Τεύχος 642

14.5.2020 free press

ολα για την αθηνα! δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ κυκλοφορει καθε πεμπτη

Ο ΠΟΛΥΣΥΖΗΤΗΜΕΝΟΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ ΑΚΤΙΒΙΣΤΗΣ AI WEIWEI ΜΙΛΑEI ΣΤΗ LIFO Η ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΠΟΙΗΤΡΙΑ ΜΑΡΙΑ ΛΑΪΝΑ ΜΑΣ ΛΕΕΙ «ΤΙ ΟΜΟΡΦΗ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΖΩΗ»

στην έντυπη έκδοση Bari Πηγή: Focus 2020

O ΗΘΟΠΟΙΟΣ ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΤΣΟΛΕΛΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Αυτή την άνοιξη είδαμε την Πόσο προετοιμασμένοι ήταν και πώς ανταποκρίθηκαν οι πολιτιστικοί οργανισμοί της Ελλάδας στην ανάγκη για διάθεση ψηφιακού πολιτιστικού προϊόντος;

2 lifo – 14.5.20

7 ΣΤΗΛΕΣ Πόθεν έσχες: Διαφάνεια ή openwashing από τh βασιλικη σιουτη

Η ηγεμονία του πολιτικού κέντρου (που ήρθε την κατάλληλη στιγμή)

index

από τον δημήτρη π. σωτηρόπουλο

«Μια εικόνα ασάλευτου χειμώνα, μια εικόνα αναμονής» από τον δημήτρη πολιτάκη

www.lifo.gr ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

εκδοτης

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικός διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ commercial director Πηνελόπη Μουλά διευθυντής lifo.gr Θανάσης Χαραμής διευθυντής mikropragmata.lifo.gr Άρης Δημοκίδης διευθυντής εντυπης εκδοσης Τάσος Μπρεκουλάκης σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος

Ο ΚΑΛΛΙΤΈΧΝΗΣ ΑΙ WEI WEI

αrt director Χρήστος Τζοβάρας –––––– εμπορ ικ ο τμημα advertising director Γιώτα Αθανασοπούλου digital advertising director Ρένα Κροκίδα direct sales director Κώστας Μαντάς chief creative officer Λευτέρης Κεφαλάς direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Κωνσταντίνα Τριανταφύλλου

12 Η ΠΟΙΗΤΡΙΑ ΜΑΡΙΑ ΛΑΪΝΑ

14 ΘΕΜΑ

16

Digital culture

O ψηφιακός πολιτισμός στις οθόνες μας

senior digital campaign manager Ελένη Γκοβάτσου digital campaign manager Αγγελική Λάζου client service coordinator Ξένια Στασινοπούλου (xenia@lifo.gr) –––––– ψηφιακή ανάπτυξη/προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου, Σπύρος Γκατζούνας –––––– σ υνταξη αρχισυνταξία Αλέξανδρος Διακοσάββας συντακτικη ομαδα Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα (Θέατρο), Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος (Σινεμά), Τάσος Μελεμενίδης (Σινεμά), Γιάννης Κωνσταντινίδης (Εικαστικά), Τίνα Μανδηλαρά (Βιβλίο), Νίκη Μηταρέα (Γεύση), Μερόπη Κοκκίνη, Δημήτρης Κυριαζής, Γλυκερία Μπασδέκη, Γιάννης Πανταζόπουλος, Σταυρούλα Παπασπύρου, Γεωργία Παπαστάμου, Μαρία Παππά, Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Νικόλας Σεβαστάκης, Κορίνα Φαρμακόρη, Λένα Φουτσιτζή newsroom Πάνος Σάκκας (Αρχισυνταξία) Φιλιώ Ράγκου, Κατερίνα Αγριμανάκη, Ρούλα Βλασσοπούλου, Αναστασία Γαλάνη, Διονύσης Νοταράκης, Μαρία Νικολαΐδου, –––––– φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie f., Αναστασία Βουτυροπούλου, Γιώργος Αδάμος

eikονογραφηση εξωφύλλοy: Γιώργος Γούσης

ατελιέ αssistant art director Βανέσσα Φερλέ

24

27

διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Νινέττα Γιακιντζή, Μαρούσα Θωμά

Ο ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΤΣΟΛΕΛΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μπέτυ Σπανοπούλου –––––– λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Άλκηστις Γκούμα, Βασίλης Κοτρωνάκης διανομή Άκης Ιωάννου γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– κωδικος εντυπου 7639

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

παρακαλουμε

ανακυκλωστε 14.5.20 – lifo

3

Feedback

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΟΥ ΣΥΖΗΤΗΘΗΚΕ

ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΟΥΛΗΣ «Πήρα μέρος σε ένα λάθος»

Α ΠΟ Ψ ΕΙ Σ

Περί μάσκας και ζωής

Ο ηθοποιός που βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα για τη συμμετοχή του στο σποτ της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας απαντά στις κατηγορίες, εξηγεί αστοχίες και σχολιάζει το πολιτικό σκηνικό που διαμορφώνεται.

Ο Νικόλας Σεβαστάκης για τη χρήση της μάσκας στις μέρες μας.

Η Ζ Ω Η Σ Τ ΗΝ ΑΘ ΗΝ Α

Ο κύριος Μπάτμαν έχει τις κλειστές του

συνέντευξη στη ματούλα κουστένη

4 lifo – 14.5.20

ti δ ι α β α σ α με αυ τη την εβ δομ α δ α σ το

1

Η Πιπίνα του Δεσποτικού στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Πάρου

Κάποιοι, επίσης, σου χρεώνουν σιωπή στα προβλήματα που βασανίζουν τον καλλιτεχνικό κόσμο, αλλά προθυμία να συμπορευτείς με την κυβέρνηση. Καθόλου σιωπηλός δεν είμαι. Βγαίνω και μιλάω συνεχώς και συμμετέχω στα συνδικαλιστικά, παρότι δεν θεωρώ όλα τα αιτήματα δίκαια. Δεν είμαι μέλος του σωματείου, αλλά βρίσκομαι κάθε μέρα στα κανάλια. Δεν είμαι εξοικειωμένος με τις πορείες στο Σύνταγμα, ούτε θεωρώ σοβαρή αντίσταση το να ποστάρω παντού τη φωτογραφία μου, δηλώνοντας ότι στηρίζω τις τέχνες. Δεν έχω αποφύγει ποτέ καμία ερώτηση και ξέρω ότι για να απολαμβάνω την τέχνη μου, πρέπει ο χώρος να έχει υγεία. Τις εξαγγελίες του υπουργείου Πολιτισμού για τη στήριξη των καλλιτεχνών πώς τις είδες; Κολοβές. Είναι μέτρα που στηρίζουν το πολύ 80-100 ηθοποιούς που δουλεύουν σε κρατικές σκηνές, ενώ χιλιάδες ηθοποιοί, που είχαν συμφωνήσει με ιδιώτες παραγωγούς και προσβλέπουν στο ταμείο, μένουν στον αέρα. Όταν μια θεατρική παράσταση απαιτεί 70%-80% πληρότητα για να βγει κι εσύ ζητάς να έχει μόνο 40%, είναι σαν να τους λες ότι θα πρέπει να δουλέψουν όχι με 10 αλλά με 3-4 ηθοποιούς, πράγμα που σημαίνει τεράστια ανεργία για τους υπόλοιπους. Αυτό δεν λέγεται αυτορρύθμιση, λέγεται φτωχοποίηση. Κακά τα ψέματα, στον χώρο μας η κανονικότητα θα επανέλθει του χρόνου το καλοκαίρι, εφόσον έχει βρεθεί το εμβόλιο. Όλοι θα έχουμε ζημιά από την πανδημία. Το θέμα είναι να μη μείνουν άνθρωποι στον δρόμο.

Ο ιδιοκτήτης του θρυλικού αθηναϊκού μπαρ μίλησε στον M. Hulot για τα προβλήματα που έφερε ο κορωνοϊός και για την κρίση, που φαίνεται αναπόφευκτη. «Δεν ξέρω τι θα γίνουμε, τι θα γίνουν όλοι αυτοί οι συνάδελφοι που έχουν πληγεί ήδη και θα πληγούν περισσότερο το επόμενο διάστημα. Ο κλάδος μας, της εστίασης, δεν είναι οργανωμένος. Έγιναν κάποτε κάποιες κινήσεις, αλλά δεν προχώρησαν. Κοινή γαρ η τύχη και το μέλλον αόρατον, όπου όλοι κι εμείς, απλώς στον Μπάτμαν έχουμε ένα background, χάρη στο οποίο ίσως μπορέσαμε να αντέξουμε, λόγω ιστορίας, λόγω αγάπης που έχουμε μεταξύ μας όλοι όσοι δουλεύουμε σε αυτό το μαγαζί, συν τον κόσμο. Ο περιορισμός στον αριθμό των ατόμων, όταν μας επιτρέψουν να ανοίξουμε, θα είναι κάτι πάρα πολύ δύσκολο, γιατί δεν θα μπορείς να διώξεις κόσμο.

Η πολιτική ορθότητα θολώνει την κριτική μας ικανότητα; Η υπερευαισθησία μπορεί να μας θολώνει την εικόνα, αλλά πρέπει να υπάρχει. Οι θύελλες που ξεσπούν γύρω από ένα θέμα είναι πάντα χρήσιμες, ακόμα κι αν είναι μόλις πέντε αυτοί που θα ευεργετηθούν από τις πρώτες ψιχάλες. Άλλωστε, μέχρι να βρεις την ισορροπία σε ένα θέμα, είναι βέβαιο ότι η ζυγαριά θα πέφτει με φόρα μία στη μία πλευρά, μία στην άλλη. Επίσης, καταλαβαίνω ότι υπάρχει μια περιρρέουσα υστερία με την οποία μάλλον δεν έχω καλή σχέση. Επίτηδες έχω κρατηθεί μακριά, διότι, όπως φαίνεται, δεν πιάνω τον σφυγμό των ανθρώπων που προσβλήθηκαν. Τα νεύρα όλων είναι πειραγμένα. Έχουμε κάνει μια πολύ μεγάλη προσπάθεια και δεν είναι κακό να αναγνωρίζουμε και την καλή δουλειά από μέρους της κυβέρνησης, που πήρε μέτρα έγκαιρα και περιφρούρησε την κοινωνία, έπειτα από τις συστάσεις των ειδικών. Το κακό είναι να αφήνεις το θυμικό να μιλάει. Όμως, νομίζω ότι κάπου στην αντίδρασή μας μπαίνει και ο χαμηλός δείκτης ατομικής ευθύνης, είτε στα καλά είτε στα κακά. Είναι σαν το ποδόσφαιρο: τη νίκη της ομάδας τη χρεώνονται όλοι, την ήττα της μόνο ο προπονητής.

page

Το πρότζεκτ της LiFO με κείμενα και φωτογραφίες από τα μουσεία της Ελλάδας συνεχίζεται. Αυτά είναι τα 4 πιο πρόσφατα!

gr

Τώρα, και για όσο χρειάζεται, η μάσκα είναι κοινωνικότητα και όχι ακοινωνησία. Αν στη ζωή που δεν έχει να τη σκοτεινιάζει κάποια επιδημία οι μάσκες μοιάζουν κατά κανόνα είτε με φάρσες είτε με απειλές, τώρα είναι πράξεις ευθύνης. Το αντίθετο της προσποίησης που λέει πως «όλα βαίνουν καλώς» και πως «δεν ήταν και τίποτα». Η αμέριμνη βεβαιότητα πως τίποτα, εν τέλει, δεν μας απειλεί, δηλαδή αυτή η απόκρουση της μάσκας στο όνομα μιας εθνικής λεβεντιάς ή μιας προσωπικής γενναιότητας είναι το μεγάλο ψέμα που μπορούμε να πούμε τώρα. Ψέμα στον εαυτό μας και στους άλλους.

περιηγήσεις σε ψηφιακές συλλογές

2

Μια υδατογραφία του Paul Jouve στη συλλογή της γκαλερί Καλφαγιάν

Νιώθεις λίγο σαν το κακομαθημένο παιδί του ελληνικού θεάτρου που δεν το έχουν μαλώσει ποτέ και τώρα, για πρώτη φορά, πρέπει να αποκρούσει πυρά; Δεν μου έκανε κανείς χάρη, δεν πλήρωσα τις θερμές κριτικές. Έχω σκιστεί στη δουλειά για να τα καταφέρω. Ήμουν τυχερός από την αρχή και ταλαντούχος, αλλά τίποτε από αυτά δεν αρκεί αν δεν ματώσεις στη σκηνή. Επίσης, δεν είναι η πρώτη φορά που με βρίζουν. Έχω ακούσει ό,τι μπορείς να φανταστείς που δεν ψήφισα ΣΥΡΙΖΑ, που ήμουν με το «Ναι» στο δημοψήφισμα, που υποδύθηκα τον Βαρουφάκη. Επιμένω πως η μεγάλη εικόνα, που είναι η ζωή, θα είναι πάντα σημαντικότερη από τα στιγμιότυπα.

3

ΜΕΛΙΝΑ ΑΛΕΦΑΝΤΗ Η γυναίκα που «υποκίνησε τις διαμαρτυρίες» στην Αγία Παρασκευή

Ένα σύνολο κοσμημάτων από την Κυπριακή Συλλογή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης

Η Βασιλική Σιούτη μίλησε με το πρόσωπο των ημερών σχετικά με τα επεισόδια στην πλατεία Αγίας Παρασκευής. «Είμαστε από τους πρώτους που πιέσαμε τη δημοτική αρχή να πάρει μέτρα προστασίας. Ο κόσμος, όμως, έχει ανάγκη να ξεσκάσει. Αν αυτοί οι χώροι γεμίζουν, σημαίνει ότι χρειαζόμαστε περισσότερους ελεύθερους και ανοιχτούς χώρους, όχι λιγότερους, ώστε ο κόσμος να μπορεί να τους επισκέπτεται με ασφάλεια. Συγκεκριμένα, έχουμε ζητήσει επανειλημμένως να ανοίξουν κι άλλοι δημόσιοι χώροι για τον κόσμο, όπως ο προαύλιος χώρος της βίλας Ιόλα. Δεν πίστευα ποτέ ότι στην πλατεία όπου μεγάλωσα και έπαιζα από παιδί θα εισέβαλαν ΜΑΤ. Με το που πληροφορήθηκα τα γεγονότα, το ίδιο βράδυ έστειλα ένα e-mail σε όλα τα μέλη του δημοτικού συμβουλίου, διαμαρτυρόμενη ότι η επίθεση των ΜΑΤ δεν μπορεί να θεωρείται ο ενδεδειγμένος τρόπος για να εμπεδώσει η νεολαία της πόλης μας την ανάγκη τήρησης μέτρων αποστασιοποίησης. Παράλληλα, έθεσα ερωτήσεις στον δήμαρχο σχετικά με το αν με πρόσχημα τον κορωνοϊό επιχειρείται και η εμπορευματοποίηση της πλατείας και η καθιέρωση ενός αυταρχικού δόγματος καταστολής. Φυσικά, δεν έλαβα καμία απάντηση επ’ αυτών».

4

Ο Ερμής στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Άνδρου

14.5.20 – lifo

5

No 1 ΟΛΗ Η ΕΛΛΑΔΑ διαβάζει LiFO

8.357.000 UNIQUE VISITORS

στην ψηφιακή έκδοση ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΡΤΙΟΣ 2020

No 1

στην έντυπη έκδοση

αναγνωσιμοτητα

LiFO

136,6

ATHENS VOICE

125,6

Πηγή: Focus Bari, Ιούλιος-Δεκέμβριος 2019

ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΉ, ΑΛΛΆ ΜΕ ΠΟΙΌΤΗΤΑ

6 lifo – 14.5.20

1 4 -2 0 μ α ϊου 2 0 2 0 , τευχοσ 64 2

talk town Πόθεν έσχες: Διαφάνεια ή openwashing Πώς μια διαδικασία, που στόχο έχει να ελέγξει τους πολιτικούς, καταφέρνει ελάχιστα.

απ ό τh βασιλ ικη σιουτη

• Η ηγεμονία του πολιτικού κέντρου (που ήρθε την κατάλληλη στιγμή) • «Μια εικόνα ασάλευτου χειμώνα, μια εικόνα αναμονής»

Η δημοσίευση του πόθεν έσχες των βουλευτών παρουσιάζεται ως μια διαδικασία ελέγχου και διαφάνειας, ενώ στην πράξη λειτουργεί περισσότερο ως διαδικασία κάλυψης και νομιμοποίησης, αφού, χωρίς να γίνεται κανένας ουσιαστικός έλεγχος για τα πραγματικά περιουσιακά τους στοιχεία, εμφανίζονται όλοι ως ελεγμένοι. Αποδεδειγμένα παράνομα πλουτίσαντες πολιτικοί έχουν βρεθεί «εντάξει», ενώ άλλοι έχουν κληθεί κατά καιρούς να διορθώσουν τα «λάθη» τους χωρίς καμία συνέπεια. Αλλά ακόμα και όταν από αυτά τα πόθεν έσχες προκύπτουν κάποια ζητήματα, κανένας δεν λογοδοτεί ποτέ. Υποτίθεται ότι η δημοσίευση του πόθεν έσχες των βουλευτών και ο έλεγχός τους είναι μια διαδικασία διαφάνειας και λογοδοσίας του πολιτικού συστήματος, απαραίτητη για τη δημοκρατία. Στην πραγματικότητα, όμως, κανένας έλεγχος δεν γίνεται, ούτε για το πόθεν ούτε για το έσχες. Το αποτέλεσμα είναι οι πολιτικοί να «παραδίδονται άσπιλοι» στην κοινωνία, χωρίς να έχουν ελεγχθεί ουσιαστικά. Φυσικά, εάν κάποιος πολιτικός πλούτισε παράνομα ή δωροδοκήθηκε, δεν το δηλώνει στο πόθεν έσχες. Και η Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής δεν εξετάζει τίποτε άλλο, πέρα απ’ όσα οι ίδιοι οι βουλευτές δηλώνουν. Δεν χρειάζονται ιδιαίτερες ικανότητες για να αντιληφθεί κάποιος ότι κανένας πολιτικός δεν θα δήλωνε στο πόθεν έσχες προϊόντα αθέμιτου πλουτισμού, αλλά από τις ελάχιστες περιπτώσεις διαφθοράς πολιτικών που έχουν βγει στη δημοσιότητα αυτό έχει αποδειχτεί κιόλας.

14.5.20 – lifo

7

talk

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

town Στην περίπτωση πολιτικών που κατηγορήθηκαν, αυτοί επικαλέστηκαν ακριβώς αυτόν τον (μη) έλεγχο για να πείσουν την κοινή γνώμη ότι δεν υπάρχει τίποτα μεμπτό γύρω από τα περιουσιακά τους στοιχεία. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι εκείνη του καταδικασμένου από τη Δικαιοσύνη πρώην υπουργού Άμυνας, που ενώ μπήκε στην πολιτική φτωχός και κάθε χρόνο γινόταν πιο πλούσιος, η Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής δεν βρήκε ποτέ τίποτα. Ακόμα και όταν βοούσε ο τόπος και υπήρχαν συγκεκριμένες καταγγελίες, αναγκάζοντας την Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής να διενεργήσει ειδικό έλεγχο για το πόθεν έσχες του, και πάλι αυτή δεν βρήκε τίποτα. Έτσι, ο πρώην υπουργός επικαλούνταν τους ελέγχους αυτούς ως απόδειξη του ισχυρισμού του ότι ήταν «καθαρός». πάρχουν κραυγαλέες περιπτώσεις, γνωστές στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, που αν ήταν ουσιαστικός ο έλεγχος του πόθεν έσχες τους, θα είχαν εντοπιστεί και υποχρεωθεί να λογοδοτήσουν, αλλά φαίνεται ότι δεν συγκινούν κανέναν. Έτσι, οι πολιτικοί συνεχίζουν να υποκρίνονται ότι ελέγχονται και οι πολίτες, άλλοι αδιάφοροι και άλλοι απελπισμένοι, αποδέχονται αδιαμαρτύρητα την κατάσταση αυτή. Τα τελευταία χρόνια, παρότι κάποιες υποθέσεις πολιτικής διαφθοράς βγήκαν στο φως, οι έλεγχοι του πόθεν έσχες των πολιτικών, αντί να γίνονται ουσιαστικότεροι και αυστηρότεροι, γίνονται πιο αδύναμοι και πιο τυπικοί, με όλα τα κόμματα εξουσίας να συναινούν και να συμβάλλουν σε αυτό. Μερικά παραδείγματα: γνωστός και προβεβλημένος πρώην υπουργός, που μπήκε φτωχός στην πολιτική, στην πορεία απέκτησε διάφορα ακίνητα, τα περισσότερα εκ των οποίων δεν φαίνονταν στο πόθεν έσχες του. Για κάποια χρόνια έμενε με την οικογένειά του σε ένα σπίτι στα βόρεια προάστια. Όλοι τον έβλεπαν να μπαίνει και να βγαίνει, όλοι γνώριζαν ότι είναι σπίτι του, αλλά στο πόθεν έσχες το σπίτι αυτό (και όχι μόνο) δεν εμφανίστηκε ποτέ. Και κανένας δεν αναρωτήθηκε, ούτε ελέγχθηκε γι’ αυτό. Αποκαλύφθηκε κάποια στιγμή από μια εφημερίδα ότι αρχηγός κόμματος είχε παραλείψει μια χρονιά να δηλώσει εταιρεία που είχε ιδρύσει με άλλα δύο πολιτικά πρόσωπα (της οποίας την ύπαρξη δεν γνώριζε κανείς ως τότε). Εκείνος το διέψευσε δημόσια, παρότι ξεκάθαρα δεν υπήρχε, όπως ο καθένας μπορούσε να διαπιστώσει, εάν ανέτρεχε στη δήλωση της χρονιάς εκείνης. Το θέμα διήρκεσε ελάχιστα, ως διένεξη μεταξύ του μέσου και του αρχηγού κόμματος, για να κλείσει πολύ σύντομα και να μην ασχοληθεί ξανά κανένας με αυτό. Και, φυσικά, χωρίς να λογοδοτήσει κανείς. Ευρωβουλευτής, που όταν μπήκε στην πολιτική ήταν στα όρια της φτώχειας και σήμερα εμφανίζεται εκατομμυριούχος και με πολλά ακίνητα, στην πραγματικότητα δεν έχει εξηγήσει ποτέ πώς έκανε όλη αυτή την περιουσία. Όποτε βγαίνουν στη δημοσιότητα οι δηλώσεις του, γίνονται για μια-δυο μέρες κάποια σχόλια, σαν πολιτικό κουτσομπολιό, και κλείνει εκεί το θέμα. Τα παραδείγματα πλουτισμού για τα οποία δεν δόθηκαν ποτέ εξηγήσεις είναι πολλά και απ’ όλα τα κόμματα. Ακόμα και αν δεν πρόκειται για «προκλητικό πλουτισμό» όμως, υπάρχουν πολλά πολιτικά πρόσωπα, τα οποία, πριν μπουν στην πολιτική, δήλωναν καταθέσεις αξίας 2.000-3.000 ευρώ και τώρα αρκετών δεκάδων έως και εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ. Η συνήθης απάντηση στο ερώτημα «πού τα βρήκε» είναι «ε, υπουργός/βουλευτής είναι, να μην έχει κάποια χρήματα στην άκρη από τον μισθό του!». Οι βουλευτές, όμως, συνήθως αρνούνται, δυσφορούν ή διαμαρτύρονται κάθε φορά που μπαίνει θέμα είτε να συνεισφέρουν (όπως τώρα, με την πανδημία) είτε να μειώσουν τις απολαβές τους (όπως στην κρίση). Η δικαιολογία τους κάθε φορά είναι ότι έχουν πολλά έξοδα για να συντηρούν τα γραφεία τους και δεν βγαίνουν κ.λπ. Αν δεν «βγαίνουν» όμως, πώς αποταμιεύουν πολλοί από αυτούς, παρότι εμφανίζουν ως μοναδικό τους εισόδημα τον βουλευτικό τους μισθό; Η πολιτεία τούς δίνει μεγάλους μισθούς για

8 lifo – 14.5.20

Υπάρχουν κραυγαλέες περιπτώσεις, γνωστές στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, που αν ήταν ουσιαστικός ο έλεγχος του πόθεν έσχες τους, θα είχαν εντοπιστεί και υποχρεωθεί να λογοδοτήσουν, αλλά φαίνεται ότι δεν συγκινούν κανέναν. Έτσι, οι πολιτικοί συνεχίζουν να υποκρίνονται ότι ελέγχονται και οι πολίτες, άλλοι αδιάφοροι και άλλοι απελπισμένοι, αποδέχονται αδιαμαρτύρητα την κατάσταση αυτή.

να μπορούν να ζουν αξιοπρεπώς και χωρίς στερήσεις όσο ασκούν τα καθήκοντά τους, αλλά όχι για να αποταμιεύουν ή να στέλνουν τα παιδιά τους με τα χρήματα αυτά σε ιδιωτικά σχολεία, την ώρα που υποβαθμίζουν τη δημόσια παιδεία σταθερά τα τελευταία χρόνια και η πλειονότητα των πολιτών δυσκολεύεται ακόμα και να ανταποκριθεί στις στοιχειώδεις υποχρεώσεις. Γιατί π.χ. είναι άλλο να στέλνει κάποιος τα παιδιά του σε ιδιωτικό σχολείο από τα χρήματα που είχε πριν μπει στην πολιτική και άλλο από τον μισθό του ως υπουργού ή βουλευτή. Η πολιτεία δεν πληρώνει τους βουλευτές για να έχουν προνόμια έναντι των υπολοίπων, που στερούνται για να πληρώνουν τους φόρους, από τους οποίους πληρώνονται οι βουλευτές. Είναι γνωστό επίσης, αν και ανομολόγητο, ότι πολλοί βουλευτές, παρότι έχουν τη δυνατότητα να επεξεργαστούν το ποθεν έσχες τους πριν το καταθέσουν και να ζητήσουν τη συμβουλή ειδικών (λογιστών, νομικών κ.ά.), είναι τόσο αμελείς, που το καταθέτουν με λάθη. Και αντί οι «αμελείς» να παραπεμφθούν στη Δικαιοσύνη, όπως συμβαίνει με έναν πολίτη όταν αποκρύπτει περιουσιακά στοιχεία, εκείνοι καλούνται στην Επιτροπή της Βουλής για να διορθώσουν τη δήλωσή τους. Σε μια περίπτωση η δημοσιοποίηση είχε καθυστερήσει σχεδόν δύο χρόνια, προκειμένου να έχουν τον απαραίτητο χρόνο για να διορθώσουν συγκεκριμένοι βουλευτές και υπουργοί λάθη και παραλείψεις. Ορισμένοι είχαν παραλείψει να δηλώσουν σημαντικά ποσά που πέρασαν από τα χέρια τους, ενώ άλλοι έγιναν υπουργοί έχοντας στην κατοχή τους εταιρείες που είχαν ξεχάσει να μεταβιβάσουν. Μια άλλη περίπτωση εμφανιζόταν να έχει τεράστια κέρδη από ιδιωτική επιχείρηση τη χρονιά πριν μπει στη Βουλή και την άλλη χρονιά τα χρήματα αυτά δεν φαίνονταν ούτε σε καταθέσεις, ούτε σε κάποια αγορά, ούτε σε κάποια επένδυση. Τόσα χρόνια η δημοσιοποίηση των πόθεν έσχες, έτσι «κουτσά» όπως γίνεται, δεν οδηγεί σε καμία διαφάνεια. Το αντίθετο συμβαίνει. Μόνο αν κάποιος το θέλει θα τον πιάσουν, και πάλι χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια. Ο έλεγχος του πολιτικού χρήματος είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την εύρυθμη λειτουργία ενός δημοκρατικού πολιτεύματος και εκ των ων ουκ άνευ για την εμπιστοσύνη των πολιτών προς αυτό. Η διαδικασία του πόθεν έσχες, όπως έχει αποδυναμωθεί, ούτε τη διαφάνεια ούτε τη λογοδοσία εξασφαλίζει. Ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα υπάρχει με τον έλεγχο των οικονομικών των κομμάτων, όπου δεν υπάρχει η παραμικρή διαφάνεια, μόνο μαύρο σκοτάδι. Ούτε για το πόσα χρήματα μπαίνουν στα (πραγματικά) κομματικά ταμεία, ούτε ποια είναι η προέλευσή τους, ούτε ποιοι τα διαχειρίζονται. Η υπόθεση Siemens αποκάλυψε μια πρακτική χρηματοδότησης των κομμάτων, αλλά τίποτα δεν προχώρησε για να βγουν όλα στο φως και να οριστούν κανόνες διαφάνειας. Τουλάχιστον, ο Θεόδωρος Τσουκάτος και ο Παύλος Πολάκης υπήρξαν ειλικρινείς όταν αποκάλυψαν δημόσια αυτό που ξέρουν όλοι, την ύπαρξη διπλών ταμείων στην πολιτική. Αλλά και στις δύο περιπτώσεις όλοι οι άλλοι έκαναν ότι δεν άκουσαν. Ο ΣΥΡΙΖΑ ήρθε στην πολιτική ως το «νέο», καταγγέλλοντας το «διεφθαρμένο παλιό», αλλά στα σχεδόν πέντε χρόνια που κυβέρνησε έκανε χρήση όλων των κακών πρακτικών του παρελθόντος και δεν έδειξε κανένα ενδιαφέρον για τη διαφάνεια και τη λογοδοσία στην πολιτική. Ακόμα και πολιτικοί που στο παρελθόν παραδέχτηκαν το πρόβλημα, δεν έκαναν κάτι για να το αντιμετωπίσουν. Τον Νοέμβριο του 2013 ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε δηλώσει ότι από τα πόθεν έσχες λείπει η ιστορική εξέλιξη, «έτσι ώστε να βλέπει ο πολίτης με τι περιουσία μπήκε ένας βουλευτής στη Βουλή και πώς εξελίσσεται μέσα στον χρόνο η περιουσιακή του κατάσταση». «Υπάρχουν ακόμα αντιστάσεις στο θέμα αυτό, όμως εγώ δεν θα σταματήσω να το ζητώ» είχε πει. Παρ’ όλα αυτά, όχι μόνο σταμάτησε να το ζητά αλλά δεν πήρε και καμία πρωτοβουλία γι’ αυτό, τώρα που είναι πρωθυπουργός και θα μπορούσε.

14.5.20 – lifo

9

talk town

α πό τον δ η μ ήτρη π. σ ω τη ρόπουλο

Ο Δ.Π. Σωτηρόπουλος είναι αναπληρωτής καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και γραμματέας σύνταξης της «Νέας Εστίας».

