Τεύχος 683

Έρευνα Focus Bari Ιούνιος–Δεκέμβριος 2020

Εβδομαδιαίο έντυπο πανελλαδικά

ολα για την αθηνα! δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ. κυκλοφορει καθε πεμπτη

free press 29.4.2021

Σας αγαπώ πολύ, δεν μας χωρίζει τίποτε πια.

2 lifo – 29.4.21

9 ΣΤΗΛΕΣ Η σημασία της χειρονομίας Μπάιντεν από τh βασιλικη σιουτη

Πάσχα στην Κέρκυρα από τη δεσποινα τριβολη

Το καθησυχαστικό non-fiction μες στο πανδημικό χάος

index

από τη βιβιαν στεργιου

Ελένη Ισχάκη: «Περιμέναμε το Πάσχα να ξεκουραστούμε λίγο, αλλά οι ανάγκες δεν μας το επιτρέπουν» από τον γιαννη πανταζοπουλο

Το «χαμένο» Πάσχα και η ζωντανή του υπόσχεση από τον νικολα σεβαστακη

Εκείνοι οι άνθρωποι στο γηροκομείο από τον δημητρη πολιτακη

Η ΗΘΟΠΟΙΟΣ ΜΑΡΊΑ ΔΙΑΚΟΠΑΝΑΓΙΏΤΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΑΘΗΝΑΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

32 Διονύσης Σαββόπουλος Συνέντευξη στον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο

φωτογραφια εξωφύλλοy: Πάρις Ταβιτιάν

ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

εκδοτης

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικός διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ εμπορικη διευθυνση Ρένα Κροκίδα διευθυντής lifo.gr Θανάσης Χαραμής διευθυντής mikropragmata.lifo.gr Άρης Δημοκίδης διευθυντής εντυπης εκδοσης Τάσος Μπρεκουλάκης σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος αrt director Χρήστος Τζοβάρας αρχισυνταξία Αλέξανδρος Διακοσάββας –––––– εμπορ ικ ο τμημα direct sales director Κώστας Μαντάς senior advertising manager Ξένια Στασινοπούλου advertising manager Άννα Λαπαρδάγια advertising executive Δημήτρης Βουκελάτος (dvoukelatos@lifo.gr) direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Κωνσταντίνα Τριανταφύλλου senior digital campaign manager Αντώνης Ζωγράφος digital campaign manager Γιώργος Γιαννή –––––– ψηφιακή ανάπτυξη/προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου, Σπύρος Γκατζούνας social media Χριστίνα Γαλανοπούλου (Head), Στράτος Μωραΐτης, Ηλέκτρα Χατζηκάλφα σ υνταξη συντακτικη ομαδα Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα (Θέατρο), Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος (Σινεμά), Τάσος Μελεμενίδης (Σινεμά), Γιάννης Κωνσταντινίδης (Εικαστικά), Τίνα Μανδηλαρά (Βιβλίο), Νίκος Μπακουνάκης (Βιβλίο), Νίκη Μηταρέα (Γεύση), Βασίλης Βαμβακάς, Γιάννης Βασιλείου, Ευτύχης Βαρδουλάκης, Αρετή Γεωργιλή, Ματίνα Καλτάκη, Μερόπη Κοκκίνη, Ματούλα Κουστένη, Λασκαρίνα Λιακάκου, Γλυκερία Μπασδέκη, Γιάννης Πανταζόπουλος, Κωστής Παπαϊωάννου, Σταυρούλα Παπασπύρου, Μαρία Παππά, Ζωή Παρασίδη,Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Αφροδίτη Σακκά, Νικόλας Σεβαστάκης, Φώτης Σεργουλόπουλος, Βασιλική Σιούτη, Βίβιαν Στεργίου, Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, Δέσποινα Τριβόλη, Κορίνα Φαρμακόρη, Λένα Φουτσιτζή, Γιώργος Ψωμιάδης newsroom Πάνος Σάκκας (Αρχισυνταξία) Φιλιώ Ράγκου, Ρούλα Βλασσοπούλου, Αναστασία Γαλάνη, Kλεοπάτρα Γιαρίμογλου, Σόφη Ζιώγου, Διονύσης Νοταράκης

20 24

www.lifo.gr

ΚΑΛΛΙΕΡΓΏΝΤΑΣ ΒΌΤΑΝΑ ΚΑΙ ΛΟΥΛΟΎΔΙΑ ΣΤΟ ΛΙΤΌΧΩΡΟ ΠΙΕΡΊΑΣ

–––––– φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie f., Αναστασία Βουτυροπούλου, Γιώργος Αδάμος ατελιέ αssistant art director Βανέσσα Φερλέ διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Νινέττα Γιακιντζή, Μαρούσα Θωμά διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μπέτυ Σπανοπούλου –––––– λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης, Άκης Ιωάννου, Έφη Ηλιοπούλου

35

Culture

γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– κωδικος εντυπου 7639

παρακαλουμε

ανακυκλωστε 29.4.21 – lifo

3

Feedback

ΟΣΚΑΡ 2021

ΆΝΤΟΝΙ ΧΌΠΚΙΝΣ: Και επισήμως the best actor alive

Ρ ΕΠΟ Ρ ΤΑ Ζ

Ο ηθοποιός που ταυτίστηκε με τον απόλυτο κακό της ιστορίας του σινεμά, τον Χάνιμπαλ Λέκτερ, κέρδισε απολύτως δίκαια το δεύτερο Όσκαρ της υπέροχης καριέρας του για την έξοχη ερμηνεία του στον «Πατέρα».

Το άγος της παράδοσης του Murat Capan

podcasts που αξίζει να ακούσετε

του θοδωρη κουτσογιαννοπουλου

Ακολουθήστε τα podcasts της LiFO στην Apple, στο Spotify ή στην Google.

Πώς η Ελλάδα παρέδωσε στον Ερντογάν έναν Τούρκο δημοσιογράφο που ζήτησε άσυλο στη χώρα μας. ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΣΙΟΥΤΗ

Ένας από τους πιο αγαπημένους συνθέτες και ερμηνευτές του σύγχρονου ελληνικού τραγουδιού μιλά στη LiFO. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

Πηγαίνοντας να συναντήσω τον Σταύρο Σιόλα στο Γκάζι, σκέφτομαι ότι είναι ένας από τους λίγους συνθέτες που τα τραγούδια του είναι τόσο διαφορετικά το ένα από το άλλο, τραγούδια που παίζονται εδώ και χρόνια διαρκώς στα ραδιόφωνα. «Της Άρνης το νερό», ο «Γεροπλάτανος, τα «Διόδια» και η τελευταία του επιτυχία «Σαν Χουάν»: κανένα από αυτά δεν το λες εύκολο τραγούδι. Τον συναντάω στη γειτονιά όπου μεγάλωσε και μου κάνει και μια ξενάγηση στο μέρος στο οποίο έπαιζε μικρός, που τώρα είναι έρημο, με τα μαγαζιά κλειστά και την πιο πολύβουη πλατεία της Αθήνας ήσυχη όσο ποτέ άλλοτε.

4 lifo – 29.4.21

gr

Σταύρος Σιόλας: «Αν έκανα αυτό που ήθελαν οι άλλοι, θα είχα πεθάνει τραγουδώντας μοιρολόγια»

Στα 83 του χρόνια ο Άντονι Χόπκινς έγινε ο γηραιότερος ηθοποιός που κερδίζει Όσκαρ ερμηνείας, σπάζοντας το ρεκόρ του Κρίστοφερ Πλάμερ, που το είχε κερδίσει για τον δεύτερο ρόλο του στο Beginners, και ανατρέποντας τα προγνωστικά, που ήθελαν τον Τσάντγουικ Μπόουζμαν να επικρατεί για τον ρόλο του Λέβι στη Θρυλική Μα Ρέινι. Παρά το γεγονός πως η νίκη του δεν ήταν εντελώς εκτός προγράμματος, ο Ουαλός ηθοποιός ομολόγησε πως δεν το περίμενε, στέλνοντας ένα θερμό ευχαριστήριο μήνυμα από την εξοχή της ιδιαίτερης πατρίδας του, όπου κάνει παρατεταμένες διακοπές με την οικογένειά του. Η ερμηνεία του στον Πατέρα του Φλοριάν Ζελέρ είναι ένα διαμάντι υποκριτικής, έξοχο δείγμα των απεριόριστων δυνατοτήτων του στις αποχρώσεις ακόμη και των πιο ανεπαίσθητων και απροσδόκητων συναισθημάτων και μια πρόκληση για έναν ηθοποιό ακόμα και του δικού του διαμετρήματος, αφού καλείται να ενσαρκώσει έναν άνθρωπο με άνοια σε ένα ταξίδι στον χώρο και τον χρόνο, κλειστοφοβικό και εφιαλτικό, ανάμεσα στη σκληρή πραγματικότητα και την προβληματική του μνήμη. Όσο και να θέλει να υποβαθμίσει το μέγεθος της δυσκολίας, από επιλογή και στάση ζωής περισσότερο και όχι λόγω των αισθημάτων του για την τέχνη του, ο Άντονι από τον Πατέρα του Φλοριάν Ζελέρ ήταν ό,τι πιο απαιτητικό έχει παίξει στην αγαπημένη του μεγάλη οθόνη, και το δεύτερο Όσκαρ ουδόλως του χαρίστηκε. Σε πείσμα μιας πλούσιας και μακράς καριέρας στη σκηνή, στην τηλεόραση και στο σινεμά, ο πάλαι ποτέ φιλόδοξος Βρετανός ηθοποιός με το ακατέργαστο ταλέντο και την ασυμμάζευτη συμπεριφορά εντός και εκτός πλατό θα μείνει για πάντα στη μνήμη των σινεφίλ για το αξέχαστο πορτρέτο του Χάνιμπαλ Λέκτερ στη Σιωπή των Αμνών, στον ρόλο του κανίβαλου ψυχιάτρου που είχε σκοπό να σκοτώσει όλους τους ανίατα αγενείς που είχαν την ατυχία να τον συναντήσουν.

ti δ ι α β α σ α με αυ τη την εβ δομ α δ α σ το

Μ ΟΥ Σ ΙΚ Η

page

Πριν από τέσσερα χρόνια ο δημοσιογράφος Murat Capan, που διωκόταν από το καθεστώς Ερντογάν, προσπάθησε να διαφύγει από την Τουρκία, περνώντας από τον Έβρο στην Ελλάδα. Μόλις έφτασε, όμως, συνελήφθη και, σύμφωνα με τις καταγγελίες των δικών του ανθρώπων, Έλληνες αστυνομικοί με κουκούλες, αφού του έδεσαν τα χέρια, τον έβαλαν σε μια φουσκωτή βάρκα και τον επέστρεψαν μέσω του ποταμού Έβρου στην Τουρκία, όπου τον περίμεναν οι διώκτες του για να τον συλλάβουν.

Το κορυφαίο ψυχολογικό θρίλερ του Τζόναθαν Ντέμι έκλεισε φέτος τριάντα χρόνια από την πρώτη του προβολή και ο Χόπκινς θυμάται πως όταν τον προσέγγισε ο σκηνοθέτης, είχε στον νου του τον καλοπροαίρετο γιατρό που είχε υποδυθεί στον Άνθρωπο Ελέφαντα μία δεκαετία πριν. Μα αυτός ήταν ευγενικός, δεν είχε καμία φονική προδιάθεση, του είπε ζητώντας εξηγήσεις και ο Ντέμι τού απάντησε πως στο πρώτο εικοσάλεπτο της ταινίας όλοι συζητούν με τρόμο στα μάτια για το πόσο ειδεχθής και απάνθρωπος είναι ο Λέκτερ, συνεπώς το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να εμφανιστεί πράος και ευθυτενής στο κελί του, μιλώντας απαλά και σωστά αγγλικά, με εκζήτηση και αυτοπεποίθηση. Το σαιξπηρικό τέρας κατάλαβε το νόημα και χρίστηκε ο Νο 1 κακός στην ιστορία του σινεμά.

ΤΑΞΙΔΙΑ Το Πάσχα μου στη Συρία Δαμασκός, Χαλέπι, Παλμύρα: Ένα μυστηριακό ταξίδι στη χώρα της Μέσης Ανατολής το 2005, προτού αυτή καταστραφεί ολοσχερώς.

1

O Σωτήρης και ο Χάρης τα λένε, χωρίς κανένα φίλτρο ΝΕΟ PODCAST: FIX FAREN

2

Η Φώφη Τσεσμελή για το «The Hours» Η ΤΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΟΥ, ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑ

3

Η κληρονομιά ενός επίμονου κηπουρού ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ, ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗ

4

Όταν ο Περικλής Κοσκινάς έπιανε γαρίδες με τα χέρια και τις έτρωγε ζωντανές ΠΟΙΟ ΦΑΓΗΤΟ ΣΟΥ ΦΕΡΝΕΙ ΔΑΚΡΥΑ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ, ΤΗΣ ΜΕΡΟΠΗΣ ΚΟΚΚΙΝΗ

του χρηστου παριδη Προσγειώθηκα στη Συρία Μεγάλη Παρασκευή του 2005, με πτήση της Syrian Air από το Βουκουρέστι για τη Δαμασκό, με stop-over στην Αθήνα. Το αεροπλάνο ήταν γεμάτο με μαντιλοφόρες γυναίκες και άντρες με παραδοσιακά ρούχα – όπως έμαθα αργότερα, εκείνα τα χρόνια εργάζονταν στη Ρουμανία πολλοί Σύροι. Αποφάσισα να κάνω το ταξίδι έχοντας διαβάσει το Ταξίδι στη σκιά του Βυζαντίου του Νταλρίμπλ και έχοντας γνωρίσει έναν χρόνο πριν, στην Αλεξάνδρεια, τον Μοχάμεντ από τη Λατάκια και τον Ραΐντ από τη Δαμασκό. Ο πρώτος δεν ζει πια, θύμα του δεκαετούς πολέμου, και ο δεύτερος είναι παντρεμένος με Ελληνίδα στην Αθήνα. Αν και το ετοίμαζα καιρό στο μυαλό μου, δεν είχα κάνει ιδιαίτερες προετοιμασίες. Ήταν ένα ταξίδι στο άγνωστο, αποφασισμένο χωρίς πολλή σκέψη, χωρίς προγραμματισμό, χωρίς συγκεκριμένο προορισμό, αλλά με σκοπό να διασχίσω ολόκληρη τη χώρα, πράγμα σπάνιο για μένα.

5

H Swiss Med και οι περιπέτειες της προμήθειας των self tests LIFO POLITICS, ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΣΙΟΥΤΗ

29.4.21 – lifo

5

Editorial

Για μια μοντέρνα Βίβλο. Ο Ταφ Λάθος και το κοράκι του. Φωτ. Πάρις Ταβιτιάν / LIFO

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΚΙΑΣ Ας προσέξουμε τους λίγους που απόμειναν – και αξίζουν. Είναι μεγάλο βάρος η αγάπη που ήθελες να δώσεις και δεν έδωσες. Η εκτίμηση που ήθελες να εκφράσεις και το έκανες καθυστερημένα (από δειλία ή επειδή κάποιο τυχαίο εμπόδιο τη ματαίωσε), όταν κανείς δεν σε άκουγε πια. aπο τον σταθη τσαγκαρουσιανο

Το έκανα με τον πατέρα μου. Το έκανα με τον Μάνο Χατζιδάκι. Δεν θα το κάνω με τον Διονύση Σαββόπουλο. Κάνω τη σύνδεση, όχι τυχαία. Πιστεύω ότι αυτοί οι δύο τεράστιοι καλλιτέχνες, που είχαν ριζική επίδραση πάνω μου, συκοφαντήθηκαν, λοιδορήθηκαν και απαξιώθηκαν κατάμουτρα, όσο έζησαν ή ζουν, σαν να ήταν οι χειρότεροι εγκληματίες. Που δεν ήταν! Το ίδιο έγινε και για άλλους (τον «Μίκυ» Θεοδωράκη, τον Νταλάρα κ.λπ.), αλλά με αυτούς δεν ένιωθα συγγένεια, δεν τους παρακολουθούσα. Τον Χατζιδάκι τον είχε διασύρει η λούμπεν συμμορία της «Αυριανής» και του Κουρή. Είχε συνδράμει ολόκληρο το ΠΑΣΟΚ, αυτό το γρήγορα κακοφορμισμένο κόμμα που μεράκλωνε με ζεϊμπέκικα στο Περιβόλι του Ουρανού και έδωσε μορφή στο blob της παρακμής που αυτοαναπαράγεται ως σήμερα στη δημόσια ζωή. Τον Σαββόπουλο τον διέσυραν… οι πάντες. Πότε ο ένας, πότε ο άλλος. Επειδή «έγινε δεξιός». Επειδή βρίζει τους κωλοέλληνες. Επειδή καπνίζει πούρο. Επειδή… Ένας μακρύς κατάλογος από μικροπρεπείς ανοησίες, φθόνους, στρεψοδικίες κ.λπ. που καλύπτουν το εξής απλό: στην πυρά όποιος καλλιτέχνης δεν ανήκει στο κόμμα μας, όσο μεγάλος κι αν είναι. Είναι φανερός αυτός ο νευρόσπαστος φανατισμός στο αντηχείο των σόσιαλ μίντια. Τα καημένα τα προβατάκια των κομμάτων κάνουν λάικ μόνο στους δικούς τους. Σε όποιον τους λέει γενικότητες, γλυκόλογα, τα ηθικολογικά κλισέ της στιγμής, σε όποιον υποδαυλίζει τους ψεκασμένους τρόμους τους – την αλήθεια τους παχνιού τους. Νομίζετε ότι δόξαζαν τον Χατζιδάκι όσο ζούσε, με τον πάνδημο, ακομπλεξάριστο τρόπο που τον δοξάζουν σήμερα; Κάθε άλλο! Ελάχιστοι πολιτικοί αντίπαλοι, μικρών ποσοστών, του φέρθηκαν με την ανοιχτοσύνη που η Τέχνη του άξιζε (το ΚΚΕ του Φλωράκη, o Kύρκος και η «Αυγή» – καμία σχέση με τη σημερινή). Τα μεγάλα ποσοστά του ΠΑΣΟΚ και των Ελληναράδων τού είχαν κάνει τη ζωή μαρτύριο και τα τελευταία χρόνια του μελαγχολικά – από την ξεκούδουνη Μελίνα, που πρόδωσε τη φιλία τους, μέχρι τους τιποτένιους πολιτικούς που έτρεχαν τότε να τον κράξουν για να μην αποκλειστούν από το χοιροστάσιο του Κουρή. Ούτε εγώ έχω χημεία με τον Σαββόπουλο in flesh. Σε αντίθεση με τον Μάνο Χατζιδάκι, που ήταν σαν ποτάμι, από χάρη, τρυφερότητα, χιούμορ και χειροπιαστή ποίηση, ο Σαββόπουλος έχει αγκάθια – και πώς να μην έχει; Ποιος τρώει άκυρο από

6 lifo – 29.4.21

τη γιορτή που λένε τα τραγούδια του και δεν φυλάγεται, δεν κλείνεται στον εαυτό του; Στο μικρό, κακόψυχο χωριό που ζούμε αυτό εκλαμβάνεται ως ακαταδεξιά, ενώ είναι πίκρα. Είναι κι αυτό μια νέα γελοιότητα: οι καλλιτέχνες να κρίνονται από την επικοινωνιακή τους χάρη (τι να ’λεγε κι ο Ντίλαν!). Πότε, επιτέλους, θα πούμε στους μεγάλους καλλιτέχνες μας Σ’ αγαπώ; Πρέπει να τους δούμε να σέρνονται, φτωχοί, ξεχασμένοι, πεθαμένοι, για να παραδεχτούμε τα δώρα που μας έδωσαν; Πότε θα τους πούμε Ευχαριστώ; Γιατί ξεχνάμε τόσο επίμονα ότι με την τέχνη τους είδαμε αλλιώς το φως να πέφτει στο δωμάτιο όπου είμαστε μόνοι; Πότε θα θυμηθούμε ότι στο τραγούδι τους βρήκε τα λόγια του ο πρώτος, τραυλός μας έρωτας; Ότι πήραμε ένα βράδυ τους δρόμους για την Ευρώπη, ενθουσιασμένοι από έναν στίχο τους – είπα ενθουσιασμένοι, όχι φανατισμένοι. Και πότε, επιτέλους, κάτι τόσο πλατύ, όσο η ποίηση, θα το ζυγίζουμε με τα κίβδηλα, πειραγμένα μέτρα των κομμάτων – κομμάτων εμφυλιοπολεμικών και εν πολλοίς τυχοδιωκτικών; Και μέχρι πότε οι καλλιτέχνες της μιας μεριάς θα βλέπουν με χαιρεκακία και τσιφουτιά το λιντσάρισμα των καλλιτεχνών της άλλης; Σωπαίνοντας συνένοχα ή υποδαυλίζοντας τις παρεξηγήσεις, εν γνώσει τους ότι είναι παρεξηγήσεις; Σέρνοντας τον χορό της στενοκαρδίας στους κουτσομπόλικους, χολεριασμένους τοίχους τους; Επειδή «δεν είναι δικός μας»! Όλο αυτό είναι άρρωστο. Και πρέπει να σταματήσει. Στη σελίδα 20 υπάρχει μια συνέντευξή μου με τον Σαββόπουλο, όπου για πρώτη φορά δεν κατέφυγα στα συνήθη στημένα και τον ρώτησα δυο-τρία πράγματα από την καρδιά μου, του εξέφρασα τον πιο βαθύ μου θαυμασμό. Για να μην επαναληφθεί το λάθος με τον Χατζιδάκι. Ήξερα ότι αυτός ο άνθρωπος με το διερευνητικό, ανήσυχο βλέμμα, τη συσπειρωμένη στάση, τον αέρα αντιπάθειας που τον τυλίγει, θα ανοίξει κι αυτός σαν τριαντάφυλλο στην αγάπη. Και θα δείξει τον ασύλληπτο πλούτο της σκέψης του, τα γυμνά του αισθήματα, τη μεγάλη μαγεία του. Όπως έκανε χρόνια τώρα με την τέχνη του. Τον ευχαριστώ. Ό,τι έγινε, έγινε. Ας προσέξουμε από δω και μπρος τους λίγους που απόμειναν και αξίζουν.

29.4.21 – lifo

7

Aυτήν τη στιγμή διαβάζετε το μεγαλύτερο εβδομαδιαίο έντυπο της Ελλάδας

σχεδιο του μιχαλη κατζουρακη, 1965

Έρευνα Focus Bari (Ιούνιος–Δεκέμβριος 2020)

Στην κορυφή, αλλά με ποιότητα

Νο 1 Πανελλαδικά

MORE!

614,9 8 lifo – 29.4.21

Εφσυν

Τα Νέα

Athens Voice

Παραπολιτικά

610,6

484,8

477,2

369,8

Και τρίτη μεταξύ όλων των εντύπων (κυριακάτικων και εβδομαδιαίων) στην Αττική

σε χιλιάδες

σε χιλιάδες

Πρώτη μεταξύ όλων των εβδομαδιαίων εντύπων

Καθημερινή

Πρώτο Θέμα

492,5

461,1

351,7

Το Βήμα

Real News

Athens Voice

326,5

282,8

282,3

talk of the town

29ΑΠΡΙΛΙΟΥ - 5 MAΪOY 2021

T. 683

βασι λ ι κη σι ου τ η — δεσπ ο ι να τ ρ ι β ολη — b i b i a n σ τ ε ρ γ ι ου — γ ι αν ν ησ π αν ταζ ο π ουλοσ — ν ι κ ολα σ σ ε βα σ τα κ η σ — δ η μ ή τ ρ η σ π ολ ι τάκησ

• Πάσχα στην Κέρκυρα • Το καθησυχαστικό non-fiction μες στο πανδημικό χάος • Ελένη Ισχάκη: «Περιμέναμε το Πάσχα να ξεκουραστούμε λίγο, αλλά οι ανάγκες δεν μας το επιτρέπουν • Το «χαμένο» Πάσχα και η ζωντανή του υπόσχεση • Εκείνοι οι άνθρωποι στο γηροκομείο

Λος Άντζελες, 25 Απριλίου 2021. Στιγμιότυπο από διαδηλώσεις για τη γενοκτονία των Αρμενίων.

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

Η σημασία της χειρονομίας Μπάιντεν Γενοκτονία των Αρμενίων, προσφυγικό, αλβανικές εκλογές, πανδημία και η υπόθεση του γηροκομείου στα Χανιά. Ανασκόπηση της εβδομάδας που πέρασε. απ ό τh βασιλ ικη σιουτ η

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το θέμα των ημερών ήταν η αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν. Μια κίνηση με σαφή μηνύματα προς τον Ταγίπ Ερντογάν, αλλά και σημαντικό συμβολισμό. Την αναγνώριση της γενοκτονίας την είχε υποσχεθεί στο αμερικανο-αρμενικό λόμπι και ο Μπαράκ Ομπάμα, αλλά αθέτησε την υπόσχεσή του, καθώς δεν ήθελε να δημιουργήσει εντάσεις με την Τουρκία, η οποία πίεζε για το αντίθετο. Σίγουρα ο Τζο Μπάιντεν δεν το έκανε μόνο για να τηρήσει την υπόσχεσή του στο αμερικανο-αρμενικό λόμπι των ΗΠΑ, για τα ανθρώπινα δικαιώματα και γιατί αυτό ήταν το σωστό. Η σχέση του Ερντογάν με τον Πούτιν, οι S-400 και η απόκλιση από τα αμερικανικά συμφέροντα ήταν καθοριστικά. Ο Ταγίπ Ερντογάν, ένας ηγέτης που εξακολουθεί να παραβιάζει κατάφωρα τόσο το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχιακά δικαιώματα άλλων χωρών όσο και τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία, έχαιρε ασυλίας τα προηγούμενα χρόνια και είχε κάθε λόγο να αισθάνεται πανίσχυρος και να κάνει ό,τι θέλει λόγω των ειδικών σχέσεών του με τους Τραμπ, Μέρκελ και Πούτιν. Με την αποχώρηση του Τραμπ όμως, που ενδιαφερόταν περισσότερο για τα προσωπικά του συμφέροντα παρά γι’ αυτά των ΗΠΑ, τα πράγματα φαίνεται ότι άλλαξαν. Η διοίκηση του Τζο Μπάιντεν μοιάζει αποφασισμένη να τον στρι29.4.21 – lifo

9

talk

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

town μώξει μέχρι να «επανέλθει στην τάξη», αλλά κανείς δεν γνωρίζει πόσο είναι διατεθειμένη να τραβήξει το σχοινί. Οι άλλοι δύο σύμμαχοί του, Πούτιν και Μέρκελ, εξακολουθούν να τον καλύπτουν, αλλά υπάρχει και το θέμα του αγωγού, που κάνει τα πράγματα ακόμα πιο περίπλοκα. Ο αγωγός του ρωσικού φυσικού αερίου Nord Stream 2, που η καγκελάριος Μέρκελ υπερασπίζεται, καθώς θα αυξήσει κατά πολύ τις δυνατότητες προμήθειας ρωσικού φυσικού αερίου στη Γερμανία, διχάζει ακόμα και τη γερμανική κυβέρνηση. Ο Nord Stream 2 είναι ένα από τα μεγαλύτερα αγκάθια στις σχέσεις της Γερμανίας με τις ΗΠΑ, με πολύ έντονο παρασκήνιο, καθώς πρόκειται για ένα τεράστιο γεωπολιτικό και οικονομικό παιχνίδι. Είναι γνωστό ότι οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν την εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο και προσπαθούν να τον εμποδίσουν, παρότι η Γερμανία έχει αποφασίσει υπέρ της κατασκευής του. Οι σχέσεις του Ερντογάν με τη Μέρκελ εξακολουθούν να είναι πολύ καλές και αυτή την περίοδο, που βρίσκονται σε εξέλιξη (και) οι διαπραγματεύσεις για το νέο ευρωπαϊκό Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου και που η Τουρκία προσπαθεί να ασκήσει επιρροή, καθώς το μεταναστευτικό είναι το βασικό της εργαλείο (και άλλοθι) για να παίρνει αυτά που θέλει από την Ευρώπη. βουλευτής του ΚΙΝ.ΑΛ. Γιώργος Καμίνης, που ενημερώθηκε πρόσφατα από τον αρμόδιο υπουργό Νότη Μηταράκη για το περιεχόμενο του υπό διαβούλευση Συμφώνου Μετανάστευσης, διέψευσε τον επίτροπο Μαργαρίτη Σχοινά, που ισχυρίζεται ότι όλες οι χώρες έκαναν ένα βήμα πίσω. Ο Γ. Καμίνης, μετά την ενημέρωσή του, υποστήριξε ότι στην πραγματικότητα το νέο σύμφωνο δεν εξυπηρετεί τους σκοπούς για τους οποίους συντάχθηκε και ότι είναι ετεροβαρές. «Η Ελλάδα, με βάση το σχέδιο αυτό, παραμένει ένας χώρος εγκλωβισμού μεταναστών και προσφύγων» είπε, για να τον επιβεβαιώσει τις προηγούμενες μέρες το ίδιο το Βερολίνο. Σύμφωνα με τον γερμανικό Τύπο, η κυβέρνηση Μέρκελ έχει προτείνει στην κυβέρνηση Μητσοτάκη να επιστρέφει στην Ελλάδα πρόσφυγες που έχουν πάρει άσυλο και να πληρώνει τη διαμονή τους εδώ, ακόμα και σε ξενοδοχεία, όπως έγραψε η «Welt», επικαλούμενη πηγές του γερμανικού υπουργείου Εσωτερικών. Πρόκειται για τους πρόσφυγες που έχουν αναγνωριστεί στην Ελλάδα και στη συνέχεια ταξιδεύουν στη Γερμανία, που ήταν ο αρχικός τους προορισμός. Τα άτομα αυτά η γερμανική κυβέρνηση τα υπολογίζει στα χίλια τον μήνα και φαίνεται ότι δεν είναι καλοδεχούμενα από τη γερμανική κυβέρνηση, που θέλει να τα στείλει πίσω στην Ελλάδα. Τα γερμανικά ΜΜΕ αναφέρουν επίσης ότι από το 2016 μέχρι σήμερα η Ελλάδα έχει λάβει από ευρωπαϊκά ταμεία 3,3 δισεκατομμύρια ευρώ για τους πρόσφυγες. Πέρα από τις σκοπιμότητες άλλων χωρών στο προσφυγικό, είναι γεγονός ότι η Ελλάδα έχει λάβει σημαντικά κονδύλια, τα οποία ουδείς γνωρίζει πού ακριβώς πήγαν, καθώς όλα αυτά τα ποσά τα έχουν διαχειριστεί με εντυπωσιακή αδιαφάνεια, χωρίς καθόλου λογοδοσία. Στη βαλκανική γειτονιά μας η είδηση των ημερών ήταν οι αλβανικές εκλογές της περασμένης Κυριακής, με τον σοσιαλιστή πρωθυπουργό Έντι Ράμα να διεκδικεί την τρίτη του θητεία και αντίπαλο τον κεντροδεξιό πρώην δήμαρχο των Τιράνων Λουλζίμ Μπάσα. Οι εκλογές αυτές ήταν επεισοδιακές, εν μέσω αλληλοκατηγοριών (βάσιμων, όπως αποδείχθηκε) για απόπειρες εξαγοράς ψήφων και με ένα περιστατικό που είχε ακόμα και νεκρό, τη διερεύνηση του οποίου έχει ζητήσει η αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μέρος της προεκλογικής καμπάνιας, ως ρουσφέτι, έγινε και ο εμβολιασμός, με τις προμήθειες του κινεζικού εμβολίου που έστειλε ο Ερντογάν (και ένα εμβολιαστικό κέντρο που φτιάχτηκε επίσης με τουρκικά χρήματα) για να βοηθήσει τον φίλο του Έντι Ράμα. Στα δικά μας και στην πανδημία, η χώρα ξεπέρασε τους 10.000 νεκρούς αυτή την εβδομάδα, με τις απώλειες να αυξάνονται καθημερινά κατά δεκάδες, διαψεύδοντας οριστικά όσους πέρσι μιλούσαν για «γριπούλα». Οριστικά, όμως, έχει εγκαταλεί-

10 lifo – 29.4.21

ψει και η κυβέρνηση τη γραμμή Τσιόδρα που ακολουθούσε πέρσι, η οποία ήταν υπέρ μιας αυστηρής πολιτικής προστασίας της δημόσιας υγείας που δεν θα επέτρεπε αυτούς τους μακάβριους αριθμούς. Ακόμα και σήμερα, ωστόσο, κορυφαίοι επιστήμονες, όπως ο ερευνητής-γιατρός από τις ΗΠΑ Γ. Παυλάκης, επιμένουν ότι το άνοιγμα είναι λάθος επιστημονικά και ότι «θα το πληρώσουμε με χιλιάδες θανάτους ακόμα», εκτιμώντας ότι η κυβέρνηση προφανώς το έχει υπολογίσει.

Πέρα από τις σκοπιμότητες άλλων χωρών στο προσφυγικό, είναι γεγονός ότι η Ελλάδα έχει λάβει σημαντικά κονδύλια, τα οποία ουδείς γνωρίζει πού ακριβώς πήγαν, καθώς όλα αυτά τα ποσά τα έχουν διαχειριστεί με εντυπωσιακή αδιαφάνεια, χωρίς καθόλου λογοδοσία.

