Τεύχος 657

ΟΛΙΑ ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ «ΚΑΛΎΤΕΡΟ ΆΝΘΡΩΠΟ ΣΕ ΚΆΝΕΙ Ο ΑΓΏΝΑΣ ΣΟΥ»

FREE PRESS 8.10.2020

ολα για την αθηνα! δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ κυκλοφορει καθε πεμπτη

Ο ΜΙΜΗΣ ΠΛΕΣΣΑΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

υπη στην έντ έκδοση cus Bari Πηγή: Fo 2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

υγεία σελ. 26

ένας καλός άνθρωπος Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΟΛΥΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ ΔΙΝΕΙ ΠΟΛΛΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΡΑ ΕΝΑ ΠΙΑΤΟ ΦΑΪ ΚΑΙ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΣΕ ΟΠΟΙΟΝ ΤΑ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ

4 lifo – 8.10.20

10 ΣΤΗΛΕΣ

εκδοτης

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικός διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ

www.lifo.gr

index

22 Τα λόγια της Μάγδας Φύσσα από τη lifoteam

Παραβιάσεις και ακρότητες από τη βασιλικη σιουτη

ΟΛΙΑ ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ ΚΑΛΎΤΕΡΟ ΆΝΘΡΩΠΟ ΣΕ ΚΆΝΕΙ Ο ΑΓΏΝΑΣ ΣΟΥ

ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Κωνσταντίνα Τριανταφύλλου senior digital campaign manager Ελένη Γκοβάτσου

24

από τη βιβιαν στεργιου

Έργο του Φίκου @fikosantonios

Το νέο φως της Ακρόπολης από τον αλεξανδρο διακοσαββα

διευθυντής εντυπης εκδοσης Τάσος Μπρεκουλάκης

direct sales director Κώστας Μαντάς

Wellness (ευεξία) και τηλεργασία – μήπως το παρακάναμε;

φωτογραφία εξωφύλλου

διευθυντής mikropragmata. lifo.gr Άρης Δημοκίδης

αrt director Χρήστος Τζοβάρας –––––– ε μπο ρικο τμημα advertising director Γιώτα Αθανασοπούλου

από ton νικολα σεβαστακη

από τον δημητρη πολιτακη

διευθυντής lifo.gr Θανάσης Χαραμής

σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος

Γιατί όχι καταλήψεις στα σχολεία Ανεξαρτήτως της δικαστικής απόφασης, είμαστε βαθιά μπλεγμένοι

commercial director Ρένα Κροκίδα

55

digital campaign manager Αγγελική Λάζου client service coordinator Ξένια Στασινοπούλου (xenia@lifo.gr) –––––– ψηφιακή ανάπτυξη/ προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου, Σπύρος Γκατζούνας

0 ΜΙΜΗΣ ΠΛΕΣΣΑΣ ΕΙΝΑΙ 0 ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

week

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

παρακαλουμε

ανακυκλωστε

social media Χριστίνα Γαλανοπούλου (Head) Στράτος Μωραΐτης, Ηλέκτρα Χατζηκάλφα –––––– συν ταξη αρχισυνταξία Αλέξανδρος Διακοσάββας

συντακτικη ομαδα Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα (Θέατρο), Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος (Σινεμά), Τάσος Μελεμενίδης (Σινεμά), Γιάννης Κωνσταντινίδης (Εικαστικά), Τίνα Μανδηλαρά (Βιβλίο), Νίκη Μηταρέα (Γεύση), Γιάννης Βασιλείου, Μερόπη Κοκκίνη, Ματούλα Κουστένη, Δημήτρης Κυριαζής, Γλυκερία Μπασδέκη, Γιάννης Πανταζόπουλος, Σταυρούλα Παπασπύρου, Γεωργία Παπαστάμου, Μαρία Παππά, Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Αφροδίτη Σακκά, Νικόλας Σεβαστάκης, Βασιλική Σιούτη, Κορίνα Φαρμακόρη, Λένα Φουτσιτζή newsroom Πάνος Σάκκας (Αρχισυνταξία) Φιλιώ Ράγκου, Κατερίνα Αγριμανάκη, Ρούλα Βλασσοπούλου, Αναστασία Γαλάνη, Σόφη Ζιώγου, Διονύσης Νοταράκης –––––– φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie f., Αναστασία Βουτυροπούλου, Γιώργος Αδάμος ατελιέ αssistant art director Βανέσσα Φερλέ διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Νινέττα Γιακιντζή, Μαρούσα Θωμά διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μπέτυ Σπανοπούλου –––––– λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Άλκηστις Γκούμα, Βασίλης Κοτρωνάκης διανομή Άκης Ιωάννου γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– κωδικος εντυπου 7639

8.10.20 – lifo

5

εργο του φικου

Editorial

ΧΩΡΊΣ ΑΝΘΡΏΠΙΝΕΣ ΙΔΙΌΤΗΤΕΣ Γιατί αυτό το περιοδικό εκφράζει όλα όσα μισεί η Χρυσή Αυγή.

aπο τον σταθη τσαγκαρουσιανο

Αυτό το περιοδικό εκφράζει όλα όσα μισεί η Χρυσή Αυγή. Πιστεύει στη δικαιωματική αξία του διαφορετικού. Στον διάλογο και στην αλληλεγγύη. Πιστεύει στις ανθρώπινες ιδιότητες, κορυφαία των οποίων είναι να μην καταχράσαι τη δύναμή σου όταν μπροστά σου στέκεται ένας άνθρωπος αδύναμος.

Οι δε απίθανοι ηγέτες των μεγάλων κρατών του κόσμου, συντονισμένοι στην καλπάζουσα οπισθοδρόμηση της white, male supremacy, σαν να τους δίνουν κουράγιο να γίνουν πιο κτηνώδεις, πιο σίγουροι για τη βία των ενστίκτων τους, λιγότερο απολογητικοί για το ό,τι έσβησαν με μια γομολάστιχα τις ανθρώπινες ιδιότητές τους.

Σε αυτό το περιοδικό δουλεύουν άνθρωποι που δυνάμει είναι στόχοι της. Δεν την πολεμάμε απλώς επειδή είναι το σωστό. Την πολεμάμε για λόγους προληπτικής ιατρικής. Όταν η αρρώστια καλπάζει, «σε βυθό πέφτει από

Κι όλα αυτά εκβάλλουν σε μια ποπ της βαρβαρότητας, ούγκανους ράπερ σεξιστές, πράουντ μπόις με φρεντ πέρι και τα λοιπά και τα λοιπά…

βυθό, ώσπου δεν είναι άλλος». Αν αυτή η συμμορία αφεθεί ελεύθερη, καταχρώμενη τα κενά ασφαλείας της περίπλοκης δημοκρατίας, θα βρεθεί μαθηματικά στην πόρτα σου ένα πρωί (ή μάλλον, επειδή είναι θρασύδειλοι, αργά το βράδυ, όταν γυρνάς στο σπίτι σου), να σε βάλει στη θέση σου, χάριν αυτού του πλέιμομπιλ εθνικισμού που βασίζεται σε αγράμματες απλουστεύσεις, αξόδευτη αδρεναλίνη μεταξύ γυμναστηρίου και στρατώνα, την παράδοξη ψαλίδα μεταξύ προλετάριας καταγωγής και λευκής, άριας περηφάνιας, ιστορικές ανακρίβειες κι έναν γκροτέσκο ματσίσμο που επιζητεί διαρκώς και υπόπτως την επιβεβαίωση. Αυτοί οι τύποι δεν έχουν σχέση με την πολιτική, ούτε καν με την κοινωνία. Όπως κι αν τους ονομάσεις (incels, μόρφωμα, φασίστες), είναι ένας λεπρός δορυφόρος που περιδινίζεται γύρω και έξω από την κοινωνία, μισώντας τυφλά ό,τι την υποστασιοποιεί. Περιφρονούν τη δημοκρατία, περιφρονούν την ίδια την έννοια της πολιτικής – απλώς θέλουν, όπως ο Αδόλφος, να φτάσουν στην κόλαση μέσω της Βουλής, την οποία επανειλημμένως έχουν μαγαρίσει. Απλώς διότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος.

Όμως, αυτοί οι μαχαιροβγάλτες δεν έχουν θέση ούτε στην πολιτική ούτε στην κοινωνία. Διότι απειλούν τον πυρήνα των πόλεων και τον πυρήνα της ανθρώπινης κατάστασης. Διαταράσσουν τον κάθετο καπνό που ανέβηκε στον ουρανό απ’ τη θυσία του Άβελ. Κανένας θάνατος δεν είναι καλός. Οι άνθρωποι που δεν μας μοιάζουν δεν είναι εχθροί. Τον πεσμένο άνθρωπο δεν τον κλοτσάμε. Στοιχειώδη πράγματα που πρέπει να τα συλλαβίσουμε ξανά στον κλονισμένο κόσμο. Σε αυτή, λοιπόν, την κομβική στιγμή διαλέξαμε να κάνουμε εξώφυλλο το αντίθετο του χρυσαυγίτη. Τον Άλλο Άνθρωπο. Που χρόνια τώρα, σταθερός, προσηλωμένος, αθόρυβος, αντί να μαχαιρώνει στην Ομόνοια μετανάστες, αντί να ξυλοκοπάει αδερφές, αντί να δολοφονεί Παύλους, δίνει ένα κομμάτι ψωμί στους πεινασμένους. Εμάς, αυτοί είναι οι ήρωές μας. Τους άλλους τους θέλουμε αποκομμένους από τον κόσμο που φτιάχνει η αξιοπρέπεια, ο σεβασμός και η αγάπη. Η πολιτική του Ανθρώπου, δηλαδή.

Έχουν, δυστυχώς, συμμάχους: τα σόσιαλ μίντια και την τελευταία φουρνιά ηγετών του κόσμου, όπως ο Τραμπ, ο Μπολσονάρου, ο Όρμπαν κ.λπ. Τα μεν σόσιαλ μίντια τους φέρνουν κοντά. Τους τυλίγουν σε ένα αυτιστικό σύμπαν που αυτοδικαιώνεται και «φορτώνει» στη νιοστή, με τυφλό, αέναο μίσος. Συνδυάζεται με ψεκασμένες θεωρίες, ανορθόγραφες μαγκιές, λάβαρα, δάφνες και σπάθες της επαναστάσεως – καθείς και το χοιροστάσιό του.

6 lifo – 8.10.20

www.facebook.com/stathis.tsagar

8.10.20 – lifo

7

talk town ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

2x2 the grit 8/10 - 1/11, ProjectGallery

8 lifo – 8.10.20

ProjectGallery, Νορμανού 3, Μοναστηράκι www.urbanact.gr FB: urbanact.gr

εργο του κωστη δαμουλακη / jamer

i

Athens

Οκτώ από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της street art, Έλληνες και Ιταλοί, συναντιούνται στην έκθεση «2x2 The GrIt». Από την Ελλάδα συμμετέχουν οι Blaqk, Kez, Jamer και Same84 και από την Ιταλία οι 2501, Etnik, Ozmo και Paolo Psiko. «Η έκθεση φέρει τον χαρακτηριστικό τίτλο “2x2 The GrIt”. Το “2x2” παραπέμπει στο έργο κάθε καλλιτέχνη ξεχωριστά, ενώ όλα μαζί αποτελούν πολύ ιδιαίτερα και μεγάλα έργα, διαστάσεων 2 επί 2» αναφέρει ο συν-επιμελητής της έκθεσης Κυριάκος Ιωσηφίδης. «Καθένας καλλιτέχνης κλήθηκε να δημιουργήσει ένα έργο ειδικά για την έκθεση, χωρίς θεματική ή καθοδήγηση, σε καμβά διαστάσεων 2x2. Το “GrIt” παραπέμπει στη συνεργασίασυμπαρουσίαση Ελλήνων και Ιταλών καλλιτεχνών. Για την πρώτη αυτή συνεργασία Ελλήνων και Ιταλών street artists επιλέχτηκαν μερικά από τα πιο γνωστά ονόματα του χώρου, ο καθένας με διαφορετικό στυλ».

8.10.20 – lifo

9

town Εξαιρώ, βέβαια, τους λίγους δημοσιογράφους που έχουν παλέψει όλα αυτά τα χρόνια γι’ αυτήν τη δίκη. Αλλά θα ήθελα όλοι να είχαν δείξει τον ίδιο ζήλο που έδειξαν την Πέμπτη. Να είχαν κάνει την κριτική τους και να είχαν παρουσιάσει αυτή την πρόταση σε όλον τον κόσμο. Θα ήθελα τότε να με έψαχναν απελπισμένα, όπως με έψαχναν χθες, που μάλιστα το μόνο που με ρωτούσαν ήταν αν ρωτήθηκα ή δεν ρωτήθηκα.

Όσο για την τηλεόραση, που ανεβάζει και κατεβάζει κυβερνήσεις, θα έπρεπε τα πέντε αυτά χρόνια να είναι εδώ και να παρακολουθεί τη δίκη, στην οποία έχουν αποκαλυφθεί τα πάντα. Και από αυτά, ελάχιστα έχουν παρουσιαστεί». (18/1/20) «Η ατιμωρησία αυτού του εγκλήματος έχει γεμίσει τη γη με αίμα. Δεν ξέρω τι φέρνει το μέλλον, αν οι φασίστες θα επιστρέψουν. Το ότι δεν είναι στη Βουλή η Χρυσή Αυγή είναι θετικό. Ρατσιστές και φασίστες πάντα θα υπάρχουν. Η δίκη του Παύλου τους πέταξε έξω από τη Βουλή.

10 lifo – 8.10.20

Ο θάνατός του τους έκανε πέρα. Περιμένω, όμως, ο Λαγός και ο Κασιδιάρης να καταδικαστούν. Περιμένουμε όλοι πάνω από έξι χρόνια. Οι δικηγόροι μας έχουν κάνει τα πάντα. Και μόνο γι’ αυτούς πρέπει αυτοί οι δύο να καταδικαστούν. Το μόνο σίγουρο είναι ότι το αίμα του Παύλου εμπόδισε να χυθεί κι άλλο αίμα, αίμα αθώων». (Ιούλιος 2020, Δεύτερο Πρόγραμμα, στην εκπομπή «Με τα πόδια μέχρι την αλήθεια») «Μετά από πεντέμισι βασανιστικά χρόνια δικαστικής διαδικασίας, κατά την οποία δεχτήκαμε έως και ύβρεις και απειλές από την πλευρά των κατηγορουμένων, εμείς, η οικογένεια του Παύλου Φύσσα, αναμετρηθήκαμε κατά πρόσωπο με το τέρας του ναζισμού και σταθήκαμε όρθιοι. Η ώρα της απόφασης έφτασε. 7 Οκτωβρίου 2020 και ώρα 11. Επτά μαρτυρικά χρόνια από τη δολοφονία του Παύλου, για εμάς η συνολική καταδίκη της ηγεσίας της εγκληματικής οργάνωσης Χ.Α. είναι μονόδρομος. Την ημέρα της απόφασης καλούμε όλο τον κόσμο που στάθηκε δίπλα μας στο δικαστήριο όλα αυτά τα χρόνια αλλά και όλους όσοι δεν μπόρεσαν μέχρι σήμερα να έρθουν στις 7 Οκτώβρη να είναι έξω από την αίθουσα του Εφετείου».

(4/9/20)

ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΑΓΔΑΣ ΦΥΣΣΑ «Ακόμα και σήμερα στο Κερατσίνι νιώθω “φιλοξενούμενη”. Ο τόπος μου είναι εκεί, στο χωριό. Έχω συγκρατήσει στη μνήμη μου τη χαρά, τον ενθουσιασμό, τη φροντίδα και τη ζωντάνια εκείνων των χρόνων. Ύστερα ακολούθησαν οι λύπες, οι πίκρες και ο αβάσταχτος πόνος. Ωστόσο, έχω να επισκεφτώ τα μέρη όπου γεννήθηκα από το καλοκαίρι του 2013, δύο μήνες προτού δολοφονηθεί ο Παύλος. Ήταν το τελευταίο ανέμελο καλοκαίρι της ζωής μου. Συναισθηματικά και σωματικά δεν έχω τη δύναμη να βρεθώ ξανά εκεί. Από τότε που έχασα τον γιο μου δεν έχω πάει ούτε στο εξοχικό μας στη Σαλαμίνα». (LiFO, 3/20)

«Όλα άλλαξαν στις 18 Σεπτεμβρίου του 2013. Ξανασυνάντησα τον γιο μου στις 3 μετά τα μεσάνυχτα στον νεκροθάλαμο του Γενικού Κρατικού Νίκαιας. Πολύς κόσμος γύρω μου, αλλά κανείς δεν μου μίλαγε. Μετά από λίγο είδα το άψυχο σώμα του. Προσπάθησα να τον ζεστάνω. Ήθελα να φύγουμε από κει μέσα. Δεν μπορούσα να τον αποχωριστώ. Τρεις μαχαιριές. Είδα τα τραύματα στον πνεύμονα και στην καρδιά. Από τότε, ούτε ο Παύλος έχει εμάς ούτε εμείς αυτόν. Μου λείπει. Όλα μου λείπουν. Η παρουσία του, οι κινήσεις του, η φωνή του. Κι εκείνη η πόρτα που πλέον δεν ανοίγει. Από τότε ξεκίνησε ο γολγοθάς μας».(LiFO, 3/20)

«Υπήρχαν πολλές δύσκολες στιγμές στη διάρκεια των επτά ετών. Όμως η χειρότερη ήταν να ακούς στο δικαστήριο το σύνθημα “αίμα - τιμή Χρυσή Αυγή” και να σου λένε: “Πού είναι ο Παύλος σου τώρα;”. Είναι η ώρα που έφτασα στα όριά μου. Τους περισσεύει το θράσος. Έχουμε έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με τον Πατέλη και ήταν έτοιμος να λιποθυμήσει. Ανθρωπάκια θρασύδειλα. Ούτε για φτύσιμο δεν αξίζουν. Κτήνη, χωρίς ίχνος μετάνοιας. Όμως το κακό το έκαναν. Ο δε Μιχαλολιάκος δεν είπε ποτέ ούτε καν το όνομα του Παύλου». (LiFO, 3/20)

«Με τον Παύλο τα λέγαμε όλα. Αλλά θα ήθελα να έχω προλάβει, προτού φύγει, να του πω άλλη μια φορά πόσο πολύ τον αγαπούσα. Κι αν μπορούσα να γυρίσω τον χρόνο πίσω και είχα μια ευκαιρία, θα ήθελα να είχα μπει μπροστά στον γιο μου και να μαχαίρωναν εμένα». (LiFO, 3/20)

aπο τh lifo team

«Θα ήθελα αυτόν τον ζήλο που επέδειξαν το απόγευμα της Πέμπτης τα μέσα ενημέρωσης, που δεν άφησαν ούτε μια στιγμή ησυχίας για μένα και την οικογένειά μου, να τον έδειχναν και στις 18 Δεκεμβρίου 2019, όταν η εισαγγελέας της έδρας Αδαμαντία Οικονόμου έκανε την πρότασή της, που κόντεψε να μας στείλει όλους αδιάβαστους.

TheBuzz

talk

Οι δηλώσεις της Μάγδας Φύσσα για τον αγώνα της εναντίον της Χρυσής Αυγής και για την καταδίκη της εγκληματικής οργάνωσης.

8.10.20 – lifo

11

talk town

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

Παραβιάσεις και ακρότητες

ΧΡHΣΤΟΣ ΧΑΤΖΗΧΡΙΣΤΟΔΟYΛΟΥ

Οι μισθοφόροι φανατικοί ισλαμιστές μαχητές είναι ένα επικίνδυνο εργαλείο στα χέρια του Ερντογάν.

από τh βα σ ι λι κη σ ι ου τη

ώρα που η δίκη της Χρυσής Αυγής πλησιάζει στη λήξη της, το σύνολο του πολιτικού συστήματος πασχίζει να επιδείξει τον αντιφασισμό του, θεωρώντας την προφανώς μια πολύ καλή ευκαιρία για επικοινωνιακή προβολή. Ανάμεσά τους, πολιτικοί που επέτρεψαν στους νεοναζί της Χρυσής Αυγής να έχουν πρόσβαση στην ελληνική Βουλή ως προνομιούχοι υπάλληλοί της, παρότι ο ελληνικός λαός τούς απέκλεισε από αυτήν. Πολιτικοί που άφησαν να σέρνεται για χρόνια η δίκη τους, καθυστερώντας την απόδοση δικαιοσύνης. Πολιτικοί που πήγαιναν μαζί τους εκδρομές για «εθνικούς λόγους» και στέκονταν στο πλάι τους σαν να μην τρέχει τίποτα. Πολιτικοί που ισχυρίζονταν ότι η ψήφος των χρυσαυγιτών «δεν βρομάει» και άλλοι που πρότειναν προσέγγιση της Χρυσής Αυγής. Η αποκάλυψη του γερμανικού «Spiegel» πως η Τουρκία χρησιμοποιεί Σύρους μαχητές ως μισθοφόρους ήταν πολύ σημαντική, ειδικά την ώρα που απειλεί ευθέως και την Ελλάδα, μια χώρα της Ε.Ε., με πόλεμο. Το γερμανικό μέσο με ρεπορτάζ του αποκαλύπτει ότι ο Ερντογάν χρησιμοποίησε μισθοφόρους από τη βόρεια Συρία και τις περιοχές που ελέγχει για να γυρίσει τον πόλεμο στη Λιβύη και ότι το ίδιο ακριβώς κάνει τώρα στο Ναγκόρνο Καραμπάχ εναντίον των Αρμενίων, επιστρατεύοντας Σύρους μαχητές έναντι 1.000 ευρώ τον μήνα. Πρόκειται για άνδρες των δυνάμεων των ισλαμιστών απ’ όλη τη Συρία, που έχουν συγκεντρωθεί στον θύλακα των τζιχαντιστών του Ιντλίμπ, του τελευταίου προπυργίου τους, και ζουν σε προσφυγικούς καταυλισμούς εκεί, απ’ όπου τους στρατολογεί το καθεστώς Ερντογάν. Τόσο οι Κούρδοι όσο και οι δυνάμεις του Χαφτάρ στη Λιβύη το είχαν καταγγείλει πολλές φορές τελευταία, αλλά τα δυτικά ΜΜΕ δεν αναδείκνυαν την είδηση, παρότι οι πρώτοι παρουσίαζαν και στοιχεία. Πρόσφατα οι Αρμένιοι κατήγγειλαν επίσης ότι η Τουρκία στέλνει μισθοφόρους τζιχαντιστές εναντίον τους. Ο Ερντογάν, μετά τις απώλειες του τουρκικού στρατού στο Ιντλίμπ και τα φέρετρα με την τουρκική σημαία που επέστρεψαν, δεν ξανατόλμησε να στείλει Τούρκους στρατιώτες στις χώρες όπου ήθελε να επέμβει. Έτσι, καταφεύγει στη δοκιμασμένη στους Κούρδους τακτική, χρησιμοποιώντας τους ισλαμιστές μαχητές που βρίσκονται εγκλωβισμένοι στο Ιντλίμπ μετά την ήττα τους από τις δυνάμεις του συριακού στρατού. Το μόνο που έχει να φροντίσει στην περίπτωσή τους είναι να τους οπλίσει. Δεν είναι Τούρκοι και δεν θα τους κλάψει κανένας στην Τουρκία. Κυρίως, όμως, πετυχαίνει αυτό που είναι το βασικότερο για εκείνον, να μην επιστρέψουν φέρετρα με την τουρκική σημαία. Ο μισθοφορικός στρατός φανατικών ισλαμιστών μαχητών είναι το νέο επικίνδυνο εργαλείο στα χέρια του Ερντογάν, αλλά η Ευρώπη δεν φαίνεται να ανησυχεί αρκετά. Στην ετήσια Έκθεση Προόδου της Κομισιόν για την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. αναφέρεται ότι η τουρκική εξωτερική πολιτική συγκρούεται όλο και περισσότερο με τις ευρωπαϊκές προτεραιότητες μιας κοινής εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφαλείας. Υπάρχει, επίσης, αναφορά στις παράνομες δράσεις της έναντι της Κύπρου, καθώς και στην παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο εσωτερικό της χώρας. Όλα αυτά, φυσικά, δεν θα μπορούσαν να κρυφτούν και να μην αναφερθούν στην έκθεση της Κομισιόν, καθώς η «πρόοδος» για τις υπό ένταξη χώρες μετριέται με πολύ συγκεκριμένους δείκτες, οι οποίοι είναι κοινοί για όλες τις χώρες. Ωστόσο, την ώρα που αποκαλύπτεται και με τη «σφραγίδα» του «Spiegel» ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί τους ηττημένους ισλαμιστές μαχητές της Συρίας ως μισθοφόρους για να επέμβει στη Λιβύη και στην Αρμενία, η Κομισιόν βλέπει πρόοδο της Τουρκίας στον... αγώνα κατά της τρομοκρατίας! Η έκθεση αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «η Τουρκία συνέχισε τον αγώνα της κατά τρομοκρατικών πυρήνων του εσωτερικού και του εξωτερικού» και επικροτεί τη συνεργασία των τουρκικών αρχών με την Ε.Ε. στο πεδίο της καταπολέμησης της τρομοκρατίας! Η κάλυψη που έχει η Τουρκία από μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής ηγεσίας είναι γνωστή. Όμως, όσο το καθεστώς Ερντογάν προβαίνει σε νέες παραβιάσεις και ακρότητες, όλο και πιο πολύ θα δυσκολεύονται να κρύψουν τον ελέφαντα στο δωμάτιο.

12 lifo – 8.10.20

«Βρισκόμαστε σε πόλεμο με έναν ιό και οι νέοι πρέπει να ηγηθούν». α π ό τ ο ν γ ι ά ν ν η π α ν τα ζ ό π ουλο

Ο καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Χρήστος Χατζηχριστοδούλου μιλά για την πανδημία, εκφράζοντας την ανησυχία του για το σύστημα υγείας, τις επιπτώσεις στα γηροκομεία και στις δομές φιλοξενίας, στους νέους αλλά και στους αρνητές της μάσκας.

Το «Spiegel» με ρεπορτάζ του αποκαλύπτει ότι ο Ερντογάν χρησιμοποίησε μισθοφόρους από τη βόρεια Συρία και τις περιοχές που ελέγχει για να γυρίσει τον πόλεμο στη Λιβύη και ότι το ίδιο ακριβώς κάνει τώρα στο Ναγκόρνο Καραμπάχ εναντίον των Αρμενίων, επιστρατεύοντας Σύρους μαχητές έναντι 1.000 ευρώ τον μήνα.

Μετά τα όσα βλέπουμε να συμβαίνουν στα γηροκομεία της Αθήνας, θεωρείτε ότι η πρωτεύουσα κινδυνεύει να γίνει Μπέργκαμο; Τι είναι αυτό που κρίνετε ως ανησυχητικό όσον αφορά τους ηλικιωμένους σε τέτοιες δομές φιλοξενίας; Πράγματι, το σημαντικότερο πρόβλημα στην παρούσα πανδημία είναι η αντοχή του συστήματος υγείας. Αυτό ήταν το διακύβευμα από την αρχή για όλες τις χώρες του κόσμου. Έτσι συμβαίνει με όλες τις πανδημίες, όταν κυκλοφορεί ένας καινούργιος ιός και το σύνολο του πληθυσμού είναι επίνοσο. Αυτό που μας φοβίζει είναι ένα μεγάλο peak κρουσμάτων που δεν θα μπορεί να διαχειριστεί το σύστημα υγείας. Όλες οι προσπάθειες που γίνονται έχουν σκοπό τη λεγόμενη επιπέδωση της καμπύλης. Πιστεύω ότι σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά απ’ ό,τι τον Μάρτιο και τον Απρίλιο. Το σύστημα υγείας έχει ενισχυθεί, όμως οι δυνατότητές του είναι πάντοτε πεπερασμένες. Για τον λόγο αυτόν έχουμε «μη φαρμακευτικά μέτρα δημόσιας υγείας», τα οποία βοηθούν στο να έχουμε περιορισμένη μετάδοση του ιού στην κοινότητα. Πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας να εφαρμοστούν τα μέτρα αυτά. Όσον αφορά τις δομές φιλοξενίας ηλικιωμένων, αποτελούν τους πιο ευαίσθητους χώρους αναφορικά με τον Covid-19. Εκεί υπάρχει συγκέντρωση ευάλωτων ατόμων (υπερήλικες, άτομα με συνοδά νοσήματα κ,λπ,) που πρέπει να προφυλαχτούν από τον ιό. Δυστυχώς, πολλοί θάνατοι σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες (Ισπανία, Σουηδία, Γαλλία κ.λπ.), αλλά και στη χώρα μας, προήλθαν από την είσοδο του ιού σε αυτές τις δομές. Τα μέτρα που έχουμε λάβει εδώ είναι συμβατά με τις διεθνείς οδηγίες και πρέπει να εφαρμόζονται με θρησκευτική ευλάβεια. Μου κάνει ιδιαίτερη εντύπωση η περίπτωση της δομής στην Καρδίτσα, όπου 8 από τους 11 εργαζόμενους βρέθηκαν θετικοί στον ιό και προς το παρόν δεν υπάρχει κανένα κρούσμα στους φιλοξενούμενους. Αν αυτό επιβεβαιωθεί και δεν υπάρξει κρούσμα στην πορεία, θα άξιζε ιδιαίτερης διερεύνησης όσον αφορά την τήρηση μέτρων ατομικής προστασίας από το προσωπικό κ.λπ. Πώς εξηγείτε το ότι οι περισσότεροι πολίτες δεν εφαρμόζουν σωστά τα μέτρα ασφαλείας και καθημερινά σημειώνονται αρνητικά ρεκόρ κρουσμάτων; Πιστεύω ότι υπάρχουν τρεις κατηγορίες πολιτών. Στην πρώτη θα κατέτασσα τους λεγόμενους «αρνητές του κορωνοϊού» και θα τους έβαζα μαζί με αυτούς που βλέπουν πολύ επιφανειακά το πρόβλημα και γενικά αψηφούν τον κίνδυνο. Η δεύτερη κατηγορία είναι αυτοί που συνειδητοποιούν τον κίνδυνο και προσπαθούν να εφαρμόσουν τα μέτρα, αλλά όχι συστηματικά. Σε αυτή την κατηγορία εμπίπτουν και νέοι, οι οποίοι τοποθετούν τη διασκέδαση και την προσωπική απόλαυση ψηλότερα από την προστασία από τον κορωνοϊό. Στην τρίτη κατηγορία υπάγονται οι συνειδητοποιημένοι πολίτες, οι οποίοι παίρνουν όλα τα μέτρα συστηματικά, σε καθημερινή βάση. Σας ανησυχεί το γεγονός ότι διογκώνεται συνεχώς το κίνημα των αρνητών της μάσκας; Δεν πιστεύω ότι το κίνημα αυτό θα λάβει τεράστιες διαστάσεις. Θεωρώ πως θα παραμείνει περιορισμένο και πως η πλειονότητα του πληθυσμού θα συνεχίσει να πιστεύει στην προστατευτική ικανότητα της μάσκας. Το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίσαμε με τα εμβόλια. Δυστυχώς, μέρος των αρνητών της μάσκας ανήκει στον χώρο της Εκκλησίας, χρησιμοποιώντας ψευτοδιλήμματα θρησκευτικού περιεχομένου, όπως το ότι δεν μεταδίδεται ο ιός στην εκκλησία κ.λπ. Αυτού του τύπου οι τοποθετήσεις και τα πιστεύω βλάπτουν την Εκκλησία, όπως και τους πιστούς. Οι νέοι, ως ασυμπτωματικοί φορείς, έχουν βρεθεί στο στόχαστρο το τελευταίο διάστημα. Τι θα τους λέγατε; Πιστεύετε ότι τα μέτρα που εφαρμόζονται είναι αποδοτικά, π.χ. το κλείσιμο των καταστημάτων στις 12; Από μελέτες που έχουμε κάνει στο Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας, είναι φανερό ότι τα παιδιά που είναι μεγαλύτερα από 12 ετών και οι νεαροί ενήλικες είναι αυτοί που ευθύνονται για τις μεγαλύτερες μεταδόσεις στην κοινότητα. Σε αυτή την ομάδα θα έλεγα με ειλικρίνεια τρία πράγματα: 1) μπορεί αυτές οι ηλικίες, όταν προσβάλλονται από τον ιό, να έχουν ηπιότερη κλινική εικόνα, αλλά δεν είναι στο απυρόβλητο. Έχουν παρατηρηθεί σοβαρά κρούσματα και σε αυτές, 2) μπορεί να μεταδώσουν τον ιό σε μεγαλύτερης ηλικίας άτομα της οικογένειας και του συγγενικού τους περιβάλλοντος, τα οποία θα έχουν πολύ πιο σοβαρή κλινική εικόνα, και 3) οι νέοι διαχρονικά είναι μπροστάρηδες σε όλους τους αγώνες. Από αυτούς περιμένουμε να κάνουν θαρραλέες ενέργειες. Εδώ πρέπει να καταλάβουμε ότι βρισκόμαστε σε πόλεμο με έναν ιό και ότι εκείνοι πρέπει να ηγηθούν.

8.10.20 – lifo

13

talk

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ

town

Γιατί όχι καταλήψεις στα σχολεία Σκέψεις για ένα άδειο κέλυφος.

α π ό τον νι κόλα σ εβασ τάκη

14 lifo – 8.10.20

Μ

αζί με τις καταλήψεις σε γυμνάσια και λύκεια ήρθαν και οι αιώνιες αντιπαραθέσεις για τον δίκαιο χαρακτήρα των αιτημάτων τους ή την παράνομη και αθέμιτη φύση του φαινομένου. Στην περίμετρο της διαμάχης στοιχίζονται όσοι σπεύδουν να αναγνωρίσουν το δίκιο των μαθητών και εκείνοι που επιμένουν στην αυθαιρεσία της μεθόδου για την επίλυση των προβλημάτων. Ελάχιστα, όμως, μιλάμε για το πώς μια «μορφή αγώνα» –για να δανειστώ τη γνωστή έκφραση– μπορεί να αλλάζει νόημα μέσα στον χρόνο. Ας αναρωτηθούμε ποια είναι, ας πούμε, η κυρίαρχη ατμόσφαιρα μέσα στην οποία επιχειρούνται οι καταλήψεις. Φέτος έχουμε την κρίση του Covid-19, την αίσθηση της ανεπάρκειας των εκπαιδευτικών υποδομών, μαζί με τα γνωστά από δεκαετίες προβλήματα σχολικής στέγης. Λίγο πιο πέρα από αυτά, όμως, και σε πιο βαθύ επίπεδο υπάρχει αυτό για το οποίο αποφεύγουμε να κάνουμε λόγο: μια απίστευτη αδιαφορία για τη μάθηση και τις όποιες απαιτήσεις της. Για να κάνω κατανοητό τον συλλογισμό θα πάω κάπως πίσω, στους «κακούς» baby boomers και γενικά στις γενιές που ανακάλυψαν την πολιτική της κατάληψης και την κατάληψη ως πολιτική. Εκεί, λοιπόν, ξεχώριζε προφανώς μια εναντίωση στους θεσμούς ως πειθαρχικούς και «κατασταλτικούς» μηχανισμούς. Η γλώσσα της παλιάς νεανικής εναντίωσης ήταν πολύ πιο ακραία απ’ όσο στα παιδιά των χρόνων του 2000 και στους τωρινούς. Όμως εκείνες τις γενιές, μαζί με την εναντιωματική στάση, τις διέτρεχε και η προσδοκία για οικειοποίηση της μάθησης, μια πραγματική επιθυμία γνώσης. Μέσα από τη λογική της αντίθεσης και της σύγκρουσης έχτιζαν τη σχέση τους με διάφορα γνωστικά αντικείμενα και πολιτισμικές πρακτικές. Μισούσαν ίσως το σχολείο, την «εξουσία του καθηγητή» και τα τιμωρητικά πρωτόκολλα, όπως υπήρχαν στ’ αλήθεια ή όπως τα υπερέβαλλε το βίωμα. Δεν αδιαφορούσαν, όμως, αφού, και μέσα από τη σύγκρουση, εμπλέκονταν συναισθηματικά και γνωστικά στην υπόθεση της γνώσης. Φυσικά, η βαρεμάρα του σχολείου είναι πράγμα διαχρονικό, οι Δευτέρες το πρωί έβγαζαν πάντοτε πικρά και θυμωμένα τραγούδια, η απουσία δίχως ποινή, το όνειρο του μαθητή από καταβολής. Δεν είναι, ωστόσο, όλες οι βαρεμάρες το ίδιο. Τα τελευταία χρόνια αυτό που κερδίζει σαρωτικά έδαφος δεν είναι η οικεία σχολική πλήξη αλλά μια αποξένωση που τα καίει όλα στον δρόμο της. Δεν είναι η αντίδραση όσο η απουσία ερεθισμάτων σε σχέση με όσα προσφέρονται στο σχολείο. Κάποτε, η ανία αναπληρωνόταν από «εξωσχολικά διαβάσματα». Τώρα όλο αυτό το φορτίο πολιτισμικού πλούτου –εξωσχολικής προέλευσης– φαντάζει γραφικό υπόλειμμα και αφορά ελάχιστα παιδιά της μεσαίας και ανώτερης τάξης. Η αναλογία μεταξύ των λίγων που θα μυηθούν και των πολλών που θα παραμείνουν εκτός, μέσα σε μια απαίδευτη αμάθεια, έχει μετατοπιστεί προς το χειρότερο σε ένα περιβάλλον αυξημένων διανοητικών και κοινωνικών διαχωρισμών που οι καταλήψεις τις ενισχύουν. Επομένως, υπάρχει κάτι διαφορετικό στις καταλήψεις της εποχής των social media, κάτι που δεν το ομολογούν στον εαυτό τους πολλοί παρατηρητές, υποστηρικτές ή αντίπαλοι. Κάτι που, επίσης, το κρύβουν τα λεγόμενα «αιτήματα», άλλοτε εύλογα και ορθογραφημένα, άλλοτε άτσαλα ή μηδενιστικά. Ποιο είναι αυτό το ανομολόγητα θλιβερό; Ότι κάποιοι προσποιούνται πως ζητούν καλύτερο σχολείο και οι καθηγητές διαπιστώνουν για άλλη μια φορά την αδυναμία τους να χειριστούν χαοτικές λεπτομέρειες και τους δικούς τους φόβους. Οι γονείς διχάζονται ανάμεσα σε όσους προβάλλουν την κουρασμένη αγωνιστικότητά τους «στα παιδιά» και σε εκείνους που ζητούν απλώς τη συνέχιση της όποιας λειτουργίας. Το υπουργείο, τέλος, χειρίζεται αυτήν τη μεγαλειώδη κατανομή των ρόλων συχνά με φορμαλισμό, αδέξιες κινήσεις ή προσπαθώντας κι αυτό να εξασφαλίσει την ανεύρετη κανονικότητα. Αυτές τις μέρες, μες στον ορυμαγδό των σχολίων, διάβασα κάτι που μου φάνηκε εν μέρει ειλικρινές. Ένας αριστερός υπέρμαχος των μαθητικών καταλήψεων έγραψε ότι αυτές συνιστούν μια μαθησιακή διαδικασία. Το νόημα εδώ είναι πως οι καταλήψεις δεν διακόπτουν κάτι, αλλά μετατοπίζουν απλώς το πεδίο της γνώσης στην εμπειρία του «αγώνα», στη διεκδικητική εμπειρία. Δεν είναι, φυσικά, καινούργια η άποψη. Σαν

να λέμε, δεν έχει τόσο σημασία η προσωρινή βλάβη όσο το ότι από αυτές τις ανορθόδοξες διαδικασίες οι μαθητές «χειραφετούνται». Πρόκειται, βέβαια, για το κλασικό ριζοσπαστικό σχήμα που εξισώνει τη μάθηση με την πολιτική δράση και την εκπαίδευση με ένα ακόμη πεδίο της κοινωνικής πάλης. Το ειλικρινές εδώ είναι ότι, όντως, από τη σκοπιά κάποιων λίγων, ήδη οργανωμένων παιδιών ισχύει περίπου αυτό: αυτή η μικρή ελίτ παίρνει το βάπτισμα του πυρός και μαθαίνει να «κάνει πολιτική». Έτσι συνέβη κάποιες φορές στο παρελθόν. Δεν είναι μόνο διάφορα κομματικά στελέχη ή γνωστοί επιστήμονες που ως δεκαπεντάχρονοι «νεολαίοι» μετείχαν ή και πρωταγωνιστούσαν σε καταλήψεις. Ας αφήσουμε τη δική μας πασίγνωστη περίπτωση του Αλέξη Τσίπρα. Στη Γαλλία, σημαντικό μέρος των μεγάλων στελεχών του άλλοτε κραταιού Σοσιαλιστικού Κόμματος είχαν πάρει το βάπτισμα του πυρός σε καταλήψεις λυκείων, είτε την εποχή του Μάη είτε τις δεκαετίες του ’70 και του ’80. Το ίδιο λογικά συνέβη και αλλού, όπου αυτή η μορφή είχε κάποιες διαστάσεις. ίμαστε, όμως, σε έναν πολύ διαφορετικό ιστορικό χρόνο πια. Η υγειονομική κρίση είναι μια αδυσώπητη πραγματικότητα που δεν επιτρέπει τη συνηθισμένη χορογραφία των κοινωνικών μετώπων. Κυρίως, όμως, υπάρχει από κάτω αυτό το υπόστρωμα τρομακτικής αμάθειας ως έλλειψη διάθεσης για οικειοποίηση της γνώσης. Κάποτε υπήρχε ένα πλέγμα περιορισμών και καταναγκασμών και ερχόταν το «κίνημα» να το αναταράξει ή να το αρνηθεί. Υπήρχαν συντηρητικές δομές, γι’ αυτό φάνταζε λογική η εξέγερση εναντίον τους μέσα από προωθημένα μέσα. Πώς, όμως, να έχει νόημα η κατάληψη ενός σχολείου πάνω στο κενό; Η κατάληψη σήμερα αποσυντονίζει περισσότερο τους ήδη αποσυντονισμένους εφήβους, απορρυθμίζει αυτόν που, ούτως ή άλλως, δεν είχε κατορθώσει να αποκτήσει κάποιον ρυθμό, αλλά προσπαθούσε να μπει σε ένα πρόγραμμα, σε μια κάποια ρουτίνα. Η πανδημία, οι συζητήσεις/φωνές για τις μάσκες, τα updates των διαρκών ενημερώσεων, οι φόβοι, οι αλληλοσυγκρουόμενες, εκνευρισμένες φωνές των γονιών τους, είχαν πέσει από μήνες πάνω στους μαθητές. Και τώρα έρχονται οι καταλήψεις να δημιουργήσουν την αίσθηση ότι η σχολική διαδικασία (αυτή που έχουμε, με όλα της τα ελαττώματα) είναι τελικά κάτι που μπορεί να αναβοσβήνει. Στα λάθη ή στις ανεπάρκειες της υπαρκτής κρατικής διαχείρισης οι καταλήψεις προσθέτουν πλέον την αίσθηση του μπλοκαρισμένου σχολείου, όπου οι είκοσι άνθρωποι πίσω από τα κάγκελα «συντονίζουν» το σκόρπισμα εκατοντάδων άλλων στα γειτονικά καφέ και στα πάρκα. Γιατί, λοιπόν, οι καταλήψεις δεν έχουν ουσιώδη λόγο ύπαρξης, ενώ υπάρχουν χίλια δυο προβλήματα –και λόγοι δράσης– στην εκπαιδευτική ζωή; Όχι μόνο γιατί εδώ και μήνες τα δημόσια σχολεία της χώρας ζουν με διαλείμματα και συνεχή κενά αλλά και γιατί όλος αυτός ο θόρυβος υψώνεται πάνω σε ένα έλλειμμα πραγματικής επιθυμίας για μάθηση. Μια παλιά και καταχρηστικά επαναλαμβανόμενη τεχνολογία εξέγερσης πάει να κρύψει τη νυσταλέα αδράνεια που κερδίζει ζωτικό χώρο, εκτοπίζοντας κάθε έννοια σύνδεσης με τις πειθαρχίες της μάθησης. Το σχολείο, ως χώρος μετάδοσης της γνώσης, κατά βάθος έχει πάψει να ενδιαφέρει. Όχι γιατί είναι τάχα φορμαλιστικό (αφού όλες οι κοινές εκπαιδευτικές λειτουργίες έχουν αναγκαστικά τύπους και ρουτίνες) αλλά επειδή η μάθηση έχει γίνει ασήμαντο μέλημα και τα βιβλία ένα εξωτικά κουραστικό θέμα για τους σημερινούς δεκαπεντάχρονους. Αν είχαμε δικτατορία ή μια κατάσταση στέρησης ελευθεριών και δικαιωμάτων, θα χρειάζονταν προφανώς και καταλήψεις, ανάμεσα στα άλλα. Αυτό που μας λείπει, όμως, περισσότερο και οδυνηρότερα είναι η συγκρότηση, η απόκτηση επαφής με τη μαθησιακή διαδικασία, η ζωογόνηση της εκπαιδευτικής πράξης με όλες της τις μορφές, ζωντανές ή ηλεκτρονικές, κόντρα στη διαλυτική τάση και στους κομφορμισμούς της αμάθειας. Το πρόβλημα σήμερα είναι η μάχη εναντίον του κενού και της άγνοιας και όχι άλλη μια σκιαμαχία με τα φαντάσματα της καταπίεσης που υπάρχει στα μυαλά των «πρωτοποριών» και όσων τις κολακεύουν.