10 lifo – 14.5.20

ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΟΜΗΡΟΣ

SHORTCUT

Η ηγεμονία του πολιτικού κέντρου (που ήρθε την κατάλληλη στιγμή)

«Μια εικόνα ασάλευτου χειμώνα, μια εικόνα αναμονής»

Η Ελλάδα βρίσκεται αυτήν τη στιγμή σε μια φάση πιο προχωρημένη από τα υπόλοιπα κεντρικά κράτη του δυτικού κόσμου, που επίσης διαχειρίζονται την πανδημία. περίφημος Δισκοβόλος του Μύρωνα, το χάλκινο ρωμαϊκό αντίγραφο του μαρμάρινου αρχαιοελληνικού πρωτοτύπου που χάθηκε κάποτε για πάντα, απεικονίζεται από τον άγνωστο καλλιτέχνη να κάνει μια κίνηση προς τα πίσω, την ώρα που ετοιμάζεται για τη ρίψη του δίσκου του. Ο εμπνευστής του προτίμησε να μας υπενθυμίσει ότι η κίνηση προς τα μπρος προϋποθέτει μερικές φορές μια μικρή υποχώρηση προς τα πίσω, για να πάρει κανείς φόρα. Και αυτή η αρχή φαίνεται ότι απηχεί και διαστάσεις της ίδιας της ζωής μας. Ο Δισκοβόλος, που πάντοτε με καθήλωνε με την ομορφιά του, μου θυμίζει στην παρούσα κατάσταση χώρες σαν τη δική μας. Δηλαδή χώρες που, ενώ αντιμετώπισαν και συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν επιτυχημένα την υγειονομική πλευρά της πρωτοφανούς πανδημίας που ενέσκηψε στον πλανήτη, στέκουν πολύ προβληματισμένες απέναντι στην άλλη μεγάλη κρίση που είναι βέβαιο ότι θα ακολουθήσει και αφορά την οικονομία τους αλλά και –αυτό τείνουμε να το υποτιμάμε– τις πιθανές πολιτικές εξελίξεις στο κοντινό μέλλον. Το ελληνικό κράτος έκανε, ως γνωστόν, εξαρχής και εγκαίρως μια συνειδητή στρατηγική επιλογή: επέλεξε να προστατέψει τις ζωές των πολιτών του, θέτοντας την οικονομία σε δεύτερη προτεραιότητα. Μια οικονομία, μάλιστα, που μόλις είχε αρχίσει να δίνει τα πρώτα δείγματα ανάκαμψης μετά τη λαίλαπα της προηγούμενης δεκαετίας της λιτότητας. Και ενώ κατάφερε, όπως φαίνεται, να εγγυηθεί την ασφάλειά μας, η διαχείριση της επερχόμενης οικονομικής κρίσης ίσως αποδειχτεί ακόμα πιο περίπλοκη, αφού, έτσι κι αλλιώς, δεν εναπόκειται μόνο σε μια εθνική κυβέρνηση το βάρος αυτό. Σε μια ανοιχτή και διεθνοποιημένη εθνική οικονομία που εξαρτάται π.χ. από τον τουρισμό δεν αρκεί μόνο να πράξει τα σωστά ένας υπουργός, αν οι υπόλοιπες χώρες δεν μπορούν (ή δεν πρέπει) να στείλουν τουρίστες. Συνεπώς, οι προβλέψεις για το βάθος της ύφεσης αυτήν τη στιγμή είναι αρκετά ασαφείς (άλλοι μιλούν για μονοψήφια ποσοστά και άλλοι για διψήφια), αλλά σίγουρα δυσοίωνες. Όμως, το πιο βαθύ σκοτάδι είναι, λένε, λίγο πριν ξημερώσει. Κι εδώ, ο δικός μας βασικός σύμμαχος είναι η πολιτική συγκυρία. Ακούγεται ίσως περίεργο, αλλά η Ελλάδα βρίσκεται αυτήν τη στιγμή σε μια φάση πιο προχωρημένη από τα υπόλοιπα κεντρικά κράτη του δυτικού κόσμου, που επίσης διαχειρίζονται την πανδημία. Δηλαδή, ενώ κράτη όπως η Αγγλία, η Ιταλία ή οι ΗΠΑ περνούν εδώ και λίγα χρόνια την παιδική ασθένεια κάθε σύγχρονης δημοκρατίας, εκείνη του αντισυστημικού λαϊκισμού, η Ελλάδα έχει αφήσει την περίοδο αυτή πίσω της, έχοντας πάρει επιπλέον όλα τα απαραίτητα και επώδυνα σχετικά μαθήματα. Αν πρωτοπορεί στην έξοδο από την κρίση του λαϊκισμού, το οφείλει προφανώς και στο γεγονός ότι πρωτοπόρησε και εγκαινιάζοντάς την. Ήταν εκείνη που άνοιξε πρώτη τον δρόμο της κρίσης, ήδη από το 2010, πληρώνοντας πολύ ακριβά τον «πρωτοπόρο» αντισυστημισμό της. Αλλά η φάση εκείνη συνιστά πλέον παρελθόν για την ίδια. Και αποτελεί αξιοζήλευτη τύχη ότι τη στιγμή ακριβώς που καλούνταν να διαχειριστεί μία από τις μεγαλύτερες μεταπολεμικές πλανητικές κρίσεις, η πολιτική κουλτούρα και οι συναφείς αξίες που είναι οι επικρατούσες σήμερα στην Ελλάδα είναι εκείνες του πολιτικού κέντρου. Εκείνου του χώρου, μάλιστα, που τόσο πολύ χλευάστηκε τα προηγούμενα χρόνια της λαϊκιστικής έξαρσης ως «ακραίος», «φιλελέδικος», «ευρωλιγούρικος» κ.λπ. Κι όμως, οι ιδέες του είναι οι μόνες σήμερα που εγγυώνται ότι μπορούμε να οικοδομήσουμε ένα καλύτερο μέλλον, παρά τη νέα κρίση. Ποιες είναι αυτές όμως; Πρώτον, η αξία της καλής διακυβέρνησης και της κινητοποίησης του πιο άξιου ανθρώπινου δυναμικού από την πλευρά του κράτους. Δεν αρκούν μόνο οι θυμωμένες ρητορείες και τα ηθικά πλεονεκτήματα για να διοικηθεί ένας πολυπλόκαμος οργανισμός σαν αυτόν. Ο δε ηγέτης πρέπει να διαθέτει έναν συνδυασμό βαθιάς γνώσης των καταστάσεων αλλά και διαίσθησης, καθώς είναι πλέον δεδομένο ότι η διαχείριση διαφόρων τύπων κρίσεων θα είναι η νέα κανονικότητα για τα κράτη της μετα-νεωτερικότητας. Ενώ κανείς σώφρων δεν θα δεχόταν ποτέ να μπει σε ένα αεροσκάφος που το οδηγεί ένας άνθρωπος χωρίς εκπαίδευση και εμπειρία πιλότου, πολλές φορές είμαστε διατεθειμένοι ως πολίτες να δώσουμε τα κλειδιά του κράτους σε ανθρώπους που δεν θα μπορούσαν να διοικήσουν ούτε περίπτερο. Πρόκειται για έναν παραλογισμό που π.χ. σε άλλες χώρες πληρώνουν αυτήν τη στιγμή με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς. Δεύτερον, η εμπιστοσύνη στον λόγο των κάθε είδους ειδικών. Ο σημερινός κόσμος στηρίζεται σε τόσο μεγάλες τεχνικές περιπλοκότητες στα διάφορα επιμέρους πεδία του, που μόνο με την αξιοποίηση του επιστημονικού κεφαλαίου μπορούμε να έχουμε τη σιγουριά ότι προχωράμε, αναλαμβάνοντας μικρότερα ρίσκα. Καλύτερη επιβεβαίωση από αυτό που ζούμε με την πανδημία δεν υπάρχει, νομίζω. Τρίτον, η σημασία του ενσυναισθητικού λόγου και της καλλιέργειας της συναίνεσης. Ο λαϊκιστής είναι εξ ορισμού διχαστικός, έχοντας επινοήσει ένα δήθεν αγεφύρωτο ρήγμα ανάμεσα στον «λαό» και το «κατεστημένο». Αντιθέτως, το πολιτικό κέντρο βλέπει στις κοινωνικές διαφορές την ανάγκη ακριβώς να μιλήσει στον καθένα ξεχωριστά με έναν λόγο πιο ευαίσθητο και συμπεριληπτικό. Και δεν επιτρέπει να υπάρχουν κάποια «ζώα» πιο ίσα από τα άλλα, όπως το θέλουν οι νέοι θιασώτες των παλιών ολοκληρωτισμών. Τέλος, η πρωτοκαθεδρία του επεξεργασμένου ρεαλισμού. Αν η πραγματικότητα δεν συμφωνεί με τις θεωρίες μας, τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα, υποστήριζαν παλιά οι αθεράπευτοι ιδεολόγοι. Μόνο που ιδίως τα μικρότερα κράτη πρέπει να είναι ακόμα πιο προσαρμοστικά στη διεθνή πραγματικότητα, αν θέλουν να καρπώνονται τις ευκαιρίες που προκύπτουν. Αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι πέθαναν οι ιδέες αλλά ότι, για να αποδώσουν στην πράξη, πρέπει να βρίσκονται σε όσο το δυνατό δημιουργικότερο διάλογο με το περιβάλλον τους. Οι απόψεις για τη στάση του Δισκοβόλου του Μύρωνα είναι αλήθεια ότι διίστανται: παίρνει απλώς φόρα για να πετύχει όσο καλύτερη επίδοση μπορεί ή κοιτάζει με μια υποψία ναρκισσισμού το κοινό που τον επευφημεί; Αλλά η σωστή προετοιμασία που οδηγεί και σε αξιέπαινη επίδοση δεν είναι χαρακτηριστικό των νάρκισσων. Είναι των ρεαλιστών που σηκώνουν με αυτοπεποίθηση το βάρος της ευθύνης εκατομμυρίων ψυχών, αν και γνωρίζουν πόσο πολύ εξαρτημένες είναι από τις αποφάσεις τους.

Το μικρό και θαυματουργό πεζογράφημα της Καίης Τσιτσέλη «Ο θάνατος μιας πόλης» ήταν το μοναδικό βιβλίο που κατάφερα να διαβάσω μέσα στην πανδημία.

από τον δημήτρη πολιτάκη

Αυτό το μικρό βιβλίο μοιάζει περίεργα οικείο και σύγχρονο στον τρόπο – θερμό και αποστασιοποιημένο συγχρόνως– και στο ύφος με το οποίο απεικονίζει την επίδραση της «επόμενης μέρας» στους χαρακτήρες του με τα ωραία επτανησιακά ονόματα.

εν έχω καταφέρει ν’ ανοίξω βιβλίο όλη αυτή την περίοδο που ζούμε υπό τη σκιά της πανδημίας και των επακόλουθών της, που κάθε μέρα γίνονται πιο πολλά και πιο σύνθετα. Μόνο άρθρα, άρθρα, άρθρα. Που όλα –ακόμα και τα μη ιατρικά/επιστημονικά ή, μάλλον, κυρίως αυτά– είναι φιλτραρισμένα μέσα από τις αναθυμιάσεις αυτής της περίεργης και γεμάτης αβεβαιότητα συνθήκης που μας έτυχε. Έχουμε γίνει όλοι λίγο-πολύ εξπέρ στην πληροφορία, στα διαγράμματα, στα στοιχεία, στις «καμπύλες», στα μέτρα, στις προβολές για το κοντινό αλλά και για το απώτερο μέλλον, στις ορολογίες και στους νεολογισμούς που έχει γεννήσει η περιφορά του ιού. Όπως ο όρος που συνάντησα τελευταία και αναφέρεται στο σύνδρομο στέρησης της ανθρώπινης επαφής για μεγάλο χρονικό διάστημα: «skin hunger», ήτοι «πείνα του δέρματος» ή «πείνα για δέρμα», που μοιάζει όμως λίγο σαν έξη προς τον κανιβαλισμό. Μοναδική εξαίρεση σε αυτή την περίοδο «κοινωνικής απόστασης» από το σώμα των βιβλίων, ένα βιβλιαράκι που βρήκα καταχωνιασμένο ανάμεσα σε άλλα, μεγαλύτερα, και είχα ξεχάσει ότι το είχα αγοράσει κάποτε. Πρόκειται για το πεζογράφημα που είχε γράψει η Καίη Τσιτσέλη (μία από αυτές τις σπάνιες, υπέροχες περιπτώσεις, που δεν είχαν στριμωχτεί στον φιλολογικό/ιδεολογικό κανόνα) με τίτλο Ο θάνατος μιας πόλης (εκδόσεις Άγρα) για τα επακόλουθα του μεγάλου και πολύνεκρου σεισμού που ρήμαξε την Κεφαλονιά τον Αύγουστο του 1953. Πολλά αφηγήματα του παρελθόντος μοιάζουν προφητικά και απόκοσμα καίρια (υπάρχει όνομα γι’ αυτό το σύνδρομο;), καθώς αναζητούμε μπούσουλες και αναφορές και αναλογίες για την κατάστασή μας. Αυτό το μικρό βιβλίο, όμως, που είχε κυκλοφορήσει αρχικά σε αγγλική έκδοση το 1954, μοιάζει περίεργα οικείο και σύγχρονο στον τρόπο –θερμό και αποστασιοποιημένο συγχρόνως– και στο ύφος με το οποίο απεικονίζει την επίδραση της «επόμενης μέρας» στους χαρακτήρες του με τα ωραία επτανησιακά ονόματα: «Ο Μαρίνος Λοβέρδος βρίσκεται στην παράγκα του. Γράφει στους φίλους του που ζούσαν άλλοτε στο Αργοστόλι. Αραιά και πού, το βλέμμα του καρφώνεται στη γιγάντια αγριαγκινάρα που φύτρωσε στο πάτωμα». «Ο παπα-Ρουσέλλος ξαναθυμήθηκε το παλιό του πάρεργο: επιδιορθώνει ρολόγια. Είναι αδύνατο να καταπιαστεί με οποιαδήποτε εξωτερική δουλειά. Κάθεται στην παράγκα του, σε ένα πράσινο μεταλλικό τραπέζι κήπου· μπροστά του βρίσκονται τρία ανοιγμένα ρολόγια. Εξετάζει σχολαστικά τα μικρά γρανάζια, αλλά δεν ρίχνει ούτε μια ματιά στην πλάκα του ρολογιού για να διαπιστώσει αν πηγαίνει μπροστά ή πίσω». Το μικρό βιβλίο καταλήγει ως εξής (δεν πρόκειται για «spoiler», αφού μιλάμε για ιστορικά γεγονότα): «Ο χρόνος έχει σταματήσει. Δεν είναι πλέον σήμερα το πρωί, είναι οποιοδήποτε πρωί. Η εικόνα είναι ακίνητη όπως προηγουμένως· σταθερή και καθαρή. Στο πρώτο πλάνο, η θάλασσα. Στη μέση, σωροί από σκουριασμένα ερείπια. Δεξιά κι αριστερά, οι καταυλισμοί. Και στο βάθος της φωτογραφίας, το τοπίο που αποκαλύφθηκε. Υπάρχει μια μονοτονία· και μια ακινησία. Μια εικόνα ασάλευτου χειμώνα· μια εικόνα αναμονής. Εντούτοις, είναι η φωτογραφία μιας πόλης. Γι’ αυτό, δεν θα την τοποθετήσω ακόμα σε κορνίζα». Ακολούθως, πέτυχα στο Ίντερνετ και μια συνέντευξη που είχε δώσει κάποτε η συγγραφέας στον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο και, μεταξύ άλλων, του έλεγε κάποια –επίσης διαχρονικά και αιωνίως καίρια– πράγματα για την απομόνωση, για την επικοινωνία και για τη ζωή (με ή χωρίς φυσικές ή βιολογικές καταστροφές): «Εξακολουθεί κανείς να παραμένει μόνος. Υπάρχουν πράγματα που δεν μοιράζονται, που ο άλλος δεν θα τα νιώσει ποτέ. Πού και πού ψιλοσυναντιόμαστε με ανθρώπους που ζούμε μαζί τους για χρόνια, ο καθένας όμως έχει το δικό του σενάριο. Είναι πολύ δύσκολη η επικοινωνία. Κάποιος λέει ότι πρέπει διαρκώς να μεταφράζουμε ο ένας τον άλλον, ενώ συχνά είμαστε κακοί μεταφραστές. Μας εμποδίζει αυτός ο απαίσιος όγκος του εγώ. Το κραυγαλέο εγώ που φωνάζει, πεινάει, ζητάει και δεν αφήνει τίποτε άλλο να υπάρξει έξω απ’ αυτό».

14.5.20 – lifo

11

12 lifo – 14.5.20

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΘΟΔΩΡΗ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟ

ΠΟΥ ΉΔΗ «ΤΡΈΧΕΙ».

ΕΣΤΙΆΖΕΙ ΈΝΑ ΠΡΌΤΖΕΚΤ

ΟΠΟΊΑ ΜΆΛΙΣΤΑ

ΠΑΝΔΗΜΊΑΣ, ΣΤΗΝ

ΣΤΗΝ ΕΞΆΠΛΩΣΗ ΤΗΣ

(ΚΑΙ ΌΧΙ ΜΌΝΟ)

ΕΥΘΎΝΕΣ ΤΟΥ ΠΕΚΊΝΟΥ

ΕΠΙΣΗΜΑΊΝΕΙ ΤΙΣ

ΒΕΡΟΛΊΝΟΥ ΠΛΈΟΝ,

ΑΚΤΙΒΙΣΤΉΣ, ΚΆΤΟΙΚΟΣ

ΚΑΛΛΙΤΈΧΝΗΣ ΚΑΙ

Ο ΠΟΛΥΣΥΖΗΤΗΜΈΝΟΣ

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Η αντίδρασή μας στην υγειονομική κρίση δείχνει πόσο αδύνατη είναι η κατανόηση της ανθρώπινης κατάστασης

Ε

ίχαμε συναντηθεί στην Αθήνα το ’16, στα εγκαίνια της έκθεσης «Weiwei at Cycladic». Πολιτικός πρόσφυγας ο ίδιος, είχε παρουσιάσει τότε μια σειρά έργων πάνω στην προσφυγική κρίση. Η πανδημία ακύρωσε ή ανέβαλε όλα τα τρέχοντα πρότζεκτ του, αναποδογυρίζοντας και τη δική του ζωή, όμως δεν τον κατέβαλε δημιουργικά: η ομάδα του κάνει ήδη γυρίσματα στη Γουχάν και άλλες μεγάλες πόλεις του κόσμου, εστιάζοντας ακριβώς στην εμφάνιση και τις συνέπειες του Covid-19. Ακούραστος επικριτής του κινεζικού καθεστώτος, το οποίο τον είχε καταδιώξει και φυλακίσει, ο διάσημος καλλιτέχνης, που συνηθίζει γενικότερα τις ευθείες πολιτικές αιχμές τόσο στον λόγο όσο και στα έργα του, στηλίτευσε από τον πρώτο καιρό της πανδημίας τις ευθύνες όχι μόνο της Κίνας αλλά και άλλων μεγάλων δυτικών χωρών, καθώς επίσης και του ΠΟΥ, ο οποίος θεωρεί ότι «διέπραξε έγκλημα». «Εκ του μακρόθεν», τη φορά αυτή, μου μίλησε για όλα αυτά, όπως και για την εμπειρία του από την επιδημία του SARS που ξέσπασε όταν ακόμα ζούσε στο Πεκίνο (2003), για την παγκόσμια «άνιση συνθήκη» που επικρατεί, για το πόσο το «δόγμα» της άνευ όρων ανάπτυξης και της ατομικής επιτυχίας ως κοινωνικής υποχρέωσης ευνοεί τον κοινωνικό δαρβινισμό και την προβληματική σχέση μας με τη φύση: «Μιλάμε για παγκοσμιοποίηση, βλέπουμε όμως ότι στα δύσκολα κάθε έθνος ενεργεί για ίδιον όφελος… Χρειάζεται να εκλέγουμε κυβερνήσεις που να μπορούν να προστατεύσουν τα ατομικά δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένων της ιατρικής περίθαλψης, της εκπαίδευσης, ακόμα και το δικαίωμα να είσαι φτωχός... Ο κορωνοϊός μονοπωλεί σχεδόν την επικαιρότητα, υπάρχουν όμως πολλά μέρη στον πλανήτη όπου εξακολουθούν να μαίνονται πόλεμοι, λοιμοί και λιμοί. Επίσης, σήμερα υπάρχουν παντού πρόσφυγες. Εάν κάποιος θέλει στ’ αλήθεια να βρει λύσεις, θα πρέπει να ξεκινήσει από τα πολύ βασικά, αναλογιζόμενος ποιο ακριβώς είναι το νόημα της ζωής τελικά» καταλήγει.

— Κατηγορήσατε πρόσφατα την «εκστρατεία ευγνωμοσύνης» της κινεζικής κυβέρνησης για υποκρισία και προπαγάνδα. Γιατί αυτό; Πιστεύετε ότι το καθεστώς είναι ένοχο για την εξάπλωση της πανδημίας, ότι εξακολουθεί να κρύβει στοιχεία; Ναι. Και, βέβαια, αυτό που κάνει η κινεζική κυβέρνηση δεν είναι κάτι απροσδόκητο. Αντέδρασαν στην πανδημία με τον ίδιο, πανομοιότυπο τρόπο που αντιδρούν πάντοτε μετά από φυσικές ή ανθρωπογενείς καταστροφές. Το παιχνίδι είναι απαράλλαχτο: ελέγξτε τη ροή της πληροφορίας και απελευθερώστε την όταν αυτή καταστεί ευνοϊκή για το Κόμμα. Αυτό στην Κίνα το ονομάζουμε «προπαγάνδα». Στην περίπτωση του κορωνοϊού, υποτίμησαν την κλίμακα και τη συνολική επίδραση αυτής της νόσου, το πολιτικοκοινωνικό και κοινωνικό της αντίκτυπο. Το ίδιο ισχύει και για τις ΗΠΑ, τη Μεγάλη Βρετανία και την υπόλοιπη Ευρώπη. Παρότι η Κίνα είναι ένα αυταρχικό κράτος, δεν υπήρξε μεγάλη διαφορά από τις λεγόμενες δημοκρατικές κοινωνίες, αν παρατηρήσει κανείς τις πρώτες αντιδράσεις τους απέναντι στην πανδημία. Επιστρέφοντας στο ξεκίνημα της πανδημίας, θα δούμε ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος ήταν ο άνθρωπος που υπερασπιζόταν με το μεγαλύτερο πάθος τις προσπάθειες της Κίνας, δίνοντάς της τα εύσημα για τους χειρισμούς της – άσχετα με το ότι τώρα «τα γυρίζει». Το ίδιο ισχύει και για το Ηνωμένο Βασίλειο και για τη Γερμανία. Κανείς δεν ήθελε αυτή η πανδημία να ανατρέψει το οικονομικό και πολιτικό status quo, κάτι που

ήταν εντελώς ξεκάθαρο, από τη στιγμή που βλέπαμε την Κίνα και τη Δύση σε πλήρη σύμπλευση απέναντι σε αυτήν τη μεγάλη υγειονομική κρίση. Η ρήξη επήλθε όταν η κατάσταση τέθηκε εκτός ελέγχου, έτσι όπως κανείς δεν περίμενε, και η νόσος άρχισε να εξαπλώνεται ραγδαία σε ολόκληρο τον πλανήτη. Από εκείνη τη στιγμή αρχίσαμε να ακούμε του κόσμου τις κατηγορίες εναντίον της Κίνας. Αυτό είναι προφανές και είναι πια ιστορικά καταγεγραμμένο. Η Κίνα, ούσα ένα αυταρχικό κράτος, λογόκρινε τη διάδοση των πληροφοριών για τον νέο κορωνοϊό και καθυστέρησε έτσι την πιθανότητα να ελεγχθεί η κατάσταση εξαρχής. Αυτό προκάλεσε την εξάπλωσή του σε παγκόσμια κλίμακα. Από την άλλη πλευρά, η Κίνα απέδειξε πως, χάρη και στις εξελιγμένες σε εφιαλτικό βαθμό μεθόδους αστυνόμευσης του πληθυσμού της, έχει τη δύναμη να ελέγξει αποτελεσματικά την πανδημία. Το αποτέλεσμα ήταν πράγματι εκπληκτικό. Η χώρα στην οποία παρουσιάστηκε η ασθένεια και από την οποία ξεκίνησε να διαδίδεται έχει σήμερα πολύ λιγότερα θύματα από τα μεγάλα δυτικά έθνη.

— Είπατε επίσης ότι ο ΠΟΥ προσπάθησε να καλύψει τις ευθύνες της Κίνας. Γιατί όμως να το κάνει; Είναι ένα συμπέρασμα στο οποίο κατέληξα ως παρατηρητής. Από την αρχή ένιωθα ότι ο ΠΟΥ δεν ενεργούσε ανεξάρτητα και ότι δεν κατέληξε σε ένα αντικειμενικό συμπέρασμα για την προέλευση και τον χειρισμό της πανδημίας. Είναι κρίμα που η κορυφαία παγκόσμια αρχή υγείας, από την οποία εξαρτώνται τόσο πολλά έθνη, δείχνει να έχει χάσει την ακεραιότητά της. Ο ΠΟΥ θα έπρεπε εξαρχής να παρακολουθεί το ξέσπασμα με ανεξάρτητους παρατηρητές για να προσπαθήσει να εκμαιεύσει ένα αξιόπιστο επιστημονικό συμπέρασμα. Αντ’ αυτού, θυσιάζοντας τις αρχές του, σιγόνταρε την Κίνα στην προσπάθεια κάλυψής της. Για μένα, κάτι τέτοιο συνιστά έγκλημα που οφείλει να διερευνηθεί.

— Ζούσατε στο Πεκίνο κατά τη διάρκεια της πρώτης επιδημίας του SARS (2003). Βρίσκετε ομοιότητες με την παρούσα κατάσταση; Στην αρχή ναι, ήταν σχεδόν το ίδιο. Επιχειρήθηκε συγκάλυψη της πραγματικότητας με τη συνδρομή των κρατικών μέσων ενημέρωσης. Οι διαθέσιμες πληροφορίες ήταν πολύ περιορισμένες. Απέφυγαν να πουν την αλήθεια στον κόσμο έως ότου ο Jiang Yanyong, ανώτερος γιατρός στο Νοσοκομείο 301 του Πεκίνου, ανακοίνωσε στον ξένο Τύπο ότι η νοσοκομειακή του μονάδα είχε δεχτεί πολλούς ασθενείς και ότι πολλοί πέθαναν. Αποκάλυψε έτσι ολόκληρη εκείνη την απόπειρα συγκάλυψης, κάτι που παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με ό,τι συνέβη αυτήν τη φορά. Σήμερα ο γιατρός αυτός παραμένει υπό την αυστηρή επιτήρηση των Αρχών. Ο Covid-19 αποδείχτηκε πολύ πιο μεταδοτικός, πολύ πιο απρόβλεπτος. Αφήνει, πλέον, ένα πολύ μεγαλύτερο, ένα παγκόσμιο αποτύπωμα.

— Τόσο ο Σι Τζινπίνγκ όσο και ο Ντόναλντ Τραμπ με τον Μπόρις Τζόνσον απέτυχαν να εκτιμήσουν έγκαιρα τη σοβαρότητα της κατάστασης και να λάβουν άμεσα μέτρα, ώστε να προλάβουν την εξέλιξη της νόσου σε πανδημία. Είναι, άραγε, αυτό άλλη μία απόδειξη ότι ζούμε σε μια εποχή στην οποία οι ισχυροί ηγέτες αποδεικνύονται πολύ λίγοι; Θα έλεγα ότι είναι άλλη μία απόδειξη ότι δεν υπάρχουν μεγάλοι παγκόσμιοι ηγέτες, επειδή ακριβώς δεν υπάρχουν παγκόσμια συμφέροντα. Μιλάμε για παγκοσμιοποίηση, βλέπουμε όμως ότι στα δύσκολα κάθε έθνος ενεργεί για ίδιον όφελος. Οι ΗΠΑ λένε: «Η Αμερική πρώτα». Η Κίνα ζει τη δική της εκδοχή του αμερικανικού ονείρου. Όλος ο κόσμος βρίσκεται σε μια τέτοια άνιση συνθήκη – πώς θα μπορούσαν να υπάρχουν παγκόσμια οράματα και παγκόσμιοι ηγέτες; Γι’ αυτό και ετούτη η καταστροφή δεν είναι μόνο φυσική αλλά και ανθρωπιστική. Η

αντίδραση στην υγειονομική κρίση που βιώνουμε δείχνει πόσο αδύνατη είναι η ρεαλιστική κατανόηση της ανθρώπινης κατάστασης. Δείχνει επίσης πόσο προβληματική έχει γίνει η σχέση μας με τη φύση.

— Είναι γνωστή η αυταρχική φύση του κινεζικού καθεστώτος, όμως το πώς θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε μια τέτοια συνθήκη έκτακτης ανάγκης, χωρίς να θυσιάσουμε θεμελιώδεις δημοκρατικές αξίες και βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, αποτελεί σήμερα ένα παγκόσμιο διακύβευμα. Εσείς τι πιστεύετε; Η ζωή ανήκει στα ανεξάρτητα άτομα. Καθένας μας έχει ή πρέπει να έχει το δικαίωμα να αποφασίζει πώς θα ζήσει τη ζωή του. Για να μπορέσει, όμως, ένα άτομο να κάνει τέτοιες επιλογές πρέπει να διαθέτει καλή εκπαίδευση, δικαίωμα ψήφου, δικαίωμα λόγου και έκφρασης, ελεύθερη πληροφόρηση. Χωρίς αυτά, δεν έχει κυριολεκτική υπόσταση, καθίσταται λειψό. Έτσι, όλη η εξουσία καταλήγει στους πολιτικούς και τις εταιρείες που επιδιώκουν να εξυπηρετούν τα δικά τους συμφέροντα. Όλες οι λεγόμενες «ανθρώπινες αξίες» πρέπει να εκπηγάζουν από τα ανεξάρτητα αυτά άτομα και να λειτουργούν υπέρ τους. Χρειάζεται να εκλέγουμε κυβερνήσεις που να μπορούν να προστατεύσουν τα ατομικά δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της ιατρικής περίθαλψης, της εκπαίδευσης, ακόμα και το δικαίωμα να είσαι φτωχός – αλίμονο αν φτάσεις να νιώθεις ένοχος γι’ αυτό. Αν παρατηρήσετε την εξέλιξη της Δύσης τον 21ο αιώνα, δύο ιδέες κυριαρχούν στο προσκήνιο: οι χώρες ωθούνται στην ταχύτερη δυνατή ανάπτυξη και τα άτομα, δηλαδή οι πολίτες, στην άνευ όρων επιτυχία. Όλο αυτό μοιάζει πολύ με τη δαρβινική θεωρία ότι μόνο ο ισχυρότερος επιβιώνει. Αυτό μπορεί να ισχύει στη φύση, όταν όμως ο λόγος έρχεται στους ανθρώπους, η άποψη αυτή είναι πραγματικά προβληματική. Η σημερινή μας παιδεία βασίζεται στη σιγουριά και στην ασφάλεια και η νόησή μας είναι προσανατολισμένη στην αποκαλούμενη «σωστή συμπεριφορά». Είμαστε τόσο, μα τόσο προστατευμένοι! Όπως όμως ο πλούτος δεν δικαιολογεί την αλαζονεία, έτσι και η φτώχεια δεν μπορεί να συνεπάγεται απώλεια της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

— Λέγεται ότι η πανδημία πιθανόν να μας κάνει πιο σοφούς. Αν, όμως, μας κάνει πιο ατομιστές, πιο φοβικούς, πιο συντηρητικούς, πιο καχύποπτους; Πρόσφατα ο γ.γ. του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, μίλησε για επερχόμενο «τσουνάμι μίσους και ξενοφοβίας». Αυτές που αναφέρετε είναι περισσότερο συμπεριφορές μάζας παρά ατομικές. Όσο δεν εκλαμβάνουμε την ανθρωπότητα ως ένα ενιαίο σύνολο, που σημαίνει ότι η ζωή και η αξιοπρέπεια του καθενός μας οφείλουν να εκτιμώνται και να προστατεύονται εξίσου, τα πράγματα μπορούν να γίνουν πολύ χειρότερα. Ο κορωνοϊός μονοπωλεί σχεδόν την επικαιρότητα, υπάρχουν όμως πολλά μέρη στον πλανήτη όπου εξακολουθούν να μαίνονται πόλεμοι και λιμοί. Επίσης, σήμερα υπάρχουν παντού πρόσφυγες. Εάν κάποιος θέλει στ’ αλήθεια να βρει λύσεις, θα πρέπει να ξεκινήσει από τα πολύ βασικά, αναλογιζόμενος ποιο ακριβώς είναι τελικά το νόημα της ζωής. Όποια άλλη θεωρία ή προσέγγιση είναι περισσότερο μια ευκαιριακή αντιμετώπιση παρά μια πραγματική κατανόηση του ζητήματος.