ι δημοσκοπήσεις που δημοσιεύτηκαν αυτή την εβδομάδα παρουσιάζουν την κυβέρνηση χωρίς απώλειες και τον ΣΥΡΙΖΑ να μην μπορεί να κερδίσει από τα λάθη της. Αυτό φαίνεται να την ικανοποιεί. Εκείνο που μοιάζει να την ανησυχεί κάπως είναι η μικρή απήχηση στις νεότερες ηλικίες. Οι νέοι δεν έχουν δει καμία βελτίωση ως τώρα ούτε στα σχολεία, ούτε στα πανεπιστήμια, ούτε στην εργασία τους, όσοι εργάζονται. Αντιθέτως, κάποιοι νόμοι της κυβέρνησης μοιάζουν τιμωρητικοί. Όπως αυτός που θα μειώσει φέτος κατά πολύ τους εισακτέους, λόγω των βάσεων, οι οποίες θα ανέβουν, ενώ οι μαθητές της Γ’ Λυκείου θα δώσουν Πανελλήνιες σε δυσμενέστερες συνθήκες από τους περσινούς (με δύο χρονιές καραντίνας και τηλεκπαίδευσης). Εξίσου τιμωρητική θεωρήθηκε από τους φοιτητές και η θέσπιση του ανώτατου ορίου φοίτησης στα ΑΕΙ, χωρίς να έχουν αντιμετωπιστεί οι αιτίες που καθυστερούν την αποφοίτηση, για τις οποίες το υπουργείο Παιδείας δεν φάνηκε να ενδιαφέρεται. Έτσι, οι νέοι, που ήταν τα μεγαλύτερα θύματα των συνεπειών της πανδημίας, η οποία ανέστειλε βίαια τη ζωή τους, βλέπουν την κυβέρνηση να τους τιμωρεί, κάνοντας τη ζωή τους δυσκολότερη, χωρίς να τη διευκολύνει (ως τώρα) πουθενά. Αυτοί είναι μερικοί βασικοί λόγοι και ο λόγος του μεγάλου τους θυμού, που εν πολλοίς οδηγούν και στη ριζοσπαστικοποίησή τους, πράγμα που φάνηκε από την πρωτοφανή συμμετοχή στις διαδηλώσεις που έγιναν το προηγούμενο διάστημα. υπόθεση του γηροκομείου στα Χανιά και όσα ήρθαν στη δημοσιότητα για τη μεταχείριση των ηλικιωμένων τροφίμων ήταν ίσως η πιο συγκλονιστική είδηση στη χώρα μας την περασμένη εβδομάδα, καθώς αποκάλυψε και την ευθύνη μιας τεράστιας αλυσίδας. Άλλη μια υπόθεση για την οποία αρκετοί ήξεραν, κανείς δεν μιλούσε και η πολιτεία, απούσα από κάθε έλεγχο, αδιαφορούσε για το έγκλημα που συντελούνταν. Οι παθογένειες που βγήκαν στο φως, πολλές: οικογένειες αδιάφορες για το τι συνέβαινε στους δικούς τους ανθρώπους, εργαζόμενοι που φοβήθηκαν να καταγγείλουν, γιατροί που συνταγογραφούσαν φάρμακα και υπέγραφαν πιστοποιητικά θανάτου, δικηγόροι και συμβολαιογράφοι που συνεργάζονταν και ελεγκτικοί μηχανισμοί που είτε έκλειναν τα μάτια είτε συνεργούσαν. Η υπόθεση του ελέγχου των οίκων ευγηρίας είναι μια πολύ παλιά ιστορία. Εδώ και δεκαετίες αποκαλύπτονται κάθε τόσο παρόμοιες καταστάσεις, οι κυβερνήσεις δηλώνουν κάθε φορά ότι θα τους ελέγξουν, μέχρι να ανακαλυφθεί μια νέα υπόθεση κακοποίησης ή εκμετάλλευσης ηλικιωμένων. Γι’ αυτό οι κυβερνήσεις κρίνονται για όσα κάνουν και όχι για όσα λένε. Παράδειγμα πρόσφατο, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, ο οποίος, μετά τις απίθανες αποκαλύψεις για την αστυνομική φύλαξη περιθωριακών και λούμπεν τηλεπαρουσιαστών αλλά και ένα σερί αποτυχιών (από την απόδραση του χρυσαυγίτη Παππά μέχρι τη Νέα Σμύρνη), ανακοίνωσε ότι ανοίγει ο φάκελος Marfin, καθώς, όπως ισχυρίστηκε, βρέθηκαν νέα στοιχεία. Με την ανακοίνωση αυτή πέτυχε να αλλάξει η ατζέντα και δημοσιεύματα να μιλούν, κατόπιν διαρροών, για συλλήψεις που έρχονται. Από τότε έχει περάσει ένας μήνας, χωρίς να έχει ξαναμιλήσει ο υπουργός για τη Marfin και χωρίς καμία νέα ανακοίνωση. Γιατί, λοιπόν, βιάστηκε τόσο να ανακοινώσει κάτι για το οποίο προφανώς δεν είχε τίποτα χειροπιαστό; Τι νομίζουν ότι κερδίζουν οι πολιτικοί με αυτά τα παλιά επικοινωνιακά κόλπα; Μπορεί να πετυχαίνουν μερικά πρόσκαιρα κέρδη, αλλά πλήττουν και τη δική τους αξιοπιστία και της κυβέρνησης.

29.4.21 – lifo

11

talk town

α π ό τη δ ε σποι να τρ ι β ολη

Όλα είναι πληθωρικά στο δράμα τους: κάθε επιτάφιος εκκλησίας βγαίνει τη Μεγάλη Παρασκευή τουλάχιστον με μία φιλαρμονική, ένα σχολείο, μία χορωδία κι ένα άγημα προσκόπων. Πολλές φορές ο ένας επιτάφιος πέφτει πάνω στον άλλον – οι μουσικές από τις φιλαρμονικές μπερδεύονται στα καντούνια και στις πλατείες.

12 lifo – 29.4.21

FOOTNOTES

NO FILTER

Πάσχα στην Κέρκυρα

Το καθησυχαστικό non-fiction μες στο πανδημικό χάος

Ένα μαξιμαλιστικό δράμα σε επτά πράξεις.

άσχα στο χωριό, μέχρι εκεί φτάνει η μικροαστίλα σας» έγραψε κάποιος στο Twitter, λες και το να θέλεις να ξεφύγεις από την Αθήνα μετά από τόσους μήνες εγκλεισμού σε κάνει μειλίχιο μικροαστό. Μπορώ να μετρήσω πόσους μήνες έχω να πάω στην Κέρκυρα λόγω πανδημίας και εγκυμοσύνης: δεκαεννιά. Μπορώ να μετρήσω πόσες φορές έχω περάσει το Πάσχα μακριά από την Κέρκυρα, μαζί με το φετινό: επτά. Μου λείπει τόσο πολύ, που μετανιώνω πικρά για καθένα από αυτά, ακόμα και για όταν δεν είχα άλλη επιλογή, ακόμα και μια χρονιά που πήγαμε στην άδεια Αστυπάλαια με μια μεγάλη παρέα και τραγουδούσαμε δυνατά στο αμάξι το «Αν ήμουν πλούσιος» και χορεύαμε τα βράδια σαν εξωτικές ατραξιόν στο μπαρ Κούρος. Ένα βράδυ είδα στον ύπνο μου την παλιά πόλη της Κέρκυρας κάτω από τη θάλασσα σαν τη χαμένη Ατλαντίδα, πλημμυρισμένη με νερά, ανάμεσα στα δύο φρούρια. Πού και πού ξεμύτιζαν μόνο μερικά κίτρινα κεραμίδια από τα βενετσιάνικα κτίρια. Ξύπνησα ταραγμένη, σαν να είχα μόλις δει κάποιον πεθαμένο που αγαπούσα πολύ. Σκέφτηκα τη νόνα μου. Της άρεσε να τρώει άσπρο ψωμί με κερκυραϊκό βούτυρο και μια λεπτή φέτα από καπνιστό ζαμπόν. Φορούσε καρό φούστα και πέρλες και μύριζε ταλκ. Όταν ήμουν μικρή, τα βράδια που έσκυβε να μου σταυρώσει το μέτωπο, οι πέρλες της μου χάιδευαν το κεφάλι. Ξυπνούσε πάντα τα χαράματα και έπινε τσάι, χαζεύοντας τα σμήνη από τα χελιδόνια πάνω από το Νέο Φρούριο. Η σοφίτα του σπιτιού μας στην Κέρκυρα είχε όλα τα παλιά παιδικά βιβλία του πατέρα μου: Tαρζάν-Γκαούρ, ο Μικρός Ήρωας και ο φίλος του ο Σπίθας, το χοντρό αγόρι, βιβλία του Ιουλίου Βερν και τόμοι από τη Διάπλαση των Παίδων με ηθικά μηνύματα. Από το παράθυρο φαινόταν η θάλασσα – μου άρεσε να διαβάζω ξαπλωμένη σε ένα καφέ ντιβάνι και να ακούω τις σειρήνες των καραβιών που έμπαιναν κι έβγαιναν από το λιμάνι. Εάν το ελληνικό Πάσχα είναι μια παγανιστική γιορτή αναγέννησης –το Θείο Δράμα, η Ανάσταση, η φύση που ετοιμάζεται να καρποφορήσει–, τότε το Πάσχα στην Κέρκυρα είναι ένα υπέροχο μαξιμαλιστικό δράμα. Κάθε μέρα της Μεγάλης Εβδομάδας είναι μια θεατρική πράξη με φόντο τα καντούνια μιας βενετσιάνικης πόλης που μυρίζει υγρασία, σκόρδο και ξίδι. Όλα είναι πληθωρικά στο δράμα τους: κάθε επιτάφιος εκκλησίας βγαίνει τη Μεγάλη Παρασκευή τουλάχιστον με μία φιλαρμονική, ένα σχολείο, μία χορωδία κι ένα άγημα προσκόπων. Πολλές φορές ο ένας επιτάφιος πέφτει πάνω στον άλλον – οι μουσικές από τις φιλαρμονικές μπερδεύονται στα καντούνια και στις πλατείες. Το βράδυ, αν κοιτάς από ψηλά τον επιτάφιο της Μητρόπολης που ξεχύνεται από τα Μουράγια, ανάμεσα στα πένθιμα μοβ φαναράκια του Λιστόν και τα πλήθη που συνωστίζονται από κάτω, μπορείς να ακούσεις την Παλιά Φιλαρμονική να παίζει το «Adagio» του Αλμπινόνι. Πρέπει να είσαι από πέτρα για να μη βουρκώσεις με τα εκατοντάδες πνευστά που μοιάζουν να φυσάνε μέσα στην καρδιά σου. Το επόμενο πρωί, στη λιτανεία του Αγίου (ένας είναι ο Άγιος), ακούγεται ο «Αμλέτος», ένα κομμάτι από μια όπερα του Φάτσιο. Μπορείς να ακολουθήσεις τη μουσική περπατώντας μέσα στο Μποσκέτο, έναν παραθαλάσσιο παραλληλόγραμμο κήπο κάτω από το Παλιό Φρούριο. Είναι άνοιξη και η φύση οργιάζει: κυπαρίσσια, ελιές, γλυσίνιες ποτισμένες από βροχές που θυμίζουν τους τροπικούς, θεριεύουν. Την άνοιξη το χωριό μου γεμίζει ασφόδελους (που τους λέμε σπερδούκλους ή σπερδούκλια) που φτάνουν το ενάμισι μέτρο. Αν τους κόψεις, μπορείς εύκολα να δείρεις κάποιον – είναι τσουχτερά στο δέρμα, σαν βίτσες. Για πολλά χρόνια νόμιζα ότι παντού στην Ελλάδα κάπως έτσι ήταν το Πάσχα, γεμάτο ποίηση και πάθος, με τα πλήθη να ακούν συγκινημένα Αλμπινόνι, μέχρι που πήγα, μεγάλη πια, ένα Πάσχα στην Πελοπόννησο. Συνειδητοποίησα ότι εκεί κάτω ήταν βάρβαροι – γι’ αυτούς Πάσχα είναι η μανιακή κατανάλωση κρέατος, ενώ η Ανάσταση γινόταν σε ένα προαύλιο μιας γιγαντιαίας εκκλησίας που ήταν ακόμα στα μπετά. Την ώρα που παράφωνοι ψάλτες γκάριζαν το «Χριστός Ανέστη» από κάτι μεγάφωνα που θύμιζαν ντουντούκα του ΠΑΣΟΚ και τα δυναμιτάκια σφύριζαν στο αυτί μου, προσευχήθηκα να μη χάσει κάποιος συγχωριανός τον αντίχειρά του. Και ορκίστηκα ότι θα έκανα για πάντα Πάσχα στην Κέρκυρα.

Tα βιβλία που προσπαθούν να καταλάβουν και να εξηγήσουν τον κόσμο γύρω μας.

απ ό τ η β ι β ι αν στ εργ ι ου

Μετά από τόσο καιρό έντονων συναισθημάτων και συγκρούσεων για τα πάντα στο Διαδίκτυο και στην offline καθημερινότητα, χρειαζόμουν αυτή την «ψυχρή» απόσταση που έχει ο/η επιστήμονας από το αντικείμενο της μελέτης του/ της.

Η Βίβιαν Στεργίου είναι συγγραφέας και νομικός.

λοι έχουν απόψεις για την πανδημία και σίγουρα είμαι η τελευταία που δικαιούμαι να κρίνω αυτούς που έχουν απόψεις γενικώς. Όμως, η μόνιμη σύνδεση με τις απόψεις των άλλων, είτε στα σόσιαλ είτε μέσα απ’ αυτή την ψυχαναγκαστική κοινωνικοποίηση που έχει ξεκινήσει λόγω χαλάρωσης των μέτρων, με έχει εξαντλήσει. Με κούρασε αυτή η εντελώς ανθρώπινη αντίδρασή μας, να μιλάμε όλη την ώρα γι’ αυτό (το κακό) και να μη βγαίνει κανένα χρήσιμο συμπέρασμα. Κάπως έτσι πρέπει να νιώθουν, σκέφτηκα, αυτοί που υποψιάζονται ότι δεν πάει πουθενά μια φιλία, μια ψυχοθεραπεία ή μια σχέση γενικώς. Έτσι, πήγα στα βιβλιοπωλεία. Προσπέρασα τη λογοτεχνία. Είχα βάλει στο μάτι τα δοκίμια και τις αναλύσεις που, με επιστημονική βάση, προσπαθούν να καταλάβουν και να εξηγήσουν τον κόσμο γύρω μας. Πήρα μερικά απ’ αυτά. Δεν ήμουν πολύ προσεκτική – πόσο χειρότερα μπορεί να ήταν απ’ τη βροχή αντικρουόμενων συναισθημάτων, ειδήσεων και αβαθών αναλύσεων του Ίντερνετ; Αμέσως είχαν καταπραϋντική επίδραση πάνω μου. Φυσικά, δεν έλεγαν τίποτε καθησυχαστικό, όμως διψούσα για επιχειρήματα που να βασίζονται σε κάποιου είδους επιστημονική προσέγγιση ή έρευνα, έψαχνα να διαβάσω απόψεις που προέκυψαν από μακροχρόνια ενασχόληση με κάποιο θέμα. Ήθελα αντίδοτο στο τραύμα της μακροχρόνιας έκθεσης στους «σοφούς» του Διαδικτύου, που κάπως ταχύτατα εξάγουν συμπεράσματα για τα πιο περίπλοκα θέματα. Έτσι, βρέθηκα να σκέφτομαι: αν είναι να αφιερώσω ώρες ακούγοντας τις απόψεις κάποιου για την πανδημία, ας είναι ο διαπρεπής Ελληνοαμερικανός καθηγητής στο Γέιλ, Christakis. Η ενδελεχής παρατήρηση του φαινομένου, η λογική ανάλυση και η προσεκτική εξαγωγή συμπερασμάτων ήταν αυτό που χρειαζόμουν μετά από έναν χρόνο απόλυτης αβεβαιότητας, κάπως σαν να μπαίνει σε τάξη η αταξία ή τουλάχιστον να οριοθετείται το γνωστό και το άγνωστο. Καθώς προχωρούσα στις αναγνώσεις μου, ένιωθα ακόμα καλύτερα. Μετά από τόσο καιρό έντονων συναισθημάτων και συγκρούσεων για τα πάντα στο Διαδίκτυο και στην offline καθημερινότητα, χρειαζόμουν αυτή την «ψυχρή» απόσταση που έχει ο/η επιστήμονας απ’ το αντικείμενο της μελέτης του/της, ακόμα κι αν αντικείμενο μελέτης είναι ένας κόσμος συμφορών, συγκρούσεων και απωλειών σε ανθρώπινες ζωές, όπως στα διάφορα βιβλία Ιστορίας που επέλεξα για να πείσω τον εαυτό μου να υιοθετήσει μια στωική προσέγγιση στα πράγματα. Ζήτησα από άλλους να μου προτείνουν βιβλία. Συνδεθήκαμε έτσι. Όπως με τις υπογραμμίσεις που συναντάει κανείς στα μεταχειρισμένα βιβλία ή στα σχόλια που κάποιος προηγούμενος αναγνώστης έχει θέσει πλάι σε έναν αστερίσκο ή ένα θαυμαστικό, προδίδοντας τα συναισθήματά του την ώρα της ανάγνωσης, έτσι και με τις προτάσεις του στυλ «διάβασε αυτό οπωσδήποτε!» έχει κανείς την εντύπωση ότι διαβάζει με παρέα και απλώς μεσολαβεί μια χωροχρονική απόσταση. Διαβάζοντας έναν ιστορικό που μου πρότεινε φίλη που έχω να δω έναν χρόνο από κοντά, ένιωσα τα σημάδια μιας αναζωογονητικής επικοινωνίας. Δύσκολα θα ένιωθα έτσι μετά από μερικά μηνύματα με νέα στο inbox. Κι ενώ διάφοροι cyber-γνώστες αναλύουν ήδη πώς θα ξεχάσουμε, δήθεν, την περίοδο της πανδημίας ολοσχερώς, αποφάσισα να ψάξω βιβλία για το πώς λειτουργούν στην πραγματικότητα το κεφάλι, η μνήμη και οι αισθήσεις μας. Έτσι έμαθα τη Veronica O’Keane, μια ψυχίατρο. Κλείνοντας το βιβλίο της The Rag and Bone shop, how we make memories and memories make us, αισιοδοξεί αναλογιζόμενη πόσο έχει προχωρήσει η ιατρική, και ειδικά η ψυχιατρική, απ’ όταν σπούδαζε μέχρι την ώρα που γράφει αυτό το βιβλίο, μετά από τριάντα χρόνια εμπειρίας σε ψυχιατρικές κλινικές της Ιρλανδίας. Εξηγεί ότι πολύ πρόσφατα η επιστήμη άρχισε να «ξεκλειδώνει» πεδία στα οποία ήδη είχαν φτάσει και περιπλανηθεί οι μεγάλοι καλλιτέχνες (γι’ αυτό, άλλωστε, το βιβλίο βρίθει αναφορών, από τον Προυστ μέχρι το Μάτριξ). Μετά από μερικές εβδομάδες αποτοξίνωσης από τις κυκλικές αναλύσεις περί πανδημίας, ακολουθώντας τη non-fiction δίαιτά μου, έπιασα τον εαυτό μου να σκέφτεται πόσο συναρπαστικό είναι που ζούμε τώρα. Το μυστήριο του κόσμου δεν έχει διαλυθεί (κι ούτε πρόκειται – ευτυχώς). Όμως, με τη βοήθεια επιστημόνων και διανοητών βρίσκουμε, ακόμα και στις πιο αντίξοες συνθήκες, τα σχήματα που πλαισιώνουν τη χαοτική συνθήκη της ζωής μας και μας βοηθούν να εξάγουμε χρήσιμα συμπεράσματα, νοήματα και νέες πληροφορίες. Μπορεί να αισθανόμαστε πολύ άτυχοι αυτή την περίοδο, αλλά δεν είμαστε μόνοι, ούτε στην αμηχανία μας για το πώς να προχωρήσουμε αποδώ και πέρα ούτε στην αγωνία μας να καταλάβουμε κάτι απ’ όσα μας συμβαίνουν. Παράγεται τόσο πολλή, υψηλού επιπέδου γνώση, που δεν είναι περίεργο να ελπίζει κανείς.

29.4.21 – lifo

13

talk

TALKING POINTS

Ελένη Ισχάκη: «Περιμέναμε το Πάσχα να ξεκουραστούμε λίγο, αλλά οι ανάγκες δεν μας το επιτρέπουν»

town

Η πνευμονολόγος-εντατικολόγος στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» Ελένη Ισχάκη μιλάει στη LiFO για την καθημερινότητά της στη ΜΕΘ.

α π ό τον γ ι άν ν η π α ν ταζόπουλο

άποιοι θα γιορτάσουν το Πάσχα, έστω και εντός νομού, με την οικογένεια, τους φίλους ή τους συγγενείς. Ωστόσο, για το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό των νοσοκομείων αναφοράς η φετινή Μεγάλη Εβδομάδα μοιάζει με γολγοθά. Εδώ και πολλούς μήνες έχουν ξεχάσει αργίες, ρεπό και Σαββατοκύριακα και η καθημερινότητά τους έχει αλλάξει εντελώς: από τις αλλεπάλληλες εφημερίες και τους φρενήρεις ρυθμούς εργασίας στις εξαντλητικές συνθήκες, στα ατελείωτα ωράρια και στη φροντίδα των πολυάριθμων ασθενών. Η Ελένη Ισχάκη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1975. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του ΑΠΘ, από την οποία αποφοίτησε το 2000. Είναι διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών και σήμερα δουλεύει στη ΜΕΘ του νοσοκομείου «Ευαγγελισμός» ως πνευμονολόγος-εντατικολόγος. Από την πρώτη μέρα που ξέσπασε η πανδημία στη χώρα μας εργάζεται, μαζί με τους συναδέλφους της, ακατάπαυστα για την αντιμετώπιση των περιστατικών, βρίσκεται δίπλα στους ασθενείς, ώστε να μην αισθάνονται μόνοι, ενώ οι μάσκες και τα υγειονομικά μέτρα προστασίας έχουν γίνει συνώνυμο του 24ώρου της. Καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας γιατροί και νοσηλευτές στο μεγαλύτερο νοσοκομείο της χώρας έχουν αντιληφθεί με τον χειρότερο τρόπο πώς ο κορωνοϊός περιόρισε την ανθρώπινη παρουσία, ενίσχυσε τον φόβο απέναντι στους άλλους και, κυρίως, ανέδειξε εκείνο το βαθύ αίσθημα της απόγνωσης του να πεθαίνεις μόνος. Η Ελένη Ισχάκη έχει ανακαλύψει τρόπους αποσυμπίεσης από την απαιτητική δουλειά στους διαδρόμους ενός νοσοκομείου, όταν της το επιτρέπει ο χρόνος. Αγαπά πολύ τη ζωγραφική και τα παιδιά. Έτσι εξηγούνται οι άλλες ιδιότητες που την ακολουθούν, αυτές της ζωγράφου, της συγγραφέως και της εικονογράφου παιδικών παραμυθιών. Το τελευταίο διάστημα, όταν ακούει ότι «ο κόσμος έχει κουραστεί» και παρακολουθεί τα καθημερινά πάρτι, την κοσμοσυρροή στην Ερμού αλλά και τις απόπειρες των πολιτών για Πάσχα στο χωριό, σχολιάζει: «Μια απαίτηση μονάχα, να γίνει άρση της αναστολής αδειών των υγειονομικών. Η κούραση είναι κάτι που αφορά κι εμάς, αλλά φαίνεται ότι θεωρείται δεδομένο πως έχουμε υπερδυνάμεις κρυμμένες». Στη συνέντευξη που ακολουθεί περιγράφει την κατάσταση που επικρατεί στον «Ευαγγελισμό», τι σημαίνει να κάνεις Πάσχα στο νοσοκομείο, τι λένε οι ασθενείς και οι συγγενείς τους, αλλά και τι κρατά από την υγειονομική κρίση.

Π

οια είναι η κατάσταση που επικρατεί στον «Ευαγγελισμό» αυτές τις μέρες; Οι ΜΕΘ covid είναι γεμάτες και στην κλινική covid ο αριθμός των εισαγωγών ήταν και πάλι μεγάλος στην τελευταία γενική εφημερία. Η κατάσταση δεν θυμίζει σε τίποτα την αντίστοιχη περσινή τέτοιον καιρό. Όλο το προσωπικό δουλεύουμε χωρίς άδειες εδώ και επτά μήνες και με σπάνια ρεπό. Η κούραση, σωματική και ψυχική, είναι πλέον αισθητή. Περιμέναμε το Πάσχα να ξεκουραστούμε λίγο, αλλά οι ανάγκες δεν μας το επιτρέπουν.

— Τι σημαίνει για σας Πάσχα στο νοσοκομείο και στις ΜΕΘ εν καιρώ πανδημίας; Όχι μόνο το Πάσχα, αλλά κάθε γιορτή, όταν είσαι μακριά από την οικογένειά σου, το σπίτι σου, είναι δύσκολο. Ευτυχώς, όμως, η «μικρή μας οικογένεια» στη ΜΕΘ έχει απαλύνει πολλές φορές αυτές τις δύσκολες ώρες. Προσπαθούμε ο καθένας μας να προσφέρει, είτε σε συνάδελφο είτε σε ασθενή, οτιδήποτε μπορεί να θυμίσει την εκάστοτε γιορτή. Θα σας δώσω ένα μικρό παράδειγμα από την τελευταία παραμονή Πρωτοχρονιάς, που εφημέρευα. Υπήρχαν συμβολικά δωράκια για όλους μας, είχαμε φέρει από ένα κέρασμα, και στην αλλαγή του χρόνου

14 lifo – 29.4.21

μαζευτήκαμε σχεδόν όλοι –με τις μάσκες μας πάντα– να υποδεχτούμε τον καινούργιο χρόνο. Και λέω σχεδόν όλοι, μια και κάποια μέλη από το προσωπικό εφημερίας έβαλαν την προστατευτική στολή και μπήκαν στον θάλαμο των ασθενών να αλλάξουν χρόνο με όσους ασθενείς ήταν ξύπνιοι, μακριά από τους δικούς τους. Είμαι σίγουρη ότι και φέτος στην Ανάσταση θα γίνει το ίδιο.

— Τι σας λένε ασθενείς που περνούν τη Μεγάλη Εβδομάδα στο δωμάτιο ενός νοσοκομείου; Δυστυχώς, οι ασθενείς στις ΜΕΘ είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία διασωληνωμένοι, σε φαρμακευτικό ύπνο, έτσι δεν έχουν αίσθηση ούτε του χρόνου ούτε του τόπου. Όσοι είναι ξύπνιοι και επικοινωνούν είναι σίγουρα στενοχωρημένοι, ειδικά την περίοδο της πανδημίας, που δεν επιτρέπεται το επισκεπτήριο και η απουσία των συγγενών γίνεται ιδιαίτερα αισθητή. Πολλές φορές κάνουμε βιντεοκλήση από τα κινητά μας στους συγγενείς τους και γινόμαστε μάρτυρες πολύ συγκινητικών στιγμών.

— Ποιες σκέψεις εκφράζουν οι συγγενείς των ανθρώπων που βρίσκονται στην εντατική; Αυτή η ερώτηση χωράει μεγάλη συζήτηση. Οι περισσότεροι, παρά την αγωνία τους, προσπαθούν να διατηρήσουν μια συγκρατημένη ελπίδα. Πολλές φορές μάς ζητούν να μεταφέρουμε ένα μήνυμα, μια ευχή στους ανθρώπους τους και μας λένε ότι μέσα στις προσευχές τους περιλαμβάνουν κι εμάς. Δυστυχώς, όμως, υπάρχει και μια ομάδα συγγενών που παραμένουν δύσπιστοι σχετικά με την κατάσταση αυτή, επηρεασμένοι από τις θεωρίες συνωμοσίας που κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο, και είναι ιδιαίτερα επιθετικοί απέναντί μας, λόγω των μέτρων που υπάρχουν ακόμα και του γεγονότος ότι απαγορεύεται το επισκεπτήριο και δεν μπορούν να δουν τους δικούς τους. Αυτούς τους αντιμετωπίζουμε με κατανόηση, μια και γνωρίζουμε ότι ο φόβος του θανάτου μπορεί να προκαλέσει διάφορες συμπεριφορές και αντιδράσεις.

— Απ’ όλα όσα ακούτε να λέγονται καθημερινά, τι είναι αυτό που σας ενοχλεί περισσότερο; Το ότι μετά από έναν χρόνο και κάτι μήνες από την έναρξη της πανδημίας δεν καταφέραμε ως ιατρική κοινότητα να πείσουμε τον κόσμο στην πλειονότητά του για τη σοβαρότητα της κατάστασης. Σίγουρα έγιναν λάθη, αλλά ποιος θα ήξερε τι έπρεπε να κάνει μπροστά σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση που μεταβαλλόταν μέρα με την ημέρα. Το αποτέλεσμα είναι να έχει δημιουργηθεί σύγχυση στον κόσμο, η οποία, σε συνδυασμό με την κούραση από τον εγκλεισμό, οδηγεί σε επικίνδυνες συμπεριφορές, ικανές να καταστρέψουν ό,τι έχουμε καταφέρει. Η υπερέκθεση ιατρικών όρων, φαρμάκων, μελετών, πολιτικών και οικονομικών αποφάσεων έγιναν ξαφνικά ένα και χάθηκε η εστίαση. Κατά τη γνώμη μου, είναι λάθος να μη συμφωνούμε π.χ. με το μέτρο του εγκλεισμού και εξαιτίας αυτού να πηγαίνουμε σε κορωνοπάρτι από αντίδραση. Δεν έχει λογική να βάζουμε σε κίνδυνο τη ζωή μας και τη ζωή των αγαπημένων μας προσώπων επειδή διαφωνούμε πολιτικά με τις αποφάσεις.

— Τι κρατάτε απ’ όλη αυτή την ιστορία με τον κορωνοϊό, που ήδη συμπλήρωσε έναν χρόνο; Το ότι η χώρα μας τα έχει καταφέρει εξαιρετικά, δεδομένης της κατάστασης που προϋπήρχε μετά από τόσα χρόνια οικονομικών δυσκολιών. Αν θα μπορούσαμε και καλύτερα; Πιθανόν ναι, αλλά δεν μπορώ να παραβλέψω ότι πετύχαμε. Αναδείχτηκε το εθνικό σύστημα υγείας και δημιουργήθηκαν νέες κλίνες ΜΕΘ, που τις είχαμε μεγάλη ανάγκη. Σίγουρα η έλλειψη προσωπικού είναι ακόμα εμφανής, μια και μόνο οι νέες κλίνες δεν αρκούν για να θεραπεύσουν τους ασθενείς. Σε επίπεδο πληροφορικής, επιτεύχθηκε αυτό που πολλά χρόνια ζητούσαμε όλοι, δηλαδή πρόσβαση σε πολλές υπηρεσίες από τον υπολογιστή μας, πιο εύκολα και γρήγορα. Μείναμε περισσότερο σπίτι μας, ξαναγνωριστήκαμε με την οικογένειά μας, με τον εαυτό μας. Ανακαλύψαμε μιαν άλλη καθημερινότητα που την είχαμε ξεχάσει μέσα στην τρέλα της καθημερινότητας. Και, ίσως, το σημαντικότερο απ’ όλα, η φύση ανέπνευσε ξανά.

Οι ασθενείς στις ΜΕΘ είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία διασωληνωμένοι, σε φαρμακευτικό ύπνο, έτσι δεν έχουν αίσθηση ούτε του χρόνου ούτε του τόπου. Όσοι είναι ξύπνιοι και επικοινωνούν είναι σίγουρα στενοχωρημένοι, ειδικά την περίοδο της πανδημίας, που δεν επιτρέπεται το επισκεπτήριο και η απουσία των συγγενών γίνεται ιδιαίτερα αισθητή.

Podcasts

lifo.gr/podcasts

Ο ΕΠΟΜΕΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

ΜΈΡΕΣ ΤΟΥ ΣΕΦΈΡΗ

Τα Ημερολόγια του μεγάλου Έλληνα ποιητή σε μορφή podcast

ΜΙΑ ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ LIFO ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΛΥΡΙΚΗΣ ΣΚΗΝΗΣ

ΧΟΡΗΓΟΣ

29.4.21 – lifo

15

talk town

από τον ν ι κόλα σ εβασ τάκη

Αυτές οι μέρες, λοιπόν, μας καλούν να σκεφτούμε πραγματικά ένα δικαίωμα στη χαρά. Όχι όμως ως ξέπλυμα ενοχών ούτε ως ένα βιαστικό θάψιμο των δυσάρεστων, αλλά ως αληθινή κατάφαση.

16 lifo – 29.4.21

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ

SHORTCUT

Το «χαμένο» Πάσχα και η ζωντανή του υπόσχεση

Εκείνοι οι άνθρωποι στο γηροκομείο

Aυτή συγκεκριμένα η Μεγάλη Εβδομάδα μάς βρίσκει συλλογικά στο μεταίχμιο: σε μια προσδοκία που έχει χάσει σχεδόν την υπομονή της και αναζητεί τρόπους να αποφορτιστεί.

Διέλυσε κόσμο και κοσμάκη ανά τον πλανήτη το φριχτό και ανόσιο τρίπτυχο covid - γηροκομεία - άνοια και το μακελειό των ηλικιωμένων στο γηροκομείο των Χανίων μάς υπενθύμισε με τον πιο συνταρακτικό τρόπο τον τρόμο που θέλουμε να ξεχνάμε.

