ολα για την αθηνα! δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ κυκλοφορει καθε πεμπτη free press 9.7.2020 τευχοσ 650
λέσχη ανάγνωσης
λα
ΤΑ 20 ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΕΠΙΛΕΞΑΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΣΧΗ ΙΟΥΛΙΟΥ
υπη στην έντ έκδοση cus Bari Πηγή: Fo 2020
Η LiFO διαβάζει 10 KEIMENA ΓΙΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΑΜΕ ΤΟΝ ΙΟΥΝΙΟ
2 lifo – 9.7.20
9 ΣΤΗΛΕΣ Προβληματισμός για τα ελληνοτουρκικά σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση από τη βασιλικη σιουτη
Με απόφασιν αστυνομικού διευθυντού από ton κωστη παπαϊωαννου
index
Ευκαιρίες και εμπόδια στη μετα-Covid Ελλάδα από τον δημήτρη π. σωτηρόπουλο
Έχω κυτταρίτιδα, ε και; από τη βιβιαν στεργιου
Ο Ρίνγκο έγινε 80, αλλά λέει 79, για να γιορτάσει κανονικά του χρόνου από τον δημητρη πολιτακη
Η LiFO διαβάζει
φωτογραφια εξωφύλλοy: Εικονογράφηση από την πρώτη έκδοση του βιβλίου «Τσάι στη Σαχάρα».
10 κείμενα για τα βιβλία που προτείναμε τον Ιούνιο
www.lifo.gr ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr
εκδοτης
Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικός διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ commercial director Πηνελόπη Μουλά διευθυντής lifo.gr Θανάσης Χαραμής διευθυντής mikropragmata.lifo.gr Άρης Δημοκίδης διευθυντής εντυπης εκδοσης Τάσος Μπρεκουλάκης σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος αrt director Χρήστος Τζοβάρας –––––– εμπορ ικ ο τμημα advertising director Γιώτα Αθανασοπούλου digital advertising director Ρένα Κροκίδα direct sales director Κώστας Μαντάς direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Κωνσταντίνα Τριανταφύλλου senior digital campaign manager Ελένη Γκοβάτσου digital campaign manager Αγγελική Λάζου client service coordinator Ξένια Στασινοπούλου (xenia@lifo.gr) –––––– ψηφιακή ανάπτυξη/προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου, Σπύρος Γκατζούνας –––––– σ υνταξη αρχισυνταξία Αλέξανδρος Διακοσάββας συντακτικη ομαδα Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα (Θέατρο), Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος (Σινεμά), Τάσος Μελεμενίδης (Σινεμά), Γιάννης Κωνσταντινίδης (Εικαστικά), Τίνα Μανδηλαρά (Βιβλίο), Νίκη Μηταρέα (Γεύση), Μερόπη Κοκκίνη, Δημήτρης Κυριαζής, Γλυκερία Μπασδέκη, Γιάννης Πανταζόπουλος, Σταυρούλα Παπασπύρου, Γεωργία Παπαστάμου, Μαρία Παππά, Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Νικόλας Σεβαστάκης, Κορίνα Φαρμακόρη, Λένα Φουτσιτζή newsroom Πάνος Σάκκας (Αρχισυνταξία) Φιλιώ Ράγκου, Κατερίνα Αγριμανάκη, Ρούλα Βλασσοπούλου, Αναστασία Γαλάνη, Διονύσης Νοταράκης, Μαρία Νικολαΐδου –––––– φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie f., Αναστασία Βουτυροπούλου, Γιώργος Αδάμος
21
ατελιέ αssistant art director Βανέσσα Φερλέ διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Νινέττα Γιακιντζή, Μαρούσα Θωμά
18
55
H ΜΑΡΊΝΑ ΓΑΛΑΝΟΎ ΕΙΝΑΙ H ΑΘΗΝΑΙA ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ
week
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μπέτυ Σπανοπούλου –––––– λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Άλκηστις Γκούμα, Βασίλης Κοτρωνάκης διανομή Άκης Ιωάννου γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– κωδικος εντυπου 7639
παρακαλουμε
ανακυκλωστε 9.7.20 – lifo
3
Feedback
ΑΠΏΛΕΙΕΣ
ΈΝΙΟ ΜΟΡΙΚΌΝΕ (1928-2020): Για μια χούφτα νότες
Μ ΟΥ Σ ΙΚ Η
Jessie Ware
Η μουσική του μεγάλου Ιταλού μαέστρου είχε αφεντικό, αλλά δεν είχε έναν Θεό: μπορούσε να γίνει υψιπετής ή ταπεινή, ακόμη και βρόμικη, αν χρειαζόταν.
Η Μαρία Παππά για το νέο άλμπουμ της Βρετανής μουσικού, το τέλειο καλοκαιρινό αντίδoτο στη γενικότερη απαισιοδοξία.
Σ Υ ΝΕΝ Τ Ε Υ ΞΗ
Βασίλης Χαραλαμπίδης
Λίγες ώρες πριν οι δράσεις του Φεστιβάλ Χλωροκίνη ξαναζωντανέψουν τους χώρους του «Ρομάντσο», του Βios και του Latraac, o Βασίλης Χαραλαμπίδης μίλησε για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί τους τελευταίους μήνες στην πολιτιστική ζωή της Αθήνας, τα προβλήματα αλλά και το συλλογικό όραμα για ένα φεστιβάλ που θα δώσει ζωή στο κέντρο. «Βασική ιδέα για τη Χλωροκίνη ήταν να κάνουμε κάτι σε μια γενική συνθήκη όπου κανείς δεν κάνει τίποτα. Γενικά, θεωρούσαμε ότι όλος ο εικαστικός χώρος αλλά και άνθρωποι γύρω απ’ τις τέχνες ήταν τελείως παθητικοί σε σχέση με ό,τι συμβαίνει, με το πώς αντιδρούν στα πράγματα. Κι επίσης, δεν άρεσε σε κανέναν μας το γεγονός ότι γίνονταν πράγματα γύρω από τον πολιτισμό που είχαν να κάνουν με ψηφιακές εφαρμογές, οι οποίες θεωρώ ότι δεν συνάδουν με τις αρχικές ιδέες των πολιτιστικών δράσεων, που είναι η ίδια η συνάντηση».
4 lifo – 9.7.20
ti δ ι α β α σ α με αυ τη την εβ δομ α δ α σ το
«Η αποστασιοποίηση, ως ιδέα, δημιουργεί πάρα πολλά ερωτηματικά» αναφέρει στον M. Hulot ο ιδρυτής του Βios.
Ποιος θα περίμενε πως ο Μπομπ Ρόμπερτσον και ο Νταν Σάβιο, δηλαδή τα αμερικανικά ψευδώνυμα που επινόησαν ο Σέρτζιο Λεόνε και ο Ένιο Μορικόνε για να πείσουν τους επενδυτές πως το Μια χούφτα δολάρια ήταν χολιγουντιανή παραγωγή, θα έγραφαν τόσο μεγάλη ιστορία και θα υπέγραφαν ένα αυτόνομο είδος που θα υπερέβαινε το σπαγγέτι γουέστερν –με το οποίο ποτέ δεν του άρεσε να ταυτίζεται, ακριβώς όπως ο Μάνος Χατζιδάκις με τις επιτυχίες στον Φίνο– και τον μύθο τον ίδιο! Οι συμμαθητές από το δημοτικό που συναντήθηκαν είκοσι χρόνια αργότερα και συμφώνησαν πως οι σκηνοθετικές παύσεις έπρεπε να γεμίσουν με απροσδόκητους ήχους, χωρίς πολλές νότες, αλλά με διάθεση φρεσκάδας και πρόθεση έκπληξης, ξεκίνησαν με την τριλογία του Κλιντ και ολοκλήρωσαν με το Κάποτε στην Αμερική, που ο μαέστρος θεωρούσε το πιο ολοκληρωμένο, ώριμο ντουέτο τους. Στο μεταξύ, σφυρίγματα, ηλεκτρικές κιθάρες, φλογέρες, κουδούνες, καμπανάκια, εβραϊκές άρπες, τρομπέτες μαριάτσι, αγγλικά κόρνα, αντικαθιστούσαν εφευρετικά και, όπως αποδείχτηκε, πολύ επιδραστικά τη συμβατική συμφωνική επένδυση, κάνοντας τον ήχο που προσέγγιζε τη φύση και μιμούνταν τα ζώα ένα σήμα κατατεθέν, αναπάντεχα δημοφιλές και περιζήτητο. Γιος τρομπετίστα και τρομπετίστας ο ίδιος στην παιδική του ηλικία, ο Μορικόνε, που γεννήθηκε το 1928 και πέθανε σε νοσοκομείο της Αιώνιας Πόλης, όπου νοσηλευόταν μετά από πτώση, γνώριζε πολύ καλά πώς να περιποιείται συνθέσεις άλλων, δουλεύοντας ως ενορχηστρωτής στην εταιρεία RCA – ακούστε πόσο ευαίσθητα χαϊδεύει και εμπλουτίζει το ούτως ή άλλως υπέροχο «Che Cosa C’è» του Τζίνο Πάολι. Πριν υπογράψει ο ίδιος πρωτότυπο σκορ, είχε τελειοποιήσει επενδύσεις διάσημων συναδέλφων του, όπως ο Πιέρο Πιτσιόνι, ο Αλεσάντρο Τσικονίνι και ο Τζιοβάνι Φούσκο – για τις ταινίες του Μικελάντζελο Αντονιόνι. Στο διάστημα της 50ετούς καριέρας του διέτρεξε κυριολεκτικά ολόκληρο το ιταλικό σινεμά, βάφτισε θρύλους, όπως η Βερτμίλερ και ο Μπερτολούτσι, επισκέφτηκε σαν κύριος, με τους δικούς του όρους, και με τιμές και βραβεία, το Χόλιγουντ, έφτιαξε τον δικό του ήχο δουλεύοντας σε όλα τα ιδιώματα, από τις λαϊκότερες των κωμωδιών μέχρι τα πιο ακαταλαβίστικα των θρίλερ, και έπαιξε ζωντανά τη μουσική του σε όλο τον κόσμο, και φυσικά στην Ελλάδα, όπου είχα τη χαρά και την ανατριχίλα να τον δω να διευθύνει, ευθυτενής και σοβαρός, τα πιο γνωστά ορχηστρικά του θέματα – δυστυχώς, παραλείποντας τα καλτ διαμάντια του. […]
page
του θοδωρη κουτσογιαννοπουλου
gr
Το νέο άλμπουμ της Jessie Ware που έχει τίτλο «What’s your pleasure?» γιορτάζει τον ηδονισμό σαν να έχει ξεπηδήσει από τα ξαναμμένα ηχεία του θρυλικού Studio 54. Όμως, ακόμα κι αν δεν μπορείς να το χορέψεις και να ιδρώσεις στο κλαμπ, σύμφωνα με τη Ware είναι ό,τι πρέπει για να σε κάνει να αποδράσεις από τη συγκυρία. «Το έγραφα έχοντας στο μυαλό μου ότι ήθελα να με μεταφέρει σε ένα φανταστικό μέρος, σε μια φαντασιακή κατάσταση. Κι αυτό μιλάει αυτήν τη στιγμή στον κόσμο» είπε στο περιοδικό «Interview». Την έβαλαν να συνομιλήσει μέσω Zoom με τη Roisin Murphy, που θα βγάλει άλμπουμ τον Αύγουστο – και θα είναι ρέγκε, όπως ισχυρίζεται. Kαθόλου τυχαίο, μια και το πρώτο πράγμα που σου έρχεται στο μυαλό όταν ακούς το «What’s your pleasure?» είναι η εποχή που η Murphy μεσουρανούσε με τους Moloko.
μοναδικά κοκτέιλ σε κανάτα για όλη την παρέα Η Γεωργία Παπαστάμου παρουσίασε τρεις εύκολες συνταγές για παγωμένα κοκτέιλ που μπορείς να απολαύσεις στο μπαλκόνι με την παρέα σου από τον βραβευμένο bartender και συνιδιοκτήτη του Frater & Soror, Μανώλη Λυκιαρδόπουλο.
1
Three Citrus
Ο καθένας από εμάς έχει κι έναν αγαπημένο σταθμό από τον συνθέτη που δεν δίστασε να πειραματιστεί με αβανγκάρντ συγκροτήματα, εκτός από τα all-time αγαπημένα, που προτιμούσε και στα κονσέρτα του, όπως η «Αποστολή». Τα δικά μου ήταν, και παραμένουν, το ασυζητητί αριστούργημα Θεώρημα του Παζολίνι, οι αγχωτικές 4 μύγες σε γκρι βελούδο του Αρτζέντο, η εθιστική Βερούσκα και ο δεύτερος στη σειρά Εξορκιστής (ο Αιρετικός) του Μπούρμαν, ένα παράδειγμα από εκείνα τα περισπούδαστα φιλμ που τόσο πολύ δεν βλέπονται, αλλά με τον Μορικόνε γίνονται παραδόξως απολαυστικά. Και επειδή η τέχνη είναι ένα κυκλικό κάρμα, ο Κουέντιν Ταραντίνο έδωσε νέα πνοή στην τρίτη πράξη της καριέρας του Μορικόνε, χρησιμοποιώντας θέματά του στους Μπάσταρδους και στο Kill Bill, και παραγγέλνοντας ένα κομμάτι για τον Τζάνγκο τον Τιμωρό κι ένα ολόκληρο, αναπάντεχα δραματικό σκορ για τους Μισητούς Οκτώ, χαρίζοντάς του ένα δίκαιο Όσκαρ μερικά χρόνια μετά το τιμητικό που του απένειμε η αμερικανική Ακαδημία.
2
Green Summer
PODCAST Αντιγόνη Πάντα-Χαρβά «Χριστέ μου, το λίπος θα σε καταπιεί» «Ξεκίνησε στο σχολείο, όπου, επειδή είχα μεγάλα μάγουλα, με φωνάζανε μπουλντόγκ. Ήταν σοκαριστικό για ένα παιδάκι στο γυμνάσιο να το ακούει αυτό, αλλά δεν το άφησα. Γενικά, πίστευα από τότε ότι δεν πρέπει να λυγίζουμε. Αν τους αφήσεις, θα κρυφτείς σε ένα καβούκι και δεν θα μπορείς να κάνεις τίποτα στη ζωή σου. Στον δρόμο, αρκετές φορές (ακούω διάφορα), “πού πας, μωρή χοντρέλω”, “πώς είσαι έτσι, μωρή”, “μάζεψε τον κώλο σου”, είναι πάρα πολλά. Δεν είναι ότι κάθε φορά που θα βγω έξω θα συμβεί και κάτι, αλλά μία φορά τον μήνα κάτι θα ακούσω, ίσως κάποιο γελάκι». Η δημοσιογράφος εκθέτει στη Μερόπη Κοκκίνη το μίσος, τις προκαταλήψεις και το fat shaming που αντιμετωπίζει για τα κιλά της, καθώς και τον αγώνα της να απολαύσει τη ζωή της ενάντια σε όλα αυτά. *Στείλτε τις δικές σας εμπειρίες μπούλινγκ στο info@lifo.gr - Για το podcast «Μπούλινγκ», ή ελάτε στο στούντιο της LiFO να τις αφηγηθείτε, επώνυμα ή ανώνυμα.
3
Red Berries Punch
9.7.20 – lifo
5
6 lifo – 9.7.20
9.7.20 – lifo
7
Όλη η Ελλάδα διαβάζει LiFO
8.357.000 UNIQUE VISITORS στην ψηφιακή έκδοση ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΡΤΙΟΣ 2020
Reuters:
Το LiFO.gr στη λίστα με τα κορυφαία ενημερωτικά sites στην Ελλάδα για το 2020
αναγνωσιμοτητα
LiFO 136,6 ATHENS VOICE
125,6
στοιχεια focus bari 2020
πη έντυ στην οση έκδ Bari us : Foc Πηγή
Στην κορυφή, αλλά με ποιότητα
8 lifo – 9.7.20
9 - 1 5 ι ουλ ιου 2 0 2 0 , τευχοσ 65 0
talk town Προβληματισμός για τα ελληνοτουρκικά σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση Και η κατάσταση προβλέπεται ότι θα παραμείνει στο κόκκινο όλο το καλοκαίρι.
απ ό τh βασιλ ικ η σιουτη
• Με απόφασιν αστυνομικού διευθυντού • Ευκαιρίες και εμπόδια στη μεταCovid Ελλάδα • Έχω κυτταρίτιδα, ε και; • Ο Ρίνγκο έγινε 80, αλλά λέει 79, για να γιορτάσει κανονικά του χρόνου
Τα ελληνοτουρκικά, μαζί με την κατάσταση της οικονομίας, είναι αυτά που προβληματίζουν πολύ έντονα την ελληνική πολιτική ηγεσία αυτή την περίοδο, κυβέρνηση και αντιπολίτευση. Και αν για το θέμα της οικονομίας υπάρχουν αρκετές διαφωνίες, στα ελληνοτουρκικά δεν υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές. Η βασική κατεύθυνση είναι κοινή, τουλάχιστον για τη ΝΔ, τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΙΝ.ΑΛ. Διαφοροποιήσεις υπάρχουν, αλλά αυτές τέμνουν κυρίως οριζόντια τα κόμματα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση του καθηγητή Διεθνούς Δικαίου και πρώην αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Χρήστου Ροζάκη, ο οποίος τις προηγούμενες μέρες δέχτηκε σφοδρή κριτική ότι εκφράζει ηττοπαθείς θέσεις στα ελληνοτουρκικά θέματα, ειδικά όσον αφορά την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών και το Καστελόριζο. Ο κ. Ροζάκης, πολιτικά κεντροαριστερός, έγινε υφυπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ του Κώστα Σημίτη. Τότε είχε θεωρηθεί τολμηρή επιλογή, η οποία είχε ενοχλήσει το πατριωτικό ΠΑΣΟΚ και από την πορεία φάνηκε ότι δεν τον άντεξε για πολύ. Από τότε χάθηκε για καιρό από το πολιτικό προσκήνιο, για να τον καλέσει ξανά ο Νίκος Κοτζιάς επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και να του αναθέσει την προεδρία του Επιστημονικού Συμβουλίου του υπουργείου Εξωτερικών. Αυτό ήταν μια έκπληξη πολιτικά, καθώς ο Κοτζιάς το προηγούμενο διάστημα επιχειρούσε να αναδείξει ένα προφίλ σκληρού απέναντι
9.7.20 – lifo
9
talk town
στην Τουρκία και η επιλογή αυτή ήταν αρκετά κόντρα. Οπωσδήποτε, όμως, σηματοδοτούσε την αποδοχή των θέσεων του καθηγητή Διεθνούς Δικαίου σε μεγάλο βαθμό από το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Όταν ήρθε στην εξουσία η ΝΔ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης όχι μόνο δεν αγνόησε τον επικεφαλής του Επιστημονικού Συμβουλίου που είχαν τοποθετήσει εκεί η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και ο Νίκος Κοτζιάς αλλά ενδιαφέρθηκε να ακούσει τη γνώμη του και να τον συμβουλευτεί από την πρώτη στιγμή που χρειάστηκε να ασχοληθεί με τα ελληνοτουρκικά, καθώς είναι γνωστή η εκτίμηση και ο σεβασμός που έχει προς το πρόσωπό του. Κάτι που δεν θα μπορούσε π.χ. να ισχυριστεί κανείς ότι ισχύει για τον πρώην πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας, Αντώνη Σαμαρά. Ο κ. Ροζάκης, δηλαδή, που δέχεται κριτική για υποχωρητικότητα, παρότι πολιτικά ανήκει στην κεντροαριστερά και ήταν υπουργός του ΠΑΣΟΚ, χαίρει σεβασμού όχι μόνο από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και από την ηγεσία της ΝΔ και του ΚΙΝ.ΑΛ. Όσο γι’ αυτούς που τον κατηγορούν για ενδοτική πολιτική έναντι της Τουρκίας, προέρχονται επίσης απ’ όλα τα κόμματα και πρόκειται βασικά για τις πατριωτικές τάσεις όλων των κομμάτων. υτό αποτυπώνει και την κατάσταση, καθώς οι ηγεσίες των κομμάτων χαρακτηρίζονται γενικότερα από έναν «ρεαλισμό» στην εξωτερική πολιτική, ο οποίος όμως δεν βρίσκει τόσο σύμφωνη την κοινωνία. Δημοσκοπήσεις που μετράνε τη γνώμη της κοινωνίας στα εθνικά ζητήματα έχουν δείξει ότι η πλειοψηφία ζητά σκληρή στάση έναντι της Τουρκίας, όπως φάνηκε και στην περίπτωση της σχετικά πρόσφατης κρίσης στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Η θητεία του κ. Ροζάκη στο Επιστημονικό Συμβούλιο του υπουργείου Εξωτερικών, πάντως, έληξε, όπως ενημέρωσε και η κυβέρνηση, καθώς ήταν τριετής και είχε διάρκεια μέχρι τις 7 Ιουνίου 2020. Αυτό δεν σημαίνει πως ο πρωθυπουργός δεν θα ακούει πια την άποψή του, άλλωστε υπάρχουν κι άλλοι μεταξύ των συμβούλων του με παρόμοιες θέσεις, όπως υπάρχουν κι άλλοι συνομιλητές του με πιο «πατριωτικές» θέσεις, όπως ο βουλευτής της ΝΔ και καθηγητής Διεθνούς Δικαίου Άγγελος Συρίγος, του οποίου τη γνώμη επίσης ακούει. Παρόμοια είναι η κατάσταση και στα άλλα κόμματα, μόνο που η βάση της ΝΔ είναι πιο μεγάλη, πιο ομοιογενής και πιο έντονα πατριωτική στην πλειοψηφία της σε σχέση με τα άλλα κόμματα. Πράγμα που σημαίνει ότι ο πρωθυπουργός δεν μπορεί να την αγνοήσει, τουλάχιστον όχι χωρίς πολιτικό κόστος. Είναι πρόσφατες, εξάλλου, οι συνέπειες που είχε ο ΣΥΡΙΖΑ από τη Συμφωνία των Πρεσπών, παρότι το Μακεδονικό είναι λιγότερο καυτό από τα ελληνοτουρκικά. Τώρα το θέμα είναι ότι το καθεστώς Ερντογάν έχει προειδοποιήσει πως το φθινόπωρο θα προχωρήσει σε έρευνες στις περιοχές που έχει ορίσει ως τουρκικές μέσω του παράνομου Τουρκολυβικού Συμφώνου. Δηλαδή, πιθανότατα εντός της ελληνικής ΑΟΖ ή και στην περιοχή του Καστελόριζου –καθώς δεν του αναγνωρίζει ΑΟΖ–, παραβιάζοντας ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Το πρόβλημα που καίει την ηγεσία της χώρας είναι πώς θα αντιδράσει εάν η Τουρκία πραγματοποιήσει τις απειλές της. Η κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι θα υπερασπιστεί τα εθνικά συμφέροντα της χώρας όπως ορίζει το Σύνταγμα, πράγμα που σημαίνει μέχρι και σύγκρουση εάν η Τουρκία δεν κάνει πίσω, αλλά φυσικά κανένας δεν το επιθυμεί. Το βέβαιο είναι ότι τα θέματα αυτά απαιτούν συναίνεση και η συναίνεση προϋποθέτει ομαλό κλίμα, χαμηλούς τόνους και συνεργασία. Για την ώρα, το βάρος έχει δοθεί στην αντιμετώπιση του ελληνοτουρκικού ζητήματος ως ευρωπαϊκού προβλήματος, με πιέσεις στην Ε.Ε. και ειδικά στη Γερμανία και την καγκελάριο Μέρκελ να συνετίσουν τον Ερντογάν. Η Μέρκελ και οι λοιποί Ευρωπαίοι δεν επιθυμούν τα πράγματα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας να φτάσουν στα όρια και προσπαθούν να κάμψουν τον Ερντογάν, ο οποίος όμως ζητά ανταλλάγματα από την Ελλάδα για να μην προχωρήσει, έτσι η πίεση ξαναγυρνά στη χώρα. Εκεί είμαστε για την ώρα και η κατάσταση προβλέπεται ότι θα παραμείνει στο κόκκινο όλο το καλοκαίρι.
10 lifo – 9.7.20
GUEST EDITOR
ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ
Με απόφασιν αστυνομικού διευθυντού Φοίνικες, ζαρντινιέρες και προληπτικές απαγορεύσεις συγκεντρώσεων.
aπό τον κωστη παπαϊωαννου
Η κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι θα υπερασπιστεί τα εθνικά συμφέροντα της χώρας όπως ορίζει το Σύνταγμα, πράγμα που σημαίνει μέχρι και σύγκρουση εάν η Τουρκία δεν κάνει πίσω, αλλά φυσικά κανένας δεν το επιθυμεί.
ρώτα αποκαθίστανται παραδοσιακές αισθητικές αξίες του κλεινού άστεως: κοκοφοίνικες σε κίτρινη άσφαλτο με λαδομπογιά και ζαρντινιέρες σε ύφος οχυρωματικών έργων της γραμμής Ρούπελ, Ακολουθεί η προστασία της ομαλής οικονομικής και κοινωνικής ζωής της πόλης από τις διαδηλώσεις. Με δυο κινήσεις η Αθήνα έγινε Ριβιέρα. Όποιος έχει επίγνωση της πραγματικότητας το αντιλαμβάνεται: το νομοσχέδιο για τις πορείες δεν έρχεται να ρυθμίσει τίποτα στο σήμερα. Πρώτον, δεν υπάρχει οικονομική και κοινωνική ζωή για να προστατευτεί, είναι σε κώμα. Δεύτερον, δεν γίνονται πορείες που να απαιτούν ρύθμιση. Το νομοσχέδιο απαντά στις κοινωνικές διαμαρτυρίες που έρχονται με την οικονομική απονέκρωση και τις αντιμετωπίζει με τους όρους των συγκεντρώσεων του χτες. Η «μάχη των διαδηλώσεων» είναι κυρίως μάχη στο επίπεδο του συμβολικού. Τηλεοπτικός νόμος και τάξη. Το κύριο επιχείρημα αφορά τη διενέργεια δημόσιων συναθροίσεων χωρίς να καταπατώνται τα δικαιώματα των πολλών. Εδώ πάσχει πολλαπλώς το νομοθέτημα. Η προχειρότητα είναι ορατή διά της απλής γλωσσικής μεταφοράς χουντικών διατάξεων σε λίγο πιο στρωτά νέα ελληνικά. Ειδικά ένα νομοσχέδιο υψηλού συμβολισμού δεν το ανασύρεις από το νομοθετικό οπλοστάσιο της χούντας αν δηλώνεις μεταρρυθμιστής. Επί της ουσίας, το κρίσιμο ζήτημα είναι η απουσία δικαστή. Ανατίθεται στην αστυνομία να προστατεύει το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και να αποφασίζει για τη λεπτή ισορροπία μεταξύ δικαιωμάτων. Η αστυνομία, όχι ο εισαγγελέας. Η αστυνομία που όλοι γνωρίζουμε, της ανύπαρκτης λογοδοσίας, της ατιμώρητης ζαρντινιέρας, της επέμβασης στο Κουκάκι, θα γίνει εγγυητής αυτού του θεμελιώδους δικαιώματος. Στο νομοσχέδιο υπάρχουν κι άλλα χαριτωμένα: ποινή φυλάκισης για συμμετοχή σε παράνομη διαδήλωση, επαναφορά κατ’ ουσίαν του καταργηθέντος άρθρου για «θρασύτητα κατά της αρχής». Αυτή κι αν είναι αρχή της αναλογικότητας! Ποινικοποίηση απλής συμμετοχής σε απαγορευθείσα συνάθροιση! Αφήστε το άλλο που επισημάνθηκε ήδη από τον καθηγητή Ανθόπουλο, ότι «η ρύθμιση για τη δυνατότητα προληπτικής απαγόρευσης των δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων από την αστυνομία είναι αυστηρότερη από την αντίστοιχη του Συντάγματος του 1952, αφού προσθέτει ως λόγο που δικαιολογεί προληπτική απαγόρευση τον επικείμενο κίνδυνο “σοβαρής διατάραξης της κοινωνικο-οικονομικής ζωής”». Πίσω, λοιπόν, και από το μετεμφυλιακό Σύνταγμα του 1952. Αμφισβητείται και από δυνάμεις «φίλιες» προς την κυβέρνηση ότι το νομοσχέδιο βασίζεται στην αρχή της αναλογικότητας. Επιπλέον, οι διατάξεις δεν έχουν επαφή με τη βιωμένη εμπειρία της διαμαρτυρίας. Η πρόβλεψη, για παράδειγμα, πως ο διοργανωτής της συγκέντρωσης πρέπει να προβλέψει τον όγκο και τι θα γίνει σε μια συγκέντρωση, αλλιώς θα είναι υπεύθυνος για τυχόν αποζημιώσεις, αφορά μάλλον ασκήσεις επί χάρτου. Σαν να παίζουν κάποιοι επιτραπέζια παιχνίδια. Τη μια, άνευ ουδεμιάς μελέτης, «πριγκιπικώ δικαίω», πεζοδρομούν λεωφόρους και αλλάζουν χρήσεις γης. Την άλλη, απαγορεύουν χρήσεις του δημόσιου χώρου συνυφασμένες με το άστυ και τη δημοκρατία. Κινήσεις ενδεικτικές συνολικής πρόσληψης της πρόσβασης στον δημόσιο χώρο ως προνομίου που παραχωρείται υπό όρους. Η εισαγωγή της έννοιας του οργανωτή και της έγκαιρης κατάθεσης αίτησης για άδεια είναι ασύμβατη με τη δυνατότητα πραγματοποίησης αυθόρμητων συναθροίσεων. Η πολιτική και κοινωνική ζωή, όμως, είναι γεμάτη από «αιφνίδια γεγονότα κοινωνικής σημασίας», όπως τα ορίζει το νομοσχέδιο. Και δεν μπορεί να περιμένει την κρίση του αστυνομικού διευθυντή: «δεν διαφαίνονται κίνδυνοι διασάλευσης της δημόσιας ασφάλειας ή διατάραξης της κοινωνικο-οικονομικής ζωής». Όλοι όσοι συμμετείχαν στις πρώτες πορείες μετά τη δολοφονία Γρηγορόπουλου ή τη δολοφονία Φύσσα μπορούσαν να συλληφθούν και να τους επιβληθεί ποινή ενός έτους φυλάκισης. Η ίδια η συμμετοχή στη διαδήλωση καθίσταται πλέον ιδιώνυμο αδίκημα. Ο λόγος; Δύσκολα μπορεί να εντοπιστεί άλλος από την αποτροπή κοινωνικών διαμαρτυριών. Και μάλιστα με τρόπο που ολόκληροι χώροι πολιτικής αμφισβήτησης θα τεθούν εκτός νομιμότητας, αφού η δημόσια διαμαρτυρία αποτελεί τον κύριο τρόπο παρέμβασής τους. Αναμένει κανείς στα σοβαρά ότι μια πρωτοβουλία για τα δικαιώματα των κρατουμένων ή των προσφύγων που πληροφορείται κάτι έκτακτο, μια απεργία πείνας, έναν θάνατο, θα καταθέσει αίτηση με αριθμό πρωτοκόλλου για να διαμαρτυρηθεί; Φυσικά όχι. Άρα το νομοσχέδιο ανάγει αμέσως τη συνάντησή τους με την αστυνομία σε συγκρουσιακή συνθήκη. Επιπλέον, η φιλελεύθερη κυβέρνηση ξεχνά βασικά γνωρίσματα της δημοκρατίας του 21ου αιώνα. Δεν έχουμε μόνο τα κλασικά πολιτικά υποκείμενα, κόμματα και συνδικαλιστικές οργανώσεις. Υπάρχουν κινήματα, κινήσεις πολιτών, συλλογικότητες, μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εκεί, λοιπόν, τι σημαίνει ο όρος «διοργανωτής»; Πώς θα συνεργαστεί ένα κράτος με πηλήκιο χωροφύλακα με την Κοινωνία των Πολιτών του 2020; Οι μόνες διαδηλώσεις που εξαιρεί ο νόμος από την υποχρέωση λήψης άδειας είναι αυτές του Πολυτεχνείου και της Πρωτομαγιάς, δηλαδή επετειακού χαρακτήρα. Όλες οι άλλες, εκ προοιμίου ύποπτες. Σημαίνουν αυτά ότι δεν υπάρχει ζήτημα προς ρύθμιση; Όχι βέβαια. Αυτό φαίνεται από την αδιαφορία, σιωπηρή ή και ηχηρή συναίνεση μεγάλου μέρους της κοινής γνώμης για το θέμα. Άρα, προφανώς υπήρξε κατάχρηση του δικαιώματος του συνέρχεσθαι. Αυτή η καταχρηστική άσκηση κατά το παρελθόν (όχι, πάντως, στον βαθμό που ορισμένοι θέλουν να προβάλλουν) είχε το δημοκρατικό κόστος της. Ας είναι αυτό μια αφορμή να αναστοχαστούν πολιτικοί και συνδικαλιστικοί φορείς τη δική τους ευθύνη. Αν μη τι άλλο, έδωσαν άλλοθι για ένα τέτοιο κακό νομοθέτημα. Υπάρχει ανάγκη θέσπισης πλαισίου για τη δημόσια διαμαρτυρία; Ναι. Το κεντρικό ζητούμενο, όμως, δεν είναι η απαγορευτική κατασταλτική παρέμβαση στο συνέρχεσθαι. Αυτή είναι η εξαίρεση. Ο κανόνας πρέπει να είναι ήπια μέσα και τρόποι ώστε η αστυνομία να προστατεύει και να διευκολύνει το δικαίωμα των πολιτών να συγκεντρώνονται. Αυτό προϋποθέτει αστυνομία και όχι αστυνομοκρατία, προϋποθέτει κρατικούς λειτουργούς και όχι αποχαλινωμένους Ράμπο. Δηλαδή πράγματα εξωτικά σε μια πόλη στην οποία το δεύτερο χρώμα μετά το κίτρινο της Πανεπιστημίου είναι το χακί των ΜΑΤ.
Οργάνωσε τις διακοπές σου και πλήρωσε σε άτοκες δόσεις με τις πιστωτικές κάρτες της Τράπεζας Πειραιώς.
Α
κόμα κι αν έρθουν τα πάνω κάτω, ακόμα κι αν ζήσεις σε συνθήκες που δεν φανταζόσουν, όπως αυτές μιας πανδημίας, ακόμα κι αν αισθάνεσαι πως όλα έχουν αλλάξει, υπάρχει μια σταθερή αξία που σου δίνει κουράγιο, σε γεμίζει αισιοδοξία και δύναμη για να δεις το μέλλον με καλύτερη διάθεση. Οι καλοκαιρινές διακοπές είναι εκείνη η σκέψη που σε κάνει να χαμογελάς, να κλείνεις τα μάτια και να ονειρεύεσαι, προσπαθώντας να απαντήσεις στα ερωτήματα: βουνό ή θάλασσα, ξενοδοχείο ή ενοικιαζόμενο δωμάτιο, αυτοκίνητο ή πλοίο, ή μήπως αεροπλάνο; Δίπλα σε αυτά τα γνωστά διλήμματα έρχεται φέτος να προστεθεί η ανάγκη για «διακοπές με ασφάλεια», που γίνεται σύνθημα στα χείλη όλων μας. Είτε επιλέξεις οικογενειακές στιγμές σε ένα νησί είτε μια απόδραση με φίλους, το ελληνικό καλοκαίρι σε καλεί να ανακαλύψεις μέρη που δεν ήξερες ή να επιστρέψεις σε τόπους γνώριμους για να δημιουργήσεις νέες αναμνήσεις. Ό,τι κι αν επιλέξεις, το καλοκαίρι είναι εδώ, με τις άπειρες επιλογές του, και η Τράπεζα Πειραιώς για άλλη μια φορά βρίσκεται δίπλα μας για να μας βοηθήσει να οργανώσουμε όπως ακριβώς θέλουμε τις πολύτιμες στιγμές ξεκούρασης που τόσο χρειαζόμαστε. Το budget των διακοπών, που μας απασχολεί κάθε φορά που σκεφτόμαστε τις θερινές αποδράσεις, μπορεί να μοιραστεί σε δόσεις, αφού οι πιστωτικές κάρτες της τράπεζας σου δίνουν τη δυνατότητα να πληρώσεις έως και σε 6 άτοκες δόσεις ακόμα και σε επιχειρήσεις που δεν προσφέρουν αυτήν τη δυνατότητα. Αυτό σημαίνει πως μπορείς να πληρώσεις τα έξοδα των καλοκαιρινών διακοπών που αφορούν διαμονή, μεταφορικά ή ενοικίαση οχήματος έως και σε 6 άτοκες δόσεις, χρησιμοποιώντας τις πιστωτικές κάρτες της Τράπεζας Πειραιώς. Ο τρόπος είναι απλός. Αρκεί ένα τηλεφώνημα στο 210 32 88 000 εντός 15 ημερών για να ενεργοποιήσεις τις δό-
σεις αλλά και να καθορίσεις τον αριθμό των δόσεων που επιθυμείς. Ακόμα κι αν μιλάμε για επιχειρήσεις που δεν προσφέρουν αυτήν τη δυνατότητα, μπορείς να αξιοποιήσεις το πρόγραμμα δόσεων της Τράπεζας Πειραιώς σε μια σειρά από κατηγορίες εξόδων: έξοδα διαμονής (ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια), μεταφορικά (ακτοπλοϊκά, αεροπορικά ή σιδηροδρομικά εισιτήρια), ενοικίαση αυτοκινήτου, δικύκλου ή και σκάφους και άλλες ταξιδιωτικές υπηρεσίες που είναι απαραίτητες για τις διακοπές σου. Τα 3 βήματα που πρέπει να ακολουθήσεις είναι: 1) να πληρώσεις με την πιστωτική κάρτα της Τράπεζας Πειραιώς, 2) να καλέσεις στο 210 32 88 000 εντός 15 ημερών από τη συναλλαγή και 3) να επιλέξεις τον αριθμό των δόσεων. Το πρόγραμμα δόσεων ισχύει για κάθε συναλλαγή άνω των 50 ευρώ που έχει πληρωθεί με πιστωτική κάρτα της Τράπεζας Πειραιώς από 1/7/2020 έως 10/9/2020 και σε καλεί να οργανώσεις τις διακοπές που θέλεις χωρίς να σκέφτεσαι τίποτε άλλο, παρά μόνο πώς θα ζήσεις τις πιο όμορφες στιγμές του χρόνου. Μάθετε περισσότερα στο www.piraeusbank.gr/diakopes
9.7.20 – lifo
11
talk town
ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΟΜΗΡΟΣ
Ευκαιρίες και εμπόδια στη μετα-Covid Ελλάδα
Οι πέντε παράγοντες που διαμορφώνουν το μέλλον.
α πό τον δ η μ ή τρη π. σ ω τη ρόπουλο
να προφανές ερώτημα αιωρείται διαρκώς τη στιγμή που παλεύουμε να επιστρέψουμε στη νέα κανονικότητα: πώς θα είναι η Ελλάδα στη μετα-Covid εποχή; Ωστόσο, το ερώτημα είναι από μόνο του λάθος αν δεν συνδυαστεί με τους μεσο- και μακροπρόθεσμους παράγοντες οι οποίοι επηρέαζαν και θα συνεχίσουν να επηρεάζουν καταλυτικά την πορεία της χώρας στο άμεσο και προσεχές μέλλον. Με την προϋπόθεση ότι κάποια στιγμή μέσα στο 2021 θα βρεθεί το πολυπόθητο εμβόλιο και η πανδημία θα αντιμετωπιστεί, αυτό που φαίνεται και είναι σήμερα μια τεράστια απειλή θα μοιάζει σύντομα παλιά υπόθεση. Το σωστότερο ερώτημα, συνεπώς, είναι να δούμε πώς διαπλέκεται ο παράγοντας της διαχείρισης της πανδημίας με τις δομικές μας δυνατότητες και αδυναμίες. Πέντε είναι οι παράγοντες που διαμορφώνουν το μέλλον μας. Πρώτον, το μοντέλο της πολιτικής διακυβέρνησης, το οποίο αφορά τη διοίκηση του κράτους και τις σχέσεις κυβερνώντων και κυβερνωμένων. Το πολιτικό μας σύστημα τις τελευταίες δύο δεκαετίες αποδείχτηκε συχνά κατώτερο των περιστάσεων, ενώ η δημόσια διοίκηση ήταν διαχρονικά η αχίλλειος πτέρνα μας. Ωστόσο, η πολύ αποτελεσματική διαχείριση της υγειονομικής κρίσης (αλλά και της συνοριακής κρίσης με την Τουρκία) από την πλευρά της σημερινής κυβέρνησης και οι συνοδευτικές μεταρρυθμίσεις επ’ αφορμή της πανδημίας (π.χ. η ενίσχυση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης) δίνουν ελπίδες ότι μπορεί να αντιστραφεί ο φαύλος κύκλος που ήθελε την αναποτελεσματική διακυβέρνηση να οδηγεί σε απογοήτευση τους ψηφοφόρους, που με τη σειρά τους κατέφευγαν, ως αντίδραση, σε ακόμη χειρότερες πολιτικές λύσεις. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν πολύ μεγαλύτερο βαθμό εμπιστοσύνης των Ελλήνων πολιτών στους κρατικούς θεσμούς, γεγονός που, αν συνοδευτεί από γενναίες μεταρρυθμίσεις σε κάποιους τομείς, μπορεί να καταστήσει το ελληνικό κράτος πολύ πιο αποτελεσματικό σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης – τη νέα «κανονικότητα» του 21ου αιώνα. Το πρότυπο της διακυβέρνησης σε εποχές διακινδύνευσης, που συνδυάζει τη μεγαλύτερη εμπλοκή ειδικών στη διαμόρφωση των δημόσιων πολιτικών με μια ενσυναισθητική επικοινωνία όσων πρέπει να ακολουθηθούν, φάνηκε σαφώς πόσο επιτυχημένο ήταν στην πανδημία και ήδη ακολουθείται και σε άλλους τομείς (π.χ. οικονομία). Το μεγάλο πλεονέκτημα μιας καλής διακυβέρνησης είναι ότι υποχρεώνει και την αντιπολίτευση να λειτουργήσει περισσότερο συναινετικά επί της ουσίας, απαλλάσσοντας έτσι το πολιτικό σύστημα από τη ροπή προς τους καταστροφικούς ριζοσπαστισμούς. Σε αυτήν τη φάση βρισκόμαστε τούτη τη στιγμή, σε αντίθεση μάλιστα με πολλά προηγμένα κράτη, τα οποία είναι ακόμα παγιδευμένα σε σπιράλ καθόδου, πολιτικά και ιδεολογικά. Δεύτερον, το περιβόητο παραγωγικό μας μοντέλο, που ήταν υπεύθυνο και για την οικονομική κρίση της περασμένης δεκαετίας. Το ελληνικό μοντέλο της μικρής, συνήθως οικογενειακής επιχείρησης και της κρατικοδίαιτης προσοδοθηρίας είναι ομολογουμένως προβληματικό, αλλά δυσκολότερο να αλλάξει, και τέτοιες κρίσεις που θέτουν ζητήματα υπαρξιακής επιβίωσης κάνουν τα υποκείμενα να κλείνονται ακόμα περισσότερο σε θεσμούς όπως η οικογένεια. Ουσιαστικά, υπάρχουν μόνο δύο τρόποι για να μετασχηματιστεί. Ο ένας είναι αν συνέρρεαν μεγάλες επενδύσεις στη χώρα, αλλάζοντας τις σχέσεις της καπιταλιστικής ισχύος και συνακόλουθα την επιχειρηματική νοοτροπία. Αλλά αυτό, με δεδομένη και την παγκόσμια οικονομική κρίση, δεν πρέπει να περιμένουμε να συμβεί στο ορατό μέλλον. Ο άλλος τρόπος είναι εσωτερική μας υπόθεση και έχει να κάνει με την αλλαγή του εκπαιδευτικού μας μοντέλου. Ένα μοντέλο, από τη βασική εκπαίδευση μέχρι το πανεπιστήμιο, πολύ πιο προσανατολισμένο στην απόκτηση επαγγελματικών και κοινωνικών δεξιοτήτων, με αντίληψη των αναγκών της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, καθώς και της υποχρέωσης οι Έλληνες νέοι, εκτός από τέκνα του έθνους μας, να αισθάνονται και ισότιμοι πολίτες του παγκόσμιου χωριού μας, θα ήταν μεσοπρόθεσμα παράγοντας βαθιάς αλλαγής του παραγωγικού μας μοντέλου. Οι εσωτερικές αντιστάσεις, πάντως,
απέναντι σε αυτά είναι μεγάλες για ποικίλους λόγους, από συντεχνιακούς μέχρι κουλτούρας. Η τεχνολογική επανάσταση, πάντως, μπορεί να δώσει λύσεις και στο τρίτο μεγάλο πρόβλημα, αυτό της ραγδαίας πληθυσμιακής συρρίκνωσης της χώρας. Αυτή δύσκολα μπορεί να ανασχεθεί, ωστόσο η καραντίνα ανέδειξε παγκοσμίως αλλά και στη συνήθως καθυστερημένη Ελλάδα τις πολλές λύσεις που δίνει η τεχνολογία ως προς την εξ αποστάσεως εργασία και συνεργασία. Κάτι που κατ’ επέκταση σημαίνει ότι θα μπορούσαν να ενεργοποιηθούν διαφορετικά δίκτυα με τον ελληνισμό της διασποράς που είναι πολυπληθής και φορέας κεφαλαίου τεχνογνωσίας. Αν αποδεχτούμε ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν πρόκειται να επιστρέψουν σύντομα, παρ’ όλα αυτά θέλουν και κρατούν σταθερή επαφή με τον τόπο καταγωγής τους, θα μπορούσαν κάλλιστα να αξιοποιηθούν προς όφελος της ελληνικής οικονομίας. Τα έθνη έχουν πάντα και μια φαντασιακή διάσταση. Παλιότερα, το ελληνικό κράτος περιλάμβανε φαντασιακά και τις λεγόμενες «αλύτρωτες πατρίδες», που ακόμα δεν είχαν ενσωματωθεί σε αυτό. Σήμερα, η τεχνολογία μάς επιτρέπει να συνυπολογίσουμε τους εκτός Ελλάδας στο εθνικό ανθρώπινο δυναμικό – εξού και είναι τόσο σημαντικό να τους δοθεί το δικαίωμα της εξ αποστάσεως ψήφου, και μάλιστα με ακόμα μεγαλύτερες πρακτικές διευκολύνσεις.