Στα λάθη ή στις ανεπάρκειες της υπαρκτής κρατικής διαχείρισης οι καταλήψεις προσθέτουν πλέον την αίσθηση του μπλοκαρισμένου σχολείου, όπου οι είκοσι άνθρωποι πίσω από τα κάγκελα «συντονίζουν» το σκόρπισμα εκατοντάδων άλλων στα γειτονικά καφέ και στα πάρκα.

σ υν ε ν τ ε υξ η : χρ η σ τ οσ π α ρ ι δ η σ , φ ω τ ο γ ραφ ι ε σ : π α ρ ι ς τα β ι τ ι α ν

55

με τη Θέλγια Πετράκη Η δημιουργός της ταινίας μικρού μήκους «Bella», που απέσπασε εξαιρετικά σχόλια και τον Χρυσό Διόνυσο στο πρόσφατο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας, μιλά για την αληθινή ιστορία αγάπης που την ενέπνευσε.

εικόνες υπερφωτισμένες 'ή σαν παλιά homemade βιντεοταινία vhs ξεχασμένη στο πατάρι, της οποίας τα χρώματα έχουν αρχίσει να ξεθωριάζουν πια, σαν παλιά κιτρινισμένα γράμματα. Αναγνωρίσιμες φιγούρες ενός πρόσφατου παρελθόντος, μιας εποχής μεγάλων γεγονότων και κοσμοϊστορικών εξελίξεων ανά την υφήλιο αλλά και στην Ελλάδα. Απεργιακές κινητοποιήσεις στο κέντρο της Αθήνας, το Σισμίκ στο Αιγαίο, καταστρεπτικός σεισμός στην Καλαμάτα, χιονόπτωση Μάρτιο μήνα, Τσερνόμπιλ, Τσάλεντζερ, Ρέιγκαν, Γκορμπατσόφ, η θρυλική επιτυχία της Εθνικής Ελλάδος στο μπάσκετ επί της Σοβιετικής Ένωσης. Τα περισσότερα τα βλέπουμε να παρεμβάλλονται ως αρχειακό υλικό σε μια ιστορία αγάπης και απόγνωσης μιας γυναίκας, της Άνθης, στην Αθήνα. Σαν απομονωμένη στις δικές της σκέψεις και στον δικό της μικρόκοσμο, γράφει ακατάπαυστα στον άντρα της, Χρήστο, που βρίσκεται στη Μόσχα για μετεκπαίδευση – πρόκειται για πραγματικά πρόσωπα που δεν βρίσκονται πια στη ζωή. Ακούμε τα λόγια της από την ίδια, τη βλέπουμε σε σκηνές καθημερινότητας, όπως και την αγωνία της για εκείνον, που διαγράφεται στο πρόσωπό της σε μια ερωτική τους συνεύρεση σε ταξίδι της, αλλά 8.10.20 – lifo

15

talk

55 λεπτά με τη Θέλγια Πετράκη

town

Η ταινία «Bella» τιμήθηκε, μεταξύ άλλων, με τον Χρυσό Διόνυσο στο πρόσφατο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας και με το βραβείο Σκηνοθεσίας του αντίστοιχου τμήματος στις Νύχτες Πρεμιέρας.

16 lifo – 8.10.20

και σε στιγμές εκείνου που δεν ξέρουμε αν είναι αληθινές ή αποκύημα της φαντασίας της. Οι εμμονές της, οι φοβίες για ενδεχόμενη απιστία του συντρόφου της μετουσιώνονται από τη σκηνοθέτιδα Θέλγια Πετράκη σε εικόνες στη μικρού μήκους ταινία Bella. Η ταινία, εκτός από μια σειρά επιμέρους βραβείων, απέσπασε και τον Χρυσό Διόνυσο του 43ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας, αλλά η σκηνοθέτις δεν βρισκόταν εκεί για να τα παραλάβει, γιατί κάποιος έπρεπε να μείνει πίσω στην Αθήνα να προσέχει τα παιδιά. Τα παρέλαβε ο σύζυγός της, Κώστας Ταγκαλάκης, παραγωγός της ταινίας. Και πριν καλά καλά περάσει η βδομάδα, ήρθε ακόμα μία βράβευση, στις Νύχτες Πρεμιέρας αυτήν τη φορά, με το βραβείο Σκηνοθεσίας και το βραβείο Ερμηνείας για την Έλενα Τοπαλίδου, της οποίας η εκφραστικότητα στη voice-over ανάγνωση των επιστολών αλλά και η σιωπηλή και απέριττη παρουσία στην οθόνη την έκανε να ξεχωρίσει και να πετύχει απόλυτη ταύτιση με την ηρωίδα. Συναντηθήκαμε με τη Θέλγια Πετράκη στους κήπους του Βάρσου στην Κηφισιά, για να μας μιλήσει για την εμπειρία της στον κινηματογραφικό χώρο και να μας εξηγήσει τι την έκανε να ασχοληθεί με την ιστορία της Άνθης. Αν εξαιρέσουμε το ντοκιμαντέρ της Εγώ και οι άλλοι σχετικά με τη ζωή σε ένα ορφανοτροφείο –απ’ όπου λείπει η παρουσία της μάνας–, οι γυναίκες κυριαρχούν στις άλλες δύο δημιουργίες της, το Pray και το Η Χέλγκα είναι στο Λουντ. Η τελευταία έχει να κάνει με μια γυναίκα που αντιμετωπίζει ανεξήγητες κρίσεις πανικού. Εκεί συνεργάστηκε πρώτη φορά με την Έλενα Τοπαλίδου. Τρεις απολύτως ανθρωποκεντρικές ταινίες, με γυναικείες θεματικές. Αναρωτιέμαι πόσο εύκολο είναι για μια γυναίκα να ασχολείται με τη σκηνοθεσία σήμερα στην Ελλάδα. Μου απαντάει: «Όταν ξεκίνησα να γίνω σκηνοθέτις, να κάνω ταινίες, δεν ήξερα ότι υπήρχε δυσκολία στο να δεχτούν γυναίκες στον χώρο. Νόμιζα ότι αυτά είχαν ξεπεραστεί, ότι είναι πράγματα του παρελθόντος, ότι είμαστε μοντέρνοι άνθρωποι πλέον, ότι έχουμε συνειδητοποιήσει πως οι γυναίκες είναι ισότιμα μέλη της κοινωνίας – έτσι μεγάλωσα. Οι γονείς μου προσπάθησαν να με αποτρέψουν, κυρίως για λόγους βιοπορισμού, όχι γιατί ήμουν κορίτσι. Μου έλεγαν “πού πας να μπλέξεις, είναι περίεργος ο χώρος”, αλλά νομίζω αυτό θα το έλεγαν ακόμα και αν ήμουν αγόρι. Παρ’ όλα αυτά, αποφάσισα να το προσπαθήσω. Επιστρέφοντας από σπουδές στην Αμερική, άρχισα να δουλεύω στη διαφήμιση, κατάλαβα ότι κάτι δεν πάει καλά, ότι μας αντιμετωπίζουν διαφορετικά. Έπρεπε να είμαστε μακιγιέζ, ενδυματολόγοι, στην καλύτερη περίπτωση παραγωγοί – πάρα πολύ δύσκολο να δεχτούν γυναίκες στη σκηνοθεσία. Νόμιζα ότι δεν ήμουν αρκετά καλή και ότι αυτός ήταν ο λόγος που δεν με δεχόταν ο χώρος. Αυτό με οδήγησε σε μεταπτυχιακές σπουδές Ανθρωπολογίας, που συνδέονταν άλλωστε με τον κινηματογράφο. Τώρα, πλέον, έχοντας κάνει κάποιες ταινίες που πήγαν καλά, συνειδητοποιώ ότι με απέρριπταν λόγω φύλου. Είναι συγκλονιστικό και το συζητάω κατά καιρούς και με άλλες γυναίκες στον χώρο, που μου λένε το ίδιο πράγμα. Και δεν είναι μόνο οι άντρες που σε απορρίπτουν, είναι και οι γυναίκες, παραγωγοί, πελάτες. Η πατριαρχία δεν έχει φύλο. Οι συνειδήσεις είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουν – και δεν συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα αυτό. Πρέπει να προσπαθείς ξανά και ξανά, με πολύ κόπο». Έχοντας διανύσει, λοιπόν, μια ενδιαφέρουσα πορεία στις ταινίες μικρού μήκους, τη ρωτάω πώς βλέπει τη μικρή φόρμα. « Έχουμε διάφορες ιδέες. Κάποιες λειτουργούν καλύτερα σε μικρή φόρμα, κάποιες λειτουργούν καλύτερα στη μεγάλη. Σαφέστατα στην Ελλάδα και γενικότερα στον κόσμο είναι ευκολότερο να προχωρήσουν ιδέες στη μικρή φόρμα. Για να μπεις στη μεγάλη φόρμα πρέπει να περάσεις από χίλια κύματα, να σε εμπιστευτούν οι χρηματοδότες – και στην Ελλάδα ουσιαστικά έχουμε μόνο δύο χρηματοδοτικούς θεσμούς, το Εθνικό Κέντρο Κινηματογράφου και την ΕΡΤ. Βέβαια, υπάρχουν ιδέες που στέκουν μόνο σε μεγάλου μήκους ταινία. Αν είχα επιλογή, θα τα έκανα όλα μαζί. Έχω

πρόσθετο υλικό για την Bella και είναι μια σκέψη πολύ σοβαρή να την κάνω μεγάλου μήκους. Είναι πολύ ακριβό όμως. Τώρα, αν θα κρατήσει τη δυναμική της, δεν το γνωρίζω, πρέπει να γράψω το σενάριο και να το ολοκληρώσω για να σου πω. Υπάρχουν πολλά στοιχεία που μου λείπουν, αλλά ξέρω τι έχω, και είναι πολύ δυνατό». Η Bella είναι ένα έργο με αρκετά στοιχεία ταινίας τεκμηρίωσης, που συγκίνησε όσους την είδαμε και εκτιμήθηκε σε όλα τα επίπεδα. Αλλά καθώς τα γράμματα της Άνθης είναι πραγματικά, ένα εύλογο ερώτημα είναι πώς έφτασαν στα χέρια της, ποιος της τα εμπιστεύτηκε. Εξηγεί: «Τα γράμματα της Άνθης μού τα εμπιστεύτηκαν οι οικείοι της, για να τη γνωρίσω καλύτερα, όχι με σκοπό να γράψω σενάριο. Πρόκειται για οικογενειακή υπόθεση, δεν μπορώ να πω περισσότερα, γιατί θέλω να προστατεύσω το άτομο. Από τη στιγμή που ξεκίνησα να διαβάζω τα γράμματα, δεν μπορούσα να σταματήσω, φορτίστηκα πάρα πολύ, άρχισαν να μου έρχονται εικόνες. Πήρα άδεια από τα παιδιά της και προχώρησα για να τα κάνω ταινία. Το στόρι είναι αληθινό, αλλά συμπληρώνεται από τις φοβίες της και τις φαντασιώσεις της. Τη δεκαετία του ’80 ελάχιστοι πήγαιναν από την Ελλάδα στη Μόσχα για μετεκπαίδευση. Ο Χρήστος, ο άντρας της Άνθης, έμεινε έναν χρόνο. Ήρθε η Έλενα Τοπαλίδου μια μέρα από το σπίτι για να κάνουμε πρόβα –αυτήν είχα στο μυαλό μου– και από την πρώτη στιγμή η ηχογραφημένη φωνή ήταν σαν να είχα την ίδια την Άνθη μπροστά μου! Εν τέλει, στην ταινία οι εικόνες ντύνουν το voice-over και όχι το voice-over τις εικόνες. Έτσι το προσέγγισα». Πράγματι, υπάρχει πλήρης ταύτιση της Τοπαλίδου με τον ρόλο. Σχολιάζει: «Ναι, γιατί κι εκείνη λατρεύει τον άνθρωπό της, όπως λάτρευε η Άνθη τον δικό της. Η Άνθη έχει πολλά κοινά με την Έλενα. Ήταν κι αυτή αγαπητή στον χώρο της –αρχιτεκτόνισσα–, χωρίς να το διεκδικεί, τρομερά ερωτεύσιμη, πολύ πετυχημένη, χαρισματική, έξυπνη. Η Έλενα δεν το βλέπει, εγώ πρέπει να της το λέω. Και ο Χρήστος είχε κάποια κοινά με τον Νίκο Κουρή, που ευτυχώς δέχτηκε να τον ερμηνεύσει. Ήταν ένας επίσης πολύ όμορφος και γοητευτικός άντρας. Αφήνω αδιευκρίνιστο το αν βρήκε μια άλλη σχέση, είναι οι σκέψεις της Άνθης, οι ανασφάλειές της που ζωντανεύω στην ταινία. Οι φωτογραφίες της Μόσχας, πάντως, είναι οι πραγματικές φωτογραφίες της Άνθης και του Χρήστου. Κάποια στιγμή μού είπε η Έλενα: “Ναι, είναι τα παιδιά της, η δουλειά της, αλλά όλα αυτά συμβαίνουν παρεμπιπτόντως, εκείνο που την απασχολεί είναι ο μεγάλος της έρωτας για τον άντρα της”». Ένα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό της Bella είναι η ιδιαίτερα πετυχημένη ανάπλαση της εποχής, μια εμμονή στη λεπτομέρεια που δεν βλέπεις συχνά στις ελληνικές παραγωγές, είτε λόγω οικονομικών περιορισμών είτε γιατί λείπουν το μεράκι και η τελειομανία. Αυτό οφείλεται στην καλή δουλειά της ντεκορατρίς Σοφίας Βάσου, στην πείρα του παραγωγού Κώστα Ταγκαλάκη στο ρεπεράζ, που βρήκε locations τα οποία είχαν ξεμείνει στη δεκαετία του ’80, αλλά αναμφισβήτητα και στην ευαισθησία της σκηνοθέτιδας για την εποχή. «Αρνούμαι να δω ταινίες ή σειρές στις οποίες η δουλειά που έχει γίνει στην ανάπλαση της εποχής την προδίδει». Τη ρωτάω τι απέγινε στη σχέση του ζευγαριού. «Η σχέση εκφυλίστηκε, αντιμετώπισαν πολλά προβλήματα. Πρώτα έφυγε η Άνθη από καρκίνο και πριν από μερικά χρόνια και ο Χρήστος, επίσης από ασθένεια». Τελικά, από ηθικής πλευράς, έχουμε το δικαίωμα να χρησιμοποιούμε προσωπικά τεκμήρια στην τέχνη; «Αν έχουν αξία και εφόσον δεν βρίσκονται πια στη ζωή οι ιδιοκτήτες τους, γιατί όχι; Νομικά έχω το δικαίωμα, ηθικά επίσης, αφού το έκανα με πάρα πολύ καλή πρόθεση. Τα γράμματά της είναι προέκταση του ποια ήταν η Άνθη, είναι σαν να την έχεις μπροστά σου. Το αποτέλεσμα ήταν πολύ συγκινητικό και για τα παιδιά της, είναι σαν να έχουν κάτι δικό της. Νιώθουν ότι τιμώ τη μητέρα τους».

Τώρα, πλέον, έχοντας κάνει κάποιες ταινίες που πήγαν καλά, συνειδητοποιώ ότι με απέρριπταν λόγω φύλου. Είναι συγκλονιστικό και το συζητάω κατά καιρούς και με άλλες γυναίκες στον χώρο, που μου λένε το ίδιο πράγμα. Και δεν είναι μόνο οι άντρες που σε απορρίπτουν, είναι και οι γυναίκες, παραγωγοί, πελάτες. Η πατριαρχία δεν έχει φύλο. Οι συνειδήσεις είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουν – και δεν συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα αυτό.

SHORTCUT

NO FILTER

Ανεξαρτήτως της δικαστικής απόφασης, είμαστε βαθιά μπλεγμένοι

Wellness (ευεξία) και τηλεργασία – μήπως το παρακάναμε; Η «νέα τάξη πραγμάτων» στον τομέα του living έχει και τα όριά της.

Μια κουβέντα είναι το «σιγά μη φοβηθώ», και μάλιστα χωρίς ιδιαίτερο φορτίο, ανέμελη σαν σφύριγμα στον αέρα. Είχαμε φοβηθεί πολύ και φοβόμαστε ακόμα.

από τον δημήτρη πολιτάκη

Από τίποτα δεν ξεμπερδέψαμε. Το κακό είναι ριζωμένο βαθιά και απολαμβάνει την ανοχή σημαντικού ποσοστού του κοινωνικού συνόλου.

ν έκρινε ένας ξένος μόνο από τη social γυάλα μας και από τα συνθήματα («δεν είναι αθώοι», «είναι ένοχοι», «είναι δολοφόνοι» κ.ο.κ.) με τα οποία έχουμε ενημερώσει το προφίλ μας εν όψει της δικαστικής απόφασης, ποτέ δεν θα μπορούσε να πιστέψει ότι τη Χρυσή Αυγή την ψήφισαν απολύτως συνειδητά και με την καρδιά τους εκατοντάδες χιλιάδες συμπολίτες μας, παρότι έβλεπαν ότι λειτουργούσε ως συμμορία φονιάδων και ως αυτόκλητη πολιτοφυλακή και ως τάγματα εφόδου, και μάλιστα στο φως της ημέρας. Επίσης, δεν θα μπορούσε να πιστέψει ότι την είχαν καλύψει με τον πιο κραυγαλέο τρόπο και την είχαν περάσει πλυντήριο-στεγνωτήριο-σιδέρωμα κάποιες από τις πιο δημοφιλείς ποντικομαμές των τηλεοπτικών καναλιών και ότι αρκούσε να γίνει λίγο πιο «σοβαρή» για να γίνει και επίσημα αποδεκτή από ένα σύστημα που την νταραβέριζε ποικιλοτρόπως, εκ των υστέρων όμως σύσσωμο εμφανίζεται να την καταδικάζει μετά βδελυγμίας. Από τίποτα δεν ξεμπερδέψαμε. Το κακό είναι ριζωμένο βαθιά και απολαμβάνει την ανοχή σημαντικού ποσοστού του κοινωνικού συνόλου. Το νιώθουμε, το βλέπουμε και το ακούμε τόσα χρόνια δίπλα μας, στο μίσος που στοχεύει στους αδύναμους και στους διαφορετικούς, στους ψιθύρους και στα μισόλογα της γειτονιάς που γίνονται άναρθρες κραυγές και ζητάνε πογκρόμ και εκκαθαρίσεις, στη νοσηρή νοσταλγία για τις εποχές της παραλυτικής εσωστρέφειας, στο revival της χουντικής βαρβατίλας, στο «να τα λέμε κι αυτά», στην απενοχοποίηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, στον φασισμό που δεν είναι πλέον υφέρπων, αλλά έχει ανέβει προ πολλού στο τραπέζι και τα σπάει κανονικά. Όσο για το μάλλον αόριστο και αναιμικό σλόγκαν «σιγά μη φοβηθώ», για το οποίο πολύς λόγος έγινε σε σχέση με τη χρήση του από επιφανέστατο πολιτιστικό φορέα εν όψει της δικαστικής απόφασης, προτού συνδεθεί με μια αγέρωχη στάση απέναντι στη χρυσαυγίτικη απειλή, είχε χρησιμοποιηθεί από πολλούς και σε άλλα επεισόδια του σύγχρονου πολιτικού δράματος της χώρας, ήδη από τον Απρίλιο του 2008, όταν από το Βερολίνο ο Αλέξης Τσίπρας, αντιδρώντας στη μήνυση και αγωγή αποζημίωσης που είχε καταθέσει σε βάρος του ο Ανδρέας Βγενόπουλος, είχε δηλώσει «σιγά μην κλάψω, σιγά μη φοβηθώ». Μια κουβέντα είναι όμως, και μάλιστα χωρίς ιδιαίτερο σημειολογικό φορτίο, ανέμελη σαν σφύριγμα στον αέρα. Είχαμε φοβηθεί πολύ και φοβόμαστε ακόμα όταν καμιά φορά βλέπουμε στον δρόμο κάποια παρέα που αποτελείται από γομάρια με επιθετική προδιάθεση ή όταν πιάνει το αυτί μας δεξιά κι αριστερά σχόλια μίσους εκ μέρους νοικοκύρηδων και «νοικοκυραίων» (παρότι δεν μου αρέσει η υποτιμητική χρήση του όρου που τσουβαλιάζει τόσο κόσμο, ούτε οι λυρικές γλαφυρότητες με «κυρ-Παντελήδες» κ.λπ.). Θυμάμαι, ένα καλοκαίρι την εποχή που είχε κορυφωθεί η διείσδυση της Χ.Α. στην κοινωνία, είχα επιστρέψει μετά από χρόνια στο καλοκαιρινό σπίτι στο νησί και κατευθυνόμουν προς ένα παλιό στέκι για να δω κόσμο από τα παλιά, όταν αντίκρισα από μακριά στο κεντρικό τραπέζι τις πλάτες μιας «ύποπτης» αντροπαρέας: ευτραφή κορμιά, ξυρισμένα κεφάλια οι μισοί, μαύρες μπλούζες όλοι. «Όχι κι εδώ, γαμώ τη φρίκη μου» σκέφτηκα και άλλαξα πεζοδρόμιο, αποστρέφοντας το βλέμμα, όταν άκουσα να με καλεί μια γνώριμη φωνή: «Ρε Δημήτρη, εσύ είσαι;». Ήταν παλιοί γνώριμοι αυτοί οι τύποι με τα μαύρα και δεν ήταν χρυσαυγίτες τελικά (οι μισοί μάλιστα τοποθετούνται στο ακριβώς αντίθετο άκρο του ιδεολογικού φάσματος), απλώς άντρες στο κατώφλι της μέσης ηλικίας που είχαν βάλει κιλά, ξύριζαν το κεφάλι επειδή είχαν χάσει μπόλικο μαλλί έτσι κι αλλιώς και κρατιόντουσαν από τα περασμένα τους νιάτα φορώντας ακόμα τις ίδιες μαύρες μπλούζες με τα λογότυπα συγκροτημάτων. Μεγάλη ανακούφιση. Υπήρξαν όμως κάποιοι άλλοι παλιοί γνώριμοι που βρήκαν τότε στέγη για τις πικρίες και τις θολούρες τους στο ναζιστικό μόρφωμα και μπορεί να τους φανταστεί κανείς, ασχέτως του τι ακριβώς ψηφίζουν, να στάζουν ακόμα χολή και μίσος εναντίον αυτών που ποτέ δεν τους έφταιξαν σε τίποτα.

απ ό τ η β ι β ι αν στ εργ ι ου

Κι αν το self-help δεν υποκαθιστά μια φιλοσοφημένη ζωή με νόημα, σίγουρα η ιδιωτικοποίηση της ανησυχίας, μέσω selfhelp, δεν λύνει τα κοινά μας προβλήματα.

ας λείπει η ανθρώπινη επαφή; Μιλήστε στους γύρω σας για τον καιρό, ενώ δουλεύετε σε ένα καφέ!». Απ’ όσα διάβασα πρόσφατα, αυτή η συμβουλή προς τηλεργάτες με τρόμαξε περισσότερο και συνόψισε στο μυαλό μου τη self-help παράνοια που ζούμε, μαζί με την άνθηση της τηλεργασίας. Χωρίς παρεξήγηση, δεν θεωρώ το self-help συνολικά άχρηστο. Αλλά μήπως το παρακάναμε; Πρέπει να νιώθει κανείς τύψεις αν δεν έχει όρεξη να «αξιοποιήσει» το μεσημεριανό του διάλειμμα τακτοποιώντας ό,τι συνθέτει το χάος του σπιτιού του; Οι self-help γκουρού θα δάκρυζαν αν έβλεπαν τις κάλτσες μου στοιβαγμένες στον καναπέ. Αντίθετα με τα λεγόμενά τους, δεν τις νιώθω σαν έναν μπόγο μες στο κεφάλι μου που με εμποδίζει να σκεφτώ. Δείχνει αυτό κάτι για μένα ως άνθρωπο; Μάλλον ανήκω σ’ αυτούς που δεν θέλουν να τρέψουν τις αγγαρείες σε wellness challenge και βρίσκουν τη σύνδεση τηλεργασίας - ευεξίας κάπως κουραστική, και σίγουρα αστεία. Προσωπικά, θέλω να κάθομαι σε κάποια βολική καρέκλα όταν γράφω και όχι σε ειδικά σχεδιασμένη ανατομική μπάλα που θα με αναγκάζει να σηκώνομαι κάθε είκοσι λεπτά για να αθληθώ, κάνοντας γιόγκα, crossfit ή (πιο ταπεινά) διατάσεις. Μερικές φορές, κουρασμένη, θέλω να φάω γύρο, όχι αμύγδαλα με αβοκάντο. Βαριέμαι να καταναλώνω κόκκους βίγκαν καφέ που παρήχθησαν με «ηθικό» τρόπο σε κάποια άγνωστη γωνιά του Ελ Σαλβαδόρ και να υιοθετήσω την «τοπική φιλοσοφία», δουλεύοντας και πίνοντας το προϊόν. Θέλω απλώς την καφεΐνη. Δηλώνω ένοχη. Μερικές φορές διαβάζω στήλες wellness και λογαριασμούς στα social ανθρώπων (bots;) που υπόσχονται «να ξεκλειδώσουν την παραγωγικότητά σου». Ειδικά οι δεύτεροι πάντα με διασκεδάζουν με την αντιφατικότητα της ύπαρξής τους. Έχουν, υποτίθεται, όλα τα σωστά κόλπα στη φαρέτρα τους για το πώς να είσαι φουλ παραγωγικός και το μόνο που παράγουν είναι posts, σχόλια, βιβλία-οδηγούς ή, σε ακόμα πιο άβολες εκδοχές του εαυτού τους, βίντεο. Φοβάμαι, όμως, ότι θα καταφέρουν να παραγάγουν και στρατιές ανθρώπων που γελάνε νευρικά μπροστά από το Ζοοm, τρώγοντας αβοκάντο σε μια ζούγκλα από φυτά, που είναι το σαλόνι τους, αδιαφορώντας επιδεικτικά για τον κόσμο εκεί έξω, ικανοί να πειστούν ότι ακόμα και η επαφή με τη φύση μπορεί να χωρέσει στο δωμάτιο-γραφείο-κέντρο wellness. Όταν ακούω ότι είμαι το ψυγείο μου ή ότι δείχνω χαρακτήρα πίνοντας bio πράσινο τσάι, κάπως αγχώνομαι. Άραγε γι’ αυτό μερικοί μαλώνουν με τους σερβιτόρους όταν ο καφές τους αποδεικνύεται ότι έχει ζάχαρη και όχι ζαχαρίνη, και μάλιστα άσπρη, όχι μαύρη; Θίγονται ως άνθρωποι; «Θα ήθελα μήπως να κάνω σεξ;» ρωτάει κάποιο wellness site. Παίρνει μόνο επτά λεπτά (οk...) και θα εκτοξεύσω την παραγωγικότητά μου για το υπόλοιπο της ημέρας. Γιατί να μην πάρω ένα sex toy, λέω εγώ; Γιατί να μην πάρω ένα σεξορομπότ όταν με το καλό κυκλοφορήσουν, όπως υπόσχονται οι υπεύθυνοι για τη ζωή μας, οι σαχλοέφηβοι λευκοί άντρες της Silicon Valley; Γιατί να κάθομαι να επικοινωνώ, να βγαίνω ραντεβού, ν’ ακούω τις ελπίδες και τα λάθη ενός άλλου ανθρώπου; Τι είναι αυτό που χάνουν όσοι μετρούν τη μέρα σε επτάλεπτα; Κι αν το self-help δεν υποκαθιστά μια φιλοσοφημένη ζωή με νόημα, σίγουρα η ιδιωτικοποίηση της ανησυχίας, μέσω self-help, δεν λύνει τα κοινά μας προβλήματα. Η οικολογική συνείδηση, για παράδειγμα, δεν μπορεί να εξαντλείται στην καταναλωτική επιλογή. Δεν αρκεί να τρώει κανείς χόρτα ιδιωτεύοντας, για να σταματήσει η υπερθέρμανση του πλανήτη. Ταυτόχρονα, οι πραγματικές συνθήκες εργασίας παραμένουν. Όσο και να προσπαθήσεις να κάνεις το τέλειο σκηνικό για ζουμ στήνοντας μια ζούγκλα από φυτά, χειροποίητα φυλαχτά και κεριά που διώχνουν την υπαρξιακή αγωνία, η κακή δουλειά δεν θα τραπεί σε δουλειά με νόημα. Και όλα τα οφέλη από το τσάι matcha που καταναλώνεται εν ώρα εργασίας δεν συγκρίνονται με τα ψυχικά οφέλη των κατοχυρωμένων εργασιακών δικαιωμάτων. Τίποτα σχετικό με τη δουλειά δεν είναι τόσο χαλαρωτικό όσο ένας αξιοπρεπής μισθός. Η τηλεργασία θέτει τεράστιες προκλήσεις. Κι άλλα δεδομένα, κι άλλη γνώση για τις ζωές μας, θα καταλήξουν στα χέρια ανέλεγκτων ιδιωτικών εταιρειών που ζουν εκτός νόμου, σε κάτι σαν ιντερνετικό Φαρ Ουέστ. Η εργασία εξακολουθεί να προμοτάρεται σαν παιχνίδι. Σαν κάτι που κάνεις και περνάς καλά, μαθαίνεις, χωρίς να χρειάζεσαι αναγνώριση, αμοιβή, πολυετές συμβόλαιο ή άλλες παροχές. Μέσα σ’ αυτό το ρευστό σκηνικό μάλλον το τελευταίο που χρειάζονται οι τηλεργάτες είναι να νιώσουν ενοχή αν αποτύχουν να κλειστούν αεροστεγώς μες στο self-help κουκούλι.

8.10.20 – lifo

17

talk town

BACKSTAGE

Το νέο φως της Ακρόπολης Έξι αποκλειστικά στιγμιότυπα από τις δοκιμές της Ελευθερίας Ντεκώ και της ομάδας της για τη νέα φωτιστική εγκατάσταση που αναδεικνύει ιδανικά τα μνημεία του ιερού βράχου.

Aπό τον Αλέξανδρο Διακοσάββα Φωτογραφία: Γαβριήλ Παπαδιώτης / Αρχείo: Ελευθερία Ντεκώ

Ο φωτισμός της Ακρόπολης άλλαξε για πρώτη φορά μετά από 16 χρόνια, συγκεκριμένα από τον Ιούλιο του 2004, λίγο πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας.

Αντικαταστάθηκαν όλοι οι παλιοί λαμπτήρες φωτισμού με 609 (40% λιγότερους σε σχέση με πριν) φωτιστικούς προβολείς νέας τεχνολογίας και υψηλής χρωματικής απόδοσης, τύπου LED.

Ο νέος φωτισμός του έντονου κίτρινου-χρυσού (θερμό λευκό) χαμηλώνει εσωτερικά για τον Παρθενώνα και το Ερέχθειο, προκειμένου να αναδειχθούν τα αρχιτεκτονικά μέλη, και αυξάνει η ένταση του εξωτερικού φωτισμού (ψυχρό λευκό).

Εννέα μήνες διήρκεσαν η μελέτη, ο σχεδιασμός, οι παρουσιάσεις στο ΚΑΣ και η υλοποίηση του εγχειρήματος από την Ελευθερία Ντεκώ και την ομάδα της, συμπεριλαμβανομένων των καθυστερήσεων λόγω της πανδημίας.

18 lifo – 8.10.20

νέος φωτισμός του ιερού βράχου της Ακρόπολης που αποκαλύφθηκε το βράδυ της περασμένης Τετάρτης είναι το πρώτο από μία σειρά έργων που πραγματοποιούνται από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού με στόχο την αναβάθμιση των υποδομών και των υπηρεσιών της Ακρόπολης, με δωρεά και υλοποίηση από το Ίδρυμα Ωνάση. Για πρώτη φορά ο φωτισμός διακρίνει τα μνημεία του ιερού βράχου από τα τείχη, αλλά και μεταξύ τους, φωτίζοντας εκ

νέου εννέα σημεία (τον βράχο, τα τείχη, τον Παρθενώνα, τα Προπύλαια, τον Ναό της Αθηνάς Νίκης, το Ερέχθειο, το Θέατρο του Διονύσου, τη Στοά του Ευμένους, το Διονυσιακό Ιερό) και για πρώτη φορά άλλα πέντε (το μνημείο του Θρασύλλου, τους χορηγικούς κίονες, το Ασκληπιείο και τα σπήλαια του Απόλλωνος και της Αγλαύρου/Κλεψύδρα, καθώς και το Ιερό της Αφροδίτης). Η μελέτη και η υλοποίηση από τη διεθνούς φήμης και βραβευμένη με Emmy σχεδιάστρια φωτισμού Ελευθερία Ντεκώ και τους συνεργάτες της δεν περιορίστηκαν

στο αισθητικό μέρος αλλά περιλαμβάνουν τον εκσυγχρονισμό της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης και του συστήματος αυτοματισμού και ελέγχου των φωτιστικών σωμάτων. Με τον νέο φωτισμό αναδεικνύονται το σύνολο του ιερού βράχου, τα τείχη, ο όγκος και η γεωμετρία κάθε μνημείου από κάθε πιθανό σημείο θέασης, μειώνεται το φαινόμενο της φωτορρύπανσης, ενώ τα νέα φωτιστικά σώματα έχουν ελάχιστο κόστος συντήρησης και πετυχαίνουν εξοικονόμηση ενέργειας σε ποσοστό μεγαλύτερο από 65%.

Οι νέοι προβολείς έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, μικρότερο κόστος συντήρησης και τη δυνατότητα εναλλαγής μορφών φωτισμού, με στόχο τη λειτουργία των εγκαταστάσεων για περισσότερα από 20 χρόνια.

Το Ίδρυμα Ωνάση έχει αναλάβει επίσης με χορηγία την εγκατάσταση ανελκυστήρα στον ιερό βράχο.

8.10.20 – lifo

19

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Τ

ην ώρα που φτάνω στον χώρο που φιλοξενεί τις δράσεις του Άλλου Ανθρώπου, στο ισόγειο της οδού Μεγάλου Αλεξάνδρου στον Κεραμεικό, οι άνθρωποι που τον διαχειρίζονται έχουν μόλις τελειώσει τη διανομή φαγητού κι έχουν καθίσει να φάνε. Το πρώτο πράγμα που με ρωτούν μόλις τους χαιρετώ είναι «φίλε, έχεις φάει;». Είναι η ομάδα του Άλλου Ανθρώπου, τουλάχιστον μερικά μέλη της, που όσο περνάει ο καιρός μεγαλώνει και εξαπλώνεται σε ολόκληρο τον κόσμο. «Οι άνθρωποι που βοηθούν εθελοντικά σε παγκόσμιο επίπεδο είναι πάνω από δύο εκατομμύρια, αποδεδειγμένα πλέον» λέει εμφανώς συγκινημένος ο Κωνσταντίνος Πολυχρονόπουλος, ο άνθρωπος που βρίσκεται πίσω από την ιδέα του Άλλου Ανθρώπου και ψυχή της Κοινωνικής Κουζίνας. Είναι αυτός που εδώ και σχεδόν μία δεκαετία έχει ενώσει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους σε όλη την Ελλάδα, αλλά και πέρα από αυτή, έχει βοηθήσει, έχει συμπαρασταθεί σε ανθρώπους που το έχουν ανάγκη και έχει οργανώσει ένα κύμα αλληλεγγύης που είναι εμφανές μέσα στην πόλη αλλά και σε κάθε σημείο της Ελλάδας που έχει πληγεί από την καταστροφή. Μόλις έχει επιστρέψει από την Καρδίτσα, κατάκοπος από το ταξίδι και τις δύο εβδομάδες που βρισκόταν εκεί για να ταΐσει –και να βοηθήσει με όποιον τρόπο μπορεί– τους ντόπιους που έχουν πληγεί από τις πλημμύρες. «Η Καρδίτσα μπορεί να μην είχε τους νεκρούς που είχαν άλλες καταστροφές, αλλά έχει τη μεγαλύτερη οικονομική καταστροφή που έχω δει ποτέ μου με τα μάτια μου» λέει. «Το 70% του νομού είναι κατεστραμμένο. Από τους 55.000 αγρότες που έχει η Καρδίτσα, οι 40.000 καταστράφηκαν εντελώς. Από τις επιχειρήσεις στο κέντρο της πόλης δεν υπάρχει μία που να έχει γλιτώσει, ούτε μικρή ούτε μεγάλη. Έφυγα μετά από δύο εβδομάδες, αλλά ο Άλλος Άνθρωπος συνεχίζει να προσφέρει βοήθεια. Μάλιστα, από προχθές πήγαν τρεις σεφ, οι οποίοι έχουν αναλάβει. Και στη Χαλκίδα το ίδιο, δημιουργήθηκε μια ομάδα μετά την καταστροφή. Στον Άλλο Άνθρωπο δεν επωφελείται μόνο ένας αλλά όλοι. Το καταλαβαίνεις, το αισθάνεσαι αυτό. Σε ενώνει με ανθρώπους διαφορετικούς, που κάποτε ίσως να είχες τσακωθεί μαζί τους για κομματικές διαφορές, σε ενώνει με όλους, και ξέρεις γιατί; Γιατί ήρθες μόνος σου, δεν σου το επέβαλε κανένας, μόνο ο εαυτός σου. Ο μακαρίτης ο Ραφαηλίδης είχε πει «ναι, είμαστε διαφορετικοί, άσπροι, μαύροι, από διαφορετικές θρησκείες, διαφορετικές πατρίδες, έχουμε ένα πράγμα που μας ενώνει, όμως, και είναι βασικό, γιατί χωρίς αυτό δεν υπάρχει κανένας μας: είναι το αίμα μας, το χρώμα του αίματός μας, βαθύ κόκκινο. Κατακόκκινο”.

