Τεύχος 685

Η ΣΚΗΝΟΘΕΤΡΙΑ ΜΑΡΙΝΑ ΔΑΝΕΖΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΘΗΝΑΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

free press 13.5.2021

ολα για την αθηνα! δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ. κυκλοφορει καθε πεμπτη

Η Α ΝΑ Γ ΈΝ Ν ΗΣΗ Τ

ΗΣ

ΕΠ

ΙΘ

ΕΏ

ΡΗ

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΔΙΆΣΗΜΟ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟ STERLING RUBY ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΜΕ ΔΥΟ ΕΚΘΕΣΕΙΣ

Σ Η

Σ

ΑΠ

Ό

ΤΟ

ΝΦ

ΟΊ Β Ο Δ Ε Λ Η Β ΟΡΙ Ά Κ Α Ι ΤΟ Ν

αδιαίο Εβδομ πο έντυ ικά λαδ πανελ α Focus Bari

Δ

0 Έρευν έμβριος 202 –Δεκ Ιούνιος

Η Μ Ή

Τ Ρ Η

ΚΑ

Ν ΡΑ

ΤΖ

Ά

στα θέατρα ξανά

2 lifo – 13.5.21

9 ΣΤΗΛΕΣ Οι εντάσεις στη Μέση Ανατολή, το μεταναστευτικό και ο ρόλος του Ερντογάν από τη βασιλικη σιουτη

index

Άγγελος Χανιώτης: «Όταν ο κόσμος γίνεται οθόνη, η ζωή γίνεται παράσταση» από τον γιαννη πανταζοπουλο

Libertad, το όνομά σου ελευθερία από τον νικόλα σεβαστάκη

Τα γενέθλια, ο καθρέφτης και η δημόσια τηλεόραση από τον κωστη παπαϊωαννου

«Με τον εαυτό μου. Πάντα ο εαυτός μου. Χωρίς να ξεχνώ» από τη δεσποινα τριβολη

Δεν έχουμε όρεξη να είμαστε γενναίες από τη bibian στεργιου

Το «πράσινο κύμα» από τον ευτυχη βαρδουλακη

1821 Η ΕΠΙΘΕΏΡΗΣΗ

Από τους Φοίβο Δεληβοριά και Δημήτρη Καραντζά

22 ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Burgers

www.lifo.gr ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

εκδοτης

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικός διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ εμπορικη διευθυνση Ρένα Κροκίδα διευθυντής lifo.gr Θανάσης Χαραμής διευθυντής mikropragmata.lifo.gr Άρης Δημοκίδης διευθυντής εντυπης εκδοσης Τάσος Μπρεκουλάκης σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος αrt director Χρήστος Τζοβάρας αρχισυνταξία Αλέξανδρος Διακοσάββας –––––– εμπορ ικ ο τμημα direct sales director Κώστας Μαντάς senior advertising manager Ξένια Στασινοπούλου advertising manager Άννα Λαπαρδάγια advertising executive Δημήτρης Βουκελάτος (dvoukelatos@lifo.gr) direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Κωνσταντίνα Τριανταφύλλου senior digital campaign manager Αντώνης Ζωγράφος digital campaign manager Γιώργος Γιαννή –––––– ψηφιακή ανάπτυξη/προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου, Σπύρος Γκατζούνας social media Χριστίνα Γαλανοπούλου (Head), Στράτος Μωραΐτης, Ηλέκτρα Χατζηκάλφα σ υνταξη συντακτικη ομαδα Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα (Θέατρο), Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος (Σινεμά), Τάσος Μελεμενίδης (Σινεμά), Γιάννης Κωνσταντινίδης (Εικαστικά), Τίνα Μανδηλαρά (Βιβλίο), Νίκος Μπακουνάκης (Βιβλίο), Νίκη Μηταρέα (Γεύση), Βασίλης Βαμβακάς, Γιάννης Βασιλείου, Ευτύχης Βαρδουλάκης, Αρετή Γεωργιλή, Ματίνα Καλτάκη, Μερόπη Κοκκίνη, Ματούλα Κουστένη, Λασκαρίνα Λιακάκου, Γλυκερία Μπασδέκη, Γιάννης Πανταζόπουλος, Κωστής Παπαϊωάννου, Σταυρούλα Παπασπύρου, Μαρία Παππά, Ζωή Παρασίδη,Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Αφροδίτη Σακκά, Νικόλας Σεβαστάκης, Φώτης Σεργουλόπουλος, Βασιλική Σιούτη, Βίβιαν Στεργίου, Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, Δέσποινα Τριβόλη, Κορίνα Φαρμακόρη, Λένα Φουτσιτζή, Γιώργος Ψωμιάδης newsroom Πάνος Σάκκας (Αρχισυνταξία) Φιλιώ Ράγκου, Ρούλα Βλασσοπούλου, Αναστασία Γαλάνη, Kλεοπάτρα Γιαρίμογλου, Σόφη Ζιώγου, Διονύσης Νοταράκης

38

–––––– φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie f., Αναστασία Βουτυροπούλου, Γιώργος Αδάμος ατελιέ αssistant art director Βανέσσα Φερλέ διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Νινέττα Γιακιντζή, Μαρούσα Θωμά

26

29

H ΜΑΡΊΝΑ ΔΑΝΈΖΗ ΕΙΝΑΙ H ΑΘΗΝΑΙA ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Culture

διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μπέτυ Σπανοπούλου –––––– λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης, Άκης Ιωάννου, Έφη Ηλιοπούλου γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– κωδικος εντυπου 7639

παρακαλουμε

ανακυκλωστε 13.5.21 – lifo

3

Feedback

ΤΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

ΚΥΝΗΓΟΊ ΦΑΡΜΆΚΩΝ: Ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα για την αναζήτηση και την ανακάλυψη νέων γιατρικών

ΕΛΛΑΔΑ

Ήταν μια λέξη μοναχά, «ελευθερία»

Ένα πολύ διαφωτιστικό, ευκολοδιάβαστο όσο και επίκαιρο βιβλίο από τις εκδόσεις ΠΕΚ για την τεράστια διαδρομή που έχει διανύσει το ανθρώπινο είδος από τους μακρινούς προγόνους μας μέχρι τις σύγχρονες γιγάντιες φαρμακευτικές εταιρείες, αναζητώντας φευγαλέες θεραπείες, κρυμμένες κάπου μέσα στη σχεδόν άπειρη βιβλιοθήκη της χημείας.

Νέες συνθήκες, νέες τελετουργίες.

ΤΟΥ M. HULOT

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να πάει κανείς στην Ανθοκομική Έκθεση Κηφισιάς. Επειδή το άλσος είναι ωραίο έτσι κι αλλιώς και τις μέρες της έκθεσης ζωντανεύει και ομορφαίνει κι άλλο. Επειδή προσφέρεται για βόλτα, και μάλιστα τώρα ακόμα πιο πολύ, γιατί είναι υπαίθριος χώρος και οργανωμένος, όπου τηρούνται όλα τα υγειονομικά πρωτόκολλα, για να περπατήσεις στο πάρκο με ασφάλεια και να χαζέψεις και να θαυμάσεις φυτά.

4 lifo – 13.5.21

page

gr ti δ ι α β α σ α με αυ τη την εβ δομ α δ α σ το

Μετά από τόσο καιρό σε καραντίνα, η έκθεση λουλουδιών φαντάζει σαν επίσκεψη στον παράδεισο.

Από μικρός είχα ένα κόλλημα με τα φάρμακα, ίσως επειδή είχαμε και γιατρούς στο σόι. Μου άρεσε να περιεργάζομαι τις συσκευασίες, ενδιαφερόμουν για τη σύσταση, τις ενδείξεις, τις αντενδείξεις, τις οδηγίες χρήσης και τις πιθανές παρενέργειες κάθε σκευάσματος που έπεφτε στα χέρια μου. Δεν σπούδασα ιατρική ούτε φαρμακολογία, όμως το ενδιαφέρον αυτό διατηρήθηκε, γι’ αυτό κατέβασα κυριολεκτικά μονορούφι το βιβλίο Κυνηγοί Φαρμάκων – Η απίθανη αναζήτηση για την ανακάλυψη νέων γιατρικών των Donald R. Kirsch και Ogi Ogas. Ένα βιβλίο που θα συγκινήσει, νομίζω, καθέναν που ενδιαφέρεται για μία από τις πιο πονεμένες, αλλά ταυτόχρονα πιο ελπιδοφόρες περιπέτειες του homo sapiens, μια περιπέτεια συναρπαστική, που, εν μέσω πανδημίας, είναι πολύ επίκαιρη, διαφωτιστική όσο και διδακτική. Η αφήγηση ξεκινά από τους σαμάνους της Νεολιθικής Εποχής και φτάνει μέχρι τους σύγχρονους επαγγελματίες με την υψηλή επιστημονική κατάρτιση, από το όπιο, την κινίνη, την πενικιλίνη και την ασπιρίνη μέχρι το αντισυλληπτικό χάπι, το Viagra, το Prozac, βεβαίως και τα εμβόλια. Δεν μένει όμως στο ιστορικό κομμάτι, αλλά επεκτείνεται στο πώς ανακαλύπτονται σήμερα νέα φάρμακα, στις στρατηγικές ανάπτυξής τους, στα μεγάλα επιτεύγματα, στα λάθη, στις αστοχίες, καθώς και στις σύγχρονες προκλήσεις για τον κλάδο, που δεν είναι μόνο υγειονομικές. «Σήμερα οι μεγάλοι φαρμακευτικοί όμιλοι δαπανούν δισεκατομμύρια δολάρια σε υπερσύγχρονα εργαστήρια, στελεχωμένα με κορυφαίους επιστήμονες… Ωστόσο, βασικά στοιχεία της έρευνας για την ανακάλυψη νέων φαρμάκων παραμένουν η τύχη, η δοκιμή και το σφάλμα, το ρίσκο και η επινοητικότητα» αναφέρουν χαρακτηριστικά οι δύο συγγραφείς, επιφανής «κυνηγός φαρμάκων» ο πρώτος, επιστημονικός συγγραφέας ο δεύτερος. Το πρώτο γνωστό δείγμα φαρμάκου ήταν, διαβάζω, ένας αντιπαρασιτικός μύκητας που βρέθηκε φυλαγμένος στα «υπάρχοντα» του Ότζι, ενός προγόνου μας που πέθανε περιπλανώμενος στις Άλπεις το 3.300 π.Χ. και οι πάγοι διατήρησαν το μουμιοποιημένο σώμα του. Οι μύκητες (ορισμένα είδη), η κάνναβη και το όπιο ήταν από τα αρχαιότερα γιατρικά –το τελευταίο, μάλιστα, παραμένει το ισχυρότερο αναλγητικό στον πλανήτη–, οι δε θεραπευτικές τους ιδιότητες, καθώς και πολλών άλλων φυτών, ανακαλύφθηκαν όπως και τα περισσότερα φάρμακα: εντελώς συμπτωματικά και συχνά ανεξήγητα.

LIVING

Στην 67η Ανθοκομική Έκθεση Κηφισιάς

Ακολουθήστε τα podcasts της LiFO στην Apple, στο Spotify ή στην Google.

του θοδωρη αντωνοπουλου

ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΟΛΙΤΑΚΗ

Με το άνοιγμα της εστίασης –έστω και μόνο «έξω», έστω και χωρίς μουσική υπόκρουση– μοιάζει να έφτασε στο τέλος του ένα από τα πιο χαρακτηριστικά κεφάλαια/απότοκα αυτής της απίθανης ιστορίας που ζούμε τόσο καιρό: η εκ των συνθηκών (επανα)σύνδεσή μας, ως πλασμάτων της πόλης, με τον δημόσιο χώρο της. Με τα πάρκα, τις πλατείες και τις πάσης φύσεως «καβάτζες» που είδαμε με άλλο μάτι, χωρίς τραπέζια και καθίσματα και χωρίς service, πέρα από το self-service του take-away με το πλαστικό στο χέρι. Ήταν ένα βραχύβιο ειδύλλιο που θα μείνει μόνο ως μια προσφιλής ανάμνηση από μια παράξενη, δυσοίωνη και εξωπραγματική εποχή; Ή θα μας αφήσει κάποια μόνιμη επιθυμία αναζήτησης της κοινωνικότητας και της συνύπαρξης πέρα από τα όρια ενός μαγαζιού εστίασης και ψυχαγωγίας;

podcasts που αξίζει να ακούσετε

Το βοτανοχημικό σύστημα που παράγει οπιούχα στις παπαρούνες, για παράδειγμα, δεν έχει τίποτα κοινό με το σύστημα των θηλαστικών που ανταποκρίνεται σε αυτά. Το κακό με το όπιο και τα παράγωγά του (ηρωίνη, μορφίνη, κωδεΐνη) που εμφανίστηκαν στα φαρμακεία τέλη του δέκατου ενάτου αιώνα είναι ο εθισμός που προκαλούν – δεν αρκεί, βλέπεις, ένα φάρμακο να είναι αποτελεσματικό, πρέπει και οι πιθανές παρενέργειές του να μην υπερκεράζουν τα οφέλη του.

1

Ο Δημήτρης Καταλειφός σε ένα επεισοδιακό ταξίδι προς τα Κύθηρα το 1993 «ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΜΟΥ ΤΑΞΙΔΙ» ΤΗΣ ΕΥΑΣ ΜΑΝΙΔΑΚΗ

2

Ο άνθρωπος μυστήριο: Στο μυαλό του Μένιου Φουρθιώτη «ΜΙΚΡΟΠΡΑΓΜΑΤΑ» ΤΟΥ ΑΡΗ ΔΗΜΟΚΙΔΗ

3

O Μάνος Βυνιχάκης μένει σε ένα τροχόσπιτο στη Γαύδο «ΤΕΛΙΚΑ, ΚΑΛΑ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΕΣ» ΤΟΥ ΦΩΤΗ ΣΕΡΓΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ

4

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Μαρίλη Μαργωμένου: « Ένα πληκτρολόγιο και ένα κινητό δεν σε κάνουν δημοσιογράφο» Μια δημοσιογράφος στο πρώτο της λογοτεχνικό βήμα. Με αφορμή το βιβλίο «Το θηρίο βγήκε βόλτα» η Μαρίλη Μαργωμένου σχολιάζει την επικαιρότητα και εξηγεί γιατί αποφάσισε να αποσυρθεί από την ενεργό δημοσιογραφία.

Ο Μιχάλης Λεβεντογιάννης για το «Incendies» του Ντενί Βιλνέβ «Η ΤΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΟΥ» ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑ

του γιαννη πανταζοπουλου Η Μαρίλη Μαργωμένου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1974. Σπούδασε δημοσιογραφία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έκανε master στη δημιουργική γραφή στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Έχει εργαστεί είκοσι πέντε χρόνια ως δημοσιογράφος σε εφημερίδες και στην τηλεόραση. Τη συναντώ διαδικτυακά με αφορμή το πρώτο της βιβλίο, με τίτλο Το θηρίο βγήκε βόλτα, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Στις πεντακόσιες σελίδες του μυθιστορήματος ο αναγνώστης παρακολουθεί τον σκοτεινό κόσμο της φυλακής, του εγκλεισμού και των κρατουμένων. Η πλοκή της ιστορίας ξετυλίγεται με συναρπαστικό τρόπο και ο πυρήνας του εστιάζει στους λόγους που ένας πράος και καθημερινός άνθρωπος μετατρέπεται σε θηρίο. Το τελευταίο χρονικό διάστημα η ίδια βρίσκεται στην όμορφη Μάνη. Έχει αποσυρθεί από την ενεργό δημοσιογραφία και η συγγραφή του βιβλίου λειτούργησε για εκείνην ως διέξοδος.

5

«Ήμουν αρραβωνιασμένη από πέντε χρονών»: Μια νέα γυναίκα Ρομά αφηγείται την ιστορία της «Α, ΜΠΑ;» ΤΗΣ ΛΑΣΚΑΡΙΝΑΣ ΛΙΑΚΑΚΟΥ

13.5.21 – lifo

5

6 lifo – 13.5.21

νίνα παπακωνσταντίνου, ουιλιαμ σαιξπηρ, μακμπεθ

i

Athens

talk

town

εικαστικα

νίνα παπακωνσταντίνου Διακλαδωτές αφηγήσεις Όταν γράφουμε ή αντιγράφουμε ένα κείμενο, προϋπόθεση είναι να είναι αναγνώσιμο και ευανάγνωστο. Όμως, στην περίπτωση της Νίνας Παπακωνσταντίνου, το εκάστοτε κείμενο ή βιβλίο που διαλέγει μεταμορφώνεται μέσα από τη μέθοδο της αντιγραφής που χρησιμοποιεί, δημιουργώντας ένα πρωτότυπο, ερμητικό κείμενο: το επιλεγμένο λογοτεχνικό έργο χάνει το αρχικό του νόημα, ξεχνιέται, πέφτει στη λήθη μέσα από την ελεύθερη γραφή που χρησιμοποιεί. Ο τρόπος που αντιγράφει ένα κείμενο ποικίλλει: αντιγραφή ενός κειμένου σε μια σελίδα μέσω της γραφής σε καρμπόν, μεγέθυνση του κειμένου και αντιγραφή των κόκκων των λέξεων, με ιχνογράφηση σε ριζόχαρτο, τρύπημα του κειμένου με καρφίτσα πάνω σε χαρτί κ.λπ. Το παράδοξο είναι ότι, ενώ χρησιμοποιεί το μέσον της αντιγραφής όπως γινόταν από τους αντιγραφείς του Μεσαίωνα για τη διάσωση των βιβλίων, εδώ δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Ενώ έχει μια εξ επαφής σχέση με το κείμενο στο οποίο αναφέρεται, ακολουθώντας το κατά γράμμα, η τελική εικόνα διαφέρει, αποκτώντας μια καλλιτεχνική γοητεία. Αντιγράφει, βασανίζοντας τη συγγραφή του λογοτεχνικού μοντέλου και δημιουργώντας ένα είδος ναυτίας. Η καλλιτέχνις δημιουργεί μια γλώσσα ακαταλαβίστικη, έναν γλωσσικό γρίφο υποκειμενικό, του οποίου το νόημα παραδόξως παραμένει. Όσο παράδοξο και αν ακούγεται, η καλλιτέχνις αντιγράφει σκυμμένη και συνεπαρμένη από τη λογοτεχνία, καταλήγοντας όμως σε μια ετερότητα. Εξαντλεί ως το κόκαλο το βιβλίο, τη λογοτεχνία και την κειμενικότητα, καθιστώντας την αγνώριστη. Μέσα από την αντιγραφή, καταλήγει στο εσωτερικό φάντασμα του βιβλίου, στο φάντασμα της ψυχής του, στη ραχοκοκαλιά του.

νίνα παπακωνσταντίνου, κ.π. καβαφησ, κρυμμενα ποιηματα

Από τη μια θαυμάζει τη λογοτεχνία και από την άλλη έχει την τάση να τη μεταγράφει σε μια γλώσσα φλου. Μέσα από το μέχρι σήμερα έργο της, η Νίνα Παπακωνσταντίνου καταφέρνει να δημιουργεί με αφάνταστη λεπτότητα μια αντιγραφή που καταβροχθίζει το μοντέλο της.

— Χριστίνα Πετρηνού Η έκθεση «Home» είναι η πρώτη κοινή παρουσίαση του ατομικού έργου δύο εικαστικών, της Νίνας Παπακωνσταντίνου και του Κώστα Μπασάνου, στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα. Ωράριο λειτουργίας: Τετ. 15-20:00, Σάβ. 12:00-16:00

13.5.21 – lifo

7

Aυτήν τη στιγμή διαβάζετε το μεγαλύτερο εβδομαδιαίο έντυπο της Ελλάδας

σχεδιο του μιχαλη κατζουρακη, 1965

Έρευνα Focus Bari (Ιούνιος–Δεκέμβριος 2020)

Στην κορυφή, αλλά με ποιότητα

Νο 1 Πανελλαδικά

MORE!

614,9 8 lifo – 13.5.21

Εφσυν

Τα Νέα

Athens Voice

Παραπολιτικά

610,6

484,8

477,2

369,8

Και τρίτη μεταξύ όλων των εντύπων (κυριακάτικων και εβδομαδιαίων) στην Αττική

σε χιλιάδες

σε χιλιάδες

Πρώτη μεταξύ όλων των εβδομαδιαίων εντύπων

Καθημερινή

Πρώτο Θέμα

492,5

461,1

351,7

Το Βήμα

Real News

Athens Voice

326,5

282,8

282,3

βασι λ ι κη σι ου τ η— γ ι αν ν η σ π α ν τα ζ ο π ουλοσ — ν ι κ όλα σ σ ε βα σ τά κ η σ — κωστ ησ π απ αϊ ωαν ν ου — δ ε σ π ο ι να τ ρ ι β ολη — b i b i a n σ τ ε ρ γ ι ου — ευ τ υ χ ης βαρδουλ ακης

• Άγγελος Χανιώτης: «Όταν ο κόσμος γίνεται οθόνη, η ζωή γίνεται παράσταση» • Libertad, το όνομά σου ελευθερία • Τα γενέθλια, ο καθρέφτης και η δημόσια τηλεόραση • «Με τον εαυτό μου. Πάντα ο εαυτός μου. Χωρίς να ξεχνώ» • Δεν έχουμε όρεξη να είμαστε γενναίες • Το «πράσινο κύμα» © getty images

talk of the town

T. 685

13 - 19 MAΪOY 2021

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

Οι εντάσεις στη Μέση Ανατολή, το μεταναστευτικό και ο ρόλος του Ερντογάν Όσα ζήσαμε αυτή την εβδομάδα. απ ό τh βασιλ ικη σιουτ η

Μεγάλες εντάσεις σημειώθηκαν την περασμένη εβδομάδα στην ευρύτερη περιοχή, οι οποίες συνεχίζονται και αυτές τις μέρες, με κυριότερη αυτήν στην Παλαιστίνη και στο Ισραήλ. Ένταση υπήρξε όμως και στη Γαλλία και στην Ιταλία, κυρίως σε σχέση με το μεταναστευτικό, για το οποίο βρέθηκε για άλλη μία φορά στο στόχαστρο της επιτροπής Libe του Ευρωκοινοβουλίου και η Ελλάδα. To περίεργο είναι ότι ο σταθερός μπελάς της Ελλάδας, ο Ταγίπ Ερντογάν, σχετίζεται κατά κάποιον τρόπο σχεδόν με όλες τις φωτιές που άναψαν αυτές τις μέρες στην περιοχή ή τουλάχιστον κατηγορείται γι' αυτό. Στη Δυτική Όχθη, η επέκταση τoυ εποικισμού από το Ισραήλ έχει δημιουργήσει εδώ και καιρό αρνητικά δεδομένα σε βάρος των Παλαιστινίων, υπονομεύοντας τη λύση και μια ειρηνική διευθέτηση του παλαιστινιακού ζητήματος. Οι Εβραίοι έποικοι που έχουν εγκατασταθεί παρανόμως στις παλαιστινιακές περιοχές της Δυτικής Όχθης υπολογίζονται κοντά στο μισό εκατομμύριο. Tα παλαιστινιακά εδάφη αποτελούνται από τη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας. H Δυτική Όχθη είναι κατεχόμενη από το Ισραήλ και η Λωρίδα της Γάζας ελέγχεται από το 2007 από τη Χαμάς. Μετά τις συμφωνίες του Όσλο τη δεκαετία του ’90, ο Γιασέρ Αραφάτ, ο ιστορικός ηγέτης της οργάνωσης-ομπρέλα για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, είχε εγκαταστήσει την Παλαιστινιακή Αρχή (κυβέρνηση) στα εδάφη της Δυτικής Όχθης. Από το 2005 στην ηγεσία του κόμματος της Φατάχ και στην Παλαιστινιακή Αρχή τον έχει διαδεχτεί ο Μαχμούντ Αμπάς, αλλά, μετά την παρακμή που 13.5.21 – lifo

9

talk town

α πό τh βα σι λι κη σ ιου τη

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

ακολούθησε τον θάνατο του Αραφάτ, οι Παλαιστίνιοι είναι πλέον μοιρασμένοι μεταξύ του Αμπάς και της ισλαμιστικής Χαμάς. (Η Φατάχ του Μαχμούντ Αμπάς ελέγχει τη Δυτική Όχθη και οι ισλαμιστές της Χαμάς του Ισμαήλ Χανίγιε τη Γάζα). Η νέα σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων κορυφώθηκε αυτές τις μέρες μετά από μικρότερες συγκρούσεις που ξεκίνησαν αρχικά στην ανατολική Ιερουσαλήμ, όταν Ισραηλινοί έποικοι κατέλαβαν σπίτια Παλαιστινίων στις κατεχόμενες περιοχές (φαινόμενο διαρκές και όχι καινούργιο βέβαια) και αυτοί αντέδρασαν. Ακολούθησαν επιθέσεις σε πορεία Ισραηλινών για την επέτειο της κατάληψης του ανατολικού τμήματος της Ιερουσαλήμ καθώς και άλλα επεισόδια. Η κατάσταση επιδεινώθηκε κι άλλο όταν εκτοξεύθηκαν ρουκέτες στο Ισραήλ από τα παλαιστινιακά εδάφη, για τις οποίες την ευθύνη ανέλαβε η Χαμάς. Είχε προηγηθεί «τηλεγράφημα» της ισλαμιστικής οργάνωσης προς την κυβέρνηση του Ισραήλ, με το οποίο η πρώτη ζητούσε την απόσυρση των ισραηλινών δυνάμεων από τις εστίες έντασης, με την ηγεσία του Ισραήλ να απαντά ότι δεν δέχεται τελεσίγραφα από τη Χαμάς και ότι θα δώσει σκληρή απάντηση. Ο Νετανιάχου δήλωσε ότι «η Χαμάς ξεπέρασε την “κόκκινη γραμμή” με την εκτόξευση ρουκετών στην Ιερουσαλήμ» και ότι δεν πρόκειται να ανεχτούν «μια επίθεση στην πρωτεύουσά τους, στους πολίτες και τους στρατιώτες τους». «Όποιος μας επιτεθεί, θα πληρώσει βαρύ τίμημα» είπε και έσπευσε να αποδείξει ότι το εννοεί. Έτσι, λοιπόν, όπως αναμενόταν, μετά τις ρουκέτες της Χαμάς, το Ισραήλ απάντησε με πυραυλική επίθεση που στοίχισε τη ζωή σε εννέα Παλαιστίνιους, ανάμεσά τους και τρία παιδιά, για να ακολουθήσει νέος κύκλος αίματος με θύματα και στις δύο πλευρές, πολύ περισσότερα ωστόσο στην πλευρά των Παλαιστινίων. Ταγίπ Ερντογάν, που διατηρεί πολύ στενή σχέση με τον αρχηγό της Χαμάς, έσπευσε να εμφανιστεί ως ηγέτης όλου του ισλαμικού κόσμου, δηλώνοντας ότι «η Τουρκία θα κάνει τα πάντα για να κινητοποιήσει όλον τον κόσμο, ιδίως τον ισλαμικό, ώστε να σταματήσει την ισραηλινή τρομοκρατία και την κατοχή». Είναι γνωστό ότι πολλά στελέχη της ισλαμιστικής Χαμάς ζουν στην Τουρκία σε καθεστώς προστασίας με εντολή του Ταγίπ Ερντογάν και πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί τη Χαμάς για να ρυθμίζει κάθε φορά όπως αυτή θέλει την κατάσταση με το Ισραήλ. Δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι όλη αυτή η ένταση υποκινήθηκε από τον Ερντογάν για να υπονομεύσει τη βελτίωση των αραβοϊσραηλινών σχέσεων, πράγμα που σε έναν βαθμό το πέτυχε αυτές τις μέρες, τουλάχιστον παγώνοντάς τες για την ώρα. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν, το Μαρόκο και το Σουδάν, αραβικές χώρες που τελευταία είχαν αρχίσει να εξομαλύνουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ, εξέφρασαν την ανησυχία τους και καταδίκασαν τις ενέργειες του Ισραήλ στην ανατολική Ιερουσαλήμ. Εξίσου καχύποπτος απέναντι στον Ταγίπ Ερντογάν και τον ρόλο της Τουρκίας είναι ο Τύπος στην Ιταλία, καθώς και η ίδια η κυβέρνηση του Μάριο Ντράγκι, μετά τα μεταναστευτικά κύματα που άρχισαν να φτάνουν στη χώρα τους ξαφνικά την περασμένη εβδομάδα, έπειτα από την ενόχληση του Τούρκου Προέδρου με τον Ιταλό ηγέτη. Οι ιταλικές αρχές, όταν είδαν να καταφθάνουν δύο χιλιάδες μετανάστες κυρίως από τη Λιβύη μέσα σε σαράντα οκτώ ώρες, πλημμυρίζοντας τη Λαμπεντούζα, σκέφτηκαν ότι πιθανόν να έχουν να κάνουν με άλλη μία απόπειρα εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού από τον Ερντογάν. Ο Πρόεδρος της Τουρκίας είχε ενοχληθεί αρχικά από το χαρακτηρισμό του ως δικτάτορα, αλλά ακόμα περισσότερο δυσαρεστήθηκε από την αλλαγή θέσης της Ιταλίας, που πρόσφατα ζήτησε κι εκείνη να αποχωρήσουν τα ξένα στρατεύματα από τη Λιβύη. Ο Μάριο Ντράγκι, ωστόσο, αντέδρασε, κάλεσε αμέσως την Ε.Ε. να στρέψει την προσοχή της στο θέμα και ανακοίνωσε ότι θα το θέσει στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής. Πρόβλημα με το μεταναστευτικό ανακινούν πάλι και στη Γαλλία με νέα παρέμβασή τους στρατιωτικοί μέσω του συντηρητικού περιοδικού «Valeurs Actuelles» που δημοσίευσε κείμενο για την «επιβίωση της χώρας», υπογεγραμμένο αυτήν τη φορά από εν ενεργεία στρατιωτικούς (και όχι απόστρατους, όπως την προηγούμενη), οι οποίοι έχουν συλλέξει δεκάδες χιλιάδες υπογραφές. Είναι αξιοσημείωτο, πάντως, και μάλλον μη αναμενόμενο το ότι, σύμφωνα με δημοσκόπηση της Harris Interactive για το κανάλι LCI, φαίνεται πως το 58% των Γάλλων συμφωνεί με τις διαπιστώσεις των στρατιωτικών για την κατάσταση στη γαλλική κοινωνία. Το μεταναστευτικό, όμως, δημιουργεί εντάσεις και στην Ελλάδα, καθώς στα νησιά υπάρχουν ξανά αντιδράσεις για τις νέες δομές που κατασκευάζει η κυβέρνηση Μητσοτάκη, ενώ την ίδια ώρα κάποιες ΜΚΟ που ασχολούνται με το μεταναστευτικό, ορισμένα γερμανικά κυρίως ΜΜΕ και η τουρκική κυβέρνηση καταγγέλλουν την Ελλάδα ότι κάνει παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών. Το θέμα εξέτασε και η επιτροπή Libe του Ευρωκοινοβουλίου, καλώντας έναν Ολλανδό και έναν Γερμανό δημοσιογράφο, που κατήγγειλαν την Ελλάδα και τη Frontex ως συνένοχες. Στελέχη της κυβέρνησης αρνούνται ότι κάνουν παράνομες επαναπροωθήσεις, ισχυρίζονται ότι φυλάνε τα σύνορα με σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο και όποτε χρειάζεται κάνουν διασώσεις. Υποστηρίζουν, επίσης, ότι υπάρχει συντονισμένη μεθόδευση και λόμπινγκ από τις ΜΚΟ που κερδίζουν από το μεταναστευτικό και την Τουρκία, η οποία, όπως λένε, το χρησιμοποιεί αφενός στην προσπάθειά της να δημιουργήσει προβλήματα στην Ελλάδα και αφετέρου για να εκβιάζει την Ε.Ε. και να παίρνει όσα ζητάει. Το θέμα αναμένεται να έχει συνέχεια το επόμενο διάστημα.

10 lifo – 13.5.21

TALKING POINTS

AΓΓΕΛΟΣ ΧΑΝΙΩΤΗΣ «Όταν ο κόσμος γίνεται οθόνη, η ζωή γίνεται παράσταση» α π ό τ ο ν γ ι ά ν ν η π α ν τα ζ ό π ουλο

Ο Άγγελος Χανιώτης έχει διατελέσει αντιπρύτανης του κορυφαίου Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης και σήμερα είναι καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας και Κλασικών Σπουδών στο Institute for Advanced Study του Πρίνστον.

Δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι όλη αυτή η ένταση υποκινήθηκε από τον Ερντογάν για να υπονομεύσει τη βελτίωση των αραβοϊσραηλινών σχέσεων, πράγμα που σε έναν βαθμό το πέτυχε αυτές τις μέρες, τουλάχιστον παγώνοντάς τες για την ώρα.

Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι η οθόνη του υπολογιστή και του έξυπνου τηλεφώνου έγινε η σκηνή των διαπροσωπικών επαφών; Όταν ο κόσμος γίνεται οθόνη, η ζωή γίνεται παράσταση. Αυτό δεν είναι νέο φαινόμενο. Ήδη στην αρχαιότητα ο αυξημένος ρόλος του θεάτρου στις πόλεις, από τον 4ο π.Χ. αιώνα και μετά, είχε ως αποτέλεσμα η πολιτική, η κοινωνική και η θρησκευτική ζωή να αποκτήσουν στοιχεία θεατρικότητας, να βρίσκουν ευρεία διάδοση οι ψευδαισθήσεις και τα παραπλανητικά αφηγήματα (η ψευδαίσθηση της δημοκρατίας, ο μύθος του στοργικού ιδιοκτήτη δούλου, το αφήγημα του πλούσιου αριστοκράτη που νοιάζεται για τον λαό κ.λπ.). Δεν είναι τυχαίο ότι η λέξη «απάτη» κατέληξε να γίνει συνώνυμη της «ψυχαγωγίας». Κάτι ανάλογο παρατηρούμε όχι τόσο στο επίπεδο των στενών προσωπικών επαφών αλλά και στη μαζική επικοινωνία, όταν ο κυβερνοχώρος αντικαθιστά τον φυσικό χώρο. Την πιο προφανή ψευδαίσθηση τη βλέπουμε στους χιλιάδες εικονικούς «φίλους» που γνωρίζουμε μέσα από ρετουσαρισμένες φωτογραφίες και φιλτραρισμένες ειδήσεις, στον ναρκισσισμό των μπλογκ, των vlogs και των αναρτήσεων μιας επιλεγμένης, εξιδανικευμένης πλευράς της ζωής μας στο Facebook. Πολύ πιο επικίνδυνα για την κοινωνία των πολιτών και τη δημοκρατία είναι ο πολωτικός λόγος των tweets, το τρολάρισμα των δειλών, η κακοήθεια που κρύβεται πίσω από την ανωνυμία, η ανεξέλεγκτη διασπορά ψευδών ειδήσεων και αλλοιωμένων εικόνων. Όσον αφορά τις νέες διαστρώσεις στην Ακρόπολη θεωρείτε ότι υπήρχε κι άλλος τρόπος να γίνουν ή η λύση που επικράτησε ήταν η καλύτερη; Να πω την αλήθεια, δεν είμαι ειδικός, επομένως η απάντησή μου θα είναι υποκειμενική. Σίγουρα χρειαζόταν μια επέμβαση, γιατί δεν ήταν πλέον δυνατό να περπατήσει κανείς στον γλιστερό βράχο χωρίς κίνδυνο ατυχήματος. Όμως αναρωτιέμαι γιατί δεν έγινε αυτό που γίνεται συχνά σε ανάλογες περιπτώσεις, δηλαδή η δημιουργία γυάλινου διαδρόμου (όπως στην είσοδο του Μουσείου Ακρόπολης) που επιτρέπει στον επισκέπτη να βλέπει την υποκείμενη επιφάνεια (τον βράχο), αφήνοντάς την ανέπαφη. Βρίσκω τη λύση που δόθηκε αντιαισθητική και ελπίζω όντως να υπάρχει δυνατότητα μελλοντικής αφαίρεσης του σκυροδέρματος χωρίς ζημιά στον βράχο. Μακάρι με τον καιρό η επιφάνεια να αποκτήσει άλλο χρώμα, ώστε η διάστρωση να μη θυμίζει πασαρέλα επίδειξης μόδας. Σας ανησυχούν η δημαγωγία και ο ανορθολογισμός που βρίσκουν εύφορο έδαφος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Αυτά δεν είναι νέα φαινόμενα, αφού τα βρίσκουμε και στην κλασική Αθήνα. Αρέσκομαι μερικές φορές να λέω ότι η Ελλάδα δεν είναι μόνο λίκνο της δημοκρατίας αλλά και της δημαγωγίας, μιας αναπόφευκτης, αλλά όχι και αθεράπευτης ασθένειας των δημοκρατικών πολιτευμάτων. Μάλιστα, περισσότερες σύγχρονες γλώσσες χρησιμοποιούν τη λέξη «δημαγωγία» απ’ ό,τι τη λέξη δημοκρατία (στα ιαπωνικά demagogu και Minshu shugi αντίστοιχα). Βέβαια, η έκταση της δημαγωγίας και του ανορθολογισμού σήμερα είναι ασύγκριτα μεγαλύτερη, λόγω της πληθώρας πληροφοριών που διαχέονται στο Διαδίκτυο χωρίς δυνατότητα επαλήθευσης. Πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος για τα δημοκρατικά πολιτεύματα φάνηκε στις ΗΠΑ, όπου η δημοκρατία υπονομεύεται από δυνάμεις που έχουν σχεδόν αποκλειστικό μέσο προπαγάνδας τη συνωμοσιολογία και τις ψευδείς ειδήσεις μέσα από το Διαδίκτυο.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ

Libertad, το όνομά σου ελευθερία Σκέψεις για τη χρήση του όρου «ελευθερία» μέσα στην πανδημία ως σύνθημα, παραίνεση, δημοφιλή ιδέα από μονάδες τόσο της αριστεράς όσο και της δεξιάς. μεροσ α'

α π ό τον ν ικόλα σ εβα σ τά κη

ibertad (ελευθερία) έγραφαν τα πλακάτ στη Μαδρίτη, όπου θριάμβευσε η Ιζαμπέλ Ντίαθ Αγιούσo, το νέο αστέρι της ισπανικής δεξιάς. Στις συνταγματικά κατοχυρωμένες ελευθερίες τους αναφέρονται και όσοι σε όλη την Ευρώπη, και στη χώρα μας, στράφηκαν κατά των υποχρεωτικών τεστ αυτοδιάγνωσης και του πιστοποιητικού εμβολιασμού, αφού, προηγουμένως, είχαν απορρίψει τα περισσότερα περιοριστικά μέτρα. Το ίδιο οπλοστάσιο θα ανεμίσει στον αέρα όταν από Σεπτέμβριο προχωρήσει το ζήτημα του υποχρεωτικού εμβολιασμού ευαίσθητων επαγγελματικών ομάδων ή άλλων τμημάτων του πληθυσμού. Στο όνομα της ελευθερίας αθροίστηκαν τα παράπονα των ιδιοκτητών-επαγγελματιών, οι δυσφορίες από τις νυχτερινές απαγορεύσεις, οι φόβοι όσων βλέπουν μυστικές γενετικές επεμβάσεις στον οργανισμό μας από τα mRNA εμβόλια. Στο όνομα της ελευθερίας χτίζεται, τέλος, η φήμη και η επιρροή των εναλλακτικών, ανορθόδοξων, «διωκόμενων» (τουλάχιστον στη φαντασία τους) επιστημόνων, γιατρών ή άλλων, που συγκροτούν πια μια νέα ψηφιακή διεθνή με τα κοινά και τους μεσσίες της. Θα πει κανείς πως όλο αυτό δεν είναι καθόλου παράξενο. Μπορεί να δει την επίκληση της ελευθερίας –από την Ισπανία μέχρι τη Γερμανία, την Ολλανδία και τις ΗΠΑ– ως παραλλαγή μιας «δεξιάς» εξέγερσης εναντίον των κανόνων. Στο στόχαστρο είναι κανόνες φορολογικοί, είτε κάποια όρια στη χρήση του δημόσιου χώρου, στην κατανάλωση και στην επιχειρηματική ζωή. Το πράγμα, ωστόσο, δεν είναι και τόσο απλό, γιατί στις περισσότερες χώρες της Δύσης είναι η αριστερά που έχει γίνει ο πιο φανατικός υπερασπιστής του πολιτισμικού φιλελευθερισμού, δηλαδή της ελευθερίας των τρόπων ζωής σε σχέση με νομικές απαγορεύσεις και κανόνες. Προφανώς, όταν η Ιζαμπέλ Ντίαθ Αγιούσο αναφέρεται στη μείωση των φόρων μαζί με την άρση των απαγορεύσεων, προσθέτει έναν «νεοφιλελεύθερο» τόνο στην καμπάνια της. Όλο αυτό όμως συνυπάρχει με θέματα που συγκινούν και κοινά της αριστεράς: με την υπεράσπιση της φυσικής κοινωνικότητας απέναντι στις ψηφιακές πλατφόρμες, το δικαίωμα στα νυχτερινά δημόσια πάρτι ή το άνοιγμα των μαζικών πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Ο χώρος που έχει σχηματιστεί μέσα στην πανδημία με βασικό θέμα την ελευθερία και τις απειλές εναντίον της χειρίζεται έτσι συναισθήματα και ιδέες με διπλή καταγωγή. Επιστρέφουν, ας πούμε, κάποια κλασικά φιλελεύθερα θέματα, όπως η υπεράσπιση της ατομικής κρίσης απέναντι στην ομοιομορφία και την «τυραννία της πλειοψηφίας». Όταν ο αντιεμβολιαστής ή ο σκεπτικιστής επικαλείται το δικαίωμά του να σκέφτεται και να κρίνει με τα δικά του φώτα τις συστάσεις και τις υποδείξεις των ειδικών και των κυβερνητικών οργανισμών, ακολουθεί εξωτερικά την ευαισθησία που έχει κάθε φιλελεύθερος για την άσκηση της ατομικής κρίσης και γνώμης. Το ίδιο σχήμα εμπνέει τις ομάδες πολιτών που αναζητούν στη στάση τους –για παράδειγμα, κατά των τεστ αυτοδιάγνωσης για το σχολείο ή την εργασία– τη συνταγματική δικαιολόγηση της δικής τους ανυπακοής. Το περίφημο άρθρο 120 (παράγραφος 4) του Συντάγματος για τον πατριωτισμό των Ελλήνων και το δικαίωμα και την υποχρέωση της αντίστασης έγινε σημαία όλων αυτών των κινήσεων, με τον ίδιο τρόπο που στην Αμερική επικαλούνται σταθερά τη Δεύτερη Τροπολογία του Συντάγματος για να δικαιολογήσουν το δικαίωμα των ανθρώπων να «φέρουν όπλα». Μια δεύτερη πλευρά, όμως, αυτής της ελευθεροφροσύνης, δεν αφορά την ατομική κρίση ή την προσωπική συνείδηση όσο την υπεράσπιση κοινοτικών και συντροφικών τρόπων ζωής. Το «δεν θα μου πουν αυτοί εμένα τι να κάνω» μετατρέπεται αυτόματα σε ένα «δεν θα μας πουν πώς να ζήσουμε τις ζωές μας». Και εδώ μπορεί να δει κανείς πως η επίκληση στην ελευθερία βυθίστηκε πάλι στο σχήμα του «αυτοί» και «εμείς», όπου «αυτοί» είναι το σύστημα, οι γραφειοκρατίες, οι εθνικοί ή παγκόσμιοι παίκτες και οι αλλοτριωμένοι τους υπήκοοι. Το «εμείς», από την άλλη, προσαρμόζεται κατά το δοκούν: μπορεί να είναι μια επαγγελματική ομάδα, μια δημογραφική κατηγορία (οι νέοι για παράδειγμα), μια θρησκευτική κοινότητα (εμείς οι ορθόδοξοι) ή ένας πολιτικός χώρος. Η ελευθερία, ως συνθηματικό, δεν περιλαμβάνει έτσι μόνο την ατομικιστική, ηδονιστική εκδοχή της, γιατί είδαμε πως αγκαλιάζει εξίσου την υπεράσπιση της κοινότητας και της φυσικής κοινωνικότητας. Δεν εμφανίζεται μόνο ως ελευθερία του επιχειρηματία («δεξιά») αλλά και ως ελευθερία του καλλιτέχνη ή του ανθρώπου του πολιτισμού («αριστερά») που διεκδίκησε την απελευθέρωση της δικής του αγοράς. Μπορεί να είναι η ελευθερία όπως τη βιώνει ο πιστός –που θέλει να συναντηθεί με

τους άλλους στον ναό– αλλά και η ελευθερία όπως τη νιώθει ο εικοσάχρονος που δίνει ραντεβού με τους φίλους του στην πλατεία. Ας συνοψίσω: όλο το προηγούμενο διάστημα, και ίσως και στη συνέχεια, με την άρση των περιοριστικών μέτρων, η ελευθερία έγινε ξανά «πλατφόρμα» που οργάνωσε κοινωνικά συναισθήματα και ατομικές συμπεριφορές. Κατά κανόνα σε πολλές χώρες η ελευθεριάζουσα δυναμική συνδέθηκε με κινήματα, πολιτικούς και δίκτυα που ανήκουν σαφώς στη δεξιά ή στην άκρα δεξιά. Το ρεύμα όμως αγκάλιασε και πλήθη που στράφηκαν με μένος και κατά παραδοσιακών ειδώλων του συντηρητισμού, όπως η αστυνομία και γενικά όλα τα σύμβολα τάξης. Η αντίθεση στις κατασταλτικές παρεμβάσεις των κυβερνήσεων ή στα διάφορα πρωτόκολλα περιορισμού έφερε κοντά λαϊκούς αρνητές, εναλλακτικούς μεσοαστούς, απολιτική νεολαία και αντιεξουσιαστικές ευαισθησίες. Με μια έννοια, άνθρωποι που βλέπουν το υγειονομικό πλαίσιο ως σχέδιο της κυβέρνησης να φέρει έναν «σοσιαλισμό» στα μέτρα της συναντήθηκαν με εκείνους που βλέπουν την πλήρη καπιταλιστική κωδικοποίηση της ζωής. Υπομνήσεις του κλασικού φιλελευθερισμού, όπως η υπεράσπιση των μειοψηφιών από την τυραννία της πλειοψηφίας ή η ανοχή σε μια ποικιλία τρόπων ζωής και αξιών, εμφανίστηκαν μέσα στην αντισυστημική ρητορεία. Στην τραμπική δεξιά της Αμερικής και στις επιρροές της στην Ευρώπη αυτή η νέα εκστρατεία της ελευθερίας συνδέεται με τον υποθετικό κίνδυνο ενός σοσιαλισμού ή «κομμουνισμού», λέξεις που για ορισμένους χρωματίζουν απλώς κάθε ισχυρό κρατικό παρεμβατισμό. Αλλού όμως η επίκληση της ελευθερίας δεν θεωρεί εχθρό κάποιον σοσιαλισμό αλλά διάφορες μορφές του τεχνοφασισμού, τη συμμαχία επιστημονικών και πολιτικών ελίτ ή τις δομές της επίσημης ενημέρωσης. Σε όλες τις περιπτώσεις, ωστόσο, οι χώροι όπου η ελευθερία έγινε ο βασικός συναισθηματικός και πολιτικός άξονας παρουσιάζουν τους εαυτούς τους ως το αντίπαλο δέος της χειραγώγησης και της νέας καταπίεσης. Πώς μπορεί να απαντήσει κανείς στη μετατροπή της ελευθερίας σε τοτέμ ενός δεξιού ατομικισμού ή ενός ρηχού προοδευτισμού και αντιστασιακού αριστερισμού που αντιμετωπίζουν εχθρικά όλους τους κανόνες; Η απάντηση δεν είναι εύκολη, γιατί στην πρακτική ζωή δεν ισχύουν οι λεπτές διακρίσεις των εννοιών, όπως τις δοκιμάζουν εδώ και δεκαετίες οι πολιτικοί θεωρητικοί. Ο κοινωνικός διάλογος και γι’ αυτό το θέμα διεξάγεται στην αρένα των social media, όχι στα ηλεκτρονικά συνέδρια ή σε άλλες προστατευμένες ζώνες των πολιτισμένων φιλοφρονήσεων. Κυρίως, όμως, υπάρχει μια δυσκολία στην αφετηρία. Γιατί είμαστε άτομα και κοινωνίες που θεμελιώνονται στις ιδέες της ελευθερίας και της αυτονομίας. Ο κοινωνικός μας πολιτισμός αναγνωρίζει στη βάση του την κριτική ικανότητα κάθε ενήλικου και με σώας τας φρένας ατόμου. Το δικαίωμα στη διαφορετικότητα και η υπεράσπιση του πλουραλισμού από κάθε δεσποτική ομοιομορφία είναι μέρος ενός καθημερινού συλλογισμού, μιας άτυπης ηθικής συναίνεσης των περισσότερων σύγχρονων ανθρώπων. Αλλά όταν όλο αυτό το πλαίσιο αρχών και δεοντολογίας έρχεται σε επαφή με μια κρίση, με την εμπόλεμη ζώνη της εμπειρίας μας, τότε έχουμε ανάγκη να το επανεξετάσουμε. Στη συλλογική περιπέτεια της πανδημίας, που κάποια στιγμή θα τελειώσει (όχι όμως και οι άλλες μεγάλες κρίσεις), αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε ότι μία απ’ όλες τις ελευθερίες είναι ίσως η πιο απαραίτητη: η ικανότητα για αναθεώρηση και η διάθεση ανταπόκρισης στην ιδιαίτερη περίσταση, στη συγκεκριμένη λογική της κατάστασης. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που στη λατινική της ρίζα η απόκριση και η ευθύνη γνέφουν η μία στην άλλη (response, responsability). Μπορούμε, αξιοποιώντας όσα μάθαμε αυτόν τον καιρό, να σταθμίσουμε τα δεδομένα, απαντώντας στη συγκεκριμένη κατάσταση. Είδαμε, λοιπόν, ότι η ελευθερία μπορεί να μεταβάλλεται στο αντίθετό της ή να υπονομεύει τους όρους της κοινωνικής ζωής. Όταν προορίζεται να στεγάσει απλώς την ατομική βολή, όταν επιτρέπει έναν χυδαίο πόλεμο σε κάθε ιδέα συλλογικής αυτοπειθαρχίας και όταν χρησιμοποιείται για να κολακεύσει τις ανορθολογικές δοξασίες, δίνοντάς τους μάλιστα ίση αξία με την επιστημονική απόδειξη. Αν, ωστόσο, η ελευθερία μετράει ηθικά και πολιτικά και αν, όπως έλεγε ο Καμί, είναι συνυφασμένη με την ευκαιρία να γίνει κανείς καλύτερος, πρέπει να δούμε ξανά το νόημά της μέσα στο χωνευτήρι αυτής της κρίσης. Γι’ αυτό όμως θα χρειαστεί να συνεχίσω σε ένα επόμενο κείμενο.

Πώς μπορεί να απαντήσει κανείς στη μετατροπή της ελευθερίας σε τοτέμ ενός δεξιού ατομικισμού ή ενός ρηχού προοδευτισμού και αντιστασιακού αριστερισμού που αντιμετωπίζουν εχθρικά όλους τους κανόνες; Η απάντηση δεν είναι εύκολη, γιατί στην πρακτική ζωή δεν ισχύουν οι λεπτές διακρίσεις των εννοιών, όπως τις δοκιμάζουν εδώ και δεκαετίες οι πολιτικοί θεωρητικοί.

13.5.21 – lifo

11

talk town

aπό τον κωστη παπαϊωαννου

Έχουν σημασία τέτοιες εκπομπές. Δημιουργούν παρακαταθήκη για το μέλλον, αλλά είναι και συνέχεια εποχών που η ελληνική ραδιοφωνία και τηλεόραση ήταν κύριος διαμορφωτής συλλογικής συνείδησης και μνήμης, με πλούσιο αρχείο που αφέθηκε σε μεγάλο βαθμό να χαθεί.

12 lifo – 13.5.21

GUEST EDITOR

FOOTNOTES

Τα γενέθλια, ο καθρέφτης και η δημόσια τηλεόραση

«Με τον εαυτό μου. Πάντα ο εαυτός μου. Χωρίς να ξεχνώ»

Σκέψεις με αφορμή μια τηλεοπτική εκπομπή για τα 200 χρόνια.

Ελλάδα είναι άτυχη με τα γενέθλιά της. Δεν κατάφερε να γιορτάσει κανονικά τα εκατό, τα εκατόν πενήντα και τα διακόσια χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Τη μια η Μικρασιατική Εκστρατεία, την άλλη η χούντα, τώρα η πανδημία, ούτε μια επέτειο δεν μπορέσαμε να χαρούμε κανονικά. Κι έχουν σημασία οι επέτειοι, όπως για τους ανθρώπους τα γενέθλια. Κάνουμε απολογισμό, πώς πήγαν τα πράγματα, τι καταφέραμε, πόσα λάθη και σωστά. Χαιρόμαστε, νοσταλγούμε, καλούμε κόσμο να χαρεί μαζί μας. Κοιτάμε πίσω και μπροστά. Βέβαια, όπως οι άνθρωποι, έτσι και οι χώρες, μπορούν να στήσουν μια ανάλαφρη, φαντεζί γιορτή και στο τέλος της βραδιάς, μόνοι στον καθρέφτη, να λένε «φτου σου, μάνα μου, τι ωραίος που είσαι! Τι μεγαλείο κρύβεις μέσα σου! Σε βλέπουν οι άλλοι (άνθρωποι ή λαοί) και σε φθονούν!». Η πανδημία μάς προστάτευσε από τέτοιον εορτασμό, γεμάτο παράτες και εθνικό μεγαλείο. Μέρος της προετοιμασίας πήγαινε κατά κει. Η πρώτη πρόσκληση στο εθνικό πάρτι, το σποτάκι στο Καλλιμάρμαρο, έτσι έδειχνε. Στο κάτω-κάτω, αν θέλει η επίσημη διοργανώτρια εθνικών χοροεσπερίδων να ντυθεί βασίλισσα Αμαλία, δεν τη σταματάει ούτε ο κορωνοϊός. Όμως περιορίστηκαν τα γλέντια και το εθνικό κιτς. Μπορέσαμε να περπατήσουμε πάνω στη λεπτή γραμμή που χωρίζει τον αυτάρεσκο εθνοκεντρισμό από την αυτογνωσία. Ακούστηκαν εθνικοπατριωτικές φανφάρες, αλλά γράφτηκαν και ωραία κείμενα, έγιναν σημαντικές εκδόσεις, φωτίστηκαν αρχεία, οργανώθηκαν δημόσιες συζητήσεις. Κι έχουν σημασία αυτά, και οι σκέψεις, και οι εικόνες, και τα κείμενα. Γιατί το πώς κοιτάς την Ιστορία λέει πολλά για το πώς βλέπεις τον εθνικό εαυτό στο μέλλον. Τέτοιες επέτειοι αποτελούν πρόκληση για τα ΜΜΕ. Τα περισσότερα στάθηκαν σε μια ανάγνωση μονοδιάστατη, επίπεδη, ηρωική και αυτάρεσκη. Ας την ονομάσουμε επιγραμματικά «Το αθάνατο καριοφίλι αποτίναξε τετρακόσια χρόνια τουρκικής σκλαβιάς». Σαν σχολικές γιορτές με μιντιακό περιτύλιγμα. Αναμενόμενο για τα περισσότερα ιδιωτικά κανάλια και τα έντυπα. Έγιναν, όμως, και ουσιαστικά πράγματα. Αφιερώματα σε εφημερίδες ανέδειξαν αρχειακό υλικό, νέοι επιστήμονες και ερευνητές φώτισαν αθέατες όψεις. Ορισμένες τηλεοπτικές παραγωγές επιβεβαίωσαν τον ουσιαστικό ρόλο των δημόσιων μέσων ενημέρωσης. Ξεχωρίζω (ενδεικτικά και μόνο) τη σειρά εκπομπών «Γιατί ’21; 12 ερωτήματα», για να δείξω αυτό που εννοώ. Παράγεται και προβάλλεται από τη δημόσια τηλεόραση. Δεν είναι κλασικό ντοκιμαντέρ με εικόνες και πληροφορίες. Περισσότερο ένας ανοιχτός διάλογος, μια μετακίνηση στον χώρο και τον χρόνο. Το χτες με τα μάτια του σήμερα και το σήμερα με τα μάτια των διακοσίων ετών. Οι επιστήμονες από τη μια, οι νέοι και τα παιδιά από την άλλη, το αυτονόητο και το μη αυτονόητο. Γιατί γιορτάζουμε το 1821; Ποιος είναι ο ρόλος της μνήμης στη δημόσια ιστορία; Είναι αλήθεια ή αποτελεί εύκολη λύση να μιλάμε διαρκώς για το «μικρόβιο της διχόνοιας»; Είναι χαρακτηριστικό μόνο του λαού μας να διχάζεται ή σύνηθες πολιτικό και κοινωνικό φαινόμενο, εθνικό και διεθνές, αποτέλεσμα αντικρουόμενων συμφερόντων; Ήταν άγγελοι ή δαίμονες οι προστάτιδες δυνάμεις; Μήπως απλώς τίποτε από τα δύο ή και τα δύο μαζί; Πώς έβλεπαν οι ξένοι τους Έλληνες, ποιος ο αντίκτυπος της Επανάστασης στο εξωτερικό; Τι προηγήθηκε και τι ακολούθησε; Πώς διαμορφώθηκε η οικονομία; Πώς κυβερνιέται ένα κράτος μόλις δημιουργείται; Γιατί τόσος λόγος για τη διασπορά; Πόσοι είναι, στ’ αλήθεια, οι Έλληνες του εξωτερικού; Οι δυο «ερευνητές-παρουσιαστές», Μ. Κατσίμη και Π. Τζανετάκος, λειτουργούν πολλαπλά ως διευκολυντές μιας σύνθετης διαδικασίας που φωτίζει με τρόπο αβίαστο την Επανάσταση ως το κατεξοχήν εθνικό γεγονός: τότε ιδρύθηκε η Ελλάδα. Ταυτόχρονα, όμως, αυτό εντάσσεται στην ευρύτερη εικόνα, δεν ήταν ξεκομμένο από τη διάλυση των μεγάλων αυτοκρατοριών και τη γέννηση του έθνους κράτους. Δεν ήταν το εθνικό μας DNA που έφερε το ’21. Ωστόσο, είχε οικουμενική διάσταση ως πολιτικό συμβάν και ιδεολογική κληρονομιά. Το ’21 μπαίνει στη σειρά των μεγάλων επαναστάσεων, της Αμερικανικής και της Γαλλικής, είναι γεγονός με παγκόσμια απήχηση σε μια εποχή που η πληροφορία δεν έτρεχε όπως τρέχει σήμερα. Σκέφτομαι πόσα διαρκή ερωτήματα έθεσε το ’21 και καλούμαστε να δούμε με ανοιχτό μυαλό. Παράδειγμα: ποιοι ήταν Έλληνες το ’21 και ποιοι στη συνέχεια; Τα πρώτα ενενήντα χρόνια εθνικού βίου Έλληνας γινόσουν (με προσαρτήσεις εδαφών). Στα επόμενα ενενήντα χρόνια, Έλληνας γεννιόσουν (από γονείς Έλληνες). Και έχει αρχίσει η περίοδος κατά την οποία Έλληνας και γεννιέσαι και γίνεσαι. Η επιλογή του αρμόδιου υπουργού Εσωτερικών να ανακόψει την πολιτογράφηση ανθρώπων που ζουν εδώ επί δεκαετίες φαίνεται, μέσα από το πρίσμα του ιστορικού χρόνου, ακόμα πιο κουτή και ιδεοληπτική. Εθνικά επιβλαβής φτηνός λαϊκισμός. Έχουν σημασία τέτοιες εκπομπές. Δημιουργούν παρακαταθήκη για το μέλλον, αλλά είναι και συνέχεια εποχών που η ελληνική ραδιοφωνία και τηλεόραση ήταν κύριος διαμορφωτής συλλογικής συνείδησης και μνήμης, με πλούσιο αρχείο που αφέθηκε σε μεγάλο βαθμό να χαθεί. Αποτελούν και πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό, σκηνοθετικά σύγχρονο και επιστημονικά στέρεο. Με προσοχή στα «δύσκολα» ιδεολογικά ζητήματα. Αισθητικά φρέσκο και ελκυστικό. Δίπλα, λοιπόν, στη γνωστή κακοδαιμονία, στον νεοσυντηρητισμό και στην ελεγχόμενη ενημέρωση, με τα σημειώματα των διευθυντών που υποδεικνύουν ποια θέματα απαγορεύονται και πώς πρέπει να παρουσιάζεται κάθε είδηση, μπορεί να ανθεί στις χαραμάδες μια φρέσκια και σύγχρονη τηλεόραση. Ακόμα και σε καιρούς ασφυκτικούς για την πληροφόρηση, σαν αυτούς που ζούμε.

Το τρομακτικό με την ιστορία της Νέας Σμύρνης είναι πόσο συνηθισμένη είναι.

απ ό τ η δεσπ ο ι να τ ρι β ολ η

Αυτό που με σόκαρε δεν είναι πόσο πολλές αντίστοιχες ιστορίες διάβασα μετά το συμβάν αλλά το ότι θυμήθηκα την ελαφριά συγκατάβαση με την οποία αντιμετώπιζα πάντα τις αντίστοιχες δικές μου· όχι γιατί δεν με είχαν τρομάξει ή στενοχωρήσει, αλλά επειδή τις σκεφτόμουν ως κάτι όχι ακριβώς φυσιολογικό, αλλά αναμενόμενο.

ο 1995 η Βρετανίδα καλλιτέχνις Τρέισι Έμιν έφτιαξε τη «Σκηνή» ή «Όλοι οι άνθρωποι με τους οποίους έχω κοιμηθεί, 1963-1995». Το έργο, που προκάλεσε σάλο όταν εκτέθηκε στη Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου, ήταν μια σκηνή σαν τέντα κάμπινγκ, στην οποία η Έμιν είχε κεντήσει όλα τα ονόματα των ανθρώπων με τους οποίους είχε μοιραστεί το κρεβάτι της: εκατόν δύο άτομα ακριβώς, από εραστές και φίλους μέχρι τη γιαγιά της. Μετά τη σύλληψη του τύπου που ακολούθησε την κοπέλα στη Νέα Σμύρνη, σκέφτηκα ότι πριν από πέντε, δέκα, δεκαπέντε χρόνια θα ήταν ανήκουστο να βγάλει κάποια το βίντεο εκείνου που την παρενόχλησε στα social media, ότι θα έπρεπε σχεδόν να απολογηθεί που έκανε φασαρία επειδή κάποιος τη «θαυμάζει». Αυτό που με σόκαρε δεν είναι πόσο πολλές αντίστοιχες ιστορίες διάβασα μετά το συμβάν αλλά το ότι θυμήθηκα την ελαφριά συγκατάβαση με την οποία αντιμετώπιζα πάντα τις αντίστοιχες δικές μου· όχι γιατί δεν με είχαν τρομάξει ή στενοχωρήσει, αλλά επειδή τις σκεφτόμουν ως κάτι όχι ακριβώς φυσιολογικό, αλλά αναμενόμενο. Γράφοντάς τες, βέβαια, συνειδητοποίησα πως δεν υπήρχε απολύτως τίποτα αναμενόμενο ή φυσιολογικό σε καμία από αυτές.

1992: Είμαι δώδεκα χρονών και κάθομαι με την καλύτερή μου φίλη στα ΜcDonald’s στο Σύνταγμα, μπροστά στη μεγάλη τζαμαρία που βλέπει στην πλατεία. Περιμένω τη μητέρα μου να ξεπαρκάρει το αυτοκίνητο και να έρθει να με πάρει. Από την πλευρά του πεζοδρομίου μάς πλησιάζει ένας κύριος. Μου κάνει εντύπωση, γιατί είναι καραφλός και το κεφάλι του γυαλίζει. Φτάνει ασφυκτικά κοντά στο τζάμι και ανοίγει την καμπαρντίνα του. Ξέρω πολύ καλά πως δεν πρέπει να μιλάω σε ξένους, να παίρνω πράγματα από αγνώστους ή να περπατάω μόνη μου από τη στάση του λεωφορείου ως το σπίτι μου. Έχω καταλάβει καλά, χωρίς να μου το έχει πει κανείς ξεκάθαρα, ότι οι άντρες μπορούν να μου κάνουν κακό. Επίσης, γνωρίζω (δεν έχω ιδέα πώς, μάλλον με έχει διαφθείρει η υπερβολική κατανάλωση ποπ κουλτούρας και η ενήλικη λογοτεχνία που διαβάζω) ότι υπάρχουν άντρες που κάνουν αυτό το πράγμα. Κλείνω τα μάτια μου πολύ σφιχτά για να μην τον δω γυμνό.

2008: Είμαι είκοσι οκτώ χρονών. Είμαι με μια φίλη μου και έχουμε πάει να κάνουμε μπάνιο σε κάτι κατσάβραχα στο Λαύριο. Όλα μοιάζουν χωμάτινα γύρω μας, ο δρόμος, η παραλία, τα βράχια, οι πινακίδες. Είμαστε μόνες μας ή, τουλάχιστον, έτσι νομίζουμε. Στην ανηφόρα του γυρισμού συναντάμε στη μέση του πουθενά έναν τύπο που είναι γυμνός και αυτοϊκανοποιείται. Βγάζουμε ένα επιφώνημα έκπληξης, λοξοδρομούμε. Μας ακολουθεί κι εμείς αρχίζουμε να τρέχουμε και προλαβαίνουμε να μπούμε στο αυτοκίνητο της φίλης μου. Στην επιστροφή, κολλάμε στην κίνηση.

2019: Είμαι τριάντα εννιά χρονών. Έχω πάρει τον ηλεκτρικό από το κέντρο για να πάω στην Κηφισιά. Είναι Ιούλιος και από τα ανοιχτά παράθυρα μπαίνει ζεστός αέρας. Όσο πιο βόρεια πηγαίνει το τρένο, Περισσός, Πευκάκια, Νέα Ιωνία, το βαγόνι αδειάζει. Έχουμε μείνει εγώ, ένα κορίτσι στην εφηβεία που κοιμάται αποκαμωμένο κι ένας τύπος που διαβάζει διαφημιστικά φυλλάδια από σούπερ-μάρκετ, από αυτά που διαφημίζουν προσφορές: «Κοτόπουλο 6,14 ευρώ το κιλό», «Μπίρες εξάδα 3,5 ευρώ». Κάπου στο Νέο Ηράκλειο, λίγο πριν από τη γέφυρα, σηκώνω το κεφάλι μου από το βιβλίο που διαβάζω και βλέπω πως χρησιμοποιεί το φυλλάδιο περίπου σαν προσωπικό παραβάν. Το ένστικτό μου μου λέει να κάνω αυτό που ξέρω καλύτερα, δηλαδή να προσποιηθώ ότι δεν συμβαίνει τίποτα ή να φύγω, αλλά παίρνω την απόφαση να βάλω τις φωνές, το κορίτσι ξυπνά τρομαγμένο, 2-3 επιβάτες στο βαγόνι μός κοιτούν κάπως έκπληκτοι. Κανείς δεν αντιδρά. Η «Σκηνή» της Έμιν κάηκε σε μια μεγάλη φωτιά το 2004. Η ίδια αρνήθηκε να την ξαναφτιάξει. Στο πάτωμα της σκηνής, κάτω από τα ονόματα, είχε γράψει: «Με τον εαυτό μου. Πάντα ο εαυτός μου. Χωρίς να ξεχνώ».

απ ό τ ο ν γ ι α ν ν η π α ν τα ζ ο π ουλο, φ ω τ ο γ ραφ ι ε σ : π ά ρ ι ς τα β ιτιάν

100 λεπτα με τον

Μάριο Θεμιστοκλέους Ο συντονιστής του εμβολιαστικού σχεδίου «Ελευθερία» και γενικός γραμματέας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας μιλά για τον σχεδιασμό της εμβολιαστικής κάλυψης και εξηγεί γιατί «το καλύτερο εμβόλιο είναι το πιο γρήγορα διαθέσιμο εμβόλιο».

μάϊος, 1980. ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας ανακοινώνει την εξάλειψη της ευλογιάς, μιας θανάσιμης ασθένειας η οποία ευθύνεται για τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων. Η ευλογιά εξαλείφθηκε πλήρως επειδή οι άνθρωποι εμβολιάστηκαν μαζικά. Πάντα η δύσκολη μάχη κερδιζόταν χάρη σε ένα εμβόλιο, ενώ οι «selfies» ούτε παλιότερα έλειπαν, με πιο εμβληματική εκείνη του Έλβις Πρίσλεϊ το 1956, που, ενώ εμβολιαζόταν για την πολιομυελίτιδα, πόζαρε στον φακό με σηκωμένο το μανίκι. Μάιος, 2021. Στη λεωφόρο Κηφισίας και στο εμβολιαστικό κέντρο

«Προμηθέας» του Αμαρουσίου άνθρωποι όλων των ηλικιών, ένα ετερόκλητο πλήθος, περιμένουν στωικά να έρθει η σειρά για τον εμβολιασμό τους. Στην είσοδο οι υπεύθυνοι ασφαλείας θερμομετρούν όσους έχουν κλείσει ραντεβού, στις κυλιόμενες σκάλες διακρίνεις ηλικιωμένα ζευγάρια που έχουν έρθει μαζί να κάνουν το εμβόλιο, ενώ οι καρέκλες των εσωτερικών θαλάμων είναι όλες γεμάτες. Παντού υπάρχουν ενημερωτικές πινακίδες που σε κατευθύνουν ώστε να μεταβείς στο σωστό σημείο, ενώ σχεδόν όλοι οι τοίχοι είναι καλυμμένοι με συνθήματα όπως «Προστατευόμαστε, εμβολιαζόμαστε, βγαίνουμε νικητές».

13.5.21 – lifo

13

talk

100 λεπτά με τον Μάριο Θεμιστοκλέους

town Στο γειτονικό κτίριο βρίσκεται το γραφείο του συντονιστή του εμβολιαστικού σχεδίου «Ελευθερία» και γενικού γραμματέα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας Μάριου Θεμιστοκλέους. Αναμφίβολα, είναι το πρόσωπο των ημερών, αφού ο εμβολιασμός αποτελεί το γιγαντιαίο στοίχημα, προκειμένου να χτιστεί το μεγάλο τείχος ανοσίας.

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη στο lifo.gr.

14 lifo – 13.5.21

— Πώς σκοπεύετε να αντιμετωπίσετε ένα ενδεχόμενο διάκρισης μεταξύ δύο κατηγοριών πολιτών, εμβολιασμένων και ανεμβολίαστων; Είναι μια συζήτηση που έχει ξεκινήσει αυτές τις μέρες και είναι βέβαιο ότι θα μας απασχολήσει στο άμεσο μέλλον. Μάλιστα, είναι ένα θέμα που έχει ανοίξει από διεθνείς οργανισμούς, όπως το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων, και έχουμε ήδη τις πρώτες τους τοποθετήσεις, που αναγνωρίζουν κάποιες μεγαλύτερες ελευθερίες στους εμβολιασμένους σε σχέση με τους ανεμβολίαστους. Δεν τίθεται κανένα θέμα διάκρισης, τίθεται όμως θέμα διευκόλυνσης για όσους έχουν κάνει και τις δύο δόσεις του εμβολίου: Λιγότεροι έλεγχοι, τεστ, περιορισμοί κ.λπ.

