Τεύχος 666

Book

Λ Ε Σ Χ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ

λα

ολα για την αθηνα! δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ κυκλοφορει καθε πεμπτη free press 10.12.2020 τευχοσ 666

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Φ Ι Λ O I , Π Α Ρ Ε Ε Σ

εκε σελ. 63

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙ’ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΛΕΙΠΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ

ΑΝ

ΒΙ

ΒΛ

ΤΙ

ΚΕ

ΙΜ

ΕΝ

Φ

Α

Ω

ΤΟ

ΙΑ ΠΕ

ΡΙ

Ο

ΔΙ

www.lifoshop.gr Π Α ΡΑ ΔΟΣ Η Σ Τ Η Ν ΑΘ Η Ν Α Σ Ε 4 8 Ω Ρ Ε Σ 2 lifo – 10.12.20

ΓΡ

ΚΑ

ΑΦ

ΙΕ

Σ

7 ΣΤΗΛΕΣ 666: Ο αριθμός του Θηρίου από th lifo team

Η ανήθικη προμήθεια όπλων της Τουρκίας από κράτη-μέλη της Ε.Ε. την ώρα που απειλεί ανοιχτά με πόλεμο Ελλάδα και Κύπρο

index

από τη βασιλικη σιουτη

Ευάγγελος Μανωλόπουλος: Κορωνοϊός - Όλα τα δεδομένα για τα εμβόλια και οι έρευνες για τα φάρμακα από ton γιάννη πανταζόπουλο

«Η αποφασιστική στιγμή» από τον ευτύχη βαρδουλάκη

H φρικτή μοναξιά της καραντίνας απο την αρετή γεωργιλή

Τα κανονικά Χριστούγεννα απο τον βασίλη βαμβακα

Βρίσκοντας καταφύγιο στη μοιρολατρία και στα εποχικά μαγαζιά από τον δημήτρη πολιτάκη

14

Ο ΝΊΚΟΣ ΠΟΡΤΟΚΆΛΟΓΛΟΥ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

eikονογραφηση εξωφύλλοy: Ο Αχιλλέας επιδένει το τραύμα του Πάτροκλου. Ερυθρόμορφο κύπελλο του Ζωγράφου του Σωσία. 550-475 π.Χ. (γραφιστική απεικόνιση). Άλτες Μουζέουμ, Βερολίνο

AΦΙΕΡΩΜΑ

Book

ΛΈΣΧΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ

λα

ΦΙΛΟΙ, ΠΑΡΕΕΣ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΕΤΑΙΡΙΚΉ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΕΥΘΎΝΗ

63

ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

εκδοτης

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικός διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ commercial director Ρένα Κροκίδα διευθυντής lifo.gr Θανάσης Χαραμής διευθυντής mikropragmata.lifo.gr Άρης Δημοκίδης διευθυντής εντυπης εκδοσης Τάσος Μπρεκουλάκης σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος αrt director Χρήστος Τζοβάρας –––––– εμπορ ικ ο τμημα advertising director Γιώτα Αθανασοπούλου direct sales director Κώστας Μαντάς direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Κωνσταντίνα Τριανταφύλλου senior digital campaign manager Ελένη Γκοβάτσου digital campaign manager Αγγελική Λάζου client service coordinator Ξένια Στασινοπούλου (xenia@lifo.gr) –––––– ψηφιακή ανάπτυξη/προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου, Σπύρος Γκατζούνας social media Χριστίνα Γαλανοπούλου (Head) Στράτος Μωραΐτης, Ηλέκτρα Χατζηκάλφα –––––– σ υνταξη αρχισυνταξία Αλέξανδρος Διακοσάββας συντακτικη ομαδα Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα (Θέατρο), Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος (Σινεμά), Τάσος Μελεμενίδης (Σινεμά), Γιάννης Κωνσταντινίδης (Εικαστικά), Τίνα Μανδηλαρά (Βιβλίο), Νίκη Μηταρέα (Γεύση), Γιάννης Βασιλείου, Μερόπη Κοκκίνη, Ματούλα Κουστένη, Δημήτρης Κυριαζής, Γλυκερία Μπασδέκη, Γιάννης Πανταζόπουλος, Σταυρούλα Παπασπύρου, Γεωργία Παπαστάμου, Μαρία Παππά, Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Αφροδίτη Σακκά, Νικόλας Σεβαστάκης, Βασιλική Σιούτη, Κορίνα Φαρμακόρη, Λένα Φουτσιτζή newsroom Πάνος Σάκκας (Αρχισυνταξία) Φιλιώ Ράγκου, Κατερίνα Αγριμανάκη, Ρούλα Βλασσοπούλου, Αναστασία Γαλάνη, Σόφη Ζιώγου, Διονύσης Νοταράκης –––––– φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie f., Αναστασία Βουτυροπούλου, Γιώργος Αδάμος

17

45

www.lifo.gr

ατελιέ αssistant art director Βανέσσα Φερλέ διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Νινέττα Γιακιντζή, Μαρούσα Θωμά διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μπέτυ Σπανοπούλου –––––– λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Άλκηστις Γκούμα, Βασίλης Κοτρωνάκης διανομή Άκης Ιωάννου γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– κωδικος εντυπου 7639

παρακαλουμε

ανακυκλωστε 10.12.20 – lifo

3

Feedback

Η ΠΑΥΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΝΥΧΤΑΣ

Πώς θα περάσουν κι αυτό το σαββατόβραδο του lockdown τα party animals της Αθήνας;

Τι κάνουν οι άνθρωποι που συνήθιζαν να διασκεδάζουν μέχρι πρωίας κάθε Σαββατοκύριακο στα κλαμπ και στα μπαρ της πόλης; Πώς τους βρίσκει πια το πρωί της Κυριακής; του αλεξανδρου διακοσαββα

Ό

σοι έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με τα φυτά και τα λουλούδια γνωρίζουν πως τα σχετικά με τη φύτευση και την καλλιέργεια δεν περιορίζονται την περίοδο της άνοιξης. Ο χειμώνας σού δίνει πολύ καλές αφορμές για να ασχοληθείς με τον κήπο αλλά και για να δημιουργήσεις πράσινες γωνιές μέσα στο σπίτι σου. Κι αν εσύ δεν το έχεις δοκιμάσει ακόμα, θα ενθουσιαστείς με το πόσα πολλά οφέλη έχει η ενασχόληση με τα φυτά οποιαδήποτε εποχή του χρόνου. Το Green Art είναι εκείνος ο χώρος που θα φιλοξενήσει όλες τις ανάγκες του επαγγελματία αλλά και του ερασιτέχνη καλλιεργητή και κυρίως θα σε εμπνεύσει να βάλεις στη ζωή σου αυτό το χόμπι (και να μην το αφήσεις ποτέ!). Το φυτοπωλείο-μπουτίκ που βρίσκεται στο Περιστέρι μοιάζει με μια τεράστια αυλή που σε καλωσορίζει στον κόσμο των λουλουδιών, των φυτών και των δέντρων. Ανάμεσα στις γνωστές ονομασίες θα βρεις και σπάνιες ποικιλίες ή μεγάλα δέντρα που θα θέλεις να αποκτήσεις και οι άνθρωποι του Green Art θα σου εξηγήσουν τα πάντα για τη φροντίδα τους. Αυτές τις μέρες η αυλή του είναι γεμάτη από έλατα που μπορείς να προμηθευτείς είτε κομμένα είτε σε γλάστρα, για να διατηρήσεις το υπέροχο αυτό δέντρο-σύμβολο των Χριστουγέννων και μετά τις γιορτές στο μπαλκόνι ή στον κήπο σου, μέχρι να έρθει η ώρα να το ξαναστολίσεις. Το βλέμμα σου σίγουρα θα μαγνητίσουν τα εντυπωσιακά αλεξανδρινά, που με τα κατακόκκινα λουλούδια τους επιβεβαιώνουν πως η γιορτινή περίοδος ξεκίνησε. Ενώ στα must της εποχής είναι οι υπέροχες χριστουγεννιάτικες συνθέσεις και τα στεφάνια που θα στολίσουν το σπίτι σου με τη μαγεία των λουλουδιών εποχής, δημιουργώντας μια αληθινή χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα, έτσι όπως αποτυπώνεται στη φύση. Οι γεωπόνοι του Green Art θα σε βοηθήσουν να διαλέξεις και να φροντίσεις κατάλληλα ό,τι κι αν επιλέξεις και, φυσικά, θα σε ξεναγήσουν ανάμεσα σε φυτά που έρχονται από διάφορα μέρη της Ελλάδας ή με απευθείας εισαγωγή από την Ιταλία. Το e-shop greenartstore.gr στέλνει τη χαρά των λουλουδιών στην πόρτα σου με απόλυτη φροντίδα, ώστε να παραλαμβάνεις το φυτό σου σε άψογη κατάσταση. Νιώσε όλα εκείνα τα υπέροχα συναισθήματα που γεννά η κηπουρική και άσε τη μαγεία της φύσης να σε παρασύρει.

gr

Τα Χριστούγεννα κάνουν στάση στην αυλή του.

Ας μη γελιόμαστε: ήδη από την πρώτη καραντίνα, του Μαρτίου, όλοι οι φανατικοί clubbers γνωρίζαμε ότι θα περνούσε πολύς καιρός μέχρι να βιώσουμε ξανά τον γλυκό συνωστισμό που συνεπάγεται ένα επιτυχημένο πάρτι. Με την έννοια της κοινωνικής απόστασης να αποτελεί πλέον πρωταγωνιστή στην καθημερινότητά μας, οι εποχές που τα νυχτερινά πάρτι κρατούσαν τα σκήπτρα της μαζικής διασκέδασης φαντάζουν ήδη πολύ μακρινές. Το κομμάτι των επιχειρήσεων και των ανθρώπων που δουλεύουν νύχτα στα μπαρ και στα κλαμπ έχει πληγεί ανεπανόρθωτα – αυτό είναι γνωστό. Πέρα από την οικονομική καταστροφή, όμως, είναι και ο ψυχολογικός αντίκτυπος που συνοδεύει αυτή την τεράστια παύση στη νύχτα. Πώς να έχεις στο μυαλό σου τη διασκέδαση, το αλκοόλ, τον συνωστισμό, τη χαρά και την ευφροσύνη που προσφέρουν αυτά τα πράγματα, όταν καθημερινά πεθαίνουν εκατοντάδες άνθρωποι γύρω μας;

ti δ ι α β α σ α με αυ τη την εβ δομ α δ α σ το

Green Art

«Κάποιες οικονομικές δραστηριότητες απλώς δεν πρόκειται να λειτουργήσουν μέχρι να έχουμε τα εμβόλια. Για παράδειγμα, η νυχτερινή διασκέδαση, τα μπαρ, η μεταμεσονύχτια διασκέδαση. Δεν μπορεί να έχουμε ανθρώπους να συνωστίζονται σε μπαρ μέχρι να έχουμε τα εμβόλια» ανακοίνωσε πριν από λίγες μέρες ο πρωθυπουργός – μάλλον αναμενόμενη διαπίστωση θα μπορούσε να πει κανείς, με βάση τα επιδημιολογικά δεδομένα που έχουμε αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα.

Σε ανθρώπους που δεν είναι συνηθισμένοι στη νύχτα και στις χαρές της, στους «σπιτόγατους», σ’ εκείνους που διασκεδάζουν αλλιώς, σε όσους δεν αρέσκονται γενικά στον συνωστισμό, στη δυνατή μουσική και σε όλα τα συμπαρομαρτούντα, η παύση αυτή μπορεί να φαίνεται ως εντελώς παράπλευρη απώλεια της πανδημίας, ως ένα ζήτημα ανάξιο σχολιασμού, ως κάτι που δεν τους αφορά τέλος πάντων – ειδικά αν τεθεί σύγκριση με άλλες εκφάνσεις της κουλτούρας, που επίσης πλήττονται ισχυρά, όπως ο κινηματογράφος, το θέατρο ή τα live, παρότι μια τέτοια σύγκριση και άκυρη είναι και σίγουρα υποκριτική. Πώς βιώνουμε, όμως, τη νέα κατάσταση όλοι εμείς που περιμέναμε ευλαβικά το Παρασκευοσάββατο για να εκτονώσουμε, ο καθένας με τον τρόπο του, την ένταση όλης της εβδομάδας; Τι κάνουν οι άνθρωποι που συνήθιζαν να κλείνουν πολλές από τις καθημερινές τους με «ένα ποτάκι» μετά τη δουλειά; Πώς γεμίζουν τα κενά που δημιούργησε η πανδημία, όταν φτάνει ο «εφιάλτης» της απραξίας του Σαββατοκύριακου; Πώς τους βρίσκει πια το πρωί της Κυριακής; Πόσο έχουν αλλάξει γενικότερα οι συνήθειές τους; Πώς αντιδρά το σώμα και το πνεύμα τους; Και, τελικά, πόσο αναστρέψιμες θα είναι αυτές οι αλλαγές, όταν επανέλθουμε στην πολυπόθητη «κανονικότητα»;

ΑΠΟΨΕΙΣ Η ποδηλατάδα του Μητσοτάκη στην Πάρνηθα και η βίλα του Τσίπρα στο Σούνιο. Δύο γεγονότα διαφορετικά μεταξύ τους, αλλά καθόλου ασήμαντα.

της βασιλικης σιουτη Πελασγίας 14Β & Θηβών, Περιστέρι, 210 5772806 www.greenartstore.gr Facebook: Green Art Instagram: greenart_store

4 lifo – 10.12.20

Την ώρα που η χώρα περνά την πιο δύσκολη φάση της πανδημίας, με δεκάδες ανθρώπους να πεθαίνουν καθημερινά, τις ΜΕΘ να γεμίζουν ασφυκτικά και την Τουρκία να συνεχίζει να απειλεί, το πολιτικό σύστημα και τα ΜΜΕ απασχόλησαν και άλλα θέματα, όπως η ποδηλασία του πρωθυπουργού στην Πάρνηθα και η μετακόμιση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης σε βίλα στο Σούνιο. Είναι, ωστόσο, ασήμαντα ή ανάξια της προσοχής μας τα δύο θέματα που κυριάρχησαν στην επικαιρότητα; Όχι, δεν είναι. Πρόκειται για δύο γεγονότα διαφορετικά μεταξύ τους, αλλά καθόλου ασήμαντα, για πολλούς λόγους.

10.12.20 – lifo

5

Όλη η Ελλάδα διαβάζει LiFO

6.755.720 UNIQUE VISITORS στην ψηφιακή έκδοση ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

Reuters:

Το LiFO.gr στη λίστα με τα κορυφαία ενημερωτικά sites στην Ελλάδα για το 2020

αναγνωσιμοτητα

LiFO 136,6 ATHENS VOICE

125,6

στοιχεια focus bari 2020

πη έντυ στην οση έκδ Bari us : Foc Πηγή

Στην κορυφή, αλλά με ποιότητα

6 lifo – 10.12.20

talk

Το 666 αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη ως ο αριθμός των ράβδων χρυσού που συγκέντρωνε ετησίως ο Βασιλεύς Σολομών των Ιουδαίων.

Σύμφωνα με το τελευταίο βιβλίο της Αγίας Γραφής, την Αποκάλυψη του Ιωάννη, το 666 είναι ο αριθμός ή αλλιώς το όνομα «του Θηρίου με τα εφτά κεφάλια και τα δέκα κέρατα, το οποίο αναδύεται από τη θάλασσα». (Αποκάλυψη 13:1, 17, 18).

Η Αγία Γραφή λέει ότι οι άνθρωποι λαμβάνουν το «σημάδι του Θηρίου» επειδή το ακολουθούν «με θαυμασμό», φτάνοντας στο σημείο να το λατρεύουν. (Αποκάλυψη 13:3, 4· 16:2)

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ακραίου προληπτικού ήταν ο πρόεδρος Ρίγκαν (ή η σύζυγός του, Νάνσι, ή και οι δύο), που μόλις μετακόμισαν στο Μπελ Έαρ, στο Λος Άντζελες, άλλαξαν το νούμερο του σπιτιού τους από 666 σε 668.

Στην Αμερική υπάρχει ειδική προσευχή για τις εγκύους, που τις «προστατεύει» ώστε να μη γεννήσουν στις 6 Ιουνίου μιας χρονιάς που τελειώνει σε 6.

Στην Κίνα το νούμερο 666 θεωρείται τυχερό και συχνά εμφανίζεται σε βιτρίνες καταστημάτων με φωτεινές επιγραφές νέον. Στα κινέζικα σημαίνει «όλα θα πάνε ομαλά» (το νούμερο έξι έχει την ίδια προφορά με τον χαρακτήρα που σημαίνει «ομαλός).

Άλλο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα τρόμου για το 666 είναι η μετονομασία μιας διάσημης λεωφόρου στον αμερικανικό Νότο. Ο αυτοκινητόδρομος που είχε ονομαστεί «Λεωφόρος 666» (της περίφημης Route 66) το 1926 έγινε αργότερα, το 2003, ο «Highway 491» στο New Mexico, στο Κολοράντο και στη Γιούτα. Ήταν πολλοί εκείνοι που πίστευαν ότι ο μεγάλος αριθμός θανατηφόρων δυστυχημάτων οφειλόταν στο όνομά του (λόγω του 666 είχε γίνει γνωστός και ως «Λεωφόρος του Διαβόλου»).

Η ακαδημαϊκός Κιμ Χάινες Άιτσεν, που ειδικεύεται στον παλαιοχριστιανισμό και στον πρώιμο ιουδαϊσμό, αποκάλυψε πρόσφατα στην εκπομπή του Μόργκαν Φρίμαν στο Netflix πως στα εβραϊκά, πίσω από τον αριθμό 666, βρίσκεται το όνομα «Νέρων». «Πρόκειται περισσότερο για μια πολιτική αναφορά στην αιτία του κακού. Δηλαδή, όταν αθροίσει κάποιος τις αριθμητικές τιμές του ονόματος του Ρωμαίου αυτοκράτορα Νέρωνα, προκύπτει το 666» είπε.

666 είναι συνολικά το άθροισμα όλων των αριθμών στον τροχό μιας ρουλέτας.

666 ήταν το αρχικό όνομα που έδωσε η Apple το 1998 στον ιό που έπληττε συγκεκριμένους υπολογιστές Mac (τους Classic Mac OS). Στη συνέχεια μετονομάστηκε σε «ιός Macintosh SevenDust».

aπο th lifo team

Η σύνδεση του αριθμού 666 με τον Σατανά –που κάνει το νούμερο ένα από τα πιο γνωστά παγκοσμίως σύμβολα του Αντίχριστου, και άρα του Κακού– έχει προκαλέσει από τους πρώτους αιώνες του χριστιανισμού τόσο μεγάλη φοβία (στα όρια της παράνοιας) σε τόσους ανθρώπους, που αποφεύγουν οποιαδήποτε αναφορά σε αυτόν. Κάποιοι αποφεύγουν και τους αριθμούς μεμονωμένους, 6-6-6. Η φοβία αυτή, που έχει τις ρίζες της σε θρησκευτικές δοξασίες αλλά και σε δεισιδαιμονίες, έχει και λατινικό όνομα, που δεν μπορεί να προφέρει κανείς: hex akosioihexekontahex aphobia.

TheBuzz

town

Ο «αριθμός του Θηρίου» (στα ελληνικά «χξς», που αντιστοιχεί στο νούμερο «666») πρωτοεμφανίστηκε πριν από τη γέννηση του Χριστού, ως σύμβολο δύναμης και κακίας του προφήτη του χριστιανισμού Μελχισεδέκ.

Με αφορμή τη συμπλήρωση 666 τευχών (είναι ο αριθμός αυτού του τεύχους) ανατρέχουμε στη σημειολογία του παρεξηγημένου τριφήψιου αριθμού που εξακολουθεί να προκαλεί φόβο, απέχθεια, αλλά και έντονες εκδηλώσεις δεισιδαιμονίας.

Στην αγγλοσαξονική ποπ κουλτούρα το 666 υιοθετήθηκε από μπάντες σκληρού ροκ και πανκ, οι οποίες, συνήθως χαριτολογώντας, συνδέουν το νούμερο με την ατίθαση συμπεριφορά. Ή με τον Σατανά (οι Iron Maiden, στο άλμπουμ του 1982 «The Number of the Beast»).

666

Ο ΑΡΙΘΜΌΣ ΤΟΥ ΘΗΡΊΟΥ 10.12.20 – lifo

7

talk town

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

Η ανήθικη προμήθεια όπλων της Τουρκίας από κράτη-μέλη της Ε.Ε. την ώρα που απειλεί ανοιχτά με πόλεμο Ελλάδα και Κύπρο

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΣ

Τι άλλο χρειάζεται να κάνει η Τουρκία για να επιτρέψει η Γερμανία να «δρομολογηθούν» επιτέλους οι κυρώσεις της Ε.Ε.;

Κορωνοϊός: Όλα τα δεδομένα για τα εμβόλια και οι έρευνες για τα φάρμακα. α π ό τ ο ν γ ι ά ν ν η π α ν τα ζ ό π ουλο

α πό τh βα σι λι κη σ ιου τη

8 lifo – 10.12.20

ε μια λιτή επιστολή, που όμως τα περιείχε όλα, και με μια συμβολική κίνηση διαμαρτυρίας, ο επίτιμος πρόεδρος του Ελληνογερμανικού Επιμελητηρίου παραιτήθηκε πριν από λίγες μέρες, προσπαθώντας να στείλει ένα μήνυμα στη γερμανική πλευρά για την παράνοια των τελευταίων μηνών και την ακραία ανοχή στις απειλές της Τουρκίας, περιγράφοντας την κατάσταση καλύτερα από τον καθέναν. «Θεωρώ αδιανόητο, στη σημερινή παράφορη και συνεχή παραβίαση που δέχεται η Ελλάδα, κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στα κυριαρχικά της δικαιώματα από την Τουρκία, η Γερμανία, ηγετική χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, να σφυρίζει αδιάφορα, να μην παίρνει ξεκάθαρη θέση, αλλά ακόμα και να εξοπλίζει τον επιτιθέμενο. Με μεγάλη μου λύπη και ως συμβολική πράξη, μετά τρεις δεκαετίες, υπέβαλα σήμερα στο Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο την παραίτησή μου». Είναι πραγματικά ένας παραλογισμός, που δεν μπορεί να κατανοήσει ούτε ο πιο φανατικός ευρωπαϊστής ή φιλογερμανός στην Ελλάδα, ότι η κυβέρνηση Μέρκελ εμποδίζει τις κυρώσεις σε μια αυταρχική και αντιδημοκρατική κυβέρνηση, όπως αυτή του Ταγίπ Ερντογάν, η οποία στο εσωτερικό καταπατά δικαιώματα και παραβιάζει ελευθερίες, την ίδια ώρα που στο εξωτερικό απειλεί κράτη-μέλη της Ε.Ε. και παραβιάζει τα κυριαρχικά τους δικαιώματα. Και βεβαίως έχει εισβάλει στρατιωτικά σε τέσσερις χώρες, ενώ καταδιώκει ανελέητα την κουρδική μειονότητα. Δηλαδή, τι άλλο χρειάζεται να κάνει η Τουρκία για να επιτρέψει η Γερμανία να «δρομολογηθούν» επιτέλους οι κυρώσεις της Ε.Ε.; Η Άνγκελα Μέρκελ έπαιξε καθυστέρηση για μήνες, αγοράζοντας συνεχώς χρόνο για λογαριασμό του Ταγίπ Ερντογάν, με την προσδοκία, υποτίθεται, να συμμορφωθεί η Τουρκία. Ο Ερντογάν, όμως, χωρίς να πτοηθεί –γιατί άλλωστε–, άφησε το Oruc Reis να ολοκληρώσει ανενόχλητο τη δουλειά του και να φύγει. Μέχρι να θελήσει να το ξαναφέρει πίσω. Τον περασμένο Οκτώβριο η Μέρκελ είχε ζητήσει να δοθεί κι άλλος χρόνος στην Τουρκία, μέχρι το Συμβούλιο του Δεκεμβρίου, όπου θα «δρομολογούνταν» οι κυρώσεις, αν δεν είχε και πάλι συμμορφωθεί. Σήμερα θα γνωρίζουμε αν οι έξι NAVTEX για παράνομες έρευνες του Oruc Reis στην ελληνική υφαλοκρηπίδα που εξέδωσε η Τουρκία αυτό το διάστημα συνιστούν για την καγκελάριο Μέρκελ συμμόρφωση ή όχι. Άλλωστε, και στην πρόσφατη Σύνοδο του ΝΑΤΟ η Τουρκία δεν έκανε καμία προσπάθεια να πάψει την απειλητική συμπεριφορά, ενώ επιτέθηκε και στον Πρόεδρο της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, με πρωτοφανείς ύβρεις και απειλές. Το κλίμα στο Συμβούλιο της Ε.Ε. είναι απολύτως αρνητικό για την Τουρκία, με τη συντριπτική πλειονότητα των χωρών εναντίον της και θερμότερους υποστηρικτές της την Άνγκελα Μέρκελ και τον Βίκτορ Όρμπαν (και αυτή δεν είναι η μοναδική φορά που Μέρκελ και Όρμπαν βρίσκονται στην ίδια πλευρά, παρά τη διένεξη για το Ταμείο Ανασυγκρότησης και τις προϋποθέσεις). Εκτός από τη Γαλλία, η Αυστρία, η Ολλανδία και αρκετές ακόμη χώρες στέκονται επικριτικά απέναντι στον Ερντογάν και στις προκλήσεις του. Θα βρει πάλι τρόπο να τον σώσει η καγκελάριος της Γερμανίας; Σε λίγο θα ξέρουμε. Η Ελλάδα θα επιχειρήσει να θέσει σήμερα επιτακτικά το αυτονόητο ηθικό ζήτημα του εμπάργκο εξαγωγής όπλων προς την Τουρκία από τα ευρωπαϊκά κράτη (και κυρίως τη Γερμανία). Δεν είναι δυνατόν η Τουρκία να απειλεί ευθέως ένα κράτος-μέλος της Ε.Ε. με πόλεμο, στην περίπτωση που αυτό ασκήσει τα δικαιώματα που του δίνει το διεθνές δίκαιο, και η Γερμανία να την εξοπλίζει με υπερσύγχρονα επιθετικά όπλα, που θα της δώσουν σαφές πλεονέκτημα έναντι της Ελλάδας. Βασική στόχευση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής είναι να ακυρώσει την παράδοση των γερμανικής τεχνολογίας υποβρυχίων Τ-214, έξι από τα οποία ναυπηγούνται για λογαριασμό της Τουρκίας, όπως και του ισπανικού ελικοπτεροφόρου που η Τουρκία χρειάζεται για την πολεμική της μηχανή προκειμένου να κάνει πράξη το ιμπεριαλιστικό όραμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», σε βάρος της Ελλάδας, της Κύπρου αλλά και της ίδιας της Ε.Ε.

Έχει γίνει μεγάλη συζήτηση για τις ΜΕΘ. Τελικά, ισχύει ότι όσο περισσότερες ΜΕΘ έχουμε, τόσο πιο πολλοί είναι οι νεκροί; Δεν βλέπω πώς θα μπορούσε να ισχύει κάτι τέτοιο. Αυτό που σίγουρα ισχύει είναι το αντίστροφο: όσο λιγότερες ΜΕΘ έχουμε, τόσο πιο πολλοί είναι οι νεκροί, καθώς, όταν κάποιος φτάνει εκεί, είναι πολύ επιβαρημένος και έχει χαμηλές πιθανότητες επιβίωσης. Είναι πράγματι λυπηρό ότι περίπου 40-50% των ασθενών που εισάγονται στις ΜΕΘ καταλήγουν. Ας αναλογιστούμε όμως πόσοι από αυτούς θα κατέληγαν αν, παρά τη σημαντική κλινική τους επιδείνωση, παρέμεναν εκτός ΜΕΘ. Ένα ποσοστό 70%; 80%; Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ΜΕΘ έχουν σώσει ήδη εκατοντάδες ζωές στην Ελλάδα και εκατοντάδες χιλιάδες σε ολόκληρο τον κόσμο.

Εκτός από τη Γαλλία, η Αυστρία, η Ολλανδία και αρκετές ακόμη χώρες στέκονται επικριτικά απέναντι στον Ερντογάν και στις προκλήσεις του. Θα βρει πάλι τρόπο να τον σώσει η καγκελάριος της Γερμανίας; Σε λίγο θα ξέρουμε.

Όσον αφορά τις φαρμακευτικές αγωγές για τον κορωνοϊό, σε ποιο στάδιο βρισκόμαστε; Η προσοχή όλων μας αυτή την εποχή είναι εστιασμένη στα εμβόλια, όμως εξίσου εντατικές είναι και οι έρευνες που κάνουν γιατροί και επιστήμονες για να βρουν θεραπείες και φάρμακα που μπορούν να σώσουν τις ζωές ανθρώπων οι οποίοι έχουν μολυνθεί από τον ιό, και ίσως ακόμη και να τους προστατέψουν από την αρρώστια. Οι έρευνες αυτές κινούνται ταυτόχρονα προς δύο κατευθύνσεις. Από τη μια, ο στόχος είναι να βρεθούν νέα φάρμακα που να είναι αποτελεσματικά για την αντιμετώπιση του ιού. Από την άλλη, ελέγχονται εκατοντάδες υπάρχοντα φάρμακα με πιθανή ευεργετική δράση. Στην περίπτωση αυτή, έχουμε από την αρχή εξασφαλισμένη την ασφάλεια του φαρμάκου, καθώς αυτό έχει εγκριθεί ήδη για χορήγηση σε ανθρώπους για κάποια άλλη νόσο. Τι προβλέπετε ότι θα γίνει με τα εμβόλια; Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού παραμένει δύσπιστο. Τι απαντάτε; Τα εμβόλια αποτελούν τη λύση στο πρόβλημα. Κατανοώ τη δυσπιστία και τους φόβους που έχουν πολλοί, αλλά θεωρώ ότι είναι αβάσιμοι. Τα δύο εμβόλια που βρίσκονται στα πρόθυρα της έγκρισης έχουν ελεγχθεί εξονυχιστικά και έχουν χορηγηθεί συνολικά σε περισσότερους από 40.000 εθελοντές για 1-6 μήνες, χωρίς να έχει εμφανιστεί σε κανέναν καμία σοβαρή ή μη αναμενόμενη παρενέργεια. Οι φόβοι του κόσμου οφείλονται σε διάφορες, από ψεύτικες έως φαιδρές, ιστορίες που διασπείρει στο Διαδίκτυο ένας ετερόκλητος συρφετός ψευδοεπιστημόνων και ψευδοπροφητών, καθένας για τους δικούς του λόγους. Ο καθένας μας, λοιπόν, πρέπει να σταθεί και να ζυγίσει τα δεδομένα προσεκτικά. Από τη μια έχουμε αναπόδεικτες, σαθρές ψευδοθεωρίες που μας υποβάλλουν την αμφιβολία και από την άλλη έχουμε τις πραγματικές εικόνες συνανθρώπων μας που ταλαιπωρούνται για εβδομάδες και πεθαίνουν βασανιστικά στα νοσοκομεία. Είναι τρομακτική η σκέψη, αλλά το γεγονός είναι ότι, όσο υπάρχει ο κορωνοϊός, ο καθένας μας μπορεί να βρεθεί σε αυτήν τη θέση. Καθένας και καθεμιά που κάνει το εμβόλιο απαλλάσσεται από τον κίνδυνο αυτόν. Αν, μάλιστα, το κάνουμε αρκετοί (τουλάχιστον το 70-80% του πληθυσμού), απαλλασσόμαστε όλοι. Αυτό θα σηματοδοτήσει την έξοδο από την κρίση του κορωνοϊού, που έχει επιφέρει τεράστιο ατομικό, κοινωνικό και οικονομικό κόστος, την επιστροφή στην πολυπόθητη κανονικότητα. Στο χέρι μας είναι. Εάν κάποιος κάνει το εμβόλιο, σημαίνει ότι έχει προστασία έναντι του κορωνοϊού την επόμενη μέρα; Τα δύο εμβόλια που κατά πάσα πιθανότητα θα πάρουν σύντομα έγκριση από τον ΕΟΦ και θα αρχίσουν αμέσως μετά να διατίθενται στη χώρα μας χορηγούνται σε δύο δόσεις, που πρέπει να απέχουν 3 με 4 εβδομάδες μεταξύ τους. Μετά τη δεύτερη δόση χρειάζεται να περάσουν ακόμα μία με δύο εβδομάδες για να είμαστε σίγουροι ότι έχει «χτιστεί» επαρκώς η ανοσία του οργανισμού στον SARS-CoV-2. Η προστασία, λοιπόν, ουσιαστικά αρχίζει περίπου 5-6 εβδομάδες μετά την αρχική δόση. Οι πρώτοι εμβολιαζόμενοι, των αρχών Ιανουαρίου, θα αρχίσουν να έχουν προστασία προς το τέλος Φεβρουαρίου. Αξίζει ακόμα να αναφερθεί ότι και τα επόμενα εμβόλια, που τώρα βρίσκονται σε κλινικές μελέτες φάσης 3 και πιθανόν θα εγκριθούν και θα φτάσουν στη χώρα μας σε δεύτερη φάση, χορηγούνται σε δύο δόσεις – όλα εκτός από ένα, που δοκιμάζεται για χορήγηση σε μία δόση. Τις μάσκες πότε πιθανολογείτε ότι θα τις βγάλουμε; Καλύτερα να συνθηκολογήσουμε και να μάθουμε να ζούμε μαζί τους, γιατί τις μάσκες θα αργήσουμε να τις βγάλουμε. Θα είναι ένα απαραίτητο αξεσουάρ για αρκετό καιρό ακόμα, μέχρι να εξαλειφθεί πλήρως ο κορωνοϊός από την κοινωνία μας. Ο καθηγητής Φαρμακολογίας, Φαρμακογονιδιωματικής και Ιατρικής Ακριβείας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Φαρμακολογίας, Ευάγγελος Μανωλόπουλος, μιλά στη LiFO για τα εμβόλια και τις φαρμακευτικές αγωγές που εξετάζονται. Απαντά για το δεύτερο κύμα της πανδημίας, εξηγεί ποια είναι η αλήθεια για τις ΜΕΘ, πότε θα αποχωριστούμε τις μάσκες αλλά και πότε προβλέπεται η επάνοδος στην κανονικότητα.

10.12.20 – lifo

9

talk town

α π ό τον ε υτ ύ χη βα ρδουλάκη

Σήμερα μπορεί να θεωρηθεί ορόσημο για το πέρασμα σε μια νέα εποχή, όπου η υψηλή τεχνολογία των smartphones έχει αλλάξει τον τρόπο ζωής μας: τον τρόπο δουλειάς και επικοινωνίας μας, την ενημέρωσή μας, την κοινωνική μας δικτύωση, τις συναλλαγές μας, αμέτρητες δράσεις της καθημερινότητάς μας.

10 lifo – 10.12.20

ΤΕΤΡΑΓΩΝΑ

FREE THINKING ZONE

«Η αποφασιστική στιγμή»

H φρικτή μοναξιά της καραντίνας

Η εκπληκτική δύναμη της εικόνας στην εποχή της πανδημίας.

Το συναίσθημα της μοναξιάς για όσους δεν την έχουν επιλέξει είναι πιο οδυνηρό από ποτέ.

σπουδαίος Γάλλος φωτογράφος του περασμένου αιώνα Henri Cartier-Bresson, στο κείμενό του «Αποφασιστική στιγμή», αναφέρει ότι «απ’ όλα τα εκφραστικά μέσα, η φωτογραφία είναι το μόνο που παγιώνει μια συγκεκριμένη στιγμή. Παίζουμε με πράγματα που εξαφανίζονται και που, μετά την εξαφάνισή τους, είναι αδύνατο να τα επαναφέρουμε στη ζωή. Μια φωτογραφία είναι η ταυτόχρονη, εντός κλάσματος του δευτερολέπτου, αναγνώριση της σημασίας ενός γεγονότος και της αυστηρής οργάνωσης των οπτικά αντιληπτών μορφών που το εκφράζουν». Σε σχέση με την κινούμενη εικόνα, η φωτογραφία κατεξοχήν συμπυκνώνει και συμβολίζει. Η στατική εικόνα παγιώνει το critical point, την «αποφασιστική στιγμή». Γίνεται έτσι η ίδια η φωτογραφία το σύμβολο μιας εποχής. Η οπτικοποίηση της μνήμης. Και ορίζει έτσι την εποχή της, συχνά με τρόπο εμβληματικό. Αυτό πέτυχαν φωτογραφίες όπως αυτή του φιλιού ανάμεσα στον ναύτη και στη νοσοκόμα στην Times Square, στο ξέσπασμα χαράς για τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου· του κοριτσιού που τρέχει στο Βιετνάμ για να γλιτώσει από μια βόμβα ναπάλμ· του πολίτη που στέκεται μπροστά στο τανκ στην πλατεία Τιεν Αν Μεν στο Πεκίνο· του Ανατολικογερμανού στρατιώτη που πηδάει πάνω από τα συρματοπλέγματα για να διαφύγει στο Δυτικό Βερολίνο· συμπύκνωσαν και συμβόλισαν την εποχή τους. Μια φωτογραφία δεν γίνεται εμβληματική μόνο όταν το «κλικ» του φακού καταγράψει την ιστορία. Μπορεί να αναδειχθεί σε τέτοια στην πορεία, αν ο χρόνος καταδείξει την ιστορικότητά της. Η εικόνα του Στιβ Τζομπς όταν παρουσίαζε στο κοινό το πρώτο iPhone ήταν απλώς μια φωτογραφία από μια εμπορική εκδήλωση. Σήμερα μπορεί να θεωρηθεί ορόσημο για το πέρασμα σε μια νέα εποχή, όπου η υψηλή τεχνολογία των smartphones έχει αλλάξει τον τρόπο ζωής μας: τον τρόπο δουλειάς και επικοινωνίας μας, την ενημέρωσή μας, την κοινωνική μας δικτύωση, τις συναλλαγές μας, αμέτρητες δράσεις της καθημερινότητάς μας. Μία από τις μεγάλες συζητήσεις της εποχής μας έχει να κάνει με την επικράτηση της εικόνας έναντι του λόγου. Στην εκπαίδευση, οι νέες γενιές παιδιών θεωρείται ότι δεν διαβάζουν αρκετά ώστε να αποκτήσουν τα κατάλληλα διανοητικά εργαλεία, απαραίτητα για την κατανόηση και ανάλυση του κόσμου, επιλέγοντας την επικοινωνία μέσω εικόνων. Στα ΜΜΕ, στα social media και στην πολιτική η συναισθηματική (sensationalist) προσέγγιση που στηρίζεται στην εικόνα πουλάει ταχύτερα και μαζικότερα. Τα ενημερωτικά μέσα μετασχηματίζονται σε άλμπουμ εντυπωσιακών φωτογραφιών και η εντολή είναι «λιγότερο κείμενο - περισσότερη εικόνα». Τα κινητά με τις εκπληκτικών δυνατοτήτων κάμερες έχουν αλλάξει για πάντα την αγορά και την κοινωνική ζωή, με πολλές παράπλευρες συνέπειες. Όλα αυτά είναι ίσως ένα βαρύ «κατηγορώ» για τη φωτογραφία, που δείχνει όμως και την εκπληκτική της δύναμη. Είναι η ψευδαίσθηση της βιωμένης εμπειρίας και η πιο άμεση εναλλακτική της. Η διαδρομή του λόγου είναι μακρύτερη και ως εκ τούτου, κατά κανόνα, λιγότερο ελκυστική. Σήμερα που η ανθρωπότητα δίνει μια μεγάλη μάχη εναντίον της πανδημίας, σε μια στιγμή που όλα τα κράτη έχουν επενδύσει τις ελπίδες τους στην επιστημονική πρόοδο, η ελπίδα που γεννά η κυκλοφορία του εμβολίου κατά του Covid-19 βρίσκει τη δική της εικόνα στο πρόσωπο μιας άγνωστης έως χθες κυρίας, της Margaret Keenan, της 90χρονης Βρετανίδας που έγινε ο πρώτος άνθρωπος (μετά τους εθελοντές) που εμβολιάστηκε για τον Covid-19, απαθανατίζοντας έτσι το ξεκίνημα μιας κολοσσιαίας επιχείρησης να ξεπεράσουμε την περιπέτεια του τελευταίου χρόνου. Είναι οι εικόνες αυτές που κάνουν τον κόσμο κατανοητό και προσπελάσιμο. Που δημιουργούν τη γεωγραφία της μνήμης και της ιστορικότητας μέσα από μη βιωμένες αναμνήσεις και διαμορφώνουν έναν κοινό τόπο για την ανθρωπότητα. Οι κοινοί αυτοί τόποι γίνονται συλλογικές πατρίδες, νησίδες ελπίδας και σημαίες νέων εποχών. Όπως η φωτογραφία μιας ηλικιωμένης κυρίας που εμβολιάζεται φορώντας ένα γαλάζιο μακό που εύχεται «Merry Christmas».

δεύτερη γυναίκα του Albert Camus ήταν η διανοούμενη, μαθηματικός και πιανίστρια Francine Faure, την οποία αγαπούσε βαθύτατα, αλλά, ως γνωστόν, ήταν ταυτόχρονα ερωτευμένος με τη σαγηνευτική Ισπανίδα ηθοποιό Maria Casares, με την οποία διατηρούσε σχέση πολλά χρόνια. Η Francine γνώριζε τη σχέση του Albert, αλλά δεν του ζήτησε ποτέ να χωρίσουν, αν και ήταν σίγουρη ότι θα την άφηνε εκείνος. Όμως κι εκείνος αδυνατούσε να την αφήσει, ενώ είχε πολλές φορές την ευκαιρία να της το πει, ειδικά τα τελευταία χρόνια που έζησαν μαζί, χρόνια που η Francine είχε πέσει σε βαριά κατάθλιψη και η σχέση τους είχε γίνει για τον ίδιο αφόρητη. Τι ήταν όμως εκείνο που εμπόδιζε έναν ελεύθερο και πνευματικά οπλισμένο άνθρωπο να αφήσει τη γυναίκα του; Σίγουρα δεν ήταν οι κοινωνικές συμβάσεις, η θρησκεία ή τα παιδιά. Ήταν ίσως οι τύψεις; Όχι, δεν ήταν αυτός ο Camus. Δεν ήταν όμως ούτε η βαθύτατη αγάπη που της είχε, που τον έκανε να διστάζει. Ήταν το τέλος του. Δεν μπορούσε, φυσικά, να ξέρει ότι θα σκοτωνόταν σε ατύχημα, αλλά γνώριζε πολύ καλά ότι η αρρώστια του και η ζωή που έκανε θα τον οδηγούσαν πολύ σύντομα στον θάνατο. Ήξερε ότι ούτε η ενέργεια που ρουφούσε από τις σχέσεις του με πολύ νεότερές του γυναίκες ούτε το γράψιμο θα μπορούσαν να αποτρέψουν το αναπότρεπτο. Μπροστά σε αυτήν τη νομοτελειακή βεβαιότητα, το μόνο που μπορεί να την κάνει υποφερτή είναι η μητρική/πατρική αγκαλιά ή ό,τι κοντινότερο υπάρχει σε αυτήν. Δηλαδή κάποιος/-α που να μας γαληνεύει, να μας κρατάει το χέρι, να ημερεύει τη μοναξιά μας. Γι’ αυτό είναι φρικτό το συναίσθημα που βιώνουν οι άνθρωποι που βρίσκονται στις εντατικές, οι οποίοι ξαφνικά αντιμετωπίζουν την πιθανότητα όχι μόνο του τέλους αλλά και του τέλους χωρίς τη δυνατότητα να αποχαιρετήσουν τους δικούς τους. Ένα συναίσθημα πιο φρικτό απ’ οποιαδήποτε ασθένεια. Όμως, την ίδια αμείλικτη μοναξιά βιώνουν κι άλλοι άνθρωποι, οι μοναχικοί όχι από επιλογή ή οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας. Ωστόσο η έκπληξη έρχεται από τη διαπίστωση ότι κι άλλες ομάδες νεαρότερων ατόμων υποφέρουν από μοναξιά, όταν από μια έντονη και δραστήρια ζωή, γεμάτη κοινωνικότητα, βρίσκονται ξαφνικά στην απομόνωση της αναστολής εργασίας ή στην απομόμωση της οθόνης τους. Διάβασα πρόσφατα ότι έρευνα της εταιρείας Kaspersky* έδειξε πως περισσότεροι από 2 στους 3 (68%) που ανήκουν στην Generation Z αισθάνονται περισότερο μοναχικά κατά τη διάρκεια της καραντίνας συγκριτικά με άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, ακόμη κι αν περνούν ατελείωτες ώρες της ημέρας τους παίζοντας ομαδικά παιχνίδια ή μιλώντας με φίλους, κι αυτό γιατί η γενιά αυτή δεν είχε προλάβει να συνειδητοποιήσει τι σημαίνει απώλεια, δηλαδή να μην έχουν δίπλα τους, ανά πάσα στιγμή, τους δικούς τους ανθρώπους, φίλους, συγγενείς, παππούδες και γιαγιάδες, συντρόφους. Αν και ο D.W. Winnicott** πιστεύει, αντίθετα με άλλους θεωρητικούς της ψυχαναλυτικής προσέγγισης της μοναξιάς, ότι η ικανότητα του ατόμου να είναι καλά με τον εαυτό του είναι δείγμα υψηλής συναισθηματικής ωριμότητας, αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο για τους περισσότερους και τις περισσότερες από εμάς. Δηλαδή ο Winnicott ισχυρίζεται ότι, για να μπορέσει ο άνθρωπος να αντιμετωπίσει τις oδυνηρές πλευρές της μοναξιάς, πρέπει να διαθέτει μια ολοκληρωμένη και ισορροπημένη προσωπικότητα, έναν αυθεντικό εαυτό, αλλιώς, όποιο μέσο κι αν αναζητά για να καλύψει το κενό αυτό και όποιο ερέθισμα, είναι μάταιο και τον οδηγεί σε μια διαρκή ανησυχία και μια μόνιμη συνθήκη μη συναισθηματικής ικανοποίησης.

απ ο τ ην αρετ ή γ εωργ ι λ ή

Η ικανότητα του ατόμου να είναι καλά με τον εαυτό του είναι δείγμα υψηλής συναισθηματικής ωριμότητας, αυτό όμως δεν είναι καθόλου εύκολο για τους περισσότερους και τις περισσότερες από εμάς.

Η Αρετή Γεωργιλή είναι σύμβουλος επικοινωνίας, διαχειρίστρια του ακτιβιστικού βιβλιοπωλείου Free Thinking Zone και regional leader της

«Ροκ είν’ ο βράχος και κλοκ ο χρόνος κι εγώ μονάχος μα όχι μόνος» *** Δηλαδή, πρόκειται για μια προσωπική μάχη που δίνει ο καθένας και η καθεμιά μας, άνιση και δύσκολη ακόμη και για ανθρώπους με διαυγή τρόπο σκέψης και πνευματικά εφόδια, όπως ο Albert Camus ή οι άνθρωποι που για ιδεολογικούς ή θρησκευτικούς λόγους έχουν αποφασίσει να εγκαταλείψουν την κοσμική ζωή. Η κοινωνική ευθύνη η δική μας, όσων από εμάς αισθανόμαστε κάπως δυνατοί, είναι να είμαστε στην εξέδρα και να ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους που δίνουν αυτήν τη μάχη, ειδικά αν αυτοί ανήκουν στις «ευπαθείς ψυχικά ομάδες». Να είμαστε εκεί για εκείνους, όσο περισσότερο μπορούμε. Έχοντας περάσει τα μισά της ζωής μου, σκέφτομαι ότι αυτές τις γιορτές, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, έχει νόημα να πούμε στους ανθρώπους μας πόσο τους αγαπάμε και ότι δεν θα τους αφήσουμε ποτέ. «Ροκ είν’ ο βράχος και κλοκ ο χρόνος κι εγώ μονάχος μα όχι μόνος», που λέει και το τραγουδάκι.

οργάνωσης Lean in Hellas που ασχολείται με την ισότητα και την ενδυνάμωση των γυναικών.

*Έρευνα «Staying connected to combat loneliness» της Κaspersky, Ιούνιος 2020 ** D.W. Winnicott, «The child, the family and the outside world» (1973) και άρθρα του 1958-1964 *** «Το Ροκ», στίχοι-μουσική Σταμάτης Κραουνάκης (2008)

10.12.20 – lifo

11

talk town

α πο τον βασ ί λη βα μβακα

Αυτά τα Χριστούγεννα ίσως είναι η ευκαιρία να αισθανθούμε λίγο περισσότερο κοντά ο ένας στον άλλον, παρά την πραγματική απόσταση που θα μας χωρίζει. Γιατί η απουσία πάντα μας κάνει να σκεφτόμαστε περισσότερο αυτό που πραγματικά μας λείπει.

O Βασίλης Βαμβακάς είναι αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνιολογίας της Επικοινωνίας στο ΑΠΘ.