οι οποίες έκαναν συνελεύσεις, παρασυνελεύσεις – δεν είμαι εναντίον αυτής της διαδικασίας, είμαι πολύ υπέρ του να συζητάμε, αλλά να περνάμε και στην πράξη. Μετά από πολλές συνελεύσεις, λοιπόν, αποφάσισα να δράσω μόνος μου, άμεσα. Έφτιαξα δέκα τοστ στο σπίτι μου και πήγα στην Ασκληπιού, ψηλά, στη λαϊκή της Καλλιδρομίου, για να τα δώσω σε ανθρώπους που έψαχναν τα σκουπίδια. Έτσι ξεκίνησε η ιδέα του Άλλου Ανθρώπου. Ήταν 5 Δεκέμβρη του 2011, η αρχή της μεγάλης κρίσης τότε, και ήταν πολύ φανερά τα πράγματα, έβλεπες δυστυχία στον δρόμο. Τώρα είναι διαφορετικά, δεν τη βλέπεις τη δυστυχία. Δηλαδή, άνθρωποι που τότε με βοήθαγαν, μου έφερναν τρόφιμα, τώρα έρχονται και παίρνουν τρόφιμα. Οι άποροι είναι πολύ περισσότεροι απ’ ό,τι ήταν τότε και οι οικογένειες που έχουν οικονομικό πρόβλημα τώρα είναι πολύ περισσότερες. Μοίρασα τα τοστ στη λαϊκή της Καλλιδρομίου και την επόμενη μέρα πήρα δανεική μια κατσαρόλα και πήγα και την έστησα δίπλα σε δυο πάγκους – ο ένας πούλαγε πατάτες και ο άλλος αυγά. Είχα 4 ευρώ στην τσέπη μου και είπα στον πατατά “παρακαλώ, θέλω μια πατάτα” – του έδωσα το ένα δίευρο. Με κοιτάει και με ρωτάει “τι θα την κάνεις μία πατάτα;”. Του απαντάω “θα μαγειρέψω μια πατάτα από σένα, ένα αυγό απ’ τον άλλο, ένα κρεμμύδι απ’ τον τρίτο”. “Και ποιος θα φάει;” μου λέει. “Καταρχάς, θα φάω εγώ, μαγειρεύω για μένα, δεύτερον μαγειρεύω για σένα, άμα γουστάρεις, τρίτον για τους πελάτες σου και τέταρτον, και πιο σημαντικό, μαγειρεύω για τους ανθρώπους που τρώνε τις σάπιες πατάτες που πετάς στα σκουπίδια”. Ο άνθρωπος βούρκωσε και μου έδωσε ένα τσουβάλι πατάτες. Το ίδιο ακριβώς έγινε με όλους τους πάγκους της λαϊκής, όπως και με τους περαστικούς και με την καφετέρια που ήταν απέναντι και με ρώτησαν τι χρειαζόμουν. Όλοι με ρωτούσαν “τι χρειάζεσαι;” και μου το έφερναν. Εκεί, λοιπόν, μάζεψα το πρώτο εβδομαδιαίο μαγείρεμα. Μαγείρευα καθημερινά και τα κουβάλαγα όλα μόνος μου, απ’ την Καλλιδρομίου μέχρι την πλατεία στο Θησείο, στον ώμο. Έτσι ξεκίνησε ο Άλλος Άνθρωπος και ακολουθεί πιστά αυτά τα χνάρια. Τίποτα δεν είναι κρυφό, όλα γίνονται στον δρόμο. Τη βοήθεια τη βρίσκουμε πάντα από τον κόσμο. Δεν θέλαμε ποτέ να επιβαρύνουμε το ελληνικό κράτος με διάφορα κονδύλια, ούτε την Ευρώπη. Για να το πω πιο ωμά, δεν θέλω, δεν γουστάρω να μου δώσουν αυτοί που μας έφεραν σε αυτή την κατάσταση ούτε ένα πενηνταράκι. Μου έδωσαν και βραβείο, αλλά τι βραβείο να δεχτώ; Από ποιον; Από την Ευρωπαϊκή Ένωση που επέβαλε τη λιτότητα και μας έφερε σε αυτή την κατάσταση; Καθημερινά δίνουμε εδώ 600-700 σακούλες τρόφιμα σε οικογένειες, μα-

ΕΝΑΣ ΚΑΛΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ Με τον Άλλο Άνθρωπο έχουμε ξεπεράσει τις 15 εκατομμύρια μερίδες φαγητού όλα αυτά τα χρόνια. Μπορεί να είναι λίγο, αλλά για μια ιδέα που δεν έχει νομική μορφή, δεν στηρίζεται πουθενά και δεν παίρνει κονδύλια από κανέναν, μόνο από τους ανθρώπους, είναι πάρα πολλά. Η ιδέα που είχα μετά το Σύνταγμα (τους “Αγανακτισμένους”) υλοποιήθηκε το 2011. Ο στόχος δεν ήταν να ταΐσουμε απλώς τους ανθρώπους, ήταν μια καθημερινή διαμαρτυρία στον δρόμο με το πρόσχημα του φαγητού. Και πραγματικά ερχόντουσαν άνθρωποι που είχαν ανάγκη για ένα πιάτο φαγητό, αλλά ταυτόχρονα, αυτοί που ήταν πίσω από τον πάγκο, έτρωγαν μαζί τους. Δηλαδή, ο στόχος του Άλλου Ανθρώπου, η ιδέα του, ήταν η ενίσχυση των ανθρώπινων σχέσεων, η ένωση διαφορετικών ανθρώπων, με διαφορετικές αντιλήψεις και πολιτικές σκέψεις. Μέσω του φαγητού είναι πιο εύκολο να ενωθούν οι άνθρωποι, γιατί τότε είναι πιο ήπια η αντίδραση σε μια διαφωνία. Το ερέθισμα για να ξεκινήσω μου το έδωσε ένα περιστατικό που είδα σε μια λαϊκή αγορά, στο Αιγάλεω συγκεκριμένα. Δυο πιτσιρίκια 13-14 χρονών τσακώνονταν γύρω στη μιάμιση το μεσημέρι για τα πράγματα που πέταγαν οι άνθρωποι. Το ότι καθόμουν απέναντι και τα έβλεπα χωρίς να κάνω τίποτα με πείραξε πάρα πολύ. Ταυτόχρονα, έβλεπα τους παραγωγούς, έβλεπα τους πελάτες, που κι εκείνοι δεν έκαναν τίποτα, κι αυτή η αδιαφορία κόντεψε να με πεθάνει. Τότε ήμουν ήδη δύο χρόνια άνεργος, τα ’χα πουλήσει όλα, ό,τι είχα και δεν είχα, και είχα γυρίσει στο σπίτι της μητέρας μου, που με φιλοξενούσε. Τότε έπαιρνε μια σύνταξη 500 ευρώ, τώρα παίρνει 280, σε ένα σπίτι για το οποίο πληρώναμε 300 ευρώ νοίκι. Ήμουν απελπισμένος γιατί ήμουν έξι μήνες μέσα στο σπίτι. Είναι μεγάλο πλήγμα να είσαι 45 χρονών και να γυρίζεις στο σπίτι της μάνας σου. Ξεκίνησα με μεγάλη οργή. Καταλαβαίνεις τι είναι να είσαι 45 χρονών, να δουλεύεις 25 χρόνια και να σου λένε ότι είσαι μεγάλος για τη δουλειά που κάνεις; Μου έλεγαν “γιατί να πάρω εσένα και να μην πάρω 30 πιτσιρίκια που δεν θα μου κοστίζουν τίποτα και θα μου κάνουν την ίδια δουλειά με σένα;”. Σε έκαναν να νιώθεις παράσιτο. Έπρεπε, λοιπόν, να κάνω κάτι για να αποδείξω στον εαυτό μου ότι δεν ήμουν παράσιτο, όπως μου έλεγαν, κι αυτό έκανα. Και εξακολουθώ και το κάνω. Μέχρι τότε δούλευα στο μάρκετινγκ σε διάφορες πολυεθνικές, στην προβολή και προώθηση προϊόντων και υπηρεσιών, επέβλεπα τους πωλητές. Μόλις μου ήρθε η ιδέα, μετά το Σύνταγμα, πήγα σε διάφορες συλλογικότητες,

γειρεύουμε γύρω στις 300-400 μερίδες φαγητό μόνο στο κέντρο της Αθήνας, συν ό,τι γίνεται παντού όπου πάμε. Στην Καρδίτσα π.χ. μαγειρεύαμε 3.000 μερίδες φαγητό την ημέρα, στο Μάτι το ίδιο, στη Μάνδρα το ίδιο, στη Χαλκίδα, στη Μυτιλήνη, στην Κεφαλλονιά. Και όλα αυτά γίνονται αποκλειστικά και μόνο από προσφορές ανθρώπων σε τρόφιμα ή χρήματα, ό,τι μπορεί ο καθένας. Το χρήμα δεν είναι αυτοσκοπός ποτέ. Ξέρεις κάτι; Το μόνο τείχος απέναντι στον φασισμό είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, οι διαφορετικοί άνθρωποι που ενώνονται απέναντι σε έναν κοινό σκοπό, κι αυτό γίνεται με την επικοινωνία, όταν μιλάμε μεταξύ μας δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα. Εκτός από φαγητό, προσφέρουμε παρέα, επικοινωνία, πρωινό, καφέδες. Όλοι οι άνθρωποι μπορούν να έρθουν και να πιουν καφέ δωρεάν, να κάνουν μπάνιο, ενισχυτική διδασκαλία, δωρεάν μαθήματα από εθελοντές δασκάλους, να πάρουν ρούχα. Έχουμε και μια θεατρική ομάδα, επίσης προσφέρουμε δωρεάν νομικές συμβουλές και δωρεάν ψυχολόγο, δηλαδή οτιδήποτε αφορά την κοινωνία. Πολλοί αναρωτιούνται πώς βιοπορίζομαι, πώς ζω. Αυτό είναι το πιο εύκολο πράγμα. Τον χώρο όπου βρισκόμαστε τον πληρώνουν άλλοι άνθρωποι κι εγώ ζω σε αυτόν. Το τζιπάκι μάς το έκανε δώρο μια παιδίατρος που έφυγε για την Αιθιοπία. Πήρε τη σύνταξή της και θα πήγαινε εκεί για να γιατρεύει παιδάκια, οπότε μου είπε: “Κώστα, δικό σου, κάν’ το ό,τι θέλεις”. Τα τσιγάρα μου τα παίρνω από το κουτί, τα φέρνει ο κόσμος. Καλύπτονται οι ανάγκες της Κουζίνας, οι δικές μου και των παιδιών, γιατί όλοι όσοι είναι εδώ ήταν άνεργοι και άστεγοι πριν. Τους έχουμε βρει σπίτια με τη βοήθεια του κόσμου, πληρώνουμε τα νοίκια τους, ψάχνουμε να τους βρούμε δουλειά – έχουμε βγάλει από τον δρόμο πάνω από 20 αστέγους. Αυτό είναι το όραμά μου, αυτό που κάνουμε εμείς να το κάνουν κι άλλοι άνθρωποι, κι άλλες ομάδες, κι άλλες συλλογικότητες, με όποιο όνομα θέλουν, σε κάθε γειτονιά. Για μένα αυτό είναι το πρωτεύον, δηλαδή οι άνθρωποι να αρχίσουμε να μιλάμε μεταξύ μας. Να ξαναγίνουμε άνθρωποι. Ο καθένας μόνος του τσακίζεται εύκολα, όταν είμαστε πολλοί μαζί δεν είναι εύκολο. Και δεν εννοώ μόνο απέναντι στην εξουσία αλλά σε όλες τις στιγμές της καθημερινότητάς μας, και στις δυσκολίες και στις χαρές. Ακόμα και η χαρά είναι πιο ωραία όταν τη μοιράζεσαι. Και στη λύπη θέλεις έναν ώμο να ακουμπήσεις, ρε φίλε, κι ας μην κλάψεις, απλώς να νιώσεις ένα στήριγμα. Για μένα αυτό είναι το πιο σημαντικό».

απο τον m. hulot. φωτογραφια: παρις ταβιτιαν

20 lifo – 8.10.20

βοηθησε μπορεις Μπορείς να βοηθήσεις τον Άλλο Άνθρωπο με τους τρόπους που αναφέρει στο blog του http:// oallosanthropos. blogspot.com και στο κτίριο της Κοινωνικής Κουζίνας, Μ. Αλεξάνδρου 122 ΚεραμεικόςΜεταξουργείο, 6940 882355 (Κωνσταντίνος)

ΕΔΩ ΚΑΙ ΣΧΕΔΟΝ ΜΙΑ ΔΕΚΑΕΤΙΑ Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΟΛΥΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΧΕΙ ΕΝΩΣΕΙ ΕΚΑΤΟΝΤΑΔΕΣ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΑΥΤΗΝ, ΕΧΕΙ ΒΟΗΘΗΣΕΙ, ΕΧΕΙ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΘΕΙ ΣΕ ΟΣΟΥΣ ΤΟ ΕΧΟΥΝ ΑΝΑΓΚΗ ΚΑΙ ΕΧΕΙ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙ ΕΝΑ ΚΥΜΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΠΟΥ ΣΥΝΕΧΩΣ ΜΕΓΑΛΩΝΕΙ.

8.10.20 – lifo

21

ΘΕΑΤΡΟ πό την πρώτη σας επαφή με τα «Έξι μονόπρακτα» τι θυμάστε; Στον νου μου έρχεται μια απέραντη τρυφερότητα. Μόλις είχα τελειώσει τη σχολή και ήταν η πρώτη φορά που σήκωνα μια κουρτίνα και παρακολουθούσα έναν μαγικό πλανήτη, έχοντας μπροστά μου τον καλύτερο τελετάρχη, τον πιο μαγικό άνθρωπο, την Έλλη Λαμπέτη. Σε εκείνη την πρώτη παράσταση έκανα δύο πράγματα: μια «πλάτη» και τον άνθρωπο στον οποίο απευθυνόταν η Λαμπέτη όταν, στην Ανθρώπινη φωνή του Ζαν Κοκτό, μιλούσε στο ακουστικό. Καθόμουν στο καμαρίνι και έκανα ότι μιλούσα μαζί της. Είχε πολλή πλάκα να την ακούω να μου απευθύνεται με αυτούς τους θείους τόνους της φωνής της, χωρίς να τη βλέπω. Την παρακολουθούσα με πόση φυσικότητα ανταποκρινόταν σε αυτό, πώς έμπαινε στους ρόλους, πώς έβγαινε από τη σκηνή και επέστρεφε ως ένα εντελώς διαφορετικό πρόσωπο. Μιλάμε για ρεσιτάλ ερμηνείας. Με τον Γιώργο Νανούρη έχουμε επιλέξει έναν άλλον τρόπο. Δεν κατεβαίνω από τη σκηνή, δεν έχω άλλους για συντροφιά και όλα γίνονται μπροστά στα μάτια των θεατών. Θέλαμε να βλέπει το κοινό ένα πνεύμα του θεάτρου το οποίο με απλότητα αλλάζει, μιλά,

«eξι φορές» 15.10-22.11.2020 Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Υποσκήνιο Β’ της αίθουσας «Αλεξάνδρα Τριάντη» www.megaron.gr

22 lifo – 8.10.20

μεταμορφώνεται. Θέλουμε να έχει ελαφράδα η παράσταση, να μην είναι βαρύγδουπη. Κάτι ελαφρύ, με πρώτης τάξεως υλικά.

— Πριν αναφέρατε την ελαφράδα. Την έχετε ανάγκη; Η ελαφρότητα είναι αρκετά παρεξηγημένη, γιατί μπορεί εύκολα να καταλήξει φθηνή, αλλά εγώ την αγαπώ και τη θεωρώ απολύτως απαραίτητη στη ζωή μας. Η ελαφράδα θέλει ελάχιστα υλικά και μέσα. Ωστόσο, για να μάθεις πώς να τολμάς να τα χρησιμοποιείς πρέπει να έχεις ωριμότητα. Παρότι ήμουν έτσι από μικρή, παραδέχομαι πως, όσο περνούν τα χρόνια, τόσο περισσότερο τολμώ. Όταν τελείωσα τη σχολή και άρχισα να φαντάζομαι τον εαυτό μου μέσα στο θέατρο, έπρεπε να διαλέξω με ποιους θα τασσόμουν. Εγώ, επειδή αγαπούσα αυτή την τέχνη, τάχθηκα με τους δύσκολους και τους ακριβούς. Σήμερα σκέφτομαι καμιά φορά πως τα «όχι» που έλεγα τότε ήταν από ρομαντισμό, δηλαδή από την ανάγκη μου να προστατεύσω κάτι που ήθελα να παραμείνει μέσα μου σπάνιο και ιερό. Ήταν όμως «όχι» που κόστιζαν διαμερίσματα, καλή ζωή, ταξίδια. Τότε η άρνηση κόστιζε αρκετά λεφτά. Όμως, καθώς δεν είχα παιδιά να θρέψω κι επειδή δεν ήμουν στον δρόμο, μπόρεσα να ακολουθήσω την τέχνη μου χωρίς να χρειαστούν τεράστιοι συμβιβασμοί και εκπτώσεις. Αυτή είναι μια μεγάλη τύχη της ζωής μου.

— Σας αρέσει να εξιδανικεύετε τις καταστάσεις; Έχω ανάγκη να αισθάνομαι ότι τα πράγματα έχουν μια ιερότητα. Είναι ο χαρακτήρας μου τέτοιος και αυτό δεν άλλαξε μέσα στα χρόνια. Απόδειξη ότι οι άνθρωποι τους οποίους θαυμάζω και τους οποίους η ψυχή μου παραδέχεται ολοκληρωτικά κινούνται στην απολυτότητα, είτε πρόκειται για τον Χατζιδάκι είτε για τον Βογιατζή. Τώρα, βέβαια, στην ερώτηση αν θα δούλευα με τον Λευτέρη αν ήταν εδώ, μάλλον θα απαντούσα «όχι». Κουράστηκα. Πονάνε τα κοκαλάκια μου. Έχω περάσει απ’ όλες τις αυθεντίες και πήρα πάρα πολλά. Όμως τα τελευταία χρόνια δεν αντέχω άλλο. Αν κάποιος άνθρωπος που θαυμάζω μου προτείνει κάτι που με ιντριγκάρει τρομερά, θα πάρω μια βαθιά αναπνοή, θα μετρήσω τον χρόνο που θα χρειαστεί να αφιερώσω και θα το κάνω. Αλλά δεν θα το επιδιώξω.

— Αυτό δείχνει ότι έχετε χορτάσει ή ότι έχετε κουραστεί; Μπορεί και τα δύο, μπορεί και τίποτα από τα δύο. Το κίνητρό μου για να κάνω τέχνη ήταν, πρώτον, να ακούσω και να καταλάβω και, δεύτερον, να μοιραστώ με τους άλλους μια εσωτερική μου φωνή. Πλέον δεν θέλω τίποτα να με σκλαβώνει και όταν λέω «σκλαβιά», εννοώ την ολοκληρωτική αφοσίωση που χρειάζεται το θέατρο. Δεν νομίζω ότι είμαι εργάτρια του θεάτρου. Το έκανα και αν κάτι με

από τη ματούλα κουστένη φωτογραφίa: χριστίνα γεωργιάδου

Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΗΘΟΠΟΙΟΣ ΑΝΕΒΑΖΕΙ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ, ΣΕ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΓΙΩΡΓΟΥ ΝΑΝΟΥΡΗ, ΤΟ ΕΡΓΟ «ΕΞΙ ΦΟΡΕΣ» ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΤΗΣ ΣΤΟ 1978, ΤΟΤΕ ΠΟΥ Η ΕΛΛΗ ΛΑΜΠΕΤΗ ΑΝΕΒΑΣΕ ΤΑ «ΕΞΙ ΜΟΝΟΠΡΑΚΤΑ» ΚΑΙ Η ΙΔΙΑ ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΕ ΜΕ ΕΝΑΝ ΜΙΚΡΟ ΡΟΛΟ.

ζετε, συχνά παραπονιόταν ότι δεν είχε παίξει όσους κλασικούς ρόλους επιθυμούσε. Έπαιζε μπουλβάρ, συμμετείχε σε πράγματα που ίδια θεωρούσε κατώτερα του ταλέντου της. Το θέατρο θέλει γερό ψυχισμό και δεν τον έχουν όλοι. Θυμάμαι, κάποτε ήμασταν περιοδεία με τη Φιλουμένα στη Θεσσαλονίκη και για να αντέξει τις απαιτήσεις της παράστασης, ήταν κλεισμένη όλη μέρα στο δωμάτιό της. Αυτά κάποια στιγμή δεν τα αντέχεις και θέλεις να δεις από άλλη οπτική γωνία τι είναι αυτή η ρημάδα η ζωή. Ούτως ή άλλως, όλα γίνονται για να καταλάβουμε τι είναι αυτό που ζούμε.

— Εσάς ποια πράγματα σας βοήθησε η ζωή να καταλάβετε για τον εαυτό σας; Με βοήθησε να καταλάβω όλο αυτό που ήταν μέσα μου ανείπωτο, άγνωστο και για πολλούς λόγους δεν μπορούσα να μοιραστώ. Σαν Όλια δεν θα κατάφερνα ποτέ να το πω σε κάποιον. Έπρεπε να περάσει από πιο περίπλοκες διαδικασίες και διαδρομές για να επικοινωνηθεί. Το σίγουρο είναι ότι ένιωθα πάντα να με διασκεδάζει η επαφή με το θέατρο. Με ευχαριστούσε τόσο, που κάποιες φορές ντρεπόμουν να ζητήσω τα λεφτά μου, γιατί έλεγα «αφού κάνω κάτι που με ευχαριστεί τόσο πολύ, γιατί να πληρωθώ;». Είναι κι αυτό μια τεράστια τύχη, διότι ένα μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων γύρω μας κάνει κάτι άλλο από αυτό που τους λέει η ψυχή τους. Κι αυτό είναι

OΛΙΑ ΛΑΖΑΡIΔΟΥ «Καλύτερο άνθρωπο σε κάνει ο αγώνας σου»

εμπνεύσει πάρα πολύ, θα το ξανακάνω. Αλλά δεν είναι η φύση μου αυτή, όπως συμβαίνει με πολλούς ηθοποιούς που βλέπω γύρω μου. Αλίμονο αν σ’ αυτή την ηλικία, με τόσο βιωμένο χρόνο, δεν ξέρω τι είμαι και να πορεύομαι θεωρώντας ότι είμαι κάτι άλλο. Δεν είχα ποτέ τέτοιο ναρκισσισμό.

— Σε αντίθεση, βέβαια, με τον τρόπο που περιγράφετε τον εαυτό σας, η Λαμπέτη, την οποία τιμάτε σε αυτή την παράσταση, έδινε την αίσθηση ότι ήταν απολύτως παραδομένη στο θέατρο. Επειδή τη γνώρισα καλά, πιστεύω αυτό που έλεγε η ίδια, ότι ανήκε στο θέατρο και όχι ότι του είχε παραδοθεί. Ήταν σαν να πέρασε ένας άγγελος πάνω από το κεφάλι της και να της είπε ότι αυτή ήταν η μοίρα της. Όμως, μη νομί-

έγκλημα κατά του εαυτού σου.

— Φοβάστε για το τι θα αφήσει η πανδημία στον κόσμο αλλά και στην τέχνη; Θα μας αφήσει σίγουρα φτωχότερους. Όμως, πέρα από τις προφανείς οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις, για μένα ο κενός χρόνος που περάσαμε ήταν ένα δώρο που δεν κρατήσαμε. Ήταν μια λευκή περίοδος που μας δόθηκε απενοχοποιημένα. Εκείνο τον καιρό της καραντίνας έλεγα: «Μακάρι, Θεέ μου, να αφήσει αυτό το διάστημα ένα ίχνος στις ψυχές μας. Ας μας κάνει λίγο καλύτερους». Ήταν σαν να άνοιξε ένα παράθυρο σε κάτι νέο, αλλά πολύ γρήγορα αυτή η ρωγμή ξανάκλεισε, γιατί ο άνθρωπος ξεχνάει πολύ εύκολα. Δυστυχώς, δεν πιστεύω ότι αυτό το μικρό διάστημα, όσο πολύτιμο κι αν ήταν, μπορεί να μας κάνει καλύτερους.

— Η τέχνη δεν σας κάνει καλύτερο άνθρωπο; Καλύτερο άνθρωπο σε κάνει ο αγώνας σου. Το θέατρο θα σου αποκαλύψει τις δυνατότητες που θα έχεις αν πραγματικά θελήσεις να μπεις στην περιπέτεια να μοχθήσεις. Αλλά από μόνο του δεν μπορεί να κάνει κανέναν καλύτερο. Το να γίνεις καλύτερος άνθρωπος είναι μια μακρά πορεία που απαιτεί μόχθο, κόπο και χρόνο. Προφανώς, ένας από τους λόγους που ζούμε είναι και για να γινόμαστε καλύτεροι απ’ όταν ξεκινήσαμε. Σε ό,τι με αφορά, παρότι μόχθησα πολύ, νιώθω ότι έχω κάνει μικρά βηματάκια.

8.10.20 – lifo

23

χτισμένο σε μια μικροαστική συνοικία της πόλης, στην οποία ήταν ανεπτυγμένο το αίσθημα της γειτονιάς, του παιχνιδιού και της παρέας. Μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον που είχε κακουχίες, στερήσεις, δυσκολίες, μεγάλη φτώχεια και αξεπέραστα βιώματα.

q Ο παππούς μου, ο σιορ-Μίμης, είχε καταγωγή από τη Ζάκυνθο και με τη γιαγιά μου απέκτησαν δώδεκα παιδιά. Ο πατέρας μου, Αντώνης, ήταν ο πρωτότοκος, ο οποίος αργότερα παντρεύτηκε τη μητέρα μου, Ελένη, με καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη. Η οικογένειά μου ήταν πιλοποιοί, δηλαδή κατασκεύαζαν κατά κύριο λόγο καπέλα για άνδρες. Την περίοδο του πολέμου το εργοστάσιο κατασχέθηκε, έγινε στάβλος από τους Ιταλούς, αλλά και πεδίο μάχης έπειτα, κατά τη διάρκεια του αιματηρού Εμφυλίου.

q Ανεπούλωτη και βαθιά πληγή παραμένει ο θάνατος της μητέρας μου σε ηλικία 39 ετών. Χάνεις τη γη κάτω απ’ τα πόδια σου. Αισθάνεσαι μετέωρος. Κλονίζεται η πίστη σου. Μια δυσαναπλήρωτη απώλεια. Εκείνη την ανεξίτηλη μέρα μελετούσα αναλυτική χημεία και πήγα στην κουζίνα. Τη θυμάμαι να είναι με τα χέρια της γεμάτα αλεύρι, φτιάχνοντας κουλουράκια: προσπάθησε να ψελλίσει το όνομά μου και τότε σωριάστηκε στο πάτωμα. Ο γιατρός έφτασε λίγη ώρα αργότερα, αλλά η μητέρα μου ήταν νεκρή από εγκεφαλικό, το οποίο είχε προκληθεί από υπέρταση. Ήμουν μόλις 19 ετών. Ευτυχώς, όταν γεννήθηκε η κόρη μου, η Ελεάνα, αισθάνθηκα ότι η μητέρα μου ξαναγεννήθηκε. Της μοιάζει αφάνταστα. Ήμουν παιδάκι όταν ανακοίνωσα στη μητέρα μου, την ωραιότερη γυναίκα που γνώρισα ποτέ, ότι ήθελα κάποτε να σπουδάσω μουσική. Στο άκουσμα της φράσης μου τα όμορφα μαύρα μάτια της σκούρυναν, άνοιξαν διάπλατα και χωρίς να το σκεφτεί, αυθόρμητα μου είπε: «Παιδί μου, ευχή και κατάρα των γονιών σου, μη γίνεις μουζικάντης». Όμως, δειλά-δειλά είχα ξεκινήσει να παίζω πιάνο σε ηλικία έξι ετών, σκαλίζοντας προσεκτικά το πιάνο της γιαγιάς μου. Ωστόσο, δεν σπούδασα μουσική, δεν πήγα ποτέ σε ωδείο, είμαι αυτοδίδακτος. Κατάφερα, όμως, να διευθύνω τις μεγαλύτερες ορχήστρες του κόσμου και να συνεργαστώ με τους μεγαλύτερους σολίστ του πλανήτη.

q Τις ελληνικές ταινίες δεν τις είχα δει ποτέ στο παρελθόν και το έκανα κατά τη διάρκεια της καραντίνας. Θυμόμουν ακόμη κάθε λεπτομέρεια από τα χρόνια της συνεργασίας με τη Φίνος Φιλμ, τις ατελείωτες ώρες στο μοντάζ, τις ηχογραφήσεις, τους τραγουδιστές και τις χορωδίες. Στην αρχή ο Φίνος δεν με ήθελε, γιατί δεν είχα γράψει ούτε ένα τραγούδι. Ο Δαλιανίδης ήταν εκείνος που επέμεινε να γράψω τη μουσική για τις ταινίες Νόμος 4000, Ίλιγγος, Στεφανία, Στον αστερισμό της Παρθένου κ.λπ.

q Ο «Δρόμος» είναι ο εμπορικότερος δίσκος όλων των εποχών. Με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο ήμασταν αχτύπητο

Μουσικοσυνθέτης. Γεννήθηκε στο κέντρο της Αθήνας, ζει στην Καλλιτεχνούπολη Αττικής.

ΠΛΕΣΣΑΣ

q Γεννήθηκα στην οδό Ηρακλείου 14, πίσω από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Ζούσαμε σε ένα αρχοντικό,

δίδυμο και σεβόμασταν ο ένας τη δουλειά του άλλου. Μια βραδιά που ήμασταν στο σπίτι του Λευτέρη, είχε σκόρπια κάποια χαρτιά πάνω στο γραφείο του. Εκείνος δεν πίστευε ότι θα μπορούσαν να αποτελέσουν καλό υλικό για τραγούδια. Σ’ αυτά υπήρχαν μνήμες από τα εφηβικά του χρόνια και την Κατοχή. Επίσης, δεν είχαν ρεφρέν, με εξαίρεση το «Ξημερώνει Κυριακή». Δύο μέρες μετά, τα τραγούδια αυτά παρουσιάστηκαν στον Αλέκο Πατσιφά και στη δισκογραφική LYRA, κι έτσι γεννήθηκε ο «Δρόμος». Ο Γιάννης Πουλόπουλος, η Ρένα Κουμιώτη και η Πόπη Αστεριάδη συμμετείχαν με τις φωνές τους σε έναν δίσκο που ηχογραφήθηκε σε περίπου δέκα ώρες.

q Πάντα ήθελα να βρίσκω νέες φωνές και ταλέντα που ξεχώριζαν για τις ερμηνευτικές τους ικανότητες και να περιστοιχίζομαι από νέους ανθρώπους. Η Τζένη Βάνου ήταν για μένα η κορυφαία ερμηνεύτρια. Το «αηδόνι» του ελληνικού πενταγράμμου. Μια σπουδαία φωνή. Η συγκλονιστικότερη τραγουδίστρια που έχει περάσει από τη ζωή μου. Ο Γιάννης Πουλόπουλος ήταν δικό μου δημιούργημα, όπως και πολλοί άλλοι, εξαιρετικοί τραγουδιστές. Με τον αγαπημένο Γιάννη είχαμε εμφανιστεί και στο Carnegie Hall το 1966, στο Jazz Clinic Festival. Ξεχωρίζω, επίσης, τη Ζωή Κουρούκλη και τον Τόλη Βοσκόπουλο, με τον οποίο διατηρούμε έναν αμοιβαίο σεβασμό και μια ειλικρινή φιλία.

q Η μουσική είναι συνώνυμο της ζωής μου. Είναι η αρχή, η μέση και το τέλος. Κάθε πρωί ακούω συνήθως Τρίτο Πρόγραμμα και βυθίζομαι στις σκέψεις μου. Επίσης, τέσσερις ημέρες την εβδομάδα, από τις 11 το πρωί δουλεύω διαρκώς με τον εξαιρετικό μουσικό Αλέξανδρο Αυλητή. Χωρίς σκληρή δουλειά, δεν μπορείς να επιτύχεις τίποτα. Γι’ αυτό μου αρέσει καθημερινά να διασκευάζω είτε παλιά μου κομμάτια σε τζαζ είτε να γράφω νέες συνθέσεις, τις οποίες πολλές φορές στέλνω στην κόρη μου, η οποία τα ανεβάζει στο YouTube. Είναι αυτή που διαχειρίζεται το επίσημο κανάλι μου στο YouTube. Έχω σκοπό να δημιουργώ μέχρι να πεθάνω. Γι’ αυτό, το μόνο που μου λείπει σήμερα είναι οι συναυλίες, τις οποίες θεωρώ την ψυχή ενός καλλιτέχνη.

q Όλα αυτά τα χρόνια παρέμεινα ένας συνθέτης που δεν εντάχθηκε ποτέ σε κανένα κύκλωμα δισκογραφίας. Δεν

AΘΗΝΑΊΟΙ

έκανα συμβόλαιο με καμία εταιρεία, δεν είχα κανένα κόμμα να με υποστηρίξει, αλλά και καμία εκδοτική παρέα για να γράφει αποθεωτικές κριτικές για το έργο μου. Ευτυχώς, δεν βρέθηκαν τέτοια δεκανίκια στον δρόμο μου. Δεν με γοήτευσαν ποτέ οι «αυλές». Προφανώς, υπήρχαν άνθρωποι που μου γύρισαν την πλάτη και με πρόδωσαν. Ίσως κι εγώ με τη σειρά μου να πλήγωσα κάποιους. Αλλά χαίρομαι κυρίως επειδή μπόρεσα, διάφορες εικόνες, στιγμές και βιώματα της ζωής μου, να τα μετατρέψω σε νότες και μελωδίες που συμβάδισαν μουσικά με πολλούς στίχους, δημιουργώντας αξεπέραστα τραγούδια και επιτυχίες.

q Έκανα τρεις γάμους και έχω δύο παιδιά, τον Αντώνη και την Ελεάνα. Με τη γυναίκα μου Λουκίλα είμαστε παντρεμένοι εδώ και 28 χρόνια, αν και συνδεόμαστε από πιο παλιά. Το μυστικό για ένα ζευγάρι είναι ο σεβασμός στα «θέλω» του άλλου. Έτσι επιτυγχάνονται η αρμονία και η αλληλοσυμπλήρωση. Θεωρώ ότι μια σχέση ξεκινά με ενθουσιασμό, ακολουθεί η ερωτική έλξη που οδηγεί στον έρωτα και ύστερα συναντάς την αγάπη και την τρυφερότητα, που δίνουν τη θέση τους στη στοργή. Κάποτε, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, προσπάθησα να συμπυκνώσω τη ζωή μου σε λίγες λέξεις. Εκεί, μεταξύ άλλων, έγραφα κάτι που αφιέρωσα στη γυναίκα μου: «Πράγματα καθημερινά γλυκάνανε τη νιότη. Θυμάμαι που βαφτίσαμε την κόρη μας την πρώτη. Και μες στο καταστάλαγμα της πρώτης μας ορμής, γεννήθηκαν οι πιο όμορφες, οι σχέσεις της στοργής. Κι όπως ετοιμαζόμουνα να ζήσω με αναμνήσεις, μου ’παν, στα χρόνια που έρχονται, θα ’χεις πολλά να ζήσεις».

q Τα δυο αγαπημένα μου τραγούδια είναι το «Ποιος το ξέρει» και το « Έπεσε βαθιά σιωπή». Αν και στο παρελθόν έχω γνωρίσει πολλές δυσκολίες και αδικίες, τώρα, πατώντας τα ενενήντα έξι μου χρόνια, πιστεύω ότι η μεγαλύτερη δυσκολία της ζωής μου θα είναι τα ενενήντα επτά. Δεν έχω μετανιώσει για τίποτα στη διάρκεια της διαδρομής μου. Ούτε και για το γεγονός ότι επέλεξα να γυρίσω στην Ελλάδα και όχι να μείνω στην Αμερική, όπου τα χρήματα ήταν πολύ περισσότερα. Η ζωή μου είναι γεμάτη από χαρές, στενοχώριες, επιτυχίες, αλλά και λύπες. Και θα χρειαζόμουν μια δεύτερη ζωή για να καταφέρω να πετύχω όσα ακόμη ήθελα.

q Δεν με τρομάζει ο θάνατος, διότι έχω συμφιλιωθεί απόλυτα μαζί του. Ως χαρακτήρας, πάντοτε έλεγα την αλήθεια. Δεν έχω πει ποτέ και σε κανέναν ψέματα. Για την ακρίβεια, δεν ξέρω πώς είναι να υποκρίνεσαι. Μάλιστα, λατρεύω την αλήθεια επειδή είναι γυμνή και η πορεία ενός ανθρώπου είναι σαφώς αποτέλεσμα μόνο της αλήθειας του και των πεποιθήσεών του. Γι’ αυτό και η ζωή με έχει διδάξει να μην εκτίθεμαι σε ανθρώπους στους οποίους δεν έχω εμπιστοσύνη.

24 lifo – 8.10.20

απο τον γιαννη πανταζοπουλο φωτογραφιeσ: παρισ ταβιτιαν

διαδρομη Όλα αυτά τα χρόνια παρέμεινα ένας συνθέτης που δεν εντάχθηκε ποτέ σε κανένα κύκλωμα δισκογραφίας. Δεν έκανα συμβόλαιο με καμία εταιρεία, δεν είχα κανένα κόμμα να με υποστηρίξει, αλλά και καμία εκδοτική παρέα για να γράφει αποθεωτικές κριτικές για το έργο μου. Ευτυχώς, δεν βρέθηκαν τέτοια δεκανίκια στον δρόμο μου. Δεν με γοήτευσαν ποτέ οι «αυλές».

ΙNFO

Το βιβλίο Μίμης Πλέσσας – Ποιος το ξέρει... της Λουκίλα ΚαρρέρΠλέσσα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας.

8.10.20 – lifo

25

26 lifo – 8.10.20

Ένα δύσκολο φθινόπωρο

Αλεξία Σβώλου

Επιμέλεια & ρεπορτάζ:

A ΦΙ Ε ΡΩ ΜΑ

Ήρθε το φθινόπωρο του κορωνοϊού και όλα είναι πιο δύσκολα. Σήμερα περισσότερο από ποτέ απαιτείται ατομική ευθύνη, συστηματική ενημέρωση, να είμαστε διαβασμένοι στα θέματα υγείας και να επενδύουμε στην πρόληψη. Ζητήματα όπως ο προληπτικός εμβολιασμός για μικρούς και μεγάλους, τα ιατρικά τσεκάπ, η καλή ατομική υγιεινή, η ρύθμιση των χρόνιων νοσημάτων και η έγκυρη ενημέρωση από το μέτωπο του κορωνοϊού αποτελούν προτεραιότητες στη λίστα των must-do κάθε ενεργού πολίτη. Ένα σημαντικό μήνυμα των καιρών είναι πως η προστασία της υγείας δεν αρχίζει και τελειώνει με την προφύλαξη από τον κορωνοϊό. Υπάρχουν κι άλλοι τομείς που χρήζουν της προσοχής μας, καθώς οι εποχικές λοιμώξεις βρίσκονται προ των πυλών, ενώ δεν έχουμε απαλλαγεί ούτε από τον κίνδυνο των χρόνιων προβλημάτων υγείας – κι ας τα κρύβουμε κάτω από το χαλί, λόγω των πρωτόγνωρων συνθηκών που βιώνουμε. Για να κάνουμε τα δύσκολα εύκολα, στην υγεία τουλάχιστον, έχουμε σύμμαχο το ένθετο «Health» της LiFO και υποδεχόμαστε το φθινόπωρο με ευεξία και καλή διάθεση, «διαβασμένοι» και ψύχραιμοι.

8.10.20 – lifo

27

Λάβετε θέσεις!

Τρέχουμε for HER κόντρα στον καρκίνο του μαστού, στη σκιά του κορωνοϊού

Σ

τους αγώνες μετράει η συμμετοχή και όχι η πρωτιά. Ειδικά όταν γίνονται σε πρωτόγνωρες συνθήκες, στη σκιά του κορωνοϊού. Σε αυτήν τη δύσκολη χρονιά πολλά ζητήματα υγείας παραμελούνται, καθώς στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκεται η λοίμωξη Covid-19, η οποία ωστόσο δεν θα μπορούσε να επισκιάσει τον αγώνα-θεσμό ενάντια στον καρκίνο του μαστού, το Greece Race for the Cure, που διοργανώνει ο Πανελλήνιος Σύλλογος Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής». Φέτος η διοργάνωση πραγματοποιήθηκε ψηφιακά με τη συμμετοχή χιλιάδων ανθρώπων, οι οποίοι «έτρεξαν» ατομικά ή με παρέα, δίνοντας δυναμικά το «παρών» , κι ας μην πλημμύρισαν με κόσμο οι δρόμοι γύρω από το Ζάππειο. Έτρεξαν για το μήνυμα της πρόληψης, της συμμετοχής στη διάδοση της γνώσης και της καταπολέμησης της άγνοιας. Η Roche Hellas και η Roche Diagnostics Hellas συμμετείχαν ψηφιακά στον αγώνα, συνεπείς όπως κάθε χρόνο στο ραντεβού τους για την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού για τον καρκίνο του μαστού, τον πιο συχνό γυναικείο καρκίνο, του οποίου καταγράφονται κάθε χρόνο περισσότερα από 7.000 νέα περιστατικά στην πατρίδα μας. Συνολικά 101 εργαζόμενοι της Roche Hellas και της Roche Diagnostics Hellas έστειλαν το δικό τους συμβολικό μήνυμα «for HER» – για εκείνη, τη μητέρα, την αδελφή, τη θεία, τη φίλη, για κάθε γυναίκα που δίνει τη μάχη με γυναικείους καρκίνους. Από την πόλη, τη γειτονιά τους ή ακόμη και από το σπίτι τους «έτρεξαν» συμβολικά, συμβάλλοντας στη συγκέντρωση πόρων και στην ευαισθητοποίηση του κοινού. Η Roche ήταν για μια ακόμη χρονιά επίσημος χορηγός του αγώνα στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «for HER», μιας ολιστικής καμπάνιας ενημέρωσης και πρόληψης για τον καρκίνο του μαστού, των ωοθηκών και του τραχήλου της μήτρας. Η εκστρατεία αποτελεί μια πρωτοβουλία των εταιρειών Roche Hellas και Roche Diagnostics Hellas υπό την αιγίδα της ΕΟΠΕ, της Ελληνικής HPV Εταιρείας και της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου, με τη συνεργασία των συλλόγων ασθενών Άλμα Ζωής, ΚΕΦΙ και ΑγκαλιάΖΩ. Η ενεργός στήριξη και συμμετοχή στο Race for the Cure εκφράζει τη δέσμευση της Roche στη στήριξη των ασθενών μέσα από σταθερές και γόνιμες συνεργασίες με τους συλλόγους ασθενών. Ιδιαίτερα την κρίσιμη αυτή περίοδο, που οι ασθενείς με χρόνια νοσήματα έχουν βρεθεί στο «μάτι του κυκλώνα» ως ευπαθείς πληθυσμοί, η εταιρεία έχει υλοποιήσει σημαντικές πρωτοβουλίες και δράσεις σε συνεργασία με τον Πανελλήνιο Σύλλογο Γυναικών με Καρκίνο του Μαστού «Άλμα Ζωής», με σκοπό την ενδυνάμωση των ασθενών και των οικογενειών τους. «Στη Roche επενδύουμε συστηματικά σε δράσεις και συνεργασίες με σκοπό τη στήριξη των ασθενών αλλά και την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα πρόληψης, έγκαιρης διάγνωσης και αποτελεσματικής θεραπευτικής αντιμετώπισης. Με την εκστρατεία “for HER” και με τη σταθερή συμμετοχή μας σε διοργανώσεις όπως το Race for the Cure θέλουμε να μεταδώσουμε ένα μήνυμα δύναμης και αισιοδοξίας σε όλες τις γυναίκες που αγωνίζονται ενάντια στον καρκίνο του μαστού αλλά και σε όλους όσοι βρίσκονται δίπλα τους, στους γιατρούς και στους νοσηλευτές τους, στα μέλη των οικογενειών τους, σε όλους όσοι τις αγαπούν και μοιράζονται τον αγώνα τους. Φέτος, μπορεί να μην τρέξαμε μαζί λόγω των συνθηκών, όμως για μια ακόμη χρονιά «τρέξαμε» με την καρδιά μας για εκείνη, για όλες!» τονίζει η Άννα Παπακοσμοπούλου, Communications Value Lead της Roche Hellas. «Το Άλμα Ζωής, μέσα από το Race for the Cure, μας έδωσε και φέτος, μέσα σε μια δύσκολη συγκυρία, την ευκαιρία να στηρίξουμε και να τρέξουμε συμβολικά πλάι στη μητέρα, την αδελφή, τη φίλη, κάθε γυναίκα που δίνει ή έδωσε τη μάχη της για τη ζωή. Η συμμετοχή σ’ αυτόν τον μεγάλο και ωραίο αγώνα μάς κάνει ιδιαίτερα περήφανους γιατί νιώθουμε ότι αποτελούμε κι εμείς μέρος της νίκης κατά του καρκίνου του μαστού, καθώς εργαζόμαστε καθημερινά προς την κατεύθυνση της διάθεσης καινοτόμων διαγνωστικών και αποτελεσματικών θεραπευτικών επιλογών» προσθέτει ο Αθανάσιος Ακάλεστος, Head of Medical Scientific Affairs & Healthcare Development της Roche Diagnostics Hellas.