— Στους νησιωτικούς προορισμούς παρατηρείται χαμηλή κινητικότητα, εν όψει, μάλιστα, του ανοίγματος του τουρισμού. Για παράδειγμα, η Μύκονος, ένα από τα πιο διάσημα ελληνικά νησιά, βρίσκεται στην τελευταία θέση της λίστας, με 2.600 εμβολιασμούς. Δεν θα έπρεπε να έχει δοθεί προτεραιότητα; Από την πρώτη στιγμή τα νησιά ήταν βασική μας προτεραιότητα και λόγω τουρισμού αλλά και λόγω προστασίας των μόνιμων κατοίκων. Έχουμε ξεκινήσει τον οριζόντιο εμβολιασμό τους από τον Φεβρουάριο. Ήδη έχει ολοκληρωθεί ο εμβολιασμός σε τριάντα δύο νησιά και μέχρι τέλος Μαΐου θα έχει ολοκληρωθεί σε άλλα τριάντα έξι. Αυτός είναι ο λόγος που εφαρμόζουμε την επιχείρηση «Γαλάζια Ελευθερία», στην οποία προβλέπεται ο πλήρης εμβολιασμός των μόνιμων κατοίκων δεκαεννέα νησιών το αργότερο έως τα τέλη Ιουνίου με εμβόλια της Johnson & Johnson. Πάντως, να επισημάνουμε ότι κάποια νησιά δεν αξιοποίησαν τα διαθέσιμα ραντεβού για εμβόλια. Αν είχε γίνει αυτό, οι αριθμοί θα ήταν πολύ καλύτεροι και θα είχαμε επιτύχει ένα ποσοστό άνω του 20%. Επομένως, μέσω του νέου μας σχεδιασμού, η πρώτη μεγάλη παραλαβή των μονοδοσικών εμβολίων της εταιρείας, στα τέλη του μήνα, θα κατευθυνθεί σε αυτά τα δεκαεννέα νησιά, ώστε να χτιστεί ένα ικανό τείχος ανοσίας.

— Ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας μας διστάζει να κάνει το εμβόλιο. Μάλιστα, διαβάζοντας ότι χώρες όπως η Γερμανία ή η Μεγάλη Βρετανία δεν χορηγούν πλέον το AstraZeneca στους κάτω των 50 ετών, θολώνεται περισσότερο η κρίση τους. Τι απαντάτε; Ο ενδοιασμός σχετικά με το εμβόλιο αυτής της εταιρείας έχει επιταθεί εξαιτίας των αποφάσεων κάποιων χωρών, που δεν είχαν ομοφωνία σχετικά με τη χορήγησή του. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων, λαμβάνοντας υπ’ όψιν του όλα τα διαθέσιμα ως τώρα στοιχεία, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι εκδηλώσεις θρόμβωσης, σε συνδυασμό με τη θρομβοπενία, αποτελούν πολύ σπάνιες ενδεχόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες του εμβολίου της AstraZeneca. Ωστόσο, να υπογραμμίσουμε ότι αναθεωρήθηκαν οι συστάσεις εμβολιασμού στις δύο ευρωπαϊκές χώρες που αναφέρατε σχετικά με το εμβόλιο της AstraZeneca. Ειδικότερα, στο Ηνωμένο Βασίλειο το ηλικιακό όριο εμβολιασμού με AstraZeneca, από τα τριάντα, μετατέθηκε στα σαράντα, ενώ στη Γερμανία, όπου η σύσταση ήταν εμβολιασμός μέχρι την ηλικία των εξήντα ετών, τροποποιήθηκε με σύσταση για εμβολιασμό σε όλες τις ηλικίες από δεκαοκτώ ετών και άνω. Αυτές οι τροποποιήσεις θα πρέπει να πούμε ότι λαμβάνουν υπ’ όψιν τους και τα επιδημιολογικά δεδομένα κάθε χώρας.

— Στη χώρα μας το ποσοστό συμπολιτών μας που ανήκουν στο αντιεμβολιαστικό κίνημα υπολογίζεται περί το 25%. Τι θα λέγατε σε αυτούς τους ανθρώπους προκειμένου να τους πείσετε να πάνε να εμβολιαστούν; Δεν νομίζω ότι το αντιεμβολιαστικό κίνημα βρίσκεται σε τόσο υψηλά ποσοστά. Αντιθέτως, στη χώρα μας κινούμαστε σε πολύ καλύτερα επίπεδα σε σχέση με άλλες χώρες. Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι διαπιστώνουμε πως υπάρχουν πολίτες που είναι πιο διστακτικοί απέναντι στα εμβόλια. Άλλο αυτό και άλλο οι αρνήσεις ή οι δοξασίες. Χρέος μας, όμως, είναι να τους πείσουμε, λέγοντας ότι τα εμβόλια είναι ο καλύτερος τρόπος να προστατεύσουμε τον εαυτό μας από τον κορωνοϊό και η μοναδική λύση επιστροφής στην

κανονικότητα. Επίσης, αυτούς τους ανθρώπους τούς προτρέπω να μιλήσουν με κάποιους που νόσησαν ή με πολλούς συνανθρώπους μας που έχασαν δικά τους αγαπημένα πρόσωπα, προκειμένου να αντιληφθούν τι σημαίνει κορωνοϊός και πόσο σημαντικός είναι ο εμβολιασμός. Και το λέω ως γιατρός, διότι πολλές φορές νομίζουμε ότι η ασθένεια είναι κάτι που συμβαίνει στους άλλους, όχι σ’ εμάς.

— Το ποσοστό υγειονομικών που έχει εμβολιαστεί στη χώρα, σύμφωνα με τα στοιχεία, αγγίζει το 63%. Νομίζω ότι είμαστε στην προτελευταία θέση στην Ευρώπη. Δεν σας προβληματίζει το χαμηλό ποσοστό εμβολιασμένων υγειονομικών, αλλά και των εκπαιδευτικών; Συγκριτικά με τις άλλες χώρες πρέπει να εξετάσουμε αναλυτικά τα στοιχεία, προκειμένου να δούμε τι προσμετρά κάθε κράτος. Ωστόσο, στο ΕΣΥ έχει εμβολιαστεί το 82% των γιατρών και στα ιδιωτικά νοσοκομεία το 88%. Επίσης, το 63% των νοσηλευτών στον δημόσιο τομέα, το 62% των νοσηλευτών στα ιδιωτικά νοσοκομεία, το 60% των λοιπών εργαζομένων στο ΕΣΥ και το 63% στα ιδιωτικά νοσοκομεία. Το επόμενο χρονικό διάστημα θα εξετάσουμε τη λήψη μέτρων για όσους δεν επιθυμούν να εμβολιαστούν. Οι ίδιοι πρέπει να δίνουν το παράδειγμα, χωρίς κάποιος να τους αναγκάζει. Προσπαθούμε να ακολουθήσουμε τη στρατηγική της πειθούς, αποφεύγοντας τιμωρητικές κινήσεις. Έχουν υποχρέωση να εμβολιαστούν, άρα δεν χρειάζεται να τους το επιβάλει κανείς.

— Υπάρχουν σκέψεις ο εμβολιασμός των υγειονομικών για τον SARS-CoV-2 να γίνει υποχρεωτικός; Τη δεδομένη στιγμή δεν μπορεί να γίνει αυτό. Είναι ένας διάλογος που έχει μετατεθεί για τον Σεπτέμβριο. Θα το δούμε, λοιπόν, από το φθινόπωρο.

— Ωστόσο, νόμος για υποχρεωτικό εμβολιασμό υπάρχει. Η σχετική ρύθμιση βρίσκεται στον 4675/2020 που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ πέρσι τον Μάρτιο. Θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε αυτήν τη ρύθμιση; Αυτή η ρύθμιση αφορά τα παιδιατρικά εμβόλια. Τώρα, αν αυτή θα επεκταθεί σε άλλα εμβόλια, όπως αυτό του κορωνοϊού ή της γρίπης, κρίνω ότι κάτι τέτοιο δεν θα πραγματοποιηθεί.

— Πότε προσδιορίζετε ότι θα έχουμε επιτύχει την ανοσία του πληθυσμού; Στα μέσα του καλοκαιριού.

— Σας ανησυχεί ένα ενδεχόμενο τέταρτου κύματος της πανδημίας τον Σεπτέμβριο; Δουλεύουμε μέρα-νύχτα προκειμένου να μη συμβεί κάτι τέτοιο.

— Έχουμε διαθέσιμα εμβόλια για να επιτευχθεί αυτό; Έχει αυξηθεί ο ρυθμός των εμβολιασμών. Μάλιστα, τον Ιούνιο θα πετύχουμε να ανοίξει και η πλατφόρμα για την ηλικιακή ομάδα των δεκαοκτώ και άνω. Επίσης, όσον αφορά τις παραδόσεις των εμβολίων εντός του Μαΐου η Ελλάδα αναμένει 2,15 εκατ. δόσεις εμβολίων από την Pfizer, 350.000 από τη Moderna, 220.000 από την Johnson & Johnson, και αναμένεται επιβεβαίωση για ακόμη 80.000, ενώ από την AstraZeneca περιμένουμε την επιβεβαίωση των παραδόσεων, ώστε να φτάνουν στην Ελλάδα 450.000 δόσεις τον μήνα.

— Το τελευταίο δεκαήμερο του Μαΐου θα ανοίξουν τα ραντεβού για όλα τα εμβόλια για τους πολίτες ηλικίας από τριάντα έως σαράντα τεσσάρων ετών. Γιατί κάποιος να επιλέξει το εμβόλιο με τις δύο δόσεις της AstraZeneca, ενώ μπορεί, σε λίγες μέρες, να εμβολιαστεί ίσως και νωρίτερα, κάνοντας το μονοδοσικό εμβόλιο της J&J; Πρώτα απ’ όλα, είναι σημαντικό το ότι δίνεται η δυνατότητα στους πολίτες άνω των τριάντα ετών να εμβολιαστούν άμεσα. Οι χιλιάδες των συμπολιτών μας που επέλεξαν να εμβολιαστούν αυτές τις μέρες πέτυχαν να προστατευτούν πολύ πιο σύντομα απ’ ό,τι αν περιμέναν το άνοιγμα της ηλικιακής τους ομάδας προς όλα τα εμβόλια. Διότι, ακόμη και η πρώτη δόση παρέχει μια ισχυρή προστασία στον οργανισμό. Προσωπικά, πιστεύω ότι το καλύτερο εμβόλιο είναι το πιο γρήγορα διαθέσιμο. Αυτή είναι η δική μου απάντηση.

— Τελικά, αδικήθηκαν οι νεότεροι; Είναι τα πρόσωπα που πληγώθηκαν περισσότερο από τον κορωνοϊό. Τους ενόχλησε η πανδημία και είναι λογικό, αφού γι’ αυτούς είναι η περίοδος που θέλουν να βγουν, να διασκεδάσουν ή να ταξιδέψουν. Είναι μια γενιά που «πόνεσε». Επομένως, τους καταλαβαίνω, γι’ αυτό θεωρώ ότι έδωσαν το καλό παράδειγμα όσον αφορά τον εμβολιασμό. Κατανόησαν ότι η άρση των περιορισμών επιτυγχάνεται μέσω του εμβολιασμού.

Tον Ιούνιο θα πετύχουμε να ανοίξει και η πλατφόρμα για την ηλικιακή ομάδα των δεκαοκτώ και άνω. Eντός του Μαΐου η Ελλάδα αναμένει 2,15 εκατ. δόσεις εμβολίων από την Pfizer, 350.000 από τη Moderna, 220.000 από την Johnson & Johnson, και αναμένεται επιβεβαίωση για ακόμη 80.000, ενώ από την AstraZeneca περιμένουμε την επιβεβαίωση των παραδόσεων, ώστε να φτάνουν στην Ελλάδα 450.000 δόσεις τον μήνα.

NO FILTER

ΤΕΤΡΑΓΩΝΑ

Δεν έχουμε όρεξη να είμαστε γενναίες

Το «πράσινο κύμα»

Πώς οι Πράσινοι αλλάζουν τον πολιτικό χάρτη της Γερμανίας και πώς αυτό επηρεάζει την ατζέντα σε όλη την Ευρώπη.

Τα περιστατικά επιθέσεων, σεξουαλικής κακοποίησης ή προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας που συζητιούνται τον τελευταίο καιρό αφήνουν να φανεί μια όψη της ζωής των νέων γυναικών υπερβολικά οικεία στις ίδιες και στις οικογένειές τους.

α π ό τη β ιβ ι α ν σ τ ε ρ γι ου

Σχεδόν όλες έχουμε να διηγηθούμε μια ιστορία όπου κάποιος μας πλησίασε στο σινεμά στα σκοτεινά ή φορές που αισθανθήκαμε απειλή μες στο ταξί, στο σούπερ-μάρκετ ή στο λεωφορείο. Μια γυναίκα μαθαίνει από μικρή να τσεκάρει πρόσωπα και να αξιολογεί την επικινδυνότητα καταστάσεων.

Η Βίβιαν Στεργίου είναι συγγραφέας και νομικός.

έσα απ’ τη χαραμάδα που ανοίγουν οι καταγγελίες βλέπουμε μια καθημερινότητα χωρίς ανεμελιά, μια ζωή στην οποία πρέπει να πασχίσεις να διεκδικήσεις λίγο χώρο, μέρες που φοβάσαι ή αισθάνεσαι άσχημα απλώς επειδή περπάτησες στον δρόμο. Όμως, κάτι φαίνεται να αλλάζει. Από το «προκαλούσε, φορούσε κοντό σορτς» φαίνεται πως επιτέλους έχουμε περάσει σε μια λιγότερο υποτιμητική προσέγγιση των νεαρών γυναικών που καταγγέλλουν αυτούς που τις ακολουθούν, τις χουφτώνουν, τις χρησιμοποιούν σαν αντικείμενα ικανοποίησης. Μέσα στον τρόμο που αισθάνομαι για όλους αυτούς που θα σε ακολουθήσουν στην είσοδο της πολυκατοικίας και θα ικανοποιηθούν πάνω στα ρούχα σου, χαίρομαι που πλέον η κοινωνία το συζητά ως κάτι απεχθές, ως ένα πρόβλημα που χρήζει λύσεων και παρεμβάσεων. Βέβαια, πάλι δεν λείπουν αυτοί που δήθεν πέφτουν απ’ τα σύννεφα ή αυτοί που πρόθυμα θα υποστηρίξουν ότι η διακινδύνευση ή η τρομοκράτηση γυναικών δεν είναι, δήθεν, άδικη πράξη αλλά πρέπει να περιμένουμε κάποια πράξη βιασμού (τετελεσμένη ή σε απόπειρα) για να αρχίσουμε να συζητάμε. Ας μην ξεχνιόμαστε: πριν από περίπου έναν χρόνο, σε πάνελ τηλεοπτικής εκπομπής, εκλεκτές τηλεπερσόνες είχαν γελάσει και απορρίψει ως νεανική τρέλα περιστατικό μες στη βιβλιοθήκη του ΑΠΘ, όπου ένας φοιτητής κακοποίησε φοιτήτρια. Φυσικά, όσες είμαστε γυναίκες ξέρουμε ότι όλα αυτά τα πράγματα (η κακοποίηση, ο εξευτελισμός, ο έλεγχος του σώματός μας ή αυτή η αίσθηση ενοχής και ήττας που σε κατακλύζει όταν το σώμα δεν πράττει σύμφωνα με το προσδοκώμενο) είναι πιθανές πτυχές της καθημερινότητάς μας που μπορούν να ξεδιπλωθούν οποτεδήποτε. Απ’ όταν γεννιόμαστε μας προειδοποιούν αναφορικά με τους πολλούς κινδύνους που υπάρχουν στο να είσαι γυναίκα. Η αναζήτηση ηδονών από γυναίκες ακόμα αντιμετωπίζεται ως κάτι χυδαίο και σιχαμένο (αν είναι «μεγάλες»), ως κάτι ακραία επικίνδυνο (αν είναι «μικρές»). Το γεγονός ότι όλοι έχουν κινητά και μπορούν να αποθηκεύσουν τα «πειστήρια» του πόσο ασυγκράτητη είσαι κάνει ακόμα δυσκολότερη τη ζωή των νέων κοριτσιών. Από τα φοιτητικά μας χρόνια μαθαίνουμε να προσέχουμε όταν μπαίνουμε σε πολυκατοικίες, ταξί ή ασανσέρ. Σχεδόν όλες έχουμε να διηγηθούμε μια ιστορία όπου κάποιος μας πλησίασε στο σινεμά στα σκοτεινά ή φορές που αισθανθήκαμε απειλή μες στο ταξί, στο σούπερ-μάρκετ ή στο λεωφορείο. Μια γυναίκα μαθαίνει από μικρή να τσεκάρει πρόσωπα και να αξιολογεί την επικινδυνότητα καταστάσεων. Το κάνουμε αυτόματα, μηχανικά, μιμούμενες άλλες γυναίκες, ή από καθαρό ένστικτο αυτοπροστασίας. Αυτό σημαίνει να είσαι γυναίκα, μεταξύ άλλων, να είσαι σε εγρήγορση στο ασανσέρ ή στο γραφείο αργά τη νύχτα. Ξέρουμε να κοιτάμε πίσω μας, να προσέχουμε μην τυχόν και μας ακολουθούν, να ελέγχουμε ποιος μας πλησιάζει. Μαθαίνουμε να αποφεύγουμε τα σκοτεινά σημεία, να έχουμε έτοιμα τα κλειδιά ή το κινητό, να κάνουμε στα ψέματα ότι μιλάμε ή ότι μπαίνουμε κάπου. Στη μέτρια, κατά τα άλλα, ταινία Promising young woman νομίζω ότι τίθεται ακριβώς αυτό το θέμα. Ένα κορίτσι που θα παρτάρει μέχρι αηδίας είναι το τσουλάκι που «τα ’θελε», αυτή που φταίει όταν οι άγνωστοι ικανοποιούνται γύρω της, ενώ ένας νέος άντρας που θα περιέλθει στην ίδια ακριβώς κατάσταση περνάει απλώς στη σφαίρα του θρύλου στην αντροπαρέα και γυρίζει ανανεωμένος στην εργασία του ως ευυπόληπτο μέλος της κοινωνίας τη Δευτέρα. Είναι βαθιά εμπεδωμένη η ιδέα ότι ένα κορίτσι οφείλει να αυτοπροστατεύεται διαρκώς. Δεν είναι τυχαίο ότι εκεί όπου τα σώματα εκτίθενται στο βλέμμα και στο πιθανό άγγιγμα των άλλων οι γυναίκες νιώθουν περισσότερο ευάλωτες. Από το κακοποιητικό κοίταγμα στις πισίνες και τις παραλίες μέχρι τα αγγίγματα από προπονητές, μέχρι το ελεύθερο κάμπινγκ και τη γυμναστική στον δημόσιο χώρο, όλα αυτά δείχνουν τον προφανή συσχετισμό δυνάμεων. Όμως δεν έχουμε καμία όρεξη να είμαστε γενναίες ούτε διψάμε να αδικήσουμε στη θέση όσων μας αδικούν, να αναπτύξουμε κι εμείς αυτή την ειδική αίσθηση υπεροχής που προφανώς ενδυναμώνει κάποιους άντρες όταν με αυτοπεποίθηση καταλαμβάνουν σχεδόν όλο το πεζοδρόμιο πριν τριφτούν πάνω μας, προσπερνώντας, ή όταν απλώνουν τα πόδια τους στις θέσεις του μετρό, αγγίζονται διακριτικά ή απροκάλυπτα και κοιτάζουν διερευνητικά το σώμα μας. Θέλουμε απλώς να νιώθουμε ασφαλείς.

απ ό τ ο ν ευ τ ύ χ η βαρδουλ άκη

Μετά την ανάδειξη της Αναλένα Μπέρμποκ ως υποψήφιας για την καγκελαρία, οι Πράσινοι έχουν αυξήσει κι άλλο τη δυναμική τους. Η πιθανότητα να είναι πρώτο κόμμα και σύμφωνα με τη γερμανική πολιτική παράδοση να έχουν τον καγκελάριο είναι αυξημένη. Αλλά ακόμα κι αν δεν κατακτήσουν την πρωτιά, η συμμετοχή τους στην επόμενη κυβέρνηση μοιάζει εξαιρετικά πιθανή εξέλιξη.

ον ερχόμενο Σεπτέμβριο, μαζί με την ολοκλήρωση της θητείας της Άνγκελα Μέρκελ, φαίνεται να κλείνει ένας πολιτικός κύκλος στη Γερμανία. Ακόμα κι αν οι χριστιανοδημοκράτες παραμείνουν πρώτο κόμμα, η επικράτησή τους δεν θα θυμίζει σε τίποτα την πολιτική κυριαρχία των περασμένων δεκαετιών, κατά τη διάρκεια των οποίων κυβέρνησαν τα τριάντα δύο από τα τριάντα εννέα τελευταία χρόνια. Στις τελευταίες δημοσκοπήσεις η πρωτοκαθεδρία των χριστιανοδημοκρατών φαίνεται να αμφισβητείται από το κόμμα των Πρασίνων. Ένα κόμμα σαράντα ετών, με παρουσία στη Βουλή από το 1983 και επτά χρόνια συμμετοχής σε ομοσπονδιακή κυβέρνηση, την περίοδο 1998-2005, το οποίο το τελευταίο διάστημα έχει εκτοξευτεί κυριολεκτικά, καταλαμβάνοντας σε αρκετές δημοσκοπήσεις ακόμα και την πρώτη θέση. Οι λόγοι της ανόδου των Πρασίνων είναι πολλοί. Καταρχάς, υπάρχει κόπωση από την πολυετή κυριαρχία των χριστιανοδημοκρατών. Οι Γερμανοί δεν φημίζονται για την τάση τους για αλλαγές. Από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έως σήμερα έχουν αλλάξει μόλις οκτώ καγκελάριους. Όμως τα δεκαέξι χρόνια είναι πολλά, ακόμα και γι’ αυτούς. Το πρόβλημα των χριστιανοδημοκρατών μεγεθύνεται από το ότι η αποχώρηση της Άνγκελα Μέρκελ δεν συνδυάζεται με την εμφάνιση ενός νέου ηγέτη που θα σηματοδοτήσει την πολιτική επανεκκίνηση του κόμματος αλλά με την έλευση ενός μάλλον προβληματικού υποψηφίου, του Άρμιν Λάσετ, ο οποίος, μέχρι τώρα τουλάχιστον, δεν έχει καταφέρει να συσπειρώσει το κόμμα του, που σπαράσσεται από εσωτερικές έριδες. Προς όφελος των Πρασίνων είναι, φυσικά, το γεγονός ότι οι σοσιαλδημοκράτες, το ιστορικότερο κόμμα της Γερμανίας, με πρωταγωνιστικό ρόλο από τα χρόνια του Μεσοπολέμου, πληρώνουν το τίμημα του μικρού εταίρου των συμμαχικών κυβερνήσεων, αφήνοντας χώρο για τους Πράσινους. Ευνοϊκές για τους Πράσινους είναι και οι κοινωνικές αλλαγές στη Γερμανία, καθώς τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί ο αριθμός των πολιτών με πιο «κοσμοπολίτικη» αντίληψη, ανώτερη μόρφωση και υψηλότερο βιοτικό επίπεδο, οι οποίοι ιεραρχούν ψηλά τα ζητήματα περιβάλλοντος. Οι ίδιοι οι Πράσινοι, επίσης, έχουν αλλάξει αρκετά, στρεφόμενοι σε πιο ρεαλιστικές θέσεις, καθώς έχουν πάψει εδώ και χρόνια να αποτελούν κόμμα διαμαρτυρίας. Εκτός από τη συμμετοχή στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση (με τους σοσιαλδημοκράτες του Γκέρχαρντ Σρέντερ), όταν ο τότε επικεφαλής τους Γιόσκα Φίσερ ήταν αντικαγκελάριος και υπουργός Εξωτερικών, το κόμμα συμμετέχει σήμερα στις κυβερνήσεις των έντεκα από τα δεκαέξι ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας. Σε ένα από αυτά, μάλιστα, τη Βάδη-Βυρτεμβέργη, έχει και την πρωθυπουργία του κρατιδίου. Οι θέσεις των Πρασίνων δεν θυμίζουν πλέον κόμμα με ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά αλλά μια πολυσυλλεκτική βεντάλια. Πέραν της παραδοσιακής πολιτικής ατζέντας των οικολογικών κινημάτων (μείωση εκπομπών ρύπων, θέσπιση ειδικών «πράσινων» φόρων, αύξηση ΑΠΕ, απαγόρευση πυρηνικής ενέργειας κ.λπ.), έχουν θέσεις με απήχηση και στο «δεξιό» και στο «αριστερό» ακροατήριο. Από τη μια είναι υπέρ της αύξησης της φορολογίας και των κρατικών δαπανών, από την άλλη είναι αφοσιωμένοι ευρωπαϊστές, υπέρμαχοι του ΝΑΤΟ, επιθετικοί απέναντι στην Κίνα και τη Ρωσία, ενώ ταυτόχρονα έχουν προωθημένη ατζέντα σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι φιλικοί απέναντι στις μεταναστευτικές κοινότητες και πολλές φορές έχουν επικρίνει την Τουρκία για την πολιτική της. Μετά την ανάδειξη της Αναλένα Μπέρμποκ ως υποψήφιας για την καγκελαρία, οι Πράσινοι έχουν αυξήσει κι άλλο τη δυναμική τους. Η πιθανότητα να είναι πρώτο κόμμα και σύμφωνα με τη γερμανική πολιτική παράδοση να έχουν τον καγκελάριο είναι αυξημένη. Αλλά ακόμα κι αν δεν κατακτήσουν την πρωτιά, η συμμετοχή τους στην επόμενη κυβέρνηση μοιάζει εξαιρετικά πιθανή εξέλιξη. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μια καλή εκλογική επίδοση των Πρασίνων στη Γερμανία θα έχει αντίκτυπο και σε άλλες ευρωπαικές χώρες. Όχι με τον ίδιο τρόπο, φυσικά, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν σε όλες τις χώρες αυτόνομα οικολογικά κόμματα. Η «πράσινη» ατζέντα, όμως, είναι βέβαιο ότι θα ενισχυθεί, και μάλιστα οριζόντια. Ως προς αυτό, υπάρχει ένα πολιτικό παράδοξο. Το Green Deal της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ως το 2050, είναι η πιο φιλόδοξη περιβαλλοντική ατζέντα που έχει φτιαχτεί ποτέ ως τώρα. Δρομολογήθηκε μάλιστα, κατά κύριο λόγο, από κεντροδεξιές κυβερνήσεις, χωρίς αυτές, όπως φαίνεται, να καρπωθούν τα ανάλογα πολιτικά οφέλη. Η ίδια η Γερμανία είναι το πλέον ενδεικτικό παράδειγμα. Η χριστιανοδημοκράτισσες Άνγκελα και Ούρσουλα έσπειραν το Green Deal, η Πράσινη Αναλένα θερίζει… Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι και στη χώρα μας όλα τα κόμματα θα αυξήσουν την «πράσινη» δοσολογία στον λόγο και στην πολιτική τους. Η κυβέρνηση ήδη το επιχειρεί και όποιος θέλει να είναι στοιχειωδώς δίκαιος οφείλει να αναγνωρίσει ότι έχουν γίνει βήματα: η απολιγνιτοποίηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, η αύξηση των επενδύσεων σε ΑΠΕ, ο νέος περιβαλλοντικός νόμος που περιορίζει την άναρχη δόμηση εκτός σχεδίου, ο περιορισμός των πλαστικών μιας χρήσης, το πρόγραμμα «Εξοικονομώ» κ.ά. Επειδή όμως ο κοινωνικός χώρος που τη στηρίζει δεν είναι ακόμα εξοικειωμένος με αυτή την ατζέντα, δεν είναι βέβαιο ότι η σημερινή κυβέρνηση θα έχει τα πολιτικά οφέλη που θα μπορούσε. Ένα κρίσιμο στοιχείο, πάντως, για όλα τα κόμματα θα είναι η προσέγγση των ζητημάτων αυτών να μη γίνει με όρους μιας ξεπερασμένης, χίπικης λογικής, αλλά υπό το πρίσμα ενός συνολικού βιώσιμου μετασχηματισμού του αναπτυξιακού μας μοντέλου.

13.5.21 – lifo

15

VINIETA ↓ STERLING

RUBY Φωτογραφία: Melanie Schiff Με την ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της Gagosian.

16 lifo – 13.5.21

↓ STERLING RUBY WIDW. KNACKS. TRIFLES. NOSEGAYS. SWEETMEATS., 2020 Ακρυλικό, λάδι, ελαστικό και χαρτόνι σε καμβά, 182,9 × 132,1 × 5,1 εκ. Φωτογραφία: Robert Wedemeyer. Με την ευγενική παραχώρηση του Sterling Ruby Studio και της Gagosian.

13.5.21 – lifo

17

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

↓ 1.

Sterling Ruby Basin Theology/ BRAVAMAX, 2014. Κεραμικό, 53,3 x 99,1 x 91,4 εκ.

Ο

Sterling Ruby είναι ένα καταξιωμένο και παγκοσμίου φήμης τέκνο της σύγχρονης εικαστικής σκηνής του Λος Άντζελες. Δεν έχει γεννηθεί εκεί, βέβαια, αλλά είναι σίγουρο ότι εκεί ανήκε από πάντα. Την εικαστική σκηνή του Λος Άντζελες την καθορίζει εν πολλοίς η ιδέα ότι oι καλλιτέχνες της δεν χρειάζονται τον καθαγιασμό της Νέας Υόρκης και ως εκ τούτου θα συνεχίζουν ανενόχλητοι το τεράστιο δημιουργικό «πάρτι χωρίς σταματημό», με το οποίο γιορτάζουν καθημερινά το εντελώς θεμελιώδες γεγονός ότι είναι ο εαυτός τους. Ο Sterling Ruby είναι ο δεύτερος καλλιτέχνης, μετά τον Ai Wei Wei, το 2016, που θα παρουσιάσει έργο του ανάμεσα στις μόνιμες συλλογές του μουσείου. Οι κεραμικές φόρμες του προκαλούν κατά κανόνα μια ευχάριστη αναστάτωση που διεγείρει το πνεύμα, καθώς υποβάλλουν το βλέμμα στην επίδραση ισχυρότατων αντίρροπων δυνάμεων. Από αυτές μια συνισταμένη το μαγνητίζει και το κρατά ήρεμο και καθηλωμένο στο έργο, ενώ μια άλλη το ταράζει, επιβάλλοντάς του να ερμηνεύσει αυτό που ατενίζει. Και στο σημείο αυτό ο θεατής συνήθως συνειδητοποιεί ότι τα κεραμικά του Ruby μοιάζουν σαν να δημιουργήθηκαν από ηφαιστειακή έκρηξη αλλά και ταυτόχρονα σαν να διασώθηκαν από μια τέτοια, οπότε, χαρούμενα πλέον, ανέχονται τις όποιες κάποιες παράπλευρες απώλειές τους. Σε κάθε περίπτωση, τα χαρακτηρίζει ένας τρομερός δυναμισμός, μια ασυγκράτητη ενέργεια. Κανείς δεν μένει αδιάφορος στο βάθος του κορεσμού του χρωμάτων τους και στις απίστευτες αλλεπάλληλες εφυαλώσεις που ανασυγκολλούν και εξυψώνουν σε ένα όλον τα ράκη των πολλαπλών ενδιάμεσων ηθελημένων κακοποιήσεων των υλικών και της φόρμας τους από τον καλλιτέχνη. Ο Sterling Ruby γεννήθηκε το 1972 στη Γερμανία, αλλά μεγάλωσε σε ένα μεγάλο αγρόκτημα στην Πενσυλβάνια, όπου οι γονείς του αποτραβήχτηκαν, ακολουθώντας τα προτάγματα της χίπικης φιλοσοφίας. Στην Καλιφόρνια έφτασε για το δεύτερο μεταπτυχιακό του δίπλωμα στις Καλές Τέχνες, στο ArtCenter College of Design στην Pasadena, απ’ όπου αποφοίτησε το 2005. Σχετικά με την έκθεσή του στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και την παράλληλη έκθεση έργων του στην γκαλερί Gagosian στην Αθήνα, παραχώρησε στη LiFO την ακόλουθη αποκλειστική συνέντευξη.

Ο ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΈΝΟΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΌΣ ΚΑΛΛΙΤΈΧΝΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΆΖΕΙ ΜΕΡΙΚΆ ΑΠΌ ΤΑ ΔΙΆΣΗΜΑ ΚΕΡΑΜΙΚΆ ΤΟΥ ΕΝΤΌΣ ΤΗΣ ΜΌΝΙΜΗΣ ΣΥΛΛΟΓΉΣ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΊΟΥ ΚΥΚΛΑΔΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ, ΕΝΩ ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΞΕΚΙΝΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΝΕΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΓΚΑΛΕΡΙ GAGOSIAN. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ 18 lifo – 13.5.21

— Ποιο στοιχείο της κυκλαδικής τέχνης σάς συνεπήρε; Η έννοια της αρχαιολογίας, δηλαδή η διαδικασία της ανασκαφής για την αποκάλυψη στοιχείων και την ανεύρεση της ιστορίας των υλικών, και η ανταλλαγή που συντελέστηκε μεταξύ των Κυκλάδων και των λοιπών νησιών. Με εμπνέουν τα θρησκευτικά είδωλα, οι ταφικές παραδόσεις, η τοποθέτηση ειδωλίων και άλλων κτερισμάτων μέσα στους τάφους, η ανάγκη για τη δημιουργία τόσο ανθρωπομορφικών όσο και χρηστικών αντικειμένων, όπως αγγεία. Η κυκλαδική τέχνη είναι μια μορφή αναζήτησης, με συνεπαίρνει η ιδέα ότι με την έρευνα μπορείς να ανακαλύψεις ποιος έκανε τι.

— Στην κυκλαδική τέχνη, όπως και στην αρχαία ελληνική τέχνη της κλασικής περιόδου, η τελειότητα του τεχνουργήματος, η τελειοθηρία γενικότερα, θεωρούνταν o πιο δόκιμος τρόπος για να προσεγγίσει κάποιος το θείο. Τι σημαίνει για εσάς η τελειότητα ενός έργου και ο περφεξιονισμός; Αποτελούν σημαντικά στοιχεία της δουλειάς σας και, αν ναι, πώς εκδηλώνονται στα έργα σας; Τα κεραμικά μου είναι χειροποίητα. Ο πηλός αποτυπώνει τις κινήσεις μου, που συχνά είναι βίαιες. Αυτά τα ίχνη που αφήνω όταν πλάθω τον πηλό είναι αναπόσπαστο μέρος του τρόπου που προσεγγίζω τη δουλειά μου, θέλω τα έργα μου να κουβαλάνε μέσα τους την αίσθηση του χειροποίητου και την ιστορία της δημιουργίας τους. Δεν με ενδιαφέρει να αποκρύπτω τον δημιουργό για να φτιάξω ένα αντικείμενο που φαίνεται να υπάρχει ανεξάρτητα σε ένα καθεστώς τελειότητας. Αυτό που θέλω είναι να φαίνεται η παρέμβαση του χεριού μου.

— Πώς συνδέσατε τα αυτοβιογραφικά σας στοιχεία με τα έργα που δημιουργήσατε για το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης; Μεγάλωσα σε ένα αγρόκτημα στην Πενσυλβάνια, όπου επηρεάστηκα πολιτισμικά πρωτίστως από τα χειροτεχνήματα των Amish. Η πρώτη μου επαφή με την κεραμική ήταν η αγγειοπλαστική με κόκκινο πηλό και η συλλογή δυτικογερμανικών κεραμικών της μητέρας μου. Αν και δούλευα ήδη τον πηλό πολύ πριν μετακομίσω στο Λος Άντζελες, επηρεάστηκα βαθύτατα από την ιστορία της κεραμοποιίας στην Καλιφόρνια και πιο συγκεκριμένα από τα μεγάλα, χειροποίητα έργα καλλιτεχνών όπως ο Peter Voulkos και η Viola Free. Αν και οι φόρμες τους διαφέρουν, θεωρώ ότι αυτό που αποκόμισα απ’ όλες αυτές τις κατά τόπους κεραμικές παραδόσεις, οι οποίες αντικατοπτρίζουν διακριτές στιγμές της προσωπικής μου ιστορίας, ήταν μια ιδιαίτερη εκτίμηση για το χειροποίητο.