Α
πό την άλλη, η γεωπολιτική παράμετρος –η άλλη καθοριστική παράμετρος– από την ίδια της τη φύση αλλάζει πολύ δύσκολα, καθώς εμπλέκει και τη γεωγραφία. Με άλλα λόγια, η χώρα θα συνεχίσει να πορεύεται, όπως τόσους αιώνες, σε μια διαρκώς ανάστατη γειτονιά, με έναν διαρκώς ανήσυχο γείτονα σαν την ερντογανική Τουρκία. Η υβριδική επίθεση που εξαπέλυσε στον Έβρο στις αρχές του χρόνου, εργαλειοποιώντας ταλαιπωρημένους μετανάστες, δείχνει τον τρόπο με τον οποίο θα διεξάγεται η σύγκρουση στο μέλλον. Δεν είμαστε πλέον στην εποχή των γενικευμένων πολεμικών συρράξεων, ωστόσο ένας ακήρυχτος, «χαμηλός» πόλεμος θα μαίνεται στα σύνορά μας όσο η Άγκυρα θα έχει αξιώσεις σημαντικού περιφερειακού παίκτη. Το ασύγκριτο πλεονέκτημα της χώρας μας είναι η συμμετοχή της στον σκληρό πυρήνα της Ε.Ε., που είναι μεγάλη ασπίδα προστασίας της αλλά και μια ισχυρή δύναμη διεθνούς δικαίου. Άρα η δική της απάντηση στην επιθετικότητα της (στρατιωτικά πολύ υπέρτερης) γείτονος πρέπει να συνδυάζει την εξάντληση των διπλωματικών εργαλείων και τις σύνθετες συμμαχίες με τον εκσυγχρονισμό των Ενόπλων Δυνάμεων σε κατάσταση διαρκούς ετοιμότητας. Και κυρίως την εγκατάλειψη κάθε είδους ταμπού στην εξωτερική πολιτική, τόσο των τοξικών εθνικιστικών όσο και των αφελών αντιεθνικιστικών. Τέλος, η διαχείριση των πολιτισμικών συγκρούσεων, η οποία φάνηκε κι από την πρόσφατη περίπτωση της Αμερικής ότι θα είναι από τα πιο κρίσιμα κοινωνικά ζητήματα του μέλλοντος, παγκοσμίως. Δεν είναι σήμερα ο ρατσισμός, όπως εσφαλμένα ονομάζεται, το πρόβλημα (είναι ελάχιστοι πλέον όσοι αντιλαμβάνονται τις ανισότητες στη βάση βιολογικών δεδομένων), αλλά οι διάφοροι πολιτισμικοί «πόλεμοι», που ξεκινούν από την ανάγκη συνύπαρξης ομάδων με διαφορετικές (όχι μόνο φυλετικές) ιδιαιτερότητες και διαφορετικά αιτήματα. Στην Ελλάδα ειδικά, ενώ πρόκειται για ένα αδιαμφισβήτητο κράτος δικαίου, εκκρεμούν ακόμη διάφορα ζητήματα για τις ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητες, την ένταξη των νέων μεταναστών, την ουσιαστική ισότητα των γυναικών στην εργασία και στην κοινωνία κ.ά. Δεν πρόκειται απλώς για προβλήματα καλοζωισμένων Δυτικών αλλά για ουσιώδη ζητήματα που θα καθορίσουν τον βαθμό της κοινωνικής συνοχής και ειρήνης εφεξής. Η άνοδος ενός κεντρώου πρωθυπουργού στην ελληνική κυβέρνηση και μιας ευαίσθητης σε αυτά τα ζητήματα Προέδρου της Δημοκρατίας δίνει βάσιμες ελπίδες ότι οι λύσεις που θα προκριθούν θα είναι στην κατεύθυνση του δικαιωματικού φιλελευθερισμού. Η ευκαιρία δεν πρέπει να χαθεί και η αριστερή αντιπολίτευση οφείλει να στηρίξει όσα για χρόνια διεκδικούσε γενναία και η ίδια.
Δεν είμαστε πλέον στην εποχή των γενικευμένων πολεμικών συρράξεων, ωστόσο ένας ακήρυχτος, «χαμηλός» πόλεμος θα μαίνεται στα σύνορά μας όσο η Άγκυρα θα έχει αξιώσεις σημαντικού περιφερειακού παίκτη.
Ο Δ.Π. Σωτηρόπουλος είναι αναπληρωτής καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και γραμματέας σύνταξης της «Νέας Εστίας».
12 lifo – 9.7.20
9.7.20 – lifo
13
talk town
από τη β ι β ι αν σ τ ερ γι ου
Η Βίβιαν Στεργίου είναι συγγραφέας και νομικός.
14 lifo – 9.7.20
GUEST EDITOR
SHORTCUT
Έχω κυτταρίτιδα, ε και;
Ο Ρίνγκο έγινε 80, αλλά λέει 79, για να γιορτάσει κανονικά του χρόνου
ν πατήσει κανείς «Κυ» στο Google, πρώτα βγαίνει ο πρωθυπουργός της χώρας και μετά η κυτταρίτιδα. Και μάλιστα όχι μόνη της αλλά με συμβουλές καταπολέμησής της. Κρέμες για σύσφιξη. Μαντζούνια για ραγάδες. Λοσιόν για τον «φλοιό πορτοκαλιού» (μια, ομολογουμένως, ποιητική στιγμή του body shaming). Τι έχει πάει τόσο στραβά; Γιατί το κανονικό σώμα να είναι πρόβλημα που ζητά, δήθεν, «καταπολέμηση»; Το θέμα δεν αφορά μόνο γυναίκες. Και οι άντρες, ειδικά οι γκέι, φαίνεται να είναι τα νέα θύματα της βιομηχανίας της αγχώδους, αφύσικης και υπεράνθρωπης ομορφιάς. Πολλοί γκέι φίλοι μου μού πετάνε πρωτοφανείς ατάκες, του στυλ «μ’ αυτόν δεν πάω, τον θέλω αρχαιοελληνικό άγαλμα τον γκόμενο», κι άλλα περίεργα που χωρίζουν τους ανθρώπους σε αυτούς που έχουν φέτες και σε αυτούς που τις αναζητούν. Κάπως σαν οι σχέσεις να γίνονται μια μεγάλη αγορά κρέατος, όπου η ποιότητα των μυών (και μόνο!) καθορίζει την αξία. Αλλά οι γυναίκες ξέρουμε ήδη από μικρές πού οδηγεί το υπερβολικό άγχος για το σώμα. Σε αποξενώνει από αυτό. Κόβονται οι συνδέσεις. Νιώθεις σαν να κουβαλάς ένα ασήκωτο βάρος, κάτι που θέλει διόρθωση. Όλα τα εντελώς κανονικά πράγματα που του συμβαίνουν φαίνονται αφύσικα. Κι ένα νέο, ακατόρθωτο «πρότυπο» ομορφιάς προμοτάρεται καθημερινά. Αν βλέπαμε γύρω μας μοντέλα με χοντρά μπουτάκια; Άμα θαυμάζαμε γυναίκες με παχάκια, όπως στους πίνακες της Αναγέννησης; Αν συμφωνούσαμε ότι όλα τα σώματα είναι σώματα, όχι κάτι χαλασμένο που θέλει τάχα φτιάξιμο; Δεν θα κατέρρεε το σύμπαν. Απλώς θα είχαμε περισσότερα κορίτσια να απολαμβάνουν τη ζωή, αντί να σκέφτονται την κυτταρίτιδά τους. Θυμάμαι σε μια ταινία έναν πανέμορφο πρωταγωνιστή με μια κόκκινη ουλή στον λαιμό. Ήταν άσχετη με το σενάριο, άρα την είχε. Η πραγματικότητα είχε χυθεί μες στην εικόνα που τώρα έδειχνε έναν ωραίο άντρα με μετεγχειρητική ουλή. Απ’ το δευτερόλεπτο που το παρατήρησα δεν μπορούσα να κοιτάξω αλλού. Με έκανε να νιώθω καλά με το δικό μου σώμα. Είπα «ναι, αυτό είναι το σώμα μου και είναι οk». Δεν είμαι κατά της άθλησης ή της καλής διατροφής, προφανώς. Όταν, όμως, κάνουμε κάποιον να νιώθει άσχημα που είναι χοντρούλης, δεν τον κάνουμε αθλητή. Ούτε μια κοπέλα που έχει ράμματα από κομμένο στήθος θα νιώσει πιο υγιής αν ο περίγυρός της ασχολείται με το σφαγμένο βυζί της. Δεν ξεκινάει κανείς να γυμνάζεται στα σοβαρά επειδή του είπανε με καταδικαστικό υφάκι «πώς θα βγεις έτσι στην παραλία;». Το ξέρω, επειδή την άκουγα μικρή αυτήν τη φράση. Με έκανε να τρέχω να χωθώ στο νερό για να κρύψω το σώμα μου, που νόμιζα πως είναι αφύσικο. Με άγχωνε από μικρή όλο αυτό. Ένιωθα άσχημα που δεν χρησιμοποιούσα κάποια λοσιόν. Κάπως σαν να είχα παραλείψει κάποια πολύ σπουδαία υποχρέωση κάθε φορά που διαφημιζόταν η νέα μέθοδος καταπολέμησης της κυτταρίτιδας. Είχα (και έχω) κυτταρίτιδα. Ένιωθα περίεργα μες στο σώμα μου, ευάλωτη με μαγιό. Ήθελα να το παίζω φιλόσοφος, αλλά ήμουν ένας μπούφος με ανεπεξέργαστες ιδέες, βαθιά ριζωμένες μες στο μυαλό μου: νόμιζα πως το σώμα μου θέλει το κακό μου. Ντρεπόμουν να φορέσω σορτς. Να δείξω μπράτσα. Ήταν ξεκούραστο για μένα να εργάζομαι καλοκαίρι σε κάποιο δικηγορικό γραφείο και να πρέπει να ντύνομαι αυστηρά. Έτσι, γλίτωνα απ’ το σώμα μου. Το έκρυβα, φαινόμουν επαγγελματίας. Ήταν πολύ ξεκούραστο να μη χρειάζεται να έρθουμε σε επαφή οι δυο μας, εγώ κι αυτό. Μου πήρε καιρό να μάθω τον εαυτό μου να μη νοιάζεται πραγματικά για όλα αυτά. Ήμουν τυχερή. Έχτισα αυτοπεποίθηση. Ξέκοψα εγκαίρως από κομπλεξικούς. Με βοήθησαν και άγνωστοι άνθρωποι εκεί έξω. Άνθρωποι με ράμματα και παχάκια στον δημόσιο χώρο, όμορφα κορίτσια με κοιλιές που βλέπω στο μετρό, γυναίκες με σορτς και κυτταρίτιδα στους δρόμους, ακομπλεξάριστα άτομα που δεν ξυρίστηκαν καλά στη γάμπα, αλλά βγήκαν για ποτό, ή αγόρια που φοράνε ροζ, έχουν λιγότερα ή περισσότερα κιλά, μακιγιάζ και ό,τι να ’ναι ρούχα όταν πάνε σε υπηρεσίες, στην εξεταστική, στο περίπτερο – οάσεις ελευθερίας σε έναν κόσμο που ηδονίζεται όταν καταπιέζει. Αυτές οι χοντρές γυναίκες με αυτοπεποίθηση, οι άντρες με αρκουδένιες πλάτες που νιώθουν όμορφα και το δείχνουν, οι κυρίες που δεν κρύβουν τις ουλές τους, τις ραγάδες, τις όμορφες ρυτίδες, κάνουν παρέμβαση στον δημόσιο χώρο. Περιφέρουν το κανονικό τους σώμα στους τόπους της κοινής μας ζωής και κανονικοποιούν τα σώματα όλων μας. Η δημόσια παρουσία τους στο μπαρ, στην εφορία, στις πλατείες είναι ύμνος στην ελευθερία.
Ο αιωνίως χαλαρός και μακάριος ντράμερ των Beatles κλείνει τα 80, αλλά μοιάζει με ακμαίο εξηντάρη της διπλανής πόρτας που δεν βρίσκει τον λόγο να αλλάξει προδιάθεση λόγω ηλικίας και μόνο.
Το κανονικό σώμα είναι ύμνος στην ελευθερία.
από τον δημήτρη πολιτάκη
Ο Ρίνγκο είναι πανευτυχής που έχει την υγειά του, εξακολουθεί να παίζει για την πλάκα του και να λειτουργεί ως ιδανικός θεματοφύλακας μιας δικαιωμένης ροκ ανεμελιάς, σαν να σου λέει, όπως έκανε με τον τρόπο του από την εποχή των Beatles, ότι η σοβαροφάνεια σκοτώνει ή, πάντως, επιταχύνει το μοιραίο.
α πρέπει να είναι ένα από τα ελάχιστα εν ζωή διάσημα πρόσωπα που συμπαθούν άπαντες ανά την υφήλιο. Ποιος και γιατί θα μπορούσε να αντιπαθήσει τον αιωνίως νεανία και κουλ και μακάριο και χαβαλέ και αστείρευτο ατακαδόρο κάποτε Ρίνγκο Σταρ; Ακόμα και ο έτερος επιζών του πιο σημαντικού συγκροτήματος στο σύμπαν, ο Πολ ΜακΚάρτνεϊ, δεν είναι βέβαιο ότι χαίρει τόσο απόλυτης αποδοχής. Εκείνος, βέβαια, πληρώνει και το γεγονός ότι οι απαιτήσεις που έχει να εκπληρώσει όσο ακόμα εμφανίζεται ενώπιον κοινού είναι πολύ μεγαλύτερες από αυτές του παλιόφιλου συμπαραστάτη του στους Beatles, ο οποίος απλώς χαίρεται ακόμα να παίζει ντραμς κυρίως, και πού και πού να βγάζει και κανένα προσωπικό άλμπουμ με τη ροκ εν ρολ μπάντα του, χωρίς να το κάνει ποτέ θέμα. Θρυλικός, ξε-θρυλικός, ο Πολ ΜακΚάρτνεϊ αντιμετώπισε στην περσινή του περιοδεία έντονες διαμαρτυρίες (στα social media) από θεατές που θεωρούν ότι η φωνή του δεν μπορεί πλέον να ανταποκριθεί στις ψηλές νότες των αγαπημένων τους τραγουδιών. Τελικά, μάλλον δεν αρκεί να παρίστασαι απλά ως επιζών μύθος, ο κόσμος έχει αγριέψει. Ο Ρίνγκο, αντιθέτως, είναι πανευτυχής που έχει την υγειά του, εξακολουθεί να παίζει για την πλάκα του και να λειτουργεί ως ιδανικός θεματοφύλακας μιας δικαιωμένης ροκ ανεμελιάς –ας μην ξεχνάμε ότι ο Ρίνγκο ήταν αυθεντικό μέλος της υποκουλτούρας των teddy boys στα τέλη της δεκαετίας του ’50–, σαν να σου λέει, όπως έκανε με τον τρόπο του από την εποχή των Beatles, ότι η σοβαροφάνεια σκοτώνει ή, πάντως, επιταχύνει το μοιραίο, που είναι σαν να το προκαλείς με την αυστηρή και σκοτεινή σου προδιάθεση. Επίσης, είναι πραγματικά απίστευτο το ότι είναι πλέον 80 (80!), από τη στιγμή που, αντίθετα από τον Μικ και τον Κιθ, οι οποίοι, ας είμαστε ειλικρινείς, μοιάζουν ο καθένας σαν να ζωντάνεψε και να βγήκε στη σκηνή το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι, ο Ρίνγκο μοιάζει με το ζόρι εξηντάρης, και μάλιστα της διπλανής πόρτας, αν δίπλα μένει ένας ευδιάθετος «παλιοροκάς» εξηντάρης που δεν βρίσκει τον λόγο να αλλάξει προδιάθεση λόγω ηλικίας και μόνο. Αυτή η προδιάθεση, σε συνδυασμό με τη γερή του κράση και τη στοιχειωδώς προσεκτική διατροφή (αναγκαστικά, δεν είναι και το τέλος του κόσμου να προσέχεις λίγο τι τρως), τον κρατά τόσο νέο σε σχέση με την ηλικία του, όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς στη συνέντευξη που δίνει μέσω βίντεο στο «Rolling Stone» με αφορμή τα 80ά του γενέθλια. «Δεν έκανα γυμναστική για πολλά χρόνια» λέει. «Τη γυμναστική μου την έκανα στα νυχτερινά κλαμπ! (γέλια). Τώρα όμως δεν είμαι εκείνο το άτομο. Έχω ξεκινήσει να ασκούμαι. Και περπατάω. Άρχισα να περπατάω όταν έμενα στο Μόντε Κάρλο. Έκανα βόλτα όλο το λιμάνι και στην επιστροφή καθόμουν σε ένα τοπικό καφέ, άναβα τσιγάρο και παράγγελνα έναν διπλό εσπρέσο. Έχω να καπνίσω πολλά χρόνια, ακόμα όμως απολαμβάνω έναν διπλό εσπρέσο. Έχω γίνει και χορτοφάγος. Μπρόκολο με τα πάντα και βατόμουρα κάθε πρωί. Δεν καταπιέζομαι, κάνω πράγματα που νιώθω ότι μου κάνουν καλό… Ογδόντα όμως, ε; Τι να πω, μέσα μου νιώθω 24 (γέλια). Αυτό είναι καλό και κακό. Τα 80, όμως, είναι ακραίο νούμερο. Δύσκολο. Τα 70 ήταν εύκολα. Τα πιο δύσκολα με διαφορά, όμως, ήταν τα 40. Τα τωρινά είναι αυτό που είναι. Και λέω να δηλώσω 79 ξανά φέτος, με την ελπίδα να μπορέσουμε να γιορτάσουμε τα 80 του χρόνου κανονικά». Μόνο ο Τσάρλι Γουότς είναι ίσως πιο χαλαρός ροκ υπερήλικας από τον Ρίνγκο, κυρίως όμως λόγω μιας τζαζ ιντελεκτουέλ ιδιοσυγκρασίας που ανέκαθεν τον χαρακτήριζε. Ωστόσο, δεν έκανε ποτέ παρέα με τον Ρίνγκο, αντίθετα από τους άλλους δύο διάσημους ντράμερ του βρετανικού πανθέου, τον Τζον Μπόναμ και τον Κιθ Μουν, που έζησαν θεόμουρλοι και πέθαναν νέοι. Και όσο ζούσαν, ήταν κολλητοί στις άγριες πλάκες με τον Ρίνγκο. «Αυτοί οι δύο είναι που έδωσαν στους ντράμερ τη φήμη της εγκεφαλικής βλάβης που κουβαλάμε» λέει γελώντας στη συνέντευξη. «Υπάρχουν πολλοί ντράμερ εκεί έξω που δεν είναι τρελοί, αυτοί οι δύο όμως ήταν οι φίλοι μου».
9.7.20 – lifo
15
ΒΙΒΛΙΟ
«Κορίτσι, Γυναίκα, Άλλο» της Μπερναρντίν Εβαρίστο: Ποιο είναι το βιβλίο που απέσπασε το Booker του 2019 και κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg
16 lifo – 9.7.20
κληρό, ωραίο, δίκαιο. Από τα βιβλία που έπρεπε να έχουν γραφτεί προ πολλού για τη γυναικεία καταπίεση, την εσωτερική και για χρόνια αποσιωπημένη σκέψη των γυναικών από διαφορετικές κοινωνικές κατηγορίες και με διαφορετικά βιώματα. Αναλαμβάνοντας το καθήκον να μιλήσει εξ ονόματος των κοριτσιών και των γυναικών κάθε ηλικίας που δεν κατάφεραν να εκφράσουν την αγωνία τους μπροστά στην πρώτη οικογενειακή σύγκρουση, στην επιβολή μιας ταυτότητας που έρχεται πάντοτε απέξω και στις προκαταλήψεις των δασκάλων, των φίλων –ακόμα και αυτών που τις περνούν από συνέντευξη για μελλοντική εργασία ή για εισαγωγή στο πανεπιστήμιο–, η Μπερναρντίν Εβαρίστο φτιάχνει ένα οικουμενικό βιβλίο που δείχνει τα πράγματα αλλιώς. Το βραβευμένο με το περσινό Booker Κορίτσι, Γυναίκα, Άλλο, που κυκλοφορεί στα ελληνικά σε μετάφραση Ρένας Χατχούτ από τις εκδόσεις Gutenberg, έκανε τη μεγάλη τομή στον τομέα της λογοτεχνίας, καθώς πρόσφερε ένα πολυφωνικό μυθιστόρημα με ηρωίδες γυναίκες κάθε ηλικίας και κοινωνικού προσανατολισμού, αποφασισμένες να βγουν με όση δύναμη τους απομένει μπροστά και να μιλήσουν. Οι ιστορίες τους, βιωμένες από πρώτο χέρι, συγκλονίζουν, καθώς άλλες κόβουν σαν μαχαίρι και άλλες καθηλώνουν με την τρομακτική αλήθεια τους. εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους τόσο σε ιδιοσυγκρασία όσο και σε επαγγελματικό προσανατολισμό, οι γυναίκες αυτές προέρχονται απ’ όλο το φάσμα της παραγωγής (καθαρίστριες, υπάλληλοι τραπέζης, ακόμα και οικοδόμοι), ενώ άλλες δείχνουν να βρίσκονται πιο κοντά στην κοινωνία του θεάματος ή να έχουν σχέση με το θέατρο, όπως η Άμα. Συνιστώντας το alter ego της συγγραφέως, η επονομαζόμενη Άμα τρέφει ενδιαφέρον για το θέατρο, φτιάχνοντας ένα δικό της έργο μέσα στο έργο, όπως κάνει με το βιβλίο η Εβαρίστο, και δίνοντας τη δική της μάχη απέναντι στο κοινωνικό περιβάλλον ή τον οικογενειακό της περίγυρο. Μάταια ο πατέρας της –με καταγωγή από την Γκάνα– προσπαθεί να της εμφυσήσει τα σοσιαλιστικά ιδεώδη, αφού εκείνη ξέρει ότι ακόμα και η πολιτική είναι εγκλωβισμένη σε στερεότυπα, ή η μητέρα της, που μεγάλωσε, εκτός από εκείνη, άλλα τρία παιδιά, επιδιώκει να αναχαιτίσει τις άγριες φιλοδοξίες της. Η Άμα συνεχίζει να συγκρούεται, προασπιζόμενη τη λεσβιακή της ταυτότητα, δίνει τη δική της καθημερινή μάχη, αλλάζει τα δεδομένα στο Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας και θεσπίζει το δυναμικό «Θέατρο των άγριων γυναικών», κάτι που ξέρουμε ότι στην πραγματικότητα πέτυχε εν πολλοίς με το δυναμικό της παράδειγμα και η ίδια η Εβαρίστο. Την Άμα διαδέχεται η κόρη της, Γιαζ, η οποία διαθέτει την ίδια ατίθαση δύναμη των γονιών της, δηλαδή της λεσβίας μητέρας της και του γκέι ακτιβιστή πατέρα της. Γύρω από τη Γιαζ συγκεντρώνονται, με τη σειρά τους, διάφορες γυναίκες, όπως η δυναμική μουσουλμάνα Γουόρις, η οποία βιώνει φυλετικές διακρίσεις μετά την 11η Σεπτεμβρίου, νιώθοντας την υποχρέωση, όπως ομολογεί, να δίνει διαρκώς απαντήσεις σε όλους όσοι τη ρωτάνε αν είναι συγγενής του Οσάμα Μπιν Λάντεν ή αν φταίει εκείνη για την ανεργία της χώρας. Όλες οι γυναίκες καλούνται να οργανώσουν τον δικό τους αντίλογο, τον οποίο η Εβαρίστο μετασχηματίζει σε πρωτότυπη, ανένταχτη και δυναμική λογοτεχνία. Αυτό που τις ενώνει, παρότι φαίνονται εντελώς διαφορετικές, είναι η αφορμή του εγκλεισμού τους στη βρετανική επικράτεια, στην οποία βρίσκονται αγκυροβολημένες, καθώς όλες είναι παιδιά πρώτης ή δεύτερης γενιάς μεταναστών από τις πρώην κτήσεις της Βρετανικής Αυτοκρατορίας στην Αφρική και στις Δυτικές Ινδίες. Οι φωνές τους, όμως, αντηχούν πέρα από κάθε κανόνα, σπάζοντας τις όποιες προκαταλήψεις και, κυρίως, ανατρέποντας τα κλισέ αναφορικά με τη γυναικεία ταυτότητα ή τη λογοτεχνία.
το πολυφωνικό αυτό μυθιστόρημα καθίσταται έτσι ένα απελευθερωτικό εργαλείο που στα χέρια της Εβαρίστο απογειώνεται σε ένα εκφραστικό κρεσέντο μεταξύ de profundis εξομολόγησης και προσωπικού μανιφέστου. Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η μεταφράστρια του βιβλίου Ρένα Χατχούτ στην εισαγωγή της: «Αν και η δομή του βιβλίου θυμίζει περισσότερο συλλογή διηγημάτων, οι ιστορίες δώδεκα εντελώς διαφορετικών γυναικών συνδέονται αριστοτεχνικά μεταξύ τους σε τέσσερα κεφάλαια, που το καθένα αφηγείται τη ζωή τριών γυναικών, οι οποίες έχουν κάποια συγγενική ή επαγγελματική σχέση με όλες τις άλλες. Με τον τρόπο αυτόν δημιουργείται μια πλούσια τοιχογραφία της βρετανικής κοινωνίας, σε βάθος σχεδόν μισού αιώνα, χωρίς να παραλείπονται εκτεταμένες αναφορές στην Αφρική και στην Αμερική, από τις οποίες έρχονται ή στις οποίες καταλήγουν κάποιες από τις πρωταγωνίστριες». Όπως σημείωνε η Έμιλι Ρόουντ των «Financial Times» στην κριτική της, υπερτονίζοντας την οικουμενική διάσταση του βιβλίου, «η Εβαρίστο γράφει με ευαισθησία για το πώς ακριβώς μεγαλώνουμε τα παιδιά μας, πώς φτιάχνουμε καριέρες, πώς θρηνούμε και πώς ερωτευόμαστε», ενώ τόσο η «Guardian» όσο και οι «Sunday Times» αποκάλεσαν το Κορίτσι, Γυναίκα, Άλλο βιβλίο της δεκαετίας. Είναι σίγουρο ότι με την Εβαρίστο αποκαλύπτεται ένας νέος τρόπος πρόσληψης της αλήθειας που, παρότι πληγώνει, είναι απαραίτητο να φαίνεται. Αρκεί να ακουστεί η αλήθεια του παρακάτω αποσπάσματος:
Τα σημεία στίξης απουσιάζουν, ακριβώς γιατί φαντάζουν κι αυτά ως στεγανά, δίνοντας στην Εβαρίστο άλλον έναν τρόπο μοναδικής έκφρασης. Εξαρχής άλλωστε έμαθε να φέρει εις πέρας τις δικές της μάχες, ανεβάζοντας επαρκώς τους τόνους, γράφοντας και δημοσιεύοντας σε εφημερίδες και περιοδικά και επιδιώκοντας με όποιον τρόπο μπορεί να ακουστούν οι φωνές των κατατρεγμένων.
«Εσείς δεν ζείτε στην κοινωνία με φυλετικές διακρίσεις από την οποία προέρχομαι εγώ, όπου δεν έχετε καθόλου δικαιώματα εσείς δεν έχετε έναν δεκαπεντάχρονο μικρότερο αδελφό που τον λέγανε Σάνι που τον βούτηξαν στην κηροζίνη πριν τον κρεμάσουν από ένα δέντρο και του βάλουν φωτιά, ενώ ήταν ακόμα ζωντανός, μπροστά σε χιλιάδες που ζητωκραύγαζαν, ένα αγόρι που το λέγανε Σάνι και που τη δολοφονία του από έναν όχλο τη φωτογράφισαν και την έστελναν σε όλη τη χώρα σαν να ήταν καρτ-ποστάλ επειδή οι άνθρωποι καμάρωναν τόσο πολύ που είχαν παρευρεθεί στο λιντσάρισμά του εσείς δεν ανακαλύψατε ότι η γυναίκα που φώναζε ότι την είχε βιάσει ο Σάνι γέννησε εννέα μήνες αργότερα ένα παιδί τόσο λευκό, που ακόμα και ο μπαμπάς της ήρθε στο σπίτι του μπαμπά σας για να ζητήσει συγγνώμη αυτοπροσώπως εσείς δεν τα περάσατε όλα αυτά, έτσι δεν είναι;» τα σημεία στίξης απουσιάζουν, ακριβώς γιατί φαντάζουν κι αυτά ως στεγανά, δίνοντας στην Εβαρίστο άλλον έναν τρόπο μοναδικής έκφρασης. Εξαρχής άλλωστε έμαθε να φέρει εις πέρας τις δικές της μάχες, ανεβάζοντας επαρκώς τους τόνους, γράφοντας και δημοσιεύοντας σε εφημερίδες και περιοδικά και επιδιώκοντας με όποιον τρόπο μπορεί να ακουστούν οι φωνές των κατατρεγμένων. Κόρη λευκής Αγγλίδας και Νιγηριανού πατέρα, αντιλήφθηκε από πολύ νωρίς τη δύναμη αλλά και τους περιορισμούς των διαφορετικών ταυτοτήτων, ενσωματώνοντας όλες τις αγωνίες της στα γραπτά της. Τα περισσότερα άλλωστε από αυτά –συμπεριλαμβανομένου του βραβευμένου με Pulitzer βιβλίου της Κορίτσι, Γυναίκα, Άλλο– είναι εμπνευσμένα από θέματα πολυπολιτισμικότητας και ανισοτήτων. Εξάλλου, εκτός από λογοτέχνις και καθηγήτρια Δημιουργικής Γραφής, η Μπερναρντίν Εβαρίστο ήταν η πρώτη που ίδρυσε θίασο μαύρων γυναικών στην Αγγλία, ενώ είναι, επίσης, η πρώτη μαύρη γυναίκα που κερδίζει το Booker – εξ ημισείας με τη Μάργκαρετ Άτγουντ. Το έργο της βέβαια έχει γνωρίσει υψηλότατες διακρίσεις, ενώ το όνομά της δεσπόζει σε μια σειρά από λογοτεχνικές κριτικές που κοσμούν κορυφαία μέσα στη Βρετανία και αλλού. Στην Ελλάδα εκδίδεται για πρώτη φορά, από τον Gutenberg, που ανέλαβε την πρωτοβουλία να μας συστήσει αυτή τη μοναδική φωνή, η οποία, εκτός από έντονο λογοτεχνικό αποτύπωμα, προσφέρει ένα μάθημα κατανόησης και ανθρωπιάς τόσο σπάνιο αλλά και τόσο επιβεβλημένο στη ζοφερή εποχή μας.
bernardine evaristo
ΚΟΡΙΤΣΙ, ΓΥΝΑΙΚΑ, ΑΛΛΟ ΕΚΔΟΣΕΙΣ GUTENBERG Μετάφραση: Ρένα Χατχούτ Έργο εξωφύλλου: Μιχάλης Κιούσης Σελ.: 648
9.7.20 – lifo
17
σε μια διώροφη μονοκατοικία. Αυτό που θυμάμαι περισσότερο είναι η αίσθηση της γειτονιάς και το ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο, το νοιάξιμο. Στην οικογένειά μου, και ιδιαίτερα από την πλευρά του πατέρα μου, που τον έχασα νωρίς, στα 46 του, υπήρχε το αίσθημα της δικαιοσύνης και του ενδιαφέροντος για τις ανάγκες του ανθρώπου. Ήταν απλός άνθρωπος ο πατέρας μου, βιοπαλαιστής. Πέθανε Σάββατο, η κηδεία του έγινε τη Δευτέρα και όταν τον έφεραν στην ενορία μας, είχαμε σοκαριστεί με τον κόσμο, σαν να ήμασταν σε κηδεία πολιτικού προσώπου. Ήταν αγαπητός πολύ. Δεν θα μπορούσα να σου πω ότι το όνειρό μου ήταν να γίνω δικηγόρος, αλλά αυτό που με ενδιέφερε πάντα ήταν να μην υπάρχουν αδικίες και ανισότητες.
q Στο σχολείο κάναμε έπαρση σημαίας και προσευχή. Εάν καθυστερούσαμε, ο διευθυντής μάς ανέβαζε πάνω να μας δείρει. Μια μέρα, μας βάζει μπροστά, εμένα και τα δυο μου αδέρφια, μπαίνω πρώτη, ανοίγω το χέρι και, όπως πάει να μου τη σκάσει, βουτάω τον χάρακα και τον αρχίζω στην καράφλα. Ήμουν πολύ αντιδραστική από το δημοτικό – «καθυστερήσαμε λοιπόν, και τι έγινε;». Δεν δεχόμουν τη βία από τότε. Του έλεγα: «Θα σε πάω στο υπουργείο».
q Δεν ξέραμε τότε τι είναι τρανς. Ταύτιζα τον εαυτό μου με ένα κορίτσι. Βρέθηκα σε ένα μπαρ στον Πειραιά, το Flying In, και είδα για πρώτη φορά drag show. Έκανα ήδη ορμόνες, ήμουν στη μετάβαση, γύρω στα 25. Με πλησίασαν και με ρώτησαν «είσαι δικιά μας;». Υπήρχε όμως το στερεότυπο για τις τρανς, τις «τραβεστί» που λέγαμε τότε, ότι ήταν ταυτισμένες με τον υπόκοσμο και ό,τι αυτό συνεπαγόταν. Απάντησα «όχι», αλλά αυτό με έβαλε σε σκέψεις.
q Ξεκίνησα να ασχολούμαι με τον ακτιβισμό λίγο μετά τα μέσα της δεκαετίας του ’90, κοντά στο 1997, αν θυμάμαι καλά, μετά από περιστατικά στα οποία υπήρξα θύμα διακρίσεων ως τρανς γυναίκα, ιδιαίτερα στον χώρο της επιχειρηματικής μου δραστηριότητας. Απευθύνθηκα σε φίλες μου τρανς, ρωτώντας αν υπάρχει κάποια οργάνωση για τα τρανς δικαιώματα. Θεώρησα αυτονόητο ότι θα υπήρχε. Η απάντηση ήταν αρνητική. Θεώρησα, επίσης, αυτονόητο ότι, αφού δεν υπήρχε, θα έπρεπε να δημιουργηθεί, κι ένιωσα την ανάγκη να πάρω την πρωτοβουλία η ίδια. Πράγματι, ήρθα σε επαφή με άλλα τρανς άτομα, που στην αρχή δεν μπορώ να πω ότι το είδαν ιδιαίτερα θερμά, στη συνέχεια όμως, ιδιαίτερα όταν άρχισαν να γίνονται τακτικά επιδρομές της αστυνομίας, με συλλήψεις και κακομεταχείριση τρανς γυναικών, η ανάγκη αυτή έγινε επιτακτική. Το 2001 καρποφόρησε και άρχισε να συστήνεται η πρώτη, τότε, τρανς συλλογικότητα, το Σωματείο Αλληλεγγύης Τραβεστί Τρανσέξουαλ Ελλάδας (ΣΑΤΤΕ).
q Το ΣΥΔ ιδρύθηκε τον Μάρτιο του 2010 από 23 ιδρυτικά μέλη. Σήμερα, πλέον, έχει περί τα 200 μέλη σε όλη την Ελλάδα, με πολλές επιμέρους γραμματείες για εξειδικευμένα θέματα νομικής και ψυχολογικής υποστήριξης, για θέματα ρατσισμού, διακρίσεων, καταγραφής περιστατικών, για θέματα εργασίας στο σεξ, ίντερσεξ ατόμων, ΛΟΑΤΚΙ+ προσφύγων, ενώ υπάρχει γραμματεία περιφέρειας για τα τρανς άτομα που ζουν εκτός Αθηνών. Έχω την τιμή και την ευθύνη να είμαι πρόεδρος του ΣΥΔ όλο αυτό το διάστημα. Εάν μπορούσα να χωρίσω σε περιόδους τη δραστηριότητά του, στην πρώτη, από το 2010 έως το 2013-2014, που δεν υπήρχε απολύτως καμία νομοθεσία προστασίας των τρανς στη χώρα μας, έγινε σημαντική προπαρασκευαστική δουλειά, βγήκαν ενημερωτικοί οδηγοί, τόσο μεταφράσεις από το Συμβούλιο της Ευρώπης όσο και ένα βιβλίο που έγραψα εγώ, το Ταυτότητα και έκφραση φύλου: Ορισμοί, μύθοι, στερεότυπα, διακρίσεις, όπου θέσαμε αναλυτικά τα τρανς θέματα στη δημόσια σφαίρα και προς την πολιτεία, κι έτσι μπήκε η βάση της διεκδίκησης για τις νομοθεσίες που επιτεύχθηκαν στη συνέχεια. Στη δεύτερη περίοδο έγιναν πολλές συναντήσεις με πολιτικούς, δημόσιες εκδηλώσεις, συνεντεύξεις Τύπου, δράσεις δρόμου και παράλληλα άρχισαν να αποδίδουν οι προσπάθειες με τις πρώτες νομοθεσίες που συμπεριλάμβαναν τα τρανς άτομα (εγκλήματα μίσους, αστυνομική αυθαιρεσία, ρητορική μίσους, διακρίσεις κ.ά.), έως το 2016 που είχαμε την πρώτη νομολογία για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, και στη συνέχεια το 2017, οπότε έγινε η νομοθεσία για το ίδιο θέμα. Τέλος, από το 2017 έως σήμερα συνεχίζουμε στο ίδιο εντατικό κλίμα, καθώς έγιναν μεν σημαντικά βήματα στη νομοθεσία, όμως ήταν ελλιπή και είναι πολλά που πρέπει να γίνουν ακόμη ώστε να θεωρούμε ότι έχουμε ένα μίνιμουμ προστασίας των ελευθεριών και των δικαιωμάτων των τρανς σε όλα τα πεδία.
Ακτιβίστρια, πρόεδρος του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ), ιδρύτρια του Πολύχρωμου Πλανήτη και δημιουργός του site t-zine. gr. Γεννήθηκε στον Πειραιά, ζει στο Κουκάκι.
ΓΑΛΑΝΟΎ
q Γεννήθηκα στον Πειραιά, στην περιοχή της Πειραϊκής. Εκεί έζησα τα περισσότερα χρόνια της ζωής μου. Μέναμε
q Σημαντικές είναι και όλες οι δράσεις για την υπεράσπιση των ΛΟΑΤΚΙ+ προσφύγων. Κάθε φορά που είχαμε μια θετική απόφαση για άσυλο ήταν τεράστια η χαρά για μένα. Είναι μεγάλη η ικανοποίηση να βλέπεις ανθρώπους που αντιμετώπισαν τη φωτιά, φρικτά βασανιστήρια, βία χαραγμένη στα κορμιά τους, πολλές φορές λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου τους, να βρίσκουν προστασία, να εγκρίνονται αιτήματά τους, να μπορούν έστω να έχουν τα ελάχιστα, και μάλιστα χωρίς τη διαμεσολάβηση κάποιου δικηγόρου συνήθως. Όταν, βέβαια, έρχονται δικηγόροι και μας λένε «είμαστε στη διάθεση του ΣΥΔ αφιλοκερδώς», είναι κατάκτηση. Όλα αυτά απαιτούν πολλές ώρες δουλειάς. Πρέπει να μάθουμε όσο περισσότερα γίνεται για τον πρόσφυγα, για να έχουμε επιχειρήματα.
AΘΗΝΑΊΟΙ
q Έχω συμμετάσχει ως εκπαιδεύτρια σε σεμινάρια προς αστυνομικούς, χειριστές υποθέσεων ασύλου, δικαστές και εισαγγελείς, ενώ ξεχωριστή εμπειρία ήταν η συμμετοχή μου στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή για την κατάρτιση της νομοθεσίας για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου ως εμπειρογνώμονα του Συμβουλίου της Ευρώπης, μαζί με εξέχουσες καθηγήτριες της Νομικής του ΑΠΘ. Τώρα συμμετέχω στην Εθνική Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), ενώ εξίσου σημαντική ήταν και η πρόταση και εκλογή μου ως εκπροσώπου της ΕΕΔΑ στο Εθνικό Συμβούλιο κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας. Στο πρώτο διήμερο σεμινάριο που είχε γίνει για τους αστυνομικούς κλήθηκα να τους εκπαιδεύσω σε θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου. Την πρώτη μέρα ήταν όλοι ένστολοι. Όταν ανέβηκα στο βήμα, τους είπα ότι είναι πολύ τρομακτικό αυτό που αντικρίζω απέναντί μου και ότι έχω τις πιο άσχημες εμπειρίες. Η αρχηγός, ένα υψηλά ιστάμενο πρόσωπο τέλος πάντων, έδωσε εντολή την επόμενη μέρα να είναι όλοι με πολιτικά, εφόσον είχα ενοχληθεί. Τότε άρχισα να καταλαβαίνω ότι ως ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα γενικά το πάμε καλά. Το ’15 κλήθηκα ως ομιλήτρια σε κάποιο σεμινάριο στο ΑΠΘ και πήγα όπως με βλέπεις. Όταν ήρθε η ώρα να τεθούν ερωτήματα, ένας φοιτητής μού είπε ότι περίμενε «μια τρανς ψηλή, ξανθιά, καταλαβαίνετε…». Ήρθε σε δύσκολη θέση το παιδί βλέποντας «έναν άνθρωπο καθημερινό, που μπορεί να είναι ο διπλανός μας». Με ρώτησε ουσιαστικά γιατί επέλεξα να πάω χωρίς να είμαι μακιγιαρισμένη. Απάντησα ότι αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να σπάσουμε τα στερεότυπα. Βεβαίως, υπάρχουν τρανς άνθρωποι που κάνουν σεξουαλική εργασία, και τους υποστηρίζουμε απόλυτα, αν το επιθυμούν, αλλά οι περισσότεροι το κάνουν γιατί είναι αποκλεισμένοι από άλλες εργασίες. Του απάντησα ότι νιώθω πιο ελεύθερη έτσι, ότι τα έχω βρει με τον εαυτό μου. Κάποια στιγμή μπορεί να βάλω μακιγιάζ, αλλά έχω πλέον μεγάλη απόσταση από αυτά.
q Είναι πολύωρη η εθελοντική μου απασχόληση κάθε μέρα. Διαβάζω συνεχώς άρθρα, δοκίμια, ενημερώνομαι για τις διεθνείς εξελίξεις και αποφάσεις, ποιες είναι δεσμευτικές και ποιες όχι για τη χώρα μας. Πρέπει να είμαι συνεχώς ένα βήμα μπροστά όταν έχω απέναντί μου τον υπουργό ή τον γενικό γραμματέα οποιουδήποτε υπουργού, για να του πω «τι είναι αυτά που λες;». Άσε που έχεις να κάνεις με ανθρώπους, διαχειρίζεσαι προσωπικά δεδομένα. Είναι δύσκολη η εξίσωση.
q Ο Πολύχρωμος Πλανήτης, ο πρώτος και μέχρι σήμερα μοναδικός ΛΟΑΤΚΙ+ εκδοτικός οίκος και βιβλιοπωλείο στην
18 lifo – 9.7.20
απο τον αλέξανδρο διακοσάββα φωτογραφιeσ: παρισ ταβιτιαν
ομιλια στο απθ Το ’15 κλήθηκα ως ομιλήτρια σε κάποιο σεμινάριο στο ΑΠΘ και πήγα όπως με βλέπεις. Όταν ήρθε η ώρα να τεθούν ερωτήματα, ένας φοιτητής μού είπε ότι περίμενε «μια τρανς ψηλή, ξανθιά, καταλαβαίνετε…».