28 lifo – 8.10.20

της Αλεξίας Σβώλου

ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΒΛΑΒΗΣ Μια πρακτική που μπορεί να βοηθήσει τους αμετανόητους καπνιστές

Η

συζήτηση για το κάπνισμα και τις επιβλαβείς συνέπειές του γίνεται πολλά χρόνια τώρα, χωρίς ωστόσο να φαίνεται ότι έχει υπάρξει μεγάλη πρόοδος στον περιορισμό των συνεπειών του για τη δημόσια υγεία. Τα στοιχεία που έδωσαν επιστήμονες απ’ όλο τον κόσμο κατά τη διάρκεια του 3ου Συνεδρίου για τη Μείωση της Βλάβης από το Κάπνισμα είναι αποκαρδιωτικά. «Αν και γνωρίζουμε εδώ και δεκαετίες ότι το τσιγάρο σκοτώνει, το κάπνισμα εξακολουθεί να αποτελεί την αιτία θανάτου για σχεδόν 2 στους 3 μακροχρόνιους καπνιστές» ανέφερε ο David T. Sweanor, πρόεδρος του Κέντρου Ηθικής, Πολιτικών και Νομοθεσίας Υγείας του Πανεπιστημίου της Οτάβα.

H πανδημία του τσιγάρου σκοτώνει περίπου 7 εκατομμύρια ανθρώπους ετησίως και αποτελεί τη μοναδική αιτία θανάτου που μπορεί να προληφθεί, ενώ, όπως τόνισε ο πνευμονολόγος και μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής για το Κάπνισμα στην Κύπρο, κ. Μιχάλης Τουμπής, «είναι βαρύ και το οικο-

Μπορούμε να «ξεφορτωθούμε» πολύ γρήγορα την πανδημία των τσιγάρων αξιοποιώντας την επιστήμη και την τεχνολογία. νομικό κόστος, καθώς το κάπνισμα “κοστίζει” 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ετησίως στην περίθαλψη». Οι επιστήμονες τόνισαν την ανάγκη να υπάρξει στροφή στις πολιτικές που επιλέγονται μέχρι σήμερα για τη διαχείριση του καπνίσματος, συστήνοντας στους φορείς δημόσιας υγείας να συμπεριλάβουν τη μείωση της βλάβης ως έναν επιπλέον πυλώνα, δίπλα στη διακοπή και την πρόληψη. «Μπορούμε να “ξεφορτωθούμε” πολύ γρήγορα την πανδημία των τσιγάρων αξιοποιώντας την επιστήμη και την τεχνολογία. Έχουμε την τάση να θέτουμε ρυθμιστικές πολιτικές για το κάπνισμα τελείως διαφορετικές από αυτές άλλων θεμάτων δημόσιας υγείας. Δεν θα πρέπει όμως να είναι διαφορετικές. Μπορούμε να εφαρμόσουμε τις ίδιες πρακτικές. Όταν εντοπίζουμε το ρίσκο, προσπαθούμε να το μειώσουμε» τόνισε με έμφαση ο David T. Sweanor, αναφέροντας πως η μείωση της βλάβης αποτελεί καθημερινή πρακτική σε άλλους τομείς, όπως π.χ. η χρήση αντηλιακού για την αποφυγή των παθήσεων του δέρματος ή η χρήση ζώνης στο αυτοκίνητο για τον περιορισμό των θανάτων από αυτοκινητικά δυστυχήματα.

Τον ρόλο τους σε αυτή τη διαδικασία έχουν να παίξουν, σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος, όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα προϊόντα θέρμανσης καπνού, για τα οποία υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα ότι είναι περιορισμένου κινδύνου. Η διαφορά τους με τα τσιγάρα είναι η απουσία καύσης. Δηλαδή, ενώ στο τσιγάρο ο καπνός καίγεται σε υψηλές θερμοκρασίες παράγοντας μεγάλο αριθμό τοξικών ουσιών, στα νέα προϊόντα ο καπνός ή το υγρό νικοτίνης θερμαίνεται, με αποτέλεσμα να μειώνεται αισθητά η τοξικότητα για τον καπνιστή. Για να επιτύχει μια πολιτική μείωσης της βλάβης, βασική προϋπόθεση, τόνισαν οι ειδικοί, είναι αυτά τα προϊόντα να είναι προσβάσιμα στους καπνιστές και να υπάρχει σωστή ενημέρωση γύρω από αυτά. Τέλος και στον μύθο της νικοτίνης ως βασικής αιτίας για τις ασθένειες που σχετίζονται με το κάπνισμα έδωσαν οι γιατροί στο συνέδριο, αναφέροντας πως «οι άνθρωποι καπνίζουν για τη νικοτίνη, αλλά πεθαίνουν από την πίσσα», και διευκρίνισαν πως όσοι αναζητούν τη νικοτίνη μπορούν να τη λάβουν από άλλα, λιγότερο επικίνδυνα προϊόντα και όχι από το τσιγάρο. Δεν παρέλειψαν φυσικά να τονίσουν πως η διακοπή του καπνίσματος αποτελεί τη μοναδική λύση για όποιον ενδιαφέρεται να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο για την υγεία του και πως η πολιτική μείωσης της βλάβης απευθύνεται σε όσους έχουν προσπαθήσει αλλά δεν τα έχουν καταφέρει. Στο πλαίσιο των εργασιών του συνεδρίου ιδρύθηκε, με πρωτοβουλία Ελλήνων γιατρών, και μια διεθνής εταιρεία η οποία φιλοδοξεί να γίνει ο επιστημονικός φορέας που θα συντονίσει τις προσπάθειες και τις συζητήσεις γύρω από τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα σε παγκόσμιο επίπεδο.

Οι επιστήμονες τόνισαν την ανάγκη να υπάρξει στροφή στις πολιτικές που επιλέγονται μέχρι σήμερα για τη διαχείριση του καπνίσματος, συστήνοντας στους φορείς δημόσιας υγείας να συμπεριλάβουν τη μείωση της βλάβης ως έναν επιπλέον πυλώνα, δίπλα στη διακοπή και την πρόληψη.

8.10.20 – lifo

29

Εμβολιάζουμε τα παιδιά για τη μηνιγγίτιδα Β

Η

φετινή σχολική χρονιά ξεκίνησε πολύ διαφορετικά από οποιαδήποτε άλλη και για τους μαθητές αλλά και για τους γονείς τους. Η προσοχή όλων στρέφεται στην προστασία της οικογένειας από τον νέο κορωνοϊό Covid-19 και το μάθημα της ατομικής προστασίας διδάσκεται ανελλιπώς, μαζί με τη γλώσσα, τα μαθηματικά, τη φυσική και τη γεωγραφία. Τα μέτρα προστασίας περιλαμβάνουν μέτρα ατομικής υγιεινής, όπως καλό και τακτικό πλύσιμο των χεριών, χρήση αντισηπτικού, αποφυγή συγχρωτισμού και χρήση μάσκας. Τα σχολεία έχουν γεμίσει με μασκοφορεμένα παιδάκια που προαυλίζονται σε μικρές ομάδες και μαθαίνουν να κρατάνε τα χεράκια τους καθαρά και να μην αγγίζουν ούτε τους φίλους ούτε τη μάσκα τους. Τα παιδιά μαθαίνουν να μη μοιράζονται τα πράγματά τους και να κρατάνε αποστάσεις. Όσο οι προσπάθειες για τη δημιουργία αποτελεσματικού και ασφαλούς εμβολίου συνεχίζονται, η μόνη πρόληψη παραμένει η τήρηση των μέτρων προστασίας. Εν αναμονή του εμβολίου, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπάρχουν κι άλλες ασθένειες που συνεχίζουν να απειλούν εμάς και τα παιδιά μας. Για πολλά από αυτά τα νοσήματα έχουμε ήδη ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια που δεν πρέπει να μένουν αναξιοποίητα. Κι όμως, τα παγκόσμια ευρήματα έδειξαν ότι τους προηγούμενους μήνες, με τα περιοριστικά μέτρα και την απειλή του κορωνοϊού, τα ποσοστά εμβολιασμού των παιδιών και των βρεφών μειώθηκαν ανησυχητικά όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς. Ο έγκαιρος εμβολιασμός των παιδιών βάσει του προβλεπόμενου προγραμματισμού και ανάλογα με την ηλικία κάθε παιδιού είναι απαραίτητος, κυρίως σε περιόδους πανδημίας. Στόχος μας είναι να μην υπάρχουν καθυστερήσεις ή απώλειες στο πρόγραμμα εμβολιασμού των παιδιών, ώστε να μη δημιουργηθούν ρωγμές στο τείχος της ανοσίας. Με την έναρξη της σχολικής χρονιάς τον Σεπτέμβρη πολλά παιδιά επισκέφτηκαν τον παιδίατρό τους, είτε για τον τυπικό έλεγχο, είτε για βεβαιώσεις υγείας για δραστηριότητες, είτε εξαιτίας κάποιας ασθένειας. Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να ρωτούν τον παιδίατρο για τα εμβόλια που χρειάζεται να κάνει το παιδί τους και, μεταξύ άλλων, να ζητήσουν να ενημερωθούν και για το εμβόλιο της μηνιγγίτιδας Β. Ο παιδίατρος έχει τις κατάλληλες γνώσεις ώστε να

30 lifo – 8.10.20

Αναμένοντας τα Covid εμβόλια

ενημερώσει σωστά τους γονείς του παιδιού που παρακολουθεί. Ιδιαίτερα τη φετινή χρονιά της πανδημίας, και εν αναμονή της γρίπης κατά τους χειμερινούς μήνες, ο εμβολιασμός κατά της μηνιγγίτιδας Β θα πρέπει να προγραμματιστεί έγκαιρα. Γιατί, όμως, η μηνιγγίτιδα αποτελεί κίνδυνο; Πρόκειται για μια σοβαρή νόσο, η οποία, αν και ευτυχώς δεν είναι συχνή, μπορεί να προκαλέσει μόνιμη αναπηρία ή και θάνατο. Τα συμπτώματα της νόσου είναι πολλές φορές κοινά με αυτά των απλών ιώσεων (πυρετός, κακουχία, κεφαλαλγία, εμετός), αλλά η νόσος είναι ραγδαία εξελισσόμενη και μπορεί μέσα σε λιγότερο από ένα 24ωρο να προκαλέσει μόνιμες βλάβες ή θάνατο. Επίσης, μπορεί να προσβάλει οποιαδήποτε ηλικία, από βρέφη έως ηλικιωμένους. Στον παιδιατρικό πληθυσμό παρατηρούνται περισσότερα περιστατικά σε βρέφη κάτω του 1 έτους και σε παιδάκια 1-4 ετών, καθώς και σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες. Λιγότερα, όχι όμως αμελητέα, είναι τα περιστατικά των παιδιών στις ενδιάμεσες ηλικίες. Κάθε χρόνο στη χώρα μας καταγράφονται περιστατικά μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου και επειδή εδώ και χρόνια γίνεται υποχρεωτικά εμβολιασμός για τα υπόλοιπα στελέχη του μηνιγγιτιδόκοκκου, παρατηρούμε σχεδόν αποκλειστικά νόσο από μηνιγγιτιδόκοκκο Β. Τα εμβόλια που γίνονται για τα υπόλοιπα στελέχη μηνιγγιτιδόκοκκου είναι απαραίτητα, αλλά δεν καλύπτουν τον μηνιγγιτιδόκοκκο Β. Η μετάδοση της νόσου είναι δυνατό να γίνει από τον ενήλικα στο παιδί, ανεξαρτήτως κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης. Όλοι οι ενήλικες μπορούν να «φιλοξενήσουν» τον μηνιγγιτιδόκοκκο στον λαιμό τους, χωρίς να το ξέρουν, για αρκετές εβδομάδες, έως και 10 φορές κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Ίσως τον μεταδώσουν άθελά τους στα παιδιά τους (με ένα φιλί, βήχα ή φτάρνισμα) κι εκείνα νοσήσουν (π.χ. γιατί ήταν με χαμηλή άμυνα τη δεδομένη στιγμή). Άρα, μας αφορά όλους αυτή η νόσος. Η αποτελεσματική και ασφαλής πρόληψη του μηνιγγιτιδόκοκκου Β γίνεται μόνο με τον έγκαιρο και ολοκληρωμένο εμβολιασμό των βρεφών και παιδιών, που δύναται να ξεκινήσει από την ηλικία των 2 μηνών.

Άντα Ορφανάκου, παιδίατρος, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών

8.10.20 – lifo

31

Εμβόλια, ασπίδα προστασίας

για μικρούς και μεγάλους

Ο

ι λέξεις «προστασία» και «εμβόλια» κρέμονται πλέον από τα χείλη όλων μας και συζητιούνται σε κάθε πηγαδάκι, στο σχολείο, στο γραφείο, στον δρόμο. Η πανδημία του ιού SARS-CoV-2 έγινε αιτία να καταλάβουμε όλοι πως τα εμβόλια δεν εξαντλούνται σε αυτά που γίνονται στη βρεφική και στην παιδική ηλικία, πως αφορούν μικρούς και μεγάλους και αποτελούν αληθινά το μεγαλύτερο επίτευγμα της επιστήμης. Όχι στα χαρτιά αλλά στην πράξη. Αναμένοντας το εμβόλιο για τον κορωνοϊό, η εμβολιαστική περίοδος ξεκινά την προσεχή εβδομάδα με τον προληπτικό εμβολιασμό για τη γρίπη, που φέτος, λόγω συνθηκών, έγινε αληθινό «talk of the town», με κάθε φαρμακείο της επικράτειας να δέχεται κρατήσεις εμβολίων από τους ασφαλισμένους, ώστε να έχουν προτεραιότητα όταν στις 15 Οκτωβρίου αρχίσουν να έρχονται οι 4,2 εκατ. δόσεις του αντιγριπικού εμβολίου που δέσμευσε φέτος η Ελλάδα. Το φαινόμενο των κρατήσεων εμβολίων σε τέτοια έκταση δεν είχε καταγραφεί ξανά στο παρελθόν, αφού μέχρι πρόπερσι η συμμόρφωση του κοινού, ακόμα και των υγειονομικών, στις συστάσεις των ειδικών για τον προληπτικό αντιγριπικό εμβολιασμό ήταν από φτωχή έως μέτρια, με λιγότερο από το 40% των ανθρώπων που θα έπρεπε να εμβολιαστούν να εμβολιάζονται. Η μαζική επιθυμία του κόσμου φέτος να εμβολιαστεί για τη γρίπη, μετά τις ανακοινώσεις των ειδικών της επιτροπής εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας ότι ο κίνδυνος συλλοίμωξης κορωνοϊού και γρίπης αυξάνει την επιβάρυνση του οργανισμού και τον κίνδυνο νοσηρότητας και θνητότητας ειδικά στους ηλικιωμένους, ανατρέπει αυτή την εικόνα και κάνει τον καθηγητή Πνευμονολογίας του Νοσοκομείου «Αττικόν» Στέλιο Λουκίδη να σχολιάσει με χιούμορ πως το αντιεμβολιαστικό κίνημα όχι μόνο βρήκε τον δάσκαλό του αλλά και αναμένεται να εξαφανιστεί σχεδόν! Ο κ. Λουκίδης προσθέτει πως για καλύτερη προστασία από τις αναπνευστικές λοιμώξεις οι ηλικιωμένοι και οι ενήλικες που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες πρέπει να κάνουν και το εμβόλιο για τον πνευμονιόκοκκο, που μπορεί να γίνει την ίδια μέρα με το αντιγριπικό ή με δύο εβδομάδες διαφορά. Επειδή πολλοί άνθρωποι ρωτούν ποιο από τα δύο διαθέσιμα για τον πνευμονιόκοκκο εμβόλια πρέπει να γίνεται, ο καθηγητής απαντά ότι καλό είναι να γίνεται άπαξ το 13δύναμο και μία φορά τουλάχιστον το 23δύναμο, που κανονικά επαναλαμβάνεται κάθε 5ετία. Τα δύο πνευμονιοκοκκικά εμβόλια μπορούν να γίνουν την ίδια χρονιά, με 6-12 μήνες διαφορά, και πρέπει πάντοτε να έχουμε στον νου μας ότι τα εμβόλια που κάνουμε, για να δράσουν και να δημιουργήσουν αντισώματα, χρειάζονται 2-3 εβδομάδες. «Σε ό,τι αφορά τις ευπαθείς ομάδες για τις αναπνευστικές λοιμώξεις, στις πρώτες θέσεις βρίσκονται οι καπνιστές και όσοι κάπνιζαν για πολλά χρόνια, με τις έρευνες να φανερώνουν ότι αν προσβληθούν από τη λοίμωξη Covid-19 έχουν 79% περισσότερες πιθανότητες να νοσήσουν βαριά, να διασωληνωθούν στην εντατική και να πεθάνουν» προειδοποιεί από την πανεπιστημιακή πνευμονολογική κλινική του νοσοκομείου «Ευαγγελισμός» η επίκουρη καθηγήτρια Πνευμονολογίας Βίκυ Κατσαούνου. «Ένα άλλο ζήτημα που προβληματίζει τους ειδικούς είναι η τάση πολλών Ελλήνων γονιών να αμελούν τις αναμνηστικές δόσεις των εμβολίων όσο τα παιδιά μεγαλώνουν και παύουν να θεωρούνται πολύ ευάλωτα. Οι αναμνηστικές δόσεις πρέπει να γίνονται προκειμένου τα εμβόλια να προσφέρουν ανοσία μακράς διαρκείας, γιατί στην αντίθετη περίπτωση δημιουργούνται ρωγμές στο τείχος της ανοσίας της κοινότητας, με δυσάρεστα αποτελέσματα. Θυμάστε τι είχε συμβεί με την επιδημική έξαρση της ιλαράς…» τονίζει η αναπληρώτρια καθηγήτρια Παιδιατρικής και Εφηβικής Υγείας Άρτεμις Τσίτσικα, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής. Η καθηγήτρια υπενθυμίζει ότι ένα ξεχωριστής σημασίας εμβόλιο για τις νέες και τους νέους είναι το 9δύναμο εμβόλιο HPV, που αποτελεί μια μεγάλη νίκη της ιατρικής, καθώς πρώτη φορά ένα εμβόλιο προσφέρει πολυδιάστατη προστασία από πολλές μορφές καρκίνου.

Παγκόσμιο ράλι για τα Covid εμβόλια Η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου ευρώ τους τελευταίους μήνες είναι ξεκάθαρα η εξής: «Πότε θα έρθουν τα εμβόλια για τον κορωνοϊό;». Η ερώτηση προσώρας μένει χωρίς απάντηση, αλλά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως το παγκόσμιο ράλι που διεξάγεται σε κορυφαία ερευνητικά εργαστήρια της Ευρώπης, της Αμερικής και της Ασίας θα δώσει σύντομα καρπούς. Ακόμα και όταν εμφανίζονται ανεπιθύμητες ενέργειες που φρενάρουν την όλη διαδικασία, η κούρσα των εμβολίων απλώς ρίχνει ταχύτητες – δεν σταματά, ούτε φτάνει σε αδιέξοδα. Μέχρι στιγμής, προβάδισμα φαίνεται να έχουν πάρει δύο mRNA εμβόλια που δοκιμάζονται σε κλινικές μελέτες φάσης 3 σε μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων (κοντά στους 30.000 ανθρώπους), ώστε να μπορέσουν να διερευνηθούν οι σπάνιες παρενέργειες. Όπως τονίζει ο Μάριος Λαζανάς, παθολόγος-λοιμωξιολόγος και πρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS, έχοντας την εμπειρία των πολυετών προσπαθειών των επιστημόνων να αναπτύξουν ένα εμβόλιο για τον ιό HIV, το εμβόλιο για τον κορωνοϊό μπορεί να έχει αποτελεσματικότητα από 50% έως 70% και πιθανώς να πρέπει να γίνεται σε δύο δόσεις ετησίως. Όλοι οι ειδικοί, πάντως, συμφωνούν πως, μέχρι να γίνουν διαθέσιμα τα δισεκατομμύρια των δόσεων που θα απαιτηθούν, το εμβόλιο που έχουμε στα χέρια μας είναι η μάσκα και η τήρηση των αποστάσεων, ώστε να «παγώσουμε» τη διασπορά του SARS-CoV-2.

32 lifo – 8.10.20

της Αλεξίας Σβώλου

8.10.20 – lifo

33

Η συνταγή της υγείας στο πιάτο και στο ποτήρι

Ο

ταν ο καιρός αρχίσει να κρυώνει, εκτός του ότι στρώνουμε τα χαλιά και κατεβάζουμε τα χειμωνιάτικα ρούχα, προετοιμάζουμε γενικότερα το σπίτι για την αλλαγή της εποχής. Σε αυτό το πλαίσιο δημιουργούμε ένα μίνι φαρμακείο, ώστε να έχουμε το κεφάλι μας ήσυχο, ειδικά φέτος περισσότερο από πότε, αφού βρισκόμαστε στον κλοιό του κορωνοϊού. Και επειδή η σεζόν των ιώσεων έχει ξεκινήσει ήδη –αν και αναμένονται ηπιότερες εκδηλώσεις, λόγω της χρήσης μάσκας στα σχολεία και στους κλειστούς χώρους–, καλύτερα να προετοιμαστούμε από τώρα. Η νέα νομοθεσία που επιβάλλει τα αντιβιοτικά να συνταγογραφούνται και να μην καταναλώνονται σαν καραμέλες έρχεται να διορθώσει μια στρέβλωση ετών, απαγορεύοντάς μας να τα στοκάρουμε στο σπίτι μην τυχόν κι αρρωστήσουμε, κάτι που για δεκαετίες οδηγούσε σε αλόγιστη κατανάλωση αντιβιοτικών και σε αύξηση της μικροβιακής αντοχής, όπως επισημαίνει ο πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αττικής, Κωνσταντίνος Λουράντος. Στο οικιακό φαρμακείο του χειμώνα μπορούμε να έχουμε μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, όπως σιρόπι για τον βήχα, ρινικά σπρέι για τη βουλωμένη μύτη, αντιπυρετικό και αναλγητικό, καθώς και νέα σκευάσματα σε μορφή σκόνης ή κάψουλας που βοηθούν να πέσει ο πυρετός και να υποχωρήσει ο πονόλαιμος. Η μπουκωμένη μύτη και ο λαιμός που γδέρνει αποτελούν τα πρώτα συμπτώματα που κάνουν την εμφάνισή τους την εποχή των ιώσεων, καθώς συνοδεύουν το κλασικό κρυολόγημα και προκαλούν ενοχλήσεις στην καθημερινότητα, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε πως όταν δεν αναπνέουμε καλά έχουμε βαρύ κεφάλι, με συνέπεια να μειώνεται η απόδοση στο διάβασμα και στη δουλειά. Ο πυρετός, από την άλλη, μπορεί να εμφανιστεί εξαιτίας πολλών ιώσεων και χρειαζόμαστε οπωσδήποτε αντιπυρετικά – αναλγητικά σε χάπι ή αναβράζον δισκίο και για τα παιδιά σε σιρόπι, με ευχάριστη γεύση. Πολύ χρήσιμα είναι και κάποια νέας γενιάς προϊόντα σε φακελάκια με τη μορφή σκόνης, που διαλύονται σε ζεστό νερό –κάποια μάλιστα περιέχουν και μέλι–, ώστε να τα καταναλώνουμε σαν ζεστό ρόφημα όταν έχουμε κρυολογήσει. Επίσης, χρειαζόμαστε περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χρονιά ένα καλό ψηφιακό θερμόμετρο, αφού η υποχώρηση του πυρετού, μαζί με το αρνητικό τεστ κορωνοϊού, αποτελεί προϋπόθεση για την επιστροφή του ενήλικα στη δουλειά ή του παιδιού στο σχολείο ή στον παιδικό σταθμό. Όμως οι δυσάρεστες εκπλήξεις της καθημερινότητας δεν εξαντλούνται στις ιώσεις. Υπάρχουν και τα τραύματα, τα κοψίματα, τα γδαρσίματα, οι πληγές και οι μελανιές και θα χρειαστεί να έχουμε οινόπνευμα καθαρό, οξυζενέ και βάμμα ιωδίου για την απολύμανση των πληγών. Πρώτα βάζουμε οξυζενέ, που αφρίζει και βοηθάει να καθαριστεί προς τα έξω το τραύμα, και μετά το απολυμαίνουμε με οινόπνευμα και βάμμα ιωδίου, εξηγεί ο εκπρόσωπος της Πανελλήνιας Ένωσης Παιδιάτρων Κώστας Νταλούκας, θυμίζοντας ότι επειδή συμβαίνουν και διαστρέμματα (στα σπορ, σε σκάλα, κατεβαίνοντας από πεζοδρόμιο), καλό θα ήταν να έχουμε πρόχειρο έναν καλό ελαστικό επίδεσμο και παγοκύστεις στην κατάψυξη. Όσο για τα ζεστά θεραπευτικά αφεψήματα, το τίλιο, το δίκταμο, το χαμομήλι, το τσάι και το φασκόμηλο βοηθούν να ζεσταθούμε τις κρύες μέρες του χειμώνα, μαλακώνουν τον λαιμό και μας τονώνουν, χωρίς να μας προκαλούν αϋπνία (με εξαίρεση το τσάι, που περιέχει καφεΐνη).

34 lifo – 8.10.20

Η

υγεία του οργανισμού μας ξεκινάει από το πιάτο και περνά από το στομάχι μας. Γι’ αυτό και η υιοθέτηση υγιεινής διατροφής είναι το πρώτο και πιο σημαντικό ιπποκράτειο «φάρμακο» που θα χρειαστούμε για να είμαστε γεροί κάθε μέρα, ακόμα περισσότερο κατά τη διάρκεια της πρωτόγνωρης αυτής πανδημίας, όσο βρισκόμαστε στον κλοιό του κορωνοϊού. Καθώς οι μέρες περνούν και βαδίζουμε προς τον χειμώνα, έχοντας να αντιμετωπίσουμε και τις εποχικές λοιμώξεις, νιώθουμε πως βρισκόμαστε σε αχαρτογράφητα νερά, οπότε επιβάλλεται να θωρακίσουμε τον οργανισμό μας μέσω της διατροφής, ώστε να είμαστε λιγότερο ευάλωτοι σε οτιδήποτε κυκλοφορεί εκεί έξω και απειλεί το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Στο καθημερινό μενού χρειαζόμαστε οπωσδήποτε πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας από ψάρι και άπαχο κρέας, σύνθετους υδατάνθρακες, φυτικές ίνες, καθώς και πληθώρα βιταμινούχων θρεπτικών συστατικών προερχόμενων από τα φρούτα και τα λαχανικά. Όταν η διατροφή είναι «στο πόδι» και δεν έχουμε τη δυνατότητα να τρώμε σωστά, χρειαζόμαστε πολυβιταμινούχα συμπληρώματα που μας δίνουν τα θρεπτικά συστατικά που δεν προσλαμβάνουμε με τη διατροφή. Πλέον, με τα λειτουργικά τρόφιμα που συνοδεύονται από κάποιον ισχυρισμό υγείας και τα συμπληρώματα διατροφής δεν έχουμε καμία δικαιολογία να αφήσουμε την υγεία μας στην τύχη. Βιταμίνες σε σπρέι, σταγόνες, αμπούλες, κάψουλες, χάπια και σε αναβράζοντα δισκία μάς δίνουν αυτό το κάτι παραπάνω για έξτρα ενέργεια, ευεξία και περισσότερη ανθεκτικότητα στις λοιμώξεις αλλά και στα χρόνια νοσήματα. Η σωστή διατροφή και η πρόσληψη επαρκών αντιοξειδωτικών συστατικών συμβάλλουν στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της υπέρτασης, της δυσλιπιδαιμίας, του διαβήτη, της παχυσαρκίας και όλων των μορφών καρκίνου, πέραν των λοιμώξεων. Επίσης, βοηθούν στην αντιμετώπιση του άγχους που καταβάλλει ακόμα περισσότερο τον οργανισμό, ειδικά αυτήν τη στρεσογόνο εποχή. Ο φόβος της νόσησης από τον Covid-19 και του θανάτου συγκρίνεται, σύμφωνα με τους ειδικούς, με το ισχυρό μετατραυματικό στρες που διακατέχει τους στρατιώτες που επιστρέφουν από εμπόλεμες ζώνες, και είναι ιδιαίτερα έντονος στους μεσήλικες και στους ηλικιωμένους. Γι’ αυτό κάθε ηλικία χρειάζεται την πολυβιταμίνη της. Οι ηλικιωμένοι, οι νεότεροι, οι έφηβοι και τα παιδιά για τόνωση, γερή μνήμη, περισσότερη ενέργεια, καλύτερο ύπνο και λιγότερο στρες. Η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής δεν κουράζει τον οργανισμό και μπορεί να γίνεται συστηματικά ή με διαλύματα αποχής, ανάλογα με τις ανάγκες. Ο μόνος κανόνας που δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι πως τα συμπληρώματα διατροφής δεν πρέπει να λαμβάνονται το βράδυ, γιατί μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές του ύπνου λόγω της έξτρα ενέργειας που προσδίδουν. Η ιδανική ώρα είναι το πρωί, ενώ οι περισσότερες πολυβιταμίνες λαμβάνονται με άδειο στομάχι, χωρίς κανένα πρόβλημα.

Απαραίτητο το φαρμακείο στο σπίτι για τον χειμώνα του κορωνοϊού

της Αλεξίας Σβώλου

της Αλεξίας Σβώλου

6 ΣΗΜAΔΙΑ ΑΠO ΤΟΝ ΜΑΣΤO ΠΟΥ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΟYΝ Σ Άννα Γιαννοπούλου, χειρουργόςμαστολόγος, αν. διευθύντρια στο Κέντρο Μαστού του Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center

τον δυτικό κόσμο μία στις οκτώ γυναίκες αναπτύσσει καρκίνο του μαστού κάποια στιγμή στη ζωή της. Περίπου το 60% των γυναικών θα εμφανίσει κάποια από τις καλοήθεις παθήσεις του μαστού και θα αποταθεί σε ειδικό για την αντιμετώπισή τους. Η ανακάλυψη ενός ευρήματος στον μαστό προκαλεί φόβο και αγωνία στις γυναίκες. Ωστόσο, όταν μια γυναίκα αγαπά και φροντίζει το σώμα της, αναγνωρίζει πρώιμα όποιο πρόβλημα παρουσιαστεί και μπορεί να το αντιμετωπίσει αποτελεσματικά. Τα συνηθέστερα προβλήματα που μπορεί να οδηγήσουν μια γυναίκα σε χειρουργό μαστού είναι: Όγκος στον μαστό: Μπορεί να εμφανιστεί ανεξάρτητα με την ηλικία. Η αξιολόγηση γίνεται με την κλινική εξέταση και τον απεικονιστικό έλεγχο (υπερηχογράφημα, μαστογραφία, μαγνητική μαστογραφία), ενώ, αναλόγως των ευρημάτων, μπορεί να απαιτηθεί και βιοψία. Διαταραχή στη μαστογραφία: Μπορεί να αφορά ένα ογκίδιο, μικρο-αποτιτανώσεις ή διαταραχή στην αρχιτεκτονική του μαστού. Σε πολλές περιπτώσεις η εντοπιστική μαστογραφία μπορεί να λύσει το δίλημμα, ενώ άλλοτε μπορεί να απαιτηθεί βιοψία. Έκκριμα στη θηλή: Είναι συχνό σε γυναίκες που έχουν γεννήσει πρόσφατα ή/και έχουν θηλάσει. Μπορεί να εμφανίζεται μέχρι και δύο χρόνια μετά τον τοκετό και αφορά και τους δύο μαστούς. Επίσης, μπορεί να οφείλεται σε υποθυρεοειδισμό, ως παρενέργεια από κάποια φαρμακευτική αγωγή, ή σε αδένωμα της υπόφυσης. Ένα έκκριμα αιματηρό ή διαυγές που είναι αυτόματο και προέρχεται από τη μία θηλή μπορεί να οφείλεται σε θήλωμα ή/και σε καρκίνο. Εισολκή της θηλής: Πολλές γυναίκες εκ γενετής παρουσιάζουν εισολκή θηλής ή έχουν θηλές που περιστασιακά εισέρχονται ή εξέρχονται. Αυτός ο τύπος εισολκής δεν είναι ανησυχητικός. Αν μια γυναίκα παρατηρήσει σταδιακά εισολκή της θηλής της χωρίς εμφανή λόγο, θα πρέπει να αποταθεί σε ειδικό, γιατί πολλές φορές αποτελεί το πρώτο σημάδι ενός καρκίνου. Αλλαγές στο δέρμα του μαστού: Δερματικά προβλήματα στον μαστό μπορεί να αφορούν κνησμό, απολέπιση, οίδημα, ερυθρότητα ή αλλαγή στο χρώμα. Αν και συνήθως δεν οφείλονται σε σοβαρό πρόβλημα, μια γυναίκα θα πρέπει να εξεταστεί από ειδικό, γιατί κάποιες σοβαρές μορφές καρκίνου εμφανίζονται με δερματική αλλαγή. Ευαισθησία ή πόνος στον μαστό: Ο πόνος στον μαστό συχνά οφείλεται σε προβλήματα εκτός μαστού (μυϊκά, συνδεσμικά, δερματικά ή αυχενικά). Σε πολύ λίγες περιπτώσεις ο πόνος στον μαστό οφείλεται σε καρκίνο. Τι σημαίνει ο πόνος στον μαστό; Ο πόνος στον μαστό (μαστοδυνία ή μασταλγία)

είναι συχνό σύμπτωμα στις γυναίκες και ενίοτε στους άνδρες. Τις περισσότερες φορές σχετίζεται με καλοήθεις καταστάσεις, όπως ινοκυστικές αλλαγές, κύστεις ή ινοαδενώματα. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ο καρκίνος μαστού σπάνια εμφανίζεται με πόνο, καθώς η συσχέτιση αυτή αφορά μόνο ένα ποσοστό 0,53,3%. Πρέπει, λοιπόν, να εκτιμήσουμε αν ο πόνος οφείλεται σε φυσιολογικές αλλαγές που σχετίζονται με τη λειτουργία των ορμονών ή σε παθολογικά αίτια. Στα 2/3 των περιπτώσεων ο πόνος στον μαστό είναι περιοδικός (επαναλαμβανόμενος). Ο περιοδικός πόνος σχετίζεται με τις αλλαγές στις ορμόνες κατά την αναπαραγωγική περίοδο των γυναικών και εμφανίζεται μία εβδομάδα πριν από την περίοδο. Είναι διάχυτος και εμφανίζεται συνήθως και στους δύο μαστούς, αν και υπάρχουν περιπτώσεις που μπορεί να εμφανιστεί μόνο στον έναν. Υπάρχει όμως και ο μη κυκλικός πόνος, που μπορεί να οφείλεται σε: Κύστεις ή μορφώματα (ινοαδενώματα) Μαστίτιδα – συχνά και σε γυναίκες που θηλάζουν, ειδικά τον πρώτο μήνα Θεραπεία υποκατάστασης μετά την εμμηνόπαυση Ευμεγέθεις μαστούς Ιδραδενίτιδα Άλλες αιτίες, όπως τραύμα, εγκυμοσύνη, θρομβοφλεβίτιδα, λήψη φαρμάκων Φλεγμονώδη καρκίνο του μαστού Υπάρχουν γυναίκες που παραπονιούνται για πόνο στον μαστό ο οποίος προέρχεται από άλλες παθήσεις εκτός μαζικού αδένος, όπως: Βλάβη στο θωρακικό τοίχωμα Βλάβες στη σπονδυλική στήλη Μεσοπλεύρια νευραλγία από αναπνευστική λοίμωξη ή τραύμα Ο διαγνωστικός έλεγχος της μαστοδυνίας ξεκινά με τη λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού και κλινική εξέταση-ψηλάφηση του/της ασθενούς από τον ειδικό χειρουργό μαστού. Εάν κριθεί απαραίτητο, ο έλεγχος συμπληρώνεται με υπερηχογράφημα, μαστογραφία ή/και μαγνητική μαστογραφία. Ο πόνος αντιμετωπίζεται με απλά αναλγητικά (παρακεταμόλη ή ήπια αντιφλεγμονώδη) και με έναν καλά υποστηρικτικό στηθόδεσμο. Σε ορισμένες γυναίκες φαίνεται να βοηθά η βιταμίνη Ε ή το έλαιο νυχτολούλουδου, που δεν ανήκει στα φάρμακα αλλά στα σκευάσματα υγιεινής διατροφής. Το σημαντικό για μια γυναίκα που έχει πόνο στον μαστό είναι να μην πανικοβληθεί και να απευθυνθεί σε χειρουργό μαστού για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

î î î î î î

î

î î î

ΣΤΑ 600 ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ ΜΕ ΧΡΥΣΗ ΔΙΑΠΙΣΤΕΥΣΗ JCI Το Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center, έπειτα από συστηματική προετοιμασία που ξεπέρασε τα δύο χρόνια, ανήκει στην επίλεκτη ομάδα που περιλαμβάνει μόνο 600 νοσοκομεία στον κόσμο, τα οποία έχουν λάβει τη Χρυσή Σφραγίδα Έγκρισης (Gold Seal of Approval) για Διαπίστευση Νοσοκομείων από τον οργανισμό Joint Commission International (JCI). Πρόκειται για την εγκυρότερη σφραγίδα ποιότητας παγκοσμίως, η οποία σηματοδοτεί μια νέα περίοδο στη λειτουργία του. Με το ίδιο ομαδικό πνεύμα και τον επαγγελματισμό που του εξασφάλισαν τη διεθνή διαπίστευση JCI για την ποιότητα των υπηρεσιών του και την ασφάλεια των ασθενών και του προσωπικού, το Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center έχει προετοιμαστεί εγκαίρως για την αντιμετώπιση κάθε περιστατικού που συνδέεται με τον ιό Covid-19. Ανταποκρινόμενο, εξάλλου, στις αυξημένες ανάγκες του Εθνικού Συστήματος Υγείας, έθεσε στη διάθεση της πολιτείας 12 κλίνες ΜΕΘ, καθώς και 53 κλίνες νοσηλείας σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του νοσηλευτικού κέντρου. Και τα δύο τμήματα είναι απομονωμένα και μπορούν να νοσηλεύσουν με απόλυτη ασφάλεια ύποπτα ή και επιβεβαιωμένα περιστατικά Covid-19, ενώ ο μοριακός έλεγχος ανίχνευσης του ιού, όπως και ο έλεγχος αντισωμάτων, προσφέρονται σε ιδιαίτερα προνομιακές τιμές.

8.10.20 – lifo

35

Το στόμα λέει πολλά για την υγεία

Η

36 lifo – 8.10.20

Πώς να μην παραμελούμε τη στοματική μας υγιεινή

στοματική υγεία αποτελεί «διαβατήριο» της σωματικής και ψυχικής υγείας. Διατηρώντας υγιές το στόμα μας, ακολουθώντας τους βασικούς κανόνες της στοματικής υγιεινής, διατηρούμε υγιές και το σώμα μας. Η σωστή στοματική υγιεινή εξασφαλίζει πολύ περισσότερα από όμορφα χαμόγελα και δροσερή αναπνοή. Όπως εξηγεί ο Θανάσης Δεβλιώτης, πρόεδρος της Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας, με τη συστηματική φροντίδα των δοντιών και την αποφυγή των προβλημάτων που προκαλεί η μικροβιακή οδοντική πλάκα προστατεύουμε συνολικά την υγεία μας, καθώς διάφορα μικρόβια του στόματος μπορούν να «μεταναστεύσουν» μέσω της κυκλοφορίας του αίματος σε άλλα όργανα, όπως η καρδιά και οι πνεύμονες, και να τα προσβάλουν, προκαλώντας σοβαρές βλάβες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι ύπουλες περικαρδίτιδες, που είναι δυνατό να ξεκινήσουν από τη συστηματική παραμέληση της στοματικής υγείας.

λύματα που χρησιμοποιούνται μετά το βούρτσισμα και τη χρήση νήματος. Τα διαλύματα περιέχουν αντιμικροβιακούς παράγοντες, αυξάνουν την προστασία των δοντιών και εξασφαλίζουν ευχάριστη, δροσερή αναπνοή. Για τη διατήρηση της στοματικής υγείας, πέρα από την καθημερινή φροντίδα των δοντιών, πρέπει να επισκεπτόμαστε τον οδοντίατρο για προληπτικό έλεγχο και καθαρισμό τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο (ιδανικά, δύο φορές τον χρόνο). Όταν δεν μπορούμε να βουρτσίσουμε τα δόντια μας, οι φαρμακευτικές τσίχλες βοηθούν να μειωθούν τα βακτήρια της τερηδόνας, δρώντας σαν ένας φυσικός καθαριστής της στοματικής κοιλότητας στο γραφείο, στον δρόμο, όπου κι αν είμαστε. Μετά το φαγητό, μασώντας μια φαρμακευτική τσίχλα είναι σαν να βουρτσίζουμε τα δόντια μας on the go, γι’ αυτό αποτελούν ιδανική λύση για τους σκληρά εργαζόμενους και multitasking ενήλικες, όπως και για τους εφήβους που περνούν πολλές ώρες εκτός σπιτιού.