— Πώς αντιμετωπίζετε εσείς την κατάσταση; Ποια σχέδιά σας ακυρώθηκαν ή αναβλήθηκαν εξαιτίας των περιορισμών και με τι καταπιάνεστε αυτόν τον καιρό; Είναι προφανές ότι πολλά σχέδιά μου ακυρώθηκαν, ιδίως αυτά που σχετίζονται ή εξαρτώνται από άλλα καλλιτεχνικά ιδρύματα. Εντούτοις, αρκετά πρότζεκτ μου είναι ήδη καλά αναπτυγμένα και ανοιχτά σε περαιτέρω εξέλιξη. Δουλειές και έργα που βασίζονται αποκλειστικά στις δικές μου προσπάθειες δεν πρόκειται ποτέ να σταματήσουν όσο ζω!

14.5.20 – lifo

13

ΒΙΒΛΙΟ

ΜΑΡΊΑ ΛΑΪΝΆ

Η

φιγούρα της Μαρίας Λαϊνά φωνάζει, από μόνη της, ποίηση: τυλιγμένη μ’ ένα κατακόκκινο φουλάρι, με λεπτά δάχτυλα που παραπέμπουν σε πιανίστα, κάθεται απέναντί μου, χαϊδεύοντας τις μοβ μαργαρίτες που μόλις της έχω φέρει ως φόρο τιμής σε μια ωραία αναφορά από το νέο της βιβλίο Τι όμορφη που είναι η ζωή που μόλις κυκλοφόρησε από εκδόσεις Πατάκη. Πρόκειται για έναν μονόλογο μιας γυναίκας που έρχεται αντιμέτωπη με τις αναμνήσεις και τη μοναξιά της, για μια de profundis εξομολόγηση για την ειρκτή αλλά και το πανηγύρι της ζωής. Μικρό, περιεκτικό και όμορφο, της δίνει μεγάλη χαρά, καθώς μόλις έχει φτάσει από το τυπογραφείο και, όπως μου λέει, «μοιάζει να κάνει παρέα με τα υπόλοιπα βιβλία πάνω στο τραπέζι», δηλαδή μια Νάντια του Μπρετόν και συλλογές από λευκώματα με ζωγραφικούς πίνακες. Αυτά της χαρίζουν δύναμη, καθώς και οι εικόνες που της φέρνουν στον νου μικροαντικείμενα από διάφορα ταξίδια –ένας μικρός πίνακας από την Τσεχία, ένα κρεμαστό χειροποίητο φωτιστικό από την Τουρκία, μινιατούρες από την Ιαπωνία–, ο δικός της μίτος για να βγει από το αδιέξοδο, να κουνήσει το ανεμολόγιο με έναν άλλον αέρα ελευθερίας, παρά τα κλειστά παράθυρα. Γιατί, αν και ντάλα μεσημέρι, το φως στο σπίτι είναι λιγοστό και στον νου μου έρχεται και πάλι κάτι δικό της: «Να ζει / ν’ απολαμβάνει μια γεμάτη μέρα / να κλείνει το παράθυρο, αλλιώς / τι άξιζαν οι μαγικές της ικανότητες;». Φεύγοντας, και ενώ στέκομαι στην πόρτα, συζητάμε για τα πράγματα που μας δίνουν ζωή: «Η ομορφιά και οι πίνακες. Η συνάντησή μου με το “Κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι” του Βερμέερ μού άλλαξε τα πάντα. Σας παρακαλώ, να το γράψετε αυτό. Μην το ξεχάσετε. Είναι πολύ σημαντικό για μένα». Εξίσου σημαντική είναι η εμπειρία μιας συζήτησης με τη Μαρία Λαϊνά.

— Αλήθεια, κ. Λαϊνά, «πόσο όμορφη είναι η ζωή»; Γιατί στο βιβλίο σας υπάρχει ένα διαρκές παιχνίδι

με τις διαφορετικές της όψεις. Ναι, όντως υπάρχει ένα οξύμωρο. Η πρωταγωνίστρια λέει «Τι όμορφη που είναι η ζωή», αλλά κατ’ ουσίαν δεν μπορεί να τη χαρεί. Αυτό ήταν η μητέρα μου και αυτό βλέπω να γίνομαι κι εγώ. Μου κάνει εντύπωση που βλέπω να επαναλαμβάνονται πράγματα που δεν φανταζόμουν ότι θα ζήσω, σαν κι αυτήν.

— Σε επίπεδο συμπτώσεων ή χαρακτήρα; Μα πρέπει να υπάρχει χαρακτήρας για να υπάρχει σύμπτωση. Δεν πιστεύω ότι ο χαρακτήρας είναι η μοίρα του ανθρώπου, όπως λένε, αλλά είναι αλήθεια πως δύσκολα ξεφεύγεις από τον χαρακτήρα σου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι καθορίζει τα πάντα. Υπάρχουν πράγματα ανεπαίσθητα, που μας ξεφεύγουν, ενώ νομίζουμε ότι τα ελέγχουμε. Εκεί που νομίζεις ότι τα ελέγχεις, αυτά βρίσκουν τον τρόπο να αυτονομούνται. Δείτε, για παράδειγμα, τι γίνεται με το κείμενο: το τελειώνεις και, ενώ πιστεύεις ότι έχεις τον έλεγχό του, ότι είπες «ψυχή μου, τραγούδησα», αυτό μόλις τότε αρχίζει το ταξίδι του. Και εδώ είναι που ο αναγνώστης αποκτά το πάνω χέρι. Γιατί σημασία δεν έχει τι έχεις να πεις ή τι θα ήθελες να έχεις γράψει, αλλά τι έγραψες. Αυτό που καταθέτεις υπάρχει και μιλάει εκ μέρους σου.

— Μα, έτσι κι αλλιώς, γράφετε κείμενα που είναι πάντα ανοιχτά σε ενδεχόμενα και στον αναγνώστη. Αυτό συμβαίνει και με το «Τι όμορφη που είναι η ζωή». Ελπίζω μόνο αυτό να μην είναι κάτι δυσάρεστο για τον αναγνώστη. Εύχομαι να τον αιφνιδιάζει και, εκεί που δεν το περιμένει, να του έρχεται κάτι.

— Κάπως έτσι δεν λειτουργούν όλα στη ζωή; Κάπου μιλάτε για απρόβλεπτους συνδυασμούς από λαμπάκια που καίγονται και δεν ξέρει κανείς ποιο να προτιμήσει. Είναι θέμα επιλογής τελικά; Τα πάντα είναι θέμα επιλογής, αν δεν είναι θέμα ενέργειας. Πού αλλού συνοψίζεται η ζωή, αν όχι στις πυκνώσεις και στις αυξομειώσεις της; Μπορεί όντως να καίγονται κάποια λαμπάκια, αλλά με τα υπόλοιπα γίνονται συνδυασμοί μοναδικοί και απρόβλεπτοι. Και τα λαμπάκια που δεν καί-

γονται μας εκπλήσσουν με το πώς άντεξαν και μπορούν να προσφέρουν συνδυασμούς που δεν βάζει καν ο νους σου. Εκεί ακριβώς έγκειται, λοιπόν, το ανώφελο της ομορφιάς, στο ότι δεν μπορείς ποτέ να τη φανταστείς από πριν, ούτε καν ότι υπάρχει. Το πιστεύω ακράδαντα ότι η ομορφιά είναι ανώφελη, όπως εξίσου ανώφελο είναι το πρωινό ξύπνημα, που είναι λειτουργικό για τους περισσότερους ανθρώπους. Το πρωί δεν έχω καν προλάβει να σκεφτώ ποια είμαι – πώς μπορώ να λειτουργήσω; Γι’ αυτό έχω κατεβασμένα τα στόρια, σκέφτομαι καλύτερα, και αντιδρώ, στο σκοτάδι.

— Σας κινητοποιεί το σκοτάδι; Ναι. Και η ησυχία. Δεν μπορώ να νιώθω ότι υπάρχει άνθρωπος στο σπίτι, ειδικά όταν είναι να γράψω ή να σκεφτώ. Δεν έχει σημασία αν είστε στο διπλανό δωμάτιο – με ενοχλεί. Με επηρεάζει η ύπαρξή σας, ακόμα και η αυτονομία της.

— Ωστόσο, παρότι καταφέρεστε συχνά εναντίον αυτής της παρουσίας των ανθρώπων, γράφετε μόνο για τον άνθρωπο, έχω την αίσθηση ότι είστε η ενσάρκωση του «τίποτα ανθρώπινο δεν μου είναι ξένο». Ναι, δεν το αρνούμαι. Ακόμα και μισάνθρωπος να είσαι, αυτό συμβαίνει γιατί νοιάζεσαι τον άνθρωπο. Η συμπεριφορά μας, η σκέψη μας, τα πάντα διαμορφώνονται ανάμεσα στους ανθρώπους, από αυτούς και γι’ αυτούς. Απλώς η σκέψη πολλές φορές έχει οριστεί να λειτουργεί με συγκεκριμένες προδιαγραφές και κάπως εσφαλμένα, γιατί η ύπαρξη των ανθρώπων συνήθως συνοδεύεται από προκαταλήψεις, ιδεοληψίες και υπεκφυγές, από αυτόν τον αιώνιο και μάταιο αγώνα της αλήθειας. Μονίμως οι άνθρωποι τρέχουν για να κερδίσουν χρόνο και για να κατακτήσουν την αλήθεια, πράγμα ανώφελο. Πόσο ψέμα είναι η αλήθεια που είναι το ψέμα που είναι η αλήθεια! Γι’ αυτό και κοροϊδεύω κάθε φορά που ακούω τη φράση που λένε στα δικαστήρια «ορκίζομαι να είπω την αλήθεια και μόνο την αλήθεια, χωρίς φόβο και χωρίς πάθος», ενώ ουσιαστικά ισχύει το αντίθετο. Πόσο σκληρή φράση και εντελώς ψευδής!

Η ΜΟΝΑΧΙΚΗ ΚΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΠΟΙΗΤΡΙΑ ΜΙΛΑ ΣΤΗ LIFO ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΝΕΟ – ΜΙΚΡΟ, ΑΛΛΑ ΠΟΛΥΤΙΜΟ– ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΤΊΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΆ

ΣΤΑΘΗΣ ΜΑΜΑΛΑΚΗΣ

τι όμορφη που είναι

14 lifo – 14.5.20

Η ποίηση υπάρχει για να σε ταρακουνά και σχεδόν για να την αποφεύγεις. Προξενεί και ευχαρίστηση, αλλά είναι μια ευχαρίστηση που ενδεχομένως να φαίνεται δυσάρεστη.

— Με άλλα λόγια, συμφωνείτε με τον Νίτσε που έλεγε ότι «η αλήθεια είναι άσχημη. Και έχουμε την τέχνη για να μη μας σκοτώσει η αλήθεια»; Απολύτως! Μα αλλιώς η τέχνη θα ήταν σκέτη αλήθεια, που μακάρι να ήταν κι αυτό, αφού δεν υπάρχει καμία αλήθεια που να είναι σκέτη αλήθεια. Αρκεί να αναλογιστείς πόσα εγκλήματα έγιναν για χάρη της αλήθειας, στο όνομα της ανήλεης αλήθειας, πόσοι άνθρωποι έχουν καταρρακωθεί επειδή αντίκρισαν το ύπουλο τέρας που λέγεται αλήθεια και πόσοι ξεγελιούνται και λένε αλήθεια, ενώ θα προτιμούσαν χίλιες φορές να έχουν πει ψέματα και πόσοι, ακόμα περισσότεροι, έχουν κατακρημνιστεί στο άκουσμα της αλήθειας.

— Άλλωστε, τα λέτε και στο βιβλίο σας, όπως αντίστοιχα έχετε πει στο παρελθόν ότι η αληθινή ύπαρξη για σας είναι οι λέξεις, σαν τον Μπέκετ, που έλεγε ότι οι λέξεις είναι η μόνη του αγάπη. Έτσι δεν είναι; Ναι, όπως συμφωνώ και με τον Μαλαρμέ, που έλεγε ότι «η ποίηση δεν γίνεται με ιδέες αλλά με λέξεις». Δεν μπορεί να φτιάξεις ποίηση με ιδέες, μπορείς όμως να έχεις μια ιδέα στο μυαλό σου και να δοκιμάσεις να δεις αν θα βγει μέσω των λέξεων – και αν δεν βγει, δεν πειράζει. Ίσως είναι και για καλό. Ευτυχώς, οι λέξεις μού έδωσαν μια κάποια έμπνευση και λειτούργησαν ως κινητήριος δύναμη, όχι οι ιδέες. Μπορεί η πάλη μαζί τους να ήταν διαρκής και αφόρητη, να ένιωσα ότι με εξοντώνουν, αλλά δεν εγκατέλειψα ποτέ. Και να σας πω, δεν υπάρχει πιο σκληρός αγώνας από το να προσπαθείς να βάλεις τις λέξεις τη μία πλάι στην άλλη, να δεις αν ταιριάζουν, να αγωνιάς για το πώς και πού θα καταλήξουν, αν καταλήξουν κάπου. Δεν ξέρω αν υπάρχει κάτι πιο καταλυτικό για μένα από αυτό, η μεγαλύτερη ζωτική μου ενέργεια, που θα έλεγε και ο Μπερξόν. Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι μην τυχόν κάποτε πάψουν οι λέξεις να με ενδιαφέρουν ή δεν μπορώ να ανταποκριθώ. Αντίθετα, όταν βρίσκω μια λέξη που μου αρέσει ή που ταιριάζει απόλυτα, νιώθω ότι χοροπηδάω από χαρά. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ηδονή από αυτό.

η ζωή!

— Οπότε ισχύει αυτό που λένε, ότι ο ποιητής δεν ζει χωρίς τις λέξεις του; Σαν τον Βαν Γκογκ, που, όταν δεν είχε τίποτε άλλο να ζωγραφίσει, έστησε το μοναδικό μήλο που είχε πάνω στο τραπέζι και το περιέβαλε με ένα εκτυφλωτικό κίτρινο που έμοιαζε με χρυσό; Ακριβώς έτσι. Ο ζωγράφος δεν μπορεί να μη ζωγραφίσει, ο ποιητής να μη γράψει ή ο άνθρωπος να μην περπατήσει. Κι εγώ δεν ζω χωρίς τις λέξεις, όπως δεν ζω και χωρίς τη μουσική. Θα πεθάνω αν μου στερήσετε τη μουσική. Και όχι τυχαία: αν οι λέξεις είναι τρόπος ζωής, ο τρόπος ύπαρξης του κειμένου είναι η μουσική. Τα πάντα στην ποίηση έχουν να κάνουν με τον ρυθμό: ο ανάπαιστος, ο ίαμβος. Όλα αυτά είναι μουσικά στοιχεία. Ακόμα και τους μονολόγους και τα πεζά που γράφω τα ακούω πάντα σαν μουσική, μπορώ να πιάσω το ρεφρέν και αυτό μου υπαγορεύει από μόνο του πράγματα.

— Πρέπει στο σημείο αυτό να σας εξομολογηθώ ότι ανέκαθεν μου φέρνατε στο μυαλό την Πατρίτσια Χάισμιθ: η φιγούρα σας, το στυλ, το βλέμμα. Ακόμα και ο τρόπος που καπνίζετε τώρα αυτή μου θυμίζει. Μου αρέσει που το λέτε, γιατί την αγαπώ πολύ τη Χάισμιθ. Την έχω διαβάσει και στις δύο γλώσσες, αγγλικά και ελληνικά, την έχω μελετήσει, την έχω μεταφράσει – το Αυτή η γλυκιά αρρώστια. Υπέροχη! Και πόσο ωραία την είχε ερμηνεύσει η Ρούλα Πατεράκη! Είναι απίστευτη, ακατάπαυστη και έχει μια περίεργη αρρώστια μέσα της που καταλήγει γλυκιά και σαγηνευτική σαν τη βλέπεις μπροστά σου. Αυτή κι αν σε εκπλήσσει διαρκώς, σε σημείο που λες «πού το φαντάστηκε αυτό; Πώς το επέλεξε;». Αλλά είχε και η Χάισμιθ δαίμονες πολλούς.

— Της άρεσε, όμως, και το παιχνίδι, το απολάμβανε, όπως και το ψέμα. Έχει ή μοιάζει με παιχνίδι η ποίηση τελικά; Έχει παιχνίδι, αλλά δεν είναι παιχνίδι. Ή μάλλον, καλύτερα, είναι ένα σοβαρό παιχνίδι. Είναι πολύ σοβαρό παιχνίδι η ποίηση.

— Στο παρελθόν, ωστόσο, έχετε πει, και αν δεν απατώμαι μετά τη βράβευσή σας, ότι δεν τους παίρνουν σοβαρά τους ποιητές στην Ελλάδα. Δεν τους παίρνουν σοβαρά, όπως τους συγγραφείς.

Μην ξεχνάτε τι έχουν πει κατά καιρούς για την ποίηση, σε αντίθεση με το μυθιστόρημα. Τη μυθοπλασία έχουν την τάση να την παίρνουν στα σοβαρά – ακόμα και βιβλία που παίρνει ο κόσμος στα καράβια για να περάσει την ώρα του. Αλλά η ποίηση δεν είναι για να τη σέρνεις μαζί σου, όπου να ’ναι, ή για να τη διαβάζεις το βράδυ πριν από τον ύπνο. Η ποίηση υπάρχει για να σε ταρακουνά και σχεδόν για να την αποφεύγεις. Προξενεί και ευχαρίστηση, αλλά είναι μια ευχαρίστηση που ενδεχομένως να φαίνεται δυσάρεστη.

— Για εσάς ήταν ή είναι τρόπος ζωής η ποίηση; Δεν μπορώ να πω ότι η ζωή μου ήταν ποίηση, αν αυτό εννοείτε. Υπήρξαν, ευτυχώς, κάποια ποιητικά αποσπάσματα που έγιναν μέρος της ζωής μου, αλλά εξίσου πολλά έχουν αποτυπωθεί μέσα μου από τα ταξίδια. Πάντα κάτι μένει μέσα μου από τα ταξίδια, που δεν αντιλαμβάνομαι αμέσως, αλλά λειτουργεί είτε ως βίωμα είτε ως εικόνα. Ακόμα και όταν ονειρεύομαι, ταξίδια έρχονται στα όνειρά μου.

— Οπότε το ταξίδι είναι από μόνο του προορισμός για εσάς; Όχι, δεν θα το έλεγα. Έχει κάτι βαρύ η λέξη «προορισμός». Δεν μου αρέσει, δεν τη θέλω. Στο άκουσμά της σκέφτομαι οδύσσειες, τετελεσμένα πράγματα. Προτιμώ τη λέξη «περιπέτεια», γιατί αυτό είναι, τελικά, το ταξίδι που έχει τα πάντα. Σαν το Μαρόκο, που έχει τις πεδιάδες του, τα χρώματα, τα βουνά, τους παράξενους ανθρώπους. Έχω ζήσει τα πάντα στο Μαρόκο, που παραμένει ο αγαπημένος μου προορισμός: έχω μείνει σε τέντα, έχω κάνει χιλιόμετρα με καμήλες, έχω συναντήσει κάθε λογής ανθρώπους, από Τουαρέγκ μέχρι Βεδουίνους. Την πρώτη φορά που πήγα, τα πράγματα ήταν πιο άγρια και επικίνδυνα και όχι εξωραϊσμένα, όχι όπως τώρα, αλλά αυτό ακριβώς είχε τη μαγεία του. Από τη συγκλονιστική αλλά και τρομακτική μεντίνα της Φεζ έως την υπέροχη Εσαουίρα, δεν υπάρχει κάτι που να μη μου έχει δώσει το Μαρόκο. Όλα αυτά, λοιπόν, δεν μπορείς να τα πεις «προορισμό», γιατί τα αδικείς ή, μάλλον, τα υποβαθμίζεις.

—και να μην μπορείς να τη χαρείς

info Tο βιβλίο της Μαρίας Λαϊνά «Τι όμορφη που είναι η ζωή» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

14.5.20 – lifo

15

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΠΌΣΟ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΜΈΝΟΙ ΉΤΑΝ ΚΑΙ ΠΏΣ ΑΝΤΑΠΟΚΡΊΘΗΚΑΝ ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΊ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΊ ΤΗΣ ΕΛΛΆΔΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΆΓΚΗ ΓΙΑ ΔΙΆΘΕΣΗ ΨΗΦΙΑΚΟΎ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΎ ΠΡΟΪΌΝΤΟΣ ΚΑΤΆ ΤΗ ΔΙΆΡΚΕΙΑ ΤΟΥ LOCKDOWN ΚΑΙ ΠΏΣ ΘΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΕΊ ΤΟ ΕΠΌΜΕΝΟ ΔΙΆΣΤΗΜΑ ΨΗΦΙΑΚΉ ΤΈΧΝΗ ΠΟΥ ΝΑ ΈΧΕΙ ΛΌΓΟ ΎΠΑΡΞΗΣ, ΜΈΧΡΙ ΝΑ ΕΠΙΣΤΡΈΨΟΥΜΕ ΣΤΑ ΘΈΑΤΡΑ, ΣΤΑ ΣΙΝΕΜΆ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΥΛΊΕΣ;

ΑΠΌ ΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦHΣΗ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΟΥΣΗΣ

Αυτή την άνοιξη είδαμε τ 16 lifo – 14.5.20

την τέχνη στις οθόνες μας 14.5.20 – lifo

17

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΠΌΣΟ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΜΈΝΟΙ ΉΜΑΣΤΑΝ; Υπάρχουν παραστάσεις που πολύ θα θέλαμε να δούμε, αλλά δυστυχώς δεν σώζονται οι κινηματογραφήσεις τους ή είναι κακής ποιότητας οι κόπιες. Άλλωστε, δεν έχει γίνει κινηματογράφηση σε όλες τις παραστάσεις του Φεστιβάλ και σε όσες έγινε, σκοπό είχε κυρίως μια αρχειακή καταγραφή και όχι τη δημόσια προβολή.

πανδημία του κορωνοϊού και το συνακόλουθο παγκόσμιο lockdown βρήκε τον πολιτισμό να πλέει σε αχαρτογράφητα νερά. Τους τελευταίους δύο μήνες στην Ελλάδα έχουμε γίνει μάρτυρες μιας πρωτοφανούς έκτασης διάθεσης πολιτιστικού προϊόντος στο Διαδίκτυο, που αφενός, ειδικά τις πρώτες μέρες, μας προκάλεσε νοσταλγία και όρεξη για εξερεύνηση, αφετέρου συσσώρευε διαρκώς νέα ερωτήματα για την επόμενη μέρα. Είδαμε πολλά, θυμηθήκαμε περισσότερα, λίγα είχαν γίνει με σωστό τρόπο. Η τέχνη χώρεσε στις μικρές διαστάσεις της οθόνης μας για να επιβεβαιωθεί αυτό για το οποίο, λίγο-πολύ, συμφωνούν όλοι: ότι η αξία της αναδεικνύεται εντελώς διαφορετικά μπροστά στο ζωντανό κοινό. Κι όμως, δεν μπορούμε να μη σταθούμε σε μερικές αξιόλογες προσπάθειες που και μαζική απήχηση είχαν, και αίσθηση προκάλεσαν, και έγιναν με τον βέλτιστο τρόπο, δεδομένων των συνθηκών, του κατεπείγοντος του όλου θέματος και κυρίως της μηδενικής ψηφιακής πολιτιστικής κουλτούρας στην Ελλάδα. Το κανάλι του Ιδρύματος Ωνάση, υπόδειγμα στησίματος, οργάνωσης και πλουραλιστικού περιεχομένου, οι εξαιρετικές κινηματογραφήσεις στις μεταδόσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, οι συναυλίες και οι όπερες του Μεγάρου Μουσικής, η μεγάλη ποικιλία των 40 παραστάσεων από την πορεία του Θεάτρου Νέου Κόσμου, οι ιστορικής σημασίας επιλογές του Φεστιβάλ Αθηνών και του Εθνικού Θεάτρου, αλλά και μεμονωμένες προσπάθειες, όπως αυτές των θεάτ ρων Οδού Κεφαλληνίας, Πορεία, Σταθμός κ.ά., άξιζαν και με το παραπάνω την προσοχή μας. Αυτά, μιλώντας για υλικό από το παρελθόν. Γιατί μετά περνάμε στα επόμενα βήματα, στο μέλλον, εκεί όπου η online τέχνη γίνεται η νέα πραγματικότητα και πρέπει να επιστρατευτούν νέες ιδέες, μπάτζετ και ψηφιακές δεξιότητες – και εκεί τα ερωτήματα που γεννώνται από το υπό παρακολούθηση και εν εξελίξει φαινόμενο είναι πολλά.

95.000 H λίμνη των κύκνων (σύνολο από όλες τις πλατφόρμες)

Εθνική Λυρική Σκηνή - YouTube, nationalopera.gr και σελίδα FB της ΕΛΣ

64.100 Οι ΤρεισΕυτυχισμένοι Θέατρο Πορεία - Vimeo

18 lifo – 14.5.20

ι περισσότεροι πολιτιστικοί φορείς πιάστηκαν εξαπίνης, καθώς το ψηφιακό τους υλικό υπήρχε, ως επί το πλείστον, για αρχειακούς λόγους. Σε αντίθεση με διεθνείς οργανισμούς που έχουν επενδύσει εδώ και χρόνια στον ψηφιακό πολιτισμό και των οποίων οι διαδικτυακές αναμεταδόσεις προβάλλονται, συχνά με αντίτιμο, σε όλον τον κόσμο, όπως οι όπερες της Metropolitan και του Royal Opera House, οι παραστάσεις της Schaubühne του Βερολίνου, της Kammerspiele του Μονάχου, της Comédie-Française, του Sandler’s Wells, του Nederlands Dans Theater ή του Royal National Theatre [επί παραδείγματι, το ανέβασμα του Φρανκενστάιν (2011) από τον Ντάνι Μπόιλ, με τους Μπένεντικτ Κάμπερμπατς και Τζόνι Λι Μίλερ, έλαβε διαστάσεις κανονικού ψηφιακού event, ακόμα και στη χώρα μας, πριν από λίγες μέρες], οι δικοί μας οργανισμοί, μέσα σε λίγες μόνο μέρες και με όλες τις ιδιαίτερες συνθήκες εργασίας που δημιούργησε η καραντίνα, κλήθηκαν να ερευνήσουν τι από αυτό το (σε πολλές περιπτώσεις χαοτικού όγκου) υλικό άξιζε και μπορούσε πρακτικά να παρουσιαστεί στο κοινό. Η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου, Κατερίνα Ευαγγελάτου, επιβεβαιώνει: «Το αρχείο του Φεστιβάλ είναι χονδρικά οργανωμένο και μονάχα κατά ένα μικρό τμήμα του. Η φροντίδα ορισμένων εκ των εργαζομένων έχει διασώσει αρκετά τεκμήρια, ιδίως των τελευταίων 15 ετών, ωστόσο χρειάζεται μια συστηματική λύση με τη συνδρομή της πολιτείας και άλλων φορέων, την οποία ήδη επεξεργαζόμαστε. Μην ξεχνάτε ότι μιλάμε για 65 χρόνια Ιστορίας! Επιπλέον, το μεγαλύτερο τμήμα του αρχείου δεν υπάρχει σε ψηφιακή μορφή. Έτσι, ήταν πολύ δύσκολη η όλη διαδικασία ανεύρεσης και αξιοποίησης των κατάλληλων αρχείων για τη δράση ΑΝΑ-ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ». Το Εθνικό Θέατρο, από την άλλη, ήταν από τους λίγους θεσμούς που διέθεταν ήδη ένα εξαιρετικά οργανωμένο και τακτοποιημένο ψηφιακό αρχείο που περιλαμβάνει σπάνιο υλικό (προγράμματα παραστάσεων, αποκόμματα εφημερίδων, φωτογραφίες και ηχητικά ντοκουμέντα) από τις συλλογές του, από το 1932 έως το 2005, ενώ οι βιντεοσκοπήσεις ξεκινούν από το 1994 και φτάνουν μέχρι το 2005. Όμως, όπως διευκρινίζει η υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων, Βιργινία Μπακούση, η ψηφιοποίηση αυτή είχε γίνει κυρίως για εκπαιδευτικούς και αρχειακούς λόγους, γι’ αυτό και δεν είχε κοινοποιηθεί ευρέως. Ωστόσο, η συμμετοχή του Εθνικού στη δράση «Μένουμε σπίτι με τον πολιτισμό» του ΥΠ.ΠΟ. γίνεται με νεότερες παραγωγές, από το 2005 κι έπειτα, που έχουν βιντεοσκοπηθεί με πιο σύγχρονα τεχνικά μέσα, οπότε το αποτέλεσμα είναι αρτιότερο. Η διάθεσή τους, μάλιστα, κάθε Σαββατοκύριακο επιλέχτηκε ακριβώς για να δίνει στο κοινό την αίσθηση ενός ραντεβού με το καλό θέατρο. Αλλά και από το μέτωπο του ελεύθερου θεάτρου, ο διευθυντής του Θεάτρου Νέου Κόσμου, Μίλτος Σωτηριάδης, αναφέρει ότι δεν αντιμετώπισαν πολλά προβλήματα ψηφιοποίησης, απλώς το αρχείο τους δεν ήταν πλήρες. «Μπήκαμε σε μια διαδικασία βελτίωσής του, αλλά δεν ήταν κάτι πολύ δύσκολο, γιατί ήταν τακτοποιημένο αρχείο. Υπάρχουν καλογυρισμένες, μέτριες και κακές βιντεοσκοπήσεις, η ποιότητα ποικίλλει, καθώς ό,τι είχαμε ήταν για αυστηρά αρχειακούς λόγους. Βρήκαμε, λοιπόν, κι άλλες, μέσω συνεργατών και συντελεστών». Τέλος, το ψηφιακό αρχείο του Ιδρύματος Ωνάση περιλαμβάνει το σύνολο του υλικού που έχει παραχθεί από το Ίδρυμα –και όχι μόνο τη Στέγη– τα τελευταία δέκα χρόνια σε μεταβλητές ποιότητες, εξαιτίας των διαφορετικών διαθέσιμων τεχνολογιών την εποχή που έχει πραγματοποιηθεί και καταγραφεί καθεμία παραγωγή. « Ήμασταν τόσο προετοιμασμένοι όσο ένας οργανισμός που ζει στο 2020 χωρίς ιδιαίτερες ψευδαι-