12 lifo – 10.12.20

KOINOI TOΠOI

SHORTCUT

Τα κανονικά Χριστούγεννα

Βρίσκοντας καταφύγιο στη μοιρολατρία και στα εποχικά μαγαζιά

Τα Χριστούγεννα του 2020, τα Χριστούγεννα της πανδημίας, θα είναι αναμφίβολα οι πιο περίεργες, διαφορετικές και «αλησμόνητες» γιορτές που έχουμε περάσει. μβόλιο, εμβόλιο, έλα να με τσιμπήσεις. Εμβόλιο, εμβόλιο, έλα και μην αργήσεις» τραγουδάει στο YouTube o Apicos στον μελωδικό ρυθμό του γνωστού χριστουγεννιάτικου τραγουδιού «Ω έλατο, ω έλατο». Την ώρα που εδώ και βδομάδες τα δελτία ειδήσεων αναρωτιούνται με κινδυνολογική αφέλεια τι σόι Χριστούγεννα θα κάνουμε φέτος, την ώρα που τα σπίτια πρόωρα στολίζονται με τα χριστουγεννιάτικα έλατα και λαμπιόνια για να δώσουν μια εορταστική ατμόσφαιρα στην καραντίνα Νο2, ο δημοφιλής YouTuber μάς προσγειώνει στην πραγματικότητα με το ιδιαίτερο χιουμοριστικό ύφος του, βρίσκοντας το μόνο αισιόδοξο άγγελμα στην έλευση του εμβολίου. Πότε ζήσαμε, αλήθεια, τα τελευταία «κανονικά» Χριστούγεννα; Οι αναμνήσεις είναι σίγουρο ότι ποικίλλουν. Για τους λίγο παλιότερους, κανονικά Χριστούγεννα μπορεί να περνούσαμε εκείνες τις σχεδόν ξεχασμένες εποχές (1995) που ο δήμαρχος Δημήτρης Αβραμόπουλος επιχειρούσε να εντυπωσιάσει τους πάντες, στήνοντας στην πλατεία Συντάγματος το «ψηλότερο δέντρο της Ευρώπης». Ήταν τότε που «λεφτά υπήρχαν» και αποτυπώνονταν στα 60 χιλιόμετρα γιρλάντας και στα 100.000 λαμπιόνια πάνω στους αλουμινένιους σωλήνες-κλαδιά του έλατου που καταλάμβανε τη μισή πλατεία. Ουρές χιλιομέτρων σχημάτιζαν τα Ι.Χ. (και τα τζιπ που αποκτούσαν τότε μαζικά οι Έλληνες οδηγοί) για να περάσουν από αυτό που τότε θεωρούνταν το αποκορύφωμα του φαντασμαγορικού θεάματος και της καταναλωτικής χλιδής. Μέχρι το 2008 τα Χριστούγεννα λίγο-πολύ αποτελούσαν μια αναμενόμενα κοινότοπη γιορτή. Το μεγάλο διακύβευμα για το ποιος δημοφιλής καλλιτέχνης θα τραγουδήσει στην πλατεία Συντάγματος για να υποδεχτεί τον καινούργιο χρόνο σταδιακά ξεχνιέται, αφού στην πλατεία πηγαίνουν για να γιορτάσουν πλέον κυρίως μετανάστες που δεν έχουν πού αλλού να περάσουν την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Το 2008, όμως, η κανονικότητα των Χριστουγέννων δέχεται το πρώτο και καθοριστικό πλήγμα της. Είναι η δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου που εκείνο τον Δεκέμβρη θα δημιουργήσει μια βίαιη εξέγερση και θα εγκαινιάσει τη ριζοσπαστική περίοδο που θα διανύσουμε όλη την επόμενη δεκαετία. Το τότε χριστουγεννιάτικο δέντρο της δημαρχίας του Νικήτα Κακλαμάνη γίνεται χώρος επίδειξης αντιεξουσιαστικού συμβολισμού: καίγεται, γεμίζει σκουπίδια και αποφασίζεται να φυλαχτεί από τα ΜΑΤ για να μπορέσει να σταθεί στην πλατεία Συντάγματος. Τώρα, πια, η ελληνική κοινωνία, ακριβώς γύρω από το συμβολικό στερεότυπο της επιτήδευσης και του εντυπωσιασμού που έστησε τα προηγούμενα χρόνια, ξεκινάει έναν συγκρουσιακό κύκλο με έντονα χαρακτηριστικά ενός υπόκωφου γενεακού χάσματος. Τα χρόνια της οικονομικής κρίσης περνάνε με μια διαφορετική αισθητική επιλογή εορτασμού των Χριστουγέννων στην πόλη, που απεικονίζει τόσο την έλλειψη χρημάτων όσο και την επιθυμία για περισσότερο «αξιοπρεπείς» επιλογές. Το ενδιαφέρον του κόσμου πια για τα στολίδια που θα γεμίσουν τους δρόμους και τις πλατείες ατονεί μέσα στην οικονομική ανασφάλεια ή ανεργία και το μόνο που διασκεδάζει το εορταστικό πλήθος τις παραμονές της Πρωτοχρονιάς είναι το εάν ο δήμαρχος Γιώργος Καμίνης θα καταφέρει να τελειώσει την αντίστροφη μέτρηση στον σωστό χρόνο... Μετά από χρόνια πολωμένης αντιπαράθεσης και σύγκρουσης με εξτρεμιστικά χαρακτηριστικά, μετά από μια γενικευμένη υποβάθμιση των χριστουγεννιάτικων γιορτών, το 2019 σηματοδοτεί μια επαναφορά στην εορταστική κανονικότητα. Ή, καλύτερα, την πρώτη χρονιά μετά από καιρό που εκφράζεται δημόσια δυσφορία για το γεγονός ότι η χριστουγεννιάτικη κανονικότητα δεν επανήλθε στον βαθμό που αναμενόταν. Τα χρόνια της αγανακτισμένης ριζοσπαστικότητας έχουν παρέλθει μάλλον οριστικά, το 2015 και το «ηρωικό όχι» φαντάζουν ήδη μακρινά και όλοι αναμένουν, με την επαναφορά της ΝΔ στην εξουσία, να δουν μια εορταστική ατμόσφαιρα από τα παλιά... Η επιλογή του δήμου Αθηναίων, όμως, να προχωρήσει σε μια «πρωτοποριακή» αισθητική επιλογή στον στολισμό και φωτισμό της πόλης σε συνεργασία με τη Στέγη δημιουργεί ένα μάλλον γενικό αίσθημα ματαίωσης. Μετά από χρόνια τα Χριστούγεννα και ο τρόπος εορτασμού τους ξαναγίνονται θέμα δημόσιας συζήτησης, ενώ η ανοίκεια επιλογή στον χριστουγεννιάτικο στολισμό γεννά ένα ανεπιθύμητο συμβολικό χάσμα που θα κάνει τα σατιρικά και καυστικά σχόλια στα social media να πάρουν φωτιά. Κανείς δεν φαντάζεται ακόμη ότι το επερχόμενο 2020 θα αποτελέσει ίσως το πιο εφιαλτικό έτος των τελευταίων 100 χρόνων και σίγουρα το πιο θανατηφόρο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο κύκλος των ακανόνιστων και ανασφαλών Χριστουγέννων δεν είχε κλείσει, όπως πολλοί φαντάστηκαν. Τα Χριστούγεννα του 2020, τα Χριστούγεννα της πανδημίας, θα είναι αναμφίβολα οι πιο περίεργες, διαφορετικές και «αλησμόνητες» γιορτές που έχουμε περάσει. Οι γιορτές κατά τη διάρκεια των οποίων καταγράφονται εκατοντάδες νεκροί καθημερινά. Οι γιορτές της κοινωνικής αποστασιοποίησης, της μάσκας και της ελπίδας για το εμβόλιο. Οι γιορτές που όλοι προσποιούνται ότι θα γιορτάσουν ομαλά, ενώ ξέρουν ότι θα είναι μακριά από φίλους, συγγενείς, αγαπημένα πρόσωπα, παλιές αναμνήσεις. Οι γιορτές που και να θέλουμε να ξεχάσουμε, δεν θα μπορούμε. Κι όμως, οι πιο ωραίες χριστουγεννιάτικες ιστορίες είναι αυτές που εμπεριέχουν μια μεγάλη δυσκολία να περάσουν οι μέρες αυτές όπως τους αξίζουν, μια συνειδητοποίηση της ματαιότητας αυτών που «κανονικά» μας ενδιαφέρουν, όπως και των καθημερινών δεσμών μας που συνήθως δεν εκτιμάμε. Αυτά τα Χριστούγεννα ίσως είναι η ευκαιρία να αισθανθούμε λίγο περισσότερο κοντά ο ένας στον άλλον, παρά την πραγματική απόσταση που θα μας χωρίζει. Γιατί η απουσία πάντα μας κάνει να σκεφτόμαστε περισσότερο αυτό που πραγματικά μας λείπει. Γιατί η απουσία μπορεί να γεφυρωθεί όχι μόνο με τη σύγχρονη τεχνολογία αλλά και με τα πραγματικά και συμβολικά δώρα που θα κάνει ο ένας στον άλλον, όχι τόσο για λόγους εντυπωσιασμού όσο για την πραγματική σημασία κάθε δώρου: την επιβεβαίωση της ανθρώπινης σχέσης, του ανεκτίμητου αγαθού της ανθρώπινης ζωής. Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο περιβόητος Santa Claus, o δικός μας Άγιος Βασίλης, πάντοτε έκανε «ανέπαφη διανομή» των δώρων στα παιδιά. Κι αυτά θα τον περιμένουν και φέτος, ακόμη κι αν δεν τον έχουν δει και αγγίξει ποτέ!

από τον δημήτρη πολιτάκη

Ό,τι περίεργο, απροσδόκητο, ανόσιο, άδικο κι αν συμβαίνει, η εξήγηση είναι μία: 2020. Σαν να εισέβαλε από το πουθενά αυτή η χρονιά, σαν να μην υπήρξε ποτέ το 2019 και όλες οι προηγούμενες.

Έχει ανάγκη ο κόσμος να περιβληθεί στην απομόνωσή του από ένα γιορτινό σκηνικό, από μια λαμπερή ψευδαίσθηση, ξορκίζοντας μια χρονιά που έγινε η προσωποποίηση όλων των δεινών που έχουν πέσει στο κεφάλι μας, όχι μόνο της πανδημίας. εκινώντας χθες την άσκοπη περιπλάνηση που είναι συνήθως η «σωματική άσκηση» (γνωστή και με την κωδική ονομασία «μετακίνηση 6»), σκέφτηκα να της δώσω έναν καταναλωτικό στόχο, πέρα από το περίπτερο ή το σουβλατζίδικο της γειτονιάς. Το χούι της υπνωτικής κατανάλωσης πεθαίνει τελευταίο, δεν ήταν όμως ότι ήθελα σώνει και καλά να αγοράσω κάτι «διά ζώσης». Ήθελα απλώς να μπω σε ένα κατάστημα εκτός σούπερ μάρκετ και να χαζέψω το εμπόρευμα. Ρουχάδικα, δισκάδικα και βιβλιοπωλεία όμως παραμένουν ακόμα κλειστά, οπότε ο μόνος εφικτός προορισμός ήταν κάποιο μαγαζί εποχικών ειδών, όπου σπανίως έχω μπει στη ζωή μου –έχουν μια προκάτ θλίψη στην ευτέλειά τους και στον τρόπο που διαμορφώνονται ανάλογα με το εορταστικό ημερολόγιο–, αυτές τις μέρες όμως είναι τα μόνα ανοιχτά. Η ιδέα ήταν να μπω, να περιεργαστώ τα φωτάκια και τα χριστουγεννιάτικα αξεσουάρ και να φύγω, αφού αγοράσω «συμβολικά» κάτι μικρό, ένα χαριτωμένο κιτς στολίδι, ένα κάτι για το χριστουγεννιάτικο δέντρο (που δεν έχω), έτσι, «για το καλό», που λένε, ως ξόρκι για τη χρονιά που λήγει σύντομα, αφήνοντας πίσω της μια σειρά από παράπλευρες απώλειες. Τζίφος όμως. Την ίδια ιδέα (ή την ίδια ανάγκη) είχε προφανώς κι άλλος κόσμος. Και στα δύο τέτοια μαγαζιά που συνάντησα στο διάβα μου υπήρχε ουρά απέξω, και μάλιστα εμφανώς ανυπόμονη. Κατανοητό απολύτως. Έχει ανάγκη ο κόσμος να περιβληθεί στην απομόνωσή του από ένα γιορτινό σκηνικό, από μια λαμπερή ψευδαίσθηση, ξορκίζοντας μια χρονιά που έγινε η προσωποποίηση όλων των δεινών που έχουν πέσει στο κεφάλι μας, όχι μόνο της πανδημίας. Δεν φταίνε οι νυχτερίδες, οι παγκολίνοι, οι Κινέζοι, ο Σόρος, το 5G, το σύστημα διαχείρισης, οι δομικές ελλείψεις, ο ξέφρενος καπιταλισμός, η απληστία, η αναλγησία, η ανισότητα. Φταίει ένας αριθμός. Φταίει για όλα το 2020 που είναι και στρογγυλό, συμμετρικό και μας έκανε να τα δούμε όλα (σαν όραση 20/20). Ό,τι περίεργο, απροσδόκητο, ανόσιο, άδικο κι αν συμβαίνει, η εξήγηση είναι μία: 2020. Σαν να εισέβαλε από το πουθενά αυτή η χρονιά, σαν να μην υπήρξε ποτέ το 2019 και όλες οι προηγούμενες. Προς επιβεβαίωση αυτής της μοιρολατρίας και της θυματοποίησης στην οποία έχουμε παραδοθεί συλλογικά φέτος, εμφανίστηκε και αυτό το διαφημιστικό βίντεο της Google σχετικά με τις αναζητήσεις της χρονιάς στην πλατφόρμα, σημαντικό μέρος των οποίων ξεκινούσαν με το ερωτηματικό μόριο «Γιατί» (Why…). Όχι «πώς», ούτε «πού», ούτε «πότε», μόνο «γιατί». Γιατί μας (μου) συμβαίνουν όλα αυτά; Επειδή, απλούστατα, έχουμε 2020. «Υπάρχει κάτι κατευναστικό στην ανακάλυψη ενός κοινού εχθρού με τη μορφή μη ανθρώπινης οντότητας» γράφει η καθηγήτρια Πολιτικής Θεωρίας στο LSE, Lea Ypi, σε σχετικό άρθρο της περί της δαιμονοποίησης αυτού του αριθμού (σαν να πρόκειται για υπαρκτό πρόσωπο ή σαν τον κακό δράκο του παραμυθιού), που δημοσιεύτηκε χθες στην «Guardian». «Μας απαλλάσσει από την υποχρέωση να εντοπίσουμε προβληματικά μοτίβα στη συμπεριφορά μας, αδρανοποιεί τα πολιτικά αντανακλαστικά μας και μας καθιστά πρόθυμους να αποδεχτούμε ότι οι ζωές μας ρυθμίζονται πλέον μέσω της διαμεσολάβησης εταιρειών όπως το Amazon και το Zoom, που φέτος διάγουν μακράν την πιο κερδοφόρα χρονιά στην ιστορία τους…».

10.12.20 – lifo

13

q Γεννήθηκα στον Βόλο, από πατέρα που είχαν φέρει μωρό με την Καταστροφή του ’22 από τη Σμύρνη στην Ελλάδα και μητέρα Βολιώτισσα. Ο πατέρας μου δούλευε στις εγκαταστάσεις της BP έξω από τον Βόλο και όταν ήμουν γύρω στα 3 πήρε μετάθεση στην Αθήνα. Ουσιαστικά, μεγάλωσα στη Νέα Σμύρνη. Με τη μουσική δεν θυμάμαι να είχα καμία ιδιαίτερη σχέση. Με ενδιέφεραν το ποδόσφαιρο και η ζωγραφική. Ζωγράφιζα μετά μανίας και ο ιδανικός αποδέκτης της τέχνης μου ήταν η γιαγιά μου η Σοφία – η γιαγιά η Σμυρνιά που έμενε μαζί μας. Ό,τι ζωγράφιζα το πήγαινα στη γιαγιά, γιατί ήταν η μόνη που μου έλεγε «μπράβο».

q Η επανάσταση έγινε όταν ο αδερφός μου, 4 χρόνια μεγαλύτερος, άρχισε να φέρνει στο σπίτι δίσκους από έναν

Μουσικός, τραγουδοποιός. Γεννήθηκε στον Βόλο, ζει στο Χαλάνδρι.

q Ο πατέρας μου είχε κάνει το λάθος να μου πει ότι όταν ήταν νέος είχε μια κιθάρα και κάπου την είχε παρατήσει σε ένα σπίτι στον Βόλο, οπότε κάθε φορά που πήγαινε εκεί για δουλειές, ασκούσα πίεση αφόρητη να τη φέρει. Ήμουν πολύ πεισματάρης, επίμονος και πολύ φορτικός και κάποια στιγμή την έφερε. Έτσι ξεκίνησε η περιπέτεια, με μια κιθάρα που ήταν φτιαγμένη τη δεκαετία του ’30, την οποία πήγαμε στον Ζοζέφ, τον περίφημο οργανοποιό στον Πειραιά που έφτιαχνε κιθάρες και μπουζούκια. Κάπως διορθώθηκε τσάτρα-πάτρα και ακολούθησα πορεία αυτοδίδακτου. Έκανα μια προσπάθεια, πήγα στο Εθνικό Ωδείο στη Νέα Σμύρνη, αλλά μετά από έναν χρόνο απογοητεύτηκα πλήρως, γιατί εγώ ήθελα να βρω έναν τρόπο να μάθω να παίζω αυτά τα μαγικά τραγούδια που άκουγα στους δίσκους. Αυτά που μάθαινα στο ωδείο ήταν πολύ μακριά από αυτά που ονειρευόμουν – μέσα στην πρώτη χρονιά έμαθα ένα πολύ απλό κομμάτι του Μπαχ για κλασική κιθάρα και επειδή υπήρχε ένα κλίμα πολύ αποστειρωμένο και πολύ θεωρητικό –πολύ απωθητικό για μένα–, εγκατέλειψα. Κιθάρα έμαθα ουσιαστικά με τη βοήθεια ενός εγχειριδίου που μου έφερε η μητέρα μου μια μέρα που είχε κατέβει στην Αθήνα για ψώνια. Βρήκε ένα βιβλιαράκι που έλεγε «πρακτική μέθοδος εκμάθησης κιθάρας» και περιείχε τις συγχορδίες με εικονίδια για τη θέση των δαχτύλων.

q Μέχρι κάποια ηλικία, η μόνη μου επαφή με την ελληνική μουσική ήταν αυτά που άκουγε η οικογένειά μου και αυτά που έπαιζαν τα ραδιόφωνα, που ακούγονταν παντού. Η δική μου ανακάλυψη ήταν ο Σαββόπουλος, που ήταν και το πρώτο live που είδα στη ζωή μου. Στα 15 μου πήγα με την παρέα μου στο Κύτταρο και τον είδα να παίζει το «Βρώμικο ψωμί», το οποίο ήταν ένα σοκ. Ήταν χούντα ακόμα, ήμασταν μαθητές στο γυμνάσιο και όταν είδαμε αυτή την παράσταση αισθανθήκαμε ότι μες στη μαυρίλα που μας περιέβαλλε ο Σαββόπουλος ήταν ένα ανοιχτό παράθυρο στον μεγάλο κόσμο, στον ελεύθερο κόσμο. Και εκεί νομίζω ότι χωρίς να το καταλάβω, ασυνείδητα, γιατί ήμασταν πιτσιρίκια ακόμα, αισθάνθηκα πως χωράνε όλα μέσα στη μουσική. Είδα αυτή την παράσταση και αισθανόμουν ότι ήταν όλοι εκεί μαζί, ο Σπαθάρης, ο Ντίλαν, ο Ζάππα, ήταν τα δημοτικά τραγούδια που για μας, που ζήσαμε μέσα στη χούντα, ήταν –όπως και τα λαϊκά– ταυτισμένα με τη χούντα. Και ακούγοντας τον Σαββόπουλο να παίζει τη «Μαύρη Θάλασσα», που ήταν στηριγμένη σε ένα θρακιώτικο τραγούδι, κατάλαβα ότι κι αυτά δικά μας είναι. Αλλά πέρασε καιρός για να ανακαλύψω τους θησαυρούς του λαϊκού τραγουδιού, το ρεμπέτικο, τον Τσιτσάνη, τον Βαμβακάρη και τους νεότερους συνθέτες, τον Καλδάρα, τον Άκη Πάνου, τον Ζαμπέτα. Χρειάστηκε να φύγω από την Ελλάδα για να ανακαλύψω αυτόν τον θησαυρό. Αλλά αυτό έγινε πολύ νωρίς, όταν ήμουν 20-21 χρονών και πήγα να σπουδάσω στις Βρυξέλλες.

q Γυρίζοντας στην Αθήνα, αναζήτησα τους παλιούς μου φίλους, τους συμμαθητές μου, και φτιάξαμε τους Φατμέ. Μόλις είχα φύγει από το πατρικό μου και είχα νοικιάσει ένα σπίτι στο Παλαιό Φάληρο, μια μονοκατοικία με αυλή, όπου είχαμε και το στουντιάκι μας. Εκεί γράψαμε την πρώτη μας κασέτα. Είχα έτοιμα τα πρώτα μου τραγούδια –που αισθανόμουν ότι ήταν δικά μου τραγούδια και όχι ασκήσεις μίμησης– και τα είχα πάει ήδη στον Σαββόπουλο, ο οποίος μας δέχτηκε πολύ εγκάρδια και μας έδωσε τις συμβουλές του. Ο άνθρωπος που μας άνοιξε την πόρτα στη δισκογραφία ήταν ο Τάσος ο Φαληρέας. Υπήρξε ο καλός μου άγγελος σε όλη μου την πορεία, μέχρι που τον χάσαμε, το 2000.

ΠΟΡΤΟΚΆΛΟΓΛΟΥ

άλλον γαλαξία: του Ντίλαν το «Nashville Skyline», το «Περιβόλι του Τρελλού» του Σαββόπουλου, το «White Album» των Beatles, το «Band of Gypsys» του Jimi Hendrix. Ακολούθησαν πολλά ακόμα, τα οποία είτε τα αγόραζε είτε τα δανειζόταν από φίλους του, και πραγματικά για μένα άνοιξε μια πόρτα σε έναν θαυμαστό νέο κόσμο. Αυτό ήταν το πρώτο μεγάλο ερέθισμα που με έκανε να ανακαλύψω τη μουσική και να θέλω να πάρω μια κιθάρα όσο πιο γρήγορα γινόταν.

q Ήταν μια μαγική εποχή αυτή.

Ήταν το ξεκίνημα, οι πρώτες πρόβες με τους Φατμέ, οι πρώτες ηχογραφήσεις. Πέρασε πολύς κόσμος από αυτό το στούντιο. Ο Παύλος Σιδηρόπουλος ερχόταν συχνά. Είχαμε παίξει μαζί σε κάποιες συναυλίες και μας είχε φερθεί με πολλή στοργή, πολλή ζεστασιά. Θυμάμαι ότι είχαμε παίξει μαζί σε μια συναυλία στην Πάτρα, όπου εμείς παίξαμε τα πρώτα τραγούδια μας, τον «Άσωτο υιό» κ.λπ., αλλά κάποια στιγμή είχα τη φαεινή ιδέα να παίξουμε και ένα τραγούδι που μόλις είχα γράψει, που λεγόταν «Πάντα μετρημένος» («είμαι μετρίως μέτριος και πάντα μετρημένος»). To κοινό ήταν πολύ σκληρό ροκάδικο στη συναυλία κι εγώ είπα «θα σας παίξουμε ένα ηλεκτρικό ζεϊμπέκικο», το οποίο ήταν ένα σαρκαστικό τραγούδι, αλλά δεν έπιασαν την ειρωνεία οι ροκάδες και μας πετάξαν αυγά. Και θυμάμαι πόσο προστατευτικός ήταν ο Παύλος εκεί, γιατί κι εκείνος ήταν σε μια φάση τότε που ήθελε να κάνει έναν δίσκο με νεο-ρεμπέτικα και τον είχε συγκινήσει η προσπάθειά μας να πατήσουμε και στις δικές μας ρίζες.

AΘΗΝΑΊΟΙ

q Ήταν η εποχή στις αρχές του ’80, που αισθανόμασταν ότι είχε έρθει η σειρά μας, η σειρά της δικής μας γενιάς να πει την ιστορία της. Κι έτσι, μετά τη δεκαετία του ’70, οπότε κυριαρχούσε το πολιτικό τραγούδι λόγω της πρώτης φάσης της Μεταπολίτευσης, από το 80 και μετά ξεκινάει μια άλλη φουρνιά τραγουδοποιών και μουσικών, που γράφουν πιο βιωματικά. Δεν αναφέρονται τόσο πολύ στο «εμείς» όσο στο «εγώ», το οποίο από τη μια πλευρά φαινόταν λίγο εσωστρεφές και ομφαλοσκοπικό, από την άλλη όμως ήταν και μια ανάγκη να ξαναγυρίσουμε στις προσωπικές ιστορίες, μακριά από το πολιτικό μανιφέστο. Θυμάμαι ότι ο στίχος του Σαββόπουλου που με ενθουσίαζε τότε που πηγαίναμε και τον βλέπαμε στην Πλάκα ήταν από το τραγούδι «Λευκέ, γαλάζιε ποντικέ μου», που λέει «έλα χωρίς πολιτικούρες, μ’ εκείνο το φτερό σου να πετάει, όχι στων μανιφέστων τις κλεισούρες, αλλά σ’ εκείνο εκεί το μπαρ που ξενυχτάει».

q Πάντα, σε όλες τις εποχές, το να βρεις τον προσωπικό σου δρόμο και την προσωπική σου γλώσσα και να μην ακολουθήσεις απλώς μια μόδα, ένα lifestyle ή μια πολιτική γραμμή, είναι το ίδιο δύσκολο. Για όλες τις γενιές ισχύει αυτό, όλες οι γενιές ξεκινάνε προσπαθώντας να βρουν τη δική τους ταυτότητα και να διαφοροποιηθούν από τις προηγούμενες. Είναι λίγο σαν τη «δολοφονία του πατέρα» που λέει ο Φρόιντ, σαν την ανάγκη να ξεκόψεις από τους γονείς σου, ακόμα και με βίαιο τρόπο στην αρχή, και μετά, κάνοντας τον κύκλο σου, ησυχάζεις, γιατί βρίσκεις τη δική σου ταυτότητα. Αποκτάς αυτοπεποίθηση και σιγουριά και ο φυσιολογικός κύκλος είναι όσο μεγαλώνεις, τόσο να συμφιλιώνεσαι με τους γονείς σου, με τους παλιότερους. Έχω χάσει τους γονείς μου εδώ και πολλά χρόνια, τον πατέρα μου πριν από 25 χρόνια, τη μητέρα μου πριν από 8, και ακόμα αισθάνομαι ότι συζητάω μαζί τους. Σκέφτομαι αυτό που έκαναν ή αυτό που είπαν κάποια στιγμή κι εγώ τσαντίστηκα και έφυγα από το σπίτι –και καλά έκανα–, αλλά μπαίνω στη θέση τους και καταλαβαίνω τις προθέσεις τους, την αγάπη τους και ότι έκαναν το καλύτερο που μπορούσαν.

q Κάποια στιγμή η κόρη μου μού είπε «εσύ, αν δεν ασχολιόσουν με τη μουσική, σε κανένα τρελάδικο θα κατέληγες». Η μουσική λειτούργησε θεραπευτικά, στην αρχή χωρίς να το συνειδητοποιώ, αλλά όσο μεγάλωνα το συνειδητοποιούσα όλο και περισσότερο. Και επειδή όταν ήμουν μικρός ήμουν συνεσταλμένο παιδί, όλα αυτά που δεν μπορούσα ή δεν τολ-

14 lifo – 10.12.20

απο τον m. hulot φωτογραφιeσ: παρισ ταβιτιαν

οι εξυπνοι εχουν αμφιβολιεσ Αμφιταλαντεύομαι μεταξύ εξυπνάδας και βλακείας, άλλοτε με κερδίζει η σιγουριά και άλλοτε η αμφιβολία. Δεν ήμουν ποτέ φανατικός, δεν ήμουν ποτέ δογματικός, δεν μου πήγαινε, από χαρακτήρα και μόνο. Θεωρούσα ότι το δόγμα και ο φανατισμός είναι μόνο σκλαβιά, σου στερούν την ελευθερία.

10.12.20 – lifo

15

q Δεν μου αρέσει αυτό το «αχ, στα δικά μας τα χρόνια ήταν καλύτερα τα πράγματα». Δεν το πιστεύω αυτό. Ο κόσμος αλλάζει, από μια άποψη «όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν», που έλεγε κι ο Ρασούλης. Αλλάζουν οι τρόποι, αλλάζουν τα μέσα, όμως ένα καλό τραγούδι εξακολουθεί να είναι ένα καλό τραγούδι, είτε το ακούσεις σε βινύλιο, είτε το ακούσεις στο Ίντερνετ, είτε το αγοράσεις, είτε δεν το αγοράσεις... Είμαι εκ φύσεως αισιόδοξος και πιστεύω ότι η σύγκριση με το παρελθόν μάλλον μας μπερδεύει παρά μας ξεκαθαρίζει το τοπίο. Έπειτα, λέμε ότι ήταν τέλεια τη δεκαετία του ’60, αλλά τότε συνέβαιναν και φρικτά πράγματα. Καταρχάς, είχαμε χούντα. Μπήκα σε έναν ταξιτζή που τον είχε πιάσει παραλήρημα κι έλεγε πόσο χάλια είναι η ζωή σήμερα και πόσο ανθρώπινα και πιο όμορφα ήταν όλα τη δεκαετία του ’60, που οι άνθρωποι μιλούσαν μεταξύ τους και έλεγαν «καλημέρα», που η πόλη ήταν πιο ωραία, ενώ τώρα είμαστε αποκομμένοι ο ένας από τον άλλον, και του λέω «συγγνώμη, έχεις ξεχάσει ότι είχαμε χούντα τη δεκαετία του ’60; Θα ήθελες να ζούσες τότε, που η μισή Ελλάδα ήταν στην εξορία; Εγώ δεν θα ήθελα». Δεν με ενδιαφέρουν καθόλου η παρελθοντολαγνεία και η νοσταλγία.

Νίκος Πορτοκάλογλου

μούσα να πω σε φίλους μου τα έλεγα μέσα από τραγούδια. Κάτι που είναι τρελό αν το σκεφτείς, γιατί στα τραγούδια εκτίθεσαι ακόμα περισσότερο. Εκτίθεσαι δημόσια. Για μένα, ο στίχος ήταν πάντα ένας τρόπος εξομολόγησης ή ψυχοθεραπείας. Το άλλο μεγάλο μου όφελος από τη μουσική είναι ότι σιγά-σιγά με μεταμόρφωσε, από ένα αρκετά εσωστρεφές παιδί που ήμουν, με αυτό το μαγικό μέσο που λέγεται τραγούδι. Με τα χρόνια άνοιξα και επικοινώνησα με πάρα πολύ κόσμο. Μέσα από τη μουσική ανακάλυπτα ότι είχα κοινά με πολύ περισσότερους ανθρώπους απ’ όσους νόμιζα. Είναι σαν αυτό που συμβαίνει όταν πας σε μια θεραπευτική ομάδα: έχεις ένα πρόβλημα που σε βασανίζει και νομίζεις ότι είσαι ο μόνος στον κόσμο που το έχει αυτό, βλέπεις όμως ότι δεν είναι καθόλου πρωτότυπο, το έχουν και πολλοί άλλοι, ή ότι έχουν κι άλλα, χειρότερα, και αυτό από μόνο του δρα λυτρωτικά και θεραπευτικά.

q Δεν ξέρω τι μουσικό στίγμα θα αφήσει η νέα γενιά. Αυτό προσπαθώ να ανακαλύψω μέσα από το «Μουσικό Κουτί», την εκπομπή μου. Ένα από τα πρώτα πράγματα που σκέφτηκα όταν την ετοίμαζα ήταν να φιλοξενώ συναδέλφους και να παρουσιάζω την πιο ανθρώπινη πλευρά τους, την πιο βαθιά μουσική πλευρά τους. Ο άλλος στόχος ήταν η παρουσίαση των δικών τους αλλά και των αγαπημένων τους τραγουδιών στο δεύτερο μέρος της εκπομπής, το «Juke Box» όπως το λέω. Εκτός από αυτά, μια βασική στήλη που ήθελα να έχει η εκπομπή ήταν οι εξερευνήσεις, όπου ψάχνουμε να βρούμε τι στο καλό συμβαίνει αυτήν τη στιγμή στη μουσική, επειδή το τοπίο τα τελευταία χρόνια είναι παράξενο και πρωτόγνωρο. Παλιότερα υπήρχαν οι δισκογραφικές εταιρείες, έβγαζαν τις νέες κυκλοφορίες, τις πρόβαλλαν, τις διαφήμιζαν κι έτσι μάθαινες για τους νέους μουσικούς που είχαν επιλέξει. Τώρα υπάρχει μια άλλη, ιδιότυπη κατάσταση, η οποία έχει τα καλά της και τα κακά της. Τα κακά είναι ότι οι νέοι άνθρωποι, λόγω της κατάρρευσης της δισκογραφίας, δεν έχουν καμία βοήθεια, δεν τους πληρώνει κάποιος την παραγωγή, όπως πλήρωσαν σ’ εμάς την παραγωγή του πρώτου μας δίσκου. Το καλό είναι, όμως, ότι έχουν μια ελευθερία που δεν είχαμε εμείς. Δεν έχουν κάποιον πάνω από το κεφάλι τους να τους λέει «όχι, θα το κάνεις έτσι, γιατί έτσι θα πουλήσει». Δεν το δέχτηκα ποτέ αυτό, αλλά υπήρχε στις δισκογραφικές. Σ’ εμάς δεν συνέβη, γιατί ήμασταν αυτόνομοι: έγραφα τα τραγούδια, τα ενορχηστρώναμε μόνοι μας, ηχογραφούσαμε εμείς τον δίσκο και τον πηγαίναμε έτοιμο στην εταιρεία. Στις δισκογραφικές, όμως, υπήρχε έντονα, ειδικά απέναντι στους τραγουδιστές, το «θα πεις αυτό το τραγούδι και όχι εκείνο κ.λπ.». Τώρα οι καλλιτέχνες είναι πολύ πιο ελεύθεροι, ηχογραφούν τα τραγούδια τους, τα ανεβάζουν στο Διαδίκτυο και από κει και πέρα η δυσκολία είναι πώς θα φτάσουν σε ένα ευρύτερο κοινό μέσα από αυτόν τον ωκεανό πληροφοριών.

q Προσωπικά, έχω χορτάσει απόψεις εδώ και χρόνια. Δυστυχώς, η αντιπαράθεση απόψεων σπάνια καταλήγει κάπου, σπάνια βγαίνει κάτι δημιουργικό. Συνήθως καταλήγει σε αδιέξοδο, ο καθένας παραμένει στις δικές του, αμετάβλητες απόψεις και το μόνο που έχει καταφέρει είναι να αποξενωθεί με τον άλλον. Το ζήσαμε αυτό πολύ έντονα τα τελευταία χρόνια, που όλοι έγιναν οικονομολόγοι, διεθνολόγοι, εσχάτως και επιδημιολόγοι. Υπάρχει και ένα κομμάτι του καλλιτεχνικού και του πνευματικού κόσμου, όμως, που έχει σταθεί στο ύψος του, που δεν έχει πει σαχλαμάρες. Και επειδή αυτό συμβαίνει κατά κόρον τα τελευταία χρόνια, ένα άλλο πράγμα που με ενδιέφερε στην εκπομπή ήταν να δώσει το μήνυμα ότι ασχολούμαστε με την ουσία της δουλειάς μας, με την τέχνη μας, με τα μυστικά και τα προβλήματά της και με όλη τη δύναμη και τη μαγεία που έχει. Να επικεντρώσουμε εκεί, να μιλήσουμε για τη δουλειά μας. Ο Τολστόι έλεγε ότι «όλοι θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο, αλλά κανείς δεν θέλει να αλλάξει τον εαυτό του». Οι απόψεις μας συνήθως έχουν να κάνουν με τον κόσμο που θέλουμε να αλλάξουμε. Τον κόσμο μας, όμως, μπορούμε να τον αλλάξουμε με τη δουλειά μας. Για μένα, το να κάνεις καλά τη δουλειά σου είναι η πιο επαναστατική, η πιο προοδευτική πράξη που μπορεί να κάνει κανείς.

q Μεγαλώνοντας αποκτώ μεγαλύτερη σιγουριά για τα πράγματα που θέλω και τα πράγματα που πιστεύω, αλλά ταυτόχρονα έχω μεγαλύτερη άνεση να αμφιβάλλω κιόλας. Νιώθω μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση για κάποια πράγματα, αλλά ταυτόχρονα αισθάνομαι ότι η αμφιβολία είναι απαραίτητη για μένα. Ο Μπουκόφσκι έλεγε πως «το πρόβλημα είναι ότι οι έξυπνοι άνθρωποι έχουν αμφιβολίες, ενώ οι βλάκες είναι σίγουροι». Αμφιταλαντεύομαι μεταξύ εξυπνάδας και βλακείας, άλλοτε με κερδίζει η σιγουριά και άλλοτε η αμφιβολία. Δεν ήμουν ποτέ φανατικός, δεν ήμουν ποτέ δογματικός, δεν μου πήγαινε, από χαρακτήρα και μόνο. Θεωρούσα ότι το δόγμα και ο φανατισμός είναι μόνο σκλαβιά, σου στερούν την ελευθερία. Και ήθελα πάντα η σχέση μου με το κοινό που αγαπάει τα τραγούδια μου να χτίζεται μόνο μέσα από τη δουλειά μου και όχι μέσα από τις απόψεις μου, την πολιτική μου ταυτότητα ή οποιαδήποτε άλλη. Αυτό σε πολύ κόσμο δεν αρκεί, πολλοί ψάχνουν έναν ηγέτη σε έναν καλλιτέχνη, έναν ιδεολογικό καθοδηγητή. Σε αυτό έχουμε βαθιές ρίζες εδώ στην Ελλάδα. Η ειρωνεία είναι ότι μπορείς να είσαι ένας ηγέτης με συνθήματα επαναστατικά και να μιλάς συνέχεια για ελευθερία κ.λπ., αλλά, από τη στιγμή που είσαι ηγέτης, έχεις αποδεχτεί αυτόν τον ρόλο, είσαι υποδουλωμένος στους οπαδούς σου. Ξέρεις ότι οποιοδήποτε στραβό βήμα βγαίνει έξω από τις ράγες που εσύ έχεις θέσει, αλλά έχεις συμφωνήσει με τους οπαδούς σου ότι αυτές είναι, μπορεί να σου κοστίσει το κεφάλι σου.

ΙNFO

Το «Μουσικό Κουτί» με τον Νίκο Πορτοκάλογλου και τη Ρένα Μόρφη μεταδίδεται κάθε Τετάρτη στις 22:00 από την ΕΡΤ1. Όλες οι εκπομπές υπάρχουν διαθέσιμες, δωρεάν, στην πλατφόρμα της ΕΡΤFLIX. Στο πρώτο single, «Ένα Νέο Καλό», από το επερχόμενο άλμπουμ του συμμετέχει η Ρένα Μόρφη.

16 lifo – 10.12.20

Είμαι εκ φύσεως αισιόδοξος και πιστεύω ότι η σύγκριση με το παρελθόν μάλλον μας μπερδεύει παρά μας ξεκαθαρίζει το τοπίο. Έπειτα, λέμε ότι ήταν τέλεια τη δεκαετία του ’60, αλλά τότε συνέβαιναν και φρικτά πράγματα. Καταρχάς, είχαμε χούντα.

q Το αισθάνθηκα αυτό στην αρχή, όταν ξεκίνησα με τους Φατμέ –επειδή ο πρώτος δίσκος ήταν ροκ, με τον «Άσωτο υιό» και το μαύρο εξώφυλλο–, ότι υπήρχε ένα κοινό που περίμενε από μας να παίξουμε αυτόν τον ρόλο. Και εντελώς ενστικτωδώς τότε, πιτσιρικάς, ούτε που το επεξεργάστηκα λογικά αυτό το πράγμα, την έκανα. Ο δεύτερος δίσκος των Φατμέ ήταν ένας εσωτερικός δίσκος, με ερωτικά τραγούδια, ο οποίος ξενέρωσε εντελώς αυτό το κοινό. Χρόνια αργότερα σκεφτόμουν ότι αυτό το έκανα ασυνείδητα, αλλά είχα αισθανθεί αυτή την πίεση του «μπορείς να γίνεις ο αρχηγός μας; Αλλά, άμα είσαι αρχηγός μας, θα είσαι και δούλος μας».

q Η ζωή με έχει μάθει να μη βγάζω εύκολα συμπεράσματα, ότι είναι γεμάτη εκπλήξεις. Δηλαδή κάποιος που δεν σου γεμίζει το μάτι μπορεί να αποκαλυφθεί ο πιο υπέροχος άνθρωπος, ικανός για την πιο ευγενή και ανιδιοτελή πράξη. Ή κάποιος που σε παραμυθιάζει και τον θαυμάζεις στην αρχή μπορεί να αποδειχτεί ντενεκές. Κι αυτό είναι υπέροχο.

Lovers 66 6

18

ΣΕΞ ΚΑΙ ΑΨΕΝΤΙ Για το μυθιστόρημα του Julian Barnes «Άνδρας με κόκκινο μανδύα» απο τον νικο μπακουνακη

20

ΧΑΒΙΕΡ ΘΕΡΚΑΣ ΚΑΙ ΜΑΝΟΥΕΛ ΒΙΛΑΣ Με δύναμη από την Ισπανία απο την τινα μανδηλαρα

22

ΕΠΙΣΤΡEΦΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΚΛΑΣΙΚO ΒΡΕΤΑΝΙΚO ΜΥΘΙΣΤOΡΗΜΑ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Το μεγάλο βιβλιοφιλικό αφιέρωμα της LiFO

Για το «Παρελθόν» της Τέσα Χάντλι απο την τινα μανδηλαρα

24

NΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ 90 νέα βιβλία για τις γιορτές απο τη μαρια δρουκοπουλου

45

ΛΕΣΧΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ 18 βιβλία για τη φιλία και τις παρέες απο τη lifo team

10.12.20 – lifo

17

ο δρ. πότσι στην κατοικία του, τζον σίνγκερ σάρτζεντ (1881)

BOOK LOVERS

Σεξ και αψέντι Για το μυθιστόρημα του Tζούλιαν Μπαρνς «Άνδρας με κόκκινο μανδύα».

απ ο toν n ik o μ πακ ου ν ακη

18 lifo – 10.12.20

Τ

ρεις ιστορικές προσωπικότητες της παρισινής Μπελ Επόκ, δηλαδή της εποχής που γεφυρώνει τον 19ο με τον 20ό αιώνα και τελειώνει με τον αιματηρό Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αποτελούν τους χαρακτήρες του καινούργιου βιβλίου του Τζούλιαν Μπαρνς Άνδρας με κόκκινο μανδύα. Είναι ο γυναικολόγος-χειρουργός και γερουσιαστής Σαμιέλ Ζαν Πότσι, ο πρίγκιπας Εντμόν ντε Πολινιάκ και ο κόμης Ρομπέρ ντε Μοντεσκιού, που στοιχεία της ζωής του και της προσωπικότητάς του βρίσκουμε στους λογοτεχνικούς ήρωες βαρόνο ντε Σαρλύς, στο μυθιστόρημα του Προυστ Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο, και Ντεζ Εσέντ, στο μυθιστόρημα Ανάστροφα του Ζορίς-Καρλ Ουισμάνς. Σε αντίθεση με τον πρίγκιπα και τον κόμη, που κατάγονταν από παλιές αριστοκρατικές οικογένειες (ο κόμης ισχυριζόταν ότι ήταν απόγονος του Ντ’ Αρτανιάν), ο Πότσι ήταν κοινός θνητός, ιταλικής καταγωγής αλλά προτεστάντης. Οι αριστοκράτες ήταν και οι δύο ομοφυλόφιλοι. Ο γιατρός ήταν ετεροφυλόφιλος. Βέβαια ο Πολινιάκ, που είχε χάσει τα πάντα και είχε ως μοναδικό περιουσιακό στοιχείο τον τίτλο ευγενείας (περιζήτητος για την εποχή), παντρεύτηκε σε σχετικά μεγάλη ηλικία την κατά πολύ νεότερή του Αμερικανίδα κληρονόμο των ραπτομηχανών Σίνγκερ, Γουιναρέτα Σίνγκερ, που ήταν διακριτική μεν, αλλά πολύ γνωστή λεσβία. Όταν πέθανε ο πρίγκιπας, η ίδια, ως πριγκίπισσα ντε Πολινιάκ διατηρούσε ένα από τα πιο γνωστά καλλιτεχνικά σαλόνια στο Παρίσι. Σε μια εποχή που στην Αμερική φούντωνε ο πυρετός του χρυσού, στην Ευρώπη οι χρυσοθήρες ήταν οι Άγγλοι και οι Γάλλοι αριστοκράτες, που παντρεύονταν Αμερικανίδες κληρονόμους για να ενισχύσουν τους λογαριασμούς τους στην τράπεζα αλλά και για να ανανεώσουν τη γενιά τους, που υπέφερε από τις ενδογαμίες. Η αποκάλυψη της σεξουαλικής ταυτότητας του Πότσι, του Πολινιάκ και του Μοντεσκιού δεν είναι κοίταγμα από την κλειδαρότρυπα. Το σεξ, ως πράξη, φαντασία, φαντασίωση, παιχνίδι, θέατρο, λογοτεχνία, συναλλαγή, εκβιασμός, διαστροφή, απεικόνιση, είναι συστατικό στοιχείο στη ζωή των ανώτερων στρωμάτων κατά την Μπελ Επόκ, αλλά και αφηγηματικό κλειδί στο βιβλίο του Τζούλιαν Μπαρνς. Γράφω «βιβλίο», γιατί το Άνδρας με κόκκινο μανδύα είναι υβριδική πρόζα. Είναι προϊόν ιστορικής έρευνας για την Μπελ Επόκ και τους ανθρώπους της, λογοτεχνικής και εικαστικής κριτικής αλλά και αυτοβιογραφίας, καθώς ο Μπαρνς υπάρχει μέσα στην αφήγηση. Μπορούμε να πούμε ότι η αφήγηση αρχίζει από ένα επεισόδιο που συμβαίνει στον ίδιο τον συγγραφέα. Το 2015 ο Τζούλιαν Μπαρνς βλέπει σε έκθεση στη National Portrait Gallery του Λονδίνου το πορτρέτο του γιατρού Πότσι «Ο δρ. Πότσι στην κατοικία του», φιλοτεχνημένο το 1881 από τον Αμερικανό ζωγράφο Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ, που ήταν περιζήτητος στην Ευρώπη για τα πορτρέτα του. Στον πίνακα ο Πότσι «είναι τριάντα πέντε ετών, ωραίος, γενειοφόρος και κοιτάζει γεμάτος αυτοπεποίθηση προς τα αριστερά. Είναι ανδροπρεπής, αν και λεπτοκαμωμένος». Το μάτι του θεατή πέφτει αμέσως στον άλικο μανδύα που φοράει ο ήρωας, αλλά το πιο εκφραστικό μέρος του πορτρέτου είναι τα δάχτυλα, που θα μπορούσαν να είναι δάχτυλα πιανίστα. Η ζώνη που

κρατάει τον μανδύα, χαλαρά δεμένη στη μέση, καταλήγει σε φούντα που φτάνει κάτω από τη βουβωνική χώρα του εικονιζόμενου, «όμοια με πέος άλικου ταύρου» γράφει ο Μπαρνς. Σύμφωνα με μύθο της εποχής («αστικό μύθο» θα λέγαμε σήμερα), το ιατρείο του Πότσι ήταν ο προθάλαμος της κρεβατοκάμαράς του. Η Σάρα Μπερνάρ, η μεγάλη ηθοποιός της εποχής, αποκαλούσε τον Πότσι «docteur-Dieu» (γιατρός-Θεός), γιατί ήταν ο πρωτοπόρος της γυναικολογίας στη Γαλλία και ο πρώτος γυναικολόγος καθηγητής στο πανεπιστήμιο. Βέβαια το «docteur-Dieu» αφορούσε όχι μόνο το ιατρικό ταλέντο του Πότσι αλλά και τις ερωτικές επιδόσεις του. Η Σάρα Μπερνάρ, που ήταν νυμφομανής αλλά ανοργασμική, λέγεται ότι βρήκε το γλυκό μυστήριο της ζωής, όπως γράφει ο Μπαρνς, όταν της εμφύτευσαν ένα εξάρτημα στον κόλπο της ώστε αυτός να μπορεί να λιπαίνεται. Αλλά είπαμε… μύθοι. Αυτό το πορτρέτο είναι η κινητήριος δύναμη της αφήγησης του Μπαρνς και ο Πότσι είναι ο βασικός ήρωας του βιβλίου, μέσα από τον οποίο ανασυσταίνεται όλη αυτή η τρομερή εποχή. Τα πάντα βρίσκουμε εδώ. Εκτός από το σεξ, βρίσκουμε την υπόθεση Ντρέιφους και τον αντισημιτισμό, την άνοδο της ακροδεξιάς, την τέχνη της Μπελ Επόκ και τη σύγκριση της τέχνης στη Βρετανία (συντηρητική) και

στη Γαλλία (πρωτοποριακή), τον δανδισμό και τον ανδρογυνισμό, τον Χένρι Τζέιμς ως κριτικό (είναι τόσο σαφής, ειρωνεύεται ο Μπαρνς, που η γραφή του «λες και περιβάλλεται από χαρτί συσκευασίας με φυσαλίδες»), τους συγγραφείς και τους καλλιτέχνες, ανάμεσά τους τον Όσκαρ Ουάιλντ, που έδειχνε ότι η φήμη πρέπει να προηγείται του καλλιτεχνικού έργου, την πρακτική της μονομαχίας για το ξεκαθάρισμα λογαριασμών, τα ταξίδια για ψώνια στο Λονδίνο, στο κατάστημα Λίμπερτι για υφάσματα, στην Μποντ Στριτ για τουίντ και κοστούμια, καπέλα και παλτά. Τελικά, ίσως αναρωτηθείτε, το νέο βιβλίο του Μπαρνς είναι αφήγηση ανεκδότων; Όχι. Είπαμε ήδη ότι είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα υβριδική πρόζα, κι αυτό από μόνο του ανανεώνει τις αφηγηματικές τεχνικές – και το ενδιαφέρον μας. Δεύτερον, στο βιβλίο υπάρχει μια παράλληλη εικονογραφική αφήγηση που περνάει μέσα από τα πορτρέτα των ηρώων, φιλοτεχνημένα από τον Σάρτζεντ και άλλους ζωγράφους, όπως τον Τζοβάνι Μπολντίνι, αλλά και από μία άλλη μοναδική εικονογραφική πηγή της εποχής: τις καρτούλες με φωτογραφίες προσωπικοτήτων («χαρτάκια» τις λέγαμε παλιά) που έβρισκες μέσα στις συσκευασίες σοκολάτας που πουλούσε το παρισινό μπακάλικο της εποχής Felix Potin. Το κείμενο και

❧ Το χιούμορ του Τζούλιαν Μπαρνς. Δείγμα: «Η διάθεση του Γουάιλντ ήταν συχνά πεσμένη… είχε μπει στον πειρασμό να αυτοκτονήσει και είχε κατέβει στον Σηκουάνα μ’ αυτή την πρόθεση. Στο Πον Νεφ είχε συναντήσει έναν άντρα που είχε το βλέμμα καρφωμένο στο νερό. Ο Γουάιλντ τον ρώτησε: “είστε κι εσείς υποψήφιος αυτόχειρ;”. “Όχι” απάντησε ο άντρας. “Είμαι κομμωτής”».