Συμβουλές για υγιή δόντια και όχι μόνο

Στοματική υγιεινή από… κούνια

Για να διατηρήσουμε υγιή τα δόντια μας, ακολουθούμε τις συμβουλές των ειδικών. Ο πρόεδρος της Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας συνοψίζει τις βασικές οδηγίες στοματικής υγιεινής που πρέπει να ακολουθούμε, όσο κουρασμένοι κι αν είμαστε, πρωί και βράδυ: Το καθημερινό βούρτσισμα των δοντιών είναι το πρώτο απαραίτητο μέτρο για τη διατήρηση της στοματικής υγείας. Πρέπει να βουρτσίζουμε απαλά τα δόντια μας δύο φορές την ημέρα για την απομάκρυνση της μικροβιακής πλάκας και των υπολειμμάτων των τροφών. Μία φορά το πρωί και οπωσδήποτε μία φορά το βράδυ, πριν πέσουμε για ύπνο. Το βραδινό βούρτσισμα είναι αναντικατάστατο, καθώς τις ώρες του ύπνου το στόμα μας στεγνώνει –συμβαίνει αυτό που οι οδοντίατροι ονομάζουν «στάση του σάλιου»–, με συνέπεια να μην καθαρίζεται η στοματική κοιλότητα. Το σάλιο είναι ο φυσικός καθαριστής του στόματος και κατά τη διάρκεια της νύχτας, επειδή ο φυσικός καθαριστής της στοματικής κοιλότητας δεν κυκλοφορεί, αυξάνονται υπερβολικά τα βακτηρίδια της τερηδόνας. Δεν είναι, όμως, μόνο η συχνότητα του βουρτσίσματος που διασφαλίζει την καλή στοματική υγιεινή αλλά και η ποιότητα της οδοντόβουρτσας. Η οδοντόβουρτσα δεν πρέπει να είναι σκληρή και πρέπει να αλλάζει τακτικά, ενώ για να καθαρίσουμε τα δόντια μας πρέπει να κάνουμε μικρές, κυκλικές κινήσεις. Η διάρκεια (πρέπει να βουρτσίζουμε τα δόντια μας τουλάχιστον δύο λεπτά) και ο σωστός τρόπος βουρτσίσματος των δοντιών συμβάλλουν στον καθαρισμό της πλάκας, ενώ εξίσου σημαντικό είναι και το βούρτσισμα της γλώσσας. Η οδοντόβουρτσα είναι πολύ σημαντική και η οδοντόπαστα σχετίζεται στενά με την αίσθηση φρεσκάδας που μας είναι τόσο απαραίτητη για να νιώθουμε ευεξία και αυτοπεποίθηση. Επιλέγουμε τις σωστές φθοριούχες οδοντόκρεμες και χρησιμοποιούμε οδοντικό νήμα ή βουρτσάκια μεσοδόντιων επιφανειών τουλάχιστον μία φορά την ημέρα, καθώς καθαρίζουν τα σημεία ανάμεσα στα δόντια και κάτω από τη γραμμή των ούλων, δηλαδή τα σημεία όπου δεν μπορούν να εισχωρήσουν οι ίνες της οδοντόβουρτσας. Συμπληρωματικά μέσα στοματικής υγιεινής είναι και τα στοματικά δια-

Τα παιδιά πρέπει από μικρά να μαθαίνουν τη σωστή εφαρμογή της στοματικής υγιεινής ως μέρος της καθημερινής γενικής υγιεινής (πλύσιμο χεριών και σώματος). Ο καλύτερος τρόπος για να μάθουν σωστά τα παιδιά είναι να «μιμούνται» τους γονείς που φροντίζουν καθημερινά τα δόντια τους και ακολουθούν πιστά τις οδηγίες των οδοντιάτρων για σωστό βούρτσισμα. Επίσης, οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν ότι το βούρτσισμα των δοντιών των παιδιών πρέπει να αρχίζει από τη στιγμή που το πρώτο δόντι κάνει την εμφάνισή του. Σε αυτή την ηλικία οι γονείς καθαρίζουν τα δόντια του μωρού με γάζα ή ένα μαλακό πανί μετά από κάθε σίτιση, ενώ, όταν θα βγουν κι άλλα δόντια, θα αρχίσει το βούρτσισμα με μια παιδική, μαλακή οδοντόβουρτσα. Όταν αρχίσουμε να χρησιμοποιούμε παιδική οδοντόκρεμα για να καθαρίσουμε τα δόντια του παιδιού, καλό είναι να ελέγξουμε ότι περιέχει φθόριο και να χρησιμοποιούμε μικρή ποσότητα, ίση σε μέγεθος με ένα μικρό μπιζέλι. Όσο για την πρώτη επίσκεψη στον οδοντίατρο, πρέπει να γίνει πριν από τα πρώτα γενέθλια του μωρού. Κατά την πρώτη επίσκεψη, ο οδοντίατρος ελέγχει τη στοματική κατάσταση του μωρού, ενημερώνει τους γονείς για τις συνήθειες καλής στοματικής υγιεινής και τις αιτίες της τερηδόνας και τους εξηγεί τους λόγους για τους οποίους πρέπει να φροντίζουν τα νεογιλά δόντια του παιδιού.

Ο μύθος των νεογιλών δοντιών Το ότι τα νεογιλά δόντια δεν είναι σημαντικά γιατί θα «πέσουν» αποτελεί μύθο που απέχει πολύ από την αλήθεια. Στην πραγματικότητα, είναι το ίδιο σημαντικά με τα μόνιμα και η παραμέλησή τους με το πρόσχημα της αλλαγής τους είναι λάθος. Η υγεία τους εγγυάται σε μεγάλο βαθμό την υγεία των μόνιμων. Τα παιδικά δόντια διατηρούν τους χώρους που θα χρειαστούν τα μόνιμα δόντια και συμβάλλουν στη σωστή ανάπτυξη των γνάθων, ενώ τα τερηδονισμένα νεογιλά δόντια δημιουργούν ένα μολυσμένο περιβάλλον στο στόμα, το οποίο μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στη γενική υγεία του παιδιού.

της Αλεξίας Σβώλου

FIVI: ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ ΜΕ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΜΩΡΟΥ ΣΤΟ ΙΑΤΡΙΚΟ ΔΙΑΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Μ της Αλεξίας Σβώλου

έσα στον κλοιό της πανδημίας, με την καθημερινότητα να κυλά στους ρυθμούς του κορωνοϊού και πολλά σημαντικά πράγματα να περνούν στα ψιλά της ειδησεογραφίας, οι ιστορίες ευτυχίας των ανθρώπων που μετά από προσπάθειες κατάφεραν να αποκτήσουν παιδί και να κάνουν το όνειρό τους για τη δημιουργία οικογένειας πραγματικότητα σηματοδοτούν τις νίκες της Ιατρικής. Νίκες που για να συμβούν προϋποθέτουν εξαιρετικό επιστημονικό δυναμικό και τεχνολογία αιχμής, τα δύο στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη νέα, υπερσύγχρονη και μεγαλύτερη Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, η οποία ξεκίνησε να λειτουργεί στο Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης. Η Μονάδα FIVI –«Φοίβη» στα ελληνικά– εγκαινιάστηκε πριν από λίγους μήνεςκαι είναι η μοναδική στην Ελλάδα που βρίσκεται εντός ενός υπερσύγχρονου γενικού νοσοκομείου, προσφέροντας μοναδικές συνθήκες ασφάλειας και καλύπτοντας όλο το φάσμα υπηρεσιών υγείας. Η FIVI, συνολικής επένδυσης ύψους άνω των 1,5 εκατ. ευρώ σε εξοπλισμό, στεγάζεται σε υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις και περιλαμβάνει ένα

από τα πλέον σύγχρονα εργαστήρια της Ευρώπης, που είναι σχεδιασμένο ώστε να πληροί συνθήκες ποιότητας αέρα ISO CLASS 7 χρησιμοποιώντας ηλεκτρονική παρακολούθηση δειγμάτων μέσω του συστήματος «RI Witness», καθώς και όλων των παραμέτρων εμβρυολογικής καλλιέργειας, διασφαλίζοντας τα υψηλότερα πρότυπα ποιότητας. Παράλληλα, έχει πιστοποιηθεί από τη Swiss Approval με το πρότυπο EN 15224. Πίσω από κάθε επίτευγμα βρίσκονται οι άνθρωποι που το οραματίστηκαν και του δίνουν ζωή. Στη δημιουργία της FIVI συνέβαλε με την επιστημονική του γνώση και εμπειρία ο Ronny Janssens, f. Chief Embryologist, Center for Reproductive Medicine, AZ-VUB, IVF consultant at BE-ART IVF, ένας από τους πλέον ειδικούς συμβούλους, σε διεθνές επίπεδο, στον χώρο της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, με περισσότερα από 35 χρόνια εμπειρία στον σχεδιασμό και στη δημιουργία εργαστηρίων εξωσωματικής γονιμοποίησης, του risk assessment και του quality management των συγκεκριμένων μονάδων. Παράλληλα, η FIVI στελεχώνεται από εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό που αποτελείται από 20 γιατρούς και εμβρυολόγους διεθνούς κύρους αλλά και λοιπές επιστημονικές ειδικότητες με μεγάλη εξειδίκευση και εμπειρία στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Πριν από 20 χρόνια ο Όμιλος του Ιατρικού Αθηνών, με την ίδρυση του Ιατρικού Διαβαλκανικού Θεσσαλονίκης, κατόρθωσε να καταστήσει τη Θεσσαλονίκη σημείο αναφοράς στην παροχή υπηρεσιών υγείας σε όλη τη ΝΑ Ευρώπη και να βάλει τη χώρα με αξιώσεις στον χώρο του ιατρικού τουρισμού. Σήμερα κάνει το επόμενο μεγάλο βήμα με τη δημιουργία της FIVI στον δρόμο της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, με τα δεδομένα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας στο πεδίο αυτό, το κλίμα, την επιστημονική τεχνογνω-

σία, το θεσμικό πλαίσιο και την ανταγωνιστική τιμολόγηση, να διασφαλίζουν πως η διαδρομή που ανοίγεται είναι συναρπαστική. Είναι μια διαδρομή που θα οδηγήσει χιλιάδες υπογόνιμα ζευγάρια στο να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους να αποκτήσουν παιδί και να φτιάξουν οικογένεια. Το πρώτο παιδί της FIVI είναι πραγματικότητα και στέλνει το μήνυμα πως η ζωή ξεκινά εδώ, στο Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης. Ένα υγιέστατο αγοράκι βάρους 2.850 κιλών, που με το πρώτο του κλάμα χάρισε την ευτυχία στους συγκινημένους γονείς του. Σύμφωνα με το ιατρικό team της μονάδας, η κύηση αφορούσε δύσκολη περίπτωση, καθόσον η 38χρονη γυναίκα είχε μειωμένες πιθανότητες να μείνει έγκυος με δικά της ωάρια, παρουσιάζοντας χαμηλή ανταπόκριση στη θεραπεία. Ωστόσο, με τη βοήθεια του υπερσύγχρονου εξοπλισμού και με τη συνδρομή του άρτια καταρτισμένου και εκπαιδευμένου προσωπικού της μονάδας FIVI ολοκληρώθηκε με επιτυχία η εξωσωματική γονιμοποίηση σε όλα της τα στάδια με δικό της γενετικό υλικό. Εδώ, στη Θεσσαλονίκη, οι ιστορίες ευτυχίας ξεκίνησαν, ιστορίες που θα ισχυροποιήσουν τη θέση της Ελλάδας στον παγκόσμιο χάρτη του ιατρικού τουρισμού, ιστορίες που θα χαρίσουν χαμόγελα σε υπογόνιμα ζευγάρια, ιστορίες που θα στείλουν το μήνυμα πως η ζωή δεν αρχίζει και δεν τελειώνει με τον φόβο του κορωνοϊού. Η ζωή προχωρά με μωρά που γεννιούνται στη «Φοίβη».

8.10.20 – lifo

37

Οι επιπτώσεις του νέου κύματος

Τι πρέπει να γνωρίζουμε όσο ο κορωνοϊός παραμένει στη ζωή μας

της Αλεξίας Σβώλου

Μ

ε το λεκανοπέδιο της Αττικής να παραμένει στο «κόκκινο», καταγράφοντας τριψήφιο αριθμό κρουσμάτων κορωνοϊού καθημερινά –συνήθως περισσότερα από τριακόσια περιστατικά–, οι εμπειρογνώμονες και το υπουργείο Υγείας παραμένουν σε επιφυλακή για τη λήψη πρόσθετων μέτρων αλλά και για την πιστή εφαρμογή των μέτρων που ήδη έχουν εξαγγελθεί και τα οποία, όπως δείχνει η κατάσταση, δεν τηρούνται σωστά, με τη μάσκα να φοριέται από πολλούς πολίτες σαν μπαντάνα ή σαν σκουλαρίκι. Οι εμπειρογνώμονες της επιτροπής ζητούν περισσότερα τεστ, ειδικά σε πλατείες στο κέντρο της Αθήνας αλλά και στον Πειραιά και στον δυτικό τομέα, όπου υπάρχει αυξημένος αριθμός κρουσμάτων, και προτείνουν την εφαρμογή του μέτρου «μάσκα παντού» για τις περιοχές με επιδημιολογική έξαρση και νωρίτερο κλείσιμο των επιχειρήσεων εστίασης, που ωστόσο δεν είναι σίγουρο αν λύνει το πρόβλημα ή απλώς το μεταθέτει… Οι γονείς τώρα ανησυχούν για τα κρούσματα του κορωνοϊού στα σχολεία και φοβούνται πως δεν θα είναι διαχειρίσιμη η κατάσταση όταν αρχίσουν οι εμπύρετες ιώσεις, οπότε θα πρέπει να καταφεύγουν στα δημόσια νοσοκομεία για να κάνουν δωρεάν το τεστ που θα επιτρέψει στον μικρό ασθενή να επιστρέψει στο σχολείο του όταν θα είναι απύρετος. Ο εκπρόσωπος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Κώστας Νταλούκας προειδοποιεί ότι αυτό είναι ένα πρόβλημα που θα βρουν μπροστά τους οι αρμόδιοι και τα νοσοκομεία θα επιβαρυνθούν πολύ με τις ορδές γονιών που θα μεταφέρουν σε αυτά παιδιά σε εμπύρετη κατάσταση, με συνέπεια να υπάρχει κίνδυνος να διαφύγουν την προσοχή τους σοβαρά περιστατικά. Καθησυχαστικά για τους γονείς είναι τουλάχιστον τα τελευταία ευρήματα που ανακοίνωσε η καθηγήτρια Παιδιατρικής και Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας του ΕΚΠΑ Μαρίζα Τσολιά, σύμφωνα με τα οποία τα παιδιά μικρής ηλικίας μεταδίδουν πολύ λιγότερο από τους ενήλικες τον ιό SARS-CoV-2, οπότε δεν είναι ανάγκη να υπάρχει αυτή η διάχυτη ανησυχία πως ένα παιδάκι μπορεί να κουβαλήσει τον κορωνοϊό στο σπίτι και να θέσει σε κίνδυνο τους οικείους του. Επίσης, είναι ξεκάθαρο πλέον ότι τα μικρά σε ηλικία παιδιά νοσούν ηπιότερα και συνήθως ασυμπτωματικά από τη λοίμωξη Covid-19. Όπως τονίζει ο παιδίατρος Κώστας Νταλούκας, αυτή την εποχή, που ξεκινούν οι εμπύρετες ασθένειες, είναι χρήσιμο να ξέρουν οι γονείς ποια είναι τα συμπτώματα που χτυπούν καμπανάκι για λοίμωξη Covid-19 και ποια όχι. Έτσι, λοιπόν, ο πυρετός, ο βήχας, ο έντονος πονοκέφαλος, που καμιά φορά συνοδεύεται και από πονόκοιλο, και φυσικά η ανοσμία (απώλεια όσφρησης) αποτελούν σήμα κινδύνου για κορωνοϊό, ενώ η μπουκωμένη μύτη ή η μύτη που τρέχει

38 lifo – 8.10.20

και τα φταρνίσματα δεν αποτελούν ένδειξη Covid-19. Φέτος, οι ειδικοί, με επικεφαλής τον καθηγητή Παθολογίας-Λοιμωξιολογίας Σωτήρη Τσιόδρα, αναμένουν μια ηπιότερη σεζόν όσον αφορά τη γρίπη και τις άλλες ιώσεις (κρυολογήματα, γαστρεντερίτιδες, ρινίτιδες), καθώς η χρήση μάσκας στο σχολείο προστατεύει απ’ όλα αυτά. Παράλληλα, συστήνουν στους παππούδες και στις γιαγιάδες που λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων των γονιών παίρνουν τα παιδιά από το σχολείο ή τα φροντίζουν στο σπίτι να φοράνε μάσκα, όπως πρέπει να κάνουν όλες οι ευπαθείς ομάδες, ανεξαρτήτως ηλικίας. Ωστόσο, εκεί όπου οι γνώμες διίστανται είναι στον αντιγριπικό εμβολιασμό, με την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών να θεωρεί τα παιδάκια ευπαθή λόγω ηλικίας μέχρι και την ηλικία των έξι μηνών, ενώ τους παιδιάτρους να συστήνουν τον εμβολιασμό όλων των παιδιών έως και πέντε ετών.

Οι μεταλλάξεις και η σημασία τους Όπως εξηγεί από τη Γενεύη ο καθηγητής Γενετικής Μανώλης Δερμιτζάκης, οι μεταλλάξεις που έχει υποστεί ο κορωνοϊός δεν τον έχουν κάνει περισσότερο επιθετικό, αλλά περισσότερο μεταδοτικό, γι’ αυτό είδαμε τη διασπορά του παγκοσμίως σε ηλικίες μικρότερες από τα 40 έτη, αφού οι ηλικιωμένοι στο πρώτο κύμα της πανδημίας τρόμαξαν πολύ και μαζεύτηκαν στο σπίτι. Οι μεταλλάξεις μπορεί να δημιουργήσουν πρόβλημα επειδή κάνουν τα εμβόλια λιγότερο αποτελεσματικά. Ήδη στα πειραματικά εμβόλια για τον κορωνοϊό η καταγεγραμμένη αποτελεσματικότητα είναι μέτρια, όπως εξηγεί ο καθηγητής Φαρμακολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Δημήτρης Κούβελας, προσθέτοντας πως σε αυτόν τον πόλεμο μεταξύ Δύσης και Ανατολής, τον νέο «ψυχρό πόλεμο» που έχει ενσκήψει στην κούρσα της ανάπτυξης εμβολίου κατά του κορωνοϊού, υπάρχουν εντάσεις. Όλη η Δύση έχει υπογράψει μια συνθήκη που αφορά την τήρηση των πολύ αυστηρών ελέγχων ασφαλείας και αποτελεσματικότητας, ενώ χώρες όπως η Ρωσία δεν την έχουν υπογράψει και μοιραία δημιουργούνται ερωτηματικά, όταν τα δελτία ειδήσεων ανακοινώνουν την έγκριση εμβολίων με συνοπτικές διαδικασίες. Μην ξεχνάμε βέβαια και τον άλλο «μεγάλο ασθενή» του κορωνοϊού, πέραν του 1 εκατομμυρίου ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους παγκοσμίως, τη διεθνή οικονομία, η οποία έχει βληθεί ανεπανόρθωτα, κάτι που βλέπουμε ξεκάθαρα και στην Ελλάδα, καθώς τα περιοριστικά μέτρα πλήττουν τον οικονομικό τομέα, ενώ κανείς από την Πολιτική Προστασία ή την επιτροπή εμπειρογνωμόνων δεν θέλει να συζητάει για lockdown.

BOEHRINGER INGELHEIM Η καινοτομία υποστηρίζει τον αγώνα ενάντια στον κορωνοϊό

H

φαρμακευτική εταιρεία Boehringer Ingelheim είναι μία από τις 100 πιο καινοτόμες επιχειρήσεις στον κόσμο με ισχυρή δέσμευση στην παγκόσμια κοινότητα και την ευημερία ανθρώπων και ζώων. Ως εταιρεία με γνώμονα την έρευνα, ξεκίνησε από τον Ιανουάριο τις ενέργειες στήριξης, προκειμένου να συμβάλει σημαντικά στη μάχη έναντι του Covid-19.

Έρευνα και τεχνογνωσία συντάσσονται στην ανάπτυξη θεραπευτικών λύσεων

Δημήτρης Αναγνωστάκης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Boehringer Ingelheim Ελλάς

Μια αναπτυσσόμενη ομάδα 100 εξαιρετικά αφοσιωμένων επιστημόνων της Boehringer Ingelheim απ’ όλους τους τομείς της έρευνας και της ανάπτυξης (R&D) έχει συμμετάσχει σε έργα τα οποία έχουν στόχο την ανακάλυψη πιθανών θεραπευτικών λύσεων για τον Covid-19 μέσα από διαφορετικές επιστημονικές προσεγγίσεις. Για τον σκοπό της έρευνας η εταιρεία μελετά φάρμακα από παλιότερες έρευνές της στον χώρο της ιολογίας (πρόκειται για φάρμακα από την έρευνα για το AIDS και την ηπατίτιδα). Παράλληλα, αξιολογεί υποψήφια φάρμακα που βρίσκονται σε προκλινικό ή πρώιμο κλινικό στάδιο για την αντιμετώπιση της υπερφλεγμονώδους κατάστασης, καθώς και των αγγειακών επιπλοκών που προκαλούνται λόγω της λοίμωξης από τον κορωνοϊό. Οι προσπάθειες της βασικής αυτής ερευνητικής ομάδας ενισχύονται από έναν αυξανόμενο αριθμό συνεργαζόμενων εταίρων και παρόχων υπηρεσιών. Η Boehringer Ingelheim συμμετέχει στην κοινοπραξία IMI CARE (Innovative Medicines Initiative), η οποία δημιουργήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση με στόχο την προσπάθεια για ευρύτερη συνεργασία ανάμεσα στην ακαδημαϊκή κοινότητα και τις εταιρείες βιοτεχνολογίας και άλλων τομέων του φαρμακευτικού κλάδου. Στην κοινοπραξία αυτή η Boehringer Ingelheim θα συνεισφέρει περισσότερες από 11.000 εργατοώρες στον τομέα ανάπτυξης και τεχνολογίας, προσφέροντας τεχνογνωσία στην έρευνα στη βιοτεχνολογία, έρευνα στα φάρμακα χαμηλού μοριακού βάρους (μικρά μόρια), τεχνογνωσία στην ανάπτυξη και στην παραγωγή των φαρμάκων αυτών.

Η Boehringer Ingelheim διέθεσε διεθνώς συνολικά 5,8 εκατομμύρια ευρώ υπό μορφή χρηματικών δωρεών και δωρεών σε είδος για παροχή επείγουσας βοήθειας σε προστατευτικό υγειονομικό υλικό. Η εταιρεία συνεργάζεται στην Ελλάδα μέσω του ΣΦΕΕ για την προσφορά προστατευτικού υγειονομικού υλικού για τις ανάγκες του ΕΣΥ. Συνεργάστηκε, επίσης, με την Ένωση Ασθενών Προμηθεύς για την ανακούφιση των αστέγων μέσω παροχής εμφιαλωμένου νερού και τροφής, που κρίθηκαν αναγκαία λόγω του κλεισίματος των καταστημάτων σίτισης.

Υγεία και ποιότητα ζωής σε προτεραιότητα Η Boehringer Ingelheim δραστηριοποιείται στην Ελλάδα για περισσότερο από μισό αιώνα, διαθέτοντας από το 1975 εργοστάσιο παραγωγής. Σε δήλωσή του ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος, κ. Δημήτρης Αναγνωστάκης, ανέφερε: «Ως εταιρεία που έχει γνώμονα την έρευνα και την καινοτομία, η Boehringer Ingelheim αποτελεί μέλος της συλλογικής προσπάθειας για την καταπολέμηση του Covid-19. Η εταιρεία συνεχίζει να στηρίζει τα συστήματα παροχής υγειονομικής φροντίδας στην Ελλάδα αλλά και στις 70 χώρες στις οποίες εξάγουμε από το εργοστάσιό μας στο Κορωπί, προμηθεύοντάς τες με αξιοπιστία τα καινοτόμα μας φάρμακα. Η Boehringer Ingelheim δραστηριοποιείται στην πρωτοβάθμια περίθαλψη υγείας, θέτοντας τον ασθενή στο κέντρο των δραστηριοτήτων της. Για τον λόγο αυτό μας ενδιαφέρει όχι μόνο να βρεθεί το φάρμακο για τον κορωνοϊό στο εγγύς μέλλον αλλά και να μπορέσουμε να βελτιώσουμε την υγεία και την ποιότητα ζωής των ασθενών αυτών στο παρόν. Η έρευνα για την ανεύρεση φαρμάκου για τον κορωνοϊό αποτελεί ευκαιρία για την ανάδειξη της δύναμης της ανοιχτής συνεργασίας στο επιστημονικό πεδίο προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Είναι η άλλη πλευρά της κοινωνικής εταιρικής ευθύνης μας».

Η Boehringer Ingelheim συμβάλλει στην προσπάθεια εύρεσης θεραπευτικής λύσης ενάντια στον κορωνοϊό μέσα από το ερευνητικό έργο της αφοσιωμένης ομάδας επιστημόνων της, μέσα από σημαντικές συνεργασίες σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και μέσα από τη δημιουργία ανοιχτής πλατφόρμας καινοτομίας για τον έλεγχο ερευνητικών υποθέσεων.

Συνεργασίες και καινοτόμες πρακτικές ανοιχτές στην παγκόσμια έρευνα Η Boehringer Ingelheim συνεργάζεται με το ίδρυμα Bill & Melinda Gates, συμμετέχοντας στο πρόγραμμα Covid -19 Therapeutics Accelerator. Τέλος, η Boehringer Ingelheim υποστηρίζει τους ερευνητές παγκοσμίως μέσω της ανοιχτής πλατφόρμας καινοτομίας opnMe.com, στην οποία προσφέρει, χωρίς κόστος, 6 αντιικές ενώσεις επί συνόλου 43 φαρμακολογικών εργαλείων υψηλής ποιότητας για έλεγχο ερευνητικών υποθέσεων. Καθώς εξελίσσεται η φάση της έρευνας για τον κορωνοϊό, η Boehringer Ingelheim θα διαθέσει επιπλέον ειδικούς επιστήμονες από διάφορες ειδικότητες, όπως και αυξημένη εργαστηριακή δύναμη.

8.10.20 – lifo

39

Aυτοάνοσα νοσήματα και Covid-19

Ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στα αυτοάνοσα νοσήματα και τoν κορωνοϊό

Α

πό την ψωρίαση και τη νόσο Crohn’s μέχρι την πολλαπλή σκλήρυνση, η λίστα με τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι μεγάλη και τα περιστατικά πληθαίνουν διαρκώς. Για την εντυπωσιακή αύξηση των ασθενών με αυτοάνοσα νοσήματα έχουν κατηγορηθεί η θεωρία της υγιεινής –δηλαδή η ζωή μακριά από τη φύση, σε αποστειρωμένο περιβάλλον–, κάτι που πρόκειται να ενταθεί με την υπερβολική χρήση αντισηπτικών στην οποία μας ανάγκασε να καταφύγουμε η πανδημία του κορωνοϊού, κάποιοι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η διατροφή με πρόχειρο φαγητό και η ατμοσφαιρική ρύπανση, καθώς και η υπερδιάγνωσή τους, επειδή τα τελευταία χρόνια έχουν βρεθεί στο μικροσκόπιο της επιστήμης. Η κακή διατροφή και το άγχος είναι δύο παράγοντες που φαίνεται να εμπλέκονται σε πολλά αυτοάνοσα νοσήματα, με το άγχος να θεωρείται παράγοντας πυροδότησης, επιδείνωσης ή έξαρσής τους. Για παράδειγμα, το ψυχολογικό στρες συνδέεται με την υποτροπή της πολλαπλής σκλήρυνσης, τις εξάρσεις της ελκώδους κολίτιδας και της ψωρίασης, ενώ και η κακή διατροφή θεωρείται επιβαρυντική. Από την άλλη πλευρά, πολλές βιταμίνες, αντιοξειδωτικά, ιχνοστοιχεία και μέταλλα θεωρείται ότι δρουν προστατευτικά, εμποδίζοντας αυτή την απώλεια ισορροπίας του οργανισμού, που τελικά επιτίθεται στον εαυτό του. Το βασικό συστατικό που έχει συνδεθεί με την εμφάνιση των αυτοάνοσων νοσημάτων, μέσω της έλλειψής του, είναι η βιταμίνη D. Πολλές έρευνες φανερώνουν ότι η επάρκεια βιταμίνης D εξασφαλίζει προστασία από την παχυσαρκία και μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης πολλαπλής σκλήρυνσης, ενώ φαίνεται ότι επηρεάζει συνολικά τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, με συνέπεια να παρομοιάζεται με έναν on-off διακόπτη. Η επάρκεια βιταμίνης D εμπλέκεται και στην προστασία από τη λοίμωξη Covid-19, με πρόσφατες έρευνες να δείχνουν πως οι ασθενείς που προσβάλλονται από κορωνοϊό αντιμετωπίζουν μικρότερο κίνδυνο βαριάς νόσησης και θανάτου εφόσον δεν παρουσιάζουν έλλειψη βιταμίνης D.

Το παράδοξο της βιταμίνης D και η νέα έρευνα για τον κορωνοϊό Το παράδοξο είναι ότι στην Ελλάδα, μια χώρα ηλιόλουστη, όπου μάλιστα φέτος το «μικρό καλοκαίρι» συνεχίζεται ενώ ημερολογιακά βρισκόμαστε στο φθινόπωρο, το μεγαλύτερο μέρος των πολιτών, περίπου το 60%, παρουσιάζει ανεπάρκεια βιταμίνης D – η ανεπάρκεια αυτή είναι μεγαλύτερη στους ηλικιωμένους και στα μικρά παιδιά, που δεν κάθονται στον ήλιο. Σε μια έρευνα που παρουσίασε ο πρύτανης του ΕΚΠΑ, καθηγητής Ιατρικής Θάνος Δημόπουλος, αναδείχτηκε μια σημαντική συσχέτιση μεταξύ της επάρκειας βιταμίνης D και της κλινικής βελτίωσης των ασθενών. Επιπλέον, οι ασθενείς με επάρκεια βιταμίνης D εμφάνισαν μειωμένη θνητότητα, μειωμένα επίπεδα C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP) και αύξηση του ποσοστού των λεμφοκυττάρων στο αίμα τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο το 9,7% των ασθενών με ηλικία άνω των 40 ετών και επάρκεια βιταμίνης D κατέληξε με λοίμωξη Covid-19. Αντίθετα, το 20% των ασθενών με ανεπάρκεια βιταμίνης D, δηλαδή επίπεδα 25-υδροξυ-βιταμίνης D κάτω από 30 ng/ml, κατέληξε με την ίδια λοίμωξη. Επιπλέον, η σημαντική μείωση στα επίπεδα της αντιδρώσας πρωτεΐνης CRP του ορού, που είναι ένας φλεγμονώδης δείκτης, καθώς και η αύξηση του ποσοστού των λεμφοκυττάρων που παρατηρήθηκε σε ασθενείς με επαρκή επίπεδα βιταμίνης D, μπορεί να ενισχύσει την ανοσολογική απόκριση του οργανισμού. Σε αυτό το πλαίσιο, η επάρκεια βιταμίνης D μειώνει τον κίνδυνο για εμφάνιση του συνδρόμου της «καταιγίδας κυτοκινών» σε ασθενείς με Covid-19, που μπορεί να είναι θανατηφόρο. Συμπερασματικά, η βελτίωση των επιπέδων βιταμίνης D τόσο στον γενικό πληθυσμό όσο και στους νοσηλευόμενους ασθενείς με Covid-19 παρουσιάζει δυνητικό όφελος ως προς τη μείωση της νοσηρότητας και θνητότητας. Μάλιστα, είναι τόσο εντυπωσιακά τα ευρήματα, που η χορήγηση βιταμίνης D περιλαμβάνεται στη θεραπευτική αγωγή την οποία έλαβε ο Πρόεδρος Tραμπ όταν διαγνώστηκε θετικός και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο. Βιταμίνη D μπορούμε να προσλάβουμε από εμπλουτισμένα τρόφιμα αλλά και από συμπληρώματα διατροφής. Μια πολύ ικανοποιητική μορφή της αφορά τις σταγόνες στόματος, ενώ η βιταμίνη D3 απορροφάται άμεσα από τον οργανισμό.

40 lifo – 8.10.20

της Αλεξίας Σβώλου

ΤΕΣΤ ΚΟΡΩΝΟΪΟY Πόσες επιλογές έχουμε, πότε και σε τι χρησιμεύουν;

Δημήτρης Α. Κουντουράς MD, PhD, ιατρικός διευθυντής του Τμήματος Προληπτικής Ιατρικής και Μακροβιότητας του Ομίλου «Βιοϊατρική»

Ο

νέος κορωνοϊός SARS-CoV-2 (Covid-19) που πρωτοεμφανίστηκε στην πόλη Γουχάν της Κίνας συνιστά μια νέα απειλή και ο πραγματικός της αντίκτυπος είναι άγνωστος ακόμα. Χαρακτηρίζεται από υψηλή μεταδοτικότητα, άρα οι όποιες συνέπειες στην υγεία του παγκόσμιου πληθυσμού θα είναι σοβαρές. Οι βασικότεροι τύποι των διαγνωστικών τεστ κορωνοϊού είναι η μοριακή μέθοδος ανάλυσης (real time RT-PCR) για ανίχνευση του RNA του ιού, η ταχεία ανίχνευση του αντιγόνου του ιού με τη μέθοδο ανοσοχρωματογραφίας και τα διάφορα τεστ ανίχνευσης των αντισωμάτων έναντι του ιού με ανοσοαναλύσεις (χημειοφωταύγεια ή ELISA). Κάθε τύπος τεστ παρουσιάζει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, γι’ αυτό η χρήση τους κρίνεται ανάλογα με τον σκοπό διενέργειας του ελέγχου, την περίσταση, ακόμα και με βάση τα διαθέσιμα μέσα.

Μοριακή μέθοδος ανάλυσης PCR Στηρίζεται στην ανίχνευση ιικών σωματιδίων σε κλινικά δείγματα αναπνευστικού (ρινοφαρυγγική ή στοματοφαρυγγική λήψη επιχρίσματος βλεννογόνου), με ειδικότητα και ευαισθησία μεθόδου που προσεγγίζουν το 100%. Η πλήρης ονομασία της μεθόδου είναι αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης σε πραγματικό χρόνο με χρήση αντίστροφης μεταγραφάσης (real time RT-PCR). Η δοκιμασία πραγματοποιείται με ταυτόχρονη ανίχνευση τουλάχιστον δύο εκ των γονιδίων Orf1ab (RdRP), Ε και Ν, του ιού SARS-CoV-2, που προτείνονται από τους διεθνείς οργανισμούς για αυξημένη ειδικότητα της αντίδρασης. Τα αποτελέσματα της εξέτασης είναι διαθέσιμα συνήθως μετά από ένα 24ωρο, ενώ υπάρχει και ταχεία παραλλαγή της μοριακής αυτής μεθόδου εξέτασης, με τα αποτελέσματα να είναι διαθέσιμα σε λίγες ώρες.

Η μέθοδος ανίχνευσης των αντισωμάτων κατά του ιού Ο οργανισμός αναπτύσσει τρία είδη αντισωμάτων κατά του ιού, τα IgA, IgM και IgG. Η εξέταση διενεργείται μετά από αιμοληψία στον ορό του ασθενούς, αλλά διατίθενται και πιο πρακτικά, γρήγορα τεστ που πραγματοποιούνται με σταγόνα αίματος, με μικρότερη ευαισθησία ή αλλιώς μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων στα αρχικά στάδια της λοίμωξης. Τα αντισώματα IgG αποτελούν την προσαρμοσμένη και εξαιρετικής εξειδίκευσης προς τον ιό αντίδραση του ανοσοποιητικού. Είναι πολύ σημαντικά για την

ανάπτυξη μακροχρόνιας ανοσίας και ανοσολογικής μνήμης. Τα αντισώματα IgM παράγονται από το ανοσοποιητικό αρκετά γρήγορα και παρέχουν την άμυνα πρώτης γραμμής. Τα αντισώματα IgA έναντι του SARS-CoV-2 δείχνουν μια πολύ πρόσφατη λοίμωξη από τον ιό. Η μέθοδος με τεστ αντισωμάτων συνιστάται μόνο για επιδημιολογικές μελέτες (prevalence studies) και όχι για την πρωτογενή διάγνωση της λοίμωξης.

Η ανίχνευση του αντιγόνου Η ανίχνευση του αντιγόνου του ιού δεν είναι προς το παρόν διαθέσιμη σε μεγάλη κλίμακα. Παρουσιάζει όμως σοβαρά πλεονεκτήματα σε σχέση με το τεστ αντισωμάτων, καθότι ανιχνεύει πολύ συγκεκριμένα αντιγόνα του ιού και είναι δυνατό να παραχθεί σε μορφή γρήγορων τεστ, χρήσιμων για την ανίχνευση του ιού σε μεγάλες ομάδες πληθυσμού.

H μοριακή μέθοδος ανάλυσης PCR στηρίζεται στην ανίχνευση ιικών σωματιδίων σε κλινικά δείγματα αναπνευστικού (ρινοφαρυγγική ή στοματοφαρυγγική λήψη επιχρίσματος βλεννογόνου), με ειδικότητα και ευαισθησία μεθόδου που προσεγγίζουν το 100%.

Η μέθοδος «pooling» Η μέθοδος «pooling», που σημαίνει την ταυτόχρονη ανίχνευση του ιού από πέντε τουλάχιστον δείγματα μαζί, μετά από ανάμειξή τους, χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο για τους σκοπούς της επιδημιολογικής έρευνας. Όταν ένα τέτοιο δείγμα είναι θετικό, ακολουθεί δεύτερη ανάλυση των δειγμάτων σε ατομικό επίπεδο για τη διάκριση των πασχόντων. Το κύριο μειονέκτημά της είναι ότι μια διαδικασία pooling, που περιλαμβάνει δείγματα με χαμηλό ιικό φορτίο, οδηγεί συχνότερα σε ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα. Στη Βιοϊατρική όλες οι εξετάσεις για τον κορωνοϊό, η επεξεργασία και ανάλυση των δειγμάτων, γίνονται στα ιδιόκτητα πιστοποιημένα εργαστήρια του ομίλου. Για το μοριακό τεστ Covid-19 χρησιμοποιείται σήμερα η τεχνική της μοναδιαίας/εξατομικευμένης ανάλυσης. Παράλληλα, ο όμιλος παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις σε ιατρικό και τεχνολογικό επίπεδο παγκοσμίως για να εντάξει νέες μεθόδους ανίχνευσης, πάντα με επίκεντρο την ακρίβεια των αποτελεσμάτων και γνώμονα την ασφάλεια. Για την καλύτερη και ασφαλέστερη εξυπηρέτηση των πολιτών το δίκτυο δειγματοληψιών έχει επεκταθεί σήμερα σε 10 σημεία σε Αττική, Θεσσαλονίκη και Εύβοια, με προοπτική περαιτέρω επέκτασης. Όλες οι εξετάσεις γίνονται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους με άνεση και διακριτικότητα, και με όλα τα απαιτούμενα μέτρα προστασίας.

8.10.20 – lifo

41

Στο μάτι του κυκλώνα ασθενείς με χρόνια νοσήματα

Αυξημένο ρίσκο λόγω Covid

Τ

ο να υποφέρεις από ένα χρόνιο νόσημα που πιθανώς δεν θεραπεύεται –απλώς ρυθμίζεται–, γι’ αυτό πρέπει να παρακολουθείσαι μια ολόκληρη ζωή από γιατρό και να κάνεις συστηματικά εξετάσεις, είναι από μόνο του ένα ψυχολογικό και κοινωνικό βαρίδι. Μάλιστα, αυτό το βαρίδι μπορεί να έχει σύνθετες επαγγελματικές ή διαπροσωπικές προεκτάσεις, καθώς αυξάνει τον κίνδυνο στιγματισμού των ασθενών και μεγαλώνει τις πιθανότητες ανεργίας, αφήνοντας ανθρώπους στο περιθώριο της ζωής, καθώς θεωρούνται «μη ετοιμοπόλεμοι». Σε αυτό το θολό περιβάλλον ήρθε ο κορωνοϊός για να αναδείξει τους ανθρώπους που νοσούν από χρόνια νοσήματα ως εκείνη τη μερίδα των πολιτών που αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο νοσηρότητας, καθώς και μεγαλύτερη πιθανότητα διασωλήνωσης στην εντατική και θανάτου, κάτι που καταρχάς τους υποβάλλει σε έντονο στρες, τρομάζοντάς τους. Βέβαια, ακόμα και προ κορωνοϊού, στην κλασική εποχή της γρίπης, εκείνοι που κινδύνευαν περισσότερο, και συνεχίζουν, είναι οι ευπαθείς και οι ηλικιωμένοι –που είναι εξ ορισμού ευπαθείς–, καθώς, όπως εξηγεί ο καθηγητής Παθολογίας-Λοιμωξιολογίας Σωτήρης Τσιόδρας, μετά την ηλικία των 60 ετών, κυρίως όταν υπάρχουν συννοσηρότητες, το ανοσοποιητικό σύστημα δεν λειτουργεί όπως θα έπρεπε, με αποτέλεσμα να μας αφήνει ανοχύρωτους. Ωστόσο, παρότι τα ίδια ίσχυαν για τη γρίπη και τον κίνδυνο της επιπλοκής της πνευμονίας και της πνευμονικής εμβολής, στην περίπτωση του κορωνοϊού η εικόνα και ο κίνδυνος είναι διαφορετικής έκτασης. Κι αυτό γιατί, όπως μας πληροφορεί ο καθηγητής Πνευμονολογίας Στέλιος Λουκίδης από το νοσοκομείο «Αττικόν», η λοίμωξη Covid-19 προκαλεί «καταιγίδα» προβλημάτων στον οργανισμό, πλήττοντας ταυτόχρονα πολλούς ιστούς και προκαλώντας εκτεταμένες θρομβώσεις σε καρδιά, πνεύμονες, αγγεία και άλλα όργανα. Επίσης, αφήνει σοβαρά καρδιολογικά, αναπνευστικά και νευρολογικά υπολείμματα στους ασθενείς που νόσησαν βαριά. Το ερώτημα που εύλογα εγείρεται είναι αν όλοι οι χρόνιοι πάσχοντες έχουν την ίδια ευαλωτότητα απέναντι στον κορωνοϊό. Φαίνεται, λοιπόν, ότι οι καρκινοπαθείς βρίσκονται στην κορυφή της λίστας, μαζί με τους καρδιοπαθείς και αυτούς με καρδιακή ανεπάρκεια, και ακολουθούν οι διαβητικοί, οι παχύσαρκοι, οι ρευματοπαθείς, οι υπερτασικοί και όσοι έχουν ανοσοκαταστολή. Το ζήτημα της ευπάθειας μοιραία δημιουργεί και κάποιο είδος ανταγωνισμού ανάμεσα στους συλλόγους ασθενών για το ποιος πρέπει να κάνει πρώτος το αντιγριπικό εμβόλιο και, φυσικά, για το ποιος πρέπει να έχει προτεραιότητα στο εμβόλιο κατά του κορωνοϊού όταν με το καλό αυτό γίνει διαθέσιμο – κάτι που οι ρεαλιστές τοποθετούν πλέον προς το καλοκαίρι του 2021. Το τοπίο δεν είναι ξεκάθαρο και ο Σύλλογος Ασθενών Ελλάδας, μέσω της προέδρου του, Κατερίνας Κουτσογιάννη, ζητά από το υπουργείο Υγείας να ξεκαθαρίσει ποιες είναι οι κατηγορίες των ευπαθών ομάδων, ενώ με αντίστοιχης φιλοσοφίας ανακοίνωση η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία ζητά, μέσω του προέδρου της, Βαγγέλη Φιλόπουλου, να μην προβαίνουν σε κρατήσεις αντιγριπικού εμβολίου οι υγιείς ηλικιωμένοι, δίνοντας χώρο και χρόνο στους ευπαθείς καρκινοπαθείς να εμβολιαστούν κατά προτεραιότητα. Κι αυτό γιατί πληθαίνουν οι φωνές που ισχυρίζονται ότι τα 4,2 εκατ. δόσεις που δέσμευσε η Ελλάδα δεν θα φτάσουν. Ένα άλλο σημαντικό κομμάτι στο παζλ των χρόνιων νοσημάτων είναι ο ψυχολογικός παράγοντας, συγκεκριμένα το σφίξιμο στην καρδιά, ο φόβος για το αύριο και η αποξένωση από την υπόλοιπη οικογένεια που βιώνουν χιλιάδες συνάνθρωποί μας με καρδιοπάθεια, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία (υψηλή χοληστερόλη), σακχαρώδη διαβήτη, ρευματοειδή αρθρίτιδα ή πολλαπλή σκλήρυνση. Οι «οδηγίες προς ναυτιλλομένους» είναι να φροντίζουν οι ασθενείς να είναι καλά ρυθμισμένοι, να παίρνουν σωστά τα φάρμακά τους, να εξετάζονται τακτικά, να μην παραμελούν τον εαυτό τους, θεωρώντας ότι το σύστημα υγείας ασχολείται μόνο με τον κορωνοϊό, γιατί αν κάνουν αυτό το σφάλμα θα το πληρώσουμε όλοι μαζί, με επιβαρυμένους ασθενείς που θα χρειαστούν μεγαλύτερης διάρκειας νοσηλείες, χειρουργικές επεμβάσεις –άρα με περισσότερες επιπλοκές– και ισχυρότερες φαρμακευτικές αγωγές. Ψηλά στη λίστα των ευάλωτων ομάδων είναι και όσοι ασθενείς πάσχουν από ρευματικά νοσήματα, που δεν είναι υποχρεωτικά παππούδες και γιαγιάδες, καθώς και όσοι πάσχουν από πολλαπλή σκλήρυνση ή άλλα αυτοάνοσα νοσήματα. Ενδεικτικά αναφέρουμε την ψωρίαση, την ψωριασική αρθρίτιδα, τον ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη, με το «φάρμακο» σε αυτές τις περιπτώσεις να είναι η πολύ καλή επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό. Πολλές φορές στη λίστα των ευπαθών βλέπουμε και παιδιά που πάσχουν από διαβήτη τύπου 1, συγγενή καρδιοπάθεια, αιματολογικούς καρκίνους, μεσογειακή αναιμία, νεφρική ανεπάρκεια και άλλες ασθένειες που έρχονται να ανατρέψουν ό,τι πιστεύαμε πως ίσχυε μέχρι τώρα για το γήρας, ότι «ου γαρ έρχεται μόνον».