9.7.20 – lifo
19
q Στην Ελλάδα έχουμε βαθύ πρόβλημα θεσμοποιημένου ρατσισμού που εκπορεύεται από δημόσια και πολιτικά πρόσωπα, δυστυχώς και μέσα στο ελληνικό Κοινοβούλιο, και από εκκλησιαστικούς παράγοντες. Εάν δεν το αντιμετωπίσουμε αυτό, θα μας κατατρέχει. Η τρανς κοινότητα, βέβαια, είναι από τις κοινωνικές ομάδες που έχουν υποστεί τον περισσότερο ρατσισμό και τα μέλη της υφίστανται καθημερινή κακοποίηση, ακόμα και μέσα στην ίδια τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα. Αυτό εκφράζεται σε όλες τις εκθέσεις διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών. Δεν μπορούμε να πούμε ότι βρισκόμαστε στο ίδιο σημείο όπως πριν από 20 ή 10 χρόνια. Ασφαλώς η κατάσταση είναι καλύτερη, έχουν γίνει βήματα, αλλά, αν θέλουμε να μιλήσουμε για τρανς ορατότητα, ας αναρωτηθούμε πόσες φορές έχουμε δει ένα τρανς άτομο σε κάποια δημόσια υπηρεσία, σε μια τράπεζα, σε ένα πόστο, κάπου, να μας εξυπηρετεί. Ορατότητα μπορεί να σημαίνει ότι έχουν γίνει γνωστά κάποια πράγματα για την κοινότητά μας, αλλά από τον εργασιακό χώρο είναι σε μεγάλο βαθμό αποκλεισμένη. Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνες οι εργοδότες απαντούν ότι, απ’ όλες τις υποομάδες, πιο εύκολα θα προσλάμβαναν έναν μετανάστη ή Ρομά παρά ένα τρανς άτομο. Αυτό δημιουργεί έλλειψη κοινωνικής ασφάλισης και πρόνοιας, περιορίζει την πρόσβαση στην υγεία, ενώ στον χώρο της παιδείας τα τρανς άτομα αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα bullying και ρατσιστικής βίας. Όσα για όλους τους συνανθρώπους μας θεωρούνται αυτονόητα, για ένα τρανς άτομο δεν είναι καθόλου. Ας πάρουμε το πιο απλό, την ενοικίαση ενός σπιτιού.
Μαρίνα Γαλανού
Ελλάδα, δημιουργήθηκε το 2004 και η απόφαση για την ίδρυσή του ήρθε την ίδια ημέρα που έφυγα από το ΣΑΤΤΕ. Θεώρησα ότι άφησα πίσω μου –πολύ προσωρινά βέβαια– τον ακτιβισμό, αλλά ότι αυτή θα μπορούσε να είναι η αφετηρία για κάτι εξίσου ουσιαστικό, με ηχηρό πολιτικό μήνυμα: να αναδειχθεί ο πλούτος της κουλτούρας της διαφορετικότητας, ιδιαίτερα της πεζογραφίας και της ποίησης με ΛΟΑΤΚΙ+ θεματική. Αν και οι δυσκολίες στην πορεία ήταν πολλές, ιδιαίτερα την περίοδο της οικονομικής κρίσης, ο Πολύχρωμος Πλανήτης πέτυχε κάποιους στόχους. Στην αρχή με δυσκολία έμπαιναν τα βιβλία μας στα ράφια, όταν νοικιάσαμε το γραφείο μας είχαμε απειληθεί με έξωση, γιατί κάποιοι ένοικοι ήθελαν να μαζέψουν υπογραφές, ενώ δεν μπορώ να πω ότι υπήρξε ουσιαστική στήριξη από την κοινότητα. Παρ’ όλα αυτά, είμαστε εδώ και συνεχίζουμε. Η αλήθεια είναι ότι σε σχέση με τον πλούτο της παγκόσμιας ΛΟΑΤΚΙ+ λογοτεχνίας, στην Ελλάδα η παραγωγή είναι περιορισμένη. Σε αυτό προσπαθεί να συμβάλει ο Πολύχρωμος Πλανήτης.
q Η κακοποίηση που υφίσταται η τρανς κοινότητα μπορεί να έχει πολλά πρόσωπα. Η πιο συνηθισμένη είναι το misgendering, δηλαδή να τους απευθύνονται, εσκεμμένα τις περισσότερες φορές, στο λάθος φύλο. Ας σκεφτούμε ότι πολλά τρανς άτομα διστάζουν να βρεθούν σε υπηρεσίες υγείας, δηλαδή διστάζουν να φροντίσουν την υγεία τους, διότι φοβούνται ότι θα κακοποιηθούν. Θυμάμαι περίπτωση τρανς γυναίκας που δεν την έβαζαν σε θάλαμο και την είχαν σε διάδρομο, όχι γιατί δεν υπήρχε κρεβάτι, αλλά γιατί, όπως μας είπαν, δεν ήξεραν σε τι θάλαμο να τη βάλουν. Οι πηγές ενημέρωσης στην εποχή μας, παρότι χρειάζονται ενίσχυση, πλέον υπάρχουν. Εμείς φροντίζουμε με δράσεις δρόμου, διανομή φυλλαδίων, με έκδοση οδηγών, με κάθε δυνατό τρόπο να ενημερώνουμε. Αλλά νομίζω ότι όσοι ενδιαφέρονται μπορούν βρουν πηγές στο Διαδίκτυο. Εν τέλει, όμως, εγώ έχω γνωρίσει ανθρώπους που δεν έχουν ιδιαίτερη μόρφωση, ούτε ασχολούνται πολύ με το Διαδίκτυο, αλλά σέβονται τον συνάνθρωπό τους. Και ανθρώπους μορφωμένους, με πρόσβαση σε όλες τις πηγές, που είναι άκρως ρατσιστές. Είναι όλα θέμα ανθρωπιάς.
q Είναι κατάκτηση να σου έχουν κάνει προτάσεις απ’ όλους τους πολιτικούς χώρους. Γενικά, όμως, είμαι πολύ δύσπιστος άνθρωπος. Και αυτό δεν αφορά μόνο τη ΝΔ αλλά όλα τα κόμματα. Κάθε φορά που εκφράζονται θετικές θέσεις, τις καλωσορίζω και εγώ και το ΣΥΔ, ως οργάνωση, γιατί είναι εργαλείο στη διεκδίκηση. Η εμπειρία μου, όμως, απ’ όλες τις κυβερνήσεις στην Ελλάδα είναι ότι, χωρίς καμία εξαίρεση, κάνουν πάντα το ελάχιστο δυνατό για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν υπάρχει παιδεία για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη χώρα μας. Σε άλλες χώρες τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι από τα πρώτα θέματα στην ατζέντα της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Ασφαλώς και είμαι επιφυλακτική. Ακόμη θυμάμαι τη συνάντηση που είχαμε το 2017 με τον σημερινό πρωθυπουργό, κατά την οποία μας είχε πει ότι θα υποστήριζε τη νομοθεσία για τη νομική αναγνώριση, και λίγο αργότερα έλεγε τα διαβόητα περί εξωγήινων στον Υμηττό. Επίσης, ακόμη δεν έχω καταλάβει γιατί η ΝΔ δεν ψήφισε την αναθεώρηση του άρθρου 5 του Συντάγματος στην κατεύθυνση της συμπερίληψης του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου στο σχετικό άρθρο απαγόρευσης των διακρίσεων. Αυτή, θεωρώ, ήταν μια ήττα των φιλελεύθερων βουλευτών της ΝΔ, καθώς αυτονόητα τα ατομικά δικαιώματα αποτελούν τον πυρήνα του φιλελεύθερου αστικού κράτους δικαίου. Θα έπρεπε, πέρα από το να το ψηφίσουν οι ίδιοι, να ζητήσουν μέσα στο κόμμα τους τη στήριξη αυτού του άρθρου. Δεν πείθομαι, λοιπόν, για τίποτα, πριν δω οι δηλώσεις να μετασχηματίζονται σε πρωτοβουλίες και ακόμη περισσότερο σε ψήφους στη Βουλή. Παρ’ όλα αυτά, θεωρώ ότι οι θετικές δηλώσεις δημοσίων προσώπων βοηθούν στην αλλαγή συνειδήσεων. Έστω και ένα άτομο να μεταβάλει τις αντιλήψεις του, είναι κέρδος.
q Πάντα αγαπάω τον Πειραιά, αν και πλέον μένω και δραστηριοποιούμαι στην Αθήνα. Παρ’ όλο το χάος της και παρ’ όλες τις αντιστάσεις, η Αθήνα προσπαθεί να γίνει μια πολυπολιτισμική πόλη και πρέπει να δοθεί περισσότερος χώρος σε αυτό. Εδώ προτιμώ την Πλάκα, το Κουκάκι, τον Εθνικό Κήπο και μου αρέσει πολύ η βόλτα στην παραλιακή – όχι απαραίτητα για να κάτσω κάπου. Είναι κάτι που το κάνω συχνά και με ανανεώνει. Αν βγω, θα πάω για έναν καφέ ή σε κάποια ταβέρνα με φίλους.
q Επιτυχία είναι να βάζεις στόχους και ενώ πριν από χρόνια κάποιοι σε κοίταζαν σαν τρελή ή εξωγήινη, ότι δεν υπάρχει ελπίδα να πραγματοποιηθούν σε αυτήν τη χώρα ή ότι θα γίνουν μετά από δεκαετίες, σιγά-σιγά, με πολλή υπομονή και επιμονή, συχνά με τίμημα την προσωπική σου ζωή, να γίνονται πράξη.
q Φοβάμαι την προδοσία από ανθρώπους που έχω εμπιστευτεί και την αχαριστία. Τα θεωρώ τα μεγαλύτερα ελαττώματα και, δυστυχώς, τα έχω συναντήσει πολλές φορές. Μεγάλη ανησυχία, όχι φόβο, μου δημιουργεί η ανοχή της Ευρώπης στα αυταρχικά καθεστώτα, όπως αυτά στην Ουγγαρία και στην Πολωνία. Δύναμη μπορώ να πάρω από φίλους που είναι δίπλα μου σε όλες τις στιγμές και από τον σύντροφό μου, που εδώ και 17 χρόνια είμαστε μαζί σε όλα. Πάντα ήταν δίπλα μου και με στήριξε σε όλες τις αποφάσεις μου, στις δυσκολίες, παντού, παρότι τόσο η δουλειά μου όσο και ο ακτιβισμός δεν μου επέτρεψαν να είμαι μαζί του όσο θα ήθελα.
q Όταν είναι διάχυτη η προκατάληψη, τα πράγματα είναι δύσκολα για την τρανς συντροφικότητα.
Ας σκεφτούμε ότι πολλά τρανς άτομα διστάζουν να βρεθούν σε υπηρεσίες υγείας, δηλαδή διστάζουν να φροντίσουν την υγεία τους, διότι φοβούνται ότι θα κακοποιηθούν. Θυμάμαι περίπτωση τρανς γυναίκας που δεν την έβαζαν σε θάλαμο και την είχαν σε διάδρομο, όχι γιατί δεν υπήρχε κρεβάτι, αλλά γιατί, όπως μας είπαν, δεν ήξεραν σε τι θάλαμο να τη βάλουν.
Ας πούμε, όταν υπάρχουν αποκλεισμοί στον χώρο της εργασίας, που έχουν ως αποτέλεσμα μέρος των τρανς γυναικών να καταφεύγει στην εργασία στο σεξ για να επιβιώσει, η συντροφικότητα είναι δύσκολη και για την ίδια την τρανς γυναίκα αλλά και για τον/τη σύντροφό της. Γενικότερα, ο/η σύντροφός σου θα πρέπει να έχει γερό στομάχι, γιατί θα αντιμετωπίσει διακρίσεις μαζί μ’ εσένα, ακόμη και βία. Δεν είναι καθόλου εύκολο αυτό.
q Η ζωή με έχει μάθει να αγαπάω.
20 lifo – 9.7.20
λα
λέσχη ανάγνωσης ιουλίοσ – αυγουστοσ
μεταμορφώσεις — 24 —
Ο «Mάγος» του Τζων Φώουλς ή οι Σπέτσες ως τόπος μαγείας τίνα μανδηλαρά
— 30 —
Tζιουζέππε Tομάζι ντι Λαμπεντούζα: Ο τελευταίος αριστοκράτης του ιταλικού Νότου χρήστος παρίδης
— 32 —
Η Ταγγέρη των μπιτ, «a state of mind» θοδωρής αντωνόπουλος
— 34 —
Ο έρωτας στο έργο του Παπαδιαμάντη αγγελα καστρινακη
— 39 —
Η ομορφιά του νησιού είχε κάτι το αιχμηρό δημητρησ πολιτακησ
— 40 —
Τα βιβλία της λίστας στο σινεμά θοδωρησ κουτσογιαννοπουλοσ
— 42 —
Γιατί η Ομήρου «Οδύσσεια» θεωρείται η ωραιότερη ιστορία του κόσμου; γιαννησ πανταζοπουλοσ
λεσχη αναγνωσησ
21
lifo – 9 ιουλιου 2020
Από τη στιγμή της αναχώρησης γλάροι συνοδεύουν το καράβι μας, χωρίς εμφανή προσπάθεια, σχεδόν χωρίς να φτεροκοπούν. Τ’ όμορφο ευθύγραμμο πέταγμά τους μόλις βοηθιέται απ’ την αύρα. Αίφνης, κάτι που πέφτει με πάταγο απ’ τη μεριά των μαγέρικων χτυπά ένα λαίμαργο συναγερμό στο σμήνος των πουλιών, αναστατώνει το όμορφο πέταγμά τους κι ανάβει μια φωτιά από λευκά φτερά. Οι γλάροι στριφογυρίζουν ξετρελαμένοι, ύστερα, χωρίς να χάσουν την ταχύτητά τους, αφήνουν ένας ένας την ομάδα και πετούν καρφωτά προς τη θάλασσα. Μερικά λεπτά αργότερα, να τοι πάλι συγκεντρωμένοι πάνω απ’ το νερό, κοπάδι που κρώζει διεκδικητικά και που αφήνουμε πίσω μας, φωλιασμένο στο κοίλωμα των κυμάτων να ξεδιαλύνει αργά το μάννα απ’ τα αποφάγια μας. Το μεσημέρι, κάτω από το λιοπύρι, η θάλασσα μόλις που λικνίζεται, εξαντλημένη. Σαν ξαναπέφτει πάνω στον ίδιο της τον όγκο, κάνει τη σιωπή να σφυρίζει. Μια ώρα ψήσιμο και το χλωμό νερό, τεράστια μάζα υπερθερμασμένης λαμαρίνας, τσιτσιρίζει. Τσιτσιρίζει, καπνίζει, τέλος καίγεται.
λεσχη αναγνωσησ
22
lifo – 9 ιουλιου 2020
λεσχη αναγνωσησ
23
lifo – 9 ιουλιου 2020
εκδόσεις πατάκη
Aλμπέρ Καμύ - Το καλοκαίρι
μετάφραση: Νίκη Καρακίτσου - Ντουζέ, Μαρία Κασαμπαλόγλου-Ρομπλέν
Σε μια στιγμή θα αναποδογυρίσει για να χαρίσει στον ήλιο το υγρό του πρόσωπο, κρυμμένο ακόμα κάτω απ’ τα κύματα και τα σκοτάδια. Αφήνουμε πίσω τις Ηράκλειες Πύλες, το ακρωτήρι όπου πέθανε ο Ανταίος. Πιο πέρα, ο ωκεανός απλώνεται παντού, περνάμε σε ευθεία πορεία το Ακρωτήρι Χορν κι εκείνο της Καλής Ελπίδας, οι μεσημβρινοί σμίγουν με τους παράλληλους, ο Ειρηνικός πίνει τον Ατλαντικό. Κι αμέσως βάζουμε πλώρη για το Βανκούβερ, πλέουμε πρώτα αργά στις θάλασσες του Νότου. Κοντά κοντά παρελαύνουν στη σειρά τα νησιά Πάσχα, Θλίψη και Νέες Εβρίδες. Ένα πρωί, άξαφνα, οι γλάροι εξαφανίζονται. Είμαστε μακριά από κάθε γη και μόνοι με τα πανιά και τις μηχανές μας. Και μόνοι με τον ορίζοντα. Τα κύματα έρχονται απ’ την αόρατη Ανατολή, ένα ένα, υπομονετικά. Φτάνουν μέχρις εμάς και πάλι υπομονετικά φεύγουν προς την άγνωστη Δύση, ένα ένα. Ατέλειωτη πορεία που δεν άρχισε ούτε τελείωσε ποτέ… Ποτάμια μικρά και μεγάλα περνούν, η θάλασσα περνά και μένει. Έτσι θα ’πρεπε ν’ αγαπώ, πιστά και φευγαλέα. Σμίγω με τη θάλασσα.
oι σπέτσες μιας άλλης εποχής Πηγή: Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, Αρχείο Homer A. Thompson.
λεσχη αναγνωσησ
24
lifo – 9 ιουλιου 2020
Ο «Mάγος» του Τζων Φώουλς ή οι Σπέτσες ως τόπος μαγείας Τι είναι αυτό που διατηρεί ανέπαφη τη μαγεία του θρυλικού μυθιστορήματος του Τζων Φώουλς, το οποίο ετοιμάζεται να γίνει σειρά, μετατρέποντας τις Σπέτσες και το ελληνικό καλοκαίρι σε έναν τόπο λογοτεχνικής αναφοράς; απο την τίνα μανδηλαρά
λεσχη αναγνωσησ
25
lifo – 9 ιουλιου 2020
Ο Μάγος Τζων Φώουλς mετάφραση: Φαίδων Ταμβακάκης εκδόσεις εστία
Ίσως να είναι τα πεύκα και τα λιόδεντρα που επέβαλαν, για πρώτη φορά, στον Τζων Φώουλς την ταυτότητα του μυθιστοριογράφου, αυτήν τη φιλοδοξία να κατακτήσει την αιωνιότητα, την εμμονή να αντιτάξει σ’ εκείνο το υποβλητικό τοπίο κάτι σταθερό. Όπως οι αρχαίοι θεοί σφράγιζαν την παρουσία τους στους μύθους (Άρτεμις, Αφροδίτη, Άρης, ακόμα και Ποσειδώνας), κάνοντάς την ανεξίτηλη στην αιωνιότητα, έτσι και ο ίδιος αντιλήφθηκε ότι μπορεί να τους αντικρίσει, μεταφέροντάς τους στον σύγχρονο κόσμο και στο νησί των Σπετσών. Έβαλε στο μυαλό του το απόλυτο μυθιστόρημα ενηλικίωσης με φόντο το μικρό νησί του Σαρωνικού, στο οποίο έζησε για μία τριετία και ο ίδιος, και έχοντας καταληφθεί από το πάθος της ολοκλήρωσης, βάλθηκε να πετύχει το αδύνατο με μανία: ένα βικτοριανής κοπής αφήγημα, μεταφερμένο στο ελληνικό καλοκαίρι –και όχι μόνο–, ένα γοτθικών αποχρώσεων αστυνομικό με τη σφραγίδα του Ντε Σαντ, εντοπισμένο στο μειλίχιο περιβάλλον των Σπετσών, ένα σαιξπηρικών αποχρώσεων magnum opus για τη λογοτεχνία ως μαγεία, με τους αρχαίους θεούς να παίζουν ενεργό ρόλο στην πλοκή – και τα κατάφερε. Ο αξέχαστος Μάγος του, που κυκλοφορεί στα ελληνικά σε επίσης μαγική μετάφραση του Φαίδωνα Ταμβακάκη και εισαγωγή του ίδιου του συγγραφέα από τις εκδόσεις της Εστίας, ξεπερνά τα όρια της επινοημένης εκ των υστέρων λογοτεχνικής πρωτοπορίας ή του περίφημου μεταμοντερνισμού και γίνεται ένα κλασικό ανάγνωσμα που πλέον συγκαταλέγεται στα καλύτερα όλων των εποχών – και ετοιμάζεται να γίνει τηλεοπτική σειρά από τον Σαμ Μέντες. Βάζοντας προσωπικό στοίχημα ταυτόχρονα με τον Διόνυσο και τον Απόλλωνα και διατηρώντας μαγικές ιδιότητες, ο Φώουλς μιλάει εδώ για τα αρχέγονα ένστικτα, τη μάνα Γη –το alter ego του στο αφήγημα και κεντρικός του χαρακτήρας είναι, άλλωστε, ο Ερφ, κατά το Ερθ, που σημαίνει γη–, τα στοιχεία της φύσης και τη μητρική καταγωγή, για την εσωτερική και εξωτερική γύμνια, τις ψευδαισθήσεις, εν τέλει για όλους εμάς που μένουμε ανυπεράσπιστοι απέναντι σε έναν ξένο, ονειρικό, αλλά συνάμα απροσδιόριστο τόπο ή τον ίδιο μας τον εαυτό. Γι’ αυτό και οι Σπέτσες, όπου ο συγγραφέας έζησε από το 1951 έως το 1953 διδάσκοντας αγγλικά στην Αναργύρειο και Κοργιαλένειο Σχολή, παίζουν καταλυτικό ρόλο στον Μάγο, ξεπερνώντας την έννοια του τόπου, και γίνονται χαρακτήρας: αν το Λονδίνο είναι ο τόπος καταγωγής, απ’ όπου ξεκινά το μυθιστόρημα και όπου ο κεντρικός του ήρωας, ο Νικόλας Ερφ, βιώνει μια οριοθετημένη και σταθερή ζωή, η Φράξος (δηλαδή οι Σπέτσες) ανάγεται σε δυναμικό τόπο απελευθέρωσης. Η εγγλέζικη κουλτούρα είναι για τον ήρωα ένα οχυρό που λειτουργεί ως ανάχωμα στις προσωπικές φιλοδοξίες και επιδιώξεις, και παρότι προσφέρει ένα ασφαλές καταφύγιο, γίνεται το μέρος όπου ο ίδιος ο πρωταγωνιστής χάνεται και από το οποίο προσπαθεί να ξεφύγει. Ωστόσο, η αρχική του φυγή έχει κάτι σχεδόν αναγκαστικό και αποστασιοποιημένο, αφού η ηδονοβλεπτική του στάση απέναντι στα πράγματα τον κάνει να παρατηρεί και πολύ λιγότερο να συνειδητοποιεί τι είναι αυτό που θέλει. Σημασία έχει να μπορέσει να παρασυρθεί και να αφεθεί εκεί όπου το πρόσταγμα δίνει η ζωτική δύναμη και όχι η λογική, ώστε να γίνει ο ίδιος κάτοικος του ονείρου και μόνιμος μεταμορφωτής του. Για τον Φώουλς οι λέξεις «σαγήνη» και «σαγηνεμένος» είναι εξάλλου πιο σημαντικές από τη «συνείδηση» ή τη «γνώση», την «επιστήμη» ή «την εξουσία» – και αυτό είναι, τελικά, το μεγάλο στοίχημα που καλείται να κερδίσει, όπως εξηγεί στην εισαγωγή του Μάγου: «Αν υπήρχε κάποιο πιο βασικό σχέδιο από τη (πιο ιρλανδική, παρά ελληνική) σούπα των ενστίκτων σχετικά με τη φύση της ανθρώπινης φύσης –και της λογοτεχνίας–, αυτό βρίσκεται μάλλον στον εναλλακτικό τίτλο, του οποίου την απόρριψη συχνά μετανιώνω: Το Θεοπαίγνιο. Σκόπευα να επιδείξει ο Κόγχις μια σειρά από μάσκες που εκπροσωπούσαν ανθρώπινες αντιλήψεις για τον Θεό, από την υπερφυσική ως τη γεμάτη ορολογίες επιστημονική. Δηλαδή μια σειρά από ανθρώπινες ψευδαισθήσεις για κάτι που στην ουσία δεν υπάρχει, την απόλυτη γνώση και την απόλυτη εξουσία. Η καταστροφή τέτοιων ψευδαισθήσεων μου φαίνεται ότι είναι ακόμα μία έξοχη ανθρωπιστική φιλοδοξία. Και εύχομαι να υπήρχε ένας υπερ-Κόγχις που θα περνούσε τους Άραβες και τους Ισραηλινούς, τους Ιρλανδούς καθολικούς και προτεστάντες από τον ίδιο ευρηματικό μύλο που πέρασε τον Νικόλα». Επομένως, αφήνοντας τα πάντα πίσω του σε μια στιγμή μεγάλης καβαφικής απόφασης –άλλος αγαπημένος του Φώουλς!–, ο πρωταγωνιστής του Μάγου, Νικόλας Ερφ, εγκαταλείπει την Αγγλία και μαζί την προοπτική μιας καριέρας, καθώς και μια όμορφη σχέση με την απελευθερωμένη Άλισον, αναχωρώντας για την άγνωστη Ελλάδα, για να διδάξει στο σχολείο της Φράξου. Τα πάντα μοιάζουν να αποκαλύπτονται εδώ στην πραγματική και ταυτόχρονα ονειρική τους διάσταση, αφού δεν συνδέονται με τίποτα ασφαλές και γνώριμο. Με την ακηδία και βαρεμάρα που προκαλεί αρχικά ο μη-τόπος –εκεί όπου καταργούνται οι ταυτότητες και αποκαλύπτεται μονάχα ο εαυτός–, ο Ερφ μοιάζει να περιφέρεται με ένα μοναδικό πουκάμισο, με τις πέτρες να καίνε κάτω από τα πόδια και τη φαντασία να εξαντλείται σε ερωτικά παραληρήματα, νιώθοντας ωστόσο ότι αποβάλλει σταδιακά το παλιό δέρμα των μεγάλων φιλοδοξιών και των προκαταλήψεων σαν το φίδι. Άλλωστε, στους φιδίσιους δρόμους του νησιού μαθαίνει να απολυτρώνεται από το άγχος της ποιητικής ταυτότητας, από την «αυνανιστική λογοτεχνική εικόνα του εαυτού» που είναι κυρίαρχη στην αρχή. Όταν, μάλιστα, συνειδητοποιεί ότι η αλήθεια πέφτει πάνω του σαν ήλιος που καίει, αναλογίζεται μια σπουδαία φράση της Έμιλι Ντίκινσον: «Η έκδοση δεν είναι δουλειά των ποιητών, το να είσαι ποιητής είναι το παν, το να αναγνωρίζεσαι ως ποιητής είναι το τίποτα». Οπότε, απελευθερωμένος πια, γίνεται ένας μεγάλος κυνικός που αποσυνθέτει την προηγούμενη ζωή του –ενίοτε και ένας μεγάλος χιουμορίστας, που σαν άλλος Στερν την περιγελά–, γιατί ξέρει ότι πάνω του κυριαρχεί μια σκέψη ταυτισμένη με τη μοίρα. Για την ακρίβεια, βρίσκεται στο έλεός της. Προς στιγμήν, γίνεται ένα άθυρμα, παραδομένος σε αυτή την απίθανη ληθαργική λήθη, τη νοσταλγία φυγής και την αδημονία μεταμόρφωσης που κάνει τη ζωή στη Φράξο όλο και πιο ανυπόφορη, όπως κάθε μεταβατική διαδικασία, γράφοντας γράμματα που δεν στέλνει ποτέ στον έξω κόσμο, πηγαίνοντας ενίοτε σε πορνεία στην Αθήνα –κάποια στιγμή νομίζει ότι έχει κολλήσει σύφιλη– και επιστρέφοντας ακόμα πιο πολύ στον αυτοκτονικό εαυτό του. Ώσπου, σε μια ξαφνική λογοτεχνική μεταστροφή, εκεί ανάμεσα στην «απόλυτη αποσύνδεση της άγριας Ελλάδας», φτάνει έως την πόρτα του Μορίς Κόγχις, ενός γιατρού που ζει στη Φράξο με τις μνήμες του και ανάμεσα σε παράξενα αντικείμενα, φωτογραφίες, πίνακες του Μοντιλιάνι αλλά και μάσκες με πανέμορφα κορίτσια, ένα από τα οποία πέφτει στην αντίληψη του άπειρου Νικόλα και δεν λέει να φύγει: η Λίλη Μοντγκόμερι είναι μια προραφαηλητική φιγούρα, παλιά ιστορία του Κόγχις από το 1915, που ξεπροβάλλει σαν φάντασμα μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, σαν ένα ερωτικό όραμα ανείπωτης έντασης. Τελικά, όμως, αποδεικνύεται ότι δεν είναι αυτή που νόμιζε, δηλαδή μια δαιμονική γυναίκα που στοιχειώνει τα όνειρα, αλλά μια σύγχρονη Τζούλι Χολμς, που έχει μια δίδυμη αδελφή, με την οποία αρχίζει να ξετυλίγεται ένα παράξενο ερωτικό γαϊτανάκι.
Όντως συμβαίνουν έρωτες, τριαδικά ερωτικά σχήματα, σεξουαλικές στιγμές που σκανδάλισαν τα μεταπολεμικά ήθη του βιβλίου, όργια, ακόμα και φόνοι και εικονικές αυτοκτονίες: οι Σπέτσες, από ένα άλλοτε γαλήνιο σκηνικό για κάποιους τυχάρπαστους Βρετανούς περιηγητές, μετατρέπονται στο ιδανικό ταμπλό βιβάν ενός ακραίου οργιαστικού, σαιξπηρικού μυθιστορήματος που αγκαλιάζει όλες τις πτυχές της γνώσης, ακριβώς επειδή δεν χρειάζεται να εξηγεί. λεσχη αναγνωσησ
26
lifo – 9 ιουλιου 2020
Και κάπου εκεί, αφημένος στην πανούργα μαγεία του Κόγχις, των δύο σαγηνευτικών δίδυμων κοριτσιών αλλά και ηρώων βγαλμένων από τους αρχαιοελληνικούς μύθους, από τα χρονικά του 17ου αιώνα και το παρελθόν –τον Ντράιντεν και τον παράξενο Ρόμπερτ Φουλκς–, ο Νικόλας Ερφ σκέφτεται τον Πρόσπερο, εκείνον τον παράξενο Δούκα του Μιλάνου που ασχολούνταν με τις μυστικιστικές τελετές στην Τρικυμία του Σαίξπηρ. Αυτό δεν γίνεται τυχαία, αφού όλο το αφήγημα μοιάζει να ακροβατεί ανάμεσα στη Δωδεκάτη Νύχτα –με το όνομα του Μαλβόλιο να επανέρχεται πολλές φορές στην αφήγηση, καθώς μπερδεύεται ανάμεσα στις δίδυμες γυναίκες– και τη σαιξπηρική Τρικυμία, με τον ίδιο να καταλήγει σε ένα ανάλογο φανταστικό νησί, όπου συμβαίνουν όλα τα παράξενα και όπου απόλυτος κυρίαρχος είναι ο Πρόσπερος. Η εξουσιαστική βία και ο σαδισμός που επανέρχεται στις αναφορές του Φώουλς, όπως και στο άλλο του έργο, στον Συλλέκτη, αλλά και τα άγρια ένστικτα που μετατρέπουν τους πρωταγωνιστές σε ορμητικά όντα, μοιάζουν να κατευθύνουν καθοριστικά την πλοκή. Και εδώ είναι που ανιχνεύεται η πρωτογενής φυσική ρίζα του ανθρώπου και του πολιτισμού. Επίσης, όχι τυχαία ο Κόγχις είναι ιατρός και η μυστήρια πρώην γυναίκα του και ερωμένη του Ερφ κλασική φιλόλογος, ενώ αμφότεροι μοιάζουν να έχουν μια συνολική αντίληψη της ζωής που εμβολιάζει τη φύση με την Ιστορία. Τρομερές οι αναμνήσεις του Κόγχις από τις μέρες της ελληνικής αντίστασης στο νησί της Κρήτης, σε ένα κρεσέντο αντιπολεμικού λόγου, ή η αρχαία ελληνική ιστορία που μοιάζει να διαπερνά τη συνείδηση της φυσικής ιστορίας του ανθρώπου. Οι Παλατινοί ποιητές, οι οποίοι αναφέρονται συχνά, και οι αρχαιοελληνικοί μύθοι δείχνουν να αναδεικνύουν μοναδικά την ιστορία του τοπίου, μέσα στο οποίο αναπνέουν, στο πέρασμα των αιώνων, τα ίδια στοιχεία της φύσης: το θαλασσινό αλάτι, η ελιά, το κρασί και το θυμάρι. Και όλα αυτά δεν είναι μεταφυσικά στοιχεία, αλλά απτά και ενσώματα. Όμως, ακόμα και οι μεγάλες θρησκείες έχουν να κάνουν με το απτό υλικό από το οποίο είμαστε φτιαγμένοι όλοι: ο λατρεμένος του Φώουλς, Τσέστερτον, έλεγε ότι αυτό που ξεχωρίζει τις θρησκείες από τις δεισιδαιμονίες είναι ο γνήσιος υλισμός τους, που διαπερνά τους αιώνες. «Επειδή ένα άστρο εκρήγνυται και χίλιοι κόσμοι σαν τον δικό μας πεθαίνουν, ξέρουμε πως υπάρχει αυτός ο κόσμος. Αυτό είναι το χαμόγελο: ότι αυτό που μπορεί να μην είναι, είναι» γράφει ως οιονεί θρησκευόμενος ο Φώουλς για το χαμόγελο της ερωμένης του, που αντέχει στην αιωνιότητα και στον χρόνο. Και αυτό είναι που σε κάνει να καταλαβαίνεις σωματικά το μεταφυσικό στοιχείο: «στιγμή με στιγμή, το να είσαι νέος και αρχαίος, ένας Οδυσσέας στον δρόμο για την Κίρκη, ένας Θησέας στο ταξίδι του για την Κρήτη, ένας Οιδίποδας που ψάχνει ακόμα τη μοίρα του (…) δεν μπορούσα να το περιγράψω. Δεν ήταν καθόλου φιλολογικό συναίσθημα αλλά ένα έντονα μυστηριώδες παρόν και ένα συμπαγές αίσθημα συγκίνησης, να βρίσκεσαι σε μια κατάσταση όπου όλα μπορούν να συμβούν». Όντως συμβαίνουν έρωτες, τριαδικά ερωτικά σχήματα, σεξουαλικές στιγμές που σκανδάλισαν τα μεταπολεμικά ήθη του βιβλίου, όργια, ακόμα και φόνοι και εικονικές αυτοκτονίες: οι Σπέτσες, από ένα άλλοτε γαλήνιο σκηνικό για κάποιους τυχάρπαστους Βρετανούς περιηγητές, μετατρέπονται στο ιδανικό ταμπλό βιβάν ενός ακραίου οργιαστικού, σαιξπηρικού μυθιστορήματος που αγκαλιάζει όλες τις πτυχές της γνώσης, ακριβώς επειδή δεν χρειάζεται να εξηγεί: «Το γνώθι, το βούλεσθαι, το εστέ σοφοί εστέ καλοί, η μάθηση, η πληροφόρηση, η ταξινόμηση, η πάσης φύσεως γνώση, η ευαισθησία, η σεξουαλικότητα, όλα έμοιαζαν επιπόλαια. Δεν επιθυμούσα να αναφέρω ή να προσδιορίσω ή να αναλύσω αυτή την αλληλεπίδραση, ευχόμουν μόνο να τη σχηματίσω: ούτε καν ευχόμουν, τη σχημάτιζα. Ήμουν άβουλος. Δεν υπήρχε νόημα. Μόνο ύπαρξη». Γι’ αυτό και χωρίς καμία εξήγηση, καταπατώντας όλα τα πλαίσια της ψευδοηθικής –«ένα βορειοευρωπαϊκό ψεύδος», όπως το αποκαλεί–, ο Φώουλς διαμορφώνει έναν ακραία βιταλιστικό κόσμο, όπου ζώα, θεοί και άνθρωποι γίνονται ένα σε αυτό το υφάδι που αποκαλείται ύπαρξη, με το μυστήριο να μένει προς αποκάλυψη από τον αναγνώστη. Εδώ όλα ενώνονται μέσα από την έξαρση μιας μοναδικής λογοτεχνίας, όπου ακόμα και ένα άγαλμα στα χέρια του μοναδικού μύστη Τζων Φώουλς αποκτά ζωή: «Ο Ποσειδών, απόλυτη μεγαλειότητα γιατί είχε απόλυτο έλεγχο, απόλυτη υγεία, απόλυτη προσαρμογή, έστεκε γερμένος προς τη θεϊκή θάλασσά του: η αιώνια Ελλάδα απύθμενη, η πιο γενναία γιατί είναι η πιο καθαρή, η γη του μυστηριώδους μεσημεριού. Ίσως αυτό το άγαλμα να ήταν το κέντρο του Μπουρανιού, ο ομφαλός του, όχι το σπίτι, ή η Γη, ή ο Κόγχις, ή η Λίλη, αλλά αυτή η ακίνητη φιγούρα, η ευλογημένη, η παντοδύναμη, κι όμως ανίκανη να παρέμβει ή να μιλήσει: ικανή απλώς να υπάρχει και να ορίζει». Πολλά τα «δόξα σοι», σπουδαίε μάγε Τζων Φώουλς, και θαυμαστά τα έργα σου.
στο νησι «Η Φράξος βρισκόταν οκτώ ζαλιστικές ώρες με βαποράκι νότια από την Αθήνα, κάπου έξι μίλια από την Πελοπόννησο και στο κέντρο ενός τοπίου τόσο αξέχαστου όσο και η ίδια: στο βορρά και στη δύση, ένας μεγάλος βραχίονας βουνών, που στο τσιγκέλι του έστεκε το νησί, στην ανατολή ένα μακρινό με ομαλές κορυφές αρχιπέλαγος, στο νότο η γαλάζια έρημος του Αιγαίου που απλωνόταν ως την Κρήτη. Η Φράξος ήταν όμορφη. Δεν υπήρχε άλλο επίθετο: δεν ήταν απλώς συμπαθητική, γραφική, χαριτωμένη – ήταν απλά αβίαστα όμορφη. Μου κόπηκε η ανάσα, όταν την πρωτοείδα να πλέει κάτω από την Αφροδίτη σαν μεγαλόπρεπη μαύρη φάλαινα σε νυκτερινή θάλασσα από αμέθυστο, και ακόμα μου κόβεται η ανάσα όταν κλείνω τα μάτια και τη θυμάμαι τώρα». Απόσπασμα από το βιβλίο
μακριa απο τη φραξο Ο συγγραφέας Τζων Φώουλς στη Νέα Υόρκη το 1966.
Φωτογραφία: Michael Ochs Archives/Getty Images/ Ideal Image
λεσχη αναγνωσησ
27
lifo – 9 ιουλιου 2020
λεσχη αναγνωσησ
28
lifo – 9 ιουλιου 2020
Ο Γάλλος περιηγητής Σατωβριάνδος επισκέπτεται την τουρκοκρατούμενη Αθήνα και γράφει στο ταξιδιωτικό του αφήγημα «Οδοιπορικό του 1806: Πελοπόννησος – Αττική – Σμύρνη – Κωνσταντινούπολη» για ένα πρωινό στην Ακρόπολη.