❧ Η εξαιρετική μετάφραση της Κατερίνας Σχινά. «Αναβαθμίζει» κάθε βιβλίο που μεταφράζει, με την έννοια ότι του δίνει μια τέτοια φυσικότητα, που νομίζεις ότι είναι γραμμένο απευθείας στη γλώσσα μας.

οι εικόνες πάνε παράλληλα, το ένα δεν μπορεί χωρίς τις άλλες, αλληλοσυμπληρώνονται. Και είναι ωραίο που στην έκδοση η ποιότητα της εκτύπωσης του εικονογραφικού υλικού είναι πολύ υψηλή. Υπάρχει κι ένα άλλο στοιχείο που εκτοξεύει το αφήγημα του Μπαρνς. Εκτός από τους τρεις ήρωες, τον γιατρό, τον πρίγκιπα και τον κόμη, ήρωας του βιβλίου είναι ένα άλλο βιβλίο (το αναφέραμε ήδη): το μυθιστόρημα του Ουισμάνς Ανάστροφα, αυτή η βίβλος της λεγόμενης «λογοτεχνίας της παρακμής», που επηρέασε από τον Όσκαρ Ουάιλντ μέχρι το πανκ. Ο Μπαρνς αποδεικνύεται εξαιρετικός γνώστης του Ουισμάνς και με το βιβλίο του αυτό επαναφέρει το Ανάστροφα στην εποχή μας. Νομίζω ότι ο Άνδρας με κόκκινο μανδύα είναι μια σημερινή λογοτεχνική συνομιλία με το Ανάστροφα, που μας δείχνει ταυτόχρονα πώς το παρόν, εμείς, μπορούμε να δούμε και να ξαναδούμε το παρελθόν (αυτούς). Κι αυτό είναι το βαθύτερο κέρδος από την ανάγνωση του ερεθιστικού και πρωτότυπου Άνδρα με κόκκινο μανδύα (κι ευτυχώς που διαθέτουμε πλέον μια θαυμάσια μετάφραση του Ανάστροφα, από τη Ρίτα Κολαΐτη, στις εκδόσεις Στερέωμα).

julian barnes

Άνδρας με κόκκινο μανδύα Μτφρ.: Κατερίνα Σχινά Σελ.: 321 Εκδόσεις Μεταίχμιο

10.12.20 – lifo

19

BOOK LOVERS

μητέρας του, η οποία προτιμούσε να αφήνεται σε ατέλειωτες σιωπές, αυτές που μοιραζόταν με τον συγγραφέα παρακολουθώντας μαζί του «Big Brother» και ταινίες του Αντονιόνι; Κάπου ανάμεσα σε αυτά τα δυο φώλιαζε προφανώς και η εικόνα του φρανκιστή θείου –ανάμεσα στη λαϊκή δοξασία και την καλλιτεχνική εφεύρεση– που έκανε τον συγγραφέα να ξεπεράσει τις προσωπικές του προκαταλήψεις και «διαβάζοντας» παλιές φωτογραφίες, μιλώντας με τον τελευταίο επιζήσαντα μάρτυρα της παιδικής του ηλικίας, ανακατεύοντας αρχεία, δοξασίες και προσωπικά κειμήλια, να ξαναστήσει την ιστορία του αρνητικού ήρωα των παιδικών του χρόνων. Αν ο Μένα παρασύρθηκε από το ρομαντικό κλέος ενός ψευδεπίγραφου ιδεαλισμού, αυτό οφείλει προφανώς να κάνει και ο συγγραφέας: να παραμερίσει τις ιδεαλιστικές εμμονές και πεποιθήσεις του και ως γνήσιος Ισπανός, που πάντοτε είχε άλλη σχέση με το χθόνιο στοιχείο, την αλήθεια και το αίμα, να ψάξει τι είναι αυτό που οδήγησε τον συγγενή του στην ανάποδη πλευρά της Ιστορίας. Εξού και βρίσκεται να παρακολουθεί με περίσσια προσοχή τις περιπέτειες του Μανόλο Μένα, από τις πρώτες μέρες, που τον ήθελαν να είναι ένα αγριεμένο εχθρικό σχολιαρόπαιδο, έως τις φιλόδοξες εφηβικές εποχές, που ονειρευόταν να γίνει επιφανής νομικός, αλλά και τις μάχες όπου έλαβε μέρος – τι ακριβώς βίωσε ως τραυματίας πολέμου και τι είναι αυτό που έκανε τη 13η Μεραρχία του στρατηγού Μπαρρόν, στην οποία ανήκε, να ακολουθήσει έναν άκρως επικίνδυνο ελιγμό απέναντι στην 26η Φάλαγγα των δημοκρατικών δυνάμεων, γνωστή ως πρώην Φάλαγγα Ντουρρούτι. Οι σκηνές της μάχης περιγράφονται με αξιοθαύμαστη ενάργεια από τον Θέρκας, όπως και όλα τα προσωπικά δεδομένα, που κάνουν τον συγγραφέα να καταλήξει στο ότι ο Μένα «όχι μόνο πέθανε για έναν άδικο σκοπό αλλά και ότι πέθανε παλεύοντας για συμφέροντα που δεν ήταν δικά του. Ούτε δικά του ούτε της οικογένειάς του. Και σκέφτηκα: ότι πέθανε για το τίποτα». Όχι όμως για το τίποτα, αλλά για να δώσει τροφή στον συγγραφέα, όπως κάποτε ο Αχιλλέας στον Όμηρο, να γράψει ένα βιβλίο-μοναδική φωτεινή κληρονομιά στο διάβα της Ιστορίας, όπως το Βόρειο Σέλας, που οι Ισπανοί θεωρούσαν ότι είναι οι ψυχές των νεκρών που ανεβαίνουν ψηλά στον ουρανό, ορατοί για τους ανθρώπους της γης ως φωτεινό πυροτέχνημα. Ωραία μετάφραση από τη Γεωργία Ζακοπούλου.

Χαβιέρ Θέρκας και Μανουέλ Βίλας: Με δύναμη από την Ισπανία

Δύο ξεχωριστά autofiction, από τον Χαβιέρ Θέρκας και τις εκδόσεις Πατάκη και τον Μανουέλ Βίλας και τις εκδόσεις Ίκαρος, δίνουν το στίγμα της σύγχρονης ισπανικής λογοτεχνικής σκηνής, που εμπλέκει την Ιστορία με τα αληθινά, προσωπικά βιώματα.

Ξ α πο τη ν τιν α μα ν δ η λαρ α

20 lifo – 10.12.20

εκινώντας από τη μέση των πραγμάτων, από τις αμφιβολίες που σκιάζουν την καθαρότητα της ιστορίας, ο Χαβιέρ Θέρκας αρέσκεται να ανασκαλεύει το μη προφανές και σαν τον Δον Κιχώτη να αναποδογυρίζει τις αλήθειες για να δείξει τη ραφή που χαράζει την ύπαρξη από μέσα. Στην περίπτωση του νέου βιβλίου του, Ο μονάρχης των σκιών, εμπνευσμένου από έναν αρνητικό ήρωα, μέλος της οικογένειας Θέρκας, φαλαγγίτη και φρανκιστή, τον Μανουέλ Μένα, ο Ισπανός συγγραφέας αποφασίζει να ακολουθήσει όχι μόνο τα παράδοξα βήματα του θερβαντικού του ήρωα αλλά έναν ομότεχνό του, όπως ο Ντανίλο Κις, ο οποίος στην Εγκυκλοπαίδεια των Νεκρών γράφει πως «την Ιστορία τη γράφουν οι νικητές, τους θρύλους τούς δημιουργεί ο λαός. Οι συγγραφείς επινοούν. Βέβαιος είναι μονάχα ο θάνατος». Τη φράση αυτή θυμίζει στον συγγραφέα στο αυτοβιογραφικό, καθώς φαίνεται, βιβλίο ο καλός του φίλος Νταβίδ Τρουέμπα μαζί με μια υπενθύμιση για τον ρόλο των ηττημένων και των νικητών στην υψηλή ζωγραφική του Γκόγια και του Βελάσκεθ, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στον Θέρκας να θυμίσει, με τη σειρά του, στον αγαπητό του αναγνώστη –υποκριτή μου, αδελφέ μου!– ότι τον πραγματικό ήρωα του πολέμου δεν τον καθορίζει τόσο η πραγματικότητα ή η Ιστορία όσο η αφήγηση, την οποία χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να δώσει το επιστέγασμα ενός μεγαλοπρεπούς ή άθλιου βίου. Απόδειξη ότι ήταν η ερμηνευτική ματιά της μητέρας του Θέρκας, η οποία πέθανε με την

ψευδαίσθηση της πρώην μεγαλοαστής από την Εστρεμαδούρα και ταυτίστηκε με το υποτιθέμενο μεγαλείο του θείου της, που ανάγκασε τον ίδιο τον Θέρκας να ασχοληθεί με την υπόθεση. Μπορεί για τον συγγραφέα ο Μένα να ήταν το όνειδος της οικογένειας, αλλά για τη μητέρα του θα ήταν πάντα ο ευθυτενής λευκοντυμένος νέος με τη στολή των Τυφεκιοφόρων, το σακάκι με τις μαύρες επωμίδες και τα λευκά κουμπιά, πάνω στο οποίο θα δέσποζε το χρυσό αστέρι. «Για τη μητέρα μου ο Μανουέλ Μένα ήταν ο Αχιλλέας» λέει με ειλικρίνεια ο Θέρκας, αποφασίζοντας, για τον λόγο αυτόν, να εντρυφήσει στο τι είναι αυτό που μετατρέπει έναν εχθρό σε ηρωική φιγούρα. «Αυτό που κατάλαβα τότε ήταν ότι ο θάνατος του Μανουέλ Μένα είχε μείνει βαθιά χαραγμένος στην παιδική φαντασία της μητέρας μου ως ένας όμορφος θάνατος, αυτό που οι Έλληνες αποκαλούσαν καλό θάνατο, που για εκείνους ήταν ο τέλειος θάνατος, ο θάνατος ενός ευγενούς και αγνού νέου σαν τον Αχιλλέα της Ιλιάδας, που αποδεικνύει την ευγένεια και την αγνότητά του αψηφώντας παντελώς τον κίνδυνο και παίζει τη ζωή του πολεμώντας στην πρώτη γραμμή της μάχης για αξίες σημαντικότερες από τον ίδιο ή που τις θεωρεί σημαντικότερες και πεθαίνει στη μάχη και εγκαταλείπει τον κόσμο των ζωντανών στο αποκορύφωμα της ομορφιάς και του σφρίγους του και ξεφεύγει από τη φθορά του χρόνου και δεν γνωρίζει την ανημπόρια που εξουθενώνει τους ανθρώπους». Ποιος όμως ήταν ο Μανουέλ Μένα, που είχε στοιχειώσει τα όνειρα και τους εφιάλτες της

manuel vilas Ορδέσα

Μτφρ.: Αχιλλέας Κυριακίδης Σελ.: 472 Εκδόσεις Ίκαρος

Π

άει καιρός τώρα που έχουν πάψει να γράφονται σύγχρονα βιβλία ταυτότητας ή τέλος πάντων βιβλία που με αφορμή ένα οικείο προσωπικό γεγονός αποπειρώνται να δουν πέρα από το υπάρχον, προσεγγίζοντας την καθολική διάσταση των πραγμάτων και την κρυφή τους ποίηση, αφού η ποίηση, όπως επέμενε ο Γκαίτε, δεν ανήκει σε κανέναν, ούτε καν σε αυτόν που τη γράφει. Ως ουσιαστικός ποιητής, ο Μανουέλ Βίλας καταθέτει ένα αξιοθαύμαστο εσωτερικό πανόραμα των αξιών που μας διαμόρφωσαν με την πρόφαση της προσωπικής εξομολόγησης που πολύ γρήγορα μετατρέπεται σε καθολικό μανιφέστο για όλα όσα αβασάνιστα μετατράπηκαν σε κίβδηλες επιφάσεις, για μια Ισπανία που ποτέ δεν κατάφερε να πενθήσει –όπως ούτε ο ίδιος για τους γονείς του–και έμεινε να συνομιλεί για πάντα με τα δικά της αμλετικά φαντάσματα. Η εκδρομή του συγγραφέα στη δική του Ορδέσα –απ’ όπου και ο τίτλος

του βιβλίου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος σε εξαιρετική μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη– είναι η αφορμή για να ξεδιπλωθεί ο πραγματικός τόπος κάτω από αυτό το κίτρινο χρώμα, σαν εκείνο που έδερνε σαν ομίχλη τα παραθυρόφυλλα στον Προύφροκ του Έλιοτ, και να αποκαλυφθεί το υπάρχον: ένα χαμένο βουνό και μια terra incognita στην καρδιά των Πυρηναίων, που καλεί τον συγγραφέα στην αγκαλιά της, πέρα και μακριά από τις σκιές. Κυρίως, πέρα από το έρεβος –ιδού πάλι ο Έλιοτ–, αφού «οι εξέχοντες άνθρωποι χάνονται μες στο σκοτάδι του κενού», όχι τόσο του πραγματικού όσο αυτού των κούφιων λέξεων, των ψευδεπίγραφων μύθων που μας ταΐζει το σύστημα της εκπαίδευσης, των σαρωτικών κύκλων ενός ομοιόμορφου συστήματος. Για τον συγγραφέα, που στα μέσα της ζωής του ομολογεί πως μετράει έναν κατεστραμμένο γάμο και μετά από 27 χρόνια καθηγητής στη μέση εκπαίδευση και μια φαινομενικά πετυχημένη συγγραφική καριέρα –που τον οδήγησε στο ισπανικό Παλάτι, ανάμεσα σε άλλους βραβευμένους και δαφνοστεφείς ανθρώπους του πνεύματος–, χρέος του είναι να επανασυστήσει το χαμένο νόημα μέσα από ένα έργο που θα πάψει πια να είναι αφηρημένο, αλλά θα είναι γραμμένο με τη σάρκα και το βίωμα. «Η ζωή ενός ανθρώπου είναι η κατασκευή αναγλύφων που, στο τέλος, θα τα λειάνουν ο θάνατος και ο χρόνος. Ένα απ’ αυτά

τα ανάγλυφα έγκειται στην ανακάλυψη ότι δεν υπάρχουν δύο ίδια ανθρώπινα όντα. Εξού και η λαγνεία. Όλες οι γυναίκες είναι διαφορετικές. Και αυτό αποτελεί πλήγμα για τον πλατωνικό έρωτα» γράφει ο Βίλας, για να θυμίσει πως οι ξεχωριστές εικόνες και τα φραγκμέντα ενός χαοτικού βίου είναι αυτά που μας θυμίζουν ότι είμαστε άνθρωποι. Αφορμή για το ταξίδι της μνήμης, όπως αντίστοιχα η μαντλέν του Προυστ, είναι για τον συγγραφέα μια κακοδεμένη γραβάτα, την οποία δεν είχε μάθει ποτέ να δένει ως παντρεμένος, καθώς και η φευγαλέα εικόνα ενός παλιού του μαθητή ο οποίος βρέθηκε κολλημένος σε έναν τοίχο προτού καν προλάβει να δει τη ζωή. Ματωμένες χτυπημένες λαμαρίνες, οι οδοντόβουρτσες των γονιών του στο μπάνιο, ένα παλιό Seat 600 και η εικόνα ενός λεβέντη εργένη πατέρα προτού τον καταλάβει η οικογενειακή μοίρα είναι τα δικά του αντικείμενα-οδηγοί σε ένα αντικειμενικό, καθολικό rosebud – γιατί ποιος μπορεί να δει το παρελθόν ή το μέλλον της Ισπανίας αν όχι μέσα από αυτά της οικογένειας; Νιώθοντας βαθύ χρέος, όπως οι παλιοί ζωγράφοι που κατέγραφαν σε πίνακες όλους τους βασιλιάδες, να ξαναφτιάξει τη σάγκα των απελπισμένων και των φτωχών ώστε να μη μείνουν αόρατοι παράγοντες της Ιστορίας, ο συγγραφέας συστήνει ένα παράδοξο χρονικό, με ένταση αλλά χωρίς δράμα, με

χαβιέρ θέρκας Ο μονάρχης των σκιών

Μτφρ.: Γεωργία Ζακοπούλου Σελ.: 360 Εκδόσεις Πατάκη

μελαγχολία αλλά όχι χωρίς ανάταση. Γιατί, όπως εξομολογείται, οι δικοί του μπορεί να ήταν μελαγχολικοί, πρώην ωραίοι και άκρως έντονοι Μεσογειακοί, αλλά ήταν φτωχοί με στυλ, δημιουργοί ενός κόσμου γεμάτου ένταση αλλά και γεμάτου πόνο. Και όμως, ο πόνος δίνει νόημα στα πράγματα, ειδικά στον ίδιο, που έχει αφήσει προ πολλού πίσω του το νοηματοδικό του μέσο του αλκοόλ, που έχει απαρνηθεί την ασφάλεια των παντρεμένων και έχει απομυθοποιήσει το λουστραρισμένο του επάγγελμα – αν μπορεί κανείς να αποκαλέσει έτσι τη συγγραφή. Η μοναξιά του, απογυμνωμένη απ’ όλες τις προφάσεις, μπορεί και αποκαλύπτει όλο το εύρος των τραυμάτων, δικαιολογεί τις λάθος κινήσεις και τραβάει τον αναγνώστη στο πιο παρακινδυνευμένο μέρος της δικής του νωχέλειας, στην άκρη της δικής του Ορδέσας, απ’ όπου μπορεί να αγναντέψει το άπειρο. Γιατί οι αξίες, όπως υποστηρίζει και ο συγγραφέας, μπορεί να είναι οι ίδιες από τη δεκαετία του ’80 μέχρι το 2015, αλλά «κάτω από τη μοναξιά του πλήθους των νεκρών» υπάρχει πάντα η αφορμή για εξιστόρηση και για δημιουργία, για ένα διαφορετικό βάδισμα κάτω από τον ολοφάνερο ήλιο, αυτόν τον θεό της Μεσογείου, μακριά από την ανθρώπινη ματαιοδοξία και γεμάτο κατάφαση για ζωή.

10.12.20 – lifo

21

BOOK LOVERS

Επιστρέφοντας στο κλασικό βρετανικό μυθιστόρημα Για το «Παρελθόν» της Τέσα Χάντλι.

Χ

α πο τη ν τιν α μα ν δ η λαρ α

22 lifo – 10.12.20

ρόνια είχε να βγει στο προσκήνιο μια συγγραφέας με τη γονιδιακή επάρκεια των Βρετανών μυθιστοριογράφων, με αυτή την απλότητα στην αφήγηση και τη μεστότητα των περιγραφών που εστιάζουν στις απτές λεπτομέρειες της φύσης, οι οποίες παρεισφρέουν με τρόπο καταλυτικό στην ανάπτυξη των χαρακτήρων. Εκατό τοις εκατό Βρετανίδα, η Τέσα Χάντλι αναμφίβολα διαθέτει κάτι από τη στόφα της Βιρτζίνια Γουλφ ως προς τη λεπτολογική ανάλυση του εξωτερικού κόσμου, αλλά και αρκετά στοιχεία του Τσαρλς Ντίκενς όσον αφορά την ικανότητα να αποδίδει το βάθος των χαρακτήρων. Με αυτά τα σαφή εφόδια στη συγγραφική της φαρέτρα, έρχεται να μας επανασυστήσει με τον ιδανικότερο τρόπο το βρετανικό μυθιστόρημα: απόδειξη, το Παρελθόν, το έκτο κατά σειρά μυθιστόρημα της πολυβραβευμένης Βρετανίδας συγγραφέως, παραδόξως άγνωστης στο ευρύ κοινό στην Ελλάδα (παλαιότερα είχε κυκλοφορήσει το Έρωτας στο τρένο από το Μεταίχμιο, προ πολλού εξαντλημένο), το οποίο μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Gutenberg και τη σειρά Aldina σε άψογη μετάφραση της Μαρίας Αγγελίδου. Η θεατρικότητα του μυθιστορήματος είναι πρόδηλη, όπως και η ανάγκη της Χάντλι να επαναφέρει την ανθρώπινη ένταση στην πρώτη γραμμή: δηλαδή να εστιάσει στον τρόπο που οι άνθρωποι συνδέονται, ερωτεύονται, κοντράρονται και σχετίζονται. Αφορμή είναι η συνάντηση μιας οικογένειας σε ένα παλιό αγροτόσπιτο στο Κίνγκτον, όπου η εσωτερική ζωή, ειδικά στα μάτια της μικρότερης αδελφής, της Φραν, «έμοιαζε ν’ ακουμπάει, να κολλάει, να ταιριάζει απόλυτα με τον έξω κόσμο. Προχωρώντας ανάμεσα στα χορτάρια, προχωρούσε μέσα στ’ όνειρό της: το παλιό σπίτι νανουρισμένο από τη λιακάδα, με τις μπαλκονόπορτές του κάτω από τα μεταλλικά υπόστεγα φορτωμένα κισσό, θα μπορούσε να είναι το φόντο οποιασδήποτε σκηνής, ποιητικής, μεγαλόπρεπης ή τραγικής». Και όντως είναι: εντελώς θεατρικό, το σκηνικό φέρνει έντονα στον νου τον Βυσσινόκηπο του Τσέχοφ, ειδικά ως προς τον τρόπο που οι ετερόκλητοι χαρακτήρες της οικογένειας συνδέονται ακόμα και μέσα από τις πιο έντονες αντιθέσεις τους. Παραπαίοντας ανάμεσα στη μνήμη ενός ανυπεράσπιστου παρελθόντος που αναδύεται σχεδόν

ανεπαίσθητα στις μνήμες, όπως οι μαντλέν του Προυστ, και σε ένα σαρωτικό ως προς τη δύναμη της αποκαλυπτικής αλήθειας παρόν, οι ήρωες της Χάντλι γνωρίζουν πως πάνω απ’ όλα είναι εγκλωβισμένοι στον ίδιο τους τον εαυτό – και αυτόν αντιμετωπίζουν εκείνο το καλοκαίρι στο Κίνγκτον, ξέροντας ότι κανείς τους δεν θα φύγει από κει ίδιος. Πρώτη στο εξοχικό φτάνει η Άλις, μια αλαφροΐσκιωτη πρώην θεατρίνα, ρομαντική και κάπως ονειροπαρμένη –μια drama queen με τα σημερινά μέτρα–, φέρνοντας μαζί της τον Κασίμ, τον 20χρονο φοιτητή γιο της, καρπό του έρωτά της με ένα παλιό αμόρε, ο οποίος δεν κάνει τίποτα για να κρύψει τη βαθιά βαρεμάρα του, μένοντας στο σπίτι από ενοχή για την άλλοτε εγκαταλελειμμένη από τον πατέρα μητέρα του. Ωστόσο, δεν αργεί να βρει κάποιο ενδιαφέρον στο πρόσωπο της έφηβης ξαδέλφης του Μόλι, με την οποία θα ανακαλύψει διάφορα οικογενειακά μυστικά. Στο σπίτι θα έρθει φυσικά και η Χάριετ, η μεγαλύτερη από τις αδελφές, που κάποτε φλεγόταν από τον επαναστατικό οίστρο που την έφερε στο επίκεντρο των γεγονότων και τώρα στοχάζεται πάνω στη ζωή που φεύγει όχι με την ίδια ένταση που βιώθηκε παλιά. Όσο για τη μικρότερη, τη Φραν, αυτή θα φτάσει στο εξοχικό μαζί με τα δυο παιδιά της, την Άιβι και τον Άρθουρ, αλλά χωρίς τον σύζυγο, κάτι που υποπίπτει αμέσως στην αντίληψη όλων. Και μέσα σε όλα παρών και ο αδελφός τους, Ρόναλντ, ένας στοχαστικός φιλόσοφος και νυν αρθρογράφος παράδοξων κινηματογραφικών κριτικών, που παλεύει με τα δύο προηγούμενα διαζύγιά του και με την τρίτη του σύζυγο, την Πιλάρ, με καταγωγή από την πολύπαθη Αργεντινή. Ο αδελφός θα κάνει εντυπωσιακή εμφάνιση, καταφθάνοντας με μια παλιά Jaguar XJ6 και τη λατρεμένη του μοναχοκόρη. Όλοι μαζί οι φιλοξενούμενοι του εξοχικού θα γίνουν κοινωνοί μεγάλων μυστικών, θα αντιληφθούν τα όριά τους και στις αναζητήσεις τους θα δουν τον εαυτό τους να βυθίζεται σε γλυκές αναμνήσεις, αλλά και σε σκηνές ακραίου τρόμου – συστατικά της ίδιας της ζωής, που εδώ μοιάζει να ξεδιπλώνεται σαν δανική σαιξπηρική σκηνή. Ενίοτε οι ήρωες επιζητούν την απομάκρυνση του ενός από τον άλλον, ώστε να βρουν την εσωτερική τους γαλήνη, όπως η Άλις, που,

tessa hadley Το παρελθόν

Μτφρ.: Μαρία Αγγελίδου Σελ.:448 Εκδόσεις Gutenberg

όταν δεν μένει μόνη διαβάζοντας παλιά γράμματα, διασχίζει τους αραιούς θάμνους και τα κωνοφόρα στην αρχή του δάσους, δίνοντας τη δυνατότητα στη συγγραφέα να μας επιδείξει τη λογοτεχνική της δύναμη. Όσες όμως κι αν είναι οι αντιθέσεις ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας, βρίσκουν τρόπους να συνεννοούνται, είτε μέσα από τη ρουτίνα της καθημερινότητας, είτε μιλώντας περί ανέμων και υδάτων, όπως οι κυρίες που πίνοντας τσάι συζητούν για τον Μικελάντζελο στο ποίημα του Έλιοτ, είτε πραγματοποιώντας εξόδους σε φιλικά σπίτια, όπως στους γείτονες Πάτεν. Κάθε τέτοια εξόρμηση μοιάζει πραγματικά με επαναστατική πράξη, όπως αυτή που επιχειρούν η άλλοτε επαναστάτρια Χάριετ με την Αργεντινή σύζυγο του αδελφού της, Πιλάρ, όταν αποφασίζουν να εκδράμουν παρέα, σε μια σκηνή που αποδεικνύει την όμορφη ισορροπία που βρίσκει η Χάντλι στη συνομιλία του εσωτερικού κόσμου με τον εξωτερικό: «Η Χάριετ και η Πιλάρ είχαν αποφασίσει να περάσουν τον ρεικότοπο και να συνεχίσουν κατά μήκος της ακτής, ως εκεί που ο κόλπος άνοιγε, για να βρουν παραλία και να κολυμπήσουν. Η Χάριετ ένιωθε μνημειώδη ρήξη με την παράδοση, παρόλο που η απόσταση δεν ξεπερνούσε τα πενήντα χιλιόμετρα – δεν ήταν σίγουρη για τη διαδρομή και ζήτησε από την Πιλάρ να τη δει στον χάρτη. Οδηγώντας, πάντως, η διάθεσή της έφτιαξε, νέες προοπτικές αναδύθηκαν πιθανές και προσιτές. Τα ορνιθοσκαλίσματα του Άρθουρ δεν σήμαιναν τίποτα. Το λάθος της με το φόρεμα ήταν απλά αστείο, δεν είχε σημασία. Κι ενώ η αυστηρότητα του ρεικότοπου είχε συνήθως κάτι το επικριτικό, σήμερα η ξερή, σβολιασμένη γη με τις τούφες τα βάτα και τα ρείκια της έμοιαζε, όπως την έλουζε ο ήλιος, πρόσκληση για παιχνίδι: οι μαβιές και καφετιές εκτάσεις έδειχναν χαρούμενες κι ανάλαφρες». Σε αυτή την ιδανική συνάντηση του εξωτερικού με το εσωτερικό, το παρελθόν με το παρόν γίνονται τελικά ένα: αν στο πρώτο μέρος του βιβλίου περιγράφεται το οικογενειακό παρόν, στο δεύτερο μέρος παρακολουθούμε τον τρόπο που η τότε νεαρή μητέρα τους, Τζιλ, εγκαταλείπει τον άνδρα της, Τομ, στο Λονδίνο, αναζητώντας καταφύγιο μαζί με τα τρία παιδιά της –τη Χάριετ, τον Ρόναλντ και την Άλις– στην εξοχή. Ο κλυδωνιζόμενος γάμος της έχει φυσικά αντίκτυπο στην ψυχοσύνθεση των παιδιών και ενδεχομένως να εξηγεί τις σημερινές διαρκείς συγκρούσεις με τους δικούς τους εραστές και συζύγους, αλλά και τον τρόπο που τα επαναστατικά γεγονότα του Μάη του ’68 στο Παρίσι μπορεί να συνδέονται με τα γεγονότα στη μακρινή Αργεντινή. Όλα αυτά, όμως, γίνονται υπόγεια, με ένα τέμπο που ακούγεται σαν μουσική ακόμα και όταν το κρεσέντο των γεγονότων απειλεί να καταστρέψει τα πρόσωπα. Όπως σημειώνει και η Ζωή Μπέλλα-Αρμάου στο εισαγωγικό της σημείωμα: « Έντονη, διεισδυτική η ψυχολογική ματιά της Χάντλι, παρ’ όλη τη χαμηλόφωνη γραφή της, ολοκληρώνει πολύ έξυπνα τους χαρακτήρες και δεν είναι υπερβολική η παρατήρηση του συγγραφέα και κριτικού Antony Quinn ότι βαδίζει στα χνάρια του Χένρι Τζέιμς, ενώ η τεχνική της λεπτής ειρωνείας ακολουθεί το παράδειγμα της Τζέιν Όστιν. Ήδη με το πρώτο της βιβλίο, το Accidents in the Home (2002), είχε συμπεριληφθεί στη λίστα για το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου μυθιστοριογράφου του “Guardian”, ενώ με τα μεταγενέστερα έργα της αποδεικνύει πόσο καλή αφηγήτρια είναι».

10.12.20 – lifo

23

BOOK LOVERS

Νέες

90 ΝΈΑ ΒΙΒΛΊΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΙΟΡΤΈΣ απο τη μαρια δρουκοπουλου

24 lifo – 10.12.20

10.12.20 – lifo

25

BOOK LOVERS

05 ΆΝΝΑ ΓΕΩΡΓΙΆΔΟΥ

Θεραπευτική επιδείνωση

01 FERNANDO PESSOA

Περί θανάτου και άλλων μυστηρίων Μτφρ.: Μαρία Παπαδήμα Εκδόσεις Gutenberg Σελ.: 95 Από την τρυφερή του ηλικία, ο Φερνάντο Πεσσόα θα έρθει αντιμέτωπος με την εμπειρία της απώλειας στις πιο οδυνηρές της εκφάνσεις. Σ’ αυτά τα ανέκδοτα μέχρι προσφάτως διηγήματα που φέρουν την υπογραφή του Φερνάντο Πεσσόα προαναγγέλλονται και αναπαριστώνται αυτοκτονίες, διαπράττονται φόνοι, συμβαίνουν θάνατοι αιτιολογημένοι και αναιτιολόγητοι, ενώ πάντα στο βάθος ακούγεται η φωνή του ποιητή.

01

02 PETER HANDKE

Η κλέφτρα των φρούτων Μτφρ.: Μαρία Αγγελίδου Εκδόσεις Gutenberg Σελ.: 483 Ποια είναι η Κλέφτρα των Φρούτων; Τι τη συνδέει με τον ηλικιωμένο αφηγητή; Πού συμπίπτουν οι πορείες τους; Ένα μυθιστόρημα γεμάτο ευρηματικές προσωποποιήσεις, ένας μονοφωνικός λόγος πίσω από μια πολυπρόσωπη ιστορία, ένας βαθύς στοχασμός για τη γραφή, τα όρια της ανθρώπινης εμπειρίας, τη φύση, την αξία των απλών πραγμάτων στη ζωή μας.

03 ΚΏΣΤΑΣ ΚΑΛΦΌΠΟΥΛΟΣ

10 ανεπίδοτες επιστολές Εκδόσεις Gutenberg Σελ.: 178 «Ανοιχτές επιστολές» που απευθύνονται σε Έλληνες και ξένους συγγραφείς, δημοσιογράφους, ηθοποιούς, αλλά και «χάρτινους ήρωες» του 20ού αιώνα (Σιμενόν, Βασιλικός, Διακογιάννης, Γώγου, Σαββόπουλος κ.ά.), διαβάζονται σαν ένα σύγχρονο σπονδυλωτό «επιστολικό μυθιστόρημα», ως ημιτελείς συνεντεύξεις, αλλά και ως προσωπική εξομολόγηση του αποστολέα προς τους παραλήπτες τους.

02

04 JACK FAIRWEATHER

Ο Εθελοντής

Μτφρ.: Θεοδώρα Δαρβίρη Εκδόσεις Gutenberg Σελ.: 522

04

Η άγνωστη αληθινή ιστορία του Βίτολντ Πιλέτσκι που φυλακίστηκε εθελοντικά στο Άουσβιτς για να συλλέξει πληροφορίες για τους Συμμάχους και να οργανώσει έναν κρυφό αντιστασιακό στρατό μέσα στο στρατόπεδο. Επί τρία χρόνια στέλνει στα επιτελεία των Συμμάχων πληροφορίες για την καθημερινότητα στο Άουσβιτς, και περιμένοντας, μάταια, μια δυναμική αντίδρασή τους, οργανώνει σαμποτάζ, αποδράσεις, ακόμα και φόνους ναζί.

Εκδόσεις Δίαυλος Πώς θα ήταν μια γραφή που θα ήθελε να είναι σωματική; Τι θα ήταν η γλώσσα αν ήταν παιχνίδι στα χέρια ενός παιδιού; Σαράντα ένα διηγήματα για την απώλεια, τον ερωτισμό, την εξάρτηση και τη γλώσσα ως φωτισμένο καταφύγιο.

05

06 ΑΝΑΣΤΆΣΙΟΣ Χ. ΚΟΝΤΟΚΏΣΤΑΣ

DRONES - Οδηγός χειρισμού μη επανδρωμένων αεροσκαφών Εκδόσεις Δίαυλος

Τα συστήματα μη επανδρωμένων αεροσκαφών έχουν μπει στη ζωή μας. Είτε ως παιχνίδι, είτε ως απειλή, είτε ως υπηρεσία, είναι εδώ, και θα είναι όλο και περισσότερο. Ένα βιβλίο χρήσιμο για όποιον θέλει να τα γνωρίσει, πολύτιμο για όποιον θέλει να τα χειριστεί και αναγκαίο για όποιον θέλει να γίνει νόμιμος χειριστής drone.

07

06

ROBERTO BOLANIO

Πατρίδα – Μνήματα καουμπόυδων – Γαλλική κωμωδία τρόμου Μτφρ.: Κρίτωνας Ηλιόπουλος Εκδόσεις Άγρα Σελ.: 224 Τρεις άγνωστες νουβέλες από το μεγάλο αρχείο του Ρομπέρτο Μπολάνιο, γραμμένες στην ώριμη τελευταία δεκαετία της ζωής του. Ιστορίες έρωτα, πολιτικής, μυστικών εταιρειών καλλιτεχνών, εξαφανίσεων, πολιτικής κατά της χιλιανής δικτατορίας, με τον μοναδικό τρόπο του συγγραφέα του 2666.

08

07

ADÉLAÏDE BON

Το κοριτσάκι στον παγετώνα Mτφρ.: Άννα Δαμιανίδη Εκδόσεις Στερέωμα Σελ.: 248 Ένα παιδί, ένας άγνωστος, μερικά λεπτά βάναυσης σεξουαλικής κακοποίησης: Η συγγραφέας, για χρόνια διχασμένη, ανάμεσα σ’ ένα «σώμα αηδιαστικό και προδοτικό» και ένα «πνεύμα αγνό, ζωντανό, χαρούμενο», καταγράφει με ειλικρίνεια και ένταση την ψυχική και σωματική της περιπέτεια ως τη στιγμή της λυτρωτικής αποκάλυψης. Μια συγκλονιστική μαρτυρία που μετατρέπει το οδυνηρό βιογραφικό γεγονός σε λογοτεχνικό επίτευγμα.

08

09 Γ.Χ. ΏΝΤΕΝ

Η ασπίδα του Αχιλλέα Μτφρ.: Ερρίκος Σοφράς Εκδόσεις Αντίποδες Σελ.: 160 Στην Ασπίδα του Αχιλλέα περιλαμβάνονται δεκαεννιά αντιπροσωπευτικά ποιήματα από όλο το έργο του Ώντεν (μεταξύ άλλων: «Στη μνήμη του Γ.Μπ. Γέητς», «1η Σεπτεμβρίου 1939», «Πένθιμο μπλουζ»), μεταφρασμένα από τον Ερρίκο Σοφρά, με τη γλωσσική και υφολογική ακρίβεια και με τη συναισθηματική ένταση που χαρακτηρίζει όλες του τις μεταφραστικές εργασίες.

03 09

26 lifo – 10.12.20

10.12.20 – lifo

27

BOOK LOVERS

14 WILLIAM MELVIN KELLEY

Ένας διαφορετικός τυμπανιστής

Μτφρ.: Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης Εκδόσεις Μεταίχμιο Σελ.: 328

Μικρή ιστορία περί των πάντων (σχεδόν)

Το πρώτο μυθιστόρημα του Αφροαμερικανού συγγραφέα, ενός «χαμένου γίγαντα της αμερικανικής λογοτεχνίας», επανέρχεται σε νέα έκδοση για να πάρει τη θέση που του αξίζει στην κλασική λογοτεχνία. Μια ερμηνεία της μαύρης ταυτότητας μέσα από τα μάτια των λευκών πάντα αφηγητών. Ένα συγκλονιστικό, άκρως επίκαιρο βιβλίο, που ρίχνει φως στα φυλετικά προβλήματα που μαστίζουν χρόνια την αμερικανική κοινωνία.

Μτφρ.: Ανδρέας Μιχαηλίδης Εκδόσεις Μεταίχμιο Σελ.: 632

15

10 BILL BRYSON

ΆΛΚΗ ΖΈΗ

Στο κλασικό αυτό έργο εκλαϊκευμένης επιστήμης ο συγγραφέας μάς βοηθάει να κατανοήσουμε τον κόσμο, παρουσιάζοντας τις σύγχρονες θεωρίες της επιστήμης με τον πιο προσιτό και διασκεδαστικό τρόπο, παρασύροντάς μας σε ένα συναρπαστικό ταξίδι από τη γέννηση και την εξέλιξη του σύμπαντος μέχρι τη δημιουργία του πολιτισμού και τις νεότερες ανακαλύψεις.

Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου

10

Εκδόσεις Μεταίχμιο Σελ.: 168 Το εμβληματικό μυθιστόρημα της Άλκης Ζέη, που επαναδημιουργούν ως graphic novel η συγγραφέας Αγγελική ∆αρλάση και ο κομίστας ∆ηµήτρης Μαστώρος, σεβόμενοι την ατμόσφαιρα και το πνεύμα του πρωτοτύπου. Ένα graphic novel-φόρος τιμής από τους δημιουργούς νεότερων γενιών σ’ ένα αγαπημένο κλασικό βιβλίο της ελληνικής λογοτεχνίας.

11 PATRIK SVENSSON

Το βιβλίο των χελιών Μτφρ.: Αγγελική Νάτση Εκδόσεις Μεταίχμιο Σελ.: 320

15

16

Καθώς ανακαλεί τις παιδικές του αναμνήσεις όταν ψάρευε χέλια μαζί με τον πατέρα του και διερευνά τη θέση αυτού του αινιγματικού ψαριού στη λογοτεχνία, στην ιστορία της επιστήμης και στη σύγχρονη θαλάσσια βιολογία, ο συγγραφέας σκιαγραφεί τη σχέση του με τον πατέρα του και προβληματίζεται για τη ζωή και τον θάνατο, συνδυάζοντας απομνημονεύματα και φυσιολατρία στην καλύτερη εκδοχή τους.

A.G. RIDDLE

Η Χαμένη Αποικία Μτφρ.: Βασίλης Αθανασιάδης Εκδόσεις Anubis Σελ.: 440 Αφήνοντας πίσω μια Γη ρημαγμένη κι επικίνδυνη, οι τελευταίοι επιζήσαντες του ανθρώπινου είδους αναζητούν μια καλύτερη τύχη σε έναν άγνωστο τόπο. Σύντομα, ο Τζέιμς ανακαλύπτει εκεί μια σειρά από μυστηριώδεις σφαίρες που βρίσκονται θαμμένες. Πρόκειται άραγε για το κλειδί της εξαφάνισης ή μήπως για την αιτία του θανάτου αυτών των ανθρώπων;

12 JOHN DOS PASSOS

Manhattan Transfer

16

17

Μτφρ.: Τρισεύγενη Παπαϊωάννου Εκδόσεις Μεταίχμιο Σελ.: 536 Το χρονικό της Νέας Υόρκης στις αρχές του 20ού αιώνα, όπου ο συγγραφέας ανατέμνει ισότιμα τις ζωές των πλούσιων χρηματιστών και των μεταναστών που αγωνίζονται να ενταχθούν στη «νέα» κοινωνία. Σχεδόν εκατό χρόνια από την πρώτη του έκδοση, εξακολουθεί να αποτελεί ένα αριστούργημα της σύγχρονης λογοτεχνίας, έναν διαρκή φόρο τιμής στις δύο όψεις του αμερικανικού ονείρου.

14

GEOFF JOHNS

Doomsday Clock: Ώρα Μηδέν, Μέρος Πρώτο Μτφρ.: Χρήστος Κανελλόπουλος Εκδόσεις Anubis Σελ.: 224 Ο κόσμος του Watchmen θα συγκρουστεί με το Σύμπαν της DC στο Doomsday Clock, που φέρει τις υπογραφές των Geoff Johns και Gary Frank, της καταξιωμένης ομάδας δημιουργών πίσω από τα Shazam και Batman: Earth One.

11

13

18

JULI ZEH

Πρώτη του έτους

17

ΝΊΚΟΛΑΣ Α. ΧΡΗΣΤΆΚΗΣ

Μτφρ.: Απόστολος Στραγαλινός Εκδόσεις Μεταίχμιο Σελ.: 216

Το βέλος του Απόλλωνα

Πρώτη του έτους στο ειδυλλιακό νησί Λανθαρότε, ο Χένινγκ πηγαίνει με το ποδήλατό του στο χωριό Φεμές, κάνοντας ταυτόχρονα έναν προσωπικό απολογισμό. Όταν επιτέλους φτάνει στο χωριό εντελώς εξαντλημένος, ένα τυχαίο γεγονός θα πυροδοτήσει τη μνήμη του και θα βρεθεί να ξαναζεί γεγονότα της παιδικής του ηλικίας που παραλίγο να του κοστίσουν τη ζωή.

Μια καθηλωτική μελέτη της επίδρασης της πρόσφατης πανδημίας, που σάρωσε την κοινωνία μας, και του τρόπου με τον οποίο θα εξελιχθεί η αποκατάσταση τα επόμενα χρόνια. Αντλώντας στοιχεία από κοσμοϊστορικές επιδημίες, από σύγχρονες αναλύσεις και πρωτοποριακές έρευνες από ένα ευρύ φάσμα επιστημών, ο συγγραφέας διερευνά τι σημαίνει να ζεις σε μια εποχή επιδημίας.

Εκδόσεις Κάκτος Σελ.: 368

13 12

18

28 lifo – 10.12.20

10.12.20 – lifo

29

BOOK LOVERS

23 ΔΡ ΝΆΝΣΥ ΜΑΛΛΈΡΟΥ

Καλύτερα Γίνεται Εκδόσεις Πεδίο Σελ.: 272

19 RUT NIEVES

Κάνε τα όνειρά σου πραγματικότητα Μτφρ.: Ελένη Τουλούπη Εκδόσεις Πεδίο Σελ.: 352

19

Μέσω ενός ταξιδιού στον ίδιο σου τον εαυτό, στην παιδική σου ηλικία και στα όνειρά σου θα μάθεις ότι ο νόμος της έλξης και η διαχείριση των συναισθημάτων είναι δύο πρακτικές άρρηκτα συνδεδεμένες και ότι, χάρη στη διδασκαλία αυτή, θα καταφέρεις να πραγματοποιήσεις τα όνειρά σου.

20 ΕΎΑ ΜΟΝΟΧΆΡΗ – ΙΩΆΝΝΑ ΠΑΥΛΆΚΗ

My greek vegan food Εκδόσεις Πεδίο Σελ.: 160

Ένα βιβλίο που συστήνει τη μαγειρική όπως την ονειρευόμαστε όλοι: λιτή, κατανοητή, πρωτότυπη, νόστιμη, ευεργετική για την ψυχή, το μυαλό και το σώμα. Δεν απευθύνεται μόνο στους vegan αλλά και σε όσους θέλουν να εντάξουν μια πιο υγιεινή και eco-friendly μαγειρική στη ζωή τους, χωρίς να στερηθούν γεύση και αρώματα.

21 RHONDA BYRNE

Το υπέρτατο μυστικό Μτφρ.: Χαριτωμένη Βόντα Εκδόσεις Πεδίο Σελ.: 272 Ένα βιβλίο που μας αποκαλύπτει αλήθειες μοναδικές για την ανθρώπινη φύση και το σύμπαν που την αγκαλιάζει. Ένα βιβλίο γεμάτο απλά, καθημερινά μαθήματα, ανεκτίμητη βοήθεια για καθέναν από εμάς, μια έκδοση που μας προσφέρει απλόχερα άμεσες και εύκολες πρακτικές, ικανές να εξαλείψουν κάθε φόβο, αγωνία, αβεβαιότητα και πόνο.

20

22 ΓΕΩΡΓΊΑ ΕΦΑΠΛΩΜΑΤΆ

Χωρίς δεύτερη σκέψη Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα Σελ.: 408 Η Μαρίνα εργάζεται ως διοργανώτρια εκδηλώσεων. Παρέα με τους δύο καλύτερούς της φίλους δουλεύουν, ερωτεύονται, απογοητεύονται, μα πάντα στηρίζουν ο ένας τον άλλον. Γνωρίζει τον Πέτρο, που την ερωτεύεται με την πρώτη ματιά. Μοιάζει να είναι «ο κύριος τέλειος». Είναι όμως; Και τι ρόλο θα παίξουν ένα μικρό κανίς, η κουτσομπόλα της γειτονιάς, ένα κοριτσάκι και ένας γοητευτικός αρχιτέκτονας;

22

21

«Σχεδίασα το φετινό ημερολόγιο σαν ένα μικρό θησαυροφυλάκιο πνευματικής ανύψωσης και αφύπνισης. Κάθε μήνας είναι ένα έναυσμα για να διευρύνετε το πνεύμα σας, να ενισχύσετε τη δύναμη της θέλησής σας, να ακονίσετε την ενεργητικότητά σας και να ενεργοποιήσετε την εσωτερική σας δύναμη για να δημιουργήσετε μια ζωή που αξίζει να τη ζείτε!»

23

24 ΟΎΡΣΟΥΛΑ Κ. ΛΕΓΚΈΝ

Η λέξη για τον κόσμο είναι δάσος Μτφρ.: Πάνος Τομαράς Eκδόσεις Αίολος Σελ.: 176 Στο μακρινό μέλλον, οι Γήινοι ιδρύουν τη Νέα Ταϊτή, μια στρατιωτικού τύπου αποικία, στον κατάφυτο πλανήτη Άθσε, με σκοπό τη συστηματική υλοτόμησή του, μια και η ξυλεία είναι πλέον αγαθό σε εξαφάνιση. Ένα έργο βαθιάς οικολογικής ευαισθησίας που τιμήθηκε με το βραβείο Χιούγκο Καλύτερης Νουβέλας.

24

25 ΚΥΡΙΆΚΟΣ ΒΛΑΣΣΌΠΟΥΛΟΣ

Μαζί δεν κάνουμε και χώρια δεν μπορούμε Εκδόσεις Αρμός Σελ.: 182 Ο Κυριάκος Βλασσόπουλος επεξεργάζεται το κεντρικό ζήτημα των σχέσεων μεταξύ συντρόφων. Μέσα από έντονες συναισθηματικές διαδρομές μάς δείχνει πώς αντέχει η ψυχή να εργάζεται και να ωριμάζει. Μας ανοίγει νέα μονοπάτια, ώστε να κατανοήσουμε και να επανορθώσουμε τα τραύματα που κουβαλάμε μέσα μας, και χαράζει άλλες πιθανές διαδρομές δημιουργικότητας.

25

26

Οιδίπους 21 Εκδόσεις Αρμός Σελ.: 292 Το περιοδικό «Οιδίπους» έχει στόχο την παρουσίαση ψυχαναλυτικών κειμένων που εμπνέονται από τη φροϋδική παράδοση και συμβάλλουν ουσιαστικά στην εξέλιξη της ψυχαναλυτικής σκέψης. Φιλοξενεί επίσης απόψεις που θεμελιώνονται τόσο στη θεραπευτική δραστηριότητα της ψυχανάλυσης όσο και στην ενεργό συμμετοχή της σε ένα ευρύ φάσμα αναζητήσεων. Το θέμα του παρόντος τεύχους είναι «Καταστροφές: Η ασυνείδητη εγγραφή τους».

26

27 OLIVIER CLERC

Το Δώρο της Συγχώρεσης Μτφρ.: π. Μελέτιος Ζαχαρόπουλος - Ελίζα Μαυροπούλου Εκδόσεις Αρμός Σελ.: 166 Στο ανά χείρας βιβλίο ο συγγραφέας παρουσιάζει αυτό το μοναδικό εργαλείο των Τολτέκων, που δεν είχε αποκαλυφθεί και μπορεί να βοηθήσει τον καθέναν να βρει την ανακούφιση, τη συγχώρεση, τη γαλήνη και την αγάπη, που έχουμε όλοι μας μεγάλη ανάγκη. Η μεταμορφωτική εμπειρία που βίωσε στο Μεξικό μπορεί να γίνει και δική μας μεταμορφωτική εμπειρία.

27

30 lifo – 10.12.20

10.12.20 – lifo

31

BOOK LOVERS

32 ΓΙΆΝΝΗΣ ΜΠΟΥΤΆΡΗΣ

Εξήντα χρόνια τρύγος… Εκδόσεις Πατάκη Σελ.: 368 Ο Γιάννης Μπουτάρης ανιστορεί την ενασχόλησή του με τα κρασιά, τη συλλογική του δράση, τις καινοτομίες και τις συγκρούσεις που σημάδεψαν τον κλάδο στην Ελλάδα. Περιγράφει τη μάχη του με τον αλκοολισμό και τη βοήθεια που έδωσε σε άλλους εξαρτημένους. Πολιτικές θέσεις και αμφιλεγόμενα στοιχεία της συμπεριφοράς του πλάι σε έντονες οικογενειακές στιγμές αποτυπώνουν τη θυμοσοφία του.

