και λίγο καιρό σε διάφορα μέτωπα, θα σχολίαζε κάποιος κακεντρεχής. Το γεγονός, όμως, ότι ο δήμος Αθηναίων έκανε τόσο ντόρο και οργάνωσε ολόκληρη θεματική συνέντευξη Τύπου για να διαφημίσει αυτό το πράγμα (ή μάλλον τους ιδιώτες χορηγούς), όπως και να το κάνεις, είναι κάπως.

Γεωργία Παπαστάμου Τρεις μέρες μετά, ακόμα σκέφτομαι το καραόκε του Άνταμ Ντράιβερ στην Ιστορία Γάμου. Καταπληκτική η ταινία, δεν λέω, αλλά μετά χρειάστηκε να βάλω το «Deep Impact» για να ισιώσω.

Χρήστος Παρίδης Πριν από έναν χρόνο ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης μου έλεγε ότι προσέγγιζε τους ήρωες του Βυσσινόκηπου του Τσέχοφ ως πεθαμένους. Ως μια παλιά φθαρμένη φωτογραφία, μακρινή αναπόληση του παρελθόντος, λίγο πριν τα γεγονότα αλλάξουν συθέμελα τον αιώνα. Το ίδιο πιστεύει και ο Γιάννης Σκουρλέτης για το Καινούριο Σπίτι του Γκολντόνι. Αντιμετωπίζει τους ενοίκους του αλλά και μια ολόκληρη κοινωνία ως πεθαμένους μέσα σε ένα μαυσωλείο. Και οι δύο σκηνοθέτες αποπειρώνται να ερμηνεύσουν θεατρικά την εποχή μας, τις απελπιστικά τελματωμένες συνθήκες. Αντανάκλαση μιας εποχής με μεγάλα αδιέξοδα και ανησυχητικές προοπτικές. Μοιάζει σαν ο 21ος αιώνας να είναι ένας δύσκολος τοκετός, μια γέννα που δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί, σαν να μην έχουμε ακούσει ακόμα το (σπαρακτικό;) κλάμα του μωρού.

Άρης Δημοκίδης Πράγματα που μου αρέσουν τώρα: Βγήκε ξανά το (εξαντλημένο εδώ και χρόνια) βιβλίο με τα κείμενα της Μαλβίνας Κάραλη Σαββατογεννημένη (εκδόσεις LiFO Βιβλία). Και μάλιστα είναι εμπλουτισμένο με έξτρα, ανέκδοτα κείμενά της./ Η σειρά «Politician» του Ryan Murphy, που όσο μ’ αρέσει τόσο με μπερδεύει./ O καινούργιος, χριστουγεννιάτικος δίσκος της Enya, «Christmas Secrets», με ονειρικές μελωδίες της εποχής./ Η νέα σεζόν του ισλανδικού νουάρ «Trapped»./ H ανασκόπηση της χρονιάς που κάνουμε στο σάιτ Μικροπράγματα.

Γιάννης Κωνσταντινίδης Μια καινούργια εφηβική μόδα είναι να περπατάς στον δρόμο με ηχείο κρυμμένο στη σχολική τσάντα πλάτης, που παίζει κατά προτίμηση ραπ στη διαπασών. Σε κάθε ενήλικη γκριμάτσα για το καταχρηστικά ηχορρυπαντικό κάτι που πλανάται στον αέρα τα παιδιά απαντούν με βλέμμα υπεροχής που σφάζει: «Σίγουρα θα αναρωτιέσαι από πού έρχεται όλη αυτή η μουσική, έτσι δεν είναι;». Και τότε, αυτή η τόσο Α’ Δημοτικού έξαψη στα μάτια τελειόφοιτου γυμνασίου αρχίζει να δείχνει βλαμμένη. Αλλά και φανερώνει ότι το παιδί ούτε καν υποψιάζεται πώς δείχνει. Οπότε το ερώτημα είναι μήπως η τάση με τα κρυμμένα ηχεία δεν είναι παρά ένδειξη αθωότητας και αγαθοσύνης και ως εκ τούτου είναι άδικοι όσοι θέλουν να στραγγαλίσουν αυτά τα καγκουράκια ή να τα φάνε στον φούρνο με πατάτες.

μικρές εξομολογήσεισ από τους συντάκτες της lifo

124 lifo – 12.12.19

M.Hulot Κρυφός, ακριβοθώρητος, ένας καλλιτέχνης που παραμένει μυστήριο παρόλο που αποκάλυψε εδώ και χρόνια το πρόσωπο και το όνομά του, ο Burial κλείνει τη δεκαετία με έναν δίσκο που δεν έχει ούτε ένα νέο κομμάτι, αλλά σε αναγκάζει να τα ανακαλύψεις από την αρχή και να προσέξεις εκ νέου πόσο σημαντικός καλλιτέχνης είναι, πόσο μοναδικός και πόσα μπορεί να πει με ελάχιστες λέξεις και ήχους που ανατρέχουν σε όλη την ιστορία της χορευτικής μουσικής της τελευταίας εικοσαετίας. Το «Tunes 2011 to 2019» είναι 145 λεπτά ανασκόπησης μιας δεκαετίας που πολλοί θα ήθελαν να μην είχε υπάρξει.