15

ΔΗΜΟΦΙΛΕΊΣ ΨΗΦΙΑΚΈΣ ΜΕΤΑΔΌΣΕΙΣ ΣΕ VIEWS Ναμπούκκο > 118.000 (σύνολο από όλες τις πλατφόρμες) / Εθνική Λυρική Σκηνή - ΕΡΤ2, WEBTV της ΕΡΤ, nationalopera.gr και σελίδα FB της ΕΛΣ Νυχτερίδα > 100.000 (σύνολο από όλες τις πλατφόρμες) / Εθνική Λυρική Σκηνή - YouTube, nationalopera.gr και σελίδα FB της ΕΛΣ Το Ευχαριστημένο > 73.300 / Θέατρο Πορεία - Vimeo Το αηδόνι του αυτοκράτορα > 61.000 (σύνολο από όλες τις πλατφόρμες) / Εθνική Λυρική Σκηνή YouTube, nationalopera.gr και σελίδα FB της ΕΛΣ Σημείωση: Ο παραπάνω πίνακας δεν λειτουργεί απολύτως συγκριτικά, εξαιτίας των διαφορετικών χρονικών περιόδων διαδικτυακής διαθεσιμότητας των παραστάσεων αλλά και των διαφορετικών τρόπων μετάδοσής τους. Στατιστικά καναλιών (σύνολο views) Ίδρυμα Ωνάση: 1.350.000 (90 βίντεο, θεατές από 55 χώρες, 30.000 νέοι συνδρομητές) Θέατρο Πορεία: 744.000 (17 βίντεο) Εθνική Λυρική Σκηνή: 670.500 (10 βίντεο) Θέατρο Νέου Κόσμου: 581.000 (40 βίντεο) Εθνικό Θέατρο: 164.000 (11 βίντεο, θεατές από 50 χώρες) Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας: 134.000 (6 βίντεο) Megaron Plus: 75.500

78.600 Η Αγριόπαπια Θέατρο Πορεία Vimeo

92.300 Όρνιθες (σύνολο μίας εβδομάδας, 48.400 σε 24 ώρες)

Ίδρυμα Ωνάση YouTube

110.000 Κάρμεν (σύνολο από όλες τις πλατφόρμες)

Εθνική Λυρική Σκηνή - ΕΡΤ2, WEBTV της ΕΡΤ, nationalopera.gr και σελίδα FB της ΕΛΣ

σθήσεις, χωρίς νοσταλγίες, χωρίς αγκυλώσεις· ένας οργανισμός που παραδοσιακά έβλεπε τον ψηφιακό κόσμο όχι με φόβο αλλά με ανυπομονησία, δέος και ενθουσιασμό» αναφέρει η διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος, Αφροδίτη Παναγιωτάκου. «Υπάρχει ένα μικρό σύμπαν γύρω απ’ ό,τι έχει παρουσιάσει η Στέγη και έχουμε σκοπό να το προβάλουμε και αυτό. Ο σκοπός μας, όταν ξεκινούσε η σεζόν ’19-’20, ήταν μερικές από τις παραγωγές μας να γίνουν η αφορμή για να δημιουργήσουμε παράλληλο περιεχόμενο που θα είχε μια δική του ζωή μέσα από την ψηφιακή μας πλατφόρμα. Η ιδέα του καναλιού ήταν κάτι που μας απασχολούσε σχεδόν τρία χρόνια. Γι’ αυτό μας βρήκε έτοιμους». «Από την έναρξη λειτουργίας της Στέγης γίνονταν σε live streaming όλες οι συζητήσεις στις “Λέξεις & Σκέψεις”, η “Δίκη του Σωκράτη” το 2012 συγκέντρωσε χιλιάδες ψηφιακούς θεατές ανά τον κόσμο, ενώ από το 2015 ξεκινήσαμε live streamings σε παραγωγές. Είχαμε δημιουργήσει τμήμα ψηφιακού μετασχηματισμού εδώ και χρόνια, οι εργασίες ψηφιοποίησης, διανομής και επιμέλειας του περιεχομένου είχαν ξεκινήσει πολύ καιρό πριν μπει η λέξη “Covid” στην καθημερινότητά μας, ήμασταν έτοιμοι για το επόμενο βήμα, ακόμα και αν δεν είχαμε προβλέψει την αφορμή που θα μας οδηγούσε στην επιτάχυνση – ποιος θα μπορούσε να φανταστεί αυτή την πραγματικότητα, άλλωστε; Η συστηματική προετοιμασία μας επιταχύνθηκε από τις συνθήκες της πανδημίας, γι’ αυτό προέκυψε τόσο πλούσιο περιεχόμενο σε τόσο σύντομο διάστημα» συμπληρώνει ο σύμβουλος Πολιτισμού και Στρατηγικής Ιδρύματος Ωνάση, Δημήτρης Θεοδωρόπουλος.

ΠΏΣ ΣΤΉΝΕΤΑΙ ΈΝΑ ΨΗΦΙΑΚΌ ΚΑΝΆΛΙ;

οια βήματα χρειάστηκαν για να διαμορφωθεί ένα μεγάλο ψηφιακό κανάλι και να «φορτωθεί» με content – και μάλιστα σε συνθήκες lockdown; Ο κ. Θεοδωρόπουλος απαντά: «Επιστρατεύτηκαν όλα τα τμήματα του Ιδρύματος Ωνάση: από την curatorial ομάδα μέχρι την τεχνική επεξεργασία, τους designers, το νομικό τμήμα, την ομάδα της παραγωγής, την επικοινωνία, το τμήμα digital. Οι συσκέψεις έγιναν ψηφιακές, οι πλατφόρμες τηλεδιασκέψεων αντικατέστησαν τα γραφεία, η ανταλλαγή απόψεων έγινε φορώντας πιτζάμες πίσω από την οθόνη του υπολογιστή και κάπως έτσι δημιουργήθηκαν πολλές παράλληλες ομάδες εργασίας μέσα σε διαμερίσματα. Από το τμήμα content που αξιολογούσε το περιεχόμενο, μέχρι τους μοντέρ, τα social media και την παραγωγή, όλοι δούλευαν –θέλω να πιστεύω ανακουφισμένοι για το ότι σε συνθήκες καραντίνας μπορούν να δουλεύουν κάτι τόσο δημιουργικό και συλλογικό–, ακόμα και αν δεν μπορούσαμε να δούμε ο ένας τον άλλον από κοντά. Κάπως έτσι προέκυψε και το μότο του εγχειρήματος: “We stay close, not closed”. Η όλη δουλειά του καναλιού γίνεται κατά βάση από την ομάδα του Ιδρύματος, που σε μεγάλο βαθμό έχει βρει νέους αυτοματισμούς και ρόλους. Ασφαλώς, όμως, έχουν ενεργοποιηθεί και στενοί συνεργάτες του οργανισμού (μοντέρ, εικονολήπτες, ηχολήπτες, μεταφραστές και υποτιτλιστές), οπότε έχει δημιουργηθεί μπάτζετ και, όσο περνάει ο καιρός και το όλο εγχείρημα θα εξελίσσεται και θα αναδιαμορφώνεται, ασφαλώς θα υπάρξουν κι άλλες συνεργασίες». Ο social media manager του Ιδρύματος Ωνάση, Βασίλης

70.300

106.300

Τρεις Αδερφές

Πέτρες στις τσέπες του

Θέατρο Πορεία Vimeo

65.100 Σταματία, το γένος Αργυροπούλου (σύνολο 4 εβδομάδων μέχρι σήμερα, 23.300 σε 24 ώρες)

(σύνολο 4 εβδομάδων μέχρι σήμερα, 23.300 σε 24 ώρες)

Θέατρο Νέου Κόσμου YouTube

172.400 Η Μεγάλη Χίμαιρα Θέατρο Πορεία - Vimeo

82.450 Βάκχες (σύνολο 6 εβδομάδων μέχρι σήμερα, 31.400 σε 24 ώρες)

Ίδρυμα Ωνάση YouTube

Θέατρο Νέου Κόσμου YouTube

14.5.20 – lifo

19

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Το κόστος της κινηματογράφησης είναι δυσβάστακτο – μιλάμε για πάνω από 20.000 ευρώ. Περιλαμβάνει σκηνοθέτη, πέντε διαφορετικές κάμερες, ψείρες (σ.σ. μικρόφωνα), ηχολήπτες, μοντάζ, παράσταση που θα έχει δοθεί χωρίς κοινό, μακιγιάζ, μαλλιά…

20 lifo – 14.5.20

Μπίμπας, εξηγεί, από την πλευρά του, γιατί κατέληξαν στο YouTube και όχι σε κάποια άλλη πλατφόρμα: «Επιλέξαμε το YouTube, το δεύτερο πιο δημοφιλές website σε όλο τον κόσμο, επειδή αποτελεί τον ευκολότερο και πληρέστερο τρόπο ελεύθερης διάθεσης περιεχομένου βίντεο για περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο χρήστες παγκοσμίως, οι οποίοι έχουν άμεση πρόσβαση στο περιεχόμενό του μέσα από πληθώρα συσκευών (κινητά, υπολογιστές, τηλεοράσεις, tablets κ.λπ.). Αυτός είναι και ο σημαντικότερος λόγος για τον οποίο θέτει μια σειρά περιορισμών, όσον αφορά το περιεχόμενο. Για παράδειγμα, έχει σημαντικούς περιορισμούς στο γυμνό ή σεξουαλικό περιεχόμενο, ενώ το ίδιο συμβαίνει και για το βίαιο ή παραστατικό περιεχόμενο, ακόμα και σε περιπτώσεις καλλιτεχνικής δημιουργίας. Οι κανόνες αυτοί επιβάλλονται από την ίδια την πλατφόρμα μέσα από ένα αυστηρό σύστημα ελέγχου το οποίο συνδυάζει τεχνητή νοημοσύνη και ανθρώπινο δυναμικό. Οι απαγορεύσεις και οι περιορισμοί αυτοί ισχύουν ακόμα και αν το βίντεο είναι προσβάσιμο μόνο σε θεατές άνω των 18 ετών». Με ποια κριτήρια επιλέχτηκαν, όμως, οι συγκεκριμένες παραστάσεις που τελικά έφτασαν στις οθόνες μας; Η κ. Ευαγγελάτου εξηγεί, για τις επιλογές του Φεστιβάλ: «Τα κριτήρια είναι τεχνικά και καλλιτεχνικά. Υπάρχουν παραστάσεις που πολύ θα θέλαμε να δούμε, αλλά δυστυχώς δεν σώζονται οι κινηματογραφήσεις τους ή είναι κακής ποιότητας οι κόπιες. Άλλωστε, δεν έχει γίνει κινηματογράφηση σε όλες τις παραστάσεις του Φεστιβάλ και σε όσες έγινε, σκοπό είχε κυρίως μια αρχειακή καταγραφή και όχι τη δημόσια προβολή. Ελάχιστες ήταν οι εξαιρέσεις και αφορούσαν κυρίως λήψεις των τελευταίων ετών. Να ένα δίδαγμα για το μέλλον. Άλλο πρόβλημα ήταν ότι οι περισσότερες παραστάσεις των ξένων θιάσων δεν είχαν υπότιτλους, άρα χρειαζόταν ειδικό κονδύλι και χρόνος για να γίνει αυτό. Στο καλλιτεχνικό σκέλος, προτιμήσαμε να ανεβάσουμε παραστάσεις που άφησαν έντονο το στίγμα τους στη διαδρομή του Φεστιβάλ κι έτσι η προβολή τους απέκτησε αξία ντοκουμέντου. Κρίναμε ότι δεν χρειάζεται να βομβαρδίσουμε το κοινό μας με αλλεπάλληλες παρουσιάσεις – όπως εξήγησα, άλλωστε, από τεχνικής άποψης δεν έχουμε άπειρες επιλογές σε αυτήν τη φάση. Επιδιώξαμε να κάνουμε αισθητή την παρουσία-απουσία μας, προσφέροντας τη δυνατότητα στον κόσμο να δει λίγες, επιλεγμένες παραστάσεις, μία ανά εβδομάδα και μόνο για 24 ώρες, αναμένοντας την ημέρα που θα ξαναβρεθούμε στον φυσικό μας χώρο, στα θέατρα. Αντιμετωπίσαμε τη δράση αυτή περισσότερο ως μια κρυφή ματιά σε εκλεκτά κομμάτια από το αρχείο του Φεστιβάλ. Μακάρι να είχαμε στα χέρια μας άμεσα περισσότερες επιλογές». Όπως μαθαίνουμε από την κ. Ευαγγελάτου αλλά και από την κ. Μπακούση, στην περίπτωση του Φεστιβάλ και του Εθνικού αντίστοιχα δεν υπήρξε ξεχωριστό κονδύλι για τη διαδικασία της ψηφιοποίησης και ο ρόλος του ΥΠ.ΠΟ. στη δράση «Μένουμε σπίτι με τον πολιτισμό» ήταν συντονιστικός. Φυσικά, οι φορείς ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του υπουργείου, στο πλαίσιο της πολύ ειδικής περίστασης στην οποία ζούμε. Πού κυμαίνεται όμως το μπάτζετ για την άρτια κινηματογράφηση μιας παράστασης για έναν οργανισμό που δεν την έχει ενταγμένη ήδη στο σύνηθες πρόγραμμα των δράσεών του; Όπως μας ενημερώνει ο κ. Σωτηριάδης, το κόστος είναι δυσβάστακτο – μιλάμε για πάνω από 20.000 ευρώ. Περιλαμβάνει σκηνοθέτη, πέντε διαφορετικές κάμερες, ψείρες (σ.σ. μικρόφωνα), ηχολήπτες, μοντάζ, παράσταση που θα έχει δοθεί χωρίς κοινό, μακιγιάζ, μαλλιά… «Ουδέποτε μπήκαμε στη διαδικασία να το κάνουμε σωστά ως τώρα, γιατί δεν χρειαζόταν. Τώρα καταλάβαμε τη σημασία του, που βρεθήκαμε σε ανάγκη. Προβλέπω, ωστόσο, ότι αυτή η ανάγκη, όταν ισορροπήσει πλήρως η κατάσταση –πράγμα που θα πάρει πάρα πολύ καιρό–, θα εξαλειφθεί αμέσως».

GETTY MUSEUM

CHALLENGE

τις 19 Μαρτίου το Rijksmuseum του Άμστερνταμ κάλεσε τους ακόλουθούς του στα social media να αναπαραστήσουν ζωντανά τους αγαπημένους τους πίνακες με αντικείμενα που θα έβρισκαν στην καραντίνα τους ή και με τα ίδια τους τα σώματα στη θέση των μοντέλων. Η ιδέα πιστώθηκε στον ολλανδικό λογαριασμό του Instagram, Tussen Kunst & Quarantaine (μεταξύ τέχνης και καραντίνας), ενώ μερικές μέρες μετά, το κάλεσμα για το challenge επαναλήφθηκε από το Getty Museum του Λος Άντζελες. To Getty Museum challenge, όπως έγινε γνωστό, εξελίχθηκε στο μεγαλύτερο διαδραστικό καλλιτεχνικό viral του (παγκόσμιου) lockdown, με δεκάδες χιλιάδες φωτογραφίες έξυπνων και διασκεδαστικών αναπαραστάσεων να κατακλύζουν τα social media (αυτήν τη στιγμή τα hashtags #tussenkunstenquarantaine, #betweenartandquarantine και #gettymuseumchallenge αριθμούν αντίστοιχα 52.700, 35.500 και 36.700 δημοσιεύσεις στο Instagram). Με αυτή την αφορμή, ζητήσαμε από τη φωτογράφο Δανάη Ίσαρη (Instagram: @danailama) να εμπνευστεί από έναν πίνακα της επιλογής της και να δημιουργήσει μια αντίστοιχη σημερινή εικόνα. Επέλεξε τον «Ναύτη με χειμωνιάτικο σε ροζ φόντο» του Γιάννη Τσαρούχη (1955, Συλλογή Δ.Ν.Π.).

ΠΏΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΕΊΤΑΙ ΜΙΑ ΠΑΡΆΣΤΑΣΗ;

64.700 Τρωάδες

(σύνολο 3 εβδομάδων μέχρι σήμερα, 29.900 σε 24 ώρες)

Ίδρυμα Ωνάση YouTube

Σεβόμενοι το ηθικό δικαίωμα των συντελεστών, πάντοτε πραγματοποιούμε επιπλέον επικοινωνία με τους δημιουργούς και τους εκτελεστές, εξηγώντας επακριβώς πώς, πότε και για πόσο θα μεταδοθεί μια παράσταση από το YouTube.

όσο διαφορετική είναι, λοιπόν, η ψηφιακή αναμετάδοση π.χ. μιας παράστασης που ανέβηκε στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης από μιας που παίχτηκε στη Μικρή Σκηνή; Ο creative director του Ιδρύματος Ωνάση, Χρήστος Σαρρής, εξηγεί: «Το σημαντικό είναι η ίδια η σκηνική δράση και οι απαιτήσεις της. Η σκηνοθεσία, η ατμόσφαιρα, η κίνηση των σωμάτων. Θεωρητικά, εκείνο που κυρίως διαφοροποιεί τις σκηνές είναι το μέγεθος του σκηνικού, άρα και ο τρόπος που συμπεριφέρονται τα πρόσωπα πάνω σε αυτό. Στη Μικρή Σκηνή δεν κρύβεται τίποτα. Ό,τι συμβαίνει, συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας. Σχεδόν δεν υπάρχει backstage. Στην Κεντρική Σκηνή συνήθως απαιτείται μια “μεγαλύτερη” αντιμετώπιση στο γύρισμα. Η οθόνη δεν είναι η σκηνή. Και ο καναπές δεν είναι το θέατρο. Γι’ αυτό και η πρόκληση είναι να διαμορφώσεις ένα υβριδικό είδος εμπειρίας που μεταφέρει τη δύναμη του έργου του δημιουργού». Ο κ. Σαρρής διευκρινίζει ότι άλλο πράγμα είναι η καταγραφή και άλλο η κινηματογράφηση. «Σε όσες παραστάσεις του αρχείου μας έχουμε παρακολουθήσει έως τώρα και είναι στο επιμελημένο πρόγραμμά μας προς προβολή ποτέ δεν υπήρχε μία μόνο κάμερα. Μία από αυτές τις κάμερες, ναι, είναι πάντα στο κέντρο της αίθουσας. Όπως και στα περισσότερα θέατρα παγκοσμίως, υπάρχει και μια κάμερα γενικής καταγραφής για αρχειακούς λόγους και είναι χαμηλότερης ανάλυσης εκείνων που χρησιμοποιούνται στις καταγραφές μας. Σε παραστάσεις στις οποίες υπήρχε ο χρόνος, δεν περιοριστήκαμε στην καταγραφή. Έγινε κινηματογράφηση. Παρακολουθήσαμε πρόβες, μιλήσαμε με τους συντελεστές, μπορέσαμε να κάνουμε γυρίσματα επί σκηνής κατά τη διάρκεια των προβών, στήσαμε πολλές κάμερες, όχι μόνο σε μία παράσταση, και κάναμε πολύωρο μοντάζ. Ωστόσο, αυτό ήταν μια πολυτέλεια. Το διάστημα αυτό πολλοί δημιουργοί κατάλαβαν πόσο σημαντικό είναι να κινηματογραφείται σωστά μια παραγωγή. Όχι μόνο για λόγους αρχείου αλλά και για να έχει μία ακόμα ζωή». Στην περίπτωση, λοιπόν, που υπάρχουν πολλαπλές καταγραφές από μια παράσταση, ποιος επιλέγει την τελική βερσιόν που βλέπουμε στο κανάλι; Υπάρχει σχετική συνεννόηση/συνεργασία με τον σκηνοθέτη και επίβλεψη του μοντάζ; «Πιστέψτε με, πέφτει πολλή συζήτηση. Και διαφωνία. Και στο τέλος, όλοι είναι ευτυχείς» απαντά ο κ. Σαρρής. «Οι επαφές με τους δημιουργούς και η συνεννόηση μαζί τους είναι δεδομένη. Τίποτα δεν γίνεται χωρίς αυτούς. Όπως καταλαβαίνετε, δεν κάνεις απλώς ένα upload σαν να είναι προσωπικό σου περιεχόμενο. Μετά την πρώτη εβδομάδα ανακίνησης του Onassis YouTube, κάναμε μια σύντομη παύση για να δούμε τι λειτουργεί και τι όχι, ήρθαμε σε επικοινωνία με τους δημιουργούς για να μας δώσουν την πολύτιμη βοήθειά τους, έτσι ώστε ό,τι παρουσιάζουμε να μην αδικεί ούτε τους ίδιους ούτε τις παραγωγές που προβάλλουμε».

Οι 5 πιο δημοφιλείς ταινίες της νέας ελληνικής streaming πλατφόρμας ανεξάρτητου κινηματογράφου, μέχρι σήμερα.

TOP FIVE CINOBO

Στη Γη του Άγριου Μελιού (Honeyland, 2019)

Όντως Φιλιούνται; (Kissing?, 2016)

Κάιρο Eμπιστευτικό (The Nile Hilton Incident, 2017)

Τετάρτη 04:45 (2015)

Η λιακάδα μέσα μου (Un beau soleil intérieur, 2017)

14.5.20 – lifo

21

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΆ ΔΙΚΑΙΏΜΑΤΑ

Η οθόνη δεν είναι η σκηνή. Και ο καναπές δεν είναι το θέατρο. Γι’ αυτό και η πρόκληση είναι να διαμορφώσεις ένα υβριδικό είδος εμπειρίας που μεταφέρει τη δύναμη του έργου του δημιουργού.

Μ

να άλλο πολυσύνθετο ζήτημα που προκύπτει με τη διάθεση στο κοινό διαδικτυακών αναμεταδόσεων από παρελθούσες παραστάσεις είναι τα πνευματικά δικαιώματα, ειδικά σε περιπτώσεις που μπορεί να μην έχει οριστεί επακριβώς ποιος έχει τον τελικό λόγο για μια ψηφιακή κόπια, καθώς ένα θεατρικό έργο ή μια συναυλία μπορεί να έχει δεκάδες συντελεστές – ακόμα και αν μιλάμε για δωρεάν, μη κερδοσκοπικές κινήσεις, όπως το σύνολο σχεδόν όσων έχουν προβληθεί μέχρι στιγμής στην Ελλάδα. Η κ. Ευαγγελάτου αναφέρει για το Φεστιβάλ: «Μέχρι στιγμής είναι όλοι ενθουσιώδεις. Η συγκυρία είναι πολύ ειδική και η προβολή γίνεται αυστηρά για 24 ώρες. Άλλωστε, το Φεστιβάλ δεν αποκομίζει κανένα χρηματικό όφελος από αυτή την ενέργεια. Η δράση έχει συμβολικό χαρακτήρα, που επιτείνεται από τον μικρό αριθμό των προσφερόμενων παραστάσεων. Θελήσαμε να γίνει σαφές στους καλλιτέχνες που μας παραχώρησαν τα δικαιώματα ότι η δράση αυτή είναι έκτακτη. Δεύτερον, νομίζω ότι όταν κάτι τέτοιο γίνεται για πολύ συγκεκριμένο χρονικό διάστημα αποκτά μεγαλύτερη δυναμική και η επίδρασή του είναι βαθύτερη». Ο κ. Σωτηριάδης εξηγεί πως για το σύνολο των παραστάσεων του Θεάτρου Νέου Κόσμου που ανέβηκαν στο YouTube λήφθηκαν οι σχετικές άδειες από τους συγγραφείς και τους σκηνοθέτες: «Όσοι μας είπαν ok, τα ανεβάσαμε. Υπήρξαν άνθρωποι που είπαν όχι ή ήθελαν οικονομική ανταπόδοση. Μια ατζέντισσα ξένων δημιουργών μάς απάντησε στέλνοντας κατευθείαν τα λεφτά που ήθελε: 60 ευρώ για κάθε ημέρα μετάδοσης κάθε παράστασης. Εμείς αυτό το κάνουμε με μοναδικό σκοπό να μη χαθεί η επαφή του κόσμου με το θέατρο». Από την πλευρά του Ιδρύματος Ωνάση, οι συμβάσεις με τους συντελεστές στη συντριπτική τους πλειονότητα καλύπτουν και τις μεταδόσεις στο YouTube, ενώ ανακοινώθηκε μόλις ότι θα καταβληθεί μια επιπρόσθετη αμοιβή σε κάθε εργαζόμενο σε καλλιτεχνική παραγωγή του Ιδρύματος Ωνάση που διατίθεται στο διαδίκτυο, τόσο για τις παραγωγές που έχουν ήδη ανέβει στο ψηφιακό κανάλι όσο και για όσες πρόκειται να ανέβουν. Όμως υπάρχουν φορές που η ύπαρξη δικαιωμάτων τρίτων (π.χ. συγγραφέων, μεταφραστών ή εταιρειών διανομής), όπως σε περιπτώσεις παραστάσεων από ξένους θιάσους που έχουν παρουσιαστεί στη Στέγη, επιτρέπει το ανέβασμα του έργου μόνο στη φυσική σκηνή και όχι τη διάθεσή του στο κοινό μέσω Διαδικτύου. «Ωστόσο, σεβόμενοι το ηθικό δικαίωμα των συντελεστών, πάντοτε πραγματοποιούμε επιπλέον επικοινωνία με τους δημιουργούς και τους εκτελεστές, εξηγώντας επακριβώς πώς, πότε και για πόσο θα μεταδοθεί μια παράσταση από το YouTube και επιβεβαιώνοντας τον τρόπο με τον οποίο θέλουν να πραγματοποιείται η αναφορά σε αυτούς (credits)» αναφέρει ο επικεφαλής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση, νομικός και research fellow στο UCL/TMI, Πρόδρομος Τσιαβός.

το βλέμμα στο μέλλον

ε όλα τα παραπάνω δεδομένα, με τους οργανισμούς να έχουν πάρει πλέον την «ψυχρολουσία» της νέας ψηφιακής πραγματικότητας και αφού η καραντίνα, τουλάχιστον προς το παρόν, έχει λήξει, το ερώτημα είναι τι έπεται και τι θα αποτελέσει πραγματικό πολιτιστικό προϊόν στο μέλλον. Με την κυβέρνηση να έχει ανακοινώσει έκτακτα μέτρα για τις επιχορηγήσεις και την ενίσχυση των καλλιτεχνών που πλήττονται θανάσιμα από την πανδημία, όπως επίσης και τις πρώτες διευκρινίσεις σχετικά με το τι ακριβώς θα μπορέσουμε να δούμε φέτος το καλοκαίρι και υπό ποιες συνθήκες, τα σενάρια είναι πολλά. Γίνεται λόγος για οδηγίες αριθμητικού περιορισμού των θιάσων και των θεατών, για διπλές ή πολλαπλές διανομές ηθοποιών, για συστάσεις στροφής σε έργα περιορισμένου «μεγέθους». Παράλληλα, είναι βέβαιη η αξιοποίηση του δημόσιου υπαίθριου χώρου το επόμενο διάστημα και τουλάχιστον όσο ο καιρός το επιτρέπει, ενώ η ψηφιακή τέχνη, σε πολλές περιπτώσεις, μοιάζει πως ήρθε για να μείνει – ειδικά μετά τη νέα τεχνογνωσία που, εκ των πραγμάτων, φαίνεται να έχει αποκτηθεί. «Τώρα ανέβηκε ο πήχης. Δεν κάνουμε κάτι που θα τελειώσει σήμερα ή τον επόμενο μήνα. Ξεκινάμε μια καινούργια σκηνή που θέλουμε να έχει δύναμη και ουσία. Ο ψηφιακός δημόσιος χώρος είναι τόπος δημιουργίας. Η τεχνολογία είναι το μέσο. Δική μας δουλειά, λοιπόν, είναι να διαμορφώσουμε αυτό το νέο είδος που θα αναδεικνύει τη σκηνική δράση, αλλά και να παραγάγουμε νέο περιεχόμενο που δεν θα προσπαθεί να βολευτεί πάνω σε μια ψηφιακή πλατφόρμα αλλά θα είναι εργαλείο στα χέρια του

1O

πιο δημοφιλή άρθρα του LIFO.gr από την περίοδο του lockdown, γεμάτα digital culture + 2 σειρές από podcasts που αγαπήσατε.

22 lifo – 14.5.20

H μετάδοση της πασχαλινής συναυλίας του Αντρέα Μποτσέλι από το άδειο Ντουόμο.

Η διαδικτυακή εκτέλεση του βυζαντινού ύμνου «Ω γλυκύ μου έαρ» από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών.

Η online περιήγηση στην Casa Azul, τη θρυλική οικία της Φρίντα Κάλο.

Η playlist με τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι που δημιούργησε για το LIFO.gr η Δήμητρα Γαλάνη.

Η περιήγηση στους πιο εμβληματικούς πίνακες του Βίνσεντ Βαν Γκογκ στις αίθουσες του μουσείου του.

δημιουργού για να κάνει την ιδέα του πράξη» σχολιάζει η κ. Παναγιωτάκου.

Σ

το σημείο αυτό αξίζει να αναφέρουμε την περίπτωση του Θόδωρου Τερζόπουλου, τον οποίο η έκρηξη της πανδημίας βρήκε στην Αγία Πετρούπολη, να ετοιμάζει ένα ανέβασμα του Μάουζερ του Μίλερ στο Αλεξαντρίνσκι. Την παραμονή της πρεμιέρας τους, στα μέσα Μαρτίου, η ρωσική κυβέρνηση ανακοίνωσε lockdown.

Ο

σπουδαίος θεατρικός σκηνοθέτης μας έπρεπε να λάβει γρήγορα μια απόφαση και να βρει μια λύση ώστε να παρουσιάσει την παράσταση στο κοινό, τουλάχιστον με live streaming. Στη γενική πρόβα προσάρμοσε τη σκηνική ιδέα και τις ερμηνείες στον κενό χώρο, ζητώντας από τους ηθοποιούς του να απευθυνθούν στις άδειες θέσεις του ιστορικού θεάτρου όπου κάθονταν ιστορικές προσωπικότητες, όπως ο Γκόγκολ, ο Ντοστογιέφσκι, ο Τσέχοφ και η Αχμάτοβα. Δούλεψε με τη φαντασία των ερμηνευτών, στην ουσία δημιούργησε τη συνθήκη της επιστροφής των νεκρών, αλλάζοντας εντελώς την ενέργεια της παράστασης, και το αποτέλεσμα προέκυψε μαγικό μπροστά στις επτά κάμερες που το κατέγραψαν, όπως περιέγραψε ο ίδιος ο κ. Τερζόπουλος στο LIFO.gr πριν από μερικές εβδομάδες.