28

33

ΜΙΣΈΛ ΦΆΪΣ

Η Ερευνήτρια

ΓΙΏΡΓΟΣ Θ. ΜΑΥΡΟΓΟΡΔΆΤΟΣ

Eθνική ολοκλήρωση και διχόνοια: Η ελληνική περίπτωση

Εκδόσεις Πατάκη Σελ.: 272 Ηµερολόγια, όνειρα και επιστολές αποτελούν την πρώτη ύλη αυτού του φυγόκεντρου µυθιστορήµατος. Η αφήγηση ξετυλίγεται γύρω από την απροσδιόριστη φιγούρα µιας ερευνήτριας, σκοτεινής πνευµατίστριας, εµµονικής αναγνώστριας του Κάφκα. Στοιχεία νουάρ, παρωδίας, δοκιµίου, θεάτρου και ποίησης συµφύρονται σ’ ένα περιστρεφόµενο αναλόγιο, συνθέτοντας µια ρευστή πρόζα που µεταµορφώνει την αγωνία του κενού σε αγωνία της ανάγνωσης, της ύπαρξης.

28

Εκδόσεις Πατάκη Σελ.: 272 Το βιβλίο αυτό αποτελεί συμβολή στον εορτασμό της αίσιας συμπλήρωσης 200 χρόνων από τότε που διακηρύχθηκε η εθνική μας υπόσταση και ανεξαρτησία. Δείχνει ότι η νεοελληνική εμπειρία εμφυλίων συγκρούσεων σχετικών με την εθνική ολοκλήρωση αποτελεί απλώς μία περίπτωση ανάμεσα σε πολλές άλλες, που διέπονται από την ίδια γενική νομοτέλεια.

29

Hμερολόγιο 2021 - Διακόσια χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση

Χιόνι

Μτφρ.: Στέλλα Βρετού Εκδόσεις Πατάκη Σελ.: 656

Εκδόσεις Κάκτος Σελ.: 392

Ο Κα επιστρέφει στην πατρίδα του για να ταξιδέψει στο Καρς, ώστε να ερευνήσει τις µαζικές αυτοκτονίες κοριτσιών που τους απαγορεύεται να φορούν µαντίλα. Εκεί τον οδηγούν επίσης οι αναµνήσεις του για την προσφάτως διαζευγµένη παλιά του συµφοιτήτρια Ιπέκ. Εν µέσω χιονόπτωσης και καχυποψίας, θα βρεθεί στο επίκεντρο της σύγκρουσης των ισλαµιστών µε το κεµαλικό κατεστηµένο και στο στόχαστρο πολλών.

Ένα χρονολόγιο της Επανάστασης του 1821 με αναφορές στα κυριότερα γεγονότα που σημάδεψαν τον απελευθερωτικό Αγώνα. Σε αυτό διαβάζουμε την πορεία των γεγονότων και επαναφέρουμε στη μνήμη μας τις ηρωικές πράξεις των μεγάλων πρωταγωνιστών που έκαναν το θαύμα και άνοιξαν τον δρόμο για την ίδρυση του πρώτου ελληνικού κράτους.

30

35

ΜΑΡΊΑ ΚΆΛΛΑΣ

ANDREW J. SCOTT & LYNDA GRATTON

Γράμματα και αναμνήσεις

34

Η νέα μακροζωία

Επιμέλεια: Τομ Βολφ Μτφρ.: Ανδρέας Παππάς Εκδόσεις Πατάκη Σελ.: 496

Μτφρ.: Μαρία Μουσαφίρη Εκδόσεις Κάκτος Σελ.: 400 Αντλώντας από τα πεδία των οικονομικών και της ψυχολογίας, οι συγγραφείς προσφέρουν ένα απλό πλαίσιο με το οποίο δίνουν τα εργαλεία για να ξεπεράσουμε τις προκλήσεις, τόσο ως ένας προσωπικός οδικός χάρτης όσο και ως ένα βιβλίο οδηγιών για κυβερνήσεις, εταιρείες και πανεπιστήμια. Ο ουσιώδης οδηγός για μια μακρύτερη, εξυπνότερη και ευτυχέστερη ζωή.

29

31

35

36

ΤΖ. ΝΤ. ΣΆΛΙΝΤΖΕΡ

Ο φύλακας στη σίκαλη

ΤΖΟΡΤΖ ΌΡΓΟΥΕΛ

Μτφρ.: Αθηνά Δημητριάδου Εκδόσεις Πατάκη Σελ.: 312 Το εμβληματικό μυθιστόρημα του Σάλιντζερ, έργο αναφοράς και αναγνωρισμένο αριστούργημα, εκδόθηκε το 1951, μεταφράστηκε σε όλο τον κόσμο, λατρεύτηκε από την κριτική και το αναγνωστικό κοινό. Αξεπέραστη ελεγεία της εκρηκτικής εφηβείας, συλλαμβάνει μοναδικά τη βαθιά ανάγκη του ανθρώπου να συνδεθεί με τους άλλους, όπως και το χαοτικό αίσθημα απώλειας της παιδικής ηλικίας.

33

34

ΟΡΧΆΝ ΠΑΜΟΎΚ

Χάρη σε αυτό το βιβλίο έχουμε για πρώτη φορά τη δυνατότητα να ανακαλύψουμε την πραγματικότητα πίσω από τον μύθο. O Βολφ αναγνωρίζεται σήμερα ως ένας από τους κατεξοχήν ειδικούς στη μεγάλη σοπράνο. Η παρούσα έκδοση είναι καρπός πέντε ετών έρευνας σε ολόκληρο τον κόσμο.

32

Οι Άθλιοι του Λονδίνου και του Παρισιού Μτφρ.: Αλέξης Καλοφωλιάς Eκδόσεις Αίολος Σελ.: 304

31 30

Ο Όργουελ περιγράφει και βιώνει τον κόσμο των απόκληρων και για πρώτη φορά δίνει πρόσωπο και φωνή στη φτώχεια. Το βιβλίο αυτό, με το οποίο πρωτοεμφανίστηκε, είναι γραμμένο με χιούμορ και καυστικότητα, προβληματίζοντας με την επικαιρότητά του.

36

32 lifo – 10.12.20

10.12.20 – lifo

33

BOOK LOVERS

41 ΤΖΩΡΤΖ ΌΡΓΟΥΕΛ

1984

Μτφρ.: Νίνα Μπάρτη Εκδόσεις Κάκτος Σελ.: 341

37 ΣΥΛΛΟΓΙΚΌ

Λογοτεχνικός Καζαμίας Εκδόσεις Καστανιώτη Σελ.: 240 Σε αυτό το ημερολόγιο δεν θα σημειώσετε μόνο το πρόγραμμα και τα ραντεβού της νέας χρονιάς. Θα συναντήσετε επίσης μια ετερόκλητη νεοελληνική παρέα που ονειρεύεται νύφες χωρίς πέπλο και κουζίνες στον βυθό, μαντάρει κάλτσες, ξεματιάζει κ.λπ. Είναι μια μικρή επανάσταση το να τρέφεσαι με τη λογοτεχνία της καθημερινής ζωής και να χρησιμοποιείς την πεζογραφία ως παυσίλυπο.

37

38 ΜΙΧΆΛΗΣ ΜΟΔΙΝΌΣ

Παραγουάη

Εκδόσεις Καστανιώτη Σελ.: 384 Οικουμενική, περιπετειώδης και διαδραστική, η Παραγουάη του Μιχάλη Μοδινού είναι ταυτοχρόνως διάνοιξη νέων οριζόντων, ιστορική και γεωγραφική αναδίφηση, χειρουργική τομή στα αίτια και τα όρια της ανθρώπινης φυγής – μια πραγματεία για την υπαρξιακή σχέση μας με την άγρια ή καθημαγμένη φύση.

39 ΜΑΡΙΛΈΝΑ ΠΑΠΑΪΩΆΝΝΟΥ

Ένα πιάτο λιγότερο Εκδόσεις Καστανιώτη Σελ.: 368

Στις 14 Ιουλίου του 1965, στο Ημεροβίγλι, ο νεαρός Σαράντης Καγιαλής γλιστρά σε μια σκαμμένη τρύπα και σκοτώνεται. Την προηγουμένη, οι εργάτες είχαν ανακαλύψει μια αρχαία επιτύμβια στήλη. Τέσσερις γυναίκες που τον αγάπησαν βαθιά θα βρεθούν ξαφνικά να ψάχνουν στοιχεία για μια δεύτερη στήλη που είναι κρυμμένη στο νησί από την εποχή του Πολέμου.

40

38

ΡΆΓΚΝΑΡ ΓΙΌΝΑΣΟΝ

Το Σκοτάδι

Μτφρ.: Βίκυ Αλυσσανδράκη Εκδόσεις Καστανιώτη Σελ.: 288 Το πτώμα μιας νεαρής Ρωσίδας εντοπίζεται σε μια ερημική γωνιά της Ισλανδίας. Η αστυνομία, έπειτα από επιπόλαιη έρευνα, καταλήγει στο συμπέρασμα πως πρόκειται για αυτοκτονία και κλείνει την υπόθεση. Έναν χρόνο αργότερα, η εξηντατετράχρονη επιθεωρήτρια Χούλντα Χερμανσντότιρ την ανοίγει, επιχειρώντας να βρει τον δολοφόνο ακόμα και με κίνδυνο της ζωής της.

40

Όταν ο Όργουελ έγραφε το βιβλίο του, το 1984 ήταν μέλλον. Σήμερα είναι παρελθόν. Αλλά μετά το έργο αυτό, το πραγματικό 1984 θα είναι πάντα μια χρονιά του μέλλοντος, η πρώτη ενός ζοφερού μιλένιουμ που απειλεί την ανθρώπινη ιστορία. Ένα από τα μεγαλύτερα βιβλία του 20ού αιώνα, που διαβάστηκε σαν μανιφέστο και θαυμάστηκε σαν προφητεία.

41

42 CHARLIE MACKESY

Το αγόρι, ο τυφλοπόντικας, η αλεπού και το άλογο Μτφρ.: Άννα Παπασταύρου Εκδόσεις Παπαδόπουλος Σελ.: 128 Ο αγαπημένος Βρετανός καλλιτέχνης Charlie Mackesy μάς προσκαλεί στον κόσμο του, όπου ζουν τέσσερις ήρωες και απίθανοι φίλοι, ένα αγόρι, ένας τυφλοπόντικας, μια αλεπού και ένα άλογο. Ανακαλύψτε την ιστορία τους και τα σημαντικά μηνύματα ζωής για την ελπίδα, την ευγένεια και τη φιλία.

42

43 ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ ΦΊΛΗΣ

Η Ελλάδα στη γειτονιά της Εκδόσεις Παπαδόπουλος Σελ.: 328 Ο συγγραφέας ιχνηλατεί την πορεία της Ελλάδας μέσα από φλέγοντα ζητήματα, όπως η συμμετοχή της Τουρκίας στον πόλεμο της Συρίας και η εμπλοκή της στο θέμα της Λιβύης, τα ενεργειακά ζητήματα της Μεσογείου και οι διεκδικήσεις της ΑΟΖ, οι τυχόν παραβιάσεις διεθνούς δικαίου, το προσφυγομεταναστευτικό ζήτημα, η Συμφωνία των Πρεσπών αλλά και η πανδημία του κορωνοϊού.

44

43

DEΒORAΗ FELDMAN

Unorthodox

Μτφρ.: Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος Εκδόσεις Παπαδόπουλος Σελ.: 368 Ως μέλος της αυστηρής θρησκευτικής σέκτας χασιδιστών Εβραίων, η Φέλντμαν μεγάλωσε υπακούοντας σε έναν κώδικα επιβεβλημένων εθίμων που υπαγόρευαν τα πάντα στη ζωή της. Κι όμως, εξελίχθηκε σε μια ανοιχτόμυαλη νεαρή γυναίκα, ένα πνεύμα ανεξάρτητο, διαβάζοντας κρυφά λογοτεχνία και βρίσκοντας έμπνευση στους δυνατούς γυναικείους χαρακτήρες που την βοήθησαν να φανταστεί έναν διαφορετικό τρόπο ζωής.

45

44

ΤΟ ΚΟΥΛΟΎΡΙ

Η δεκαετία 2011-2020: Ήταν να μη γίνει η αρχή Eκδόσεις Αίολος Σελ.: 400 Από τα μνημόνια και τους Αγανακτισμένους, το δημοψήφισμα και τα capital controls στη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, στο Μακεδονικό και στην πανδημία του κορωνοϊού, η πρωτοποριακή ηλεκτρονική εφημερίδα «Το Κουλούρι» παρουσιάζει τα κορυφαία γεγονότα των τελευταίων χρόνων όπως μόνο εκείνη ξέρει.

39 45

34 lifo – 10.12.20

10.12.20 – lifo

35

BOOK LOVERS

50 WILBUR SMITH

Ο πόλεμος των Κόρτνεϊ Μτφρ.: Νίκος Ιβραηνίας Εκδόσεις Bell Σελ.: 472 Στην Κραυγή Πολέμου γνωρίσαμε τη Σάφρον Κόρτνεϊ και τον Γκέρχαρτ φον Μέερμπαχ και μαζί τους ζήσαμε μια συναρπαστική ιστορία αγάπης, περιπέτειας και αυτοθυσίας. Φέτος, ο συγγραφέας επιστρέφει με τη συνέχεια, ταξιδεύοντάς μας στην καρδιά ενός κόσμου βυθισμένου στη δίνη του πολέμου, όπου θα ξετυλιχθεί μια επική ιστορία θάρρους, προδοσίας και αθάνατης αγάπης.

46

51

JORGE CHAM – DANIEL WHITESON

ΈΛΕΝΑ ΑΝΤΩΝΊΟΥ

Μια σταγόνα έρωτα

Δεν έχουμε ιδέα

Μτφρ.: Νίκος Αποστολόπουλος Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης Σελ.: 364

Εκδόσεις Silk Σελ.: 424

46

Αυτήν τη γιορτινή περίοδο σας καλούμε να γευτείτε μια σταγόνα από έναν έρωτα διαφορετικό. Έναν έρωτα εκρηκτικό, χειμαρρώδη και ανατρεπτικό. Έναν έρωτα που ξεκινάει από τη Δράμα, για να μας ταξιδέψει μέχρι τους αμπελώνες του Μπορντό της Γαλλίας. Έναν έρωτα στο χρώμα του πάθους, κόκκινο και γλυκό, σαν το καλύτερο κρασί…

Ο δημιουργός του διαδικτυακού κόμικ phdcomics.com Jorge Cham και ο σωματιδιακός φυσικός Daniel Whiteson ενώνουν τις δυνάμεις τους για να εξερευνήσουν όλα όσα ξέρουμε για το σύμπαν. Προσφέροντάς μας ίσες δόσεις από χιούμορ και απόλαυση, μας προσκαλούν να δούμε το σύμπαν σαν μια πιθανόν απέραντη αχαρτογράφητη έκταση που παραμένει στη διάθεσή μας για να την εξερευνήσουμε.

52 Kανένα Βλέμμα Μτφρ.: Αθηνά Ψυλλιά Εκδόσεις Διάπλαση Σελ.: 240

ΣΤΈΦΑΝΟΣ ΤΡΑΧΑΝΆΣ

Το αμάρτημα της Εύας Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης Σελ.: 296

Πρόκειται για ένα έργο που επιστρατεύει το ποιητικό ταλέντο του αναγνώστη. Το αίσθημα του πένθους και της απώλειας αποδίδεται με πρωτοφανή, σωματικό τρόπο, και αυτό, μαζί με το παράδοξο των συμπλεκόμενων ιστοριών, είναι το πιο δυνατό σημείο του έργου του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο.

Τούτο το βιβλίο δεν είναι παρά η ιστορία της Εύας και τριών φίλωνσυμφοιτητών της που μοιράζονται τους προβληματισμούς της και πραγματοποιούν μαζί της ένα εξερευνητικό ταξίδι στον έναστρο ουρανό με μόνο εφόδιο στις αποσκευές τους τη στοιχειώδη λυκειακή μηχανική και οδηγό τα ερωτήματα που οι ίδιοι θέτουν στη διαδρομή.

53 ΚΑΡΟΛΊΝΑ ΝΤΕ ΡΟΜΠΈΡΤΙΣ

Καντόρας

48

52

Μτφρ.: Τατιάνα Μπολάνη Εκδόσεις Διάπλαση Σελ.: 400

DEBORΑH CΆΜΕRΟΝ

Φεμινισμός

Έργο ρηξικέλευθο και διαχρονικό, το Καντόρας είναι ένας ύμνος στην αγάπη, στην κοινότητα, στη δύναμη του ανθρώπινου πνεύματος και στη διατήρηση της μνήμης. Η Ντε Ρομπέρτις μάς παραδίδει το αριστούργημά της: μια ιστορία για τη φλόγα που όλοι έχουμε στην ψυχή και για εκείνους που την κρατούν αναμμένη.

Μτφρ.: Φιλώτας Δήτσας Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης Σελ.: 208

54

47

ΈΦΗ ΓΑΖΉ

Άγνωστη χώρα Εκδόσεις Πόλις Σελ.: 368

49

53

Το παρόν βιβλίο εξετάζει ένα ρεύμα ιδεών που τάραξε την ελληνική πνευματική, πολιτισμική αλλά και πολιτική ζωή στις αρχές του 20ού αιώνα. Πρόκειται για ιδέες που αφορούν τη σχέση της Ελλάδας με την Ευρώπη, αλλά και της Δύσης με την Ανατολή, σε μια κρίσιμη εποχή που σφραγίζεται από μεγάλες γεωπολιτικές μεταβολές.

WILBUR SMITH

Κατακλυσμός

Μτφρ.: Βεατρίκη Κάντζολα-Σαμπατάκου Εκδόσεις Bell Σελ.: 360 Όταν οι γονείς του Τζακ Κόρτνεϊ εξαφανίζονται στο πυκνό βροχοδάσος του Κονγκό, κανένας δεν μπορεί να βοηθήσει. Μαζί με την Αμίλια και τον Ζάντε πρέπει να τα βγάλει πέρα στην αφιλόξενη ζούγκλα, επιστρατεύοντας όλο το θάρρος, την ευφυΐα και την ψυχραιμία τους για να σώσουν τις ζωές όχι μόνο των γονιών του Τζακ αλλά και τις δικές τους.

51

ΖΟΖΈ ΛΟΥΊΣ ΠΕΪΣΌΤΟ

47

Η Κάμερον ξεδιαλύνει το κουβάρι των φεμινιστικών συζητήσεων, κατανέμοντάς τες σε έξι θεματικές και εκθέτοντας τους βασικούς προβληματισμούς και τα κυριότερα επιχειρήματα με ενάργεια και αμεσότητα. Η παρουσίαση καλύπτει όλους τους ιστορικούς «φεμινισμούς», ξεκινώντας από τους αγώνες για τη γυναικεία ψήφο τον 19ο αιώνα και φτάνοντας μέχρι το λεγόμενο «τέταρτο κύμα».

50

49 48 54

36 lifo – 10.12.20

10.12.20 – lifo

37

BOOK LOVERS

59 ΝΤΟΜΈΝΙΚΑ ΜΊΚΑΪΤΣ

Ο Βασίλης και ο Άγιος Βασίλης Εκδόσεις Διάπλαση Σελ.: 32

55 JORDAN B. PETERSON

12 κανόνες για τη ζωή Μτφρ.: Κατερίνα Σαρατσιώτη Εκδόσεις Key Books Σελ.: 480 Αντλώντας χαρακτηριστικά παραδείγματα από τις συνεδρίες και την προσωπική ζωή του συγγραφέα, τη μοντέρνα ψυχολογία, τη φιλοσοφία και μαθήματα από τους αρχαιότερους μύθους της ανθρωπότητας, οι 12 κανόνες για τη ζωή προσφέρουν ένα σωτήριο αντίδοτο για το χάος της ζωής μας: αιώνιες αλήθειες που βρίσκουν εφαρμογή στα σύγχρονα προβλήματά μας.

55

56 BOBSTUDIO

Το τέλος του κόσμου Εκδόσεις Key Books Σελ.: 14 Το BobStudio βλέπει το μέλλον και παρουσιάζει το Τέλος του κόσμου, ένα ημερολόγιο για το 2021, ύμνο στην αισιοδοξία και την πίστη στον άνθρωπο. Κάθε μήνας είναι αφιερωμένος σε μια φανταστική (ή και όχι) καταστροφή που περιγράφεται με χιούμορ και ιδιαίτερη αισθητική σε ένα συλλεκτικό design ημερολόγιο που ελπίζει να προβληματίσει δημιουργικά και να δώσει λίγη χαρά στον τοίχο σας.

57 ΒΑΣΊΛΗΣ ΤΟΚΆΚΗΣ

άνοιξη μυαλού Εκδόσεις Key Books Σελ.: 168

Στις 12 Νοεμβρίου του 2019 ο Βασίλης Τοκάκης διαγνώστηκε με καρκίνο στον εγκέφαλο και στις 18 Νοεμβρίου του 2019 χειρουργήθηκε για πρώτη φορά. Αποφάσισε να μοιραστεί την εμπειρία της ζωής στο όριο. Μέσα από τα λόγια του περνούν οι τρικυμίες, οι ξαστεριές και οι ξαφνικές συνειδητοποιήσεις της ψυχής του.

58

56

GEORGE S. CLASON

Ο πλουσιότερος άνθρωπος στη Βαβυλώνα Μτφρ.: Βασίλης Πουλάκος Εκδόσεις Key Books Σελ.: 208 Μέσα από συναρπαστικές ιστορίες θα μάθετε πώς να αποταμιεύσετε, να απαλλαγείτε από τα χρέη, να κάνετε τα έσοδά σας να παράγουν κι άλλα έσοδα, να προσελκύσετε την καλοτυχία, να επενδύσετε με σοφία και να διασφαλίσετε την περιουσία σας. Ένα απαραίτητο ανάγνωσμα για όσους αναζητούν διαχρονικές συμβουλές που θα τους καθοδηγήσουν με ασφάλεια και θα εμπνεύσουν τα μελλοντικά τους βήματα.

58

57

Πώς είναι, άραγε, ο Άγιος Βασίλης από κοντά; Έτσι όπως τον βλέπουμε κάθε Χριστούγεννα στα μαγαζιά; Γελάει μ’ εκείνο το βροντερό γέλιο, χο-χο-χο; Έχει δώρα για όλους; Μια τρυφερή ιστορία για τη σημασία της προσφοράς, της ευγνωμοσύνης και της ανταπόδοσης.

59

60 ΜΕΛΈΤΗΣ Η. ΜΕΛΕΤΌΠΟΥΛΟΣ

Παναγιώτης Κανελλόπουλος Εκδόσεις Καπόν Σελ.: 752 Η περιπετειώδης ζωή ενός κορυφαίου Έλληνα πολιτικού και διανοούμενου, που διατρέχει ολόκληρη την ταραγμένη πορεία της Ελλάδας τον 20ό αιώνα, με αποκαλυπτικά στιγμιότυπα και άγνωστα παρασκήνια. Συνοδεύεται από τη μοναδική για Έλληνα πολιτικό αυτοκριτική για τα γεγονότα της μεταπολεμικής εποχής. Το βιβλίο βασίζεται σε πολυετή έρευνα σε ελληνικά και ξένα αρχεία, ενώ συμπληρώνεται με σπάνιες, ανέκδοτες φωτογραφίες.

60

61 ΓΙΏΡΓΟΣ ΠΟΥΛΗΜΈΝΟΣ - ΑΧΙΛΛΈΑΣ ΧΑΤΖΗΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΥ

Η προκυμαία της Σμύρνης Εκδόσεις Καπόν Σελ.: Α’ Τόμος: 396, Β’ Τόμος: 356 Το δίτομο αυτό έργο παρουσιάζει το «Και», τη μήκους τριών και πλέον χιλιομέτρων προκυμαία της Σμύρνης, ως ένα ενιαίο αρχιτεκτονικό, τοπογραφικό και ιστορικό σύνολο, συνώνυμο της προόδου, του κοσμοπολιτισμού και της ευμάρειας των κατοίκων της. Έναν νοερό περίπατο στο θρυλικό «Και» προσφέρει αυτό το βιβλίο, ζωντανεύοντας μέσα από τις σελίδες του την οριστικά χαμένη «χρυσή εποχή» της Σμύρνης.

62

61

61

ΑΓΓΕΛΙΚΉ ΚΌΚΚΟΥ

Ιωάννης Τραυλός – Η ζωή και το έργο του Εκδόσεις Καπόν Σελ.: 184 Το βιβλίο της αρχαιολόγου Αγγελικής Κόκκου μάς παρουσιάζει με τρόπο άμεσο τη ζωή του Τραυλού και το πολύπλευρο έργο του σε διαφορετικούς τομείς της αρχαιολογίας και της αρχιτεκτονικής. Το πλούσιο εικονογραφικό υλικό και τα σχέδιά του συμπληρώνουν τα κείμενα του βιβλίου και αναδεικνύουν την πολυσήμαντη προσφορά του στη μελέτη και στην προβολή των ελληνικών μνημείων.

62

63 FRANK HERBERT, BRIAN HERBERT & KEVIN J. ANDERSON

Dune

Μτφρ.: Ορέστης Μανούσος Εκδόσεις Anubis Το Dune του Frank Herbert αποτελεί ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα έργα επιστημονικής φαντασίας παγκοσμίως. Κυκλοφόρησε το 1965 και από τότε έχει μαγέψει γενιές και γενιές αναγνωστών. Δύο κορυφαίοι συγγραφείς, ο Brian Herbert, γιος του Frank, και ο Kevin J. Anderson, αναλαμβάνουν τη μεταφορά του στην ένατη τέχνη, μαζί με τους ταλαντούχους εικονογράφους Raul Allén και Patricia Martίn.

63

38 lifo – 10.12.20

ΙΩΣΉΦ ΣΗΦΆΚΗΣ ΚΑΤΑΝΟΏΝΤΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΆΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΌΣΜΟ

Ο

ι εκδόσεις Αρμός παρουσιάζουν το νέο βιβλίο του διεθνούς φήμης Ιωσήφ Σηφάκη, Κατανοώντας και αλλάζοντας τον κόσμο. Μια κατάθεση ψυχής, ένα απόσταγμα εμπειριών και γνώσης από τον μοναδικό Έλληνα που έχει τιμηθεί με το βραβείο Turing. Το πιο επαναστατικό βιβλίο της χρονιάς, για το οποίο ο ίδιος ο συγγραφέας λέει: «Ήταν επιθυμία και ευθύνη μου να γράψω για τη σπουδαιότητα της γνώσης ως άυλης οντότητας, ξεχωριστής από τις φυσικές οντότητες, και την ανάγκη κατανόησης των διαδικασιών ανάπτυξης και εφαρμογής της. Να δείξω πώς νέες έννοιες και μοντέλα από την Πληροφορική μάς βοηθούν να εμβαθύνουμε στη λειτουργία της ατομικής και της συλλογικής συνειδητότητας. Πώς οι κάθε είδους δομές που συνθέτουν τις κοινωνίες μας ορίζουν, πάνω απ’ όλα, πληροφορικά συστήματα, των οποίων η εύρυθμη λειτουργία εξαρτάται από την απρόσκοπτη και έγκαιρη ανταλλαγή αξιόπιστων γνώσεων. Ελπίζω το παρόν πόνημα να είναι η απαρχή της μύησης του αναγνώστη στην έννοια της γνώσης, στις πολλαπλές μορφές και χρήσεις της. Να του δώσει τα εφόδια για να δει τον κόσμο μέσα από το γνωσιολογικό πρίσμα, τον γνώμονα για να πράξει σωστά ως άτομο και ως πολίτης». Ο Ιωσήφ Σηφάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1946 και ζει στην Γκρενόμπλ της Γαλλίας από το 1970. Είναι πληροφορικός διεθνώς αναγνωρισμένος για τις πρωτοποριακές του εργασίες στον τομέα της σχεδίασης και επαλήθευσης πληροφορικών συστημάτων. Το 2007 του απονεμήθηκε το βραβείο Turing, το αντίστοιχο του βραβείου Νόμπελ στην Πληροφορική.

www.armosbooks.gr FB: armos.ekdoseis. ekdiloseis, INSTAGRAM: armosbooks

10.12.20 – lifo

39

BOOK LOVERS

68 ΤΖΟΣΆΪΑ ΌΜΠΕΡ

Η άνοδος και η πτώση της κλασικής Ελλάδας Μτφρ.: Μιχάλης Λαλιώτης Εκδόσεις Δώμα Ο Όμπερ αφηγείται εκ νέου την ιστορία της κλασικής αρχαιότητας, από τις απαρχές της μέχρι το τέλος του κόσμου των ελληνικών πόλεων-κρατών, φωτίζοντας πτυχές παραμελημένες ή ολότελα άγνωστες και παρουσιάζοντας γεγονότα γνωστά μέσα από ένα πρίσμα πρωτότυπο, χτίζοντας ένα θεωρητικό σχήμα που αναδεικνύει την απολύτως καινοφανή προσέγγιση των Ελλήνων στην πολιτική και τον ρόλο που αυτή είχε στην οικονομική άνθηση της αρχαίας Ελλάδας.

64

69

ΕΛΊΖΑΜΠΕΘ ΝΟΜΠΛ

Γράμματα στην Άιρις

ΓΚΡΈΓΚΟΡ ΦΟΝ ΡΕΤΣΌΡΙ

Αναμνήσεις ενός αντισημίτη

64

Μτφρ.: Αναστασία Δεληγιάννη Εκδόσεις Μίνωας Σελ.: 628

Μτφρ.: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου Εκδόσεις Δώμα

Το νέο μυθιστόρημα της Ελίζαμπεθ Νομπλ, μια συγκινητική αλλά συνάμα αισιόδοξη ιστορία, αποτελεί μια πανέμορφα γραμμένη σπουδή πάνω στη ζωή τριών γυναικών και των οικογενειών τους. Μια αξέχαστη ιστορία για τα μυστικά, τις ευκαιρίες της ζωής και την ανακάλυψη της ευτυχίας εκεί που την περιμένεις λιγότερο.

Με αδυσώπητη ειλικρίνεια, αφοπλιστική απάθεια κι ένα δηλητηριώδες χιούμορ που ξεβολεύει τον αναγνώστη, αναδεικνύοντας τη δική του πιθανή συνενοχή, ο συγγραφέας παρουσιάζει τον κόσμο της προπολεμικής Ευρώπης να οδηγείται υπνοβατώντας στο έγκλημα και την καταστροφή, κινούμενος όχι τόσο από μοχθηρία όσο από πνευματική νωθρότητα.

65

69

70

ΓΚΡΆΧΑΜ ΣΟΥΊΦΤ

Να 'μαστε, λοιπόν…

CHRISTIAN W. MCMILLEN

Πανδημίες

Μτφρ.: Κατερίνα Σχινά Εκδόσεις Μίνωας Σελ.: 200

Μτφρ.: Νίκος Αποστολόπουλος Εκδόσεις Παπαδόπουλος Σελ.: 208

Ακροβατώντας ανάμεσα στην προπολεμική και τη μεταπολεμική εποχή, από τα γεγονότα ενός απατηλού, νεανικού καλοκαιριού μέχρι το σήμερα, αναδύονται οι μύχιες σκέψεις και τα όνειρα τριών ανθρώπων που αγάπησαν και πρόδωσαν ο ένας τον άλλον. Αυτό που μένει είναι η μαγεία και το απρόβλεπτο της ζωής, καθώς και ένα βασανιστικό μυστήριο…

Στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα επισκόπηση των πανδημιών που έχουν πλήξει ιστορικά την ανθρωπότητα, ο καθηγητής McMillen περιγράφει πώς η Ιστορία επηρεάζεται από τις πανδημίες αλλά και πώς οι κοινωνικές συμπεριφορές επηρεάζουν την εξέλιξη των πανδημιών. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα από ιατρική άποψη έτσι κι αλλιώς, η μελέτη αυτή παρέχει και απρόσμενες ανακαλύψεις για τον πολιτισμό και την πολιτική.

66 ΜΙΣΈΛ ΆΝΤΑΜΣ-ΘΕΟΔΏΡΟΥ

70

71

Μικρές Ευχές

Μτφρ.: Θεοδώρα Δαρβίρη Εκδόσεις Μίνωας Σελ.: 404 Έχουν περάσει πενήντα χρόνια από τότε που η Ελίζαμπεθ ερωτεύτηκε τον Τομ, αλλά και από την τελευταία φορά που τον είδε. Η αγάπη τους παραμένει και αυτό το μαρτυρά ο μικρός γαλάζιος κρόκος που της στέλνει κάθε χρόνο. Όταν στην πεντηκοστή επέτειό τους δεν λαμβάνει κανένα γαλάζιο λουλούδι, ξεκινά να ανακαλύψει τι συνέβη στον Τομ.

68

ΣΥΛΛΟΓΙΚΌ

42 κείμενα καραντίνας Εκδόσεις Εύμαρος Σελ.: 160 Σαράντα δύο κείμενα που έγραψαν οι συγγραφείς των εκδόσεων Εύμαρος με την έναρξη του εγκλεισμού και αναρτήθηκαν στη σελίδα των εκδόσεων στο fb. Αποτυπώνουν, άλλοτε σοβαρά και άλλοτε με χιούμορ, τα συναισθήματα, τις αγωνίες και τον τρόμο εκείνων των ημερών μέσα από την προσωπική ματιά και το βίωμα του κάθε συγγραφέα.

65

67

71

72

ΣΠΎΡΟΣ ΠΕΤΡΟΥΛΆΚΗΣ

Ο δράκος Μπουρμπουλήθρας σώζει την Πρωτοχρονιά

ΛΆΖΑΡΟΣ ΑΛΕΞΆΚΗΣ

Ομπλίκ

Εκδόσεις Μίνωας Σελ.: 32

Eκδόσεις Αίολος Σελ.: 232

Πρωτοχρονιά δίχως δώρα γίνεται; Δεν γίνεται! Ωστόσο, τι μπορεί να συμβεί αν οι τάρανδοι κρυολογήσουν, έχουν πυρετό και φτερνίζονται; Να ακυρωθεί η Πρωτοχρονιά. Άρα, ούτε δώρα, ούτε Άγιος Βασίλης. Τι; Ποτέ! Όταν όλα πάνε στραβά, αναλαμβάνει δράση ο Δράκος Μπουρμπουλήθρας!

67

Η ιστορία ενός μικροσκοπικού νησιού στην άκρη της Γαλλίας, που θα γίνει το βασικό θέμα σε κάθε ειδησεογραφικό σάιτ τόσο απροσδόκητα, που θα απασχολήσει ειδικούς και μη για ολόκληρες δεκαετίες. Το Ομπλίκ είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Λάζαρου Αλεξάκη.

66 72

40 lifo – 10.12.20

10.12.20 – lifo

41

BOOK LOVERS

77 ΠΌΛΥ ΧΑΤΖΗΜΑΝΩΛΆΚΗ

Τρεις χάριτες - 199 σκαλοπάτια Εκδόσεις Εύμαρος Σελ.: 192

73 JOSEPH ROTH

Οι εκατό μέρες Μτφρ.: Μαρία Αγγελίδου Εκδόσεις Άγρα Σελ.: 288

73

Ο Ροτ, στο μυθιστόρημα αυτό του 1935, φαντάζεται τις εκατό μέρες αφότου κατάφερε να δραπετεύσει από την Έλβα ως την ήττα στο Βατερλό. Η αφήγηση γίνεται από την πλευρά του ίδιου του Ναπολέοντα και από αυτήν της ταπεινής πλύστρας του παλατιού, που του ’χει δώσει την καρδιά της. Ο συγγραφέας εκφράζει με αριστοτεχνικό τρόπο τη βαθιά θλίψη που συνδέει τη μοίρα τους.

74 VIRGINIE DESPENTES

Βερνόν Σουμπουτέξ Mτφρ.: Ρίτα Κολαΐτη Εκδόσεις Στερέωμα Σελ.: 440

Ο Βερνόν Σουμπουτέξ ήταν ο ιδιοκτήτης του θρυλικού δισκάδικου Revolver στη συνοικία της Βαστίλης. Τη δεκαετία του 2000 έρχεται η οικονομική κατάρρευση. Έτσι, βρίσκεται άστεγος και επαίτης στο Παρίσι. Γύρω του, ένα ετερόκλητο πλήθος ανθρώπων που λατρεύουν το ροκ, την κόκα και το σεξ: απελπισμένες γυναίκες, τρελαμένοι χρηματιστές, πορνοστάρ, τρανς από τη Βραζιλία, αποτυχημένοι σεναριογράφοι…

75 GEORGES SIMENON

Το λιμάνι στην ομίχλη Μτφρ.: Αργυρώ Μακάρωφ Εκδόσεις Άγρα Σελ.: 272 Η δωδέκατη ιστορία του επιθεωρητή Μαιγκρέ εκδόθηκε το 1932 και εκτυλίσσεται σε ένα λιμάνι. Σε ένα από τα πιο ατμοσφαιρικά μυθιστορήματά του, όπου η σιωπή και η ομίχλη αποτελούν κεντρικά στοιχεία της υπόθεσης, ο Σιμενόν δημιουργεί μια ιστορία διάχυτης αβεβαιότητας, συναρμολογώντας μέχρι το τέλος μια αλληλουχία δραματικών γεγονότων.

74

άδειο άλογο

Εκδόσεις Εύμαρος Σελ.: 192 Πρόκειται για ένα παράξενο μυθιστόρημα, άγρια τρυφερό, ευγενικά βλάσφημο, σαρκαστικά ανθρώπινο. Είναι ένας παραληρηματικός εσωτερικός μονόλογος ενός αϋπνιακού πενηντάρη, μια ολόκληρη νύχτα, μέχρι το ξημέρωμα, που όμως ξέρει να σαρκάζει τους άλλους και κυρίως τον εαυτό του. Κι αυτή η χλεύη είναι η μόνη σανίδα σωτηρίας, που πάνω της γαντζώνεται η ανθρωπιά του.

78

79 ΕΙΡΉΝΗ ΔΕΡΜΙΤΖΆΚΗ

Γεννημένος Λούζερ Εκδόσεις Εύμαρος Σελ.: 324

Μπορεί κάποιος να ξεφύγει από την ταυτότητα που του έχουν προσδώσει οι άλλοι; Μπορεί ένας λούζερ να νικήσει; Μέσα από το όμορφο τοπίο της Κρήτης και την έντονη νοσταλγία για την παράδοση και την κουλτούρα του νησιού διαφαίνεται η έντονη αγωνία της συγγραφέως για την τάση κάθε μικρής κοινωνίας να κατασπαράζει το διαφορετικό.

80

79

STEPHEN KING

Μόνο αν μυρίζει αίμα Μτφρ.: Έφη Τσιρώνη Εκδόσεις Κλειδάριθμος Σελ.: 520

Εκδόσεις Άγρα Σελ.: 176

81

Περιπετειώδες αφήγημα, παλιομοδίτικο και ταυτόχρονα σύγχρονο. Και πρώτη «υπόθεση» στην ελληνική αστυνομική λογοτεχνία με τη φόρμα μιας κοινοπρακτικής νουβέλας που έχει θέμα τη ληστεία κοσμημάτων. Γεφυρώνεται έτσι η hard-boiled με τη νουάρ γραφή.

75

ΠΑΎΛΟΣ ΜΕΘΕΝΊΤΗΣ

ΑΝΔΡΈΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΊΔΗΣΚΏΣΤΑΣ ΚΑΛΦΌΠΟΥΛΟΣ

Ένα φέρετρο για τη Σοφία

77

78

Αυτές οι τέσσερις εκπληκτικές νουβέλες αποκαλύπτουν για μία ακόμα φορά το ασύλληπτο συγγραφικό εύρος του Κινγκ, καθώς και την ικανότητά του να ελίσσεται σε όλες τις λογοτεχνικές φόρμες, δημιουργώντας έργα γεμάτα χιούμορ, φρίκη και ασύγκριτη αγωνία. Επίσης, το σημείωμα του συγγραφέα μάς δίνει πολύτιμες πληροφορίες για την πηγή έμπνευσης κάθε ιστορίας.

76

76

Δύο οδοιπορικά δοκίμια της Πόλυς Χατζημανωλάκη. Κείμενα και φωτογραφίες που αποτυπώνουν πραγματικές και νοερές οδοιπορίες, περιπλανήσεις, συνειρμούς και ονειροπολήσεις από τον εγκλεισμό ενός καλοκαιριού στην αθηναϊκή γειτονιά μέχρι τις καταγραφές και τις αναγνωστικές ανταλλαγές σ’ ένα ταξίδι περιήγησης στη Σκωτία και στο Γιόρκσαϊρ.

80

ΑΡΓΎΡΗΣ ΧΙΌΝΗΣ

Η πολιτεία Λαβύρινθος Εκδόσεις Κίχλη Σελ.: 152 Επιλεγμένα αθησαύριστα κείμενα του Αργύρη Χιόνη, δημοσιευμένα στην πλειονότητά τους από τον ίδιο την περίοδο 1976-2011, αυτοβιογραφικά και μυθοπλαστικά αφηγήματα, πορτρέτα ομοτέχνων και ένα κείμενο στοχαστικού-ποιητικού χαρακτήρα. Τα κείμενα συνθέτουν ένα ψηφιδωτό που ακτινοβολεί την αλήθεια και την ομορφιά της μοναδικής γραφής του Χιόνη, προσφέροντας στους αναγνώστες την παραμυθία της γνήσιας λογοτεχνίας.

81

42 lifo – 10.12.20

ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ ΣΚΟΥΛΆΤΟΣ Η ΓΟΗΤΕΊΑ ΤΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΉΣ

ενός αισθητού υπεραισθητού κόσμου

Σ

κοπός του βιβλίου, με εσωτερικό τίτλο «Η Φυσική ως Διαλεκτική» είναι η ανάδειξη της σημασίας της εγελιανής μεθόδου στην κατανόηση όχι μόνο του εννοιολογικού περιεχομένου αλλά και του ίδιου του μαθηματικού φορμαλισμού των φυσικών θεωριών. Η ανάπτυξη, παρακολουθώντας τη Διδασκαλία για το Είναι, θέτει στην αφετηρία της την απλή, ως ανήκουσα στην εποπτεία, έννοια του χώρου, η οποία, τελικά, μέσω της κίνησης άρα και του χρόνου, αποκτά την προσδιορισμένη μορφή της απόστασης, ενώ στο δεύτερο μέρος εισάγονται οι κατηγορίες της Ουσίας, όπως αυτές εμφανίζονται αρχικά στη νευτώνεια φυσική, δηλαδή ως δύναμη και τελικά ως διατηρήσιμα μεγέθη, ορμή ή ενέργεια, αποκαλύπτοντας όχι απλώς τη διαλεκτική αναίρεση αυτών των εννοιών με την τυπική αλλά και με την εννοιολογική υπέρβασή τους στο τετραδιάνυσμα ορμής-ενέργειας της ειδικής θεωρίας αλλά και τον πλήρη μετασχηματισμό των κατηγοριών της Ουσίας στο πλαίσιο της γενικής θεωρίας της σχετικότητας, όπου ως απόλυτη ουσία αναδεικνύεται πλέον το ίδιο το χωροχρονικό πεδίο.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ηλιοτρόπια, στα βιβλιοπωλεία Ιανός και Πολιτεία.

10.12.20 – lifo

43

BOOK LOVERS

86 ΓΙΆΝΝΗΣ ΞΑΝΘΟΎΛΗΣ

Ζωή μέχρι χθες Εκδόσεις Διόπτρα Σελ.: 408

Μια γυναίκα επιστρέφει στην Αθήνα μετά από μισό αιώνα απουσίας. Τα πάντα έχουν αλλάξει, όμως αυτό που αναζητά παραμένει ίδιο. Μια γυναίκα που μπορούσε να διαπρέψει σε έναν γαλαξία συμβάσεων. Προτίμησε την ανατροπή, αυτοσαρκάζοντας την αδιαπραγμάτευτη μοναξιά της και τις ήττες της, που τις έκανε να δείχνουν νικηφόρες…

82

87

RUTGER BREGMAN

Ανθρωπότητα

PAUL STRATHERN

Μτφρ.: Μιχάλης Μακρόπουλος Εκδόσεις Κλειδάριθμος Σελ.: 448

Η ιστορία του κόσμου σε 10 αυτοκρατορίες

Ο συγγραφέας πολλών διεθνών best sellers, παίρνει µερικές από τις πιο γνωστές µελέτες και τα πιο διάσηµα γεγονότα στον κόσµο και τα επαναπροσδιορίζει, προσφέροντας µια νέα µατιά στα τελευταία 200.000 χρόνια της ανθρώπινης ιστορίας, δείχνοντάς μας πώς το να πιστεύουµε στην ανθρώπινη καλοσύνη και στον αλτρουισµό µπορεί να αλλάξει τον τρόπο που σκεφτόµαστε.

Μτφρ.: Φωτεινή Πίπη Εκδόσεις Διόπτρα Σελ.: 296

82

Συνδυάζοντας το εντυπωσιακό εύρος γνώσης και την ακρίβεια των στοιχείων με την αριστοτεχνική γραφή, ο Paul Strathern εντοπίζει συσχετισμούς μέσα σε τέσσερις χιλιετίες Ιστορίας και ρίχνει φως σε σημαντικούς πολιτισμούς. Πάνω απ’ όλα, στο βιβλίο αποκαλύπτεται πώς η ανθρώπινη φιλοδοξία για αυτοκρατορικό μεγαλείο εκπορεύεται πάντα από τη φαντασίωση μιας ουτοπίας και από το όνειρο για αθανασία.

83 NASSIM NICHOLAS TALEB Μτφρ.: Δάφνη Παπαδούδη Εκδόσεις Κλειδάριθμος Σελ.: 440

GABRIELLE LEVY

Η λέσχη της αϋπνίας Μτφρ.: Παρασκευή Γεροκώστα Εκδόσεις Διόπτρα Σελ.: 232

Στο πλέον προκλητικό και πρακτικό βιβλίο του, ένας από τους σημαντικότερους στοχαστές της εποχής μας επαναπροσδιορίζει τι σημαίνει να κατανοούμε τον κόσμο, να πετυχαίνουμε επαγγελματικά, να συμβάλλουμε σε μια δίκαιη κοινωνία και να επηρεάζουμε τους άλλους. Δείχνει πώς η προθυμία να αποδέχεται κανείς τους κινδύνους που του αναλογούν αποτελεί ουσιαστικό χαρακτηριστικό των ηρώων, των αγίων και των επιτυχημένων ανθρώπων.

Πέντε άνθρωποι τόσο διαφορετικοί, που όμως έχουν κάτι κοινό: τη χρόνια αϋπνία τους, που τους αποκλείει όλο και περισσότερο από τον κόσμο της δράσης. Συναντιούνται τακτικά στην ομάδα θεραπείας. Όσο προχωρούν οι συνεδρίες, οι γλώσσες όλων λύνονται, γίνονται εξομολογήσεις και ακολουθούν κρυφές συναντήσεις. Άραγε αυτή η θεραπεία θα τους βοηθήσει να κοιμηθούν;

84 Μια υπέροχη ζωή

ΜΆΡΓΚΑΡΕΤ ΆΤΓΟΥΝΤ

Οι Διαθήκες

Μτφρ.: Ευαγγελία Σταυροπούλου Εκδόσεις Κλειδάριθμος Σελ.: 224

Mτφρ.: Αύγουστος Κορτώ Εκδόσεις Ψυχογιός Σελ.: 536 Δεκαπέντε χρόνια μετά τα όσα περιγράφονται στην Ιστορία της Θεραπαινίδας, το θεοκρατικό καθεστώς της Δημοκρατίας της Γαλαάδ παραμένει ισχυρό, αλλά τα πρώτα σημάδια της παρακμής αρχίζουν να γίνονται φανερά. Σε αυτή την κρίσιμη στιγμή, οι ζωές τριών ολότελα διαφορετικών γυναικών συναντιούνται, και τα αποτελέσματα μπορεί να είναι εκρηκτικά.

83

85

90

ANTHONY HOROWITZ

Παγωμένη Σκανδάλη

89

ΠΈΤΕΡ ΧΆΝΤΚΕ

Ανέμελη Δυστυχία

Μτφρ.: Χριστιάννα Σακελλαροπούλου Εκδόσεις Διόπτρα Σελ.: 360

44 lifo – 10.12.20

88

89

FRANK MARTELA

Ο Τζέιμς Μποντ βρίσκεται στο Λονδίνο με την εκθαμβωτική Πούσι Γκαλόρ, όταν ανακαλύπτει πως η SMERSH, η σοβιετική υπηρεσία αντικατασκοπείας, σχεδιάζει να σαμποτάρει ένα διεθνές γκραν πρι. Θα πρέπει να εμπλακεί σε έναν αγώνα ταχύτητας, προκειμένου να τους σταματήσει, όμως μια τυχαία συνάντηση με έναν μυστηριώδη Κορεάτη εκατομμυριούχο τον κάνει να καταλάβει ότι το σαμποτάζ των Ρώσων είναι μόνο η αρχή.

87

88

Τι φοβάσαι να χάσεις

Ο συγγραφέας συγκεντρώνει μερικές από τις πιο συναρπαστικές ιδέες της Ιστορίας, της Φιλοσοφίας και της Ψυχολογίας και δίνει πρακτικές συμβουλές για το πώς μπορούμε να βρούμε περισσότερο νόημα στη ζωή μας. Ένα απολαυστικό ανάγνωσμα για όλους, καθώς και για όποιον ενδιαφέρεται να αποκτήσει περισσότερο νόημα και αίσθηση σκοπού στη ζωή του.

86

Μτφρ.: Σπύρος Μοσκόβου Βιβλιοπωλείον της Εστίας Σελ.: 88

85 84

«Η μητέρα λοιπόν δεν έγινε τίποτα». Έμεινε η ανάμνηση ενός σβησμένου ονείρου, η κατάθλιψη και στο τέλος η αυτοκτονία. Ο Χάντκε εξιστορεί τη ζωή της μητέρας του χωρίς τον παραμικρό συναισθηματισμό, επιλέγει και παραθέτει τα δεδομένα με τη λαβίδα ενός εντομολόγου. Και μέσα από την αφήγηση αναδύεται η αγαπημένη μορφή της μάνας και η ταλαίπωρη φιγούρα μιας απλής γυναίκας του παλιού καιρού. Η εκλογίκευση ενός λυγμού.