«Αφιερώσαμε όλο το πρωινό στην επίσκεψη της Ακρόπολης. Οι Τούρκοι είχαν παλιότερα τον μιναρέ ενός τζαμιού δίπλα στο περιστύλιο του Παρθενώνα. Ανεβήκαμε τα σκαλιά, κατεστραμμένα κατά το ήμισυ από τον μιναρέ αυτό· καθίσαμε σε ένα σπασμένο κομμάτι του διαζώματος του ναού και κοιτούσαμε γύρω μας. Είχαμε τον Υμηττό στα ανατολικά· την Πεντέλη στα βόρεια, την Πάρνηθα στα βορειοανατολικά· τα όρη Ίκαρος, Κορδυαλός ή Αιγάλεω στα δυτικά· και πάνω από το πρώτο διακρίναμε την κορυφή του Κιθαιρώνα· στα νοτιοανατολικά και νότια, βλέπαμε τη θάλασσα, τον Πειραιά, τις ακτές της Σαλαμίνας, της Αίγινας, της Επιδαύρου και της ακρόπολης της Κορίνθου. Από πάνω μας, στο λεκανοπέδιο του οποίου μόλις περιέγραψα το περίγραμμα διακρίναμε τους λόφους και τα περισσότερα μνημεία των Αθηνών: στα νοτιοδυτικά τον λόφο των Μουσών με τον τάφο του Φιλοπάππου· στα δυτικά τα βράχια του Αρείου Πάγου στην Πνύκα και τον Λυκαβηττό· στα βόρεια τον μικρό λόφο του Αγχεσμού, και στα ανατολικά τα υψώματα πάνω από το στάδιο. Στους πρόποδες μάλιστα της Ακρόπολης βλέπαμε τα ερείπια του θεάτρου του Βάκχου και του Ηρώδη του Αττικού. Στ’ αριστερά αυτών των ερειπίων ακολουθούσαν οι μεγάλοι απομονωμένοι κίονες του ναού του Ολυμπίου Διός· πιο μακριά ακόμη, τραβώντας προς τα βορειοανατολικά διέκρινες την περίφραξη του Λυκείου, την κοίτη του Ιλισού, το στάδιο και έναν ναό της Άρτεμης και της Δήμητρας, στο δυτικό και βορειοδυτικό τμήμα, προς τον μεγάλο ελαιώνα, ο κύριος Φοβέλ μου έδειχνε τη θέση του εξωτερικού Κεραμεικού, της Ακαδημίας και του δρόμου με τους τάφους δεξιά και αριστερά. Τέλος, στην κοιλάδα που σχηματίζεται από τον Αγχεσμό και την Ακρόπολη βρίσκουμε την καινούρια πόλη. Πρέπει τώρα να φανταστούμε αυτή την έκταση πότε γυμνή με μια κίτρινη θαμνώδη βλάστηση μόνο, και πότε με συστάδες ελαιόδεντρα, με χωράφια σπαρμένα με κριθάρι, με αμπελώνες· πρέπει να φανταστούμε κυλίνδρους από κίονες και κομμάτια από αρχαία και νεότερα ερείπια, που ξεπροβάλλουν καταμεσής στις καλλιέργειες· ασπρισμένους τοίχους και περιφράξεις κήπων να διατρέχουν τα χωράφια: πρέπει να προσθέσουμε στην εξοχή Αλβανίδες σκορπισμένες εδώ κι εκεί που τραβούν νερό ή που πλένουν σε πηγάδια τα φορέματα των Τούρκων· χωρικούς που πάνε κι έρχονται τραβώντας τα γαϊδούρια τους ή κουβαλώντας στην πλάτη προμήθειες για την πόλη: πρέπει να φανταστούμε όλα αυτά τα βουνά με τα τόσο όμορφα ονόματα, όλα αυτά τα τόσο διάσημα ερείπια, όλα αυτά τα νησιά, όλες αυτές τις θάλασσες, διάσημες κι αυτές, φωτισμένες με ένα φως εκθαμβωτικό. Είδα στην Ακρόπολη, από ψηλά, τον ήλιο να ανατέλλει ανάμεσα από τις δύο κορυφές του Υμηττού: τα κοράκια που φωλιάζουν γύρω από την Ακρόπολη, αλλά που δεν φτάνουν ποτέ πέρα από την κορυφή της, ζυγίζονταν από κάτω μας· τα μαύρα και γυαλιστερά φτερά τους έπαιρναν μια ροζ απόχρωση από τις πρώτες αντανακλάσεις του φωτός· στήλες από έναν ελαφρύ κυανό καπνό ανέβαιναν στη σκιά, μπροστά από τις πλαγιές του Υμηττού, και αποκάλυπταν τα μελίσσια ή τις κυψέλες· η Αθήνα, η Ακρόπολη και τα ερείπια του Παρθενώνα βάφονταν με τις πιο όμορφες αποχρώσεις του άνθους της ροδακινιάς· τα γλυπτά του Φειδία, που τα χτυπούσε οριζόντια
λεσχη αναγνωσησ
29
lifo – 9 ιουλιου 2020
εκδόσεις μεταίχμιο
πρόλογος: Τάκης Θεοδωρόπουλος
μετάφραση - επίμετρο: Αριστέα Κομνηνέλλη
Σατωβριάνδος Οδοιπορικό του 1806: Πελοπόννησος – Αττική – Σμύρνη – Κωνσταντινούπολη
μια χρυσή αχτίδα, ζωήρευαν και έμοιαζαν να κινούνται πάνω στο μάρμαρο χάρη στην κίνηση των σκιών πάνω στα ανάγλυφα· πιο μακριά, η θάλασσα και ο Πειραιάς ήταν κατάλευκοι στο φως· και η ακρόπολη της Κορίνθου, αντανακλώντας τη λάμψη της καινούριας μέρας, έλαμπε στον ορίζοντα προς τη δύση, σαν ένας βράχος από πορφύρα και φωτιά. Από τον τόπο όπου βρισκόμασταν, θα μπορούσαμε να δούμε, τις όμορφες μέρες της Αθήνας, να βγαίνει ο στόλος από τον Πειραιά για να πολεμήσει τον εχθρό ή να πάει στις γιορτές της Δήλου· θα μπορούσαμε να ακούσουμε να ξεσπούν στο θέατρο του Βάκχου τα βάσανα του Οιδίποδα, του Φιλοκτήτη και της Εκάβης· θα μπορούσαμε να ακούσουμε τα χειροκροτήματα των πολιτών στους λόγους του Δημοσθένη. Όμως, αλίμονο, κανένας ήχος δεν ερχόταν στ’ αυτιά μας. Μόνο κάποιες κραυγές, που ξεπηδούσαν από έναν όχλο σκλάβων, έβγαιναν κατά διαστήματα από αυτούς τους τοίχους που αντηχούσαν επί τόσον καιρό τη φωνή ενός ελεύθερου λαού. Έλεγα στον εαυτό μου, για να παρηγορηθώ, αυτό που πρέπει να λέμε μέσα μας αδιάκοπα: όλα περνούν και τελειώνουν σ’ αυτόν τον κόσμο. Πού βρίσκονται τα θεία πνεύματα που ανήγειραν τον ναό στα ερείπια του οποίου ήμασταν καθισμένοι; Αυτός ο ήλιος που ίσως φώτιζε τους τελευταίους αναστεναγμούς της φτωχής Μεγαρίδας, είχε δει να πεθαίνει και η περίφημη Ασπασία. Αυτός ο πίνακας της Αττικής, αυτό το θέαμα που ατένιζα, το ατένιζαν μάτια που είχαν κλείσει εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια. Θα περάσω κι εγώ με τη σειρά μου: άλλοι άνθρωποι περαστικοί όπως κι εγώ θα έρθουν να κάνουν τις ίδιες σκέψεις στα ίδια ερείπια. Η ζωή μας και η καρδιά μας είναι στα χέρια του Θεού: ας τον αφήσουμε λοιπόν να κάνει ό,τι θέλει και με τη μία και με την άλλη. Κατεβαίνοντας την Ακρόπολη, πήρα ένα κομμάτι μάρμαρο του Παρθενώνα· είχα πάρει ένα κομμάτι πέτρα από τον τάφο του Αγαμέμνονα· και έκτοτε όλο και κάτι παίρνω από τα μνημεία που περνάω. Δεν είναι τόσο όμορφα ταξιδιωτικά ενθύμια όσο εκείνα του κυρίου ντε Σουαζέλ και του λόρδου Έλγιν· αλλά μου φτάνουν. Κρατώ επίσης επιμελώς τις μικρές ενδείξεις φιλίας που έλαβα από τους οικοδεσπότες μου, μεταξύ άλλων μια κοκάλινη θήκη που μου έδωσε ο πατέρας Μουνιόζ στη Γιάφα. Όταν βλέπω αυτά τα μικροπράγματα, ανακαλώ την ίδια στιγμή τις περιπέτειές μου· λέω στον εαυτό μου: « Ήμουν εκεί και μου συνέβη αυτό». Ο Οδυσσέας επέστρεψε στο σπίτι του με τα μεγάλα μπαούλα γεμάτα πλούσια δώρα που του έκαναν οι Φαίακες· επέστρεψα στην εστία μου με καμιά δωδεκαριά πέτρες της Σπάρτης, της Αθήνας, του Άργους, της Κορίνθου· τρεις - τέσσερις πήλινες μικρές κεφαλές που κρατώ από τον κύριο Φοβέλ, κομποσκοίνια, ένα μπουκάλι με νερό του Ιορδάνη, ένα άλλο της Μαύρης Θάλασσας, λίγα καλάμια του Νείλου, ένα μάρμαρο της Καρχηδόνας και ένα γύψινο εκμαγείο της Αλάμπρας. Ξόδεψα πενήντα χιλιάδες φράγκα στη διαδρομή μου και άφησα ενέχυρο τα ασπρόρουχά μου και τα όπλα μου. Αν είχε παραταθεί λίγο ακόμη το ταξίδι μου, θα είχα επιστρέψει με τα πόδια, με ένα λευκό ραβδί. Δυστυχώς, φτάνοντας δεν θα είχα βρει έναν καλό αδερφό που θα μου έλεγε όπως στις Χίλιες και μια νύχτες «Αδερφέ μου, να χίλια φλουριά, αγόρασε καμήλες και μην ταξιδεύεις πια».
Εξέδωσε ελάχιστα βιβλία, παρέμεινε μέχρι τέλους πιστός στα δικά του ιδανικά, ο συγγραφέας του «Γατόπαρδου» και της «Λίγειας» έσωσε στα βιβλία του έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια.
Tζιουζέππε T ο μά ζ ι ντι Λαμπ εντ ού ζ α: Ο τε λ ε υτα ί ο ς α ριστ οκράτ ης το υ ιτα λ ικ ο ύ Νό τ ο υ από τον χρήστο παρίδη
Λίγεια Τζιουζέππε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα - Έδγαρ Άλλαν Πόου πρόλογος: Φραντς Κάφκα mετάφραση: Νάσος Βαγενάς, Τζένη Μαστοράκη εκδόσεις στιγμή
Το όνομα Τζιουζέππε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα θα συνδέεται πάντοτε με ένα πασίγνωστο μυθιστόρημα και μια ακόμα πιο αριστουργηματική ταινία, γυρισμένη από έναν σπουδαίο σκηνοθέτη. Μέχρι να γυριστεί για τον κινηματογράφο από τον Λουκίνο Βισκόντι το 1963 με πρωταγωνιστή τον Μπαρτ Λάνκαστερ, ο Γατόπαρδος αποτελούσε ήδη αξιοσημείωτο μπεστ-σέλερ στην Ιταλία αλλά και διεθνώς. Το πιο ενδιαφέρον όμως, και κάπως θλιβερό, είναι ότι ο άνθρωπος που το είχε γράψει δεν ζούσε για να εισπράξει όλη αυτή την επιτυχία. Όχι ότι θα άλλαζε κάτι για την άποψη που είχε για τη ζωή ή ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπιζε τις ανθρώπινες σχέσεις, αλλά έχοντας «σώσει» στο βιβλίο του έναν χαμένο κόσμο και μια εποχή, θα ήταν ένα είδος κατάκτησης σε εποχές που ολοένα έφθιναν αξιακά και πνευματικά. Γιατί ο Τομάζι δεν έφερε απλώς μια σειρά από τίτλους, κληρονομιά αιώνων, ήταν ένας αριστοκράτης του πνεύματος, στον οποίον ο 20ός αιώνας μόνο θλίψη και καταστροφή είχε προσφέρει. Γεννημένος το 1896 στο Παλέρμο της Σικελίας, γόνος αριστοκρατικής οικογένειας με πιθανές καταβολές στο Βυζάντιο, μεγάλωσε ως μοναχοπαίδι σε παλάτια και θερινές επαύλεις που στα χρόνια που ακολούθησαν χάθηκαν εξαιτίας κληρονομικών αντιπαραθέσεων και πολέμων. Η μεγαλύτερη επιρροή επάνω του ήταν εκείνη της εκκεντρικής μητέρας του, της Βεατρίκης Μαστροτζιοβάνι Τάσκα ντι Κουτό, μιας κοσμοπολίτισσας και εξαιρετικά μορφωμένης για την εποχή και την τάξη της γυναίκας, με προοδευτικές ιδέες. Χάρη σε αυτήν εντρύφησε στην κλασική παιδεία αλλά και στις ξένες γλώσσες, ανάμεσα στις οποίες συμπεριλαμβάνονταν και τα αγγλικά, αξιοσημείωτο γεγονός για τον ιταλικό Νότο. Οι σπουδές του στη Νομική δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ, κυρίως γιατί όταν ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος επιστρατεύτηκε ως υπολοχαγός. Συμμετείχε, μάλιστα, στην αιματηρή μάχη του Καπορέτο, στην οποία οι Ιταλοί έχασαν από τους Αυστριακούς, και φυλακίστηκε στην Ουγγαρία, απ’ όπου κατάφερε να δραπετεύσει. Στις Αφηγήσεις του, που επίσης εκδόθηκαν μετά τον θάνατό του, εκφράζει ενδιαφέρουσες απόψεις σχετικά με τις εμπειρίες του, εκείνες ενός πασιφιστή. Ταξίδεψε πολύ στην Ιταλία, ανακαλύπτοντας μέρη που δεν γνώριζε, όπως και στη ρημαγμένη τότε Ευρώπη. Αγαπημένος του τόπος ήταν η Αγγλία· πέρασε αρκετό διάστημα στο Λονδίνο, όπου υπηρετούσε ο θείος του ως διπλωμάτης. Λάτρευε την αγγλική εξοχή, κουλτούρα και λογοτεχνία – κυρίως του πρόσφερε καταφύγιο, μακριά από την πατρίδα του, όπου ο φασισμός ολοένα γιγαντωνόταν. Εκεί έμελλε να γνωρίσει και να ερωτευτεί τη γυναίκα του, την επίσης αριστοκρατικής καταγωγής Αλεξάνδρα Βολφ φον Στόμερζεε, μισή Ιταλίδα από τη γερμανόφωνη Λετονία, φοιτήτρια Ψυχολογίας. Αν και παντρεύτηκαν στη Ρίγα το 1932 σε ορθόδοξη εκκλησία, ο γάμος τους δεν ήταν συμβατικός, με αποτέλεσμα να ζήσουν μέρος της ζωής τους ξέχωρα. Όταν ο πατέρας του, Τζούλιο Μαρία Τομάζι, πέθανε το 1934, ανάμεσα στους τίτλους που κληρονόμησε ήταν κι εκείνος του πρίγκιπα της Λαμπεντούζα, του νησιού που βρίσκεται βόρεια των ακτών της Αφρικής, παρότι η οικογένειά του δεν είχε κατοικήσει εκεί για πολλά χρόνια και, βέβαια, η κυριότητά του δεν της ανήκε. Αντιθέτως, συνδεόταν στενά με τη Σικελία, όπου και ο ίδιος είχε μεγαλώσει και ζήσει τα περισσότερα χρόνια της ζωής του. Οι τίτλοι, πάντως, τον απάλλαξαν από τη συμμετοχή στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Άλλωστε, δεν είχε καμία διάθεση να υπηρετήσει το φασιστικό καθεστώς και συχνά στο περιβάλλον του μιλούσε με κυνισμό για τους κυβερνώντες, όπως πολλοί διανοούμενοι εκείνη τη σκοτεινή περίοδο. Απ’ ό,τι φαίνεται, τα χρόνια του πολέμου τα πέρασε μαζί με τη γυναίκα του και τη μητέρα του στο θέρετρο Κάπο ντ’ Ορλάντο. Έτσι, σώθηκαν από μια καταστροφή που θα τους καταρράκωνε περισσότερο συναισθηματικά παρά οικονομικά. Το παλάτσο στο Παλέρμο, όπου είχε μεγαλώσει και ζήσει μέχρι την έναρξη του Μεγάλου Πολέμου, καταστράφηκε ολοσχερώς τον Απρίλιο του 1943 από τους βομβαρδισμούς των συμμαχικών «Liberators». Αγόρασε νέο διαμέρισμα μέσα σε αρχοντικό επάνω στην κεντρική παραλία που κάποτε ανήκε στην οικογένειά του, αλλά το τραύμα για εκείνον ήταν μεγάλο. Έπεσε σε κατάθλιψη και μόνη του παρηγοριά ήταν οι συζητήσεις που έκανε σε έναν κύκλο νεαρών διανοουμένων και η συγγραφή δοκιμίων σχετικά με τη λογοτεχνία, τα οποία συχνά δημοσίευε. Η μεταπολεμική κυβέρνηση, αναγνωρίζοντας τα δημοκρατικά του φρονήματα, του ανέθεσε τη διεύθυνση του Ερυθρού Σταυρού, θέση που κράτησε για κάποια χρόνια. Το 1954, παρέα με τον εξάδελφό του ποιητή Λούτσιο Πίκολο, παρευρέθηκε σε εκδήλωση λογοτεχνικών βραβείων. Η συναναστροφή του με σπουδαίους ποιητές, όπως ο Μοντάλε, τον έπεισε να επισπεύσει τη συγγραφή ενός ιστορικού μυθιστορήματος που είχε σχεδιάσει στο μυαλό του. Έτσι, τα επόμενα χρόνια –και μέχρι τον πρόωρο θάνατό του– τα αφιέρωσε στον Γατόπαρδο, την ιστορία του Σικελού αριστοκράτη Ντον Φαμπρίτσιο Κορμπέρα ντε Σαλίνα με φόντο την εποχή του Risorgimento, της επανένωσης της Ιταλίας από τον Γκαριμπάλντι και τα στρατεύματά του μεταξύ 1860 και 1871, με την απόσπαση της Σικελίας από τους Βουρβόνους. Πηγή έμπνευσής του ήταν ο προπάππος του Ντον Τζούλιο Φαμπρίτσιο Τομάζι ντι Λαμπεντούζα – ουσιαστικά όμως αυτοβιογραφείται. Ο γατόπαρδος (υπ’ όψιν ότι το οικόσημο των Λαμπεντούζα είναι μια λεοπάρδαλη) ήταν είδος αιλουροειδούς που τον 19ο αιώνα ήταν υπό εξαφάνιση στη Σικελία, όπως ακριβώς το είδος του άντρα που σκιαγραφείται στο πρόσωπο του πρίγκιπα Σαλίνα. Ενός ανθρώπου που βλέπει τις ιστορικές εξελίξεις να τον ξεπερνάνε, χωρίς να μπορεί να κάνει τίποτα για να ανατρέψει την Ιστορία, και μια νέα τάξη χυδαίων νεόπλουτων να παίρνει τα ηνία. Στο πρόσωπο του ανιψιού του, Τανκρέντι, βλέπει τη μόνη λύση, ώστε η νέα γενιά να ενταχθεί και να συνθηκολογήσει με τη νέα εξουσία. Βλέπει σε αυτόν τον ίδιο του τον εαυτό, έναν νέο, φιλόδοξο άντρα, στην αυγή της καριέρας του. Για εκείνον, ο Τομάζι επιφυλάσσει την πιο διάσημη φράση του βιβλίου: «Αν θέλουμε να μείνουν όλα όπως είναι, τότε πρέπει όλα ν’ αλλάξουν». Ο Τομάζι αντίστοιχα είδε στον μακρινό και νεότερό του ξάδερφο Τζοακίνο Λάντζα Τομάζι, διάσημο μουσικολόγο, τον δικό του Τανκρέντι, φτάνοντας στο σημείο να τον υιοθετήσει και να του κληροδοτήσει τα πνευματικά του δικαιώματα. Τον Ιανουάριο του 1957, έχοντας ολοκληρώσει τον Γατόπαρδο και ενώ κανένας σοβαρός εκδοτικός οίκος δεν είχε δεχτεί να τον εκδώσει, διαγνωσμένος ο ίδιος με καρκίνο στους πνεύμονες, γράφει μια σύντομη νουβέλα λεσχη αναγνωσησ
30
lifo – 9 ιουλιου 2020
που μοιάζει με πνευματική διαθήκη. Γιατί, πράγματι, στη Λίγεια επανέρχονται όλα τα χαρακτηριστικά μοτίβα του Γατόπαρδου αλλά και της ζωής του ίδιου του Τομάζι ντι Λαμπεντούζα. Ο νεαρός επιπόλαιος ερωτύλος Σικελός από το Παλέρμο με το όνομα Πάολο Κορμπέρα, ξεπεσμένος αριστοκράτης και εγγονός του Σαλίνα, συναντάει το φθινόπωρο του 1938 σε ένα παλιό καφενείο του Τορίνο, όπου ζει και εργάζεται ως δημοσιογράφος, έναν γηραιό κύριο. Δηκτικός και αντιπαθητικός, αποδεικνύεται ένας από τους σημαντικότερους ακαδημαϊκούς της Ιταλίας και πρώην γερουσιαστής. Ο ελληνιστής από την Κατάνια Ροζάριο Λα Τσιούρα, που έφτυσε αίμα για να φτάσει εκεί που έφτασε, είναι κυνικός και απαξιωτικός τόσο με τον νεαρό συμπατριώτη του όσο και με τους ανθρώπους που τον περιβάλλουν. Ωστόσο, σταδιακά αναπτύσσει μαζί του μια ιδιότυπη σχέση. Γίνεται πνευματικός πατέρας και μέντοράς του, βρίσκοντας σ’ εκείνον –παρότι δυσκολεύεται να εκτιμήσει και να παραδεχτεί τις ικανότητές του– έναν κληρονόμο του πνεύματός του. Απομονωμένος σε ένα σπίτι γεμάτο βιβλία, αμφορείς και εκπληκτικές φωτογραφίες αρχαιοτήτων (όπως ο δύστροπος καθηγητής στην ταινία Η γοητεία της αμαρτίας, επίσης του Βισκόντι και πάλι με πρωταγωνιστή τον Λάνκαστερ), παραδίδει στον νεαρό προστατευόμενό του
Τι συμβολισμούς μπορεί να είχε στο μυαλό του ο Τομάζι γράφοντας αυτό το μεταφυσικό και μεταφορικό διήγημα; Τη ρήξη της λογικής με την επιθυμία; Την εξιδανικευμένη ομορφιά και άδολη αγνότητα σε αντίθεση με την εκζήτηση και την επηρμένη ταξική σαγήνη; Τη σχέση του μοντέρνου κόσμου με τον παγανισμό, το ιδεώδες του έρωτα στο σύντομο πέρασμά μας από τη ζωή;
μαθήματα ζωής και ποίησης. Μία μέρα πριν φύγει με πλοίο για ένα συνέδριο στη Λισαβόνα, του εκμυστηρεύεται τη μοναδική ερωτική περιπέτεια της ζωής του, στα νιάτα του, στο μακρινό 1887, όταν μελετούσε για να πάρει μια πανεπιστημιακή θέση καθηγητή. Απομονώθηκε σε ένα εξοχικό στην Αουγκούστα, σε μια θεϊκή ακρογιαλιά με θέα την Αίτνα. Εκεί, ένα αυγουστιάτικο πρωινό, απαγγέλλοντας στίχους μέσα σε μια βάρκα, εμφανίστηκε μια γοργόνα, η Σειρήνα Λίγεια, κόρη της Καλλιόπης, προστάτιδας της επικής ποίησης – και την ερωτεύτηκε! Η αφήγησή του είναι τόσο ζωντανή, τόσο βαθιά και ειλικρινής, που πείθει τον Κορμπέρα, ο οποίος σχολιάζει ότι «ο μεγαλύτερος σκεπτικιστής θα είχε, από τον τόνο της φωνής του, αισθανθεί ότι έλεγε την καθαρή αλήθεια». Έμεινε μαζί της τρεις εβδομάδες και έκανε έρωτα με μια γυναίκα που ήταν μισή θαλάσσιο ον, απολαμβάνοντας «… στοιχειώδη ηδονή, που είναι απαλλαγμένη και από την παραμικρότερη κοινωνική εμπλοκή». «Εκείνο το λάγνο κοριτσάκι, εκείνο το ανήμερο θηριάκι, υπήρξε, ακόμη, για μένα μια πάνσοφη Μητέρα, που και μόνο με την παρουσία της μου είχε ξεριζώσει πεποιθήσεις και ανατρέψει μεταφυσικές» του εξηγεί. Τι συμβολισμούς μπορεί να είχε στο μυαλό του ο Τομάζι γράφοντας αυτό το μεταφυσικό και μεταφορικό διήγημα; Τη ρήξη της λογικής με την επιθυμία; Την εξιδανικευμένη ομορφιά και άδολη αγνότητα σε αντίθεση με την εκζήτηση και την επηρμένη ταξική σαγήνη; Τη σχέση του μοντέρνου κόσμου με τον παγανισμό, το ιδεώδες του έρωτα στο σύντομο πέρασμά μας από τη ζωή; Η Λίγεια, πριν φύγει και χαθεί στα νερά της Αουγκούστα, του λέει: «Θα έπρεπε να μ’ ακολουθήσεις τώρα και να γλιτώσεις απ’ τα γερατειά. Να ’ρθεις στη σπηλιά μου κάτω από πανύψηλα όρη ακίνητων και σκοτεινών νερών… Όταν κουραστείς, όταν δεν θα μπορείς άλλο πια, δεν έχεις παρά να σκύψεις στη θάλασσα και να με φωνάξεις». Ο καθηγητής την επόμενη μέρα βουτάει από το πλοίο και χάνεται στα νερά της Μεσογείου και ο δημοσιογράφος κληρονομεί έναν κρατήρα και μια φωτογραφία της «Κόρης» της Ακρόπολης. Τα μεταφέρει στο σπίτι του στο Παλέρμο, το οποίο βομβαρδίζεται στον πόλεμο – η μεν φωτογραφία κάηκε, ο δε κρατήρας έγινε θρύψαλα. Σώθηκε μόνο ένα κομμάτι που έδειχνε τα πόδια του Οδυσσέα δεμένου στο κατάρτι κατά το πέρασμά του από τις Σειρήνες. λεσχη αναγνωσησ
31
lifo – 9 ιουλιου 2020
εκει στον νοτο Ο Τζιουζέππε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα στον κήπο του σπιτιού του.
Μια αναδρομή στον θρύλο της μαροκινής πόλης τον καιρό που ως «διεθνής ζώνη» προσέλκυε πνεύματα ανήσυχα, αντικομφορμιστικά και ελευθερόφρονα, με αφορμή το πλέον διάσημο μυθιστόρημα του Πολ Μπόουλς, «Τσάι στη Σαχάρα».
Η Τ α γγ έ ρ η των μ π ιτ, «a sta t e o f m i nd » από τον θοδωρή αντωνόπουλο
Εικονογράφηση από την πρώτη έκδοση του βιβλίου «Τσάι στη Σαχάρα».
λεσχη αναγνωσησ
32
lifo – 9 ιουλιου 2020
Αν κάποιος βρεθεί στη σημερινή Ταγγέρη, δύσκολα θα μπορέσει να φανταστεί ότι αυτή η πυκνοχτισμένη, τουριστικοποιημένη, βιομηχανοποιημένη και μάλλον άχαρη, πλέον, συγκριτικά με άλλα ιστορικά μαροκινά αστικά κέντρα πόλη πάνω στο στενό του Γιβραλτάρ υπήρξε λίκνο και ενσαρκωμένη ουτοπία όχι μόνο για τη γενιά των μπιτ αλλά και για πολλούς ακόμα ανήσυχους συγγραφείς και καλλιτέχνες, περιζήτητη σε κοσμοπολίτες, φοροφυγάδες, κατασκόπους και τυχοδιώκτες επίσης. Μόνο η μεδίνα της κρατά ακόμα κάτι από τον θρύλο που δημιουργήθηκε γύρω από την πόλη αυτή το διάστημα 1923-1956, στο μεγαλύτερο μέρος του οποίου το μεγάλης γεωστρατηγικής σημασίας αυτό λιμάνι και δίαυλος μεταξύ Αφρικής και Ευρώπης βρισκόταν υπό καθεστώς διεθνούς προστασίας. Ένα «αφρικανικό μεταπολεμικό Βερολίνο», τρόπον τινά, πιο παραμυθένιο και πιο αραιοκατοικημένο βεβαίως –μεταπολεμικά δεν ξεπερνούσε τους 40.000 κατοίκους, ενώ σήμερα έχει κοντά 1.000.000–, μια πολύγλωσση και πολυπολιτισμική Βαβέλ όπου, παραφράζοντας τον Γέρο του Βουνού του Ουίλιαμ Μπάροουζ, ο οποίος έγραψε στην πόλη αυτή το Γυμνό Γεύμα του, «τίποτα δεν ήταν αληθινό, δεν υπήρχε δηλαδή κάποια κεντρική εξουσία ούτε ενιαία νομοθεσία, και άρα όλα επιτρέπονταν». Γι’ αυτό και μαγνήτιζε πνεύματα με έντονες τάσεις φυγής, αντισυμβατικότητας και ελευθεριότητας, γι’ αυτό και ευνοούσε πειραματισμούς με ιδέες, ουσίες και σώματα. Στη μεδίνα της Ταγγέρης, εκεί όπου καθώς έγραφε «το παρελθόν είναι μια φυσική πραγματικότητα τόσο αντιληπτή όσο το φως του ήλιου», έζησε για δεκαετίες ο Αμερικανός συγγραφέας και μουσικοσυνθέτης Πολ Μπόουλς και στη χώρα αυτή συνέγραψε πολλά έργα του. Ανάμεσά τους τα Εκατό καμήλες στην αυλή, Εσύ δεν είσαι εγώ, Καλώς να πέσει και, φυσικά, το πλέον γνωστό, χάρη και στην κινηματογραφική του μεταφορά από τον Μπερτολούτσι, μυθιστόρημά του, Τσάι στη Σαχάρα, που, παρότι θεωρητικά διαδραματίζεται στην Αλγερία, πραγματικό του σκηνικό φαντάζει το Μαρόκο. Στην ταινία, όπου πρωταγωνιστούν οι Τζον Μάλκοβιτς, Ντέμπρα Γουίνγκερ και Κάμπελ Σκοτ, εμφανίζεται ως αφηγητής και ο ίδιος ο συγγραφέας, ενώ η μυθιστορηματική του ηρωίδα Κιμ Μόρσμπι έχει αρκετά κοινά με την Τζέιν, σύζυγο και συνταξιδιώτισσα του Πολ, που στο εν λόγω βιβλίο γίνεται «Πορτ». Ο κατά Χένρι Θορό «αινιγματικός εξόριστος» πρωτοεπισκέφθηκε την Ταγγέρη το 1931 με την ενθάρρυνση της Γερτρούδης Στάιν, στον κύκλο της οποίας βρέθηκε όταν άφησε τη Νέα Υόρκη για το Παρίσι. Μαζί με τη γυναίκα του Τζέιν, επίσης συγγραφέα, θα περιηγηθούν όλο το Μαγκρέμπ (βορειοδυτική Αφρική), προτού κάνουν μεταπολεμικά βάση και ορμητήριό τους την αρχαία αυτή φοινικική αποικία που άλλαξε πολλούς «αφέντες» ανά τους αιώνες, ανοίγοντας τον δρόμο και για άλλους εκλεκτούς Αμερικανούς επισκέπτες και «αυτοεξόριστους», όπως οι Τρούμαν Καπότε, Τένεσι Ουίλιαμς, Γκορ Βιντάλ, Μπράιον Γκίσιν, Τζακ Κέρουακ, Άλεν Γκίνσμπεργκ, Ουίλιαμ Μπάροουζ, Γκρέγκορι Κόρσο. Έναν «δρόμο» που είχαν ακολουθήσει ήδη κι άλλοι «αιρετικοί» των τεχνών και των γραμμάτων, όπως οι Μαρκ Τουέιν,
Paul Bowles Τσάι στη Σάχαρα mετάφραση: Νίκος Α. Μάντης εκδόσεις μεταιχμιο
Ντάνιελ Ντεφόε, Ανρί Ματίς, Ζαν Ζενέ. Ο Μπόουλς ξεκίνησε να γράφει το Τσάι στη Σαχάρα στη Φεζ το 1948, κάνοντας, όπως συνήθιζε τόσο εκείνος όσο και οι περισσότεροι «εμιγκρέδες» φίλοι του (που επιπλέον ήταν είτε ομοφυλόφιλοι είτε πανηδονιστές, όπως το ζεύγος Μπόουλς), τακτική χρήση χασίς και μάλιστα άριστης ποιότητας – στην οροσειρά Ριφ, όχι μακριά από την Ταγγέρη, καλλιεργείται ακόμα ένα από τα σημαντικότερα εξαγώγιμα προϊόντα της χώρας. Η ζώσα ιστορία, το κλίμα ανοχής, ο εξωτισμός, το άφθονο «κιφ» και τα πρόθυμα να «διαφθαρούν» έφηβα αγόρια (ενίοτε και κορίτσια σαν τη Σερίφα, τη «μοιραία» ερωμένη της Τζέιν Μπόουλς) ήταν τα θέλγητρα του Μαρόκου, προτού η ινδική χερσόνησος πάρει τη σκυτάλη από τις χώρες του Μαγκρέμπ ως ο κατεξοχήν προορισμός για τους μποέμ και τους χίπηδες, που θα διαδέχονταν την beat γενιά. Κοινός τόπος για αμφότερες τις γενιές –όπως και για τους ρομαντικούς του 19ου αιώνα– ήταν η πεποίθηση ότι ο κυρίαρχος, αδηφάγος δυτικός πολιτισμός παρακμάζει, ότι και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος απογυμνώθηκε εντελώς ως αφήγημα, ότι η «αναβάπτιση» σε τόπους που παρέμεναν μακριά από τη σφαίρα επιρροής του μπορούσε να αλλάξει συνειδήσεις, να εμπνεύσει καινούργιες αξίες και οράματα – ένας υπαρξισμός της έκστασης και της περιπλάνησης. «Πάντοτε ήθελα να φύγω όσο πιο μακριά γινόταν από το μέρος όπου γεννήθηκα, γεωγραφικά αλλά και πνευματικά. Να τ’ αφήσω όλα πίσω. Πιστεύω ότι δεν είμαστε μέρος αυτού του κόσμου, αλλά του ανήκουμε» αποκρίθηκε ο Μπόουλς στον ποιητή Ντάνιελ Χάλπερν, όταν τον ρώτησε γιατί ταξιδεύει διαρκώς – παράλληλα, μάλιστα, με την Ταγγέρη, διατηρούσε από το 1952 ένα δεύτερο καταφύγιο στη νησίδα Ταπρομπέιν της Σρι Λάνκα. Όλο αυτό το ρεύμα όμως συνδεόταν συχνά με μια οριενταλιστική οπτική και με μια προνομιακή, αφ’ υψηλού θεώρηση ανθρώπων, καταστάσεων και πραγμάτων. Όπως θα ίσχυε σε μεγάλο βαθμό και με την Ινδία αργότερα, η Ταγγέρη των Δυτικών δεν ήταν ακριβώς η πραγματική, αλλά μια εξιδανικευμένη εικόνα της, ένας αντικατοπτρισμός στη Σαχάρα, ένα επιθυμητικό «state of mind». Τους ντόπιους τους έβλεπαν είτε σαν αθώους, γραφικούς (ή/και «πονηρούς») ημιπρωτόγονους είτε σαν «ντεκόρ». Ελάχιστοι προσπάθησαν να μάθουν αραβικά ή, έστω, βερβέρικα, να κατανοήσουν καλύτερα τις ντόπιες κουλτούρες, να ζυμωθούν μαζί τους. Ακόμα και σήμερα, εξάλλου, λίγοι γνωρίζουν ότι η Ταγγέρη της εποχής εκείνης ενέπνευσε επίσης μια σειρά αξιόλογους Μαροκινούς συγγραφείς και καλλιτέχνες, όπως οι Μοχάμεντ Σουκρί, Μοχάμεντ Μράμπετ, Ανουάρ Ματζίντ, Λέιλα Λάλαμι, κάποιοι εκ των οποίων ήταν πνευματικά παιδιά του Μπόουλς, που ήξερε να ξεχωρίζει ταλαντούχους νέους ανθρώπους και τους στήριζε, όχι απαραίτητα στο πλαίσιο κάποιας σχέσης εξάρτησης. Παρότι φαίνεται ότι διακατεχόταν, αρχικά τουλάχιστον, από μια παρόμοια αποικιοκρατική αντίληψη, δεν έμεινε στην επιφάνεια αλλά προσπάθησε να βουτήξει στα βαθιά. Μεταξύ 1959 και 1961, έχοντας εξασφαλίσει τη συνδρομή του Ιδρύματος Ροκφέλερ και της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου, μαγνητοφώνησε μια ευρεία γκάμα από προφορικές παραδόσεις και παραδοσιακές μουσικές βερβέρικες, αραβικές, μέχρι και εβραϊκές των Σεφαραδιτών που ζούσαν από αιώνες στα μαροκινά εδάφη. Χρησιμοποίησε, μάλιστα, στοιχεία από αυτές στις δικές του συνθέσεις. Αργότερα μετέφρασε στα αγγλικά και έκανε γνωστά στη Δύση έργα των Μοχάμεντ Σουκρί, Λάρμπι Λαγιάχι, Μοχάμεντ Μράμπετ και, βέβαια, του Αχμέτ Γιακούμπι, ενός αναλφάβητου, πλην όμως χαρισματικού αγοριού που ερωτεύτηκε και το βοήθησε να εξελιχθεί σε έναν από τους σπουδαιότερους Μαροκινούς ζωγράφους. Ο Μπόουλς εξακολούθησε να ζει στην Ταγγέρη και μετά τον θάνατο της Τζέιν (1973), όπου συνέχισε να μελετά τις τοπικές κουλτούρες, ειδικά εκείνη των Βερβέρων. Οργάνωσε μέχρι και εργαστήρια δημιουργικής γραφής – όντας δε και ο ίδιος ένα ζωντανό αξιοθέατο της πόλης, συνέχισε να προσελκύει από ανθρώπους των τεχνών και των γραμμάτων, δημοσιογράφους και νεοχίπηδες μέχρι φιλοπερίεργους τουρίστες. Εκεί άφησε την τελευταία του πνοή στις 18/11/1999, αν και προτίμησε οι στάχτες του να θαφτούν στον οικογενειακό τάφο στη Νέα Υόρκη. Αυτές του οι δραστηριότητες του χάρισαν μεγάλη αναγνώριση στο Μαρόκο. Παρότι δεν έλειψαν ούτε γι’ αυτόν οι επικρίσεις από ντόπιους διανοητές, όπως ο συγγραφέας Ταχάρ Μπεν Τζελούν, ακόμα και ο Σουκρί, που κάποτε είχε συντρέξει, η χώρα που αγάπησε τον τίμησε όπως κανέναν άλλον Δυτικό του «κύκλου της Ταγγέρης», παραβλέποντας τη μάλλον ενοχλητική για τα ορθόδοξα μουσουλμανικά ήθη ηδονοθηρία του. Στο ιστορικό κτίριο της αμερικανικής διπλωματικής αντιπροσωπείας στην Ταγγέρη (Talim) ιδρύθηκε μουσείο αφιερωμένο σε αυτόν. Μνημονεύεται μέχρι και στους επίσημους τουριστικούς οδηγούς, ενώ τον «δρόμο της αναζήτησης» εκείνου και της γενιάς του ακολουθούν ακόμα πολλοί Αμερικανοί και Δυτικοευρωπαίοι νέοι. Κι αν η Ταγγέρη δεν διατηρεί πια την παλιά της αίγλη, υπάρχουν ακόμα στο Μαρόκο ελκυστικοί προορισμοί για τα πιο ανήσυχα πνεύματα, όπως το Μαρακές, η Σαουέν, η Εσαουίρα και, φυσικά, η απέραντη, γοητευτική όσο και αμείλικτη έρημος.
λεσχη αναγνωσησ
33
lifo – 9 ιουλιου 2020
η ζωη στην ταγγερη 1. Ο Πολ Μπόουλς. 2. Τρούμαν Καπότε, Τζέιν Μπόουλς και Πολ Μπόουλς. 2. Ουίλιαμ Μπάροουζ, Πολ Μπόουλς, Μάικλ Πόρτμαν και Ίαν Σόμερβιλ.
5 αριστουργηματικά διηγήματα
Ο έρ ω τ ας σ το έ ρ γ ο του Παπ αδ ιαμ ά ν τη από την αγγέλα καστρινάκη
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: ο μεγαλύτερος Έλληνας πεζογράφος! Του έδωσα, με τη σειρά μου, αυτόν τον τίτλο, εγώ που δεν συγκινούμαι ιδιαίτερα από το ιδεολογικό φορτίο της χριστιανικής του πίστης, όταν διάβασα το διήγημα Ολόγυρα στη λίμνη. Υποβλητικές εικόνες της φύσης και των ανθρώπων, χαριτωμένοι διάλογοι, χρώματα, μυρωδιές… Ποιος ξεχνά την Πολύμνια με το κόκκινο ομπρελίνο της ή τη σκιά του γύφτου που πέφτει, καθώς δύει ο ήλιος, στα περβόλια, στη λίμνη, στους γύρω λόφους; Μαζί με αυτά, και βαθύς καημός. Καημός για έναν κόσμο που δεν μπορεί να τον ζήσει κανείς, δεν πρέπει να τον ζήσει, βουτώντας στις απολαύσεις. Όχι! Πάντα πρέπει να φοράει κάλτσες και παπούτσια και να μη βυθίζεται ηδονικά στο νερό που τόσο εύκολα μετατρέπεται σε βούρκο. Μονάχα, λοιπόν, να κοιτάζει από απόσταση την Πολύμνια και τη ζωή, και να «φιλοσοφεί». Τα ερωτικά διηγήματα του Παπαδιαμάντη –πέντε δημοσιεύονται σ’ αυτόν τον τόμο– περιγράφουν με ένταση, πυκνότητα, μυστικό παλμό και χάρη ταυτόχρονα τον έρωτα που πυρπολεί τον άνθρωπο και τον τρελαίνει, άλλοτε μέσα σε βαθιές ρεματιές (στην υπέροχη Φαρμακολύτρια), άλλοτε στο ακροθαλάσσι (Όνειρο στο κύμα) ή και μέσα στη θάλασσα, πλέοντας σε μικρές βαρκούλες (Έρως-ήρως, Η νοσταλγός). Κάποτε ο ήρωας αποζητά την αυτοκτονία (Ρόδιν’ ακρογιάλια) εξαιτίας της ροδομάγουλης και επικίνδυνης σαγηνεύτριας, αλλά σώζεται μέσα απ’ τη φιλία, αναγεννάται και απαρνείται το πάθος. Γιατί το πάθος πρέπει πάντα να το απαρνούμαστε. Η απάρνηση αυτή είναι γεμάτη μεγαλείο, δεν της λείπει όμως, φυσικά, και η μελαγχολία.
Παιδικό σκίτσο του Παπαδιαμάντη.
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης Ήτον πνοή, ίνδαλμα αφάνταστον, όνειρον... πανεπιστημιακεσ εκδόσεις κρήτης
Τα διηγήματα μιλούν για το πόσο ηρωικό είναι να σκοτώσει κανείς μέσα του τον δράκο του πόθου – δράκος είναι ο καθένας που ποθεί με ένταση και στόχος είναι να γίνει ο ίδιος Αϊ-Γιώργης δρακοντοκτόνος του εαυτού του, να αρθεί από το ταπεινό σαρκικό πάθος στην «αγνότητα» και στη «φιλανθρωπία», όπως το θέτει στο Έρως-ήρως ο συγγραφέας μας. Γιατί ο Νοσταλγός του επέκεινα, ο αθεράπευτα μελαγχολικός Παπαδιαμάντης, βλέπει τον γήινο έρωτα σαν κάτι εξόχως προβληματικό, σαν έναν απαράδεκτο ναρκισσισμό, όπου ο άνθρωπος παύει να κοιτάζει προς τον δημιουργό του και κοιτάζει μοναχά τον εαυτό του. Αντίθετα, η ευτυχία γεννιέται στον άνθρωπο από τον έρωτά του προς το θείο, από τις μαγικές εκείνες στιγμές που αίρεται πάνω από τα γήινα. Είναι αυτές οι μυστικές στιγμές που αποδίδονται από τον μεγάλο τεχνίτη με εξαιρετικά γήινο και αισθησιακό τρόπο, σύμφωνα άλλωστε με τη μακρά θρησκευτική παράδοση του «θείου έρωτα». Στη μελέτη μου, που συνοδεύει την έκδοση των κειμένων, επιχειρώ να λύσω, με τη σειρά μου, τα παπαδιαμαντικά αινίγματα. Οδηγός μου γίνεται η εντρύφηση στα πανανθρώπινα και στα χριστιανικά σύμβολα. Πολλές φορές οι όμορφες κόρες κρύβουν, κάτω από τη γοητευτική τους όψη, τον επικίνδυνο χαρακτήρα ενός στοιχειού του νερού, ενώ οι νεαροί άντρες ταυτίζονται με αρπακτικούς γλάρους ή σκυλόψαρα, κάποτε και με τον ίδιο τον διάβολο. Η θάλασσα, η λίμνη και ο βούρκος, ένα και το αυτό, εκπροσωπούν το επικίνδυνο υγρό στοιχείο∙ η φωτιά, μια καταστροφή κι αυτή, κάποτε λαμπαδιάζει τα μεμονωμένα δέντρα∙ τα λουλούδια, αν τα κόψεις, ένα κορίτσι χάνει τη δροσιά του∙ οι σπηλιές γίνονται ο τόπος όπου κανείς πεθαίνει αλλά και αναγεννάται∙ τα άστρα, και μάλιστα αυτά που «πέφτουν», είναι γεμάτα σημασία∙ η σελήνη, που το φως της χρωματίζει το πρόσωπο των παρθένων, τις κάνει να ταυτίζονται μαζί της. Όλα αυτά αποτελούν τον συμβολικό κόσμο του Παπαδιαμάντη και η κατανόησή τους οδηγεί βαθύτερα στο νόημά του. Στο κέντρο του παπαδιαμαντικού σύμπαντος βρίσκεται το θέμα του προπατορικού αμαρτήματος. Ο συγγραφέας μας εντάσσεται στη μακριά παράδοση των χριστιανών συγγραφέων που το θέμα αυτό κυριολεκτικά τους στοιχειώνει. Φοβερά πράγματα συμβαίνουν όταν τα φύλα έρχονται σε μείξη: η φύση οργίζεται και δυστυχία πέφτει σε έναν έως τότε σχετικά ευτυχισμένο κόσμο (Όνειρο στο κύμα). Υποστηρίζω πως ο συγγραφέας έμμεσα, αλλά επίμονα, υποβάλλει την ανάγκη αποφυγής του σαρκικού έρωτα και της τεκνογονίας, που μόνο δεινά προσθέτουν στην πλάση. Αυτή η εμμονή του, ωστόσο, τον ωθεί να γράψει τα πιο θαυμάσια ερωτικά κείμενα της νεοελληνικής μας γραμματείας.