ρώτα την απο τη λενα φουτσιτζη

Αγαπητή «Α,μπα»: Είναι 34 και εγώ 21. Είναι πολύ ώριμος και αυτό είναι που με ελκύει πιο πολύ. Δεκατρία χρόνια θεωρούνται διαφορά ηλικίας σε μια σχέση; Εγώ είμαι 21 αυτός 34. Είναι πολύ ώριμος ίσως κι αυτό να με ελκύει πιο πολύ, λόγω του ότι τα παιδιά της ηλικίας μου δεν ξέρουν τι θέλουν. Αυτός είναι χωρισμένος κι έχει μια κόρη. Με την πρώην σύζυγό του έχουν αρκετά καλές σχέσεις χάρη στη μικρή. Δεν έχω κάνει ποτέ κάτι μαζί του, αλλά μιλάμε συνέχεια με μηνύματα, μου αρέσει πολύ. Θέλω κάποιες συμβουλές από τα κορίτσια και τις γυναίκες της παρέας: να δώσω μια ευκαιρία σε όλο αυτό ή να μην μπω καν στη διαδικασία; -Μαρία απαντηση α,μπα

Έχεις μπει ήδη στη διαδικασία. Τα δεκατρία χρόνια θεωρούνται διαφορά ηλικίας; Τι θα πει «θεωρούνται»; Από το παγκόσμιο δικαστήριο της διαφοράς ηλικίας; Τα δεκατρία χρόνια διαφορά είναι δεκατρία χρόνια διαφορά. Μπορεί να σημαίνουν οτιδήποτε. Γι’ αυτόν σημαίνει ένα διαζύγιο και ένα παιδί. Τα δεκατρία χρόνια, όμως, δεν σημαίνουν απαραίτητα ωριμότητα. Όταν λες ότι τα παιδιά στην ηλικία σου δεν ξέρουν τι θέλουν, θα ήθελα πολύ να μάθω τι είναι αυτό που ξέρει αυτός ότι θέλει ή τι νομίζεις ότι είναι, εφόσον μιλάτε με μηνύματα και ουσιαστικά δεν ξέρεις τίποτα γι’ αυτόν. Η δική μου συμβουλή είναι να καταφέρεις κάποτε να αποδομήσεις την ιδέα «μεγάλος άντρας = ώριμος άντρας = ο άντρας που θα με σώσει». Δεν υπάρχει άντρας, γυναίκα ή παιδί που θα σε σώσει. Αν νιώθεις ότι χρειάζεσαι σώσιμο, πρέπει να δουλέψεις πολύ με τον εαυτό σου και η διαδικασία θα είναι μεγάλη και δύσκολη.

Αγαπητή «Α,μπα»: Όλοι μού λένε να απολαύσω την εγκυμοσύνη μου. Η εγκυμοσύνη μού φαίνεται ανυπόφορη, τι εννοούν; Πρώτη μου φορά έγκυος. Ήταν επιλογή μου, μαζί με τον σύζυγό μου, να προσπαθήσουμε να κάνουμε ένα παιδί. Η εγκυμοσύνη μού φαίνεται ατελείωτη, ανυπόφορη (μέχρι στιγμής είχα πολλά προβλήματα), έμεινα πολύ πίσω στη δουλειά μου και, αν όλα πάνε καλά και γεννήσω ένα υγιές μωρό (δεν ξέρω κι εγώ πώς θα τα καταφέρουμε οικονομικά αν δεν είναι υγιές και δεν μπορώ να εργαστώ, αν χρειαστούν γιατροί και φάρμακα και ένας από τους δυο μας πρέπει να είναι μόνιμος φροντιστής, αν χρειαστεί μακροχρόνια νοσηλεία κ.λπ.), σίγουρα θα χρειαστεί να μείνω κι άλλο πίσω στη δουλειά μου για λίγους μήνες (και δεν έχουμε την πολυτέλεια να μας βοηθήσει κάποιος συγγενής, νταντάδες κ.λπ.). Κι όμως, όλος ο κόσμος μού λέει συνέχεια να απολαύσω την εγκυμοσύνη μου. Το ακούω ακόμα και από γυναίκες που, αφού τους ρωτήσω για τις δικές τους εγκυμοσύνες, έχουν παραδεχτεί ότι επίσης πέρασαν χάλια για 9 μήνες, συν τους πρώτους δύσκολους μήνες που ακολουθούν τη γέννα. Τι ακριβώς εννοούν, λοιπόν, όταν μου λένε να «απολαύσω» την εγκυμοσύνη; Τι να απολαύσω; Τους πόνους, το άγχος των χρημάτων, επειδή δεν δουλεύω αυτόν τον καιρό εξαιτίας της δύσκολης εγκυμοσύνης, τις απότομες αλλαγές στο σώμα μου, ότι αναγκαστικά σταμάτησα τη γυμναστική και αισθάνομαι συνέχεια άρρωστη; Ειλικρινά, αν ήμουν πλούσια, θα υιοθετούσα (δυστυχώς, δεν έχω νομικά τη δυνατότητα) ή θα πλήρωνα παρένθετη μητέρα. Μήπως είναι κάποια στάνταρ έκφραση χωρίς νόημα; Μήπως είναι μισογυνισμός; Μου τη δίνει να την ακούω από τόσο κόσμο − μέχρι και από μια μαία που με είδε να σφαδάζω από πόνους την άκουσα. Προσωπικά, δεν την έχω πει ποτέ σε καμία έγκυο, μου φαίνεται πατρονάρισμα, το μόνο που λέω πάντα είναι «ελπίζω να πάνε όλα καλά». απαντηση α,μπα