90

Λ

Ε

Σ

Χ

Η

νοεμβριοσ — δεκεμβριοσ

ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ

λα

Φ

Ι

Λ

O

I

,

ένα από τα βασικά πράγματα που μας έχουν λείψει στην καραντίνα είναι οι παρέες και οι φίλοι μας, γι’ αυτό η λέσχη ανάγνωσης του ιανουαρίου είναι αφιερωμένη σε βιβλία με ιστορικές, κλασικές και διάσημες φιλίες, άσπονδουσ φίλους και παρέες κάθε είδους που έχουν ξεχωρίσει στη λογοτεχνία.

Π Α Ρ Ε Ε Σ

αναφορές. Από τον Δον Κιχώτη κάνει ένα άλμα στη Θέλμα και Λουίζ και από το Art της Γιασμίνα Ρεζά σε μια φράση του Καντ. Σε όλες τις σύντομες στάσεις της, όμως, η γραφή του θέλει να απαντήσει στο ερώτημα «γιατί αγαπάμε τους φίλους μας;», ενώ την ίδια στιγμή διαπιστώνει την αδυναμία για «πλήρη εξήγηση» του μυστηρίου αυτού. Στην προοπτική αυτού του βιβλίου οι άνθρωποι ως φίλοι δεν είναι σύνολα από ιδιότητες που αλληλοσυμπληρώνονται, ούτε όντα που αποζητούν ολοκλήρωση ή έξοδο από τη μοναχικότητα. Όλες αυτές οι γνωστές ηθικές και ψυχολογικές προσεγγίσεις στη φιλία δεν ικανοποιούν τον ανήσυχο στοχαστή, που ψάχνει τη φιλία «πέραν του καλού και του κακού». Η φιλία είναι, εν τέλει, αυτοσκοπός και όχι μέσο ή εργαλείο. Βρίσκεται μακριά από τα tips κοινωνικότητας και ευεξίας που την έχουν μετασκευάσει κι αυτήν σε διάκοσμο μιας καθωσπρέπει προσωπικότητας. Στο τέλος ο Νεχαμάς προσεγγίζει την οικεία σε αυτόν κατάφαση σε μια τέχνη του βίου όπου ακόμα και η ασημαντολογία μιας κουβέντας για ασήμαντα πράγματα, ακόμα και το «χάσιμο χρόνου» με τον φίλο, δεν είναι ποτέ απώλεια αλλά πλούτος. Το λέει εξαιρετικά και εδώ νομίζω πως ο συγγραφέας θυμίζει περισσότερο τον Κωστή Παπαγιώργη παρά τον πανεπιστημιακό των Ηνωμένων Πολιτειών: Όπως η αλχημεία, έτσι και η φιλία συχνά δεν παράγει τίποτε παρά απορρίμματα· ωστόσο, σε αντίθεση με αυτήν, μερικές φορές φτάνει στον χρυσό. Η φιλία σώζει, αλλά εντός της μπορεί να φιλοξενείται και η ασωτία. Κάπως έτσι ο Νεχαμάς μάς παραδίδει ένα ανοιχτό μάθημα για τη φιλία, δίχως να διαστρέφει τον τόνο του για να τον προσαρμόσει στο ακαδημαϊκό ύφος.

Αλέξανδρος Νεχαμάς Περί φιλίας μεταφραση: Θεοφάνης Τάσης σελιδεσ: 328 εκδόσεις: Μεταίχμιο

O ΑΛΈΞΑΝΔΡΟΣ ΝΕΧΑΜΆΣ, ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΚΑΤΑΓΩΓΉΣ Αμερικανός στοχαστής, δεν μας παραδίδει απλώς έναν ύμνο στη φιλία ή μια φιλοσοφική πραγματεία γι’ αυτήν. Στήνει λεπταίσθητες συνομιλίες με ορισμένους από τους ήρωές του, τον Αριστοτέλη, τον Μονταίνιο ή τον Νίτσε, για να πάει όμως μακρύτερα από το «σχόλιο» σε έργα της σκέψης ή στιγμιότυπα της τέχνης. Το δοκίμιό του ψάχνει τα ίχνη της φιλίας σε κείμενα, ταινίες ή μυθιστορήματα, για να εκφράσει μια κατάφαση: ο Νεχαμάς δεξιώνεται τη φιλία σαν μια εμπειρία που μεταμορφώνει τους φίλους, είτε προς το καλύτερο είτε και προς το χειρότερο. Η φιλία εδώ δεν είναι ηθική αρετή, όσο μια κατά βάση αισθητική αξία με αμφίβολη έκβαση. Μπορεί, δηλαδή, να εμπλουτίσει ή να μαραζώσει μια ζωή, να την κάνει πιο ανοιχτή σε πλούσια ερεθίσματα ή να τη βυθίσει σε εμμονές. Μόνη βεβαιότητα είναι πως η φιλία διαμορφώνει όσους πιάνονται στα δίχτυα της. Εκεί που αποκτά βαρύτητα για τη ζωή σου, υπερβαίνει το «όφελος» που τυχόν προσκομίζεις ή τις ηδονές που ίσως αντλείς. Η φιλία είναι, με άλλα λόγια, εμπειρία πιο περίπλοκη από τη συνηθισμένη της ηθική εξιδανίκευση ή τη μετατροπή της σε στυλοβάτη των υποθετικά «υγιών» ανθρώπινων σχέσεων. Αυτό που μας λέει ο Νεχαμάς είναι ότι κάθε μοναδική φιλία έχει τη δυνατότητα να μας προσθέσει κάτι, να «συνεισφέρει ένα στοιχείο ατομικότητας». Ο φίλος έτσι με δημιουργεί με τον τρόπο του κι εγώ με τη σειρά μου τον πλάθω. Γι’ αυτό, άλλωστε, το «περιεχόμενο» μιας φιλίας δεν μετράει τόσο, όσο η ίδια της η ύπαρξη και η ανθοφορία της. Αυτό που κάνουν οι φίλοι μαζί είναι λιγότερο σημαντικό από το γεγονός ότι το κάνουν μαζί και ο χρόνος που περνούν δεν είναι σκοτωμένος χρόνος. Ο Νεχαμάς γράφει με παραδείγματα και πολλές πολιτισμικές

ΠΕΡΊ ΦΙΛΊΑΣ Ένα ανοιχτό μάθημα για τη φιλία με παραδείγματα και πολλές πολιτισμικές αναφορές, από τον «Δον Κιχώτη» στη «Θέλμα και Λουίζ» και από το «Art» της Γιασμίνα Ρεζά σε μια φράση του Καντ.

Η ΤΕΤΡΑΛΟΓΊΑ ΤΗΣ ΝΆΠΟΛΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΊ αναμφισβήτητα ένα εκδοτικό φαινόμενο, έχοντας δημιουργήσει ένα πραγματικά φανατικό κοινό που από τόμο σε τόμο όχι μόνο δεν έχανε το ενδιαφέρον του αλλά περίμενε τη συνέχεια της ιστορίας πριν ακόμα τελειώσει το βιβλίο που είχε ανά χείρας. Περισσότερο και από τον μύθο που έχει δημιουργηθεί γύρω από την πραγματική ταυτότητα της Φερράντε, είναι ενδιαφέρον να βλέπεις από τη μια το ενοχικό ύφος διαφόρων βιβλιόφιλων όταν εκμυστηρεύονταν το «κόλλημά» τους με την Τετραλογία και από την άλλη αρκετούς «διαβασμένους» να παραδέχονται ότι τελικά δεν πρόκειται για μια ελαφριά, πιασάρικη ιστοριούλα, αλλά για ένα μυθιστόρημα με λογοτεχνικές αξιώσεις, που ουδεμία σχέση έχει με «ροζ λογοτεχνία». Προς τι, λοιπόν, όλο αυτός ο ντόρος; Πρόκειται για την ιστορία της φιλίας δύο κοριτσιών, της Έλενας και της Λίλας, που μεγαλώνουν στην ίδια φτωχική γειτονιά τη δεκαετία του ’50 και η πορεία τους τις φέρνει μέχρι τις μέρες μας, διατρέχοντας παράλληλα τις κοσμοϊστορικές αλλαγές που βιώνει η Ιταλία στο πέρασμα αυτών των δεκαετιών. Και ενώ θα μπορούσε να είναι ένα ακόμα βιβλίο με πρωταγωνίστριες δυο φίλες, η συγγραφέας πετυχαίνει να φέρει στο επίκεντρο το γενικότερα παραγνωρισμένο στη λογοτεχνία θέμα της γυναικείας φιλίας, μιλώντας για τον τρόπο που σχετίζονται οι γυναίκες, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την πολυπλοκότητα της ψυχοσύνθεσής τους μέσα

από τη δυναμική της σχέσης των δύο ηρωίδων και το πώς αυτή επηρεάζει τη συμπεριφορά τους όχι μόνο στον ιδιωτικό αλλά και στον δημόσιο βίο. Σίγουρα η σχέση τους είναι πολυκύμαντη, μεγαλώνουν, στην προσπάθειά τους να ανεξαρτητοποιηθούν και να αποκτήσουν δική τους φωνή ακολουθούν διαφορετικές πορείες, ξαναβρίσκονται, τα συναισθήματα τις ενώνουν και τις χωρίζουν, τα θεμέλια της σχέσης τους όμως είναι γερά. Η ίδια η Φερράντε είχε εξηγήσει σε συνέντευξή της: «Ο γυναικείος ανταγωνισμός είναι χρήσιμος μόνο όταν δεν επικρατεί∙ δηλαδή αν συνυπάρχει με την εγγύτητα, την οικειότητα, την επίγνωση του πόσο απαραίτητη είναι η μία στην άλλη, με ξαφνικές εξάρσεις αλληλεγγύης, παρά τη ζήλια, τον φθόνο και όλη την κακοδαιμονία που μπορεί να προκύψει». Η Τετραλογία της Νάπολης καταφέρνει να καταρρίψει την άποψη που θέλει τις γυναίκες ανίκανες να δημιουργήσουν μια φιλία βασισμένη στη διαφάνεια, στην πίστη. Ίσως, μάλιστα, να μπορούσαμε να πούμε πως βλέπει πέρα από το στερεότυπο της ατελούς γυναικείας φιλίας, αποδεχόμενη τη μειονεκτική της πλευρά της ως συστατικό και όχι ως καθοριστικό της γνώρισμα. Η λέξη για τη φιλία στα ιταλικά είναι «amicizia» και προέρχεται από το ρήμα «amare», που σημαίνει «αγαπώ». Και η Φερράντε, με τον λιτό και ρεαλιστικό της λόγο, περιγράφει την πορεία των δύο γυναικών προς αυτήν.

Έλενα Φερράντε Η τετραλογία της Νάπολης: Η υπέροχη φίλη μου Το νέο όνομα Αυτοί που φεύγουν κι αυτοί που μένουν Η ιστορία της χαμένης κόρης μεταφραση Δήμητρα Δότση εκδόσεις: Πατάκη

από τhν νικολα σεβαστακη

Η ΤΕΤΡΑΛΟΓΊΑ ΤΗΣ ΝΆΠΟΛΗΣ Η Φερράντε αφηγείται την ιστορία της φιλίας δύο κοριτσιών, της Έλενας και της Λίλας, με φόντο τη Νάπολη από το ’50 μέχρι τις μέρες μας. από τh μαρία δρουκοπούλου λεσχη αναγνωσησ

46

lifo – 10 δεκεμβριου 2020

λεσχη αναγνωσησ

47

lifo – 10 δεκεμβριου 2020

και τον Γκίμλι και επιτρέπει στη φιλία τους να αναπτυχθεί. Έτσι, από εντελώς ξένοι γίνονται οι καλύτεροι φίλοι. Οι ιστορίες της Τριλογίας είναι εμπνευσμένες από τις προσωπικές εμπειρίες του Τόλκιν κατά τη διάρκεια του πολέμου και ο βασικός τους κορμός είναι ο αγώνας των εννέα ηρώων να αντιμετωπίσουν το Κακό που μαστίζει τη Μέση Γη και την απειλεί με το απόλυτο σκοτάδι. Ο φανταστικός κόσμος τους, που κατοικείται από διάφορες ανθρωποειδείς φυλές (Χόμπιτ, Ξωτικά, Ανθρώπους, Νάνους και Ορκ), μπορεί να καταστραφεί από ένα Δαχτυλίδι, το οποίο κατασκεύασε ο Σκοτεινός Άρχοντας Σάουρον κατά τη Δεύτερη Εποχή. Ξεκινώντας από το ήσυχο Σάιρ, η ιστορία εξελίσσεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Μέσης Γης και ακολουθεί την πορεία του Πολέμου του δαχτυλιδιού. Ο πραγματικός ήρωας της ιστορίας είναι ο Σαμ, το σύμβολο αυτοθυσίας και αληθινής φιλίας στα βιβλία, ο οποίος βοηθάει τον Φρόντο να ολοκληρώσει το ταξίδι και να καταστρέψει το δαχτυλίδι. Ακόμα και όταν ο Φρόντο τον θεωρούσε κακό ή ήθελε να τα παρατήσουν, αυτός παρέμενε πιστός του φίλος και του έδινε κουράγιο να συνεχίσουν.

Ο Ά Ρ Χ Ο Ν Τ Α Σ Τ Ω Ν Δ Α Χ Τ Υ Λ Ι Δ ΙΏ Ν

Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών Η Συντροφιά του Δαχτυλιδιού Οι Δύο Πύργοι Η επιστροφή του Βασιλιά μεταφραση: Ευγενία Χατζηθανάση-Κόλλια εκδόσεις: Κέδρος

ΤΟ ΑΡΙΣΤΟΎΡΓΗΜΑ ΤΟΥ ΤΖ. Ρ. Ρ. ΤΌΛΚΙΝ, Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών, εκδόθηκε για πρώτη φορά σε τρεις τόμους το 1954 και το 1955. Αρχικά η ιστορία επρόκειτο να είναι η συνέχεια του Χόμπιτ, αλλά το τρίτομο έργο του Τόλκιν έγινε η πιο φιλόδοξη δουλειά του, ένα επικό μυθιστόρημα που σημάδεψε το είδος του fantasy και, εν τέλει, απευθυνόταν περισσότερο σε ενήλικες παρά σε παιδιά. Πέρα από το γλωσσικό ενδιαφέρον, τους ολοκληρωμένους χαρακτήρες και τα θέματα που θίγονταν και ήταν αρκετά πρωτότυπα για μυθιστόρημα που γράφτηκε μέσα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο –η αρχετυπική ιστορία του Καλού ενάντια στο Κακό π.χ.–, αυτό που κάνει το έργο του Τόλκιν μοναδικό είναι το θέμα της φιλίας, η βασική σχέση ανάμεσα στους ήρωες. Η φιλία και η αγάπη είναι τα συναισθήματα που κυριαρχούν και δίνουν την απαραίτητη ώθηση για να κυλήσει η ιστορία. Στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών η αφοσίωση είναι αυτή που σφραγίζει τη σχέση του Φρόντο και του Σαμ και δημιουργεί την απόλυτη φιλία (μέχρι παρεξηγήσεως) που τους ακολουθεί σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, όπως και τη σχέση του Μέρι και του Θέοντεν. Οι κοινοί στόχοι δημιουργούν στενούς δεσμούς φιλίας ανάμεσα σε πρόσωπα που δεν έχουν τίποτα κοινό. Ο αγώνας για την εκπλήρωσή τους φέρνει σε επαφή τον Λέγκολας

Η αρχετυπική συντροφιά της Μέσης Γης στη θρυλική τριλογία του Τόλκιν.

ΠΌΣΟΙ ΆΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΎΝ ΑΝΆ πάσα στιγμή μέσα μας; Οι γονείς μας, οι φίλοι μας, όλοι όσοι θαυμάσαμε, όσοι αγαπήσαμε, όσοι μας έβαλαν τρικλοποδιές, αλλά και τόσοι άλλοι που ποτέ δεν γνωρίσαμε προσωπικά, λατρεμένα φαντάσματα του παρελθόντος, ποιητές ή συγγραφείς που αναδύθηκαν μια δύσκολη ώρα της νύχτας στο γραφείο, δίπλα στον υπολογιστή μας, για να μας πουν ότι αξίζει τον κόπο και να είμαστε πείσμονες. Αλλά και άλλοι πολλοί, πλήθος συνωστίζεται στο στήθος μας, το πρόσωπο που φοράω όταν πηγαίνω στο γραφείο, το άλλο που ξεπηδάει όταν μιλάω στον σερβιτόρο, το τρίτο όταν θέλω να γίνω πειστική, ατέλειωτα πράγματι, και δεν είναι μόνο αυτά, δεν είναι μόνο όσα χρησιμοποιώ τις μέρες και τις νύχτες, είναι και όλα όσα ονειρεύτηκα, «σκιές ανθρώπων που θα μπορούσαμε να είχαμε γίνει, οι αγέννητοι εαυτοί μας», όπως λέει η Γουλφ. «Ο καθένας είναι ο άλλος και κανένας δεν είναι ο εαυτός του» υποστήριζε ο Χάιντεγκερ. Τα Κύματα –το άκρως πειραματικό και ποιητικό μυθιστόρημα της Γουλφ, γραμμένο λίγα χρόνια μετά το Είναι και χρόνος του Χάιντεγκερ– μοιάζουν να εξερευνούν αυτήν ακριβώς την παράδοξη ρήση του Γερμανού φιλοσόφου. Το ζήτημα της ταυτότητας απασχολούσε σφόδρα τους συγγραφείς της ακμής του μοντερνισμού και η Γουλφ –ο πατέρας της οποίας ήταν επιφανής βιογράφος– μοιάζει να περιστρέφεται σχεδόν εμμονικά γύρω από το ερώτημα «πώς μπορούμε να αφηγηθούμε τη ζωή ενός ανθρώπου;». Όταν τα όρια είναι τόσο ρευστά, όταν δεν μπορούμε ποτέ να ξέρουμε πού τελειώνουμε και πού αρχίζουμε, πόσους ανθρώπους κουβαλάμε μέσα μας, ζωντανούς, νεκρούς ή αποκυήματα της φαντασίας μας, πώς μπορούμε να γνωρίσουμε ολοκληρωτικά τον άλλον; Πώς μπορούμε με βεβαιότητα να αποφανθούμε ή

να αξιολογήσουμε τη ζωή του, να πούμε «ήταν αυτό» ή «ήταν εκείνο» και να κλείσουμε περισπούδαστα το θέμα; Στα Κύματα η Γουλφ αναδεικνύει τη θαυμαστή πολυπλοκότητα του ψυχισμού μας και την πολλαπλότητα που κατοικεί μέσα μας (το ίδιο έκανε και στον/στην Ορλάντο, εκεί όμως ακολούθησε μια πιο ανάλαφρη οδό). «Και τώρα αναρωτιέμαι “Ποιος είμαι;”» λέει προς το τέλος του μυθιστορήματος ο Μπέρναρντ, ένας από την παρέα των έξι φίλων που παρακολουθούμε στην πορεία ενηλικίωσής τους. «Σας μιλούσα για τον Μπέρναρντ, τον Νέβιλ, την Τζίνη, τη Σούζαν, τη Ρόντα και τον Λούις. Είμαι άραγε όλοι αυτοί; Είμαι ένας και διακριτός; Δεν γνωρίζω. Καθίσαμε κάποτε εδώ όλοι μαζί. Αλλά τώρα ο Πέρσιβαλ είναι νεκρός και η Ρόντα είναι νεκρή· χωριστήκαμε· δεν είμαστε εδώ. Κι όμως, δεν μπορώ να βρω κάποιο εμπόδιο που να μας χωρίζει. Δεν υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα σε μένα και σε κείνους […]. Αυτή η διαφορά που την ανάγουμε σε τόσο μεγάλο ζήτημα, αυτή η ταυτότητα που με τόσο ζήλο περιθάλπουμε, έχει ξεπεραστεί». Είναι, λοιπόν, οι φίλοι μας διάφορες εκδοχές μας, που τις αγαπήσαμε και τις απωθήσαμε, ανάλογα με την ώρα και πόσα νεύρα είχαμε. Είναι αυτοί που μέσα στα χρόνια μάς πότισαν με τα όνειρα, τις αγωνίες, τις ζήλιες και τους ενθουσιασμούς τους. Είναι αυτοί που διαπέρασαν σταδιακά το δέρμα μας και χώθηκαν βαθιά, πολύ βαθιά, και τώρα πια δεν μπορούμε να χωριστούμε, επειδή οι φλέβες μας έχουν μπερδευτεί, «επειδή αυτή δεν είναι μία ζωή· ούτε πάντοτε γνωρίζω εάν είμαι άνδρας ή γυναίκα, ο Μπέρναρντ ή ο Νέβιλ, ο Λούις, η Σούζαν, η Τζίνη, ή η Ρόντα· τόσο παράξενη είναι η επαφή του ενός με τον άλλο».

Βιρτζίνια Γουλφ Τα Κύματα μεταφραση: Άρης Μπερλής σελιδεσ : 222 εκδόσεις: Ύψιλον

από τh μαρία παππά

ΤΑ ΚΎΜΑΤΑ Το άκρως ποιητικό και πειραματικό μυθιστόρημα της Γουλφ ακολουθεί την πορεία ενηλικίωσης έξι φίλων, ποτισμένη με όνειρα, αγωνίες, ζήλιες και ενθουσιασμούς. από τh λουιζα αρκουμανεα

λεσχη αναγνωσησ

48

lifo – 10 δεκεμβριου 2020

ΈΧΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΤΎΧΗ ΣΧΕΔΌΝ ΝΑ ΣΥΜΠΈΣΩ ηλικιακά με τον ήρωα της Τζ. Κ. Ρόουλινγκ και την εξέλιξή του μέσα από τα επτά βιβλία της αρχικής σειράς, έχω να πω με βεβαιότητα ότι δεν μπορώ να φανταστώ παιδί/έφηβο εκείνης της γενιάς που να τα διάβαζε τότε και να μη ζήλεψε το πρόγραμμα σπουδών στο Χόγκουαρτς, την καθημερινότητα των μάγων και φυσικά τη φιλία του Χάρι Πότερ με τον Ρον Ουέσλι και την Ερμιόνη Γκρέιντζερ. Καθώς το χρυσωρυχείο της Ρόουλινγκ αναδείχθηκε στο απόλυτο εφηβικό ανάγνωσμα των millennials, αυτή η τριάδα έγινε το απόλυτο μοντέλο σχολικής παρέας: ο ορφανός και παρά τη θέλησή του διάσημος Χάρι, ο ανασφαλής, κάπως παραμελημένος και μονίμως στη σκιά των συγκρίσεων μικρότερος αδερφός μιας πολύτεκνης οικογένειας, Ρον, και η nerdy, με καταγωγή από οικογένεια κανονικών ανθρώπων, Ερμιόνη έδωσαν ο ένας στον άλλον αυτά που τους έλειπαν: ο πρώτος το θάρρος του, ο δεύτερος τη σταθερότητα και η τρίτη τις γνώσεις και το κοφτερό μυαλό της. Ο συνδυασμός ακαταμάχητος. Από την πρώτη στιγμή που ο Χάρι κάθεται δίπλα στον Ρον, στο τρένο που τους οδηγεί στο σχολείο των μάγων, μπορούμε να αναπολήσουμε την τυχαιότητα των σχολικών χρόνων που μας έφερε στο ίδιο θρανίο, στην ίδια γωνιά του προαύλιου με εκείνους που έμελλε να γίνουν οι καλύτεροί μας φίλοι. Η Ερμιόνη

μπορεί να καθυστέρησε λίγο να κερδίσει την εκτίμηση των δύο αγοριών (και να τους εκτιμήσει και η ίδια), αλλά τελικά κατάφερε να γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ομάδας – όσο κι αν, εντελώς στερεοτυπικά, boys will be boys. Ο Χάρι, ο Ρον και η Ερμιόνη είναι όμως, πάνω απ’ όλα, τρεις misfits σε έναν κόσμο που, για διαφορετικούς λόγους τον καθέναν, θέλει να τους δυσκολέψει. Πέρα απ’ αυτό, και οι τρεις, όπως συμβαίνει σε κάθε peer group, έχουν ένα κοινό που τους ενώνει στέρεα και σταθερά: την ανάγκη για αποδοχή. Καθώς η ιστορία εξελίσσεται και σκοτεινιάζει, οι καταστάσεις γίνονται πιο επικίνδυνες και οι ήρωες εγκαταλείπουν την παιδική αθωότητα για χάρη της πιο περίπλοκης εφηβείας, η φιλία τους είναι το μόνο πράγμα που μένει όρθιο, παρότι δεν είναι πάντα ανέφελη και χωρίς τριγμούς – και τελικά ο καθένας καλείται να σηκώσει τον δικό του σταυρό και να δώσει τις προσωπικές του μάχες, ακόμα και αν η στήριξη της παρέας είναι αμέριστη και πάντα ανιδιοτελής. Άλλωστε, μπορεί η παρέα να είναι δύναμη, αλλά, όπως σοφά αναφέρει ο σεβάσμιος Άλμπους Ντάμπλντορ στη Φιλοσοφική Λίθο, «χρειάζεται πολύ κουράγιο για να ορθώσεις ανάστημα στους εχθρούς σου, αλλά και για να σταθείς στους φίλους σου». Διδακτισμός, αλλά με το πιο συναρπαστικό περιτύλιγμα που θα μπορούσε ποτέ να ζητήσει η εφηβική λογοτεχνία.

ΧΆΡΙ ΠΌΤΕΡ Η τριάδα του Χόγκουαρτς ήταν η παρέα που ζήλεψαν όλοι οι millennials στην εφηβεία τους. από τoν αλέξανδρο διακοσάββα

λεσχη αναγνωσησ

49

lifo – 10 δεκεμβριου 2020

Τζ. Κ. Ρόουλινγκ Ο Χάρι Πότερ και η Φιλοσοφική Λίθος μετάφραση: Μάια Ρούτσου Ο Χάρι Πότερ και η κάμαρα με τα μυστικά, Ο Χάρι Πότερ και ο αιχμάλωτος του Αζκαμπάν, Ο Χάρι Πότερ και το κύπελλο της φωτιάς, Ο Χάρι Πότερ και το Τάγμα του Φοίνικα, Ο Χάρι Πότερ και ο ημίαιμος πρίγκιψ, Ο Χάρι Πότερ και οι κλήροι του θανάτου, μετάφραση: Καίτη Οικονόμου εκδόσεις: Ψυχογιός

Ο Χάρι, ο Ρον και η Ερμιόνη είναι όμως, πάνω απ’ όλα, τρεις misfits σε έναν κόσμο που, για διαφορετικούς λόγους τον καθέναν, θέλει να τους δυσκολέψει. Πέρα απ’ αυτό, και οι τρεις, όπως συμβαίνει σε κάθε peer group, έχουν ένα κοινό που τους ενώνει στέρεα και σταθερά: την ανάγκη για αποδοχή.

P

A

T

S

M

I Ά

I

T

H

Τ

Ι φωτό: ρόμπερτ μέϊπλθορπ

Π

T

ΚΑΙ ΡΌΜΠΕΡΤ λεσχη αναγνωσησ

50

lifo – 10 δεκεμβριου 2020

στην ημερήσια διάταξη και τα συντροφικά μαχαιρώματα έρχονταν να προκαλέσουν κι άλλες, συχνά ανεπούλωτες πληγές. Κι ακόμα, φανερώνουν τις «ωδίνες τοκετού» ενός από τα σπουδαιότερα έργα της μεταπολεμικής λογοτεχνίας, του Κιβωτίου. Ο Αλεξάνδρου, έχοντας παραδεχτεί μέσα του την ήττα του εμφυλίου, διέσχισε τα χρόνια της εξορίας του απομονωμένος από τους συντρόφους του, κι ας είχε σπεύσει ο Ρίτσος να εγγυηθεί γι’ αυτόν ότι είναι τίμιος και ότι δεν θα βλάψει το Κόμμα ποτέ. Ωστόσο, οι δρόμοι τους χώρισαν. Έπρεπε να φτάσει το ’58, οπότε επέστρεψε και ο Αλεξάνδρου από τη Γυάρο στην Αθήνα, για να μιλήσουν ξανά. Επί χούντας, πιάνουν και πάλι να αλληλογραφούν. Ο Ρίτσος, κάθε φορά που λαμβάνει αποσπάσματα του Κιβωτίου από το Παρίσι, εγκαρδιώνει τον φίλο του και τον επικροτεί. «Είναι ένα όργιο φαντασίας», θα του γράψει όταν το διαβάσει ολοκληρωμένο, «που καλύπτει την ιστορική πραγματικότητα κι αποκαλύπτει την άλλη πραγματικότητα της πιο πειστικής φαντασίας, της γεννημένης απ’ τους καθημερινούς εφιάλτες της ασυνεννοησίας, της καταπίεσης, της υποχρεωτικής συγκατάβασης». Σύμφωνα με τη Δρόσου, το θέμα με τον Ρίτσο και τον Αλεξάνδρου δεν ήταν να τα βρουν στα ιδεολογικά. Το θέμα ήταν ποιος θα κάνει πρώτος την κίνηση να βγάλει το χαρτί από την τσέπη, ποιος, δηλαδή, θα προκαλέσει ξανά συζήτηση πάνω σε ένα γραπτό, όπως θα μιλούσε στον δάσκαλό του…

Γιάννης Ρίτσος Τροχιές σε διασταύρωση – Επιστολικά δελτάρια της εξορίας και γράμματα στην Καίτη Δρόσου και τον Άρη Αλεξάνδρου επιμελεια: Λίζυ Τσιριμώκου σελιδεσ: 416 εκδόσεις Άγρα

ΜΙΑ ΖΩΉ ΕΠΙΣΤΉΘΙΑ ΦΊΛΗ ΤΟΥ ΓΙΆΝΝΗ ΡΊΤΣΟΥ και σύντροφος του Άρη Αλεξάνδρου από το 1959, η ποιήτρια και δημοσιογράφος Καίτη Δρόσου (1924-2016), λίγα χρόνια πριν από τον θάνατό της, εμπιστεύτηκε στην πανεπιστημιακό Λίζυ Τσιριμώκου έναν μικρό θησαυρό: τα δελτάρια του Ρίτσου από τόπους εξορίας –τη Λήμνο, τη Μακρόνησο, τον Αϊ-Στράτη– προς την ίδια, καθώς και τα γράμματά του προς εκείνη και τον Αλεξάνδρου επί δικτατορίας, όσο ζούσαν αυτοεξόριστοι στο Παρίσι, τα οποία βρίσκονται από το 2008 συγκεντρωμένα στον τόμο Τροχιές σε διασταύρωση (εκδ. Άγρα). Η Καίτη Δρόσου υπήρξε αποδέκτης της αστείρευτης θετικής ενέργειας του Ρίτσου από τα 16 της, επί Κατοχής, όταν οι ερασιτεχνικοί καλλιτεχνικοί κύκλοι λειτουργούσαν σαν συγκοινωνούντα δοχεία με τους επαγγελματικούς. Ο Αλεξάνδρου βρέθηκε στην παρέα του Ρίτσου ανεξάρτητα από εκείνη, χάρη στον συμμαθητή του από το Βαρβάκειο Ανδρέα Φραγκιά. Η συμπάθεια ήταν αμοιβαία αλλά η δουλειά τους στον Γκοβόστη ήταν που τους έφερε κοντά – ώρες ατέλειωτες σκυμμένοι πάνω από τυπογραφικά δοκίμια, ο Αλεξάνδρου μετέφραζε από τα ρωσικά και ο Ρίτσος τα ξανακοίταζε με έναν ρωσόφωνο ακόμη, για να μην ξεφύγει λάθος πουθενά… Ακράδαντα πειστήρια του ήθους, της πληθωρικής προσωπικότητας και των ποιητικών ανησυχιών του Ρίτσου, τα γράμματα που απλώνονται στο Τροχιές σε διασταύρωση πιστοποιούν τη φιλία που ένωσε τους τρεις ομοτέχνους σε πολύ δύσκολους καιρούς, τότε που οι διώξεις και τα βασανιστήρια των αριστερών βρίσκονταν

Τ Ρ Ο Χ ΙΈ Σ Σ Ε Δ Ι Α Σ Τ Α Ύ Ρ Ω Σ Η Επιστολικά δελτάρια της εξορίας και γράμματα στην Καίτη Δρόσου και τον Άρη Αλεξάνδρου

ΜΠΟΡΕΊΣ ΝΑ ΕΡΩΤΕΥΤΕΊΣ ΤΟΥΣ ΦΊΛΟΥΣ ΣΟΥ; Σίγουρα μπορείς. Και μάλιστα ανεξάρτητα από το τι τους αρέσει να ερωτεύονται αυτοί, αγόρια ή κορίτσια ή οτιδήποτε. Και υπάρχει ο αρχετυπικός έρωτας γι’ αυτό: της Πάτι Σμιθ, ποιήτριας, και του Ρόμπερτ Μέιπλθορπ, φωτογράφου. Γνωρίζονται στα είκοσι κάτι τους στη Νέα Υόρκη. Δεν έχουν να φάνε. Δεν έχουν σταθερές δουλειές και ούτε σκοπεύουν να πιάσουν. Είναι αποφασισμένοι να τα καταφέρουν: θα κάνουν τέχνη. Ζωγραφίζουν και φτιάχνουν κοσμήματα. Μοιράζονται στη μέση ελάχιστο φαγητό. Έχουν στυλ, απόψεις, και ένα δωματιάκι στο Chelsea Hotel, όπου η δημιουργική ατμόσφαιρα μεταξύ φτώχειας, ταλέντου και ναρκωτικών είναι εκρηκτική. Η Πάτι και ο Ρόμπερτ χτίζουν μεθοδικά τη φιλία τους. Η αφήγηση ξεκινά από τις σκληρές δουλειές του ποδαριού που κάνουν – τα μαρτύρια των εργατών θα απασχολούν δημιουργικά τη Σμιθ όλη της τη ζωή. Η Σμιθ θέλει να κάνει τέχνη που θα αλλάξει τον κόσμο. Ζωγραφίζει, μελετά, γράφει ποιήματα. Ανάμεσα σε χαοτικά ξενοδοχεία με ενέσεις και σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, στους παγωμένους δρόμους της Νέας Υόρκης και στη στέρηση του φαγητού, περιτριγυρισμένα από ποιητές, συγγραφείς και μουσικούς, τα δυο παιδάκια, η Πάτι και ο Ρόμπερτ, γίνονται η Πάτι Σμιθ και ο Ρόμπερτ Μέιπλθορπ. Ο Ρόμπερτ Μέιπλθορπ γίνεται ένας αναγνωρισμένος φωτογράφος που φωτογραφίζει με

ερωτικό τρόπο λουλούδια και χέρια και δερμάτινα και σαδομαζοχιστικά τελετουργικά μεταξύ ανδρών. Η Πάτι Σμιθ γίνεται ένα alien αδιάφορο για τη γνώμη των άλλων, ένα φυτό που μελετά γαλλική ποίηση και πάει χωρίς λεφτά στο Παρίσι για να προσκυνήσει τάφους. Κάνει performance. Πολλοί την περνούν για γκέι γυναίκα τζάνκι, ενώ η ίδια ξοδεύει τις νύχτες της χορεύοντας νηστική και μαστουρωμένη σε στενά δωμάτια, όπου κρατάει απρόσεχτα φυλαγμένα τα ποιήματα και τις ζωγραφιές της. Βάζει την ποίησή της σε τραγούδια και γίνεται διάσημη. Μαθαίνει λίγο κιθάρα. Πλέκει μουσικές και λέξεις. Αναγνωρίζεται διεθνώς. Η Σμιθ γράφει ότι δεν θα τα κατάφερνε χωρίς τον Μέιπλθορπ, ότι της έσωσε τη ζωή – προφανώς είναι ακόμα ερωτευμένη με τον Ρόμπερτ της. Πεθαίνοντας νέος, ο Μέιπλθορπ, αναγνωρισμένος και περιτριγυρισμένος από τις υλικές απολαύσεις που τόσο αναζήτησε, λέει στην Πάτι να γράψει την ιστορία τους. Κι αυτή το κάνει. Ζωή όπου τέχνη και καθημερινότητα μπερδεύονται αξεδιάλυτα, η ζωή του Ρόμπερτ και της Πάτι, μεταξύ ξενοδοχείων, γκαλερί, φθηνών βιβλιοπωλείων, τρένων, μουσικών σκηνών, πάρτι, μπαρ και μουσείων, διαβάζεται ως ειλικρινής ύμνος στη νεότητα, στα ρευστά όρια φιλίας και έρωτα, στην καλλιτεχνική δημιουργία, στη Νέα Υόρκη που δεν υπάρχει πια και στις αλάνθαστα θεραπευτικές ιδιότητες της ποίησης.

ΠΆΤΙ ΚΑΙ ΡΌΜΠΕΡΤ Η σχέση της Πάτι Σμιθ με τον φωτογράφο Ρόμπερτ Μέιπλθορπ σε ένα βιβλίο που υμνεί τη νεότητα και την καλλιτεχνική δημιουργία, στα ρευστά όρια φιλίας και έρωτα. από τh βίβιαν στεργίου

λεσχη αναγνωσησ

51

lifo – 10 δεκεμβριου 2020

Patti Smith Πάτι και Ρόμπερτ επιμελεια: Αλέξης Καλοφωλιάς σελιδεσ: 368 εκδόσεις: Κέδρος

από τh σταυρούλα παπασπύρου

νηματογράφο». «Συνάμα, πίσω και μπρος από τα κείμενα κινείται δραστήρια ο άνθρωπος που έχει όλα τα προσόντα να ενσαρκώσει την πρόκληση. Εξαιρετικής ομορφιάς, όπως θυμούνται ομήλικοι KΩΣTH ΠAΠAΓIΩPΓH και κυρίως ομήλικες, ικανός στο λέγειν, κάτοχος της αγγλογαλλικής, διαβαστερός και επαγγελματίας έξυπνος, είναι στα γεμάτα το νέο πρόσωπο. Φυσικά, οι “μεγάλες προσδοκίες” βαίνουν καλώς για την οικογένεια. Ο Βακαλόπουλος έχει βρει το άστρο που φέγγει μέσα κι έξω από τον οίκο» γράφει ο Παπαγιώργης με συγκινητική ακρίβεια και με πρόδηλο θαυμασμό, παραχωρώντας τον χρυσό θρόνο της αναγνώρισης στον καλό του φίλο. Τον περικλείει με την αύρα του μυστηρίου που χρειάζεται οποιαδήποτε φιλική σχέση για να ανθήσει, αλλά και με την οικειότητα που ξεκλειδώνει κοινά μυστικά – κινήσεις, διαβάσματα, βιβλία και άπειρους αυθόρμητους αυτοσχεδιασμούς. Αμφότεροι, πάντως, ως συνωμότες της βιωμένης κουλτούρας, απαιτούσαν αντίστοιχα διαπιστευτήρια από τους υπόλοιπους για να μπορούν να γίνουν δεκτοί στην αόρατη λέσχη μιας φιλίας που μόνο εκείνοι αντιλαμβάνονταν τα ιδανικά συστατικά της: γερές δόσεις φιλοσοφίας και θεωρίας, «ατελώνιστη ψυχο-σημειολογία», μπόλικος κινηματογράφος και τόσος Λακάν όσος χρειαζόταν ώστε να μπορεί να απολαύσει κανείς με άνεση μια ταινία του Χίτσκοκ, του Αντονιόνι ή του Κόπολα. Γιατί το μυστικό στις φιλίες δεν είναι τόσο να βρει κανείς τα βασικά συστατικά όσο τις ιδανικές αναλογίες και τις θερμοκρασίες που θα την κρατήσουν όσο πρέπει ζεστή ώστε να μην είναι αδιάφορη και όσο πρέπει ψυχρή για να μην καεί από την υπερβολική συνάφεια. Και αυτό το μυστικό το μοιράζονταν αυτοί οι δύο σπάνιοι άνθρωποι όσο λίγοι, γράφοντας με χρυσά γράμματα, πολύ διάβασμα και μπόλικη αλητεία το χρονικό της σπάνιας φιλίας τους. ταλ στ� διαδ�κτυ� (matrix24.gr κα� Protagon).

T� 2002 τιμ�θηκε μ� τ� Kρατικ� Λ�γ�τε�νικ� Bρα�ε�� Mαρτυρ�ας-Xρ�νικ�� γι� τ� �ι�λ�� τ�υ Kαν�λλ�ς Δεληγι�ννης. �Hταν παντρεμ�ν�ς μ� τ� P�νια Σταθ�π��λ�υ. �E�υγε �π� τ� �ω� στ�ς 21 Mαρτ��υ 2014.

16:06

™ÂÏ›‰·1

Γει� σ�υ, �Ασημ�κη

�� Βακαλ�π�υλ�ς �παι�ε π�λ� μ� τ� �αθ�τητα τ�ς παιδικ�ς �λικ�ας, τ� πλ��ν ��θαρτ� μ�ρ�ς τ�� �αυτ�� τ�υ. Φυσικ� δ�ν ε��ε π�νω τ�υ τ�π�τα τ� παιδικ�, �πεναντ�ας μ�λιστα� συ�ν� �μως �δινε τ�ν �ντ�πωση �τι δ� ���σε στ�ν �πι��νεια τ�� �αυτ�� τ�υ – �ταν �υθισμ�ν�ς. Τ� «καλ�τερ�» �π� τ� �π��� διαρκ�ς πρ�ερ��ταν �ταν α�τ� � �διωτικ� κρ�πτη τ�� ��κ�γενειακ�� �ρ�ν�υ, π�� �παιτ��σε παρατεταμ�νες �κινησ�ες, «�αρι�» τσιγ�ρα σ�ν δια�ατ�ρια �δεια πρ�ς τ� μ��ι�, �π�λυτη α�τ�συγκ�ντρωση σ� �να ��λτρ� �ω�ς �π�υ ���υγκρα��ταν τ��ς ψ�θυρ�υς τ�� α�ματ�ς. �Εκε� π�� �λλ�ι ���υν �ν�γκη ν� λησμ�ν�σ�υν, α�τ�ς ε��ε �πε�γ�υσα �ν�γκη ν� θυμηθε�.

∫ø™Δ∏™ ¶∞¶∞°πøƒ°∏™

ΠΕΜΠTH ∂∫¢√™∏

�O Kωστ�ς Παπαγι�ργης γενν�θηκε τ� 1947 στ� Nε���ρι� �Yπ�της. �E�ησε τ� παιδικ� τ�υ �ρ�νια στ�ν Παραλ�α K�μης, �π�υ �πηρετ��σε �ς δ�σκαλ�ς � πατ�ρας τ�υ, κα� �ν συνε�ε��α στ�ν �Aθ�να (Xαλ�νδρι), στ� Θεσσαλ�ν�κη, στ� Παρ�σι (1968-1975) κα� π�λι στ�ν �Aθ�να (�E��ρ�εια). �E��δωσε μι� σειρ� δ�κιμ�ων �μπνευσμ�νων �π� τ�ν κλασικ� �ρ�αι�τητα κα� �π� τ� ��� τ�� σημεριν�� καθημεριν�� �νθρ�π�υ, καθ�ς κα� �ργα π�� ���ρ��σαν �μμεσα � �μεσα τ� �ρ�νημα τ�� Nε��λληνα. �Eπ�σης �πιδ�θηκε μ� ��ι���λευτη δειν�τητα στ�ς μετα�ρ�σεις σημαντικ�ν �ιλ�σ��ων κα� διαν�ητ�ν (μετα�� �λλων Σ�ρτρ, Σι�ρ�ν, Nτεριντ�, Pικ�ρ, K�ρκεγκωρ, Φ�υκ�, Λε�ιν�ς). Στ�ς �Eκδ�σεις Kαστανι�τη �ταν διευθυντ�ς τ�ν σειρ�ν «�Eλ�σσ�να Φιλ�σ��ικ�», «Mε���να Φιλ�σ��ικ�» κα� «M�γιστα Φιλ�σ��ικ�». Παλαι�τερα διη�θυνε στ�ς �Eκδ�σεις P��ς τ� �ιλ�σ��ικ� σειρ� «Δ�κ�μια». Συνεργ�στηκε μ� περι�δικ� (Πλαν�δι�ν, �Aθην�ραμα, T� Δ�ντρ�, �Aντ� κ.�.), ��ημερ�δες (Lifo, �Eπενδυτ�ς, K�σμ�ς τ�� �Eπενδυτ� κα� παλαι�τερα �Aπ�γευματιν�), καθ�ς κα� μ� π�ρ-

ISBN 978-960-03-1128-0

www.kastaniotis.com

∂∫¢O™∂π™ ∫A™ΔA¡πøΔ∏

e-mail: info@kastaniotis.com

ΓΕΙΑ ΣΟΥ, ΑΣΗΜΆΚΗ Ένας εξομολογητικός φόρος τιμής του Κωστή Παπαγιώργη στον καλό του φίλο Χρήστο Βακαλόπουλο, που έφυγε νωρίς από τη ζωή.

λυτος συνοδοιπόρος του ήρωα θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ο φανταστικός του φίλος, ένα επινοημένο alter ego που διαμορφώνει τον χαρακτήρα του, ενισχύει το αγωνιστικό του πνεύμα, εξάπτει την ήδη ζωηρή περιέργειά του για το τι άλλο υπάρχει εκεί έξω και καταρρίπτει τη δειλία του. Οι αποκοτιές τους στα στοιχειωμένα σπίτια και στις σπηλιές παραμένουν θρυλικές, ένα χάρμα ανάγνωσης, γραμμένες σε ντοπιολαλιά, απλά και σταράτα, σαν να έχουν βγει από την καρδιά ενός 13χρονου που επιτέλους ξυπνάει, γιατί θέλει να τρομάξει, να ερωτευτεί, να μάθει – χωρίς η αφήγηση να βαραίνει από τον καταναγκασμό της ιστορίας ενηλικίωσης, καθώς ο Σόγιερ μαρκάρει την ηλικία του, σαν να προτιμά να την κρατήσει για πάντα. Η αβίαστη συνεννόηση των δύο αγοριών, όποτε τα βρίσκουν σκούρα αλλά και όταν απλώς χαζεύουν αποχαυνωμένα, τόσο χαρούμενα που δεν έχουν τίποτε ιδιαίτερο να κάνουν, συνιστά την ουτοπία της εφηβικής φιλίας, εκεί όπου ο αλλεργικός στις ευθύνες Χακ τραβάει από το χέρι τον εχέφρονα Τομ. Τους Αμερικανούς λογοτεχνικούς αναλυτές ακόμη απασχολούν τα ρατσιστικά θέματα που διατρέχουν το βιβλίο, αλλά ο υπόλοιπος κόσμος κρατά το ατόφιο πνεύμα της συνενοχής.