— Για έναν καλλιτέχνη όπως εσείς, που είστε πάντα έτοιμος και δεκτικός στη δοκιμή διαφορετικών εκφραστικών μέσων, όπως η κεραμική, η τεχνική του

καπιτοναρίσματος (quilting), η γλυπτική, η ζωγραφική, το κολάζ, οι εικαστικές εγκαταστάσεις, τα υφάσματα, η μόδα και σίγουρα πολλά ακόμα, το γεγονός ότι συνομιλείτε με τις αρχαιότητες αποκλειστικά μέσα από τα κεραμικά σας το βιώσατε ως κάποιου είδους εμπόδιο; Όχι, μου αρέσει η επικέντρωση σε ένα μόνο εκφραστικό μέσο.

— Πώς θα περιγράφατε την καλιφορνέζικη κεραμική παράδοση με την οποία σας συσχετίζουν; Η παράδοση σε αυτή την περίπτωση είναι ριζωμένη στην ιδέα της κεραμικής τέχνης ως μη χρηστικής αλλά ως γλυπτικής. Ουσιαστικά, αποτελεί εξερεύνηση της μορφής αντί της χρήσης, που σηματοδοτεί τη μετατόπιση από τον ρόλο του ντιζάινερ-χειροτέχνη στον ρόλο του καλλιτέχνη-χειροτέχνη. Είναι αυτοσχεδιαστική, σε άμεση σύνδεση με το γήινο, μια μορφή ελευθερίας που συσχετίζω με την αντικουλτούρα της Δυτικής Ακτής των ΗΠΑ.

— Μεγαλώνοντας κοντά στις παραδόσεις των Amish, σίγουρα θα βιώσατε ποικιλοτρόπως την «ακαμψία» του φύλου, που αποτελεί παγιωμένη, δική τους βεβαιότητα. Πώς βλέπετε, λοιπόν, τώρα την επικρατούσα τάση, στον δυτικό κόσμο τουλάχιστον, προς μια ρευστότητα των φύλων, που είναι ένα θέμα στο οποίο αναφέρεστε συχνά μέσα από τα έργα σας; Θεωρείτε ότι κατευθυνόμαστε προς την απελευθέρωση από την οδυνηρή αγωνία που προκαλεί η διαφορά των φύλων στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση ή μήπως οδεύουμε, τελικά, εκ νέου σε αδιέξοδο; Είναι αλήθεια ότι μεγάλωσα σε μια υπερσυντηρητική κοινωνία, ιδιαίτερα όσον αφορά θέματα φύλου. Είχα πλήρη επίγνωση του ότι αν ήθελα να επαναστατήσω κατά των αξιών της πόλης μου, ο πιο γρήγορος τρόπος για να προκαλέσω κάποια αντίδραση θα ήταν εγώ ο ίδιος να εξερευνήσω και να πειραματιστώ με τη σεξουαλική μου ταυτότητα. Έτσι φεύγει από πάνω σου ένα βάρος, όταν σκέφτεσαι ότι κάποτε θα υπάρξει μια εκδοχή του εαυτού σου που δεν θα καταπιέζεται από τα κοινωνικά «πρέπει» του φύλου. Αυτή η πρόοδος πρέπει να συνεχιστεί ακόμα περισσότερο. Σε κάθε περίπτωση, είμαστε ένα βήμα πιο κοντά στο να τα καταφέρουμε και μέρη όπως το Λος Άντζελες προσφέρουν σε πολλούς γνωστούς μου τη δυνατότητα να ζήσουν πιο ελεύθερα και ρευστά όσον αφορά το φύλο τους. Θέλω να πιστεύω ότι τα παιδιά μου δεν θα χρειαστεί να επιλέξουν ή να αποφασίσουν επειδή τους το επιβάλλουν αυτές οι πολιτισμικές νόρμες.

— Θα λέγατε ότι το στοιχείο του θυμού συνιστά κάποια ισχυρή εσωτερική δύναμη και επιθυμία που σας ωθεί να είστε δημιουργικός; Θεωρώ ότι η τέχνη έχει θεραπευτική δράση.

— Συχνά περισυλλέγετε τα θραύσματα ενός έργου σας και τα δουλεύετε εκ νέου αρκετές φορές μέχρι να φτάσετε στο σημείο που θεωρείτε ότι το έργο ολοκληρώθηκε. Τι σημαίνει, τελικά, για εσάς αυτή η διαδικασία, μετά από τόσο καιρό που την αξιοποιείτε δημιουργικά; Όλα αυτά τα χρόνια έχω δουλέψει πολύ. Κατά καιρούς ξεκινάω νέες σειρές, που τελειώνουν σε κάποια φάση, και αργότερα ξεκινάω ξανά με νέες μορφές. Οι ιδέες που δούλευα πριν από είκοσι πέντε χρόνια είναι ακόμα μαζί μου, αλλά αποδομημένες... πρέπει να ανασκαλέψω ακόμα περισσότερα συντρίμμια.

ΙNFO

↑ 3. Sterling Ruby CLUB (7464), 2020 Κεραμικό, 117,5 × 44,1 × 7 εκ.

«Sterling Ruby at Cycladic: Ceramics» Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (Νεοφύτου Δούκα 4, 210 7228321-3) 14/5 - 21/6 Με την υποστήριξη της γκαλερί Gagosian. Ωράριο λειτουργίας: Δευτ., Τετ., Παρ., Σάβ. 10:00-17:00 / Πέμ. 10:00-20:00, Κυρ.

11:00-17:00. Κλειστά κάθε Τρίτη. www.cycladic.gr Sterling Ruby - «That my nails can reach unto thine eyes» Γκαλερί Gagosian (Αναπήρων Πολέμου 22, 210 3640215) 13/5 - 31/7 Ωράριο λειτουργίας: Τρ.Σάβ. 11:00-19:00, Πέμ.

11:00-20:00 www.gagosian.com

↑ 2. «Sterling Ruby at Cycladic: Ceramics» © Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και Sterling Ruby Φωτό: Πάρις Ταβιτιάν. Με την ευγενική παραχώρηση του Sterling Ruby Studio και της Gagosian.

13.5.21 – lifo

19

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Η ΘΗΛΥΚΉ ΠΛΕΥΡΆ ΤΩΝ ΑΓΟΡΙΏΝ Το φωτογραφικό πρότζεκτ «Sexless First Dates» του Βασίλη Βηλαρά απενοχοποιεί τον όρο «freak», που κάποτε χρησιμοποίησε η Νταϊάν Άρμπους, εστιάζοντας στην ανδρική θηλυκότητα. από τον αλέξανδρο διακοσάββα ένας νεαρός άντρας καπνίζει κοιτώντας το είδωλό του στον καθρέφτη. Φοράει μεϊκάπ, έχει ρόλεϊ στα μαλλιά και υπέροχα μακριά νύχια. Το πορτρέτο του 1966 με τίτλο «A young man in curlers at home on West 20th Street» από τη συλλογή «Freaks» της Νταϊάν Άρμπους στοιχειώνει τη ζωή του σκηνοθέτη και ηθοποιού Βασίλη Βηλαρά. «Με γοητεύει και ταυτόχρονα με κάνει έξαλλο που βαφτίζει “φρικιό” κάτι που για μένα είναι τόσο όμορφο και λογικό. Η ίδια η Άρμπους ήταν αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, όποτε υποθέτω πως αυτό που νιώθω είναι συνεπές με την ύπαρξή της». Με έμπνευση αυτήν τη φωτογραφία ο Βασίλης ξεκίνησε να κάνει μια μεταγραφή της στο σήμερα. Βασική του επιθυμία είναι η επανοικειοποίηση του όρου «freak», με τρόπο ανάλογο του reclaiming που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια στον όρο «queer» από τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα – αυτοί οι όροι στο παρελθόν έχουν υπάρξει ιδιαίτερα κακοποιητικοί και στιγματιστικοί. «Αν αντέχουμε, μπορούμε να κυκλοφορούμε έξω όπως γουστάρουμε, με φούστες, τακούνια, βαμμένα νύχια, και να πηγαίνουμε έτσι στις δουλειές μας, χωρίς να είναι απαραίτητα “καλλιτεχνικές”, με την ευχή αυτό να γίνει κάποτε ήσσονος σημασίας». Κάπως έτσι προέκυψε το φωτογραφικό πρότζεκτ «Sexless First Dates», που ονομάστηκε έτσι γιατί κάθε συνάντηση, κάθε γνωριμία και τελικά κάθε φωτογράφιση των αγοριών που ποζάρουν στον φακό του Βασίλη ήταν σαν ένα πρώτο ραντεβού, αλλά χωρίς το σεξ. «Τα αγόρια που φωτογραφίζω μπορεί να τα ξέρω προσωπικά, μέσω social media, ίσως με βρίσκουν αυτά πρώτα, αλλά σε κάθε περίπτωση, αυτό που με αφορά είναι να χαρακτηρίζονται, μεταξύ άλλων, από μια ευγένεια, μια ησυχία και μια παράξενη εξωστρεφή εσωστρέφεια, αν αυτό βγάζει νόημα. Τα αγόρια αυτά θέλησαν να μοιραστούν μαζί μου τα femme κομμάτια που στοιχειοθετούν την προσωπικότητά τους, φορώντας στην πλειονότητά τους στερεοτυπικά γυναικεία ρούχα ή αξεσουάρ. Το outfit και τα πιθανά props που χρησιμοποιούνται σχηματίζουν κατευθείαν μια εικόνα στο κεφάλι μου. Κάθε φορά που κανονίζω φωτογράφιση με κάποιον, σκάει ένα mental image τού πώς θέλω να τον αποτυπώσω. Και αρχίζω το κυνηγητό σε thrift stores, σε γνωστούς που έχουν brands με ρούχα και είναι τόσο ευγενικοί, που μου τα δανείζουν, και στις ντουλάπες όλων των φίλων μου για να βρω αυτό που σκέφτηκα. Για να σπάσει ο πάγος, πριν αρχίσουν τα κλικ, μοιραζόμαστε με τα “μοντέλα” ιστορίες από την παιδική μας ηλικία, ξέφρενες εφηβείες, βαμμένα νεανικά μαλλιά, πρώην γκόμενους και, φυσικά, την καραντίνα. Ο στόχος, ένας: να δημιουργηθεί ένα safe space και για τις δύο πλευρές, ώστε να ξεδιπλώσουμε το queer στοιχείο που μας ενώνει. Μέσα απ’ όλες αυτές τις συζητήσεις συνειδητοποίησα, μεταξύ άλλων, πόσο σοκαριστικό είναι να ακούω για αγόρια που τα έδιωξαν οι μπαμπάδες τους από το σπίτι επειδή είναι γκέι. Συμβαίνει. Δεν περίμενα ότι αυτό θα συνέβαινε σήμερα, αλλά συμβαίνει». Πόσο εξοικειωμένα είναι, τελικά, τα (cis γκέι) αγόρια με το femme στοιχείο και πόσο εύκολα μπορούν να αγκαλιάζουν τη «θηλυκή» τους πλευρά; Τι συμπεράσματα έχει βγάλει ο Βασίλης από αυτό το πείραμα; «Δεν υπάρχει μία απάντηση. Είναι πολύ προσωπικό για κάθε άτομο. Έχω συνεργαστεί με αγόρια που φρικάρουν στην ιδέα να φορέσουν φούστα, αλλά και με παιδιά που απαιτούν να έχουν βαμμένα νύχια. Γενικά, θα έλεγα ότι οι άνθρωποι που καταλήγουν στο στούντιο και τους έχω επιλέξει, όσο με έχουν επιλέξει κι εκείνοι, είναι όσοι δεν αντιλαμβάνονται το femme ως κάτι στο οποίο χρειάζεται να αντισταθείς. Ωστόσο, γνωρίζω πόσο ομοφοβικοί, τρανσφοβικοί και απαξιωτικοί απέναντι σε οτιδήποτε feminine μπορεί να είναι πολλοί γκέι άντρες, ειδικά στον χώρο του θεάτρου, όπου είναι και η βασική μου επαγγελματική θέση. Όμως αυτούς δεν θα τους φωτογράφιζα ποτέ». Το «Sexless First Dates» είναι ένα πρότζεκτ σε εξέλιξη, βάσει του οποίου, όταν ολοκληρωθεί, καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα εκδοθεί ένα λεύκωμα και θα γίνει μια έκθεση, «για να έρθουν όλα τα μοντέλα και οι φίλοι μας, και άλλοι, που θα γίνουν καινούργιοι φίλοι μας, και να γεμίσει χρώμα και νάζι η αίθουσα». Άραγε είναι πιο εύκολο να περνάνε μηνύματα, όπως αυτά που επιχειρεί να εξετάσει ο Βασίλης, μέσα από το γυμνό; Και τι έχει να μας πει το γυμνό, όταν έχουμε περάσει εδώ και καιρό σε μια εποχή meta-γυμνού, όπου τίποτε πλέον δεν μπορεί να αποτελέσει πρόκληση ή έκπληξη; «Το γυμνό θα συνεχίσει να είναι “θέμα”, όσο η πλειονότητα του πληθυσμού εξακολουθεί να γαλουχείται και να ασπάζεται την πατριαρχία. Το ανθρώπινο σώμα είναι υπέροχο, όπως και κάθε ζώου. Οι γάτες μου έχουν υπέροχα σώματα και είναι πάντα γυμνές».

20 lifo – 13.5.21

info Ο Βασίλης Βηλαράς θα συμμετάσχει τον Ιούνιο, ως ηθοποιός, στην καινούργια μουσική παράσταση την ομάδας Oper(o) στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Το φθινόπωρο θα σκηνοθετήσει την επόμενή του παράσταση, βασισμένη στα βασανιστήρια της Μακρονήσου, και τον χειμώνα θα επαναληφθεί η παράσταση Κερένια Κούκλα που σκηνοθέτησε πέρσι στο Bios και διακόπηκε λόγω lockdown. Παράλληλα, η μικρού μήκους ταινία Red riding shoes, που έφτιαξε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Νέων Χορογράφων της Στέγης, ξεκινά την πορεία της σε φεστιβάλ του εξωτερικού.

Instagram: @vasvil

13.5.21 – lifo

21

Η Α ΝΑΓΈΝ ΝΗΣΗ Τ Η Σ Ε ΠΙΘΕ Ώ ΡΗΣΗΣ Α Π Ό Τ Ο Ν Φ ΟΊ Β Ο Δ Ε Λ Η Β Ο Ρ Ι Ά Κ Α Ι Τ Ο Ν Δ Η Μ Ή Τ Ρ Η Κ Α Ρ Α Ν Τ Ζ Ά Η ΜΕΓΆΛΗ ΘΕΑΤΡΙΚΉ ΠΑΡΑΓΩΓΉ ΤΟΥ ΦΕΤΙΝΟΎ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΎ Έ ΡΧ ΕΤΑ Ι ΤΟ Ν Ι ΟΎ Ν Ι Ο Σ Τ Ο ΒΕΆΚΕΙΟ, ΜΕ ΜΙΑ ΠΛΗΘΏΡΑ ΤΑΛΑΝΤΟΎΧΩΝ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΏΝ, ΑΝΑΝΕΏΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΕΊΔΟΣ ΤΗΣ

ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΡΓΥΡΏ ΜΠΟΖΏΝΗ,

22 lifo – 13.5.21

ΕΠΙΘΕΏΡΗΣΗΣ, ΜΕ ΑΦΟΡΜΉ ΤΗΝ ΕΠΈΤΕΙΟ ΤΩΝ 200 ΧΡΌΝΩΝ ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΠΑΝΆΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΉΣΑΜΕ ΤΙΣ ΠΡΌΒΕΣ ΚΑΙ ΜΙΛΉΣΑΜΕ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΜΠΝΕΥΣΤΈΣ ΤΗΣ.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΕΣ: ΠΆΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΆΝ

τα «εθνικα μασ συμβολα» Με βατήρα την επικαιρότητα, οι δύο οικοδεσπότες θα επιχειρήσουν ένα άλμα από το ιστορικό παρελθόν μέχρι το παρόν.

13.5.21 – lifo

23

ΘΕΑΤΡΟ

24 lifo – 13.5.21

ο ρολό στον χώρο όπου κάνει πρόβα ο θίασος της παράστασης 1821 – Η επιθεώρηση είναι σηκωμένο μέχρι τη μέση και για κάποιους που αγαπούν τους συμβολισμούς είναι ακριβώς πριν από τη στιγμή που ο αόρατος αφέτης δίνει το σύνθημα για το άνοιγμα των θεάτρων κι εμείς περνάμε το κατώφλι, μετά από μήνες ολόκληρους, για να μπούμε σε έναν χώρο εσωτερικό, ανυπομονώντας σχεδόν όσο και οι ηθοποιοί και κάνοντας μια στάση στο φουαγέ για ένα γρήγορο τεστ. Η επιθεώρηση που υπογράφουν ο Φοίβος Δεληβοριάς και ο Δημήτρης Καραντζάς θα κάνει πρεμιέρα στο Βεάκειο σε λιγότερο από έναν μήνα, στις 4 Ιουνίου, και θα παίζεται σταθερά στον υπαίθριο αυτόν χώρο τρεις φορές την εβδομάδα και με κάποιες αφίξεις καλεσμένων καλλιτεχνών. Είχαμε πολύ καιρό να ζήσουμε αυτή την ευφρόσυνη ατμόσφαιρα, τη βιασύνη και τον δισταγμό και την επανάληψη και την αγωνία, τις αποσπασματικές εικόνες που θα συνθέσουν το μεγάλο παζλ. Ο Φοίβος παίζει κιθάρα και συνοδεύει τη σκηνή της έναρξης, ενώ μια ομάδα χρυσοντυμένων μελών ενός Χορού που καθοδηγεί η Ζωή Χατζηαντωνίου, φωτισμένη στο κλέος της αρχαιότητας που ξεπηδάει από την ανάμνηση των χουντικών εορτών της πολεμικής αρετής των Ελλήνων και φτάνει μέχρι την τελετή έναρξης των εκδηλώσεων για το 2021, αποτίνει φόρο τιμής με ένα σφουγγάρισμα στο έδαφος όπου έχουν πατήσει οι αρχαίοι ημών πρόγονοι. Η πανταχού παρούσα Γιάννα Αγγελοπούλου, στη βερσιόν που την υποδύεται ο Γιάννης Κλίνης, φορώντας το αρχαιοπρεπές, υψηλής ραπτικής ένδυμά της, επιβλέπει τη σκηνή και η Μίρκα Παπακωνσταντίνου, ως Εξαπατημένη, όχι μόνο υπουργός, δοκιμάζει τις κινήσεις στον μονόλογό της. Η σκηνογράφος Μαρία Πανουργιά και η ενδυματολόγος Ιωάννα Τσάμη μεταφέρουν στη σκηνή τις φυσικού μεγέθους φιγούρες ενός άλλου εθνικού συμβόλου, της Ρούλας Κορομηλά, που παρακολουθεί την «εθνική πρόταση γάμου» του Διονύση Σχοινά στην Καίτη Γαρμπή. Οι «Δε Γκρικς» ολοκληρώνουν το χορευτικό τους κομμάτι, ενώ την ίδια στιγμή διασχίζει τη σκηνή ένα ζευγάρι χρυσοποίκιλτα ντυμένο, με ρούχα από την ανεπανάληπτη πρωτότυπη ενδυματολογική παράδοση του Γιώργου Μάγγα, ο Νίκος Καραθάνος και η Γαλήνη Χατζηπασχάλη ή, αλλιώς, ο Νίκος Λυπηρός τζούνιορ, παιδί του πρόσφατα χαμένου συνθέτη των λαϊκών επιτυχιών Τζον Λυπηρού, με τη χήρα του, την επίσης διάσημη Πατζέχρω, που ετοιμάζονται να πάρουν τις θέσεις τους στο τραπέζι της «εθνικής μας μουσικής εκπομπής» που εδώ και δεκαετίες βάζει τους Έλληνες σε εθελοντική καραντίνα κάθε Σάββατο βράδυ. Η επιθεώρηση για τους δυο δημιουργούς είναι κάτι ευφρόσυνο, ρέον και βαθύ, μια επίσκεψη στον θαυμαστό κόσμο της, στον κόσμο όπου οι δύο οικοδεσπότες, έμμεσα ή άμεσα και με βατήρα την επικαιρότητα, θα επιχειρήσουν να κάνουν ένα άλμα από το ιστορικό παρελθόν μέχρι το παρόν. «Αυτό που μας ενδιέφερε με τον Δημήτρη ήταν να μην είμαστε επικαιρικοί πραγματικά, αλλά να ψάχνουμε τον πυρήνα του θέματος που εγείρει επικαιρότητα, να ψάχνουμε τις αφορμές για μια πιο ποιητική προσέγγιση που να μην είναι καταγγελτική ούτε να εκβιάζει το γέλιο με μια σύγχρονη αναφορά ντε και καλά» λέει ο Φοίβος. Πλησιάζουμε πιο κοντά στη σκηνή την ώρα που αλλάζει το σκηνικό και οι ηθοποιοί αλλάζουν τα κοστούμια τους. Πίσω από τις μάσκες οι περισσότεροι στα διαλείμματα, ηθοποιοί που έχουμε δει και θαυμάσει στον Τσέχοφ και στην αρχαία τραγωδία, δοκιμάζουν το καινούργιο τους πρόσωπο, μπαίνουν σε μια πρωτόγνωρη περιπέτεια με ακομπλεξάριστη λαϊκότητα και ακριβή υποκριτική προσέγγιση και ελευθερία σε ένα χαρμάνι ευχάριστο και αγχωτικό και δημιουργικό μαζί. Ο Γιώργος Γάλλος, η Ελένη Κοκκίδου, ο Μιχάλης Οικονόμου, η Βάσω Καβαλιεράτου, ο Πάνος Παπαδόπουλος, ο Γιάννης Νιάρρος, ο Γιάννης Κουκουράκης, ο Ηλίας Μουλάς και η Ιωάννα Πιατά είναι αυτοί που φέρνουν όλο το γκλίτερ και τη σκόνη των δρόμων της επανάστασης και μιας Ελλάδας μεταξύ χωματόδρομου, rebranding, μεγαλείου και χαρμολύπης στη σκηνή, με μια τελετή έναρξης των εορτασμών με τα πιο τρας, τα «κομμένα» περιστατικά που κάνουν επιτέλους τη δική τους παρέλαση μιας πολύ άσχημης, αλλά λαμπερής πλευράς της Ελλάδας. «Με δεδομένο ότι έχουμε τα ζωντανά σώματα αυτών των ανθρώπων στη σκηνή, ότι είμαστε Έλληνες καλλιτέχνες στη συγκεκριμένη συνθήκη, ήταν μια διαρκής έμπνευση. Ο καθένας έφερνε το φορτίο του και το ότι γίνεται αυτή η επιθεώρηση τη χρονιά της επετείου του 2021 και του παρατεταμένου lockdown, μια χρονιά που κανένας δεν δούλεψε, μας κάνει και εκφράζουμε έναν μεγάλο αναστεναγμό που θέλει να βγει, ένα μεγάλο ανάθεμα που θέλει να βγει και μια συγκρα-

τημένη, μέχρι τώρα, μεγάλη χαρά που θέλει να βγει, και αυτά όλα είναι τα υλικά που μας έχουν βοηθήσει να βρούμε απαντήσεις στις δυσκολίες και να πούμε τη δική μας ιστορία με μια επιθεώρηση» λέει ο Φοίβος. Η ιδέα ξεκίνησε από τον Λευτέρη Γιοβανίδη, καλλιτεχνικό διευθυντή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, όταν την άνοιξη του 2020 πρότεινε στον Φοίβο Δεληβοριά μια θεματική παράσταση για το 2021. «Όταν μου πρότεινε να το κάνουμε με τον Δημήτρη Καραντζά, έναν σκηνοθέτη που αγαπώ ως θεατής και έχει όραμα και ποιητική συγκρότηση και γνώση και ταλέντο, άρχισα να ονειρεύομαι την παράσταση» λέει ο Φοίβος, μιλώντας για το ξεκίνημα της δουλειάς. «Αρχίσαμε από το περσινό καλοκαίρι να συζητάμε οι δυο μας για διάφορα, όπως “τι είναι εθνικό;”, πού ξεκινάει και πού τελειώνει το σύμβολο και πού αρχίζει η ζωή μέσα σε αυτό το οποίο λέμε έθνος και Ιστορία, τα διάφορα τοτέμ που υπάρχουν, τα διάφορα ταμπού, όλα αυτά τα πράγματα. Καθίσαμε να τα αναλύσουμε και στην αρχή βρήκαμε ιδέες για τριάντα νούμερα που είχαν να κάνουν με την αρχαία Ελλάδα, την Επανάσταση, τον διχασμό, την έννοια του εθνικού σταρ, όλα όσα φτιάχνουν ένα αφήγημα μέσα στο οποίο γεννηθήκαμε όλοι. Κάποια στιγμή ο Δημήτρης σκέφτηκε μια πολύ όμορφη έναρξη, να ξεκινάει η παράσταση με έναν πρωτάνθρωπο που εμφανίζεται σε ένα τοπίο γυμνό και έρχεται σε επαφή με όλα τα σύμβολα, από τον Εσταυ-

ρωμένο μέχρι το τσάμικο – αυτό συνέβη και σ’ εμάς, έτσι έχουμε γαλουχηθεί ως παρθένοι οργανισμοί, με πράγματα που είναι απελευθερωτικά και δεσμευτικά μαζί. Εκεί άρχισα να σκέφτομαι το πρώτο τραγούδι και κάποια κείμενα που έγραψα και από τέτοιες μικρές εικόνες άρχισε να συντίθεται η επιθεώρηση. Σιγά-σιγά μπήκαν στο παιχνίδι η Λένα Κιτσοπούλου, ο Κώστας Μανιάτης, η Γλυκερία Μπασδέκη, η Κέλλυ Παπαδοπούλου, ο Κώστας Κωστάκος και ο Γιάννης Αστερής και άρχισαν να μας δίνουν τις δικές τους ιδέες. Τα πρώτα κείμενα είχαν όλα πολλά κοινά, σαν να τους επισκεπτόταν το ίδιο πνεύμα, το ίδιο φάντασμα. Ήταν πολλά κείμενα που έλεγαν περίπου τα ίδια πράγματα και εκεί είδαμε ότι σταδιακά το έργο άρχιζε να παίρνει σάρκα και οστά, αν και με πόνο ψυχής αποχωριστήκαμε κάποια από τα τριάντα κείμενα που είχαμε συνολικά». Ο Φοίβος Δεληβοριάς, όπως και ο Δημήτρης Καραντζάς, ανήκουν στις γενιές που δεν πρόλαβαν την επιθεώρηση στην ακμή της. Η δική τους γενιά είδε περισσότερο τα απομεινάρια ενός σκουριασμένου μηχανισμού, επιθεωρήσεις στην τηλεόραση, το είδος σε παρακμή και κάποιες αφηγήσεις από την τελευταία ανθηρή της περίοδο, αυτήν της Ελεύθερης Σκηνής, να μεταδίδονται ανάμεσα σε νεότερους ως προφορική παράδοση και ως αναμνήσεις μιας εποχής ιδανικής, ανοιχτής και ελεύθερης. «Όταν πρωτοείδα το Βίρα τις άγκυρες του Σταμάτη Φασουλή ήμουν δέκα χρονών και ήταν μια καθοριστική παράσταση ως προς την απόφασή μου να ασχοληθώ με το θέατρο. Δεν ήταν ακριβώς επιθεώρηση, αλλά είχε κάποια μικρά νούμερα. Με αυτή την αφορμή, ψάχνοντας, βρίσκοντας, είδα σε βίντεο κάποιες κασέτες από την Ελεύθερη Σκηνή και κάπως στο

απαντησεισ στισ δυσκολιεσ «Το ότι γίνεται αυτή η επιθεώρηση τη χρονιά της επετείου του 1821 και του παρατεταμένου lockdown μάς κάνει να εκφράζουμε έναν μεγάλο αναστεναγμό».

μυαλό μου συμπληρώθηκε ένα παζλ. Έτσι, αγάπησα αυτό το είδος, θαύμασα τον τρόπο που οι ηθοποιοί μιλάνε ελεύθερα για κάποια πράγματα και ένιωσα ότι ήταν ένα είδος που προσπαθούσε να κάνει κάτι κοινωνικά τη στιγμή που συνέβαινε. Δεν ήταν ένα είδος “πάμε να γελάσουμε με κάποια τυχαία αστεία”, ήταν και μια απόπειρα κριτικής, κι αυτό με είχε ενθουσιάσει» λέει ο Δημήτρης Καραντζάς. «Βεβαίως μετά είδα από την τηλεόραση μια κακή πλευρά της επιθεώρησης, που αναπαράγει πολύ επικίνδυνες ιδεολογίες και πολύ επικίνδυνους χλευασμούς, κάτι που θέλουμε να αποφύγουμε. Αυτό, μάλιστα, είναι που με έκανε να μη βλέπω τις τρέχουσες επιθεωρήσεις. Εκεί υπάρχει έντονο το στοιχείο του σεξισμού και της βίας και του ρατσισμού εναντίον μειονοτήτων πολλών ειδών και αναρωτιέμαι πόσα χρόνια ακόμα θα είμαστε ως κοινωνίες ήσυχοι και θα γελάμε με αυτά και θα συνεχίζουμε να τρέφουμε το τέρας μέσα από το χαχάνισμα. Εκεί κόπηκε η σχέση μου με το είδος, αλλά δεν με εμπόδισε να το σκεφτώ όταν μας έγινε η πρόταση. Αντιθέτως, με πολλή χαρά κατάλαβα ότι έχει ενδιαφέρον η αποσπασματικότητα του είδους, αν μπορέσεις να βρεις τον τρόπο να είσαι ειλικρινής, να μείνεις πιστός σε κάποιες σκέψεις και ιδέες σου και να μπορέσεις να προκαλέσεις το γέλιο σε μια τέτοια στιγμή, ασκώντας κριτική στα πράγματα. Στη δική μας επιθεώρηση υπάρχει ένας στοχασμός και μια αναρώτηση για όλα αυτά τα διακόσια χρόνια, ανατρέχουμε συνέχεια σε

αυτά, μπας και καταφέρουμε να σταθούμε στα πόδια μας μέσα σε αυτήν τη φτώχεια που ζούμε, και δεν εννοώ μόνο την οικονομική». Έχοντας διαβάσει για τις επιθεωρήσεις του ’50 και νούμερα από τις επιθεωρήσεις της Ελεύθερης Σκηνής σε περιοδικά και εφημερίδες της εποχής, αφού οι γονείς του δεν τον έπαιρναν μαζί τους στο θρυλικό Άλσος Παγκρατίου, για να μην ακούει τις βωμολοχίες, ο Φοίβος άρχισε να γράφει νούμερα τα τελευταία χρόνια για την Ταράτσα και ήρθε πιο κοντά σε κάτι το οποίο θέλει να χαιρετίσει με αγάπη. Στο μυαλό του υπάρχουν η Οδός Ονείρων και η Όμορφη Πόλη και αισθάνεται ότι ξεκινάει με κάτι που δεν έζησε, πράγμα που του δίνει μια μεγάλη ελευθερία να κινηθεί και να κάνει αυτά που παρατηρεί, νούμερα με μουσική και πρόζα. «Όταν έχεις μια θεματική επιθεώρηση που ακουμπάει και σε ένα τόσο ευαίσθητο υπόβαθρο όπως η Ιστορία ή τα εθνικά σύμβολα, διατρέχεις πολλούς κινδύνους να γίνεις φτηνός, εύκολα αποδομητικός, εύκολα καταγγελτικός. Πρέπει να ξέρεις τι βάζεις στη θέση του πράγματος που γκρεμίζεις ή κοροϊδεύεις. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα που το έχουν καταφέρει αυτό, από τα “Παράλογα” του Χατζιδάκι μέχρι τους Μόντι Πάιθον και τις επιθεωρήσεις της Ελεύθερης Σκηνής και τα κείμενα του Μποστ. Ξέρουμε πολύ καλά πόσο ψηλά είναι ο πήχης που έβαλαν αυτοί οι άνθρωποι, όντες εξαιρετικά τολμηροί στο “κρέμασμα στα μανταλάκια” ορισμένων μύθων, που ταυτόχρονα αντικατέστησαν με άλλους μύθους, πολύ πιο ενδιαφέροντες» λέει ο Φοίβος. « Έτσι, ως μουσικός, έφτιαξα ένα κουαρτέτο που είναι καμπαρετζίδικο, με καλούς αυτοσχεδιαστές μουσικούς, ώστε να μπορούμε να αφομοιώνουμε διάφορα είδη –αυτό που γίνεται πάντα στην επιθεώρηση–, ώστε να έχει και ηχητική ταυτότητα

συγκεκριμένη η δουλειά μας». Μια γυναίκα περπατάει μέσω της διαδημοτικής μετακίνησης, που της επετράπη, φτάνει στην ακτή Μιαούλη, έχοντας διασχίσει μια πόλη με ονόματα ηρώων στις πινακίδες, παίρνει κλήση επειδή τρώει σουβλάκι χωρίς μάσκα και εκεί αρχίζει ο μονόλογός της, που βρίζει, συνειδητοποιώντας ότι όλες οι λέξεις που λέει είναι τουρκικές. Ένα αφιέρωμα στο ελληνικό τραγούδι και στον πάντα πονεμένο πρωταγωνιστή του, έναν πεσμένο άνθρωπο που συγγενεύει με όλη τη μιζέρια μας, στο οποίο πρωταγωνιστούν τράπερ και λαϊκές ντίβες με πολύποδες στη φωνή, αλλά μεγάλο ρεπερτόριο αναμνήσεων. Το υπουργείο Πολιτισμού και το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου αναθέτουν, μετά τον Τζέιμς Πάρις, τον τελευταίο σκηνοθέτη του πατριωτικού κινηματογράφου, τρεις ταινίες, αποσπάσματα των οποίων βλέπουμε: στον Γιώργο Λάνθιμο τις Σουλιώτισες, στον Γιάννη Οικονομίδη την Έξοδο του Μεσολογγίου και στον Χριστόφορο Παπακαλιάτη το Διακόσια χρόνια μόνο. Η Ελλάδα υφίσταται ολικό rebranding στο νούμερο «Γκρις ατ ολ», με καλεσμένο τον σπέσιαλιστ Τζόναθαν Όπουλο, ενώ ο Κολοκοτρώνης και ο Καραϊσκάκης αναβιώνουν έναν διχασμό που διαρκεί μέχρι σήμερα. Η αρχαιολατρία, που ξεκινά από τον θαυμασμό μας προτομής, καταλήγει σε μια θεωρία περί της μητέρας όλων των εθνών, που ως τροφός βγάζει από πολεμιστές μέχρι χρυσαυγίτες. Σε ένα από τα πιο λυρικά κείμενα της παράστασης

η Γλυκερία Μπασδέκη, σε μια σεκάνς όπου οι νεκροί καλούν τους ζωντανούς, εμφανίζει τους ήρωες της Επανάστασης να συνομιλούν με ένα κορίτσι που περιγράφει τι ζωή ζει σήμερα, πόσο χαμένα πήγαν όλα. Τα νούμερα γλιστρούν συνεχώς από το χιούμορ σε μια πιο σκοτεινή και σκληρή περιοχή, ζητώντας από τον θεατή να γίνει κι αυτός μέρος της Ιστορίας, να αλλάζει πρίσμα και οπτική γωνία βλέποντάς τα. Να επιστρέφει στο παρελθόν και να βλέπει καρέ-καρέ όλα τα καλά και τα κακά, μακριά από βαρύγδουπες διατυπώσεις και κηρύγματα. «Θεωρώντας τον εαυτό μου ελάσσονα καλλιτέχνη, ο οποίος εμπνέεται από τα ελάσσονα πράγματα που θεωρούνται ελαφρά, το να πάρω ένα κατεξοχήν ελαφρύ και συκοφαντημένο θέαμα σαν το κοστούμι μου με κάνει να αισθάνομαι ότι είναι κάτι με το οποίο θα ταιριάξω, ότι θα προσφέρω» μου λέει ο Φοίβος όταν τον ρωτώ αν φοβάται κάτι. Για τον Δημήτρη τα συναισθήματα είναι πολλά, αυτή η σκηνοθετική δουλειά είναι μια πρόκληση μέχρι να βρει τη ζητούμενη ισορροπία, από τη στιγμή που δεν υπάρχει ένας βασικός δραματουργικός άξονας να διατρέχει όλο το έργο αλλά μια πολυμορφία ύφους και σύνθεσης που τον οδηγεί σε μια εντελώς νέα διαδικασία. «Η χαρά μου», λέει, «ήταν ότι έχω να κάνω με ένα παρόν. Πιάνω θέματα, κείμενα και ζητήματα που είναι κρίσιμα και με τα οποία δεν είχε τύχει ποτέ να έρθω σε επαφή, κάνω σάτιρα ή κριτική με έναν τρόπο που ενδιαφέρει θεατρικά και νοηματικά και δεν ξεπέφτει στο πλαίσιο της χοντρής πλάκας. Αυτό είναι και το δύσκολο και λυτρωτικό μαζί και δικαιώνει αυτό που υπηρετούμε με τρομερή αγάπη αυτήν τη στιγμή, τη μεγάλη ντίβα, την απόλυτη πρωταγωνίστρια, την επιθεώρηση».