Μεγάλη Εβδομάδα στην πόλη, μακριά από το πολυτραγουδισμένο «Πάσχα στο χωριό», είναι, ούτως ή άλλως, μια πεζή υπόθεση. Εκτός αν είσαι αληθινά πιστός χριστιανός, δηλαδή αν έχεις μια πιο βαθιά σχέση με τις γιορτές, που δεν περιμένει τον κατάλληλο διάκοσμο ή την ιδανική ατμόσφαιρα για να βρει την έμπνευσή της. Για όλους εμάς (μιλώ για τον εαυτό μου και τους ομοίους) που το Πάσχα είχε απομακρυνθεί ήδη ως ξεχωριστή εμπειρία –έχοντας μεταβληθεί περισσότερο σε ένα σύνολο επεξεργασμένων αναμνήσεων, παρά σε κάτι ζωντανό–, η τωρινή πενιχρή εκδοχή του δεν είναι σοκ. Όμως, αυτή συγκεκριμένα η Μεγάλη Εβδομάδα μάς βρίσκει συλλογικά στο μεταίχμιο: σε μια προσδοκία που έχει χάσει σχεδόν την υπομονή της και αναζητεί τρόπους να αποφορτιστεί. Ας πούμε πως είναι πολλά τα υλικά και τα ψυχικά βάρη που έχουν σωρευτεί και πως, παρά τον σωστικό μύθο του, το ελληνικό καλοκαίρι που έρχεται δεν πρόκειται να εξαφανίσει τα προβλήματά μας (όπως μάθαμε ότι η ζέστη δεν σκοτώνει τον ιό). Όσα κι αν σκεφτούμε, όμως, κατεβάζοντάς την από το βάθρο της, τούτη η γιορτή συντηρεί πάντα τη μυστική της γλώσσα. Η κεντρική μεταφυσική υπόσχεση των συγκεκριμένων ημερών είναι μια νίκη επί του θανάτου. Μια νίκη, όμως, που δείχνει προς την αντίθετη πλευρά από τη γνώριμη σ’ εμάς τους συγχρόνους άρνηση της θνητότητας. Ας δούμε γιατί αυτό το φορτίο εξακολουθεί να έχει κοινωνική σημασία. Αισθανόμαστε τώρα να επικρατεί γύρω ένα στόμωμα, ο κορεσμός από τα δυσάρεστα, που οδηγεί πολλούς να ταυτίζουν την κατάφαση στη ζωή με εθελούσια τύφλωση. Μόνο να ανασάνουν «έξω απ’ όλο αυτό» ζητούν: δεν θέλουν να ακούνε άλλο για τα νοσοκομεία, τα δράματα, τους νεκρούς. Ούτε για την Ινδία, που δοκιμάζει τα όρια της ανθρώπινης δυστυχίας σε μια κλίμακα αδιανόητη για τα μέτρα μας. Αυτή η άρνηση, σε έναν βαθμό, είναι ανθρώπινη, πολύ ανθρώπινη, όπως θα έλεγε ο Νίτσε. Στο κάτω-κάτω έχουμε μάθει να πορευόμαστε και να κρίνουμε με απλούς δυαδικούς κώδικες, με χοντρά ζεύγη αντιθέτων: χαρά ή θλίψη, λήθη ή επαγρύπνηση, συνείδηση ή αναισθησία. Είτε θα είσαι ριγμένος είτε κάτι θα σε «ανεβάζει», σύμφωνα με τον γνωστό θερμοστάτη των διαθέσεων και των συναισθημάτων. Αυτό έχει ως συνέπεια να διαχέεται η εντύπωση πως θα ζήσουμε ξανά πλήρως τη ζωή μας μόνο εάν πετάξουμε τις «σκοτεινές σκέψεις». Ή ακόμα πως θα ξεφύγουμε από αυτήν τη δοκιμασία μόνο αν κατορθώσουμε να αποδράσουμε για τα καλά από τις εικόνες και τα λόγια που την υπενθυμίζουν μονότονα. Αλλά εδώ είναι που κάνουμε λάθος: στην ίδια την ιδέα πως, για να επιστρέψουμε στην κανονικότητα, πρέπει να κλείσουμε τα αυτιά και τα μάτια σε όλα όσα μαύρισαν αυτή την κανονικότητα. Χωρίς να είμαι βέβαιος για την ερμηνεία που δίνω στο πνεύμα των ημερών, νομίζω πως αυτό το εκπληκτικό θανάτω θάνατον πατήσας είναι το αντίθετο από τη δανεική αθανασία του ανθρώπου που επείγεται να κλείσει το πακέτο των διακοπών του, δραπετεύοντας από τα δράματα της πραγματικότητας. Αν τη μεταφράσουμε στη μικρή ανθρώπινη κλίμακα, η νίκη κατά της φθοράς χρειάζεται πρώτα να την αναγνωρίσουμε, να παραδεχτούμε τη φθορά. Με άλλα λόγια, καμιά ανάσταση δεν έρχεται με την τεχνητή «άρνηση» των θλιμμένων όψεων του κόσμου, γιατί αυτό ακριβώς διαιωνίζει την κυριαρχία της μιζέριας, συγκαλύπτοντάς την, και μάλιστα με τρόπο αποτυχημένο. Αυτές οι μέρες, λοιπόν, μας καλούν να σκεφτούμε πραγματικά ένα δικαίωμα στη χαρά. Όχι όμως ως ξέπλυμα ενοχών ούτε ως ένα βιαστικό θάψιμο των δυσάρεστων, αλλά ως αληθινή κατάφαση. Εν προκειμένω, όλη η δυσκολία, που εξηγεί και τις πολλές ψυχικές παλινωδίες του παρόντος, είναι να ξεχωρίσουμε την κατάφαση στη ζωή από στάσεις που συνιστούν μάλλον χυδαία επίδειξη ισχύος, περιφρόνηση στους λιγότερο τυχερούς ή σκέτη απόσταση από τα συλλογικά προβλήματα. Σε αυτό έρχεται εν τέλει να μας συντρέξει η μεταφυσική του ελληνικού Πάσχα, που μπορεί να συνομιλεί και με τον ένθεο και με τον άθεο. Σου λέει πως η τελική μεγάλη χαρά κρατάει το πένθος και τη λύπη που προηγήθηκαν, δηλαδή πως η νίκη δεν προϋποθέτει να απωθήσουμε όλα όσα μας έκαναν να χάσουμε ή να λυγίσουμε. Αν υπάρχει εδώ μήνυμα, αυτό μπορεί να είναι πως δεν θα «αναστηθούμε» λησμονώντας τα θύματα και τους αφανείς αυτής της ιστορίας, αλλά παίρνοντάς τους μαζί μας σε ένα θαύμα συλλογικής επιβίωσης.

λοι γνωρίζουμε εδώ και μήνες πως ο συνδυασμός covid με γηροκομεία, και ειδικότερα το φριχτό και ανόσιο τρίπτυχο covid - γηροκομεία - άνοια, έγινε το κεντρικό μοτίβο μίας από τις πιο μεγάλες και πιο αποτρόπαιες τραγωδίες αυτής της πανδημίας. Της πιο μεγάλης ίσως. Τρόμος και ψυχολογικό δράμα στην πιο ακραία τους διάσταση. Ηλικιωμένοι άνθρωποι που υπέφεραν τρομαγμένοι στο σκοτάδι, μακριά από τα οικεία τους πρόσωπα, πριν τους τελειώσει με συνοπτικές διαδικασίες ο ιός, ενώ τα παιδιά τους δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα –ούτε καν να τους δουν για τελευταία φορά–, παρά μόνο να βουλιάξουν στην απελπισία και στις ενοχές, αδυνατώντας να μεταβούν στα αναγκαία στάδια του θρήνου. Διέλυσε κόσμο και κοσμάκη ανά τον πλανήτη αυτή η φρίκη και το μακελειό των ηλικιωμένων στο γηροκομείο των Χανίων μάς υπενθύμισε με τον πιο συνταρακτικό και ανατριχιαστικό τρόπο αυτό που θέλουμε να ξεχνάμε: τον παράλληλο κόσμο στον οποίο ζουν οι έγκλειστοι τρόφιμοι αυτών των ιδρυμάτων και τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να γίνουν αντικείμενα στυγνής και απάνθρωπης εκμετάλλευσης, ειδικά όταν δεν υπάρχει κανείς να κάνει κάτι. Ειδικά όταν δεν μπορούσαν εδώ και τόσο καιρό να δεχτούν επισκέψεις από τους δικούς τους ανθρώπους, λόγω της πανδημίας. Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε –αν βρούμε την ψυχραιμία– αυτό το συμβάν, πέρα από το σοκ και τη συντριβή που μας προκαλεί μια τέτοια ανείπωτη τραγωδία; Ως μια κυνική μπίζνα με real estate προεκτάσεις, επίορκους γιατρούς και αδίστακτους κερδοσκόπους; Ως ντόπια εκδοχή της κομπίνας «μεταβίβασης περιουσιών» ηλικιωμένων με άνοια, όπως είδαμε στο I care a lot του Netflix; Ως εγκληματική οργάνωση; Ως εταιρεία δολοφόνων; Ως πλήρη αποτυχία των θεσμών και ως κατάρρευση κάθε ηθικής τάξης; Τίποτα δεν βοηθάει, στην πραγματικότητα. Η μητέρα μου βρίσκεται επίσης σε γηροκομείο της Κρήτης. Στο Ηράκλειο. Κοντά στον αδελφό μου και στην οικογένειά του. Προσπαθώ να μην το σκέφτομαι και να μην εξισώνω όλα τα αντίστοιχα ιδρύματα, αλλά είναι δύσκολο. Η ανησυχία και οι ενοχές με πνίγουν, παρότι καλά την άκουσα στο τηλέφωνο προχθές, ασχέτως του ότι δεν είμαι καθόλου σίγουρος πλέον ότι θυμάται ποιος ακριβώς είμαι. Είναι και η κουλτούρα μας τέτοια, που θεωρεί εξ αναφοράς «κολαστήρια» αυτά τα μέρη, ακόμα και τα καλύτερα. Είναι μεγάλη η ντροπή και η ενοχή σ’ αυτήν τη χώρα όταν δεν μπορούν τα παιδιά να κρατήσουν τους γονείς κοντά τους. Παντού το ίδιο ισχύει όμως στην πραγματικότητα, απ’ όσο μπορώ να καταλάβω, με εξαίρεση ίσως τις σκανδιναβικές χώρες. Δεν κρίνω αυτούς που πιστεύουν ότι πρέπει να κρατήσουμε τους γονείς μας υπό τη δική μας φροντίδα, επίβλεψη και ευθύνη πάση θυσία. Ίσως έχουν δίκιο. Ούτε, βέβαια, κρίνω, όπως κάνουν πάρα πολλοί, όλους όσοι φτάνουν στο σημείο να «εγκαταλείψουν» τον ανήμπορο –και αγνώριστο συχνά– γονιό τους σε μια δομή ηλικιωμένων. Η μητέρα μου είναι πλέον μια ηλικιωμένη γυναίκα με προχωρημένη άνοια, που έφτασε να έχει ανάγκη από 24ωρη φροντίδα. Η κατάστασή της επιδεινωνόταν διαρκώς τα τελευταία τέσσερα-πέντε χρόνια, ειδικά από τη στιγμή που έφυγε από τη ζωή και το τελευταίο από τα αδέλφια της (ο πατέρας μου κοντεύει να κλείσει εικοσαετία που την άφησε κι εκείνος). Ακολούθησαν τα τυπικά στάδια: ατύχημα στην κουζίνα που οδήγησε σε πυρκαγιά, αδυναμία αυτοπροστασίας και αυτοσυντήρησης, σύγχυση τόπου και χρόνου, παρελθόντος και παρόντος, ισχυρές και μάταιες φαρμακευτικές αγωγές, πτώσεις, επείγοντα, χειρουργεία, φροντίδα στο σπίτι, διαρκής αναζήτηση της σωστής «γυναίκας» για να αναλάβει μέρος του φορτίου, κατάθλιψη, αγωνία, πόνος (και για τους δυο μας). Όσοι το έχουν περάσει, το ξέρουν καλά το έργο. Είναι φριχτό, δεν καλυτερεύει –παρά τις όποιες φευγαλέες εκλάμψεις και ψευδαισθήσεις– και δεν έχει ποτέ happy end. Η μεταφορά της σε χώρο διαρκούς (και επαγγελματικής) φροντίδας έμοιαζε απαραίτητη. Έναν μήνα μετά έσκασε ο κορωνοϊός. Από τότε έχω να τη δω. Ναι. Πάνω από έναν χρόνο. Τουλάχιστον έχει κάνει πια τα εμβόλια. Ελπίζω να τα καταφέρω πολύ σύντομα, όσο οδυνηρό κι αν αποδειχτεί αυτό προς στιγμήν για μένα. Θα είναι και λυτρωτικό. Έτσι κι αλλιώς, πολύ πιο οδυνηρές και ακατάβλητες είναι οι τύψεις που σε τρώνε επειδή δεν έκανες το καλύτερο που μπορούσες. Ακόμα κι αν το έκανες. Καλύτερα να έχω μια φρέσκια, ζωντανή, φυσική εικόνα της, όποια κι αν είναι αυτή, παρά να μείνει κι άλλο στο μυαλό μου αυτή η ιδέα που γιγαντώθηκε μέσα στην πανδημία, ότι δεν μ’ αφήνουν να πάω να τη δω, όχι λόγω του αυστηρού υγειονομικού πρωτοκόλλου και για τη δική της προστασία αλλά ως τιμωρία επειδή δεν ήμουν άξιος να την κρατήσω.

από τον δημήτρη πολιτάκη

Όσοι το έχουν περάσει, το ξέρουν καλά το έργο. Είναι φριχτό, δεν καλυτερεύει –παρά τις όποιες φευγαλέες εκλάμψεις και ψευδαισθήσεις– και δεν έχει ποτέ happy end.

α π ό τ ο ν m . h u l o t , φ ω τ ο γ ραφ ι ε σ : π ά ρ ι ς τα β ι τ ι ά ν

67 λεπτά με τον ζαχαροπλαστη

Σπύρο Πεδιαδιτάκη

Ο ταλαντούχος και πολυβραβευμένος new age pastry chef φτιάχνει ένα πασχαλιάτικο γλυκό για τη LiFO.

«μέντορά μου θεωρώ τον πατέρα μου» λέει ο Σπύρος Πεδιαδιτάκης, ετοιμάζοντας το πασχαλινό γλυκό για τη LiFO (αυτό της φωτογραφίας), «μια γιορτινή τάρτα με βατόμουρα, βανίλια και λευκή σοκολάτα τριγύρω», όπως την περιγράφει λαχταριστά. Πολυβραβευμένος, με εμπειρία σε διάστερα και τριάστερα εστιατόρια και θητεία πέντε χρόνων στη Σπονδή, ο Σπύρος έχει μια εντυπωσιακή πορεία στην ελληνική γαστρονομία, παρά το νεαρό της ηλικίας του – είναι 30 χρονών. « Έχω δουλέψει με πολλούς ανθρώπους, αλλά ο Γιώργος Πλατινός με έχει βοηθήσει πάρα πολύ» λέει αναφερόμενους στους ζαχαροπλάστες που τον βοήθησαν να εξελίξει την τεχνική του. Αυτήν τη στιγμή τα γλυκά

του μπορεί να τα βρει κανείς στο σοφιστικέ ζαχαροπλαστείο της Γλυφάδας, το Ourse, όπου δημιουργεί, δίπλα σε άλλους δύο pastry chefs της νέας γενιάς, τον Στέφανο Τσουκαλά και τη Βίκυ Νταλαγιάννη. Τα δώδεκα χρόνια που ασχολείται με τη ζαχαροπλαστική αλλά και η εμπειρία από τις κουζίνες είναι αρκετά για να τον κάνουν αυτό που είναι σήμερα, έναν από τους κορυφαίους pastry chefs της γενιάς του. «Κατάγομαι από την Κρήτη, το Ηράκλειο» λέει, ξεκινώντας μια μυθιστορηματική αφήγηση. «Δεν είχα καμία σχέση με το κομμάτι της ζαχαροπλαστικής, με τη γαστρονομία, απολύτως καμία. Μου άρεσε η μουσική, η ηχοληψία, μου άρεσε πάρα πολύ ο ήχος και έπαιζα διάφορα μουσικά όργανα. Έκανα και λίγο αθλητισμό, αλλά δούλευα από 29.4.21 – lifo

17

talk

67 λεπτά με τoν Σπύρο Πεδιαδιτάκη

town

INFO https://www. spyrospediaditakis. com/ https://www. instagram.com/ spyros_pediaditakis Τα γλυκά του Σπύρου Πεδιαδιτάκη μπορεί να τα βρει κανείς στο Ourse Athens, Μυστρά 39, Γλυφάδα.

18 lifo – 29.4.21

παιδί. Ο πατέρας μου είχε δύο κρεοπωλεία και, επειδή είχαμε την επιχείρηση, θεωρούσε ότι έπρεπε να ασχοληθώ με τα μαγαζιά. Δεν είχα επιλογή. Από τα δώδεκα και μετά δεν έζησα καλοκαίρια, φίλους, διακοπές. Είχε πολλή δουλειά, όχι αστεία. Στα δεκαπέντε ο μπαμπάς μου έπαθε εγκεφαλικό κι εγώ έπαιρνα το αυτοκίνητο, χωρίς δίπλωμα, πήγαινα από το ένα μαγαζί στο άλλο κι έκανα παραγγελίες, επιταγές, είσπραξη, τα πάντα. Στο τέλος της εφηβείας μου τα έβαλα με τον πατέρα μου, δεν τα πηγαίναμε καθόλου καλά. Πήγα φαντάρος, εθελοντής, και μόλις τελείωσα, στα δεκαοκτώ, ξεκίνησα να δουλεύω σε ένα εστιατόριο στο Σκαλάνι Ηρακλείου, στο Ελιά και Δυόσμος, για το χαρτζιλίκι. Εκεί η κυρία Αργυρώ (Βάρδα) είχε πάρει τον Θέμο Ρήγα ως σεφ, ο οποίος είχε έρθει από την Αθήνα στην Κρήτη ως ερωτικός μετανάστης. Τον γνώρισα κι έπαθα ζημιά. Τον είδα στην κουζίνα με τα λευκά του ρούχα, πεντακάθαρο, οργανωμένο, να φτιάχνει φαγητό πρωτόγνωρο για μένα, διαφορετικό, ψωμιά και γλυκά, τα πάντα. Κι εκεί που δούλευα στις έξι το απόγευμα ως σερβιτόρος, πήγαινα από τις έντεκα το πρωί και έκανα προετοιμασία στην κουζίνα μαζί με τον Θέμο. Μου άρεσε τόσο πολύ αυτό που έκανα, που έβγαινα στη σάλα και πούλαγα στους πιο παράξενους πελάτες ό,τι ήθελα, ολόκληρο το μενού. Μετά από δύο μήνες, μου λέει ο Θέμος: “Mάζεψέ τα και φύγε για την Αθήνα”. Έτσι ήρθα στην Αθήνα. Είχα ένα δίλημμα στη αρχή τι να κάνω, μαγειρική ή ζαχαροπλαστική, και αποφάσισα ζαχαροπλαστική. Ξεκίνησα στη σχολή και από τα είκοσι πέντε άτομα που ήμασταν, συνέχισαν μόνο τα τρία. Σήμερα καταλαβαίνω γιατί έχω άλλη πορεία σε σχέση με τα άλλα παιδιά της τάξης μου. Δεν το λέω υπεροπτικά, γι’ αυτό ευθύνεται ο πατέρας μου, που με έμαθε να δουλεύω. Στο μεταξύ, με το που έρχομαι στην Αθήνα παθαίνει ο πατέρας μου τροχαίο ατύχημα και αρχίζουν να τρέχουν τα χρέη. Έγινε χαμός κι έτσι έχασε και τα δύο μαγαζιά. Μένω μόνος μου, χωρίς χαρτζιλίκι, χωρίς να μπορεί να πληρώσει τη σχολή μου, οπότε ξεκινάω να δουλεύω. Ήμουν δεκαοκτώ και κάτι. Η πρώτη μου δουλειά ήταν στο Βαρούλκο, το 2008, και τους δύο πρώτους μήνες δούλευα αμισθί. Μετά παραιτήθηκε ο υπεύθυνος ζαχαροπλαστείου, οπότε άρχισα να “τρέχω” μόνος μου το ζαχαροπλαστείο. Για άλλους έξι-επτά μήνες συνέχισα να δουλεύω με 320 ευρώ τον μήνα. Έμενα στο σπίτι των θείων μου στην Ελληνορώσων, στο Νέο Ψυχικό, και από τη μέση του μήνα δεν είχα φράγκο. Σχόλαγα στη μία ή στις δύο το βράδυ και, επειδή δεν είχε εκείνη την ώρα μετρό, πολλές φορές επέστρεφα από τη δουλειά με τα πόδια. Κουραζόμουν πάρα πολύ, το πρωί σχολή και το βράδυ δουλειά, δεκαοκτώ ώρες την ημέρα. Μετά, για έναν χρόνο, έπιασα δουλειά σε ένα κέτερινγκ στην Κηφισιά, όπου πάλι, με το που πήγα, παραιτήθηκε ο υπεύθυνος και αναλάβαμε να μαγειρεύουμε μόνοι μας για πέντε χιλιάδες άτομα την εβδομάδα. Τρελή δουλειά, αλλά, τουλάχιστον, εκεί πληρωνόμουν. Ήμουν πολύ ανήσυχος, όμως, και με ό,τι λεφτά έβγαζα έφευγα έξω για να κάνω σεμινάρια. Εκμεταλλεύτηκα το ότι έμενα στους θείους μου και δεν πλήρωνα τίποτα για το σπίτι. Πήγα σε Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, για παγωτό, για σοκολάτα, για να εξειδικευτώ σε διάφορους τομείς. Μετά δούλεψα για δύο χρόνια σε ένα ζαχαροπλαστείο στο Χαλάνδρι, για να μάθω κι αυτόν τον τομέα, και στη συνέχεια πήγα στο Βέλγιο και στη Γερμανία. Στη Σπονδή ξεκίνησα ως τέταρτος βοηθός και το 2016 ανέλαβα τα γλυκά της κουζίνας. Από τότε έκανα πολλές εκπαιδεύσεις στο εξωτερικό. Με έστελνε ο κ. Τραστέλης σε τριάστερα και σε διάστερα εστιατόρια, όπου έμαθα καταπληκτικά πράγματα. Στη Σπονδή έμεινα πέντε χρόνια. Τώρα φτιάχνω ένα βιβλίο, το οποίο τελειώνω, και είναι ουσιαστικά όλη η δουλειά που έκανα στη Σπονδή, για να μην πάει χαμένη σε ένα ράφι. Την αποτυπώσαμε με εικόνα και ωραία γραφιστικά και θα εκδοθεί στα αγγλικά. Είναι ζαχαροπλαστική για εστιατόρια,

για επαγγελματίες. Πλέον λειτουργώ ως ελεύθερος επαγγελματίας». Τον ρωτάω πόσο διαφορετική είναι η προσέγγιση ενός γλυκού για ζαχαροπλαστείο από το γλυκό του εστιατορίου. «Οτιδήποτε μπορεί να στηθεί με τη δομή γλυκού και μπορεί να μείνει πάνω από δέκα λεπτά χωρίς να χαλάσει, δεν είναι εστιατορίου. Το γλυκό του εστιατορίου πρέπει να είναι κάτι που δεν μπορείς να το βρεις αλλού, δηλαδή δεν είναι μια πάστα με ένα παγωτό και μια γραμμή στο πιάτο. Για μένα, είναι εντελώς διαφορετική η φιλοσοφία, η τεχνική σε ένα εστιατόριο, ο τρόπος που δουλεύεις, που δημιουργείς. Ένα γλυκό το κάνουν καλό, πάνω απ’ όλα, η τεχνική και η πρώτη ύλη. Είναι κλασικός κανόνας: η τεχνική είναι πολύ σημαντική, όπως και τα υλικά που χρησιμοποιείς, κι αυτό το αντιμετωπίζουμε καθημερινά στο Ourse. Όταν ανοίγεις τη ζύμη για μια τάρτα και το φύλλο έχει πάχος ένα εκατοστό, είναι πάρα πολύ δύσκολο να βάλεις τόσο λεπτά ζυμάρια στο τσέρκι, λιώνουν στα χέρια σου. Όταν, όμως, τρως το γλυκό, η ζύμη είναι λεπτή και ευχάριστη. Είναι απαραίτητη η τεχνική, όπως και ο συνδυασμός των γεύσεων, η ισορροπία που δίνεις στις γεύσεις. Το αγαπημένο μου γλυκό είναι το St. Honoré. Είναι πολύ δύσκολο, με πολλές τεχνικές, και απαιτεί εμπειρία στη ζαχαροπλαστική για να το φτιάξεις, γιατί έχει τις πιο δύσκολες από τις βασικές συνταγές ζαχαροπλαστικής: σφολιάτα, σου, crème pâtissière, βανίλια και καραμέλα που να μην κολλάει. Άμα είναι καλοφτιαγμένο, είναι καταπληκτικό γλυκό. Ξεκινήσαμε να φτιάχνουμε St. Honoré στο Ourse μόνο κάθε Κυριακή, τριάντα τεμάχια, επειδή είναι πολύ δύσκολο, και με το που τα βάζαμε στη βιτρίνα, έφευγαν. Τώρα πουλάμε κοντά στα διακόσια την ημέρα και το Σαββατοκύριακο μπορεί να χιλιαρίζουμε κιόλας. Είμαι σίγουρος ότι οι ζαχαροπλάστες της γενιάς μου μπορούμε να δώσουμε κάτι στην παράδοση των ελληνικών γλυκών. Γιατί, πέρα από τα τοπικά γλυκά, δεν έχουμε παράδοση στο γλυκό. Απ’ όπου και να το πιάσεις, τα πολύ ωραία γλυκά που τρώμε τώρα δεν είναι ελληνικά. Ωστόσο, δεν έχω πειράξει κανένα από τα ελληνικά γλυκά μέχρι τώρα, μόνο τα υλικά. Φτιάχνουμε το Παρί-Αίγινα, που το ονομάσαμε έτσι λόγω του φιστικιού Αιγίνης. Το όνειρό μου είναι να δημιουργήσω καινούργια ελληνικά γλυκά. Είναι μεγάλη πρόκληση και μου αρέσουν οι προκλήσεις. Θέλω να φτιάξω ελληνικά γλυκά, των οποίων οι συνταγές θα γραφτούν και θα μείνουν. Έφαγα μια μεγάλη σφαλιάρα από μια γνωριμία που έχω κάνει την τελευταία τριετία. Γνώρισα τον Γιάννη Λουκάκη, έναν καταπληκτικό άνθρωπο που μου έχει αλλάξει όλη την κοσμοθεωρία. Όταν πήγα στο μαγαζί του, μου είπε: “Θέλω να μου βγάλεις γλυκά και ψωμί. Και δεν θέλω παραγγελίες, πάμε στη λαϊκή και ό,τι βρούμε. Δεν θέλω κρέμα γάλακτος και συμβατικά προϊόντα, θέλω να φτιάξεις μόνος σου το βούτυρο, αν χρησιμοποιήσεις, μην πάρεις έτοιμο”. Ήταν η πιο μεγάλη πρόκληση για μένα μέχρι τώρα. Η ελληνική ζαχαροπλαστική αναπτύσσεται πάρα πολύ γρήγορα, την τελευταία πενταετία έχει κάνει άλματα. Οι νέοι ζαχαροπλάστες ταξιδεύουν, έχουν και όλα τα social media ανοιχτά, οπότε υπάρχει ένας ανταγωνισμός μεταξύ μας που μας εξελίσσει. Υπάρχει και κακός ανταγωνισμός, αλλά είναι λιγότερος. Πιστεύω ότι έχει εξελιχθεί πάρα πολύ η ζαχαροπλαστική στην Ελλάδα και σιγά-σιγά και οι επιχειρηματίες καταλαβαίνουν πόσο σημαντικός είναι ο pastry chef. Παλιά ήταν κομπάρσος στα εστιατόρια, έκανε ζαχαροπλαστική, έκανε και λίγο κρέας στην κουζίνα, ενώ τώρα έχουμε αποκτήσει ζαχαροπλαστική και ψωμί υψηλού επιπέδου. Και το ψωμί έχει ανέβει πάρα πολύ». Πριν φύγουμε, έχει ολοκληρώσει το γλυκό της LiFO, «μια τάρτα μοντέρνα, με πασχαλινή εμφάνιση». «Θα τη βάλουμε και στο μαγαζί για το Σαββατοκύριακο του Πάσχα», λέει, «θα φτιάξουμε τριάντα σε οικογενειακή συσκευασία και όποιος προλάβει!».

Γνώρισα τον Γιάννη Λουκάκη, έναν καταπληκτικό άνθρωπο που μου έχει αλλάξει όλη την κοσμοθεωρία. Όταν πήγα στο μαγαζί του, μου είπε: «Θέλω να μου βγάλεις γλυκά και ψωμί. Και δεν θέλω παραγγελίες, πάμε στη λαϊκή και ό,τι βρούμε. Δεν θέλω κρέμα γάλακτος και συμβατικά προϊόντα, θέλω να φτιάξεις μόνος σου το βούτυρο, αν χρησιμοποιήσεις, μην πάρεις έτοιμο».

29.4.21 – lifo

19

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ

Ήμουν ο μεγαλύτερος θαυμαστής σας στη

Μετά, όμως, μου φερθήκατε σκληρ γέμισα οργή. Ήμουν και με κάνατε τον μεγαλύτερο εχθρό σας να το ακούσετε και να τελειώνει πια αυτό. σας αγαπώ πολύ, και πιστεύω ακράδαντα πως θα ανταμώσου 20 lifo – 29.4.21

ην αρχή. Σαν εσάς ήθελα να γίνω. ά και απαξιωτικά κάποιες φορές και ο μεγαλύτερος θαυμαστής σας επί γης κάποτε. Ήθελα να το πω, Στο καλό, δεν μας χωρίζει τίποτε πια υμε πάλι, όπως σας βλέπω και με βλέπετε. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΣΤΑΘΗ ΤΣΑΓΚΑΡΟΥΣΙΑΝΟ 29.4.21 – lifo

21

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ —Καταρχάς, Διονύση, σ’ αγαπώ. Εσύ και ο Χατζιδάκις δώσατε σχήμα στη ζωή μου, την ελληνική, στο χυμαδιό της επαρχίας μου, στη σκόρπια δύναμη και στη σκόρπια παιδεία μου. Να μου επιτρέψεις, λοιπόν, να σε ρωτήσω κάτι λοξά που συχνά σκέφτομαι για σένα σε αυτήν τη συνέντευξη προωθήσεως, που είναι μικρή, αλλά ας γίνει αληθινή. Τι εγκάρδια λόγια! Με τοποθετείς πολύ ψηλά, που με βάζεις πλάι στον Χατζιδάκι, χίλια ευχαριστώ, αλλά δεν είναι έτσι. Ο Μάνος είναι μακράν ο σπουδαιότερος όλων μας, αλλά μόνο όταν μεγάλωσα το ομολόγησα φωναχτά. Ρώτα με ό,τι θες, Στάθη μου.

—Τώρα που μεγάλωσες, τι είδες που δεν ήξερες από τη φύση της ζωής; Ότι είναι απίστευτα σύντομη. Το άκουγα, αλλά το συνειδητοποίησα ξαφνικά και απολύτως. Σαν αστραπή.

—Από τη φύση των ανθρώπων; Οι άνθρωποι το ξέρουν κατά βάθος τι μικρούτσικο πράγμα είναι η ζωή τους, ένας κόκκος άμμου. Γι’ αυτό προσπαθούν να τη διαστείλουν, να της δώσουν κάτι μεγαλύτερο, γι’ αυτό μπαίνουν σε περιπέτειες, κάνουν πολέμους, σκοτώνονται, μισούν ή λατρεύουν. Φτιάχνουν, επίσης, τον Παρθενώνα, την ενάτη συμφωνία, το ευρωπαϊκό μυθιστόρημα ή στέλνουν διαστημόπλοια στον Άρη, κι όμως, κάτι απειροελάχιστο, ένας ιός π.χ., μπορεί να τους διαλύσει. Αυτή είναι η φύση μας.

—Και από τη φύση των Ελλήνων; Οι Έλληνες είναι ευλογημένοι λόγω του τόπου. Είναι πολυμήχανοι και γουστόζικοι, όπως οι φιγούρες του θεάτρου σκιών. Είναι όλο ζωντάνια και ενέργεια, αλλά, όταν δεν μπορούν να τη διοχετεύσουν σε ένα υψηλό σχέδιο, τη στρέφουν ο ένας στον άλλον και τρώγονται μεταξύ τους. Απ’ την πολλή ζωηράδα ή θα πετάμε ψηλά ή θα κυλιόμαστε στο αλληλοφάγωμα. Αυτή είναι η φύση μας.

—Έχω την εντύπωση ότι συκοφαντήθηκες όσο ελάχιστοι καλλιτέχνες. Ξέρω ότι οι πολιτικές εχθροπάθειες φταίνε βασικά, αλλά πώς διαχειρίστηκες τόση αδικία; Ποια σκέψη σε στήριξε, για να μη μισήσεις, τελικά, εκείνο που πρωτίστως θέλησες να ενώσεις: τους Έλληνες; Με ξεφώνισαν κατά καιρούς, και όχι μια και δυο φορές. Μόνο προδότη που δεν με είπανε, μολονότι έγιναν και τέτοιοι υπαινιγμοί. Εκλεκτοί συνάδελφοι, που τους συμπαθώ πάντα –δεν λέω το όνομά τους, για να τους προστατεύσω, έχει περάσει καιρός, θα το έχουν μετανιώσει υποθέτω–, λέγανε σε συνεντεύξεις τους «το έκανε για τα λεφτά», ένας άλλος «πουλήθηκε». Μια άλλη «θα του ανοίξω το κεφάλι». Άγνωστοι με ξεφωνίζανε στον δρόμο, ήταν κανονική διαπόμπευση. Τα κατάπινα όλα αυτά, δέκα κιλά πήρα, διότι άνθρωπος είμαι, θέλω να με αγαπούν. Και εξάλλου, είναι στη φύση του καλλιτέχνη να θέλει να τα έχει καλά με όλους. Αλλά ακόμα πιο βαθιά στη φύση του είναι η ανάγκη να λέει αυτό που αισθάνεται, ξεχνώντας το κόστος. Όταν το θυμάται, είναι αργά, κι όταν πάει να ξαναγράψει, το ξεχνάει πάλι.