Ν

έες σκηνικές προσεγγίσεις, λοιπόν, cyber παραστάσεις (σαν την καινούργια δουλειά που ετοιμάζει ο σκηνοθέτης και συγγραφέας Νικόλας Ανδρουλάκης), σίγουρα πολλές επαναλήψεις για την ερχόμενη σεζόν, νέα (και σε πολλές περιπτώσεις μεγαλύτερη) απεύθυνση, αλλά και αρτιότερες ψηφιακές

Οι εικονικοί περίπατοι σε 5 εκθαμβωτικούς κήπους.

καταγραφές. Στο συναυλιακό μέτωπο, για παράδειγμα, το δημοφιλές Summer Nostos Festival που διοργανώνει το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος έχει ανακοινώσει ήδη μια digital βερσιόν του για φέτος το καλοκαίρι με υπότιτλο «RetroFuture», από τις 21 έως τις 28 Ιουνίου, με νέες εκδηλώσεις και δραστηριότητες για τις οποίες θα ενημερωθούμε προσεχώς. Μέχρι τότε, κάθε εβδομάδα, συναυλίες, θεατρικά αναλόγια, αναγνώσεις και άλλες δράσεις μεταδίδονται ζωντανά από τους αγαπημένους χώρους του ΚΠΙΣΝ, όπου πραγματοποιούνται χωρίς την παρουσία κοινού και με όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας.

Π

αράλληλα, η ανάθεση από το Ίδρυμα Ωνάση, μέσω του νεοσύστατου προγράμματος ENTER, σε διακεκριμένους Έλληνες και διεθνείς καλλιτέχνες δημιουργίας νέων, αναπάντεχων ψηφιακών έργων μέσα σε 120 ώρες και με περιορισμένα μέσα δείχνει τον δρόμο για το αμιγώς digital κομμάτι της τέχνης που όλοι έχουμε ανάγκη να καταναλώσουμε – και τα εξαιρετικά αποτελέσματα που έχουν δημιουργηθεί ήδη, όπως η νέα, viral ταινία μικρού μήκους Όταν κοιμάσαι ο κόσμος αδειάζει του Βασίλη Κεκάτου, τους δικαιώνουν. Παράλληλα, μόλις ανακοινώθηκε και το νέο πρότζεκτ «HackAthens 2020», μια ψηφιακή ερευνητική αναζήτηση για την επόμενη μέρα της Αθήνας. «Δημιουργήθηκε το ερώτημα “και τώρα τι;”. Πώς στηρίζεις τους εργαζόμενους στον χώρο της τέχνης, πώς δημιουργείται αρχείο με το συναίσθημα του ιστορικού εγκλεισμού, πώς αναζητάς τη δημιουργία ενός (ή και περισσότερων) μέσου έκφρασης; Έτσι, δημιουργήθηκε η ανά-

Η ξενάγηση στο Musée de l’Orangerie και στα μοναδικά «Νούφαρα» του Κλοντ Μονέ.

γκη για το πρόγραμμα ENTER» περιγράφει η κ. Παναγιωτάκου. «Είναι χαρακτηριστικό πως πολλοί καλλιτέχνες βρήκαν ένα νέο λεξιλόγιο μέσα από αυτήν τη δράση. Χρησιμοποίησαν μέσα με τα οποία δεν είχαν άμεση σχέση (ένας θεατρικός σκηνοθέτης, ένας θεατρικός συγγραφέας και σεναριογράφος να κάνει την πρώτη του μικρού μήκους) ή καλλιτέχνες που είχαν περιέλθει σε αμηχανία και απραξία λόγω των γεγονότων ενεργοποιήθηκαν και αναζήτησαν τον εαυτό τους μέσα από τη δουλειά τους. Το ENTER δεν δημιουργήθηκε μόνο για τον καιρό του εγκλεισμού. Θα αναπτυχθεί, θα γίνουν αναθέσεις και σε άλλες ειδικότητες του πολιτισμού, τεχνικούς, φωτιστές, ηχολήπτες. Θα εξελίσσεται παράλληλα με τους καιρούς. Σκοπεύει να είναι ένα time capsule, η τεκμηρίωση μιας πραγματικότητας που αλλάζει συνεχώς, μια αντανάκλαση των περίεργων ζωών μας» συμπληρώνει ο κ. Θεοδωρόπουλος. «Και ίσως το πιο σημαντικό ήταν η αντίδρασή μας στην εσωστρέφεια: σε καιρούς εγκλεισμού, βγες έξω όπως μπορείς. Η τέχνη είναι το πιο δυνατό όχημα διαφυγής» καταλήγει η κ. Παναγιωτάκου.

Ο

κ. Σωτηριάδης αναφέρεται και στην ανάγκη προσέγγισης ενός διαφορετικού κοινού. «Γεννήθηκαν σκέψεις για παράλληλη ανάπτυξη, που θα μπορούσε να πιάσει κομμάτια που δεν πλησιάζαμε ως τώρα. Μας ενδιαφέρει ο κόσμος που ίσως δεν έχει εύκολη πρόσβαση στο θέατρο: άνθρωποι από την επαρχία, από την Κύπρο, ακόμα κι ένα θεατρόφιλο κομμάτι του κοινού για το οποίο το θεατρικό αντίτιμο είναι δυσβάστακτο και θα μπορούσε να δει στο σπίτι μια παράσταση on

Η παρουσίαση της cult ταινίας Το κλάμα βγήκε απ’ τον παράδεισο μόνο με ήχο, σαν παλιό ραδιοφωνικό σίριαλ.

Kάθε εβδομάδα, συναυλίες, θεατρικά αναλόγια, αναγνώσεις και άλλες δράσεις μεταδίδονται ζωντανά από τους αγαπημένους χώρους του ΚΠΙΣΝ, όπου πραγματοποιούνται χωρίς την παρουσία κοινού και με όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας.

demand με 5 ευρώ, αντί να δώσει 30 για δύο άτομα. Τέλος, ένα άλλο θέμα είναι αν προβλέπεται υποτιτλισμός αγγλικός –γιατί κι αυτό έχει ένα κόστος–, ένα κομμάτι πιο εξειδικευμένο αλλά διεθνές. Αυτές τις σκέψεις έχουμε. Δεν θεωρώ όμως ότι ανακαλύφθηκε ένα νέο είδος που θα αντικαταστήσει ένα παλαιότερο. Το θέατρο υπάρχει εδώ και 2.500 χρόνια για πολύ συγκεκριμένους λόγους».

Α

λλά και στο κινηματογραφικό μέτωπο, η ανταπόκριση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης στο «Μένουμε σπίτι με τον πολιτισμό» με τη δημιουργία τρίλεπτων ταινιών από εξίσου σημαντικούς Έλληνες και ξένους σκηνοθέτες για το πρότζεκτ «Χώροι» εγκωμιάστηκε ακόμα και από τους «New York Times». Εξάλλου, το ίδιο το φετινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, πρώτο μεγάλο εγχώριο «θύμα» του lockdown, πρόκειται να πραγματοποιηθεί διαδικτυακά από τις 19 έως τις 28 Μαΐου, με κάθε ταινία αποκλειστικά διαθέσιμη μόνο σε χρήστες από την Ελλάδα για 400 θεάσεις –δηλαδή σαν να γίνονται δύο προβολές στην αίθουσα «Τζον Κασαβέτης» των 200 θέσεων–, ενώ υπάρχει η πιθανότητα να γίνουν και κάποιες υπαίθριες προβολές το καλοκαίρι, όπως και από το Athens Open Air Film Festival.

Α

υτή η δημιουργία «εικονικής αίθουσας» με την καθιέρωση γεωγραφικού περιορισμού στις προβολές είναι μια διεθνής πρωτοβουλία του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης που, όπως όλα δείχνουν, θα καθιερωθεί σε όσες διαδικτυακές εκδόσεις διεθνών κινηματογραφικών φεστιβάλ ακολουθήσουν το προσεχές

Το συγκινητικό βίντεο με τους χορευτές της Εθνικής Λυρικής Σκηνής να γιορτάζουν την Παγκόσμια Ημέρα Χορού.

Το βίντεο με τη Φιλαρμονική του Δήμου Αθηναίων να ερμηνεύει Χατζιδάκι από το σπίτι.

διάστημα. Η λογική του geoblocking, όπως εξηγεί η υπεύθυνη Επικοινωνίας του Φεστιβάλ, Δήμητρα Νικολοπούλου, υιοθετείται ώστε να εξακολουθήσουν οι ταινίες να έχουν μια κανονική φεστιβαλική πορεία, από την παγκόσμια πρεμιέρα και την πορεία τους στα διάφορα online ή φυσικά φεστιβάλ μέχρι την πώλησή τους στις πλατφόρμες και στα τηλεοπτικά κανάλια. Είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να διασφαλιστούν τα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργών. Έτσι, οι θεατές, με ένα απλό register, θα μπορούν να δουν όσες ταινίες θέλουν, όποτε θέλουν, μέχρι αυτές να γίνουν sold-out, ενώ μέσα από ένα ολοκαίνουριο app θα μπορούν πλέον να ενημερώνονται για όλες τις δράσεις των δύο φεστιβάλ.

Τ

έλος, ο ερχομός της νέας ελληνικής πλατφόρμας Cinobo, που έσκασε ηχηρά τις πρώτες μέρες της καραντίνας (αλλά και η νέα, on-demand, δωρεάν πλατφόρμα της ΕΡΤ), λειτούργησε ως εναλλακτικό ποιοτικό βάλσαμο στην παντοκρατορία του Netflix, παρέχοντας σπάνιες επιλογές, πρόσφατες ή κλασικές, από τον ανεξάρτητο κινηματογράφο και τα φεστιβάλ. Εξάλλου, με την ανακοίνωση πως καταλύεται προσωρινά ο απαράβατος επί 90 χρόνια κανόνας των Όσκαρ να έχουν προβληθεί οι ταινίες έστω για μία εβδομάδα σε αμερικανική αίθουσα για να μπορούν να διεκδικήσουν βραβείο και με το κινηματογραφικό καλεντάρι να είναι μετέωρο όλο το υπόλοιπο έτος, σίγουρα θα δούμε πολλές και καλές ταινίες να κάνουν πλέον απευθείας πρεμιέρα στις πλατφόρμες κατ’ οίκον θέασης.

Τέλος, ιδιαίτερα δημοφιλείς αναδείχτηκαν και οι δύο σειρές με τα podcasts του Στάθη Τσαγκαρουσιάνου. Ο εκδότης της LiFO παρουσιάζει τη (σε πολλούς άγνωστη) σχέση του Γιώργου Σεφέρη με τη μουσική και διαβάζει κλασικά ελληνικά παραμύθια σε μεταδόσεις που αξίζει να αναζητήσετε.

14.5.20 – lifo

23

έχω κάποια ιδιαίτερη εκτίμηση, είναι μια μάλλον αδιάφορη περιοχή. Κατά τα άλλα, θα με δεις στα Πετράλωνα, θα με δεις ακόμα συχνότερα στα Εξάρχεια, που, παρότι κι εκεί θα συναντήσεις γραφικότητες και μαλακίες, συγκριτικά με άλλες συνοικίες παραμένει Νο1 με διαφορά, πώς να το κάνουμε! Ένα άλλο μέρος που μου αρέσει πραγματικά στην Αθήνα είναι η Ομόνοια, γιατί σου δημιουργεί μια ηρεμία: είναι ένα ουδέτερο μέρος όπου συχνάζει και το τελευταίο σκαλοπάτι της ζωής, δεν συγχρωτίζεσαι δηλαδή με μπίζνεσμεν, χίπστερ, σούπερ επιτυχημένους καλλιτέχνες και τα συναφή. Έχεις να κάνεις μόνο με αυτά τα διάφορα ανθρώπινα «τίποτα», που όμως εγώ χαλαρώνω κοντά τους. Δεν είδα ακόμα πώς είναι μετά την τελευταία ανάπλαση, όμως επιμένω ότι η καλύτερη εικόνα της Ομόνοιας που θυμάμαι ήταν εκείνη με τους φοίνικες και το σιντριβάνι στη μέση. Ό,τι άλλο έγινε στην πορεία ήταν μια τρανταχτή αποτυχία. Φταίει, ξέρεις, κι αυτή η εμμονή κάποιων ανθρώπων που δεν τους αρέσει να κάθονται ήσυχα στη γωνιά τους και θέλουν να «εκσυγχρονίζουν» διαρκώς τα πράγματα. Είναι φυσικά και οικονομικά τα κίνητρα.

q Ξεκίνησα να κάνω τον ηθοποιό μετά τα 27 μου. Πριν, σπούδαζα μηχανολόγος μηχανικός στο Πολυτεχνείο, ώσπου τα παράτησα. Έκανα για πολλά χρόνια τον ντελιβερά, τον κλόουν σε παιδικά πάρτι, μέχρι και τον περιπτερά. Δεν πήγαινε, όμως, άλλο με αυτά. Ναι, ισχύει ότι δεν είχα πριν κανένα ψώνιο με το θέατρο, ότι μου προέκυψε κατά τύχη σε μια περίοδο που δεν ήξερα πώς αλλιώς να επιβιώσω. Βρέθηκα, λοιπόν, σε μια δραματική σχολή (το Θεμέλιο) – ένεκα και το δέλεαρ των πολλών ωραίων γυναικών που φοιτούν σε αυτές. Δεν θεωρώ καν ότι κάνω κάτι ιδιαίτερο. Συνηθίζω, ξέρεις, να διαβάζω σπουδαιοφανείς και τίγκα στα κλισέ συνεντεύξεις συναδέλφων ηθοποιών λίγο πριν πέσω για ύπνο, βοηθάνε να «πέσει» ο εγκέφαλος!

q Η αλήθεια είναι, βέβαια, ότι κι εγώ το είχα μυθοποιήσει αρχικά το θέατρο. Ήθελα πάρα πολύ να κάνω παραστάσεις που θα μείνουν στην ιστορία. Το πρώτο θεατρικό στο οποίο έπαιξα ήταν ένα παιδικό του Κώστα Πρέκα. Αρχικά έπαιζα σε παραστάσεις του κώλου – δεν ήμουν κιόλας άξιος για κάτι καλύτερο. Η πρώτη μου ικανοποιητική δουλειά ήταν στον Αγαπητικό της Βοσκοπούλας του Ανέστη Αζά το 2008 στο θέατρο Επί Κολωνώ και ακολούθως στο Φεστιβάλ Αθηνών. Τον πρώτο καιρό δεν ρώταγα καν αν και πόσο θα πληρωθώ. Ντρεπόμουν αφενός, ήθελα πολύ να παίξω αφετέρου. Μετά τα τριάντα άρχισα να σκηνοθετώ δικές μου παραστάσεις και τότε την είδα πολύ σοβαρά τη δουλειά, ώσπου κάποια στιγμή, μετά από πολύ εσωτερικό αγώνα, συνειδητοποίησα ότι «τρώγομαι» μεν, δεν έχω κάποιο ιδιαίτερο ταλέντο δε. Εκεί κάπου η αγωνία και η φιλοδοξία μου προσανατολίστηκαν σε απλούστερα πράγματα.

q Πιστεύω ότι γενικότερα οι ηθοποιοί που βρίσκονται πολλά χρόνια στον χώρο έχουν απομυθοποιήσει λίγο-πολύ το θέατρο. Εντάξει, ισχύει ότι σου συμβαίνουν μερικές πολύ δυνατές στιγμές και στις πρόβες, όπως και στις παραστάσεις, από κει και πέρα όμως θα προτιμούσα απλώς να εργάζομαι κάπου κι ας μην είναι τόσο υψηλό το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, αρκεί να μην υπάρχουν υστερίες, ανταγωνισμοί κ.λπ., πράγματα φοβερά κουραστικά.

q Είναι τρομερά επαχθής η δουλειά του ηθοποιού και όχι μόνο στο καθαρά ερμηνευτικό κομμάτι. Το δυσκολότερο είναι να κρατάς λεπτές ισορροπίες με τόσο διαφορετικούς ανθρώπους: από τους συναδέλφους που παίζετε μαζί μέχρι τον σκηνοθέτη και τους λοιπούς συντελεστές. Να προσπαθείς να κάνεις μεν αυτό που πιστεύεις, αλλά να μην κοντράρεσαι σοβαρά με ανθρώπους με τους οποίους έχεις σχέση εξάρτησης. Νομίζω ότι και σε άλλους χώρους, π.χ. στον δικό σου, τη δημοσιογραφία, συμβαίνει κάτι ανάλογο.

ΚΟΥΤΣΟΛΈΛΟΣ

q Από τότε που με θυμάμαι μένω στην Καλλιθέα. Εκεί μεγάλωσα, εκεί είναι το πατρικό μου, αλλά δεν της

Ηθοποιός και σκηνοθέτης. Γεννήθηκε και ζει στην Καλλιθέα. Δεν ξέρει –και δεν θέλει– να κάνει τίποτε άλλο πέρα από θέατρο.

q Βέβαια, και μόνο το γεγονός ότι πρέπει να βγεις και να παίξεις μπροστά σε πενήντα ή εκατό θεατές είναι τεράστιο βάρος, ασχέτως του ρόλου που υποδύεσαι. Είναι μια εμπειρία ιδιαίτερη, σχεδόν υπαρξιακή. Ναι, πάντα έχεις χρόνο να σκεφτείς κι άλλα πράγματα, εύκολα διαπιστώνεις από τα βλέμματα του κοινού και μόνο αν και τι κατάφερες και απόψε, κι αυτό σε επηρεάζει. Ίσως όχι τα πρώτα χρόνια, οπότε μπαίνεις στη σκηνή σαν αγρίμι και θες να τα δώσεις όλα, σίγουρα όμως στην πορεία.

q Στην αρχή δεν είχα ιδέα πώς να παίξω. Οk, έχεις κάποια λόγια να πεις, να αισθανθείς, να μεταδώσεις, αλλά πώς διάολο το κάνεις; Ακόμα δεν το έχω λύσει αυτό. Μου λέει π.χ. η άλλη στη σκηνή «ναι, μπαμπά, πέθανε ο Κώστας» και πρέπει να υποκριθώ ότι με βρήκε κακό μεγάλο, ενόσω ξέρω ότι έχω απέναντί μου τη Μαρία. Νομίζω ότι οι καλοί ηθοποιοί κρατούν αυτό το ερωτηματικό μέχρι τέλους. Νομίζω, επίσης, ότι αν δεν σου βγαίνει κάτι και πρέπει να το προσποιηθείς, καλύτερα να μην παίξεις καθόλου.

ΑΘΗΝΑΙΟΙ

q Υπάρχουν, φυσικά, σκηνοθέτες που θέλουν άμεσα αποτελέσματα και τότε μπορεί να επέλθει μια

24 lifo – 14.5.20

κόντρα στην οποία και οι δύο πλευρές χρειάζεται να κάνουν υποχωρήσεις, ώσπου να τα βρουν. Στους σκηνοθέτες με τους οποίους συνεννοήθηκα πολύ καλά συγκαταλέγονται ο Βασίλης Νούλας, που είχαμε κάνει προ ετών κι εκείνες τις τρελοπερφόρμανς στο θέατρο Εμπρός, ο Ανέστης Αζάς, που συνεργαζόμαστε χρόνια, και η Μαρία Μαγκανάρη πρόσφατα, στον Θείο Βάνια. Η τελευταία, μάλιστα, είναι και από τους λίγους σημερινούς σκηνοθέτες που ξέρουν να σε διδάξουν πώς ακριβώς να παίξεις, τον κατάλληλο κάθε φορά τόνο της φωνής, την ταχύτητα κ.λπ. Αυτό είναι κάτι πολύ απελευθερωτικό και σου εμπνέει ασφάλεια. Οι περισσότεροι σε αφήνουν στην τύχη σου, οπότε επιστρατεύεις ό,τι άσο έχεις στο μανίκι για να βγει η σκηνή. Για να το πετύχεις αυτό, φυσικά, πρέπει να διαθέτεις αρκετούς κρυφούς άσους, αλλιώς καταλήγεις σε αδιέξοδο. Ο Μάρλον Μπράντο έλεγε: «Πες το με έναν τρόπο που να μην τον περιμένουν». Μεγάλη κουβέντα.

q Όχι, δεν θα με έβλεπα σε κωμικούς ρόλους, ούτε σε stand-up comedy, που θεωρώ κιόλας πολύ απαιτητικό είδος. Άλλο πράγμα ο χαβαλές στα σόσιαλ μίντια. Φαντάσου τη μέρα να κάνω χιουμοριστικές αναρτήσεις και το βράδυ να παίζω σε κωμωδία. Θα καταντούσα κάτι πολύ μονοσήμαντο, μια γελοία καρικατούρα του εαυτού μου, κάτι που είναι θάνατος για έναν ηθοποιό.

q Δεν καταλαβαίνω τι σημαίνει ψηφιακή παράσταση και δεν με αφορά. Αν κάτι αξίζει στο θέατρο, είναι ακριβώς η ρεαλιστική εμπειρία μπροστά στους θεατές. Η αναμέτρηση με τις ατέλειες, με τα λάθη σου, τα ερεθίσματα που λαμβάνεις, η όλη ατμόσφαιρα. Μια βιντεοσκοπημένη παράσταση δεν προσφέρει τίποτε από αυτά, θέλει δε πολύ κόπο να πετύχεις ένα οριακά ικανοποιητικό αποτέλεσμα.

απο τον θοδωρή αντωνόπουλο φωτογραφιeσ: πάρις ταβιτιάν

ψηφιακεσ παράστασεισ Δεν καταλαβαίνω τι σημαίνει ψηφιακή παράσταση και δεν με αφορά. Αν κάτι αξίζει στο θέατρο, είναι ακριβώς η ρεαλιστική εμπειρία μπροστά στους θεατές. Η αναμέτρηση με τις ατέλειες, με τα λάθη σου, τα ερεθίσματα που λαμβάνεις, η όλη ατμόσφαιρα. Μια βιντεοσκοπημένη παράσταση δεν προσφέρει τίποτε από αυτά, θέλει δε πολύ κόπο να πετύχεις ένα οριακά ικανοποιητικό αποτέλεσμα.

14.5.20 – lifo

25

τη γνώμη του για την καραντίνα. Έβλεπα π.χ. αυτούς τους καλλιτέχνες που έβγαιναν σε διάφορα ωραία βιντεάκια κι έλεγαν τις απόψεις τους και ήθελα να τους πω «βρε παιδιά, δεν πειράζει αν λείψετε από τη δημοσιότητα για δύο μήνες, δεν θα χαθεί ο κόσμος. Ηρεμήστε, πιάστε καθαρίστε λίγο και το σπίτι σας, όπως έκανα κι εγώ, δεν είναι ανάγκη να τοποθετούμαστε επί παντός επιστητού. Δηλαδή, πόσο πιο διαφορετικά περάσατε εσείς αυτό το διάστημα, ώστε να αξίζει να σας ακούσει κανείς; Αφού ένα χάλι ήταν και όλοι μας το ίδιο χάλια νιώθαμε». Ούτε περισπούδαστες συμβουλές χρειαζόμασταν, ούτε γραφικά κλισέ. Έλα, όμως, που στην εποχή της ψυχανάλυσης, της θετικής ενέργειας και της πολιτικής ορθότητας φτάσαμε να ντρεπόμαστε πια να κατονομάσουμε μερικά πράγματα ως έχουν. Απαγορεύεται σχεδόν να πεις ότι «ξέρεις, δεν νιώθω καλά» κι αν το τολμήσεις, πρέπει άμεσα να βρεις έναν τρόπο να το χειριστείς χτες. Να σου πω εμένα τι με στήριξε περισσότερο; Ο μπάφος και ευχαριστώ γι’ αυτό τον Θεό και τον ντίλερ μου! Αλλιώτικα θα είχα μουρλαθεί.

q Εντούτοις, πιστεύω ότι πρέπει κάποια μίνιμουμ συνταγματικά δικαιώματα να είναι σεβαστά, ακόμα και σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Είναι αδιανόητο να χρειάζομαι «έγκριση» για να βγω να περπατήσω γύρω από το σπίτι μου, ό,τι κι αν συμβαίνει. Δεν γίνεται πενήντα χρονών άνθρωπος να τρομάζω στη θέα του αστυνομικού. Έλεος κάπου. Ναι, ξέρω, μπορεί να μου πουν «ναι, εσύ προσέχεις, αλλά ο άλλος» κ.λπ. Ό,τι κι αν πεις, όμως, πάντα κάποιος άλλος μπορεί να σου αντιπαραθέσει κάτι που να μοιάζει εξίσου εύλογο από τη δική του σκοπιά. Δεν σημαίνει κάτι αυτό.

Κώστας Κουτσολέλος

q Δεν ξέρω πόσο φοβερά σημαντικό είναι και πόσο ενδιαφέρει πραγματικά το να πει ένας ακόμα καλλιτέχνης

q Βγήκαν πρόσφατα, εξαιτίας της πανδημίας, κάποιες οδηγίες πώς να παίζουμε, τι αποστάσεις να τηρούμε στις πρόβες κ.λπ., με άγνωστο ακόμα ορίζοντα. Μέχρι τότε όχι, ούτε ο Ρωμαίος δεν θα μπορέσει να φιλήσει επί σκηνής την Ιουλιέτα! Δεν ξέρω, βέβαια, και τι νόημα θα έχει πια μια τέτοια παράσταση, τι σόι θέατρο μπορεί κανείς να κάνει χωρίς καμία σωματική επαφή, εκτός εξαιρέσεων βεβαίως. Ισχύει εντούτοις ότι η περίοδος αυτή είναι ευκαιρία να δοκιμαστούν άλλοι τρόποι υποκριτικής προσέγγισης, πιο απαιτητικοί. Σε κάθε περίπτωση, οι πρώτες πρόβες υπό το νέο καθεστώς θα είναι σίγουρα περίεργες, αμήχανες.

q Ήταν οπωσδήποτε ωραίο που μαζεύτηκαν τις προάλλες στο Σύνταγμα οι καλλιτέχνες και ζήτησαν κάποια πράγματα. Από την άλλη, για τους περισσότερους από μας «τι είχαμε, τι χάσαμε». Αναφορικά με τους ηθοποιούς, ελάχιστοι πληρώνονται κανονικά, πενήντα ηθοποιοί και δέκα σκηνοθέτες ανακυκλώνονται στις καλές δουλειές και οι υπόλοιποι κλαίνε – είτε παίζουν για ψίχουλα είτε είναι άνεργοι. Επίσης, δεν καταλαβαίνω από πού κι ως πού είμαστε όλοι στο ίδιο στρατόπεδο. Για παράδειγμα, με το που φάνηκε ότι δεν θα έχουμε θέατρο φέτος το καλοκαίρι, βγαίνει ο κατά τα άλλα ταλαντούχος Δημήτρης Καραντζάς και λέει διαρκώς «εμείς, οι καλλιτέχνες…». Ρε Δημήτρη, τόσα χρόνια που σε παρακολουθώ στο fb ανεβάζεις μόνο «είμαστε sold out απόψε» και «σας ευχαριστώ» και «ευχαριστώ την τάδε κριτικό για τα καλά της λόγια». Δηλαδή, ασχολείσαι μόνο με την αυτοκρατορία σου και τον θρίαμβό της, τώρα θυμήθηκες το «εμείς»; Άργησες, Δημήτρη. Κι όταν τελειώσουν όλα αυτά, πάλι με την αυτοκρατορία σου θα ασχολείσαι, οπότε άσε μας στην ησυχία μας, σε παρακαλώ. Είναι σίγουρα θετικό που συσπειρωνόμαστε τώρα, αλλά θα ήθελα να το δω να συμβαίνει και μέσα στις πρόβες, όταν γίνεται μια στραβή με τα χρήματα ή ό,τι άλλο εναντίον μας και δεν μιλά κανείς. Ξέρεις γιατί; Μην τυχόν και αμαυρωθεί το όνομά τους ότι είναι από εκείνους που «μιλάνε» και υπάρξει πρόβλημα με την καριερούλα τους. Είναι εύκολο να τα βάζεις με το κράτος, έναν παντού και πάντα ενάντιο στην τέχνη θεσμό, αλλά θέλει πολύ θάρρος να αντιπαρατεθείς στον τάδε διακεκριμένο σκηνοθέτη ή παραγωγό.

q Το σύγχρονο ελληνικό θέατρο το έβρισκα κατά κανόνα πολύ βαρετό ήδη πριν από την καραντίνα. Μια αισθητική που, ακόμα και όταν είναι άρτια, είναι υπερβολικά προβλέψιμη, μια σειρά έργα κλασικά ανεβασμένα με μοντέρνα δήθεν ματιά, έργα ασφαλή, που δεν παίρνουν κανένα ρίσκο. Ποιος κάνει σήμερα θέατρο «επικίνδυνο», θέατρο που να μπορεί να σε ταρακουνήσει, να μην ξεχάσεις αυτό που είδες το επόμενο δίωρο; Απ’ όσες παραστάσεις είδα τα τελευταία χρόνια, ελάχιστες ξεχώρισα, ανάμεσά τους το χοροθέατρο της Μαγκί Μαρέν πρόπερσι στο Φεστιβάλ Αθηνών και η Ψύχωση της Μπρούσκου στο Bios. Από ηθοποιούς, τον Γιάννο Περλέγκα, την Εύη Σαουλίδου και την Αγγελική Παπαθεμελή.

q Υπάρχει, ξέρεις, κι ένα άλυτο πρόβλημα που καθένας οφείλει να χειριστεί προσωπικά: οι θεατρικές δουλειές που υπάρχουν με κανονικό μισθό είναι εκ των πραγμάτων λίγες στην Ελλάδα και οι ηθοποιοί που τις θέλουμε είμαστε πλέον πάρα πολλοί. Με δεδομένο δε ότι τις καρπώνονται συνήθως οι ίδιοι άνθρωποι, ελάχιστος χώρος μένει για τους υπόλοιπους. Εγώ, ας πούμε, τα τελευταία 2-3 χρόνια κάπως ζω από το θέατρο. Και ώσπου να συμβεί αυτό μου έγινε ο κώλος «να» στην κυριολεξία, αίμα έφτυσα σε κάθε επίπεδο! Πριν, έβγαζα χαρτζιλίκια, όταν δεν έβαζα και από την τσέπη μου, όπως στις σκηνοθετικές μου απόπειρες. Έπρεπε, ωστόσο, να υπάρχω στο παιχνίδι με κάποιον τρόπο. Κάποια στιγμή αποφάσισα να δώσω μερικά χρόνια διορία στον εαυτό μου. Αν στο μεταξύ δεν κατάφερνα να ζω κανονικά από αυτό που κάνω, θα σήμαινε είτε ότι απλώς δεν είμαι επαρκής είτε ότι δεν ξέρω να χειριστώ σωστά τον εαυτό μου μέσα στο θεατρικό κύκλωμα. Δεν θα φτάσω, είπα, 60 χρονών κυνηγώντας πενταροδεκάρες, δεν με παίρνει εξάλλου. Αν συμβεί αυτό, προτιμότερο να τα παρατήσω κι ας μην ξέρω να κάνω τίποτε άλλο. Ας καταλήξω άστεγος, δεν με νοιάζει, θα είναι πιο αξιοπρεπές.