λεσχη αναγνωσησ
34
lifo – 9 ιουλιου 2020
λεσχη αναγνωσησ ιουλίοσ – αυγουστοσ 2020
8
beetroot.gr
Οι Beetroot αποτύπωσαν μοναδικά τα τέρατα της Ελληνικής Μυθολογίας. Μερικά από αυτά θα εικονογραφήσουν τον σελιδοδείκτη Ιουλίου και Αυγούστου που μπορείτε να αποκτήσετε δωρεάν με κάθε αγορά βιβλίου από το www.lifoshop.gr
ο σελιδοδείκτης του μήνα
διπλωστε εδω διπλωστε εδω
λεσχη αναγνωσησ ιουλίοσ – αυγουστοσ 2020
1
περισσοτερα στο www.lifoshop.gr
tα βιβλία επέλεξαν οι: Τίνα Μανδηλαρά, M. Hulot, Νικόλας Σεβαστάκης, Μιχάλης Μιχαήλ, Αλέξανδρος Διακοσάββας, Θοδωρής Αντωνόπουλος, Σταυρούλα Παπασπύρου, Χρήστος Παρίδης, Μαρία Παππά
μεταμορφώσεις
ιουλίοσ – αυγουστοσ
Η ποικιλία των βιβλίων που προτείνει η LiFO για τον Ιούλιο και τον Αύγουστο έχουν ως κοινή θεματική τη μεταμόρφωση σε όλες της τις μορφές και τις προεκτάσεις. Το θέμα της μεταμόρφωσης και όλες οι αλλαγές που οδηγούν σε μια νέα κατάσταση απασχολεί τους ανθρώπους από καταβολής κόσμου. Η μεταμόρφωση του ανθρώπινου σώματος εντός των πεπερασμένων ανθρώπινων ορίων ή πέρα από αυτά (φτάνοντας στην απώτατη μεταμόρφωση, που είναι ο θάνατος), η μεταμόρφωση στην ελληνική μυθολογία ως τιμωρία των θεών και η μεταμόρφωση ως σημάδι θεϊκότητας, η μεταμόρφωση ως εξέλιξη ή η συμβολική καφκική μεταμόρφωση γίνονται βασικά στοιχεία στη λογοτεχνία και τη σημαδεύουν με ποικίλους τρόπους από τα πανάρχαια χρόνια. Από τους θεούς του αρχαιοελληνικού πολυθεϊσμού, που το σώμα τους καταλύει τους φυσικούς νόμους (η Αθηνά βγαίνει από το κεφάλι του Δία, η Άρτεμη ξεπετιέται από τη μήτρα της Λητώς και αυτομάτως μεγαλώνει και ξεγεννάει τον δίδυμο αδερφό της, τον Απόλλωνα), μέχρι τις μεταμορφώσεις των θνητών σε ζώα, έντομα και φυτά για να αποφύγουν την κακή τους μοίρα (συνήθως είναι θύματα ενός οργισμένου θεού), η θεϊκή τιμωρία αποκτάει διαχρονική υπόσταση: ο πίθηκος Ξουθ καταδικάζεται να ζήσει έτσι μέχρι να εξιλεωθεί για το έγκλημα που έκανε, ο Γκρέγκορ Σάμσα μετατρέπεται σε τεράστιο σκαθάρι, απομακρυνόμενο από την ανθρώπινη ουσία, και ο Απουλήιος μεταμορφώνεται σε «χρυσό γάιδαρο» σε ένα από τα πρώτα μυθιστορήματα της δυτικής λογοτεχνίας. Η μετάβαση σε διαφορετικό φύλο του Ορλάντο στο μυθιστόρημα της Βιρτζίνια Γουλφ και της Κάλι στο Middlesex ή η σπαρακτική αυτοβιογραφία της Μπέττυς, που αναζητάει την ταυτότητά της, είναι μια μορφή χειραφέτησης σε διαφορετική εποχή, όπως και αυτή της Τάρα στη Μορφωμένη, που βιώνει τη δική της μεταμόρφωση μέσα από τη μόρφωση, προσπαθώντας να αφήσει πίσω της τους φονταμενταλιστές γονείς της. Οι αντιφατικές φύσεις του κόμη Δράκουλα, του Γκρίφιν στον Αόρατο Άνθρωπο και του Δόκτορος Τζέκυλλ και του Κυρίου Χάυντ παλεύουν, ανώφελα, να ξεπεράσουν το κακό μέσα από μεταμορφώσεις που έχουν απρόβλεπτες συνέπειες. Το γαϊτανάκι του έρωτα και τα κωμικά μπλεξίματα που προκαλούν οι μεταμορφώσεις είναι το θέμα του Σαίξπηρ στη Δωδέκατη Νύχτα, ο τρόπος που αλλοτριώνει η εξουσία και μετατρέπει τον καταπιεσμένο σε καταπιεστή είναι το θέμα της Φάρμας των Ζώων, ενώ στον αντίποδα βρίσκεται ο Σιντάρτα του Έρμαν Έσσε, που αναζητά τη βαθύτερη αλήθεια της ζωής μέσα από την πνευματικότητα και την αγάπη.
λέσχη ανάγνωσης
Τ 1
Π 2
Π 3
Σ 4
Κ 5
Δ 6
Τ 7
Τ 8
Π 9
Π 10
Σ 11
Κ 12
Δ 13
Τ 14
Τ 15
Π 16
ιουλίο
Η Ελληνική Μυθολογία είναι ένας ίλιγγος μεταμορφώσεων. Οι άνθρωποι γίνονται ζώα μια ζωγραφιά από την ψηφιακή συλλογή της βιβλιοθήκης της Νέα
Σ 1
Κ 2
Δ 3
Τ 4
Τ 5
Π 6
Π 7
Σ 8
Κ 9
Δ 10
Τ 11
Τ 12
Π 13
Π 14
Σ 15
Κ 1
αυγουστ
μεταμορφώσεις ― βιβλία με την ελληνική μυθο
Π 6
Π 17
Σ 18
Κ 19
Δ 20
Τ 21
Τ 22
Π 23
Π 24
Σ 25
Κ 26
Δ 27
Τ 28
Τ 29
Π 30
Π 31
Π 27
Π 28
Σ 29
Κ 30
Δ 31
οσ 2020
α και λουλούδια, οι θεοί γίνονται άνεμος και βροχή. Για την αφίσα του μήνα επιλέξαμε ας Υόρκης που απεικονίζει, τι άλλο; Τους ήρωες της Μυθολογίας.
Κ 16
Δ 17
Τ 18
Τ 19
Π 20
Π 21
Σ 22
Κ 23
Δ 24
Τ 25
Τ 26
τοσ 2020
ολογία και ταινίες με τους ήρωες της αρχαιότητας
Ορλάντο, Βιρτζίνια Γουλφ, μεταφραση: Αργυρώ Μαντόγλου, σελιδες 528 ~ Gutenberg || Η ενσάρκωση του ανδρόγυνου, το οποίο διασχίζει τους αιώνες από τον 16ο έως και τις αρχές του 20ού, που χαρακτηρίστηκε το «μακρύτερο και γοητευτικότερο ερωτικό γράμμα της λογοτεχνίας», είναι μια βιογραφία αλλά και ένα μυθιστόρημα μεταμοντέρνο και φεμινιστικό, μια διαχρονική ιστορία μεταμόρφωσης δημοσιευμένη το 1928, που καταργεί τα όρια ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία και γράφτηκε για τη Βίτα Σάκβιλ-Γουέστ, φίλη της Γουλφ. Το δεκαεξάχρονο αγόρι που ζει και μεγαλώνει τα χρόνια του Σαίξπηρ υπό την εύνοια της βασίλισσας Ελισάβετ, στα 30 του ξυπνάει έχοντας αλλάξει φύλο και για 300 χρόνια περιπλανιέται ως γυναίκα βιώνοντας την προκατάληψη, διαμαρτυρόμενη για το χάος ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα, τις περιορισμένες ευκαιρίες που έχει μια γυναίκα να διακριθεί λογοτεχνικά, αλλά και για τον αποκλεισμό της από τον έρωτα. Δρ. Τζέκυλλ και κος Χάυντ, Robert Lewis Stevenson, μεταφραση: Ανδρέας Αποστολίδης, σελιδες 114 ~ Πατάκης || Κλασική νουβέλα φαντασίας που βασίστηκε σε έναν εφιάλτη που είχε ο συγγραφέας της. Ο δόκτωρ Τζέκυλλ βασανίζεται από την επίγνωση της αντιφατικής φύσης του, όπου δύο διαφορετικές προσωπικότητες, μία του Καλού και μία του Κακού, συνυπάρχουν και αγωνίζεται να βρει τρόπο να τις διαχωρίσει. Ανακαλύπτει ένα φάρμακο που τον μεταμορφώνει στον βάναυσο κύριο Χάυντ, απορροφώντας όλη την κακή πλευρά του, αλλά έχει απρόβλεπτες συνέπειες.
Mπέττυ, Μπέττυ Βακαλίδου, σελιδες: 262 ~ Τυπωθήτω || Η σπαρακτική αυτοβιογραφική μαρτυρία της Μπέττυς (Ελισάβετ Βακαλίδου) για το πώς ένα αγόρι που γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη, με καταπιεσμένη σεξουαλικότητα και βίαια διωγμένο από το χωριό του, κατάφερε να διεκδικήσει τη σεξουαλική του ταυτότητα και να αγωνιστεί για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων είναι ένα συγκλονιστικό χρονικό μιας τρανσέξουαλ που αγωνίζεται μέσα από τη μεταμόρφωση του σώματος να βρει και να πιστέψει στη δική της ταυτότητα. Το Παρτάλι, Θεόδωρος Γρηγοριάδης, σελιδες: 520 ~ Πατάκης || Στη Θεσσαλονίκη της Μεταπολίτευσης ένα αινιγματικό γοητευτικό πλάσμα περιφέρεται στα στενά του Βαρδάρη, ντυμένο με παλιομοδίτικα γυναικεία ρούχα. Το φωνάζουν «Παρτάλι» (η λέξη που χρησιμοποιούν οι Βορειοελλαδίτες για το πολυφορεμένο ρούχο αλλά και τον ξεπεσμένο, τον περιθωριακό) και κανείς δεν γνωρίζει τίποτα γι’ αυτόν. Ο μύθος γύρω από τη ζωή του αλλά και η εμφάνισή του ελκύει δύο φοιτητές της Φιλοσοφικής Σχολής, που σαγηνευμένοι εισβάλλουν ριψοκίνδυνα στη ζωή του – στην πραγματικότητα, όμως, το Παρτάλι είναι εκείνο που εισβάλλει στη ζωή τους και την κατακτά. Μεταμόρφωση, Franz Kafka, μεταφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, σελιδες: 141 ~ Πατάκης || Ο μεταμόρφωση του Γκρέγκορ Σάμσα σε αποκρουστικό έντομο μεγάλου μεγέθους είναι μια εφιαλτική αλληγορία και ένα ψυχολογικό πείραμα του Κάφκα που σε αναγκάζει, παρόλο το υπόγειο χιούμορ της αφήγησης, να υποφέρεις μαζί με τον ήρωα όσο ξετυλίγονται οι αγωνίες, οι ενοχές και η αλλοτρίωση του σύγχρονου ανθρώπου. Η συμβολική καταστροφή του ευαίσθητου όντος από μια παλιά πληγή και οι βιβλικές αναφορές έρχονται σε αντιπαράθεση με την πραγματικότητα που πρέπει να αντιμετωπίσει, την αληθινή μεταμόρφωση-θυσία, φορτωμένος όλα τα προβλήματα της οικογένειάς του, η οποία, χάρη στον θάνατό του, αποκτά ενότητα και ταυτότητα. Η Φάρμα των Ζώων, Τζορτζ Όργουελ, μεταφραση: Νίνα Μπάρτη, σελιδες: 144 ~ Κάκτος || Στο προτελευταίο βιβλίο του Τζορτζ Όργουελ περιγράφεται με αλληγορικό τρόπο μια δυστοπική ιστορία στην οποία τα ζώα μιας φάρμας επαναστατούν επειδή δεν αντέχουν τη σκληρή αντιμετώπιση του ανθρώπου-αφέντη, αντανακλώντας τα γεγονότα που οδήγησαν στη Ρωσική Επανάσταση του 1917 και ακολούθως στη σταλινική περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης. Η επανάσταση των ζώων που οργανώνεται από ένα ηλικιωμένο
4
γουρούνι για να ξεφύγουν από τη σκλαβιά μετατρέπεται σταδιακά σε μονοκρατορία, όπου τα γουρούνια γίνονται οι νέοι δυνάστες. Η αλλοτρίωση που φέρνει η εξουσία και η (εύκολη) μεταμόρφωση του καταπιεσμένου σε αφέντη που κάνει αφόρητη τη ζωή των γύρω του είναι διαχρονική – και σήμερα πιο επίκαιρη από ποτέ.
Το μυθιστόρημα του Αλεξάνδρου, Corinne Juanno, μεταφραση: Μαρίνα Λουκάκη, σελιδες: 786 ~ MIET || Η ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου έκανε γενιές ολόκληρες ιστορικών, πολιτικών αντρών αλλά και καθημερινών ανθρώπων να ονειρεύονται τις περιπέτειές του σε μακρινές χώρες, συντηρώντας τον θρύλο που ο ίδιος καλλιέργησε όσο ακόμα ζούσε. Το Μυθιστόρημα του Αλεξάνδρου είναι μια μυθιστορηματική βιογραφία στημένη με σπαράγματα του αρχαίου θρύλου, που διαδόθηκε σε πλήθος πόλεων της Ευρώπης και της Ασίας, όπου μεταφράστηκε και διασκευάστηκε σε περίπου τριάντα γλώσσες. Ως ζωντανό κείμενο δεν έπαψε να μεταμορφώνεται στο πέρασμα των αιώνων, με τη λαϊκή φαντασία να μεταπλάθει τη μορφή του κατακτητή για να τον κάνει να ταιριάζει καλύτερα στα ιδεώδη και τις αξίες κάθε εποχής, απομακρύνοντάς τον ολοένα και περισσότερο από το ιστορικό του πρότυπο. Αυτή την πολυδαίδαλη πορεία μεταμόρφωσης του ήρωα καταγράφει το βιβλίο της Κορίν Ζουανό, δίνοντας μια συνολική εικόνα του μυθιστορηματικού Αλέξανδρου.
Ο χρυσός γάιδαρος ή οι μεταμορφώσεις, Απουλήιος, μεταφραση: Αριστείδης Αϊβαλιώτης, σελιδες: 292 ~ Νεφέλη || Ο Απουλήιος έγραψε τις Μεταμορφώσεις περίπου το 161 μ.Χ., σε ηλικία 35 χρόνων, καταφέρνοντας να κάνει ένα μπεστ-σέλερ της εποχής του. Το έργο του, που στην πορεία μετονομάστηκε σε Χρυσό Γάιδαρο, είναι ένα από τα πρώτα μυθιστορήματα της δυτικής λογοτεχνίας, στο οποίο, απευθυνόμενος στον γιο του Φαυστίνο, περιγράφει τη μεταμόρφωσή του σε γάιδαρο με ρεαλιστικό τρόπο και έντονες αναφορές στη μαγεία. Μέσα από την ωμή και κυνική γραφή του, που επηρέασε πολλούς σύγχρονούς του συγγραφείς, προβάλλει μια πραγματικότητα εφιαλτική και αμείλικτη, εμπλουτίζοντας την υπόθεση με ένα πλήθος ιστοριών έρωτα και απάτης, αστεϊσμών και κλοπών, καθώς και με τη συναρπαστική αλληγορική ιστορία του έρωτα και της ψυχής.
Middlesex, Τζέφρυ Ευγενίδης, μεταφραση: Άννα Παπασταύρου, σελιδες: 752 ~ Πατάκης || Το Middlesex αφηγείται τη συνταρακτική ιστορία της Καλλιόπης Στεφανίδη και τριών γενεών της ελληνοαμερικανικής οικογένειας Στεφανίδη, ένα μεγάλο οικογενειακό μυστικό και την εκπληκτική ιστορία που μεταμορφώνει την Κάλι σε Καλ, έναν από τους πιο τολμηρούς και υπέροχους αφηγητές στη σύγχρονη μυθιστορία. Η Κάλι ξεκινά τη ζωή της σαν κορίτσι, στην εφηβεία της αποκαλύπτει τον ανδρισμό που κρύβει μέσα της και στα δεκατέσσερά της μια χειρουργική επέμβαση ξεκαθαρίζει τα πράγματα: η Κάλι είναι από δω και πέρα Καλ. Απέναντι στο κυρίαρχο δίπολο αρσενικό/θηλυκό και την υποχρέωση να διαλέξει ένα από τα δύο, ώστε να ζήσει με τρόπο κοινωνικά αποδεκτό, η Καλ αρθρώνει ένα άλλο, ολοδικό της αφήγημα πάνω στο φύλο της, ξεφεύγοντας από τις παγίδες του ετεροσεξισμού και αποδεχόμενη την ιδιαιτερότητά της
Μορφωμένη, Tara Westover, μεταφραση: Μαρία Φακίνου, σελιδες: 520 ~ Ίκαρος || Η Τάρα, κόρη ενός φονταμενταλιστή μορμόνου στα βουνά του Αϊντάχο που πιστεύει ότι έρχεται το τέλος του κόσμου, μπαίνει για πρώτη φορά σε τάξη σχολείου στα 17, αγνοώντας ότι έχουν γίνει δύο παγκόσμιοι πόλεμοι. Σύντομα ανακαλύπτει πως η μόρφωση είναι ο μόνος τρόπος για να ξεφύγει από το σπίτι της και ξεκινάει από το μηδέν, προετοιμάζεται για τις εισαγωγικές εξετάσεις στο πανεπιστήμιο, διασχίζει ωκεανούς και ηπείρους και αποφοιτά από το Καίμπριτζ. Χρειάστηκε να περάσουν σχεδόν είκοσι χρόνια για συνειδητοποιήσει ότι το παρελθόν είναι «ένα φάντασμα», να αφήσει πίσω της τους γονείς της και να διεκδικήσει, μεταμορφωμένη, την ατομικότητά της.
Σιντάρτα, Έρμαν Έσσε, μεταφραση: Μαρία Παξινού, σελιδες: 160
διπλωστε εδω
λεσχη αναγνωσησ ιουλίοσ – αυγουστοσ 2020
~ Καστανιώτης || Η καταγραφή της πορείας ενός ανθρώπου που ψάχνει να βρει τον εαυτό του και τη βαθύτερη αλήθεια της ζωής σε ένα κλασικό βιβλίο που καταλήγει σε έναν παθιασμένο ύμνο της ατομικότητας και της πνευματικής ανεξαρτησίας. Ο Σιντάρτα, εμβληματικό πρόσωπο για τις πρώτες γενιές της ροκ και ιδρυτής της βουδιστικής φιλοσοφίας, αγωνίζεται να δημιουργήσει έναν κόσμο ιδανικό, περνώντας από πολλά στάδια αναζήτησής του: την πλήρη νηστεία, τα αστάθμητα πλούτη, τη μοναξιά, την ηδονή, από το καθαρό μυαλό μέχρι τα άδυτα της φιλοδοξίας, επιτυγχάνοντας την απόλυτη πνευματική μεταμόρφωση.
Δωδέκατη Νύχτα ( Ή ό,τι θέλετε), William Shakespeare, μεταφραση: Νίκος Χ. Χουρμουζιάδης, σελιδες: 144 - Στιγμή || Κωμωδία του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ που γράφτηκε το 1601-1602 ως μέρος της ψυχαγωγίας για το κλείσιμο της περιόδου των Χριστουγέννων. Στο γαϊτανάκι του έρωτα, που περιέχει πολλές μεταμορφώσεις, η Βιόλα και ο δίδυμος αδελφός της Σεμπάστιαν ναυαγούν μετά από τρικυμία και θεωρούν ο ένας τον άλλον πεθαμένο. Η Βιόλα, μεταμφιεσμένη σε αγόρι, μπαίνει στην υπηρεσία ενός τρελά ερωτευμένου δούκα, του Ορσίνο. Αναγκάζεται να γίνει αγγελιοφόρος του έρωτά του προς την Ολίβια, η οποία ερωτεύεται κεραυνοβόλα τη μεταμφιεσμένη Βιόλα, που την περνάει για άντρα. Η Βιόλα, ωστόσο, ερωτεύεται τον Ορσίνο, που τη θεωρεί όμως κι αυτός άντρα. Ξαφνικά, θα εμφανιστεί στην Ολίβια ο Σεμπάστιαν, που θα την ερωτευτεί, και, μοιάζοντας με τη Βιόλα, μπλέκει την υπόθεση…
Δράκουλας, Bram Stoker, μεταφραση: Δημήτρης Στεφανάκης, σελιδες: 576 - Μεταίχμιο || Η αρχέγονη αντίληψη περί της δύναμης του αίματος και η δοξασία πως το κακό τρέφεται και γιγαντώνεται με το αίμα, όπως και η μακραίωνη παράδοση γύρω από τον Δράκουλα της Τρανσυλβανίας, αξιοποιούνται από τον Μπραμ Στόκερ στο ομώνυμο αριστούργημά του του 1897. Ο Βρετανός δικηγόρος Τζόναθαν Χάρκερ επισκέπτεται τον κόμη Δράκουλα στον πύργο του στα Καρπάθια Όρη για να τον βοηθήσει να αγοράσει ένα σπίτι στο Λονδίνο. Ο Χάρκερ ανακαλύπτει την τρομακτική αλήθεια για τον κόμη –ο οποίος στην αναζήτηση αίματος μεταμορφώνεται σε ένα φρικτό τέρας– και μένει φυλακισμένος στον πύργο του όσο ο Δράκουλας ταξιδεύει στην Αγγλία προς αναζήτηση θυµάτων για τον κόσµο των νεκροζώντανων.
Ο αόρατος άνθρωπος, Herbert-George Wells, μεταφραση: Σταύρος Παπασταύρος, σελιδες: 224 - Παπαδόπουλος || Ο Γκρίφιν, ένας φοιτητής Χημείας, ανακαλύπτει τυχαία τη συνταγή που τον κάνει αόρατο. Καλυμμένος από την κορυφή ως τα νύχια με επιδέσμους, γυαλιά και γάντια, για να κρύψει τη νέα του ιδιότητα, προσπαθεί να συνεργαστεί με άλλους ανθρώπους, αποτυγχάνοντας συνεχώς και καταλήγοντας σε όλο και πιο βίαιες συμπεριφορές. Οι συνέπειες του πειράματος είναι ολέθριες και το «δώρο» που φέρνει στην ανθρωπότητα είναι τελικά κατάρα: για να αποκτήσει την εξουσία που οραματίζεται και να έχει τον απόλυτο έλεγχο απέναντι σε όλους φτάνει ακόμα και σε φόνο. Η μόνιμη μεταμόρφωσή του σε ένα ον αόρατο τον οδηγεί στην τρέλα και στον θάνατο.
Ο πίθηκος Ξουθ ή τα ήθη του αιώνος, Ιάκωβος Πιτσιπίος, επιμελεια: Δημήτρης Τζιόβας, σελιδες: 392 - Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη || Ο Πίθηκος Ξουθ είναι ένα αλλόκοτο και μοναδικό για τα ελληνικά χρονικά βιβλίο, ένα από τα ελάχιστα νεοελληνικά μυθιστορήματα φαντασίας εκείνης της εποχής και το πρώτο ελληνικό μυθιστόρημα που δημοσιεύτηκε σε συνέχειες. Ο Συριανός Ιάκωβος Πιτσιπίος αφηγείται την ιστορία ενός ανθρώπου που, εξαιτίας ενός εγκλήματος, καταδικάζεται από τον Θεό να μεταμορφωθεί σε πίθηκο και να ζήσει έτσι έως ότου εξιλεωθεί, οπότε θα ανακτήσει την ανθρώπινη μορφή. Αφού πρώτα ζήσει σε έναν ερημότοπο, ο πίθηκος αυτός, που ονομάζεται Ξουθ, αιχμαλωτίζεται από τους ανθρώπους και ζει στην Αγγλία και την Ελλάδα, εκτελώντας χρέη υπηρέτη στον εκάστοτε κύριό του. ος Χρυσοστομίδης, σελιδες: 256 - Καστανιώτης || Η μεταμόρφωση
Οι περιπέτειες του Πινόκιο, Carlo Cοllodi, μεταφραση: Ανταί-
5
του ξύλινου κούκλου Πινόκιο σε ένα ξεχωριστό έμβιο πλάσμα με ανήσυχη προσωπικότητα τον κάνει ένα σχεδόν κανονικό παιδί, παρά το ξύλινο σκαρί του. Η περιέργεια και οι σκανταλιές του τον μπλέκουν σε ένα σωρό περιπέτειες, έχοντας κάθε φορά και διαφορετικές τιμωρίες: η μύτη του μεγαλώνει κάθε φορά που λέει ψέματα, αναγκάζεται να χωριστεί από τα πιο αγαπημένα του πρόσωπα, μεταμορφώνεται σε ζώο (ο συγγραφέας στέλνει τα άτακτα παιδιά στη χώρα της χαράς, όπου μετατρέπονται σε γαϊδούρια), κινδυνεύει να σκοτωθεί από τα χέρια ψεύτικων φίλων και μαθαίνει να επιβιώνει σε κάθε κατάσταση, ακόμα και στην κοιλιά ενός θαλάσσιου κήτους. Στο τέλος, έχοντας αλλάξει από τις δυσκολίες, η Νεράιδα θα τον ανταμείψει, μεταμορφώνοντάς το σε αληθινό παιδί…
Θέατρο και Μεταμόρφωση, Προς μία νέα αισθητική του επιτελεστικού, Eriκa Fischer-Lichte, μεταφραση: Νατάσα Σιου-
ζούλη, προλογος: Πλάτων Μαυρομούστακος, σελιδες: 432 - Πατάκης || Η πρωτότυπη προσέγγιση της αισθητικής εμπειρίας που επιχειρεί η Έρικα Φίσερ-Λίχτε διατρέχει ένα ευρύ σώμα παραστάσεων και σκηνικών εκφράσεων, αντλώντας παραδείγματα από ιστορικές παραστάσεις, ανάμεσα στις οποίες και ορισμένες από τις σημαντικότερες του αρχαίου δράματος. Πραγματεύεται, επίσης, εκδηλώσεις σύγχρονων περφόρμανς, εξετάζοντας διεξοδικά την καινοτόμο διάσταση των παραστατικών αυτών σκηνικών εκφράσεων, όχι μόνο διατυπώνοντας καίριες παρατηρήσεις αλλά και θεμελιώνοντας ένα ενδιαφέρον θεωρητικό πλαίσιο.
Ευγονία και άλλα τινά, Θάνος Μούρραης-Βελλούδιος,
σελιδες: 180 - Άγρα || Η εξαιρετική μελέτη του Θάνου Μούρραη-Βελλούδιου πραγματεύεται έθιμα φαλλικά, στα οποία η μεταμόρφωση και η μεταμφίεση παίζουν σημαντικό τελετουργικό ρόλο, και κατάλοιπα λατρείας του Διονύσου και της Δήμητρας που επιβίωναν έως τη δεκαετία του ’50 – μερικά επιβιώνουν έως τις μέρες μας, αναμειγνυόμενα με σύγχρονα λατρευτικά έθιμα της Ορθοδοξίας. Ο Θάνος Βελλούδιος ταξίδεψε στα μέρη των εθίμων της ευγονίας που περιγράφει με τους φίλους του που φωτογράφιζαν –τον Ανδρέα Εμπειρίκο, τον Σουηδό Φιν Στολ και τον Χ. Γουίνσλο– μοναδικά τοπικά φαλλικά έθιμα από κάθε περιοχή της Ελλάδας, π.χ. τον Λυδινό, τα Αναστενάρια και τον Καλόγερο, τον Χαροκόπο, τη Γονούσα, το Μπουρρανί, τη Βάβω ή τον Μακαρώνα.
Ο δρόμος της μάσκας, Τρεις περιηγήσεις, Claude Lévi-
Strauss, μεταφραση: Ρούλα Λεκανίδου-Βαδαβούκα, σελιδες: 212 - Χατζηνικολή || Ο διάσημος Γαλλοεβραίος ανθρωπολόγος, ένας από τους μεγαλύτερους διανοητές του 20ού αιώνα και πρωτοπόρος του δομισμού Claude Lévi-Strauss στην κλασική του μελέτη για τον «δρόμο της μάσκας» ανέδειξε τη σχέση της μάσκας με την εξουσία. Ξεκινώντας από τις μάσκες των Ινδιάνων του Βανκούβερ και της Νότιας Αμερικής, μελετάει τους μύθους που σχετίζονται με τη μεταμόρφωση και καταλήγει στη σχέση της μάσκας με την εξουσία αρχηγών ή σαμάνων ιερέων.
Ελληνικοί Μύθοι, Ρόμπερτ Γκρέιβς, μεταφραση: Λεωνίδας
Ζενάκος, σελιδες: 1032 - Κάκτος || Όλοι οι ελληνικοί μύθοι συγκεντρωμένοι σε δύο τόμους με εξαντλητικά αναλυμένες πηγές και με απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα που προκύπτουν από ανθρωπολογική και ιστορική άποψη. Οι μεταμορφώσεις είναι βασικό στοιχείο στους μύθους, ως θεϊκή παρέμβαση, για να βοηθηθεί ένας θνητός, ή ως τιμωρία, ακόμα και ως ικανοποίηση των ακόρεστων σεξουαλικών ορέξεων του θεού: ο Δίας μεταμορφώνεται σε ταύρο, κύκνο, ακόμα και βροχή για να συνουσιαστεί με γυναίκες και άντρες, μεταμορφώνει την Αταλάντη και τον Μελανίωνα σε λιοντάρια και τον Λυκάονα και τους γιους του σε λύκους, ενώ η Ήρα μεταμορφώνει την Ιώ σε αγελάδα για να την εκδικηθεί για τη σχέση της με τον Δία. Σχεδόν κάθε λουλούδι και φυτό έχει και μια πονεμένη ιστορία μεταμόρφωσης, συνήθως ερωτικής φύσης.
λεσχη αναγνωσησ ιουλίοσ – αυγουστοσ 2020
διπλωστε εδω
Ξαναδιαβάζοντας τον «Υπνοβάτη» μετά από τρεις δεκαετίες.
η ο μο ρ φ ιά τ ο υ ν η σι ο ύ ε ίχε κ ά τι το α ι χ μ η ρ ό
Μαργαρίτα Καραπάνου Ο υπνοβάτης εκδόσεις καστανιώτη
Μετά φόβου Θεού ξαναδιάβασα μετά από δεκαετίες το βιβλίο που τόσο με είχε συνεπάρει σε πολύ νεαρή και ευεπηρέαστη ηλικία. Δεν παίζουν μ’ αυτά. Κι αν δεν αναγνώριζα πλέον καθόλου εκείνον τον εικοσάχρονο που αναζητούσε ένα σύγχρονο ελληνικό μυθιστόρημα να αγαπήσει και το βρήκε, με κεραυνοβόλο τρόπο, στον Υπνοβάτη; Βαθιά ανακούφιση. Εγώ ήμουν, τελικά, σε μεγάλο βαθμό και τότε, δεν ήταν άλλος. Αν μη τι άλλο, εκτός του ότι παρασύρθηκα αμέσως και πάλι στο ύφος, στο πνεύμα (και στο χιούμορ), στο σύμπαν και στους χαρακτήρες του βιβλίου, μου φάνηκε πολύ πιο βαθιά και μοιραία ενήλικο απ’ όσο θα μπορούσα να αντιληφθώ τότε αυτό το πυρετώδες όνειρο που (κατ)έγραψε η Μαργαρίτα Καραπάνου με φόντο τη στοιχειωμένη αποικία μποέμ καλλιτεχνών, συγγραφέων και εστέτ απόκληρων που κατοικεί, σαν από πάντα και για πάντα, σε ένα νησί. Το νησί είναι, φυσικά, η Ύδρα της συγγραφέως, αλλά στο βιβλίο μένει ακατονόμαστο και οικουμενικό, πεδίο αρχέγονου μυστικισμού και σύγχρονων ματαιώσεων, που υπερβαίνει τα συμβατικά χωροχρονικά πλαίσια, παρότι στην ιστορία εμφανίζονται με το αληθινό τους όνομα διάφορα μέρη και στέκια – ελάχιστα από τα οποία υπάρχουν ακόμα, 33 χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του Υπνοβάτη. Η ίδια η Καραπάνου, πάντως, είχε πει κάποτε σε μια συνέντευξή της ότι «θα μπορούσε να είναι η Πάτμος, αλλά όχι βέβαια η Σύρος ή η Σάμος». Αυτό γίνεται σαφές όταν διαβάσει κανείς το βιβλίο. Όχι ότι την έχει ανάγκη την επικαιρότητα ένα τόσο εκ φύσεως υπερβατικό αφήγημα, ο Υπνοβάτης όμως αποκτά στις μέρες μας μια έξτρα καίρια διάσταση λόγω μιας πρόσφατης αναθεώρησης της διεθνούς της χρυσής μποεμίας που κατοικούσε κάποτε στην Ύδρα, με την ανάδειξη της σκοτεινής όψης αυτής της κοινότητας, που συχνά είχε να κάνει με τον χρόνιο αλκοολισμό και την αίσθηση υψηλού δράματος των εκλεκτών μελών της, όπως καταγράφηκε κυρίως στο περσινό ντοκιμαντέρ Marianne & Leonard: Words of Love αλλά και στο φετινό μπεστ-σέλερ της Polly Samson, A theatre for dreamers. Η ίδια, προετοιμάζοντας το έδαφος για την κυκλοφορία του βιβλίου, είχε γράψει στα τέλη του περασμένου Μαρτίου ένα άρθρο στην «Guardian» με τον ξεκάθαρων προθέσεων τίτλο «Bohemian Τragedy: Ο Λέοναρντ Κοέν και η κατάρα της Ύδρας». Η Ύδρα συγχρόνως ως τζετ-σετ καταφύγιο υψηλής μποεμίας και ως σανατόριο ψυχών χαμένων σε ένα αιώνιο λυκόφως σαν αυτό που κυριαρχεί στην ατμόσφαιρα του Υπνοβάτη: Το νησί είχε περάσει όλα τα στάδια της αγάπης, της αδιαφορίας, του κενού… Η ομορφιά του είχε αποκτήσει κάτι το αιχμηρό εκεί που άλλοτε ήταν όλο καμπύλες, ακόμα και τα πουλιά τραγουδούσαν με νότες ψηλές, σκληρές, οι εποχές αλλάζανε απότομα, σαν να έπεφτε μια λεπίδα και τις χώριζε πριν προλάβουν να κάνουνε τον κύκλο τους. Σε έναν τέτοιον κόσμο εμφανίζεται στο βιβλίο, ως από μηχανής θεός (κυριολεκτικά) ή ως άγγελος-εξολοθρευτής, ο πανέμορφος, σαγηνευτικός, ιδιοφυής, πανταχού παρών, φασίζων Μανόλης με στολή αστυνόμου, για να σπείρει τον «τρόμο της αληθινής αγάπης» και να προκαλέσει την Αποκάλυψη που τόσο μοιάζει να έχει ανάγκη αυτή η «παρέα των ξένων με τα βιβλία τους και τις ζωγραφικές, με τα μεθύσια τους και την παράξενη συνενοχή τους». Όποιος ξένος ερχόταν στο νησί τον καταπίνανε αμέσως, τον κάνανε δικό τους, κι είχαν καταντήσει να μοιάζουν όλοι τους σαν αδέλφια, σα να ’χε κάνει κατάληψη στο νησί μια τεράστια οικογένεια, υπακούοντας σε κάποιο σύνθημα μυστικό απ’ τα πέρατα του κόσμου, και είχε διαλέξει αυτόν τον τόπο σαν τελευταίο σταθμό, όπως οι άρρωστοι ελέφαντες μαζεύονται και κρύβονται για να πεθάνουν σε τόπους μυστικούς μέσα στη ζούγκλα. (…) Ξεμέθυστοι μισιούνται, θα μπορούσαν να αλληλοσπαραχτούν σε ένα δευτερόλεπτο, σαν άγρια θηρία που έχουν πέσει στην ίδια παγίδα. « Ήμουν άρρωστη, πολύ άρρωστη, είχα κατάθλιψη». «Είχες θλίψη» τη διόρθωσε τρυφερά ο Μανόλης. «Μη λες ποτέ κατάθλιψη, είναι μια λέξη φτωχή, που σημαίνει έλλειψη του πόνου». Έβρεχε και σε λίγο έπρεπε να πάνε στα άδεια σπίτια τους, να περπατήσουν τους άδειους και σκοτεινούς δρόμους του νησιού, να μπούνε στα υγρά κρεβάτια τους, να αποφύγουνε τα όνειρα. Ο καθένας ευχόταν με τον δικό του τρόπο κάτι να συμβεί. Δεν βλέπανε πως οι νύχτες είχαν αλλάξει υφή και πως ο ουρανός ανέπνεε σαν δέρμα, παλλόταν και τύλιγε το νησί σαν ιστός αράχνης. Αν κανείς αναζητούσε σώνει και καλά πρωταγωνιστές στον θίασο των πολύχρωμων (παρότι σκοταδόψυχων κατά βάση), ευφυών, εκφραστικών και αλαφροΐσκιωτων χαρακτήρων που περιφέρεται στο βιβλίο, θα μπορούσε να εκλέξει, εκτός από τον κλονισμένο θεάνθρωπο Μανόλη, τη Λούκα (ένα είδος alter ego της συγγραφέως) και τον αμετάκλητα καταραμένο και τελειωμένο Mark, οι οποίοι λειτουργούν περιστασιακά και ως συνείδηση (ή ως συλλογικό ασυνείδητο) αυτής της κοινότητας, παρότι εκείνος διαπράττει μία από τις απεχθέστερες πράξεις που περιγράφονται στο βαρύ εγκληματολόγιο του βιβλίου… Ο Mark άναψε το χιλιοστό τσιγάρο της βραδιάς. «Όταν δεν έρχομαι εδώ, τις νύχτες πάω στο μπαρ, γυρίζω σπίτι μεθυσμένος, είναι πάντα τέσσερις, ανοίγω το μαγνητόφωνο και μιλάω, μετά πέφτω στο κρεβάτι και ακούω τη φωνή μου. Τα αντέχω όλα, αλλά όχι τη σιωπή στις τέσσερις μετά το μπαρ. Δεν είναι από μοναξιά, δεν αισθάνομαι πια μόνος, κάποτε αισθανόμουν μόνος, αλλά αισθανόμουν και τόσα άλλα, όχι, τη σιωπή είναι που δεν αντέχω, όταν το σπίτι γύρω μου σφύζει από σιωπή γίνομαι σαν μια τρύπα που γεμίζει με χώματα, πέτρες, σα να πέφτουνε μπάζα και να σφηνώνουν μέσα μου…». Ο Mark άνοιξε τα μάτια. Σκοτείνιαζε, έβγαινε το φεγγάρι, το νησί έκπαγλο, περίμενε το βλέμμα του. Σκέφτηκε πως αυτό ήταν η Κόλαση. Να έχεις αιωνίως μπροστά σου την ίδια ομορφιά και το μάτι σου να μην μπορεί να ξεκουραστεί πάνω σε κάτι το άσχημο, το αδιάφορο. Να ’χεις περάσει ζωές ολόκληρες, αλλά το βλέμμα σου να πέφτει πάντα στον ίδιο βράχο, στην ίδια θάλασσα, και το αιώνιο αυτό τοπίο να καταπίνει αθόρυβα αγάπες, μίση, πόνους αβάσταχτους, χαρές, και να παραμένει το ίδιο, λείο και μυστικό, κι εσύ να πρέπει αιώνια να το κοιτάς. Οι χαρακτήρες περιφέρονται σαν φαντάσματα που στοιχειώνουν το καθαρτήριο του νησιού, συγχρόνως όμως στοιχειώνονται και οι ίδιοι από άλλα φαντάσματα που δεν κατοικούν πλέον εκεί, μνημονεύονται όμως στις νυχτερινές τελετουργικές εξιστορήσεις ως ήρωες και ηρωίδες της μυθολογίας του μέρους. Η Λεωνόρα ήταν αδύνατη και πάντα φορούσε άσπρα. Είχε ένα πρόσωπο μακρύ με κάτι το ατέλειωτο… αλλά τα μάτια της ήταν μικρά και πονηρά, σαν τα μάτια που έχουνε οι κούκλες και οι καρχαρίες. Είχε κάτι το ρομαντικό και το χυδαίο. Δεν μπορώ να την περιγράψω περισσότερο, γιατί στο βάθος ήτανε τρελή, κι έτσι δανειζότανε τα βλέμματα των άλλων για να υπάρξει, δεν είχε τίποτα το μόνιμα δικό της… Κάθε φορά που την έβλεπα, ήταν και μια άλλη Λεωνόρα, ανήκε στο βλέμμα που την είχε κοιτάξει πριν από μένα, κι εγώ έβλεπα πια απομεινάρια, θρύμματα, κομμάτια ασύνδετα που είχανε αφήσει πάνω της οι άλλοι. «Ο θεός ήτανε κουρασμένος…» Η φράση που ανοίγει το βιβλίο μοιάζει σχεδόν παροιμιώδης και αυτομάτως κλασική, θέτει πάντως μια υπερφυσική/μεταφυσική διάσταση που παραμονεύει διαρκώς σε όλη την ιστορία, κάνοντας την εμπειρία ανάγνωσης του Υπνοβάτη να μοιάζει με όνειρο – ή με όνειρο μέσα σε όνειρο όπου βρίσκεται και χάνεται ο αναγνώστης μαζί με τους χαρακτήρες… «Καμιά φορά», είπε ο Μανόλης, «αισθάνομαι πως το νησί ολόκληρο είναι ένα όνειρο, όπου όλοι μας έχουμε μια θέση και έναν ρόλο, προσπαθούμε να καταλάβουμε το νόημά του, αλλά δεν μπορούμε, γιατί είμαστε μέρος αυτού του ονείρου, ίσως μάλιστα και οι πρωταγωνιστές. Ίσως ακόμα, σαν υπνοβάτες, να περπατάμε σ’ ένα νησί ανύπαρκτο, να ονειρευόμαστε εμείς ένα νησί ανύπαρκτο, να βλέπουμε όλοι την ίδια στιγμή το ίδιο όνειρο.
από τον δημητρη πολιτακη
κυρια καραπανου, τι ειναι για σας η γεματη ζωη; Για μένα, ωραία ζωή είναι να ξυπνάς το πρωί και ν’ ανυπομονείς να φτιάξεις τον καφέ σου. Τίποτε άλλο! Όλα τα άλλα έρχονται μετά. Τα άλλα είναι όλα πολυτέλειες. Και το Νόμπελ να πάρω, η στιγμή που πίνω τον καφέ μου το πρωί είναι η πιο πολύτιμη. Η ζωή μου όλη βασίζεται σε αυτά τα 2 λεπτά του πρωινού. Τα μπάνια, οι γκόμενοι, τα ωραία ξενοδοχεία, το σεξ, όλα αυτά δεν έχουνε καμιά σημασία για μένα. Άμα ανοίγεις το μάτι σου και δεν είσαι καλά, να τα κάνεις τι; (Η Μαργαρίτα Καραπάνου μιλά στον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο.)
λεσχη αναγνωσησ
39
lifo – 9 ιουλιου 2020
λεσχη αναγνωσησ
40
lifo – 9 ιουλιου 2020
Όταν το σινεμά σκοντάφτει, η τηλεόραση έρχεται για βοήθεια. Ο Σαμ Μέντες εξηγεί με μια απλούστατη ανάλυση για ποιoν λόγο οι κινηματογραφικές διασκευές πολύ συχνά αδυνατούν να συλλάβουν τις τονικές και νοηματικές επιστρώσεις ενός απαιτητικού μυθιστορήματος.