—Τώρα που έκανες τη βόλτα σου, υπάρχουν πράγματα της νεότητάς σου στα οποία γυρνάς ξανά; Τα έχω συνεχώς μπροστά μου, δεν έφυγα ποτέ από αυτά. Εμένα το παρελθόν μου είναι πάντα εδώ. Και απ’ το μέλλον, επίσης, παίρνω μια μυρωδιά και ακούω τη βουή του. Κι αυτό είναι εδώ.

—Πρόσωπα που επανεκτίμησες ή σου λείπουν; Ο Αλέξης Ασλάνογλου. Ο Αλέξανδρος Πατσιφάς. Ο Τάσος Φαληρέας. Ο Λουκιανός Κηλαηδόνης. Μου λείπει πολύ ο αδελφός μου, ο Σαββούλης,

22 lifo – 29.4.21

που τον χάσαμε δέκα χρόνια πριν. Βλέπω καμιά φορά στο όνειρό μου το πατρικό μας και ξυπνάω ευτυχισμένος.

—Έχουν γραφτεί χιλιάδες, τρόπος του λέγειν, πράγματα για σένα. Χιλιάδες προβολές. Πολλοί έπαινοι. Θυμάμαι τον Μίλτο Σαχτούρη να μου λέει σε ένα δυάρι της Κυψέλης «το ωραιότερο ποίημα που διάβασα τα τελευταία χρόνια είναι το “Είδα την Άννα κάποτε” του Σαββόπουλου». Παρ’ όλα αυτά, ποιο αξιακό χαρακτηριστικό της τέχνης σου πιστεύεις ότι δεν διέκρινε κανένας; Δεν έχουν επισημάνει την ταύτιση του στίχου με τον ήχο του. Οι στίχοι μου από μόνοι τους μπορεί να έχουν ένα άλφα ενδιαφέρον, αλλά αν σου τους πω τραγουδιστά, δεν ακούς ένα τραγούδι, ακούς ένα ποίημα. Αυτό μόνο ο Δημήτρης Καράμπελας το είπε στο βιβλίο του και πολύ με ευχαρίστησε. Ανήκω σε μια παράδοση προφορικότητος παλαιότερη και από τη γραφή. Γι’ αυτό και συγγενεύω με τους παραμυθάδες. Έτσι ήταν και ο Ζαμπέτας και ο Αττίκ και ο Βαμβακάρης. Θαυμάσια η αυτοβιογραφία του! Καλά, οι αρχαίοι ως και τη φιλοσοφία τους την έλεγαν τραγουδιστά. Αυτή η προφορική παράδοση δεν σταμάτησε ποτέ, ό,τι εργαλεία κι αν βγήκαν, και συνεχίζεται ακμαία. Γι’ αυτό, επιτέλους, πήρε Νόμπελ ένας δικός μας. Ο Ντίλαν.

—Και ποια απάτη σου πιστεύεις ότι δεν διέκρινε κανένας; Ότι είμαι πάντα ζωηρός και ορεξάτος, ενώ δεν είμαι και το κρύβω. Μα όλη η τέχνη είναι μια απάτη. Λέει ψέματα για να πει την αλήθεια.

—Ποια δίψα σου μένει ακόμη αξεδίψαστη; Η δίψα για λίγη γαλήνη. Είναι μια παραδείσια κατάσταση που την έχω ζήσει κατά καιρούς για λίγες μόνο στιγμές. Γι’ αυτό ξέρω καλά την έλλειψή της. Συνήθως είμαι αγχωμένος, ανήσυχος. Κοιμάμαι δύσκολα. Διψώ για έναν καλό ύπνο.

—Υπάρχει ένα ποίημα του Πεσσόα, που πάει έτσι: Αγάπη μου, προτιμώ τα τριαντάφυλλα απ’ την πατρίδα· Και πιο πολύ από τη φήμη και την αρετή Μ’ αρέσουν οι μανόλιες. Όσο αυτή η περαστική ζωή δε με κουράζει, Κι εγώ μένω ο ίδιος, θα την αφήνω να συνεχίζει να περνά. Τι σημασία έχει ποιος κερδίζει και ποιος χάνει Αν τίποτα δεν έχει σημασία για μένα Και η αυγή πάντα χαράζει; Εσύ, Διονύση, τι προτιμάς πιο πολύ: τα τριαντάφυλλα ή την πατρίδα; Γιατί ρωτάς; —Σε ρωτάω γιατί, αν και το πρώτο podcast σου για τα τραγούδια των Ελλήνων με συγκίνησε μέχρι δακρύων, είδα εκεί πάλι την ιερατική σου σχεδόν προσπάθεια να γίνουν όλα ένα, και τα τριαντάφυλλα και η πατρίδα, με τον τρόπο του Πεντζίκη και τον τρόπο της μεταβολής των στοιχείων στα μυστήρια – αλλά, φαντάζομαι, θα παραδέχεσαι ότι εξακολουθούμε να ζούμε σε μια πραγματικότητα σπασμένη, αν όχι αυτοσπαρασσόμενη, και περισσότερο από ποτέ είμαστε όλοι κλεισμένοι σε γκαρσονιέρες κατόπτρων – ο μαρκήσιος Ντε Σαντ δεν έσμιξε, τελικά, με τον χίπη. Έσμιξε όμως στο τραγούδι. Τραγούδι θα πει «ωδή του τράγου». Το τραγούδι είναι η θυσία που δεν έγινε. Όμως, αν η θυσία που δεν έγινε τραγουδηθεί, τότε είναι σαν να έγινε. Τραγουδώντας τον πόθο σου, νιώθεις μεγάλη ανακούφιση, όλα ενώνονται. Η τραγουδισμένη μας ζωή είναι η αληθινή. Στη σπασμένη μας ζωή, βέβαια, είναι αλλιώς.

—Οπότε, τι προτιμάς πιο πολύ: τα τριαντάφυλλα ή την πατρίδα; Άσε μου τουλάχιστον την πατρίδα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ —Ποιος πιστεύεις ότι είναι ο μεγαλύτερος δαίμονας της φυλής μας; Ο διχασμός. Πολλά έθνη, βέβαια, έχουν διχαστεί άγρια μεταξύ τους. Και οι Αμερικανοί και οι Άγγλοι, όπως το περιγράφει απολαυστικά η Σώτη Τριανταφύλλου στο βιβλίο της Το τέλος του κόσμου σε αγγλικό κήπο, και οι Ισπανοί κ.λπ., αλλά κάποτε σταμάτησαν. Τα βρήκανε. Ενώ εμείς συνεχίζουμε με άλλον τρόπο κάθε φορά. Στην Ελλάδα ο εμφύλιος δεν σταματά ποτέ, απλώς αλλάζει μορφή.

—Ο δικός σου εσωτερικός εχθρός ποιος είναι; Ο θυμός. Παλιότερα δεν μπορούσα πολλές φορές να τον ελέγξω. Έχω φερθεί απαξιωτικά, έχω προσβάλει ανθρώπους. Ντρέπομαι πολύ γι’ αυτό. Όταν τους ξαναβρίσκω μπροστά μου, όσα χρόνια κι αν πέρασαν, τους ζητάω συγγνώμη.

—Βρίσκεις χροιές, ποιότητες στο ελληνικό τραγούδι, που δεν τις βρίσκεις αλλού στον κόσμο – ή τζάμπα καμαρώνουμε; Το τραγούδι έχει πολύ βαθιές ρίζες εδώ. Ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός το τριακόσια τόσο μ.Χ. έλεγε: «Οι πάτριοι ημών συρτοί». Σκέψου πόσο παλιός πρέπει να ήταν ο συρτός ήδη! Και, εν τω μεταξύ, δύο χιλιάδες χρόνια μετά ο συρτός συνεχίζει να είναι το must του ελληνικού καλοκαιριού. Τα θρησκευτικά πανηγύρια μας κάθε καλοκαίρι είναι brand name μιλάμε. Και σε άλλες χώρες, στην Ινδία π.χ. ή στην Αραβία, το τραγούδι μπορεί να έχει βαθιές ρίζες, αλλά δεν έχει έναν Χατζιδάκι, έναν Τσιτσάνη, για παράδειγμα. Απλώς εκεί ανακυκλώνουν το ίδιο περίπου υλικό με καινούργια όργανα. Στην εισαγωγή του « Έχω ένα μυστικό» ο Μάνος βάζει, χωρίς ίσως να το συνειδητοποιεί, οκτώ νότες απ’ τον Επιτάφιο του Σείκιλου του 1ου αιώνα π.Χ., χρησιμοποιεί έναν ρυθμό μεταβυζαντινό, απλώνει μια ανάλαφρη σύγχρονη μελωδία και τη δίνει να την τραγουδήσουν μαθήτριες στο πούλμαν με τη Βουγιουκλάκη. Ολόκληρο παλίμψηστο που το τραγουδούσε ξέγνοιαστη η μαμά μου, απλώνοντας σεντόνια.

—Υπήρχε φάση που παρασύρθηκες από τα μεγαλεία; Που έχασες τον εαυτό σου; Σε μπέρδεψαν τα χρήματα; Με μπέρδεψαν ΜΕ τα χρήματα. Με τα οποία ποτέ δεν είχα ιδιαίτερη σχέση. Εννοείται ότι πρέπει να αμείβομαι όταν δουλεύω, έτσι δεν είναι; Όμως αλλού είναι το θέμα: όταν ήμουν νέος, διάφοροι κακόρουχοι μου λέγανε «πρόσεχε να μη σε παρασύρει το κατεστημένο» ή «μη δίνεις συνεντεύξεις στον αστικό Τύπο». Κατά τη γνώμη τους, έπρεπε να παίζω μόνο σε καταγώγια, αλλιώς, λέει, «εμπορευματοποιείται» η τέχνη μου. Δεν τους άκουγα, αλλά σιγά-σιγά αυτοί οι τύποι έγιναν καθεστώς, στα πολιτιστικά κυρίως, και με πρήζουν κάθε τρεις και λίγο ότι παρασύρθηκα από τα μεγαλεία κ.λπ. Να, τώρα κάνω αυτά τα podcasts με την ιστορία του ελληνικού τραγουδιού, είναι μία από τις εμβληματικές δράσεις της Επιτροπής «Ελλάδα 2021». Διαλέγω διακόσια τραγούδια από το 1821 ως τώρα. Ποιος θα πλήρωνε στις εταιρείες και στους οργανισμούς τα δικαιώματα όλων αυτών των τραγουδιών; Ακόμα και η Επιτροπή δυσκολεύεται. Δεν παίρνει χρήματα από το κράτος, παρά μόνον από τους ωραίους μερακλήδες που αγόρασαν και θα αγοράσουν την ωραία σειρά των συλλεκτικών νομισμάτων της. Και από χορηγίες βέβαια. Όχι, δεν παρασύρομαι από τα μεγαλεία. Όμως, σε μια φάση, όταν ήμουν νέος, την ψώνισα κι εγώ και νόμιζα πως ήμουν πολύ σπουδαίος μετά το «Happy Day», αλλά δεν

ΙNFO Η Επιτροπή «Ελλάδα 2021», στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, παρουσιάζει σειρά επετειακών podcasts του Διονύση Σαββόπουλου με τίτλο «200 χρόνια κομμάτια», αφιερωμένων στα 200 χρόνια του ελληνικού τραγουδιού. Την Κυριακή του Πάσχα, από τις 10 το πρωί, θα είναι διαθέσιμο το πρώτο επεισόδιο με τίτλο «ΧΟΡΕΨΕΤΕ - ΧΟΡΕΨΕΤΕ» από την πλατφόρμα της Επιτροπής www. greece2021.gr και από την ιστοσελίδα www.lifo.gr. Τα podcasts είναι μια προσφορά της Επιτροπής «Ελλάδα 2021». Η Επιτροπή δεν λαμβάνει κρατική χρηματοδότηση και τα έσοδά της προέρχονται αποκλειστικά από τις χορηγίες και το Νομισματικό της Πρόγραμμα, το οποίο υλοποιείται με την ευγενική χορηγία της Τράπεζας της Ελλάδος και περιλαμβάνει δεκατέσσερα συλλεκτικά νομίσματα που διατίθενται μέσω του ειδικού e-shop στο shop. greece2021.gr. Πρόκειται για ένα μοναδικό ενθύμιο της επετείου των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, με ξεχωριστή συναισθηματική αλλά και υλική αξία, αφού οι μήτρες θα καταστραφούν μετά την παραγωγή του προβλεπόμενου αριθμού νομισμάτων.

Από την άσχα ή του Π ια Κυρ κ κ εια ά τα επετ

s t s a c d o p

μου βγήκε και πολύ σε κακό, διότι με φουλ αυτοπεποίθηση και εντελώς αδίστακτα έγραψα τους «Αχαρνής» και τη «Ρεζέρβα». Μιλάω για το ’77-’79. Μετά συμμαζεύτηκα, αλλά χρειάστηκε να περάσουν δέκα χρόνια για να μπορέσω να γράψω πάλι κάτι που αληθινά ήθελε πάθος και αφροσύνη: το «Κούρεμα». Δεν είμαι φαντασμένος, αφηρημένος είμαι. Πάω καμιά φορά κατευθείαν στο μπαρ και η ουρά μού βάζει τις φωνές. Δεν ξέρω πού να κρυφτώ μετά.

—Αν ήσουν μια κόκα-κόλα ένθεη (ας πούμε και καμιά σαχλαμάρα), που δεν είχε θέμα να κρατάει πια μυστική τη σύνθεσή της, ποια θα έλεγες ότι είναι τα συστατικά σου; Χαρακτηριστικά, άνθρωποι, τόποι; Η καλή διάθεση, καταρχάς. Πολλή Θεσσαλονίκη, παρέες, σχέσεις, Σπέτσες, Κολωνάκι, η Άσπα, τα παιδιά, η Φιλοθέη, το Μούρεσι. Πολύ χάζεμα, επίσης, αλλά και πολλή δουλειά μυρμηγκιού. Θα είναι κι άλλα. Δεν το ξέρω καλά τι άλλο είμαι.

—Τελικά, τι αξίζει στη ζωή σου, Διονύση, πιο πολύ; Αν και φαίνεσαι πάντα σε σχήματα –φίλων, οικογένειας, συνεργασιών κ.λπ.–, είσαι σαν μόνος – θηρίο μονάζον, larger than life. Ποτέ δεν μιλάς για παιδιά, οικογένεια, εγγόνια. Αν και, φαντάζομαι, θα είχες κι εσύ τα τυχερά σου βάσανα. Και παρότι ήσουν πάντα στο δημόσιο μάτι, παραμυθάς κ.λπ., πάντα νομίζω ότι ανάσαινες πιο δυνατά σε δωμάτια, σε κρεβάτια. Τελικά, ποιες είναι οι μεγάλες ηδονές του κόσμου σου; All you need is love. Η αγάπη, νομίζω, είναι, τελικά, η μεγάλη ανάσα ολονών μας. Κατά βάθος, όλοι το ξέραμε από πάντα. Άλλο, τώρα, αν κάναμε τους ακατάδεκτους. Δεν με ρωτούν συχνά για την οικογένειά μου και είναι λογικό. Πάντως, όταν με ρωτούν, μιλάω. Έχω βάλει δυο-τρεις φορές τους δικούς μου στα τραγούδια. Τους ευγνωμονώ. Γενικά θέλω να ανήκω. Παραδέχομαι όμως ότι μου αρέσουν πάρα πολύ τα μοναχικά δωμάτια, τα βράδια ιδίως, να κάθομαι στην κουζίνα ως τις τρεις το πρωί, ενώ όλοι κοιμούνται, ή να χώνομαι στα σκεπάσματα και να επεξεργάζομαι τα αισθήματα και τα περιστατικά του 24ώρου, σαν τα ερπετά που χώνονται στην τρύπα τους για να αφομοιώσουν την τροφή της ημέρας. Αλλά τα κρεβάτια είναι και για την αγάπη και για τα φιλιά.

—Μου είχες πει κάποτε ότι ήθελες να είσαι μάγος. Πολύ θα ήθελα να ήμουν. Να βγάζω λαγουδάκια και περιστέρια. Να υπνωτίζω ανθρώπους, να εξαφανίζω τον απέναντι και να τον μεταφέρω σε έναν άλλον τόπο.

—Πες ότι έδινες ένα χαρτάκι με ονόματα να μνημονευτούν εδώ, στην άκρη της δύσκολης εποχής. Για λίγο κουράγιο. Μάνος Χατζιδάκις. Νίκος Γκάτσος. Γιάννης Τσαρούχης. Τάκης Χορν.

—Τι νιώθεις για μας; Αν φεύγαμε για ένα ταξίδι μακρινό και ήξερες ότι δεν θα μας ξαναδείς, τι θα μας έλεγες, πριν χωριστούμε, για όλο αυτό το θυελλώδες πάρε-δώσε που συνέβη μεταξύ μας, δεκαετίες τώρα – αυτόν τον δύσκολο έρωτα με τα απαράμιλλα άνθη; Ήμουν ο μεγαλύτερος θαυμαστής σας στην αρχή. Σαν εσάς ήθελα να γίνω. Μετά, όμως, μου φερθήκατε σκληρά και απαξιωτικά κάποιες φορές και γέμισα οργή. Ήμουν ο μεγαλύτερος θαυμαστής σας επί γης και με κάνατε τον μεγαλύτερο εχθρό σας κάποτε. Ήθελα να το πω, να το ακούσετε και να τελειώνει πια αυτό. Στο καλό, σας αγαπώ πολύ, δεν μας χωρίζει τίποτε πια και πιστεύω ακράδαντα πως θα ανταμώσουμε πάλι, όπως σας βλέπω και με βλέπετε.

—Διονύση, σε φιλώ και σε αγαπώ πάντα. Κι εγώ, βρε Στάθη μου, παρ’ όλη την απόσταση.

του ουλου Σαββόπ η σ ύ ν Διο r .g στο lifo

29.4.21 – lifo

23

ΑΝΟΙΞΗ

Καλλιεργώντας βότανα και λουλούδια στο Λιτόχωρο Πιερίας

ΣΤΟΥΣ ΟΛΑΝΘΙΣΤOΥΣ ΚΗΠΟΥΣ ΤΟΥ ΖΕΥΓΆΡΙΟΥ ΠΟΥ ΈΦΥΓΕ ΣΤΗΝ ΕΠΑΡΧΊΑ ΚΑΙ ΞΕΚΊΝΗΣΕ ΝΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΊ ΒΙΟΛΟΓΙΚΆ ΒΌΤΑΝΑ ΚΑΙ ΕΔΏΔΙΜΑ ΛΟΥΛΟΎΔΙΑ. ΑΠΌ ΤΗ ΔΏΡΑ ΜΆΣΤΟΡΑ

24 lifo – 29.4.21

29.4.21 – lifo

25

ΑΝΟΙΞΗ Κατερίνα Καλαμπάκα και ο Κώστας Γκουτέλιας γνωρίστηκαν στη Θεσσαλονίκη και, αφού ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους στη Δασολογία και τη Χημεία αντίστοιχα, μπήκαν στη διαδικασία αναζήτησης εκείνης της εργασίας που θα τους έδινε προοπτικές, θα κρατούσε ζωντανό το ενδιαφέρον τους και θα βελτίωνε την ποιότητα ζωής τους. Το Λιτόχωρο, ο τόπος όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε η Κατερίνα, φαινόταν να έχει καλές προοπτικές για να φτιάξουν κάτι δικό τους, που θα μπορούσε να τους δίνει χαρά με την εξέλιξή του και θα εξασφάλιζε το μέλλον τους. Βέβαια, πολλοί είναι αυτοί που ονειρεύονται τη ζωή στην επαρχία, αλλά λίγοι αυτοί που το τολμούν. Αν σκεφτείς τον κόπο που χρειάζεται, τον αναγκαίο χρόνο αναμονής μέχρι να δεις τους καρπούς της δουλειάς σου αλλά και τις δύσκολες συνθήκες της ελληνικής εξοχής, δεν τους αδικώ. Για να φύγεις μακριά από την πόλη και να δημιουργήσεις μια επιχείρηση, πρέπει να έχεις κότσια ή τρέλα. Το ζευγάρι αυτό φαίνεται πως έχει και τα δύο, αλλά περισσότερο έχει όρεξη για δημιουργία, πείσμα και όραμα. Έτσι, το πλάνο τους για απόδραση στην Πιερία ξεκίνησε γύρω στο 2013. Από τη στιγμή που έμαθα για την ιστορία και γνώρισα τα προϊόντα τους, έβαλα σκοπό να τους επισκεφτώ και να δω τις καλλιέργειές τους από κοντά. Η επιθυμία μεγάλωσε με την άφιξη της άνοιξης, που είναι η εποχή της συγκομιδής, και σκεφτόμουν ολάνθιστα λιβάδια με δεκάδες αρώματα. Δυστυχώς, η πανδημία άλλαξε τα σχέδιά μου, αλλά δεν άντεξα να μην επικοινωνήσω με τα παιδιά και να μάθω τηλεφωνικώς όλα εκείνα που ήθελα. «Την ιδέα την έριξε η Κατερίνα» μου λέει ο Κώστας και συνεχίζει: «Λόγω σπουδών, είχε μεγάλη επαφή με το περιβάλλον και γενικότερα το οικοσύστημα και η προοπτική να εκμεταλλευτούμε το κτήμα που είχε στην Πιερία ήταν εξαιρετική. Αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε με την καλλιέργεια των βοτάνων για πολλούς λόγους. Αρχικά, τα αγαπούσαμε ανέκαθεν και ξέραμε ότι υπάρχουν κάποια είδη αυτοφυούμενα στην περιοχή, οπότε φανταστήκαμε ότι η καλλιέργεια θα μπορούσε να αποδώσει. Εξάλλου, τα βότανα χρησιμοποιούνται με πάρα πολλούς τρόπους, π.χ. σε αφεψήματα ή αιθέρια έλαια, και υπάρχει μεγάλο αγοραστικό ενδιαφέρον». Συνεχίζουμε την κουβέντα μας και καταλαβαίνω πως τα παιδιά έπεσαν στα βαθιά κατευθείαν. Δεν υπήρχε οικογενειακό background και όλα έπρεπε να δοκιμαστούν από την αρχή. Κάποια στρέμματα που είχαν ελιές δεν υπήρχε λόγος να θυσιαστούν για νέες καλλιέργειες, έτσι ένα χωράφι ενός στρέμματος ήταν ό,τι έπρεπε για να γίνει η πρώτη προσπάθεια. Οι τέσσερις πρώτες καλλιέργειες έγιναν με τσάι του βουνού, μελισσόχορτο, φασκόμηλο και ρίγανη και η πρώτη συγκομιδή ήρθε το καλοκαίρι του 2013 με ποσότητες μικρές, αλλά ικανές για να δειγματίσουν τα προϊόντα τους. Ταυτόχρονα, ξεκίνησαν όλες οι διαδικασίες που θα οδηγούσαν στη βιολογική πιστοποίηση. Φαντάζομαι τη διαμονή και την καθημερινότητά τους ειδυλλιακές. Ψάθινα καπέλα που αρμενίζουν στον αέρα, φλοράλ ρούχα, γεύματα κάτω από μεγάλα δέντρα, βόλτες στη φύση και άλλα τέτοια μυθιστορηματικά, αλλά τα παιδιά με προσγειώνουν στην πραγματικότητα. «Δεν είναι καθόλου ειδυλλιακή η ζωή ενός αγρότη. Όλα εξαρτώνται από τις καιρικές συνθήκες, με όλες τις συνέπειες που μπορεί κάποιος να καταλάβει. Το ότι ο κόπος μιας

26 lifo – 29.4.21

κάποια tips για τα λουλούδια στην κουζίνα μας Τα λουλούδια δεν συμμετέχουν στη διαδικασία βρασίματος ή ψησίματος. Προστίθενται μετά, για να διατηρήσουν τα χρώματα και την υφή τους. Μια όμορφη ιδέα για τα καλοκαιρινά ποτά μας είναι να γεμίσουμε τη θήκη με τα παγάκια μας μέχρι τη μέση, να τοποθετήσουμε ένα άνθος, να την αφήσουμε να παγώσει και μετά να προσθέσουμε νερό για να έχουμε τα πιο floral παγάκια για τα ποτά μας. Για ένα εντυπωσιακό κοκτέιλ Margarita, κολλάμε τα πέταλα των λουλουδιών μας με σιρόπι αγαύης ή λεμόνι στο στεφάνι του ποτηριού. Για λουλουδάτα cookies, ψήνουμε τα μπισκότα μας και μετά φτιάχνουμε ένα ελαφρύ γλάσο από ζάχαρη άχνη και νερό και το ρίχνουμε με ένα κουταλάκι πάνω από κάθε μπισκότο, τοποθετώντας από κάτω πέταλα από λουλούδια. Το ίδιο μπορούμε να κάνουμε και με σοκολάτα, τοποθετώντας τα λουλούδια από πάνω. Στα πιάτα μας, αφού είναι έτοιμα, ρίχνουμε τα λουλούδια νωπά ή αποξηραμένα, ανάλογα με τα χρώματα και το γούστο μας.

χρονιάς μπορεί να χαθεί από μια χαλαζόπτωση δεν είναι καθόλου ειδυλλιακό. Όχι ότι περνάμε άσχημα. Λίγα πράγματα μας λείπουν από την πόλη. Έχουμε μια καθημερινότητα γεμάτη και μια συνεχή προσμονή για όσα μεγαλώνουν και όσα έρχονται. Αλλά σίγουρα τα πράγματα δεν είναι εύκολα ή μόνο γοητευτικά. Μια συνηθισμένη μέρα μας, σε περίοδο όπως αυτή, λίγο πριν αρχίσουν οι συγκομιδές, ξυπνάμε με το πρώτο φως, κάνοντας τις δουλειές του γραφείου. Ελέγχουμε τα mails μας, απαντάμε σε πελάτες, κοιτάμε τις παραγγελίες και παίρνουμε ένα καλό πρωινό, για να μπορέσουμε να αντέξουμε στην συνέχεια. Μετά, βγαίνουμε στο χωράφι και ξεκινάμε τις εργασίες που πρέπει να γίνουν κι αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν τη συντήρηση των εκτάσεων, δηλαδή ξεχορτάριασμα, κόψιμο χόρτων, κλαδέματα, σπορές, μεταφυτεύσεις, εγκαταστάσεις σε τελική θέση ή συγκομιδές, ανάλογα με το είδος και τη διαχείριση των προϊόντων. Τελειώνουμε με τη δύση του ηλίου, οπότε ξαναγίνεται έλεγχος των mails». Δεν υπάρχει κάποια δουλειά της επιχείρησης που να μην περνάει από τα χέρια των παιδιών. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως όλα γίνονται από εκείνους. Ακόμη και σήμερα, που έχουν φτάσει στα δέκα στρέμματα καλλιεργειών και έχουν αποκτήσει περισσότερους πελάτες, συνεχίζουν να δουλεύουν και να φέρνουν εις πέρας όλη τη διαδικασία μόνοι τους. Εξάλλου, μόνο τα τελευταία χρόνια έχουν έσοδα επαρκή για να βιοποριστούν αποκλειστικά απ’ αυτή την εργασία. Γι’ αυτό και είναι σημαντικό να ξέρει κάποιος που θέλει να επιχειρήσει κάτι ανάλογο πως μόνο με πείσμα και υπομονή μπορεί να τα καταφέρει. Και, φυσικά, χρειάζεται να βλέπεις μπροστά. Να πρωτοπορείς. Στην Olympus Fields, η επιθυμία να πάνε τη δουλειά τους ένα βήμα πιο παρακάτω έφερε την καλλιέργεια των εδώδιμων ή βρώσιμων λουλουδιών. «Τα εδώδιμα λουλούδια προέκυψαν μετά από παραγγελία πελάτη του εξωτερικού. Οι συνεργασίες που έχουμε από την πρώτη στιγμή ήταν από ευρωπαϊκές χώρες και ορισμένες από αυτές ήταν κατ’ αποκλειστικότητα. Δηλαδή καλλιεργούμε για έναν πελάτη το είδος που θέλει και όλη η παραγωγή είναι στη διάθεσή του. Ξεκινήσαμε με ένα είδος και στη συνέχεια μελετήσαμε κι άλλα είδη που χρησιμοποιούνται γενικά και προχωρήσαμε σε πειραματικές καλλιέργειες. Έτσι, αυτήν τη στιγμή καλλιεργούμε και βότανα και λουλούδια. Τα είδη είναι πάρα πολλά και κάθε χρονιά δοκιμάζουμε νέες ποικιλίες. Τα κριτήρια επιλογής είναι πολλά και οφείλουμε να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Αρχικά, πρέπει να μπορούν να αντέχουν στις κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής, για να ευδοκιμήσουν, και στη συνέχεια να εξετάσουμε αν μπορούν να δώσουν ικανοποιητική ποσότητα ως προϊόν. Υπάρχει πολύ μεγάλη γκάμα από ποικιλίες και τα είδη μοιάζουν ατελείωτα. Και αυτό είναι μια όμορφη πρόκληση για εμάς». Περιηγούμαι στο site τους και βλέπω την ομορφιά των συσκευασιών, αλλά και των λουλουδιών τους. Πραγματικά, τα παιδιά κάνουν μια πολύ σοβαρή δουλειά και δεν υπάρχει τίποτα που να έχει γίνει στην τύχη. Το λογότυπό τους είναι εμπνευσμένο, λιτό και to the point. Οι συσκευασίες τους το ίδιο minimal, καθαρές και κομψές. Ο λογαριασμός τους στο Ιnstagram προσεγμένος στη λεπτομέρεια. Πριν τους μιλήσω, φανταζόμουν ότι η Olympus Fields απασχολεί μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων. Τα πράγματα, όμως, για την Κατερίνα και τον Κώστα είναι πιο απλά. «Όπως όλες οι διαδικασίες γίνονται με το χέρι, ξεκινώντας από τη σπορά, έτσι και ό,τι

άλλο αφορά την επιχείρηση περνάει από τα χέρια μας. Για το λογότυπο υπεύθυνη είναι η γραφίστρια Εύα Μερζιεμεκίδου. Το site γίνεται με σκοπό να είναι εύκολο στη χρήση, απλό και ξεκάθαρο. Για τη συσκευασία, πάλι, θέλαμε κάτι που εφάμιλλο των προϊόντων. Σ’ ένα πολύ καλό και υψηλής ποιότητας προϊόν, μια όμορφη συσκευασία ολοκληρώνει ιδανικά το αποτέλεσμα. Μόνο με αυτόν τον τρόπο, εξάλλου, μπορεί κανείς να ανοιχτεί στην παγκόσμια αγορά». Συνεχίζουμε την κουβέντα μας και γελάμε που οι περισσότεροι Έλληνες εξοικειώθηκαν με τα βρώσιμα λουλούδια μέσω του «MasterChef» ή βλέποντας τη διακόσμηση κάποιων signature cocktails. «Η αλήθεια είναι ότι στην αρχή πολλοί ήταν επιφυλακτικοί, αλλά σιγά-σιγά έχουν ξεκινήσει να τα χρησιμοποιούν, κυρίως στη ζαχαροπλαστική, θα λέγαμε. Το ενδιαφέρον είναι γενικό, δηλαδή και από απλούς ανθρώπους αλλά και από επαγγελματίες του χώρου της εστίασης. Είναι σημαντικό να καταλάβει κάποιος πως τα λουλούδια έχουν τρομερή δύναμη. Ομορφαίνουν ένα πιάτο με απλό και άμεσο τρόπο. Και μπορούν να χρησιμοποιηθούν παντού. Η γεύση τους, στα περισσότερα είδη, δεν είναι ικανή να επηρεάσει το πιάτο. Είναι υπέροχο, όμως, να τα βλέπεις σε ένα ζεστό ρόφημα, πάνω σε μια σαλάτα, σε γλυκά ή ακόμα και πάνω σε ένα πιάτο σπαγγέτι. Σου φτιάχνουν τη διάθεση και ό,τι το καταφέρνει αυτό είναι πολύτιμο και το έχουμε όλοι ανάγκη» μου λένε και συμφωνώ απόλυτα μαζί τους. Πριν τους αφήσω, ζητάω να μου πουν ποια είναι τα αγαπημένα τους είδη. «Αγαπάμε το φασκόμηλο, γιατί είναι ένα βότανο που έχει πάρα πολλές θετικές ιδιότητες. Είναι αντιβακτηριδιακό, ιδανικό για τον βήχα και τη δυσπεψία, ωφέλιμο γενικά για τον οργανισμό. Επιπλέον, είναι ανθεκτικό σε πολύ ακραίες καιρικές συνθήκες και αυτό βοηθάει πολύ τη δουλειά μας. Το αγαπημένο μας λουλούδι είναι το τριαντάφυλλο. Απερίγραπτα χρώματα και αρώματα. Είναι πανέμορφο το τριαντάφυλλο».

Είναι υπέροχο, όμως, να τα βλέπεις σε ένα ζεστό ρόφημα, πάνω σε μια σαλάτα, σε γλυκά ή ακόμα και πάνω σε ένα πιάτο σπαγγέτι. Σου φτιάχνουν τη διάθεση και ό,τι το καταφέρνει αυτό είναι πολύτιμο και το έχουμε όλοι ανάγκη»

Το θέατρο μπαίνει στην καθημερινή μας ζωή με ένα κλικ! Όλα τα αντικείμενα του πωλητηρίου του Εθνικού Θεάτρου για πρώτη φορά online.