Ήταν οπωσδήποτε ωραίο που μαζεύτηκαν τις προάλλες στο Σύνταγμα οι καλλιτέχνες και ζήτησαν κάποια πράγματα. Από την άλλη, για τους περισσότερους από μας «τι είχαμε, τι χάσαμε».

q Με τον γάμο δεν έχω πρόβλημα, μου είναι όμως πολύ δύσκολο να συζήσω. Το λέω κι ας με γαμήσει η κοπέλα μου σαν το διαβάσει! Όμως, ναι, γίνομαι κακός και παράξενος, οπότε ποιος ο λόγος να ταλαιπωρώ έναν άνθρωπο και να με ταλαιπωρεί κι αυτός; Τουλάχιστον, κάπως έχω καταλάβει όλα αυτά τα χρόνια ποιος είμαι τελικά, τι θέλω και τι δεν θέλω ή δεν μπορώ να κάνω.

q Όλα τα τελευταία χρόνια, ήδη πολύ πριν από την καραντίνα, οι περισσότεροι είμαστε κλεισμένοι σπίτια μας. Ο εαυτός μας έχει φτιαχτεί κυρίως γύρω από έναν υπολογιστή και το Διαδίκτυο. Οι έξοδοί μας είναι λίγες και διστακτικές: σπίτι - σκύλος - Ίντερνετ - γιόγκα - ψυχανάλυση και πολλή, πολλή απομόνωση. Ένας εαυτός που νιώθει αυτάρκης και δεν θέλει πολλά-πολλά με τους άλλους, γιατί η κοινωνικότητα είναι μεν πηγή χαράς, μπορεί να είναι όμως και τρομακτική. Δηλαδή η καραντίνα απλώς αποτελείωσε μια προϋπάρχουσα κατάσταση. Μακάρι η νέα γενιά να την ψάξει αλλιώς.

26 lifo – 14.5.20

week

28 ΠΡΕΜΙΕΡΕΣ Τι μπορείς να δεις online αυτή την εβδομάδα

30

ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ «The Great»: Ο σεναριογράφος της «Ευνοούμενης» διακωμωδεί τα παιδικά χρόνια της Αικατερίνης της Μεγάλης

34

CITY VIBES H Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων στη νέα εποχή

36

ΜΟΥΣΙΚΗ Το Megaron Online του ΜΜΑ γίνεται γέφυρα αισιοδοξίας

ΦΕΣΤΙΒΑΛ

« Έξοδος: Άνοιξη»: 1o Διαδικτυακό Φεστιβάλ Εθνικής Λυρικής Σκηνής Το 1ο Διαδικτυακό Φεστιβάλ Εθνικής Λυρικής Σκηνής, σε καλλιτεχνική διεύθυνση Γιώργου Κουμεντάκη, περιλαμβάνει έντεκα νέες βιντεο-παραστάσεις μουσικής, όπερας, οπερέτας και μουσικού θεάτρου, οι οποίες δημιουργήθηκαν μέσα στην πανδημία, καθώς και μια μαγνητοσκοπημένη παράσταση χορού, όλες γύρω από τον θεματικό άξονα της προσμονής της άνοιξης, της αναγέννησης της φύσης, του ερχομού του καινούργιου.

ΜΟΥΣΙΚΗ Το γυναικείο ραπ Πιο δυνατό –και πιο συνειδητοποιημένο– από ποτέ. απο τη μαρια παππα

31

φωτό: α. σιμόπουλος

ä 17/5-8/6, στα www.nationalopera. gr, www.culture.gov.gr, YouTube ΕΛΣ, Facebook ΕΛΣ, Facebook ΥΠΠΟΑ

topevents

5 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Platforms Project

8 week

1 4- 2 0 μ αϊου 20 20

Περισσότεροι από 800 καλλιτέχνες συμμετέχουν στη διεθνή –και ψηφιακή για φέτος– έκθεση «Platforms Project Net» που αναδεικνύει τις φωνές της ανεξάρτητης εικαστικής σκηνής. Εκτός από τα έργα (video art, ζωγραφική, φωτογραφία, installation κ.λπ.), τα οποία θα εκτίθενται online, οι χρήστες θα μπορέσουν να παρακολουθήσουν στα ελληνικά και στα αγγλικά ένα πλούσιο πρόγραμμα ομιλιών πάνω σε θέματα που αφορούν τη σύγχρονη τέχνη, online περφόρμανς και βίντεο από τις συμμετέχουσες ομάδες. 14-31/5, στη σελίδα του Platforms Project

STOEP TH S PR ES 1 ΘΕΑΤΡΟ Dammerung Ο Νικόλας Ανδρουλάκης και η καλλιτεχνική ομάδα Ντουέντε παρουσιάζουν την πρώτη live θεατρική παράσταση μέσω Zoom στην Ελλάδα. Βασισμένο στο ομότιτλο έργο του Θανάση Τριαρίδη, το Dämmerung δημιουργήθηκε εξολοκλήρου από –και για– το Διαδίκτυο. Με αναφορές από το Fight Club μέχρι το Jumanji, το διαδικτυακό σύμπαν των εφαρμογών γνωριμιών και του live chat, το Dämmerung εξερευνά ένα νέο μονοπάτι για τις παραστατικές τέχνες με πρωταγωνιστές και καλεσμένους-έκπληξη.

20/5, Τετάρτη 21:45, Πέμπτη 21:45, Κυριακή 21:45, εισ.: 7 ευρώ, προπώληση: viva.gr

3 ΦΕΣΤΙΒΑΛ 22ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης Το 22ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το οποίο αναβλήθηκε λόγω του κορωνοϊού, πραγματοποιείται διαδικτυακά από την Τρίτη 19 Μαΐου έως την Πέμπτη 28 Μαΐου 2020. Οι ταινίες θα είναι δια-

ΣΙΝΕΜΑ Goethe on Demand Επιλεγμένα έργα του γερμανικού κινηματογράφου θα είναι διαθέσιμα δωρεάν online μέχρι και τις 30 Ιουνίου. Η λίστα περιλαμβάνει art house ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, όπως το Der traumhafte Weg (The dreamed path), και ταινίες του Christoph Schlingensief. Έως 30/6. Για την προβολή των ταινιών είναι απαραίτητη η λήψη ενός κωδικού πρόσβασης από το Goethe-Institut Athen. Στείλτε μήνυμα στο prog-athen@goethe. de και θα λάβετε τον κωδικό.

2 ΕΚΘΕΣΗ Robert McCabe - Κατερίνα Λυμπεροπούλου: Ο τελευταίος μοναχός των Στροφάδων Την ιστορία ενός καστρομονάστηρου μοναδικής αρ-

6 ΜΟΥΣΙΚΗ Megaron Online

Το Μέγαρο Μουσικής παρουσιάζει τον σερ Σάιμον Ρατλ να διευθύνει την καλύτερη ίσως ορχήστρα του κόσμου, τη Φιλαρμονική του Βερολίνου (17/5), με σολίστ στο βιολί τον Λεωνίδα Καβάκο. Οι λάτρεις της όπερας θα έχουν επίσης την ευκαιρία να απολαύσουν την Αΐντα του 2001, μια πολυπρόσωπη υπερπαραγωγή του Μεγάρου, με τον κορυφαίο Πιερ Λουίτζι Πίτσι να σκηνοθετεί μερικά από τα λαμπρότερα αστέρια του λυρικού στερεώματος, όπως ο Χοσέ Κούρα, η Τιτσιάνα Καράρο και ο Παάτα Μπουρτσουλάτζε (20/5). 17 & 20/5, 21:00, στην ιστοσελίδα του Μεγάρου Μουσικής (www.megaron.gr/?pid=430&la=1)

7 ΘΕΑΤΡΟ Barber Shop Chronicles θέσιμες δωρεάν για το κοινό και κάθε ταινία θα διατίθεται για 400 θεάσεις. Ανάμεσά τους βρίσκονται και 77 πρόσφατες ελληνικές παραγωγές με ποικίλη θεματολογία: από πολιτική, μουσική, Ιστορία και το περιβάλλον μέχρι τις ανθρώπινες σχέσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα. 19-28/5, filmfestival.gr

χιτεκτονικής και πολιτισμικής σημασίας, το οποίο είναι χτισμένο μεσοπέλαγα, σε μια απομονωμένη γωνιά του Ιονίου, αφηγείται η σειρά φωτογραφιών του Robert McCabe, παράλληλα με τους καρπούς της έρευνας της Κατερίνας Λυμπεροπούλου. Η έκθεση του Μουσείου Μπενάκη ξεκίνησε διαδικτυακά την Τετάρτη 13 Μαΐου, για να συνεχιστεί στον φυσικό χώρο του μουσείου μόλις αυτό καταστεί δυνατό.

13/5, στον ιστότοπο του Μουσείου Μπενάκη

28 lifo – 14.5.20

4 ΘΕΑΤΡΟ 4.48 Ψύχωση Σε ζωντανή μετάδοση από τον Φάρο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ), χωρίς την παρουσία κοινού, η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη και ο Γιάννης Κλίνης ερμηνεύουν το 4.48 Ψύχωση της Σάρα Κέιν, ένα έργο-σταθμό της σύγχρονης δραματουργίας, σε σκηνοθετική επιμέλεια του Δημήτρη Καραντζά. 17/5, 20:30, στο snfcc.org

Γεμάτο ζουμερές ιστορίες και γέλιο, το έργο του Inua Ellams, που διαδραματίζεται σε έξι αφρικανικά μπαρμπέρικα ανά τον κόσμο, προβάλλεται για πρώτη φορά από το κανάλι του Εθνικού Θεάτρου της Αγγλίας. Σκηνοθετεί ο βραβευμένος με Olivier, Bijan Sheibani. 14/5, 21:00, στο κανάλι του National Theatre στο YouTube (διαθέσιμο για 7 ημέρες)

8 ΣΥΝΑΥΛΙΑ Δημήτρης Καμαρωτός Γρηγόρης Ερμού 13, Σύνταγμα / Ερμού 78, Σύ-

Για πρώτη φορά από τότε που άνοιξε, το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) φιλοξενεί μια συναυλία στο ψηλότερο σημείο του, το Ενεργειακό Στέγαστρο, το οποίο αιωρείται 17 μέτρα

νταγμα / Καραγιώργη Σερβίας 4, Σύνταγμα / Κοραή 4, Σύνταγμα / Λεωφ. Βουλιαγμένης 56 & Ιασoνίδου, Ελληνικό / Αγίων Ασωμάτων 9, Θησείο / Σιβιτανίδου 21, Καλλιθέα / Συγγρού 72, Κουκάκι / Λαγουμιτζή 68, Νέος Κόσμος / Ιερά Οδός 278, Χαϊδάρι

BIBΛΙΟ

ΑB Βασιλόπουλος

Ιερά Οδός 261, 25ης Μαρτίου & Ξάνθου, Αιγάλεω / Λεωφ. Πεντέλης 39, Βριλήσσια / Λεωφ. Παπανδρέου 33, Ιωαννίνων 4, Γλάδστωνος 3, Ηλιούπολη / Λεωφ. Κηφισού 94, Αιγάλεω / Καλαμβόκη 2 & Λεωφ. Δημοκρατίας, Μελίσσια / Λεωφ. Βουλιαγμένης 69 & Μένωνος, Μετς / Λεωφ. Ειρήνης 48 & Κοραή, Πεύκη / Λεωφ.Μαραθώνος 22, Πικέρμι / Ηλιουπόλεως 134 & Κασσιόπης 3, Υμηττός / Περικλέους 56, Χολαργός

Μπαζάρ Βιβλίων Λόγω της μεγάλης ανταπόκρισης του κοινού, το μπαζάρ βιβλίων του Μουσείου Μπενάκη, που φέτος οργανώθηκε αποκλειστικά online, παρατείνεται μέχρι τις 20 Μαΐου. Διατίθενται 240 τίτλοι με έκπτωση έως και 80%.

New York City Ballet

Έως 20/5, bazaar. benaki.org

πάνω από το κτίριο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Ο καταξιωμένος συνθέτης Δημήτρης Καμαρωτός θα βρεθεί εκεί, στη δύση του ήλιου, συντροφιά με τους στίχους της Κικής Δημουλά από το ποίημα «Μια μετέωρη κυρία». Η συναυλία θα μεταδοθεί ζωντανά. Τραγουδάει η μεσόφωνος Άννα Παγκάλου. 16/5, 20:00, στο snfcc.org/kamarotos και στη σελίδα του ΚΠΙΣΝ στο Facebook @SNFCC

Μέχρι και τις 29 Μαΐου το New York City Ballet παρουσιάζει online δύο παραστάσεις μπαλέτου την εβδομάδα, καθώς και μαθήματα για όλες τις ηλικίες, με κινήσεις εμπνευσμένες από το μπαλέτο. Έως 29/5, στη σελίδα του New York City Ballet στο Facebook και στο YouTube.

Πού θα βρείτε την έντυπη LiFO

ΧΟΡΟΣ

LIDL Ιερά Οδός 319 & Ψαρρών, Αιγάλεω / Αγίου Νικολάου 52-54, Ίλιον / Λεωφ. Βουλιαγμένης 323-325, Άγιος Δημήτριος / Σεβαστουπόλεως 133, Αμπελόκηποι / Πατησίων 318-320, Άνω Πατήσια / Λεωφ. Βουλιαγμένης 87, Γλυφάδα / Λεωφ. Ελευθερίου Βενιζέλου 79, Καλλιθέα / Γ. Αβέρωφ 36 & Μακελαράκη, Νέα Ιωνία / Κωνσταντινουπόλεως 1 & Λεωφ. Κηφισού, Περιστέρι / Αγίου Αλεξάνδρου 5759, Φάληρο

Μέσω του Wolt, στα: Bake My Day, Μυστρά 112, Γλυφάδα / Bufala Gelato, Αρτέμιδος 1, Γλυφάδα / Paul, Κύπρου 68, Γλυφάδα / Pure Juice Bar, Γιαννιτσοπούλου 10, Γλυφάδα / Emi’s Cupcakes, Καρνεάδου 7, Κολωνάκι / Home Burger, Βησσαρίωνος 9, Κολωνάκι / Nakama, Μασσαλίας 5, Κολωνάκι / The Juice Bar, Σόλωνος 69, Κολωνάκι / Amygdalo Shop, Επιμενίδου 1, Μοναστηράκι / Davinci Gelato, Αδριανού 50, Πλάκα / Amandine’s Bagels, Νίκης 13, Σύνταγμα / Etnico, Κολοκοτρώνη 22, Σύνταγμα / F Café, Περικλέους 17, Σύνταγμα / Pax Burgers, Αιόλου 34, Σύνταγμα / Pizza Dal Professore, Βουλής 7, Σύνταγμα / Smak, Ρόμβης 21, Σύνταγμα / Koi Sushi Bar, Απόλλωνος 1, Σύνταγμα / Mama Tierra, Ακαδημίας 84, Σύνταγμα / Milk Box, Κολοκοτρώνη 39, Σύνταγμα / Al Pino, Παπανικολή 66, Χαλάνδρι / Cheap Sheep, Κολοκοτρώνη 15 / Chop & Roll, Χαϊμαντά 19, Χαλάνδρι / Home Burger, Παλαιολόγου 99, Χαλάνδρι / Lolo’s Atene, Εθνικής Αντιστάσεως 3Α, Χαλάνδρι / Pink Elephant, Σωκράτους 4Α, Χαλάνδρι / Solo Gelato, Ανδρέα Παπανδρέου 44, Χαλάνδρι / Ψαράκια & Θαλασσινά, Κώστα Βάρναλη 5, Χαλάνδρι / Cinque Wine & Deli, Αγαθάρχου 15, Ψυρρή

Μέσω του E-Food στα υποκαταστήματα του Big Bad Wolf: 17ης Νοεμβρίου 6-10, Μελίσσια / Ελευθερίου Βενιζέλου 52, Νέα Σμύρνη / Πατησίων 58 & Λεωφ. Αλεξάνδρας, Πεδίον του Άρεως / Λ. Μεσογείων 202, Χολαργός / Υμηττού 77, Παγκράτι / Ελευθερίου Βενιζέλου 78, Καλλιθέα / Σωτήρος Διός 39, Πασαλιμάνι / Θηβών 393, Αιγάλεω Tο efood είναι η υπηρεσία delivery φαγητού στην Ελλάδα μέσω της οποίας μπορεί κανείς να παραγγείλει από 7.500 καταστήματα σε 90 πόλεις της Ελλάδας με τρία απλά βήματα: προσθήκη, καλάθι, αποστολή. #efoodgr https://www.e-food.gr

Mon Kulur

Λεωφ. Μεσογείων 435, Αγία Παρασκευή / Λεωφ. Αλεξάνδρας 215, Αμπελόκηποι / Παπαδιαμαντοπούλου 140, Γουδί / Μεγ. Αλεξάνδρου 8, Δάφνη / Λεωφ. Παπάγου 83, Ζωγράφου / Παπαδιαμαντοπούλου 31, Ιλίσια / Ερμού 15, Μαρούσι / 3ης Σεπτεμβρίου 18, Ομόνοια

Coffee Lab

Πανόρμου 74, Αμπελόκηποι / Ακαδημίας 62, Εξάρχεια / Μαρασλή 21, Ευαγγελισμός / Πατησίων 174, Κυψέλη / Γυφτοπούλου 9, Χαλάνδρι

Αιγάλεω: Qwaha, Μάρκου Μπότσαρη 1, Αιγάλεω Αμπελόκηποι: Κινητή Κρεπερί, Πανόρμου 82, Αμπελόκηποι Γλυφάδα: Βιβλιοτοπία, Λαζαράκη 21-23, Γλυφάδα / Ice Roll, Γιαννιτσοπούλου 2 Εξάρχεια: Μεταίχμιο, Ιπποκράτους 118 / Πατάκης, Ακαδημίας 65 / Επί Λέξει, Ακαδημίας 32 / Πρωτοπορία, Γραβιάς 3-5 Ζωγράφου: Βιβλιόσημο, Ζωγράφου 8 Θησείο: Λεμόνι, Ηρακλειδών 22 Καλλιθέα: Baker’s, Αραπάκη 90, Πλατεία Δαβάκη / Passagio Café, Ελ. Βενιζέλου 143 Κηφισιά: Ευριπίδης, Λεωφ. Κηφισίας 310 Κολωνάκι: Booktique, Πατριάρχου Ιωακείμ 21 & Λουκιανού / Gutenberg, Διδότου 37 / Πολιτεία, Ασκληπιού 1-3 / Free Thinking Zone, Σκουφά 64 & Δελφών / Γιώργος Σαζεΐδης Κομμωτήριο, Αναγνωστοπούλου 53 / Flatmates Hairdressing, Αναγνωστοπούλου 41 / Flatmates Hairdressing, Ασκληπιού 1-3 & Ακαδημίας / Sen Michel, Ηροδότου 15 & Καψάλη Κορυδαλλός: Coffeeology, Ταξιαρχών 16 Κυψέλη: Σπιτικό, Πατησίων 97 & Δεριγνί / Σπιτικό, Πατησίων 142 & Χανίων Μαρούσι: Goody’s, Λεωφ. Κησισίας 46 Μοναστηράκι: Kalimeres, Τάκη 14 Νέα Σμύρνη: Βιβλιοτοπία, 25ης Μαρτίου 9 / Κουκίδα, Ομήρου 61 & Τροίας 4 Νέος Κόσμος: Cappuccio, Ηλία Ηλιού 30 Παγκράτι: Εκλεκτή, Αστυδάμαντος 15 / Frater & Soror, Αμύντα 6 Πειραιάς: Περί Καφέ, Ακτή Ποσειδώνος 18 / Eighteen Screen, Τζαβέλλα 88 Σύνταγμα: Ιανός, Σταδίου 24 / Περί Καφέ, Μητροπόλεως 3 / Sen Michel, Πανεπιστημίου 25 / The Body Shop, Ερμού & Βουλής Φιλαδέλφεια: Hot Hot, Βρυούλων 5 Χαλάνδρι: Ευριπίδης, Α. Παπανδρέου 11 / Hole, Λεωφ. Πεντέλης 142 Ψυχικό: Barbberia, Δ. Βασιλείου 5, Νέο Ψυχικό / Biftekakia & Souvlakia, Λεωφ. Κηφισίας 202 / Χαρτόπολις, Δ. Βασιλείου 1 & Λεωφ. Κηφισίας / Χατζής, Λεωφ. Κηφισίας 196 14.5.20 – lifo

29

series week

α πο τον θ οδ ω ρ η κο υτ σογ ιαν νοπου λο

ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ

Α

νάμεσα στα «Κουλουβάχατα της Ιστορίας», που έλεγαν και οι Monty Python, και στα αγέλαστα δραματικά πονήματα που αναφέρονται ευπειθώς στην αυστηρή ακρίβεια σκονισμένων βιογραφιών, υπάρχει μεγάλος χώρος για ερμηνεία και διαφορετική προσέγγιση, χιούμορ και αναθεώρηση, μια γκρίζα ζώνη που ο Τόνι Μακναμάρα αξιοποιεί με σατιρική γλώσσα, μελετημένες καντέντσες και μπόλικες ελευθερίες. Υποψήφιος για Όσκαρ για το σενάριο της Ευνοούμενης, ο Βρετανός δραματουργός διασκευάζει το δικό του θεατρικό έργο, απλώνοντάς το στα 10 επεισόδια της σειράς «The Great» για λογαριασμό του Hulu, που θα προβληθεί στην Ελλάδα εξ ολοκλήρου στις 16 Μαΐου από τα κανάλια της CosmoteTv, μία ημέρα μετά την παγκόσμια τηλεοπτική πρεμιέρα του. Η Αικατερίνη καταφθάνει στη Ρωσία από τη Γερμανία για να παντρευτεί με συνοικέσιο τον συμπατριώτη της Πέτρο Γ’, γεμάτη όνειρα για ρομαντική και χρήσιμη ζωή ως βασίλισσα, πλάι σε έναν αυτοκράτορα που έχει χάσει τη μητέρα του και αναζητά, στο πρόσωπό της, μια νύφη με χαρακτήρα, προσωπικότητα και καλή καρδιά. Ευσεβείς πόθοι: μέσα σε μία ώρα από την άφιξή της αντικρίζει έναν ασκητικό ιερέα που γλείφει τα δάχτυλά του για να τσεκάρει προσωπικά αν ο «εσωτερικός της τοίχος έχει παραβιαστεί» και, αμέσως μετά, τον μέλλοντα σύζυγο που την τρολάρει, την παντρεύεται συνοπτικά και, λίγο πριν συνεχίσει τις ασήμαντες ασχολίες του, ξεμπερδεύει με το σεξουαλικό του καθήκον, θρυμματίζοντας θεαματικά το αφελές της όραμα για οτιδήποτε ανθόσπαρτο και εποικοδομητικό είχε σκεφτεί για το

κοινό τους μέλλον. Ο Μακναμάρα δανείζεται μερικά από τα χαρακτηριστικά μοτίβα που μας σύστησε στην Ευνοούμενη, όπως η καταλυτική υπηρέτρια αριστοκρατικής καταγωγής που έχει εκπέσει από τα προνόμιά της, τρίο στο βασιλικό δώμα και λαγοί, όχι ως σύμβολα απωθημένης γονιμότητας αλλά ως θηράματα για ξόδεμα. Στο πρώτο επεισόδιο τηρεί το πλαίσιο της εποχής, αλλά δεν σέβεται καθόλου τις λεπτομέρειες ενός πολύπλοκου και γαργαλιστικού κεφαλαίου της προεπαναστατημένης Ευρώπης, γιατί τον ενδιαφέρει το ζουμί της σχέσης ενός διάσημου ανδρόγυνου και κυρίως η αντανάκλαση μιας άγριας, μοχθηρά σεξιστικής συμπεριφοράς απέναντι σε μια γυναίκα με τίτλο, αλλά χωρίς κανένα δικαίωμα. Ο Μακναμάρα δεν είναι σκηνοθέτης. Γράφει για λογαριασμό άλλων και στο «Great» αδράχνει την ευκαιρία να αναπτύξει χωρίς μεσάζοντες το δικό του υλικό, να επιβάλει τον ρυθμό και να διδάξει τον τόνο ακριβώς όπως επιθυμεί, ως show creator πλέον. Στα μεσαία επεισόδια της σειράς μάς λείπει η παρέμβαση ενός Λάνθιμου, η μετατροπή των έξυπνων λέξεων σε οπτικές προτάσεις. Ωστόσο, οι 10 ώρες που διαρκεί η σειρά έχουν τον δικό τους Θεό, ο λόγος βασιλεύει και η πλοκή δεν σηκώνει σουρεαλισμό. Τις πρώτες εντυπώσεις πυκνής φάρσας και αναχρονιστικών ευφυολογημάτων (κοιτάζοντας τη μουμιοποιημένη μητέρα του, ο Πέτρος αναφωνεί πως μπορεί να βγει πολύ χρήμα από την προβληματική σχέση μιας μητέρας με τον γιο της, προφητεύοντας τον Φρόιντ, και η Αικατερίνη συμφωνεί, για τους δικούς της λόγους) διαδέχεται η ίντριγκα σε ένα ασταμάτητο σκάκι αργής εξόντω-

The Great Ο σεναριογράφος της «Ευνοούμενης» διακωμωδεί σκαμπρόζικα τα νεανικά χρόνια της Αικατερίνης της Μεγάλης, λίγο πριν από την αναρρίχησή της στον θρόνο της Ρωσίας.

30 lifo – 14.5.20

σης ανάμεσα στους νιόπαντρους. Ευτυχώς, η ιλαρότητα δεν εξατμίζεται για χάρη της δολοπλοκίας. Ακόμα και όταν ο Πέτρος, ένας βεβαρημένος γόνος που δεν έχει προλάβει να ωριμάσει και κουβαλά με φλέγμα και γινάτι τη σκιά των σπουδαίων γονέων του, πιέζεται για να συμβουλέψει σωστά ένα έθνος και η δυστυχισμένη βασίλισσα, ο κάδος του σπέρματός του, το αγκάθι της ανέμελης καθημερινότητάς του στο παλάτι και, ταυτόχρονα, ένα καμπανάκι για την πρόοδο που αρνείται να κοιτάξει κατάματα («είμαι τέλειος, αλλά ξέρω πως πρέπει ν’ αλλάξω, τι συμφορά!» ομολογεί χαμογελώντας αυτάρεσκα), ψάχνει τρόπους για να τον ξεφορτωθεί και να εφαρμόσει τις ιδέες της, η ψυχαγωγική ελαφρότητα βρίσκει τρόπο για να διασκεδάσει τον ζόφο μιας τρομακτικής περιόδου. Το «The Great» είναι ανορθόδοξη κομεντί, κεκλιμένη, «περιστασιακά αληθής», όπως προειδοποιεί από τους τίτλους αρχής, εν τέλει ηθελημένα ανιστόρητη, με ήρωες ανθρώπους που ποζάρουν ως ευγενείς, αλλά το μυαλό τους είναι σκέτο αληταριό.

Τ Οι 10 ώρες που διαρκεί η σειρά έχουν τον δικό τους Θεό, ο λόγος βασιλεύει και η πλοκή δεν σηκώνει σουρεαλισμό.

ο Λιοντάρι τον χειμώνα, το θεατρικό του Γουίλιαμ Γκόλντμαν που έγινε ταινία το 1968 από τον Άντονι Χάρβεϊ με τον Πίτερ Ο’Τουλ και την Κάθριν Χέμπορν, αποτελεί σημείο αναφοράς για το δημιουργικό ξεστράτισμα από τη στενή έννοια της ιστορικής αλήθειας στο δράμα. Ακόμη κι αν, αναδρομικά, η Πολίν Κέιελ είχε δίκιο όταν στην κριτική της είπε πως το κύριο πρόβλημα του έργου ήταν ότι έπαιρνε τοις μετρητοίς μια σειρά από ασόβαρα πρόσωπα που επιδίδονταν σε ποταπές πράξεις, το Λιοντάρι τον χειμώνα είχε την τόλμη, δύο χρόνια μετά τον αξιοσέβαστο Άνθρωπο για όλες τις εποχές, να δίνει χώρο στον Ερρίκο, στην Ελεονώρα και στους άχρηστους γιους τους να βγάζουν τα μάτια τους με ατάκες που ταίριαζαν στα ’60s και μια υπολογίσιμη αναίδεια προς τους κονστιπέ λογίους. Στο «The Great» οι διάλογοι που ακούμε δεν έχουν ειπωθεί ποτέ, ο ανισόρροπος και απρόβλεπτος Πέτρος (εξαιρετικά διασκεδαστικός ο Νίκολας Χουλτ, που πάτησε στην Άννα της Ολίβια Κόλμαν για τον ρόλο) σπάει ποτήρια, πυροβολεί αρκούδες και μαχαιρώνει αξιωματικούς, βρίζει, κάνει σεξ αδιακρίτως, είναι εμφανώς όμορφος και δεν έχει καμία σχέση με τον άχαρο, αληθινό Πέτρο, που είχε προβλήματα στύσης, ανάμεσα στα άλλα, οι κυρίες της αυλής είναι γελοίες κουτσομπόλες, οι εγγράμματοι και σκεπτόμενοι αποτελούν θλιβερή μειοψηφία και η συγκρατημένη πολυτέλεια, με την απαξίωση έτοιμη να εισβάλει από το υπογάστριο του κτήνους, κοιτάζει εκδικητικά την κομφετί Μαρία Αντουανέτα της Σοφία Κόπολα. Η Αικατερίνη της Ελ Φάνινγκ, νεανική, στην εκκίνηση μιας ταραχής, δεν έχει καμία σχέση με την ευθυτενή προσήλωση της Έλεν Μίρεν στην αντίστοιχη, πρόσφατη βιογραφία ή με τη μοιραία ηδυπάθεια της Μάρλεν Ντίτριχ, που υπαινισσόταν όλες τις φήμες γι’ αυτήν (μαζί και τις δικές της) στο Scarlet Empress του 1934. Ξεκινά με ενθουσιασμό και γρήγορα προσαρμόζεται στην τακτική υποχώρηση της ευάλωτης προσωπικότητάς της, για να προλάβει το χτύπημα και να επιβιώσει πανηγυρικά, υιοθετώντας το τέμπο και το πνεύμα του δασκάλου της. Ο θίασος του Μακναμάρα μιλά, σκέφτεται και αστειεύεται αγγλικά και μετατρέπει την προκατάληψη και την αδικία σε εργαλεία εγκλήματος και τιμωρίας.

Το γυναικείο ραπ είναι πιο δυνατό –και πιο συνειδητοποιημένο– από ποτέ Μια επιλογή από τις πρόσφατες κυκλοφορίες από τις νέες (και βετεράνους) σούπερ σταρ του είδους.