Τ α βιβλία της λ ίσ τα ς σ το σινεμ ά «Υπάρχουν πολλά κλασικά βιβλία που συμπτύχθηκαν σε ταινίες, ενώ χρειάζονταν ώρες αφήγησης, που μια τηλεοπτική σειρά διαθέτει, για να ξεδιπλωθεί ο περίγυρος και να μη στριμώχνονται οι χαρακτήρες» λέει ο Βρετανός δημιουργός, αναφερόμενος στην περίπτωση της παταγώδους αστοχίας που συνιστά ο Μάγος, και μάλιστα σε σενάριο του ίδιου του συγγραφέα Τζων Φώουλς. Αν και εκδόθηκε μετά τον Συλλέκτη και το Aristos, το Magus ήταν η πρώτη απόπειρα στα γράμματα από τον Βρετανό, και μάλιστα βασισμένη στα χρόνια της παραμονής του στις Σπέτσες, όταν δίδασκε στην Αναργύρειο Σχολή. Ο ήρωας, Νικόλας Ερφ, το alter ego του, βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάθλιψης και της αυτοκτονίας, όταν μια σειρά από συναντήσεις στο σπίτι ενός πάμπλουτου Έλληνα με σκοτεινό παρελθόν, του Μορίς Κόγχις, αλλάζουν για πάντα τη ζωή του. Ο Φώουλς έγραψε ένα μυστηριώδες θρίλερ για την επιθυμία και την ταυτότητα με δραματουργικό δέλεαρ τον μυστικισμό, προκαλώντας το ενδιαφέρον ενός νεανικού αναγνωστικού κοινού, και ποιος ξέρει τι ακριβώς κράτησε και τι πέταξε στο προσαρμοσμένο σενάριό του, πριν η 20th Century Fox το παραλάβει και αναθέσει τη σκηνοθεσία του στον τακτικά διεκπεραιωτικό Γκάι Γκριν. Ο βραβευμένος με Όσκαρ διευθυντής των Μεγάλων Προσδοκιών είχε στη διάθεσή του ένα ελκυστικό καστ, με πρωταγωνιστές τον καυτό από το Άλφι Μάικλ Κέιν και τον απολαυστικά επιρρεπή στην υπερβολή και στους larger than life Έλληνες Άντονι Κουίν, και δίπλα τους τις μασκοφόρες ιέρειες των godgames του Κόγχις, την Κάντις Μπέργκεν και την Άνα Καρίνα, και κατάφερε να απογοητεύσει τους πάντες. Ο Κέιν δεν θέλει καν να συζητάει το φιλμ και ο Κουίν δήλωσε πως είναι μία από τις χειρότερες εμπειρίες της ζωής του, γιατί δεν κατάλαβε περί τίνος επρόκειτο. Όταν συνάντησα την Μπέργκεν πριν από μερικά χρόνια, της θύμισα πως είχε πρωταγωνιστήσει σε δύο ελληνοκεντρικές ταινίες. Με δυσκολία ανακάλεσε το Όταν τα ψάρια βγήκαν στη στεριά του Μιχάλη Κακογιάννη και τον Μάγο, επισημαίνοντάς μου πως ναι μεν η Φράξος της ταινίας βαφτίστηκε έτσι αντί των Σπετσών, αλλά η ταινία είχε γυριστεί στη Μαγιόρκα. «Λοιπόν, το κοινό χαρακτηριστικό και των δύο ταινιών είναι πως ήταν φριχτές!» ομολόγησε η Αμερικανίδα, η οποία δεν έβρισκε ίχνος χαρακτήρα για να συνθέσει ερμηνεία. Ο Μέντες, γοητευμένος από το μυθιστόρημα στην εφηβεία του, θα επιχειρήσει να αποκαταστήσει την καλλιτεχνική παρεξήγηση και, απ’ ό,τι δείχνουν τα πράγματα, θα αναλάβει την παραγωγή και θα εμπιστευτεί τη σκηνοθεσία στον Γιόχαν Ρενκ του τηλεοπτικού θριάμβου του «Τσερνόμπιλ». Το ανεξάντλητο θέμα του Δυτικού που αποβάλλει ποικιλότροπα τις αναστολές του στην ακαταμάχητα φορτισμένη παλιά Ευρώπη και στην εξωτική Ανατολή έχει προκαλέσει σκηνοθέτες, οι οποίοι προβάλλουν τις διαθέσεις τους στον καμβά των βιβλίων που διασκευάζουν. Μπορεί ο Πολ Μπόουλς να απέφυγε διπλωματικά, και κάπως αινιγματικά, να σχολιάσει την προσέγγιση του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι στο Τσάι στη Σαχάρα, ωστόσο η περιπλάνηση του Ιταλού στην έρημο, με τους κομψά απελπισμένους ήρωες Πορτ και Κιτ, το ζευγάρι των Νεοϋορκέζων Μάλκοβιτς-Γουίνγκερ, παρέα με τον φίλο τους (Κάμπελ Σκοτ), είναι μια γοητευτική ωδή στα όρια του υπαρξιακού ταξιδιού και της παρατεταμένης συνειδητοποίησης της απώλειας της ταυτότητας. Η ρητορική ερώτηση του ίδιου του Μπόουλς στο φινάλε του φιλμ μοιάζει με χαμηλόφωνη Δευτέρα Παρουσία. Εκτός από την ειδυλλιακή ανασύσταση της θερινής ραστώνης της Ιταλίας των ’80s και την αφύπνιση της ερωτικής επιθυμίας, το επίτευγμα του Λούκα Γκουαντανίνο στη διασκευή του Να με φωνάζεις με το όνομά σου του Αντρέ Ασιμάν δεν αφορά μόνο το σαρκικό ρίγος αλλά και τη γεμάτη νόημα φάση της αδιαφορίας που δείχνει ο Αμερικανός Όλιβερ στον νεότερό του Έλιο, το πρελούδιο της αμφιβολίας που εθίζει και μπερδεύει, έτσι ώστε η σωματική έλξη να πείθει απόλυτα, γιατί συνοδεύεται με την αγωνία της απόρριψης και της επιβεβαίωσης – να ένα έξοχο παράδειγμα υποκατάστασης της λογοτεχνικής περιγραφής με σωστό σενάριο ( Όσκαρ στον Τζέιμς Άιβορι) και καθαρή σκηνοθεσία. Η αυτοβιογραφική (παρότι δεν το παραδέχτηκε όσο ζούσε) νουβέλα του νομπελίστα Γερμανού συγγραφέα Τόμας Μαν Θάνατος στη Βενετία μετατρέπεται σε μια εξαίσια κινηματογραφική όπερα από τον Λουκίνο Βισκόντι, ο οποίος είχε την ιδιοφυή ιδέα να αλλάξει τον πρωταγωνιστή Γκούσταβ φον Άσεμπαχ από συγγραφέα σε συνθέτη, προσθέτοντας έτσι τη μεγαλειώδη μουσική του Γκούσταβ Μάλερ στον επιθανάτιο ρόγχο της επιθυμίας του για έναν 14χρονο Πολωνό με αγγελικό πρόσωπο, τον ανύποπτο, φυσικά φιλήδονο Τάτζιο – ο Μπγιορν Αντρέσεν, ο οποίος κράτησε τις προσωπικές αποστάσεις του από το θέμα της παιδεραστίας, όπως παραδέχτηκε σε συνέντευξή του χρόνια αργότερα. Ενώ η Βενετία βυθίζεται σε μια επιδημία πανώλης, ο Άσεμπαχ ξανανιώνει προσωρινά όταν βλέπει τον νεαρό να παχνιδίζει στις βόλτες της καλής κοινωνίας στο εμβληματικό ξενοδοχείο Des Bains στο παρακείμενο θέρετρο του Λίντο, αλλά η καρδιά του τον προδίδει θεαματικά σε μια αξέχαστη σκηνή, εκεί που ξεγελά τον χαμένο χρόνο στην αθόρυβη έξοδό του με μαύρα μαλλιά, λευκό πρόσωπο και τονισμένο χρώμα στα χείλη. Το διονυσιακό με το απολλώνειο σε μια αέναη πάλη με επίκεντρο τη δημιουργία, ως ελιξίριο νεότητας και πηγή απέραντης μοναξιάς. Η Οδύσσεια του Ομήρου και ο Κόμης Μοντεχρίστος του Αλέξανδρου Δουμά πατέρα παραμένουν δύο τυπικές περιπτώσεις κλασικών ιστοριών με μεγάλα και πολλά θέματα στον πυρήνα τους, που πασχίζουν να μεταφερθούν σωστά, γιατί απλώς δεν χωρούν σε περιγραφική αφήγηση, φαντάζοντας συνήθως σαν παραφορτωμένες σχολικές παραστάσεις για το σινεμά της μάζας. Ειδικά το έπος του Οδυσσέα λειτουργεί καλύτερα στις αλληγορίες του, από τους αδελφούς Κοέν ως τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, παρά στις κυριολεκτικές αναπαραστάσεις, από την εκδοχή του βωβού το 1911 ως το κιτς κατασκεύασμα της Τσινετσιτά στα ’50s και, φυσικά, την οριακά αποδεκτή, και βραβευμένη με Emmy, τηλεοπτική σειρά με τον Αρμάντ Ασάντε, την Γκρέτα Σκάκι και την Ειρήνη Παππά (τα χτενίσματα και οι προφορές πάντα χαλάνε τη μαγιά στην εκμοντερνισμένη αρχαιότητα). Από την άλλη, η πτώση και η ανάσταση του κατάφωρα αδικημένου, τίμιου ναυτικού και στοργικού πατέρα Εντμόν Νταντές ενσαρκώθηκε από τον Ρίτσαρντ Τσάμπερλεν και σχετικά πρόσφατα από τον Τζιμ Καβίζελ στην επιτυχία του 2002, με αιχμή του δόρατος την αίσθηση της παλιομοδίτικης περιπέτειας, αν και το concept της δικαιολογημένης εκδίκησης δοξάστηκε εύστοχα από τον τιμωρό στο V for Vendetta του Τζέιμς Μακτίγκ και των Γουατσόφσκι. λεσχη αναγνωσησ
41
lifo – 9 ιουλιου 2020
από τον θοδωρη κουτσογιαννοπουλο
ερωτασ στην τοσκανη Το επίτευγμα του Λούκα Γκουαντανίνο στη διασκευή του Να με φωνάζεις με το όνομά σου του Αντρέ Ασιμάν δεν αφορά μόνο το σαρκικό ρίγος αλλά και τη γεμάτη νόημα φάση της αδιαφορίας που δείχνει ο Αμερικανός Όλιβερ στον νεότερό του Έλιο, το πρελούδιο της αμφιβολίας που εθίζει και μπερδεύει, έτσι ώστε η σωματική έλξη να πείθει απόλυτα, γιατί συνοδεύεται με την αγωνία της απόρριψης και της επιβεβαίωσης.
Απαντούν στη LiFO o καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο ΑΠΘ Χρήστος Τσαγγάλης και ο αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης Αντώνης Κοτσώνας.
Γ ιατ ί η Ομή ρο υ «Ο δ ύσ σ ε ι α » θεω ρ είτ αι η ω ρ α ιό τε ρ η ι σ τορία τ ου κ ό σ μο υ; από τον γιάννη πανταζόπουλο
Όμηρος Οδύσσεια Ραψωδία Μ μετάφραση: Δημήτρης Μαρωνίτης εκδόσεις στιγμή
Ομήρου Οδύσσεια, μια συναρπαστική ιστορία. Το έπος των 12.110 στίχων, αναμφίβολα, συμπεριλαμβάνεται στα πιο πολυδιαβασμένα κείμενα, ασκώντας διαχρονικά τεράστια επίδραση στη λογοτεχνία, στην ποίηση και στην τέχνη. Η δεκαετής περιπλάνηση του πολυμήχανου Οδυσσέα μετά τον Τρωικό Πόλεμο, η πιστή Πηνελόπη που τον περίμενε και ο γιος του, Τηλέμαχος, ο οποίος τον αναζητούσε, έχουν χαράξει βαθιά την πολιτιστική μας συνείδηση. Η ευρηματικότητα, ο ρόλος της μοίρας, η περιπέτεια, το ταξίδι, το γεωγραφικό στοιχείο, ο νόστος, οι δοκιμασίες, η συντροφικότητα, οι μνηστήρες και η αναζήτηση της Ιθάκης ενυπάρχουν στο διαχρονικό έργο της Οδύσσειας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι στο πρόσφατο αφιέρωμα του BBC η Ομήρου Οδύσσεια κατέκτησε την πρώτη θέση μεταξύ των αφηγημάτων που διαμόρφωσαν τον κόσμο και επηρέασαν σημαντικά τους αναγνώστες τους. «Η Οδύσσεια είναι το ποίημα του νόστου και αποτελεί ένα από τα συναρπαστικότερα κείμενα της παγκόσμιας λογοτεχνίας» επισημαίνει στη LiFO o καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Χρήστος Τσαγγάλης. Πού όμως οφείλει το έπος αυτό την επιτυχία του; Γιατί συνεχίζει να συναρπάζει αναγνώστες με διαφορετική εθνική καταγωγή, πολιτιστικές καταβολές και πολιτική τοποθέτηση; Ο κ. Τσαγγάλης υποστηρίζει: «Το πρώτο στοιχείο που κάνει την Οδύσσεια να ξεχωρίζει είναι ο κεντρικός της ήρωας Οδυσσέας. Η σχέση του ήρωα με την κοινότητα των εταίρων στην οποία ανήκει είναι θεμελιώδης για την ηθογράφησή του. Η αντίστιξη με την πολεμική Ιλιάδα είναι χαρακτηριστική. Στο παλαιότερο έπος το κύριο θέμα είναι η οργή του Αχιλλέα, που αφορά την αναγνώρισή του από την κοινότητα των εταίρων στην οποία ανήκει. Στην ίδια αυτή κοινότητα ανήκει και ο ιλιαδικός Οδυσσέας, ένας ήρωας πολύ διαφορετικός από τον Οδυσσέα της Οδύσσειας. Η ριζική αλλαγή που υφίσταται ο Οδυσσέας καθώς περνά από τον πολεμικό κόσμο της Ιλιάδας στον μεταπολεμικό κόσμο της Οδύσσειας φαίνεται ανάγλυφα στην Κυκλώπεια. Εγκλωβισμένος μαζί με τους συντρόφους του στη σπηλιά του ανθρωποφάγου Πολύφημου, ο Οδυσσέας σκέφτεται να σκοτώσει τον Κύκλωπα την ώρα που αποκοιμάται μεθυσμένος από το μαρωνίτικο κρασί που τον κέρασε ο ήρωας. Αντανακλαστικά σχεδόν ο Οδυσσέας φλερτάρει με την ιδέα να ενεργήσει ως ιλιαδικός ήρωας και να σκοτώσει τον κανίβαλο γίγαντα. Αμέσως όμως εγκαταλείπει αυτή την ιδέα, σκεπτόμενος ότι, αν σκοτώσει τον Πολύφημο, θα μείνει μαζί με τους συντρόφους του για πάντα παγιδευμένος στη σπηλιά του Κύκλωπα, καθώς κανείς τους δεν θα είναι σε θέση να μετακινήσει τον τεράστιο βράχο που κλείνει τη μοναδική είσοδο της σπηλιάς. Αν, δηλαδή, λειτουργήσει ως ιλιαδικός Οδυσσέας, θα καταστεί θύμα της ιλιαδικής του συμπεριφοράς. Σε έναν κόσμο τεράτων, Κυκλώπων και μαγισσών, όπως είναι ο κόσμος των Απολόγων της Οδύσσειας, οι ιλιαδικές ηρωικές πρακτικές είναι όχι μόνο ακατάλληλες αλλά και καταστροφικές. Το νέο έπος της Οδύσσειας χρειάζεται έναν νέο τύπο ήρωα. Η πολεμική αλκή δίνει τη θέση της στην πολύτροπη νόηση και το παραδοσιακό ιλιαδικό κλέος διευρύνεται, περιλαμβάνοντας και τον νόστο, την ανώτερη μορφή κλέους που κατοχυρώνει η Οδύσσεια. Ένα δεύτερο στοιχείο που καταδεικνύει την ποιητική αξία του νεωτερικού αυτού έπους αφορά τη νέα οργάνωση της επικής ύλης. Μια εντυπωσιακή αντίθεση της Οδύσσειας από την Ιλιάδα σχετίζεται με τη μη γραμμική αφήγηση των γεγονότων. Το ποίημα ξεκινάει με την απόφαση των θεών να ζητήσουν από την Καλυψώ να αφήσει τον Οδυσσέα να φύγει από το νησί της, όπου βρίσκεται καθηλωμένος για επτά χρόνια. Έτσι ο ήρωας θα μεταβεί στη Σχερία, όπου θα τύχει της υποδειγματικής φιλοξενίας των Φαιάκων. Σε αυτόν τον ειδυλλιακό κόσμο θα στήσει ο ποιητής της Οδύσσειας το σκηνικό για την εκτεταμένη αναδιήγηση από τον ίδιο τον Οδυσσέα όλων των περιπλανήσεών του, από τον απόπλου του από την Τροία μέχρι και την άφιξή του στο νησί της Καλυψώς. Η διευρυμένη αυτή ανάληψη αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο του ήρωα του έπους, ο οποίος ως μοναδικός επιζών αναλαμβάνει να τραγουδήσει στους Φαίακες τη δική του Οδύσσεια. Με τον τρόπο αυτόν το ποίημα αναπαριστά εσωτερικά την ίδια του την εκτέλεση. Ο ποιητής του έπους υποκλίνεται στον αγαπημένο του ήρωα, καθιστώντας τον εσωτερικό αοιδό, καθρεφτίζοντας σε αυτόν τον ίδιο του τον εαυτό και την τέχνη του. Η Οδύσσεια έχει καταστεί το ποίημα-σύμβολο του νόστου. Η καινοφανής τεχνική της γίνεται αντιληπτή όταν την αντιπαραβάλουμε με την προ-ομηρική επική παράδοση νόστων των λοιπών Αχαιών αρχηγών που επέστρεψαν μετά τον πόλεμο στην Ελλάδα. Σε αυτή την παράδοση οι νόστοι Αχαιών περιλάμβαναν αποκλειστικά τις δυσκολίες του ταξιδιού της επιστροφής. Στην ομηρική Οδύσσεια, αντίθετα, ο εξωτερικός νόστος του Οδυσσέα παρακολουθεί τον εσωτερικό του νόστο. Ο ήρωας επιστρέφει όχι μόνο στην πατρίδα του, την Ιθάκη, αλλά και στην προηγούμενη κατάστασή του, αυτήν του Ιθακήσιου βασιλιά, του συζύγου της Πηνελόπης και του πατέρα του Τηλέμαχου. Ο Οδυσσέας δεν περιπλανιέται απλώς στη θάλασσα της Μεσογείου αλλά και στην άβυσσο της ψυχικής του υπόστασης, σε μια προσπάθεια να ανακαλύψει εκ νέου τον παλιό του εαυτό. Οι τόποι τους οποίους επισκέπτεται δεν είναι κυριολεκτικοί. Συνιστούν αφορμές για να βρεθεί αντιμέτωπος με διαφορετικές ψυχικές καταστάσεις. Η γεωγραφία των Απολόγων είναι οι εποχές του ήρωα. Η φήμη της Οδύσσειας οφείλεται και στην επιδίωξή της να κατοχυρώσει την ποιοτική ανωτερότητα του πρωταγωνιστή της σε σχέση με τους κεντρικούς ήρωες άλλων επικών ποιημάτων με τρωικό ή μετα-τρωικό περιεχόμενο. Στο επεισόδιο των Σειρήνων, ο Οδυσσέας ακούει τις γλυκόλαλες φωνές των παράξενων αυτών πλασμάτων να τον καλούν να πάει στο νησί τους για να ακούσει τα κατορθώματα και τα πάθη των Αχαιών στην Τροία, να ακούσει δηλαδή την Ιλιάδα. Με πόση δεξιοτεχνία επιχειρεί ο ποιητής της Οδύσσειας να καταστήσει ποιητολογικά χρωματισμένη αυτή την πρόσκληση φαίνεται από τη χρήση από τις Σειρήνες στερεότυπων εκφράσεων που απαντούν μόνο στην Ιλιάδα. Οι Σειρήνες προσκαλούν τον Οδυσσέα όχι απλώς να πάει στο νησί τους αλλά να εγκαταλείψει το πλοίο της Οδύσσειας, να αλλάξει δηλαδή ποίημα και ποιητή και να γίνει ο ήρωας της Ιλιάδας. Αν βεβαίως συνέβαινε αυτό, το ποίημα θα ακυρωνόταν διά του κυριολεκτικού και συμβολικού θανάτου του ήρωα από τις ανθρωποφάγες Σειρήνες. Η απειλή όμως, την οποία ξεπερνά ο ήρωας, έχει πια αποκτήσει λεσχη αναγνωσησ
42
lifo – 9 ιουλιου 2020
ποιητολογική διάσταση. Αφορά τον Οδυσσέα ως έμβλημα της Οδύσσειας και κατ’ επέκταση τον ποιητή της Οδύσσειας και το έπος που αυτός δημιούργησε. Μελετώντας την πολυεπίπεδη οδυσσειακή φυσιογνωμία του Οδυσσέα, μπορούμε να κατανοήσουμε τη διαδικασία της επικής ηρωογονίας. Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό: πρόκειται για την αρχαιολογία και παθολογία ενός νέου τύπου ήρωα που έγινε έμβλημα ενός νέου τύπου έπους». Από την πλευρά του, ο αναπληρωτής καθηγητής Iστορίας και Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης Αντώνης Κοτσώνας αφηγείται: «Θυμάμαι καλά πότε, πώς και από ποιον έλαβα ως δώρο μια διασκευή της Οδύσσειας για παιδιά, παρότι δεν έχω ανάλογες μνήμες για τα τόσα άλλα βιβλία των σχολικών μου χρόνων. Η ιστορία της επιστροφής του Οδυσσέα στην Ιθάκη σαγήνευσε προφανώς την παιδική φαντασία μου, όπως συμβαίνει σε ανθρώπους κάθε ηλικίας. Η εξαιρετική απήχηση της Οδύσσειας επιβεβαιώθηκε εμφατικά από την πρόσφατη ανάδειξή της ως κορυφαίας μεταξύ των 100 ιστοριών που διαμόρφωσαν τον κόσμο, σύμφωνα με μια ενδιαφέρουσα έρευνα του BBC. Η έρευνα βασίστηκε στις κρίσεις 108 ειδικών από διάφορες χώρες, κυρίως όμως δυτικές και μάλιστα αγγλόφωνες. Ως εκ τούτου, το εγχείρημα ανακαλεί τον Δυτικό Κανόνα (το σύνολο των έργων των γραμμάτων και των τεχνών που θεωρούνται τα πλέον αξιόλογα στον δυτικό κόσμο), παρότι οι εμπνευστές του αποστασιοποιούνται από μια κανονιστική προσέγγιση. Κανένας από τους κριτές του BBC δεν είναι Έλληνας, όμως ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός εκπροσωπείται από επτά από τα 100 έργα, ενώ το σύνολο των λοιπών πολιτισμών της αρχαιότητας εκπροσωπείται από πέντε μόλις έργα. Μολονότι η “ελληνοκεντρική” αυτή προσέγγιση υποχωρεί αν εστιάσει κανείς στις επιλογές των κριτών που ζουν σε μη δυτικές χώρες, το ερώτημα παραμένει: γιατί αναδείχθηκε πρώτη η Οδύσσεια;
ΑΠΟΔΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΚΥΚΛΩΠΑ ΠΟΛΥΦΗΜΟΥ Έργο του Louis-Frédéric Schützenberger (1825-1903) λεσχη αναγνωσησ
43
lifo – 9 ιουλιου 2020
Ντάνιελ Μέντελσον Μια οδύσσεια. Ένας πατέρας, ένας γιος, ένα έπος μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου εκδόσεις πατάκη
John Freely Ταξιδεύοντας στη Μεσόγειο με τον Όμηρο μετάφραση: Τιτίνα Σπερελάκη εκδόσεις μεταίχμιο
Για του αρχαίους Έλληνες, η Οδύσσεια (στη γνωστότερη εκδοχή της) ήταν έργο της διάνοιας του Ομήρου, που θεωρούνταν αξεπέραστη, και συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση της εικόνας των Ελλήνων για το παρελθόν τους, στη συγκρότηση του πανθέου των αθανάτων και των σχέσεών τους με τους θνητούς, και στην προβολή προτύπων ανδρικής και γυναικείας αρετής. Ο Οδυσσέας ξεχωρίζει ανάμεσα στα ηρωικά πρότυπα της αρχαιότητας χάρη στον “πολύτροπο” χαρακτήρα του, που τον καθιστά πιο προσιτό και ανθρώπινο. Ο ήρωας αυτός και ο νόστος του θα έβρισκαν ιδιαίτερη απήχηση ανάμεσα στους Έλληνες που έφευγαν από την πατρίδα τους για να αποικήσουν άγνωστες γωνιές της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας, αλλά και στους ναυτικούς που αρμένιζαν στις θάλασσες αυτές. Για τον ευρύτερο μεσογειακό κόσμο, η περιήγηση του Οδυσσέα σε άγνωστες περιοχές έδωσε την ευκαιρία σε μη ελληνικούς πληθυσμούς να διαπραγματευτούν την ένταξή του σε έναν ελληνοκεντρικό καταστατικό χάρτη. Είναι ενδεικτικό ότι ο Λατίνος, γενάρχης των Ετρούσκων της Ιταλίας, θεωρούνταν γιος του Οδυσσέα και της Κίρκης, ενώ στην ιταλική χερσόνησο πλάστηκαν παραλλαγές του οδυσσειακού μύθου που προβάλλουν την οικειοποίηση του ήρωα από μη ελληνικούς πληθυσμούς. Για τον δυτικό κόσμο από την Αναγέννηση και μετά, η Οδύσσεια είναι πρωτίστως ένα αρχέτυπο περιπλάνησης και επιστροφής στη βάση. Είτε πρόκειται για ταξίδι στους Τροπικούς, είτε για περιήγηση στο Διάστημα, είτε για εσωτερική αναζήτηση, η περιπλάνηση αυτή ενέχει σύνθετους υπαρξιακούς προβληματισμούς. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της “Ιθάκης” του Καβάφη (1911) ή του Οδυσσέα του Τζέιμς Τζόις (1922), με τον τελευταίο να αντικαθιστά το ομηρικό σκηνικό με εκείνο του Δουβλίνου του πρώιμου 20ού αιώνα. Το γεγονός ότι το πλούσιο σε οδυσσειακές αναφορές έργο του Τζόις αναδείχθηκε 17ο στον κατάλογο των κριτών του BBC είναι ένας έμμεσος έπαινος για την Οδύσσεια, καθώς η στενή διακειμενική σχέση των δύο έργων είναι ίσως μοναδική για το σύνολο του σχετικού καταλόγου. Η αίγλη της Οδύσσειας ενέπνευσε τους πρώτους αρχαιολόγους, με τον Ερρίκο Σλήμαν να ξεκινά τις έρευνές του στην Ιθάκη το 1870 αναζητώντας το ανάκτορο του Οδυσσέα, πριν στραφεί σε άλλες ομηρικές θέσεις. Πολλοί μελετητές επιχείρησαν να ταυτίσουν τα μέρη όπου περιπλανήθηκε ο Οδυσσέας με γεωγραφικά τοπόσημα της Μεσογείου και να χαρτογραφήσουν το ταξίδι του (για να μην αναφερθώ στον εξωκεανισμό, δηλαδή τις αρχαίες και σύγχρονες θεωρίες της περιπλάνησης του Οδυσσέα πέραν της Μεσογείου). Για παράδειγμα, ο κλασικιστής Victor Bérard και ο φωτογράφος Fred Boissonnas διέσχισαν το 1912 τη Μεσόγειο με ιστιοφόρο, ιχνηλατώντας και φωτογραφίζοντας οδυσσειακά τοπία. Μολονότι η προσέγγιση του ομηρικού κειμένου ως ιστορικού/γεωγραφικού ντοκουμέντου απορρίπτεται από τη σύγχρονη έρευνα (και είχε λοιδορηθεί ήδη από τον Ερατοσθένη), το έργο των Bérard και Boissonnas συνεχίζει να γοητεύει και πρόσφατα αναρτήθηκε στο Διαδίκτυο συνοδευόμενο από διαδραστικούς χάρτες με γεωαναφορές. Παρά τη διαχρονία της, η απήχηση της Οδύσσειας στον 21ο αιώνα δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική των τελευταίων δεκαετιών ο Δυτικός Κανόνας αποδομείται και οι Κλασικές Σπουδές υπονομεύονται λόγω της παλαιότερης σύνδεσής του με κυρίαρχες, αλλά προβληματικές ιδεολογίες. Παρά ταύτα, ο λογοτεχνικός και εννοιολογικός πλούτος της ιστορίας του Οδυσσέα προσελκύει νέες, ρηξικέλευθες αναγνώσεις, που απηχούν το ενδιαφέρον του κοινού για επίκαιρα ζητήματα φύλου, φυλής και κοινωνικής τάξης. Ενδεικτικά αναφέρω τις περιπτώσεις του έργου της Margaret Atwood (γνωστής και από την Ιστορία της Θεραπαινίδας), η οποία συνέθεσε μια εκδοχή της Οδύσσειας ιδωμένη από τη γυναικεία σκοπιά της Πηνελόπης, ως Πηνελοπιάδα (2005)· της Justine McConnell που έγραψε τις Black Odysseys (2013), οι οποίες αναδεικνύουν τους τρόπους με τους οποίους μια ιστορία του Δυτικού Κανόνα ενέπνευσε λογοτέχνες και καλλιτέχνες αφρικανικής καταγωγής να παράγουν έργα που διαπνέονται από μετα-αποικιακές προσεγγίσεις· καθώς και την ψυχιατρική προσέγγιση του Jonathan Shay (Odysseus in America: Combat Trauma and the Trials of Homecoming, 2002) ή το σχετικό κόμικ του Bryan Doerries (The Odyssey of Sergeant Jack Brennan, 2016), τα οποία αντλούν από την ιστορία της Οδύσσειας για να αναλύσουν την εμπειρία της επιστροφής του σύγχρονου στρατιώτη στο σπίτι του και τις μετατραυματικές διαταραχές που τη συνοδεύουν. Οι τρέχουσες αυτές προσεγγίσεις επιβεβαιώνουν και εμπλουτίζουν την κορυφαία απήχηση της Οδύσσειας, όπως φάνηκε και από την προσοχή που έλαβαν στην πρόσφατη και πολύ επιτυχημένη έκθεση του Βρετανικού Μουσείου “Τροία: Μύθος και Πραγματικότητα”. Χάρη στις προσεγγίσεις αυτές, η αρχαία χιλιοειπωμένη ηρωική ιστορία τρέπεται σε βιωματική εμπειρία για ανθρώπους του 21ου αιώνα, διαστέλλοντας καταλυτικά την οικουμενική διάσταση του έργου».
λεσχη αναγνωσησ
44
lifo – 9 ιουλιου 2020
Καρτερείτε και
ελπίζετε! λεσχη αναγνωσησ
45
lifo – 9 ιουλιου 2020
μετάφραση: Ωρίων Αρκομάνης
εκδόσεις gutenberg, σειρά «orbis literae»
Ζήστε λοιπόν και να είστε ευτυχισμένοι, πολυαγαπημένα παιδιά της καρδιάς μου. Αλλά ποτέ μην ξεχάσετε ότι, μέχρι την ημέρα που ο Θεός θα καταδεχθεί να αποκαλύψει το μέλλον στην ανθρωπότητα, όλη η ανθρώπινη σοφία θα είναι κλεισμένη σ’ αυτές τις δύο λέξεις:
Alexandre Dumas Ο Κόμης Μοντεχρίστος
Όσο για σένα, Μορέλ, θα σου αποκαλύψω τώρα το μυστικό της συμπεριφοράς μου προς το άτομό σου. Στον κόσμο δεν υπάρχει ούτε ευτυχία ούτε δυστυχία. Υπάρχει μόνο η σύγκριση μιας κατάστασης με μια άλλη, κι αυτό είναι όλο. Μόνο αυτός που γνώρισε την υπέρτατη κακοτυχία είναι ικανός να νιώσει την υπέρτατη τύχη. Πρέπει να έχεις φτάσει στο σημείο να θέλεις τον θάνατό σου για να ξέρεις, Μαξιμιλιανέ, τι ωραίο που είναι να ζεις.
The good LiFO
Τι θα φορέσουμε αυτό το καλοκαίρι. Οι αγαπημένες επιλογές της LiFO. 46 lifo – 9.7.20
9.7.20 – lifo
47
ö
Forget me not Φουσκωτό κρεβάτι θαλάσσης σε σχήμα Evil Εye.
ò
forgetmenotathens.gr
The good LiFO
A future perfect and friends Σετ σορτσάκι και τοπ. afutureperfect.gr
ö
YAMAMAY Μαγιό μπικίνι Royal. www.yamamay.com
ñ
Together We Create
ñ
Σχέδιo των artistic collective The Callas, αποτυπωμένo σε συλλεκτικά και αριθμημένα Τ-shirts, τα οποία απευθύνονται σε άντρες, γυναίκες και παιδιά για να στηρίξουν την ένωση «Μαζί για το Παιδί».
Somf Πετσέτα θαλάσσης. somfclothing.com
www.kalogirou.com/el/mazi_gia_to_paidi
î
î
Banana Legion
Sophie Deloudi
Η νέα τάση στα αξεσουάρ είναι οι oversized αλυσίδες γυαλιών της Banana Legion.
Ολόσωμο μαγιό. www.sophiedeloudi.gr
SummerStyle
bananalegion.com
48 lifo – 9.7.20
ö
ö
Ancient Greek Sandals
Flâneur Souvenirs and Supplies
Σανδάλια σε έντονο ροζ χρώμα.
Facebook: flaneursouvenirsandsupplies
ancient-greek-sandals. com
Σακίδιο πλάτης της εταιρείας Millican.
ò
Helmi Μίνι φόρεμα εμπριμέ, με βολάν στα μανίκια. www.helmi.gr
9.7.20 – lifo
49
ö
The good LiFO
Birkenstock Αυτή η εκδοχή των κορυφαίων ανατομικών υποδήματων Birkenstock είναι ιδανική για τη θάλασσα αλλά και για την πισίνα.
î
Attrattivo
shopandtrade.gr
Μακρύ φόρεμα που πάει σετ με μπλουζάκι. attrattivo.gr
ñ
Flâneur Souvenirs & Supplies Μπλούζα από οργανικό βαμβάκι «Το Καλοκαίρι». Facebook: flaneursouvenirsandsupplies
ö
ò
Bozikis
Marks & Spencer
Mules σουέντ με χοντρό τακούνι. www.bozikis.gr
Τσάντα πουγκί. marksandspencer.com
î
Desigual Ολόσωμα εμπριμέ μαγιό από την Desigual. shopandtrade.gr
ö
Bozikis Σανδάλια flat με κοχύλια. www.bozikis.gr
î
Lola Φόρεμα μάξι σε εμπριμέ voile.
î
Lola Μαντίλι pure silk «Gypsy». lola.gr
SummerStyle
lola.gr
50 lifo – 9.7.20
ô
Mizuno Ανδρικό Τ-shirt. mzn.gr
ò
Ale Βαμβακερό λευκό πουκαμισοφόρεμα. ale.com.gr
9.7.20 – lifo
51
õ
î
Sea You Soon
Ριγέ τοπ.
www.seayousoon.gr
Attrattivo
Bolivia tote bag.
The good LiFO
attrattivo.gr
ò
Ale Εμπριμέ, αεράτο φόρεμα. ale.com.gr
ö
ö
Bozikis
YAMAMAY
Πέδιλα lace-up με λεπτό τακούνι.
Μαγιό μπικίνι Flora. www.yamamay.com
www.bozikis.gr
ò
Lola Φόρεμα μάξι με πτυχώσεις. lola.gr
ö
NAK Mules Dune London. www.nak.gr
î
Lola Παντελόνι με σατέν panel print.
SummerStyle
lola.gr
52 lifo – 9.7.20
ö
ö
ö
US Polo Men
Bozikis
YAMAMAY
Κίτρινη βερμούδα.
Sliders με σχέδιο ψάθας.
shopandtrade.gr
www.bozikis.gr
Ανδρικό μαγιό Hyper Nature. www.yamamay.com
Romano
Επτά σημεία όπου η γυναικεία μόδα γίνεται σταθερή αξία. Η μόδα μέσα στα χρόνια αλλάζει, εξελίσσεται, επιστρέφει στο παρελθόν ή ξαφνιάζει με τις νέες τάσεις. Όμως, μέσα σε όλες τις φάσεις που περνά υπάρχει μια σταθερή αξία που όλοι γνωρίζουμε και μας παρουσιάζει πάντα ό,τι πιο φρέσκο για το γυναικείο στυλ. Το όνομα «Romano» είναι συνδεδεμένο εδώ και 35 χρόνια με το casual ρούχο που απευθύνεται στη σύγχρονη γυναίκα μέσα από επιλογές που καλύπτουν την καθημερινή της ανάγκη για άνεση και σύγχρονη αισθητική. Συλλογές που έρχονται από την Ιταλία αλλά και την Ελλάδα παρουσιάζονται στα επτά καταστήματα Romano που βρίσκονται σε όλη την Αθήνα, ακολουθώντας πιστά τη φιλοσοφία value for money. Μονοχρωμίες που απευθύνονται σε όλα τα στυλ μπλέκονται με μοτίβα και σχέδια, δημιουργώντας μια σειρά από ρούχα που μπορείς να φοράς από το πρωί μέχρι το βράδυ. Στο Romano θα ολοκληρώσεις την εμφάνισή σου με τα κατάλληλα αξεσουάρ, από τσάντες, παπούτσια και καπέλα μέχρι μικρές λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά. Συνεχίζοντας για δεύτερη γενιά την επιτυχημένη του πορεία, το όνομα που έχει συνδεθεί με την καθημερινή εμφάνιση της γυναίκας παρουσιάζει φέτος το καλοκαίρι αέρινες φόρμες, δροσερές παντελόνες, φορέματα και τοπ που θα γίνουν η εύκολη επιλογή για κάθε μέρα, είτε στο κέντρο της πόλης είτε στις καλοκαιρινές διακοπές. Το
Romano, μετά από τόσα χρόνια, αποδεικνύει πως η μόδα έχει τη δική της σταθερή αξία και βρίσκεται δίπλα σου.
Η ελληνική δημιουργικότητα βρίσκεται στο shopping spot του Παγκρατίου. Το Buy the Way Athensmade προέκυψε από την προσωπική ανάγκη της σχεδιάστριας μόδας Κατερίνας Αλεξανδράκη να έρθει εκ νέου σε επαφή με τον αθηναϊκό κόσμο, σε συνδυασμό με την προβολή εκλεκτών ελληνικών brands! Όπως εξηγεί η ίδια: «Λατρεύω την επικοινωνία με τον κόσμο και ιδανικά θέλω να εξυπηρετώ εγώ η ίδια αυτόν/-ή που θα έρθει στο μαγαζί. Ακριβώς το ίδιο έκαναν ο παππούς μου και η γιαγιά μου στο κατάστημα “Αλεξανδράκης” με τις τότε κοκέτες των Αθηνών... Και αυτό αποτελεί παρακαταθήκη για μένα». Όσο για το τι να περιμένεις στην μπουτίκ Buy the Way Athensmade, η ιδρύτρια λέει χαρακτηριστικά: «Στόχος μου είναι να φτιάχνω τη διάθεση του κόσμου! Βγαίνοντας από το μαγαζί, να είναι μοναδικά ντυμένος/-η, με όμορφα χρώματα και προπάντων με αθηναϊκό αέρα. Αυτό προσθέτει στον πολιτισμό». Εκλεκτά ελληνικά brands παρουσιάζονται σε έναν χώρο όπου ισχύει το «Buy less, Βuy better!» αλλά και το upcycling ρούχων. Εξάλλου, τώρα περισσό-
τερο από ποτέ είναι καιρός να αγοράζουμε ελληνικά. «Βy the way, αυτό ισχύει και στο μαγαζί. Φιλοξενούμε ό,τι έχει να κάνει με το αθηναϊκό design, δίνοντας έμφαση στην ποιότητα και προπάντων υποστηρίζοντας την οικολογική αντίληψη της μόδας, δηλαδή το slow fashion». Εδώ θα βρεις βαμβακερά της Ada Kamara με κυκλαδίτικο αέρα, Countess Wilhelmina, το γνωστό custom made jewelry brand της Χριστίνας Μαλλάκη, Katerinalexandraki «Artistic Painted» Collection, Nazezhda Collection, από τη συλλογή της «L’arrivée des oiseaux», Smaragdi Chercheletzaki, την πιο δυνατή «παίκτρια», πλέκτρια και σχεδιάστρια των Αθηνών, με τις πολύχρωμες ποπ-ρετρό συλλογές της, αλλά και ολομέταξα οργανικά μαντίλια της φωτογράφου και εικαστικού Τίτας Μπονάτσου. To Buy the Way Athensmade αποτελεί ζωντανή απόδειξη της ελληνικής δημιουργικότητας που ανθεί στο shopping spot του Παγκρατίου.
Ευφράνορος 21, Παγκράτι, 211 1181084, Facebook: Buytheway.athensmade, Ιnstagram@buytheway.athensmade
Aφιέρωμα
Buy the Way Athensmade
Αθήνα: Ερμού 42, Πατησίων 149 / Μοναστηράκι: Ηφαίστου 22 / Γλυφάδα: Ι. Μεταξά 8 / Πειραιάς: Σωτήρος Διός 34 / Νέα Σμύρνη: Κ. Παλαιολόγου 6 / Παγκράτι: Χρεμωνίδου 33 www.romano.gr, Facebook: Romano.gr, Instagram: romano.gr
9.7.20 – lifo
53
ô
ô
Kenzo x Vans
Lola
Άνετο T-shirt.
Τα all-time classic σχέδια της Vans επανασχεδιάζονται και βάφονται με έντονα φλοράλ μοτίβα από το αρχείο του διάσημου οίκου.
Τοπ με πτυχώσεις και βολάν.
ale.com.gr
The good LiFO
ö
Ale
lola.gr
Kenzo.com
ö
î
Swatch
Bozikis
Ρολόι #OpenSummer.
Κίτρινα σανδάλια flat.
www.swatch.com
www.bozikis.gr
î
Attrattivo Μονόχρωμη και άνετη παντελόνα. attrattivo.gr
ö
õ
Bozikis
Lola
Flatforms σουέντ με λεπτομέρειες στη σόλα.
Μπλούζα puff sleeved με βαμβακερό ύφασμα.
www.bozikis.gr
Lola.gr
ò
YAMAMAY Μαγιό μπικίνι Imari.
SummerStyle
www.yamamay.com
54 lifo – 9.7.20
ô
The Motley Goat T-shirt, σχεδιασμένο και τυπωμένο στο χέρι. themotleygoat.com
ö
ö
YAMAMAY
Bozikis
Αντρικό μαγιό Tokyo.