Π

ίσω από κάθε παράσταση εκτυλίσσεται ένα άλλο έργο, παράλληλο, αθέατο, αλλά σημαντικό. Η τέχνη δεν περιορίζεται στη σκηνή αλλά υπάρχει σε κάθε σκέψη, σε κάθε διαδικασία καλλιτεχνική που κινείται από την έμπνευση των δημιουργών. Το κατάστημα του Εθνικού Θεάτρου αποκαλύπτει μικρά έργα τέχνης που δημιούργησαν οι καλλιτέχνες που πέρασαν από τη σκηνή του, ενώ ταυτόχρονα δίνει την αφορμή σε νέους σχεδιαστές να εμπνευστούν από την ιστορία του θεάτρου, προσφέροντας τα δικά τους έργα. Αντικείμενα τέχνης, αξεσουάρ, κοσμήματα, είδη γραφείου, T-shirts και πολλά άλλα ιδιαίτερα σχεδιαστικά αντικείμενα συνδέουν το θέατρο με τις καθημερινές μας συνήθειες και πλέον βρίσκονται στο νέο σύγχρονο ηλεκτρονικό κατάστημα που σηματοδοτεί τη σύνδεση αυτής της πλευράς του Εθνικού Θεάτρου με την ψηφιακή εποχή.

Προϊόντα εμπνευσμένα από ιστορικές παραστάσεις και από τη δουλειά σπουδαίων σκηνογράφων και ζωγράφων που συνεργάστηκαν με το Εθνικό μας Θέατρο συνυπάρχουν με τη δουλειά νέων σχεδιαστών και δίνουν άλλη πνοή στο σπίτι, στο τραπέζι ή στο γραφείο. Ένα ψηφιακό κατάστημα που φέρνει στο φως κομμάτια της ιστορίας του Θεάτρου τα οποία παραμένουν άγνωστα, επιδιώκοντας να μεταφέρει τον απόηχο της πορείας του Εθνικού Θεάτρου και να γνωρίσει στο κοινό, πλέον και ψηφιακά, σπουδαίους δημιουργούς που συνεργάστηκαν σε παραστάσεις του. Ιδιαίτερη θέση κατέχουν οι δημιουργίες των εργαστηρίων του Εθνικού Θεάτρου. Στα διαλείμματα των παραστάσεων, εργαζόμενοι με εμπειρία και μεράκι από τα τμήματα βεστιαρίου, ραπτικής και ειδικών κατασκευών ανακυκλώνουν παλιά υλικά, παλιά προγράμματα αλλά και υφάσματα, τρέσες, κορδέλες, κουμπιά, φερμουάρ και όλα τα υλικά που χρη-

σιμοποιούνται στην κατασκευή κοστουμιών και θεατρικών αντικειμένων. Τα υλικά αυτά αξιοποιούνται δημιουργικά και μετατρέπονται σε ξεχωριστές, μοναδικές χειροποίητες δημιουργίες – κοσμήματα, τσάντες, γούρια με πραγματικό άρωμα θεάτρου! «Πίσω από τις σκηνές και τις αυλαίες του Εθνικού Θεάτρου, στις αποθήκες και στα εργαστήρια, τα κοστούμια του ιστορικού βεστιαρίου, οι μακέτες και τα σκίτσα των καλλιτεχνών που δούλεψαν για τις παραστάσεις του παραμένουν αθέατα, όταν η παράσταση για την οποία προορίζονταν τελειώσει. Ένας ανεκτίμητος θησαυρός με έργα καλλιτεχνών όπως ο Γιώργος Βακαλό, ο Σπύρος Βασιλείου, ο Βασίλης Φωτόπουλος, ο Αντώνης Φωκάς, ο Κλεόβουλος Κλώνης, αλλά και πολλών νεότερων που άφησαν το στίγμα τους στην ιστορία και τους ανθρώπους του Εθνικού. Τον θησαυρό αυτόν θελήσαμε να φέρουμε στο φως όταν πρωτοξεκίνησε τη λειτουργία του το πωλητήριό μας κάποια χρόνια πριν, μέσα από σειρές αντικειμένων εμπνευσμένων από παραστάσεις. Σήμερα, με το άνοιγμα του ψηφιακού πωλητηρίου, η προσπάθεια αυτή διευρύνεται ακόμα περισσότερο. Επιδιώκουμε επιπλέον συνεργασίες με νέους designers που εμπνέονται από το τότε και το τώρα του θεάτρου και αναδεικνύουμε τη δυναμική και το μεράκι των ανθρώπων που στελεχώνουν τα εργαστήρια του Εθνικού μέσα από τις ιδιαίτερες χειροποίητες δημιουργίες τους. Μια πνοή θεάτρου στις καθημερινές μας συνήθειες» λέει η Μαρία Καρανάνου, υπεύθυνη πωλητηρίου του Εθνικού Θεάτρου.

Ειδικά για την περίοδο του Πάσχα στο eshop.n-t.gr θα βρεις ιδιαίτερες χειροποίητες λαμπάδες που μόλις δημιουργήθηκαν στα εργαστήριά του. Κάνε τις αγορές σου στο www.eshop.n-t. gr.

29.4.21 – lifo

27

ΜΟΥΣΙΚΗ

USURUM: ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΕΣ ΜΕΛΩΔΙΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΣΠΛΑΧΝΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ Ο νέος δίσκος «Ασανσέρ» της πολύπλευρης νεανικής μπάντας είναι γεμάτος εικόνες και συναισθήματα. από τον γιωργο ψωμιαδη φωτογραφια: παρισ ταβιτιαν από το μεταξουργείο μέχρι τα πλοία, που αφήνουν στίγματα στη θάλασσα, και από το αστικό τοπίο της Αθήνας μέχρι τα φιλιά που δεν ξεχνιούνται, το «Ασανσέρ», ο τελευταίος δίσκος των Usurum, είναι γεμάτο εικόνες και συναισθήματα που ξεπηδούν αβίαστα μέσα από τις μελωδίες. Στον ήχο της μπάντας που τα τελευταία χρόνια αγαπιέται από το κοινό όσο λίγες και ξεχωρίζει για τις πολύπλευρες συνθέσεις της δεν μπαίνουν ταμπέλες. Πρόκειται απλώς για μια παρέα που μέσα από τα τραγούδια της σε κάνει να νιώσεις αμέσως κομμάτι της. Τσιτσάνης, Θ. Παπακωνσταντίνου, Radiohead, Φοίβος Δεληβοριάς, Stromae κ.ά. είναι μερικές από τις επιρροές τους. Μπορεί να μην τις καταλαβαίνεις όλες ακριβώς, όμως θα μπορούσες να πεις ότι με κάποιον τρόπο υπάρχουν στα τραγούδια τους. «“Usurum” σημαίνει “παζάρι”, αν και αρχικά είχε άλλη έννοια, και ως έφηβοι κάπως νιώσαμε ότι η λέξη νοηματοδοτούσε την ύπαρξη της μπάντας λόγω των μεταξύ μας μουσικών και καλλιτεχνικών ανταλλαγών. Τώρα, μετά από τόσα χρόνια, δεν ξέρω πώς να το κρίνω. Είναι λίγο σαν τα κανονικά μας ονόματα. Τι να κάνουμε, αυτό μας έδωσαν! Είμαστε χαρούμενοι με αυτό και εξελισσόμαστε μέσα σε αυτό» λέει ο Σταύρος Ρουμελιώτης. Με τον Κοσμά Λαμπίδη γνωρίζονται είκοσι τρία χρόνια. Όταν πριν από χρόνια άρχισαν να παίζουν μουσική στο Μουσικό Σχολείο Αλίμου, «κόλλησαν» με ένα άλλο ντουέτο, τον Γιώργο και τον Νίκο, και οι τέσσερίς τους δημιούργησαν τον βασικό κορμό του συγκροτήματος. «Από τότε μέχρι σήμερα μπαινοβγαίνει κόσμος στην μπάντα» συμπληρώνει ο Σταύρος. «Η εκάστοτε σύνθεση καθορίζεται από τις παρέες, τις μουσικές ανησυχίες αλλά και τυχαία γεγονότα». «Ο τέταρτος δίσκος μας, το “Ασανσέρ”, είναι έντεκα μικρές στιγμές που θα χωρούσαν όλες στα 20 δευτερόλεπτα της ανάβασης ή της κατάβασης στα σπλάχνα κάποιας πολυκατοικίας» αναφέρουν. Μετά τον ομώνυμο δίσκο το 2013, το «Δίκαιο του Πειρασμού» το 2017 και το «μη & δεν», που κυκλοφόρησε το 2018, δημιούργησαν κάτι ακόμη πιο πλούσιο, δείχνοντας ότι βρίσκονται σίγουρα σε μια δημιουργική φάση. Σταύρος: Το «Ασανσέρ» είναι μια συλλογή κομματιών που γράφτηκαν από την περίοδο που ηχογραφούσαμε το «μη & δεν» μέχρι και την περασμένη άνοιξη, που ο Κοσμάς έγραψε τη «Ρότα» και το «Είσαι κι εσύ», κατά τη διάρκεια της καραντίνας. Οι ηχογραφήσεις πήραν καιρό, καθώς δεν ήμασταν όλοι Ελλάδα, όμως αλλάζαμε και γνώμη συχνά σε σχέση με την κατεύθυνση κάποιων κομματιών. Τελικά, φτάσαμε σε σημείο να είμαστε όλοι ευχαριστημένοι και χαρούμενοι με το αποτέλεσμα. Το ύφος είναι στο πλαίσιο του προηγούμενου δίσκου, αλλά κάπως πιο εμπλουτισμένο ηχητικά. Αρχικά, τον χτίσαμε και πάλι μέσα στο σαλόνι μας, όπως κάνουμε πάντα, δηλαδή ηχογραφώντας αποκλειστικά με ό,τι έχουμε στο σπίτι και με ό,τι ξέρουμε (ή και δεν ξέρουμε) να παίζουμε. Όμως, εν αντιθέσει με τον προηγούμενο δίσκο, όταν το θεωρήσαμε αναγκαίο, πήγαμε στο στούντιο και φωνάξαμε τους φίλους μας για να παίξουν συμπληρωματικά κρουστά και πνευστά. Το “Θα γυρίσει ξανά” επρόκειτο να κυκλοφορήσει τον Απρίλιο του 2020, συνοδευόμενο από ένα κλιπ σε δικό μας σενάριο. Όπως συνέβη με όλα, όμως, ματαιώθηκαν και τα γυρίσματα. Έτσι, λοιπόν, κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας, θέλοντας κι εμείς να κρατήσουμε ζεστή τόσο τη δημιουργία όσο και την επαφή με τον κόσμο, αφού δεν ξέραμε πότε θα ξαναπαίξουμε ζωντανά, μας ήρθε αυτή η ιδέα (σ.σ. να φτιάξουν ένα βιντεοκλίπ με βίντεο του κόσμου από την καραντίνα). Το κομμάτι υπήρχε, ο κόσμος ήταν κλεισμένος στα σπίτια του. «Ας κάνουμε κάτι με αυτό». Η ανταπόκριση ήταν συγκινητική. Λάβαμε εκατοντάδες mails, από τα οποία μπήκαν μόνο λίγα, όπως είναι λογικό. Η δουλειά μετά στο μοντάζ ήταν πολύ δύσκολη αλλά και ανταποδοτική στο τέλος. Χαρήκαμε πολύ, γιατί είδαμε νέο κόσμο, κλεισμένο στο σπίτι, να το παλεύει, όπως όλοι μας. Διαβάζοντας βιβλία, χορεύοντας, κάνοντας γυμναστική, μαγειρεύοντας ή μέσα από την ενασχόληση με τα κατοικίδιά του. Είδαμε όμορφες φάτσες να κάνουν όμορφα πράγματα και αυτό ήταν κάπως εμψυχωτικό για μας. Αν πούμε ότι έχουμε ασχοληθεί εξονυχιστικά με την παράδοση, θα πέσουν τα τσιμέντα να μας πλακώσουν. Υπάρχουν παιδιά που ασχολούνται πολύ σοβαρά και τη μελετούν και τη μεταλαμπαδεύουν. Εμείς έχουμε μια πιο περιστασιακή επαφή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι ουσιαστική. Μας συγκινεί πάρα πολύ η μουσική και ο λόγος σε πολλά παραδοσιακά τραγούδια, όπως και το ίδιο το γεγονός ότι είναι μια συλλογική εργασία η οποία εξελίσσεται και μεταλλάσσεται μέσα στον χρόνο. Επίσης, μας μαγνητίζει το ότι πολλά από τα παραδοσιακά τραγούδια δεν μιλούν για το πώς αισθάνεται κάποιο πρόσωπο, απλώς περιγράφουν μια κατάσταση, μέσω της οποίας μεταδίδουν τα συναισθήματα. Υπάρχει μια αποστασιοποίηση. Δεν υπάρχει αυτό του λαϊκού και του έντεχνου τραγουδιού, που επικεντρώνεται στο εγώ. Θυμίζουν άλλες πολιτισμικές και κοινωνικές δομές, όπου η φύση, το περιβάλλον, ακόμα και τα εργαλεία, είναι τα μέσα έκφρασης των ανθρώπων».

28 lifo – 29.4.21

info Το «Ασανσέρ» θα κυκλοφορήσει σε βινύλιο από τη Space Between Us Recordings στις 20 Ιουλίου. fb: usurumtheband

29.4.21 – lifo

29

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

ΑΥΤΌΦΩΤΕΣ ΑΝΤΑΝΑΚΛΆΣΕΙΣ ΜΕ ΣΤΟΙΧΕΊΑ ΤΗΣ ΦΎΣΗΣ Ο χαράκτης Μιλτιάδης Πεταλάς στα νέα του έργα –τα οποία έχει δημιουργήσει με μοναδικές τεχνικές και στα οποία κυριαρχεί το μαύρο– αποκαλύπτει τη δύναμη του εσωτερικού φωτός.

οι οξυγραφίες του μίλτιαδη πεταλά με συνθέσεις ανθρώπινων μορφών και ζώων είναι εντελώς ξεχωριστές για να τις κατατάξει κάποιος απλώς στη χαρακτική. Και η αλήθεια είναι ότι ο Πεταλάς είναι πρώτα απ’ όλα ζωγράφος. Τα σκίτσα του, που έχουν επιρροές από την πρώιμη Αναγέννηση, τον Ντίρερ και τον Ιερώνυμο Μπος, είναι αυτά που του έχουν χαρίσει σημαντικά βραβεία, όπως το πρώτο βραβείο χαρακτικής στις ΗΠΑ το 2018, στον Διεθνή Διαγωνισµό Black&White, στο Rubber City Prints του Οχάιο, ή την τιμητική διάκριση στη 13η Διεθνή Μπιενάλε Small Graphic Forms and Exlibris στην Ostrow Wielkopolski της Πολωνίας. Ο Πεταλάς έχει αποφοιτήσει με άριστα από το τμήμα Ζωγραφικής και το τμήμα Χαρακτικής της ΑΣΚΤ, όπου σήμερα είναι επίκουρος καθηγητής, και έχει αναπτύξει στη χαρακτική τεχνικές μοναδικές, που κάνουν το έργο του αναγνωρίσιμο και εντελώς δικό του. Στα νέα του έργα, που παρουσιάζει στην έκθεση «Αυτόφωτα» στη Zivasart Gallery, όπου κυριαρχεί το μαύρο, αποκαλύπτει τη δύναμη του εσωτερικού φωτός που ενυπάρχει ως συμπαντική ιδέα στα σώματα και στα πράγματα. Για κάποιον που γνωρίζει την τεχνική της χαρακτικής, αυτό που έχει κάνει με τη χάραξη στο ξύλο και τα τυπώματα πάνω στο ευαίσθητο χαρτί είναι σχεδόν αδύνατο… «Όσοι έρχονται στην έκθεση νομίζουν ότι τα μαύρα είναι χαλκογραφίες» λέει. «Αυτό ήταν ένα ζητούμενο, να δημιουργώ συνεχώς μια νέα τεχνική, και μπορεί να “έφαγα” τέσσερις μήνες σε μια πολύ επίμονη έρευνα, με όλους να μου λένε “είσαι τρελός, τι είναι αυτό που κάνεις, δεν γίνεται”, αλλά κατάφερα να δημιουργήσω τον κόσμο που ήθελα με έναν δικό μου τρόπο και να ξεπεράσω πάλι την τεχνική ως μέσο. Το βλέπω και σαν προίκα αυτό, για να το μεταδώσω αργότερα. Γιατί ό,τι κατακτώ μου αρέσει να το μεταδίδω. Στην έκθεση το κοινό αναρωτιέται “τι είναι αυτό που βλέπω; Είναι χαλκογραφία; Είναι ξυλογραφία;”. Είναι κάτι που θεωρώ πάρα πολύ όμορφο. Πάντα η αφετηρία είναι η ζωγραφικότητα του έργου. Μου αρέσουν οι ατμόσφαιρες, δεν μπορώ τα κλειστά περιγράμματα, ούτε στις δουλειές μου ούτε στους ανθρώπους. Είναι ένα έντονο ζητούμενο, ειδικά τώρα, μες στην καραντίνα, πρέπει να τα ξεπεράσουμε αυτά και να εξελιχθούμε ως άνθρωποι. Δυστυχώς, βλέπω ότι τα κουτάκια γίνονται ακόμα πιο πνιγηρά. Ήταν πολύ ενδιαφέρον όμως να δουλεύω αυτή την περίοδο. Χρησιμοποίησα και τα εργαλεία της ξυλογραφίας και της χαλκογραφίας, κυρίως στις βούλες. Όλα αυτά τα dots που βλέπεις είναι από ρουλέτες. Η ρουλέτα είναι ένα εργαλείο με καρφάκια, που έχει διάφορα μεγέθη, και εμποτίζοντας με λίγο νερό το ξύλο μου για να μαλακώσει και πιέζοντάς το με διάφορες τεχνικές, με αρκετή δύναμη, βγαίνουν όλα αυτά τα γκρίζα που χρειαζόμουν. Για μένα, τα γκρίζα είναι οι ανάσες. Δεν μπορώ να καταλάβω την έννοια του άσπρου-μαύρου, είτε στην τέχνη είτε στη ζωή. Πάντα υπάρχουν τα ενδιάμεσα, που είναι τα γκρίζα. Είναι πολύ απόλυτο ως φιλοσοφία το άσπρο-μαύρο. Και ο Έλληνας το έχει αρκετά αυτό. Οπότε, μια φιλοσοφία που έχω ως άνθρωπος, εσωτερική, θέλω να περνάει και στα έργα μου».

Μιλτιάδης Πεταλάς, «Αυτόφωτα», 48 χαρακτικά ZivasArt Gallery, Παντανάσσης 1, Μαρούσι, μέχρι τις 30/4 Καθημερινά 09:00-21:00, 210 6830648, 6936 531703

30 lifo – 29.4.21

αποψε σιγη, ξυλογραφια

από τon m. hulot

ιn between, ξυλογραφια

Αυτό ήταν ένα ζητούμενο, να δημιουργώ συνεχώς μια νέα τεχνική, και μπορεί να «έφαγα» τέσσερις μήνες σε μια πολύ επίμονη έρευνα, με όλους να μου λένε «είσαι τρελός, τι είναι αυτό που κάνεις, δεν γίνεται», αλλά κατάφερα να δημιουργήσω τον κόσμο που ήθελα με έναν δικό μου τρόπο και να ξεπεράσω πάλι την τεχνική ως μέσο.

ολοκληρη η συνετευξη στο lifo.gr

29.4.21 – lifo

31

q Αθηναία δεν είμαι, αλλά, αφού γίνομαι Αθηναία εδώ, πολιτογραφούμαι και επίσημα. Γεννήθηκα στη Ρόδο, αλλά είμαι από την Κω, όπως είναι και ο πατέρας μου και η μητέρα μου, από δυο κοντινά χωριά. Παντρεύτηκαν πολύ νέοι, η μάνα μου με έκανε όταν ήταν είκοσι χρονών. Εγώ μεγάλωσα στην Κω, λοιπόν, πήγα σχολείο εκεί μέχρι τη Γ’ Δημοτικού και μετά ήρθαμε με τη μαμά μου στην Αθήνα. Ο πατέρας μου είναι δάσκαλος και η μάνα μου τελωνειακός, χώρισαν όταν ήμουν τεσσάρων. Είναι περίεργο, αλλά τα θυμάμαι όλα αυτά από τότε: η μαμά μου πήρε μετάθεση και ήρθαμε στην Αθήνα. Έχω δύο αδελφές από τον δεύτερο γάμο του πατέρα μου. Δεν τις έχω δει πολλές φορές, ευτυχώς υπάρχει το Facebook. Η μαμά μου δεν ξαναπαντρεύτηκε, έχει έναν πολύ καλό σύντροφο, τον Διονύση, που μου έχει σταθεί σαν πατέρας. Αυτή είναι η οικογένεια.

Ηθοποιός. Γεννήθηκε στη Ρόδο, ζει στου Γκύζη.

τις δουλειές και δεν πηγαίνεις. Πέρσι ήθελα να πάω και δεν μπόρεσα λόγω πανδημίας, φέτος πάλι, ευτυχώς, θα έχω δουλειά το καλοκαίρι και δεν θα πάω. Οπότε πάει κάπως έτσι. Όταν πήγαινα, μικρή, τα καλοκαίρια στην Κω, ήμουν, πώς να το κάνουμε, το μαύρο πρόβατο. Ήταν κάτι ανόητα πράγματα, «γιατί κάνεις το κοτσιδάκι έτσι», «αυτό το κάνουν οι πουτάνες», «γιατί γύρισες δύο η ώρα», «κοίτα την ξαδέλφη σου». Δεν χρησιμοποιούσαν τη λέξη «πουτάνα», αλλά ήταν ο τρόπος τέτοιος. Τους αγαπάω, είναι οι άνθρωποί μου, αλλά ήταν δύσκολο όλο αυτό. Επειδή είχαν χωρίσει και οι γονείς μου, πράγμα που δεν γινόταν τότε στα μικρά μέρη, ήταν ο τρόπος που αντιλαμβάνονταν τα πράγματα, αυτό μπορούσαν να πουν. Πάντα πίστευα ότι κάτι δεν κάνω σωστά κι αυτό έγραψε μέσα μου. Τώρα το σκέφτομαι, μου έλειπε η επιβεβαίωση από μικρή. Έσκαγα, σκοτείνιαζα πολύ, ήταν και ένας φαύλος κύκλος. Οι άλλοι δεν σου τη δίνουν την επιβεβαίωση όπως θέλεις να σου τη δώσουν και αρχίζει μια τεράστια παρεξήγηση. Εγώ δεν ήθελα να μου πουν «είσαι η καλύτερη, είσαι η ομορφότερη» και τέτοια, ήθελα τα βασικά, να μου πουν «σε θέλω», με ό,τι σημαίνει αυτό.

q Όταν ήρθαμε στην Αθήνα, μείναμε παντού, κυριολεκτικά. Μείναμε στη Γλυφάδα, στην Ηλιούπολη, στο Ελληνικό, στα Εξάρχεια, στου Γκύζη, εδώ όπου μένω και τώρα. Γενικά, αλλάζαμε πολλά σπίτια και, αν με ρωτήσεις, δεν έχω γειτονιά. Και σε κάθε γειτονιά πάντα κάτι δεν μου αρέσει. Οι άνθρωποι, η περιοχή, δεν ξέρω. Δεν δέθηκα ποτέ, δεν έχω ωραία συναισθήματα για ένα μέρος. Από την Κω θυμάμαι πιο ωραία πράγματα, αλλά δεν το λες και γειτονιά. Στου Γκύζη είμαι είκοσι χρόνια, αλλά και αποδώ θέλω να φύγω σαν τρελή, να πάω κοντά σε θάλασσα, στη Βούλα, στη Γλυφάδα. Στη θάλασσα δεν πάω συχνά, παρόλο που είμαι από νησί. Δεν μπορώ αυτήν τη διαδικασία, να μπω στο αυτοκίνητο, να φτάσω, είναι μια καθίζηση, όχι, το κάνω μόνο για να πάει βόλτα και να τρέξει η Νόμπα, το σκυλί μου.

q Όπως ήμασταν σαν νομάδες με τα σπίτια, έτσι ήμουν και στα σχολεία. Πήγα σε ένα σωρό σχολεία, κάθε μετακόμιση και καινούργιο σχολείο, δεν θυμάμαι ούτε ποια ήταν. Η μάνα μου πέρασε πολύ δύσκολα όσο ήμουν στο σχολείο, γιατί με μεγάλωνε μόνη της και ήμουν περίπτωση. Κακή περίπτωση. Έφευγα από το σπίτι, ήμουν μέσα σε όλες τις καταλήψεις, τα έσπαγα όλα, με μάζευε αποδώ κι αποκεί. Αν ήμουν στη θέση της, θα ήμουν με χάπια. Με έναν μαγικό τρόπο, σήμερα είμαι «κυρία».

q Είχα έναν μόνιμο θυμό, που για χρόνια δεν ήξερα γιατί μου συνέβαινε. Δεν μπορούσα να εκφραστώ και πολλές φορές μου συμβαίνει και τώρα να μην μπορώ να βάλω σε λέξεις αυτό που αισθάνομαι, να πρέπει να το σκεφτώ πολύ. Όταν είσαι μικρός, δεν το ξέρεις ότι έχεις τον χρόνο, ότι μπορείς να έχεις τον χρόνο για να σκεφτείς, και τρως μπούλινγκ, σε ειρωνεύονται που δεν έχεις την ατάκα έτοιμη, και κλείνεσαι και θυμώνεις και τα σπας όλα. Μίλαγα τρομερά άσχημα σε όλους, ήμουν σαν αγρίμι στο κλουβί. Θυμάμαι, δάγκωνα, ήμουν λυσσασμένη, είχα σκουλαρίκια, πίρσινγκ, έπινα αλκοόλ, δεν με έπιανες πουθενά. Δεν έβλεπα μπροστά μου τίποτα και τίποτα δεν με ενδιέφερε. Μετά από χρόνια κατάλαβα πόσο δύσκολα πέρασε η μάνα μου, που δεν έχει καμία σχέση μ’ εμένα, που το δίνω, το φτύνω όλο αυτό. Η μάνα μου το κρατάει και δεν το ξεστομίζει. Δεν είναι καλό αυτό. Ευτυχώς, της λένε «τι καλό παιδί έχεις κάνει», με βλέπει που έχω ηρεμήσει κι έχουμε φτιάξει και μια πολύ καλή σχέση. Της χρωστάω της μάνας μου, τι να λέμε!

q Εγώ την ανάσα μου τη βρήκα στο θέατρο. Μέχρι τότε δεν ανέπνεα, στο θέατρο ήταν που μπορούσα να μιλήσω, αλλά κάπως διαφορετικά, και επικοινωνούσα μέσα από τα λόγια άλλων με τους ανθρώπους γύρω μου κι έτσι μου έφυγε το μίσος και ο θυμός από μέσα μου. Είχα ένα-δυο χρόνια για να τελειώσω το σχολείο και πήγα σε ένα εργαστήριο που είχε ο Νίκος Καραγεώργος που μου το σύστησε ένας φίλος της μάνας μου και εκεί έγινε ένα κλικ, αυτό το μαγικό που συμβαίνει με την αποδοχή, σαν να μου είπε κάποιος «έλα, ηρέμησε κι εμείς έτσι είμαστε» και κάπως βρήκα τον εαυτό μου εκεί μέσα. Την ίδια εποχή έκανα ραπ με κάποιες κοπέλες και κάναμε συναυλίες στο «Αν» στα Εξάρχεια. Είχαμε και συγκρότημα, τις Δυσδαιμόνες, κι εμένα, τώρα που το θυμήθηκα, με έλεγαν «λυσσάρα». Ο Καραγεώργος, λοιπόν, με έβαλε να κάνω την «Ισμήνη» του Ρίτσου σε χιπ-χοπ και ένιωσα τόση ελευθερία που έκανα αυτό που ήθελα και που αυτό που ήθελα άρεσε και ήταν κάτι, σήμαινε κάτι, δεν ήταν μια σαχλαμάρα, μόνο για να σου πουν ένα μπράβο.

ΔΙΑΚΟΠΑΝΑΓΙΏΤΟΥ

q Στο νησί πάω όλο και λιγότερο, γιατί φεύγουν οι άνθρωποι, η γιαγιά μου, ο παππούς μου – όλο κάτι γίνεται με

AΘΗΝΑΊΟΙ

q Εκεί, στο εργαστήριο, ήταν η πρώτη φορά που μπήκα σε πειθαρχία, παρόλο που τσίναγα και ήθελα να φύγω. Αλλά

32 lifo – 29.4.21

δεν έφυγα, γιατί μέσα μου, βαθιά, το καταλάβαινα ότι αυτό σήμαινε κάτι σοβαρό. Και το λέω εγώ, που έκανα δώδεκα χρόνια μπαλέτο πριν, την τέχνη της πειθαρχίας, αλλά και αποκεί έφευγα και έκανα διάφορα ροκ και με μαζεύανε. Με το θέατρο μπήκα σε ένα οργανωμένο χάος που μου άρεσε. Μέσα σε όλη την τρέλα ήθελα να βρω τον δρόμο μου, ήμουν αποφασισμένη, αυτό είναι το θέμα. Έμεινα δέκα χρόνια με τον Καραγεώργο και όταν έφτασε η ώρα να φύγω ήμουν είκοσι οκτώ χρονών. Δεν το σκέφτηκα, δεν φοβήθηκα, έγινε –και καλώς έγινε– και μετά βγήκα στη δουλειά σε μεγάλη παράσταση. Εκεί δεν πέρασα καλά.

q Κρατώ τα ωραία, αλλά ήταν πολύ δύσκολα εκεί. Μεγάλη παράσταση, εμπορική, με επιτυχία. Εκεί κατάλαβα για πρώτη φορά ότι το ναρκωτικό μερικών ανθρώπων είναι η ένταση. Δεν έχει να κάνει με τη δουλειά, το επάγγελμά μας έχει να κάνει με χαρακτήρες, δηλαδή αν πέσεις σε χαρακτήρες που λατρεύουν την ίντριγκα την πάτησες. Εκεί βίωσα αληθινό μπούλινγκ – τότε δεν υπήρχε και η λέξη, δηλαδή αυτό που μας συνέβαινε δεν ξέραμε να το βάλουμε σε λέξεις. Κι εκεί νόμιζα ότι κάνω κάτι λάθος. Σήμερα το λέω καθαρά – αυτή είναι και η αρχή της κακοποίησης, να νομίζεις ότι προκαλείς κάτι. Να το πω με ένα παράδειγμα. Είχα τρεις-τέσσερις ατάκες όλες κι όλες και, όταν τις έλεγα και γέλαγε ο κόσμος, η πρωταγωνίστρια, επάνω στη σκηνή, την ώρα της παράστασης, έλεγε καγχάζοντας: «Βλέπεις; Γελάνε. Κοίτα εδώ, γελάνε με αυτήν. Αν είναι δυνατόν!». Μέσα στα μούτρα μου το έλεγε, άντε να το πιστέψει άνθρωπος, είναι τρομακτικό. Κι εγώ τότε έλεγα «είναι ο τρόπος τους να με προσεγγίσουν, αστεία το λένε», σαν άμυνα, έβαζα τον εαυτό μου να πιστέψει ότι κάνουν πλάκα. Πέρασαν πολλά χρόνια για να καταλάβω ότι πρέπει να βάλεις ένα στοπ και να πεις «μισό λεπτό, εμένα δεν μου αρέσει η πλάκα σου». Πες με περίεργη, τρελή, κομπλεξική, μη μου ξαναμιλήσεις και δεν με νοιάζει αν θα με πάρεις στη δουλειά σου, αν θα με πάρεις τηλέφωνο. Όταν είπα «τέρμα, δεν θα μου ξαναφερθεί κανένας έτσι», άρχισα να έχω και αυτοπεποίθηση και δύναμη να λέω τι με ενοχλεί. Μια φορά έχασα τη φωνή μου για έναν μήνα. Επειδή μόνο κατάπινα αυτά που άκουγα, δεν μιλούσα και μου είπε ο ψυχολόγος «μίλα κι ας μην έχεις βρει τις σωστές λέξεις, φτιάξε δικές σου».

απο την αργυρω μποζωνη φωτογραφιeσ: παρισ ταβιτιαν

τασουλα νοτ Όταν έκανα την Τασούλα στη διαφήμιση της Vodafone, καταστράφηκα. Έπαθα τέτοιο σοκ, που είχα κλειστεί στο σπίτι, έπαιρνα φαΐ απέξω, χτυπούσε το τηλέφωνο μέσα στη νύχτα από δημοσιογράφους, δεν ήξερα τι να πω και τι να κάνω. Δεν μπορούσα να διαχειριστώ το ότι με αναγνώριζαν όλοι, όταν με έπιαναν στον δρόμο είχε και μια αγριάδα όλο αυτό, δεν ήταν πάντα ευγενικό, εκεί λίγο κλείστηκα. Εντάξει, δεν είμαστε και Χόλιγουντ, πέρασε, και όλα καλά και ήρεμα, μια διαφήμιση ήταν, σιγά! Αλλά είναι σοκ μεγάλο η μετάβαση αυτή, μέσα σε ενάμισι λεπτό που κρατούσε η διαφήμιση να σε μαθαίνουν όλοι, μα όλοι!