Τ

ο χιπ-χοπ (και τα υποείδη του) θεωρείται γενικότερα ανδρικό σπορ και συχνά δέχεται πυρά για τον μισογυνισμό και τον σεξισμό του. Επομένως, δεν ήταν παράξενο που έβλεπες ελάχιστες γυναίκες να ξεχωρίζουν στα τσαρτ, και πέρα από αυτά. Όποιος έχει αμφιβολίες, ας τσεκάρει πώς ακριβώς ήταν η σκηνή τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Η κατάσταση άλλαξε εντελώς την προηγούμενη δεκαετία, οι γυναίκες ράπερ έγιναν σούπερ σταρ και τα γυναικεία ραπ πρότζεκτ αφθονούν πια και λάμπουν χάρη στην ευρηματικότητα και τον πειραματισμό τους. Κάθε ράπερ έχει το δικό της στυλ. Η θεματική επίσης έχει αλλάξει δραματικά, με τις ράπερ να αντιστρέφουν το ανδρικό βλέμμα, να επιδεικνύουν πιο απενοχοποιημένα τη σεξουαλικότητά τους και να μιλούν για τις φαντασιώσεις τους. Αυτή τη στιγμή η Doja Cat με τη Niki Minaj είναι Νο1 στα trends και το γυναικείο ραπ είναι πιο δυνατό από ποτέ. Οι πρόσφατες κυκλοφορίες το αποδεικνύουν.

MEGAN THEE STALLION Suga EP Το «Suga» είναι το άλμπουμ που προκάλεσε τη ρήξη της Megan Thee Stallion με τη δισκογραφική της εταιρεία. Το κυκλοφόρησε πρόωρα, παρά τις αντιρρήσεις της 1501, που είναι θυγατρική του κολοσσού στον χώρο, της Atlantic. Πήγαν, μάλιστα, στα δικαστήρια, με τη Megan να δικαιώνεται σε νομικό αλλά και σε δημιουργικό επίπεδο. Λίγη σημασία έχει ότι ο δίσκος είναι κάπως άνισος. Με τα εννιά κομμάτια του θα μπορούσε να είναι ένα ολοκληρωμένο άλμπουμ, αν είχε δουλευτεί περισσότερο. Στο τέλος σώζεται από το αψεγάδιαστο και φοβερό flow και τους πικάντικους στίχους της, που γιορτάζουν «ξεδιάντροπα» τη σεξουαλικότητά της.

PRINCESS NOKIA Everything is beautiful / Everything Sucks Δύο άλμπουμ κυκλοφόρησε λίγο πριν από την καραντίνα η Princess Nokia και εντυπωσιάζει και πάλι. Η πολυγραφότατη και πολύπλευρη ράπερ της γενιάς της κάνει μια άσκηση ύφους πάνω στη δυαδικότητα του χαρακτήρα της. Κάθε άλμπουμ αντιπροσωπεύει δύο διαφορετικές πλευρές του εαυτού της. Το «Everything Sucks» γράφτηκε σε διάστημα μίας εβδομάδας και προβάλλει την πιο θυμωμένη πλευρά της (ας είναι καλά η Rico Nasty). Στο «Beautiful» κάνει το εντελώς αντίθετο. Το δούλεψε περίπου δύο χρόνια και βγάζει την πιο ευαίσθητη πλευρά της και σαφώς παίρνει περισσότερους πόντους.

HAWA Τhe One EP Η 19χρονη από τη Νέα Υόρκη προέρχεται από τον χώρο της κλασικής μουσικής – και

φαίνεται. Το πρώτο πράγμα που προσέχεις είναι οι ασυνήθιστες και πλούσιες μελωδίες της, και αυτό είναι εν τέλει που την κάνει να ξεχωρίζει. Δεν είναι τυχαίο που πίσω από το EP κρύβεται η 4AD.

LITTLE SIMZ Drop 6 EP Μετά από έναν εξαιρετικό δίσκο πέρσι, το «Grey Area», η Βρετανίδα 26χρονη ράπερ επιστρέφει με μια νέα κυκλοφορία σε ένα παλιό της πρότζεκ και μας προσφέρει ένα αρκετά επιθετικό και ακατέργαστο EP. Τo «Drop 6» γράφτηκε μέσα στην καραντίνα και εκφράζει κυρίως τον θυμό της και τον προβληματισμό της σχετικά με την κατάσταση και την αναγκαστική μοναξιά που βιώνει, ενώ αποδεικνύει για μία ακόμη φορά ότι είναι από τις καλύτερες MCs εκεί έξω, ανεξαρτήτως φύλου.

BABYXSOSA BabyxObama EP O πιο πειραματικός ήχος απ’ όσες κυκλοφορίες περιλαμβάνονται στη συγκεκριμένη λίστα ανήκει σε μια πρωτοεμφανιζόμενη ράπερ από τη Βιρτζίνια. Υπνωτική ερμηνεία και trap ρυθμοί αναμεμειγμένοι με ποπ, ηλιόλουστες μελωδίες. Μεγάλη ελπίδα για το μέλλον, παρά τα 5 σύντομα κομμάτια που παρουσιάζει εδώ.

SAMPA THE GREAT The Return Η Sampa γεννήθηκε στη Ζάμπια, μεγάλωσε στην Μποτσουάνα και πλέον κατοικεί στη Μελβούρνη, όπου σπούδασε παραγωγή. Άνετα μπορείς να χαρακτηρίσεις το «Return», το εντυπωσιακό ντεμπούτο της, κοσμοπολίτικο. Στα 19 κομμάτια του αναμειγνύει διάφορα είδη, όπως το χιπ-χοπ, με soul, jazz και r&B, αλλά και αφρικανικούς ρυθμούς – κάπως σαν την πορεία της στη ζωή ως τώρα. Αν και κουράζει σε κάποια σημεία λόγω διάρκειας, φέρνει στην επιφάνεια ένα σπάνιο ταλέντο που παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον για τις επόμενες δουλειές της.

DOJA CAT Hot Pink

JEAN DEAUX Watch This! EP Από το Σικάγο έρχεται η Jean Deaux και το «Watch This!» είναι το πιο πρόσφατο ΕP της, που θα κυκλοφορήσει σύντομα. Στα επτά κομμάτια του ξεχωρίζει η πολυεπίπεδη φωνή της που μοιάζει σαν να ψιθυρίζει τις ρίμες της στο απαράμιλλο στυλ της Maliibu Bitch, χωρίς τη σκληράδα της. Έχει αναλάβει εν μέρει και την παραγωγή, ενώ συνεργάζεται με ένα άλλο ανερχόμενο ταλέντο, τη Yung Baby Tape. Υπερ-cool κομμάτια και ένα όνομα που θα απασχολήσει στο μέλλον.

KAMAIYAH Got it made Η Kamaiyah είναι μία ακόμα ράπερ που έδωσε μεγάλη μάχη με τη δισκογραφική της για να κυκλοφορήσει τα πρότζεκτ της. Μόλις αποδεσμεύτηκε, κατάφερε να λάμψει με κυκλοφορίες που έχουν old-school ρυθμούς αλλά δυνατές ρίμες, γεμάτες αυτοπεποίθηση και αυτογνωσία. Και όλα αυτά από μια γυναίκα που είδε τα όνειρά της να γκρεμίζονται λόγω διαφόρων κόλπων της βιομηχανίας.

Η θεματική έχει αλλάξει δραματικά, με τις ράπερ να αντιστρέφουν το ανδρικό MULATTO Hit the latto βλέμμα, να Η Mulatto είναι μόλις 21 και όμως μοιάμε βετεράνο πλέον στο είδος. Το 2016 επιδεικνύουν ζει αναδείχτηκε νικήτρια στο τηλεοπτικό «Rap πιο απενο- Game» με κριτές την Queen Latifah και τον Jermaine Dupri, που της πρόσφερε χοποιημένα ένα συμβόλαιο στην εταιρεία του. «I’m a τη σεξουαλι- freak / Yeah, I’m nasty» ραπάρει στο «No Panties», σε ένα mixtape με βαριά και ζωκότητά τους ηρά beats και ανάλογες ρίμες, και συνεργακαι να μιλούν σίες με την Kehlani και την Trina. για τις φαντασιώσεις τους.

μουσική

ΘΗΛΥΚΟ ΡΑΠ

week

απο τη μαρια παππα

Η Doja Cat έγινε διάσημη από ένα γελοίο viral hit κομμάτι, στο οποίο μούγκριζε σαν αγελάδα. Δύο άλμπουμ μετά, η ποπ και κιτς ενέργειά της διακατέχει το «Hot Pink», ενώ δημιουργεί έναν ήχο που φλερτάρει με το skate punk, τη ρέγκε και την ψυχεδέλεια μέσα από ένα πολυεπίπεδο rapping. Δεν γίνεται να μην κολλήσεις με τις ιδιοφυείς, αθυρόστομες ρίμες του «Rules», όπως το «play with my pussy, but don’t play with my emotions». Από την άλλη, τo «Say So» με τον ξεσηκωτικό ’70s ρυθμό του έχει κατσικωθεί στη δεκάδα του Hot 100 του Billboard σε όλη τη διάρκεια της καραντίνας.

14.5.20 – lifo

31

φεστιβάλ

ΕΞΟΔΟΣ: ΑΝΟΙΞΗ

week 1

Η ΕΛΣ υποδέχεται την Έξοδο και την άνοιξη που θεριεύει με ένα διαδικτυακό φεστιβάλ Ο Γιώργος Κουμεντάκης εξηγεί πώς η ΕΛΣ προσπαθεί να ξαναβρεί τον βηματισμό της με αισιοδοξία, βαδίζοντας σε αχαρτογράφητα νερά.

Η α πο τον χρ η στο π αρ ιδ η

32 lifo – 14.5.20

Εθνική Λυρική Σκηνή (ΕΛΣ) ήταν η πρώτη που αποφάσισε ακύρωση πρεμιέρας της λόγω της πανδημίας, στις 8 Μαρτίου, με τη ματαίωση της Πάπισσας Ιωάννας του Γιώργου Βασιλαντωνάκη, σχεδόν μία εβδομάδα πριν αποφασιστεί το καθολικό κλείσιμο όλων των θεάτρων της Αθήνας και της υπόλοιπης χώρας. Αυτό συνοδεύτηκε από την παύση οποιασδήποτε δραστηριότητας στους χώρους του Πολιτιστικού Κέντρου Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, μέρος του οποίου αποτελεί και η Λυρική, οπότε, όσο κρατάει η απειλή της πανδημίας και βρίσκονται σε εφαρμογή τα περιοριστικά μέτρα για καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, απαιτείται η προσαρμογή του προγράμματός της στις νέες συνθήκες. Πόσο μάλλον της συμμετοχής της στο Φεστιβάλ Αθηνών, που παραδοσιακά ξεκινούσε πανηγυρικά στο Ηρώδειο με όπερα, κάτι που μέχρι αυτήν τη στιγμή είναι εντελώς απίθανο να συμβεί. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Λυρικής, κ. Γιώργος Κουμεντάκης, και οι συνεργάτες του κατέληξαν σε μια λύση ιδιαίτερα συμβατή με

τις συνθήκες της εποχής, να ακολουθήσουν την τακτική που όλοι χρησιμοποιήσαμε καθ’ όλη τη διάρκεια του lockdown, δηλαδή τη χρήση του Ίντερνετ. Ως εκ τούτου, από τις 17 Μαΐου έως και τις 2 Ιουνίου θα διαρκέσει το 1ο Διαδικτυακό Φεστιβάλ της ΕΛΣ με βασική θεματική την άνοιξη. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα θα περιλαμβάνει βιντεο–παραστάσεις με μουσική, τραγούδια και χορό και θα έχει τίτλο « Έξοδος: Άνοιξη». Επικοινωνήσαμε με τον κ. Κουμεντάκη και μας εξήγησε το σκεπτικό του σχετικά με αυτή την πρωτοβουλία: «Πρόκειται για παράλληλους προγραμματισμούς εκτός του υπάρχοντος προγραμματισμού, τον οποίο προσπαθούμε να διατηρήσουμε, χωρίς όμως να ξέρουμε τι θα συμβεί τους επόμενους μήνες. Οπότε, για να κρατήσουμε ζωντανό τον οργανισμό, κάνουμε το διαδικτυακό φεστιβάλ, ενώ παράλληλα σχεδιάζουμε κι άλλες δράσεις μέχρι το τέλος του χρόνου, ακριβώς γιατί πάντοτε η επιθυμία όλων μας στη Λυρική είναι να εκφραζόμαστε, εφευρίσκοντας, εν προκειμένω, τρόπους μέσα

Αυτός ο κόσμος είναι πρωτόγνωρος και για εμάς, έτσι ανακαλύπτουμε νέα στοιχεία, νέες μουσικές, νέο υλικό, νέες στάσεις, γι’ αυτό το πρόγραμμα είναι πολυμορφικό, έχει αρκετά πράγματα.

σε αυτή την περίεργη περίοδο της πανδημίας και ενώ ο βασικός μας προγραμματισμός θα προσαρμόζεται στο υγειονομικό πρωτόκολλο της εποχής. Όλοι μας αντιλαμβανόμαστε ότι βρισκόμαστε σε αχαρτογράφητα νερά και ότι δεν μπορούμε να ξέρουμε πότε, αν και κάτω από ποιες συνθήκες θα πραγματοποιηθούν οι προγραμματισμένες μας παραστάσεις. Πόσα άτομα θα είναι στη σκηνή και πόσοι μουσικοί θα συμμετέχουν. Κάνουμε συνεχώς ασκήσεις επί χάρτου, έχουμε πολλά σενάρια, για να είμαστε έτοιμοι σε κάθε περίπτωση, αλλά αυτό που ετοιμάζουμε τώρα είναι αυτό που μπορούμε και στόχος μας είναι να το εξελίσσουμε, γιατί πληροί όλες αυτές τις προϋποθέσεις. Άλλωστε, είναι ένας τρόπος σημαντικής ανταπόκρισης στο υγειονομικό πρωτόκολλο που ακολουθούμε έτσι κι αλλιώς, καθώς παράλληλα προετοιμαζόμαστε κανονικά για να καλύψουμε τους καλοκαιρινούς μήνες». Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει πιθανότητα να πραγματοποιηθούν οι παραστάσεις του Ριγολέτο και της Τόσκα; «Εμείς πρέπει να είμαστε έτοιμοι για παν ενδεχόμενο. Αν υπάρξει οποιαδήποτε περίπτωση να κάνουμε οτιδήποτε, θα πρέπει σε πολύ μικρό διάστημα να προσαρμοστούμε ανάλογα. Ο τρόπος που δουλεύει ο οργανισμός είναι με πολύ μεγάλη ευελιξία και ικανότητα προσαρμογής στις νέες συνθήκες. Δηλαδή, αν μας πουν “μπορείτε να κάνετε αυτό”, θα το κάνουμε ή θα προσαρμοστούμε σε αυτό που μπορούμε. Αυτό που θα μας “σκοτώσει” θα είναι να μην μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Κάθε φορά που θα έχουμε καινούργια στοιχεία για τις περιόδους του καλοκαιριού, του φθινοπώρου και του χρόνου, θα κάνουμε καινούργιο προγραμματισμό. Αλλά είναι βέβαιο ότι το διαδικτυακό φεστιβάλ θα κινηθεί μέχρι το τέλος του χρόνου, είτε επανέλθει ο κανονικός σχεδιασμός είτε όχι. Έτσι, αν τα πράγματα δεν είναι αυτά που θέλουμε ούτε την επόμενη χρονιά, θα συνεχίσουμε με αυτόν τον τρόπο». Το 1ο Διαδικτυακό Φεστιβάλ της Λυρικής,

2

4

πολύ απαισιόδοξοι, αλλά εμείς δεν μπορούμε να αφήσουμε έναν οργανισμό στην τύχη του. Πρέπει να βρούμε κι άλλα μέσα έκφρασης και αυτά να είναι πάντα παρόντα. Ενδεχομένως να χρειαστούν κι άλλες ειδικότητες εντός του οργανισμού, ώστε να σχεδιάσουμε αυτά που αισθανόμαστε ότι είναι σημαντικά πράγματα για το μέλλον. Πρέπει να κάνουμε μια έρευνα ώστε να γίνουν αντίστοιχες κινήσεις. Να επισημάνω ότι όλος αυτός ο σχεδιασμός γίνεται από κοινού με την υπουργό Πολιτισμού. Μας ενώνει το ενδιαφέρον να μείνει ζωντανός ο οργανισμός και ας μην ξεχνάμε ότι η Λυρική είναι εποπτευόμενος φορέας. Έχουμε την απόλυτη προστασία και φροντίδα του υπουργείου, το οποίο μας βοηθάει να αντιλαμβανόμαστε αυτές τις πρωτόγνωρες συνθήκες που βιώνουμε όλοι, όπως και να συνεχίσουμε να είμαστε παρόντες, χωρίς να διακυβεύεται η υγεία των καλλιτεχνών, του προσωπικού και του κοινού μας».

Ε 3

λοιπόν, αποτελείται από 11 νέες παραγωγές, συν μία παλιότερη, βιντεοσκοπημένη, παράσταση χορού, την Ιεροτελεστία της άνοιξης του Στραβίνσκι σε χορογραφία Δάφνι Κόκκινου, ακριβώς επειδή το θέμα της είναι η άνοιξη και ταίριαζε πάρα πολύ: η προσμονή της άνοιξης, η αναγέννηση της φύσης, ο ερχομός του καινούργιου. Οι υπόλοιπες 11 παραγωγές είναι εμπνευσμένες ειδικά για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των καλλιτεχνών της ΕΛΣ και όχι μόνο, καθώς συμμετέχουν και εξωτερικοί συνεργάτες. Καθένα από τα φεστιβάλ που θα ακολουθήσουν, και θα αποτελούνται πάντα από περίπου 10 παραγωγές, θα γίνει προσπάθεια να συμπληρωθούν από ακόμα περισσότερους εξωτερικούς συνεργάτες, όσο οι μόνιμοι θα βρίσκονται σε πρόβες για το κεντρικό πρόγραμμα. Ο κ. Κουμεντάκης συμπληρώνει: «Θέλαμε μια home-made δράση με τις δικές μας ανάγκες, ακριβώς γιατί η Λυρική αυτήν τη στιγμή έχει ανάγκη να ξαναβρεί τον βηματισμό της εντός του οργανισμού. Ήδη υπάρχουν τεχνικοί που δουλεύουν σε διάφορα σημεία. Ξεκινάμε από τον οργανισμό και αν έχει νόημα να υπάρξει και στο μέλλον αυτός ο τρόπος, θα τον αναπτύσσουμε. Τώρα αντιλαμβανόμαστε ότι είναι κάτι που πραγματικά μπορεί να ανθήσει μέσα σε αυτή την πραγματικότητα, και, επειδή πρόκειται για θεματικές ενότητες, νομίζω ότι μπορούμε να μιλήσουμε με έναν άλλον τρόπο. Πράγματι, δεν μας εμποδίζει να συνεργαστούμε και με άλλους. Από την επόμενη φορά αυτή η ομπρέλα θα ανοίξει πάρα πολύ σε εξωτερικούς συνεργάτες και κάποια στιγμή τα πράγματα θα είναι μοιρασμένα. Έτσι όπως διαγράφεται το αμέσως επόμενο διάστημα, πρέπει να είσαι αλέρτ, να έχεις ευελιξία και έτοιμο υλικό. Μέχρι τώρα ήμασταν βολεμένοι σε ένα σύστημα καθιερωμένο. Αλλά τα πράγματα αλλάζουν, τίποτα δεν είναι σίγουρο, βλέπουμε και τις απαντήσεις των επιστημόνων. Κανείς δεν ξέρει τι θα συμβεί: όλοι προβλέπουν, άλλοι είναι πολύ αισιόδοξοι και άλλοι

5

ΦΩΤΟ 1. «Άνοιξη στα Απαλάχια» – Έλενα Τοπαλίδου 2. «Άνοιξη χωρίς περιορισμούς» – Behind Bars 3. «Η συνέλευση των ζώων» – Τ. Χριστογιαννόπουλος, animation Ειρήνη Βιανέλλη 4. «Opera Povera» – Γιάννης Χριστόπουλος 5. Θοδωρής Τζοβανάκης, Γιώργος Κουμεντάκης Oι φωτογραφίες είναι του Α. Σιμόπουλου.

ν τω μεταξύ, μερικές από τις διασημότερες όπερες διεθνώς έχουν ανακοινώσει την παύση της λειτουργίας τους για το 2020, αλλά αυτή είναι μια απόφαση που ο κ. Κουμεντάκης δεν θέλει να πάρει. Εξηγεί: «Εγώ δεν μπορώ να το κάνω αυτό, δεν είναι ίδιες οι συνθήκες, ούτε είχαμε, κατ’ αναλογία πάντα, τον ίδιο αριθμό ασθενών και την ίδια ρύθμιση πρωτοκόλλων. Η Ελλάδα είναι σε πολύ καλύτερη φάση και ελπίζω ότι, όπως ανοίγουν όλα, με την ίδια δυναμική θα ανοίξει και ο πολιτισμός. Περιμένουμε τα συγκεκριμένα πρωτόκολλα». Όσο όμως το Ίδρυμα Νιάρχος παρέμενε κλειστό, η άνοιξη θέριευε! Αυτή η έκρηξη της φύσης και της ζωής είναι το κυρίαρχο μοτίβο των παραστάσεων και κονσέρτων που θα παρακολουθήσουμε από τη διαδικτυακή πλατφόρμα της ΕΛΣ. Ο κ. Κουμεντάκης, που συνέλαβε και το καλλιτεχνικό concept του φεστιβάλ, υπερθεματίζει: «Αυτό που συμβαίνει μέσα μας, κάθε φορά που έρχεται η άνοιξη, εμένα τουλάχιστον με συγκλονίζει, ειδικά σε συνδυασμό με το Πάσχα, που δεν το ζήσαμε φέτος, τουλάχιστον όχι με τον τρόπο που ξέρουμε. Είναι μια συγκλονιστική στιγμή. Είναι η πιο καίρια εποχή του έτους, το καινούργιο που έρχεται, η νέα εποχή, η χημεία της άνοιξης σε αντιπαραβολή με αυτό που συμβαίνει αυτήν τη στιγμή, τις φρικτές ώρες της απομόνωσης. Για μένα, αυτή η απομόνωση είχε μια γαλήνη, η οποία όμως κραύγαζε, μια γαλήνη πολύ επικίνδυνη, με εσωτερικούς τριγμούς. Δεν ήταν κάτι απλό να ζεις μέσα στη μοναξιά του σπιτιού. Κι αυτό ακριβώς που πάμε να κάνουμε τώρα είναι να πούμε ότι αποκαθίσταται ξανά η επαφή μας με τη φύση, οι μεταξύ μας σχέσεις, ότι επανερχόμαστε. Ελπίζω να γίνει κι αυτό σιγά–σιγά, δημιουργώντας ένα σημείο αισιοδοξίας, αυτό ακριβώς που κάνει και η άνοιξη. Να θυμηθούμε ότι δεν είμαστε μόνοι μας, ότι, ακόμα και με αυτές τις μικρές δυνάμεις των λίγων ατόμων που μπορούν να έρθουν εδώ μέσα, μπορούμε να φτιάξουμε έναν ολόκληρο κόσμο, ελπίζοντας ότι αύριο θα είναι μια καλύτερη μέρα για όλη την ανθρωπότητα. Μπορεί να ακούγεται κάπως αφελής όλη αυτή η αισιοδοξία, δεδομένων των θανάτων που είχαμε, αλλά η ζωή συνεχίζεται – πρέπει να συνεχιστεί. Ιδιαίτερα μέσα από την πνευματικότητα, την οποία ελπίζω ότι παράγουμε μέσω της μουσικής, ένα καλό σημείο συντροφιάς και μια τάση προς τα μπρος. Μια χειρονομία ότι μαζί μπορούμε να κάνουμε

τα επόμενα βήματα, που θα είναι καλύτερα». Το πρόγραμμα « Έξοδος: Άνοιξη» απαρτίζεται από επιλογές έργων που δεν ακούγονται συχνά, μάλιστα κάποια από αυτά έχουν τη σφραγίδα των ίδιων των μουσικών, με την έννοια ότι συμβάλλουν κι εκείνοι σε περιοχές όπου δεν είχαν ξαναδοκιμαστεί. Κάποια από τα έργα εκτελούνται πρώτη φορά στον ελληνικό χώρο και κάποια είναι βέβαιο ότι εκτελούνται πρώτη φορά στην ΕΛΣ. «Αυτός ο κόσμος είναι πρωτόγνωρος και για εμάς, έτσι ανακαλύπτουμε νέα στοιχεία, νέες μουσικές, νέο υλικό, νέες στάσεις, γι’ αυτό το πρόγραμμα είναι πολυμορφικό, έχει αρκετά πράγματα. Το καθένα έχει την ιστορία του και το σενάριό του και ταυτόχρονα, καθώς το παρακολουθείς, μια πολύ ωραία διαφορετικότητα με ένα πολύ συγκεκριμένο concept πάντοτε. Το καθένα είναι για την άνοιξη, αλλά με διαφορετικό τρόπο» συμπληρώνει ο κ. Κουμεντάκης. Ξεχωρίζοντας τα λιγότερο αναμενόμενα και πιο σπάνια highlights του προγράμματος, στεκόμαστε στις Μοναχικές μικρογραφίες της άνοιξης, όπου ο πιανίστας Θοδωρής Τζοβανάκης εκτελεί, ανάμεσα σε άλλα, τα 24 κομμάτια του «Παιδικού Άλμπουμ» του Τσαϊκόφσκι. Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν οι μεταγραφές έργων του Μπαχ για κρουστά στο Για μιαν άνοιξη χωρίς περιορισμούς του ντουέτου κρουστών Behind Bars, όπως και τα «Οκτώ δωδεκανησιακά τραγούδια» του Γιάννη Κωνσταντινίδη, μια εντελώς καινούργια διασκευή που έγινε ειδικά για τη Μαρίνα Σάττι και τις chorεs. Ο Γιάννης Μπελώνης ξαναείδε τα τραγούδια που επέλεξε ο Κωνσταντινίδης για να κάνει τη σουίτα του και τα μετέγραψε για φωνές, προσθέτοντας τα λόγια των τραγουδιών. Την προσοχή μας αξίζουν, επίσης, το Πέρασμα στην άνοιξη, μια μουσική παράσταση που έχουν στήσει τέσσερις μουσικοί της Ορχήστρας της Λυρικής Σκηνής σε έργα των Μπαχ, Βιβάλντι / Ρουσό, Βίλντγκανς, Ντότρεϊ, Λόουρι, η Άνοιξη στα Απαλάχια του Αμερικανού συνθέτη Άαρον Κόπλαντ, που γράφτηκε το 1944 μετά από παραγγελία της διάσημης χορογράφου Μάρθα Γκράχαμ, και εδώ ερμηνεύει η Έλενα Τοπαλίδου, αλλά και η Συνέλευση των ζώων του Γιώργου Κουρουπού σε λιμπρέτο του Περικλή Κοροβέση, το οποίο, σε μία από τις πλέον σπάνιες παρουσιάσεις του, θα συνοδεύεται από animation. Δύο παραστάσεις με γνωστά έργα, η Opera Povera και η Operetta Povera, θα παρουσιαστούν με ευρηματικό τρόπο, ενώ η Παιδική χορωδία της ΕΛΣ, στη δική της συμμετοχή με τίτλο «Πότε θα ’ρθει, πότε θα ’ρθει το καλοκαίρι», θα ερμηνεύσει αγαπημένα τραγούδια κάθε εποχής, με τους μουσικούς και τα μέλη της χορωδίας να συμμετέχουν ο καθένας από το σπίτι του. Πρόκειται για μια τεχνική που τον τελευταίο καιρό είδαμε να εφαρμόζουν πολλοί διεθνείς οργανισμοί και σχολές και, παρότι ίσως έχει εξαντληθεί ως ιδέα, εξακολουθεί να έχει μεγάλο ενδιαφέρον και δείχνει ότι ο κόσμος αντιδρά και βρίσκει λύσεις. Ο κ. Κουμεντάκης λέει σχετικά: «Ενώ για πάρα πολλούς το να ζουν μόνοι είναι στάση και τρόπος ζωής, όταν και γι’ αυτούς διαταράχτηκε η ισορροπία, όταν το εμπόδιο, η απαγόρευση να είσαι με τον άλλον τους δημιούργησε μια νέα συνθήκη, αυτό έδωσε τη λύση για τη συνύπαρξη. Άλλωστε, ποιος μας εγγυάται ότι δεν θα ξανασυμβεί κάτι αντίστοιχο, ώστε να χρειαστεί να κλειστούμε πάλι στα σπίτια μας; Οφείλουμε να οξύνουμε τα μέσα μας και να εφεύρουμε τρόπους επιβίωσης».

Ο τρόπος που δουλεύει ο οργανισμός είναι με πολύ μεγάλη ευελιξία και ικανότητα προσαρμογής στις νέες συνθήκες. Δηλαδή, αν μας πουν «μπορείτε να κάνετε αυτό», θα το κάνουμε ή θα προσαρμοστούμε σε αυτό που μπορούμε. Αυτό που θα μας «σκοτώσει» θα είναι να μην μπορούμε να κάνουμε τίποτα.

14.5.20 – lifo

33

city vibes

ΤΕΧΝΌΠΟΛΗ ΔΉΜΟΥ ΑΘΗΝΑΊΩΝ

week

O πολιτισμός μένει πάντα ζωντανός!

H Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων στη νέα εποχή. Πάνω από 300.000 ψηφιακοί επισκέπτες μέχρι στιγμής!

Η

Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων είναι ένας από τους πιο δραστήριους χώρους πολιτισμού, γνώσης και ανάπτυξης της Αθήνας και ως τέτοιος δεν θα μπορούσε παρά να ανταποκριθεί άμεσα στις συνθήκες που δημιούργησε ο ιός Covid–19 στη χώρα μας. Δεν σταμάτησε να είναι ανοιχτός και προσβάσιμος σε όλες και όλους, οι δραστηριότητες και η ζωντάνια του απέκτησαν ψηφιακή μορφή, καλώντας το κοινό, μικρούς και μεγάλους, να απολαύσει από το σπίτι όλα εκείνα τα προγράμματα, που, τώρα περισσότερο από ποτέ, προσφέρουν στη ζωή μας μια ποιοτική διέξοδο ψυχαγωγίας και μόρφωσης. Ως μέρος της

34 lifo – 14.5.20

ευρύτερης πολιτικής του δήμου Αθηναίων, η Τεχνόπολη άνοιξε τις ψηφιακές της πύλες και, μέχρι τη στιγμή που θα ανοίξει και πάλι τις πόρτες της, καλεί το κοινό σε συναρπαστικές εμπειρίες. Μέχρι τότε, οι δράσεις που ετοιμάζονται είναι συνεχείς, δημιουργώντας μια νέα εποχή στην οποία είναι παρούσα όχι απλώς σε μια digital μορφή αλλά σε κάτι ακόμα πιο νέο και ιδιαίτερο, σε μια phygital εκδοχή!

ΤΕΧΝΟΠΟΛΗ ΙΣΟΝ ΜΟΥΣΙΚΗ: LIVE Ή ONLINE, ΘΑ ΣΕ ΒΡΕΙ ΟΠΟΥ ΚΙ ΑΝ ΕΙΣΑΙ!