ΙNFO 1821 - Η ΕΠΙΘΕΏΡΗΣΗ σύνθεση: Φοίβος Δεληβοριάς Δημήτρης Καραντζάς κείμενα: Λένα Κιτσοπούλου, Γιάννης Αστερής, Γλυκερία Μπασδέκη, Κώστας Μανιάτης, Κώστας Κωστάκος, Κέλλυ Παπαδοπούλου και Φοίβος Δεληβοριάς σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς Πρωτότυπη μουσική: Φοίβος Δεληβοριάς σκηνικά: Μαρία Πανουργιά ΜυρτώΛάμπρου κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη χορογραφία: Ζωή Χατζηαντωνίου φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου βοηθός σκηνοθέτη: Ευδοξία Ανδρουλιδάκη παραγωγή: ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ πρωταγωνιστούν: Eλένη Κοκκίδου, Νίκος Καραθάνος, Γιώργος Γάλλος, Γαλήνη Χατζηπασχάλη, Γιάννης Νιάρρος, Μιχάλης Οικονόμου, Γιάννης Κουκουράκης, Γιάννης Κλίνης, Βάσω Καβαλιεράτου, Πάνος Παπαδόπουλος, Ηλίας Μουλάς, Ιωάννα Πιατά και η Μίρκα Παπακωνσταντίνου guests: Λυδία Φωτοπούλου, Μαρία Καβογιάννη, Μάρθα Φριντζήλα, Χρήστος Λούλης από τις 4/6 στο βεάκειο θέατρο

13.5.21 – lifo

25

την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας. Ο μπαμπάς μου ήταν ένας ρομαντικός παραδοσιακός αριστερός, ΚΚΕ, και η μαμά μου μια πολύ γλυκιά εργοθεραπεύτρια στο Κέντρο Αποκατάστασης Σπαστικών Παιδιών. Πολύ σύντομα μετακομίσαμε στην Αγία Παρασκευή.

q Στα δέκα μου είχα μια πολύ τραυματική εμπειρία. Μπήκα στο χειρουργείο για μια απλή εγχείρηση σκωληκοειδίτιδας, κάτι πήγε στραβά και έπαθα σηπτικό σοκ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μείνω έναν ολόκληρο χρόνο στο κρεβάτι. Ξαφνικά, από ένα πολύ κοινωνικό και χαρούμενο παιδάκι, έγινα ένα πάρα πολύ εσωστρεφές παιδί, πολύ διαφορετικό από τα άλλα, ανίκανο να τρέξει, που δεν μπορούσε να πάει σχολείο. Αυτό σημάδεψε όλη μου τη ζωή, γιατί ξαφνικά σταμάτησα να φοβάμαι. Ήταν μια εμπειρία που με γέμισε δύναμη και με έκανε καλύτερο άνθρωπο. Αν φτάσεις κοντά στον θάνατο στην τρυφερή παιδική ηλικία, μπορείς στο εξής να τον αντιμετωπίζεις πολύ διαφορετικά.

q Αυτό με καθόρισε. Όταν με ρωτούσαν τι θα γίνω, έλεγα «γιατρός», γιατί αυτό θα με έσωζε και θα βοηθούσα κι άλλα παιδιά να γίνουν καλά. Επειδή ήμουν εσωστρεφής, θεωρούσα ότι δεν ήμουν καθόλου καλή στα θεωρητικά μαθήματα, οπότε στράφηκα στα μαθηματικά. Πέρασα στην πρώτη μου επιλογή, στο τμήμα Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Αθηνών, και αυτές ήταν οι πρώτες μου σπουδές, αν και δεν πήρα ποτέ το πτυχίο – κι ας έφτασα πολύ κοντά. Σήμερα μπορώ να αναγνωρίσω ότι χάρισαν μεθοδικότητα στη σκέψη μου, γιατί τελικά τα μαθηματικά είναι ένας τρόπος σκέψης.

q Στο πανεπιστήμιο κατάλαβα ότι η εσωστρέφεια δεν θα με άφηνε να προοδεύσω ως άνθρωπος, έτσι είχα την ανάγκη να αλλάξω, να πάρω μια άλλη κατεύθυνση. Αποφάσισα να κάνω το απόλυτα εξωστρεφές: όχι μόνο να αλλάξω την καθημερινότητά μου αλλά και να μάθω να εκτίθεμαι. Αποφάσισα να σπουδάσω ηθοποιός, για να μπορώ να εκφράζω αυτά που σκέφτομαι και αυτά που αισθάνομαι.

q Ως ηθοποιός έπαιξα πάρα πολύ λίγο. Όσο ήμουν ακόμη φοιτήτρια στη δραματική σχολή της Δήμητρας Χατούπη, κατάλαβα ότι με το να είσαι ηθοποιός δεν είσαι ο αρχηγός. Δεν είσαι εσύ αυτός που θα φτιάξει το παραμύθι και θα θέσει τους όρους. Είσαι ο εκτελεστής και θα πρέπει να αφεθείς στο όραμα κάποιου άλλου. Εγώ είχα τη δική μου κοσμοθεωρία και επειδή έκανα τέχνη γιατί ήθελα να πω κάτι, να εκφραστώ, γιατί ήταν εσωτερική ανάγκη, όχι ανάγκη προβολής, κατάλαβα ότι η σκηνοθεσία είναι αυτό που με εκφράζει. Έτσι, έκανα την πρώτη μου μικρού μήκους ταινία, τον Χρονοπειρατή, η οποία έχει να κάνει με την αναπηρία. Μεγαλώνοντας με μια μητέρα η οποία δούλευε στην αποκατάσταση σπαστικών παιδιών, ήξερα ότι οι άλλοι άνθρωποι βλέπουν τους ανάπηρους με μια τελείως διαφορετική οπτική από τη δική μου, οπότε ήθελα να κάνω μια ταινία με την οποία να δείξω αυτή την οπτική. Γι’ αυτό έκανα την πρώτη μου ταινία.

Σκηνοθέτρια. Γεννήθηκε στα Ιλίσια, ζει στη Φωκίωνος Νέγρη.

ΔΑΝΕΖΗ

q Γεννήθηκα σε ένα πολύ μικρό διαμέρισμα στα Ιλίσια. Ονομάστηκα Μαρίνα γιατί μέναμε ακριβώς απέναντι από

q Βέβαια, όταν την πήγα στο φεστιβάλ, όλοι μου έλεγαν ότι η πρωταγωνίστριά μου, η παιδική μου φίλη, η Μαρία, ήταν μια πολύ ταλαντούχα και έξυπνη κοπέλα που μπορούσε να καταφέρει τα πάντα. Εγώ όμως δεν ήθελα να πω αυτό. Πολλές φορές οι ανάπηροι δεν μπορούν να καταφέρουν τα πάντα. Έτσι, έκανα μια εντελώς διαφορετική μικρού μήκους ταινία με πρωταγωνιστή τον Διονύση, ο οποίος είναι τετραπληγικός με νοητική υστέρηση. Ένας άνθρωπος που, δυστυχώς, δεν μπορεί να κάνει τίποτα μόνος του. Έκανα δύο διαμετρικά αντίθετες ταινίες για να πω αυτό που ήθελα. Η τρίτη μου ταινία, η οποία επίσης έγινε από μια έντονη ανάγκη μου, ήταν το Σωματείο Ρακοσυλλεκτών, μια πολύ δύσκολη ταινία. Έμεινα κοντά στους ρακοσυλλέκτες δύο ολόκληρα χρόνια για να κερδίσω την εμπιστοσύνη τους, γιατί προερχόμουν από έναν τελείως διαφορετικό χώρο. Γι’ αυτούς ήμουν ουρανοκατέβατη. Την ταινία αυτή την έκανα γιατί η μητέρα του πατέρα μου ήταν για πολλά χρόνια ρακοσυλλέκτρια. Είχε ψυχιατρικά προβλήματα και της άρεσε να μαζεύει πράγματα από τα σκουπίδια. Για την οικογένεια η γιαγιά ήταν κάτι που δεν συζητιόταν. Κι επειδή δεν ήθελα να αισθάνομαι άσχημα όταν μιλούσα για τη γιαγιά μου, σκέφτηκα ότι, αν έκανα μια ταινία για τους ρακοσυλλέκτες, όποτε με ρωτούσαν «γιατί αποφάσισες, μικρό κορίτσι, να ασχοληθείς με τους ρακοσυλλέκτες;», να λέω «μα, ήταν και η γιαγιά μου!». Έτσι έφυγε όλο αυτό το πράγμα από πάνω μου και το απενοχοποίησα.

q Έκανα πάρα πολλά ντοκιμαντέρ στην πορεία, και για την τηλεόραση – πάντα ψάχνω να βρω πώς με «ακουμπάει» κάθε θέμα. Ακόμα και παραγγελία να είναι, πρέπει να ακουμπήσει μέσα μου για να μπορέσω να το κάνω και πάντα βρίσκω κάτι με το οποίο να ταυτιστώ. Η αφετηρία μου ήταν πάντα ψυχοθεραπευτική και, παρόλο που έχω μπει πιο επαγγελματικά στον χώρο κι έχω περάσει σε άλλο επίπεδο, μου αρέσει να γνωρίζω ανθρώπους και τις ιστορίες τους, να μαθαίνω τον εαυτό μου μέσα από τις ιστορίες των άλλων. Είναι ένα πολύ περίεργο δούναι και λαβείν το να γνωρίζεις τον εαυτό σου μέσα από τον άλλον, θέλει πολύ μεγάλο δόσιμο όλο αυτό. Κι έχει πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.

AΘΗΝΑΊΟΙ

q Νομίζω ότι κάνω την πιο ωραία δουλειά του κόσμου. Ξυπνάω κάθε πρωί με τρομερή όρεξη να δουλέψω, γι’ αυτό

26 lifo – 13.5.21

δεν με νοιάζουν οι πολλές ώρες δουλειάς. Λατρεύω τη δουλειά μου και νομίζω ότι δεν υπάρχει πιο μεγάλη ευτυχία από το να μπορείς να συνδυάσεις την επιβίωσή σου με την έκφραση. Επίσης, μαθαίνω συνέχεια κάτι καινούργιο και μου αρέσει πάρα πολύ να μπαίνω σε καινούργιους κόσμους. Οι φίλοι μου γελούν μαζί μου γιατί ταυτίζομαι με κάθε θέμα με το οποίο καταπιάνομαι. Π.χ. κάνω ένα ντοκιμαντέρ για τα τατουατζίδικα και θέλω να γεμίσω τατουάζ. Μετά κάνω τα μεταλάδικα και, παρόλο που δεν έχω ακούσει ποτέ στη ζωή μου μέταλ, αναρωτιέμαι τι έκανα στην εφηβεία μου, γιατί αυτή είναι η απόλυτη μουσική! Αυτό θεωρώ εξέλιξη, το να μαθαίνεις και να ταυτίζεσαι, ενώ, μετά από κάποιον καιρό, κάνεις πολλές αναγνώσεις. Η αντιληπτικότητά σου οξύνεται.

q Από πάρα πολύ μικρή, η ανάγκη να αλλάζω συνέχεια δρόμο και ο χωρίς φόβο πειραματισμός μου, τα οποία ενέχουν ένα ρίσκο τεράστιο, έχουν ορίσει τη ζωή μου. Έχω αποφασίσει πολλές φορές να αλλάξω τη ζωή μου, συνεχώς παίρνω αποφάσεις. Το τελευταίο μεγάλο γεγονός της ζωής μου είναι ότι, μετά την απώλεια του Νίκου (σ.σ. Τριανταφυλλίδη), που έμεινα για αρκετό καιρό μόνη μου, ερωτεύτηκα ξανά, παντρεύτηκα τον Οκτώβριο και έγινα και μαμά. Αυτό είναι για μένα η επόμενη διαφορετική πίστα, κάτι πολύ χαρμόσυνο. Ξαφνικά, νιώθεις ότι υπάρχει ένας άλλος άνθρωπος που εξαρτάται από σένα.

q Κάποιες επιλογές σου μπορεί να αποβούν μοιραίες. Έκανα κάποιες κινήσεις που σήμερα δεν θα άφηνα έναν δικό μου άνθρωπο να κάνει, αν με ρώταγε. Αν δεν πάρεις ρίσκο όμως, δεν θα μάθεις ποτέ τι γίνεται παρακάτω στο παιχνίδι. Πρέπει να λες «ναι, θα συνεχίσω και στον επόμενο γύρο».

q Το πιο ριψοκίνδυνο πράγμα που έχω κάνει είναι να ανοίξω εταιρεία στην Ελλάδα, όπου η επιχειρηματικότητα αντιμετωπίζεται πολλές φορές ως έγκλημα. Όταν άνοιξα την εταιρεία, την άνοιξα καθαρά και μόνο για να κάνω καλλιτεχνικά έργα, να κάνω ταινίες, που στην Ελλάδα έχουν έσοδα μηδέν και πάντα μπαίνουν μέσα. Νομίζω ότι αυτό ήταν το μεγαλύτερο ρίσκο που έχω πάρει, που εκείνη τη στιγμή δεν το συνειδητοποιούσα. Μάλλον είχα άγνοια κινδύνου, γι’ αυτό και οι Αισθηματίες, που ήταν η πρώτη μου δουλειά, ήταν καταστροφή. Ήταν η πρώτη παραγωγή της εταιρείας μου, μια ταινία του Νίκου Τριανταφυλλίδη, που ήταν ο σύντροφός μου. Ουσιαστικά, άνοιξα την εταιρεία γιατί κανείς δεν ήθελε να τη χρηματοδοτήσει και έπρεπε να έχει μια νομική μορφή. Είπα του Νίκου: «Μη στενοχωριέσαι, θα ανοίξω εγώ μια εταιρεία». Η ταινία, όσο περνάει ο καιρός, αποκτάει ένα cult following, το οποίο τώρα έχω αρχίσει κι εγώ να το συνειδητοποιώ – ο

απο τον m. hulot φωτογραφιeσ: παρις ταβιτιαν

μαμα Νομίζω ότι η μητρότητα είναι πολύ σημαντική, αλλά μπορείς να τη συνδυάσεις με όσα κάνεις. Η πρόκληση των γυναικών που αποφασίζουν να γίνουν μητέρες σήμερα είναι να μπορούν να συνεχίσουν τη ζωή τους. Πάντα υπό ένα άλλο πρίσμα, αλλά συνεχίζοντας πραγματικά. Γιατί μια ευτυχισμένη μαμά είναι καλή μαμά. Μια δυστυχισμένη μαμά, που θα αλλάξει η ζωή της, μπορεί να μην είναι καλή μαμά.

13.5.21 – lifo

27

q Δεν το έβαλα κάτω όμως, γιατί είμαι φύσει αισιόδοξη. Δεν απογοητεύτηκα καθόλου, είπα «θα κάνουμε κι άλλες ταινίες, κάτι θα βγει». Μας πήρε κάποια χρόνια να συνέλθουμε από αυτό το οικονομικό σοκ, γιατί δεν γνώριζα κιόλας πώς γίνεται μια παραγωγή, με αποτέλεσμα να έχω κάνει όλους τους υπολογισμούς λάθος. Οικονομικά ήταν όλα λάθος, και καλλιτεχνικά όλα τέλεια.

Μαρίνα Δανέζη

Νίκος ήταν πάρα πολύ χαρούμενος με αυτή την εξέλιξη. Ήταν μια ταινία που έγινε χωρίς πολλά χρήματα. Η μόνη που μας βοήθησε ήταν η Θεοδώρα Βαλέντη, πολύ καλή φίλη και αγαπημένη του Νίκου, η συμπαραγωγός της ταινίας. Μας έδωσε κάποια χρήματα, αλλά με τους Αισθηματίες συνέβη το εξής: από τα χρήματα που θα έδινε η συμπαραγωγός στην Κύπρο πήραμε τα μισά, επειδή τον Μάρτιο έγινε το κραχ. Τον Ιούνιο, που τελειώσαμε τα γυρίσματα και περιμέναμε να πάρουμε τα λεφτά από τις οφειλές της ΕΡΤ, έπεσε το μαύρο στην ΕΡΤ και τον Ιούλιο, που ήταν να περάσει από το διοικητικό συμβούλιο του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου για να αποφασιστεί η χρηματοδότηση, παραιτήθηκε ο πρόεδρος και η διαδικασία καθυστέρησε. Οπότε, ενώ η ταινία ήταν άρτια καλλιτεχνικά και ήμασταν πάρα πολύ ευχαριστημένοι, για μένα ήταν μια οικονομική καταστροφή. Η απόλυτη καταστροφή. Έτσι είναι οι αισθηματίες – «όποιοι είναι αισθηματίες, την πατάνε στη ζωή». Απλώς είχα ένα ΑΦΜ που ήταν μέσα ογδόντα χιλιάδες ευρώ.

q Ο Νίκος ήταν ο απόλυτος αισθηματίας. Είχε ένα συγκλονιστικό πάθος, γι’ αυτό είχε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να είσαι μαζί του, γιατί δεν ήξερες τι σου ξημερώνει. Έλεγες: «τι θα με βρει σήμερα; Κάτι θα γίνει, δεν μπορεί». Και ήμασταν σε μια διαρκή περιπέτεια. Μετά τους Αισθηματίες, σχεδόν αμέσως, πήραμε τα Στέκια. Μετά από δική μου πίεση, στη δική μου εταιρεία. Είπαμε «ας κάνουμε κάτι που να είναι πιο safe» και τον έπεισα να καταθέσουμε την πρόταση. Του έδωσα ένα μπουκάλι Jack Daniels και του είπα «γράψε τώρα κάτι που δεν θα μπει τόσο μέσα» – το έχει πει ο ίδιος σε συνέντευξή του. Έτσι ξεκίνησαν τα Στέκια, από μια πρόταση ανάμεσα σε εξακόσιες άλλες, όταν άνοιξε το ΝΕΡΤ.

q Οι πρώτες σπουδές του Νίκου ήταν κοινωνιολογίας, μετά σπούδασε σινεμά. Είχε, λοιπόν, μια πολύ καλή οπτική πάνω στις υποκουλτούρες και στον αγοραίο πολιτισμό. Ήταν και ένας άφοβος άνθρωπος και απενοχοποιημένος. Το μότο του καλτ κινηματογράφου που διοργάνωνε ήταν «πάμε ενάντια στη σοβαροφάνεια, πάμε κόντρα, θα βγούμε από τα λαγούμια μας και θα σας επιτεθούμε». Μισούσε τους ανθρώπους που έπαιρναν πάρα πολύ σοβαρά τον εαυτό τους. Είχε ένα φοβερό χιούμορ και όλο αυτό είχε και μια αθωότητα. Μια περίεργη αθωότητα.

q Τους δύο πρώτους κύκλους από τα Στέκια τους κάναμε μαζί με τον Νίκο. Όταν έφυγε από τη ζωή εκείνος, έπρεπε να πάρω μια απόφαση, αν θα συνεχίσω ή όχι. Επειδή σκηνοθετούσα τα μισά επεισόδια και επειδή η παραγωγή ήταν δική μου, θεώρησα ότι δεν είχε κάνει τον κύκλο της και ότι ο Νίκος θα ήθελε να συνεχίσω. Έτσι, ζήτησα από την ΕΡΤ να πάρω ξανά τα Στέκια, όπερ και εγένετο. Έγιναν συνολικά εβδομήντα δύο ντοκιμαντέρ. Ένας τεράστιος αριθμός, με μια θεματολογία που σιγά-σιγά άνοιγε. Μέχρι που αισθάνθηκα ότι αυτό το πράγμα έκανε τον κύκλο του, έτσι τον Σεπτέμβριο του ’20 κάναμε το τελευταίο στέκι, τα «Στέκια του Νίκου Τριανταφυλλίδη», ένα επεισόδιο αφιερωμένο στον Νίκο. Με αυτόν τον τρόπο έκλεισε αυτή η πολύ ωραία ιστορία για μένα, που είναι μια ιστορία ζωής. Πάρθηκαν πάνω από 1.400 συνεντεύξεις συνολικά και νομίζω ότι όλο αυτό θα μείνει στη δημόσια τηλεόραση ως προίκα. Είναι μια πολύ ωραία καταγραφή ενός αγοραίου πολιτισμού που σπανίως και δύσκολα προσεγγίζεται από τα μέσα.

q Νομίζω πως το υλικό δεν τελειώνει ποτέ. Ακολούθησε το Κλεινόν Άστυ, δώδεκα επεισόδια, και τώρα εγκρίθηκε ο δεύτερος κύκλος, άλλα δεκαέξι, συνολικά είκοσι οκτώ. Δηλαδή έχουμε κάνει εκατό ντοκιμαντέρ και όλο αυτό δεν τελειώνει, γιατί συνέχεια γεννιούνται ιδέες. Οι άνθρωποι, οι ιστορίες τους, δεν τελειώνουν ποτέ, αρκεί να είσαι ανοιχτός. Πρωταγωνιστής μπορεί να γίνει οποιοσδήποτε, όλοι έχουν κάτι να αφηγηθούν. Το πρόβλημα είναι ότι δεν έχουμε μάθει να ακούμε, να ακούμε τον διπλανό μας.

q Το Κλεινόν Άστυ έχει κάτι που δεν είχαν τα Στέκια. Η βεντάλια ανοίγει αρκετά, ώστε η θεματολογία μας να αγγίζει και ιστορικά θέματα και πιο εναλλακτικά. Βασικό περιβάλλον είναι πάντα η Αθήνα. Νομίζω ότι αυτό το μωσαϊκό και όλα τα παράδοξα που συνυπάρχουν σε αυτή την πόλη, αυτά την κάνουν γοητευτική, η συνύπαρξη παράδοξων ανθρώπων και γεγονότων. Δεν είναι όμορφη πόλη. Είναι γοητευτική. Είναι κάτι πολύ διαφορετικό. Άλλος τη βρίσκει γοητευτική και άλλος όχι. Τη γοητεία πρέπει να εξασκηθείς για να την αγαπήσεις. Δεν είναι Παρίσι. Συνυπάρχουν Ευρώπη και Βαλκάνια και Ανατολή.

q Με γοητεύουν οι μειονότητες και οι αθέατοι άνθρωποι ίσως γιατί αισθάνομαι κι εγώ μία από αυτούς. Ταυτίζομαι σε έναν βαθμό, ίσως γιατί αισθάνομαι κι εγώ έξω από τα νερά μου. Με έχουν αλλάξει πάρα πολύ αυτοί οι άνθρωποι. Καταρχάς, έχω μάθει πάρα πολλά πράγματα. Από τους ρακοσυλλέκτες έμαθα τη χαρά του ενός ποτηριού κρασί στις δέκα το πρωί, έξω, την ώρα που πουλάς πάνω στην κουβέρτα. Βλέπεις τι είναι χαρά γι’ αυτόν τον άνθρωπο και λες «γιατί κι εγώ δεν αισθάνομαι την ίδια χαρά; Γιατί εγώ θέλω περισσότερα για να είμαι ευτυχισμένη;». Οπότε επαναξιολογείς τι σημαίνει χαρά, τι σημαίνει ευτυχία, ευτυχισμένη στιγμή. Έχω δει και σκληρά πράγματα, ανθρώπους που έχουν φτάσει στο όριο του κυνισμού και λες ότι εγώ δεν είμαι αυτό. Βλέπεις τα όριά σου, γνωρίζεις τον εαυτό σου. Δεν είσαι πάντα μαζί τους. Μπορεί να είσαι και απέναντι ή να σε φτάνουν στα όριά σου. Άρα, ξαφνικά, κάπου οριοθετείσαι κι εσύ ως άνθρωπος.

q Με εκνευρίζει πάρα πολύ η μεγάλη ανοχή που δείχνει η κοινωνία στη βία.

Έχω βρεθεί στη λαϊκή αγορά της Κυψέλης, όπου ένας χρήστης ουσιών έχει κλέψει ένα πορτοφόλι και φεύγει παραπατώντας, δεν έχει χτυπήσει κάποιον. Τον πιάνουν, τον ρίχνουν κάτω και τον κλοτσάνε στο κεφάλι. Και είμαι η μόνη που έχω βγάλει το κινητό μου και ουρλιάζω «αφήστε τον άνθρωπο». «Μα έχει κλέψει» λένε και συνεχίζουν να τον κλοτσάνε στο κεφάλι. Τον χρήστη. Κανένας δεν με υπερασπίστηκε. Έβγαλα το κινητό και τραβούσα φωτογραφίες γιατί ήταν ο μόνος τρόπος για να σταματήσω τη βία. Αυτό με βγάζει από τα ρούχα μου. Δεν μπορεί να υπάρχει τόση βία.

Κάποιες επιλογές σου μπορεί να αποβούν μοιραίες. Έκανα κάποιες κινήσεις που σήμερα δεν θα άφηνα έναν δικό μου άνθρωπο να κάνει, αν με ρώταγε. Αν δεν πάρεις ρίσκο όμως, δεν θα μάθεις ποτέ τι γίνεται παρακάτω στο παιχνίδι. Πρέπει να λες «ναι, θα συνεχίσω και στον επόμενο γύρο».

q Μου αρέσει πάρα πολύ να ταξιδεύω. Για καιρό και εκτός Ελλάδας, πάρα πολύ. Αλλά επειδή δεν μπορούμε

ΙNFO

Ολόκληρη η σειρά ντοκιμαντέρ Κλεινόν Άστυ - Ιστορίες της πόλης της Μαρίνας Δανέζη προβάλλεται από το ErtFlix: www.ertflix.gr/category/ ellinika-docs/kleinon-asty/. Το Gagarin θα ανοίξει μόλις το επιτρέψουν οι συνθήκες.

28 lifo – 13.5.21

να ταξιδεύουμε συνέχεια, ταξιδεύουμε μέσα στην πόλη μας και συνέχεια γνωρίζουμε κάτι καινούργιο. Τώρα έχω αφοσιωθεί στον γάμο και στο παιδί μου, εκτός από τη δουλειά. Νομίζω ότι η μητρότητα είναι πολύ σημαντική, αλλά μπορείς να τη συνδυάσεις με όσα κάνεις. Η πρόκληση των γυναικών που αποφασίζουν να γίνουν μητέρες σήμερα είναι να μπορούν να συνεχίσουν τη ζωή τους. Πάντα υπό ένα άλλο πρίσμα, αλλά συνεχίζοντας πραγματικά. Γιατί μια ευτυχισμένη μαμά είναι καλή μαμά. Μια δυστυχισμένη μαμά, που θα αλλάξει η ζωή της, μπορεί να μην είναι καλή μαμά.

q Η ζωή μού έχει μάθει να είμαι αισιόδοξη και να μην τη φοβάμαι. Να είμαι καταπάνω. Ο άντρας μου με κοροϊδεύει, αλλά εγώ, ό,τι και να συμβαίνει, και το χειρότερο πράγμα, πάντα βλέπω μισογεμάτο το ποτήρι. Θα πω «αχ, τι, μας έσκασε το λάστιχο; Καλύτερα, γιατί κουράστηκα να οδηγώ. Κάηκε το φαγητό; Καλύτερα, ίσως γιατί είναι ανοιχτό το αγαπημένο μας εστιατόριο και θα παραγγείλουμε ντελίβερι». Έτσι κι αλλιώς, δεν μαγειρεύω καλά. Αυτή η υπέρμετρη αισιοδοξία και το καλό που θα βρω μέσα σε ό,τι και να συμβαίνει είναι κάτι που διδάχτηκα από τη ζωή. Και έτσι πορεύομαι.

685

1821 Πριν και Μετά Το Μουσείο Μπενάκη, με τη σύμπραξη της Τράπεζας της Ελλάδος, της Εθνικής Τράπεζας και της Alpha Bank, παρουσιάζει μια μεγάλη επετειακή έκθεση για τη συμπλήρωση των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821. Χίλια διακόσια αντικείμενα θα ξεδιπλώνουν περισσότερα από εκατό χρόνια Ιστορίας (1770-1870) σε 2.500 τετραγωνικά μέτρα μέχρι τον Νοέμβριο. Έργα τέχνης και αρχειακά τεκμήρια που διαθέτουν στις συλλογές τους οι τρεις τράπεζες, καθώς και πλούσιο υλικό από το Μουσείο Μπενάκη, το οποίο συγκεντρώθηκε χάρη στους δεσμούς εμπιστοσύνης που αυτό διατήρησε –ήδη από την ίδρυσή του– με τις οικογένειες των αγωνιστών και των πρωταγωνιστών της Επανάστασης του 1821, εκτίθενται μαζί με σημαντικά δάνεια που έχουν εξασφαλιστεί από μεγάλα μουσεία του εξωτερικού και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα, τη Γαλλία και τη Μεγάλη Βρετανία.

30

ΣΙΝΕΜΑ 7 λόγοι να τρέξεις μακριά

31

ΜΟΥΣΙΚΗ H Irini Qn κάνει μουσική τις ανθρώπινες σχέσεις

32

ΒΙΒΛΙΟ Βισουάβα Σιμπόρσκα: Μεγάλη ποίηση για τους ανυπεράσπιστους θνητούς

34

ΒΙΒΛΙΟ Ποιος σκότωσε τη Βίλμα

35

ΒΙΒΛΙΟ Ερευνώντας την ιστορία και τη λειτουργία της τάξης μας, ανακαλύπτοντας την ύπαρξή μας

Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου, Πέμ. & Κυρ. 10:00-18:00, Παρ. & Σάβ. 10:00 -20:00 22:00

13.5.21 – lifo

29

ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ

Σινεμά/Tηλεόραση

απο toν θοδωρη κουτσογιαννοπουλο

7 λόγοι να τρέξεις μακριά Με τη φράση «βαρέθηκα τη συμμετρία» ξεκινά η ισπανική απόπειρα αναβίωσης του σουρεαλιστικού πνεύματος του κορυφαίου δημιουργού Λουίς Μπουνιουέλ, αλλά γρήγορα γίνεται αντιληπτό πως η επιδίωξή τους δεν είναι η σύνδεση του ανθρώπου με την κουλτούρα που τον ανέθρεψε και τους δεσμούς του με το ιστορικό παρελθόν του.

Α Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο

Κακό

30 lifo – 13.5.21

παθής και ανίατα βαριεστημένος, ο κύριος Φουκό κάθεται στο σαλόνι του και παρατηρεί την άμωμη διάταξη των αντικειμένων που ξεκουράζονται μακάρια πάνω στο τζάκι του. «Αρκετά πια με τη συμμετρία» αναφωνεί και καταλύει τη χωροταξική ισορροπία, προλειαίνοντας το χάος που θα ακολουθήσει. Ο Φουκό και η σύζυγός του (ο Ζαν-Κλοντ Μπριαλί με τη Μόνικα Βίτι) ανακαλύπτουν με τρόμο φωτογραφίες της κόρης τους με έναν γηραιό κύριο στο πάρκο και αργότερα ο πάτερ φαμίλιας αναγκαστικά καταφεύγει σε ψυχίατρο, όταν μια στρουθοκάμηλος, ένας πετεινός και ένας ταχυδρόμος, που του παραδίδει μια επιστολή, τον επισκέπτονται στο υπνοδωμάτιό του. Προφανώς ψάχνει για εξηγήσεις, όπως και ο θεατής της ταινίας Το φάντασμα της ελευθερίας, στην πυκνή, αλληγορική φιλμική δι-

αδικασία στην οποία μας υπέβαλε ο Λουίς Μπουνιουέλ πριν από σαράντα επτά χρόνια. Με τη φράση «βαρέθηκα τη συμμετρία» ξεκινά η ισπανική απόπειρα αναβίωσης του σουρεαλιστικού πνεύματος του κορυφαίου δημιουργού από τρεις σύγχρονους σκηνοθέτες, αλλά γρήγορα γίνεται αντιληπτό πως η επιδίωξή τους δεν είναι η σύνδεση του ανθρώπου με την κουλτούρα που τον ανέθρεψε και τους δεσμούς του με το ιστορικό παρελθόν του (το Φάντασμα της Ελευθερίας ξεκινά ανατρεπτικά με την «3η Μαΐου του 1808», το αριστούργημα του Γκόγια) αλλά η επιδερμική διατύπωση της απαισιοδοξίας για τον κοινωνικό κομφορμισμό. Μέσα από επτά ιστορίες που αναμειγνύουν την κωμωδία με τον τρόμο, η σπονδυλωτή συρραφή που αντλεί το υλικό της από μονόπρακτα του Καταλανού θεατρικού συγγραφέα Εστέβε Σολέρ (παλιό-

INFO 7 ΛΟΓΟΙ ΝΑ ΤΡΕΞΕΙΣ ΜΑΚΡΙΑ (7 raons per fugir) Σκηνοθεσία: Gerard Quinto, Esteve Soler, David Torras Παίζουν: Emma Suarez, Sergi Lopez, Lola Duenas Η ταινία προβάλλεται από τo Cinobo.