29.4.21 – lifo

33

σε μια μπάντα που είχαμε με τον Άγγελο Τριανταφύλλου –τώρα που το σκέφτομαι, μου λείπει πολύ αυτή η μπάντα– και με πήρε για να παίξω τη Σταυρούλα. Τον ερωτεύτηκα τον Νίκο. Το όλον του Νίκου, όλο αυτό που φέρει και με τον τρόπο που το κάνει, έναν τρόπο που δεν είναι για όλους, αν σου κάνει, όμως, είναι μαγικός. Είναι σαν μια οικογένεια και είναι ωραία, αλλά πρέπει και να φεύγεις. Γιατί παθαίνεις ιδρυματισμό, δεν προχωράς. Όσο κι αν αγαπάς τον άλλον, πρέπει να φεύγεις, να επικοινωνείς και να δοκιμάζεις με άλλους. Εγώ θεωρώ πολύ τυχερό τον εαυτό μου, έμαθα από τον Νίκο και τον Κακλέα και την Κονιόρδου και από τον Λαζόπουλο, με τον οποίο δούλεψα τα πρώτα χρόνια και με βοήθησε πολύ να βρω τη δύναμή μου.

q Όταν έκανα την Τασούλα στη διαφήμιση της Vodafone, καταστράφηκα. Έπαθα τέτοιο σοκ, που είχα κλειστεί στο σπίτι, έπαιρνα φαΐ απέξω, χτυπούσε το τηλέφωνο μέσα στη νύχτα από δημοσιογράφους, δεν ήξερα τι να πω και τι να κάνω. Δεν μπορούσα να διαχειριστώ το ότι με αναγνώριζαν όλοι, όταν με έπιαναν στον δρόμο είχε και μια αγριάδα όλο αυτό, δεν ήταν πάντα ευγενικό, εκεί λίγο κλείστηκα. Εντάξει, δεν είμαστε και Χόλιγουντ, πέρασε, και όλα καλά και ήρεμα, μια διαφήμιση ήταν, σιγά! Αλλά είναι σοκ μεγάλο η μετάβαση αυτή, μέσα σε ενάμισι λεπτό που κρατούσε η διαφήμιση να σε μαθαίνουν όλοι, μα όλοι!

q Αυτό που γουστάρω περισσότερο και από το να μου πει κάποιος ότι είμαι καλή είναι να φτιάχνω τη μέρα του άλλου μέσα από τη δουλειά μου. Είναι σπουδαία υπόθεση να κάνεις καλό, και μέσα από τη δουλειά σου, που την αγαπάς και τη λατρεύεις, αλλά και ως θεωρία, ως στάση ζωής. Για μένα, λειτουργεί ως ντόπα το να κάνω κάποιον χαρούμενο, τρελαίνομαι. Έσωσα τρία σκυλιά και ένιωσα η βασίλισσα του κόσμου. Είναι το ναρκωτικό μου το να βοηθάω, δεν είναι μόνο η τρέλα μου με τα ζώα.

Μαρία Διακοπαναγιώτου

q Η Γκόλφω για μένα ήταν το μεγάλο μπαμ, το θέατρο που είχα ονειρευτεί. Με είδε ο Νίκος Καραθάνος να τραγουδάω

q Και στη σχολή όπου διδάσκω το ίδιο κάνω. Κουράζομαι πιο πολύ από τους μαθητές μου, γίνομαι πτώμα, κάνουμε ένα μάθημα που είναι και υποκριτική και αυτοσχεδιασμός, ώστε να καταλαβαίνουν τη ζωή μέσα από το σώμα και τις αισθήσεις τους, και φεύγω κουρέλι. Αλλά τώρα που τα παιδιά τελειώνουν και βλέπω κάτι ηθοποιάρες να βγαίνουν από τα χέρια μου, κορδώνομαι, ή, όταν μου λένε οι άλλοι ότι είναι καλοί οι μαθητές μου, τι να πω, είμαι ευτυχισμένη. Με το συναίσθημα και το σώμα δεν τα πήγαινα καλά, γι’ αυτό αποφάσισα να κάνω αυτό το μάθημα στη σχολή, γιατί είχα αρχίσει να αρρωσταίνω. Εγώ, που κάνω πυγμαχία, που τρέχω, μόλις κάτι δεν πήγαινε καλά, αρρώσταινα. Είπα «δεν μπορεί να γίνεσαι ράκος και να ανεβάζεις πυρετό, να κάνεις εμετούς, να δένεται κόμπος το στομάχι σου και να έχεις ιλίγγους, να σωματοποιείς τόσο βίαια ό,τι συμβαίνει».

q Πιστεύω ότι ενηλικιώθηκα αργά συναισθηματικά και αυτό με έχει κάνει να χάσω πράγματα – έτσι νομίζω. Το νιώθω ότι συναισθηματικά ωριμάζω αργά, καμιά φορά σκέφτομαι πως θα ήμουν αλλιώς αν είχε συμβεί το ένα ή το άλλο, αλλά έτσι πάει, κάτι κερδίζεις, κάτι χάνεις. Με τα χρόνια καταλαβαίνω κι άλλο, σε πολλά πράγματα είμαι αθώα, σε πρώτο επίπεδο, όταν σου λέω σ’ αγαπάω, σε θέλω, αυτό είναι. Δεν μπορώ ούτε τις πουστιές ούτε τα υπονοούμενα, ούτε το εννοώ κάτι άλλο από αυτό που λέω. Αλλά φταίει και ο χαρακτήρας μου, που με φτάνει σε άκρα, δεν το χειρίζομαι σωστά. Ας πούμε, εγώ δεν πίνω. Όταν βγαίνω, δεν μπορώ να πω «δεν πίνω», για να μη χαλάσω το κέφι των άλλων, οπότε πίνω, με αποτέλεσμα να γίνομαι χάλια. Για να μη γίνω χάλια, δεν βγαίνω και αποκόβομαι. Εδώ κάτι λάθος γίνεται, αλλά θα το διορθώσω.

q Η πρώτη καραντίνα καλά βγήκε, ζωγράφιζα, περπάταγα δέκα χιλιόμετρα με τη Νόμπα, δεν πάχυνα, όλα καλά. Η δεύτερη καραντίνα πήγε χάλια, χειρότερα δε γινόταν. Πρώτα αρρώστησε η Νόμπα, πήγα να χάσω τον σκύλο μου και μου έφυγε η μισή ζωή. Δεν κοιμόμουνα για μήνες μέχρι να γίνει καλά, τράκαρα, διέλυσα το αυτοκίνητό μου, σταμάτησα να μιλάω με μια φίλη μου μετά από είκοσι χρόνια, όλα πήγαν χάλια. Όλα βγήκαν στο σώμα μου, πήγα σε τρεις ΩΡΛ, έκανα δύο μαγνητικές, πήγα σε δύο νευροχειρουργούς, ήμουν στον οικογενειακό γιατρό διαρκώς, από την ένταση έπαθα μετατραυματικό στρες. Πάθαινα κρίσεις πανικού για πλάκα και εκεί, μέσα σε όλη αυτήν τη μαυρίλα, κάτι ξεκλείδωσε και είπα «τέλος». Και άρχισα να το παλεύω. Έκοψα το τσιγάρο, έκοψα τον καφέ, άρχισα να κάνω λίγο διαλογισμό – μη φανταστείς πως έγινα γκουρού, έτσι, να φύγω λίγο προς το φως, να απομακρυνθώ από το τοξικό. Ό,τι με φόβιζε προσπαθούσα να το αντικαταστήσω με κάτι άλλο, μόλις άρχιζε ο πανικός πήγαινα στο βουνό, έκανα ντολμαδάκια, μαγείρευα φαγητά που δεν είχα κάνει ποτέ, γιατί κατάλαβα ότι πρέπει να αντικαταστήσεις τη συνθήκη με κάτι πρακτικό, η κατάσταση αυτή θέλει πράξη, δεν θέλει σκέψη. Αποφάσισα να κάνω, επιτέλους, και κάτι καλό για μένα και έβαλα σιδεράκια. Η μάνα μου χάρηκε περισσότερο απ’ ό,τι αν της έλεγα «παντρεύομαι». Χρόνια ήθελε να τα βάλω κι εγώ τα πέταγα.

q Τώρα που έπαθα όλα αυτά, κατάλαβα για άλλη μια φορά ότι είμαι άνθρωπος που πολεμάει, δεν κωλώνει τελικά. Νιώθω σαν να ξεκινάει μια μεταμόρφωση που την περίμενα την άτιμη πώς και πώς και δεν ερχόταν. Γιατί εγώ, αν δεν συμβεί κάτι, και μάλιστα ζωτικό, σοβαρό, δεν αλλάζω. Δεν θα το κάνω ποτέ μόνη μου, αν δεν τρέξουν άλλα γεγονότα. Κι αυτό γιατί δεν κατάφερα ποτέ να μου επιβληθώ. Τώρα μπορώ να πω στον εαυτό μου «γίνε η γυναίκα που θα ’θελες να γίνεις», γιατί για μένα αυτό είναι το θέμα.

q Τα ζητήματα της θηλυκότητάς μου τα επεξεργάστηκα στην ουσία τώρα, όταν έπαιξα τη Βίλμα στο Σικάγο. Γι’ αυτό και με πείραξε τόσο που με την πανδημία κλείσαμε, γιατί πρώτη φορά, με αυτόν τον ρόλο, μπόρεσα να βγάλω όλη μου τη θηλυκότητα, όλο το sexiness, και όλο αυτό ήταν θεμιτό, δεν έτρωγα από πουθενά μπούλινγκ. Ερωτεύτηκα τον εαυτό μου που μπορούσα να το κάνω, έλεγα κάθε μέρα «επιτέλους, το κατάφερα». Όλα αυτά τα χρόνια το μάζευα και έβγαινα προς τα έξω σαν τον Γιαγκούλα και ας ήθελα να βγει και η Ματσούκα από μέσα μου – λοιπόν, στο Σικάγο τα κατάφερα. Και πάλι με έναν ρόλο μπόρεσα να το εκφράσω αυτό που ήταν μουγγό μέσα μου. Όταν κλείσαμε με την καραντίνα, είπα «όχι, Θεέ μου, όχι άλλες φόρμες και άρβυλα», δεν ήθελα να γυρίσω πίσω.

q Τώρα που έχει περάσει λίγο ο καιρός, όταν σκέφτομαι όλα όσα έγιναν αυτούς τους μήνες στο θέατρο,

ΙNFO

www.instagram.com/ maria_diakopanagiotou

34 lifo – 29.4.21

Αυτό που γουστάρω περισσότερο και από το να μου πει κάποιος ότι είμαι καλή είναι να φτιάχνω τη μέρα του άλλου μέσα από τη δουλειά μου. Είναι σπουδαία υπόθεση να κάνεις καλό, και μέσα από τη δουλειά σου, που την αγαπάς και τη λατρεύεις, αλλά και ως θεωρία, ως στάση ζωής. Για μένα, λειτουργεί ως ντόπα το να κάνω κάποιον χαρούμενο, τρελαίνομαι.

το πρώτο που μου ’ρχεται να πω είναι «ευτυχώς που μαθεύτηκαν». Αυτό το «μα, γιατί τώρα;» σιχαίνομαι να το ακούω, ευτυχώς που ο ένας δίνει δύναμη στον άλλον για να μιλήσει και δεν ακούμε την κάθε Μαριγούλα που λέει «τώρα το θυμήθηκες;». Όσοι το λένε αυτό δεν θα τολμήσουν να μιλήσουν ποτέ για τη δουλειά τους. Γιατί αυτές οι σχέσεις εξουσίας υπάρχουν σε όλα τα επαγγέλματα. Ο κλάδος είχε πρόβλημα με τον φόβο. Δεν μιλούσε κανένας και με σοκάρουν πολλά από αυτά που μάθαμε, γιατί, όσο και να ακούσεις, δεν πάει το μυαλό σου τόσο μακριά, αν δεν είσαι μπροστά να το δεις ή, ακόμα χειρότερα, να το πάθεις. Εδώ δεν μιλάμε μόνο για συμπεριφορές, μιλάμε και για απαίσιες πράξεις. Νομίζω πως αυτό που συνέβη και το σημείο στο οποίο φτάσαμε δεν έχει να πάει πιο κάτω, ελπίζω αποδώ και πέρα μόνο καλύτερα να έχουμε να περιμένουμε.

Culture

683

36

ΣΙΝΕΜΑ Όσο κρατά ο πόλεμος

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

«Through the looking glass» του Γιάννη Καρδάση στην γκαλερί Αγκάθι «Στον απόηχο μιας παλιάς καταστροφής και στο ξεκίνημα μιας νέας, που στην αρχή φάνταζε μικρή, δημιουργήθηκε η ανάγκη να δω τα πράγματα διαφορετικά. Ο μόνος τρόπος ήταν μέσα από ένα πρίσμα. Η πραγματικότητα δεν μου ήταν ορατή. Δεν μου ήταν αρεστή. Δεν μου ήταν αρκετή» λέει ο Γιάννης Καρδάσης. «Συνθήματα, προτροπές, τίτλοι πάνω σε προϋπάρχοντα κείμενα (ή φωτογραφίες που είχαν περάσει ‘ηδη στην αιωνιότητα), ζωγραφίζονται και ξαναζωγραφίζονται για να μεταλλαχθούν σε δημόσια ραβασάκια» σχολιάζει η (ποιήτρια και θεατρική συγγραφέας) Γλυκερία Μπασδέκη στον κατάλογο της έκθεσης. Ενώ ο Άγγελος Παπαδημητρίου κάνει λόγο για «ένα ενιαίο σύνολο, σαν έναν κόσμο, ένα σύμπαν, όπου με ταχύτητες σκέψης τίποτα δεν μένει ακίνητο και σταθερό, υπενθυμίζοντάς μας τη ρευστότητα των συναισθημάτων μας και την άναρχη φύση μας, χωρίς ρητορείες και εξωζωγραφικά δάνεια, χαρίζοντάς μας “ενσταντανέ” της ύπαρξής μας σε κάποιον χρονοχώρο όπου έχουμε υπάρξει σαν άνθρωποι-παιδιά!». Η έκθεση περιλαμβάνει 30 έργα μεγάλων και μεσαίων διαστάσεων. Όλα τα έργα είναι ψηφιακές εκτυπώσεις, επεξεργασμένες σε καμβά.

37

ΜΟΥΣΙΚΗ Youth Valley: Mουσική που ξεχειλίζει ευαισθησία και ομορφιά

38

ΒΙΒΛΙΟ Το «Τουρκικό Άχθος» του Τζενγκίζ Ακτάρ

39

ΒΙΒΛΙΟ Μια μικρή ανθοδέσμη με ανθύλλια, fioretti

40

ΒΙΒΛΙΟ Τα ατελεύτητα ταξίδια του Χόρχε Λουίς Μπόρχες

Γκαλερί Αγκάθι κartάλος, Μηθύμνης 12 & Επτανήσου, από τις 15/5 μέχρι τις 3/6.

γιάννης καρδάσης, i started something i couldnt finish

29.4.21 – lifo

35

Σινεμά

ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ

απο toν θοδωρη κουτσογιαννοπουλο

Όσο κρατά ο πόλεμος Ζυγισμένος, γυαλισμένος στοχασμός για την παθητική στάση απέναντι στον φασισμό και τη λυτρωτική δύναμη της δεύτερης ευκαιρίας.

Α

Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο

Κακό

36 lifo – 29.4.21

ν και διάσημος για το θρίλερ Οι Άλλοι, ο Αλεχάντρο Αμενάμπαρ δεν διστάζει να πάρει θέση για πολιτικο-κοινωνικά ζητήματα, όπως η υποβοηθούμενη αυτοκτονία στο Η θάλασσα μέσα μου (παραμένει η καλύτερη ταινία του) και ο πρώιμος φεμινισμός στο Agora. Το Όσο κρατά ο πόλεμος δεν είναι μία ακόμη τοιχογραφία της φρανκικής δικτατορίας. Χρησιμοποιεί τις απαρχές του εμφύλιου πολέμου στην Ισπανία ως ιστορική αφορμή για να πραγματευτεί κάτι πιο σύνθετο, σίγουρα επίκαιρο και ευπρόσδεκτα οικουμενικό. Πρωταγωνιστής είναι ο λέκτορας σε πανεπιστήμιο και διάσημος διανοούμενος της εποχής Μιγκέλ ντε Ουναμούνο, προσωπικότητα στους ακαδημαϊκούς κύκλους, ένας άνδρας σεβάσμιος και παροπλισμένος, που βλέπει τον φασισμό ως λύση στο χάος. Είναι ένας ροκ-σταρ των καιρών του – ακόμη και αγράμματοι στρατιώτες τον αναγνωρίζουν και τον σταματούν για να του ζητήσουν αυτόγραφο! Κάποτε ήταν αξιοθέατο της μικρής του πόλης, αλλά πλέον η απόλαυση θόλωσε, όπως και η εμπιστοσύνη στην άλλοτε κραταιά κρίση του. Ωστόσο, ποτέ δεν είναι αργά για την επανάκαμψη του γόνιμου σπόρου της αμφιβολίας. Το φιλόδοξο Όσο κρατά ο πόλεμος ξεκινά με την κατάληψη της Σαλαμάνκα, τη σύλληψη του δημάρχου και τις πρώτες αντιδράσεις των αριστερών στα γεγονότα. Ο ήχος των

όπλων ξυπνά, συμβολικά και μεταφορικά, τον Ουναμούνο, ο οποίος κινητοποιεί τους καλύτερους φίλους του, έναν νεαρό και φουριόζο κομμουνιστή μαθητή του και τον μετριοπαθή ιερέα. Η θέση του καθηγητή δεν αποτελεί έκπληξη: αφενός έχει συνηθίσει το ευρύτερο και ειδικευμένο κοινό του σε θεωρητικές παραδοξολογίες, για τις οποίες άλλωστε καυχιέται, αφετέρου είναι από τη φύση του πνεύμα διαλόγου και αντιλογίας. (Μια μεγάλη συνομιλία του με τον μαθητή στον λόφο της πόλης ένα δειλινό είναι χαρακτηριστική της πολιτικής αντιπαράθεσης που ζυμώνεται με επιχειρήματα, σε μία από τις καλύτερες σκηνές της ταινίας, ως παρένθεση της πλοκής, αλλά δηλωτική της πρόθεσης του Αμενάμπαρ να αντιπαραβάλει τις ιδέες, που πάντα ενθαρρύνει, στη στεγνή δράση). Με τον στρατηγό Φράνκο να δραστηριοποιείται σε μια σταδιακή ανέλιξη σε ηγετικό ρόλο και τους συνοδοιπόρους του να εξαφανίζονται, να φυλακίζονται ή να δολοφονούνται, ο Ουναμούνο αμφιβάλλει και αρχικά ζητά μια συνάντηση με τον μετέπειτα απόλυτο ηγέτη, ζητώντας επιείκεια, με τη μορφή προσωπικής χάρης. Σκέφτεται ακόμη σαν καθηγητής, ζυγιάζει το κερδισμένο κύρος του με τη μειωμένη επιρροή του. Αναμφισβήτητα, έχει ακόμα μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, αλλά κατανοεί πως τα γεγονότα τρέχουν σε βάρος της εκκαθάρισης που ευαγγελίζεται, έστω και

INFO ΟΣΟ ΚΡΑΤΑ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ (While at war) Σκηνοθεσία: Αλεχάντρο Αμενάμπαρ Παίζουν: Κάρα Ελεχάλδε, Έντουαρντ Φερνάντεζ Η ταινία «Όσο κρατά ο πόλεμος» προβάλλεται στη streaming πλατφόρμα της Strada Films.

με την καταστολή και τη βία που στην αρχή έκρινε απαραίτητη. Ο Αμενάμπαρ μετατοπίζει έντεχνα την αναγκαστικά αργή διαδικασία της ανάληψης ουσιαστικής ευθύνης από τον καθηγητή στο καταγεγραμμένο πλάνο του Φράνκο να δράσει όσο γίνεται πιο γρήγορα, με την ενθουσιώδη βοήθεια του πολιτικού αδελφού του και κυρίως του πιστού του ακολούθου, του μονόχειρα και μονόφθαλμου Μιλάν ντε Αστρέι. Αφήνοντας σχετικά ανεξερεύνητη την ιστορία του Ουναμούνο, στερώντας του έτσι το ψαχνό από τα διλήμματα που τον βασανίζουν, ο σκηνοθέτης προσπαθεί να αποζημιώσει αυτήν τη σεναριακή έλλειψη με την κινητικότητα στο παρασκήνιο. Η σαφής επιδίωξη της κλιμάκωσης δεν είναι άλλη από την περίφημη ομιλία του Ουναμούνο στα έδρανα του πανεπιστημίου, του «ναού» του, όπου, εντός έδρας, παίρνει τη γενναία απόφαση να εκφωνήσει έναν ιστορικό λόγο, σαν να μην υπάρχει αύριο, μια επίκληση στη λογική και τη σύνεση, έχοντας μάλιστα δίπλα του τη σύζυγο του Φράνκο και τον Αστρέι, τον διαβόητο σακάτη, όπως τον αποκαλεί στα μούτρα του. Ιστορικά, πρόκειται για μια απίστευτη στιγμή, την απόλυτη νίκη του λόγου έναντι της βίας, αν και κινηματογραφικά βγαίνει επίπεδη. Η συνέχεια είναι γνωστή, αλλά το point του Αμενάμπαρ δεν είναι μια γραμμική υπενθύμιση των δεδομένων, δηλαδή της τραγικής διαμάχης των φασιστών με τους δημοκράτες, που στοίχισε χιλιάδες ζωές και οδήγησε τη χώρα σε μια 36χρονη χούντα κυμαινόμενης καταστολής. Σημασία για την ορθών νοημάτων, φροντισμένης παραγωγής, αν και ανέμπνευστης εκτέλεσης, ταινία έχει η πνευματική εγρήγορση ως μοναδική λύση πρόληψης του φανατισμού και της αλαζονείας.

Youth Valley: Mουσική που ξεχειλίζει ευαισθησία και ομορφιά Μία από τις αγαπημένες μας ελληνικές μπάντες μιλά στη LiFO για τη νέα τους δουλειά, τα άλλα μουσικά ρεύματα και τη δυσκολία τού να είσαι καλλιτέχνης την περίοδο που διανύουμε.

Σ

ε μια εποχή που είναι γενικά δύσκολη για τη μουσική παντού, οι Youth Valley έχουν καταφέρει να ξεχωρίσουν στην εγχώρια ανεξάρτητη σκηνή σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα. Από την πρώτη τους κυκλοφορία κιόλας, με εξαιρετικές συνθέσεις που ξεχειλίζουν ομορφιά και ευαισθησία και προπαντός ελπίδα, παρά τη μελαγχολική τους διάθεση. Στα τρία κομμάτια του ομώνυμου ΕP τους θυμίζουν Smiths, γρήγορα όμως βρίσκονται να ισορροπούν στη λεπτή γραμμή που διαχώριζε την dream pop από το shoegaze τη δεκαετία του ’90. Παρεμπιπτόντως, δεν νιώθεις νοσταλγία ακούγοντάς τους κι αυτό ανήκει στα πλεονεκτήματά τους. Η μουσική τους είναι γεμάτη μικρές ιστορίες για καθημερινούς ανθρώπους που ερωτεύονται και ξενερώνουν, για σκληρούς πατεράδες που δεν ζητούν ποτέ συγγνώμη για τη συμπεριφορά τους από τα παιδιά τους και για τα ανεκπλήρωτα όνειρα που οδηγούν σε μίνι καταθλίψεις, όπως το κομμάτι που ανοίγει τον δίσκο, το «Untouched». Ο Joseph, ο τραγουδιστής του γκρουπ, προσπαθεί να μου το περιγράψει με εικόνες. Μολονότι γρήγορο και δυναμικό, αφορά, όπως αναφέρει, «αρχικά

έναν Δον Κιχώτη που καλπάζει προς αόρατους εχθρούς, ενώ οι δαίμονες έρχονται από μέσα του κι εκείνος, μέσα στην τυφλή του ελπίδα να γίνει ήρωας, σχεδόν πεθαίνει πολεμώντας. Σε δεύτερο επίπεδο, έναν άνθρωπο που τρέχει μονίμως σε κατάσταση πανικού στο όνειρό του, για να ξεφύγει από κάποιον που τον κυνηγάει. Όμως, καθώς το όνειρο είναι η πύλη προς το ασυνείδητο, το τρέξιμο και η αγωνία δεν τελειώνουν ποτέ, όπως ούτε και ο φαύλος κύκλος της ρουτίνας της σύγχρονης ζωής». Το γκρουπ είναι σχετικά φρέσκο. Σχηματίστηκε το 2019 στην Αθήνα και αποτελείται από τον Joseph, τον Dean (ντραμς) και τον George V., με τον οποίον ήταν ήδη φίλοι. Γνώρισαν τον Αργύρη και τον Clyde (μπάσο) από κοινές μουσικές παρέες. Η μπάντα έχει τρεις κιθαρίστες, τον Joseph, τον George V. και τον Αργύρη. Στη συνέντευξη συμμετέχουν ο Joseph και ο Dean. Οι επιρροές τους κυμαίνονται από τους Cocteau Twins μέχρι τα Ξύλινα Σπαθιά. «Το συγκρότημα δεν ήταν στα σχέδιά μας» λέει ο Joseph. « Ήταν, όμως, η μουσική. Μεγαλώσαμε και επιβιώσαμε παίζοντας και ακούγοντας πολλή μουσική και αυτό είναι η κύρια δύναμη που μας έδεσε αρχικά, πιστεύω. Επίσης, ο καθένας από εμάς έχει τουλάχιστον δύο πρό-

INFO Οι Youth Valley μόλις κυκλοφόρησαν το ομώνυμο EP τους σε βινύλιο από τη Make Me Happy Records. insta: youth_valley

τζεκτ/μπάντες στο μουσικό του βιογραφικό». Δεν θα μιλούσαμε τόσο νωρίς γι’ αυτούς αν δεν κυκλοφορούσαν ένα υψηλής αισθητικής βίντεο για το κομμάτι «Young Sad Lovers». Το έχει σκηνοθετήσει η Αλεξάνδρα Διονά. Το πρώτο πράγμα που σου φέρνουν στον νου τα ιδιαίτερα χρώματα που χρησιμοποιούν και ο συνδυασμός τους με την αμηχανία των ηρώων απέναντι στο φυσικό τοπίο είναι τα φιλμ του Γουές Άντερσον. Βυθίζεσαι τόσο μέσα στο παστέλ, που αυτόματα νομίζεις ότι τα παιδιά που πρωταγωνιστούν είναι το γκρουπ. «Αυτό ήταν κάτι που δεν έγινε επίτηδες» εξηγεί ο Joseph. «Αυθόρμητα επιλέξαμε να μην εμφανιστούμε στο βίντεο, καθώς η παρουσία του Jimmy και της Γεωργίας (των παιδιών στο βίντεο) αλλά και η ιστορία του κλιπ, γεμάτη συμβολικές στιγμές και “χορογραφίες”, ήταν όλα απέριττα. Οποιαδήποτε διακοπή της ιστορίας αυτής με μια πιθανή εμφάνισή μας δεν θα εξυπηρετούσε το ζητούμενο, δηλαδή ήχος και εικόνα να γίνουν ένα και οποιοσδήποτε το παρακολουθήσει να ζήσει την ιστορία αυτών των δύο νεαρών. Έπειτα, διαπιστώνοντας πως όλο αυτό ήταν κάτι που έπαιρνε ζωή από μόνο του μέσα από τα μάτια και τις διαφορετικές ερμηνείες που έδινε όποιος ερχόταν σε επαφή με αυτή την οπτικοακουστική εμπειρία, θελήσαμε να ενώσουμε τις δυνάμεις τις δικές μας και όσων θα συνεργάζονταν μαζί μας ώστε να μιλήσουν από μόνες τους». Πάντως, το να μη δείχνουν τα πρόσωπά τους αποδείχτηκε μια έξυπνη ιδέα που εξελίσσουν σταδιακά και στα social media τους. «Αν δεν υπήρχε η καραντίνα και τα lives γίνονταν κανονικά, ίσως να μην είχαμε κάνει καν αυτήν τη συζήτηση, όμως το γεγονός ότι το ένα έφερε το άλλο και τελικά είμαστε σε μια θέση όπου το έργο μας εκπέμπει και δημιουργεί συναισθήματα, χωρίς τη φυσική μας παρουσία, είναι κάτι πολύ πολύ ευχάριστο και ικανοποιητικό». « Έχει τόση σημασία η εικόνα στη σημερινή εποχή; Πόση σημασία πρέπει να έχει στην εποχή των social media, τελικά;» τους ρωτάω. «Δεν θα έλεγα ότι έχει τόσο σημασία η εικόνα όσο το να συνάδουν όλες οι πτυχές επικοινωνίας μιας τέχνης, στην προκειμένη περίπτωση της μουσικής, σε σημείο που το ισορροπημένο αποτέλεσμά τους να ενισχύει την τελική αισθητική εμπειρία. Είναι σημαντικό για εμάς πλέον, και λόγω της εποχής αλλά και λόγω προσωπικής επιθυμίας, οι τέχνες να συνεργάζονται μεταξύ τους και να αλληλεπιδρούν ως ομάδα, ει δυνατόν, στο ίδιο επίπεδο ποιότητας και να δημιουργούν μια ιστορία, έναν κόσμο, μια εμπειρία μέσα στην οποία ο δέκτης θα μπορεί να χαθεί για λίγο και να ζήσει εκεί, να δει πώς μπορεί να ταυτιστεί με τον δικό του τρόπο και όλο αυτό να αποτελέσει ένα σημείο αναφοράς για εκείνον. Ίσως και να ανακαλύψει ότι ένα κομμάτι του κατάφερε να εκφραστεί μέσα από αυτό που του προσφέραμε ως σύνολο. Θα ήταν πραγματικά υπέροχο αυτό και πολύ βοηθητικό από πλευράς εξέλιξης και για εμάς τους ίδιους».

— Ποια θα ήταν η ιδανική συνέχεια για τους Youth Valley; Ένας δίσκος, ένα δυνατό, συναισθηματικά φορτισμένο live, βραχυπρόθεσμα. Μακροπρόθεσμα, όλες οι μπάντες και οι καλλιτέχνες της σκηνής να λειτουργούμε ενωμένα, με γνώμονα την αγάπη για τη μουσική και τον διάλογο μέσω αυτής με ένα κοινό που θα νιώθει όπως νιώθαμε κι εμείς όταν ακούγαμε τις αγαπημένες μας μπάντες: λυτρωμένοι, συγκινημένοι, ελεύθεροι, αποφασισμένοι να δημιουργήσουμε κι εμείς, μετουσιώνοντας τον εσωτερικό μας κόσμο.