42 lifo – 8.10.20

της Αλεξίας Σβώλου

8.10.20 – lifo

43

Σιδηροπενική αναιμία

Α

ναιμία ονομάζεται η πάθηση στην οποία ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων είναι ελαττωμένος, με αποτέλεσμα την πτώση της τιμής του αιματοκρίτη και της αιμοσφαιρίνης. Η αιμοσφαιρίνη είναι μια πρωτεΐνη η οποία περιέχει μόρια σιδήρου και μεταφέρει το οξυγόνο στους ιστούς του σώματος για να λειτουργήσουν σωστά. Χωρίς αιμοσφαιρίνη δεν παράγονται ερυθρά αιμοσφαίρια (άρα έχουμε αναιμία) και δεν οξυγονώνονται οι ιστοί. Το βασικό συστατικό για να παραχθεί αιμοσφαιρίνη είναι ο σίδηρος. Όταν δεν υπάρχει αρκετή ποσότητα σιδήρου στον οργανισμό, δεν παράγεται αιμοσφαιρίνη, άρα oύτε ερυθρά αιμοσφαίρια, και η αναιμία αυτή ονομάζεται σιδηροπενική αναιμία. Η σιδηροπενική αναιμία οφείλεται είτε σε απώλεια αίματος (οξεία ή χρόνια) είτε σε ελλιπή πρόσληψη/απορρόφηση του σιδήρου από το γαστρεντερικό σύστημα. Οξείες απώλειες αίματος έχουμε σε γαστρορραγία, σοβαρούς τραυματισμούς κ.λπ. Οι χρόνιες απώλειες αίματος παρατηρούνται σε παθήσεις όπως τα εκκολπώματα, οι πολύποδες και ο καρκίνος, αλλά και σε καταστάσεις λιγότερο σοβαρές, π.χ. αιμορροΐδες, ή σε φυσιολογικές καταστάσεις, όπως σε γυναίκες με αυξημένη ροή εμμήνου ρύσεως. Επίσης, σιδηροπενική αναιμία μπορεί να εμφανιστεί όταν υπάρχουν αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο που δεν καλύπτονται με τη λήψη σιδήρου από τις τροφές, π.χ. στην κύηση, στη λοχεία και στα παιδιά. Η ελλιπής πρόσληψη στην εποχή μας συνήθως οφείλεται στο ότι δεν έχουμε μια ισορροπημένη δίαιτα και λόγω του φόρτου εργασίας καταφεύγουμε στο έτοιμο, πρόχειρο φαγητό ή στο ότι ακολουθούμε εξαντλητικές δίαιτες για την απώλεια βάρους. Η ελλιπής απορρόφηση οφείλεται σε παθήσεις του γαστρεντερικού σωλήνα, όπως η κοιλιοκάκη (δυσανεξία στη γλουτένη), ή παρατηρείται μετά από χειρουργεία στομάχου-εντέρου. Τα συμπτώματα από την έλλειψη σιδήρου αντανακλούν την ελαττωμένη οξυγόνωση των ιστών και αυτά είναι η κόπωση, η αδυναμία συγκέντρωσης, η κεφαλαλγία, η τριχόπτωση, η ευθραυστότητα ονύχων και η απώλεια της ελαστικότητας του δέρματος. Τροφές πλούσιες σε σίδηρο είναι το κόκκινο κρέας, τα σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως το σπανάκι, τα όσπρια, τα θαλασσινά, τα αποξηραμένα

44 lifo – 8.10.20

Τα συμπτώματα και η αντιμετώπισή της

φρούτα (π.χ. οι σταφίδες) και οι ξηροί καρποί (π.χ. τα αμύγδαλα). Υπάρχουν όμως και τροφές που εμποδίζουν την απορρόφηση του σιδήρου, όπως ο καφές, το τσάι, τα γαλακτοκομικά και τα δημητριακά ολικής άλεσης. Αντιθέτως, η βιταμίνη C, που περιέχεται στα φρούτα, διευκολύνει την απορρόφηση. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι τα συμπτώματα που οφείλονται σε ανεπάρκεια σιδήρου μπορεί να προϋπάρχουν της εμφάνισης αναιμίας, δηλαδή της μείωσης της τιμής του αιματοκρίτη και της αιμοσφαιρίνης. Για τον λόγο αυτόν, εάν εμφανίσουμε κάποιο ή κάποια από τα συμπτώματα που αναφέρθηκαν, θα πρέπει να επισκεφτούμε τον γιατρό μας προκειμένου να μας χορηγήσει θεραπεία με σκευάσματα σιδήρου. Αν έχει εμφανιστεί αναιμία, η αποκατάσταση μόνο με δίαιτα δεν αρκεί. Σε μεσογειακή δίαιτα 2.000 θερμίδων απορροφάται μόνο το 10% από τα 15 mg του στοιχειακού σιδήρου που περιέχει, σε σύγκριση με τα 65 mg μιας κάψουλας 325 mg θειικού σιδήρου. Υπάρχει μια ανησυχία για τα γαστρεντερολογικά προβλήματα και τη δυσανεξία που δημιουργούν σε κάποια άτομα τα δισκία ή οι αμπούλες σιδήρου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ή αν ο ασθενής δεν πρέπει να λάβει αγωγή από το στόμα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ενδοφλέβια καρβοξυμαλτοζικός σίδηρος, που είναι ασφαλής και αναπληρώνει γρήγορα τις αποθήκες σιδήρου, χωρίς τις αντιδράσεις που παρατηρούνταν τα προηγούμενα χρόνια από τα παλιότερα σκευάσματα ενδοφλέβιου σιδήρου. Προσοχή, λοιπόν, στα προειδοποιητικά συμπτώματα της σιδηροπενικής αναιμίας. Για την πρόληψη της ανεπάρκειας σιδήρου απαιτείται ισορροπημένη διατροφή, ενώ σε περίπτωση εκδήλωσης συμπτωμάτων η έγκαιρη επίσκεψη στον γιατρό για τη διάγνωση και τη χορήγηση αγωγής είναι επιβεβλημένη.

Βασιλική Τζαβάρα, PhD, Msc, διευθύντρια παθολόγος, κλινική ανοσολόγος, ΓΝΑ «Κοργιαλένειο Μπενάκειο» ΕΕΣ

8.10.20 – lifo

45

Κάνε τσεκάπ!

Σ

την Ελλάδα, πατρίδα του Ιπποκράτη και της δυτικής θεωρίας της Ιατρικής που στηρίζεται στην πρόληψη, ώστε να μη χρειαστεί να καταφύγουμε στη θεραπεία, η ιπποκράτεια φιλοσοφία έχει εγκαταλειφθεί πλέον και η πρόληψη έχει γίνει ατομική υπόθεση. Μάλιστα, στα χρόνια των μνημονίων που προηγήθηκαν έγινε υπόθεση των λίγων, εκείνων που μπορούσαν να καλύψουν το κόστος και ήταν αρκετά διαβασμένοι ώστε να ασχοληθούν μαζί της. Ο υπόλοιπος δυτικός κόσμος, αντιλαμβανόμενος πως το προλαμβάνειν είναι καλύτερο και κυρίως φθηνότερο του θεραπεύειν, πηγαίνει αντίστροφα, επενδύοντας στην πρόληψη και στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, εκείνους τους δύο πυλώνες της δημόσιας και κοινοτικής υγείας που πέρασαν από σαράντα κύματα στην προ κορωνοϊού εποχή στην πατρίδα μας προκειμένου να αναγνωριστεί η αξία τους. Ξάφνου, η πανδημία εισέβαλε στη ζωή μας και σαν γιγάντιο βότσαλο έπεσε στη λίμνη της απάθειας, ξυπνώντας μας. Ανακαλύψαμε έτσι ότι η υγεία χτίζεται τουβλάκι-τουβλάκι, σαν τα παιδικά παιχνίδια Jenga, και συνειδητοποιήσαμε πως ο δρόμος της ευεξίας περνά από το ετήσιο τσεκάπ. Το τσεκάπ που προφέρουν τα ιδιωτικά θεραπευτήρια και τα διαγνωστικά κέντρα ελέγχει την υγεία της καρδιάς, το σάκχαρο στο αίμα, την κρεατινίνη στα ούρα, την αναπνευστική λειτουργία, την όραση, την ακοή, τον κίνδυνο για καρκίνο (μαστού και τραχήλου μήτρας στις γυναίκες, προστάτη στους άνδρες) και άλλες παραμέτρους αν χρειαστεί, π.χ. την υγεία των δοντιών. Φυσικά, κάθε τσεκάπ σχεδιάζεται για συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα. Έτσι, υπάρχει παιδιατρικό τσεκάπ, γυναικείο τσεκάπ, ανδρικό τσεκάπ, «ασημένιο» για τους ηλικιωμένους και οικογενειακό, όλα σε προνομιακές τιμές, ώστε να διαδίδουν το μήνυμα της πρόληψης σε ρεαλιστικές συνθήκες. Τα πακέτα των προληπτικών εξετάσεων καλύπτονται από ασφαλιστήρια υγείας και ζωής και δίνουν σε κάθε πολίτη πρόσβαση στην πρόληψη, καθώς έχουν διαμορφωθεί στις συνθήκες υγειονομικής και οικονομικής κρίσης που προκάλεσε ο κορωνοϊός, ώστε να ικανοποιούν όλα τα βαλάντια.

Γιατί να κάνουμε τσεκάπ; Στα παιδιά, που αυτή την εποχή οι γονείς τους παραδίδουν στα σχολεία τα Ατομικά Δελτία Υγείας Μαθητή, το τσεκάπ ελέγχει τις παραμέτρους που ίσως απαιτηθούν για τη συμμετοχή τους στα σπορ, ενώ, όσον αφορά τους μεγάλους, η έγκαιρη διάγνωση κάποιων προβλημάτων υγείας τούς γλιτώνει από κινδύνους και ταλαιπωρία αργότερα. Το τσεκάπ πρέπει να γίνεται ετησίως μετά από κάποια ηλικία, καθώς με την πάροδο των ετών αυξάνεται γραμμικά ο κίνδυνος εμφάνισης κάποιων εκφυλιστικών νοσημάτων, ανάμεσα στα οποία είναι οι καρδιοπάθειες, ο βασικός «φονιάς» ανάμεσα στα χρόνια νοσήματα, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση (που κρύβει σοβαρό κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου), κάποιες μορφές καρκίνου, η άνοια, οι ρευματοπάθειες ( που οδηγούν σε πόνους και σε κινητικά προβλήματα), ενώ προειδοποιητικά

46 lifo – 8.10.20

Ο πιο ασφαλής τρόπος για να είσαι υγιής

σημάδια ότι χρειαζόμαστε έναν έλεγχο της υγείας μας αποτελούν τα εξής: Αναίτια κούραση, δηλαδή να ξυπνάμε κουρασμένοι. Μειωμένες δυνάμεις κατά τη διάρκεια της ημέρας, σαν να μας αποστραγγίζει κάποιος από την ενέργειά μας. Πονοκέφαλοι και μουδιάσματα χωρίς αιτιολογία. Διαταραχές της όρασης. Λαχάνιασμα στο ανέβασμα σκάλας και αργότερα στο περπάτημα. Οιδήματα και πόνοι στις αρθρώσεις ή στη σπονδυλική στήλη χωρίς να έχει προηγηθεί χτύπημα ή τράβηγμα. Πολλές φορές κατά τη διάρκεια του τσεκάπ μπορεί να φανεί ένα πρόβλημα που παρέμενε αδιάγνωστο και αν το αφήναμε να εξελιχθεί η βλάβη θα γινόταν μη αναστρέψιμη. Για παράδειγμα, μια οδοντιατρική εξέταση σε προληπτικό έλεγχο για την τερηδόνα μπορεί να αποκαλύψει ανθεκτική υπέρταση – στη στοματική κοιλότητα αφήνουν «αποτυπώματα» 1.000 ασθένειες! Ένα άλλο παράδειγμα είναι η ανακάλυψη ενός αδιάγνωστου διαβήτη από τις οφθαλμολογικές βλάβες που προκαλεί (κυρίως διαβητικό οίδημα της ωχράς κηλίδας) και η πρώτη υποψία εμφάνισης πολλαπλής σκλήρυνσης από θόλωμα της όρασης (διπλωπία) ή από επίσκεψη σε νευρολόγο για δυνατούς πονοκεφάλους, χωρίς να υπάρχει ιστορικό ημικρανίας.

Πακέτα τσεκάπ στις παγκόσμιες ημέρες υγείας Τα παιδιατρικά πακέτα τσεκάπ γίνονται στην αρχή της σχολικής χρονιάς, για να συμπληρωθούν τα πιστοποιητικά υγείας που απαιτούνται για τις αθλητικές δραστηριότητες. Τα πακέτα των ενηλίκων γίνονται με αφορμή παγκόσμιες καμπάνιες ευαισθητοποίησης για νοσήματα που απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών για την υγεία, όπως η καμπάνια για τον καρκίνο του μαστού κάθε Οκτώβρη, η καμπάνια για τον καρκίνο του προστάτη κάθε Σεπτέμβρη και το κίνημα Movember, δηλαδή η εκστρατεία για τον καρκίνο των πνευμόνων κάθε Νοέμβρη. Το παγκόσμιο αυτό κίνημα έκανε focus αρχικά στους άνδρες, εξού και η ονομασία «Movember», σύνθετη λέξη που προκύπτει από τις λέξεις «moustache» (μουστάκι) και «November» (Νοέμβριος), θεωρώντας τον καρκίνο των πνευμόνων ανδρική υπόθεση. Η ιστορία, φυσικά, έχει αποδείξει ότι αν και οι άνδρες ασθενείς στο παρελθόν υπερείχαν αριθμητικά, σήμερα τα περιστατικά τείνουν να εξισωθούν στα δύο φύλα, αφού οι γυναίκες, και ειδικότερα οι Ελληνίδες, αποδείχτηκαν αρειμάνιες καπνίστριες. Μια άλλη εξαιρετική αφορμή για να ελέγξουμε την υγεία μας είναι η Παγκόσμια Ημέρα Υγείας στις 7 Απριλίου. Τελικά, στην υγεία ισχύει η σοφή παροιμία της γιαγιάς «όπως στρώσεις θα κοιμηθείς», με τα προνομιακά πακέτα εξετάσεων να μας βγάζουν από το σκοτάδι της άγνοιας και να ισοδυναμούν με έμπρακτη ατομική ευθύνη συνειδητοποιημένων πολιτών απέναντι στον εαυτό τους, στον σύζυγο και στην οικογένειά τους, με τον καθηγητή Ουρολογίας του ΕΚΠΑ Γιάννη Βαρκαράκη να λέει αστειευόμενος πως όλοι του οι ασθενείς τον έχουν επισκεφθεί επειδή τους έχει σύρει η γυναίκα τους.

της Αλεξίας Σβώλου

8.10.20 – lifo

47

Πλήρες «οπλοστάσιο» με όλα τα διαγνωστικά Covid τεστ για την αντιμετώπιση της πανδημίας

Μ

ε τον παγκόσμιο προβληματισμό για την ανάγκη αλλαγής της στρατηγικής για πιο αποτελεσματικούς και συχνούς ελέγχους για τον ιό SARS-CoV-2 να αποτυπώνεται σε πρόσφατο άρθρο του πολύ έγκριτου επιστημονικού περιοδικού «New England Journal of Medicine», τα διαγνωστικά τεστ Covid και κυρίως τα γρήγορα τεστ αντιγόνου (rapid tests αντιγόνου) αναδεικνύονται στο πιο πολύτιμο «εργαλείο» υγείας για την αντιμετώπιση της πανδημίας, καθώς βοηθούν να ανιχνευτούν έγκαιρα και αποτελεσματικά μολύνσεις σε έναν πληθυσμό, οι οποίες, αν δεν διαγνωστούν, θα οδηγήσουν σε επιδημιολογική έξαρση της λοίμωξης του κορωνοϊού. Με δεδομένο ότι τα κρούσματα αυξάνονται εκθετικά παγκοσμίως και εξαπλώνονται με μεγάλη ταχύτητα, οι επιστήμονες που χαράσσουν τις πολιτικές υγείας των κρατών στρέφουν το ενδιαφέρον τους στην ικανότητα των διαγνωστικών τεστ να παρέχουν άμεσο εντοπισμό των λοιμώξεων. Μόνο έτσι τα άτομα που θα βρεθούν θετικά θα φιλτραριστούν από τον πληθυσμό, θα αυτοπεριοριστούν και θα αποτραπεί η διάδοση του ιού σε άλλους. Το οπλοστάσιο των διαγνωστικών τεστ πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις κατηγορίες των διαφορετικών διαθέσιμων εξετάσεων και συγκεκριμένα τα μοριακά τεστ, τα γρήγορα τεστ αντιγόνων (rapid tests) και τα τεστ αντισωμάτων, ώστε να καλύπτονται όλες οι ανάγκες του πληθυσμού και να μπορούν να ελέγχονται, εφόσον παραστεί ανάγκη, παιδιά και ενήλικες με στόχο να διασφαλιστεί ο περιορισμός της εξάπλωσης της πανδημίας. Ο Όμιλος της Ευρωκλινικής διαθέτει πλήρες «οπλοστάσιο» για την έγκαιρη ανίχνευση του κορωνοϊού, και μάλιστα είναι το μοναδικό ιδιωτικό θεραπευτήριο που διαθέτει και τα rapid tests αντιγόνου, κάνοντας τη διαφορά, αφού μέχρι τώρα τα rapid tests αντιγόνου τα χρησιμοποιούσε κυρίως ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας για στοχευμένους δειγματοληπτικούς ελέγχους σε περιοχές της επικράτειας με επιδημιολογική επιβάρυνση.

Νέα άφιξη στις υπηρεσίες ελέγχου τoυ Covid-19 Αναβαθμίζοντας διαρκώς την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών του και με στόχο τη μεγιστοποίηση των μέτρων ασφαλείας κατά τη διενέργεια των διαγνωστικών τεστ για τον νέο κορωνοϊό, ο Όμιλος της Ευρωκλινικής προχωρά στη δημιουργία της νέας υπηρεσίας «Drive-Through Covid-19 Test». Όπως φανερώνει και η ονομασία της, η νέα υπηρεσία δίνει τη δυνατότητα σε όλους τους ενδιαφερόμενους να πραγματοποιήσουν, χωρίς αναμονή, λήψη δείγματος για μοριακό τεστ ανίχνευσης Covid-19 σε λιγότερο από 10 λεπτά, εύκολα, γρήγορα, άνετα και με απόλυτη αξιοπιστία και ασφάλεια, χωρίς να εξέλθουν

48 lifo – 8.10.20

από το αυτοκίνητό τους. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όλοι συνειδητοποιήσαμε πως το βασικότερο μέτρο προστασίας –μέχρι να υπάρξει εμβόλιο– είναι η κοινωνική αποστασιοποίηση, η διατήρηση των αποστάσεων, ώστε να μην μπορεί ο ιός να μεταδοθεί από άτομο σε άτομο. Με τη νέα υπηρεσία ο εξεταζόμενος κάνει το μοριακό τεστ μέσα στο αυτοκίνητό του, χωρίς να βγει από αυτό και χωρίς να έρθει σε επαφή με άλλους ανθρώπους. Η διαδικασία είναι πολύ απλή και σύντομη. Πρώτα οι ενδιαφερόμενοι κλείνουν το ραντεβού τους τηλεφωνικά στο 210 6416800-801 (Δευτ.-Παρ. 8:0016:00) ή ηλεκτρονικά, πατώντας στο www.euroclinic.gr. Μετά, οδηγούν με το αυτοκίνητό τους προς την είσοδο της Ευρωκλινικής Αθηνών (Αθανασιάδου 7-9, πάροδος Δ. Σούτσου) και ακολουθούν την ειδική σήμανση, η οποία θα τους οδηγήσει μέχρι τον ειδικά σημασμένο χώρο, στον οποίο πραγματοποιείται η δειγματοληψία. Πριν από τη λήψη δείγματος πραγματοποιείται ταυτοποίηση των στοιχείων τους με την επίδειξη της αστυνομικής τους ταυτότητας. Το εξειδικευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό της Ευρωκλινικής, ακολουθώντας αυστηρά πρωτόκολλα ασφαλείας, λαμβάνει ρινοφαρυγγικό επίχρισμα, χωρίς να χρειαστεί ο ενδιαφερόμενος να εξέλθει από το αυτοκίνητό του. Η πληρωμή πραγματοποιείται μόνο ανέπαφα, σε μηχάνημα POS, διασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο ακόμα περισσότερο την υγεία των ασθενών και τα μέτρα πρόληψης ενάντια στον Covid-19. Τα αποτελέσματα του μοριακού τεστ καθώς και η απόδειξη πληρωμής αποστέλλονται ηλεκτρονικά στο e-mail που έχουν δηλώσει οι ενδιαφερόμενοι. Οι δειγματοληψίες πραγματοποιούνται καθημερινά το απόγευμα (17:00-21:00) και μόνο κατόπιν ραντεβού, με το κόστος του τεστ μέσω της υπηρεσίας Drive-Through Covid-19 να ανέρχεται στα 95 ευρώ.

της Αλεξίας Σβώλου

Box2Box Σύμμαχος στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού αλλά και στην ευεξία μας

Φ

έτος περισσότερο από ποτέ ο χειμώνας φέρνει μαζί του την ανάγκη να είμαστε κατάλληλα προετοιμασμένοι για οποιονδήποτε ιό, από την εποχική γρίπη μέχρι το απλό κρυολόγημα. Το Box2Box είναι κάτι περισσότερο από φαρμακείο. Είναι εκείνος ο χώρος που θα σταθεί σύμμαχός σου σε αυτήν τη δύσκολη περίοδο και θα ενισχύσει το ανοσοποιητικό σου για να αντεπεξέλθεις στις απαιτήσεις της καθημερινότητας. Το εξειδικευμένο προσωπικό θα σε συμβουλεύσει με τρόπο προσαρμοσμένο στις προσωπικές σου ανάγκες, προτείνοντας τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής, πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία, ώστε να νιώσεις τη σωματική ευεξία και πνευματική διαύγεια που θα σε συνοδεύει όλο τον χειμώνα. Στο Box2Box μπορείς να εμβολιαστείς για την εποχική γρίπη, να προμηθευτείς το τεστ ανίχνευσης του Covid-19, αλλά και να επιλέξεις ανάμεσα σε είδη προστασίας, όπως μάσκες προσώπου, αντισηπτικά προϊόντα ή γάντια προστασίας. Καθώς η καλύτερη πρόληψη είναι η ενημέρωση, η ομάδα του Box2Box θα σου προσφέρει τις κατάλληλες συμβουλές για να αποφύγεις την εποχική γρίπη και να προστατευτείς από τον κορωνοϊό. Το ενημερωμένο e-shop www.box2box.gr σου δίνει τη δυνατότητα να παραγγείλεις τα προϊόντα που επιθυμείς με ασφάλεια και ευκολία, αφού το site αντιπροσωπεύει τη φιλοσοφία του σχεδιασμού, της υψηλής αισθητικής και της λειτουργικότητας που θα συναντήσεις και στο φυσικό κατάστημα. Ένα κατάστημα που επαναπροσδιορίζει την έννοια του φαρμακείου και δημιουργεί έναν χώρο ευεξίας, ομορφιάς, υγείας και φροντίδας – έννοιες που εκπροσωπούνται από τις μεγαλύτερες εταιρείες στο κάθε είδος για να καλύψουν τις ανάγκες όλης της οικογένειας. Εκτός από τα φαρμακευτικά προϊόντα, θα βρεις είδη περιποίησης προσώπου και σώματος, προτάσεις δώρων και για την ευαίσθητη παιδική φροντίδα και, φυσικά, δεκάδες επιλογές σε βιολογικά καλλυντικά. Το Box2Box είναι ένας χώρος που θα φιλοξενήσει και αυτόν τον χειμώνα τις απαιτήσεις μας για καλή υγεία και τις επιθυμίες μας για ευεξία και ομορφιά.

Σόλωνος 60, Κολωνάκι, 210 3600061 www.box2box.gr Fb: box2box.gr Insta: box2box.gr

8.10.20 – lifo

49

Ο διαβήτης καραδοκεί

Πιο επικίνδυνος παρουσιάζεται στα χρόνια του κορωνοϊού

της Αλεξίας Σβώλου

Μ

πορεί ο Οκτώβριος να είναι διεθνώς γνωστός ως μήνας πρόληψης του καρκίνου του μαστού, ωστόσο τον Οκτώβριο γιορτάζεται και η Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής, καθώς και η Παγκόσμια Ημέρα Παχυσαρκίας, με την τελευταία να αποτελεί μάστιγα της εποχής μας, που καθίσταται ακόμα πιο επικίνδυνη λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού. Ήδη από την πανδημική γρίπη του 2009 ξέραμε ότι οι παχύσαρκοι ασθενείς αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο επιπλοκών και θανάτου, κάτι που επιβεβαιώθηκε με την πανδημία του κορωνοϊού. Η παχυσαρκία, ως νόσημα, επιβεβαιώνει τη γνωστή παροιμία «ενός κακού μύρια έπονται» και συνδέεται με όλους τους ορμονοεξαρτώμενους καρκίνους –μεταξύ των οποίων και ο καρκίνος του μαστού, του προστάτη και των ωοθηκών–, ενώ πιο γνωστή στο ευρύ κοινό είναι η στενή της σχέση με τον σακχαρώδη διαβήτη, και ειδικότερα με τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, που κατά πολλούς ειδικούς αποτελεί την άλλη όψη του νομίσματος των παραπανίσιων κιλών. Στην Ελλάδα, 1 στα 3 παιδιά είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο, ενώ στους ενήλικες άνδρες το αντίστοιχο ποσοστό είναι σχεδόν 1 στους 2. Όπως εξηγεί ο Ευθύμης Καπάνταης, ειδικός παθολόγος με εξειδίκευση στον σακχαρώδη διαβήτη, οι ενήλικες με πολλά παραπανίσια κιλά εμφανίζουν αρχικά αντίσταση στην ινσουλίνη και αργότερα ευνοούν την εγκατάσταση του σακχαρώδους διαβήτη, από τον οποίο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, πάσχουν περισσότεροι από 1,5 εκατομμύρια Έλληνες. Αν ο διαβήτης αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας, ο μη διεγνωσμένος διαβήτης είναι ακόμα πιο ύπουλος, τόσο για την υγεία των ασθενών όσο και για το «ροκάνισμα» των πόρων στην υγεία, με τον σακχαρώδη διαβήτη και τις επιπλοκές του να αποτελούν την πιο κοστοβόρα ομάδα νοσημάτων για το κράτος. Συνήθως τα άτομα με διαβήτη ανακαλύπτουν ότι έχουν παθολογικά αυξημένο σάκχαρο τουλάχιστον μία δεκαετία μετά την έναρξη της νόσου και η διάγνωση στα περισσότερα περιστατικά γίνεται τυχαία, από τις επιπλοκές του διαβήτη στην καρδιά, στα νεφρά ή στην όραση, προσθέτει ο Ανδρέας Μελιδώνης, παθολόγος-διαβητολόγος, συντονιστής διευθυντής του Διαβητολογικού-Καρδιομεταβολικού Κέντρου του Metropolitan Hospital. Ένα άλλο ενδιαφέρον εύρημα είναι πως το 60% των Ελλήνων ασθενών με διαβήτη παραμένει αρρύθμιστο, παρότι βρίσκονται σε φαρμακευτική αγωγή, γιατί δεν παίρνουν σωστά τα φάρμακά τους. Επίσης, πολλοί ασθενείς εξακολουθούν να φοβούνται την ινσουλινοθεραπεία, θεωρώντας την εσφαλμένα την «αρχή του τέλους». Παρότι στην αντιμετώπιση του διαβήτη έχει συμβεί επανάσταση τα τελευταία χρόνια, με πολλά νέας γενιάς έξυπνα φάρμακα να προστίθενται στη φαρέτρα, ο διαβήτης αποδεικνύεται δυσεπίλυτος γρίφος που μπλέκεται ακόμα περισσότερο με την επέλαση του κορωνοϊού. Εξαρχής φάνηκε ότι οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη και οι καρδιοπαθείς, δύο κατηγορίες νοσούντων που αποτελούν συγκοινωνούντα

50 lifo – 8.10.20

δοχεία, αφού οι καρδιοπάθειες αποτελούν την πιο συχνή επιπλοκή του αυξημένου σακχάρου στο αίμα, διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο βαριάς νόσησης και θανάτου από τον Covid-19. Μάλιστα, τους πρώτους μήνες της διασποράς του κορωνοϊού στην Ελλάδα η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Ατόμων με Διαβήτη (ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ) αντέδρασε, όταν οι ειδικοί έκαναν λόγο για αυξημένη ευαλωτότητα μόνο των ασθενών με αρρύθμιστο διαβήτη.

Καταπολεμάμε το στίγμα του νεανικού διαβήτη στο σχολείο Ο νεανικός διαβήτης (ή αλλιώς ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης τύπου 1) είναι μια πάθηση που καταγράφει εντυπωσιακή αύξηση ιδιαίτερα στις παιδικές ηλικίες. Στη γνωριμία και την εξοικείωση της νέας γενιάς με τον διαβήτη αλλά και στην ενημέρωση μέσω της εκπαίδευσης γύρω από το πολύ σημαντικό ζήτημα αποσκοπεί το εκπαιδευτικό DVD ευαισθητοποίησης για τον ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη τύπου 1 που πρόκειται σύντομα να ανέβει στη διαδικτυακή σελίδα του υπουργείου Παιδείας, σε μια εποχή κατά την οποία η εκπαίδευση στρέφεται ολοένα και περισσότερο στις ψηφιακές τεχνολογίες. Το οπτικοακουστικό υλικό –υπό την αιγίδα του υπουργείου Παιδείας και εγκεκριμένο από τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ)–, που επιμελήθηκε η ψυχολόγος Ελίνα Γκίκα, εξειδικευμένη στην εκπαίδευση των διαβητικών ασθενών, παρέχει σημαντική πληροφόρηση με φόντο τον ίδιο τον χώρο του σχολείου και απώτερο στόχο την κοινωνική αποδοχή των ατόμων με παθήσεις του διαβήτη. Απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς και μαθητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, προκειμένου να παρουσιάσει τους τρόπους αντιμετώπισης και διαχείρισης των μαθητών με διαβήτη και την ταυτόχρονη αντιμετώπιση του στίγματος που συνοδεύει αυτά τα παιδιά. Άλλωστε, τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί ιλαροτραγικές ιστορίες, με καθηγητές σχολείων να αποβάλλουν από την τάξη διαβητικούς μαθητές γιατί τους είδαν να κάνουν ένεση ινσουλίνης και θεώρησαν ότι η εικόνα παραπέμπει σε χρήση ναρκωτικών ουσιών! Επίσης, πολλά σχολεία από τις 14.000 σχολικές δομές της επικράτειας φοβούνται την ευθύνη των διαβητικών μαθητών και προσπαθούν να απαλλαγούν, μέσω της μετεγγραφής των παιδιών σε σχολεία όμορων δήμων. Για όλα αυτά τα φαινόμενα προτείνεται να αξιοποιηθεί το ψηφιακό αυτό υλικό από το διδακτικό προσωπικό, τόσο για δική του ενημέρωση όσο και για την ενημέρωση των μαθητών. Μέσα από το εγκεκριμένο από το υπουργείο Παιδείας DVD προσφέρεται ένα μάθημα γνωριμίας με τον διαβήτη και τις ιδιαιτερότητές του σε δάσκαλους και συμμαθητές των λιλιπούτειων ασθενών, ώστε να επιλυθούν προβλήματα που οφείλονται κατά κύριο λόγο στην άγνοια.

της Αλεξίας Σβώλου

Α

νάγκη στήριξης δεν έχουν μόνο οι άνθρωποι αλλά και τα αδέσποτα ζωάκια. Εδώ και χρόνια η Ζωοφιλική Ένωση Ηλιούπολης (ΖΕΗ) δίνει ακούραστα καθημερινό αγώνα προκειμένου να προσφέρει αγάπη, φροντίδα και φαγητό στους σκύλους και τις γάτες που ζουν στον δρόμο, με κύριο στόχο να τους βρει μια οικογένεια. Σε αυτόν τον αγώνα η δραστήρια οργάνωση δεν είναι μόνη της. Έχει σύμμαχο την Terranova Nutrition Greece, η οποία επισκέφθηκε τους τετράποδους φιλοξενούμενους στη ΖΕΗ. Σε αυτήν τη συνάντηση οι δύο πλευρές έδωσαν χέρια και πατούσες για να κλειστεί μια μυστική συμφωνία. Σκοπός αυτής της συμφωνίας είναι η ανταλλαγή αγάπης. Το ζώο μαθαίνει στον άνθρωπο να εκφράζει την αγάπη που κρύβει μέσα του και ο άνθρωπος βοηθάει το ζώο να μιλήσει, εκφράζοντας τις ανάγκες του, δηλαδή γινόμαστε εμείς η φωνή που δεν έχει. Η μυστική συμφωνία της ΖΕΗ με την Terranova Nutrition Greece απευθύνει σε όλους μας ένα κάλεσμα για δράση, καθώς με κάθε αγορά προϊόντων Terranova Nutrition, της μοναδικής πλήρους, 100% vegan και cruelty-free σειράς βιταμινών και υπερτροφών στην Ελλάδα, μπορούμε να βοηθήσουμε τα φιλοξενούμενα ζώα της ΖΕΗ. Μέρος των εσόδων που προκύπτουν από τη δράση καλύπτει πολλές από τις ανάγκες αυτών των ζώων και στηρίζει το έργο της οργάνωσης. Ήδη τα αποτελέσματα της συμφωνίας έχουν δώσει καρπούς, καθώς τον περασμένο Ιούλιο οι δύο ομάδες, με τη βοήθεια των καταναλωτών, κατάφεραν να καλύψουν πλήρως τις ανάγκες σε αμπούλες και χάπια αποπαρασίτωσης που προσφέρθηκαν στα ζώα που φιλοξενεί η ΖΕΗ. Παράλληλα, τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο κατάφεραν να καλύψουν τις ανάγκες εμβολιασμού των φιλοξενούμενων ζώων. Η προσπάθεια συνεχίζεται και για να γίνουμε κρίκος στην αλυσίδα της μετάδοσης του μηνύματος ακολουθούμε την @terranova_nutrition_greece και μαθαίνουμε τις επόμενες δράσεις για τη ΖΕΗ. Η ολιστική φροντίδα που προσφέρουν τα προϊόντα βιταμινών και οι υπερτροφές της Terranova Nutrition στους τετράποδους φίλους μας διέπει συνολικά τη φιλοσοφία της εταιρείας. Έτσι, η Terranova Nutrition είναι 100% vegan, σαν τους εμπνευστές της, και τα διατροφικά προϊόντα της είναι 100% φυσικά, χωρίς πρόσθετα, και αποτελεσματικά, χάρη στην προσθήκη 100% αληθινών υπερτροφών που βοηθούν στην καλύτερη απορρόφησή τους από τον οργανισμό. Τα βρίσκουμε στα φαρμακεία και σε επιλεγμένα βιολογικά καταστήματα.

Χνουδωτή παρέα με θεραπευτικές ιδιότητες Οι θεραπευτικές ιδιότητες των ζώων αναδεικνύονται περισσότερο από ποτέ στην εποχή μας, καθώς η πανδημία και ο φόβος της διασποράς του κορωνοϊού έχουν αναγκάσει τους ηλικιωμένους να ζουν σε απόσταση από την οικογένειά τους, τα παιδιά και τα εγγόνια τους. Η ανάγκη της κοινωνικής αποστασιοποίη-

σης ως προληπτικού μέτρου υγείας αύξησε την ψυχολογική επιβάρυνση που υφίστανται πολλοί παππούδες και γιαγιάδες της διπλανής πόρτας, με συνέπεια να βιώσουν έντονο στρες και να εκδηλώσουν ακόμα και καταθλιπτικά συμπτώματα. Σε αυτούς τους νέους κανόνες δημόσιας υγείας που πρέπει να υιοθετήσουμε –άγνωστο για πόσο ακόμα– οι σκύλοι και οι γάτες, τα οικόσιτα ζώα, κατοικίδια και αδέσποτα που μπορούν να υιοθετηθούν, μπορούν, με την αγάπη που προσφέρουν, να βοηθήσουν τους ηλικιωμένους, ιδιαίτερα τους μοναχικούς, να νιώσουν καλύτερα. Στην Ελλάδα ζουν περισσότεροι από 500.000 μοναχικοί ηλικιωμένοι που μπορούν να επωφεληθούν από τις θεραπευτικές ιδιότητες των κατοικίδιων, οι οποίες, βάσει ερευνών, περιλαμβάνουν τη μείωση της πιθανότητας εμφάνισης υπέρτασης και καρδιοπαθειών, τη ρύθμιση του σωματικού βάρους, την πρόληψη της άνοιας, του σακχαρώδους διαβήτη και της κατάθλιψης. Οι γάτες θεωρούνται ιδιαίτερα χαλαρωτικές με το γουργουρητό τους και είναι ιδανική παρέα για ηλικιωμένους με κινητικά προβλήματα, καθώς δεν ζητούν πολλά και ζουν πολύ άνετα σε μικρούς χώρους, ενώ οι σκύλοι βοηθούν το αφεντικό τους να διατηρεί καλή φυσική κατάσταση, καθώς χρειάζονται βόλτα δύο φορές την ημέρα τουλάχιστον και κάθε βόλτα αποτελεί ιδανική ευκαιρία για ήπια σωματική άσκηση. Εξίσου θεραπευτικά είναι τα κατοικίδια και για τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, κυρίως τα παιδιά, καθώς, εκτός του ότι τους διδάσκουν την υπευθυνότητα, την ανιδιοτέλεια και την ενσυναίσθηση, η καθημερινή επαφή μαζί τους αποδεδειγμένα τα βοηθά να «χτίσουν» πιο γερό ανοσοποιητικό σύστημα. Αποτελεί, δε, κοινό μυστικό πως τα παιδιά που μεγαλώνουν με ζώα στο σπίτι έχουν μικρότερη ευπάθεια σε αναπνευστικές λοιμώξεις και εμφανίζουν μικρότερα ποσοστά βρογχικού άσθματος. www.bionat.gr/terranova fbk Terranova Nutrition Greece insta: @terranova_nutrition_greece

Hashtag! Δείχνουμε έμπρακτα τη στήριξή μας στους τετράποδους φίλους μας

Δείχνουμε έμπρακτα τη στήριξή μας στους τετράποδους φίλους μας

#PawFive #Vegan #Cruelty-free #TerranovaSupportsYou #KeepSupportingPaws #ShowMeYourLove

ΜΙΑ ΑΓΚΑΛΙA ΑΓAΠΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΔEΣΠΟΤΑ ΖΩAΚΙΑ

8.10.20 – lifo

51

ΡΩΤΑ ΤΟΝ ΥΠΕΥΘΥΝΟ

ò

Yves Saint Laurent Άρωμα Libre EDP Intense.

The good LiFO

Στα καταστήματα καλλυντικών

î

Swatch Ρολόι από τη συλλογή 1983 Bioreloaded. www.swatch.com

î

H&M Φουσκωτό μπουφάν Kangol x H&M. www2.hm.com

Μια παλιά αποθήκη στο Μετς μετατράπηκε σε boutique gym Τα αδέλφια Φένια και Δημήτρης Τσιφτσάκη έφτιαξαν έναν χώρο στο Μετς που δεν θυμίζει γυμναστήριο, αλλά αποτελεί μια συνολική εμπειρία wellness. Τι είναι το Loft4 και με ποιο σκεπτικό το δημιουργήσατε; Είναι ένας σύγχρονος χώρος άσκησης και ευεξίας. Θέλαμε να φτιάξουμε έναν χώρο που δεν θα θύμιζε το γνωστό σε όλους μας γυμναστήριο. Αρχικά, βρήκαμε μια παλιά αποθήκη και τη μετατρέψαμε σε ένα boutique gym, έναν ιδιωτικό χώρο, του οποίου τα μέλη γυμνάζονται σε ένα περιβάλλον με μίνιμαλ αισθητική, απολαμβάνοντας προνόμια, όπως το να μπορούν να «κλείσουν» τον χώρο για να γυμναστούν μόνοι ή με κάποιον φίλο τους. Στη συνέχεια, επεκταθήκαμε σε έναν δεύτερο χώρο, ένα πρώην φωτογραφικό στούντιο που μετατρέψαμε σε πολυχώρο άσκησης και υγείας. Στο Loft4 studio μπορεί κανείς να παρακολουθήσει ομαδικά μαθήματα σε mini group έως έξι ατόμων (yoga, pilates, spinning, barre à terre, stretching, hiit και kids). Επίσης, υπάρχει ένα πλήρως εξοπλισμένο studio pilates equipment (reformer, Cadillac, spring board), χώρος μασάζ και γραφείο διαιτολόγου.