τερα είχε ανεβεί το δικό του Κόντρα στον έρωτα σε αθηναϊκή σκηνή, σε σκηνοθεσία Γιώργου Καραμίχου) παραδοξολογεί σε ισάριθμες, συντομότατες ενότητες. Στην Οικογένεια, δυο γονείς ξυπνούν τον τεμπέλη γιο τους στη μέση της νύχτας. Πρέπει να του μιλήσουν για ένα επείγον και φρικτό ζήτημα που θα αλλάξει τη ζωή του για πάντα: έχουν αποφασίσει να τον «κάνουν έκτρωση» είκοσι χρόνια μετά τη γέννησή του. Στην Αλληλεγγύη, ένα ζευγάρι μεσηλίκων γευματίζει ήσυχα στο σπίτι. Στην τηλεόραση παρακολουθούν τα προβλήματα των παιδιών μιας χώρας του τρίτου κόσμου. Η τηλεόραση φέρνει τον τρίτο κόσμο στο σπίτι τους. Κυριολεκτικά. Και από τη μια πρέπει να δείξουν αλληλεγγύη, απ’ την άλλη δεν γίνεται να αφήσουν να συμβεί κάτι τέτοιο. Στην Τάξη, κανείς στην πολυκατοικία δεν θυμάται τι υπάρχει πέρα από τον αριθμό «6». Όμως, αυτά που μας είναι άγνωστα, για καλό λόγο είναι άγνωστα, οπότε ίσως θα ήταν καλύτερα να μην το ρισκάρουν, στέλνοντας τον σύζυγο να μάθει τι συμβαίνει – ο Σέργκι Λοπέζ ίσως είναι ο τυχερός της μετα-αποκαλυπτικής αριθμητικής έλλειψης. Στην Ιδιοκτησία, ένας μεσίτης δείχνει ένα διαμέρισμα στο κέντρο της πόλης σε μια πιθανή ενοικιάστρια. Το διαμέρισμα έχει αναμφίβολα δυνατότητες, αλλά μια μικρή λεπτομέρεια εκπλήσσει τον πελάτη: ο προηγούμενος ενοικιαστής κρέμεται από τη λάμπα στην τραπεζαρία και μια γυναίκα επισκέπτεται τις τύψεις και τις ενοχές, όπως τις εκφράζει ένα ζωντανεμένο φάντασμα. Στην Εργασία, ένα παντρεμένο ζευγάρι βρίσκεται στο βεστιάριο ενός όμορφου, πολυτελούς σπιτιού. Ακούγονται θόρυβοι από το πάτωμα. Ο λόγος; Επτακόσιοι Κινέζοι σκλάβοι φτιάχνουν τα ρούχα για τη συλλογή της επόμενης σεζόν! Στην Πρόοδο, ένας άντρας ζητά βοήθεια. Τον πάτησε το τραμ και ξεψυχά.. Καθώς ο θάνατος πλησιάζει, μια γυναίκα τού εξηγεί γιατί δεν αξίζει να καλέσει ασθενοφόρο, αφού, έτσι κι αλλιώς, είναι ήδη μισοπεθαμένος. Τέλος, στη Δέσμευση, στα σκαλιά της εκκλησίας ένα ζευγάρι ετοιμάζεται να ανταλλάξει όρκους. «Στα πλούτη και στη φτώχεια, στην υγεία και στην ασθένεια, μέχρι να μας χωρίσει ο θάνατος». Τι γίνεται, όμως, αν το ζευγάρι προσπεράσει τη διαδικασία και πάει κατευθείαν στον θάνατο, με την απρόθυμη αρωγή του ιερέα; Σας θυμίζουν κάτι το στυλ και το μοτίβο; Οι έξι σπαρταριστές Ιστορίες για αγρίους του Αργεντινού Νταμιάν Σιφρόν, με τις ευλογίες του Πέδρο Αλμοδόβαρ, που ξεσήκωσαν το Φεστιβάλ Καννών στην πρεμιέρα του το 2014 και έφτασαν μια ανάσα πριν από το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, όχι μόνο ξεκινούσαν με έναν προβληματικό γιο αλλά τελείωναν στην εκκλησία. Κυμαίνονταν σε διάρκεια, πραγματεύονταν την εκδικητική ανθρώπινη φύση και όχι την αμφίβολη ηθική και τις σαθρές νόρμες, αλλά συγγένευαν πιο άνετα με τη διαστροφή του Μπουνιουέλ και την επιθυμία του να υπονομεύσει τις προσδοκώμενες απαντήσεις με πληθώρα οπτικών γκαγκ και πάρα πολύ σκοτεινό χιούμορ. Οι 7 Λόγοι μοιάζουν περισσότερο με μικρά teasers μιας καλύτερης ταινίας που όμως έμεινε στην ιδέα και στη θεωρία, σαν σειρά στοχαστικών επεισοδίων από τη Ζώνη του Λυκόφωτος απέναντι σε μια υποτιθέμενη κομεντί κοινωνικού τρόμου.

παρισ ταβιτιαν

ΝΕΟΣ ΔΙΣΚΟΣ

H Irini Qn κάνει μουσική τις ανθρώπινες σχέσεις Κατάθεση ψυχής με τραγούδια που περιγράφουν την έμφυλη ταυτότητα σε έναν από τους καλύτερους δίσκους που έχουν βγει τους τελευταίους μήνες στην Ελλάδα.

Τ

ο να έχει διάθεση κάποιος καλλιτέχνης να εκτεθεί είναι πολύ σημαντική υπόθεση. Κι όταν είναι τραγουδοποιός, είναι ακόμα πιο σημαντική, γιατί τα λόγια μπορούν να γίνουν πληγές ή λύτρωση. Ο πρώτος δίσκος της Irini Qn, που κυκλοφόρησε λίγο πριν από το τέλος της περασμένης, «καταραμένης» χρονιάς, είναι η κατάθεση ψυχής μιας μουσικού με κλασική παιδεία, που ξεκίνησε κάπως αργά να γράφει δικά της τραγούδια. Αυτό ίσως να έπαιξε ρόλο στο συνολικά υψηλό επίπεδο του δίσκου, και συνθετικά και στιχουργικά, αυτόματα τοποθετώντας τον δίπλα στα έργα άλλων σπουδαίων τραγουδοποιών, όπως η Λένα Πλάτωνος και η Αρλέτα. Η ανταπόκριση που είχε το «Χωρίς το τόξο στην αρένα» ήταν εντυπωσιακή, όχι επειδή δεν το αξίζει αλλά επειδή πολύ δύσκολα τα πρώτα έργα ιδιοσυγκρασιακών μουσικών τα παίρνει αμέσως είδηση τόσο πολύς κόσμος. Ήταν σχεδόν σε όλες τις λίστες με τα καλύτερα της χρονιάς, επειδή από τις πρώτες νότες καταλαβαίνεις ότι είναι κάτι ξεχωριστό, ένας δίσκος που είναι αδύνατο να αγνοήσεις. Είναι μεσημέρι, καθόμαστε σε μια παιδική χαρά πίσω από το Α’ Νεκροταφείο και δίπλα μας τρέχουν μόνο γάτες και κοτσύφια. Μιλάει για τις τρεις γάτες της, που μπήκαν στη ζωή της αργά, όταν έκλεισε τα τριάντα, επειδή είχε ανάγκη να απενοχοποιηθεί. «Η αλήθεια είναι ότι έχω εκτεθεί πάρα πολύ, οι στίχοι είναι εντελώς βιωματικοί, γι’ αυτό και μία εβδομάδα πριν κυκλοφορήσω τον δίσκο, ένιωθα χάλια» λέει. « Ένιωθα λες και πάω τα παιδιά μου για πρώτη φορά στο σχολείο και τα αφήνω με την αγωνία αν θα τα παίζουν τα άλλα παιδάκια. Ήταν ένα τεράστιο βήμα αυτό

για μένα, απόλυτης έκθεσης. Δεν είχα κυκλοφορήσει τίποτα πριν, τίποτε απολύτως, και ήθελα να βγει ένα ολοκληρωμένο άλμπουμ, με ολοκληρωμένες θέσεις. Οι εμπειρίες που περιγράφω έχουν να κάνουν πολύ με το φύλο μου, με την έμφυλη ταυτότητα, διότι έχουν χρωματιστεί πάρα πολύ από το γεγονός ότι είμαι γυναίκα γεννημένη στην Ελλάδα το 1985. Μιλάω κυρίως για ερωτικές σχέσεις, αλλά όχι μόνο, και γενικώς για το πώς διαμορφώνονται αυτές οι σχέσεις στο πλαίσιο της πατριαρχίας – γιατί υπάρχει πατριαρχία στην Ελλάδα. Κυρίως μιλάω για ερωτικές σχέσεις και πώς διαμορφώνεται η διάδραση των ανθρώπων υπό το βάρος του στίγματος του φύλου.

— Είναι 2021 και ακόμα μιλάμε για στίγμα φύλου και κοινωνικά στερεότυπα. Και για σεξισμό. Υπάρχει ο σεξισμός γύρω μας, και ξέρεις, είναι στα μικρά πράγματα, στις λεπτομέρειες, πέρα από τα πιο σοβαρά. Υπάρχει ακόμα και στη γλώσσα μας, υπάρχει στον τρόπο που λειτουργεί η τηλεόραση, στο τι επιτρέπεται και τι όχι στο κάθε φύλο. Το δείχνει ο τρόπος που χρησιμοποιείς τα αρσενικά άρθρα και τις αντωνυμίες όταν αναφέρεσαι γενικά στον άνθρωπο. Με εξοργίζει αυτό. Οι Ισπανοί έχουν βρει τρόπο, βάζουν το @, αλλά είναι και πιο εύκολη η γλώσσα τους, δεν έχουν τις πτώσεις, όπως εμείς. Κι εγώ το χρησιμοποιώ, όσο περίεργο και να φαίνεται σε όσους το βλέπουν. Όταν ήμουν στο πανεπιστήμιο και σπούδαζα Φιλολογία, έρχεται ένας καθηγητής και μας λέει: «Παιδιά, σε αυτό το αμφιθέατρο είστε διακόσιες γυναίκες και πέντε άνδρες» –εκείνη τη στιγμή αυτό ήταν το ποσοστό– «αν ρωτήσω ποια θέλει καφέ, οι πέντε άνδρες θα παρεξηγηθούν, αν ρωτήσω

Υπάρχει ο σεξισμός γύρω μας, και ξέρεις, είναι στα μικρά πράγματα, στις λεπτομέρειες, πέρα από τα πιο σοβαρά. Υπάρχει ακόμα και στη γλώσσα μας, υπάρχει στον τρόπο που λειτουργεί η τηλεόραση, στο τι επιτρέπεται και τι όχι στο κάθε φύλο.

όμως ποιος θέλει καφέ, θα απαντήσουν όλες και όλοι». Αυτό διαμορφώνει αντιλήψεις και ως γυναίκα σε κάνει να νιώθεις πάντα ότι είσαι σε μια σκιά. Δεν έχω μελετήσει σε βάθος τα πρώτα φεμινιστικά κινήματα αλλά σίγουρα από το ’70 και μετά υπάρχει ένας συνεχής αναβρασμός, μια ζύμωση, μια σοβαρή τάση των γυναικών να απελευθερωθούν από κάποια πράγματα. Εδώ έγινε πιο αργά απ’ ό,τι σε άλλες χώρες, αλλά υπάρχουν και κάποιες που είναι πολύ πιο πίσω. Όπως και να έχει, εδώ τώρα ξεχείλισε το ποτήρι. Αυτό έγινε με το #Μe Τoo. Έχουμε κακοποιήσει τη λέξη «φεμινισμός» που έχει καταχωρισθεί ως κακή λέξη. Στην ουσία του ο φεμινισμός αυτό θέλει να πει, ότι η γυναίκα είναι άνθρωπος, και αποκεί προχωράμε παρακάτω. Ούτε το αυτονόητο δεν είχαμε.

— Με το #ΜeΤoo η λέξη που χρησιμοποιήθηκε είναι η «χειραφέτηση», τη θεωρώ σπουδαία λέξη. Ναι, γιατί σε βγάζει από τα όρια του να είσαι γυναίκα, μπορεί να είσαι οτιδήποτε θέλεις και να διεκδικείς αυτό το δικαίωμα. Στον δίσκο μου δεν είχα σκοπό να γράψω θηλυκά κομμάτια, ο σκοπός μου ήταν να μοιραστώ την εμπειρία μου, που, by the way, είναι γυναικεία. Εγώ με το φύλο μου ταυτίζομαι πολύ, γεννήθηκα γυναίκα και προχώρησα στη ζωή μου νιώθοντας γυναίκα. Ήθελα να μοιραστώ όμως αυτή την εμπειρία, γιατί έβλεπα ότι το φύλο μου χρωμάτιζε πάρα πολύ όλες μου τις σχέσεις με τους άνδρες: το αν θα μαγειρεύω, τι δουλειά θα κάνω, πότε θέλω να κάνω παιδιά. Είναι πανανθρώπινο πράγμα η μουσική, αλλά υπήρχαν θέματα που είχαν να κάνουν με το φύλο μου και θεωρώ ότι τώρα είναι η στιγμή να τα θέσουμε επί τάπητος και να τα αντιμετωπίσουμε. Δεν έχουμε φτάσει ακόμα εκεί που πρέπει, ακόμα συζητάμε τα αυτονόητα. Μπορεί να μεγαλώνει μια γενιά που έχει ξεπεράσει κάποια πράγματα, αλλά υπάρχει ακόμα μεγάλη μερίδα ανθρώπων που κοιτάει προς τα πίσω, δυστυχώς. Απλώς, όσο μεγαλώνουμε, επιλέγουμε να κάνουμε παρέα με ανθρώπους που έχουν τα ίδια μυαλά μ’ εμάς. Κάθε φορά που νομίζω ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει, κάτι γίνεται και πέφτω από τα σύννεφα.

Μουσική

από τον m . h u lot

INFO

Ιnsta: irini.qn Το άλμπουμ της Irene Qn «Χωρίς το τόξο στην αρένα», σε καλλιτεχνική επιμέλεια και παραγωγή του Γιώργου Ανδρέου, κυκλοφορεί από τον Μετρονόμο σε CD και σε ψηφιακή μορφή σε όλες τις πλατφόρμες.

13.5.21 – lifo

31

Βιβλίο

απο την τινα μανδηλαρα

Βισουάβα Σιμπόρσκα: Μεγάλη ποίηση για τους ανυπεράσπιστους θνητούς Η ποίηση της σπουδαίας Πολωνής νομπελίστριας κυκλοφορεί αυτές τις μέρες σε έναν συλλογικό τόμο από τις εκδόσεις Καστανιώτη, με τον τίτλο «Η ζωή εδώ και τώρα».

Μ

ικρά ανυπότακτα όντα, έντομα, παράξενα ζώα και περήφανα αγάλματα, με άλλα λόγια ένας πλούσιος κόσμος, που διαφεύγει πάντα επειδή είναι πάντα απτός, έρχεται να διακοσμήσει τη βαθιά υπαρξιακή ποίηση της Βισουάβα Σιμπόρσκα, που γλωσσικά δεν χρειάζεται σχεδόν καθόλου φτιασίδια ακριβώς επειδή μιλάει για θέματα συμπαντικά: τον έρωτα, την αγωνία της ζωής και τον θάνατο. Με μια γλώσσα απέριττη και απλή ώστε να απευθύνεται σε όλους τους αναγνώστες, η βραβευμένη με Νόμπελ το 1996 ποιήτρια σκάλισε πάνω στις φαγωμέ-

32 lifo – 13.5.21

νες από την πολιτική κυριολεξία λέξεις νοήματα παράδοξα σαν τα γλωσσικά παίγνια των φιλοσόφων και σαν τους κώδικες που ήξεραν να σπάνε όχι οι κατάσκοποι που κατέκλυσαν τη χώρα της αλλά αποκλειστικά οι ποιητές. Μόνο που τα κρυμμένα νοήματα δεν αποκάλυπταν κάποιο μυστικό μέσα στην ειρωνεία της αποσύνθεσής τους, ίσως γιατί για την ίδια ήταν πάντα προφανές ότι το σημαντικό και το σπουδαίο κρύβονται σε αυτό που είναι τώρα εδώ, στην ανθρώπινη στιγμή που χάνεται πίσω από την αιωνιότητα. Ελάχιστοι, άλλωστε, κατάφεραν να αφουγκραστούν την παντοδυναμία που

βισουάβα σιμπόρσκα Η ζωή εδώ και τώρα

Μτφρ.: Μπεάτα Ζουλκιέβιτς Εκδόσεις Καστανιώτης Σελ.: 248

κρύβει η ζωή μέσα στη φευγαλέα πεμπτουσία της, όσο αυτή η ανεπανάληπτη Πολωνή: «Η ζωή εδώ και τώρα./ Παράσταση δίχως πρόβα./ Σώμα δίχως δοκιμή./ Κεφάλι δίχως περίσκεψη / Δεν ξέρω τον ρόλο που παίζω./ Ξέρω μόνο ότι είναι δικός μου, δεν ανταλλάσσεται». Γι’ αυτό και η ποίηση της Σιμπόρσκα δεν ήταν ποτέ το αποτέλεσμα ενός κυρίαρχου zeitgeist (πνεύμα των καιρών) ή μιας τάσης αλλά άντεξε στον χρόνο, δικαιώνοντας κάθε φορά την απόφαση για μια ακόμα έκδοση, όπως αυτή της πανηγυρικά συγκεντρωτικής στα ελληνικά με τον χαρακτηριστικό τίτλο Η ζωή εδώ και τώρα - Ποιήματα από τις εκδόσεις Καστανιώτη, μια ανθολογία αντάξια του ονόματός της, σε μετάφραση της Μπεάτας Ζούλκιεβιτς. Πολυμεταφρασμένη στις γλώσσες όλου του κόσμου, ιδιαίτερα δημοφιλής στην Αμερική, με το όνομά της να εξακολουθεί να δεσπόζει, σχεδόν μια δεκαετία μετά τον θάνατό της, σε διάφορες εκδόσεις και μελέτες, αγαπημένη των Γερμανών, των Γάλλων και των Ιαπώνων, η Σιμπόρσκα δεν έπαψε να μεταφράζεται και στην Ελλάδα (κυρίως από τον Βασίλη Καραβίτη). Αποτέλεσε, μαζί με τον Ζμπίγκνιεβ Χέρμπερτ και τον Ταντέους Ρουζέβιτς, τη λεγόμενη «αγία τριάδα της πολωνικής ποίησης», με την καρδιά της να μένει βαθιά ριζωμένη στα νοτισμένα από την υγρασία σύμπαντα της Κρακοβίας, αλλά το μυαλό της να διατηρεί αυτούσιο ένα θεωρητικό οπλοστάσιο που την έφερνε κοντά στην αρχαία Ελλάδα. Αντίστοιχα και η ποίησή της, ακροβατώντας μεταξύ του φιλοσοφικού σκεπτικισμού και του υπαρξιακού χιούμορ, κατάφερε να διαμορφώσει τη δική της, ιδιότυπη δύναμη: διαρθρωμένη σε μια πόλη που τη δόξασαν αυτοκράτορες και έξω από τα περίχωρά της υπάρχουν ακόμα τα απομεινάρια του Άουσβιτς, δεν αφήνει κανένα περιθώριο για ψέματα ή εξωραϊσμούς. Τα κλισέ που έφτιαξε η ανθρωπότητα για παρηγοριά ακυρώνονται από τους γεμάτους αμφιβολίες στίχους αλλά και από την ίδια την ανθρώπινη εμπειρία. Εξού και ότι στην κυρία που ρωτάει με εντελώς κοινότοπο τρόπο την ποιήτρια στο «Λεξιλόγιο για την Πολωνία», εκείνη απαντά ότι στη χώρα της δεν κάνει καθόλου κρύο, γιατί οι ποιητές βγάζουν τα γάντια όταν το φεγγάρι θερμαίνεται. Ο σουρεαλισμός διαπερνά τους στίχους της όχι μέσα από βαρυσήμαντες στοχαστικές απαντήσεις αλλά μέσα από την ειρωνεία και κωμικές μορφές όπως αυτές του Μπάστερ Κίτον, που αλλού εμφανίζεται ως ρωμαλέα ποιητική περσόνα. Η ίδια, άλλωστε, επέμενε στην επιτύμβια στήλη της να αναγραφεί πως «εδώ κείτεται παλιομοδίτικη σαν υποστιγμή η συγγραφέας μερικών στροφών», χωρίς να θέλει να δρέψει δάφνες. Απόδειξη ότι ένιωσε άσχημα στο άκουσμα της νίκης του βραβείου Νόμπελ, το οποίο θα προτιμούσε να είχε αποδοθεί σε κάποιον άλλον συμπατριώτη της. Η βαθιά της αφοσίωση στην ποίηση ως απαράμιλλη στάση ζωής την απομάκρυνε τόσο από τα κομματικά στρατόπεδα, με τα οποία είχε συμπαραταχθεί για κάποιο διάστημα μετά το όνειδος του γερμανικού φασισμού, όσο και από τα αστραφτερά λογοτεχνικά σαλόνια. Σαν μια ατίθαση δραπέτισσα στην καρδιά του μεταφυσικού, σε μια χώρα που δεν ξέφυγε ποτέ από τις συμπαντικές της αλήθειες

ΠΟΙΗΣΗ

–καθολικισμός και σοσιαλιστικός ρεαλινάτου, έτσι και στις «Δυο μαϊμούδες του σμός–, η σπουδαία Σιμπόρσκα φάνηκε να Μπρέγκελ», ποίημα που πρωτοέκανε γνωπεριδιαβαίνει όλη της την παράδοση για να στό, αποδίδοντάς το στα ελληνικά, ο Ζήαποκαλύψει το σφάλμα των βεβαιοτήτων σιμος Λορεντζάτος, με τις δύο αποστασιοτης, αρνούμενη την αλήθεια των κυρίαρχων ποιημένες από τα εγκόσμια μαϊμούδες να ιδεολογιών και υπερασπιζόμενη την πολύ- στέκονται αλυσοδεμένες στο περβάζι ενός τιμη επισφάλεια της αποδόμησής τους. Η φρουρίου που βλέπει στον γεμάτο πλοιάρια εμμονή στην πεπτωκυία φύση ή στη διαρ- και ελεύθερα πουλιά ποταμό Σελντ, η Σική αποτυχία, που κυριαρχεί στην ποίησή μπόρσκα διακρίνει ένα απαράμιλλο μήνυμα της, είναι που σε προκαλεί να προσηλωθείς, ζωής: « Έτσι μοιάζει το μεγάλο μου όνειρο να μην ξεχνάς, να θυμάσαι τη θνητότητα για τις απολυτήριές μου / εξετάσεις:/ δυο που παραμονεύει παντού. Σου γεννάει μαϊμούδες κάθονται αλυσοδεμένες στο πατην επιθυμία να ξαναδείς τη ζωή από την ράθυρο,/ πίσω απ’ το παράθυρο ίπταται ο αρχή, αφού ο θάνατος είναι συμπαντικός ουρανός / και κάνει μπάνιο η θάλασσα./ και ταυτόσημος μέσα στην ανωνυμία που Δίνω το μάθημα της Ιστορίας των Ανθρώσυνοδεύει όλους εμάς, αμαρπων./ Μπερδεύω τα λόγια τωλούς και αθώους, ενόχους μου και κομπιάζω». Ο κόσμος και θνητούς. Μόνο η ισότητα της απουσίας φαίνεται πολύ στον πόνο και τον έρωτα και πιο έντονα όταν μετριέται με η παραίτηση απ’ όλα είναι την παντοκρατορία της ζωής που αποδίδουν δικαιοσύνη που επιμένει να δηλώνει παΗ βαθιά της στον θάνατο και άρα στην νταχού παρούσα, ειδικά στα αλήθεια της ζωής. Γιατί ο θάάδεια από την ανθρώπινη αφοσίωση νατος «δεν καταλαβαίνει από παρουσία δωμάτια, και αυτό στην ποίηση αστεία / άστρα, γέφυρες / φαίνεται περίτρανα τόσο στο υφαντική, εξόρυξη, γεωργία,/ «Δωμάτιο του αυτόχειρα» όσο ως απαράκατασκευή πλοίων και ψήσικαι στο διάσημο πλέον ποίημιλλη στάση μο κέικ./ Στις συζητήσεις μας μά της «Η γάτα στο άδειο δωγια το αύριο / παρεμβαίνει μάτιο». ζωής την με την τελευταία του λέξη,/ Γάτες, μαϊμούδες, πουλιά, απομάκρυνε εκτός θέματος». ακίνητα γεράκια, διαμορφώνουν το απέραντο, βιτατόσο από τα αι αυτά η ίδια τα λιστικό σύμπαν που άνθισε κομματικά ε π ε ξερ γά ζετ α ι μ ε στην καρδιά της ποίησης της στρατόπεδα, το αίσθημα της παΣιμπόρσκα, δημιουργώντας ράταιρης ευθύνης μια αίσθηση διαρκούς αναμε τα οποία και της αμφιβολίας, σαν μια ζωογόνησης, ακόμα και όταν είχε συμπαπαράξενη Κασσάνδρα –«Είόλα τα σκεπάζει ο θάνατος. μαι εγώ η Κασσάνδρα./ Κι Αυτός ο παράδοξα ξέφρενος ραταχθεί για αυτή είναι η πόλη μου κάτω μυστικισμός που διαπερνά κάποιο διάαπό τις στάχτες»– που παρααυτόν και όχι τον άλλο κόσμο μονεύει απλώς για να προφηείναι που επηρέασε στην ποστημα μετά τεύσει αυτό που είναι πάντοτε ρεία Πολωνούς ποιητές και το όνειδος εκεί και να πλέξει, μέσα από μυθιστοριογράφους, όπως εκλεπτυσμένες υφάνσεις, τα και την επίσης νομπελίστρια του γερμακατάλληλα ερωτήματα: «Δεν Τοκάρτσουκ, φτιάχνοντας νικού φασιγνωρίζω τα παιχνίδια της καρμια ισχυρή παράδοση: ήδη διάς / Δεν γνωρίζω τη γύμνια από το «Κάλεσμα στο Γέτι» σμού, όσο του πατέρα των παιδιών μου./ (1957), η Σιμπόρσκα είχε και από τα Δεν φαντάζομαι το Άσμα αποφασίσει να περάσει στον αστραφτερά Ασμάτων / να κρύβει ένα κόσμο της φύσης από αυτόν ασαφές, γεμάτο μουντζούρες της πολιτικής, διαχωρίζοντας λογοτεχνικά χειρόγραφο,/ Αυτά που θέλω τη συμβολική παρουσία της. σαλόνια. να πω περιέρχονται σε έτοιΟ ανεξάντλητος, πολύφερνος μες προτάσεις./ Δεν χρησιμοαυτός πλούτος, αυτή η βιταλιποιώ την απελπισία γιατί δεν στική ενέργεια, διοχετεύονται μου ανήκει / μου την έχουν αυτούσια στην ποίησή της και εμπιστευτεί μόνο για να τη ανάγονται σε μόνιμο σύμβοφυλάω./ Ακόμη κι αν μου κόλο, το οποίο ύψωσε πάνω από ψεις το δρόμο,/ ακόμη κι αν τα βραβεία κατά την ομιλία με κοιτάξεις στα μάτια,/ θα σε προσπεράσω αποδοχής του Νόμπελ, λέγοντας πως ό,τι στο χείλος της πιο στενής κι απ’ την τρίχα και να σκεφτόμαστε γι’ αυτόν τον κόσμο, / αβύσσου». Σαν να πετάει σχεδόν πάνω «για τους χώρους του, τους οποίους διαπεραπό την άβυσσο, έχοντας, ως ποιήτρια, μια νά η ακτινοβολία των άστρων, των άστρων προνομιακή θέση όσον αφορά τη θέαση της που γύρω τους ήδη άρχισαν να ανακαλύπτομοίρας των ανθρώπων, που σχεδόν της δό- νται κάποιοι πλανήτες – νεκροί ήδη; νεκροί θηκε ως χάρη. Ξέρει ότι αποκεί τα πάντα ακόμα; άγνωστο: ό,τι και να σκεφτόμαστε μοιάζουν αμελητέα, αλλά τόσο ισχυρά όσο γι’ αυτό το ατέρμονο θέατρο, για το οποίο ένα χάδι, ένα ερωτικό φίλημα ή μια ανάσα. ναι μεν έχουμε εισιτήριο, αλλά με λήξη τόΑυτά μένουν ως απαράγραπτες αλήθειες σο αστεία σύντομη, περιορισμένη σε δύο στις μνήμες και θα μας συνοδεύσουν στον αμετάκλητες ημερομηνίες: ό,τι άλλο ακόμα θάνατό μας, που θα επέλθει ξαφνικά, όταν και να σκεφτόμαστε γι’ αυτόν τον κόσμο, η ζωή θα είναι ανυπόφορα παρούσα. αυτός είναι καταπληκτικός». Σίγουρα αυτό Αντίστοιχα με τον Όντεν, που σε έναν ισχύει και σίγουρα γίνεται ακόμα πιο καταδιάσημο πίνακα του Μπρέγκελ έβλεπε την πληκτικός και πλουσιότερος με την ποίησή παντοδυναμία της ζωής τη στιγμή του θα- της.

Κ

13.5.21 – lifo

33

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ποιος σκότωσε τη Βίλμα Η ανθολογία πενήντα δημοσιογραφικών κειμένων του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, που κυκλοφορεί με τον τίτλο «Το σκάνδαλο του αιώνα», αποκαλύπτει ότι ο νομπελίστας συγγραφέας του «Εκατό χρόνια μοναξιά» δεν έπαψε ποτέ να νιώθει δημοσιογράφος και, κυρίως, δεν εγκατέλειψε ποτέ την ιδεολογία του δημοσιογράφου.

Βιβλίο

α πο toν nik o μπα κουνακη

34 lifo – 13.5.21

Τ

ον Σεπτέμβριο του 1955 δημοσιεύεται στην εφημερίδα «El Espectador» της Μπογκοτά μια σειρά ρεπορτάζ του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες από τη Ρώμη, με θέμα τον θάνατο μιας 23χρονης Ρωμαίας γυναίκας, της Βίλμα Μοντέζι, που βρέθηκε νεκρή στην ακτή της Όστιας, της παραλίας της Ρώμης, μια ημέρα του Απριλίου 1953. Δύο χρόνια μετά, όταν ο Μάρκες αρχίζει να γράφει τα ρεπορτάζ του, η υπόθεση, που έμπαινε και έβγαινε από το εισαγγελικό αρχείο, εξακολουθούσε να καλύπτεται από μυστήριο. Τελικά, πώς πέθανε η Βίλμα: ναρκωτικά, αυτοκτονία, δολοφονία; Παρ’ όλο το μυστήριο, η υπόθεση αποκάλυψε έναν ολόκληρο κόσμο πορνείας και ναρκωτικών που κινούνταν στο ημίφως και που ήρωές του ήταν πρόσωπα της αριστοκρατίας, Σιτσιλιάνοι απατεώνες, ψευτοευγενείς, ηθοποιοί του κινηματογράφου, όπως η Αλίντα Βάλι, γιοι υψηλόβαθμων πολιτικών και ωραία κορίτσια λαϊκών οικογενειών, όπως η Βίλμα, κόρη ξυλουργού. Η σειρά των δεκατριών ρεπορτάζ δημοσιεύτηκε στην «El Espectador» κάτω από τον τίτλο «Το σκάνδαλο του αιώνα». Κι αυτός ακριβώς ο τίτλος επιλέγεται τώρα για τη συλλογή των δημοσιογραφικών κειμένων του Κολομβιανού συγγραφέα, που δείχνουν ότι η δημοσιογραφία είναι οριστικά το βάθρο της λογοτεχνίας του. Το Σκάνδαλο του αιώνα, που καλύπτει εβδομήντα πέντε σελίδες και είναι τοποθετημένο σχεδόν στο κέντρο της συλλογής, διαβάζεται σήμερα, με την απόσταση των εξήντα έξι χρόνων, ως λογοτεχνία. Θα έλεγα ως καθαρή (pure) λογοτεχνία, με αξιόπιστους ήρωες και συναρπαστική πλοκή, που ακολουθεί την τεχνική του αινίγματος και της βέβαιης λύσης του, η οποία ανατρέπεται ή αποτρέπεται την τελευταία στιγμή, αλλά και του παζλ, που αναγκάζει τον αναγνώστη να συνθέσει τα κομμάτια και να μπει ενεργά στο παιγνίδι της αφήγησης. Τα πενήντα κείμενα που επιλέγονται σε αυτή την ανθολογία καλύπτουν μια περίοδο τριάντα επτά χρόνων, από το 1950 έως το 1987, και δείχνουν μια τεράστια θεματική γκάμα: διευρυμένες οικογένειες, συγγενείς, θείες και υπηρέτριες, ειδωλολατρικός χριστιανισμός,

προλήψεις, δεισιδαιμονίες, τεράστιοι βαλτότοποι, ποταμόπλοια, έντονη μνήμη της αποικιοκρατίας, σκονισμένα τρένα, καταυλισμοί στις επαρχίες των μπανανοφυτειών, Ινδιάνοι ιθαγενείς, η σιέστα του μεσημεριού, η καθημερινή καταιγίδα στις τρεις το απόγευμα, τα μπολέρος και τα βαγιονάτος, οι δημοκρατικοί εξόριστοι του ισπανικού εμφυλίου πολέμου, η ποίηση και το ακορντεόν, οι εμφύλιοι πόλεμοι, η πολιτική βία, το μακελειό και οι πολιτικές δολοφονίες, οι δολοφονίες των ναρκοκαρτέλ, όπως αυτή του φίλου του δημοσιογράφου Γκιγέρμο Κάνο, διευθυντή της «El Espectador», με εντολή του Πάμπλο Εσκομπάρ, η μεταφρασμένη λογοτεχνία, οι εκδοτικοί οίκοι του Μπουένος Άιρες, ο Φιντέλ Κάστρο, το Μεξικό, το Παρίσι, η παράξενη αίσθηση της ελευθερίας που δεν θεμελιώνεται σε κανόνες, το μείγμα του πληθυσμού, η καταλυτική παρουσία της γεωγραφίας. Το ρεπορτάζ του Μάρκες «Οι Κουβανοί αντιμέτωποι με τον αποκλεισμό», με θέμα το εμπάργκο που επέβαλαν οι ΗΠΑ στη χώρα του Κάστρο από το 1961 και μετά, και το οποίο δημοσιεύτηκε τo 1978 στο περιοδικό «Alternativa» που o ίδιος είχε δημιουργήσει, μοιάζει σήμερα πολύ μοντέρνο, γιατί στηρίζεται στα απόλυτα facts, δηλαδή στους αριθμούς. Αρχίζει έτσι: «Εκείνη τη νύχτα, την πρώτη του αποκλεισμού, υπήρχαν στην Κούβα 482.560 αυτοκίνητα, 343.300 ψυγεία, 549.700 ραδιόφωνα, 303.500 τηλεοράσεις, 352.900 ηλεκτρικά σίδερα, 286.400 ανεμιστήρες, 41.800 πλυντήρια, 3.510.000 ρολόγια χειρός, 63 σιδηροδρομικές μηχανές και 12 εμπορικά πλοία. Όλα αυτά, εκτός από τα ρολόγια χειρός, που ήταν ελβετικά, είχαν κατασκευαστεί στις ΗΠΑ». Το ρεπορτάζ του «Το καινούργιο αρχαιότερο επάγγελμα του κόσμου», που δημοσιεύτηκε στην ισπανική «El Pais» τον Σεπτέμβριο του 1980, στηρίζεται στην τεχνική της βαθμιαίας αποκάλυψης. Ξεκινάει από τη δολοφονία μιας πανέμορφης πόρνης σε κάποιο στενό της περιοχής της πλατείας Πιγκάλ στο Παρίσι. Είχε δολοφονηθεί από μια άλλη ωραία γυναίκα, εποχούμενη, που της έριξε από τη θέση του

γκαμπριέλ γκαρσία μάρκες Το σκάνδαλο του αιώνα

Μτφρ.: Μαρία Παλαιολόγου Εκδόσεις Ψυχογιός Σελ.: 404

οδηγού εφτά σφαίρες. Η δολοφόνος συνελήφθη σχεδόν αμέσως. Και από την αστυνομική έρευνα αποκαλύφθηκε ότι τόσο το θύμα όσο και η θύτης ήταν τραβεστί. Αλλά για τον Μάρκες το θέμα δεν ήταν η δολοφονία ενός/μιας τραβεστί. Ήταν η αποκάλυψη ότι οι μισοί από τους διακόσιους, τότε, τραβεστί που υπήρχαν στους δρόμους του Παρισιού ήταν Βραζιλιάνοι. Η αποκάλυψη και το άγριο πλαίσιο της δολοφονίας οδηγεί τον Μάρκες να ανακαλέσει στη μνήμη του τη σχεδόν ειδυλλιακή εικόνα των μπορντέλων της Καραϊβικής, περισσότερο αυλές για χορό, χρωματιστές γιρλάντες πάνω στις αμυγδαλιές των τροπικών και «αδάμαστες μιγάδες που εκδίδονταν περισσότερο για το γλέντι και λιγότερο για το χρήμα και που κάποιες φορές διέθεταν την απίστευτη αθωότητα να αυτοκτονούν από έρωτα». Ο Μάρκες ξεκίνησε να σπουδάζει νομικά κατ’ απαίτηση της οικογένειάς του, αλλά ποτέ δεν ολοκλήρωσε αυτές τις σπουδές, βουτώντας από πολύ νέος στα βαθιά νερά της δημοσιογραφίας. Μπορούμε να πούμε ότι ο Μάρκες «έδεσε» τη συγγραφική του τέχνη με τη βοήθεια του ρεπορτάζ, με τα κείμενα που έγραφε σε διάφορες εφημερίδες της Κολομβίας, όπου κατά καιρούς δούλεψε. Δεν είναι τυχαίο ότι το πρώτο μεγάλο πεζογράφημά του είναι η αφήγηση ενός ναυαγού, που είχε πρωτοδημοσιευτεί σε συνέχειες σε εφημερίδα. Ο Μάρκες δεν εγκατέλειψε ποτέ τη δημοσιογραφία, ενώ κατά καιρούς έγινε και εκδότης. Ακόμη και σήμερα, το Ίδρυμα Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες για τη Νέα Λατινοαμερικανική Δημοσιογραφία, που ο συγγραφέας είχε ιδρύσει το 1995, κινητοποιεί τη νέα γενιά των Λατινοαμερικανών δημοσιογράφων στο δικό του πνεύμα. Το 2003 «έζησα» για μερικούς μήνες μέσα στον κόσμο του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, καθώς επιμελήθηκα την αυτοβιογραφία του Ζω για να τη διηγούμαι (Vivir para contarla), σε μετάφραση της Κλαίτης Σωτηριάδου. Η λειτουργία της μνήμης του Μάρκες αρχίζει εδώ με ένα ταξίδι. Είναι το ταξίδι που κάνει με τη μητέρα του, Λουίζα Σαντιάγα, τον Μάιο του 1952, στην πατρογονική Αρακατάκα για να πουλήσουν το σπίτι των παππούδων. Το ταξίδι αυτό, μια αναδρομή στην ιστορία της οικογένειας αλλά και στην ιστορία του τόπου, ταξίδι με τρένο ανάμεσα στο εγκαταλελειμμένο τοπίο της περιοχής της μπανάνας, δίνει την ευκαιρία στον συγγραφέα να ξεδιπλώσει όλη την περίπλοκη γενεαλογία της ζωής του. Η Αρακατάκα και όλη η περιοχή της (από την πλευρά της Καραϊβικής) ήταν το Ελντοράντο της μπανάνας, που έφτασε στο απόγειό του στις αρχές της δεκαετίας του 1920. Η περιοχή τράβηξε σαν μαγνήτης ένα πλήθος κόσμου, όχι μόνο Λατινοαμερικανούς αλλά και Ευρωπαίους και Άραβες, κυρίως Σύρους και Λιβανέζους, τους οποίους στην Κολομβία αποκαλούν γενικά Τούρκους. Η περίφημη ποπ τραγουδίστρια Σακίρα είναι μια Κολομβιάνα με ιταλολιβανέζικη καταγωγή και από αυτή την άποψη δεν είναι τυχαίο το άρθρο που αφιέρωσε σε αυτήν ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες στο περιοδικό του «Cambio». Ξαναγυρίζοντας στη συλλογή Το σκάνδαλο του αιώνα, διαβάζω το κείμενο «Οι πρόδρομοι» με θέμα πώς βάζουμε τίτλους σε ένα ρεπορτάζ. Εδώ πρόκειται για τεράστια είδηση, ίσως από τις μεγαλύτερες όλων των εποχών. Τίτλος: «Ο Αδάμ και η Εύα εκδιώκονται από τον Παράδεισο». Υπότιτλος: « Ένα μήλο η αιτία της τραγωδίας». Και πλάγιος τίτλος: «“Θα κερδίζεις το ψωμί σου με τον ιδρώτα του προσώπου σου”, είπε ο Θεός».