H Τεχνόπολη ετοιμάζει για δεύτερη συνεχή

χρονιά το Athens Music Week από τις 16 έως τις 21 Ιουνίου, και μάλιστα στη phygital εκδοχή του! Η μουσική εβδομάδα περιλαμβάνει διεθνές συνέδριο με ομιλίες, webinars, παρουσιάσεις και showcases από την Ελλάδα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τα οποία θα μεταδίδονται ζωντανά μέσω Διαδικτύου με δυνατότητα συμμετοχής του κοινού σε Q&A sessions, αλλά και events με την παρουσία κοινού στον φυσικό χώρο, όπου οι περιστάσεις το επιτρέπουν. Οι μουσικές εκδηλώσεις θα κορυφωθούν στις 21 Ιουνίου με ένα μεγάλο live αφιερωμένο στην Ευρωπαϊκή Γιορτή της Μουσικής που θα μεταδίδεται ζωντανά, μέσω Διαδικτύου, σε όλον τον κόσμο, με τη συμμετοχή περισσότερων από 10 ευρωπαϊκών πρωτευουσών! Τα «Πιτζάμα σέσιονς» είναι μια σειρά μουσικών βίντεο που έρχονται κάθε Τετάρτη, Παρασκευή και Κυριακή στις 20:00 στη σελίδα της Τεχνόπολης στο Facebook για να σε ξεσηκώσουν. Αγαπημένες μπάντες και καλλιτέχνες της εγχώριας μουσικής σκηνής παρουσιάζουν από το σπίτι τους τα αγαπημένα σου κομμάτια, φορώντας τις πιτζάμες τους. Μια δράση με πρωτότυπο concept που από την πρώτη στιγμή έδωσε βήμα σε πολλούς νέους καλλιτέχνες και σχήματα, προσφέροντάς τους την ευκαιρία να συναντήσουν το κοινό τους. Εξάλλου, σύντομα η δράση θα εμπλουτιστεί με συναυλίες και live συμμετοχή του κοινού!

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΩΤΑΕΡΙΟΥ: ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΕΠΟΧΗ ΣΕ ΚΑΛΕΙ ΝΑ ΤΗ ΓΝΩΡΙΣΕΙΣ Από την πρώτη στιγμή του lockdown, το Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου, ως βασικός πυλώνας της Τεχνόπολης, βρέθηκε δίπλα στο κοινό του, με παραγωγή πρωτότυπου περιεχομένου και νέες, πρωτότυπες δράσεις που προάγουν τον πολιτισμό και την ιστορία όχι μόνο της πρωτεύουσας αλλά και ολόκληρης της χώρας. Μια online ξενάγηση στο παλιό εργοστάσιο φωταερίου της Αθήνας, ένα μνημείο σπάνιο για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, είναι πλέον διαθέσιμη, όπως επίσης και η ψηφιακή συλλογή με σπάνια αντικείμενα που διαθέτει το μουσείο. Παράλληλα, ένα μοναδικό VR tour στην επιτυχημένη έκθεση «160 χρόνια made in Greece» καλεί τους επισκέπτες να γνωρίσουν 120 ελληνικές βιομηχανίες και περισσότερα από 800 σπάνια αντικείμενα. Ακόμη, στο site του Βιομηχανικού Μουσείου Φωταερίου μικροί και μεγάλοι μπορούν να απολαύσουν συναρπαστικά εκπαιδευτικά προγράμματα για όλη την οικογένεια, video games, παιχνίδια, κρυπτόλεξα και εικαστικές δραστηριότητες αλλά και θεατρικές παραστάσεις και δρώμενα που συνδέονται με την ευρύτερη θεματική του και με τη σύγχρονη ελληνική ιστορία, κομμάτι της οποίας είναι

και το εργοστάσιο φωταερίου και όχι μόνο.

«Inclusion for all»: Μια δράση που έρχεται την Κυριακή 17 Μαΐου, αφιερωμένη στη Διεθνή Ημέρα Μουσείων 2020, και περιλαμβάνεται στον αγαπημένο θεσμό «Κυριακές στην Τεχνόπολη», που γίνονται online για δεύτερη φορά.

INNOVATHENS POWERED BY SAMSUNG: Η ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑ ΔΕΝ ΣΤΑΜΑΤΆ! Το INNOVATHENS προσφέρει μια σειρά από πολύ ενδιαφέρουσες online δραστηριότητες για να εξελιχθείς και να αναπτύξεις την επιχείρησή σου. Σεμινάρια για να αναπτύξεις τα soft skills σου σε συνεργασία με αναγνωρισμένους φορείς, όπως το Κέντρο Επιχειρηματικότητας, Ανάπτυξης και Καινοτομίας (ΚΕΑΚ), είναι πλέον διαθέσιμα μέσω live streaming και μεταδίδονται ζωντανά κάθε Τρίτη και Πέμπτη. Σεμινάρια και ομιλίες σχετικά με βασικές επιχειρηματικές αρχές, marketing και social media, digital transformation και νανοτεχνολογία είναι διαθέσιμα online. Κάθε Δευτέρα θα βρεις στο site του INNOVATHENS ένα νέο Entrepreneurship video που αφορά την επιχειρηματικότητα, τη διοίκηση επιχειρήσεων, το marketing ή τα social media. Κάθε Παρασκευή, οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις παρουσιάζονται μέσα από ένα μικρό

throwback στις πιο επιτυχημένες ομιλίες για τις ψηφιακές τεχνολογίες, που ολοκληρώνεται με την προβολή ενός συναρπαστικού Digital Technologies Video.

Η ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ: Ο ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΕΜΠΡΑΚΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ!

Οι δράσεις που ετοιμάζονται είναι συνεχείς, δημιουργώντας μια νέα εποχή, όχι μόνο digital αλλά και phygital!

Ο δήμος Αθηναίων αφουγκράζεται τα νέα δεδομένα, προσαρμόζεται στη νέα πραγματικότητα και κινητοποιεί όλες του τις δυνάμεις, διαθέτει χώρους και πόρους για να στηριχτούν ο πολιτισμός στην Αθήνα, οι καλλιτέχνες και οι εργαζόμενοι σε αυτόν, ώστε να σχεδιαστούν και να αναπτυχθούν νέοι τρόποι, νέες δράσεις και εκδηλώσεις. Από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο η Τεχνόπολη –ανάμεσα σε άλλους εμβληματικούς χώρους του δήμου– ανοίγει τις πόρτες της και διατίθεται δωρεάν για να διοργανωθούν συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, προβολές και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις, παρέχοντας παράλληλα όλα τα απαραίτητα μέσα για την πραγματοποίησή τους και, φυσικά, τηρώντας όλες τις επίσημες οδηγίες για την προστασία της δημόσιας υγείας. Γιατί οι νέες συνθήκες που διαμορφώθηκαν στη χώρα μας δεν μπορούν να σταματήσουν τον πολιτισμό και ο δήμος Αθηναίων και η Τεχνόπολη το αποδεικνύουν στην πράξη!

14.5.20 – lifo

35

μουσική

ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ

week

Η τέχνη της μουσικής γίνεται γέφυρα αισιοδοξίας Το Megaron Online, με έναν δεύτερο κύκλο αναμεταδόσεων, συνεχίζει να μας προσφέρει μοναδικές συγκινήσεις μέσα από εμβληματικές παραστάσεις.

Μ

έσα στη δύσκολη περίοδο του lockdown που ήρθε στη ζωή μας βίαια και καθοριστικά για να μας αποδείξει πως τίποτα δεν είναι δεδομένο, υπήρξαν στιγμές θλίψης και στενοχώριας, αλλά υπήρξαν και ευκαιρίες για να ανακαλύψουμε τη χαρά και την αισιοδοξία μέσα από πρωτοβουλίες και δράσεις πολιτισμού που τόσο πολύ είχαμε (και έχουμε) ανάγκη. Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (ΜΜΑ) από την πρώτη στιγμή βρέθηκε δίπλα στο κοινό, εκπληρώνοντας στο έπακρο τον ρόλο του, που δεν είναι άλλος από την προαγωγή της τέχνης ως κορυφαίας συντροφιάς και,

36 lifo – 14.5.20

γιατί όχι, παρηγοριάς σε στιγμές δύσκολες για ολόκληρο τον πλανήτη. Οι ψηφιακές αναμεταδόσεις «Megaron Online» αγκαλιάστηκαν, αγαπήθηκαν και βρήκαν μοναδική ανταπόκριση, δίνοντας το έναυσμα για τη δημιουργία ενός δεύτερου κύκλου μεταδόσεων που θα παρουσιαστεί τον Μάιο και τον Ιούνιο. Η LiFO παρουσιάζει το πρόγραμμα με συναυλίες και παραστάσεις από το αρχείο του ΜΜΑ και σε καλεί να νιώσεις τη συγκίνηση που προσφέρουν κορυφαίοι καλλιτέχνες, μουσικοί και διευθυντές ορχήστρας μέσα από την ψηφιακή σκηνή του Μεγάρου. Εξάλ-

λου, όταν μιλάμε για ιστορικά έργα, άψογες εκτελέσεις και συγκλονιστικές ερμηνείες, η απόσταση ανάμεσα στο κοινό και τη σκηνή εξανεμίζεται και τα συναισθήματα δημιουργούν τη γέφυρα που έχουμε ανάγκη. Ο δεύτερος κύκλος του Megaron Online ξεκινά την Τετάρτη 13/5 με την Τουραντότ, το κύκνειο άσμα του Τζάκομο Πουτσίνι, τη δημοφιλέστερη ίσως όπερά του, την οποία όμως δεν κατόρθωσε να τελειώσει, καθώς τον πρόλαβε ο θάνατος. Την ολοκλήρωσή της ανέλαβε ο συνθέτης Φράνκο Αλφάνο, βασιζόμενος σε σημειώσεις και μουσικά προσχέδια του Πουτσίνι. Την εκδοχή αυτή επεξεργάστηκε ο θρυλικός μαέστρος Αρτούρο Τοσκανίνι, κάνοντας τις απαραίτητες περικοπές, κι έτσι διηύθυνε την όπερα στην πρεμιέρα και στις υπόλοιπες παραστάσεις της το 1926. Χρειάστηκαν σχεδόν 60 χρόνια για να ανέβει το έργο στην ολοκληρωμένη του μορφή, δηλαδή στην εκδοχή του Αλφάνο, και από αυτήν ακριβώς την παρτιτούρα (με το τελικό ντουέτο και το φινάλε) ακούστηκε η Τουραντότ για πρώτη φορά στην Ελλάδα, τον Απρίλιο του 2003, στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης του ΜΜΑ. Τη σκηνοθεσία, τα σκηνικά και τα κοστούμια της παράστασης υπογράφει ο Νίκος Πετρόπουλος. Πρωταγωνιστούν δύο διάσημοι Ιταλοί τραγουδιστές, η Τζοβάννα Καζόλα και ο Λάντο Μπαρτολίνι, τους οποίους πλαισιώνει η ΚΟΑ, με τον φημισμένο Ιταλό αρχιμουσικό Ντονάτο Ρεντσέτι

west side story. φωτό: evi fylaktou

στο πόντιουμ. Τους υπόλοιπους ρόλους ερμηνεύει πλειάδα εκλεκτών Ελλήνων και ξένων μονωδών. Συμπράττουν η Παιδική Χορωδία του Ωδείου Κόνταλυ (διεύθυνση: Μιχάλης Πατσέας) και η Χορωδία της Εθνικής Όπερας της Σόφιας (διεύθυνση: Κρίστο Καζαντζίεφ). Η παράσταση μαγνητοσκοπήθηκε στις 10 Απριλίου 2003. Την Κυριακή 17/5 η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Βερολίνου έρχεται στην ψηφιακή σκήνη του ΜΜΑ με το εορταστικό «Κοντσέρτο της Ευρώπης» που ταξιδεύει κάθε χρόνο και σε μια διαφορετική ευρωπαϊκή πόλη. Την Πρωτομαγιά του 2015 το περίφημο σύνολο και ο κορυφαίος Βρετανός μαέστρος σερ Σάιμον Ρατλ επέλεξαν, για το καθιερωμένο ραντεβού τους με το κοινό, την Αθήνα και το Μέγαρο, όπου ερμήνευσαν υποδειγματικά ένα λαμπερό πρόγραμμα με έργα Ροσίνι, Σούμαν και Σιμπέλιους και με προσκεκλημένο σολίστ τον μοναδικό Λεωνίδα Καβάκο. Η Αΐντα του Τζουζέπε Βέρντι παρουσιάστηκε στο Μέγαρο τον Μάιο του 2001 με την ευκαιρία του διπλού εορτασμού για τα 100 χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου συνθέτη και για τα 130 χρόνια από την πρεμιέρα του έργου στην Όπερα του Καΐρου. Το τολμηρό εγχείρημα να ανέβει σε κλειστό χώρο μια τόσο μεγάλων διαστάσεων παραγωγή έφερε εις πέρας ένας από τους πλέον προβεβλημένους σκηνοθέτες του καιρού μας, ο Πιερ-Λουίτζι Πίτσι. Τους βασικούς ρόλους ερμηνεύουν

INFO Όλες οι αναμεταδόσεις πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της συνεργασίας του ΟΜΜΑ με την υπηρεσία ΔΙΑΥΛΟΣ (diavlos.grnet. gr) του ΕΔΥΤΕ. Η βιντεοσκόπηση των εκδηλώσεων του Μegaron Plus έγινε από τον ιστότοπο του Ιδρύματος Mποδοσάκη (www.blod.gr).

η Όλγα Ρομάνκο, ο Χοσέ Κούρα, η Τιτσιάνα Καράρο και ο Παάτα Μπουρτσουλάτζε, πλαισιωμένοι από χορωδιακά σύνολα και την ΚΟΑ υπό τη διεύθυνση και πάλι του Ντονάτο Ρεντσέτι. Το εμβληματικό αυτό αριστούργημα μπορούμε να απολαύσουμε την Τετάρτη 20/5 σε μια αναμετάδοση που πραγματοποιείται με την ευγενική παραχώρηση του Ιδρύματος της Αρένας της Βερόνας και είναι αφιερωμένη στους Ιταλούς φίλους μας. Την Κυριακή 24/5 ακολουθεί η Μαρία Φαραντούρη με τη σκηνική καντάτα «Ημερολόγιο για περαστικούς στα τέλη του αιώνα» του Περικλή Κούκου σε λιμπρέτο Χριστόφορου Χριστοφή, η οποία γράφτηκε ειδικά για τη μεγάλη ερμηνεύτρια (παραγγελία ΟΜΜΑ) και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό τον Νοέμβριο του 1996 από τους Σολίστ της Πάτρας και το σύνολο του Γιώργου Φακανά υπό τον Νίκο Τσούχλο. Η συνέχεια ανήκει σε έναν από τους σπουδαιότερους αρχιμουσικούς της εποχής μας, τον Ζούμπιν Μέτα, ο οποίος διευθύνει τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Ισραήλ σε μια μαγευτική συναυλία στην οποία έλαβε μέρος και η διεθνώς αναγνωρισμένη σοπράνο κολορατούρα Χριστίνα Πουλίτση, ερμηνεύοντας αψεγάδιαστα δεξιοτεχνικές άριες των Μότσαρτ, Ροσίνι και Βέρντι. Θα την απολαύσουμε στο Megaron Online την Τετάρτη 27/5. Το πασίγνωστο και αγαπημένο West Side Story του Λέοναρντ Μπερνστάιν έρχεται στην οθόνη μας την Κυριακή 31/5. Πρόκειται για μία από τις πιο άρτιες και καλοδουλεμένες συμπαραγωγές της Καμεράτας με τον ΟΜΜΑ και το Ελληνικό Φεστιβάλ, που εντυπωσίασε το κοινό. Συμμετέχει πολυμελής θίασος νεαρών τραγουδιστών, χορευτών και ηθοποιών, με πρωταγωνιστές τη Μαρίνα Σάττι, τον Γιάννη Καλύβα, τον Ιάσονα Μανδηλά και την Ελένη Σταμίδου. Στη διεύθυνση ορχήστρας ο Γιώργος Πέτρου, ο οποίος σκηνοθέτησε την παράσταση από κοινού με τον Αμερικανό Τζον Τοντ, σπεσιαλίστα του είδους. Την Τετάρτη 3/6 μια διαφορετική αναμετάδοση μας περιμένει, με τη διαδικτυακή προβολή της συναυλίας του Γιώργου Νταλάρα στον Ιερό Ναό Αγίου Παντελεήμονος Αχαρνών που διοργανώθηκε το 2010 από το ΜΜΑ σε συνεργασία με την Αρχιεπισκοπή Αθηνών. Συμμετέχει η Καμεράτα με μαέστρο τον Αλέξανδρο Μυράτ, καθώς και χορωδίες βυζαντινής και δυτικής μουσικής. Ακολουθεί ο κύκλος αναμεταδόσεων του Ιουνίου που ξεκινά την Κυριακή 7/6 με τη συναυλία του Γιάννη Βακαρέλη, πιανίστα με λαμπρή διεθνή πορεία και καλλιτεχνικού διευθυντή του ΜΜΑ, σε συνεργασία με το διάσημο Philharmonia Quartett Berlin. Οι πέντε σολίστ θα παρουσιάσουν το «Κουιντέτο με πιάνο έργο 34 σε φα ελάσσονα» του Γιοχάνες Μπραμς, ένα από τα πιο λαμπερά διαμάντια της ρομαντικής μουσικής δωματίου. Την Τετάρτη 10/6 θα αναμεταδοθεί η απολαυστική μουσική κωμωδία Kiss me, Kate του Κόουλ Πόρτερ, στην οποία λαμβάνουν μέρος καταξιωμένοι τραγουδιστές και ηθοποιοί, με τον αξέχαστο Κώστα Βουτσά σε έναν από τους κεντρικούς ρόλους. Την Καμεράτα διευθύνουν ο Γιώργος Πέτρου, που συνυπογράφει επίσης τη σκηνοθεσία με τον Πάρη Μέξη, και ο Νίκος Λαάρης. Ο δεύτερος κύκλος Megaron Online θα φέρει στις οθόνες μας την Κυριακή 14/6 την εμβληματική μπαρόκ όπερα Ορφέας του Κλαούντιο Μοντεβέρντι με το σύνολο παλαιάς μουσικής Latinitas Nostra, που εξειδικεύ-

εται στην ιστορικά τεκμηριωμένη ερμηνεία. Τον Ορφέα ενσαρκώνει ο διάσημος Ισπανός τενόρος Χουάν Σάντσο. Στον ρόλο της πρωθιέρειας του Διονύσου η Σαβίνα Γιαννάτου. Τη διανομή συμπληρώνουν καταξιωμένοι Έλληνες μονωδοί. Στη μουσική διεύθυνση ο Μάρκελλος Χρυσικόπουλος και στη σκηνοθεσία ο Θάνος Παπακωνσταντίνου. Την Τετάρτη 17/6 θα μας συναρπάσει η συναυλία της πολυβραβευμένης Χορωδίας και του Συνόλου Μπαλτάζαρ Νώυμαν, υπό τον εξαίρετο μαέστρο Τόμας Χένγκελμπροκ. Το Megaron Online θα μας θυμίσει μια ξεχωριστή βραδιά στην κατάμεστη Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, όπου χορωδοί, σολίστ και ορχήστρα έδωσαν, πριν από περίπου ενάμιση χρόνο, μια βαθιά συγκινητική ερμηνεία του συγκλονιστικού «Ρέκβιεμ» του Μότσαρτ, εντυπωσιάζοντας κοινό και κριτικούς. Η δεύτερη σειρά ψηφιακών προβολών «Μegaron Online» ολοκληρώνεται την Κυριακή 21/6 με την όπερα Λουτσία ντι Λαμερμούρ του Γκαετάνο Ντονιτσέτι, ένα από τα αριστουργήματα του ιταλικού μπελκάντο, με τη διάσημη Αμερικανίδα σοπράνο Τζουν Άντερσον στον ομώνυμο ρόλο. Μαζί της, επί σκηνής, μερικοί από τους πιο σημαντικούς αστέρες της παγκόσμιας λυρικής σκηνής, όπως ο Ραμόν Βάργκας, ο Ρομπέρτο Φροντάλι και ο Σαβέριο Φιόρε. Λαμβάνει μέρος η Χορωδία της ΕΛΣ. Την ΚΟΑ διευθύνει ο Άντζελο Καβαλάρο. Πέρα από τις αναμεταδόσεις που έρχονται στην οθόνη μας κάθε Τετάρτη και Κυριακή στις 9 το βράδυ, μπορούμε να απολαύσουμε μέσα από την υπηρεσία on demand που προσφέρει η ιστοσελίδα του Μεγάρου τη μονόπρακτη όπερα Η ανθρώπινη φωνή του Φρανσίς Πουλένκ με τη σπουδαία Ελληνίδα υψίφωνο Ζανέτ Πηλού, το βίντεο making-of με πλάνα από την προετοιμασία της παράστασης Ο Νάνος του Αλεξάντερ φον Τσεμλίνσκι, καθώς και την ταινία Νίκος Σκαλκώτας: Οι μουσικές αναπνοές μιας ιδιοφυΐας, σε σενάριο-σκηνοθεσία Θωμά Κιάου. Εξάλλου, στο Facebook του Μεγάρου κάθε Δευτέρα, Τρίτη και Πέμπτη στις 9:00 μ.μ. μπορούμε να δούμε ζωντανά τις συναυλίες του ECHO (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Κέντρων Συμφωνικής Μουσικής), οι περισσότερες από τις οποίες είναι διαθέσιμες στο FB και μετά την προβολή τους. Μέχρι σήμερα πάνω από 276.000 άτομα έχουν παρακολουθήσει τις live συναυλίες του ECHO στο Facebook του Μεγάρου και πάνω από ένα εκατομμύριο σε όλη την Ευρώπη, αλλά και ιστορικές παραστάσεις και συναυλίες, καθώς και σημαντικές διαλέξεις του Megaron Plus, στο site του Μεγάρου. Η σελίδα του Megaron Plus, στην οποία είναι διαθέσιμες on demand ομιλίες διακεκριμένων Ελλήνων και ξένων επιστημόνων, διανοητών και καλλιτεχνών (σε συνεργασία με το Ίδρυμα Μποδοσάκη), συγκέντρωσε 75.500 επισκέπτες. Οι αριθμοί είναι απλώς ενδεικτικοί για μια πρωτοβουλία που απέδειξε πως ο πολιτισμός και η τέχνη είναι η πιο σημαντική παραμυθία σε δύσκολες καταστάσεις, όπως αυτή που βιώσαμε (και βιώνουμε), και γίνεται γέφυρα επικοινωνίας, ανάτασης και τελικά αισιοδοξίας για την ίδια τη ζωή. Το Megaron Online δημιουργήθηκε γι’ αυτόν τον σκοπό και θα μας παρασύρει στον μαγικό κόσμο της μουσικής μέχρι το τέλος Ιουνίου, χαρίζοντας μοναδικές συγκινήσεις που κάνουν λίγο πιο ευχάριστη τη δύσκολη καθημερινότητα.

Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (ΜΜΑ) από την πρώτη στιγμή βρέθηκε δίπλα στο κοινό, εκπληρώνοντας στο έπακρο τον ρόλο του, που δεν είναι άλλος από την προαγωγή της τέχνης ως κορυφαίας συντροφιάς και, γιατί όχι, παρηγοριάς σε στιγμές δύσκολες για ολόκληρο τον πλανήτη.

14.5.20 – lifo

37

thing

Μια οργάνωση που δίνει μάχες για να πετούν ελεύθερα τα πουλιά στον ελληνικό ουρανό.

the

Εάν κάποιος/-α επιθυμεί να συντρέξει ένα συγκεκριμένο έργο της οργάνωσης, μπορεί να συνεννοηθεί απευθείας μαζί της. Επικοινωνία: ornithologiki.gr

Πώς να βοηθήσεις αυτούς που βοηθούν

α πο th μ ερ οπη κο κκιν η

38 lifo – 14.5.20

Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία πολεμά τη λαθροθηρία πορεί εμείς να μην έχουμε, προς το παρόν, τη δυνατότητα να ταξιδέψουμε, ωστόσο τα πουλιά εξακολουθούν να κάνουν εκπληκτικά ταξίδια που δεν γνωρίζουν σύνορα. Όπως πάντα, κάθε άνοιξη δισεκατομμύρια πουλιά μεταναστεύουν σε μακρινούς τόπους, αναζητώντας κατάλληλα μέρη για να φωλιάσουν, διανύοντας χιλιάδες χιλιόμετρα πάνω από ερήμους, βουνά και θάλασσες. Πολλά από αυτά έρχονται και στη χώρα μας. Όμως την ίδια περίοδο στήνουν καρτέρι και οι λαθροκυνηγοί, θανατώνοντας παράνομα όσα πουλιά διέρχονται από τα πόστα τους. Ένας από τους εύκολους στόχους τους είναι τα εξουθενωμένα και αδυνατισμένα, μετά το δύσκολο ταξίδι τους από την Αφρική, τρυγόνια. Μάλιστα, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, η οργάνωση που εργάζεται για την προστασία τους, κατήγγειλε πρόσφατα ότι την ανοιξιάτικη λαθροθηρία δεν την πτόησε ούτε ο κορωνοϊός. «Εν μέσω καραντίνας, κάποιοι αποφάσισαν να βγουν στη Ζάκυνθο για “σωματική άσκηση” και να τα “καλωσορίσουν”, εξορμώντας για ανοιξιάτικο παράνομο κυνήγι». Σύμβολο ομορφιάς, αγάπης και συντροφικότητας από τα αρχαία χρόνια, το τρυγόνι είναι το μόνο από την οικογένεια των περιστεριδών στην Ευρώπη που μεταναστεύει σε μεγάλες αποστάσεις. Τα τρυγόνια είναι πουλιά που κατά γενική ομολογία θεωρούμε δεδομένα, μια και είναι από τα πιο γνωστά στη χώρα μας. «Ωστόσο αποτελούν είδος απειλούμενο με εξαφάνιση, με πτωτική τάση που αγγίζει το 70% όσον αφορά τον ευρωπαϊκό πληθυσμό. Αυτό σημαίνει ότι η κατάσταση είναι πολύ εύκολο να αλλάξει στο άμεσο μέλλον και το τρυγόνι να αποτελέσει σπάνιο φαινόμενο στον ελληνικό ουρανό. Η ανοιξιάτικη λαθροθηρία δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο το πρόβλημα, μια και στοχεύει τους πιο δυνατούς γεννήτορες, δηλαδή τα πουλιά που κατάφεραν να περάσουν τα δύσκολα εμπόδια της μετανάστευσης και, το χειρότερο, πουλιά που έρχονται να φωλιάσουν. Ένα νεκρό ανοιξιάτικο τρυγόνι ισοδυναμεί με πολλά άλλα νεκρά άτομα του είδους του» δηλώνει η κ. Ρούλα Τρίγκου, συντονίστρια Ενημέρωσης Δράσεων Διατήρησης της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας. Να θυμίσουμε ότι η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία είναι περιβαλλοντική μη κερδοσκοπική οργάνωση με αντικείμενο την προστασία των άγριων πουλιών και των βιοτόπων τους στην Ελλάδα, θεωρώντας τα βασικά στοιχεία της ελληνικής φύσης, ενώ από το 1982 εργάζεται ώστε να διασφαλίσει ένα βιώσιμο περιβάλλον τόσο για τα πουλιά όσο και για τον άνθρωπο. Δυστυχώς, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ορνιθολογικής, τις δύο τελευταίες δεκαετίες η απώλεια βιοτόπων των τρυγονιών, λόγω της εκτατικής γεωργίας, έχει οδηγήσει στη δραματική μείωση αυτού του κοινού είδους, ενώ σε ορισμένες χώρες οι πληθυσμοί του έχουν υποστεί μείωση της τάξης του 90%. Αν και η Ε.Ε., θέτοντας ως προτεραιότητα την επιβίωση του είδους, έχει απαγορεύσει το ανοιξιάτικο κυνήγι του τρυγονιού με στόχο να παρέχει στο είδος ουσιαστική προστασία κατά την αναπαραγωγική περίοδο, το πρόβλημα παραμένει σε πολλά μέρη της Μεσογείου, ανάμεσα σε αυτά και η Ελλάδα. Κάθε χρόνο, δε, εκτιμάται ότι θανατώνονται παράνομα περίπου 600.000 τρυγόνια, ενώ μόνο στα Ιόνια Νησιά κάθε άνοιξη θανατώνονται παράνομα χιλιάδες πουλιά στο όνομα μιας βαθιά ριζωμένης τοπικής παράδοσης. Η «Αθηνά» είναι μια ξεχωριστή και συνάμα πολύτιμη συνεργάτις της Ελληνικής Ορνοθολογικής Εταιρείας. Το θηλυκό τρυγόνι στο οποίο τοποθετήθηκε δορυφορικός πομπός το περασμένο φθινόπωρο στον Ορνιθολογικό Σταθμό Αντικυθήρων έδωσε στην οργάνωση τη σπάνια ευκαιρία να το «ακολουθήσει» στα μεγάλα μεταναστευτικά του ταξίδια. «Ακολουθώντας το σήμα του δορυφορικού πομπού της, παρακολουθήσαμε την “Αθηνά” να αναχωρεί πέρσι στα μέσα το Σεπτέμβρη από τα Αντικύθηρα και να φτάνει στην υποσαχάρια Αφρική, στην περιοχή του νοτιοδυτικού Σουδάν, όπου περνά τον χειμώνα, μετά από σχεδόν έναν μήνα και διάσχιση 3.000 χιλιομέτρων. Με τον ερχομό της άνοιξης άνοιξε ξανά τα φτερά της για τους τόπους αναπαραγωγής στην Ευρώπη. Το ταξίδι είναι πολύ δύσκολο: χρειάζεται να ξεπεράσει δύο μεγάλα εμπόδια, την έρημο Σαχάρα και τη Μεσόγειο. Αλλά η “Αθηνά” τα κατάφερε! Διασχίζοντας το Τσαντ και τη Λιβύη, άφησε πίσω της την έρημο Σαχάρα και, μετά από μια στάση για ξεκούραση και ανεφοδιασμό στη χερσόνησο της Κυρηναϊκής στις ανατολικές ακτές της Λιβύης, ξεκίνησε για τη διάσχιση της Μεσογείου. Περνώντας πάνω από τα Κύθηρα, σταμάτησε στη νοτιοανατολική Πελοπόννησο και, μετά από δύο βράδια, έφτασε, πριν από λίγες μέρες, στον Θεσσαλικό Κάμπο που αποτελεί δημοφιλή σταθμό ανεφοδιασμού για τα σποροφάγα μεταναστευτικά πουλιά. Από κει θα κατευθυνθεί βορειότερα στην περιοχή όπου θα φωλιάσει, πιθανώς κάποια χώρα των Βαλκανίων. Εμείς θέλουμε η “Αθηνά” να συνεχίσει να εκπέμπει το σήμα της. Ποιος θα ήθελε να δει τον πομπό της να σβήνει από τον χάρτη;» λέει η κ. Τρίγκου.

14.5.20 – lifo

39