Μουσική

ΝΕΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ

απο τη μαρια παππα

29.4.21 – lifo

37

Βιβλίο

ΠΟΛΙΤΙΚΗ - ΙΣΤΟΡΙΑ

απο τον πέ τ ρο μάρκ αρη

Η

ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις έφερε στο προσκήνιο, εκτός από τα προβλήματα μεταξύ των δύο χωρών, και μια σειρά από ειδικούς στα ελληνοτουρκικά θέματα, οι οποίοι λένε με κάθε ευκαιρία και τις απόψεις τους. Όταν τους ακούω, έχω συχνά την εντύπωση ότι οι γνώσεις τους για την Τουρκία περιορίζονται αποκλειστικά στο παρόν, χωρίς να παίρνουν υπόψη τους τη δημιουργία και την εξέλιξη του τουρκικού κράτους και πόσο η εξέλιξη αυτή επηρέασε τις πολιτικές θέσεις και την πορεία της σημερινής Τουρκίας. Η μελέτη του Τούρκου πολιτικού επιστήμονα Τζενγκίζ Ακτάρ Το τουρκικό άχθος, που κυκλοφόρησε πρόσφατα στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Επίμετρο, σε μια εξαιρετική μετάφραση της Τίνας Πλυτά, προσφέρει μια τεκμηριωμένη ανάλυση για την εξέλιξη της Τουρκίας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία ως σήμερα. Το Τουρκικό Άχθος κυκλοφόρησε στα γαλλικά, έχει μεταφραστεί, εκτός από τα ελληνικά, και στα γερμανικά, ενώ μεταφράζεται ήδη στα αγγλικά, στα ιταλικά και στα αρμένικα. Η μελέτη του Τζενγκίζ Ακτάρ επικεντρώνεται στη δημιουργία της Τουρκικής Δημοκρατίας ως μετεξέλιξη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και καταλήγει στη σημερινή Τουρκία και την επικράτηση του πολιτικού Ισλάμ. Αφετηρία αυτής της πορείας είναι, σύμφωνα με τον Τζενγκίζ Ακτάρ, η στροφή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας προς τη Δύση. Σε

αντίθεση με αυτό που πιστεύουν οι Ευρωπαίοι, αλλά και εμείς οι Έλληνες, η στροφή προς τη Δύση δεν εγκαινιάστηκε από τον Κεμάλ Ατατούρκ αλλά είχε ξεκινήσει ήδη από τα τέλη του δέκατου όγδοου αιώνα, με τις μεταρρυθμίσεις του Σουλτάνου Σελίμ Γ’, και κορυφώθηκε στη διάρκεια του δέκατου ένατου αιώνα. Αιχμή του δόρατος των μεταρρυθμίσεων ήταν η δημόσια διοίκηση. Πέραν αυτής, όμως, οι μεταρρυθμίσεις ήταν ο κινητήριος μοχλός για θεμελιώδεις αλλαγές στη θρησκεία, και στην παιδεία. Όπως γράφει ο Τζενγκίζ Ακτάρ: «Οι εκδυτικοποιημένες οθωμανικές ελίτ απορρίπτουν πλέον συνολικά το Ισλάμ, το οποίο θεωρούν ως την πηγή των κακών που εξασθενίζουν την Αυτοκρατορία». Η μεγάλη ανατροπή, ωστόσο, έγινε στην παιδεία ήδη από τα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα. Οι μεγάλοι κερδισμένοι των μεταρρυθμίσεων ήταν οι μη μουσουλμάνοι υπήκοοι της Αυτοκρατορίας, που έζησαν έναν χρυσό αιώνα. Οι μουσουλμάνοι ήταν αποκλεισμένοι από αυτόν τον χρυσό αιώνα, συχνά με τη θέλησή τους. Σχετικά με την Τουρκική Δημοκρατία, ο Τζενγκίζ Ακτάρ επαναλαμβάνει μια πάγια θέση του: η Τουρκική Δημοκρατία γεννήθηκε ανάπηρη, γιατί η ιδρυτική πράξη της υπήρξε το μεγάλο έγκλημα της γενοκτονίας των Αρμενίων, αλλά και των Ποντίων και των Ασσυρίων, που ακολούθησαν. «Η γενοκτονία, που αποκλήθηκε εκείνη την εποχή από τους Αρμένιους “η Μεγάλη Καταστροφή”, δεν ήταν

τζενγκίζ ακτάρ Το τουρκικό άχθος

Μτφρ.: Τίνα Πλυτά Εκδόσεις Επίμετρο

Το «Τουρκικό Άχθος» του Τζενγκίζ Ακτάρ Η μελέτη του Τούρκου πολιτικού επιστήμονα Τζενγκίζ Ακτάρ «Το τουρκικό άχθος», που κυκλοφόρησε πρόσφατα στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Επίμετρο, σε μια εξαιρετική μετάφραση της Τίνας Πλυτά, προσφέρει μια τεκμηριωμένη ανάλυση για την εξέλιξη της Τουρκίας από την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

38 lifo – 29.4.21

μόνο δική τους καταστροφή, αλλά καταστροφή ολόκληρης της χώρας», γράφει και προσθέτει παρακάτω: «Το κοινό της Τουρκίας στη μεγάλη πλειοψηφία του φέρει τις ουλές των γενοκτονιών, των πογκρόμ και των λεηλασιών που σημειώθηκαν πριν από εκατό χρόνια. (…) Αυτό το έθνος, που έχει οικοδομηθεί πάνω σε όλα αυτά τα ανθρώπινα λείψανα, έχει αναγκαστικά εξαιρετικά εύθραυστα θεμέλια». Ο Ακτάρ αποδίδει, όμως, ευθύνες και στους Ευρωπαίους, κυρίως στον Πρόεδρο της Γαλλίας, Σαρκοζί, που απέρριψαν την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό θα ήταν το τελευταίο βήμα στην ολοκλήρωση της πορείας προς τη Δύση, αλλά έμεινε μετέωρο. Η αναμονή της Τουρκίας στο κατώφλι της Ευρώπης με κλειστή την είσοδο ωφέλησε πολύ τον Ερντογάν. Από το 2013 επανέφερε το πολιτικό Ισλάμ, που είχε αποπεμφθεί από τις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα από τον πυρήνα της κρατικής εξουσίας, αλλά αποκλειστικά ως σουνίτικο Ισλάμ. Το καθεστώς εκμεταλλεύτηκε το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, το οποίο, κατά τον Τζενγκίζ Ακτάρ, σκόπιμα δεν διαλευκάνθηκε από το Κοινοβούλιο, γιατί του χρησίμευε ως πρόσχημα για εκκαθαρίσεις αντιφρονούντων σε πρωτοφανή έκταση, οι οποίες κατέληξαν σε ένα «κυνήγι μαγισσών» με μοναδικό στόχο τη διατήρηση της τρομοκρατίας και της απολυταρχικής εξουσίας του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Σε ένα άλλο άρθρο του υποστηρίζει πως όλες οι γενοκτονίες ξεπλύθηκαν με την ατιμωρησία και το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα να καταστήσει την ατιμωρησία συστατικό του τουρκικού κράτους και των φορέων του. Οι διωγμοί και οι εκκαθαρίσεις δεν είναι παρά το πέπλο που καλύπτει την ατιμωρησία. Ωστόσο, αυτή η απολυταρχική εξουσία, πέρα από τις εντάσεις που δημιουργεί στην ανατολική Μεσόγειο, βρίσκεται αντιμέτωπη τελευταία στην εξωτερική πολιτική με μια σειρά από αδιέξοδα, των οποίων η επίλυση είναι κάθε άλλο παρά εύκολη για το καθεστώς, και δυσχεραίνεται ακόμα περισσότερο από την καταρρέουσα οικονομία της χώρας. Η ίδια εξέλιξη αρχίζει να διαφαίνεται και στο εσωτερικό. Οι χιλιάδες κρατούμενοι στις φυλακές, στρατιωτικοί, δημοσιογράφοι, καθηγητές και επιχειρηματίες, δεν απέτρεψαν τη νέα γενιά φοιτητών του Πανεπιστημίου του Βοσπόρου να οργανώσει, συχνά μαζί με τους καθηγητές του πανεπιστημίου, μια σειρά από εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, όταν ο Ερντογάν διόρισε τον δικό του πρύτανη. Το ίδιο συνέβη και με τις διαμαρτυρίες των γυναικών, όταν ο Ερντογάν απέσυρε την Τουρκία από τη Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης για τα δικαιώματα των γυναικών. Όσοι πιστέψαμε ότι οι διαμαρτυρίες στο πάρκο Γκεζί, στην Κωνσταντινούπολη, το 2013, ήταν απλώς ένα μεμονωμένο γεγονός, αναρωτιόμαστε σήμερα μήπως ήταν τελικά ένας προάγγελος. Προάγγελος μιας οπισθοδρόμησης που ξεκίνησε από το 2013 και κορυφώθηκε με πρόσχημα το πραξικόπημα του 2016, αλλά και προάγγελος ενός κινήματος αντίστασης, που μόλις διακρίνουμε τα πρώτα του σκιρτήματα. Θα συνιστούσα σε όλους που ενδιαφέρονται και ασχολούνται με την Τουρκία να διαβάσουν τη μελέτη του Τζενγκίζ Ακτάρ. Θα τους βοηθήσει να καταλάβουν πολύ καλύτερα αυτό που συμβαίνει στη σημερινή Τουρκία, όπως επίσης τις καταβολές και τα αίτια της επιθετικής πολιτικής που εφαρμόζει.

Μια μικρή ανθοδέσμη με ανθύλλια, fioretti Βιωματικός, φιλοσοφικός, θεολογικός, υμνολογικός αλλά και πολιτικός οδηγός για τη Μεγάλη Εβδομάδα είναι το καινούργιο βιβλίο του Σταύρου Ζουμπουλάκη «Ανθοδέσμη για τη Μεγάλη Εβδομάδα».

Τ

ο βιβλίο απευθύνεται σε όλους, πιστεύοντες και μη, θρησκευόμενους και μη, εκκλησιαζόμενους και μη, γιατί, πάνω απ’ όλα, είναι ένα βιβλίο ποιητικό και τρυφερό. «Μια μικρή ανθοδέσμη με ανθύλλια, fioretti» γράφει ο ίδιος ο συγγραφέας στον πρόλογο, παραπέμποντας έτσι και στα δύο πρωτότυπα έργα του Γιώργου Ρόρρη που κοσμούν το εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο του βιβλίου: «Μπουκέτο βιολέτες σε ποτήρι» και «Ανθισμένη βιολέτα», αντίστοιχα. Παιδί ιερέως, ο Σταύρος Ζουμπουλάκης γράφει με τη συγκίνηση του βιώματος και η αλήθεια αυτή διαπερνάει το αφήγημά του. «Η Μεγάλη Βδομάδα είναι η φωνή του πατέρα μου. Και η εκκλησία του Αγίου Γερασίμου, στη γειτονιά μου, στα Κουπόνια (Άνω Ιλίσια, σήμερα). Ο τρόπος που έψελνε, η φωνάρα του, χωρίς φορητά μικρόφωνα, το “Σήμερον κρεμάται επί ξύλου” τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ ήταν μοναδικός» γράφει. Αλλά το βίωμα και η συγκίνηση δεν εμποδίζουν τον Ζουμπουλάκη να είναι τολμηρός, καίριος και πρωτότυπος. Έτσι, το κείμενό του αυτό έχει όλα τα στοιχεία που βρίσκουμε στα προηγούμενα δοκίμιά του και που, τουλάχιστον εμένα, πετυχαίνουν να με κινητοποιούν. Ο τολμηρός και πολιτικός Ζουμπουλάκης φαίνεται, για παράδειγμα, στο κεφάλαιο «Μεγάλη Πέμπτη Εσπέρας (Όρθρος Μεγάλης Παρασκευής), Η ενθρόνιση του Μεσσία». Αυτή η σημαντική μέρα, που συνδέεται και με τη μνήμη του πατέρα του, είναι ταυτόχρονα και μέρα μίσους. «Δεν αντέχω πια να ακούω τα αντιιουδαϊκά τροπάριά της. Δεν αντέχω τόσο μίσος, μέσα στην εκκλησία, τη μέρα της

σταυρικής θυσίας» γράφει. Και θεωρεί επείγον να βγουν τα τροπάρια αυτά από τις ακολουθίες. «Μόνο μια πεθαμένη πίστη δεν μπορεί να αλλάξει ένα τροπάριο». Ο Ζουμπουλάκης μας λέει ότι το αντιιουδαϊκό μίσος διατρέχει όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα, αλλά κορυφώνεται το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης. Κι αυτό είναι παράδοξο, καθώς την ίδια μέρα συμβαίνουν σημαντικότερα πράγματα, όπως η προσευχή στη Γεσθημανή και οι τελευταίοι λόγοι του Χριστού πάνω στον Σταυρό. «Ευτυχώς που οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν τα ελληνικά των ύμνων» γράφει. «Εγώ, όμως, που τα καταλαβαίνω, κλείνω τα αυτιά μου, προσπαθώ να θυμάμαι και να σκέφτομαι άλλα πράγματα, για να κατανικήσω τον πειρασμό να φύγω από την εκκλησία» λέει για το πλήθος των αντιιουδαϊκών τροπαρίων που ζητούν εκδίκηση. Τα κεφάλαια του βιβλίου ακολουθούν τη σειρά των ημερών της Μεγάλης Εβδομάδας, «της υψηλότερης μορφής άνοιξης», όπως γράφει ο Γιώργος Σεφέρης κάπου στις Δοκιμές του, όπου παραπέμπει ο Ζουμπουλάκης. Δεν είναι τυχαία η αναφορά στον Σεφέρη. Στην ανθοδέσμη του Ζουμπουλάκη δεν υπάρχουν μόνο τα κείμενα των υμνογράφων, των προφητών, των ευαγγελιστών και των αποστόλων. Υπάρχουν και τα κείμενα των λογοτεχνών. Βρίσκουμε, ας πούμε, τον Σεφέρη στο κεφάλαιο για «Το Άσμα Ασμάτων», αυτό το ερωτικό τραγούδι για την περιπέτεια της ψυχής και του σώματος, που περιλαμβάνεται στον εβραϊκό αλλά και στον χριστιανικό κανόνα της Βίβλου. Βρίσκουμε, επίσης, τον Μπορίς Πάστερνακ και το μυθιστόρημά του Δόκτωρ Ζιβάγκο. Στο κεφάλαιο «Μεγάλη Τρίτη εσπέρας, η ακρότητα της μετάνοιας», με θέμα την πόρνη που άλειψε με

α πο to ν niko μπακουνακη

σταύρος ζουμπουλάκης Ανθοδέσμη για τη Μεγάλη Εβδομάδα

Εκδόσεις Άρτος Ζωής Σελ.: 150

μύρο τον Χριστό, ο Ζουμπουλάκης χρησιμοποιεί το τελευταίο κεφάλαιο του μυθιστορήματος του Πάστερνακ, που περιλαμβάνει το τετράδιο με τα ποιήματα του ήρωα, του Γιούρι Ζιβάγκο, για να τονίσει το νόημα της ημέρας. Παραθέτει ένα από τα δύο ποιήματα που είναι αφιερωμένο στη Μαγδαληνή, τη γυναίκα που για πολλούς ταυτίζεται με την πόρνη: «Τη νύχτα ο δαίμονάς μου έρχεται να μου θυμίσει / Πως πρέπει να πληρώσω τα παλιά μου χρέη / Επιστρέφουν και μου πληγώνουν την καρδιά/ Όλες οι αναμνήσεις της ασέλγειας». Στην ανθοδέσμη έχει όμως θέση και η δημώδης λογοτεχνία, συγκεκριμένα το «Μοιρολόι της Παναγίας», από τα πιο διαδεδομένα δημώδη άσματα σε όλον τον ελληνικό κόσμο, στο οποίο ο Ζουμπουλάκης αφιερώνει ένα κεφάλαιο. Πολλοί από εμάς μπορεί να γνωρίζουμε τους πρώτους στίχους του: «Σήμερο μαύρος ουρανός, σήμερο μαύρη μέρα / Σήμερον όλοι θλίβουνται και τα βουνά λυπούνται». Το βίωμα είναι πολύ σημαντικό στο κεφάλαιο αυτό, καθώς ο Ζουμπουλάκης κρατάει ζωντανή τη διήγηση της αδελφής του. Μια Μεγάλη Παρασκευή, «γύρω στο 1970, στην ενορία του Αγίου Γερασίμου, την ενορία μας, μια γυναίκα από κάποιο ελληνικό χωριό, που είχε έρθει στην Αθήνα για να κάνει Πάσχα με τα παιδιά της, τραγούδησε το “Μοιρολόι της Παναγίας”. Δεν μας ήταν άγνωστο, το ξέραμε από τη μάνα μας». Θρήνος ανθρώπινος και γήινος, που όμως το επέτρεψε η Εκκλησία να μπει στη λειτουργία. «Η Παναγία είναι εδώ κάθε μάνα που κλαίει τον θάνατο του γιου της. Δεν είναι η Θεοτόκος» σχολιάζει ο Ζουμπουλάκης. Αλλά «έχει βαρύνουσα θεολογική σημασία ότι οι γυναίκες, οι μανάδες όλων των αιώνων, θέλησαν να αφήσουν την Παναγία να πει τη δική τους ιστορία, να εκφράσει τον δικό τους πόνο». Για τους περισσότερους, ακόμη και γι’ αυτούς που δεν πηγαίνουν καθόλου στην εκκλησία, η σημαντικότερη στιγμή της Μεγάλης Εβδομάδας είναι τα εγκώμια της Μεγάλης Παρασκευής. Ο Ζουμπουλάκης παρατηρεί ότι, ενώ αποτελούν τον επίσημο θρήνο της Εκκλησίας για τον θάνατο του Χριστού, δεν αποπνέουν τίποτα το καταθλιπτικό. «Όχι επειδή έξω φυσάει το αεράκι της άνοιξης αλλά γιατί μέσα σε αυτά πνέει ήδη η αύρα της Αναστάσεως» γράφει. Ο συγγραφέας χαρακτηρίζει τα εγκώμια «εκκλησιαστικά χαϊκού». Μας λέει, βέβαια, ότι πολλά απ’ αυτά είναι άτεχνα, πρόχειρα, φτιαγμένα σχεδόν μηχανικά. Αλλά μας αρέσουν και μας συγκινούν για τη μουσική τους και για τη συνθήκη μέσα στην οποία ψάλλονται. «Σκοτίστηκε ποτέ κανείς αν οι στίχοι ενός τραγουδιού που τον ξεσηκώνει είναι άτεχνοι;» αναρωτιέται ο συγγραφέας. «Μεγάλο Σάββατο τη νύχτα» επιγράφεται το κεφάλαιο που μας φέρνει αντιμέτωπους με την αλήθεια και τα παραδομένα στερεότυπα. Από τη μια η Ανάσταση του Χριστού που ιστορείται από τα Ευαγγέλια χωρίς θρίαμβο, χωρίς μεγαλείο και αθόρυβα. Και από την άλλη το «Χριστός Ανέστη», ο θούριος της Ανάστασης, που ακολουθείται από σαματά, κωδωνοκρουσίες, πυροτεχνήματα, βαρελότα. Η ανθοδέσμη του Σταύρου Ζουμπουλάκη είναι ταυτόχρονα και μελέτη ζωής. Η πίστη στην Ανάσταση μπορεί να έχει υποχωρήσει, μας λέει ο συγγραφέας στα δύο στοχαστικά παραρτήματα που κλείνουν το βιβλίο. Αλλά «ας μη συγχέουμε την επίγνωση της θνητότητας, μοναδικό γνώρισμα του ανθρώπου και πηγή της δημιουργικότητάς του, με την κάθε είδους θανατοφιλία».

Βιβλίο

henri fantin-latour, πασχαλιές

ΠΙΣΤΗ

ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Το βιβλίο αυτό ήταν έτοιμο μέσα του, εξομολογείται ο Ζουμπουλάκης. Εκείνο που τον απασχόλησε περισσότερο ήταν για ποιους το γράφει. Την απάντηση του την έδωσε η ίδια η διαδικασία της συγγραφής: για όλους, τους εντός και τους εκτός, τους κοντινούς και τους μακρινούς.

29.4.21 – lifo

39

Βιβλίο

ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

απο την τινα μανδηλ αρα

χόρχε λούις μπόρχες Άτλας

Μτφρ.: Δημήτρης Καλοκύρης, Αχιλλέας Κυριακίδης Εκδόσεις Πατάκη Σελ.: 128

40 lifo – 29.4.21

Ο

Τα ατελεύτητα ταξίδια του Χόρχε Λουίς Μπόρχες Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη ο «Άτλας» του Χόρχε Λουίς Μπόρχες, όπου περιγράφονται οι περιπλανήσεις του Αργεντινού συγγραφέα και ποιητή σε όλα τα μέρη του σύμπαντος, από γεωγραφικούς τόπους μέχρι περιοχές του ονείρου.

O Μπόρχες στην Κωνσταντινούπολη.

άνθρωπος είναι μια περιπέτεια, έλεγε ο Ηρόδοτος, γι’ αυτό δεν γνωρίζει ούτε σύνορα ούτε όρια: σε κάθε γωνιά της γης αποκαλύπτονται ιστορίες που διατρέχουν το πέρας των αιώνων, μνημεία που ξεπερνούν ακόμα και τους λόγους για τους οποίους στήθηκαν, μέρη φασματικά ή πραγματικά που μπλέκονται ιδανικά στις μνήμες και στα όνειρα των ανθρώπων. Γνωστοποιώντας τη συμβολική αυτή διάσταση των συνεχών περιπλανήσεων, ο Χόρχε Λούις Μπόρχες δεν αφήνει μονάχα την εμπειρία να προσδιορίσει το υπάρχον αλλά φτιάχνει ένα δικό του όχημα, μια «σκεπτομηχανή», με την οποία διασχίζει τους λαβυρίνθους των αιώνων, μεταμορφώνει τα συμβάντα και γίνεται μέλος αυτής «της αραιής ύλης από την οποία είναι φτιαγμένο το σύμπαν». Γι’ αυτό και στις ταξιδιωτικές καταχωρίσεις του, στις οποίες παρατίθενται εμβόλιμα ως ιντερμέδια ανάλογης τάξης και υφής ποιήματα, δεν υπάρχουν χρονολογίες, πολλές φορές ούτε καν ονόματα, παρά η αίσθηση που αποκομίζει ο ίδιος από κάθε μέρος είτε ως ανάμνηση είτε ως αφορμή για ένα όνειρο ή για μια αδέσποτη σκέψη, αφού «αρκεί αυτό που αισθανόμαστε ακαριαία, σαν να ’ταν μουσική». Από αυτή την άποψη, ο Άτλας, τον οποίο γράφει σε συνεργασία με τη συνταξιδιώτισσά του Μαρία Κοδάμα, συνιστά όχι απλώς μια ταξιδιωτική καταγραφή αλλά μια μικρογραφία του πολύφερνου κόσμου του Μπόρχες, έναν πολύτιμο οδηγό στο ατελεύτητο μπορχεσιανό σύμπαν που μπορεί να χωρέσει εξίσου σε λίγες λέξεις και στο άφατο – αρκεί να μπορεί να διαμορφώσει ένα πολυπρισματικό «Άλεφ», μέσα από το οποίο μπορεί κανείς να παρακολουθήσει την πορεία του. Στόχος, άλλωστε, είναι ο εκάστοτε ταξιδευτής να κρατήσει καθαρό το εσωτερικό βλέμμα του εκστασιασμένου πλάνητα στο πέρας των αιώνων ως ένας ακόμα Δον Κιχώτης, Οδυσσέας και Σεβάχ, να νιώσει την ανάγκη για την επόμενη ανακάλυψη. Γιατί, όπως λέει και ο ίδιος ο Μπόρχες στον πρόλογο του βιβλίου: «Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει κάνει μια ανακάλυψη. Αρχίζει αποκαλύπτοντας το πικρό, το αλμυρό, το κοίλο, το λείο, το τραχύ, τα επτά χρώματα του ουράνιου τόξου και τα είκοσι τόσα γράμματα του αλφαβήτου: ύστερα συνεχίζει με τα πρόσωπα, τους χάρτες, τα ζώα και τα άστρα: καταλήγει στην αμφιβολία ή την πίστη και στη σχεδόν απόλυτη βεβαιότητα της άγνοιάς του». Άλλωστε, το μόνο για το οποίο μπορεί να είναι βέβαιος ο ίδιος είναι για την έκλαμψη της στιγμής, που, στην περίπτωση του συγγραφέα, γεννά με τρόπο μυστηριώδη την ιδανική λέξη, την περίφημη mot juste, και στην περίπτωση του ταξιδευτή τη στιγμιαία ταύτιση με την ατελείωτη πορεία άλλων, ιδανικών και πραγματικών, συν-ταξιδευτών και του ίδιου του σύμπαντος. Σε αυτήν τη μεταφυσική συναρμογή που μοιάζει να παρασύρει μια σειρά από παραδοξότητες και ιδανικούς συνοδοιπόρους, ο Μπόρχες ευτύχησε να έχει, σε κάποια στροφή του βίου του, μαζί του στο ταξίδι τους μεταφραστές του Αχιλλέα Κυριακίδη και Δημήτρη Καλοκύρη, οι οποίοι όχι μόνο μας χάρισαν τις αψεγάδιαστες μεταφράσεις των έργων του στα ελληνικά –εν προκειμένω και του Άτλαντα– αλλά έγιναν, με τρόπο αντίστοιχα μπορχεσιανό, και ζωντανοί μάρτυρες όσων κατατίθεται σε αυτό το βιβλίο. Έτσι, ξέρει κανείς από άλλα κείμενά τους ότι η αφορμή για την ανάλυση των ελληνικών λέξεων, την οποία παραθέτει σε ένα κείμενό του

λίγο πριν από την κάθοδό του στην Επίδαυ- μνήμης, διαθέτοντας την απαραίτητη απόρο, όπου παρακολούθησε μια παράσταση κρυφη σημασία στη γυμνή επιφάνειά τους. του Προμηθέα Δεσμώτη, είναι η μεταξύ τους Ως εκ τούτου, πλέον δημοφιλής προορισμός συζήτηση για τη γλώσσα, μια πολυπρισμα- αποκαλύπτεται, εν προκειμένω, η Γενεύη – τική μαρτυρία που αναδεικνύεται μέσα από με ειρωνικό τρόπο, η πόλη όπου ο Μπόρχες πολλαπλούς αφηγηματικούς καθρέφτες. Η έμελλε να αφήσει την τελευταία του πνοή, Ελλάδα, εξάλλου, είναι για τον Μπόρχες η γράφοντας προφητικά σχεδόν γι’ αυτήν ότι αρχή της ιδανικής αφήγησης, όχι γιατί ορίζει «θα επιστρέφω πάντα στη Γενεύη, ίσως και τον κανόνα αλλά γιατί αποκεί, όπως ο ίδιος μετά τον θάνατο του σώματός μου»–, τόεπισημαίνει, αρχίζουν τα λήμματα της εγκυ- πος όπου επανέρχεται κατ’ επανάληψη στις κλοπαίδειας του ονείρου, γιατί αποκεί ξεκι- ιστορίες του, π.χ. στο αξεπέραστο διήγημά νά το ταξίδι στα νερά του Ηράκλειτου που του Ο Άλλος. Προσωπικοί και ιδανικοί λόγοι συμπαρέσυραν λέξεις και έννοιες και γιατί φαίνεται να τον κράτησαν μοιραία δεμένο εκεί, πάνω στα ερείπια του μινωικού λαβυ- στην ελβετική πόλη, που δεν έχει αποκτήρίνθου, στήνεται η δική του ονειρική σκα- σει τη δική της ταυτότητα, γι’ αυτό και για κιέρα και ακούγεται στο πέρας των αιώνων τον Μπόρχες είναι σπουδαία: «Το Παρίσι το ατελείωτο σιγομιλητό ανάμεσα στους αγα- δεν αγνοεί ότι είναι το Παρίσι, το ευπρεπές πημένους του σοφιστές. Κοιτάζοντας, έτσι, Λονδίνο ξέρει ότι είναι το Λονδίνο, η Γενεύη κανείς προς τον Ναό του Ποσειδώνα, θαρρεί σχεδόν δεν ξέρει ότι είναι η Γενεύη. Οι μεότι βλέπει να φυτρώνει, κυριολεκτικά μέσα γάλοι ίσκιοι του Καλβίνου, του Ρουσό, του από την πέτρα, ένα ολόκληρο δάσος από αρΑμιέλ και του Φέρντιναντ Χόντλερ είναι εκεί, χετυπικές μορφές –πρόσωπα, αλλά κανείς δεν τους μνημοζώα και μυθικά πλάσματα–, νεύει στον ταξιδιώτη». που αποκαλύπτει μια ανώτεΗ προσμονή του ταξιδιού, ρη αρμονία, την ενότητα της η εκπλήρωση και η ανάμνηδημιουργίας που καθόρισε σή του αποτελούν επομέτον κόσμο του Μπόρχες. Οι νως συστατικά στοιχεία ενός Η Ελλάδα, μορφές αυτές δείχνουν να οντολογικού συστήματος που παραμένουν ζωντανές, καδεν διαχωρίζει το πριν από το εξάλλου, θώς έχουν το θάρρος να αμμετά, ούτε τη στιγμή από το είναι για τον φισβητούν ακόμα τα πάντα, άπαν: όλες οι φάσεις και οι να ορίζουν καταφατικά την διαδικασίες του ταξιδιού δεν Μπόρχες η πολλαπλότητα της ύπαρξης είναι παρά μέρη ενός μαλαραρχή της ιδακαι να συνιστούν μέρος ενός μικού σχήματος που μέσα νικής αφήγησχεδίου, όπου, λόγω απουσίας από δαιδαλώδεις ατραπούς του χριστιανισμού, πραγματιυποστηρίζει ότι τα πάντα κασης, όχι γιατί κά τέρατα δεν υπάρχουν. Άλταλήγουν όχι απλώς σε έναν ορίζει τον λωστε, η τερατόμορφη λογική τόπο αλλά σε μια μεταφορά δεν άρμοζε ποτέ στον Αργεή σε ένα βιβλίο. Όλα περικανόνα αλλά ντινό συγγραφέα και ποιητή, ο πλέκονται με έναν εσωτερικά γιατί αποκεί, οποίος προτιμούσε τη σκωπτιπολλαπλασιαστικό τρόπο, σαν κή αμφισβήτηση του Όσκαρ ένας πίνακας που εκτοξεύει όπως ο ίδιος Ουάιλντ, ακόμα και τις πιο ζοτα δικά του χρώματα στην επισημαίνει, φερές στιγμές του, ενώ μιλούυπαρξιακή παλέτα: γι’ αυτό, σε κατ’ εξακολούθηση για το το κόκκινο της αυγής, ανάαρχίζουν τα «milk of human kindness», μεικτο με αυτό το ζαφειρένιο λήμματα της δηλαδή την τρυφερότητα του ανατολίτικο χρώμα, επανέρχεΣαίξπηρ, και όχι μόνο για τα ται ως κυρίαρχη εικόνα τόσο εγκυκλοπαίτραγικά του σύμπαντα. Σάστα διηγήματα του Μπόρχες δειας του μπως να μην τον απασχολούόσο και στις περιγραφές από ονείρου. σαν ποτέ οι σχέσεις εξουσίας ένα μακρινό ταξίδι, όταν οι παρά οι σχέσεις τρυφερότητας αισθήσεις του τού είχαν επικαι ως τέτοιες μπορεί κανείς τρέψει να το δει, «γιατί αν κάνα κρατήσει τις συναρμογές ποιος δεν έχει δει το κόκκινο που στήνει με τόσο αριστοχρώμα, δεν έχει νόημα να το τεχνικό τρόπο ανάμεσα στα παρομοιάζω με τη ματωμένη ονειρικά και τα πραγματικά ταξίδια που σελήνη του ευαγγελιστή Ιωάννη», όπως γράστήνει στον Άτλαντα. φει χαρακτηριστικά. Το παν είναι, άλλωστε, Συνοδοιπόροι φανταστικοί και πραγ- να μπορέσει να νιώσει κανείς τη μεταφοματικοί σε αυτό το ατελεύτητο ταξίδι σε ρική ή κυριολεκτική ανύψωση και ευφορία διαφορετικούς τόπους είναι, εκτός από τη του ταξιδιού, την ευτυχία που δεν χωράει Μαρία Κοδάμα, από αρχαίοι φιλόσοφοι έως σε λόγια, ώστε να μπορέσει να το αποκρυΙρλανδοί του εικοστού αιώνα όπως ο Γέιτς ή πτογραφήσει. Σαν αυτή που ένιωσε ο ίδιος ο Τζόις, που θα μπορούσαν να είναι μείζονες σε ένα αερόστατο παρέα με την αγαπημένη ποιητές του μπαρόκ, ικανοί μύστες, όπως ο του Μαρία: «Ο χώρος ήταν απεριόριστος και Μασεδόνιο Φερνάντες, παράφοροι στοχαο ράθυμος αέρας που μας ταξίδευε σαν αργό στές που υψώνουν τη φωνή πάνω από τους ποτάμι μάς χάιδευε το μέτωπο, τον αυχένα παραμερισμένους πρίγκιπες και τις κάστες, ή τα μάγουλα. Νομίζω ότι όλοι μας ζούσαμε όπως ο Καρλάιλ, ποιητές που άλλαξαν τον μια ευτυχία σχεδόν σωματική. Λέω σχεδόν, ρου της πραγματικότητας, όπως ο Ουγκό, ή γιατί δεν υπάρχει ευτυχία ή πόνος που να κράτησαν ψηλά το σκωπτικό σθένος, όπως είναι μόνο σωματικά, καθώς πάντα παρεμο Λευκάδιος Χερν. Γι’ αυτό και ελάχιστη βάλλονται το παρελθόν, οι περιστάσεις, η έκσημασία έχουν τελικά οι τόποι καθαυτούς, πληξη και άλλα δεδομένα της συνείδησης». αν είναι όμορφοι ή άσχημοι, αν μπορούν να Κι αυτά μπορεί να τα περιπλέκει μοναδικά αποκτήσουν τα εύσημα της πολυπόθητης στο δικό του μοναδικό ταξίδι που κρατάει ταξιδιωτικής δημοφιλίας, αρκεί να μπορούν μέχρι σήμερα και κάνει σχεδόν από πάντα ο να εγείρουν τις ονειρικές διαστάσεις της Χόρχε Λουίς Μπόρχες.

Laundry House Η μπουγάδα είναι η στιγμή της δικής σου ξεκούρασης.

Ε Πατησίων 259, πλατεία Κολιάτσου, 6957 659159 www.laundryhouse.gr Facebook: Laundry House Patision 259, Instagram: laundryhouse_athens

ίναι ωραίο να σε σκέφτονται. Να ξέρεις πως κάποιος φροντίζει για σένα και σε απαλλάσσει από μία ακόμα έγνοια. Κι όταν όλο αυτό γίνεται με αγάπη, τότε, ακόμα και οι βαρετές αγγαρείες, γίνονται απόλαυση. Το Laundry House θα σου προσφέρει με χαρά τις υπηρεσίες του στο αυτόματο πλύσιμο και στέγνωμα όλων των τύπων ρούχων, που μέσα σε μια ώρα είναι έτοιμα και συσκευασμένα, για να τα παραλάβεις με πολλή αγάπη! Πες μου ότι αυτό δεν είναι μια μικρή όαση μέσα στην καθημερινότητα… Στα υπερσύγχρονα και πλήρως αυτοματοποιημένα πλυντήρια και στεγνωτήρια του Laundry House μπορείς να πλύνεις και να στεγνώσεις κουβέρτες, παπλώματα, σεντόνια, ριχτάρια, μαξιλάρια κουρτίνες, υποστρώματα και οποιαδήποτε μπουγάδα, μικρή η μεγάλη, που μέχρι σήμερα ήταν ένας απόλυτο εφιάλτης. Όταν, μάλιστα, ξέρεις πως όλα αυτά γίνονται οικολογικά, νιώθεις ακόμα καλύτερα. Άλλωστε, στο Laundry House όλα τα απορρυπαντικά είναι eco-friendly, υποαλλεργικά και προσφέρουν μια καθαρή και μυρωδάτη μπουγάδα, όσο εσύ σερφάρεις, ή δουλεύεις, ή απλώς ξεκουράζεσαι. Σε έναν χώρο προσβάσιμο και φιλικό σε όλους, με διαμορφωμένο χώρο αναμονής και pet parking, θα νιώσεις πως βρίσκεσαι σε ένα φιλικό σπίτι που είναι πάντα ανοιχτό όταν το χρειάζεσαι (ακόμα και στις γιορτές ή τις αργίες) και θα σου προσφέρει όλη την καθαριότητα και τη φρεσκάδα που κάνει τη ζωή σου καλύτερη. Με τιμές που απευθύνονται σε όλους, ήρθε για να αποδείξει πως η φροντίδα αξίζει στον καθένα και η ομάδα του Laundry House θα σου την προσφέρει με ένα πλατύ χαμόγελο.

29.4.21 – lifo

41

õ

õ

Cycladic Shop

The good LiFO

õ

Scotch & Soda

COS Δερμάτινο shirt-dress.

Πουκάμισο με τύπωμα.

Δαχτυλίδι με σμάλτο σχεδιασμένο από τη Vally Kontidis.

www.cosstores.com

Εμπορικό κατάστημα Golden Hall

www.cycladic.gr

ô

ô

Nivea

ergon mykonos

Αντηλιακό UV Face Mat Look Cream SPF30.