Ακόμα και οι εύκολες εγκυμοσύνες δύσκολες είναι. Σωματικά, δηλαδή, είναι πάντα μεγάλη υπόθεση, ακόμα και όταν όλα πάνε καλά. Το πρήξιμο, οι καούρες, το βάρος, το λαχάνιασμα, η συχνοουρία, οι αϋπνίες, αυτά είναι θέματα που δεν συζητιούνται καν – αυτές είναι οι καλές περιπτώσεις. Και τώρα, μόνο την επιφάνεια έξυσα. Υπάρχουν ένα σωρό άλλα (ακμή, ραγάδες, ξηρότητα δέρματος, μόνιμη ρινίτιδα, τελειωμό δεν έχουν τα συμπτώματα). Και πάντα καμιά δεκαριά ταυτόχρονα, όχι ένα και δύο. Όμως, υπάρχουν γυναίκες που απολαμβάνουν αυτή την περίοδο. Οι περισσότερες θα έλεγα πως «όχι», χωρίς να έχω κάνει καμιά φοβερή στατιστική, το λέω επειδή νομίζω ότι μπορώ να υποθέσω ποιες το βιώνουν έτσι, και δεν είναι λογικό να είναι οι περισσότερες: αυτές που έχουν την τύχη να μη συναντήσουν ούτε ένα μέτριο ή κακό αποτέλεσμα στις άπειρες ιατρικές εξετάσεις που κάνουν και ταυτόχρονα έχουν τέτοια ιδιοσυγκρασία, που δεν βάζουν αυτόματα το κακό στο μυαλό τους, δηλαδή είναι φύσει αισιόδοξες. Αν το ένα συμπέσει με το άλλο, ίσως τα ευχάριστα συναισθήματα της αναμονής να είναι τόσα, που να μπορούμε να μιλάμε για «απόλαυση». Δεν μπορούμε να το αποκλείσουμε, σίγουρα υπάρχουν γυναίκες που νιώθουν έτσι. Η μεγάλη μάχη εδώ και αλλού και κυρίως μέσα μας είναι ότι δεν θέλουμε να μας υποδείξουν πώς θα νιώσουμε. Για οτιδήποτε, ως γυναίκες, αλλά πολύ ειδικά για την περίοδο της εγκυμοσύνης και γενικώς για τη μητρότητα. Είσαι απόλυτα δικαιολογημένη να γίνεσαι έξαλλη όταν αυτό λέγεται όχι μόνο αυτονόητα αλλά και ως επιταγή: αν δεν το «απολαύσεις», λες και είναι μασάζ, κάτι κάνεις λάθος: να οι τύψεις της μητρότητας, πριν ακόμα γίνεις μάνα. Αυτό, ναι, είναι η πατριαρχία. Ο προορισμός της γυναίκας είναι να γίνει μάνα, άρα ό,τι έχει σχέση με αυτό είναι μαγικό και υπέροχο και οι κακουχίες είναι ευλογία. Εκεί θα φανεί πόσο «άξια» είσαι. Άξια. Τι αξιοθρήνητη λέξη. Ελπίζω να πάνε όλα καλά και να είναι η γέννα όσο πιο εύκολη γίνεται. Ελπίζω να έχεις ένα εύκολο μωρό. Όπως λες κι εσύ, σου εύχομαι να πάνε όλα καλά. στειλτε τισ δικεσ σας ερωτησεις και διαβαστε περισσοτερεσ απαντησεισ στο ampa.lifo.gr

Henri Matisse. Σύνθεση, 1936. Pochoir από πρωτότυπο κολλάζ. Musée Zervos, Vézelay, MZ 801. Matisse ©Les Héritiers Matisse/ ΟΣΔΕΕΤΕ 2019