Μαύρα flatforms.
www.yamamay.com
www.bozikis.gr
week ΣΙΝΕΜΑ Όνειρα στην Καλιφόρνια Μια σούπερ-σταρ τραγουδίστρια και η προσωπική της βοηθός καταστρώνουν ένα σχέδιο που είναι πιθανό να αλλάξει τις ζωές τους για πάντα. από τον θοδωρη κουτσογιαννοπουλο
58
56
ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΠΡΕΜΙΕΡΕΣ Τι καινούργιο ξεκινάει αυτή την εβδομάδα
69
STARFAX Οι αστρολογικές προβλέψεις της εβδομάδας
70
DO THE RIGHT THING Η Social Hackers Academy μαθαίνει προγραμματισμό σε πρόσφυγες, μετανάστες και ανέργους
ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
Ylva Snöfrid Η γκαλερί The Breeder παρουσιάζει την ατομική έκθεση της Ylva Snöfrid με τίτλο «Art in the light of conscience / Excerpts from the painter’s studio in the shadow world and fantasia». Η καλλιτέχνις συμμετείχε πρόσφατα στη 16η Μπιενάλε της Κωνσταντινούπολης (2019), σε επιμέλεια Nicolas Bourriaud, και στην Performa 2019, στη Νέα Υόρκη, σε επιμέλεια Kathy Noble. Στην Αθήνα είχε παρουσιάσει το πρότζεκτ «Snow peace under the shadow of Athena, the οracle said: “Τhe body is the shelter”» για την έναρξη της Kunsthalle Athena σε επιμέλεια της Μαρίνας Φωκίδη (2009). ä 9/7-6/8, The Breeder, Ιάσονος 45, Μεταξουργείο, Τρ.-Παρ. 12:00-20:00, Σάβ. 12:00-18:00, είσοδος ελεύθερη
topevents
4 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ 2M
8 week
9- 1 5 ιου λιου 20 20
Η Blender Gallery φιλοξενεί στην εξωτερική της αυλή την ομαδική έκθεση με τίτλο «2Μ» και έργα εικαστικών που παρεμβαίνουν στον χώρο, προτρέποντας τον θεατή να αναλογιστεί τη θέση του μέσα σε αυτόν. Συμμετέχουν οι Θωμάς Γαλάτος, Nίκος Γιαβρόπουλος, Απόλλωνας Μαθιουδάκης, Κώστας Μπερδέκλης, Ελιώνα Ντούκνη, Διονύσης Φραγκιάς και Άννα Χαρακτινού. Την ημέρα των εγκαινίων θα δώσουν συναυλία οι ψθρ. 15-31/7, The Blender Gallery, Ζησιμοπούλου 4, Γλυφάδα, Δευτ.-Τρ. 10:00-18:00, Τετ.-Παρ. 10:00-20:00, Σάβ. 12:0016:00, είσοδος ελεύθερη
5 ΜΟΥΣΙΚΗ Φοίβος Δεληβοριάς
1 ΘΕΑΤΡΟ Περιμένοντας τον Γκοντό
3 ΦΕΣΤΙΒΑΛ Χλωροκίνη
Ο Γιάννης Κακλέας σκηνοθετεί το Περιμένοντας τον Γκοντό του Σάμιουελ Μπέκετ με τους Σπύρο Παπαδόπουλο, Θανάση Παπαγεωργίου, Άρη Σερβετάλη και Ορφέα Αυγουστίδη. Το έργο θα περιοδεύσει σε τέσσερα ανοιχτά θέατρα της Αθήνας. 15-30/7: Θέατρο Βράχων, 15-17/7 / Θέατρο Πέτρας, 22/7 / Βεάκειο, 23-24/7 / Κηποθέατρο Παπάγου, 28-30/7, 21:15, εισ.: 17 ευρώ
STOEP TH S PR ES ΘΕΑΤΡΟ Το Δάνειο Στον κήπο του θεάτρου Χυτήριο παρουσιάζεται η κωμωδία Το δάνειο του Ισπανού Τζόρντι Γκαλθεράν (γνωστού για τη Μέθοδο Γκρόνχολμ) σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μυλωνά.
2 ΜΟΥΣΙΚΗ Οι γάμοι του Φίγκαρο
Έως 31/8, Χυτήριο, Ιερά Οδός 44. Δευτ.Τρ. 21:00, εισ.: 5-15 ευρώ
Οι συναυλίες με παρουσία περιορισμένου κοινού ξεκίνησαν πριν από λίγες ημέρες στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Μετά τον Vassiliko, o Φοίβος Δεληβοριάς εμφανίζεται στο Πάρκο του ΚΠΙΣΝ στις 9 Ιουλίου με μια επιλογή από τα πιο γνωστά του τραγούδια, μαζί με ολοκαίνουρια κομμάτια από τον νέο του προσωπικό δίσκο. 9/7, Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, λεωφ. Συγγρού 364, Καλλιθέα, 21:00, εισ.: 5-10 ευρώ
6 ΜΟΥΣΙΚΗ Opera Chaotique
To εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Οι Νέοι της Όπερας» της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ολοκληρώνει την τρίτη εκπαιδευτική περίοδό του με την παρουσίαση των Γάμων του Φίγκαρο του Β.Α. Μότσαρτ σε συναυλιακή μορφή, στο Αίθριο του Μουσείου Μπενάκη της Πειραιώς, σε μουσική διεύθυνση Μιχάλη Παπαπέτρου. 12/7, Αίθριο Μουσείου Μπενάκη, Πειραιώς 138, 21:00, είσοδος ελεύθερη (με δελτία προτεραιότητας, τα οποία θα διανέμονται δύο ώρες πριν από την έναρξη στα ταμεία του Μουσείου Μπενάκη)
56 lifo – 9.7.20
Δημιουργοί από τον χώρο της μουσικής, των εικαστικών και των παραστατικών τεχνών, όπως οι Αργυρώ Χιώτη (Vasistas), Daniel Wetzel (Rimini Protokoll), Ακύλλας Καραζήσης, Όλια Λαζαρίδου, Γεωργία Σαγρή κ.ά., συναντιούνται σε συνθήκη πανδημίας, παρουσιάζοντας ένα σύνολο δράσεων και στους τρεις χώρους του οργανισμού Bios, στην Πειραιώς 84, στο «Ρομάντσο» και στο Latraac. Όλα τα έσοδα από το Φεστιβάλ Χλωροκίνη θα διατεθούν για την υποστήριξη των καλλιτεχνών που συμμετέχουν. Bios.Πειραιώς 84, «Ρομάντσο», Αναξαγόρα 3-5, Ομόνοια / Latraac, Λεωνίδου 63-65, Κεραμεικός
Οι Tenorman & Voodoo Drummer σε ένα ξεχωριστό καλοκαιρινό event κάτω από τα αστέρια, στον Λόφο των Νυμφών και με θέα όλη την πόλη. Το κοινό, εκτός από το live, θα έχει την ευκαιρία να παρατηρήσει τον καλοκαιρινό ουρανό από το Τηλεσκόπιο Δωρίδη στην Πνύκα και τον πλανήτη Δία που θα ανατέλλει, μετά τη μουσική παράσταση. 9/7, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Λόφος Νυμφών, 21:00, εισ.: 10 ευρώ
7 ΜΟΥΣΙΚΗ Jennie Kapadai Quartet feat. George Kontrafouris Οι μουσικές βραδιές συνεχίζονται στο café του Νομισματικού Mουσείου. Την Τζένη Καπάδαη (τραγούδι) θα συνοδεύουν ο Γιώργος Κοντραφούρης (organ), ο Χρήστος Μπαλαούρας (κιθάρα) και ο Γιάννης Παπαδούλης (τύμπανα) σε ένα live με τζαζ και μπλουζ. 9/7, Café-Νομισματικό Μουσείο, Πανεπιστημίου 12, 21:00, (απαραίτητη η κράτηση)
ΘΕΑΤΡΟ
NEA KYKΛΟΦΟΡΙΑ
μουσική
8 ΜΟΥΣΙΚΗ Αφιέρωμα στον Θάνο Μικρούτσικο
Σίλια Κατράλη
week
Το φετινό πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών ανοίγει στο Ηρώδειο με ένα τιμητικό αφιέρωμα στη μουσική του Θάνου Μικρούτσικου για το θέατρο (1972-2019). Ένα συγκινητικό μουσικό ταξίδι με τραγούδια, χορικά, κομμάτια για μιούζικαλ και επιθεωρήσεις, συνθέσεις που ξεπέρασαν τα όρια
Πάρκινγκ Μια γλυκιά ιστορία, ένα ταξίδι αυτοπροσδιορισμού, ξεκινά με αφετηρία ένα μουντό, γκρίζο πάρκινγκ, όταν μια μέρα ένας καθημερινός ήρωας αποφασίζει να πάρει τη ζωή στα χέρια του.
DANCE
11-20/7, θερινό θέατρο Λαμπέτη, λεωφ. Αλεξάνδρας 106, 21:30, εισ.: 15 ευρώ
Lilly Palmer Η Lilly Palmer έρχεται στο Bolivar για μια techno βραδιά μαζί με τους AMX και Steph.
της θεατρικής σκηνής και αγαπήθηκαν από το ευρύ κοινό. Μουσική για έργα του Μπρεχτ, του Λόπε ντε Βέγκα, του Ευριπίδη, του Αριστοφάνη, τραγούδια σε ποίηση του Ρίτσου, του Καβάφη, του Καββαδία. Ερμηνεύουν οι: Χρήστος Θηβαίος, Φοίβος Δεληβοριάς, Κώστας Θωμαΐδης, Ρίτα Αντωνοπούλου. Συμμετέχει η Ρένια Λουιζίδου. 15-16/7, Ηρώδειο, Διονυσίου Αρεοπαγίτου, 21:00, εισ.: 8-45
10/7, Bolivar Beach Bar, λεωφ. Ποσειδώνος, Ακτή του Ήλιου, Άλιμος, 21:00, εισ.: 10 ευρώ (με ποτό)
«Ονειρεύομαι έναν κόσμο ελεύθερο σαν κάμπινγκ»
Η
Σίλια Κατράλη έχει βρει (ευτυχώς) διαφορετικούς τρόπους να εκφράζει τη θετική της ενέργεια μέσα από το θέατρο, τη συγγραφή και τη μουσική. Μόλις κυκλoφόρησε το single «Κρίνα Λευκά» που σε προϊδεάζει επαρκώς (και επιτυχώς) για το άλμπουμ «Ελεύθερο Κάμπινγκ», το οποίο έρχεται για να μας κάνει λίγο πιο χαρούμενους!
— Σίλια, τι έχει μεσολαβήσει από τη φάση Led Zeppelin μέχρι τα «Κρίνα Λευκά»; Πώς από τις ροκ μπάντες φτάσαμε στον δίσκο «Ελεύθερο Κάμπινγκ»; Μεσολάβησε κάτι σαν τη Μεταμόρφωση του Κάφκα. Ούτε κι εγώ μπορώ να δώσω σαφή απάντηση. Μου αρέσει να πειραματίζομαι με διάφορα είδη, τόσο στη μουσική όσο και στην τέχνη γενικότερα. Κάπως έτσι προέκυψαν τα «Κρίνα Λευκά», όπως και ολόκληρος ο δίσκος. Δεν υπήρξε σχέδιο. Σχεδόν ποτέ δεν υπάρχει. Και όποτε υπάρχει, ανατρέπεται. Το λες και παρατεταμένη εφηβεία. — Πώς επιλέχθηκε ο τίτλος «Ελεύθερο Κάμπινγκ» για το άλμπουμ; Ο τίτλος είναι συμβολικός. Ονειρεύομαι έναν κόσμο ελεύθερο σαν κάμπινγκ. Έναν κόσμο μέσα στον οποίο οι ιδέες, οι αγκαλιές και η αγάπη θα διακινούνται ελεύθερα και δεν θα επιβάλλονται από τις εκάστοτε εξουσίες, σαν καταπιεστικό μανιφέστο. Πρόκειται για έναν ουσιώδη παραλογισμό στον οποίο πίστεψα βαθιά ως το κόκαλο και ρίσκαρα χωρίς στεγανοποιημένη λογική –και ευτυχώς–, χωρίς να μετανιώσω ούτε μια στιγμή για καμία από τις επιλογές μου. Γνώρισα ανθρώπους που συγκινούνται και αγαπούν ελεύθερα ή και όχι, ανθρώπους που ξενυχτούν δημιουργικά ή και όχι, ανθρώπους πανέμορφους μέσα και έξω, ανθρώπους που χρησιμοποιούν κινητά τηλέφωνα μιας άλλης δεκαετίας επειδή έτσι βολεύονται, αδιαφορώντας πλήρως για τη μόδα και τον κοινωνικό κομφορμισμό που μας επιβάλλεται, ανθρώπους ονειροπόλους, δυνατούς και επίμονους, ανθρώπους υπερταλαντούχους που παίζουν καμιά εικοσαριά μουσικά όργανα μόνο για πρωινό, ανθρώπους συγκροτημένους που βάζουν τα φιλτράκια με συγκεκριμένη σειρά στο κουτί τους, ανθρώπους που συμφωνούν μαζί μου κάνοντας ερωτήσεις, ανθρώπους που εμπιστεύτηκα και με εμπιστεύτηκαν ακραία και σε βάθος, ανθρώπους σαν εμένα. Πρόκειται για μια «ερωτευμένη ιδέα» που θα παρουσιαστεί διαδοχικά μέσα από ένα σύνολο επτά τραγουδιών τα οποία κινούνται σε χιουμοριστικό, οικείο, αθηναϊκό ύφος, με αγάπη. Κι αν πετύχει, η επιτυχία αυτή θα οφείλεται στους ίδιους αυτούς ανθρώπους. — Μίλησέ μου για τον τίτλο «τραγουδοηθοποιός»; Πιστεύεις ότι είναι ένα επάγγελμα που έχει μέλλον; Είναι μια λέξη που εφηύρα η ίδια για τον εαυτό μου. Όταν με χαρακτήρισαν τραγουδοποιό, ψιλοξαφνιάστηκα, μια και πρόκειται για έναν πολύ βαρύ τίτλο για να τον υιοθετήσω τόσο γρήγορα. Γράφω στίχους, ενίοτε μουσική, θεατρικά έργα και βιβλία. Συχνάζω σε θεατρικές σκηνές της Αθήνας, κάποτε και σε μουσικές. Επίσης, φτιάχνω πολύ καλό φρέντο εσπρέσο. Δεν ξέρω αν θα έχει μέλλον όλο αυτό. Ούτε για το παρόν του είμαι βέβαιη. Πάντως, σίγουρα θα έχει πλάκα. — Συμπλήρωσε την πρόταση «όλα θα πάνε κ…». Η πρόταση αυτή δεν μπορεί να συμπληρωθεί δημοσίως, καθώς εμπεριέχει ακατάλληλη για ανηλίκους λέξη. Ας πούμε πως όλα θα πάνε καλά ή κακά. Ή οτιδήποτε άλλο ξεκινάει από «κ» και τελειώνει σε «α», χωρίς να ψάχνει για συνέχεια. Δεν έχει σημασία. Άλλωστε, η διαδρομή μετράει. Και το καλό θα νικήσει στο τέλος.
«Κρίνα λευκά»: Μουσική Στίχοι: Νικόλας Αδέσποτος Ενορχήστρωση: Βαγγέλης Καραπέτρος (studio Παζλ) Κυκλοφορεί από τη Walnut Entertainment
9.7.20 – lifo
57
σινεμά
H ΤΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ
Όνειρα στην Καλιφόρνια The high note Σκηνοθεσία: Νίσα Γκανάτρα Πρωταγωνιστούν: Ντακότα Τζόνσον, Τρέισι Έλις Ρος, Κέλβιν Χάρισον Τζ.
Το κόλπο του αιώνα The heist of the century Σκηνοθεσία: Άριελ Γουινογκράδ Πρωταγωνιστούν: Γκιγιέρμο Φρανσέγια, Ντιέγο Περέτι, Χουάν Αλάρι, Πάμπλο Ράγκο Αργεντινή, 2006. Μια συμμορία εισβάλλει σε υποκατάστημα τράπεζας και κρατάει 23 ομήρους. Η αστυνομία καταφθάνει και περικυκλώνει την τράπεζα, τα μέσα ενημέρωσης αρχίζουν να μεταδίδουν ζωντανά τις εξελίξεις και οι διαπραγματεύσεις ξεκινούν. Η αστυνομία παίρνει την παράτολμη απόφαση να κάνει έφοδο, μόλις μπει στο κτίριο όμως τους περιμένει μια τεράστια έκπληξη.
week
Σ
Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο
Κακό
α πο τον θ οδ ω ρ η κο υτ σογ ιαν νοπου λο
58 lifo – 9.7.20
κοτώνουν τ’ άλογα όταν γεράσουν; Όχι ακριβώς. Η περίπτωση της Γκρέις Ντέιβις, μιας εξαιρετικά επιτυχημένης τραγουδίστριας γύρω στα 50, μοιάζει με πολυτελή υποσημείωση στον κανόνα της γενικευμένης προτίμησης νέων ηλικιών στην αγορά εργασίας. Στην ταινία Όνειρα στην Καλιφόρνια της Νίσα Γκανάτρα η Ντέιβις τα έχει όλα, εκτός από πρόσφατο hit. Πλούσια και διάσημη, ένα icon στο ευρύτερο πεδίο της R&B, φτιαγμένο σαν κολάζ πολλών συναδέλφων της, από μια παραλλαγή της Γουίτνεϊ Χιούστον μέχρι τις πιο σοουλίζουσες Μέρι Τζ. Μπλάιτζ και Άντζι Στόουν, καλείται να ζυγίσει τα υπέρ και τα κατά μιας επικερδέστατης πρότασης μόνιμης συνεργασίας (residency) σε ξενοδοχείο του Λας Βέγκας, με χρονικό ορίζοντα ακόμη και 10 χρόνια, αλλά από δισκογραφική δουλειά, το μόνο που θέλει η εταιρεία, αλλά και ο ατζέντης, που την γνωρίζει από το ξεκίνημά της (Ice Cube), είναι live, greatest hits ή, ακόμα χειρότερα, ένα live με τα greatest hits της! «Γνωρίζεις πως μόνο 5 γυναίκες άνω των 40 είχαν Νο 1 τραγούδι στους καταλόγους επιτυχιών, και από τις 5 μόνο μία ήταν μαύρη;» πληροφορεί την εγκυκλοπαιδικά καταρτισμένη βοηθό της Μάγκι η Ντέιβις, βαθιά ανήσυχη ανάμεσα στο ξεκαθάρισμα της γκαρνταρόμπας της και τις συνεχείς της προσπάθειες να δείχνει φρέσκια και κουλ. Η νεαρή, πιστή personal assistant θαυμάζει την καλλιτέχνιδα και προσπαθεί έμπρακτα να την βοηθήσει να εκσυγχρονίσει τον ήχο της, χωρίς να χρειαστεί να θυσιάσει το ύφος της στον βωμό ενός απρόσωπου χορευτικού λίφτινγκ, όπως της προτείνει ο φωστήρας των overdubs, που τον υποδύεται με εύστοχο αυτοσαρκασμό ο πολύς Diplo. Η Μάγκι (Ντακότα Τζόνσον) έχει όνειρα παραγωγού, χωρίς να παραγοντίζει αγοραία, όπως συμβαίνει κατά κόρον σε αυτή την πόλη. Παραμένει ευγενική και διατηρεί τον ήπια κριτικά, πάντα υποστηρικτικό χαρακτήρα της. Παράλληλα, γνωρίζει έναν νέο τραγουδιστή και συνθέτη, τον Ντέιβιντ Κλιφ, άνετο με τη μουσική του, εμφανώς ευκατάστατο, έναν άνδρα με αυτοπεποίθηση, αλλά χωρίς περιττή βιασύνη να αναδειχθεί σε πρώτο όνομα με κάθε κόστος. Πάνω του εφαρμόζει το γούστο και τις γνώσεις της, βελτιώνοντας μερικά καλλιτεχνικά τικ που τον συγκρατούν από το μεγάλο άλμα. Η Μάγκι έχει την όχι και τόσο φαεινή ιδέα να ταιριάξει την ανυπόμονη για μια γόνιμη επιστροφή Γκρέις με τον ταλαντούχο, ζεστό και ερωτευμένο Ντέιβιντ, αδυνατώντας να τους αποκαλύψει τι ακριβώς δοκιμάζει. Η σύμπτωση είναι κρίσιμη και προκύπτει σε ένα χρονικό σημείο αδιεξόδου και απόρριψης, όταν η Γκρέις ψάχνει εναγωνίως έναν καλλιτέχνη, ως είθισται, γνωστό και νεότερο, που θα τη σαπορτάρει στο νέο της λανσάρισμα και ο Ντέιβιντ βρίσκεται στην τελική ευθεία της ηχογράφησης, με
την ενθουσιώδη, αν και άπειρη Μάγκι στο τιμόνι της παραγωγού. Το High Note παίζει σε δύο ταμπλό. Από τη μια η Γκρέις κατάγεται από την εποχή της ανθηρής βιομηχανίας της μουσικής του Λος Άντζελες: πολλά χρήματα, γρήγορη επιτυχία, σε ένα σύστημα στούντιο που παραπέμπει στις ανθηρές εποχές του σινεμά, όταν οι κολοσσοί έλεγχαν απόλυτα τους καλλιτέχνες –τους «μικρούς θεούς», όπως τους αποκαλεί ο μπαρουτοκαπνισμένος Έντι Ιζάρντ στην ταινία–, τους κανάκευαν και τους θάμπωναν με χρυσόσκονη εκατομμυρίων, όποτε επέτειναν αυθάδικα τις ανασφάλειές τους. Η κόρη της Νταϊάνα Ρος, η Τρέισι Έλις Ρος, είναι αυτή που υποδύεται την Γκρέις και δεν χρειάζεται να ψάξει πέρα από το σπίτι της για να ανασυνθέσει μια ντίβα με πολυκύμαντη καριέρα και εγωκεντρισμό μεγατόνων. Η διαφορά είναι πως η Έλις Ρος δεν είναι ακριβώς η Νταϊάνα, ούτε σε εμφάνιση ούτε σε στάμπα φωνής. Δεν ευτύχησε να παίξει την Μπίλι Χόλιντεϊ, όπως η μητέρα της στο Lady sings the blues (δεν είχε έναν Μπέρι Γκόρντι να υφάνει τη διαδρομή της με προνόμια), ωστόσο είναι σταθερότερη και πιο αξιόπιστη ηθοποιός και από διαίσθηση πιάνει τους τόνους, όπως λένε κι οι τραγουδιστές, δηλαδή κατανοεί τη λεπτή απόχρωση που χωρίζει το ισχύον είδωλο από τη φθαρμένη δόξα, χωρίς να παραπέμπει ακριβώς σε περιθωριακή συνταξιούχο του επαγγέλματος. Η άλλη πλευρά της ταινίας της Γκανάτρα, γραμμένη επίσης από γυναίκα, τη Φλόρα Γκρίσον, είναι η αιώνια φιλοδοξία ενός νέου ανθρώπου να διεισδύσει σε έναν λαμπερό χώρο με υπερθετική προβολή και απειροελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας. Τα Όνειρα στην Καλιφόρνια κινούνται σε μια old school νοοτροπία, αγνοώντας επιδεικτικά τις νέες, απολύτως διαδικτυακές μεθόδους εκκίνησης μιας καριέρας, γιατί το μοτέρ της ταινίας, η Μάγκι, είναι παλιό κύτταρο –αγαπησιάρικο παιδί του ραδιοφωνικού παραγωγού πατέρα της, λάτρης της κλασικής ροκ, της αυθεντικής σόουλ και της μυθικής παραφιλολογίας της αμερικανικής δισκογραφίας–, μια κοπέλα που μοιάζει να βγήκε από την καρδιά των ’70s και έχει τα προσόντα να καταλάβει τι σημαίνει για μια καταξιωμένη σταρ να εμπιστευτεί τη φωνή και τις δυνάμεις της ξανά, διατηρώντας την ψυχή της πίσω από τους καθρέφτες, τον καπνό και τις στεγνές συναλλαγές. Μια γλυκιά ταινία όπως αυτή εκτυλίσσεται με ενδιαφέροντες συνδυασμούς στα παράλληλα στόρι, αλλά αργεί να εκδηλωθεί και καταλήγει με μια λύτρωση αναληθοφανή, ακόμα και με τις προδιαγραφές των καλιφορνέζικων ονείρων. VILLAGE RENTI 5 - VILLAGE MALL 3 - VILLAGE PAGRATI 2 - VILLAGE FALIRO 2 - VILLAGE AG.DIMITRIOS 1,5 - ODEON ESCAPE 7 - ΑΕΛΛΩ CINEMAX 4 - ΑΙΓΛΗ 3 ΘΕΡΙΝΟ - ΑΡΙΑΝ ΘΕΡΙΝΟ - ΒΟΞ ΘΕΡΙΝΟ TOWN CINEMAS 3 - ΑΙΓΛΗ ΘΕΡΙΝΟ - ΑΚΤΗ ΘΕΡΙΝΟ - ΧΛΟΗ ΘΕΡΙΝΟ - ΣΙΝΕ ΝΙΚΑΙΑ ΘΕΡΙΝΟ
Μια σούπερ-σταρ τραγουδίστρια, της οποίας το φωνητικό ταλέντο και ο υπέρμετρος εγωισμός έχουν φτάσει στα ύψη, και η παραμελημένη προσωπική της βοηθός καταστρώνουν ένα σχέδιο που είναι πιθανό να αλλάξει τις ζωές τους για πάντα.
Η μεγαλύτερη τραπεζική ληστεία στην ιστορία της Αργεντινής σε ένα προάστιο του Μπουένος Άιρες το 2006 εξέπληξε τους ειδικούς με την τελειότητα του σχεδίου και την επινοητικότητα των δραστών. Συγκρίθηκε με χολιγουντιανών προδιαγραφών χτύπημα, καθώς οι masterminds κατάφεραν να αποσπάσουν 8 εκατομμύρια δολάρια σε μετρητά, να ανοίξουν και να αδειάσουν πάνω από 100 από τις 400 θυρίδες με τιμαλφή, κοσμήματα και ράβδους χρυσού, να κρατήσουν αναίμακτα τους ομήρους με ψεύτικα όπλα και, την ώρα που παράγγελναν πίτσες και αναψυκτικά από τον ασθμαίνοντα διαπραγματευτή, να αποδράσουν με απροσδόκητο τρόπο. Αν φανεί παράδοξη στον θεατή της δραματικής περιπέτειας του Άριελ Γουινογκράδ η απροθυμία της αστυνομίας να επέμβει αποτελεσματικά καθόλη τη διάρκεια της ομηρίας και της ληστείας, είναι γιατί λίγο καιρό πριν η δράση της αντίστοιχης ομάδας κρούσης που επιχείρησε να αποτρέψει ένα παρόμοιο περιστατικό εν εξελίξει απέβη μοιραία, με θύματα και την κοινή γνώμη εναντίον της – ας μην ξεχνάμε πως η χρεοκοπημένη κοινωνία της Αργεντινής ήταν έξαλλη μετά την κατάρρευση των τραπεζών στη χώρα το 2001, το περίφημο corralito, γι’ αυτό και οι δράστες, αν και αναντίρρητα παράνομοι, αντιμετωπίστηκαν ως ήρωες από την πλειονότητα. Το ευχάριστο, άρτιο Κόλπο του αιώνα στήνει με υπομονή τους χαρακτήρες, δουλεύοντας αρμονικά το καστ, του οποίου ηγείται ο κορυφαίος καρατερίστας Γκιγιέρμο Φρανσέγια, και εναλλάσσει με εμπνευσμένο μοντάζ τη σεκάνς του ριφιφί, με καίριες αναδρομές στην ψυχολογική και χωροταξική προετοιμασία της ομάδας. ΑΝΕΣΙΣ ΘΕΡΙΝΟ - ΑΝΟΙΞΙΣ ΘΕΡΙΝΟ ΒΑΡΚΙΖΑ 3 ΘΕΡΙΝΗ - ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΛΑΟΥΡΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΦΙΛΟΘΕΗ ΘΕΡΙΝΟ - ΑΛΣΟΣ ΘΕΡΙΝΟ - ΑΡΤΕΜΙΣ ΘΕΡΙΝΟ - ΣΙΝΕ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ ΘΕΡΙΝΟ - ΤΡΙΑΝΟΝ CINEMAX ΘΕΡΙΝΟ - ΒΟΤΣΑΛΑΚΙΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΣΙΝΕ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΘΕΡΙΝΟ
ΑΥΤΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ 10 ΑΓΑΠΗΜΕΝΑ ΜΑΣ ΜΕΡΗ ΓΙΑ PIZZA ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Pizza Mania!
9.7.20 – lifo
59
Pizza Dal Professore
Street-food που παραδίδει μαθήματα ιταλικής κουζίνας. Ένας καθηγητής που αγαπά αυτό που κάνει θα σε διδάξει με πάθος όσα γνωρίζει – το Pizza Dal Professore κάνει ακριβώς αυτό. Δίνει μαθήματα ιταλικής πίτσας, και μάλιστα στη φιλοσοφία street-food. Εδώ το ζυμάρι είναι σήμα κατατεθέν και όχι άδικα, αφού γίνεται με φυσικό προζύμι, περνά από διπλή ζύμωση και διατηρεί την υγρασία του ανάμεσα τις κυψέλες αέρα για να δημιουργήσει ένα τραγανό και τρομερά εύπεπτο αποτέλεσμα που λιώνει στο στόμα. Εναλλακτικά, μπορείς να επιλέξεις το εκπληκτικό ζυμάρι από άλευρα μαύρου ρυζιού(!) με ελάχιστη ποσότητα γλουτένης, αλλά ξεχωριστή γεύση. Τα ΠΟΠ υλικά της ιταλικής γαστρονομίας (οι περίφημες ντομάτες San Marzano στη σάλτσα, ποιοτικά λευκά τυριά και εκλεκτά ιταλικά αλλαντικά) συνδυάζονται σε λιτές συνταγές για να αναδείξουν την premium γεύση και την υψηλή τους ποιότητα. Εκτός από την κλασική
Mαργαρίτα, που αποτελεί την επιτομή της ιταλικής πίτσας (εδώ θα τη γευτείς με mozzarella Fior di Latte), στο Pizza Dal Professore θα βρεις τη θεϊκή Bufalina με ντοματίνια και straciatella di Buffalo, τη Norcina, με χειροποίητο λουκάνικο αγριογούρουνου Salciccia, λάδι τρούφας και σπανάκι, αλλά και τη Spianata, με το γνωστό καυτερό σαλάμι από την Καλαβρία και αγκινάρες. Ανά περιόδους στο μενού προστίθενται επιλογές που προκύπτουν από εποχικά υλικά, όπως πίτσα με κρέμα από σπαράγγια ή αυγό ποσέ, ενώ έχεις την επιλογή να κάνεις τον δικό σου γευστικό συνδυασμό. Όλες οι προτάσεις έρχονται σε ατομικό, μέτριο ή μεγάλο μέγεθος για take-away ή delivery και παρασκευάζονται την ώρα της παραγγελίας σε έναν χώρο όπου το street-food συναντά την αυθεντική ιταλική γαστρονομία.
Pizza
Croccante
Βουλής 7, Αθήνα, 211 1828508 Facebook: Pizza Dal Professore, Instagram: pizza_dal_professore
60 lifo – 9.7.20
Αυθεντική γεύση ιταλικής παράδοσης που κάνει «κρατς»! Στο Croccante η ιταλική γαστρονομία έχει την τιμητική της και μας συστήνει το απόλυτο νέο food trend, τη ζύμη scrocchiarella! Αυτή η φρέσκια, 100% χειροποίητη ζύμη γίνεται βάση μιας σειράς συνταγών που προτείνει το μενού ή μπορείς να δημιουργήσεις ο ίδιος. Η ιδιαίτερη γεύση της scrocchiarella με την τραγανή κρούστα και την αφράτη καρδιά απαιτεί μπόλικη μαεστρία, ακούραστο πλάσιμο και διαλείμματα για να «ξεκουραστεί» και να καταλήξει (μετά από 48 ώρες) στα χέρια των έμπειρων pizzaiοli, που θα δημιουργήσουν μικρά γευστικά θαύματα ή, καλύτερα, miracolos! Με τη scrocchiarella ως βάση μπορείς να δημιουργήσεις τη δική σου ολόκληρη πίτσα 8 κομματιών, επιλέγοντας ανάμεσα στα πιο εκλεκτά υλικά που φέρουν την ιταλική σημαία, όπως φρέσκια μοτσαρέλα, Grana Padano,
στρατσιατέλα, γκοργκοντζόλα, φοντίνα, αλλά και τα καλύτερα αλλαντικά, όπως μορταδέλα Μπολόνια, prosciutto cotto και crudo και spianata piccante. Αν, πάλι, θες να εμπιστευτείς τις προτάσεις του σεφ, στο Croccante θα βρεις κλασικές επιλογές αλλά και μοναδικές signature προτάσεις που θα σε παρασύρουν σε διαφορετικά γευστικά μονοπάτια κάθε φορά που θα επισκέπτεσαι το μοντέρνο κατάστημα της οδού Μ. Καραολή 2. Κι επειδή στην απόλαυση πρέπει να υπάρχει απόλυτη ελευθερία, έχεις την επιλογή να δοκιμάσεις τη μοναδική αυτή ζύμη και σε εκδοχή panini, με τα υλικά που επιθυμείς! Μπορείς να απολαμβάνεις τις πλούσιες γεύσεις και τα αρώματα του Croccante καθημερινά, σε έναν μοντέρνο χώρο με έντονο ιταλικό χαρακτήρα, αλλά και μέσω delivery από τη Wolt.
Μιχαήλ Καραολή 2, Δάφνη, 210 9750974. Ανοιχτό από τις 8:30 το πρωί. Facebook: Croccante Pizza, Instagram: @croccantepizza
Στις λέξεις «crust» και «crusteria» υπάρχει μια διαφορά στην κατάληξη, μια εξέλιξη εστιατορικής φιλοσοφίας και μια γαστρονομική πρόταση που κάνει το επόμενο βήμα της με κατεύθυνση τον Κεραμεικό. Οι λαχταριστές ιταλικές συνταγές του Crust είναι αυτές που παρουσιάζονται στο νέο Crusteria, μόνο που αυτήν τη φορά μπορείς να τις απολαύσεις σε ένα μοντέρνο industrial περιβάλλον που σου ανοίγει την όρεξη. Το μενού περιλαμβάνει όλες τις γεύσεις που έχεις αγαπήσει, αλλά και νέες προτάσεις οι οποίες συνοδεύονται από δροσερές σαλάτες, εμπνευσμένα ορεκτικά ή φρέσκα ζυμαρικά που μπορείς να συνδυάσεις με κοκτέιλ από το μπαρ. Δίπλα στα γνωστά πιάτα, λοιπόν, θα βρεις τη Rincon, με κρέμα παρμεζάνα, ρικότα, φλοίδες κολοκυθιού και ξύσμα μοσχολέμονου, αλλά και τη Leghorn, με μαριναρισμένο κοτόπουλο (το οποίο έχει μαγειρευτεί αργά σε μουστάρδα από σιναπόσπορο και κάρι πριν τοποθετηθεί πάνω στο ζυμάρι) και τρικολόρε πιπεριές, ενώ οι vegan
θα βρουν τις δικές τους γεύσεις σε προτάσεις χωρίς τυρί, με φρέσκα λαχανικά. Στην κατηγορία σαλάτες θα ενθουσιαστείς με την Greek Freak με κατσικίσιο τυρί και παξιμάδια χαρουπιού. Η Tropic Thunder με καρδιές από σαλατικά, μαριναρισμένο πλιγούρι, ντοματίνια, σος γιαουρτιού και βουβαλίσια μοτσαρέλα έχει αυτή την ενέργεια που περιγράφει το όνομά της, ενώ must-try είναι η Crusteria, με σπανάκι, ρόκα, παντζάρι, πορτοκάλι, ρικότα, σταφίδες, κάσιους και σος μελιού. Οι περισσότερες συνταγές πίτσας προσφέρονται και σε επιλογή ζυμαρικών (πάντα handmade), ενώ στο τέλος της ιταλικής αυτής της γαστρονομικής εμπειρίας σε περιμένουν επιλογές γλυκών που δεν γίνεται να μη δοκιμάσεις. Το ριζότο σοκολάτας και τα γλυκά ραβιόλια με ρικότα, φουντούκι, μαύρη σοκολάτα και σιρόπι σφενδάμου είναι αρκετά για να σε πείσουν. Η Crusteria ήρθε στον Κεραμεικό, έστρωσε τραπέζι και σε περιμένει!
Pizza
Crusteria
Οι γεύσεις που έχεις αγαπήσει σερβίρονται σε έναν χώρο που θα λατρέψεις.
The Brothers eataly workshop
Κεραμεικού 93-95, 210 3417204 Facebook: Crusteria, Instagram: crusteria
Η αυθεντική ιταλική γαστρονομία γίνεται street style συνήθεια. To Brothers θα μπορούσε να είναι τίτλος αστυνομικής σειράς του Netflix που θέλεις να βλέπεις φανατικά κάθε βράδυ. Κι αν το σκεφτείς, το νέο σποτ που δημιούργησαν οι αδελφοί Λεονάρδος και Μιχάλης Κρητικός έχει serial χαρακτήρα, αφού έρχεται να προστεθεί στο γνωστό GARAZaki, μόνο που αυτήν τη φορά ανεμίζει τη σημαία της Ιταλίας και μαζί τη σημαία της γεύσης. Ο σεφ Χάρης Κουφουκώστας βρίσκεται και πάλι πίσω από το μενού, δημιουργώντας προτάσεις βασισμένες σε αυθεντικές ναπολιτάνικες συνταγές στην πιο street εκδοχή τους, αφού εδώ σερβίρεσαι στον δίσκο σου και τον απολαμβάνεις στον μοναστηριακό πάγκο του εξωτερικού χώρου. Ανάμεσα στις γεύσεις που θα λατρέψεις είναι η original καρμπονάρα που φτιάχνεται αυστηρά με αυγό και παρμεζάνα, η πίτσα Papacella με κρέμα τυριών, μοτσαρέλα, καπνιστή πρόβολα, φρέσκο χοιρινό λουκάνικο και χειροποίητη κρέμα
πιπεριάς, αλλά και η Povera, με σάλτσα ντομάτας, μοτσαρέλα, κρέμα ελιάς, ψητά ντοματίνια, μαγειρεμένες πιπεριές και καραμελωμένα κρεμμύδια. Κάθε υλικό έχει περάσει από τη δική του παρασκευή για να προσφέρει τη μεγαλύτερη απόλαυση. Η σάλτσα τους φτιάχνεται από την premium ιταλική ποικιλία San Marzano και καταφθάνει καθημερινά, μαζί με τα υπόλοιπα εκλεκτά προϊόντα της Global Foods! Το χειροποίητο ζυμάρι φτιάχνεται αποκλειστικά με αλεύρι από τους Μύλους Aguagiaro (ό,τι καλύτερο κυκλοφορεί) και ανοίγεται μπροστά σου σε κάθε παραγγελία. Μην παραλείψεις με τίποτα να δοκιμάσεις τα τρομερά χειροποίητα panuozzo τους, είτε με porchetta είτε με σιγομαγειρεμένο μοσχάρι ή κεφτεδάκια. Στο Brothers η ιταλική γαστρονομία γίνεται καθημερινή street style συνήθεια που σε κάνει κομμάτι αυτής της γευστικής παράδοσης.
Ιωαννίνων 3, Γέρακας, 210 6613613, Facebook: thebrothers, Instagram: thebrothersathens 9.7.20 – lifo
61
Basilico Pizza � Gastro Bar
Μια γαστρονομική συνύπαρξη Ελλάδας και Ιταλίας. Όταν δύο σημαντικές γαστρονομικές παραδόσεις συναντιούνται, μπορείς να φανταστείς ένα αποτέλεσμα μοναδικό. Όταν, όμως, αυτή η συνάντηση γίνεται στα χέρια του σεφ Παναγιώτη Φλάκα, μπορείς να περιμένεις μικρά γευστικά αριστουργήματα, τα οποία θα απολαύσεις στο Basilico. H αγάπη για τη γαστρονομία μεταφράζεται σε μια κουζίνα ελληνική με ιταλικές επιρροές ή το αντίστροφο, ανάλογα με το πώς το βλέπει κανείς. Εξάλλου, λίγη σημασία έχει ποια κουζίνα έχει επηρεάσει ποια, αφού το αποτέλεσμα είναι απλώς εξαιρετικό. Στο μενού (που δεν θυμίζει κάτι παρόμοιο) θα βρεις την πίτσα με σουτζουκάκια, κόκκινη σάλτσα, φέτα και πατάτες, αλλά και εκείνη με αυγό μάτι, σύγλινο Μάνης, σπασμένο μανούρι και φρέσκο σπανάκι, ενώ η Μεσόγειος, με σάλτσα ντομάτας, θυμάρι, φέτα, κρεμμύδι, πιπεριά Φλωρίνης, χώμα ελιάς και κρίταμο αντιπροσωπεύει επάξια το όνομά
της. Ό,τι κι αν επιλέξεις, θα εντυπωσιαστείς όχι μόνο από τους ιδιαίτερους συνδυασμούς αλλά και από το ζυμάρι που παρασκευάζεται από δύο διαφορετικά άλευρα, ώστε να απογειώνει τη γεύση, διατηρώντας μια εξαιρετικά τραγανή υφή. Ανάλογη η φιλοσοφία και στην κατηγορία «πάστα» (must-try τα μακαρόνια με ψιλοκομμένο μοσχάρι και σάλτσα ντομάτας, αλλά και η χωριάτικη με ψητή πιπεριά Φλωρίνης, ελιά, κολοκύθι, φέτα και φρέσκια ρίγανη). Οι μείξεις του μπαρ θα συνοδεύσουν τις γευστικές σου επιλογές, ενώ στο φινάλε δεν πρέπει με τίποτα να παραλείψεις το χειροποίητο προφιτερόλ με λευκή κρέμα γκανάς και σοκολάτα γάλακτος. Τα τραπεζάκια του Basilico που έχουν στρωθεί έξω γίνονται ιδανικό σκηνικό για καλοκαιρινές βραδιές σε ένα elegant περιβάλλον, εκεί όπου η ελληνική και η ιταλική κουζίνα σκαρώνουν μια γευστική συνωμοσία που σου μένει αξέχαστη.
Pizza
One italian comfort food
Δεινοχάρους 1 & Αμαλίας Μερκούρη, Άνω Πετράλωνα, 210 3414194, Facebook: Basilico Pizza + Gastro Bar, Instagram: basilicogr
62 lifo – 9.7.20
Ένας θησαυρός ιταλικής παράδοσης που πρέπει να ανακαλύψεις. Στον γαστρονομικό χάρτη της ιταλικής κουζίνας υπάρχει ένα σημάδι που μοιάζει με στοιχείο που οδηγεί στον κρυμμένο θησαυρό. Έναν θησαυρό που θα ανακαλύψεις στη γειτονιά του Χολαργού και θα απολαύσεις τα γευστικά πλούτη του όσες φορές θέλεις. Το One θα σε παρασύρει σε ένα ταξίδι αυθεντικών ιταλικών συνταγών, αφού εδώ η φιλοσοφία είναι 100% ιταλική και υπηρετείται με κάθε τρόπο. Οι πρώτες ύλες καταφθάνουν από την ιταλική αγορά, οι συνταγές αντλούν έμπνευση από την ιταλική παράδοση και οι παρασκευές είναι όλες χειροποίητες. Στο μενού θα βρεις την εκπληκτική Pizza Spianata (ιταλικό πικάντικο σαλάμι) με καραμελωμένο κρεμμύδι και φρέσκο δενδρολίβανο, την Prosciutto Cotto με καπνιστή χοιρινή μπριζόλα, πιπεριά, κρέμα τυριού και σχοινόπρασο, αλλά και την ξεχωριστή Pollo e Funghi με μοτσαρέλα, κοτόπουλο, μανιτάρια, πιπεριά και
τριμμένη παρμεζάνα. Στις επιλογές πάστα οι κλασικές συνταγές εμπλουτίζονται με μια μικρή λεπτομέρεια, όπως η βινεγκρέτ βασιλικού που θα γευτείς στην original Amatriciana. Το μπαρ του One βρίσκεται εκεί για να συνοδεύσει το γεύμα σου με κλασικά κοκτέιλ που ετοιμάζονται από φρέσκα φρούτα, ενώ το τζουκμπόξ (που λειτουργεί κανονικότατα!) με επιλογές από ’60s και ’70s αποτελεί trademark του ιταλικού σποτ. Ο εξωτερικός χώρος έχει επεκταθεί και σε περιμένει για μια εμπειρία γεύσης όπου επικρατούν η απλότητα και η ουσία της γεύσης. Κάθε Τετάρτη θα κερδίσεις 50% έκπτωση για κάθε dine in pizza, ενώ Δευτέρα με Παρασκευή μπορείς να δοκιμάσεις την αγαπημένη σου γεύση σε take-away, με 20% έκπτωση. Ιδανικό για πάρτι, εκδηλώσεις και προσωπικές στιγμές, το One είναι ένας κρυμμένος θησαυρός που πρέπει να ανακαλύψεις.