ö

Carpisa Μικρή τσάντα από τη σειρά RITA. www.carpisa.it

ó

Adidas Παπούτσια ZX 2K Boost. www.adidas.gr

Τι εννοείτε όταν λέτε ότι λειτουργείτε ως boutique gym; Το boutique ως έννοια είναι κάτι μικρό, μοντέρνο και premium. Ο χώρος είναι φτιαγμένος ώστε να φιλοξενεί παράλληλα έως τέσσερα άτομα στο gym και έως έξι ανά γκρουπ στο studio.

ö

Adidas Φούτερ Adicolor 3d Trefoil Half-zip.

ò

52 lifo – 8.10.20

WeDo Professional

Πώς αντιμετωπίζετε το θέμα του κορωνοϊού; Εκτός από τα αντισηπτικά και τα ειδικά απολυμαντικά που διαθέτουμε στα μέλη μας για να καθαρίζουν οτιδήποτε χρησιμοποιούν (μπάλες, στρώματα, μηχανήματα), τα πάντα απολυμαίνονται και από εμάς μετά από κάθε χρήση με ειδική συσκευή με ακτίνες UV. Στον χώρο του gym και του studio οι ασκούμενοι χρησιμοποιούν ποδονάρια και καθαρό ζευγάρι αθλητικών. Προτείνουμε στα μέλη μας να φέρνουν τα δικά τους στρώματα, ενώ η επίσκεψη στον χώρο γίνεται μόνο με ραντεβού, τα οποία κλείνουν μέσω του site μας.

Spread Happiness Hair Mist. www.wedoact.com

ö

Urban Decay Παλέτα σκιών Stoned Vibes. Στα καταστήματα καλλυντικών

kειμενο μεροπη κοκκινη

Personal

Shopper

www.adidas.gr

Ποια είναι τα σχέδιά σας για τη νέα σεζόν. Ολοκληρώνουμε την κατασκευή ενός μικρού κήπου στον χώρο του studio, όπου θα μπορούν οι ασκούμενοί μας να απολαύσουν ένα τσάι ή ένα γευστικό smoothie μετά το μάθημά τους. Ετοιμάζουμε μια σειρά από City Retreats τις Κυριακές, κατά τη διάρκεια των οποίων θα γίνονται διαφορετικά μαθήματα κάθε βδομάδα και θα ακολουθεί brunch. www.loft4.gr, www.facebook.com/loft4healthclub

EXEIΣ ΓΟΥΣΤΟ Γιώργος Καραγιώργος Αnimator/illustrator

Γιώργο, με τι ασχολείσαι; Ασχολούμαι κυρίως με το animation. Δουλεύω σε διαφορετικά κάθε φορά πρότζεκτ, από explainer videos μέχρι ντοκιμαντέρ. Άλλοτε σχεδιάζω και κάνω το art direction, άλλοτε κάνω μόνο το animation, αλλά συχνά συνδυάζω και τα δύο. Πώς είναι να ζεις μεταξύ Βερολίνου και Αθήνας; Αισθάνομαι πολύ τυχερός. Βρίσκεις ότι έχουν κοινά αυτές οι δύο πόλεις; Νομίζω πως ναι. Σίγουρα το Βερολίνο δεν είναι η πιο χαρακτηριστική γερμανική πόλη και υπάρχει μια παραπάνω ελευθερία ή και αναρχία σε ορισμένα πράγματα, κι αυτό μου θυμίζει ως έναν βαθμό τη ζωή στην Αθήνα. Ποιο θα έλεγες ότι είναι το βασικό γνώρισμα του στυλ σου; Θα έλεγα ότι το στυλ μου είναι προϊόν αγάπης για κομμάτια που έχουν έναν παιχνιδιάρικο χαρακτήρα ή ότι ακόμα και ο τρόπος με τον οποίο τα συνδυάζω μπορεί είναι παιχνιδιάρικος. Μου αρέσουν, για παράδειγμα, τα παπιγιόν και οι γραβάτες συνδυασμένες μέχρι και με αθλητικά ρούχα, τα έντονα patterns με σακάκια κ.λπ. Ποια είναι η μεγαλύτερη επένδυση που έχεις κάνει σε σχέση με την εμφάνισή σου; Γενικά, αποφεύγω να δίνω πολλά χρήματα για ρούχα. Ίσως ένα δερμάτινο μπουφάν, το οποίο αρχικά κόστιζε 500 ευρώ και το αγόρασα στη μισή τιμή. Και η πιο φθηνή; Άπειρες. Έχω ένα σωρό πουκάμισα τα οποία έχω αγοράσει για ένα ευρώ. Σου αρέσει να συνδυάζεις τα ασυνδύαστα; Ναι, το κάνω συχνά και με ρίσκο να κάνω συνδυασμούς που είναι υπερβολικοί, αλλά δεν με πειράζει αυτό. Νομίζω ότι όταν δοκιμάζει κανείς διαφορετικούς συνδυασμούς μαθαίνει από τα λάθη του και ανακαλύπτει πράγματα που του αρέσουν και, στο κάτω-κάτω, ίσως είναι πολύ καλές ιδέες. Μπορείς να μου πεις μία από τις μυστικές διευθύνσεις, από τις οποίες αγοράζεις πράγματα που σου αρέσουν; Αγοράζω αρκετά πράγματα από το eΒay. Νομίζω πως εκεί βρίσκω τα πιο ιδιαίτερα κομμάτια, τόσο από ιδιώτες όσο και από καταστήματα. Αλλά μου αρέσουν τα καταστήματα COS, όπου βρίσκω αρκετά «ήσυχα» και απλά κομμάτια που στην πορεία μπορώ να συνδυάσω με πιο ιδιαίτερα ρούχα και να φτιάξω ένα ύφος που δεν θυμίζει σε τίποτα το συγκεκριμένο brand. Υπάρχει κάποιο ρούχο στην ντουλάπα σου το οποίο έχει μεγάλη συναισθηματική αξία για σένα; Ναι, είναι ένα ροζ βελούδινο σακάκι, που όμως δεν μου κάνει πια. Έχω σκεφτεί να το χαρίσω, αν και έχει συναισθηματική αξία για μένα. Θα χαρώ να δω να το φορά κάποιος που θα το ευχαριστηθεί.

kειμενο μεροπη κοκκινη

φωτογραφια παρισ ταβιτιαν

Πες μου μια κακογουστιά που βλέπεις συχνά. Δεν είναι ακριβώς κακογουστιά, αλλά θεωρώ μάλλον κακόγουστο ή χωρίς γούστο το να ντύνεται κανείς μόνο με ό,τι είναι hot κάθε σεζόν. Βλέπει κανείς κλώνους και αυτό στα μάτια μου είναι κακόγουστο, ακόμα και στις πιο αρμονικές επιλογές. Τι φοράς σήμερα και πόσο κοστίζει; Φοράω πουκάμισο Hugo Boss, γραβάτα Castelbajac, παπούτσια Camper, παντελόνι Uniqlo και camper hat Burton. Όλα μαζί στοίχισαν περίπου 170 ευρώ. Πού πηγαίνεις τώρα; Στο γραφείο φίλων στο κέντρο, απ’ όπου δουλεύω όταν βρίσκομαι στην Αθήνα.

Instagram: @yokanima

8.10.20 – lifo

53

The good LiFO

Βασικός έλεγχος αρθρίτιδας στο Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center Στην Ελλάδα, πάνω από το 20% του πληθυσμού πάσχει από κάποια ρευματική - μυοσκελετική πάθηση. Πρόκειται για χρόνια πάθηση που προσβάλλει τις αρθρώσεις και σε ορισμένες περιπτώσεις κι άλλα όργανα στο σώμα, ενώ εκδηλώνεται με πόνο, οίδημα, δυσκαμψία των αρθρώσεων και έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής του ασθενή. Οι κύριες μορφές αρθρίτιδας είναι η οστεοαρθρίτιδα, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η ουρική, η ψωριασική και η αρθρίτιδα που σχετίζεται με τον συστηματικό λύκο. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Αρθρίτιδας (12 Οκτωβρίου), το Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center σχεδίασε ένα βασικό πακέτο ελέγχου αρθρίτιδας στην προνομιακή τιμή των 50 ευρώ. Το προσφερόμενο πακέτο εξετάσεων περιλαμβάνει: γενική αίματος, βιοχημικό έλεγχο (ουρία, κρεατινίνη, ασβέστιο, ολικά λευκώματα, αλβουμίνη, SGOT, SGPT, αλκαλική φωσφατάση), ταχύτητα καθίζησης ερυθρών, CRP (ποσοτικό) και βασική εξέταση ρευματολόγου. Για να προγραμματίσουν το ραντεβού τους οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να καλέσουν στο τηλέφωνο 210 6972004 ή να στείλουν e-mail στο callcenterop@ dunant.gr έως και την Παρασκευή 16/10. Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.

Terranova: Έχει τις κορυφαίες επιλογές για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού σου

Market

Η Terranova Nutrition ιδρύθηκε το 2009 στην Αγγλία από τον Stephen Terrass, πρώην τεχνικό διευθυντή μεγάλων εταιρειών συμπληρωμάτων διατροφής για 28 χρόνια, και τη σύζυγό του Urvashi, φαρμακοποιό με καταγωγή από την Ινδία. Και οι δύο είναι βίγκαν και ακολουθούν έναν ολιστικό τρόπο ζωής, φιλοσοφία την οποία έχουν εφαρμόσει και στην Terranova Nutrition. Οι βιταμίνες και οι υπερτροφές της Terranova Nutrition είναι 100% βίγκαν, 100% φυσικές, χωρίς πρόσθετα και αποτελεσματικές χάρη στην προσθήκη 100% αληθινών υπερτροφών που βοηθούν στην καλύτερη απορρόφησή τους από τον οργανισμό. Θα τις βρείτε στα φαρμακεία και σε επιλεγμένα βιολογικά καταστήματα. Και μην ξεχνάτε ότι με κάθε αγορά προϊόντων Terranova Nutrition ενισχύετε τις δράσεις της Ζωοφιλικής Ένωσης Ηλιούπολης.

54 lifo – 8.10.20

Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς: Προσφορά πακέτου εξετάσεων από τον Όμιλο Ιατρικού Αθηνών Εξετάσεις προληπτικού ελέγχου σε προνομιακή τιμή προσφέρει ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών έως και τις 30 Οκτωβρίου με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς. Συγκεκριμένα, το πακέτο εξετάσεων προληπτικού ελέγχου προσφέρεται στην ειδική, μειωμένη τιμή των 70 ευρώ και περιλαμβάνει: ηλεκτροκαρδιογράφημα, υπερηχογράφημα καρδιάς Triplex και καρδιολογική ιατρική εκτίμηση. Η προσφορά ισχύει για όσους καλέσουν και προγραμματίσουν το ραντεβού τους από τις 29 Σεπτεμβρίου έως και τις 30 Οκτωβρίου, 09:00-15:00, στα παρακάτω τηλέφωνα: Ιατρικό Κέντρο Αθηνών: 210 6862346-7, Ιατρικό Ψυχικού: 210 69740323, Ιατρικό Π. Φαλήρου: 210 9892120, Ιατρικό Περιστερίου: 210 5799029, Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης: 2310 400461

H Chiquita ευαισθητοποιεί για τον καρκίνο του μαστού με τα νέα limited edition ροζ αυτοκόλλητα

JOHNSON’S: MΕ ΤΗ ΔΎΝΑΜΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΊΔΑΣ Το Johnson’s διαθέτει μια ευρεία γκάμα με ολοκληρωμένες σειρές (σαμπουάν, κρέμα μαλλιών, conditioner spray) παιδικών προϊόντων για την περιποίηση των μαλλιών, ανάλογα με τις διαφορετικές ανάγκες των μικρών μας: η σειρά Johnson’s Kids Strength Drops με βιταμίνη E ενισχύει τη δύναμη και εμποδίζει το σπάσιμο των μαλλιών, η σειρά Johnson’s Kids No More Tangles ξεμπλέκει ακόμα και τους δυσκολότερους κόμπους, για απαλά και ευκολοχτένιστα μαλλιά, και η σειρά Johnson’s Kids Shiny Drops, εμπλουτισμένη με έλαιο αργκάν και πρωτεΐνες μεταξιού, ενισχύει τη φυσική λάμψη των μαλλιών. Όλα τα προϊόντα είναι σχεδιασμένα έτσι ώστε να μετατρέψουν το μπάνιο σε μια τέλεια εμπειρία, τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ενήλικες.

Ο Οκτώβρης έχει καθιερωθεί παγκοσμίως ως μήνας ευαισθητοποίησης σχετικά με τον καρκίνο του μαστού και η Chiquita, θέλοντας να τιμήσει τον σκοπό, αλλάζει το εμβληματικό της μπλε αυτοκόλλητο σε ροζ, για να ταιριάζει με τη ροζ κορδέλα, το διεθνές σύμβολο για την ευαισθητοποίηση για τον καρκίνο του μαστού. Για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά η Chiquita συνεργάζεται με την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία και στολίζει 200 εκατομμύρια μπανάνες σε όλον τον κόσμο με τα νέα ροζ limited edition αυτοκόλλητα. Ο καρκίνος του μαστού είναι η πιο συχνή μορφή καρκίνου στις γυναίκες και η δεύτερη πιο συχνή αιτία καρκίνου σε όλον τον κόσμο. Η συλλογή των ροζ αυτοκόλλητων της Chiquita αναδεικνύει την υποστήριξη της εταιρείας στον θεσμό του Μήνα Ευαισθητοποίησης κατά του Καρκίνου του Μαστού και συμβάλλει στην περαιτέρω ενημέρωση και εκπαίδευση των καταναλωτών πάνω στο θέμα.

Ψυχική υγεία για όλους Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας στις 10 Οκτωβρίου το πιστοποιημένο κέντρο διά βίου μάθησης και εκπαίδευσης της ΑμΚΕ ΙΑΣΙΣ, EDIFY Centre, διοργανώνει μια ιδιαίτερη ημερίδα με θέμα «Ψυχική υγεία για όλους», μέσα από την οποία οι συμμετέχοντες θα αφυπνιστούν, συνδέοντας την ψυχική υγεία με τη σωματική, κοινωνική, συναισθηματική αλλά και εργασιακή τους ευημερία. Η ημερίδα θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακά το Σάββατο 10/10 από τις 10:30 έως τις 15:00, μέσω Zoom και Facebook Live. Για να παρακολουθήσετε την ημερίδα, δηλώστε ενδιαφέρον στη σχετική φόρμα. Συμμετέχουν διακεκριμένοι επιστήμονες του πεδίου της ψυχικής υγείας, οι οποίοι θα αναλύσουν αρκετές πτυχές της και θα απαντήσουν στα ερωτήματα των συμμετεχόντων/-ουσών. Περισσότερα για την ΑμΚΕ ΙΑΣΙΣ μπορείτε να βρείτε στο www.iasismed.eu, ενώ για το EDIFY Centre στο www.edifycentre.com.

H Interamerican συμμετέχει στη δράση «Χρώμα στα νοσοκομεία» Η Interamerican συμμετέχει υποστηρικτικά στη δράση «Χρώμα στα Νοσοκομεία» της ΜΚΟ UrbanAct, συγκεκριμένα στη δημιουργία μιας γιγαντιαίας τοιχογραφίας στο Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας «Άγιος Παντελεήμων», το οποίο αποτελεί και νοσοκομείο αναφοράς για περιστατικά Covid-19. Θεματικά, το έργο που ολοκληρώθηκε πρόσφατα αποτελεί μια δημόσια εικαστική έκφραση ευχαριστιών σε όλο το επιστημονικό και νοσηλευτικό προσωπικό των νοσοκομείων για την αφοσίωση στο καθήκον και την υπέρβαση στην παροχή υπηρεσιών φροντίδας των ασθενών και αντιμετώπιση των υγειονομικών αναγκών κατά την περίοδο της πανδημίας, που συνεχίζεται με την ίδια ένταση. Ένα «Σας ευχαριστούμε» ως ελάχιστο δείγμα ευγνωμοσύνης για την καθημερινή αγωνία και προσπάθεια των ανθρώπων του συστήματος υγείας σε όλα τα νοσοκομεία της χώρας.

week

56

ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΠΡΕΜΙΕΡΕΣ Τι καινούργιο ξεκινάει αυτή την εβδομάδα

60

ΒΙΒΛΙΟ Η Τίνα Μανδηλαρά προτείνει πέντε βιβλία που αξίζει να διαβαστούν

62

DO THE RIGHT THING Proud Seniors Greece: Μια ομάδα υποστήριξης ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων ηλικίας άνω των πενήντα

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Nel Aerts «Inner wavy turmoil baby»

ΣΙΝΕΜΑ Τα Χελιδόνια της Καμπούλ Το best-seller της Αλγερινής Γιασμίνα Κάντρα μετατρέπεται σε έναν καμβά κινουμένων σχεδίων από τους Μπρετμάν/ΓκομπέΜεβελέκ. από τον θοδωρη κουτσογιαννοπουλο

58

Η γκαλερί Ελένη Κορωναίου φιλοξενεί την πρώτη ατομική έκθεση της Βελγίδας εικαστικού Nel Aerts με τίτλο «Inner wavy turmoil baby». Ο τίτλος της αναφέρεται στην εσωτερική ανησυχία του καλλιτέχνη που βρίσκει διέξοδο στη δημιουργία και ταυτόχρονα σηματοδοτεί την εσωτερική αναταραχή που βιώνουν οι άνθρωποι αυτήν τη χρονική περίοδο. Tραγικοί χαρακτήρες εναλλάσσονται με έκπτωτους αγγέλους και γητευτές φιδιών που εκφράζουν τα συναισθήματά τους και έρχονται σε άμεση επαφή με τον θεατή, κοιτώντας τον στα μάτια. ä 9/10-5/12, Ελένη Κορωναίου Gallery, Δημοφώντος 30 & Θορικίων, Θησείο, Τρ.-Παρ. 12:00-18:00, Σάβ. 12:00-16:00, είσοδος ελεύθερη

topevents

talk

6 week

8-14 okτ ω β ρ ιου 2 0 20

απο τη γεωργια παπασταμου

Διονύσης Ατζαράκης Κωμικός. Έγινε viral με το βίντεό του για τον κορωνοϊό και τις θεωρίες συνωμοσίας.

Πότε πήρες την απόφαση ότι ήθελες να γίνεις κωμικός; Απ’ όταν έλεγα αστεία στο σχολείο, επιδιώκοντας να είμαι ο Τσάντλερ (σ.σ. ήρωας της κωμικής σειράς «Τα φιλαράκια») της παρέας μου. Το κυνήγησα σχετικά νωρίς και από το δεύτερο έτος στο πανεπιστήμιο έκανα παράλληλα και stand-up.

STOEP TH S PR ES 1 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Αλέξανδρος Ίσαρης, Tα έργα του φθινοπώρου 2

3 ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Ημέρες Ισπανόφωνου Κινηματογράφου 2020

Ο Αλέξανδρος Ίσαρης, στη 14η ατομική του έκθεση στην γκαλερί 7 και πλησιάζοντας τα 80, παρουσιάζει τα νέα του έργα, στα οποία είναι εμφανής η διαρκής αναζήτηση για νέες φόρμες. 13/10-7/11, Gallery 7, Σόλωνος 20, Τρ., Πέμ.-Παρ. 11:00-14:00 & 18:00-21:00, Τετ., Σάβ. 11:00-15:00

2 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ For staying is nowhere

ΦΕΣΤΙΒΑΛ Τhe Meet Market To Meet Market προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες και επιστρέφει στην Τεχνόπολη όσο το δυνατόν πιο ασφαλές. Τα περίπτερα θα είναι στημένα σε απόσταση τουλάχιστον τριών μέτρων το ένα από το άλλο, αποκλειστικά και μόνο στον εξωτερικό χώρο της Τεχνόπολης. Οικοδεσπότες θα είναι μασκοφόροι εκθέτες και διοργανωτές που θα παρουσιάζουν από χειροποίητα ρούχα, αξεσουάρ, αντικείμενα τέχνης, βιολογικά προϊόντα και είδη σπιτιού μέχρι νόστιμες λιχουδιές, συλλεκτικά vintage προϊόντα και βινύλια.

10-11/10, Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων, Πειραιώς 100, Γκάζι, Προαύλιο Μηχανουργείου & Κεντρική Αυλή, 11:0022:00

Με σημείο εκκίνησης έναν στίχο της Πρώτης Ελεγείας του Ντουίνο του Ράινερ Μαρία Ρίλκε, η ομαδική έκθεση «For staying is nowhere» εξερευνά τις πολλαπλές αναγνώσεις του μυστικισμού. Συμμετέχουν οι: Νάνος Βαλαωρίτης και Marie Wilson (επιμέλεια μέρους του κοινού τους αρχείου από τη Νάντια Αργυροπούλου), Ναταλί Γιαξή, Hannah Dawn Henderson, Sky Hopinka, Sebastian Lloyd Rees, Κοσμάς Νικολάου, Μυρτώ Ξανθοπούλου, Laurentiu Sarjan, Σπύρος Στάβερης, Γιάννα Χαραχλιάνη. 8/1019/11, Haus N, Καΐρη 6, Μοναστηράκι, Παρ.Σάβ. 16:00-20:00, είσοδος ελεύθερη

56 lifo – 8.10.20

Το Φεστιβάλ Ισπανόφωνου Κινηματογράφου Αθήνας-FeCHA παρουσιάζει έξι βραβευμένες ισπανόφωνες ταινίες από την Ισπανία και τη Λατινική Αμερική μέσω Διαδικτύου και απολύτως δωρεάν για όλη την Ελλάδα. Ανάμεσά τους και το Ο Μπουνιουέλ στον λαβύρινθο με τις χελώνες, μια ταινία κινουμένων σχεδίων του Σαλβαδόρ Σιμό, ένα απολαυστικό οδοιπορικό σε μια μυθική περίοδο στη ζωή και την καριέρα του Λουίς Μπουνιουέλ. 12-14/10, https:// video.fecha.gr

Πώς ήταν για σένα μέχρι τώρα το 2020; Υπέροχο! Η βασική αλλαγή που χρειάστηκε να κάνω ήταν στο πώς βλέπω τα πράγματα. Πλέον τίποτα δεν με εκπλήσσει όταν διαβάζω ειδήσεις. Πανδημίες; Μετεωρίτες; Φονικές σφήκες; Ναι, γιατί όχι; Είχαμε ωραίο σερί γενικά και συνεχίζουμε δυναμικά! Θυμάστε που διαβάζαμε κάτι ειδήσεις κάποτε ότι καιγόταν ολόκληρη η Αυστραλία; Αυτό ήταν φέτος. Δεν νιώθετε λες κι έχουν περάσει τέσσερα χρόνια τουλάχιστον; Όλο αυτό που συμβαίνει φέτος τι αντίκτυπο έχει στους κωμικούς στην Ελλάδα; Είναι αναπόφευκτα δυσκολότερο το να μην μπορείς να κάνεις παραστάσεις, πόσο μάλλον σε μια περίοδο που και το κοινό χρειάζεται το γέλιο ως διέξοδο. Από την άλλη, ίσως έχεις περισσότερη έμπνευση για να διακωμωδήσεις πρόσωπα και καταστάσεις. Ακόμα κι αν δεν μπορείς να το κάνεις live, υπάρχουν ευτυχώς πολλές πλατφόρμες με τα social και το YouTube. Πώς είναι να κάνεις κωμωδία σε drive-in; Είναι διαφορετική εμπειρία. Στα υπέρ είναι ότι μπορείς ακόμα να κάνεις παράσταση χωρίς άγχος, με ένα αίσθημα ασφάλειας. Στα αρνητικά συγκαταλέγεται το ότι πάντα σου λείπει λίγο η άμεση επαφή με το κοινό. Να τους έχεις κοντά, αυτούς και τα μικρόβιά τους, να τους βλέπεις να γελάνε. Αλλά και στο drive-in υπάρχουν υποκατάστατα: σου παίζουν τα φώτα, σου κορνάρουν. Γενικά, ό,τι δεν θες να σου κάνουν τα γύρω αμάξια όταν οδηγείς, θες να σ’ το κάνουν στο drive-in, σε μια παράσταση stand-up. Τι φοβάσαι περισσότερο; Δεν είναι κάτι που φοβάμαι πολύ, είναι πολλά πράγματα που φοβάμαι από λίγο: το «Πληκτρολογεί...» στο τσατ όταν κρατάει πάνω από 5 δευτερόλεπτα, το «επίσης» στον ντελιβερά όταν σου εύχεται «καλή όρεξη», το ότι έχω κορωνοϊό επειδή μπορεί να βήξω μία φορά τον μήνα, το να με παίρνουν τηλέφωνο και όταν ρωτήσω τι με θέλουν να μου πουν «έτσι σε πήρα», το να με παίρνουν τηλέφωνο στο σταθερό, το να με παίρνουν τηλέφωνο γενικά. Τέτοια πράγματα. Αν είχες ό,τι budget ήθελες, τι θα γύριζες τώρα; Γυρίζω ήδη μια κωμική σειρά μυθοπλασίας, οπότε ό,τι έξτρα budget είχα αυτόν τον καιρό θα το έβαζα εκεί. Αν σας περισσεύει κανένα ψιλό, στείλτε inbox να στείλω IBAN.

4 ΘΕΑΤΡΟ Γιούγκερμαν

5 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Η Απώλεια και το Υπόλοιπο Έννοιες όπως το τραύμα και η επούλωσή του κυριαρχούν στη νέα έκθεση της γκαλερί Ζουμπουλάκη με τη συμμετοχή των Romain Cadilhon, Bryony Dunne, Δημήτρη Εφέογλου, Charlotte

6 ΘΕΑΤΡΟ Χοηφόροι

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Ars Longa

Το θέατρο Πορεία ξεκινά τη διαδικτυακή μετάδοση των παραστάσεών του σε πραγματικό χρόνο με θεατές, έξι κάμερες και τηλεσκηνοθεσία επί τόπου. Η πρεμιέρα του νέου αυτού εγχειρήματος θα γίνει στις 11 Οκτωβρίου με τον Γιούγκερμαν του Μ. Καραγάτση, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Τάρλοου, θεατρική διασκευή του Στρατή Πασχάλη, ζωντανή μουσική της Κατερίνας Πολέμη και τον Γιάννη Στάνκογλου στον ομώνυμο ρόλο. 11-18/10, 18:30, https:// poreiatheatre.com/plays/gioygkerman/

Στον αθηναϊκό εκθεσιακό της χώρο η γκαλερί Citronne παρουσιάζει μια εικαστική επιλογή από τα έργα έξι καλλιτεχνών, η οποία ταυτοχρόνως δίνει και μια πρόγευση της συμμετοχής της στη διαδικτυακή «Art Athina, 2020». Η ομαδική έκθεση περιλαμβάνει σύγχρονες εικαστικές δημιουργίες (ζωγραφική, γλυπτική, κατασκευές, φωτογραφία) από τον αφαιρετικό εικαστικό Γιάννη Αδαμάκο, τον διεθνώς αναγνωρισμένο Κρις Γιανάκος, τον Μάκη Θεοφυλακτόπουλο, τον Αλέκο Κυραρίνη, τον Γιώργο Λάππα και τον Νίκο Μάρκου.

Nieuwenhuys, Θεόδουλου Πολυβίου, Eric Stephany. Έως 31/10, γκαλερί Ζουμπουλάκη, πλ. Κολωνακίου 20, Τρ., Πέμ. & Παρ. 11:00-20.00, Τετ., Σάβ. 11:00-15:00, είσοδος ελεύθερη

2-17/10, Citronne Gallery, Πατριάρχου Ιωακείμ 19, Τρ., Πέμ.-Παρ. 11:0020:00, Τετ., Σάβ. 11:0016:00, είσοδος ελεύθερη

PERFORMANCE

Ίχνη

Το θεατρικό αναλόγιο του ΚΠΙΣΝ επιστρέφει για τέταρτη χρονιά, αυτήν τη φορά σε ζωντανή διαδικτυακή μετάδοση, με τις Χοηφόρους του Αισχύλου σε σκηνοθετική επιμέλεια Έκτορα Λυγίζου και μετάφραση Δημήτρη Δημητριάδη. Πρόκειται για το δεύτερο έργο της Ορέστειας, της μοναδικής σωζόμενης τριλογίας του αρχαίου ελληνικού δράματος. Διαβάζουν οι: Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Στέλλα Βογιατζάκη, Σοφία Κόκκαλη, Έκτορας Λυγίζος, Άννα Μάσχα, Ηρώ Μπέζου και The Boy. 11/10, 18:00, στο snfcc. org/ParabasesAeschylus, καθώς και στη σελίδα του ΚΠΙΣΝ στο Facebook, @SNFCC, και στο κανάλι του στο YouTube

Με τη στήριξη του Flux Laboratory Athens η Ομάδα Σύγχρονου Χορού της Πέρσας Σταματοπούλου παρουσιάζει τη νέα της παραγωγή με τίτλο «Ίχνη», ένα πρότζεκτ που πραγματεύεται την καταγραφή του ανθρώπινου αποτυπώματος στον χώρο και στον χρόνο μέσα από ένα ηχητικό installation (μουσική-ηχητική εγκατάσταση: Coti K.), αντλώντας υλικό από γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας. Ηχητικά ντοκουμέντα παραπέμπουν σε στιγμές που έχουν καθορίσει την ενηλικίωσή μας ή έχουν καταγραφεί μέσα μας ως αφηγήσεις, επαναπροσδιορίζοντας τη σχέση μας με τη μνήμη.

9-10/10, Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138, 19:00 & 20:30, εισ.: 10 ευρώ

8.10.20 – lifo

57

σινεμά

H ΤΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Josep Σκηνοθεσία: Ορέλ Δανείζουν τη φωνή τους oι: Σέρχι Λόπεζ, Νταβίντ Μαρσέ, Βαλερί Λεμερσιέ

week

Σ Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο

Κακό

α πο τον θ οδ ω ρ η κο υτ σογ ιαν νοπου λο

ΕΚΡΑΝ ΘΕΡΙΝΟ - ΗΛΕΚΤΡΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΦΛΕΡΥ ΘΕΡΙΝΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΘΕΡΙΝΟ

58 lifo – 8.10.20

Swallows of Kabul Σκηνοθεσία: Ζαμπού Μπρετμάν, Ελιά ΓκομπέΜεβελέκ Δανείζουν τη φωνή τους οι: Σιμόν Αμπκαριάν, Σουάν Αρλό, Χιάμ Αμπάς

Γιοσέπ

την περίφημη Retirada (Υποχώρηση) του 1939, μισό εκατομμύριο πολίτες και στρατιώτες, άνδρες γυναίκες και παιδιά, απέδρασαν από το καθεστώς του Φράνκο στην Ισπανία και έγιναν κατ’ ευφημισμόν δεκτοί από τη Γαλλία, όπου τους περίμεναν απάνθρωπες συνθήκες εγκλεισμού σε ανοιχτά στρατόπεδα συγκέντρωσης, ξυλοδαρμοί, βαναυσότητα και έκθεση σε ασθένειες, παγωνιά και έλλειψη φαρμακευτικής περίθαλψης, νερού και τροφής. Εξήντα χιλιάδες από τους ανεπιθύμητους «Κόκκινους» πέθαναν φριχτά και κάποιοι έπεσαν μέχρι και στα χέρια των ναζί, σε μια ακόμη μελανή σελίδα της γαλλικής ιστορίας εκείνης της περιόδου. Ένας από τους επιζώντες είναι ο Καταλανός καλλιτέχνης Γιοσέπ Μπαρτολί, ο πρωταγωνιστής του ομώνυμου animation του πολιτικού σκιτσογράφου Ορέλ, που μεταπηδά πανηγυρικά στο σινεμά. Το Γιοσέπ ταξιδεύει με φλασμπάκ στον χρόνο, ενώνοντας τη σχέση του γηραιού Μπαρτολί με τον επίσης προικισμένο στο σχέδιο εγγονό του με την απροσδόκητη φιλία του με έναν Γάλλο αξιωματικό, ο οποίος τον εντόπισε στο στρατόπεδο και τον ενθάρρυνε να σχεδιάσει, παρατηρώντας τον να τραβά γραμμές στο χώμα. Με τη θυελλώδη ερωτική σχέση του Μπαρτολί με τη ζωγράφο Φρίντα Κάλο να δίνει ζωηρό χρώμα σε έναν καμβά ζόφου και ανέχειας, η μνήμη ξεπηδά από τα κινούμενα σχέδια που αποδίδουν με σεβασμό το εικαστικό σύμπαν του καλλιτέχνη και η ταινία, που ήταν επίσημη επιλογή στο Διαγωνιστικό Πρόγραμμα του Φεστιβάλ Καννών του 2020 και τιμήθηκε με το Βραβείο Κοινού στις φετινές Νύχτες Πρεμιέρας, αποτελεί παιάνα στη δύναμη της θέλησης, αποτελώντας ταυτόχρονα μια πρώτης τάξεως εφευρετική κινηματογραφική επιστολή – ιστορική υπενθύμιση σε μια κοινωνία επιθετική και εχθρική προς το ασταμάτητο σύγχρονο κύμα προσφύγων.

Τα χελιδόνια της Καμπούλ

Φεβρουάριος 1939. Η γαλλική κυβέρνηση κατακλύζεται από Ισπανούς που αποδρούν από τη δικτατορία του Φράνκο και η λύση που βρίσκει είναι να τους συσσωρεύσει σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου οι πρόσφυγες δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να χτίσουν τους δικούς τους στρατώνες, να τρέφονται με τα άλογα που τους μετέφεραν έξω από τη χώρα και να πεθαίνουν ανά εκατοντάδες λόγω της έλλειψης υγιεινής και νερού. Σε ένα από αυτά τα στρατόπεδα, δύο άνδρες, χωρισμένοι από τα συρματοπλέγματα, θα γίνουν φίλοι. Ο ένας είναι αστυνομικός, ο άλλος είναι ο Γιοσέπ Μπαρτολί, σχεδιαστής αλλά και μαχητής κατά του Φράνκο.

Καλοκαίρι του 1998 στην Καμπούλ, υπό την κυριαρχία των Ταλιμπάν. Η Ζουνάιρα και ο Μοσέν είναι νέοι και ερωτευμένοι. Παρά την καθημερινή βία και τη δυστυχία, ελπίζουν σε ένα καλύτερο μέλλον. Μια μέρα, μια ανόητη χειρονομία δίνει στη ζωή τους μια αμετάκλητη τροπή.

Η κινηματογραφική μεταφορά του best-seller της Αλγερινής Γιασμίνα Κάντρα, τα Χελιδόνια της Καμπούλ, προσφέρει έναν ελκυστικό εικαστικό καμβά κινουμένων σχεδίων στο σκηνοθετικό δίδυμο Μπρετμάν/Γκομπέ-Μεβελέκ: οι ανθρώπινες φιγούρες είναι απαλά ζωγραφισμένες με νερομπογιές και κινούνται σε 18 καρέ το δευτερόλεπτο (λίγο πιο αργά από το κανονικό τέμπο, σαν να βιώνουν παρατεταμένα μια δυσχερή ζωή) με φόντο τη μονοχρωμική αυστηρότητα μιας διαλυμένης πόλης. Σε ένα μεταπολεμικό σκηνικό με πένθιμη σιωπή και εμφατικούς περιστασιακούς ήχους που προδίδουν ανησυχία και αταξία ξεχωρίζει το μπλε χρώμα της πανταχού παρούσας μπούρκας, το οπτικό σύμβολο μιας λαοθάλασσας γυναικείας καταπίεσης, που λειτουργεί υπέροχα στις δυνατές τελευταίες σκηνές. Στην ταινία που προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Καννών του 2019, στο τμήμα Ένα Κάποιο Βλέμμα, δυο ζευγάρια διασταυρώνονται. Ο Ατίκ, πρώην μουτζαχεντίν που πολέμησε επί μία εικοσαετία τους Σοβιετικούς και τώρα δουλεύει ως δεσμοφύλακας σε θάλαμο θανατοποινιτών, περιποιείται την καρκινοπαθή γυναίκα του Μουσαράτ. Ο Μοσέν, άνεργος δάσκαλος και βαθιά θλιμμένος μπροστά στην ανημπόρια του να αντιδράσει, είναι παντρεμένος με τη ζωηρή Ζουνάιρα, ένα ελεύθερο πνεύμα, το καθαρό σημάδι της ελπίδας στις αντίξοες συνθήκες. Στο Αφγανιστάν της δεκαετίας του ’90 η τρομοκρατική αλητεία των Ταλιμπάν βασιλεύει σε ένα καθεστώς φόβου, χωρίς παιδεία και μουσική, με λιθοβολισμούς γυναικών και τραχιά ειρωνεία (οι γυναίκες έχουν ριζοσπαστικοποιηθεί, πιστεύοντας στον Θεό, ενώ οι άνδρες τις απαξιώνουν αγρίως, ακολουθώντας, υποτίθεται, τα λόγια του Προφήτη!), ενώ μια σειρά από γεγονότα κινούν τη δράση της ταινίας και υπογραμμίζουν την επιθυμία για ζωή σε μια λυρική, οικουμενική και εξόχως φεμινιστική ιστορία. ΕΚΡΑΝ ΘΕΡΙΝΟ - ΗΛΕΚΤΡΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΦΛΕΡΥ ΘΕΡΙΝΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΘΕΡΙΝΟ

Το γεράκι του φιστικοβούτυρου The peanut butter falcon Σκηνοθεσία: Τάιλερ Νίλσον, Μάικλ Σουάρτζ Πρωταγωνιστούν: Σάια ΛαΜπεφ, Ντακότα Τζόνσον, Ζακ Γκοτσέιγκεν Ένα νεαρό αγόρι με σύνδρομο Down δραπετεύει από το νοσοκομείο για να ακολουθήσει το όνειρό του και να γραφτεί στην επαγγελματική σχολή πάλης του ειδώλου του. Αναπάντεχα, στον δρόμο του θα βρεθεί ένας μικροκακοποιός που τρέχει να σωθεί και γίνεται ο πιστός προπονητής και φίλος του.

Παλιάς κοπής περιπέτεια απόδρασης με φόντο τον αμερικανικό Νότο, η οποία έχει ως προφανή πρωτοτυπία την πειστική ερμηνεία ενός ηθοποιού με σύνδρομο Down, του Ζακ Γκοτσέιγκεν, που υποδύεται έναν χαρακτήρα που πάσχει από το ίδιο σύνδρομο. Ο όρος «πειστική» έγκειται στο ότι δεν βρίσκεται εκεί για λόγους αληθοφάνειας αλλά γιατί καταφέρ-

νει να αποδώσει με φυσικότητα την ανάγκη ενός ανθρώπου που δεν αντιλαμβάνεται γιατί το κράτος επέλεξε ως καλύτερη λύση γι’ αυτόν τον εγκλεισμό σε ίδρυμα και θέλει να ζήσει την περιπέτεια της ζωής εδώ και τώρα. Με αφηγηματικό εύρημα τον κόσμο της πάλης, ο Ζακ της ταινίας γίνεται αντίστοιχα ένας μαχητής στην προσπάθειά του για αποϊδρυματοποίηση, παρασύροντας έναν τυχοδιώκτη (ο Σάια ΛαΜπεφ σε ρόλο που του ταιριάζει) και την υπεύθυνη του ιδρύματος από το οποίο δραπετεύει. Οι τρεις τους ζουν μια μοντέρνα οδύσσεια με απίθανες φιγούρες και τοπία που πηγάζουν από το σουρεαλιστικό σύμπαν του Νότου, τη βιώνουν παράλληλα με προσωπικές εξομολογήσεις και συνθέτουν ένα χιουμοριστικό παραμύθι, ικανό να γαντζωθεί για καιρό στο μυαλό του θεατή. * Κριτική από τον Τάσο Μελεμενίδη ΑΒΑΝΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΑΝΕΣΙΣ ΘΕΡΙΝΟ - ΑΡΙΑΝ ΘΕΡΙΝΟ ΑΤΤΙΚΟΝ ΑΛΣΟΣ ΘΕΡΙΝΟ - ΚΑΡΜΕΝ ΘΕΡΙΝΟ - ΦΙΛΙΠ ΘΕΡΙΝΟ - ΦΛΕΡΥ ΘΕΡΙΝΟ - ΑΛΣΟΣ ΘΕΡΙΝΟ ΑΡΤΕΜΙΣ ΘΕΡΙΝΟ - ΑΛΕΞ ΘΕΡΙΝΟ - ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΑΛΟΜΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΑΜΑΡΥΛΛΙΣ ΘΕΡΙΝΟ - ΣΙΝΕ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΚΟΡΑΛΙ ΘΕΡΙΝΟ - ΡΙΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΣΙΝΕ ΠΑΛΛΗΝΗ ΘΕΡΙΝΟ - ΣΙΣΣΥ ΘΕΡΙΝΟ - ΧΛΟΗ ΘΕΡΙΝΟ - ΣΙΝΕ ΝΙΚΑΙΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΣΙΝΕ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΘΕΡΙΝΟ

Ο Παράδεισος έπεσε στη γη It must be Ηeaven Σκηνοθεσία: Ελία Σουλεϊμάν Πρωταγωνιστούν: Ελία Σουλεϊμάν, Ταρίκ Κόπτι, Τζορτζ Κλέιφι, Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ, Ναέλ Κανγ, Γκρεγκουάρ Κόλιν, Βενσάν Μαραβάλ Ο Ελία Σουλεϊμάν εγκαταλείπει την Παλαιστίνη σε αναζήτηση εναλλακτικής πατρίδας, ανακαλύπτει όμως ότι η Παλαιστίνη τον ακολουθεί, όπου κι αν πάει. Μια εκκλησία στη Ναζαρέτ με μια πόρτα που δεν λέει να ανοίξει, ένα έρημο από κόσμο Παρίσι, ένα σούπερ μάρκετ στη Νέα Υόρκη, όπου τα προϊόντα είναι όσα και τα όπλα που έχουν πάνω τους οι πελάτες: η υπόσχεση για μια νέα ζωή μετατρέπεται σε κωμωδία παρεξηγήσεων.