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ μεσαίας τάξης. Έχοντας δώσει ήδη δείγματα αυτής της μελέτης με το λεξικό της δεκαετίας του ’80 και την έκθεση GR ’80s (σε συνεργασία και τα δύο με τον Βασίλη Βαμβακά), έρχεται με ένα εμβληματικό έργο για τη μεσαία τάξη στην Ελλάδα και, εντάσσοντάς την υποδειγματικά στο διεθνές πλαίσιο, να της προσδώσει εκείνη την επιστημονική αίγλη που της έλειπε σταθερά. Αποφασίζει να μην τη βάλει σε εύκολα καλούπια αλλά να την παρατηρήσει προσεκτικά, και τολμώ να πω πως το κάνει με αγάπη και νοσταλγία, που δεν διοχετεύονται όμως σε κανέναν ανέξοδο συναισθηματισμό. Ξεκινά το έργο του με μια βασική παρατήρηση, ορίζοντάς τη μέσα από τη χρήση μιας εκτεταμένης ξένης βιβλιογραφίας, κυρίως γαλλικής, από την οποία αντλεί και τη βασική συνιστώσα της ποικιλόμορφης γνώσης του, και αξιοποιώντας μια πλούσια επιστημονική παρακαταθήκη στο ζήτημα. Ο Παναγιωτόπουλος θεωρεί ως αρχή της μεσαίας τάξης εκείνο το σημείο όπου το εργατικό δυναμικό αποφασίζει συνειδητά να δουλέψει για τη δική του ευμάρεια, τη δική του εξέλιξη και πρόοδο, να ιδεολογικοποιήσει και παράλληλα να απενοχοποιήσει την ευζωία του. Ο συγγραφέας παρακολουθεί με μεγάλη πληρότητα την ιστορία της και τους μετασχηματισμούς της μέσα στον εικοστό αιώνα αλλά και τη μετατροπή της σε ένα πολιτικό

Ερευνώντας την ιστορία και τη λειτουργία της τάξης μας, ανακαλύπτοντας την ύπαρξή μας. Η «πολύπαθη» μεσαία τάξη, ποιοι αποτελούν τη μεσαία τάξη, τσακίσαμε τη μεσαία τάξη.

υποκείμενο που οδηγείται είτε από συντηρητικές είτε από ριζοσπαστικές εξελίξεις. Μπορεί να παρατηρεί ιστορικά, αλλά δεν παύει να παρατηρεί πρωτίστως κοινωνιολογικά την εξέλιξή της. Καταναλωτισμός, ανάγκη για ζωή, υπερσυναισθηματισμός, κατάρρευση της καπιταλιστικής μεσαίας τάξης μπροστά στην παγκοσμιοποίηση και το χτίσιμό της εκ νέου αλλά και πολλά άλλα ζητήματα απασχολούν τη διεισδυτική ματιά του, που διερευνά όλα τα συμπτώματα κριτικά και με πληρότητα. Ο Παναγιωτόπουλος δεν κατακρίνει ούτε μέμφεται τη μεσαία τάξη. Την παρακολουθεί από κοντά, μελετά το βίωμά της, αναγνωρίζοντάς της τη σημασία της πράξης σε σχέση με τη θεωρητική προσέγγιση. Η μεσαία τάξη δρα κυρίως, αλλά η δράση της προκαλεί και ιδεολογία. Το έργο παρατηρεί την κίνηση της μεσαίας τάξης και κατανοεί τον ρόλο της ως εκκρεμούς της Ιστορίας. Είναι εκείνη που φέρνει τον καπιταλισμό στη νεωτερική εποχή, αφού «στήριξε την απαλλαγή των καπιταλιστικών κοινωνιών από τα θεσμικά και πολιτιστικά βαρίδια…», αλλά κι εκείνη που βίωσε την καταστροφή της από την παγκοσμιοποίηση καθώς και από την αντίδρασή της σε αυτήν. Ο συγγραφέας παρακολουθεί αυτή την πορεία με μεγάλη επιμέλεια και σεβασμό στη χρονική ακολουθία, με έναν υπόγειο, αλλά σαφή τρόπο που επιτρέπει στον αναγνώστη να θυμηθεί αλλά και να ξαναβιώσει τα γεγονότα, κατανοώντας τις τομές που δημιούργησαν. Η ματιά του είναι μακροσκοπική, επικεντρώνεται στη μεγάλη εικόνα και προσφέρει μια νέα οπτική στον αναγνώστη, ξεκλειδώνοντας θεάσεις που δεν τις είχαμε προσέξει, ιστορικοποιώντας το πρόσφατο παρελθόν αλλά και περιγράφοντας τις μεγάλες κοινωνιολογικές τομές. Το ελληνικό κομμάτι του βιβλίου ίσως είναι και το δυνατότερο. Ανατέμνει κάθε πτυχή της βιωματικής διάρθρωσης της συγκρότησης της μεσαίας τάξης στην Ελλάδα με επιστημονικότητα, συμπάθεια και αγάπη αλλά και με έμμεσες αποδομήσεις, όπως γίνεται με την παράθεση του αποσπάσματος από την ταινία Σπιρτόκουτο. Ξεκινώντας από κάθε ψηφίδα που συγκροτεί την ελληνική μεσαία τάξη, από το αγαπημένο του «διαμέρισμα» μέχρι τον γάμο, την πεθερά, τα παιδιά και τη σχέση με το κράτος, φτάνει και στα μεγάλα θέματα που την απασχολούν σήμερα. Συνομιλώντας με κορυφαία σύγχρονα διανοητικά ρεύματα αλλά και με διανοητές όπως ο Lilla, o Παναγιωτόπουλος θίγει τα θέματα των ταυτοτήτων, των ορίων και των νέων διαιρέσεων που απασχολούν τη μεσαία τάξη και αποτελούν τα νέα στοιχεία συγκρότησης, αλλά και διάλυσής της. Πρόκειται για ένα βιβλίο πολυεπίπεδο, διανοητικά προκλητικό, πυκνό και καταιγιστικό. Δεν χαρίζει εύκολες λύσεις στους αναγνώστες αλλά τους καλεί να προβληματιστούν και να αναγνωρίσουν απροσδόκητα, συχνά από τη μια σελίδα στην άλλη, την ίδια τους τη ζωή. Εξάλλου, ο ίδιος, οργανικό μέλος αυτής της τάξης, πίσω από ένα βιβλίο υψηλής διανόησης δεν διστάζει να κρύψει και μερικά σπαράγματα ζωής, στοιχεία της μεσαίας τάξης και τα μυστικά της πορείας και της επιβίωσής της.

«Borrow money from pessimists. They don’t expect it back». Fortune cookie σε κινέζικο εστιατόριο στην πλατεία Συντάγματος.

απο toν στέφαν ο καβαλλιερ άκη

Βιβλίο

Μ

ια απλή αναζήτηση στο Διαδίκτυο μας δίνει να καταλάβουμε τη σημασία της μεσαίας τάξης στη ρητορική της δημόσιας σφαίρας και την εμβληματική της σημασία ακόμα και σήμερα στα μεγάλα πολιτικά και κοινωνικά διακυβεύματα. Η μεσαία τάξη, εκείνο το «σκοτεινό αντικείμενο του πόθου», θα μπορούσε να πει κάποιος, όλων των μεγάλων αντιπαραθέσεων της δημόσιας σφαίρας. Από αυτή την αναζήτηση δεν θα μπορούσε να λείπει η Ελλάδα και η δική της μεσαία τάξη, συχνά λοιδορημένη και πνευματικά αγνοημένη. Όλοι μπορεί να συμφωνούν ότι αποτελεί όχι μόνο τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής κοινωνίας, τον βασικό μοχλό ανάπτυξης και συμπερίληψης αλλά και τον αποδιοπομπαίο τράγο των ελίτ. Έτσι, η μεσαία τάξη στην Ελλάδα παρέμεινε κυρίως μια βουβή πλειονότητα που δεν μπόρεσε να βρει εύκολα τον ορισμό της, τις αντιπροσωπεύσεις της, αλλά, το κυριότερο, όλα εκείνα που θα μπορούσαν να την προσδιορίσουν και να της δώσουν το βάθος που θα την έκανε, από βουβό, δυναμικό πρωταγωνιστή. Ο αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνιολογίας στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγής Παναγιωτόπουλος είναι από τους πιο διεισδυτικούς μελετητές της

παναγής παναγιωτόπουλος Περιπέτειες της μεσαίας τάξης – Κοινωνιολογικές καταγραφές στην Ελλάδα της ύστερης μεταπολίτευσης Εκδόσεις Επίκεντρο Σελ.: 424

13.5.21 – lifo

35

36 lifo – 13.5.21

PERSONAL SHOPPER

ΈΧΕΙΣ ΓΟΎΣΤΟ ΣΤΑΥΡΙΆΝΑ ΑΣΤΡΑΔΕΝΉ

BURGERS ΤΑ ΜΠΕΡΓΚΕΡΆΔΙΚΑ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ ΠΟΥ ΚΆΝΟΥΝ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΉ ΚΟΥΖΊΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΣΥΝΉΘΕΙΑ

The good LiFO

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

13.5.21 – lifo

37

Burgers 38 lifo – 13.5.21

BURGERS & BEERS

A ΦΙ Ε ΡΩ ΜΑ

Monster

The good LiFO

ταν μιλάς για μπέργκερ, καλό είναι να ξεχάσεις τους καλούς σου τρόπους. Γιατί σε αυτή την κατηγορία το savoir faire παραγκωνίζεται από το savoir manger ή αλλιώς «την απόλαυση του φαγητού», που θέτει τους δικούς του κανόνες: τα μαχαιροπίρουνα καταργούνται και οι χαρτοπετσέτες φεύγουν από τα γόνατα και τσαλακώνονται στα χέρια. Ακόμα κι αν είσαι από αυτούς που καθαρίζουν με ειδικό μαχαιράκι το μήλο τους, όταν βρεθείς μπροστά σε ένα από τα λαχταριστά πιάτα που σερβίρουν τα burger spots της Αθήνας, θα παρασυρθείς σε μια εμπειρία απελευθέρωσης και γευστικής χαράς. Καλοψημένα, ζουμερά μπιφτέκια, τρυφερά κομμάτια κοτόπουλου, αργομαγειρεμένο pulled pork, καπνιστές κοπές, συνδυάζονται με ολόφρεσκα υλικά, σάλτσες που κάνουν τη διαφορά σε κάθε συνταγή αλλά και αφράτα ψωμάκια, προσφέροντας μια νέα εμπειρία που εμπνέεται από την Αμερική και φτάνει στα μέρη μας με τις απαραίτητες παρεμβάσεις, ώστε να γίνει καθημερινή συνήθεια. Η LiFO κάνει βόλτα στα στέκια όπου το μπέργκερ αποθεώνεται, γίνεται street food, lunch break ή αγαπημένη βραδινή επιλογή και συνοδεύεται από μπίρες ή κοκτέιλ. Οι vegans βρίσκουν τις δικές τους συνταγές που θα ενθουσιάσουν ακόμα και τους λάτρεις του κρέατος. Οι σεφ πειραματίζονται, δοκιμάζουν και τελικά προτείνουν μοναδικές γεύσεις, αλλάζοντας την κατηγορία των μπέργκερ σε ένα πεδίο δημιουργίας με αναπάντεχα υλικά και συνδυασμούς που ανταγωνίζονται ο ένας τον άλλον. Η ατμόσφαιρα των αγαπημένων burger spots παίζει τον δικό της ρόλο σε μια μοναδική εμπειρία. Εμπνευσμένη από την κουλτούρα «born in USA», μουσικές μπάντες αλλά και σχέδια καλλιτεχνών, γίνεται το απόλυτο σκηνικό για χαλαρές βόλτες με γευστικό προορισμό. Ανοιχτά και ανανεωμένα, τα μπεργκεράδικα της Αθήνας που προτείνει η LiFO θα σε παρασύρουν σε ένα ταξίδι που φτάνει στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και θα σε κάνουν να νιώσεις πως η αμερικανική κουζίνα δημιουργήθηκε για να γίνει ελληνική γαστρονομική συνήθεια.

Ένα concept που συνδυάζει γεύσεις και μουσική από τα ’70s. Αν τα hard rock ακούσματα από τη δεκαετία των ’70s είναι η αγαπημένη σου μουσική και αν ταυτόχρονα είσαι λάτρης των μπέργκερ, τότε υπάρχει ένα στέκι που φτιάχτηκε μόνο για σένα. Αλλά ακόμα κι αν δεν είσαι κάτι από αυτά, στο Monster Burgers & Beers είναι σίγουρο πως θα γίνεις, γιατί εδώ το concept σε κερδίζει με την αυθεντικότητα αλλά και την προσοχή σε κάθε λεπτομέρεια. Σχεδόν όλα τα μπέργκερ του καταλόγου έχουν πάρει το όνομά τους από μπάντες των ’70s και μην μπεις σε δίλημμα, γιατί μάλλον θα τα δοκιμάσεις όλα. Το Monster, με μοσχαρίσιο μπιφτέκι, chili con carne, cheddar sauce, chili mayo, iceberg, τηγανητό αυγό και τραγανό κολοκύθι, και το Atomic Rooster, με στήθος κοτόπουλο, τραγανά κρεμμύδια, μανιτάρια σοτέ, ρόκα, jalapenos, chili mayo και beer

sauce, θα σε κάνουν φανατικό. Must-try το Baconator με μοσχαρίσιο μπιφτέκι, διπλό μπέικον, τσένταρ σος και μανιτάρια σοτέ, ενώ, αν είσαι vegan, θα λατρέψεις τα Captain Beyond και Leaf Ηound. Στη συνοδεία των γεύσεων θα βρεις μπίρες από αγγλικές και αμερικανικές breweries αλλά και τη μοναδική αιξ από την Cretan Brewery, που μπορείς να απολαύσεις σε pilsner, weiss και stout εκδοχή. Άλλωστε, το Monster Burgers & Beers μένει πιστό στο όνομά του, προσφέροντας μπέργκερ μεγάλων διαστάσεων –που μένουν πιστά στην ουσία της γεύσης– και εκλεκτές μπίρες που θα εκτιμήσεις από την πρώτη γουλιά. Το draft cocktail που εναλλάσσεται κάθε τόσο στο βαρέλι του μπαρ συμπληρώνει τον κατάλογο των ποτών σε έναν χώρο που έχει δημιουργηθεί για να επαναφέρει τις ωραίες στιγμές με concept.

Πρωτογένους 8, Αθήνα, 210 3250324, www.monsterburgers.gr Facebook: Monster Burgers & Beers, Instagram: monster_burgers_n_beers

Smash'n Bun

Η καρδιά της πόλης είναι αυτή που γράφει την ιστορία της γαστρονομικής σκηνής και το Smash’n Bun έρχεται να επιβεβαιώσει αυτόν τον κανόνα. Το νέο burger spot στην Πατριάρχου Ιωακείμ έχει κάνει ήδη την παρουσία του αισθητή στο Κολωνάκι, μετατρέποντας το fast-food στην απόλυτη γαστρονομική πρόταση. Ο Γιώργος Μελισσάρης και ο Γιάννης Μωράκης ενώνουν τις δυνάμεις τους με τον Τόμας Γκρούμπατς και αναθέτουν στον ταλαντούχο και πολυβραβευμένο σεφ Μιχάλη Νουρλόγλου ένα ανατρεπτικό πρότζεκτ. Το Smash Burger, που είναι ήδη must στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, απογειώνεται στην κουζίνα του Smash’n Bun. Εκλεκτός, 100% ελληνικός μοσχαρίσιος κιμάς σαράντα ημερών dry-aged ωρίμανσης ζυμώνεται μόνο με αλάτι σε μπάλα και στη συνέχεια πιέζεται δυνατά με ειδικές πρέσες επάνω στην καυτή επιφάνεια ψησίματος, μέχρι να αποκτήσει πάχος μόλις μισό εκατοστό. Οι γωνίες ξεροψήνονται, παγιδεύοντας τους ζωμούς και κάθε νόστιμη λιπαρή ουσία του κρέατος

στο εσωτερικό και η γεύση αγγίζει ένα άλλο επίπεδο. Το χειροποίητο bun από βιολογικό αλεύρι, το οποίο ζυμώνεται και ψήνεται στο Smash’n Bun, αλλά και τα υπόλοιπα υλικά, για παράδειγμα το τυρί, το μπέικον και η ντομάτα, που είναι βιολογικά, καθώς και οι ναξιώτικες πατάτες που το συνοδεύουν –τηγανίζονται σε ηλιέλαιο, με 10% βασιλικό μοσχαρίσιο λίπος–, συμπληρώνουν τη μοναδική γεύση που σε περιμένει σε κάθε πιάτο. Στο Smash’n Bun η ποιότητα, η φρεσκάδα, η επιλογή της καλύτερης πρώτης ύλης και η γευστική ένταση είναι ο κανόνας χωρίς εξαίρεση. Στα must-try, τα grilled-cheese sandwiches αλλά και το Korean fried chicken με βιολογικό ελληνικό κοτόπουλο, το οποίο διπλοπανάρεται και ψήνεται σε ειδική φριτέζα. Κάθε λαχταριστή πρόταση συνοδεύουν οι μπίρες της ελληνικής εταιρείας Strange Brew που εκπροσωπεί επάξια το εγχώριο craft κίνημα.

B U R G E R S

Μπούφαλος

Πατριάρχου Ιωακείμ 48, Κολωνάκι, 210 7249802 Facebook: Smash’n Bun, Instagram: smashnbun

Μπέργκερ και τα συναφή από το πρωί μέχρι το βράδυ!

Ο Μπούφαλος, που γνωρίζεις και έχεις αγαπήσει για τις εξαιρετικές γεύσεις του, επιστρέφει με ένα νέο concept και σε καλωσορίζει σε έναν all-day χώρο, όπου σε σερβίρει πλέον από το πρωί μέχρι το βράδυ. Ο πρωινός καφές που θα σου προσφέρει συνοδεύεται από ένα πλήρες μενού brunch που περιλαμβάνει scrumbled eggs, pancakes, διαφορετικές εκδοχές από μπέιγκελ αλλά και συνταγές όπως το πεντανόστιμο avocado toast με κρέμα αβοκάντο, αυγό και τυρί. Στις μεσημεριανές βόλτες σε περιμένουν επιλογές από σαλάτες που θα συνοδεύσουν το μπέργκερ σου αλλά και πιάτα για κάθε γούστο, ενώ το βράδυ μπορείς να συνοδεύσεις τις γεύσεις με κάποιο ποτό ή κοκτέιλ (ή το αντίστροφο). Όποια κι αν είναι η διάθεσή σου, είναι σίγουρο πως εδώ θα βρεις τον χώρο που θα σε χαλαρώσει με

τα άνετα τραπεζάκια στην πλατεία Αγίου Γεωργίου –που ξαναπέκτησε ζωή–, και μάλιστα στις κατάλληλες αποστάσεις, για να νιώθεις ασφαλής. Στα must-try το μπέργκερ Μπούφαλος με μπιφτέκι 200 γρ. από μοσχαρίσιο κιμά και μπέικον, έμενταλ, αβοκάντο, πίκλες κόκκινου κρεμμυδιού και σαλάτα, αλλά και η σαλάτα λεβάντε με φρέσκα σαλατικά, φύλλα μουστάρδας, ζουμερά φιλετάκια από κοτόπουλο teriyaki και σος ταχινιού. Ιδανικό πιάτο για να συνοδεύσεις τα κοκτέιλ του Μπούφαλου οι τυρομπουκιές halapenos, με jamon και μπάρμπεκιου ανανά που θα σε μαγέψει. Στον Μπούφαλο οι επιλογές του μενού είναι αυτές που χρειάζεσαι κάθε στιγμή της ημέρας, με τα γνωστά μπέργκερ να πρωταγωνιστούν σε ένα πρότζεκτ που φτιάχτηκε για να σε κάνει να νιώθεις όμορφα από το πρωί μέχρι το βράδυ!

Επτανήσου 13, Κυψέλη, 210 8238082 Facebook: Μπούφαλος, Instagram: mpoufalos 13.5.21 – lifo

39

Munchy's

The good LiFO

Τα περίφημα Munchy’s Burgers έρχονται στον χώρο σου, φέρνοντας αυθεντική απόλαυση. Η κατηγορία μπέργκερ είναι από μόνη της μια γευστική επιλογή με φανατικούς. Ανάμεσα σε αυτούς θα συναντήσεις τους πιο ψαγμένους, που έχουν δοκιμάσει ό,τι κυκλοφορεί σερβιρισμένο ανάμεσα σε δύο στρογγυλά ψωμάκια και ξέρουν να ξεχωρίσουν την πραγματικά αυθεντική γεύση του μπέργκερ. Αν σε αυτούς πεις «Munchy’s Burger», θα σου απαντήσουν Ghost Kitchen και ξέρουν πολύ καλά τι λένε. Γιατί τα γνωστά burger spots άλλαξαν όνομα και έρχoνται στον χώρο σου στο Ψυχικό, στο Παγκράτι, στην Κηφισιά, στο Κερατσίνι και στην Αγία Παρασκευή, φέρνοντας όλες τις αγαπημένες γεύσεις που θα βρεις μόνο εδώ. Στην κατηγορία Angus –για την οποία φημίζονται, και όχι άδικα– θα βρεις το Italian, με crispy προσούτο, κατσικίσιο τυρί, ψητή τομάτα, iceberg, sauce bearnaise και λάδι λευκής τρούφας, ενώ δεν πρέπει να παραλείψεις το Blue Burger με

ντομάτα και blue cheese sauce ή, αν είσαι λάτρης των καυτερών, το Chilly Angus Burger με ντομάτα, τσένταρ, μπέικον, iceberg, πιπεριά χαλαπένιος και mango chutney sauce. Ό,τι κι αν διαλέξεις, μπορείς να επιλέξεις ανάμεσα σε μπιφτέκι Angus 100 ή 200 γρ. και να απολαύσεις τη μοναδική γεύση του μοσχαρίσιου κιμά με την προσθήκη μπέικον. Στα Ghost Kitchen πρέπει να δοκιμάσεις και τα New York Burgers, με πρώτο το Green –η pickle sauce απογειώνει τη γεύση του–, αλλά και το Smoked Μozzarella με μπέικον και bbq sauce. Αν, πάλι, έχεις αποκλείσει το κρέας από τη διατροφή σου, το Beyond Burger θα σε δικαιώσει, αφού προσφέρει όλη τη γεύση του εναλλακτικού κρέατος σε μια μοναδική συνταγή. Στα Ghost Kitchen κάθε πιάτο έχει το δικό του μυστικό νοστιμιάς και έρχεται όπου κι αν βρίσκεσαι με delivery, φέρνοντας μαζί του αυθεντική απόλαυση.

Ψυχικό, 210 6722200 / Παγκράτι, 210 7244724 / Κηφισιά, 210 8087260 / Αγ. Παρασκευή, 210 6001804 / Κερατσίνι, 211 4180444 Delivery και μέσω e-food και Wolt. www.munchys.gr, Facebook: Munchy’s Burgers, Instagram: munchysburger

Το μπέργκερ με την αυθεντική καπνιστή γεύση.

τhe holy cow burger

Burgers 40 lifo – 13.5.21

Po' Boys

A ΦΙ Ε ΡΩ ΜΑ

Καπνιστό μπιφτέκι 200 γρ. από μοσχάρι Σερρών, white BBQ sauce, καραμελωμένα κρεμμύδια, τσένταρ, φοντί τυριών, iceberg και ρόκα.

Στην κατηγορία μπέργκερ μπορείς να βρεις επιλογές που θα σε ενθουσιάσουν. Στο Po’ Boys BBQ, όμως, θα ζήσεις μια γευστική εμπειρία που δεν μοιάζει με καμία άλλη, αφού εδώ θα απολαύσεις τη νοστιμιά του αυθεντικού καπνιστού κρέατος σε διαφορετικές εκδοχές. Brisket, pulled pork, spare ribs, pork belly, σιγοκαπνίζονται σε ένα custom made smoker που πέρασε από πολλές δοκιμές και πειραματισμούς μέχρι να γίνει το απόλυτο εργαλείο που μετατρέπει ακόμα και το σκληρό βοδινό κρέας σε ένα λαχταριστό και τρυφερό κομμάτι που λιώνει στο στόμα. Όπως καταλαβαίνεις, τα μπέργκερ του Po’ Boys αποτελούν μια κατηγορία από μόνα τους και προσφέρονται σε μοναδικές συνταγές που σε φέρνουν σε δίλημμα. Στα must-try το Holy Cow, με καπνιστό μοσχαρίσιο μπέργκερ από μοσχάρι Σερρών, καραμελωμένα κρεμμύδια, bbq σος, τσένταρ και φοντί τυριών. Εκτός από τις επικές

μερίδες που αναδεικνύουν τα καπνιστά κρέατα είτε μέσα σε βουτυράτα μπριός, είτε σε αφράτα bao buns, είτε σε τραγανά tacos, στο Po’ Boys θα βρεις επιλογές αμιγώς street food, που θα σου δώσουν τη χαρά του «τρώω με τα χέρια». Το New York Double Cheeseburger με δύο smashed burgers, τσένταρ, iceberg και γλάσο bourbon είναι από τις γεύσεις που πρέπει να δοκιμάσεις, ενώ στην κατηγορία to go θα βρεις και το εξαιρετικό Buttermilk Fried Chicken, με τηγανητό φιλέτο κοτόπουλο, τσένταρ, μαγιονέζα, γλάσο bourbon, iceberg, coleslaw και πίκλες. Οι επιλογές σε ψωμάκι από αλεύρι πατάτας, αφράτο και ελαφρύ, συμπληρώνουν την απόλαυση. Άλλωστε, στο Po’ Boys η αυθεντική bbq εμπειρία συνοδεύεται από την ελευθερία να τρως όπως ακριβώς θέλεις τις αγαπημένες σου γεύσεις, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει χρησιμοποιώντας τα χέρια σου και τίποτε άλλο!

new york double cheeseburger Mε δύο λεπτά μπιφτεκάκια από μοσχάρι Σερρών, διπλό τσένταρ, iceberg, bourbon glaze, μαγιονέζα, μουστάρδα και κρεμμύδι.

Αγαθάρχου 12 & Λεπενιώτου, Ψυρρή, 210 3234672 Facebook: Po’ Boys, Instagram: poboysbarbeque

SAM

Το αυθεντικό μπέργκερ του αμερικάνικου Νότου...

Ο Sam όπλισε και κατέβηκε πάλι στο Κουκάκι! Μπότες, σπιρούνια και απίστευτα λαχταριστά μπέργκερ! Μοναδικά buns δικής του συνταγής, ολόφρεσκος μοσχαρίσιος κιμάς και ζουμερά φιλέτα κοτόπουλο. Αληθινές μαριναρισμένες φέτες μπέικον, απίστευτα καραμελωμένα κρεμμύδια, όλα ψημένα στη φλόγα, παντρεύονται με τις original bbq sauces του (mississippi και apple sauce), τη NY blue cheese και τη white pickle sauce. Κι όλα αυτά με τις τραγανοκαταπληκτικές wavy fries πατάτες του και τις πλούσιες σαλάτες του. Ανάμεσα στα μπέργκερ που πρέπει οπωσδήποτε να δοκιμάσεις είναι το Sam με τσένταρ, μαγιονέζα, BBQ mississippi sauce, μπέικον και καραμελωμένα κρεμμύδια, το Miami με μαγιονέζα, iceberg, ντομάτα, κρεμμύδι, μπέικον, τσένταρ

κρέμα, καραμελωμένα κρεμμύδια και BBQ mississippi sauce αλλά και το μοναδικό New York blue cheese με Sam σος ροκφόρ, ντομάτα, κρεμμύδι και πίκλες. Και επειδή μαζί με το μπέργκερ σου αναζητάς παγωμένη μπίρα, εδώ θα βρεις draft Bud beer αλλά και premium αναψυκτικά (Dr Pepper, Cherry Coca Cola, Vanilla Coca Cola, Grape Fanta) και πολλές άλλες απίθανες γεύσεις. Άφησε οπωσδήποτε χώρο για το handmade cheesecake με ολόφρεσκες φράουλες από τα χεράκια της Gogo T. Το Sam Burgers δεν είναι απλώς ένα μπεργκεράδικο αλλά μια υπόσχεση για original γεύση σε κάθε συνταγή που επιμελείται ο ίδιος ο Sam, φέρνοντας το Memphis στο πιάτο σου.

B U R G E R S

Δράκου 3-5, Kουκάκι, 210 7546066 Facebook: Sam Burgers, Instagram: @samburgersgr

Burger's

Γευστικό ταξίδι στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Είναι κάποιες γεύσεις που παίρνουν άλλη διάσταση όταν τις απολαμβάνεις στην κατάλληλη ατμόσφαιρα. Το Burger’s hood είναι ένας χώρος φτιαγμένος για να αναδεικνύει τη γεύση της αμερικανικής κουζίνας μέσα από τον σχεδιασμό του και, φυσικά, μέσα από τα εξαιρετικά του μπέργκερ. Το food-spot που βρίσκεται στο Περιστέρι, αλλά δεν προλάβαμε να το απολαύσουμε λόγω lockdown, έχει ανοίξει τις πόρτες του και μας καλωσορίζει σε ένα γαστρονομικό american dream. Με βάση τις εκλεκτές πρώτες ύλες, ο ιδιοκτήτης και σεφ Στέργιος Πάτσακας θα σου προτείνει μοναδικά πιάτα με πρωταγωνιστή το μπέργκερ σε διαφορετικές εκδοχές. Το Sweet Chili Burger, με μοσχαρίσιο μπιφτέκι, iceberg, ντομάτα, onion rings και sweet chili sauce, αλλά και το De ville, με μοσχαρίσιο μπιφτέκι, μπέικον, καραμελωμένα κρεμμύδια, αυγό και sauce tartar, είναι στα must-try, ενώ το Hit the road Jack, με μοσχαρίσιο μπιφτέκι, καραμελωμένα κρεμμύδια,

μανιτάρια σoτέ και Jack Daniel’s sauce, είναι από τις γεύσεις που πρέπει να δοκιμάσεις. Ο φρέσκος κιμάς (100% μοσχαρίσιος) πλάθεται καθημερινά και οι σάλτσες που απογειώνουν, η καθεμία με τον τρόπο της, τις συνταγές είναι όλες χειροποίητες κι αυτό κάνει τη διαφορά. Η έμπνευση των συνδυασμών ανήκει στον Στέργιο, όπως και η επιμέλεια του χώρου, που σε κερδίζει μέσα από τις εικαστικές λεπτομέρειες. Το «… and Justice for All» των Metallica γίνεται «burgers for all» σε μια τοιχογραφία που θα σε εντυπωσιάσει, ενώ τα τραπέζια φέρουν με πυρογραφία ονόματα από Πολιτείες των ΗΠΑ. Στο Burger’s hood, που είναι εύκολα προσβάσιμο (το πάρκινγκ δεν θα σε προβληματίσει), δεν έχει και τόσο σημασία πού θα καθίσεις, αφού οι γεύσεις θα σε παρασύρουν σίγουρα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Κι αν, πάλι, δεν μπορείς να πας εκεί, έρχεται αυτό σ’ εσένα μέσα από την υπηρεσία delivery ή από τις πλατφόρμες efood και Wolt.

Παπαδιαμάντη 2, Περιστέρι, 210 5718988 Facebook: Burger’s hood, Instagram: burgers_hood 13.5.21 – lifo

41

The good LiFO από τη ζωη παρασιδη

Γεύση

φωτο: παρισ ταβιτιαν

42 lifo – 13.5.21

Γαλιάντρα: Η νέα γευστική άφιξη της Αθήνας είναι μια καντίνα κρυμμένη πίσω από μια διατηρητέα πρόσοψη του Μεταξουργείου Στην πλατεία Αυδή η Γωγώ Δελογιάννη αναβαθμίζει το φαγητό του δρόμου, σερβίρει ποιοτικά σάντουιτς, τα διάσημα κεφτεδάκια της και μαζί με τη Νέλλη Μποφίλιου του Μπλε Παπαγάλου και τον Μιχάλη Δημάκο μάς υποδέχονται σε έναν χώρο που θα θυμίζει κάθε μέρα φεστιβάλ.