Μαρκ Τουέιν Οι περιπέτειες του Τομ Σόγιερ μεταφραση: Παλμύρα Ισμυρίδου εικονογράφηση: Βασίλης Γρίβας σελιδεσ: 456 εκδόσεις: Μεταίχμιο

από τhν τίνα μανδηλαρά

Ο ΣΚΑΝΤΑΛΙΆΡΗΣ ΤΟΜ ΣΌΓΙΕΡ διαθέτει όλα τα ζηλευτά χαρακτηριστικά ενός νεαρού αγοριού: είναι πολύ έξυπνος αν και καθόλου σπασίκλας, έχει λάβει την ανατροφή πολιτισμένου παιδιού αλλά ενδόμυχα θέλει να περνά τις μέρες του χωρίς δεσμεύσεις και περιορισμούς, θυσιάζεται για τα μάτια της αγαπημένης του Μπέκι και αφήνει τον μισητό του δάσκαλο να τον σαπίσει στις ξυλιές, είναι σκράπας στα θρησκευτικά και κάτι παραπάνω από αδιάφορος στο κατηχητικό (απηχώντας τον αθεϊσμό του Μαρκ Τουέιν), διέπεται από μια χαριτωμένη ηθική ανομία που οδηγεί το βλέμμα του προς τον ανοιχτό ορίζοντα, ζώντας σε ένα αιώνιο καλοκαίρι, σε ένα χωριό του Μισισιπή. Μαζί με τον κολλητό του, τον Χάκλμπερι Φιν, βρίσκει το ατρόμητο στοιχείο που του λείπει για να ξεχυθεί στις περιπέτειές του. Στο πρόσωπο του αλητάκου γιου του μπεκρή, του απροσάρμοστου και πιο μπρούτου της παρέας, που τα υπόλοιπα παιδιά θαυμάζουν και φοβούνται, κατά κάποιον τρόπο προπάτορα του Χόλντεν Κόλφιλντ του Σάλιντζερ, ανακαλύπτει την απόδραση που ο συγγραφέας ονόμαζε την ευκαιρία που αν δεν αδράξεις θα μετανιώνεις για το υπόλοιπο της ζωής σου. Αν ο Τουέιν δεν συνέχιζε με το σίκουελ Οι περιπέτειες του Χάκλμπερι Φιν, ο ξυπό-

ΟΙ ΠΕΡΙΠΈΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΤΟΜ ΣΌΓΙΕΡ Ο νεαρός Τομ Σόγιερ ακολουθεί τον κολλητό του, Χάκλμπερι Φιν, σε μια ιστορία για τη φιλία και τον θάνατο, σε μια περιπλάνηση στον απέραντο κόσμο. από τον θοδωρή κουτσογιαννόπουλο

λεσχη αναγνωσησ

52

lifo – 10 δεκεμβριου 2020

ºøTO: ¢HMHTPH™ T™OYM¶§EKA™

07-07-16

KΩΣTH ΠAΠAΓIΩPΓH ñ ΓΕΙΑ Σ�Υ, ΑΣΗΜΑΚΗ

Kø™TH ¶A¶A°IøP°H 11X21.5#78E3C6

Κωστής Παπαγιώργης Γεια σου, Ασημάκη σελιδεσ: 168 εκδόσεις: Καστανιώτη

Λίγα βιβλία ψυχανεμίζονται το αληθινό νόημα της φιλίας ως μιας καταφατικής κίνησης που ξεπερνάει τον θάνατο και σε στιγματίζει μια ζωή όσο το Γεια σου, Ασημάκη, ένας εξομολογητικός φόρος τιμής του Κωστή Παπαγιώργη στον καλό του φίλο, που έφυγε νωρίς από τη ζωή, Χρήστο Βακαλόπουλο. Βγαλμένο από τα σπάργανα του κλεινού άστεως, στα μπαρουτοκαπνισμένα τότε στέκια της Καλλιδρομίου, σε σκυλάδικα, στο σωκρατικό τρίγωνο Εξαρχείων-Κυψέλης-Ομόνοιας, το χρονικό της φιλίας Παπαγιώργη-Βακαλόπουλου περιλαμβάνει μεν νοερά όλους τους υπόλοιπους –από τον Λάγιο έως τον Αρανίτση και από τον Τσιώλη έως τη Γιούλη Τσίρου–, αλλά ουσιαστικά εστιάζει στο δονκιχωτικό δίπολο δύο ετερόκλητων ανθρώπων, οι οποίοι διδάχτηκαν πολλά από τους άγραφους κανόνες της φιλίας τους: ο Παπαγιώργης, με ταπεινότητα και με μεγαλοψυχία, αναλαμβάνοντας τον ρόλο του Σάντσο Πάντσα, παίρνει τη θέση των αγοριών που δεν υπήρξαν προνομιούχα, γαλουχήθηκαν μέσα στα απωθημένα και τα τραύματα κι έμειναν, σαν τον Κάφκα, να γράφουν νοερά γράμματα προς τον σκληρόκαρδο πατέρα. Κατεβαίνοντας, επομένως, στα άνυδρα υπόγεια των ντοστογιεφσκικών του παρορμήσεων, ο ίδιος μένει να παρατηρεί ως σχολαστικός θεατής τον ανωφερή πλην σύντομο βίο του υπερφυσικά πολυτάλαντου φίλου του: το πώς ο ευθυτενής και ευπροσήγορος Βακαλόπουλος δεν είχε ποτέ πρόβλημα με τις γυναίκες, παρέμενε ακριβής και λακωνικός ακόμα και όταν το ποτό τον παράσερνε, μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον αγάπης, οικογενειακής θαλπωρής και ενίσχυσης, ως το μοναχοπαίδι που δεν του στερήθηκε ποτέ καμία ελευθερία και δεν του χάλασαν ποτέ χατίρι. Μαζί με τις πρώτες ανησυχίες ήρθαν και οι έρωτες –για τον κινηματογράφο και τα κορίτσια–, αλλά και τα πρώτα κείμενα του Βακαλόπουλου στον «Θούριο», στην «Αυγή», στον «Σύγχρονο Κι-

Κ Ω Σ Τ Ή Σ

ΠΑΠΑΓΙΏΡΓΗΣ

ΓΕΙΑ

ΣΟΥ,

Α Σ Η Μ Ά Κ Η λεσχη αναγνωσησ

53

lifo – 10 δεκεμβριου 2020

ΜΙΧΑΉΛ

ΝΤΕ

ΘΕΡΒΆΝΤΕΣ Δ

Ο

Ν

Κ Ι Χ Ω Τ Η Σ λεσχη αναγνωσησ

54

lifo – 10 δεκεμβριου 2020

Το Σάββατο βράδυ στην άκρη της πόλης είναι μια ιστορία φίλων που εξελίσσεται στις φτωχογειτονιές της Νέας Υόρκης. Η Σώτη Τριανταφύλλου επιχειρεί, με μια γλαφυρή περιγραφή, να εξιστορήσει πώς είναι να φεύγεις από τον τόπο σου και να πηγαίνεις για σπουδές σε μια μητρόπολη. Κατά τη διάρκεια των επτά χρόνων οι ήρωες χορεύουν σε ξέγνοιαστα πάρτι, ακούν πολλή μουσική, ανακαλύπτουν τον έρωτα και την απώλεια, ενηλικιώνονται. Φίλοι που χάνονται στην πόλη και παρασύρονται μέσα σε ατέλειωτα ξενύχτια με αλκοόλ και ναρκωτικά. Ένα βιβλίο βαθιά μελαγχολικό, το οποίο παρουσιάζει τι σημαίνει να ζεις με ένταση, ενώ ο βασικός άξονάς του εστιάζει σ’ εκείνες τις παρέες που σβήνουν στο πέρασμα του χρόνου. Συγχρόνως, το στοιχείο της πόλης, πολύ έντονο σε αυτό το μυθιστόρημα, παίζει καθοριστικό ρόλο στη διάπλαση συμπεριφορών και αποφάσεων. Στις σελίδες του τα δάκρυα εναλλάσσονται με τα γέλια, η χαρά με τη λύπη, η συντροφικότητα με τη μοναξιά και, φυσικά, η ζωή με τον θάνατο. Αυτό το βιβλίο είναι μια αφορμή για να συνταξιδέψει ο αναγνώστης με όσους βυθίζονται στις εμπειρίες, μ’ εκείνους που ονειροπολούν, παθιάζονται, ταξιδεύουν, σκέφτονται και γλεντούν με τις «μικρές χαρές». Αναμφισβήτητα πρόκειται για έναν ύμνο στη φιλία, στη νοσταλγία, στη μνήμη και στην απώλεια. Ένα συγκινητικό λογοτεχνικό χρονικό για τις παρέες που μας καθορίζουν αλλά και τους ανθρώπους που αφήνουν πάνω μας ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους κάποια στιγμή της ζωής μας, ένα «Σάββατο βράδυ στην άκρη της πόλης».

Σώτη Τριανταφύλλου Σάββατο βράδυ στην άκρη της πόλης σελιδεσ: 288 εκδόσεις: Πατάκη

ΤΟ ΣΆΒΒΑΤΟ ΒΡΆΔΥ ΣΤΗΝ ΆΚΡΗ ΤΗΣ ΠΌΛΗΣ κυκλοφόρησε το 1996 και συγκαταλέγεται στα πιο διαβασμένα μυθιστορήματα της δεκαετίας του ’90. Η ιστορία διαδραματίζεται στις αρχές της δεκαετίας του ’80, έχοντας ως φόντο τα πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα εκείνης της εποχής. Όλα εκτυλίσσονται στη διάρκεια επτά ετών. Οι νέοι, ηλικιακά, ήρωες ανακαλύπτουν την αληθινή φιλία, μυούνται σε έναν ροκ τρόπο ζωής και αντικρίζουν το δυσάρεστο πρόσωπο του θανάτου. Κάποιοι θα μεγαλώσουν, άλλοι θα χαθούν για πάντα και μερικοί θα γίνουν «εκστατικά ευτυχισμένοι». Μιλάμε για ήρωες που συναντιούνται, χωρίζουν, αγαπούν, απογοητεύονται, φοβούνται, χορεύουν, πίνουν, γελούν, κλαίνε και ονειρεύονται. Εφήμερες νύχτες, ανέμελες μέρες, αγορά παλιών δίσκων, πικάπ στη διαπασών, ταξίδια με το αυτοκίνητο και πρόσωπα που βρίσκονται σε έκσταση αλλά και σε μια κατάσταση υπέρτατης ευδαιμονίας, χωρίς, όμως, να γίνεται κάτι συγκεκριμένο. Η ανώνυμη αφηγήτρια του μυθιστορήματος είναι µια νεαρή Ελληνίδα από την Αθήνα που ζει στη Νέα Υόρκη λόγω σπουδών. Μένει μαζί µε την Μπίµπι, που ήρθε από το Σουάν Λέικ του Άρκανσο, και τον Νίκυ, τον οποίο η πρωταγωνίστρια γνωρίζει από τότε που θυμάται τον εαυτό της. Ανάμεσα σ’ αυτούς γνωρίζουμε και τον Ζαχαρία, το αγόρι της Μπίµπι, που παίζει κρουστά µε διάφορα συγκροτήματα της πόλης και που αργότερα µπλέκει µε την ηρωίνη. Επίσης, διαβάζουμε για την εθισμένη στα χάπια Νάνσυ Χόγκαν και τη Χόλλυ Γουίλµερ, η οποία κατοικεί στο γκέτο και συγχρόνως θέλει να δουλέψει στο Μπρόντγουεϊ.

ΣΆΒΒΑΤΟ ΒΡΆΔΥ ΣΤΗΝ ΆΚΡΗ ΤΗΣ ΠΌΛΗΣ Μια παρέα νέων ανακαλύπτει την αληθινή φιλία και μυείται σε έναν ροκ τρόπο ζωής, αντικρίζοντας το δυσάρεστο πρόσωπο του θανάτου.

Ο ΜΙΓΚΈΛ ΝΤΕ ΘΕΡΒΆΝΤΕΣ ΣΑΑΒΈΔΡΑ, έχοντας περάσει μια ακραία περιπετειώδη ζωή με αδιανόητες ταπεινώσεις και εξευτελισμούς, έμελλε, στην ώριμη ηλικία των 58, να εκδώσει το κορυφαίο του συγγραφικό επίτευγμα, τον Δον Κιχώτη, το βιβλίο που σηματοδοτεί ουσιαστικά τη γέννηση του σύγχρονου μυθιστορήματος. Γεννημένος το 1547, από αριστοκρατική γενιά, χωρίς σημαντικούς οικονομικούς πόρους όμως, ως παιδί αγαπούσε την ποίηση, ενώ είχε την τύχη να μαθητεύσει δίπλα στον λόγιο ουμανιστή κληρικό Χουάν Λόπεθ ντε Όγιος. Μεγαλώνοντας, η καλοσύνη του και οι ευγενικοί του τρόποι κέρδιζαν τον σεβασμό όλων. Το 1570 κατατάχθηκε στον ισπανικό στρατό της Ιταλίας, κάτι που οδήγησε στη συμμετοχή του στο «πιο δοξασμένο γεγονός που είδανε ποτέ ή θα δούνε οι αιώνες», όπως έλεγε, την καθοριστικής σημασίας για τις χριστιανικές δυνάμεις νίκη επί του τουρκικού στόλου, τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου. Σε αυτήν λαβώθηκε άσχημα και κατέληξε με αχρηστευμένο το αριστερό του χέρι. Κατά την επιστροφή του στην Ισπανία πέντε χρόνια αργότερα, πιάστηκε όμηρος από κουρσάρους και κατέληξε σκλάβος στην κόλαση του Αλγερίου. Αποπειράθηκε να αποδράσει πέντε φορές και μόνο το 1580 επέστρεψε στην πατρίδα του, χάρη σε καταβολή λύτρων. Το 1585 έγραψε το ποιμενικό μυθιστόρημα Γαλάτεια και ακολούθησαν τριάντα θεατρικά έργα, χωρίς αξιοσημείωτη επιτυχία, μέχρι που το 1605 η έκδοση του πρώτου μέρους του δίτομου Η ζωή και το έργο του μεγαλόπνευστου ιδαλγού Δον Κιχώτη από τη Μάντσα έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής. Ως πιστός

καθολικός ήθελε να σατιρίσει τα ιπποτικά βιβλία, μια μάστιγα της εποχής του που οι εκκλησιαστικοί κύκλοι προσπαθούσαν να αναχαιτίσουν. Αυτό όντως επετεύχθη χάρη στο Δον Κιχώτη. Ακολούθησαν άλλες πέντε εκδόσεις και το 1615 εξέδωσε το δεύτερο μέρος, επισφραγίζοντας τον θρίαμβο ενός βιβλίου που σήμερα θεωρείται από τα σημαντικότερα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ισάξιο εκείνων του Δάντη, του Γκαίτε και του Σαίξπηρ. Πρόκειται για την ιστορία ενός αλλοπαρμένου αγρότη με ευγενική ψυχή, ο οποίος, έχοντας χάσει το μυαλό του από την παθιασμένη ανάγνωση ιπποτικών βιβλίων, πιστεύει ότι είναι ένας ιππότης, ο Δον Κιχώτης. Ξεκινάει ένα ταξίδι με το ψωραλέο του άλογο, τον Ροσινάντε, φορώντας μια ξεχαρβαλωμένη πανοπλία και συνοδευόμενος από τον απλοϊκό χωρικό Σάντσο Πάντσα και το γαϊδουράκι του, και μπλέκει συχνά σε κωμικοτραγικές περιπέτειες. Εκείνος, ψηλός και λιπόσαρκος, ο άλλος, κοντός και χοντρούλης, κωμική φιγούρα με λαϊκή σοφία επιβίωσης, γίνεται προστάτης άγγελός του, πιστός συνοδοιπόρος και ανιδιοτελής φίλος, που τον σώζει από κακοτοπιές και ατυχίες, στέκοντας γενναία στο ύψος των περιστάσεων όταν τον χλευάζουν και τον εξαπατούν. Γίνεται το συμπλήρωμά του, το αντίθετό του, αυτό που ήταν ο Σγαναρέλος για τον Δον Ζουάν, η ρεαλιστική εκδοχή του ποιητικού μεγαλείου του ιππότη που μάχεται και υπερασπίζεται υψηλά ιδανικά και ηθικές αξίες αλλοτινών καιρών. Έτσι, ο μεν παρωδεί τους στοχασμούς του δε, μπλέκοντας αριστοτεχνικά το ποταπό με το ιδεώδες.

Ο ΔΟΝ ΚΙΧΩΤΗΣ Ο θρίαμβος της λογοτεχνίας μέσα από την ιστορία του αλλοπαρμένου αγρότη που υπερασπίζεται υψηλά ιδανικά με συνοδεία τον ανιδιοτελή, πιστό του φίλο Σάντσο. από τoν χρήστο παρίδη

λεσχη αναγνωσησ

55

lifo – 10 δεκεμβριου 2020

Μιχαήλ ντε Θερβάντες Ο δον Κιχώτης (2 τόμοι) μετάφραση: Κλέανδρος Καρθαίος-Αγαθή Δημητρούκα εκδόσεις Πατάκη

από τoν γιαννη πανταζοπουλο

ΤΟ ΘΈΑΤΡΟ ΤΟΥ ΣΆΜΠΑΘ Η φιλία αναδεικνύεται συγχρόνως ως πεδίο ανταγωνισμού και ως χώρος εξομολόγησης, ως ένα πραγματικό θέατρο όπου μπορεί να ανέβει το δράμα της αυτοσυνείδησης. από τoν κώστα σπαθαράκη

ΕΊΝΑΙ ΈΡΓΟ ΤΗΣ ΏΡΙΜΗΣ ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΉΣ ΠΕΡΙΌΔΟΥ του Λάιμαν Φρανκ Μπάουμ. Εικονογραφήθηκε υπέροχα από τον Ουίλιαμ Ουάλας Ντένσλοου και εκδόθηκε πρώτη φορά το 1900 στο Σικάγο και στη Νέα Υόρκη, για να κατακτήσει τελικά ολόκληρο τον κόσμο. Στα ελληνικά κυκλοφόρησε πρόσφατα σε μετάφραση του Σωτήρη Κακίση και με την αρχική εικονογράφηση του Ντένσλοου, σε έναν υπέροχο τόμο που γοητεύει και ενήλικες. Η ηρωίδα Ντόροθι ζούσε κάπου εν μέσω των μεγάλων λιβαδιών του Κάνσας, με τον αγρότη θείο της Ερρίκο και τη θεία Έμα, τη σύζυγό του. Το ξύλινο σπιτάκι τους είχε γκριζάρει, όπως τα πάντα γύρω τους, άψυχα και έμψυχα. Ο μόνος που έκανε τη μικρούλα να γελά ήταν ο σκυλάκος της, ο Τοτός. Μέχρι που ένας κυκλώνας παρέσυρε την Ντόροθι, τον Τοτό και το σπιτάκι, προσγειώνοντάς τους μεν σε μια πανέμορφη χώρα, αλλά καταπλακώνοντας και σκοτώνοντας την Κακιά Μάγισσα της Ανατολής. Έτσι, απελευθερώθηκε από την τυραννία της η Χώρα των Λαιμαργάκηδων και, παρότι άθελά της προκάλεσε ένα τραγικό δυστύχημα, η Ντόροθι αποθεώνεται. Αποκτά επίσης, ως μπόνους, τα μαγικά ασημένια γοβάκια της θανούσης και, φυσικά, τα θερμά συγχαρητήρια για το ξεπάστρεμά της από την ευγενική Καλή Μάγισσα του Βορρά, που τη συμβουλεύει να απευθυνθεί για βοήθεια σχετικά με το πώς να επιστρέψει στο Κάνσας στον ισχυρότατο Μάγο του Οζ. Θα χρειαστεί, λοιπόν, να πάει ως την Πόλη των Σμαραγδιών, όπου βρίσκεται αυτός, ακολουθώντας έναν δρόμο στρωμένο με κίτρινες πλάκες. Στην πορεία της συναντά ένα σκιάχτρο που παραπονιέται ότι δεν έχει μυαλό, έναν τενεκεδένιο ξυλοκόπο που στενοχωριέται επειδή δεν έχει καρδιά και ένα λιοντάρι που υποφέρει από τη δειλία του. Έτσι δημιουργείται αυτό το απίθανο «παρεάκι» που, με τα πολλά, φτάνει στον Μάγο του Οζ. Εκείνος δέχεται να τους προσφέρει ό,τι λείπει στον καθένα, με αντάλλαγμα να εξολοθρεύσουν την Κακιά Μάγισσα της Δύσης. Η θανατοπολιτική του και η απόδοση του ρόλου μισθοφορικού τάγματος στην παρέα δεν ταράζει κανέναν από τους εμπλεκόμενους και, τελικά, η Ντόροθι

καταφέρνει να ξεκάνει και δεύτερη μάγισσα ολκής, περιλούζοντάς την με έναν κουβά νερό. Κι όλα αυτά τα φοβερά, για να ανακαλύψουν στο τέλος ότι ο Μάγος του Οζ είναι ένας τσαρλατάνος. Καθένας στην παρέα κατέκτησε αυτό που νόμιζε ότι του έλειπε απλώς ανασύροντάς το από μέσα του – αναλαμβάνοντας ήρεμα, ψύχραιμα και σταθερά την ευθύνη του εαυτού του. Κάτι που μάλλον δεν θα συνέβαινε ποτέ αν δεν βρίσκονταν μέσα σε αυτή την «κάψουλα προστασίας» που συνιστά η μεταξύ τους φιλία. Κατά τα άλλα, στο μυθιστόρημα του Θαυμάσιου Μάγου του Οζ είναι τόσο έξυπνα μοιρασμένη η πίστη στη μαγεία και στην ανυπαρξία της, που τα παιδιά (κάθε ηλικίας) καταπίνουν εύκολα και αφομοιώνουν αδιαμαρτύρητα την πιθανότητα το σύμπαν μας να καθορίζεται περισσότερο από μια πλήρη (αλά Στίβεν Χόκινγκ) απομάγευσή του παρά από μεταφυσικές και μαγικές δυνάμεις, οι οποίες επιδίδονται αποκλειστικά και μόνο στο να επιφέρουν το καλό και το δίκαιο. Επίσης, το κείμενο πείθει ότι η φιλία που γεννιέται μεταξύ όσων μπλέκονται κατά τυχαίο τρόπο σε μια πιεστική περιπέτεια, η οποία απαιτεί ένωση δυνάμεων και γρήγορη εξοικείωση με τον άλλο, είναι πολύ σταθερή και ποτέ προδοτική. Το μυθιστόρημα του Λ. Φρανκ Μπάουμ συχνά περιγράφεται ως κρυπτογραφημένη αλληγορία σχετικά με πρόσωπα και καταστάσεις που εμπλέκονταν στις πολιτικές εξελίξεις που δρομολόγησαν το τέλος της Χρυσής Εποχής της Αμερικής κατά το πέρασμα από τον 19ο στον 20ό αιώνα. Ένα τέλος που επέφερε την οικονομική καταστροφή των επιχειρήσεων του ίδιου του Μπάουμ αλλά και την εξανέμιση της τεράστιας περιουσίας που είχε δημιουργήσει ο πατέρας του. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο εκείθεν του Ατλαντικού ο χαρακτηρισμός «Μάγος του Οζ» αποδίδεται συχνά σε πολιτικούς για τους οποίους κανείς δεν μπορεί να σταθμίσει με τίνος το μέρος συντάσσονται, ενώ εκείνοι προσπαθούν να υπερασπιστούν τη δόλια επιθυμία τους να επωφελούνται καιροσκοπικά επί όσο το δυνατόν περισσότερο.

Ο ΘΑΥΜΆΣΙΟΣ ΜΆΓΟΣ ΤΟΥ ΟΖ Στο έργο του Λάιμαν Φρανκ Μπάουμ, η φιλία που γεννιέται μεταξύ όσων μπλέκονται κατά τυχαίο τρόπο σε μια πιεστική περιπέτεια είναι πολύ σταθερή και ποτέ προδοτική. από τον γιάννη κωνσταντινίδη λεσχη αναγνωσησ

56

lifo – 10 δεκεμβριου 2020

Philip Rοth Το θέατρο του Σάμπαθ μετάφραση: Ανδρέας Βαχλιώτης σελιδεσ: 624 εκδόσεις: Πόλις

νως ως πεδίο ανταγωνισμού και ως χώρος εξομολόγησης, ως ένα πραγματικό θέατρο όπου μπορεί να ανέβει το δράμα της αυτοσυνείδησης. Ο τρόπος με τον οποίο χειρίζεται ο Ροθ τη γλώσσα και τα θέματά του είναι αυτός που έχουμε συνηθίσει από τα υπόλοιπα βιβλία του. Ωστόσο, υπάρχουν δύο στοιχεία που κάνουν το Θέατρο του Σάμπαθ ένα πραγματικά σημαντικό λογοτεχνικό έργο: α) η ειρωνεία και ο αυτοσαρκασμός, ο μηδενισμός και η εσωτερική πάλη υποτάσσονται εδώ στον λόγο ενός ήρωα, που δεν έχει τίποτα το γοητευτικό ή θετικό,· β) η αυτοαναφορική υφή του έργου και τα αυτοβιογραφικά στοιχεία, που στον Ροθ είναι πάντοτε εμφανή, αποκτούν εδώ μια αφηρημένη και έντονα καλλιτεχνική διάσταση, καθώς ο ήρωας δεν είναι συγγραφέας ούτε διανοούμενος.

Λ. Φρανκ Μπάουμ Ο Θαυμάσιος Μάγος του ΟΖ μεταφραση: Σωτήρης Κακίσης εικονογράφηση: Βασίλης Γρίβας σελιδεσ: 338 εκδόσεις: Ερατώ

ΈΝΑ ΑΠΌ ΤΑ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΉΜΑΤΑ ΤΟΥ ΦΊΛΙΠ ΡΟΘ, το Θέατρο του Σάμπαθ, αυτή η ορμητική κατάδυση στη συνείδηση ενός εξηντατετράχρονου πρώην μαριονετίστα, ο οποίος ζει απομονωμένος και αφοσιωμένος στην αχαλίνωτη ερωτική ζωή του και στη διαρκή αναδιαπραγμάτευση του παρελθόντος του, δεν έχει ως άμεσο θέμα τη φιλία. Ωστόσο, η μορφική ιδιοφυΐα του Ροθ είναι αυτή που φέρνει τη φιλία στο επίκεντρο του μυθιστορήματος. Ο θάνατος ενός παλιού φίλου του ήρωα τον οδηγεί σε ένα ταξίδι επιστροφής στην προηγούμενη ζωή του, μέσω του οποίου ο Ροθ μας αφηγείται αναδρομικά τα βασικά περιστατικά του βίου του Σάμπαθ. Έτσι, η παλιά του παρέα καθίσταται κατά κάποιον τρόπο το πρώτο ακροατήριο που προκαλεί και ακούει τον παραληρηματικό, μισανθρωπικό αλλά και σπαρακτικό μονόλογο του Σάμπαθ. Η φιλία αναδεικνύεται συγχρό-

Λ.

ΦΡΑΝΚ

Μ Π ΆΟ Υ Μ Ο ΘΑΥΜΆΣΙΟΣ ΜΆΓΟΣ ΤΟΥ ΟΖ λεσχη αναγνωσησ

57

lifo – 10 δεκεμβριου 2020

D

O

N

N

A

T

A

R

T

T

Η

ΚΑΡ Δ ΕΡ Ί Ν Α λεσχη αναγνωσησ

58

lifo – 10 δεκεμβριου 2020

ετών, δεν θα μπορέσουν τελικά, λόγω του κοινού τραυματικού βιώματος, να εξελιχθούν σε ερωτική σχέση. Είναι όμως η αδελφική, περίπλοκη, βαθιά φιλία του Θίο με τον Μπόρις που μας έρχεται πρώτη στο μυαλό όταν ανατρέχουμε ξανά στην Καρδερίνα. Όπως είχε γράψει και η κορυφαία κριτικός των «New York Times», Μιτσίκο Κακουτάνι, χαρακτηρίζοντάς την «ντικενσιανό μυθιστόρημα», «ο Μπόρις είναι ο Artful Dodger στον Όλιβερ Τουίστ του Θίο […], [δύο χαρακτήρες που] θα λάβουν τη θέση τους στο πάνθεον των κλασικών σχέσεων φιλίας, δίπλα στον Λόρελ και τον Χάρντι, τον Βλαντίμιρ και τον Εστραγκόν (σ.σ. από το Περιμένοντας τον Γκοντό του Μπέκετ), τον Μέισον και τον Ντίξον του Πίντσον». Κι αν ο Μπόρις μπορεί σε μια πρώτη, εύκολη ανάγνωση να φαντάζει ως η «κακή επιρροή» που οδηγεί τον Θίο σταδιακά στον εθισμό και στο έγκλημα, το κλασικό αντίβαρο, δηλαδή, στην έλλειψη οικογενειακής προσοχής και στο τραύμα, η αλήθεια είναι ότι μάλλον τον βοηθά να επιβιώσει και λειτουργεί ως το έναυσμα για απελευθέρωση, καθώς η σχέση τους θεμελιώνεται σταδιακά από βαθιά αγάπη και ανάγκη για επαφή. Ακόμα και όταν προκύπτει η προδοσία του Μπόρις, είναι τόσο ισχυρά θεμελιωμένο αυτό που έχουν, τόσο άνευ όρων η αγάπη που τους συνδέει, που δεν θα μπορούσε παρά να ακολουθήσει μια ιδιότυπη, επεισοδιακή κάθαρση, παρά το στερεότυπο που θέλει τις φιλίες να διαλύονται πιο εύκολα από τις οικογενειακές σχέσεις.

Donna Tartt Η Καρδερίνα μεταφραση: Χριστιάννα Σακελλαροπούλου σελιδεσ: 992 εκδόσεις: Λιβάνη

ΟΙ ΑΜΦΊΡΡΟΠΕΣ ΔΥΝΆΜΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΈΝΕΙΑΣ και του κοινωνικού περιβάλλοντος, ο θρήνος της απώλειας, οι θεραπευτικές ιδιότητες της τέχνης, ο εθισμός, η καθοριστική δύναμη της στιγμής, η παρακμή του αμερικανικού ονείρου τη μετά την 9/11 εποχή: είναι πολλά τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται η Ντόνα Ταρτ στο μνημειώδες, βραβευμένο με Πούλιτζερ το 2014, τρίτο μυθιστόρημά της. Μέσα στις σχεδόν 1.000 σελίδες του, όμως, είναι η έννοια της φιλίας και οι διαφορετικές της εκφάνσεις που διαπερνούν τη ραχοκοκαλιά του. Ο κεντρικός χαρακτήρας του, Θίο Ντέκερ, αναπτύσσει, όπως όλοι μας, φιλίες διαφορετικού ειδικού βάρους κατά τη διάρκεια της εφηβείας και της νεότητάς του. Όλες αυτές οι όψεις της φιλίας παρουσιάζονται εντελώς αρχετυπικά από την Ταρτ, και μάλιστα όχι σαν απλά υποκατάστατα του οικογενειακού ελλείμματος, αλλά ως αυθύπαρκτες σχέσεις που συνδέουν ετερόκλητους ανθρώπους. Η αγνή, σχολική φιλία του με τον Άντι Μπάρμπουρ είναι αυτή που θα του δώσει την πρώτη του κοινωνική ώθηση, μετά τον αιφνίδιο θάνατο της μητέρας του. Το βραχύβιο μητρικό υποκατάστατο της αγέρωχης κυρίας Μπάρμπουρ σχεδόν θα αντιστραφεί στη συνέχεια, μετά τον θάνατο του Άντι, που θα φέρει στην επιφάνεια την ευάλωτη πλευρά της. Η γνωριμία του με τον Χόμπι θα τον εμπνεύσει επαγγελματικά, καθώς ο αντικέρ θα λειτουργήσει ως μέντορας για το μέλλον του. Τα συναισθήματά του για την Πίπα, που τον στοιχειώνουν επί σειρά

Η ΚΑΡΔΕΡΊΝΑ Ο κεντρικός ήρωας του βραβευμένου αριστουργήματος της Ντόνα Ταρτ είναι ο Όλιβερ Τουίστ του 21ου αιώνα.

Η ΦΙΛΊΑ ΈΧΕΙ ΘΈΣΗ ΠΡΩΤΊΣΤΩΣ ΩΣ ΜΟΧΛΌΣ κοινωνικής ανέλιξης στο βραβευμένο με Μπούκερ μυθιστόρημα του Άλαν Χόλινγκχερστ. Τα συναισθήματα του Νικ Γκεστ, του νεαρού γκέι απόφοιτου της Οξφόρδης, που μετακομίζει, στην αρχή προσωρινά, για να εγκατασταθεί στη συνέχεια κανονικά στο σπίτι του συμφοιτητή του Τόμπι Φέντεν, του οποίου ο πατέρας μόλις έχει εκλεγεί βουλευτής των Τόρις στη δεύτερη θητεία της Μάργκαρετ Θάτσερ, στο Λονδίνο των mid-’80s, είναι μάλλον τυπικά ενός μεσοαστού 20χρονου που θαμπώνεται από τη μαγεία των επαύλεων του Νότινγκ Χιλ, το υψηλό στάτους των ενοίκων τους, τις ατελείωτες συζητήσεις τους περί τέχνης και πολιτικής. Η αφορμή της εγκατάστασής του είναι η επιρροή του στην Κάθριν, τη διπολική κόρη της οικογένειας, ενώ, βέβαια, ο ίδιος είναι κρυφά ερωτευμένος με τον Τόμπι, που είναι στρέιτ. Ο Χόλινγκχερστ θίγει με αυτόν τον τρόπο το ζήτημα της φιλίας ανάμεσα σε έναν στρέιτ και έναν γκέι άντρα ως προέκταση του αιώνιου ερωτήματος περί φιλίας ανάμεσα σε έναν άντρα και μια γυναίκα, χωρίς ωστόσο να εστιάζει τόσο πολύ σε αυτό: ο Νικ γνωρίζει ότι η

προσέγγιση του Τόμπι θα είναι πάντα μόνο φιλική, όπως γνωρίζει ότι η ομοφυλοφιλία του είναι αποδεκτή από τους Φέντεν μόνο όσο δεν «προβάλλεται» προς τα έξω. Το βιβλίο ξεκινά το 1983, το «τελευταίο ανέμελο καλοκαίρι» για τη βρετανική γκέι κοινότητα, και λήγει το 1987, όταν πλέον η κρίση του AIDS έχει αρχίσει να σαρώνει τα πάντα. Είναι μοναδικός ο τρόπος με τον οποίο ο Χόλινγκχερστ προσεγγίζει, μέσα από τις μακροσκελείς περιγραφές των δείπνων και των πάρτι, του σταδιακού εθισμού του φύσει εστέτ Νικ στην κοκαΐνη και στο γκλαμ και της απότομης, αναπόφευκτης πτώσης του, την υποκρισία της ανώτερης τάξης και της πολιτικής σκηνής, που είναι διατεθειμένες να επιδεικνύουν τη «φιλία» και την κοινωνικότητά τους παντού (και την υποτιθέμενη αγάπη τους για την τέχνη ως ένδειξη καλλιέργειας), μόνο όσο αυτές οι κοινωνικές σχέσεις μπορούν να εξυπηρετούν απόλυτα τα συμφέροντά τους και μόνο μέσα στο εκάστοτε ασφαλές πλαίσιο που οι ίδιοι έχουν θέσει. Καμία απόκλιση, κανένα παραστράτημα δεν είναι ανεκτό και πρέπει να ακρωτηριάζονται.

Η Γ Ρ Α Μ Μ Ή Τ Η Σ Ο Μ Ο Ρ Φ ΙΆ Σ Το αξέχαστο σχόλιο του Άλαν Χόλινγκχερστ για την κοινωνική υποκρισία της ανώτερης τάξης στη θατσερική Αγγλία. από τoν αλέξανδρο διακοσάββα

λεσχη αναγνωσησ

59

lifo – 10 δεκεμβριου 2020

Άλαν Χόλινγκχερστ Η Γραμμή της Ομορφιάς μεταφραση: Ιλάειρα Διονυσοπούλου σελιδεσ: 632 εκδόσεις: Public Βιβλιοθήκη

από τoν αλέξανδρο διακοσάββα

δικαστείς για λογαριασμό φίλου σου. Αλλά και αυτό δεν αρκεί για να ορίσει τι εστί φιλία. Η λέξη δεν προσφέρει «πρόγνωση» του τι σημαίνει. Όλοι την καταλαβαίνουν εμπειρικά, χωρίς απαραίτητα να συμφωνούν σε έναν ορισμό της. Η ουσία της τελικά μπερδεύεται και χάνεται στην αοριστία που προκαλούν οι πολυάριθμοι και ετερόκλητοι προσδιορισμοί της. Ωστόσο, είναι η κορωνίδα των εξευγενισμένων ανθρώπινων δεσμών. Είναι μια αγάπη που διαπερνά τα οχυρωματικά τείχη κάθε «εγώ», χωρίς να χρειάζεται την ερωτική έλξη ως εμπροσθοφυλακή που θα τα γκρεμίσει για να διευκολύνει την επέλασή της. Αυτή της η δύναμη, η αυτάρκειά της, καθιστά τη φιλία ένα αίνιγμα. Σήμερα, περισσότερο από οποτεδήποτε στο παρελθόν, όλοι θέλουν να είναι άτομα ελεύθερα, γνήσια, ανεξάρτητα και αυθεντικά. Και το πετυχαίνουν εις βάρος της δύναμης των δεσμών τους με τους άλλους. Έτσι, αντί να νιώθουμε έρωτα ή φιλία, καταλήγουμε σε κάτι χλιαρότερο, όπως είναι οι «σεξουαλικές σχέσεις» και οι «φιλικές σχέσεις». Χάθηκαν η περιπλοκότητα, οι θρίαμβοι και οι ήττες του κοινωνικού δεσμού – τα τρία στοιχεία που πάντα θεωρούνταν η αλήθεια και η ουσία του. Στη σχέση των Αντόνιο και Μπασάνιο αντικρίζει κάποιος ένα σπάνιο και μάλλον ξεχασμένο πρότυπο φιλίας, που είναι το πιο θαυμαστό, το πιο ικανοποιητικό και ταυτόχρονα το πιο ενοχλητικό. Συχνά η φιλία τους οδηγεί στην καχυποψία ότι συντρέχει και μια ασυνείδητη, εντελώς λανθάνουσα έλξη ομοερωτικού χαρακτήρα. Η μετάφραση του Μίνου Βολανάκη χαίρεται να «παίζει» με αυτή την εκδοχή. Αλλά είναι και πιστή στον Σαίξπηρ, ο οποίος ίσως να χαιρόταν κι εκείνος με το ίδιο παιχνίδι, αλλά είχε επίσης φροντίσει να τοποθετήσει ως «ενθέματα» στα λόγια των δύο χαρακτήρων μερικά ακλόνητα πειστήρια του ότι η μεταξύ τους φιλία δεν φέρει τα σημάδια της παραφοράς που θα ταίριαζαν σε έναν κρυφό έρωτα. Αυτό που συμβαίνει στον Αντόνιο και στον Μπασάνιο είναι το περίφημο αριστοτελικό «ο έτερος γαρ αυτός» – ο ένας βλέπει στον άλλο ένα είδωλο του εαυτού του. Είναι μια αίσθηση αγαλλίασης τόσο δυνατή, που επιτρέπει εύκολα να πάρει ο ένας τη θέση του άλλου και στις πιο δύσκολες περιστάσεις.

Ουίλλιαμ Σαίξπηρ Ο Έμπορος της Βενετίας μετάφραση: Μίνως Βολανάκης σελιδεσ: 142 εκδόσεις: Bibliothèque

ΤΙΣ ΗΜΈΡΕΣ ΠΟΥ ΒΡΈΧΕΙ, σε κάποια παλαιοβιβλιοπωλεία της οδού Άστιγγος, στο Μοναστηράκι, όταν το νερό μπαίνει στο μαγαζί με τις ομπρέλες των πελατών, στρώνουν το δάπεδο με θεατρικά έργα για να το απορροφήσουν. Είναι πια τόσο αζήτητα, που η αξία τους έχει πέσει πιο κάτω και από του πριονιδιού. Κι όμως, κάποτε ο κόσμος αγόραζε θεατρικά έργα και τα διάβαζε, χωρίς να είναι ηθοποιός ή σκηνοθέτης, απλώς επειδή απολάμβανε την ανάγνωσή τους, όπως εκείνη ενός μυθιστορήματος. Και μόνο όταν τα διαβάζει κάποιος –και όχι όταν τα βλέπει στη σκηνή– ανακαλύπτει τον πλούτο και τις διαστάσεις των επιμέρους ιστοριών τους, όπως και τον ρυθμιστικό για την κύρια υπόθεση ρόλο τους. Διαφορετικά, όλα αυτά τα στοιχεία γίνονται φευγαλέα στραφταλίσματα που παρασύρει η ροή μιας παράστασης, χωρίς ο θεατής να προλαβαίνει να συλλαμβάνει το πλήρες βάθος τους. Από τον Έμπορο της Βενετίας, που κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα αν είναι τραγωδία, κομεντί, κωμωδία ή παρωδία, όλοι συγκρατούν την τρομερή φιγούρα του Εβραίου τοκογλύφου Σάιλοκ ως υπόδειγμα του χειρίστου είδους εκδικητικού απάνθρωπου. Άλλοι, πάλι, θεωρούν το έργο μια ποιητική διατριβή φιλοσοφίας του δικαίου με κύριο αντικείμενο την παράδοξη και μεγαλειώδη συνύφανση της έννοιας του δικαίου με εκείνην του ελέους, όπως την περιγράφει άψογα στον συγκινητικό μονόλογό της η μεταμφιεσμένη σε δικαστή αξιέραστη Πόρσια. Κι όμως, τίποτε από αυτά δεν θα συνέβαινε αν ο έμπορος της Βενετίας, δηλαδή ο Αντόνιο, δεν είχε έναν φίλο με το όνομα Μπασάνιο. Αυτή η φιλία συνιστά το «ρινγκ» που φιλοξενεί όλες τις συγκλονιστικές συγκρούσεις που παρέχει το έργο. Ο Αντόνιο, ως αληθινός φίλος που είναι, εγγυάται το δάνειο που ο Μπασάνιο παίρνει από τον Σάιλοκ, προκειμένου να αγοράσει όμορφα ρούχα και να καλύψει περαιτέρω έξοδα παραστάσεως στην προσπάθειά του να γοητεύσει την Πόρσια. Ο Μπασάνιο –που είναι καλό παιδί– κερδίζει την Πόρσια. Όμως ο Αντόνιο δεν καταφέρνει να εξοφλήσει τον Σάιλοκ. Και ο τελευταίος σέρνει τον έμπορο της Βενετίας στο δικαστήριο, απαιτώντας να του αποδοθεί το προβλεπόμενο από την ποινική ρήτρα του συμβολαίου τους, δηλαδή ένα κομμάτι κρέας από το σώμα του Αντόνιο, βάρους ίσου με εκείνο των χρυσών νομισμάτων που ο Σάιλοκ δάνεισε στον Μπασάνιο. Δεν υπάρχει καλύτερη απόδειξη φιλίας από το να αποδέχεσαι να

Ο ΈΜΠΟΡΟΣ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΊΑΣ Στη σχέση του Αντόνιο και του Μπασίνο αντικρίζει κάποιος ένα σπάνιο και μάλλον ξεχασμένο πρότυπο φιλίας, που είναι το πιο θαυμαστό, το πιο ικανοποιητικό και ταυτόχρονα το πιο ενοχλητικό. από τον γιαννη κωνσταντινιδη

κό γύρω του, σε αντίθεση με τον αγγελικό Σμούκε, που είναι απόλυτα αφιερωμένος στην τέχνη και στη φιλία του), ο τρόπος με τον οποίο ο Μπαλζάκ περιγράφει τη φιλία ως καρδιά ενός άκαρδου κόσμου και ως τρυφερή πνευματική συμμαχία απέναντι στο κακό της αστικής κοινωνίας, αλλά και η μελοδραματική τροπή του έργου, το καθιστούν ένα από τα σπάνια λογοτεχνικά τεκμήρια για την αντρική φιλία.

Ο ΕΞΆΔΕΛΦΟΣ ΠΟΝΣ Η ιδιότυπη σχέση ανάμεσα σε δύο φίλους με αντίθετους χαρακτήρες ως πνευματική συμμαχία απέναντι στο κακό της αστικής κοινωνίας. από τoν κώστα σπαθαράκη λεσχη αναγνωσησ

60

lifo – 10 δεκεμβριου 2020

Ονορέ ντε Μπαλζάκ Ο εξάδελφος Πονς μεταφραση: Ανδρέας Φραγκιάς σελιδεσ: 368 εκδόσεις: Ηριδανός

Ο ΕΞΆΔΕΛΦΟΣ ΠΟΝΣ ΠΕΡΙΓΡΆΦΕΙ ΤΗ ΣΧΈΣΗ ανάμεσα σε δύο ηλικιωμένους μουσικούς, τον Συλβαίν Πονς και τον Γερμανό Βίλχελμ Σμούκε, που ζουν μαζί σε ένα μικρό διαμέρισμα στο Παρίσι. Ο Πονς έχει στην κατοχή του μια πολύτιμη συλλογή έργων τέχνης, τα οποία έχει συλλέξει χάρη στο καλό του γούστο και τα οποία εποφθαλμιούν οι συγγενείς και ο κοινωνικός του περίγυρος. Η ιδιότυπη σχέση ανάμεσα στους δύο φίλους με τους αντίθετους χαρακτήρες (ο Πονς αντιλαμβάνεται το κα-

τυγχάνουν ξανά και ξανά, αλλά είναι τόσο γοητευμένοι από τη διαδικασία της ανακάλυψης, που αδιαφορούν για την «αντικειμενική» αποτυχία του αρχικού τους στόχου. «Ξάνοιγε ο νους τους». Και «διασκέδαζαν τρομερά». Μαζί. Μόνο μετά την επανάσταση του 1848 η σχέση τους αλλάζει, απογοητεύονται από τις πολιτικές εξελίξεις, αναζητούν ταίρι (χωρίς επιτυχία), απελπίζονται από τον περιορισμένο ορίζοντα, την πονηριά και την εκμετάλλευση των γύρω τους και αποφασίζουν να ξαναγυρίσουν στην πρώτη τους δουλειά. Ναι, να αντιγράφουν, αλλά πλέον ό,τι τους κάνει κέφι. Κανένα από τα κείμενα που έχω διαβάσει για το Μπουβάρ και Πεκυσέ δεν απαντά ικανοποιητικά στο τι είναι, ποιο είναι το θέμα αυτού του παράδοξου «μυθιστορήματος μαθητείας» (Bildungsroman) που δεν ξεκινά από την αρχή αλλά στο μέσον της ζωής των δύο πρωταγωνιστών. Αν βάζαμε σήμερα υπότιτλο στο τελευταίο αριστούργημα του Φλωμπέρ, δεν θα ήταν αυτός που πρότεινε ο Γκι ντε Μοπασάν, Περί της απουσίας μεθόδου στη μελέτη των ανθρωπίνων γνώσεων. Και σίγουρα οι δύο άνδρες δεν είναι ηλίθιοι, ούτε το βιβλίο διαπραγματεύεται το ζήτημα της ανθρώπινης βλακείας (άλλωστε, κάποιας μορφής ευήθεια/αναπηρία πάει πακέτο με την πιο υψηλή ευφυΐα). Οι ήρωες εξελίσσονται, μαθαίνουν, προσπαθούν να καταλάβουν, κατανοούν και επιχειρηματολογούν. «Η φιλοσοφία μεγάλωνε την αυτοεκτίμησή τους» και την απόσταση από τους ανίδεους γύρω τους. «Και τότε μια λυπηρή ιδιότητα αναπτύχθηκε στον νου τους: αυτή του να βλέπουν τη βλακεία και να μην μπορούν να την ανεχθούν. Ασήμαντα πράγματα τους κατέθλιβαν: οι διαφημίσεις στις εφημερίδες, το προφίλ ενός αστού, μια ηλίθια σκέψη που άκουγαν τυχαία». Καινοτόμο από κάθε πλευρά, αιρετικό, ειρωνικό, ευφυές, κωμικό, το Μπουβάρ και Πεκυσέ «μιλάει» καλύτερα στην εποχή μας, τη χαοτική, εξειδικευμένη/κατακερματισμένη, techno-εγκυκλοπαιδική, παρά στα τέλη του 19ου αιώνα. Μεταξύ άλλων, για τη σημασία της φιλίας δύο ή περισσότερων ανθρώπων που συμπορεύονται επειδή συμπληρώνει ο ένας τον άλλον, επειδή αγαπούν τα ίδια πράγματα, επειδή το να μοιράζεσαι είναι αξία ανεξάντλητη.

Γκυστάβ Φλωμπέρ Μπουβάρ και Πεκυσέ μεταφραση: Αντώνης Μοσχοβάκης σελιδεσ: 432 εκδόσεις: Ηριδανός

Ο ΓΚΥΣΤΆΒ ΦΛΩΜΠΈΡ ΑΦΙΈΡΩΣΕ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ ΧΡΌΝΙΑ της ζωής του διαβάζοντας (για να γράψει) και γράφοντας το Μπουβάρ και Πεκυσέ. Το ότι δεν πρόλαβε να το ολοκληρώσει (πέθανε από εγκεφαλικό το 1880) δεν επηρεάζει την πρόσληψή του, αφού είχε προχωρήσει ήδη την ιστορία τόσο, ώστε με τα σχέδια που άφησε για την κατάληξή της να ολοκληρώνεται με τον τρόπο που ταιριάζει καλύτερα στην πρωτοποριακή σύλληψή του: δεν υπάρχει τέλος (σκοπός), τα βιβλία είναι άπειρα, η Γνώση απροσπέλαστη. Ο Μπουβάρ και ο Πεκυσέ συναντήθηκαν τυχαία μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα στο έρημο παρισινό βουλεβάρτο. Ένα ασήμαντο γεγονός, το ότι και οι δύο έχουν γράψει τα ονόματά τους στο εσωτερικό του καπέλου τους, λειτουργεί σαν σημείο αναγνώρισης. Όλως τυχαίως είναι συνομήλικοι, 47 χρονών, και κάνουν την ίδια δουλειά: είναι αντιγραφείς. Ενώ ασχολούνται, δηλαδή, με τη γραφή, με τις λέξεις, η σχέση τους μ’ αυτές είναι νεκρή – περιορίζεται στη μηχανική αναπαραγωγή εγγράφων. Γρήγορα γίνονται φίλοι, περνούν μαζί όλο τον ελεύθερο χρόνο τους με ατελείωτες βόλτες και συζητήσεις. Ώσπου μια απρόσμενη κληρονομιά επιτρέπει τη ριζική αλλαγή που και οι δύο επιθυμούσαν, να ζήσουν μαζί στην εξοχή. Η ζωή τους στο αγρόκτημα που αγοράζουν είναι μια διαρκής περιπέτεια, γεμάτη καινούργιες γνώσεις, χαρές και απογοητεύσεις. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο Φλωμπέρ, έχοντας ζήσει τις μεγάλες κοινωνικοπολιτικές ταραχές/αλλαγές του 19ου αιώνα, αμφισβητεί ευθέως την «αισιοδοξία» των φιλοσόφων του Φώτων, την πίστη τους στην πρόοδο που θα εξασφαλίσει η γνώση. Αν ο Καντίντ και η παρέα του (από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Βολταίρου, 1761), μετά από απίθανες περιπέτειες από τη μια άκρη της Γης στην άλλη, καταλήγουν ότι «πρέπει να καλλιεργούμε τον κήπο μας» για να μπορούμε να απολαμβάνουμε «ζαχαρωτά, κυδώνια και φιστίκια», ο Μπουβάρ και ο Πεκυσέ ξεκινούν αντίστροφα. Η νέα ζωή τους αρχίζει καλλιεργώντας τον κήπο και το κτήμα τους. Αποτυγχάνουν, αλλά μικρό το κακό, αφού, ασχολούμενοι με την κηπουρική και τη γεωργία, οδηγούνται σε νέα πεδία γνώσης, τη χημεία, την ιατρική, την αστρονομία, την αρχαιολογία, την ιστορία, τη λογοτεχνία. Ο ένας τομέας τούς οδηγεί στον άλλο, ανοίγουν βιβλία, δοκιμάζουν εμπράκτως τις νέες γνώσεις, απο-

ΜΠΟΥΒΑΡ ΚΑΙ ΠΕΚΥΣΕ Η σημασία της φιλίας δύο ανθρώπων που συμπορεύονται επειδή συμπληρώνει ο ένας τον άλλον, επειδή αγαπούν τα ίδια πράγματα, επειδή το να μοιράζεσαι είναι αξία ανεξάντλητη.