Cycladic Idol T-shirt. www.ergonmykonos. com

Στα φαρμακεία

õ

õ

Life Roots

King Kong Athens Vintage

Κρέμα χεριών για ξηρή και ευαίσθητη επιδερμίδα.

Vintage ’70s πικέ ριγέ φόρεμα.

www.liferoots.gr

www. kingkongathensvintage. gr

ô

ñ

Artpeckers Circe Backpack (Two in οne backpack).

Personal

Shopper

www.artpeckers.com

42 lifo – 29.4.21

ò

LOT51

Από τη συλλογή Big Bold σε ΒΙΟΚΕΡΑΜΙΚΟ.

Old-School Logo T-shirt.

www.swatch.com

www.lot-51.gr

ò

G-Star RAW

Saucony

Τζιν παντελόνι Deck Ultra High Wide Leg από τη συλλογή Hardcore Denim.

Γκρι backpack.

Σε επιλεγμένα καταστήματα

ö

Swatch

www.saucony. veto.gr

EXEIΣ ΓΟΥΣΤΟ Φίλιππος Βογδάνης aka Kiwi Περφόρμερ, μοντέλο και product designer.

Φίλιππε, πώς έγινες γνωστός ως Kiwi; Πηγαίνοντας σε club kid themed parties, ενώ, ξεκινώντας drag, έπρεπε κι εγώ με τη σειρά μου να δημιουργήσω και να βαφτίσω μια persona. Έτσι, αρχίζοντας με διάφορα drag shows και δουλεύοντας ως περφόρμερ σε διάφορα πάρτι άρχισε να με μαθαίνει ο κόσμος. Τα τελευταία δύο χρόνια το Kiwi άρχισε να εμπλέκεται και στην ballroom scene – άλλος ένας δρόμος για να δημιουργήσει και να προσφέρει ό,τι μπορεί στον χώρο αυτόν. Τι ρόλο παίζουν στη ζωή σου το make-up, ο χορός και το περφόρμανς; Εκτός του ότι τα αγαπάω πολύ και τα τρία, με βοηθούν και στο βιοποριστικό κομμάτι της ζωής μου. Με το make-up εκφράζω τις καλλιτεχνικές μου ανησυχίες και δημιουργώ πάνω στον ίδιο μου τον εαυτό. Με το vogue fem παίρνω μέρος σε μια κουλτούρα που με αγκαλιάζει, όπως την αγκαλιάζω κι εγώ. Τέλος, με το περφόρμανς μπορώ να είμαι οποι@δήποτε θέλω για λίγα λεπτά πάνω στη σκηνή και να μεταφέρω το κοινό εκεί όπου επιλέγω κάθε φορά εγώ. Και το modeling πώς ήρθε στη ζωή σου; Όλα ξεκίνησαν τελείως τυχαία, όταν πήγα σε casting για να περπατήσω στην Εβδομάδα Μόδας στην Αθήνα για τον Σωτήρη Γεωργίου. Μετά την πρώτη μου πασαρέλα βρήκα το θάρρος και άρχισα να ασχολούμαι περισσότερο με τον χώρο αυτόν, που όμως, καλώς ή κακώς, θέλει γνωριμίες, να βγαίνεις να μιλάς με άτομα και να μαθαίνεις για τη δουλειά του άλλου. Είναι πολύ σημαντικό στις μέρες μας να βοηθάμε το ένα το άλλο. Τι σημαίνει να είσαι μοντέλο αυτή την εποχή; Πολλές φορές ο κόσμος δεν σε παίρνει στα σοβαρά όταν λες ότι είσαι μοντέλο. Το modeling είναι κάτι περισσότερο από ένα όμορφο πρόσωπο ή ένα καλογυμνασμένο σώμα. Αντιθέτως, χρειάζεται να βρεις τα προτερήματα και τις αδυναμίες σου, να μπορείς να φοράς ένα ρούχο και όχι να σε φοράει αυτό και να σέβεσαι τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάζεσαι ή που εκπροσωπείς.

kειμενο αφροδιτη σακκα

φωτογραφια παρισ ταβιτιαν

Τι σε εκφράζει στυλιστικά; Τι σε κάνει να νιώθεις αυτοπεποίθηση; Δεν πιστεύω ότι έχω ένα συγκεκριμένο στυλ. Κάθε μέρα επηρεάζομαι από τον καιρό και τη διάθεσή μου. Θεωρώ ότι μπορεί ο οποιοσδήποτε να φορέσει το οτιδήποτε. Στην τελική, είναι ένα κομμάτι ύφασμα. Οπότε, αν σου αρέσουν εσένα τα ρούχα που φοράς, έχεις αυτομάτως την αυτοπεποίθηση που χρειάζεσαι. Τι πιστεύεις ότι πρέπει να αλλάξει στον κόσμο της μόδας σήμερα; Θεωρώ ότι ο κόσμος της μόδας οφείλει να κοιτάξει πέρα από αυτό που βλέπει. Εξάλλου, δημιουργεί ρούχα για τον άνθρωπο. Αν δεν μπορεί να καταλάβει ότι υπάρχουν, για παράδειγμα, trans, non binary, skinny, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά προσώπου ή plus size μοντέλα, θεωρώ ότι δεν θα πάει μπροστά, ούτε θα αγαπηθεί. Τι φοράς σήμερα και πόσο κοστίζει; Σακάκι, πουκάμισο και παντελόνι είναι vintage και κοστίζουν κάτω από 5 ευρώ, η γραβάτα είναι vintage Armani, του μπαμπά μου, τα παπούτσια Zara, γύρω στα 40 ευρώ, και τα σκουλαρίκια από το Eri’s Studio Θεσσαλονίκη (3 ευρώ). Πού πηγαίνεις τώρα; Παίζεις με τον πόνο μου τώρα, έτσι; @philip.vog

29.4.21 – lifo

43

starfax

ΤΑΥΡΟΣ [21.4/20.5]

Με τους προσωπικούς σας στόχους θα ασχοληθείτε μέσα στις επόμενες μέρες και, καθώς είναι οι μέρες των γενεθλίων για τους γεννημένους το 1ο και το 2ο δεκαήμερο, είναι εξαιρετική εποχή για ένα νέο ξεκίνημα. Αξιοποιήστε τη ζωτικότητά σας και αναλάβετε πρωτοβουλίες. Οι μέρες του Πάσχα θα είναι αρκετά ευχάριστες, θα σας δοθεί η ευκαιρία να αναπληρώσετε τις δυνάμεις σας και να βελτιώσετε σχέσεις με αγαπημένα πρόσωπα. Στις 3/5 κάποιες πιέσεις στον τομέα της εργασίας θα προκαλέσουν τάσεις για αλλαγή επαγγελματικής κατεύθυνσης στους γεννημένους τα πρώτα δύο δεκαήμερα, αλλά δεν είναι κατάλληλη στιγμή για λήψη σημαντικών αποφάσεων. Εσείς του 3ου δεκαημέρου μπορεί να υπερεκτιμήσετε τις δυνάμεις σας, αναλαμβάνοντας περισσότερες ευθύνες, και να βρεθείτε εκτεθειμένοι. Στις 4/5 εισέρχεται ο Ερμής στους Διδύμους και ξεκινά ένα διάστημα πολλών επαφών και οικονομικών διαπραγματεύσεων.

ΔΙΔΥΜΟΣ [21.5/21.6]

Ο Μάιος ξεκινά με ευοίωνες προοπτικές που αφορούν τη σταδιοδρομία και τα οικονομικά σας, με αποτέλεσμα η ανάγκη σας για ταξίδια και περιπέτεια να είναι αυξημένη. Οι γεννημένοι το 2ο και το 3ο δεκαήμερο θα προτιμήσετε να δουλέψετε παρασκηνιακά και καλό θα είναι να κρατήσετε μυστικά τα σχέδιά σας, τουλάχιστον μέχρι τις 4/5, που εισέρχεται ο Ερμής στο ζώδιό σας. Οι επικοινωνιακές σας δεξιότητες θα είναι οξυμένες και μέχρι τις 11/7 θα ευνοηθούν οι διαπραγματεύσεις και οι συμφωνίες. Το Πάσχα θα το περάσετε ήσυχα μαζί με αγαπημένα σας πρόσωπα και θα μπορέσετε να αναπληρώσετε τις δυνάμεις σας. Στις 3/5 θα σας πιάσουν έντονες τάσεις φυγής και πρέπει να αποφύγετε ενέργειες που θα έχουν αντίκτυπο στα οικονομικά σας. Μια καλή εποχή για να δώσετε έμφαση στους προσωπικούς σας στόχους.

ΠΑΡΘΕΝΟΣ [24.8/22.9] Αυτή την επο-

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ [22.12/19.1] Μια καινούργια

χή προσπαθείτε να μοιράσετε τον χρόνο μεταξύ της επαγγελματικής και της προσωπικής σας ζωής, με αποτέλεσμα να έχετε πολύ άγχος. Στην προσπάθειά σας να τα έχετε όλα στην εντέλεια μπορεί να σας πιάσει πανικός και να χαλάσετε την ατμόσφαιρα τις μέρες του Πάσχα. Κάντε τις αγορές σας εγκαίρως, τακτοποιήστε τον χώρο σας και φροντίστε να απολαύσετε τις στιγμές με την οικογένεια. Στις 3/5 κάποια εμπόδια στις μετακινήσεις σας θα πρέπει να τα αντιμετωπίσετε ψύχραιμα. Η βιασύνη είναι κακός σύμβουλος και θα σας ωθήσει σε παρορμητικές ενέργειες. Με την είσοδο του Ερμή στους Διδύμους ο τομέας της καριέρας ενεργοποιείται και μέχρι τις 11/7 θα έχετε την ευχέρεια να κλείσετε μια καλή συμφωνία και να αυξήσετε τη φήμη σας. Επαφές με πρόσωπα εξουσίας θα έχουν αίσια αποτελέσματα, αλλά δεν θα πρέπει να μπερδέψετε τα επαγγελματικά με τα ερωτικά σας.

συνεργασία ξεκινά με πολύ καλές προοπτικές και είστε μες στον ενθουσιασμό, κάτι που σας ωθεί σε πολλές σπατάλες και πρέπει να προσέξετε τη διαχείριση των πόρων σας. Αγορές για το σπίτι, για τα παιδιά και δώρα για συγγενικά σας πρόσωπα αυξάνουν τα έξοδά σας και πρέπει να κινηθείτε στο πλαίσιο των δυνατοτήτων σας. Ο Μάιος ξεκινά με αισιοδοξία, οι μέρες των γιορτών θα είναι ήσυχες μεν, ευχάριστες δε, και θα δώσετε έμφαση στη φυσική και ψυχική σας ευεξία. Στις 3/5 μια καινούργια γνωριμία θα σας προκαλέσει ενθουσιασμό και θα νιώσετε έντονα την ανάγκη να εξωτερικεύσετε τα συναισθήματά σας, αλλά δεν πρέπει να βιαστείτε. Με την είσοδο του Ερμή στους Διδύμους ξεκινά μια περίοδος πολλών επαφών με πρόσωπα που θα συμβάλουν στην επαγγελματική σας καταξίωση και μέχρι τις 11/7 θα έχετε βρει μια θέση εργασίας με καλές αποδοχές.

ΖΥΓΟΣ [23.9/22.10]

ΥΔΡΟΧΟΟΣ [20.1/19.2]

Η δημιουργική σας διάθεση είναι αυξημένη και όσοι ασχοληθείτε με τα ταλέντα σας θα έχετε πολλαπλά οφέλη. Μέσω της προώθησης των δημιουργιών σας θα αυξήσετε το εισόδημά σας και πολλοί από εσάς θα βρείτε νέα πηγή εσόδων. Ο Μάιος σας βρίσκει αισιόδοξους και ανανεωμένους, κάτι που θα επηρεάσει θετικά τις σχέσεις με τους συνεργάτες, το ταίρι και τα παιδιά. Το Πάσχα, μέσω οικογενειακών σας φίλων, θα κάνετε μια γνωριμία που θα σας προκαλέσει πρωτόγνωρα συναισθήματα, δίνοντας περισσότερο ενδιαφέρον στην ερωτική σας ζωή. Ιδιαίτερη προσοχή στις μετακινήσεις. Στις 3/5 θα δοκιμαστεί η σχέση σας και πρέπει να αποφύγετε τις σπασμωδικές κινήσεις. Στις 4/5 εισέρχεται ο Ερμής στους Διδύμους και μέχρι τις 11/7 θα σας ενθαρρύνει να ασχοληθείτε με τις σπουδές και διαδικαστικές υποθέσεις, ενώ θα κάνετε και ένα ταξίδι.

Αυξημένες είναι οι ευθύνες σας αυτή την εποχή, όπως και η κούραση, και υπάρχει κίνδυνος για λάθη και παραλείψεις. Μην αναλαμβάνετε ευθύνες τρίτων που προσπαθούν να επωφεληθούν από το φιλότιμό σας. Ο Μάιος σας βρίσκει χαρούμενους και το Πάσχα αποτελεί μια καλή ευκαιρία για να ασχοληθείτε με τις προσωπικές σας επιθυμίες. Είστε γενικά σε μια καλή φάση. Στις 3/5 θα σας απασχολήσει η σχέση με ένα φιλικό σας πρόσωπο και μπορεί να απογοητευτείτε αν δεν επικοινωνήσει μαζί σας, ωστόσο δεν πρέπει να βγάλετε βιαστικά συμπεράσματα. Στις 4/5, με την είσοδο του Ερμή στους Διδύμους, θα είστε πρόθυμοι για νέες γνωριμίες και μέχρι τις 11/7 θα είναι μια καλή εποχή για να δώσετε έμφαση στην αναζήτηση ερωτικού συντρόφου. Επενδύσεις και ρίσκα θα έχουν αίσια αποτελέσματα.

ΙΧΘΥΣ [20.2/20.3]

Περιμένετε πώς και πώς τις μέρες του Πάσχα για να ξεκουραστείτε και να απολαύσετε στιγμές με τα αγαπημένα σας πρόσωπα και θα σας δοθεί η ευκαιρία, αρκεί να μην πέσετε στην παγίδα της τάσης σας να έχετε τα πάντα υπό έλεγχο. Αξιοποιήστε τον ελεύθερό σας χρόνο προς όφελός σας και δώστε έμφαση στις σχέσεις με τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Στις 3/5 η επικοινωνιακή σας διάθεση θα είναι πεσμένη και θα χρειαστείτε στιγμές με τον εαυτό σας, όμως κάποιες κοινωνικές υποχρεώσεις δεν θα σας επιτρέψουν να ικανοποιήσετε τις ανάγκες σας. Στις 4/5, με την είσοδο του Ερμή στους Διδύμους, θα ευνοηθούν θέματα ακίνητης περιουσίας και μέχρι τις 11/7 θα αυξηθούν τα κέρδη σας μέσω της εκμετάλλευσης ενός ακινήτου. Προσέξτε τις επιλογές σας και αποφύγετε τη λήψη σημαντικών αποφάσεων αν δεν είστε κατασταλαγμένοι.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ [22.6/22.7] Αυτή την εποχή ΣΚΟΡΠΙΟΣ [23.10/22.11] έχετε πολλές ευθύνες και πρέπει να αποφύγετε τη βιασύνη, ώστε να μην κάνετε σημαντικά λάθη και παραλείψεις στα επαγγελματικά σας. Ωστόσο, ο Μάιος ξεκινά με αποφόρτιση, καθώς θα δώσετε έμφαση στις επιθυμίες σας και θα ασχοληθείτε περισσότερο με τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Το Πάσχα θα το περάσετε με την οικογένεια και θα είναι πολύ καλύτερο σε σύγκριση με προηγούμενων ετών, οπότε υπήρχαν εντάσεις. Στις 3/5 θα πρέπει να προσέξετε τη διαχείριση κοινών πόρων και τη σπατάλη χρημάτων σας. Στις 4/5 εισέρχεται ο Ερμής στους Διδύμους και μέχρι τις 11/7 θα είστε πολύ επιφυλακτικοί όσον αφορά τις σχέσεις και τις συνεργασίες σας. Να έχετε τον νου σας σε παρασκηνιακές ενέργειες και να μη μοιράζεστε τα μυστικά σας.

ΛΕΩΝ [23.7/23.8]

από τη μα ρ ιβ ίκυ καλλέ ρ γ η (s tar f ax@ li f o. g r )

44 lifo – 29.4.21

Έχετε πολλές προοπτικές για επαγγελματική καταξίωση, αλλά σας έχει πιάσει μια ραθυμία που οφείλεται κυρίως στην ανάγκη σας για ανάπαυλα, ταξίδια και κοινωνική ζωή. Ο Μάιος σας βρίσκει σε έντονα επικοινωνιακή διάθεση, την οποία, αν αξιοποιήσετε, θα βγείτε κερδισμένοι. Το Πάσχα, για όσους εργάζεστε, θα είναι μεν κουραστικό, αλλά η αύξηση των κερδών σας θα ικανοποιήσει τις προσδοκίες σας. Όσοι έχετε την πολυτέλεια του ελεύθερου χρόνου, φροντίστε να περάσετε όμορφα με τα αγαπημένα σας πρόσωπα, αποφεύγοντας τα περιττά άγχη. Στις 3/5 προσέξτε πώς θα διαχειριστείτε τυχόν πιέσεις οικείων προσώπων και ασχοληθείτε με τις προσωπικές σας επιθυμίες. Η όποια καταπίεση θα έχει έντονα ξεσπάσματα. Η είσοδος του Ερμή στις 4/5 στους Διδύμους σηματοδοτεί την έναρξη μιας πολύ επικοινωνιακής περιόδου, πολλών συναντήσεων και επαφών με φίλους, ανεβάζοντας το ηθικό σας κατακόρυφα. Καινούργιες γνωριμίες φέρνουν αέρα ανανέωσης στη ζωή σας.

Ο Μάιος σας βρίσκει ανανεωμένους και η επικοινωνιακή σας διάθεση θα συμβάλει στη σύσφιξη των σχέσεων με συνεργάτες και φίλους. Ωστόσο, οι γεννημένοι το 2ο δεκαήμερο θα πρέπει να προσέξετε για πιθανή ένταση στο σπίτι. Μπορεί να έχετε άλλα σχέδια για τις μέρες του Πάσχα και να κοντραριστείτε με κάποια μέλη της οικογένειας. Στις 3/5 προσέξτε τα έξοδά σας, καθώς έχετε μια τάση για υπερβολές αυτή την εποχή και μπορεί να βγείτε πολύ εύκολα εκτός προϋπολογισμού. Η ερωτική σας ζωή θα αποτελέσει προτεραιότητα και θα προτιμήσετε στιγμές με το ταίρι σας, ενώ οι γονείς θα περάσετε ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά. Από τις 4/5, που εισέρχεται ο Ερμής στους Διδύμους, ο τομέας των κοινών πόρων ενεργοποιείται και μέχρι τις 11/7 θα έχετε πολλές οικονομικές συναλλαγές. Οι ελεύθεροι θα κάνετε ενδιαφέρουσες γνωριμίες.

ΚΡΙΟΣ [21.3/20.4]

ΤΟΞΟΤΗΣ [23.11/21.12]

Προσέξτε αυτή την εποχή τι λέτε και με ποιους μοιράζεστε τα μυστικά σας, ώστε να μη βρεθείτε εκτεθειμένοι. Στον επαγγελματικό τομέα υπάρχουν κάποιες κόντρες μεταξύ τρίτων, στις οποίες δεν θα πρέπει να εμπλακείτε. Ο Μάιος ξεκινά με θετικές εξελίξεις στον τομέα των σχέσεων και οι μέρες του Πάσχα θα είναι μια καλή ευκαιρία για να βρεθείτε με τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Στις 3/5 προσέξτε τις μετακινήσεις σας. Επίσης, αποφύγετε τις υπερβολές στη διατροφή σας και καταναλώστε πιο ελαφριά γεύματα. Στις 4/5 ο Ερμής εισέρχεται στους Διδύμους και θα δώσετε έμφαση στις επαφές και στην προώθηση των υπηρεσιών σας. Μέχρι τις 11/7 μπορεί να προκύψει μια πολλά υποσχόμενη συνεργασία που θα ενισχύσει το εισόδημά σας. Αξιοποιήστε τις επικοινωνιακές σας δεξιότητες για να βελτιώσετε την ερωτική σας ζωή, αφήνοντας στο παρελθόν αδιέξοδες καταστάσεις.

Sudoku No 683 4 2 3 7 1 7

1 8 7 3

2 4 5 1

2 6

2

9 1

2 7 5 1 8

1 2 9 6

Η λύση του προηγούμενου 1 9 8 7 5 2

7 4 5 6 3 1

6 2 3 8 4 9

3 7 4 2 9 6

5 8 2 1 7 3

9 6 1 4 8 5

8 3 9 5 6 4

4 1 7 3 2 8

2 5 6 9 1 7

6 2 1 5 4 3 7 9 8 4 9 7 8 6 2 1 5 3 3 8 5 1 9 7 2 6 4

Ο Μάιος σας βρίσκει αισιόδοξους, καθώς ανοίγονται νέες προοπτικές που αφορούν τα οικονομικά. Με τον Άρη σύμμαχό σας οι διαπραγματεύσεις θα έχουν αίσια αποτελέσματα με μακροπρόθεσμα οφέλη, αλλά θα πρέπει να αποφύγετε τη βιασύνη. Οι μέρες του Πάσχα θα είναι αρκετά πιεστικές για όσους εργάζεστε, αλλά θα μείνετε ικανοποιημένοι, καθώς προβλέπεται σημαντική αύξηση των κερδών και της φήμης σας, οπότε θα πάρετε μεγάλη ώθηση. Οι γεννημένοι το 1ο και το 2ο δεκαήμερο προσέξτε στις 3/5 για πιθανή ένταση με φιλικά σας πρόσωπα για οικονομικούς λόγους και εσείς του 3ου δεκαημέρου αποφύγετε τις περιττές δαπάνες. Στις 4/5 εισέρχεται ο Ερμής στους Διδύμους και μέχρι τις 11/7 θα έχετε αυξημένη επικοινωνιακή διάθεση και θα βρεθείτε με φίλους με τους οποίους είχατε χαθεί λόγω συνθηκών, ενώ θα δώσετε έμφαση στην προώθηση των δεξιοτήτων σας.

29.4.21 – lifo

45

Η Βίκος μάς υπενθυμίζει πως χρειάζεται να προστατέψουμε το κοινό μας «σπίτι» Η Βίκος ξεκινά μια σειρά πρωτοβουλιών και δράσεων, με πρώτο βήμα τη φύτευση 1.000 κυπαρισσιών στην περιοχή της Αναβύσσου, σε συνεργασία με τον περιβαλλοντικό οργανισμό we4all.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΣΑΚΚΑ

Ν

ερό. Η μεγαλύτερη πηγή ζωής. Το πολυτιμότερο αγαθό που έχει ο άνθρωπος και του προσφέρεται άπλετο από τη φύση και το περιβάλλον του. Οίκος. Κατοικία, σπίτι – ή αλλιώς η Γη που μας φιλοξενεί εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια και αποτελείται από 70% νερό. Όπως κι εμείς. Η ζωή μας βασίζεται σε μια διαρκή διαδικασία κυκλικής αναγέννησης – εμείς είμαστε νερό και το νερό είναι το σπίτι μας. Ζούμε σε μια χρονική περίοδο που ο πλανήτης που αποκαλούμε «σπίτι» χρειάζεται περισσότερη φροντίδα και προστασία από ποτέ. Η ανάγκη αυτή για φροντίδα έχει όνομα, λέγεται «βιωσιμότητα» και η επίτευξή της εξαρτάται από όλους μας. Η προσέγγιση της βιωσιμότητας χρειάζεται να είναι απόλυτα συμπεριληπτική – να λαμβάνει υπ’ όψιν περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και πολιτισμικούς παράγοντες και να έχει στόχο την περιβαλλοντική ευημερία σε κάθε τομέα. Κι αυτός είναι ο στόχος της Βίκος, από το ξεκίνημά της μέχρι σήμερα. Η Βίκος είναι μια εταιρεία ανέκαθεν συνδεδεμένη με την έννοια της περιβαλλοντικής ευημερίας, καθώς η επιχειρηματική της ανάπτυξη βασίζεται στη βασικότερη πηγή ζωής του πλανήτη μας, το ΝΕΡΟ. Γι’ αυτό, λειτουργεί εδώ και χρόνια με μια ανθρωποκεντρική αντίληψη που εξελίσσεται μέσα από συνεχείς καινοτομίες που υπηρετούν τις ευρύτερες ανάγκες και αξίες που τη χαρακτηρίζουν. Με οδηγό την αντίληψη αυτή και το μοντέλο «βιωσιμότητα – εθελοντισμός – πολιτισμός», η Βίκος μάς καλωσορίζει σε μια νέα εποχή και σε μια νέα σειρά πρωτοβουλιών και δράσεων με κεντρικό μήνυμα Ο Βοίκος της ζωής μας. Γίνεται «ένα» με το σπίτι όλων μας και μας καλεί να συμμετέχουμε στη δημιουργία ενός Βοικοσυστήματος που συμβολίζει το όραμα της εταιρείας για ένα οικοσύστημα που θα λειτουργεί ισορροπημένα, προστατεύοντας τη φύση και το περιβάλλον. Το πρώτο βήμα έγινε την Πέμπτη, 22 Απριλίου, μια μέρα συμβολική, την «Ημέρα της Γης». Σε συνεργασία με τον περιβαλλοντικό οργανισμό we4all, η Βίκος προχώρησε στη φύτευση 1.000 κυπαρισσιών στην περιοχή της Αναβύσσου, μια περιοχή που έχει υποστεί εκτεταμένες καταστροφές από πυρκαγιές και βρίσκεται σε άμεση ανάγκη για δραστική ενίσχυση του πρασίνου της. Η επιλογή του κυπαρισσιού δεν είναι τυχαία – είναι ένα δέντρο δύσφλεκτο και μπορεί να λειτουργήσει ανασχετικά σε πιθανούς κινδύνους πυρκαγιάς. Μόλις την περασμένη χρονιά, η ευρύτερη περιοχή της Αναβύσσου τυλίχθηκε στις φλόγες, που κατέστρεψαν μεγάλα κομμάτια γης και απείλησαν ζωές, ανθρώπων και ζώων.

Σύμφωνα με το site της WWF, «την τελευταία εικοσαετία στην Ελλάδα εκδηλώνονται κάθε χρόνο περίπου 10.000 πυρκαγιές υπαίθρου και καίγονται κατά μέσο όρο 534.121 στρέμματα. Το μεγαλύτερο ποσοστό εξ αυτών οφείλεται σε ανθρώπινη αμέλεια». Κάθε δέντρο που φυτεύεται μπορεί να απορροφήσει 22 κιλά CO2 ανά έτος και να δημιουργήσει 117 κιλά καθαρού οξυγόνου, προσφέροντας παράλληλα καταφύγιο σε φυτά και ζώα. Ωστόσο, η φύτευση του κυπαρισσιού στη συγκεκριμένη περιοχή περιλάμβανε ακόμη έναν συμβολισμό: είναι ένα σημείο με ιστορική σημασία, καθώς εκεί βυθίστηκε το πλοίο «Όρια» το 1944 και έχασαν τη ζωή τους 4.100 στρατιώτες. Τα κυπαρίσσια αποτέλεσαν έναν ακόμη συμβολισμό για τις χαμένες ζωές των ανθρώπων αυτών. Η δενδροφύτευση της Βίκος πραγματοποιήθηκε μια ημέρα γεμάτη συμβολισμούς, κάτω από τον ανοιξιάτικο ήλιο, δημιουργώντας ένα αίσθημα αισιοδοξίας και συλλογικότητας. Τόσο η ομάδα της Βίκος, όσο και η εθελοντική ομάδα της we4all συναντήθηκαν στο σημείο, με κοινό στόχο και όραμα, αλλά και συνέπεια, ακολουθώντας όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία όλων. «Η φράση Ο Βοίκος της ζωής μας είναι μια περιεκτική και ουσιαστική φράση για εμάς, ένα μήνυμα αυτοδέσμευσης, αν θέλετε. Όλες μας οι δράσεις και οι πρωτοβουλίες αποτυπώνονται γύρω από αυτήν τη φράση και σκοπός είναι να αναδείξουν, συμβολικά και ουσιαστικά, ως επείγουσα προτεραιότητά μας, την προστασία της φύσης και την επούλωση των πληγών της» αναφέρει ο Κωνσταντίνος Σεπετάς, Sales & Marketing Director της Βίκος. «Με αφορμή τη συνεργασία με τη we4all ξεκινάμε μια σειρά δράσεων για την προστασία του περιβάλλοντος, η οποία θα συνεχιστεί και στην πορεία». Η συνεργασία της εταιρείας με τη we4all αναδεικνύει μια ξεχωριστή σύμπραξη με μια σύγχρονη ομάδα εθελοντών που κάνει την ιδέα πράξη, όπως ακριβώς και η Βίκος. Η we4all ιδρύθηκε το καλοκαίρι του 2018, μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στο Μάτι Αττικής, που επέφεραν όχι μόνο υλικές ζημιές αλλά και σημαντικές απώλειες ανθρώπινων ζωών, και έθεσε ως στόχο της «να βοηθήσει τη Γη να θεραπευτεί και να θυμίσει στους ανθρώπους ότι αυτός ο πλανήτης είναι το σπίτι μας, προτού να είναι αργά». «Είναι μία νέα και μεγάλη συνεργασία που συζητάμε αρκετό καιρό, στην οποία τα δυο αντικείμενα εμπλέκονται και “παντρεύονται”. Ούτως ή άλλως, η νοοτροπία των ανθρώπων της Βίκος είναι πολύ φιλική προς το περιβάλ-

λον και τα αντικείμενά μας ταιριάζουν απόλυτα. Είναι μια καλή αρχή» αναφέρει ο Αντώνης Μπογδάνος, ένας εκ των ιδρυτών της we4all. «Εμείς δραστηριοποιούμαστε από το 2018 και πρακτικά ξεκινήσαμε τον Νοέμβριο, μετά την πυρκαγιά στο Μάτι. Ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Οπότε αποφασίσαμε πως κάτι πρέπει να γίνει. Μαζί με τον Γιάννη Ηλιόπουλο, με τον οποίο ξεκινήσαμε τον οργανισμό, στοχεύσαμε στη δημιουργία μιας ομάδας, κι ας αποτελούνταν μόνο από τους φίλους μας – αλλά ο κόσμος το “αγκάλιασε”. Πλέον, έχουμε μια ομάδα εθελοντών περίπου 40.000-50.000 ατόμων» συνεχίζει. «Κάπως έτσι το αγκαλιάσαμε κι εμείς, θέλοντας να στηρίξουμε την προσπάθεια αυτή των παιδιών. Άλλωστε, ο Βοίκος της ζωής μας είναι ένα οικοσύστημα ενεργειών και η we4all πρόκειται να παίξει σοβαρό και ουσιαστικό ρόλο στην πρωτοβουλία που έχουμε αναλάβει, δηλαδή την ανάπλαση του περιβάλλοντος» συμπληρώνει ο κ. Σεπετάς. Η περίοδος της πανδημίας και των lockdowns μπορεί να μη συνέβαλε στο να προσέλθει μεγάλος αριθμός εθελοντών, λόγω των περιορισμών στις μετακινήσεις, ωστόσο, όπως ανέφερε ο Αντώνης Μπογδάνος της we4all, το ενδιαφέρον παρέμεινε σταθερό, ακόμη και διαδικτυακά. «Λάβαμε αρκετά μηνύματα που μας ρωτούσαν σχετικά με το αν και πού πραγματοποιούνται δράσεις, αλλά δυστυχώς οι συνθήκες δεν μας επέτρεψαν να οργανώσουμε συλλογικές δράσεις». Η συνεργασία της Βίκος με τη we4all μέσα από τη σειρά δράσεων Ο Βοίκος της ζωής μας έρχεται σε μια χρονική στιγμή που η ανάγκη για συλλογικότητα και στοχευμένες δράσεις είναι εξαιρετικά μεγάλη. Συμβολίζει μια γενικότερη τάση σύμπραξης που είναι απαραίτητη για να αντιμετωπιστεί η τεράστια απειλή που δέχεται το περιβάλλον μας, ο πλανήτης που αποκαλούμε «σπίτι» μας. Αυτό ακριβώς πρεσβεύει και η Βίκος, επιλέγοντας να κάνει πράξη μια σειρά πρωτοβουλιών που δεν περιορίζονται μόνο στη θεωρία, ενώ παράλληλα στηρίζει το έργο νέων ανθρώπων που νοιάζονται και δραστηριοποιούνται, διαμορφώνοντας ένα καλύτερο μέλλον και έναν καλύτερο πλανήτη. Η Βίκος δίνει το κατάλληλο έναυσμα για την προστασία του περιβάλλοντός μας, υπενθυμίζοντάς μας παράλληλα πως έχουμε ευθύνη απέναντι στη φύση. Είναι εκείνη η οποία μας προσφέρει την ανεξάντλητη πηγή ζωής: το ΝΕΡΟ. Ο Βοίκος της ζωής μας μας υπενθυμίζει πως οι αξίες της Βίκος είναι απλώς αξίες όλων μας, γιατί το «σπίτι» αυτό είναι το «σπίτι» όλων μας.

«Πιστεύουμε ότι, στην εποχή της παγκόσμιας κλιματικής κρίσης, η επιχειρηματική ανάπτυξη είναι αλληλένδετη με την κοινωνική ευημερία. Γι’ αυτό θέλουμε, με δράσεις που θα αγκαλιάζουν το φυσικό περιβάλλον και τον πολιτισμό, αναδεικνύοντας πάντα την αξία του εθελοντισμού, να δώσουμε ένα μήνυμα: Αυτός ο πλανήτης είναι το σπίτι μας, η προστασία και η ευημερία του είναι καθήκον όλων μας».

— Κωνσταντίνος Σεπετάς Sales & Marketing Director της Βίκος