Π

αρότι νιώθω ότι τείνουμε να μεγεθύνουμε στο μυαλό μας το πόσο νόστιμο είναι το φαγητό που φτιάχνεται κυριολεκτικά στους δρόμους της Αθήνας, οι καντίνες είναι μέρη σταθερά συνδεδεμένα με ωραίες αναμνήσεις – ποιος δεν τις αγαπάει, ποιος δεν έχει να πει μια ωραία ιστορία από αυτές; Ρωτώντας τους δημιουργούς μιας νέας –αλλά πολύ διαφορετικής απ’ όσες έχουμε συνηθίσει– καντίνας, τα τροχήλατα spots φαγητού τούς φέρνουν στον νου παραλίες και νησιά, μεθύσια και ξενύχτια, από αυτά που μετά, όταν τα αφηγούμαστε, αποκτούν μυθικές διαστάσεις. Μερικούς μήνες πριν φύγει το 2020 κι εμφανιστεί η πανδημία που άλλαξε την καθημερινότητα όλων μας, η Γωγώ Δελογιάννη ζωντάνεψε μια υπόγεια στοά ανάμεσα στη Σταδίου και την Πανεπιστημίου, δημιουργώντας ένα γαστρονομικό, αλλά χαλαρό καφενείο που συναντούσαμε κατεβαίνοντας μερικά σκαλιά στην άκρη της Αιόλου. Καθώς η Στοά Φιξ δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει αυτές τις μέρες γιατί θεωρείται εσωτερικός χώρος, η αβεβαιότητα για το ποια θα ήταν τα μέτρα στην εστίαση και πόσο θα κρατούσαν αυτά έκανε τη σεφ να αρχίσει να αναζητά ένα πιο καλοκαιρινό concept. Με τη Νέλλη Μποφίλιου, που έχει τον Μπλε Παπαγάλο του Μεταξουργείου, τη συνδέει μια φιλία χρόνων, έτσι η Γωγώ συζήτησε μαζί της τη σκέψη της και το αρχικό πλάνο ήταν να φτιάξουν φαγητό που θα μπορούσαν να απολαύσουν οι θαμώνες των τραπεζιών που βγάζει το δημοφιλές καφέ-μπαρ στην πλατεία Αυδή. Μέχρι που ο Μιχάλης Δημάκος έριξε την ιδέα να στήσουν ένα ολοκαίνουριο μαγαζί ακριβώς δίπλα, σε έναν χώρο απόλυτα γοητευτικό και ανεκμετάλλευτο εδώ και πολλά χρόνια. Εκεί όπου στα τέλη της δεκαετίας του ’20 χτίστηκε ένα σπίτι με εσωτερική αυλή, το οποίο λειτούργησε και ως οίκος ανοχής, σε ένα οικόπεδο της πλατείας πλέον, η πρόσοψη διατηρείται μέχρι σήμερα, ενώ η πέτρα και τα τούβλα που έμειναν από το γκρέμισμα του εσωτερικού του επαναχρησιμοποιήθηκαν για να δυναμώσουν ξανά οι τοίχοι του, για να δημιουργηθούν πεζούλια που περιβάλλουν τη νέα καντίνα της Αθήνας, που βαφτίστηκε «Γαλιάντρα». Στον χώρο της, αντί για τραπέζια μπήκαν βαρέλια που βάφτηκαν πολύχρωμα, κρεμάστηκαν σημαιάκια και σειρές από λαμπιόνια που παραπέμπουν σε φεστιβάλ φαγητού σαν αυτά που

έχει συμμετάσχει και απολαμβάνει η σεφ, θα μυρίσετε και λεμονιές που θυμίζουν κάτι από το παρελθόν του κτιρίου και της περιοχής. «Όταν είπα στα παιδιά την ιδέα μου, ανακάλυψα ότι είχαν κι εκείνοι παλιότερα μια παρόμοια, οπότε αποφασίσαμε να την υλοποιήσουμε όλοι μαζί τώρα. Στην αρχή είπαμε θα κάνουμε ένα καντινάκι, αλλά αυτό δεν έγινε ποτέ. Τελικά, φτιάξαμε μια καντινάρα, μέσα στην

Στην αρχή είπαμε θα κάνουμε ένα καντινάκι, αλλά αυτό δεν έγινε ποτέ. Τελικά, φτιάξαμε μια καντινάρα, μέσα στην οποία όλα είναι custom, για να εξυπηρετεί και να βγάζει το φαγητό που έχουμε φανταστεί.

οποία όλα είναι custom, για να εξυπηρετεί και να βγάζει το φαγητό που έχουμε φανταστεί, ο εξοπλισμός της είναι σχεδόν καλύτερος από τον δικό μου στη Στοά» περιγράφει γελώντας η Γωγώ. «Έχω φάει άπειρο street food στη ζωή μου, έχω υπάρξει φοιτητής και το σουβλάκι το μετράω σε δεκάδες χιλιάδες κομμάτια. Θέλαμε, λοιπόν, να δημιουργήσουμε κάτι πρωτότυπο και κλασικό ταυτόχρονα» λέει ο Μιχάλης. «Το φαγητό που θα φας εδώ δεν παίζει σε άλλη καντίνα, το λέω και το εννοώ» τον συμπληρώνει η σεφ. Πράγματι, από την περιορισμένων τετραγωνικών κουζίνα της η Γαλιάντρα προσφέρει συνταγές εμπνευσμένες από τα αφτεράδικα του φαγητού που όλοι ξέρουμε και αγαπήσαμε, μόνο που έχουν κι όλη τη μαγειρική μαεστρία, την προσοχή στα υλικά, που δίνει η Γωγώ. Στοχεύοντας, λοιπόν, στο να πάει το φαγητό καντίνας σε ένα άλλο, επόμενο επίπεδο, η καντίνα φτιάχνει μια σαλάτα με φράουλα, ντοματίνι και γραβιέρα (όταν έρθει η εποχή του, θα βάζουν καρπούζι και φέτα), ένα σάντουιτς με κοκκινιστό μοσχάρι, τσαλαφούτι, πέστο από μυρωδικά και ψητές κόκκινες πιπεριές, ένα hot dog με χοιρινό που φέρνει σε pulled pork κι έχει μαγειρευτεί σε sous vide, έχει πίκλα αγγουριού, μουστάρδα και ψιλοκομμένο ξερό κρεμμύδι, σερβίρει κι ένα sloppy joes σε vegetarian και vegan εκδοχή, με κοκκινιστό κιμά σόγιας. Όποιος ξέρει τη Γωγώ Δελογιάννη, νομίζω πως όταν ακούει το όνομά της σκέφτεται αμέσως «κεφτεδάκια». Γι’ αυτό, από τη Γαλιάντρα δεν θα μπορούσε να απουσιάζει το πιάτο-σήμα κατατεθέν της, που αυτήν τη φορά θα βγαίνει από τη σχάρα, μαζί με πατάτες λεπτοκομμένες και φρέσκες, που θα ποσάρονται το μεσημέρι προκειμένου να είναι έτοιμες να τηγανιστούν και να μπουν σε χωνάκι μετά τις έξι το

απόγευμα, όταν θα ανοίγει η κουζίνα. Τα ντιπ που θα προσφέρονται ως συνοδευτικά θα είναι όλα τους σπιτικά, τα ψωμάκια που θα κλείνουν μέσα τους τα υπόλοιπα υλικά θα είναι χειροποίητα. «Τα προσέχουμε πολύ, γιατί αποτελούν το 50% του πιάτου, είναι και τόσο συνδεδεμένα με την κουλτούρα μας. Φαντάσου ότι πας σε μια ωραία ταβέρνα, αν το πρώτο πράγμα που σου φέρουν είναι κακό ψωμί, δεν θα ξενερώσεις;» αναρωτιέται η σεφ κι έχει δίκιο. Το κοκκινιστό μοσχάρι της θα μαγειρεύεται μπροστά μας, σε μαντεμένιες γάστρες που μπαίνουν στα κάρβουνα μιας ψησταριάς που είναι επίσης custom κι εντυπωσιακή, ενώ παράλληλα μειώνει όλη αυτή την τσίκνα στην οποία μας έχουν μάθει οι καντίνες. Για να ξεδιψάσουμε θα υπάρχει βαρελίσια μπίρα και μια frozen μαργαρίτα. Στη νέα καντίνα της πόλης κάνουν pop-up σχέδια, μπορεί τη μία εβδομάδα να σερβίρουν μόνο fish and chips, την άλλη να κάνουν μόνο καλαμάκι χοιρινό σε τυλιχτό, συζητούν με φίλους γνωστούς μάγειρες και ψήστες, ώστε να έρθουν να αναλάβουν για μερικές ώρες την κουζίνα τους. «Από τη στιγμή που βγήκαμε από τα σπίτια μας μετά από τόσους μήνες, νιώθουμε ότι μπαίνουμε στην πιο δημιουργική μας φάση, θέλουμε να κάνουμε κάτι όλοι μαζί, να περάσουμε καλά και να μάθουμε ο ένας από τον άλλον» εξηγεί η Γωγώ. Λέγοντας ιστορίες που έχουν εκτυλιχθεί έξω από καντίνες, το κυρίαρχο συναίσθημα που φαίνεται να προκαλούν αυτές στην τριάδα είναι αυτό της ελευθερίας. Κι αφού έφεραν ολόκληρο γερανό για να τοποθετήσουν τη δική τους στο πλέον κούφιο εσωτερικό ενός παλιού σπιτιού της Αθήνας, άρχισαν να ψάχνουν όνομα. Αν αναλογιστεί κανείς τη σταθερά ανοδική πορεία που έχει ο Μπλε Παπαγάλος της Νέλλης από το 2014, που πρωτοάνοιξε, μέχρι σήμερα, θα έλεγε ότι τα ονόματα πουλιών τα έχουν για γούρι. Η τριάδα σκέφτηκε διάφορα, μέχρι που κατέληξε στο ωδικό πουλί που κελαηδά συνέχεια. «Αυτήν τη φορά ψάχναμε ένα πουλί που να είναι και άνθρωπος ταυτόχρονα. Για εμάς, οι γαλιάντρες δεν έχουν την αρνητική χροιά με την οποία μπορεί να χρησιμοποιούσαν τη λέξη παλιότερα, παραπέμπουν σε ανθρώπους σαν τη Νέλλη και τη Γωγώ, που έχουν άποψη και την εκφράζουν, που έχουν τα δικά τους μαγαζιά, που τα καταφέρνουν και επιβιώνουν» καταλήγει ο Μιχάλης.

13.5.21 – lifo

43

MARKET RESEARCH

The good LiFO

ò

NUXE Body Scrub Στα καταστήματα καλλυντικών

ñ

ô

Xiaomi

Swatch

Smartphone Redmi Note 10 Pro.

Ρολόι από τη σειρά «Big Bold Bioceramic».

www.mistore-greece.gr

www.swatch.com

ñ

Timberland Σανδάλια Laguna Shore. www.timberlandshop.gr

ò

Havaianas vs. Fortnite: Η συνεργασία που θα αγαπήσει κάθε gamer Θέλοντας να προσφέρει ακόμα πιο συναρπαστικές εμπειρίες στο κοινό της, η Havaianas δημιούργησε τον δικό της χάρτη μέσα στο Fortnite, το Havaianas Summer Island, σχεδιασμένο από την Agência Cheil. Ο χάρτης, στον οποίο έχουν πρόσβαση gamers απ’ όλο τον κόσμο, σχεδιάστηκε από τον Alan «Shinohara» Garcia και τον Mateus «Derponce» Yoshitani, οι οποίοι φημίζονται για τις εμβληματικές παραγωγές τους αλλά και για τις έξυπνες κινήσεις τους στο παιχνίδι. Οι περιπετειώδεις εξερευνητές που θέλουν να ταξιδέψουν στο νησί Havaianas Summer Island μπορούν να το προσεγγίσουν και πλέον έχουν πρόσβαση μέσω του κωδικού 6301-8935-3098, από τις 30 Απριλίου. Η νέα συλλογή Havaianas vs.

Fortnite περιλαμβάνει τρία εντυπωσιακά σχέδια με στοιχεία του παιχνιδιού και ευφάνταστα γραφικά. Είναι διαθέσιμη σε νούμερα από 35/36 έως 45/46, ώστε να εξυπηρετήσει όλα τα γούστα και τα μεγέθη.

Sky Premium Life Συμπλήρωμα διατροφής Osteodome. Στα φαρμακεία

î

Aperol Spritz Ready to Enjoy: Το πιο δημοφιλές ιταλικό aperitivo έρχεται, έτοιμο για απόλαυση

Πλαίσιο

Personal

Shopper

ION Max LP ξύλινο πικάπ.

44 lifo – 13.5.21

www.plaisio.gr

ô

New Balance Αθλητικά παπούτσια FuelCell Propel RMX. www.newbalance.gr

ñ

United Colors of Benetton Πολύχρωμο φόρεμα. gr.benetton.com

Ακολουθώντας τη σύγχρονη τάση των pre-mixers, η Coca-Cola Τρία Έψιλον συμπληρώνει ιδανικά το aperitivo portfolio της με το νέο λανσάρισμα του διάσημου ιταλικού ποτού, που έρχεται πλέον έτοιμο για απόλαυση! Το Aperol Spritz Ready to Enjoy υποστηρίζει ιδανικά τον joyful χαρακτήρα του brand σε μια κομψή γυάλινη φιάλη, έτοιμο για σερβίρισμα, αποτελώντας ιδανική πρόταση για κατανάλωση στο σπίτι. Το μόνο που θα χρειαστείτε είναι ένα ποτήρι γεμάτο πάγο και μια φέτα πορτοκάλι! Έτσι, μαζί με το ήδη αγαπημένο Aperol Spritz αλλά και το Campari Tonic, η CocaCola Τρία Έψιλον διαθέτει μια ολοκληρωμένη aperitivo πρόταση για κάθε προτίμηση στην κατανάλωση νωρίς το απόγευμα. Το Aperol Spritz Ready to Enjoy αποτελεί μια γρήγορη και εύκολη πρόταση όχι μόνο για τους λάτρεις του Aperol Spritz που αναζητούν την ευκολία της Ready To Enjoy συσκευασίας αλλά και για εκείνους που θα το απολαύσουν για πρώτη φορά, μια και δεν έχουν παρά να το βάλουν σε ένα ποτήρι γεμάτο πάγο, με μια φέτα πορτοκάλι.

έχεις γούστο

Σταυριάνα, πώς αποφάσισες να σπουδάσεις Ιστορία της Τέχνης; Το modeling πώς ήρθε στη ζωή σου; Καταρχάς, στάθηκα τυχερή, διότι φοιτούσα στο Καλλιτεχνικό Σχολείο, στο τμήμα χορού, μέσα από το οποίο έλαβα μια γενική παιδεία για όλες τις τέχνες. Ήθελα να διευρύνω περαιτέρω τις γνώσεις μου, έτσι επέλεξα αυτό το γνωστικό αντικείμενο. Εν συνεχεία, λόγω της προϋπάρχουσας εκπαίδευσής μου, ήρθα σε επαφή με τον χώρο του θεάματος και συνεργάστηκα με ανθρώπους που καθόρισαν τον μετέπειτα τρόπο σκέψης μου. Συνεπώς, η επαφή μου με τη βιομηχανία της μόδας προέκυψε οργανικά. Πώς συνδέονται οι δύο αυτοί κόσμοι; Σε προσωπικό επίπεδο, διέπομαι από την πεποίθηση ότι η τέχνη και η μόδα είναι δυο κόσμοι αλληλένδετοι, η σύγκλισή τους είναι θέμα συμβίωσης. Αυτοί οι δύο τομείς έχουν μια βαθιά ανθρωποκεντρική προσέγγιση και είναι φορείς κοινωνικών μηνυμάτων. Η Ιστορία της Τέχνης και η μόδα έχουν μια μακροχρόνια σχέση. Οι σχεδιαστές κινούνται στο πλαίσιο του πειραματισμού και της εκτέλεσης της δημιουργίας τους. Στρέφονται τακτικά προς τις εικαστικές τέχνες για να εμπνευστούν ενδύματα, μορφές, χρώματα, ύφη και ευρύτερες κοινωνικές και πολιτισμικές αναφορές. Κατά συνέπεια, η μόδα αξίζει να αναλυθεί ως ζωντανή μορφή τέχνης. Μας βοηθάει να συστηνόμαστε καλλιτεχνικά, να λέμε ποιοι θέλουμε να είμαστε, πού πηγαίνουμε και πού ήμασταν. Τι πιστεύεις πως πρέπει να αλλάξει στο modeling και στη μόδα; Η μόδα διέπεται από την ικανότητα να διαμορφώνει συνειδήσεις και κοινωνικές πρακτικές. Είναι η αντανάκλαση της κοινωνίας, που διαχέεται στην πολιτική. Διαθέτει πολλές δυνατότητες, οι οποίες δεν έχουν ακόμα εξερευνηθεί επαρκώς. Μπορούμε να συμβάλουμε και να καταπολεμήσουμε τις διακρίσεις σε όλους τους τομείς, χρησιμοποιώντας τα προνόμιά μας για να καταλάβουμε και να προωθήσουμε τις φωνές και τα δικαιώματα των λιγότερο ορατών και προνομιούχων υποκειμένων, σε συνδυασμό με την προσβάσιμη παροχή υπηρεσιών για την έμπρακτη οικονομική στήριξη και ενίσχυση της εκάστοτε κοινότητας. Μέσω της εκπροσώπησης όλων των φυλών, των κοινωνικών τάξεων, των εκφράσεων της σεξουαλικότητας, των ηλικιών, των σωμάτων κλπ., με διαφάνεια και έμφαση πρωτίστως στην ανάδειξη των λιγότερο προνομιούχων υποκειμένων. Έτσι, θα δοθεί η ευκαιρία σε λιγότερο ορατά υποκείμενα να κλονίσουν ουσιαστικά τις στερεοτυπικές αντιλήψεις και κατά συνέπεια να επέλθουν μεγάλες αλλαγές στην κοινωνική συνείδηση. Πώς θα χαρακτήριζες το προσωπικό σου στυλ; Φοράω αυτό που νιώθω. Τι φοράς σήμερα και πόσο κοστίζει; Τα σκουλαρίκια είναι Evocative Thread Treasures (€15), το μενταγιόν Agathe Boutique (€70), το φόρεμα Vintage/ Thrifted (€6) και τα sneakers Puma (€70).

Σταυριάνα Αστραδενή Performer

από τηn αφροδιτη σακκα φωτο: παρισ ταβιτιαν

Πού πηγαίνεις τώρα; Μάντεψε! @stavriana_astradeni

13.5.21 – lifo

45

ΤΑΥΡΟΣ [21.4/20.5] Έχετε αφοσιωθεί στην

star

καριέρα εδώ και πολλούς μήνες, όμως από τις 14/5, που εισέρχεται ο Δίας στους Ιχθύς, θα δώσετε έμφαση στην κοινωνική σας ζωή και θα αναπληρώσετε κενά προηγούμενων μηνών. Δώστε έμφαση στην προώθηση νέων ιδεών και αναζητήστε υποστηρικτές που θα διευκολύνουν την υλοποίηση ενός στόχου. Μέσω μιας συλλογικής προσπάθειας θα διευρύνετε τον κύκλο των γνωριμιών σας και θα γνωρίσετε ένα άτομο με το οποίο θα έχετε κοινά ενδιαφέροντα και θα κερδίσει τον θαυμασμό σας. Οι γεννημένοι το δεύτερο δεκαήμερο, με τη δυσαρμονική όψη Κρόνου - Άρη, θα πιεστείτε λόγω της αύξησης των ευθυνών, αλλά τα οικονομικά σας θα βαίνουν καλώς, οπότε θα νιώθετε περισσότερη ασφάλεια. Σπουδές, ταξίδια και ό,τι αφορά τη σταδιοδρομία των γεννημένων το τρίτο δεκαήμερο θα ευνοηθεί με το τρίγωνο Ήλιου - Πλούτωνα.

ΔΙΔΥΜΟΣ [21.5/21.6] Ο Δίας, με την είσοδό του στους Διδύμους στις 14/5, εκτοξεύει τους στόχους σας και ξεκινά μια εποχή επιτυχιών με μακροπρόθεσμα οφέλη. Έπειτα από ένα πολυετές διάστημα, γεμάτο προκλήσεις, ανοίγει ένας νέος κύκλος ευκαιριών και πλέον μπορείτε να βάλετε σε εφαρμογή τα σχέδιά σας, αναμένοντας πολύ θετικά αποτελέσματα. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάτε τον αγώνα και τους κόπους που κάνατε μέχρι να φτάσετε στο σημείο να είστε απαραίτητοι, καθώς η επιτυχία σας δεν είναι μόνο θέμα τύχης αλλά αποτέλεσμα συνεχών προσπαθειών. Οι γεννημένοι το δεύτερο δεκαήμερο έχετε αυξημένες δαπάνες και ο Κρόνος περιορίζει τις κινήσεις σας σχετικά με ένα ταξίδι, θα έχετε όμως πολύ θετικά αποτελέσματα στις σπουδές. Εύνοια σε οικονομικά θέματα και στα ερωτικά των γεννημένων το τρίτο δεκαήμερο φέρνει το τρίγωνο Ήλιου - Πλούτωνα.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ [22.6/22.7] Την τελευταία δεκαετία περάσατε από χίλια κύματα μέχρι να βρείτε τον επαγγελματικό σας προσανατολισμό, όμως με την είσοδο του Δία στους Ιχθύς ανοίγονται νέες προοπτικές που θα σας δώσουν την ευκαιρία να διευρύνετε τους ορίζοντές σας και να αναπτύξετε νέες δεξιότητες, οπότε θα είστε περιζήτητοι στον τομέα σας. Τους επόμενους μήνες θα ταξιδεύετε συχνά για επαγγελματικούς σκοπούς, ενώ οι φοιτητές θα έχετε την τύχη με το μέρος σας. Μια καινούργια συνεργασία θα είναι πολύ σημαντική για τους γεννημένους το δεύτερο δεκαήμερο, αλλά θα πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί στη διαχείριση κοινών πόρων. Πολλές φορές ο ενθουσιασμός σας σάς ωθεί σε υπερβολές με τα χρήματα. Το τρίγωνο Ήλιου - Πλούτωνα βελτιώνει την κοινωνική ζωή των γεννημένων το τρίτο δεκαήμερο, φέρνοντας νέα πρόσωπα στη ζωή σας.

ΛΕΩΝ [23.7/23.8]

Με την είσοδο του Δία στους Ιχθύς στις 14/5, έπειτα από μια δεκαετία πολλών δυσκολιών στον οικονομικό τομέα, πλέον σας δίνεται η ευκαιρία να βρείτε μια νέα πηγή εσόδων που θα είναι πάνω στο αντικείμενο που σας ενδιαφέρει. Τώρα που ανοίγονται νέες προοπτικές μπορείτε να κυνηγήσετε τα όνειρά σας και θα ανταμειφθούν οι προσπάθειές σας, αρκεί να αποφύγετε τις σπασμωδικές ενέργειες. Οι γεννημένοι το δεύτερο δεκαήμερο μπορείτε να πετύχετε πολλά αν προωθήσετε τις ιδέες σας στα κατάλληλα άτομα, επειδή όμως ο Κρόνος θα ασκεί πιέσεις θα πρέπει να προσέξετε, ώστε να μη δοκιμαστούν οι σχέσεις με τους συνεργάτες σας. Για τους γεννημένους το τρίτο δεκαήμερο είναι μια εποχή που η φήμη και η καριέρα σας έχουν ανοδική πορεία.

από τη μα ρ ιβ ίκυ καλλέ ρ γ η (s tar f ax@ li f o. g r )

46 lifo – 13.5.21

ΠΑΡΘΕΝΟΣ [24.8/22.9]

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ [22.12/19.1] Ο πλανήτης της

Ο τομέας των διαπροσωπικών σας σχέσεων ενεργοποιείται με την είσοδο του Δία στους Ιχθύς και καθώς μέσα στη δεκαετία που μας πέρασε ζήσατε καταστάσεις που άλλαξαν τον τρόπο σκέψης σας, έχετε τη δυνατότητα να κάνετε πιο σωστές επιλογές όσον αφορά τις συνεργασίες ή την προσωπική σας ζωή. Οι γεννημένοι το δεύτερο δεκαήμερο, με το τρίγωνο Ερμή Κρόνου, θα έχετε την υποστήριξη ενός σημαντικού προσώπου που θα εκτιμήσει τις δεξιότητες και τα ταλέντα σας και θα συμβάλει στην επαγγελματική σας καταξίωση. Ωστόσο, με τα ερωτικά σας είστε κάπως μουδιασμένοι και δεν ξέρετε με ποιον τρόπο να προσεγγίσετε το άτομο που σας ενδιαφέρει. Μια γνωριμία σε ένα ταξίδι ή ένα άτομο από τον χώρο των σπουδών θα προσελκύσει το ερωτικό ενδιαφέρον των γεννημένων το τρίτο δεκαήμερο. Το τρίγωνο Ήλιου - Πλούτωνα φέρνει αέρα ανανέωσης στη ζωή σας.

αφθονίας και των ευκαιριών εισέρχεται στους δημιουργικούς Ιχθύς στις 14/5 και ξεκινά ένα διάστημα πολλών επαφών και μετακινήσεων, οι διανοητικές σας ικανότητες θα είναι στα ύψη και θα πετύχετε πολλά σε σπουδές και εμπορικές συμφωνίες. Δώστε έμφαση στην προώθηση των υπηρεσιών και των δεξιοτήτων σας, καθώς, έπειτα από μια δεκαετία συνεχών προκλήσεων, έχετε τη δυνατότητα να κατακτήσετε τους στόχους σας. Οι γεννημένοι το δεύτερο δεκαήμερο θα αυξήσετε τα κέρδη σας, καθώς είστε υπό τη θετική επιρροή του τριγώνου Ερμή - Κρόνου, ή μπορεί να βρείτε μια νέα απασχόληση με καλύτερες αποδοχές. Προσέξτε για πιθανές εντάσεις που θα αφορούν τη διαχείριση των πόρων σας. Ο Πλούτωνας στο ζώδιό σας, σε τρίγωνο με τον Ήλιο, σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας εποχής για τα ερωτικά των γεννημένων το τρίτο δεκαήμερο.

ΖΥΓΟΣ [23.9/22.10] Μια νέα εποχή ξεκινά

ΥΔΡΟΧΟΟΣ [20.1/19.2]

Με την είσοδο του Δία στον τομέα των οικονομικών σας στις 14/5 ξεκινά μια νέα εποχή ευκαιριών και έπειτα από μια δεκαετία δυσκολιών και απογοητεύσεων θα ανταμειφθούν οι κόποι σας με την αύξηση του εισοδήματός σας. Αν ανατρέξετε στο παρελθόν, θα δείτε ποιες ενέργειες σας οδήγησαν σε αδιέξοδο και θα πρέπει να αποφύγετε. Η απόκτηση αγαθών μπορεί να σας οδηγήσει σε υπερβολές, μια και ο ενθουσιασμός σας θα είναι μεγάλος. Οι γεννημένοι το δεύτερο δεκαήμερο δώστε έμφαση στην ερωτική σας ζωή, καθώς το τρίγωνο Ερμή - Κρόνου δίνει ευκαιρίες για να βρείτε το ιδανικό ταίρι, προσέξτε όμως για πιθανή ένταση με ένα άτομο από τον χώρο της εργασίας, που σας κάνει τη ζωή δύσκολη. Με διπλωματία θα αποφύγετε τα χειρότερα. Κάποιο σημαντικό νέο φέρνει το τρίγωνο Ήλιου - Πλούτωνα στον οικογενειακό τομέα των γεννημένων το τρίτο δεκαήμερο.

για τα επαγγελματικά σας με την είσοδο του Δία στους Ιχθύς στις 14/5 και θα εκτιμηθούν οι δεξιότητες και οι υπηρεσίες σας δεόντως. Η τελευταία δεκαετία ήταν δύσκολη, οι προκλήσεις και οι απογοητεύσεις πολλές, όμως πλέον σας δίνεται η ευκαιρία να διακριθείτε και να αποκτήσετε καλύτερη ποιότητα ζωής. Ασχοληθείτε με τη φυσική σας κατάσταση και αλλάξτε συνήθειες στην καθημερινότητά σας, που θα συμβάλουν στη βελτίωση του εαυτού σας. Οι γεννημένοι το δεύτερο δεκαήμερο, με τη θετική επιρροή του τριγώνου Ερμή - Κρόνου, αναλάβετε ρίσκα και δοκιμάστε την τύχη σας στο εξωτερικό. Οι νέοι ενδεχομένως να πρέπει να πείσετε με σθένος τους ηλικιωμένους για τα σχέδιά σας, οπότε επιστρατεύστε την ψυχραιμία σας. Τα οικονομικά των γεννημένων το τρίτο δεκαήμερο βελτιώνονται με το τρίγωνο Ήλιου - Πλούτωνα, είτε μέσω της ακίνητης περιουσίας είτε μέσω της επιχείρησής σας.

τύχης εισέρχεται έπειτα από μια δεκαετία στον τομέα της δημιουργίας και των χρημάτων και αν κάνετε έξυπνες κινήσεις, θα έχετε πολλαπλά οφέλη. Επειδή σας αρέσει να ρισκάρετε, κρατήστε ένα μέτρο και μελετήστε τις λεπτομέρειες μιας επένδυσης που σας έχει ενθουσιάσει. Ιδανική εποχή για να ασχοληθείτε με την ερωτική σας ζωή και την απόκτηση παιδιού. Οι ελεύθεροι βγείτε από το καβούκι σας και φλερτάρετε τώρα που θα έχετε τις συνθήκες με το μέρος σας. Οι γεννημένοι το δεύτερο δεκαήμερο θα έχετε κάποια θετικά νέα που θα αφορούν την ακίνητη περιουσία ή κοινούς πόρους, οπότε, αν σκοπεύετε να αξιοποιήσετε ένα ακίνητο, κάντε όλες τις απαραίτητες ενέργειες. Για τους γεννημένους το τρίτο δεκαήμερο είναι εξαιρετική εποχή για διαπραγματεύσεις και συμφωνίες, καθώς είστε υπό τη θετική επιρροή του τριγώνου Ήλιου - Πλούτωνα.

ΙΧΘΥΣ [20.2/20.3] Είστε οι πρωταγωνιστές των ημερών, καθώς εισέρχεται ο Δίας στο ζώδιό σας, που σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας εποχής αφθονίας και ευκαιριών, και θα ανακτήσετε την αυτοπεποίθησή σας και τη διάθεση για να κυνηγήσετε με σθένος τους στόχους σας. Η τελευταία δεκαετία ήταν δύσκολη για αρκετούς από εσάς και χρειάστηκε να θυσιάσετε πολύ από τον προσωπικό σας χρόνο προκειμένου να αντεπεξέλθετε στις υποχρεώσεις σας, τώρα όμως, που βελτιώνεται η ζωή σας, μπορείτε να ασχοληθείτε με τις επιθυμίες σας. Οι γεννημένοι το δεύτερο δεκαήμερο θα αυξήσετε το εισόδημά σας μέσω ενός ακινήτου, καθώς το τρίγωνο Ερμή - Κρόνου ευνοεί τις διαπραγματεύσεις, αλλά μπορεί να βγείτε εκτός προϋπολογισμού, εξαιτίας της αυξημένης ανάγκης για απολαύσεις και πολυτέλεια. Το τρίγωνο Ήλιου - Πλούτωνα ενθαρρύνει τις κοινωνικές επαφές και την προώθηση ιδεών και θα προσελκύσετε το ενδιαφέρον ατόμων που θα στηρίξουν μια προσπάθειά σας.

ΤΟΞΟΤΗΣ [23.11/21.12] Ο κυβερνήτης σας

ΚΡΙΟΣ [21.3/20.4] Έπειτα από ένα διάστημα

ΣΚΟΡΠΙΟΣ [23.10/22.11] Ο πλανήτης της

Δίας εισέρχεται στον τομέα του σπιτιού και, έπειτα από μια δεκαετία εντάσεων και δυσκολιών, διανύετε πλέον μια εποχή που επικρατεί αρμονία στις σχέσεις σας, ενώ ταυτόχρονα σας δίνεται η ευκαιρία να ασχοληθείτε με τη δική σας επιχείρηση. Είστε πολυπράγμονες και δεν υπάρχει περίπτωση να μην καταφέρετε να προοδεύσετε, αρκεί να μελετήσετε προσεκτικά τις ευκαιρίες που θα σας δοθούν. Οι γεννημένοι το δεύτερο δεκαήμερο, με το τρίγωνο Ερμή - Κρόνου να ενεργοποιεί τον άξονα επικοινωνία - σχέσεις, θα ξεκινήσετε μια πολλά υποσχόμενη συνεργασία με μακροπρόθεσμα οφέλη και θα αναπτύξετε το δίκτυο των συνεργατών σας. Ωστόσο, στην ερωτική σας ζωή μπορεί να δημιουργηθούν εντάσεις που θα οφείλονται στη δική σας έλλειψη προσοχής στις ανάγκες του συντρόφου σας. Το τρίγωνο Ήλιου - Πλούτωνα φέρνει αύξηση εσόδων στους γεννημένους το τρίτο δεκαήμερο.

Sudoku No 685 9 2

8 4 5 6

9 5

8

3 2

6 1 7

7

4

5

9 6 2 6 1

1 7 4 9

2 6

Η λύση του προηγούμενου 6 5 9 2 4 3

1 3 2 7 9 8

7 4 8 5 6 1

2 8 4 1 3 6

5 6 3 9 7 4

9 7 1 8 2 5

8 2 5 6 1 9

4 9 7 3 5 2

3 1 6 4 8 7

8 6 9 7 2 3 4 1 5 1 5 3 9 8 4 7 6 2 7 4 2 5 1 6 3 8 9

πέντε μηνών που ο Δίας κυβερνούσε τον τομέα των στόχων και της συλλογικότητας, ήρθε η εποχή της δημιουργικής και της πνευματικής σας ανάπτυξης. Στις 14/5 ο Δίας εισέρχεται στους Ιχθύς και μέχρι τις 28/7 θα σας δοθεί η ευκαιρία να απαλλαγείτε από κάθε είδους περιττό φορτίο και να ολοκληρώσετε ένα καλλιτεχνικό έργο που θα απορροφήσει την προσοχή σας. Επίσης, δουλεύοντας με τον εαυτό σας, θα ανακαλύψετε νέες δεξιότητες, τις οποίες, αν αξιοποιήσετε, θα βγείτε κερδισμένοι. Οι γεννημένοι το δεύτερο δεκαήμερο, με τον Κρόνο σε δυσαρμονικές όψεις με τον Άρη να δημιουργεί πιέσεις, πρέπει να αποφύγετε τις εντάσεις, ωστόσο με το τρίγωνο Ερμή - Κρόνου θα πετύχετε πολλά, αν προωθήσετε τις ιδέες σας. Ο άξονας χρήματα - καριέρα ενεργοποιείται με το τρίγωνο Ήλιου - Πλούτωνα και θα είναι ένα διάστημα επιτυχιών για εσάς τους τρίτου δεκαημέρου.

Podcasts

lifo.gr/podcasts

Ο ΕΠΟΜΕΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

ΜΈΡΕΣ ΤΟΥ ΣΕΦΈΡΗ

Τα Ημερολόγια του μεγάλου Έλληνα ποιητή σε μορφή podcast

ΜΙΑ ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ LIFO ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΛΥΡΙΚΗΣ ΣΚΗΝΗΣ

ΧΟΡΗΓΟΣ

13.5.21 – lifo

47