Η ΒΑΘΙΆ ΦΙΛΊΑ ΤΗΣ ΝΕΑΡΉΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΊΔΑΣ ΖΩΓΡΆΦΟΥ Χίλντα και της αγγλικής και εβραϊκής καταγωγής Μίριαμ, που τις συνδέουν με έναν τρόπο μεταφυσικό οι έννοιες της ενοχής, της μεταμέλειας και της κάθαρσης με φόντο τη Ρώμη και τους καλλιτεχνικούς θησαυρούς της, είναι το βασικό μοτίβο του αριστουργήματος του Ναθάνιελ Χόθορν, πάνω στο οποίο χτίζεται με περίτεχνο τρόπο η σχέση τους με τους άλλους δύο χαρακτήρες του βιβλίου, τον Αμερικανό γλύπτη Κένιον και τον νεαρό Ιταλό κόμη Ντονατέλο. Ο Κένιον είναι ερωτευμένος με τη Χίλντα και ο νεαρός κόμης του Μόντε Μπένο με τη Μίριαμ, η οποία γίνεται ηθική αυτουργός του φόνου που διαπράττει o Ντονατέλο. Ο Χόθορν τοποθετεί την παρέα των τεσσάρων εξαιρετικά καλλιεργημένων καλλιτεχνών σε μια πόλη με πλήθος έργων τέχνης και σε σκηνικό έντονα ατμοσφαιρικό, γεμάτο συμβολισμούς, που γίνεται η αφορμή να αποκαλύψει, μέσω των ηρώων του, τις απόψεις του για την τέχνη, τη θρησκεία και τον έρωτα. Οι ηθικές μεταπτώσεις κάθε χαρακτήρα αποδίδονται αριστοτεχνικά μέσα από περιγραφές έργων ζωγραφικής και

γλυπτικής που σχολιάζουν τα ήθη της εποχής ή τις κοσμοθεωρίες των ηρώων και δείχνουν τη διαφορά μεταξύ του παλιού (Ιταλία) και του νέου κόσμου (Αμερική). Η φιλία θριαμβεύει, αλλά η αθωότητα και η ανεμελιά θα χαθούν όσο οι τέσσερις φίλοι βυθίζονται στην ενοχή και τη σκιά. «Καμία ελπίδα δεν θα τους παρασταθεί αρκετά. Μόνοι τους θα βρουν τον δύσκολο δρόμο τους σ’ έναν κόσμο όπου “η αμαρτία –που τη θεωρούμε τόσο τρομακτική, όσο το αβυσσαλέο σκοτάδι του σύμπαντος–” μπορεί να είναι “απλώς ένα στοιχείο ανθρώπινης καλλιέργειας, μέσω του οποίου αγωνιζόμαστε για μια υψηλότερη και καθαρότερη κατάσταση απ’ αυτή που θα μπορούσαμε να κατακτήσουμε με οποιοδήποτε άλλο μέσο”». Ωστόσο, προσπαθούν να υπερβούν την τραγωδία και να προσφέρουν όση ανακούφιση μπορούν στον διπλανό τους, «άξιο θανάτου, αλλά όχι ανάξιο αγάπης», έστω και χωρίς να καταφέρουν να βρουν πραγματική παρηγοριά. Ποτέ δεν κατορθώνουν να διαχειριστούν τα γεγονότα και να αποβάλουν αυτό που «έπεσε σαν σκιά» στην ψυχή τους στη Ρώμη.

O ΜΑΡΜΆΡΙΝΟΣ ΦΑΎΝΟΣ Ο θρίαμβος της φιλίας ανάμεσα σε τέσσερις καλλιτέχνες με φόντο τη Ρώμη και τους καλλιτεχνικούς θησαυρούς της. από τoν m. hulot

λεσχη αναγνωσησ

61

lifo – 10 δεκεμβριου 2020

Nathaniel Hawthorne O Μαρμάρινος Φαύνος μεταφραση: Σάντυ Παπαϊωάννου σελιδεσ: 686 εκδόσεις: Gutenberg

από την ματινα καλτακη

62 lifo – 10.12.20

ΕΤΑΙΡΙΚΉ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΕΥΘΎΝΗ ΣΤΑ ΧΡΌΝΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΊΑΣ Οι μεγάλες επιχειρήσεις της χώρας δίνουν το καλό παράδειγμα φέτος που η κοινωνία έχει ανάγκη την προσφορά τους. ΑΠΟ ΤΗ ΛΙΝΑ ΙΝΤΖΕΓΙΑΝΝΗ

Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη

Σε συνθήκες κινδύνου, ανασφάλειας και οικονομικής κρίσης, υπάρχει μια μοναδική ευκαιρία. Μια ευκαιρία να δείξουμε αλληλεγγύη και υπευθυνότητα. Να αποδείξουμε πως νοιαζόμαστε για τον διπλανό και είμαστε έτοιμοι να προσφέρουμε ό,τι μπορούμε για να βοηθήσουμε. Κι αν εμείς, ως πολίτες, μπορούμε να κάνουμε αυτό που περνάει από το χέρι μας, οι μεγάλες εταιρείες επωμίζονται ένα πολύ μεγαλύτερο κομμάτι μέσα από την πρακτική της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.

Η

εταιρική κοινωνική ευθύνη στα χρόνια της πανδημίας»: θα μπορούσε να είναι τίτλος βιβλίου ή ταινίας. Αλλά πάλι, μήπως αυτό που ζούμε δεν μοιάζει με ταινία; Με κάποιο σενάριο επιστημονικής φαντασίας που έχει γραφτεί με τον πιο αληθοφανή τρόπο; Ο Covid-19 μπήκε στη ζωή μας σαν ένας εξωγήινος εχθρός με κωδικό όνομα για να αλλάξει την καθημερινότητα, τις συνήθειες και τις παραδόσεις μας, αποδεικνύοντας πως τίποτα, μα τίποτα δεν είναι δεδομένο. Όμως πάντα, σε συνθήκες κινδύνου, ανασφάλειας και οικονομικής κρίσης, υπάρχει μια μοναδική ευκαιρία. Μια ευκαιρία να δείξουμε αλληλεγγύη και υπευθυνότητα. Να αποδείξουμε πως νοιαζόμαστε για τον διπλανό και είμαστε έτοιμοι να προσφέρουμε ό,τι μπορούμε για να βοηθήσουμε. Κι αν εμείς, ως πολίτες, μπορούμε να κάνουμε αυτό που περνάει από το χέρι μας, οι μεγάλες εταιρείες επωμίζονται ένα πολύ μεγαλύτερο κομμάτι μέσα από την πρακτική της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης (ΕΚΕ). Και παρότι οι συνθήκες είναι τέτοιες που αυτές οι πρακτικές θα μπορούσαν να μείνουν πίσω και οι δράσεις προσφοράς να αναβληθούν, η ΕΚΕ αποδεικνύει για άλλη μια φορά την αξία της αλλά και την αναγκαιότητά της ως συμμάχου σε κάθε προσπάθεια που αφορά τη στήριξη του κοινωνικού συνόλου, του περιβάλλοντος και των ευπαθών ομάδων. Προσδιορίζοντας τον εαυτό τους ως μέρος της λύσης, οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα συνέλεξαν δεδομένα, ανέλυσαν ανάγκες και διέθεσαν ένα σημαντικό ποσό για να αποδείξουν πως η ΕΚΕ μεταφράζεται σε βοήθεια, ανθρωπιά, ενσυναίσθηση και αλληλεγγύη, σε ένα τεράστιο «μαζί», που, εκτός από την πρακτική του υπόσταση, έχει και συμβολική σημασία. Αυτοί οι συμβολισμοί είναι πάντα σημαντικοί γιατί μας δείχνουν ότι η απομόνωση δεν

«

64 lifo – 10.12.20

σημαίνει και μοναξιά. Δωρεές υγειονομικού υλικού, παροχή υπηρεσιών που διευκολύνουν τη δύσκολη καθημερινότητα, δράσεις που απευθύνονται σε όλους, από τα μικρά παιδιά μέχρι την τρίτη ηλικία αλλά και όλες τις ευπαθείς ομάδες που χρειάζονται υποστήριξη. Οι πρωτοβουλίες του ιδιωτικού τομέα έρχονται να μας εκπλήξουν ευχάριστα με τη γενναιοδωρία τους. Κι αυτή δεν έχει να κάνει με νούμερα ή ποσά αλλά περισσότερο με τη φροντίδα, τη σκέψη και το νοιάξιμο. Κάπως έτσι η ΕΚΕ έρχεται να καλύψει κενά, να δώσει λύσεις και να δημιουργήσει ευνοϊκότερες συνθήκες εκεί όπου προκύπτει ανάγκη. Και επειδή οι φετινές γιορτές θα είναι διαφορετικές σε σχέση με κάθε άλλη χρονιά και η ανάγκη για βοήθεια μεγαλύτερη από ποτέ, οι δράσεις προσφοράς αποκτούν μεγαλύτερη αξία. Γιατί χάρη σε αυτές μπορείς να βρεις εκείνο το αισιόδοξο μήνυμα που θα σε κάνει να δεις τα πράγματα λίγο πιο ουσιαστικά. Η υπευθυνότητα ως αξία, ως έννοια και τελικά ως πρακτική είναι ο οδηγός που μπορεί να μας βγάλει από κάθε κρίση, και μάλιστα πιο δυνατούς, πιο σοφούς. Η ΕΚΕ περιλαμβάνει την αναγνώριση της αξίας του κοινωνικού συνόλου, την ανάγκη να διατηρηθούν η ευημερία και η ανάπτυξη και, φυσικά, τον σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και την υγεία. Ακολουθώντας το παράδειγμα που προτείνουν οι επιχειρήσεις της χώρας, παίρνοντας στα χέρια τους το μερίδιο που τους αναλογεί σε μια πορεία για ένα καλύτερο αύριο, ας σταθούμε κι εμείς αρωγοί με όποιον τρόπο μπορούμε. Χωρίς να κλείνουμε τα μάτια, αλλά ανοίγοντάς τα διάπλατα για να ανακαλύψουμε πού μπορούμε να βοηθήσουμε. Η ατομική κοινωνική ευθύνη έρχεται να συμπληρώσει το έργο των μεγάλων εταιρειών, για να συναντηθούμε όλοι μαζί στην άλλη πλευρά, εκεί όπου η συνολική προσπάθεια θριαμβεύει, αποδεικνύοντας πως η απάντηση στην απειλή έρχεται σαν ένα σύνθημα που φωνάζουμε όλοι με μια φωνή. Απέναντι σε κάθε κρίση ή απειλή υπάρχουν

η σκέψη και η αποφασιστικότητα. Χωρίς ενδοιασμούς και ατομικότητες. Χωρίς συμφέροντα και προκαταλήψεις. Μόνο δράση και πρωτοβουλία, θάρρος και αισιοδοξία, για να ξορκίσουμε το κακό. Κι αυτό το ξόρκι δεν βασίζεται σε λόγια αλλά σε πράξεις. Από τις πράξεις των μεγάλων ονομάτων στον ιδιωτικό τομέα παίρνουμε την ώθηση για τη δική μας καθημερινή συνεισφορά κι αυτό ίσως να είναι το μεγαλύτερο μήνυμα της ΕΚΕ στις δύσκολες μέρες που ζούμε. Το μήνυμα αυτό γίνεται πολύτιμη παρακαταθήκη και φωτίζει το αύριο με την ελπίδα πως, όταν όλα περάσουν, θα είμαστε ο ένας πιο κοντά στον άλλον.

Η ΕΚΕ είναι ένα ζωντανό στοιχείο που διαμορφώνεται και προσαρμόζεται σύμφωνα με τις ανάγκες των κοινωνιών. Για την επόμενη χρονιά οι πρακτικές των μεγάλων επιχειρήσεων μελετούν δράσεις που αφορούν το περιβάλλον μέσα από ένα «πράσινο σχέδιο». Εστιασμένα, οι επιμέρους δράσεις θα αποδείξουν τη συνεισφορά τους στο περιβάλλον και την ανάγκη να το προστατεύσουμε για να ζήσουμε σε έναν κόσμο, όπου η ισορροπία της φύσης θα διαμορφώσει καλύτερες συνθήκες διαβίωσης για όλους.

οταν οι επιχειρησεισ επιστρεφουν το καλο στην κοινωνια

Α

ν το σκεφτείς, η λέξη «πανδημία» από μόνη της προκαλεί δέος, αφού δηλώνει αυτό το παγκόσμιο, οικουμενικό και συνολικό στοιχείο από το οποίο δεν ξεφεύγει κανείς. Κι αν μέχρι τώρα χρησιμοποιούσαμε τον όρο αυτό μόνο σε ιστορικές αναφορές, πλέον έχει γίνει μέρος της καθημερινής μας κουβέντας. Μέσα σε αυτή την καθημερινότητα, τη γεμάτη ανασφάλεια και φόβο, αναδεικνύεται περίτρανα η ανάγκη της προσφοράς από όλους. Ο ΟΠΑΠ, που βρίσκεται σταθερά στο πλευρό της ελληνικής κοινωνίας, δεν θα μπορούσε να λείπει από την εθνική προσπάθεια για την αντιμετώπιση της πανδημίας του Covid-19. Έτσι, η εταιρεία ανέλαβε μία ακόμη πρωτοβουλία για τη στήριξη των αρμόδιων κοινωνικών και υγειονομικών αρχών της χώρας. Προχωρά, λοιπόν, σε νέα δωρεά του απαραίτητου υγειονομικού υλικού, αυτήν τη φορά προς δημόσιους φορείς κοινωνικής πρόνοιας για ηλικιωμένους σε όλη την Ελλάδα.

ΣΤΟ ΠΛΕΥΡΌ ΤΗΣ ΤΡΊΤΗΣ ΗΛΙΚΊΑΣ Η δωρεά του ΟΠΑΠ αφορά την παροχή εκατοντάδων χιλιάδων γαντιών και προστατευτικών μασκών που καλύπτουν επείγουσες ανάγκες φορέων κοινωνικής πρόνοιας για ηλικιωμένους του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Το υγειονομικό υλικό προορίζεται για τις δομές των Κέντρων Κοινωνικής Πρόνοιας σε Αττική, Κεντρική Μακεδονία, Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, Βόρειο Αιγαίο, Δυτική Ελλάδα,

Ήπειρο, Θεσσαλία, Ιόνια Νησιά, Κρήτη, Στερεά Ελλάδα και Νότιο Αιγαίο, καθώς και για το Θεραπευτήριο Χρονίων Παθήσεων Ευρυτανίας. Η καταγραφή των αναγκών των φορέων έγινε σε άμεση συνεργασία με το γραφείο της αρμόδιας υφυπουργού και τις διοικήσεις των φορέων, ενώ η δωρεά υλοποιήθηκε μέσω του μηχανισμού στήριξης που έχει καθιερώσει το υπουργείο Υγείας από την αρχή της πανδημίας, με στόχο την έμπρακτη στήριξη της ελληνικής κοινωνίας. «Η πρωτοβουλία του ΟΠΑΠ να προχωρήσει στη δωρεά μεγάλων ποσοτήτων υγειονομικού υλικού σε όλα τα Κέντρα Κοινωνικής Πρόνοιας της χώρας είναι μια κίνηση ουσίας αλλά και ταυτόχρονα υψηλού συμβολισμού. Μέσα στη μεγαλύτερη υγειονομική κρίση που γνώρισε η χώρα μας, η δωρεά αυτή έρχεται να αποδείξει τη σημασία που έχει η συστράτευση δημόσιων και ιδιωτικών πόρων στην προστασία των ευάλωτων συμπολιτών μας και ιδιαίτερα των ηλικιωμένων. Μέσα από τέτοιες κινήσεις, όπως η σημερινή του ΟΠΑΠ, η έννοια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης βρίσκει πραγματικά το νόημά της. Στο υπουργείο Εργασίας ενώνουμε τις δυνάμεις μας με τον ιδιωτικό τομέα για να βγούμε ως κοινωνία δυνατοί και ασφαλείς από τη μεγάλη αυτή δοκιμασία». Με αυτήν τη δήλωση η Δόμνα Μιχαηλίδου, υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, αρμόδια για θέματα πρόνοιας και κοινωνικής αλληλεγγύης, ευχαρίστησε τον ΟΠΑΠ για τη συνεισφορά του στις προσπάθειες περιορισμού του δεύτερου κύματος του κορω-

νοϊού, που απειλεί τη χώρα τους τελευταίους μήνες. Οι άνθρωποι του ΟΠΑΠ, με απόλυτη αίσθηση καθήκοντος, στέκονται αρωγοί σε μια προσπάθεια συνολική, ώστε με τον δικό τους ουσιαστικό τρόπο να γίνουν μέρος της λύσης. Ο Γιαν Κάρας, Acting CEO του ΟΠΑΠ, δηλώνει: «Η κοινωνική προσφορά είναι κορυφαία προτεραιότητα για τον ΟΠΑΠ. Δεν θα μπορούσαμε, λοιπόν, να μη δώσουμε το “παρών” στις προσπάθειες αντιμετώπισης της πανδημίας. Στον ΟΠΑΠ ευελπιστούμε ότι η νέα δωρεά υγειονομικού υλικού που πραγματοποιούμε θα συμβάλει στο σημαντικό έργο των δημόσιων φορέων κοινωνικής πρόνοιας, οι οποίοι επωμίζονται τη φροντίδα ηλικιωμένων και ταυτόχρονα καλούνται να διασφαλίσουν την υγεία και την ασφάλειά τους εν μέσω του δεύτερου κύματος του κορωνοϊού». Ο Οδυσσέας Χριστοφόρου, αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος του ΟΠΑΠ, σχολίασε: «Σε αυτήν τη δύσκολη συγκυρία για τη χώρα μας, ο ΟΠΑΠ παραμένει προσηλωμένος στο κοινωνικό του έργο. Μετά τις πρόσφατες δράσεις για τη στήριξη της Θεσσαλονίκης, προχωράμε σε νέα δωρεά υγειονομικού υλικού, με στόχο να βοηθήσουμε έμπρακτα ηλικιωμένους συνανθρώπους μας που ανήκουν στις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Προσωπικά, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους αρμόδιους κρατικούς φορείς για τη συνεργασία σε αυτή την πρωτοβουλία και να ευχηθώ κάθε επιτυχία στο έργο τους για τη διαχείριση της πανδημίας». Γιαν Κάρας

ΣΤΟ ΠΛΕΥΡΌ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗΣ Αναγνωρίζοντας τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεται η Θεσσαλονίκη, η οποία δοκιμάζεται από τον κορωνοϊό, ο ΟΠΑΠ προχώρησε πρόσφατα σε πρωτοβουλίες στήριξης, προσφέροντας στο Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο οκτώ συσκευές υψηλής ροής οξυγόνου, τρεις φορητούς αναπνευστήρες, φορητό ακτινολογικό μηχάνημα, δύο απινιδωτές και φορητό υπέρηχο, εξοπλισμό που δίνει τη δυνατότητα θεραπευτικών και διαγνωστικών παρεμβάσεων στον θάλαμο νοσηλείας ασθενών με λοίμωξη Covid-19. Εξάλλου, η εταιρεία συνέβαλε στην κάλυψη άμεσων αναγκών του δήμου και της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Θεσσαλονίκης, προσφέροντας σημαντικό αριθμό προστατευτικών μασκών, γαντιών και αντισηπτικών.

Δόμνα Μιχαηλίδου

Οδυσσέας Χριστοφόρου

Κορωνοϊός: Ο ΟΠΑΠ στηρίζει τους φορείς κοινωνικής πρόνοιας για ηλικιωμένους Δωρίζει απαραίτητο υγειονομικό υλικό σε δομές σε όλη την Ελλάδα.

10.12.20 – lifo

65

οταν οι επιχειρησεισ επιστρεφουν το καλο στην κοινωνια

Η

INTRACOM DEFENSE (IDE) αποτελεί μια καταξιωμένη ελληνική εταιρεία στον χώρο των αμυντικών συστημάτων και συμμετέχει σε σημαντικά διεθνή προγράμματα, συνεισφέροντας ουσιαστικά στην ανάπτυξη της εγχώριας τεχνολογίας και στη στήριξη της ελληνικής βιομηχανίας, αναθέτοντας μεγάλες υπεργολαβίες σε ελληνικές εταιρείες. Παράλληλα, εξοικονομεί συνάλλαγμα για τη χώρα, αφενός συμμετέχοντας σε προγράμματα ανάπτυξης αμυντικών συστημάτων και αφετέρου μέσω της ισχυρής εξαγωγικής της δραστηριότητας. Για την IDE, ο ανθρώπινος παράγοντας αποτελεί στοιχείο καθοριστικής σημασίας, καθώς η εκπλήρωση των στόχων της εταιρείας βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο εξειδικευμένο και έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό της. Για τον λόγο αυτό, η IDE όχι μόνο διατήρησε στα χρόνια της κρίσης τις υπάρχουσες θέσεις εργασίας αλλά παράλληλα δημιουργεί νέες θέσεις υψηλής εξειδίκευσης. Συνεπώς, συνεισφέρει όχι μόνο στην αποτροπή διαφυγής στο εξωτερικό του υπάρχοντος επιστημονικού δυναμικού (brain drain) αλλά και στον επαναπατρισμό Ελλήνων επιστημόνων. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η εταιρεία, με γνώμονα την αρχή της «ισότητας ευκαιριών», εφαρμόζει σύστημα προσλήψεων χωρίς διακρίσεις, μόνο βάσει αντικειμενικών κριτήριων, όπως η επιστημονική κατάρτιση του υποψηφίου, η ακεραιότητά του, η δυνατότητα ομαδικής εργασίας του κ.λπ. Επιπλέον, η IDE προάγει τη διά βίου μάθηση μέσω της συνεχούς ανάπτυξης

και βελτίωσης των ικανοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού της, όπου, ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες του εργαζομένου και τις απαιτήσεις κάθε θέσης εργασίας, προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης εντός και εκτός εταιρείας, με εσωτερικούς ή εξωτερικούς εκπαιδευτές. Παράλληλα, κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του εργαζομένου και με στόχο την ενδυνάμωση της γνώσης του και τη μεγιστοποίηση της απόδοσής του, προσφέρεται η δυνατότητα της εσωτερικής μετακίνησης (job orientation). Τέλος, όλοι οι νεοπροσληφθέντες εργαζόμενοι της IDE παρακολουθούν σεμινάριο ένταξης (orientation) στην εταιρεία. Συμπληρωματικά, η υγεία και η ασφάλεια των εργαζομένων της αποτελούν ύψιστη προτεραιότητα για την IDE (πιστοποιημένη κατά ISO45001:2018), η οποία, προσφέροντας ένα άριστο εργασιακό περιβάλλον, στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους. Η εταιρεία παρέχει στους εργαζομένους της τα πιο σύγχρονα εργαλεία για την εργασία τους, προάγει την ανοιχτή και αμφίδρομη επικοινωνία με το προσωπικό της, ενώ καθοριστικό ρόλο για το ευχάριστο και αποτελεσματικό εργασιακό περιβάλλον διαδραματίζουν ο εγκεκριμένος Εσωτερικός Κανονισμός Εργασίας, με τον οποίο ρυθμίζονται τα δικαιώματα, τα καθήκοντα και οι υποχρεώσεις των εργαζομένων, καθώς και ο Κώδικας Δεοντολογίας της IDE, που οριοθετεί τα πρότυπα της εταιρείας σχετικά με την ηθική επιχειρηματική της συμπεριφορά. Η εταιρεία στεγάζεται σε σύγχρονα κτίρια και παρέχει ακόμα και

πλήρως εξοπλισμένο ιατρείο, επανδρωμένο με το κατάλληλο προσωπικό, το οποίο έχει συνδράμει αποτελεσματικά στην προληπτική αντιμετώπιση του Covid-19. Με σκοπό τη συμβολή της στην κοινωνία, η IDE αναλαμβάνει επίσης σημαντικές πρωτοβουλίες και λαμβάνει μέρος σε σχετικές δράσεις, όπως: ► Η αιμοδοσία, η οποία πραγματοποιείται δύο φορές ετησίως από εθελοντές εργαζομένους της IDE, σε συνεργασία με το Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γεώργιος Γεννηματάς». ► Η εθελοντική προσφορά αιμοπεταλίων από δότες του προσωπικού, σε συνεργασία με το Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία». ► Οι προσφορές σε εκπαιδευτικά ιδρύματα της τοπικής κοινωνίας. ► Η μακροχρόνια συνεργασία και προσφορά σε μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς / κοινωφελή ιδρύματα / συλλόγους με κοινωνική δράση. ► Δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος μέσω ανακύκλωσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι η IDE έχει αναπτύξει και εφαρμόσει Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης πιστοποιημένο από ανεξάρτητο φορέα, σύμφωνα με το πρότυπο ISO 14001:2015. Σε συνέχεια όλων των παραπάνω, η IDE έχει αξιολογηθεί από ανεξάρτητο φορέα πιστοποίησης κατά ISO 26000, πρότυπο που αφορά την εταιρική κοινωνική ευθύνη και παρέχει καθοδήγηση στην επιτυχή υλοποίηση της κοινωνικά υπεύθυνης συμπεριφοράς της.

INTRACOM DEFENSE - IDE: Ο ανθρώπινος παράγοντας στο επίκεντρο Μια ελληνική εταιρεία που αναδεικνύει την επόμενη μέρα στην εταιρική κοινωνική ευθύνη.

66 lifo – 10.12.20

10.12.20 – lifo

67

οταν οι επιχειρησεισ επιστρεφουν το καλο στην κοινωνια

Ο

ψηφιακός μετασχηματισμός στην εκπαίδευση είναι ένα θέμα που απασχολεί καθηγητές, μαθητές, γονείς και οργανισμούς αρκετό καιρό πριν από την έλευση της καθημερινότητας που βιώνουμε την εποχή αυτή. Τώρα, αυτή η κατεύθυνση είναι πιο αναγκαία από ποτέ και το μέλλον δείχνει ότι θα επικρατήσει ως εκπαιδευτική κουλτούρα. O τεχνολογικός κολοσσός Apple, από την ίδρυσή του μέχρι και σήμερα, έχει επιδείξει απαράμιλλη προσήλωση στην εκπαίδευση, αξιοποιώντας τα τελευταία χρόνια το iPad ως ένα σύγχρονο και πλέον απαραίτητο εκπαιδευτικό εργαλείο σε σχολεία, πανεπιστήμια και κολέγια. Στην Ελλάδα ξεκίνησε το 2011 με το Πρόγραμμα iPad 1:1 από την εταιρεία iSquare, τον επίσημο διανομέα των προϊόντων της Apple σε Ελλάδα και Κύπρο. Συγκεκριμένα, το πρόγραμμα ξεκίνησε με λίγα εκπαιδευτικά ιδρύματα και εξαιρετικά αποτελέσματα. Σήμερα, αριθμεί περισσότερα από 35 σχολεία και 5.000 μαθητές. Στόχος είναι η αναβάθμιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας μέσα από εξατομικευμένη και διαδραστική μάθηση. Βάσει έρευνας που πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Πειραιά, οι μαθητές, οι καθηγητές και οι γονείς αγκάλιασαν πλήρως την πρωτοβουλία, με την οποία εξοικειώθηκαν πολύ εύκολα, τα ποσοστά ικανοποίησης ήταν εξαιρετικά υψηλά, ενώ η επαφή τους με πιο διαδραστικούς τρόπους εκμάθησης συνέβαλε άμεσα στην απόδοση των παιδιών. Τι δείχνει σήμερα, λοιπόν, το μοντέλο της Apple και ειδικότερα της iSquare στη χώρα μας και γιατί iPad; Το iPad εξελίσσει τη δημιουργικότητα και αναπτύσσει τη γνώση με χαρακτηριστικά που δεν θα βρεις σε κανένα άλλο εκπαιδευτικό εργαλείο και οι μαθητές αγαπούν να το χρησιμοποιούν. Μοναδικές εφαρμογές από το App Store, όπως το iTunes U και το Apple Books,

φαίνεται πως τραβούν την προσοχή των μαθητών με το περιεχόμενο και τους διαδραστικούς τρόπους εκμάθησης, ενώ έχουν στα χέρια τους μια τεράστια βιβλιοθήκη για να βρίσκουν πληροφορίες όπου κι αν βρίσκονται. Παράλληλα, η iSquare, σε συνεργασία με ομάδα εκπαιδευτικών, έχει ψηφιοποιήσει την εκπαιδευτική ύλη βασικών σχολικών μαθημάτων του δημοτικού και του γυμνασίου, το περιεχόμενο των οποίων ανανεώνεται σε ετήσια βάση, σύμφωνα με τις αλλαγές του υπουργείου Παιδείας. Η πλοήγηση στην εκπαιδευτική ύλη γίνεται ευχάριστα, καθώς συνδυάζει κείμενο, εικόνες, ήχους και βίντεο. Οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς μπορούν να κατεβάσουν δωρεάν σε iPad το ψηφιοποιημένο και εγκεκριμένο από το υπουργείο Παιδείας εκπαιδευτικό υλικό από το ebooks.edu.gr. Οι φοιτητές, οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς έχουν ανάγκη από μια συσκευή που δεν «κολλάει» και προσφέρει την καλύτερη δυνατή σύνδεση, και το iPad σε αυτά αποτελεί επένδυση. Η διάρκεια λειτουργίας της μπαταρίας του είναι αξεπέραστη και προσφέρει δωρεάν εφαρμογές δημιουργικότητας και παραγωγικότητας, όπως τα Pages, Keynote και Numbers, τα οποία έχουν την υπογραφή της Apple και ανοίγουν νέους ορίζοντες στις εργασίες. Η εφαρμογή FaceTime δίνει τη δυνατότητα για δωρεάν ομαδικές κλήσεις, ενώ οι εφαρμογές Teams, Zoom, Webex και άλλες που χρησιμοποιούνται σήμερα για την τηλεκπαίδευση λειτουργούν άψογα σε iPad. Παράλληλα, έχοντας ως δεδομένο πως η εκπαίδευση δεν τελειώνει με το μάθημα, το iPad ανεβάζει τον πήχη στη δημιουργικότητα. Με το Apple Pencil και τα χιλιάδες δωρεάν apps, το παιδί μπορεί να κρατήσει σημειώσεις, να ζωγραφίσει, να σχεδιάσει και να εξερευνήσει τις κλίσεις του όπως ποτέ άλλοτε. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως υπάρχει άλλος ένας πολύ βασικός πυλώνας της επιτυχίας του

iPad στην εκπαίδευση. Είναι ο υπολογιστής του μέλλοντος. Οι τεχνολογικές καινοτομίες και τα χαρακτηριστικά του οδηγούν στο να μην έχει τίποτα να ζηλέψει από τα περισσότερα ισχυρά φορητά PC, ενώ η μοναδική εμπειρία χρήστη και τα χαρακτηριστικά ασφάλειας που ξεχωρίζουν το iPad πηγάζουν από την ενοποίηση του hardware και του software της Apple. Σε συνδυασμό με ένα ασύρματο πληκτρολόγιο, γίνεται ένας πανίσχυρος υπολογιστής με την ευελιξία που μόνο μια τέτοια συσκευή μπορεί να παρέχει. Όλα τα παραπάνω είναι διαθέσιμα και με άριστες επιλογές προσβασιμότητας σε πολύ προσιτή τιμή, καθώς το όραμα της Apple είναι η τεχνολογία να είναι προσβάσιμη σε όλους. Το iPad είναι κομμάτι της καθημερινότητας μαθητών, γονιών, δασκάλων και παιδαγωγών σε όλους τους κλάδους, εργοθεραπευτών και πολλών ακόμα. Με το iPad ως προσωπική συσκευή μάθησης δημιουργούνται προϋποθέσεις ώστε τα παιδιά να αναπτύξουν δεξιότητες του 21ου αιώνα, όπως η συνεργατικότητα, ο ψηφιακός γραμματισμός, η κριτική σκέψη και η επίλυση προβλημάτων. Προκαλεί ενθουσιασμό να φαντάζεται κανείς τι θα φέρει ακόμα το μέλλον. Όραμα όλων μας είναι να δώσουμε άμεσα τα καλύτερα εφόδια στους μαθητές, σ’ εκείνους που θα ξεχωρίσουν αύριο και θα φέρουν ακόμα πιο συναρπαστικές αλλαγές στην καθημερινότητά μας. Οι συνθήκες του έτους που είμαστε έτοιμοι να αποχαιρετήσουμε είναι ιδιαίτερες, όμως φέρνουν μαζί τους την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον, για εκσυγχρονισμό, για ανάπτυξη. Ο όμιλος Quest και η iSquare προχώρησαν κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας σε δωρεά 1.000 iPads στο υπουργείο Παιδείας και όλοι περιμένουμε με ενθουσιασμό την έλευση μιας νέας πραγματικότητας, όπως τη ζούσαμε και όπως την αγαπούσαμε, αλλά και όπως θα τη θέλαμε.

iPad: Γνώση και δημιουργικότητα Το καινοτόμο μοντέλο της Apple δείχνει τον δρόμο προς την εκπαίδευση της νέας εποχής.

68 lifo – 10.12.20

οταν οι επιχειρησεισ επιστρεφουν το καλο στην κοινωνια

Υ

πάρχουν συνήθως περισσότερες από μια προεγγίσεις για να καταφέρεις να αντιμετωπίσεις μια τόσο αναπτρεπτική κατάσταση για την καθημερινότητα όλων και η πανδημία που ήρθε στη ζωή μας ξαφνικά δεν εξαιρείται από τον κανόνα. Μία από αυτές βλέπει την πανδημία, εκτός από τις προφανείς καταστροφικές συνέπειες που έχει προκαλέσει, να αποτελεί ταυτόχρονα και αφορμή για να ανακινηθούν οι αξίες της αλληλεγγύης, της ενσυναίσθησης και της πραγματικής ευθύνης. Η AEGEAN, που από την πρώτη μέρα της λειτουργίας της, το 1999, αποδεικνύει συνεχώς την έμπρακτη συνεισφορά της με στόχο ένα καλύτερο μέλλον για όλους, δεν θα μπορούσε να μην κάνει αισθητή τη συνεισφορά της στην κοινωνία και μέσα στις δύσκολες συνθήκες που έχει διαμορφώσει η πανδημία Covid-19. Μέσα από ένα σύνολο δράσεων εταιρικής υπευθυνότητας αλλά και προσαρμογών στον πυρήνα της επιχειρησιακής λειτουργίας της ανταποκρίθηκε άμεσα στη διαμόρφωση νέων συνθηκών που στόχο έχουν την ασφάλεια επιβατικού κοινού και εργαζομένων, ενώ βρέθηκε στο πλευρό της πολιτείας μέσα από πρωτοβουλίες που στόχο έχουν πάντα τη φροντίδα και την προστασία της κοινωνίας και της ανθρώπινης ζωής.

ΔΡΆΣΕΙΣ ΜΕ ΑΝΤΊΚΡΙΣΜΑ ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΌ Από το πρώτο κύμα του Covid-19, η AEGEAN βρέθηκε στην πρώτη γραμμή, διαθέτοντας τα αεροσκάφη και τα πληρωματά της τόσο για τη μεταφορά πολύτιμου υγειονομικού υλικού από την Κίνα όσο και για τον επαναπατρισμό Ελλήνων πολιτών από το εξωτερικό. Με περισσότερες από 15 δωρεάν πτήσεις cargo προς Ελλάδα και Κύπρο έφτασαν στη χώρα μας πάνω από 70 τόνοι ιατροφαρμακευτικού υλικού, ενώ 15.000 πολίτες επέστρεψαν στην πατρίδα τους σε συνεργασία με τις

αρμόδιες αρχές. Πέρα, όμως, από τις ουσιαστικές δράσεις προσφοράς, η AEGEAN προχώρησε και σε μια σειρά από ενέργειες έντονου συμβολικού χαρακτήρα, προσφέροντας στους εργαζομένους των νοσοκομείων αναφοράς Covid-19 48.000 ταξίδια για όλο το δίκτυο εσωτερικού και ένα ολοκληρωμένο πακέτο διακοπών στους εργαζόμενους της Πολιτικής Προστασίας, τιμώντας με αυτόν τον τρόπο τους ανθρώπους της πρώτης γραμμής που καθημερινά δίνουν τον δικό τους αγώνα απέναντι στην πανδημία.

Η ΠΡΟΣΤΑΣΊΑ, ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΑ ΣΕ ΚΆΘΕ ΤΑΞΊΔΙ Πριν ακόμα επιβληθούν τα νέα υγειονομικά πρωτόκολλα λόγω της πανδημίας, η AEGEAN, με δική της πρωτοβουλία, είχε ενισχύσει τους τακτικούς καθαρισμούς και τις διαδικασίες απολύμανσης των αεροσκαφών της, προωθώντας τις απαραίτητες προσαρμογές στον τρόπο επιβίβασης, αποβίβασης και εξυπηρέτησης. Προσαρμοζόμενη πλήρως στα νέα ταξιδιωτικά δεδομένα, η εταιρεία εφαρμόζει όλα τα απαραίτητα ενισχυμένα μέτρα προστασίας για την υγιεινή και την ασφάλεια τόσο των επιβατών όσο και των πληρωμάτων, συμμετέχοντας –και πολύ περισσότερο προάγοντας– στη συνολική προσπάθεια για τον περιορισμό διασποράς του ιού. Το αίσθημα υψηλής ευθύνης και η ουσιαστική εφαρμογή αποτελεσματικών μέτρων είναι εκείνα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν κάθε ταξίδι με την AEGEAN και δημιουργούν συνθήκες ασφάλειας και σεβασμού απέναντι στην ανθρώπινη υγεία.

ΕΝΗΜΈΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ Έχοντας απόλυτη επίγνωση του πόσο σημαντική είναι η ενημέρωση, η ΑEGEAN δημιούργησε σχετικό πληροφοριακό υλικό μέσα στην ιστοσελίδα της για τη σωστή και πλήρη ενημέρωση του επιβατικού κοινού, ώστε με τρόπο κατανοητό και απλό

ο επιβάτης να γνωρίζει όλα τα νέα δεδομένα που ισχύουν στο ταξίδι πριν και μετά την πτήση αλλά και να βρει χρήσιμες συμβουλές και πληροφορίες που θα του προσφέρουν ασφάλεια και σιγουριά για το ταξίδι του. Εξάλλου, τα μέλη πληρώματος και καμπίνας έχουν λάβει ειδική εκπαίδευση που αφορά τις συνθήκες υγιεινής και προστασίας, ενώ oι εξειδικευμένοι Hygiene Attendants βρίσκονται πλέον σε κάθε πτήση με στόχο να συμβάλουν στην τήρηση των μέτρων αλλά και να απαντήσουν σε κάθε απορία των επιβατών, ώστε να ζήσουν ένα άνετο και ασφαλές ταξίδι. Η AEGEAN βρίσκεται δίπλα στους επιβάτες της κανοντας πράξη τη φιλοσοφία «Together with Care», φροντίζοντας όχι μόνο για την ασφάλεια αλλά και για την αναλυτική ενημέρωσή τους.

ΠΡΌΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΣΦΆΛΕΙΑ Η πρόληψη και η φροντίδα των εργαζομένων αποτελεί για την AEGEAN τον βασικό άξονα των ενεργειών της. Γι’ αυτό, πέρα από τα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας, υλοποιεί από το καλοκαίρι πρόγραμμα τακτικών δεκαπενθήμερων προληπτικών τεστ για Covid-19, έχοντας διενεργήσει μέχρι στιγμής περισσότερους από 15.000 μοριακούς ελέγχους στο πτητικό και επίγειο προσωπικό της.

ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΓΙΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑ Οι αξίες της προσφοράς και της υπευθυνότητας βρίσκονται στο επίκεντρο της φιλοσοφίας της AEGEAN και σε μια τόσο δύσκολη περίοδο είναι εκείνες που μπορούν να συνδράμουν την πολιτεία και να συμβάλουν στην ασφάλεια και προστασία όλων μας. Περισσότερο απ’ όλα, όμως, οι αξίες αυτές αποδεικνύουν πως κάθε μεγάλη κρίση μπορεί να αποτελέσει μία ακόμη αφορμή για την έκφραση της αλληλεγγύης, που είναι και η πιο αποτελεσματική απάντηση απέναντι σε ένα πρόβλημα που αφορά ολόκληρη την ανθρωπότητα.

AEGEAN: Σταθερή προτεραιότητα η στήριξη της κοινωνίας

covid-19 rating Χάρη στο σύνολο των μέτρων που εφαρμόζει η εταιρεία από την αρχή της πανδημίας έως σήμερα, αναγνωρίστηκε από τη Skytrax ως μία από τις κορυφαίες αεροπορικές εταιρείες παγκοσμίως για τα μέτρα υγιεινής, ασφάλειας και προστασίας από τον Covid-19, μια διάκριση που αποδεικνύει πως σε κάθε στάδιο του ταξιδιού ακολουθούνται πιστά τα υψηλότερα πρότυπα που προτείνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, το ICAO και η ΙΑΤΑ για την προστασία επιβατών και πληρωμάτων.

Η ελληνική αεροπορική εταιρεία μέσα από ένα σύνολο δράσεων κοινωνικής υπευθυνότητας γίνεται αρωγός στην προσπάθεια αντιμετώπισης της πανδημίας.

10.12.20 – lifo

69

οταν οι επιχειρησεισ επιστρεφουν το καλο στην κοινωνια

εξειδικευμένοι agents μας την επικοινωνία για να προσφέρουν τη στήριξη που μπορεί κάποιος να χρειάζεται. Η πρωτοβουλία αυτή βραβεύτηκε, μάλιστα, πρόσφατα στα EGR Marketing and Innovation Awards, τη μεγαλύτερη διεθνή διοργάνωση του κλάδου, με την προτροπή της κριτικής επιτροπής να «υιοθετηθεί από το σύνολο του κλάδου».

ΔΡΆΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΊΑ: ΚΆΘΕ ΑΓΏΝΑ ΤΟΝ ΚΕΡΔΊΖΟΥΜΕ ΣΑΝ ΜΊΑ ΟΜΆΔΑ

ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ ΣΕ ΌΛΟ ΤΟΝ ΚΌΣΜΟ Η διαδικτυακή πλατφόρμα Stoiximan είναι γνωστή για την ποιότητα και την ασφάλεια της ψυχαγωγίας που παρέχει στα μέλη της αλλά και για το πρόγραμμα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης «Μικροί Ήρωες», που από το 2017 έχει προσφέρει εκπαιδευτικές εμπειρίες σε περισσότερα από 30.000 παιδιά. Γνωρίζατε, όμως, ότι πίσω από όλα αυτά υπάρχει η Kaizen Gaming, η κορυφαία εταιρεία GameTech στην Ελλάδα, και μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες του κλάδου στην Ευρώπη; Ξεκινώντας το 2013 από μια μικρή ομάδα ανθρώπων, η Kaizen σήμερα βρίσκεται στην 31η θέση στην παγκόσμια κατάταξη των δυνατών του κλάδου, σύμφωνα με τη λίστα του EGR Power 50 για το 2019. Με έμφαση στην τεχνολογία και στον άνθρωπο, η εταιρεία δραστηριοποιείται σε έξι χώρες: σε Ελλάδα και Κύπρο με το brand Stoiximan και σε Γερμανία, Ρουμανία, Πορτογαλία και Βραζιλία με το διεθνές brand Betano. Ακολουθώντας μια βαθιά πελατοκεντρική προσέγγιση, διατηρεί περισσότερα από 400.000 ενεργά μέλη, έκλεισε το 2019 με συνολικό κύκλο εργασιών 243 εκατ. ευρώ, ενώ ήδη σημειώνει σημαντική διψήφια ανάπτυξη σε μια χρονιά που, μεταξύ άλλων, χαρακτηρίστηκε από την παύση των ζωντανών αθλητικών αγώνων σε όλο τον κόσμο.

ΤΟ BRAIN GAIN ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΔΙΚΌ ΤΟΥΣ ΣΤΟΊΧΗΜΑ Ένα φρέσκο και νεανικό περιβάλλον απασχολεί σήμερα περισσότερους από 800 επαγγελματίες

υψηλού επιπέδου με μέσο όρο ηλικίας τα 32 έτη. Διαθέτοντας προοπτικές ανάπτυξης σε πολλές διαφορετικές κατευθύνσεις, καινοτομία όχι μόνο σε εργαλεία και γλώσσες προγραμματισμού αλλά και στον τρόπο λειτουργίας (μεθοδολογία Agile Scrum), η Kaizen Gaming είναι ένας ζωντανός οργανισμός που προσφέρει στους ταλαντούχους νέους τη δυνατότητα διεθνούς καριέρας, χωρίς να χρειαστεί να φύγουν από τη χώρα. Αυτό το εγγενές πλεονέκτημα, μαζί με το σοβαρό ζήτημα του brain drain και τις επιπτώσεις του, οδήγησε στη δημιουργία της πρωτοβουλίας «Try This At Home» ή, αλλιώς, στο ελκυστικό πακέτο αποδοχών και υποστήριξης που η εταιρεία προσφέρει εδώ και περισσότερο από έναν χρόνο στους Έλληνες του εξωτερικού που θα αποφασίσουν να επιστρέψουν και να εργαστούν σε αυτήν. Δεν είναι τυχαίο που μέχρι σήμερα η εταιρεία έχει 30 brain gain stories στο ενεργητικό της.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΆΝΘΡΩΠΟ Μια εταιρεία που αξιοποιεί τεχνολογίες αιχμής είναι η κατάλληλη για να απαντήσει στη σχέση που μπορεί να έχει η τεχνολογία με τον άνθρωπο. Η Kaizen Gaming αναζητά την τέλεια ισορροπία ανάμεσα στις τεράστιες δυνατότητες που μας προσφέρει η σημερινή τεχνολογία και τις αναντικατάστατες, μοναδικές ανθρώπινες ιδιότητες. Παράδειγμα αυτoύ του υβριδικού μοντέλου είναι το πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης που έχει αναπτύξει σε συνεργασία με τη Microsoft, ώστε να εντοπίζει πιθανά μοτίβα προβληματικής συμπεριφοράς με ταχύτητα και ακρίβεια. Στη συνέχεια, αναλαμβάνουν οι εκπαιδευμένοι και

Με την εταιρική υπευθυνότητα στον πυρήνα της ήδη από το ξεκίνημά της, η Kaizen Gaming αναπτύσσει σταθερά προγράμματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης στις χώρες όπου δραστηριοποιείται. Και, φυσικά, ήταν από τις πρώτες εταιρείες που κινητοποιήθηκαν με το ξεκίνημα της πανδημίας και στήριξε το Εθνικό Σύστημα Υγείας, δωρίζοντας 250.000 μάσκες σε περίοδο που η παγκόσμια ζήτηση είχε ξεπεράσει κάθε δυνατότητα προσφοράς. Τώρα, μπροστά στο δεύτερο αυτό κύμα της πανδημίας, η εταιρεία προχώρησε σε δωρεά ύψους 500.000 ευρώ για την αγορά 6 φορητών ΜΕΘ, μιας καινοτομίας που επιτρέπει τη μεταφορά και την τοποθέτησή τους σε όποιο σημείο της Ελλάδας υπάρχει ανάγκη. «Ευχαριστώ την Kaizen Gaming - Stoiximan που για δεύτερη φορά ανταποκρίθηκε στις αυξημένες ανάγκες του ΕΣΥ, συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση της μεγάλης κρίσης που βιώνουμε» σχολίασε για την πρωτοβουλία της Kaizen Gaming ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας. «Από την πρώτη στιγμή ο ιδιωτικός τομέας στηρίζει, μέσω δωρεών, τις προσπάθειες της κυβέρνησης για την ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας». «Όσο πιο δύσκολα γίνονται τα πράγματα, τόσο πιο αυτονόητη θεωρούμε τη συμμετοχή μας στην εθνική προσπάθεια για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης» τόνισε ο διευθύνων σύμβουλος της Kaizen Gaming, Γιώργος Δασκαλάκης. «Νιώθουμε την υποχρέωση να μοιραστούμε τις δυνάμεις μας για το κοινό καλό και είναι σαφές ότι ο καθένας από εμάς οφείλει να κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί, ώστε να στηρίξει τόσο τους ήρωες που εργάζονται στο Εθνικό Σύστημα Υγείας όσο, φυσικά, και τους συνανθρώπους μας που έχουν ανάγκη. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους 800 συναδέλφους μου στην Kaizen, που σε αυτή την τόσο δύσκολη για όλους μας περίοδο, δουλεύοντας σκληρά, στη συντριπτική τους πλειονότητα με τηλεργασία, έκαναν τη σημερινή μας κίνηση εφικτή. Πρόθεσή μας είναι να συνεχίσουμε να είμαστε ουσιαστικοί σύμμαχοι στον καθημερινό αγώνα των αρμόδιων φορέων. Αυτός ο αγώνας είναι ο πιο σημαντικός και οφείλουμε να συνεισφέρουμε όλοι, ο καθένας από τη θέση και τις δυνατότητές του».

KAIZEN GAMING (STOIXIMAN): Όλοι μαζί για τον πιο δύσκολο αγώνα Η κορυφαία εταιρεία GameTech στην Ελλάδα ανατρέπει στην πράξη τo brain drain και στηρίζει για δεύτερη φορά το Εθνικό Σύστημα Υγείας με δωρεά 500.000 ευρώ για φορητές ΜΕΘ.

70 lifo – 10.12.20

οταν οι επιχειρησεισ επιστρεφουν το καλο στην κοινωνια

Ο Καστανόλογγος στη νότια Εύβοια, που αλλάζει όψη λόγω της αναδάσωσης της Enel Green Power.

Ε

χοντας ως βασική προτεραιότητα την εξέλιξη και την προστασία των ανθρώπων μας, το 2020 βραβευτήκαμε ως το καλύτερο εργασιακό περιβάλλον στην Ελλάδα στον διαγωνισμό «Best Place to Work». Επίσης, διακριθήκαμε με δύο χρυσά και δύο ασημένια βραβεία σε θέματα ασφάλειας, υγιεινής και περιβάλλοντος για την κατασκευή του Καφηρέα, της μεγαλύτερης συστοιχίας αιολικών πάρκων της χώρας, όπου σημειώθηκαν περισσότερες από 1.500.000 εργατοώρες χωρίς κανένα ατύχημα. Φυσικά, δεν επενδύουμε συστηματικά μόνο στους δικούς μας ανθρώπους αλλά και στις τοπικές κοινωνίες, τις οποίες αναγνωρίζουμε ως συμμάχους στην προσπάθειά μας να κάνουμε τον πλανήτη μας πράσινο.

Η ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΔΑΣΩΣΗ ΤΟΥ ΚΑΣΤΑΝΟΛΟΓΓΟΥ Ο Καστανόλογγος είναι ένα αιωνόβιο δάσος άγριων καστανιών στον Καφηρέα, στη νότια Εύβοια, με αρκετά από τα δέντρα του να χρονολογούνται έως και 400 πίσω! Το δάσος, το οποίο εκτείνεται σε υψόμετρο μέχρι και χιλίων μέτρων στις πλαγιές του όρους Όχη, από το 1945 έχει συρρικνωθεί κατά 40% λόγω των ανθρωπογενών παρεμβάσεων και σε λίγα χρόνια θα απειλούνταν με εξαφάνιση. Η Enel Green Power, με συνολική επένδυση 2.000.000 ευρώ, επεμβαίνει για να σταματήσει τη συρρίκνωση αυτή και να επαναφέρει τον Καστανόλογγο στην αρχική του, υγιή μορφή. Συγκεκριμένα, προχωράει σε εργασίες αποκατάστασης 240 στρεμμάτων και φυτεύει 30.000 νέα αυτοφυή φυτά σε άλλα 400 στρέμματα. Η αναδάσωση του Καστανόλογγου θα ωφελήσει τη δασοπονία, την υλοτομία και τη μελισσοκομική τροφή, θα προστατεύσει το έδαφος από τη διάβρωση, θα ρυθμίσει τα ορεινά ύδατα και θα βοηθήσει στην αποκατάσταση της τοπικής πανίδας. Επίσης, θα δημιουργήσει έναν μοναδικό τόπο αναψυχής!