Οι ξερές αντιδράσεις του Ζακ Τατί και η άδεια θλίψη του Μπάστερ Κίτον εγκυμονούν το «μπαμ» που έπεται ενός μεγάλου κενού, προμηνύοντας ένα αστείο που θα ακολουθήσει ή ένα πάθημα πολύ χειρότερο από τα προηγούμενα. Στους πιο φημισμένους deadpan ήρωες του σινεμά, δηλαδή εκείνους που το πρόσωπό τους μένει πεισματικά βουβό και παράξενα ανέκφραστο απέναντι σε ό,τι συμβαίνει, ανήκει δικαιωματικά και ο Ελία Σουλεϊμάν, μόνο που η σιωπή του στην ταινία Ο Παράδεισος έπεσε στη γη δεν υποδηλώνει επίλογο, λύτρωση ή απλώς ένα gag που συμπληρώνει τη μανιέρα, αλλά παραχωρεί τη θέση της στην επόμενη σκηνή, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα μια αλλαγή. Η διαφορά με τους μεγάλους προκατόχους του είναι πως ο Σουλεϊμάν είναι σουρεαλιστής με πολιτική σκέψη, ένας Νάνι Μορέτι χωρίς την πολυλογία, ο δημιουργός που αναζητά πάντα τη μεγάλη εικόνα από την επανάληψη, την καθημερινότητα, τα μπανάλ περιστατικά, διανθίζοντάς τα αξιοσημείωτα με ανέκδοτα. Γυρισμένη στη Ναζαρέτ, στο Παρίσι και στη Νέα Υόρκη αυτήν τη φορά, η ταινία του Παλαιστίνιου auteur, που διαγωνίστηκε για μία ακόμα φορά στο επίσημο τμήμα του Φεστιβάλ Καννών του 2019, μοιράζει το αφαιρετικό της concept μεταξύ της σιωπηλής παρατήρησης και της πολιτικής παρατηρητικότητας ενός ιδεατού «τέλειου ξένου» (perfect stranger, αναλύοντας την ιδέα ότι ο άπατρις από επιλογή στριμώχνεται ανάμεσα στον συνειδητοποιημένο χαλαρό κοσμοπολίτη και τον αγκιστρωμένο στη χώρα του πατριώτη) και της σατιρικής καταγγελίας της σύγχρονης βίας που προκύπτει από την έντονη αστυνόμευση και την υπερβολική επόπτευση. Χαριτωμένες εμπνεύσεις, εφαρμοσμένες με αφομοιωμένη κωμικότητα, βρίσκονται διάσπαρτες σε ένα εγωκεντρικό σύνολο, όπου ο Σουλεϊμάν υποδύεται τον εαυτό του, έναν συμπαθή καπελοφόρο παρείσακτο που ακούει τις

παραβολές, σχολιάζει αθόρυβα το νόημά τους και προσπερνά στωικά το επουσιώδες. Η ταινία Ο Παράδεισος έπεσε στη γη μένει συχνά στις προθέσεις. ΑΙΓΛΗ 3 ΘΕΡΙΝΟ - ΕΛΛΗΝΙΣ ΘΕΡΙΝΟ - ΛΑΟΥΡΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΛΙΛΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΣΠΟΡΤΙΓΚ ΘΕΡΙΝΟ - ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΘΕΡΙΝΟ

Αντρέι Ταρκόφσκι. Σινεμά σαν προσευχή Andrey Tarkovsky. A cinema prayer Σκηνοθεσία: Αντρέι Αντρέγιεβιτς Ταρκόφσκι H ζωή και το έργο του μεγάλου δημιουργού, με τον ίδιο τον Αντρέι Ταρκόφσκι στον ρόλο του αφηγητή. Μέσα από εξαιρετικά σπάνιο οπτικοακουστικό υλικό μοιράζεται μαζί μας τις αναμνήσεις και τις σκέψεις του. Η παιδική του ηλικία, οι γονείς, οι κινηματογραφικές του δημιουργίες, οι σχέσεις του με την πολιτική εξουσία, η εξορία, η επαφή με το Θείο, η ζωή και ο θάνατος, η τέχνη. Η αφήγηση συνοδεύεται από ηχογραφήσεις ποιημάτων του Αρσένι Ταρκόφσκι, πατέρα του Αντρέι, που ακούγονται για πρώτη φορά με τη φωνή του μεγάλου ποιητή.

Τρεις γενιές Ταρκόφσκι συναντιούνται σε ένα ντοκιμαντέρ, με τον γιο του μεγάλου σκηνοθέτη να παρουσιάζει ένα εντυπωσιακού μεγέθους οπτικοακουστικό υλικό που αποκωδικοποιεί το σινεμά του πατέρα του,

διακόπτοντας σε σημεία την αφήγηση για την απαγγελία στίχων του ποιητή παππού του. Αυτό που πετυχαίνει, σε σχέση με τον πατέρα του, είναι να δημιουργήσει ένα συμπλήρωμα στα βιβλία που είχε γράψει ο τελευταίος, ειδικότερα στο Σμιλεύοντας τον χρόνο, εκεί όπου είχε την ευχέρεια να εξηγήσει αναλυτικά το έργο του και το πώς βλέπει το σινεμά σε σχέση με τον θεατή. Για τον Αντρέι Ταρκόφσκι τα δημιουργήματά του δεν μπορούν να περιοριστούν στον χώρο του κινηματογράφου και περιγράφονται καλύτερα ως έργα ποίησης, πλάι σε αντίστοιχα μουσικών και πεζογράφων. Μιας ποίησης, όμως, που έχει βασικό στόχο την επικοινωνία με το κοινό, όπως προδίδουν πολλές φορές τα λόγια του: για παράδειγμα, αποκαλύπτει πως μια καθαρίστρια έτυχε κάποτε να κατανοήσει καλύτερα μια ταινία του από το περισπούδαστο κοινό και τους κριτικούς. Η ανάγκη του για ένα σινεμά για όλους, η αναγκαστική εφευρετικότητα που έπρεπε να έχει, δημιουργώντας υπό την επίβλεψη κρατικών αξιωματούχων, και η σχεδόν ερωτική του σχέση με τη φύση και την απλότητά της παραδίδουν στα μάτια του θεατή έναν άνθρωπο που απέχει παρασάγγας από το πρότυπο του αυτιστικού δημιουργού με το οποίο έχει συνδεθεί κατά καιρούς στερεοτυπικά το σινεμά του. * Κριτική από τον Τάσο Μελεμενίδη ΑΝΕΣΙΣ ΘΕΡΙΝΟ - ΛΑΪΣ ΘΕΡΙΝΟ - ΡΙΒΙΕΡΑ ΘΕΡΙΝΟ

8.10.20 – lifo

59

βιβλίο

ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ σε τόσες άλλες ψυχές, που δεν έχουν κανέναν λόγο όχι μόνο στη ζωή αλλά ούτε και στην ελπίδα. Για την ακρίβεια, ήταν το μοιραίο λάθος να κάνει οτοστόπ σε κλεμμένο αυτοκίνητο που ανάγκασε τον ταλαντούχο Κέρτις, του οποίου απόλυτο πρότυπο είναι ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, να τεθεί αυτόχρημα εκτός κοινωνίας και να καταλήξει μια αναλώσιμη σάρκα, πάνω στην οποία οι λευκοί βρήκαν την ευκαιρία να εξαντλήσουν τα πιο απάνθρωπα ένστικτά τους. Τα όσα αδιανόητα συμβαίνουν στο Νίκελ σε επίπεδο ψυχικής και σωματικής εξόντωσης δεν είναι απλώς θέμα μυθοπλασίας αλλά και απτής πραγματικότητας – μόνο που ο Γουάιτχεντ έχει τη μαεστρία να τα αποδίδει με την ακρίβεια ενός διακεκριμένου και πολυβραβευμένου συγγραφέα.

week

4. J.-K. Huysmans î ανάστροφα ä μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη, Στερέωμα

Τι διαβάζουμε τώρα Πέντε κορυφαία βιβλία της αμερικανικής και ευρωπαϊκής λογοτεχνίας που άλλαξαν τα δεδομένα, απέσπασαν βραβεία και ξεχωρίζουν ακόμα ως σημεία αναφοράς.

1. William Maxwell î αντίο τώρα, τα λέμε αύριο ä μτφρ. Παναγιώτης Κεχαγιάς, Gutenberg Πόσο σίγουρος μπορεί να είναι κανείς όταν αποχαιρετά τον άλλον λέγοντας «αντίο τώρα, τα λέμε αύριο;», ότι την επομένη θα είναι όλα όπως τα έχει αφήσει; Σύμφωνα με τον συγγραφέα, ο οποίος ανατέμνει περίτεχνα την έλλειψη υπαρξιακής βεβαιότητας, καθόλου. Μια στιγμή αρκεί για να αλλάξουν τα δεδομένα, συμπαρασύροντας, σαν την πέτρα που πέφτει στο νερό, τους κύκλους των βίων πολλών ανθρώπων. Ο πυροβολισμός που ακούγεται ένα βράδυ και έχει ως θύμα τον Λόιντ Γουίλσον είναι αυτός που δίνει το έναυσμα στον συγγραφέα για να αφηγηθεί την προσωπική του ιστορία αλλά και αυτήν του πατέρα του, ο οποίος συνδεόταν με στενή φιλία με τον εκλιπόντα, διατηρώντας παράλληλα ερωτική σχέση με τη γυναίκα του. Οι καίριες στιγμές που στέρησαν τη ζωή από τον Λόιντ Γουίλσον και έκαναν τον ορφανό αφηγητή να αναπολεί όλες εκείνες τις στιγμές της παιδικής ανεμελιάς στην αμερικανική επαρχία –τη μητέρα του και την παλιά του ζωή–, επικαλούμενος παράλληλα τον εύθραυστο χαρακτήρα της ζωής που μπορεί να αλλάξει από τη μια μέρα στην άλλη, βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της εσωτερικής αφήγησης. Άλλωστε, το μυθιστόρημα, που εκτυλίσσεται την κρίσιμη εποχή της Αμερικής του κραχ, φέρνει στο φως πολλά από τα προσωπικά βιώματα του κορυφαίου Αμερικανού συγγραφέα και επιμελητή, ο οποίος έχασε τη δική του μητέρα από την ισπανική γρίπη.

απ ο τ η ν τιν α μ αν δ η λαρ α

2. Thomas Bernhard î ρίττερ, ντένε, φος ä μτφρ. Γιώργος Δεπάστας, Κριτική «Ζούμε αδιάκοπα για να γλιτώσουμε από την πλήξη, και πεθαίνουμε από την πλήξη» είναι η φράση που ξεκλειδώνει ένα από τα πλέον σημαντικά κείμενα της σύγχρονης δραματουργίας, το οποίο επιστρέφει στο εσωτερικό της γλώσσας για να αναδείξει τον απονενοημένο στόχο της ύπαρξης: κανείς δεν ξεφεύγει ούτε από τον εαυτό του αλλά ούτε και από τα

60 lifo – 8.10.20

αδιέξοδα της οικογένειας και της φιλοδοξίας μιας ολόκληρης ευρωπαϊκής ιντελιγκέντσιας που αναζητούσε απεγνωσμένα τον υψηλό προσδιορισμό του ανθρώπου. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και με αυτό το τρίο των έξυπνων αδελφών –δύο κορίτσια και ο αδελφός τους–, που προσπάθησαν να βρουν τη χαμένη άκρη του νήματος ψάχνοντας το οικογενειακό παρελθόν χωρίς κανένα αποτέλεσμα και, κυρίως, χωρίς ελπίδα. Ο τίτλος του έργου, βασισμένος στα τρία πρόσωπα –που φέρουν τα ονόματα τριών μεγάλων Γερμανών ηθοποιών που ενέπνευσαν τον συγγραφέα, της Ίλζε Ρίττερ, της Κρίστεν Ντένε και του Γκερτ Φος–, ουσιαστικά οφείλεται στον φιλόσοφο Λούντβιχ Βιτγκενστάιν και στη σχέση του με τον ανιψιό του Πάουλ Βιτγκενστάιν, ο οποίος υπήρξε φίλος του Μπέρνχαρντ. Ως εκ τούτου, τα γλωσσικά παιχνίδια δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν από το κείμενο, το οποίο υπερτονίζει την αίσθηση ότι όντως ο κόσμος τελειώνει εκεί όπου αρχίζει η γλωσσική περιγραφή.

1

2

5. Ντένις Τζόνσον î η γενναιοδωρία της γοργόνας ä μτφρ. Κώστας Σπαθαράκης, Αντίποδες

3. Colson Whitehead î τα αγόρια του νίκελ ä μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, Ίκαρος Ευτυχώς, την εποχή του «I can’t breathe» ο χώρος της λογοτεχνίας μπορεί να χαίρεται που το κορυφαίο βραβείο Πούλιτζερ βρήκε τον σωστό αποδέκτη, τον συγγραφέα Κόλσον Γουάιτχεντ, ο οποίος, μετά τον Υπόγειο Σιδηρόδρομο, επιστρέφει με τα δικά του αγόρια, τα αγόρια του Νίκελ, αυτά που όχι μόνο δεν είχαν ποτέ φωνή και δεν ανέπνεαν αλλά υφίσταντο και κάθε είδους βασανιστήρια, μια διαρκή ψυχική και σωματική εξόντωση, που πολλές φορές απορείς πώς χωράει σε λεκτικές περιγραφές. Γιατί η αλήθεια είναι ότι η γλωσσική παραστατικότητα και η ασθματική αφήγηση του Γουάιτχεντ αντιστοιχούν πλήρως σε μια οδυνηρή πραγματικότητα και στα πραγματικά γεγονότα που συνδέονται με το Νίκελ, ένα αναμορφωτήριο στη Φλόριντα που λειτούργησε για 111 χρόνια, καταστρέφοντας τη ζωή χιλιάδων εφήβων. Σε αυτό καταλήγει ο ταλαντούχος Έλγουντ Κέρτις, ο οποίος, όπως τόσα αγόρια της ηλικίας του, βρίσκεται από ένα λάθος ζύγισμα της μοίρας ανάμεσα

Αριστούργημα! Διαμαντάκι από αυτά που λάμπουν στο σκοτεινό θάμβος των σπουδαίων maudits, οι οποίοι λάτρεψαν την ποίηση και αρνήθηκαν να υποταχθούν στο modus vivendi και στις τάσεις της εποχής. Απαρνούμενοι τον νατουραλισμό και τις κυρίαρχες θεωρητικές επιταγές, είδαν στην παρακμή της Δύσης μια καλή αφορμή για εσωτερικές εξερευνήσεις και μια ποίηση που φτιάχνεται από τις κατεστραμμένες φόρμες και τις καμένες καρδιές. Γι’ αυτό και από τους σύγχρονους νεορομαντικούς έως τον Μισέλ Ουελμπέκ –ο οποίος είναι προφανές ότι έχει τον Ουισμάν στο μυαλό του όταν βάζει τους ήρωες των μυθιστορημάτων του να ονειροπολούν– λίγοι είναι οι συγγραφείς που άφησε ανεπηρέαστους το Ανάστροφα του Ουισμάν: Ο ενορασιακός λόγος είναι κυρίαρχος εδώ και δένει απόλυτα τόσο με την εικονοποιία των σπουδαίων ζωγράφων, όπως αυτή του Ολλανδού Γιαν Λούικεν, όσο και με την υψηλή στιχουργία του Μποντλέρ, με τους μετα-μπαρόκ αρχιτέκτονες που έφτιαξαν μια άλλη κατασκευή στην άκρη του αυστηρά δομημένου κόσμου. Από τα βιβλία που διαβάζονται και ξαναδιαβάζονται ως ποίημα ή ως εμμονική προσευχή των αμαρτωλών της λογοτεχνίας και της ποίησης.

3

4

5

Η θνητότητα προσδίδει στην πένα του Τζόνσον μια αδιανόητη δύναμη, σαν να γράφει την τελευταία μέρα της ζωής του, και μια αλήθεια που κάνει οτιδήποτε ψεύτικο να κατακρημνίζεται κάτω από το βάρος που έχουν οι λέξεις του, που κόβουν σαν μαχαίρι. Η λιτή αφήγηση έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή με μια πλούσια σε εικόνες χαρτογράφηση της αμερικανικής ηπείρου, περνώντας με ευκολία από τις φυλακές στα κέντρα αποτοξίνωσης και από τα τρελάδικα στα δωμάτια των ασθενών. Παρότι πρόκειται για ζωές στα όρια, αυτό που διακρίνει τη γραφή του Τζόνσον –και τον διαφοροποιεί, φέρ’ ειπείν, από τον Κάρβερ– είναι το ανελέητο, σαρκαστικό χιούμορ, που φαίνεται ακόμα και στους τίτλους. Πόσοι, άλλωστε, μπορούν να γράψουν για τον ποιητή Μάρκους Άχερν, ο οποίος συνελήφθη γιατί βεβήλωσε ή αποπειράθηκε να βεβηλώσει τον τάφο του Έλβις Πρίσλεϊ; Μια συλλογή διηγημάτων για «τα πιο σκοτεινά, τα πιο άγρια βάθη της αμερικανικής ζωής», όπως έγραφε χαρακτηριστικά ο Φίλιπ Ροθ, αφού πίστευε ότι δεν υπάρχει κανείς όμοιός του Τζόνσον.

τιώνονται τις επόμενες μέρες, καθώς είστε υπό τη θετική επιρροή των αρμονικών όψεων της Αφροδίτης με τον Ερμή και τον Ουρανό, έτσι οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο θα διευθετήσετε ορισμένες οφειλές που αποτελούν πηγή άγχους. Ωστόσο, θα πρέπει να προσέξετε τη διαχείριση των πόρων σας, δεδομένου ότι έχετε μια τάση για σπατάλες. Στις 13/10 επιστρέφει ο Ερμής σε ανάδρομη πορεία, φέρνοντας στην επιφάνεια κάποια οικονομικά θέματα. Κυρίως οι γεννημένοι το 2ο δεκαήμερο, που μπορεί να έχετε κάποιες κληρονομικές υποθέσεις, προσέξτε πώς θα διαχειριστείτε την ένταση, ώστε να αποφύγετε τις σπασμωδικές ενέργειες. Οι σχέσεις των γεννημένων το 3ο δεκαήμερο θα περάσουν κάποια κρίση και αναγκαστικά θα πρέπει να πάρετε αποφάσεις που θα παίξουν με τις αντοχές σας. Η αλλαγή περιβάλλοντος θα δώσει λύση.

ΥΔΡΟΧΟΟΣ [20.1/19.2] Μια αναπάντεχα θετική εξέλιξη στον τομέα του σπιτιού έρχεται να βελτιώσει τις σχέσεις των γεννημένων το 1ο δεκαήμερο και θα είναι ένα ευχάριστο διάστημα, έπειτα από μια αρκετά συγκρουσιακή περίοδο. Ενδεχομένως να βελτιωθούν τα οικονομικά σας ή να προκύψει μια νέα επαγγελματική απασχόληση που θα συμβάλει στην αύξηση του εισοδήματός σας. Προσέξτε τις συναλλαγές σας. Στις 13/10 επιστρέφει ο Ερμής σε ανάδρομη πορεία και θα επηρεάσει αρχικά τους γεννημένους το 2ο δεκαήμερο. Η φήμη και η καριέρα σας θα δεχτούν κάποια χτυπήματα μέσω αθέμιτου ανταγωνισμού και ενώ θα νομίζετε πως χάνετε έδαφος, στην ουσία θα κερδίζετε με την ποιότητα των υπηρεσιών σας. Αποφύγετε ενέργειες που θα σας φέρουν αντιμέτωπους με τον νόμο. Εσείς του 3ου δεκαημέρου έχετε κλειστεί στον εαυτό σας εξαιτίας μιας ερωτικής απογοήτευσης. Μην απομονώνεστε.

ΣΚΟΡΠΙΟΣ [23.10/22.11] Κοινωνικές επα-

ΙΧΘΥΣ [20.2/20.3] Δώστε έμφαση στην προ-

φές, σύντομες μετακινήσεις και κάποιες συλλογικές δραστηριότητες θα βελτιώσουν την κοινωνική σας ζωή, έτσι θα διευρύνετε τον κύκλο των συνεργατών σας οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο. Η Αφροδίτη, σε αρμονικές όψεις με Ερμή και Ουρανό, κάνει την επικοινωνία ευχάριστη κι εσείς κερδίζετε τις εντυπώσεις. Προσέξτε μόνο μην το παρακάνετε αν προβάλλετε τις δεξιότητες και τις εμπειρίες σας. Εσείς του 2ου δεκαημέρου, που επηρεάζεστε άμεσα με την επιστροφή του Ερμή σε ανάδρομη πορεία, που γίνεται στο ζώδιό σας, μπορεί να παρεξηγήσετε τις προθέσεις συνεργατών και οικείων προσώπων και να ανατραπούν οι ισορροπίες στις σχέσεις σας. Μη βιάζεστε και ακούτε προσεκτικά τους συνομιλητές σας. Και για τους γεννημένους το 3ο δεκαήμερο είναι μια απαιτητική περίοδος, καθώς οι πιέσεις είναι πολλές και ο εκνευρισμός στο περιβάλλον της εργασίας αναπόφευκτος. Κρατήστε την ψυχραιμία σας.

ώθηση των δεξιοτήτων ή των υπηρεσιών σας, καθώς έχετε την τύχη με το μέρος σας οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο. Η Αφροδίτη, σε αρμονικές όψεις με Ερμή και Ουρανό, φέρνει νέες ιδέες και δίνει ευκαιρίες για να διακριθείτε, ενώ ταυτόχρονα ευνοεί και θέματα εκπαίδευσης. Οι σπουδές των παιδιών αυξάνουν τα έξοδα του σπιτιού και πρέπει να κρατήσετε άμυνες. Με την επιστροφή του Ερμή σε ανάδρομη πορεία στις 13/10 θα επανεξετάσετε τις επιλογές σας οι γεννημένοι το 2ο δεκαήμερο και ενδεχομένως να αλλάξετε αντικείμενο σπουδών. Σκεφτείτε προσεκτικά τι θα κάνετε και μην επηρεάζεστε από γνώμες τρίτων. Η κοινωνική σας ζωή έχει μείνει πίσω λόγω υποχρεώσεων κι εσείς του 3ου δεκαημέρου νιώθετε να σας καταπίνει η ρουτίνα της καθημερινότητας. Εξοικονομήστε χρόνο για ψυχαγωγία και κοινωνικές επαφές, τώρα που η εποχή ενδείκνυται για βόλτες.

ΤΟΞΟΤΗΣ [23.11/21.12]

ΚΡΙΟΣ [21.3/20.4] Παρότι ο κυβερνήτης σας

Έχετε αφοσιωθεί στην καριέρα σας και ήδη βλέπετε κάποια σημαντική πρόοδο, όμως θα πρέπει να δώσετε την απαραίτητη προσοχή στην προσωπική σας ζωή οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο. Επίσης, προσέξτε κάποια θέματα που κάνουν την εμφάνισή τους, προειδοποιώντας σας. Με την επιστροφή του Ερμή σε ανάδρομη πορεία παρασκηνιακές ενέργειες από πρόσωπα του περιβάλλοντός σας θα σας βάλουν σε θέση άμυνας και θα είναι μια δύσκολη περίοδος για τις σχέσεις των γεννημένων το 2ο δεκαήμερο. Οικονομικές υποθέσεις, περιουσιακά θέματα και κάποιες οφειλές που επείγουν θα κάνουν πολύ ανταγωνιστικούς εσάς του 3ου δεκαημέρου, γι’ αυτό θα πρέπει να φυλάτε τα νώτα σας. Είναι μια εποχή κατά την οποία σας δίνεται η ευκαιρία να προοδεύσετε και να διακριθείτε, αλλά θα πρέπει να δουλέψετε εντατικά. Φροντίστε να ξεκουράζεστε και να τρέφεστε σωστά. Επίσης, μην ξεχνάτε να γυμνάζεστε.

Άρης είναι ανάδρομος όλο τον μήνα και στις 13/10 ξεκινά και ο Ερμής την ανάδρομη πορεία του στον Σκορπιό, αρχίζουν να ξεμπλοκάρουν κάποιοι τομείς της ζωής σας και θα επικεντρωθείτε στην καριέρα και τις φιλοδοξίες σας. Ωστόσο, θα πρέπει να αποφύγετε τις παρορμητικές ενέργειες και να μην αναλώνεστε σε παιχνίδια εξουσίας. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο θα έχετε κάποιες ευχάριστες εξελίξεις είτε στα οικονομικά είτε στην εργασία και ενδεχομένως να προκύψει ερωτικό ειδύλλιο με άτομο από τον χώρο της δουλειάς. Εσείς του 2ου δεκαημέρου έχετε στραμμένη την προσοχή σας σε θέματα της καθημερινότητας και με τον Δία σύμμαχό σας μπορείτε να διευθετήσετε τις υποχρεώσεις σας. Ιδιαίτερη προσοχή οι γεννημένοι το 3ο δεκαήμερο στις σχέσεις και τις συνεργασίες σας.

ΤΑΥΡΟΣ [21.4/20.5] Αυτή την εποχή είστε

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ [22.12/19.1] Ένα ταξίδι θα σας δώσει την ευκαιρία να διευρύνετε τους ορίζοντές σας και οι εμπειρίες που θα αποκτήσετε θα είναι σημαντικό εφόδιο για τη σταδιοδρομία σας. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο έχετε έντονες τάσεις για αποδράσεις και είναι μια καλή εποχή για να ικανοποιήσετε τις ανάγκες σας. Ωστόσο, θα πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεχτικοί στη διαχείριση των χρημάτων σας. Με την επιστροφή του Ερμή σε ανάδρομη πορεία στις 13/10 φίλοι από τα παλιά επανέρχονται στη ζωή σας και θα είναι ένα ευχάριστο διάστημα, ενώ δεν αποκλείεται να ασχοληθείτε και με μια ιδέα που είχατε αφήσει στο πίσω μέρος του μυαλού σας εσείς του 2ου δεκαημέρου. Δύσκολη εποχή για τις οικογενειακές σχέσεις των γεννημένων το 3ο δεκαήμερο, όμως το να κρατήσετε ουδέτερη στάση είναι μονόδρομος. Υπερασπιστείτε τα συμφέροντά σας με ψυχραιμία, ώστε να μη βγείτε χαμένοι.

Sudoku No 657 5 6 5 1 8 9 7

8 4 3

7 1 8

6 7 2 3 4

6 3 7

2

5 4 7

4

Η λύση του προηγούμενου 8 5 3 6 2 7

2 4 1 5 9 3

7 6 9 4 8 1

9 2 4 3 6 8

6 3 7 2 1 5

5 1 8 7 4 9

4 9 6 8 5 2

3 8 5 1 7 6

1 7 2 9 3 4

1 8 3 5 9 2 7 4 6 9 6 5 7 4 3 1 2 8 4 7 2 1 8 6 3 9 5

πολύ αγχωμένοι, καθώς προσπαθείτε να δώσετε τον καλύτερό σας εαυτό σε ό,τι αφορά τη σταδιοδρομία σας, γι’ αυτό πρέπει να προσέξετε πώς θα διαχειριστείτε όλη αυτή την πίεση. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο θα έχετε αρκετές μετακινήσεις για την προώθηση των υπηρεσιών σας και είναι μια καλή εποχή για όσους αναζητάτε μια θέση εργασίας. Η διάθεσή σας για μάθηση θα είναι αυξημένη. Με την επιστροφή του Ερμή σε ανάδρομη πορεία στις 13/10 θα επανεξετάσετε τις σχέσεις σας και τις συνεργασίες σας οι γεννημένοι το 2ο δεκαήμερο και ίσως να διαπιστώσετε πως κάποιες συνθήκες δεν σας εξυπηρετούν. Οι πιο πιεσμένοι είστε εσείς του 3ου δεκαημέρου, που πρέπει να κατασταλάξετε σχετικά με την πορεία σας, επειδή όμως δεν σας στηρίζει το περιβάλλον σας, δημιουργούνται συνεχώς συγκρούσεις.

ΔΙΔΥΜΟΣ [21.5/21.6] Οι επόμενες μέρες θα έχουν κάποιες προκλήσεις, θα υπάρξουν όμως και θετικά στοιχεία, οπότε κάπως θα ελαττωθούν οι συναισθηματικές σας μεταπτώσεις. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο θα ασχοληθείτε κυρίως με θέματα ακίνητης περιουσίας και, καθώς προμηνύονται κάποιες θετικές εξελίξεις στα οικονομικά σας, θα καταφέρετε να πραγματοποιήσετε ένα ταξίδι, ικανοποιώντας προσωπικές σας επιθυμίες. Πολύ καλή εποχή για να ασχοληθείτε με τη διαμόρφωση του χώρου σας. Η εργασία και η υγεία θα αποτελέσουν προτεραιότητα για τους γεννημένους το 2ο δεκαήμερο από τις 13/10, που γυρίζει ο κυβερνήτης σας Ερμής ανάδρομος, και ένα τσεκάπ θα είναι απαραίτητο. Ακατάλληλη εποχή για να ξεκινήσετε νέο εγχείρημα. Εσείς του 3ου δεκαημέρου έχετε κάποια ερωτικά ζητήματα που δεν σας αφήνουν να εστιάσετε στις υποχρεώσεις σας, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται ολοένα και περισσότερο. Προσέξτε μην υπάρξουν άσχημες επιπτώσεις στην εργασία σας.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ [22.6/22.7] Θέλετε να βγείτε από τη ρουτίνα της καθημερινότητας και να κάνετε κάτι ρηξικέλευθο, όμως δεν έχετε προσανατολιστεί προς κάποια συγκεκριμένη κατεύθυνση και επικρατεί μια σύγχυση στο μυαλό των γεννημένων το 1ο δεκαήμερο. Η επικοινωνιακή σας διάθεση είναι αυξημένη και μπορείτε να γνωρίσετε νέα πρόσωπα μέσω της συλλογικής προσπάθειας ή να δώσετε έμφαση στην κοινωνική σας ζωή. Με την επιστροφή του Ερμή στον Σκορπιό σε ανάδρομη πορεία μπορεί να επανέλθει ένας πρώην έρωτας στη ζωή των γεννημένων το 2ο δεκαήμερο ή να μάθετε νέα για φίλους από τα παλιά που θα σας προκαλέσουν έντονα συναισθήματα. Σχέσεις με φιλικά σας πρόσωπα θα δοκιμαστούν. Προσέξτε τις ίντριγκες. Σχέσεις με εργοδότες και κάποια μέλη της οικογένειας χρήζουν προσοχής, κυρίως για τους γεννημένους το 3ο δεκαήμερο. Ίσως να σας ασκήσουν κριτική για τις επιδόσεις σας και καλό θα είναι να λάβετε υπόψη σας όσα σας πουν.

starfax

ΖΥΓΟΣ [23.9/22.10] Τα οικονομικά σας βελ-

week

ΛΕΩΝ [23.7/23.8] Ο τομέας των οικονομικών και του σπιτιού ευνοούνται με τις αρμονικές όψεις που κάνει η Αφροδίτη με Ερμή και Ουρανό και θα είναι μια καλή εποχή για τους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο που σκέφτεστε να αξιοποιήσετε την ακίνητη περιουσία σας. Εσείς του 2ου δεκαημέρου, με την επιστροφή του Ερμή στον Σκορπιό σε ανάδρομη πορεία στις 13/10, θα δώσετε μια δεύτερη ευκαιρία σε άτομα του περιβάλλοντός σας, ωστόσο οι προσδοκίες σας μπορεί να μην ικανοποιηθούν. Σκεφτείτε αν αξίζει πραγματικά να τους δώσετε αξία. Επικοινωνιακά προβλήματα θα ταλαιπωρήσουν τους γεννημένους το 3ο δεκαήμερο και μπορεί να αναβληθεί ένα ταξίδι για εμπορικούς σκοπούς στο εξωτερικό. Αν διαχειριστείτε το άγχος σας και το εκμεταλλευτείτε εποικοδομητικά, θα αντιμετωπίσετε τις προκλήσεις με θετικά αποτελέσματα. Ιδιαίτερη προσοχή στις μετακινήσεις και την υγεία σας. ΠΑΡΘΕΝΟΣ [24.8/22.9] Η εκπαίδευση, οι σπουδές και διαδικαστικές υποθέσεις θα είναι το βασικό μέλημα των γεννημένων το 1ο δεκαήμερο και, καθώς είστε υπό τη θετική επιρροή των αρμονικών όψεων της Αφροδίτης με Ερμή και Ουρανό, θα καταφέρετε πολλά. Ενδεχομένως να προκύψει ένα ταξίδι που θα σας δώσει την ευκαιρία για αλλαγή παραστάσεων. Στις 13/10 γυρίζει ο Ερμής στον Σκορπιό σε ανάδρομη πορεία και αρχικά θα επηρεάσει κυρίως τους γεννημένους το 2ο δεκαήμερο. Ορισμένοι από εσάς θα ασχοληθείτε με ένα εγχείρημα που είχατε στα σκαριά, ενώ κάποιοι άλλοι θα επανεξετάσετε σχέσεις με αδέλφια και συγγενικά σας πρόσωπα και δεν αποκλείεται κάποιες να λήξουν οριστικά. Τα οικονομικά και ό,τι αφορά το Δημόσιο θα ταλαιπωρήσουν τους γεννημένους το 3ο δεκαήμερο και θα πρέπει να καλύψετε τις ανάγκες σας με μαεστρία. Ακατάλληλη εποχή για επενδύσεις και νέα ανοίγματα.

α πό τη μα ριβίκυ κα λλέργ η (sta rfa x@ lifo .gr)

8.10.20 – lifo

61

thing the Πώς να βοηθήσεις αυτούς που βοηθούν

α πο th μ ερ οπη κο κκιν η

62 lifo – 8.10.20

Mάχεται για να εξαλείψει τις διακρίσεις, βοηθά στην αντιμετώπιση των σοβαρών προβλημάτων που μπορεί βιώνουν τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και σκοπεύει να μην αφήσει κανένα μέλος της κοινότητας να γεράσει μόνο του.

Πώς μπορεί σας βρει κανείς και να επικοινωνήσει μαζί σας; Η οργάνωση των Proud Seniors Gr είναι ανοιχτή και προσιτή σε όλα τα άτομα, ανεξάρτητα από τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα φύλου, θρησκείας, εθνικότητας, χρώματος ή φυλής. Είναι διεθνής συλλογικότητα, υποστηρίζοντας όλα τα ευάλωτα υποκείμενα με κάθε μέσο και τρόπο, μακριά από στερεότυπα, προκαταλήψεις και σεξιστικά, αναχρονιστικά πρότυπα. Από το 2015 που ιδρύθηκε έως και σήμερα λειτουργεί με όρους αυτο-οργάνωσης, κατ’ επιλογήν των μελών. Οικονομικά, ενισχύεται είτε μέσω δράσεων είτε μέσω εισφορών των μελών ή άλλων χρηματικών δωρεών. Τα μέλη της οργάνωσης βρίσκονται σταθερά και τυπικά μία φορά τον μήνα, όπως και το Δ.Σ. Σχετικές ενημερώσεις θα βρείτε στις σελίδες μας στο Facebook (www.facebook.com/proudseniorsgreece) αλλά και στο mail μας, Proudseniorsgreece@gmail.com.

Proud Seniors Greece: Μια ομάδα υποστήριξης ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, ηλικίας άνω των πενήντα ίναι δύσκολο να γερνάς, κανείς δεν αμφιβάλλει γι’ αυτό. Φανταστείτε τώρα πόσο πιο δύσκολο είναι να γερνάς και να ανήκεις στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, μια μερίδα του πληθυσμού που δέχεται κοινωνικές διακρίσεις λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού, της ταυτότητας ή των χαρακτηριστικών φύλου των ατόμων που την αποτελούν» λέει ο Γιάννος Κανελλόπουλος, ιδρυτής και υπεύθυνος της ομάδας των Proud Seniors Greece. Διότι, μολονότι για τους ετερόφυλους ηλικιωμένους η αποδοχή και η υποστήριξη από την οικογένεια είναι σε γενικές γραμμές δεδομένη, όπως και τα προνόμια από τις υπηρεσίες φροντίδας, τα ΛΟΑΤΚΙ+ ηλικιωμένα άτομα δεν έχουν την ίδια αντιμετώπιση, μια και συχνά δεν είναι αποδεκτά και δεν προστατεύονται ούτε από την οικογένειά τους αλλά ούτε και από την κοινωνία ή την πολιτεία. Αποτέλεσμα; Να βιώνουν τον στιγματισμό, τις διακρίσεις και την απομόνωση, ακόμα σε αυτή την προχωρημένη φάση της ζωής τους. «Η κοινότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ ηλικιωμένων ατόμων αποτελεί την πλέον παραμελημένη κοινότητα της ελληνικής κοινωνίας» λέει η Ντόρα Αλιγιζάκη, ψυχολόγος, υποψήφια διδάκτωρ και μέλος των Proud Seniors Greece, της ομάδας που δημιουργήθηκε πριν από μία πενταετία, όταν τα ιδρυτικά της μέλη έζησαν από κοντά τη βαριά ασθένεια και κατάληξη ενός τρανς ηλικιωμένου ατόμου και παρατήρησαν τις διακρίσεις και τα σοβαρά προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσει ένα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο μεγαλύτερης ηλικίας. «Ουσιαστικά, εκτός των πιθανών οργανικών προβλημάτων που έχουν να αντιμετωπίσουν ως άτομα τρίτης και τέταρτης ηλικίας, υπάρχουν παράγοντες που τα τοποθετούν σε μια a priori δυσμενέστερη θέση. Γενικότερα, τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας έρχονται αντιμέτωπα με το φαινόμενο του ageing, δηλαδή τον στιγματισμό τους ως κατώτερων όντων απλώς επειδή γερνούν. Εκτός του ageing, όμως, που επηρεάζει το σύνολο των ηλικιωμένων ατόμων, ΛΟΑΤΚΙ+ και μη, η συγκεκριμένη κοινότητα έχει να διαχειριστεί επίσης συμπεριφορές ομοφοβίας, τρανσφοβίας και σεξισμού» λέει η Ντόρα Αλιγιζάκη. Τα προβλήματα είναι ακόμα πιο έντονα όταν αυτά τα άτομα είναι μη αυτοεξυπηρετούμενα ή εγκαταλελειμμένα από τις οικογένειές τους, γι’ αυτό έχουν την ανάγκη της στήριξη από την κοινωνία και τις δομές φροντίδας. «Σε ένα σύστημα φροντίδας ατόμων 65+, που χωλαίνει έτσι κι αλλιώς, κατανοείτε ότι ούτως ή άλλως παρατηρούνται διακρίσεις. Υπάρχουν προνομιούχα άτομα που ανταποκρίνονται στη στερεοτυπική εικόνα περί ηλικιωμένων και τους παρέχεται καλύτερη φροντίδα σε σχέση με μη προνομιούχες κοινωνικά οντότητες. Μια λευκή cis straight γυναίκα, επί παραδείγματι, η οποία εκπροσωπεί μια οικεία εικόνα της λέξης “γιαγιά”, όταν βρεθεί σε ένα ελληνικό γηροκομείο, συνοδευόμενη από τα παιδιά της, θα δεχτεί μια πιο ολιστική φροντίδα, βασισμένη στον σεβασμό και την αξιοπρέπεια, σε σχέση με μια trans γυναίκα 80 ετών, που πιθανό να μην έχει μια αντίστοιχης νομοθετικής μορφής οικογένεια. Οι προηγούμενες εμπειρίες διακρίσεων που έχουν βιώσει τα ΛΟΑΤΚΙ+ ηλικιωμένα άτομα δρουν αθροιστικά, με αποτέλεσμα να είναι απρόθυμα να αποκαλύψουν τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου τους» επισημαίνει η κ. Αλιγιζάκη. Ακόμα όμως και αν απευθυνθούν σε μια μονάδα παροχής φροντίδας ηλικιωμένων, δυστυχώς η κατάσταση σε αρκετά ελληνικά γηροκομεία (ιδιωτικά και δημόσια) αποτελεί αγκάθι για τους επαγγελματίες υγείας που επιθυμούν να εφαρμόσουν μια ανθρωπιστική προσέγγιση. «Είναι αδύνατο να μην αναφερθούμε στο άκρως κατακριτέο περιστατικό που διαδραματίστηκε στη Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων “Καλλιμανοπούλειο”, όταν ο Αμβρόσιος εξαπέλυσε το μίσος του εναντίον ενοίκου του γηροκομείου, εκδιώχνοντάς τον λόγω “ανεπιθύμητου σεξουαλικού προσανατολισμού”! Τέτοιου είδους απαράδεκτες συμπεριφορές θυμίζουν περισσότερο Μεσαίωνα, παρά 21ο αιώνα. Ως proud seniors αγωνιζόμαστε για τη δημιουργία μονάδων φροντίδας ηλικιωμένων που θα αποτελούν ασφαλείς χώρους για όλα τα άτομα. Για χώρους που θα στελεχώνονται από εξειδικευμένο προσωπικό και θα δίνουν το αυτονόητο και αναφαίρετο δικαίωμα σε όλα τα ΛΟΑΤΚΙ+ ηλικιωμένα άτομα να είναι ορατά με τον τρόπο που επιθυμούν, χωρίς διακρίσεις και συμπεριφορές αποκλεισμού. Επιπλέον, χρειάζεται σωστή και πλήρης εκπαίδευση του προσωπικού που εργάζεται στους παραπάνω χώρους έτσι ώστε να μην παρατηρούνται φαινόμενα κακοποίησης (λεκτικής ή άλλης) λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου, αλλά να χτίζονται ασφαλή περιβάλλοντα δημιουργίας και έκφρασης» τονίζουν οι άνθρωποι της οργάνωσης. Ανάμεσα στους στόχους και τις διεκδικήσεις τους είναι και η δωρεάν παροχή παρηγορητικής φροντίδας από σωστά εκπαιδευμένους ειδικούς σε χρόνιους πάσχοντες, με σκοπό την ψυχική τους ενδυνάμωση, η άμεση συνταξιοδότηση και ασφάλιση ηλικιωμένων ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, ειδικότερα των trans, που ενδέχεται να μην έχουν πόρους διαβίωσης, εξαιτίας αποκλεισμού στην εργασία (σεξεργάτες/-τριες) λόγω ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου, αλλά και η παροχή νομικής και κοινωνικής στήριξης στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους, αναφέρει ο Γιάννος Κανελλόπουλος. Τον Μάρτιο του 2020, κατά τη διάρκεια του lockdown, άνοιξε μια τηλεφωνική γραμμή σε συνεργασία με τους ψυχολόγους και την κοινωνική λειτουργό της οργάνωσης, παρέχοντας ψυχολογική στήριξη ή άλλη διαμεσολάβηση σε ΛΟΑΤΚΙ+ ηλικιωμένα άτομα που είχαν ανάγκη. Επιπλέον, υπάρχει τηλεφωνική γραμμή επικοινωνίας (6973 355124) για την ικανοποίηση διαφόρων αιτημάτων.

8.10.20 – lifo

63