Σαρανταπόρου 1, Χολαργός, 211 4024319, Facebook: 1one, Instagram: 1one_ italianfood
Σου έχει τύχει ποτέ να θέλεις να περιγράψεις μια πίτσα με αμερικανική ορολογία; Το Steve’s deli tavern σε οδηγεί σε αυτόν τον δρόμο και πολύ καλά κάνει… Δικαιολογώντας απόλυτα τον τίτλο «Italian American», ο σεφ και ιδιοκτήτης Στέφανος Στεφανίδης παρουσιάζει ένα «μεταναστευτικό food porn», όπως το χαρακτηρίζει, για να αναδείξει τις γεύσεις της ιταλο-αμερικάνικης κουλτούρας. Η εσωτερική αυλή του Steve’s θα σου θυμίσει δροσερές βραδιές με παρέα, πίτσα και μπίρα σε μια εμπειρία μοιράσματος με τους φίλους σου. Η αφράτη, Detroit style «Grandma’s» θυμίζει τις Σισιλιάνες γιαγιάδες που μαγείρευαν για το οικογενειακό τραπέζι, η μοναδική «Deep Dish» –που δεν θα βρεις αλλού– είναι η κλασική Chicago pizza με τη ζύμη τάρτας από καλαμποκάλευρο, ενώ, στα must-try, τα meatballs θα σε γυρίσουν στα παιδικά σου χρόνια. Όλα χειροποίητα και προσεγμένα, φτιαγμένα με τις καλύτερες πρώτες
ύλες, σερβίρονται σε ένα περιβάλλον αυθεντικής άνεσης, όπου θα νιώσεις πως κάποιος φίλος σε κάλεσε και μαγειρεύει για σένα. Ο ίδιος φίλος φροντίζει και για το φαγητό που θα φας στο σπίτι, με την παράδοση ημιέτοιμων γευμάτων στον χώρο σου (τα οποία θα απολαύσεις με τον μίνιμουμ κόπο) αλλά και με την παράδοση delicatessen προϊόντων που φτιάχνονται στο Steve’s, ενώ σε λίγες μέρες θα μπορείς να παραγγείλεις τις αγαπημένες σου γεύσεις από το μενού με την υπηρεσία delivery. Στα newentries και η επιλογή take-away, για να γευτείς στον δρόμο ένα κομμάτι λαχταριστής πίτσας, bradsticks ή κάποιο healthy σάντουιτς, χωρίς συμβιβασμό στη γεύση. Άλλωστε, εδώ ο συμβιβασμός δεν έχει θέση, αφού η αυλή του Steve’s deli tavern έχει φτιαχτεί για όσους αναζητούν την ελευθερία που κρύβεται πίσω από τη γευστική απόλαυση.
Pizza
Steve's deli tavern, italian american homecooked
Φαγητό που θα μοιραστείς με φίλους σε μια αυλή στον Κεραμεικό.
Granello pizza italiana
Σαλαμίνος 42, Κεραμεικός, 211 1169126, Facebook: Steve’s Deli Tavern, Instagram: stevesdelitavern
Καλοκαιρινές γεύσεις «από τη Νάπολη με αγάπη». Granello είναι ο κόκκος. Κι όπως από έναν κόκκο ξεκινούν όλα, έτσι και στο Granello pizza italiana όλα ξεκινούν από το χειροποίητο ζυμάρι με φυσική προζύμη, που γίνεται βάση για μια σειρά από προτάσεις ιταλικής γαστρονομίας. Τα πιάτα που έχεις αγαπήσει σε περιμένουν στο γνωστό σποτ της Περικλέους, μόνο που πλέον μπορείς να τα γευτείς στον εξωτερικό χώρο με τα στρωμένα τραπεζάκια δίπλα στις καταπράσινες γλάστρες για μια εντελώς safe καλοκαιρινή εμπειρία! Κι επειδή κάποιοι προτιμούν το μπαλκόνι τους για τις καλοκαιρινές βραδιές με φίλους και αυθόρμητες συγκεντρώσεις, το Granello σου φέρνει τις λαχταριστές πίτσες του με delivery που λειτουργεί από Δευτέρα έως Σάββατο, 13:00-23:45. Στις νέες γεύσεις θα βρεις τη Vespino με σάλτσα ντομάτας, μοτσαρέλα, καπνιστή πανσέτα, τρίχρωμες πιπεριές
και μανιτάρια, αλλά και τη διαφορετική Bianca, χωρίς σάλτσα, με παρμεζάνα, Βurrata, σκόρδο, ελαιόλαδο, βασιλικό και μαύρο πιπέρι. Στις εντελώς καλοκαιρινές επιλογές –που σε τρελαίνουν, χωρίς να σε βαραίνουν– είναι η ναπολιτάνικου στυλ Verona με σάλτσα ντομάτας, πεκορίνο, ρικότα, προσούτο και ρόκα. Η ανοιχτή κουζίνα παραμένει highlight του Granello, αφού εδώ τίποτα δεν κρύβεται, και όχι αδίκως… Όταν η φροντίδα σού περισσεύει, το μεράκι οδηγεί κάθε σου βήμα, τα φρέσκα υλικά σε εμπνέουν σε κάθε συνταγή και η γαστρονομία γίνεται αγάπη, θέλεις να μοιράζεσαι κάθε στάδιο της ετοιμασίας. Στο Granello αυτή η ετοιμασία γίνεται μια ευχάριστη καθημερινότητα που φτάνει στο τραπέζι ή στο σπίτι σου με την υποσημείωση «από τη Νάπολη με αγάπη!».
Περικλέους 18, Αθήνα, 210 3226542, Facebook: granellopizza, Instagram: granellopizza 9.7.20 – lifo
63
School Pizza Bar Pizza 64 lifo – 9.7.20
Easy ιταλική γαστρονομία που φέρνει αυθεντική απόλαυση στην καθημερινότητα. Υπάρχουν πολλές προτάσεις για να γευτείς την ιταλική κουζίνα. Μία από τις πιο easy είναι αυτή που παρουσιάζει το School Pizza Bar στην πλατεία Αγίας Ειρήνης. Το γνωστό πλέον σκηνικό με στοιχεία από τα σχολικά χρόνια φέρνει στην ενήλικη ζωή σου τις καλύτερες αναμνήσεις από την παιδική ηλικία και τις γαρνίρει με εκλεκτές ιταλικές πρώτες ύλες που συνδυάζονται άψογα σε πιάτα ιταλικής παράδοσης. Ο καλοκαιρινός του κατάλογος έχει εμπλουτιστεί με νέες γεύσεις και διατίθεται προς μελέτη, αλλά όχι απομνημόνευση…. Γιατί εδώ δεν θα εξεταστείς, μόνο θα γευτείς πιάτα που θα μείνουν χαραγμένα στο μυαλό σου, χωρίς πολλή προσπάθεια. Τα ανοιχτά σουβλάκια με καπνιστό σολομό, σερβιρισμένα σε αραβική πίτα με σος γιαουρτιού, αγγούρι, κρεμμύδι φρέσκο και lime είναι από τις πιο δροσερές επιλογές ορεκτικών. Η Pizza Bianca με μοτσαρέλα, παρμεζάνα, μπρε-
ζάολα, φρέσκια ντομάτα, ρόκα και λάδι τρούφας θα σε ενθουσιάσει. Οι Tagliatelle al petto e lime με φιλέτο χοιρινό ψαρονέφρι, φρέσκο κρεμμύδι, πράσο, καρότο, ντοματίνια, μαϊντανό και lime θα σε κάνουν να ξεχάσεις ό,τι ήξερες για την κατηγορία «ζυμαρικά». Ενώ, για να ολοκληρώσεις την εμπειρία γεύσης, οι φρέσκιες μαρέγκες, σπασμένες, με κρέμα λεμoνιού, ακτινίδιο και φρούτα του δάσους με το όνομα Broken Lime είναι το επιδόρπιο που πρέπει οπωσδήποτε να δοκιμάσεις. Ό,τι κι αν επιλέξεις, θα το συνοδεύσεις κατάλληλα με κρασί, μπίρα ή κάποιο κοκτέιλ, ενώ τα φυτά και τα κρεμαστά φώτα που μπλέκονται με τα τραπεζάκια της πλατείας θα σε κάνουν να ξεχάσεις για λίγο την ατμόσφαιρα της πόλης. Άλλωστε, το School Pizza Bar (ανοιχτό από το πρωί για καφέ) γνωρίζει πολύ καλά πώς να ξεγελάει την καθημερινότητα με αυθεντικά απολαυστικές στιγμές.
Πλατεία Αγίας Ειρήνης 8, 210 3251444, Facebook: School Pizza Bar, Instagram: schoolpizzabar
Pizza Brunello, antica enoteca
Δροσιά από Capri στο κέντρο της Αθήνας. Το Brunello παίρνει το όνομά του από ένα από τα πιο φημισμένα κρασιά της Ιταλίας και αυτό από μόνο του σε προετοιμάζει για το ταξίδι γεύσεων που σε περιμένει μέσα από την τέχνη του pairing πιάτων και οίνων. Πιστή στην ιταλική κουλτούρα, αυτή η αυθεντική antica enoteca παρουσιάζει τη συνήθεια του aperitivo, και μάλιστα με έναν τρόπο που σε ταξιδεύει από την Τοσκάνη και το wine tasting στo εξωτικό Capri. Τα δροσιστικά κοκτέιλ του καταλόγου είναι επιλεγμένα ένα προς ένα και προσφέρονται με clear ice ώστε να μπορείς να απολαμβάνεις τη γεύση τους αναλλοίωτη όσο γίνεται περισσότερο. Το κλασικό Negroni (στην πιο original εκδοχή του) και το Pergamon Fizz, που έχει ως βάση του το Italicus (ίσως το πιο κλασικό Rosolio για aperitivo), είναι ανάμεσα
σε εκείνες τις μείξεις που θα προτιμήσεις ένα καλοκαιρινό απόγευμα. Στα must-try η σειρά G’n’T με premium τζιν αλλά και ξεχωριστά τόνικ, τα οποία συνδυάζονται αριστοτεχνικά και στολίζονται με τα κατάλληλα herbs. Ό,τι κι αν επιλέξεις, θα το συνδυάσεις ιδανικά με κάποιο από τα γνωστά pizzeti του Brunello με τη λεπτή και τραγανή ζύμη σε διαφορετικές συνταγές. Στις καλοκαιρινές προτάσεις θα βρεις εκείνη με τα άγρια μανιτάρια και φρέσκια τρούφα και την pizzeta με πέστο, φιστίκια, κουκουνάρι και μορταδέλα. Ο εξωτερικός χώρος με τις ανθισμένες λεμονιές που καθορίζουν όλη τη διακόσμηση θα σε φιλοξενήσει κάθε στιγμή που θέλεις να δροσιστείς στο κέντρο της Αθήνας, νιώθοντας για λίγο την αύρα της Μεσογείου στα νότια της Ιταλίας.
Λουκιανού 21, Κολωνάκι, 210 7248889, Facebook: Brunello, Instagram: Brunello_athens 9.7.20 – lifo
65
Cocktails
4 ΑΠΙΘΑΝΑ BAR ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΠΟΥ ΞΕΡΟΥΝ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ COCKTAIL
66 lifo – 9.7.20
42 Barstronomy.Athens
Η elegant εκδοχή της αθηναϊκής cocktail σκηνής. Τι σημαίνει η λέξη «εμβληματικό»; Αν χρειάζεσαι κάποιο παράδειγμα για να αντιληφθείς αυτή την έννοια, μπορείς να σκεφτείς τι σημαίνει το 42 για την αθηναϊκή σκηνή των κοκτέιλ: ένα όνομα (ή μάλλον ένας αριθμός) στο οποίο τα τελευταία χρόνια προστέθηκε ο όρος barstronomy, για να σηματοδοτήσει μια εμπειρία γεύσεων που πρέπει να ζήσεις στο ιστορικό αυτό all-day spot. Και όταν λέμε all-day, εννοούμε μια διαδοχή από προτάσεις που μπορείς να απολαύσεις από το πρωί μέχρι το βράδυ, οι οποίες έχουν μία και μόνο κοινή βάση (που αποτελεί απαράβατη αξία), την υψηλή ποιότητα. Από τον εκλεκτό καφέ που θα συνοδεύσεις με εξαιρετικές προτάσεις πρωινού και εμπνευσμένες επιλογές brunch μέχρι τη λίστα lunch ή dinner και, φυσικά, την κάρτα των κοκτέιλ που έχει καθιερώσει το 42 Barstronomy. Athens, αναδεικνύοντας την αυθεντική έννοια του classy! Το εργαστήριο του μπαρ είναι ένας χώρος ξεχωριστός από την κουζίνα, ώστε οι bartenders να κάνουν τη δική τους έρευνα και πειραματισμούς για να καταλήξουν στις μείξεις που θα προτείνουν. Ωστόσο, ο bar manager και ο σεφ βρίσκονται σε απόλυτη συνεργασία, για να μπορείς να απολαύσεις τη μαγεία του pairing, που απογειώνει τον γαστρονομικό χαρακτήρα του 42 Barstronomy.Athens. Μαγειρικές τεχνικές και χειροποίητες παρασκευές, φρέσκα φρούτα, βότανα και μπαχαρικά συνδυάζονται αριστοτεχνικά για τη δημιουργία μιας σειράς κλασικών κοκτέιλ που διαθέτουν εκείνο το διακριτικό twist που κάνει όλη τη διαφορά. Η στοά Μπολάνη είναι ο εξωτερικός χώρος που συμφωνεί απόλυτα με την elegant αισθητική
του 42 Barstronomy.Athens και ορίζει τις καλοκαιρινές στιγμές στο κέντρο της Αθήνας. Τώρα κατάλαβες τι θα πει εμβληματικό; Tip: Kάθε Πέμπτη πάρτι με τους πιο γνωστούς ραδιοφωνικούς παραγωγούς της πόλης.
Tiki Bar
Κολοκοτρώνη 3, 213 0052153 Facebook: 42 Barstronomy.Athens, Instagram: 42_bar.athens
Ένα όνομα που σημαίνει «exotica cocktail bar». Κάποια brands δίνουν το όνομά τους σε μια ολόκληρη κατηγορία προϊόντων. Έτσι και το Tiki έχει συνδέσει το όνομά του με καλοκαιρινά κοκτέιλ σε ένα τροπικό περιβάλλον όπου όλη η ατμόσφαιρα μοιάζει να έχει προσγειωθεί από μακρινά μέρη στο κέντρο της Αθήνας. Το αγαπημένο μπαράκι με τον πολυμορφικό χαρακτήρα είναι μια κρυμμένη έκπληξη που έχει να σου προσφέρει κάτι διαφορετικό, οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας. Αν, μάλιστα, θεωρείς τον εαυτό σου λάτρη των κοκτέιλ, επιβάλλεται να δοκιμάσεις τη λίστα που προτείνει. Στα must, το Painkiller και το Zombie, που, όπως όλες οι προτάσεις, θα σε εντυπωσιάσουν όχι μόνο με τη γεύση αλλά και με την παρουσίασή τους, που δεν θυμίζει τίποτε απ’ όσα έχεις δει… Συνοδευτικά των μείξεων, τα πιάτα του Tiki έρχονται να ολοκληρώσουν μια εμπειρία που προκαλεί συνεχώς τις αισθήσεις σου, με γεύσεις που ται-
ριάζουν στη φιλοσοφία του αγαπημένου exotica cocktail bar: λαχταριστά μπέργκερ, εμπνευσμένα τάκος, δροσερές σαλάτες αλλά και πίτσες σε διαφορετικές συνταγές που πρέπει να δοκιμάσεις – και πρέπει να τις δοκιμάσεις όλες! Μην παραλείψεις τη Sicily με φιστίκι, σάλτσα ντομάτας και ελαιόλαδο, ούτε την Ταρτούφο, με τρούφα, μοτσαρέλα μπουράτα και ρόκα. Στα new-entries, από εκείνα που παρουσιάζει κάθε τόσο το Tiki και σε κάνει να χαμογελάς, είναι το delivery μέσω efood και Wolt, που παραδίδει τις γεύσεις και τα κοκτέιλ στον χώρο σου. Η τροπική ατμόσφαιρα της οδού Φαλήρου ξεδιπλώνεται στο μπαλκόνι σου, φέρνοντας όλες τις αγαπημένες σου επιλογές στην πόρτα σου. Κι αυτό είναι που λατρεύεις στο Tiki, ότι εδώ και χρόνια είναι η σταθερή αξία που δεν αφήνει καμία επιθυμία σου ανικανοποίητη.
Φαλήρου 15, Μακρυγιάννη, 210 9236908, Facebook: Tiki Bar Athens, Instagram: tikibarathens 9.7.20 – lifo
67
Mosaiko Cocktail Bar
Το στέκι της Γλυφάδας είναι ο καλός φίλος που ξέρει τις συνήθειές σου. Είναι κάτι στέκια που τα νιώθεις σαν έναν καλό φίλο, εκείνον τον κολλητό που σε γνωρίζει καλά, ξέρει τι πίνεις, ποια μουσική σου αρέσει και σε υποδέχεται πάντα για να σου φτιάξει τη διάθεση, ακόμα και τις μέρες «που δεν το έχεις και πολύ». Το Mosaiko είναι το μπαράκι που αγαπάς, εκεί που θα πας αυθόρμητα, χωρίς να το σκεφτείς, γιατί μπορείς απλά να νιώσεις άνετα. Μετά το πρόσφατο lockdown το στέκι της Γλυφάδας επανήλθε και σε περιμένει σε ένα περιβάλλον προσαρμοσμένο στα νέα δεδομένα, αλλά με μια φρεσκάδα στην ατμόσφαιρα και στον κατάλογό του. Το καλοκαιρινό μενού περιλαμβάνει άκρως δροσιστικά κοκτέιλ που θα κάνουν τις βραδιές πιο χρωματιστές. Στα musttry το Water Skin με μαστίχα Skinos, φρέσκο χυμό καρπούζι, σιρόπι βανίλιας, φρέσκο lime και φύλλα μέντας, το OG Loc, με Bulleit bourbon,
Αperol, φρέσκο lime, σιρόπι κανέλας, φλοίδες τσίλι και πορτοκάλι bitters, αλλά και το Gizmo, με rum blend, φρέσκο πεπόνι, σιρόπι μπαχαρικών, φρέσκο lime και Αlbumin. Στα new-entries, οι πίτσες που θα συνοδεύσουν το ποτό σου είναι δύο: πίτσα Μαργαρίτα με λάδι βασιλικού και πίτσα πεπερόνι. Το περιβάλλον αγαπημένο, σαν το σπίτι του καλύτερού σου φίλου, στο οποίο ξέρεις τα κατατόπια και η μουσική, όπως πάντα, είναι επιλεγμένη από τους καλύτερους και πιο γνωστούς DJs του κέντρου, οι οποίοι εναλλάσσονται καθημερινά στα decks. Οι στιγμές στο Mosaiko Cocktail Bar είναι αυτό ακριβώς που λέει το όνομά του: ένας συνδυασμός στοιχείων που καταλήγουν στην απόλυτη οικειότητα. Μείξεις, γεύσεις και μουσικές που σου προσφέρει απλόχερα ένας γνώριμος φίλος.
Cocktails
Contrabando
Λαοδίκης 30, 210 8983208, Facebook: Mosaiko Cocktail Bar, Instagram: mosaikobar, mosaikomenu
68 lifo – 9.7.20
Κοκτέιλ με άφρο-λάτιν αποικιακή αισθητική. Η λέξη «Contrabando» κρύβει μέσα της μια ατιμώρητη ηδονοθηρία, μια συγκατάθεση για απολαύσεις που αξίζουν αμαρτία. Aυτά τα συναισθήματα ανασύρονται στο cocktail bar του κέντρου που απεικονίζει ένα κουβανέζικο σκηνικό, όπου το πολυτελές συναντάει το πρωτόγονο. Ο χώρος έχει σχεδιαστεί με μια με άφρο-λάτιν αποικιακή αισθητική, η οποία υπογραμμίζεται από έντονο κοντράστ χρωμάτων και διακοσμητικών τάσεων. Η κλασική ζωγραφική και οι περίτεχνες ξύλινες επενδύσεις έρχονται σε αντίθεση με αραβικά μοτίβα και πολύχρωμα βιτρό. Τo Contrabando έχει σκοπό να σε ταξιδέψει στο «Παρίσι της Καραϊβικής» και το καταφέρνει πολύ καλά! Σε αυτήν τη λατινοαμερικάνικη όαση μπορεί κανείς να απολαύσει κοκτέιλ με πρωτόγνωρες γεύσεις. Κλασικές συνταγές που νόμιζες πως γνωρίζεις καλά έχουν μετατραπεί σε κοκτέιλ με λατινοαμερικάνικες
πινελιές. Το βασικό απόσταγμα που χρησιμοποιείται στις μείξεις είναι το ρούμι, χωρίς να παραμελούνται οι υπόλοιπες επιλογές που έρχονται να συμπληρώσουν αρμονικά τη θεματολογία του Contrabando. Η εξαιρετικά ενημερωμένη κάβα είναι ικανή να ευχαριστήσει και τους πιο απαιτητικούς πελάτες που έχουν εκπαιδεύσει τη γεύση τους στην κατηγορία του κοκτέιλ, με ποικιλία εκλεκτών αποσταγμάτων από διάφορα μέρη του κόσμου. Στη λίστα που υπογράφει ο Χρήστος Μπαλταγιάννης θα βρεις επιλογές που σε εντυπωσιάζουν όχι μόνο με τη γεύση αλλά και με την εικόνα τους, η οποία ταιριάζει απόλυτα στην tropical-colonial ατμόσφαιρα. Οι μείξεις συνδυάζονται με πιάτα για όλες τις ώρες της ημέρας και το Contrabando γίνεται εκείνο το σημείο στην καρδιά της Αθήνας που καταφέρνει να σε κάνει να ξεχάσεις ότι βρίσκεται έξω από την πόρτα του.
Τάκη 12, Ψυρρή, 6946 138702 Facebook: Contrabando, Instagram: contrabando.athens
ΣΚΟΡΠΙΟΣ [23.10/22.11]
Διαδικαστικά θέματα, σπουδές και ταξίδια θα ευνοηθούν με την επιστροφή του Ερμή σε ορθόδρομη πορεία την Κυριακή και αρχίζουν να υποχωρούν τα προβλήματα και οι καθυστερήσεις. Οι γεννημένοι το 3ο δεκαήμερο που είχατε παρεξηγηθεί με οικείους μπορείτε να επιλύσετε τις διαφορές σας και να επαναφέρετε τις ισορροπίες. Εμπορικές συναλλαγές και προώθηση υπηρεσιών θα έχουν αίσια αποτελέσματα, αρκεί να είστε προσγειωμένοι όσον αφορά τις απαιτήσεις σας. Απολαύσεις και στιγμές χαλάρωσης με την οικογένεια ή το ταίρι σας θα συμβάλουν στη φυσική και ψυχική σας ευεξία και η λίμπιντό σας θα είναι σε υψηλά επίπεδα. Οι ελεύθεροι έχετε μια τάση να ακυρώνετε τους άλλους αν σας γυαλίσει το μάτι και προβλέπονται μπερδέματα στα ερωτικά σας. Μέσω κοινωνικών επαφών θα διευρύνετε τον κύκλο των γνωριμιών σας και θα αποκτήσετε νέες εμπειρίες αν κάνετε ένα ταξίδι.
φιλοδοξίες σας έρχονται κόντρα στις επιθυμίες οικείων προσώπων και νιώθετε πιεσμένοι στην προσπάθειά σας να πείσετε για την ορθότητα των αποφάσεών σας. Ωστόσο, μην κάνετε το λάθος να μην πραγματοποιήσετε τα όνειρά σας. Σίγουρα δεν είναι η εποχή που οι σχέσεις είναι στα καλύτερά τους και ενδεχομένως να ψάχνετε τρόπους για να αποστασιοποιηθείτε, από την Κυριακή όμως, που ο Ερμής στο ζώδιό σας επιστρέφει σε ορθόδρομη πορεία, θα μπορείτε να επιβάλλετε τις απόψεις σας και να επιλύσετε τα προβλήματά σας με περισσότερη άνεση. Οι γεννημένοι το 3ο δεκαήμερο που είστε σε μόνιμη σχέση ίσως να απογοητευτείτε από τη στάση του ερωτικού σας συντρόφου και να αναζητήσετε την επιβεβαίωση μέσω μιας παράλληλης σχέσης. Περιπετειώδης είναι η ερωτική ζωή όσων αναζητούν απολαύσεις δίχως δεσμεύσεις.
ΛΕΩΝ [23.7/23.8] Έχετε αφοσιωθεί στους
ΤΟΞΟΤΗΣ [23.11/21.12]
στόχους σας και δεν έχετε αφήσει περιθώρια για να απολαύσετε τους καρπούς των κόπων σας, με αποτέλεσμα να αποφεύγετε την ανάληψη ευθυνών. Άλλους σας απασχολούν θέματα σπουδών, άλλοι είστε απορροφημένοι από το κυνήγι ευκαιριών, μόνο οι Λέοντες του 1ου δεκαημέρου απολαμβάνετε το καλοκαίρι μέσω εξορμήσεων σε βουνά και θάλασσες. Από την Κυριακή, που ο Ερμής επιστρέφει σε ορθόδρομη πορεία, θα έχετε πιο ξεκάθαρη άποψη σχετικά με το τι θέλετε να κάνετε και πολλά μπορεί να αλλάξουν σε επαγγελματικό ή προσωπικό επίπεδο. Ωστόσο, θα πρέπει να αποφύγετε τις παρορμητικές ενέργειες, που θα μπορούσαν να σας οδηγήσουν σε αδιέξοδο. Αφιερώστε περισσότερο χρόνο σε δραστηριότητες που σας γεμίζουν, στην ψυχαγωγία και στο φλερτ. Στον ερωτικό τομέα υπάρχει στασιμότητα.
Είστε πολυπράγμονες και τρέχετε αυτή την εποχή, ωστόσο, αν δεν ισορροπήσετε την προσωπική με την επαγγελματική σας ζωή, είναι θέμα χρόνου η τριβή στη σχέση σας. Το συνεχές κυνήγι ευκαιριών και η απόκτηση χρημάτων έχουν ως αποτέλεσμα να είναι πολύ μονότονη η ζωή σας και πρέπει να κάνετε ορισμένες αλλαγές προκειμένου να αξίζει ο κόπος που καταβάλλετε. Με την επιστροφή του Ερμή σε ορθόδρομη πορεία την Κυριακή θα έχετε την ευχέρεια να βάλετε μια τάξη σε λογαριασμούς και οφειλές, ωστόσο στον ερωτικό τομέα προβλέπονται σύννεφα. Μην αφήνετε τις καταστάσεις να φτάσουν στα άκρα. Πάρτε εγκαίρως τα μέτρα σας, ειδάλλως θα αντιμετωπίσετε τα αποτελέσματα των ενεργειών σας. Ένα ταξίδι θα μπορούσε να βελτιώσει τη σχέση σας και είναι ιδανική εποχή για εξορμήσεις. Η κοινωνική σας ζωή θα μπορούσε να είναι καλύτερη.
ΠΑΡΘΕΝΟΣ [24.8/22.9]
Αυτή την εποχή είστε εστιασμένοι στις επιθυμίες σας και δεν υπολογίζετε πολύ τις ανάγκες συνεργατών ή φίλων, με αποτέλεσμα να υπάρχει τεταμένη ατμόσφαιρα. Ωστόσο, από την Κυριακή, που ο κυβερνήτης σας Ερμής επιστρέφει σε ορθόδρομη πορεία, θα μπορέσετε να επιλύσετε τις όποιες διαφορές σας και θα δώσετε περισσότερη έμφαση στις σχέσεις σας. Οι γονείς είστε απορροφημένοι από τις ανάγκες των παιδιών και έχετε παραμελήσει τις προσωπικές σας ανάγκες, κάτι που θα σας βγει σε ένταση. Αφιερώστε χρόνο σ’ εσάς, ασχοληθείτε με δραστηριότητες που συμβάλλουν στην ψυχική σας ευεξία και μην πέφτετε με τα μούτρα στις υποχρεώσεις. Οι ελεύθεροι έχετε πολλές προοπτικές για να βγείτε από το συναισθηματικό αδιέξοδο ενός πρόσφατου χωρισμού, αρκεί να το πάρετε απόφαση πως η ζωή είναι μπροστά σας.
ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ [22.12/19.1] Η εβδομάδα είναι φορτισμένη και δεν μπορείτε να πάρετε αποφάσεις που θα επηρεάσουν τη ζωή σας, ωστόσο από την Κυριακή, που ο Ερμής επιστρέφει σε ορθόδρομη πορεία, θα γίνουν πιο ξεκάθαρες οι επιθυμίες σας, κάτι που μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις σας. Μπορεί, για παράδειγμα, να δώσετε τέλος σε μια συνεργασία ή ακόμα και στη σχέση σας, αν νιώσετε πως στέκεται εμπόδιο στην υλοποίηση των σχεδίων σας. Φροντίστε μόνο να έχετε τα απαραίτητα εφόδια για να στηρίξετε τις αποφάσεις σας. Στον οικογενειακό τομέα οι απαιτήσεις είναι πολλές και είναι επιτακτική η ανάγκη να αφιερώσετε χρόνο στον εαυτό σας. Όσο πιεσμένο και να είναι το πρόγραμμά σας, μπορείτε να βγαίνετε βόλτες, να επικοινωνείτε με φίλους ή να ασχολείστε με δραστηριότητες που σας ευχαριστούν. Οι ελεύθεροι διανύετε μια φάση άρνησης και χάνετε ευκαιρίες.
ΖΥΓΟΣ [23.9/22.10]
Διανύετε μια φάση κατά την οποία αμφιβάλλετε για τις επιλογές σας και δεν μπορείτε να δώσετε τον καλύτερό σας εαυτό, ωστόσο από την Κυριακή, που ο Ερμής επιστρέφει σε ορθόδρομη πορεία, θα ξεκαθαρίσει η σκέψη σας. Οικογενειακές και επαγγελματικές υποχρεώσεις καθιστούν δύσκολη την εξοικονόμηση προσωπικού χρόνου, ωστόσο δεν είναι ακατόρθωτο, αρκεί να το βάλετε στο πρόγραμμα. Για εσάς που δεν έχει ξεκινήσει ακόμη η περίοδος των διακοπών, ενδεχομένως να είναι πιο δύσκολο να αντεπεξέλθετε στα καθήκοντά σας λόγω της συσσωρευμένης κούρασης, μπορείτε όμως, μέσω σύντομων αποδράσεων, να απολαύσετε στιγμές χαλάρωσης σε κάποια παραλία. Ιδανική εποχή για εσάς που αναζητάτε έναν καινούργιο έρωτα. Βελτιώστε την εμφάνισή σας μέσω διατροφής και άσκησης, ώστε να ανακτήσετε την αυτοπεποίθησή σας, και μη χάνετε ευκαιρίες.
ΥΔΡΟΧΟΟΣ [20.1/19.2]
Sudoku No 650 2 9 1 8 5 4 5
5 3 4
5 7 8
7
6
1
5 6 5 2 9 4 6
6 8
1 4 9
Η λύση του προηγούμενου 7 9 1 8 6 4
2 5 8 7 1 3
6 4 3 5 9 2
4 2 9 3 8 1
3 8 6 4 7 5
1 7 5 6 2 9
9 6 2 1 5 8
8 3 7 2 4 6
5 1 4 9 3 7
3 9 1 7 2 8 4 5 6 5 4 8 6 1 3 7 9 2 2 6 7 5 9 4 3 1 8
Αρχίζουν να υποχωρούν τα εμπόδια στον τομέα της εργασίας και από την Κυριακή, που ο Ερμής επιστρέφει σε ορθόδρομη πορεία, θα έχετε τη δυνατότητα να βελτιώσετε τις σχέσεις με τους συνεργάτες σας. Ιδανική εποχή για να βρείτε μια θέση εργασίας, αρκεί να κινηθείτε με ευελιξία. Μη μένετε κολλημένοι σε τομείς που δεν αποδίδουν και στρέψτε την προσοχή σας προς μια διαφορετική κατεύθυνση. Η φυσική σας κατάσταση είναι κάτι που σας απασχολεί και δεν αφήνετε περιθώρια στον εαυτό σας για παρασπονδίες, μη στερείστε όμως την απόλαυση ενός εδέσματος. Αραιά και πού μπορείτε να επιβραβεύετε τον εαυτό σας, χωρίς επιπτώσεις στη σιλουέτα σας. Ερωτικά, είστε το μήλον της Έριδος, καθώς σας διεκδικούν κάποια άτομα από την παρέα σας και προβλέπονται ίντριγκες. Αν έχετε αποφασίσει τι θέλετε, πάρτε πρωτοβουλίες.
ΙΧΘΥΣ [20.2/20.3] Με την επιστροφή του Ερμή σε ορθόδρομη πορεία ξεκινά μια περίοδος κατά την οποία αρχίζουν να υποχωρούν τα προβλήματα και οι καθυστερήσεις που υπήρχαν στην υλοποίηση ενός σχεδίου. Επενδύσεις και ρίσκα θα ευνοηθούν, αρκεί να μη σας πιάσει απληστία, ενώ παράλληλα θα έχετε και περισσότερη διάθεση να ασχοληθείτε με τα ταλέντα σας. Το σημαντικό είναι πως και στην ερωτική σας ζωή γίνονται κάποια θετικά βήματα, καθώς ανακτάτε την αυτοπεποίθησή σας, και δεν αποκλείεται να συναντήσετε τον έρωτα της ζωής σας σε ένα ταξίδι. Οι απολαύσεις και η περιπέτεια θα αποτελέσουν προτεραιότητα και ζείτε μεγάλες στιγμές όσοι ξεκινάτε τις διακοπές σας. Ιδιαίτερη προσοχή σε θέματα υγείας και στη διαχείριση των πόρων σας. Αν αποφύγετε τις υπερβολές με τη σπατάλη χρημάτων, θα παρατείνετε τις μέρες χαλάρωσης.
ΚΡΙΟΣ [21.3/20.4] Αυξημένες είναι οι ευθύνες σας αυτή την εποχή και στην προσπάθειά σας να ισορροπήσετε την προσωπική σας ζωή με την καριέρα, το άγχος και η κούραση θα δημιουργήσουν εντάσεις. Ενδεχομένως να βρεθείτε σε δίλημμα αν πρέπει να ικανοποιήσετε τις επιθυμίες αγαπημένων σας προσώπων που έρχονται κόντρα στις δικές σας ανάγκες και θα χρειαστεί να επιστρατεύσετε την ψυχραιμία σας. Την Κυριακή ο Ερμής επιστρέφει σε ορθόδρομη πορεία και αρχίζουν να υποχωρούν τα επικοινωνιακά προβλήματα. Θέματα ακίνητης περιουσίας και ό,τι μπορεί να αφορά το σπίτι θα καταφέρετε να τα τακτοποιήσετε και είναι μια καλή εποχή για να βελτιώσετε τον χώρο σας. Όσον αφορά την ερωτική σας ζωή, θα μπορούσε να είναι και καλύτερη, αν δίνατε περισσότερη προσοχή σε όσους σάς φλερτάρουν.
starfax
ΚΑΡΚΙΝΟΣ [22.6/22.7] Οι στόχοι και οι
week
ΤΑΥΡΟΣ [21.4/20.5] Η προσοχή σας είναι στραμμένη σε οικονομικές υποθέσεις και σε ό,τι αφορά τη σταδιοδρομία σας, γι’ αυτό μπορεί να νιώθετε κουρασμένοι ή να είναι πεσμένη η ψυχολογία σας λόγω του στρες. Την Κυριακή ο Ερμής επιστρέφει σε ορθόδρομη πορεία και θα έχετε περισσότερη πνευματική διαύγεια, οπότε θα είστε σε θέση να αντεπεξέλθετε στις υποχρεώσεις σας. Εμπορικές υποθέσεις ξεμπλοκάρουν, επομένως είναι ιδανική εποχή για συναλλαγές και συμφωνίες. Προωθήστε τις δεξιότητές σας, τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες σας οι ελεύθεροι επαγγελματίες. Μέσω αποδράσεων θα διευρύνετε τον κύκλο των γνωριμιών σας, γι’ αυτό κάτι καλό μπορεί να προκύψει στην ερωτική σας ζωή. Εσείς που είστε σε σχέση αφιερώστε χρόνο στο ταίρι σας και μην αφήνετε τα πράγματα στην τύχη τους.
ΔΙΔΥΜΟΣ [21.5/21.6]
Οποιαδήποτε σύγχυση σχετικά με το πού να εστιάσετε για να κερδίσετε χρήματα αρχίζει να εξαλείφεται από την Κυριακή, με την επιστροφή του κυβερνήτη σας Ερμή σε ορθόδρομη πορεία, ενώ αρχίζουν να υποχωρούν και οι καθυστερήσεις στον τομέα των εσόδων. Ωστόσο, επειδή είναι και μια εποχή όπου υπάρχουν πολλά έξοδα, θα πρέπει να αποφύγετε την αλόγιστη σπατάλη. Αν σκοπεύετε να ανοίξετε τη δική σας επιχείρηση, προσέξτε κυρίως την επιλογή συνεργατών, ώστε να αποφύγετε τις απώλειες. Στον ερωτικό τομέα είναι περίπλοκη η κατάσταση, ωστόσο στην παρούσα φάση δεν σας απασχολούν οι εξελίξεις, ειδικά αν έχετε βγει πρόσφατα από μια αποτυχημένη σχέση. Ένα σύντομο ταξίδι φέρνει νέα πρόσωπα στη ζωή σας, δίνοντάς σας την ευκαιρία να αποκτήσετε καινούργιες εμπειρίες. Ιδιαίτερη προσοχή σε θέματα υγείας και ατυχήματα.
α πό τη μα ριβίκυ κα λλέργ η (sta rfa x@ lifo .gr)
9.7.20 – lifo
69
thing the Πώς να βοηθήσεις αυτούς που βοηθούν
απ ο ton η λία ζωγρ άφ ο
70 lifo – 9.7.20
Μια πολυπολιτισμική ομάδα της Αθήνας έχει στόχο να βρει δουλειά στον τομέα της τεχνολογίας σε ανθρώπους που πλήττονται κοινωνικά.
-Πώς μπορεί να βοηθήσει κάποιος το έργο της SHA; Εάν κάποιος/-α επιθυμεί να συντρέξει ένα συγκεκριμένο έργο της οργάνωσης, μπορεί να συνεννοηθεί απευθείας μαζί της. Επικοινωνία: Website: https://socialhackersacademy.org/ E-mail: info@socialhackersacademy.org Τηλέφωνο: 210 3003124
Η Social Hackers Academy μαθαίνει προγραμματισμό σε πρόσφυγες, μετανάστες και ανέργους Social Hackers Academy (SHA) ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2017 ως μια πρωτοβουλία τριών, άγνωστων μεταξύ τους μέχρι εκείνη τη στιγμή, ανθρώπων: του Chris Owen από την Αγγλία, του Michael Thomas από την Αμερική και του Έλληνα Δαμιανού Βαβανού. «Με κάποιον μαγικό τρόπο έτυχε να γνωριστούμε και να ξεκινήσουμε αυτό το εγχείρημα, ο καθένας για τους δικούς του λόγους – ο σημαντικότερος ήταν πως βαρεθήκαμε να βλέπουμε τις βάρκες των προσφύγων να καταφθάνουν στα νησιά μας κι εμείς να μένουμε αμέτοχοι. Αποφασίσαμε, λοιπόν, να αναλάβουμε την ευθύνη που μας αναλογούσε, βάλαμε “πλάτη” και ξεκινήσαμε την οργάνωση. Η ομάδα ξεκίνησε λίγο ανορθόδοξα, κοιτάζοντας το τελικό αποτέλεσμα που θέλαμε να πετύχουμε, δηλαδή την κοινωνική ένταξη. Για να επιτευχθεί, όμως, η κοινωνική ένταξη αυτών των ανθρώπων θα πρέπει να έχουν μια καλή εργασία, με μέλλον. Όταν το καταλάβαμε αυτό, κοιτάξαμε την αγορά εργασίας και συγκεκριμένα σε ποιον τομέα υπάρχει ανάγκη για ανθρώπινο δυναμικό. Η απάντηση ήταν ξεκάθαρη: εταιρείες τεχνολογίας. Οι εταιρείες δίνουν πραγματική μάχη στην προσπάθειά τους να βρουν ανθρώπινο δυναμικό για να καλύψουν τις ανάγκες τους. Σε συνεργασία με τις εταιρείες, λοιπόν, δημιουργήσαμε ένα πρόγραμμα σπουδών πάνω στον προγραμματισμό και προσφέρουμε μια ολιστική προσέγγιση στην εύρεση εργασίας νέων» λέει ο κ. Βαβανός. «Είμαστε μια πραγματικά multicultural οργάνωση, καθώς στην κυρίως ομάδα μας έχουμε 13 άτομα από 9 εθνικότητες. Μάλιστα, είμαστε μόνο δύο Έλληνες. Το γεγονός αυτό μας έχει βοηθήσει πολύ στο να μπορούμε να φέρουμε διαφορετικές νοοτροπίες και λύσεις στα προβλήματα που καλούμαστε να λύσουμε καθημερινά. Η πλειονότητα των εθελοντών και των εργαζομένων είναι νεαροί άνθρωποι με πολλή όρεξη για σκληρή δουλειά και κοινωνική αλλαγή. Το όραμά μας είναι να δημιουργήσουμε έναν αλληλέγγυο κόσμο, όπου όλοι οι άνθρωποι θα έχουν πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση, η οποία με τη σειρά της αποσκοπεί στην εύρεση εργασίας. Απευθυνόμαστε σε Έλληνες ανέργους, μετανάστες και πρόσφυγες, οι οποίοι θέλουν να κάνουν ένα βήμα μπροστά και να αναλάβουν την ευθύνη της ζωής τους. Χρειάζεται κόπος, πολύ διάβασμα και υπομονή για να αποφοιτήσει κάποιος από το εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα, αλλά το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικό, γιατί ο απόφοιτος μπορεί να βρει εργασία. Στην SHA προσφέρουμε μια ολιστική προσέγγιση στην εύρεση εργασίας, παρέχοντας τέσσερα εκπαιδευτικά προγράμματα: στο πρώτο (pre-course) οι μαθητές πρέπει να αποδείξουν το ενδιαφέρον και το πάθος για τον προγραμματισμό, ενώ το main course περιλαμβάνει ένα Full Stack Web Development Class. Βέβαια, εξίσου ουσιαστικά είναι και τα soft skills (οι “λεπτές δεξιότητες”), καθώς το 82% των εταιρειών με τις οποίες συνεργαζόμαστε για την πρόσληψη των μαθητών μας συμφωνεί ότι είναι πιο σημαντικά από τα hard skills, δηλαδή το πόσο καλός προγραμματιστής είναι κάποιος. Το τέταρτο και τελευταίο εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι το “How to get a dev job course”. Το να μάθεις τις απαιτούμενες δεξιότητες είναι το πρώτο και μάλλον πιο εύκολο βήμα, καθώς μέχρι τότε ο μαθητής ελέγχει την τύχη του. Από κει και πέρα, όμως, πρέπει να βρει εργασία, κάτι που είναι πραγματικά πολύ δύσκολο, ακόμα και στον χώρο της τεχνολογίας, όπου υπάρχουν αρκετές ελεύθερες θέσεις. Αυτό το εκπαιδευτικό πρόγραμμα βοηθάει τους αποφοίτους μας να αντιμετωπίσουν τη δύσκολη περίοδο εύρεσης εργασίας. Μέχρι σήμερα πάνω από 200 άνθρωποι έχουν περάσει από την SHA, με τις προοπτικές που ανοίγονται μπροστά τους να είναι ιδιαιτέρως σημαντικές, καθώς η αγορά εργασίας στο κομμάτι της τεχνολογίας είναι ένας από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους κλάδους στη χώρα μας. Πρακτικά, ένας απόφοιτος της σχολής μπορεί να εργαστεί σε μια εταιρεία είτε ως junior developer είτε ως πρακτικάριος. Το 72% των αποφοίτων μας έχει ενταχθεί στην αγορά εργασίας μετά την παρακολούθηση των μαθημάτων, ενώ οι υπόλοιποι είναι σε διαδικασία εύρεσης εργασίας. Τα αποτελέσματα αυτά μας κάνουν ιδιαίτερα χαρούμενους και ταυτόχρονα μας δίνουν το κίνητρο να κάνουμε τη δουλειά μας καλύτερα, ώστε περισσότεροι άνθρωποι να βρουν εργασία. Μετά την απόφαση της SHA να ξεκινήσει εξ ολοκλήρου online μαθήματα, ώστε να μπορέσει να στηρίξει κοινωνικές ομάδες που δεν ζουν στην Αθήνα, ένα από τα επόμενα σχέδια είναι να μπει σε όλα τα προσφυγικά camps και να φτάσει μέχρι και το τελευταίο χωριό της Ελλάδας, όπου μπορεί να υπάρχει κάποιος ταλαντούχος νέος ή νέα που επιθυμεί να διεκδικήσει μια καλύτερη ζωή» προσθέτει ο κ. Βαβανός.
9.7.20 – lifo
71