Πανηγυρισμοί στη λήξη του ορεινού αγώνα ποδηλασίας που φιλοξενήθηκε στη συστοιχία των αιολικών πάρκων του Καφηρέα.

ΟΡΕΙΝΗ ΠΟΔΗΛΑΔΙΑ, ΑΡΧΑΙΑ MNHMEIA & ΜΕΛΙ ΚΙΣΣΟΥΡΙ ΣΤΗ ΝΟΤΙΑ ΕΥΒΟΙΑ

ΠΑΝΩ ΑΠΟ 200.000 ΟΙ ΕΠΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΙ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΣΤΗΡΙΞΗΣ

Στο πλαίσιο λειτουργίας της συστοιχίας των επτά αιολικών πάρκων του Καφηρέα, η ανάδειξη της νότιας Εύβοιας ως τουριστικού προορισμού είναι ένας από τους βασικούς μας στόχους. Αρχές Ιουλίου, σε συνεργασία με την Ελληνική Ομοσπονδία Ποδηλασίας και τον Ποδηλατικό Όμιλο Καρυστίας, φιλοξένησαμε αγώνα ορεινής ποδηλασίας του Πανελλήνιου Πρωταθλήματος στον Καστανόλογγο, στην ευρύτερη περιοχή του αιολικού πάρκου «Μηλιά», που ανήκει στη συστοιχία των αιολικών πάρκων του Καφηρέα. Ήταν η πρώτη φορά στην Ελλάδα που διοργανώθηκε τέτοιος αγώνας και συγκέντρωσε πλήθος θεατών, δείχνοντας ουσιαστικά τον δρόμο για το πώς τα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μπορούν να προσελκύσουν τουρίστες στις περιοχές όπου βρίσκονται. Άλλο ένα παράδειγμα ενίσχυσης της τουριστικής ταυτότητας της νότιας Εύβοιας είναι και η τοποθέτηση τριών λιθόκτιστων σημείων πληροφόρησης, τα οποία ενημερώνουν τους επισκέπτες για τα αρχαία λατομεία του Καφηρέα και το τοπικό μάρμαρο (Cipollino). Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια της κατασκευής των αιολικών πάρκων δύο αρχαιολογικοί χώροι ήρθαν στο φως, τμήματα ενός λατομείου και τα ερείπια ενός ναού. Τα σημεία πληροφόρησης κατασκευάστηκαν με υλικά του εργοταξίου, καθώς από το 2018 και για πρώτη φορά στην Ελλάδα εφαρμόζουμε το μοντέλο του «Βιώσιμου Εργοταξίου». Τέλος, τον Ιούνιο, ο Μελισσοκομικός Σύλλογος Καρύστου κατέθεσε με την υποστήριξή μας αίτηση για την ένταξη του τοπικού μελιού με την ονομασία «Κισσούρι» στο ΠΟΠ - ΠΓΕ - ΕΠΙΠ της Ε.Ε. ως προϊόντος Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ).

Εκτός από τα ετήσια προγράμματα βιώσιμης ανάπτυξης, υποστηρίζουμε τις τοπικές κοινωνίες όποτε μας χρειάζονται. Κατά τη διάρκεια του πρώτου και του δεύτερου κύματος της πανδημίας, πραγματοποιήσαμε στοχευμένες δωρεές για να ενισχύσουμε το Εθνικό Σύστημα Υγείας και για να βοηθήσουμε τις τοπικές κοινωνίες. Υπολογίζεται ότι πάνω από 2.000 άνθρωποι ωφελήθηκαν άμεσα από τις δωρεές και έμμεσα πάνω από 200.000. Οι χορηγίες περιλάμβαναν φορητούς σύγχρονους ψηφιακούς υπερηχοτομογράφους υψηλής ευκρίνειας, απινιδωτές, φορητούς ηλεκτροκαρδιογράφους και χρήσιμο ιατρικό εξοπλισμό σε νοσοκομεία στην Αλεξανδρούπολη, στην Κοζάνη, στην Κάρυστο, στην Πάτρα και στην Αθήνα, στο «Σωτηρία». Ακόμη, από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη εφοδιάσαμε με πακέτα «αγάπης» και προϊόντα μακράς διαρκείας οικογένειες που τα χρειάζονταν. Μάλιστα, για να στείλουμε ένα μήνυμα συμπαράστασης και αλληλεγγύης στην ελληνική αλλά και την ιταλική κοινωνία φωταγωγήσαμε τα έργα μας στα χρώματα των σημαιών τους την περίοδο της Μεγάλης Εβδομάδας.

Ανανεώσιμη ενέργεια για ένα βιώσιμο μέλλον!

ΚΑΙΝΟΤΟΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΟΥ ΣΥΝΑΡΠΑΖΕΙ Δύο από τους σημαντικότερους πυλώνες ανάπτυξης της εταιρείας μας είναι η καινοτομία (Ιnnovation) και η ψηφιοποίηση (Digitalizion). Το 2020 εγκαινιάσαμε στην Ελλάδα τη νέα παγκόσμια ψηφιακή πλατφόρμα «Play Energy», όπου 172 συμμετέχοντες, ηλικίας από 7 έως 18 ετών, χωρισμένοι σε 42 ομάδες, είχαν την ευκαιρία να λάβουν μέρος σε πρωτοποριακές εκπαιδευτικές αποστολές που σχετίζονται με τα σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα του πλανήτη. Στις τέσσερις φιναλίστ ομάδες θα μοιραστούν δωροεπιταγές συνολικής αξίας 3.600 ευρώ, ενώ οι νικητές του μεγάλου τελικού θα μοιραστούν συνολικά 6.000 εύρω.

λιγα λογια για την enel green power Η Εnel Green Power αποτελεί μέλος του oμίλου Enel, παγκόσμιου ηγέτη στην ανάπτυξη και λειτουργία έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) που οδηγούν την ενεργειακή μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Στην Ελλάδα διαθέτει σε λειτουργία 58 έργα ΑΠΕ σε 24 περιφέρειες με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 475 MW. Στον πυρήνα της φιλοσοφίας της βρίσκεται η βιωσιμότητα και γι’ αυτό, μέσω του μοντέλου Δημιουργίας Αμοιβαίας Αξίας (Creating Shared Value), συμβάλλει στην ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών στις περιοχές όπου δραστηριοποιείται.

H Enel Green Power βρίσκεται κοντά στις τοπικές κοινωνίες μέσω προγραμμάτων βιώσιμης ανάπτυξης και στοχευμένων δράσεων υποστήριξης.

10.12.20 – lifo

71

οταν οι επιχειρησεισ επιστρεφουν το καλο στην κοινωνια

T

o 2020 υπήρξε μια χρονιά που κατέδειξε πόσο αναγκαία είναι η συστράτευση των επιχειρήσεων στον αγώνα κατά του Covd-19. Η ACS, στο πλαίσιο της στρατηγικής εταιρικής κοινωνικής ευθύνης για άμεση ανταπόκριση σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης σε πανελλαδική κλίμακα, προχώρησε στη δωρεάν διανομή πάνω από 2.000.000 μασκών προστασίας σε κοινωφελείς οργανισμούς σε όλη τη χώρα και σε σχολεία νησιωτικών δήμων, ενώ, ως εταιρεία του ομίλου Quest, συνέβαλε στη δωρεά του ομίλου που αφορούσε 1.000 iPads 4G στο υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων για άμεση αξιοποίηση από δημοτικά σχολεία στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας (120 φορητούς και σταθερούς υπολογιστές και 15 πολυμηχανήματα) στον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) και ιατρικό υλικό [δύο συσκευές υψηλής ροής οξυγόνου (αναπνευστήρες) και σχετικά αναλώσιμα] στη Β’ Πνευμονολογική Κλινική του ΠΓΝ Αττικόν. Παράλληλα, αξιοποιώντας την επιχειρηματική της δραστηριότητα εντός της Ελλάδας, η εταιρεία υλοποιεί εστιασμένες κοινωνικές δράσεις που στοχεύουν στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των ευπαθών ομάδων αλλά και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου στους παρακάτω 4 κοινωνικούς πυλώνες: Ι. «Αποστολή μας η αλληλεγγύη»: Ανταπόκριση σε έκτακτη ανάγκη/φυσική καταστροφή και δράσεις πανελλαδικής εμβέλειας Συγκέντρωση τροφίμων μακράς διαρκείας για δωρεάν αποστολή στους πληγέντες του Ιανού. Δωρεάν αποστολή τροφίμων ανάγκης (βάρους 11 τόνων) από τα καταστήματα ΑCS όλης της χώρας και παράδοση στο Κοινωνικό Παντοπωλείο Δήμου Καρδίτσας. Ελληνική Ομάδα Διάσωσης - Επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης. Παροχή δωρεάν υπηρεσιών ταχυμεταφοράς, βοηθώντας συνανθρώπους μας που αντιμετωπίζουν κινδύνους για τη ζωή τους. Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας (ΙΟΑΣ) «Πάνος Μυλωνάς». Δωρεάν αποστολές για την πανελλαδικής εμβέλειας ενέργεια «Ευρωπαϊκή νύχτα χωρίς ατυχήματα», με στόχο την οδική ασφάλεια. Πανελλήνια Ομοσπονδία Συνοριοφυλάκων (ΠΟΣΥΦΥ). Προσφορά δωρεάν μεταφοράς υλικοτεχνικού εξοπλισμού (νυχτερινές και θερμικές κάμερες, φακοί, γάζες, ειδικά γάντια κ.ά.) για τη στήριξη των αστυνομικών δυνάμεων στα σύνορα. ΙΙ. «Αποστολή μας το περιβάλλον»: Προστασία της φύσης Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού Οικονομική στήριξη του φορέα, με στόχο την προστασία της φύσης και της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Ελλάδας. Όλοι Μαζί Μπορούμε | ΣΚΑΪ. Μεταφέρθηκαν δωρεάν σακούλες απορριμμάτων στα διόδια του εθνικού οδικού δικτύου για διάθεση στους διερχόμενους οδηγούς, στο πλαίσιο περιβαλλοντικής δράσης του φορέα.

Δημιουργία σταθμών ηλεκτρικής φόρτισης οχημάτων. Σταδιακή τοποθέτηση σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων στα καταστήματα της ACS, με στόχο τη μείωση των ρύπων λόγω της δωρεάν διάθεσης στους πολίτες. ΙΙΙ. «Αποστολή μας η παιδεία»: Ενίσχυση της ποιοτικής εκπαίδευσης και ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς ΠΥΡΝΑ. Μεταφορά εξωσχολικών βιβλίων σε σχολεία σε όλη την Ελλάδα σε συμβολικές τιμές και δωρεάν μεταφορά ειδών πρώτης ανάγκης σε νηπιαγωγεία εντός κέντρων φιλοξενίας προσφύγων. Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων. Δωρεάν διανομή υγειονομικού υλικού (μάσκες, αντισηπτικό υγρό) στους δήμους σε όλη την Ελλάδα και μέσω αυτών στα σχολεία (για μαθητές και εκπαιδευτικούς). Ίδρυμα Β&Ε Γουλανδρή. Δωρεάν αποστολή καταλόγων εκθέσεων σε όλες τις δημόσιες βιβλιοθήκες της Ελλάδας για την προαγωγή των εικαστικών τεχνών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας. Δωρεάν παράδοση βιβλίων κατ’ οίκον για τα μέλη της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Βέροιας εν μέσω του πρώτου lockdown.

IV. «Αποστολή μας ο συνάνθρωπος»: Στήριξη ευπαθών κοινωνικών ομάδων μέσω ΜΚΟ Παιδικά χωριά SOS Ελλάδας. Δωρεάν μεταφορές υλικών (π.χ. σχολικά είδη σε όλη την Ελλάδα) για τη στήριξη παιδιών και οικογενειών που βρίσκονται σε ανάγκη. Ίδρυμα «Κάνε μια ευχή - Make a Wish» Ελλάδας Δωρεάν αποστολές του προγράμματος «Το αστέρι της ευχής» για τη συγκέντρωση χρημάτων απ’ όλη την Ελλάδα και την εκπλήρωση των ευχών παιδιών που πάσχουν από απειλητικές για τη ζωή

ACS: Αποστολή μας, ένας καλύτερος κόσμος H ACS, μέσα από ένα εκτεταμένο πρόγραμμα δράσεων σε 4 κοινωνικούς πυλώνες, παρέχει βοήθεια σε συνανθρώπους μας που αντιμετωπίζουν κινδύνους για τη ζωή τους κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες και εν μέσω πανδημίας.

72 lifo – 10.12.20

τους ασθένειες.

GIVMED. Συγκέντρωση φαρμάκων από πολίτες στα καταστήματα ACS Αττικής αλλά και εργαζόμενους της εταιρείας για τη διάθεσή τους σε ευπαθείς ομάδες μέσω των κοινωνικών φαρμακείων και δωρεάν μεταφορά φαρμάκων προς γηριατρικές μονάδες σε όλη την Ελλάδα. ΔΕΣΜΟΣ. Δωρεάν αποστολές υγειονομικού υλικού εν μέσω πανδημίας προς χιλιάδες επωφελούμενους που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, π.χ. σε γηροκομεία και φορείς παιδικής προστασίας, υπηρεσιών Υγείας, υποστήριξης απόρων, αστέγων, προσφύγων, χρονίως πασχόντων, ατόμων με ειδικές ανάγκες και βαριές αναπηρίες. Ομάδα Αλληλεγγύης Διαβήτη. Δωρεάν μεταφορές αναλώσιμου διαβητολογικού υλικού σε όσους ανασφάλιστους ασθενείς το έχουν ανάγκη σε όλη την Ελλάδα.

World Pharmacists / Φαρμακοποιοί Του Κόσμου Δωρεάν διακίνηση αλληλογραφίας, φαρμάκων και υγειονομικού υλικού, υποστηρίζοντας φορείς, κέντρα φιλοξενίας προσφύγων και δομές κοινωνικής υποστήριξης σε όλη την Ελλάδα, και εν μέσω πανδημίας. Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης Δήμου Αθηναίων (ΚΥΑΔΑ). Συγκέντρωση ειδών πρώτης ανάγκης από τους εργαζομένους της ACS για ευπαθείς ομάδες μέσα από την κοινωνική υπηρεσία του ΚΥΑΔΑ. Θάλλω | Το γήρας με χαμόγελο. Δωρεάν μεταφορά εξοπλισμού τηλεδιασκέψεων σε γηριατρικές μονάδες με σκοπό την ενδυνάμωση της ψυχικής υγείας των ηλικιωμένων και την πρόληψη/αντιμετώπιση της γεροντικής άνοιας, και εν μέσω πανδημίας. Η ACS συνεισφέρει ουσιαστικά σε μια πραγματικότητα που απαιτεί την προσφορά βοήθειας απ’ όλους μας στους συνανθρώπους που το χρειάζονται.

10.12.20 – lifo

73

The good LiFO

Health 74 lifo – 10.12.20

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ Κ. ΧΡΉΣΤΟΥ ΔΆΚΑ, ΔΙΕΥΘΎΝΟΝΤΟΣ ΣΥΜΒΟΎΛΟΥ ΤΗΣ NOVARTIS GENE THERAPIES ΓΙΑ ΕΛΛΆΔΑ, ΚΎΠΡΟ ΚΑΙ ΜΆΛΤΑ, ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΆΦΟ ΥΓΕΊΑΣ, ΑΛΕΞΊΑ ΣΒΏΛΟΥ. πρόοδος που συντελείται τα τελευταία χρόνια στην Ιατρική μπορεί να παρομοιαστεί με σενάριο επιστημονικής φαντασίας, καθώς πλέον στη φαρέτρα της υπάρχουν όπλα που μπορούν να διορθώνουν γενετικές βλάβες σε σπάνια νοσήματα, τα οποία μέχρι πρόσφατα παρέμεναν δίχως ουσιαστικές θεραπευτικές επιλογές. Η φράση του αστροναύτη Λούις Άρμστρονγκ όταν πάτησε στο φεγγάρι, «Ένα βήμα για τον άνθρωπο, ένα άλμα για την ανθρωπότητα», βρίσκει σήμερα την τέλεια έκφρασή της στα όσα συμβαίνουν στα ερευνητικά εργαστήρια, εκεί όπου αναπτύσσονται οι γονιδιακές και κυτταρικές θεραπείες που μπορούν να διορθώνουν χαλασμένα «ανταλλακτικά» στον ανθρώπινο οργανισμό, χαρίζοντας την ελπίδα ακόμα και σ’ εκείνα τα δύσκολα και σπάνια περιστατικά όπου κάθε ελπίδα είχε χαθεί. Σε αυτόν τον αγώνα ζωής η Novartis Gene Therapies πρωτοπορεί, κόβοντας το νήμα και δίνοντας νέα όπλα για να βοηθήσουμε τα παιδιά και, όπως μας εξηγεί ο κ. Δάκας, να φτιάξουμε έναν καλύτερο κόσμο.

— Κύριε Δάκα, η Novartis Gene Therapies αναπτύσσει καινοτόμες θεραπείες για σπάνιες ασθένειες, όπως η νωτιαία μυϊκή ατροφία (SMA). Πείτε μας λίγα λόγια γι' αυτήν τη νόσο. Η νωτιαία μυϊκή ατροφία είναι μια σπάνια, αλλά ολέθρια γενετική νευρομυϊκή ασθένεια που επιφέρει ταχεία και μη αναστρέψιμη απώλεια των κινητικών νευρώνων στους ασθενείς. Οφείλεται στην έλλειψη ή δυσλειτουργία του γονιδίου SMN1, με συνέπεια να παράγονται ελάχιστες ποσότητες μιας πρωτεΐνης που είναι απαραίτητη για την επιβίωση των κινητικών νευρώνων. Συνεπώς,

προοδευτικά η SMA οδηγεί σε μυϊκή αδυναμία, παράλυση, ακόμα και θάνατο. Μπορεί η SMA να είναι σπάνια, όμως το γενετικό ελάττωμα που την προκαλεί είναι πιο συχνό. Υπολογίζεται ότι το φέρουν περίπου 1 στα 54 άτομα του γενικού πληθυσμού, χωρίς μάλιστα να το γνωρίζουν. Όταν και οι δύο γονείς φέρουν το συγκεκριμένο ελάττωμα, υπάρχει πιθανότητα 25% για εκδήλωση της νόσου σε κάθε γέννηση του ζεύγους.

— Ποιες θεραπευτικές επιλογές έχουν σήμερα οι Έλληνες ασθενείς που πάσχουν από SMA και πόσοι έχουν επωφεληθεί από τη γονιδιακή θεραπεία μέχρι στιγμής; Τα τελευταία χρόνια έχει υπάρξει σημαντική πρόοδος στην αντιμετώπισή της με δύο βασικές θεραπευτικές επιλογές. Η πρώτη αφορά τη διά βίου χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής για τη διαχείριση της συμπτωματολογίας της νόσου και την αποτροπή της επιδείνωσής της. Η δεύτερη αφορά τη γονιδιακή θεραπεία, η οποία χορηγείται εφάπαξ και αντικαθιστά στα κύτταρα του ασθενούς τη λειτουργία του γονιδίου SMN1, που λείπει ή δεν λειτουργεί, με ένα νέο, λειτουργικό αντίγραφο. Με αυτόν τον τρόπο δύναται να σταματήσει η απώλεια κινητικών νευρώνων. Τα τελευταία δύο χρόνια, η γονιδιακή θεραπεία έχει χορηγηθεί σε έξι παιδιά σε Ελλάδα και Κύπρο, με πολύ θετικά αποτελέσματα.

— Τι πρέπει να γνωρίζουμε για τη διάγνωση της SMA; Η έγκαιρη διάγνωση έχει αποφασιστική σημασία για την πορεία της νόσου, γιατί, λόγω της μη αναστρέψιμης φύσης της απώλειας κινητικών νευρώνων αμέσως μετά τη γέννηση, είναι εξαιρετικά σημαντικό να αρχίσει η θεραπεία το συντομότερο δυνατό. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην SMA Τύπου 1, όπου ο εκφυλισμός των κι-

Η γονιδιακή θεραπεία αποτελεί ένα τεράστιο, νέο κεφάλαιο για την Ιατρική και η Novartis Gene Therapies βρίσκεται στην αιχμή της έρευνας για την ανάπτυξη καινοτόμων θεραπειών.

ΤΗΣ AΛEΞΙΑΣ ΣΒ ΩΛΟ Υ

Health

Ένα ακόμα βήμα για την Ιατρική, ένα άλμα για την ανθρωπότητα, οι καινοτόμες θεραπείες για σπάνια νοσήματα

νητικών νευρώνων ξεκινά λίγο πριν από τη γέννηση και κλιμακώνεται γρήγορα. Πολλοί γιατροί πρωτοβάθμιας περίθαλψης δεν είναι εξοικειωμένοι με τη νόσο. Αυτό οδηγεί στην καθυστέρηση της διάγνωσης, εξαιτίας της προσέγγισης «αναμονής εξέλιξης» του περιστατικού, όταν οι ασθενείς παρουσιάζουν τα αρχικά συμπτώματα ή απώλεια βασικών κινήσεων. Πρόσφατα, με στόχο την έγκαιρη διάγνωση, δημιουργήθηκε η Ευρωπαϊκή Συμμαχία για τον Διαγνωστικό Έλεγχο Νεογνών (NBS) για τη Νωτιαία Μυϊκή Ατροφία (SMA). Οι κύριοι στόχοι της Συμμαχίας είναι να μπορέσει να επιτύχει, μέσω του νεογνικού ελέγχου, τη μείωση του χρόνου που απαιτείται για τη διάγνωση ενός παιδιού που έχει γεννηθεί με SMA, δεδομένου ότι η έγκαιρη έναρξη της θεραπευτικής αγωγής για τη συγκεκριμένη νόσο οδηγεί σε καλύτερα αποτελέσματα.

— Βλέπουμε όλο και πιο συχνά να αναπτύσσονται καινοτόμες θεραπείες, προσφέροντας νέες θεραπευτικές δυνατότητες στην αντιμετώπιση των σπάνιων ασθενειών. Ποιες άλλες θεραπείες μπορούμε να αναμένουμε και ποιοι είναι οι στόχοι της Novartis Gene Therapies για τα επόμενα χρόνια; Η γονιδιακή θεραπεία αποτελεί ένα τεράστιο, νέο κεφάλαιο για την Ιατρική και η Novartis Gene Therapies βρίσκεται στην αιχμή της έρευνας για την ανάπτυξη καινοτόμων θεραπειών. Η γονιδιακή θεραπεία για την SMA ήταν μόνο η αρχή. Ήδη αναπτύσσουμε γονιδιακές θεραπείες και για μια σειρά άλλων σπάνιων νόσων, όπως η Αταξία του Friedreich και το σύνδρομο Rett. Φιλοδοξία μας είναι να ανοίξουμε τον διάλογο για ένα νέο θεσμικό πλαίσιο που θα αγκαλιάζει όλες αυτές τις καινοτόμες θεραπείες. Αναμφίβολα, η ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων με τις ελληνικές Αρχές για την έγκριση της γονιδιακής θεραπείας για την SMA αποτελεί έναν βασικό στρατηγικό στόχο μας. Παράλληλα, είναι πάγια επιδίωξή μας η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας γύρω από την SMA και την ανάγκη έγκαιρης διάγνωσής της, ούτως ώστε να υπάρχει έγκαιρη χορήγηση της θεραπείας και επομένως να αυξάνονται οι πιθανότητες αποτελεσματικής αντιμετώπισής της με σημαντικά οφέλη για τους ασθενείς, την κοινωνία αλλά και τα συστήματα υγείας. Γι’ αυτό και συντασσόμαστε πλήρως με τις σχετικές πρωτοβουλίες του οργανισμού SMA Europe, με στόχο τη θέσπιση κρίσιμων προγραμμάτων νεογνικού ελέγχου σε όλη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.

10.12.20 – lifo

75

The good LiFO

και είναι κρίμα να μην τις αξιοποιούμε. Έκανες, λοιπόν, το πρώτο βήμα, αλλά κοιτάς το υπόλοιπο πρόσωπο και σου φαίνεται κουρασμένο, άδειο, χαλαρό. Βλέπεις στον δρόμο μια «πρησμένη» κυρία και αναρωτιέσαι «καλά, τι έχει κάνει αυτή ή, μάλλον, πώς την έχουν κάνει έτσι;». Αλλά βλέπεις και τη συμμαθήτρια σου, επίσης τυχαία στον δρόμο, που δείχνει 5 έως 10 χρόνια μικρότερή σου, και πάλι αναρωτιέσαι «μα πώς, τι έχει κάνει;».

«Τα ενέσιμα εμφυτεύματα υαλουρονικού οξέος υψηλής ποιότητας και τεχνολογίας μάς δίνουν φοβερές δυνατότητες βελτίωσης των όγκων του προσώπου»

FILLERS, ΤΑ ΣΩΣΤΆ «ΌΠΛΑ» ΣΤΑ ΚΑΤΆΛΛΗΛΑ ΧΈΡΙΑ

Look good, feel good

Health

NO FILTER NEEDED ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΙΟ ΛΑΜΠΕΡΉ SELFIE ΤΩΝ ΓΙΟΡΤΏΝ.

76 lifo – 10.12.20

α Χριστούγεννα πλησιάζουν και ετοιμάζεσαι να αποχαιρετήσεις μια δύσκολη χρονιά και να υποδεχτείς το νέο έτος πιο λαμπερή, πιο αισιόδοξη από ποτέ. Θα γιορτάσεις σε στενό κύκλο, με την κοινωνική φούσκα που επιβάλλουν τα μέτρα προστασίας από τον κορωνοϊό, θα φορέσεις το καλύτερό σου χαμόγελο και θα ετοιμαστείς να υποδεχτείς την ελπίδα που έρχεται, μαζί με το 2021, με τη μορφή των Covid εμβολίων, να σηματοδοτήσει τη λήξη αυτού του παγκόσμιου συναγερμού. Μέχρι να έρθουν, όμως, τα εμβόλια του κορωνοϊού, χρειάζεσαι το δικό σου «εμβόλιο αισιοδοξίας» για να δεις τον κόσμο με άλλα μάτια. Χρειάζεσαι το δικό σου «διαβατήριο θετικής διάθεσης», στο οποίο θα βάλεις την πιο λαμπερή selfie που τράβηξες στις γιορτές. Και γι’ αυτήν τη selfie δεν θα χρειαστεί να προσθέσεις φίλτρα. Γίνε εσύ το φίλτρο. Μάθε πώς θα το πετύχεις!

ΒΡΕΣ ΤΟ ΠΡΌΒΛΗΜΑ! Στάσου μπροστά σε έναν καθρέφτη και αναρωτήσου: «Τι σε επηρεάζει περισσότερο; Ότι έβγαλες τη σούπερ φωτογραφία ή μήπως ότι δεν είσαι έτσι ακριβώς τελικά»; Μήπως κυνηγώντας τα «foxy eyes» δεν βλέπεις τις οριζόντιες ρυτίδες στο μέτωπο, που προδίδουν την ηλικία σου (ή και κάτι παραπάνω), ενώ αφήνεις και το

μαγουλάκι να κατρακυλά σιγά-σιγά; Μήπως έχεις γίνει expert στο contouring, την τέχνη του μακιγιάζ, προσπαθώντας να καλύψεις τα πράγματα, και ο courier κουβαλάει κάθε τόσο το νέο «photo finish» foundation που αγόρασες online; Δεν θα ήταν, όμως, ωραίο το contouring να παρέμενε και μετά το ντεμακιγιάζ; Τότε θα ήσουν το φίλτρο που αποθηκεύεις στα «αγαπημένα σου» στο smartphone.

ΑΝΑΚΆΛΥΨΕ ΤΟΝ ΝΈΟ ΣΟΥ ΕΑΥΤΌ! Σταμάτα να φοβάσαι μην παραμορφωθείς και κυρίως σταμάτα να κρύβεσαι. Ξεκίνα από το μέτωπο και μάθε πώς μπορείς να γίνεις το φίλτρο του εαυτού σου, κατεβαίνοντας σιγά-σιγά προς τα κάτω. Στο μέτωπο, η βοτουλινική τοξίνη είναι μονόδρομος. Όχι, δεν θα σε παραμορφώσει. Δεν παραλύει τους μυς. Τους χαλαρώνει προσωρινά. Θα σε ξεκουράσει και θα σε απαλλάξει από τις αντιαισθητικές ρυτίδες έκφρασης. Οι new age εφαρμογές της τοξίνης που εφαρμόζουμε πια θα σου δώσουν την ξεκούραστη όψη που ζητάς και την πρόληψη που δικαιούσαι. Άσε που μπορεί να σε βοηθήσει και με τον πονοκέφαλο, καθώς αποτελεί θεραπευτική αντιμετώπιση των κεφαλαλγιών. Ζούμε σε μια εποχή που η ιατρική μάς δίνει άπειρες επιλογές

ΤΗ Σ Φ ΩΤΕΙΝΗΣ Μ ΠΑΓ ΕΩΡ ΓΟ Υ

Δερματολόγου αφροδισιολόγου

Θα σου πω εγώ. Και οι δύο έχουν κάνει fillers! Αντί να ψάχνεις την καλή σου γωνία, ψάξε έναν γιατρό που θα σε βοηθήσει να κάνεις τις δικές σου συμμαθήτριες να αναρωτιούνται. Η αλήθεια είναι ότι τα αποτελέσματα που βλέπουμε κάποιες φορές δεν μας δικαιώνουν κι αυτό είναι κάτι που προβληματίζει πολλές γυναίκες. Το ακούω καθημερινά στο ιατρείο, αλλά, για να είμαι ειλικρινής, κι εγώ το ίδιο θα σκεφτόμουν αν δεν ήμουν δερματολόγος και αναγνωρίζω ότι μεγάλο μερίδιο ευθύνης, ίσως το μεγαλύτερο, ανήκει στους γιατρούς. Δεν είναι, όμως, καλό να γενικεύουμε. Ούτε όλοι οι γιατροί είναι κακοί ούτε όλα τα υλικά προκαλούν «πρήξιμο». Είναι όλα συνάρτηση της τεχνικής κατάρτισης του γιατρού και της ποιότητας των υλικών. Το κατάλληλο υλικό, λοιπόν, στα χέρια του εξειδικευμένου γιατρού, δερματολόγου ή πλαστικού χειρουργού, μπορεί να απογειώσει ένα αποτέλεσμα και να σου χαρίσει το πρόσωπο που ονειρεύεσαι. Τα ενέσιμα εμφυτεύματα υαλουρονικού οξέος υψηλής ποιότητας και τεχνολογίας μάς δίνουν φοβερές δυνατότητες βελτίωσης των όγκων του προσώπου, με αποτελέσματα ανώτερα και πιο άμεσα ακόμα και από μια, έτσι κι αλλιώς, μη προβλέψιμη χειρουργική παρέμβαση. Ο γιατρός θα εντοπίσει το πρόβλημα και θα δημιουργήσει για σένα ένα πλάνο θεραπείας που θα ολοκληρωθεί τις επόμενες εβδομάδες. Βήμα-βήμα, το πρόσωπο θα ανακτήσει την παλιά του στήριξη, θα δείχνει πιο φρέσκο. Θα φαίνεσαι πιο ξεκούραστη και πιθανώς να νιώθεις έτσι, αφού ξέρεις πόσο ενισχύει την ψυχολογία το να αισθάνεσαι όμορφα όταν κοιτάς το πρόσωπο σου στον καθρέφτη, ακόμα και όταν φοράς πιτζάμες! Τα υλικά είναι ενέσιμα, αλλά οι εφαρμογές ανώδυνες. Συζήτησε με τον γιατρό σου για την ποιότητα του υλικού και ζήτα να δεις το προϊόν που θα χρησιμοποιηθεί. Στην αγορά κυκλοφορούν, δυστυχώς, δεκάδες υλικά που δεν έχουν έγκριση και θα πρέπει να αποφεύγεις, υπάρχουν όμως και εξαιρετικά υλικά, τεχνολογικά διαμάντια που μας βοηθούν να ολοκληρώσουμε το αποτέλεσμα που σχεδιάζουμε. Εκτός από τα κακής ποιότητας υλικά, θα πρέπει να αποφεύγεις και γιατρούς εκτός αντικειμένου. Φαντάζομαι, δεν θα εμπιστευόσουν έναν δερματολόγο να σου κάνει απονεύρωση, άρα γιατί να σου φτιάξει το μέτωπο ένας οδοντίατρος, ένας ακτινολόγος ή η αισθητικός που σου βγάζει τα φρύδια; Κάνοντας, λοιπόν, μια σχετική έρευνα, τις σωστές επιλογές και έχοντας ρεαλιστικές προσδοκίες, θα φτάσεις σταδιακά σε ένα φυσικό αποτέλεσμα. Στόχος μας δεν είναι να σε αλλάξουμε αλλά να σε πάμε μερικά χρόνια πίσω. Αντί, λοιπόν, να δείχνεις στον γιατρό σου τη φωτογραφία του μοντέλου που θαυμάζεις στο Instagram, δείξε του τι θες να διορθώσεις. Και πού ξέρεις, μπορεί σε λίγο καιρό, σε κάποιο ιατρείο, να δείχνουν τη δική σου φωτογραφία…

Info: Για περισσότερες πληροφορίες κάνε κλικ στο site forbetterskin.gr

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΊΝΑΣ ΑΓΡΑΦΙΏΤΟΥ, ΔΙΕΥΘΎΝΤΡΙΑΣ ΤΗΣ Β’ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΉΣ ΚΛΙΝΙΚΉΣ ΤΟΥ ΙΑΣΩ ΠΑΙΔΩΝ, ΣΤΗΝ ΑΛΕΞΊΑ ΣΒΏΛΟΥ. εμφάνιση επιπλοκών που θυμίζουν τη νόσο Kawasaki σε ελληνόπουλο που νόσησε από τη λοίμωξη Covid-19 έκανε τους γονείς σε όλη την επικράτεια να αγωνιούν για το πώς σχετίζεται αυτή η σπάνια παιδιατρική νόσος με την πανδημία του κορωνοϊού και το πόσο απειλητική μπορεί να αποβεί για τα παιδιά μας. Η παιδίατρος Κατερίνα Αγραφιώτου, διευθύντρια της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του ΙΑΣΩ Παίδων, μέλος της dream team του, έχει όλες τις απαντήσεις στα αγωνιώδη αυτά ερωτήματα, ώστε να μη φοβόμαστε άδικα για ό,τι πολυτιμότερο έχουμε, τα παιδιά μας.

— Τι ακριβώς είναι η νόσος Kawasaki, πού οφείλεται και πώς εκδηλώνεται; Η νόσος Kawasaki είναι η δεύτερη συχνότερη αγγειίτιδα της παιδικής ηλικίας. Είναι πιο συχνή στους Ασιάτες, ενώ, σύμφωνα με το CDC στις ΗΠΑ, η επίπτωσή της είναι 20 περιπτώσεις στα 100.000 παιδιά κάθε χρόνο. Πρόκειται για μια γενικευμένη αγγειίτιδα (φλεγμονή των αγγείων) των μεσαίου μεγέθους αρτηριών, που προσβάλλει κυρίως τα στεφανιαία αγγεία της καρδιάς. Λόγω της φλεγμονής του τοιχώματός τους προκαλεί διατάσεις και ανευρύσματα. Προσβάλλει συνήθως τις ηλικίες από 6 μηνών έως 5 ετών και αποτελεί απειλητικό για τη ζωή νόσημα. Δυστυχώς, τα αίτιά του παραμένουν άγνωστα. Γνωρίζουμε ότι σχετίζεται με λοιμώξεις και αποτελεί «καθυστερημένη» ανοσολογική ενεργοποίηση μετά από λοίμωξη ή επαφή με λοιμογόνο παράγοντα (ιό ή βακτήριο), χωρίς άμεση συσχέτιση. Θεωρούμε ότι κάποιος ιός ή βακτήριο αποτελεί το ερέθισμα για να κινητοποιηθεί το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, με αποτέλεσμα να προκληθεί αυτού του είδους η αγγειίτιδα. Γενετικοί πολυμορφισμοί, γενετική προδιάθεση, λοιμώξεις, φυλή και φύλο συμμετέχουν στην αιτιολογία. Η κλινική εικόνα του τυπικού περιστατικού Kawasaki περιλαμβάνει οπωσδήποτε πυρετό διάρκειας τουλάχιστον 5 ημερών και 4 από τα ακόλουθα συμπτώματα:

κόκκινα μάτια (επιπεφυκίτιδα μη πυώδης), κόκκινο λαιμό και γλώσσα, ξηρά και σκασμένα χείλη, διάχυτο πολύμορφο εξάνθημα, αλλοιώσεις στα άκρα (ήπιο οίδημα ή ερυθρότητα στα χέρια και στα πόδια, δέρμα που ξεφλουδίζει στα δάχτυλα μετά από 2-3 εβδομάδες) και διόγκωση των τραχηλικών λεμφαδένων. Δεν εμφανίζονται όλα τα συμπτώματα μαζί. Ο πυρετός εμφανίζεται πρώτα, υψηλός και επίμονος, η διάθεση του παιδιού δεν είναι καλή, είναι ευερέθιστο και γκρινιάζει. Στη συνέχεια, εμφανίζονται διαδοχικά τα υπόλοιπα συμπτώματα, οπότε η διάγνωση μπορεί να γίνει αρκετές ημέρες μετά την έναρξη του πυρετού. Υπάρχει και η ατελής νόσος Kawasaki, με λιγότερα κλινικά κριτήρια.

— Πόσα περιστατικά καταγράφονται στην πατρίδα μας; Δυστυχώς, στην Ελλάδα δεν έχουμε σαφή εικόνα της συχνότητας της νόσου. Στην κλινική μας, ωστόσο, έχουμε μεγάλη εμπειρία από την συγκεκριμένη νόσο, καθώς νοσηλεύουμε 4-5 περιστατικά τον χρόνο, ενώ τον τελευταίο μήνα παρατηρήθηκε έξαρση με 5 περιστατικά, εκ των οποίων ένα ήταν τυπικό και τα υπόλοιπα ατελή. Στις μοριακές εξετάσεις και στις ορολογικές δεν απομονώσαμε την παρουσία SARS-Cov-2, όμως είναι εντυπωσιακή η αύξηση, ειδικά σε καιρό πανδημίας.

— Η νόσος Kawasaki έχει σχέση με τη λοίμωξη του κορωνοϊού; Να ξεκινήσω λέγοντας ότι οι παιδίατροι είναι εξοικειωμένοι με τη νόσο Kawasaki, ειδικά οι νοσοκομειακοί γιατροί, καθώς η διάγνωση και η αντιμετώπισή της γίνονται μέσα στο νοσοκομείο. Στα τέλη του περασμένου Απρίλη εμφανίστηκε μια νέα εμπύρετη κλινική οντότητα στα παιδιά, που περιλάμβανε επίμονο πυρετό, συστηματική φλεγμονή και πολυοργανική συμμετοχή. Η νόσος Covid-19 σχετίστηκε με το πολυοργανικό φλεγμονώδες σύνδρομο στα παιδιά («βαφτίστηκε» με το ακρωνύμιο MIS-C), το οποίο φάνηκε να έχει ομοιότητες με τη νόσο Kawasaki. Αρχικά ορίστηκε ως «Kawasaki like», αλλά είναι πλέον σαφές ότι το MIS-C σύν-

Κ ΑΤΕ Ρ I Ν Α ΑΓ Ρ ΑΦ Ι ΩΤΟ Υ

Διευθύντρια της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του ΙΑΣΩ Παίδων

Η εμφάνιση επιπλοκών που θυμίζουν τη νόσο Kawasaki σε ελληνόπουλο που νόσησε από τη λοίμωξη Covid-19 έκανε τους γονείς σε όλη την επικράτεια να αγωνιούν.

Health

Η dream team του ΙΑΣΩ Παίδων έχει όλες τις απαντήσεις για τη νόσο Kawasaki

δρομο έχει διαφορές από τη νόσο Kawasaki. Η διάκρισή τους βασίζεται κυρίως στο θετικό SARS-Cov-2 test ή και στο ιστορικό έκθεσης στον κορωνοϊό 2-4 εβδομάδες πριν από την εκδήλωση του συνδρόμου. Το MIS-C είναι ένα πολυσυστηματικό φλεγμονώδες σύνδρομο που υποδηλώνει καθυστερημένη ανοσιακή απάντηση των συγκεκριμένων ασθενών που ήρθαν σε επαφή ή νόσησαν από τον ιό και ακολουθείται από μια κατάσταση υπερφλεγμονής. Στο πλαίσιο της εμπειρίας που αποκτούμε με το νέο σύνδρομο, ως κέντρο συμμετέχουμε σε διεθνή μελέτη καταγραφής αυτών των περιστατικών με συντονιστή το Imperial College του Λονδίνου. Ο στόχος της μελέτης, που ονομάζεται BATS, είναι ο καθορισμός της βέλτιστης αγωγής, καθότι αναφερόμαστε σε μια καινούργια ασθένεια, για την οποία δεν έχουμε ακόμα επαρκή θεραπευτικά δεδομένα.

— Πώς αντιμετωπίζεται η νόσος Kawasaki; Η θεραπεία περιλαμβάνει χορήγηση γ-σφαιρίνης, ασπιρίνης (σε αντιφλεγμονώδη αρχικά δόση και αντιαιμοπεταλιακή στη συνέχεια για 6-8 εβδομάδες),κορτικοειδών και ανοσοτροποποιητικών παραγόντων, αν χρειαστεί. Αν η θεραπεία χορηγηθεί πριν από το δέκατο 24ωρο πυρετού, η πιθανότητα ανάπτυξης διατάσεων-ανευρυσμάτων στα στεφανιαία αγγεία της καρδιάς είναι μικρότερη του 5%, ενώ, χωρίς αγωγή, ο κίνδυνος κυμαίνεται από 20 έως 40%.

— Τα παιδιά που θα νοσήσουν από το νέο σύνδρομο μπορεί να εμφανίσουν άλλες διαταραχές; Τα παιδιά που πέρασαν νόσο Kawasaki δεν είναι πιο ευπαθή σε λοιμώξεις ή άλλα νοσήματα. Το νέο σύνδρομο MIS-C, όχι η νόσος Kawasaki, έχει κάποια κοινά παθοφυσιολογικά στοιχεία με το σύνδρομο ενεργοποίησης μακροφάγων ή αιμοφαγοκυτταρικό σύνδρομο (HLH/MAS). Το τελευταίο είναι επίσης απειλητικό για τη ζωή, εκδηλώνεται ως συνέχεια μιας λοίμωξης σε προηγουμένως υγιή παιδιά με πιθανή κάποια προδιάθεση του ανοσοποιητικού συστήματος, που ωστόσο παραμένει άγνωστη στο ιστορικό του μικρού ασθενούς μέχρι την εκδήλωση της νόσου. Στα παιδιά δεν προκαλούνται θρομβώσεις από τα παραπάνω σύνδρομα και στο ΙΑΣΩ Παίδων έχουμε μεγάλη εμπειρία και στα HLH/MAS σύνδρομα. Κλείνοντας, το μήνυμά μου προς τους γονείς είναι να εμπιστεύονται το ένστικτό τους, να ειδοποιούν τον γιατρό τους όταν νιώθουν πως κάτι δεν πάει καλά και πως τα φετινά Χριστούγεννα φέρνουν ένα νέο μήνυμα ελπίδας – ότι σύντομα η απειλή του Covid-19 θα φτάσει στο τέλος της.

10.12.20 – lifo

77

thing the Πώς να βοηθήσεις αυτούς που βοηθούν

απ ο th n a n na κοκ oρ η

Η Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Φαιναρέτη» βοηθάει, οργανώνει δράσεις και παρέχει πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας στις έγκυες, στα βρέφη και στους νέους γονείς που το έχουν ανάγκη. Η δωρεάν και συστηματική φροντίδα των εργαζομένων και των εθελοντών υποστηρίζει αποτελεσματικά τις νέες οικογένειες μέχρι ένα έτος μετά τον τοκετό.

Επικοινωνία: ΑμΚΕ Φαιναρέτη, Κοραή 2, Νέα Σμύρνη, 17121 Τηλεφωνική γραμμή υποστήριξης: 210 9319054 www.fainareti.gr

Στήριξη στις μητέρες που το έχουν ανάγκη μετάβαση στη μητρότητα και στην πατρότητα είναι πάντα ένας δύσκολος δρόμος, γεμάτος φόβους, ανησυχίες και εμπόδια. Ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα στην κοινωνία μας είναι η διασφάλιση και η προστασία της ψυχοσωματικής υγείας των εγκύων, των βρεφών και των νέων γονιών. Τόσο οι μελλοντικοί όσο και οι νέοι γονείς χρειάζονται ενδυνάμωση, υποστήριξη και καθοδήγηση. Ωστόσο, ακόμα και σήμερα κάποιοι άνθρωποι συναντούν εμπόδια στην πρόσβαση στη δωρεάν υγεία, η οποία δεν αποτελεί πολυτέλεια αλλά αναφαίρετο δικαίωμα κάθε πολίτη. Η ίδρυση της εταιρείας «Φαιναρέτη», που απαρτίζεται από μαίες, ψυχολόγους, ψυχιάτρους, καθηγητές φυσικής αγωγής, δημοσίους υπαλλήλους και εθελοντές, στοχεύει στην αλλαγή αυτής της πραγματικότητας. Από το 2006 παρέχει υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας, θεραπείες, δράσεις εκπαίδευσης, συνηγορίας και ευαισθητοποίησης. Μέχρι σήμερα έχουν ενταχθεί στα προγράμματά της πάνω από 10.000 άτομα, ενώ πάνω από 65.000 αιτήματα έχουν εξυπηρετηθεί μέσω τηλεφωνικής γραμμής υποστήριξης. «Οι υποψήφιοι γονείς προετοιμάζονται για τον τοκετό και τη γονεϊκότητα, λαμβάνουν μαιευτική φροντίδα και εξατομικευμένη συμβουλευτική, ψυχολογική υποστήριξη για ζητήματα κατάθλιψης και άγχους» λέει ο διευθυντής του οργανισμού, κ. Βασίλης Δάγλας. Στη ζωή, όμως, τα πράγματα δεν έχουν πάντα την επιθυμητή κατάληξη και μπορεί οι γυναίκες να βιώσουν ξαφνικές δυσάρεστες και τραυματικές εμπειρίες, όπως αυτή της αποβολής. Το υποστηρικτικό πλαίσιο που δημιουργείται από τους ανθρώπους της «Φαιναρέτης» ενδυναμώνει τους γονείς που μόλις απέκτησαν βρέφος αλλά και όσα ζευγάρια έχουν βιώσει περιγεννητικό θάνατο, υπογονιμότητα, διακοπή κύησης ή αποβολή. Πιο συγκεκριμένα, από το 2009 λειτουργεί εξειδικευμένο κέντρο ημέρας για την ψυχική υγεία των γυναικών και από το 2014 υπάρχει γραμμή υποστήριξης, στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψυχαργώς». «Επίσης, ενημερώνουμε και ευαισθητοποιούμε το κοινό για τα ζητήματα υγείας της μητέρας, του βρέφους, της οικογένειας, όπως η σειρά διαλέξεων “Η Αρχή της Ζωής” σε συνεργασία με το ΚΠΙΣΝ» συνεχίζει ο κ. Δάγλας. ΠΏΣ ΜΠΟΡΕΊ ΚΆΠΟΙΟΣ ΝΑ ΒΟΗΘΉΣΕΙ Η υποστήριξη προς τη «Φαιναρέτη» μπορεί να δοθεί απ’ όλους μας με διάφορους τρόπους: εθελοντική εργασία, προσφορά μεταχειρισμένων ειδών βρεφικής ηλικίας, οικονομική ενίσχυση μέσω κατάθεσης σε τραπεζικό λογαριασμό του οργανισμού. Επιπλέον, η βοήθεια από εταιρείες και θεσμικούς φορείς μπορεί να εκφραστεί μέσα από προγράμματα κοινωνικής υπευθυνότητας αλλά και συμπράξεις με τη «Φαιναρέτη» για την προαγωγή της υγείας της μητέρας και των αδύναμων οικογενειών. «ΦΑΙΝΑΡΈΤΗ» ΚΑΙ COVID-19 Ο κορωνοϊός, οι επιπτώσεις της πανδημίας, οι συνθήκες καραντίνας, δεν αφήνουν κανέναν ασυγκίνητο. Όλοι γνωρίζουμε πόση ανασφάλεια χαρακτηρίζει την περίοδο εγκυμοσύνης μιας γυναίκας, ειδικά το πρώτο έτος μετά τον τοκετό, πόσο μάλλον σήμερα. Παρ’ όλα αυτά, νέα βρέφη γεννιούνται μέσα σε αυτό το επίφοβο περιβάλλον. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι τα φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας και η έλλειψη βοήθειας έχουν πληθύνει, προκαλώντας απόγνωση στις γυναίκες και στα παιδιά. «Δεν θα μπορούσαμε, επομένως, να εγκαταλείψουμε τους ωφελουμένους μας και με το ξέσπασμα της πανδημίας προσαρμόσαμε όλες τις υπηρεσίες (μαιευτικές, ψυχολογικές, ψυχιατρικές, φυσικής αγωγής) του οργανισμού σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο, ώστε αυτές να μπορούν να παρασχεθούν μέσω τηλεδιασκέψεων» τονίζει ο κ. Δάγλας. Ήδη από την πρώτη καραντίνα, του Μαρτίου, πάνω από 1.000 έγκυες και νέοι γονείς έχουν υποστηριχθεί στον γονικό τους ρόλο από τα προγράμματα του κέντρου ημέρας. Το έργο τους συνεχίζεται με την ψυχολογική υποστήριξη και τη μαιευτική συμβουλευτική μέσα από την τηλεφωνική γραμμή υποστήριξης σε όλη την Ελλάδα.

78 lifo – 10.12.20

10.12.20 – lifo

79